PPC / ppc

text_structure.xml 618 KB
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 961 962 963 964 965 966 967 968 969 970 971 972 973 974 975 976 977 978 979 980 981 982 983 984 985 986 987 988 989 990 991 992 993 994 995 996 997 998 999 1000 1001 1002 1003 1004 1005 1006 1007 1008 1009 1010 1011 1012 1013 1014 1015 1016 1017 1018 1019 1020 1021 1022 1023 1024 1025 1026 1027 1028 1029 1030 1031 1032 1033 1034 1035 1036 1037 1038 1039 1040 1041 1042 1043 1044 1045 1046 1047 1048 1049 1050 1051 1052 1053 1054 1055 1056 1057 1058 1059 1060 1061 1062 1063 1064 1065 1066 1067 1068 1069 1070 1071 1072 1073 1074 1075 1076 1077 1078 1079 1080 1081 1082 1083 1084 1085 1086 1087 1088 1089 1090 1091 1092 1093 1094 1095 1096 1097 1098 1099 1100 1101 1102 1103 1104 1105 1106 1107 1108 1109 1110 1111 1112 1113 1114 1115 1116 1117 1118 1119 1120 1121 1122 1123 1124 1125 1126 1127 1128 1129 1130 1131 1132 1133 1134 1135 1136 1137 1138 1139 1140 1141 1142 1143 1144 1145 1146 1147 1148 1149 1150 1151 1152 1153 1154 1155 1156 1157 1158 1159 1160 1161 1162 1163 1164 1165 1166 1167 1168 1169 1170 1171 1172 1173 1174 1175 1176 1177 1178 1179 1180 1181 1182 1183 1184 1185 1186 1187 1188 1189 1190 1191 1192 1193 1194 1195 1196 1197 1198 1199 1200 1201 1202 1203 1204 1205 1206 1207 1208 1209 1210 1211 1212 1213 1214 1215 1216 1217 1218 1219 1220 1221 1222 1223 1224 1225 1226 1227 1228 1229 1230 1231 1232 1233 1234 1235 1236 1237 1238 1239 1240 1241 1242 1243 1244 1245 1246 1247 1248 1249 1250 1251 1252 1253 1254 1255 1256 1257 1258 1259 1260 1261 1262 1263 1264 1265 1266 1267 1268 1269 1270 1271 1272 1273 1274 1275 1276 1277 1278 1279 1280 1281 1282 1283 1284 1285 1286 1287 1288 1289 1290 1291 1292 1293 1294 1295 1296 1297 1298 1299 1300 1301 1302 1303 1304 1305 1306 1307 1308 1309 1310 1311 1312 1313 1314 1315 1316 1317 1318 1319 1320 1321 1322 1323 1324 1325 1326 1327 1328 1329 1330 1331 1332 1333 1334 1335 1336 1337 1338 1339 1340 1341 1342 1343 1344 1345 1346 1347 1348 1349 1350 1351 1352 1353 1354 1355 1356 1357 1358 1359 1360 1361 1362 1363 1364 1365 1366 1367 1368 1369 1370 1371 1372 1373 1374 1375 1376 1377 1378 1379 1380 1381 1382 1383 1384 1385 1386 1387 1388 1389 1390 1391 1392 1393 1394 1395 1396 1397 1398 1399 1400 1401 1402 1403 1404 1405 1406 1407 1408 1409 1410 1411 1412 1413 1414 1415 1416 1417 1418 1419 1420 1421 1422 1423 1424 1425 1426 1427 1428 1429 1430 1431 1432 1433 1434 1435 1436 1437 1438 1439 1440 1441 1442 1443 1444 1445 1446 1447 1448 1449 1450 1451 1452 1453 1454 1455 1456 1457 1458 1459 1460 1461 1462 1463 1464 1465 1466 1467 1468 1469 1470 1471 1472 1473 1474 1475 1476 1477 1478 1479 1480 1481 1482 1483 1484 1485 1486 1487 1488 1489 1490 1491 1492 1493 1494 1495 1496 1497 1498 1499 1500 1501 1502 1503 1504 1505 1506 1507 1508 1509 1510 1511 1512 1513 1514 1515 1516 1517 1518 1519 1520 1521 1522 1523 1524 1525 1526 1527 1528 1529 1530 1531 1532 1533 1534 1535 1536 1537 1538 1539 1540 1541 1542 1543 1544 1545 1546 1547 1548 1549 1550 1551 1552 1553 1554 1555 1556 1557 1558 1559 1560 1561 1562 1563 1564 1565 1566 1567 1568 1569 1570 1571 1572 1573 1574 1575 1576 1577 1578 1579 1580 1581 1582 1583 1584 1585 1586 1587 1588 1589 1590 1591 1592 1593 1594 1595 1596 1597 1598 1599 1600 1601 1602 1603 1604 1605 1606 1607 1608 1609 1610 1611 1612 1613 1614 1615 1616 1617 1618 1619 1620 1621 1622 1623 1624 1625 1626 1627 1628 1629 1630 1631 1632 1633 1634 1635 1636 1637 1638 1639 1640 1641 1642 1643 1644 1645 1646 1647 1648 1649 1650 1651 1652 1653 1654 1655 1656 1657 1658 1659 1660 1661 1662 1663 1664 1665 1666 1667 1668 1669 1670 1671 1672 1673 1674 1675 1676 1677 1678 1679 1680 1681 1682 1683 1684 1685 1686 1687 1688 1689 1690 1691 1692 1693 1694 1695 1696 1697 1698 1699 1700 1701 1702 1703 1704 1705 1706 1707 1708 1709 1710 1711 1712 1713 1714 1715 1716 1717 1718 1719 1720 1721 1722 1723 1724 1725 1726 1727 1728 1729 1730 1731 1732 1733 1734 1735 1736 1737 1738 1739 1740 1741 1742 1743 1744 1745 1746 1747 1748 1749 1750 1751 1752 1753 1754 1755 1756 1757 1758 1759 1760 1761 1762 1763 1764 1765 1766 1767 1768 1769 1770 1771 1772 1773 1774 1775 1776 1777 1778 1779 1780 1781 1782 1783 1784 1785 1786 1787 1788 1789 1790 1791 1792 1793 1794 1795 1796 1797 1798 1799 1800 1801 1802 1803 1804 1805 1806 1807 1808 1809 1810 1811 1812 1813 1814 1815 1816 1817 1818 1819 1820 1821 1822 1823 1824 1825 1826 1827 1828 1829 1830 1831 1832 1833 1834 1835 1836 1837 1838 1839 1840 1841 1842 1843 1844 1845 1846 1847 1848 1849 1850 1851 1852 1853 1854 1855 1856 1857 1858 1859 1860 1861 1862 1863 1864 1865 1866 1867 1868 1869 1870 1871 1872 1873 1874 1875 1876 1877 1878 1879 1880 1881 1882 1883 1884 1885 1886 1887 1888 1889 1890 1891 1892 1893 1894 1895 1896 1897 1898 1899 1900 1901 1902 1903 1904 1905 1906 1907 1908 1909 1910 1911 1912 1913 1914 1915 1916 1917 1918 1919 1920 1921 1922 1923 1924 1925 1926 1927 1928 1929 1930 1931 1932 1933 1934 1935 1936 1937 1938 1939 1940 1941 1942 1943 1944 1945 1946 1947 1948 1949 1950 1951 1952 1953 1954 1955 1956 1957 1958 1959 1960 1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033 2034 2035 2036 2037 2038 2039 2040 2041 2042 2043 2044 2045 2046 2047 2048 2049 2050 2051 2052 2053 2054 2055 2056 2057 2058 2059 2060 2061 2062 2063 2064 2065 2066 2067 2068 2069 2070 2071 2072 2073 2074 2075 2076 2077 2078 2079 2080 2081 2082 2083 2084 2085 2086 2087 2088 2089 2090 2091 2092 2093 2094 2095 2096 2097 2098 2099 2100 2101 2102 2103 2104 2105 2106 2107 2108 2109 2110 2111 2112 2113 2114 2115 2116 2117 2118 2119 2120 2121 2122 2123 2124 2125 2126 2127 2128 2129 2130 2131 2132 2133 2134 2135 2136 2137 2138 2139 2140 2141 2142 2143 2144 2145 2146 2147 2148 2149 2150 2151 2152 2153 2154 2155 2156 2157 2158 2159 2160 2161 2162 2163 2164 2165 2166 2167 2168 2169 2170 2171 2172 2173 2174 2175 2176 2177 2178 2179 2180 2181 2182 2183 2184 2185 2186 2187 2188 2189 2190 2191 2192 2193 2194 2195 2196 2197 2198 2199 2200 2201 2202 2203 2204 2205 2206 2207 2208 2209 2210 2211 2212 2213 2214 2215 2216 2217 2218 2219 2220 2221 2222 2223 2224 2225 2226 2227 2228 2229 2230 2231 2232 2233 2234 2235 2236 2237 2238 2239 2240 2241 2242 2243 2244 2245 2246 2247 2248 2249 2250 2251 2252 2253 2254 2255 2256 2257 2258 2259 2260 2261 2262 2263 2264 2265 2266 2267 2268 2269 2270 2271 2272 2273 2274 2275 2276 2277 2278 2279 2280 2281 2282 2283 2284 2285 2286 2287 2288 2289 2290 2291 2292 2293 2294 2295 2296 2297 2298 2299 2300 2301 2302 2303 2304 2305 2306 2307 2308 2309 2310 2311 2312 2313 2314 2315 2316 2317 2318 2319 2320 2321 2322 2323 2324 2325 2326 2327 2328 2329 2330 2331 2332 2333 2334 2335 2336 2337 2338 2339 2340 2341 2342 2343 2344 2345 2346 2347 2348 2349 2350 2351 2352 2353 2354 2355 2356 2357 2358 2359 2360 2361 2362 2363 2364 2365 2366 2367 2368 2369 2370 2371 2372 2373 2374 2375 2376 2377 2378 2379 2380 2381 2382 2383 2384 2385 2386 2387 2388 2389 2390 2391 2392 2393 2394 2395 2396 2397 2398 2399 2400 2401 2402 2403 2404 2405 2406 2407 2408 2409 2410 2411 2412 2413 2414 2415 2416 2417 2418 2419 2420 2421 2422 2423 2424 2425 2426 2427 2428 2429 2430 2431 2432 2433 2434 2435 2436 2437 2438 2439 2440 2441 2442 2443 2444 2445 2446 2447 2448 2449 2450 2451 2452 2453 2454 2455 2456 2457 2458 2459 2460 2461 2462 2463 2464 2465 2466 2467 2468 2469 2470 2471 2472 2473 2474 2475 2476 2477 2478 2479 2480 2481 2482 2483 2484 2485 2486 2487 2488 2489 2490 2491 2492 2493 2494 2495 2496 2497 2498 2499 2500 2501 2502 2503 2504 2505 2506 2507 2508 2509 2510 2511 2512 2513 2514 2515 2516 2517 2518 2519 2520 2521 2522 2523 2524 2525 2526 2527 2528 2529 2530 2531 2532 2533 2534 2535 2536 2537 2538 2539 2540 2541 2542 2543 2544 2545 2546 2547 2548 2549 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563 2564 2565 2566 2567 2568 2569 2570 2571 2572 2573 2574 2575 2576 2577 2578 2579 2580 2581 2582 2583 2584 2585 2586 2587 2588 2589 2590 2591 2592 2593 2594 2595 2596 2597 2598 2599 2600 2601 2602 2603 2604 2605 2606 2607 2608 2609 2610 2611 2612 2613 2614 2615 2616 2617 2618 2619 2620 2621 2622 2623 2624 2625 2626 2627 2628 2629 2630 2631 2632 2633 2634 2635 2636 2637 2638 2639 2640 2641 2642 2643 2644 2645 2646 2647 2648 2649 2650 2651 2652 2653 2654 2655 2656 2657 2658 2659 2660 2661 2662 2663 2664 2665 2666 2667 2668 2669 2670 2671 2672 2673 2674 2675 2676 2677 2678 2679 2680 2681 2682 2683 2684 2685 2686 2687 2688 2689 2690 2691 2692 2693 2694 2695 2696 2697 2698 2699 2700 2701 2702 2703 2704 2705 2706 2707 2708 2709 2710 2711 2712 2713 2714 2715 2716 2717 2718 2719 2720 2721 2722 2723 2724 2725 2726 2727 2728 2729 2730 2731 2732 2733 2734 2735 2736 2737 2738 2739 2740 2741 2742 2743 2744 2745 2746 2747 2748 2749 2750 2751 2752 2753 2754 2755 2756 2757 2758 2759 2760 2761 2762 2763 2764 2765 2766 2767 2768 2769 2770 2771 2772 2773 2774 2775 2776 2777 2778 2779 2780 2781 2782 2783 2784 2785 2786 2787 2788 2789 2790 2791 2792 2793 2794 2795 2796 2797 2798 2799 2800 2801 2802 2803 2804 2805 2806 2807 2808 2809 2810 2811 2812 2813 2814 2815 2816 2817 2818 2819 2820 2821 2822 2823 2824 2825 2826 2827 
<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Wznowienie posiedzenia o godz. 9 min 04)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą marszałek Sejmu Maciej Płażyński oraz wicemarszałkowie Stanisław Zając, Marek Borowski, Franciszek Jerzy Stefaniuk i Jan Król)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#MaciejPłażyński">Wznawiam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#MaciejPłażyński">Proszę o zajęcie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#MaciejPłażyński">Na sekretarzy dzisiejszych obrad powołuję panią posłankę Irenę Marię Nowacką oraz panów posłów Macieja Rudnickiego, Adama Stanisława Szejnfelda i Andrzeja Zapałowskiego.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#MaciejPłażyński">W pierwszej części obrad sekretarzami będą pani posłanka Irena Maria Nowacka i pan poseł Maciej Rudnicki.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#MaciejPłażyński">Protokół i listę mówców prowadzić będą panowie posłowie Maciej Rudnicki i Andrzej Zapałowski.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#MaciejPłażyński">Proszę wyznaczonych posłów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#MaciejPłażyński">Posła sekretarza proszę o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#MaciejRudnicki">W dniu dzisiejszym - za zgodą marszałka Sejmu - odbędą się posiedzenia następujących Komisji:</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#MaciejRudnicki">- Łączności z Polakami Za Granicą - o godz. 10,</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#MaciejRudnicki">- Zdrowia - o godz. 11,</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#MaciejRudnicki">- Administracji i Spraw Wewnętrznych wspólnie z Komisją Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej - o godz. 11,</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#MaciejRudnicki">- Ochrony Konkurencji i Konsumentów - o godz. 12,</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#MaciejRudnicki">- Kultury i Środków Przekazu wspólnie z Komisją Spraw Zagranicznych - o godz. 12,</u>
          <u xml:id="u-3.6" who="#MaciejRudnicki">- do Spraw Służb Specjalnych - o godz. 12,</u>
          <u xml:id="u-3.7" who="#MaciejRudnicki">- Administracji i Spraw Wewnętrznych wspólnie z Komisją Łączności z Polakami Za Granicą - o godz. 13,</u>
          <u xml:id="u-3.8" who="#MaciejRudnicki">- Transportu i Łączności - o godz. 13,</u>
          <u xml:id="u-3.9" who="#MaciejRudnicki">- Edukacji, Nauki i Młodzieży - o godz. 14,</u>
          <u xml:id="u-3.10" who="#MaciejRudnicki">- Finansów Publicznych - o godz. 14.30,</u>
          <u xml:id="u-3.11" who="#MaciejRudnicki">- Spraw Zagranicznych - o godz. 15,</u>
          <u xml:id="u-3.12" who="#MaciejRudnicki">- Zdrowia wspólnie z Komisją Ochrony Konkurencji i Konsumentów - o godz. 15,</u>
          <u xml:id="u-3.13" who="#MaciejRudnicki">- Rodziny - o godz. 15,</u>
          <u xml:id="u-3.14" who="#MaciejRudnicki">- Finansów Publicznych wspólnie z Komisją Gospodarki - o godz. 15.30,</u>
          <u xml:id="u-3.15" who="#MaciejRudnicki">- Sprawiedliwości i Praw Człowieka - o godz. 16,</u>
          <u xml:id="u-3.16" who="#MaciejRudnicki">- Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej - o godz. 16,</u>
          <u xml:id="u-3.17" who="#MaciejRudnicki">- Rolnictwa i Rozwoju Wsi wspólnie z Komisją Integracji Europejskiej - o 16.30,</u>
          <u xml:id="u-3.18" who="#MaciejRudnicki">- Małych i Średnich Przedsiębiorstw wspólnie z Komisją Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz Komisją Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej - o godz. 18,</u>
          <u xml:id="u-3.19" who="#MaciejRudnicki">- Odpowiedzialności Konstytucyjnej - o godz. 19,</u>
          <u xml:id="u-3.20" who="#MaciejRudnicki">- Rolnictwa i Rozwoju Wsi wspólnie z Komisją Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa - o godz. 19.</u>
          <u xml:id="u-3.21" who="#MaciejRudnicki">Komunikat: Zespół Parlamentarny „Parlamentarzyści dla Jubileuszu Roku 2000” zaprasza panie posłanki i panów posłów na uroczystą mszę św. w intencji Ojca Świętego Jana Pawła II z okazji 80. rocznicy urodzin i pierwszej rocznicy wizyty w Sejmie i Senacie, którą odprawi ksiądz biskup Leszek Sławoj Głódź w katedrze polowej Wojska Polskiego w dniu dzisiejszym o godz. 20. Wyjazd autokarami sprzed gmachu Sejmu o godz. 19.30.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#MaciejPłażyński">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#MaciejPłażyński">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 20. porządku dziennego: Poselski projekt uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w pierwszą rocznicę historycznej wizyty Jana Pawła II w Sejmie i Senacie Rzeczypospolitej Polskiej 11 czerwca 1999 r. (druk nr 1961).</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#MaciejPłażyński">Proszę o zabranie głosu pana posła Kazimierza Kaperę w celu przedstawienia projektu uchwały.</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#MaciejPłażyński">Proszę, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-4.4" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#KazimierzKapera">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Z wielką satysfakcją...</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#MaciejPłażyński">Proszę o ciszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#KazimierzKapera">... przedstawiam projekt uchwały upamiętniającej pierwszą rocznicę wizyty Jego Świątobliwości Jana Pawła II w Sejmie i Senacie.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#KazimierzKapera">Jest godne szczególnego podkreślenia, iż projekt ten zyskał poparcie wszystkich ugrupowań politycznych. Jeszcze raz okazało się, że w sprawach o wyjątkowej randze potrafimy się wznieść ponad podziały i poglądy. Być może ten projekt będzie początkiem innych inicjatyw służących naszej ojczyźnie.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#KazimierzKapera">A teraz do rzeczy. Po uwzględnieniu zgłoszonych poprawek projekt uchwały przedstawia się następująco.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#KazimierzKapera">Panie Marszałku!...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#MaciejPłażyński">Proszę o ciszę.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#MaciejPłażyński">Proszę, panie pośle, może trochę głośniej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#KazimierzKapera">Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 8 czerwca 2000 r. w pierwszą rocznicę historycznej wizyty Jana Pawła II w Sejmie i Senacie Rzeczypospolitej Polskiej 11 czerwca 1999 r.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#KazimierzKapera">Treść uchwały: „W pierwszą rocznicę wizyty Jego Świątobliwości Jana Pawła II w Sejmie i Senacie 11 czerwca 1999 r., która była wielkim wydarzeniem w życiu parlamentu i Polski, wyrażamy głęboką wdzięczność Ojcu Świętemu za jego nieustanne wysiłki na rzecz sprawiedliwości i poszanowania godności człowieka na całym świecie. Parlamentarzyści RP dziękują Ojcu Świętemu szczególnie za stałą troskę o to, „co Polskę stanowi”.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#KazimierzKapera">W naszej działalności parlamentarnej żywe pozostają w całości słowa przesłania Papieża do posłów i senatorów, że fundamentem sprawiedliwego porządku prawnego „zawsze i wszędzie powinien być człowiek, jego niezbywalne prawa i prawa całej wspólnoty, której na imię naród”. Jest to przesłanie szczególnie ważne w roku jubileuszu chrześcijaństwa, w którym troska o sprawiedliwość społeczną, o historyczne pojednanie oraz „o bezpieczne miejsce Polski w jednoczącej się Europie” nabiera szczególnego znaczenia dla wszystkich, którzy razem tworzą wspólne dobro Ojczyzny.</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#KazimierzKapera">Wspominając przypadające w tym czasie osiemdziesiąte urodziny Jana Pawła II, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej dołącza się do życzeń dla Ojca Świętego. Niech ten pontyfikat Papieża Polaka nadal przynosi ludzkości pokój i miłość, niech pomaga każdemu człowiekowi czynić dobro”. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-9.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#MaciejPłażyński">Wysoka Izbo! Proponuję, aby Sejm podjął uchwałę w pierwszą rocznicę historycznej wizyty Jana Pawła II w Sejmie i Senacie Rzeczypospolitej Polskiej 11 czerwca 1999 r.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#komentarz">(Zebrani wstają, długotrwałe oklaski)</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#MaciejPłażyński">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-10.3" who="#MaciejPłażyński">Sądzę, że te oklaski upoważniają do stwierdzenia, że Sejm podjął uchwałę w pierwszą rocznicę historycznej wizyty Jana Pawła II w Sejmie i Senacie Rzeczypospolitej 11 czerwca 1999 r.</u>
          <u xml:id="u-10.4" who="#MaciejPłażyński">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 21. porządku dziennego: Powołanie prezesa Instytutu Pamięci Narodowej (druki nr 1933 i 1975).</u>
          <u xml:id="u-10.5" who="#MaciejPłażyński">Wysoka Izbo! Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej Sejm większością 3/5 głosów, za zgodą Senatu, na wniosek Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej powołuje prezesa Instytutu Pamięci.</u>
          <u xml:id="u-10.6" who="#MaciejPłażyński">Kolegium Instytutu Pamięci zgłosiło na to stanowisko kandydaturę pana Leona Kieresa. Kandydatura ta została przedstawiona paniom posłankom i panom posłom w druku nr 1933.</u>
          <u xml:id="u-10.7" who="#MaciejPłażyński">Opinia Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka o kandydaturze została doręczona paniom posłankom i panom posłom w druku nr 1975.</u>
          <u xml:id="u-10.8" who="#MaciejPłażyński">Proszę o zabranie głosu przewodniczącego Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej pana Andrzeja Grajewskiego w celu przedstawienia wniosku Kolegium Instytutu Pamięci.</u>
          <u xml:id="u-10.9" who="#MaciejPłażyński">Proszę bardzo, panie przewodniczący.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#AndrzejGrajewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej mam zaszczyt rekomendować na urząd prezesa instytutu prof. Leona Kieresa. Mam nadzieję, że wkrótce instytut będzie mógł rozpocząć swą działalność. W ciągu kilku miesięcy kolegium starało się znaleźć kandydata, który spełniałby kryteria merytoryczne, a zarazem mógł liczyć na parlamentarną akceptację. Rozmawiano z blisko 30 osobami. Wyłonione zostały trzy kandydatury, jednak działania te z różnych względów nie zostały zakończone powodzeniem.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#AndrzejGrajewski">Chciałbym w tym miejscu podziękować zwłaszcza prof. Witoldowi Kuleszy i posłowi Jerzemu Polaczkowi za ich zaangażowanie na rzecz tworzenia instytutu oraz decyzje, które umożliwiły przełamanie impasu w sprawie wyboru prezesa.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#AndrzejGrajewski">Prof. Leon Kieres jest nie tylko znakomitym prawnikiem, autorem ponad 140 publikacji i licznych ekspertyz dotyczących problemów prawnych samorządu terytorialnego, jest także, w najlepszym tego słowa znaczeniu, człowiekiem służby publicznej, którego działalność w samorządzie terytorialnym, w Senacie, w Radzie Europy zdobyła mu uznanie i wielki autorytet. W swej pracy kierował się zasadą, że dla wspólnego dobra można i należy działać ponad podziałami politycznymi. W taki sposób zamierza również tworzyć instytut. Deklaruje, że będzie działał tak, aby praca instytutu nie przynosiła szkody obywatelom oraz nie narażała bezpieczeństwa państwa. Taki pogląd na ten styl pracy i tę metodę powołania instytutu jest bliski całemu kolegium.</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#AndrzejGrajewski">Realizacja ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej stworzy nowe ramy dla dyskusji na temat rozliczenia z dziedzictwem PRL. Przeciwnicy instytutu mówią: Po co ustawicznie wracać do przeszłości? Znamy przykłady budowania nowej rzeczywistości bez historii. Nie zakończyły się sukcesem. Każda nierozliczona przeszłość - nazistowska czy komunistyczna - rzutuje na czasy współczesne, powodując dramaty, niesprawiedliwość, kreując mity. W świecie bez pamięci niektórym osobom czy politykom żyje się może bezpieczniej, cierpi jednak na tym interes społeczny i całego państwa.</u>
          <u xml:id="u-11.4" who="#AndrzejGrajewski">Wierzę, że tym razem Wysoka Izba powoła prezesa instytutu, umożliwiając obywatelom dostęp do akt organów bezpieczeństwa PRL. Zwrócimy wówczas społeczeństwu tę część jego wolności, jaką mu zabrano, gromadząc to ponure archiwum. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-11.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#MaciejPłażyński">Dziękuję panu przewodniczącemu.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#MaciejPłażyński">Proszę o zabranie głosu pana posła Stanisława Iwanickiego w celu przedstawienia stanowiska Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#StanisławIwanicki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W dniu 18 maja br. marszałek Sejmu skierował do Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka wniosek o zaopiniowanie w trybie art. 27a ust. 1d regulaminu Sejmu kandydatury pana senatora Leona Kieresa na stanowisko prezesa Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Komisja na posiedzeniu w dniu 6 czerwca wyraziła pozytywną opinię i tę opinię mam zaszczyt państwu przedstawić.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#StanisławIwanicki">W trakcie prezentowania kandydatury członkowie komisji zapoznali się z dokumentacją zgromadzoną w toku weryfikacji niezbędnych informacji i kwalifikacji związanych z pełnieniem stanowiska prezesa instytutu i na ich podstawie stwierdzili, iż pan prof. Leon Kieres spełnia wymogi określone w art. 11 ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#StanisławIwanicki">Pragnę podkreślić, że zarówno członkowie komisji, jak i rekomendujący prof. Leona Kieresa przewodniczący Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej pan Andrzej Grajewski wielokrotnie podkreślali walory moralne kandydata i jego bogate doświadczenie w pracy samorządowej, przygotowanie zawodowe oraz właściwą interpretację samej ustawy i wynikających z jej filozofii działań. Na ten walor moralny i konieczność respektowania podstawowych wartości: dobra człowieka, unikania związku z polityką i politycznego wykorzystywania pracy instytutu, szczególną uwagę zwrócił kandydat w swoim wystąpieniu na forum komisji.</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#StanisławIwanicki">Jestem głęboko przekonany, iż kandydatura prof. Leona Kieresa odpowiada wszelkim kryteriom formalnym oraz wysokim wymaganiom etycznym, jakie powinny charakteryzować prezesa Instytutu Pamięci Narodowej. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-13.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#MaciejPłażyński">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#MaciejPłażyński">Czy ktoś z pań posłanek i panów posłów pragnie zabrać głos w sprawie przedstawionej kandydatury?</u>
          <u xml:id="u-14.2" who="#MaciejPłażyński">Pan poseł Macierewicz, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#AntoniMacierewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wybór prezesa Instytutu Pamięci Narodowej ma szczególne znaczenie ze względu na konieczność rozpoczęcia procesu udostępniania akt wszystkim pokrzywdzonym, ma szczególne znaczenie także dlatego, iż ta osoba musi się odznaczać specjalnymi walorami, i dlatego, iż Wysoka Izba w ustawie wyposażyła prezesa Instytutu Pamięci Narodowej w immunitet praktycznie sprawiający, iż osoba ta w trakcie kadencji jest nieusuwalna. W związku z tym mam pytanie związane z przepisami art. 11 ust. 2a do ministra spraw wewnętrznych i administracji, szefa Urzędu Ochrony Państwa, urzędu ministra sprawiedliwości, urzędu ministra obrony narodowej, a także ministra sprawującego zwierzchnictwo nad dyrektorem Archiwów Akt Nowych, czy zostało dopełnione postanowienie stwierdzające, iż na stanowisko prezesa instytutu nie może być powołana osoba, co do której w archiwach podlegających przekazaniu do instytutu lub w innych archiwach państwowych znajduje się informacja, że istnieją wobec niej przesłanki przewidziane w ust. 2, a więc mogące wskazywać, iż ta osoba uwikłana była w przeszłości we współpracę ze służbami specjalnymi. Archiwa podlegające przekazaniu to archiwa resortów, których ministrów, jako zwierzchników, wymieniłem poprzednio.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#AntoniMacierewicz">Raz jeszcze proszę tych ministrów o sformułowanie informacji, czy zostały one z tego punktu widzenia zbadane. Jeżeli Wysoka Izba nie otrzyma takiej informacji, może to oznaczać, że nie zostały dopełnione warunki przewidziane w ustawie. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#MaciejPłażyński">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#MaciejPłażyński">Prosiłbym pana przewodniczącego Iwanickiego o ustosunkowanie się do wątpliwości formalnych pana posła Macierewicza.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#StanisławIwanicki">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Ten problem był już rozpatrywany przez Wysoką Izbę przy okazji wyboru prezesa Instytutu Pamięci Narodowej poprzednim razem. Chciałbym zwrócić państwa uwagę na to, że również komisja zapoznała się z dokumentacją na ten temat, i aczkolwiek pan poseł Macierewicz zgłosił pytania nie do komisji, a do ministrów, pozwolę sobie państwu przedstawić dokumentację w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#StanisławIwanicki">W dniu 18 maja 2000 r. marszałek Sejmu Maciej Płażyński wystąpił do ministra członka Rady Ministrów pana Janusza Pałubickiego o nadesłanie informacji, czy kandydat na prezesa Instytutu Pamięci Narodowej spełnia wszystkie wymogi formalne przewidziane w art. 11, zwracając także uwagę na to, iż pan minister Pałubicki powinien rozważyć możliwość konsultacji z ministrem spraw wewnętrznych i administracji, z ministrem sprawiedliwości oraz ministrem spraw zagranicznych w sprawie spełniania przez wyżej wymienionego warunków związanych z powołaniem na stanowisko prezesa instytutu z uwagi na wymogi art. 11 ust. 2a w związku z art. 25 powołanej ustawy. W odpowiedzi na to pismo pan minister Janusz Pałubicki stwierdził, iż pan prof. Leon Kieres spełnia warunki do powołania na stanowisko prezesa Instytutu Pamięci Narodowej określone w art. 11 ust. 2a i 2b. W związku z powyższym brak było podstaw, aby komisja kwestionowała stanowisko członka rządu. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-17.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#MaciejPłażyński">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#MaciejPłażyński">Czy pan minister Pałubicki chce coś uzupełnić?</u>
          <u xml:id="u-18.2" who="#MaciejPłażyński">Odpowiedź pana przewodniczącego Iwanickiego co do trybu jest chyba jednoznaczna.</u>
          <u xml:id="u-18.3" who="#MaciejPłażyński">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-18.4" who="#MaciejPłażyński">Głosowanie to przeprowadzimy za pomocą urządzenia do liczenia głosów.</u>
          <u xml:id="u-18.5" who="#MaciejPłażyński">Przypominam, że Sejm powołuje prezesa Instytutu Pamięci Narodowej większością 3/5 głosów, w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.</u>
          <u xml:id="u-18.6" who="#MaciejPłażyński">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-18.7" who="#MaciejPłażyński">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za powołaniem Leona Kieresa na prezesa Instytutu Pamięci Narodowej, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-18.8" who="#MaciejPłażyński">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-18.9" who="#MaciejPłażyński">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-18.10" who="#MaciejPłażyński">Głosowało 420 posłów. Większość 3/5 głosów wynosi 252. Za - 279, przeciw - 16, wstrzymało się 125.</u>
          <u xml:id="u-18.11" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski)</u>
          <u xml:id="u-18.12" who="#MaciejPłażyński">Stwierdzam, że Sejm wymaganą większością 3/5 głosów powołał pana Leona Kieresa na prezesa Instytutu Pamięci Narodowej.</u>
          <u xml:id="u-18.13" who="#MaciejPłażyński">Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Sejm powołuje prezesa Instytutu Pamięci Narodowej za zgodą Senatu.</u>
          <u xml:id="u-18.14" who="#MaciejPłażyński">Po uzyskaniu tej zgody prezes Instytutu Pamięci Narodowej złoży przed Sejmem wymagane ustawą ślubowanie.</u>
          <u xml:id="u-18.15" who="#MaciejPłażyński">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 22. porządku dziennego: Powołanie rzecznika praw obywatelskich (druki nr 1935 i 1952).</u>
          <u xml:id="u-18.16" who="#MaciejPłażyński">Wysoka Izbo! Zgodnie z art. 209 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej Sejm powołuje rzecznika praw obywatelskich.</u>
          <u xml:id="u-18.17" who="#MaciejPłażyński">Zgłoszona została kandydatura pana Andrzeja Zolla, która została przedstawiona paniom posłankom i panom posłom w druku nr 1935.</u>
          <u xml:id="u-18.18" who="#MaciejPłażyński">Ustawa o rzeczniku praw obywatelskich przewiduje, że rzecznikiem może być obywatel polski wyróżniający się wiedzą prawniczą, doświadczeniem zawodowym oraz wysokim autorytetem ze względu na swe walory moralne i wrażliwość społeczną.</u>
          <u xml:id="u-18.19" who="#MaciejPłażyński">Komisja stwierdziła, że przedstawiona kandydatura odpowiada powyższym wymaganiom.</u>
          <u xml:id="u-18.20" who="#MaciejPłażyński">Opinia Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka o zgłoszonym kandydacie została paniom posłankom i panom posłom doręczona w druku nr 1952.</u>
          <u xml:id="u-18.21" who="#MaciejPłażyński">Proszę o zabranie głosu pana posła Jerzego Wierchowicza w celu przedstawienia kandydatury pana Andrzeja Zolla zgłoszonej przez grupę posłów klubu Unii Wolności oraz klubu Akcji Wyborczej Solidarność.</u>
          <u xml:id="u-18.22" who="#MaciejPłażyński">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#JerzyWierchowicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pan Andrzej Zoll urodził się w roku 1942 w Sieniawie. W roku 1959 zdał maturę w Liceum im. Tadeusza Reytana w Warszawie. W 1964 r. uzyskał stopień magistra prawa na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. W 1968 r. uzyskał stopień doktora, a w 1973 habilitację. W 1988 r. otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego, a w roku 1991 — profesora zwyczajnego.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#JerzyWierchowicz">Od roku 1964 do dzisiaj jest zatrudniony na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, obecnie na stanowisku profesora prawa karnego i kierownika Katedry Prawa Karnego. Opublikował około 150 prac z zakresu prawa karnego, prawa konstytucyjnego i filozofii prawa. Jest współautorem polskiego Kodeksu karnego. Jest członkiem czynnym Polskiej Akademii Umiejętności oraz Akademii Nauki i Sztuki w Salzburgu. Jest członkiem polskiego PEN Clubu. W 1989 r. uczestniczył w rozmowach „okrągłego stołu” jako członek „Solidarności” (podstolik prawniczy). W 1989 r. był wiceprzewodniczącym Państwowej Komisji Wyborczej. W latach 1990–1993 był przewodniczącym Państwowej Komisji Wyborczej. W latach 1989–1993 był sędzią Trybunału Konstytucyjnego, a w latach 1993–1997 był prezesem tegoż Trybunału. Od 1998 r. jest przewodniczącym Rady Legislacyjnej przy Prezesie Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#JerzyWierchowicz">Jest odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, Wielkim Krzyżem Zasługi z Gwiazdą Republiki Federalnej Niemiec, Orderem Zasługi z Gwiazdą na Wstędze Republiki Austrii, Orderem Wielkiego Księcia Gedymina Republiki Litewskiej.</u>
          <u xml:id="u-19.3" who="#JerzyWierchowicz">W roku 1996 otrzymał doktorat honoris causa Uniwersytetu w Moguncji.</u>
          <u xml:id="u-19.4" who="#JerzyWierchowicz">Wysoka Izbo! Kolejne ważne, wcześniej wymienione funkcje, które pełnił kandydat, przekonują, iż pracował on i działał na rzecz demokratycznego państwa prawnego. Stał na straży praworządności, baczył, by prawa nie wykorzystywać do zaspokajania partykularnych interesów politycznych.</u>
          <u xml:id="u-19.5" who="#JerzyWierchowicz">Dlatego też w imieniu grupy posłów podpisanych pod wnioskiem, posłów z Klubu Parlamentarnego Akcji Wyborczej Solidarność i z Klubu Parlamentarnego Unii Wolności, z pełnym przekonaniem przedstawiam i popieram kandydaturę pana prof. Andrzeja Zolla na stanowisko rzecznika praw obywatelskich. Jestem pewien, że będzie on godnym kontynuatorem prac swoich poprzedników: prof. Ewy Łętowskiej, Tadeusza Zielińskiego i Adama Zielińskiego. Jestem przekonany, iż jeżeli Wysoka Izba obdarzy kandydata swoim zaufaniem, o co wnoszę, będzie on funkcję rzecznika praw obywatelskich pełnił z wielką korzyścią dla obywateli i dla naszego państwa. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-19.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#MaciejPłażyński">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#MaciejPłażyński">Proszę o zabranie głosu pana posła Stanisława Iwanickiego w celu przedstawienia stanowiska komisji.</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#MaciejPłażyński">Proszę, panie przewodniczący.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#StanisławIwanicki">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W imieniu Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka mam zaszczyt przedstawić opinię w sprawie wyboru kandydata na stanowisko rzecznika praw obywatelskich. Kandydaturę pana Andrzeja Zolla skierował w dniu 22 maja bieżącego roku do komisji marszałek Sejmu, w trybie art. 27a ust. 1d regulaminu Sejmu. Komisja Sprawiedliwości i Praw Człowieka na posiedzeniu w dniu 25 maja po dyskusji wyraziła pozytywną opinię.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#StanisławIwanicki">Dorobek naukowy prof. Andrzeja Zolla, jego działalność i doświadczenie w życiu publicznym w pełni predestynują go do pełnienia zaszczytnej i odpowiedzialnej funkcji rzecznika praw obywatelskich. Kandydat nie tylko spełnia kryteria formalne, ale i gwarantuje realizację zadań ustawowych rzecznika na dotychczasowym wysokim poziomie profesjonalnym, co jest niekwestionowanym dorobkiem poprzedników, zwłaszcza w okresie transformacji ustrojowej, kiedy wielu ludzi oczekuje pomocy i urzędowej reakcji, a ważne problemy społeczne wymagają wszechstronnej analizy i wielokrotnej interwencji w imieniu poszkodowanych, pokrzywdzonych bądź w interesie prawa, państwa, praworządności i dobra ogółu. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#MaciejPłażyński">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#MaciejPłażyński">Czy ktoś z pań posłanek i panów posłów pragnie zabrać głos w sprawie przedstawionej kandydatury?</u>
          <u xml:id="u-22.2" who="#MaciejPłażyński">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-22.3" who="#MaciejPłażyński">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-22.4" who="#MaciejPłażyński">Przypominam, że Sejm powołuje rzecznika praw obywatelskich bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.</u>
          <u xml:id="u-22.5" who="#MaciejPłażyński">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-22.6" who="#MaciejPłażyński">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za powołaniem pana Andrzeja Zolla na rzecznika praw obywatelskich, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-22.7" who="#MaciejPłażyński">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-22.8" who="#MaciejPłażyński">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-22.9" who="#MaciejPłażyński">W głosowaniu wzięło udział 426 posłów. Większość bezwzględna - 214. Za - 269, przeciw - 50, wstrzymało się - 107.</u>
          <u xml:id="u-22.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-22.11" who="#MaciejPłażyński">Stwierdzam, że Sejm bezwzględną większością głosów powołał pana Andrzeja Zolla na rzecznika praw obywatelskich.</u>
          <u xml:id="u-22.12" who="#MaciejPłażyński">Zgodnie z art. 3 ustawy o rzeczniku praw obywatelskich Sejm powołuje rzecznika za zgodą Senatu.</u>
          <u xml:id="u-22.13" who="#MaciejPłażyński">Po uzyskaniu tej zgody rzecznik złoży przed Sejmem wymagane ustawą ślubowanie.</u>
          <u xml:id="u-22.14" who="#MaciejPłażyński">Powracamy do rozpatrzenia punktu 16. porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Gospodarki, Komisji Polityki Społecznej oraz Komisji Spraw Zagranicznych o rządowym projekcie ustawy o ratyfikacji Konwencji nr 176 dotyczącej bezpieczeństwa i zdrowia w kopalniach, przyjętej przez Konferencję Ogólną Międzynarodowej Organizacji Pracy w Genewie dnia 22 czerwca 1995 r.</u>
          <u xml:id="u-22.15" who="#MaciejPłażyński">Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedstawionego przez pana posła Karola Łużniaka oraz przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-22.16" who="#MaciejPłażyński">W dyskusji nie zgłoszono poprawek.</u>
          <u xml:id="u-22.17" who="#MaciejPłażyński">Przystępujemy zatem do trzeciego czytania.</u>
          <u xml:id="u-22.18" who="#MaciejPłażyński">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-22.19" who="#MaciejPłażyński">Komisje wnoszą o uchwalenie projektu ustawy w brzmieniu przedłożenia zawartego w druku nr 1889.</u>
          <u xml:id="u-22.20" who="#MaciejPłażyński">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-22.21" who="#MaciejPłażyński">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o ratyfikacji Konwencji nr 176 dotyczącej bezpieczeństwa i zdrowia w kopalniach, przyjętej przez Konferencję Ogólną Międzynarodowej Organizacji Pracy w Genewie dnia 22 czerwca 1995 r. w brzmieniu przedłożenia zawartego w druku nr 1889, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-22.22" who="#MaciejPłażyński">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-22.23" who="#MaciejPłażyński">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-22.24" who="#MaciejPłażyński">Głosowało 425 posłów. Za - 423, wstrzymało się 2.</u>
          <u xml:id="u-22.25" who="#MaciejPłażyński">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o ratyfikacji Konwencji nr 176 dotyczącej bezpieczeństwa i zdrowia w kopalniach, przyjętej przez Konferencję Ogólną Międzynarodowej Organizacji Pracy w Genewie dnia 22 czerwca 1995 r.</u>
          <u xml:id="u-22.26" who="#MaciejPłażyński">Powracamy do rozpatrzenia punktu 17. porządku dziennego: Pierwsze czytanie rządowych projektów ustaw o:</u>
          <u xml:id="u-22.27" who="#MaciejPłażyński">1) ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczeń Komunikacyjnych,</u>
          <u xml:id="u-22.28" who="#MaciejPłażyński">2) działalności ubezpieczeniowej,</u>
          <u xml:id="u-22.29" who="#MaciejPłażyński">3) pośrednictwie ubezpieczeniowym.</u>
          <u xml:id="u-22.30" who="#MaciejPłażyński">Sejm wysłuchał uzasadnienia projektu ustawy przedstawionego przez podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów pana Rafała Zagórnego oraz przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-22.31" who="#MaciejPłażyński">Proponuję, po zasięgnięciu opinii Prezydium Sejmu, aby Sejm skierował projekty ustaw do Komisji Finansów Publicznych w celu rozpatrzenia.</u>
          <u xml:id="u-22.32" who="#MaciejPłażyński">W dyskusji zgłoszono wniosek o skierowanie tych projektów ustaw do Komisji Nadzwyczajnej.</u>
          <u xml:id="u-22.33" who="#MaciejPłażyński">Pod głosowanie poddam propozycję zaopiniowaną przez Prezydium Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-22.34" who="#MaciejPłażyński">Jej odrzucenie będzie oznaczało, że Sejm podjął decyzję o skierowaniu projektów ustaw do Komisji Nadzwyczajnej, którą trzeba będzie oczywiście powołać.</u>
          <u xml:id="u-22.35" who="#MaciejPłażyński">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-22.36" who="#MaciejPłażyński">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem wniosku o skierowanie projektów ustaw o: ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczeń Komunikacyjnych (druk nr 1857), działalności ubezpieczeniowej (druk nr 1859), pośrednictwie ubezpieczeniowym (druk nr 1860) do Komisji Finansów Publicznych w celu rozpatrzenia, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-22.37" who="#MaciejPłażyński">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-22.38" who="#MaciejPłażyński">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-22.39" who="#MaciejPłażyński">Głosowało 428 posłów. Za - 251, przeciw - 171, wstrzymało się 6.</u>
          <u xml:id="u-22.40" who="#MaciejPłażyński">Stwierdzam, że Sejm wniosek przyjął.</u>
          <u xml:id="u-22.41" who="#MaciejPłażyński">Powracamy do rozpatrzenia punktu 18. porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Zdrowia o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o zawodzie lekarza.</u>
          <u xml:id="u-22.42" who="#MaciejPłażyński">Przypominam, że Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedstawionego przez pana posła Tadeusza Jacka Zielińskiego oraz przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-22.43" who="#MaciejPłażyński">W dyskusji nie zgłoszono poprawek.</u>
          <u xml:id="u-22.44" who="#MaciejPłażyński">Przystępujemy zatem do trzeciego czytania.</u>
          <u xml:id="u-22.45" who="#MaciejPłażyński">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-22.46" who="#MaciejPłażyński">Komisja wnosi o uchwalenie projektu ustawy zawartego w sprawozdaniu w druku nr 1949.</u>
          <u xml:id="u-22.47" who="#MaciejPłażyński">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-22.48" who="#MaciejPłażyński">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie ustawy o zawodzie lekarza w brzmieniu proponowanym przez Komisję Zdrowia, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-22.49" who="#MaciejPłażyński">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-22.50" who="#MaciejPłażyński">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-22.51" who="#MaciejPłażyński">Głosowało 430 posłów. Za - 429, przeciw - 1.</u>
          <u xml:id="u-22.52" who="#MaciejPłażyński">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o zawodzie lekarza.</u>
          <u xml:id="u-22.53" who="#MaciejPłażyński">Powracamy do rozpatrzenia punktu 19. porządku dziennego: Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o utworzeniu Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz o zmianie ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w latach 1999 i 2000.</u>
          <u xml:id="u-22.54" who="#MaciejPłażyński">Sejm wysłuchał uzasadnienia projektu ustawy przedstawionego przez sekretarza stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pana Henryka Wujca oraz przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-22.55" who="#MaciejPłażyński">Proponuję, po zasięgnięciu opinii Prezydium Sejmu, aby Sejm skierował rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o utworzeniu Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz o zmianie ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w latach 1999 i 2000, zawarty w druku nr 1888, do Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi w celu rozpatrzenia.</u>
          <u xml:id="u-22.56" who="#MaciejPłażyński">W dyskusji zgłoszono wnioski o dodatkowe skierowanie projektu ustawy do Komisji: Finansów Publicznych oraz Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej.</u>
          <u xml:id="u-22.57" who="#MaciejPłażyński">Zgłoszono również propozycję zaopiniowania projektu ustawy przez Komisję Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej.</u>
          <u xml:id="u-22.58" who="#MaciejPłażyński">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję skierowania projektu ustawy do Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi przyjął, a pozostałe wnioski poddam pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-22.59" who="#MaciejPłażyński">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-22.60" who="#MaciejPłażyński">Przystępujemy do głosowania nad wnioskiem o skierowanie projektu ustawy do Komisji Finansów Publicznych.</u>
          <u xml:id="u-22.61" who="#MaciejPłażyński">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem wniosku o dodatkowe skierowanie projektu ustawy do Komisji Finansów Publicznych, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-22.62" who="#MaciejPłażyński">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-22.63" who="#MaciejPłażyński">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-22.64" who="#MaciejPłażyński">Głosowało 429 posłów. Za - 412, przeciw - 10, wstrzymało się 7.</u>
          <u xml:id="u-22.65" who="#MaciejPłażyński">Stwierdzam, że Sejm wniosek przyjął.</u>
          <u xml:id="u-22.66" who="#MaciejPłażyński">Przystępujemy do głosowania nad wnioskiem o skierowanie projektu ustawy do Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej.</u>
          <u xml:id="u-22.67" who="#MaciejPłażyński">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem wniosku o dodatkowe skierowanie projektu ustawy do Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-22.68" who="#MaciejPłażyński">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-22.69" who="#MaciejPłażyński">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-22.70" who="#MaciejPłażyński">Głosowało 430 posłów. Za - 401, przeciw - 18, wstrzymało się 11.</u>
          <u xml:id="u-22.71" who="#MaciejPłażyński">Stwierdzam, że Sejm wniosek przyjął.</u>
          <u xml:id="u-22.72" who="#MaciejPłażyński">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 23. porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej o rządowym projekcie ustawy o miejscach pamięci narodowej (druki nr 1268, 1839 i 1839-A) - trzecie czytanie.</u>
          <u xml:id="u-22.73" who="#MaciejPłażyński">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Ryszarda Ostrowskiego.</u>
          <u xml:id="u-22.74" who="#MaciejPłażyński">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#RyszardAndrzejOstrowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#RyszardAndrzejOstrowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt przedstawić dodatkowe sprawozdanie Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej o rządowym projekcie ustawy o miejscach pamięci narodowej. Sejm na 78. posiedzeniu 10 maja skierował ponownie projekt ustawy zawartej w druku nr 1839 do wymienionych przeze mnie komisji w celu rozpatrzenia poprawek zgłoszonych w drugim czytaniu. Komisje po rozpatrzeniu tych poprawek na posiedzeniu w dniu 25 maja przedstawiają następujące rekomendacje.</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#RyszardAndrzejOstrowski">W preambule, w poprawce 1., wnioskodawcy proponują skreślenie wyrazów „Pierwszej i Drugiej” odnoszących się do Rzeczypospolitej. Komisja proponuje przyjąć tę poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-23.3" who="#RyszardAndrzejOstrowski">Poprawka 2., rozpatrywana łącznie z innymi poprawkami, jest propozycją dotyczącą przywrócenia projektowi ustawy wersji rządowej. Przepisy dodane w trakcie prac komisji dotyczyły rozszerzenia przepisów ustawy o symbole upamiętniające okres komunistycznej dyktatury. Związane jest to zarówno z tytułem samej ustawy, jak i wykreśleniem artykułów definiujących pojęcie symboli określających symbole komunistycznej dyktatury, a także zasadami ich usuwania określonymi w rozdziale 3.</u>
          <u xml:id="u-23.4" who="#RyszardAndrzejOstrowski">Poprawkę 3. polegającą na uzupełnieniu tytułu ustawy o wyrazy „i martyrologii Narodu Polskiego” komisje proponują odrzucić.</u>
          <u xml:id="u-23.5" who="#RyszardAndrzejOstrowski">Poprawka 7. wiąże się z poprawkami 20.-22. oraz poprawką 27. Wszystkie te poprawki odnoszą się do skreślenia przepisów ustawy dotyczących odbywania zgromadzeń i imprez masowych na obszarze lub w bezpośrednim otoczeniu miejsc pamięci narodowej. Komisje proponują odrzucenie tych poprawek, podobnie jak proponują odrzucenie poprawki 10. wykreślającej konieczność dawania rękojmi właściwego utrzymania miejsc pamięci przez wnioskodawcę. Ma to bezpośredni związek z poprawkami 13., 17. i 18.</u>
          <u xml:id="u-23.6" who="#RyszardAndrzejOstrowski">Poprawka 11. polega na wykreśleniu prawa przedstawicielstwa dyplomatycznego lub urzędu konsularnego innego państwa w Rzeczypospolitej do występowania z wnioskiem o ustanowienie miejsca pamięci narodowej. Komisje proponują odrzucenie tej poprawki. Zgłoszone wnioski mniejszości dotyczą wyjęcia spod działania ustawy zasad ustanawiania i ochrony miejsc pamięci narodowej upamiętniających postaci lub wydarzenia znaczące dla dziedzictwa innych narodów. Poprawka 12. jest konsekwencją zgłoszenia wniosków mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-23.7" who="#RyszardAndrzejOstrowski">Komisje proponują ponadto odrzucenie poprawki 14., polegającej na wykreśleniu art. 8 upoważniającego wójta, burmistrza lub prezydenta do podejmowania decyzji o rozbiórce lub usunięciu przedmiotu bez uchwały rady gminy lub zarządzenia wojewody.</u>
          <u xml:id="u-23.8" who="#RyszardAndrzejOstrowski">Poprawki 15., oceniona negatywnie, i 16., rekomendowana, dotyczą wykreślenia z ustawy możliwości znoszenia miejsc pamięci narodowej.</u>
          <u xml:id="u-23.9" who="#RyszardAndrzejOstrowski">Poprawka 19. narzuca obowiązek oznakowania miejsc pamięci narodowej, a nie fakultatywność w tym zakresie. Komisje również oceniły ją negatywnie.</u>
          <u xml:id="u-23.10" who="#RyszardAndrzejOstrowski">Poprawka 23. dotyczy wzoru medalu. Proponuje się, aby zastąpić wzór z projektu - chodziło o znicz z trzema płomieniami - wzorem z godłem Rzeczypospolitej. Komisje proponują przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-23.11" who="#RyszardAndrzejOstrowski">W ostatniej poprawce komisje proponują, aby na odznace widniały dwa grunwaldzkie miecze, to znaczy ten wniosek został również negatywnie zaopiniowany, nie jest to propozycja komisji, lecz rekomendacja negatywna w stosunku do tego wniosku. Dziękuję bardzo, panie marszałku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#MaciejPłażyński">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#MaciejPłażyński">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-24.2" who="#MaciejPłażyński">Komisje wnoszą o uchwalenie projektu ustawy zawartego w sprawozdaniu w druku nr 1839.</u>
          <u xml:id="u-24.3" who="#MaciejPłażyński">Komisje przedstawiają jednocześnie wnioski mniejszości i poprawki, nad którymi głosować będziemy w pierwszej kolejności.</u>
          <u xml:id="u-24.4" who="#MaciejPłażyński">W 1. poprawce wnioskodawca proponuje, aby preambuła nawiązywała do najlepszych tradycji Rzeczypospolitej, a nie, jak proponowały komisje, do najlepszych tradycji I i II Rzeczypospolitej.</u>
          <u xml:id="u-24.5" who="#MaciejPłażyński">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-24.6" who="#MaciejPłażyński">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-24.7" who="#MaciejPłażyński">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem 1. poprawki do preambuły, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-24.8" who="#MaciejPłażyński">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-24.9" who="#MaciejPłażyński">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-24.10" who="#MaciejPłażyński">Głosowało 428 posłów. Za - 425, przeciw - 2, wstrzymał się 1.</u>
          <u xml:id="u-24.11" who="#MaciejPłażyński">Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-24.12" who="#MaciejPłażyński">W 2. poprawce wnioskodawca proponuje, aby tytułowi ustawy nadać brzmienie: o miejscach pamięci narodowej.</u>
          <u xml:id="u-24.13" who="#MaciejPłażyński">Z poprawką tą łączą się poprawki 4., 5., 9., 16., 25. oraz poprawki 28. -33., w których wnioskodawca proponuje skreślić przepisy ustawy dotyczące symboli upamiętniających okres komunistycznej dyktatury.</u>
          <u xml:id="u-24.14" who="#MaciejPłażyński">Komisje wnoszą o przyjęcie tych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-24.15" who="#MaciejPłażyński">Nad tymi poprawkami głosować będziemy łącznie.</u>
          <u xml:id="u-24.16" who="#MaciejPłażyński">Ich przyjęcie spowoduje bezprzedmiotowość 3. poprawki oraz poprawek 6. i 8.</u>
          <u xml:id="u-24.17" who="#MaciejPłażyński">Przystępujemy do głosowania...</u>
          <u xml:id="u-24.18" who="#MaciejPłażyński">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#MariuszKamiński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Celem zgłoszonych przez SLD poprawek jest usunięcie z ustawy wszystkich przepisów umożliwiających likwidację miejsc upamiętniających okres komunistycznej dyktatury, w tym pomników bezpośrednio gloryfikujących zbrodniarzy z UB, których tak wiele jeszcze pozostało w naszym kraju. W związku z tym chciałem zadać pytanie skierowane do ministra kultury i dziedzictwa narodowego. Panie ministrze, jak pan, jako osoba odpowiedzialna za ochronę dziedzictwa narodowego, ocenia fakt istnienia takich pomników?</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#MariuszKamiński">Drugie pytanie chciałem skierować do pana marszałka. Panie marszałku, w toku prac komisji oraz w trakcie debaty sejmowej posłowie postkomunistyczni głośno wyrażali oburzenie,...</u>
          <u xml:id="u-25.2" who="#komentarz">(Protesty na sali)</u>
          <u xml:id="u-25.3" who="#MariuszKamiński">... gdyż jeśli nie uda im się wyeliminować poprawek zgłoszonych przeze mnie, to wówczas znikną z naszych miast ulice 22 Lipca, komitety społeczne nie będą mogły budować sal sportowych im. Edwarda Gierka i znikną pomniki zniesławiające żołnierzy podziemia antykomunistycznego, na których nazywani są oni bandytami i sługusami Hitlera.</u>
          <u xml:id="u-25.4" who="#komentarz">(Protesty na sali)</u>
          <u xml:id="u-25.5" who="#MariuszKamiński">Jeden z posłów postkomunistycznych posunął się do stwierdzenia, chcę zacytować ze stenogramu sejmowego: mamy ogromną literaturę, która dokumentuje zbrodnie popełnione na narodzie polskim przez oddziały Narodowych Sił Zbrojnych. W związku z tym chcę zadać pytanie panu marszałkowi: Czy nie uważa pan, panie marszałku, że ludzie o takiej mentalności, ludzie, którzy dopuszczają się znieważania pamięci żołnierzy Polski Podziemnej, przez samą swoją obecność na tej sali obrażają godność Wysokiej Izby?</u>
          <u xml:id="u-25.6" who="#komentarz">(Poruszenie na sali, oklaski, wesołość)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#MaciejPłażyński">Panie pośle, nie komentuję. Wszyscy jesteśmy z demokratycznego wyboru.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-26.2" who="#MaciejPłażyński">Proszę pana posła Ostrowskiego jako sprawozdawcę komisji o ustosunkowanie się do pierwszego pytania, ewentualnie pana ministra Ujazdowskiego.</u>
          <u xml:id="u-26.3" who="#MaciejPłażyński">Pan minister Ujazdowski, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#KazimierzMichałUjazdowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Moje przekonania w tej kwestii są jednoznaczne. Symbole dyktatury komunistycznej, czyli symbole zdrady narodowej i zniewolenia praw narodu i wolności osobistej, nie są częścią tradycji narodowej, nie są częścią tradycji państwowej.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-27.2" who="#KazimierzMichałUjazdowski"> Myślę, że wyrażam nie tylko swój osobisty pogląd, ale szacunek dla porządku konstytucyjnego. Przypomnę, że konstytucja w preambule mówi o wdzięczności dla ludzi, którzy okupili walkę o niepodległość daniną krwi. Mówi o zakazie propagowania symboli komunistycznych i ochronie dziedzictwa narodowego. Wreszcie, kieruję tę uwagę szczególnie do partii silnie popierających nową konstytucję, kilka orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego powiada, że zerwanie z porządkiem komunistycznym w roku 1989 oznacza także zerwanie z praktykami totalitaryzmu. Najważniejszy jednak jest aspekt etyczny. To szacunek dla własnej historii i dla ludzi, którzy zapłacili własną krwią w walce o niepodległość, wyklucza obecność symboliki komunistycznej w przestrzeni publicznej. Dziękuję bardzo. </u>
          <u xml:id="u-27.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#MaciejPłażyński">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#MaciejPłażyński">Proszę bardzo, pan poseł Nikolski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#LechNikolski">Dziękuję bardzo, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#LechNikolski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Mam dwa pytania do pana posła sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-29.2" who="#LechNikolski">Pierwsze pytanie. Czy zawarte w tej ustawie przepisy, definicje określające to, co przed chwilą i pan minister, i pan poseł Kamiński nazywali symbolami upamiętniającymi okres komunistycznej dyktatury - symbolami, które przyczyniały się do utrwalenia tej komunistycznej dyktatury - są na tyle precyzyjne, że pozwalają wyłączyć z obszaru tych definicji postacie z różnych krajów, reprezentujące różne strony polityczne, ludzi, którzy nawiązywali współpracę, przykładowo, z Polskim Komitetem Wyzwolenia Narodowego? Inaczej mówiąc, czy np. na mocy przepisów tej ustawy ktokolwiek nie mógłby usunąć czy domagać się usunięcia nazwy rondo de Gaulle'a - jako polityka, który pierwszy nawiązał stosunki dyplomatyczne z Polskim Komitetem Wyzwolenia Narodowego?</u>
          <u xml:id="u-29.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-29.4" who="#komentarz">(Poseł Marian Krzaklewski: Z jakim polskim, z jakim polskim?)</u>
          <u xml:id="u-29.5" who="#LechNikolski">Z Polskim Komitetem Wyzwolenia Narodowego, panie pośle Krzaklewski.</u>
          <u xml:id="u-29.6" who="#komentarz">(Poseł Marian Krzaklewski: Z jakim polskim, nie obrażaj pan Polski.)</u>
          <u xml:id="u-29.7" who="#LechNikolski">I pytanie drugie. Czy przepisy zawarte w tej ustawie, które nakładają obowiązek usuwania owych symboli i zmiany nazw ulic na samorządy, są tak skonstruowane, że jeśli samorząd nie zechce zmienić nazwy jakiejś ulicy, to wtedy obowiązek zmiany nazwy tej ulicy spoczywa na wojewodzie, a jeśli samorząd nie zechce wykonać decyzji wojewody, to wtedy jedynym sposobem wprowadzenia tej decyzji jest ustanowienie w tym samorządzie zarządu komisarycznego?</u>
          <u xml:id="u-29.8" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#MaciejPłażyński">Jeszcze pan poseł Puzyna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#WłodzimierzPuzyna">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Naród polski zna swoją tradycję i wie, gdzie tkwią jej źródła. W przebiegającym dotychczas procesie znikają nazwy, pomniki - i to się dzieje na zasadzie spontanicznej reakcji narodu. Pytanie: Czy jest konieczne popędzanie narodu trybami administracyjnymi, które jako kartę polityczną - dekomunizacyjną - amatorzy dekomunizacji próbują tutaj wtrącić, żeby wzbudzić skłócenie narodu i dyskusję nad dawno rozstrzygniętymi sprawami? To pierwsze pytanie.</u>
          <u xml:id="u-31.1" who="#WłodzimierzPuzyna">I drugie pytanie do pana ministra. Jaka była w istocie rządowa wersja projektu i czy prawdą jest, że te poprawki przywracają wersję rządową? Proszę o wyraźną odpowiedź na to pytanie i o deklarację rządu co do tego, co właściwie popiera. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-31.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#MaciejPłażyński">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#RyszardAndrzejOstrowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W swoim sprawozdaniu w sposób bardzo wyraźny powiedziałem - mimo szumu na sali - iż zgłoszone poprawki zmierzają do przywrócenia wersji rządowej. Te zapisy, o których przed chwilą była mowa, nie znajdowały się w przedłożeniu rządowym.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#RyszardAndrzejOstrowski">Odpowiadając na pytania pana posła Nikolskiego, chciałbym powiedzieć, iż podawanie przykładu pana prezydenta de Gaulle'a wydaje się nie na miejscu, zaś zgłoszone,...</u>
          <u xml:id="u-33.2" who="#komentarz">(Głosy z sali: Skandal, skandal)</u>
          <u xml:id="u-33.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-33.4" who="#RyszardAndrzejOstrowski">... zaś zgłoszone w trakcie prac komisji definicje dotyczące symboli upamiętniających okres komunistycznej dyktatury chyba nie budzą wątpliwości co do swojej treści.</u>
          <u xml:id="u-33.5" who="#RyszardAndrzejOstrowski">Jeżeli chodzi o sprawę związaną z samorządami, to istotnie w trakcie dyskusji w komisji zaistniały obawy, czy tego typu rozwiązanie - gdyby Wysoki Sejm uchwalił obowiązek wykonywania poleceń wojewody przez samorząd - nie będzie stanowiło podstawy do złożenia skargi do Trybunału Konstytucyjnego, jako że ograniczałoby swobodę działalności samorządu terytorialnego. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#MaciejPłażyński">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-34.1" who="#MaciejPłażyński">Pan minister Ujazdowski, proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-34.2" who="#MaciejPłażyński">Pan poseł Manicki, pytanie, tak?</u>
          <u xml:id="u-34.3" who="#MaciejPłażyński">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-34.4" who="#MaciejPłażyński">Panie ministrze, jeszcze chwileczkę, może od razu odpowie pan na pytanie pana posła Manickiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#MaciejManicki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dziękuję bardzo. Pytanie: jeśli pan poseł sprawozdawca uznaje przykład gen. de Gaulle'a za niewłaściwy, to może odniesie się pan poseł do przykładu placu Konstytucji w Warszawie czy rozbiórki Pałacu Kultury. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#MaciejPłażyński">Pan minister Ujazdowski.</u>
          <u xml:id="u-36.1" who="#MaciejPłażyński">Proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#KazimierzMichałUjazdowski">Bardzo krótko. Rząd popiera poprawki pana posła Mariusza Kamińskiego, proponujące usunięcie symboliki komunistycznej z przestrzeni publicznej.</u>
          <u xml:id="u-37.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#MaciejPłażyński">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-38.1" who="#MaciejPłażyński">Proszę, pan poseł Nikolski, ale nie przeciągajmy dyskusji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#LechNikolski">Panie Marszałku! Prosiłbym o wyjaśnienie. Reprezentantem rządu w pracach nad ustawą był minister spraw wewnętrznych i administracji. To on reprezentował rząd w pracach nad tą ustawą. W całości prac sejmowych padały niejednokrotnie pytania do rządu o stosunek do tej poprawki, padały również pytania o koszty finansowe wprowadzenia tego rozwiązania. Rząd cały czas zajmował stanowisko następujące: nie zajmuję stanowiska wobec tej poprawki. Mam pytanie: czy marszałek Sejmu został przynajmniej poinformowany, że zmienił się przedstawiciel rządu w pracach nad tą ustawą?</u>
          <u xml:id="u-39.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#MaciejPłażyński">Pan premier nie protestuje, jeśli chodzi o występowanie pana ministra Ujazdowskiego. Tak że przyjmujemy, że jest przedstawicielem rządu.</u>
          <u xml:id="u-40.1" who="#MaciejPłażyński">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#HenrykGoryszewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pytanie do pana marszałka, bo chyba pan jest właściwym dla niego adresatem. Czy mógłby pan potwierdzić, że o tym, kto reprezentuje rząd w danej sprawie wobec Izby, decyduje nie ten lub ów poseł, tylko decyduje premier.</u>
          <u xml:id="u-41.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-41.2" who="#HenrykGoryszewski"> I, po drugie, zdaje mi się, że jest nowy rząd. </u>
          <u xml:id="u-41.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#MaciejPłażyński">Proszę państwa, nie będziemy toczyli dyskusji konstytucyjnej. Pan premier Buzek jest premierem rządu, Rada Ministrów decyduje o tym, kto reprezentuje rząd, a ministrowie nie mają obowiązku udzielania odpowiedzi. Trudno.</u>
          <u xml:id="u-42.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Ooo...)</u>
          <u xml:id="u-42.2" who="#MaciejPłażyński">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#LonginPastusiak">Panie Marszałku! Pytanie do pana posła sprawozdawcy. Czy panu posłowi znane są jakiekolwiek przykłady, w jakimkolwiek kraju demokratycznym, że najwyższy organ parlamentarny decyduje o tym, jakie mają być nazwy zaułków, jakie mogą być pomniki, jakie mają być nazwy ulic, placyków, placów itd. Czy może pan podać przykład jakiegokolwiek kraju?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#MaciejPłażyński">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#PiotrIkonowicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jesteśmy w trakcie trzeciego czytania ustawy marginalnej z punktu widzenia interesu polskiego społeczeństwa. Ludzie są głodni, eksmitowani na bruk, bezrobotni, nieleczeni.</u>
          <u xml:id="u-45.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-45.2" who="#PiotrIkonowicz"> To jest kompromitacja Wysokiej Izby, że nie zajmujemy się sprawami ludzi, tylko tym, żeby urzędowo nakazać niszczenie pomników. Apeluję do pana marszałka, żeby pan marszałek w imieniu godności Rzeczypospolitej i Wysokiej Izby przerwał to gorszące przedstawienie i zakończył tę dyskusję. </u>
          <u xml:id="u-45.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#MaciejPłażyński">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-46.1" who="#MaciejPłażyński">Dyskusji rzeczywiście nie ma po co przedłużać.</u>
          <u xml:id="u-46.2" who="#MaciejPłażyński">Pan poseł Kamiński.</u>
          <u xml:id="u-46.3" who="#MaciejPłażyński">Czy ktoś jeszcze będzie chciał zadać pytanie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#MichałTomaszKamiński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ja mam pytanie do pana posła sprawozdawcy, czy znane jest mu ustawodawstwo Republiki Federalnej Niemiec, które zakazuje właśnie wszelkiej symboliki nazistowskiej, komunistycznej, zarówno w nazwach ulic, jak i w ogóle w życiu publicznym Republiki Federalnej.</u>
          <u xml:id="u-47.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#MaciejPłażyński">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-48.1" who="#MaciejPłażyński">Nie ma więcej pytań?</u>
