text_structure.xml 649 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml"/>
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Wznowienie posiedzenia o godz. 9 min 02)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą wicemarszałkowie Sejmu: Aleksander Małachowski, Olga Krzyżanowska i Józef Zych)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę państwa o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Na sekretarzy powołuję posłów Stanisława Kusiora i Marka Rojszyka.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Protokół i listę mówców prowadzić będzie pan poseł Marek Rojszyk.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę panów posłów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Wysoka Izbo! Prezydium Sejmu, po porozumieniu z Konwentem Seniorów, proponuje dodanie nowego punktu porządku dziennego: Pierwsze czytanie przedstawionego przez Komisję Nadzwyczajną projektu ustawy o zmianie ustawy o utracie mocy obowiązującej przez ustawę z dnia 22 grudnia 1990 r. o opodatkowaniu wzrostu wynagrodzeń.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Jeśli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Porządek dzienny został uzupełniony.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Powracamy do rozpatrzenia punktu 1 porządku dziennego: Pierwsze czytanie poselskich projektów ustaw konstytucyjnych o zmianie ustawy konstytucyjnej o trybie przygotowania i uchwalenia konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przypominam, że Sejm w dniu wczorajszym wysłuchał uzasadnień projektów ustaw oraz przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">W dyskusji zgłoszono wniosek, aby Sejm skierował projekty ustaw konstytucyjnych o zmianie ustawy konstytucyjnej o trybie przygotowania i uchwalenia konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej do Komisji Nadzwyczajnej powołanej w celu rozpatrzenia wymienionych projektów ustaw.</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">W przypadku przyjęcia przedstawionej propozycji Prezydium Sejmu proponuje uzupełnienie porządku dziennego o projekt uchwały w sprawie powołania i wyboru składu osobowego Komisji Nadzwyczajnej.</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Projekt uchwały przedłożony przez grupę posłów zostałby rozpatrzony w końcowej części naszych obrad.</u>
          <u xml:id="u-2.14" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Jeśli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm obie propozycje przyjął.</u>
          <u xml:id="u-2.15" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-2.16" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Propozycje zostały przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-2.17" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Powracamy do rozpatrzenia punktu 2 porządku dziennego: Pierwsze czytanie poselskiego i rządowego projektów ustaw o ochronie zdrowia psychicznego.</u>
          <u xml:id="u-2.18" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Sejm w dniu wczorajszym wysłuchał uzasadnień projektów ustaw oraz przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-2.19" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">W dyskusji wnoszono o skierowanie projektów ustaw łącznie do 5 komisji sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-2.20" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Prezydium Sejmu, biorąc pod uwagę treść projektów ustaw, a także wymogi sprawnego przeprowadzenia procesu legislacyjnego proponuje, aby Sejm skierował poselski i rządowy projekty ustaw o ochronie zdrowia psychicznego do Komisji Zdrowia, Komisji Sprawiedliwości oraz do Komisji Ustawodawczej z udziałem przedstawicieli Komisji Polityki Społecznej i Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego.</u>
          <u xml:id="u-2.21" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Jeśli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-2.22" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-2.23" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Propozycja została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-2.24" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Powracamy do rozpatrzenia punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Ustawodawczej o orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności przepisu art. 36 ustawy budżetowej na rok 1991 z przepisami konstytucyjnymi.</u>
          <u xml:id="u-2.25" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przypominam, że Sejm w dniu wczorajszym wysłuchał sprawozdania przedstawionego przez posła Jerzego Jaskiernię oraz przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-2.26" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przechodzimy zatem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-2.27" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przypominam, że zgodnie z art. 7 ust. 4 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym uchwały o oddalenie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego zapadają większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów. Zgodnie z art. 64 ust. 3 regulaminu Sejmu nieoddalenie orzeczenia jest równoznaczne z uznaniem go za zasadne. Jeżeli Sejm uzna orzeczenie za zasadne, dokonuje odpowiednich zmian w akcie objętym tym orzeczeniem bądź uchyla je w części lub w całości.</u>
          <u xml:id="u-2.28" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przypominam, że w orzeczeniu z dnia 22 czerwca 1993 r. Trybunał Konstytucyjny stwierdził niezgodność postanowień przepisu art. 36 ustawy budżetowej na rok 1991 z art. 1 przepisów konstytucyjnych utrzymanych w mocy przez ustawę konstytucyjną z dnia 17 października 1992 r.</u>
          <u xml:id="u-2.29" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przepis art. 36 ustawy budżetowej na rok 1991 nałożył na spółdzielnie obowiązek opłacania składek na ubezpieczenie społeczne także od premii i nagród wypłacanych pracownikom spółdzielni, a w spółdzielniach pracy także członkom tych spółdzielni z tytułu wkładu ich pracy.</u>
          <u xml:id="u-2.30" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Głosować będziemy nad wnioskiem o oddalenie orzeczenia.</u>
          <u xml:id="u-2.31" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Komisja Ustawodawcza wyraża pozytywną opinię co do zasadności przedłożonego orzeczenia.</u>
          <u xml:id="u-2.32" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Czy pan poseł sprawozdawca chciałby coś wyjaśnić?</u>
          <u xml:id="u-2.33" who="#komentarz">(Poseł Jerzy Jaskiernia: Dziękuję, chyba że będą jakieś pytania, panie marszałku.)</u>
          <u xml:id="u-2.34" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Czy są pytania do pana posła sprawozdawcy?</u>
          <u xml:id="u-2.35" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Nie ma pytań.</u>
          <u xml:id="u-2.36" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-2.37" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę o przygotowanie kart do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-2.38" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem wniosku o oddalenie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, stwierdzającego niezgodność przepisu art. 36 ustawy budżetowej na rok 1991 z art. 1 przepisów konstytucyjnych utrzymanych w mocy przez ustawę konstytucyjną z dnia 17 października 1992 r., zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-2.39" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-2.40" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-2.41" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Głosowało 358 posłów. Większość 2/3 wynosi 239. Za wnioskiem opowiedziało się 9 posłów, przeciw - 341, wstrzymało się od głosu 8 posłów.</u>
          <u xml:id="u-2.42" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm, wobec nieuzyskania przez wniosek o oddalenie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego wymaganej większości 2/3 głosów, uznał orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego za zasadne.</u>
          <u xml:id="u-2.43" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Powracamy do rozpatrzenia punktu 4 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Ustawodawczej o orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności niektórych przepisów ustawy o cudzoziemcach z przepisami konstytucyjnymi.</u>
          <u xml:id="u-2.44" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przypominam, że Sejm w dniu wczorajszym wysłuchał sprawozdania przedstawionego przez posła Janusza Szymańskiego oraz przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-2.45" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przechodzimy do głosowania zgodnie z zasadami stosowanymi w poprzednim punkcie porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-2.46" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Czy pan poseł sprawozdawca zabierze głos?</u>
          <u xml:id="u-2.47" who="#komentarz">(Poseł Janusz Szymański: Nie, dziękuję.)</u>
          <u xml:id="u-2.48" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Czy ktoś ma jakieś pytania do posła sprawozdawcy?</u>
          <u xml:id="u-2.49" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Nie ma pytań.</u>
          <u xml:id="u-2.50" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przypominam, że w orzeczeniu z dnia 20 października 1992 r. Trybunał Konstytucyjny stwierdził niezgodność postanowień przepisów art.15 ust. 4 oraz art. 16 ust. 1 i 2 w związku z ust. 3 ustawy z dnia 29 marca 1963 r. o cudzoziemcach w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 19 września 1991 r. z art. 81 ust. 1 przepisów konstytucyjnych utrzymanych w mocy przez ustawę konstytucyjną z dnia 17 października 1992 r.</u>
          <u xml:id="u-2.51" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przepisy art. 15 ust. 4 oraz art. 16 ust. 1 i 2 ustawy o cudzoziemcach przewidują możliwość:</u>
          <u xml:id="u-2.52" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">— umieszczenia cudzoziemca przez wojewodę w strzeżonym ośrodku na okres do 90 dni w razie uzasadnionego podejrzenia, że będzie się on uchylał od wykonania decyzji o wydaleniu;</u>
          <u xml:id="u-2.53" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">— zatrzymania cudzoziemca na 48 godzin przez Policję lub Straż Graniczną, jeżeli zachodzi podejrzenie, że nie podporządkuje się on zasadom obowiązującym w strzeżonym ośrodku lub gdy opuści go bez zezwolenia;</u>
          <u xml:id="u-2.54" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">— zastosowania przez wojewodę wobec cudzoziemca aresztu na okres do 90 dni w celu wydalenia cudzoziemca.</u>
          <u xml:id="u-2.55" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Będziemy głosować nad wnioskiem o oddalenie orzeczenia.</u>
          <u xml:id="u-2.56" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Komisja Ustawodawcza wyraża pozytywną opinię co do zasadności przedłożonego orzeczenia.</u>
          <u xml:id="u-2.57" who="#komentarz">(Poseł Janusz Szymański: Tam był błąd — powinno być: z art. 87 ust. 1, a nie z art. 81.)</u>
          <u xml:id="u-2.58" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Z art. 87 ust. 1 przepisów konstytucyjnych utrzymanych w mocy - tak powinno być? Dobrze, do protokółu zostanie wniesiona odpowiednia poprawka.</u>
          <u xml:id="u-2.59" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Pan poseł sprawozdawca nie ma więcej uwag? Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-2.60" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-2.61" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem wniosku o oddalenie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego stwierdzającego niezgodność przepisów art. 15 ust. 4 oraz art. 16 ust. 1 i 2 w związku z ust. 3 ustawy z dnia 29 marca 1963 r. o cudzoziemcach w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 19 września 1991 r. z art. 87 ust. 1 przepisów konstytucyjnych utrzymanych w mocy przez ustawę konstytucyjną z dnia 17 października 1992 r., zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-2.62" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-2.63" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-2.64" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">W głosowaniu wzięło udział 362 posłów. Większość 2/3 wynosi 242. Za wnioskiem opowiedziało się 11 posłów, przeciw - 317, wstrzymało się od głosu 34 posłów.</u>
          <u xml:id="u-2.65" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Wobec nieuzyskania przez wniosek o oddalenie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego wymaganej większości 2/3 głosów, Sejm uznał orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego za zasadne.</u>
          <u xml:id="u-2.66" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Powracamy do rozpatrzenia punktu 5 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o zasadach realizacji przedpłat na samochody osobowe.</u>
          <u xml:id="u-2.67" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedstawionego przez posła Mieczysława Jedonia i przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-2.68" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">W dyskusji nie zgłoszono poprawek.</u>
          <u xml:id="u-2.69" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przystępujemy zatem do trzeciego czytania.</u>
          <u xml:id="u-2.70" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Czy w trzecim czytaniu ktoś pragnie zabrać głos? Nie widzę zgłoszeń.</u>
          <u xml:id="u-2.71" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Czy pan poseł sprawozdawca pragnie udzielić wyjaśnień? Nie.</u>
          <u xml:id="u-2.72" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Komisje wnoszą o uchwalenie projektu ustawy w brzmieniu zawartym w sprawozdaniu.</u>
          <u xml:id="u-2.73" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-2.74" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem projektu ustawy o zasadach realizacji przedpłat na samochody osobowe w brzmieniu proponowanym przez Komisję Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisję Ustawodawczą, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-2.75" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-2.76" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-2.77" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">W głosowaniu wzięło udział 359 posłów. Za przyjęciem projektu ustawy opowiedziało się 327 posłów, przeciw - 1 poseł, wstrzymało się od głosu 31 posłów.</u>
          <u xml:id="u-2.78" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zasadach realizacji przedpłat na samochody osobowe.</u>
          <u xml:id="u-2.79" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 6 porządku dziennego: Informacja ministra spraw zagranicznych o bieżącej sytuacji międzynarodowej i ewentualnych zagrożeniach dla Polski z niej wynikających.</u>
          <u xml:id="u-2.80" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu ministra spraw zagranicznych pana Andrzeja Olechowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#MinisterSprawZagranicznychAndrzejOlechowski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Od pewnego czasu występują zjawiska i tendencje negatywne z punktu widzenia interesów bezpieczeństwa i gospodarczych Polski. W ich wyniku nastąpiło pogorszenie stanu środowiska międzynarodowego państwa. Wydaje się, że ta dekoniunktura jest wywołana głębszymi przyczynami, a zatem może mieć względnie długotrwały charakter.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#MinisterSprawZagranicznychAndrzejOlechowski">Pełny obraz sytuacji międzynarodowej jest złożony. Występują w niej sprzeczne tendencje. Ich jednoznaczna ocena jest trudna. W stosunkach międzynarodowych współistnieją elementy poprzedniego porządku, zjawiska okresu przejściowego oraz zręby nowego ładu. Nie jest jasne, na jakich podstawach zostanie oparty przyszły porządek. Jesteśmy świadkami słabości i rywalizacji instytucji wielostronnych. Postępy w realizacji idei „zazębiających się instytucji” — ONZ, KBWE, NATO, Unia Zachodnioeuropejska — są nikłe, czego świadectwem jest swoisty pat w sprawie konfliktu w byłej Jugosławii. Jednocześnie mamy do czynienia z powrotem do tradycyjnej polityki mocarstwowej. Pojawiły się nowe państwa otwarcie aspirujące do roli mocarstw regionalnych i globalnych.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#MinisterSprawZagranicznychAndrzejOlechowski">Wprawdzie po zakończeniu zimnej wojny zmniejszyło się znaczenie czynnika militarnego, jednak utrzymywanie się stanu konfliktu w różnych regionach świata sprawiło, iż w wielu państwach dokonuje się przewartościowań w optymistycznej do niedawna ocenie tego trendu.</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#MinisterSprawZagranicznychAndrzejOlechowski">W gospodarce światowej optymistycznym akcentem było pomyślne zakończenie rundy urugwajskiej GATT. Dominującym zjawiskiem jest jednak utrzymująca się recesja bądź bardzo niska stopa wzrostu, czemu towarzyszy przenoszenie się ośrodka światowego wzrostu gospodarczego w region Pacyfiku, a więc z dala od Polski.</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#MinisterSprawZagranicznychAndrzejOlechowski">Wysoki Sejmie! Zjawiska i tendencje niekorzystne dla interesów Rzeczypospolitej mają miejsce w bezpośrednim otoczeniu Polski, na kontynencie europejskim oraz w skali globalnej. Przeplatają się z trendami korzystnymi, które w pewnym stopniu neutralizują zjawiska negatywne. Pełnej analizy tego obrazu dokonam w dorocznej prezentacji polityki zagranicznej. Dziś, zgodnie z życzeniem Wysokiej Izby, ograniczę się do wydarzeń bieżących.</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#MinisterSprawZagranicznychAndrzejOlechowski">Zacznę od stwierdzenia, że w perspektywie krótko- i średniookresowej nie występują żadne zagrożenia dla integralności terytorialnej Rzeczypospolitej: żadne państwo, żadna znacząca siła polityczna, żaden liczący się polityk nie wysuwają roszczeń pod naszym adresem. Jak rzadko kiedy w historii posiadamy ze wszystkimi sąsiadami traktatowe zobowiązania o nienaruszalności granic, wyrzeczeniu się roszczeń oraz o ochronie praw mniejszości. (Wyjątkiem jest tutaj Litwa, z którą zapewne podpiszemy podobne zobowiązanie w bardzo niedługim czasie.) Od lutego w życie wejdzie układ o stowarzyszeniu z Unią Europejską. Rozwijają się, czasem zbyt nieśmiało, instytucje współpracy regionalnej - Grupa Wyszehradzka, Rada Państw Bałtyckich, Inicjatywa Środkowoeuropejska - promujące klimat dobrego sąsiedztwa i współpracy. KBWE, w której wyróżniamy się aktywnością, zaowocowała już znaczącym zbiorem ogólnoeuropejskich zobowiązań wojskowo-politycznych.</u>
          <u xml:id="u-3.6" who="#MinisterSprawZagranicznychAndrzejOlechowski">Polska nie jest odosobniona. Polska dobrze żyje z sąsiadami. Polsce wojna nie grozi.</u>
          <u xml:id="u-3.7" who="#MinisterSprawZagranicznychAndrzejOlechowski">Zagrożenia mają inny charakter - możemy mieć do czynienia z próbami wywierania presji politycznej i gospodarczej, osłabieniem poczucia bezpieczeństwa, zagrożeniami dla rozwoju gospodarczego i cywilizacyjnego oraz dla międzynarodowej pozycji Polski. Możemy się znaleźć w bezpośrednim sąsiedztwie odrodzonego imperium, które może dążyć do rozciągnięcia swych wpływów również na Europę Środkową. Sytuacja na obszarze postradzieckim może ulec gwałtownej destabilizacji. Mogą się pogorszyć warunki wymiany handlowej i współpracy gospodarczej. W regionie mogą się nasilić problemy narodowościowe i rywalizacja. Zagrożone, w wyniku kolejnych wypadków, może być nasze bezpieczeństwo ekologiczne.</u>
          <u xml:id="u-3.8" who="#MinisterSprawZagranicznychAndrzejOlechowski">Wysoki Sejmie! Najpewniejszą gwarancją bezpieczeństwa i ochroną naszych interesów przed bieżącymi i długofalowymi zagrożeniami byłoby wkomponowanie Polski w system powiązań wytworzonych przez państwa i instytucje zachodnie, czego następstwem byłoby powiązanie z interesami ekonomicznymi i politycznymi tych państw i instytucji. Ten strategiczny cel polska polityka zagraniczna stawia sobie niezmiennie od czasu odzyskania pełnej suwerenności. W wyniku decyzji podjętych na szczycie NATO w Brukseli i podczas spotkania prezydentów w Pradze osiągnięcie tego celu jest dziś bardziej prawdopodobne, niż było dotychczas, choć w dalszym ciągu odległe w czasie. Również w wyniku obu tych wydarzeń Polska jest dziś bardziej bezpieczna, niż była wczoraj.</u>
          <u xml:id="u-3.9" who="#MinisterSprawZagranicznychAndrzejOlechowski">Decyzją, do której przywiązujemy największą wagę, jest oświadczenie o otwarciu NATO na nowych członków z Europy Wschodniej w „ewolucyjnym procesie”: „NATO oczekuje i powita nowych członków w przyszłości”. Ta pryncypialna decyzja o otwarciu zamkniętego dotychczas dla nowych członków sojuszu jest dla Polski jednoznacznie korzystna: uprawdopodobnia nasze przyszłe członkostwo, zwiększa celowość działań w tym kierunku. Decyzja ta jednakże jest ułomna w dwóch aspektach:</u>
          <u xml:id="u-3.10" who="#MinisterSprawZagranicznychAndrzejOlechowski">— nie określa ani terminu przyjęcia nowych członków, ani kryteriów, jakie będą musieli oni spełnić;</u>
          <u xml:id="u-3.11" who="#MinisterSprawZagranicznychAndrzejOlechowski">— uzależnia przyjęcie nowego członka nie tylko od stopnia jego gotowości do członkostwa, ale też od oceny całokształtu sytuacji europejskiego bezpieczeństwa. Może to rodzić podejrzenia co do znaczenia sprzeciwu jednego z krajów, choć w oświadczeniach stwierdza się wyraźnie, że „żaden (trzeci) kraj nie będzie miał prawa weta co do decyzji NATO” w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-3.12" who="#MinisterSprawZagranicznychAndrzejOlechowski">Szczyt nie wykluczył oczywiście bardziej precyzyjnych decyzji w sprawie członkostwa w przyszłości. Wprost przeciwnie - będą one konieczne. Nie sposób jednak dziś określić, jak szybko. Z jednej strony kierunek debaty politycznej i publicznej w krajach NATO wskazuje, że mogą one nastąpić dość szybko, z drugiej jednakże - intensywność tej debaty w sposób naturalny zmaleje, co może nowe decyzje oddalić w czasie.</u>
          <u xml:id="u-3.13" who="#MinisterSprawZagranicznychAndrzejOlechowski">Trzeba jeszcze dodać, że decyzja in principium o otwarciu NATO umożliwia w razie kryzysu szybkie czy nawet natychmiastowe przyjęcie nowego członka, co dotychczas nie było możliwe. Taką ewentualność sygnalizują na przykład stwierdzenia, że obecnie sojusz będzie mógł dokonywać dostosowań w przypadku, gdyby wymagały tego okoliczności.</u>
          <u xml:id="u-3.14" who="#MinisterSprawZagranicznychAndrzejOlechowski">Panie Marszałku! Drugą ważną decyzją szczytu NATO było przyjęcie inicjatywy Partnerstwo dla pokoju. Inicjatywa ta ustanawia nową formę współpracy z NATO, ale również - o czym stosunkowo mało wspomina się w polskich komentarzach - ma istotny wymiar polityczny. Wiąże się ona bowiem z przyjęciem przez uczestniczące w niej państwa ważnych zobowiązań do ochrony demokracji w stosunkach wewnętrznych oraz przestrzegania prawa międzynarodowego w stosunkach zewnętrznych. W szczególności podkreślone jest zobowiązanie do powstrzymania się od groźby użycia siły przeciwko terytorialnej integralności i politycznej niezależności państw, przestrzegania istniejących granic i rozwiązywania sporów w sposób pokojowy. Państwa uczestniczące w inicjatywie potwierdzą także zobowiązanie do przestrzegania zasad KBWE oraz przyjętych zobowiązań dotyczących rozbrojenia i kontroli zbrojeń. Dodatkowo w sferze wojskowej inicjatywa zobowiązuje m.in. do przejrzystości planowania wojskowego i budżetów oraz zapewnienia cywilnej kontroli nad siłami zbrojnymi. Kraje, które nie będą przestrzegać wymienionych zasad, będą narażone na negatywne reakcje ze strony NATO.</u>
          <u xml:id="u-3.15" who="#MinisterSprawZagranicznychAndrzejOlechowski">Ten istotny wymiar polityczny inicjatywy, o który energicznie zabiegała polska dyplomacja, poprawi stan bezpieczeństwa na naszym kontynencie, co sprawia, że choćby tylko z tego powodu jest ona dla nas korzystna. Podstawowe jednak korzyści z inicjatywy Partnerstwo dla pokoju to, po pierwsze, że zapewni nam ona bliższą niż dziś współpracę z NATO, po drugie, zbliży do członkostwa w tej instytucji i, po trzecie, poprawi stopień naszego bezpieczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-3.16" who="#MinisterSprawZagranicznychAndrzejOlechowski">Bliższa współpraca z NATO jest istotą tego programu, którego celem jest, po pierwsze, nawiązanie przez NATO stałej praktycznej współpracy z krajami zgrupowanymi w Północnoatlantyckiej Radzie Konsultacyjnej (NACC) i niektórymi innymi państwami i, po drugie, doprowadzenie do takiego poziomu współpracy operacyjnej, który umożliwi wspólne działania w akcjach ochrony pokoju, przywracania pokoju i ratowniczych. W praktyce - w przypadku partnera, który rozwinie aktywną współpracę z NATO i przeznaczy na nią znaczne środki wojskowe - oznaczać to będzie poziom współdziałania umożliwiający wspólne operacje wojenne.</u>
          <u xml:id="u-3.17" who="#MinisterSprawZagranicznychAndrzejOlechowski">Partnerstwo dla pokoju zbliży Polskę do członkostwa w NATO, gdyż zgodnie z decyzjami szczytu aktywny udział w tym programie będzie jednym z kryteriów dla nowych członków. Wreszcie program poprawi poziom naszego bezpieczeństwa z trzech powodów: aktywni partnerzy będą mogli wystąpić o przeprowadzenie pilnych - natychmiastowych - konsultacji z NATO, jeśli uznają, że zagrożone są ich integralność terytorialna, niezależność polityczna lub bezpieczeństwo. Konsultacje odbywać się będą z udziałem zainteresowanego państwa i 16 członków NATO.</u>
          <u xml:id="u-3.18" who="#MinisterSprawZagranicznychAndrzejOlechowski">Nie jest to jednak równoznaczne z gwarancją bezpieczeństwa, gdyż wynikiem tych konsultacji nie musi być wspólna akcja. W miarę rozwoju współpracy możliwy będzie coraz szerszy dostęp do środków wczesnego ostrzegania NATO oraz udział w wymianie informacji wywiadowczych. Wojsko Polskie uzyska stopniowo dostęp do nowoczesnych technologii i procedur NATO. Poprzez wspólne szkolenia i działania stworzony zostanie nawyk współpracy i pomocy.</u>
          <u xml:id="u-3.19" who="#MinisterSprawZagranicznychAndrzejOlechowski">Na marginesie programu padły też bardzo istotne stwierdzenia dotyczące bezpośredniego związku pomiędzy bezpieczeństwem Polski a bezpieczeństwem Stanów Zjednoczonych i NATO. W szczególności ambasador Albright z upoważnienia prezydenta publicznie stwierdziła, że: „bezpieczeństwo Polski i regionu Europy Środkowej ma bezpośrednie i materialne znaczenie dla bezpieczeństwa Stanów Zjednoczonych i NATO”. Podobne oświadczenia składał prezydent Clinton. Są to najdalej idące stwierdzenia, na jakie może pozwolić sobie administracja bez zgody parlamentu, znacznie dalsze niż dotychczasowe oświadczenia w tym względzie; w historycznej deklaracji Bush-Wałęsa mowa była jedynie o tym, że: „Stany Zjednoczone przywiązują wielkie znaczenie do utrwalenia i zabezpieczenia polskiej demokracji i niezależności”.</u>
          <u xml:id="u-3.20" who="#MinisterSprawZagranicznychAndrzejOlechowski">Wysoka Izbo! Dwie inne decyzje, do których przywiązujemy znaczenie, to potwierdzenie zaangażowania Stanów Zjednoczonych w Europie oraz nowa definicja relacji NATO-Unia Zachodnioeuropejska i zwiększenie znaczenia Unii Zachodnioeuropejskiej. Polska konsekwentnie uważa, że obecność Stanów Zjednoczonych w Europie jest konieczna dla bezpieczeństwa kontynentu. Oświadczenia takie, jak: „Nic nie jest bardziej istotne dla naszego bezpieczeństwa niż stosunki z Europą” oraz decyzję o utrzymaniu obecności 100 tys. żołnierzy amerykańskich odbieramy jako jednoznacznie dla nas korzystne.</u>
          <u xml:id="u-3.21" who="#MinisterSprawZagranicznychAndrzejOlechowski">Polska jest zainteresowana zwiększeniem znaczenia i skuteczności Unii Zachodnioeuropejskiej, która jest instytucją współpracy wojskowej członków Unii Europejskiej. Uzyskując status członka stowarzyszonego w Unii Europejskiej mamy prawo zabiegać o taki sam status we wszystkich instytucjach tworzonych przez Unię. Następnie, w miarę postępu w integracji z Unią Europejską, zacieśniać będziemy też współpracę z Unią Zachodnioeuropejską, aż do pełnego członkostwa, które łączy się z członkostwem w NATO. Gwarancje bezpieczeństwa Unii Zachodnioeuropejskiej są bardziej kategoryczne niż gwarancje NATO.</u>
          <u xml:id="u-3.22" who="#MinisterSprawZagranicznychAndrzejOlechowski">Panie Marszałku! Podsumowując decyzje podjęte przez NATO, należy jeszcze raz wskazać na następujące korzystne ich aspekty:</u>
          <u xml:id="u-3.23" who="#MinisterSprawZagranicznychAndrzejOlechowski">— poprawa stanu bezpieczeństwa na kontynencie w wyniku potwierdzenia zaangażowania Stanów Zjednoczonych w Europie oraz przyjęcia przez kraje uczestniczące w Partnerstwie dla pokoju, w tym przez Rosję i Ukrainę oraz innych naszych sąsiadów, określonych zasad postępowania;</u>
          <u xml:id="u-3.24" who="#MinisterSprawZagranicznychAndrzejOlechowski">— uprawdopodobnienie starań o członkostwo w NATO w wyniku decyzji o przyjęciu w przyszłości nowych członków;</u>
          <u xml:id="u-3.25" who="#MinisterSprawZagranicznychAndrzejOlechowski">— możliwość, w razie kryzysu, szybkiego, czy nawet natychmiastowego, uzyskania członkostwa;</u>
          <u xml:id="u-3.26" who="#MinisterSprawZagranicznychAndrzejOlechowski">— możliwość w razie kryzysu pilnych konsultacji z NATO;</u>
          <u xml:id="u-3.27" who="#MinisterSprawZagranicznychAndrzejOlechowski">— możliwość nawiązania zacieśniającej się praktycznej współpracy wojskowej, prowadzącej do „interoperacyjności” Wojska Polskiego i wojsk NATO;</u>
          <u xml:id="u-3.28" who="#MinisterSprawZagranicznychAndrzejOlechowski">— możliwość dostępu do środków wczesnego ostrzegania;</u>
          <u xml:id="u-3.29" who="#MinisterSprawZagranicznychAndrzejOlechowski">— możliwość dostępu do technologii i procedur NATO;</u>
          <u xml:id="u-3.30" who="#MinisterSprawZagranicznychAndrzejOlechowski">— wyraźne stwierdzenie związku pomiędzy bezpieczeństwem Polski i regionu Europy Środkowej a bezpieczeństwem Stanów Zjednoczonych i NATO;</u>
          <u xml:id="u-3.31" who="#MinisterSprawZagranicznychAndrzejOlechowski">— zwiększenie znaczenia i skuteczności Unii Zachodnioeuropejskiej.</u>
          <u xml:id="u-3.32" who="#MinisterSprawZagranicznychAndrzejOlechowski">Z kolei elementy niekorzystne to brak terminu i kryteriów członkostwa w NATO, uzależnienie tego członkostwa nie tylko od stopnia gotowości kandydata, ale też od oceny całokształtu sytuacji europejskiego bezpieczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-3.33" who="#MinisterSprawZagranicznychAndrzejOlechowski">Ten wyraźnie pozytywny dla polskiego interesu bilans sprawił, że Rada Ministrów wyraziła „wolę i gotowość do aktywnego uczestnictwa w realizacji programów wiążących się z inicjatywą Partnerstwo dla pokoju” i zobowiązała ministrów spraw zagranicznych oraz obrony narodowej do „przygotowania propozycji odpowiednich działań, w tym projektów aktów normatywnych związanych z udziałem Polski w jej realizacji. Działania te powinny zapewnić pełne wykorzystanie możliwości stwarzanych przez inicjatywę (...) do zacieśnienia związków Polski z NATO oraz do podniesienia stopnia bezpieczeństwa zewnętrznego państwa polskiego”.</u>
          <u xml:id="u-3.34" who="#MinisterSprawZagranicznychAndrzejOlechowski">Wysoka Izbo! Rada Ministrów potwierdziła też, że „strategicznym celem (...) jest i pozostaje członkostwo Polski w Sojuszu Północnoatlantyckim”. Wydaje mi się ważne, aby i Wysoka Izba dała wyraz podobnemu przekonaniu. Jeśli możemy dziś powiedzieć, że choć w niewystarczającym stopniu, ale jednak udało się Polsce wpłynąć na ostateczny kształt decyzji szczytu NATO, to stało się tak w dużej mierze dzięki zauważonemu w świecie szerokiemu poparciu politycznemu, jakim cieszyli się w swych staraniach prezydent i dyplomacja. Ten consensus, to imponujące wsparcie potrzebne jest nadal w trudnych staraniach o członkostwo w NATO i UZE. Brak zgody uczyni te starania daremnymi.</u>
          <u xml:id="u-3.35" who="#MinisterSprawZagranicznychAndrzejOlechowski">Choć w stopniowej integracji z instytucjami zachodnimi upatrujemy najpełniejszego, trwałego sposobu zabezpieczenia Polski przed zewnętrznymi zagrożeniami, nie chciałbym sprawić wrażenia, że jest to sposób jedyny, że do czasu uzyskania członkostwa w Unii Europejskiej i NATO powinniśmy czuć się zagrożeni. Aktywna polityka rozwoju przyjaznych stosunków z wszystkimi sąsiadami, cierpliwa, konsekwentna promocja współpracy regionalnej, zgodna z europejskimi standardami polityka wobec mniejszości narodowych, aktywny udział w europejskich instytucjach, inicjatywy gospodarcze, takie jak np. sformułowany przez premiera program Partnerstwo dla rozwoju - to inne, najważniejsze działania. Wszystkie one sprawiają, że choć świat wokół nas się zmienia w nieznanym jeszcze kierunku, że choć mamy tylko ograniczony wpływ na bieg wydarzeń, nie mamy wokół siebie wrogów.</u>
          <u xml:id="u-3.36" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Wysoka Izbo! Zgodnie z ustaleniami Konwentu Seniorów będziemy mieli teraz półgodzinną przerwę, co zmienia przebieg obrad, bo następnej przerwy nie będzie aż do obiadu.</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Ogłaszam przerwę do godz. 10.</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#SekretarzPosełStanisławKusior">Posiedzenie Klubu Parlamentarnego Unia Pracy odbędzie się w czasie pierwszej przerwy w siedzibie klubu.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#SekretarzPosełStanisławKusior">Wspólne posiedzenie Komisji Polityki Społecznej i Komisji Ustawodawczej odbędzie się 21 stycznia w czasie pierwszej przerwy w obradach w sali nr 24.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 9 min 33 do godz. 10 min 02)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Kontynuujemy rozpatrywanie punktu 6 porządku dziennego: Informacja ministra spraw zagranicznych o bieżącej sytuacji międzynarodowej i ewentualnych zagrożeniach dla Polski z niej wynikających.</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przed przerwą wysłuchaliśmy informacji przedstawionej przez ministra spraw zagranicznych Andrzeja Olechowskiego.</u>
          <u xml:id="u-6.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przypominam, że Sejm ograniczył debatę nad tym punktem porządku dziennego do 5-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i koła parlamentarnego.</u>
          <u xml:id="u-6.4" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-6.5" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Jako pierwszy zabierze głos pan poseł Aleksander Kwaśniewski, Sojusz Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Panie i Panowie! Dzisiejszą informację trzeba potraktować jedynie jako wstęp do debaty nad polityką zagraniczną, która wkrótce odbędzie się w naszej Izbie, gdyż 5-minutowe wystąpienia pozwalają tylko na sformułowanie kilku tez.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Sądzę, że bardzo rzeczowa informacja przedstawiona przez ministra Olechowskiego pozwala na sformułowanie kilku uwag. Sprawy zagraniczne, miejsce Polski w świecie, sytuację międzynarodową powinniśmy, po pierwsze, traktować bez iluzji. Rzeczywiście jest ona bardzo skomplikowana, warunki zewnętrzne są niejasne, brakuje globalnej koncepcji bezpieczeństwa. Integracja europejska, poszerzenie tej integracji jest dziś zagrożone recesją, jaką przeżywają najbogatsze kraje oraz zajęciem się przez nie własnymi problemami. Istnieją zjawiska konfliktów narodowych, których najdramatyczniejszym, tragicznym przykładem są wydarzenia w Jugosławii. Niewątpliwie trzeba się pozbyć iluzji i nie uznawać słów i deklaracji, choćby najpiękniej brzmiały, za fakty dokonane, które z dnia na dzień zmienią rzeczywistość.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Druga uwaga jest taka, by w dyskusjach nad Polską, jej miejscem w świecie pozbyć się histerii, patrząc bowiem na to obiektywnie, można dostrzec, iż kroki są małe, ale posuwają nas do przodu. Otwartość wielu partnerów pozwala nam z niejaką ufnością patrzeć na nasze miejsce zarówno w systemie bezpieczeństwa, jak i w systemie współpracy gospodarczej. Mamy niewątpliwie dobre, rozwijające się czy stwarzające szansę na rozwój, stosunki z sąsiadami. Są w końcu podstawy traktatowe dla wielu konkretnych działań, które powinny być podjęte w przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Niewątpliwie trafna jest uwaga czy wręcz zachęta ze strony ministra Olechowskiego, aby w sprawach, które dotyczą Polski, jej miejsca w świecie, naszych stosunków międzypaństwowych, wspólne było nie tylko stanowisko rządu, ale szerzej - wszystkich sił politycznych, consensus różnych ugrupowań, wyraźny głos parlamentu. Sądzę więc, że trzeba, korzystając z nadarzającej się okazji, powiedzieć jasno: pozostaje niezmiennie priorytetem Polski, popieranym przez Sojusz Lewicy Demokratycznej współtworzący dzisiaj koalicję rządową, nasza integracja z Unią Europejską, nasze pełnoprawne miejsce w tych strukturach. Wymaga to oczywiście dzisiaj podejmowania działań z obu stron, otwartości Unii Europejskiej, ale także wielkiej konsekwencji ze strony Polski. Jesteśmy zainteresowani - jest to wielki cel polskiej polityki - naszą pełną obecnością w strukturach Paktu Północnoatlantyckiego, i nie może być tu żadnych wątpliwości, nawet jeżeli założyć, że Partnerstwo dla pokoju i wszystkie kroki, jakie zostaną podjęte, będą wprowadzały nas do nieco innego NATO, aniżeli to, które znamy dzisiaj, NATO zreformowanego, NATO spełniającego inne funkcje.</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Trzeba także przyjąć, że ocena Partnerstwa dla pokoju - iż był to krok niewystarczający, ale we właściwym kierunku - jest prawidłowa i Sojusz Lewicy Demokratycznej potwierdza taką ocenę oraz w pełni akceptuje decyzje, jakie zostały podjęte przez Radę Ministrów. Nie może być wątpliwości - powinniśmy w tych strukturach być. Trzeba natomiast rozumieć, że one dopiero otwierają możliwości. Dla obywatela obecność w tych strukturach nie rozwiązuje żadnego z problemów, jakie mamy, i nie zmienia jakościowo sytuacji w sensie wyraźnie odczuwalnym z dnia na dzień.</u>
          <u xml:id="u-7.5" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Pytanie natomiast, jakie należałoby w związku z tym postawić, brzmi: Jak wykorzystać otwierające się możliwości, bo Partnerstwo dla pokoju jest dzisiaj jedynie możliwością? Sądzimy, iż konieczne jest wypełnienie treścią, konkretną treścią, tych możliwości, jakie wynikają z podpisanych umów - czy to stowarzyszeniowych ze Wspólnotami Europejskimi, czy możliwości umów, jakie wynikają z Partnerstwa dla pokoju.</u>
          <u xml:id="u-7.6" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Uważamy także, że do tego trzeba dodać niewątpliwie nowy czy bardziej dynamicznie realizowany element polityki zagranicznej - większą aktywność na Wschodzie, bliższe kontakty z Rosją, Ukrainą, Białorusią, Litwą przede wszystkim, po to, aby jaśniej rozumiano tam nasze intencje; aby zrozumiano, iż jesteśmy zainteresowani współpracą bilateralną, a nasze zabiegi o udział w strukturach międzynarodowych nie są wymierzone przeciw tym państwom, ale służą poszerzaniu współpracy europejskiej, zwiększaniu stopnia bezpieczeństwa europejskiego, również lepszym, bardziej efektywnym stosunkom bilateralnym.</u>
          <u xml:id="u-7.7" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">To przekonanie do tej zupełnie nowej filozofii kształtowania choćby systemu bezpieczeństwa europejskiego wydaje się dzisiaj ogromnie istotne, cały czas bowiem tkwimy w przeszłości, która kazała blokom czy systemom bezpieczeństwa być przeciwko komuś. Dzisiaj mamy szansę na zupełnie nowe spojrzenie, nową filozofię tworzenia bloków, które będą za, będą służyć integracji, współpracy, bezpieczeństwu.</u>
          <u xml:id="u-7.8" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">I kolejna uwaga. Sądzę, iż możemy nieco zrezygnować z pretensji, z wyrażania strzelistych deklaracji, z przypominania o wielkiej roli czy miejscu Polski, ponieważ wydaje się, iż to jest zrozumiałe, a istnieje groźba przekroczenia pewnego progu wytrzymałości psychologicznej naszych partnerów, jeżeli tylko do takich strzelistych deklaracji nasza polityka by się ograniczała.</u>
          <u xml:id="u-7.9" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Kończąc, chcę powiedzieć tyle: Niezależnie od tego, jak bardzo będziemy zabiegać o nasze miejsce w strukturach europejskich, to wartość, atrakcyjność Polski dzisiaj w coraz mniejszym stopniu określają minione dokonania i zasługi, nasza rola w ewolucyjnej rewolucji, jaka dokonała się w Europie Środkowej i Wschodniej, natomiast określi naszą rolę to, ile jesteśmy warci w gospodarce, w nauce, w kulturze, a także to, na ile potrafimy być dojrzali politycznie, a więc doprowadzić do sytuacji, że zmieniają się rządy, zmieniają się koalicje, ale nadrzędne interesy państwa: bezpieczeństwo Polski, rozwój Polski, nie są zagrożone, są wartością nadrzędną dla wszystkich sił politycznych w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-7.10" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Sojusz Lewicy Demokratycznej takie rozumienie i takie podejście do polityki zagranicznej deklaruje.</u>
          <u xml:id="u-7.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Janusza Dobrosza z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#PosełJanuszDobrosz">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Panie Ministrze! W polskich domach, w miastach i na wsi, oprócz dyskusji na dyżurny temat: trudności dnia codziennego, zaczyna dominować dyskusja na temat sytuacji międzynarodowej oraz bezpieczeństwa naszej ojczyzny. Czy można się temu dziwić, tym bardziej że złożona i coraz bardziej skomplikowana sytuacja, na Bałkanach, w państwach powstałych po rozpadzie Związku Radzieckiego, stawia przed narodem i rządem polskim problemy i dylematy do rozwiązania nie tylko dziś, ale i przez następne pokolenia.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#PosełJanuszDobrosz">Pan minister spraw zagranicznych inicjatywę Partnerstwa dla pokoju ocenia jako niewystarczający krok we właściwym kierunku. I trudno się z jego opinią nie zgodzić. Polskie Stronnictwo Ludowe nieprzerwanie od 1990 r. ostrzegało naiwnych polityków przed idealizmem w stosunkach międzynarodowych. W dyskusji nad informacją ministra spraw zagranicznych o polityce zagranicznej Rzeczypospolitej Polskiej, w kwietniu 1990 r. w Sejmie X kadencji, postawiłem fundamentalne pytanie: W jaki sposób i za jaką cenę Rzeczpospolita będzie dochodzić do bezpiecznej i bogatej Zachodniej Europy? Wyraziłem również wątpliwości, mówiąc o tym, że już wtedy otwierała się przed nami nowa epoka, w której pomiędzy państwami i narodami panować zaczyna braterstwo, przyjaźń i wzajemne zaufanie. Dziś odmowa rychłego przyjęcia Polski do NATO jest potwierdzeniem naszych obaw i prostej prawdy, że mocarstwa, struktury ponadnarodowe w swym działaniu nie kierują się żadnym altruizmem. One zawsze i wszędzie kierują się własnym interesem - i to tak, jak same go postrzegają i pojmują. Ci, którym wydawało się, że interes zachodnich mocarstw będzie polegał na faworyzowaniu Polski za jej zasługi w obaleniu systemu radzieckiego widzą teraz, co z tych oczekiwań wyszło. Jak mawiał Melchior Wańkowicz: chciejstwo - to nie realne możliwości i bliska rzeczywistość. To chciejstwo rozbudziło bezpodstawne nadzieje i spowodowało, że wielu Polaków czuje się oszukanymi przez naszych zachodnich partnerów i że po raz kolejny w naszej trudnej historii pozostawieni zostaliśmy samym sobie, co przecież do końca nie jest prawdą. Niestety na razie możemy liczyć jedynie na potwierdzenie militarnego zaangażowania Stanów Zjednoczonych w Europie, mgliste otwieranie się NATO przed Polską oraz zatwierdzenie Partnerstwa dla pokoju.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#PosełJanuszDobrosz">Postawieni w szyku, w odpowiednim pokoju, musimy spokojnie i konsekwentnie czekać na konkretne propozycje naszych partnerów, gdy deklaracje i piękne słowa zmienią się w fakty. Oczekując w tym pokoju możemy pocieszyć się tym, że w razie prób eksmisji otworzą nam drzwi. W polityce międzynarodowej liczą się konkrety: zasoby materialne, położenie geograficzne, bogactwa naturalne, potencjał ludnościowy, stan armii, stabilność ustrojowa i polityczna. Zatem by stać się partnerem, o którego zabiegają inni, a nie ciągłym petentem - trzeba również mądrzej i skuteczniej rozwiązywać problemy wewnętrzne naszego państwa i narodu. Dużo dobrego może przynieść nam i naszym sąsiadom większa aktywność gospodarcza, w zakresie kultury i nauki, otwarcie na nowe pomysły i inicjatywy. Dlatego właśnie, by nie czekać biernie, Polskie Stronnictwo Ludowe proponuje szeroką dyskusję nad Partnerstwem dla rozwoju. Za słuszne uznać należy deklaracje resortu dotyczące zintensyfikowania naszej polityki w stosunku do Rosji, Ukrainy i Białorusi. Lekceważenie tego kierunku przez ostatnie lata nie wyszło na zdrowie ani nam, ani naszym sąsiadom. Bariery natury organizacyjnej, prawnej, wzajemne uprzedzenia należy pokonywać na bieżąco, zostawiając to, co złe, ocenie historyków. Przecież trudno za krzywdy wyrządzone Polsce w okresie zaborów i w czasach stalinowskich obarczać winą - dziś - rosyjski naród, który przecież sam cierpiał przez wiele lat w terrorze i poniżeniu. To w naszym interesie jest, by krucha, rodząca się demokracja rozwijała się w Rosji, na Ukrainie, w Kazachstanie, a duchy przeszłości zasnęły snem wiecznym. Uważamy również, że perspektywiczne jest wzmożenie współpracy z Chinami, Koreą Płd. I tu nastawiamy się na pragmatyzm i rozwiązania gospodarcze, na wymianę handlową. Nie usiłujmy również uczyć naszych partnerów demokracji.</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#PosełJanuszDobrosz">Tradycyjnie uważamy, że niezbędne są aktywniejsze kontakty z partnerami skandynawskimi oraz z Estonią i Łotwą. Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego ma świadomość, że oświadczenie pana ministra Olechowskiego ani również oświadczenia posłów w imieniu klubów parlamentarnych nie wyczerpią problematyki międzynarodowej sytuacji Polski i jej bezpieczeństwa. Prezydent i rząd mogą liczyć na pełne poparcie ich starań o ustalenie kalendarza i konkretnych pełnych kryteriów przyjęcia Polski do NATO.</u>
          <u xml:id="u-9.4" who="#PosełJanuszDobrosz">Niezbędna jest debata parlamentarna, która jest już zapowiadana. Może ona doprowadzić do znalezienia nowych rozwiązań dla bezpieczeństwa Polski, bo już nieraz wydawało się, że nie ma alternatyw, a czas pokazał, że były, tylko nie potrafiliśmy wybić się nie tylko na niepodległość, ale ponad stereotypy.</u>
          <u xml:id="u-9.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi i proszę o zabranie głosu pana posła Andrzeja Wielowieyskiego z Unii Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#PosełAndrzejWielowieyski">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Polską politykę zagraniczną cechowała dotąd i powinna cechować nadal konsekwencja i cierpliwość. Zapewnienie Polsce stabilnej i bezpiecznej pozycji w Europie, zabezpieczenie naszej niezawisłości wymaga pełnej integracji z Unią Europejską i skutecznego działania systemu bezpieczeństwa europejskiego. Najważniejszym ogniwem w tym systemie jest pakt atlantycki. System bezpieczeństwa europejskiego oparty na systemie NATO jest skuteczny, ma bowiem odpowiednie organizacje i środki. Stąd wola uczestnictwa Polski w tym systemie i współodpowiedzialności za bezpieczeństwo europejskie. Rozszerzenie się tego systemu leży w interesie całej Europy.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#PosełAndrzejWielowieyski">Równolegle zaczyna się rozwijać europejska inicjatywa w tym zakresie. Postanowienia powzięte w Maastricht rozpoczynają okres efektywnego rozwijania europejskich sił zbrojnych. Równocześnie Unia Europejska (dawne Wspólnoty Europejskie) podejmuje zadania w zakresie integracji politycznej i zapewnienia bezpieczeństwa naszemu kontynentowi. Będzie to europejski filar paktu atlantyckiego. Uzyskaliśmy tutaj w ostatnich czasach wyraźny postęp. Zalecenia zgromadzenia Unii Zachodnioeuropejskiej sprzed półtora roku, dotyczące stowarzyszenia z Polską, nabiorą w najbliższych miesiącach - jak należy się spodziewać - realnego kształtu, wnioski francusko-niemieckie zmierzają bowiem ku stowarzyszeniu Polski i innych krajów środkowej Europy z Unią Zachodnioeuropejską. Stwarza to nam możliwość, szansę umocnienia naszej pozycji w Europie. Założenia, które przyjmujemy, są realistyczne, odpowiadają bowiem również istotnym potrzebom całej Europy, która musi dążyć do ograniczenia pola konfliktów i objęcia całego kontynentu skutecznie działającym systemem bezpieczeństwa. Dotyczy to także naszych wschodnich sąsiadów, przed którymi również powinna być otwarta perspektywa integracji europejskiej. Są to jednak zadania niezmiernie trudne, potrzeba czasu i wysiłku, aby osiągnąć stan, który w zakresie bezpieczeństwa będzie nas zadowalał. Trzeba tu podkreślić, że ideą przewodnią naszej polityki zagranicznej było - i powinno być - pragnienie, aby nasz region Europy nie stawał się szarą strefą, obszarem gry mocarstw oraz różnych form presji i przymusu politycznego i gospodarczego. Mówił o tym minister Olechowski.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#PosełAndrzejWielowieyski">Unia Demokratyczna stoi na stanowisku, że w tym zakresie polska opinia publiczna i polski parlament powinny przedstawiać jednoznaczne i zgodne stanowisko.</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi i proszę o zabranie głosu pana posła Piotra Marciniaka z Unii Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#PosełPiotrMarciniak">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Polska polityka zagraniczna staje dziś wobec trudnych wyzwań. Jesteśmy świadkami i uczestnikami głębokich przeobrażeń w relacjach między państwami, kształtowania się nowego, wciąż jeszcze pełnego znaków zapytania ładu europejskiego. Wiele państw na naszym kontynencie poszukuje nowej tożsamości, nowej definicji swej państwowości. Dotyczy to w szczególności państw powstałych z rozpadu Związku Radzieckiego, w tym Rosji. Ale w istotnej mierze odnosi się to także do ustabilizowanych krajów demokratycznych, takich jak Włochy czy Niemcy. Kierunek tych przeobrażeń nie jest jednoznaczny. Nie jest, niestety, tak, iż w sposób bezproblemowy i prostolinijny kształtuje się demokratyczna, zjednoczona, oparta na systemie zbiorowego bezpieczeństwa Europa. Pozytywnym tendencjom towarzyszą równie poważne zagrożenia, m.in. tendencje dezintegracyjne, nacjonalizm, niewydolność systemu bezpieczeństwa, podminowana gospodarka, kryzys instytucji i wartości demokratycznych.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#PosełPiotrMarciniak">Bezpodstawne okazały się gromkie, przesadne obietnice szybkiej integracji Polski, zarówno w aspekcie gospodarczym, jak i w aspekcie bezpieczeństwa zbiorowego. Dziś przychodzi nam zbierać tego owoce w postaci rozczarowania polskiej opinii publicznej umiarkowanymi rezultatami osiągniętymi przez polską dyplomację.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#PosełPiotrMarciniak">Nie widzimy jednak również podstaw do całkowitego pesymizmu, do utraty wiary w możliwość wkomponowania Polski w nową, demokratyczną i bezpieczną Europę. Ostatnie decyzje, będące efektem szczytu NATO w Brukseli i spotkania w Pradze, potwierdzają ocenę Unii Pracy, ocenę, w której kładzie się nacisk raczej na niepewność niż na bliski sukces czy nieuchronną porażkę. Ciągle stoimy przed szansą zapewnienia Polsce bezpieczeństwa na długie lata, ale ciągle jest to tylko szansa. Jej wykorzystanie jest wypadkową czynników od nas niezależnych i skuteczności polskiej polityki. W ostatecznym rozrachunku o polskim sukcesie zadecyduje stan gospodarki i wewnętrzna stabilność polityczna. Dziś widać to bardzo wyraźnie, jeżeli wczytamy się bowiem w program Partnerstwa dla pokoju, to zobaczymy, że program ten przenosi w dużym stopniu ciężar dochodzenia do NATO, do integracji europejskiej - przede wszystkim w aspekcie bezpieczeństwa - na kraje aspirujące do tego układu. Niezbędny będzie ogromny wysiłek, aby zmodernizować i przebudować polską armię. To wymaga określonych kosztów, wymaga określonego wysiłku całej polskiej gospodarki. Niezbędna będzie również dalsza demokratyzacja w procesach kierowania armią, w szczególności poszerzania kontroli czynnika cywilnego nad wojskowym.</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#PosełPiotrMarciniak">Nie miejsce tu na pełną odpowiedź na pytanie, czy polska polityka zagraniczna jest polityką skuteczną, czy umiejętnie wykorzystuje ona wszystkie dobre koniunktury i neutralizuje dominujące obecnie, niekorzystne dla nas tendencje. Sądzę jednak, iż - przy całym uznaniu dla jej niewątpliwych sukcesów - można powiedzieć, niestety, że nie jest ona na miarę wyzwań i zagrożeń stojących przed Polską. Nie wykazujemy, jak sądzę, wystarczającej energii w szukaniu przyjaznych, a w każdym razie neutralnych partnerów we wszystkich częściach kontynentu europejskiego. Zbyt wolno reagujemy na zmiany w otaczającym nas świecie: pojawianie się nowych organizmów państwowych, nowych sił politycznych, nowych konstelacji międzynarodowych.</u>
          <u xml:id="u-13.4" who="#PosełPiotrMarciniak">Klasycznym tego przykładem może być ogromne opóźnienie w tworzeniu polskich placówek nie tylko w azjatyckich krajach powstałych z rozpadu Związku Radzieckiego, ale także na sąsiedzkiej Ukrainie. Polska ciągle nie dorobiła się konsekwentnej polityki wobec zmieniającej się i niestabilnej Rosji - Rosji, która pozostanie niestabilnym krajem jeszcze przez długi czas. Odnoszę wrażenie, że nie w pełni zdajemy sobie sprawę z konsekwencji faktu, iż Rosja nie jest już państwem kierowanym przez monopartię. Zbyt małą wagę przywiązujemy do obecności na rosyjskiej scenie politycznej zróżnicowanych sił politycznych, które odmiennie postrzegają nową tożsamość państwa rosyjskiego. Obok bardzo silnych i groźnych tendencji zachowawczych i imperialnych, są tam przecież podejmowane również poważne próby budowy nowoczesnego, demokratycznego państwa, zdolnego do prowadzenia partnerskiej i przyjaznej polityki wobec sąsiadów.</u>
          <u xml:id="u-13.5" who="#PosełPiotrMarciniak">W sytuacji niestabilności wewnętrznej wielu krajów i szybko zmieniającego się międzynarodowego układu sił polityka zagraniczna nie może być zorientowana tylko na instytucje państwowe prowadzące politykę zagraniczną poszczególnych krajów, ale także na siły pozostające często na drugim czy nawet na trzecim planie sceny politycznej. Trzeba bowiem pamiętać, iż siły te - przy rozchwianej państwowości - też oddziałują na politykę zagraniczną, a ponadto nikt nie może zagwarantować, że w krótkim czasie nie obejmą one steru rządów. Uwaga ta dotyczy szczególnie Wschodu, ale, jak pokazuje przykład Włoch, może odnosić się także do Zachodu.</u>
          <u xml:id="u-13.6" who="#PosełPiotrMarciniak">Ważnym zatem postulatem wobec kierowników polskiej polityki zagranicznej byłoby wspieranie niepaństwowych form polskiej obecności za granicą. Sądzę, że jest to także postulat pod adresem partii politycznych - odpowiedzialna i aktywna współpraca z bliskimi ideowo siłami politycznymi, zwłaszcza w krajach o strategicznym dla Polski znaczeniu. Wymaga to jednak odpowiedzialności partii politycznych, stawiania polskiej racji stanu ponad interesami partyjnymi. W tym względzie mieliśmy ostatnio niedobre doświadczenia. Otwarcie to nie może oczywiście również oznaczać dialogu z siłami ekstremalnymi, nacjonalistycznymi i jawnie imperialnymi.</u>
          <u xml:id="u-13.7" who="#PosełPiotrMarciniak">Kończąc, sądzę, że Polska ciągle stoi przed swoją europejską szansą. To, czy ją wykorzystamy, zależy od nas wszystkich, zależy przede wszystkim od sukcesu w procesie wzrostu gospodarczego i utrwalania systemu demokratycznego w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-13.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę pana posła Leszka Moczulskiego z Konfederacji Polski Niepodległej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#PosełLeszekMoczulski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ta debata odbywa się z inicjatywy Klubu Parlamentarnego Konfederacji Polski Niepodległej. My złożyliśmy o nią wniosek. W tym wniosku bardzo wyraźnie napisaliśmy, czego oczekujemy. Mianowicie oczekujemy, aby ze względu na międzynarodowy stan rzeczy, jaki się wytworzył, została stworzona jasna i realistyczna koncepcja polityki zagranicznej i polityki bezpieczeństwa kraju. I dalej oczekujemy, że rząd taką koncepcję przedstawi. Wysłuchaliśmy pana ministra, który w sposób bardzo zgrabny powiedział, że żadnej koncepcji albo nie ma, albo nie zamierza jej przedstawiać. Wysłuchaliśmy debaty sejmowej. Z wyjątkiem przedstawicieli Polskiego Stronnictwa Ludowego i Unii Pracy wypowiedzi posłów były jakby próbą sprowadzenia całej tej debaty tylko do pewnego rodzaju kwestii formalnych: „może nie wszystko jest najlepiej, ale ostatecznie kontynuujemy interes narodowy nadrzędny”, „ponadpartyjna polityka” — duża liczba słów tego rodzaju, które charakteryzują się nie tylko tym, że nie mają treści, ale charakteryzują się przede wszystkim tym, że albo treści skrywają, albo też zakładają z góry, że ich być nie może.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#PosełLeszekMoczulski">Proszę Wysokiej Izby, bardzo niedawno mieliśmy wydarzenie, które, jeśli chodzi o prestiż, jest spektakularną, bolesną porażką naszej polityki zagranicznej. Chodzi o sprawę odrzucenia, faktycznie zamknięcia starań polskich o wejście do NATO, starań trwających od dłuższego czasu. My te starania wiążemy z obecnym rządem nie tylko dlatego, że obecny rząd ponosi odpowiedzialność za to, co się dzieje, ale też dlatego że od niedawna pełniący swój urząd minister spraw zagranicznych bardzo wyraźnie powiedział, że jest to jego koncepcja wejścia do NATO, tzn. koncepcja, którą w pełni chce realizować. Także główny klub koalicji rządowej - jeszcze nawet przed stworzeniem tej koalicji - zapowiedział gotowość wejścia Polski do NATO.</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#PosełLeszekMoczulski">Pewna kwestia urosła tutaj do rangi sprawy priorytetowej, sprawy bardzo ważnej. Chociaż może nawet oderwana jest od niektórych kwestii merytorycznych, politycznie stała się kwestią pierwszoplanową. Nie ukrywajmy - jeśli Polska dążyła do tego, żeby wejść do Paktu Północnoatlantyckiego, to w sposób bardzo dotkliwy poniosła porażkę. Powiedziano nam bardzo wyraźnie: nie. Dano w zamian nawet nie cukierek, tylko opakowanie od cukierka, ponieważ Partnerstwo dla pokoju z obietnicą konsultacji, do których być może dojdzie, jest warte mniej więcej tyle, ile papierek, wewnątrz którego jest pustka, bo nie ma tam cukierka.</u>
          <u xml:id="u-15.3" who="#PosełLeszekMoczulski">Proszę Wysokiej Izby! Możemy oczywiście i musimy przede wszystkim zastanowić się nad skalą zagrożeń, które rysują się przed Polską. Są to zagrożenia doraźne i zagrożenia długoterminowe. Istotniejsze są zagrożenia długoterminowe. Wszyscy myślimy o tym układzie, o tej rzeczywistości, która za ileś lat zaistnieje - rzeczywistości, w której na wschód od nas będziemy mieli znowu odbudowane potężne państwo, co najmniej blisko 200-milionowe, może większe, zapewne nie obejmujące całego obszaru dawnego Związku Radzieckiego, ale być może bliskie tego. Kraj, który odzyska siłę, społeczeństwo, które odzyska poczucie tej siły, a równocześnie będzie miało zapewne poczucie krzywdy, bo jako jedno z dwóch wielkich mocarstw światowych straciło swoją rangę. Tego rodzaju poczucie krzywdy będzie tam na pewno występowało. Dlatego dzisiaj należy budować system, który zapewni nam bezpieczeństwo, będzie chronił przed tymi przyszłymi ewentualnymi - nie koniecznymi, ale ewentualnymi - zagrożeniami.</u>
          <u xml:id="u-15.4" who="#PosełLeszekMoczulski">I sprawy doraźne, które wynikają przede wszystkim z rozwoju procesu rewolucyjnego w Rosji, gdzie coraz silniej występują wszelkiego rodzaju zjawiska rozkładowe. Dotyczy to także armii rosyjskiej. Jeśli armia rosyjska zamieni się - a może - w bandy doskonale uzbrojonych i sprawnie dowodzonych ludzi (bandy w tym sensie, że będą to grupy nie podlegające żadnej władzy politycznej, żadnej władzy państwowej), to będziemy mieli do czynienia z bardzo konkretnym niebezpieczeństwem. Można oczekiwać, że rząd powinien dać nam odpowiedź, jak zapobiec takiemu niebezpieczeństwu. Takiej odpowiedzi jednak nie ma, a pewne gry polityczne, które się tutaj toczą, albo świadczą o daleko posuniętej beztrosce, albo zaczynamy... - można tu różnie domniemywać - albo mamy do czynienia z elementami jakiejś innej gry. Można się przecież zastanawiać, czy cała ta sprawa z NATO, kiedy w sposób jakby świadomy szliśmy do klęski dyplomatycznej...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Panie pośle, bardzo przepraszam, ale czas już minął.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#PosełLeszekMoczulski">Dziękuję, zaraz kończę, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#PosełLeszekMoczulski">Domyślam się, że nie jest to sprawa wielkiego znaczenia dla przyszłości Polski, jeżeli Sejm zmarnuje jeszcze 30 sekund.</u>
          <u xml:id="u-17.2" who="#PosełLeszekMoczulski">Otóż, proszę Wysokiej Izby, można się zastanawiać, czy to dążenie do spektakularnej klęski, jaką ponieśliśmy w sprawie przyjęcia do NATO... czy niezależnie od meritum sprawy było to tylko nieudane posunięcie, dążenie dyplomatyczne, czy też miał to być dowód dla społeczeństwa, że w takim układzie międzynarodowym, jaki jest i jaki jest możliwy, jedynym rozwiązaniem dla nas jest Moskwa. Nie sądzę wprawdzie, żeby obecny rząd był zdolny aż do tak bardzo...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Panie pośle, pan sobie przypisuje większe prawa niż mają inni. Wszyscy posłowie zakończyli swoje przemówienia w określonym czasie. Proszę o zakończenie wypowiedzi. Ustaliliśmy 5-minutowy limit, jednakowy dla wszystkich. Wyłączę mikrofon, jeśli pan szybko nie skończy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#PosełLeszekMoczulski">A więc skończę w jednym zdaniu.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#PosełLeszekMoczulski">Jeśli Wysoki Sejm uważa, że sprawy bezpieczeństwa Polski i polityki Polski godne są 20-minutowego odfajkowania, to Sejm za to będzie kiedyś odpowiadał przed Rzecząpospolitą.</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę pana posła Jerzego Wuttke z Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#PosełJerzyWuttke">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Z zadowoleniem przyjęliśmy informację ministra spraw zagranicznych - rzeczową, nie komentującą, po raz pierwszy wykazującą również niepowodzenia polskiej dyplomacji. Cieszy nas oświadczenie o zgodności poglądów na temat polityki zagranicznej w głównych ośrodkach władzy kształtujących politykę zagraniczną: chodzi o ministra spraw zagranicznych i rząd, do którego należy, oraz prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, który konstytucyjnie odpowiada za bezpieczeństwo państwa. W skomplikowanej i nadal się komplikującej sytuacji zewnętrznej bezpieczeństwo Polski zostało umocnione, czego dowodem jest zbliżenie się do struktur zachodnioeuropejskich, a zwłaszcza do NATO. Dlatego - mimo nadmiernie rozbudzonych nadziei - uważamy, że przystąpienie do programu Partnerstwo dla pokoju jest osiągnięciem polskiej dyplomacji, tym bardziej że nie jesteśmy wszak mocarstwem, a krajem średnim, i wiemy, że nikt niczego nam nie da za darmo. Jednakże Polska musiała wykazać istotne atuty, umożliwiające nasze uczestnictwo w strukturach zachodnich.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#PosełJerzyWuttke">Największym osiągnięciem rządów po 1989 r. jest wygaszenie wszelkich resentymentów nacjonalistycznych wobec naszych wschodnich sąsiadów. Dlatego nie wolno tego podważać nieodpowiedzialnymi oświadczeniami, z jakimi wystąpili niektórzy posłowie lewicy i centrolewicy w kwestii autonomii dla ośrodków polskich na Litwie. Cieszy nas, że nie były to stanowiska klubów poselskich.</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#PosełJerzyWuttke">BBWR podziela stanowisko ministra spraw zagranicznych, że w polityce zagranicznej najważniejsza jest polska racja stanu wyrażona consensusem wszystkich sił politycznych i ośrodków władzy.</u>
          <u xml:id="u-21.3" who="#PosełJerzyWuttke">Pan minister zapowiedział debatę polityczną na temat polskiej polityki zagranicznej. Debata taka jest oczekiwana, ale wymaga również przygotowania się do niej posłów.</u>
          <u xml:id="u-21.4" who="#PosełJerzyWuttke">Na koniec pozwolę sobie na refleksję związaną z pobytem polskiej delegacji sejmowej w kwaterze głównej NATO w listopadzie 1993 r. Miałem zaszczyt uczestniczyć w tej delegacji. Okazało się, że jest możliwe, aby posłowie z różnych ugrupowań politycznych mówili w sprawach Polski jednym głosem.</u>
          <u xml:id="u-21.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-22.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę bardzo pana ministra o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#MinisterSprawZagranicznychAndrzejOlechowski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Ochrona i promocja interesu państwa to oczywiście jedyne zadanie polityki zagranicznej każdego państwa, toteż niezwykle ważne jest, żeby ten interes dobrze zdefiniować.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#MinisterSprawZagranicznychAndrzejOlechowski">Trudno nie zauważyć i nie ucieszyć się, że interes ten jest widziany podobnie przez dużą większość Wysokiej Izby. Większość liczniejszą niż koalicja rządowa. Będziemy ten interes realizować tak, jak zostało tu powiedziane - bez iluzji, bez histerii, bez obciążeń, konstruktywnie, za, a nie przeciw i w wewnętrznej zgodzie. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-24.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Prezydium Sejmu proponuje, aby Sejm przyjął do wiadomości informację pana ministra spraw zagranicznych o bieżącej sytuacji międzynarodowej i ewentualnych zagrożeniach dla Polski z niej wynikających.</u>
          <u xml:id="u-24.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-24.4" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Król: Zgłaszam sprzeciw.)</u>
          <u xml:id="u-24.5" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Jest sprzeciw, w związku z tym do głosowania przystąpimy w końcowej części posiedzenia.</u>
          <u xml:id="u-24.6" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu ministrowi za przedstawienie informacji o sytuacji międzynarodowej.</u>
          <u xml:id="u-24.7" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktów 7 i 8 porządku dziennego:</u>
          <u xml:id="u-24.8" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">7. Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze (druk nr 158).</u>
          <u xml:id="u-24.9" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">8. Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości (druk nr 199).</u>
          <u xml:id="u-24.10" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Alfreda Domagalskiego z Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego w celu uzasadnienia projektu ustawy o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#PosełAlfredDomagalski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Przypadł mi niewątpliwy zaszczyt zaprezentowania Wysokiej Izbie w imieniu wnioskodawców projektu ustawy o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze. Moja radość i satysfakcja będzie pełna, jeśli po upływie kilku tygodni projekt ten zmaterializuje się w postaci obowiązującego prawa.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#PosełAlfredDomagalski">Pragnę zauważyć, że w dniu wczorajszym, 20 stycznia, minęła czwarta rocznica uchwalenia przez Sejm, zwany kontraktowym, ustawy o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości. Z jej ogłoszeniem nadeszły dla spółdzielczości najgorsze czasy w jej długiej historii. Ruch spółdzielczy na ziemiach polskich rozwijał się bowiem od drugiej połowy XIX w. W Polsce pod zaborami spółdzielczość podtrzymywała skutecznie znaczącą pozycję gospodarczą społeczeństwa polskiego i pomagała w kształtowaniu jego rozwoju. II Rzeczpospolita była okresem znacznego rozwoju spółdzielczości i jej dużych osiągnięć. W październiku 1920 r. uchwalona została ustawa o spółdzielniach. Na rozwój spółdzielczości w tym okresie miało wpływ wielu wybitnych działaczy, jak choćby Franciszek Stefczyk, prezydent Stanisław Wojciechowski, Zygmunt Chmielewski, Marian Rapacki, Stanisław Thugutt, ks. Bliziński, ideolog agraryzmu Stanisław Miłkowski i wielu innych. Polska była wówczas krajem kapitalistycznym, o systemie gospodarki rynkowej; dominowała własność prywatna, ale była zrównoważona z nią własność państwowa, komunalna i spółdzielcza. Z konkurencji rynkowej spółdzielczość wychodziła zwycięsko dzięki swym walorom społecznym, rzetelności i uczciwości.</u>
          <u xml:id="u-25.2" who="#PosełAlfredDomagalski">W 1945 r. po zakończeniu działań wojennych spółdzielczość wystartowała do dynamicznego rozwoju, mając poparcie ówczesnej władzy. Trwało to niestety krótko. Szybko została wtłoczona w ramy systemu nakazowo-rozdzielczego i miała realizować zadania ustalone w planach centralnych i terenowych. Spółdzielnie zagubiły swój autentyzm, członek przestał być podmiotem i utracił więź ze swoją spółdzielnią. Ta zasługująca ze wszech miar na poparcie forma gospodarowania uległa ideologicznej deformacji, rozwijała jednak swój potencjał organizacyjny i gospodarczy. Udział spółdzielczości w tworzeniu dochodu narodowego wynosił w 1989 r. 9,1%.</u>
          <u xml:id="u-25.3" who="#PosełAlfredDomagalski">Proces reorganizacji i restrukturyzacji spółdzielni, mający na celu ich demokratyzację i przekształcenie, rozpoczęty został w styczniu 1990 r. w oparciu na wspomnianej już ustawie o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości. Niestety, proces przekształceń, mogący przynieść pozytywne efekty, wskutek błędnych rozwiązań prawnych i braku woli ich naprawienia spowodował nieodwracalne straty gospodarcze, a także moralne. Szybka, kompleksowa likwidacja związków spółdzielczych pozbawiła spółdzielnie podstawowych instrumentów ułatwiających zarządzanie w takich dziedzinach, jak centralne magazynowanie, przetwórstwo; pozbawiła je dostępu do całej sfery informacji gospodarczych i doradztwa rynkowego. Pozbawione więc zostały spółdzielnie usług wspierających ich prowadzenie: scentralizowanego marketingu, scentralizowanych zakładów przetwórczych, szkolenia załóg pracowniczych oraz szerokich rzesz członkowskich. W efekcie w procesie dokonujących się przekształceń mamy do czynienia z wieloma wypaczeniami i nadużyciami, do zagarnięcia mienia spółdzielczego włącznie. Dziś można powiedzieć, że w wielu sprawach majątkowych zaszły już procesy nieodwracalne, a spółdzielczość już nigdy nie odzyska mienia „przejedzonego” przez skandalicznie prowadzone procesy likwidacji.</u>
          <u xml:id="u-25.4" who="#PosełAlfredDomagalski">Wszystko to doprowadziło do spadku udziału spółdzielczości w tworzeniu dochodu narodowego do 3%. Informacje, jakie przekazują wiodące związki rewizyjne, obrazujące aktualny stan spółdzielczości w sferze ich działania, są w wielu wypadkach wprost szokujące. Z danych Związku Rewizyjnego Spółdzielczości Pracy wynika, że:</u>
          <u xml:id="u-25.5" who="#PosełAlfredDomagalski">— z 2045 jednostek funkcjonujących na początku 1990 r. zostało zlikwidowanych bądź jest w stanie likwidacji czy upadłości 551 spółdzielni, a dalszych kilkaset jest poważnie zagrożonych;</u>
          <u xml:id="u-25.6" who="#PosełAlfredDomagalski">— blisko połowa członków i pracowników odeszła, zwiększając najczęściej szeregi bezrobotnych;</u>
          <u xml:id="u-25.7" who="#PosełAlfredDomagalski">— praktycznie unicestwiono dorobek kilku pokoleń spółdzielców w dziedzinie oświaty, kultury i sportu, uległy bowiem zdewastowaniu dziesiątki obiektów sanatoryjnych, wypoczynkowych i szkoleniowych.</u>
          <u xml:id="u-25.8" who="#PosełAlfredDomagalski">W wiejskiej spółdzielczości zaopatrzenia i zbytu straty są wprost nieobliczalne. Kilkanaście tysięcy sklepów wiejskich przestało istnieć. Zamknięte zostały kluby rolnika i ośrodki nowoczesnej gospodyni. Opustoszałe stoją bazy skupowe i składy środków do produkcji rolnej. O ok. 50% zmniejszyła się liczba prowadzonych przez spółdzielnie zakładów przetwórstwa żywności - masarni, wytwórni napojów, przetwórni owocowo-warzywnych, piekarni, zakładów gastronomicznych i usługowych - a zatrudnienie zmniejszyło się o ponad 60% w sytuacji drastycznego braku, szczególnie na wsi i w małych miastach, miejsc pracy. W ciągu minionych czterech lat ponad 120 gminnych spółdzielni ogłosiło upadłość bądź zostało postawionych w stan likwidacji, a ponad 1000 zamknie ubiegłoroczną działalność stratą bilansową.</u>
          <u xml:id="u-25.9" who="#PosełAlfredDomagalski">Podobne przykłady można podawać w odniesieniu do każdego rodzaju funkcjonującej w Polsce spółdzielczości. We wszystkich pionach spółdzielczych zerwane zostały naturalne więzi między spółdzielniami. Przestały działać mechanizmy ich zaopatrzenia. Nie funkcjonuje doradztwo, pomoc instruktażowa, lustracja i szkolenie.</u>
          <u xml:id="u-25.10" who="#PosełAlfredDomagalski">Możemy z pełną odpowiedzialnością powiedzieć, że po czterech latach realizacji ustawy o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości przybyło nam spółdzielni stanowiących swoisty konglomerat początkujących menedżerów i przedziwnych członków rad nadzorczych, układów rodzinnych, zaprzyjaźnionych spółek prowadzących swe interesy na bazie tych spółdzielni. Sądzę, że nie taki był cel i nie takie były założenia ustawy. Sądzić też należy, że skutków, jakie przyniosła w minionych czterech latach ustawa, nie przewidzieli nawet najzagorzalsi jej zwolennicy.</u>
          <u xml:id="u-25.11" who="#PosełAlfredDomagalski">Wysoka Izbo! Spółdzielnie to ludzie. Ludzie zawsze zbierali się, aby razem budować to, co dla pojedynczego człowieka było praktycznie niemożliwe, a w każdym razie trudne. Tak się działo od niepamiętnych lat. Wzajemna pomoc pozwoliła człowiekowi na szybsze osiąganie celów i dynamizowanie postępu cywilizacyjnego. Pomimo rozwoju i wielu osiągnięć pojedynczych ludzi i całych społeczeństw, współpraca między ludźmi jest nadal bardzo ważna. Spółdzielczość w Polsce jest potrzebna i dla ludzi, i dla państwa. Członkowie spółdzielni zrzeszeni w celu realizacji i zaspokajania własnych potrzeb rozwiązują jednocześnie trudne problemy społeczno-ekonomiczne całego państwa. Z tych też względów państwo ma obowiązek stworzyć warunki prawne w celu funkcjonowania tego sektora gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-25.12" who="#PosełAlfredDomagalski">Zmiany legislacyjne, jakie proponują wnioskodawcy, są wynikiem kilkuletnich przemyśleń wielu specjalistów w zakresie spółdzielczości, doświadczeń, praktyki, a także odpowiadają rozwiązaniom międzynarodowym. Zmierzają one do stworzenia podstaw prawnych do wprowadzenia zmian własnościowych, adaptacji spółdzielni do środowiska gospodarki rynkowej, zapewniając jednocześnie ich autonomię i samorządność. Przypomnę tylko, że Sejm X kadencji nie uchwalił nowelizacji tej ustawy na skutek pata legislacyjnego, a ustawa uchwalona przez Sejm I kadencji spotkała się z wetem prezydenta, zresztą słusznie, zaakceptowanym przez całe środowisko spółdzielcze.</u>
          <u xml:id="u-25.13" who="#PosełAlfredDomagalski">Wyrażam przekonanie, że kolejna - trzecia już - inicjatywa ustawodawcza spotka się z przychylnością Wysokiej Izby. Ośmielam się wręcz zwrócić z prośbą - zarówno do posłów związanych ze spółdzielczością bezpośrednio, jak i do tych, którym te problemy nie są tak bliskie - o aktywny, ale także racjonalny i pragmatyczny udział w procesie legislacyjnym, w celu jego szybkiego i skutecznego zakończenia. Na ustawę tę od kilku bowiem lat czeka całe środowisko spółdzielcze. Prawo, o którym mówimy, dotyczy około 17 tys. podmiotów gospodarczych i co najmniej 2 mln ludzi związanych ze spółdzielczością zawodowo, nie wspominając o kilku milionach członków.</u>
          <u xml:id="u-25.14" who="#PosełAlfredDomagalski">O ile państwo określiło swój stosunek do własności prywatnej i państwowej — stwarzając określone ramy prawne dla dokonujących się przemian — o tyle nie zdobyło się na jasne określenie roli i miejsca spółdzielczości w dokonujących się przemianach gospodarczych. Nadal zbyt często traktuje się spółdzielczość jako pozostałość struktur komunistycznych, co nie ułatwia jej działalności. Zapomina się przy tym, że największy rozwój spółdzielczości przypadł na okres 20-lecia międzywojennego, a więc niekwestionowanej suwerenności państwa polskiego. Tymczasem w III Rzeczypospolitej — państwie demokracji, wolności i prawa — nie dostrzega się ekonomicznej, produkcyjnej i społecznej roli tej formy własności, która integruje środowiska zawodowe i zaspokaja potrzeby milionów ludzi. Spółdzielnia, będąc aktywna ekonomicznie i gospodarczo, zawsze ma na uwadze ideały demokratyczne, postawę obywatelską i stosunki między ludźmi. Jak to sformułował prof. Paul Casselman — spółdzielnia reprezentuje „system ekonomiczny z treścią społeczną”.</u>