          <u xml:id="u-48.2" who="#MaciejPłażyński">Pan poseł sprawozdawca i przechodzimy do głosowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#RyszardAndrzejOstrowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Sądzę, że te kwestie, o których panowie posłowie teraz mówili, dotyczące regulacji w innych ustawodawstwach, były bardzo szczegółowo poruszane w trakcie prac komisji. Podnoszono również to, iż w krajach demokratycznych, w szczególności zachodnich, poza Republiką Federalną Niemiec, nie było potrzeby, aby tego typu rozwiązania wprowadzać, i nie było takich doświadczeń. Jeżeli chodzi o Republikę Federalną Niemiec, to istotnie takie uregulowania mają miejsce. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-49.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#MaciejPłażyński">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-50.1" who="#MaciejPłażyński">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-50.2" who="#MaciejPłażyński">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem 2. poprawki do tytułu ustawy oraz poprawek 4., 5., 9., 16., 25. i poprawek 28.- 33., zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-50.3" who="#MaciejPłażyński">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-50.4" who="#MaciejPłażyński">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-50.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-50.6" who="#MaciejPłażyński">Głosowało 425 posłów. Za -200, przeciw - 201, wstrzymało się 24.</u>
          <u xml:id="u-50.7" who="#MaciejPłażyński">Stwierdzam, że Sejm poprawki odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-50.8" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-50.9" who="#MaciejPłażyński">W 3. poprawce wnioskodawca proponuje, aby tytułowi ustawy nadać brzmienie: o miejscach pamięci i martyrologii Narodu Polskiego.</u>
          <u xml:id="u-50.10" who="#MaciejPłażyński">Z poprawką tą łączą się poprawki 6. i 8., w których wnioskodawca proponuje wyrazy „miejsca pamięci narodowej” zastąpić wyrazami „miejsca pamięci i martyrologii Narodu Polskiego”.</u>
          <u xml:id="u-50.11" who="#MaciejPłażyński">Konsekwencją przyjęcia 3. poprawki będzie zmiana w przepisach ustawy zawierających odwołanie do tytułu.</u>
          <u xml:id="u-50.12" who="#MaciejPłażyński">Komisje wnoszą o odrzucenie tych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-50.13" who="#MaciejPłażyński">Nad tymi poprawkami głosować będziemy łącznie.</u>
          <u xml:id="u-50.14" who="#MaciejPłażyński">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-50.15" who="#MaciejPłażyński">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem 3. poprawki do tytułu ustawy oraz poprawek 6. i 8., wraz z konsekwencją, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-50.16" who="#MaciejPłażyński">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-50.17" who="#MaciejPłażyński">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-50.18" who="#MaciejPłażyński">Głosowało 420 posłów. Za - 8, przeciw - 409, wstrzymało się 3.</u>
          <u xml:id="u-50.19" who="#MaciejPłażyński">Stwierdzam, że Sejm poprawki odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-50.20" who="#MaciejPłażyński">W 7. poprawce do art. 1 ust. 2 wnioskodawca proponuje, aby ochrona miejsc pamięci narodowej polegała na wprowadzeniu na obszarze tych miejsc lub w ich bezpośrednim otoczeniu szczególnych zasad prowadzenia działalności gospodarczej oraz na ustanowieniu obowiązku ich utrzymywania, a nie, jak proponują komisje, także szczególnych zasad obywania zgromadzeń i imprez masowych.</u>
          <u xml:id="u-50.21" who="#MaciejPłażyński">Z poprawką tą łączą się poprawki 20.-22. i poprawka 27., w których wnioskodawca proponuje skreślić przepisy ustawy dotyczące odbywania zgromadzeń i imprez masowych na obszarze lub w bezpośrednim otoczeniu miejsc pamięci narodowej.</u>
          <u xml:id="u-50.22" who="#MaciejPłażyński">Komisje wnoszą o odrzucenie tych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-50.23" who="#MaciejPłażyński">Nad tymi poprawkami głosować będziemy łącznie.</u>
          <u xml:id="u-50.24" who="#MaciejPłażyński">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-50.25" who="#MaciejPłażyński">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem 7. poprawki do art. 1 ust. 2 oraz poprawek 20.-22. i poprawki 27., zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-50.26" who="#MaciejPłażyński">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-50.27" who="#MaciejPłażyński">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-50.28" who="#MaciejPłażyński">Głosowało 428 posłów. Za - 12, przeciw - 405, wstrzymało się 11.</u>
          <u xml:id="u-50.29" who="#MaciejPłażyński">Stwierdzam, że Sejm poprawki odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-50.30" who="#MaciejPłażyński">W poprawce 10. do art. 6 wnioskodawca proponuje, aby miejsce pamięci narodowej ustanawiane było, jeżeli okoliczności, na które powołuje się wnioskodawca, uzasadniają upamiętnienie postaci lub wydarzenia, bez konieczności dawania przez wnioskodawcę rękojmi utrzymania miejsca pamięci narodowej, jak proponują komisje.</u>
          <u xml:id="u-50.31" who="#MaciejPłażyński">Z poprawką tą łączą się poprawki 13., 17. i 18., w których wnioskodawca proponuje skreślić przepisy ustawy dotyczące utrzymania przez wnioskodawcę miejsc pamięci narodowej ustanowionych na jego wniosek.</u>
          <u xml:id="u-50.32" who="#MaciejPłażyński">Komisje wnoszą o odrzucenie tych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-50.33" who="#MaciejPłażyński">Nad tymi poprawkami głosować będziemy łącznie.</u>
          <u xml:id="u-50.34" who="#MaciejPłażyński">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#MariuszOlszewski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Jeżeli przyjmiemy takie rozwiązanie, jakie jest w ustawie, oznaczać to będzie, że każdy akowiec, który będzie wnosił o upamiętnienie danego miejsca, będzie musiał dać rękojmię jego utrzymania. Mam pytanie do pana ministra: Panie ministrze, czy jeżeli kombatant z Armii Krajowej wystąpi z wnioskiem o uznanie pomnika bądź tablicy, bądź innego miejsca za miejsce pamięci narodowej, będzie musiał dołączyć do tego odcinek emerytury, czy też za rękojmię będzie uznany inny dokument, świadczący, nie wiem, o jego dochodach, o dochodach jego rodziny, o dochodach środowiska? Bo jeżeli przyjmiemy to rozwiązanie, wówczas brak takiej rękojmi - a przypuszczam, że większość kombatantów w tej chwili nie będzie mogła udowodnić, że jest w stanie z emerytury, którą posiada, wyżyć i utrzymać dane miejsce - spowoduje, że takie wnioski będą po prostu odrzucane przez organy ustanawiające miejsca pamięci narodowej. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#MaciejPłażyński">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-52.1" who="#MaciejPłażyński">Pan poseł sprawozdawca chce się ustosunkować?</u>
          <u xml:id="u-52.2" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#RyszardAndrzejOstrowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W toku prac komisji oczywiście była dyskusja na ten temat. Stwierdzono, iż ten zapis jest zasadny. Przy decyzji o danym miejscu...</u>
          <u xml:id="u-53.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-53.2" who="#RyszardAndrzejOstrowski">‍... pamięci narodowej powinno się uwzględniać interes danej społeczności lokalnej, nie zaś indywidualne wnioski, bo możemy mieć do czynienia z sytuacją taką, że wielu indywidualnych wnioskodawców nie dając rękojmi utrzymania miejsca, będzie wnosiło o jego ustanowienie i wówczas istotnie nie będzie możliwości utrzymania takich miejsc pamięci. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-53.3" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#MaciejPłażyński">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-54.1" who="#MaciejPłażyński">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-54.2" who="#MaciejPłażyński">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem poprawek 10., 13., 17. i 18., zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-54.3" who="#MaciejPłażyński">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-54.4" who="#MaciejPłażyński">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-54.5" who="#MaciejPłażyński">Głosowało 424 posłów. Za - 37, przeciw - 381, wstrzymało się 6.</u>
          <u xml:id="u-54.6" who="#MaciejPłażyński">Stwierdzam, że Sejm poprawki odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-54.7" who="#MaciejPłażyński">W 11. poprawce do art. 7 ust. 1 wnioskodawca proponuje, aby rada gminy ustanawiała miejsce pamięci narodowej na wniosek: Rady Ochrony Pamięci Narodowej, osoby fizycznej lub prawnej, organizacji społecznej, organu administracji rządowej lub organu jednostki samorządu terytorialnego, a nie - jak proponują komisje - także na wniosek przedstawicielstwa dyplomatycznego lub urzędu konsularnego innego państwa w Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-54.8" who="#MaciejPłażyński">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-54.9" who="#MaciejPłażyński">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-54.10" who="#MaciejPłażyński">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem 11. poprawki do art. 7 ust. 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-54.11" who="#MaciejPłażyński">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-54.12" who="#MaciejPłażyński">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-54.13" who="#MaciejPłażyński">Głosowało 428 posłów. Za - 12, przeciw - 400, wstrzymało się 16.</u>
          <u xml:id="u-54.14" who="#MaciejPłażyński">Stwierdzam, że Sejm poprawkę odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-54.15" who="#MaciejPłażyński">W 1. wniosku mniejszości wnioskodawca proponuje, aby ustawa określała zasady ustanawiania ochrony miejsc pamięci narodowej upamiętniających postaci lub wydarzenia znaczące dla dziedzictwa państwa i narodu polskiego, a nie - jak proponują komisje - także dla dziedzictwa innego narodu.</u>
          <u xml:id="u-54.16" who="#MaciejPłażyński">W 2. wniosku mniejszości wnioskodawca proponuje skreślić w art. 7 ust. 2 i 3 określające tryb ustanawiania miejsc pamięci narodowej dla narodu innego niż polski.</u>
          <u xml:id="u-54.17" who="#MaciejPłażyński">Nad tymi wnioskami głosować będziemy łącznie.</u>
          <u xml:id="u-54.18" who="#MaciejPłażyński">Ich przyjęcie spowoduje bezprzedmiotowość 12. poprawki.</u>
          <u xml:id="u-54.19" who="#MaciejPłażyński">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-54.20" who="#MaciejPłażyński">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem wniosków mniejszości 1. i 2., zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-54.21" who="#MaciejPłażyński">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-54.22" who="#MaciejPłażyński">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-54.23" who="#MaciejPłażyński">Głosowało 431 posłów. Za - 11, przeciw - 409, wstrzymało się 11.</u>
          <u xml:id="u-54.24" who="#MaciejPłażyński">Stwierdzam, że Sejm wnioski mniejszości odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-54.25" who="#MaciejPłażyński">W 12. poprawce do art. 7 wnioskodawca proponuje skreślić ust. 2 i 3, określające tryb ustanawiania miejsc pamięci narodowej dla narodu innego niż polski.</u>
          <u xml:id="u-54.26" who="#MaciejPłażyński">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-54.27" who="#MaciejPłażyński">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-54.28" who="#MaciejPłażyński">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem 12. poprawki do art. 7, polegającej na skreśleniu ust. 2 i 3, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-54.29" who="#MaciejPłażyński">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-54.30" who="#MaciejPłażyński">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-54.31" who="#MaciejPłażyński">Głosowało 424 posłów. Za - 8, przeciw - 412, wstrzymało się 4.</u>
          <u xml:id="u-54.32" who="#MaciejPłażyński">Stwierdzam, że Sejm poprawkę odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-54.33" who="#MaciejPłażyński">W 14. poprawce wnioskodawca proponuje skreślić art. 8 określający m.in. warunki, w których wójt albo burmistrz (prezydent miasta) może nakazać, w drodze decyzji, rozbiórkę obiektu lub usunięcie przedmiotu wzniesionego bądź umieszczonego w miejscu publicznym, w celu upamiętnienia postaci lub wydarzenia, bez uchwały rady gminy lub zarządzenia wojewody o ich ustanowieniu.</u>
          <u xml:id="u-54.34" who="#MaciejPłażyński">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-54.35" who="#MaciejPłażyński">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-54.36" who="#MaciejPłażyński">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem 14. poprawki polegającej na skreśleniu art. 8, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-54.37" who="#MaciejPłażyński">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-54.38" who="#MaciejPłażyński">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-54.39" who="#MaciejPłażyński">Głosowało 426 posłów. Za - 10, przeciw - 413, wstrzymało się 3.</u>
          <u xml:id="u-54.40" who="#MaciejPłażyński">Stwierdzam, że Sejm poprawkę odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-54.41" who="#MaciejPłażyński">W 15. poprawce wnioskodawca proponuje skreślić art. 9 dotyczący znoszenia miejsc pamięci narodowej.</u>
          <u xml:id="u-54.42" who="#MaciejPłażyński">Z poprawką tą łączy się poprawka 26. dotycząca ustawy o samorządzie gminnym.</u>
          <u xml:id="u-54.43" who="#MaciejPłażyński">Nad tymi poprawkami głosować będziemy łącznie.</u>
          <u xml:id="u-54.44" who="#MaciejPłażyński">Komisje wnoszą o ich odrzucenie.</u>
          <u xml:id="u-54.45" who="#MaciejPłażyński">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-54.46" who="#MaciejPłażyński">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem poprawek 15. i 26., zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-54.47" who="#MaciejPłażyński">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-54.48" who="#MaciejPłażyński">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-54.49" who="#MaciejPłażyński">Głosowało 422 posłów. Za - 7, przeciw - 413, wstrzymało się 2.</u>
          <u xml:id="u-54.50" who="#MaciejPłażyński">Stwierdzam, że Sejm poprawki odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-54.51" who="#MaciejPłażyński">W 19. poprawce do art. 14 ust. 1 wnioskodawca proponuje, aby organ, który ustanowił miejsce pamięci narodowej, musiał, a nie, jak proponują komisje, mógł oznakować to miejsce.</u>
          <u xml:id="u-54.52" who="#MaciejPłażyński">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-54.53" who="#MaciejPłażyński">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-54.54" who="#MaciejPłażyński">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem 19. poprawki do art. 14 ust. 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-54.55" who="#MaciejPłażyński">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-54.56" who="#MaciejPłażyński">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-54.57" who="#MaciejPłażyński">Głosowało 430 posłów. Za - 27, przeciw - 396, wstrzymało się 7.</u>
          <u xml:id="u-54.58" who="#MaciejPłażyński">Stwierdzam, że Sejm poprawkę odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-54.59" who="#MaciejPłażyński">W 23. poprawce do art. 36 ust. 8 wnioskodawca proponuje między innymi, aby odznaką Medalu Pamięci Narodowej był metalowy krążek z godłem Rzeczypospolitej, a nie, jak proponowały komisje, metalowy krążek z polem licowym podzielonym regularnie ośmioma wypukłymi promieniami z umieszczonym w dole zniczem z trzema płomieniami.</u>
          <u xml:id="u-54.60" who="#MaciejPłażyński">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-54.61" who="#MaciejPłażyński">Jej przyjęcie spowoduje bezprzedmiotowość 24. poprawki.</u>
          <u xml:id="u-54.62" who="#MaciejPłażyński">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-54.63" who="#MaciejPłażyński">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem 23. poprawki do art. 36 ust. 8, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-54.64" who="#MaciejPłażyński">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-54.65" who="#MaciejPłażyński">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-54.66" who="#MaciejPłażyński">Głosowało 422 posłów. Za - 389, przeciw - 23, wstrzymało się 10.</u>
          <u xml:id="u-54.67" who="#MaciejPłażyński">Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-54.68" who="#MaciejPłażyński">Przystępujemy do głosowania nad całością projektu ustawy...</u>
          <u xml:id="u-54.69" who="#MaciejPłażyński">Proszę bardzo, pan poseł Wierchowicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#JerzyWierchowicz">Panie Marszałku! Proszę o przerwanie w tym momencie głosowań przed ostatecznym głosowaniem w sprawie tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-55.1" who="#JerzyWierchowicz">Ma być zarządzona przerwa za 10 minut, bodajże, jak się orientuję, panie marszałku, tak że proszę o zarządzenie teraz przerwy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#MaciejPłażyński">Proszę państwa, przychylając się do prośby klubu Unii Wolności, ogłaszam przerwę trochę dłuższą - do godz. 11.30.</u>
          <u xml:id="u-56.1" who="#MaciejPłażyński">W przerwie tej odbędzie się uroczystość odsłonięcia i poświęcenia tablic upamiętniających wizytę Jego Świątobliwości Papieża Jana Pawła II w Sejmie i Senacie, a następnie spotkanie w sali kolumnowej, na które serdecznie zapraszam.</u>
          <u xml:id="u-56.2" who="#MaciejPłażyński">Przypominam, że bezpośrednio po zakończeniu przerwy, tj. o godz. 11.30, przeprowadzimy pozostałe głosowania.</u>
          <u xml:id="u-56.3" who="#MaciejPłażyński">Proszę pana posła sekretarza o odczytanie komunikatu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#MaciejRudnicki">Informuję, że spotkanie grupy parlamentarzystów Unii Wolności i Akcji Wyborczej Solidarność odbędzie się w dniu dzisiejszym o godz. 21.30 w sali nr 118 w budynku Sejmu. Podpisał w imieniu inicjatorów pan poseł Karol Łużniak.</u>
          <u xml:id="u-57.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 10 min 07 do godz. 11 min 37)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#StanisławZając">Proszę panie i panów posłów o zajęcie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-58.1" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-58.2" who="#StanisławZając">Bardzo proszę o zajęcie miejsc, abym nie był zmuszony zapraszać imiennie panów posłów.</u>
          <u xml:id="u-58.3" who="#StanisławZając">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-58.4" who="#StanisławZając">Proszę obecnie pana posła sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#MaciejRudnicki">Wspólne posiedzenie Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej odbędzie się o godz. 12, a nie, jak planowano, o godz. 11.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-60.1" who="#StanisławZając">Kontynuujemy rozpatrywanie punktu 23 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej o rządowym projekcie ustawy o miejscach pamięci narodowej - trzecie czytanie.</u>
          <u xml:id="u-60.2" who="#StanisławZając">Wysoka Izbo! Sejm przed przerwą rozpatrzył wszystkie poprawki i wnioski mniejszości do projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-60.3" who="#StanisławZając">Pan poseł Puzyna w jakiej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-60.4" who="#komentarz">(Poseł Włodzimierz Puzyna: Mam pytanie.)</u>
          <u xml:id="u-60.5" who="#StanisławZając">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#WłodzimierzPuzyna">Wysoki Sejmie! Chciałbym skierować pytanie do pana posła sprawozdawcy. Czy w toku prac nad tą ustawą rząd zgłosił autopoprawkę w stosunku do pierwotnego projektu przez siebie sygnowanego i jakie było stanowisko rządu wobec projektów poprawek zgłoszonych przez pana posła Kamińskiego, a także jakie było stanowisko w tej sprawie Biura Legislacyjnego? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-62.1" who="#StanisławZając">Pan poseł Lewandowski w jakiej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-62.2" who="#komentarz">(Poseł Bogdan Lewandowski: Chciałbym zadać pytanie posłowi sprawozdawcy.)</u>
          <u xml:id="u-62.3" who="#StanisławZając">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#BogdanLewandowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Podczas drugiego czytania projektu ustawy o miejscach pamięci narodowej reprezentujący rząd podsekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji pan Piotr Stachańczyk oświadczył: „Rada Ministrów nie zajmowała się tą ustawą w brzmieniu nadanym jej przez połączone komisje. Żadne posiedzenie Rady Ministrów i żaden punkt obrad Rady Ministrów nie był temu poświęcony”.</u>
          <u xml:id="u-63.1" who="#BogdanLewandowski">Panie Premierze! Proszę powiedzieć, kiedy Rada Ministrów wypowiedziała się w sprawie projektu ustawy, który ma być przedmiotem dzisiejszego głosowania. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-63.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-64.1" who="#StanisławZając">W imieniu prezesa...</u>
          <u xml:id="u-64.2" who="#StanisławZając">Panie pośle sprawozdawco, proszę bardzo, w pierwszej kolejności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#RyszardAndrzejOstrowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-65.1" who="#RyszardAndrzejOstrowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Stwierdzam jako poseł sprawozdawca, że nieznana mi jest autopoprawka rządu dotycząca pierwotnej wersji tego projektu ustawy. Jeżeli chodzi o poprawki zgłoszone przez pana posła Kamińskiego w trakcie prac podkomisji, przedstawiciele rządu i Biura Legislacyjnego stwierdzili, iż ich zakres nie mieści się w treści i wykracza poza ramy przedłożenia rządowego. Następnie przedstawiciele rządu zmienili zdanie, stwierdzając, że nie mają stanowiska wobec poprawek pana posła Kamińskiego. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-66.1" who="#StanisławZając">Panie pośle, zanim udzielę panu głosu, proszę o zabranie głosu w imieniu prezesa Rady Ministrów ministra kultury i dziedzictwa narodowego pana Kazimierza Michała Ujazdowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#KazimierzMichałUjazdowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wyrażonej w tym przedmiocie opinii nie zmienię. Byłem pytany jako minister kultury i dziedzictwa narodowego i jako minister kultury i dziedzictwa narodowego odpowiadałem. Racje konstytucyjne i etyczne przemawiają za wykluczeniem symboliki komunistycznej ze strefy życia publicznego.</u>
          <u xml:id="u-67.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-67.2" who="#KazimierzMichałUjazdowski">III Rzeczpospolita nie jest kontynuacją państwa komunistycznego, a nade wszystko zobowiązani jesteśmy do szacunku wobec tych, którzy walczyli o niepodległość. W tej kwestii wypowiadałem się jako minister kultury i dziedzictwa narodowego, mając świadomość, że opinia pana premiera Jerzego Buzka jest taka sama. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-67.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-68.1" who="#StanisławZając">W jakiej sprawie, panie pośle?</u>
          <u xml:id="u-68.2" who="#komentarz">(Poseł Mariusz Kamiński: Sprostowanie.)</u>
          <u xml:id="u-68.3" who="#StanisławZając">Proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-68.4" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#MariuszKamiński">Chciałbym tylko przedstawić krótkie sprostowanie do wypowiedzi pana posła sprawozdawcy w sprawie stanowiska Biura Legislacyjnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#StanisławZając">Przepraszam, panie pośle, może pan sprostować tylko i wyłącznie błędnie zacytowaną lub nieściśle przytoczoną wypowiedź pana posła.</u>
          <u xml:id="u-70.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-70.2" who="#StanisławZając"> A tu sytuacja dotyczy innej sprawy, w związku z tym nie widzę możliwości sprostowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#MariuszKamiński">Poseł sprawozdawca stwierdził, że Biuro Legislacyjne przedstawiło negatywną opinię do zgłoszonych przeze mnie poprawek. Rzeczywiście na pierwszym posiedzeniu komisji było takie stanowisko, ale kiedy wystąpiłem z prośbą o jego pisemne uzasadnienie, usłyszałem od dyrekcji Biura Legislacyjnego i od pani, która była na posiedzeniach komisji, że Biuro Legislacyjne zmieniło zdanie w tej sprawie. Biuro Legislacyjne nie złożyło negatywnego stanowiska w sprawie zgłoszonych przeze mnie poprawek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-72.1" who="#StanisławZając">Pan poseł Puzyna. W jakiej sprawie, panie pośle?</u>
          <u xml:id="u-72.2" who="#komentarz">(Poseł Włodzimierz Puzyna: Też chciałbym zadać jeszcze jedno pytanie.)</u>
          <u xml:id="u-72.3" who="#StanisławZając">Proszę bardzo. Tylko bardzo proszę, niech pan zada już wszystkie pytania, żebyśmy tego nie powtarzali w nieskończoność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#WłodzimierzPuzyna">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym postawić pytanie panu premierowi Jerzemu Buzkowi.</u>
          <u xml:id="u-73.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Premierowi.)</u>
          <u xml:id="u-73.2" who="#WłodzimierzPuzyna">Chciałbym usłyszeć od pana premiera odważną odpowiedź w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-73.3" who="#WłodzimierzPuzyna">Po pierwsze - i chcę uzyskać odpowiedź od pana premiera, a nie od pana posła Jerzego Buzka - kiedy i w jakim trybie rząd zmienił stanowisko wobec swojego projektu?</u>
          <u xml:id="u-73.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-73.5" who="#WłodzimierzPuzyna"> Na odpowiedź na to pytanie wszyscy tu czekamy. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-74.1" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-74.2" who="#StanisławZając">Bardzo proszę, pan premier Jerzy Buzek.</u>
          <u xml:id="u-74.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-74.4" who="#komentarz">(Głosy z sali: Ooo...)</u>
          <u xml:id="u-74.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Teraz możesz mówić, co myślisz.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#JerzyBuzek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pan minister Kazimierz Ujazdowski wypowiadał się w imieniu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego i słusznie stwierdził, że podzielam w całości opinię, którą wygłosił. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-75.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#StanisławZając">Przystępujemy do głosowania nad całością projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-76.1" who="#StanisławZając">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o miejscach pamięci narodowej, w brzmieniu proponowanym przez Komisję Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Komisję Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej, wraz z przyjętymi poprawkami, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-76.2" who="#StanisławZając">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-76.3" who="#StanisławZając">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-76.4" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-76.5" who="#StanisławZając">W głosowaniu wzięło udział 409 posłów. Za głosowało 192, przeciw - 198, wstrzymało się 19 posłów.</u>
          <u xml:id="u-76.6" who="#komentarz">(Głos z sali: Brawo premierowi.)</u>
          <u xml:id="u-76.7" who="#StanisławZając">Stwierdzam, że Sejm nie uchwalił ustawy o miejscach pamięci narodowej i symbolach upamiętniających okres komunistycznej dyktatury.</u>
          <u xml:id="u-76.8" who="#komentarz">(Głos z sali: Cieszcie się!)</u>
          <u xml:id="u-76.9" who="#StanisławZając">Powracamy do rozpatrzenia punktu 14. porządku dziennego: Powołanie rzecznika praw dziecka.</u>
          <u xml:id="u-76.10" who="#StanisławZając">Przypominam, że Sejm w pierwszej turze głosowania imiennego nie powołał rzecznika praw dziecka.</u>
          <u xml:id="u-76.11" who="#StanisławZając">W związku z tym w drugiej turze Sejm głosować będzie nad kandydaturami pana Jacka Kordackiego i pana Marka Piechowiaka.</u>
          <u xml:id="u-76.12" who="#StanisławZając">Głosować będziemy zgodnie z zasadami stosowanymi w pierwszej turze głosowania imiennego.</u>
          <u xml:id="u-76.13" who="#StanisławZając">Posłowie otrzymali kartę do głosowania zawierającą kandydatury na rzecznika praw dziecka.</u>
          <u xml:id="u-76.14" who="#StanisławZając">Na karcie do głosowania należy skreślić nazwisko co najmniej jednego kandydata.</u>
          <u xml:id="u-76.15" who="#StanisławZając">Karty bez skreślenia lub niepodpisane będą nieważne.</u>
          <u xml:id="u-76.16" who="#StanisławZając">Wynik głosowania zostanie obliczony na podstawie kart ważnych.</u>
          <u xml:id="u-76.17" who="#StanisławZając">Czy wszyscy z obecnych pań posłanek i panów posłów posiadają karty do głosowania?</u>
          <u xml:id="u-76.18" who="#StanisławZając">Nikt nie zgłasza zastrzeżeń i braku karty.</u>
          <u xml:id="u-76.19" who="#StanisławZając">Przypominam, że Sejm powołuje rzecznika praw dziecka bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.</u>
          <u xml:id="u-76.20" who="#StanisławZając">Do przeprowadzenia głosowania imiennego powołuję następujących sekretarzy Sejmu: pana posła Andrzeja Folwarcznego, pana posła Jerzego Jankowskiego, panią poseł Elżbietę Radziszewską, pana posła Jacka Szczota oraz pana posła Marka Wikińskiego.</u>
          <u xml:id="u-76.21" who="#StanisławZając">Imienną listę posłów odczytywać będzie pani poseł Irena Maria Nowacka, pomagać jej będzie pan poseł Maciej Rudnicki.</u>
          <u xml:id="u-76.22" who="#StanisławZając">Proszę posłów wyznaczonych do przeprowadzenia głosowania o zbliżenie się do urny.</u>
          <u xml:id="u-76.23" who="#StanisławZając">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-76.24" who="#StanisławZając">Proszę panią poseł Irenę Marię Nowacką o odczytywanie nazwisk, a wyczytanych posłów o podchodzenie kolejno do urny i wrzucanie kart.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-77">
          <u xml:id="u-77.0" who="#MaciejRudnicki">— Adamczyk Franciszek;</u>
          <u xml:id="u-77.1" who="#MaciejRudnicki">— Adamska-Wedler Elżbieta;</u>
          <u xml:id="u-77.2" who="#MaciejRudnicki">— Adamski Władysław;</u>
          <u xml:id="u-77.3" who="#MaciejRudnicki">— Ajchler Romuald;</u>
          <u xml:id="u-77.4" who="#MaciejRudnicki">— Anusz Andrzej;</u>
          <u xml:id="u-77.5" who="#MaciejRudnicki">— Anuszkiewicz Krzysztof;</u>
          <u xml:id="u-77.6" who="#MaciejRudnicki">— Arciszewska-Mielewczyk Dorota;</u>
          <u xml:id="u-77.7" who="#MaciejRudnicki">— Arkuszewski Wojciech;</u>
          <u xml:id="u-77.8" who="#MaciejRudnicki">— Arndt Paweł;</u>
          <u xml:id="u-77.9" who="#MaciejRudnicki">— Balazs Artur;</u>
          <u xml:id="u-77.10" who="#MaciejRudnicki">— Balcerowicz Leszek;</u>
          <u xml:id="u-77.11" who="#MaciejRudnicki">— Banach Jolanta;</u>
          <u xml:id="u-77.12" who="#MaciejRudnicki">— Bańkowska Anna;</u>
          <u xml:id="u-77.13" who="#MaciejRudnicki">— Barczyk Kazimierz;</u>
          <u xml:id="u-77.14" who="#MaciejRudnicki">— Bartosz Waldemar Józef;</u>
          <u xml:id="u-77.15" who="#MaciejRudnicki">— Barys Elżbieta;</u>
          <u xml:id="u-77.16" who="#MaciejRudnicki">— Barzowski Jerzy;</u>
          <u xml:id="u-77.17" who="#MaciejRudnicki">— Baszczyński Krzysztof;</u>
          <u xml:id="u-77.18" who="#MaciejRudnicki">— Bentkowski Aleksander;</u>
          <u xml:id="u-77.19" who="#MaciejRudnicki">— Berdychowski Zygmunt;</u>
          <u xml:id="u-77.20" who="#MaciejRudnicki">— Bergier Józef;</u>
          <u xml:id="u-77.21" who="#MaciejRudnicki">— Biela Adam;</u>
          <u xml:id="u-77.22" who="#MaciejRudnicki">— Bielan Adam Jerzy;</u>
          <u xml:id="u-77.23" who="#MaciejRudnicki">— Bielecki Czesław;</u>
          <u xml:id="u-77.24" who="#MaciejRudnicki">— Biernacki Marek;</u>
          <u xml:id="u-77.25" who="#MaciejRudnicki">— Biliński Tadeusz;</u>
          <u xml:id="u-77.26" who="#MaciejRudnicki">— Blecharczyk Marian;</u>
          <u xml:id="u-77.27" who="#MaciejRudnicki">— Blida Barbara;</u>
          <u xml:id="u-77.28" who="#MaciejRudnicki">— Błaszczyk Józef;</u>
          <u xml:id="u-77.29" who="#MaciejRudnicki">— Borowski Bogumił Andrzej;</u>
          <u xml:id="u-77.30" who="#MaciejRudnicki">— Borowski Marek;</u>
          <u xml:id="u-77.31" who="#MaciejRudnicki">— Borusewicz Bogdan;</u>
          <u xml:id="u-77.32" who="#MaciejRudnicki">— Brachmański Andrzej;</u>
          <u xml:id="u-77.33" who="#MaciejRudnicki">— Brejza Ryszard;</u>
          <u xml:id="u-77.34" who="#MaciejRudnicki">— Bryłowski Paweł;</u>
          <u xml:id="u-77.35" who="#MaciejRudnicki">— Brzeski Andrzej;</u>
          <u xml:id="u-77.36" who="#MaciejRudnicki">— Brzeski Janusz;</u>
          <u xml:id="u-77.37" who="#MaciejRudnicki">— Brzózka Stanisław;</u>
          <u xml:id="u-77.38" who="#MaciejRudnicki">— Budnik Jerzy Feliks;</u>
          <u xml:id="u-77.39" who="#MaciejRudnicki">— Bujak Bogdan;</u>
          <u xml:id="u-77.40" who="#MaciejRudnicki">— Bułka Władysław;</u>
          <u xml:id="u-77.41" who="#MaciejRudnicki">— Buzek Jerzy;</u>
          <u xml:id="u-77.42" who="#MaciejRudnicki">— Byra Jan;</u>
          <u xml:id="u-77.43" who="#MaciejRudnicki">— Cegielska Franciszka;</u>
          <u xml:id="u-77.44" who="#MaciejRudnicki">— Cencek Krystyna;</u>
          <u xml:id="u-77.45" who="#MaciejRudnicki">— Chmielewski Jan;</u>
          <u xml:id="u-77.46" who="#MaciejRudnicki">— Chojnacki Jan;</u>
          <u xml:id="u-77.47" who="#MaciejRudnicki">— Chrzanowski Andrzej;</u>
          <u xml:id="u-77.48" who="#MaciejRudnicki">— Chrzanowski Kazimierz;</u>
          <u xml:id="u-77.49" who="#MaciejRudnicki">— Chrzanowski Zbigniew;</u>
          <u xml:id="u-77.50" who="#MaciejRudnicki">— Ciborowska Danuta;</u>
          <u xml:id="u-77.51" who="#MaciejRudnicki">— Ciesielski Wiesław;</u>
          <u xml:id="u-77.52" who="#MaciejRudnicki">— Cieślak Bronisław;</u>
          <u xml:id="u-77.53" who="#MaciejRudnicki">— Cieślak Czesław;</u>
          <u xml:id="u-77.54" who="#MaciejRudnicki">— Cimoszewicz Włodzimierz;</u>
          <u xml:id="u-77.55" who="#MaciejRudnicki">— Cycoń Marian;</u>
          <u xml:id="u-77.56" who="#MaciejRudnicki">— Cygonik Grzegorz;</u>
          <u xml:id="u-77.57" who="#MaciejRudnicki">— Cymański Tadeusz;</u>
          <u xml:id="u-77.58" who="#MaciejRudnicki">— Czarnecki Ryszard;</u>
          <u xml:id="u-77.59" who="#MaciejRudnicki">— Czech Mirosław;</u>
          <u xml:id="u-77.60" who="#MaciejRudnicki">— Czepułkowski Jerzy;</u>
          <u xml:id="u-77.61" who="#MaciejRudnicki">— Czerniawski Mieczysław;</u>
          <u xml:id="u-77.62" who="#MaciejRudnicki">— Dankowski Bronisław;</u>
          <u xml:id="u-77.63" who="#MaciejRudnicki">— Daszkiewicz Edward;</u>
          <u xml:id="u-77.64" who="#MaciejRudnicki">— Dąbrowski Józef;</u>
          <u xml:id="u-77.65" who="#MaciejRudnicki">— Dembiński Marian;</u>
          <u xml:id="u-77.66" who="#MaciejRudnicki">— Denysiuk Zdzisław;</u>
          <u xml:id="u-77.67" who="#MaciejRudnicki">— Deręgowski Witold;</u>
          <u xml:id="u-77.68" who="#MaciejRudnicki">— Długosz Henryk;</u>
          <u xml:id="u-77.69" who="#MaciejRudnicki">— Dobrosz Janusz;</u>
          <u xml:id="u-77.70" who="#MaciejRudnicki">— Dorn Ludwik;</u>
          <u xml:id="u-77.71" who="#MaciejRudnicki">— Drzewiecki Mirosław Michał;</u>
          <u xml:id="u-77.72" who="#MaciejRudnicki">— Dyduch Marek;</u>
          <u xml:id="u-77.73" who="#MaciejRudnicki">— Dykty Henryk;</u>
          <u xml:id="u-77.74" who="#MaciejRudnicki">— Działocha Kazimierz;</u>
          <u xml:id="u-77.75" who="#MaciejRudnicki">— Działoszyński Karol;</u>
          <u xml:id="u-77.76" who="#MaciejRudnicki">— Dziamski Leszek Franciszek;</u>
          <u xml:id="u-77.77" who="#MaciejRudnicki">— Dzielski Kazimierz;</u>
          <u xml:id="u-77.78" who="#MaciejRudnicki">— Dziewulski Jerzy;</u>
          <u xml:id="u-77.79" who="#MaciejRudnicki">— Eysmont Zbigniew;</u>
          <u xml:id="u-77.80" who="#MaciejRudnicki">— Fabisiak Joanna;</u>
          <u xml:id="u-77.81" who="#MaciejRudnicki">— Fiedorowicz Czesław;</u>
          <u xml:id="u-77.82" who="#MaciejRudnicki">— Filek Anna;</u>
          <u xml:id="u-77.83" who="#MaciejRudnicki">— Firak Witold;</u>
          <u xml:id="u-77.84" who="#MaciejRudnicki">— Folwarczny Andrzej;</u>
          <u xml:id="u-77.85" who="#MaciejRudnicki">— Frank Wojciech;</u>
          <u xml:id="u-77.86" who="#MaciejRudnicki">— Frasyniuk Władysław;</u>
          <u xml:id="u-77.87" who="#MaciejRudnicki">— Frączek Barbara;</u>
          <u xml:id="u-77.88" who="#MaciejRudnicki">— Freyberg Ewa;</u>
          <u xml:id="u-77.89" who="#MaciejRudnicki">— Gadzinowski Piotr;</u>
          <u xml:id="u-77.90" who="#MaciejRudnicki">— Gajda Tadeusz;</u>
          <u xml:id="u-77.91" who="#MaciejRudnicki">— Gajecka-Bożek Maria;</u>
          <u xml:id="u-77.92" who="#MaciejRudnicki">— Gargaś Andrzej;</u>
          <u xml:id="u-77.93" who="#MaciejRudnicki">— Gawlik Radosław;</u>
          <u xml:id="u-77.94" who="#MaciejRudnicki">— Geremek Bronisław;</u>
          <u xml:id="u-77.95" who="#MaciejRudnicki">— Giedrojć Roman;</u>
          <u xml:id="u-77.96" who="#MaciejRudnicki">— Gintowt-Dziewałtowski Witold;</u>
          <u xml:id="u-77.97" who="#MaciejRudnicki">— Głowacki Stanisław;</u>
          <u xml:id="u-77.98" who="#MaciejRudnicki">— Godzik Jerzy;</u>
          <u xml:id="u-77.99" who="#MaciejRudnicki">— Goliński Marian Tomasz;</u>
          <u xml:id="u-77.100" who="#MaciejRudnicki">— Goryszewski Henryk;</u>
          <u xml:id="u-77.101" who="#MaciejRudnicki">— Góralska Helena;</u>
          <u xml:id="u-77.102" who="#MaciejRudnicki">— Górny Józef;</u>
          <u xml:id="u-77.103" who="#MaciejRudnicki">— Grabowska Danuta;</u>
          <u xml:id="u-77.104" who="#MaciejRudnicki">— Grabowski Dariusz;</u>
          <u xml:id="u-77.105" who="#MaciejRudnicki">— Grabowski Mariusz Krzysztof;</u>
          <u xml:id="u-77.106" who="#MaciejRudnicki">— Graś Paweł;</u>
          <u xml:id="u-77.107" who="#MaciejRudnicki">— Gruszka Grzegorz;</u>
          <u xml:id="u-77.108" who="#MaciejRudnicki">— Gruszka Józef;</u>
          <u xml:id="u-77.109" who="#MaciejRudnicki">— Grzonkowski Stanisław Marian;</u>
          <u xml:id="u-77.110" who="#MaciejRudnicki">— Gwiżdż Jerzy;</u>
          <u xml:id="u-77.111" who="#MaciejRudnicki">— Hall Aleksander;</u>
          <u xml:id="u-77.112" who="#MaciejRudnicki">— Hausner Wojciech;</u>
          <u xml:id="u-77.113" who="#MaciejRudnicki">— Hayn Ryszard;</u>
          <u xml:id="u-77.114" who="#MaciejRudnicki">— Herman Krystyna;</u>
          <u xml:id="u-77.115" who="#MaciejRudnicki">— Hyla-Makowska Barbara;</u>
          <u xml:id="u-77.116" who="#MaciejRudnicki">— Ikonowicz Piotr;</u>
          <u xml:id="u-77.117" who="#MaciejRudnicki">— Imiołczyk Barbara;</u>
          <u xml:id="u-77.118" who="#MaciejRudnicki">— Iwanicki Stanisław;</u>
          <u xml:id="u-77.119" who="#MaciejRudnicki">— Iwiński Tadeusz;</u>
          <u xml:id="u-77.120" who="#MaciejRudnicki">— Jackowski Jan Maria;</u>
          <u xml:id="u-77.121" who="#MaciejRudnicki">— Jacków Mieczysław Piotr;</u>
          <u xml:id="u-77.122" who="#MaciejRudnicki">— Jagieliński Roman;</u>
          <u xml:id="u-77.123" who="#MaciejRudnicki">— Jakubowska Aleksandra;</u>
          <u xml:id="u-77.124" who="#MaciejRudnicki">— Janas Stanisław;</u>
          <u xml:id="u-77.125" who="#MaciejRudnicki">— Janas Zbigniew;</u>
          <u xml:id="u-77.126" who="#MaciejRudnicki">— Janiak Kazimierz;</u>
          <u xml:id="u-77.127" who="#MaciejRudnicki">— Janik Ewa;</u>
          <u xml:id="u-77.128" who="#MaciejRudnicki">— Janik Krzysztof;</u>
          <u xml:id="u-77.129" who="#MaciejRudnicki">— Janiszewski Jacek;</u>
          <u xml:id="u-77.130" who="#MaciejRudnicki">— Janiszewski Michał;</u>
          <u xml:id="u-77.131" who="#MaciejRudnicki">— Jankiewicz Paweł;</u>
          <u xml:id="u-77.132" who="#MaciejRudnicki">— Jankowski Jerzy;</u>
          <u xml:id="u-77.133" who="#MaciejRudnicki">— Jankowski Maciej;</u>
          <u xml:id="u-77.134" who="#MaciejRudnicki">— Jankowski Maciej Stanisław;</u>
          <u xml:id="u-77.135" who="#MaciejRudnicki">— Janowski Gabriel;</u>
          <u xml:id="u-77.136" who="#MaciejRudnicki">— Janowski Zbigniew;</u>
          <u xml:id="u-77.137" who="#MaciejRudnicki">— Jarmuziewicz Tadeusz;</u>
          <u xml:id="u-77.138" who="#MaciejRudnicki">— Jaros Paweł;</u>
          <u xml:id="u-77.139" who="#MaciejRudnicki">— Jaskiernia Jerzy;</u>
          <u xml:id="u-77.140" who="#MaciejRudnicki">— Jaszewski Marian;</u>
          <u xml:id="u-77.141" who="#MaciejRudnicki">— Jasztal Teresa;</u>
          <u xml:id="u-77.142" who="#MaciejRudnicki">— Jedoń Mieczysław;</u>
          <u xml:id="u-77.143" who="#MaciejRudnicki">— Jurgiel Krzysztof;</u>
          <u xml:id="u-77.144" who="#MaciejRudnicki">— Jurgielaniec Seweryn;</u>
          <u xml:id="u-77.145" who="#MaciejRudnicki">— Juśko Marian;</u>
          <u xml:id="u-77.146" who="#MaciejRudnicki">— Kaczmarek Michał;</u>
          <u xml:id="u-77.147" who="#MaciejRudnicki">— Kaczmarek Seweryn;</u>
          <u xml:id="u-77.148" who="#MaciejRudnicki">— Kaczmarek Wiesław;</u>
          <u xml:id="u-77.149" who="#MaciejRudnicki">— Kaczyński Jarosław;</u>
          <u xml:id="u-77.150" who="#MaciejRudnicki">— Kaczyński Marek;</u>
          <u xml:id="u-77.151" who="#MaciejRudnicki">— Kalemba Stanisław;</u>
          <u xml:id="u-77.152" who="#MaciejRudnicki">— Kaleta Józef;</u>
          <u xml:id="u-77.153" who="#MaciejRudnicki">— Kalinowski Jarosław;</u>
          <u xml:id="u-77.154" who="#MaciejRudnicki">— Kałamaga Zdzisław;</u>
          <u xml:id="u-77.155" who="#MaciejRudnicki">— Kamiński Krzysztof;</u>
          <u xml:id="u-77.156" who="#MaciejRudnicki">— Kamiński Mariusz;</u>
          <u xml:id="u-77.157" who="#MaciejRudnicki">— Kamiński Michał Tomasz;</u>
          <u xml:id="u-77.158" who="#MaciejRudnicki">— Kaniewski Zbigniew;</u>
          <u xml:id="u-77.159" who="#MaciejRudnicki">— Kapera Kazimierz;</u>
          <u xml:id="u-77.160" who="#MaciejRudnicki">— Karwowski Tomasz;</u>
          <u xml:id="u-77.161" who="#MaciejRudnicki">— Kasprzyk Jacek;</u>
          <u xml:id="u-77.162" who="#MaciejRudnicki">— Kędra Ryszard;</u>
          <u xml:id="u-77.163" who="#MaciejRudnicki">— Kielian Władysław;</u>
          <u xml:id="u-77.164" who="#MaciejRudnicki">— Kiełbowicz Wiesław;</u>
          <u xml:id="u-77.165" who="#MaciejRudnicki">— Kilian Tadeusz;</u>
          <u xml:id="u-77.166" who="#MaciejRudnicki">— Kisieliński Jan;</u>
          <u xml:id="u-77.167" who="#MaciejRudnicki">— Kleitz-Żółtowska Maria;</u>
          <u xml:id="u-77.168" who="#MaciejRudnicki">— Klimek Jan;</u>
          <u xml:id="u-77.169" who="#MaciejRudnicki">— Kłak Krzysztof;</u>
          <u xml:id="u-77.170" who="#MaciejRudnicki">— Kłopotek Eugeniusz;</u>
          <u xml:id="u-77.171" who="#MaciejRudnicki">— Kobielusz Antoni;</u>
          <u xml:id="u-77.172" who="#MaciejRudnicki">— Kobylińska Zdzisława;</u>
          <u xml:id="u-77.173" who="#MaciejRudnicki">— Kochanowski Jan;</u>
          <u xml:id="u-77.174" who="#MaciejRudnicki">— Kolasiński Marek;</u>
          <u xml:id="u-77.175" who="#MaciejRudnicki">— Komołowski Longin;</u>
          <u xml:id="u-77.176" who="#MaciejRudnicki">— Komorowski Bronisław;</u>
          <u xml:id="u-77.177" who="#MaciejRudnicki">— Konarski Włodzimierz;</u>
          <u xml:id="u-77.178" who="#MaciejRudnicki">— Kopeć Stanisław;</u>
          <u xml:id="u-77.179" who="#MaciejRudnicki">— Koralewski Jerzy;</u>
          <u xml:id="u-77.180" who="#MaciejRudnicki">— Korpak Józef;</u>
          <u xml:id="u-77.181" who="#MaciejRudnicki">— Kowalska Bronisława;</u>
          <u xml:id="u-77.182" who="#MaciejRudnicki">— Kozioł Andrzej;</u>
          <u xml:id="u-77.183" who="#MaciejRudnicki">— Koźlakiewicz Mirosław;</u>
          <u xml:id="u-77.184" who="#MaciejRudnicki">— Kracik Stanisław;</u>
          <u xml:id="u-77.185" who="#MaciejRudnicki">— Krasicka-Domka Zofia;</u>
          <u xml:id="u-77.186" who="#MaciejRudnicki">— Kraus Janina;</u>
          <u xml:id="u-77.187" who="#MaciejRudnicki">— Kroll Henryk;</u>
          <u xml:id="u-77.188" who="#MaciejRudnicki">— Kropiwnicki Jerzy;</u>
          <u xml:id="u-77.189" who="#MaciejRudnicki">— Król Jan;</u>
          <u xml:id="u-77.190" who="#MaciejRudnicki">— Krutul Piotr;</u>
          <u xml:id="u-77.191" who="#MaciejRudnicki">— Krzaklewski Marian;</u>
          <u xml:id="u-77.192" who="#MaciejRudnicki">— Krzyżanowska Olga;</u>
          <u xml:id="u-77.193" who="#MaciejRudnicki">— Kubiak Dariusz;</u>
          <u xml:id="u-77.194" who="#MaciejRudnicki">— Kufel Zenon;</u>
          <u xml:id="u-77.195" who="#MaciejRudnicki">— Kukliński Mirosław;</u>
          <u xml:id="u-77.196" who="#MaciejRudnicki">— Kulas Jan;</u>
          <u xml:id="u-77.197" who="#MaciejRudnicki">— Kurczuk Grzegorz;</u>
          <u xml:id="u-77.198" who="#MaciejRudnicki">— Kuroń Jacek;</u>
          <u xml:id="u-77.199" who="#MaciejRudnicki">— Langowska Grażyna;</u>
          <u xml:id="u-77.200" who="#MaciejRudnicki">— Lassota Józef;</u>
          <u xml:id="u-77.201" who="#MaciejRudnicki">— Leraczyk Zbigniew;</u>
          <u xml:id="u-77.202" who="#MaciejRudnicki">— Lewandowski Bogdan;</u>
          <u xml:id="u-77.203" who="#MaciejRudnicki">— Lewandowski Janusz;</u>
          <u xml:id="u-77.204" who="#MaciejRudnicki">— Lewandowski Marek;</u>
          <u xml:id="u-77.205" who="#MaciejRudnicki">— Lewandowski Piotr;</u>
          <u xml:id="u-77.206" who="#MaciejRudnicki">— Lewandowski Tadeusz Bernard;</u>
          <u xml:id="u-77.207" who="#MaciejRudnicki">— Liberadzki Bogusław;</u>
          <u xml:id="u-77.208" who="#MaciejRudnicki">— Libicki Marcin;</u>
          <u xml:id="u-77.209" who="#MaciejRudnicki">— Liszcz Teresa;</u>
          <u xml:id="u-77.210" who="#MaciejRudnicki">— Lityński Jan;</u>
          <u xml:id="u-77.211" who="#MaciejRudnicki">— Łączkowski Paweł;</u>
          <u xml:id="u-77.212" who="#MaciejRudnicki">— Łopuszański Jan;</u>
          <u xml:id="u-77.213" who="#MaciejRudnicki">— Łoziński Adam;</u>
          <u xml:id="u-77.214" who="#MaciejRudnicki">— Łuczak Aleksander;</u>
          <u xml:id="u-77.215" who="#MaciejRudnicki">— Łużniak Karol;</u>
          <u xml:id="u-77.216" who="#MaciejRudnicki">— Łybacka Krystyna;</u>
          <u xml:id="u-77.217" who="#MaciejRudnicki">— Machnik Zygmunt;</u>
          <u xml:id="u-77.218" who="#MaciejRudnicki">— Macierewicz Antoni;</u>
          <u xml:id="u-77.219" who="#MaciejRudnicki">— Macner Stefan;</u>
          <u xml:id="u-77.220" who="#MaciejRudnicki">— Maćkała Tadeusz;</u>
          <u xml:id="u-77.221" who="#MaciejRudnicki">— Madej Jerzy Stanisław;</u>
          <u xml:id="u-77.222" who="#MaciejRudnicki">— Majewski Wit;</u>
          <u xml:id="u-77.223" who="#MaciejRudnicki">— Manicki Maciej;</u>
          <u xml:id="u-77.224" who="#MaciejRudnicki">— Maniura Edward;</u>
          <u xml:id="u-77.225" who="#MaciejRudnicki">— Mańkowska Ewa;</u>
          <u xml:id="u-77.226" who="#MaciejRudnicki">— Marcinkiewicz Kazimierz;</u>
          <u xml:id="u-77.227" who="#MaciejRudnicki">— Marczewski Marian;</u>
          <u xml:id="u-77.228" who="#MaciejRudnicki">— Markiewicz Marek;</u>
          <u xml:id="u-77.229" who="#MaciejRudnicki">— Martyniuk Wacław;</u>
          <u xml:id="u-77.230" who="#MaciejRudnicki">— Masternak Stanisław;</u>
          <u xml:id="u-77.231" who="#MaciejRudnicki">— Matusiak Ryszard;</u>
          <u xml:id="u-77.232" who="#MaciejRudnicki">— Mazowiecki Tadeusz;</u>
          <u xml:id="u-77.233" who="#MaciejRudnicki">— Mazurkiewicz Marek;</u>
          <u xml:id="u-77.234" who="#MaciejRudnicki">— Miller Leszek;</u>
          <u xml:id="u-77.235" who="#MaciejRudnicki">— Milner Kazimierz;</u>
          <u xml:id="u-77.236" who="#MaciejRudnicki">— Miodowicz Konstanty;</u>
          <u xml:id="u-77.237" who="#MaciejRudnicki">— Miszczuk Piotr;</u>
          <u xml:id="u-77.238" who="#MaciejRudnicki">— Misztal Stanisław;</u>
          <u xml:id="u-77.239" who="#MaciejRudnicki">— Mozolewski Józef;</u>
          <u xml:id="u-77.240" who="#MaciejRudnicki">— Mroziński Zbigniew;</u>
          <u xml:id="u-77.241" who="#MaciejRudnicki">— Murynowicz Alicja;</u>
          <u xml:id="u-77.242" who="#MaciejRudnicki">— Nieduszyński Witold;</u>
          <u xml:id="u-77.243" who="#MaciejRudnicki">— Niemiec Szymon Józef;</u>
          <u xml:id="u-77.244" who="#MaciejRudnicki">— Niesiołowski Stefan;</u>
          <u xml:id="u-77.245" who="#MaciejRudnicki">— Niewiarowski Ireneusz;</u>
          <u xml:id="u-77.246" who="#MaciejRudnicki">— Nikolski Lech;</u>
          <u xml:id="u-77.247" who="#MaciejRudnicki">— Nowacka Irena Maria;</u>
          <u xml:id="u-77.248" who="#MaciejRudnicki">— Nowaczyk Wojciech;</u>
          <u xml:id="u-77.249" who="#MaciejRudnicki">— Nowicki Józef;</u>
          <u xml:id="u-77.250" who="#MaciejRudnicki">— Nowina-Konopka Halina;</u>
          <u xml:id="u-77.251" who="#MaciejRudnicki">— Nowina-Konopka Piotr;</u>
          <u xml:id="u-77.252" who="#MaciejRudnicki">— Nowok Paweł;</u>
          <u xml:id="u-77.253" who="#MaciejRudnicki">— Nycz Kazimierz;</u>
          <u xml:id="u-77.254" who="#MaciejRudnicki">— Okońska-Zaremba Małgorzata;</u>
          <u xml:id="u-77.255" who="#MaciejRudnicki">— Oksiuta Krzysztof;</u>
          <u xml:id="u-77.256" who="#MaciejRudnicki">— Olak Wacław;</u>
          <u xml:id="u-77.257" who="#MaciejRudnicki">— Oleksy Józef;</u>
          <u xml:id="u-77.258" who="#MaciejRudnicki">— Olewiński Marek;</u>
          <u xml:id="u-77.259" who="#MaciejRudnicki">— Olszewski Andrzej;</u>
          <u xml:id="u-77.260" who="#MaciejRudnicki">— Olszewski Jan;</u>
          <u xml:id="u-77.261" who="#MaciejRudnicki">— Olszewski Mariusz;</u>
          <u xml:id="u-77.262" who="#MaciejRudnicki">— Onyszkiewicz Janusz;</u>
          <u xml:id="u-77.263" who="#MaciejRudnicki">— Oraniec Jan;</u>
          <u xml:id="u-77.264" who="#MaciejRudnicki">— Osiatyński Jerzy;</u>
          <u xml:id="u-77.265" who="#MaciejRudnicki">— Osik Wiktor;</u>
          <u xml:id="u-77.266" who="#MaciejRudnicki">— Osnowski Andrzej;</u>
          <u xml:id="u-77.267" who="#MaciejRudnicki">— Ostrowska Małgorzata;</u>
          <u xml:id="u-77.268" who="#MaciejRudnicki">— Ostrowski Ryszard Andrzej;</u>
          <u xml:id="u-77.269" who="#MaciejRudnicki">— Otręba Andrzej;</u>
          <u xml:id="u-77.270" who="#MaciejRudnicki">— Owoc Alfred;</u>
          <u xml:id="u-77.271" who="#MaciejRudnicki">— Pałubicki Janusz;</u>
          <u xml:id="u-77.272" who="#MaciejRudnicki">— Pasternak Agnieszka;</u>
          <u xml:id="u-77.273" who="#MaciejRudnicki">— Pastusiak Longin;</u>
          <u xml:id="u-77.274" who="#MaciejRudnicki">— Paszczyk Stanisław;</u>
          <u xml:id="u-77.275" who="#MaciejRudnicki">— Pawlak Mirosław;</u>
          <u xml:id="u-77.276" who="#MaciejRudnicki">— Pawlak Stanisław;</u>
          <u xml:id="u-77.277" who="#MaciejRudnicki">— Pawlak Waldemar;</u>
          <u xml:id="u-77.278" who="#MaciejRudnicki">— Pawlus Tadeusz;</u>
          <u xml:id="u-77.279" who="#MaciejRudnicki">— Pawłowska Regina;</u>
          <u xml:id="u-77.280" who="#MaciejRudnicki">— Pawłowski Waldemar;</u>
          <u xml:id="u-77.281" who="#MaciejRudnicki">— Paździor Helmut;</u>
          <u xml:id="u-77.282" who="#MaciejRudnicki">— Pęczak Andrzej;</u>
          <u xml:id="u-77.283" who="#MaciejRudnicki">— Pęk Bogdan;</u>
          <u xml:id="u-77.284" who="#MaciejRudnicki">— Piątkowski Jan;</u>
          <u xml:id="u-77.285" who="#MaciejRudnicki">— Piechota Jacek;</u>
          <u xml:id="u-77.286" who="#MaciejRudnicki">— Piechowiak Grzegorz;</u>
          <u xml:id="u-77.287" who="#MaciejRudnicki">— Piekarska Katarzyna Maria;</u>
          <u xml:id="u-77.288" who="#MaciejRudnicki">— Piela-Mielczarek Elżbieta;</u>
          <u xml:id="u-77.289" who="#MaciejRudnicki">— Pietrewicz Mirosław;</u>
          <u xml:id="u-77.290" who="#MaciejRudnicki">— Pilarczyk Józef Jerzy;</u>
          <u xml:id="u-77.291" who="#MaciejRudnicki">— Pilniakowski Stanisław;</u>
          <u xml:id="u-77.292" who="#MaciejRudnicki">— Piłat Andrzej;</u>
          <u xml:id="u-77.293" who="#MaciejRudnicki">— Piłka Marian;</u>
          <u xml:id="u-77.294" who="#MaciejRudnicki">— Piotrowski Leszek;</u>
          <u xml:id="u-77.295" who="#MaciejRudnicki">— Piskorski Paweł;</u>
          <u xml:id="u-77.296" who="#MaciejRudnicki">— Plewa Sergiusz;</u>
          <u xml:id="u-77.297" who="#MaciejRudnicki">— Płażyński Maciej;</u>
          <u xml:id="u-77.298" who="#MaciejRudnicki">— Podkański Lesław;</u>
          <u xml:id="u-77.299" who="#MaciejRudnicki">— Podkański Zdzisław;</u>
          <u xml:id="u-77.300" who="#MaciejRudnicki">— Podsiadło Mirosław;</u>
          <u xml:id="u-77.301" who="#MaciejRudnicki">— Pogoda Czesław;</u>
          <u xml:id="u-77.302" who="#MaciejRudnicki">— Polaczek Jerzy;</u>
          <u xml:id="u-77.303" who="#MaciejRudnicki">— Poręba Maciej;</u>
          <u xml:id="u-77.304" who="#MaciejRudnicki">— Poślednik Marian;</u>
          <u xml:id="u-77.305" who="#MaciejRudnicki">— Potocki Andrzej;</u>
          <u xml:id="u-77.306" who="#MaciejRudnicki">— Potulski Franciszek;</u>
          <u xml:id="u-77.307" who="#MaciejRudnicki">— Poznański Kazimierz;</u>
          <u xml:id="u-77.308" who="#MaciejRudnicki">— Pupa Zdzisław;</u>
          <u xml:id="u-77.309" who="#MaciejRudnicki">— Pusz Sylwia;</u>
          <u xml:id="u-77.310" who="#MaciejRudnicki">— Puzyna Włodzimierz;</u>
          <u xml:id="u-77.311" who="#MaciejRudnicki">— Radziszewska Elżbieta;</u>
          <u xml:id="u-77.312" who="#MaciejRudnicki">— Rak Władysław;</u>
          <u xml:id="u-77.313" who="#MaciejRudnicki">— Ratman Zygmunt;</u>
          <u xml:id="u-77.314" who="#MaciejRudnicki">— Rejczak Jan;</u>
          <u xml:id="u-77.315" who="#MaciejRudnicki">— Rokita Jan;</u>
          <u xml:id="u-77.316" who="#MaciejRudnicki">— Rudnicki Maciej;</u>
          <u xml:id="u-77.317" who="#MaciejRudnicki">— Rulewski Jan;</u>
          <u xml:id="u-77.318" who="#MaciejRudnicki">— Rutkowski Roman;</u>
          <u xml:id="u-77.319" who="#MaciejRudnicki">— Rybicki Jacek;</u>
          <u xml:id="u-77.320" who="#MaciejRudnicki">— Rynasiewicz Zbigniew;</u>
          <u xml:id="u-77.321" who="#MaciejRudnicki">— Ryszka Czesław;</u>
          <u xml:id="u-77.322" who="#MaciejRudnicki">— Rzymełka Jan;</u>
          <u xml:id="u-77.323" who="#MaciejRudnicki">— Sas Kazimierz;</u>
          <u xml:id="u-77.324" who="#MaciejRudnicki">— Sawicki Marek;</u>
          <u xml:id="u-77.325" who="#MaciejRudnicki">— Schetyna Grzegorz;</u>
          <u xml:id="u-77.326" who="#MaciejRudnicki">— Schreiber Grzegorz;</u>
          <u xml:id="u-77.327" who="#MaciejRudnicki">— Sekuła Mirosław;</u>
          <u xml:id="u-77.328" who="#MaciejRudnicki">— Senkowski Zbigniew;</u>
          <u xml:id="u-77.329" who="#MaciejRudnicki">— Siekierski Czesław;</u>
          <u xml:id="u-77.330" who="#MaciejRudnicki">— Siemiątkowski Zbigniew;</u>
          <u xml:id="u-77.331" who="#MaciejRudnicki">— Sieńko Jan;</u>
          <u xml:id="u-77.332" who="#MaciejRudnicki">— Sierakowska Izabella;</u>
          <u xml:id="u-77.333" who="#MaciejRudnicki">— Sikora Waldemar Mieczysław;</u>
          <u xml:id="u-77.334" who="#MaciejRudnicki">— Sikorska-Trela Ewa;</u>
          <u xml:id="u-77.335" who="#MaciejRudnicki">— Skomra Szczepan;</u>
          <u xml:id="u-77.336" who="#MaciejRudnicki">— Skorulski Andrzej;</u>
          <u xml:id="u-77.337" who="#MaciejRudnicki">— Skrzypek Władysław Józef;</u>
          <u xml:id="u-77.338" who="#MaciejRudnicki">— Słomka Adam;</u>
          <u xml:id="u-77.339" who="#MaciejRudnicki">— Słomski Andrzej;</u>
          <u xml:id="u-77.340" who="#MaciejRudnicki">— Smereczyńska Maria Władysława;</u>
          <u xml:id="u-77.341" who="#MaciejRudnicki">— Smirnow Andrzej;</u>
          <u xml:id="u-77.342" who="#MaciejRudnicki">— Smolarek Ryszard;</u>
          <u xml:id="u-77.343" who="#MaciejRudnicki">— Smoliński Andrzej;</u>
          <u xml:id="u-77.344" who="#MaciejRudnicki">— Sobecka Anna;</u>
          <u xml:id="u-77.345" who="#MaciejRudnicki">— Sobierajski Czesław;</u>
          <u xml:id="u-77.346" who="#MaciejRudnicki">— Sobotka Zbigniew;</u>
          <u xml:id="u-77.347" who="#MaciejRudnicki">— Sołtyk Grażyna;</u>
          <u xml:id="u-77.348" who="#MaciejRudnicki">— Sołtysiewicz Marian;</u>
          <u xml:id="u-77.349" who="#MaciejRudnicki">— Sosnowska Joanna;</u>
          <u xml:id="u-77.350" who="#MaciejRudnicki">— Sroczyński Roman;</u>
          <u xml:id="u-77.351" who="#MaciejRudnicki">— Stanibuła Ryszard;</u>
          <u xml:id="u-77.352" who="#MaciejRudnicki">— Staniszewska Grażyna;</u>
          <u xml:id="u-77.353" who="#MaciejRudnicki">— Staręga-Piasek Joanna;</u>
          <u xml:id="u-77.354" who="#MaciejRudnicki">— Stec Stanisław;</u>
          <u xml:id="u-77.355" who="#MaciejRudnicki">— Stefaniuk Franciszek Jerzy;</u>
          <u xml:id="u-77.356" who="#MaciejRudnicki">— Steinhoff Janusz;</u>
          <u xml:id="u-77.357" who="#MaciejRudnicki">— Stępień Władysław;</u>
          <u xml:id="u-77.358" who="#MaciejRudnicki">— Stolzman Maria;</u>
          <u xml:id="u-77.359" who="#MaciejRudnicki">— Stryjak Cezary;</u>
          <u xml:id="u-77.360" who="#MaciejRudnicki">— Styczeń Mirosław Andrzej;</u>
          <u xml:id="u-77.361" who="#MaciejRudnicki">— Suchocka Hanna;</u>
          <u xml:id="u-77.362" who="#MaciejRudnicki">— Swakoń Jacek;</u>
          <u xml:id="u-77.363" who="#MaciejRudnicki">— Swoszowski Mirosław;</u>
          <u xml:id="u-77.364" who="#MaciejRudnicki">— Syczewski Jan;</u>
          <u xml:id="u-77.365" who="#MaciejRudnicki">— Syryjczyk Tadeusz;</u>
          <u xml:id="u-77.366" who="#MaciejRudnicki">— Szarawarski Andrzej;</u>
          <u xml:id="u-77.367" who="#MaciejRudnicki">— Szczepański Wiesław Andrzej;</u>
          <u xml:id="u-77.368" who="#MaciejRudnicki">— Szczot Jacek;</u>
          <u xml:id="u-77.369" who="#MaciejRudnicki">— Szczygielski Kazimierz;</u>
          <u xml:id="u-77.370" who="#MaciejRudnicki">— Szczygieł Mieczysław;</u>
          <u xml:id="u-77.371" who="#MaciejRudnicki">— Szejnfeld Adam Stanisław;</u>
          <u xml:id="u-77.372" who="#MaciejRudnicki">— Szelwicki Franciszek;</u>
          <u xml:id="u-77.373" who="#MaciejRudnicki">— Szeremietiew Romuald;</u>
          <u xml:id="u-77.374" who="#MaciejRudnicki">— Szewc Leszek Marian;</u>
          <u xml:id="u-77.375" who="#MaciejRudnicki">— Szkaradek Andrzej;</u>
          <u xml:id="u-77.376" who="#MaciejRudnicki">— Szkop Władysław;</u>
          <u xml:id="u-77.377" who="#MaciejRudnicki">— Szmajdziński Jerzy;</u>
          <u xml:id="u-77.378" who="#MaciejRudnicki">— Szparaga Elżbieta;</u>
          <u xml:id="u-77.379" who="#MaciejRudnicki">— Szteliga Jerzy;</u>
          <u xml:id="u-77.380" who="#MaciejRudnicki">— Szwed Stanisław;</u>
          <u xml:id="u-77.381" who="#MaciejRudnicki">— Szweda Bernard;</u>
          <u xml:id="u-77.382" who="#MaciejRudnicki">— Szweda Wiesław;</u>
          <u xml:id="u-77.383" who="#MaciejRudnicki">— Szymańczyk Lech;</u>
          <u xml:id="u-77.384" who="#MaciejRudnicki">— Szymański Antoni;</u>
          <u xml:id="u-77.385" who="#MaciejRudnicki">— Szymański Jan;</u>
          <u xml:id="u-77.386" who="#MaciejRudnicki">— Szymański Zbigniew;</u>
          <u xml:id="u-77.387" who="#MaciejRudnicki">— Szynalska Renata;</u>
          <u xml:id="u-77.388" who="#MaciejRudnicki">— Szyszko Tomasz;</u>
          <u xml:id="u-77.389" who="#MaciejRudnicki">— Śledzińska-Katarasińska Iwona;</u>
          <u xml:id="u-77.390" who="#MaciejRudnicki">— Śleziak Czesław;</u>
          <u xml:id="u-77.391" who="#MaciejRudnicki">— Śmieja Krzysztof;</u>
          <u xml:id="u-77.392" who="#MaciejRudnicki">— Śnieżek Adam;</u>
          <u xml:id="u-77.393" who="#MaciejRudnicki">— Tchórzewski Krzysztof;</u>
          <u xml:id="u-77.394" who="#MaciejRudnicki">— Tomaszewska Ewa;</u>
          <u xml:id="u-77.395" who="#MaciejRudnicki">— Tomaszewski Tadeusz;</u>
          <u xml:id="u-77.396" who="#MaciejRudnicki">— Tomczak Witold;</u>
          <u xml:id="u-77.397" who="#MaciejRudnicki">— Tuszyński Zdzisław;</u>
          <u xml:id="u-77.398" who="#MaciejRudnicki">— Tworkowski Jacek;</u>
          <u xml:id="u-77.399" who="#MaciejRudnicki">— Tyczka Antoni;</u>
          <u xml:id="u-77.400" who="#MaciejRudnicki">— Ujazdowski Kazimierz Michał;</u>
          <u xml:id="u-77.401" who="#MaciejRudnicki">— Ulicki Ryszard;</u>
          <u xml:id="u-77.402" who="#MaciejRudnicki">— Umiński Andrzej;</u>
          <u xml:id="u-77.403" who="#MaciejRudnicki">— Urbańczyk Andrzej;</u>
          <u xml:id="u-77.404" who="#MaciejRudnicki">— Wachowska Urszula;</u>
          <u xml:id="u-77.405" who="#MaciejRudnicki">— Wagner Marek;</u>
          <u xml:id="u-77.406" who="#MaciejRudnicki">— Walczyńska-Rechmal Maria;</u>
          <u xml:id="u-77.407" who="#MaciejRudnicki">— Walendziak Wiesław;</u>
          <u xml:id="u-77.408" who="#MaciejRudnicki">— Walendzik Grzegorz;</u>
          <u xml:id="u-77.409" who="#MaciejRudnicki">— Waniek Danuta;</u>
          <u xml:id="u-77.410" who="#MaciejRudnicki">— Wasiński Włodzimierz;</u>
          <u xml:id="u-77.411" who="#MaciejRudnicki">— Wawak Zbigniew;</u>
          <u xml:id="u-77.412" who="#MaciejRudnicki">— Wawryniewicz Ryszard;</u>
          <u xml:id="u-77.413" who="#MaciejRudnicki">— Wądołowski Stanisław;</u>
          <u xml:id="u-77.414" who="#MaciejRudnicki">— Wełnicki Tomasz;</u>
          <u xml:id="u-77.415" who="#MaciejRudnicki">— Wende Edward;</u>
          <u xml:id="u-77.416" who="#MaciejRudnicki">— Wenderlich Jerzy;</u>
          <u xml:id="u-77.417" who="#MaciejRudnicki">— Wędrychowicz Adam;</u>
          <u xml:id="u-77.418" who="#MaciejRudnicki">— Wiaderny Józef;</u>
          <u xml:id="u-77.419" who="#MaciejRudnicki">— Wiązowski Waldemar Bogdan;</u>
          <u xml:id="u-77.420" who="#MaciejRudnicki">— Widzyk Jerzy Jacek;</u>
          <u xml:id="u-77.421" who="#MaciejRudnicki">— Wielowieyski Andrzej;</u>
          <u xml:id="u-77.422" who="#MaciejRudnicki">— Wierchowicz Jerzy;</u>
          <u xml:id="u-77.423" who="#MaciejRudnicki">— Wikiński Marek;</u>
          <u xml:id="u-77.424" who="#MaciejRudnicki">— Wilczyńska Zofia;</u>
          <u xml:id="u-77.425" who="#MaciejRudnicki">— Włodarczyk Wojciech;</u>
          <u xml:id="u-77.426" who="#MaciejRudnicki">— Woda Wiesław;</u>
          <u xml:id="u-77.427" who="#MaciejRudnicki">— Wojtczak Michał;</u>
          <u xml:id="u-77.428" who="#MaciejRudnicki">— Wojtyła Andrzej;</u>
          <u xml:id="u-77.429" who="#MaciejRudnicki">— Woźnicki Andrzej Maciej;</u>
          <u xml:id="u-77.430" who="#MaciejRudnicki">— Woźny Grzegorz;</u>
          <u xml:id="u-77.431" who="#MaciejRudnicki">— Wójcik Dariusz;</u>
          <u xml:id="u-77.432" who="#MaciejRudnicki">— Wójcik Marek Jan;</u>
          <u xml:id="u-77.433" who="#MaciejRudnicki">— Wójcik Piotr Wojciech;</u>
          <u xml:id="u-77.434" who="#MaciejRudnicki">— Wójcik Tomasz Feliks;</u>
          <u xml:id="u-77.435" who="#MaciejRudnicki">— Wrona Tadeusz;</u>
          <u xml:id="u-77.436" who="#MaciejRudnicki">— Wujec Henryk;</u>
          <u xml:id="u-77.437" who="#MaciejRudnicki">— Wyrowiński Jan;</u>
          <u xml:id="u-77.438" who="#MaciejRudnicki">— Zaborowski Zbyszek;</u>
          <u xml:id="u-77.439" who="#MaciejRudnicki">— Zaciura Jan;</u>
          <u xml:id="u-77.440" who="#MaciejRudnicki">— Zając Andrzej;</u>
          <u xml:id="u-77.441" who="#MaciejRudnicki">— Zając Jerzy Grzegorz;</u>
          <u xml:id="u-77.442" who="#MaciejRudnicki">— Zając Stanisław;</u>
          <u xml:id="u-77.443" who="#MaciejRudnicki">— Zakrzewska Jadwiga;</u>
          <u xml:id="u-77.444" who="#MaciejRudnicki">— Zakrzewski Jerzy;</u>
          <u xml:id="u-77.445" who="#MaciejRudnicki">— Zalewska Anna;</u>
          <u xml:id="u-77.446" who="#MaciejRudnicki">— Zapałowski Andrzej;</u>
          <u xml:id="u-77.447" who="#MaciejRudnicki">— Zarębski Zbigniew;</u>
          <u xml:id="u-77.448" who="#MaciejRudnicki">— Zarzycki Wojciech Szczęsny;</u>
          <u xml:id="u-77.449" who="#MaciejRudnicki">— Zawiła Marcin;</u>
          <u xml:id="u-77.450" who="#MaciejRudnicki">— Zbrzyzny Ryszard;</u>
          <u xml:id="u-77.451" who="#MaciejRudnicki">— Zemke Janusz;</u>
          <u xml:id="u-77.452" who="#MaciejRudnicki">— Zieliński Marek;</u>
          <u xml:id="u-77.453" who="#MaciejRudnicki">— Zieliński Tadeusz Jacek;</u>
          <u xml:id="u-77.454" who="#MaciejRudnicki">— Złotowski Kosma;</u>
          <u xml:id="u-77.455" who="#MaciejRudnicki">— Zych Józef;</u>
          <u xml:id="u-77.456" who="#MaciejRudnicki">— Żak Piotr;</u>
          <u xml:id="u-77.457" who="#MaciejRudnicki">— Żelazowski Andrzej;</u>
          <u xml:id="u-77.458" who="#MaciejRudnicki">— Żelichowski Stanisław;</u>
          <u xml:id="u-77.459" who="#MaciejRudnicki">— Żyliński Adam Jacek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-78">
          <u xml:id="u-78.0" who="#StanisławZając">Czy wszyscy z obecnych pań posłanek i panów posłów oddali głos?</u>
          <u xml:id="u-78.1" who="#StanisławZając">O, jeszcze jedna osoba.</u>
          <u xml:id="u-78.2" who="#StanisławZając">Jeszcze raz zwracam się do pań i panów posłów: Czy wszyscy z państwa oddali już głos?</u>
          <u xml:id="u-78.3" who="#StanisławZając">Nikt się już nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-78.4" who="#StanisławZając">Proszę sekretarzy Sejmu o obliczenie wyników głosowania.</u>
          <u xml:id="u-78.5" who="#StanisławZając">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 24. porządku dziennego: Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o środkach żywienia zwierząt (druk nr 1881).</u>
          <u xml:id="u-78.6" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu sekretarza stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pana Zbigniewa Chrzanowskiego w celu przedstawienia uzasadnienia projektu ustawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-79">
          <u xml:id="u-79.0" who="#ZbigniewChrzanowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu prezesa Rady Ministrów mam zaszczyt przedstawić uzasadnienie rządowego projektu ustawy o środkach żywienia zwierząt. Projekt ustawy dotyczy szczególnie istotnego działu produkcji zwierzęcej, jakim jest żywienie zwierząt.</u>
          <u xml:id="u-79.1" who="#ZbigniewChrzanowski">Wyrazem osiągnięć nauki w tej dziedzinie jest wprowadzenie do praktyki, stosowanie nowych ulepszonych pasz, dostosowanych do zapotrzebowania zwierząt, w celu maksymalnego wykorzystania ich potencjału genetycznego.</u>
          <u xml:id="u-79.2" who="#ZbigniewChrzanowski">Zwiększenie wykorzystania potencjalnych możliwości zwierząt wynika z wprowadzenia do składu pasz określonych substancji chemicznych lub ich mieszanin jako dodatków paszowych. Substancje te nie mogą być wprowadzane do pasz bez żadnych ograniczeń. W związku z potrzebą ochrony zdrowia zwierząt oraz koniecznością zapewnienia właściwej jakości środków spożywczych pochodzenia zwierzęcego niezbędne jest wprowadzenie odpowiednich regulacji prawnych, dostosowanych do dzisiejszego stanu wiedzy w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-79.3" who="#ZbigniewChrzanowski">Pasze i dodatki paszowe mają bezpośredni wpływ na zdrowie zwierząt i zdrowie ludzi poprzez środki spożywcze pochodzenia zwierzęcego, takie jak mięso, mleko, jaja oraz na środowisko. W żywieniu zwierząt stosowane są substancje i produkty, używane również w innych gałęziach gospodarki. Produkty przeznaczone dla zwierząt muszą jednak spełniać bardzo rygorystyczne wymagania, chodzi o aspekt ich przydatności do tego celu.</u>
          <u xml:id="u-79.4" who="#ZbigniewChrzanowski">Na całym świecie w żywieniu zwierząt stosuje się produkty przemysłu chemicznego, które wpływają na zwiększenie efektywności produkcji zwierzęcej, czego wyrazem jest zwiększenie wykorzystania pasz na jednostkę produkcji, a tym samym zmniejszenie jej kosztów. Substancje chemiczne zaliczane do grupy dodatków paszowych w zalecanych dawkach charakteryzują się bardzo korzystnymi rezultatami, jednak ich nierozważne zastosowanie może być niebezpieczne dla zdrowia zwierząt, a także ludzi jako konsumentów produktów spożywczych pochodzenia zwierzęcego oraz dla środowiska. Z tego względu niezbędne są regulacje prawne w dziedzinie żywienia zwierząt, obejmujące całokształt zagadnień dotyczących wytwarzania, wprowadzania do obrotu i stosowania pasz, dodatków paszowych i premiksów. Obowiązująca obecnie ustawa z dnia 13 lipca 1939 r. o nadzorze nad niektórymi środkami żywienia zwierząt zdezaktualizowała się ze względu na upływ czasu. Z natury rzeczy nie może ona obejmować dorobku nauki minionego 60-lecia.</u>
          <u xml:id="u-79.5" who="#ZbigniewChrzanowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przyjęte przez Polskę w Układzie Europejskim zobowiązanie dostosowania polskich przepisów do prawa Unii Europejskiej obejmuje również harmonizację w zakresie środków żywienia zwierząt. Wynikiem prowadzonych prac dostosowawczych jest projekt ustawy o środkach żywienia zwierząt, stanowiący przedmiot obecnego pierwszego czytania. Regulacje prawne zawarte w projekcie obejmują sprawy wytwarzania, wprowadzania do obrotu i stosowania w żywieniu zwierząt pasz, dodatków paszowych i premiksów oraz sprawowanie nadzoru w tym zakresie i są zgodne z prawem wspólnotowym. Prawo Unii Europejskiej dotyczące środków żywienia zwierząt, mając na względzie zdrowie zwierząt, ludzi oraz środowisko, bardzo szczegółowo reguluje kwestie związane z wytwarzaniem, wprowadzaniem do obrotu i stosowaniem środków żywienia zwierząt. Wytwarzane, wprowadzane do obrotu i stosowane w żywieniu zwierząt pasze, dodatki paszowe i premiksy powinny:</u>
          <u xml:id="u-79.6" who="#ZbigniewChrzanowski">- po pierwsze, spełniać bardzo rygorystyczne wymagania jakościowe, określone w ustawie;</u>
          <u xml:id="u-79.7" who="#ZbigniewChrzanowski">- po drugie, stymulować produkcję zwierzęcą w aspekcie dostosowania do potrzeb żywieniowych zwierząt, dla których są przeznaczone, w zależności od gatunku, wieku, kierunku użytkowania, stanu fizjologicznego, itd.;</u>
          <u xml:id="u-79.8" who="#ZbigniewChrzanowski">- po trzecie, nie wpływać ujemnie na zdrowie zwierząt i jakość środków spożywczych pochodzenia zwierzęcego oraz na środowisko.</u>
          <u xml:id="u-79.9" who="#ZbigniewChrzanowski">Uwarunkowania te stanowią nadrzędny cel, określony w prawie unijnym regulującym kwestie żywienia zwierząt, a w szczególności w dyrektywach dotyczących:</u>
          <u xml:id="u-79.10" who="#ZbigniewChrzanowski">- dodatków do pasz,</u>
          <u xml:id="u-79.11" who="#ZbigniewChrzanowski">- niepożądanych substancji i produktów w żywieniu zwierząt,</u>
          <u xml:id="u-79.12" who="#ZbigniewChrzanowski">- obrotu mieszankami paszowymi,</u>
          <u xml:id="u-79.13" who="#ZbigniewChrzanowski">- niektórych produktów stosowanych w żywieniu zwierząt,</u>
          <u xml:id="u-79.14" who="#ZbigniewChrzanowski">- składników, których użycie w mieszankach paszowych jest zabronione,</u>
          <u xml:id="u-79.15" who="#ZbigniewChrzanowski">- pasz mających na celu zaspokojenie szczególnych potrzeb żywieniowych zwierząt,</u>
          <u xml:id="u-79.16" who="#ZbigniewChrzanowski">- obrotu i stosowania enzymów, mikroorganizmów i ich preparatów w żywieniu zwierząt,</u>
          <u xml:id="u-79.17" who="#ZbigniewChrzanowski">- warunków oraz sposobów zatwierdzania i rejestracji niektórych przedsiębiorstw i pośredników działających w sektorze pasz,</u>
          <u xml:id="u-79.18" who="#ZbigniewChrzanowski">- warunków prowadzenia obrotu paszami.</u>
          <u xml:id="u-79.19" who="#ZbigniewChrzanowski">Wymienione dyrektywy stanowią tylko niewielką cząstkę obowiązującego w tym zakresie prawa Unii Europejskiej. Całokształt zagadnień w zakresie pasz, dodatków i premiksów reguluje we Wspólnocie Europejskiej ponad 200 dyrektyw i rozporządzeń.</u>
          <u xml:id="u-79.20" who="#ZbigniewChrzanowski">Projekt ustawy o środkach żywienia zwierząt, mając na względzie zdrowie ludzi i zwierząt oraz bezpieczeństwo środowiska, wprowadza regulacje prawne dotyczące:</u>
          <u xml:id="u-79.21" who="#ZbigniewChrzanowski">1) Rejestracji środków żywienia zwierząt.</u>
          <u xml:id="u-79.22" who="#ZbigniewChrzanowski">Prawo Unii Europejskiej stanowi o konieczności wprowadzenia pozytywnych wykazów substancji chemicznych i ich mieszanin oraz niektórych materiałów paszowych, które mogą być stosowane w żywieniu zwierząt. W projekcie ustawy wyrazem powyższego są zapisy stanowiące, że dodatki paszowe oraz materiały paszowe, tzw. biobiałka, do których zalicza się m.in. aminokwasy i ich sole, hydroksyanalogi aminokwasów i niebiałkowe związki azotowe mogą być wprowadzane do obrotu po uprzedniej ich rejestracji. Wpis do rejestru prowadzonego przez ministra rolnictwa i rozwoju wsi może być dokonany na podstawie wyników badań potwierdzających, że produkty są przydatne w żywieniu zwierząt oraz w zalecanych dawkach nie stwarzają zagrożeń dla zdrowia ludzi, zwierząt i środowiska.</u>
          <u xml:id="u-79.23" who="#ZbigniewChrzanowski">Zapis art. 21 projektu ustawy upoważnia ministra rolnictwa do określenia w drodze rozporządzenia zakresu badań niezbędnych do: po pierwsze, oceny przydatności produktów w żywieniu zwierząt, po drugie, określenia jednostek organizacyjnych upoważnionych do przeprowadzenia badań przedrejestracyjnych.</u>
          <u xml:id="u-79.24" who="#ZbigniewChrzanowski">Wykazy dodatków paszowych i niektórych materiałów paszowych dopuszczonych do obrotu zgodnie z wymaganiami Unii Europejskiej będą corocznie publikowane w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”.</u>
          <u xml:id="u-79.25" who="#ZbigniewChrzanowski">Art. 18 projektu ustawy stanowi ogólną zasadę określającą substancje i mieszaniny, które nie mogą być zaliczone do grupy dodatków paszowych, a zatem nie mogą być wpisane do rejestru dodatków paszowych.</u>
          <u xml:id="u-79.26" who="#ZbigniewChrzanowski">2) Warunków wytwarzania niektórych środków żywienia zwierząt:</u>
          <u xml:id="u-79.27" who="#ZbigniewChrzanowski">Przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania niektórych środków żywienia zwierząt określonych w art. 6 ust. 1 obowiązany jest spełnić wymagania techniczne i organizacyjne ustalone w ust. 2 tego artykułu. Wymagania te dotyczą w szczególności systemu wewnętrznej kontroli jakości oraz warunków, jakie muszą spełniać urządzenia i sprzęt służący do wytwarzania środków żywienia zwierząt.</u>
          <u xml:id="u-79.28" who="#ZbigniewChrzanowski">Ponadto w art. 7 ustalone są kwalifikacje osób kierujących procesem produkcji w zakresie wytwarzania środków żywienia zwierząt określonych w art. 6 ust. 1 projektu.</u>
          <u xml:id="u-79.29" who="#ZbigniewChrzanowski">Powyższe uwarunkowania dotyczą również podmiotów wytwarzających mieszanki paszowe nieprzeznaczone do obrotu: z materiałów paszowych zawierających substancje niepożądane w ilości przekraczającej ich maksymalną dopuszczalną zawartość, a także zawierających premiksy z udziałem dodatków paszowych zaliczanych do grup: antybiotyki, kokcydiostatyki i inne środki farmaceutyczne, stymulatory wzrostu.</u>
          <u xml:id="u-79.30" who="#ZbigniewChrzanowski">W celu umożliwienia odtworzenia „historii produktu” przedsiębiorca zobowiązany jest prowadzić rejestr wytworzonych pasz, dodatków paszowych i premiksów według zasad określonych w art. 8 projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-79.31" who="#ZbigniewChrzanowski">3) Obowiązku zgłaszania zamiaru podjęcia działalności gospodarczej dotyczącej wytwarzania i wprowadzenia do obrotu niektórych środków żywienia zwierząt:</u>
          <u xml:id="u-79.32" who="#ZbigniewChrzanowski">Zamiar podjęcia działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania dodatków paszowych, dla których została określona maksymalna zawartość w mieszankach paszowych, podlega zgłoszeniu wojewódzkiemu lekarzowi weterynarii. Natomiast wytwarzanie pozostałych środków żywienia zwierząt podlega zgłoszeniu wojewódzkiemu inspektorowi skupu i przetwórstwa artykułów rolnych. Zgłoszeniu podlega również działalność gospodarcza w zakresie obrotu niektórymi dodatkami paszowymi, materiałami paszowymi i premiksami. Podmiot zajmujący się obrotem obowiązany jest zapewnić również odpowiednie warunki techniczne i organizacyjne, które zostały określone w art. 6 ust. 2. Przedsiębiorcy, którzy w trakcie obrotu dokonują pakowania lub przepakowywania środków żywienia zwierząt, obowiązani są zapewnić warunki techniczne i organizacyjne wymagane przy wytwarzaniu środków żywienia zwierząt.</u>
          <u xml:id="u-79.33" who="#ZbigniewChrzanowski">Na podstawie informacji przekazywanych przez organy zobowiązane do przyjmowania zgłoszeń minister rolnictwa i rozwoju wsi będzie prowadził wykaz przedsiębiorców i podmiotów określonych w art. 31 ust. 4. Wykaz ten będzie publikowany w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”. Powyższe wynika z obowiązku określonego w Dyrektywie Rady nr 95/69 ustanawiającej warunki i sposoby zatwierdzania i rejestracji niektórych przedsiębiorstw i pośredników działających w sektorze pasz, polegającego na przekazywaniu tych informacji Komisji Europejskiej oraz innym państwom członkowskim Unii Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-79.34" who="#ZbigniewChrzanowski">4) Warunków dotyczących oznakowania środków żywienia zwierząt: Użytkownik środków żywienia zwierząt niezależnie od tego, czy jest nim wytwórca premiksów albo mieszanek paszowych lub hodowca, musi być rzetelnie poinformowany o parametrach użytkowych i właściwościach nabywanego produktu.</u>
          <u xml:id="u-79.35" who="#ZbigniewChrzanowski">Zgodnie z zasadami określonymi w prawie Unii Europejskiej każde opakowanie środków żywienia zwierząt przeznaczone do obrotu w Polsce powinno zawierać informacje w języku polskim, których zakres został określony w art. 33 ust. 2. Informacje te powinny być widoczne, czytelne i nieusuwalne.</u>
          <u xml:id="u-79.36" who="#ZbigniewChrzanowski">Projekt ustawy szczegółowo określa rodzaje środków żywienia zwierząt i warunki ich wprowadzania do obrotu w niezamkniętych opakowaniach lub pojemnikach, a także w przypadku prowadzenia obrotu luzem. W tych przypadkach odnośnie do oznakowania obowiązują identyczne wymagania jak przy prowadzeniu obrotu w zamkniętych opakowaniach.</u>
          <u xml:id="u-79.37" who="#ZbigniewChrzanowski">Jednocześnie ust. 5 tego artykułu upoważnia ministra rolnictwa do określenia w drodze rozporządzenia szczegółowych zasad oznakowania dodatków paszowych, premiksów, materiałów paszowych i mieszanek paszowych.</u>
          <u xml:id="u-79.38" who="#ZbigniewChrzanowski">5) Substancji i produktów, których wytwarzanie, wprowadzanie do obrotu i stosowanie w żywieniu zwierząt jest zabronione.</u>
          <u xml:id="u-79.39" who="#ZbigniewChrzanowski">Na podstawie upoważnienia zawartego w art. 4 ust. 3 minister rolnictwa, w porozumieniu z ministrem ochrony środowiska i z ministrem zdrowia, określi w drodze rozporządzenia szczegółowy wykaz produktów, których stosowanie w żywieniu zwierząt jest zabronione. Wykaz ten zawiera produkty, które:</u>
          <u xml:id="u-79.40" who="#ZbigniewChrzanowski">- są szkodliwe dla zwierząt, np. drożdże hodowane na n-alkanach,</u>
          <u xml:id="u-79.41" who="#ZbigniewChrzanowski">- stwarzają zagrożenia epizootyczne, np. zlewki z zakładów zbiorowego żywienia lub gospodarstw domowych, niepoddane obróbce termicznej, mogące być przyczyną bardzo groźnej choroby trzody chlewnej, tj. pomoru świń,</u>
          <u xml:id="u-79.42" who="#ZbigniewChrzanowski">- nie mają żadnej wartości pokarmowej dla zwierząt, np. opakowania.</u>
          <u xml:id="u-79.43" who="#ZbigniewChrzanowski">W związku z zagrożeniami wystąpienia tzw. choroby wściekłych krów (BSE) w art. 4 ust. 1 pkt 3 ustanawia się zakaz wytwarzania, wprowadzania do obrotu i stosowania w żywieniu zwierząt przeżuwających materiałów paszowych stanowiących źródło białka, pochodzących z tkanek ssaków. Jednocześnie ust. 2 tego artykułu określa w sposób precyzyjny odstępstwa od tego zakazu i wskazuje równocześnie reżim technologiczny wytwarzania hydrolizowanych białek ze skór zwierząt rzeźnych. Ponadto art. 4 ust. 1 pkt 4 wprowadza zakaz wytwarzania, wprowadzania do obrotu i stosowania w żywieniu zwierząt materiałów i mieszanek paszowych zawierających substancje niepożądane w ilości przekraczającej maksymalną dopuszczalną zawartość.</u>
          <u xml:id="u-79.44" who="#ZbigniewChrzanowski">Zgodnie z dyrektywą Rady nr 29/1999 w sprawie substancji i produktów niepożądanych w paszach dla zwierząt, do substancji niepożądanych zalicza się:</u>
          <u xml:id="u-79.45" who="#ZbigniewChrzanowski">- metale ciężkie, takie jak ołów, kadm, rtęć, arsen,</u>
          <u xml:id="u-79.46" who="#ZbigniewChrzanowski">- produkty, takie jak aflatoksyna, kwas pruski,</u>
          <u xml:id="u-79.47" who="#ZbigniewChrzanowski">- środki ochrony roślin,</u>
          <u xml:id="u-79.48" who="#ZbigniewChrzanowski">- nasiona chwastów,</u>
          <u xml:id="u-79.49" who="#ZbigniewChrzanowski">- zanieczyszczenia botaniczne.</u>
          <u xml:id="u-79.50" who="#ZbigniewChrzanowski">Należy podkreślić, że stosowane obecnie metody analityczne pozwalają zidentyfikować nawet najmniejsze ilości substancji określanych mianem niepożądanych, a ich całkowite wyeliminowanie z pasz jest niemożliwe. W związku z powyższym konieczne jest ustalenie granicznych zawartości tych substancji, które zgodnie ze stanem dzisiejszej wiedzy w tym zakresie nie powodują negatywnych skutków dla ludzi, zwierząt i środowiska.</u>
          <u xml:id="u-79.51" who="#ZbigniewChrzanowski">Maksymalne dopuszczalne zawartości substancji niepożądanych w paszach zostaną zawarte w rozporządzeniu ministra rolnictwa i rozwoju wsi, które zostanie wydane w porozumieniu z ministrem środowiska i z ministrem zdrowia na podstawie upoważnienia zawartego w art. 4 ust. 3 pkt 2 projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-79.52" who="#ZbigniewChrzanowski">Ustawa dopuszcza wytwarzanie mieszanek paszowych z materiałów paszowych zawierających substancje niepożądane w ilości przekraczającej dopuszczalną zawartość. Jednakże mieszanka wytworzona z takich materiałów nie może zawierać substancji niepożądanych w ilości większej niż ich maksymalna dopuszczalna zawartość (o tym mówi art. 16 ust. 2), określona w rozporządzeniu.</u>
          <u xml:id="u-79.53" who="#ZbigniewChrzanowski">Art. 16 ust. 3 projektu ustawy określa rodzaje materiałów paszowych, które nie mogą być stosowane do wytwarzania mieszanek paszowych, jeżeli zawierają substancje niepożądane w ilości większej, aniżeli zostały określone tym przepisem.</u>
          <u xml:id="u-79.54" who="#ZbigniewChrzanowski">6) Nadzór nad wytwarzaniem, obrotem i stosowaniem w żywieniu zwierząt pasz, dodatków paszowych i premiksów.</u>
          <u xml:id="u-79.55" who="#ZbigniewChrzanowski">Zgodnie z obowiązującymi w Polsce przepisami prawnymi w tym zakresie, tj. w ustawie z dnia 24 kwietnia 1997 r. o zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa oraz o Inspekcji Weterynaryjnej i w ustawie z dnia 30 czerwca 1970 r. o Inspekcji Skupu i Przetwórstwa Artykułów Rolnych, nadzór nad wytwarzaniem, obrotem i stosowaniem w żywieniu zwierząt pasz, dodatków paszowych i premiksów sprawować będą: Inspekcja Weterynaryjna w odniesieniu do warunków weterynaryjnych określonych w ustawie z dnia 24 kwietnia 1997 r. o zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa oraz o Inspekcji Weterynaryjnej i w odniesieniu do jakości zdrowotnej obejmującej zawartość substancji niepożądanych i substancji zabronionych, a także mikrobiologicznej oceny środków żywienia zwierząt. W pozostałym zakresie, a w szczególności dotyczącym wymagań technicznych i organizacyjnych obowiązujących przy wytwarzaniu i wprowadzaniu do obrotu środków żywienia zwierząt oraz prawidłowości oznakowania wprowadzanych do obrotu pasz, dodatków paszowych i premiksów, będzie odpowiedzialna Inspekcja Skupu i Przetwórstwa Artykułów Rolnych. W odniesieniu do produktów z importu zadania dotyczące nadzoru zostały przypisane granicznym lekarzom weterynarii. Dla zapewnienia prawidłowości w produkcji, obrocie i użytkowaniu środków żywienia zwierząt niezbędne będzie zapewnienie skutecznego nadzoru, którego podstawowym elementem jest kontrola wprowadzanych do obrotu pasz. Nadzór powinien odpowiadać współczesnemu stanowi wiedzy o środkach żywienia zwierząt, być dostosowany do warunków gospodarczych oraz uwzględniać zdrowie ludzi i zwierząt, a także ochronę środowiska. Zarazem nadzór ten winien być dostosowany do normatywów międzynarodowych określonych w stosownych dyrektywach Unii Europejskiej. Brak właściwego nadzoru uniemożliwi wprowadzenie w życie postanowień ustawy i zasadniczo utrudni obrót międzynarodowy środkami żywienia zwierząt i przeznaczonymi do konsumpcji środkami spożywczymi pochodzenia zwierzęcego. Skuteczna realizacja zadań w zakresie nadzoru wymagać będzie odpowiednio wyposażonego w specjalistyczną i nowoczesną aparaturę potencjału laboratoryjnego oraz dobrze przygotowanej kadry pracowników.</u>
          <u xml:id="u-79.56" who="#ZbigniewChrzanowski">Wynikająca z przepisów Wspólnoty, a zawarta w projektowanych przepisach dotyczących środków żywienia zwierząt duża ilość wskaźników jakościowych dotyczących środków żywienia zwierząt wymagać będzie dostosowania zakresu i częstotliwości kontroli wytwarzanych i wprowadzanych do obrotu pasz, dodatków paszowych i premiksów. W związku z powyższym niezbędne będzie dostosowanie potencjału laboratoryjnego będącego w dyspozycji służb kontrolnych do zakresu badań wynikającego z ustawy. Nie przewiduje się żadnych zmian instytucjonalnych w odniesieniu do kontroli wytwarzanych, wprowadzanych do obrotu i stosowanych środków żywienia zwierząt. Istniejące w naszym kraju laboratoria prowadzące badania pasz nie są przystosowane do warunków określonych w dyrektywach Unii Europejskiej i wymagają doposażenia w sprzęt laboratoryjny, który umożliwi prowadzenie analiz zgodnie z metodami obowiązującymi we Wspólnocie. Jednocześnie personel obsługujący ten sprzęt wymagać będzie przeszkolenia w zakresie jego obsługi, stosowanych metod analitycznych oraz interpretacji wyników. Przewiduje się, że całkowity koszt dostosowania potencjału laboratoryjnego w Polsce do prowadzenia analiz w zakresie wynikającym z ustawy wyniesie około 40 mln zł.</u>
          <u xml:id="u-79.57" who="#ZbigniewChrzanowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Projekt ustawy o środkach żywienia zwierząt będący obecnie przedmiotem pierwszego czytania pozwoli na kompleksowe uregulowanie zagadnień dotyczących wytwarzania, wprowadzania do obrotu i stosowania w żywieniu zwierząt pasz, dodatków paszowych i premiksów. Dostosowanie polskiego prawa w tym zakresie do legislacji Unii Europejskiej będzie mieć zasadnicze znaczenie w aspekcie zdrowia ludzi, zwierząt i ochrony środowiska, a także w aspekcie obowiązującej w krajach Wspólnoty zasady swobodnego przepływu towarów.</u>
          <u xml:id="u-79.58" who="#ZbigniewChrzanowski">Jednocześnie pragnę poinformować Wysoką Izbę, że obecnie obowiązująca przedwojenna ustawa nie zawiera przepisów mających charakter ochronny, tzn. chroniących przed wystąpieniem chorób zwierząt o genezie żywieniowej. Brak w Polsce takich regulacji ustawowych jest zasadniczą przyczyną braku dostępu do rynków Unii Europejskiej dla wytworzonych w naszym kraju środków spożywczych pochodzenia zwierzęcego, tj. wieprzowiny i wołowiny. Wprowadzenie ustawowych uregulowań zawartych w art. 4 projektu, stanowiących odzwierciedlenie obecnego stanu wiedzy w tym zakresie, oraz ich skuteczne egzekwowanie będą gwarantować bezpieczeństwo pasz dla zdrowia zwierząt i ludzi jako konsumentów środków spożywczych pochodzenia zwierzęcego. Ponadto w wyniku ustawowej regulacji tych zagadnień w przepisach o środkach żywienia zwierząt przestaną istnieć podstawowe przeszkody na drodze do uznania Polski jako kraju wolnego od choroby wściekłych krów - BSE. Konsekwencją powyższego będzie otwarcie rynków unijnych dla polskiej wieprzowiny i wołowiny. Po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej zewnętrzne jej granice znajdować się będą również w naszym kraju. Z tego względu konieczne jest wprowadzenie regulacji prawnych mających na celu ochronę rynku Wspólnoty przed produktami niewiadomego pochodzenia, a tym samym wątpliwej jakości, mogącymi stwarzać zagrożenia dla ludzi, zwierząt i środowiska.</u>
          <u xml:id="u-79.59" who="#ZbigniewChrzanowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Na zakończenie pragnę podziękować Wysokiej Izbie za wysłuchanie mojego wystąpienia oraz prosić o życzliwe przyjęcie projektu ustawy o środkach żywienia zwierząt i o skierowanie go do Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-80">
          <u xml:id="u-80.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-80.1" who="#StanisławZając">Sejm podjął decyzję o wysłuchaniu w dyskusji nad tym punktem porządku dziennego 15-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i 5-minutowych oświadczeń w imieniu kół poselskich.</u>
          <u xml:id="u-80.2" who="#StanisławZając">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-80.3" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła Leszka Dziamskiego w imieniu Klubu Parlamentarnego Akcji Wyborczej Solidarność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-81">
          <u xml:id="u-81.0" who="#LeszekFranciszekDziamski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Parlamentarnego AWS pragnę zaprezentować stanowisko klubu dotyczące rządowego projektu ustawy o środkach żywienia zwierząt (druk nr 1881). Projekt ten ma całościowo uregulować produkcję i obrót paszami, dodatkami paszowymi oraz premiksami. Przedłożona ustawa z założenia ma unowocześnić obowiązujące ustawodawstwo w przedmiotowym zakresie. Równie ważnym aspektem jej wprowadzenia jest przystosowanie naszego prawa do wymogów unijnych, do zrealizowania czego, przypomnę, jesteśmy zobowiązani w najbliższym czasie.</u>
          <u xml:id="u-81.1" who="#LeszekFranciszekDziamski">Jeśli chodzi o unowocześnienie obowiązującego prawa, zgodnie z rozwojem nauki oraz zaawansowanym postępem w zakresie produkcji, to trzeba przede wszystkim zwrócić uwagę na potrzebę regulacji zaproponowanej przez rząd. W ciągu 60 lat obowiązywania aktualnej ustawy o nadzorze nad niektórymi środkami żywienia zwierząt możliwości techniczne w zakresie przemysłu paszowego zwiększyły się ogromnie. Stąd stare ustawodawstwo nie do końca odpowiadało na potrzeby hodowców i przedsiębiorców zajmujących się produkcją oraz obrotem materiałami paszowymi. W związku z tym przepisy ustawy wprowadzające nowe oczekiwane elementy do polskiego prawa trzeba uznać za pożądane. Biorąc jednak pod uwagę wysoce specjalistyczną wiedzę wymaganą do oceny powyższych zapisów, podjęcie decyzji o uchwaleniu przez Wysoką Izbę rządowej ustawy wymagać będzie bardzo dokładnej analizy przepisów w niej zawartych pod kątem skutków, jakie może ona wywołać dla zdrowia zwierząt, bezpieczeństwa zdrowia publicznego i ekonomicznych interesów producentów pasz i samych hodowców.</u>
          <u xml:id="u-81.2" who="#LeszekFranciszekDziamski">Poddaję również pod rozwagę pań posłanek i panów posłów pytanie, czy proponowane przepisy są skonstruowane na tyle elastycznie, że nie będą wymagały nowelizacji pomimo zmian technologicznych w przemyśle paszowym i postępu w badaniach naukowych dotyczących pasz. Wydaje się, że w sytuacji, gdy dokonują się w tak szybkim tempie postępy w nauce, badaniach i w ich zastosowaniu w praktyce, trzeba brać ten element pod uwagę przy uchwalaniu nowych ustaw, które powinny być aktualne przez jak najdłuższy czas.</u>
          <u xml:id="u-81.3" who="#LeszekFranciszekDziamski">Jeśli chodzi o dostosowanie omawianej ustawy do prawa Unii, to trzeba przyznać, że jest ona nie tylko zgodna z tym ustawodawstwem, ale i że stanowiło ono pewną motywację do wprowadzenia poszczególnych zapisów. Wynika to z przedstawionych przez projektodawcę powołań na konkretne rozwiązania obowiązujące w Unii Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-81.4" who="#LeszekFranciszekDziamski">Szczególnego rozważenia wymagają zastrzeżenia Komitetu Integracji Europejskiej do pewnych rozwiązań proponowanych w przedłożonej ustawie, a mianowicie zawartych w art. 2 pkt 2, w art. 2 pkt 5 lit. a i b, w art. 2 pkt 7, oraz do innych swoistych rozwiązań zawartych w regulacji ustawowej i dotyczących delegacji dla ministra rolnictwa i rozwoju wsi. Zastanawiając się nad nimi, trzeba będzie wziąć pod uwagę interesy polskich producentów, których mamy obowiązek ochraniać w jak największym zakresie w procesach dostosowawczych.</u>
          <u xml:id="u-81.5" who="#LeszekFranciszekDziamski">Jak już wcześniej wspomniałem, wysoce specjalistyczny charakter sprawia, że ustawa wymagać będzie uważnego rozważenia w powołanej do tego podkomisji, przy poważnym zaangażowaniu specjalistów. Wątpliwości, jakie ten projekt budzi, to przykładowo zagrożenie niepełnym zabezpieczeniem własności przemysłowej producentów, których produkty poddane będą obowiązkowym badaniom. Ustawa przewiduje odpowiedni zapis uwzględniający potrzeby ochrony własności w art. 23 dotyczącym rejestracji produktów paszowych. Czy jednak własność ta będzie wystarczająco zabezpieczona w procesie badań przed wpisem do rejestru produktów? Odpowiednie i rzeczywiste uwzględnienie interesu wynalazcy wydaje się tu konieczne.</u>
          <u xml:id="u-81.6" who="#LeszekFranciszekDziamski">Za zdecydowanie pozytywny element przedstawianego projektu uznać należy art. 4 ust. 1, zabraniający wytwarzania, wprowadzania do obrotu, a także stosowania w żywieniu produktów hormonalnych. Może warto w tym miejscu wspomnieć o tym, że ta ustawa jest również aktem odpowiednim dla regulacji zagadnienia pasz wytwarzanych z produktów modyfikowanych genetycznie, które w pewien sposób przenikałyby do organizmów ludzkich. Na świecie znajdujemy odmienne podejścia do problemu żywności modyfikowanej genetycznie, można jednak pokusić się o stwierdzenie, że zdecydowanie przeważają głosy przeciwne jakimkolwiek eksperymentom genetycznym. Polska nie ma jeszcze kompleksowej regulacji tego problemu, a materia przedstawionej ustawy daje możliwość wprowadzenia pewnych rozwiązań dotyczących części zagadnień żywności genetycznie modyfikowanej. Oczywiście wymagałoby to wnikliwej analizy zagadnienia w związku z naszymi zobowiązaniami wobec Unii Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-81.7" who="#LeszekFranciszekDziamski">Zastrzeżenie może budzić art. 13, przewidujący wymóg jedynie zgłoszenia Państwowej Inspekcji Weterynaryjnej zamiaru podjęcia produkcji pasz czy obrotu paszami. Projektodawca, uzasadniając takie rozwiązanie, powołał się na odpowiednie zgłoszenia w Unii Europejskiej. Wydaje się jednak, że nie musimy wiernie naśladować wszystkich rozwiązań obowiązujących w jej krajach. Uważam, że w Polsce bardziej zasadne jest wydawanie zgody na prowadzenie takiej działalności. Wspomnę tu także o zagrożeniach związanych z nieodpowiednią produkcją materiałów paszowych czy obrotem nimi. Przecież zawsze złe pasze dla zwierząt będą ostatecznie wpływać na zdrowie ludzi. Zasadne byłoby wprowadzenie wydawania przez wojewódzkiego inspektora weterynarii zgody na przedmiotową działalność. Jest to o tyle uzasadnione, że organ ten na podstawie art. 38 niniejszej ustawy ma uprawnienia do sprawowania nadzoru nad podmiotami prowadzącymi taką działalność; stąd też jego wcześniejsza zgoda jest logiczną konsekwencją uprawnienia do nadzoru. Jeśli chodzi o nadzór sprawowany przez Inspekcję Weterynaryjną, to należy zauważyć, że przyznane jej kompetencje i obowiązki wymagać będą stworzenia wyspecjalizowanego działu w jej ramach, skupiającego odpowiednich fachowców. Uważam, w nadzorze nad produkcją pasz i obrotem paszami w ramach Inspekcji Weterynaryjnej powinni znaleźć zatrudnienie przede wszystkim technicy weterynarii.</u>
          <u xml:id="u-81.8" who="#LeszekFranciszekDziamski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Po uwzględnieniu tych niewielkich zastrzeżeń pragniemy proponować skierowanie przedłożonego projektu ustawy do dalszych prac w Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-81.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-82">
          <u xml:id="u-82.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-82.1" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła Czesława Pogodę w imieniu Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-83">
          <u xml:id="u-83.0" who="#CzesławPogoda">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej przedstawię stanowisko wobec rządowego projektu ustawy o środkach żywienia zwierząt. Projektowana ustawa ma zastąpić dotychczasowe, mocno już zdezaktualizowane przepisy prawne z 1939 r. w zakresie nadzoru nad wytwarzaniem, obrotem i przechowywaniem niektórych środków żywienia zwierząt. Można powiedzieć, że jest to swoista ustawa o zdrowej żywności, ale tym razem dla zwierząt.</u>
          <u xml:id="u-83.1" who="#CzesławPogoda">W obecnym stanie prawnym wytwarzanie, wprowadzanie do obrotu pasz, dodatków do pasz i premiksów nie wymaga zezwolenia lub koncesji. Przepisy określają jedynie wymagania jakościowe, jakie powinny spełniać środki żywienia zwierząt wprowadzane na rynek, oraz regulacje związane z nadzorem nad jakością środków żywienia zwierząt.</u>
          <u xml:id="u-83.2" who="#CzesławPogoda">Ustawa w projektowanym kształcie zapewnia ochronę konsumentów w zakresie bezpieczeństwa żywności oraz umożliwia w przyszłości funkcjonowanie nowych polskich podmiotów gospodarczych na jednolitym rynku europejskim. Omawiany projekt ustawy wprowadza zasady i warunki wytwarzania pasz, dodatków do pasz i mieszanek, tzw. premiksów, obrotu nimi oraz sprawowania nadzoru nad tą działalnością. W projekcie znalazł się zakaz wprowadzania do obrotu pasz zepsutych oraz zawierających większą ilość zanieczyszczeń i domieszek niż ilość ustalona przez ministra rolnictwa. Dobrze, że projektodawca zabrania wprowadzania substancji hormonalnych w żywieniu zwierząt gospodarskich.</u>
          <u xml:id="u-83.3" who="#CzesławPogoda">Wysoka Izbo! Nasze uwagi budzi art. 12 projektowanej ustawy, który zawiera zapis mówiący o konieczności odpowiedniego stosowania przepisów art. 5, 6 i 7, art. 8 pkt. 3 i art. 10 w przypadku wytwarzania mieszanek paszowych nieprzeznaczonych do obrotu. Zdaniem klubu SLD zachodzi tu uzasadniona wątpliwość, w jakim celu przedsiębiorca wytwarzający paszę ma wypełniać dyspozycje tych przepisów, jeżeli produkt nie będzie przeznaczony do obrotu i jaka jest definicja obrotu. W powszechnym znaczeniu słowo „obrót” odnosi się do czynności związanej z przekazywaniem prawa do produkcji innej osobie lub instytucji, niezależnie od faktu osiągnięcia lub nieosiągnięcia stosownego ekwiwalentu pieniężnego. Za dokonanie obrotu należy również uznać zużycie wewnętrzne, dla własnych potrzeb, wytwarzanych mieszanek pasz, o ile zostały one przeznaczone do żywienia zwierząt gospodarskich. Uznając powyższe uwagi należy zastanowić się nad intencją zawartą w art. 12 i stosownie dokonać uszczegółowienia tego zapisu lub jego skreślenia z projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-83.4" who="#CzesławPogoda">Natomiast w art. 16 ust. 2 znajduje się stwierdzenie dopuszczające wprowadzenie do obrotu mieszanek paszowych z materiałów zawierających substancje niepożądane w ilości przekraczającej dopuszczalną zawartość, o ile ostateczna zawartość tej substancji w wytworzonej mieszance nie będzie przekraczała jej dopuszczalnej zawartości. Niedobre wrażenie, jakie powstaje podczas lektury tego zapisu, łagodzi ust. 3 tego artykułu, wymieniający materiały zabronione do wytwarzania mieszanek paszowych. Niemniej jednak należy zastanowić się, czy w świetle ostatnich niedobrych doświadczeń zachodnioeuropejskich, o czym mówił pan minister, należy dawać tego rodzaju możliwości, jakie są zapisane w ust. 2 art. 16.</u>
          <u xml:id="u-83.5" who="#CzesławPogoda">Naszym zdaniem należy zwrócić uwagę na znane zjawisko kumulacji niektórych substancji w organizmach zwierząt, co prowadzi w skutkach do zagrożenia dla zdrowia zwierząt, a w konsekwencji również zdrowia ludzi. Należy zatem albo określić rodzaj substancji niepożądanych, których dotyczy ten zapis, albo dokonać skreślenia wyżej wymienionego zapisu z omawianego projektu.</u>
          <u xml:id="u-83.6" who="#CzesławPogoda">Wytwarzanie dodatków paszowych i premiksów, a także ich przechowywanie, wymagać będzie specjalnie do tego przystosowanych pomieszczeń, zbiorników oraz spełnienia wymogów techniczno-organizacyjnych, odpowiednich do rodzaju i zakresu prowadzonej działalności.</u>
          <u xml:id="u-83.7" who="#CzesławPogoda">Projekt ustawy przedstawia kwalifikacje, jakie powinna posiadać osoba kierująca procesem produkcji, oraz zobowiązuje producentów do pobierania z każdej serii produkowanych pasz próbek do badań i przechowywania ich jako próbek archiwalnych w celu udostępnienia organom nadzorującym produkcję pasz dla zwierząt. Naszym zdaniem jest to właściwe rozwiązanie.</u>
          <u xml:id="u-83.8" who="#CzesławPogoda">W dotychczasowej praktyce gospodarczej podjęcie działalności w zakresie wytwarzania i wprowadzenia do obrotu środków żywienia zwierząt nie wymagało koncesji lub zezwolenia. Sytuacja taka utrudnia sprawowanie nadzoru nad jakością środków żywienia zwierząt. Art. 30 projektu ustawy wprowadza obowiązek zgłoszenia zamiaru podjęcia takiej działalności co najmniej 7 dni przed jej rozpoczęciem. Wojewódzki lekarz weterynarii oraz wojewódzki inspektor skupu i przetwórstwa artykułów rolnych będą mieli obowiązek, tak jak w Unii, prowadzenia ewidencji, swoistego rejestru przedsiębiorstw wytwarzających i wprowadzających do obrotu paszę, dodatki do pasz i premiksów.</u>
          <u xml:id="u-83.9" who="#CzesławPogoda">Zdaniem klubu SLD powstaje wątpliwość co do sposobu postępowania tych przedsiębiorców, którzy już prowadzą lub zaczną prowadzić działalność w zakresie produkcji pasz przed wejściem w życie nowej ustawy. Wątpliwości wzmacnia fakt, że przepisy ustawy nie zawierają przepisów nakładających obowiązek weryfikacji warunków prowadzenia działalności w omawianym okresie i ustalenia ich zgodności z projektowaną ustawą. Należy mieć tu na uwadze fakt, że obecnie, zwłaszcza w zakresie obrotu środkami żywienia zwierząt, funkcjonuje wiele podmiotów traktujących tę działalność jako dodatkową lub uboczną. Mimo stosunkowo długiego okresu przejściowego - 12 miesięcy - podmioty te w znacznej liczbie nie będą mogły spełnić warunków zapisanych w ustawie. W tej sytuacji dalsze ich funkcjonowanie prawdopodobnie powodowałoby nierówność w prowadzeniu działalności gospodarczej w stosunku do pozostałych, spełniających wprowadzone wymogi. Natomiast rygorystyczne potraktowanie tych instytucji na rynku produkcji pasz podmiotów gospodarczych może doprowadzić do ich upadłości lub likwidacji.</u>
          <u xml:id="u-83.10" who="#CzesławPogoda">Wysoka Izbo! Projekt ustawy przewiduje, że nadzór nad wytwarzaniem, obrotem i stosowaniem środków żywienia zwierząt sprawowałyby Inspekcja Weterynaryjna oraz Inspekcja Skupu i Przetwórstwa Artykułów Rolnych. Projekt ustawy nakłada na pracowników obu inspekcji obowiązek współdziałania - zwłaszcza jeśli zostanie stwierdzone, że dany produkt nie spełnia warunków określonych w ustawie, mogą oni wtedy wspólnie wydać decyzję nakazującą jego uzdatnienie lub zniszczenie albo wskazać inne jego przeznaczenie, niezwiązane z żywieniem zwierząt. Produkty niespełniające warunków ustawy mogą być stosowane w żywieniu zwierząt tylko w celach doświadczalnych, natomiast zwierzęta użyte do celów doświadczalnych nie będą mogły być wprowadzone do obrotu, z wyjątkiem domowych. Reguluje to art. 37 ustawy, który wprowadza unormowanie określające warunki stosowania środków żywienia zwierząt niespełniających norm zawartych w ustawie. Ograniczając tę możliwość wyłącznie do celów doświadczalnych, w ust. 2 tego artykułu stwierdza się, że zwierzęta te nie mogą być wprowadzane do obrotu, z wyjątkiem zwierząt domowych. Zdaniem klubu SLD jest to zapis słuszny, jednakże dla jasności należy go rozszerzyć poprzez wskazanie sposobów postępowania z tymi zwierzętami lub wskazanie przepisów regulujących tryb postępowania.</u>
          <u xml:id="u-83.11" who="#CzesławPogoda">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Sojuszu Lewicy Demokratycznej wyraża nadzieję, że dzięki dalszym pracom legislacyjnym i wyeliminowaniu wskazanych przez nas niejasności projekt ustawy będzie stanowił dobry krok w kierunku dostosowania polskiego sektora rolno-spożywczego do wymogów Unii Europejskiej. Podkreślamy również jego pozytywne znaczenie dla krajowego rynku środków żywienia zwierząt poprzez wprowadzenie nowych zapisów prawnych wynikających z uwzględnienia postępu naukowo-technicznego. Klub Sojuszu Lewicy Demokratycznej opowiada się za skierowaniem projektu do dalszych prac w sejmowej Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-83.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-83.13" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Franciszek Jerzy Stefaniuk)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-84">
          <u xml:id="u-84.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-84.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę o zabranie głosu panią posłankę Marię Stolzman w imieniu Klubu Parlamentarnego Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-85">
          <u xml:id="u-85.0" who="#MariaStolzman">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Mam zaszczyt w imieniu Klubu Parlamentarnego Unii Wolności przedstawić opinię dotyczącą projektu ustawy o środkach żywienia zwierząt zawartego w druku nr 1881.</u>
          <u xml:id="u-85.1" who="#MariaStolzman">Proszę państwa, o tę ustawę upominaliśmy się, można tak już dzisiaj powiedzieć, wiele lat, bo właściwie od X kadencji Sejmu mówiono, że taka ustawa jest konieczna. Przemawiał za tym fakt, że ustawa, która regulowała te sprawy, w swoim głównym zarysie wywodziła się z roku 1939, a więc funkcjonowała od 60 lat. Dobrze, że chociaż sytuacja przedakcesyjna wymusiła projekt tej nowej ustawy. Jak bardzo to jest ważne w krajach Unii Europejskiej, świadczy liczba przepisów unijnych, które regulują te sprawy. Jest to, proszę państwa, istotne, ponieważ kontrola pasz i ich jakości wiąże się bezpośrednio z sytuacją gospodarczą, gdyż wiąże się ze zdrowiem zwierząt, a zatem także z kondycją finansową ich właścicieli, jak też ze zdrowiem fizycznym ludzi, którzy ostatecznie są konsumentami żywności wytworzonej ze zwierząt.</u>
          <u xml:id="u-85.2" who="#MariaStolzman">Ten projekt ustawy jest w sumie analogiczny do projektu ustawy o ochronie roślin, do projektu ustawy o nawozach i nawożeniu. We wszystkich tych ustawach określa się warunki produkcji, warunki obrotu, badania jakościowe i podział odpowiedzialności. W tym przypadku proponowane przepisy, według opinii Komitetu Integracji Europejskiej, są zgodne z tymi przepisami.</u>
          <u xml:id="u-85.3" who="#MariaStolzman">Ja mam jednak pytanie do przedstawiciela rządu. Otóż w Unii Europejskiej tego typu przepisy są niesłychanie drobiazgowe i rozbudowane. Jeżeli na przykład znajdzie się kawałek zakażonego mięsa, które nie powinno się było dostać do obrotu, to trzeba dojść do właściciela zwierzęcia, z którego to mięso pochodzi, i do zakładu, przez który to mięso przechodziło itd. Tak samo jest w przypadku pasz, tak samo jest w przypadku środków ochrony roślin - trzeba archiwizować dokumenty stwierdzające, kiedy, gdzie, ile wyprodukowano itd., żeby też w każdym przypadku można było do tego dojść. Ja rozumiem te wszystkie potrzeby, w pełni zdaję sobie sprawę z tego, jak bardzo jesteśmy jeszcze do tego nieprzygotowani, ale chciałam zapytać pana ministra - bo za mało się znam na tym, żeby sobie odpowiedzieć na to pytanie - czy w tej ustawie jest jakaś myśl polska, tzn. czy idzie się tu może dalej albo podchodzi bardziej praktycznie niż niektóre przepisy europejskie. Dlaczego o to pytam? Wszystkie tamte regulacje obowiązują od wielu lat, a mimo to co i raz mamy kolosalną aferę, jak choćby z wymienionym już tutaj BSE, czyli chorobą szalonych krów. Mimo tych wszystkich przepisów, mimo tych wszystkich regulacji dochodzi do takiej klęski, jaką była ta choroba dla hodowców bydła w Anglii i producentów wołowiny, która przez długie lata nie była dopuszczana na rynki europejskie. To jest oczywiście wielka przykrość, ale jeżeli się jeszcze weźmie pod uwagę, że to kosztowało życie szereg istnień ludzkich, to już można to nazwać klęską.</u>
          <u xml:id="u-85.4" who="#MariaStolzman">Chciałam się zapytać, czy proponowany tu system jest odwzorowaniem systemu unijnego czy też zawiera jakieś przepisy, które pozwolą na poprawę sytuacji u nas w stosunku do Unii. Jeżeli bowiem my coś tworzymy zupełnie od nowa - a w tym przypadku właściwie tworzymy to od nowa - to, ucząc się na doświadczeniach tych, którzy te przepisy stosowali, można je tak udoskonalić, żeby rzeczywiście były bardziej dostosowane do życia, a równocześnie bardzo skuteczne.</u>
          <u xml:id="u-85.5" who="#MariaStolzman">Kolejna moja uwaga do tej ustawy dotyczy, proszę państwa, badań jakości pasz. W załączniku nr 2 do rozporządzenia ministra czytamy, że laboratoriami upoważnionymi do prowadzenia badań próbek pasz, dodatków paszowych, premiksów, pobranych przez organy sprawujące nadzór nad środkami żywienia zwierząt są: laboratoria analityczne podległe Inspekcji Skupu i Przetwórstwa Artykułów Rolnych, laboratoria analityczne podległe Inspekcji Weterynaryjnej, Centralne Laboratorium Przemysłu Paszowego w Lublinie, Państwowy Instytut Weterynarii w Puławach, Instytut Zootechniki w Krakowie. Rozumiem, że pierwsze dwa rodzaje laboratoriów, tj. laboratoria Inspekcji Skupu i Przetwórstwa Artykułów Rolnych oraz laboratoria podległe Inspekcji Weterynaryjnej, czyli zakłady higieny weterynaryjnej, mówiąc dawnym językiem, będą wykonywały najczarniejszą robotę, czyli będą przeprowadzały największą liczbę badań. Pozostałe laboratoria, takie jak laboratorium przemysłu paszowego w Lublinie, PIW w Puławach czy Instytutu Zootechniki w Krakowie, to będą raczej laboratoria o charakterze metodycznym i ewentualnie o charakterze arbitrażowym, rozsądzające jakieś spory, bo oczywiście będzie bardzo dużo spraw wymagających rozstrzygnięć.</u>
          <u xml:id="u-85.6" who="#MariaStolzman">Co mnie tutaj niepokoi? Niepokoi mnie to, że, o ile znam np. laboratoria podległe Inspekcji Weterynaryjnej - znam też trochę i laboratoria Inspekcji Skupu i Przetwórstwa Artykułów Rolnych - z jednej strony one nie są odpowiednio doposażone, o czym pan minister mówił, ale z drugiej strony jest tych laboratoriów moim zdaniem za mało. Przecież nie można stwarzać sytuacji, w których trzeba będzie z próbkami pasz podróżować wiele kilometrów albo czekać tygodniami, zanim się zjawi pracownik danego laboratorium i pobierze próbki.</u>
          <u xml:id="u-85.7" who="#MariaStolzman">To może bardzo hamować w ogóle proces produkcji pasz. Trzeba pamiętać, że mamy wiele małych przetwórni pasz. Ich sytuacja ekonomiczna wcale nie jest najlepsza. Nie możemy stworzyć przepisów, które doprowadziłyby do likwidacji tych przetwórni - jeżeli oczywiście są one w porządku pod względem procesu technologicznego.</u>
          <u xml:id="u-85.8" who="#MariaStolzman">Z drugiej strony wydaje mi się, że w tej ustawie - ja się tego nie doczytałam - musi być wyraźny podział: co należy do służb zootechnicznych, co należy do służb weterynaryjnych, co należy do laboratoriów analitycznych PISiPAR, a co należy do laboratoriów inspekcji weterynaryjnej. Jedni i drudzy będą chcieli oczywiście jak najwięcej tego tortu dostać i załapać się na jak największe pieniądze, bo za tym przecież stoją wielkie pieniądze. I myślę, że jeżeli w ustawie się tego wyraźnie nie powie i nie rozgraniczy, to będzie to od początku, od wejścia w życie tej ustawy teren dużego sporu, którego by należało uniknąć.</u>
          <u xml:id="u-85.9" who="#MariaStolzman">Mam też wrażenie, że suma pieniędzy, którą określił pan minister, 40 mln zł, na wyposażenie laboratoriów, doposażenie, unowocześnienie tego wyposażenia... Nie kwestionuję tej sumy, bo się na tym nie znam, ale uważam, że koszta wprowadzenia tego systemu będą oczywiście o wiele, wiele wyższe, ponieważ trzeba będzie znacznie zwiększyć liczbę ludzi przygotowanych do przeprowadzania tego typu badań i zatrudnić ich jak gdyby dodatkowo, ponieważ dotychczas takiej pracy nie wykonywali.</u>
          <u xml:id="u-85.10" who="#MariaStolzman">Zgadzam się z panem posłem Dziamskim, że może jest to pewne wyjście dla techników weterynarii, z którymi tak na dobrą sprawę nie bardzo wiadomo, co zrobić, i którzy obecnie są przez służbę weterynaryjną traktowani, delikatnie mówiąc, po macoszemu.</u>
          <u xml:id="u-85.11" who="#MariaStolzman">Mój klub zgadza się oczywiście z koniecznością wprowadzenia w życie tej ustawy. Myślę, że wiele szczegółów, które w tej chwili jeszcze budzą wątpliwości, uda się dopracować w czasie prac w Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-86">
          <u xml:id="u-86.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-86.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę pana posła Ryszarda Smolarka o zabranie głosu w imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-87">
          <u xml:id="u-87.0" who="#RyszardSmolarek">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Mam przyjemność w imieniu klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego przedstawić stanowisko do omawianej dzisiaj ustawy o środkach żywienia zwierząt, wraz z projektami aktów wykonawczych. Trzeba przyznać, że ustawa ta, po wielu, wielu latach, zastąpi już bardzo zdezaktualizowane przepisy obowiązującej dotychczas ustawy z dnia 13 lipca 1939 r.</u>
          <u xml:id="u-87.1" who="#RyszardSmolarek">Zdaniem klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego przepisy obejmujące całą sferę regulacji produkcji pasz i obrotu nimi są zbyt późno wprowadzane. Życie pokazało, że jest to konieczne, nieuchronne, z racji tych afer, o których już tutaj była mowa - BSF, afera dioksynowa i wiele innych incydentów, przypadków zatrucia zwierząt. Mieliśmy takie sytuacje również w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-87.2" who="#RyszardSmolarek">W wyniku rozwoju gospodarki rynkowej powstało wiele dobrych i bardzo dobrych wytwórni pasz, ale powstały również takie, które balansują, funkcjonują na granicy prawa, po prostu na granicy przyzwoitości. Rynek paszowy jest obecnie nieuporządkowany - to trzeba powiedzieć. Widoczne jest od tej strony zarówno zagrożenie, jeżeli chodzi o produkcję, jeżeli chodzi o żywienie zwierząt, jak również jeżeli chodzi o bezpieczeństwo zdrowia i życia obywateli.</u>
          <u xml:id="u-87.3" who="#RyszardSmolarek">Uważamy, że przedstawiona dzisiaj ustawa wraz z przepisami wykonawczymi jest opracowana bardzo dobrze, jako dokument, który w sposób kompletny obejmuje tę bardzo obszerną sferę regulacji, która w Unii Europejskiej jest regulowana kilkudziesięcioma, nawet kilkuset dyrektywami i rozporządzeniami. Niemniej, naszym zdaniem, część regulacji, które tutaj są zaprojektowane w rozporządzeniach, powinna znaleźć się w ustawie, ponieważ sama ustawa dotyczy jedynie wybranych grup środków żywienia zwierząt, to jest otrąb, śrut, makuchów, mączek roślinnych i zwierzęcych, środków chemicznych i roślin jako dodatków paszowych i mieszanek paszowych wytworzonych z mieszania dwóch wyżej wymienionych grup środków z innymi środkami żywienia zwierząt. Pozostałe regulacje są zaprojektowane w rozporządzeniach. Oczywiście rzecz jest do dyskusji i o tym będziemy chcieli rozmawiać w komisjach, ale po analizie regulacji, które obowiązują w Unii, a także, jak się okazuje, jeszcze nieszczelności tego systemu, również w Polsce, bardziej precyzyjnie powinniśmy to zdefiniować.</u>
          <u xml:id="u-87.4" who="#RyszardSmolarek">Także jeżeli chodzi o pojęcie działalności w zakresie wytwarzania i wprowadzania do obrotu wyżej wymienionych środków żywienia, pasz, trzeba powiedzieć, że ta ustawa wprowadza określony rygor, porządek, związany z konfekcjonowaniem, opisem, znakowaniem, przestrzeganiem norm jakości. Są również, w art. 4 omawianej ustawy, bardzo ściśle określone rygory dotyczące tego, jakich środków, pasz, nie można wprowadzać do obrotu - mianowicie pasz zepsutych, pasz, których struktura ilościowa odbiega od norm, w górę i w dół, co powoduje pogorszenie jakości tych pasz - a także tego, jakich środków nie można dodawać do pasz. To wszystko oczywiście jest na dzisiaj regulowane też bardzo archaicznymi przepisami, bo z 1952 r. - te normy ustalone były przez ministra rolnictwa i reform rolnych, one niestety są zdezaktualizowane. Obecnie, po uchwaleniu tej ustawy, precyzyjnie będzie można także określić wszystkie nowe dodatki paszowe i uszlachetniacze, które w tamtym czasie jeszcze były niemożliwe do zdefiniowania i skwantyfikowania.</u>
          <u xml:id="u-87.5" who="#RyszardSmolarek">Omawiane przepisy regulują również zasady, które związane są z nadzorem nad jakością żywienia i stosowania w żywieniu tychże pasz. I tutaj, naszym zdaniem, należałoby precyzyjniej dokonać rozdziału kompetencyjnego, określić, kto na jakim etapie będzie to badał, weryfikował i monitorował, kto będzie organem odwoławczym w sensie obiektywnym dla producentów i rolników. Powstanie bowiem chaos związany z przypisaniem określonych czynności i rygorów wynikających z tej ustawy, a uwzględniając obecną sytuację, również jeżeli chodzi o laboratoria, które mogą w tej chwili występować jako uznawane, autoryzowane w zakresie badania, certyfikacji w dziedzinie produkcji pasz, dodatków paszowych, sądzę, że to też powinno znaleźć swoje odzwierciedlenie w rozporządzeniach.</u>
          <u xml:id="u-87.6" who="#RyszardSmolarek">Projektowana ustawa wprowadza do polskiego ustawodawstwa wiele nowoczesnych rozwiązań prawnych w zakresie wytwarzania pasz i dodatków paszowych oraz obrotu nimi, jak również premiksów i wszystkich innych uszlachetniaczy, które na etapie funkcjonowania dotychczasowych przepisów nie były znane i nie było możliwe ich wprowadzenie. Postęp naukowo-techniczny w produkcji pasz i obrocie nimi jest bardzo duży. Omawiana regulacja wychodzi temu naprzeciw, będzie również konsumować obszar nieuregulowanych spraw związanych z tym ogromnym postępem naukowo-technicznym, który dokonał się w rolnictwie, przemyśle paszowym.</u>
          <u xml:id="u-87.7" who="#RyszardSmolarek">Jak już wspomniano, ustawa przede wszystkim dostosowywuje ten obszar działalności do przepisów Unii Europejskiej, do wymogów życiowych wynikających z tych zagrożeń, o których już wspomnieliśmy. Dobrze się dzieje, że jest ona w tej chwili przedłożona Wysokiej Izbie, ponieważ obszar regulacji szczegółowych wynikających z rozporządzeń musi być kompatybilny do dyrektyw i rozporządzeń Rady Wspólnoty Europejskiej i musi dawać nam szanse na to, że będziemy mogli po prostu z takim prawem paszowym być partnerscy i konkurencyjni nie tylko na polskim, krajowym rynku, ale na rynkach Unii Europejskiej. Z drugiej strony, mówię to w imieniu klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego, uważamy, że w prawie paszowym, które dzisiaj omawiamy, powinny znaleźć się takie regulacje, które dawałyby szanse i chroniły małe przetwórnie i wytwórnie pasz. Spełniałyby one te wszystkie wymogi związane z nieuczciwą konkurencją bardzo dużych holdingów, konsorcjów i firm paszowych, które wkraczają bardzo agresywnie na nasz rynek. Uważamy też, że powinna tutaj bardziej być zaakcentowana sprawa związana z obrotem paszowym w ramach zaopatrzenia gospodarczego, w wypadku którego nie istnieje przedmiot handlowy. Wiele gospodarstw, szczególnie większych, ma własne mieszalnie i dlatego powinniśmy dać im szansę funkcjonowania, pod warunkiem oczywiście dostosowania się do obowiązujących przepisów czy norm.</u>
          <u xml:id="u-87.8" who="#RyszardSmolarek">Mamy jako klub jeszcze jedną wątpliwość. Otóż szereg rygorów i obowiązków, które będzie nakładała ta ustawa na instytucje monitorujące, na przemysł paszowy, jak i również na służby pracujące w tym obszarze, spowoduje konieczność zakupu nowoczesnego sprzętu, przeprowadzenia szkoleń i zdobycia dodatkowych środków finansowych na to przedsięwzięcie w takim zakresie, żeby ustawa nie była tylko pustym dokumentem, literą prawa, ale również żywym instrumentem stosowanym i funkcjonującym już w gospodarce.</u>
          <u xml:id="u-87.9" who="#RyszardSmolarek">Czy zaproponowana kwota w wysokości 40 mln zł jest wystarczająca na zapewnienie wejścia w życie tej ustawy w takim czasie, jak założył sobie rząd; integracja z Unię Europejską do 1 stycznia 2003 roku, czy to jest inna perspektywa. Jeżeli inna, to skąd mają na to pochodzić pieniądze i ewentualnie jak rząd widzi możliwość jej wdrożenia, już nie chodzi o teorię, a o wejście w życie.</u>
          <u xml:id="u-87.10" who="#RyszardSmolarek">Przedkładany projekt ustawy wraz z rozporządzeniami jest to moim zdaniem, a sądzę, że i klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego, dokument przygotowany dobrze, z kompletnym zestawem rozporządzeń wykonawczych. Trzeba powiedzieć, że rzadko się zdarza, żebyśmy mieli możliwość procedowania nad takimi dokumentami. Jest tu jeszcze, jak powiedziałem, wiele szczegółowych obszarów, które powinny być omówione i sprecyzowane w dyskusjach w komisjach. Rekomendujemy ten dokument i proponujemy skierować do pracy w Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Deklarujemy też, że aktywnie włączymy się w procedowanie nad nim. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-88">
          <u xml:id="u-88.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-88.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Lista posłów zapisanych do głosu została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-88.2" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Zgłosili się panie posłanki i panowie posłowie do zadania pytań.</u>
          <u xml:id="u-88.3" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Chciałem zapytać, czy jeszcze ktoś chciałby się zgłosić do zadania pytania?</u>
          <u xml:id="u-88.4" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Nie widzę zgłoszeń.</u>
          <u xml:id="u-88.5" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Zamykam listę zapisanych do zadania pytań.</u>
          <u xml:id="u-88.6" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę o zadanie pytania pana posła Seweryna Kaczmarka z klubu SLD.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-89">
          <u xml:id="u-89.0" who="#SewerynKaczmarek">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Chciałbym się przyłączyć do tych posłów, którzy uważają, że jest to bardzo potrzebna i oczekiwana ustawa, natomiast mam kilka wątpliwości i chciałbym, żeby odniósł się do nich pan minister. Otóż co znaczy słowo obrót w przedstawionym projekcie? W ustawie nakłada się na przedsiębiorcę obowiązek wypełnienia dyspozycji przepisów art. 12. Uważam, że powinno tu być bardziej precyzyjne uszczegółowienie tego zapisu.</u>
          <u xml:id="u-89.1" who="#SewerynKaczmarek">Kolejna moja wątpliwość. Dotychczas produkcja pasz odbywała się bez koncesjonowania. Wymogi stawiane były tylko w odniesieniu do zgodności produkcji środków żywienia zwierząt z normami branżowymi i wymogami ogólnymi, które nie były zbytnio sprecyzowane. Nie stosowało się ograniczeń odnośnie do tych, którzy chcieli produkować. Co będzie z producentami, którzy już produkują środki żywienia zwierząt lub prowadzą obrót? Czy będą weryfikowani i czy będą musieli zakończyć działalność? Czy ustanowione prawo wynikające z tego projektu ustawy będzie działało wstecz?</u>
          <u xml:id="u-89.2" who="#SewerynKaczmarek">I ostatnie pytanie. Czy ustawa dobrze zabezpiecza dopuszczanie do produkcji mieszanki z komponentów, które nie spełniają norm? Takie wątpliwości chciałem przedstawić. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-90">
          <u xml:id="u-90.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-90.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Romuald Ajchler z klubu SLD.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-91">
          <u xml:id="u-91.0" who="#RomualdAjchler">Dziękuję, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-91.1" who="#RomualdAjchler">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam dwa pytania do pana ministra. Panie ministrze, nie podlega dyskusji, że żywienie - a szczególnie skład i jakość pasz - ma ogromny wpływ na jakość mięsa, jakość mleka i jakość przetworów z nich produkowanych. Jakość ma także decydujące znaczenie dla naszego zdrowia. Nie podlega dyskusji, że ustawa jest niezbędna i powinna być jak najszybciej uchwalona. Chcę zadać pytanie, które, w moim przekonaniu, należy do najważniejszych. W Unii Europejskiej bywały przypadki, iż osuszano szamba i powstający z tego produkt był dodatkiem do pasz stosowanych w tych krajach. Mam obawy, że importowany był do naszego kraju.</u>
          <u xml:id="u-91.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Niech pan zapyta.)</u>
          <u xml:id="u-91.3" who="#RomualdAjchler">W związku z powyższym chciałbym zapytać, jak w tych przypadkach ustawa zabezpiecza, byśmy nie importowali, jako komponentów paszowych, odpadów z szamb wysuszonych?</u>
          <u xml:id="u-91.4" who="#RomualdAjchler">Projekt tej ustawy ma, w moim przekonaniu, jedną wadę. Otóż w małym stopniu, albo wcale, nie odnosi się do pasz objętościowych, bardzo ważnych, a raczej, jeśli chodzi o przeżuwacze, bydło, ma wagę znaczącą. W związku z powyższym chciałbym zapytać pana ministra: Czy nie było warto pokusić się o kompleksowe załatwienie problemu żywnościowego? Jak się zorientowałem, skoncentrowaliście się państwo przede wszystkim na mieszankach paszowych, dodatkach i premiksach.</u>
          <u xml:id="u-91.5" who="#RomualdAjchler">Mam drugie pytanie, dotyczące bezpośrednio pewnych zapisów. Dzisiaj jest wielu rolników, którzy wykonują mieszanki paszowe na użytek własnego gospodarstwa. Innymi słowy, produkcję tę rolnicy opierają na zakupie gotowych elementów, takich jak mączki mięsno-kostne, premiksy, koncentraty bądź superkoncentraty. Rozumiem, że będą one podlegały badaniom. W wyniku tych operacji w gospodarstwach produkuje się mieszanki, którymi następnie żywi się inwentarz. Czy w wypadku mieszanin będzie nałożony obowiązek na rolników co do przeprowadzania badań? Gdyby tak było, to byłoby to w moim przekonaniu nieporozumieniem. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-92">
          <u xml:id="u-92.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-92.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Marek Kaczyński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-93">
          <u xml:id="u-93.0" who="#MarekKaczyński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Panie ministrze, mam kilka pytań. Pierwsze dotyczy organizmów genetycznie modyfikowanych. Przeczytałem projekt ustawy i nie znalazłem regulacji, które dotyczyłyby tej kwestii. Proszę o odpowiedź: Dlaczego ta sprawa nie jest uregulowana w omawianym dzisiaj projekcie ustawy? Wiadomo, że w prawie Unii Europejskiej ta sprawa jest bardzo szczegółowo uregulowana, nawet określony jest minimalny zakres wprowadzania pewnych ilości takich organizmów do produkowanych pasz. Czy będzie to więc przedmiotem dodatkowej regulacji, czy jest to po prostu niedopatrzenie?</u>
          <u xml:id="u-93.1" who="#MarekKaczyński">Drugie pytanie dotyczy kompetencji wojewódzkiego lekarza weterynarii i wojewódzkiego inspektora skupu i przetwórstwa artykułów rolnych. Wydaje mi się, że w wielu miejscach tej ustawy, m.in. w art. 31, te kompetencje zlewają się, nie są wyodrębnione. Uważam natomiast, że powinny być one bardzo wyraźnie wyodrębnione, zaznaczone i wyszczególnione. Prosiłbym więc o ustosunkowanie się do tego problemu. Czy w tej ustawie nie powinny one zostać wyraźnie wyodrębnione, a jeżeli nie, to w jaki sposób to się odbędzie? Powstanie sytuacji, że będą się one powielać, może bowiem doprowadzić do pewnych konfliktów na tym polu.</u>
          <u xml:id="u-93.2" who="#MarekKaczyński">Następna sprawa, jeśli chodzi o pasze, to w stanowisku negocjacyjnym w obszarze rolnictwo stwierdzono, iż - cytuję - strona polska nie występuje o okresy przejściowe w zakresie pasz. Rząd Rzeczypospolitej stoi na stanowisku, iż w zakresie dostosowania polskiego prawa do prawa wspólnotowego nie występują problemy, które uniemożliwiałyby osiągnięcie pełnej zgodności ustawodawstwa jeszcze przed przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej. Można się z tym zgodzić, ale chciałbym poruszyć problem związany z kwestią regulacji produkcji pasz i środków żywienia zwierząt. Wiadomo, że bardzo popularnym składnikiem mieszanek paszowych jest białko odzyskiwane z padłych zwierząt. Chodzi mi o taką regulacją, której chyba w Polsce nie ma. Czy fakt, że nie mamy prawa, które by regulowało zbiórkę, utylizację, cały proces i kontrolę padłych zwierząt, nie jest przeszkodą? Czy ono nie powinno mieć również jakiegoś odniesienia w omawianej dzisiaj regulacji o środkach żywienia zwierząt? Jeżeli nie ma takiego prawa, to proszę pana ministra o odpowiedź, czy takie regulacje pojawią się w najbliższym czasie w naszym ustawodawstwie? Czy będzie propozycja takiej ustawy? Chodzi o to, aby zostało to kompleksowo uregulowane, bo to jest duży problem, który wiąże się oczywiście również ze znakowaniem zwierząt. Istnieje potrzeba umożliwienia identyfikacji padłych zwierząt w przypadku ich wyrzucania - a jest to ogromny problem - do lasów i na pola. One muszą być znakowane, również po to, aby znaleźć ich właściciela i skłonić go, żeby tego nie robił, stosując wobec niego sankcje. Generalnie, jakie rozwiązania zostaną zastosowane, aby unormować sprawę zbiórki padłych zwierząt i ich odpowiedniej utylizacji, przerobu? Można by to przecież połączyć z tą ustawą o warunkach żywienia zwierząt. Kiedy przewidywane jest wprowadzenie obligatoryjnego znakowania zwierząt? Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-94">
          <u xml:id="u-94.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-94.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Bogdan Lewandowski z klubu SLD.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-95">
          <u xml:id="u-95.0" who="#BogdanLewandowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam cztery pytania do pana ministra.</u>
          <u xml:id="u-95.1" who="#BogdanLewandowski">Pierwsze pytanie. Art. 7 projektu przewiduje, że przy wytwarzaniu dodatków paszowych i premiksów procesem produkcji powinna kierować osoba, która ukończyła studia wyższe na jednym z kierunków: biologia, biotechnologia, chemia, farmacja, inżynieria chemiczna i procesowa, kierunek lekarski, rolnictwo, technologia żywności i żywienie człowieka, weterynaria lub zootechnika. Drugi warunek: ma ona mieć co najmniej trzyletni staż pracy przy wytwarzaniu dodatków paszowych i środków farmaceutycznych. Natomiast artykuł ten przewiduje, że przy wytwarzaniu pasz procesem produkcji powinna kierować osoba, która ukończyła studia wyższe na jednym z kierunków, o których była mowa powyżej, i posiada średnie wykształcenie rolnicze, weterynaryjne lub o kierunku technologia żywności oraz co najmniej trzyletni staż pracy przy wytwarzaniu pasz. Skąd to zróżnicowanie, jeżeli chodzi o wymogi przy kierowaniu procesem produkcji? Proszę powiedzieć, jaki sens ma tutaj takie enumeratywne ujęcie tych zawodów, chodzi mi m.in. o kierunek lekarski. Trudno wymagać, żeby ginekolog, urolog czy kardiolog był odpowiednim człowiekiem do zajmowania się tego rodzaju procesem. Panie ministrze, czy nie uważa pan, że wytwarzanie dodatków paszowych i premiksów oraz wytwarzanie pasz powinno przebiegać pod kontrolą biotechnologa i nie jest tu istotne, jaka osoba będzie bezpośrednio kierować procesem produkcji?</u>
          <u xml:id="u-95.2" who="#BogdanLewandowski">Drugie pytanie. Art. 9 przewiduje, że minister rolnictwa określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe wymagania techniczne i organizacyjne przy wytwarzaniu dodatków paszowych, premiksów, materiałów paszowych i mieszanek paszowych. Panie ministrze, dobrze by było, żeby projekt ustawy już dzisiaj zawierał tego rodzaju rozporządzenia, a jeżeli dzisiaj ich nie mamy, to bardzo bym prosił o odpowiedź, w jakim czasie te rozporządzenia zostaną wydane, bo one są tutaj niezwykle - trzeba powiedzieć - istotne z punktu widzenia materii ustawowej.</u>
          <u xml:id="u-95.3" who="#BogdanLewandowski">Trzecia kwestia. Projekt ustawy nie reguluje kwestii organizmów genetycznie modyfikowanych i ich stosowania w żywieniu zwierząt. Panie ministrze, czy jest to przeoczenie, czy też świadoma konstrukcja zaproponowana przez rząd?</u>
          <u xml:id="u-95.4" who="#BogdanLewandowski">Czwarte, ostatnie pytanie. Mówił pan, panie ministrze, że laboratoria do badania pasz nie spełniają kryteriów przyjętych w krajach Unii Europejskiej. Mówił pan również, panie ministrze, że koszt modernizacji tych laboratoriów kształtuje się w granicach 40 mln zł. Czy rząd dysponuje jakąś koncepcją w tym zakresie, czy jest wyznaczony ostateczny termin zakończenia tej niezwykle ważnej, istotnej modernizacji? Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-96">
          <u xml:id="u-96.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-96.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Bogumił Andrzej Borowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-97">
          <u xml:id="u-97.0" who="#BogumiłAndrzejBorowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Do zadania dwóch pytań panu Zbigniewowi Chrzanowskiemu, sekretarzowi stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi, w debacie nad projektem ustawy o środkach żywienia zwierząt (druk nr 1881) skłoniła mnie wątpliwość, jaką powziąłem, zapoznając się z zapisami art. 6 ust. 1 ustalającego, jaka produkcja dodatków do pasz jest objęta obowiązkami wynikającymi z ustawy.</u>
          <u xml:id="u-97.1" who="#BogumiłAndrzejBorowski">Panie Ministrze! Czy znane jest panu stanowisko negocjacyjne Polski w obszarze: środowisko, w części dotyczącej stwierdzenia, że brak jest regulacji prawnych dotyczących kontrolowanego wykorzystania genetycznie zmodyfikowanych mikroorganizmów i że kompleksowe rozwiązanie spraw, zgodnie z dyrektywą Rady Europy 90/219 w sprawie kontrolowanego wykorzystania genetycznie zmodyfikowanych mikroorganizmów i z dyrektywą Rady Europy 90/220 w sprawie zamierzonego uwolnienia do środowiska genetycznie modyfikowanych organizmów planowane jest na 31 grudnia 2001 r., na gruncie ustawy dotyczącej genetycznie modyfikowanych organizmów i genetycznie zmodyfikowanych organizmów? W związku z tym czy nie uważa pan minister, że w postanowieniach art. 6 powinny zostać ujęte dodatki z wykorzystaniem genetycznie zmodyfikowanych mikroorganizmów, bo w myśl zasady co nie jest zabronione lub nie jest wymienione, może być potraktowane jako dozwolone. Na przykład czy nie uważa pan minister, że w art. 6 ust. 1 należałoby dodać pkt j: dodatki z wykorzystaniem genetycznie zmodyfikowanych organizmów, o czym w ustawie wspomniano w art. 17 ust. 6 pkt. 1a, ustanawiając równocześnie w postanowieniach końcowych, np. w art. 35, iż wytwarzanie tych dodatków będzie możliwe po uzyskaniu mocy prawnej przez ustawę, którą uprzednio miałem przyjemność zacytować.</u>
          <u xml:id="u-97.2" who="#BogumiłAndrzejBorowski">Pytanie jest ważne - poruszył je, może wzmiankował, pan Bogdan Lewandowski, jak również pan Marek Kaczyński...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-98">
          <u xml:id="u-98.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Panie pośle, to nie jest...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-99">
          <u xml:id="u-99.0" who="#BogumiłAndrzejBorowski">... jest bardzo ważne społecznie. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-100">