          <u xml:id="u-25.15" who="#PosełAlfredDomagalski">Wysoki Sejmie! Przechodząc do omówienia przedkładanego dziś Wysokiej Izbie projektu, pragnę przede wszystkim podkreślić jego daleko idącą demokratyzację. Z obowiązującej ustawy, uchwalonej w 1982 r., usunięto większość zakazów i nakazów, wprowadzając w to miejsce rozwiązania zależne od samych spółdzielców, od uregulowań statutowych.</u>
          <u xml:id="u-25.16" who="#PosełAlfredDomagalski">Nowe brzmienie otrzymuje art. 1 ustawy, określający definicję i cele działalności spółdzielni. Podkreśla się w nim trzy podstawowe cechy spółdzielni, a mianowicie: zrzeszeniowy charakter, dobrowolność członkostwa, zmienność składu osobowego i kapitału zakładowego. Wnioskodawcy rezygnują z zapisu o samorządności i samodzielności spółdzielni, w warunkach gospodarki rynkowej bowiem te dwie cechy są oczywiste i wynikają także z zapisów innych artykułów. Najbardziej istotną zmianą w art. 1 jest jednak kwestia określenia celów działalności spółdzielni. Tak jak na całym świecie, zasadniczym celem spółdzielni jest zaspokajanie potrzeb swoich członków w sposób możliwie najbardziej wydajny i ekonomiczny.</u>
          <u xml:id="u-25.17" who="#PosełAlfredDomagalski">W świetle przedkładanego projektu spółdzielnia nie będzie zobowiązana do realizacji celów ogólnospołecznych. Obligatoryjna pozostaje działalność gospodarcza, a fakultatywnie może być także prowadzona działalność społeczna i kulturalna.</u>
          <u xml:id="u-25.18" who="#PosełAlfredDomagalski">Zupełnie nową treść, w sposób radykalny zmieniającą stosunki własnościowe, zawiera art. 3. Proponowana treść tego artykułu w brzmieniu: „Majątek spółdzielni jest prywatną własnością jej członków, będącą w grupowym użytkowaniu”, jest rozwiązaniem przełomowym, dostosowującym działalność gospodarczą spółdzielni do reguł rynkowych. Zapis ten likwiduje jednocześnie bezpodmiotową własność spółdzielczą na rzecz prywatnej własności członków spółdzielni. Można się spierać co do wielkości udziału członków spółdzielni i państwa w majątku tych spółdzielni, ale dziś, w obliczu ogromnej dewastacji i grabieży tego majątku, spór ten ma raczej charakter ideowy i drugorzędny. Tylko takie rozwiązanie może wyzwalać troskę o będący we władaniu spółdzielni majątek, wyzwalać energię na rzecz jego pomnażania, a także zmienić generalnie stosunek członków do ich spółdzielni. Takie rozwiązanie może wpływać na zwiększenie udziału spółdzielni w prywatyzowaniu państwowych przedsiębiorstw, szczególnie w zakresie przetwórstwa rolno-spożywczego. Zapis ten likwiduje obowiązującą dotychczas bezwzględną zasadę niepodzielności majątku, a walne zgromadzenie jest władne do podjęcia decyzji o jego przeznaczeniu w wypadku likwidacji spółdzielni. Konsekwencją tego rozwiązania jest także prawo byłego członka do funduszu zasobowego i części majątku w okresie likwidacji spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-25.19" who="#PosełAlfredDomagalski">Proponowany projekt nowelizacji prawa spółdzielczego utrzymuje większość przepisów dotyczących członkostwa i organów spółdzielczych. Podstawowe zmiany w tym zakresie to:</u>
          <u xml:id="u-25.20" who="#PosełAlfredDomagalski">1) nadanie zarządowi uprawnień do zaskarżania uchwał walnego zgromadzenia;</u>
          <u xml:id="u-25.21" who="#PosełAlfredDomagalski">2) obniżenie wymaganej większości niezbędnej do zmiany statutu z 3/4 do 2/3;</u>
          <u xml:id="u-25.22" who="#PosełAlfredDomagalski">3) pozostawienie do rozstrzygnięć statutowych składu i liczby członków zarządu, przy czym dopuszcza się zarząd jednoosobowy, a także możliwość powierzenia, za zgodą rady, bieżącego kierowania spółdzielnią osobie nie będącej członkiem zarządu;</u>
          <u xml:id="u-25.23" who="#PosełAlfredDomagalski">4) pozostawienie do uregulowania w statucie możliwości udziału pracowników w radzie nadzorczej;</u>
          <u xml:id="u-25.24" who="#PosełAlfredDomagalski">5) uznanie, że w spółdzielni obok samorządu spółdzielczego nie jest potrzebny samorząd pracowniczy.</u>
          <u xml:id="u-25.25" who="#PosełAlfredDomagalski">Istotny wydaje się także zapis, że udzielanie przez spółdzielnię członkom w obrotach z nimi bonifikat, ulg i innych korzyści ekonomicznych nie ma charakteru działań monopolistycznych.</u>
          <u xml:id="u-25.26" who="#PosełAlfredDomagalski">Spośród proponowanych przepisów o gospodarce spółdzielni szczególne znaczenie ma rozwiązanie pozostawiające członkom w zasadzie pełną swobodę dysponowania nadwyżką bilansową. Walne zgromadzenie będzie bowiem zmuszone przeznaczyć co najmniej 5% nadwyżki na fundusz zasobowy, ale tylko wtedy gdy nie osiąga on wysokości wniesionych udziałów obowiązkowych. Statut będzie określał zasady podziału nadwyżki bilansowej między członków spółdzielni. Można więc będzie za podstawę przyjąć, poza powszechnym obecnie oprocentowaniem udziałów, także wkład pracy oraz wysokość obrotów członka ze spółdzielnią.</u>
          <u xml:id="u-25.27" who="#PosełAlfredDomagalski">Zgodnie z projektem, spółdzielnia będzie zobowiązana do tworzenia tylko dwóch funduszy:</u>
          <u xml:id="u-25.28" who="#PosełAlfredDomagalski">— funduszu udziałowego, powstającego głównie z wpłat udziałów członkowskich i odpisów na te udziały z podziału nadwyżki bilansowej;</u>
          <u xml:id="u-25.29" who="#PosełAlfredDomagalski">— funduszu zasobowego, powstającego głównie z wpłat wpisowego i części nadwyżki bilansowej.</u>
          <u xml:id="u-25.30" who="#PosełAlfredDomagalski">Spółdzielnia będzie mogła tworzyć fakultatywnie także inne fundusze ustalone w statucie, chyba że tworzenia określonych funduszy wymagać będą inne ustawy.</u>
          <u xml:id="u-25.31" who="#PosełAlfredDomagalski">Projekt przewiduje likwidację przepisów (art. 103–107) dotyczących przyłączenia jednostki organizacyjnej spółdzielni do innej spółdzielni. Pozostawienie tych przepisów byłoby sprzeczne z regułami gospodarki rynkowej i z powodzeniem może je zastąpić możliwość zbycia przedsiębiorstwa, zakładu lub poszczególnych składników majątkowych między spółdzielniami.</u>
          <u xml:id="u-25.32" who="#PosełAlfredDomagalski">Istotne zmiany dotyczą tworzenia związków spółdzielni. Jak wiadomo, ustawa z dnia 20 stycznia 1990 r. postawiła w stan likwidacji wszystkie związki spółdzielcze, wprowadzając jednocześnie czasowy zakaz organizowania się spółdzielni w jakiekolwiek związki. W tym zakresie ustawa ta została zakwestionowana przez Trybunał Konstytucyjny, w wyniku czego stworzono możliwość zrzeszania się spółdzielni w związkach rewizyjnych, nie prowadzących działalności gospodarczej, lecz jedynie działalność o charakterze instruktażowym i doradczym. Niniejszy projekt idzie dalej, dając możliwość tworzenia zarówno związków rewizyjnych, jak i gospodarczych, w zależności od potrzeb i życzeń spółdzielni podstawowych.</u>
          <u xml:id="u-25.33" who="#PosełAlfredDomagalski">Celem związku rewizyjnego jest zapewnienie zrzeszonym w nim spółdzielniom pomocy w ich działalności statutowej, a celem związku gospodarczego - prowadzenie działalności gospodarczej, wspomagającej efektywność działania zrzeszonych spółdzielni. Zasady i zakresy działania tych związków będą określać statuty, przy czym nie mogą one zastrzegać dla organów związku uprawnień stanowiących i nadzorczych wobec zrzeszonych spółdzielni. Każda spółdzielnia zobowiązana będzie przynajmniej raz na 3 lata poddać się lustracyjnemu badaniu legalności, gospodarności i rzetelności całości jej działania, chociaż przynależność do związku rewizyjnego nie będzie obligatoryjna. W celu zachęcenia spółdzielni do przystępowania do związków rewizyjnych proponuje się możliwość obniżenia podstawy wymiaru podatku dochodowego o 5%. Uważamy, że nie spowoduje to zauważalnego obniżenia dochodów budżetowych państwa, lecz wręcz przeciwnie - wskutek przynależności spółdzielni do związku powinna poprawić się ich kondycja ekonomiczna, co wpłynie dodatnio na dochody budżetowe.</u>
          <u xml:id="u-25.34" who="#PosełAlfredDomagalski">Jednym z najbardziej spornych zagadnień w trakcie prac Komisji Nadzwyczajnej Sejmu I kadencji było określenie kształtu przyszłej Krajowej Rady Spółdzielczej. Wnioskodawcy niniejszego projektu uznali, że Krajowa Rada Spółdzielcza powinna stanowić naczelną reprezentację ruchu spółdzielczego. Odpowiedni rozdział dotyczący Krajowego Samorządu Spółdzielczego ustala zasady samorządności spółdzielczości w kształtowaniu jej organizacji i rozwoju oraz szerokiego rozwijania współpracy i współdziałania spółdzielni we wszystkich zakresach ich wspólnych zainteresowań, zgodnie z zasadami ustalonymi przez Międzynarodowy Związek Spółdzielczy, którego jesteśmy zresztą członkiem. Współpraca taka jest niezbędna w warunkach gospodarki rynkowej. Najwyższym organem tak pojętego samorządu będzie odbywający się co 4 lata kongres spółdzielczości i powoływana przez niego Krajowa Rada Spółdzielcza. Wybory odbywać się będą przy pełnym zachowaniu zasad demokratycznych. Tak pomyślany samorząd spółdzielczy będzie wyzwalał inicjatywy rozwojowe i pobudzał środowiska spółdzielcze do aktywizacji postaw, tak dziś potrzebnej.</u>
          <u xml:id="u-25.35" who="#PosełAlfredDomagalski">Szczególną rolę do odegrania będzie miał pierwszy kongres, który zgodnie z projektem ustawy miałby się odbyć w ciągu 9 miesięcy od daty wejścia w życie ustawy. Stworzy on niewątpliwie atmosferę społeczną i klimat do szybkiej odbudowy i rozwoju polskiej spółdzielczości. Organizatorem tego kongresu będzie komitet organizacyjny wyłoniony przez prezydium Naczelnej Rady Spółdzielczej z udziałem przedstawicieli związków rewizyjnych, związków zawodowych pracowników oraz przedstawicieli ogólnopolskich stowarzyszeń spółdzielczych. Wśród tych ostatnich powinni się znaleźć niewątpliwie przedstawiciele Towarzystwa Spółdzielców w Warszawie i Stowarzyszenia Społecznego „Ruch Spółdzielców” w Lublinie.</u>
          <u xml:id="u-25.36" who="#PosełAlfredDomagalski">W końcowej części projektu ustawy wnioskodawcy proponują zakończenie procesu likwidacji związków spółdzielczych w terminie do 30 czerwca 1994 r., czego domagają się powszechnie organizacje spółdzielcze. Projekt ustawy przewiduje tu określone rozwiązania prawne.</u>
          <u xml:id="u-25.37" who="#PosełAlfredDomagalski">Na zakończenie pragnę podkreślić, iż przedkładany dziś projekt nowelizacji Prawa spółdzielczego stanowi naturalną kontynuację prac rozpoczętych przez Sejm X i I kadencji. Uwzględnia on większość zgłoszonych wtedy wniosków mniejszości, a także uwagi zgłoszone w uzasadnieniu do weta prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Zwracam się do Wysokiej Izby o przychylne jego rozpatrzenie.</u>
          <u xml:id="u-25.38" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przypominam, Wysoka Izbo, że Sejm postanowił o łącznym rozpatrzeniu punktów 7 i 8 porządku dziennego, czyli wysłuchamy teraz uzasadnienia projektu następnej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-26.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Jerzego Jankowskiego z Klubu Parlamentarnego Sojusz Lewicy Demokratycznej w celu uzasadnienia projektu ustawy o zmianie ustawy o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#PosełJerzyJankowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie poselski projekt ustawy o zmianie ustawy z 20 stycznia 1990 r. o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości. Chciałbym przy tym wyrazić ubolewanie, że wczoraj nie mogliśmy tego omówić. Kiedy bowiem uchwalano tę ustawę, ówczesny układ parlamentarny miał wskazywać na to, że szybko i łatwo można wszystko unormować w spółdzielczości, wczoraj zaś mogliśmy obchodzić czwartą rocznicę obowiązywania tej ustawy, której skutki wszyscy spółdzielcy w Polsce znają.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-27.2" who="#PosełJerzyJankowski">Wysoka Izbo! Proces likwidacji organizacji spółdzielczych, postawionych w stan likwidacji na podstawie ustawy z 20 stycznia 1990 r. o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości, trwa już 4 lata. Od samego początku wpływał on destrukcyjnie na działalność spółdzielni zrzeszonych w likwidowanych związkach spółdzielczych. Zostały one uwikłane w liczne konflikty powstałe w okresie zatwierdzania planów likwidacji, których rozstrzygnięciem niejednokrotnie zajmowały się organy wymiaru sprawiedliwości. W wielu wypadkach projekty planów likwidacji nie znalazły uznania wśród delegatów spółdzielni uczestniczących w zjazdach zatwierdzających te plany. W konsekwencji plany te były zatwierdzane przez organy powołujące likwidatorów (dyrektorzy izb skarbowych, minister finansów) bez uwzględnienia stanowiska tych organizacji spółdzielczych, które były założycielami likwidowanych związków i współwłaścicielami ich majątku, często przedstawiającego bardzo dużą wartość.</u>
          <u xml:id="u-27.3" who="#PosełJerzyJankowski">Wysoka Izbo! Majątek ten przestał służyć interesom spółdzielni, często przechodził w obce ręce, z reguły po cenach znacznie zaniżonych w stosunku do faktycznej jego wartości. Wiele nieprawidłowości w tym zakresie stwierdzonych zostało w toku kontroli poczynań likwidatorów, którą przeprowadziła Najwyższa Izba Kontroli. Zapowiedziane jeszcze w roku 1990 szybkie zakończenie likwidacji wszystkich związków spółdzielczych okazało się nierealne. Po części było to spowodowane wieloma problemami związanymi z nie uregulowanymi stosunkami własnościowymi w likwidowanych organizacjach spółdzielczych. Dziś jednak można stwierdzić, że w wielu wypadkach likwidatorzy są zainteresowani pozostaniem przez wiele jeszcze lat na swoich obecnych stanowiskach i nie robią prawie nic, by proces ten zakończyć.</u>
          <u xml:id="u-27.4" who="#PosełJerzyJankowski">Wysoka Izbo! Wśród wielu negatywnych skutków nie dokończonych procesów likwidacji szczególnie zwraca uwagę fakt, że będący jeszcze w dyspozycji likwidatorów majątek spółdzielczy nadal nie służy potrzebom spółdzielców. Powszechną wolą wszystkich spółdzielni jest szybkie zakończenie likwidacji starych związków spółdzielczych, a w tych przypadkach, w których proces ten musi trwać jeszcze przez pewien czas, likwidacja powinna być dokonywana przez nowo powstałe organizacje spółdzielcze. Projekt ustawy wychodzi naprzeciw tym oczekiwaniom środowiska spółdzielczego.</u>
          <u xml:id="u-27.5" who="#PosełJerzyJankowski">Przedstawiając Wysokiej Izbie powyższy projekt ustawy, wnoszę o jego przychylne rozpatrzenie i uchwalenie.</u>
          <u xml:id="u-27.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Wysoka Izbo! Przypominam, że Sejm ustalił w debacie nad tymi punktami porządku dziennego podział czasu pomiędzy kluby i koło parlamentarne, w zależności od ich wielkości, w granicach od 11 do 74 minut, to jest debatę średnią.</u>
          <u xml:id="u-28.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-28.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przystępujemy do wysłuchania wystąpień w imieniu klubów.</u>
          <u xml:id="u-28.4" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Jako pierwszy zabierze głos pan poseł Janusz Maćkowiak z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Już po raz trzeci za czasów III Rzeczypospolitej podejmowany jest na tej sali temat spółdzielczości. Dla kogoś postronnego mogłoby to świadczyć o wielkim zainteresowaniu i trosce polskiego parlamentu o spółdzielczość. Troski i zainteresowania nie można nie dostrzec, ale rozwiązań i pomocy dla spółdzielczości jak nie było, tak nie ma. Dobrze, że problem ten powrócił szybko pod obrady Sejmu, szkoda jednak, że nie dyskutuje się dziś nad kompleksowym projektem nowego Prawa spółdzielczego, lecz po raz kolejny nad nowelizacją ustawy z 1982 r. Sytuacja jest o tyle trudna, iż nie można oceniać, że praca ta rozpocznie się od zera. Z punktu widzenia działalności legislacyjnej jest to duży dorobek, zaś w opinii spółdzielców jest to nawet nie punkt zerowy, ale wychylający się w kierunku in minus.</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Jednym z elementów samej definicji spółdzielczości jest cel jej istnienia, tzn. zaspokajanie potrzeb członków. Dotychczasowe praktyki, zarówno jeśli chodzi o politykę rządu, jak i tworzenie prawa będącego konstytucją dla spółdzielczości, raczej temu przeczą. Tworzone w kolejnych kadencjach Sejmu projekty ustawy nacechowane były głęboką troską, aby ktoś członkowi spółdzielni nie zrobił krzywdy, aby nie odbudowały się stare struktury, a wreszcie uznano, że członek spółdzielni najlepiej wie, o co chodzi, ale organy spółdzielni działają przeciwko niemu i to jest cały kłopot. Podejmując taką obronę, znaleźliśmy się w sytuacji, w której obowiązujące Prawo spółdzielcze jest złe, a nowelizacji nie ma. Ciągle nie wiadomo, jak tę spółdzielczość traktować: Czy jest własnością prywatną czy inną, umiejscowioną w sektorze publicznym? Jeśli uznać ją za własność prywatną, to należy spełnić wielokrotnie zgłaszane przez spółdzielców postulaty dotyczące zrównania spółdzielczości w uprawnieniach z podmiotami gospodarczymi należącymi do sektora prywatnego.</u>
          <u xml:id="u-29.2" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Należy wreszcie uznać, że majątek spółdzielni jest prywatną własnością członków. Mam tu na myśli uregulowanie spraw majątkowych spółdzielni i zaprzestanie praktyki udowadniania czy majątek należy do spółdzielni. Z tego punktu widzenia wynikają kolejne istotne sprawy, a mianowicie: swobodne zrzeszanie się spółdzielni w związki gospodarcze i rewizyjne oraz tworzenie dobrowolnego i demokratycznego przedstawicielstwa spółdzielczości na szczeblu krajowym. Należy również stworzyć warunki prawne dla ukształtowania samorządności ruchu spółdzielczego.</u>
          <u xml:id="u-29.3" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Omawiane zagadnienia w zasadzie stanowiły podwaliny nowelizacji prawa spółdzielczego, lecz z przeświadczeniem o koniecznej ingerencji państwa i jego organów w sferę działalności podmiotów spółdzielczych w okresie transformacji. Panowało również przekonanie o konieczności powrotu do rozwiązań stosowanych w prawie spółdzielczym w okresie przedwojennym, a ponadto skorzystania z doświadczeń krajów EWG aż do pomysłu prywatyzacji spółdzielczości i przekształcania jej w spółki.</u>
          <u xml:id="u-29.4" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Genezy tych propozycji należy upatrywać w poglądzie o postkomunistycznym rodowodzie spółdzielczych form gospodarowania. Wprawdzie niezbyt dobrze świadczyło to o znajomości rodowodu spółdzielczości europejskiej, w tym i polskiej, ale było wystarczające, aby na takiej podstawie przyjąć rozwiązania przeczące m.in. zasadzie samorządności spółdzielczej czy zaprzeczyć w przepisach przejściowych definicji spółdzielni, pozbawiając członkostwa członków pracowników.</u>
          <u xml:id="u-29.5" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Kolejnym rozwiązaniem, uznanym przez posłów z PSL i SLD Sejmu I kadencji za niefortunne, był pomysł utworzenia Państwowej Rady Spółdzielni czy nieuzasadniony nadzór organu państwowego nad spółdzielniami i ich związkami.</u>
          <u xml:id="u-29.6" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Efektem tych wszystkich rozwiązań jest dzisiejsza debata na temat spółdzielczości. Towarzyszy temu zjawisko zmniejszania się liczby członków w spółdzielniach, będące następstwem braku tradycji więzi ekonomicznej, czemu nie zapobiegła nowelizacja ustawy z 30 sierpnia 1991 r. o waloryzacji udziałów członkowskich w spółdzielniach i o zmianie niektórych ustaw. Celem tej nowelizacji było stworzenie korzystnych warunków do uregulowania wartości udziałów członkowskich w spółdzielniach poprzez ich waloryzację do 50% funduszu zasobowego spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-29.7" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Zmniejszenie się liczby członków spółdzielni znalazło odzwierciedlenie w spadku liczby zatrudnionych. Przyczyną tego są również poważne trudności w finansowaniu bieżącej działalności i brak własnych środków na realizację przedsięwzięć rozwojowych. Wynika to z niskiej rentowności i jej permanentnego spadku, charakteryzujących działalność gospodarczą. Okoliczności te przyczyniają się do likwidacji wielu spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-29.8" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Działalność Komisji Nadzwyczajnej do spraw rozpatrzenia projektów ustaw o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze w poprzedniej kadencji w zakresie nowelizacji ustaw nie zahamowała omawianych procesów. Uchwalona nowelizacja ustawy z dnia 20 stycznia 1990 r. o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości, której intencją było przynajmniej ograniczenie wyjątkowo niekorzystnych dla spółdzielni skutków tej ustawy, również nie w pełni spełniła swoją funkcję. Celem jej było przeciwdziałanie beztroskiemu niweczeniu dorobku polskich spółdzielców, a przede wszystkim pozbawianiu spółdzielców składników majątkowych przez nich wypracowanych. Efekty prac Komisji Nadzwyczajnej Sejmu poprzedniej kadencji w nieznacznym stopniu spełniły oczekiwania środowisk spółdzielczych. Tym bardziej że nie udało się uchwalić projektu zmian ustawy z dnia 29 września 1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości, a przede wszystkim ustawy o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze.</u>
          <u xml:id="u-29.9" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Mój wniosek z pracy nad Prawem spółdzielczym w poprzednich kadencjach jest taki, że u podstaw nowelizacji musi tkwić przekonanie, że prawo spółdzielcze tworzy się dla spółdzielców i ich spółdzielni, a nie w imię i dla zaspokojenia fobii antyspółdzielczych. Jest to szczególnie ważne i istotne w obecnych warunkach gospodarczych i społecznych, w warunkach zatrważającej pauperyzacji znacznych grup społeczeństwa. Po dzień dzisiejszy idea spółdzielczości jest bliska osobom najuboższym, dla których spółdzielnia jest często jedyną możliwą formą zaspokajania elementarnych potrzeb ludzkich (pracy, mieszkania, uzyskania dochodu ze skromnego kapitału lub innego majątku).</u>
          <u xml:id="u-29.10" who="#PosełJanuszMaćkowiak">W żadnym razie nie można zgodzić się z niejednokrotnie wyrażanym twierdzeniem o swoistej anachroniczności spółdzielni w warunkach gospodarki rynkowej. Przeczą temu zarówno polskie doświadczenia z okresu II Rzeczypospolitej, a szczególnie po wejściu w życie ustawy z dnia 29 listopada 1920 r., jak i nietrudno dostrzegalny rozwój spółdzielczości, szczególnie w środowiskach rolniczych w krajach Europy Zachodniej i w Stanach Zjednoczonych.</u>
          <u xml:id="u-29.11" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Ewidentna konieczność stworzenia polskiej spółdzielczości bardziej niż dotąd korzystnych warunków działania wynika również z łatwo dostrzegalnych faktów narastających likwidacji i upadłości dotąd istniejących spółdzielni. Wielu z nich nie da się już uratować. Znaczącej jednak ich części można stworzyć co najmniej warunki przetrwania, a w perspektywie ewentualnie możliwości rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-29.12" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Znowelizowane Prawo spółdzielcze powinno też stworzyć w miarę możności atrakcyjne warunki do zakładania nowych spółdzielni, szczególnie w tych środowiskach, w których narastające bezrobocie wywołuje jak na razie jedynie uczucie bezsilności i apatii.</u>
          <u xml:id="u-29.13" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Omawiany dziś projekt nowelizacji Prawa spółdzielczego w pewnym stopniu spełnia oczekiwania środowisk spółdzielczych. W szczególności za zadowalające należy uznać proponowane rozwiązania dotyczące:</u>
          <u xml:id="u-29.14" who="#PosełJanuszMaćkowiak">— właściwego zdefiniowania majątku spółdzielni jako będącego w gruncie rzeczy własnością jej członków;</u>
          <u xml:id="u-29.15" who="#PosełJanuszMaćkowiak">— uelastycznienia przepisów normujących skład i sposób powoływania zarządu poprzez stworzenie możliwości kreowania tego organu zarówno jako ciała kolegialnego, jak i jednoosobowego (jakkolwiek można przewidywać, że w spółdzielczości mieszkaniowej, w wypadku której różnorodne i specyficzne prawa majątkowe członków są w szczególny sposób powiązane z prawami korporacyjnymi, dominować będzie nadal forma kolegialnego zarządzania);</u>
          <u xml:id="u-29.16" who="#PosełJanuszMaćkowiak">— zasad tworzenia i funkcjonowania związków rewizyjnych oraz krajowej reprezentacji interesów spółdzielczych, w szczególności Krajowej Rady Spółdzielczej. Tę ostatnią, wyłonioną w drodze wyborów, a nie mianowaną przez jakąkolwiek władzę państwową, będzie można obecnie uznać bez zastrzeżeń za organ autentycznie reprezentujący spółdzielczość;</u>
          <u xml:id="u-29.17" who="#PosełJanuszMaćkowiak">— możliwości tworzenia, poza wymienionymi wyżej, także związków gospodarczych dla realizacji celów, których poszczególne spółdzielnie, działając we własnym zakresie, nie mogły osiągnąć.</u>
          <u xml:id="u-29.18" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Istotną natomiast wadą omawianego projektu jest to, że nie podejmuje on jakiejkolwiek próby systemowego uregulowania problematyki spółdzielczości mieszkaniowej. Zdając sobie sprawę z niewątpliwie obiektywnych przyczyn, które to spowodowały, liczymy, że mankament ten zostanie wkrótce usunięty. Projekt ten wymaga jednak przedyskutowania i tzw. obróbki prawnej. Proponuję przesłać go do komisji w celu rozpatrzenia.</u>
          <u xml:id="u-29.19" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Pragnę jeszcze przekazać kilka uwag odnośnie do projektu ustawy o zmianie ustawy z dnia 20 stycznia 1990 r. Ustawa ta — o zmianach w działalności i organizacji spółdzielczości — postrzegana jest w środowisku spółdzielczym jako polityczna. Zakończenie likwidacji organizacji spółdzielczych — zgodnie z omawianą ustawą z dnia 20 stycznia 1990 r. — jest ze wszech miar słuszne. Propozycje zakończenia tego procesu, zgodne ze zgłoszonym projektem ustawy, budzą jednak wiele wątpliwości.</u>
          <u xml:id="u-29.20" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Podstawowa dotyczy kwestii, czy w obecnych warunkach ustawa nie zostanie odczytana jako kolejna ustawa polityczna. Zakłada się, że nie zakończoną likwidację przez jednego likwidatora przejmie drugi, który również nieprędko doprowadzi do zakończenia procesu. Zmieni się tylko organ powołujący likwidatora, który nie jest w stanie zmienić uwarunkowań prawnych, umożliwiających zakończenie likwidacji. Przekazanie likwidacji właściwym związkom rewizyjnym jest fikcją, gdyż związki te nie zrzeszają wszystkich spółdzielni. Jak zakończyć likwidację centralnego związku, kiedy uprzednio zrzeszone w nim spółdzielnie nie utworzyły związku rewizyjnego?</u>
          <u xml:id="u-29.21" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Kolejne pytanie: Kto ma przejąć likwidację w wypadku, gdy nie jest ona zakończona z powodu wyjaśniania spraw dotyczących majątku nieruchomego, a powstało zadłużenie i brakuje środków na jej kontynuowanie? Uważam, że przyspieszenie zakończenia likwidacji w takiej formie jest niecelowe, gdyż faktycznie się jej nie kończy, i nie zasila majątku spółdzielni. Zdejmuje się jedynie odpowiedzialność z organów powołujących likwidatorów. Istotną kwestią dla przyspieszenia likwidacji jest uwłaszczenie majątku pozostającego w zarządzie i użytkowaniu likwidowanych struktur spółdzielczych. Uważam, że problem zakończenia likwidacji związków spółdzielczych powinien być szczegółowo rozpatrzony przez komisję, a sposób i termin zakończenia likwidacji zawarty w przepisach przejściowych ustawy zmieniających ustawę Prawo spółdzielcze.</u>
          <u xml:id="u-29.22" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Biorąc pod uwagę doświadczenia z pracy nad nowelizacją ustawy Prawo spółdzielcze (wypowiedziano już tutaj bardzo dużo słów) chciałbym - ze względu na pilną potrzebę jej uchwalenia - zaproponować Wysokiej Izbie, ażeby wyznaczyła Komisji Nadzwyczajnej 2-miesięczny termin dla przedłożenia sprawozdania z działalności w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze.</u>
          <u xml:id="u-29.23" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Na zakończenie chciałbym jeszcze raz podkreślić, że spółdzielczości - oprócz szybkiej nowelizacji Prawa spółdzielczego - potrzebne jest, i będzie, stworzenie warunków rozwoju, wprowadzenie rzeczywistego równouprawnienia wszystkich organizacji gospodarczych, działających na rynku. Oznacza to konieczność niezwłocznego uchylenia przepisów dyskryminujących spółdzielnie w dziedzinie polityki podatkowej, systemu ubezpieczeń społecznych, czynszów i polityki kredytowej. Równocześnie niezbędne jest zacieśnienie kontroli nad szarą strefą gospodarki, wykorzystującą luki prawne i uchylającą się od płacenia podatków.</u>
          <u xml:id="u-29.24" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę pana posła Jerzego Jankowskiego z Sojuszu Lewicy Demokratycznej, tym razem jako przedstawiciela klubu, o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#PosełJerzyJankowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przedkładany projekt nowelizacji Prawa spółdzielczego (zawarty w druku nr 158), ustawy o charakterze konstytucyjnym dla całego ruchu spółdzielczego, stwarza gwarancję przeprowadzenia pozytywnych zmian w ruchu spółdzielczym. Spółdzielczość jest znaczącym czynnikiem aktywności gospodarczej, przed którą stają nowe wyzwania i możliwości rozwoju w związku z kształtowaniem się gospodarki rynkowej. Zmiany zachodzące w naszym kraju dają nadzieję przywrócenia ruchowi spółdzielczemu właściwego oblicza gospodarczego oraz niezależnego miejsca w życiu społeczno-gospodarczym Polski. Sprzyjać temu powinno uchwalone przez parlament Prawo spółdzielcze, dostosowujące racje ustawowe do nowej rzeczywistości gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-31.1" who="#PosełJerzyJankowski">Wysoka Izbo! Obecna inicjatywa ustawodawcza jest podejmowana w szczególnym momencie. Ustawa z 20 stycznia 1990 r. zlikwidowała związki spółdzielcze, a właściwie proces likwidacji ciągle jeszcze trwa. Brak związków spowodował lukę w tworzeniu branżowych koncepcji oraz uregulowań dostosowujących poszczególne rodzaje spółdzielni do nowych warunków funkcjonowania gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-31.2" who="#PosełJerzyJankowski">Z tej przyczyny Klub Parlamentarny Sojusz Lewicy Demokratycznej uważa, że nowe, kompleksowe opracowanie prawa spółdzielczego może powstać najwcześniej za kilka lat. Panie pośle Maćkowiak - żeby właśnie bez nas nikt o nas nie decydował. Do tego czasu musi nam na razie wystarczyć poprawiona i dostosowana do nowych realiów dotychczasowa ustawa.</u>
          <u xml:id="u-31.3" who="#PosełJerzyJankowski">Wysoka Izbo! Na pozytywną ocenę zasługują przedstawione w poselskim projekcie nowelizacji Prawa spółdzielczego propozycje zmian w części ogólnej, dotyczące wszystkich rodzajów spółdzielni. Stwarzają one realne przesłanki pełnej samodzielności i samorządności spółdzielni oraz elastyczności ich wewnętrznych rozwiązań organizacyjnych i gospodarczych. Nie znaczy to, że projekt jest wolny od propozycji kontrowersyjnych, jak choćby:</u>
          <u xml:id="u-31.4" who="#PosełJerzyJankowski">— Po pierwsze, przyjęcie zasady, że członkowi przysługuje prawo do części funduszu zasobowego na podstawie zatwierdzonego sprawozdania finansowego za dany rok. Przy takim ujęciu powstaje zagrożenie, że przy każdym ustaniu członkostwa spółdzielnia byłaby narażona na konieczność zwrotu części majątku, co praktycznie równałoby się całkowitej destrukcji działalności gospodarczej. Zasada ta powinna być ograniczona tylko do przypadków likwidacji spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-31.5" who="#PosełJerzyJankowski">— Po drugie, ujednolicenie procedury decyzyjnej, jeśli chodzi o przynależność spółdzielni do organizacji społecznych i gospodarczych oraz do związków spółdzielczych. Niezrozumiałe i nielogiczne jest to, że o przynależności do związków spółdzielczych ma decydować walne zgromadzenie, a o przynależności do innych organizacji ma decydować rada nadzorcza, choć skutki tej drugiej decyzji mogą być dla spółdzielni większym ciężarem niż przynależność do związku spółdzielczego. Należy więc albo wszystkie te decyzje włączyć do kompetencji walnego zgromadzenia, albo decyzję o przynależności do związków spółdzielczych przenieść do kompetencji rady nadzorczej.</u>
          <u xml:id="u-31.6" who="#PosełJerzyJankowski">— Po trzecie, rygor co najmniej 50% frekwencji przy podejmowaniu wszelkich uchwał przez walne zgromadzenie jest zbyt wygórowany. Nie liczy się z rzeczywistością i może spowodować całkowitą niemożność odbycia walnych zgromadzeń w wielu spółdzielniach.</u>
          <u xml:id="u-31.7" who="#PosełJerzyJankowski">— Po czwarte, ustawa nie powinna automatycznie nadawać charakteru sankcyjnego decyzji walnego zgromadzenia o nieudzieleniu absolutorium zarządowi spółdzielni. Nieudzielenie absolutorium nie musi mieć charakteru dyskwalifikującego, może mieć charakter ostrzegawczy. Należy więc pozostawić dotychczasowe unormowania, pozwalające walnym zgromadzeniom samodzielnie decydować o charakterze absolutorium. Równocześnie należy wprowadzić obowiązek uzasadniania decyzji o odwołaniu członka zarządu przez organ, który tę decyzję podejmuje.</u>
          <u xml:id="u-31.8" who="#PosełJerzyJankowski">— Po piąte, zapis mówiący o lustracji należy uzupełnić zasadą obligatoryjnej corocznej lustracji spółdzielni postawionej w stan likwidacji. Jest to niezbędne dla zapewnienia skutecznego nadzoru nad działalnością likwidatorów.</u>
          <u xml:id="u-31.9" who="#PosełJerzyJankowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nie jest natomiast kontrowersyjna zasada niepodzielności wspólnego majątku spółdzielni, zasada odróżniająca spółdzielnię od innych form prawno-organizacyjnych działania podmiotów gospodarczych. Ustanowienie obligatoryjności okresowych lustracji spółdzielni stwarza organom samorządowym spółdzielni oraz członkom możliwość obiektywnej weryfikacji oceny wyników działalności, a realizacja wniosków wynikających z tych ocen może się przyczynić do poprawy efektywności organizacyjnej i gospodarczej spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-31.10" who="#PosełJerzyJankowski">Za słuszne należy uznać przyjęcie założenia jednoramiennego charakteru związków spółdzielczych. Jest to potwierdzenie wcześniejszej decyzji, wynikającej z ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r., z dopuszczeniem funkcji fakultatywnych. Działalność takich dobrowolnych związków może ułatwić proces adaptacyjny spółdzielni do nowych warunków gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-31.11" who="#PosełJerzyJankowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Sojusz Lewicy Demokratycznej Klub Parlamentarny deklaruje gotowość aktywnego udziału w pracach ustawodawczych nad nowelizacją Prawa spółdzielczego w przekonaniu, że zmiana ta stwarza niezbędne gwarancje dla równoprawnego traktowania spółdzielni, zapewniające rozwój polskiej spółdzielczości. Uważam za celowe powołanie Komisji Nadzwyczajnej i rozpatrzenie projektu w tym zakresie przez tę komisję.</u>
          <u xml:id="u-31.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">O zabranie głosu proszę panią posłankę Marię Zajączkowską z Unii Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#PosełMariaZajączkowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Kolejny raz mam możliwość i zaszczyt przedstawiać stanowisko Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna w sprawach spółdzielczości. Prace Sejmu nad nowelizacją Prawa spółdzielczego mają charakter iście syzyfowych prac. Pracowały nad nią Sejmy X i I kadencji. W poprzedniej kadencji kwestie dotyczące spółdzielczości wracały wielokrotnie pod obrady Wysokiej Izby, wzbudzały wiele emocji i kontrowersji. W dyskusjach wypracowywano kompromisowe rozwiązania. Wynikiem tej pracy było uchwalenie przez Sejm w dniu 16 kwietnia 1993 r. nowelizacji Prawa spółdzielczego. Po odmowie podpisania tej ustawy przez prezydenta wracamy znowu do punktu wyjścia. Przed rozpoczęciem prac nad nowelizacją Prawa spółdzielczego konieczne jest sprecyzowanie generalnego stanowiska, czym powinna być spółdzielnia, jakie cechy powinny ją odróżniać od innych podmiotów gospodarczych, jaką rolę powinna pełnić w życiu gospodarczym kraju; należy też określić stan spółdzielczości po wyjściu z okresu gospodarki centralistycznej, z czasów politycznego dyrygowania spółdzielczością, a nade wszystko z czasów wykorzystywania jej do realizowania „jedynie słusznych” doktryn politycznych.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#PosełMariaZajączkowska">W różnych etapach istnienia PRL metody były mniej lub bardziej brutalne, od przymusowej kolektywizacji w latach pięćdziesiątych, po instrumenty prawne egzystujące w Prawie spółdzielczym do dzisiaj, o czym świadczy zapis art. 1 mówiący o tym, że spółdzielnia prowadzi działalność gospodarczą zgodnie z założeniami określonymi w centralnych i terenowych planach społeczno-gospodarczych. Do metod wypaczających ideę spółdzielczości zaliczyć należy zmuszanie rzemieślników do tworzenia spółdzielni, ponieważ dyskryminowało się prywatny sektor gospodarczy, lub narzucanie znacznej części społeczeństwa konieczności wstępowania do gigantycznych spółdzielni mieszkaniowych, spółdzielni molochów, dla uzyskania dachu nad głową. W czasach PRL spółdzielniom wyznaczano administracyjnie zadania i regiony działalności.</u>
          <u xml:id="u-33.2" who="#PosełMariaZajączkowska">Po wielu latach wywierania presji na spółdzielnie nie jest możliwy łatwy, szybki i bezkolizyjny powrót do zasad przyświecających spółdzielczości w chwili powstania tego wielkiego ruchu. Kilkadziesiąt lat bezpardonowego ingerowania w życie spółdzielni doprowadziło do utraty największego kapitału, jakim dysponowały spółdzielnie — ludzi, członków spółdzielni, dla których nie była to tylko forma działania gospodarczego, ale styl życia i sposób myślenia o sprawach gospodarczych, wrażliwość na drugiego człowieka i sprawy społeczne. Nie można się dziwić, że po tylu latach w wielu środowiskach pojęcie „spółdzielnia” wywołuje tylko negatywne skojarzenia.</u>
          <u xml:id="u-33.3" who="#PosełMariaZajączkowska">Spółdzielczość, która była pomysłem na aktywizację ludzi dysponujących niewielkim kapitałem, a często nawet ludzi biednych, oddających do dyspozycji spółdzielni tylko własną pracę, obecnie w Polsce - gwałtownie potrzebującej takich form aktywizacji - nie znajduje uznania.</u>
          <u xml:id="u-33.4" who="#PosełMariaZajączkowska">Nowelizowane Prawo spółdzielcze może ułatwić powrót spółdzielczości do pierwotnych zasad, do których zalicza się prowadzenie działalności na potrzeby swoich członków, dobrowolność członkostwa, demokratyczne zarządzanie zgodnie z zasadą: jeden członek - jeden głos, ograniczenie w maksymalizacji zysku na rzecz obrony interesów członków, prowadzenie działalności edukacyjnej i współpraca spółdzielni. Ten powrót do źródeł nie będzie ani prosty, ani łatwy. Nie wystarczy do tego tylko zmiana Prawa spółdzielczego. Trudności w uchwaleniu nowego prawa spółdzielczego nie wynikają ze stopnia komplikacji materii prawnej. W Wysokiej Izbie w trakcie prac legislacyjnych uwidaczniają się wszystkie negatywne zmiany, które zaszły w spółdzielczości przez 45 lat, oraz wyrażane są interesy, często sprzeczne, różnych grup identyfikujących się ze spółdzielczością.</u>
          <u xml:id="u-33.5" who="#PosełMariaZajączkowska">Dla Unii Demokratycznej najważniejszym kryterium decydującym o sensie wprowadzenia zmian do Prawa spółdzielczego jest przywrócenie pierwszoplanowej roli w spółdzielniach członkom spółdzielni. Nie administracja spółdzielcza, nawet dobra i sprawna, nie prezesi i zarządy, lecz spółdzielca ma decydować o spółdzielni, bo to przez niego i dla niego spółdzielnia została założona.</u>
          <u xml:id="u-33.6" who="#PosełMariaZajączkowska">Jak w świetle tego, o czym mówiłam wcześniej, oceniamy projekt zawarty w druku nr 158? W ocenie odniosę się tylko do zasadniczych tez ustawy.</u>
          <u xml:id="u-33.7" who="#PosełMariaZajączkowska">Definicja spółdzielczości: Nowelizacja prawa musi precyzyjnie mówić o tym, że celem spółdzielni jest prowadzenie działalności gospodarczej na rzecz jej członków dla zaspokojenia ich potrzeb, podniesienia zarobków lub wzbogacenia gospodarstwa, a nie maksymalizacja zysków, bo ta cecha odróżnia spółdzielnię od innych form gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-33.8" who="#PosełMariaZajączkowska">Własność spółdzielcza: W naszym rozumieniu własność spółdzielcza jest prywatną własnością i tak powinna być traktowana, z pełną konsekwencją we wszystkich regulacjach prawnych, w postępowaniu administracyjnym, skarbowym i majątkowym. Propozycja regulacji przedstawiona w druku nr 158 sugeruje, że majątek spółdzielczy jest tylko w użytkowaniu spółdzielni; tym samym wprowadza się pojęcie z Kodeksu cywilnego o prawie rzeczowym ograniczonym.</u>
          <u xml:id="u-33.9" who="#PosełMariaZajączkowska">Podzielność majątku w postępowaniu likwidacyjnym: Szlachetny zamiar przyświecał wnioskodawcom, uznającym, że skoro własność spółdzielcza jest własnością prywatną, to podzielność jest prawem spółdzielców. Tak, to prawda, tylko w dzisiejszym stanie spółdzielczości ma to również inny wymiar, którego nie można nie zauważyć. Rzeczywistość weryfikuje szlachetne zamiary. W spółdzielniach, w których obecnie głos dominujący należy do zarządów (o cechach, o których mówił pan poseł sprawozdawca), a nie do spółdzielców, na przykład rolników, stwarza niebezpieczeństwo pochopnego podejmowania decyzji o likwidacji, bez oglądania się na los gospodarstw rolnych i los pracowników. W Polsce spółdzielniami rządzą zarządy, a nie rady nadzorcze. Według raportu NIK już obecnie, bez podzielności majątku, znaczny procent spółdzielni jest likwidowany nie z przyczyn ekonomicznych, lecz, jak wynika z raportu NIK, w celach: „prywatyzacji majątku i jego sprzedaży (także poniżej wartości) spółkom Prawa handlowego i cywilnego o charakterze konkurencyjnym wobec spółdzielni utworzonych przez dotychczasowych członków pracowników spółdzielni”. I drugi cytat z raportu NIK: „Brak zainteresowania ze strony samych członków likwidowanych spółdzielni prowadził do braku nadzoru nad pracą likwidatorów”. Są jeszcze fakty, o których raporty NIK milczą, takie na przykład, że często spółdzielcy są szantażowani przez różne grupy nacisku w celu wymuszenia decyzji o likwidacji. Panowie z PSL powinni chyba wiedzieć, że mówi się np. rolnikom, że się nie będzie odbierało mleka, jeżeli nie podejmą stosownej uchwały.</u>
          <u xml:id="u-33.10" who="#PosełMariaZajączkowska">Jaki skutek może mieć przyjęcie podzielności majątku spółdzielni przy likwidacji? Oczywiście nasilenie procesów likwidacyjnych i przechwytywanie majątku spółdzielni. Konsekwencją tego procesu będzie odsunięcie członków spółdzielni od zarządzania podmiotem gospodarczym lub likwidacja działalności gospodarczej, np. potrzebnej rolnikom, ale również ograniczenie miejsc pracy. Z tego względu Unia Demokratyczna jest przeciwko podzielności majątku przed upodmiotowieniem i uaktywnieniem spółdzielców oraz odzyskaniem przez nich kontroli nad spółdzielniami.</u>
          <u xml:id="u-33.11" who="#PosełMariaZajączkowska">Zarząd spółdzielni: Nowelizacja przewiduje zarząd jednoosobowy, ale funkcję tę musi pełnić spółdzielca. Dopuszcza się powołanie kierownika bieżącej działalności gospodarczej. Tworzy to bardzo skomplikowaną strukturę organizacyjną zarządzania. Rada Nadzorcza będzie mogła tylko pośrednio wpływać na bieżące kierowanie działalnością spółdzielni. Wprowadza to bałagan kompetencyjny i dodatkowe koszty administracyjne. Uważamy, że spółdzielcy sami powinni decydować o sposobie zarządzania spółdzielnią i określić to w statucie. Ustawa nie powinna ich ograniczać w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-33.12" who="#PosełMariaZajączkowska">Związki rewizyjne i lustracja: Spółdzielnie powinny działać według ogólnych reguł obowiązujących inne podmioty gospodarcze. Reguły te wymagają okresowego przeprowadzania badania bilansów, sprawdzania rzetelności gospodarowania i legalności działania spółdzielni. Może to być wykonywane w formie okresowych lustracji.</u>
          <u xml:id="u-33.13" who="#PosełMariaZajączkowska">Spółdzielnia powinna mieć możliwość zlecenia lustracji związkowi rewizyjnemu, do którego dobrowolnie przystąpi, a w przypadku gdy nie będzie członkiem związku rewizyjnego - możliwość zlecenia jej indywidualnemu lustratorowi mającemu stosowne uprawnienia bądź zlecenia usługi związkowi rewizyjnemu. Propozycje zawarte w druku nr 158 nie stwarzają możliwości wykreowania profesjonalnych lustratorów nie związanych ze związkami rewizyjnymi.</u>
          <u xml:id="u-33.14" who="#PosełMariaZajączkowska">Regulacje prawne zawarte w projekcie ustawy rozszerzają uprawnienia związków rewizyjnych w stosunku do spółdzielni, a ponadto nie ograniczają związków rewizyjnych w działalności gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-33.15" who="#PosełMariaZajączkowska">Uznając konieczność dobrowolnego tworzenia związków rewizyjnych, Unia Demokratyczna opowiada się przeciwko ich funkcjonowaniu na zasadach określonych w druku nr 158, które wprowadzają faktycznie obowiązek przynależności do związku rewizyjnego.</u>
          <u xml:id="u-33.16" who="#PosełMariaZajączkowska">Związki gospodarcze. W ustawie z 20 stycznia 1990 r., zdejmującej biurokratyczną partyjną czapę nad spółdzielczością, wprowadzono zakaz tworzenia związków gospodarczych, a istniejące wówczas centralne i wojewódzkie struktury postawiono w stan likwidacji. Zakaz tworzenia związków gospodarczych jest demonizowany przez niektóre środowiska, bo w istocie rzeczy spółdzielnie mogą się zrzeszać w spółdzielnie osób prawnych, które są niczym innym jak związkami spółdzielni, powołanymi do prowadzenia wspólnej działalności gospodarczej. Spółdzielnie nie są ograniczone tylko do tej formy zrzeszania się, mogą tworzyć również inne organizacje gospodarcze, jak spółki, przedsiębiorstwa itp. Tym, którzy z uporem zabiegają o przywrócenie związków gospodarczych, nie przyświeca dążenie do poprawy konkurencyjności spółdzielni, lecz celem jest stworzenie struktury władczej nad spółdzielniami. Mechanizm przejmowania kontroli nad spółdzielniami wynika z koncentracji kapitału i jego dominacji nad formami spółdzielczymi w gospodarowaniu. Nie są to tylko obawy Unii Demokratycznej. Wątek ten pojawił się w debacie sejmowej nad Prawem spółdzielczym już w 1934 r. Współcześnie stanowi to problem we Francji, na dowód czego przytoczę cytat z książki pt. „Polityka rolna. Francuskie doświadczenia, polska problematyka”, w której stwierdza się: „Doprowadziło to do ruchu skupiającego spółdzielnie przez lokalne fuzje lub według ich działalności. Rozwój ten stwarza jednak pewne problemy, dotyczące zwłaszcza respektowania pierwotnych zasad spółdzielni. Szczególnie utrudnione jest uczestnictwo rolników w podejmowaniu decyzji z powodu rozmiarów spółdzielni”.</u>
          <u xml:id="u-33.17" who="#PosełMariaZajączkowska">Jeżeli problem jest podnoszony na przestrzeni sześćdziesięciu lat w różnych warunkach politycznych i gospodarczych oraz w różnych krajach, nie można go lekceważyć i przechodzić nad nim do porządku.</u>
          <u xml:id="u-33.18" who="#PosełMariaZajączkowska">Klub Parlamentarny Unia Demokratyczna uważa, że obecnie najważniejszym zadaniem jest zaktywizowanie spółdzielców i doprowadzenie do przejęcia przez nich rzeczywistej władzy w spółdzielniach, a wówczas sami spółdzielcy będą mogli tworzyć oddolnie struktury integrujące w formie najbardziej im odpowiadającej. Dlatego opowiadamy się przeciwko zapisowi o tworzeniu związków gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-33.19" who="#PosełMariaZajączkowska">Krajowa reprezentacja ruchu spółdzielczego. Naczelna Rada Spółdzielcza, powołana przez spółdzielczość w 1990 r., nie spełnia swoich statutowych zadań. Pozwolę sobie zacytować raport NIK: „Mimo zmian organizacyjnych, mających na celu nowe ukształtowanie NRS, jej działalność w latach 1990–1992 nie wpłynęła w sposób istotny na polepszenie sytuacji ruchu spółdzielczego w Polsce ani na kształtowanie polityki państwa w stosunku do spółdzielczości”. I drugi cytat: „Zadania te nie mogły być wypełnione, NRS zrzesza bowiem zaledwie 4% spółdzielni”. Naczelna Rada Spółdzielcza w proponowanym kształcie nie zrzesza spółdzielni, a mimo to reprezentuje ruch spółdzielczy. Pomimo takiej oceny lansuje się z uporem w nowym Prawie spółdzielczym tworzenie reprezentacji spółdzielczej w formie, która uniemożliwia spełnienie przypisanych zadań statutowych, czegoś oderwanego od spółdzielni, i uzasadnia się to koniecznością zachowania demokracji. Zainteresowani utrzymaniem takiej struktury nie wahają się, w celu uzyskania korzystnych dla siebie rozwiązań i wywarcia presji na prezydenta, zwracać o pomoc do organizacji międzynarodowych, a miało to miejsce po uchwaleniu Prawa spółdzielczego przez Sejm poprzedniej kadencji.</u>
          <u xml:id="u-33.20" who="#PosełMariaZajączkowska">Proszę Państwa! Gdzie byliście przez 45 lat, gdy naprawdę łamano zasady spółdzielczości? Unia Demokratyczna, pomimo że jest w opozycji do rządu, a rząd utworzyły SLD i PSL, podtrzymuje swoje stanowisko z marca 1993 r. i opowiada się za powołaniem Krajowej Rady Spółdzielczej z udziałem przedstawicieli rządu, z zachowaniem proporcji: 2/3 członków - przedstawiciele demokratycznie wybrani przez spółdzielnie, 1/3 członków - przedstawiciele rządu. Naszym zdaniem w interesie spółdzielczości jest, by istniała płaszczyzna współpracy z rządem w okresie reformowania systemu gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-33.21" who="#PosełMariaZajączkowska">Pracownicy, członkowie spółdzielni — problem członkostwa pracowników w spółdzielniach innych niż spółdzielnie pracy, spółdzielnie inwalidów, spółdzielnie mieszkaniowe oraz spółdzielnie konsumenckie to najtrudniejszy i najboleśniejszy problem spółdzielczości. Dla jego rozwiązania nie ma dobrych propozycji. Szczególnie dramatyczna sytuacja panuje w spółdzielniach z otoczenia rolnictwa. Interesy obu grup członkowskich są sprzeczne. Rolnicy muszą inwestować w spółdzielnię w celu utrzymania jej konkurencyjności i są zainteresowani uzyskaniem wysokich cen na produkty rolne, pracownicy zaś spodziewają się wysokich wynagrodzeń i dywidend. W tych spółdzielniach decydujący głos powinni mieć rolnicy. To oni ponoszą ryzyko związane ze złą pracą spółdzielni, bo los ich samych, ich rodzin i przyszłość gospodarstwa zależą od losu spółdzielni. Dlatego Unia Demokratyczna opowiada się za umożliwieniem samym spółdzielcom podejmowania decyzji o tym, czy pracownicy mogą zostać członkami spółdzielni i członkami rad nadzorczych. Należy zadbać tylko o to, by w przypadku wykluczenia pracowników uzyskiwali oni prawo do rekompensat materialnych z tego tytułu i mogli być reprezentowani przez przedstawicieli związków zawodowych na posiedzeniach rad nadzorczych z głosem doradczym.</u>
          <u xml:id="u-33.22" who="#PosełMariaZajączkowska">Ustawa wprowadza również propozycje zmian w podatku dochodowym od osób prawnych; chociaż są one słuszne, powinny znaleźć się w innej ustawie. Projekt wprowadza wiele zmian w przepisach regulujących działanie różnych rodzajów spółdzielni, przy czym przepisy te są często sprzeczne z przepisami ogólnymi. Nie będę prezentowała tutaj zastrzeżeń do poszczególnych artykułów, na to przyjdzie czas w trakcie prac komisji.</u>
          <u xml:id="u-33.23" who="#PosełMariaZajączkowska">Pozostała mi do omówienia sprawa likwidacji centralnych i wojewódzkich związków spółdzielczych. Klub Parlamentarny Unia Demokratyczna zgadza się z wnioskodawcami, którzy starają się przyspieszyć zakończenie procesu likwidacji związków. Po usunięciu przeszkód w porządkowaniu spraw własnościowych zostały stworzone warunki do przyspieszenia procesu likwidacyjnego. Nie wyrażamy jednak zgody na formę, którą zaproponowano w obu projektach, zawartych w drukach nr 199 i 158. Pomysł zmiany likwidatorów nie tylko nie przyspieszy, lecz odwrotnie, opóźni działania likwidacyjne, ponieważ nowy likwidator musi przejąć majątek, zapoznać się ze stanem prawnym, a to wymaga czasu. Ponadto nastąpi uwikłanie związków rewizyjnych w rozstrzyganie - co jest konieczne - spornych kwestii majątkowych oraz zarządzanie majątkiem, co faktycznie sprowadza się do prowadzenia przez związki rewizyjne działalności gospodarczej. Próbuje się tutaj pod chwytliwym hasłem stworzyć fakty dokonane - związki rewizyjne przejmą majątek i będą związkami gospodarczymi. Zniknie ich funkcja lustracyjna. Ponieważ już dzisiaj nie są w stanie wykonywać lustracji co dwa lata ze względu na brak kadr, co będzie, gdy zajmą się działalnością gospodarczą? Unia Demokratyczna uważa, że należy zobowiązać rząd do przyspieszenia i zakończenia procesu likwidacji związków spółdzielczych do końca czerwca bieżącego roku i do przedstawienia regulacji prawnych ustalających zasady zagospodarowania pozostałego majątku.</u>
          <u xml:id="u-33.24" who="#PosełMariaZajączkowska">Unia Demokratyczna opowiada się za oddaniem większości spraw w ręce samych spółdzielców. Proponujemy odrzucenie projektu z druku nr 199 i skierowanie projektu nowelizacji Prawa spółdzielczego do odpowiedniej komisji.</u>
          <u xml:id="u-33.25" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-33.26" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Olga Krzyżanowska)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-34.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła Tadeusza Jedynaka o zabranie głosu w imieniu Klubu Parlamentarnego Unia Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#PosełTadeuszJedynak">Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! Unia Pracy ze szczególną uwagą odnosi się do wszelkich inicjatyw zmierzających do unowocześnienia polskiego prawa spółdzielczego. Dzieje się tak przede wszystkim dlatego, że w naszym kraju w spółdzielniach, których znaczna liczba znajduje się w bardzo trudnej sytuacji ekonomicznej, zatrudnionych jest kilka milionów pracowników. Interesy tej grupy społecznej są programowo bliskie Unii Pracy.</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#PosełTadeuszJedynak">Zanim krótko ustosunkuję się do przedłożonych Wysokiemu Sejmowi projektów, chciałbym wyjaśnić, że mówiąc o projektach używał będę określeń: „mały projekt” (z druku nr 199) i „duży projekt” (z druku nr 158), nie mając na myśli w żadnym wypadku wartości merytorycznej tych projektów, lecz jedynie ich objętość.</u>
          <u xml:id="u-35.2" who="#PosełTadeuszJedynak">Wysoki Sejmie! Uszczęśliwianie spółdzielczości, po okresie w miarę normalnej jej działalności w latach międzywojennych, rozpoczęło się w 1948 r. ustawą o Centralnym Związku Spółdzielczym i centralach spółdzielni. Następnie była ustawa o spółdzielniach i ich związkach z 1961 r., a później obowiązująca obecnie, wielokrotnie zmieniana ustawa z 1982 r. Prawo spółdzielcze. O ustawie z 20 stycznia 1990 r. o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości, której dotyczy mały projekt, także niewiele można powiedzieć dobrego. To dziwne, ale moim zdaniem można odnieść wrażenie, że względy o charakterze politycznym, decydujące o treści wszystkich powojennych ustaw spółdzielczych, nie były do końca obce autorom obydwu projektów rozpatrywanych w dniu dzisiejszym.</u>
          <u xml:id="u-35.3" who="#PosełTadeuszJedynak">Wysoki Sejmie! Nie będę wnikał zbyt głęboko w ocenę propozycji z małego projektu. Przypomnę, iż zakłada on przekazanie kontynuowania likwidacji właściwym związkom rewizyjnym. Już na wstępie rodzą się wątpliwości. Po pierwsze, o ile mi wiadomo, są piony spółdzielcze, w których działa więcej niż jeden związek rewizyjny. Który zatem z nich, ten lepszy czy ten gorszy, będzie kontynuował likwidację? Po drugie, kto zajmie się kontynuowaniem likwidacji w tych pionach spółdzielczych, w których spółdzielnie nie powołały jeszcze bądź nie zamierzają w ogóle powoływać związku rewizyjnego? Po trzecie, co zrobić z faktem, że w powołanych ostatnio związkach rewizyjnych zrzesza się niewielka, kilkunastoprocentowa liczba spółdzielni, kiedyś współtworząca majątek likwidowanego Centralnego Związku Spółdzielczego? Wreszcie po czwarte, skoro wiadomo, że likwidatorzy związków spółdzielczych nie kończą likwidacji tylko dlatego, że nie mogą doczekać się uwłaszczenia majątku nieruchomego, to czy nie lepiej zmieniać przepisy tak, aby mogli to uczynić, niż wymyślać takie instytucje, jak likwidacja likwidacji czy przekazanie kontynuowania likwidacji itp.</u>
          <u xml:id="u-35.4" who="#PosełTadeuszJedynak">Wysoka Izbo! Nieco więcej należałoby powiedzieć o dużym projekcie (z druku nr 158), tj. o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze. Oceniając ten projekt w aspekcie historycznym, zaliczyłbym go do okresu lat 1976–1985. Aby nie być gołosłownym — kilka zdań uzasadnienia.</u>
          <u xml:id="u-35.5" who="#PosełTadeuszJedynak">1. Projekt w swej części podstawowej, tzn. w części określającej zasady tworzenia spółdzielni, zasady jej funkcjonowania, kompetencje organów spółdzielni itp., wprowadza jedynie drobną kosmetykę postanowień „wojennego” Prawa spółdzielczego z 1982 r., pozostawiając podstawowe instytucje bez zmian.</u>
          <u xml:id="u-35.6" who="#PosełTadeuszJedynak">2. Mimo że mamy już w kraju gospodarkę rynkową, projekt nie zmienia praktycznie nic w rozdziale dotyczącym gospodarki spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-35.7" who="#PosełTadeuszJedynak">3. Projekt wraca do starych, sprawdzonych do 1986 r. rozwiązań dyscyplinujących spółdzielnie.</u>
          <u xml:id="u-35.8" who="#PosełTadeuszJedynak">Mam pytania: Kto dokonywać będzie oceny spółdzielni rażąco i uporczywie naruszającej prawo lub postanowienia statutu? Kto po tej ocenie decydować będzie o postawieniu spółdzielni w stan likwidacji? Sąd rejestrowy? Nie. To wszystko „bezstronnie” ma czynić „niezawisły” związek rewizyjny. Dodam ponadto, że w podobny sposób — chociaż, aby być sprawiedliwym, nieco bardziej wyszukany - Krajowa Rada Spółdzielcza zamierza dyscyplinować związki rewizyjne. O planowanych kompetencjach Krajowej Rady Spółdzielczej, swego rodzaju „superrządu”, bo nie ma samorządu spółdzielczego, można by mówić znacznie dłużej, ale szkoda czasu.</u>
          <u xml:id="u-35.9" who="#PosełTadeuszJedynak">Co zrobić ze spółdzielczością? Aby rozpocząć działalność gospodarczą, proszę państwa, wystarczy zgłosić to we właściwym urzędzie — i koniec. Powstaje pytanie, dlaczego tak szczegółowo i po staremu chcemy „ustawiać” spółdzielczość? Może przyjmijmy zasadę, że spółdzielnie powinny mieć prawo swobodnego i skutecznego kształtowania swoich struktur; powinny mieć prawo zrzeszania się w związki spółdzielcze. Przyjmijmy też zasadę, że spółdzielczość za własne środki może — i powinna — sama się rządzić.</u>
          <u xml:id="u-35.10" who="#PosełTadeuszJedynak">Wysoki Sejmie! Na wstępie powiedziałem, że Unia Pracy ze szczególną uwagą odnosi się do wszystkich inicjatyw zmierzających do poprawienia Prawa spółdzielczego, dlatego też w imieniu Klubu Parlamentarnego Unia Pracy popieram wniosek dotyczący powołania komisji nadzwyczajnej, która zajmować się będzie przygotowaniem prawa spółdzielczego.</u>
          <u xml:id="u-35.11" who="#PosełTadeuszJedynak">Na koniec bardzo proszę o sprawiedliwą ocenę obydwu przedstawionych Wysokiej Izbie projektów. Zasługują one na to.</u>
          <u xml:id="u-35.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-36.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła Andrzeja Czajkę o zabranie głosu w imieniu Klubu Parlamentarnego Konfederacji Polski Niepodległej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#PosełAndrzejCzajka">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Konfederacji Polski Niepodległej, którego stanowisko mam zaszczyt przedstawiać, popiera projekty ustaw: o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze, druk nr 158, oraz o zmianie ustawy z dnia 20 stycznia 1990 r. o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości, druk nr 199.</u>
          <u xml:id="u-37.1" who="#PosełAndrzejCzajka">Konfederacja Polski Niepodległej przyjmuje z zadowoleniem to, że na forum parlamentu poruszony zostaje problem spółdzielczości. Analizując dokumenty oraz raporty dotyczące stanu spółdzielczości, ze smutkiem należy stwierdzić, że zmiany systemu ekonomicznego w Polsce, wprowadzenie systemu gospodarki rynkowej bardzo negatywnie odbiło się na spółdzielczości. Okazało się, że przemiany, jakie zapoczątkowała Polska w roku 1989, w bardzo szybkim czasie spowodowały załamanie i zmniejszenie się produkcji wytwarzanej przez spółdzielnie, co spowodowało ograniczenie zatrudnienia o około milion osób. Ponadto ogromna konkurencja na rynku konsumenckim ogranicza zbyt produktów, do których wytworzenia korzysta się z energochłonnych technologii i nie zawsze najwyższej jakości surowców. Także likwidacja związków spółdzielczych - zamiast ich rekonstrukcji - spowodowała wiele trudnych do odrobienia następstw, co można dostrzec obserwując rynek spółdzielczy i ruch spółdzielczy w Polsce. Zapowiadane szybkie zakończenie likwidacji związków spółdzielczych okazało się nierealne. Brak uregulowań prawnych w większości przypadków, a także działalność likwidatorów nie sprzyjały sprawnemu przeprowadzeniu i zakończeniu procesu likwidacji.</u>
          <u xml:id="u-37.2" who="#PosełAndrzejCzajka">Ustawa z 20 stycznia 1990 r., na mocy której rozpoczęty został proces likwidacji związków spółdzielczych, uwikłała spółdzielnie w liczne konflikty z likwidatorami. W ogromnej większości przypadków spółdzielnie nie miały wpływu na proces likwidacji swoich związków ani na to, co stanie się z ich majątkiem. Majątek tam zgromadzony przestał służyć spółdzielcom, a w wielu przypadkach został sprzedany w obce ręce po mocno zaniżonych cenach w stosunku do faktycznej jego wartości. Ponadto zawieszenie lustracji stworzyło warunki do nadużyć i grabienia mienia spółdzielczego.</u>
          <u xml:id="u-37.3" who="#PosełAndrzejCzajka">Wracając do noweli ustawy Prawo spółdzielcze, stwierdzić należy, że projekt ten uwzględnił wiele postulatów wysuwanych przez spółdzielców oraz związki i organizacje spółdzielcze. Znalazły się w nim także efekty pracy Sejmu i Senatu poprzednich kadencji. Do najważniejszych postanowień noweli należą:</u>
          <u xml:id="u-37.4" who="#PosełAndrzejCzajka">— zrównanie spółdzielczości w uprawnieniach z podmiotami gospodarczymi przynależnymi do sektora prywatnego;</u>
          <u xml:id="u-37.5" who="#PosełAndrzejCzajka">— swoboda zrzeszania się spółdzielni w związki gospodarcze i związki rewizyjne;</u>
          <u xml:id="u-37.6" who="#PosełAndrzejCzajka">— zniesienie w bardzo wielkim stopniu nakazów i zakazów istniejących w Prawie spółdzielczym;</u>
          <u xml:id="u-37.7" who="#PosełAndrzejCzajka">— określenie majątku spółdzielczego jako prywatnej własności członków.</u>
          <u xml:id="u-37.8" who="#PosełAndrzejCzajka">Wielu postanowieniom nadano nowe brzmienie, zgodnie z założeniami ruchu spółdzielczego. Dyskutowana dziś nowela reguluje także sprawę członkostwa w radzie nadzorczej spółdzielni członków pracowników. Wiele spraw rozstrzyganych przez Prawo spółdzielcze w noweli przeniesiono do statutów. Projekt przewiduje także stosowanie dla spółdzielni ulg podatkowych, wynikających z obowiązku poddania się okresowej lustracji i ponoszenia składki na utrzymanie związku rewizyjnego. W projekcie ustawy przewidziano zmiany organizacyjne. I tak, najwyższą władzą samorządu spółdzielczego będzie Kongres Spółdzielczości, a naczelnym organem spółdzielczym będzie Krajowa Rada Spółdzielcza. To tylko kilka unormowań - a jest ich wiele więcej - jakie zostały zawarte w projekcie ustawy. Na pewno podczas prac w komisji wpłyną dalsze wnioski i postulaty, które wzbogacą ten projekt i dostosują go do oczekiwań wszystkich spółdzielców. Stwierdzić należy jednak, że nie ma czasu na odkładanie tego tematu w nieskończoność. Tysiące spółdzielni likwidowanych oraz znajdujących się na krawędzi przepaści czeka na przepisy, które pozwoliłyby im wyjść z bardzo trudnej sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-37.9" who="#PosełAndrzejCzajka">Wysoka Izbo! Na zakończenie w kilku słowach chciałbym ustosunkować się do projektu ustawy o zmianie ustawy z 20 stycznia 1990 r. o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości. Błędne okazały się założenia, że sprawę ruchu spółdzielczego, funkcjonującego w wielu gałęziach gospodarki narodowej, będzie można uregulować tylko przepisami, bez wykorzystania posiadanych przez państwo różnych instrumentów ekonomicznych, a także i wewnętrznych przepisów członków spółdzielni odnoszących się do zmiany jej struktur. Od trzech lat trwa proces likwidacji związków spółdzielczych i na pewno trwałby jeszcze kilka lat, dlatego należy podjąć kroki zmierzające do zmiany obecnej sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-37.10" who="#PosełAndrzejCzajka">Uwzględnia to projekt zawarty w druku nr 199, który mówi, że należy doprowadzić do tego, aby pozostały majątek był zagospodarowywany pod kontrolą spółdzielni. Trudności, jakie powstają podczas procesu likwidacji, uniemożliwiają sprawne jej kontynuowanie, dlatego istnieje konieczność podjęcia od nowa tego zagadnienia w celu wypracowania skutecznych metod przyspieszenia i zakończenia procesu likwidacji związków spółdzielczych. Należy w jak najkrótszym czasie opracować całościową koncepcję, która spełni oczekiwania środowisk spółdzielczych na szybkie i głębokie zmiany zmierzające do zakończenia okresu tymczasowości w ruchu spółdzielczym, a w konsekwencji doprowadzi do faktycznego uzdrowienia tego sektora gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-37.11" who="#PosełAndrzejCzajka">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Klub Parlamentarny Konfederacji Polski Niepodległej poprze projekty ustaw: o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze (druk nr 158) oraz o zmianie ustawy z 20 stycznia 1990 r. o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości i będzie głosował za skierowaniem ich do komisji celem przeprowadzenia dalszych prac.</u>
          <u xml:id="u-37.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-38.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła Andrzeja Gąsienicę-Makowskiego o zabranie głosu w imieniu Klubu Parlamentarnego Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#PosełAndrzejGąsienicaMakowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Przy reformowaniu naszej gospodarki, różnych jej branż i gałęzi, poszukując dobrego modelu czy rozwiązania, często wracamy do źródeł, do początków, do zaczynu zwiększania ludzkiej aktywności, przedsiębiorczości, szczególnie w środowisku lokalnym. Źródłem tych działań były bowiem ważne czynniki, o których dziś często się zapomina - dotyczyły one przede wszystkim rozwoju osobowości człowieka poprzez rozwój różnych form organizacyjnych działalności gospodarczej. Umacniały one sens ludzkiego działania, poczucie obowiązku i gotowość niesienia sobie wzajemnie pomocy, szacunek dla pracy i jej owoców, a także wzmacniały gospodarkę państwa polskiego.</u>
          <u xml:id="u-39.1" who="#PosełAndrzejGąsienicaMakowski">Spółdzielczość pełniła znaczącą rolę w życiu społecznym i gospodarczym w okresie II Rzeczypospolitej. Jej rozwój aktywnie wspierał Kościół katolicki poprzez działalność księży, którzy w wielu regionach ten ruch inicjowali. Wiele środowisk w tamtym okresie zaktywizowało swoje działania gospodarcze, co przyczyniło się do poprawy bytu wielu rodzin, szczególnie wiejskich.</u>
          <u xml:id="u-39.2" who="#PosełAndrzejGąsienicaMakowski">Po 1945 r. idea spółdzielczości została tak zdeformowana, że zatraciła swój charakter i cele, którym miała służyć. Również i po 1989 r., w okresie przemian ustrojowych, zmierzających do budowy gospodarki rynkowej, nie dostrzegano w wystarczającym stopniu możliwości tkwiących w ruchu spółdzielczym. Spółdzielczość często traktowana była jako pozostałość po systemie nakazowo-rozdzielczym - nie jako szansa dla środowisk lokalnych, a raczej jako zagrożenie dla nowych sił politycznych. Trudno się temu dziwić, skoro przez wiele lat ruch spółdzielczy był platformą partii politycznych Polski Ludowej. O tym trzeba pamiętać również dzisiaj, by w rozwiązaniach prawnych, polityce społeczno-gospodarczej rządu tworzyć korzystne warunki dla rozwoju autentyzmu spółdzielczego, a nie bazy wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-39.3" who="#PosełAndrzejGąsienicaMakowski">Spółdzielczość powinna odegrać znaczącą rolę w szybkim wydźwignięciu Rzeczypospolitej z obecnej sytuacji. Zdaniem klubu Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform szczególnie rozwój autentycznej wiejskiej spółdzielczości, zbytu i zaopatrzenia lub innych form współdziałania jest szansą aktywizacji i rozwoju wsi oraz rolnictwa w Polsce. Spółdzielczość bowiem może zapewnić integrację rozproszonych drobnych gospodarstw rodzinnych, które stanowią większość w naszej rzeczywistości, szczególnie poprzez kumulowanie ich kapitału, np. w prywatyzowaniu przedsiębiorstw przemysłu rolno-spożywczego, do wspólnego przygotowania produktów do sprzedaży lub samej sprzedaży.</u>
          <u xml:id="u-39.4" who="#PosełAndrzejGąsienicaMakowski">Poselski projekt ustawy nowelizującej Prawo spółdzielcze jest trzecim podejściem parlamentu w ostatnich dwóch latach do zmiany Prawa spółdzielczego. Sejm poprzedniej kadencji dwukrotnie uchwalał nowelizację ustawy spółdzielczej, jednak bez legislacyjnego finału - raz z powodu tzw. pata legislacyjnego, drugi raz z powodu weta prezydenta. Obecna nowelizacja byłaby już 14 zmianą ustawy.</u>
          <u xml:id="u-39.5" who="#PosełAndrzejGąsienicaMakowski">Fakty powyższe wskazują, że nieustanne poprawianie ustawy z 1982 r. nie spełnia oczekiwań spółdzielców i nie stwarza w dłuższym okresie stabilnych warunków dla rozwoju spółdzielczości. Zdaniem BBWR istnieje obawa, że obecna propozycja cząstkowych zmian w Prawie spółdzielczym sytuacji tej nie poprawi. Wprawdzie proponowane zapisy w wielu przypadkach wychodzą naprzeciw oczekiwaniom spółdzielców, jednak nie rozwiązują wszystkich problemów. Wobec powyższego nasuwa się pytanie, czy kontynuować pracę nad niereformowalną materią, jaką jest ustawa z 1982 r., czy też lepiej przygotować projekt nowej ustawy spółdzielczej, zawierającej jedynie normy o znaczeniu zasadniczym.</u>
          <u xml:id="u-39.6" who="#PosełAndrzejGąsienicaMakowski">Klub Parlamentarny Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform uważa, że nowe Prawo spółdzielcze powinno mieć charakter ramowy, regulujący takie kwestie, jak: członkostwo spółdzielni, sprawy własnościowe, samorządność spółdzielni, przepisy finansowe i procedury likwidacyjne. Ten Sejm powinien takie Prawo spółdzielcze - o założeniach ogólnych - przygotować i uchwalić. Uważamy, że praca nad Prawem spółdzielczym nie powinna wstrzymywać obecnej nowelizacji, która, jeśli chodzi o procedurę legislacyjną, będzie szybsza i już dziś wielu spółdzielniom otworzy możliwości lepszego działania. Projekt ten wymaga, oczywiście, rozpatrzenia i poprawienia w zainteresowanych komisjach sejmowych. Powołanie Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia tej nowelizacji wydaje się nam nieuzasadnione, mamy bowiem stałe komisje, które w tej sprawie mogłyby zająć stanowisko. W poprzedniej kadencji Sejmu powoływanie Komisji Nadzwyczajnej było regułą i nie przyniosło oczekiwanego dla spółdzielców rezultatu.</u>
          <u xml:id="u-39.7" who="#PosełAndrzejGąsienicaMakowski">Zawarte w druku sejmowym nr 158 zmiany są modyfikacją nie podpisanej przez prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. Wprowadzono jednak liczne inne zmiany, które zasługują na naszą aprobatę - szczególnie dotyczy to spraw własnościowych, członkostwa i samorządności ruchu spółdzielczego. Przy rozpatrywaniu poszczególnych artykułów należałoby się zastanowić nad zapisami dotyczącymi takich spraw, jak cel działania spółdzielni (czy tym celem jest podniesienie zarobków członków spółdzielni poprzez prowadzenie wspólnej działalności gospodarczej, czy też prowadzenie działalności gospodarczej), pojęcie grupowego użytkowania oraz podział majątku przy likwidacji spółdzielni. Te zapisy należy uściślić. Uważamy również, że należy utrzymać zasadę niepodzielności majątku spółdzielczego pomiędzy członków, groziłoby to bowiem przyspieszoną prywatyzacją oraz powstaniem konfliktów między byłymi i obecnymi członkami spółdzielni o majątek wypracowany w latach poprzedzających likwidację spółdzielni. Naszym zdaniem jest również niecelowe nadanie kompetencji prezydium rady nadzorczej, która przecież nie jest organem spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-39.8" who="#PosełAndrzejGąsienicaMakowski">Rozszerzenie zapisu o działalności rolniczych spółdzielni produkcyjnych na inną działalność gospodarczą i handlową bez działalności usługowej może spowodować, że produkcja rolna stanie się ubocznym zajęciem tych spółdzielni, które w wielu wypadkach gospodarują na gruntach państwowych, a nie na gruntach członków. Może również powstać możliwość zakładania związków gospodarczych przez spółdzielnie, przy pominięciu wyraźnego zakazu prowadzenia własnej działalności gospodarczej przez związki rewizyjne, art. 243 bowiem nie precyzuje jasno, czy te związki będą pełnić również rolę związku rewizyjnego. Należałoby też rozważyć powierzenie związkom rewizyjnym nie tylko lustracji i doradztwa, ale również możliwość pełnienia funkcji organizacji samorządu gospodarczego dla zrzeszonych spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-39.9" who="#PosełAndrzejGąsienicaMakowski">Klub Parlamentarny Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform uważa, że należy uregulować kwestię składek spółdzielni na związki rewizyjne i Krajową Radę Spółdzielczą przez eliminację podwójnego obciążenia spółdzielni wydatkami z tego tytułu oraz zaliczenie składek w koszty działalności spółdzielni. Wymuszanie przynależności do związku rewizyjnego poprzez stosowanie obniżki podatku dochodowego uważamy za ograniczenie samorządności spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-39.10" who="#PosełAndrzejGąsienicaMakowski">Ważnym zagadnieniem byłoby również zapewnienie możliwości corocznej waloryzacji udziałów członkowskich o wskaźnik inflacji poprzez zaliczenie tej rewaloryzacji w ciężar kosztów spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-39.11" who="#PosełAndrzejGąsienicaMakowski">Proponowana nowelizacja szczególny akcent położyła na zmianę przepisów dotyczących produkcji rolnej, a nie ujęła zmiany przepisów dla spółdzielni mieszkaniowych i spółdzielni pracy. Konieczna jest również zmiana szczegółowych warunków funkcjonowania spółdzielczości inwalidzkiej w zakresie rehabilitacji oraz produkcji dla potrzeb tego środowiska.</u>
          <u xml:id="u-39.12" who="#PosełAndrzejGąsienicaMakowski">Ważnym, lecz nie rozwiązanym problemem jest również sprawa własności gruntów, na których wybudowano obiekty mieszkalne lub gdy są one użytkowane przez spółdzielnie. Spółdzielcy oczekują również traktowania spółdzielczości na równi z prywatnymi podmiotami gospodarczymi, szczególnie w zakresie podatkowym. Liczą też na udzielenie pomocy spółdzielniom w formie tanich kredytów na odbudowę potencjału gospodarczego, utraconego wskutek szkodliwego działania ustawy z 20 stycznia 1990 r.</u>
          <u xml:id="u-39.13" who="#PosełAndrzejGąsienicaMakowski">Pilnej regulacji prawnej wymaga także nowelizacja Prawa bankowego, gdyż przepisy uniemożliwiają organom banków spółdzielczych dysponowanie ich własnymi funduszami udziałowymi według własnej stopy procentowej.</u>
          <u xml:id="u-39.14" who="#PosełAndrzejGąsienicaMakowski">Należałoby też rozważyć zmianę przepisów prawa w zakresie tworzenia rezerw w bankach spółdzielczych na tzw. trudne kredyty, tak by umożliwić bankom wydłużanie okresu tworzenia tych rezerw, w zależności od ich zdolności finansowej, albowiem trudności w sektorze spółdzielczym są również skutkiem kondycji banków spółdzielczych. Wzmocnienie ich pozycji uzależnione jest nie tylko od działań własnych i Narodowego Banku Polskiego. Istnieje pilna potrzeba udzielenia konkretnej finansowej pomocy przez państwo. Taką realną pomocą dla banków spółdzielczych mogłoby być na przykład odroczenie podatków, zwolnienie z opodatkowania dochodów pochodzących z dywidendy, w przypadku przekazania ich przez udziałowców na zwiększenie funduszy, czy też przejęcie tzw. złych długów przez powołaną ostatnio Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-39.15" who="#PosełAndrzejGąsienicaMakowski">Głównym źródłem upadku wielu jednostek spółdzielczych jest wysoki podatek płacony przez te spółdzielnie od majątku trwałego. Należałoby rozważyć zmodyfikowanie tego systemu obciążeń podatkowych.</u>
          <u xml:id="u-39.16" who="#PosełAndrzejGąsienicaMakowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Parlamentarnego Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform pragnę zgłosić kilka uwag i wątpliwości dotyczących ustawy z dnia 20 stycznia 1990 r. Opowiadamy się za przyjęciem rozwiązań, które usprawnią ciągnący się proces likwidacji struktur centralnych związków spółdzielczych. Nie wymaga to odrębnej ustawy, lecz może się znaleźć, po wprowadzeniu odpowiednich zmian redakcyjnych, w przepisach przejściowych i końcowych ustawy o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze.</u>