          <u xml:id="u-100.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-100.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Panowie posłowie, pytania, które zadajecie, powinny być precyzyjnie przygotowane a jeżeli są wątpliwości poważniejszej natury, to jest możliwość przyjścia na posiedzenie komisji sejmowej i wnikliwego przedyskutowania tych kwestii.</u>
          <u xml:id="u-100.2" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Ryszard Stanibuła z PSL.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-101">
          <u xml:id="u-101.0" who="#RyszardStanibuła">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! To dobrze, że dziś procedujemy nad długo oczekiwaną i bardzo ważną ustawą o środkach żywienia zwierząt, ale w trosce o dobre opracowanie tej ustawy chciałbym skierować do pana ministra kilka pytań. Proszę o konkretne uszczegółowienie dyspozycji art. 7 projektu ustawy, w którym mówi się o działach, którymi: powinna kierować osoba... Czy pan minister rozumie ten zapis jako fakultatywny, czy też ma on charakter obligatoryjny, bo jeśli tak, to z prawnego punktu widzenia jest on niekonkretny, nieprecyzyjny, a uważam, że taki powinien być. Prosiłbym o odpowiedź.</u>
          <u xml:id="u-101.1" who="#RyszardStanibuła">Moje zastrzeżenie budzi niespójność i niekonsekwencja zapisu art. 19 ust. 3 projektu ustawy, który daje delegację dla ministra o uznaniu badań przeprowadzonych za granicą. Proszę powiedzieć, skąd ta uznaniowość oraz czym będzie się kierował członek rządu, wydając decyzję w sprawie wpisu do rejestru produktów.</u>
          <u xml:id="u-101.2" who="#RyszardStanibuła">Kolejne pytanie. Czy nie wydaje się logiczne takie przeredagowanie przepisów art. 34 i 38, aby ich kompilacja dała spójny obraz nadzoru Inspekcji Weterynaryjnej i inspekcji skupu i czy nie uczytelniłoby to zazębiającej się problematyki? Czy nie uważa pan, panie ministrze, że podział zadań i kompetencji, jeśli chodzi o nadzór i produkcję pasz, niekonkretnie i niekompetentnie zostały zapisane w proponowanej ustawie? Wydaje mi się, że trzeba byłoby uszczegółowić, kto np. będzie badał, nadzorował, monitorował cały rynek pasz? Czy nie należałoby tutaj dominującej roli przekazać właśnie Inspekcji Weterynaryjnej? Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-102">
          <u xml:id="u-102.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-102.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Czesław Pogoda z klubu SLD.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-103">
          <u xml:id="u-103.0" who="#CzesławPogoda">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Swoje pytania chcę skierować do pana ministra.</u>
          <u xml:id="u-103.1" who="#CzesławPogoda">Panie Ministrze! Kilkadziesiąt godzin przed dzisiejszą debatą Polski Związek Producentów Pasz przysłał na moje ręce jako członka sejmowej komisji rolnictwa, także do pańskiej wiadomości, faks wnoszący wiele uwag do projektowanej ustawy, będący również wyrazem troski o polski przemysł paszowy. Na tle tych uwag kilka pytań.</u>
          <u xml:id="u-103.2" who="#CzesławPogoda">Panie ministrze, 98% polskiego przemysłu paszowego jest sprywatyzowane, około 50% znajduje się w rękach kapitału zewnętrznego. Proszę powiedzieć, jakie działania zamierza podjąć w najbliższym czasie resort rolnictwa, choćby na kanwie tej projektowanej ustawy, aby ochronić te czterdzieści parę procent polskiego przemysłu paszowego, w tym prowadzonego przez małe i średnie firmy? Oczywiście to się wiąże z tym, że te firmy dają miejsca pracy, zwłaszcza w środowisku wiejskim, ale również tu jest bardzo istotne następne pytanie. Przecież myśmy w Polsce prawie całkowicie zaniechali produkcji bobiku, łubinu i wszystkich nasion strączkowych - czy w tym zakresie również resort chce podjąć jakieś czynności, które by spowodowały, że wrócilibyśmy do produkcji surowców białkowych?</u>
          <u xml:id="u-103.3" who="#CzesławPogoda">I następne pytanie, panie ministrze. W trakcie negocjacji z Unią Europejską kompletnie pominięto, mówił o tym poseł Kaczyński, temat pasz. Natomiast w tym procesie negocjacyjnym jest zapisana pozycja: susze z roślin. To jednak jest subtelna różnica. Przy ustalaniu wielkości produkcji w ramach układu unijnego wiemy o tym, że susze pasz produkowały kiedyś państwowe gospodarstwa rolne. W tej chwili ta pozycja nie ma takiego znaczenia i w związku z tym czy tu nie nastąpi pewne zakłócenie wielkości naszej produkcji?</u>
          <u xml:id="u-103.4" who="#CzesławPogoda">Następna sprawa, panie ministrze, to, nazwę, swoisty zaklęty krąg. Wytwórcy pasz nie płacą rolnikom, oczywiście ci, którzy produkują brojlery, trzodę chlewną, nie płacą wytwórcom pasz. Z kolei tym, którzy produkują te zwierzęta, nie płacą zakłady przetwórcze mięsa. Dlaczego nie płacą? Bo w większości jest to zaopatrywanie wielkich super- i hipermarketów, które ustalają sobie terminy płatności nawet do 6 miesięcy. Czy rząd, panie ministrze, już nie resort rolnictwa, zamierza podjąć w tym zakresie jakieś czynności, choćby nawet takie, że jeżeli te super- i hipermarkety powodują, iż chcąc wejść do nich na półkę, trzeba zapłacić określone pieniądze, żeby te firmy, które przeciągają w czasie płatności, płaciły de facto podatek wyrównawczy wielkości subwencji, jaką otrzymują produkty rolne w krajach Unii Europejskiej? Czy rząd zamierza podjąć takie czynności? Dziękuję serdecznie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-104">
          <u xml:id="u-104.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-104.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Szczepan Skomra z klubu SLD.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-105">
          <u xml:id="u-105.0" who="#SzczepanSkomra">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! W art. 4 ust. 1 przedstawionego projektu ustawy znajduje się wykaz substancji zabronionych, jeśli chodzi o wytwarzanie, wprowadzanie do obrotu i stosowanie w żywieniu zwierząt, jak również zapis mówiący o substancjach dopuszczonych w żywieniu zwierząt przeżuwających. Pewne zastanowienie wzbudza fakt, że strona rządowa postanowiła część powyższych kwestii uregulować szczegółowo w ustawie w art. 4 ust. 1 pkt 1, a część pozostawić do uregulowania w rozporządzeniach wykonawczych; mam tu na myśli zastosowanie substancji o działaniu hormonalnym, tyreostatycznym i betangonistycznym. Uwagi dotyczące ust. 1 w art. 4 projektu ustawy mają również zastosowanie do ust. 2 tego artykułu, w którym znajdujemy zapis dotyczący substancji dopuszczonych w żywieniu zwierząt przeżuwających. Ustawodawca dokładnie precyzuje przepis dotyczący hydrolizowanych białek, a w ogóle nie precyzuje, jakie warunki winny spełniać inne substancje wymienione w tym ustępie oraz ich producenci.</u>
          <u xml:id="u-105.1" who="#SzczepanSkomra">Pragnę zadać pytanie, dlaczego w powyższym zapisie brakuje przepisów regulujących warunki wytwarzania i wprowadzenia do obrotu mleka w proszku przeznaczonego do podawania zwierzętom, jak również jego charakterystyki.</u>
          <u xml:id="u-105.2" who="#SzczepanSkomra">W proponowanym projekcie ustawy nie znalazłem także wyraźnego zapisu dotyczącego spoczywającego na producencie lub pośredniku obowiązku odnośnie do wprowadzenia procedury reklamacji wraz z systemem ich rejestracji oraz, w razie konieczności, systemu szybkiego wycofania z obrotu środków żywienia zwierząt. Pytam pana ministra, jak to w zasadzie ma się odbywać. Dziękuję,</u>
        </div>
        <div xml:id="div-106">
          <u xml:id="u-106.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-106.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Jan Chmielewski z klubu AWS.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-107">
          <u xml:id="u-107.0" who="#JanChmielewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Mam do pana ministra następujące pytania.</u>
          <u xml:id="u-107.1" who="#JanChmielewski">Czy w stosunku do obecnego prawa polskiego rozpatrywany projekt ustawy zdecydowanie poprawi prawodawstwo w zakresie środków żywienia zwierząt, czy wyłącznie dostosuje to prawo do prawa Unii Europejskiej? A może zrealizuje i jedno, i drugie?</u>
          <u xml:id="u-107.2" who="#JanChmielewski">Czy resort jest przygotowany do pełnego wprowadzenia w życie rozpatrywanej ustawy w ciągu 12 miesięcy od dnia jej ogłoszenia? Czy zapewnione będzie właściwe zaplecze techniczne i instytucjonalne do realizacji tej ustawy?</u>
          <u xml:id="u-107.3" who="#JanChmielewski">Czy ustawa ta nie jest zagrożeniem dla krajowych producentów paszowych? Jak będzie się pomagać tej grupie, by mając towar dobrej jakości, pozostali na rynku, przynajmniej krajowym?</u>
          <u xml:id="u-107.4" who="#JanChmielewski">Czy zdaniem pana ministra w sposób precyzyjny jest określony nadzór kontrolny w zakresie przestrzegania ustawy o środkach żywienia zwierząt? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-108">
          <u xml:id="u-108.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-108.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Józef Bergier z klubu AWS.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-109">
          <u xml:id="u-109.0" who="#JózefBergier">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym skierować dwa pytania do pana ministra w kontekście omawianej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-109.1" who="#JózefBergier">Pierwsze. Jak pan minister ocenia dotychczasową praktykę żywienia zwierząt w naszym kraju na tle innych państw Europy, w nawiązaniu np. do głośnych wydarzeń dotyczących choroby wściekłych krów?</u>
          <u xml:id="u-109.2" who="#JózefBergier">Drugie pytanie. Powszechnie wiemy o wielomilionowych nakładach na badania i kontrolę dotyczącą żywności dla zwierząt. Jak pan minister ocenia współpracę jednostek badawczych z ministerstwem rolnictwa w zakresie badań tej żywności? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-110">
          <u xml:id="u-110.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-110.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Zdzisław Podkański z klubu PSL.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-111">
          <u xml:id="u-111.0" who="#ZdzisławPodkański">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Pytanie do pana ministra. Nałożone na służby dodatkowe obowiązki, rygory pociągną za sobą znaczne koszty. Czy przewidywana na ten cel kwota 40 mln zł jest wystarczająca? Skąd będzie pochodziła, kto będzie nią dysponował i na jakich zasadach?</u>
          <u xml:id="u-111.1" who="#ZdzisławPodkański">I drugie pytanie. Rynek paszowy jest nieuregulowany. Problem ten podnosili w swoich oświadczeniach przedstawiciele klubów, jak również pan minister w pełni zdaje sobie sprawę z tego faktu, ale także nie mamy przejrzystej polityki rolnej. Skoro dzisiaj chcemy uporządkować i pozyskać na ten cel środki, czy nie istnieje, panie ministrze, obawa, że bez przejrzystej, jasnej, perspektywicznej polityki rolnej, bez uregulowania rynku paszowego ta ustawa w znacznej części stanie się martwa, a zainwestowane środki mogą okazać się w wielu przypadkach, niestety, środkami zmarnowanymi. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-112">
          <u xml:id="u-112.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-112.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Marian Cycoń z klubu Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-113">
          <u xml:id="u-113.0" who="#MarianCycoń">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Identyczne jak pan poseł Skomra pytanie miałem odnośnie do art. 4, dotyczącego substancji, których zabrania się stosować, wytwarzać i wprowadzać do obrotu w żywieniu zwierząt.</u>
          <u xml:id="u-113.1" who="#MarianCycoń">Drugie pytanie. W art. 31 projekt nakłada obowiązek ewidencjonowania przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania i prowadzenia obrotu paszami oraz dodatkami paszowymi na wojewódzkiego lekarza weterynarii oraz wojewódzkiego inspektora skupu i przetwórstwa artykułów rolnych. Czy propozycja, która obliguje dwie jednostki (Inspekcję Weterynaryjną oraz Inspekcję Skupu i Przetwórstwa Artykułów Rolnych) do prowadzenia prawie identycznej ewidencji, jest racjonalna i zasadna? Czy stoi coś istotnego na przeszkodzie, by opracować program komputerowy, który umożliwiłby prowadzenie ewidencji przez jedną jednostkę, a obydwie by z niej korzystały?</u>
          <u xml:id="u-113.2" who="#MarianCycoń">I kolejne pytanie, chociaż niedotyczące rozwiązań czysto technicznych, rodzi się przy analizie zapisu art. 38 ust. 1 pkt 1 omawianego projektu. Przewiduje on, że nadzór nad wytwarzaniem i obrotem pasz, dodatków paszowych i premiksów w zakresie warunków weterynaryjnych oraz jakości zdrowotnej środków żywienia zwierząt sprawuje Inspekcja Weterynaryjna, natomiast w zakresie spełnienia wymogów technicznych i organizacyjnych obowiązujących przy wytwarzaniu i wprowadzaniu do obrotu oraz w zakresie oznakowania pasz, dodatków paszowych i premiksów nadzór realizuje Inspekcja Skupu i Przetwórstwa Artykułów Rolnych.</u>
          <u xml:id="u-113.3" who="#MarianCycoń">Czy zatem zamiast współdziałania, do którego obydwie jednostki obliguje ust. 5 tego samego artykułu, nie lepiej będzie przy jednej z nich utworzyć komórkę nadzoru kumulującego uprawnienia nadzorcze w pełnym zakresie? Czy nie można zatrudnić specjalistów, którzy poradzą sobie z wypełnianiem zadań nadzorczych? Czy taka propozycja, jako oszczędniejsza, nie byłaby bardziej korzystna dla budżetu? Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-114">
          <u xml:id="u-114.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-114.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Były to pytania.</u>
          <u xml:id="u-114.2" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę o zabranie głosu sekretarza stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pana Zbigniewa Chrzanowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-115">
          <u xml:id="u-115.0" who="#ZbigniewChrzanowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Padło tak dużo pytań, że muszę się zorientować, od czego zacząć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-116">
          <u xml:id="u-116.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Od początku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-117">
          <u xml:id="u-117.0" who="#ZbigniewChrzanowski">Od początku, zgadza się, panie marszałku, tylko...</u>
          <u xml:id="u-117.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Najlepiej od początku.)</u>
          <u xml:id="u-117.2" who="#ZbigniewChrzanowski">Dobrze. Chciałem przede wszystkim podziękować Wysokiej Izbie za życzliwe przyjęcie projektu ustawy. Szczególne podziękowania kieruję do klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-117.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Wszyscy poparli.)</u>
          <u xml:id="u-117.4" who="#ZbigniewChrzanowski">Tak, wszyscy, ale nie tak...</u>
          <u xml:id="u-117.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie tak jak PSL.)</u>
          <u xml:id="u-117.6" who="#ZbigniewChrzanowski">Nie tak jak PSL, powiem szczerze.</u>
          <u xml:id="u-117.7" who="#komentarz">(Głos z sali: Nowa koalicja.)</u>
          <u xml:id="u-117.8" who="#ZbigniewChrzanowski">Niekoniecznie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-118">
          <u xml:id="u-118.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę odstąpić od polityki i przystąpić do rozmowy o paszy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-119">
          <u xml:id="u-119.0" who="#ZbigniewChrzanowski">Natomiast jako poseł, minister i rolnik jestem przekonany, że ta ustawa jest bardzo potrzebna polskim producentom żywności, przede wszystkim polskim rolnikom. Tak jak mówiliśmy wcześniej, ta ustawa pozwoli, proszę państwa, otworzyć rynki unijne na polską wieprzowinę i na polską wołowinę. Polscy rolnicy czekali na tę ustawę blisko 10 lat.</u>
          <u xml:id="u-119.1" who="#ZbigniewChrzanowski">Pan poseł Dziamski w wystąpieniu w imieniu klubu AWS zapytał, czy ta ustawa nie będzie nowelizowana. Proszę państwa, sytuacja w prawie dotyczącym pasz w Unii Europejskiej jest bardzo dynamiczna, rozwój nauki, rozwój techniki jest bardzo dynamiczny, w związku z czym nie można dzisiaj odpowiedzieć, czy ustawa nie będzie w najbliższym czasie nowelizowana, natomiast stąd wynika zawarcie szeregu spraw w rozporządzeniach, żeby można było prawo dynamicznie dostosowywać, nie poprzez zmiany ustawowe.</u>
          <u xml:id="u-119.2" who="#ZbigniewChrzanowski">Wielu posłów zapytało o produkcję pasz z uwzględnieniem środków modyfikowanych genetycznie. Proszę państwa, w jednej ustawie nie da się wszystkiego zawrzeć, taka ustawa jest przygotowana w Ministerstwie Środowiska, w tej chwili jest na etapie uzgodnień i ona kompleksowo rozwiąże zagadnienia ujęte w dyrektywie Rady Europy nr 90/220 i określi możliwość stosowania takich preparatów.</u>
          <u xml:id="u-119.3" who="#ZbigniewChrzanowski">Pan poseł Pogoda poruszył bardzo ważną sprawę, która we mnie też wzbudziła pewne wątpliwości, dotyczące tego, co to znaczy nieprzeznaczone do obrotu i czy podmioty, które dzisiaj produkują pasze nieprzeznaczone do obrotu nadal będą mogły je produkować. Chodzi tu głównie, powiedzieć trzeba szczerze, o gospodarstwa rolne, które produkują pasze na własne potrzeby. Trzeba wyraźnie oddzielić, proszę panów posłów i pań posłanek, znajdujących się na sali, sprawę koncentratów, superkoncentratów, mieszanek paszowych od dodatków paszowych i premiksów. To są zupełnie oddzielne sprawy. Tak jak dzisiaj w gospodarstwach rolnych odbywa się produkcja pasz na bazie koncentratów, superkoncentratów, ona będzie się odbywała w takich samych warunków organizacyjno-technicznych. Chodzi o to, żeby produkcja pasz nie odbywała się z udziałem premiksów i dodatków paszowych. Dzisiaj zdarza się, także w gospodarstwach rolnych, że gospodarze stosują premiksy w celu zaoszczędzenia kosztów produkcji, ale nie posiadają odpowiednich urządzeń, w których mogliby dobrze wyprodukować mieszanki paszowe i może okazać się, że w dawce żywieniowej jest zbyt duża koncentracja niepożądanych składników, niepożądanych substancji. Ma to ogromny wpływ nie tylko na zdrowie zwierząt — z tego powodu są upadki, z tego powodu jest ograniczona efektywność produkcji — a także na zdrowie nas, konsumentów. Tutaj jest to wyraźnie oddzielone. Nie chciałbym, żeby z tych artykułów wynikało przesłanie do rolników, że po wprowadzeniu ustawy nie będą oni mogli w swoich gospodarstwach produkować pasz. Tak nie będzie, określone będą tylko odpowiednio przystosowane do tego koncentraty i superkoncentraty.</u>
          <u xml:id="u-119.4" who="#ZbigniewChrzanowski">Pytanie pana posła Pogody dotyczyło także tego, co z producentami, którzy aktualnie znajdują się na rynku, także z podmiotami dokonującymi obrotów. Nie jest prawdą, że one zostaną zaskoczone, art. 43 wyraźnie mówi, że po wprowadzeniu ustawy podmioty te będą miały obowiązek zgłoszenia w ciągu 3 miesięcy, zaś ustawa daje vacatio legis 12 miesięcy, czyli podmioty będą miały 9 miesięcy na dostosowanie się.</u>
          <u xml:id="u-119.5" who="#ZbigniewChrzanowski">Pani poseł Stolzman podniosła kwestię, czy jest tutaj jakaś myśl polska, ale jak sama powiedziała na początku, prawo unijne w tym zakresie jest bardzo drobiazgowe i rozbudowane, tak że trudno dzisiaj powiedzieć o jakiejś szczególnej myśli polskiej, o szczególnych rozwiązaniach, które moglibyśmy zastosować. Niewątpliwie nowością w porównaniu z Unią jest obowiązek zgłoszenia podmiotu prowadzącego działalność w zakresie wytwarzania pasz lub obrotu dodatków paszowych, w Unii zaś taki obowiązek polega na uzyskania zezwolenia. Niewątpliwie odbiurokratyzuje to proces dochodzenia i myślę, że w ten sposób usprawni kontrolę.</u>
          <u xml:id="u-119.6" who="#ZbigniewChrzanowski">Pani poseł podniosła też kwestię liczby laboratoriów. Wysoka Izbo! Obecny trend na świecie jest taki, aby zmniejszać liczbę laboratoriów, natomiast w zamian wprowadzać odpowiednie technologie, specjalistyczne techniki diagnostyczne, które pozwolą na szybką reakcję, np. w Stanach Zjednoczonych są 3 laboratoria. Wszystkie próbki są przesyłane pocztą, jest to możliwe do zastosowania u nas; chodzi o szybką reakcję, o szybkie przesłanie i szybki wynik. Nie sądzę, żeby był problem z liczbą laboratoriów.</u>
          <u xml:id="u-119.7" who="#ZbigniewChrzanowski">Często podnoszone były przez panie posłanki i panów posłów kwestie podziału kompetencji. Otóż jednoznacznie odpowiadam, że ten podział kompetencji jest w ustawie. Zgodnie z obowiązującymi przepisami ustawy o zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa oraz Inspekcji Weterynaryjnej, a także ustawy o Inspekcji Skupu i Przetwórstwa Artykułów Rolnych zadania w zakresie nadzoru zostały podzielone pomiędzy dwie inspekcje. Odnośnie do jakości zdrowotnej - chodzi tu o mikrobiologiczną ocenę, zawartość substancji niepożądanych i substancji zabronionych w środkach żywienia zwierząt - nadzór pełnić będzie Inspekcja Weterynaryjna. W pozostałym zakresie zadania wynikające z nadzoru nad paszami, dodatkami paszowymi i premiksami przypisano Inspekcji Skupu i Przetwórstwa Artykułów Rolnych. W przypadku importu środków żywienia zwierząt zadania dotyczące właściwej jakości produktów wprowadzanych na polski obszar celny przypisano granicznym lekarzom weterynarii.</u>
          <u xml:id="u-119.8" who="#ZbigniewChrzanowski">Pan poseł Smolarek w imieniu klubu PSL pytał o małe przetwórnie i wytwórnie pasz. Czy będzie jakakolwiek ochrona na rynku polskim? Trzeba jednoznacznie powiedzieć, że te przetwórnie i wytwórnie pasz będą miały podobne warunki. Będą musiały oczywiście dostosować się do warunków organizacyjno-techniczno. Pytanie o kapitał zagraniczny, który funkcjonuje na rynku polskim. Ten kapitał jest i problem powinien być raczej skierowany do Ministerstwa Skarbu Państwa. Natomiast powiem, że ten kapitał korzysta z polskich surowców, z polskich zbóż i zatrudnia polskich pracowników. Myślę, że także nadzór w wypadku tego kapitału jest dzisiaj polski i nie widzę w związku z tym jakiegoś większego problemu.</u>
          <u xml:id="u-119.9" who="#ZbigniewChrzanowski">Pan poseł Smolarek pytał o środki. Czy te środki są zaplanowane? Tak. Ministerstwo rolnictwa zwróciło się o 20 mln zł w wypadku budżetu na 2001 r. i planuje zwrócić się o kolejne 20 mln zł w wypadku budżetu na 2002 r. Uznajemy, że są to wystarczające środki na dostosowanie laboratoriów. To wynika z konsultacji przeprowadzonych m.in. z laboratoriami w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-119.10" who="#ZbigniewChrzanowski">Pan poseł Kaczmarek zapytał: Co to znaczy obrót? Obrót to po prostu obrót handlowy. Wydaje mi się, że chodzi panu o materiały, które nie są przeznaczone do obrotu. Otóż materiały, które nie są przeznaczone do obrotu, są przeznaczone do konsumpcji zwierząt we własnym zakresie. Takie jednak środki spożywcze jak wieprzowina czy wołowina podlegają obrotowi, czyli w zasadzie cały ciąg produkcji od pola na stół podlega pewnemu obrotowi.</u>
          <u xml:id="u-119.11" who="#ZbigniewChrzanowski">Pytanie dotyczące 3 miesięcy na dostosowanie - o tym już mówiłem.</u>
          <u xml:id="u-119.12" who="#ZbigniewChrzanowski">Pan poseł Ajchler podniósł problem tzw. afery szlamowej, która miała miejsce we Francji. Otóż w rozporządzeniu określającym substancje niepożądane, których nie można używać do produkcji pasz, wyraźne jest mowa o tej substancji paszowej.</u>
          <u xml:id="u-119.13" who="#ZbigniewChrzanowski">Była mowa o paszach gospodarskich, żeby objąć je tym prawem. Otóż dzisiaj nie ma takich uregulowań nawet w Unii Europejskiej, żeby wszystkie pasze gospodarskie objąć prawem o środkach żywienia zwierząt. W związku z tym nazwa - prawo o środkach żywienia zwierząt, a nie - prawo paszowe. Na początku była propozycja nazwania tej ustawy prawem paszowym, ale w trakcie uzgodnień międzyresortowych zwrócono nam uwagę, że ona nie obejmuje całej palety barw, czyli wszystkich pasz stosowanych w gospodarstwach, takich jak pasze objętościowe, kiszonka czy siano. W związku z tym zdecydowaliśmy się nazwać tę ustawę ustawą o środkach żywienia zwierząt. Jeśli chodzi o koncentraty, to już mówiłem.</u>
          <u xml:id="u-119.14" who="#ZbigniewChrzanowski">Pan poseł Kaczyński pytał o organizmy modyfikowane genetycznie - mówiłem o tym. Kompetencje - mówiłem. Stanowisko negocjacyjne, utylizacja. Otóż utylizacja jest procesem sanitarnym, który podlega zupełnie innym rozwiązaniom. W jednej ustawie nie da się zawrzeć wszystkich uregulowań. W resorcie pracujemy w tej chwili nad przygotowaniem specjalnego programu dotyczącego utylizacji w Polsce. Niewątpliwie jest to problem. Należy go jak najszybciej rozwiązać. Będzie on na pewno rozwiązany w pakiecie weterynaryjnym, w ustawie weterynaryjnej, która także jest przygotowywana obecnie w resorcie rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-119.15" who="#ZbigniewChrzanowski">Jeśli chodzi o problemy, które pan podnosił o identyfikacji zwierząt, to trwają prace nad przygotowaniem takiego systemu i też w odpowiednich ustawach, w całym systemie identyfikacji zwierząt, który jest niezmiernie ważny z racji tego, że przystępujemy do Unii Europejskiej, będzie to uwzględnione.</u>
          <u xml:id="u-119.16" who="#ZbigniewChrzanowski">Pan poseł Lewandowski pytał o osoby wykwalifikowane itd. Chcemy, żeby to było wykształcenie de facto biologiczne. Natomiast co do różnicy między wykształceniem wyższym a wykształceniem średnim, otóż pierwszy proces wytwarzania pasz dotyczy substancji, dodatków paszowych bardzo skomplikowanych, tzn. takich, które zawierają substancje niepożądane, co wymaga odpowiedniego procesu technologicznego. Drugi proces wytwarzania dotyczy mieszanek paszowych, gdzie można stosować już premiksy, dodatki paszowe nie tak bardzo skondensowane.</u>
          <u xml:id="u-119.17" who="#ZbigniewChrzanowski">Pan poseł podnosił sprawę bodajże rozporządzenia... Czy mógłby pan poseł przypomnieć?</u>
          <u xml:id="u-119.18" who="#komentarz">(Głos z sali: Chodziło o kwestie techniczno-organizacyjne.)</u>
          <u xml:id="u-119.19" who="#ZbigniewChrzanowski">Tak. Techniczno-organizacyjne, przypominam sobie. To rozporządzenie jest w tej chwili opracowywane w ministerstwie rolnictwa. Zostanie ono jak najszybciej przedstawione Wysokiej Izbie w pracach komisji.</u>
          <u xml:id="u-119.20" who="#ZbigniewChrzanowski">Modyfikowane organizmy. Zapewnienie, tak jak już powiedziałem: 2001 r. - 20 mln, 2002 r. - kolejne 20 mln.</u>
          <u xml:id="u-119.21" who="#ZbigniewChrzanowski">Pan poseł Borowski - odpowiedziałem na pytanie.</u>
          <u xml:id="u-119.22" who="#ZbigniewChrzanowski">Pan poseł Stanibuła - oczywiście, obligatoryjne.</u>
          <u xml:id="u-119.23" who="#ZbigniewChrzanowski">Badania uznane za granicą - jeżeli są to badania prowadzone przez niezależne ośrodki, dlaczego mamy ich nie uznać. Otóż możemy je uznać, przystępujemy do Unii Europejskiej. Rejestr wszystkich dodatków paszowych, który jest opracowywany przez Komisję Europejską, będzie obowiązywał po przystąpieniu do Unii, do czasu przystąpienia będzie to w gestii ministra rolnictwa i rozwoju wsi.</u>
          <u xml:id="u-119.24" who="#ZbigniewChrzanowski">Podział kompetencji - już odpowiedziałem.</u>
          <u xml:id="u-119.25" who="#ZbigniewChrzanowski">Rynek paszy. Pan poseł Pogoda podniósł kwestie, które niestety nie dotyczą tej ustawy. Trudno mi odpowiadać w imieniu rządu, nie czuję się do tego upoważniony. Natomiast jeśli chodzi o polski przemysł paszowy, to już wcześniej mówiłem o kapitale, który jest w takiej, a nie innej proporcji. Ten kapitał nie przyszedł, powiem szczerze, za naszej kadencji, on przyszedł dużo wcześniej. I tak, jak powiedziałem, on odgrywa tu pewną rolę, ale też odegrał pewną rolę, w moim mniemaniu, w całym przygotowaniu jakości pasz w Polsce, wprowadzeniu nowych technologii. To niewątpliwie wpłynęło na jakość produkcji w Polsce i na to, jak efektywnie dzisiaj jest opanowana produkcja w gospodarstwach rolnych.</u>
          <u xml:id="u-119.26" who="#ZbigniewChrzanowski">Pan poseł Skomra pytał, dlaczego część substancji niepożądanych jest określona ustawowo, a część w rozporządzeniu. To jest bardzo ważna sprawa. To dotyczy kwestii choroby wściekłych krów, tzw. BSE i pomoru świń. Otóż to musi być ustawowo określone, ponieważ to gwarantuje nam dostęp do rynków unijnych. Gdyby brakowało takiego ustawowego określenia, moglibyśmy zapomnieć, że tak powiem, o udziale naszych produktów spożywczych, konkretnie wołowiny i wieprzowiny, na rynku Unii Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-119.27" who="#ZbigniewChrzanowski">Pan poseł Chmielewski - czy ta ustawa polepszy prawo? Tak, wykorzystujemy tutaj doświadczenia nauki ostatnich sześćdziesięciu lat, niewątpliwie ta ustawa polepszy prawo w zakresie produkcji i obrotu pasz w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-119.28" who="#ZbigniewChrzanowski">Czy wystarczy okres 12 miesięcy? Uznaliśmy, że taki okres jest wystarczający. Tak jak powiedziałem, podmioty, które funkcjonują na rynku, będą miały możliwość dostosowania warunków produkcji przez okres 12 miesięcy, a w rzeczywistości przez 9 miesięcy po zgłoszeniu.</u>
          <u xml:id="u-119.29" who="#ZbigniewChrzanowski">Pozostałe kwestie - już odpowiedziałem.</u>
          <u xml:id="u-119.30" who="#ZbigniewChrzanowski">Dotychczasowa praktyka żywieniowa — pan poseł Bergier. Rzeczywiście, dotychczasowa praktyka żywieniowa jest w Polsce nie najlepsza. Otóż są podmioty, które produkują bardzo dobre pasze, ale jest także dużo podmiotów, które działają na rynku w sposób dziki, zdarzają się przypadki, niestety, że w paszach znajdują się takie substancje jak trociny, Bóg wie co, które powodują, że rolnik, w ten sposób oszukiwany, nie może, że tak powiem, efektywnie produkować. Proszę państwa, mam nadzieję, że sprostałem państwa oczekiwaniom, jeśli chodzi o odpowiedzi. Jeszcze raz dziękuję za życzliwe przyjęcie tej ustawy. Jeżeli padną jeszcze jakieś dodatkowe pytania, to jestem gotowy odpowiedzieć na nie na piśmie. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-120">
          <u xml:id="u-120.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-120.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-120.2" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Marszałek Sejmu po zasięgnięciu opinii Prezydium Sejmu proponuje, aby Sejm skierował rządowy projekt ustawy o środkach żywienia zwierząt, zawarty w druku nr 1881, do Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi w celu rozpatrzenia.</u>
          <u xml:id="u-120.3" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-120.4" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-120.5" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 25. porządku dziennego: Pierwsze czytanie rządowych projektów ustaw:</u>
          <u xml:id="u-120.6" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">1) o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (druk nr 1887),</u>
          <u xml:id="u-120.7" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">2) o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej (druk nr 1934).</u>
          <u xml:id="u-120.8" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę o zabranie głosu podsekretarza stanu w Ministerstwie Środowiska pana Marka Michalika w celu przedstawienia uzasadnień projektów ustaw.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-121">
          <u xml:id="u-121.0" who="#MarekMichalik">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu rządu pana premiera Jerzego Buzka mam zaszczyt przedstawić projekty dwóch ustaw: o opakowaniach i odpadach opakowaniowych, a także o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej. Są to dwa bardzo ważne projekty, które dopełniają projekty już referowane Wysokiej Izbie. To siódma i ósma z kolei nowelizacja - a właściwie dwa nowe projekty, które przygotowało Ministerstwo Środowiska, a w tej chwili przedstawia rząd.</u>
          <u xml:id="u-121.1" who="#MarekMichalik">W gruncie rzeczy owe projekty są ostatnimi projektami, które dostosowują polskie prawo do prawa, ustawodawstwa unijnego. W przyszłym roku będziemy jedynie przedstawiali jeszcze jedną ważną ustawę - była ona omawiana we wcześniejszej debacie - ustawę o organizmach genetycznie zmodyfikowanych. Tak więc te dwie ustawy praktycznie zamykają proces dostosowania polskiego prawodawstwa do prawa unijnego.</u>
          <u xml:id="u-121.2" who="#MarekMichalik">Projekt ustawy o opakowaniach i odpadach opakowaniowych określa wymagania, jakim muszą odpowiadać opakowania, i sposoby postępowania z odpadami opakowaniowymi. Z kolei projekt ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej określa obowiązki przedsiębiorców i importerów, wprowadzających na rynek krajowy opakowania lub wybrane produkty, w zakresie gospodarowania odpadami powstającymi z tych produktów i opakowań, ze względu na wymogi ochrony środowiska oraz ze względu na zapewnienie ochrony zdrowia i życia ludzi.</u>
          <u xml:id="u-121.3" who="#MarekMichalik">Przygotowując w Ministerstwie Środowiska projekt ustawy o odpadach, podjęto decyzję, że zagadnienia odpadów opakowaniowych zostaną wyłączone z tego projektu, który jest obecnie przedmiotem prac parlamentu i podkomisji pana posła Józefa Górnego; jednocześnie ów projekt stanie się przedmiotem odrębnej ustawy. Jest to podyktowane zarówno charakterem tych odpadów, jak i wymaganiami zawartymi w dyrektywie Unii Europejskiej dotyczącej opakowań. Prezentowany projekt ustawy o opakowaniach dotyczy zarówno opakowań, jak i powstających z nich odpadów. W jednym akcie prawnym zawarte będą regulacje prawne dotyczące całego „cyklu życia” opakowań, od momentu powstania opakowania do momentu wycofania go z użytku i odzysku lub unieszkodliwienia. W ten sposób udało się przejrzyście określić obowiązki poszczególnych ogniw tzw. łańcucha opakowaniowego, tj. obowiązki producentów opakowań, producentów produktów w opakowaniach, ich sprzedawców i użytkowników. Jest to zgodne z podejściem przyjętym w odpowiednich przepisach Unii Europejskiej. Jednocześnie projekt tej ustawy nie narusza wymagań przewidzianych dla opakowań w przepisach odrębnych, określających głównie wymagania higieniczno-sanitarne istotne z punktu widzenia ochrony zdrowia i życia ludzi. Dotyczy to przede wszystkim przepisów o żywności i żywieniu - ustawa z 25 listopada 1970 r. - oraz przepisów o środkach farmaceutycznych - ustawa z dnia 10 października 1991 r. o środkach farmaceutycznych, materiałach medycznych, aptekach, hurtowniach i inspekcji farmaceutycznej. Natomiast projekt ustawy o obowiązkach przedsiębiorców proponuje wprowadzenie nowych instrumentów ekonomicznych do polskiego prawa ochrony środowiska jako narzędzi stymulujących realizację obowiązków w zakresie gospodarowania odpadami poużytkowymi i opakowaniowymi, to jest opłat produktowych i opłat depozytowych. Pragnę przy tej okazji dodać, że prace i dyskusje nad wprowadzeniem w Polsce nowych instrumentów ekonomicznych w ochronie środowiska, stosowanych od dawna w krajach o gospodarce rynkowej, były bezskutecznie prowadzone już od kilku lat. Dopiero temu rządowi udało się doprowadzić te prace do końca i po raz pierwszy przedstawić systemowe propozycje w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-121.4" who="#MarekMichalik">Jest to zupełnie nowe prawo, zupełnie nowe ustawodawstwo - wiążą się z tym oczywiście określone problemy. Jeżeli wprowadza się do polskiego prawa zupełnie nowe rozwiązanie - a jest to nowa ustawa, są to nowe instrumenty ekonomiczne - to oczywiście jest to niezwykle trudne.</u>
          <u xml:id="u-121.5" who="#MarekMichalik">W ekspertyzie sejmowej przeczytałem, że właściwie ustawa, którą przygotowaliśmy i przesłaliśmy Wysokiej Izbie, nie powinna zostać przyjęta, powinna zostać odrzucona. Oczywiście bardzo szanuję to, co piszą prawnicy na temat tych rozwiązań, chciałbym zwrócić jedynie uwagę, że problem, z którym chcieliśmy się uporać, jest bardzo trudny. Po raz pierwszy wprowadzamy to do polskiego prawodawstwa, więc mimo że ta ustawa zawiera zapewne jakieś uchybienia, o których będzie przecież jeszcze mowa, należy uznać, że procedura i mechanizmy, które tutaj wprowadzamy, są niezwykle ważne.</u>
          <u xml:id="u-121.6" who="#MarekMichalik">Podstawowym celem wprowadzenia systemu opłat produktowych i depozytowych jest ograniczenie niekorzystnego wpływu na środowisko zużytych produktów, które odznaczają się dużą szkodliwością (np. akumulatory, baterie czy lampy wyładowcze) oraz są użytkowane w sposób masowy i rozproszony. Najlepszym przykładem są tutaj oczywiście opakowania, które są objęte tą ustawą - opakowania wszelkiego asortymentu. System ten ma zapewnić także stworzenie warunków do powstania rynku na zużyte produkty i surowce wtórne, które w innym przypadku stałyby się odpadami uciążliwymi dla środowiska. Dotyczyć to będzie w pierwszym etapie takich produktów, jak akumulatory kwasowe, akumulatory niklowo-kadmowe, ogniwa i baterie galwaniczne, lampy wyładowcze, oleje smarowe, opony, urządzenia chłodnicze i klimatyzacyjne oraz opakowania.</u>
          <u xml:id="u-121.7" who="#MarekMichalik">W moim przekonaniu zakres regulacji, który proponujemy w tej ustawie, jest bardzo szeroki. Poprzednio także trwały prace nad ustawą, która wprowadzałaby opłaty produktowe i opłaty depozytowe. Ów zakres był wówczas rzeczywiście szerszy. W tym przypadku na początku też był szerszy, jednakże muszę powiedzieć, że jestem zadowolony z powodu zakresu, który udało się tą ustawą wprowadzić. Jednocześnie jest tak, że ów zakres odnosi się oczywiście w jakiś sposób do rozporządzeń i dyrektyw Unii Europejskiej - praktycznie obciążyliśmy opłatami produktowymi i depozytowymi tylko te produkty, o których mówi się w dyrektywach Unii Europejskiej (bądź będzie się mówić w przyszłości), np. lampy wyładowcze.</u>
          <u xml:id="u-121.8" who="#MarekMichalik">Przedkładane obecnie rządowe projekty ustaw zostały sporządzone również pod kątem odpowiedniego dostosowania prawa polskiego do prawa wspólnotowego. W szczególności chodzi o dostosowanie do wymagań wynikających z dyrektyw: nr 75 w sprawie odpadów (zmienionej dyrektywą nr 91), nr 75 w sprawie olejów odpadowych, nr 91 regulującej postępowanie dotyczące odzysku i kontrolowanej likwidacji zużytych baterii i akumulatorów zawierających szkodliwe substancje, nr 94 w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych oraz protokołu montrealskiego i rozporządzenia rady nr 3093 w sprawie substancji zubożających warstwę ozonową. Dotychczas w prawie polskim praktycznie brak było regulacji w zakresie odpowiedzialności za odpady poużytkowe uciążliwe dla środowiska, w tym i opakowaniowe, i postępowania z nimi. Obecnie obowiązująca ustawa z dnia 27 czerwca 1997 r. o odpadach jedynie nakłada na podmioty gospodarcze obowiązek wykorzystywania ich jako surowców wtórnych, jeżeli jest to uzasadnione technologicznie i ekonomicznie (zapis art. 16), oraz oznaczania opakowań po substancjach trujących i organizacji obrotu nimi (art. 17 i 18). Trzeba powiedzieć, że rozwiązania istniejące w tej ustawie są niewystarczające i nie zmieniają w żaden sposób złej praktyki polegającej na tym, że opakowania lądują wprost na składowiskach odpadów. W praktyce zapis o uzasadnieniu technologicznym i ekonomicznym jest odczytywany w ten sposób, że po prostu nie trzeba tego robić.</u>
          <u xml:id="u-121.9" who="#MarekMichalik">Proponowane w projekcie ustawy o obowiązkach przedsiębiorców rozwiązania stanowią przełomowe i rewolucyjne zmiany w polskim prawodawstwie z zakresu ochrony środowiska. Prócz wprowadzenia nowych instrumentów ekonomicznych nakładają one bowiem obowiązki w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami już nie tylko na ich wytwórców, ale i na wprowadzających na rynek produkty, z których powstają później odpady. Rozwiązania takie są z powodzeniem stosowane w krajach Unii Europejskiej i jest konieczne, aby także wprowadzić je w Polsce z uwagi na bardzo dużą uciążliwość odpadów, w szczególności dla środowiska.</u>
          <u xml:id="u-121.10" who="#MarekMichalik">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wzrastające w ostatnich latach w Polsce wprost lawinowo zużycie opakowań i produktów powoduje, że powstające z nich odpady, uciążliwe dla środowiska, stanowią coraz większy problem. Wskazują na to dane liczbowe. Szacuje się, że o ile w 1991 r. na polski rynek trafiło około 1,8 mln ton opakowań - oczywiście wraz z opakowaniami z eksportu - to już w 1998 r. około 3,2 mln ton, co stanowi wzrost o 80% w ciągu 7 lat. Jednocześnie prognozuje się dalszy wzrost zużycia opakowań średnio o 5–6% rocznie w ciągu kolejnych lat do 2005 r. Można łatwo sobie obliczyć, że w tym układzie w 2005 r. będzie co najmniej 4 mln ton odpadów po opakowaniach na rynku polskim. Podobnie obserwuje się wzrost zużycia przez gospodarkę i społeczeństwo pozostałych produktów, o których mowa w projekcie ustawy o obowiązkach przedsiębiorców, np. takich, jak: akumulatory, baterie, lampy wyładowcze, opony czy sprzęt chłodniczo-klimatyzacyjny.</u>
          <u xml:id="u-121.11" who="#MarekMichalik">Odpady poużytkowe i opakowaniowe zajmują dużą objętość na składowiskach odpadów i z tego względu stanowią poważny problem, a równocześnie są one źródłem surowców wtórnych, które nie są obecnie w dostateczny sposób wykorzystywane. W związku z tym zachodzi z jednej strony konieczność ograniczenia ilości powstających odpadów, a z drugiej konieczność ich odzysku i recyklingu.</u>
          <u xml:id="u-121.12" who="#MarekMichalik">Zapisy przedstawianych projektów ustaw o opakowaniach i odpadach opakowaniowych oraz o obowiązkach przedsiębiorców przenoszą na polski grunt sprawdzone już w tym zakresie w krajach Unii Europejskiej modele postępowania z odpadami poużytkowymi i opakowaniowymi.</u>
          <u xml:id="u-121.13" who="#MarekMichalik">Panie Marszałku! Szanowni Państwo Posłowie! W rządowym projekcie ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej nałożono odpowiednio na producentów i importerów produktów uciążliwych dla środowiska oraz produktów w opakowaniach odpowiedzialność za powstałe odpady poużytkowe i opakowaniowe, jak również obowiązek odzysku tych odpadów. Oczywiście preferowaną formą odzysku jest recykling. Jest to związane między innymi z nałożeniem przez Unię Europejską wymogu osiągnięcia, jeśli chodzi o opakowania, odpowiednich poziomów odzysku i recyklingu poszczególnych rodzajów materiałów opakowaniowych. Wymagane jest osiągnięcie przez kraje członkowskie Unii, do 30 czerwca 2001 r., poziomu odzysku w granicach 50–65% masy odpadów opakowaniowych; w tym odzysk przez recykling powinien wynieść 25–45%. Jednocześnie poziom recyklingu poszczególnych rodzajów materiałów opakowaniowych (np. metal, szkło, tworzywa sztuczne) powinien wynieść minimum 15%.</u>
          <u xml:id="u-121.14" who="#MarekMichalik">Dla zapewnienia właściwego planowania niezbędnych w kraju inwestycji w zakresie przetwarzania odpadów opakowaniowych, jak również kontrolowania wykonywania obowiązków przez wytwórców produktów w opakowaniach, nałożono w projekcie ustawy o opakowaniach na producentów, importerów, eksporterów opakowań, jak również eksporterów produktów w opakowaniach, obowiązek składania rocznych sprawozdań na temat wytworzonych, sprowadzonych z zagranicy, a także wywiezionych za granicę opakowań.</u>
          <u xml:id="u-121.15" who="#MarekMichalik">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ważnym obowiązkiem nakładanym zgodnie z projektem ustawy o opakowaniach na użytkownika produktów w opakowaniach jest obowiązek zwrotu do sprzedawców opakowań po substancjach chemicznych bardzo toksycznych, toksycznych, rakotwórczych, mutagennych lub niebezpiecznych. Obowiązkom tym w projekcie ustawy poświęcono szczególną uwagę; odpowiednio doprecyzowano obowiązujące obecnie przepisy dotyczące postępowania z opakowaniami po substancjach trujących, zawarte w ustawie o odpadach. Pojęcie substancji trujących zastąpiono pojęciem substancji chemicznych: bardzo toksycznych, toksycznych, rakotwórczych, mutagennych lub niebezpiecznych dla środowiska, określanych na podstawie rozporządzenia ministra zdrowia i opieki społecznej.</u>
          <u xml:id="u-121.16" who="#MarekMichalik">Analogiczny sposób określania substancji chemicznych przewiduje również projekt ustawy o substancjach i preparatach chemicznych, który jest już obecnie przedmiotem prac Sejmu. Na producenta i importera takich substancji nałożono obowiązek odbioru na własny koszt opakowań wielokrotnego użytku oraz odpadów opakowaniowych po tych substancjach. W celu ułatwienia zbiórki tych opakowań i odpadów opakowaniowych nałożono na producenta i importera obowiązek ustalenia kaucji za opakowania jednostkowe po tych substancjach w wysokości 10–30% ceny substancji. Sprzedawca tych substancji ma obowiązek pobrać kaucję w wysokości ustalonej przez producenta, a następnie przyjąć od użytkownika opakowania wielokrotnego użytku lub odpady opakowaniowe po tych substancjach, zwracając jednocześnie pobraną kaucję.</u>
          <u xml:id="u-121.17" who="#MarekMichalik">W celu ograniczenia ilości i szkodliwości dla środowiska substancji i materiałów stosowanych do produkcji opakowań wprowadzono ograniczenie maksymalnej wartości sumy zawartości 4 metali ciężkich, to jest ołowiu, kadmu, rtęci i chromu sześciowartościowego, w opakowaniach. Przewidziane są jednak pewne wyłączenia, na przykład w przypadku opakowań ze szkła ołowiowego kryształowego, które ze swej natury zawiera większą ilość ołowiu. W tym celu wprowadzono upoważnienie dla ministra właściwego do spraw środowiska do wydania stosownego rozporządzenia.</u>
          <u xml:id="u-121.18" who="#MarekMichalik">Bardzo przepraszam, ale to choroba.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-122">
          <u xml:id="u-122.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">To też odpady.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-123">
          <u xml:id="u-123.0" who="#MarekMichalik">Ważnym ogniwem „łańcucha opakowaniowego” są sprzedawcy, którzy ze względu na codzienny kontakt z użytkownikami są szczególnie predysponowani do prowadzenia działalności informacyjnej, jeśli chodzi o sposób postępowania z odpadami opakowaniowymi, w tym system zwrotu opakowań czy też zbiórkę odpadów opakowaniowych, jak również oznaczenia stosowane na opakowaniach. Ułatwi to prowadzenie na szerszą skalę selektywnej zbiórki odpadów i uzyskiwanie surowców wtórnych o znacznie lepszych właściwościach.</u>
          <u xml:id="u-123.1" who="#MarekMichalik">Ponadto jednostki handlu detalicznego zostaną zobowiązane do przyjmowania na wymianę opakowań wielokrotnego użytku po produktach, które znajdują się w ich ofercie handlowej, a to umożliwi konsumentom szersze stosowanie opakowań zwrotnych. Na placówki handlowe dysponujące odpowiednimi warunkami lokalowymi, to znaczy o powierzchni handlowej powyżej 2 tys. m2, nałożono dodatkowo obowiązek prowadzenia na własny koszt selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych powstających na terenie danego obiektu. Należy zaznaczyć, że producenci, importerzy i sprzedawcy prowadzący zbiórkę odpadów opakowaniowych, niebędących odpadami komunalnymi, muszą uzyskać odpowiednie zezwolenia, określone w przepisach o odpadach.</u>
          <u xml:id="u-123.2" who="#MarekMichalik">W toku dyskusji rząd zdecydował, że w celu rozwiązania problemu starych pustych opakowań po środkach ochrony roślin Ministerstwo Środowiska wystąpi do Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej o ustanowienie dla gmin oraz ich związków programu zbiórki i unieszkodliwiania tych odpadów opakowaniowych, finansowanego z opłat produktowych, które zostały określone w projekcie ustawy o obowiązkach przedsiębiorców.</u>
          <u xml:id="u-123.3" who="#MarekMichalik">W projekcie ustawy o opakowaniach organy administracji publicznej zostały zobowiązane do przygotowania i realizowania planów gospodarki odpadami opakowaniowymi w ramach ogólnych planów gospodarki odpadami, które zostały szczegółowo opisane w projekcie ustawy o odpadach. Właściwej realizacji tego obowiązku służą inne określone w prezentowanym projekcie ustawy zadania, np. uwzględnienie tematyki dotyczącej opakowań oraz postępowania z odpadami opakowaniowymi w prowadzonych działaniach edukacyjnych z zakresu ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-123.4" who="#MarekMichalik">Ponadto na niektóre organy nałożono dodatkowe obowiązki. Marszałek województwa ma obowiązek przygotowania raportu dotyczącego produkcji, eksportu i importu opakowań na podstawie sprawozdań otrzymanych od przedsiębiorców i przekazania go ministrowi właściwemu do spraw środowiska. Z kolei minister na podstawie otrzymanych raportów, a także sprawozdań i informacji zbiorczych, o których mowa w przepisach o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami, prowadzi bazę danych dotyczącą gospodarki opakowaniami i odpadami opakowaniowymi.</u>
          <u xml:id="u-123.5" who="#MarekMichalik">Wysoka Izbo! Szanowne Panie i Panowie Posłowie! Projekt ustawy o obowiązkach przedsiębiorców określa tylko górne poziomy odzysku i recyklingu, zarówno w odniesieniu do odpadów opakowaniowych jak i pozostałych produktów, które przedsiębiorcy muszą osiągnąć do 2007 r. Ustalenie tych poziomów było wynikiem uzgodnień prowadzonych również z ekspertami i przedstawicielami organizacji gospodarczych, a także z uwzględnieniem konieczności podjęcia przez przedsiębiorców działań w zakresie stworzenia sieci zbiórki i przetwórstwa odpadów poużytkowych i opakowaniowych. Natomiast Rada Ministrów, wydając stosowne rozporządzenie, określi szczegółowo roczne poziomy odzysku i recyklingu odpadów w poszczególnych latach, aż do roku 2007.</u>
          <u xml:id="u-123.6" who="#MarekMichalik">Również w stosownym rozporządzeniu Rady Ministrów określone zostaną szczegółowe jednostkowe stawki opłat produktowych dla poszczególnych opakowań i produktów. Ustawa określa bowiem tylko ich górne pułapy. W większości krajów Unii Europejskiej, np. w Niemczech, Austrii czy Francji, obowiązek zapewnienia uzyskania tych poziomów złożono na barki producentów produktów w opakowaniach, którzy mają największy wpływ na wybór stosowanych opakowań, a jednocześnie dzięki kontaktom zarówno z producentami opakowań, jak i sprzedawcami są w stanie w najbardziej efektywny i ekonomicznie opłacalny sposób zorganizować odpowiedni system. Takie rozwiązanie zdało w pełni egzamin w państwach Europy Zachodniej.</u>
          <u xml:id="u-123.7" who="#MarekMichalik">Korzystając z tych doświadczeń, w projekcie ustawy o obowiązkach przedsiębiorców nałożono obowiązek odzysku i recyklingu odpadów poużytkowych na producentów wprowadzających na rynek krajowy produkty uciążliwe dla środowiska i produkty w opakowaniach. Dano im jednocześnie możliwość stworzenia organizacji, która w ich imieniu realizowałaby ten obowiązek. Alternatywa ta pozwala przedsiębiorcom rozwiązać problem odpadów poużytkowych i opakowaniowych we własnym zakresie lub przez inne podmioty gospodarcze.</u>
          <u xml:id="u-123.8" who="#MarekMichalik">Proponowane rozwiązania będą też stymulowały przedsiębiorców do podejmowania działań najbardziej efektywnych ekonomicznie oraz znacznie obniżą koszty budżetowe funkcjonowania systemu. Przedsiębiorcy niewypełniający tych zobowiązań będą zobligowani do uiszczania opłaty produktowej za różnicę między wymaganym a osiągniętym poziomem odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych. Podstawowym założeniem systemu opłaty produktowej pobieranej od produktów uciążliwych dla środowiska jest bezzwrotny charakter tej opłaty. Przedsiębiorca wytwarzający lub importujący produkty lub produkty w opakowaniach objętych projektem ustawy jest zobowiązany do samodzielnego obliczania i uiszczania opłaty produktowej na odrębny rachunek bankowy urzędu marszałkowskiego właściwego ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania. Jednocześnie w celu zapewnienia konkurencyjności polskich produktów na rynku zagranicznym wprowadzono zasadę, w myśl której eksport produktów w opakowaniach i produktów nie podlega przepisom ustawy. Nie będą więc produkty w opakowaniach, które są eksportowane, obciążone opłatą produktową. Taki system funkcjonuje we wszystkich państwach Unii Europejskiej i te produkty, które wpływają do Polski, będące w opakowaniach, także nie są obciążone tamtejszymi systemami finansowymi i opłatami produktowymi czy innymi.</u>
          <u xml:id="u-123.9" who="#MarekMichalik">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Osiągnięcie określonych poziomów odzysku i recyklingu odpadów poużytkowych i opakowaniowych jest nie tylko istotne ze względu na akcesję do Unii Europejskiej, ale przede wszystkim ze względu na stan środowiska w Polsce, jak i stworzenie warunków do efektywnego gospodarowania surowcami wtórnymi. Aby możliwe było właściwe planowanie niezbędnych w kraju inwestycji w zakresie przetwarzania odpadów opakowaniowych i poużytkowych, jak również kontrola obowiązków wynikających z ustawy, nałożono na producentów, importerów lub ich organizacje obowiązek składania rocznych sprawozdań w zakresie ilości opakowań i produktów wprowadzonych na rynek krajowy, osiągniętych poziomów odzysku i recyklingu oraz wysokości należnej opłaty produktowej.</u>
          <u xml:id="u-123.10" who="#MarekMichalik">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W odniesieniu do opłaty depozytowej chciałbym wyjaśnić, że ten instrument ekonomiczny ze względu na zachowanie prostoty systemu został umiejscowiony na poziomie handlu detalicznego. Główne obowiązki zostały nałożone na sprzedawców i przedsiębiorców. Opłata depozytowa w pierwszym etapie wprowadzania tego instrumentu została zaproponowana jedynie dla akumulatorów ołowiowych kwasowych. Rolę stymulacyjną będzie w tym przypadku spełniało zwolnienie z opłaty przy zwrocie starego akumulatora w momencie zakupu nowego lub zwrot opłaty depozytowej w przypadku zwrotu zużytego akumulatora, a więc jest możliwość oddania tego zużytego akumulatora także po czasie. Rozwiązanie to jest zalecane przez dyrektywę Unii Europejskiej regulującą postępowanie dotyczące odzysku i kontrolowanej likwidacji zużytych baterii i akumulatorów zawierających szkodliwe substancje. Pragnę dodać, że stosowana taka właśnie opłata uzyskała bardzo wysoką skuteczność w krajach Unii Europejskiej. Ważnymi obowiązkami nałożonymi na przedsiębiorców wytwarzających akumulatory jest obowiązek odebrania na własny koszt od sprzedawców detalicznych zużytych akumulatorów gromadzonych w punktach ich sprzedaży. Natomiast sprzedawcy akumulatorów, którzy pobrali opłatę depozytową, będą mieli obowiązek przyjęcia od klienta odpadu akumulatorowego, czyli zepsutego bądź zużytego akumulatora.</u>
          <u xml:id="u-123.11" who="#MarekMichalik">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Projekt ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i depozytowej formułuje nie tylko wymagania skierowane do przedsiębiorców i sprzedawców detalicznych, ale również do organów administracji publicznej. Realizację kompetencji w zakresie zbierania wpływów z opłaty produktowej, podobnie jak w przypadku opłat emisyjnych, powierzono organowi administracji samorządowej, to znaczy marszałkowi województwa. Marszałek województwa określa również w drodze decyzji wysokość należnej opłaty produktowej w razie stwierdzenia, że przedsiębiorstwo lub organizacja, pomimo takiego obowiązku, nie dokonały wpłaty opłaty produktowej lub dokonały go w niższej wysokości od należnej. Projekt tej ustawy przewiduje jednocześnie stosowanie w przypadku tych opłat przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz Kodeksu postępowania administracyjnego. Kontrolę przedsiębiorców i sprzedawców w zakresie przestrzegania przepisów ustawy o obowiązkach przedsiębiorców powierzono odpowiednio wojewódzkiej inspekcji ochrony środowiska i wojewódzkiej inspekcji handlowej.</u>
          <u xml:id="u-123.12" who="#MarekMichalik">Ze względu na dostosowanie rozwiązań prawnych obowiązujących na terenie Rzeczypospolitej do konstrukcji obowiązujących w Unii Europejskiej, wyodrębniono w projekcie tej ustawy rozdział regulujący zasady gospodarowania środkami pochodzącymi z opłaty produktowej. Podstawową zasadą obowiązującą w gospodarowaniu tymi środkami jest przyporządkowanie tego źródła dochodu Narodowemu Funduszowi Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej lub wojewódzkim funduszom ochrony środowiska i gospodarki wodnej. Z kolei fundusze te mogą wydatkować pochodzące stąd środki tylko na cele wymienione w ustawie, czyli przede wszystkim na finansowanie przedsięwzięć w zakresie odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i odpadów poużytkowych. W celu zapewnienia przejrzystości systemu w zakresie wysokości wpływów z opłaty produktowej i prawidłowości wydatkowania środków przez fundusz, wprowadzono zasadę, że dochody z każdego rodzaju opłaty gromadzi się na odrębnym rachunku bankowym. Dodatkową gwarancją kontroli prawidłowości wykorzystania wpływów z opłat jest nałożenie na fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej obowiązku składania szczegółowych sprawozdań; chodzi o cele i sposoby wydatkowania tych środków. Będzie to więc bardzo istotne zabezpieczenie, z którego wynika, że opłaty produktowe wpływające, na przykład, za zużyte czy eksportowane opony, będą w pewnym sensie opłatami znaczonymi i fundusze, które będą chciały następnie wydać te pieniądze, będą mogły je przeznaczyć jedynie na zbiórkę, recykling czy odzysk opon.</u>
          <u xml:id="u-123.13" who="#MarekMichalik">Proponowane w przedłożonym projekcie ustawy o obowiązkach przedsiębiorcy opłaty produktowe i depozytowe nakładane są na produkty, które podlegają już takim obciążeniom w wielu krajach i których zastosowanie doprowadziło tam do bardzo korzystnych efektów ekologicznych i fiskalnych. Ich wdrożenie nie stanowi zatem eksperymentu. Jednak w warunkach polskich będzie to istotny przełom, ponieważ poza niewielkim podatkiem akcyzowym na opakowania plastikowe, wprowadzonym w 1995 r., nie było dotąd instrumentów podatkowych ściśle związanych z uciążliwością ekologiczną produktów.</u>
          <u xml:id="u-123.14" who="#MarekMichalik">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ocenia się, że konsekwencje gospodarcze i finansowe opłat depozytowych są znikome, możliwe do całkowitego pominięcia. Poddano natomiast szczegółowej analizie gospodarcze konsekwencje proponowanych rozwiązań systemowych w zakresie gospodarowania odpadami objętymi ustawą. Niewątpliwie najwyższe będą one w przypadku opakowań z uwagi na skalę ich wykorzystywania. Na podstawie struktury zużycia poszczególnych produktów w gospodarce i gospodarstwach domowych oszacowano konsekwencje wprowadzenia opłat produktowych na opakowania. Wywarłyby one marginesowy wpływ na wzrost kosztów produkcji o 0,02% oraz umiarkowany wpływ na wzrost kosztów utrzymania w gospodarstwach domowych, poniżej 0,5%. Ze względu na możliwość ograniczenia masy zbędnych opakowań oraz substytucji, czyli zamiany opakowań bardziej uciążliwych na mniej uciążliwe, faktyczne płatności będą niższe. Zaproponowana możliwość dobrowolnych działań przemysłu także zdecydowanie zmniejszy przewidywane konsekwencje dla kosztów produkcji i kosztów utrzymania gospodarstw domowych.</u>
          <u xml:id="u-123.15" who="#MarekMichalik">Szacuje się, że koszty wynikające z realizacji projektowanej ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie opakowań powinny rocznie wynieść ok. 1 mld zł. Jest to tak naprawdę efekt ekologiczny, który przyniesie projekt tej ustawy. Jednakże przy założeniu, że przedsiębiorcy skorzystają z rozwiązań problemu odpadów we własnym zakresie, ocenia się, że przychody z tytułu opłaty produktowej będą stanowiły ok. 10% tej kwoty.</u>
          <u xml:id="u-123.16" who="#MarekMichalik">Przewidziane w projekcie ustawy pobieranie opłat produktowych przez urzędy marszałkowskie, powodujące pewien wzrost kosztów administracyjnych, zostanie w pełni pokryte przez pozostawienie 0,5% przychodów z tych opłat w urzędach marszałkowskich. Takie rozwiązanie jest stosowane po raz pierwszy, do tej pory żadne środki z tytułu opłat, zbierania opłat i redystrybucji opłat emisyjnych w urzędach marszałkowskich nie pozostawały.</u>
          <u xml:id="u-123.17" who="#MarekMichalik">Należy podkreślić, że wdrożenie ustawy pozwoliłoby także na stworzenie wielu nowych miejsc pracy, w związku z koniecznością stworzenia systemów zbiórki i recyklingu odpadów poużytkowych.</u>
          <u xml:id="u-123.18" who="#MarekMichalik">Określony w przedłożonym obecnie Wysokiej Izbie projekcie ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej katalog produktów objętych systemem opłat produktowych i depozytowych nie jest zamknięty. W przyszłości objęcie tymi przepisami powinno dotyczyć także innych kategorii produktów, które ze względu na dużą uciążliwość dla środowiska należałoby włączyć do tego systemu. Należy także rozważyć ewentualne objęcie opłatą depozytową niektórych produktów, dla których obecnie proponowana jest w ustawie opłata produktowa.</u>
          <u xml:id="u-123.19" who="#MarekMichalik">Panie Marszałku! Szanowne Panie i Panowie Posłowie! W imieniu rządu pana premiera Jerzego Buzka chciałbym wyrazić przekonanie, iż projekty obu ustaw: o opakowaniach i odpadach opakowaniowych oraz o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej wraz z pozostałymi projektami ustaw w zakresie gospodarki odpadami stworzą całościowy system prawny w tej dziedzinie, a w szczególności wymuszą konieczność odzysku i recyklingu odpadów oraz wpłyną na ograniczenie ilości odpadów umieszczanych na składowiskach. Wdrożenie omawianych projektów umożliwi również osiągnięcie przez Polskę europejskich standardów ochrony środowiska. Chciałbym zarekomendować Wysokiej Izbie te projekty jako niosące ze sobą olbrzymi ładunek pozytywnych rozwiązań. Te pozytywne rozwiązania nie tylko są dla nas samych, ale są także dla naszych wnuków, naszych prawnuków i przyszłych pokoleń. Te rozwiązania, w moim przekonaniu, dadzą Polakom nie tylko poczucie, że oto przestajemy zaśmiecać nasz kraj, ale też dadzą nam przekonanie, że dobrze dbamy o stan środowiska w Polsce i że oddamy to środowisko przyszłym pokoleniom bez wstydu na twarzy. Stosujemy tutaj zasadę zrównoważonego rozwoju. Niewątpliwie te dwie ustawy realizują podstawowe zasady ochrony środowiska, tę podstawową zasadę zrównoważonego rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-123.20" who="#MarekMichalik">I ostatnie już przesłanie. Wierzę, że rozpoczęta dzięki tym ustawom droga pozwoli wykorzystywać, odzyskiwać i przetwarzać stosy odpadów, także niebezpiecznych, które dziś są w większości w sposób bezmyślny składowane. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-123.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-123.22" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Marek Borowski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-124">
          <u xml:id="u-124.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-124.1" who="#MarekBorowski">Sejm ustalił w dyskusji nad tym punktem porządku dziennego podział czasu pomiędzy kluby i koła, w zależności od ich wielkości, w granicach od 4 do 41 minut, tj. debatę krótką.</u>
          <u xml:id="u-124.2" who="#MarekBorowski">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-124.3" who="#MarekBorowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Józefa Górnego w imieniu Akcji Wyborczej Solidarność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-125">
          <u xml:id="u-125.0" who="#JózefGórny">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Mam zaszczyt przedstawić stanowisko Klubu Parlamentarnego Akcji Wyborczej Solidarność odnośnie do rządowych projektów ustaw: o opakowaniach i odpadach opakowaniowych, przedstawionego w druku nr 1887, oraz o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej, przedstawionego w druku nr 1934.</u>
          <u xml:id="u-125.1" who="#JózefGórny">Są to ostatnie z pakietu nowych ustaw ekologicznych, jakie w ramach dostosowywania polskiego prawa do ustawodawstwa Unii Europejskiej przygotowane zostały przez nasz rząd. Są to niezwykle ważne ustawy, gdyż dotyczą zagadnień, które w dotychczas obowiązującym prawie polskim praktycznie nie były w ogóle uregulowane i stanowią istotne uzupełnienie będących obecnie w trakcie prac legislacyjnych w Sejmie projektów ustaw o ochronie środowiska oraz o odpadach.</u>
          <u xml:id="u-125.2" who="#JózefGórny">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Projekt ustawy o opakowaniach i odpadach opakowaniowych stanowi całkowicie nową regulację prawną zmierzającą do uregulowania niezwykle ważnego aspektu gospodarki odpadami, jakim jest określenie wymagań, którym winny odpowiadać opakowania, oraz zasad postępowania z odpadami opakowaniowymi w sposób zapewniający ochronę życia i zdrowia ludzi oraz ochronę środowiska.</u>
          <u xml:id="u-125.3" who="#JózefGórny">W obecnie obowiązującym prawie polskim jedynie ustawa o odpadach z 27 czerwca 1997 r. w niezwykle wąskim zakresie reguluje sprawy związane z gospodarką opakowaniami i odpadami opakowaniowymi obejmując jedynie problem oznakowania opakowań, o czym mówi art. 17 tej ustawy, oraz organizacji obrotu opakowaniami po substancjach trujących, o czym z kolei mówi art. 18.</u>
          <u xml:id="u-125.4" who="#JózefGórny">Celem omawianego projektu ustawy jest więc wypełnienie istniejącej poważnej luki prawnej, a także dostosowanie polskiego prawa do przepisów prawa Unii Europejskiej, z których kluczowym w tej kwestii jest dyrektywa Rady i Parlamentu Europejskiego z dnia 20 grudnia 1994 r. w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych.</u>
          <u xml:id="u-125.5" who="#JózefGórny">Projekt ustawy o opakowaniach i odpadach opakowaniowych nakłada określone obowiązki na następujące cztery grupy adresatów. Pierwszą stanowią producenci i importerzy opakowań, którzy obowiązani są do ograniczania ilości i szkodliwości dla środowiska substancji i materiałów stosowanych do produkcji opakowań oraz wytwarzanych odpadów opakowaniowych poprzez m.in.: minimalizację masy i objętości opakowań, zapewnienie wielokrotnego ich użycia oraz późniejszego odzysku, ograniczenie zawartości w nich szkodliwych dla życia i zdrowia ludzi oraz środowiska substancji, takich jak metale ciężkie, ołów, kadm, rtęć czy chrom 6-wartościowy oraz odpowiednie oznakowanie opakowań informujące o rodzaju wykorzystanych do ich produkcji materiałów, a także możliwościach wielokrotnego użycia opakowań oraz przydatności do recyklingu.</u>
          <u xml:id="u-125.6" who="#JózefGórny">Podmioty te, a także eksporterzy opakowań zobowiązani są do składania marszałkowi województwa rocznych sprawozdań o masie wytworzonych, importowanych oraz eksportowanych opakowań.</u>
          <u xml:id="u-125.7" who="#JózefGórny">Grupę drugą stanowią producenci i importerzy produktów w opakowaniach, którzy także zobowiązani są do ograniczania szkodliwego wpływu na środowisko opakowań i odpadów opakowaniowych, analogicznie jak producenci i importerzy opakowań, a ponadto do osiągania odpowiednich poziomów odzysku i recyklingu, a także sporządzania sprawozdawczości o ilości i rodzajach stosowanych opakowań. Przy czym obowiązki te określone są w drugiej omawianej dziś ustawie, to jest o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej.</u>
          <u xml:id="u-125.8" who="#JózefGórny">Eksporterzy produktów w opakowaniach są zobowiązani do składania marszałkowi województwa rocznych sprawozdań o masie wywiezionych za granicę opakowań.</u>
          <u xml:id="u-125.9" who="#JózefGórny">Dodatkowe obowiązki nakłada projekt ustawy na producentów i importerów substancji bardzo toksycznych, toksycznych, rakotwórczych, mutagennych lub niebezpiecznych dla środowiska, którzy będą musieli odbierać na własny koszt od sprzedawcy opakowania wielokrotnego użytku oraz odpady opakowaniowe po tych substancjach.</u>
          <u xml:id="u-125.10" who="#JózefGórny">Grupę trzecią stanowią sprzedawcy i użytkownicy produktów w opakowaniach. I tak projekt ustawy zobowiązuje sprzedawców do przekazywania użytkownikom produktów w opakowaniach informacji odnośnie do sposobu postępowania z odpadami opakowaniowymi oraz przyjmowania na wymianę opakowań wielokrotnego użytku, znajdujących się w ofercie handlowej. Użytkownik substancji niebezpiecznych obowiązany jest zwrócić sprzedawcy opakowania po tych substancjach.</u>
          <u xml:id="u-125.11" who="#JózefGórny">Grupa czwarta to organy administracji publicznej, do których obowiązków należy uwzględnianie w prowadzonych działaniach edukacyjnych w zakresie ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju problematyki opakowań oraz postępowania z odpadami opakowaniowymi. Problematyka ta winna być uwzględniana w planach gospodarki odpadami.</u>
          <u xml:id="u-125.12" who="#JózefGórny">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Przechodząc do projektu ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz opłacie produktowej i opłacie depozytowej, należy stwierdzić, iż jej celem jest stworzenie całkowicie nowych w Polsce mechanizmów zmierzających do ograniczenia ilości odpadów tworzonych przez gospodarkę, głównie poprzez nałożenie na niektórych przedsiębiorców obowiązku odzysku i recyklingu. Odzysk odpadów nadających się do recyklingu w Polsce zawsze był, i niestety jest, niewielki, a jaskrawym tego przykładem są permanentne kłopoty z opakowaniami czy z makulaturą. Kilka przykładów. Szacuje się na przykład, iż odzysk opakowań z papieru i tektury wynosi w Polsce ok. 31%, ze szkła - ok. 10%, z aluminium - ok. 5%, a z tworzyw sztucznych niewiele ponad 1%, podczas gdy dyrektywy Unii Europejskiej nakładają na państwa członkowskie w 2001 r. pułapy odzysku w wysokości 50–65%, a pułapy recyklingu w wysokości 25–40%, lecz nie mniej niż 15% dla każdego materiału opakowaniowego. Dane te wskazują, jak wielkie jest w Polsce zapóźnienie w tym zakresie i jak intensywnie należy działać, aby osiągnąć te pułapy.</u>
          <u xml:id="u-125.13" who="#JózefGórny">Istotą ustawy jest nałożenie na przedsiębiorców wprowadzających na rynek krajowy w drodze sprzedaży lub importu produkty w opakowaniach oraz niektóre produkty szkodliwe dla środowiska obowiązku odzyskiwania i poddawania recyklingowi zgodnie z zasadami polityki ekologicznej Polski i Unii Europejskiej. Ustawa określa minimalne poziomy odzysku i recyklingu, tak w odniesieniu do odpadów opakowaniowych, jak i poużytkowych, które przedsiębiorcy muszą osiągnąć w 2007 r. Rada Ministrów ma natomiast określić, w drodze rozporządzenia, roczne poziomy odzysku i recyklingu odpadów w poszczególnych latach do końca 2007 r.</u>
          <u xml:id="u-125.14" who="#JózefGórny">W art. 4 ustawa określa, iż obowiązek odzysku i recyklingu odpadów przedsiębiorca będzie mógł realizować samodzielnie lub za pośrednictwem organizacji. Pozwala to przedsiębiorcom rozwiązać problem odpadów opakowaniowych i poużytkowych we własnym zakresie lub poprzez inne podmioty gospodarcze, co powinno stymulować przedsiębiorców do podejmowania działań najbardziej efektywnych z punktu widzenia ekonomicznego. Przedsiębiorcy, którzy nie wypełnią tych zobowiązań, zobligowani zostaną do wpłacania opłaty produktowej, przy czym opłaty te mają dotyczyć nie całości strumienia odpadów, lecz jedynie różnicy pomiędzy wymaganym a osiągniętym poziomem odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych.</u>
          <u xml:id="u-125.15" who="#JózefGórny">Warto zauważyć, iż opłata ta, wpłacana na odrębny rachunek bankowy urzędu marszałkowskiego, jest bezzwrotna. Wpływy z opłat produktowych, po potrąceniu 0,5%, co ma stanowić rekompensatę poniesionych przez urząd marszałkowski kosztów administracyjnych, mają być przekazywane w 60% na konto Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz w 40% na konta funduszy wojewódzkich. Z tych środków finansowane będą działania związane z odzyskiem i recyklingiem odpadów oraz edukacją ekologiczną w zakresie selektywnej zbiórki i recyklingu odpadów.</u>
          <u xml:id="u-125.16" who="#JózefGórny">Istotą opłaty depozytowej jest pobieranie przy sprzedaży detalicznej określonych produktów opłaty, której zwrot następuje po przekazaniu odpadu poużytkowego sprzedawcy detalicznemu tych produktów lub do punktów systemu zbiórki odpadów poużytkowych, zorganizowanych przez przedsiębiorcę. Projekt ustawy proponuje wprowadzenie opłaty produktowej tylko dla akumulatorów ołowiowych; ma to być pierwszy etap wdrażania tej opłaty.</u>
          <u xml:id="u-125.17" who="#JózefGórny">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Wdrożenie obu omawianych projektów ustaw to ogromny, wręcz przełomowy krok naprzód w zakresie poprawy gospodarki odpadami. Jak zawsze w przypadku zupełnie nowych rozwiązań, nasuwa się szereg pytań i wątpliwości, z których wymienię tylko kilka. Dlaczego opłata depozytowa ma dotyczyć tylko akumulatorów ołowiowych? Dlaczego opłaty produktowe nie mają charakteru powszechnej opłaty nakładanej na wszystkie przedsiębiorstwa, a jedynie mają być ponoszone za różnice pomiędzy wymaganym a osiągniętym poziomem odzysku i recyklingu odpadów poużytkowych lub opakowaniowych? Dlaczego opłatami produktowymi nie objęto papieru zadrukowanego, a przede wszystkim paliw, które są tak szkodliwe dla środowiska? I jeszcze jedna wątpliwość. Czy niecelowe byłoby włączenie obu tych projektów ustaw do ustawy o odpadach czy ustawy o ochronie środowiska? Trzeba się będzie nad tym zastanowić w trakcie prac nad tymi ustawami w komisjach sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-125.18" who="#JózefGórny">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Klub Parlamentarny Akcji Wyborczej Solidarność popiera rządowe projekty ustaw o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (druk nr 1887) i o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej (druk nr 1934). Ponieważ treść tych projektów ustaw jest ściśle związana z rozwiązaniami zawartymi w innych projektach ustaw, nad którymi trwają prace w komisjach sejmowych, a dotyczy to szczególnie ustawy o odpadach, wnoszę o skierowanie obu omawianych projektów ustaw do Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, Komisji Małych i Średnich Przedsiębiorstw oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej, które nad projektem ustawy o odpadach pracują.</u>
          <u xml:id="u-125.19" who="#JózefGórny">Na zakończenie chciałbym podziękować i wyrazić wielkie uznanie panu ministrowi i pracownikom jego resortu za ogrom pracy włożony w przygotowanie wszystkich projektów ustaw ekologicznych i wielką determinację, dzięki której wszystkie projekty z pakietu ustaw ekologicznych są już w Sejmie. To bardzo ważne. Ich wdrożenie może znacząco przyczynić się do poprawy stanu środowiska w naszym kraju. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-125.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-126">
          <u xml:id="u-126.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi Górnemu z Akcji Wyborczej Solidarność.</u>
          <u xml:id="u-126.1" who="#MarekBorowski">Powracamy do rozpatrywania punktu 14. porządku dziennego: Powołanie rzecznika praw dziecka.</u>
          <u xml:id="u-126.2" who="#MarekBorowski">Ogłaszam wyniki głosowania w sprawie powołania rzecznika praw dziecka.</u>
          <u xml:id="u-126.3" who="#MarekBorowski">W głosowaniu udział wzięło 416 posłów. Kart nieważnych oddano 5. Obie kandydatury skreśliło 42 posłów. Większość bezwzględna obliczona od kart ważnych wynosi 206.</u>
          <u xml:id="u-126.4" who="#MarekBorowski">Poszczególni kandydaci otrzymali następujące liczby głosów: pan Jacek Kordacki — 152, pan Marek Piechowiak — 217.</u>
          <u xml:id="u-126.5" who="#MarekBorowski">Stwierdzam, że Sejm bezwzględną większością głosów powołał pana Marka Piechowiaka na rzecznika praw dziecka.</u>
          <u xml:id="u-126.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-126.7" who="#MarekBorowski">Przypominam, że zgodnie z art. 4 ustawy o rzeczniku praw dziecka Sejm powołuje rzecznika za zgodą Senatu.</u>
          <u xml:id="u-126.8" who="#MarekBorowski">Po uzyskaniu tej zgody rzecznik złoży przed Sejmem wymagane ustawą ślubowanie.</u>
          <u xml:id="u-126.9" who="#MarekBorowski">Powracamy do rozpatrzenia punktu 25. porządku dziennego: Pierwsze czytanie rządowych projektów ustaw:</u>
          <u xml:id="u-126.10" who="#MarekBorowski">1) o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (druk nr 1887),</u>
          <u xml:id="u-126.11" who="#MarekBorowski">2) o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej (druk nr 1934).</u>
          <u xml:id="u-126.12" who="#MarekBorowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Bogumiła Andrzeja Borowskiego z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-127">
          <u xml:id="u-127.0" who="#BogumiłAndrzejBorowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Prezentując stanowisko w imieniu Klubu Parlamentarnego SLD, stwierdzam, że rządowy projekt ustawy o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (druk nr 1887) stanowi w pełni nową regulację, która w zamyśle wnioskodawcy ma w sposób całościowy uregulować prawne aspekty zjawisk związanych z opakowaniami i odpadami opakowaniowymi, zapewniając przy tym ochronę środowiska i ochronę zdrowia i życia ludzi.</u>
          <u xml:id="u-127.1" who="#BogumiłAndrzejBorowski">Treść projektu jest ściśle związana z rozwiązaniami zawartymi w innych projektach ustaw, nad którymi toczą się aktualnie prace w Sejmie, a zwłaszcza projektem ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami (druk nr 1934) i projektem ustawy o odpadach (druk nr 1703). Wiąże się z tym jednak pewna ułomność omawianej ustawy, gdyż projektodawca odwołał się kilkakrotnie do postanowień zawartych w tych dokumentach, które nie są przecież aktami prawnymi, lecz propozycjami rozwiązań. Niezbędne zatem staje się, aby na każdym etapie procesu legislacyjnego koordynować pracę nad projektami niniejszej ustawy w kontekście prac nad projektami ustaw, do których przepisy projektu odsyłają.</u>
          <u xml:id="u-127.2" who="#BogumiłAndrzejBorowski">Stwierdzamy również, że celem ustawy jest dostosowanie polskiego prawa do przepisów Unii Europejskiej, a zwłaszcza Dyrektywy Rady i Parlamentu Europejskiego w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych i pochodnej od niej decyzji ustanawiającej system identyfikacji materiałów opakowaniowych oraz decyzji określającej warunki odstępstw od wymogów dotyczących stężeń metali ciężkich w odniesieniu do skrzynek i palet wykonanych z tworzyw sztucznych.</u>
          <u xml:id="u-127.3" who="#BogumiłAndrzejBorowski">Akceptując zaproponowaną implementację prawa wspólnotowego, należy jednak stwierdzić, że zgodnie ze stanowiskiem negocjacyjnym „środowisko” projekt ustawy o opakowaniach i odpadach opakowaniowych miał być skierowany do Sejmu RP w 1999 r.</u>
          <u xml:id="u-127.4" who="#BogumiłAndrzejBorowski">Uwagi szczegółowe.</u>
          <u xml:id="u-127.5" who="#BogumiłAndrzejBorowski">Popieramy określone w art. 10 i 11 propozycje, by producent i importer substancji chemicznych bardzo toksycznych, rakotwórczych, mutagennych lub niebezpiecznych dla środowiska byli obowiązani odbierać na koszt własny od sprzedawcy opakowania wielokrotnego użytku i odpady opakowaniowe po tych substancjach, wyrażając jednak poważne zaniepokojenie, iż jednostki handlu detalicznego nie mają gwarancji ustawowej w niniejszym projekcie odbioru przyjętych, zgodnie z postanowieniami art. 13, opakowań przez ich producenta lub importera, jeżeli te opakowania nie spełniają kryteriów szczególnej toksyczności.</u>
          <u xml:id="u-127.6" who="#BogumiłAndrzejBorowski">Równocześnie art. 14 nakłada na jednostki handlu detalicznego o powierzchni handlowej powyżej 2 tys. m2 obowiązek przeprowadzania na koszt własny selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych. Tak sformułowana propozycja całe ryzyko i koszty przerzuca na jednostki handlu detalicznego, a pośrednio poprzez wzrost cen jednostkowych na budżety gospodarstw domowych, z czym zgodzić się nie możemy.</u>
          <u xml:id="u-127.7" who="#BogumiłAndrzejBorowski">Nasze zastrzeżenie budzi fakt, iż w zakresie określenia obowiązków producenta, importera i eksportera opakowań, rozdział 2, gdzie nie sformułowano właśnie obowiązku odbioru opakowań dla jednostek handlu detalicznego, używa się dwóch terminów: „powinni” oraz „mają obowiązek”. Termin „powinni” użyty w art. 5 dotyczącym ograniczenia ilości i szkodliwości dla środowiska substancji i materiałów stosowanych do produkcji opakowań oraz wytwarzanych odpadów opakowaniowych nie rodzi skutków prawnych i w przeciwieństwie do użytego w całej ustawie terminu „mają obowiązek” nie może być egzekwowany pod karą grzywny.</u>
          <u xml:id="u-127.8" who="#BogumiłAndrzejBorowski">Zachodzi poważne domniemanie, że projektodawca, nie określając procedury ograniczenia ilości i szkodliwości substancji i materiałów stosowanych do produkcji opakowań, celowo użył sformułowania „powinni”, tworząc tym samym ewenement w projekcie ustawy.</u>
          <u xml:id="u-127.9" who="#BogumiłAndrzejBorowski">Obawiamy się, iż czynności kontrolne, przy tak szerokim zakresie, jakim jest gospodarka wszystkimi typami opakowań w Polsce, scedowane lakonicznie, art. 26 postanowień końcowych, na Inspekcję Ochrony Środowiska, nie będą mogły być zrealizowane przez tę instytucję w obecnym jej kształcie, a szczególnie etatowym.</u>
          <u xml:id="u-127.10" who="#BogumiłAndrzejBorowski">Istotną zatem ułomnością ustawy jest brak sprecyzowania w niej mechanizmu kontroli postanowień, a nawet poszczególnych faz tych postanowień, co, jak wykazują dotychczasowe doświadczenia np. w zakresie reformy systemu emerytalnego, może stać się bezpośrednio przyczyną niewykonania postanowień zawartych w całym projekcie ustawy.</u>
          <u xml:id="u-127.11" who="#BogumiłAndrzejBorowski">Świadomi jednak priorytetu, jakim jest dostosowanie prawodawstwa polskiego do prawodawstwa Unii Europejskiej, wnioskujemy o skierowanie projektu ustawy do Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, z nadzieją, iż w trakcie prac powstanie projekt, który będzie można zarekomendować Wysokiej Izbie do uchwalenia.</u>
          <u xml:id="u-127.12" who="#BogumiłAndrzejBorowski">Ponadto proponujemy skierowanie projektu do sejmowych Komisji: Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej oraz Małych i Średnich Przedsiębiorstw.</u>
          <u xml:id="u-127.13" who="#BogumiłAndrzejBorowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Prezentując stanowisko w imieniu klubu parlamentarnego, mogę stwierdzić, że przedstawiony Sejmowi z kolei projekt ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej (druk nr 1934) stanowi próbę transformacji prawa Unii Europejskiej w zakresie instrumentów finansowych wspierających redukcję odpadów do polskiego systemu prawnego.</u>
          <u xml:id="u-127.14" who="#BogumiłAndrzejBorowski">W omawianym projekcie ustawy uwzględnione zostały dyrektywy Rady Europejskiej: o odpadach, w sprawie opakowań i odpadów z opakowań, w sprawie usuwania olejów odpadowych, w sprawie baterii i akumulatorów zawierających niebezpieczne substancje, jak również postanowienia Rady w sprawie substancji zubożających warstwę ozonową.</u>
          <u xml:id="u-127.15" who="#BogumiłAndrzejBorowski">Z szerokiego wspomnianego wachlarza instrumentów finansowych stosowanych w Unii Europejskiej, a obejmującego podatki i opłaty ekologiczne, kary za przekroczenie poziomu dozwolonych emisji zanieczyszczeń, zachęty fiskalne oraz opłaty produktowe i depozytowe, kolejny, a więc opłaty, znalazłyby zastosowanie w prawodawstwie polskim.</u>
          <u xml:id="u-127.16" who="#BogumiłAndrzejBorowski">Mając na uwadze zapisy stanowiska negocjacyjnego w obszarze: środowisko, przyjętego przez Radę Ministrów 5 października 1999 r. i przekazanego stronie unijnej, jako klub parlamentarny przyjmujemy pozytywnie fakt przedłożenia w dniu 15 maja 2000 r. marszałkowi Sejmu omawianego projektu ustawy, musimy jednak również zauważyć, iż nastąpiło to z opóźnieniem, gdyż miał on być przedłożony w 1999 r.</u>
          <u xml:id="u-127.17" who="#BogumiłAndrzejBorowski">Podzielamy przyjętą w projekcie ustawy naczelną zasadę nałożenia na przedsiębiorcę wytwarzającego lub importującego produkty oraz produkty w opakowaniach obowiązku odzyskiwania i poddawania recyklingowi odpadów powstałych z tych produktów. Akceptujemy również możliwość przejęcia tych obowiązków od przedsiębiorcy przez wyspecjalizowaną organizację, do której może on dobrowolnie przystąpić, ponosząc określone obciążenia z tego tytułu. Mając na uwadze troskę, by proponowane w ustawie rozwiązania rzeczywiście stymulowały przedsiębiorców do podejmowania działań najbardziej efektywnych ekonomicznie, jak również to, by nie wzrosły ogólnospołeczne koszty wdrożenia ustawy, w imieniu klubu czuję się zobowiązany do złożenia kilku uwag i zastrzeżeń.</u>
          <u xml:id="u-127.18" who="#BogumiłAndrzejBorowski">W konstrukcji logicznej projektu ustawy istnieje sprzeczność pomiędzy pozytywnie ocenioną przez nas tendencją określoną w art. 3 ust. 1, dotyczącą powszechnego obowiązku przedsiębiorców do odzyskiwania i poddawania recyklingowi odpadów opakowaniowych i poużytkowych, a z góry założoną możliwością, iż znaczna część tych przedsiębiorców nie wywiąże się z tego obowiązku i uiści opłatę produktową, która docelowo stanie się środkiem przychodów gmin (art. 29) organizujących zbiórkę omawianych odpadów. Mechanizm ten może doprowadzić do sytuacji, w której opłata produktowa stanie się stałym składnikiem kosztu jednostkowego produktu, wywołującym wzrost ceny jednostkowej, co wpłynie na wzrost kosztów utrzymania w gospodarstwach domowych w stopniu o wiele wyższym niż określono w uzasadnieniu ustawy. Jeżeli, przykładowo, przedsiębiorca, zgodnie z załączonym projektem rozporządzenia w sprawie szczegółowych warunków, jakie powinien spełniać przedsiębiorca produkujący w kraju oleje smarowe z udziałem wytworzonych w kraju olejów bazowych pochodzących z regeneracji, ma zainwestować w określone w § 2 rozporządzenia instalacje, to istnieje poważne domniemanie, że wybierze on alternatywę, jaką jest opłata produktowa w kwocie 50 gr za każdy kilogram olei smarowych, podnosząc w konsekwencji o tę kwotę cenę jednego kilograma. To poważny problem, którym powinna się zająć właściwa tematycznie komisja sejmowa.</u>
          <u xml:id="u-127.19" who="#BogumiłAndrzejBorowski">W projekcie ustawy pominięto także bardzo ważny element, jakim jest kontrola i egzekucja obowiązku dokonywania przez przedsiębiorców odzysku i recyklingu w omawianym zakresie, gdyż nie można uznać, by opisany w art. 5 ust. 7 system sprawozdawczości stanowił sam w sobie, popularnie mówiąc, element kontrolny. Dopiero marginalnie w postanowieniach końcowych w art. 35 wspomniano, iż kontrola przestrzegania przepisów o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej zostanie ustawowo przyporządkowana Inspekcji Ochrony Środowiska. W projekcie ustawy nie uregulowano procedur kontroli obowiązków nałożonych na przedsiębiorców w zakresie omawianego odzysku i recyklingu, kontroli sporządzanej przez te przedsiębiorstwa sprawozdawczości, a co najważniejsze - nie wspomniano nawet o dodatkowych potrzebach Inspekcji Ochrony Środowiska w celu sprostania szerokiemu wachlarzowi nowych zadań. Uzasadnione jest domniemanie, że projektodawcy chodziło głównie o wprowadzenie opłaty produktowej, a sprawę obowiązku przedsiębiorstw w zakresie recyklingu i odzysku traktuje faktycznie pro forma.</u>
          <u xml:id="u-127.20" who="#BogumiłAndrzejBorowski">Zastrzeżenie również budzi redakcja art. 4 ustawy, a to z uwagi na to, że jednostkowe stawki opłaty produktowej dla poszczególnych rodzajów opakowań i produktów, którą wpłaca się za różnicę między wymaganym a osiągniętym poziomem odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych z tych produktów, mogą być istotnie wyższe od zaproponowanych przez organizację mogącą świadczyć usługi w zakresie odzysku i recyklingu omawianych odpadów. Brakuje bowiem ustanowienia ustawowego mechanizmu kontroli tego typu organizacji w zakresie rzetelności jej ofert i gospodarki finansowej, gdyż ogólnej delegacji dla Inspekcji Ochrony Środowiska w tym zakresie nie można uznać za wystarczającą.</u>
          <u xml:id="u-127.21" who="#BogumiłAndrzejBorowski">Reasumując, Klub Parlamentarny SLD proponuje skierować projekt ustawy do Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa po to, by skorelować proponowane postanowienia projektu ustawy z propozycjami zawartymi w pakiecie ustaw z zakresu ochrony środowiska, które obecnie rozpatruje ta komisja, a ponadto skierować projekt do Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej oraz Komisji Małych i Średnich Przedsiębiorstw. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-128">
          <u xml:id="u-128.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-128.1" who="#MarekBorowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Jerzego Stanisława Madeja z Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-129">
          <u xml:id="u-129.0" who="#JerzyStanisławMadej">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Zabierając głos w imieniu Klubu Parlamentarnego Unii Wolności w debacie nad projektami ustaw o opakowaniach i odpadach opakowaniowych oraz o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej, nie będę oczywiście streszczał tych ustaw i opisywał zawartych w nich rozwiązań, jako że zrobił to już bardzo dokładnie pan minister, a także zrobił to dosyć dokładnie pan poseł Górny. Ograniczę się zatem tylko do przedstawienia pewnych uwag generalnych i kilku uwag szczegółowych, które będą elementem stanowiska naszego klubu w stosunku do tych dwóch projektów.</u>
          <u xml:id="u-129.1" who="#JerzyStanisławMadej">Otóż powtórzę to, co mówiłem przy okazji innych ustaw z zakresu ochrony środowiska, które miały tę etykietkę ustaw bardzo ważnych z tego względu, że dopasowują polskie prawo w zakresie ochrony środowiska do dyrektyw Unii Europejskiej. Jest to oczywiście bardzo ważny element, ale akurat w przypadku tych dwóch ustaw, nad którymi dzisiaj debatujemy, ważniejsze może niż dostosowanie tego prawa do wymogów Unii Europejskiej będzie to, jeżeli po wprowadzeniu tych ustaw, po ich wejściu w życie uda nam się zlikwidować te ogromne sterty różnego rodzaju opakowań - papierowych, plastikowych, szklanych, które poniewierają się wokół, widoczne są w naszym krajobrazie, jeżeli uda nam się rzeczywiście zagospodarować odpady szkodliwe i jeżeli uda nam się zebrać i przetworzyć czy po prostu tylko odpowiednio zmagazynować odpady niebezpieczne. To jest moim zdaniem najważniejszy cel, który powinien być osiągnięty dzięki uchwaleniu tych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-129.2" who="#JerzyStanisławMadej">Natomiast jeśli chodzi o sprawę generalną - sygnalizowali to już zresztą moi przedmówcy - to rzeczywiście zdziwienie budzi fakt, że są to w ogóle oddzielne ustawy, bo już mamy w Sejmie ustawę o odpadach, nad którą podkomisja kończy prace, i nagle dostajemy projekty ustaw o opakowaniach i odpadach opakowaniowych i o obowiązkach przedsiębiorstwa w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami, gdzie również mówi się o opakowaniach. Są to trzy oddzielne ustawy, których wzajemnie pewne przepisy są przywoływane, mimo że ustawy jeszcze nie weszły w życie, czyli jest to niezgodne z zasadą legislacji.</u>
          <u xml:id="u-129.3" who="#JerzyStanisławMadej">I oczywiście podstawowe pytanie, które tu już też padło: Dlaczego tak późno? Zdaję sobie sprawę, że podstawowa ustawa o ochronie środowiska czy ustawa Prawo wodne, która była bardzo kontrowersyjna i wymagała wielu uzgodnień, a te uzgodnienia i tak potem nie zostały do końca doprowadzone, wymagały znacznie więcej czasu. Natomiast przygotowanie tych ustaw, jak się wydaje, w powiązaniu z ustawą o odpadach wymagało znacznie mniej czasu, mogły więc one być przygotowane wspólnie, być może w postaci jednej ustawy o odpadach czy o gospodarowaniu odpadami. Szkoda.</u>
          <u xml:id="u-129.4" who="#JerzyStanisławMadej">Jeżeli popatrzymy na konkretne rozwiązania dotyczące obowiązków przedsiębiorców czy administracji, to w art. 4 na str. 4 ustawy o obowiązkach przedsiębiorców jest zapis, że przedsiębiorca ma obowiązek złożyć zawiadomienie marszałkowi województwa, i podaje się różne rzeczy dotyczące obowiązku odpowiedniego gospodarowania odpadami opakowaniowymi, i nie tylko. W ustawie o opakowaniach i odpadach jest art. 7, w którym również się mówi, że producent, importer i eksporter opakowań są obowiązani do składania właściwemu marszałkowi województwa rocznego sprawozdania. Jest to więc po prostu powtórzenie podobnych zapisów. Oczywiście troszkę inna ma być zawartość merytoryczna tych sprawozdań, ale mogłoby to być jedno sprawozdanie, które by zawierało wszystkie te elementy. Potem mamy z kolei zapis, że marszałek województwa ma obowiązek składać sprawozdanie ministrowi. I znowu będą to zapisy o sprawozdaniach w wielu elementach podobne, różniące się jednak pewnymi rozwiązaniami. Tak że jeżeli konsekwentnie egzekwowalibyśmy te przepisy, byłaby to dodatkowa biurokracja, co tu dużo ukrywać. Dlatego aż się prosi, żeby było to zawarte w jednej ustawie.</u>
          <u xml:id="u-129.5" who="#JerzyStanisławMadej">Ciągle wracam do pytania: Dlaczego tak późno? W końcu opłata depozytowa nie stanowi żadnego problemu. Nie chcę użyć określenia, że jest to opłata symboliczna, bo może nie dla wszystkich jest symboliczna, ale obejmuje ona tylko akumulatory ołowiowo-kwasowe, a nowych akumulatorów jest sprzedawanych rocznie - nie wiem, nie mam rozeznania - kilkadziesiąt tysięcy, kilkaset tysięcy czy kilka milionów. Rozwiązanie tej sprawy, jej uzgodnienie nie stanowiło na pewno problemu. Opłata produktowa już jest trochę innym problemem. Przy czym tutaj częściowo musiałbym się zgodzić z panem posłem Borowskim co do tego, że w ostatecznym rozrachunku może być ona przerzucona na konsumentów. W niektórych przypadkach bowiem producentowi, przedsiębiorcy bardziej się opłaci uiścić opłatę produktową, niż przedsięwziąć te wszystkie działania wynikające z obowiązku, który nakłada na niego ustawa, czyli zorganizować odbiór tych produktów, uzysk, recykling i przeprowadzić jeszcze inne czynności z tym związane. Tak że można mieć również co do tego wątpliwości.</u>
          <u xml:id="u-129.6" who="#JerzyStanisławMadej">Wątpliwości budzi też cały system kontroli i egzekwowania obowiązków. Przecież trzeba sobie zdawać sprawę, że dziesiątki czy setki tysięcy przedsiębiorstw będzie podlegało przepisom tej ustawy. A tu mówi się tylko, że marszałek województwa prowadzi ewidencję i przesyła co roku sprawozdanie do ministra. Oczywiście Inspekcja Ochrony Środowiska będzie to nadzorowała, ale mamy już problemy z kontrolą dotychczasowych obowiązków z zakresu ochrony środowiska. Wyniki takich kontroli niestety nie są najlepsze. Jak wykazują kolejne kontrole NIK, w tej dziedzinie wiele jest nieprawidłowości. Dla mnie najbardziej szokujące było to, że w wyniku kontroli w zakresie przestrzegania Prawa wodnego, kontroli pozwoleń wodno-prawnych, okazało się, że wiele przedsiębiorstw, wiele jednostek samorządu terytorialnego korzysta z wody bez pozwolenia wodno-prawnego. Okazuje się, że jest to tolerowane i że nie jest to egzekwowane. Te same wątpliwości możemy mieć w przypadku tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-129.7" who="#JerzyStanisławMadej">Kolejna sprawa, którą też już podnosił pan poseł Górny, częściowo również pan poseł Borowski, to pytanie, czy ta ustawa uporządkuje wszystkie sprawy związane z opakowaniami i odpadami z niektórych produktów. Pan poseł Górny już o tym mówił, a ja powtórzę: Co z tą nieszczęsną makulaturą? Tej sprawy nie potrafimy opanować. Co z tymi stertami papieru, który jest marnowany, z jednej strony zaśmieca nam środowisko, z drugiej strony jest składowany na wysypiskach?</u>
          <u xml:id="u-129.8" who="#JerzyStanisławMadej">Jest następny problem, który już w Polsce występuje, a wydajemy się go nie dostrzegać: problem zużytych samochodów. Przecież problem recyklingu zużytych samochodów jest jednym z pierwszych problemów na świecie, gdy się mówi o recyklingu. W cywilizowanym świecie, w świecie o wysokim stopniu rozwoju cywilizacji, gdzie transport samochodowy jest jednym z elementów tego rozwoju; właśnie recykling samochodów jest jednym z podstawowych elementów recyklingu odpadów. Tam się w tej chwili mówi o tym, że wszyscy starają się wyprodukować samochód, w którym 95%, a może i więcej jego elementów nadaje się do recyklingu po zakończeniu żywota. U nas się tego problemu nie porusza.</u>
          <u xml:id="u-129.9" who="#JerzyStanisławMadej">To są sprawy generalne, o których mówiłem, i sprawy szczegółowe, ciągle związane z tym, o czym mówię, czemu te ustawy były tak długo przygotowywane. A jeżeli tak długo, to mogłoby się wydawać, że powinny być one przygotowane w taki sposób, by do niczego nie można było się przyczepić, a gdy się je dokładnie poczyta, to jest tam parę wątpliwości. Choćby ustawa o opakowaniach i odpadach opakowaniowych - w art. 3 ust. 3 pkt 3 w słowniczku mówi się o recyklingu, odwołuje się do przepisów o odpadach, a w obowiązujących przepisach o odpadach nie ma recyklingu. Recykling jest dopiero w projektowanych przepisach o odpadach, nie w istniejących.</u>
          <u xml:id="u-129.10" who="#JerzyStanisławMadej">Teraz w sprawie ustawy o obowiązkach przedsiębiorstwa w zakresie gospodarowania. Jest to ustawa trochę oryginalna, bo w art. 2, również w słowniczku, wprowadza definicję eksportu i importu. Chyba jest to pierwsza ustawa, która mówi, co to jest eksport i import produktów, a jeżeli nie pierwsza, to można się było powołać na inną, natomiast zapisanie tutaj eksportu i importu budzi lekkie zdziwienie. Potem w art. 1 w ust. 2 jest zapisane, że przez przedsiębiorcę rozumie się także jednostki handlu detalicznego o powierzchni handlowej powyżej 300 m2. Sklep w projekcie ustawy został zapisany jako przedsiębiorca. Tak do końca chyba nie jest. W art. 9 w ust. 1 w pkt. 2 mówi się o maksymalnych stawkach opłaty produktowej i dla produktów wymienionych w załączniku nr 2 do ustawy z wyłączeniem pozycji 4 wynosi ona 10%. Pytam, panie ministrze, z czego 10%, z masy, z objętości, z jakiego jeszcze innego wymiaru. 10% musi być od czegoś konkretnego. W ustawie jest po prostu zapisane 10%.</u>
          <u xml:id="u-129.11" who="#JerzyStanisławMadej">Jest jeszcze kilka drobnych spraw, na które należałoby zwrócić uwagę. Oczywiście wszystkie te sprawy na pewno będą rozpatrywane przez podkomisję.</u>
          <u xml:id="u-129.12" who="#JerzyStanisławMadej">Generalnie rzecz biorąc, końcowe stanowisko Klubu Parlamentarnego UW jest następujące. Jesteśmy jak najbardziej za uporządkowaniem spraw związanych z gospodarką odpadami, bo tak to trzeba nazwać w szerokim tego słowa znaczeniu, poczynając od selektywnej zbiórki odpadów, poprzez uzysk, recykling, utylizację i ostatecznie składowanie tego, czego się już nie da przerobić. Naszym zdaniem ustawy te na pewno przyczynią się do poprawy gospodarki odpadami, chociaż, jak powiedziałem, mamy obawy, czy rozwiążą one wszystkie problemy. Niemniej jednak Klub Parlamentarny Unii Wolności popiera skierowanie projektów ustaw do Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, do Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej oraz do Komisji Małych i Średnich Przedsiębiorstw, a w pracach nad tymi ustawami będziemy starali się doprowadzić je do optymalnego kształtu. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-130">
          <u xml:id="u-130.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo panu posłowi Madejowi.</u>
          <u xml:id="u-130.1" who="#MarekBorowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Stanisława Żelichowskiego z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-131">
          <u xml:id="u-131.0" who="#StanisławŻelichowski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Chciałbym zacząć od złożenia podziękowania na ręce pana ministra w imieniu mojego klubu - Polskiego Stronnictwa Ludowego za to, że mamy komplet ustaw ekologicznych, które dostosowują nasze prawo do wymogów Unii Europejskiej, chociaż podziękowania nie oznaczają, że nie będziemy mieli uwag krytycznych do tego, co zostało złożone.</u>
          <u xml:id="u-131.1" who="#StanisławŻelichowski">Pan minister mówił o rozwiązaniach rewolucyjnych, innowacyjnych, nowatorskich itd., więc chciałbym przypomnieć, panie ministrze, że od początku transformacji Polska była liderem przemian w Europie Środkowowschodniej, wszystko, co robiliśmy, miało charakter innowacyjny, rewolucyjny. Problem polega tylko na tym, jak to będzie służyło polskiemu społeczeństwu. Pamiętam takie zdarzenie, kiedy Chiny chciały uzyskać kredyt z Banku Światowego, to było chyba w 1995 r., i proszono o wskazówki, w jakim kierunku działać w dziedzinie ekologii, to im poradzono - jedźcie do Polski, nic lepszego nie wymyślicie, stosujcie te same mechanizmy. Oczywiście czas biegnie, dziś jesteśmy na dalszym etapie w gospodarce rynkowej, trzeba stosować inne mechanizmy i to, co zostało zastosowane, stosowane jest w wielu państwach Unii Europejskiej, wielu państwach, gdzie obowiązują zasady wolnego rynku i mam nadzieję, że będzie to dobrze służyło polskiemu społeczeństwu.</u>
          <u xml:id="u-131.2" who="#StanisławŻelichowski">Mówiłem już wcześniej - występując w imieniu mojego klubu - że projekty ustaw przedstawiane przez rząd, takie jak: o odpadach, o ochronie i kształtowaniu środowiska, o którym mówił przed chwilą pan poseł Madej, były w jakimś sensie niepełne. Brakowało instrumentów ekonomicznych, by można było je zrealizować. Projekty ustaw: o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (druk nr 1887), o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o produktowej opłacie depozytowej (druk nr 1934), są w jakimś sensie dopełnieniem wcześniej złożonych projektów. Podzielam pogląd przedstawiony przez moich przedmówców, że niewielki jest sens legislacyjny, by regulować te same sprawy trzema różnymi ustawami. To powoduje mętlik prawny. To komisja pracująca nad zagadnieniem odpadów, nad ochroną i kształtowaniem środowiska powinna rozważyć, które elementy zawarte w tych projektach ustaw można ująć w ustawach wcześniej rozpatrywanych. Nie widzę bowiem sensu takiego procedowania.</u>
          <u xml:id="u-131.3" who="#StanisławŻelichowski">Na przykład jeśli chodzi o druk nr 1887 - nie chcę czytać tytułu ustawy - w uzasadnieniu czytamy: W jednym akcie prawnym zawarte będą zapisy dotyczące całego cyklu życia opakowań, od momentu powstania opakowania do momentu wycofania go z użytku lub unieszkodliwienia. I to jest jakaś teza. Natomiast już w art. 25 projektu stwierdza się, że do spraw dotyczących postępowania z odpadami i opakowaniami w zakresie nieuregulowanym w ustawie stosuje się przepisy ustawy o odpadach. Jedno drugiemu w jakimś sensie przeczy. Rozumiem, że sytuacja jest taka, iż w przekazanych do parlamentu projektach ustaw, o których mówiłem, pewne rzeczy nie zostały uwzględnione i dziś próbujemy to nadrobić. Natomiast ze względu na czytelność prawa byłoby dobrze, by te sprawy były uwzględnione w jednym akcie prawnym. Jest to pierwsze czytanie.</u>
          <u xml:id="u-131.4" who="#StanisławŻelichowski">Nie chciałbym już mówić o wszystkich szczegółach, o których tu powiedziano. Wynotowałem szereg szczegółowych uwag, jednak nie chciałbym pewnych spraw powtarzać. Chciałbym natomiast do pewnych spraw wrócić, na pewną sprawę zwrócić uwagę. I tak, naszym zdaniem, w obu projektach trochę może bezkrytycznie przyjęto pewne dyrektywy Unii Europejskiej, tłumacząc je dosłownie, co nie za bardzo pasuje do systemu prawnego obowiązującego w Rzeczypospolitej. Na przykład na marszałka województwa nakłada się m.in. obowiązek analizy sprawozdań przekazanych przez producentów - pan poseł Madej powiedział, że w poszczególnych województwach mogą być tysiące importerów i eksporterów opakowań oraz eksporterów produktów w opakowaniach - i na bazie tych danych sporządzania raportów wojewódzkich. Na te zadania rząd przewidział jeden etat u marszałka w województwie. Natomiast na podsumowanie tego, co zostanie złożone z województw, rząd przewidział siedem etatów w ministerstwie. Wiem, że tymi sprawami zajmują się w Unii Europejskiej tysiące ludzi. Unia jest strukturą potwornie zbiurokratyzowaną. My musimy to zrobić taniej, lepiej, za mniejsze środki. Jeżeli jednak już na starcie stawiamy tego typu zadania, to obawiam się, że jeden etat niewiele da w woj. mazowieckim, które jest większe, przypuszczam, od niejednego państwa w Unii Europejskiej, jeżeli chodzi o sprawy ludności.</u>
          <u xml:id="u-131.5" who="#StanisławŻelichowski">W art. 3 ust. 2 dokonano podziału opakowań na trzy kategorie, to jest opakowania jednostkowe, opakowania zbiorcze oraz opakowania transportowe. Czytając tekst projektu zauważyłem - być może coś przeoczyłem - że tylko dwukrotnie zostało wykorzystane sformułowanie „opakowania jednostkowe”. Nigdzie natomiast nie pojawiły się pozostałe terminy: „opakowania zbiorcze” i „opakowania transportowe”. Wyodrębnienie pojęć na gruncie ustawy, definiowanie ich, nadawanie im normatywnego znaczenia ma sens tylko wtedy, jeżeli ustawodawca w dalszej części aktu prawnego wiąże z tym faktem jakieś skutki prawne, a w tym wypadku tych skutków nie ma. Takich przykładów można podać znacznie więcej.</u>
          <u xml:id="u-131.6" who="#StanisławŻelichowski">Art. 10 projektu ustawy z druku nr 1934 - mówi się w nim o organizacji. Pan minister też o tym mówił. Nie wiadomo, jaką formę prawną ma mieć ta organizacja, w jaki sposób ma działać. Wywołuje to takie wrażenie, że ustawodawca trochę mechanicznie przełożył pewną inną normę, nie zastanawiając się nad tym, czy ta norma pasuje do polskiego systemu prawnego. Brak np. uzasadnienia proponowanych maksymalnych stawek opłat produktowych. Informacja, że ich wysokość jest zbliżona do wysokości w innych krajach, bez podania odpowiednich danych ku temu czy propozycji, jest mało przekonywająca; brak uzasadnienia, dlaczego wysokość opłaty wynosi 30 zł od akumulatora itd.</u>
          <u xml:id="u-131.7" who="#StanisławŻelichowski">Chciałbym, panie ministrze, szanowne panie posłanki i szanowni panowie posłowie, stwierdzić również, że bardzo nam brakuje czegoś, czego nie wprowadzono - bo mówimy o tym, co zostało wprowadzone. Wiem, że były trudności, ale dziś, według Banku Światowego, mamy taki problem: żeby dostosować nasze standardy do standardów Unii Europejskiej, potrzeba około 40 mld dolarów. Trzeba więc szukać instrumentów prawnych, a przede wszystkim ekonomicznych, które spowodują, że te środki na fundusze ekologiczne się znajdą. Proponowaliśmy 2 dni temu na posiedzeniu sejmowej komisji, żeby wprowadzić opłatę produktową od paliw - to byłaby najistotniejsza sprawa. Taka opłata w wielu państwach funkcjonuje.</u>
          <u xml:id="u-131.8" who="#StanisławŻelichowski">Pan minister mówił tu w swoim wystąpieniu, że rząd po raz pierwszy wprowadził te nowe mechanizmy. I chwała mu za to, ale chcę przypomnieć, że w poprzednim systemie sytuacja była taka, iż minister nie jest inwestorem. Inwestorem są nasi samorządowcy i to oni, jeśli mają własne środki, mogą uzyskać środki z funduszy ekologicznych, razem mogą stworzyć system finansowania poszczególnych inwestycji ekologicznych. I tych środków starczało. Jeżeli na koniec 1998 r. niewykorzystanych środków na koncie narodowego funduszu było 5,5 bln starych zł, to trudno było przekonać ministra finansów, że jest jeszcze potrzeba stworzenia nowych mechanizmów, które spowodują, że tych środków będzie jeszcze więcej - i w dalszym ciągu one będą niewykorzystane. Dzisiaj wiemy, jakie są zadania, co należy zrobić, i warto zastanowić się nad innymi sposobami zwiększenia ilości środków na fundusze ekologiczne. Takim sposobem na pewno mogłoby być wprowadzenie opłaty produktowej od paliw.</u>
          <u xml:id="u-131.9" who="#StanisławŻelichowski">Myślę, że w komisji powinniśmy się zastanowić nad podziałem tych środków między poszczególne fundusze ekologiczne. Pan minister mówił tu o tych proporcjach; nie sądzę, żeby te proporcje mogły być w prosty sposób do zaakceptowania przez komisję. Skoro narodowy fundusz wycofał się z finansowania gmin, bo taką strategię przyjął, a dzisiaj główne zadania są w gminach, to te środki trzeba raczej przesunąć, w moim przekonaniu, na wojewódzkie fundusze i na narodowy fundusz, bo tam jest ciężar prac.</u>
          <u xml:id="u-131.10" who="#StanisławŻelichowski">Poza tym chciałbym stwierdzić, panie ministrze, że kilka tygodni temu przyjęliśmy ustawę o języku polskim, a słowo recykling nie jest słowem polskim i nie wiem, czy ono mogłoby być w takiej ustawie używane. My wszyscy zajmujący się ekologią rozumiemy, co to oznacza, ale dla przeciętnego śmiertelnika, który chciałby, aby z Sejmu wychodziły ustawy wydawane w języku polskim, to słowo może być bardzo mało czytelne.</u>
          <u xml:id="u-131.11" who="#StanisławŻelichowski">Uważam, panie marszałku, Wysoki Sejmie, że należałoby rozważyć w komisji ochrony środowiska i dwóch innych komisjach, które pracują nad ustawami dotyczącymi odpadów czy ochrony środowiska, jak te projekty skierować do poszczególnych powołanych już podkomisji, aby stworzyć jedno wspólne prawo, które będzie dobrze służyło polskiemu społeczeństwu i polskiej ekologii. Dziękuję ślicznie.</u>
          <u xml:id="u-131.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-132">
          <u xml:id="u-132.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi Żelichowskiemu.</u>
          <u xml:id="u-132.1" who="#MarekBorowski">Zakończyliśmy wystąpienia w imieniu klubów.</u>
          <u xml:id="u-132.2" who="#MarekBorowski">Przechodzimy do wystąpień indywidualnych.</u>
          <u xml:id="u-132.3" who="#MarekBorowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Kazimierza Dzielskiego z Akcji Wyborczej Solidarność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-133">
          <u xml:id="u-133.0" who="#KazimierzDzielski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Rozpatrujemy dzisiaj dwie ustawy: o opakowaniach i odpadach opakowaniowych, a także o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej. Można się zastanawiać, czy nie można tych uregulowań prawnych zawrzeć w jednej ustawie lub w innych ustawach. Myślę, że jednak najważniejsze jest to, że zrobiono krok ku temu, żeby tę sprawę załatwić. W uzasadnieniu czytamy, że w jednym akcie prawnym zawarte będą zapisy dotyczące całego cyklu używania opakowań: od momentu ich powstania do momentu wycofania z użytku, odzysku lub unieszkodliwienia.</u>
          <u xml:id="u-133.1" who="#KazimierzDzielski">Uwaga, którą chcę się podzielić, to potrzeba koordynacji pracy nad projektem niniejszej ustawy i projektami ustaw, których przepisy odsyłają do projektu oraz starannej analizy treści innych ustaw pod kątem spójności. W przeciwnym razie powstaną luki i nieścisłości, a niektóre zapisy projektowanej ustawy okażą się wręcz niemożliwe do zastosowania. Chodzi o to, aby przepisy były stosowane zarówno do naszych, jak i do zagranicznych producentów. Nie może być tak, że uchwalona ustawa będzie szkodzić producentom krajowym.</u>
          <u xml:id="u-133.2" who="#KazimierzDzielski">Dobrze się dzieje, że zaproponowano ustawę, która będzie porządkować sprawy opakowań i odpowiedzialności za ich produkcję i zagospodarowanie. Jest to jedna z tych ustaw, które są krokiem w kierunku Unii Europejskiej i podobnych rozwiązań w krajach sąsiednich. Ustawa, nad którą pracujemy, powinna więc zostać jak najszybciej uchwalona ku pożytkowi mieszkańców naszego kraju. Świadomość naszych obywateli jest bardzo duża, jeśli chodzi o tę ustawę. Jest ona oczekiwana przez społeczeństwo. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-133.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-134">
          <u xml:id="u-134.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi Dzielskiemu.</u>
          <u xml:id="u-134.1" who="#MarekBorowski">Teraz zabierze głos pan poseł... Chciałem powiedzieć, Czesław Śleziak, ale go nie ma.</u>
          <u xml:id="u-134.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Jest.)</u>
          <u xml:id="u-134.3" who="#MarekBorowski">Jest, ale jakby go nie było. Jest pan poseł Czesław Śleziak, dobrze.</u>
          <u xml:id="u-134.4" who="#komentarz">(Głos z sali: Opozycja go wyciągnęła.)</u>
          <u xml:id="u-134.5" who="#MarekBorowski">To właśnie nazywa się opozycją konstruktywną.</u>
          <u xml:id="u-134.6" who="#MarekBorowski">Proszę, pan poseł Czesław Śleziak, Sojusz Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-135">
          <u xml:id="u-135.0" who="#CzesławŚleziak">Dziękuję, panie marszałku. Przepraszam, byłem przekonany, że pan poseł przedmówca będzie mówił minutę dłużej.</u>
          <u xml:id="u-135.1" who="#CzesławŚleziak">Rozpocznę od tego, że odpowiada mi taki sposób podejścia przy okazji pierwszego czytania, który generalnie odnosi się do pewnej filozofii, do spraw ogólnych projektów ustaw. Sądzę, że na szczegóły będzie czas w toku dalszych prac.</u>
          <u xml:id="u-135.2" who="#CzesławŚleziak">Myślę, że wykorzystanie mechanizmów ekonomiczno-finansowych należy do podstawowych narzędzi współczesnego zarządzania ochroną środowiska w Polsce. Stosowanie instrumentów ekonomicznych stanowi nieodłączny element realizacji polityki ekologicznej państwa. Stosowany w latach 90. system mechanizmów ekonomicznych sprawdził się, przyczyniając się do poprawy stanu środowiska. Wydaje się jednak, że dotychczasowy system wyczerpał możliwości znaczącego powiększania środków na ochronę środowiska. W sytuacji, kiedy koszty dostosowania ochrony środowiska do standardów unijnych oceniane są na około 35–40 mld euro, dotychczasowy system jest po prostu niewystarczający. Konieczne są więc zmiany idące w kierunku większego wykorzystania mechanizmów ekonomicznych, chodzi m.in. o zwiększenie bodźców stymulujących proekologiczne zachowania podmiotów gospodarczych i całego społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-135.3" who="#CzesławŚleziak">Potrzebę modyfikacji istniejących instrumentów, jak również wprowadzania nowych, podnosiła wielokrotnie sejmowa Komisja Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, przyjmując w tej sprawie stosowne opinie i dezyderaty. Również na obecnym etapie w najbliższych dniach do prezesa Rady Ministrów zostanie w tej sprawie skierowany kolejny dezyderat.</u>
          <u xml:id="u-135.4" who="#CzesławŚleziak">Rządowy projekt ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarki odpadami oraz opłacie produktowej i opłacie depozytowej, druk nr 1934, wpisuje się w koncepcję nowych mechanizmów ekonomicznych w zakresie ochrony środowiska. Teoria ekonomii, jak zaznacza m.in. prof. Tomasz Żylicz, sugeruje, że właściwym instrumentem internalizacji kosztów zewnętrznych jest tzw. podatek Pigov obciążający sprawcę szkód, w tym wypadku szkód ekologicznych. Naśladując wspomniany podatek, opłaty ekologiczne powinny być jak najściślej związane z wpływem danej działalności na środowisko. Zadanie to częściowo spełniają opłaty z tytułu emisji. Jednak z uwagi na nadmierne chociażby koszty administracyjne, system ten nie może objąć np. emisji z małych źródeł rozproszonych. Proponowane w ustawie opłaty produktowe mają na celu zastąpienie albo uzupełnienie istniejących opłat emisyjnych w tych sytuacjach, gdy ich zastosowanie jest niepraktyczne. Jest to rozwiązanie przyjęte w wielu krajach OECD.</u>
          <u xml:id="u-135.5" who="#CzesławŚleziak">Omawiana ustawa była przygotowywana przez długi czas. Niestety jej zakres stopniowo, lecz nieustannie kurczył się w następstwie silnego lobbingu przedsiębiorstw starających się eliminować jakiekolwiek nowe wymagania ekologiczne. Zawężenie zakresu ustawy dotyczy zwłaszcza wyeliminowania opłat produktowych nakładanych na paliwa. Pozwoliłyby one na łagodzenie przynajmniej części uciążliwości ekologicznych tych źródeł emisji, na przykład maszyn lub samochodów, od których nie nalicza się tradycyjnych opłat emisyjnych, chociażby ze względu na nadmierny koszt ewentualnego monitorowania i pomiarów.</u>
          <u xml:id="u-135.6" who="#CzesławŚleziak">Skreślenie na pewnym etapie prac nad ustawą opłat produktowych nakładanych na paliwa spowoduje radykalną obniżkę skali przychodów, jakże potrzebnych chociażby do sfinansowania dostosowania Polski do unijnych standardów ochrony środowiska. Zawężenie zakresu dotyczy również opłat za papier zadrukowany (poza publikacjami książkowymi). Nieodzyskiwana makulatura stanowi jeden z najistotniejszych składników masy odpadów komunalnych. Gromadzi się ją na wysypiskach, mimo że mogłaby być odzyskiwana i przerabiana. Jestem przekonany, że w sytuacji, gdy strumień makulatury się powiększa i napływa do nas makulatura z innych krajów, wprowadzenie opłaty produktowej z przeznaczeniem przychodu z niej na wspieranie krajowego systemu odzysku stanowiłoby właściwy instrument pozwalający na uporządkowanie tego problemu.</u>
          <u xml:id="u-135.7" who="#CzesławŚleziak">Pytam pana ministra: Dlaczego przestraszyliście się presji niektórych organizacji i wycofywaliście się na poszczególnych etapach chociażby tylko z koncepcji wspomnianych, a wcześniej zakładanych, opłat?</u>
          <u xml:id="u-135.8" who="#CzesławŚleziak">W wypadku paliw mamy do czynienia z ewidentnym łamaniem zasady „zanieczyszczający płaci”. Dzisiaj w dużych aglomeracjach miejskich główne źródło zanieczyszczenia powietrza pochodzi z transportu. Jeśli z dnia na dzień o kilkanaście, o kilkadziesiąt groszy wzrasta cena litra benzyny i różnice cen na poszczególnych stacjach, to co by się stało - jeśli kogoś stać na samochód za pół miliarda złotych - gdyby również i jego obciążyć jakimiś drobnymi kosztami? To jest również kwestia pewnej sprawiedliwości społecznej. Dlaczego ludzie, którzy tego nie robią, są obciążani tymi kosztami? Ugięliście się, panowie, niepotrzebnie.</u>
          <u xml:id="u-135.9" who="#CzesławŚleziak">Ustawa przewiduje zwolnienie z opłat produktowych od opakowań dla przedsiębiorców, którzy spełniają wymagania dotyczące zbiórki i osiągną określony stopień odzysku zużytych opakowań. Jest to rozwiązanie kontrowersyjne. Istnieje obawa, że to rozwiązanie, oparte na koncepcji tzw. dobrowolnych porozumień, drastycznie zredukuje przychody z opłat, stwarzając tylko pozory rozwiązania problemu.</u>
          <u xml:id="u-135.10" who="#CzesławŚleziak">W uzasadnieniu brak precyzyjnych pełnych wyliczeń wpływu poziomu wprowadzonych opłat na gospodarstwa domowe, na budżet, na różne branże gospodarcze. Z tego między innymi względu trzeba będzie zorganizować obserwację zjawisk ekonomicznych spowodowanych wprowadzeniem ustawy oraz dokonywać ich analizy, tak aby po jakimś czasie spróbować to, co może przyjmiemy, znowelizować.</u>
          <u xml:id="u-135.11" who="#CzesławŚleziak">W projekcie brak zapisu dotyczącego, niewielu, potrzebnych kryteriów gospodarowania środkami, chociażby przez Narodowy Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Jeśli chodzi o zasady zagospodarowania tych środków, nie określono zasad postępowania z odsetkami od lokat bankowych, odsetkami od udzielanych pożyczek, z obrotem pożyczkami udzielonymi ze środków pochodzących z opłat produktowych itd. Są to istotne sprawy, dotyczące środków, które trzeba zachować.</u>
          <u xml:id="u-135.12" who="#CzesławŚleziak">Z punktu widzenia problematyki, którą reguluje dyrektywa nr 94/62/EC o opakowaniach i odpadach z opakowań, istotne znaczenie będzie miało ukształtowanie przepisów innych aktów prawnych z zakresu prawa ochrony środowiska. Kwestią o znaczeniu podstawowym, jak pisze dr Jan Jerzmański, jest uregulowanie zasad dostępu do informacji w zakresie ochrony środowiska oraz zasad udziału społecznego w podejmowaniu rozstrzygnięć w sprawach związanych z ochroną środowiska. Przeniesienie do omawianej ustawy przepisów dyrektywy 94/62 wymaga wpisania do niej tych samych co w dyrektywie definicji. Projekt jednak nie do końca spełnia ten wymóg, na co m.in. zwrócił uwagę Urząd Komitetu Integracji Europejskiej. Problem dotyczy definicji recyklingu, recyklingu ograniczonego. Z projektu wynika, że definicje te zostaną ujęte w innych przepisach, tymczasem w projekcie ustawy o odpadach problem ten nie został właściwie rozwiązany. Tego typu problemy również potwierdzają potrzebę właściwego zastanowienia się, koordynacji prac nad całością wszystkich ustaw ekologicznych, a tych odpadowych w szczególności. Podzielam opinię, że trzeba będzie się zastanowić, aby zrobić jedną dobrą ustawę o odpadach.</u>
          <u xml:id="u-135.13" who="#CzesławŚleziak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wiele uwag szczegółowych do omawianych projektów ustaw zgłosiły środowiska, z którymi je konsultowałem, m.in. Polska Izba Ekologii. Przekażę je do wykorzystania w pracach podkomisji. Kończąc, chcę powiedzieć, że oceniając pozytywnie fakt przesłania omawianych projektów ustaw do Sejmu, krytycznie odnoszę się do zawężenia zakresu produktów objętych opłatami produktowymi i depozytowymi. W tym kontekście krytycznie oceniam również brak zasadniczych postępów we wprowadzaniu innych, nowych mechanizmów ekonomicznych w ochronie środowiska, jak chociażby systemu pozwoleń zbywalnych i wielu innych, o których nieraz mówiliśmy. To prawda, że to jest postęp, ale jeśli chodzi o przyjęty w lipcu 1999 r. przez Komitet Ekonomiczny Rady Ministrów dokument, w którym zapowiadano dalej idące rozwiązania systemowe, niestety, możemy powiedzieć, że na tym tylko się skończyło, a te zapowiadane rozwiązania zostały właściwie na papierze.</u>
          <u xml:id="u-135.14" who="#CzesławŚleziak">I ostatnie sprawy. Słusznie się pan cieszy - ja dostrzegam to, co pan robi, mam wielki szacunek i uznanie dla pana za wiele spraw i chcę je tu publicznie wyrazić - ale powiedzmy sobie jasno, że mimo tej radości z przesłania tych omawianych dzisiaj ustaw w związku z tym stosunkowo wąskim zakresem ustawy o opłatach produktowych i depozytowych nasuwa się pytanie, na które nie ma do dzisiaj pełnej odpowiedzi. Przyjmiemy ustawodawstwo i - była tutaj mowa o tym - zapłacimy za to w najbliższych latach 35–40 mld euro. Do dzisiaj, mimo próśb komisji, nie uzyskaliśmy harmonogramu finansowania tego problemu. Ja nie chcę tu wprowadzać polityki, ale oby nie było tak, że dzisiaj przyjmiemy ustawy, a inny rząd będzie odpowiedzialny za sfinansowanie tego wszystkiego. Na pytanie, skąd wziąć pieniądze na sfinansowanie olbrzymich kosztów dostosowania Polski do unijnych standardów w ochronie środowiska, pełnej odpowiedzi dzisiaj nie ma. Nie można mówić, że to samorządy, to przedsiębiorcy, to kredyty. To trzeba jasno i precyzyjnie powiedzieć, bo to są zasadnicze, kluczowe sprawy. Myślę, że trzeba przedstawić te sposoby finansowania. Jestem oczywiście za dalszym prowadzeniem prac, za skoordynowaniem tego wszystkiego, myślę, że wiele rzeczy uda się naprawić w trakcie dalszych prac. Dziękując za te ustawy, mam niedosyt, że to tylko tyle, a być może aż tyle, ale to trzeba rozstrzygnąć w dalszych działaniach. Dziękuję, panie marszałku, za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-135.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-135.16" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Franciszek Jerzy Stefaniuk)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-136">
          <u xml:id="u-136.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-136.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę o zabranie głosu pana posła Jana Rzymełkę z Klubu Parlamentarnego Unii Wolności - 3 minuty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-137">
          <u xml:id="u-137.0" who="#JanRzymełka">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Niestety zostało mi około 3 minut, co pozwoli mi wyłącznie na zaprezentowanie szczegółów i słów kluczowych.</u>
          <u xml:id="u-137.1" who="#JanRzymełka">Generalnie ustawy te mają przełomowe i rewolucyjne znacznie, lecz są może za mało odważne — tzn. silny lobbing pewnych sektorów w Polsce wykluczył to, co w Unii Europejskiej i na świecie jest bardzo istotne. Pamiętajmy o tym, że Polska jest krajem bałaganiarskim i od 20–30 lat nie możemy sobie dać rady ze zbiórką makulatury czy butelek i właśnie ta ustawa miałaby szanse bardzo czytelnie tę sprawę naprawić. Niestety, w pewnym momencie zadrukowane materiały, czyli gazety, ulotki reklamowe, itp. wypadły z tej ustawy. To jest wielki mankament, nie mówiąc o paliwach, a szczególnie o tym, co buduje szrotowiska czy złomowiska, czyli skorupach samochodów. To powinno wejść do tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-137.2" who="#JanRzymełka">Bardzo się cieszę, że wprowadzono pewien mechanizm, który pozwala marszałkowi województwa wykorzystać pół procent opłat na uruchomienie systemów. Z mojego doświadczenia marszałka województwa śląskiego (jeszcze do niedawna), który ściągał te wszystkie opłaty i zarządzał tymi systemami, pół procent to jest zdecydowanie za mało. Szczególnie w pierwszych dwóch latach, kiedy trzeba zbudować nowe bazy danych, zatrudnić urzędników, czyli sfinansować etaty, kiedy trzeba stworzyć system kontroli.</u>
          <u xml:id="u-137.3" who="#JanRzymełka">Proszę państwa, te wszystkie ustawy, oparte na unijnych zasadach, wprowadzają pewne europejskie normy, zwane uczciwością, uczciwością podmiotów gospodarczych i wszystkich innych. Niestety, w Polsce tego nie ma. Jeśli marszałek czy wojewoda nie wydadzą decyzji i nie egzekwują opłat, to większość podmiotów nie płaci. Tak było w poprzedniej ustawie, gdzie dobrowolnie każdy sobie miał naliczyć opłatę za korzystanie z silnika samochodowego, za spalanie tlenu i wpłacić marszałkowi po kilkanaście złotych od samochodu. Proszę zapytać, jaka jest ściągalność bazująca na tej unijnej zasadzie uczciwości. Minimalna, sięgająca w skali kraju maksimum kilkunastu procent. Czyli mamy 80% nieściągniętych opłat i kar, które mogłyby służyć właściwym inwestycjom ekologicznym. Proponowałbym, żeby ten zapis przekonstruować w ten sposób, że w pierwszych dwóch latach, kiedy buduje się system i całą kontrolę, żeby to było w granicach dwóch, trzech procent, bo tyle powinno wystarczyć. Pół procent oznacza kulawy system i bez kontroli decyzji, gdyby się jeszcze w tej ustawie dało wprowadzić do wszystkich innych systemów zbierania opłat ekologicznych ten mechanizm, że ten, kto zbiera, to jest marszałek, dostawałby kilka procent opłat, to wtedy wojewódzkie, narodowe, gminne, powiatowe fundusze miałyby o kilkaset milionów w skali roku więcej pieniędzy na inwestycje ekologiczne. Samorząd wojewódzki nie jest do końca zainteresowany finansowaniem tak wielu etatów, tak drogich systemów komputerowych, kiedy ma inne pilne zadania z zakresu oświaty, kultury, dróg itd. To jest trudna sprawa.</u>
          <u xml:id="u-137.4" who="#JanRzymełka">Kolejna sprawa, którą chciałem poruszyć, to problem pewnej (mimo że jest to rewolucyjne i przełomowe), niechlujności. Chodzi tu o terminologię, czyli definicję recyklingu i używania terminu „odzysk” czy „powtórne wykorzystanie”. Natomiast bardzo ważne jest, będę się starał kończyć, zwrócenie uwagi na to, że ta ustawa przewiduje właściwie cztery, pięć, sześć terminów wprowadzania. Należałoby to zunifikować, może dać dwa terminy wejścia w życie.</u>
          <u xml:id="u-137.5" who="#JanRzymełka">I na koniec chcę jeszcze zwrócić uwagę na wprowadzenie pewnego mechanizmu, który pozwoliłby zniechęcić przedsiębiorców do kombinowania, czyli zniechęcić podmioty gospodarcze do omijania obowiązków nałożonych ustawą i wyeliminować tych przedsiębiorców, którzy przeznaczają zbyt małe środki na odzysk. Otóż, można by wprowadzić zasadę, że są oni zobowiązani do wpłacenia opłaty produktowej, stanowiącej iloczyn stawki opłaty i różnicy pomiędzy wymaganym na koniec roku przejściowego poziomem recyklingu. To znaczy każdy, kto uniknąłby wydania konkretnych pieniędzy, musiałby zapłacić tę dodatkową kwotę i wtedy po prostu uczciwość w Polsce byłaby wymuszona.</u>
          <u xml:id="u-137.6" who="#JanRzymełka">Poza tym termin „organizacja” jest w ustawie w kilku momentach niewłaściwie stosowany, bo jest to żywe tłumaczenie z angielskiego, natomiast jest to nieczytelne dla wielu izb gospodarczych. Przedstawię szczegółowe uwagi, szczególnie stowarzyszenia papierników polskich i tych, którzy są najbardziej tą ustawą zainteresowani. Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-138">
          <u xml:id="u-138.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-138.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę o zabranie głosu panią posłankę Zofię Krasicką-Domkę z Klubu Parlamentarnego AWS.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-139">
          <u xml:id="u-139.0" who="#ZofiaKrasickaDomka">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Wzrost produkcji i zużycia dóbr materialnych pociąga za sobą obciążenie środowiska naturalnego wręcz lawiną zużytych odpadów, w tym opakowaniowych, stwarzając zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego. Obowiązujący podstawowy akt prawny dotyczący gospodarki odpadami to ustawa z dnia 27 czerwca 1997 r. o odpadach, która reguluje w wąskim zakresie problemy dotyczące opakowań po substancjach tzw. trujących. Projekty omawianych dziś ustaw: o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (z druku sejmowego nr 1887) oraz - z druku nr 1934 - o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej mają na celu stworzenie warunków sprzyjających minimalizacji wpływów obciążających środowisko naturalne, wywieranych przez odpady opakowaniowe i opakowania.</u>
          <u xml:id="u-139.1" who="#ZofiaKrasickaDomka">Należy zaznaczyć, że wprowadzenie mechanizmów ekonomicznych, jakimi będą opłaty produktowe i depozytowe, może w istotny sposób przyspieszyć zdynamizowanie gospodarki odpadami opakowaniowymi i opakowaniami. I do tego problemu pozwolę sobie odnieść się w swoim wystąpieniu - chociażby z tego względu, że jest to novum w polskim systemie prawnym.</u>
          <u xml:id="u-139.2" who="#ZofiaKrasickaDomka">Dotychczas obserwujemy próby zbierania, selekcji, recyklingu niektórych odpadów w różnych częściach kraju - na ogół inicjowane przez samorządowców, ekologów - lecz jest to czynione na małą skalę. Tymczasem projektowana ustawa wprowadza zasadę nakładania na przedsiębiorcę wytwarzającego lub importującego produkty oraz produkty w opakowaniach uciążliwe dla środowiska obowiązku odzysku i recyklingu odpadów powstałych w związku z wykorzystaniem tych produktów. Przedsiębiorcy nierealizujący tych zobowiązań uiszczać będą opłaty produktowe, o których stanowi różnica pomiędzy wymaganym a osiągniętym poziomem odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych. Przepisy o opłatach produktowych zawarte są w art. 7–14. Opłata produktowa pobierana od produktów określanych jako uciążliwe dla środowiska jest bezzwrotna.</u>
          <u xml:id="u-139.3" who="#ZofiaKrasickaDomka">W projekcie ustawy objęto opłatą produktową opakowania, akumulatory niklowo-kadmowe, ogniwa, baterie galwaniczne, oleje smarowe, lampy wyładowcze, opony oraz urządzenia chłodnicze i klimatyzacyjne zawierające substancje wpływające na zubożenie warstwy ozonowej. W art. 9 ust. 2 ustawy zapisano delegację dla Rady Ministrów - chodzi o to, aby w drodze rozporządzenia ustalone zostały szczegółowe stawki opłaty produktowej dla poszczególnych opakowań i produktów, przy czym należy kierować się uciążliwością dla środowiska odpadów opakowaniowych oraz odpadów poużytkowych z tych produktów, a także kosztami ich zagospodarowania.</u>
          <u xml:id="u-139.4" who="#ZofiaKrasickaDomka">Regulacje ustawowe w odniesieniu do opłat depozytowych zawierają art. 15–18. Dotyczą one akumulatorów ołowiowych (kwasowych). Taką opłatę pobiera sprzedawca detaliczny przy sprzedaży akumulatora, przy czym art. 15 ust. 2 reguluje kwestię opłaty depozytowej przy sprzedaży akumulatorów ołowiowych stanowiących pierwsze wyposażenie urządzeń przemysłowych. W tym wypadku opłata depozytowa nie jest pobierana.</u>
          <u xml:id="u-139.5" who="#ZofiaKrasickaDomka">Zgodnie z art. 16 ust. 1 sprzedawca detaliczny, który sprzedał produkt objęty opłatą depozytową i pobrał taką opłatę, obowiązany jest w terminie 30 dni od daty sprzedaży produktu przyjąć odpad poużytkowy powstały z produktu tego samego rodzaju w ilości nie większej niż ilość sprzedanego produktu i zwrócić pobraną opłatę depozytową. Z kolei sprzedawca detaliczny przekazuje odpady poużytkowe powstałe z akumulatorów ołowiowych (kwasowych) przedsiębiorcy wytwarzającemu lub importującemu te przedmioty, zwracając równocześnie opłatę depozytową.</u>
          <u xml:id="u-139.6" who="#ZofiaKrasickaDomka">Proponowane opłaty produktowe i depozytowe nakładane są na produkty, które podlegają już takim obciążeniom w wielu krajach, a ich zastosowanie doprowadziło do korzystnych efektów ekologicznych. Depozyt stosuje się w odniesieniu do produktów, których uciążliwość ekologiczna może być istotnie zmniejszona w przypadku ich dostarczania do odpowiedniego zakładu utylizacji.</u>
          <u xml:id="u-139.7" who="#ZofiaKrasickaDomka">Opłaty produktowe zbierane są przez urzędy marszałkowskie i mają być przekazywane odpowiednio na rachunki narodowego i wojewódzkiego funduszu. Środki te są przeznaczane na dofinansowanie określonych przedsięwzięć związanych z ochroną środowiska, przewidzianych w projekcie ustawy.</u>
          <u xml:id="u-139.8" who="#ZofiaKrasickaDomka">Na zakończenie należy stwierdzić, że proponowane przez rząd akty normatywne przedłożone Wysokiej Izbie dotyczą wprowadzenia instrumentów ekonomicznych związanych z ochroną środowiska naturalnego i są zgodne z polityką ekologiczną Unii Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-139.9" who="#ZofiaKrasickaDomka">Dołączam się do podziękowania złożonego przez pana posła Józefa Górnego na ręce pana ministra Marka Michalika za ogrom i tempo pracy włożonej przez Ministerstwo Środowiska w przygotowanie całego bloku aktów normatywnych na rzecz poprawy stanu środowiska i zrównoważonego rozwoju. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-139.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-140">
          <u xml:id="u-140.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-140.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę o zabranie głosu pana posła Kazimierza Nycza z Klubu Parlamentarnego SLD.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-141">
          <u xml:id="u-141.0" who="#KazimierzNycz">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W swoim wystąpieniu chciałbym się skoncentrować na projekcie ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej.</u>
          <u xml:id="u-141.1" who="#KazimierzNycz">Proponowana ustawa podejmuje problem produktów uciążliwych dla środowiska, a zawarte w niej rozwiązania prawne kierowane są do przedsiębiorców wytwarzających lub importujących produkty uciążliwe dla środowiska, bezpośrednich konsumentów tej kategorii produktów, organów administracji publicznej oraz funduszy ekologicznych, które będą dysponowały środkami pochodzącymi z opłat produktowych.</u>
          <u xml:id="u-141.2" who="#KazimierzNycz">Podstawową zasadą wprowadzaną przez proponowaną ustawę jest zobowiązanie przedsiębiorców wytwarzających lub importujących produkty oraz produkty w opakowaniach określonych w ustawie, uciążliwych dla środowiska, do odzyskiwania i poddawania recyklingowi odpadów powstających z tych produktów. Aby wypełnić nałożone obowiązki, przedsiębiorstwa mogą działać samodzielnie lub za pośrednictwem organizacji, które będą spełniać wymagania określone przez ministra właściwego do spraw środowiska i prowadzić działalność w zakresie odzysku i recyklingu odpadów poużytkowych lub opakowaniowych.</u>
          <u xml:id="u-141.3" who="#KazimierzNycz">Przedsiębiorcy niewypełniający powyższych zobowiązań zobligowani będą do uiszczania opłaty produktowej za różnicę pomiędzy wymaganym a osiągniętym poziomem odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych. Opłata produktowa w całości przeznaczana będzie na realizację zadań określonych w ustawie, a dotyczących szeroko pojętej ekologii.</u>