          <u xml:id="u-39.17" who="#PosełAndrzejGąsienicaMakowski">Proponowany projekt nowelizacji przewiduje przekazanie likwidacji właściwym związkom rewizyjnym. Sformułowanie to budzi zasadnicze wątpliwości co do skutków prawnych takiej regulacji. Nie wiadomo zwłaszcza, czy związki te miały przejąć funkcje likwidatora czy też przejęłyby tylko uprawnienia organów aktualnie nadzorujących czynności likwidacyjne. Kwestia ta ma istotne znaczenie szczególnie wobec regulacji wyjaśniającej przyszłe stosunki między zebraniem przedstawicieli spółdzielni zrzeszonych w likwidowanym związku a organami związku rewizyjnego. Związki rewizyjne tworzone na podstawie aktualnych przepisów nie zrzeszają wszystkich podmiotów spółdzielczych, tworzących poprzednio centralne związki. Taka sytuacja budzi zastrzeżenia wobec możliwości przejęcia zarządzania majątkiem przez związki rewizyjne, które nie były reprezentatywne dla środowisk spółdzielczych tworzących uprzednio majątek centralnego związku.</u>
          <u xml:id="u-39.18" who="#PosełAndrzejGąsienicaMakowski">Aktualny stan prawny dopuszcza również tworzenie związków rewizyjnych w zupełnie odmiennych relacjach organizacyjnych (brak jest jakichkolwiek ograniczeń w tworzeniu takich związków) i możliwa jest sytuacja, iż spółdzielnie zrzeszone uprzednio w jednym centralnym związku już utworzyły lub utworzą kilka odrębnych związków rewizyjnych. Stan taki uzasadnia pytanie o sposób ustalenia, który ze związków rewizyjnych będzie właściwy, jeśli chodzi o kontynuowanie likwidacji. Redakcja ust. 3 w art. 20a odnosi się tylko do postanowień ust. 2 pkt 2, regulującego sprawy likwidacji innych niż centralne, związków spółdzielczych. Oznaczałoby to, że nie przewiduje się możliwości przejęcia likwidacji centralnego związku przez zebranie przedstawicieli spółdzielni. Niejasne jest w takim przypadku to, jak miałby być rozwiązany problem likwidacji centralnego związku w sytuacji, kiedy zrzeszone w nim spółdzielnie nie utworzyły związku rewizyjnego.</u>
          <u xml:id="u-39.19" who="#PosełAndrzejGąsienicaMakowski">Zdanie ostatnie w przepisie ust. 3 nasuwa wątpliwości, czy przejęcie likwidacji od 1 kwietnia 1994 r. ma nastąpić według planów uchwalonych pod rządami starych przepisów, czy też oznacza obowiązek uchwalenia przez zebranie nowych planów.</u>
          <u xml:id="u-39.20" who="#PosełAndrzejGąsienicaMakowski">Podstawową kwestią dla przyspieszenia obecnie trwających procesów likwidacyjnych wydaje się zagadnienie dotyczące uwłaszczenia majątku nieruchomego pozostającego w zarządzie i użytkowaniu likwidowanych struktur spółdzielczych. W wielu wypadkach jedynym powodem przedłużania likwidacji jest brak decyzji odpowiednich organów samorządu lub administracji co do ustanowienia prawa wieczystego użytkowania na gruntach. Problem ten mógłby zostać rozwiązany przez ustanowienie w ustawie terminu obligującego do wydania decyzji, terminu składania wniosków o użytkowanie wieczyste oraz ustalenie, że związane z tym roszczenia mogą być przenoszone na rzecz innych podmiotów (następców prawnych), przejmujących lub nabywających majątek po likwidowanych związkach. Regulacja taka usunęłaby istniejące wątpliwości co do możliwości takiego przeniesienia praw i roszczeń na gruncie aktualnego stanu prawnego.</u>
          <u xml:id="u-39.21" who="#PosełAndrzejGąsienicaMakowski">Klub Parlamentarny Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform, biorąc pod uwagę istniejące wątpliwości co do zakresu i skutków pożądanych regulacji dotyczących ustawy z dnia 20 stycznia 1990 r., wnosi, by wszystkie aspekty tej nowelizacji zostały rozpatrzone w ramach prac nad modyfikacją prawa spółdzielczego. Liczymy również, że prace nad zmianą ustawy spółdzielczej będą sprawne i jeszcze w pierwszym kwartale będzie możliwe jej drugie czytanie.</u>
          <u xml:id="u-39.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-40.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Na tym zakończyliśmy wystąpienia w imieniu klubów poselskich.</u>
          <u xml:id="u-40.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do wystąpień indywidualnych.</u>
          <u xml:id="u-40.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Do głosu zapisanych jest 24 mówców.</u>
          <u xml:id="u-40.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Marka Mazurkiewicza z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#PosełMarekMazurkiewicz">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! W ciągu ostatnich lat po raz trzeci przystępujemy do kompleksowej nowelizacji ustawy Prawo spółdzielcze, a po raz ósmy w ciągu 4 lat podejmujemy regulacje związane ze zmianami w organizacji i działalności spółdzielni. W tym czasie Sejm Rzeczypospolitej trzykrotnie modyfikował zasady waloryzacji udziałów członkowskich w spółdzielniach i problemy ich uwłaszczenia, a mimo to ruch spółdzielczy, jak wszyscy widzimy, wydaje się coraz słabszy. Skłania to do smutnej refleksji, iż częstotliwość podejmowania inicjatyw legislacyjnych w sprawach spółdzielczych nie szła chyba w parze z merytoryczną poprawnością i prawną skutecznością podejmowanych decyzji. Jak to sformułował jeden z ekspertów w swojej opinii prawnej, przedłożonej Komisji Nadzwyczajnej Sejmu poprzedniej kadencji: „Spółdzielczość polska znalazła się w swoistej pułapce legislacyjnej. Z jednej strony funkcjonuje w ramach ustawy przygotowanej w okresie stanu wojennego (wielokrotnie nowelizowanej), a z drugiej strony — w ramach ustawy z dnia 20 stycznia 1990 r., która przez doraźne rozwiązania organizacyjne ruchu spółdzielczego (dodam: wprowadzając swoistych komisarzy likwidatorów) przyniosła temu ruchowi wiele szkody, i to nie tylko w sferze majątkowej, choć te są szczególnie dotkliwe”.</u>
          <u xml:id="u-41.1" who="#PosełMarekMazurkiewicz">Rozpoczęty w dniu 7 lutego 1990 r., motywowany w sposób jawny głównie względami politycznymi, proces likwidacji centralnych i terenowych związków spółdzielczych - wbrew wcześniejszym założeniom, a i wyraźnym zaleceniom uchwalonym wówczas przez Sejm - nie został, jak tu już wielokrotnie wspominano, zakończony. Powoduje to nadal wiele negatywnych konsekwencji dla spółdzielni, których fundusze są w sposób jawny i oczywisty marnotrawione. Zrodziło to także wśród szerokich rzesz spółdzielców kryzys zaufania do rzeczywistych intencji władzy publicznej, deklarującej przecież wówczas oparcie procesów demokratyzacji w Polsce na znacznym rozwoju instytucji samorządu społecznego, a przyczyniającej się jednocześnie do niszczenia ważnej formy tego samorządu - samorządu spółdzielczego.</u>
          <u xml:id="u-41.2" who="#PosełMarekMazurkiewicz">Proces legislacyjny, uwzględniający oba dyskutowane dzisiaj projekty, powinien sprzyjać ustabilizowaniu i uwiarygodnieniu spółdzielni jako podmiotów gospodarczych działających w nowych warunkach ustrojowych gospodarki rynkowej, powinien także pobudzać rozwój aktywności gospodarczej spółdzielni, w szczególności w jakże newralgicznej dziedzinie tworzenia miejsc pracy w ośrodkach zaniedbanych.</u>
          <u xml:id="u-41.3" who="#PosełMarekMazurkiewicz">Warto przy tym przypomnieć, że wiele ograniczeń dotykających dzisiaj spółdzielczość i paraliżujących możliwość rozwijania przez nią aktywności nie wynikało z winy tych spółdzielni ani zaniedbań ze strony ich władz, ale było prostą konsekwencją trwającej od wielu lat dyskryminacji spółdzielczości jako formy gospodarowania - kiedyś niepaństwowej, później uważanej za socjalistyczną - i wykluczania przez obowiązujące wówczas (i po dziś dzień) ustawodawstwo równoprawności jednostek spółdzielczych, co spotęgowało się jeszcze w ostatnich latach.</u>
          <u xml:id="u-41.4" who="#PosełMarekMazurkiewicz">Czas ten błąd naprawić, i to nie tylko przez nowelizację dwóch omawianych dziś ustaw, ale także infrastruktury prawnej, w której ramach działa spółdzielczość, na co wielokrotnie zwracano uwagę w tej dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-41.5" who="#PosełMarekMazurkiewicz">Wejście w życie proponowanej ustawy o zmianie ustawy z 20 stycznia 1990 r., zawartej w druku nr 199 - i na tym chcę się skoncentrować w dalszej wypowiedzi - pozwoli zakończyć wstępny etap porządkowania zasad funkcjonowania spółdzielczości, nie hamując równoczesnych prac nad kompleksową nowelizacją ustawy Prawo spółdzielcze, a później - przygotowaniem rozwiniętych ram nowego Prawa spółdzielczego. To właśnie powinno stać się przedmiotem naszego działania w ramach projektów zawartych w drukach nr 199 i 158. Ustawowe zamknięcie okresu tymczasowości i doraźnych, politycznie motywowanych zmian w organizacji i działalności spółdzielni zahamuje wreszcie - jeśli uwzględnimy te rozwiązania - dewastację majątku spółdzielczego.</u>
          <u xml:id="u-41.6" who="#PosełMarekMazurkiewicz">Cieszę się, że wreszcie dostrzegła ten element działania likwidatorów także pani poseł Maria Zajączkowska, która tego dotychczas, w minionej kadencji, nie dostrzegała.</u>
          <u xml:id="u-41.7" who="#PosełMarekMazurkiewicz">Proces ten przerwie również — naszym zdaniem — dekapitalizację składników majątku wypracowanego przez spółdzielnie, a rozgrabianego dzisiaj przez przypadkowych użytkowników oraz — jakże często! — przez likwidatorów zainteresowanych jak najdłuższym „przejadaniem” tego majątku, by chronić swoje — nie niskie przecież — uposażenia.</u>
          <u xml:id="u-41.8" who="#PosełMarekMazurkiewicz">Proces ten doprowadzi także do zakończenia przedłużającego się ponad miarę - wbrew decyzjom sejmowym - procesu likwidacji byłych związków spółdzielczych, aczkolwiek wydaje się, że zawarty w druku nr 199 termin - 31 marca - przy obecnym toku prac legislacyjnych można uznać za optymistyczny.</u>
          <u xml:id="u-41.9" who="#PosełMarekMazurkiewicz">Wreszcie - podjęte inicjatywy ustawodawcze stworzą, jak sądzę, gwarancję należytej kontroli społecznej i demokratyzmu przy podejmowaniu decyzji w sprawach dysponowania majątkiem spółdzielczym i funkcjonowania spółdzielni. Stworzą także możliwość wykorzystania mienia przekazanego przez spółdzielnie na rzecz spółdzielni i na rzecz ich związków, co poprawi zachwiane relacje między spółdzielniami i administracją publiczną. Pozwoli to rozwiązać wiele rzeczywistych i tworzonych sztucznie konfliktów. Nie czas i miejsce w pierwszym czytaniu, bym formułował tu szczegółowe wnioski do projektów - takich wniosków usprawniających jest wiele, niektóre zostały już zgłoszone - będzie na to pora w czasie prac komisji.</u>
          <u xml:id="u-41.10" who="#PosełMarekMazurkiewicz">Pozwólmy jednak spółdzielcom samodzielnie decydować o tym, jakie mają być ich spółdzielnie, w jakich formach samorząd spółdzielczy ma prowadzić działalność, gdzie i jak spółdzielcy zechcą się zrzeszać i gospodarować. Jestem przekonany, że dyskutowane dzisiaj projekty ustaw będą krokiem właśnie w tym kierunku. Nie może być natomiast mowy - i tutaj uwaga szczegółowa - o upaństwowieniu zarządu spółdzielczością i wprowadzaniu niby-ministerstwa do spraw spółdzielczych, do czego sprowadzała się w gruncie rzeczy zakwestionowana słusznie przez pana prezydenta regulacja ustawy przyjętej przez Sejm I kadencji i co nadal zdaje się popierać moja przedmówczyni pani posłanka Zajączkowska.</u>
          <u xml:id="u-41.11" who="#PosełMarekMazurkiewicz">Wyrażając pełne poparcie dla przedstawionych projektów obu ustaw, wnoszę o przekazanie ich do Komisji Nadzwyczajnej, która by podjęła również prace nad nowymi regulacjami przyszłego Prawa spółdzielczego.</u>
          <u xml:id="u-41.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-42.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Zygmunta Bartoszewicza z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#PosełZygmuntBartoszewicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Od blisko czterech lat toczy się spór o kształt Prawa spółdzielczego, charakter i zakres zawartych w nim regulacji oraz stopień oddziaływania ich na działalność każdej spółdzielni. To ważny moment dla nas, posłów kolejnej kadencji Sejmu, staje bowiem przed nami ostatnia chyba szansa wyjścia naprzeciw oczekiwaniom szerokiej wciąż, chociaż w ostatnim okresie zmniejszającej się, rzeszy członków, działaczy i pracowników spółdzielczości.</u>
          <u xml:id="u-43.1" who="#PosełZygmuntBartoszewicz">To, co nie udało się posłom dwóch poprzednich Sejmów, musi udać się nam; nie tylko dlatego, że przysłowia są mądrością narodu — w tym przypadku chodzi o przysłowie „do trzech razy sztuka”. Nie możemy bowiem trzymać w dalszej niepewności ludzi związanych ze spółdzielczością. Ich goni czas, nieubłagane prawa gospodarki rynkowej i codzienna walka o ekonomiczne przetrwanie. Brak racjonalnych przepisów spółdzielczych, dostosowanych do nowych reguł gospodarczych i zmieniającego się otoczenia społeczno-politycznego kraju, pogłębia tylko trudności i wywołuje frustracje oraz poczucie, że to, co spółdzielcze, jest gorsze od państwowego czy też „spółkowego”, a także przekonanie, że władze odrodzonej Rzeczypospolitej nie mogą wciąż zdecydować się, w jaki sposób traktować spółdzielczość, czy i na ile ma ona miejsce w nowej rzeczywistości oraz czy i w jakiej formie państwo powinno wspierać jej rozwój.</u>
          <u xml:id="u-43.2" who="#PosełZygmuntBartoszewicz">Wysoka Izbo! Poprawek do ustawy z 16 września 1982 r. jest bardzo wiele. Duża ich część ma charakter formalno-porządkowy. Ale jest również spora grupa spraw o znaczeniu wręcz zasadniczym. Zaliczyć do nich, moim zdaniem, należy:</u>
          <u xml:id="u-43.3" who="#PosełZygmuntBartoszewicz">— Po pierwsze, jasne określenie w art. 3 ustawy, że spółdzielnia jest formą własności prywatnej, a majątek spółdzielczy jest prywatną własnością jej członków. Z formalnego punktu widzenia, po ostatnich zmianach Kodeksu cywilnego, jest to niemal oczywiste, ale w wielu regulacjach prawnych nadal spółdzielczość utożsamiana jest z jednostkami uspołecznionymi. Konsekwencją tego zapisu, który od dawna był postulowany przez spółdzielców, będzie m.in. dopuszczenie do swobodnego dysponowania majątkiem spółdzielni po jej likwidacji — art. 26 i 125 Prawa spółdzielczego.</u>
          <u xml:id="u-43.4" who="#PosełZygmuntBartoszewicz">— Po drugie, zdecydowanie większa niż dotychczas swoboda decyzji w sprawach dotyczących działalności gospodarczo-finansowej spółdzielni, podziału nadwyżki bilansowej czy też dochodu ogólnego, waloryzacji udziałów członkowskich, tworzenia funduszów własnych — art. 76–78 ustawy.</u>
          <u xml:id="u-43.5" who="#PosełZygmuntBartoszewicz">— Po trzecie, możliwość regulacji na drodze statutowej, a nie ustawowej, zasad powoływania i funkcjonowania zarządów spółdzielni, powoływania kierowników działalności gospodarczej, np. w formie kontaktów menedżerskich, oraz uregulowanie spraw działalności konkurencyjnej w odniesieniu do członków rad i zarządów spółdzielni — art. 49–57 Prawa spółdzielczego.</u>
          <u xml:id="u-43.6" who="#PosełZygmuntBartoszewicz">— Po czwarte, przywrócenie lustracji wewnątrzspółdzielczej — art. 91–93. Stworzenie nowych warunków prawno-organizacyjnych funkcjonowania spółdzielczych związków rewizyjnych jako reprezentantów poszczególnych środowisk spółdzielczych — art. 240–242 — oraz możliwości tworzenia przez spółdzielnie związków gospodarczych — art. 243 ustawy.</u>
          <u xml:id="u-43.7" who="#PosełZygmuntBartoszewicz">— Po piąte, stworzenie ustawowych podstaw do tworzenia organów samorządu spółdzielczego — autonomicznego, niezależnego od rządu jak i struktur państwowych, co budziło do tej pory największe emocje polityczne; art. 258–266 ustawy.</u>
          <u xml:id="u-43.8" who="#PosełZygmuntBartoszewicz">Wymieniłem, rzecz jasna, sprawy o znaczeniu zasadniczym. Ale już z tego widać, że proponowane rozwiązania prawne są zbliżone do zasad międzynarodowych, obowiązujących w krajach Unii Europejskiej, co do której Polska przyjęła określone zobowiązania, oraz zasad uchwalonych na XXIII Kongresie Międzynarodowego Związku Spółdzielczego. Rokuje to dobrze polskiej spółdzielczości na drodze do integracji i współpracy z Europą Zachodnią.</u>
          <u xml:id="u-43.9" who="#PosełZygmuntBartoszewicz">Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Reprezentuję w Sejmie środowisko rolniczych spółdzielni produkcyjnych, z którymi zawodowo i społecznie związany jestem od wielu lat. Jest to środowisko, wbrew obiegowym opiniom, nadal znaczące w rolnictwie i gospodarce żywnościowej. Obecnie działa ok. 1900 rolniczych spółdzielni produkcyjnych, które zrzeszają ok. 150 tys. członków i gospodarują na obszarze 650 ha użytków rolnych. Ze spółdzielniami współpracuje stale w zakresie produkcji i usług ok. 25 tys. rolników indywidualnych, posiadających prawie 150 tys. ha ziemi.</u>
          <u xml:id="u-43.10" who="#PosełZygmuntBartoszewicz">Kondycja ekonomiczna spółdzielni jest bardzo zróżnicowana, ale na ogół mają się one w warunkach gospodarki rynkowej lepiej niż inne spółdzielnie rolnicze. W pierwszym okresie transformacji systemowej rolnicza spółdzielczość produkcyjna otoczona była murem milczenia i niechęci, była czymś wstydliwym, w nowych elitach politycznych niesłusznie kojarzono ją bowiem z okresem przymusowej kolektywizacji na wsi, wzorem radzieckim, ze wszystkimi negatywnymi tego skutkami. Dziś jest już nieco inaczej. Ale na przerwanie zmowy milczenia musieli ciężko zapracować sami spółdzielcy. Jak stwierdzono w czasie jednej z dyskusji nad kondycją rolniczych spółdzielni produkcyjnych, jest to swoisty żart historii, że ten najbardziej komunistyczny twór rolnictwa wyszedł w warunkach kapitalistycznej gospodarki na wsi bardziej obronną ręką niż inne, od dawna zdecydowanie bardziej prywatne spółdzielnie rolnicze. Nie znaczy to, oczywiście, że nie mamy problemów, trudności i kłopotów.</u>
          <u xml:id="u-43.11" who="#PosełZygmuntBartoszewicz">W rozpatrywanej przez Sejm poprzednich kadencji nowelizacji Prawa spółdzielczego propozycji zmian w części dotyczącej spółdzielni produkcyjnej i rolnej było niewiele, wręcz ich prawie nie było. W obecnej wersji propozycji zmian jest zdecydowanie więcej. Konieczność ich wprowadzenia przyniosło życie, zmieniające się układy prawne rolniczych spółdzielni produkcyjnych, zwłaszcza po waloryzacji udziałów członkowskich, uporządkowaniu spraw własności gruntów spółdzielczych.</u>
          <u xml:id="u-43.12" who="#PosełZygmuntBartoszewicz">Ponadto rozszerzenie kooperacji i współpracy produkcyjnej z rolnikami indywidualnymi wywołało potrzebę innego, bardziej nowoczesnego spojrzenia na rolniczą spółdzielczość produkcyjną. Zawarte w projekcie nowelizacji zmiany w pkt. 75–98, dotyczące art. 138–179 Prawa spółdzielczego, zmierzają przede wszystkim do rozluźnienia rygorów związanych z wnoszeniem gruntów do spółdzielni i zasadami ich wykorzystania przez spółdzielnię, do stworzenia możliwości prowadzenia wspólnego gospodarstwa rolnego z rolnikami indywidualnymi, bez obowiązku wnoszenia przez nich ziemi do spółdzielni, oraz do odesłania do statutu spraw członkowskich oraz zasad rozliczania wkładów i udziałów członkowskich.</u>
          <u xml:id="u-43.13" who="#PosełZygmuntBartoszewicz">Zaproponowano również, co nie zawsze spotyka się z właściwym zrozumieniem, odmienne niż w innych spółdzielniach zasady podziału dochodu ogólnego i zasady tworzenia rezerw gospodarczych. Wynika to, co pragnę podkreślić z całą mocą, ze specyfiki rolniczych spółdzielni, w których dochód nie jest tylko kategorią wynikową w rozumieniu ekonomicznym, ale zawiera również opłatę za pracę członków spółdzielni. Proponowane zmiany są bardzo istotne dla członków spółdzielni produkcji rolnej.</u>
          <u xml:id="u-43.14" who="#PosełZygmuntBartoszewicz">Wysoki Sejmie! Omawiany dzisiaj projekt ustawy o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze jest dokumentem o dużym znaczeniu dla środowisk spółdzielczych. Nie jest przy tym - co zrozumiałe - dokumentem doskonałym i będzie wymagał w kilku sprawach dalszych dyskusji w komisji nadzwyczajnej. Nie został on co prawda opatrzony klauzulą pilności, ale z powodów, które starałem się wcześniej przedstawić Wysokiej Izbie, też musi być rozpatrzony i uchwalony w trybie pilnym.</u>
          <u xml:id="u-43.15" who="#PosełZygmuntBartoszewicz">Opowiadam się również za przyjęciem projektu ustawy o zmianie ustawy o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości (druk nr 199), który w prawidłowy sposób, moim zdaniem, reguluje sprawy związane z szybkim zakończeniem procesów likwidacyjnych byłych związków spółdzielczych.</u>
          <u xml:id="u-43.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-44.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Krzysztofa Wiechecia z Unii Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#PosełKrzysztofWiecheć">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Rozpatrywany poselski projekt ustawy (druk nr 158) jest kolejną - mam nadzieję, że tym razem udaną - próbą nowelizacji ustawy Prawo spółdzielcze. O miejscu i znaczeniu spółdzielczości w życiu gospodarczym i społecznym naszego kraju mówił pan poseł sprawozdawca, mówili moi przedmówcy. Zgadzam się z nimi. Przedstawiany projekt ustawy obejmuje szeroki zakres, dotyczy znaczącego obszaru naszej gospodarki i życia społecznego. Ze względu na ograniczenie czasowe pragnę skupić uwagę Wysokiej Izby na trzech zagadnieniach, które moim zdaniem zasługują na podkreślenie w czasie pierwszego czytania.</u>
          <u xml:id="u-45.1" who="#PosełKrzysztofWiecheć">Po pierwsze, dzisiejszą debatą rozpoczynamy prace nad dostosowaniem rozwiązań legislacyjnych regulujących działalność spółdzielczości do wymogów gospodarki rynkowej. Przedstawiony projekt nie obejmuje regulacji dotyczących wszystkich istniejących form spółdzielczości, na przykład nie zawiera rozwiązań dotyczących spółdzielczości mieszkaniowej. Nowelizacja Prawa spółdzielczego powinna być komplementarna, powinna obejmować także dział IV: Spółdzielnie mieszkaniowe. W trakcie dalszych prac należałoby wykorzystać wnioski zgłoszone przez organizacje i stowarzyszenia spółdzielczości mieszkaniowej, przekazane Komisji Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej. Ponadto pragnę podkreślić, że rozpatrywany projekt jest nowelizacją istniejącego Prawa spółdzielczego. Jest to rozwiązanie słuszne z uwagi na pilną potrzebę dostosowania przepisów Prawa spółdzielczego do zmian, jakie zaszły i nadal zachodzą w systemie gospodarczym naszego kraju. Mam jednakże świadomość, że nie jest to rozwiązanie docelowe i że istnieje konieczność opracowania nowego Prawa spółdzielczego. Wymaga to czasu, ogromu pracy, konsultacji ze środowiskami spółdzielców, wykorzystania dotychczasowego dorobku parlamentu, poznania doświadczeń zagranicznych. Biorąc te okoliczności pod uwagę, popieram projekt powołania nadzwyczajnej komisji do rozpatrzenia projektów ustaw dotyczących spółdzielczości, do której proponuję skierować omawiany dziś projekt ustawy.</u>
          <u xml:id="u-45.2" who="#PosełKrzysztofWiecheć">Po drugie, w trakcie prac komisji należałoby, moim zdaniem, poddać wnikliwej analizie zapisy projektu ustawy dotyczące zakresu działania i uprawnień związków rewizyjnych. Chodzi mi o to, aby wykluczyć ponad wszelką wątpliwość jakiekolwiek uprawnienia władcze tych związków wobec zrzeszonych w nich dobrowolnie spółdzielni, a także dostosować zadania związków rewizyjnych do celu określonego w art. 240 § 2, to jest: „zapewnienia zrzeszonym w nim spółdzielniom pomocy w ich statutowej działalności”. Zwrócili mi na to uwagę przedstawiciele spółdzielczości mieszkaniowej woj. opolskiego, z którymi konsultowałem omawiany projekt ustawy. Ich zdaniem należałoby w art. 240 § 3 wyeliminować zapisy pkt. 3 i 4, dotyczące reprezentowania zrzeszonych spółdzielni wobec samorządów gminnych, gdyż trudno sobie wyobrazić współpracę samorządu spółdzielczego z samorządem gminnym poprzez ogniwo pośrednie, powołane do celów kontrolnych i instruktażowych. Współpraca taka na terenie działania spółdzielni z pewnością winna być bezpośrednia, a organy samorządowe spółdzielni poradzą sobie same. Jeżeli zaś chodzi o reprezentowanie interesów zrzeszonych spółdzielni za granicą, to chętnych jest wielu. Sądzę, że Krajowa Rada Spółdzielcza pełnić będzie tę funkcję w satysfakcjonujący sposób. Kontakty zagraniczne spółdzielni powinny mieć charakter konkretny, gospodarczy, a związek rewizyjny nie jest do tego powołany. Należałoby także dokonać stosownych zmian w zapisach art. 39 § 5 i art. 40 § 1, art. 114 § 1 pkt 1 i pkt 2, eliminując władcze uprawnienia związków rewizyjnych.</u>
          <u xml:id="u-45.3" who="#PosełKrzysztofWiecheć">Po trzecie, na pełne poparcie zasługują rozwiązania art. 8 projektu ustawy zmierzające do ostatecznego zamknięcia procesu likwidacji organizacji spółdzielczych - prowadzonego na podstawie ustawy z dnia 20 stycznia 1990 r. o zmianie w organizacji i działalności spółdzielczości - oraz wyznaczenie końcowego terminu ich likwidacji na 30 czerwca 1994 r.</u>
          <u xml:id="u-45.4" who="#PosełKrzysztofWiecheć">Wysoki Sejmie! Kończąc, pragnę oświadczyć, iż opowiadam się za przekazaniem omawianego projektu do dalszych prac w komisji nadzwyczajnej, a zebrane w trakcie konsultacji uwagi szczegółowe przekazuję do protokółu z przekonaniem, że skorzysta z nich komisja pracująca nad projektem ustawy.</u>
          <u xml:id="u-45.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-46.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Wojciecha Grabałowskiego z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#PosełWojciechGrabałowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Rzeczywistość polskiej spółdzielczości od momentu jej powstania jest procesem nieustannej transformacji, zmian i przystosowań, które warunkowane są czynnikami politycznymi, społecznymi, gospodarczymi i ekonomicznymi. Okresowe powiewy wiatru historii, wywoływane wielkimi ruchami i zdarzeniami społecznymi, nie omijały również i spółdzielczości. To jest zupełnie naturalne. Spółdzielczość polska przechodziła więc trudny okres rozwoju w czasie zaborów, nacechowany patriotyzmem i walką o narodowe przetrwanie. Przechodziła burzliwy okres po odzyskaniu niepodległości i w czasie tworzenia państwowości polskiej, okres walki z okupantem i wreszcie okres powojenny - od podnoszenia kraju z wojennych zgliszcz po dzień dzisiejszy.</u>
          <u xml:id="u-47.1" who="#PosełWojciechGrabałowski">W każdym z tych przypadków napotykamy rzeczy dobre i złe, znaczne osiągnięcia i upadki, ekonomiczny rozwój i recesję, ludzi ogarniętych spółdzielczą pasją, wpisujących się pozytywami w historię, i miernoty, po których ślad szybko ginie w zapomnieniu. Czasem wpływ człowieka na bieg wydarzeń jest ogromny, wręcz decydujący. Czasem zaś - ograniczony mimo starań, wysiłków i poświęceń. Zawsze jednak w każdej sytuacji należy podejmować wysiłki, żeby optymalizować podejmowane decyzje, ograniczać do minimum nieuniknione straty, ochraniać dorobek często całych pokoleń, czy wreszcie po to, by oszczędzić czas, ten najdroższy nieodnawialny czynnik postępu.</u>
          <u xml:id="u-47.2" who="#PosełWojciechGrabałowski">Spróbujmy dokonać, prostej, nieskomplikowanej analizy tego, co za sprawą ludzi przecież stało się w spółdzielczości w ostatnich latach, oceńmy skalę uzyskanych zmian i koszty, jakimi ten stan został okupiony. Co osiągnęliśmy po tych czterech latach szarpaniny i wzajemnej nieufności, łatwych posądzeń i łatwych podziałów na słusznych i niesłusznych spółdzielców, mających słuszne i niesłuszne poglądy? Co nam dały owe cztery lata?</u>
          <u xml:id="u-47.3" who="#PosełWojciechGrabałowski">1. Z przykrością stwierdzam, że dzisiaj również pojawiły się wątki podziałowe — w wystąpieniu pani poseł Marii Zajączkowskiej. Likwidujemy do dziś, właśnie ze względu na ułomność założeń, związki spółdzielcze i jednocześnie, z ogromnymi kłopotami finansowymi, budujemy nowe. Zdecydowana większość majątku byłych związków nie służy już spółdzielcom i spółdzielniom, nomen omen, prawnym właścicielom tego majątku. Zniszczyliśmy wraz z nimi hurt spółdzielczy i zakłady wspomagające spółdzielnie, spółdzielczy eksport i import na wielką skalę, spółdzielcze szkolnictwo i cały instytucjonalny system szkoleń doskonalących - i to wszystko w okresie, gdy wychowanie nowej kadry, uczenie się rynkowych reguł gry jest nam potrzebne jak woda i powietrze. Zaniechaliśmy lustracji i instruktażu w czasach, gdy okresowe luki prawne, związane ze żmudnym procesem transformacji, rodzą zjawiska afer, nadużyć i korupcji.</u>
          <u xml:id="u-47.4" who="#PosełWojciechGrabałowski">2. Od 1989 r. w stan likwidacji bądź upadłości postawionych zostało w sposób zawiniony, a najczęściej niezawiniony ponad 2700 spółdzielczych podmiotów.</u>
          <u xml:id="u-47.5" who="#PosełWojciechGrabałowski">3. Pogłębia się bezustannie skala recesji ekonomicznej przedsiębiorstw spółdzielczych, brakuje perspektyw oddłużeniowych, które mogłyby przywrócić spółdzielniom możliwość prostej choćby reprodukcji majątku produkcyjnego.</u>
          <u xml:id="u-47.6" who="#PosełWojciechGrabałowski">4. Fala czystek kadrowych zmiotła nie tylko złych i nie chcianych, ale i niemałą liczbę dobrych fachowców, dla których spółdzielnia przestała być konkurencyjna jako miejsce pracy dające nie tylko utrzymanie, ale i satysfakcję z wykonywanych zadań.</u>
          <u xml:id="u-47.7" who="#PosełWojciechGrabałowski">Przez 4 lata przedstawiciele władz nie wykonali ani jednego przyjaznego gestu w stronę spółdzielców, gestu dającego nadzieję na lepsze jutro - bez dyskryminacji, nierówności prawnej, bez niechęci i systemowego ostracyzmu, gestu dającego nadzieję na pełnię samorządności i suwerenności ruchu spółdzielczego. I wreszcie od 1990 r. Sejm nie był w stanie stworzyć nowoczesnej, opartej na europejskich standardach ustawy spółdzielczej. To są minusy.</u>
          <u xml:id="u-47.8" who="#PosełWojciechGrabałowski">Do plusów zaliczam tylko to, że w tej głębokiej, pełnej zawirowań wodzie nieliczni nauczyli się pływać - i w dobrym, i w złym tego słowa znaczeniu. Ujawniły się postawy i poglądy, prawdziwe zamiary i motywy, prawość i miałkość charakterów i rzeczywista wiedza o przedmiocie sprawy.</u>
          <u xml:id="u-47.9" who="#PosełWojciechGrabałowski">Na to wszystko pracowaliśmy 4 lata. Jak na zamiary i skalę włożonego wysiłku rozmiary strat, jakimi zostało to okupione, efekty są prawie żadne. Jesteśmy w sytuacji gorszej niż w punkcie wyjścia, jesteśmy bowiem biedniejsi o cały zabrany nam majątek związkowy, o zlikwidowane spółdzielnie, o utraconą kadrę i wreszcie - co już podkreślałem - o utracony bezpowrotnie czas.</u>
          <u xml:id="u-47.10" who="#PosełWojciechGrabałowski">Już po wyborach 18 października 1993 r. na jubileuszu 25-lecia Muzeum Spółdzielczego w Nałęczowie pan prof. Andrzej Zakrzewski, sekretarz stanu, odczytał pierwsze życzliwe słowa pana prezydenta pod adresem spółdzielczości i spółdzielców. To dobry znak. Dziękowałem wówczas w imieniu spółdzielców i za ten gest, i za odmowę podpisu pod ustawą, która mogła przedłużyć stan destrukcji, waśni i beznadziei dalszego oczekiwania na samorządność i samodzielność naszego ruchu.</u>
          <u xml:id="u-47.11" who="#PosełWojciechGrabałowski">Sejm zdecydował, że nie będzie powracał do tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-47.12" who="#PosełWojciechGrabałowski">Dziś otwiera się nowa karta. Cały dorobek związany z tworzeniem dotychczasowych projektów to magazyn doświadczeń całkowicie dziś wystarczających dla nowej konstrukcji, nad którą pracę zaczniemy.</u>
          <u xml:id="u-47.13" who="#PosełWojciechGrabałowski">Główne problemy, jakie powinna rozwiązać przyszła ustawa spółdzielcza, pozostają nie zmienione. Ma ona dobrze służyć spółdzielniom w podjętym dziele dostosowania spółdzielczości do wymogów gospodarki wolnorynkowej. Ma być gwarantem samorządności i samodzielności ruchu spółdzielczego oraz strażnikiem spółdzielczej demokracji i innych spółdzielczych zasad. Ma wreszcie zagwarantować podmiotom spółdzielczym równość wobec prawa.</u>
          <u xml:id="u-47.14" who="#PosełWojciechGrabałowski">Pierwsze czytanie to nie jest czas na mówienie o szczegółach, choć złożony projekt, jak wiem, już rozpalił ponowne namiętności i dyskusje. Jest on obarczony, oceniając obiektywnie, potknięciami, wadami, niejasnościami prawnymi. To zrozumiałe. Należy nad tym projektem jeszcze rzetelnie popracować. Ma wszak jedną wspaniałą cechę - daje możliwość rozpoczęcia prac nad tą ważną dla całego środowiska ustawą.</u>
          <u xml:id="u-47.15" who="#PosełWojciechGrabałowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Jeśli chodzi o druk nr 199, z własnej nieprzymuszonej woli znalazłem się w dość kłopotliwej sytuacji. Stało się to wskutek potrzeby znalezienia kompromisu pomiędzy generalną zgodą na zakończenie procesu likwidacji a zrozumieniem dla realiów ocenianych i obiektywnie, i subiektywnie, w tym również nawet przez Ministerstwo Finansów jako ministerstwo nadzorujące ten proces. Zacznę od argumentów na tak.</u>
          <u xml:id="u-47.16" who="#PosełWojciechGrabałowski">Ja również uważam, że proces likwidacji trzeba jak najszybciej zakończyć. Był on bowiem od samego początku kompromitacją polskich przemian. Był dobitnym świadectwem rozmijania się głoszonych haseł z rzeczywistością, jakby żywcem zapożyczonego z minionego, nie chcianego okresu. Z jednej strony mieliśmy hasło „bierzcie sprawy we własne ręce”, z drugiej zaś bez znieczulenia dokonywaną amputację tych rąk. I cokolwiek byśmy dzisiaj powiedzieli i wydyskutowali na temat motywów ustawy likwidacyjnej, to zgodzić się przecież trzeba, że można to było zrobić lepiej, z mniejszymi stratami dla samej spółdzielczości i dla gospodarki, oszczędzając czas i kapitał, tak dziś niezbędny dla sprawnego działania na wolnym rynku.</u>
          <u xml:id="u-47.17" who="#PosełWojciechGrabałowski">Dziś z perspektywy 4 lat działania tej specustawy nawet ówcześni jej zwolennicy i twórcy przyznają, że był to z prawnego punktu widzenia tzw. legislacyjny „gniot”, nie mający precedensu w skali światowej.</u>
          <u xml:id="u-47.18" who="#PosełWojciechGrabałowski">Zważmy ponadto, że cały proces likwidacyjny odbywa się na koszt spółdzielczości, w pełnym komforcie finansowym służb likwidacyjnych, w sytuacji gdy właśnie ze względów ekonomicznych spółdzielnie bankrutują, a nowe związki spółdzielcze mają poważne kłopoty z opłaceniem swej statutowej działalności.</u>
          <u xml:id="u-47.19" who="#PosełWojciechGrabałowski">Wysoka Izbo, należy temu położyć kres w imię zwykłej uczciwości wobec środowisk spółdzielczych.</u>
          <u xml:id="u-47.20" who="#PosełWojciechGrabałowski">Są jednak wątpliwości, które nakazują się zastanowić, by przez nieuwagę nie wyrządzić szkody samym zainteresowanym. Nie wszystkie bowiem związki są do tego przygotowane, a w niektórych pionach spółdzielczych tych związków po prostu nie ma.</u>
          <u xml:id="u-47.21" who="#PosełWojciechGrabałowski">W kontekście osiągnięcia celu generalnego, którym jest - jak ufam - szybkie zakończenie likwidacji, wszystko to nie brzmi optymistycznie. Dlatego też sądzę, że należy znaleźć szerszy kompromis między przyspieszeniem tempa likwidacji w obecnym kształcie a przekazaniem jej związkom spółdzielczym, choćby czasowym i choćby poprzez gwarancje majątkowe dla tych ostatnich.</u>
          <u xml:id="u-47.22" who="#PosełWojciechGrabałowski">Reasumując - obydwa projekty wymagają jeszcze rzetelnej pracy. Grono spółdzielców w dzisiejszym parlamencie jest znacznie szersze, a ponadto jest to grono praktyków działających w spółdzielniach i w strukturach spółdzielczych, na co dzień doświadczających wad systemu prawnego.</u>
          <u xml:id="u-47.23" who="#PosełWojciechGrabałowski">Przystępując do tej pracy pamiętajmy o błędach przeszłości i unikajmy ich, koncentrując się na wątkach merytorycznych. Miejmy ambicję wykonać pracę dobrze i szybko - podkreślam - dobrze i szybko, a nie szybko. Spółdzielcy na to czekają.</u>
          <u xml:id="u-47.24" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-48.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Wojciecha Szczęsnego Zarzyckiego z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#PosełWojciechSzczęsnyZarzycki">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W trwającej debacie powiedziano prawie wszystko o historii spółdzielczości w naszym kraju, o jej wzlotach i upadkach - zarówno w przeszłości, jak i w ostatnich latach.</u>
          <u xml:id="u-49.1" who="#PosełWojciechSzczęsnyZarzycki">Byłem członkiem Komisji Nadzwyczajnej do spraw spółdzielczości w Sejmie poprzedniej kadencji i mogę potwierdzić zasadność większości wypowiedzianych z tej trybuny poglądów. Konfrontowałem je także z praktyczną działalnością spółdzielni, gdyż od wielu lat jestem rolnikiem i członkiem spółdzielczości wiejskiej - i w teorii, i w praktyce. Zawsze chylę czoło przed historią, ale życiowy pragmatyzm, a także potrzeba chwili, nakazuje mi patrzeć na spółdzielczość w jej aktualnym stanie. Tylko bowiem takie spojrzenie pozwoli na wypracowanie optymalnych wniosków dla jej poprawy i usprawnienia - oczywiście tam, gdzie jest to jeszcze możliwe.</u>
          <u xml:id="u-49.2" who="#PosełWojciechSzczęsnyZarzycki">Daleki od doskonałości jest dziś obraz spółdzielczości. Oprócz zamierzonej degradacji, zapisanej w ustawie z 20 stycznia 1990 r., wskutek czego doszło do likwidacji związków spółdzielczych, czyli zmarnotrawienia majątku wielu spółdzielni i ich członków, występują z dużą jaskrawością również liczne inne trudności natury ekonomiczno-finansowej, do których zaliczyć należy:</u>
          <u xml:id="u-49.3" who="#PosełWojciechSzczęsnyZarzycki">— zmniejszenie popytu na oferowane przez spółdzielnie wyroby i świadczone usługi w wyniku m.in. niszczącego, nie kontrolowanego importu artykułów rolnych, konsumpcyjnych i przemysłowych, a tym samym niestabilnej koniunktury na rynku krajowym;</u>
          <u xml:id="u-49.4" who="#PosełWojciechSzczęsnyZarzycki">— słabą siłę kapitałową funduszu udziałowego z racji trwałej inflacji oraz słabą kondycję finansową rolników - członków udziałowców ze znanych powszechnie powodów;</u>
          <u xml:id="u-49.5" who="#PosełWojciechSzczęsnyZarzycki">— wzrost oprocentowania kredytów bankowych od 1990 r., obciążający poważnie koszty działalności spółdzielni, które zaciągnęły kredyty w poprzednich latach, co stało się czynnikiem ograniczającym dostępność kredytów dla spółdzielni o niedostatecznym kapitale własnym;</u>
          <u xml:id="u-49.6" who="#PosełWojciechSzczęsnyZarzycki">— posiadanie przez spółdzielnie nie wykorzystanego efektywnie majątku (budynków, gruntów) z racji ograniczenia działalności w sytuacji dużych obciążeń podatkiem od nieruchomości, czyli ponoszenia wysokich kosztów utrzymania z jednoczesnym brakiem uregulowań prawnych w zakresie ich własności.</u>
          <u xml:id="u-49.7" who="#PosełWojciechSzczęsnyZarzycki">W tym miejscu pragnę posłużyć się wycinkowym przykładem z działalności gospodarczej Spółdzielni Dostawców Mleka w Wieluniu, woj. sieradzkie - zastosowano w tym wypadku pionierskie rozwiązania w zapisie statutowym dotyczące na przykład członkostwa i określenia własności, takie jak w omawianym projekcie ustawy. Pragnę jednak wykazać, że los tej spółdzielni, jej członków, nie zależy li tylko od dobrej ustawy spółdzielczej, ale również od sytuacji finansowej, a na to mają wpływ obciążenia podatkowe. W przypadku tej spółdzielni wzrosły one w 1993 r. o 73% w porównaniu z rokiem poprzednim, a w 1994 r. spodziewany jest znaczny wzrost tych obciążeń. Tak więc dochody wielu tysięcy rodzin dostawców mleka stoją pod wielkim znakiem zapytania. Jak w takich warunkach ekonomicznych spółdzielnia ma działać, skoro nie ma np. możliwości korzystania z kredytów preferencyjnych na skup mleka?</u>
          <u xml:id="u-49.8" who="#PosełWojciechSzczęsnyZarzycki">Wracając do projektu nowelizowanej ustawy, chciałbym stwierdzić, że odbudowa spółdzielczości jako instytucji i prawdziwe jej ożywienie to sprawa nie tylko dobrej ustawy spółdzielczej, to również sprawa tworzenia odpowiedniego, przychylnego spółdzielczości klimatu, to sprawa stosownych zmian wielu przepisów finansowych, w tym podatkowych, to, na koniec, sprawa stabilizacji naszego rynku poprzez ochronę własnej produkcji i zwiększenie świadomości społecznej. Trzeba zrobić wszystko, by członkowie spółdzielczości, a szczególnie spółdzielczości wiejskiej, uwierzyli, że spółdzielni nikt już prześladować nie będzie ani ze względów politycznych, ani ekonomicznych, że spółdzielnia pomoże im korzystnie sprzedać produkty rolne, obroni przed nieuczciwym pośrednikiem, nie pozwoli oszukać czy okraść.</u>
          <u xml:id="u-49.9" who="#PosełWojciechSzczęsnyZarzycki">Dużo tu powiedziano o kierunkach nowelizacji ustawy Prawo spółdzielcze. Generalnie się z nimi zgadzam. W moim pojęciu zmianą o największym ciężarze gatunkowym jest zapis w art. 3, który mówi: „Majątek spółdzielni jest prywatną własnością jej członków, będącą w grupowym użytkowaniu”, oraz stworzenie możliwości zrzeszania się spółdzielni w związki gospodarcze; zwiększa to ich siłę ekonomiczną i konkurencyjność. Liczę więc, że projekt ustawy trafi do właściwej komisji i tam zostanie potraktowany w sposób odpowiedni do jego społecznego znaczenia. W każdym razie proszę — i myślę, że nie będę tutaj odosobniony — o jak najszybsze jego rozpatrzenie.</u>
          <u xml:id="u-49.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-50.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Ewę Spychalską z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#PosełEwaSpychalska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Polska spółdzielczość nie miała powodów do zadowolenia z działalności legislacyjnej Sejmu poprzednich kadencji. Uchwalona w 1990 r. ustawa o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości, zamiast uwolnić spółdzielnie od garbu nadmiernej centralizacji i biurokracji zarządzania, spowodowała wręcz fatalne dla niej skutki. Nie zawaham się tu użyć słów najcięższych: dla wielu spółdzielni oznaczało to po prostu koniec ich działalności, pogrzebanie wieloletnich dążeń do samorządności opartej na wspólnej grupowej własności i na solidarnej działalności gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-51.1" who="#PosełEwaSpychalska">Pod presją wielu ówczesnych prawicowych polityków, którzy wszystko, co wspólne, grupowe, uznawali za niegodne naszej narodowej tradycji, uchwalona ustawa zamiast spółdzielczość odrodzić, skazała ją na wątpliwej jakości prywatyzacyjne przekształcenia, a wielu urzędnikom likwidowanych związków stworzyła synekury, które istnieją i teraz. Próby naprawy tej sytuacji przez powołanie Komisji Nadzwyczajnej dla opracowania nowego prawa spółdzielczego nie powiodły się zarówno w czasie funkcjonowania tzw. kontraktowego Sejmu, jak i w Sejmie ubiegłej kadencji. Proponowane rozwiązania nie uwzględniały bowiem wielu uwag i zastrzeżeń członków spółdzielni oraz ich załóg, reprezentowanych przez działające w spółdzielniach związki zawodowe. Jako OPZZ byliśmy w gronie tych, którzy zwrócili się do prezydenta, by uchwalonej ustawy nie podpisywał, naszym zdaniem bowiem wiele jej przepisów poważnie ograniczało spółdzielczą samorządność i demokratyczne zasady funkcjonowania.</u>
          <u xml:id="u-51.2" who="#PosełEwaSpychalska">Spółdzielczości, aby ją odrodzić i odbudować chociażby do takich rozmiarów, jakie miała ona w II Rzeczpospolitej, potrzeba przede wszystkim jasności politycznej, potwierdzenia, że jest ona równoprawnym sektorem gospodarczym, a nie kulawym tworem bez rozwojowych perspektyw. Spółdzielczości potrzeba potwierdzenia, że nasze państwo zainteresowane jest rozwojem wszystkich sektorów - państwowego, spółdzielczego i prywatnego, a jedynym miernikiem oceny tych sektorów będzie efektywność ekonomiczna. Tymczasem brak takiej jasności w związku z ustawą z 1990 r. spowodował, iż udział spółdzielczości w wytwarzaniu dochodu narodowego spadł z przeszło 9% w roku 1989 do 3% w 1993 r., a w sprzedaży detalicznej z przeszło 62% do 11%.</u>
          <u xml:id="u-51.3" who="#PosełEwaSpychalska">Jeśli do tego dodać, że aktualnie w likwidacji jest około 4 tys. spółdzielni, a zatrudnienie w tym sektorze zmniejszyło się o 1 mln osób, to wyraźnie widać, jakie skutki przyniosła owa ustawa, uchwalona w atmosferze rozliczeń z przeszłością, nie bez wyraźnych podtekstów politycznych. Z tym większą nadzieją i niecierpliwością środowisko spółdzielcze patrzy na obecną Izbę, wierząc, że tym razem proces legislacyjny przebiegnie sprawnie i dobrniemy do szczęśliwego końca, a nowy projekt ustawy wkrótce stanie się prawem. Z taką samą nadzieją oczekuje na nowelę ustawy z 20 stycznia 1990 r., proces likwidacji organizacji spółdzielczych trwa bowiem już 4 lata i przyniósł więcej szkód niż pożytku. Uwikłał on bowiem środowisko w liczne konflikty, a majątek, zamiast służyć interesom spółdzielni, często przeszedł w obce ręce. Takiego stanu nie da się dłużej utrzymywać, ponieważ — jak trafnie to ujęli moi koledzy z Federacji Spółdzielczych Związków Zawodowych — przeciąganie tej sprawy doprowadzi do sytuacji, w której spółdzielczością nie trzeba będzie się już zajmować. Ona po prostu przestanie istnieć — z wszelkimi tego konsekwencjami gospodarczymi, finansowymi i społecznymi. Zmarnotrawiony będzie znaczy potencjał produkcyjno-usługowy, roztrwonione resztki środków, a pracownicy zasilą kolejki do kasy urzędów pracy po zasiłek dla bezrobotnych. Ale tak to jest, gdy niekiedy polityczne zacietrzewienie przesłania rozum, gdy słowo „spółdzielca” przekłada się wprost na słowo „kolektyw”, i nie patrzy się na olbrzymi dorobek gospodarczy i wychowawczy spółdzielczości.</u>
          <u xml:id="u-51.4" who="#PosełEwaSpychalska">Pani Marszałek! Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Wniesiony pod obrady poselski projekt nowelizacji Prawa spółdzielczego generalnie idzie, naszym zdaniem, w dobrym kierunku. Z zadowoleniem przyjęto przede wszystkim te zapisy, które zmierzają do:</u>
          <u xml:id="u-51.5" who="#PosełEwaSpychalska">— zwiększenia zakresu samorządności spółdzielni poprzez rozszerzanie regulacji statutowych,</u>
          <u xml:id="u-51.6" who="#PosełEwaSpychalska">— wprowadzenia przewidzianych w projekcie demokratycznych zasad tworzenia naczelnych struktur ruchu spółdzielczego (w tym kongresu spółdzielczego) oraz zerwania z pomysłem łączenia władz spółdzielczych z organami państwowymi,</u>
          <u xml:id="u-51.7" who="#PosełEwaSpychalska">— tworzenia spółdzielczych związków gospodarczych, które umożliwią integrację gospodarczą spółdzielni i przyczynią się do ich ekonomicznego wzmocnienia oraz rozwoju,</u>
          <u xml:id="u-51.8" who="#PosełEwaSpychalska">— wprowadzenia menedżerskiego stylu zarządzania spółdzielni, a także określenia zadań związków rewizyjnych w odniesieniu do kontroli gospodarności.</u>
          <u xml:id="u-51.9" who="#PosełEwaSpychalska">Jesteśmy także za określeniem terminu likwidacji dotychczasowych organizacji, a jeśli to nie nastąpi, powinno dojść do odwołania likwidatora i przejęcia sprawy przez zebrania przedstawicieli zrzeszonych w spółdzielni bądź przez związki rewizyjne. W ten sposób można jeszcze uratować część majątku i przeznaczyć go na umocnienie gospodarcze spółdzielni i złagodzenie trudności, które przeżywają obecnie także związki rewizyjne.</u>
          <u xml:id="u-51.10" who="#PosełEwaSpychalska">W nowelizowanym Prawie spółdzielczym znaczną uwagę przywiązujemy także do możliwości nieodpłatnego bądź preferencyjnego przekazania potencjału gospodarczego likwidowanych związków w ręce pracowników, którzy mogą powołać spółdzielnię pracy. Widzimy w tym drogę do powstrzymania obecnej skali bezrobocia, a przy spełnieniu wszystkich warunkach umożliwiających rozwój tej formy spółdzielczości - także możliwość tworzenia nowych miejsc pracy. Ale są też pewne sprawy, które wzbudzają niepokój środowiska pracowniczego. Zdaniem związków zawodowych funkcjonujących w spółdzielczości rola tych związków i ich znaczenie są przez projektodawców, delikatnie to określając, minimalizowane. Dotyczy to m.in. ich udziału w posiedzeniach statutowych organów spółdzielni z prawem głosu stanowiącego, a także w Krajowej Radzie Spółdzielczej. Związki broniące interesów pracowniczych są bowiem żywotnie zainteresowane przełamaniem obecnego kryzysu i wprowadzaniem spółdzielni na drogę rozwoju. Broniąc pracowników, bronią one przede wszystkim miejsc pracy i finansowo-ekonomicznej kondycji spółdzielczości. Z tego pracownicy żyją, a zamożność spółdzielni ma przecież swój wpływ zarówno na poziom płac, jak i na warunki socjalne. Ograniczenie praw związkowych jest ponadto sprzeczne z ustawą o związkach zawodowych oraz praktyką, czy chociażby z ideą paktu o przedsiębiorstwie państwowym, którego ustawy aktualnie znajdują się w toku prac legislacyjnych. Nie ma więc żadnego realnego uzasadnienia, by bać się głosu pracowników i ich reprezentacji związkowej. Przeciwnie, ten głos w demokratycznych strukturach spółdzielczych może się bardzo przydać, samorządność jest bowiem na początku bardzo krucha i wymaga wsparcia. Spółdzielczość ma takie wsparcie ze strony związków zawodowych i może na nie liczyć.</u>
          <u xml:id="u-51.11" who="#PosełEwaSpychalska">Nie wdając się więc w szczegóły, które będą przedmiotem dalszych prac — mam nadzieję, z udziałem zaproszonych przedstawicieli związków zawodowych, działających w spółdzielczości — opowiadam się za powołaniem komisji nadzwyczajnej, do której projekty te powinny trafić. Do niej również skieruję szczegółowe korekty proponowanych poprawionych zapisów, które są przedmiotem obrad. Spółdzielczy potencjał gospodarczy i ludzki zasługuje na to, by taki był tryb pracy — prowadzący do rzeczowej dyskusji, w której uwzględniono by różne racje i poglądy. Jeśli polski model gospodarczy ma być trójstronny, trójsektorowy i równoprawny — a za takim się opowiadamy — to praca nad Prawem spółdzielczym wymaga specjalnego trybu, jest to praca najwyższej rangi.</u>
          <u xml:id="u-51.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-52.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Mariana Michalskiego z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#PosełMarianMichalski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Zmodyfikowana ustawa Prawo spółdzielcze jest pilnie oczekiwana przez szerokie rzesze spółdzielców miast i wsi. Przedstawiony projekt (druk nr 158) był szeroko konsultowany w różnych środowiskach mojego województwa. Wszyscy zainteresowani wyrażają poparcie dla głównych kierunków zmian zaproponowanych w projekcie, a zmierzających m.in. do uznania majątku spółdzielni za prywatną własność członków spółdzielni i wprowadzenia: możliwości ustanawiania zarządu jednoosobowego; obowiązku uzupełnienia wymaganej liczby członków w ciągu roku; zakazu udziału członków władz spółdzielni w firmach konkurencyjnych; rozwiązania dotyczącego relacji między likwidatorem spółdzielni, walnym zgromadzeniem członków a związkiem rewizyjnym; a także do przywrócenia możliwości dobrowolnego tworzenia przez spółdzielnie związków gospodarczych i rewizyjnych; do podjęcia próby ratowania pozostałości majątku byłych związków spółdzielczych oraz określenia obowiązku i sposobów przechowywania dokumentów likwidowanych spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-53.1" who="#PosełMarianMichalski">Wysoka Izbo! Niemniej jednak część zapisów w projekcie ustawy rodzi pewne uwagi. Dotyczą one art. 3. Jego treść w projekcie jest nieprecyzyjna i sprzeczna z pojęciem „użytkowania” w rozumieniu Kodeksu cywilnego. Proponuje się zmianę zapisu na: „Majątek spółdzielni w czasie jej trwania niepodzielnie przysługuje jej członkom”.</u>
          <u xml:id="u-53.2" who="#PosełMarianMichalski">Jeśli chodzi o art. 26 § 2, to większość spółdzielców wnosi o uściślenie i ograniczenie w czasie roszczeń byłych członków do majątku spółdzielni. Proponuje się zapis: „Roszczenia byłych członków do części funduszu zasobowego i innego majątku spółdzielni mogą być zaspokojone w postępowaniu likwidacyjnym”. Dotyczy to tych, którzy przestali być członkami spółdzielni 3 lata przed jej likwidacją.</u>
          <u xml:id="u-53.3" who="#PosełMarianMichalski">Wielu wnioskodawców postuluje, aby w spółdzielniach typu GS, OSM i bankach spółdzielczych umożliwiono byłym członkom sprzed 1990 r. uzupełnienie udziałów członkowskich i przywrócono im prawa członkowskie, np. w terminie do 30 czerwca 1994 r. Jeśli chodzi o spółdzielnie produkcji rolnej, postuluje się umożliwienie uwłaszczenia członków ziemią spółdzielczą.</u>
          <u xml:id="u-53.4" who="#PosełMarianMichalski">W części spółdzielni neguje się konieczność wprowadzenia obligatoryjnej lustracji pełnej co trzy lata; chodzi głównie o koszty, które miałaby ponosić spółdzielnia. Sądzę jednak, że każda jednostka dla swojego dobra powinna poddać się takiej lustracji lub kontroli.</u>
          <u xml:id="u-53.5" who="#PosełMarianMichalski">Wnosi się powszechnie, by wraz z wprowadzeniem obowiązku płacenia przez RSP składek ZUS na poziomie składek zakładów państwowych członkowie tych spółdzielni uzyskiwali takie same prawa, jak pracownicy tych zakładów, to jest: wcześniejsze emerytury po przepracowaniu np. 35 lat przez kobiety i 40 lat przez mężczyzn, bez względu na wiek.</u>
          <u xml:id="u-53.6" who="#PosełMarianMichalski">Powszechnie też postuluje się konieczność wprowadzenia w praktyce życia gospodarczego przez organy rządowe, samorządowe, finansowe itp. traktowania sektora spółdzielczego na równi z innymi sektorami.</u>
          <u xml:id="u-53.7" who="#PosełMarianMichalski">Wysoka Izbo! Wyrażając wolę spółdzielców i własną, wnoszę o jak najszybsze zakończenie procesu legislacyjnego tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-53.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-54.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Romualda Ajchlera z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#PosełRomualdAjchler">Pani Marszałek! Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Od kilku już lat toczy się namiętna, aczkolwiek mało efektywna i mało skuteczna dyskusja na temat spółdzielczości, jej miejsca w życiu społeczno-gospodarczym kraju i sposobu jej funkcjonowania w Polsce. Korzystano i w dalszym ciągu korzysta się z różnego rodzaju doradztwa, w znacznej części zagranicznego, lecz, jak sądzę, poza wysokimi kosztami tych operacji nic z nich konkretnego dla spółdzielczości nie wynikło. Pamiętna ustawa z 20 stycznia 1990 r. obiecywała rozwój spółdzielczości w iście demokratycznym państwie po zlikwidowaniu związków stanowiących gorset krępujący rozwój spółdzielni. Kiedy obecnie przyglądam się spółdzielniom oraz ich kondycji organizacyjnej i ekonomicznej — nie wspomnę już o tym, że wiele z nich po prostu się w tym czasie rozpadło — odnoszę smutne wrażenie, że wprawdzie zdjęto spółdzielniom gorset, ale założono stryczek. Obecnie w kraju jest w likwidacji 4 tys. spółdzielni. Potwierdzeniem tych słów jest informacja NIK o funkcjonowaniu i kierunkach zmian w spółdzielczości. Włos się jeży, Wysoki Sejmie, gdy się czyta tę informację, a ja ją dedykuję pseudouzdrowicielom spółdzielczości.</u>
          <u xml:id="u-55.1" who="#PosełRomualdAjchler">Wysoki Sejmie! Już najwyższy czas, aby ten proces przerwać i aby nasz Sejm załatwił kwestię nowelizacji Prawa spółdzielczego, a po sprawdzeniu jej w życiu w dalszej kolejności przystąpił do uchwalenia nowego prawa. Będę też wnosił, by było nowe, oddzielne prawo dla spółdzielni produkcji rolnej. Oczekuję tego sam jako poseł, a przede wszystkim oczekują tego ode mnie spółdzielcy, zwłaszcza członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych, których tu reprezentuję. Nie może być przecież tak, by rolnicze spółdzielnie produkcyjne były w Polsce w dalszym ciągu postrzegane jak radzieckie kołchozy czy enerdowskie LPG. Spółdzielcy produkcji rolnej oczekują jednego: chcą być traktowani na równi z innymi podmiotami gospodarczymi - i tworzone dzisiaj prawo powinno im to zapewnić.</u>
          <u xml:id="u-55.2" who="#PosełRomualdAjchler">Rolnicze spółdzielnie produkcyjne są oparte na prywatnej własności ich członków, którzy, zachowując notarialnie udokumentowaną własność gruntów, zdecydowali się na wspólny sposób gospodarowania. Znowelizowane prawo to wyraźnie ustanawia i w pełni zgadzamy się z tego typu prawnym uregulowaniem kwestii własności. Aby nie było w tym względzie żadnych wątpliwości czy niedomówień - opowiadamy się też za możliwie szybkim ustawowym uregulowaniem kwestii własności związanej z ustawą o reprywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-55.3" who="#PosełRomualdAjchler">Należałoby też pomóc tym spółdzielniom, w których dokonują się nie dokończone jeszcze przekształcenia własnościowe, przez ich uwłaszczenie, gdy nie koliduje to z niczyim interesem, zwłaszcza jeśli chodzi o siedziby i ośrodki spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-55.4" who="#PosełRomualdAjchler">Życzymy też sobie, aby została prawnie uregulowana kwestia podziału majątku spółdzielczego po likwidacji spółdzielni. Jeżeli spółdzielnia jest własnością jej członków, to tylko oni powinni decydować o losach majątku spółdzielczego - i nikt inny. Nie może być tak, że rolnicze spółdzielnie zalicza się raz do gospodarki uspołecznionej, a raz do prywatnej, w zależności od tego, jak to jakiemuś urzędnikowi lub politykowi jest wygodne. Ta ustawa powinna się w tej kwestii wypowiedzieć jednoznacznie, aby nie było niedomówień.</u>
          <u xml:id="u-55.5" who="#PosełRomualdAjchler">Jedną z istotnych cech spółdzielczości, odróżniających ją od pozostałych form gospodarowania, a zwłaszcza od jednostek państwowych, jest własna rewizja czy lustracja, jak się to zwykło określać w odniesieniu do spółdzielczości. Jest to cecha, którą zachowują wszystkie rodzaje spółdzielczości na całym świecie. Oczywiście, wynikające z niej funkcje powinny wykonywać powołane przez same spółdzielnie organizacje spółdzielcze, powiedzmy: związki. I tylko organizacje spółdzielcze powinny mieć prawo wykonywania rewizji spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-55.6" who="#PosełRomualdAjchler">Sporo kontrowersji, także w gronie spółdzielców, wywołuje jednak kwestia dobrowolności lub obowiązkowości przynależności spółdzielni do związków. Jeśli realnie spojrzymy na kwestię lustracji, okaże się, że trzeba by chyba przyjąć zasadę, iż dla spełnienia tego ustawowego obowiązku spółdzielnie winny zrzeszać się w związki rewizyjne albo inne podobne im organizacje, które uzyskały prawo przeprowadzania lustracji w spółdzielniach. I tak należałoby rozumieć obligatoryjność zrzeszania się. Zasada ta powinna być odpowiednio skorelowana z ustawami o samorządzie gospodarczym i izbach rolniczych, które niebawem Sejm nasz podejmie.</u>
          <u xml:id="u-55.7" who="#PosełRomualdAjchler">Wysoka Izbo! Jako poseł reprezentuję wszystkich wyborców, ale przede wszystkim województwo pilskie, rolnictwo i spółdzielczość tego województwa, a także gminę Wronki, w której znajduje się przeze mnie kierowana rolnicza spółdzielnia produkcyjna. Województwo nasze posiada wysokotowarowe rolnictwo, w którym od dawna prym wiodą rolnicze spółdzielnie produkcyjne. Jako województwo typowo rolnicze przeżywa ono szczególne problemy i przez to, niestety, należy do grona województw o najwyższym wskaźniku bezrobocia.</u>
          <u xml:id="u-55.8" who="#PosełRomualdAjchler">Czy nie powinniśmy zastanowić się, szanowni posłowie, nad tym, czy wobec postępującej monopolizacji prywatnej formy gospodarowania nie byłoby wskazane uznanie formy spółdzielczości za rozwiązanie alternatywne oraz włączenie jej w szerszy proces tworzenia nowych miejsc pracy i przeciwdziałania bezrobociu? Myślę, że spółdzielnie bardziej się do tego nadają niż spółki, bo tam rządzi zysk, a to na ogół kłóci się ze wzrostem zatrudnienia. Może gdyby częściej była wybierana spółdzielcza ścieżka prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, uzyskalibyśmy w kraju znacznie lepszą efektywność, a zarazem mniej byłoby nieprawidłowości i wypaczeń. Przecież na Zachodzie spółdzielczość rozwija się z pozytywnym skutkiem dla gospodarki tych państw.</u>
          <u xml:id="u-55.9" who="#PosełRomualdAjchler">Wnoszę, Wysoki Sejmie, o przekazanie projektu ustawy o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze do właściwej komisji.</u>
          <u xml:id="u-55.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-56.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Władysława Wronę z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#PosełWładysławWrona">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Jako spółdzielca przeżywałem wzloty i upadki tych instytucji, ale to, co się stało po przyjęciu ustawy z 20 stycznia 1990 roku, było rezultatem największej głupoty rządów solidarnościowych. Niszcząc spółdzielczość, rzekomo monopolistę, zniszczono doszczętnie rolnictwo. Straciliśmy milion miejsc pracy, majątek spółdzielczy bezprawnie został zabrany na rzecz samorządów. Dziś obserwujemy dramatyczną sytuację w spółdzielniach mleczarskich. Wysokie opłaty fiskalne, koszty energii doprowadziły te zakłady do bankructwa. Z powodu takiej polityki najbardziej cierpią rolnicy. Z tytułu nieopłacalności produkcji mleka spadł w kraju jego skup do 60%, z powodu braku surowców trzeba zamykać zakłady. To są skutki decyzji orędowników rozwoju rolnictwa - takich panów, jak Balcerowicz, Ślisz i Janowski.</u>
          <u xml:id="u-57.1" who="#PosełWładysławWrona">Przechodzę konkretnie do ustawy. Przyznać muszę, iż większość zmian, jakie w projekcie przedstawiono, w pełni pokrywa się z moimi odczuciami i jest ze wszech miar słuszna. Pewne sformułowania budzą jednak moje zastrzeżenia. Art. 45 mówi między innymi, iż statuty spółdzielni mogą przewidywać udział członków-pracowników w radzie nadzorczej. Otóż, moim zdaniem, pracownik spółdzielni będący równocześnie członkiem rady nie może wykonywać czynności kontrolnych, należących do zakresu działania rady, wymienionych w art. 46 § 1, za których wykonanie odpowiada, a poza tym nie będzie wkraczał w działalność zarządu, któremu podlega służbowo. Jednym słowem, mogą powstać nieprawidłowości w relacjach zarząd-pracownik, i to różnego rodzaju. Tak więc członkowie rady mogą wzajemnie tolerować swoje niedociągnięcia w pracy lub wzajemnie, na zasadach złego rewanżu, utrudniać sobie pracę. W wyniku takich działań może dochodzić do pozbywania się majątku spółdzielczego, budowanego z wielkim trudem i wysiłkiem przez kilka pokoleń spółdzielców. Może dochodzić do zwolnień pracowników produkcyjnych i przerostu zatrudnienia w nadbudowie, do powoływania na stanowiska kierownicze ludzi przypadkowych.</u>
          <u xml:id="u-57.2" who="#PosełWładysławWrona">Następna sprawa to waloryzacja udziałów członkowskich, mająca na celu zacieśnienie więzi ekonomiczno-finansowej między spółdzielnią a członkami. Jeśli spółdzielnie nie dokonały tej waloryzacji, mogły to zrobić, w granicach 50% funduszu zasobowego, do 30 czerwca 1993 r. na walnym zgromadzeniu większością 3/4 głosów. Nie uzyskano co do tego akceptacji spółdzielców w wielu spółdzielniach, za namową zarządu, ponieważ środki te szłyby na pokrywanie ewentualnych strat. Dlatego w art. 39 § 3, cytuję: „2) zebrań grup członkowskich obejmujących co najmniej 1/5 ogólnej liczby członków spółdzielni” — proponuję wstawić: „1/10” oraz w art. 91 § 2 zamiast: „1/5” również: „1/10”. Usprawni to działania na nie uporządkowanym jeszcze rynku.</u>
          <u xml:id="u-57.3" who="#PosełWładysławWrona">Moim zdaniem zmianie powinien ulec zapis w art. 49 § 1: „(...) Statut może przewidywać zarząd jednoosobowy, którym jest prezes, i ustalać wymagania, jakie powinna spełnić osoba wchodząca w skład zarządu lub prezes w zarządzie jednoosobowym”. Otóż wydaje mi się, iż powinien być tam zapis o przynajmniej 3-osobowym zarządzie, z zaznaczeniem, iż spółdzielnia decyduje o tym — mając na uwadze swoje finansowe możliwości — czy wszyscy członkowie zarządu będą na etacie. Taki skład zarządu potrzebny jest choćby w wypadku składania oświadczenia woli za spółdzielnię; wprawdzie zaznaczono, iż może to również zrobić pełnomocnik, lecz byłoby to komplikowanie sprawy.</u>
          <u xml:id="u-57.4" who="#PosełWładysławWrona">To są w zasadzie wszystkie uwagi, jakie mi się nasunęły w trakcie czytania projektu ustawy o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze. Są to zmiany kosmetyczne. Jeśli zaś chodzi o całokształt zmian, w pełni się z nimi zgadzam. W zasadzie uwzględniają one zastrzeżenia, jakie pojawiały się wśród członków spółdzielni w ostatnich latach.</u>
          <u xml:id="u-57.5" who="#PosełWładysławWrona">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Na zakończenie chciałbym zabrać głos w pewnej sprawie. Otóż posłowie z Unii Demokratycznej wypowiadają się na temat rolnictwa, spółdzielczości, spraw dotyczących rolnictwa. Mam gorącą prośbę, aby się nie wypowiadali, ponieważ nie znają tematu.</u>
          <u xml:id="u-57.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-57.7" who="#PosełWładysławWrona">Jestem zaskoczony wypowiedzią pani posłanki Zajączkowskiej. Włosy mi się jeżą na głowie — oczywiście te, których nie mam...</u>
          <u xml:id="u-57.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-57.9" who="#PosełWładysławWrona">... — kiedy słyszę takie sformułowania, że to jest działanie na rzecz rzekomej odnowy spółdzielczości itd. Otóż, panowie posłowie, za obecny stan spółdzielczości śmiało mógłbym postawić przed Trybunałem Stanu właśnie waszego szefa — byłego premiera Mazowieckiego! To bowiem dzięki waszej polityce obecny stan spółdzielczości jest taki, jaki jest.</u>
          <u xml:id="u-57.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-58.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Stanisława Steca z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#PosełStanisławStec">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Sprawy dotyczące spółdzielczości nie znalazły uznania u parlamentarzystów X i I kadencji Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej. Już w styczniu 1990 r. na mocy niezgodnej z konstytucją ustawy wprowadzono:</u>
          <u xml:id="u-59.1" who="#PosełStanisławStec">— likwidację związków spółdzielczych, pozbawiając spółdzielców prawa do powołania likwidatorów;</u>
          <u xml:id="u-59.2" who="#PosełStanisławStec">— zakaz zrzeszania się spółdzielni, aby uniemożliwić poszczególnym branżom spółdzielczym wspólne występowanie w obronie interesów własnych;</u>
          <u xml:id="u-59.3" who="#PosełStanisławStec">— obowiązek przeprowadzenia nadzwyczajnych wyborów władz spółdzielni pod zagrożeniem ich likwidacji.</u>
          <u xml:id="u-59.4" who="#PosełStanisławStec">Wynikiem takiego działania jest wydanie (w grudniu 1993 r.) decyzji przez Sąd Rejonowy w Szczecinie. Na posiedzeniu niejawnym, w składzie 1-osobowym, z urzędu, postawiono spółdzielnię w stan likwidacji uzasadniając, że wybory w marcu 1990 r. były nieformalne, niezgodne z obowiązującym wówczas statutem. Natomiast ten sam sąd w kwietniu 1992 r. uznał te wybory za zgodne z ustawą. Mam nadzieję, że jest to „wypadek przy pracy”, a nie generalna zasada. Ustawa z 20 grudnia 1990 r. umożliwia działanie ignorujące opinie spółdzielców w kraju oraz za granicą, nie daje możliwości uporządkowania pewnych — niekiedy zbyt rozbudowanych — struktur we własnym zakresie. Likwidacje niektórych związków trwają do dzisiaj, a likwidatorzy czują się dobrze, gdyż konsumują spółdzielczy majątek. Czas przerwać te działania i przekazać sprawy likwidacji osobom wybranym przez spółdzielców, zgodnie z przysługującym w tym zakresie prawem. Zawieszenie działalności lustracyjnej pociągnęło za sobą występowanie przypadków grabieży mienia spółdzielczego przez osoby nie zainteresowane funkcjonowaniem spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-59.5" who="#PosełStanisławStec">W 1991 r. Sejm X kadencji po uchwaleniu we wrześniu nowelizacji Prawa spółdzielczego, które pozwalało na powrót spółdzielców do życia gospodarczego i społecznego, nie był niestety w stanie w październiku ani przyjąć, ani odrzucić poprawek Senatu. Natomiast wiosną 1993 r. Sejm I kadencji Rzeczypospolitej Polskiej przyjął nowelizację Prawa spółdzielczego, która nie miała szans na wejście w życie ze względu na dyskryminacyjne wobec ruchu spółdzielczego rozwiązania.</u>
          <u xml:id="u-59.6" who="#PosełStanisławStec">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Przedłożony przez posłów PSL projekt ustawy o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze jest modyfikacją noweli Prawa spółdzielczego uchwalonej przez Sejm w kwietniu 1993 r. Projekt ustawy uwzględnia nie przyjęte wówczas przez Sejm i Senat wnioski mniejszości zmierzające do:</u>
          <u xml:id="u-59.7" who="#PosełStanisławStec">— zagwarantowania ustawowego, że majątek spółdzielni jest prywatną własnością członków;</u>
          <u xml:id="u-59.8" who="#PosełStanisławStec">— niepozbawienia członkostwa pracowników spółdzielni;</u>
          <u xml:id="u-59.9" who="#PosełStanisławStec">— zagwarantowania kompetencji walnego zgromadzenia do dysponowania majątkiem we własnym imieniu w przypadku likwidacji spółdzielni;</u>
          <u xml:id="u-59.10" who="#PosełStanisławStec">— umożliwienia spółdzielniom zakładania związków gospodarczych oraz nieograniczania w ustawie zakresu działania związków rewizyjnych (prowadzenie przez związki rewizyjne działalności gospodarczej to przecież zmniejszenie obciążeń spółdzielni związanych z ich utrzymaniem);</u>
          <u xml:id="u-59.11" who="#PosełStanisławStec">— zagwarantowania prawa spółdzielni do powoływania Krajowej Rady Spółdzielczej, której głównym zadaniem jest reprezentowanie polskiego ruchu spółdzielczego w kraju i za granicą.</u>
          <u xml:id="u-59.12" who="#PosełStanisławStec">Ważnym rozstrzygnięciem projektu ustawy jest przeniesienie wielu dotychczasowych obowiązków ustawowych do statutów poszczególnych spółdzielni. Słusznym rozwiązaniem jest przyjęcie zasady niepodzielności funduszu zasobowego w okresie prowadzenia przez spółdzielnie działalności gospodarczej. Pozwala to na prawidłowe funkcjonowanie spółdzielni mimo przejścia członków na renty i emerytury i przejęcia ich obowiązków przez młodych spółdzielców. Natomiast propozycja zagwarantowania w przypadku likwidacji spółdzielni wypłat z funduszu zasobowego również byłym członkom wymaga szczegółowego rozpatrzenia - wspominał już o tym w dzisiejszej debacie jeden z posłów.</u>
          <u xml:id="u-59.13" who="#PosełStanisławStec">W ustawie przyjęto zasadę dobrowolności zrzeszania się spółdzielni w związki rewizyjne, przy założeniu, że będzie istniał obowiązek poddawania się lustracji oraz obligatoryjność zrzeszania się podmiotów gospodarczych w izby gospodarcze lub izby rolnicze. Jest to w związku z tym rozwiązanie wymagające analizy.</u>
          <u xml:id="u-59.14" who="#PosełStanisławStec">W przepisach przejściowych wskazane jest przyjęcie zasad restrukturyzacji zadłużenia spółdzielni celem umożliwienia zadłużonym jednostkom rozłożenia na raty spłaty kredytów, co przyczyni się do zapobiegania likwidacji niektórych jednostek i tym samym do ograniczenia wzrostu bezrobocia. Wskazane byłoby też się zastanowić nad ewentualnością, aby w przepisach przejściowych dać walnym zgromadzeniom prawo do przekształcenia spółdzielni w spółkę, jeżeli jest taka wola spółdzielców, bez potrzeby dokonywania likwidacji jednostki.</u>
          <u xml:id="u-59.15" who="#PosełStanisławStec">Przedłożony projekt ustawy o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze zasługuje w pełni na poparcie i skierowanie do Komisji Nadzwyczajnej powołanej przez Wysoką Izbę. Nie ukrywam jednak, że ubolewam nad brakiem projektu pełnej nowej ustawy spółdzielczej.</u>
          <u xml:id="u-59.16" who="#PosełStanisławStec">W uchwale dotyczącej powołania Komisji Nadzwyczajnej należy określić termin przedłożenia projektu pod obrady Sejmu do drugiego i trzeciego czytania. Termin ten nie powinien być dłuższy niż 3 lub 4 miesiące, co pozwoli na przyjęcie ustawy jeszcze w tym półroczu. Chodzi o to, żeby debatowanie na temat spółdzielczości nie przedłużało się kolejny rok.</u>
          <u xml:id="u-59.17" who="#PosełStanisławStec">Jednocześnie chciałbym, przemawiając z tego miejsca, wyrazić przekonanie, że aktualnie spółdzielcy mogą spokojnie pracować, dążyć do poprawy bardzo trudnej sytuacji gospodarczo-finansowej, gdyż nie ma już zagrożenia, że dla spółdzielczości nie będzie miejsca w życiu społeczno-gospodarczym naszego kraju.</u>
          <u xml:id="u-59.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-60.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Krzysztofa Szymańskiego z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#PosełKrzysztofSzymański">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Jestem sygnatariuszem omawianego dzisiaj projektu zmiany Prawa spółdzielczego. Jako poseł ziemi płockiej i działacz Unii Spółdzielców Mieszkaniowych uważam za swój obowiązek przedstawić Wysokiej Izbie dwie sprawy, które umknęły uwagi sygnatariuszy projektu.</u>
          <u xml:id="u-61.1" who="#PosełKrzysztofSzymański">Na pierwszą zwrócił uwagę dziennik „Rzeczpospolita” w artykule „Spółdzielcze anachronizmy” z dnia 18 stycznia br. Wskazuje w nim na wieloznaczne i niejasne przepisy dotyczące spółdzielczego prawa do lokalu, zawarte w dziale czwartym Prawa spółdzielczego. Zdaniem specjalistów, prawników i spółdzielców, niektóre obowiązujące postanowienia dotyczące lokali spółdzielczych rażą rygoryzmem, czego przejawem są liczne terminy prekluzyjne, których niedotrzymanie lub przekroczenie rodzi niezrozumiałe i drastyczne konsekwencje dla członków spółdzielni i ich następców. Te i inne kwestionowane przepisy powodują, że spółdzielcza gospodarka lokalowa posługuje się anachronicznymi rozwiązaniami, które nie przystają do nowych zasad ustrojowych. W związku z tym postuluję włączenie działu czwartego Prawa spółdzielczego do prac legislacyjnych. Przedłożony projekt tego nie przewiduje.</u>
          <u xml:id="u-61.2" who="#PosełKrzysztofSzymański">Druga sprawa dotyczy włączenia do ustawy przepisu dotyczącego możliwości nadania uprawnień rewizyjnych organizacjom społeczno-zawodowym zrzeszającym spółdzielnie. Przepis ten znalazł się w ustawie Sejmu I kadencji i nie został zakwestionowany w uzasadnieniu prezydenta, który jak wiadomo ustawy nie podpisał. Rekomendacją dla wprowadzenia tego przepisu jest opinia wybitnego znawcy Prawa spółdzielczego, prof. Remigiusza Bierzanka wyrażona na krótko przed jego śmiercią w wywiadzie dla miesięcznika „Domy Spółdzielcze”. Profesor, zapytany o zdanie w sprawie możliwości sprawowania funkcji rewizyjnych przez związek stowarzyszeń, którym jest Unia Spółdzielców Mieszkaniowych, odpowiedział: „Jestem zdania, że jeżeli spółdzielnie zrzeszą się w organizacji, która działa w ich interesie, nic nie powinno stać na przeszkodzie, by powierzyć tej organizacji również funkcję związku rewizyjnego. Z takich koncesji korzystają, na podstawie upoważnienia zrzeszonych spółdzielni, zawodowe związki rzemieślników i rolników, a mianowicie Związek Rzemiosła Polskiego oraz Krajowy Związek Kółek i Organizacji Rolniczych. Spółdzielnie, korzystając z możliwości zrzeszenia się, powinny same decydować o wyborze organizacji, którym powierzają wykonywanie prawnego obowiązku rewizji. Z kolei organizacje, nie rezygnując z dotychczasowej działalności, muszą w takiej sytuacji sprostać wymogom określonym dla związków przez Prawo spółdzielcze”.</u>
          <u xml:id="u-61.3" who="#PosełKrzysztofSzymański">Proponuję wprowadzić do ustawy artykuł o następującym brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-61.4" who="#PosełKrzysztofSzymański">„Organizacje zrzeszające spółdzielnie w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy mogą przeprowadzić lustrację zgodnie z przepisami tej ustawy. Do takich organizacji stosuje się odpowiednio przepisy ustawy dotyczące związków rewizyjnych”.</u>
          <u xml:id="u-61.5" who="#PosełKrzysztofSzymański">Wprowadzenia tego przepisu oczekuje od nas wielotysięczna rzesza działaczy samorządowych ze spółdzielni należących do Unii Spółdzielców Mieszkaniowych. Popieram wniosek o skierowanie projektu ustawy do Komisji Nadzwyczajnej.</u>
          <u xml:id="u-61.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-62.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Siergieja Plewę z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#PosełSiergiejPlewa">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Nowela Prawa spółdzielczego jest historycznym momentem dla spółdzielczości i spółdzielców. Ustawą z dnia 20 stycznia 1990 r. próbowano zniszczyć spółdzielczość jako jedno z najmocniejszych ogniw w naszej gospodarce. Spółdzielczość to duża integracja społeczeństwa, w dużym stopniu też prowadzona działalność kulturalna. W dniu dzisiejszym z tej oto trybuny wypowiedziano wiele trafnych sformułowań pod adresem spółdzielczości. Nie będę ustosunkowywał się do poszczególnych paragrafów noweli Prawa spółdzielczego, myślę, że dopracowanie projektu ustawy (druk nr 158) nastąpi w komisji nadzwyczajnej, za powołaniem której się opowiadam.</u>
          <u xml:id="u-63.1" who="#PosełSiergiejPlewa">Solidaryzuję się z wypowiedziami pana posła Grabałowskiego oraz wielu innych, którzy w sprawach spółdzielczości i spółdzielców powiedzieli dużo. Mam satysfakcję (wynika to też m.in. ze spotkań przedwyborczych), że jedną z bardzo trafnych, bardzo korzystnych decyzji, jakie podjął pan prezydent, było niepodpisanie ustawy Prawo spółdzielcze, i z tego tytułu oddaję mu część.</u>
          <u xml:id="u-63.2" who="#PosełSiergiejPlewa">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Mijają 4 lata od uchwalenia w Sejmie ustawy o zmianach w organizacji spółdzielczości. Zapoczątkowała ona proces likwidacji związków spółdzielczych. Czas trwania procesów likwidacyjnych nie został pierwotnie określony, później Sejm Rzeczypospolitej podjął uchwałę o likwidacji związków spółdzielczych, w której zobowiązał rząd do przyspieszenia likwidacji i zakończenia prac do 30 września 1990 r. Procesy likwidacyjne związków spółdzielczych w sferze majątkowej miały na celu nie wyprzedaż majątku spółdzielczego, lecz przekazywanie go na własność uprawnionym podmiotom spółdzielczym na zasadzie częściowej odpłatności, w zależności od stanu środków niezbędnych do pokrycia zobowiązań likwidowanego związku spółdzielczego. Spółdzielnie mogły też przejąć majątek w zamian za przejęcie zobowiązań związanych z działalnością likwidowanego zakładu. Sprzedaż majątku w formie przetargu mogła się odbywać dopiero wówczas, kiedy składniki tego majątku nie zostały przejęte przez uprawnione spółdzielnie. Składniki majątkowe, nie służące do prowadzenia działalności gospodarczej, na mocy ustawy z 30 sierpnia 1991 r. o waloryzacji udziałów członkowskich w spółdzielniach mogły być przekazywane nowo utworzonym związkom rewizyjnym na ich wniosek. W okresie trwania procesów likwidacyjnych zasadnicze znaczenie dla ich przebiegu miały zmiany przepisów w zakresie prawa własności. Dotyczyło to przede wszystkim komunalizacji mienia państwowego, wprowadzonej ustawą z 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym, a także kolejnych zmian ustawy z 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości. Przyznanie likwidowanym związkom spółdzielczym prawa do wieczystego użytkowania gruntu stworzyło kolejną szansę na przyspieszenie procesu likwidacji.</u>
          <u xml:id="u-63.3" who="#PosełSiergiejPlewa">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Niestety, po 4 latach trwania procesu likwidacji związków spółdzielczych muszę stwierdzić, że przebieg tego procesu od samego początku zasadniczo odbiegał od pierwotnych założeń. Już na etapie zatwierdzania planów likwidacji związków pojawiły się liczne konflikty między zrzeszonymi w związku spółdzielniami a ich likwidatorami, zwłaszcza na tle decyzji dotyczących rozdysponowania majątku. Spory te bulwersowały środowisko spółdzielcze, zwłaszcza że propozycje likwidatorów zmierzały do częściowej wyprzedaży majątku, który mógł i powinien dalej służyć spółdzielniom. Decyzje dyrektorów izb skarbowych zatwierdzające plany likwidacji w wielu wypadkach były skarżone do sądu. Spółdzielnie w wyniku ograniczenia i następnie zaprzestania prowadzenia w likwidowanych związkach działalności samopomocowej, hurtowej, socjalnej, zaopatrzeniowej, szkoleniowej itd., skazane zostały na swoistą zaściankową autonomię, a podmioty powstałe na bazie majątku związku nie spełniały ich oczekiwań. Wiele spółdzielni pracowniczych powstałych na bazie majątku związków zasadniczo zmieniło profil ich działalności, zerwało więzi gospodarcze ze spółdzielniami zrzeszonymi w likwidowanych związkach, a część z nich utrzymuje się dzięki wyprzedaży majątku powstałego ze środków ogólnospółdzielczych. To też jest jedna z przyczyn upadku wielu spółdzielni podstawowych.</u>
          <u xml:id="u-63.4" who="#PosełSiergiejPlewa">Niektóre składniki majątkowe likwidowanych związków zostały rozdysponowane przez likwidatorów poniżej wartości ewidencyjnej lub w formie darowizn. Przykładowo:</u>
          <u xml:id="u-63.5" who="#PosełSiergiejPlewa">— likwidator Mazowieckiej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska” w Warszawie sprzedał Ministerstwu Finansów ośrodek hotelowy w Białobrzegach za 50% jego wartości;</u>
          <u xml:id="u-63.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-63.7" who="#PosełSiergiejPlewa">— likwidator Centralnego Związku Spółdzielni Pracy przekazał nieodpłatnie ośrodek socjalny w Rewalu spółdzielni pracy w Koszalinie, która przejęty obiekt następnie sprzedała;</u>
          <u xml:id="u-63.8" who="#PosełSiergiejPlewa">— likwidator WZGS „Samopomoc Chłopska” w Koszalinie przekazał gminie nieodpłatnie grunty wraz z budynkami, ponosząc jeszcze koszty remontu budynków przed ich przekazaniem.</u>
          <u xml:id="u-63.9" who="#PosełSiergiejPlewa">W obecnym stanie procesów likwidacyjnych pojawiło się wiele problemów związanych z ich zakończeniem, z którymi nie mogą sobie poradzić - lub nie chcą - likwidatorzy. Bierność likwidatorów, a właściwie ich działania, mające na celu przedłużenie swego zatrudnienia, nie mogą być dalej tolerowane.</u>
          <u xml:id="u-63.10" who="#PosełSiergiejPlewa">Stawiam wniosek, by szybko - jeżeli nie można bardzo szybko - uchwalić wnoszoną ustawę, pozwalającą na zakończenie likwidacji związków.</u>
          <u xml:id="u-63.11" who="#PosełSiergiejPlewa">Szanowni Państwo! Jeszcze jedna sprawa, która stanowi o bardzo poważnej pozycji Prawa spółdzielczego w hierarchii legislacyjnej. Podzielam pogląd pana posła Wiechecia odnośnie do spółdzielczości mieszkaniowej. Myślę, że temat spółdzielczości mieszkaniowej w projekcie ustawy zostanie w komisji jeszcze dokładniej dopracowany.</u>
          <u xml:id="u-63.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-64.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Jacka Cieciórę z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#PosełJacekCiecióra">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Rozpatrywany na dzisiejszym posiedzeniu Wysokiej Izby projekt ustawy Prawo spółdzielcze jest oczekiwany z dużym zainteresowaniem nie tylko przez społeczeństwo, ale przede wszystkim przez liczną rzeszę spółdzielców. Zgubne skutki, jakie przyniosła ustawa z 20 stycznia 1990 r., muszą być naprawione, a jeżeli nie będzie to w pełni możliwe w najbliższym czasie, to przynajmniej znacznie złagodzone.</u>
          <u xml:id="u-65.1" who="#PosełJacekCiecióra">Dotychczas funkcjonująca ustawa musi być pilnie zniesiona, gdyż nie odpowiada ona realiom politycznym i gospodarczym, jakie ukształtowały się w naszym kraju w ostatnich czterech latach. Mówiąc o nowej ustawie Prawo spółdzielcze, musimy również pamiętać o szybkiej zmianie innych aktów prawnych, które wiążą się ze spółdzielczością. Dlatego wyrażam zadowolenie, że już w najbliższym czasie trafi pod obrady Wysokiej Izby projekt ustawy zmieniającej ustawę o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości, która daje spółdzielniom te same uprawnienia co innym użytkownikom mienia skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-65.2" who="#PosełJacekCiecióra">Nawiązując do tego, co powiedziałem, trzeba stwierdzić, że najwyższy już czas, aby rozpocząć prace nad nową ustawą, która wyeliminuje kilka aktów prawnych dotyczących nieruchomości, a dla której proponuję nazwę: ustawa o nieruchomościach.</u>
          <u xml:id="u-65.3" who="#PosełJacekCiecióra">Wracając jednak do sprawy zasadniczej, czyli projektu ustawy Prawo spółdzielcze, pragnę przedstawić szczegółowe uwagi do niektórych jej artykułów.</u>
          <u xml:id="u-65.4" who="#PosełJacekCiecióra">Do art. 49 (str. 9 projektu ustawy): wskazane byłoby tu dodanie zdania wzmacniającego rolę zarządzania spółdzielnią przez zarząd. Mogłoby to polegać na określeniu czasu, na jaki byłby wybierany prezes i jego zastępcy. Pozwoliłoby to na samodzielne zarządzanie, bez obaw, że w dowolnym czasie zarząd może być odwołany - nawet gdy wyniki gospodarcze są dobre. Zapis w § 4 tego artykułu - że odwołanie wymaga pisemnego uzasadnienia - jest niewystarczający, w praktyce bowiem zdarza się, że zarząd jest odwoływany mimo osiągania dobrych wyników.</u>
          <u xml:id="u-65.5" who="#PosełJacekCiecióra">Do art. 77 § 3 (str. 12 projektu): uwaga dotyczy zapisu o zaliczaniu nadwyżki bilansowej na konto członka, który tylko zadeklarował udziały, ale ich nie wpłacił w pełnej wysokości. Wydaje się, że, w przypadku niewniesienia przez członka pełnego udziału, byłoby to premiowanie deklaracji, a nie rzeczywistych wpłat. Nasuwa się wniosek, że deklaracja wpłat wystarcza do uczestniczenia w podziale nadwyżki bilansowej.</u>
          <u xml:id="u-65.6" who="#PosełJacekCiecióra">Do art. 125 § 5 (str. 20 projektu): zdanie drugie jest niewystarczające. Nasuwają się wątpliwości, na jakiej zasadzie likwidator przekazuje pozostały majątek związkowi rewizyjnemu: Czy ma to być darowizna? Nadto — co oznacza pojęcie: „z przeznaczeniem na cele spółdzielcze”? Niejasność powstaje przy porównaniu z art. 3, który — według projektu — stanowi, że majątek spółdzielni jest prywatną własnością jej członków. W praktycznym stosowaniu przepis ten może być niekorzystny dla członków, szczególnie wtedy, gdy walne zgromadzenie pominie sprawę zadysponowania pozostałym majątkiem.</u>
          <u xml:id="u-65.7" who="#PosełJacekCiecióra">Rozważenia wymaga ponadto kwestia zapisów dotyczących ulg podatkowych czy zwolnień. Chodzi tu o art. 83 (str. 13 projektu ustawy) oraz art. 90a § 1 i 3 (str. 14 projektu). Zapisy te są dla spółdzielczości bardzo ważne. Dobrze, że zostały uwzględnione w projekcie, ale szczegółowo powinny być określone przez ministra finansów w aktach prawnych dotyczących podatków.</u>
          <u xml:id="u-65.8" who="#PosełJacekCiecióra">Rozważenia wymaga również fakt ewentualnych wypłat zrewaloryzowanych udziałów członkowskich po 1995 r. Z uwagi na trudną sytuację finansowo-ekonomiczną wielu spółdzielni wypłata tych udziałów postawi te jednostki w bardzo trudnej sytuacji prawnej.</u>
          <u xml:id="u-65.9" who="#PosełJacekCiecióra">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Spółdzielczości potrzebna jest odbudowa i odnowa - co wymaga poważnej zmiany w mentalności wielu członków i pracowników - aby cechy spółdzielczego autentyzmu zostały przywrócone i utrwalone. Przywróciłoby to spółdzielczości należytą pozycję społeczno-gospodarczą w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-65.10" who="#PosełJacekCiecióra">Generalnie - treść projektu ustawy Prawo spółdzielcze jest zgodna z oczekiwaniami spółdzielców, co wyrażali oni w czasie prowadzonych przeze mnie osobiście konsultacji. Spółdzielcy Radomska i rejonu radomszczańskiego popierają projekt nowej ustawy Prawo spółdzielcze i oczekują szybkiego zakończenia prac legislacyjnych oraz jej uchwalenia.</u>
          <u xml:id="u-65.11" who="#PosełJacekCiecióra">Wnoszę o skierowanie projektu ustawy do komisji.</u>
          <u xml:id="u-65.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-66.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła Zbigniewa Janowskiego z Sojuszu Lewicy Demokratycznej o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#PosełZbigniewJanowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Ponowne zajęcie się przez Sejm projektem nowelizacji Prawa spółdzielczego jest faktem o wielkim znaczeniu. Ogromny sektor gospodarki, jakim wciąż jest spółdzielczość, od dłuższego czasu znajduje się na jej marginesie. Radykalnie zmniejszyło się zatrudnienie, przez co tysiące pracowników - o wysokich w wielu przypadkach kwalifikacjach - uzyskało status bezrobotnych. Obniżył się udział spółdzielczości w wytwarzaniu dochodu narodowego, pięciokrotnie spadł udział spółdzielni w handlu detalicznym, cztery tysiące spółdzielni znalazło się w fazie likwidacji.</u>
          <u xml:id="u-67.1" who="#PosełZbigniewJanowski">Przyczyny tego stanu rzeczy są bardzo różne i złożone. O jednej - podstawowej - mówi się powszechnie w kręgach spółdzielców, a mianowicie o niedoskonałości rozwiązań prawnych. Prawie rok temu Sejm znowelizował Prawo spółdzielcze. Nowe przepisy nie weszły jednak w życie. Komisja Nadzwyczajna, powołana wówczas do rozpatrzenia projektów ustawy, w czasie prezentowania efektów swojej pracy mocno akcentowała uwzględnienie uwag i opinii zebranych w kręgach spółdzielców. Spółdzielcy mieli wskazać najbardziej trafny kierunek zmian prawnych. Okazało się jednak, że rozwiązania prawne, na jakie zdecydował się Sejm, nie odpowiadały ani posłom, ani spółdzielcom, ani spółdzielczości jako takiej. W czasie debaty sejmowej zgłoszono mnóstwo zastrzeżeń, oblekając je w formę poprawek. Już po uchwaleniu ustawy, do Sejmu, Senatu i prezydenta napłynęło wiele pism zawierających krytyczną ocenę nowych przepisów. Zdaniem ich autorów nowe przepisy, miast otworzyć drzwi przed spółdzielczością do nowej rzeczywistości gospodarczej, nawet ich nie uchyliły. Mówię to tytułem przestrogi, abyśmy nie powtórzyli błędów popełnionych przed rokiem.</u>
          <u xml:id="u-67.2" who="#PosełZbigniewJanowski">Mimo presji, aby nowe przepisy pojawiły się jak najszybciej, musimy znaleźć czas na gruntowną i solidną pracę nad nimi. Znowelizowana ustawa musi stworzyć spółdzielczości możliwości odrodzenia się i znalezienia odpowiedniego dla siebie miejsca w gospodarce rynkowej, a przede wszystkim skutecznego konkurowania ze wszystkimi podmiotami gospodarczymi.</u>
          <u xml:id="u-67.3" who="#PosełZbigniewJanowski">Wydaje mi się, że obecny projekt ustawy uwzględnia postulaty i interesy spółdzielców. Przede wszystkim zapewnia spółdzielcom prawo swobodnego zrzeszania się w związkach gospodarczych, a także dowolność w kształtowaniu swojej organizacji i działalności. Traktuje majątek spółdzielni jako prywatną własność członków. Nowe przepisy - co jest szczególnie istotne - tworzą warunki prawne dla niezależności i samorządności ruchu spółdzielczego.</u>
          <u xml:id="u-67.4" who="#PosełZbigniewJanowski">W czasie ostatnich spotkań poselskich, m.in. w woj. chełmskim, moi wyborcy, pytając, kiedy wreszcie będzie znowelizowane Prawo spółdzielcze, wyrażali nadzieję, że ostateczny jego kształt usatysfakcjonuje spółdzielców, przystosowując najlepiej do obecnych warunków gospodarczych Prawo spółdzielcze. Krótko mówiąc, trzeba uczynić wszystko, aby wreszcie spółdzielczość miała warunki do skutecznego konkurowania na wolnym rynku.</u>
          <u xml:id="u-67.5" who="#PosełZbigniewJanowski">Wysoka Izbo! Wnoszę, aby obydwa projekty ustawy skierować do Komisji Nadzwyczajnej. Jednocześnie apeluję do członków komisji o rozważenie możliwości wprowadzenia do ustawy rozdziału, który szczegółowo ureguluje zasady funkcjonowania spółdzielczości mieszkaniowej.</u>
          <u xml:id="u-67.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-68.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Marię Olszewską z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#PosełMariaOlszewska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Już trzecią kadencję posłowie z Polskiego Stronnictwa Ludowego występują z inicjatywami ustawodawczymi dotyczącymi Prawa spółdzielczego. Ludowcom i spółdzielcom chodzi o to, by ustalić takie reguły prawne dla spółdzielczości, które uwzględniając dokonujące się po 1989 r. transformacje ustrojowe i gospodarcze, umożliwiłyby przywrócenie samodzielności i autentyzmu polskiej spółdzielczości.</u>
          <u xml:id="u-69.1" who="#PosełMariaOlszewska">Ten swoisty upór w dążeniu do uchwalenia nowego Prawa spółdzielczego bierze się wśród ludowców z paru zasadniczych powodów.</u>
          <u xml:id="u-69.2" who="#PosełMariaOlszewska">Po pierwsze, jako partia chłopska o 100-letniej tradycji pracy dla wsi i Polski, rozwój spółdzielczości zawsze wysuwaliśmy na czołowe miejsce w naszych programach i — co najistotniejsze — w codziennej działalności kilku pokoleń ludowców. Z bogatych dziejów spółdzielczości wiejskiej wystarczy tu przypomnieć Wincentego Witosa, który nie tylko był trzykrotnie premierem Rzeczypospolitej, ale także wieloletnim prezesem tarnowskiej spółdzielni rolniczej „Plon”. Obecnie, gdy z takim szacunkiem odnosimy się do dorobku i doświadczeń Polski międzywojennej, godzi się przypomnieć, że np. w roku 1937 chłopi stanowili aż 76% ogółu polskich spółdzielców, a pracowała w tych spółdzielniach cała plejada działaczy ludowych o tak znakomitych nazwiskach, jak Tomasz Nocznicki, Ignacy Solarz czy Irena Kosmowska. Z tego skrótowego przypomnienia związków ruchu ludowego ze spółdzielczością wynika, że właśnie obecni członkowie PSL, którzy przygotowali dyskutowany dzisiaj projekt ustawy, mają moralne i historyczne prawo do przedstawienia nowej koncepcji Prawa spółdzielczego, a nagromadzone przez tyle lat doświadczenia spółdzielców wiejskich stanowią bezcenny kapitał w podjętym trudzie odrodzenia polskiej spółdzielczości.</u>
          <u xml:id="u-69.3" who="#PosełMariaOlszewska">Prezentowany przez Polskie Stronnictwo Ludowe model odrodzenia spółdzielczości stanowi próbę zahamowania procesu jej upadku i marnotrawienia wielkiego majątku, który wypracowały całe pokolenia spółdzielców. W okresie funkcjonowania Prawa spółdzielczego z lat 1982 i 1990 okazało się, że jest to złe prawo, które zamiast odrodzić spółdzielczość, pogrążyło ją w chaosie organizacyjnym, doprowadziło do finansowej i organizacyjnej zapaści ruchu spółdzielczego.</u>
          <u xml:id="u-69.4" who="#PosełMariaOlszewska">Wystarczy tu tylko podać, że w wyniku niedostosowania spółdzielczości do dokonujących się zmian utraciło pracę około miliona osób, 4 tys. spółdzielni znajduje się w stadium likwidacji, a udział spółdzielni w wytwarzaniu dochodu narodowego zmalał w minionym czteroleciu z 9% do 3%. To są przygnębiające dane statystyczne, wobec których nie można zachować obojętności i pocieszać się płonną nadzieją, że wszystkie te kłopoty usunie niewidzialna ręka rynku.</u>
          <u xml:id="u-69.5" who="#PosełMariaOlszewska">W odniesieniu do spółdzielczości musimy przełamać bariery prawne, tu, na forum parlamentu, stanowiąc lepsze prawo. Podobnie jak ludowcy liczę na pełne zrozumienie potrzeb spółdzielczości i rzetelną współpracę wszystkich ugrupowań w stanowieniu nowego doskonalszego prawa. Ten mój apel wynika ze złych doświadczeń poprzedniej kadencji Sejmu, gdy pierwotny projekt Prawa spółdzielczego został tak zniekształcony i wypaczony, że ludowcy przestali się z nim identyfikować. Spółdzielcy słali listy protestacyjne i szczęściem w nieszczęściu było to, że projektu nie podpisał prezydent.</u>
          <u xml:id="u-69.6" who="#PosełMariaOlszewska">Z braku czasu odniosę się tylko do niektórych przepisów w omawianym projekcie nowelizacji Prawa spółdzielczego. Szczególnie istotne wydają mi się te zasady, które zdejmując ze spółdzielni pęta ograniczające ich samodzielność pozwolą na odrodzenie autentyzmu tego ruchu i samorządności w działaniu osób zrzeszonych w różnych formach spółdzielczości. Mam tu na myśli prawo spółdzielców do samodzielnego, demokratycznego wyłaniania pełnego składu Krajowej Rady Spółdzielczości, która nie może się składać z osób mianowanych, jak to proponowano w dawniejszych wersjach tego dokumentu. Nie do utrzymania w przyszłości jest zakaz zrzeszania się spółdzielni w związki gospodarcze. Prawo do tworzenia dobrowolnych niezależnych związków między spółdzielniami wydaje się nieodzowne, by umożliwić im prowadzenie szerszej działalności handlowej i gospodarczej. Jest to szczególnie istotne dla spółdzielczości zajmującej się skupem i przetwarzaniem płodów rolnych. Małe, pojedynczo działające spółdzielnie nie są bowiem w stanie zbudować zakładów przetwórstwa rolnego lub zajmować się eksportem swoich wyrobów. Proponowane w ustawie rozszerzenie uprawnień spółdzielni w tej dziedzinie może sprzyjać prawidłowemu ukształtowaniu się rynku rolnego, doprowadzeniu do sytuacji, że rolnik będzie przede wszystkim produkował, a zbytem i przetwarzaniem płodów jego pracy zajmie się wyspecjalizowana spółdzielnia.</u>
          <u xml:id="u-69.7" who="#PosełMariaOlszewska">Dalszej dyskusji, już w komisji, będą wymagały niektóre paragrafy budzące wątpliwości. Dotyczy to m.in. art. 26, który chyba warto rozszerzyć o zasady wypłaty funduszu waloryzacyjnego w taki sposób, by te wypłaty nie zachwiały równowagi finansowej spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-69.8" who="#PosełMariaOlszewska">Warto także zwiększyć z proponowanych 5% do 10% odpis z nadwyżki bilansowej na fundusz zasobowy (art. 76). Bardziej precyzyjnych ustaleń wymagają art. 1 i 46, które dotyczą władz spółdzielni i podziału kompetencji walnego zgromadzenia i rady nadzorczej. W przypadku spółdzielczości pracy w art. 45 powinno się dodać, że członkami rady nadzorczej mogą być tylko członkowie spółdzielni, którzy są jej pracownikami. Ze względu na częste zjawiska zagarnięcia majątku spółdzielczego (w wyniku działania ustawy z 20 stycznia 1990 r.) warto rozważyć propozycję zawarcia w ustawie postanowienia o zwrocie tego majątku spółdzielniom i ich związkom.</u>
          <u xml:id="u-69.9" who="#PosełMariaOlszewska">W kształtowaniu nowego prawa spółdzielczego warto też pamiętać, że spółdzielczość była w przeszłości — i może być w przyszłości — swoistą formą organizacji i samoobrony ludzi najbiedniejszych. Tych grup ludzi zaliczanych do ubogich wciąż nam przybywa i właśnie odrodzona, odpaństwowiona spółdzielczość może stać się szansą poprawy ich ciężkiego bytu. Dając spółdzielczości nowe prawa, stwórzmy taką szansę — jakże oczekiwaną — kilkunastu milionom polskich spółdzielców.</u>
          <u xml:id="u-69.10" who="#PosełMariaOlszewska">Kończąc, chciałabym powiedzieć, że popieram wniosek o wniesienie projektu do Komisji Nadzwyczajnej.</u>
          <u xml:id="u-69.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-70.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#SekretarzPosełStanisławKusior">Bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy obiadowej odbędzie się posiedzenie Komisji Polityki Społecznej w sali nr 24.</u>
          <u xml:id="u-71.1" who="#SekretarzPosełStanisławKusior">Posiedzenie Komisji Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej odbędzie się w dniu 21 stycznia br. o godz. 14 w sali nr 22.</u>
          <u xml:id="u-71.2" who="#SekretarzPosełStanisławKusior">O godz. 14.45 w sali nr 118 odbędzie się spotkanie posłów SLD z rekomendacji związkowej.</u>
          <u xml:id="u-71.3" who="#SekretarzPosełStanisławKusior">Zebranie konstytucyjne Polsko-Czeskiej Grupy Parlamentarnej odbędzie się pół godziny po rozpoczęciu przerwy obiadowej w sali nr 17 w budynku G.</u>
          <u xml:id="u-71.4" who="#SekretarzPosełStanisławKusior">W przerwie obiadowej, tj. o godz. 14.30, w sali nr 301a w starym Domu Poselskim odbędzie się posiedzenie Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-72.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Chciałam państwa poinformować, że do głosu zapisanych jest jeszcze 10 mówców, zostało około pół godziny czasu klubowego oraz czas przeznaczony na ewentualne wystąpienia wnioskodawców i przedstawiciela rządu. Do dalszej dyskusji nad tym punktem porządku dziennego przystąpimy o godz. 17.30, a po przerwie obiadowej będą interpelacje i zapytania.</u>
          <u xml:id="u-72.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Ogłaszam przerwę do godz. 15.</u>
          <u xml:id="u-72.3" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 13 min 59 do godz.15 min 05)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-73.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Przystępujemy do rozpatrzenia interpelacji i zapytań, które otrzymują oznaczenie punktu 9 porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-73.2" who="#WicemarszałekJózefZych">Odpowiedniej zmianie ulegną zatem oznaczenia pozostałych punktów porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-73.3" who="#WicemarszałekJózefZych">Wysoka Izbo! Sejm w dniu dzisiejszym miał rozpatrzyć interpelację pana posła Juliusza Brauna w sprawie wypowiedzi ministra kultury i sztuki.</u>
          <u xml:id="u-73.4" who="#WicemarszałekJózefZych">Prezes Rady Ministrów, odpowiednio to uzasadniając, zwrócił się z prośbą o przeniesienie rozpatrzenia tej interpelacji na następne posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-73.5" who="#WicemarszałekJózefZych">Prezydium Sejmu wyraziło zgodę na tę propozycję, a zatem rozpatrzymy tę interpelację na następnym posiedzeniu.</u>
          <u xml:id="u-73.6" who="#WicemarszałekJózefZych">Przechodzimy zatem do rozpatrzenia zapytań, na które zgodnie z art. 117 ust. 2 regulaminu Sejmu przeznaczone są 2 godziny.</u>
          <u xml:id="u-73.7" who="#WicemarszałekJózefZych">Przypominam, że zgodnie z art. 122 ust. 8 regulaminu Sejmu postawienie zapytania może trwać nie dłużej niż jedną minutę, udzielenie zaś odpowiedzi - nie dłużej niż 5 minut.</u>
          <u xml:id="u-73.8" who="#WicemarszałekJózefZych">Nad zapytaniem i udzieloną odpowiedzią nie przeprowadza się dyskusji. Prowadzący obrady marszałek Sejmu dopuszcza jednak do postawienia zapytań dodatkowych, przy czym uprawnienie to w pierwszej kolejności przysługuje składającemu zapytanie.</u>
          <u xml:id="u-73.9" who="#WicemarszałekJózefZych">Dodatkowe zapytania nie mogą trwać dłużej niż 30 sekund, a łączna odpowiedź uzupełniająca nie może trwać dłużej niż 5 minut.</u>
          <u xml:id="u-73.10" who="#WicemarszałekJózefZych">W dniu dzisiejszym będziemy ściśle przestrzegać tych reguł.</u>
          <u xml:id="u-73.11" who="#WicemarszałekJózefZych">Pierwsze zapytanie, pani poseł Danuty Waniek z Sojuszu Lewicy Demokratycznej, w sprawie realizacji rozporządzenia Rady Ministrów dotyczącego zakresu i form oraz trybu udzielania pomocy kobietom w ciąży i wychowującym dziecko, kierowane jest do ministra - szefa Urzędu Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-73.12" who="#WicemarszałekJózefZych">Odpowiedzi udzieli minister pracy i polityki socjalnej pan Leszek Miller.</u>
          <u xml:id="u-73.13" who="#WicemarszałekJózefZych">Proszę, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#PosełDanutaWaniek">Wysoka Izbo! Panie Marszałku! Panie Ministrze! Po raz pierwszy zgłosiłam gotowość zapytania o te kwestie na początku grudnia ub. r., ponieważ terenowe organizacje Demokratycznej Unii Kobiet donosiły naszym biurom poselskim, że kobiety, zgłaszające się po świadczenia wynikające z rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie określenia zakresu i form oraz trybu udzielania pomocy kobietom w ciąży oraz wychowującym dziecko, nie uzyskiwały ich. Stwierdzano wówczas po prostu, że pieniędzy na ten cel nie ma.</u>
          <u xml:id="u-74.1" who="#PosełDanutaWaniek">Moje pytanie z grudnia brzmiało tak: Czy rząd, wydając to rozporządzenie - bo podkreślam, że było to rozporządzenie Rady Ministrów - zapewnił środki finansowe na jego realizację? Mamy początek roku i w dalszym ciągu do naszych biur poselskich nadchodzą podobne pytania. Zetknęłam się z nimi nie tylko ja, ale i posłanki: Anna Bańkowska, Izabella Sierakowska, Jolanta Banach. Dzisiaj otrzymałam fax z Koszalina, z którego wynika, że kwoty na zaspokojenie tych potrzeb na I kwartał, wynikające z tytułu roszczeń związanych z tym rozporządzeniem, wynoszą ponad 31 mld zł.</u>
          <u xml:id="u-74.2" who="#PosełDanutaWaniek">Chciałam zapytać pana ministra, czy realizacja tego rozporządzenia znajdzie pokrycie w środkach finansowych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-75.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejLeszekMiller">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Odpowiadając na pytanie pani posłanki Danuty Waniek, informuję, co następuje:</u>
          <u xml:id="u-76.1" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejLeszekMiller">Wspomniane rozporządzenie jest aktem wykonawczym do ustawy z 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży. W myśl tego rozporządzenia kobieta w ciąży lub wychowująca dziecko ma prawo, po spełnieniu kryterium dochodowego, określonego jako dochód na osobę w rodzinie nie przekraczający wysokości najniższej emerytury, do otrzymania pomocy finansowej w formie:</u>
          <u xml:id="u-76.2" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejLeszekMiller">— zasiłku pieniężnego, płatnego przez 6 miesięcy przed urodzeniem dziecka i 6 miesięcy po urodzeniu dziecka, w wysokości 28% przeciętnego wynagrodzenia;</u>
          <u xml:id="u-76.3" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejLeszekMiller">— jednorazowego zasiłku na wyprawkę w wysokości 28% przeciętnego wynagrodzenia;</u>
          <u xml:id="u-76.4" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejLeszekMiller">— zasiłku na dziecko, płaconego przez 6 miesięcy, w wysokości 15% przeciętnego wynagrodzenia.</u>
          <u xml:id="u-76.5" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejLeszekMiller">Oprócz świadczeń pieniężnych kobiety w ciąży i wychowujące dziecko, jeśli spełniają kryteria zarządzenia, mają prawo do zwrotu wydatków na leczenie i zakup leków oraz do właściwego poradnictwa. W ubiegłym roku nie przewidziano w budżecie odrębnych środków dla pomocy społecznej, przeznaczonych na wsparcie finansowe kobiet w ciąży i wychowujących dzieci. Szacując, że uprawnionych do pomocy będzie średnio w miesiącu 10 tys. kobiet, przyjęto założenie, że skutki finansowe wejścia w życie z dniem 15 listopada 1993 r. przepisów rozporządzenia zostaną pokryte z puli środków pomocy społecznej. Liczba 10 tys. kobiet okazała się nad wyraz nie doszacowana. Tylko w ciągu miesiąca (od daty wejścia w życie przepisów rozporządzenia) do ośrodków pomocy społecznej zgłosiło się ponad 80 tys. kobiet spełniających kryterium dochodowe, uprawniające do uzyskania pomocy.</u>
          <u xml:id="u-76.6" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejLeszekMiller">W takiej sytuacji - wobec konieczności zachowania możliwości wypłaty zasiłków okresowych, mających charakter uznaniowy - podjęto decyzję o częściowym przeznaczeniu na pomoc dla kobiet środków z rezerwy celowej Rady Ministrów w kwocie 250 mld zł, przeznaczonej na wypłatę zasiłków z pomocy społecznej. Była to, rzecz jasna, kwota niewystarczająca. Z zebranych w ośrodkach pomocy społecznej informacji wynika, że w ponad 30 tys. przypadkach kobiety, uprawnione do otrzymania pomocy finansowej, nie otrzymały świadczeń z powodu braku środków finansowych; podkreślam - z powodu braku środków finansowych, nie ujętych w budżecie państwa.</u>
          <u xml:id="u-76.7" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejLeszekMiller">Z tytułu nie zrealizowanych w ubiegłym roku świadczeń powstały zobowiązania rzędu 677 mld zł. W projekcie budżetu na 1994 r. nie przewidziano wystarczających środków na udzielenie pomocy kobietom w ciąży i wychowującym dzieci. Ich liczba wyniesie co najmniej 100 tys., a skutki finansowe - 2 145 mld zł. Łącznie zatem brakuje środków dla pomocy społecznej na ten cel w roku bieżącym - po uwzględnieniu zaległych zobowiązań zeszłorocznych wielkości prawie 700 mld zł oraz planowanej w tegorocznym budżecie na sumę 530 mld zł rezerwy celowej Rady Ministrów - w kwocie 2292 mld zł. Brak tej kwoty spowoduje bardzo wydatne ograniczenie wypłaty zasiłków uznaniowych. Ośrodki pomocy społecznej, realizując obowiązkowe świadczenia dla kobiet w ciąży, nie będą mogły wypłacać w wystarczającym stopniu innych zobowiązań, co pogorszy sytuację wielu rodzin.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-77">
          <u xml:id="u-77.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-77.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Proszę, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-78">
          <u xml:id="u-78.0" who="#PosełDanutaWaniek">Panie ministrze, rada bym poznać pana opinię na temat tego, kto ponosi odpowiedzialność za taki stan rzeczy - to jest jedna kwestia - i co pan proponuje w tej sytuacji, kiedy powszechnie - przynajmniej w ministerstwie - wiadomo, że nie będzie środków finansowych na realizację tego rozporządzenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-79">
          <u xml:id="u-79.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-79.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Panie ministrze, poczekamy na następne pytania.</u>
          <u xml:id="u-79.2" who="#WicemarszałekJózefZych">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-79.3" who="#komentarz">(Poseł Jacek Pawlicki: Pani poseł była przede mną.)</u>
          <u xml:id="u-79.4" who="#komentarz">(Poseł Izabella Sierakowska: Tak, byłam.)</u>
          <u xml:id="u-79.5" who="#WicemarszałekJózefZych">Przepraszam bardzo, nie zauważyłem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-80">
          <u xml:id="u-80.0" who="#PosełIzabellaSierakowska">Dziękuję bardzo. PSL jest bardzo uprzejme.</u>
          <u xml:id="u-80.1" who="#PosełIzabellaSierakowska">Potwierdzam to wszystko, co powiedział pan minister. Rzeczywiście - i myślę, że pan również to potwierdzi - rząd pani premier Suchockiej nie zapewnił środków na wypłatę tych zasiłków, o których dzisiaj mówimy. Rok przyszły będzie tragiczny. Mam informacje z kilku województw, ale oprę się na tych z mojego województwa, to jest z województwa lubelskiego, gdzie w sumie - w dziale 86, dotyczącym opieki społecznej - przewidziano zaledwie 272 mld zł, tj. jedynie o 17,5% więcej niż w roku ubiegłym. Tymczasem, panie ministrze, na zapewnienie - tylko i wyłącznie - opieki nad kobietą ciężarną i dzieckiem potrzeba aż 212 mld zł, czyli praktycznie biorąc nic nie pozostaje, plus jeszcze te wydatki, które są związane z rokiem ubiegłym.</u>
          <u xml:id="u-80.2" who="#PosełIzabellaSierakowska">Niech pan powie, co robić? Co w takiej sytuacji mają robić urzędy wojewódzkie i my, posłowie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-81">
          <u xml:id="u-81.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-81.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-82">
          <u xml:id="u-82.0" who="#PosełJacekPawlicki">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Mój głos współbrzmi z innymi, jeśli chodzi o aspekt informacyjny. Przy okazji skarżę się na brak odpowiedzi Ministerstwa Finansów na złożoną przeze mnie interpelację w tej samej sprawie, w której pani posłanka Waniek złożyła dzisiaj zapytanie. Od 8 grudnia ub.r. czekam na odpowiedź. Zwracam się z prośbą do pana marszałka i Prezydium Sejmu o kontrolę nad udzielaniem posłom odpowiedzi w regulaminowym terminie. Odpowiedzi te dotyczą bardzo ważnych tematów. Jestem pełen niepokoju o to, co gminy, samorządy mają zrobić w sytuacji, kiedy są dzisiaj zmuszane do podpisania porozumień między wojewódzkimi a miejskimi ośrodkami opieki społecznej w celu wypłacenia tych środków. Gminy będą prawdopodobnie wpuszczone po raz kolejny w kanał, zmuszone do wypłacania tych pieniędzy z własnych środków, a ich zwrotu nie otrzymają.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-83">
          <u xml:id="u-83.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-83.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Proszę pana posła Kazimierza Pańtaka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-84">
          <u xml:id="u-84.0" who="#PosełKazimierzPańtak">Panie ministrze, powiedział pan, że szacowano, iż od listopada do tych zasiłków będzie uprawnionych 10 tys. kobiet, a w rzeczywistości uprawnienia takie nabyło 80 tys. kobiet. Jest to ogromny błąd w szacunkach. Z czego on wynika? Czy tak gwałtownie wzrosła liczba urodzeń, czy po prostu jest to skutek zubożenia społeczeństwa?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-85">
          <u xml:id="u-85.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-85.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-86">
          <u xml:id="u-86.0" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejLeszekMiller">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jeśli chodzi o pytanie, kto ponosi za to odpowiedzialność, mogę tylko przyłączyć się do zdania pani posłanki Danuty Waniek. Odpowiedzialność niewątpliwie ponosi poprzedni rząd, który podejmując decyzje w tej sprawie, po pierwsze, nie doszacował prawdziwej skali zjawiska. Jak pan poseł był uprzejmy zauważyć, pomyłka między 10 tys. a 80 tys. to jest pomyłka poważna. I po drugie, co za tym idzie, nie założono właściwej skali przyrostu obciążeń finansowych w tej sprawie. Zatem to, z czym w tym roku mamy do czynienia, z jednej strony jest konsekwencją nie wykonanych zobowiązań ubiegłorocznych, a z drugiej strony są to oczywiście obciążenia, które wynikają dla budżetu państwa z tegorocznej sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-86.1" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejLeszekMiller">Przy okazji chcę państwa poinformować, że środki na pomoc społeczną zostały w projekcie budżetu państwa zaplanowane na poziomie środków roku ubiegłego, a więc uwzględniono tamten poziom wzrostu cen i przewidywany wzrostu inflacji. Fakt, że w ubiegłym roku ośrodki pomocy społecznej nie wypłaciły zasiłków ok. 250 tys. osób, które spełniały kryteria przyznania tych zasiłków, czyni ten problem dramatycznym, bo wchodzimy w ten rok również z poważnymi obciążeniami z roku ubiegłego.</u>
          <u xml:id="u-86.2" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejLeszekMiller">Co dalej - jak pani posłanka Waniek była uprzejma zapytać - jeśli nie będzie tych środków w projekcie budżetu państwa? Proszę państwa, są dwie drogi wyjścia z tej sytuacji. Pierwsza to taka, że budżet jest przecież w rękach Wysokiej Izby i owa suma nieco powyżej 2 bln zł zostanie wprowadzona do budżetu i pozwoli na realizację wszystkich zobowiązań odnoszących się do zasiłków dla kobiet w ciąży i wychowujących dziecko. Jeśli Wysoka Izba nie podejmie takiej decyzji, to ministerstwu nie pozostaje nic innego jak wybór drugiej możliwości i zaproponowanie nowelizacji tego rozporządzenia. Ta nowelizacja będzie musiała iść w takim kierunku, aby ograniczyć liczbę osób objętych tą formą pomocy. Wtedy trzeba będzie zmierzać ku skróceniu okresu pobierania zasiłku (dzisiaj to jest 6 miesięcy przed urodzeniem dziecka i 6 miesięcy po urodzeniu; razem 12 miesięcy), jak też prawdopodobnie przyjąć takie rozwiązanie, że kobieta spełniająca kryteria otrzymuje tylko zasiłek wyrównawczy - różnicę między dochodem w rodzinie a najniższą emeryturą. W ten sposób kwota potrzebnych środków zostanie zmniejszona, jak szacujemy, o około 500 mld zł, ale nawet taka drastyczna decyzja nie pozwoli na objęcie zasięgiem tych zasiłków wszystkich kobiet, które spełniają obowiązujące dzisiaj kryteria.</u>
          <u xml:id="u-86.3" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejLeszekMiller">Są zatem, drodzy państwo, dwie możliwości: albo znajdziemy w budżecie państwa środki, które będą stanowiły uzupełnienie owej kwoty 2 bln zł, przenosząc je z innych pozycji, albo, jeśli nie, resort będzie musiał znowelizować rozporządzenie Rady Ministrów w taki sposób, aby zmniejszyć liczbę uprawnionych oraz zaostrzyć kryteria przyznawania zasiłków.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-87">
          <u xml:id="u-87.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-87.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Przechodzimy do drugiego zapytania.</u>
          <u xml:id="u-87.2" who="#WicemarszałekJózefZych">Pan poseł Jacek Pawlicki, Polskie Stronnictwo Ludowe, w sprawie zwolnienia banków spółdzielczych z tworzenia rezerw obowiązkowych na okres 2–3 lat — do prezesa Narodowego Banku Polskiego.</u>
          <u xml:id="u-87.3" who="#WicemarszałekJózefZych">Odpowiada prezes Narodowego Banku Polskiego pani Hanna Gronkiewicz-Waltz.</u>
          <u xml:id="u-87.4" who="#WicemarszałekJózefZych">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-88">
          <u xml:id="u-88.0" who="#PosełJacekPawlicki">Z analizy sytuacji ekonomiczno-finansowej banków spółdzielczych zrzeszonych w Gospodarczym Banku Południowo-Zachodnim SA we Wrocławiu wynika, że z miesiąca na miesiąc pogarszają się ich wyniki. Dziś bank ten, z 244 akcjonariuszami i kapitałem 200 mld zł, świadczy usługi 193 zrzeszonym bankom spółdzielczym i stoi w obliczu coraz większych trudności w tworzeniu bezpiecznej pracy tych banków.</u>
          <u xml:id="u-88.1" who="#PosełJacekPawlicki">Sytuacja gospodarcza kraju, zwłaszcza rolnictwa, wpływa na kondycję ekonomiczną klientów tych banków i ich zdolność płatniczą, a ci z kolei - na wypłacalność banków spółdzielczych. W wyniku tworzenia rezerw obowiązkowych (moim zdaniem znacznie zawyżonych) banki spółdzielcze ponoszą znaczne koszty, ponieważ muszą płacić odsetki swoim klientom. Wysokość tworzonej rezerwy wpływa również na przejściowe pogarszanie się płynności finansowej. Znaczna część środków spływa na koniec miesiąca, a około 10 dnia miesiąca jest odprowadzana z banku na pokrycie potrzeb płacowych i zobowiązań wobec budżetu.</u>
          <u xml:id="u-88.2" who="#PosełJacekPawlicki">Gdyby banki tę kwotę rezerw zaangażowały w działalność kredytową, osiągnęłyby zyski w wysokości około 50% rezerw. Zmniejszenie lub zwolnienie z odprowadzania rezerw obowiązkowych dla tych banków spółdzielczych, które realizują program naprawczy, lub oprocentowanie rezerw, z których odsetki stanowiłyby częściowe dochody banków spółdzielczych, bądź też rozłożenie na 2–3 lata realizacji postanowień zarządzenia nr 11/93 prezesa NBP z 5 października 1993 r. (modyfikujące wymogi określone w zarządzeniu nr 19/92) być może pozwoliłyby bankom spółdzielczym płynnie rozłożyć te koszty.</u>
          <u xml:id="u-88.3" who="#PosełJacekPawlicki">Dwa pytania do pani prezes: Czy prezes NBP przewiduje zwolnienie banków spółdzielczych z tworzenia rezerw obowiązkowych całkowicie lub częściowo na okres 2 lub 3 lat? Czy pani prezes widzi możliwość oprocentowania rezerw obowiązkowych banków spółdzielczych w wysokości kredytu refinansowego lub według innej stopy kredytowej?</u>
          <u xml:id="u-88.4" who="#PosełJacekPawlicki">Przepraszam za przedłużenie czasu wypowiedzi, panie marszałku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-89">
          <u xml:id="u-89.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Mam do państwa prośbę. Obserwacja dotychczasowych debat wskazuje, że musimy odwrócić porządek. Trzeba zacząć od zadawania pytań, a dopiero potem podać ideologię i uzasadnienie. W ten sposób będzie prościej. Pytanie jest jasne, toteż - w razie potrzeby skrócenia czasu - nie ucierpi na tym sprawa, tym bardziej że pytania są przecież kierowane do rządu lub do Narodowego Banku Polskiego.</u>
          <u xml:id="u-89.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Bardzo proszę, pani prezes.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-90">
          <u xml:id="u-90.0" who="#PrezesNarodowegoBankuPolskiegoHannaGronkiewiczWaltz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pan poseł poruszył tutaj dwie odrębne kwestie: to znaczy rezerw obowiązkowych i rezerw celowych. Rezerwy obowiązkowe są określone ustawą, a rezerwy celowe — moim zarządzeniem. Łączy je tylko wspólna nazwa „rezerwy”, ale dotyczą zupełnie czego innego i mają inny przymiotnik.</u>
          <u xml:id="u-90.1" who="#PrezesNarodowegoBankuPolskiegoHannaGronkiewiczWaltz">Odpowiem po kolei. Jeśli chodzi o obowiązek tworzenia rezerw obowiązkowych, wynika on wprost z przepisów ustawy o NBP. Zgodnie z art. 31 ust. 2 i art. 32 ust. 1 powołanej ustawy wszystkie banki obowiązują jednolite zasady odprowadzania rezerw obowiązkowych, nie można ich różnicować. Jest to zapis ustawowy. W świetle obowiązujących przepisów nie jest więc możliwe zwolnienie banków spółdzielczych z obowiązku odprowadzania rezerw obowiązkowych, ponieważ jest to obligo wynikające z ustawy.</u>
          <u xml:id="u-90.2" who="#PrezesNarodowegoBankuPolskiegoHannaGronkiewiczWaltz">Natomiast w projekcie ustawy o NBP, który przygotowaliśmy, oraz ewentualnie w wyniku skorzystania z tej szybszej ścieżki legislacyjnej dotyczącej zmiany pewnych przepisów w zakresie sektora bankowego - która się otworzyła przy okazji tej komisji, która zostanie powołana - mogą być przyjęte takie reguły, że banki znajdujące się w trudnej sytuacji i realizujące program postępowania naprawczego, mogą być zwolnione przez prezesa banku z obowiązku odprowadzania rezerw obowiązkowych. To jest jedna rzecz.</u>
          <u xml:id="u-90.3" who="#PrezesNarodowegoBankuPolskiegoHannaGronkiewiczWaltz">W tej chwili nie mam żadnej możliwości wprowadzenia zwolnienia. Można to uczynić tylko ustawowo i to dotyczy rezerw obowiązkowych. Rezerwy obowiązkowe odprowadzane przez banki na rachunek NBP są obecnie oprocentowane, tak że tutaj już nic nie można zmienić. One są zgodnie z ustawą, w wyniku zmiany Prawa bankowego, oprocentowane od października 1991 r. Całość oprocentowania rezerw obowiązkowych była odprowadzana na Fundusz Restrukturyzacji i Oddłużenia Rolnictwa, a od momentu wejścia w życie ustawy o utworzeniu Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa - na konto tej agencji. Tak że są one oprocentowane.</u>
          <u xml:id="u-90.4" who="#PrezesNarodowegoBankuPolskiegoHannaGronkiewiczWaltz">Natomiast poruszony problem tworzenia przez banki rezerw, o których mowa w zarządzeniu, nie dotyczy w ogóle rezerw obowiązkowych, lecz celowych, tworzonych przez banki w celu równoważenia ryzyka bankowego. Otóż banki tworzą rezerwy celowe na należności w sytuacji nieprawidłowej, czyli na tzw. kredyty zupełnie stracone, zupełnie wątpliwe i sporne. Obowiązek tworzenia rezerw celowych wynika z konieczności zapewnienia bezpieczeństwa wkładów oszczędnościowych i lokat, ponieważ utworzenie rezerw powoduje, że ryzyko ponoszone przez banki w wyniku prowadzenia działalności kredytowej nie jest przenoszone na deponentów. Najgorsze, co by się mogło zdarzyć bankowi i deponentowi, to gdyby banki nie były zwolnione z odprowadzenia rezerw celowych... Wtedy właśnie ta akcja kredytowa, o której pan poseł wspomniał, byłaby zaliczona nie na konto banku, tylko musiałaby obciążać depozyty. Obowiązkiem Narodowego Banku Polskiego i nadzoru jest właśnie zapewnienie, zgodnie z ustawą, bezpieczeństwa wkładów oszczędnościowych.</u>
          <u xml:id="u-90.5" who="#PrezesNarodowegoBankuPolskiegoHannaGronkiewiczWaltz">Otóż wysokość rezerw, jakie banki obowiązane są tworzyć, wynika z jakości aktywów posiadanych przez te banki. Zwiększony odsetek posiadanych przez banki należności w sytuacji nieprawidłowej, w tym zwłaszcza wątpliwych i straconych, powoduje konieczność utworzenia rezerw celowych na odpowiednio wyższym poziomie. Dlatego też obniżenie wymogów, a nawet rozłożenie tego w czasie, przedłużenie terminu dochodzenia do wymaganego poziomu rezerw na 2 lata, nie poprawi znacząco kondycji finansowej banków, natomiast spowoduje zniekształcenie obrazu sytuacji, w jakiej banki te się znajdują. To znaczy - otrzymamy obraz fałszywy, bo bank nie odprowadzi rezerw, przyśle mi bilans odprowadzenia, natomiast Państwo możecie mieć do mnie pretensje, że sankcjonuję taką sprawozdawczość, która nie odzwierciedla faktycznego stanu banku. Mimo to jednak jedynym sposobem jest nie rozwiązanie, powiedziałabym, przyjmowane przez prezesa Narodowego Banku Polskiego, tylko przez ministra finansów. I tu jest już pewien consensus, chodzi mianowicie o to, żeby te rezerwy nie były opodatkowane, żeby były liczone jako koszt uzyskania przychodu, czyli odliczane. A w tej chwili banki płacą. Ponieważ minister finansów - właśnie w tym wypadku pani poseł Ziółkowska była mediatorem i inicjatorem - zgodził się, że w 1994 r. będzie szybka zmiana, powinna to być szybka zmiana, ustawy o podatkach - wtedy zresztą zgłaszałam wniosek, on został też jako wniosek mniejszości przegłosowany - zgodziliśmy się, że na koniec 1993 r. może być tylko 70% rezerw na kredyty stracone, czyli na jedną grupę kredytów. Zostawiam już ten wątpliwy i sporny termin do 31 marca, pozostała sprawa przedłużenia - żeby te banki poprawiły swoje bilanse - co nie jest zgodne z rzeczywistością - i w tym roku, po przeprowadzeniu tej zmiany ustawowej, po prostu będzie to traktowane jako koszt uzyskania przychodu i nie będzie podatku.</u>
          <u xml:id="u-90.6" who="#PrezesNarodowegoBankuPolskiegoHannaGronkiewiczWaltz">Jest to jedyne rozwiązanie. Natomiast, niewątpliwie, gdybym te banki zwolniła z rezerw celowych, to szybkość, z jaką podpisywałabym upadłości, byłaby z pewnością znacznie większa. Za to jedno jest pewne, że w praktyce stawiamy bank w stan upadłości tylko w przypadku utracenia płynności, jeśli zaś straty wynikają z tego, że bank prawidłowo te rezerwy zrobił, to nie jest to powodem stawiania go w stan upadłości. Natomiast nie może nadzór bankowy zgodzić się na to, by bank kredytował kosztem wkładów oszczędnościowych ludności. Mamy w tym wypadku naprawdę bardzo dużo protestów ze strony tych osób, które w przypadku upadłości, mimo gwarancji, nie mogą przez pewien czas uzyskać swoich zabezpieczeń w bankach spółdzielczych. I dlatego nie możemy inaczej uczynić. Właśnie konieczność tworzenia rezerw celowych winna mobilizować banki do poprawy jakości ich należności. Tworzenie rezerw jest zgodne z zasadami. Nie jest prawdą to, co czasami się czyta lub mówi, że wprowadziliśmy to zarządzenie nagle w listopadzie 1992 r. Myśmy wprowadzili wtedy zarządzenie, natomiast bankowy plan kont z 1991 r. nakładał obowiązek, żeby rezerwy były już tworzone. Natomiast ostrożne działanie, które wynika z ustawy Prawa bankowego, nakłada na każdy bank obowiązek odprowadzania rezerw, ponieważ inaczej naraża się bezpieczeństwo wkładów deponentów. I z takim zjawiskiem mamy do czynienia. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-91">
          <u xml:id="u-91.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję pani prezes.</u>
          <u xml:id="u-91.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Czy są pytania?</u>
          <u xml:id="u-91.2" who="#WicemarszałekJózefZych">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-92">
          <u xml:id="u-92.0" who="#PosełJacekPawlicki">Jeszcze tylko stwierdzenie (może to nie jest pytanie), że te małe, słabe banki, które w zasadzie obsługują głównie sektor rolnictwa i otoczenie rolnictwa, przy tak wysokich rezerwach naprawdę są obecnie bardzo zagrożone upadłością.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-93">
          <u xml:id="u-93.0" who="#PrezesNarodowegoBankuPolskiegoHannaGronkiewiczWaltz">Mogę odpowiedzieć?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-94">
          <u xml:id="u-94.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Jeszcze chwileczkę, bo są dalsze pytania.</u>
          <u xml:id="u-94.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-95">
          <u xml:id="u-95.0" who="#PosełKazimierzAdamski">Pani prezes, chciałbym zwrócić uwagę na zagadnienie rezerw na kredyty stracone. Przede wszystkim, czy nie sądzi pani, że sama nazwa „kredyty stracone” jest za mocnym sformułowaniem i że powinno to być inne określenie, może: „kredyty wątpliwie”, np. ze względu na to, że wiele z tych „kredytów straconych” jest do odzyskania. Tylko komornicy u nas tak działają, że wniosek złożony przez bank spółdzielczy bywa nieraz realizowany dopiero po roku. W wielu wypadkach odzyskanie tych kredytów jest możliwe. W związku z tym mam dwie wątpliwości. Po pierwsze — do tej nazwy, bo jeżeli samorządy banków spółdzielczych usłyszą, że jest to „kredyt stracony”, to rzeczywiście może im się zdawać, że bank już stracił ten kredyt. A to nie jest tak. I druga sprawa: Czy w tej sytuacji nie można tych kredytów zmniejszyć ze 100% do 70%? Bo przecież na pewno część z nich jest do odzyskania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-96">
          <u xml:id="u-96.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-96.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Czy jeszcze ktoś zamierza zabrać głos? Nie?</u>
          <u xml:id="u-96.2" who="#WicemarszałekJózefZych">Przepraszam jest jeszcze zgłoszenie.</u>
          <u xml:id="u-96.3" who="#WicemarszałekJózefZych">Proszę bardzo, pan poseł Andrzej Brachmański.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-97">
          <u xml:id="u-97.0" who="#PosełAndrzejBrachmański">Pani prezes, jak pani wie, w tej chwili generalnym zagrożeniem dla banków spółdzielczych jest może nie tyle strata księgowa czy bilansowa, ile problem zachowania płynności. W końcu lat osiemdziesiątych wiele z tych banków zaangażowało się w przedsięwzięcia wówczas finansowane z kredytu refinansowego. Potem nastąpił okres, w którym kredyt refinansowy postanowiono szybko zmniejszyć i dzisiaj jest tak, że w przypadku wielu banków konieczność szybkiej spłaty tego kredytu powoduje utratę płynności. Czy w związku z nową sytuacją nie przewiduje pani możliwości uruchomienia kredytu refinansowego na te przedsięwzięcia długofalowe, które niegdyś z tego kredytu były finansowane? To jest pierwsze pytanie.</u>
          <u xml:id="u-97.1" who="#PosełAndrzejBrachmański">I drugie pytanie. Czy Narodowy Bank Polski rozważa (jeżeli tak, to w jakim czasie by to było) kwestię wypuszczenia bonów obligacyjnych czy restrukturyzacyjnych dla banków zrzeszających, co pozwoliłoby mniejszym bankom pozbyć się przynajmniej części długów? Jakie są obecnie w tej materii prowadzone prace?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-98">
          <u xml:id="u-98.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-98.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Proszę, pani prezes.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-99">
          <u xml:id="u-99.0" who="#PrezesNarodowegoBankuPolskiegoHannaGronkiewiczWaltz">Jeśli państwo pozwolą, zacznę może od końca. Jeśli chodzi o kredyt refinansowy, to, poza inwestycjami centralnymi, nie istnieje on już od 4 lat i jako instytucja w gospodarce rynkowej nie funkcjonuje. Ponieważ zmieniłoby to zupełnie budżet, założenia polityki pieniężnej, jest dawany tylko na zarząd komisaryczny. Możliwy jest tylko kredyt lombardowy, dyskontowy, tak jak na skup, czyli pod zabezpieczenia konkretnych papierów. Po prostu tego typu kredyt, bez żadnego zabezpieczenia, nie funkcjonuje w gospodarce rynkowej, już 4 lata temu zostało to zaniechane. To, co pan mówi, miało miejsce w latach osiemdziesiątych. Wtedy tylko tak funkcjonowano, nie było innej formy kredytu.</u>
          <u xml:id="u-99.1" who="#PrezesNarodowegoBankuPolskiegoHannaGronkiewiczWaltz">Przepraszam, nie zapisałam, czego dotyczyło drugie pytanie.</u>
          <u xml:id="u-99.2" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Brachmański: Drugie pytanie dotyczyło prac nad bonami restrukturyzacyjnymi.)</u>
          <u xml:id="u-99.3" who="#PrezesNarodowegoBankuPolskiegoHannaGronkiewiczWaltz">Narodowy Bank Polski, jak powiedziałam, nie ma nic do tego, ponieważ jest to kwestia budżetu. Jak pan wie, bony restrukturyzacyjne w stosunku do banków państwowych wydał skarb państwa, minister finansów. Podobnie jest, jeśli chodzi o banki spółdzielcze. (Ponieważ to skarb państwa odpowiada za wszystkie wkłady.) Są to banki państwowo-spółdzielcze. To w ogóle nie jest sprawa banku centralnego. Sprawą banku centralnego jest polityka pieniężna, kształtowana za pomocą takich środków, jakie stosuje, czyli stopy procentowej, rezerw obowiązkowych, czasami limitów kredytowych. To jest kwestia, pytanie do rządu. Jeśli chodzi o klasyfikację, to oczywiście wpłynęłoby to na podaż pieniądza i wtedy wszystkie dane tegoroczne przestałyby być aktualne, więc nie możemy nawet tego przewidywać.</u>
          <u xml:id="u-99.4" who="#PrezesNarodowegoBankuPolskiegoHannaGronkiewiczWaltz">Jeśli chodzi o klasyfikację kredytów — jest to, jak powiedziałam, międzynarodowa standardowa klasyfikacja, dzieląca kredyty na stracone, wątpliwe, inaczej mówiąc w sytuacji nieregularnej to jest kredyt, który przez ponad 6 miesięcy nie jest obsługiwany, traktuje się go wtedy jako wątpliwy. Jakie są w praktyce możliwości ściągnięcia tego kredytu? Teoretycznie mówi się czasami w literaturze, że jest to 30%; w praktyce nigdy nie można odzyskać więcej niż 10% kredytów nie spłacanych przez pół roku. Jest to, jak mówię, klasyfikacja standardowa, stosowana obecnie przez wszystkie firmy auditingowe i u nas, i w świecie; nie ma innej możliwości. Co do samej nazwy — można by je jakoś milej nazwać, no może: takie do stracenia czy coś w tym rodzaju, ale tak się to po prostu tłumaczy, tak się je nazywa.</u>
          <u xml:id="u-99.5" who="#PrezesNarodowegoBankuPolskiegoHannaGronkiewiczWaltz">Wróćmy do kwestii rezerw obowiązkowych. Panie pośle, powiedziałabym, że tu też rysuje się pewien konflikt, bo jeśli w przyszłości, w warunkach mniejszej inflacji, rezerwy obowiązkowe zostaną obniżone, to tym samym mniej będzie na agencję oddłużenia, ponieważ agencja ma oprocentowanie od wysokości rezerw - tak że tym samym odbierze się jej pieniądze. W przypadku środowiska, które pan reprezentuje, jest to już nawet pewien konflikt interesów. Rezerwy obowiązkowe są, powiedziałabym, średnio zgodne ze standardami, ponieważ jest to instrument polityki pieniężnej; gdyby rezerwy obowiązkowe zostały obniżone, większa byłaby podaż pieniądza, co prowadziłoby, w naszym odczuciu, do inflacji - no i, oczywiście, mniej byłoby na agencję restrukturyzacji i oddłużenia. Byłam przeciwna oprocentowaniu rezerw, ale skoro już ono jest, byłby to pewien konflikt interesów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-100">
          <u xml:id="u-100.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję, pani prezes.</u>
          <u xml:id="u-100.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Przechodzimy do zapytania trzeciego.</u>
          <u xml:id="u-100.2" who="#WicemarszałekJózefZych">Posłowie Radosław Gawlik i Krzysztof Wolfram, Unia Demokratyczna, w sprawie wliczania podatku drogowego w cenę benzyny. Zapytanie do ministra finansów, odpowiada podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów pan Ryszard Pazura.</u>
          <u xml:id="u-100.3" who="#WicemarszałekJózefZych">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-101">
          <u xml:id="u-101.0" who="#PosełRadosławGawlik">Frakcja Ekologiczna Unii Demokratycznej w kolejnych swoich uchwałach podejmowanych na zjazdach, a także w zapytaniach kierowanych przez posłów do poprzednich rządów, opowiadała się konsekwentnie za wliczeniem tzw. podatku drogowego w cenę benzyny. Opowiadaliśmy się także za jednoczesnym wprowadzeniem opłat ekologicznych wliczanych w cenę paliw i nośników energetycznych. Pozwoliłoby to zróżnicować ceny paliwa proekologicznego - np. gazowego, biopaliwa uzyskiwanego z roślin przemysłowych (rzepak, ziemniaki) i benzyny bezołowiowej oraz paliwa i nośników bardziej szkodliwych. Spowodowałoby to także objęcie opłatami za gospodarcze korzystanie ze środowiska jednego z największych globalnych emitentów wielu toksyn - motoryzacji, do tej pory nie płacącej nic.</u>
          <u xml:id="u-101.1" who="#PosełRadosławGawlik">Posłowie SLD, w poprzedniej kadencji jako opozycja, także opowiadali się za wliczeniem podatku drogowego w cenę benzyny. Wobec sprzecznych informacji prasowych pytam pana ministra, czy te deklaracje pozostają aktualne i kiedy rząd zamierza je zrealizować?</u>
          <u xml:id="u-101.2" who="#PosełRadosławGawlik">Chcielibyśmy także spytać, czy w 1994 r. rząd przewiduje stosowanie mechanizmu restrykcyjnego w stosunku do gmin, polegającego na odjęciu od przyznawanej subwencji kwoty, o którą gminy zmniejszyły podatek drogowy dla posiadaczy pojazdów wyposażonych w katalizatory lub napędzanych gazem, czyli mechanizmu karania za proekologiczne decyzje gmin.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-102">
          <u xml:id="u-102.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-102.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Proszę pana ministra.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-103">
          <u xml:id="u-103.0" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym Wysoką Izbę i panów posłów poinformować, że rząd zamierza włączyć opłatę od środków transportu w ceny paliw silnikowych (benzyna, oleje napędowe do silników szybkoobrotowych) od dnia 1 lipca br. Obecnie w Ministerstwie Finansów trwają prace nad przygotowaniem aktów prawnych, które by te zmiany wprowadziły. Przygotowywane są zmiany w ustawie o opłatach i podatkach lokalnych oraz przepisy zmieniające wysokość podatku akcyzowego od paliw silnikowych.</u>
          <u xml:id="u-103.1" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Najtrudniejszym problemem wynikającym z tej operacji jest sprawa rekompensaty ubytku dochodów gmin spowodowanego likwidacją opłaty od środków transportu. Obecnie trwają prace studialne i rachunki symulacyjne prowadzące, dające przesłanki do rozwiązania tego problemu.</u>
          <u xml:id="u-103.2" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Jeśli chodzi o ekologię, to sprawa ta jest dostrzegana przez rząd i Ministerstwo Finansów. Mimo trudnej sytuacji budżetowej już obecnie stosowane są preferencje podatkowe, mające na celu rozszerzenie produkcji i sprzedaży paliw bardziej przyjaznych dla środowiska. Obecnie sytuacja wygląda tak, że w wypadku paliw silnikowych proekologicznych stosowane są ulgi w podatku akcyzowym w następującej wysokości: stawka podatku akcyzowego dla benzyny bezołowiowej jest obniżona w stosunku do etyliny 94 o 600 zł/kg (w przeliczeniu na litr to jest 450 zł), w stosunku do etyliny 98 o 800 zł/kg (w przeliczeniu na litr 600 zł). Stawka podatku akcyzowego dla etyliny 94s z zawartością 5% alkoholu etylowego jest niższa od stawki etyliny 94 o 1400 zł/kg, co w przeliczeniu na litr daje 1050 zł. Ponadto zróżnicowane są też stawki podatku akcyzowego dla olejów napędowych do silników szybkoobrotowych w zależności od zawartości siarki. Na przykład dla oleju napędowego o zawartości siarki powyżej 0,3% stawka podatku akcyzowego wynosi 3 tys. zł/kg, natomiast dla oleju napędowego o zawartości siarki poniżej 0,1% — 2400 zł/kg, a więc ulga wynosi 600 zł/kg.</u>
          <u xml:id="u-103.3" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Ponadto w ostatnim okresie do napędu silników stosowany jest gaz propan-butan (tylko wydzielone stacje dostosowane są do jego dystrybucji). Mimo że paliwa silnikowe objęte są podatkiem akcyzowym, gaz propan-butan - jako paliwo rzeczywiście ekologiczne - nie jest opodatkowany podatkiem akcyzowym. W rezultacie cena tego paliwa jest około 50% niższa od ceny benzyny.</u>
          <u xml:id="u-103.4" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Preferencje podatkowe dla olejów napędowych - do silników - uzyskiwanych z rzepaku zamierzamy wprowadzić po opracowaniu technologii wytwarzania (bo to jest takie stadium) i po wprowadzeniu tego paliwa do sprzedaży. Dodatkowo chciałbym poinformować, że zasady naliczania subwencji wyrównawczej są określone w ustawie o finansowaniu gmin, którą Wysoka Izba uchwaliła 10 grudnia 1993 r. W ustawie przewiduje się, iż mechanizm wyliczania subwencji wyrównawczej uwzględni zastosowane przez gminy ulgi podatkowe, w tym również ulgi w opłacie od środków transportu, a więc przy precyzyjnym określaniu subwencji element ten musi być wzięty pod uwagę.</u>
          <u xml:id="u-103.5" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Pragnę ponadto wyjaśnić, iż ceny paliw silnikowych zawierają opłaty za wprowadzenie do powietrza zanieczyszczeń powstających przy ich przeładunku. To są opłaty z tytułu zanieczyszczenia naturalnego środowiska. Uiszczają je producenci, dystrybutorzy paliw i pośrednio opłaty te zapewne obciążają też użytkowników paliw, dlatego że zarówno producenci, jak i dystrybutorzy opłaty te na pewno wkalkulowują w koszty i ceny paliw.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-104">
          <u xml:id="u-104.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-104.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Proszę, pan poseł Radosław Gawlik - dodatkowe pytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-105">
          <u xml:id="u-105.0" who="#PosełRadosławGawlik">Dziękuję bardzo, panie ministrze. Będę miał jedno drobne pytanie, a drugie jednak szersze i ważniejsze. To drobne: skoro jest taka różnica między wysokością ulg w akcyzie - pan powiedział, że 450 zł na litrze w przypadku etyliny 94, a 600 zł w przypadku etyliny 98 - w stosunku do benzyny bezołowiowej, to dlaczego ta różnica na stacjach benzynowych wynosi wciąż 100 zł. Domagamy się właściwie od dłuższego czasu, żeby Ministerstwo Finansów wprowadziło większe zróżnicowanie, żeby preferencje dla używających pojazdy z katalizatorem albo na benzynę bezołowiową, czy też łącznie, były większe, żeby bardziej stymulowały do kupowania pojazdów z katalizatorem. To jest to mniej ważne pytanie, aczkolwiek na pewno istotne dla nas.</u>
          <u xml:id="u-105.1" who="#PosełRadosławGawlik">Natomiast podstawowa sprawa: motoryzacja nie jest jednak objęta opłatami, to znaczy wydzielanie spalin przez pojazdy w naszym kraju nie jest generalnie objęte opłatami za gospodarcze korzystanie ze środowiska. Są opłaty przy przeładunku, czyli opłaty związane z wydzielaniem się spalin podczas przeładunku, ale stanowią one właściwie margines. Natomiast w miastach, w aglomeracjach miejskich spaliny motoryzacyjne to często 70–80% zanieczyszczeń. Przeciętnie w kraju 30–40% zanieczyszczeń atmosfery wiąże się z motoryzacją.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-106">
          <u xml:id="u-106.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Panie pośle, bardzo proszę o pytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-107">
          <u xml:id="u-107.0" who="#PosełRadosławGawlik">Już zadaję. Pytam, czy rząd, czy Ministerstwo Finansów rozważa wprowadzenie - a najprostszą metodą jest doliczenie do ceny benzyny - jakiejś stawki przy okazji tego podatku, która będzie przeznaczana na fundusze ekologiczne. Chodzi o to, żeby kierowcy - jak wszelkie inne podmioty - także uiszczali te opłaty, żeby motoryzacja nie była z nich zwolniona.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-108">
          <u xml:id="u-108.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-109">
          <u xml:id="u-109.0" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Chciałbym powiedzieć, że ta druga sprawa w Ministerstwie Finansów...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-110">
          <u xml:id="u-110.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Przepraszam bardzo, panie ministrze. Jest zasada: najpierw wszystkie pytania.</u>
          <u xml:id="u-110.1" who="#komentarz">(Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów Ryszard Pazura: Przepraszam bardzo.)</u>
          <u xml:id="u-110.2" who="#WicemarszałekJózefZych">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-111">
          <u xml:id="u-111.0" who="#PosełWładysławTomaszewski">Panie ministrze, czy przy konstrukcji tego pomysłu z paliwem wzięliście panowie pod uwagę takie pojazdy, jak ciągniki, kombajny samobieżne, kombajny rolnicze? Właściwie nie wiem, czy te pojazdy choćby w 15% korzystają z dróg publicznych, głównie jeżdżą po polu. Czy zdajecie sobie panowie sprawę, jak to zwiększy koszty produkcji? Przecież w sezonie agrotechnicznym duże ilości paliwa zużywa się na przewrócenie skiby, zwiezienie plonów itd. Czy przewidziane są jakieś rekompensaty? Bo, powiadam, zwiększy to ogromnie koszty produkcji. Szczegółowe dane dotyczące zużywania paliwa mogę w przyszłości przygotować.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-112">
          <u xml:id="u-112.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Bardzo proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-113">
          <u xml:id="u-113.0" who="#PosełJarosławKurzawa">Panie ministrze, tylko pytanie uzupełniające do tego pytania. Chodzi o maszyny samobieżne i maszyny stacjonarne, korzystające z oleju napędowego, które nie były objęte podatkiem. Sądzę, że to też jest chyba problem niepokojący ministerstwo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-114">
          <u xml:id="u-114.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Proszę, pan poseł Józef Kaleta.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-115">
          <u xml:id="u-115.0" who="#PosełJózefKaleta">Jakie są obiektywne przeszkody, jeśli chodzi o przyspieszenie włączenia podatku od środków transportu w ceny paliw? Już w maju ub. r. komisje prawie jednomyślnie podjęły taką uchwałę. Można by np. poprzez zmianę ustawy w trybie pilnym już od marca wprowadzić takie opłaty i ściągać poważne środki od cudzoziemców, którzy bezpłatnie korzystają z naszych dróg. Jesteśmy jedynym krajem w Europie, który nie pobiera opłat od cudzoziemców.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-116">
          <u xml:id="u-116.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-116.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-117">
          <u xml:id="u-117.0" who="#PosełMarekSawicki">Marek Sawicki, PSL. Panie ministrze, to włączenie podatku od środków transportu od połowy roku, od 1 lipca, spowoduje pewne perturbacje w ściąganiu tego podatku przez gminy. W wielu wypadkach zaistnieje konieczność zwrotu nadpłaty, gdyż wielu użytkowników płaci podatek za cały rok. Czy ministerstwo przewiduje zapewnienie gminom rekompensaty i w jaki sposób? Przynajmniej z moich obliczeń wynika, że wartość podatku od środków transportu jest zbliżona do wartości subwencji ogólnej, a w propozycji niedawno nam składanej mówi się o rekompensacie w wysokości 0,6 wartości budżetu. Raczej należałoby się skłaniać do 0,9 lub do równoważnika wartości budżetu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-118">
          <u xml:id="u-118.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-118.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Proszę, pan poseł Andrzej Grzyb.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-119">
          <u xml:id="u-119.0" who="#PosełAndrzejGrzyb">Panie ministrze, wydaje mi się, iż istnieje bardzo pilna konieczność określenia, w krótkim czasie, kiedy ministerstwo zamierza podjąć decyzję. Czy rzeczywiście od półrocza, czy też w ogóle zostanie zaniechana sprawa włączenia tego podatku w roku bieżącym? To są pytania, które stawiają samorządy, użytkownicy pojazdów, nie mówiąc już o tym, iż planowanie dochodów w gminach, o czym mówił mój przedmówca, jest po prostu trudne przy takim nie dopowiedzianym terminie wprowadzenia. Albo się wycofajmy, albo po prostu określmy ściśle termin i rozwiązania ustawowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-120">
          <u xml:id="u-120.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-120.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Nie ma dalszych pytań.</u>
          <u xml:id="u-120.2" who="#WicemarszałekJózefZych">Proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-121">
          <u xml:id="u-121.0" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Na niektóre pytania będzie bardzo trudno odpowiedzieć ze względu na to, że - jak już powiedziałem - nie mamy jeszcze przygotowanych szczegółowych rozwiązań i propozycji, choć niekiedy prowadzone są już prace studialne.</u>
          <u xml:id="u-121.1" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Zacznę od ostatniego pytania. Na początku wystąpienia określiłem stanowisko rządu - termin ten to 1 lipca b.r. I nic więcej nie mogę dodać. Postaramy się tak przygotować zmiany w ustawach, aby były one znane z odpowiednim wyprzedzeniem, uwzględniając kalendarz sejmowy.</u>
          <u xml:id="u-121.2" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Sądzę, że w innych pytaniach pośrednio zawarta jest odpowiedź na pytanie o obiektywne przeszkody w natychmiastowym wprowadzeniu tego podatku. Okazuje się, że to z pozoru drobne rozwiązanie wymaga naprawdę dobrego przygotowania. Z jednej strony chodzi o to, aby gminy nie straciły z tego powodu dochodów. (Jak wiadomo, sposób liczenia subwencji dla gmin nie jest taki prosty, aby tą drogą można było zrekompensować ubytki z tytułu podatku.) Z drugiej strony - na pewno Wysoka Izba będzie to rozważać - pozostaje kwestia, jak traktować w tych rozwiązaniach ciągniki, kombajny czy urządzenia stacjonarne wykorzystujące paliwa, z których to urządzeń część jest dzisiaj zwolniona z opodatkowania.</u>
          <u xml:id="u-121.3" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Te kwestie po prostu są niezwykle trudne. Myślę, że w niedługim czasie będziemy gotowi do przedstawienia jakichś ogólniejszych rozwiązań.</u>
          <u xml:id="u-121.4" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Bardzo kłopotliwe byłoby też wprowadzenie opłat za gospodarcze korzystanie ze środowiska. Korzystniejsze byłyby raczej preferencje - mówiłem już o zwiększeniu preferencji z tytułu wykorzystania urządzeń, które służą zmniejszaniu zatrucia środowiska. W niektórych miastach trudno byłoby kogoś obciążyć za gospodarcze korzystanie ze środowiska stosując zróżnicowanie cen benzyn czy olejów silnikowych. Byłoby to niezwykle kłopotliwe.</u>
          <u xml:id="u-121.5" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Jak już powiedziałem, kwestii opłat za obciążanie środowiska przez emisję spalin Ministerstwo Finansów nie rozważa. Prawdopodobnie są prowadzone różne prace w ministerstwie ochrony środowiska - z tych prac będziemy zapewne w tych dyskusjach korzystać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-122">
          <u xml:id="u-122.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-122.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Przechodzimy do czwartego zapytania. Pan poseł Ryszard Nowak z Unii Pracy w sprawie bezpłatnych przejazdów PKP dla dzieci i młodzieży w okresie od 29 stycznia do 13 lutego br. - zapytanie do ministra transportu i gospodarki morskiej. Odpowiedzi udzieli podsekretarz stanu w Ministerstwie Transportu i Gospodarki Morskiej pan Tadeusz Szozda.</u>
          <u xml:id="u-122.2" who="#WicemarszałekJózefZych">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-123">
          <u xml:id="u-123.0" who="#PosełRyszardNowak">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W bieżącym roku Polskie Koleje Państwowe zaoferowały w okresie ferii zimowych bezpłatne przewiezienie jednego dziecka na podstawie biletu rodziców w ściśle określonym terminie, od 29 stycznia do 13 lutego. Termin ten jest zbieżny z feriami zimowymi nie we wszystkich województwach, a zatem młodzież z niektórych województw nie będzie mogła skorzystać z tego znaczącego przywileju. Chciałbym wiedzieć, dlaczego dzieci z niektórych rejonów kraju, na przykład z woj. jeleniogórskiego, muszą płacić za bilety kolejowe i są przez to w specyficzny sposób dyskryminowane.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-124">
          <u xml:id="u-124.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-124.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Proszę pana ministra o udzielenie odpowiedzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-125">
          <u xml:id="u-125.0" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieTransportuiGospodarkiMorskiejTadeuszSzozda">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Odpowiadając na zapytanie pana posła Ryszarda Nowaka w sprawie umożliwienia dzieciom i młodzieży szkolnej bezpłatnego korzystania z przejazdów PKP w ramach tzw. przejazdów rodzinnych w okresie ferii zimowych, uprzejmie wyjaśniam, że zmiany zachodzące na rynku przewozowym zmuszają do szukania nowych procedur postępowania, służących poprawie warunków finansowych przewozów pasażerskich PKP. Podstawowe znaczenie ma tu stworzenie elastycznego systemu taryfowego, lepiej dostosowanego do sezonowych wahań popytu na przewozy. Liczyć się należy ze stopniowym odchodzeniem od sztywnej stawki taryfowej i przechodzeniem na stawkę zmienną, bardziej dostosowaną do realiów rynkowych. W tym celu przewoźnik kolejowy został upoważniony do stosowania różnorodnych ulg taryfowych. Korzystając z tych uprawnień kolej wprowadziła:</u>
          <u xml:id="u-125.1" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieTransportuiGospodarkiMorskiejTadeuszSzozda">1) bilety abonamentowe uprawniające do 11 przejazdów w danej relacji za cenę odpowiadającą 10 przejazdom;</u>
          <u xml:id="u-125.2" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieTransportuiGospodarkiMorskiejTadeuszSzozda">2) bilety miesięczne uprawniające do nieograniczonej liczby przejazdów, w cenie odpowiadającej średnio 30 przejazdom w danej relacji w pociągu osobowym;</u>
          <u xml:id="u-125.3" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieTransportuiGospodarkiMorskiejTadeuszSzozda">3) bilety kwartalne, w cenie odpowiadającej 250% ceny biletu miesięcznego na przejazd w danej relacji;</u>
          <u xml:id="u-125.4" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieTransportuiGospodarkiMorskiejTadeuszSzozda">4) bilety półroczne, w cenie odpowiadającej 450% ceny biletu miesięcznego na przejazd w danej relacji (bilety miesięczne, kwartalne i półroczne, mimo że cena ich jest ustalana na podstawie taryfy na przejazd w pociągach osobowych, uprawniają do przejazdu w pociągach pospiesznych);</u>
          <u xml:id="u-125.5" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieTransportuiGospodarkiMorskiejTadeuszSzozda">5) regulację, na podstawie której w okresie ferii zimowych w 1994 r. osoba odbywająca przejazd tam i z powrotem na podstawie jednorazowego biletu według taryfy normalnej może przewozić bezpłatnie jedno dziecko, które nie ukończyło jeszcze szesnastego roku życia. Uprawnienie do bezpłatnego przewozu dziecka przysługuje w klasie 1 i 2 wszystkich rodzajów pociągów przewidzianych w rozkładzie jazdy. Bezpłatny przejazd dziecka odbywa się na podstawie normalnego biletu opiekuna (niekoniecznie rodzica) oraz dokumentu stwierdzającego wiek dziecka.</u>
          <u xml:id="u-125.6" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieTransportuiGospodarkiMorskiejTadeuszSzozda">W pierwszej regulacji ustalono, że z uprawnienia do bezpłatnego przewozu dziecka można korzystać od 29 stycznia 1994 r. od godz. 10 do 13 lutego 1994 r. do godz. 10. Wprowadzając to uprawnienie dopiero od godz. 10 w dniu 29 stycznia i tylko do godz. 10 w dniu 13 lutego 1994 r. PKP kierowały się potrzebą zachęcenia podróżnych do korzystania:</u>
          <u xml:id="u-125.7" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieTransportuiGospodarkiMorskiejTadeuszSzozda">1) z pociągów wyjeżdżających w sobotę 29 stycznia po południu, mniej wykorzystywanych niż pociągi wyjeżdżające w piątek 28 stycznia;</u>
          <u xml:id="u-125.8" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieTransportuiGospodarkiMorskiejTadeuszSzozda">2) z pociągów wyjeżdżających w sobotę 12 lutego, mniej wykorzystywanych niż pociągi wyjeżdżające w niedzielę 13 lutego;</u>