          <u xml:id="u-141.4" who="#KazimierzNycz">Obok opłaty produktowej ustawa wprowadza także opłatę depozytową, pobieraną w momencie zakupu akumulatorów ołowiowych, jeżeli użytkownik nie dokona zwrotu starego, dotychczas wykorzystywanego. Opłata ta została zaproponowana w pierwszym etapie jedynie dla akumulatorów, jednakże w przyszłości może ona dotyczyć także innej kategorii wyrobów.</u>
          <u xml:id="u-141.5" who="#KazimierzNycz">Proponowane opłaty produktowe i depozytowe nakładane są na produkty, które w innych krajach podlegają już takim obciążeniom i których zastosowanie doprowadziło tam do korzystnych efektów ekologicznych. Także ich wysokość zbliżona jest do stawek przyjętych w innych krajach. Jak widać, wprowadzenie opłat w Polsce nie będzie europejskim eksperymentem, jednak należy zwrócić uwagę, że w warunkach polskich stanowić będzie istotny przełom, albowiem, poza niewielkim podatkiem akcyzowym wprowadzonym w 1995 r. na opakowania plastikowe, nie było dotychczas instrumentów podatkowych powiązanych ściśle z uciążliwością ekologiczną produktów.</u>
          <u xml:id="u-141.6" who="#KazimierzNycz">Proponowane rozwiązania uzasadnione są w odniesieniu do produktów, których użycie z zasady wywołuje istotne ujemne skutki w środowisku, choć ich każdorazowo bezpośredni pomiar byłby zbyt kosztowny. W tych okolicznościach opłata produktowa może z powodzeniem zastąpić tzw. opłatę emisyjną. Depozyt natomiast stosuje się w odniesieniu do produktów, których uciążliwość ekologiczna może być istotnie zmniejszona w przypadku ich dostarczenia do odpowiedniego zakładu utylizacji.</u>
          <u xml:id="u-141.7" who="#KazimierzNycz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W trakcie analizy projektu ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i depozytowej nasuwają się także następujące wątpliwości, które być może warto byłoby rozważyć w dalszych pracach legislacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-141.8" who="#KazimierzNycz">I tak, jeśli chodzi o art. 4 ust. 4, sądzę, że skoro przedsiębiorca ma możliwość odzyskiwać i poddawać recyklingowi odpady opakowaniowe i poużytkowe za pośrednictwem określonych organizacji, to nie powinien ponosić solidarnej odpowiedzialności za wykonanie nałożonego obowiązku. Wystarczy chyba, że przedsiębiorca zawrze odpowiednią umowę z uprawnioną organizacją oraz ponosić będzie także jej skutki finansowe. W tej sytuacji uważam za celowe wyłączenie odpowiedzialności solidarnej.</u>
          <u xml:id="u-141.9" who="#KazimierzNycz">Art. 4 ust. 6 pkt 2 ustawy nie precyzuje, jakimi kryteriami ma się kierować minister właściwy do spraw środowiska dla określenia wiarygodności organizacji, która będzie mogła zajmować się działalnością w zakresie odzysku i recyklingu odpadów poużytkowych oraz opakowaniowych. Identyczna wątpliwość pojawia się w projekcie rozporządzenia wykonawczego.</u>
          <u xml:id="u-141.10" who="#KazimierzNycz">Art. 10 - do rozważania, czy nie należy się zastanowić i, dla zwiększenia szybkości przypływu gromadzonych środków finansowych, nie wprowadzić zasady rozliczeń kwartalnych lub półrocznych w formie zaliczek, z możliwością przeprowadzenia ostatecznego rozliczenia do 31 marca roku następnego po roku, którego opłata dotyczy. Takie rozwiązanie byłoby, moim zdaniem, korzystniejsze także dla przedsiębiorców, którzy wówczas ponosiliby wydatki rozłożone równomiernie w czasie roku obrachunkowego.</u>
          <u xml:id="u-141.11" who="#KazimierzNycz">Art. 23 ust. 1 - sądzę, że w dobie decentralizacji gospodarki należałoby odwrócić zaproponowane w ustawie proporcje podziału wpływów z opłaty produktowej, tak aby 40% pozostawało w dyspozycji Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, zaś 60% trafiało na konto wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej. Praktyka wielokrotnie udowodniła, że środki finansowe wykorzystywane są w sposób bardziej efektywny w gminach i województwach.</u>
          <u xml:id="u-141.12" who="#KazimierzNycz">Wreszcie art. 35 i 36 - wydaje się, że do kontroli przestrzegania przepisów ustawy wystarczy wyznaczyć jeden organ, w ustawie zaś przewiduje się aż dwie inspekcje, to jest Inspekcję Ochrony Środowiska i Inspekcję Handlową. W praktyce prowadzić to może do sporów kompetencyjnych, a jednostkom kontrolowanym skutecznie utrudnić życie.</u>
          <u xml:id="u-141.13" who="#KazimierzNycz">Przedstawiając powyższe uwagi, sądzę, że zostaną one w części uwzględnione w toku dalszych prac legislacyjnych, doskonalących przedłożone bardzo istotne projekty. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-141.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-142">
          <u xml:id="u-142.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-142.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę o zabranie głosu pana posła Tadeusza Wronę z Klubu Parlamentarnego AWS.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-143">
          <u xml:id="u-143.0" who="#TadeuszWrona">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedstawione przez rząd projekty ustaw są bardzo ważnymi przedłożeniami zmierzającymi do uporządkowania gospodarki odpadami opakowaniowymi, mają też istotne znaczenie w dostosowywaniu polskiego prawa do standardów Unii Europejskiej. W pracach legislacyjnych nad tymi ustawami trzeba jednak zapewnić pełną ich korelację z całym pakietem ustaw dotyczących ochrony środowiska, który jest już w Sejmie.</u>
          <u xml:id="u-143.1" who="#TadeuszWrona">Uwagi dotyczące projektu ustawy o opakowaniach i odpadach opakowaniowych pozwolę sobie rozpocząć od kwestii metodyki szacowania jej kosztów. Przedstawione są bowiem koszty bezpośrednie, szacunkowe obciążenie dla budżetów samorządowych i budżetu państwowego, związane z wprowadzeniem w życie tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-143.2" who="#TadeuszWrona">Już tutaj można mieć pewne zastrzeżenia. Na jakiej podstawie ministerstwo wyliczyło, że do realizowania ustawy wystarczy jeden pracownik w urzędach marszałkowskich i aż siedmiu pracowników w centrum? Z ustawy nie wynika tak wielkie zróżnicowanie obciążenia pracą. Z lektury projektu wynika inna gradacja obciążeń. Najbardziej obciążony zostanie urząd marszałkowski województwa mazowieckiego, wynika to z art. 7 pkt 5, w dalszej kolejności ministerstwo i inne urzędy marszałkowskie. Propozycja siedmiu etatów dla centrum i jednego dla województwa oznacza publiczne przyznanie, że praca jednego samorządowca jest równoważna pracy 2–3 urzędników centrum. Dziękuję za taki dowód uznania sprawności pracowników samorządu. Istotniejszy jednak wydaje się brak innych szacunków. Na ile wprowadzone rozwiązania zwiększą obciążenie konsumentów? Na ile ustawa spowoduje wzrost cen większości produktów? Na ile obciąży konkurencyjność naszych firm, zwłaszcza tych małych i średnich? To są istotne pytania. Efekt ekologiczny ustawy można postrzegać jako zdecydowanie pozytywny, ale musimy być świadomi także efektu ekonomicznego.</u>
          <u xml:id="u-143.3" who="#TadeuszWrona">Przejdę do uwag szczegółowych.</u>
          <u xml:id="u-143.4" who="#TadeuszWrona">Art. 5 nakłada na producenta i importera opakowań zobowiązania dotyczące używania odpowiednich opakowań. Nacisk kładziony jest tutaj na opakowania podlegające recyklingowi. Recykling w naszym kraju rozumiany jest jednoznacznie jako metoda odzysku i wtórnego przerobu danego produktu. W załączonej do projektu opinii Komitetu Integracji Europejskiej wyraźnie podkreślone jest zróżnicowanie i rozróżnienie między polskim rozumieniem znaczenia recyklingu a rozumieniem go w krajach Unii Europejskiej, mam tu na myśli recykling organiczny i odzysk energii. Konkretnie jednak właśnie w art. 5 brak jest odniesienia do opakowań mających charakter jednorazowy, lecz ulegających szybkiej biodegradacji w sposób obojętny dla środowiska. Myślę, że przedstawiciel ministerstwa dobrze wie, o co tutaj chodzi: o niejednokrotnie prezentowane na targach, wystawach ekologicznych naczynia jednorazowego użytku, opakowania jednorazowe produkowane z surowców łatwo ulegających biodegradacji, w sposób naturalny, a nawet czasem korzystny dla środowiska, utylizowane np. poprzez kompostowanie. Mamy już setki w skali kraju opatentowanych rozwiązań takich opakowań.</u>
          <u xml:id="u-143.5" who="#TadeuszWrona">Czy w świetle art. 5 poszukiwanie takich form przyjaznych środowisku opakowań przestanie być opłacalne? Czy trzeba będzie z nich zrezygnować na rzecz opakowań wielokrotnego użytku?</u>
          <u xml:id="u-143.6" who="#TadeuszWrona">Sądzę, że ta sprawa powinna być ustawowo uregulowana, jeśli w ustawodawstwie polskim wprowadzimy obowiązującą w Unii Europejskiej definicję recyklingu, definicję uwzględniającą recykling organiczny.</u>
          <u xml:id="u-143.7" who="#TadeuszWrona">I kolejna uwaga. Wspomniałem już tutaj o obciążeniu Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego. Zdajmy sobie wyraźnie sprawę ze skali owego obciążenia, wynikającej z zapisu art. 7. Warszawa jest siedzibą wielkich przedsiębiorstw produkcyjnych importujących, eksportujących, dużych koncernów. Marszałek województwa mazowieckiego zgodnie z pkt. 1 art. 7 musi przetwarzać przyjmowane do nich sprawozdania. Zgodnie zaś z pkt. 5 dodatkowo zajmować się musi przetwarzaniem danych ze sprawozdań wszystkich firm zagranicznych wprowadzających na teren naszego kraju produkty w opakowaniach. Nie sądzę, bym przesadził licząc, że Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego będzie obsługiwał sprawozdawczość dotyczącą prawie połowy opakowań ujętych w krajowej ewidencji. Dziwię się, że ministerstwo, szacując koszt wprowadzenia ustawy, dzieląc etaty, tego faktu nie dostrzega.</u>
          <u xml:id="u-143.8" who="#TadeuszWrona">Kolejne moje zastrzeżenie budzi pkt 2 w art. 10. Wprowadzona jest tutaj sztywna wysokość kaucji za opakowania substancji chemicznych — nie mniej niż 10% i nie więcej niż 30%. Ta „sztywność” tworzona jest w abstrakcji od cen i szkodliwości danych substancji. Tani, bardzo popularny i jednocześnie bardzo toksyczny środek, jakim jest chwastobójczy „Randap”, obciążony być może kaucją około 1 zł za butelkę, kaucją niezachęcającą masowych użytkowników, właścicieli działek czy przydomowych ogródków do ich zbierania i oddawania. Z kolei może się okazać, że nawet najniższy wskaźnik kaucji stanowić będzie poważne obciążenie przy zakupie rzadkich i cennych substancji służących uczelniom i instytucjom naukowym do prowadzenia badań. Może zatem rozsądniejsze niż sztywne ustawowe określenie wysokości kaucji byłoby wprowadzenie delegacji dla ministerstwa, by w drodze rozporządzenia ustaliło wysokość owych kaucji.</u>
          <u xml:id="u-143.9" who="#TadeuszWrona">Zwrócić chcę przy tym uwagę na nierealność założonego w art. 16 obowiązku nałożonego na użytkownika substancji chemicznych. O ile jest wyobrażalna kontrola gospodarstw rolniczych, dotycząca kwestii opakowań po środkach ochrony roślin i środkach chwastobójczych, nie wyobrażam sobie w tym zakresie kontroli miliona posiadaczy małych ogródków, chyba że zakażemy im stosowania środków chemicznych, co moim zdaniem brzmi dosyć abstrakcyjnie.</u>
          <u xml:id="u-143.10" who="#TadeuszWrona">Konieczny jest także, moim zdaniem, wyraźny zapis ustawowy rozstrzygający kwestię odpowiedzialności za likwidację starych składowisk opakowań i przeterminowanych środków ochrony roślin. Raport państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska wyraźnie uświadamia nam zagrożenie dla środowiska i zdrowia ludzi tej bomby ekologicznej. Nie uspokaja zdanie zawarte w uzasadnieniu, że ministerstwo wystąpi do Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej o ustanowienie programu likwidującego owo zagrożenie. Jest to deklaracja niemająca uzasadnienia prawnego. Tymczasem w wielu gminach, w prymitywnych mogilnikach, w starych magazynach, czasem wręcz pod gołym niebem, składowane są trucizny, środki ochrony roślin pozostałe po nieistniejących już GS-ach. Koszt zabezpieczenia lub utylizacji przekracza możliwości niektórych gmin wiejskich. Moim zdaniem konieczne jest wpisanie do ustawy obowiązku obciążającego Ministerstwo Środowiska, by zrealizowało ono na przykład do 2005 r. program utylizacji owych trucizn. Brak takowego zapisu jest przyzwoleniem na dalszą bierność wobec tego zagrożenia.</u>
          <u xml:id="u-143.11" who="#TadeuszWrona">Bardzo proszę o przyjęcie moich uwag w czasie prac nad tą ustawą. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-143.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-144">
          <u xml:id="u-144.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-144.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę o zabranie głosu pana posła Bogdana Lewandowskiego z klubu SLD.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-145">
          <u xml:id="u-145.0" who="#BogdanLewandowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Projekty ustawy, które są przedmiotem dzisiejszej debaty, z całą pewnością zasługują na duże uznanie. Zmierzają one bowiem do kompleksowego uporządkowania gospodarki opakowaniami i odpadami opakowaniowymi. To jest, można powiedzieć, pewien przełom w naszym dotychczasowym spojrzeniu na ten trudny, nie tylko dla Polski, problem.</u>
          <u xml:id="u-145.1" who="#BogdanLewandowski">Wprowadzenie takich instrumentów ekonomicznych, jak opłaty produktywne i depozytowe, może w istotny sposób wpłynąć na obniżenie ciśnienia problemu odpadów, które w jakimś stopniu - trzeba to powiedzieć, choć zabrzmi może paradoksalnie - są wyznacznikiem cywilizacji postindustrialnej.</u>
          <u xml:id="u-145.2" who="#BogdanLewandowski">W opinii Biura Studiów i Ekspertyz słusznie zwraca się uwagę na brak precyzji niektórych przepisów. Panie ministrze, proszę mi wybaczyć, ale nie można z taką nonszalancją podchodzić do podniesionych kwestii. Nieostrości tych przepisów nie można tłumaczyć wyłącznie złożonością materii. Wszystkie podniesione przez ekspertów Biura Studiów i Ekspertów problemy należy bardzo poważnie rozważyć. W komisjach niewątpliwie trzeba w związku z tym wykonać naprawdę dużą pracę. Mamy czerwiec i również z tej perspektywy powinniśmy spojrzeć na możliwości wejścia ustawy do praktyki. Wydaje się, że należy przedłużyć vacatio legis. Chciałoby się oczywiście, żeby przepisy tej ustawy zaczęły działać jak najszybciej, ale proponowany w projekcie termin wejścia ustawy w życie z dniem 1 stycznia 2001 r. wydaje się mało prawdopodobny. Znamy przecież kondycję naszych przedsiębiorstw; nie są one w gruncie rzeczy zdolne, żeby przyjąć w tak krótkim okresie tak rewolucyjne zmiany. Wydaje się, że przecież celem tej przyszłej ustawy nie jest wyłącznie karanie podmiotów, które łamią zawarte tu przepisy, stąd też, panie ministrze, sądzę, że rząd powinien podejść z całą powagą do tej sytuacji, biorąc pod uwagę również aktualne położenie ekonomiczne polskich przedsiębiorstw. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-145.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-146">
          <u xml:id="u-146.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-146.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę o zabranie głosu pana posła Leszka Szewca z klubu AWS.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-147">
          <u xml:id="u-147.0" who="#LeszekMarianSzewc">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoki Sejmie! Jak przypuszczałem na ostatniej naszej sesji parlamentarnej, festiwal aktów prawnych związanych z ekologią trwa; myślę, że to dobry prognostyk. Uważam, nie tylko ostatnie sesje, ale chyba rok 2000 wpisze się bardzo dobrze do kalendarza prac parlamentu.</u>
          <u xml:id="u-147.1" who="#LeszekMarianSzewc">Zanim przejdę do kilku uwag dotyczących ustaw, chciałbym mimo wszystko w ramach pewnych polemik z parlamentarzystami, którzy wcześniej zabierali głos, podnieść kilka kwestii. Przede wszystkim bardzo często pojawia się opinia, iż ta ustawa tak późno jest przedmiotem obrad parlamentu. Zastanawiałem się, co jest tego przyczyną. Myślę, że tych przyczyn jest zdecydowanie więcej niż te, które przedstawiała opozycja, zgłaszając pewne sugestie czy opinie. Pozwolę sobie zacytować ze stenogramu jedno zdanie eksperta dotyczące ustawy o odpadach: Dotychczasowa ustawa o odpadach z 1997 r. była z tym prawem ewidentnie sprzeczna, zwłaszcza poprzez posługiwanie się odmienną terminologią i niekonsekwentne lub pozorne przenoszenie na grunt polski rozwiązań europejskich.</u>
          <u xml:id="u-147.2" who="#LeszekMarianSzewc">Rozumiem, że jest to również pewna podpowiedź; mimo że podejmowano w latach 1993–1997 próby uchwalania ustaw ekologicznych, ustawy te nie bardzo były zbieżne z ustawodawstwem Unii Europejskiej. Polacy bardzo cenią sobie brak spójnych, jednobrzmiących przepisów prawnych; pozwala im to na usprawiedliwianie siebie, że musi nas otaczać brud, bałagan, śmieci, stąd też jestem pewien, że bardzo dobrze się stało, iż projekty tychże ustaw trafiają do nas.</u>
          <u xml:id="u-147.3" who="#LeszekMarianSzewc">Nie jest tak, jak mówi pan poseł Borowski, że dla niektórych jednostek handlu detalicznego, szczególnie o dużym metrażu, wprowadzenie przymusu unieszkodliwiania odpadów spowoduje jakieś problemy; dotyczy to kwestii, czy jest to selektywna zbiórka. Chcę powiedzieć, że właśnie te duże centra handlowe, biorąc pod uwagę to, że uzyskały taką wielość przywilejów, po to by zafunkcjonować w naszych miastach, a nawet miasteczkach, powinny to zrekompensować, chociażby poprzez przygotowanie miejsca do składowania tychże odpadów. I myślę, że w pracach komisji ochrony środowiska w ciągu ostatnich kilku lat przejawiała się potrzeba uchwalenia tych projektów ustaw, stąd też chciałbym w kilku punktach powiedzieć, dlaczego tak potrzebne są te projekty ustawy.</u>
          <u xml:id="u-147.4" who="#LeszekMarianSzewc">Po pierwsze, na nic zdałyby się uchwały Sejmu, komisji sejmowych, mówiące o potrzebie naszej gospodarki, która ma się opierać na zasadzie zrównoważonego rozwoju, gdyby właśnie nie pakiet ustaw, który w tej chwili trafił pod obrady parlamentu.</u>
          <u xml:id="u-147.5" who="#LeszekMarianSzewc">Po drugie, omawiane dzisiaj ustawy były od dawna oczekiwane przez środowiska zajmujące się problematyką ekorozwoju ochrony środowiska.</u>
          <u xml:id="u-147.6" who="#LeszekMarianSzewc">Po trzecie, istniejący w Polsce system opłat i kar za gospodarcze korzystanie ze środowiska będzie wzmocniony nowymi instrumentami ekonomicznymi i organizacyjnymi.</u>
          <u xml:id="u-147.7" who="#LeszekMarianSzewc">Po czwarte, najstarszy i niezmienny postulat sejmowej komisji ochrony środowiska kilku ostatnich kadencji Sejmu, by zwiększyć ilość środków finansowych na ochronę środowiska jest możliwy do realizacji poprzez uchwalenie ustaw o opłatach produktowych i depozytowych.</u>
          <u xml:id="u-147.8" who="#LeszekMarianSzewc">Po piąte, przedstawione przez rząd ustawy spowodują, iż dojdzie do całościowej dyskusji na temat perspektywicznego systemu opłat i kar za korzystanie ze środowiska.</u>
          <u xml:id="u-147.9" who="#LeszekMarianSzewc">I teraz chciałbym się zwrócić do pana ministra. Jest rząd mniejszościowy, ktoś powie, że mały, ale wydaje mi się, że może być naprawdę wielka decyzja tego rządu, aby wprowadzić podatek ekologiczny od paliw. Podczas ostatnich obrad komisji ochrony środowiska mówił o tym poseł Śleziak; przygotowujemy pewne stanowisko, myślę, że warto zaryzykować, podjąć taką decyzję, niezależnie od opinii, które są czy będą kreowane wobec tego podatku. Wydaje mi się, że, jak powiedziałem, rząd mały, mniejszościowy, ale decyzja może być wielka i konsekwentnie realizowana może wspomóc fundusze związane z ekologią.</u>
          <u xml:id="u-147.10" who="#LeszekMarianSzewc">Na zakończenie chciałbym powiedzieć, powtórzę za panem ministrem, iż druga z omawianych dzisiaj ustaw, ustawa o obowiązkach przedsiębiorców oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej jest, nie boję się użyć tych słów, ustawą rewolucyjną, dlatego że jej główną misją jest ograniczenie ilości odpadów. Myślę, że jeżeli tylko ta misja zostanie przez tę ustawę spełniona, to możemy być spokojni w perspektywie wielu pokoleń, że w końcu Polacy, którzy nie bardzo szanują porządek albo wręcz są utożsamiani z bałaganiarzami, jednak postawili w tym parlamencie na tak rewolucyjną ustawę - rewolucyjną, acz nieśmiałą z powodu ograniczonej ilości opłat produktowych i depozytowych. I myślę, że tutaj wielką szansą w pracach komisji będzie możliwość poszerzenia ilości produktów, wyrobów objętych tymi opłatami.</u>
          <u xml:id="u-147.11" who="#LeszekMarianSzewc">Na zakończenie chciałbym przyłączyć się do wypowiedzi wielu parlamentarzystów, niezależnie od opcji politycznej, i podziękować Ministerstwu Środowiska za przygotowanie projektów omawianych dzisiaj ustaw, za to, że rok 2000 jest dobrym rokiem dla ekologii. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-148">
          <u xml:id="u-148.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-148.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę o zabranie głosu pana posła Jana Chojnackiego z klubu SLD.</u>
          <u xml:id="u-148.2" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Trzy minuty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-149">
          <u xml:id="u-149.0" who="#JanChojnacki">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Panie Ministrze! Dobrze, że na tej sali i opozycja, i koalicja dyskutują merytorycznie na temat ważnego problemu, bo zdajemy sobie sprawę z tego, że ochrona środowiska, ekologia służy wszystkim nam, niezależnie od naszych poglądów czy sposobów rozwiązywania takich lub innych, powiedzmy, zagadnień.</u>
          <u xml:id="u-149.1" who="#JanChojnacki">Chciałem tutaj postawić takie trochę przewrotne pytanie, nie, żeby osłabić ekologię. Otóż przedsiębiorca, który produkuje jakiś towar, przygotowuje go do sprzedaży, kupuje to opakowanie, już za nie zapłacił, przecież tego opakowania nie dostał za darmo, a my w tej ustawie nakładamy na niego kolejne nowe obowiązki. Nie wiem, czy akurat proponowane rozwiązanie jest rzeczywiście idealne, czy nie należałoby do tego podejść trochę inaczej, czyli po prostu inspirować i wspomagać takie działania, które by powodowały, że szkodliwych opakowań mielibyśmy coraz mniej w użyciu, w produkcji, że opakowania przyjazne środowisku wypierałyby te szkodliwe. Przykład, który widzimy na co dzień - Polskę zalała technologia produkcji plastikowych butelek do wszelkiego rodzaju płynów. W tej chwili, po kilku latach stosowania tego typu opakowań, na Zachodzie radykalnie znikają one z półek, a my dalej je używamy i stosujemy. Patrząc z perspektywy tego, co dzieje się za granicą, w krajach wysoko rozwiniętych, to powinniśmy podejmować działania zniechęcające producentów tych opakowań, skłaniające ich do takiej produkcji, którą później można odzyskać bez szkody dla środowiska. To jeden z przykładów.</u>
          <u xml:id="u-149.2" who="#JanChojnacki">Kolejna, poważna sprawa. Sklepikarz, tak go nazwijmy, bo pawilon handlowy o powierzchni powyżej 300 m nie jest jakimś dużym sklepem, też jest przez nas zmuszany do przedstawienia programu zbierania opakowań, znalezienia miejsc na ich składowanie, uzyskania zgody. Wrzucamy mu całą administrację zapisem w tej ustawie. Tu nasuwa się wniosek, czy w większym stopniu nie powinny działać władze centralne, Ministerstwo Środowiska, jeśli chodzi o stwarzanie takich możliwości i warunków, aby te produkty w sposób zorganizowany były zbierane z rynku, ściągane z aut. Uważam, że musi być jakaś opłata, że ten, kto oddaje, musi coś za to dostać, bo inaczej na pewno nie będzie takiego zwrotu, dotyczy to społeczeństwa i innych jednostek gospodarczych. Przykładowo, kiedyś przecież zbierano butelki i inne opakowania, i płacono za ich zwrot. W tej chwili robi się to nieekonomicznie, bo mówi się, że ta działalność jest za droga. Odeszliśmy więc od tego na rzecz opakowań jednorazowych, które w tej chwili wszyscy krytykują. Uważam, że producenci wszelkiego rodzaju opakowań powinni uzyskać certyfikaty na swoje wyroby i wtedy - w zależności od uciążliwości tego produktu dla środowiska - powinna być pobierana odpowiednia opłata.</u>
          <u xml:id="u-149.3" who="#JanChojnacki">Mam jeszcze taką uwagę, bo nie chcę już zadawać pytania, która nasunęła mi się w związku z ustawą o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania itd. W art. 23 i 29 mówi się o gminach i związkach gmin. Nie wiem, jakby zapomnieliśmy o tym, że są powiaty, które nie tak dawno uzyskały osobowość prawną przy podziale administracyjnym kraju. W ustawie się o nich nie mówi, tak jakby powiat nie miał żadnego znaczenia, a przecież miał to być taki związek gmin. Wiem, że może się to nie zgadzać terytorialnie, ale tak jakbyśmy o tym zapomnieli.</u>
          <u xml:id="u-149.4" who="#JanChojnacki">I jeszcze jedno pytanie, czy prawdą jest, bo tego w ustawie nie ma i nie musi być, że recykling opon przywożonych z zagranicy odbywa się w polskich cementowniach? Czy wiadomo panu ministrowi, że następuje tam spalanie opon importowanych albo przywożonych z zagranicy, ponieważ w polskich cementowniach niestety przeważa kapitał zachodni. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-150">
          <u xml:id="u-150.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-150.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dalszą część tego punktu porządku dziennego rozpatrzymy po godz. 19.</u>
          <u xml:id="u-150.2" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Przystępujemy do rozpatrzenia pytań w sprawach bieżących i interpelacji, które otrzymują oznaczenie punktu 26. porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-150.3" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Przystępujemy do rozpatrzenia pytań.</u>
          <u xml:id="u-150.4" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Przypominam, że czas przeznaczony na pytania nie może być dłuższy niż 2 godziny. Postawienie pytania może trwać nie dłużej niż 1 minutę, udzielenie odpowiedzi - nie dłużej niż 5 minut. Nad pytaniem i udzieloną odpowiedzią nie przeprowadza się dyskusji. Marszałek Sejmu dopuszcza jednak do postawienia pytań dodatkowych. Uprawnienie to w pierwszej kolejności przysługuje składającemu pytanie.</u>
          <u xml:id="u-150.5" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Poszczególne pytania dodatkowe nie mogą trwać dłużej niż 30 sekund, a łączna uzupełniająca odpowiedź nie może trwać dłużej niż 5 minut.</u>
          <u xml:id="u-150.6" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Marszałek Sejmu może wyrazić zgodę na wydłużenie czasu łącznej odpowiedzi na pytania dodatkowe.</u>
          <u xml:id="u-150.7" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Krzysztof Jurgiel z Akcji Wyborczej Solidarność zadaje pytanie w sprawie sytuacji w woj. podlaskim w związku z klęską suszy i przymrozkami. Pytanie skierowane jest do prezesa Rady Ministrów. Odpowiedzi udzieli, z upoważnienia prezesa Rady Ministrów, podsekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pan Ryszard Brzezik.</u>
          <u xml:id="u-150.8" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę pana posła Krzysztofa Jurgiela o sprecyzowanie pytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-151">
          <u xml:id="u-151.0" who="#KrzysztofJurgiel">Panie Marszałku! Panie Ministrze! W woj. podlaskim w wyniku przymrozków i długotrwałej suszy sytuacja polskiego rolnictwa nabrała rozmiarów klęski żywiołowej. W związku z powyższym niezbędne jest podjęcie decyzji i działań przez rząd Rzeczypospolitej Polskiej. Straty spowodowane przymrozkami i suszą w wielu rodzajach upraw są duże i nieodwracalne, nie da się już ich odrobić. Grozi to załamaniem produkcji rolnej zarówno roślinnej, jak i zwierzęcej, a w konsekwencji wzrostem cen produktów żywnościowych. Sejmik woj. podlaskiego wniósł do rządu Rzeczypospolitej Polskiej o podjęcie decyzji o uznaniu woj. podlaskiego za obszar dotknięty klęską żywiołową. W piśmie z dnia 29 maja wojewoda podlaski wystąpił o zwiększenie budżetu woj. podlaskiego w części 85/20 o kwotę 16 tys. zł. Sytuacja ekonomiczna rodzin rolniczych woj. podlaskiego stała się bardzo trudna.</u>
          <u xml:id="u-151.1" who="#KrzysztofJurgiel">Proszę pana ministra o odpowiedź na następujące pytania:</u>
          <u xml:id="u-151.2" who="#KrzysztofJurgiel">1. Jakie działania pomocowe, wynikające z prawa, zostały podjęte przez rząd w związku z zaistniałą sytuacją?</u>
          <u xml:id="u-151.3" who="#KrzysztofJurgiel">2. Czy znany jest rozmiar strat spowodowanych suszą?</u>
          <u xml:id="u-151.4" who="#KrzysztofJurgiel">3. Czy zwiększono pomoc kredytową dla rolnictwa, realizowaną za pośrednictwem Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa?</u>
          <u xml:id="u-151.5" who="#KrzysztofJurgiel">4. Czy planuje się wydłużenie okresu karencji spłat kredytów preferencyjnych zaciągniętych na odtworzenie produkcji w gospodarstwach dotkniętych mrozem i suszą o co najmniej 24 miesiące?</u>
          <u xml:id="u-151.6" who="#KrzysztofJurgiel">5. Czy możliwa jest prolongata kredytów wcześniej zaciągniętych?</u>
          <u xml:id="u-151.7" who="#KrzysztofJurgiel">6. Czy przewiduje się zwiększenie środków na pomoc społeczną w gminach szczególnie dotkniętych skutkami przymrozków i suszy, z przeznaczeniem dla rodzin rolniczych?</u>
          <u xml:id="u-151.8" who="#KrzysztofJurgiel">7. Czy możliwe jest wyasygnowanie przez rząd specjalnych środków finansowych w postaci dotacji na wsparcie gospodarstw najbardziej dotkniętych klęską żywiołową?</u>
          <u xml:id="u-151.9" who="#KrzysztofJurgiel">8. Czy możliwa jest refundacja samorządom gmin ubytku dochodów własnych spowodowanych zastosowaniem ulg i zwolnień dla rolników w związku z klęską przymrozków i suszy? Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-152">
          <u xml:id="u-152.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-152.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę pana ministra Ryszarda Brzezika o udzielenie odpowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-152.2" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Myślę, że nie będzie nadużyciem, jeśli poproszę pana ministra o spojrzenie na sprawę nieco szerzej, jako że pytanie zadaje pan poseł Jurgiel z woj. podlaskiego, a cały pas wschodni dotknięty jest tymi samymi warunkami - przymrozkami i suszą. Myślę, że po zgłoszeniu się do zadania pytań dodatkowych będzie to dotyczyło większych terenów Polski.</u>
          <u xml:id="u-152.3" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-153">
          <u xml:id="u-153.0" who="#RyszardBrzezik">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Postaram się w miarę szczegółowo odpowiedzieć na pytania pana posła Jurgiela w sprawie tak ważnej jak zaistniała klęska suszy i przymrozków na dość szerokim obszarze naszego kraju. Skupię się jednak przede wszystkim na działaniach, które już zostały podjęte przez rząd, przez ministerstwo rolnictwa. Poinformuję również o pewnych zamierzeniach w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-153.1" who="#RyszardBrzezik">Przede wszystkim na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z 30 stycznia 1996 r. w sprawie szczegółowych kierunków działania Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz sposobu ich realizacji na wniosek wojewodów sukcesywnie uruchamiane są, za zgodą ministra rolnictwa, kredyty preferencyjne dla poszkodowanych w wyniku klęski suszy, w niektórych obszarach gradobicia, nadmiernych opadów, wymarznięcia i innych klęsk żywiołowych. Zgodnie z wymienionym rozporządzeniem kredyty preferencyjne mogą być udzielane do wysokości szkód w uprawach rolnych, inwentarzu i innych szkód, oszacowanych przez komisję powołaną przez właściwego wojewodę. Ten element pragnę podkreślić, ten wymóg, że aby w tym zakresie mogły być podjęte odpowiednie kroki, konieczne jest oszacowanie tych szkód przez upełnomocnionych przedstawicieli komisji powołanej przez wojewodę. Środki pochodzące z tych kredytów mogą być przeznaczone na zakup rzeczowych środków do produkcji rolnej, takich jak środki ochrony roślin, nawozy; w wielu regionach - w tej chwili przede wszystkim na paszę. Mogą być również przeznaczone na niezbędne nakłady rzeczowe, a więc przywrócenie funkcji użytkowych uszkodzonych lub zniszczonych maszyn, budynków inwentarskich i innych budynków, również mieszkalnych - chodzi tu głównie o szkody wywołane np. gradobiciem czy pożarem - również przywrócenie produkcyjności ziemi, a więc zakup kwalifikowanego materiału szkółkarskiego w celu odtworzenia sadu oraz zakup niezbędnych urządzeń i maszyn.</u>
          <u xml:id="u-153.2" who="#RyszardBrzezik">Oprocentowanie kredytów dla rolników wynosi obecnie 5% w skali roku. Kredyty inwestycyjne, w zależności od celu kredytowania, mogą być udzielane na okres od 5 do 8 lat, a kredyty na zakup rzeczowych środków do produkcji rolnej, tzw. kredyty obrotowe, na okres do 24 miesięcy. W przypadku kredytów obrotowych bank na wniosek kredytobiorcy może zastosować jednorazową spłatę kapitału i odsetek. Uproszczone są również warunki ubiegania się o ten kredyt, m.in. nie jest wymagany udział własny kredytobiorcy, a ponadto kredyt może być zaciągnięty na refundację kosztów poniesionych na zakup rzeczowych środków do produkcji rolnej po dniu wystąpienia szkody, a przed uzyskaniem kredytu. Mówiąc obrazowo, gospodarstwa dotknięte klęską suszy mogą zakupić paszę jeszcze przed uzyskaniem kredytu i te koszty są zaliczane jako rozliczenie tego kredytu.</u>
          <u xml:id="u-153.3" who="#RyszardBrzezik">Stosownie do wniosków wojewody podlaskiego z końca maja oraz początków czerwca - i chcę to powiedzieć wprost, jeśli chodzi o obszar Podlasia - minister rolnictwa wyraził zgodę na uruchomienie procedury udzielania kredytów preferencyjnych dla 1182 gospodarstw rolnych dotkniętych klęskami wymarznięcia i suszy, a w dniu dzisiejszym podjąłem decyzje w związku dwoma kolejnymi wnioskami, które dotyczą kredytów dla 598 gospodarstw rolnych.</u>
          <u xml:id="u-153.4" who="#RyszardBrzezik">Do ministerstwa rolnictwa wpływają wnioski od wojewodów, organizacji rolniczych i jednostek samorządu terytorialnego, dotyczące bardzo trudnej sytuacji gospodarstw poszkodowanych w wyniku klęski suszy. Wysokość strat w zakresie upraw rolnych, to znaczy zbóż, rzepaku, ziemniaków, buraków cukrowych, na niektórych obszarach warzyw, jest bardzo zróżnicowana i wynosi w zależności od gminy od 20% do, w skrajnych przypadkach, 100% areału. Najbardziej dramatyczna sytuacja występuje w województwach podlaskim, warmińsko-mazurskim, kujawsko-pomorskim, pomorskim, lubelskim, wielkopolskim, lubuskim i zachodniopomorskim.</u>
          <u xml:id="u-153.5" who="#RyszardBrzezik">Aktualnie kredyty preferencyjne, zarówno inwestycyjne, jak i na wznowienie produkcji po klęsce, są dostępne w bankach współpracujących z Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Przy okazji pragnę podkreślić, że od 7 czerwca weszło w życie rozporządzenie, które zwiększa wysokość kredytów dla gospodarstw rolnych do wysokości 2 mln zł - mówię tu o kredytach inwestycyjnych - a dla działów specjalnej produkcji rolnej do wysokości 4 mln zł.</u>
          <u xml:id="u-153.6" who="#RyszardBrzezik">W miarę możliwości finansowych budżetu państwa w ramach realizowanej pomocy kredytowej wprowadzone zostały dodatkowe preferencje, mające na celu łagodzenie sygnalizowanych przez wojewodów i jednostki samorządu trudności wynikających z występujących klęsk. M.in. banki zostały upoważnione do zastosowania na wniosek kredytobiorcy prolongaty spłat i rat kapitału oraz odsetek kredytów obrotowych, klęskowych, w tym również umożliwienia kredytobiorcom jednorazowej spłaty kapitału i odsetek.</u>
          <u xml:id="u-153.7" who="#RyszardBrzezik">Wprowadzono zmianę w zasadach udzielania obrotowych kredytów klęskowych, polegającą na odstąpieniu od warunku uzależniającego stosowanie dopłat do oprocentowania kredytu ze środków agencji od terminowej spłaty przez kredytobiorcę kapitału, co umożliwia bankom wydłużanie na warunkach uzgodnionych z kredytobiorcą spłat kredytów klęskowych przy zachowaniu dopłat do oprocentowania tych kredytów.</u>
          <u xml:id="u-153.8" who="#RyszardBrzezik">Wydłużono z 24 miesięcy do 3 lat okres spłaty kredytów udzielonych na przedsięwzięcia w ramach branżowego programu motoryzacji produkcji oraz zwiększania mięsności żywca wieprzowego w Polsce, a także z 3 do 4 lat okres spłaty kredytów udzielonych do końca 1998 r. na realizację przedsięwzięć w rolnictwie i działach specjalnych produkcji rolnej, mających na celu wykorzystanie posiadanej bazy produkcyjnej gospodarstw rolnych i działów specjalnych.</u>
          <u xml:id="u-153.9" who="#RyszardBrzezik">Banki współpracujące z Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa zostały upoważnione do uwzględniania wniosków kredytobiorców mających trudności ze spłatą kredytów inwestycyjnych i udzielania w ramach przepisów zawartych w umowach między agencją a bankami wszelkiej możliwej pomocy, a zwłaszcza stosowania prolongaty w spłacie rat kapitału i odsetek, uwzględniającej indywidualną sytuację kredytobiorców.</u>
          <u xml:id="u-153.10" who="#RyszardBrzezik">Kilka słów na temat pytania w sprawie podatku rolnego. Jeśli chodzi o postanowienia art. 13 ustawy o podatku rolnym, w przypadku wystąpienia klęski żywiołowej, która spowodowała istotne szkody w budynkach, ziemiopłodach, inwentarzu itd., rolnikom będącym podatnikami podatku rolnego przysługuje ulga w podatku rolnym poprzez zaniechanie jego ustalania lub poborów w części lub całości, w wysokości zależnej od rozmiaru strat spowodowanych w gospodarstwie rolnym.</u>
          <u xml:id="u-153.11" who="#RyszardBrzezik">Jeśli zaś chodzi o odpowiednie przepisy ministra finansów, kwoty utracone przez gminy z tytułu ulg i zwolnień w związku z zastosowanymi na podstawie wyżej wymienionych artykułów ulgami wobec gospodarstw rolnych mogą być zrekompensowane przez ministra finansów.</u>
          <u xml:id="u-153.12" who="#RyszardBrzezik">Na zakończenie pragnę poinformować Wysoką Izbę, że Rada Ministrów podjęła szereg kroków związanych z łagodzeniem skutków występującej na terenie kraju klęski żywiołowej, także poza wymienionymi przeze mnie przedsięwzięciami związanymi z kredytami preferencyjnymi, prolongatą spłat wcześniej zaciągniętych kredytów inwestycyjnych i obrotowych. Zmierzają one m.in. do rozłożenia na raty lub odstąpienia od wpłaty składek KRUS, zmiany warunków spłaty czynszu dzierżawnego, w przypadku dzierżawców gruntów - z zasobu własności rolnej skarbu państwa, jak również zwiększenia możliwości wypłacania zasiłków w przypadkach szczególnych tym gospodarstwom, które takiego zasiłku będą wymagały. W tej sprawie decyzje będą podjęte przez Radę Ministrów na najbliższym posiedzeniu we wtorek. Jest to jeden z pierwszych punktów obrad Rady Ministrów. Dziękuję, panie marszałku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-154">
          <u xml:id="u-154.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-154.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Są dodatkowe pytania. Chciałbym zapytać, czy jeszcze ktoś chce zadać pytanie. Pan poseł Michał Kaczmarek, pan poseł Lesław Podkański i pan poseł Stanisław Misztal. Dziękuję. Zamykam listę pytających.</u>
          <u xml:id="u-154.2" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę o pytanie pana posła Bogumiła Andrzeja Borowskiego z SLD.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-155">
          <u xml:id="u-155.0" who="#BogumiłAndrzejBorowski">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Czy biorąc pod uwagę, że program operacyjny do funduszu przedakcesyjnego SAPARD został przez Polskę przekazany Komisji Europejskiej w grudniu 1999 r., zgodnie z rozporządzeniem 1268/99 Rady, a Komisja Europejska, wywiązując się z procedury ustanowionej w art. 50 rozporządzenia 1260/99, zatwierdziła dokumenty wydając rozporządzenie umożliwiające uruchomienie programu SAPARD, co stworzyło przesłanki, by oczekiwać pierwszych wypłat z tego funduszu jeszcze w br., to czy możliwe jest priorytetowe przydzielenie tych środków woj. podlaskiemu na rzecz obszarów dotkniętych klęską suszy? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-156">
          <u xml:id="u-156.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-156.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Władysław Adamski z SLD.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-157">
          <u xml:id="u-157.0" who="#WładysławAdamski">Panie Ministrze! To, co się stało w woj. podlaskim, może w przyszłości zdarzyć się w każdym miejscu Polski. W związku z tym chciałbym pana zapytać: Czy rząd ma przygotowany program i rozwiązania systemowe, pozwalające łagodzić skutki takich sytuacji? To bowiem, co pan mówił, że samorządy, wojewodowie mogą występować o wsparcie i tanie kredyty, nie jest jednak programem, lecz jest po prostu procedurą, co więcej, nie do końca odzwierciedlająca stopień przygotowań do kryzysu. Czy można więc na przykład korzystać z pewnych środków pomocowych i pomocy europejskiej? Czy jesteśmy w stanie przeciwdziałać sytuacji o większej skali szkód i strat? Krótko mówiąc: Czy istnieje taki program antykryzysowy - zaznaczam, że nie mówimy o procedurze - który umożliwiłby podjęcie natychmiastowych działań po to, by negatywne skutki miały optymalnie zminimalizowany wymiar i by nie było potrzeby wówczas dyskutować o tym, jak dziś, Sejmie? Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-158">
          <u xml:id="u-158.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-158.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Marek Kaczyński z klubu AWS.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-159">
          <u xml:id="u-159.0" who="#MarekKaczyński">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-159.1" who="#MarekKaczyński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Odnosząc się do pana wypowiedzi, mam pytania i prośbę o to, żeby były to odpowiedzi jednoznaczne. Jeśli chodzi bowiem o refundację samorządom ulg i zwolnień podatkowych, to, jak się już zorientowałem, w woj. podlaskim w zależności od gminy będzie to 30–90%. I teraz proszę odpowiedzieć jednoznacznie: Czy te zwolnienia, czy te umorzenia podatku rolnego będą refundowane samorządom? Jak mi bowiem wiadomo, jeżeli nie będzie ogłoszony stan klęski żywiołowej, to nie będzie podstaw do refundacji. A więc proszę powiedzieć jednoznacznie: nie - mogą, tylko: Czy będą?</u>
          <u xml:id="u-159.2" who="#MarekKaczyński">Kolejne pytanie. Zasadniczym celem kredytów klęskowych, suszowych jest umożliwienie wznowienia produkcji. I tutaj jest bariera, bo przecież w tym okresie wegetacyjnym, roku rolniczego niewielu rolników może faktycznie skorzystać w wypadku wznowienia produkcji. Wielu rolników po prostu będzie musiało kupić paszę czy inne potrzebne artykuły do produkcji rolnej, bo nie ma jakby czasu na to, żeby produkować. Czy będzie zatem możliwe pobieranie tych środków z banków w postaci kredytów preferencyjnych właśnie na zakup paszy, siana, zboża, słomy i innych potrzebnych do żywienia zwierząt artykułów, których najbardziej brakuje?</u>
          <u xml:id="u-159.3" who="#MarekKaczyński">Pytanie kolejne: W jaki sposób rolnicy mogą udowodnić obrót pomiędzy sobą? Wielu bowiem rolników te rolnicze artykuły, które wymieniłem, będzie kupowało jeden od drugiego, z innych województw, co już się dzieje. I nie będzie w tym wypadku faktury, rachunku VAT-owskiego czy innego, których później żądają banki. A więc czy będą honorowane takie rachunki wystawiane między rolnikami? Jeżeli nie, to trzeba zrobić wszystko, żeby były.</u>
          <u xml:id="u-159.4" who="#MarekKaczyński">I sprawa ostatnia. Mówimy o kredytach klęskowych. Ostatnio zrobiłem dokładne rozpoznanie i jeżeli chodzi o dopłaty do kredytów obrotowych, tych wiosennych, to te dopłaty dla banków są zrealizowane w wysokości od 30 do najwyżej 60% zapotrzebowania, które jest na to półrocze. A więc pytanie: Dlaczego te środki nie zostały przekazane bankom i kiedy one będą przekazane? Wielu bowiem rolników chce jeszcze skorzystać z kredytów obrotowych. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-160">
          <u xml:id="u-160.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-160.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Stanisław Kalemba.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-161">
          <u xml:id="u-161.0" who="#StanisławKalemba">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-161.1" who="#StanisławKalemba">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Sytuacja materialna, dochodowa jest katastrofalna, ona się jeszcze pogarsza. Dysparytet dochodów rodzin rolniczych ok. 40% i 1999 r. - ceny płodów rolnych spadły o 2%, koszty wzrosły o 7%, a do tego doszła ta susza. Posłużę się przykładem Wielkopolski, którą pan minister wymieniał. W ciągu 1 miesiąca, od połowy kwietnia do połowy maja, opady wyniosły 0,7 mm, a średnia wieloletnia to 90 mm. I teraz, panie ministrze, w kontekście tego, że zbiory zbóż, głównie jarych, ale i okopowych, ozimych, rzepaku, upraw paszowych, powiedzmy sobie, będą niższe o 30–50%. Czy tutaj, panie ministrze, nie należałoby jednak znaleźć tych rozwiązań dla całej Polski, szczególnie jeżeli chodzi o rozwiązanie kwestii paliwa rolniczego, zwolnienie z akcyzy? O to trwa spór, a ceny paliwa wzrosły w ciągu roku o 60%.</u>
          <u xml:id="u-161.2" who="#StanisławKalemba">Dalej: sprawa VAT. Gdyby stawka wynosiła 0% i taki mechanizm był zastosowany w całym kraju, toby pomogło wszystkim rolnikom.</u>
          <u xml:id="u-161.3" who="#StanisławKalemba">Mam jeszcze konkretne pytania: Czy w odniesieniu do Wielkopolski jest już decyzja ministra rolnictwa co do uruchomienia tych kredytów, o których tutaj była mowa? I jeszcze sprawa zasadnicza dla samorządów gminnych: Czy w tym wypadku rząd przewiduje rekompensatę z tytułu utraty wpływów z podatków rolnych? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-162">
          <u xml:id="u-162.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-162.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Ryszard Stanibuła z PSL.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-163">
          <u xml:id="u-163.0" who="#RyszardStanibuła">Dziękuję, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-163.1" who="#RyszardStanibuła">Panie Ministrze! Chciałbym zapytać, czy wojewoda lubelski złożył informację o sytuacji w woj. lubelskim, czy też podjął interwencję. Jak to wygląda w skali naszego woj. lubelskiego? Proszę pana ministra o odpowiedź. Chciałbym jeszcze dodać, że sytuacja dochodowa w woj. lubelskim jest szczególnie trudna, gdyż mamy 220 tys. gospodarstw 2–7-hektarowych, a w nich sytuacja dochodowa jest niezwykle dramatyczna. Przed chwilą mój kolega poseł Kalemba mówił o parytecie 40-procentowym. U nas, na ścianie wschodniej, w woj. lubelskim jest on o wiele mniejszy.</u>
          <u xml:id="u-163.2" who="#RyszardStanibuła">Czy zaplanowane środki - 200 mln zł na kredyty - wystarczą dla całej Polski, jeśli zważyć, że klęska suszy jest olbrzymia, zwłaszcza w Polsce wschodniej i w Polsce północnej?</u>
          <u xml:id="u-163.3" who="#RyszardStanibuła">Jeszcze jedno pytanie. Czy susza nie będzie, panie ministrze, dla rządu pretekstem do kolejnego importu zbóż? Czy nie należałoby najpierw dokonać dokładnego rozpoznania, przeprowadzić monitoringu sytuacji, jeśli chodzi o zasoby zbóż, a dopiero później podjąć import zbóż. Ostatecznie ta decyzja powinna być podjęta w późniejszym okresie, a nie obecnie. Boję się, żeby nie był to pretekst do kolejnego importu zbóż. Gdyby pan był uprzejmy odpowiedzieć, jak rząd chce podejść do tej sytuacji... Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-164">
          <u xml:id="u-164.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-164.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Bogdan Lewandowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-165">
          <u xml:id="u-165.0" who="#BogdanLewandowski">Dziękuję, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-165.1" who="#BogdanLewandowski">Panie Ministrze! Proszę powiedzieć, czy rząd dysponuje pewnymi scenariuszami zachowań na wypadek wystąpienia klęski żywiołowej, czy też tylko biernie przygląda się biegowi wydarzeń, ewentualnie ex post podejmuje jakieś kroki.</u>
          <u xml:id="u-165.2" who="#BogdanLewandowski">Drugie pytanie. Panie Ministrze! Wszyscy wiemy, jak trudna jest sytuacja polskiego rolnictwa, gdy pewne egzystencjalne wartości rolników zostały właściwie zakwestionowane, w wyniku takiej, a nie innej polityki tego rządu. Czy jednak rząd bierze pod uwagę potrzebę wprowadzenia dla rolników ubezpieczeń społecznych, które łączyłyby się właśnie z ubezpieczeniem od klęsk żywiołowych? To wymagałoby oczywiście bardzo przemyślanych działań, zwłaszcza że trzeba by uwzględniać, jak powiedziałem, niezwykle złą kondycję materialną polskiego rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-165.3" who="#BogdanLewandowski">Trzecie, ostatnie pytanie. Mówimy dzisiaj o woj. podlaskim, ale, jak zauważył pan marszałek, powinniśmy tę sprawę widzieć w szerszej perspektywie, w skali całego kraju. Dlatego pytam pana, panie ministrze, czy rząd ma przygotowaną już jakąś odpowiedź w związku z tymi wszystkimi zagrożeniami i nieszczęściami, jakie spadły także na woj. kujawsko-pomorskie. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-166">
          <u xml:id="u-166.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-166.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Jan Kulas z AWS.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-167">
          <u xml:id="u-167.0" who="#JanKulas">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Z tej informacji wynika, że warto, a ja uważam, że bardzo potrzeba pomóc również rolnikom i sadownikom z woj. pomorskiego, gdyż susza, przymrozki spowodują tu straty w zbiorach szacowane na 25–30%.</u>
          <u xml:id="u-167.1" who="#JanKulas">Pragnę postawić trzy pytania, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-167.2" who="#JanKulas">Pierwsze pytanie: Czy rząd rozpatrywał już, z jakich rezerw celowych można by uruchomić dodatkową pomoc dla rolników? Czy rozpatrywano również możliwość uruchomienia na ten cel środków z rezerwy ogólnej Rady Ministrów?</u>
          <u xml:id="u-167.3" who="#JanKulas">I drugie pytanie: Czy może nas pan minister zapewnić, że podjęto wszystkie działania, żeby tych preferencji, kredytów - a najbardziej byłyby potrzebne odszkodowania - szczególnie w bankach spółdzielczych, nie będzie brakowało? - bo naprawdę napływają tutaj niepokojące informacje.</u>
          <u xml:id="u-167.4" who="#JanKulas">I trzecie pytanie - ono częściowo już było postawione, ale chciałbym je pogłębić: Czy rozważano również możliwość pozyskania konkretnej pomocy materialnej z organizacji międzynarodowych, międzynarodowych instytucji finansowych, z Banku Światowego, ewentualnie z Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju, czy też innych banków w ramach pomocy dla polskiego rolnictwa? Klęska dotknęła bowiem, jak widać, większość naszych województw, czyli dotyczy to większości naszego kraju. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-168">
          <u xml:id="u-168.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-168.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Czesław Pogoda z SLD.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-169">
          <u xml:id="u-169.0" who="#CzesławPogoda">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Rolnicy z terenu Dolnego Śląska, którzy zostali dotknięci skutkami powodzi kilka lat temu, z dużą wdzięcznością odnoszą się do rolników, którzy tym razem zostali dotknięci skutkami suszy. W tym czasie dużą rolę mimo wszystko odegrał pełnomocnik rządu ds. usuwania skutków powodzi, teraz pan premier powołał takiego pełnomocnika do spraw usuwania skutków suszy, dzisiaj tego przedstawiciela nie ma na sali - w związku z tym rodzi się pytanie, czy rząd nie mógłby rozważyć m.in. takich wariantów: przecież w rejonie Sudetów olbrzymie grunty Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa, użytki zielone leżą odłogiem - czy w tej chwili nie można by było za sprawą pełnomocnika uruchomić produkcji sianokiszonek i przemieścić ich w rejon suszy? Czy nie można byłoby już w tej chwili podjąć rozmów z cukrowniami - a na Dolnym Śląsku np. buraki będą bardzo ładne - żeby zagospodarować wszystkie wysłodki suche i mokre, których zazwyczaj rolnicy nie wykorzystują, zwłaszcza w mniejszych gospodarstwach w rejonie Dolnego Śląska? To też można przemieszczać, już w tej chwili można tworzyć listy. Związki rolników, izba bardzo chętnie do tego się włączą, ktoś to musi koordynować. Na Dolnym Śląsku - na razie opatrzność czuwa nad Dolnym Śląskiem, z wyjątkiem Legnicy - będzie na przykład do wykorzystania słoma, którą się systematycznie pali. Czy tej słomy nie można byłoby po prostu balować, wejść w kontakt z PKP, przemieszczać ją w rejony suszy. Ja podpowiadam. Jest na Dolnym Śląsku dla tych działań duża aprobata ludzi, którzy zostali dotknięci skutkami powodzi, a w tej chwili znajdują się w lepszej sytuacji i mogliby pomóc rolnikom z tamtego terenu. Czy rząd mógłby poprzez swojego pełnomocnika do spraw usuwania skutków suszy podjąć działania koordynacyjne w tym zakresie? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-170">
          <u xml:id="u-170.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-170.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Grzegorz Gruszka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-171">
          <u xml:id="u-171.0" who="#GrzegorzGruszka">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Najbardziej ucierpiały w wielu województwach uprawy zbóż jarych, nawet o 40% więcej, uprawy zbóż ozimych, ziemniaków, kukurydzy, buraków trochę mniej. Pan marszałek Stefaniuk słusznie zauważył, że to dotyczy nie tylko jednego województwa i przecież nie może tutaj być jakiejś gradacji, które jest ważniejsze, a które nie. Myślę, że ważne jest, jak pomóc rolnikom. Sejmik województwa kujawsko-pomorskiego w specjalnym apelu do premiera Rzeczypospolitej jednogłośnie zwrócił się o wyjątkową pomoc dla rolników, których sytuacja przecież z roku na rok staje się coraz trudniejsza i większej pomocy poza deklaratywną nie otrzymują. W związku z tym chciałem zapytać, panie ministrze, czy ta pomoc nie przyjdzie za późno. Czy czasem nie deklarujemy czegoś, a później okazuje się, że inaczej jest tam na dole, w bankach, i rolnicy o tym nie wszystko wiedzą? Czy ta pomocy nie powinna być wyjątkowa i specjalna? Czy województwo kujawsko-pomorskie, w którego imieniu tutaj występuję, taką pomoc faktycznie otrzyma?</u>
          <u xml:id="u-171.1" who="#GrzegorzGruszka">I ostatnie pytanie: Czy, biorąc pod uwagę to drastyczne pogorszenie warunków produkcji, nie byłoby zasadne również rozważenie możliwości zastosowania odstępstw chociażby od niektórych normatyw jakościowych podczas kampanii skupu interwencyjnego w roku bieżącym? Obowiązujące przez lata normatywy w roku 2000 będą trudne do spełnienia z powodów oczywiście niezależnych od producentów. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-172">
          <u xml:id="u-172.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-172.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pani posłanka Bronisława Kowalska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-173">
          <u xml:id="u-173.0" who="#BronisławaKowalska">Dziękuję, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-173.1" who="#BronisławaKowalska">Panie Ministrze! W ostatnim dniu maja bieżącego roku przez gminę Chojnów w woj. dolnośląskim przeszła nawałnica połączona z opadami gradu o średnicy do 6 cm. Żywiołem została dotknięta połowa obszaru gminy. Zniszczeniu uległy uprawy zbóż, ziemniaków, drzewa owocowe i krzewy. Grad powybijał szyby, uszkodził dachy. Wstępny procentowy szacunek strat w uprawach to: Czernikowice — 95%, Rokitki — 90%, Okmiany, Zamienice — 80%, Stary Łom — 75%, Krzywa, Witków i Groble — 70% oraz w części wsi Biała i Biskupin — również 70%.</u>
          <u xml:id="u-173.2" who="#BronisławaKowalska">Straty w uprawach są duże, osiągają nawet 100%. Gmina nie jest w stanie zrekompensować tego rolnikom. Natomiast zaciągnięcie kolejnych kredytów przez rolników spowodowałoby zupełne zadłużenie rodzin, bez możliwości spłaty. Przypominam panu ministrowi, że już drugi rok z rzędu obszar Chojnowa i okolic dotknięty jest skutkami żywiołów przyrody. W zeszłym roku, w tym samym czasie, przeszło nad Chojnowem tornado. Zdecydowana większość rolników nie była ubezpieczona, rolników po prostu nie stać na ubezpieczenie.</u>
          <u xml:id="u-173.3" who="#BronisławaKowalska">W związku z tym zapytuję pana ministra: Czy rząd przewiduje dla pokrzywdzonych rolników w woj. dolnośląskim w gminie Chojnów jakąkolwiek finansową pomoc w formie bezpośrednich dotacji? Proszę o konkretną odpowiedź. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-174">
          <u xml:id="u-174.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-174.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę o pytanie pana posła Stanisława Żelichowskiego z klubu PSL.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-175">
          <u xml:id="u-175.0" who="#StanisławŻelichowski">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-175.1" who="#StanisławŻelichowski">Panie ministrze, miałbym też takie pytanie, nie chciałbym się licytować, które województwo zostało bardziej dotknięte, bo to mogą meteorolodzy powiedzieć. Pochodzę z woj. warmińsko-mazurskiego, gdzie, niezależnie od skutków suszy i mrozów, jest jeszcze 25-procentowe bezrobocie, czyli te wszystkie zjawiska nakładają się i problem jest niezmiernie trudny. Moje pytanie jest następujące - znając możliwości budżetu państwa, a są one niewielkie, wiedząc, jakie środki rząd zadysponował, a one nie starczą na jedno województwo - co rząd w tej sytuacji robi dalej? Czy są podejmowane próby uzyskania środków z zewnątrz? Kiedy te środki mogą napłynąć? Jaki będzie mechanizm pomocy tym wszystkim, którzy są w tragicznej sytuacji? Bo trudno dziś, oczekując na działania rządu, namówić krowę, żeby zjadła za 10 dni, bo ona musi jeść codziennie; podaję to jako błahy przykład. To działanie musi być zsynchronizowane, żeby nie powstały jeszcze większe szkody niż zaistniały. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-176">
          <u xml:id="u-176.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-176.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Romuald Ajchler.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-177">
          <u xml:id="u-177.0" who="#RomualdAjchler">Dziękuję, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-177.1" who="#RomualdAjchler">Panie ministrze, posłowie otrzymują listy, apele, petycje i prośby w sprawie pomocy finansowej i przyznania ulg w związku z suszą. Otrzymałem kilka takich listów. Wspomnę tylko list, który mam przede sobą - jest to list z zarządu gminy Łobżenica w woj. wielkopolskim - wspomnę Piłę, wspomnę także powiat czarnkowsko-trzcianecki, a także powiat szamotulski.</u>
          <u xml:id="u-177.2" who="#RomualdAjchler">Marszałek woj. wielkopolskiego wystąpił do premiera z prośbą o uznanie woj. wielkopolskiego za obszar dotknięty klęską żywiołową. Kredyty, o których pan wspomniał, nie załatwiają sprawy, bo trzeba je oddać, na tym polega problem, a rolnicy nie mają środków, żeby oddać kredyty zaciągnięte pod bieżące zbiory.</u>
          <u xml:id="u-177.3" who="#RomualdAjchler">Proszę odpowiedzieć, panie ministrze, na pytanie: Czy jeśli gminy umorzą na przykład rolnikowi podatek rolny, stwierdzając jednocześnie wystąpienie u rolnika klęski żywiołowej, to czy otrzymają zwrot umorzonego podatku z Ministerstwa Finansów? Proszę jednoznacznie odpowiedzieć: Czy otrzymają zwrot, czy nie?</u>
          <u xml:id="u-177.4" who="#RomualdAjchler">Drugie pytanie. Czy w związku z wystąpieniem marszałka woj. wielkopolskiego w woj. wielkopolskim zostanie ogłoszony stan klęski żywiołowej, gdyż w pewnym sensie to by rozwiązywało problem?</u>
          <u xml:id="u-177.5" who="#RomualdAjchler">Panie ministrze, są powiaty, gdzie straty wynoszą 70–80%, myślę tu o powiecie złotowskim w woj. wielkopolskim. Czy rząd przypadkach wystąpienia takich strat, jakie przed chwilą przytoczyłem, ma jakąś inną możliwość zrekompensowania tego rolnikom czy udzielenia pomocy, aby mogli oni odtworzyć produkcję jesienią br.?</u>
          <u xml:id="u-177.6" who="#RomualdAjchler">Ostatnie pytanie, panie ministrze. Czy nie uważa pan, że należałoby do spraw klęsk żywiołowych i różnych kaprysów pogodowych podejść systemowo, na przykład stosując system ubezpieczeń, angażując do tego środki, jakimi dysponuje Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, udzielając dotacji zakładom ubezpieczeniowym? Wtedy opłata ubezpieczeniowa byłaby może do udźwignięcia przez rolnika, jeśli państwo przewidzielibyście taką możliwość. Dziękuję bardzo, panie marszałku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-178">
          <u xml:id="u-178.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-178.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Michał Kaczmarek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-179">
          <u xml:id="u-179.0" who="#MichałKaczmarek">Dziękuję, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-179.1" who="#MichałKaczmarek">Mam dwa pytania. Pierwsze pytanie: Czy rząd dzisiaj już ma kompleksowe szacunki co do tego, jakie rzeczywiście powstały szkody? Chciałbym zwrócić uwagę, że wiele gmin poza suszą zostało dotkniętych klęską gradobicia. Czy ministrowi są znane skutki takiego gradobicia w kilku gminach woj. łódzkiego i czy wojewoda w tej sprawie już przedstawił stosowne wystąpienie?</u>
          <u xml:id="u-179.2" who="#MichałKaczmarek">Jeśli chodzi o drugie pytanie, to mam prośbę w sprawie tempa uruchamiania środków. Podzielam wszystkie uwagi kolegów, że dzisiaj wielu ludzi nie jest w stanie wziąć kredytu. Część ludzi z tych, którzy stracili całe swoje zasiewy, liczy na odszkodowania. Kredyty nie załatwiają sprawy. Ale jeszcze jest poza tym wszystkim sprawa tempa szacowania tych szkód i uruchamiania środków. Pytamy dzisiaj, czy wojewoda ogłosi stan klęski żywiołowej, a to już dawno jest po zawodach, to już dawno powinno się stać. To jest bardzo ważne dla gmin. Skoro gminy mają ponieść straty z tytułu tego, że nie będzie zrekompensowana utrata wpływów wynikająca ze zwolnienia z podatku rolnego, to jakieś kompleksowe rozwiązanie dla wszystkich gmin dotkniętych klęską musi się znaleźć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-180">
          <u xml:id="u-180.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-180.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Lesław Podkański z klubu PSL.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-181">
          <u xml:id="u-181.0" who="#LesławPodkański">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-181.1" who="#LesławPodkański">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Czas i miejsce wystąpienia klęski suszy i przymrozków nie zależy od polityków, ale od polityków zależy to, w jaki sposób z tej nieszczęśliwej sytuacji się wychodzi; od tych polityków, którzy zasiadają w rządzie. W związku z tym moje pytania do rządu są następujące: Jaki pana zdaniem winien upłynąć zwyczajowy i administracyjny minimalny czas, by po tak wielkim nieszczęściu rząd ogłosił stan klęski żywiołowej w Polsce?</u>
          <u xml:id="u-181.2" who="#LesławPodkański">Drugie pytanie jest związane z tym, że kredyty preferencyjne dla rolnictwa nie są żadną łaską, to są tylko i wyłącznie kredyty. Tak więc czy rząd jest na to przygotowany i kiedy planuje ogłosić stan klęski żywiołowej na większości terytorium Rzeczypospolitej, a w ślad za tym na co mogą liczyć wszyscy dotknięci klęską rolnicy? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-182">
          <u xml:id="u-182.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-182.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Stanisław Misztal.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-183">
          <u xml:id="u-183.0" who="#StanisławMisztal">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Rolnicy niestety mają coraz gorzej pod względem materialnym. Kataklizmem jest nie tylko susza, ale również powódź. Taka właśnie klęska powodzi nawiedziła gminę Horodło i miejscowość Strzyżów w pow. hrubieszowskim nad Bugiem.</u>
          <u xml:id="u-183.1" who="#StanisławMisztal">Panie ministrze, jakie formy pomocy, zwłaszcza szybkiej, mogą być tutaj uruchomione i czy są możliwości pozyskania środków z Unii Europejskiej? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-184">
          <u xml:id="u-184.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-184.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Wojciech Zarzycki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-185">
          <u xml:id="u-185.0" who="#WojciechSzczęsnyZarzycki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Sytuacja dochodowa rolników jest dramatyczna, dysparytet sięga 40 do 100. To jedna z klęsk. Klęski żywiołowe w takiej sytuacji to dla poszkodowanych rolników czasami koniec możliwości gospodarowania i możliwości zabezpieczenia bytu rodzinom. Kredyty preferencyjne, nawet o niskiej stopie oprocentowania, to w dużej mierze także klęska w gospodarstwie wobec braku możliwości uzyskiwania rentowności z gospodarowania, a to jest powszechne.</u>
          <u xml:id="u-185.1" who="#WojciechSzczęsnyZarzycki">Pytanie, panie ministrze: Czy w takiej sytuacji rząd zamierza wprowadzić dla poszkodowanych rolników rozwiązanie polegające na dotacjach podmiotowych na wznowienie produkcji, tworząc system ubezpieczeniowy zabezpieczający odpowiednie kwoty, które by były przekazywane potem w formie dotacji poszkodowanym? Dwa tygodnie temu na posiedzeniu podczas sesji sejmiku woj. łódzkiego zwracałem uwagę, że na terenie woj. łódzkiego wystąpiły klęski. Chciałbym zapytać pana ministra: Czy wojewoda łódzki pospieszył z pomocą m.in. tym, którzy doznali klęski gradobicia, a także w tych rejonach, gdzie wystąpiła susza. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-186">
          <u xml:id="u-186.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-186.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Grzegorz Woźny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-187">
          <u xml:id="u-187.0" who="#GrzegorzWoźny">Dziękuję, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-187.1" who="#GrzegorzWoźny">Panie Ministrze! Mam jedno, sądzę, zasadnicze pytanie. Chciałbym zapytać pana ministra: Kto w rządzie - czy jest to któryś z ministrów, czy premier lub któryś z wicepremierów - koordynuje działania w zakresie likwidacji skutków klęsk żywiołowych? Sprawa bowiem dotyczy kilku resortów: resortu finansów, resortu rolnictwa, resortu ochrony środowiska, resortu pracy w zakresie pomocy społecznej. Czy jest jedna osoba w rządzie, która właśnie te sprawy koordynuje?</u>
          <u xml:id="u-187.2" who="#GrzegorzWoźny">I drugie pytanie. Jakie warunki gmina powinna spełnić, żeby jej zrekompensować środki, których gmina nie otrzyma w wyniku umorzeń podatku rolnego? Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-188">
          <u xml:id="u-188.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-188.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Do tej pory był wicepremier Balcerowicz, a teraz?</u>
          <u xml:id="u-188.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Komołowski.)</u>
          <u xml:id="u-188.3" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Józef Nowicki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-189">
          <u xml:id="u-189.0" who="#JózefNowicki">Bardzo dziękuję, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-189.1" who="#JózefNowicki">Panie Ministrze! Trzy krótkie pytania.</u>
          <u xml:id="u-189.2" who="#JózefNowicki">Jakie są w budżecie przewidziane środki w rezerwie na finansowanie skutków tego typu zdarzeń jak klęski żywiołowe?</u>
          <u xml:id="u-189.3" who="#JózefNowicki">Drugie pytanie. Jaki jest szacunek, ile tych środków będzie uruchomionych w związku z klęską, o której była mowa?</u>