          <u xml:id="u-125.9" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieTransportuiGospodarkiMorskiejTadeuszSzozda">3) z mniej obciążonych pociągów w okresie od 29 stycznia do 13 lutego 1994 r.</u>
          <u xml:id="u-125.10" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieTransportuiGospodarkiMorskiejTadeuszSzozda">Już po wprowadzeniu powyższej regulacji Dyrekcja Generalna PKP dowiedziała się nieoficjalnie (oficjalne zawiadomienie z Ministerstwa Edukacji Narodowej otrzymała dopiero 19 stycznia), że w niektórych województwach ferie będą w innych terminach: poczynając od 24 stycznia (woj. bialskopodlaskie i ciechanowskie), a kończąc na 27 lutego (woj. jeleniogórskie, szczecińskie i wałbrzyskie). Do ustalenia terminów obowiązywania regulacji o bezpłatnych przejazdach na terenie 6 województw, w których ferie będą w innych terminach, Dyrekcja Generalna PKP upoważniła zainteresowane DOKP. Mają one uprawnienia do wprowadzenia takich samych regulacji jak w pozostałych województwach. Opierając się na doświadczeniach zdobytych przy stosowaniu powyższych regulacji Dyrekcja Generalna PKP zamierza wprowadzić odpowiednie regulacje na okres wakacji i następnych ferii zimowych. Jeszcze w tym roku PKP zamierzają wprowadzić sprzedaż legitymacji uprawniających do ulgi 50-procentowej osoby powyżej 60 roku życia. Uprawnienie do ulgi będzie ważne w dowolnej klasie i we wszystkich rodzajach pociągów z wyjątkiem pociągów o najwyższej frekwencji i tylko niektórych pociągów kierujących się nad morze w dniach 1, 2, 15 i 31 lipca oraz 1, 15 i 31 sierpnia. Wszystkie pociągi, w których ta ulga nie będzie obowiązywała, będą szczegółowo wymienione w załączonym do legitymacji kalendarzu podróży. Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-126">
          <u xml:id="u-126.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-126.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-127">
          <u xml:id="u-127.0" who="#PosełRyszardNowak">Panie ministrze, to, co państwo zrobili, jest naprawdę wspaniałe, po raz pierwszy nastąpiło coś takiego. Ale jeszcze raz powtarzam: z tego wspaniałego przywileju skorzystają dzieci i młodzież z 42 województw, o 7 województwach niestety zapomniano. Proszę mi teraz wprost powiedzieć (bo pan wspomniał, że DOKP będą o tym rozmawiały): Czy tych 7 województw zostanie uwzględnionych czy nie? Tak lub nie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-128">
          <u xml:id="u-128.0" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieTransportuiGospodarkiMorskiejTadeuszSzozda">Panie pośle, odpowiadam krótko: te województwa będą uwzględnione, jeśli chodzi o korzystanie z tych ulg, które obowiązują w Polsce.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-129">
          <u xml:id="u-129.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-129.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-130">
          <u xml:id="u-130.0" who="#PosełJanZaborowski">Panie ministrze, to jednak nie jest dla mnie wystarczająco jasne. Chciałbym mieć tutaj pewność: Czy wszystkie dzieci do lat 16 będą równoprawnie traktowane, jeśli chodzi o ulgi przejazdowe w okresie ferii, bez względu na termin ferii w danym województwie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-131">
          <u xml:id="u-131.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-132">
          <u xml:id="u-132.0" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieTransportuiGospodarkiMorskiejTadeuszSzozda">Tak jest. Dokładnie tak, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-133">
          <u xml:id="u-133.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-133.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Informuję, iż pan poseł Władysław Stępień z Sojuszu Lewicy Demokratycznej wycofał zapytanie.</u>
          <u xml:id="u-133.2" who="#WicemarszałekJózefZych">Wobec tego przechodzimy do zapytania piątego. Pani poseł Jolanta Banach, Sojusz Lewicy Demokratycznej, w sprawie mianowania kapelanów wojskowych na trzeci stopień oficerski - zapytanie kierowane do ministra obrony narodowej, odpowiedzi udzieli minister obrony narodowej pan Piotr Kołodziejczyk.</u>
          <u xml:id="u-133.3" who="#WicemarszałekJózefZych">Proszę panią poseł o zadanie pytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-134">
          <u xml:id="u-134.0" who="#PosełJolantaBanach">Panie Ministrze! W ubiegłym roku w armii polskiej dość częstą praktyką było mianowanie kapelanów powoływanych do służby wojskowej od razu na trzeci stopień oficerski wbrew wnioskom, które można by wyciągnąć z interpretacji art. 11 ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych. Wprawdzie art. 18 ust. 2 przywołanej ustawy w połączeniu z art. 17 ust. 1 daje ministrowi możliwość pewnej swobody w powoływaniu do służby i mianowaniu, ale jednocześnie warunkuje te czynności potrzebami sił zbrojnych oraz szczególnymi kwalifikacjami i umiejętnościami osób powoływanych.</u>
          <u xml:id="u-134.1" who="#PosełJolantaBanach">W związku z powyższym chciałabym zapytać: Jakie szczególne kwalifikacje lub umiejętności kapelanów, uzasadnione potrzebami sił zbrojnych, pozwalają na mianowanie od razu na trzeci stopień oficerski? Ponadto: Czy w przyszłym roku również przewiduje pan taki szczególny tryb mianowania? Wiąże się to z konsekwencjami finansowymi, co w świetle dzisiejszego budżetu Ministerstwa Obrony Narodowej nie jest sprawą bez znaczenia. Powtarzam: takie mianowanie pociąga za sobą konsekwencje finansowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-135">
          <u xml:id="u-135.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-135.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Proszę pana ministra o udzielenie odpowiedzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-136">
          <u xml:id="u-136.0" who="#MinisterObronyNarodowejPiotrKołodziejczyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zacznę od końca. Szanowna pani poseł, koszty awansów są wręcz symboliczne i to nie jest problemem dla wojska. Nie na tym rzecz polega.</u>
          <u xml:id="u-136.1" who="#MinisterObronyNarodowejPiotrKołodziejczyk">Chcę wyjaśnić, co to są szczególne kwalifikacje, bo z tym, zdaje się, wiąże się główny akcent pani zapytania. Otóż być może jest to określenie niefortunne, ale w języku wojska oznacza tylko tyle, że są to kwalifikacje, których nie można zdobyć w wyższych szkołach oficerskich. Chciałem panią stanowczo zapewnić, że Wojsko Polskie nie dysponuje wyższymi szkołami oficerskimi, które by kształciły duchownych, i takich szkół tworzyć nie zamierza.</u>
          <u xml:id="u-136.2" who="#MinisterObronyNarodowejPiotrKołodziejczyk">Oczywiście, nie chciałbym się ograniczyć do tak krótkiej odpowiedzi, albowiem rzeczywiście opis z pani pytania bulwersuje, a raczej bulwersował kadrę Wojska Polskiego. Mówię: bulwersował, dlatego że uczestnicy dorocznej odprawy szkoleniowej, która odbyła się w listopadzie ub. r., dokładnie wiedzą, że ten etap jest już poza nami. Chciałbym jednak usprawiedliwić i siebie po części, i swoich poprzedników: wyodrębniony korpus kapelanów był budowany niejako od podstaw, a taka sytuacja zawsze dyktuje rozwiązania szczególne, przy których - zapewniam panią i państwa - prawo w żadnym stopniu nie zostało naruszone.</u>
          <u xml:id="u-136.3" who="#MinisterObronyNarodowejPiotrKołodziejczyk">Otóż przy zwiększonym zapotrzebowaniu na kapelanów trzeba było angażować tych, którzy wyrażali zgodę, ale niekiedy byli już w wieku bardzo dojrzałym. Trudno było uzyskać od razu odpowiednią liczbę absolwentów seminariów; byłoby to również niezdrowe ze względu na politykę kadrową. Trudno proboszczowi w wieku czterdziestu czy czterdziestu kilku lat nadawać stopień podporucznika. Byłoby to w jakimś stopniu może nie tyle śmieszne, ile niesprawiedliwe. Chciałem powiedzieć, że nie jest to sytuacja precedensowa, ponieważ zarówno w okresie międzywojennym, jak i w siłach zbrojnych na Zachodzie, a także w tych tworzonych przez zdecydowanych ateistów (takich jak Wanda Wasilewska i Alfred Lampe), kapelani rozpoczynali służbę od stopnia kapitana. Tak się działo nie tylko w odniesieniu do przedstawicieli korpusu duszpasterskiego, ale również na przykład jeśli chodzi o lekarzy i weterynarzy. W tym była odpowiednia logika, bowiem do roku 1967 absolwenci (jeszcze nie wyższych) szkół oficerskich nie uzyskiwali wyższego wykształcenia, często nawet nie uzyskiwali matury. To jest daleka przeszłość, ale taka była logika tych wypadków.</u>
          <u xml:id="u-136.4" who="#MinisterObronyNarodowejPiotrKołodziejczyk">Żeby nie zabierać pani i państwu czasu. Uważam, i to ogłosiłem, że proces budowy ordynariatu Wojska Polskiego został zakończony, a zatem od tej pory wszystko odbywa się na zasadach jednolitych, według jednolitych kryteriów kadrowych. Kto się decyduje na przywdzianie munduru, musi mieć świadomość, że to oznacza nie tylko przywileje, ale że przede wszystkim bierze na siebie obowiązki i że kryteria te muszą być absolutnie identyczne w stosunku do wszystkich, którzy tę służbę pełnią, a więc okresy międzyawansowe, prawo do oddzielnej kwatery stałej, aż do prawa przejścia na emeryturę włącznie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-137">
          <u xml:id="u-137.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-137.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Proszę, pani poseł Izabella Sierakowska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-138">
          <u xml:id="u-138.0" who="#PosełIzabellaSierakowska">Szanowny Panie Ministrze! Izabella Sierakowska, Sojusz Lewicy Demokratycznej. Uprzejmie pana informuję, że w jednostkach wojskowych narusza się konstytucję Rzeczypospolitej, konkretnie artykuły mówiące o wolności sumienia i wyznania. Przyjmuję rodziców podczas swoich dyżurów poselskich, a także żołnierzy, mówiących o tym, że kapelani zmuszają ich do przyjmowania komunii. Ba, niedługo dojdzie - być może - do takiej sytuacji, że będą się musieli na komendę spowiadać. Kiedyś straszono sierżantem, dzisiaj takim postrachem wojska staje się kapelan. Mam nadzieję, że na najbliższej odprawie pan (albo pan generał Głódź) poinformuje kapelanów o tym, że Polska nie jest krajem wyznaniowym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-139">
          <u xml:id="u-139.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-139.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-140">
          <u xml:id="u-140.0" who="#PosełWładysławAdamski">Panie Ministrze! Ponieważ nie podjął pan tematyki finansowej, określając ją mianem symbolicznej (co mnie nie zadowala), chciałbym uzyskać precyzyjniejsze informacje. Jesteśmy w przeddzień debaty budżetowej. Znamy pańskie zabiegi o środki na resort obrony narodowej. Pozwoli więc pan, że zapytam, jakie środki finansowe angażowane są w wyniku mianowania kapelanów od razu na trzeci stopień oficerski. Konkretyzując pytanie, interesuje mnie poziom wynagrodzeń indywidualnych, a jeżeli byłby pan minister uprzejmy, również ogólne, według pana przecież symboliczne w tej skali, wydatki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-141">
          <u xml:id="u-141.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-141.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-142">
          <u xml:id="u-142.0" who="#PosełFranciszekPotulski">Potulski, Sojusz Lewicy Demokratycznej. Panie Ministrze! Rozumiem, że informacja pańska dotyczy korpusu kapelanów Kościoła katolickiego. W związku z powyższym - jeśli chodzi o inne wyznania, to rozumiem, że też od nowa trzeba będzie to budować, ponieważ wojsko nie ma wyższych uczelni przygotowujących np. prawosławnych do tego typu pracy - czy ten proces powtórzy się w przypadku innych wyznań? Jeżeli tak, to jak i w jakim czasie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-143">
          <u xml:id="u-143.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-143.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Proszę panią poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-144">
          <u xml:id="u-144.0" who="#PosełAleksandraMałachowska">Małachowska, PSL. Panie Ministrze! Dbałość MON o nadzwyczaj szybkie awanse przysłoniła resortowi potrzebę umocowania kapelanów w ekstremalnych warunkach. W regulaminach wojskowych brak jest zapisów dotyczących miejsca kapelanów w czasie działań wojennych. Gdzie będą kapelani? Na pierwszej linii, tak jak ksiądz Skorupka, czy przy sztabie, czy na tyłach? I tu moje zapytanie, czy sprawy awansów nie przysłoniły w resorcie potrzeby opracowania całościowego regulaminu, a więc i obecności kapelanów w polskich siłach zbrojnych. Czy doktryna wojenna Polski w ogóle nie przewiduje regulaminu pola walki?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-145">
          <u xml:id="u-145.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-145.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-146">
          <u xml:id="u-146.0" who="#PosełStanisławMaliszewski">Stanisław Maliszewski, Sojusz Lewicy Demokratycznej. Panie ministrze, użył pan sformułowania, że jest zwiększone zapotrzebowanie na kapelanów. Czytałem w gazetach, że stan liczbowy naszej armii osiągnął 250 tys., a przedtem był o wiele większy. Pytam: Czy w końcu dojdzie do tego, że to kapelani będą na pierwszej linii bronili naszego państwa?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-147">
          <u xml:id="u-147.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-147.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Proszę, pani poseł Barbara Labuda.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-148">
          <u xml:id="u-148.0" who="#PosełBarbaraLabuda">Barbara Labuda, Unia Demokratyczna. Panie ministrze, chciałabym się dowiedzieć następującej rzeczy. Otóż duchowni, prowadząc w armii polskiej swoją działalność religijną, podlegają podwójnej niejako hierarchii, to znaczy militarnej i kościelnej. Chciałabym wiedzieć, kto jest przełożonym w stosunku do kapelanów, a także w stosunku do ordynariusza polowego, biskupa, a zarazem generała Głodzia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-149">
          <u xml:id="u-149.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Proszę pana ministra.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-150">
          <u xml:id="u-150.0" who="#MinisterObronyNarodowejPiotrKołodziejczyk">Wielce Szanowna Pani Poseł! Problem istnieje i nie czekając na pani wskazanie miesiąc temu przeprowadziłem rozmowę z księdzem prymasem i księdzem generałem, wskazując na te praktyki, które zresztą są wymierzone przeciwko Kościołowi. Młodzież się buntuje i ja o tym wiem. Niedawno wróciłem stamtąd, od żołnierzy, i wiem, że jest to problem dolegliwy. Mam nadzieję, że moje słowa zostały potraktowane poważnie i że te praktyki zostaną przerwane. Będę się starał monitorować sytuację i ingerować tam, gdzie jest to niezbędne.</u>
          <u xml:id="u-150.1" who="#MinisterObronyNarodowejPiotrKołodziejczyk">Mianowanie kapelanów a koszty. Proszę państwa, pensja oficera - żołnierza zawodowego składa się z dwóch składników: za stopień i za etat. Do tego dochodzi wysługa lat. Różnice między uposażeniami za stopień są naprawdę minimalne, można powiedzieć - symboliczne. W tej chwili nie potrafię powiedzieć, jaka to będzie kwota, jeśli podliczy się 180 kapelanów na etatach i na półetatach. Ale za to prawdopodobnie działa się nie kupi. Nie jestem przygotowany, żeby operować szczegółowymi liczbami. Jeśli zainteresowanie pana posła będzie sięgało tak szczegółowych liczb, jestem gotów...</u>
          <u xml:id="u-150.2" who="#komentarz">(Poseł Władysław Adamski: W przybliżeniu.)</u>
          <u xml:id="u-150.3" who="#MinisterObronyNarodowejPiotrKołodziejczyk">Nawet w przybliżeniu nie potrafię tego powiedzieć, ale różnica między jednym stopniem a drugim to jest kilkadziesiąt tysięcy. Punkt startu jest tutaj mało istotny - podporucznik czy kapitan. Liczy się wysługa lat i stanowisko, jakie zajmuje. A etaty są, stała siatka etatów, które zostały zaplanowane dla ordynariatu.</u>
          <u xml:id="u-150.4" who="#MinisterObronyNarodowejPiotrKołodziejczyk">Teraz przechodzę do drugiego pytania: Czy nie za dużo kapelanów?</u>
          <u xml:id="u-150.5" who="#komentarz">(Poseł Władysław Adamski: Czy będę mógł prosić o informację pisemną?)</u>
          <u xml:id="u-150.6" who="#MinisterObronyNarodowejPiotrKołodziejczyk">Proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-150.7" who="#MinisterObronyNarodowejPiotrKołodziejczyk">Nie ja powinienem rozstrzygać o tym, czy 250 tys. żołnierzy i około 180 kapelanów to jest właściwa proporcja. Sądzę, że trudno tu mówić o nadmiarze, ale na pewno wymaga to przeglądu i stwierdzenia, czy proporcje kapelanów półetatowych czy nieetatowych w stosunku do etatowych są właściwe. Zobowiązuję się, że takiego przeglądu niebawem dokonamy.</u>
          <u xml:id="u-150.8" who="#MinisterObronyNarodowejPiotrKołodziejczyk">Czy powtórzy się sprawa z ordynariatem prawosławnym, który właśnie się rodzi? W jakimś stopniu niewątpliwie tak, bo przecież obowiązuje nas konsekwencja postępowania i nie wolno różnicować podejścia w stosunku do wyznań. Najprawdopodobniej ordynariusz prawosławny będzie mianowany przez prezydenta do stopnia generała. Skala zjawiska będzie jednak proporcjonalna do liczby wiernych; metropolita prawosławny szacuje ich na około 15 tys., a nasi statystycy na około 800–1000 żołnierzy w służbie czynnej w szeregach Wojska Polskiego. Niestety, żadnych mierników obiektywnych tutaj nie ma, gdyż ankietowanie żołnierzy w tej sprawie byłoby sprzeczne z kartą praw człowieka.</u>
          <u xml:id="u-150.9" who="#MinisterObronyNarodowejPiotrKołodziejczyk">Jeśli chodzi o miejsce kapelanów w działaniach wojennych, to szanowna pani poseł, jeśli Sejm podzieli zdanie rządu co do kształtu budżetu Ministerstwa Obrony Narodowej, będą musieli iść na pierwszą linię z kropidłami.</u>
          <u xml:id="u-150.10" who="#komentarz">(Oklaski, wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-150.11" who="#MinisterObronyNarodowejPiotrKołodziejczyk">Natomiast mówiąc poważnie o tej sprawie, bo ona nie jest błaha, na razie nie ma regulacji, która wyznaczałaby precyzyjnie, czy kapelan ma być przy strzelającym cekaemiście lub artylerzyście, czy ma być na stanowisku dowodzenia, czy ma pilnować kuchni polowej. Wydaje mi się, że tak samo jak w przypadku służby zdrowia to miejsce nie może być raz na zawsze ustalone. Kapelan ma być tam, gdzie jego posługa będzie najpotrzebniejsza.</u>
          <u xml:id="u-150.12" who="#MinisterObronyNarodowejPiotrKołodziejczyk">Mówiąc o regulaminach - przygotowujemy szczegółowy regulamin, i tutaj są rozbieżności, mianowicie jest opcja, z którą się osobiście nie zgadzam, aby kapelani byli usytuowani na poszczególnych szczeblach dowodzenia w randze zastępców dowódcy. To jest nie do przyjęcia. I tu odpowiem przy okazji pani poseł, że korpus kapelanów stanowi pewną odrębną całość, władza dyscyplinarna zaś musi być zamknięta w ramach tego korpusu - i tak się dzieje do tej pory. Biskup, mimo że podlega w sprawach wiary, etyki i moralności jurysdykcji kościelnej, w sprawach dyscypliny wojskowej podlega dzisiaj ministrowi. Chcemy to zmienić, żeby był on również przywiązany do struktur wojska, podlegał szefowi Sztabu Generalnego - i wówczas będzie mu podlegał również dyscyplinarnie.</u>
          <u xml:id="u-150.13" who="#MinisterObronyNarodowejPiotrKołodziejczyk">Nie wiem, czy czegoś nie opuściłem, ale migające światełko świadczy o tym, że powinienem już skończyć.</u>
          <u xml:id="u-150.14" who="#MinisterObronyNarodowejPiotrKołodziejczyk">Zwiększone zapotrzebowanie na kapelanów. Zdaje się, że dotknąłem tego tematu, ale oszacować i ustalić w tej chwili, czy jest ich za dużo czy za mało, nie potrafię. Będzie to można uczynić metodą obserwacji - wówczas kiedy żołnierze nie będą już chodzili do kościoła na komendę - i sprawdzić, jaka jest frekwencja w kościołach garnizonowych, zarówno prawosławnych, jak i katolickich.</u>
          <u xml:id="u-150.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-151">
          <u xml:id="u-151.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-151.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Muszę powiedzieć, panie ministrze, że po raz pierwszy, odkąd prowadzę interpelacje i zapytania, zdarzyło się, że oklaskami dziękuje się za udzielenie odpowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-151.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-151.3" who="#WicemarszałekJózefZych">Przechodzimy do zapytania szóstego.</u>
          <u xml:id="u-151.4" who="#WicemarszałekJózefZych">Pan poseł Jacek Pawlicki, Polskie Stronnictwo Ludowe, skierował zapytanie w sprawie zaniechania przez Ministerstwo Finansów poboru podatku dochodowego od kosztów, które nie są zaliczane do kosztów uzyskania przychodu przez banki spółdzielcze - do ministra finansów. Odpowiedzi udzieli podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów pan Stefan Kawalec.</u>
          <u xml:id="u-151.5" who="#WicemarszałekJózefZych">Proszę pana posła o zadanie pytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-152">
          <u xml:id="u-152.0" who="#PosełJacekPawlicki">Już teraz bardzo krótko, bo pani prezes NBP częściowo na to odpowiedziała. Pytanie jednak brzmi następująco: Czy minister finansów przewiduje - a jeśli tak, to od kiedy - zaniechanie poboru podatku dochodowego od kosztów, które nie są zaliczane do kosztów uzyskania przychodu? Jest to metoda, która z pozytywnym skutkiem była stosowana w przeszłości we Francji, obecnie jest stosowana w Niemczech, w tzw. landach wschodnich. Ponadto drugie pytanie: Czy możliwe jest inne rozwiązanie, np. wykupienie przez ministra finansów obligacji banku zrzeszającego o wartości blisko 750 mld zł, na 5 lat, którą to kwotę bank przeznaczyłby na wykupienie tzw. złych długów w zrzeszonych w nim bankach spółdzielczych?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-153">
          <u xml:id="u-153.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-153.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Proszę pana ministra o udzielenie odpowiedzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-154">
          <u xml:id="u-154.0" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówStefanKawalec">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pan poseł zadał dwa pytania - jedno skierowane do prezesa NBP, drugie do ministra finansów - dotyczące tej samej problematyki. Chodzi o możliwe działania, które mają trochę ulżyć bankom spółdzielczym i bankom prywatnym znajdującym się w trudnej sytuacji. I zostały tutaj poruszone cztery problemy. Jeden to możliwość dokapitalizowania banków przez skarb państwa, przez przekazanie im obligacji restrukturyzacyjnych bądź wykup ich obligacji. Druga kwestia to rezerwy obowiązkowe, a trzecia - rezerwy celowe, które te banki muszą tworzyć zgodnie z wymogami nadzoru bankowego. I wreszcie sprawa czwarta - skutki podatkowe utworzenia rezerw celowych.</u>
          <u xml:id="u-154.1" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówStefanKawalec">Ponieważ te kwestie są ze sobą powiązane, państwo pozwolą, że się do nich krótko ustosunkuję.</u>
          <u xml:id="u-154.2" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówStefanKawalec">Jeśli chodzi o kwestię dokapitalizowania, to chcę powiedzieć, że obowiązujące ustawodawstwo i projekt budżetu nie przewiduje możliwości dokapitalizowania banków prywatnych lub spółdzielczych przez skarb państwa przez przekazanie im obligacji skarbu państwa bądź przez wykup od nich obligacji. Takie rozwiązanie nie jest również przewidywane. Jeśli chodzi o kwestię rezerw obowiązkowych, do której ustosunkowała się pani prezes NBP, to chcę tylko podkreślić fakt, że te rezerwy przejmowane przez NBP, od których banki nie otrzymują oprocentowania, powodują, że dochody banków są niższe. Dochody te są niższe, ponieważ to oprocentowanie, decyzją parlamentu, jest przekazywane do Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-154.3" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówStefanKawalec">Jeśli chodzi o rezerwy celowe, to jest to - wbrew jakby podobnej nazwie - zupełnie odmienna kategoria, dlatego że utworzenie rezerw celowych nie łączy się z żadnym wydatkiem ze strony banku. Utworzenie rezerwy celowej jest to pewna operacja księgowa, polegająca na odzwierciedleniu w rachunkowości banku pewnych zdarzeń, które w rzeczywistości już zaszły. Po prostu bank musi w swej rachunkowości przedstawić faktyczny stan swoich aktywów, który jest często w istocie gorszy od tego ukazywanego dotychczas. I to nie powoduje żadnych faktycznych przepływów finansowych i nie zmniejsza możliwości banku osiągania zysków, zarabiania pieniędzy. Utworzenie rezerw celowych w tej chwili nie pociąga za sobą żadnych skutków podatkowych. Jest podatkowo obojętne, to znaczy, że decyzja o utworzeniu rezerw celowych nie powoduje zwiększenia podatku ani też nie powoduje jego zmniejszenia. Dyskusja prowadzona od dość dawna dotyczy tego, czy utworzenie rezerwy celowej (i w jakim zakresie) powinno być tytułem do ulgi podatkowej. Obecne przepisy nie dają podstaw do tego, by z tytułu utworzenia rezerwy celowej zaniechać lub odroczyć płatność podatku. I takie rozwiązania nie są przewidywane. Natomiast jest przewidywane rozwiązanie, o którym wspomniała pani prezes NBP. Mianowicie toczą się w tej chwili dyskusje w komisji budżetowej - z udziałem przedstawicieli NBP i Ministerstwa Finansów - nad zmianą podatkowego traktowania rezerw celowych. Prowadziłoby to do tego, że w pewnym zakresie utworzenie rezerw celowych byłoby zaliczane jako koszt uzyskania przychodów. Oznaczałoby to, że decyzja o utworzeniu rezerw celowych powodowałaby obniżenie należnego podatku. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-155">
          <u xml:id="u-155.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-155.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Czy są dodatkowe zapytania?</u>
          <u xml:id="u-155.2" who="#WicemarszałekJózefZych">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-156">
          <u xml:id="u-156.0" who="#PosełKazimierzAdamski">Poseł Kazimierz Adamski. Panie Ministrze! Myślę, że pan trochę czaruje Izbę, mówiąc o tym, że te rezerwy oszczędnościowe są przekazywane na fundusz restrukturyzacji. Może pan powie, jaki procent z tych rezerw jest przekazywany na fundusz restrukturyzacji. Bo z tego, co ja wiem, to tylko część tych rezerw jest przekazywana, natomiast pozostałe środki prawdopodobnie zapełniają lukę inflacyjną. Jeszcze dodatkowe pytanie: Czy pani prezes w tej chwili, już w styczniu obniżyła wysokość rezerwy na kredyty stracone do 70% na trzy... ale to nieważne, że na trzy. Tylko z tego wynika, że w przyszłym roku już od tych rezerw nie będzie pobierany podatek, czyli będą one zaliczane w koszty uzyskania przychodu. W tej chwili te 30%, które... Część banków utworzyła 100-procentowe rezerwy. Czy te 30% również będą z tego zwolnione, czy jest taka możliwość, czy nie ma tej możliwości? Bo zakładam, że te pozostałe... Część banków się wycofała. Utworzyło tylko 70%, a 30% utworzy w pierwszym kwartale, natomiast część utworzyła już 100-procentowe rezerwy. Myślę, że powinniśmy je potraktować - te 30% - jednakowo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-157">
          <u xml:id="u-157.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-157.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Czy jeszcze ktoś zamierza zadać pytanie? Nie.</u>
          <u xml:id="u-157.2" who="#WicemarszałekJózefZych">Proszę, panie ministrze...</u>
          <u xml:id="u-157.3" who="#WicemarszałekJózefZych">Przepraszam, jeszcze pan poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-158">
          <u xml:id="u-158.0" who="#PosełJacekPawlicki">Przepraszam najmocniej, ale nie pojąłem, od kiedy to będzie. Pan minister powiedział, że trwają rozmowy w komisji budżetowej, ale chciałbym wiedzieć, czy nastąpi to w tym roku, a jeśli tak - to w którym miesiącu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-159">
          <u xml:id="u-159.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-160">
          <u xml:id="u-160.0" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówStefanKawalec">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jeśli chodzi o pierwsze pytanie, to chciałem powiedzieć, że oprocentowanie od rezerw obowiązkowych jest w całości przekazywane na konto Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, a w ubiegłym roku było przekazywane na Fundusz Restrukturyzacji i Oddłużenia Rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-160.1" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówStefanKawalec">Jeśli chodzi o dwa następne, powiązane ze sobą pytania - otóż te sprawy są w trakcie dyskusji w komisji budżetowej, trudno zatem przesądzić ostateczne rozwiązania. Intencja jest taka, że mają one wejść w życie od 1994 r. i nie jest już w tej chwili kwestią sporną to, że przyrost rezerw, które bank powinien utworzyć w roku 1994 - w stosunku do tego poziomu, jaki powinien być na koniec roku 1993 - byłby zaliczony w ciężar kosztów. Znaczyłoby to, że w takim wypadku nie byłyby poszkodowane te banki, które w pełni utworzyły rezerwy w 1993 r.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-161">
          <u xml:id="u-161.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-161.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Informuję, że Klub Parlamentarny Unia Demokratyczna w ramach przysługującego mu limitu wycofał zapytanie nr 7, a w to miejsce wskazał zapytanie nr 10.</u>
          <u xml:id="u-161.2" who="#WicemarszałekJózefZych">A zatem pani poseł Maria Trzcińska-Fajfrowska z Unii Demokratycznej zada pytanie w sprawie refundacji przez MEN kosztów paliwa rodzicom dowożącym dzieci niepełnosprawne do ośrodków rehabilitacyjno-wychowawczych i rehabilitacyjno-oświatowych. Zapytanie jest kierowane do ministra edukacji narodowej, odpowiedzi udzieli podsekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej pani Danuta Grabowska.</u>
          <u xml:id="u-161.3" who="#WicemarszałekJózefZych">Proszę o zadanie pytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-162">
          <u xml:id="u-162.0" who="#PosełMariaTrzcińskaFajfrowska">Na pytanie poselskie o przywrócenie bezpłatnych przejazdów dzieci niepełnosprawnych Ministerstwo Edukacji Narodowej odpowiedziało pozytywnie. Pytam, czy mogłoby to dotyczyć refundacji przez MEN kosztów paliwa rodzicom dowożącym własnym samochodem swoje niepełnosprawne dzieci do ośrodków rehabilitacyjno-wychowawczych, do ośrodków rehabilitacyjno-oświatowych i do klas dla dzieci z porażeniem mózgowym, gdzie jest realizowany program edukacji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-163">
          <u xml:id="u-163.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-163.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Proszę, pani minister.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-164">
          <u xml:id="u-164.0" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieEdukacjiNarodowejDanutaGrabowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dla uściślenia odpowiedzi MEN pozwolę sobie przypomnieć, iż było to pytanie, które był uprzejmy zadać pan poseł Krzysztof Wiecheć. Dotyczyło ono skutków finansowych, wynikających z poselskiego projektu zmiany ustawy z 20 czerwca 1992 r. o uprawnieniach do bezpłatnych i ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego. Właśnie ta ustawa i - pozwolę sobie to przypomnieć - jej nowelizacja zawarta w DzU nr 54 poz. 254 przyznała dzieciom i młodzieży dotkniętym inwalidztwem lub niepełnosprawnym 50-procentowe ulgi w przejazdach środkami publicznego transportu zbiorowego kolejowego i autobusowego z miejsca zamieszkania lub miejsca pobytu do szkoły, przedszkola, ośrodka rehabilitacji lub leczniczego i z powrotem. Mówi o tym wyraźnie art. 4 ust. 1 pkt 2 tejże ustawy.</u>
          <u xml:id="u-164.1" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieEdukacjiNarodowejDanutaGrabowska">Ministerstwo Edukacji Narodowej wystąpiło z inicjatywą przyznania tej grupie dzieci i młodzieży uprawnień do bezpłatnych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego kolejowego i autobusowego. Skutki finansowe tego rozwiązania obejmowałyby więc pozostałe 50% kosztów przejazdu. Z danych szacunkowych wynika, że uprawnieniami, o których mowa, należałoby objąć ok. 110 tys. dzieci i młodzieży niepełnosprawnej. Przyjmując, że koszt jednego uprawnienia do przejazdów autobusami, jak i we wszystkich pociągach w klasie dowolnej, w skali całorocznej wyniesie 425 tys. zł, należy kalkulować, iż ogólny koszt wyniósłby prawie 47 mld zł.</u>
          <u xml:id="u-164.2" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieEdukacjiNarodowejDanutaGrabowska">W związku z tym Ministerstwo Edukacji Narodowej, wspólnie z bardzo liczną zainteresowaną grupą posłów, przygotowało projekt ustawy o zmianie ustawy o uprawnieniach do bezpłatnych i ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego. Projekt ten rozstrzyga kwestie poruszane w pytaniach pań posłanek i panów posłów, dotyczące m.in. uczniów szkół pomaturalnych, którzy dziwnym sposobem jak gdyby wypadli z tego „rytmu” i okazało się, że cezura wiekowa decydowała o tym, czy uczeń szkoły policealnej może czy też nie może z takich uprawnień korzystać. Wszystkie te sprawy są zawarte w projekcie ustawy, który wpłynął już do laski marszałkowskiej.</u>
          <u xml:id="u-164.3" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieEdukacjiNarodowejDanutaGrabowska">Natomiast pani poseł uprzejmie zechciała jeszcze pogłębić tę niezwykle ważną problematykę i uzupełnić o zapytanie dotyczące bardzo indywidualnych spraw, kiedy to rodzice dowożą dziecko niepełnosprawne własnym środkiem transportu do ośrodka rehabilitacji leczniczej, przedszkola czy szkoły. Z przykrością informuję panią poseł, że w tej sytuacji - zwłaszcza prawnej - którą aktualnie mamy, nie widzę, niestety, żadnej możliwości refundacji. Aktualnie obowiązujące przepisy nie dają bowiem podstaw prawnych do podjęcia przez resort edukacji działań w tym zakresie. Uznając jednak za godną uwagi propozycję szanownej pani poseł, chciałabym podkreślić, że wprowadzenie jej w życie wymagałoby rozwiązań rangi ustawowej, oczywiście z jednoczesnym zapewnieniem w budżecie resortu edukacji środków na ten cel. Gdyby więc pani poseł i inni posłowie, którzy wnosili projekt nowelizacji ustawy, o której wyżej mówiłam, byli uprzejmi rozszerzyć ją o ten właśnie zapis, rzecz być może byłaby godna uwagi Wysokiej Izby i można by to umieścić w tym jednym akcie prawnym.</u>
          <u xml:id="u-164.4" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieEdukacjiNarodowejDanutaGrabowska">W każdym razie sądzę, że Wysoka Izba życzliwie i w dosyć szybkim tempie odniesie się do kwestii rozpatrzenia tej nowelizacji ustawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-165">
          <u xml:id="u-165.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję, pani minister.</u>
          <u xml:id="u-165.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Czy odpowiedź jest wystarczająca?</u>
          <u xml:id="u-165.2" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-165.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-165.4" who="#WicemarszałekJózefZych">Przechodzimy do zapytania ósmego. Pan poseł Artur Siedlarek, Unia Pracy, z zapytaniem w sprawie zobowiązań finansowych partii politycznych względem budżetu państwa i budżetów gmin. Zapytanie jest kierowane do ministra finansów. Odpowiedzi udzieli podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów pan Ryszard Pazura.</u>
          <u xml:id="u-165.5" who="#WicemarszałekJózefZych">Proszę o zadanie pytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-166">
          <u xml:id="u-166.0" who="#PosełArturSiedlarek">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Środki masowego przekazu wielokrotnie donosiły o często znacznym zadłużeniu partii politycznych wobec budżetu państwa i budżetów gmin. Wiele kontrowersji budziły także, i budzą nadal, sygnalizowane sytuacje, gdy ugrupowania polityczne swobodnie dysponowały majątkiem, którego status własnościowy nie był uregulowany.</u>
          <u xml:id="u-166.1" who="#PosełArturSiedlarek">W związku z powyższym chciałbym zapytać pana ministra, które partie polityczne winne są pieniądze budżetowi państwa lub budżetom gmin, o jak wielkie kwoty tu chodzi i z jakich tytułów wspomniane zobowiązania wynikają. Czy po refundacji kosztów wyborów partie, które ją otrzymały, uregulowały swoje zobowiązania wobec państwa, oczywiście jeśli takie zobowiązania miały? Co rząd zamierza zrobić w celu ukrócenia praktyk nieregulowania przez partie polityczne zobowiązań wobec państwa i gmin?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-167">
          <u xml:id="u-167.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-167.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Proszę pana ministra o udzielenie odpowiedzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-168">
          <u xml:id="u-168.0" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Odpowiadając na zapytanie pana posła w sprawie poziomu nie uregulowanych zobowiązań finansowych partii politycznych względem budżetu państwa i budżetów gmin, uprzejmie informuję, że partie polityczne, zgodnie z ustawą o partiach politycznych z 28 lipca 1990 r., mogą prowadzić działalność gospodarczą - bo działalność statutowa nie jest opodatkowana - wyłącznie w dwóch formach, w formie spółdzielni i w formie udziału w spółkach. Dochody partii politycznych są wolne od podatku dochodowego w części, w jakiej zostaną wydatkowane na cele statutowe - wynika to wprost z ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych - z wyjątkiem jednak dochodów uzyskanych z działalności handlowej oraz działalności wytwórczej w zakresie wyrobów przemysłu elektronicznego, paliwowego, tytoniowego, spirytusowego, winiarskiego, piwowarskiego, a także wyrobów alkoholowych o zawartości powyżej 1,5% alkoholu. A więc tylko te rodzaje działalności nie mogą być zwolnione od podatku, nawet jeśli dochody zostałyby przeznaczone na cele statutowe. Ponadto dochody ze składek członkowskich są wolne od podatku dochodowego. Natomiast partie polityczne uiszczają na ogólnie obowiązujących zasadach podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy, jak również cło w wypadku importu towarów na własne potrzeby. Te trzy typy podatków są domeną aparatu skarbowego.</u>
          <u xml:id="u-168.1" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Podatek od nieruchomości należy do grupy podatków lokalnych, stanowi dochód własny gminy i w całej rozciągłości jest przez nią administrowany. Rząd nie ma uprawnień ustawowych, aby podąć w tej dziedzinie jakiekolwiek działanie. Oznacza to, że wszelkie decyzje odnośnie tego podatku są regulowane przez gminy. Jeżeli podatek ten przez którąkolwiek partię polityczną nie jest regulowany, to gmina może zwrócić się do urzędu skarbowego, a ten na jej wniosek może podjąć się wykonania usługi w formie postępowania egzekucyjnego. Bez wniosku gminy aparat skarbowy nie jest uprawniony do działania egzekucyjnego w zakresie podatków należnych gminom. Czynsze stanowią natomiast należności cywilnoprawne, w odniesieniu do których rządowy aparat skarbowy nie może podejmować żadnych działań, gdy partia polityczna nie uiszcza tej należności. Ewentualnych roszczeń z tego tytułu w stosunku do partii można dochodzić jedynie na drodze postępowania sądowego.</u>
          <u xml:id="u-168.2" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Tak więc gdy idzie o podatki od dochodów z działalności gospodarczej, które nie są ustawowo zwolnione z opodatkowania z tytułu przeznaczenia ich na cele statutowe, właściwymi instancjami są urzędy i izby skarbowe, czyli rządowy aparat skarbowy. Z tytułu opłat czy podatków przynależnych gminom urzędy i izby skarbowe mogą prowadzić egzekucje tylko na wyraźny wniosek gminy. Jeżeli natomiast chodzi o zaległości z tytułu czynszów, to są to należności cywilnoprawne i instytucją właściwą do podejmowania decyzji jest tutaj sąd.</u>
          <u xml:id="u-168.3" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Niestety nie mogę dzisiaj szczegółowo odpowiedzieć na część pytania pana posła odnoszącą się do kwestii zobowiązań, tzn. jak wielkie są te zadłużenia i czy partie, które otrzymują z tytułu wyborów rekompensatę, przeznaczają te środki na regulację ewentualnych zaległości. Sporządzamy informację comiesięczną, ale w skali makro. Gdyby taką informację trzeba było zdobyć, potrzebny byłby czas. Musielibyśmy się bowiem zwrócić do izb i urzędów skarbowych, żeby przygotowały nam te informacje co do stanu na określony moment, zgromadzić je w ministerstwie i przetworzyć. Jeśli będzie takie zapotrzebowanie, oczywiście to zrobimy.</u>
          <u xml:id="u-168.4" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Nasza ogólna ocena jest taka: na ogół nie są to zobowiązania podatkowe, partie zalegają natomiast z należnościami cywilnoprawnymi lub należnościami wobec gmin. Jest to większy problem niż zaległości z tytułu podatków. Jeśli chodzi o podatki, nasz aparat stara się nie pomijać nikogo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-169">
          <u xml:id="u-169.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-169.1" who="#komentarz">(Poseł Artur Siedlarek: Mam dodatkowe pytanie.)</u>
          <u xml:id="u-169.2" who="#WicemarszałekJózefZych">Jest dodatkowe pytanie. Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-170">
          <u xml:id="u-170.0" who="#PosełArturSiedlarek">Krótkie pytanie dodatkowe. Jak zrozumiałem, rząd nie jest zainteresowany tymi zobowiązaniami, np. wobec RSW. Chciałbym, żeby pan wyjaśnił tę kwestię.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-171">
          <u xml:id="u-171.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-171.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Czy są dalsze zapytania?</u>
          <u xml:id="u-171.2" who="#WicemarszałekJózefZych">Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-171.3" who="#WicemarszałekJózefZych">Proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-172">
          <u xml:id="u-172.0" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Próbowałem wyjaśnić, że gdy wchodzą w grę należności cywilnoprawne, rząd nawet nie może wkraczać, dlatego że nie jest właściwym podmiotem. Tam, gdzie chodzi o należności z tytułu podatków państwowych, tzn. wpływających wprost do budżetu państwa, tam rząd jest bardzo zainteresowany i wobec partii politycznych stosuje takie same reguły, jak wobec każdego innego podatnika. Nie może jednak wychodzić z inicjatywą ściągania zobowiązań wobec gminy, jeżeli gmina o to nie wystąpi. Rządowy aparat skarbowy pełni funkcje usługowe w stosunku do gmin. Najpierw jednak gmina musi złożyć wniosek, a aparat skarbowy będzie wtedy wykonywał egzekucję. Tak wygląda sytuacja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-173">
          <u xml:id="u-173.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-173.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Przechodzimy do zapytania dziewiątego.</u>
          <u xml:id="u-173.2" who="#WicemarszałekJózefZych">Pan poseł Władysław Adamski z Sojuszu Lewicy Demokratycznej składa zapytanie w sprawie wypłaty premii gwarancyjnej od wkładów oszczędnościowych na budownictwo mieszkaniowe. Zapytanie jest skierowane do ministra finansów. Odpowiada podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów pan Ryszard Pazura.</u>
          <u xml:id="u-173.3" who="#WicemarszałekJózefZych">Pan minister napracuje się dziś tutaj za całe ministerstwo.</u>
          <u xml:id="u-173.4" who="#WicemarszałekJózefZych">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-174">
          <u xml:id="u-174.0" who="#PosełWładysławAdamski">Panie ministrze, przed kilkoma tygodniami zwróciłem się do pani minister budownictwa Barbary Blidy z interpelacją w sprawie naliczania premii gwarancyjnych od wkładów z książeczek mieszkaniowych. Obecnie bowiem mamy sytuację, w której istnieje możliwość naliczania premii gwarancyjnej przy budowie mieszkań indywidualnych, a jednocześnie odmawia się tego prawa osobom budującym swoje mieszkania za pośrednictwem spółdzielni mieszkaniowych. Stało się tak w wyniku decyzji rządu premier Suchockiej z 22 czerwca ubiegłego roku. Pani minister w udzielonej odpowiedzi uznała, że istnieje potrzeba uregulowania tej kwestii i wprowadzenia przepisów traktujących jednakowo budownictwo indywidualne i spółdzielcze. Resort budownictwa wskazał zarazem, że dojdzie do tego po uzgodnieniach z Ministerstwem Finansów, które - jak przewidywano - zapadną w najbliższym czasie.</u>
          <u xml:id="u-174.1" who="#PosełWładysławAdamski">Ponieważ sprawą tą jest zainteresowanych zarówno wiele spółdzielni, jak i wielu przyszłych lokatorów, chcę spytać, kiedy do zapowiadanego spotkania międzyresortowego dojdzie, jak na powyższą kwestię zapatruje się resort finansów oraz kiedy dojdzie do ostatecznego uregulowania przedstawionego problemu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-175">
          <u xml:id="u-175.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-175.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Proszę pana ministra o udzielenie odpowiedzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-176">
          <u xml:id="u-176.0" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym poinformować pana posła Władysława Adamskiego, że odpowiedź wysłaliśmy listownie dwa dni temu. Powtórzę treść tego listu. A dwa dni zwłoki to wina poczty, nie ministra finansów.</u>
          <u xml:id="u-176.1" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Otóż zgodnie z przepisami wypłata premii gwarancyjnej od wkładów oszczędnościowych na budownictwo mieszkaniowe jest uzależniona od zajścia zdarzenia, które uprawnia posiadacza książeczki mieszkaniowej do uzyskania premii. Co to jest za zdarzenie? To jest stwierdzenie, że jest niezbita pewność co do przydziału mieszkania w najbliższym czasie. Chciałbym powiedzieć, że od samego początku filozofia premii gwarancyjnej jest następująca: Premia gwarancyjna jest świadczeniem ze środków budżetu państwa, czyli ze środków podatników, na uzupełnienie kosztów związanych z zaspokojeniem potrzeb mieszkaniowych, nie ma zaś za zadanie kreowania tych potrzeb. Nie można w związku z tym środków należnych z tytułu premii gwarancyjnej traktować jako wkładu umożliwiającego rozpoczęcie starań o zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych. Nie można tego czynić z tego powodu, że gdybyśmy przyjęli taką filozofię, nie wystarczyłoby chyba środków z kolejnych budżetów państwa, by tak rozumiane zobowiązania budżet pokrył.</u>
          <u xml:id="u-176.2" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Tak więc wyraźnie na samym początku musi zaistnieć to zdarzenie, żeby tę premię otrzymać. Rzeczywiście zrobiono wyjątek od tej zasady przy budownictwie prywatnym jednorodzinnym. Przyjęto mianowicie, że w takim przypadku - jeśli ktoś sam buduje, a ma książeczkę mieszkaniową - wystarczy, że budowa jest zaawansowana w 20% i można otrzymać premię gwarancyjną. Dlaczego przyjęto taką zasadę? Ano dlatego, że już można to stwierdzić, dokonać pomiarów, i wtedy wiadomo, że on sfinansował rzeczywiście, fizycznie 20% wartości tego mieszkania czy budynku. Nie ma natomiast takiej możliwości w przypadku realizacji budownictwa poprzez spółdzielnię mieszkaniową. Nie oznacza to, że nie ma w tym wypadku problemu. Problem rzeczywiście jest.</u>
          <u xml:id="u-176.3" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">W związku z tym odpowiadam na pytanie. Rzeczywiście skrócono okres między zaistnieniem zdarzenia a uzyskaniem premii. On jest, sądząc również z tych sygnałów, które płyną do nas, zbyt długi. Zdarza się więc, że członek spółdzielni już otrzymał mieszkanie, złożył wniosek o premię, ale premia jest wypłacona jak gdyby po czasie. Co my podjęliśmy w tej sprawie i co podejmiemy? (To jest stanowisko ministra finansów.) Po pierwsze, uzgodniliśmy roboczo - po tych sygnałach, m.in. pana posła - z PKO Bank Państwowy - bo to głównie jest tam załatwiane - że oddziały będą realizowały prawo do premii w sposób bardziej elastyczny, tzn. z wyprzedzeniem w stosunku do daty przydziału mieszkania. Jednocześnie wystąpimy z nowelizacją - taki projekt jest już przygotowany - rozporządzenia mającego na celu umożliwienie realizowania premii gwarancyjnej z wyprzedzeniem, jednak przy gwarancjach ze strony spółdzielni wykorzystania tych środków zgodnie z ich przeznaczeniem. Zdarzają się bowiem przypadki, że po wypłacie premii gwarancyjnej członek wycofuje się ze spółdzielni. Te pieniądze jemu się wypłaca, a następnie po upływie kilku miesięcy ten sam członek chce odzyskać swoje pierwotne prawo do mieszkania, co nie bardzo jest możliwe, bo na jego miejsce wchodzi następny. W tej chwili przygotowujemy nowelizację tego rozporządzenia. Jak powiadam, możliwe jest działanie z wyprzedzeniem, ale to wyprzedzenie nie może być w stosunku do zdarzenia znaczne ze względu na to, że wszyscy wtedy wysuwaliby żądanie wypłaty premii gwarancyjnej w pierwszym stadium oczekiwania na mieszkanie. Żaden budżet by tego po prostu nie wytrzymał. Taka jest prawda.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-177">
          <u xml:id="u-177.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję bardzo, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-177.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Przepraszam, jeszcze jest dodatkowe zapytanie.</u>
          <u xml:id="u-177.2" who="#WicemarszałekJózefZych">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-178">
          <u xml:id="u-178.0" who="#PosełWładysławAdamski">Panie ministrze, zgadzamy się, jak wnoszę z pańskiej wypowiedzi, co do tego, że celem istnienia premii gwarancyjnej jest pozyskanie przez obywatela mieszkania. Jednocześnie faktem jest, że obecnie mamy do czynienia z brakiem jednolitych zasad w odniesieniu do różnych form budownictwa mieszkaniowego. Odpowiedź, jaką otrzymałem od pani minister Blidy, jest odpowiedzią na interpelację, jest to więc oficjalne stanowisko rządu w odniesieniu do tej kwestii. O ile dobrze odczytałem tę odpowiedź - a sądzę, że dobrze - wynikała z niej sugestia ujednolicenia zasad w odniesieniu do wszystkich form. Chodzi mi wyłącznie o to: jak resort finansów widzi to ujednolicenie, czy ono nastąpi? Na to pytanie można po prostu krótko odpowiedzieć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-179">
          <u xml:id="u-179.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Chwileczkę, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-179.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-180">
          <u xml:id="u-180.0" who="#PosełJerzyJankowski">Panie ministrze, rozumiem, że pan tutaj prezentuje punkt widzenia związany z ochroną interesu budżetu - i to można zrozumieć. Mówimy tu o takiej sytuacji, kiedy członek spółdzielni buduje za własne środki, a więc nie korzysta z kredytu. Nie bardzo rozumiem, dlaczego indywidualne budowanie domu i zaawansowanie budowy w 20% ma być gwarancją, że premia będzie przeznaczona właśnie na budowę. Przecież w każdej chwili taką budowę można sprzedać, w dodatku jeszcze przysługuje odliczenie od podatku dochodowego. Dlaczego nie można przyjąć takiej samej reguły w stosunku do spółdzielni? Dlaczego, jeżeli spółdzielnia udokumentuje, że realizuje inwestycję ze środków członków spółdzielni i że budowa ta jest zaawansowana nie w 20%, ale 35%, nie można przyznać takiej premii? Nie rozumiem tej różnicy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-181">
          <u xml:id="u-181.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-181.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-182">
          <u xml:id="u-182.0" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Najpierw odpowiem na pytanie pana posła Jankowskiego. Zaznaczam, że nie reprezentuję interesu budżetu, tylko interes podatników. Gdyby zastosować zasadę proponowaną przez pana posła, to natychmiast zgłosiliby się wszyscy posiadacze książeczek mieszkaniowych (ja też założyłem taką książeczkę dla dziecka), zaś polscy podatnicy nie byliby w stanie wypłacić tego w roku...</u>
          <u xml:id="u-182.1" who="#komentarz">(Poseł Jerzy Jankowski: Ale najpierw trzeba dać 35% - zapłacić pieniądze.)</u>
          <u xml:id="u-182.2" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Jeszcze raz powtarzam, że idea premii gwarancyjnej nie jest taka. To nie jest premia za oszczędzanie, to jest premia za oszczędzanie na mieszkanie, pod warunkiem że ma się wymagane minimum wkładu; warunek drugi to otrzymanie w przyszłości mieszkania. Inaczej cała koncentracja wypłat premii gwarancyjnych z tytułu posiadania książeczek mieszkaniowych nastąpiłaby w 1994 r. Jest to po prostu niemożliwe. Czy widzimy możliwość ujednolicenia? W 1994 r. - nie, natomiast w przyszłości tak, ponieważ pani minister Blida pracuje nad koncepcją jednolitych zasad dopłat i preferencji w zakresie kredytowania i finansowania budownictwa mieszkaniowego - powołała do tego odpowiedni zespół. Tak rozumieliśmy jej wypowiedź dotyczącą interpelacji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-183">
          <u xml:id="u-183.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-183.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Przechodzimy do zapytania jedenastego - pana posła Bogusława Kaczmarka z Unii Pracy - w sprawie stanowiska ministra przekształceń własnościowych wobec raportu Najwyższej Izby Kontroli dotyczącego prywatyzacji Polkoloru oraz wniosku NIK o odwołanie Jerzego Strzeleckiego z funkcji podsekretarza stanu w Ministerstwie Przekształceń Własnościowych. Zapytanie kierowane jest do ministra przekształceń własnościowych. Odpowiedzi udzieli minister przekształceń własnościowych pan Wiesław Kaczmarek.</u>
          <u xml:id="u-183.2" who="#WicemarszałekJózefZych">Czy jest pan poseł? Nie ma pana posła.</u>
          <u xml:id="u-183.3" who="#WicemarszałekJózefZych">Przepraszam, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-183.4" who="#WicemarszałekJózefZych">Wobec tego przechodzimy do zapytania dwunastego.</u>
          <u xml:id="u-183.5" who="#WicemarszałekJózefZych">Czy jest pan poseł Stanisław Rogowski? Jest.</u>
          <u xml:id="u-183.6" who="#WicemarszałekJózefZych">Pan poseł Stanisław Rogowski z Unii Pracy w sprawie zmiany systemu nadawania obrazu telewizyjnego SECAM na PAL oraz rekompensaty związanej z tą zmianą dla emerytów i rencistów. Zapytanie kierowane jest do ministra łączności. Odpowiedzi udzieli podsekretarz stanu w Ministerstwie Łączności pan Marek Rusin.</u>
          <u xml:id="u-183.7" who="#WicemarszałekJózefZych">Proszę pana posła o przedstawienie zapytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-184">
          <u xml:id="u-184.0" who="#PosełStanisławRogowski">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Od 1 stycznia 1994 r., jak wiadomo, program II polskiej telewizji jest nadawany w systemie PAL. Posiadacze telewizorów przystosowanych wyłącznie do odbioru programu w systemie SECAM, wyprodukowanych w Polsce i w innych krajach RWPG, zmuszeni są do dokonania przeróbki, która kosztuje obecnie pół miliona zł. Nie kwestionując potrzeby zmiany systemu nadawania, zwracam się z pytaniem: Czy resort rozpatrywał możliwości - a jeżeli nie, czy jest to możliwe - wprowadzenia jakiejś formy rekompensaty, np. w postaci ulg w opłacie abonamentu, dla emerytów i rencistów, którzy mają sprawne aparaty, a zostali pozbawieni możliwości oglądania programu w kolorze? Koszt przeróbki relatywnie nie jest duży, ale w budżecie ludzi gorzej sytuowanych - chodzi mi o emerytów i rencistów - jest to pokaźna suma. Obecnie płacą oni z opóźnieniem cenę za realizowaną w przeszłości we wszystkich krajach socjalistycznych politykę ograniczania możliwości kontaktów, bo przecież o to m.in. chodziło, kiedy wybierano system SECAM.</u>
          <u xml:id="u-184.1" who="#PosełStanisławRogowski">To jest pierwsze pytanie. Panie marszałku, ja właściwie zgłosiłem dwa pytania, ale Kancelaria Sejmu poinformowała mnie, że jest to w zasadzie druga część tego samego pytania, sądzę więc, że mogę je zadać. Odnosi się to do tej samej materii, tyle że nie dotyczy już ewentualnych rekompensat. Wracając jeszcze do rekompensat - jest to zarazem pewien projekt, pewien wniosek - czy ministerstwo nie mogłoby rozpatrzyć takiej właśnie możliwości załatwienia tej sprawy.</u>
          <u xml:id="u-184.2" who="#PosełStanisławRogowski">Zatem druga część pytania. Według moich informacji działania podejmowane przy dokonywaniu tej zmiany były niekonsekwentne. Zmieniono system nadawania obrazu, pozostawiając wschodnioeuropejski system nadawania dźwięku, co oznacza, że za jakiś czas trzeba będzie znowu dokonywać podobnych przeróbek. Czym to było podyktowane i jak właściwie sprawa przedstawia się w istocie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-185">
          <u xml:id="u-185.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-185.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Proszę pana ministra.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-186">
          <u xml:id="u-186.0" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieŁącznościMarekRusin">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pozwalam sobie udzielić panu posłowi odpowiedzi na oba pytania. Na początku chciałem uprzejmie wyjaśnić, że prawną stronę emisji sygnału radiodyfuzji telewizyjnej w Polsce reguluje podstawowy akt prawny, jakim jest Polska Norma PN 93/T0230, która ustala, że w radiodyfuzji telewizyjnej jedynym, jak na razie, sposobem formowania sygnału jest formowanie w standardzie D/K SECAM. Oznacza to, że w chwili obecnej emisja sygnału telewizyjnego zakodowanego w sposób inny, niezgodny z tą normą, jest sprzeczna z polskim prawodawstwem i dokonywana jest na wyłączne ryzyko nadawcy.</u>
          <u xml:id="u-186.1" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieŁącznościMarekRusin">Pragnę także poinformować, że Ministerstwo Łączności oczekuje, iż w najbliższych tygodniach powinien zostać zatwierdzony kolejny akt normatywny, który określi zasady formowania sygnału w telewizji w standardzie D/K PAL. Równocześnie zostanie wydane rozporządzenie ministra łączności dopuszczające w Polsce oba wymienione sposoby formowania sygnału radiodyfuzji telewizyjnej na zasadzie równorzędności.</u>
          <u xml:id="u-186.2" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieŁącznościMarekRusin">W tej sytuacji, gdy oba systemy nadawania zostaną równorzędnie dopuszczone do stosowania, o ich wykorzystaniu będzie decydował wyłącznie nadawca - publiczny lub komercyjny - kierując się własnym wyczuciem i szacunkiem dla potencjalnych klientów. Nadawca publiczny - publiczna telewizja - ma, oczywiście, do spełnienia jeszcze inną rolę w państwie, dlatego przy wyborze sposobu nadawania musi on brać pod uwagę również społeczne aspekty swego działania. Polski nadawca publiczny, Telewizja Polska SA, od 1 stycznia jest podmiotem niezależnym od ministra łączności (jest to jednoosobowa spółka skarbu państwa, w której właściciela reprezentuje minister finansów), dlatego też nie jestem w stanie określić wszystkich motywów, jakimi kierował się nowo wybrany zarząd tej spółki decydując się na emisję programu II w standardzie PAL. Rozumiem względy techniczne, ale pozostałych nie znam.</u>
          <u xml:id="u-186.3" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieŁącznościMarekRusin">Mając na uwadze to, że zgodnie z ustawą o radiofonii i telewizji w sprawach związanych z nadawaniem telewizyjnym właściwym organem jest Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, która decyduje także o ewentualnych zmianach czy ustalaniu wysokości abonamentu i zniżek - jeśli pan poseł pozwoli i wyrazi na to zgodę, tę część pytania skieruję do Krajowej Rady, bo ona tylko władna jest udzielić kompetentnej odpowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-186.4" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieŁącznościMarekRusin">Jeśli chodzi o drugie pytanie, to obie normy podtrzymują (bądź będą podtrzymywały — w przypadku tej, która jest jeszcze nie zatwierdzona) stosowany dotychczas standard emisji fonii towarzyszącej, co oznacza, że niezależnie od sposobu formowania całkowitego sygnału emisyjnego telewizji kolorowej — czyli informacji o barwie — sposób radiodyfuzyjnej emisji fonii towarzyszącej nie ulegnie zmianie, zarówno obecnie, jak i w przyszłości. Oznacza to, że w naszym kraju będzie stosowany standard D/K SECAM i D/K PAL, co w przypadku D/K PAL nie jest nowością — stosuje go kilka krajów, z których największym są Chiny. Rozwiązanie takie ma podstawowe znaczenie dla zdecydowanej większości odbiorców telewizji, mających odbiorniki przystosowane właśnie do odbioru tego sposobu przekazu, natomiast przy odbiornikach wielostandardowych nie powinno to stanowić większego utrudnienia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-187">
          <u xml:id="u-187.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-187.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-188">
          <u xml:id="u-188.0" who="#PosełStanisławRogowski">Dziękuję bardzo, panie ministrze. Oczywiście byłbym bardzo wdzięczny, gdyby pan minister, ja też to oczywiście zrobię, również przekazał to pierwsze pytanie.</u>
          <u xml:id="u-188.1" who="#komentarz">(Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Łączności Marek Rusin: Mogę wyręczyć pana posła i w normalnym trybie służbowym wysłać to do Krajowej Rady, bo ona jest władna tu odpowiedzieć.)</u>
          <u xml:id="u-188.2" who="#PosełStanisławRogowski">Dobrze, dziękuję bardzo. Nie robię tego z lenistwa, ale dlatego że na pewno zapytanie pana ministra...</u>
          <u xml:id="u-188.3" who="#komentarz">(Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Łączności Marek Rusin: Nie ma sprawy, to mój obowiązek.)</u>
          <u xml:id="u-188.4" who="#PosełStanisławRogowski">... będzie miało większy ciężar gatunkowy. Jeśli chodzi o drugie pytanie, czy dobrze zrozumiałem, że nie będą w najbliższym czasie konieczne przeróbki w związku ze zmianą dźwięku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-189">
          <u xml:id="u-189.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-190">
          <u xml:id="u-190.0" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieŁącznościMarekRusin">Nie, nie. Podtrzymujemy to. Jest to standard, który jest znany. Jest to jedna z wersji standardu PAL.</u>
          <u xml:id="u-190.1" who="#komentarz">(Poseł Stanisław Rogowski: Bardzo dziękuję, panie ministrze.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-191">
          <u xml:id="u-191.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję panu posłowi, dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-191.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Czas przeznaczony na zapytania został wyczerpany, kończymy więc rozpatrywanie tego punktu porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-191.2" who="#WicemarszałekJózefZych">Ogłaszam przerwę do godz. 17 min 35.</u>
          <u xml:id="u-191.3" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 17 min 01 do godz. 17 min 36)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-192">
          <u xml:id="u-192.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę państwa o zajmowanie miejsc. Przerwa dobiega końca.</u>
          <u xml:id="u-192.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-192.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Powracamy do rozpatrzenia punktów 7 i 8 porządku dziennego:</u>
          <u xml:id="u-192.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">7. Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze (druk nr 158).</u>
          <u xml:id="u-192.4" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">8. Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości (druk nr 199).</u>
          <u xml:id="u-192.5" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Głos ma pan poseł Wiesław Kossakowski.</u>
          <u xml:id="u-192.6" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Panie pośle, niestety, zaczynają się już przykre restrykcje czasowe. Ma pan 2 minuty i 37 sekund i na tym kończy się czas przewidziany dla pana klubu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-193">
          <u xml:id="u-193.0" who="#PosełWiesławKossakowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wniesiony pod obrady Wysokiej Izby projekt ustawy o zmianie niektórych postanowień w Prawie spółdzielczym jest wynikiem naszej troski o dalszy los wielu spółdzielni w naszym kraju upadających w ciągu ostatnich czterech lat. Jestem przekonany, że, tak jak ja, również znaczna część Wysokiej Izby opowie się za przyjęciem tego projektu i skieruje go do dalszego dopracowania do Komisji Nadzwyczajnej.</u>
          <u xml:id="u-193.1" who="#PosełWiesławKossakowski">Korzystając z regulaminowego czasu pragnę przekazać Wysokiej Izbie tylko niektóre uwagi co do projektowanych unormowań.</u>
          <u xml:id="u-193.2" who="#PosełWiesławKossakowski">Art. 6 § 2 — proponuję zapis: „Liczba członków spółdzielni nie może być mniejsza od siedmiu” (jest dziesięciu); dalej bez zmian. Równocześnie proponuję, aby w małych spółdzielniach, liczących do 30 członków, nie tworzyć rad nadzorczych, a jedynie walne zgromadzenia jako najwyższy organ władzy, na których wybierano by: członków komisji rewizyjnej, prezesa i członków zarządu. Szczegółowe rozwiązania powinny być ujęte w statutach tych spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-193.3" who="#PosełWiesławKossakowski">Art. 21 — proponowane postanowienia dotyczące rozliczeń między członkiem a spółdzielnią pozostawić do unormowania w statutach według życzeń samych członków i władz spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-193.4" who="#PosełWiesławKossakowski">Art. 41 — proponuję zapis § 2: „Uchwały podejmowane są zwykłą większością głosów przy obowiązkowej obecności co najmniej połowy delegatów uprawnionych do podejmowania uchwał”; dalej bez zmian.</u>
          <u xml:id="u-193.5" who="#PosełWiesławKossakowski">Art. 49 § 1 — nie mogę się zgodzić z zapisem o jednoosobowym zarządzie, jest to bowiem sprzeczne z kolegialnym podejmowaniem decyzji. W skład zarządu powinny wchodzić minimum 3 osoby. Mój sprzeciw budzi również możliwość wyboru do zarządu osób nie będących członkami spółdzielni. Osoby takie nie będą zainteresowane prawidłowym jej funkcjonowaniem, a jedynie osiągnięciem zysków z pracy członków spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-193.6" who="#PosełWiesławKossakowski">Nie popieram również zapisów mówiących o obowiązkowej przynależności spółdzielni do związków rewizyjnych. Byłby to powrót do minionej epoki. Spółdzielnie same powinny decydować o tym, czy chcą tworzyć związki, a jeśli tak, to jakie i z kim. Ten problem należy pozostawić do rozstrzygnięcia samym członkom spółdzielni w ich statutach. Uważam również, że związki rewizyjne mogłyby prowadzić własną działalność gospodarczą, niekonkurencyjną w stosunku do zrzeszonych spółdzielni. Takie unormowanie pozwoliłoby na obniżenie kosztów utrzymania związków rewizyjnych, które mają być pokrywane przez zrzeszonych członków.</u>
          <u xml:id="u-193.7" who="#PosełWiesławKossakowski">Pragnę przedstawić również swoje stanowisko dotyczące spółdzielni rzemieślniczych. Panie posłanki i panowie posłowie są doskonale zorientowani, że działalność spółdzielni rzemieślniczych jest specyficzna. Ich odrębność w porównaniu z innymi rodzajami spółdzielni wyraża się w tym, że:</u>
          <u xml:id="u-193.8" who="#PosełWiesławKossakowski">— powstały wyłącznie z majątków ich członków, to jest rzemieślników-właścicieli zakładów;</u>
          <u xml:id="u-193.9" who="#PosełWiesławKossakowski">— nie są właścicielami środków produkcji, są nimi rzemieślnicy-przedsiębiorcy oraz członkowie spółdzielni;</u>
          <u xml:id="u-193.10" who="#PosełWiesławKossakowski">— zajmują się organizacją procesów produkcyjnych, promocją, zaopatrzeniem, prowadzą aktualnie biura rachunkowe.</u>
          <u xml:id="u-193.11" who="#PosełWiesławKossakowski">Są to argumenty, które - moim zdaniem - należy wziąć pod uwagę przy ostatecznym formułowaniu zapisów w omawianej ustawie.</u>
          <u xml:id="u-193.12" who="#PosełWiesławKossakowski">Pan marszałek sygnalizuje, że czas mojego wystąpienia już się kończy, zatem nie wygłoszoną jego część przekażę do protokółu. Na zakończenie dwa zdania.</u>
          <u xml:id="u-193.13" who="#PosełWiesławKossakowski">Wnoszę o zobowiązanie Komisji Nadzwyczajnej do złożenia Wysokiej Izbie sprawozdania w ciągu trzech miesięcy. Uzasadniam to tym, że ustawa jest bardzo potrzebna, a z wypowiedzi moich przedmówców wynika, że istnieje duża zgodność poglądów.</u>
          <u xml:id="u-193.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-194">
          <u xml:id="u-194.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi; dziękuję za zmieszczenie się w czasie.</u>
          <u xml:id="u-194.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Głos ma pani posłanka Zofia Grzebisz-Nowicka z SLD. Pełna swoboda, 14 minut, pani posłanko.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-195">
          <u xml:id="u-195.0" who="#PosełZofiaGrzebiszNowicka">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Jak już w dzisiejszej debacie podkreślano, wczoraj minęły 4 lata od dnia, w którym Sejm X kadencji uchwalił aż dwie ustawy wyrządzające ogromną krzywdę polskiej spółdzielczości. Uchwalono je wbrew woli kilku milionów spółdzielców i ich związków, ale także wbrew zdrowemu rozsądkowi. Należę do licznej grupy tych działaczy spółdzielczych i związkowych, którzy wraz ze statutowymi organami swoich krajowych związków, z Naczelną Radą Spółdzielczą, przestrzegali przed szkodliwymi skutkami przyjmowanych w nich regulacji prawnych, szkodliwych nie tylko dla ruchu spółdzielczego, ale również dla całej gospodarki narodowej.</u>
          <u xml:id="u-195.1" who="#PosełZofiaGrzebiszNowicka">Nasze propozycje, które niestety nie zostały uwzględnione, zmierzały do wyeliminowania z Prawa spółdzielczego tych unormowań, które dotyczyły systemu gospodarki nakazowo-rozdzielczej i ograniczały samorządność i inicjatywność spółdzielni, i do pozostawienia tych wszystkich regulacji, które chroniły wieloletni dorobek społeczno-materialny polskiej spółdzielczości. Chodziło nam o dostosowanie Prawa spółdzielczego do nowych warunków polityczno-gospodarczych w naszym kraju, o stworzenie spółdzielczości równoprawnych warunków działania i rozwoju z innymi podmiotami gospodarki rynkowej. Stało się jednak inaczej. Uchwalona 20 stycznia 1990 r. ustawa o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości przez likwidację wszystkich związków spółdzielczych, zarówno centralnych, jak i regionalnych i branżowych, pozbawiła ze skutkiem natychmiastowym kilka tysięcy spółdzielni źródeł zaopatrzenia i możliwości zbytu produkowanych lub skupowanych przez nie wyrobów, a także pozbawiła je pomocy finansowej. Ustało doradztwo ekonomiczne i organizacyjno-prawne, szkolenie zawodowe pracowników i członków organów statutowych, zaprzestały działalności agendy socjalne. Zlikwidowanie lustracji pozbawiło spółdzielnie nie tylko wewnętrznej kontroli i doradztwa finansowego, ale także ochrony przed niszczeniem i rozkradaniem ich majątku.</u>
          <u xml:id="u-195.2" who="#PosełZofiaGrzebiszNowicka">Tysiące spółdzielni znalazło się w nowej sytuacji, zupełnie nie przygotowane pod względem kadrowym i finansowym, mając nieodpowiedni system zarządzania; ponadto były obciążone znacznymi kredytami i - rosnącymi w galopującym tempie - lichwiarskimi odsetkami. Zostały pozostawione swojemu losowi w najtrudniejszym okresie reformowania naszej gospodarki. Nic więc dziwnego, że mimo ogromnego wysiłku szerokich rzesz spółdzielców wiele z nich nie sprostało tym drapieżnym prawom gospodarki rynkowej.</u>
          <u xml:id="u-195.3" who="#PosełZofiaGrzebiszNowicka">W rolnictwie do sierpnia ub.r. postawiono w stan likwidacji ponad 470 spółdzielni prowadzących różnego rodzaju działalność. Gwałtownemu zmniejszeniu uległa rola społeczno-gospodarcza pozostałych spółdzielni. Ogromne straty ponieśli też spółdzielcy i cała nasza gospodarka wskutek likwidacji bardzo dużego i dość nowoczesnego jak na ówczesne czasy majątku przetwórczo-usługowego i socjalnego centralnych i terenowych związków spółdzielczych. Mówił o tym poseł Jankowski.</u>
          <u xml:id="u-195.4" who="#PosełZofiaGrzebiszNowicka">Znacznemu ograniczeniu uległa także działalność oświatowo-kulturalna, socjalna i sportowo-rekreacyjna spółdzielni, prowadzona od wielu lat wspólnie z innymi organizacjami, w tym z kołami gospodyń wiejskich, także moją organizacją. Szczególnie przykro jest nam, kobietom, że zamknięto bądź zlikwidowano wiele placówek i form działalności spółdzielni na rzecz rodziny, które były dorobkiem wieloletniej mozolnej pracy tysięcy kobiet, działających i pracujących w różnych rodzajach spółdzielni, a także dorobkiem organizacji kół gospodyń wiejskich. O tym, jak bardzo ta działalność jest potrzebna w środowisku, świadczą m.in. nieustające interwencje o jej reaktywowanie.</u>
          <u xml:id="u-195.5" who="#PosełZofiaGrzebiszNowicka">Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Przedłożone dziś Wysokiej Izbie poselskie projekty ustaw dotyczących spółdzielczości wychodzą naprzeciw oczekiwaniom szerokich rzesz spółdzielców. Mówił o tym poseł Domagalski. Zawierają one dużą część wielokrotnie zgłaszanych przez nich wniosków i żądań. Obejmują także wiele regulacji prawnych, o które od 4 lat zabiegał mój Krajowy Związek Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych, który jako organizacja społeczno-zawodowa rolników indywidualnych zrzesza również wiele jednostek gospodarczych o charakterze spółdzielczym, istniejących głównie w formie spółdzielni kółek rolniczych.</u>
          <u xml:id="u-195.6" who="#PosełZofiaGrzebiszNowicka">Nasze spółdzielnie, podobnie jak wszystkie rodzaje gospodarki spółdzielczej, odczuły bardzo boleśnie skutki znowelizowanego przed 4 laty Prawa spółdzielczego oraz załamania się kooperacji z państwowymi przedsiębiorstwami produkującymi przemysłowe środki produkcji dla rolnictwa. Sytuację ich pogorszyły ponadto: gwałtowny spadek produkcji rolniczej i dramatyczna sytuacja ekonomiczna setek tysięcy indywidualnych gospodarstw rolnych, które były i są głównymi odbiorcami usług świadczonych przez spółdzielnie kółek rolniczych. Dzięki jednak ogromnemu wysiłkowi działaczy i pracowników naszej kółkowej organizacji pracuje jeszcze dziś w obsłudze rolnictwa ponad 1,5 tys. spółdzielni kółek rolniczych. Zaproponowane zmiany w Prawie spółdzielczym powinny im pomóc w ich dalszym działaniu.</u>
          <u xml:id="u-195.7" who="#PosełZofiaGrzebiszNowicka">Zmiany te stwarzają możliwość zrzeszania się w spółdzielni nie tylko osób fizycznych, ale również osób prawnych - reguluje to art. 15 - co dla organizacji kółek rolniczych ma znaczenie fundamentalne.</u>
          <u xml:id="u-195.8" who="#PosełZofiaGrzebiszNowicka">Bardzo ważnymi dla wszystkich spółdzielni regulacjami są także:</u>
          <u xml:id="u-195.9" who="#PosełZofiaGrzebiszNowicka">— rozszerzenie uprawnień organów spółdzielni do dysponowania jej majątkiem — reguluje to art. 26 i 125;</u>
          <u xml:id="u-195.10" who="#PosełZofiaGrzebiszNowicka">— wprowadzenie ulg podatkowych dla obrotów członków ze spółdzielnią — art. 90a;</u>
          <u xml:id="u-195.11" who="#PosełZofiaGrzebiszNowicka">— umożliwienie zrzeszania się spółdzielni w związki rewizyjne i spółdzielcze związki gospodarcze — art. 240 i 243;</u>
          <u xml:id="u-195.12" who="#PosełZofiaGrzebiszNowicka">— przywrócenie lustracji i działalności związków rewizyjnych.</u>
          <u xml:id="u-195.13" who="#PosełZofiaGrzebiszNowicka">Uszanowana jest także w projekcie nowelizacji wola spółdzielców i idea samorządności co do powoływania i funkcjonowania organów samorządu spółdzielczego, w tym Krajowej Rady Spółdzielczej.</u>
          <u xml:id="u-195.14" who="#PosełZofiaGrzebiszNowicka">Wysoka Izbo! W trudnej i skomplikowanej sytuacji rolnictwa i gospodarki żywnościowej oraz wobec gwałtownie pogarszających się warunków życia na wsi spółdzielczość, oparta na mądrym prawie i mądrości ludzi, może być tą formą działalności gospodarczej, która pozwoli nie tylko przetrwać ten trudny okres, ale również ożywić całą naszą gospodarkę. Tak było już nieraz w wieloletniej historii spółdzielczości, tak może być i dziś.</u>
          <u xml:id="u-195.15" who="#PosełZofiaGrzebiszNowicka">Moi przedmówcy zadali z tej trybuny wiele pytań. Zadam ich jeszcze kilka. O ile bardziej bylibyśmy zaawansowani w rozwoju gospodarki rynkowej, o ile miałaby ona bardziej cywilizacyjny charakter, o ile korzystniej kształtowałyby się opinie społeczne o reformie gospodarczej na wsi i w małych miastach, gdzie spółdzielczość była powszechną formą działalności, gdyby spółdzielczość potraktowano w procesie transformacji naszej gospodarki na równi z innymi podmiotami gospodarczymi, gdyby w porę uchwalono i wdrożono uregulowania prawne i ekonomiczno-finansowe, stosownie do nowej sytuacji?</u>
          <u xml:id="u-195.16" who="#PosełZofiaGrzebiszNowicka">We wszystkich rozwiniętych krajach, w tym pozaeuropejskich, spółdzielczość odgrywa doniosłą rolę, zwłaszcza w sferze rolnictwa. Nie inaczej może i powinno być u nas w Polsce. Proponowane dziś zmiany Prawa spółdzielczego pozwalają wyeksponować wszystkie te cechy działania spółdzielczości, które polegają na ścisłym powiązaniu celów spółdzielni z interesami członków oraz na eksponowaniu zasadności, rzetelności i współdziałania w realizacji ich celów i zadań. Dają one również duże szanse, aby w rozsądny sposób, po nowemu zorganizowali swoje spółdzielnie. Członkowie sami zadecydują, jaki kształt ma mieć ich spółdzielnia, jaki powinna mieć statut, czym powinna się zajmować i w jakim związku się zrzeszać. Nowelizacja Prawa spółdzielczego, której dwa projekty przedłożyli posłowie sprawozdawcy, nadaje temu ramy prawne. I z tego chociażby względu powinna zdobyć poparcie całej Wysokiej Izby — lewej, prawej i środkowej jej części. Natomiast zgłoszone uwagi i wnioski będą mogły być wnikliwie rozpatrzone i — te, które będą słuszne — uwzględnione przez Komisję Nadzwyczajną, którą, mam nadzieję, za chwilę wybierzemy.</u>
          <u xml:id="u-195.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-196">
          <u xml:id="u-196.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję pani posłance.</u>
          <u xml:id="u-196.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Wysoka Izbo! Do głosu zapisali się jeszcze posłowie klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego: pan poseł Mieczysław Kasprzak, Bolesław Machnio, Stanisław Kalemba, Ryszard Stanibuła, Jarosław Kurzawa i Ryszard Kalbarczyk. Nie mogę im - z powodu wyczerpania limitu czasu dla klubu - udzielić głosu, ale przypominam, że art. 108 ust. 2 regulaminu Sejmu powiada, że poseł, który nie wziął udziału w dyskusji, ma prawo w trakcie trwania tejże dyskusji złożyć sekretarzowi Sejmu prowadzącemu listę mówców podpisany przez siebie tekst wystąpienia dotyczący danego punktu porządku dziennego; wnioski i poprawki zawarte w takim wystąpieniu traktuje się jako wypowiedziane w dyskusji. Wszyscy już to powinni znać na pamięć, bo to już wielokrotnie było powtarzane. Na wszelki wypadek panom posłom, którzy nie zabrali głosu, przypominam jednak o tej możliwości. Pan poseł Bolesław Machnio już taki tekst przedłożył.</u>
          <u xml:id="u-196.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę obecnie o zabranie głosu panią posłankę Annę Skowrońską-Łuczyńską z Unii Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-197">
          <u xml:id="u-197.0" who="#PosełAnnaSkowrońskaŁuczyńska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przedmówcy moi szeroko mówili o znaczeniu spółdzielczości, historii jej przemian w Polsce i samych przedłożonych nam obecnie projektach ustaw, a także o przyczynach uwiądu ruchu spółdzielczego w naszym kraju. Ja pragnę tylko w swoim krótkim wystąpieniu zwrócić uwagę na te fundamentalne zasady spółdzielczości, co do których uwzględnienia w przedłożonych Wysokiej Izbie projektach ustaw do Prawa spółdzielczego mam wątpliwości.</u>
          <u xml:id="u-197.1" who="#PosełAnnaSkowrońskaŁuczyńska">Założenia ideowe spółdzielczości i koncepcje zasad ruchu spółdzielczego wyrosły na gruncie trzech różnych doktryn ideologicznych: liberalnej, solidaryzmu chrześcijańskiego i socjalizmu utopijnego, ale jest tu zgodność co do poglądów na cel ogólny spółdzielni. Formułuje się go jednolicie - jako prowadzenie przez spółdzielców działalności dla zaspokojenia potrzeb i interesów członków, a nie dla wypracowywania zysku. Wyraźne sformułowanie tego celu zostało w projekcie ustawy pominięte, co może okazać się błędem istotnym, powodującym w praktyce deformację działania spółdzielni w przyszłości. Prowadzenie działalności gospodarczej nie jest celem spółdzielni - jak można by to odczytywać z art. 1 projektu ustawy, ale środkiem tylko do realizacji jej celów, które są głębsze. Te cele generalnie odróżniają formę spółdzielni od innych form grupowego gospodarowania, takich np. jak spółki kapitałowe, których celem jest generowanie zysku. Tak więc w toku prac komisji sejmowych nad projektem ustawy winna być zwrócona szczególna uwaga na definicję zawartą w art. 1 i jej konsekwencje w następnych uregulowaniach zawartych w projekcie ustawy.</u>
          <u xml:id="u-197.2" who="#PosełAnnaSkowrońskaŁuczyńska">Fundamentalną też zasadą ruchu spółdzielczego jest samodzielność i suwerenność spółdzielni. Oparta jest ona na przekonaniu o wyższości samoorganizowania się społeczeństwa i jego zaradności nad zarządzaniem nim przez centrum decyzyjne. I tu chcę powiedzieć, że to nie przemiany ustrojowe zaistniałe po 1989 r. najbardziej ugodziły w spółdzielczość (jak piszą wnioskodawcy w uzasadnieniu projektu i jak twierdziło wielu moich przedmówców), ale wcześniejsze pozbawienie ich podstawowych, atrakcyjnych dla społeczeństwa cech - odebranie spółdzielni samodzielności, kompromitacja samej idei spółdzielczości. Uczyniły one spółdzielnie bezbronnymi w nowo powstałej sytuacji rynkowej konkurencji. Przestrzeganie tej fundamentalnej zasady w przedkładanym nam projekcie ustawy o zmianie Prawa spółdzielczego winno być przedmiotem wnikliwego badania przez komisje sejmowe. Osobiście uważam, że zagrożeniem dla zasady samodzielności jest usytuowanie i kompetencje tzw. samorządu spółdzielczego, a zwłaszcza możliwość określenia - w myśl art. 258a projektu ustawy - kierunków rozwoju spółdzielczości przez kongres spółdzielczości. Może to być zaczątkiem ponownego podporządkowania spółdzielni centralnemu planowi oraz likwidacji pluralizmu rozwiązań i form spółdzielczego działania. Zgadzam się tu też z panem posłem Jedynakiem, który w swoim wystąpieniu wskazywał, iż Krajowa Rada Spółdzielcza i kongres spółdzielczości to nie samorząd spółdzielczy, a definicja ta, myląca, może prowadzić do ujemnych konsekwencji w praktyce.</u>
          <u xml:id="u-197.3" who="#PosełAnnaSkowrońskaŁuczyńska">Na zakończenie podkreślam, iż obecnie, gdy ścierają się, również na tej sali, koncepcje liberalne i socjalistyczne, choć deklarowane przez niektórych jako społeczna gospodarka rynkowa, spółdzielnie właśnie są tą formą prawną, która jest do pogodzenia z każdą z tych koncepcji. Forma jest o tyle cenniejsza, że czerpać może z długiej, pięknej, choć w Polsce już zarzuconej tradycji. Uczy przy tym demokratycznego systemu zarządzania i potrzeby szukania kompromisu w przypadku zaistnienia konfliktu interesów. O tych cennych właściwościach i tradycji spółdzielczości mówił w swoim wystąpieniu klubowym pan poseł Gąsienica-Makowski.</u>
          <u xml:id="u-197.4" who="#PosełAnnaSkowrońskaŁuczyńska">Odrodzenie ruchu spółdzielczego w Polsce jest więc ze wszech miar upragnione, a przedmiotem szczególnej troski parlamentu winno być stworzenie ku temu prawnych warunków.</u>
          <u xml:id="u-197.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-198">
          <u xml:id="u-198.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję pani posłance.</u>
          <u xml:id="u-198.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę, pan poseł Jan Rulewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-199">
          <u xml:id="u-199.0" who="#PosełJanRulewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nie sposób nie odnieść się do wielu krytycznych uwag kierowanych bezpośrednio zarówno do klubu Unii Demokratycznej, jak i do jej czołowego przedstawiciela pana Mazowieckiego. Padały słowa groźne — o Trybunale Stanu. Chciałbym tu podkreślić, że jeśli już by pan Mazowiecki miał stanąć przed Trybunałem Stanu i, nie daj Boże, zawisnąć na szubienicy, to na pewno by musiał zawisnąć w towarzystwie ministra PSL pana Pazury. Tak, to on przecież jest nadal pełnomocnikiem rządu ds. likwidacji spółdzielczości. Powiem więcej, jeśli już by mu się przykrość na tej szubienicy działa, to byłbym pierwszy, który by mu zaniósł kwiatki, żeby złagodzić niesprawiedliwe sądy. To prawda, że pan Mazowiecki i wielu, wielu innych, w tym przede wszystkim wielu spółdzielców, i pan minister Pazura, uczestniczyli w likwidacji czegoś, czego nie było. Z tego tytułu oczywiście odznaczeń pan minister ode mnie nie otrzyma. Nie było spółdzielczości, to była jakaś państwowa, sztuczna forma dyrygowania przedsiębiorstwami, których fundamenty były spółdzielcze, ale co do idei roczdelskich, kas Stefczyka czy księdza Wawrzyniaka, miałaby się ona jak pięść do oka. Dlatego należało podjąć dramatyczną, nie polityczną, ale ustrojową decyzję o zaniechaniu czegoś, co nie wzbudzało, nie wywoływało ruchów spółdzielczych. Zresztą te spółdzielnie wskutek swej słabości ideowej się nie obroniły, a na to miejsce lub obok powstają inne. Z tych powodów rzeczywiście spółdzielczość w rozumieniu mojej przedmówczyni, pani Skowrońskiej, jak również pana Wrony i pana Plewy — pana Wrony, który odmawia koleżance nawet prawa głosu, bo rzeczywiście w spółdzielniach dawnego typu nie wszyscy mieli prawo głosu — ta spółdzielczość się rozpadła i sądzę, że już nigdy nie powstanie. Za to powstają już spółdzielnie, w których liczy się spółdzielca z równymi prawami, z prawami, których dzisiaj nie może zakwestionować ani centralny związek, ani Krajowa Rada, ani nawet pan prezydent. I jesteśmy za taką właśnie spółdzielczością, w której akces do spółdzielni jest dobrowolny, a nie przymusowy. Samorząd, niepodzielność majątku, łączenie funkcji społecznych i gospodarczych, finansowych — za taką spółdzielczością Unia, i nie tylko Unia, cały świat spółdzielczy oczywiście się opowiada. I dlatego nie może wyrazić zgody na zasadę dowolności w organizowaniu się ruchu spółdzielczego, w szczególności na powstanie tutaj dwóch tworów. Na pierwszym miejscu, z czym się chyba się tu wszyscy zgodzimy, powinna być spółdzielnia, ta oddolnie tworzona spółdzielnia. Nie może być zdominowana, zmajoryzowana, tak jak było to poprzednio, przez związki rewizyjne, którym tzw. duża nowelizacja nadaje szczególne prawa, a które bywały nawet wrogo nastawione do zrzeszonych w nich spółdzielni. Lecz oto czytamy, że związkom rewizyjnym zamierza się dać 5-procentowy upust podatkowy. Załóżmy, że nas, świat zewnętrzny, to nie interesuje. Ale w jakiej sytuacji stawia to spółdzielnię i związek rewizyjny? Oczywiście związek rewizyjny ma większą siłę przebicia, bo ma 5-procentowy upust podatkowy, a do tego jeszcze dysponuje sprawnością organizacyjną. Właściwie możemy sobie od razu wyobrazić, że powstaną tylko związki rewizyjne, a nie spółdzielcze.</u>
          <u xml:id="u-199.1" who="#PosełJanRulewski">Podobne ciągoty - nie wiem, skąd się wywodzące, chyba z innej epoki - ujawniają się w zmierzaniu do tego, żeby wprowadzić zasadę obrotów wolnych od opodatkowania. Myślę, że poseł Jaskiernia, jak również poseł Szymański (a więc posłowie pozostający poniekąd w opozycji do naszego klubu) nie zgodzą się na taką nieklarowność prawa - w tym także spółdzielczego - przy której część przepisów podatkowych mieściłaby się w ogólnej ustawie podatkowej, a część w nowelizacji czy też w przepisach o Prawie spółdzielczym. Każdy z nas chyba jest za przejrzystością, za tym, aby wszystkie przepisy podatkowe mieściły się w jednym akcie ustawowym. Jest to próba zakamuflowania osiąganych zysków. Jest to w rzeczywistości przyznanie, że ruch spółdzielczy bez pomocy państwa nie jest w stanie stanąć o własnych siłach. I nieprawdą jest to, co mówi posłanka Spychalska, że istnieje nierówność podatkowa. W świetle naszego prawa istnieje równość podatkowa w zakresie podatku dochodowego, w tym nawet popiwku, natomiast w praktyce okazuje się, że spółdzielnie wpłacają podatki zaledwie w kwocie 4% należności. Zatem musimy mówić tutaj o rzeczywistej nierówności wśród tych wszystkich, którzy płacą podatki.</u>
          <u xml:id="u-199.2" who="#PosełJanRulewski">Rzeczywiście, pan Maćkowiak, który wykazał tyle koncyliacyjnych zdolności jako przewodniczący Komisji Nadzwyczajnej w poprzedniej kadencji, w wyniku prac której dopracowaliśmy się consensusu, teraz nagle zmienia zdanie. Sądzę, że już po raz ostatni. Otóż w tamtych warunkach uznaliśmy, że spółdzielnia tylko wtedy ma rację bytu i szansę przetrwania, kiedy będzie oparta na pasji, na zaangażowaniu, na woli uczestnictwa spółdzielców. Wszelkie próby wspierania jej za pomocą dodatkowych ulg podatkowych, ingerencji państwa w gruncie rzeczy zepchną spółdzielnię na pozycję nierównoprawnego partnera. A nie o to przecież chodzi.</u>
          <u xml:id="u-199.3" who="#PosełJanRulewski">Jeśli się odnieść do tych dwóch aktów nowelizacyjnych, to oczywiście są one nie do przyjęcia, proszę szanownej Wysokiej Izby. Czas już i stać nas, sądzę, na opracowanie nowego Prawa spółdzielczego. Fundamenty tego prawa wypracowaliśmy w Komisji Nadzwyczajnej. I jak widzę - jeśli pominąć te wtręty polityczne i koniunkturalne - to prawo mogłoby zostać zapisane w postaci ustawy, w której nie byłyby z góry przewidziane dalsze zmiany. Przecież pan Pawlak, ale nie tylko pan Pawlak, dąży do tego, żeby prawo było stabilne, na lata, a nie na parę miesięcy. Bo jeśli dziś mówimy, że to jest nowelizacja i że kiedyś znów zostanie opracowane nowe prawo, to znaczy, że wprowadzamy warunki niestabilności. Byłbym za takim rozwiązaniem: wykorzystać dorobek - długi, to prawda - 4-letnich prac wykonanych przez wszystkich bez wyjątku (także spółdzielców) ekspertów i innych, aby uchwalić takie prawo, które będzie obowiązywać przez parę lat. Racja, ktoś zapyta: a co z mieszkaniami, co ze specyficznymi spółdzielniami rzemieślniczymi, niewidomych? To moglibyśmy dopracować w następnym akcie prawodawczym w tym zakresie. Wydzielilibyśmy ścieżkę, tzw. specyficznych spółdzielni niejako w drugim akcie.</u>
          <u xml:id="u-199.4" who="#PosełJanRulewski">Oczywiście nie do przyjęcia jest, aby związki rewizyjne miały charakter gospodarczy i do tego jeszcze były sponsorowane przez urząd podatkowy.</u>
          <u xml:id="u-199.5" who="#PosełJanRulewski">Następnie chciałbym podkreślić - kłócąc się niejako z posłanką z Unii Demokratycznej - że jestem za tym, aby rzeczywiście dały temu wyraz, aby związki spółdzielcze mogły gromadzić kapitały po to, by wzmacniać swoją siłę wobec klienta zagranicznego i wewnętrznego. I sądzę, że istnieją ku temu rozwiązania Kodeksu handlowego w postaci czy to spółek, czy to spółdzielni osób prawnych, czy też wreszcie izb gospodarczych. Sądzę, że również wytworzą się nowe zjawiska, które będą mogły być ujęte w kodeksie. Tak, jestem za koncentracją kapitału spółdzielczego po to, żeby był on bardziej konkurencyjny.</u>
          <u xml:id="u-199.6" who="#PosełJanRulewski">Reasumując nie sądzę, aby Unia Demokratyczna zgodziła się na takie rozwiązanie ustawy, nowelizujące Prawo spółdzielcze, ponieważ jest to odejście od podstaw, od fundamentów ruchu spółdzielczego i w gruncie rzeczy zmierza ku stanowi przeszłemu, a wielu mówców stwierdziło, że nie chce, aby ten stan, jak ten upiór, powrócił.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-200">
          <u xml:id="u-200.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-200.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Myślę jednak, że będę musiał panu ofiarować ustawę o Trybunale Stanu, bo pan z dosyć dużą swobodą straszył tą szubienicą i premiera Mazowieckiego, i ministra Pazurę. Natomiast ustawa o Trybunale Stanu nie daje takich możliwości, już nie mówiąc o okrucieństwie pańskiej wyobraźni, skoro pan na końcu jeszcze chce kwiaty tym nieszczęśnikom nosić.</u>
          <u xml:id="u-200.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Pan poseł chce się za coś zemścić na premierze Mazowieckim.)</u>
          <u xml:id="u-200.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-200.4" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Rozumiem, że pan poseł w trybie sprostowania, tak? Czasu bowiem pan poseł już nie ma.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-201">
          <u xml:id="u-201.0" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Panie Marszałku! Skądinąd bardzo szanuję pana posła Rulewskiego, chociaż muszę powiedzieć, że w Komisji Nadzwyczajnej w poprzedniej kadencji...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-202">
          <u xml:id="u-202.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Nie, panie pośle, prosiłbym, aby pan poseł sprostował.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-203">
          <u xml:id="u-203.0" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Poróżniliśmy się, jeśli chodzi o wymianę zdań, i chciałbym, aby pan Rulewski sprecyzował dokładnie, w jakim to miejscu zmieniłem zdanie, ponieważ nie przypominam sobie, abym w jakiejkolwiek kwestii odnośnie do Prawa spółdzielczego...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-204">
          <u xml:id="u-204.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Nie, panie pośle, to jest polemika. Proszę o sprostowanie, jako że tutaj regulamin Sejmu jest surowy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-205">
          <u xml:id="u-205.0" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Nie wiem, co mam sprostować. Chcę tylko, żeby pan poseł Rulewski stwierdził, w jakim to miejscu zmieniłem zdanie odnośnie do spółdzielczości.</u>
          <u xml:id="u-205.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Sam sprostuj: „nie zmieniłem zdania”.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-206">
          <u xml:id="u-206.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę, pan poseł.</u>
          <u xml:id="u-206.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Rozumiem, panie pośle, że pan także chce sprostować.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-207">
          <u xml:id="u-207.0" who="#PosełWładysławWrona">Oczywiście, ponieważ tutaj padły słowa o wieszaniu, a ja naprawdę tych słów nie użyłem. W związku z tym jeżeli pan poseł Rulewski użył takiego słowa, to jednak, mimo wszystko, za to, co się stało w kraju, można by było kilka osób powiesić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-208">
          <u xml:id="u-208.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Panie pośle, niech pan nie będzie taki okrutny! Polska chlubi się właśnie tym, że rewolucje nasze przebiegają bezkrwawo. Proszę więc tutaj nie kierować Wysokiej Izby na złe drogi. Rozumiem, że to był żart.</u>
          <u xml:id="u-208.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Wysoka Izbo! Nie ma więcej zgłoszeń do wystąpień indywidualnych, zresztą tylko Unia Demokratyczna ma jeszcze trochę czasu - chociaż nie, chyba jeszcze SLD także.</u>
          <u xml:id="u-208.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-208.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę zatem o zabranie głosu podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów pana Ryszarda Pazurę.</u>
          <u xml:id="u-208.4" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę, panie ministrze - pan poseł Rulewski nie wykona swoich gróźb.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-209">
          <u xml:id="u-209.0" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Do tej części wypowiedzi pana posła Rulewskiego ustosunkuję się na końcu. Chciałbym natomiast bardzo krótko przedstawić stanowisko rządu w kwestii projektów ustaw o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze i o zmianie ustawy z 20 stycznia 1990 r. o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości.</u>
          <u xml:id="u-209.1" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Generalnie rząd uznaje nie tylko potrzebę, ale i pilną konieczność dostosowania zasad funkcjonowania spółdzielczości do zmienionych warunków funkcjonowania polskiej gospodarki i społeczeństwa. Zdaniem rządu powstały nie tylko warunki do nowelizacji Prawa spółdzielczego, ale są również warunki do opracowania nowej ustawy Prawo spółdzielcze, która powinna mieć charakter regulacji kodeksowej, zawierającej tylko normy o podstawowym znaczeniu, pozostawiając kwestie szczegółowe do rozstrzygnięcia w statutach spółdzielni i eliminując wszystkie te przepisy, które są regulowane ustawami o charakterze powszechnym, np. ustawą Prawo pracy. Stworzyłoby to możliwość uniknięcia kolejnych nowelizacji obowiązującej obecnie ustawy, przy czym rząd chętnie by uczestniczył w pracach nad kodyfikacją Prawa spółdzielczego. W naszym przekonaniu mogłoby się to dokonać w stosunkowo krótkim czasie.</u>
          <u xml:id="u-209.2" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Jeśli chodzi o projekt ustawy o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze, to w znacznym stopniu regulacje te wychodzą naprzeciw oczekiwaniom spółdzielni, warto jednak kilka zagadnień w tej debacie podnieść.</u>
          <u xml:id="u-209.3" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Pierwsze zagadnienie dotyczy zapisów art. 26 § 2 i art. 125 § 5, gdzie proponuje się odejście od dotychczasowej zasady niepodzielności majątku spółdzielczego poprzez dopuszczenie, w wypadku likwidacji spółdzielni, do rozdysponowania majątku nie tylko między obecnych, ale również byłych członków. Chciałbym przypomnieć, że fundusz zasobowy jest w spółdzielni bazą do podejmowania zewnętrznych zobowiązań i umów cywilnoprawnych. Stwarza on gwarancję pewności obrotu gospodarczego, jest bazą wszelkich roszczeń zewnętrznych. W związku z powyższym jednym z zasadniczych elementów jest odpowiedź na pytanie, czy majątek spółdzielni ma być podzielny. W naszym przekonaniu proponowane rozwiązania mogą doprowadzić, choć nie muszą, do bardzo niekorzystnych rozporządzeń majątkowych, np. do celowego dopuszczania do likwidacji spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-209.4" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Stworzenie podstaw dla roszczeń byłych członków do majątku jest praktycznie niewykonalne. Podam przykład, że przez niektóre spółdzielnie spożywców „Społem” przewinęły się od ich powstania setki tysięcy członków. Ponadto chciałbym wskazać, że na tym tle pojawi się szereg konfliktów wewnątrz spółdzielni. Nie oznacza to, że wypowiadamy się przeciwko tej zasadzie, bo są argumenty przemawiające za jej przyjęciem. Ale są to głównie argumenty typu „sprawiedliwościowego” polegające na tym, żeby uwzględnić również wkład byłych członków w rozwój spółdzielni. Przedstawiając powyższe, rząd uważa za konieczne dokonanie wszechstronnej analizy ewentualnych skutków, jakie dla spółdzielni i jej członków powstałyby w wyniku wprowadzenia tej regulacji.</u>
          <u xml:id="u-209.5" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Druga kwestia, jaką chcę podnieść, dotyczy równie ważnego problemu, także związanego z funduszem zasobowym spółdzielni. Mianowicie art. 78 § 3 zakłada stałą waloryzację udziałów członkowskich kosztem funduszu zasobowego. Chciałbym wrócić do poprzedniej argumentacji i powiedzieć, że jest to niekorzystne dla spółdzielni, dlatego że podważa pewność obrotu gospodarczego i jej uczestnictwo w tym obrocie.</u>
          <u xml:id="u-209.6" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Uważamy, że waloryzacja udziałów dokonana incydentalną ustawą powinna być ostatnią waloryzacją w tym stylu. Podwyższanie udziałów powinno się odbywać w naturalny sposób - przez niekrępowanie spółdzielni w zakresie podziału czystej nadwyżki po jej opodatkowaniu i przez normalne zwiększanie udziału.</u>
          <u xml:id="u-209.7" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Jeszcze raz powtarzam: fundusz zasobowy spółdzielni jest bazą dla pewności obrotu, jest po to, żeby spółdzielnia występowała w normalnych, cywilnoprawnych związkach jako pewny partner, dlatego że jest to jedyna w gruncie rzeczy podstawa roszczeń kontrahentów zewnętrznych. Ta kwestia wymaga więc także przemyślenia.</u>
          <u xml:id="u-209.8" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Co do propozycji odliczeń od podatku dochodowego, o jakich jest mowa w art. 90a, nasze stanowisko jest następujące: Nie można tej sprawy uregulować w taki sposób, jak proponuje się w tej ustawie. Żeby wprowadzić odliczenia od dochodów z tytułu obrotów spółdzielni z jej członkami, trzeba dokonać szerokiej nowelizacji ustawy o opodatkowaniu podatkiem dochodowym osób prawnych. Ustawa ta powinna określać mechanizm odliczeń i warunki jego stosowania. Wspomnę tu o rozwiązaniach stosowanych przed wojną.</u>
          <u xml:id="u-209.9" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Po pierwsze, to nieprawda, że przed wojną wszystkie spółdzielnie korzystały z odliczeń. Jedynie określone rodzaje spółdzielni, przede wszystkim spółdzielnie wiejskie, mogły z tych odliczeń korzystać.</u>
          <u xml:id="u-209.10" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Po drugie, przypomnę państwu, że odliczenia te były warunkowe. Jednym z warunków był bezwzględny przymus powrotu tychże zaoszczędzonych podatków, tej ulgi podatkowej, do członków spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-209.11" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Po trzecie, warunkiem korzystania z odliczeń była obowiązkowa przynależność do związku rewizyjnego. Tego typu rozwiązania muszą się znaleźć się w szerokiej, co podkreślam, nowelizacji Prawa podatkowego, a nie w ustawie Prawo spółdzielcze.</u>
          <u xml:id="u-209.12" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Jeżeli chodzi o finansowanie składek na związki rewizyjne, to chciałbym powiedzieć, że dopuszczamy takie rozwiązanie, w którym składka jest kosztem i stanowi koszt uzyskania przychodów, ale do granicy, którą ustala się na zewnątrz spółdzielni. Nie podzielamy poglądu, aby z tytułu przynależności (a tu jest takie rozwiązanie) do związku rewizyjnego stosować specjalną zniżkę z podatku dochodowego w wysokości 5%. Powtarzam jeszcze raz: dopuszczalne jest rozwiązanie, że składka stanowi koszt, a jednocześnie koszt uzyskania przychodów. Natomiast górną granicę tego, co uznaje się za koszt uzyskania przychodów, musi określać minister finansów bądź inny organ zewnętrzny. Przeciwni jesteśmy jakiejkolwiek, tu 5%, obniżce podatku dochodowego.</u>
          <u xml:id="u-209.13" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Wypowiadamy się także za przyznaniem związkom rewizyjnym uprawnień do badania sprawozdań finansowych w trybie przewidzianym w ustawie o badaniu i ogłaszaniu sprawozdań finansowych oraz o biegłych rewidentach i ich samorządzie, ale pod warunkiem, że wszystkie ustawowe warunki z tamtej ustawy są spełnione. Nie jest więc tak, że po prostu z mocy ustawy lustrator nabędzie uprawnienia rewidenta. Rewident w Polsce to już konkretny, określony w ustawie zawód.</u>
          <u xml:id="u-209.14" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Chciałbym wreszcie króciutko wspomnieć o problemie, który jest ciągle podnoszony, a w tej nowelizacji został źle rozwiązany - chodzi mianowicie o prawo do tworzenia związków gospodarczych. W tym projekcie ogranicza się de facto to prawo, mówiąc, że związek gospodarczy ma mieć formę spółdzielni osób prawnych. Stoimy na następującym stanowisku: spółdzielnia ma prawo zrzeszać się we wszystkie związki gospodarcze przewidziane polskim prawem. A więc w grę wchodzi nie tylko formuła spółdzielni osób prawnych. W gruncie rzeczy jest to jednozdaniowa regulacja prawna. Nie trzeba zresztą dawać tego prawa, bo, zgodnie z konstytucją, takie prawo przysługuje spółdzielniom.</u>
          <u xml:id="u-209.15" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Co się zaś tyczy drugiego projektu, to chciałbym powiedzieć, że - niestety - projekt tej nowelizacji w brzmieniu, w jakim został przedłożony, nie spełni w istocie celu, który przed nim został postawiony, dlatego że istota propozycji zawartych w projekcie dotyczy zmian na stanowiskach likwidatorów, przejęcia kontroli nad procesem likwidacji przez związki rewizyjne - z czego minister finansów by się cieszył - ale przy jednoczesnym zachowaniu obowiązków, które są nałożone przez ustawę na ministra finansów. Otóż projekt w takim kształcie - w naszym przekonaniu - nie wpłynie na przyspieszenie zakończenia likwidacji. Zmiana likwidatora bez wprowadzenia rozwiązań o charakterze materialno-prawnym dotyczących procesu likwidacji może ten proces tylko opóźnić, wywoła szereg negatywnych skutków (np. uwolni likwidatora od odpowiedzialności materialnej i osobistej); źródłem konfliktów będzie zapowiedź nowych zebrań przedstawicieli spółdzielni, nowych planów; pojawią się nowe, nie kończące się procesy sądowe, dlatego że nastąpi rewizja praw majątkowych, nabytych już przez spółdzielnie w procesie likwidacji.</u>
          <u xml:id="u-209.16" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">W związku z powyższym chciałbym powiedzieć, że nie jest to właściwa droga do zakończenia procesów likwidacji, i poinformować, że pełnomocnik rządu do spraw spółdzielczości zobowiązał likwidatorów do zintensyfikowania operacji likwidacji i - tam gdzie jest to możliwe - do jej zakończenia do 30 kwietnia br. Jednocześnie zobowiązał likwidatorów - w przypadkach, w których zakończenie likwidacji w tym terminie okazałoby się niemożliwe - do sporządzenia wykazu toczących się spraw. Wtedy może się okazać, że niektóre kwestie muszą być rozwiązane ustawowo, a inne sprawy, będące w toku postępowania sądowego, mogą być przekazane - w celu ich dokończenia - jednemu (podkreślam: jednemu) organizmowi spółdzielczemu. Może być to przyszła krajowa rada. Nie wykluczam więc rozwiązań ustawowych, ale nie takiej natury, jakie są zawarte w tym projekcie. Ten projekt nie wnosi nic nowego w zakresie rozwiązań materialno-prawnych. Dlatego będziemy występować przeciwko temu projektowi, proponując inne uregulowania.</u>
          <u xml:id="u-209.17" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Na koniec chciałbym króciutko ustosunkować się do wypowiedzi pana posła Rulewskiego. Pan poseł w swej wypowiedzi po prostu nie trzyma się faktów. Chciałbym państwa poinformować, że pełnomocnik rządu do spraw spółdzielczości - mam przyjemność pełnić tę funkcję - został powołany w 1991 r. po ponadrocznym realizowaniu ustawy z dnia 20 stycznia 1990 r. Muszę poinformować pana Rulewskiego, że pełnomocnik rządu składał kolejnym rządom okresowe sprawozdania, w których - proszę do nich sięgnąć - pisał, cytuję z pamięci: ustawa o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości była podjęta bez uprzedniego organizacyjnego przygotowania, czyli w pośpiechu. W części, która nie dotyczy ministra finansów, była to ustawa polityczna. Taki był sens moich wypowiedzi przeznaczonych dla kolejnych rządów. Przypomnę też, że w trakcie debat nad ustawą w ówczesnym parlamencie zastanawiano się, kto ma mieć nadzór nad spółdzielczością, i przypomnę, że w żadnym z projektów nie było ministra finansów. Minister finansów nie poczuwał się wówczas do obowiązku nadzorowania wykonywania tej ustawy. A dlaczego pojawiały się argumenty za tym, żeby instancją nadzorującą był minister finansów? Bo w tym ministerstwie była grupa ludzi jeszcze z lat sześćdziesiątych, siedemdziesiątych i osiemdziesiątych, którzy rzeczywiście zajmowali się spółdzielczością. Zresztą pracują tam oni do dzisiaj.</u>
          <u xml:id="u-209.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-210">
          <u xml:id="u-210.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-210.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Czy przedstawiciele wnioskodawców, panowie posłowie Jerzy Jankowski i Alfred Domagalski pragną zabrać głos? Proszę bardzo, pan poseł Jerzy Jankowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-211">
          <u xml:id="u-211.0" who="#PosełJerzyJankowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym ustosunkować się do tej ustawy, która nowelizuje ustawę z 20 stycznia. Rozumiem, że ona ma charakter projektu i ostateczny jej kształt - tak chyba być powinno - będzie wynikiem pracy w komisji. Chciałem odpowiedzieć na pewne uwagi, spostrzeżenia oraz wątpliwości, które zgłaszali panowie posłowie Maćkowiak, Jedynak i Gąsienica-Makowski. Otóż ta ustawa wychodzi naprzeciw temu, co powiedział pan minister Pazura. Dalej uważamy, przynajmniej my, wnioskodawcy, że nikt nie miał zamiaru odbierać panu ministrowi pełnomocnikowi nadzoru nad procesem likwidacji. Zgodnie z przyjętymi planami likwidacji przebiegałby on dalej w resorcie finansów. Chodziło nam tylko o to, żeby zastąpić osoby fizyczne osobami prawnymi.</u>
          <u xml:id="u-211.1" who="#PosełJerzyJankowski">Pan minister był uprzejmy również powiedzieć, że chodzi o odpowiedzialność materialną. Mogę zadać takie pytanie: jeżeli dzisiaj likwidator jest na przykład emerytem, ma lat 70 i - że tak powiem - rozdysponuje majątek według własnej woli, to jak pan minister z tej skromnej emerytury - a z budżetu wynika, że ona nie będzie większa - chce te pieniądze wyegzekwować? Mogę podać przykład. Ośrodek Spółdzielni Centralnego Związku Spółdzielni Mieszkaniowych został sprzedany za równowartość mieszkania M-3, czyli 500 mln zł. I jeżeli uznamy - a sąd to potwierdzi - że takie działanie jest nieprawne, to chciałbym wiedzieć, jak my od tego likwidatora wyegzekwujemy majątek, który jest naszym majątkiem. Tutaj mój kolega klubowy, poseł Plewa, oświadczył - mam nadzieję, że nie były to puste słowa - że również jeden z ośrodków został sprzedany resortowi finansów za 50% jego wartości. A więc części tego majątku spółdzielczość została pozbawiona przez organ nadzorujący proces likwidacji. Tak z tego wynika, i to chyba nie jest postępowanie eleganckie. Oczywiście, jeżeli poseł Plewa mówił nieprawdę, to - jak rozumiem - poniesie konsekwencje płynące z tego oświadczenia, bo czas najwyższy, byśmy wszyscy odpowiadali za swoje słowa. Taka więc była nasza idea. Natomiast tam, gdzie nie ma związków (to jest napisane w ustawie, możliwe, że można to zrobić lepiej), spółdzielnie wyznaczą likwidatora jako osobę prawną, która te czynności - zgodnie z planem i pod nadzorem albo pana ministra, albo izby skarbowej - dokończy.</u>
          <u xml:id="u-211.2" who="#PosełJerzyJankowski">Natomiast pani poseł Zajączkowska zadała nam pytanie, co myśmy, panowie, robili przez 45 lat. Nie wszyscy mamy te 45 lat, więc w takim zakresie nie mogę odpowiedzieć; mogę powiedzieć, co robiliśmy przez 30 lat. I to widać gołym okiem. 2800 tys. mieszkań stoi w Polsce, mieszkań spółdzielczych.</u>
          <u xml:id="u-211.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-211.4" who="#PosełJerzyJankowski"> Natomiast w 4-leciu nie udało się tego osiągnąć. Pan poseł Rulewski mówił, że ten system spółdzielczy, oparty na zdrowych fundamentach, jest fatalny - rozumiem, że każdy ma prawo do własnego poglądu - ale z tego, co wiem, to poseł Rulewski również skorzystał z możliwości zaspokojenia swoich potrzeb mieszkaniowych w tym właśnie, znienawidzonym systemie spółdzielczym. I wyrażam gorące życzenie, żeby pan poseł Rulewski wybudował sobie własny dom i oddał mieszkanie tej wstrętnej spółdzielni. </u>
          <u xml:id="u-211.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-212">
          <u xml:id="u-212.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-212.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Czy pan poseł Alfred Domagalski pragnie zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-212.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-213">
          <u xml:id="u-213.0" who="#PosełAlfredDomagalski">Panie Marszałku! Szanowni Państwo! Temat wzbudził jednak sporo emocji. Dobrze, że wszyscy chcemy uregulować ten bardzo trudny i nabrzmiały już problem. Przede wszystkim w imieniu autorów projektu chciałbym serdecznie podziękować wszystkim paniom posłankom i panom posłom za udział w tej debacie, za zgłoszone uwagi, wnioski, a także za troskę, jaką w tej dyskusji wykazali w stosunku do spółdzielczości i do spółdzielni, chociaż - jak sądzę - wynika ona z różnych przesłanek.</u>
          <u xml:id="u-213.1" who="#PosełAlfredDomagalski">Nie uważamy, oczywiście, że złożyliśmy idealny projekt ustawy, który trzeba natychmiast poddać po głosowanie i wprowadzić w życie. Wydaje nam się jednak, że jest to projekt w miarę sensownie opracowany, w miarę dobry, nad którym można popracować i z którego można zrobić zupełnie przyzwoite Prawo spółdzielcze.</u>
          <u xml:id="u-213.2" who="#PosełAlfredDomagalski">I jeślibyśmy w komisji nadzwyczajnej, którą - jak sądzę - powołamy, wykazali się sporym rozsądkiem, sporym pragmatyzmem, a także spojrzeli na ten akt prawny praktycznie, a nie w sposób akademicki, to jest szansa na wprowadzenie w życie w krótkim czasie znowelizowanej ustawy o spółdzielczości.</u>
          <u xml:id="u-213.3" who="#PosełAlfredDomagalski">Co się tyczy tworzenia nowego prawa, o którym tutaj była mowa, to także uważam, że powinniśmy pomyśleć o nowym akcie prawnym. Tej sprawie poświęcono sporo czasu w dyskusji na posiedzeniach komisji, która opracowywała ten akt prawny.</u>
          <u xml:id="u-213.4" who="#PosełAlfredDomagalski">Sądzimy jednak, że dziś jest jeszcze za wcześnie na opracowywanie nowej ramowej ustawy. Ja również uważam, że w przyszłości ta ustawa powinna zawierać 30 artykułów, a nie 300. Ale jeśli weźmiemy pod uwagę obecny, bardzo skomplikowany stan naszej spółdzielczości, jeśli przyjrzymy się różnorodności form spółdzielczych w naszym kraju, przy których trudno pogodzić różnorodne interesy, jeśli uwzględnimy potrzebę dostosowania się do standardów europejskich, do których dopiero dostosowuje się nasza gospodarka, jeśli zrozumiemy, że nowe Prawo spółdzielcze powinno opierać się także na nowym prawie handlowym, to myślę, że niezbędny jest jeszcze okres 2–3 lat, aby można było przystąpić do opracowania tego nowego prawa. A poza tym goni nas czas — chcielibyśmy uratować jeszcze co nieco z tego, co w spółdzielniach zostało.</u>
          <u xml:id="u-213.5" who="#PosełAlfredDomagalski">Sądzę, że trudno się licytować w tym wypadku, kto i kiedy najbardziej zaszkodził spółdzielczości, czy w okresie Polski Ludowej, czy w okresie ostatnich 4 lat, kiedy funkcjonowała i funkcjonuje nadal ustawa z 20 stycznia. Ocenę tę powinniśmy zostawić potomnym, historykom. Powinniśmy szybko doprowadzić do zmiany, żeby można było uratować majątek, który jeszcze istnieje.</u>
          <u xml:id="u-213.6" who="#PosełAlfredDomagalski">Prawo spółdzielcze jest podstawowym, niezbędnym warunkiem do poprawy sytuacji spółdzielni, chociaż istnieją państwa, gdzie prawa spółdzielczego nie ma, a spółdzielczość funkcjonuje znakomicie, np. Dania. My jednak jesteśmy historycznie przyzwyczajeni do tego, że te określone ramy prawne powinny funkcjonować. To prawo powinno zapewnić pewną stabilizację i uwiarygodnienie ruchu spółdzielczego.</u>
          <u xml:id="u-213.7" who="#PosełAlfredDomagalski">Innym elementem, który powinien służyć i pomagać spółdzielni, jest także pozytywna polityka rządu w stosunku do tego sektora i tej formy własności. Dotychczas rząd, niestety, w dużym stopniu był zupełnie obojętny wobec tej właśnie formy własności. Oczywiście, samo prawo i sama polityka rządu nie rozwiąże jeszcze problemu. Muszą nastąpić przemiany w samych spółdzielniach - także w świadomości ludzi, którzy te spółdzielnie tworzą. Wydaje mi się, że jest to rzecz chyba jeszcze ważniejsza niż tamte elementy.</u>
          <u xml:id="u-213.8" who="#PosełAlfredDomagalski">Dziś obserwujemy głęboki kryzys zaufania do samej instytucji spółdzielni, o którym między innymi mówiła pani poseł Zajączkowska. Ale, proszę państwa, na ten głęboki kryzys zaufania złożyło się — chciałbym powiedzieć, że na równi — to, co działo się w ciągu tych ponad 40 powojennych lat, jak i to, co działo się w minionych 4 latach. Niestety. Ja patrzę na to praktycznie, na podstawie doświadczenia, którego nabyłem kierując spółdzielnią, jedną z 4 powstałych po likwidacji związku spółdzielczego. Ostała się jedyna. Być może ostała się dlatego, że przekonałem tych trzydziestu kilku ludzi, którzy tam pracują, że to jest ich spółdzielnia — trochę na wyrost, bo do końca to nie jest jeszcze ich spółdzielnia. Ale oni uwierzyli, że kiedyś ta spółdzielnia faktycznie będzie ich. I ona funkcjonuje, wszyscy mają pracę, a nawet trochę zwiększyliśmy zatrudnienie. Dlatego sądzę, że jeśli podejdziemy do tego z pełnym zrozumieniem, jeśli nie zaczniemy doszukiwać się różnych podtekstów politycznych, to po tych kilku latach pracy nad Prawem spółdzielczym — i w Sejmie X kadencji, i w Sejmie I kadencji — naprawdę jesteśmy zdolni doprowadzić tę ustawę do finału, aby zmaterializowała się ona w postaci obowiązującego prawa. Myślę, że będą nam za to wdzięczni ci, którzy z tą spółdzielczością związani są od lat, a także i ci, którzy z tą formą gospodarowania łączą nadzieje na przyszłość.</u>
          <u xml:id="u-213.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-214">
          <u xml:id="u-214.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-214.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Zamykam dyskusję... Przepraszam, jeszcze poseł Jan Rulewski. Przepraszam, nie zauważyłem. W trybie sprostowania?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-215">
          <u xml:id="u-215.0" who="#PosełJanRulewski">Nie, nie będę prostował, bo musiałbym się przyznać, że jestem mimowolnym złodziejem. Natomiast uważam, że pan minister nie odpowiedział przynajmniej na dwa pytania, które narzuca materia ustawowa i które były przedmiotem dyskusji. Po pierwsze, na pytanie o stosunek rządu do konstrukcji krajowej rady, a zwłaszcza o jej powiązanie z organami administracji państwowej. I po drugie, czy pan minister nie uważa, że obecna opieka - tak to można nazwać - rządowa jest niewystarczająca, co powoduje ślamazarną likwidację, niezadowolenie nas wszystkich, którzy się sprawami spółdzielczości interesują. Czy nie uważa, że należałoby utworzyć coś na wzór agencji? Jeśli restrukturyzujemy regiony, fabryki, branże, to czy nie powinna powstać jakaś agencja restrukturyzacji spółdzielczości.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-216">
          <u xml:id="u-216.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-216.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Czy pan minister zechce odpowiedzieć?</u>
          <u xml:id="u-216.2" who="#komentarz">(Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów Ryszard Pazura: To są pytania do przemyśleń.)</u>
          <u xml:id="u-216.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">To są pytania do przemyśleń - odpowiada pan minister.</u>
          <u xml:id="u-216.4" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Nie widzę już żadnych zgłoszeń, a zatem teraz już definitywnie zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-216.5" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Wysoka Izbo! Prezydium Sejmu proponuje, aby Sejm skierował oba rozpatrywane projekty ustaw do Komisji Nadzwyczajnej. Jednakże w dyskusji zgłoszono wniosek o odrzucenie w pierwszym czytaniu projektu ustawy o zmianie ustawy o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości. Wniosek ten, wymagający rozstrzygnięcia w głosowaniu, rozpatrzymy zatem w bloku głosowań na końcu posiedzenia. Wtedy też podejmiemy decyzje o skierowaniu obu albo jednego projektu ustawy do właściwej komisji.</u>
          <u xml:id="u-216.6" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 11 porządku dziennego: Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o opłacie wyrównawczej od niektórych towarów rolnych i spożywczych przywożonych z zagranicy (druk nr 204).</u>
          <u xml:id="u-216.7" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu sekretarza stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej pana posła Ryszarda Smolarka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-217">
          <u xml:id="u-217.0" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieRolnictwaiGospodarkiŻywnościowejRyszardSmolarek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Rząd, wnosząc projekt ustawy o opłatach wyrównawczych od niektórych towarów rolnych i spożywczych przywożonych z zagranicy (druk nr 204), wierzy, że ta ustawa w dużym stopniu usprawni rynek rolny artykułów rolno-spożywczych, jego funkcjonowanie w roku bieżącym, jak i w krótkim okresie przejściowym do momentu wejścia w życie porozumień GATT w 1995 r. i w latach następnych.</u>
          <u xml:id="u-217.1" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieRolnictwaiGospodarkiŻywnościowejRyszardSmolarek">Zasady funkcjonowania opłat wyrównawczych od importowanych towarów są powszechnym instrumentem ochrony rynku rolnego i żywnościowego stosowanym w krajach Europy Zachodniej. Są one różne, ale w krajach Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej towary objęte opłatami wyrównawczymi stanowiły w 1988 r. ponad 30% całej taryfy celnej. Polska niestety nie wprowadziła systemu opłat wyrównawczych w 1990 r. w momencie otwarcia swojego rynku rolno-żywnościowego. Wprowadzenie tego systemu dopiero obecnie, w pierwszej połowie 1994 r., oznacza, że będzie on funkcjonował niewiele ponad rok, to jest do momentu wejścia w życie zasad Rundy Urugwajskiej GATT.</u>
          <u xml:id="u-217.2" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieRolnictwaiGospodarkiŻywnościowejRyszardSmolarek">Ze względu na bardzo niskie dochody społeczeństwa moment wprowadzenia w życie opłat wyrównawczych jest dość niefortunny i może się to wiązać z pewnym — aczkolwiek niewielkim — wzrostem cen na towary objęte opłatą wyrównawczą — średnio 2–5%. Warunkiem niewielkiego wzrostu cen żywności będzie eliminowanie zachowań monopolistycznych na rynku żywnościowym, co pozwoli zapobiec sztucznemu podnoszeniu cen w dłuższej perspektywie. Jest to konieczne ze względu na potrzebę zwiększenia popytu wewnętrznego na żywność krajową. Konieczne jest zahamowanie spadku popytu, bo wiąże się z tym degradacja majątku produkcyjnego gospodarki żywnościowej. Wzrost produkcji rolniczej jest obecnie jedynym realnym źródłem akumulacji gospodarstw rolnych i innych podmiotów gospodarki żywnościowej, tak niezbędnym do jej modernizacji i dalszego rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-217.3" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieRolnictwaiGospodarkiŻywnościowejRyszardSmolarek">Należy podkreślić, że głównym celem, który przyświecał rządowi przy wprowadzaniu projektu ustawy o opłatach wyrównawczych, jest ochrona krajowych producentów niektórych towarów rolnych i spożywczych oraz konsumentów żywności - i to trzeba podkreślić, ponieważ ostatni okres zachowań na rynku żywnościowym, szczególnie w drugim półroczu 1993 r., potwierdza konieczność uregulowania tej sfery obrotu towarowego.</u>
          <u xml:id="u-217.4" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieRolnictwaiGospodarkiŻywnościowejRyszardSmolarek">Opłaty wyrównawcze będą sprzyjać restrukturyzacji gospodarki żywnościowej, gdyż przewidziany do wdrożenia system tych opłat jest oparty na zróżnicowanych stawkach. Od początku 1990 r. zmniejszyła się konkurencyjność polskiej gospodarki żywnościowej w stosunku do zagranicy. Główne przyczyny tego zjawiska są następujące:</u>
          <u xml:id="u-217.5" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieRolnictwaiGospodarkiŻywnościowejRyszardSmolarek">— Po pierwsze, na przełomie lat 1989–90 wprowadzono bez przygotowania - to trzeba sobie powiedzieć - urynkowienie gospodarki, a przede wszystkim rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-217.6" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieRolnictwaiGospodarkiŻywnościowejRyszardSmolarek">— Po drugie, drastycznie ograniczono dotacje i subwencje dla gospodarki żywnościowej.</u>
          <u xml:id="u-217.7" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieRolnictwaiGospodarkiŻywnościowejRyszardSmolarek">— Po trzecie, brak poza cłem innych skutecznych instrumentów regulacji importu.</u>
          <u xml:id="u-217.8" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieRolnictwaiGospodarkiŻywnościowejRyszardSmolarek">— Po czwarte, gwałtowny wzrost oprocentowania kredytów, ograniczający ich dostępność dla podmiotów działających w rolnictwie, obrocie rolnym i gałęziach przemysłu związanych z rolnictwem. Ponadto zwiększyły się obciążenia finansowe przedsiębiorstw państwowych, funkcjonujących w gospodarce żywnościowej. Powoduje to relatywne podniesienie kosztów wytwarzania produktów żywności, w tym również na eksport. Ograniczenie dostępności kredytów inwestycyjnych oraz brak akumulacji własnej w rolnictwie powoduje wstrzymanie inwestycji modernizacyjnych, co obniża efektywność gospodarki żywnościowej, a tym samym jej konkurencyjność w stosunku do zagranicy.</u>
          <u xml:id="u-217.9" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieRolnictwaiGospodarkiŻywnościowejRyszardSmolarek">— Po piąte, recesja gospodarcza w całej naszej gospodarce.</u>
          <u xml:id="u-217.10" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieRolnictwaiGospodarkiŻywnościowejRyszardSmolarek">Skutkiem takiej sytuacji w gospodarce żywnościowej i na rynku rolno-żywnościowym jest nadmierny i nieustabilizowany import rolno-żywnościowy, jaki obserwowaliśmy w ostatnich latach, sukcesywnie zaniżający produkcję krajową w różnych dziedzinach. Szczególnie jaskrawym tego przykładem jest załamanie się produkcji niektórych owoców i warzyw, drobiarstwa i towarów spożywczych. W cyfrach, żeby to może przybliżyć, wyglądało to tak: na skutek słabej ochrony rynku import rolno-żywnościowy do Polski począwszy od 1989 r. wzrósł ponad dwukrotnie, z niecałego miliarda dolarów w 1989 r. do praktycznie 2 mld dolarów w 1992 r. Eksport rolno-żywnościowy wzrósł w tym czasie nieznacznie - z 1758 mln dolarów do 2006 mln dolarów. Saldo obrotów tymi produktami jest bliskie zera za ostatni rok, a po zbilansowaniu możemy powiedzieć, że w artykułach rolno-spożywczych w 1993 r. jest ono ujemne, a mogłoby, uwzględniając możliwości produkcyjne polskiego rolnictwa, wynieść nawet plus 2 mld dolarów. Nadmierny import rolno-żywnościowy ogranicza możliwości zbytu krajowych produktów. I to jest rzecz oczywista, która nie trafia do wszystkich obywateli naszego kraju, a szczególnie do ośrodków opiniotwórczych, a także kreujących politykę rolną w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-217.11" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieRolnictwaiGospodarkiŻywnościowejRyszardSmolarek">Należy podkreślić, że opłaty wyrównawcze są stosowane w wielu krajach, zwłaszcza w Europejskiej Wspólnocie Gospodarczej, i są parataryfowym instrumentem uszczelniającym system regulacji importu. Mają one z natury charakter zmienny. I nie jest prawdą, trzeba to powiedzieć wyraźnie, zwłaszcza tym sceptycznie odnoszącym się do tego pomysłu, że umowa przejściowa między Rzecząpospolitą Polską a Wspólnotami Europejskimi zabrania wprowadzenia systemu cen progu i opłat wyrównawczych, rozumianych jako środek polityki rolnej, bo art. 19 pkt 3 o tym wyraźnie mówi, iż środki takie nie mogą naruszać koncesji udzielanych przez Polskę na podstawie art. 14 umowy przejściowej w aneksach 9 i 11. To postanowienie nie ma jednak odniesienia do ww. systemu, ponieważ aneks 9 obliguje nas do zniesienia zakazów kontyngentów i licencji importowych, natomiast aneks 11, wyraźnie podkreślam, nie dotyczy w istocie towarów, które mogą być objęte w Polsce instrumentami regulacji rynku rolnego. Wprowadzenie opłat wyrównawczych będzie zapobiegało więc deformacjom rynku artykułów rolno-spożywczych. W dłuższym okresie opłaty wyrównawcze powinny stabilizować podaż i wpływać na obniżenie cen rynkowych, dzięki wspomaganiu restrukturyzacji produkcji rolnej, a w perspektywie poprawiać bilans globalny w obrotach w handlu zagranicznym, w tym przede wszystkim poprzez poprawę bilansu w wypadku artykułów rolno-spożywczych, co jest odpowiedzią dla sceptyków, którzy mówią o nieznacznym w pierwszym etapie wzroście cen, który może temu towarzyszyć.</u>
          <u xml:id="u-217.12" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieRolnictwaiGospodarkiŻywnościowejRyszardSmolarek">Efektem wprowadzenia opłat wyrównawczych będzie m.in. skuteczna kontrola obrotu towarowego z zagranicą. Osiągnięcie celów, jakie przyświecają wprowadzeniu opłat wyrównawczych determinuje ich regulację w drodze odrębnej ustawy, bo Prawo celne - art. 106 - wprawdzie stwarza możliwość wprowadzenia przez Radę Ministrów na wniosek ministra współpracy gospodarczej z zagranicą cła antydumpingowego, lecz zasięg jego jest ograniczony tylko do szczególnych przypadków wymagających skomplikowanych procedur.</u>
          <u xml:id="u-217.13" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieRolnictwaiGospodarkiŻywnościowejRyszardSmolarek">Sugerowane niekiedy jako instrument ochronny rynku kontyngenty i licencje nie są zalecane i wymieniane w międzynarodowej nomenklaturze przez organizacje monitorujące rynek światowy, w tym przez GATT i Bank Światowy. I tu szczególnie jest to nieaktualne po zaaprobowaniu 15 grudnia przez rząd Rzeczypospolitej Polskiej wstępnych porozumień II Rundy Urugwajskiej GATT w Genewie. Są to instrumenty pozataryfowe, deformujące rachunek ekonomiczny. Poza tym wymagają rozbudowanego systemu administracyjnego i są potencjalnie korupcjogenne.</u>
          <u xml:id="u-217.14" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieRolnictwaiGospodarkiŻywnościowejRyszardSmolarek">Projekt ustawy definiuje stawkę opłaty wyrównawczej jako dodatnią różnicę między ceną progu a ceną zagraniczną danego towaru, powiększoną o cło i podatek pobierany od towarów rolnych i spożywczych przywożonych z zagranicy. Mechanizm ten - jak powiedziałem - jest skomplikowany, ale cenę progu ustalać będzie zgodnie z dyspozycją i delegacją ustawy minister rolnictwa i gospodarki żywnościowej na podstawie cen interwencyjnych stosowanych przez Agencję Rynku Rolnego albo krajowych cen rynkowych udostępnianych przez Główny Urząd Statystyczny lub instytucje państwowe. Instytucje te będą miały obowiązek udostępnienia posiadanych informacji o krajowych cenach towarów rolnych i spożywczych - art. 2 ust. 2 ustawy. W art. 3 projektu ustawy przewidziano delegację dla Rady Ministrów co do określania w drodze rozporządzenia sposobu ustalania ceny progu, ceny zagranicznej oraz stawki opłaty wyrównawczej.</u>
          <u xml:id="u-217.15" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieRolnictwaiGospodarkiŻywnościowejRyszardSmolarek">W projekcie rozporządzenia przewidziano, że na towary rolne cenę progu ustala się na podstawie stosowanych przez Agencję Rynku Rolnego interwencyjnych cen produktów rolnych. W przypadku gdy Agencja Rynku Rolnego nie stosuje cen interwencyjnych, cena progu na niektóre towary rolne może być ustalana na podstawie informacji o krajowych cenach rynkowych udostępnianych przez GUS lub inne instytucje państwowe. Cena zagraniczna, wraz z elementami zwiększającymi ją, będzie ustalana przez ministra współpracy gospodarczej z zagranicą w porozumieniu z ministrem rolnictwa i gospodarki żywnościowej. Należy podkreślić, że w sytuacji gdy cena zagraniczna powiększona o cło i podatki jest równa lub większa od ceny progu, wówczas opłata wyrównawcza nie występuje. Może być ona ponadto w zależności od sytuacji zmienna, o czym mówi art. 7 przedkładanej dzisiaj ustawy. Wykaz grup towarów objętych opłatą wyrównawczą określać będzie Rada Ministrów na wniosek ministra rolnictwa i gospodarki żywnościowej po uwzględnieniu oceny sytuacji na rynku krajowym z punktu widzenia producentów i konsumentów, a także konieczności rozwoju wymiany z zagranicą oraz dwustronnych i wielostronnych zobowiązań międzynarodowych Rzeczypospolitej. Stawki opłaty wyrównawczej będą określane w złotych polskich na jednostkę towaru i ogłaszane przez ministra rolnictwa i gospodarki żywnościowej. Opłata wyrównawcza będzie wymierzana przez organy celne w toku odprawy celnej niezależnie od należności celnych i podatku.</u>
          <u xml:id="u-217.16" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieRolnictwaiGospodarkiŻywnościowejRyszardSmolarek">Mając na względzie zobowiązania Polski wynikające z postanowień umów stowarzyszeniowych z EWG, w art. 4 projektu ustawy przewidziano możliwość określenia przez Radę Ministrów w drodze rozporządzenia odrębnych zasad ustalania stawek opłat wyrównawczych w zależności od zawartych w niektórych przetworzonych towarach rolnych i spożywczych surowców, półfabrykatów objętych już opłatą wyrównawczą. W wypadku towarów rolnych i spożywczych przeznaczonych do dalszego przerobu zamiast opłaty wyrównawczej pobierać się będzie zabezpieczenie majątkowe, o czym mówi art. 8.</u>
          <u xml:id="u-217.17" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieRolnictwaiGospodarkiŻywnościowejRyszardSmolarek">Jeżeli chodzi o art. 10, to pewne wątpliwości może budzić delegacja ustawowa zawarta w tym artykule, ale chcę koleżankom i kolegom posłom wyjaśnić, że w tym czasie, kiedy to uregulowanie ustawowe było procedowane na posiedzeniu rządu jako przedłożenie rządowe, nie było innych uregulowań ustawowych, a przede wszystkim nie była powołana ustawą Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. W zakresie nie uregulowanym ustawą do opłat wyrównawczych stosować się będzie odpowiednie przepisy Prawa celnego, o czym mówi delegacja ustawowa, w tym przepisy dotyczące odwołań i zwolnień.</u>
          <u xml:id="u-217.18" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieRolnictwaiGospodarkiŻywnościowejRyszardSmolarek">Podobnie będzie rozwiązywana kwestia odpowiedzialności karnej i skarbowej za naruszanie przepisów dotyczących opłat wyrównawczych. Odpowiedzialność ta będzie orzekana na podstawie przepisów ustawy karnej skarbowej w zakresie ceł i obrotu towarowego z zagranicą - art. 10 wyżej wymienionego projektu.</u>
          <u xml:id="u-217.19" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieRolnictwaiGospodarkiŻywnościowejRyszardSmolarek">Ocenia się, że koszty naliczania i pobierania opłat wyrównawczych będą mniejsze od wpływów z tego tytułu. To trzeba sobie wyraźnie powiedzieć w tym miejscu, ponieważ dość często krytycy tego zamysłu ustawowego uregulowania rynku w Rzeczypospolitej twierdzą, że nie należy tego czynić ze względu na to, że efekty ekonomiczne mogą być ujemne. Chcę stwierdzić, że z symulacyjnych obliczeń wariantowych dotyczących listy towarów, które mogłyby być objęte opłatami wyrównawczymi, w układzie 10 towarów, artykułów, czy grup towarowych - można by to tak nazwać, ponieważ lista ta jest i będzie z powodu delegacji ustawowej tajna, poufna - wynika, że wprowadzenie ustawy o opłatach wyrównawczych da szansę poprawienia globalnie bilansu w obrotach w handlu zagranicznym, w tym w handlu artykułami rolno-spożywczymi. Z takiego rachunku symulacyjnego dotyczącego 10 grup towarowych wynika, że da to dochód netto wynoszący około 100 mld zł. Niemniej wariantowe rozwiązania dotyczące możliwości policzenia zysków i strat w układzie mniejszej lub większej liczby artykułów lub grup towarowych, świadczą, że może to być bardziej korzystne niż to w tej chwili przedstawiam. Oszacowanie tego będzie możliwe po zatwierdzeniu przez rząd listy artykułów, które będą objęte opłatami wyrównawczymi.</u>
          <u xml:id="u-217.20" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieRolnictwaiGospodarkiŻywnościowejRyszardSmolarek">Jak powiedziałem, technika, nad którą się skoncentrowałem, i sposób realizacji tej ustawy są skomplikowane. Przedłożyliśmy jednak do tej ustawy rozporządzenie, które jest integralną jej częścią, jak również uzasadnienie; przedstawiliśmy również technikę realizacji rozporządzenia i sposób procedowania i realizacji ustawy po jej uchwaleniu. Mając na uwadze fakt unormowania - w kategoriach partnerskich - rynku rolnego Rzeczypospolitej, rząd wnosi ustawę o opłatach wyrównawczych do Wysokiej Izby z prośbą o procedowanie w trybie pilnym. Jest to ustawa, która powinna zapewniać nam bardziej korzystne, partnerskie układy w handlu, a przede wszystkim tworzyć korzystniejsze warunki rozwoju krajowej produkcji i przysparzać w konsekwencji również długofalowych korzyści dla szerokiego grona konsumentów.</u>
          <u xml:id="u-217.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-218">
          <u xml:id="u-218.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-218.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przypominam, że Sejm ustalił w debacie nad tym punktem porządku dziennego podział czasu pomiędzy kluby i koło parlamentarne, w zależności od ich wielkości, w granicach od 5 do 30 minut, to jest debatę krótką.</u>
          <u xml:id="u-218.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-218.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przystępujemy do wysłuchania wystąpień w imieniu klubów.</u>
          <u xml:id="u-218.4" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Jako pierwszy zabierze głos pan poseł Zenon Kufel.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-219">
          <u xml:id="u-219.0" who="#PosełZenonKufel">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Realizowana od 1990 r. polityka gospodarcza zmierzała do wprowadzenia nieskrępowanego rynku i nie kontrolowanego otwarcia gospodarki w odniesieniu do zagranicy. Taka gospodarka nie miała precedensów historycznych. Podjęto szkodliwą próbę zastąpienia dogmatycznej ideologii centralnego planowania równie dogmatyczną ideologią wolnego rynku. Nie czyniąc rachunku skutków, państwo przestało ingerować w stanowienie cen, chronić rodzimych producentów i troszczyć się o ogólnonarodowy majątek. Nie sporządzając pełnej listy strat i kosztów, godzi się wymienić przy tej okazji chociażby utratę samowystarczalności żywnościowej kraju, zagrożenie ekonomicznego bytu rolników, poszerzenie się sfery nędzy i narastanie bezrobocia na wsi, upadek większości zakładów obsługi rolnictwa, przetwórstwa rolno-spożywczego i zakładów produkujących na rzecz rolnictwa. Zmiana polityki rolnej stała się więc pilną koniecznością. Jej podstawą powinien być przemyślany protekcjonizm rolny. Z tego względu Sojusz Lewicy Demokratycznej od dłuższego czasu - niestety bezskutecznie - postulował ochronę rynku krajowego przed napływem subwencjonowanej i w związku z tym tańszej żywności zagranicznej. Postulując ochronę rynku wewnętrznego, mieliśmy na uwadze wprowadzenie opłat wyrównawczych, szersze wykorzystanie instrumentów pozataryfowych (jak normy jakościowe i sanitarne), a także koordynację eksportu i importu tych samych towarów. Sprawa szerokiego otwarcia Polski na import powinna być celem długofalowym.</u>
          <u xml:id="u-219.1" who="#PosełZenonKufel">Z kolei, chcąc chociażby wspomnieć o historii tworzenia ustawy o opłatach wyrównawczych, należy podkreślić upór, jaki temu towarzyszył. Był to z jednej strony upór ostatnich rządów skutecznie blokujących wszelkie inicjatywy zmierzające do ograniczenia napływu obcej żywności na nasz rynek (z wszelkimi negatywnymi tego skutkami) i - z drugiej strony - upór grupy posłów, autorów m.in. wniosku Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej o konieczności natychmiastowego wprowadzenia opłat wyrównawczych z 23 lutego 1991 r.; dezyderatu tejże komisji w sprawie ochrony rynku rolnego z 23 września 1992 r.; poselskiego projektu ustawy o opłacie wyrównawczej od niektórych importowanych towarów rolno-żywnościowych z 12 stycznia 1993 r. (dokumentu, który w ciągu kilku miesięcy nie doczekał się nawet pierwszego czytania).</u>
          <u xml:id="u-219.2" who="#PosełZenonKufel">Wysoka Izbo! Opłaty wyrównawcze stosowane są w wielu krajach i stanowią instrument uszczelniający system regulacji importu. Jako przykład przytoczyć można chociażby metody ochrony rynku rolnego w Stanach Zjednoczonych, gdzie ministerstwo rolnictwa, współpracując z lobby w formie organizacji farmerskich i senatorami działającymi w komitetach rolnych Kongresu, skutecznie chroni interesy środowiska farmerskiego, utrzymując stabilny rynek rolny. Stosuje się tam obok ceł opłaty wyrównawcze, licencje, ograniczenia ilościowe, kontyngenty, ograniczenia sezonowe, podatki, ograniczenia fitosanitarne, weterynaryjne i postępowanie antydumpingowe.</u>
          <u xml:id="u-219.3" who="#PosełZenonKufel">W naszych warunkach opłaty wyrównawcze powinny chronić producentów krajowych przed nadmierną konkurencją zagraniczną, uwzględniać interesy konsumenta i przyspieszyć restrukturyzację gospodarki żywnościowej.</u>
          <u xml:id="u-219.4" who="#PosełZenonKufel">Proponowany w ustawie system opłat umożliwiający różnicowanie wysokości stawek powinien być także mechanizmem dopuszczającym kontrolowane, konkurencyjne oddziaływanie importu na produkcję krajową. Uwzględniając natomiast eliminowanie w momencie wprowadzenia opłat wyrównawczych tzw. zepsucia rynku, przewidzieć należy, że w krótkim czasie w przypadku niektórych produktów nastąpi pewien kilkuprocentowy wzrost ich cen na rynku. Ponieważ jest to dla społeczeństwa zagadnienie bardzo istotne, a jednocześnie w chwili obecnej trudne do dokładnego ilościowego określenia, wnoszę, aby w toku dalszych prac nad ustawą ściśle współdziałać z Instytutem Koniunktur i Cen Handlu Zagranicznego, zajmującym się prognozą wpływu systemu opłat wyrównawczych na ceny produktów rolnych i spożywczych.</u>
          <u xml:id="u-219.5" who="#PosełZenonKufel">Równie istotnym zagadnieniem jest to, by ustawa była spójna z aktualnie obowiązującymi układami, umowami i porozumieniami międzynarodowymi zawartymi przez polski rząd. Z będących w moim posiadaniu ekspertyz Biura Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu wynika, że układ o stowarzyszeniu między Polską a Wspólnotami Europejskimi uwzględnia szczególną wrażliwość rynków rolnych i dopuszcza wprowadzenie przez każdą ze stron środków ochrony rynku rolnego, czym są opłaty wyrównawcze powszechnie stosowane przez Wspólnotę Europejską. Układ mówi jednak o konieczności przeprowadzenia konsultacji dla znalezienia właściwego rozwiązania, jeżeli produkty pochodzące z jednej strony powodują poważne zakłócenia na rynku drugiej strony.</u>
          <u xml:id="u-219.6" who="#PosełZenonKufel">W przypadku umowy o wolnym handlu między państwami-członkami EFTA a Polską także określony jest zakres preferencji w handlu artykułami rolnymi, pozwalający na podjęcie odpowiednich środków ochrony rynku w przypadku zagrożenia krajowych producentów produktów konsumpcyjnych.</u>
          <u xml:id="u-219.7" who="#PosełZenonKufel">Wysoka Izbo! W toku wstępnych dyskusji nad projektem ustawy obok wymienionych pojawiły się jeszcze inne wątpliwości, szczegółowe uwagi, które powinny być rozważane w czasie dalszych prac nad ustawą w komisjach. Dotyczą one przede wszystkim:</u>
          <u xml:id="u-219.8" who="#PosełZenonKufel">— ustalania ceny progu i ceny towarów zagranicznych;</u>
          <u xml:id="u-219.9" who="#PosełZenonKufel">— organów upoważnionych do sporządzania wykazu towarów chronionych opłatami wyrównawczymi;</u>
          <u xml:id="u-219.10" who="#PosełZenonKufel">— zasad współdziałania ze służbami celnymi i finansowych kosztów przedsięwzięcia.</u>
          <u xml:id="u-219.11" who="#PosełZenonKufel">Kończąc pragnę stwierdzić, że w opinii Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej przedstawiony przez rząd projekt ustawy jest dobrym tworzywem do przemyśleń i analiz w toku prac komisji sejmowych. W związku z tym Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej jest za skierowaniem projektu ustawy o opłacie wyrównawczej od niektórych towarów rolnych i spożywczych przywożonych z zagranicy, wraz z projektem podstawowego aktu wykonawczego, do odpowiednich komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-220">
          <u xml:id="u-220.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-220.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Głos zabierze pan poseł Wojciech Zarzycki z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-221">
          <u xml:id="u-221.0" who="#PosełWojciechSzczęsnyZarzycki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Projekt ustawy o opłacie wyrównawczej od niektórych towarów rolnych i spożywczych przywożonych z zagranicy jest bardzo spóźnioną reakcją na eliminację polskich producentów rolnych z rynku wewnętrznego. Rządy solidarnościowe długi czas bagatelizowały ten problem. Granice zostały otwarte na oścież. W 1991 r. zniesiono cła na 65 grup towarowych, aby się przypodobać EWG i zrealizować zalecenia mówiące o zmniejszeniu produkcji rolnej, poniżej potrzeb konsumpcyjnych społeczeństwa polskiego. Skutki tych decyzji odczuwamy i będziemy długo odczuwać.</u>
          <u xml:id="u-221.1" who="#PosełWojciechSzczęsnyZarzycki">Eksperci stwierdzili, że polityka gospodarcza naszych władz doprowadziła do obniżenia konkurencyjności polskich podmiotów gospodarczych na rynkach zbytu w kraju i za granicą o 30%. Szacuje się, że wskutek nadmiernego i gwałtownego otwarcia polskiej gospodarki na świat, a także złej, nieskutecznej polityki celnej, sztucznego obniżania kursu dolara oraz innych czynników straciliśmy ponad 800 tys. miejsc pracy.</u>
          <u xml:id="u-221.2" who="#PosełWojciechSzczęsnyZarzycki">Rzadko pokazuje się ukryte bezrobocie na wsi, chociaż ono istnieje i z każdym miesiącem wzrasta. Obecnie szacuje się, że jest to około 700 tys. osób, z których wiele nie ma zabezpieczenia materialnego. Rolnikom bardzo trudno sprzedać swe produkty, nawet po nieopłacalnych cenach. Na niektóre z nich, np. warzywa, owoce, ziemniaki, w ogóle nie ma zbytu.</u>
          <u xml:id="u-221.3" who="#PosełWojciechSzczęsnyZarzycki">Tolerowanie ogromnej dysproporcji między tempem wzrostu cen artykułów przemysłowych a tempem wzrostu cen produktów rolnych doprowadziło do tego, że rolnicy musieli zmniejszyć zakupy środków plonotwórczych do poziomu sprzed wielu lat.</u>
          <u xml:id="u-221.4" who="#PosełWojciechSzczęsnyZarzycki">Opłaty wyrównawcze trzeba było wprowadzić, gdy z byłej NRD szeroką falą napływały tuczniki i bydło, gdy sprowadzano bydło z Litwy, Białorusi i Słowacji i na rynku krajowym sprzedawano mrożone udka drobiowe z przeterminowanych zapasów armii amerykańskiej. Na przykład w ciągu 10 miesięcy 1992 r. wwieziono do Polski około 26,5 tys. ton kurcząt rzeźnych. Ilość ta wystarczyła na prawie trzymiesięczne zaopatrzenie polskich miast w drób. Doszło do tego, że co trzecie jajko spożywane w miastach pochodziło z zagranicy. Nic dziwnego, że trzeba było zamknąć wiele kurników, zwolnić pracujących tam ludzi.</u>
          <u xml:id="u-221.5" who="#PosełWojciechSzczęsnyZarzycki">W tym miejscu nie od rzeczy będzie przypomnieć, że na potrzebę skutecznej ochrony polskiego rolnictwa od dłuższego czasu zwracali uwagę posłowie z Klubu Parlamentarnego PSL w Sejmie dwóch poprzednich kadencji. Już 23 lutego 1990 r. na wniosek posłów Polskiego Stronnictwa Ludowego Sejm podjął uchwałę zobowiązującą rząd do wprowadzenia w trybie natychmiastowym opłat wyrównawczych, ceł antydumpingowych i antysubwencyjnych.</u>
          <u xml:id="u-221.6" who="#PosełWojciechSzczęsnyZarzycki">Rządy zwlekały z jej realizacją długo, o wiele za długo, bo prawie do dnia dzisiejszego. Doprowadzono w ten sposób polskie rolnictwo do katastrofalnego stanu. Wyraża się to m.in. w milionach hektarów nie obsianych ziem; krów zostało nam już tylko 7400 tys. (spadek o prawie 5600 tys. sztuk), z 4700 tys. owiec zostało około 650 tys., co nie pozwoli zrealizować kontyngentu sprzedaży jagniąt na rynki EWG. Spadło nawożenie ze 182 kg NPK na ha w 1989 r. do 63 kg w 1993 r.</u>
          <u xml:id="u-221.7" who="#PosełWojciechSzczęsnyZarzycki">Ogólnie biorąc dysparytet w dochodach rodzin wiejskich w porównaniu do innych grup społecznych wynosi około 60 punktów.</u>
          <u xml:id="u-221.8" who="#PosełWojciechSzczęsnyZarzycki">Są to najbardziej rzucające się w oczy przykłady i pewnie gdyby przeprowadzono pełny spis rolny, ujawniłby się cały obraz naszego rolnictwa i mieszkańców wsi. Ostatni pełny spis przeprowadzono w 1988 r.</u>
          <u xml:id="u-221.9" who="#PosełWojciechSzczęsnyZarzycki">Obawa przed pokazaniem prawdy o rolnictwie polskim po czterech latach transformacji ustrojowej i „raju”, jaki zgotowano mieszkańcom wsi, była zapewne przeszkodą w przeprowadzeniu spisu w roku 1993. Uważamy, że spis ten należy przeprowadzić w 1994 r. Dane stanowiłyby fundament prognozowania i umożliwiłyby przygotowanie długofalowej narodowej polityki rolnej i społecznej na wsi.</u>
          <u xml:id="u-221.10" who="#PosełWojciechSzczęsnyZarzycki">Straszy się konsumentów, że wprowadzenie opłat wyrównawczych spowoduje dużą podwyżkę cen detalicznych żywności. Nie mówi się o tym, że stale zwiększający się import był importem bezrobocia, którego skutki, również finansowe, są ogromne i długotrwałe. Dlaczego nie korzystaliśmy z doświadczeń innych krajów, np. Japonii? Tam państwo dopuściło do silnej konkurencji, ale najpierw między firmami krajowymi obce miały i mają w dalszym ciągu bardzo utrudniony wstęp, a przyroda nie sprzyja tam rozwojowi rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-221.11" who="#PosełWojciechSzczęsnyZarzycki">Naszym zdaniem, aby opłaty wyrównawcze były skutecznym instrumentem ochrony własnej produkcji rolnej, muszą odpowiadać stosowanym i po wielekroć sprawdzonym rozwiązaniom zagranicznym. Proch w tej materii dawno już został wymyślony.</u>
          <u xml:id="u-221.12" who="#PosełWojciechSzczęsnyZarzycki">Wysoka Izbo! Polska nie w przemyśle, ale w rolnictwie ma przewagę. Przewaga ta wynika przede wszystkim z nisko opłacanej pracy w naszym rolnictwie. Ochrona polskiego rolnictwa wynika nie tyle z obawy o wolny handel produktami rolnymi, ile stąd, że inni nie zachowują się zgodnie z regułami wolnego handlu, bez protekcji. Gdy inni subsydiują produkcję i eksport rolny, Polska musi dążyć do zachowania parytetu ochronnego. W stosunkach handlowych z EWG występuje bardzo wyraźny dysparytet na korzyść EWG, obecnie Unii Europejskiej. Dotychczas nie wykorzystujemy zapisanych w umowach stowarzyszeniowych możliwości prawnej ochrony własnego rynku. W niedługim czasie przyjdzie nam poddać się żelaznej zasadzie umów stowarzyszeniowych z EWG. Zasadą tą jest stopniowa wzajemność w powiększaniu udogodnień handlowych. Aby spełnić tę zasadę z korzyścią dla kraju, w punkcie wyjścia musimy mieć zachowany podobny parytet ochrony tego rynku. Wprowadzenie opłat wyrównawczych jest drogą zbliżenia się do tego parytetu. Wzrost ochrony rynku rolnego to nie tylko sprawa rolnictwa. W Polsce od paru lat nadmierny import konsumpcyjny przyczynia się do wzrostu bezrobocia, wypierając import inwestycyjny i import technologii. A przecież nie można wyjść z recesji bez wzrostu importu zaopatrzeniowego i inwestycyjnego. W tej sytuacji nadmierny import konsumpcyjny staje się kłodą zarówno na drodze wyjścia z recesji, jak i na drodze modernizacji gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-221.13" who="#PosełWojciechSzczęsnyZarzycki">Niestety, dotychczas dewizy poszły głównie na wyparcie, a nie na unowocześnienie własnej produkcji. Dlatego wprowadzenie opłat wyrównawczych to jedna z dróg skierowania dewiz na import technologii, na tworzenie trwałych podstaw konkurencyjnych. Pieniądze uzyskane tą drogą winny trafić nie do budżetu państwa, lecz do resortu rolnictwa na konto utworzonej niedawno ustawą Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-221.14" who="#PosełWojciechSzczęsnyZarzycki">Potwierdziły się, niestety, informacje o dużym deficycie w handlu zagranicznym, sięgającym ok. 2,5 mld dolarów. Stąd olbrzymi wzrost ogólnoekonomicznych wymogów prowadzących do ograniczenia importu i wzrostu działań pobudzających eksport. Opłaty wyrównawcze powinny być drogą do poprawy sytuacji ekonomicznej polskiego rolnictwa. Powinny również być elementem szerszej strategii w stosunku do wsi.</u>
          <u xml:id="u-221.15" who="#PosełWojciechSzczęsnyZarzycki">Reasumując chcę stwierdzić, że Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego popiera w ogólności projekt omawianej ustawy, wyrażając niezadowolenie, a nawet pewien żal, iż nie nadano mu trybu pilnego. Stracony czas pracuje na korzyść importerów i pośredników, a nie rodzimych producentów rolnych i konsumentów. Dlatego jest potrzebne bardzo szybkie działanie legislacyjne nad powyższym projektem ustawy.</u>
          <u xml:id="u-221.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-222">
          <u xml:id="u-222.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-222.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu panią posłankę Marię Stolzman z Unii Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-223">
          <u xml:id="u-223.0" who="#PosełMariaStolzman">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! W imieniu klubu Unii Demokratycznej mam zaszczyt przedstawić nasze stanowisko dotyczące projektu ustawy o opłacie wyrównawczej od niektórych towarów rolnych i spożywczych przywożonych z zagranicy (druk nr 204). Chciałabym zaznaczyć, o czym wcale się na tej sali nie mówi, że projekt ustawy powstał już blisko 1,5 roku temu, w czasie rządu Hanny Suchockiej. Ustawa rodziła się w wielkich bólach, gdyż skutki jej wprowadzenia w życie powodują konflikt interesów. Z jednej strony jest niekwestionowana potrzeba ochrony polskich producentów przed nieuczciwą konkurencją w handlu zagranicznym, z drugiej strony uzasadniona obawa wzrostu cen żywności na rynku polskim, trudnego do zaakceptowania przez zubożałego konsumenta. Jak wynika ze statystyk, w grudniu ub. r. ceny żywności wzrosły o 9%, a rok 1993 zamknął się inflacją wyższą od zakładanej, głównie z powodu wysokiej inflacji w ostatnich dwóch miesiącach. Mówi się już nawet w prasie o rozkręcającej się spirali inflacji.</u>
          <u xml:id="u-223.1" who="#PosełMariaStolzman">Jest kilka powodów objęcia skuteczną ochroną polskiego rynku rolnego. Należą do nich:</u>
          <u xml:id="u-223.2" who="#PosełMariaStolzman">— Po pierwsze, wprowadzenie cen minimalnych na pszenicę, żyto i mleko; opłaty wyrównawcze w tym obszarze są konsekwencją istnienia cen minimalnych oraz stosowania działań interwencyjnych Agencji Rynku Rolnego na rynkach tych trzech produktów rolnych.</u>
          <u xml:id="u-223.3" who="#PosełMariaStolzman">— Po drugie, dążenie do stowarzyszenia z EWG.</u>