          <u xml:id="u-189.4" who="#JózefNowicki">Trzecie pytanie. Czy są panu znane procedury, jakie będą wymagane, żeby z banków te środki pomocowe uzyskać? Dziękuję, panie marszałku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-190">
          <u xml:id="u-190.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-190.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Marek Olewiński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-191">
          <u xml:id="u-191.0" who="#MarekOlewiński">Dziękuję szczególnie, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-191.1" who="#MarekOlewiński">Panie Ministrze! Mówił pan o preferencyjnych kredytach przeznaczonych na usuwanie skutków suszy. Na czym te kredyty miałyby polegać? Chciałbym usłyszeć jakieś szczegóły. Jakie to mają być preferencje? No i - tak jak pan poseł Nowicki mówił - z jakiej pozycji budżetu sfinansowane?</u>
          <u xml:id="u-191.2" who="#MarekOlewiński">A tak przy okazji chciałbym zapytać, dlaczego na sali nie ma pełnomocnika rządu do spraw usuwania skutków suszy i czy już podjął jakieś działania w tym zakresie. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-192">
          <u xml:id="u-192.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-192.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Józef Gruszka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-193">
          <u xml:id="u-193.0" who="#JózefGruszka">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-193.1" who="#JózefGruszka">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Dwa krótkie pytania.</u>
          <u xml:id="u-193.2" who="#JózefGruszka">Klęska suszy cyklicznie dotyka nasze rolnictwo, z roku na rok patrzymy na to, narzekamy, potem mówimy, że trzeba by coś zrobić. Ale jest kwestia, która od lat jest nierealizowana - program budowy zbiorników retencyjnych. Pytanie jest takie, panie ministrze: Czy rząd zamierza wykorzystać w bardzo dużym stopniu fundusze przedakcesyjne, które są zapowiadane, na budowę tychże zbiorników?</u>
          <u xml:id="u-193.3" who="#JózefGruszka">Nie byłem podczas pierwszej części pańskiej odpowiedzi, więc mam pytanie: Co ze stawką zerową na import zbóż? Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-194">
          <u xml:id="u-194.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-194.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę o udzielenie odpowiedzi podsekretarza stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pana ministra Ryszarda Brzezika.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-195">
          <u xml:id="u-195.0" who="#RyszardBrzezik">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Postaram się w miarę konkretnie odpowiedzieć na bardzo liczne pytania, jakie w związku z interpelacją pana posła Jurgiela zostały zadane.</u>
          <u xml:id="u-195.1" who="#RyszardBrzezik">Zacznę od pytania pana posła Borowskiego. Jeśli chodzi o SAPARD, nic z tych środków, jak dotychczas, nie możemy przeznaczyć na cele związane z likwidacją skutków klęski suszy, z tej prostej przyczyny, że te środki jeszcze nie są uruchomione.</u>
          <u xml:id="u-195.2" who="#RyszardBrzezik">Jeśli chodzi o procedury i o miejsce, gdzie w sytuacjach kryzysowych podejmowane są decyzje - jest taki ośrodek. Z przykrością muszę powiedzieć, że nie jest to ministerstwo rolnictwa, tylko MSWiA, w związku z tym nie mogę służyć panu posłowi bliższymi wyjaśnieniami w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-195.3" who="#RyszardBrzezik">Pan poseł Kaczyński pytał o zwolnienia od podatku, czy będzie to refundowane. Mówiłem o podstawie prawnej, jaka w tym zakresie istnieje. Otóż jeśli chodzi o wszystkie te gminy, na terenie których wystąpiła klęska (m.in. susza, ale również gradobicie i inne tego typu przypadki), w sytuacji gdy z tego tytułu są udzielane zwolnienia podatkowe konkretnym podatnikom, którzy się o to zwrócili, te gminy mają prawo wystąpić o odpowiednią rekompensatę do ministra finansów. I taka procedura była rozważana na ostatnim posiedzeniu Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-195.4" who="#RyszardBrzezik">Na marginesie, tak jak państwo wiecie, pełnomocnikiem premiera ds. usuwania skutków klęski suszy jest pan minister Koźlakiewicz, dzisiaj nieobecny. Zastępuję go dlatego, że gros pytań, jakie zostały postawione w interpelacji, dotyczyło spraw kredytów i spraw finansowych. Myślę, że po najbliższym posiedzeniu rządu, jak mówiłem odbędzie się ono we wtorek, będziemy dysponowali pełną paletą środków, jakie rząd przedsięwziął w związku z klęską suszy.</u>
          <u xml:id="u-195.5" who="#RyszardBrzezik">Pytanie pana posła Kaczyńskiego dotyczyło konkretnej sprawy: Czy ze środków, które uzyskają rolnicy z kredytów tzw. klęskowych można zakupywać pasze. Tak. Nie tylko można, ale, jak mówiłem, te wydatki mogą nastąpić przed terminem uzyskania kredytu klęskowego, byle by były w okresie po wystąpieniu klęski. A więc chodzi tu o wszelkie rachunki, dokumentację związaną z zakupami. Myślę, że słuszna jest uwaga, aby w dokumentacji wewnętrznej dotyczącej honorowania odpowiednich rachunków uwzględniać również dokumenty wystawiane między rolnikami w tym zakresie. Weźmiemy to pod uwagę. Dziękuję za zwrócenie na ten fakt uwagi w dzisiejszej dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-195.6" who="#RyszardBrzezik">Jeśli chodzi o kredyty tzw. zwykłe obrotowe, to rzeczywiście mówimy tutaj o kredytach obrotowych do równowartości 10 q żyta, a ich brak odczuwali rolnicy na terenie niektórych obszarów. Myślę jednak, że dla rolników dotkniętych klęską suszy czy innymi klęskami bardziej korzystne są kredyty klęskowe. Nie wymieniając, kto z państwa posłów zadał to pytanie, chcę zapewnić, że środki, jakimi w tej chwili dysponuje Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa na ten cel są następujące. W planie finansowym przewidziano 10 mln zł dopłat do kredytów klęskowych, a to pozwalało na udzielenie kredytów rzędu 120–150 mln zł. Wielkość tę podwajamy do 20 mln zł w tym roku, co powinno pozwolić na wygenerowanie kredytów, mówię około, dlatego że w zależności od terminu, kiedy będą one udzielane, takie będą skutki budżetowe w tym roku, myślę że rzędu 300–350 mln zł. Dotychczas banki nie zgłaszały i nie zgłaszają potrzeb w zakresie zwiększenia limitów. Limity, którymi dysponujemy, powinny w pełni zaspokajać potrzeby.</u>
          <u xml:id="u-195.7" who="#RyszardBrzezik">Może kilka słów na temat procedury związanej z kredytami klęskowymi. Proszę państwa, opóźnienia wynikały przede wszystkim z tego, że część administracji, również wojewódzkich, powiadamiała ministra, premiera bez określenia szczegółowego miejsca i skali strat, jakie wystąpiły w rolnictwie. Po pewnych kilkudniowych zawirowaniach z tym związanych w tej chwili we wszystkich województwach, było szereg pytań: czy wojewoda łódzki, czy wojewoda wielkopolski, czy wojewoda kujawsko-pomorski podjął odpowiednie kroki, komisje pracują. Dysponuję szczegółową informacją, którzy wojewodowie, w jakim zakresie i na terenie jakich województw, ilu gospodarstw to dotyczy, jakiego obszaru, wystąpili o takie kredyty. Dwa, trzy dni są potrzebne, aby te kredyty uruchomić od momentu zakończenia prac komisji wojewódzkiej, taka jest właściwa procedura, musi określić skalę szkody.</u>
          <u xml:id="u-195.8" who="#RyszardBrzezik">Jeśli chodzi o pytanie o wystąpienie gradobicia czy innych szkód - one również są uwzględniane. Tak na marginesie było pytanie o województwo lubelskie. Województwo lubelskie, nie wszyscy może o tym wiemy, zostało dotknięte na początku tego roku znacznymi szkodami związanymi z nadmiernymi opadami śniegu, są znaczne straty. Kredyty związane z tym już zostały uruchomione.</u>
          <u xml:id="u-195.9" who="#RyszardBrzezik">Było tu również pytanie o wojewodę wielkopolskiego. Tam, gdzie oszacowano te straty, kredyty klęskowe są uruchomione. Niektórzy z wojewodów robią to w ten sposób, że zbierają wszystkie informacje o skali występującej klęski i przysyłają potem takie duże pakiety. Inni to robią inaczej, jak pani wojewodzina czy wojewoda podlaski, która w miarę napływających informacji przesłała już kilka takich wniosków. Reagujemy natychmiast.</u>
          <u xml:id="u-195.10" who="#RyszardBrzezik">Pan poseł Kalemba pytał m.in. o sprawy związane z kontyngentem bezcłowym - to się wiąże również z pytaniem pana posła Gruszki - na import zbóż. Proszę państwa, w wystąpieniu pana posła Kalemby była informacja o spadku cen. Ten spadek cen rzeczywiście miał miejsce, ale w przeszłości. To, co w tej chwili może niepokoić, np. w przypadku zbóż, to nadmierny wzrost cen. Jesteśmy w takiej sytuacji, że właśnie gospodarstwa poszkodowane w wyniku klęski suszy są, że tak powiem, stratne w dwójnasób, bo z jednej strony nie zbiorą zboża, a z drugiej muszą kupić zboże po bardzo wysokich cenach. W związku z tym nie ma tu analogii do przeszłości, że import ten może być szkodliwy. Decyzje podjęte przez Radę Ministrów są umiarkowane co do skali. Pragnę przypomnieć, że podjęto decyzję o uruchomieniu kontyngentu ze stawką zerową na import 200 tys. ton zboża, co odpowiada mniej więcej dwutygodniowym potrzebom w naszym kraju, oczywiście z możliwością dalszego poszerzania tego kontyngentu, jeśli sytuacja rynkowa by do tego zmuszała. Ten kontyngent ma być wykorzystany nie później niż do końca lipca, po to, by nie destabilizować sytuacji na rynku zbóż po rozpoczęciu żniw.</u>
          <u xml:id="u-195.11" who="#RyszardBrzezik">Trudno byłoby mi dzisiaj mówić o całym pakiecie innych spraw związanych - tu powracam do pytania pana posła Kalemby - z VAT-em, z paliwem. VAT jest przedmiotem obrad Senatu, być może nawet w tej chwili, sprawa paliwa rolniczego jest tam też m.in. przedmiotem dyskusji. Sądzę, że byłby to temat na odrębną długą dyskusję,</u>
          <u xml:id="u-195.12" who="#RyszardBrzezik">Pan poseł Stanibuła pytał o sprawy związane z woj. lubelskim. Nie przypominam sobie w tym momencie, aby wpłynął wniosek od wojewody lubelskiego, jeśli chodzi o klęskę suszy. Pamiętam o wniosku związanym z klęską nadmiernych opadów śniegu i te kredyty preferencyjne zostały uruchomione. One powinny być dostępne, jeśli nie, to proszę o jakieś sygnały. Przy okazji, proszę państwa, warto powiedzieć, że jest pewna procedura związana z uruchomieniem kredytów klęskowych. Jest wymóg, aby komisje, które badają stan szkód wywołanych klęską na danym obszarze, zjawiały się tam nie później niż w ciągu miesiąca i żeby te wnioski napływały nie później niż w ciągu dwóch miesięcy. I na ogół w takim trybie pracujemy.</u>
          <u xml:id="u-195.13" who="#RyszardBrzezik">Przy okazji klęski suszy można oczywiście zarzucać tym komisjom, że działały zbyt późno lub zbyt opieszale, ale z drugiej strony trudno oszacować skalę szkód w trakcie występowania tych szkód. Przecież ta susza pogłębiała się z dnia na dzień, toteż wejście w celu oszacowania strat w maju czy w kwietniu byłoby często przedwczesne.</u>
          <u xml:id="u-195.14" who="#RyszardBrzezik">Jeśli chodzi o pytanie pana posła Lewandowskiego o system ubezpieczeń, to niedawno Rada Ministrów zajmowała się skalą ubezpieczeń obowiązkowych, w tym m.in. w rolnictwie. Problem polega na tym, że być może wprowadzenie ubezpieczeń obowiązkowych, bo tylko takie - dobrowolne to inna sprawa - byłyby w miarę tanie, bo byłyby powszechne i w miarę, powiedziałbym, zabezpieczające rolników od tego typu klęsk, no, są źle przyjmowane przez rolników, dlatego że jedni są narażeni na klęskę powodzi, ponieważ mieszkają, mówiąc najkrócej, na terenie ryzyka związanego z taką klęską, inni są zagrożeni klęską suszy, bo mieszkają właśnie na takim obszarze, jeszcze inni innymi nieszczęściami. Obowiązkowe są klasyczne ubezpieczenia budynków od nieszczęść związanych z pożarem i związane z innymi tego typu klęskami. Wprowadzenie obowiązkowego ubezpieczenia roślin i zwierząt jest przedmiotem dyskusji. Myślę, że jest dobra okazja, aby zastanowić się nad tym w trakcie prac parlamentarnych nad ustawami z tą kwestią związanymi. Nie chciałbym, aby przy tej okazji, chociaż jest to dobra okazja, na ten temat dyskutować. Mój osobisty pogląd jest taki, że wprowadzenie obowiązkowych ubezpieczeń również w tym zakresie, mimo że przez jednych byłoby to odebrane jako dodatkowe obciążenie, jest jednak rozwiązaniem tańszym i właściwszym. Przy powszechnym ubezpieczeniu rozkłada się to na większą liczbę ubezpieczonych.</u>
          <u xml:id="u-195.15" who="#RyszardBrzezik">Pan poseł Kulas zapytał, skąd pochodzą środki, czy sięgamy do rezerwy budżetu państwa. Mówiłem już na ten temat. Głównie sięgamy do środków, którymi dysponuje Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Tutaj są dość duże możliwości szybkiego działania, dlatego że w budżecie Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa były przewidziane takie środki. Bez zbędnej zwłoki mogliśmy przystąpić do procedury przesuwania środków. Takie środki, gdyby się okazało, że się wyczerpują, będą uruchamiane. Wspominałem o innych środkach, głównie przeznaczonych na pomoc bezpośrednią. Było szereg pytań o pomoc bezpośrednią głównie poprzez - bo o tym mówiono - ośrodki pomocy społecznej. To jest pomoc skierowana do tych, którzy wymagają nie kredytów, lecz bezpośredniej pomocy finansowej, z tym że byłoby to kierowane poprzez ośrodki pomocy społecznej, poprzez ministerstwo pracy. Pan premier Komołowski - oraz jego zespół, ministerstwo - ma się wypowiedzieć na ten temat na najbliższym posiedzeniu Rady Ministrów. Takie zadanie otrzymał od premiera.</u>
          <u xml:id="u-195.16" who="#RyszardBrzezik">Panu posłowi Pogodzie odpowiedziałem, kto jest pełnomocnikiem. Myślę, że o tym wiedział. Jeśli chodzi o przedsięwzięcia praktyczne, o przesuwanie paszy z regionów, w których okresowo występują nadwyżki, o ewentualne wykorzystanie możliwości przesunięcia wysłodków bądź innych tego typu pasz, to w naszym ministerstwie jest powołany pełnomocnik, który zajmuje się tymi sprawami. Takie przedsięwzięcia również są przewidywane po zinwentaryzowaniu możliwości, czyli po znalezieniu takich pasz i źródeł sfinansowania tej operacji, bo jest to operacja, która musiałaby być również sfinansowana przez stronę rządową.</u>
          <u xml:id="u-195.17" who="#RyszardBrzezik">Pani poseł Kowalska pytała o grad. Mogę odpowiedzieć w ten sposób...</u>
          <u xml:id="u-195.18" who="#komentarz">(Poseł Bronisława Kowalska: Nie o grad, tylko o ludzi, panie ministrze.)</u>
          <u xml:id="u-195.19" who="#RyszardBrzezik">O grad, który spowodował szkody w określonym regionie. Tak zrozumiałem. Jeśli nie, to przepraszam, ale zrozumiałem, że chodzi o szkody, które spowodował grad w woj. dolnośląskim, w określonym regionie. Czy ludzie ci mogą oczekiwać pomocy? Tak, pani poseł. Tak jak mówiłem, jak w wypadku każdej tego typu szkody, wymóg jest taki sam, to znaczy, powinny zostać oszacowane szkody przez komisję wojewody, zaś informacja w tej sprawie powinna być przesłana do ministerstwa rolnictwa, konkretnie do mnie. W ciągu kilku dni w bankach pojawią się środki dla poszkodowanych, w skali określonej przez komisję.</u>
          <u xml:id="u-195.20" who="#komentarz">(Poseł Bronisława Kowalska: Czy to będą, panie ministrze, kredyty?)</u>
          <u xml:id="u-195.21" who="#RyszardBrzezik">To będą kredyty klęskowe, udzielane na warunkach, które mogę przypomnieć. Są to kredyty udzielane na okres do 24 miesięcy, jeśli chodzi o kredyty obrotowe, oprocentowanie wynosi 5% w skali roku. Ich spłata może być odłożona, może nastąpić dopiero po dwóch latach - zarówno spłata kapitału, jak i odsetek. Czyli w ciągu dwóch lat można nie spłacać - oczywiście na wniosek zainteresowanego - można spłacić to w jednym rzucie, na końcu tego okresu, z tym że (odpowiem tu przy okazji na inne wątpliwości) istnieje możliwość przedłużenia owego okresu, gdyby się okazało, że ten dwuletni okres jest jednak zbyt krótki czy zbyt mało dogodny dla gospodarstw szczególnie dotkniętych. Formalnie istnieje taka możliwość prawna, będzie to zależało od środków, jakimi będziemy dysponować za dwa lata na tego typu przedsięwzięcia.</u>
          <u xml:id="u-195.22" who="#komentarz">(Poseł Barbara Kowalska: To już nie wy będziecie.)</u>
          <u xml:id="u-195.23" who="#RyszardBrzezik">To już jest opinia pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-195.24" who="#RyszardBrzezik">Jeśli chodzi o pytanie pana posła Żelichowskiego, też o źródła finansowania, to, jak mówię, w tej chwili głównie sięgamy po środki agencji, ale nie jest wykluczone sięgnięcie również do rezerwy ogólnej - gdyby się okazało w trakcie prac rządu, że takie środki będą niezbędne, i to (prawdopodobnie) głównie na pomoc bezpośrednią.</u>
          <u xml:id="u-195.25" who="#RyszardBrzezik">Kilkakrotnie wracała sprawa zwrotu czy zrekompensowania gminom strat z tytułu ulg udzielonych gospodarstwom dotkniętym klęską żywiołową. Zacytowałem odpowiednie przepisy prawa, szczegółową informację będzie mógł podać minister finansów. Jeśli będzie to potrzebne, poproszę Ministerstwo Finansów, by udzieliło takiej odpowiedzi. Wiem jednak, że w trakcie prac rządu również ten wariant był rozpatrywany. Starano się oszacować skalę ewentualnych rekompensat.</u>
          <u xml:id="u-195.26" who="#RyszardBrzezik">Pan poseł Kaczmarek pytał o woj. łódzkie. W tej chwili nie potrafię powiedzieć, czy już wojewoda łódzki złożył wniosek - ostatnio takowy nie wpłynął, co nie znaczy, że jutro czy pojutrze taki wniosek nie wpłynie.</u>
          <u xml:id="u-195.27" who="#RyszardBrzezik">Tempo uruchamiania środków - jak mówię, to tempo w znacznym stopniu zależy od tempa prac komisji, która szacuje te straty. I jeszcze raz pragnę podkreślić: nie zawsze pośpiech jest w interesie poszkodowanych - jak najszybsza wypłata jest w interesie poszkodowanych, ale pełne oszacowanie szkód wymaga wkroczenia tej komisji w odpowiednim momencie.</u>
          <u xml:id="u-195.28" who="#RyszardBrzezik">Pan poseł Misztal pytał, czy możemy skorzystać z pomocy Unii Europejskiej. Na razie nie przewidujemy takiej potrzeby. Sądzimy, że środki, którymi dysponuje kraj, są wystarczające, tym bardziej że z dostępnych mi informacji wynika, iż przewidziane w ramach procesu naszej akcesji środki nie miały być przeznaczone na ten cel. W żadnym z tych programów nie przewidywało się wykorzystania ani środków SAPARD, ani PHARE na cele związane z likwidacją klęsk żywiołowych.</u>
          <u xml:id="u-195.29" who="#RyszardBrzezik">Pan poseł Zarzycki m.in. pytał również o woj. łódzkie i o ubezpieczenia. Mówiłem już o tym.</u>
          <u xml:id="u-195.30" who="#RyszardBrzezik">Pan poseł Woźny pytał o koordynatora. Jest nim, jak już wspomniałem, pan minister Koźlakiewicz.</u>
          <u xml:id="u-195.31" who="#RyszardBrzezik">Proszę państwa, prawdopodobnie nie odpowiedziałem na wszystkie pytania, ale było ich tyle, że być może nie wszystkie zostały przeze mnie odnotowane. Pragnę powiedzieć, że informacje, które przekazałem, dotyczą stanu na dzień dzisiejszy, ponieważ, jak mówiłem, prace - zarówno koordynatora, jak i zobligowanych przez premiera ministerstw - trwają. Pełna informacja co do przedsięwzięć związanych z likwidacją skutków klęski suszy, jak i innych klęsk, które dotknęły nasze rolnictwo, będzie możliwa, myślę, w przyszłym tygodniu. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-196">
          <u xml:id="u-196.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-196.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Posłowie zgłaszają się jeszcze dodatkowo.</u>
          <u xml:id="u-196.2" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Bogumił Borowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-197">
          <u xml:id="u-197.0" who="#BogumiłAndrzejBorowski">Panie ministrze, w związku z pytaniem dotyczącym wykorzystania środków SAPARD na pomoc rejonom dotkniętym suszą uprzejmie proszę o udzielenie odpowiedzi na piśmie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-198">
          <u xml:id="u-198.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję; chociaż pan minister na to odpowiadał.</u>
          <u xml:id="u-198.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Marek Kaczyński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-199">
          <u xml:id="u-199.0" who="#MarekKaczyński">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Ja także odnośnie do pytania o refundację umarzanych podatków przez gminy, przez wójtów burmistrzów, prosiłbym o konkretną odpowiedź na piśmie. Chodzi o to, czy jest potrzeba uznania stanu klęski żywiołowej na danym terenie, aby mogła być taka refundacja z budżetu państwa? A jeżeli nie, to na jakiej podstawie prawnej wójtowie, burmistrzowie mogą się o nią ubiegać?</u>
          <u xml:id="u-199.1" who="#MarekKaczyński">Drugie pytanie jest związane z kredytami obrotowymi. Chciałbym podkreślić, że te kredyty jednak są bardzo ważne. Jeżeli zostały zrealizowane w 30–50% - już kończę, panie marszałku - to bardzo proszę o podanie, ile woj. podlaskie, banki w tym województwie otrzymały procentowo i jak będą zrealizowane dalsze dopłaty?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-200">
          <u xml:id="u-200.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Bogdan Lewandowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-201">
          <u xml:id="u-201.0" who="#BogdanLewandowski">Dziękuję, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-201.1" who="#BogdanLewandowski">Panie ministrze, nie był pan uprzejmy odpowiedzieć mi na dwa pytania. Pierwsze dotyczyło, wydawałoby się, fundamentalnej kwestii: czy rząd bierze pod uwagę możliwość wystąpienia klęsk żywiołowych i przygotowuje pewne scenariusze zachowań, tak by później pod wpływem wydarzeń nie musiał się starać dostosowywać swoich działań do zaistniałych okoliczności.</u>
          <u xml:id="u-201.2" who="#BogdanLewandowski">I jeszcze jedno pytanie, które dotyczyło woj. kujawsko-pomorskiego. Czy rząd bierze pod uwagę skalę ogromnych nieszczęść, jakie dotknęło to województwo? Tam także była wielka susza i rolnicy naszego woj. kujawsko-pomorskiego czekają na odpowiednią reakcję ze strony rządu. Dziękuję,</u>
        </div>
        <div xml:id="div-202">
          <u xml:id="u-202.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-202.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę nie powtarzać pytań, tylko sygnalizować.</u>
          <u xml:id="u-202.2" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pani posłanka Bronisława Kowalska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-203">
          <u xml:id="u-203.0" who="#BronisławaKowalska">Dziękuję uprzejmie, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-203.1" who="#BronisławaKowalska">Panie Ministrze! Pytałam pana ministra o specjalne dotacje finansowe dla poszkodowanej gminy Chojnów. Zwracałam także uwagę pana ministra na fakt, iż rolnicy, aby egzystować czy normalnie funkcjonować, zaciągnęli już kredyty i zostały one wykorzystywane na materiały siewne, a także nawozy, po to by zasiać i uprawić pola. Żywioł zniszczył ich uprawy kolejny raz. W związku z tym obecnie nie są oni w stanie spłacić proponowanych przez rząd kredytów. Rząd w budżecie państwa musi mieć specjalną rezerwę na takie nieprzewidziane zdarzenia. W związku z tym ponownie uprzejmie proszę pana ministra o rozpatrzenie wyjątkowej sytuacji gminy Chojnów w woj. dolnośląskim, specjalne zainteresowanie się losami tych rolników i skierowanie jednak do budżetu wojewody i do budżetu gminy przeznaczonych dla nich preferencyjnych środków. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-204">
          <u xml:id="u-204.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-204.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Ryszard Stanibuła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-205">
          <u xml:id="u-205.0" who="#RyszardStanibuła">Dziękuję, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-205.1" who="#RyszardStanibuła">Pytałem pana ministra o woj. lubelskie; konkretnie chodziło mi o to, że dysparytet w woj. lubelskim, tych 220 tys. gospodarstw, naprawdę jest bardzo niski. I pan minister nie odpowiedział, czy środki na dopłaty do oprocentowania tych kredytów, zabezpieczone w wysokości 200 mln zł, wystarczą w skali całego kraju. Chcę powiedzieć, że w woj. lubelskim tych 220 tys. gospodarstw rodzinnych dotyczy problem ujemnej akumulacji, prawie 80%, jeśli chodzi o dochody. W związku z tym sytuacja jest wyjątkowo trudna. Chciałbym tu usłyszeć, panie ministrze, czy będą te środki, czy nie, zwłaszcza że wojewoda nie wystąpił jeszcze jasno i zdecydowanie; z pańskiej wypowiedzi tak wynikało. Sądzę, że podejmiemy wspólnie działania, żeby zinwentaryzować te straty i jak najpilniej wystąpić, gdyż taka sytuacja jest bardzo niekorzystna i są pewne zaniedbania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-206">
          <u xml:id="u-206.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-206.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Jan Kulas.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-207">
          <u xml:id="u-207.0" who="#JanKulas">Dziękuję, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-207.1" who="#JanKulas">Pytałem, panie ministrze, czy rząd podjął szczególne działania, np. sięgając po rezerwę ogólną Rady Ministrów. Pytając o rezerwy celowe budżetu państwa, nie myślałem o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Są rezerwy powodziowe i inne. Czy z tych rezerw można by część środków przeznaczyć czy to na Żuławy, czy na inne obszary? Czy może nas pan, panie ministrze, zapewnić, że każda polska ziemia, każde województwo będą traktowane racjonalnie i sprawiedliwie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-208">
          <u xml:id="u-208.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-208.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Romuald Ajchler.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-209">
          <u xml:id="u-209.0" who="#RomualdAjchler">Dziękuję, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-209.1" who="#RomualdAjchler">Panie Ministrze! Pytałem pana, czy województwo wielkopolskie zostanie uznane za województwo dotknięte klęską suszy. To jest pierwsza sprawa. A druga kwestia - pan poruszył sprawę związaną z moim pytaniem, a mianowicie chodzi o umorzenie przez samorządy podatku rolnego. Jaka jest sytuacja prawna, wiemy. Ale szczególna jest również sytuacja, jeśli chodzi o klęskę suszy. W związku z powyższym czy rząd zamierza znowelizować ustawę o podatku rolnym, skoro ta sytuacja jest szczególna?</u>
          <u xml:id="u-209.2" who="#RomualdAjchler">Ostatnia sprawa. Są powiaty, gdzie jest 70%, 80% zniszczeń z powodu suszy. W związku z powyższym pytałem pana, panie ministrze, czy istnieje możliwość umorzenia kredytów zaciągniętych na produkcję na terenach, które susza dotknęła w takim stopniu? Przecież rolnicy wzięli na produkcję kredyty w ub.r., a dzisiaj nic nie zbiorą. Czy w takich szczególnych przypadkach istnieje możliwość umorzenia kredytów?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-210">
          <u xml:id="u-210.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-210.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Lesław Podkański.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-211">
          <u xml:id="u-211.0" who="#LesławPodkański">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-211.1" who="#LesławPodkański">Nie otrzymałem odpowiedzi na żadne moje pytanie. Powtórzę tylko jedno, najistotniejsze, jakie powinno się pojawić w tym punkcie. Otóż brzmi ono tak: Czy rząd jest przygotowany na to i kiedy planuje ogłosić stan klęski żywiołowej na większości terytorium Rzeczypospolitej, a co idzie w ślad za tym, na co mogą liczyć wszyscy, których dotknęła klęska? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-212">
          <u xml:id="u-212.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-212.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Stanisław Misztal.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-213">
          <u xml:id="u-213.0" who="#StanisławMisztal">W związku z moim pytaniem na temat likwidacji skutków straszliwej powodzi w miejscowości Horodło i Strzyżów prosiłbym pana ministra o dokładną odpowiedź na piśmie na pytanie na temat usuwania skutków tej klęski i szczególne zwrócenie uwagi na tragedię rolników w powiecie hrubieszowskim. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-214">
          <u xml:id="u-214.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-214.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Józef Gruszka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-215">
          <u xml:id="u-215.0" who="#JózefGruszka">Dziękuję bardzo, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-215.1" who="#JózefGruszka">Panie ministrze, chciałbym wrócić do mojego pierwszego pytania dotyczącego budowy zbiorników retencyjnych w oparciu o fundusze akcesyjne. Bardzo bym prosił o odpowiedź. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-216">
          <u xml:id="u-216.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-216.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę podsekretarza stanu pana ministra Ryszarda Brzezika.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-217">
          <u xml:id="u-217.0" who="#RyszardBrzezik">Panie Marszałku! Państwo Posłowie! Przepraszam przede wszystkim za to, że część pytań mi umknęła. Zacznę od tych, na które nie odpowiedziałem, tym razem może od końca, świeższa jest pamięć o tych pytaniach.</u>
          <u xml:id="u-217.1" who="#RyszardBrzezik">Jeśli chodzi o pytanie o zbiorniki retencyjne, to rzeczywiście w takich sytuacjach widoczna jest konieczność ich budowy, są one skuteczne. W tej chwili są one budowane głównie ze środków z Funduszu Ochrony Gruntów Rolnych, ze środków gromadzonych w funduszu ochrony środowiska. Jest również przewidziana możliwość finansowania ich z funduszy przedakcesyjnych. Myślę, że ich budowa będzie w jakimś stopniu wspierana również i z tych funduszy. Jest to jedna z tych dziedzin, którą prawdopodobnie będziemy mogli wspierać z funduszy przedakcesyjnych. Postaram się odpowiedzieć zarówno panu posłowi Borowskiemu, jak i panu posłowi Kaczyńskiemu na piśmie. Zwrócę się do ministra finansów, aby przedstawił już bardziej konkretną odpowiedź na pytanie o możliwość sfinansowania strat gminom, które udzieliły zwolnień czy ulg w podatku rolnym czy też go umorzyły ze względu na wystąpienie klęski. Dysponuję informacją o podstawach prawnych i warunkach, jakie należy spełnić. Gdyby pan poseł chciał, to mogę ją przekazać.</u>
          <u xml:id="u-217.2" who="#RyszardBrzezik">Pan poseł Lewandowski zwraca się z pytaniem o woj. kujawsko-pomorskie. Będzie ono traktowane tak jak wszystkie z należytą uwagą, jeśli chodzi o stany nadzwyczajne. Jest ustawa zawierająca regulacje dotyczące spraw związanych ze stanami nadzwyczajnymi w kraju. Jest powołany odpowiedni zespół ludzi i są instytucje powołane do tego. Wybaczy pan poseł, nie jestem biegły w tych sprawach, nie potrafię odpowiedzieć w tej chwili. Znane mi są te instytucje, w pracach jednej z nich nawet biorę udział - jestem w komitecie przeciwpowodziowym - niemniej nie jestem w stanie szczegółowo odpowiedzieć w tej chwili.</u>
          <u xml:id="u-217.3" who="#RyszardBrzezik">Pani poseł Kowalska pyta o sytuacje, w których byłyby potrzebne nie tyle kredyty, co dotacje specjalne dla gmin. Z tego, co wiem, to w tej chwili, w związku z dotacjami dla gmin - tak jak to było w sytuacji klęski powodzi, kiedy zostały uruchomione odpowiednie środki przez specjalne ustawodawstwo - niczego nie wiem o pracach, które by szły w tym kierunku, chociaż trudno to wykluczyć, jeżeli okazałoby się, że takie regulacje są konieczne. Obiecuję, że jeśli tylko od wojewody dolnośląskiego wpłynie wniosek w sprawie gminy Chojnów, to zostanie on rozpatrzony w ciągu dnia, najpóźniej dwóch.</u>
          <u xml:id="u-217.4" who="#RyszardBrzezik">Pan poseł Stanibuła pyta, czy wystarczy środków? Odpowiem w ten sposób, że wnioski rozpatrywane przez nas, jeśli chodzi o kredyty klęskowe, wyglądają w ten sposób, że jest gmina, w województwie podlaskim, Działdowiec, 206 rolników, 178 tys. szkody — tak określono środki. W przeciwieństwie do innych linii kredytowych znamy skalę potencjalnych potrzeb. Mogę więc zadeklarować, jeśli chodzi o dotychczasowe szacunki strat i w związku z tym wielkość kredytów klęskowych, że jest w tej chwili pełne zabezpieczenie — choć to może złe słowo — pełna gwarancja dopłat, mówię to na podstawie danych o środkach, które posiadamy. Jeśli chodzi o kredyty klęskowe, to mówiłem już, że są rozpatrywane również inne formy wsparcia poprzez wsparcia bezpośrednie, co — jak sądzę — będzie wiązało się z sięgnięciem do innych źródeł finansowania. Wiąże się to w jakimś stopniu z pytaniem pana posła Kulasa. Staramy się również sięgnąć — być może takie pytanie było skierowane — do Agencji Rynku Rolnego, chodzi o pomoc rzeczową, a więc skorzystanie z rezerw państwowych, jeśli okazałoby się to niezbędne. Istnieją również środki, jak mówię, w dyspozycji ministra pracy.</u>
          <u xml:id="u-217.5" who="#RyszardBrzezik">Pan poseł Ajchler pyta, czy zostanie ogłoszony stan klęski żywiołowej w województwie wielkopolskim. Wspomniałem już, że Wielkopolska jest tym obszarem, na którym wystąpiła klęska suszy. Nie potrafię odpowiedzieć, czy konieczne jest ogłoszenie stanu klęski żywiołowej, czy też wystarczy, że komisje wojewody stwierdzą na określonym obszarze wystąpienie klęski wywołanej suszą czy innymi nieszczęściami i wtedy konkretne gospodarstwa na tym obszarze będą mogły skorzystać ze środków, o których mówiliśmy.</u>
          <u xml:id="u-217.6" who="#RyszardBrzezik">Padło pytanie, być może zasadne, czy przewidujemy umarzanie kredytów. Pragnę tylko przypomnieć, że kredyty są udzielane przez banki. To system, który nie funkcjonuje od trzech lat, ale od ośmiu czy siedmiu, od 1993 r. i polega na tym, że uruchamiamy środki publiczne, finansowe na dopłaty do oprocentowania. Kapitał pochodzi od podmiotów, jakimi są banki i wówczas należałoby im zwracać utracone z tego tytułu środki. W tym momencie nie potrafię odpowiedzieć pozytywnie, że takie rozwiązanie jest przewidywane. Umarzanie kredytów wiązałoby się z uruchomieniem znacznie większych środków i dokładniejszych procedur, które musiałyby wyjaśnić, w jakim stopniu jest to niezbędne.</u>
          <u xml:id="u-217.7" who="#RyszardBrzezik">Jeśli chodzi o podatek gminy, to deklaruję tutaj to samo, co w przypadku pana posła Kaczyńskiego, że po prostu prześlę na ręce pana posła informację przygotowaną przez Ministerstwo Finansów. Myślę, że ta odpowiedź będzie najbardziej kompetentna i zawierająca szczegółowe informacje, jakie warunki musi spełnić gmina, w jakim trybie ma się zwrócić do ministra finansów i na jaką pomoc w tym zakresie może liczyć. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-218">
          <u xml:id="u-218.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-218.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Kończymy sprawę tego pytania. Ale dziękuję panu ministrowi i, jak myślę, podziękujemy panu posłowi Jurgielowi, że zadał to pytanie, ponieważ ono jest w tej chwili bardzo ważne dla całego polskiego rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-218.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-218.3" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Przechodzimy do następnego pytania.</u>
          <u xml:id="u-218.4" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Panowie posłowie Seweryn Kaczmarek, Bogusław Liberadzki i Andrzej Szarawarski z SLD zadają pytanie w sprawie reperkusji społecznych wynikających z wprowadzenia nowego rozkładu jazdy pociągów.</u>
          <u xml:id="u-218.5" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pytanie skierowane jest do prezesa Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-218.6" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Z upoważnienia prezesa Rady Ministrów odpowiedzi udzieli podsekretarz stanu w Ministerstwie Transportu i Gospodarki Morskiej pan minister Witold Chodakiewicz.</u>
          <u xml:id="u-218.7" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę pana posła o zadanie pytania - chyba pana Seweryna Kaczmarka, bo jest pierwszy w kolejności. Czy może któryś z panów...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-219">
          <u xml:id="u-219.0" who="#SewerynKaczmarek">Dziękuję, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-219.1" who="#SewerynKaczmarek">Panie Ministrze! Od czasu wprowadzenia nowego rozkładu jazdy pociągów, czyli od 27 maja 2000 r., nastąpiło radykalne zmniejszenie liczby pociągów oraz zamykanie ruchu na wielu liniach kolejowych. Od 24 czerwca ma nastąpić dalsza tura, jeśli można to tak nazwać, zawieszeń jazd pociągów pasażerskich.</u>
          <u xml:id="u-219.2" who="#SewerynKaczmarek">W związku z tym pytania są następujące. Jakie oszczędności osiągnięto, a ile przychodów utracono? Pytanie drugie: Jak się oblicza efektywność zamykania dla ruchu linii kolejowych? Chciałbym, żeby pan to zreferował na przykładzie linii Goleniów - Gryfice - Kołobrzeg, Jarocin - Kąkolewo - Leszno. Z moich informacji wynika, że frekwencja na tej ostatniej linii wynosi 200%. Trzecie pytanie: Jakie skutki społeczne w gminach i lokalnych społecznościach przynosi zamknięcie ruchu kolejowego i czy, zgodnie z ustawą o transporcie kolejowym, art. 6 ust. 1, są prowadzone konsultacje w tych sprawach z samorządami lokalnymi? Kolejne pytanie: W jaki sposób rząd zrekompensuje społeczeństwu utratę połączeń kolejowych, zwłaszcza jeśli chodzi o dojazdy do szkół i do pracy? Czy rząd czuje się odpowiedzialny za świadczenie usług o charakterze użyteczności publicznej? I ostatnie pytanie: Kto podejmuje decyzję o komunikacji zastępczej? Jakie będą koszty dodatkowe i kto poniesie te koszty? Czy znowu społeczeństwo? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-220">
          <u xml:id="u-220.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-220.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę podsekretarza stanu w Ministerstwie Transportu i Gospodarki Morskiej pana ministra Witolda Chodakiewicza o udzielenie odpowiedzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-221">
          <u xml:id="u-221.0" who="#WitoldChodakiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Kilka dni temu, przygotowując się do odpowiedzi na dzisiejsze pytania, zajrzałem do protokołów z bardzo dawnego okresu, z 1991 r., kiedy odbywała się pierwsza część reformy przedsiębiorstwa PKP, z posiedzenia kierownictwa ministerstwa. I ówczesny mój kolega, wiceminister, zwracając mi uwagę - byłem wówczas pełnomocnikiem do spraw reformy PKP związanej z wyprowadzeniem zaplecza - postulował, sugerował zamknięcie co najmniej 5–6 tys. km linii jako niezbędny warunek poprawy funkcjonowania części ekonomicznej przedsiębiorstwa. Ten mój kolega jest wśród pytających dzisiaj, czemu zamykamy linie. To jest dygresja, którą chciałem jednak podać do wiadomości.</u>
          <u xml:id="u-221.1" who="#WitoldChodakiewicz">Jeżeli chodzi o charakterystykę tego, co zrobiliśmy, co zrobiło PKP, co wymusiła konieczność, to wygląda to mniej więcej tak. Z 22 113 km normalnotorowych zawieszone zostały 1732 km.</u>
          <u xml:id="u-221.2" who="#WitoldChodakiewicz">Z 395 mln przewożonych pasażerów zmniejszyło to ich liczbę o 7 mln, a liczba pociągów zmalała o 7%. Tak więc o radykalnych zmniejszeniach nie można mówić, bo nie miały one miejsca. Charakterystyka przewozów regionalnych i wojewódzkich, które ogółem stanowią ok. 80% wszystkich przewozów przedsiębiorstwa PKP - chcę to podkreślić: 80% wszystkich przewozów to są przewozy regionalne i aglomeracyjne, o których w tej chwili mówimy - wygląda następująco: Przewóz roczny, według danych z 1999 r., to 320 mln pasażerów, praca przewozowa - mniej więcej 33%, ceny biletów przeciętnie w 32% pokrywają koszty, a dotacja z racji ulg, która jest uwzględniana przy obliczaniu efektywności linii, wynosi mniej więcej 169 mln zł.</u>
          <u xml:id="u-221.3" who="#WitoldChodakiewicz">W nowym rozkładzie jazdy pociągów pasażerskich, który obowiązuje od 28 maja, wyraźnie widać odzwierciedlenie tego ograniczenia, o którym powiedziałem. Przy tym, jeśli chodzi o zamykanie części ruchu na liniach, zostało to przełożone, nie nastąpi w dniu wejścia w życie nowego rozkładu jazdy pociągów, lecz z zakończeniem roku szkolnego, czyli z końcem czerwca tego roku. Następna część planowana do zamknięcia jest przedmiotem monitoringu i pociągi te zostały zaznaczone w rozkładzie jazdy jako te, które mogą być wycofane z ruchu.</u>
          <u xml:id="u-221.4" who="#WitoldChodakiewicz">Przyjęliśmy następujące kryteria zamykania linii: jeżeli pokrycie kosztów uzyskiwane ze sprzedaży biletów jest mniejsze niż 20%, jeżeli wypełnienie pociągów jest mniejsze niż w 25%, jeżeli prędkość pociągów ze względu na stan torów jest mniejsza niż 30 km/godz. i jeżeli istnieje komunikacja równoległa, najczęściej autobusowa.</u>
          <u xml:id="u-221.5" who="#WitoldChodakiewicz">W 1999 r. z przewozów o zasięgu wojewódzkim skorzystało mniej więcej 880 tys. osób w ciągu każdej doby i uruchomiono średnio w ciągu doby 4688 pociągów, wykonując pracę eksploatacyjną ok. 120 mln pociągokilometrów. Zakładamy, że w 2000 r. zostanie przewiezionych mniej pasażerów, bo ok. 360 mln, czyli o ok. 9% mniej, przy zmniejszeniu straty na przewozach pasażerskich o ok. 400 mln zł.</u>
          <u xml:id="u-221.6" who="#WitoldChodakiewicz">W roku bieżącym, od 3 kwietnia, jak powiedziałem, zostały zawieszone przewozy pasażerskie na ok. 1000 km odcinków linii kolejowych. Kolejne zapowiadane ograniczenie, na 13 odcinkach, zostało przesunięte do momentu zakończenia roku szkolnego. Uwzględniono liczne postulaty samorządów, aby pozostawić im czas na zorganizowanie przewozów młodzieży szkolnej transportem drogowym. Można powiedzieć, że we wszystkich powyższych przypadkach za każde 100 zł poniesionych kosztów PKP ponosiło straty w wysokości ponad 80 zł. Na przykład straty roczne na odcinkach takich linii, jak Kartuzy-Lębork, wynoszą 4,8 mln zł, Legionowo-Tłuszcz - 2,5 mln zł, Lublin-Łuków - 3,1 mln zł, Ocice-Rzeszów - 2,1 mln zł. Ponadto w nowym rozkładzie dla pociągów kursujących na 31 odcinkach zastosowano oznaczenie „kursuje do odwołania”. Jak powiedziałem, będą one obserwowane i w razie konieczności wycofywane.</u>
          <u xml:id="u-221.7" who="#WitoldChodakiewicz">Trzeba również podkreślić, że zwiększenie rentowności usług przewozowych jest możliwe przez zmniejszenie kosztów lub zwiększenie przychodów. Zwiększenie przychodów poprzez podniesienie cen biletów na tego typu przewozach jest praktycznie niemożliwe, choćby ze względu na konkurencję przewozów autobusowych, które po prostu cenę tych przewozów limitują.</u>
          <u xml:id="u-221.8" who="#WitoldChodakiewicz">PKP podejmuje działania w celu racjonalizacji kosztów własnych w realizacji przewozów, przy czym możliwości są tu ograniczone brakiem środków przedsiębiorstwa. Nie stać firmy w chwili obecnej na zamianę ciężkiego taboru na lekkie autobusy szynowe, których eksploatacja byłaby tańsza o 30%, a nawet więcej. Potrzeby w tym zakresie wynosiłyby co najmniej 1,5 mld zł. Mowa o około 300 sztukach takich autobusów.</u>
          <u xml:id="u-221.9" who="#WitoldChodakiewicz">Jeżeli chodzi o konkretne pytania dotyczące odcinków linii Goleniów-Gryfice-Kołobrzeg i Jarocin-Kąkolewo-Leszno, mogę poinformować, że stopień pokrycia kosztów przychodami dla tych linii wygląda analogicznie jak dla wszystkich pozostałych. Po stronie kosztów uruchomienia pociągów uwzględniono koszty związane z dostępem do infrastruktury kolejowej i obsługą trakcyjną, ponoszone przez sektor pasażerski na rzecz sektorów infrastruktury i sektora cargo, koszty wagonów pasażerskich oraz koszty odprawy i obsługi pasażerów. Po stronie przychodów uwzględniono przychody z biletów wyznaczone na podstawie badań oraz wyrównanie przychodów utraconych z tytułu ulg ustawowych. Uwzględniano więc ulgi w tym istniejącym pokryciu kosztów.</u>
          <u xml:id="u-221.10" who="#WitoldChodakiewicz">Dla odcinka Jarocin-Kąkolewo badanie prowadzono w pierwszym kwartale br. Dla kursujących wówczas 14 pociągów w ciągu doby pokrycie kosztów przychodami wynosiło około 14%, zaś strata roczna 4,1 mln zł. Podejmując decyzję o zawieszeniu przewozów, termin jej realizacji przesunięto na 24 czerwca, ograniczając równocześnie w nowym rozkładzie jazdy od 28 maja br. liczbę pociągów do czterech w ciągu doby. Trwają szczegółowe badania wykorzystania tych pociągów.</u>
          <u xml:id="u-221.11" who="#WitoldChodakiewicz">Na odcinku Kąkolewo-Leszno ruch pasażerski jest utrzymany. Kursują tam pociągi relacji Leszno-Ostrów Wielkopolski.</u>
          <u xml:id="u-221.12" who="#WitoldChodakiewicz">Jeżeli chodzi o odcinek Goleniów-Gryfice-Kołobrzeg, w poprzednim rozkładzie jazdy kursowało 17 pociągów, przy czym część z nich wykorzystywana była w znikomym stopniu. Mimo że średnie pokrycie kosztów przychodami na tym odcinku linii przekraczało 20%, przewozy na tej linii zostały utrzymane przy ograniczeniu liczby pociągów do dziesięciu na dobę i będą poddawane dalszemu monitorowaniu.</u>
          <u xml:id="u-221.13" who="#WitoldChodakiewicz">Jeżeli chodzi o spowodowane zawieszeniem części przewozów skutki społeczne w gminach i lokalnych społecznościach, to pragnę stwierdzić, że PKP przed decyzją o zawieszeniu analizuje komunikację autobusową, prowadzoną często drogą równoległą do toru kolejowego, i zgodnie z obowiązującym prawem o planowanym ograniczeniu oferty przewozowej informuje z wymaganym wyprzedzeniem czasowym zarówno władze lokalne - poprzez wyznaczonych pełnomocników zarządu do współpracy z samorządami lokalnymi, którymi są dyrektorzy zakładów przewozów pasażerskich - jak i bezpośrednio pasażerów. Stwarza to warunki zorganizowania dodatkowych kursów autobusowych, jeżeli istniejące nie są w stanie zaspokoić wszystkich potrzeb przewozowych, a zwłaszcza daje możliwość zorganizowania władzom lokalnym dowozów dzieci do szkół i odwozów. Mogę tu wymienić jako pozytywny przykład odcinki Rokietnica-Międzychód, przewozy pasażerskie zawieszone w 1999 r., Łuków-Lublin i Kwidzyn-Prabuty. Równocześnie chcę podkreślić, że PKP w przypadku zawieszania przewozów nie ma ustawowego obowiązku organizowania zastępczej komunikacji samochodowej. Chciałbym również powiedzieć, że tylko w trzech przypadkach ze wszystkich, które miały miejsce, powstały pewne trudności związane z uruchomieniem komunikacji równoległej; w tej chwili w dwóch przypadkach już naprawione, jedynym, który pozostał, jest jeszcze w trakcie starań, to odcinek w Białostockiem: Zubki-Białystok.</u>
          <u xml:id="u-221.14" who="#WitoldChodakiewicz">Chciałbym również zwrócić uwagę, że PKP są nadal postrzegane jako przedsiębiorstwo mające obowiązek realizacji służby publicznej bez względu na efektywność ekonomiczną swojej działalności. Tak już nie jest, obecnie obowiązujące przepisy nie traktują tak PKP. Badania przeprowadzone w PKP wskazują, że można wyznaczyć graniczne wielkości potoków pasażerów uzasadniające kolejową obsługę transportową. Np. jeżeli średni stopień pokrycia kosztów wpływami z biletów wynosi ok. 30%, a dopłata z budżetu państwa i z budżetu województw samorządowych, która wyrównałaby różnice między kosztami i wpływami z biletów, jest w wysokości pozostałych 70%, oznacza to, że kursowanie 8 pociągów na dobę w obu kierunkach byłoby uzasadnione przy potoku nie mniejszym niż 2600 pasażerów na dobę.</u>
          <u xml:id="u-221.15" who="#WitoldChodakiewicz">Szansę na racjonalny z punktu widzenia społeczno-ekonomicznego wybór sposobu realizacji usług pasażerskich w transporcie zbiorowym stworzy regionalizacja przewozów pasażerskich. Jest ona rozumiana jako skupienie w regionalnym organie samorządowym pełnej odpowiedzialności planistycznej, organizacyjnej...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-222">
          <u xml:id="u-222.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Panie ministrze, pan już trzykrotnie przekroczył czas, proszę skracać wypowiedź.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-223">
          <u xml:id="u-223.0" who="#WitoldChodakiewicz">... i finansowej za lokalne przewozy pasażerskie. To jest zasadnicza odpowiedź na postawione pytania. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-224">
          <u xml:id="u-224.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-224.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Są pytania dodatkowe.</u>
          <u xml:id="u-224.2" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Chciałbym jednak przypomnieć, że poszczególne dodatkowe pytania nie mogą trwać dłużej niż 30 sekund, a łączna uzupełniająca odpowiedź nie może trwać dłużej niż 5 minut. Mamy niecałe 25 minut, a do zadania dodatkowych pytań zapisało się 22 posłów, nawet 23, bo jeszcze pani posłanka Kraus, dlatego chcę powiedzieć, że dopuszczę zadawanie pytań do pełnych 2 godzin, tak jak regulamin na to zezwala, i potem 5 minut dla pana ministra. Jeżeli ktoś nie zdąży zadać pytania, trudno.</u>
          <u xml:id="u-224.3" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Seweryn Kaczmarek zadawał już pytania. Jeżeli poszczególne pytania będą trwały 30 sekund, to je zadacie.</u>
          <u xml:id="u-224.4" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pytanie zadaje pan poseł Seweryn Kaczmarek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-225">
          <u xml:id="u-225.0" who="#SewerynKaczmarek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-225.1" who="#SewerynKaczmarek">Chciałbym zadać dwa krótkie, uzupełniające pytania, panie ministrze. Pan mówił o finansach. Niech mi pan powie, panie ministrze, dlaczego zarząd PKP podejmuje decyzje o likwidacji linii wtedy, kiedy samorządy chcą przejąć te linie, ale nie mają uprawnień ustawowych. W ciągu najbliższych miesięcy ma się pojawić ustawa o restrukturyzacji i reorganizacji przedsiębiorstwa Polskie Koleje Państwowe, która umożliwi samorządom finansowanie transportu kolejowego. W interpelacjach poselskich zwracaliśmy się do ministerstwa o to, żeby powstrzymać te tendencje tam, gdzie samorządy tylko oczekują na możliwości prawne, gdzie są one gotowe przejąć działalność związaną z transportem kolejowym.</u>
          <u xml:id="u-225.2" who="#SewerynKaczmarek">Drugie pytanie, też dotyczące finansowania. W ustawie budżetowej na 2000 r. zapisane jest 200 mln zł funduszy pomocowych. Panie ministrze, jest połowa roku, ile pieniędzy zostało wykorzystane przez resort? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-226">
          <u xml:id="u-226.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-226.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Andrzej Słomski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-227">
          <u xml:id="u-227.0" who="#AndrzejSłomski">Dziękuję, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-227.1" who="#AndrzejSłomski">Chciałbym powiedzieć o rozkładzie jazdy od strony absurdu. Przytaczam przykład. Ekspres relacji Kielce-Warszawa Centralna przemierza dystans planowo w ciągu 2 godz. i 37 min, jeden z pociągów pośpiesznych tej samej relacji - w ciągu 2 godz. i 43 minut, a więc tylko 6 minut dłużej. Cena biletu z miejscówką w II klasie na ekspres wynosi ponad 50 zł, a cena biletu na pociąg pośpieszny w II klasie wynosi 28 zł 80 gr. Są i takie pociągi pośpieszne, które ten sam dystans pokonują w ciągu 3 godzin 15 minut. Jaka w takim razie jest różnica między ekspresem a pociągiem pośpiesznym? Przecież to wymyka się wszelkiej logice. I czy wobec podanych liczb, wziętych przecież nie skądinąd, tylko z nowego rozkładu jazdy, ministerstwo uważa za normalne tak dotkliwe dla pasażerów różnice cenowe między ekspresem a pociągiem pośpiesznym? Dlaczego pasażerowie mają ponosić niemal dwukrotnie wyższe koszty podróży ekspresem, skoro różnica w czasie przykładowo wskazanym mieści się w granicach przeciętnych spóźnień? Wreszcie, kto zatwierdza nowe rozkłady jazdy i czy je w ogóle przegląda? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-228">
          <u xml:id="u-228.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-228.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Marek Kaczyński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-229">
          <u xml:id="u-229.0" who="#MarekKaczyński">Dziękuję bardzo, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-229.1" who="#MarekKaczyński">Panie Ministrze! Pytanie pierwsze. Dlaczego praktycznie co roku tak słabo rozpowszechniana jest informacja o zmianie rozkładu jazdy pociągów? Ja sam w tym tygodniu padłem ofiarą tego, że się rozkład zmienił, o czym nie widziałem, bo informacja nie dotarła.</u>
          <u xml:id="u-229.2" who="#MarekKaczyński">Drugie pytanie. Czy jest program resortowy dotyczący upowszechnienia tzw. tramwajów kolejowych? Myślę, że to by było - jak panowie posłowie mówili przede mną - pewne rozwiązanie. Jest na to zapotrzebowanie. M.in. w woj. podlaskim na trasie Sokoły-Łapy bardzo potrzebny byłby taki tramwaj.</u>
          <u xml:id="u-229.3" who="#MarekKaczyński">Pytanie następne. Czy nie ma możliwości zwiększenia ilości pociągów w weekendy, szczególnie w piątki i w niedziele po południu? Wtedy w tych pociągach jest horror - proponowałbym, żeby pan minister się przejechał. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-230">
          <u xml:id="u-230.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-230.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Grzegorz Gruszka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-231">
          <u xml:id="u-231.0" who="#GrzegorzGruszka">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Bezduszność tego rozkładu jazdy, który pan przedstawił, dotknęła wiele linii i wiele województw, m.in. woj. kujawsko-pomorskie. Pozawieszano, a właściwie zlikwidowano wiele linii, chociażby na trasach: Chojnice-Gniezno, Bydgoszcz-Unisław, Nakło-Żnin, Brodnica-Chełmża. Panie ministrze, gdy pana słucham, odnoszę wrażenie, że pan nie zdaje sobie sprawy, jak tam ludzie żyją, jak funkcjonują - czasami im to utrudnia czy całkowicie uniemożliwia dotarcie do pracy. Mam wątpliwość i pytanie do pana. Nie wszyscy mają pracę, mogą ją nawet stracić, bo nie ma jak dojechać, jak kiedyś było w dowcipie o tym, kto o godz. 23 się goli, je śniadanie, kładzie się spać, wstaje i jedzie do pracy, cały dzień tylko jest w podróży. Nie wszyscy mają, tak jak pan minister, lancię z kierowcą, żeby dojeżdżać. Chodzi o to, aby czasami pomyśleć o tych, którzy tego nie mają, a też chcą pracować i dojeżdżać. Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-232">
          <u xml:id="u-232.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-232.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Kulas.</u>
          <u xml:id="u-232.2" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Przepraszam, pan poseł Baszczyński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-233">
          <u xml:id="u-233.0" who="#KrzysztofBaszczyński">Dziękuję, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-233.1" who="#KrzysztofBaszczyński">Panie Ministrze! Słuchając pana odpowiedzi, dochodzę do wniosku, że właściwie zdaniem resortu nic się nie stało, ponieważ zlikwidowano tylko pewien procent linii kolejowych. Myślę jednak, że rzeczywistość jest nieco inna.</u>
          <u xml:id="u-233.2" who="#KrzysztofBaszczyński">W związku z tym chciałbym pana, po pierwsze, zapytać: Jak pan ocenia w kontekście zamykania linii kolejowych to, co dzieje się obecnie na kolei w zakresie odcięcia wody, odcięcia energii elektrycznej? Czy resort transportu ocenia to jako rzecz normalną, czy jako rzecz skandaliczną?</u>
          <u xml:id="u-233.3" who="#KrzysztofBaszczyński">Ponadto z jednej strony zamyka się linie kolejowe, zwłaszcza pociągów podmiejskich, a z drugiej - ok. 2 miesiące wcześniej ministerstwo transportu wydaje rozporządzenie, na mocy którego pozbawia się większości ulg kolejowych i te ulgi nie dotyczą już pociągów pośpiesznych, pociągów ekspresowych, jazdy w I klasie. Jak te dwie sprawy ze sobą łączyć? Z jednej strony pozbawia się ulg studentów, nauczycieli, emerytów i rencistów, a z drugiej - pozbawia się z końcem maja możliwości dojazdu na liniach podmiejskich.</u>
          <u xml:id="u-233.4" who="#KrzysztofBaszczyński">Chciałbym również pana spytać o inną kwestię. Dwa zdania na temat szkolnictwa zawodowego PKP...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-234">
          <u xml:id="u-234.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Panie pośle, pan już przekroczył czas regulaminowy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-235">
          <u xml:id="u-235.0" who="#KrzysztofBaszczyński">A czy mogę tylko dokończyć, panie marszałku?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-236">
          <u xml:id="u-236.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę bardzo, ale szybko.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-237">
          <u xml:id="u-237.0" who="#KrzysztofBaszczyński">Czy zdaniem ministerstwa transportu przekazanie szkół kolejowych, gminom, powiatom konkretnie, jest dobrym rozwiązaniem, czy służy szkolnictwu czy nie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-238">
          <u xml:id="u-238.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-238.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Jeszcze nikt zadając pytania dodatkowe nie zmieścił się w regulaminowym czasie.</u>
          <u xml:id="u-238.2" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Jan Kulas.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-239">
          <u xml:id="u-239.0" who="#JanKulas">Panie Ministrze! Dziękuję, że pan ujawnił, iż to już trzy lata temu minister transportu z SLD miał takie wielkie plany zamykania linii kolejowych.</u>
          <u xml:id="u-239.1" who="#JanKulas">A teraz pytanie pierwsze. Czy jest możliwe udzielenie pomocy liniom kolejowym na Pomorzu Gdańskim Szlachta - Czersk - Bąk, druga linia Chojnice - Kościerzyna i trzecia linia Lębork - Kartuzy. Czy w ramach tych konsultacji, negocjacji, kiedy samorządy były gotowe do pewnej pomocy, jest możliwość udzielenia tym liniom pomocy?</u>
          <u xml:id="u-239.2" who="#JanKulas">Pytanie drugie. Czy rozkłady jazdy, które nie zawsze są racjonalne, były konsultowane z samorządami lokalnymi, związkami zawodowymi.</u>
          <u xml:id="u-239.3" who="#JanKulas">I trzecie pytanie. Czy w związku z brakiem ustawy o restrukturyzacji, komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa PKP, której jeszcze przez wiele miesięcy może nie być, nie należałoby jednak ostrożniej i bardziej racjonalnie podchodzić do kolejowych linii zarówno lokalnych jak i regionalnych, mając na uwadze dobro dzieci oraz ludzi dojeżdżających do pracy? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-240">
          <u xml:id="u-240.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-240.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Józef Nowicki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-241">
          <u xml:id="u-241.0" who="#JózefNowicki">Dziękuję, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-241.1" who="#JózefNowicki">Panie Ministrze! PKP nie płaci za wodę ani za energię elektryczną. Kto jest jeszcze wierzycielem PKP i na jaką kwotę opiewają te zobowiązania?</u>
          <u xml:id="u-241.2" who="#JózefNowicki">I drugie pytanie. Kondycja PKP jest taka, jaka jest. Jak więc pan minister wytłumaczyłby fakt, że prezes firmy zarabia 20 tys. zł miesięcznie, a za I kwartał zarząd i prezes otrzymali premię po 25%; za jakie zasługi, panie ministrze? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-242">
          <u xml:id="u-242.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Ryszard Hayn.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-243">
          <u xml:id="u-243.0" who="#RyszardHayn">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Mam dwie kwestie. Sytuacja finansowa PKP jest tragiczna, wszyscy to mówią. Czy kierownictwo PKP i ministerstwa widzi inne sposoby, poza likwidacją linii kolejowych, żeby poprawić tę sytuację? Zwracam uwagę, nie pierwszy raz zresztą mówimy o tym, że istnieje na przykład szansa zarabiania na przewozach towarowych poprzez uruchomienie przewozu koleją tirów, samochodów ciężarowych w ruchu tranzytowym, co w niektórych krajach się dzieje.</u>
          <u xml:id="u-243.1" who="#RyszardHayn">Drugie pytanie. Na ile prawdziwe są informacje o tym, że powoływane w PKP czy przy PKP spółki przejmują zyski z funkcjonowania tego, zarabiają, a kolej ponosi koszty eksploatacji linii?</u>
          <u xml:id="u-243.2" who="#RyszardHayn">I ostatnie pytanie. Jaka jest, według pana, szansa na zakup tego lekkiego sprzętu, jeśliby na przykład samorządy chciały w tym partycypować? Jaki to jest jednostkowy koszt i jakie są szanse? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-244">
          <u xml:id="u-244.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-244.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Wiesław Szczepański.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-245">
          <u xml:id="u-245.0" who="#WiesławAndrzejSzczepański">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Ile kosztuje dzisiaj utrzymanie nieczynnych linii i stacji kolejowych? Czy nie uważa pan, że zamykanie linii kolejowych jeszcze bardziej potęguje straty, ponieważ koszty stałe pozostają i obciążają istniejące linie? I dlaczego ministerstwo i PKP oszukują społeczeństwo i parlament? W lutym br. starostwo powiatowe i parlamentarzyści otrzymali zapewnienie, że linia kolejowa Jarocin-Kąkolewo-Leszno będzie utrzymana do maja 2001 r., natomiast pod koniec kwietnia powiadomiono, że linię zlikwidowano już 28 maja. Co się zmieniło przez te dwa miesiące, że zamyka się tę linię?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-246">
          <u xml:id="u-246.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Mieczysław Jacków.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-247">
          <u xml:id="u-247.0" who="#MieczysławPiotrJacków">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Z dniem 1 lipca mają być zawieszone przewozy na linii dojazdowej Środa-Zaniemyśl w Wielkopolsce. Z tej linii korzysta bardzo dużo młodzieży. Mam zatem pytanie. Czy jest możliwość wstrzymania się z tymi działaniami do końca tego roku, tak aby samorząd mógł się przygotować od strony organizacyjnej do przyjęcia tych linii i ewentualnie do stworzenia pewnej inżynierii finansowej? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-248">
          <u xml:id="u-248.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-248.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Cezary Stryjak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-249">
          <u xml:id="u-249.0" who="#CezaryStryjak">Panie Ministrze! Czy nie uważa pan, że wprowadzenie lekkich autobusów szynowych, które są bardzo ekonomiczne i nie niszczą torów, przeciwdziałałoby likwidacji mniej uczęszczanych linii i rozkłady nie musiałyby ulegać tak wielkim zmianom?</u>
          <u xml:id="u-249.1" who="#CezaryStryjak">Kolejne pytanie. Wiadomo, że działacze NSZZ „Solidarność” są w uprzywilejowanej sytuacji, ponieważ z reguły nie są zwalniani z pracy w związku z likwidacją niektórych linii kolejowych. Czy może pan minister powiedzieć, ilu pracowników członków „Solidarności” zwolniono z pracy w związku z likwidacją linii, a ilu z innych związków zawodowych?</u>
          <u xml:id="u-249.2" who="#CezaryStryjak">I pytanie powiedziałbym w sprawach bieżących - w związku z tym że, jak donosi prasa, istnieje groźba strajku generalnego PKP od 15 czerwca, chciałbym się dowiedzieć, jak rząd przygotował się do uniknięcia strajku lub minimalizacji jego społecznych uciążliwości?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-250">
          <u xml:id="u-250.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-250.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Piotr Gadzinowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-251">
          <u xml:id="u-251.0" who="#PiotrGadzinowski">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! W ostatnich miesiącach tworzy się nowe stanowiska pracy w PKP, szczególnie na szczeblu naczelników, zatrudnia się ludzi bez wyższego wykształcenia, ludzi zasłużonych dla związku NSZZ „Solidarność”, a młodzi ludzie z wyższym wykształceniem zarabiają po 800 zł, podczas gdy ludzie bez wykształcenia zarabiają po 2000 zł. Jak się to ma do oszczędności w PKP?</u>
          <u xml:id="u-251.1" who="#PiotrGadzinowski">Pytanie drugie. Dlaczego PKP nie jest w stanie odpowiedzieć na propozycję władz miasta Warszawy i uczynić z WKD kolejną linię skorelowaną z warszawskim metrem? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-252">
          <u xml:id="u-252.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Józef Gruszka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-253">
          <u xml:id="u-253.0" who="#JózefGruszka">Bardzo dziękuję, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-253.1" who="#JózefGruszka">Panie Ministrze! Mam dwa pytania i właściwie jedną prośbę. Mówił pan o tym, że zamykanie linii kolejowych czy ograniczanie częstotliwości przebiegu na tych liniach powoduje obniżenie kosztów. Mam obiekcję co do tego i stąd moje pytanie: Czy nie uważa pan, że koszty ogólne, które tam są, wcale nie obniżają w tym wypadku kosztów, które ponosi PKP?</u>
          <u xml:id="u-253.2" who="#JózefGruszka">Drugie pytanie: Co właściwie się robi, aby te przewozy uatrakcyjnić?</u>
          <u xml:id="u-253.3" who="#JózefGruszka">I trzecie pytanie, a właściwie nie pytanie, lecz prośba, panie ministrze. Była tutaj o tym mowa, że zarząd PKP dostał wysokie premie za pierwszy kwartał. Prosiłbym bardzo pana ministra, żeby przyjrzał się chociażby obwodnicy łódzkiej - tam na 10 śrub na szynie 5 nie ma. Może jednak za to tych premii zarządowi nie wypłacać? Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-254">
          <u xml:id="u-254.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-254.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Stanisław Żelichowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-255">
          <u xml:id="u-255.0" who="#StanisławŻelichowski">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-255.1" who="#StanisławŻelichowski">Panie Ministrze! Słuchałem tej pana filozofii, którą pan przedstawił, i nie bardzo mogę ją zrozumieć. W związku z tym mam dwa pytania.</u>
          <u xml:id="u-255.2" who="#StanisławŻelichowski">Pierwsze pytanie. Polityka rządu doprowadziła do znacznego wzrostu bezrobocia, ludzie muszą dojeżdżać do dalszych miejsc, żeby znaleźć pracę. I teraz sytuację mamy taką. Mówił pan o tym, co spowodowało, że te linie zostały zdjęte. Podam panu taki przykład: w Ciechanowie zlikwidowano linię na trasie Ciechanów-Działdowo, chodzi o przejazd o godz. 16, kiedy wszyscy wychodzili z pracy. Ta linia była pełna, tłoczna. Dziś wszyscy czekają dwie godziny na następny pociąg, bo przecież muszą dojeżdżać, klnąc pana i każdego, kto się nawinie, również mnie jako posła, który tam się od czasu do czasu pojawia. Pytam więc, bo nie rozumiem sensu tego. Tłum ludzi dojeżdżał, dzisiaj ci ludzie również dojeżdżają, stojąc na dworcu, czekają dwie godziny na przyjazd następnego pociągu.</u>
          <u xml:id="u-255.3" who="#StanisławŻelichowski">I kolejne pytanie. Stwierdził pan, że wina jest w jakimś sensie z zaszłości, bo pan jest niewinny. Przypominam sobie - jeśli się mylę, to proszę sprostować - że na koniec 1990 r. koleje miały zysk w wysokości około 30 mln zł, ale z uwagi na powódź poniosły straty w wysokości ponad 100 mln zł wskutek przewożenia materiałów związanych z powodzią, czyli wynik globalny to około 70 mln zł do tyłu. Teraz dzięki tej pana reformie mają 8 mld zł strat, jak podała prasa. Tak to wygląda. Na razie tylko społeczeństwo cierpi, a wy tam na górze czujecie się bardzo dobrze. Przypomina to sytuację sprzed wielu lat, kiedy mówiono: jak będzie 30. stopień zasilania, to tylko gwiazda na Kremlu się będzie świeciła, a wszystko zgaśnie. Wy też teraz wspaniale się czujecie w ministerstwie, a społeczeństwo cierpi. Kiedy to się skończy?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-256">