          <u xml:id="u-223.4" who="#PosełMariaStolzman">— Po trzecie, pogorszenie sytuacji dochodowej rolników, przy równoczesnym braku możliwości migracji i bezrobociu w przemyśle. Łączy się z tym spadek zużycia środków plonotwórczych i spadek inwestycji w zakresie modernizacji gospodarstw.</u>
          <u xml:id="u-223.5" who="#PosełMariaStolzman">Systemy ochrony gospodarki przed konkurencją istnieją w różnorodnej formie nie tylko we wszystkich krajach rozwiniętych, ale i w niektórych krajach rozwijających się. Wynika to z faktu wyższej podaży żywności w porównaniu z popytem. Nadwyżki żywności, po zaspokojeniu potrzeb własnego rynku, przeznacza się na eksport nieraz po cenach niższych od kosztów produkcji.</u>
          <u xml:id="u-223.6" who="#PosełMariaStolzman">Rynki krajowe można chronić różnymi sposobami, np. poprzez cła, uzupełniane czasem administracyjnymi zakazami i ograniczeniami, jak choćby zmienne opłaty wyrównawcze. Oprócz zakazów istnieją jeszcze kontyngenty stosowane np. przez EWG w stosunku do niektórych polskich produktów. Są też pozacelne sposoby ograniczenia importu, do których należą przepisy fitosanitarne i weterynaryjne, etykietowanie, określanie warunków transportu, ograniczanie punktów odpraw celnych itp.</u>
          <u xml:id="u-223.7" who="#PosełMariaStolzman">Jeśli chodzi o cła, to w związku z uzgodnieniem porozumienia GATT ich podwyższanie nie będzie w przyszłości możliwe.</u>
          <u xml:id="u-223.8" who="#PosełMariaStolzman">Wprowadzenie i stosowanie opłat wyrównawczych, jakkolwiek słuszne, wymaga bardzo sprawnego aparatu administracyjnego. Musi on analizować na bieżąco ruchy cen na rynkach międzynarodowych i dostosowywać opłaty wyrównawcze do zmieniającej się sytuacji. W EWG powstał do tego celu ogromny aparat biurokratyczny. Autorzy projektu ustawy twierdzą - nie podając zresztą żadnej kalkulacji - że wpływy z opłat wyrównawczych będą wyższe od kosztów funkcjonowania systemu; dodają równocześnie, że trzeba będzie stworzyć kilka etatów w ministerstwie rolnictwa, Ministerstwie Współpracy Gospodarczej z Zagranicą i w GUS. Nic nie mówi się natomiast o kosztach Głównego Urzędu Ceł związanych z wymiarem i poborem opłat. Trzeba stwierdzić, że generalnie brak w Polsce specjalistów w zakresie opłat wyrównawczych, gdyż nie były one stosowane. Uważam osobiście, że rachunek kosztów wprowadzenia systemu powinien być dla jasności sprawy przedstawiony.</u>
          <u xml:id="u-223.9" who="#PosełMariaStolzman">Przechodzę teraz do zmian, które wprowadzono do projektu ustawy opracowanego przez poprzedni rząd.</u>
          <u xml:id="u-223.10" who="#PosełMariaStolzman">Zdaniem mojego klubu szczególnie niebezpieczna jest zmiana w art. 1, do którego wprowadzono ust. 4 określający, że szczegółowy wykaz towarów objętych opłatą wyrównawczą ustali minister rolnictwa w porozumieniu z ministrem finansów, a Rada Ministrów określi jedynie wykaz grup towarów. W projekcie rządu Hanny Suchockiej listę towarów miała określać Rada Ministrów - było to bezpieczniejsze dla stabilności rynku żywnościowego. W gestii Rady Ministrów proszę państwa, jest ustalanie i zmiany stawek celnych na poszczególne towary, a nie na ich grupy. Stąd logiczne jest, by zasada ta dotyczyła również opłat wyrównawczych. Omawiane sformułowanie grupy towarowej jest tak pojemne, że może rodzić obawy nadmiernego poszerzenia listy towarowej i trudno sobie wyrobić pogląd, jaki będzie zakres ochrony rynku rolnego za pomocą opłat wyrównawczych i ile za to będą musieli zapłacić konsumenci. Nie załączono projektów rozporządzeń również przy uzgodnieniach międzyresortowych, co bardzo utrudnia ocenę skali skutków wprowadzenia opłaty wyrównawczej.</u>
          <u xml:id="u-223.11" who="#PosełMariaStolzman">Z jednej strony rozumiem obawy autorów projektu, by po ujawnieniu list towarowych nie nastąpił wielki import na zapas, ale z drugiej strony posłowie powinni móc się zorientować w skali proponowanego interwencjonizmu. Z rozmów z posłami z PSL wynika, że oczekiwania są ogromne i dotyczą prawie wszystkich towarów rolnych, nie tylko surowców, ale i towarów przetworzonych, dla których obliczanie opłaty wyrównawczej jest dużo bardziej skomplikowane. Nie można ocenić, czy opłata wyrównawcza będzie stosowana selektywnie, tylko w przypadkach niezbędnych, co byłoby racjonalne. Nie wiadomo też, jaka będzie wysokość opłat wyrównawczych, a można się tylko domyślać, że będą one wysokie. Jeśli opłaty wyrównawcze, nieumiejętnie i masowo stosowane, przyczynią się do wzrostu cen żywności i inflacji, to ta ostatnia uderzy też w rolników. Wzrost cen w kraju w wyniku opłat wyrównawczych powyżej cen na rynkach międzynarodowych spowoduje trudności w zbycie na rynku krajowym - istnieje przecież bariera popytu i niska elastyczność popytowa społeczeństwa jeśli chodzi o żywność - ale przede wszystkim zahamuje eksport. Należy pamiętać, że jedyną szansą polskiego rolnictwa jest wzrost eksportu towarów o konkurencyjnej cenie, dobrych jakościowo i sprzedawanych w nowoczesny sposób.</u>
          <u xml:id="u-223.12" who="#PosełMariaStolzman">Pierwsze czytanie projektu ustawy to nie czas na podawanie uwag szczegółowych, co uczynię w trakcie prac komisji. Na zakończenie chcę powiedzieć, że klub Unii Demokratycznej wnioskuje o skierowanie projektu do odpowiednich komisji.</u>
          <u xml:id="u-223.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-224">
          <u xml:id="u-224.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję pani posłance.</u>
          <u xml:id="u-224.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Andrzeja Aumillera z Unii Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-225">
          <u xml:id="u-225.0" who="#PosełAndrzejAumiller">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ustawa o opłatach wyrównawczych od niektórych towarów rolnych i spożywczych przywożonych z zagranicy wraz z projektem podstawowego aktu wykonawczego jest długo i z niecierpliwością oczekiwana przez producentów rolnych. Pierwsza wersja projektu pojawiła się we wrześniu 1992 r., druga w kwietniu 1993 r. Obecny projekt kończy wielomiesięczną batalię o jeden z podstawowych dla polityki rolnej aktów prawnych. Podjęcie ochrony polskiego rynku rolnego w sposób systemowy wymaga umocowania prawnego. Niezbędne jest więc szybkie uchwalenie ustawy o opłacie wyrównawczej od niektórych towarów rolnych i spożywczych oraz nowelizacja ustawy o Agencji Rynku Rolnego (z 1990 r.) oraz Prawa celnego (z 1991 r.).</u>
          <u xml:id="u-225.1" who="#PosełAndrzejAumiller">Jak dotąd polski rynek rolno-żywnościowy chroniony jest przed konkurencją z zagranicy głównie za pomocą ceł, zakazu importu (na przykład spirytusu) lub kontyngentów importowych (na przykład wyrobów tytoniowych) oraz opłat akcyzy. Ponadto istnieje możliwość nakładania ceł antydumpingowych i antysubwencyjnych oraz czasowych ograniczeń obrotu towarowego z zagranicą.</u>
          <u xml:id="u-225.2" who="#PosełAndrzejAumiller">Zdecydowanie większa rola w ochronie polskiego rynku mogłaby przypaść pozostałym barierom pozataryfowym, takim jak odpowiednie przepisy fitosanitarne, weterynaryjne, dotyczące zdrowotności, etykietowania, transportu itp. Umiejętne posługiwanie się pozataryfowymi barierami pozwala na wyeliminowanie importu towarów niskiej jakości, eliminację „dzikiego” importu, ochronę konsumenta. Wprowadzenie przez Polskę tych obostrzeń byłoby trudne do zaskarżenia, a powinny one stanowić świetną kartę przetargową w ograniczaniu tego typu barier stosowanych wobec Polski.</u>
          <u xml:id="u-225.3" who="#PosełAndrzejAumiller">Ostatnim z możliwych do stosowania środków ochrony rynku rolnego i żywnościowego są podatki od konsumpcji dóbr importowanych. Stanowią one substytut ochrony celnej. W umowie o stowarzyszeniu traktowane są tak samo jak cła, lecz są trudniejsze do zaskarżenia.</u>
          <u xml:id="u-225.4" who="#PosełAndrzejAumiller">Jednak jednym z najważniejszych instrumentów ochrony rynku, stosowanym przez Unię Europejską, którego brakuje do tej pory w naszej praktyce, są opłaty wyrównawcze.</u>
          <u xml:id="u-225.5" who="#PosełAndrzejAumiller">Wysoki Sejmie! Zdaniem Unii Pracy, wśród dostępnych narzędzi polityki ochrony rynku rolno-żywnościowego centralne miejsce powinno przypaść opłatom celnym i wyrównawczym, traktowanym jako elementy globalnej polityki rolnej, a nie w sposób wybiórczy i incydentalny. Wzorem państw Wspólnoty powinny one dotyczyć tych towarów rolno-spożywczych, dla których byłyby wystarczającym narzędziem osłabiającym zbyt silną konkurencję, przy czym jest ważne, by służyły długookresowej restrukturyzacji, a nie krótkookresowemu regulowaniu importu.</u>
          <u xml:id="u-225.6" who="#PosełAndrzejAumiller">Omawiany dzisiaj projekt ustawy kończy wielomiesięczną batalię o jeden z podstawowych dla polityki rolnej aktów prawnych. W opinii klubu Unii Pracy projekt ten jest najbardziej dojrzały, przemyślany i uwzględnia wiele zgłaszanych wcześniej postulatów. Przedstawione do niego uzasadnienie oceniamy jako wyczerpujące i przekonywające.</u>
          <u xml:id="u-225.7" who="#PosełAndrzejAumiller">Godzi się w tym miejscu przypomnieć, iż opłaty wyrównawcze stosowane są od kilkudziesięciu lat przez kraje Unii Europejskiej i są uważane za najbardziej skuteczne narzędzie ochrony rynku rolnego Wspólnoty przed konkurencją importu. Traktowane są jako ruchome elementy protekcji rolnictwa i stanowią równocześnie element globalnej polityki rolnej, bo tylko jako takie mają rację bytu. Umożliwiają one prowadzenie całościowej polityki rolnej znosząc bariery między cenami światowymi a obowiązującymi na rynku wewnętrznym Wspólnoty. Wspierają cele polityki gospodarczej krajów dwunastki, preferujących planowe przemiany strukturalne w rolnictwie i gospodarce żywnościowej.</u>
          <u xml:id="u-225.8" who="#PosełAndrzejAumiller">Warunki skutecznej realizacji ochrony rynku rolno-żywnościowego w Polsce powinny być wpisane w kompleksowy program przystosowawczy polskiego rolnictwa do kolejnych etapów integracji z EWG. Układ o stowarzyszeniu z EWG w żadnym wypadku nie może oznaczać konieczności podporządkowania interesów polskiego rolnictwa silniejszym partnerom. Mądra i wyważona polityka rolna, elastycznie wykorzystująca postanowienia europejskiej umowy, może przed tym skutecznie chronić, zabezpieczając zarazem rozwój tego działu gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-225.9" who="#PosełAndrzejAumiller">Idea wprowadzenia opłat wyrównawczych, jako narzędzia osłony procesów restrukturyzacyjnych rolnictwa w dalszej perspektywie, to instrument ochrony dochodów rolniczych w perspektywie bliższej i dla nikogo nie powinna być w Polsce zaskoczeniem. Jak tolerancyjny jest nasz kraj względem konkurencyjnego importu, niech świadczy fakt, że do Polski, zajmującej czwarte miejsce w Europie w produkcji jabłek, w 1992 r. sprowadzono 16 tys. ton, a w 1993 r. - 40 tys. ton i taką samą ilość pomidorów szklarniowych, papryki, nie wspominając o ponad 80 mln sztuk kwiatów ciętych w I półroczu 1993 r. To tylko przykłady z mojego ogrodniczego podwórka, a co ze zbożami, jajami, udkami kurzymi?</u>
          <u xml:id="u-225.10" who="#PosełAndrzejAumiller">Wysoka Izbo! Omawiany dzisiaj projekt ustawy - wraz z podstawowym aktem wykonawczym - zawiera, naszym zdaniem, kilka uchybień.</u>
          <u xml:id="u-225.11" who="#PosełAndrzejAumiller">Po pierwsze, nie ma żadnych powodów, by to, co powinien robić minister rolnictwa i gospodarki żywnościowej w porozumieniu z ministrem finansów oraz ewentualnie z ministrem współpracy gospodarczej z zagranicą cedować na zdecydowanie mniej ruchliwe ciało, jakim jest Rada Ministrów. Spowoduje to tylko osłabienie dynamiki ochrony rynku rolnego za pośrednictwem opłat wyrównawczych, jak też ograniczy elastyczność w stosowaniu tego instrumentu. W krajach Unii Europejskiej opłaty wyrównawcze ustala się np. dla owoców, warzyw, niektórych gatunków zbóż codziennie, mięsa - co tydzień, przetworów zbożowych - raz w miesiącu. Dlatego tylko minister będzie mógł działać szybko, elastycznie, zgodnie z tym, co aktualnie dzieje się na rynku krajowym i światowym.</u>
          <u xml:id="u-225.12" who="#PosełAndrzejAumiller">Po drugie uważamy, że opłaty wyrównawcze stanowią dochód budżetu, ale z przeznaczeniem na dotacje dla nowo utworzonej Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Dowodziłoby to, iż motywem ich ustalenia jest potrzeba prowadzenia kompleksowej polityki rolnej. Byłoby bardzo źle, gdyby ideę opłat wyrównawczych niechętni jej wiązali z koniecznością pokrycia deficytu budżetowego. Mogłoby wówczas powstać wrażenie, iż nie są to swoiste śluzy gospodarcze, a tylko dodatkowe cła sprzeczne z duchem i literą układu o stowarzyszeniu z Unią Europejską.</u>
          <u xml:id="u-225.13" who="#PosełAndrzejAumiller">Po trzecie, w projekcie ustawy zbyt lakonicznie traktuje się kwestie produktów żywnościowych przetworzonych, składających się z elementów rolnych i nierolnych. Element rolny w opłatach wyrównawczych dotyczących tych produktów (np. cukier w dżemach) powinien podlegać większej ochronie niż element nierolny, bardziej ruchomy, łatwiej podlegający redukcji. Na przykład koszt produkcji cukru w EWG średnio wynosi 800 dolarów amerykańskich za tonę, w Polsce zaś jest dwukrotnie niższy. Jednak podczas gdy my możemy eksportować cukier po cenie zbliżonej do kosztu produkcji, EWG oferuje go po 280 dolarów za 1 tonę. Brak tego rozróżnienia powoduje niepotrzebne usztywnienie stosowania opłat wyrównawczych w stosunku do przetworzonych produktów rolniczych i może być sprzeczny z samą ideą jako instrumentu ochrony rynku, sprzyjającemu procesom restrukturyzacji rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-225.14" who="#PosełAndrzejAumiller">Ze szczegółowych uwag budzi nasze wątpliwości art. 5 ust. 2. Naszym zdaniem upływ 3 dni roboczych od dnia ogłoszenia stawki opłat wyrównawczych do momentu wprowadzenia ich w życie jest zbyt długi, tym bardziej że może być wydłużony o wolną sobotę i niedzielę; spowoduje to chaos, dezorganizację rynku, intensywne działanie szarej strefy. Proponuję więc po słowie „obowiązują” wprowadzić: „następnego dnia od daty ich ogłoszenia”, i dalej jak w tekście projektu.</u>
          <u xml:id="u-225.15" who="#PosełAndrzejAumiller">Kolejne nasze uwagi zgłaszamy do projektu rozporządzenia Rady Ministrów. W § 1 ust. 2 proponujemy po słowach: „na podstawie informacji”, dopisać: „giełd krajowych, rolno-towarowych i owocowo-warzywnych”, oraz dalej jak w tekście. Odnośnie do § 3 ust. 2 uważamy, że faktury towarów przywożonych z zagranicy powinny być zawsze brane pod uwagę przy ustalaniu wysokości ceny zagranicznej. Nie ma powodu, by dostrzegać je dopiero wtedy, gdy ceny giełdowe są co najmniej o 10% wyższe. Jeśli chodzi o efektywność działania opłat wyrównawczych, to liczba ta powinna być zdecydowanie niższa. Proponujemy ustalić ją w wysokości 5%, co spowoduje konieczność bieżącej analizy porównawczej faktur z cenami giełdowymi i szybką reakcję.</u>
          <u xml:id="u-225.16" who="#PosełAndrzejAumiller">Inne uwagi, bardziej szczegółowe i stylistyczne, przedstawię na komisji, żeby nie zajmować Wysokiej Izbie czasu. Klub Parlamentarny Unii Pracy wnosi, aby Wysoki Sejm raczył skierować projekt ustawy do Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej.</u>
          <u xml:id="u-225.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-226">
          <u xml:id="u-226.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-226.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Było to ostatnie wystąpienie przed przerwą, która będzie trwała do godz. 20.</u>
          <u xml:id="u-226.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Wysoka Izbo! Proszę bardzo wszystkich posłów, którzy śledzą nasze obrady w wewnętrznej telewizji, aby o godz. 20 zechcieli przybyć na salę obrad, gdyż zostało jeszcze tylko kilku dyskutantów— panie pośle, zaproszę pana już po krótkiej przerwie — i po wystąpieniach tych kilku mówców przystąpimy do głosowania; w ten sposób uda nam się wcześniej dzisiejsze obrady zakończyć.</u>
          <u xml:id="u-226.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Komunikat, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-227">
          <u xml:id="u-227.0" who="#SekretarzPosełStanisławKusior">Bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy odbędzie się posiedzenie Klubu Parlamentarnego PSL w sali nr 118.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-228">
          <u xml:id="u-228.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję. Ogłaszam przerwę do godz. 20.</u>
          <u xml:id="u-228.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 19 min 38 do godz. 20)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-229">
          <u xml:id="u-229.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę państwa o zajmowanie miejsc. Przerwa dobiega końca.</u>
          <u xml:id="u-229.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-229.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przypominam, że kontynuujemy debatę nad projektem ustawy o opłacie wyrównawczej od niektórych towarów rolnych i spożywczych przywożonych z zagranicy.</u>
          <u xml:id="u-229.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Kazimierza Wilka z Konfederacji Polski Niepodległej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-230">
          <u xml:id="u-230.0" who="#PosełKazimierzWilk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Występuję w imieniu Klubu Parlamentarnego Konfederacji Polski Niepodległej. Przedstawię stanowisko w sprawie projektu ustawy o opłacie wyrównawczej od niektórych towarów rolnych i spożywczych przywożonych z zagranicy.</u>
          <u xml:id="u-230.1" who="#PosełKazimierzWilk">Klub Konfederacji Polski Niepodległej pozytywnie przyjmuje projekt ustawy i uważa, że jest on bardzo spóźniony. Opłaty wyrównawcze stanowią uzupełnienie regulacji poprzez cła, pozwalają na szybkie reagowanie na obniżki cen produktów wwożonych do kraju. Opłaty wyrównawcze są instrumentem pozwalającym bezpośrednio powiązać ceny najważniejszych towarów wwożonych do kraju z cenami krajowymi. Są szczególnie uzasadnione w związku z brakiem dotacji do polskiej gospodarki żywnościowej. Jak już tutaj wcześniej powiedziano (mówił o tym także pan minister), opłaty wyrównawcze są stosowane w krajach Unii Europejskiej. Tylko wspomnę na ten temat, jako że o tym już mówiono.</u>
          <u xml:id="u-230.2" who="#PosełKazimierzWilk">Jednocześnie uważamy, że powinny nastąpić zmiany w ustawie o Agencji Rynku Rolnego, aby umożliwić uporządkowanie skupu produktów rolnych. Opłaty wyrównawcze będą stanowić istotną formę regulacji importu rolno-spożywczego, chroniąc rynek kraju przed nieuczciwą konkurencją. Zwiększy to popyt na produkcję krajową i tym samym przyczyni się do unowocześnienia i restrukturyzacji rolnictwa. Środki z opłat wyrównawczych, zgodnie z przedkładanym Sejmowi projektem ustawy, będą wpływać do budżetu państwa. Należałoby się zastanowić, czy środki nie powinny być gromadzone na koncie Agencji Rynku Rolnego lub na koncie funduszy, z których bezpośrednio byłaby finansowana realizacja polityki rolnej państwa.</u>
          <u xml:id="u-230.3" who="#PosełKazimierzWilk">Chciałbym podzielić się kilkoma uwagami, które nasuwają się po analizie projektu ustawy. Zapisy art. 7 i 8 ustawy dają możliwości obejścia stosowania opłat wyrównawczych. To jest moja pierwsza uwaga. Następna uwaga: proponowane kary z tytułu naruszania przepisów o opłacie wyrównawczej są za niskie. Ponadto wprowadzenie opłat może spowodować wzrost cen, o czym już mówiono. W uzasadnieniu brakuje więc rachunku symulacyjnego ze wskazaniem kierunków neutralizacji tego negatywnego zjawiska w początkowym okresie. W rachunku ekonomicznym obrony wymaga także teza, że koszty naliczania i pobierania opłat wyrównawczych będą mniejsze od wpływów do budżetu państwa z tego tytułu.</u>
          <u xml:id="u-230.4" who="#PosełKazimierzWilk">Klub Konfederacji Polski Niepodległej wnosi o skierowanie projektu ustawy wraz z rozporządzeniem Rady Ministrów do właściwych komisji sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-230.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-231">
          <u xml:id="u-231.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-231.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Jako ostatni w imieniu klubu zabierze głos pan poseł Andrzej Gołaś z Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-232">
          <u xml:id="u-232.0" who="#PosełAndrzejGołaś">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dziś rozpoczynamy dyskusję nad sprawą nowego instrumentu ochrony rynku wewnętrznego, niektórych artykułów rolno-spożywczych, przed otwartą konkurencją z artykułami zagranicznymi. Handel tymi artykułami na całym świecie jest przez różne kraje ograniczany, zwłaszcza przez kraje Unii Europejskiej, które, realizując wspólną politykę rolną, prowadzą też wspólną politykę handlową. W świecie, w krajach o niskim dochodzie narodowym w przeliczeniu na jednego mieszkańca ceny artykułów żywnościowych kształtują się poniżej cen rynku światowego. W krajach o średnim dochodzie w przeliczeniu na jednego mieszkańca ceny artykułów żywnościowych kształtują się na poziomie rynku światowego. W krajach zaś o wysokim dochodzie narodowym na jednego mieszkańca ceny artykułów rolnych, a zatem i żywności, są wyższe niż ceny rynku światowego. Znów przykład dwunastki - Unii Europejskiej: aby taki poziom cen wewnątrz rynku utrzymać, trzeba było stworzyć mechanizmy skutecznego chronienia dostępu artykułów rolnych, a więc i artykułów żywnościowych, z innych krajów, w których poziom cen był niższy. Ceny rynku światowego są również niższe, bo są to ceny nadwyżek tych artykułów. Zatem kraje Unii Europejskiej mają wysoki poziom ceł, poza tym kontyngenty ilościowe i kontyngenty wartościowe chronią przed nadmiernym wprowadzeniem danych towarów tam, gdzie duża podaż doprowadziłaby do obniżki ich cen. W pewnej grupie towarów te instrumenty nie wystarczyły, gdyż nie zabezpieczały one producentów krajowych przed takimi zjawiskami, jak: niekorzystne - z punktu widzenia rodzimych producentów - kursy walut w innych państwach były korzystne dla ich rodzimych eksporterów.</u>
          <u xml:id="u-232.1" who="#PosełAndrzejGołaś">Bezpieczna z punktu widzenia funkcji ochrony rynku wewnętrznego opłata wyrównawcza jest o wiele skuteczniejszym środkiem protekcji niż cło. Jej wielkość jest funkcją z góry ustalonej minimalnej ceny importu (np. ceny progu czy śluzy we Wspólnocie). Utrzymując zmienną w swej postaci jest dużo trudniejszą do pokonania barierą w dostępie do rynku niż cło, które można pokonać obniżając cenę eksportową. Ta i wiele innych przyczyn powoduje, że cło straciło wiele na swej skuteczności, przez to nader chętnie jest zastępowane różnorodnymi barierami parataryfowymi i pozataryfowymi.</u>
          <u xml:id="u-232.2" who="#PosełAndrzejGołaś">Nie może zatem dziwić fakt, iż zgodnie z tezą o niedostatecznym instrumentarium ochrony polskiego rynku rolnego proponowany jest system opłat wyrównawczych. Nota bene kształt tej ustawy został przygotowany jeszcze przez rząd pani Hanny Suchockiej, a obecny rząd wnosi go w nie zmienionej formie ponownie do laski marszałkowskiej. Ale tu się nasuwa pytanie: Co chce obecny rząd osiągnąć przez otrzymanie tego instrumentu?</u>
          <u xml:id="u-232.3" who="#PosełAndrzejGołaś">Czy proponowany system ma podnieść w znacznym stopniu poziom protekcji rolnej, a w związku z tym doprowadzić ceny artykułów rolnych i żywnościowych do podobnego poziomu jak w Unii Europejskiej, a zatem znaczny wzrost tych cen ma wywołać dużą nadprodukcję dzięki bardzo atrakcyjnym cenom i pozostawieniu kłopotu następcom: Co z kosztowną produkcją zrobić? Jak ją sprzedać na zewnątrz? Czy doprowadzić do następnych dotacji do eksportu, tak jak to czynią kraje Unii Europejskiej, które od tej polityki odchodzą - świadczy o tym podpisana umowa GATT.</u>
          <u xml:id="u-232.4" who="#PosełAndrzejGołaś">Oczywiście, z tą polityką Bezpartyjny Blok Wspierania Reform zgodzić się nie może. BBWR uważa, iż opłaty wyrównawcze są potrzebne rządowi jako dodatkowy instrument ochrony rynku wewnętrznego przed:</u>
          <u xml:id="u-232.5" who="#PosełAndrzejGołaś">— nieuczciwą konkurencją spowodowaną dotacjami stosowanymi do eksportu przez różne kraje;</u>
          <u xml:id="u-232.6" who="#PosełAndrzejGołaś">— niekorzystnymi kursami walut (szczególnie u wschodnich, a czasem u południowych sąsiadów);</u>
          <u xml:id="u-232.7" who="#PosełAndrzejGołaś">— oszustwami fakturowymi stosowanymi przez importerów, przede wszystkim jednak jako instrument efektywnego oddziaływania, racjonalnie wmontowany w spójny system całościowo pojętej polityki rolnej.</u>
          <u xml:id="u-232.8" who="#PosełAndrzejGołaś">Wytyczając cele takiej polityki, w każdych zresztą warunkach, z założeniem oczywiście gospodarki otwartej, należałoby przede wszystkim określić warunki specjalizacji produkcji rolnej, zdolnej stawić czoło uczciwej konkurencji zewnętrznej. Określając zatem potencjalne i realne przewagi komparatywne danych sektorów rolnictwa w stosunku do zagranicy należałoby poszukiwać takich instrumentów polityki rolnej, które by te przewagi pozwalały utrzymać i rozwinąć, a producentom krajowym stworzyły system stabilnych warunków produkcyjnych. A może należałoby, powiedzmy, uchronić ich przed niepotrzebnymi wstrząsami cenowymi i raptownie zmniejszającymi się możliwościami zbytu, co zupełnie nie ma znaczenia dla konsumenta.</u>
          <u xml:id="u-232.9" who="#PosełAndrzejGołaś">Jako Klub Parlamentarny Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform jesteśmy za tym, aby pracować nad tą ustawą, ale chcemy usłyszeć odpowiedź na pytanie: Jaką politykę rolną zamierza prowadzić rząd i co chce osiągnąć w tej polityce posługując się instrumentem opłat wyrównawczych? Nie wspominamy w tym wystąpieniu o wpływie wprowadzenia opłat wyrównawczych na negocjacje z Unią Europejską na temat stowarzyszenia i przystąpienia Polski do umowy handlowej GATT, ale myślę, że o tym będziemy rozmawiać przy okazji pracy nad ustawą.</u>
          <u xml:id="u-232.10" who="#PosełAndrzejGołaś">Jeżeli można prosić w swym wystąpieniu pana ministra o odpowiedź na postawione pytania o politykę rolną i znaczenie opłat wyrównawczych w jej ukształtowaniu, będę niezmiernie wdzięczny.</u>
          <u xml:id="u-232.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-233">
          <u xml:id="u-233.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-233.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Było to ostatnie wystąpienie w imieniu klubów.</u>
          <u xml:id="u-233.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przystępujemy do wysłuchania wystąpień indywidualnych.</u>
          <u xml:id="u-233.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Głos zabierze pan poseł Stanisław Kalemba z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-234">
          <u xml:id="u-234.0" who="#PosełStanisławKalemba">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Opłaty wyrównawcze od niektórych towarów rolnych i spożywczych przywożonych z zagranicy są tylko jednym z bardzo wielu mechanizmów stosowanych od bardzo dawna w ramach protekcjonizmu rolnego najbardziej rozwiniętych krajów świata. Mimo że tyle się mówi o wolnym rynku, liberalnej polityce w rolnictwie na świecie, w rzeczywistości państwa Unii Europejskiej, Stany Zjednoczone oraz inne państwa zachodnie stosują wiele jawnych, a także ukrytych sposobów ochrony rodzimych produktów rolnych własnych rynków. Uznaje się, że w gospodarce rynkowej rolnictwo wymaga interwencji państwa, gdyż jest partnerem naturalnie słabszym od pozostałych działów produkcji pozarolniczej. To, co je od nich odróżnia, dotyczy zarówno sfery podejmowania decyzji, jak i cech produkcji gospodarstw rolnych, takich jak sezonowość, rozproszenie, ryzyko i niepewność, a także łączne występowanie funkcji producenta i konsumenta - tak zresztą charakterystyczne dla rodzinnej formy gospodarowania. Zauważono, że pomijanie tych różnic w strategiach rozwoju gospodarczego nieuchronnie prowadzi do ich pogłębienia, tworząc nowy poziom zróżnicowania, oddalający jeszcze bardziej rolnictwo i związaną z nim społeczność od standardów cywilizacyjnych ludności pozarolniczej. Brak ingerencji państwa w owe różnice oznaczałby więc zgodę na trwałe traktowanie rolnictwa jako swoistego rezerwuaru czynników produkcji dla przemysłu i usług, polaryzację struktury gospodarczej kraju na część rozwiniętą i zacofaną, co w dłuższym okresie nieuchronnie musiałoby się stać hamulcem ogólnego rozwoju gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-234.1" who="#PosełStanisławKalemba">Wysoka Izbo! W gospodarce rynkowej rolnictwa centralne miejsce wśród narzędzi interwencji zajmują ceny rolne. Koncepcja systemu cen zorientowana była na sposób działania tzw. ceny indykatywnej docelowej. Według niej powinny orientować się średniookresowo ceny rynkowe. Cena interwencyjna wyznaczana była na poziomie niższym o ok. 10% od ceny indykatywnej. Jeśli cena rynkowa wewnątrz EWG spadała np. do tego poziomu, zaczynały się zakupy interwencyjne, mające na celu niedopuszczenie do dalszego jej obniżenia. Równocześnie w celu ochrony przed tanim importem spoza EWG stosowano i stosuje się opłaty wyrównawcze, pokrywające różnice między ceną Wspólnoty a niższą ceną światową. Wspólnota wyznaczała w tym przypadku cenę progu zbliżoną do ceny indykatywnej, tj. najniższej ceny, po której mógł być dokonany import. Zmienność zarówno tej ceny, jak ceny światowej wymuszała elastyczność opłat wyrównawczych. Były one zmienne, a ich wysokość określała w danym momencie różnica między ceną progu a ceną światową. Jeśli np. cena światowa spadała, to opłata wyrównawcza wzrastała, i odwrotnie.</u>
          <u xml:id="u-234.2" who="#PosełStanisławKalemba">Zwracam jednak uwagę, że środki uzyskane w wyniku ochrony rynków rolnych, w tym także z opłat wyrównawczych, przekazywane są na tzw. europejski fundusz gwarancji i ukierunkowania rolnictwa, z którego pokrywano m.in. subwencje dla eksportu z tytułu różnicy między wyższą ceną rynkową w EWG a niższą ceną światową.</u>
          <u xml:id="u-234.3" who="#PosełStanisławKalemba">Wysoka Izbo! Rozwiązania przyjęte w omawianym projekcie są wzorowane na sprawdzonych mechanizmach światowych. Nie są eksperymentem. Należy się tylko dziwić, że mimo uchwał sejmowych, podejmowanych w poprzednich kadencjach, poprzednie rządy nie były zainteresowane wprowadzeniem opłat wyrównawczych, wręcz nie realizowały uchwał sejmowych. Obecne rozwiązania są mocno spóźnione, choć pozytywnie należy ocenić to, że jest to inicjatywa obecnego rządu. Świadczy to o innym podejściu do ochrony polskich rynków przed nieuczciwą konkurencją zagranicy.</u>
          <u xml:id="u-234.4" who="#PosełStanisławKalemba">Brak na początku reformowania gospodarki opłat wyrównawczych dla polskich producentów żywności, przetwórców żywności, a także konsumentów przyniósł polskiej gospodarce, producentom, konsumentom i budżetowi duże straty, trudne do odrobienia, i przyczynił się też do zachwiania bezpieczeństwa żywnościowego.</u>
          <u xml:id="u-234.5" who="#PosełStanisławKalemba">Przyczyną tego był naiwny liberalizm i wiara w cudowny wolny rynek. Rządy ostatnich lat były przeciwne rozwiązaniom znanym przecież od dawna, doświadczeniom zachodnim, na które tak często się w tej Izbie powoływano. Jest to tym dziwniejsze, że rządy nie podejmowały decyzji, które nic nie kosztowały czy miały mało kosztować, a które mogły spowodować wpływy do budżetu, ochronić producentów żywności przed nieuczciwą konkurencją, a także w dłuższym czasie chronić konsumentów.</u>
          <u xml:id="u-234.6" who="#PosełStanisławKalemba">Wysoka Izbo! Pan redaktor Tomasz Lis, sprawozdawca telewizyjny Sejmu, na zakończenie dzisiejszej transmisji powiedział, że będzie jeszcze rozpatrywany i omawiany projekt o opłatach wyrównawczych, i dodał, że raczej skorzystają na tym rolnicy, a stracą konsumenci, mieszkańcy miast. W podobnym stylu wypowiadała się pani poseł Maria Stolzman. Według mnie jest to stary błąd propagandowy, wykorzystywany - świadomie czy też nie - ze szkodą dla wszystkich Polaków. Ustosunkowując się do podwyżek cen żywności w ostatnich miesiącach, pani poseł Stolzman nie dodała jednak, że pierwotną przyczyną tej zwyżki było załamanie produkcji wskutek błędnej polityki rządowej, m.in. braku mechanizmów chroniących nasze rynki. Jako przykład można tu podać niezadziałanie mechanizmu skupu interwencyjnego przy spadku cen trzody chlewnej poniżej poziomu opłacalności - wymienić tu można produkcję drobiarską, gdzie nie kontrolowany import, ze Wschodu i z Zachodu, doprowadził w zasadzie do jej załamania.</u>
          <u xml:id="u-234.7" who="#PosełStanisławKalemba">Przede wszystkim należy chronić własny rynek - a na tym polu zdecydowanie przegrywamy - oczywiście nie zapominając o eksporcie. Środki na ewentualne dopłaty do eksportu produktów rolnych powinny pochodzić właśnie z opłat wyrównawczych. Mogę zapewnić, że w dłuższej perspektywie ochrona polskiego rynku żywnościowego przed nieuczciwą konkurencją z zagranicy jest w interesie nas wszystkich, bez względu na profesję i miejsce zamieszkania - w mieście czy na wsi. Jest to bardzo ważny mechanizm w systemie bezpieczeństwa żywnościowego.</u>
          <u xml:id="u-234.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-235">
          <u xml:id="u-235.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-235.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Głos ma pan poseł Stanisław Pasoń z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-236">
          <u xml:id="u-236.0" who="#PosełStanisławPasoń">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Opłaty wyrównawcze są najważniejszym, tzw. parataryfowym instrumentem ochrony rynku rolnego na Zachodzie, zwłaszcza w EWG, a obecnie Unii Europejskiej. Z reguły stanowią ponad 50% wartości towaru importowanego, którego dotyczą. W 1988 r. stanowiły 12% wartości importu rolnego EWG. Obejmują większość towarów rolnych i spożywczych, w tym mięso wołowe, wieprzowe, drób, produkty mleczarskie, jaja, pszenicę, ryż, cukier, oliwę z oliwek i inne. Obejmują też produkty przetworzone na bazie wyżej wymienionych surowców. Opłaty wyrównawcze są często wymierzane równolegle z cłami. Trzeba zauważyć, że cła na Zachodzie są względnie niskie. W 1994 r. w Polsce poziom ceł będzie względnie wysoki, ale poziom ochrony rynku polskiego, w tym rolno-spożywczego, jest mimo to niższy niż na Zachodzie, w tym w EWG, gdzie suma efektu ochronnego na skutek często jednoczesnego stosowania ceł i opłat wyrównawczych jest dużo wyższa.</u>
          <u xml:id="u-236.1" who="#PosełStanisławPasoń">Na skutek słabej ochrony rynku import rolno-żywnościowy do Polski, począwszy od 1989 r., wzrósł ponad dwukrotnie. Saldo obrotu tymi produktami jest bliskie zeru, a mogłoby - uwzględniając możliwości produkcyjne polskiego rolnictwa - wynieść nawet ok. 2 mld dolarów. Nadmierny import rolno-żywnościowy ogranicza możliwości zbytu krajowych produktów, powodując jednocześnie tzw. zepsucie rynku, które polega na tym, że cena krajowa na niektóre towary jest wówczas o 10 do 20% niższa w porównaniu z poziomem optymalnym z punktu widzenia uzasadnionych kosztów produkcji i cen środków produkcji. Główną przyczyną tego zjawiska jest duży stopień subwencjonowania produktów rolnych importowanych z Zachodu oraz wysoki kurs dolara na Wschodzie. Import rolno-żywnościowy z krajów wschodnich do Polski jest realizowany mimo dużego deficytu żywności w tych krajach. Zaniżane przez tani import ceny żywności w Polsce powodują utrzymywanie się na bardzo niskim poziomie dochodów rolniczych i tym samym załamanie się wielu gałęzi produkcji rolniczej, np. bydlęcej (w tym mleczarskiej), owczarskiej, ogrodniczej, olejarskiej, lniarskiej itp. Paradoksem jest, że taki stan rzeczy jest w środowiskach liberalnych postrzegany jako zjawisko pozytywne wobec niskich dochodów konsumentów. Tworzy się zamknięte koło: krajowa produkcja rolnicza i w ogóle żywnościowa spada ze względu na niską opłacalność, a próby jej poprawienia są blokowane ze względu na niskie dochody społeczeństwa. W efekcie skazuje to produkcję żywnościową, w tym rolnictwo, na dalszy spadek. W to miejsce wchodzi import, który z czasem staje się coraz droższy, gdyż nie musi już konkurować z zanikającą polską produkcją. To błędne koło powinny przerwać opłaty wyrównawcze w imporcie w tych grupach, których produkty zostaną nimi objęte.</u>
          <u xml:id="u-236.2" who="#PosełStanisławPasoń">Z ubolewaniem należy stwierdzić, że niestety dopiero dzisiaj pojawiła się szansa wprowadzenia opłat wyrównawczych, na niewiele ponad rok przed przewidywanym upowszechnieniem nowych reguł handlu zagranicznego zgodnie z postanowieniami rundy urugwajskiej GATT. Straciliśmy wszyscy jako społeczeństwo i państwo.</u>
          <u xml:id="u-236.3" who="#PosełStanisławPasoń">Obniżona produkcja rolnicza powoduje obniżenie produkcji w przemyśle przetwórczym, w przemyśle środków produkcji dla rolnictwa oraz obniżenie usług w obrocie rolnym. Spowodowało to wzrost bezrobocia w tych ogniwach gospodarki żywnościowej. Brak produkcji to jednocześnie skromniejszy budżet, który ponadto musi wydatkować środki na bezrobotnych. Niewielką zatem w tej sytuacji pociechą są wpływy budżetowe z ceł od względnie dużego importu żywności. Nawiasem mówiąc część należności celnych nie wpływa do budżetu ze względu na pewne nielegalne praktyki handlowe. Import żywności oznacza, że wspiera się zagranicznego rolnika, nie dając szansy rozwoju rodzimemu rolnictwu, które aby dostosować się do rolnictwa zachodniego, musi produkować możliwie najwięcej, żeby gromadzić środki na akumulację finansową oraz na procesy modernizacyjne.</u>
          <u xml:id="u-236.4" who="#PosełStanisławPasoń">Kilkuprocentowy wzrost cen towarów objętych opłatami wyrównawczymi może nie mieć większego wpływu na pogorszenie się efektywności polskiego eksportu rolno-żywnościowego, jeżeli ten będzie mógł być wspierany ze środków gromadzonych z opłat wyrównawczych. Dlatego też powinny one wpływać na konto Agencji Rynku Rolnego lub obecnie powstającej Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, by bezpośrednio wspierać eksport. Tak się dzieje np. w EWG, gdzie część środków z opłat wyrównawczych, ok. 3 mld ECU rocznie, wpływa bezpośrednio na tzw. fundusz do spraw orientacji i gwarancji rolnictwa. Wymaga to zmiany zapisu art. 9 rządowego projektu o opłacie wyrównawczej.</u>
          <u xml:id="u-236.5" who="#PosełStanisławPasoń">Jeżeli mówimy o konkretnych zapisach projektu ustawy, to warto rozważyć ewentualne rozszerzenie kompetencji Ministerstwa Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej co do określania szczegółowego wykazu towarów objętych opłatą wyrównawczą, art. 1 ust. 4 projektu ustawy. Minister rolnictwa i gospodarki żywnościowej powinien to robić samodzielnie, bez potrzeby konsultowania się z innymi resortami.</u>
          <u xml:id="u-236.6" who="#PosełStanisławPasoń">Szybkie wprowadzenie i efektywne funkcjonowanie omawianego projektu systemu opłat wyrównawczych wymaga sprawnego działania służb informatycznych Głównego Urzędu Statystycznego, Ministerstwa Współpracy Gospodarczej z Zagranicą i Ministerstwa Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej. Trzeba udzielić im niezbędnego wsparcia finansowego i merytorycznego.</u>
          <u xml:id="u-236.7" who="#PosełStanisławPasoń">Należy mieć nadzieję, że ze względu na wyżej omawiane okoliczności gospodarcze projekt ustawy o opłacie wyrównawczej od niektórych towarów rolnych i spożywczych przywożonych z zagranicy zostanie bardzo szybko przyjęty przez Sejm i wdrożony przez rząd RP.</u>
          <u xml:id="u-236.8" who="#PosełStanisławPasoń">Panie marszałku, chciałbym jeszcze złożyć wniosek Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-237">
          <u xml:id="u-237.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Ma pan jeszcze głos, choć czas klubu już się kończy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-238">
          <u xml:id="u-238.0" who="#PosełStanisławPasoń">Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego zgodnie z art. 47 pkt 2 regulaminu Sejmu RP wnosi o przystąpienie do drugiego czytania niezwłocznie po zakończeniu pierwszego, bez odsyłania do komisji projektu ustawy o opłacie wyrównawczej od niektórych towarów rolnych i spożywczych przywożonych z zagranicy.</u>
          <u xml:id="u-238.1" who="#PosełStanisławPasoń">Uzasadnienie: Klub Parlamentarny PSL już od 3 lat domaga się uchwalenia przepisów utrudniających import produktów rolnych, chroniących własny rynek żywnościowy. W Sejmie poprzedniej kadencji nie udało się zrealizować tego zamierzenia. W tym czasie rodzime rolnictwo i cała wieś polska przeżywa pogłębiający się regres, nie radzi sobie z konkurencją zagranicznych produktów rolnych, sprowadzanych do nas najczęściej po cenach dumpingowych. Na imporcie tym społeczeństwo polskie niewiele zyskuje, ceny żywności importowanej nie są bowiem niższe na rynku, cały zysk zaś zagarniają pośrednicy.</u>
          <u xml:id="u-238.2" who="#PosełStanisławPasoń">Uważamy, że określoną barierę celną należy wprowadzić jak najszybciej, aby wzmóc popyt na towary rodzime, co stanowić będzie pomoc doraźną dla polskich rolników, docelową dla polskiego społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-238.3" who="#PosełStanisławPasoń">Uważamy, że sprawa jest oczywista i kierowanie wyżej wymienionego projektu ustawy do drugiego czytania w komisjach niepotrzebnie przedłuży związane z nią procedowanie i pogłębi negatywne skutki ekonomiczne.</u>
          <u xml:id="u-238.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-239">
          <u xml:id="u-239.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję, panie pośle. Przyznam, że trochę jestem zaskoczony tym wnioskiem. Wielu posłów z różnych klubów mówiło o tym, że zamierza jeszcze do tej ustawy ustosunkować się w komisji. Takie szybkie procedowanie może uniemożliwić udoskonalenie tej ustawy. Oczywiście wniosek będzie musiał zostać poddany pod głosowanie. Przegłosujemy to we właściwym momencie, ponieważ w tej chwili nie ma takiej możliwości.</u>
          <u xml:id="u-239.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę, pan poseł Henryk Siedlecki. Klubowi PSL zostały 2 minuty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-240">
          <u xml:id="u-240.0" who="#PosełHenrykSiedlecki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ze względu na ograniczony czas pozwolę sobie na poruszenie tylko kilku kwestii. Krajowy Związek Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych uznaje, że wprowadzenie opłat wyrównawczych na importowane artykuły rolno-spożywcze jest konieczne, ale uznaje również, że jest to tylko jeden, i to wcale nie najważniejszy, element polityki rolnej państwa. Najskuteczniejszą formą ochrony przed nadmiernym importem jest rozwój i unowocześnienie polskiego rolnictwa, co z kolei daje szansę na trwały rozwój całej gospodarki. Ten rozwój jest niemożliwy między innymi bez zapewnienia opłacalności produkcji rolnej w przeciętnych warunkach gospodarowania, a to z kolei niemożliwe jest bez systemu kredytowania rolnictwa, całej gospodarki żywnościowej, uwzględniającej specyfikę tego działu gospodarki, bez systemu cen minimalnych na podstawowe produkty rolne, stabilizujących produkcję rolną.</u>
          <u xml:id="u-240.1" who="#PosełHenrykSiedlecki">Zrealizowanie tych zadań zadecyduje, czy nasz kraj osiągać będzie korzyści z handlu zagranicznego artykułami rolno-spożywczymi. Można powiedzieć, że nie jest tak bardzo ważne, jak wielki będzie import; ważne jest, aby eksport produktów rolno-spożywczych był znacznie większy od tego importu, bo nic tak nie bogaci jak korzystna wymiana w handlu zagranicznym.</u>
          <u xml:id="u-240.2" who="#PosełHenrykSiedlecki">W omawianym projekcie ustawy, która — jak mi się wydaje — służyć ma realizacji powyższych celów, proponuje się przyjęcie stawki opłaty wyrównawczej w wysokości dodatniej różnicy między ceną progu a ceną zagraniczną i jest to moim zdaniem słuszne. Natomiast proponowane parametry określające poziom tych cen budzą już wiele zastrzeżeń. Uważam, że konieczne jest np. określenie ceny progu, a więc ceny krajowego produktu rolnego, na podstawie wysokości określonej ceny minimalnej, zapewniającej opłacalność produkcji w przeciętnych warunkach gospodarowania, chronionej interwencyjnymi działaniami Agencji Rynku Rolnego. Dotyczyłoby to podstawowych produktów rolnych.</u>
          <u xml:id="u-240.3" who="#PosełHenrykSiedlecki">Uważam również, że powinna być możliwość zwiększenia poziomu tej ceny nie o 10%, jak jest w projekcie ustawy, ale o 15% oraz wykluczenie możliwości obniżki tej ceny. Jeszcze większe zastrzeżenia budzi propozycja określenia zasady poziomu ceny zagranicznej, a więc na podstawie notowań giełdowych, czyli praktycznie cen światowych, zwiększonych o koszty transportu do granicy, ubezpieczenia, dodatkowo powiększonych o należne cło i podatki graniczne. Byłoby to może i uzasadnione, gdyby w Polsce było mniej produktów rolnych, gdyby ceny tych produktów były wyższe przynajmniej o ok. 30% od cen światowych i chcielibyśmy ten stan utrzymać, a tak przecież nie jest i nie będzie.</u>
          <u xml:id="u-240.4" who="#PosełHenrykSiedlecki">Uwzględniając powyższe zastrzeżenia...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-241">
          <u xml:id="u-241.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Panie pośle, muszę panu przerwać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-242">
          <u xml:id="u-242.0" who="#PosełHenrykSiedlecki">Już ostatnie zdanie, panie marszałku. Uwzględniając powyższe zastrzeżenia, pomimo pilnej konieczności uchwalenia omawianej ustawy, projekt ten winien być skierowany do Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej - i o to wnoszę.</u>
          <u xml:id="u-242.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-243">
          <u xml:id="u-243.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-243.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Czas wystąpień posłów Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego się skończył.</u>
          <u xml:id="u-243.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Głos ma pan poseł Marcin Święcicki z Unii Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-244">
          <u xml:id="u-244.0" who="#PosełMarcinŚwięcicki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałem najpierw odnieść się trochę polemicznie do niektórych wystąpień, a raczej sprostować pewne fakty, o których tutaj mówiono. Jeden z posłów PSL nazwał to wprowadzenie urynkowienia gospodarki żywnościowej i gospodarki w ogóle działaniem zbyt szybkim i nie przygotowanym; jednym słowem, mocno to skrytykował, ale też trzeba przypomnieć kolegom z PSL, że to właśnie ZSL wprowadziło urynkowienie gospodarki żywnościowej jeszcze w połowie roku 1989, przed objęciem rządów przez premiera Mazowieckiego i jego ekipę. Ta ekipa tylko nie zmieniła tego, nie wycofała się z urynkowienia gospodarki żywnościowej.</u>
          <u xml:id="u-244.1" who="#PosełMarcinŚwięcicki">Po drugie, jeden z posłów - poseł Kufel - mówił o utracie samowystarczalności żywnościowej naszego kraju w ostatnich latach. Otóż nie odpowiada to prawdzie. Myśmy tę samowystarczalność żywnościową bardzo osłabili w latach siedemdziesiątych i na początku lat osiemdziesiątych, kiedy rozpoczęliśmy masowy import zbóż i pasz, kiedy mieliśmy olbrzymi, sięgający kilku miliardów dolarów, deficyt w handlu zagranicznym właśnie w zakresie żywności, i kiedy Polska, która zawsze była krajem tradycyjnie mającym nadwyżki żywności i eksporterem netto żywności, od połowy lat siedemdziesiątych stała się jej importerem netto.</u>
          <u xml:id="u-244.2" who="#PosełMarcinŚwięcicki">W roku 1990, po otwarciu rynku i po urynkowieniu gospodarki żywnościowej, okazało się, że mamy nadwyżkę w handlu żywnością w wysokości około 1 mld dolarów. Ta nadwyżka teraz stopniała. W dziedzinie obrotu żywnością mamy mniej więcej równowagę, ale to i tak jest stan trochę lepszy niż w całości handlu zagranicznego, gdzie w ubiegłym roku deficyt sięgał przeszło 2 mld dolarów.</u>
          <u xml:id="u-244.3" who="#PosełMarcinŚwięcicki">Nie kwestionuję tutaj, że można tę nadwyżkę żywności zwiększyć i że nawet powinniśmy ją zwiększyć, że mamy możliwości i warunki naturalne do produkcji żywności w większej ilości, niż sami potrzebujemy, trzymajmy się jednak faktów.</u>
          <u xml:id="u-244.4" who="#PosełMarcinŚwięcicki">Kolejny mit, który się szerzy, to twierdzenie, że opłaty wyrównawcze są obliczone na poprawę sytuacji konsumenta w przyszłości. Jest to nieporozumienie. W tych krajach, które najdłużej stosują opłaty wyrównawcze, ochronę rynku wewnętrznego i interwencjonizm rolny, doprowadzono do tego, że ceny żywności są relatywnie najwyższe. Właśnie w Europie Zachodniej należą one do najwyższych w świecie. We Francji, gdzie stosowano w znacznie większym stopniu bardziej rozwinięte środki ochrony rynku rolnego i interwencjonizmu, ceny są wyższe niż w Anglii. W krajach EWG ceny są znacznie wyższe niż w Stanach Zjednoczonych. Nie mówię już o takich rozwiniętych krajach, jak Nowa Zelandia czy Australia, które wycofały się z działań na rzecz ochrony rynku w ciągu ostatnich kilkunastu lat. Tam najwcześniej postawiono na pełny rozwój mechanizmu rynkowego w gospodarce żywnościowej i tam postęp w efektywności produkcji rolnej i w zmniejszeniu kosztów żywności był największy.</u>
          <u xml:id="u-244.5" who="#PosełMarcinŚwięcicki">Należy się zgodzić z tymi posłami, którzy mówili, że na wsi nastąpił większy niż w mieście spadek dochodów realnych w ostatnich kilku latach. Taka jest prawda. Wieś została bardziej dotknięta kosztami przebudowy gospodarki w ostatnich kilku latach. Jest to w głównej mierze skutkiem wycofania olbrzymich dotacji na produkcję żywnościową, dotacji na kredyty rolnicze. Ale trzeba też sobie zdawać sprawę z tego, jaki jest poziom produkcji, jaki jest poziom wydajności pracy na wsi. Dochody wsi spadły nie tylko dlatego, że wycofano dotacje, ale również dlatego, że wydajność pracy na jednego zatrudnionego w rolnictwie jest 3–4 razy niższa niż wydajność pracy na jednego zatrudnionego poza rolnictwem. Nic więc dziwnego, że kiedy wycofano dotacje, kiedy je znacznie ograniczono, poziom dochodów na wsi tak znacznie się obniżył.</u>
          <u xml:id="u-244.6" who="#PosełMarcinŚwięcicki">Zgadzam się z tymi posłami, którzy twierdzą, że sytuacja wsi polskiej wymaga uzdrowienia, że temat ten zasługuje na jakąś bardziej generalną debatę. Ale droga umożliwiająca wyjście wsi z tego trudnego stanu i przełamanie niskiej przeciętnej produktywności (są oczywiście gospodarstwa, które mają bardzo wysoką produktywność) prowadzi nie przez nadmiar protekcjonizmu i rozwój interwencjonizmu rolnego, ale raczej przez stworzenie na wsi nowych miejsc pracy, dających szansę zarobków poza rolnictwem, i kierowanie na to środków społecznych.</u>
          <u xml:id="u-244.7" who="#PosełMarcinŚwięcicki">W Europie Zachodniej, na którą tak bardzo lubią się powoływać posłowie - ja zresztą też - poniżej 20% mieszkańców wsi pracuje w rolnictwie, reszta natomiast w rozmaitych usługach. Mieszkaniec wsi, nie zmieniając miejsca zamieszkania, pracuje w rozmaitych działach pozarolniczych. U nas ciągle ponad połowa mieszkańców wsi utrzymuje się z rolnictwa. I tu właśnie, w rozwoju wielofunkcyjnej wsi, trzeba szukać jakiejś możliwości, jakiegoś kierunku działania umożliwiającego wyjście z tego i większenie dochodów rolniczych.</u>
          <u xml:id="u-244.8" who="#PosełMarcinŚwięcicki">Jednocześnie nie jestem zwolennikiem tego, abyśmy dzisiaj od razu odbywali drugie czytanie. Szereg szczegółowych punktów i propozycji zawartych w tej ustawie, w moim przekonaniu, wymaga rozpatrzenia przez komisję. Są tu zaproponowane mechanizmy, które w dużym stopniu uniezależniają wielkość tej dopłaty od tego, co się dzieje na rynkach światowych, i czynią ten ruchomy parametr, który uruchamia dopłatę, decyduje o skali dopłaty, jedynie parametrem krajowym. Może więc być taka paradoksalna sytuacja, że nawet jeśli ceny danego artykułu w kraju znacznie przekroczą poziom światowy, to opłata wyrównawcza będzie w dalszym ciągu coraz to bardziej rosła, dlatego że tak ustalono ten mechanizm. Również szereg innych kwestii zasługuje, w moim przekonaniu, na dyskusję w komisji sejmowej.</u>
          <u xml:id="u-244.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-245">
          <u xml:id="u-245.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-245.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-245.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu sekretarza stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej pana posła Ryszarda Smolarka.</u>
          <u xml:id="u-245.3" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-245.4" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Wysoka Izbo, bardzo proszę o umożliwienie panu ministrowi wystąpienia. Jest taki gwar na sali, że niewiele słychać.</u>
          <u xml:id="u-245.5" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-246">
          <u xml:id="u-246.0" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieRolnictwaiGospodarkiŻywnościowejRyszardSmolarek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ustosunkowując się do dyskusji nad przedłożeniem rządowym ustawy o opłatach wyrównawczych, chcę stwierdzić, że większość dyskutantów zgadzała się z ideą i koniecznością pilnego wprowadzenia tej ustawy w życie. Jeszcze raz podkreślam, że resort rolnictwa i rząd również stoi na takim stanowisku. Niemniej to Wysoka Izba zadecyduje, w jakim tempie będzie to realizowane.</u>
          <u xml:id="u-246.1" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieRolnictwaiGospodarkiŻywnościowejRyszardSmolarek">Chciałbym ustosunkować się do pewnych niejasności, które zostały zgłoszone z tej trybuny.</u>
          <u xml:id="u-246.2" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieRolnictwaiGospodarkiŻywnościowejRyszardSmolarek">Pani poseł Stolzman stwierdziła, że ustawa o opłatach wyrównawczych i jej integralna część, załącznik - rozporządzenie, może tak powiedzmy - nie było przedmiotem uzgodnień i konferencji uzgodnieniowych międzyresortowych. Otóż było. Ja sam będąc w tym resorcie prowadziłem dwie konferencje uzgodnieniowe. Było to uzgadniane równocześnie z ustawą i jest to przedłożenie ustawy z tą częścią rozporządzenia i uzasadnieniem do rozporządzenia tej ustawy. Być może pani poseł myślała o liście towarowej. Chciałbym dodać, że nie może być przedmiotem...</u>
          <u xml:id="u-246.3" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-246.4" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieRolnictwaiGospodarkiŻywnościowejRyszardSmolarek">Prosiłbym jednak, panie marszałku, o zwrócenie uwagi posłom, ponieważ ten gwar na sali przeszkadza.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-247">
          <u xml:id="u-247.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Prosiłem już Wysoką Izbę o umożliwienie panu ministrowi wystąpienia.</u>
          <u xml:id="u-247.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę kontynuować.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-248">
          <u xml:id="u-248.0" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieRolnictwaiGospodarkiŻywnościowejRyszardSmolarek">Lista nie może być przedmiotem publicznej debaty. Trzeba byłoby prosić pana marszałka, Prezydium Sejmu, o utajnienie obrad, a wiemy, jak to się kończy. Praktyki utajniania już stosowaliśmy. Z szacunkiem dla prasy, radia i telewizji - na pewno jutro z gazet już byśmy wiedzieli, jakie towary (a szczególnie jakie firmy) trzeba zwieźć na zapas do czasu wprowadzenia tej ustawy. I byłoby to po prostu bezprzedmiotowe.</u>
          <u xml:id="u-248.1" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieRolnictwaiGospodarkiŻywnościowejRyszardSmolarek">Jeżeli chodzi o pozostałe sprawy związane z opłatami wyrównawczymi, o to, że posłowie PSL będą dążyć - i jak wynika z rozmowy, jest to niebezpieczeństwo - do wprowadzenia szerokiego wachlarza czy liczby grup towarowych i artykułów, które byłyby objęte opłatami wyrównawczymi. Niczego takiego w dyspozycji ustawowej nie ma. Po prostu jest to dyspozycja Rady Ministrów, a nie posłów jednego lub innego ugrupowania. W art. 1 ust. 3 Rada Ministrów określi w drodze rozporządzenia wykaz grup towarów rolnych i spożywczych objętych opłatą wyrównawczą. I jeśli chodzi o ten kontrowersyjny akapit, że minister rolnictwa i gospodarki żywnościowej, w porozumieniu z ministrem finansów, określi w drodze zarządzenia szczegółowy wykaz towarów, o którym mowa w ust. 3 - tak, dlatego że właśnie w tym rozporządzeniu, które przedłożyliśmy Wysokiej Izbie, mówi się wyraźnie o tym, że ceny progu, ceny które będą podstawą do naliczania, w skrócie, opłat wyrównawczych, mogą ulegać zmianie co 7 dni dla niektórych grup towarowych - nazwijmy to tak ogólnie - szczególnie zaś dla newralgicznego rynku owocowo-warzywnego. I w związku z tym sądzę, że przedłożenie poprzednio pierwotnej wersji - za rządu pani premier, pani poseł Hanny Suchockiej - bardzo utrudniałoby mobilność i wdrażanie w życie delegacji ustawowej tej ustawy, ponieważ nie ma szans, żeby tak często i w takim tempie rząd zbierał się i decydował o grupach towarowych czy ewentualnie (można powiedzieć) o poszczególnych towarach, które miałyby być objęte opłatą wyrównawczą.</u>
          <u xml:id="u-248.2" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieRolnictwaiGospodarkiŻywnościowejRyszardSmolarek">Jeżeli chodzi o sprawy poruszane tutaj przez posła Święcickiego. Można się zgodzić z takim założeniem, panie pośle, że tam, gdzie były opłaty wyrównawcze, ceny artykułów i produktów rolnych są dużo wyższe. Pan podawał przykłady Anglii, Stanów Zjednoczonych, Nowej Zelandii, ale nie można przecież nie powiedzieć sobie, i nie wziąć pod uwagę faktu, że w tych krajach liczba osób zatrudnionych bezpośrednio w rolnictwie wynosi 6, 3, 5%, a w Polsce jest to 28% zawodowo czynnych w rolnictwie. Gdybyśmy mieli taką strukturę obszarową gospodarstw, jaką mają te kraje, które pan wymienił, to moglibyśmy również uznać za wiarygodne pana uzasadnienie. Natomiast w realiach polskiego rolnictwa, struktury obszarowej gospodarstw, otwarcie się nas w sytuacji i w kontekście stowarzyszenia się z EWG, podpisania toczących się rozmów II Rundy Urugwajskiej GATT w Genewie... Trzeba sobie powiedzieć wyraźnie, że od 1 lipca 1995 r. — jeżeli rozmowy GATT-owskie będą przebiegały pomyślnie — będzie się odchodziło od wszystkich pozataryfowych uregulowań celnych. Między innymi zostaną sparametryzowane wszystkie elementy (w tym opłaty wyrównawcze i inne pozacelne) do jednej stawki; i od tej - jest zamysł, żeby do 1999 r. — w podstawowych grupach towarowych zejść do stawki zero. I oczywiście my — przedkładając ofertę do negocjacji GATT w Genewie — w większości uwzględniliśmy zamysł większej stawki, poziomu związania ceł dla naszych podstawowych i newralgicznych artykułów rolno-spożywczych. To daje nam legitymację i pewność, że nie będziemy otwarci bardziej niż daje nam szansę porozumienie GATT, niż dają nam szansę porozumienia międzynarodowe. W związku z tym jest to chyba uzasadnione w celu ochrony niektórych artykułów rolnych (tak to trzeba nazwać), a nie powszechnego wprowadzenia opłat wyrównawczych. Nie jest intencją rządu — jeszcze raz chcę to z tej trybuny podkreślić — wprowadzenie powszechnego systemu opłat wyrównawczych. Przesłanką będzie na pewno umieszczenie na liście grup towarowych tych artykułów rolno-spożywczych, które mamy w kraju w dostatecznej ilości i potencjał produkcyjny daje szansę, że możemy być samowystarczalni, a także możemy eksportować. To, w perspektywie, powoduje wykorzystanie potencjału gospodarczego, stabilizację cen i po pewnym czasie potanienie tych artykułów. I taka jest prawda, bo to co się stało na rynku wieprzowiny, w poprzednim roku na rynku jaj i cukru było między innymi skutkiem tego, że nie mieliśmy żadnych mechanizmów ochronnych dotyczących krajowej produkcji rolnej. To, i tylko to, będzie przesłanką umieszczenia danej grupy towarowej lub towarów na liście; do nich będą stosowane opłaty wyrównawcze. I to chciałbym jeszcze raz z całą mocą podkreślić. Dziękuję za uwagi i sugestie, które państwo zgłaszaliście. Na pewno są one słuszne, niemniej — jeszcze raz podkreślam — my nie jesteśmy za pięć dwunasta w harmonogramie porozumień międzynarodowych, wprowadzenia takiej instytucji uregulowania ochrony rynku, jak opłaty wyrównawcze, ale jesteśmy naprawdę w sytuacji, że jest dziesięć po dwunastej, albo też jesteśmy już o wiele, wiele bardziej spóźnieni. Jeżeli Wysoka Izba wzięłaby to pod uwagę, bylibyśmy wdzięczni. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-248.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-249">
          <u xml:id="u-249.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-249.1" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-249.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Wysoka Izbo! Kiedy słucham tego niemożliwego do opanowania gwaru, mam wrażenie, że panie posłanki i panowie posłowie za rzadko się widują...</u>
          <u xml:id="u-249.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-249.4" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">... i że to wieczorne spotkanie wyzwala taką potrzebę opowiedzenia, co się w ciągu dnia zdarzyło, iż nie da się ona opanować. Jednak naprawdę dla przemawiających trzeba mieć litość.</u>
          <u xml:id="u-249.5" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Pan poseł Józef Łochowski i pan poseł Marian Król nie zabrali głosu z braku czasu. Przypominam im o art. 108 ust. 2 regulaminu Sejmu, który pozwala złożyć podpisane teksty sekretarzowi Sejmu prowadzącemu listę mówców.</u>
          <u xml:id="u-249.6" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Nie ma więcej zgłoszeń. Nie ma pytań do ministra.</u>
          <u xml:id="u-249.7" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-249.8" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Wysoka Izbo! Przypominam, że przemawiający w imieniu klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego pan poseł Stanisław Pasoń na podstawie art. 47 regulaminu Sejmu zgłosił wniosek o niezwłoczne przejście do drugiego czytania projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-249.9" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-249.10" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku o niezwłoczne przejście do drugiego czytania projektu ustawy o opłacie wyrównawczej od niektórych towarów rolnych i spożywczych przywożonych z zagranicy, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-249.11" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-249.12" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-249.13" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Głosowało 275 posłów.</u>
          <u xml:id="u-249.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-249.15" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Za przyjęciem wniosku opowiedziało się 166 posłów,...</u>
          <u xml:id="u-249.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-249.17" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">... przeciw — 67, wstrzymało się od głosu 42 posłów.</u>
          <u xml:id="u-249.18" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm wniosek o przejście do drugiego czytania projektu ustawy o opłacie wyrównawczej od niektórych towarów rolnych i spożywczych przywożonych z zagranicy przyjął.</u>
          <u xml:id="u-249.19" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przystępujemy zatem do drugiego czytania projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-249.20" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-249.21" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przepraszam bardzo, zarządziłem głosowanie i w tym momencie ktoś podniósł rękę. Czy chodzi o sprawę formalną?</u>
          <u xml:id="u-249.22" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-249.23" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-250">
          <u xml:id="u-250.0" who="#PosełJanRulewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałem wnieść zastrzeżenie, że projekt ustawy nie spełnia wszystkich wymogów dotyczących głosowania w drugim czytaniu, ponieważ nie ma na przykład listy towarów rolnych, ale łączonych...</u>
          <u xml:id="u-250.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-250.2" who="#PosełJanRulewski"> Dlatego nie wiemy nawet, nad czym głosujemy.</u>
          <u xml:id="u-250.3" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-250.4" who="#komentarz">(Głos z sali: Pan minister prosi o głos.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-251">
          <u xml:id="u-251.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Pan minister prosi o głos.</u>
          <u xml:id="u-251.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przepraszam, panie ministrze, zapytam jeszcze posłów.</u>
          <u xml:id="u-251.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Czy ktoś z pań posłanek i panów posłów pragnie zabrać głos w drugim czytaniu?</u>
          <u xml:id="u-251.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Nie widzę zgłoszeń.</u>
          <u xml:id="u-251.4" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">A zatem proszę pana ministra o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-252">
          <u xml:id="u-252.0" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieRolnictwaiGospodarkiŻywnościowejRyszardSmolarek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Być może pan poseł Rulewski nie był obecny na sali, ale ja wyjaśniałem, że lista towarów objętych opłatami wyrównawczymi nie może być przedmiotem jawnej debaty na etapie konstrukcji, tak to nazwijmy, ustawy o opłatach wyrównawczych. Jest to materiał tajny, poufny i dopiero po przyjęciu przez rząd listy towarów objętych opłatą wyrównawczą poseł Rulewski, jak i wszyscy zainteresowani, będzie mógł korzystać z naszej informacji z punktów granicznych. Na obecnym etapie ze względów gospodarczych - żeby nie było to przedmiotem spekulacji, by nie było nadmiernego importu, na zapas, towarów objętych tą listą - nie jest to możliwe.</u>
          <u xml:id="u-252.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-253">
          <u xml:id="u-253.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-253.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Czy ktoś chce jeszcze zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-253.2" who="#komentarz">(Głosy z sali: Tak, tak.)</u>
          <u xml:id="u-253.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę, pani posłanka Maria Stolzman.</u>
          <u xml:id="u-253.4" who="#komentarz">(Głos z sali: Dyskusja jest przecież zakończona.)</u>
          <u xml:id="u-253.5" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Nie została zakończona, panie pośle, ponieważ w drugim czytaniu otworzyłem dyskusję. Pierwszy zabrał głos pan poseł Rulewski, teraz pani posłanka Stolzman. Zawsze można się zgłosić.</u>
          <u xml:id="u-253.6" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę, pani posłanko.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-254">
          <u xml:id="u-254.0" who="#PosełMariaStolzman">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wiem, że koalicja jest na tyle liczna, że może przegłosować wszystko, jak się bardzo rozpędzi, to i wyrok śmierci na siebie.</u>
          <u xml:id="u-254.1" who="#komentarz">(Oklaski, poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-254.2" who="#PosełMariaStolzman">Sądzę, że ustawa jest poważna i my też zachowujmy się poważnie, proszę państwa. I robienie tego tak... wiem, przeprowadzaliśmy od razu dwa czytania o zmianie nazwy jakiejś uczelni czy jakieś takie bardzo drobne rzeczy, rozumiem, że rozkładanie tego na dwa czytania jest bez sensu. W wypadku naprawdę poważnej ustawy, mającej poważne znaczenie dla rolnictwa, nieobojętnej też dla konsumentów, uważam, że natychmiastowe głosowanie, przeprowadzanie od razu drugiego czytania jest, przepraszam bardzo, kpiną z polskiego parlamentaryzmu.</u>
          <u xml:id="u-254.3" who="#PosełMariaStolzman">Mimo że ten gmach jest okrągły, nie róbmy z niego cyrku.</u>
          <u xml:id="u-254.4" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-254.5" who="#PosełMariaStolzman"> Uważam, że tego robić nie wolno, proszę państwa.</u>
          <u xml:id="u-254.6" who="#PosełMariaStolzman">Poza tym chciałam zapytać, co będzie z poprawkami, które zostały zgłoszone w czasie debaty? Pan poseł Zarzycki zgłaszał wnioski, inni posłowie też.</u>
          <u xml:id="u-254.7" who="#komentarz">(Poseł Wojciech Szczęsny Zarzycki: Nie.)</u>
          <u xml:id="u-254.8" who="#PosełMariaStolzman">Jak to nie, panie pośle? Zgłaszał pan wniosek, żeby pieniądze z opłat wyrównawczych poszły na rolnictwo, a nie do budżetu państwa. Jest to poprawka w stosunku do ustawy.</u>
          <u xml:id="u-254.9" who="#komentarz">(Głos z sali: Można wycofać ten wniosek.)</u>
          <u xml:id="u-254.10" who="#PosełMariaStolzman">Wiem, że teraz wszyscy się wycofają, powiedzą: nikt nic nie zgłaszał, i wszyscy będą głosowali, żeby to przyjąć w pierwszym czytaniu.</u>
          <u xml:id="u-254.11" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-254.12" who="#PosełMariaStolzman">Uważam, że tego robić nie wolno. Apeluję gorąco do państwa, żebyśmy nie wprowadzali w tym parlamencie złych tradycji i żebyśmy sami nie ośmieszali swojego działania.</u>
          <u xml:id="u-254.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-255">
          <u xml:id="u-255.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję pani posłance.</u>
          <u xml:id="u-255.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę, pan poseł Roman Jagieliński.</u>
          <u xml:id="u-255.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Pan poseł Andrzej Aumiller chce zabrać głos? Proszę bardzo, po panu pośle Romanie Jagielińskim.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-256">
          <u xml:id="u-256.0" who="#PosełRomanJagieliński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego kieruje się dobrem tej Izby, podkreślam to dlatego, że bardzo długo i intensywnie pracowaliśmy nad ustawą o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, dużo w podkomisji, dużo w komisji, a także na tej sali. Efekt był taki, że zakończyliśmy pracę nad tą ustawą, o której przed chwilą wspomniałem, na tekście niemalże jak przy wejściu.</u>
          <u xml:id="u-256.1" who="#PosełRomanJagieliński">Kierując się więc tym, że rząd pani Hanny Suchockiej, że rząd pana Waldemara Pawlaka bardzo intensywnie i dokładnie debatował nad tekstem tej ustawy, kierując się także tym, że jest ona bardzo potrzebna (nawet pani poseł Stolzman i pan poseł Święcicki to podkreślali), proponujemy - jestem gotów każdej z pań posłanek i każdemu z panów posłów serdecznie podziękować za przychylność - żeby tę ustawę w dniu dzisiejszym uchwalić.</u>
          <u xml:id="u-256.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-257">
          <u xml:id="u-257.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-257.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Pan poseł Andrzej Aumiller z Unii Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-258">
          <u xml:id="u-258.0" who="#PosełAndrzejAumiller">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu klubu zgłaszałem parę poprawek i uważam, że dla dobra tej ustawy, która jest pilna i ja też jestem za tym, jestem tym zainteresowany, ale uważam, że 3 dni, o których mówiłem w wystąpieniu, od ogłoszenia wprowadzenia tych opłat wyrównawczych - zakładając jeszcze wolną sobotę, niedzielę - to będzie tydzień na to właśnie, żeby zgromadzić ten import, zanim zacznie działać ta opłata...</u>
          <u xml:id="u-258.1" who="#PosełAndrzejAumiller">Chcielibyśmy, żeby ustawa przewidywała, że pieniądze z tych opłat wyrównawczych nie zostaną zużytkowane przez ministra finansów na dopłaty do deficytu budżetowego, ale znajdą się na koncie Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-258.2" who="#PosełAndrzejAumiller">Jest tam jeszcze parę poprawek, których nie zgłaszałem, a które poprawiłyby stylistykę tej ustawy. Możemy w takim razie popracować i chciałbym, żebyśmy wydrukowali poprawki, przegłosowali je, i jak już, to pracujmy do jedenastej czy do dwunastej.</u>
          <u xml:id="u-258.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-259">
          <u xml:id="u-259.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-259.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Jeszcze pan minister Ryszard Smolarek prosił o głos.</u>
          <u xml:id="u-259.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Panie pośle, bardzo przepraszam, ale regulamin powiada o konieczności zgłoszenia poprawek na piśmie. Czy jest pan gotów przedłożyć natychmiast takie poprawki?</u>
          <u xml:id="u-259.3" who="#komentarz">(Poseł Maria Stolzman: To w pilnym trybie.)</u>
          <u xml:id="u-259.4" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Nie, w normalnym trybie, to są poprawki w drugim czytaniu. Mogą być zgłoszone na piśmie. Możemy przełożyć ten punkt.</u>
          <u xml:id="u-259.5" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-260">
          <u xml:id="u-260.0" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieRolnictwaiGospodarkiŻywnościowejRyszardSmolarek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Z całą uczciwością chcę stwierdzić, że projekt ustawy o opłatach wyrównawczych był przedmiotem długich prac w komisji z udziałem członków rządu pani premier Hanny Suchockiej, miała w tym również swój udział pani poseł Stolzman. Otrzymaliśmy ten projekt w pakiecie zawierającym 56 ustaw skierowanych przez ustępujący rząd do procedowania w Sejmie. Część z nich była złożona w trybie pilnym, część — z intencją procedowania. Fakt złożenia tego projektu w pakiecie ustaw przez ustępujący rząd świadczył o tym, że jest to ustawa podlegająca presji czasu, chyba że — zakładając, co widać w tej chwili, ewolucję stanowiska pani poseł Stolzman i Unii Demokratycznej — była to pewnego rodzaju złośliwość w stosunku do nowego rządu. Chcę jednak stwierdzić, że tak na pewno nie było, nie takimi intencjami się kierowano. Przejrzeliśmy ten projekt od strony merytorycznej i zmieniliśmy go tylko w paru miejscach, o czym zresztą mówiłem; na etapie procedowania ustawy o opłatach wyrównawczych nie było po prostu ustawy o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa i takiego ustawowego oddelegowania dochodów z opłat wyrównawczych na rzez tej agencji nie można było zapisać — tylko to było powodem rozbieżności w głównych sprawach.</u>
          <u xml:id="u-260.1" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieRolnictwaiGospodarkiŻywnościowejRyszardSmolarek">Natomiast jeszcze raz informuję Wysoką Izbę, że jest to projekt przejęty po rządzie pani premier Hanny Suchockiej i w generaliach swoją ideą nie wychodzi on poza ramy ówczesnego przedłożenia rządowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-261">
          <u xml:id="u-261.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-261.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Pan poseł Ryszard Faszyński z Unii Pracy pragnie zabrać głos.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-262">
          <u xml:id="u-262.0" who="#PosełRyszardFaszyński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W związku z przegłosowanym przejściem do drugiego czytania projektu ustawy w imieniu klubu Unii Pracy proszę o 15 minut... pół godziny przerwy w celu przygotowania poprawek na piśmie.</u>
          <u xml:id="u-262.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-263">
          <u xml:id="u-263.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję. Zgodnie z obyczajem parlamentarnym muszę się na to zgodzić. Zarządzam przerwę do godziny... Ile wystarczy wam na to minut?</u>
          <u xml:id="u-263.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Pół godziny.)</u>
          <u xml:id="u-263.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Zarządzam przerwę do godz. 21.30. Pan poseł Święcicki... przepraszam, ja jeszcze nie zarządziłem... a nie, już zarządziłem,...</u>
          <u xml:id="u-263.3" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-263.4" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">... zatem muszę odwołać, przepraszam...</u>
          <u xml:id="u-263.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-263.6" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę, panie pośle, proszę. Przepraszam państwa bardzo, muszę wrócić do toku obrad, nie zauważyłem, że pan poseł chciał zabrać głos.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-264">
          <u xml:id="u-264.0" who="#PosełMarcinŚwięcicki">Panie Marszałku! Czy można jeszcze jeden wniosek formalny?</u>
          <u xml:id="u-264.1" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-265">
          <u xml:id="u-265.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę o ciszę na sali, bo nie słychać głosu pana posła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-266">
          <u xml:id="u-266.0" who="#PosełMarcinŚwięcicki">Chciałem jeszcze zgłosić wniosek formalny, żebyśmy może odbyli głosowanie nad innymi punktami, które należy zakończyć i potem ogłosili przerwę.</u>
          <u xml:id="u-266.1" who="#komentarz">(Protesty na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-267">
          <u xml:id="u-267.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Panie Pośle! Jesteśmy już w tej chwili w trakcie głosowania, w trakcie drugiego czytania. Zróbmy tę krótką przerwę. Niewiele zostało nam na potem.</u>
          <u xml:id="u-267.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę o przeczytanie komunikatu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-268">
          <u xml:id="u-268.0" who="#SekretarzPosełStanisławKusior">Podkomisja do spraw ustawy o izbach gospodarczych zbiera się zaraz po ogłoszeniu przerwy w sali plenarnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-269">
          <u xml:id="u-269.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Ogłaszam półgodzinną przerwę w obradach.</u>
          <u xml:id="u-269.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 20 min 59 do godz 21 min 33)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-270">
          <u xml:id="u-270.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-270.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Chciałbym wznowić obrady. Czas przerwy minął.</u>
          <u xml:id="u-270.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-270.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Kontynuujemy rozpatrywanie punktu 11 porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-270.4" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Czy ktoś z pań posłanek i panów posłów pragnie zabrać głos w drugim czytaniu rządowego projektu ustawy o opłacie wyrównawczej od niektórych towarów rolnych i spożywczych przywożonych z zagranicy?</u>
          <u xml:id="u-270.5" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Mam tutaj zgłoszenie pana posła Andrzeja Aumillera z Unii Pracy.</u>
          <u xml:id="u-270.6" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-271">
          <u xml:id="u-271.0" who="#PosełAndrzejAumiller">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Parlamentarnego Unia Pracy zgłaszam następujące poprawki:</u>
          <u xml:id="u-271.1" who="#PosełAndrzejAumiller">W art. 2, ust. 3 słowo „lub” zastąpić wyrazem „oraz”. Za chwileczkę zajrzę w ustawę i powiem, o co tu chodzi. Mianowicie jest tam napisane „lub analiz faktur towarów przywożonych z zagranicy”. Uważam, że „lub” oznacza, że faktury na towary przywożone z zagranicy nie będą analizowane. W związku z tym trzeba napisać „oraz”. Bo nasza praktyka importowa już dobitnie pokazuje, jak to jest z analizowaniem tych faktur.</u>
          <u xml:id="u-271.2" who="#PosełAndrzejAumiller">Art. 2 ust. 5 należy nadać brzmienie: „Stawki opłat wyrównawczych są ogłaszane w Dzienniku Urzędowym ministra rolnictwa i gospodarki żywnościowej i obowiązują z dniem ogłoszenia”. W ustawie było: „3 dni robocze”. Uważamy, że 3 dni robocze oraz występujące u nas święta, wolna sobota, niedziela, to prawie tydzień. I wtedy można byłoby tutaj zadziałać i przywieźć wszystko, co by się chciało. I cała ustawa wówczas by nie funkcjonowała.</u>
          <u xml:id="u-271.3" who="#PosełAndrzejAumiller">W art. 9 kropkę należy zastąpić przecinkiem i dodać słowa: „z przeznaczeniem na dotacje Agencji Modernizacji i Restrukturyzacji Rolnictwa”. Chodzi nam tutaj o zapewnienie, że środki uzyskane z opłat wyrównawczych pójdą na rzecz modernizacji i restrukturyzacji rolnictwa, a poza tym Zachód, Unia Europejska nie będzie uważała, że to jest jakieś kolejne, dodatkowe cło na towary sprowadzane do Polski.</u>
          <u xml:id="u-271.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-272">
          <u xml:id="u-272.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję uprzejmie.</u>
          <u xml:id="u-272.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Głos ma pan poseł Wojciech Szczęsny Zarzycki z PSL.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-273">
          <u xml:id="u-273.0" who="#PosełWojciechSzczęsnyZarzycki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pragnę zgłosić poprawkę do art. 9 projektu ustawy o opłacie wyrównawczej od niektórych towarów rolnych i spożywczych przywożonych z zagranicy (druk nr 204). Proponuję zmianę zapisu tego artykułu, który brzmiał: „Wpływy z tytułu opłat wyrównawczych stanowią dochód budżetu państwa”. Treść nowego art. 9 brzmiałaby: „Wpływy z tytułu opłat wyrównawczych stanowią dochód Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa”. Sądzę, że nie jest tu potrzebne słowo: „dotacja”. Uważam, że bezpośrednie przekazanie opłat na rzecz Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa byłoby tutaj bardziej stosowne.</u>
          <u xml:id="u-273.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-274">
          <u xml:id="u-274.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-274.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">O zabranie głosu proszę panią poseł Marię Stolzman z Unii Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-275">
          <u xml:id="u-275.0" who="#PosełMariaStolzman">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jeszcze raz wyrażam żal, że wracamy do praktyki pisania ustaw na sali sejmowej. Chciałabym zgłosić w imieniu Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna następujące poprawki.</u>
          <u xml:id="u-275.1" who="#PosełMariaStolzman">Poprawka pierwsza. W art. 1 ust. 3 słowo: „grup” wykreśla się. Ustęp 4 wykreśla się. Chodzi o to, aby Rada Ministrów ustalała listę towarów, a nie grup towarów.</u>
          <u xml:id="u-275.2" who="#PosełMariaStolzman">Poprawka druga. W art. 3 ust. 1 po słowie: „podatki” dodać wyrazy: „oraz inne opłaty”. Tak było w brzmieniu ustawy opracowanej przez poprzedni rząd. Chodzi o to — jeśli są inne opłaty graniczne, np. dotyczące badań fitosanitarnych czy inne opłacane na granicy — żeby opłata wyrównawcza była liczona od łącznych opłat. Tego zabrakło.</u>
          <u xml:id="u-275.3" who="#PosełMariaStolzman">Równocześnie sygnalizuję, że pospieszne poprawianie ustawy przez obecny rząd dało niespójność w art. 3 ust. 4. Jeżeli zostanie przegłosowana poprawka, że Rada Ministrów decyduje o grupach towarów, to ust. 4 w art. 3 jest z tym niespójny. Ale to już jest państwa wola, jeżeli chcecie mieć niespójną ustawę.</u>
          <u xml:id="u-275.4" who="#komentarz">(Poruszenie na sali, oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-276">
          <u xml:id="u-276.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Czy ktoś jeszcze pragnie zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-276.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Czy pan minister zamierza ustosunkować się do przedłożonych poprawek?</u>
          <u xml:id="u-276.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Czy to na pewno jest zgodne z regulaminem Sejmu?)</u>
          <u xml:id="u-276.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Poprawki są zgłoszone zgodnie z regulaminem Sejmu, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-276.4" who="#komentarz">(Poseł Marcin Święcicki: Proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-276.5" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przepraszam, panie ministrze, jeszcze pan poseł Marcin Święcicki pragnie zabrać głos.</u>
          <u xml:id="u-276.6" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-277">
          <u xml:id="u-277.0" who="#PosełMarcinŚwięcicki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Po pierwsze, jestem przeciwny poprawce mówiącej o tym, aby stawki wyrównawcze były wprowadzane z dniem ogłoszenia. We Wspólnocie Europejskiej jednak nie jest tak, że następuje to z dniem ogłoszenia. Nie może być tak, że ktoś zamówił, zakontraktował, wiezie transport i raptem wchodzi opłata wyrównawcza, a on już się nie może wycofać. To naraża tych, którzy zajmują się obrotem towarowym, na poważne straty, zwiększa ich ryzyko. I, jak powiadam, jeśli panowie posłowie mówicie, że opłaty wyrównawcze są tak bardzo skuteczne w Europie Zachodniej, we Wspólnocie Europejskiej, to jednak wprowadza się je z kilkudniowym opóźnieniem. Opłaty nie są wprowadzane w taki sposób, że transportujący na granicy dowiadują się, że właśnie przed godziną wprowadzono opłatę. Czegoś takiego nie ma na świecie, więc byłoby to nie do przyjęcia.</u>
          <u xml:id="u-277.1" who="#PosełMarcinŚwięcicki">Jeśli chodzi o automatyczne przekazywanie opłat na rzecz agencji, to chciałbym się dowiedzieć, jakie jest stanowisko rządu w tej sprawie, a w szczególności ministra finansów, skoro opłaty te będą „wyjęte” z dochodów budżetu państwa, i dokładnie o jaką kwotę chodzi.</u>
          <u xml:id="u-277.2" who="#PosełMarcinŚwięcicki">Wreszcie chciałbym sprostować to, co mówił poseł Jagieliński. Ja nie popieram tej ustawy, panie pośle. Uważam ją raczej za zło konieczne, gdyż rozumiem sytuację wsi. Jak powiadam, nie w tym upatruję możliwości naprawy sytuacji wsi polskiej i polepszenia sytuacji materialnej rolników.</u>
          <u xml:id="u-277.3" who="#PosełMarcinŚwięcicki">Apeluję do pana marszałka: Czy te wszystkie poprawki dostaniemy na piśmie, panie marszałku — zgodnie z regulaminem Sejmu? Takie rozpatrywanie wszystkiego na gorąco, bez przeczytania i dokładnego sprawdzenia, co się proponuje, będzie jednak utrudniać głosowanie. Dlatego mam pytanie do pana marszałka: Czy zgodnie z regulaminem Sejmu otrzymamy na piśmie te wszystkie poprawki?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-278">
          <u xml:id="u-278.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Panie pośle, postępowanie w tej chwili jest prowadzone z regulaminem Sejmu w ręku. Wszystko przebiega zgodnie z przepisami, które są zawarte w art. 41, 42 i 43. Proszę sprawdzić. Zgodnie z tym postępowanie przeprowadzimy do końca i Sejm zadecyduje - są tu przewidziane wszystkie przypadki.</u>
          <u xml:id="u-278.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Pan poseł Andrzej Aumiller pragnie ponownie zabrać głos. Panie pośle, zwracam uwagę, że obowiązuje pana ograniczenie czasu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-279">
          <u xml:id="u-279.0" who="#PosełAndrzejAumiller">Dziękuję, przyjmuję uwagę. Pierwsza sprawa, o której mówiła pani poseł Stolzman, to wykaz grup. Optowałbym za pozostawieniem wykazu grup, gdyż jeśli listę towarów będzie ustalała Rada Ministrów - a tam są ministrowie zdrowia, kultury - może to trwać zbyt długo i cała ustawa właściwie nie będzie realizowana.</u>
          <u xml:id="u-279.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-279.2" who="#PosełAndrzejAumiller">Jeśli chodzi o posła Święcickiego, to jest on zorientowany — jako były minister współpracy gospodarczej z zagranicą — że na produkty ogrodnicze obowiązuje ośmiocyfrowy kod i wprowadzenie trwa sześć godzin. I tak właśnie polscy eksporterzy ponosili straty. Towar stanął na granicy i już wtedy została wprowadzona opłata wyrównawcza, tzw. przefunk i — niestety — traciliśmy.</u>
          <u xml:id="u-279.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-280">
          <u xml:id="u-280.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-280.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Jacka Soskę z PSL.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-281">
          <u xml:id="u-281.0" who="#PosełJacekSoska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Bardzo sobie cenię doświadczenie byłego ministra pana Święcickiego. Chciałbym tylko przypomnieć - znów wracam do afery alkoholowej - kiedy to wydano...</u>
          <u xml:id="u-281.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-281.2" who="#PosełJacekSoska"> Przepraszam bardzo. Był dzień ogłoszenia wprowadzenia zakazu przywozu alkoholu, ale potem, po 14 dniach, czyli za 14 dni, przywieziono tyle alkoholu, co w ciągu całego...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-282">
          <u xml:id="u-282.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Panie pośle, afera alkoholowa nie jest przedmiotem naszych obrad. Bardzo pana proszę, do rzeczy...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-283">
          <u xml:id="u-283.0" who="#PosełJacekSoska">Przepraszam... Panie marszałku, jeżeli można... W ciągu 2 tygodni przywieziono więcej towaru niż w ciągu całego roku, panie pośle. I właśnie sztuka polega na wprowadzaniu opłaty wyrównawczej z dniem ogłoszenia, byśmy nie mieli takich przypadków jak wtedy, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-283.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-284">
          <u xml:id="u-284.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję uprzejmie.</u>
          <u xml:id="u-284.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Pan poseł Roman Jagieliński chce zabrać głos. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-285">
          <u xml:id="u-285.0" who="#PosełRomanJagieliński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nie chcę dzisiaj, co prawda, bić rekordów we wchodzeniu na tę mównicę, ale myślę, że trzeba pewne rzeczy sprostować. Prawdę mówiąc, poseł Aumiller i poseł Soska coś dopowiedzieli. Niemniej prawdą jest też, że tamci nie krępują się niczym i wprowadzają opłaty wyrównawcze w ciągu kilku godzin - przykład: polska wiśnia w 1993 r. Mieliśmy też przykłady z polską pieczarką, z czarną i czerwoną porzeczką. Doświadczyłem tego w czasie, gdy pan Święcicki był ministrem współpracy gospodarczej z zagranicą (wtedy to się trochę inaczej nazywało - Ministerstwo Handlu Zagranicznego... nie, przepraszam, to już było ministerstwo współpracy), że wysyłany do Londynu kontener jabłek miał uzyskać inną cenę, ale tam obowiązywała już opłata wyrównawcza i ten eksport (dla Interpegro) stawał się wtedy nieopłacalny. Prosiłbym, by o tym pamiętać.</u>
          <u xml:id="u-285.1" who="#PosełRomanJagieliński">I jeszcze jedną rzecz chciałbym przypomnieć, że pan, przepraszam za aluzję, już po raz drugi chce reformować polską wieś.</u>
          <u xml:id="u-285.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-285.3" who="#PosełRomanJagieliński"> Nie chciałbym doprowadzić do sytuacji jeszcze gorszej i dlatego zwracam się z prośbą do Wysokiej Izby, żeby wsi po raz trzeci, czyli wtedy już trupa, nie reanimować. </u>
          <u xml:id="u-285.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-286">
          <u xml:id="u-286.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-286.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Jeszcze zabierze głos pan poseł Henryk Siedlecki z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-287">
          <u xml:id="u-287.0" who="#PosełHenrykSiedlecki">Zgłaszam wniosek, aby w art. 3 w ust. 4 wykreślić wyrazy: „zmniejszenie lub” oraz wielkość: 10% zastąpić wielkością: 15%.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-288">
          <u xml:id="u-288.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę o przedłożenie tego wniosku na piśmie.</u>
          <u xml:id="u-288.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Czy ktoś z panów posłów chce jeszcze zabrać głos? Jeśli nie, chciałbym oddać głos panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-288.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę, panie ministrze, pan będzie łaskaw ustosunkować się do tych wypowiedzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-289">
          <u xml:id="u-289.0" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieRolnictwaiGospodarkiŻywnościowejRyszardSmolarek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zgodnie z procedurą jest to przedłożenie rządowe ustawy o opłacie wyrównawczej od niektórych towarów rolnych i spożywczych przywożonych z zagranicy. I w tej chwili, jako członek rządu, jestem zobligowany — po wcześniejszym przedstawieniu w dyskusji różnych aspektów, punktów widzenia i poglądów na poszczególne wątpliwości i wnioski zgłaszane przez koleżanki i kolegów — podtrzymać stanowisko rządu zawarte w projekcie ustawy przedłożonej dzisiaj do procedowania. Chciałbym powiedzieć, że poprawki zostały zgłoszone w celu osiągnięcia większej spójności i sprawniejszej egzekucji delegacji ustawowej tej ustawy. Poprawki pani poseł Stolzman dotyczące art. 1 ust. 3 — słowo „grup” skreśla się (rozumiem, że tak to było przedstawione) — jak również art. 3 ust. 1 — dodaje się sformułowanie: „podatki oraz inne opłaty”. Te intencje, jak powiedziałem, mają swoje uzasadnienie w przedstawionych wnioskach poselskich. W wypadku tych dwóch poprawek zgłoszonych przez panią poseł Stolzman w dalszym ciągu jestem jednak zobowiązany do podtrzymania stanowiska rządu (chodzi o art. 1 i art. 3).</u>
          <u xml:id="u-289.1" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieRolnictwaiGospodarkiŻywnościowejRyszardSmolarek">Jeżeli chodzi o poprawki zgłoszone przez pana posła Aumillera, dotyczące art. 2 ust. 1 pkt. 3 — słowo „lub” zastąpić słowem „oraz”, i art. 5 ust. 2 — nadać ust. 2 brzmienie: „Stawki opłat wyrównawczych są ogłaszane w Dzienniku Urzędowym Ministerstwa Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej i obowiązują z dniem ogłoszenia”, to chciałbym dodać, że poprawki te również w pewnym sensie służą usprawnieniu tego procesu. Natomiast stanowisko rządu jest takie, że wprowadzenie egzekucji tego z dnia na dzień, wobec braku doświadczenia, braku zaplecza kadrowego, ludzi umiejących posługiwać się tak delikatnym instrumentem, jakim są opłaty wyrównawcze... Skłania mnie to do podtrzymania stanowiska, że powinny to być 3 dni robocze od dnia ich ogłoszenia w okresie nie krótszym niż 7 dni. Sądzę, że w praktyce, gdyby się okazało, że jesteśmy zdolni uczynić to w tym okresie, to nasz rynek i nasze rolnictwo już odniosłyby korzyść.</u>
          <u xml:id="u-289.2" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieRolnictwaiGospodarkiŻywnościowejRyszardSmolarek">Jeżeli chodzi o refleksję i uwagę - bo sądzę, że taka była - pani poseł Stolzman dotyczącą art. 3 ust. 4, mówiącego o tym, że Rada Ministrów w drodze rozporządzenia może określić procentowo zmniejszenie lub zwiększenie cen progu, z tym że dopuszczalne zwiększenie ceny progu nie może być większe niż 10% dla poszczególnych towarów, to ze strony grupy posłanek i posłów była sugestia, aby to zmniejszyć to do 5%, ale i aby zwiększyć. Muszę powiedzieć, że jako strona rządowa uważamy, że 10% daje osłonę, umożliwia chronienie ważnych gospodarczo kierunków produkcji rolniczej, które w procesie transformacji gospodarki do gospodarki rynkowej powinny mieć pewien parasol ochronny. Są dziedziny bardzo ważne dla naszego rolnictwa i kraju, które (w pewnym sensie) przez krótki okres chcielibyśmy chronić. Taką dziedziną na przykład może być mleczarstwo, może być produkcja drobiu i trzody chlewnej w 1994 r. I to jest element, który decydował o takim, a nie innym przedstawieniu zapisu art. 3 ust. 4.</u>
          <u xml:id="u-289.3" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieRolnictwaiGospodarkiŻywnościowejRyszardSmolarek">Poprawka pana posła Zarzyckiego i pana posła Aumillera zmierza do tego, żeby w art. 9 skreślić stwierdzenie, iż opłaty wyrównawcze stanowią dochód budżetu państwa. Kolega poseł Aumiller i kolega poseł Zarzycki proponują, żeby wpisać, iż są one: „z przeznaczeniem na Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa” — kolega Zarzycki traktuje je jako dochód, kolega Aumiller jako dotację.</u>
          <u xml:id="u-289.4" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieRolnictwaiGospodarkiŻywnościowejRyszardSmolarek">Jeszcze raz chcę przedstawić nasze stanowisko. W tym czasie, kiedy opracowywaliśmy tę ustawę, nie było uchwalonej ustawy o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Dlatego taki zapis został zawarty w art. 9 i tylko to, nic innego, spowodowało w tym czasie powstanie definicji art. 9: „Wpływy z tytułu opłat wyrównawczych stanowią dochód budżetu państwa”.</u>
          <u xml:id="u-289.5" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieRolnictwaiGospodarkiŻywnościowejRyszardSmolarek">To tyle, co chciałem powiedzieć tytułem wyjaśnienia odnośnie do poprawek zgłoszonych w czasie debaty w toku drugiego czytania.</u>
          <u xml:id="u-289.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-290">
          <u xml:id="u-290.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-290.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-290.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Wysoka Izbo! Sytuacja stała się trudna i bardzo się boję, żeby w tej chwili nie dopuścić się jakiegoś naruszenia rzetelnego porządku legislacyjnego. Wszystkie te poprawki mogę oczywiście poddać pod głosowanie, ale ustawy nie będę mógł poddać pod głosowanie, ponieważ nie mam żadnej pewności, czy wprowadzone tak na gorąco poprawki nie są sprzeczne z innymi przepisami ustawy.</u>
          <u xml:id="u-290.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dlatego proponuję wyjście kompromisowe, ażebyśmy teraz, na gorąco, tych poprawek nie przyjmowali, bo, jak powiadam, skorzystam z prawa art. 46 regulaminu Sejmu i nie poddam całości projektu ustawy pod głosowanie. Nie możemy bowiem wypuścić ustawy z błędami i wewnętrznymi sprzecznościami. Proponuję, żebyśmy sprawę załatwili w ten sposób: skierujemy projekt do komisji zaproponowanych przez Prezydium Sejmu i na następnym posiedzeniu Sejmu spokojnie, po przedstawieniu przez komisje projektu ustawy już ostatecznie dopracowanego, uchwalimy ją w tym brzmieniu, które zaproponują komisje.</u>
          <u xml:id="u-290.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-290.5" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Wysoka Izbo, przypominam, że w tym Sejmie zdarzyło się już parę przykrych sytuacji, kiedy ustawy przegłosowane na kolanie, na gorąco, miały bardzo złe konsekwencje, obniżały prestiż parlamentu. Dlatego spróbujmy załatwić to spokojnie. Żałuję, że panie posłanki i panowie posłowie tak późno zdecydowali się na zgłoszenie tych poprawek. Było wiadomo, że one są potrzebne, ale to nie moja wina.</u>
          <u xml:id="u-290.6" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Toteż w związku ze zgłoszonymi poprawkami proponuję, aby Sejm skierował rządowy projekt ustawy o opłacie wyrównawczej od niektórych towarów rolnych i spożywczych przywożonych z zagranicy do Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, Komisji Stosunków Gospodarczych z Zagranicą i Gospodarki Morskiej oraz Komisji Ustawodawczej, w celu rozpatrzenia.</u>
          <u xml:id="u-290.7" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-290.8" who="#komentarz">(Poseł Roman Jagieliński: Zgłaszam sprzeciw.)</u>
          <u xml:id="u-290.9" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-291">
          <u xml:id="u-291.0" who="#PosełRomanJagieliński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Propozycja przedstawiona przez Prezydium Sejmu, a wypowiedziana przez pana marszałka, której celem jest skierowanie tejże ustawy do trzech komisji, stworzy taką sytuację, że sprawa będzie zablokowana przez następne kilka tygodni, ponieważ nie może pan zagwarantować, iż te komisje będą w stanie w ciągu najbliższego tygodnia zebrać się, żeby te poprawki przegłosować.</u>
          <u xml:id="u-291.1" who="#PosełRomanJagieliński">W związku z tym prosiłbym, żeby doprowadzić w dniu dzisiejszym do przegłosowania poprawek. Może być taka sytuacja, że Sejm odrzuci wszystkie poprawki i stworzy to sytuację czystą legislacyjnie; zgodnie z propozycją nie trzeba będzie od nowa konsultować tego i będziemy mogli głosować nad ustawą w całości.</u>
          <u xml:id="u-291.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-292">
          <u xml:id="u-292.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-292.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Wobec zgłoszenia sprzeciwu zapytuję, kto z pań posłanek i panów posłów jest za przejściem do trzeciego czytania?</u>
          <u xml:id="u-292.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Nie, przepraszam. To nie jest zapisane w scenariuszu, a nie mam doświadczenia w tej mierze. Pierwszy raz się zdarzyła taka sytuacja w tej kadencji. Proponuję zatem, aby głosować nad zgłoszonym przeze mnie wnioskiem.</u>
          <u xml:id="u-292.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-292.4" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem przedłożonego przeze mnie wniosku o skierowanie rządowego projektu ustawy o podatku wyrównawczym od niektórych towarów rolnych i spożywczych przywożonych z zagranicy do Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, Komisji Stosunków Gospodarczych z Zagranicą i Gospodarki Morskiej oraz Komisji Ustawodawczej w celu rozpatrzenia, proszę podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-292.5" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-292.6" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-292.7" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">W głosowaniu uczestniczyło 277 posłów. Za wnioskiem opowiedziało się 98 posłów, przeciw - 108, wstrzymało się od głosu 71 posłów.</u>
          <u xml:id="u-292.8" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Stwierdzam, że wniosek został odrzucony.</u>
          <u xml:id="u-292.9" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przystępujemy zatem do trzeciego czytania.</u>
          <u xml:id="u-292.10" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Będę kolejno odczytywał poprawki i będziemy nad nimi głosować.</u>
          <u xml:id="u-292.11" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Odczytam poprawki w kolejności zgłoszeń.</u>
          <u xml:id="u-292.12" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Pierwsza poprawka pana posła Andrzeja Aumillera brzmi: w art. 2 ust. 1 pkt. 3 słowo: „lub” zastąpić słowem: „oraz”. Artykuł ten brzmi: „cena zagraniczna — cena zagranicznego towaru rolnego lub spożywczego ustalana przez ministra współpracy gospodarczej z zagranicą w porozumieniu z ministrem rolnictwa i gospodarki żywnościowej na podstawie analiz zagranicznych notowań giełdowych lub analizy faktur towarów przywożonych z zagranicy, powiększona o koszty ubezpieczenia i transportu towaru do granicy”.</u>
          <u xml:id="u-292.13" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Czy tak jest, panie pośle? Pytam pana posła Andrzeja Aumillera, czy nie przekręciłem czegoś. Czy chodzi panu o tę zmianę? Pkt 3, który to jest wiersz?</u>
          <u xml:id="u-292.14" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę o spokój, proszę państwa, sprawa jest poważna. Regulamin Sejmu stwarza taką trudną sytuację i trzeba na żywo to przegłosować.</u>
          <u xml:id="u-292.15" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Chodzi tu o ostatnie zdanie, o słowa: „lub analizy faktur towarów przywożonych z zagranicy”, o trzecią linijkę od góry. Słowo: „lub” proponuje się zastąpić słowem: „oraz”. Czy sprawa jest jasna?</u>
          <u xml:id="u-292.16" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-292.17" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem zaproponowanej poprawki, proszę podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-292.18" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-292.19" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-292.20" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Głosowało 240 posłów. Za poprawką opowiedziało się 130 posłów, przeciw - 65, wstrzymało się od głosu 45 posłów.</u>
          <u xml:id="u-292.21" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-292.22" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Art. 5 ust. 2 nadać brzmienie — to jest kolejny wniosek pana posła Andrzeja Aumillera — „stawki opłat wyrównawczych są ogłaszane w Dzienniku Urzędowym Ministerstwa Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej i obowiązują z dniem ogłoszenia”.</u>
          <u xml:id="u-292.23" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">W projekcie ustawy ten tekst brzmi: „Stawki opłat wyrównawczych są ogłaszane w Dzienniku Urzędowym Ministerstwa Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej i obowiązują po upływie 3 dni roboczych od dnia ich ogłoszenia, w okresie nie krótszym niż 7 dni”.</u>
          <u xml:id="u-292.24" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Pan poseł Andrzej Aumiller proponuje, by obowiązywały z dniem ogłoszenia.</u>
          <u xml:id="u-292.25" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-292.26" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem poprawki zaproponowanej przez pana posła Andrzeja Aumillera, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-292.27" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-292.28" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-292.29" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę o wynik. (224)</u>
          <u xml:id="u-292.30" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-292.31" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Musimy powtórzyć to głosowanie, Wysoka Izbo, gdyż urządzenie wskazuje brak kworum.</u>
          <u xml:id="u-292.32" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Nie utrudniajmy sobie życia, przecież przed chwilą była wymagana liczba posłów.</u>
          <u xml:id="u-292.33" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Powtarzam głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-292.34" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Kto jest za przyjęciem...</u>
          <u xml:id="u-292.35" who="#komentarz">(Poseł Jerzy Ciemniewski: Przepraszam bardzo, na jakiej podstawie pan marszałek powtarza głosowanie?)</u>
          <u xml:id="u-292.36" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Nie mam pewności, czy wynik tego głosowania jest prawidłowy. Powtórzę głosowanie i wtedy będę się nad tym zastanawiał.</u>
          <u xml:id="u-292.37" who="#komentarz">(Poseł Jerzy Szmajdziński: Nie ma pewności, czy pan poseł Ciemniewski głosował.)</u>
          <u xml:id="u-292.38" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przy poprzednim głosowaniu było 277 osób. Mam prawo przypuszczać, że w tej chwili jest więcej.</u>
          <u xml:id="u-292.39" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przystępujemy zatem jeszcze raz do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-292.40" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem poprawki zaproponowanej przez pana posła Andrzeja Aumillera, aby w art. 5 w ust. 2 zmienić termin dotyczący obowiązywania rozporządzenia i zamiast zapisu: „po upływie 3 dni roboczych”, wprowadzić zapis, że stawki opłat wyrównawczych obowiązują z dniem ogłoszenia, proszę podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-292.41" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-292.42" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-292.43" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Głosowało 232 posłów.</u>
          <u xml:id="u-292.44" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-292.45" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski"> Za przyjęciem poprawki opowiedziało się 167 posłów, przeciw - 32, wstrzymało się od głosu 33 posłów.</u>
          <u xml:id="u-292.46" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-292.47" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Trzecia poprawka posła Andrzeja Aumillera. W art. 9 kropkę zastąpić przecinkiem i dodać słowa: „z przeznaczeniem na dotacje dla Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa”. W art. 9 w projekcie rządowym jest zapis: „Wpływy z tytułu opłat wyrównawczych stanowią dochód budżetu państwa”.</u>
          <u xml:id="u-292.48" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Tej samej sprawy dotyczy poprawka posła Wojciecha Szczęsnego Zarzyckiego, który proponuje nowe brzmienie tego zapisu: Wpływy z opłat wyrównawczych stanowią dochód Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-292.49" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Pan poseł Wojciech Szczęsny Zarzycki chce w tej sprawie zabrać głos.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-293">
          <u xml:id="u-293.0" who="#PosełWojciechSzczęsnyZarzycki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wycofuję swoją poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-293.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-294">
          <u xml:id="u-294.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu uprzejmie.</u>
          <u xml:id="u-294.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Głosujemy nad propozycją pana posła Andrzeja Aumillera, aby kropkę zastąpić przecinkiem i dodać słowa: „z przeznaczeniem na dotacje dla Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa”, a nie tak, jak jest w projekcie rządowym: „Wpływy z tytułu opłat wyrównawczych stanowią dochód budżetu państwa”.</u>
          <u xml:id="u-294.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-294.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem poprawki zaproponowanej przez pana posła Andrzeja Aumillera, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-294.4" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-294.5" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-294.6" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Głosowało 244 posłów. Za poprawką opowiedziało się 144 posłów, przeciw - 63, wstrzymało się od głosu 37 posłów.</u>
          <u xml:id="u-294.7" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm poprawkę pana posła Andrzeja Aumillera do art. 9 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-294.8" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Wysoka Izbo! Poprawka pana posła Wojciecha Szczęsnego Zarzyckiego została wycofana.</u>
          <u xml:id="u-294.9" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przechodzimy teraz do przegłosowania poprawek pani posłanki Stolzman.</u>
          <u xml:id="u-294.10" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Poprawka pierwsza — pani posłanka proponuje, aby w art. 1 ust. 3, który brzmi: „Rada Ministrów określi w drodze rozporządzenia wykaz grup towarów rolnych i spożywczych objętych opłatą wyrównawczą” wykreślić wyraz: „grup”, czyli tekst ustępu brzmiałby: „Rada Ministrów określi w drodze rozporządzenia wykaz towarów rolnych i spożywczych objętych opłatą wyrównawczą”.</u>
          <u xml:id="u-294.11" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Czy taka jest intencja pani posłanki?</u>
          <u xml:id="u-294.12" who="#komentarz">(Poseł Maria Stolzman: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-294.13" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Czy to jest jasne?</u>
          <u xml:id="u-294.14" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-294.15" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 1 ust. 3, zaproponowanej przez panią posłankę Marię Stolzman, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-294.16" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-294.17" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-294.18" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">W głosowaniu wzięło udział 259 posłów. Za przyjęciem poprawki opowiedziało się 24 posłów, przeciw - 192, wstrzymało się od głosu 43 posłów.</u>
          <u xml:id="u-294.19" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę do art. 1 ust. 3.</u>
          <u xml:id="u-294.20" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Druga poprawka mówi o skreśleniu w art. 1 ust. 4, który brzmi: „Minister rolnictwa i gospodarki żywnościowej w porozumieniu z ministrem finansów określi w drodze zarządzenia szczegółowy wykaz towarów, o których mowa w ust. 3”.</u>
          <u xml:id="u-294.21" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Czy tak, pani posłanko?</u>
          <u xml:id="u-294.22" who="#komentarz">(Poseł Maria Stolzman: Wobec nieprzyjęcia poprzedniego wniosku ten jest nieaktualny.)</u>
          <u xml:id="u-294.23" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję. W takim razie nie będziemy nad nim głosować.</u>
          <u xml:id="u-294.24" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Kolejna poprawka dotyczy art. 3 ust. 1. Po wyrazie „podatki” proponuje pani posłanka dodać wyrazy: „oraz inne opłaty”. Art. 3 ust. 1 brzmi: „Stawkę opłaty wyrównawczej stanowi dodatnia różnica między ceną progu a ceną zagraniczną powiększoną o cło i podatki od towarów rolnych i spożywczych przywożonych z zagranicy”. Powtarzam: po wyrazie „podatki” pani posłanka proponuje dodać wyrazy: „oraz inne opłaty”.</u>
          <u xml:id="u-294.25" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Czy jest to zgodne z pani intencją?</u>
          <u xml:id="u-294.26" who="#komentarz">(Poseł Maria Stolzman: Mogę wyjaśnić?)</u>
          <u xml:id="u-294.27" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-295">
          <u xml:id="u-295.0" who="#PosełMariaStolzman">Nie wiem, dlaczego pan minister Smolarek chce utrzymać tu wersję rządową. To naprawdę nie jest przeciw tej ustawie, to tylko jej służy. Nie wiem, widocznie rząd jest innego zdania.</u>
          <u xml:id="u-295.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Ma pani rację.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-296">
          <u xml:id="u-296.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję, pani posłanko.</u>
          <u xml:id="u-296.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Pozwolę sobie zauważyć, że to nie było wyjaśnienie.</u>
          <u xml:id="u-296.2" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-296.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski"> To była raczej polemika. Trudno, skoro dopuściłem...</u>
          <u xml:id="u-296.4" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Czy sprawa jest jasna? Chodzi o dodanie po wyrazie „podatki” wyrazów: „oraz inne opłaty”.</u>
          <u xml:id="u-296.5" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-296.6" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 3 ust. 1, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-296.7" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-296.8" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-296.9" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">W głosowaniu wzięło udział 252 posłów. Za przyjęciem poprawki opowiedziało się 121 posłów, przeciw - 70, wstrzymało się od głosu 61 posłów.</u>
          <u xml:id="u-296.10" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm przyjął poprawkę pani posłanki Marii Stolzman do art. 3 ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-296.11" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Poprawka pana posła Zarzyckiego została wycofana.</u>
          <u xml:id="u-296.12" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Pozostała zatem poprawka pana posła Siedleckiego. W art. 3 ust. 4...</u>
          <u xml:id="u-296.13" who="#komentarz">(Poseł Henryk Siedlecki: Proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-296.14" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-297">
          <u xml:id="u-297.0" who="#PosełHenrykSiedlecki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wycofuję poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-297.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-298">
          <u xml:id="u-298.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-298.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Na tym zakończyliśmy głosowanie nad poprawkami.</u>
          <u xml:id="u-298.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panom posłom.</u>
          <u xml:id="u-298.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">W związku z wcześniejszą zapowiedzią, na podstawie art. 46 ust. 3 regulaminu Sejmu podejmuję decyzję o odroczeniu głosowania nad całością projektu ustawy na czas potrzebny do stwierdzenia, czy wskutek przyjęcia poprawek nie zachodzą sprzeczności pomiędzy poszczególnymi przepisami.</u>
          <u xml:id="u-298.4" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-298.5" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu ministrowi za udział w dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-298.6" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 12 porządku dziennego: Zmiany w składzie osobowym komisji sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-298.7" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Prezydium Sejmu, po wysłuchaniu opinii Konwentu Seniorów, przedłożyło proponowane zmiany w składzie osobowym komisji sejmowych w doręczonym posłankom i posłom druku nr 240. Po doręczeniu druku zgłoszono następującą zmianę - państwo mają ten druk, proszę łaskawie spojrzeć: Ze składu Komisji Zdrowia odwołuje się posła Henryka Dyrdę z Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform.</u>
          <u xml:id="u-298.8" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Czy w sprawie przedstawionych propozycji ktoś z pań posłanek i panów posłów pragnie zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-298.9" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-298.10" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-298.11" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem zmian w składzie osobowym komisji sejmowych w brzmieniu proponowanym w druku nr 240, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-298.12" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-298.13" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-298.14" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">W głosowaniu wzięło udział 269 posłów. Za przyjęciem wniosku opowiedziało się 259 posłów, przeciw - 2, wstrzymało się od głosu 8 posłów.</u>
          <u xml:id="u-298.15" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm uchwalił zmiany w składzie osobowym komisji sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-298.16" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 13 porządku dziennego: Pierwsze czytanie przedstawionego przez Komisję Nadzwyczajną projektu ustawy o zmianie ustawy o utracie mocy obowiązującej przez ustawę z dnia 22 grudnia 1990 r. o opodatkowaniu wzrostu wynagrodzeń (druk nr 239).</u>
          <u xml:id="u-298.17" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">To jest sprawa tego błędu.</u>
          <u xml:id="u-298.18" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Macieja Manickiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-299">
          <u xml:id="u-299.0" who="#PosełMaciejManicki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przyszło nam po raz kolejny debatować nad podatkiem od wzrostu wynagrodzeń. Przy czym teraz musimy się zmierzyć - można powiedzieć żartobliwie, bo trudno inaczej to określać, mimo iż rzecz jest poważna - ze złośliwością umierającego już rozwiązania. Chochlik sprawił, że, w momencie, kiedy Biuro Legislacyjne przepisywało poprawkę zgłoszoną podczas ostatniej debaty przez posła Olewińskiego wkradł się błąd. Chciałem tutaj powiedzieć z całą odpowiedzialnością, że na etapie prac komisyjnych wszystko było dobrze. W poprawce zgłoszonej przez pana posła Olewińskiego w sposób nieco nieformalny, co spowodowało konieczność napisania tej poprawki przez Biuro Legislacyjne - również wszystko było w porządku. Natomiast przy pracy nad ostatecznym już tekstem, który był przedmiotem głosowania, w miejsce cyfry 3 została wpisana cyfra 4. Spowodowało to, iż praktycznie przepis ten jest, po pierwsze, niewykonalny, a po drugie, nielogiczny, przepis, o którym przyszło nam w tej chwili rozmawiać i który poprawiamy, określa bowiem jeden ze sposobów ustalania normy wynagrodzeń dla stycznia bieżącego roku. Intencją tego przepisu było również ustalenie, że - powiedzmy - określając tę normę, stosuje się w rachunku 1/12 kwoty rocznego wzrostu wynagrodzeń, wynikającej z relacji pomiędzy zyskiem a wynagrodzeniami, zgodnie z ustaleniami, jakie ten podmiot gospodarczy podejmował tutaj wspólnie z izbą skarbową. Można oczywiście w tym rachunku użyć tylko 1/12 kwoty przyrostu w 1993 r., natomiast w ustawie zostało przyjęte, że w 1994 r. Jest to sprostowanie błędu.</u>
          <u xml:id="u-299.1" who="#PosełMaciejManicki">Niestety, zdaniem Prezydium Sejmu, niemożliwe jest sprostowanie w trybie decyzji prezesa Rady Ministrów, to Wysoka Izba uchwaliła bowiem błędny zapis, a co za tym idzie, nie można było zastosować takiej procedury. Chociaż, moim zdaniem, równie dobrze mógł się zdarzyć błąd maszynowy, w którego wyniku byłby to nie 1994 r., a np. 1893 r. Czy wówczas również nie byłby oczywisty błąd?</u>
          <u xml:id="u-299.2" who="#PosełMaciejManicki">W tej sytuacji jednak nie mamy innej możliwości, jak uchwalić poprawkę, jaką Wysokiej Izbie proponuje Komisja Nadzwyczajna.</u>
          <u xml:id="u-299.3" who="#PosełMaciejManicki">Tyle, jeśli chodzi o kwestię merytoryczną, poza tym chciałem zgłosić wniosek, aby Wysoka Izba zechciała niezwłocznie przystąpić (w odróżnieniu od rozpatrywanej przed chwilą kwestii mamy tu do czynienia ze sprawą oczywistą) do drugiego i trzeciego czytania.</u>
          <u xml:id="u-299.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-300">
          <u xml:id="u-300.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-300.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Czy ktoś z pań posłanek i panów posłów pragnie zabrać głos w rzeczonej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-300.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Nie ma zgłoszeń.</u>
          <u xml:id="u-300.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Zgodnie z wnioskiem pana posła Manickiego - Prezydium Sejmu już wcześniej to proponowało - proponuję, aby Sejm niezwłocznie przystąpił do drugiego czytania projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-300.4" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Jeśli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-300.5" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-300.6" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przystępujemy zatem do drugiego czytania projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-300.7" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Czy ktoś z pań posłanek i panów posłów pragnie zabrać głos w drugim czytaniu?</u>
          <u xml:id="u-300.8" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-300.9" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przechodzimy zatem do trzeciego czytania projektu ustawy, a więc do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-300.10" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie ustawy o utracie mocy obowiązującej przez ustawę z dnia 22 grudnia 1990 r. o opodatkowaniu wzrostu wynagrodzeń w brzmieniu przedłożenia, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-300.11" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-300.12" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-300.13" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">W głosowaniu wzięło udział 261 posłów. Za przyjęciem projektu opowiedziało się 259 posłów, przeciw nikt, wstrzymało się od głosu 2 posłów.</u>
          <u xml:id="u-300.14" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o utracie mocy obowiązującej przez ustawę z dnia 22 grudnia 1990 r. o opodatkowaniu wzrostu wynagrodzeń.</u>
          <u xml:id="u-300.15" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 14 porządku dziennego: Pierwsze czytanie poselskiego projektu uchwały w sprawie powołania Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektu ustawy konstytucyjnej o zmianie ustawy konstytucyjnej o trybie przygotowania i uchwalenia konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (druk nr 231).</u>
          <u xml:id="u-300.16" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę pana posła Artura Siedlarka z Unii Pracy o zabranie głosu w imieniu wnioskodawców.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-301">
          <u xml:id="u-301.0" who="#PosełArturSiedlarek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu wnioskodawców mam zaszczyt rekomendować Wysokiemu Sejmowi projekt uchwały zawarty w druku nr 231 w sprawie powołania Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektów ustaw konstytucyjnych o zmianie ustawy konstytucyjnej o trybie przygotowania i uchwalenia konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-301.1" who="#PosełArturSiedlarek">Chciałbym prosić o uwzględnienie autopoprawki wnioskodawców, która zmierza do nieograniczania zakresu prac komisji wyłącznie do projektu zawartego w druku nr 207. Obecnie oznaczałoby to, po uwzględnieniu tej autopoprawki, że komisja zajęłaby się także projektem zawartym w druku nr 221. Po uwzględnieniu tych autopoprawek tytuł projektu uchwały brzmiałby następująco: W sprawie powołania Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektów ustaw konstytucyjnych o zmianie ustawy konstytucyjnej o trybie przygotowania i uchwalenia konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-301.2" who="#PosełArturSiedlarek">Natomiast § 1 projektu uchwały brzmiałby następująco: „Sejm Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie art. 20 ust. 1 regulaminu Sejmu powołuje Komisję Nadzwyczajną do rozpatrzenia projektów ustaw konstytucyjnych o zmianie ustawy konstytucyjnej o trybie przygotowania i uchwalenia konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz na podstawie art. 21 ust. 1 regulaminu Sejmu powołuje się do jej składu posłów wybranych do Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego w dniu 21 października 1993 r.”.</u>
          <u xml:id="u-301.3" who="#PosełArturSiedlarek">Przyjęcie przez Wysoką Izbę proponowanej uchwały będzie prostą konsekwencją naszych wcześniejszych decyzji o skierowaniu projektów ustaw konstytucyjnych z druków nr 207 i 221 do Komisji Nadzwyczajnej.</u>
          <u xml:id="u-301.4" who="#PosełArturSiedlarek">Chciałbym prosić Wysoką Izbę o skierowanie omawianego projektu uchwały do drugiego czytania na obecnym posiedzeniu Sejmu, niezwłocznie po zakończeniu pierwszego czytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-302">
          <u xml:id="u-302.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-302.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Czy ktoś z pań posłanek i panów posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-302.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-302.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Zatem Prezydium Sejmu zgodnie z wnioskiem przedłożonym przez pana posła Artura Siedlarka proponuje, aby Sejm przystąpił niezwłocznie do drugiego czytania projektu uchwały.</u>
          <u xml:id="u-302.4" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Jeśli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-302.5" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-302.6" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Propozycja została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-302.7" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przystępujemy zatem do drugiego czytania projektu uchwały.</u>
          <u xml:id="u-302.8" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Czy ktoś z pań posłanek i panów posłów pragnie zabrać głos w drugim czytaniu projektu uchwały?</u>
          <u xml:id="u-302.9" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-302.10" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-302.11" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem projektu uchwały w sprawie powołania Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektu ustawy konstytucyjnej o zmianie ustawy konstytucyjnej o trybie przygotowania i uchwalenia konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej w brzmieniu proponowanym przez wnioskodawcę wraz z poprawkami, które przedstawił, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-302.12" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-302.13" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-302.14" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Stwierdzam, że w głosowaniu udział wzięło 247 posłów. Za wnioskiem głosowało 226 posłów, przeciw - 2, wstrzymało się od głosu 19 posłów.</u>
          <u xml:id="u-302.15" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę w sprawie powołania Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektów ustaw konstytucyjnych o zmianie ustawy konstytucyjnej o trybie przygotowania i uchwalenia konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-302.16" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Powracamy do rozpatrzenia punktu 6 porządku dziennego: Informacja ministra spraw zagranicznych o bieżącej sytuacji międzynarodowej i ewentualnych zagrożeniach dla Polski z niej wynikających.</u>
          <u xml:id="u-302.17" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Sejm wysłuchał informacji przedstawionej przez ministra spraw zagranicznych pana Andrzeja Olechowskiego oraz przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-302.18" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Prezydium Sejmu zaproponowało przyjęcie informacji do wiadomości.</u>
          <u xml:id="u-302.19" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Wobec tej propozycji zgłoszono sprzeciw.</u>
          <u xml:id="u-302.20" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przechodzimy zatem do głosowania nad propozycją Prezydium Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-302.21" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-302.22" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem do wiadomości informacji ministra spraw zagranicznych o bieżącej sytuacji międzynarodowej i ewentualnych zagrożeniach dla Polski z niej wynikających, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-302.23" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-302.24" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-302.25" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">W głosowaniu wzięło udział 254 posłów. Za przyjęciem propozycji Prezydium Sejmu głosowało 215 posłów, przeciw - 10, wstrzymało się od głosu 29 posłów.</u>
          <u xml:id="u-302.26" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm przyjął informację ministra spraw zagranicznych o bieżącej sytuacji międzynarodowej i ewentualnych zagrożeniach dla Polski z niej wynikających.</u>
          <u xml:id="u-302.27" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Powracamy do rozpatrzenia punktów 7 i 8 porządku dziennego: Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze. Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości.</u>
          <u xml:id="u-302.28" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przypominam, że Sejm wysłuchał uzasadnienia projektów ustaw oraz przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-302.29" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">W dyskusji zgłoszono wniosek o odrzucenie w pierwszym czytaniu projektu ustawy o zmianie ustawy o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości, zawartego w druku nr 199.</u>
          <u xml:id="u-302.30" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania nad tym wnioskiem.</u>
          <u xml:id="u-302.31" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem wniosku o odrzucenie projektu ustawy o zmianie ustawy o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości, zawartego w druku nr 199, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-302.32" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-302.33" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-302.34" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">W głosowaniu wzięło udział 257 posłów. Za przyjęciem wniosku głosowało 19 posłów, przeciw - 226, wstrzymało się od głosu 12 posłów.</u>
          <u xml:id="u-302.35" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm wniosek odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-302.36" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Prezydium Sejmu proponuje, aby Sejm skierował poselskie projekty ustaw o zmianie ustaw Prawo spółdzielcze oraz o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości do Komisji Nadzwyczajnej, powołanej w celu rozpatrzenia powyższych projektów ustaw.</u>
          <u xml:id="u-302.37" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Do powołania komisji przystąpilibyśmy w następnym punkcie porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-302.38" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Jeśli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-302.39" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-302.40" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Propozycja została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-302.41" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 10 porządku dziennego: Pierwsze czytanie projektu uchwały w sprawie powołania i wyboru składu osobowego Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektów ustaw dotyczących spółdzielczości (druk nr 208).</u>
          <u xml:id="u-302.42" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Po doręczeniu druku klub Sojuszu Lewicy Demokratycznej zgłosił zmianę polegającą na zastąpieniu posła Szczepana Skomry przez posła Janusza Jurka.</u>
          <u xml:id="u-302.43" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Klub Unia Demokratyczna zgłosił natomiast zmianę polegającą na zastąpieniu posła Grzegorza Figury przez posła Mirosława Czecha.</u>
          <u xml:id="u-302.44" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Czy ktoś z pań posłanek i panów posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-302.45" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-302.46" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Prezydium Sejmu proponuje, aby Sejm przystąpił niezwłocznie do drugiego czytania projektu uchwały.</u>
          <u xml:id="u-302.47" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Jeśli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-302.48" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-302.49" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Propozycja została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-302.50" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przystępujemy zatem do drugiego czytania projektu uchwały.</u>
          <u xml:id="u-302.51" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Czy ktoś z posłanek i posłów pragnie zabrać głos w drugim czytaniu projektu uchwały?</u>
          <u xml:id="u-302.52" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-302.53" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-302.54" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem w całości projektu uchwały w sprawie powołania i wyboru składu osobowego Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektów ustaw dotyczących spółdzielczości w brzmieniu proponowanym w druku nr 208, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-302.55" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-302.56" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-302.57" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">W głosowaniu wzięło udział 256 posłów. Za przyjęciem wniosku głosowało 248 posłów, przeciw - 1, wstrzymało się od głosu 7 posłów.</u>
          <u xml:id="u-302.58" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę w sprawie powołania i wyboru składu osobowego Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektów ustaw dotyczących spółdzielczości.</u>
          <u xml:id="u-302.59" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Wysoka Izbo! Na tym wyczerpaliśmy porządek dzienny 10 posiedzenia Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-302.60" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę państwa jeszcze o chwilę uwagi. Posiedzenie nie jest zakończone.</u>
          <u xml:id="u-302.61" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Informuję, że zgłosili się posłowie w celu wygłoszenia oświadczeń.</u>
          <u xml:id="u-302.62" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę pana posła sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-303">
          <u xml:id="u-303.0" who="#SekretarzPosełStanisławKusior">Bezpośrednio po zakończeniu posiedzenia Sejmu odbędą się inauguracyjne posiedzenia Komisji Nadzwyczajnych: do rozpatrzenia projektów ustaw dotyczących spółdzielczości — sala nr 101; do rozpatrzenia projektów ustaw konstytucyjnych o zmianie ustawy konstytucyjnej o trybie przygotowania i uchwalenia konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej — sala nr 106.</u>
          <u xml:id="u-303.1" who="#SekretarzPosełStanisławKusior">Bezpośrednio po zakończeniu obrad Sejmu odbędzie się w sali plenarnej zebranie konstytucyjne Grupy Bilateralnej Polsko-Czeskiej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-304">
          <u xml:id="u-304.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-304.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Ponieważ obawiam się, że państwo posłowie wyjdą, chcę od siebie podziękować serdecznie, że Wysoka Izba w trudnym momencie tego posiedzenia była łaskawa z taką powagą przegłosować wszystkie zgłoszone poprawki i przyjąć trudną dla mnie decyzję odroczenia głosowania nad całością projektu ustawy. Jednak przykład, który przed chwilą mieliśmy - już jedno zdanie, jedno słowo, jedna litera źle wybita na maszynie powoduje konieczność uchwalenia nowej ustawy - chyba mnie usprawiedliwia.</u>
          <u xml:id="u-304.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-304.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski"> Dziękuję serdecznie. Myślę, że przebieg głosowania wyjaśnił panu posłowi Ciemniewskiemu, dlaczego nie przyjąłem do wiadomości wyniku głosowania, w którym nie było kworum. </u>
          <u xml:id="u-304.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-304.5" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski"> Myślę, że pan poseł uznał słuszność mojego postępowania.</u>
          <u xml:id="u-304.6" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przystępujemy zatem do wysłuchania oświadczeń poselskich.</u>
          <u xml:id="u-304.7" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Głos ma pan poseł Tadeusz Gąsienica-Łuszczek, nie zrzeszony.</u>
          <u xml:id="u-304.8" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-304.9" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Czy jest pan poseł Gąsienica-Łuszczek?</u>
          <u xml:id="u-304.10" who="#komentarz">(Głosy z sali: Jest.)</u>
          <u xml:id="u-304.11" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę o złożenie oświadczenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-305">
          <u xml:id="u-305.0" who="#PosełTadeuszGąsienicaŁuszczek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Na wstępie chcę powiedzieć, że przed typowaniem kandydatów z ramienia Konfederacji Polski Niepodległej każdy z kandydatów musiał podpisać dwa oświadczenia: jedno o zrzeczeniu się mandatu poselskiego, drugie natomiast o zobowiązaniach finansowych.</u>
          <u xml:id="u-305.1" who="#PosełTadeuszGąsienicaŁuszczek">8 grudnia złożyłem wniosek o wystąpienie z Klubu Parlamentarnego Konfederacji Polski Niepodległej. W następnym dniu Konfederacja wyciągnęła tę pierwszą znaczoną kartę, to znaczy zrzeczenie się mojego mandatu. Było to przedmiotem posiedzenia Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich w dniu 28 grudnia.</u>
          <u xml:id="u-305.2" who="#PosełTadeuszGąsienicaŁuszczek">Dzisiaj w południe otrzymałem natomiast pismo podpisane przez przewodniczącego Konfederacji, pana Leszka Moczulskiego, które wręczył mi poseł poprzedniej kadencji Henryk Opilo. To pismo brzmi następująco:</u>
          <u xml:id="u-305.3" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-305.4" who="#komentarz">‍(Głosy z sali: Głośniej)</u>
          <u xml:id="u-305.5" who="#PosełTadeuszGąsienicaŁuszczek">Bardzo przepraszam, nigdy jeszcze nie przemawiałem, jestem niedoświadczony, może następnym razem pójdzie lepiej.</u>
          <u xml:id="u-305.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-305.7" who="#PosełTadeuszGąsienicaŁuszczek">„Konfederacja Polski Niepodległej; Leszek Moczulski, przewodniczący.</u>
          <u xml:id="u-305.8" who="#PosełTadeuszGąsienicaŁuszczek">Warszawa, 30 grudnia 1993 r.</u>
          <u xml:id="u-305.9" who="#PosełTadeuszGąsienicaŁuszczek">W. Pan Tadeusz Gąsienica-Łuszczek, Zakopane (i mój adres).</u>
          <u xml:id="u-305.10" who="#PosełTadeuszGąsienicaŁuszczek">Szanowny Panie! W oparciu o pana zobowiązanie z dnia 1 lipca 1993 r. proszę o zwrot pożyczki w wysokości 150 mln zł,...</u>
          <u xml:id="u-305.11" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-305.12" who="#PosełTadeuszGąsienicaŁuszczek">... słownie: sto pięćdziesiąt milionów złotych, w terminie 2 tygodni. W wypadku niewywiązania się pana z powyższego zobowiązania w podanym terminie sprawa zostanie skierowana do sądu”.</u>
          <u xml:id="u-305.13" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-305.14" who="#PosełTadeuszGąsienicaŁuszczek">Publicznie i kategorycznie oświadczam, że nie pobrałem żadnych pieniędzy z Konfederacji Polski Niepodległej, chyba że chodzi o otrzymane w listopadzie 2 mln zł; wcześniej na polecenie klubu złożyłem 15 mln zł, przeznaczone na działalność biura poselskiego, 2 mln ze swojego ryczałtu i w listopadzie jeszcze milion ze swojej diety. I za to otrzymałem 2 mln zł. Miałem za te 2 mln zł prowadzić biuro poselskie w Zakopanem, w Nowym Sączu i jeszcze obsługiwać 2 województwa: zamojskie i chełmskie.</u>
          <u xml:id="u-305.15" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-305.16" who="#PosełTadeuszGąsienicaŁuszczek">Szanowni Państwo! Sugerowano mi, że poza tymi 2 mln Konfederacja może się dogadać, że mają jeszcze jakieś tam pieniądze i coś mi mogą w razie czego dołożyć.</u>
          <u xml:id="u-305.17" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-305.18" who="#PosełTadeuszGąsienicaŁuszczek"> Pamiętam jednak słowa mojej mamy - i kieruję się nimi - która mówiła, że my górale możemy być dziadami, ale honorowymi i jałmużny nie potrzebujemy.</u>
          <u xml:id="u-305.19" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-306">
          <u xml:id="u-306.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-306.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Tadeusza Bilińskiego z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-306.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-306.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Głos zabierze teraz pan poseł Tadeusz Biliński z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-307">
          <u xml:id="u-307.0" who="#PosełTadeuszBiliński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Moje oświadczenie będzie zupełnie innego rodzaju.</u>
          <u xml:id="u-307.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-307.2" who="#PosełTadeuszBiliński"> Tak się złożyło, że w czasie poprzedniego posiedzenia Sejmu, gdy przystąpiono do zapytań i interpelacji, nie byłem w gmachu Sejmu i nie mogłem wziąć udziału w dyskusji dotyczącej restrukturyzacji sektora elektroenergetycznego, wywołanej pytaniem pana posła Jerzego Jaskierni skierowanym do ministra przemysłu pana Marka Pola. Ponieważ jestem tym problemem naprawdę bardzo zainteresowany, chciałbym w ramach tego wystąpienia złożyć bardzo krótkie oświadczenie.</u>
          <u xml:id="u-307.3" who="#PosełTadeuszBiliński">Odpowiedź pana ministra na pytanie pana Jaskierni bardzo mnie zaskoczyła. Zdecydowałem się powrócić do tej problematyki, gdyż sprawa jest szczególnie ważna dla całej gospodarki narodowej. Przedstawionej przez pana ministra wypowiedzi w sprawie przebiegu dotychczasowych działań i osiągnięć w zakresie restrukturyzacji strategicznej i kluczowej branży elektroenergetycznej, niestety, nie mogę uznać za poprawną, co więcej, nie mogę jej uznać za obiektywną.</u>
          <u xml:id="u-307.4" who="#PosełTadeuszBiliński">Na podstawie stenogramu z obrad śmiem przypuszczać, że takie same lub podobne odczucie mieli wszyscy posłowie, którzy zabierali głos w dyskusji. W obecnej sytuacji nikt rozsądny nie może kwestionować potrzeby zmian organizacyjnych w elektroenergetyce zawodowej, służących realizacji jej podstawowych celów, tzn. obniżeniu kosztów własnych, zwiększeniu bezpieczeństwa pracy systemu elektroenergetycznego, poprawie jakości dostaw energii i obsługi odbiorców. Każda reorganizacja powinna być rozważana i dokonywana przede wszystkim pod kątem realizowania powyższych celów. Powinna też, jak sam pan minister stwierdził, być dokonywana w sposób rozsądny i odpowiedzialny.</u>
          <u xml:id="u-307.5" who="#PosełTadeuszBiliński">Niestety, przeprowadzana od 4 lat w sposób doktrynalny reforma krajowej elektroenergetyki zawodowej nie przyczyniła się do poprawy sytuacji. Pan minister stwierdził dosłownie, że prawidłowość wyboru rozwiązań potwierdzają wstępne osiągnięcia. Nie jest to zgodne ze stanem faktycznym i świadczy o niepełnym rozeznaniu w istniejącej sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-307.6" who="#PosełTadeuszBiliński">Panie ministrze, to, że dotychczas nie było wyłączeń, nie jest zasługą ani twórców reformy, ani przyjętych rozwiązań organizacyjnych. Zawdzięczamy to wyłącznie łaskawości natury, recesji gospodarczej oraz temu, że ciągle istnieją energetycy pełni poświęceń i zaangażowania w codzienną działalność. Twórcom reformy natomiast można przypisać brak wyobraźni i odpowiedzialności oraz doktrynalne podejście do zagadnienia.</u>
          <u xml:id="u-307.7" who="#PosełTadeuszBiliński">Nie wdając się w dyskusję odnośnie do przydatności czy nieprzydatności modelu brytyjskiego dla Polski - dla mnie osobiście model ten jest nie do przyjęcia - musimy wiedzieć, że wprowadzenie preferowanego modelu brytyjskiego nie jest żadną gwarancją bezpieczeństwa energetycznego. Nie jest mi znane żadne opracowanie w języku polskim stwierdzające przydatność tego modelu dla energetyki polskiej, oczywiście w aktualnych uwarunkowaniach. Nie są także, niestety, znane mi studia i symulacje dotyczące funkcjonowania tego systemu. Nasuwa się wiele pytań. Z odpowiednimi szczegółowymi pytaniami zwrócę się oczywiście do pana ministra w formie interpelacji. Teraz, w ramach tego oświadczenia, chciałbym tylko wyrazić dezaprobatę wobec dotychczas forsowanej koncepcji restrukturyzacji sektora elektroenergetycznego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-308">
          <u xml:id="u-308.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-308.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">O zabranie głosu proszę pana posła Tadeusza Iwińskiego z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-309">
          <u xml:id="u-309.0" who="#PosełTadeuszIwiński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W ostatnim czasie w nie wyjaśnionych dotąd okolicznościach wybuchły dwa wielkie pożary, które przyniosły ogromny uszczerbek polskiej kulturze. Na naszym gruncie smutne potwierdzenie znalazł aforyzm indyjski mówiący, że i ogień, i woda są nieczułe na ludzkie cierpienia. Jak wiadomo we Wrocławiu spłonął Teatr Polski, odbudowany w 1952 r., co spowodowało straty materialne szacowane na 60 mld zł, oraz straty w sferze duchowej wprost nie do ocenienia. Prężne środowisko Dolnego Śląska, miejmy nadzieję, że przy poparciu władz centralnych, doprowadzi szybko do odbudowy tej placówki, która złotymi zgłoskami zapisała się w naszej powojennej kulturze.</u>
          <u xml:id="u-309.1" who="#PosełTadeuszIwiński">Obawiam się, że trudniejsza sytuacja może powstać w związku z tragicznym pożarem, który wybuchł 2 dni wcześniej w Lidzbarku Warmińskim. Dotknął on zabytkowy obiekt, będący prawdziwą perłą gotyckiej architektury świeckiej na terenie północno-wschodniej Polski. Ogień strawił dużą część pałacu Grabowskiego i baszty, obiektów nierozerwalnie związanych z zamkiem lidzbarskim - zabytkiem klasy „0”, obiektem niezwykle cennym dla całej kultury europejskiej. Spłonęły dach i większa część pierwszego piętra oraz górne kondygnacje średniowiecznej baszty, w tym pomieszczenia, w których znajdowała się zaledwie od roku — po wielusetletniej przerwie — filia sądu w Bartoszycach. Wstępne straty szacowane są na 5 do 10 mld zł. Nie czas i miejsce mówić tu o historii zamku lidzbarskiego, w którym rezydowali znakomici biskupi — m.in. Jan Dantyszek, Stanisław Hozjusz, Marcin Kromer, Ignacy Krasicki, Jan Wyżga — o jego roli w dziejach Polski, Prus i całej Europy, o mieszczącym się w nim wspaniałym muzeum Warmii i Mazur.</u>
          <u xml:id="u-309.2" who="#PosełTadeuszIwiński">Jako poseł ziemi olsztyńskiej pragnę zwrócić się z apelem do odpowiednich instytucji o pomoc w odbudowie spalonych obiektów. Rada miejska Lidzbarka Warmińskiego od razu podjęła decyzję o przystąpieniu do odbudowy i wyasygnowała na ten cel kwotę 500 mln zł. Społeczeństwo Lidzbarka już dzień po pożarze rozpoczęło spontaniczną zbiórkę pieniędzy. Jednakże finansowy ciężar odbudowy jest zbyt duży dla lokalnej społeczności. Minister sprawiedliwości Włodzimierz Cimoszewicz obiecał pomoc w doprowadzeniu do status quo ante, jeśli chodzi o pomieszczenia dla filii sądu.</u>
          <u xml:id="u-309.3" who="#PosełTadeuszIwiński">Wiadomo, w jakiej kondycji materialnej znajduje się polska kultura, jak napięty jest dyskutowany obecnie w Sejmie budżet. Dlatego z wielkim uznaniem przyjmuję opowiedzenie się przez Komisję Kultury i Środków Przekazu w dniu 19 stycznia, na wniosek posła Jana Budkiewicza, za przeznaczeniem w budżecie dodatkowej kwoty 5 mld zł na odbudowę zamku lidzbarskiego. To nie jest sytuacja analogiczna do wielu innych postulatów budżetowych, w stosunku do których Rzeczpospolita w dniu wczorajszym zastosowała formułę: „Koncert życzeń bez pokrycia”.</u>
          <u xml:id="u-309.4" who="#PosełTadeuszIwiński">Stąd też mam nadzieję, iż sejmowa Komisja Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów uwzględni wspomniany, uzasadniony wniosek komisji kultury.</u>
          <u xml:id="u-309.5" who="#PosełTadeuszIwiński">Pożary dotykały zamek lidzbarski wielokrotnie, poczynając od 1401 r. Zawsze odradzał się on jak Feniks z popiołów. Oby tym razem, dzięki ofiarności społeczeństwa i zrozumieniu właściwych ogniw władzy, owo odrodzenie nastąpiło jak najszybciej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-310">
          <u xml:id="u-310.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi, chociaż bardzo smutne jest to, co pan powiedział.</u>
          <u xml:id="u-310.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Głos ma pan poseł Jacek Pawlicki z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-311">
          <u xml:id="u-311.0" who="#PosełJacekPawlicki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wielkim zaszczytem jest zasiadać w ławach sejmowych i myślę, że znakomita większość posłów tej kadencji jest tutaj po raz pierwszy i podobnie jak ja szczyci się tym, że ma prawo i obowiązek reprezentować cały naród. Jest coś takiego wydanego w tym Sejmie, co nazywa się regulaminem Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej. Pozwolę sobie dzisiaj przeczytać i przypomnieć posłom art. 8 ust. 1 i 3. Art. 8 ust. 1 mówi: „Posła obowiązuje obecność i czynny udział w posiedzeniach Sejmu oraz organów Sejmu, do których został wybrany”. A ust. 3 powiada, że: „Udział posła w głosowaniach podczas posiedzeń Sejmu i w komisjach sejmowych jest jednym z jego podstawowych obowiązków”. I dzisiaj mieliśmy doskonały przykład, jak posłowie, którzy zasiadają w tym Sejmie już drugą lub trzecią kadencję, szanują ten regulamin oraz swoich wyborców, jak reprezentują nasz kraj. Oto poseł Lityński oraz poseł Nowina-Konopka wyciągają ostentacyjnie karty, kładą je na stole i nie głosują. Pytam: Czy to jest w porządku i czy Prezydium Sejmu będzie przechodziło do porządku dziennego nad takim zachowaniem posłów na sali plenarnej?</u>
          <u xml:id="u-311.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-312">
          <u xml:id="u-312.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu uprzejmie.</u>
          <u xml:id="u-312.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Myślę jednak, że posłowie mają suwerenne prawo udziału w głosowaniu.</u>
          <u xml:id="u-312.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Chcę natomiast państwa pocieszyć. Parę dni temu byliśmy z panem marszałkiem Oleksym w Bundestagu. Otóż kiedy tam przybyliśmy, izba była pełna, wieczorem jednak, kiedy tam byliśmy po spotkaniu z kanclerzem Kohlem, złośliwie policzyliśmy, że na sali było 17 posłów. Nie jest więc tak strasznie, jak się u nas mówi, że tylko nasz parlament jest taki pusty. A podobno sala była pełna, podobno bywa gorzej.</u>
          <u xml:id="u-312.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Wysoka Izbo! Na tym zakończyliśmy oświadczenia poselskie.</u>
          <u xml:id="u-312.4" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Informacja o wpływie interpelacji i odpowiedzi na interpelacje znajduje się w doręczonym paniom posłankom i panom posłom druku nr 230.</u>
          <u xml:id="u-312.5" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Na tym zakończyliśmy 10 posiedzenie Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-312.6" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Sekretariacie Posiedzeń Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-312.7" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Porządek dzienny następnego posiedzenia Sejmu, zwołanego na dni 3 i 4 lutego 1994 r., został paniom posłankom i panom posłom doręczony do imiennych skrytek poselskich w dolnej palarni.</u>
          <u xml:id="u-312.8" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Zamykam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-312.9" who="#komentarz">(Wicemarszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
          <u xml:id="u-312.10" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 22 min 47)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>