          <u xml:id="u-256.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Wojciech Nowaczyk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-257">
          <u xml:id="u-257.0" who="#WojciechNowaczyk">Dziękuję bardzo, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-257.1" who="#WojciechNowaczyk">Panie Ministrze! Szef resortu, pan minister Syryjczyk, lekarz, który chciał uzdrowić kolejnictwo, odszedł. Terapia działa, pacjent umiera. Skoro nie ma ministra, to czy w związku z tym będzie nowa polityka i nowa kuracja dla kolejnictwa? - pytanie pierwsze.</u>
          <u xml:id="u-257.2" who="#WojciechNowaczyk">Drugie pytanie: Czy to prawda, że Polska należy do krajów, w których są malejące dotacje budżetowe dla kolejnictwa?</u>
          <u xml:id="u-257.3" who="#WojciechNowaczyk">I trzecie pytanie: Czy te autobusy, tramwaje, które miały być nadzieją, to już są spisane na straty, czy też jeszcze nadal są nadzieją? Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-258">
          <u xml:id="u-258.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-258.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Rowery będą na szynach.</u>
          <u xml:id="u-258.2" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Tadeusz Tomaszewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-259">
          <u xml:id="u-259.0" who="#TadeuszTomaszewski">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Chciałbym zapytać: Czy dyrekcja PKP przedstawiła jakąś koncepcję w ramach współpracy z samorządem regionalnym i samorządami powiatowymi, które to przygotowują strategię rozwoju swoich regionów? Czy w ramach budowy tej strategii dyrekcja PKP zaproponowała określone rozwiązania m.in. tych problemów, o których dzisiaj mówimy, wspólnie z samorządem, np. w ramach kontraktów regionalnych, które mogą być finansowane zgodnie z przyjętą ustawą o rozwoju regionalnym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-260">
          <u xml:id="u-260.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-260.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Bogdan Lewandowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-261">
          <u xml:id="u-261.0" who="#BogdanLewandowski">Dziękuję, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-261.1" who="#BogdanLewandowski">Mam tylko jedno pytanie. Panie ministrze, czy ten rozkład jazdy nie jest symptomem rozkładu kolei, a idąc dalej - rozkładu całego państwa? Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-262">
          <u xml:id="u-262.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-262.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pani posłanka Barbara Hyla-Makowska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-263">
          <u xml:id="u-263.0" who="#BarbaraHylaMakowska">Panie Marszałku! Ja też mam jedno pytanie, a w zasadzie dwa. Czy rząd uwzględnia konsekwencje braku połączeń, jeśli chodzi o dojazd młodzieży do szkół średnich? Wielka akcja, aby upowszechnić szkołę średnią, staje się w takiej sytuacji tylko postulatem. Dlaczego likwiduje się - za jednym pociągnięciem - zniżki kolejowe, ulgi kolejowe? Przecież jeżeli nie będzie połączeń, to ulg też nie będzie.</u>
          <u xml:id="u-263.1" who="#BarbaraHylaMakowska">I jeszcze jedno pytanie, które mi się nasunęło. Czy wszystkie komunikaty, panie ministrze, które podawane są ostatnio w Bydgoszczy, że odcięty będzie prąd, powodują, że potencjalni podróżni chętnie wsiadają do pociągu? Co rząd zamierza w tej sprawie zrobić?</u>
          <u xml:id="u-263.2" who="#BarbaraHylaMakowska">I ostatnia sprawa, dotycząca lekkich autobusów szynowych czy też innych. Czy nie powinno być tak, że najpierw wychodzi się z czymś do społeczeństwa, a dopiero potem likwiduje się linie? U nas najpierw się likwiduje i pozostawia się ludzi bez - jak to się mówi - dostępu do świata i Boga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-264">
          <u xml:id="u-264.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-264.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pani posłanka Elżbieta Piela-Mielczarek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-265">
          <u xml:id="u-265.0" who="#ElżbietaPielaMielczarek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-265.1" who="#ElżbietaPielaMielczarek">Panie ministrze, jak pan ocenia podpisanie listu intencyjnego pomiędzy PKP a koleją niemiecką, dotyczącego powstania linii regionalnej w trudnej sytuacji PKP - 8 mld długu? Czy w Ministerstwie Transportu i Gospodarki Morskiej ktoś nadzoruje zamiary inwestycyjne PKP, czy też skończy się tak samo jak z Pendolino?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-266">
          <u xml:id="u-266.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-266.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Stanisław Misztal.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-267">
          <u xml:id="u-267.0" who="#StanisławMisztal">Panie Ministrze! Hrubieszów, miasto nad Bugiem, ma kłopoty z połączeniami dalekobieżnymi. W ostatnim czasie pojawiły się głosy, że te połączenia będą zlikwidowane. Natomiast bardzo ważne są połączenia dalekobieżne z Wrocławiem, Warszawą, Gdańskiem. Dzięki panu dyrektorowi Tracichlebowi z Lublina i samorządowcom z Hrubieszowa na razie połączenie z Wrocławiem zostało zachowane. Prosiłbym pana ministra o odpowiedź na piśmie: Czy widzi pan możliwość zachowania tych połączeń i możliwość ratunku dla pasażerów z Hrubieszowa? Jednocześnie dziękuję panu ministrowi za pomoc dotyczącą terminalu przeładunkowego w Brodach Dużych na Zamojszczyźnie poprzez zwiększenie liczby przewozów. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-268">
          <u xml:id="u-268.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-268.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Romuald Ajchler.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-269">
          <u xml:id="u-269.0" who="#RomualdAjchler">Dziękuję, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-269.1" who="#RomualdAjchler">Panie Ministrze! Mam dwa krótkie pytania. Pierwsze pytanie: Czym pan dojeżdża do pracy: pociągiem czy samochodem? W zależności od tego, czym pan dojeżdża, czy zamierza pan zawiesić linię, którą pan dojeżdża do pracy?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-270">
          <u xml:id="u-270.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">To jest osobiste pytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-271">
          <u xml:id="u-271.0" who="#RomualdAjchler">Taka jest reguła, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-271.1" who="#RomualdAjchler">Drugie pytanie. Powiedział pan w swoim wystąpieniu, że PKP nie ma obowiązku zastępowania zawieszonych pociągów autobusami. PKP tak, ale pan jest przecież ministrem. Proszę powiedzieć, czy jest pan odpowiedzialny za sprawne funkcjonowanie transportu w kraju? Jak pan się czuje, jadąc na spotkanie z ludźmi, którzy protestują przeciwko zamykaniu linii kolejowych, piękną, służbową lancią? Przypuszczam bowiem, że jedzie pan lancią. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-272">
          <u xml:id="u-272.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-272.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Grzegorz Woźny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-273">
          <u xml:id="u-273.0" who="#GrzegorzWoźny">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-273.1" who="#GrzegorzWoźny">Panie Ministrze! W jakim zakresie budżet państwa wywiązuje się z obowiązku dopłat do przewozów pasażerskich?</u>
          <u xml:id="u-273.2" who="#GrzegorzWoźny">Drugie pytanie: Czy ministerstwo ma rozeznanie, ile osób straci pracę i ilu młodych ludzi nie będzie się uczyło w związku z likwidacją lokalnych linii kolejowych? Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-274">
          <u xml:id="u-274.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-274.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pani posłanka Janina Kraus.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-275">
          <u xml:id="u-275.0" who="#JaninaKraus">Panie Ministrze! Czy nie uważa pan, że polityka transportowa państwa, którą, wydaje się, preferuje ministerstwo transportu, polegająca na konwersji z transportu szynowego, kolejowego na kołowy, z punktu widzenia gospodarki jako całości jest niekorzystna? Mam tu na uwadze oczywiste względy ekologiczne, ale także obciążenie polskiego bilansu płatniczego - który i tak jest w dramatycznej sytuacji - kosztami importu paliw płynnych. Czy ministerstwo transportu dokonywało w tym względzie jakichś symulacji, mam tutaj na myśli rachunek ciągniony, a jeśli tak, to jakie są rezultaty tego rachunku? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-276">
          <u xml:id="u-276.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-276.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pani posłanka Krasicka-Domka jako ostatnia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-277">
          <u xml:id="u-277.0" who="#ZofiaKrasickaDomka">Dziękuję, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-277.1" who="#ZofiaKrasickaDomka">Transport kolejowy jest przyjazny dla środowiska i należy go popierać, dlatego wobec zmniejszania się liczby pasażerów na lokalnych liniach nie ma potrzeby, aby jeździły duże składy pociągu. Zwracano na to uwagę w kilku wypowiedziach. Ze strony korzystających z transportu kolejowego jest prośba i apel o konieczne wprowadzenie autobusów szynowych. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-278">
          <u xml:id="u-278.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-278.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">To były pytania dodatkowe.</u>
          <u xml:id="u-278.2" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę o udzielenie odpowiedzi pana ministra Witolda Chodakiewicza.</u>
          <u xml:id="u-278.3" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Zanim pan minister zabierze głos, to chciałem podziękować panom posłom, którzy zmieścili się w czasie regulaminowym, zadając pytania, a są to posłowie: Józef Nowicki, Mieczysław Jacków, Tadeusz Tomaszewski, Bogdan Lewandowski, Elżbieta Piela-Mielczarek, Grzegorz Woźny, Janina Kraus i Zofia Krasicka-Domka. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-278.4" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">O wiele sprawniej by obrady przebiegały, gdybyście wszyscy brali przykład ze swoich koleżanek i kolegów.</u>
          <u xml:id="u-278.5" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę bardzo, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-278.6" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Jak zapowiadałem, panie ministrze, 5 minut czasu, resztę będzie musiał pan odpowiedzieć na piśmie.</u>
          <u xml:id="u-278.7" who="#komentarz">(Głos z sali: Poseł Kulas się nie zmieścił.)</u>
          <u xml:id="u-278.8" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Tym razem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-279">
          <u xml:id="u-279.0" who="#WitoldChodakiewicz">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Chciałem powtórzyć najpierw, co następuje. W wyniku zamknięcia dotychczasowego ruchu na tych liniach kolejowych, na których został zamknięty, tylko w jednym, jedynym przypadku Zubki Białostockie-Białystok nie została załatwiona komunikacja równoległa. Obowiązek i odpowiedzialność PKP w załatwianiu zastępczej komunikacji, a raczej brak tego obowiązku, jest wynikiem uchwalonego przez Wysoką Izbę prawa w ustawie o przedsiębiorstwie PKP i o transporcie kolejowym. Nie jest to ani udziałem decyzji ministra, ani udziałem decyzji prezesa PKP. Poza tym minister transportu nadzoruje w bardzo ograniczonym stopniu przedsiębiorstwo PKP i np. jeżeli chodzi o premie, nieznane mi są te premie, Rada PKP ma określone zadania w ustawie o przedsiębiorstwie PKP w tym zakresie, ta rada może odwołać zarząd i w jej gestii znajduje się przyznawanie premii. Nie potrafiłbym np. odpowiedzieć na pytanie, czy za ten kwartał ostatni zarząd PKP dostał premię, czy nie. Dopóki nie dostanę protokółu z rady, informacji tej po prostu nie znam.</u>
          <u xml:id="u-279.1" who="#WitoldChodakiewicz">Jeżeli chodzi generalnie o autobusy szynowe, one są związane z inwestycjami, z wydatkami i z budżetem, a możliwości zakupów są wynikiem możliwości, którymi dysponuje państwo. Zamykanie linii dotychczas nie wywoływało, praktycznie rzecz biorąc, specjalnych protestów społecznych. Protesty czy też próby zmiany tej decyzji są przede wszystkim związane z pewnym przyzwyczajeniem, a najwięcej niezadowolenia wywołują w środowisku, to chcę podkreślić, kolejarzy. To wynika z naturalnej zupełnie kolei rzeczy, ponieważ kolejarze, ich rodziny mają bezpłatne dojazdy; przesiadając się na autobus, będą musieli pokrywać koszty przejazdu. Mamy tego świadomość i staramy się bardzo wnikliwie każdy przypadek rozpatrywać.</u>
          <u xml:id="u-279.2" who="#WitoldChodakiewicz">Jeżeli chodzi o koszty ogólne, które rzeczywiście istnieją, to pozornie można by odnieść wrażenie, że jeżeli jest więcej pociągów, to wówczas są mniejsze koszty. Równocześnie trzeba pamiętać, że wraz z likwidacją linii ogranicza się zatrudnienie, które stale, jeżeli chodzi o skalę zagadnienia, stanowi 54% kosztów przedsiębiorstwa PKP.</u>
          <u xml:id="u-279.3" who="#WitoldChodakiewicz">Jakie są plany rządu, to jest rzecz znana. Rząd przygotował program restrukturyzacji, który został uchwalony i jest dostępny, oraz w końcowej fazie znajdują się prace nad ustawą o restrukturyzacji przedsiębiorstwa PKP. Ta ustawa zakłada niezbędność dotacji państwowych w zakresie lokalnych przewozów pasażerskich. Trwają prace nad ostatecznym uzgodnieniem kwoty możliwej do uzyskania na ten cel. Natomiast wyniki tych analiz mają istotne znacznie. Nikt nie neguje już w tej chwili, że przy założeniu, że przewozy regionalne zostaną zmniejszone o te przewozy, w wypadku których mamy pokrycie mniejsze niż 20-procentowe, to dopłata do pozostałych musi wynosić mniej więcej 800 mln zł. Ta kwantyfikacja i jakby uświadamianie wszystkim, jak to się lokuje pośród różnych licznych potrzeb państwa, jest jednym z istotnych efektów pracy sejmowej podkomisji nadzwyczajnej zajmującej się dyskutowaniem i przygotowywaniem ustawy o restrukturyzacji przedsiębiorstwa PKP.</u>
          <u xml:id="u-279.4" who="#WitoldChodakiewicz">Nie sposób spośród tych niesłychanie licznych pytań, w zdecydowanej większości rzeczowych, wychwycić wszystkich i pogrupować ich w tak krótkim czasie. Jestem do państwa posłów dyspozycji, jeżeli pominąłem jakieś szczegółowe sprawy. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-279.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-280">
          <u xml:id="u-280.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-280.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Czas przeznaczony na pytania w sprawach bieżących został wyczerpany.</u>
          <u xml:id="u-280.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie uzyskałem odpowiedzi.)</u>
          <u xml:id="u-280.3" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Niestety, jak powiedziałem, czas przeznaczony na to został wyczerpany. Pan minister jest do dyspozycji, możliwe są konsultacje. Jest prośba, żeby odpowiedzi na pytania, na które pan minister nie odpowiedział, zostały udzielone na piśmie.</u>
          <u xml:id="u-280.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-280.5" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Przystępujemy do rozpatrzenia interpelacji.</u>
          <u xml:id="u-280.6" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Przypominam, że czas przeznaczony na interpelacje nie może być dłuższy niż jedna godzina. Odpowiedź na interpelację nie może trwać dłużej niż 10 minut. Interpelant może zwrócić się do interpelowanego o udzielenie dodatkowych wyjaśnień. Wyjaśnienia nie mogą trwać dłużej niż 5 minut. W sprawie interpelacji oraz udzielonej na nią odpowiedzi może być przeprowadzona dyskusja. W przypadku przedłużenia się dyskusji nad rozpatrywaną interpelacją ponad czas określony w regulaminie Sejmu kontynuować ją będziemy na bieżącym posiedzeniu, ale po wyczerpaniu wszystkich pozostałych punktów porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-280.7" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Jan Kulas złożył interpelację do ministra sprawiedliwości prokuratora generalnego w sprawie pociągnięcia do odpowiedzialności karnej sprawców tragedii grudniowej na Wybrzeżu w 1970 r.</u>
          <u xml:id="u-280.8" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pisemną odpowiedź ministra pan poseł uznał za niezadowalającą. W związku z tym, zgodnie z art. 120 ust. 3 regulaminu Sejmu, zwrócił się do marszałka Sejmu o umieszczenie interpelacji na porządku dziennym posiedzenia Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-280.9" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł w dalszym ciągu oczekuje pełniejszej odpowiedzi, w szczególności na pytania: Jaka była geneza przygotowania aktu oskarżenia przeciwko panu Wojciechowi Jaruzelskiemu i 11 innym osobom oskarżonym o sprawstwo kierownicze zbrodni zabójstwa w grudniu 1970 r.? Ile rozpraw sądowych odbyło się w latach 1995–1997 oraz po 8 listopada 1999 r., to jest od dnia przekazania tej sprawy do właściwości Sądu Okręgowego w Warszawie? Jakiej pomocy może udzielić Ministerstwo Sprawiedliwości rodzinom pomordowanych i potencjalnym świadkom tragedii grudniowej 1970 r., aby proces ten przed Sądem Okręgowym w Warszawie nie był dla nich zbyt uciążliwy? Czy i w jakim stopniu na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego przez prokuraturę można prognozować jakikolwiek przybliżony termin zakończenia tego już historycznego procesu grudniowego?</u>
          <u xml:id="u-280.10" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">W celu udzielenia odpowiedzi na tę interpelację głos zabierze zastępca prokuratora generalnego pan Stefan Śnieżko.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-281">
          <u xml:id="u-281.0" who="#StefanŚnieżko">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ustosunkowując się do kwestii podniesionej w interpelacji i w ponowionych pytaniach, na samym początku chciałbym powiedzieć, że nie mogę się nie zgodzić czy nie podzielić tonu pewnego rozgoryczenia, niepokoju z powodu trwania tej sprawy, jako że ta sprawa - tak bulwersująca, tak bolesna; wszystkie określenia, które zostały użyte przez pana posła, podzielam - nie została do tej pory zakończona. Ale z drugiej strony muszę podtrzymać twierdzenia, informacje czy tezy zawarte w pierwotnej odpowiedzi na interpelację co do przyczyn niejako tego stanu rzeczy - te przyczyny właściwie w większości należałoby określić jako mające charakter obiektywny. Tak się niestety dzieje, tak jest, takie są reguły procedury, tak one są wykorzystywane i takie są efekty. Odpowiadając zatem na ponowione pytania, w większości kwestii zmuszony jestem niejako ponowić odpowiedź, której udzielono pierwotnie.</u>
          <u xml:id="u-281.1" who="#StefanŚnieżko">Ustosunkowując się do szczegółowych kwestii - pan poseł pytał pierwotnie i ponawia pytanie o genezę aktu oskarżenia. Odpowiedź jest taka: z genezą tego aktu oskarżenia wiążą się w sensie przyczynowym określone materiały, co umożliwiło wniesienie aktu oskarżenia. A więc przeprowadzone śledztwo i zebrane materiały dowodowe pozwoliły w ocenie prokuratury na skierowanie aktu oskarżenia - chyba też częściowo w ocenie sądu, ponieważ mimo różnego rodzaju wniosków procesowych, jakie były składane w tej sprawie - a sądy różnych instancji, w tym Sąd Najwyższy, zabierały tutaj głos - teza o potrzebie rozpoznania tego aktu oskarżenia nie została zakwestionowana. Oczywiście uwzględniając jakby ciąg zdarzeń, główną niejako przyczyną tego aktu oskarżenia - mówię o rzeczach oczywistych - jest ta tragedia, są te wydarzenia, które są określane jako ten tragiczny grudzień, grudzień 1970 r.</u>
          <u xml:id="u-281.2" who="#StefanŚnieżko">Natomiast jeśli chodzi o fakty, o przebieg tego postępowania czy o jego początek, to w nawiązaniu do odpowiedzi, w której przedstawione zostało to, kiedy ono zostało wszczęte, przez jaką prokuraturę - było prowadzone przez prokuraturę Marynarki Wojennej, w konsekwencji zostało przekazane do prokuratury gdańskiej, wówczas wojewódzkiej, która zakończyła to postępowanie w 1995 r. - uzupełniająco mogę poinformować, że we wrześniu 1990 r. ówczesny minister sprawiedliwości Bentkowski wydał naczelnemu prokuratorowi wojskowemu pisemne polecenie wszczęcia śledztwa w sprawie wydarzeń grudniowych. Konsekwencją tego było przekazanie tego polecenia przez Naczelną Prokuraturę Wojskową prokuraturze Marynarki Wojennej. Śledztwo zostało wszczęte w październiku 1990 r. - jak wiadomo, zakończyło się ono w 1995 r. wniesieniem aktu oskarżenia.</u>
          <u xml:id="u-281.3" who="#StefanŚnieżko">Śledztwo to trwało tak długo, ponieważ materiał był ogromny, a poddawano go wielorakim analizom. Zbieranie tego materiału nie było oczywiście łatwe - ogromna ilość świadków, przesłuchiwanych osób. Przesłuchanych zostało prawie 4 tys. osób jako świadków, akta śledztwa liczą 120 tomów, akt oskarżenia to jest ta właśnie książka. Wszystko to wymagało czasu - można by jeszcze inne powody przytaczać - i powodowało, że śledztwo to trwało względnie długo, ale trudno tu cokolwiek kwestionować, twierdzić, iż wystąpiła jakakolwiek zwłoka albo że śledztwo nie było prowadzone w należytym tempie. Były tam po drodze różnego rodzaju zawirowania, które mieszczą się niejako w regułach postępowania. To było w 1995 r.</u>
          <u xml:id="u-281.4" who="#StefanŚnieżko">Od 1995 r. sprawa po skierowaniu aktu oskarżenia - o czym też była mowa w odpowiedzi, ale powtórzę - niestety nie została szybko, niezwłocznie rozpoznana przez sąd. Zaczęto wykorzystywać różnego rodzaju środki procesowe, trwało to kilkanaście miesięcy, zanim rozpoczęła się procedura sądowa. Otóż strony, głównie obrońcy oskarżonych, przedstawiali pewne kwestie, które musiały rozstrzygać sądy różnych instancji. Sądy zresztą też podejmowały decyzje, które niejako zmierzały do odsunięcia tej sprawy, przekazania do właściwości innych sądów. Jeśli chodzi o to, można powiedzieć, że takie poglądy wyrażali niezawiśli sędziowie i mieści się to w granicach reguł niezawisłości sądu; trudno to kwestionować. Prokuratura ze swej strony konsekwentnie kwestionowała, składając zażalenia, wszystkie decyzje sądowe, które stanowiły utrudnienie czy prowadziły do tego, że nie można było rozpocząć procesu. Jak wiadomo, w efekcie Sąd Apelacyjny właściwie po 1996 r. podjął decyzję o tym, że sprawa powinna być rozpoznana.</u>
          <u xml:id="u-281.5" who="#StefanŚnieżko">Pan poseł pyta, ile rozpraw się odbyło. Generalnie od momentu, kiedy już sąd to rozpoczął, do dnia dzisiejszego terminów takich rozpraw było 12. Dzisiaj, o czym jest mowa w tej odpowiedzi... Według tego, co sprawdziłem, do 1997 r. było 5 terminów rozpraw; tylko prawdą jest, że w istocie do końca 1997 r. proces się nie rozpoczął. Najważniejszą przeszkodą było to, że nie stawiali się kolejni oskarżeni, wskazując na stan zdrowia; trzeba to było sprawdzać, powoływać zespoły biegłych, w konsekwencji doprowadziło to do tego, że nastąpiło częściowo niejako podzielenie sprawy.</u>
          <u xml:id="u-281.6" who="#StefanŚnieżko">Tak naprawdę proces rozpoczął się od czytania aktu oskarżenia dopiero w 1998 r. I właściwie prawie do końca 1999 r. najpierw przez dwa terminy trwało czytanie aktu oskarżenia, a później przesłuchiwano oskarżonych. Prawie wszyscy oskarżeni, poza wyłączonymi, zostali przesłuchani. Ale tu nastąpił znowu zwrot na skutek wniosku przedstawicieli Komitetu Obywatelskiego, dotyczącego potrzeby zbadania kwestii stanu zdrowia osób, co do których postępowanie zostało wyłączone, w tym gen. Jaruzelskiego. Przeprowadzono badania i najwyższe autorytety medyczne w Krakowie i w Warszawie, potwierdziły, że w istocie stan zdrowia osób, wobec których zastosowano wyłączenie, pozwala na to, że postępowanie może być prowadzone, tyle tylko, że w Warszawie. W konsekwencji Sąd Najwyższy, ze względu na ekonomikę, na możliwości organizacyjne itd., w dniu 8 listopada 1999 r. podjął postanowienie o przekazaniu sprawy do Sądu Okręgowego w Warszawie.</u>
          <u xml:id="u-281.7" who="#StefanŚnieżko">Na pytanie, ile rozpraw odbyło się potem, trzeba odpowiedzieć, że do tej pory nie było żadnego terminu. W związku z tym mogę powiedzieć tak. Prokurator okręgowy w Gdańsku jest autorem aktu oskarżenia, jego przedstawiciele prokuratorzy są, będą oskarżycielami w tej sprawie. Trzeba dodać, że śledztwo, a teraz sprawa, są objęte nadzorem wszystkich instancji prokuratury. A zatem miało miejsce ciągłe dopytywanie się i sprawdzanie, co się dzieje w tej sprawie. Akta tej sprawy z Gdańska do sądu w Warszawie zostały przekazane w grudniu. Od grudnia do teraz, do czerwca, trwało - jak mówię, to jest 120 tomów akt - wyznaczenie referenta i zapoznawanie się z aktami sprawy. Jak dziś poinformowała „Rzeczpospolita”, i co potwierdzam, sąd podjął decyzję, wydał zarządzenie o posiedzeniu w tej sprawie, które ma się odbyć 27 czerwca br. Jest to posiedzenie oparte na nowym przepisie art. 349 Kodeksu postępowania karnego, który to przepis pozwala sądowi przed rozpoczęciem przewodu sądowego - a tak się zdarzyło w tej sprawie, że sprawę trzeba oczywiście zaczynać od początku, ona musi być zaczęta od początku - na to, aby prezes mógł skierować to na posiedzenie niejako w celu przeanalizowania pod kątem działań o charakterze organizacyjnym i analizy celowości, nadania określonego tempa itd., tak aby ta sprawa odbyła się możliwie najsprawniej. Otóż takie posiedzenie w tym celu, aby sprawie nadać właściwy bieg, ma się odbyć 27 czerwca. Jest wyznaczony referent spośród sędziów, a zatem wszystko wskazuje na to, że w nieodległym czasie, jak sądzę, rozpocznie się na nowo proces, który z uwagi na zainteresowanie i w ogóle powagę sprawy, miejmy nadzieję, będzie pilnowany, tak aby odbywał się w sposób należyty, optymalny. Z tym się wiąże pytanie pana posła o termin, o to, jaki jest przewidywalny termin, w którym ten proces może się zakończyć. Przykro mi to powiedzieć, ale muszę podtrzymać tezę czy odpowiedź zawartą w odpowiedzi na interpelację: w tej sytuacji jakiekolwiek przewidywanie, wskazywanie byłoby właściwie swoistym wróżeniem z fusów. Kiedy się uwzględni, jak powiadam, ogrom materiału dowodowego... Wnosi się o przesłuchanie na rozprawie ponad 1000 świadków, prawie 1100. Sąd, jak wynika z tej decyzji, zarządzenia, ma niejako dokonać analizy, zbadać celowość tego, czy rzeczywiście wszyscy świadkowie powinni się stawić. Oczywiście w porozumieniu ze stronami kwestia zostanie przeanalizowana. Procesowo istnieje możliwość ograniczenia materiału dowodowego czy też rezygnacji na pewnych warunkach, poprzez zgodę na odczytanie tych dowodów. Ta kwestia będzie analizowana. Ale tak czy inaczej jest to prawie tylu świadków. Są ci oskarżeni, też jest ich duża liczba. Faktem obiektywnym jest, że są to ludzie starsi i schorowani, a zatem co do przyczyny polegającej na określonym stanie zdrowia, który w każdej chwili może uniemożliwić czy utrudnić - nie da się tego wykluczyć. Jednym słowem nie ma takiej możliwości, aby powiedzieć uczciwie, jaki jest realny termin zakończenia tego procesu. Musi on niestety potrwać. Potrwać musi, ale ile czasu, to będzie zależało od tego, jaki będzie miał przebieg.</u>
          <u xml:id="u-281.8" who="#StefanŚnieżko">Ponowione były pytania o to, co ministerstwo, co prokuratura mogą zrobić, aby niejako pomóc osobom z Gdańska, z Wybrzeża, które powinny się na ten proces stawić. Muszę również podtrzymać odpowiedź, że tylko w takich granicach, w jakich to przewiduje prawo. To znaczy sąd ma rzeczywiście dość spore możliwości w sensie zwrotu kosztów podróży, nawet wyłożenia kosztów.</u>
          <u xml:id="u-281.9" who="#StefanŚnieżko">Jeżeli zajdzie taka potrzeba, jeżeli sąd podejmie takie decyzje, to oczywiście może tak się stanie. Ministerstwo, jeżeli będą potrzebne określone środki finansowe, aby zrealizować te przedsięwzięcia zmierzające do ułatwienia, rzecz jasna, będzie współdziałało.</u>
          <u xml:id="u-281.10" who="#StefanŚnieżko">Odpowiedziałem chyba na wszystkie pytania.</u>
          <u xml:id="u-281.11" who="#StefanŚnieżko">Potwierdzam również odpowiedź, że organy prokuratury akurat w tej sprawie działały z dużym wysiłkiem i starannością, tak aby nie dopuścić do wszelkich prób utrudniania, uniemożliwiania czy storpedowania działania przez różne względy formalne. Prokurator działał konsekwentnie i skutecznie, co doprowadziło w efekcie do tego, że jednak sprawa - to nie ulega wątpliwości - musi być rozpoznana przez sąd.</u>
          <u xml:id="u-281.12" who="#StefanŚnieżko">Tyle tytułem uzupełnienia. Przykro mi, że jest to w istocie pewno niewiele ponad pierwotną odpowiedź, ale taka jest natura tej sprawy. Tyle mogłem powiedzieć; jeszcze raz potwierdzam, jeszcze raz osobiście wyrażam... przyłączam się do tej tezy o poczuciu pewnego rozgoryczenia, że sprawa nie może się zakończyć, że istnieją trudności, które odsuwają możliwość zakończenia tego postępowania. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-281.13" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Marek Borowski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-282">
          <u xml:id="u-282.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-282.1" who="#MarekBorowski">Pan poseł Kulas chciałby prosić o dodatkowe wyjaśnienia?</u>
          <u xml:id="u-282.2" who="#MarekBorowski">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-283">
          <u xml:id="u-283.0" who="#JanKulas">Panie Marszałku! Panie Prokuratorze! Chcę zadać pytanie.</u>
          <u xml:id="u-283.1" who="#JanKulas">Myślę, że nad tą kwestią trzeba dyskutować. Zbrodnia z grudnia 1970 r. pozostawia nadal wiele znaków zapytania. To interesuje obywateli, nie tylko Gdańska, Gdyni, Elbląga, Szczecina, ale dużą część opinii publicznej. Jak widać z dzisiejszego posiedzenia Sejmu, niestety nie interesuje to jedynie posłów SLD. A szkoda. Zbrodnia musi być osądzona, zbrodnia musi być ujawniona, zbrodnia musi mieć swoje zakończenie.</u>
          <u xml:id="u-283.2" who="#JanKulas">Tu nie chodzi, panie prokuratorze - teraz przechodzę do pytań, bo będziemy jeszcze dyskutowali - o rozgoryczenie, o żale, o uczucia. Panie prokuratorze, mija 30 lat od tamtej zbrodni. Czy to nic nie znaczy, że przez pięć lat zbierano materiał dowodowy, zebrano tony materiałów, przesłuchano prawie 4 tysiące świadków i przez 5 lat proces niemalże nie ruszył z miejsca? Czy pan chce nam powiedzieć, że to jest dobra, naturalna sytuacja? Czy pan chce przekonać Sejm, opinię publiczną, Polaków, że system sprawiedliwości działa dobrze i sprawnie, że prokuratura i pan prokurator dołożyliście wszelkich starań? Czy to jest dobrze, że nie możemy się pokusić nawet o „horyzontalny” termin zakończenia tej sprawy: rok, pięć, dziesięć lat? Czy w ogóle można to prognozować? Czy zbrodnie PRL-u będą nierozliczone? Rok 1956, rok 1970, stan wojenny.</u>
          <u xml:id="u-283.3" who="#JanKulas">Zbrodnia z grudnia 1970 r. jest może największa, bo w wypadku Gdańska, a szczególnie Gdyni... Panie prokuratorze, pan pamięta, w Gdyni strzelano do ludzi, którzy szli do pracy, zupełnie niewinnych. I tej zbrodni nie można osądzić? I sądy mają z tym olbrzymie trudności, kłopoty? Całe społeczeństwo polskie zdaje sobie z tego doskonale sprawę, tylko prokuratura miała trudności z zebraniem materiału i sądy w jakiś dziwny sposób nie mogą sobie poradzić.</u>
          <u xml:id="u-283.4" who="#JanKulas">Teraz przechodzę, panie prokuratorze, do pytań, bo o tym trzeba rzeczowo, wyraźnie i dobitnie dyskutować. Ta zbrodnia nie może być dalej przemilczana. Ta zbrodnia musi mieć swoje zakończenie. Zbrodniarze muszą być sprawiedliwie osądzeni.</u>
          <u xml:id="u-283.5" who="#JanKulas">Pytam: Czy przedstawiciele wymiaru sprawiedliwości wierzą w ogóle w to, że w III Rzeczypospolitej sprawcy zbrodni z grudnia 1970 r. zostaną kiedykolwiek sprawiedliwie osądzeni? Powtarzam: sprawiedliwie osądzeni.</u>
          <u xml:id="u-283.6" who="#JanKulas">Z pytań szczegółowych, panie prokuratorze. Czy przeniesienie tego procesu z Gdańska, decyzją o tym, że odbędzie się ono 8 listopada 1999 roku w Warszawie, nie było potknięciem? Czy to było może świadome działanie? Czy to może był sabotaż wymiaru sprawiedliwości? Bo co się stało, panie prokuratorze, że przez pół roku zapoznawano się z aktami sprawy? Panie i panowie, w latach 1995–1997 nie odbyło się żadne posiedzenie, żadna rozprawa. W roku 2000 żadna kolejna rozprawa nie miała miejsca. Panie prokuratorze, czy można wierzyć, nie powiem: panu, ale tym wszystkim, którzy są za to odpowiedzialni, że ta rozprawa się odbędzie w czerwcu, w lipcu tego roku czy w kolejnych miesiącach? Panie prokuratorze, czy pan podjął konkretne działania, żeby ustalić, które osoby, jakie organy przeciągają tę sprawę, niemalże ją sabotują? Czy będzie pan tej sprawy dalej pilnował? Czy jest gwarancja, czy nasz system prawny jest na tyle wydolny, żeby można się było spodziewać, że ta sprawa kiedykolwiek będzie się w sposób racjonalny, rzeczowy toczyła?</u>
          <u xml:id="u-283.7" who="#JanKulas">I jeszcze jedno pytanie w tej części. Panie prokuratorze, czy podejmując decyzję o przeniesieniu procesu grudniowego z Gdańska do Warszawy - bo to wymiar sprawiedliwości podjął taką decyzję, ta decyzja nie zapadła gdzieś za granicą - zdawaliście sobie sprawę, jakie to będzie wielkie utrudnienie dla setek, a może nawet więcej świadków z Gdańska, Gdyni, Elbląga, Szczecina? Czy to jest naturalna sytuacja? Czy może chodziło o obronę pana generała? Czy może chodziło o komfort kilkunastu potencjalnych oskarżonych? Jak czytamy w akcie oskarżenia, tu chodzi o sprawstwo kierownicze zbrodni zabójstwa. Czy troska o komfort, o zdrowie tych kilkunastu ludzi była ważniejsza niż kilkuset świadków? A co z rodzinami pomordowanych, zabitych? Co im możemy dzisiaj powiedzieć? Czy to nie ma znaczenia? Czy odpowiadając na tę interpelację, brano pod uwagę, że te rodziny również mają prawo do bezstronnego, sprawiedliwego procesu, jak to jest zapisane w konstytucji Rzeczypospolitej z 1997 r.? Panie prokuratorze, w takim razie co znaczy ta konstytucja?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-284">
          <u xml:id="u-284.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-284.1" who="#MarekBorowski">Proszę bardzo, panie prokuratorze, zechce pan udzielić dodatkowych wyjaśnień.</u>
          <u xml:id="u-284.2" who="#MarekBorowski">Później, jeśli ktoś będzie chciał zabrać głos w tej sprawie, odbędzie się jeszcze dyskusja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-285">
          <u xml:id="u-285.0" who="#StefanŚnieżko">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Pośle! Padły tu ciężkie oskarżenia pod adresem wymiaru sprawiedliwości, prokuratury w szczególności. No cóż, mogę powiedzieć tak: Nie ma dowodów, nie ma podstaw do twierdzenia, że decyzje, jakie w tej sprawie zapadały, w toku tego postępowania, były motywowane przyczynami poza procesowymi. W ogóle z tego punktu widzenia zachowanie wymiaru sprawiedliwości czy decyzje sądowe są bardzo trudno weryfikowalne albo właściwie nie nadają się do oceny. Działania wymiaru sprawiedliwości nadają się do oceny tylko pod tym kątem, czy zgodne są z obowiązującym prawem czy też nie. To jest jedyne jasne kryterium. Każde inne jest pozaprawne i nie do zweryfikowania, niestety. Ja też, jak pewnie wszyscy, zgadzam się, że ta sprawa powinna być osądzona jak najszybciej. Ale z drugiej strony obowiązują reguły procedury, cywilizowanej procedury, które stanowią cały zespół gwarancji dla osób pociągniętych do odpowiedzialności — nie na użytek tej sprawy, tylko w ogóle. Otóż w każdej sprawie — takie są reguły gry — osoba pociągnięta do odpowiedzialności ma prawo korzystać ze wszystkich środków gwarancyjnych. Osoby te z tego korzystają i tylko to da się stwierdzić, że korzystają, i każda ta kwestia jest badana, bo musi być badana, przez sąd. Tu oczywiście najpierw najwięcej było kwestii proceduralnych, teraz są wszystkie związane ze stanem zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-285.1" who="#StefanŚnieżko">Nie mogę powiedzieć, że ta ostatnia decyzja Sądu Najwyższego motywowana jest chęcią zapewnienia komfortu osobom oskarżonym, bez liczenia się z interesem osób pokrzywdzonych. Tak nie jest, a w każdym bądź razie nie ma żadnych powodów, żeby tak twierdzić. W związku z postanowieniem Sądu Najwyższego, które zapadło w tej sprawie 8 listopada, bardzo obszernie przedstawiono argumenty, dlaczego taka decyzja została podjęta, dlaczego sprawa powinna być rozpatrzona przez sąd warszawski. Głównie dlatego, że w opinii ośrodków medycznych Krakowa i Warszawy o wielkim autorytecie naukowym zostały stwierdzone takie okoliczności dotyczące stanu zdrowia kilku z oskarżonych, że jedyną możliwością kontynuowania rozprawy czy w ogóle jej trwania było - przy zachowaniu pewnych warunków zabezpieczających, gdy chodzi o oskarżonych - przeprowadzenie jej w miejscu ich zamieszkania. To są opinie biegłych, opinie akademii medycznych, autorytetów, profesorów medycyny. Są to obiektywne stwierdzenia, do których sąd musi się odnieść w sposób obiektywny, bez względu na to, czy ma do tego jakiś stosunek emocjonalny - zresztą sąd stosunku emocjonalnego akurat mieć nie może. Jak powiadam więc, decyzja Sądu Najwyższego o przeniesieniu tej sprawy do Warszawy została bardzo obszernie umotywowana, głównie opiniami wydanymi przez biegłych, które mówią, że realnie - w stosunku do części oskarżonych - rozprawa może się toczyć tylko wtedy, jeżeli będzie trwała w miejscu ich zamieszkania. Ze względów procesowych ta sprawa powinna w istocie dotyczyć wszystkich oskarżonych, więc dzielenie jej na fragmenty nie służyłoby wykryciu pełnej prawdy, a zatem i prawidłowej ocenie, i sprawiedliwemu osądzeniu. Z argumentami Sądu Najwyższego nie sposób polemizować. Takie są więc przyczyny. Jest to natomiast oczywiście utrudnienie, bo utrudnieniem będzie wzywanie świadków z Wybrzeża. Sąd, w pewnych granicach, ma możliwość ułatwienia i sądzę, że zrobi wszystko, aby umożliwić uczestnictwo w tej rozprawie osobom, które będą musiały składać zeznania i przyjeżdżać z Wybrzeża. Nie mogę więc podzielić poglądu, że jeśli chodzi o tę sprawę, to jest to sabotaż. Powiadam, jedyne kryterium, jakie można stosować przy ocenie tych działań organów wymiaru sprawiedliwości, to wyłącznie zgodność z prawem i tylko na ten temat mogę się oficjalnie wypowiadać. To wszystko. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-286">
          <u xml:id="u-286.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-286.1" who="#MarekBorowski">Kto z pań posłanek i panów posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie? Pan poseł Kulas, pan poseł Korpak, tak? Czy ktoś jeszcze? Nie.</u>
          <u xml:id="u-286.2" who="#MarekBorowski">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-286.3" who="#MarekBorowski">Proszę, pan poseł Kulas.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-287">
          <u xml:id="u-287.0" who="#JanKulas">Panie Prokuratorze! Myślałem, że panu prokuratorowi jest znane to, co mówią ludzie Wybrzeża, co mówiono często w kraju na temat zbrodni grudniowej. Nie sądziłem, że są to nowe, zaskakujące pana rzeczy. Ludzie słusznie pytają. Przez prawie 5 lat zbierano materiał dowodowy, przez kolejne 5 lat nie odbyła się praktycznie żadna albo prawie żadna rozprawa. Postawiłem więc pytanie, czy jest to sabotaż czy racjonalne, konsekwentne działanie. Stawiałem kolejne pytanie, jak w tej sprawie działa wymiar sprawiedliwości. Pan prokurator się broni, że uczyniono wszystko. Myślę, że nie, panie prokuratorze. Pan powiedział, takie są procedury i reguły. Co stoi na przeszkodzie, żeby te wadliwe procedury i reguły zmienić, usprawnić? Ja pytałem o rzecz finalną, kiedy się można spodziewać, że ten wielki proces Grudnia 1970 r., już proces historyczny - tu chodzi o sprawiedliwość, o prawdę historyczną - będzie toczył się w normalnych warunkach, systematycznie, zgodnie z regułami, o nic więcej.</u>
          <u xml:id="u-287.1" who="#JanKulas">Panie Prokuratorze! Pytałem również, czy będzie troska o świadków, o rodziny skrzywdzonych. Nie uzyskałem dotychczas wyraźniejszej odpowiedzi, na jaką pomoc te rodziny, te osoby mogą liczyć. Wiem, na jaką pomoc może liczyć generał i oskarżeni. To wiemy. Czy to jest typowa, czy to jest właściwa sytuacja? Pytałem również, czy nie widzi pan prokurator Grudnia 1970 r. w katalogu wielkich zbrodni PRL? Czy któraś z nich została rozliczona, sprawiedliwie osądzona? Czy jeśli chodzi o Grudzień 1970 r., gdzie strzelano, mordowano ludzi niewinnych, idących naprawdę do pracy, to czy ta zbrodnia nie powinna być nazwana po imieniu i sprawiedliwie osądzona?</u>
          <u xml:id="u-287.2" who="#JanKulas">Panie prokuratorze, nie chcę przedłużać, ale tu nie chodzi o emocje, jak pan mówi, proszę naprawdę zważać na słowa, chodzi o sprawiedliwe, obiektywne, rzetelne działanie wymiaru sprawiedliwości, a wcześniej prokuratury w tej sprawie. To nie są przypadkowe sprawy. Domagamy się wyjaśnienia tej sprawy. Ta zbrodnia PRL musi być do końca wyjaśniona i ja ciągle wierzę, że będzie sprawiedliwie osądzona.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-288">
          <u xml:id="u-288.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-288.1" who="#MarekBorowski">Pan poseł Korpak, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-289">
          <u xml:id="u-289.0" who="#JózefKorpak">Dziękuję, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-289.1" who="#JózefKorpak">Chcę zadać kilka pytań, na które chciałbym uzyskać odpowiedź od pana prokuratora generalnego. Otóż przede wszystkim chciałbym, aby pan prokurator powiedział, jakie konkretnie osoby są oskarżone na dzień dzisiejszy w tym procesie. Chciałbym, żeby pan prokurator podał ich imiona i nazwiska oraz stanowiska, jakie ówcześnie zajmowali. Chciałbym również, aby zostało tutaj podane, jakie zarzuty im się przedstawia i jakie są konkretne artykuły Kodeksu karnego, które stanowią podstawę do tych zarzutów.</u>
          <u xml:id="u-289.2" who="#JózefKorpak">Ponadto chciałbym się dowiedzieć, gdyż w odpowiedzi na interpelację podaje się, że prokurator umorzył częściowo postępowanie z różnych powodów, m.in. z powodu przedawnienia - przedawnienia karalności niektórych czynów, chciałbym, aby pan prokurator tutaj powiedział, jakie czyny zostały przedawnione. W związku z tym, że w odpowiedzi na interpelację jest to wyraźnie powiedziane, że jedną z przyczyn przedłużania się procesu jest zły stan zdrowia oskarżonych, tzn. to, że oskarżeni przedstawiają zaświadczenia lekarskie, opinie, że ich stan zdrowia nie pozwala na uczestnictwo w procesie, chciałbym, aby pan prokurator również podał wiek wszystkich oskarżonych, każdego z osobna.</u>
          <u xml:id="u-289.3" who="#JózefKorpak">I ostatnie moje pytanie. Otóż sądzę, że ten proces jest jednym z procesów, które powinny być przeanalizowany dogłębnie przez Ministerstwo Sprawiedliwości, przez prokuratora generalnego i powinny być wyciągnięte z przebiegu tego procesu, z przewlekłości trwania procedury jakieś wnioski. I mam pytanie: czy Ministerstwo Sprawiedliwości wyciągnie jakieś wnioski z tego procesu, czy już wyciągnęło i zaproponowało pewne rozwiązania legislacyjne, by tego typu sprawy, tzn. przedłużające się procesy w wypadku tak dramatycznych wydarzeń, takich tragedii, po prostu nie miały miejsca w wymiarze sprawiedliwości, w pracy wymiaru sprawiedliwości. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-290">
          <u xml:id="u-290.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-290.1" who="#MarekBorowski">Proszę bardzo, panie prokuratorze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-291">
          <u xml:id="u-291.0" who="#StefanŚnieżko">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panowie Posłowie! No cóż, znowu ustosunkowując się do takich generalnych stwierdzeń, jakby powiedział pan poseł Kulas, no cóż, powiadam jeszcze raz, ja niczego innego nie mogę powiedzieć. Działania organów wymiaru sprawiedliwości mogą być z punktu widzenia organów nadzoru, jakim jest minister, prokurator generalny, oceniane tylko pod względem zgodności z prawem i ta ocena nie pozwala...</u>
          <u xml:id="u-291.1" who="#StefanŚnieżko">Dodam jeszcze do tego, że gwarantuje się autonomię w postępowaniu sądowym wynikającą z zasady niezawisłości działania sądów, co jakby z góry nakazuje nieingerowanie bez uzasadnionych powodów, bardzo jednoznacznych, wskazujących wręcz na nadużycie. Jeżeli o tym pamiętamy, to musimy powiedzieć, że wniosków, które by kazały ocenić, że były nieprawidłowości w toku tego postępowania zawinione przez organy wymiaru sprawiedliwości, nie ma. Nie ma podstaw do takiego twierdzenia. Śledztwo trwało 5 lat. To zdaniem pana posła długo. Też chciałbym, żeby tego rodzaju śledztwo i każde inne trwało krócej. Niestety nie jest to wyjątek. Wiem, że ta sprawa jest wyjątkowa i powinna być może bardziej wyjątkowo traktowana, ale są pewne zasady nie do przekroczenia. Musi być wyczerpana procedura zbierania dowodów, trzeba dotrzeć do dowodów, musi być proces poszukiwania. To, w jakim tempie można to robić, zależy od stanu obiektywnego. Śledztwo w tej sprawie było od początku nadzorowane. Nie jest ono łatwe, zważywszy na to, że rzecz dotyczy zdarzenia sprzed 30 lat, choć w 1990 r. to było 20 lat. Jeśli chodzi o materiały archiwalne, różnego rodzaju materiały wewnętrzne, poufne, to i do nich trzeba było dotrzeć, a wcale te materiały nie były jasne. Ze zrozumiałych względów zawierały one luki, może wręcz celowe - nie może, ale na pewno - zafałszowania. Trzeba było się przez to przebić.</u>
          <u xml:id="u-291.2" who="#StefanŚnieżko">Krótko mówiąc, jeśli chodzi o czas trwania tej sprawy, to uwzględniając ilość zebranego materiału - to jest 120 tomów akt śledztwa - mając na uwadze specyfikę tej sprawy, nie sposób ocenić, że to śledztwo trwało nieuzasadnienie długo.</u>
          <u xml:id="u-291.3" who="#StefanŚnieżko">Natomiast jeśli chodzi o to, co się dzieje w sądzie, to mogę tylko jeszcze raz powtórzyć to, co powiedziałem na początku. Jestem w stanie zrozumieć poczucie rozgoryczenia, choć powiada pan, że to nie o to chodzi. Może i nie o to. Ale wiem, że nie jest zrozumiałe, dlaczego tak się dzieje. Są to jednak okoliczności wynikające z reguł obowiązujących przy tych procedurach. Było pytanie, przedstawione również przez pana posła, o to, czy w związku z tym procedura nie powinna być zmieniona. Tak, trzeba ją zmieniać, Tylko nie muszę panom posłom tłumaczyć, że nie jest to proste. Nie wystarczy inicjatywa rządowa czy inicjatywa ministra, ta inicjatywa musi znaleźć się w Sejmie, musi być przyjęta przez Sejm, Sejm powinien to uchwalić.</u>
          <u xml:id="u-291.4" who="#StefanŚnieżko">Wiemy, że reguły postępowania sądowego zostały uchwalone w kodyfikacji, która obowiązuje od 1997 r. Pamiętamy, że mimo wielu głosów krytyki w czasie tworzenia i uchwalania tego systemu, zarzutów, że wcale on nie usprawni postępowania, tak jak się mówi, twierdzono - twórcy tego kodeksu tak twierdzili - że ma on to usprawnić. Jak się okazało, nie usprawnił. Więcej, praktycy - a ja, powiem szczerze, należałem do nich - uważali, że reguły, których wiele wprowadzono, czy że gwarancyjne przepisy, jakie się tam znalazły, doprowadzą do utrudnienia, do przedłużenia postępowania, co się potwierdziło.</u>
          <u xml:id="u-291.5" who="#StefanŚnieżko">Dzisiaj - państwo też wiecie o tym - rząd przygotował projekt dużej nowelizacji kodyfikacji karnej, w tym Kodeksu postępowania karnego. Jest to etap już po uzgodnieniach rządowych, jeszcze przed skierowaniem do Sejmu. Nie chcę wypowiadać własnej opinii na temat tego, na ile te propozycje są wystarczające. Trzeba będzie również wysłuchać praktyków wypowiadających się w tej sprawie pod tym kątem, bo oni powinni mieć najwięcej do powiedzenia, czy te propozycje są już wystarczające, by rzeczywiście proces, z zachowaniem wszelkich gwarancji, mógł być efektywny, szybki, sprawny. Otwiera się szansa za sprawą nowelizacji, która niewątpliwie będzie jednym z pierwszych, jak sądzę, działań rządu w nowym składzie. Od Wysokiej Izby również zależy to, jakie będzie to prawo.</u>
          <u xml:id="u-291.6" who="#StefanŚnieżko">Pan poseł Korpak zadał kilka konkretnych pytań. Pierwsze: kto jest oskarżony imiennie. Właściwie, żeby odpowiedzieć na pytanie pana posła, winienem odczytać przynajmniej obszerne fragmenty tej księgi — to jest właśnie akt oskarżenia włącznie z uzasadnieniem. A więc, żeby odpowiedzieć w sposób wyczerpujący, ale i skrótowo, oskarżonymi są: Wojciech Jaruzelski, Kazimierz Świtała, Stanisław Kociołek, Tadeusz Tuczapski, Józef Kamiński, Stanisław Kruczek, Edward Łańcucki, Mirosław Wiekiera, Wiesław Gop, Władysław Łomot, Bolesław Fałdasz i Karol Kubalica. Myślę, że większości z państwa nazwiska te są znane — większość tych nazwisk jest znana. Są to w zasadzie wojskowi i kilku działaczy politycznych owego czasu.</u>
          <u xml:id="u-291.7" who="#StefanŚnieżko">Co się zarzuca w akcie oskarżenia tym osobom. Ano odczytam zarzut, który jest sformułowany wobec Wojciecha Jaruzelskiego - inne są podobne - też tylko fragmentarycznie. Oskarżony jest on o to, że w grudniu 1970 r. w Warszawie, pełniąc funkcję ministra obrony narodowej Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, kierując działaniami Wojska Polskiego zmierzającymi do stłumienia wystąpień ludności protestującej przeciwko podjętej przez Radę Ministrów PRL decyzji wprowadzającej zmiany cen detalicznych, w dniu 15 grudnia na polecenie I sekretarza Komitetu Centralnego PZPR Władysława Gomułki wydał sprzeczny z prawem, w szczególności z art. 32 pkt 7 Konstytucji PRL, rozkaz użycia broni palnej przez działające w rejonach demonstracji oddziały i pododdziały wojskowe, przewidując i godząc się, że może to spowodować zgon nieokreślonej liczby osób w następstwie oddanych strzałów, w wyniku czego śmierć poniosło 29 osób - i tu te osoby są wymienione. Co do innych osób, jest to kwalifikacja z art. 16 w związku z art. 148, to znaczy sprawstwo kierownicze zbrodni zabójstwa.</u>
          <u xml:id="u-291.8" who="#StefanŚnieżko">Pytał pan poseł o umorzenie - nastąpiło w tej sprawie częściowe umorzenie, z różnych przyczyn, w tym z powodu przedawnienia. Otóż śledztwo objęło oczywiście znacznie szerszy krąg osób, nie tylko z kręgów kierowniczych, decyzyjnych, ale również wykonawczych, co do których istniały podstawy do przedstawienia zarzutów o przekroczenie uprawnień czy niedopełnienie obowiązków - bez możliwości przyjęcia, że uczestniczyli w zbrodni. Otóż w stosunku do tych osób, ponieważ rzecz miała miejsce w 1970 r., nastąpiło przedawnienie. Zagrożenie karą za niedopełnienie obowiązków, przekroczenie uprawnień - i tylko w takim zakresie - jest możliwe w okresie do 5 lat, co oznacza, że przestępstwo przedawnia się po 10 czy 15 latach. To są te drobniejsze przypadki.</u>
          <u xml:id="u-291.9" who="#StefanŚnieżko">Co do innych osób, to przyczyną umorzenia jest wskazany w odpowiedzi na interpelację wiek oskarżonych. Wojciech Jaruzelski — urodzony w 1923 r., Kazimierz Świtała — rocznik 1923, Stanisław Kociołek — rocznik 1933, Tadeusz Tuczapski — rocznik 1922, Józef Kamiński — rocznik 1919, Stanisław Kruczek — rocznik 1924, Edward Łańcucki — też 1924, Mirosław Wiekiera, rocznik 1930, był dowódcą 3. batalionu 55. pułku zmechanizowanego, który również uczestniczył w tej zbrodni, w tych działaniach, Wiesław Gop, 1936 rocznik, dowódca 3. plutonu kompanii szkolnej itd., Władysław Łomot, 1932 rocznik, dowódca 32. pułku zmechanizowanego, Bolesław Fałdasz, 1929 rocznik, zastępca dowódcy ds. politycznych 32. pułku zmechanizowanego, Karol Kubalica, 1923 rocznik, komendant Szkoły Podoficerskiej Milicji Obywatelskiej w Słupsku. Wnioski wynikające z przewlekłości tej sprawy, i nie tylko tej, jak sądzę, są oczywiste — trzeba poprawić procedurę. Skłonny tu jestem wyrazić swój pogląd. Oczywiście najczęściej w dyskusji publicznej, w wypowiedziach mówi się o potrzebie zaostrzenia kar. W moim przekonaniu znacznie istotniejsze jest stworzenie reguł procedury, które umożliwiłyby szybkie i sprawne działania organów ścigania wymiaru sprawiedliwości niż sama surowość zagrożenia.</u>
          <u xml:id="u-291.10" who="#StefanŚnieżko">Jeszcze raz wyrażam przekonanie, że w wyniku działań Sejmu, które nastąpią po wniesieniu nowelizacji, przy wykorzystaniu wiedzy czy wskazówek praktyków oraz doświadczeń innych państw i reguł proceduralnych obowiązujących w innych państwach będzie możliwe stworzenie lepszej procedury. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-291.11" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Jan Król)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-292">
          <u xml:id="u-292.0" who="#JanKról">Dziękuję panu prokuratorowi.</u>
          <u xml:id="u-292.1" who="#JanKról">Pan poseł Markiewicz w jakim trybie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-293">
          <u xml:id="u-293.0" who="#MarekMarkiewicz">W trybie prośby do pana marszałka, bo my słuchamy tego, panie marszałku, może w składzie nielicznym, ale jeżeli....</u>
        </div>
        <div xml:id="div-294">
          <u xml:id="u-294.0" who="#JanKról">Tylko już dyskusja jak gdyby wyczerpała się.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-295">
          <u xml:id="u-295.0" who="#MarekMarkiewicz">Ale pytanie, które zostało zadane, nie znalazło odpowiedzi. Pytanie było takie: Czy minister sprawiedliwości może nadzorować przebieg tych postępowań? Pan minister powiedział, że tylko pod względem zgodności z prawem, co każdy z nas wie. Godziłoby się więc zapytać, skoro prawo mówi, że każdy z oskarżonych, o których los się troszczymy, przez tyle lat nie doczekał się wyroku, czy nie jest to prostym pogwałceniem konstytucji, która w art. 45 mówi o prawie każdego do osądzenia go bez zbędnej zwłoki. Przeto w odpowiedzi pytamy, czy zdaniem resortu mamy do czynienia ze zwłoką? - To jest oczywiste, a zatem idzie pytanie, czy jest ona zbędna, czy nie i jakie kroki w związku z tym resort ma zamiar podjąć, bądź nie, bo, jak słyszymy, jedyna rada to zmienić procedurę, co nie dla każdego prawnika jest do końca jasne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-296">
          <u xml:id="u-296.0" who="#JanKról">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-296.1" who="#JanKról">Czy jeszcze ktoś chciałby zabrać głos? Już nie.</u>
          <u xml:id="u-296.2" who="#JanKról">W takim razie zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-296.3" who="#JanKról">Proszę bardzo, panie prokuratorze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-297">
          <u xml:id="u-297.0" who="#StefanŚnieżko">Niestety muszę powtórzyć, panie pośle - otóż analiza, nadzór prowadzony nad postępowaniem, zainteresowanie ze strony resortu nie dają podstaw do oceny, czy występują zjawiska, które można byłoby ocenić jako nieuzasadniona zwłoka. Taki stan rzeczy jest. Rozumiem, konstytucja powiada, że trzeba sprawiedliwie i szybko, to prawda, ale rzecz w tym, że nie tylko w tej sprawie proces trwa tak długo i oczywiście z przyczyn nie tylko, powiedziałbym, subiektywnych. Krótko mówiąc, mówiłem już o tym, ale być może warto przypomnieć, szczególnie trudne jest ingerowanie czy zbyt szczegółowe wkraczanie w działania sądu w czasie trwania procesu. Jest to jakby naturalne ograniczenie. Resort mógłby wkroczyć i podjąć jakąś szczegółową kontrolę w wypadku bardzo zasadniczych, umotywowanych dowodów czy poszlak wskazujących na to, że dzieją się tam rzeczy nieprawidłowe. Otóż z sygnałów, z informacji, jakie napływają do resortu poprzez zainteresowane organy prokuratury - prokurator bez przerwy interesuje się, co się dzieje w tej sprawie - wynika, że nie ma podstaw do twierdzenia, iż mamy do czynienia z nadużyciem prawa czy korzystaniem z tego w sposób niewłaściwy. To tyle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-298">
          <u xml:id="u-298.0" who="#JanKról">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-298.1" who="#JanKról">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-298.2" who="#JanKról">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, iż Sejm uznał za wystarczającą odpowiedź na interpelację pana posła Jana Kulasa.</u>
          <u xml:id="u-298.3" who="#JanKról">Sprzeciwu nie słyszę. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-298.4" who="#JanKról">Powracamy do rozpatrzenia punktu 25. porządku dziennego: Pierwsze czytanie rządowych projektów ustaw:</u>
          <u xml:id="u-298.5" who="#JanKról">1) o opakowaniach i odpadach opakowaniowych,</u>
          <u xml:id="u-298.6" who="#JanKról">2) o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej.</u>
          <u xml:id="u-298.7" who="#JanKról">Sejm wysłuchał uzasadnień projektów ustaw przedstawionych przez podsekretarza stanu w Ministerstwie Środowiska pana Marka Michalika.</u>
          <u xml:id="u-298.8" who="#JanKról">Kontynuujemy dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-298.9" who="#JanKról">Proszę o zabranie głosu pana posła Tadeusza Pawlusa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-299">
          <u xml:id="u-299.0" who="#TadeuszPawlus">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Panie Ministrze! Omawiane dzisiaj projekty ustaw mają w zamierzeniu uzupełnić ustawę o odpadach, która reguluje w sposób ogólny dotyczącą ich gospodarkę. Pojawia się zarzut, że w efekcie przyjęcia tych projektów gospodarkę odpadami opakowaniowymi będą regulować trzy ustawy, co może prowadzić do bałaganu w stosowaniu prawa. Zarzut ten wydaje się bezzasadny.</u>
          <u xml:id="u-299.1" who="#TadeuszPawlus">W trakcie dostosowywania polskiego prawa do standardów Unii Europejskiej pojawia się coraz więcej projektów ustaw, które mają ułatwić jego stosownie przez niezawodowców oraz umożliwić odwoływanie się do jego wymogów przez konsumentów. Te „konsumenckie” projekty ustaw są krytykowane przez prawników, życzliwie jednak przyjmowane przez większość społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-299.2" who="#TadeuszPawlus">Takim projektem jest projekt ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej. Projekt ten mimo wielu niedociągnięć, a nawet błędnych definicji, które zostały przedstawione przez moich przedmówców, zasługuje na życzliwe przyjęcie. Będzie, jak sądzę, skutecznym instrumentem pozwalającym zmniejszyć ilość odpadów, zwłaszcza niebezpiecznych.</u>
          <u xml:id="u-299.3" who="#TadeuszPawlus">Pragnę zwrócić uwagę na dwa istotne zagadnienia zawarte w tym projekcie. Art. 17 ust. 1 zwalnia sprzedawcę detalicznego z obowiązku uzyskania zgody na miejsce oraz sposób gromadzenia odpadów poużytkowych powstałych z akumulatorów ołowiowych. Wprawdzie w ust. 2 nakłada się na sprzedawcę obowiązek stosowania przepisów szczegółowych o zasadach usuwania, wykorzystania i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych, jednak uważam, że tak daleko posunięta liberalizacja będzie przyczyną wielu konfliktów. W razie braku akceptacji lokalizacji miejsca na odpady przez mieszkających w otoczeniu sklepu to oni będą musieli udowodnić naruszanie stosownych przepisów, co w wielu przypadkach będzie niemożliwe, chociażby ze względów finansowych. Ta sytuacja jest tym bardziej dwuznaczna, że przedsiębiorca wytwarzający lub importujący akumulatory ołowiowe jest, co prawda, zobowiązany do odebrania odpadów od sprzedawcy detalicznego, ale nie został określony czas, kiedy ma to nastąpić. Można przypuszczać, że odbiór tych odpadów nie będzie zbyt częsty. W takich przypadkach toksyczne odpady będą długo pozostawały w otoczeniu ludzkich siedzib.</u>
          <u xml:id="u-299.4" who="#TadeuszPawlus">Pewne wątpliwości budzi również zapis ust. 4 w art. 15. To słuszne, że nie pobiera się opłaty depozytowej przy sprzedaży akumulatorów ołowiowych stanowiących pierwsze wyposażenie urządzeń przemysłowych. Kto będzie zobowiązany do odbioru odpadów, jeśli będą to akumulatory nietypowe lub pochodzące od egzotycznych producentów?</u>
          <u xml:id="u-299.5" who="#TadeuszPawlus">I druga sprawa. Główny ciężar kontroli przestrzegania reguł pobierania i zwrotu opłaty depozytowej oraz przepisu o składowaniu odpadów będzie spoczywał na Inspekcji Handlowej. Jestem przekonany, że z tego obowiązku wywiąże się ona jak zwykle bez zastrzeżeń. Jest to jednak kolejny obowiązek, który nakładamy na tę inspekcję w tym roku; przypomnę chociażby ustawę o języku polskim. Jest to rozszerzenie kompetencji Inspekcji Handlowej, dotyczące nie tylko konieczności zwiększenia liczby kontroli, ale zupełnie nowych treści merytorycznych. Będzie to wymagało zwiększenia nakładów finansowych dla tej inspekcji.</u>
          <u xml:id="u-299.6" who="#TadeuszPawlus">Jestem przekonany, że dzięki pracom trzech połączonych komisji otrzymamy kompleksowy, nowoczesny i spójny zbiór ustaw o odpadach, przystający do europejskiego prawa. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-300">
          <u xml:id="u-300.0" who="#JanKról">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-300.1" who="#JanKról">Pan poseł Stanisław Misztal.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-301">
          <u xml:id="u-301.0" who="#StanisławMisztal">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Idei projektu ustawy o opakowaniach i odpadach opakowaniowych nie sposób kwestionować. Jako lekarz dobrze zdaję sobie sprawę z zagrożeń - zarówno dla ochrony środowiska, jak i dla zdrowia obywateli - z tytułu składowania opakowań. Musi być bowiem kontrola odpadów, którymi po użyciu stają się opakowania, i Unia Europejska dobrze czyni, wymagając takiej kontroli. Pragnę jednakże zwrócić uwagę na dwa aspekty tego zagadnienia.</u>
          <u xml:id="u-301.1" who="#StanisławMisztal">Po pierwsze, mam wątpliwości, czy wprowadzenie całego systemu sprawozdawczości, na pewno w tej dziedzinie niezbędne, będzie skuteczne oraz czy nie spowoduje żadnych kosztów. Moim zdaniem koszty muszą być poniesione, aby było to skuteczne, a udaje się, że ich nie ma.</u>
          <u xml:id="u-301.2" who="#StanisławMisztal">Po wtóre zaś, co wiąże się z poruszonym wcześniej problemem, pragnę podzielić się refleksją sprowadzającą się do postulatu, że również w tej dziedzinie Polska może i powinna ubiegać się o pomoc Unii Europejskiej w różnych formach. Nie wiem - bo z uzasadnień do przedstawionych aktów prawnych to nie wynika - czy Polska może liczyć na taką pomoc, a powinna, bo jest to również ważne dla Unii, z uwagi na obustronne otwarcie rynków. Chciałbym zatem dowiedzieć się od rządu, jak wygląda rzeczywista sytuacja w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-301.3" who="#StanisławMisztal">Mam jeszcze taką propozycję dla pana marszałka, żeby pan minister odpowiadał tylko na zapytania obecnych tutaj posłów. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-302">
          <u xml:id="u-302.0" who="#JanKról">A na jakie jeszcze zapytania miałby odpowiadać?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-303">
          <u xml:id="u-303.0" who="#StanisławMisztal">Nie, w ogóle na pytania tych posłów, którzy są na sali w tej chwili, o to mi chodzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-304">
          <u xml:id="u-304.0" who="#JanKról">Pan minister odpowie na te pytania, co do których uzna, że odpowiedź na nie się należy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-305">
          <u xml:id="u-305.0" who="#StanisławMisztal">Dziękuję, panie marszałku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-306">
          <u xml:id="u-306.0" who="#JanKról">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-306.1" who="#JanKról">Lista posłów zapisanych do głosu została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-306.2" who="#JanKról">Trzech posłów... Czy może jeden poseł zapisany do zadania pytania. Pan poseł Ryszard Stanibuła, bo pana posła Cyconia nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-306.3" who="#JanKról">Czy ktoś chce jeszcze zadać pytanie? Pan poseł Maniura, dobrze. I kto jeszcze? Nie widzę więcej chętnych. Dwóch posłów będzie pytało.</u>
          <u xml:id="u-306.4" who="#JanKról">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-307">
          <u xml:id="u-307.0" who="#RyszardStanibuła">Dziękuję, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-307.1" who="#RyszardStanibuła">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pragnę skierować trzy pytania do pana ministra.</u>
          <u xml:id="u-307.2" who="#RyszardStanibuła">Pierwsze pytanie. Art. 7 projektu ustawy traktuje wyłącznie o obowiązku przeprowadzania statystyki przez marszałka województwa. Ale co np. w przypadku, gdy nieoczekiwanie pojawi się produkt, opakowanie niebezpieczne? Czy przewiduje się dla marszałka województwa uprawnienia kontrolne, inspekcyjne bądź inne skutecznie zapobiegające zjawiskom niepożądanego składowania opakowań?</u>
          <u xml:id="u-307.3" who="#RyszardStanibuła">Drugie pytanie: Jak praktycznie wyobraża sobie pan minister wykonanie dyspozycji wynikającej z przepisów projektowanego art. 13, traktującego o obowiązku przyjmowania w detalu opakowań na wymianę, zważywszy na fakt, iż placówki handlu detalicznego usilnie się przed tym wzbraniają?</u>
          <u xml:id="u-307.4" who="#RyszardStanibuła">I trzecie pytanie: Czy panu ministrowi nie wydaje się enigmatyczny zapis art. 21 projektu ustawy, mówiący jedynie o statystyce i sprawozdawczości w gospodarce opakowaniami i odpadami? Czy ten przepis jest w pełni kompatybilny z problematyką kształtowania i ochrony środowiska, czy też stanowi jej protezę w obliczu oczekiwań wielu środowisk społecznych? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-308">
          <u xml:id="u-308.0" who="#JanKról">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-308.1" who="#JanKról">Pan poseł Edward Maniura.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-309">
          <u xml:id="u-309.0" who="#EdwardManiura">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Panie ministrze, jedno króciutkie pytanie: Z czego wynika przyjęta przez resort granica dotycząca powierzchni obiektów handlowych - 2000 m2 - w których jest obowiązek odbioru surowców wtórnych? Czy ta granica nie powinna być jednak obniżona i czy obowiązek nie powinien dotyczyć również sklepów średnich, o powierzchni 800–900 m2.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-310">
          <u xml:id="u-310.0" who="#JanKról">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-310.1" who="#JanKról">Pan poseł Józef Nowicki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-311">
          <u xml:id="u-311.0" who="#JózefNowicki">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-311.1" who="#JózefNowicki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Chciałbym skierować trzy pytania. Czy nie uważa pan minister, że sformułowania, które są zawarte w art. 5, w sytuacji kiedy nie ma aktów wykonawczych do tego projektu ustawy, są zbyt ogólnikowe?</u>
          <u xml:id="u-311.2" who="#JózefNowicki">Drugie pytanie dotyczy art. 7 i obowiązków, które są nałożone na marszałka województwa. Czy nie sądzi pan minister, że ogrom zadań, który jest przewidziany w ustawie, jest niewykonalny, że urzędy marszałkowskie nie będą w stanie tych zadań wykonać?</u>
          <u xml:id="u-311.3" who="#JózefNowicki">I trzecie pytanie, związane z treścią art. 20. Dlaczego w raporcie mają być umieszczone dane dotyczące wywozu opakowań? Jest opinia, że to powinno być zmartwieniem odbiorcy za granicą. Mam tu na myśli wywóz za granicę. Czy nie uważa pan minister, że ten zapis jest zbyt daleko idący w związku z tym? Dziękuję, panie marszałku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-312">
          <u xml:id="u-312.0" who="#JanKról">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-312.1" who="#JanKról">Lista pytających została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-312.2" who="#JanKról">Zanim zabierze głos pan minister Marek Michalik, odczytam komunikat.</u>
          <u xml:id="u-312.3" who="#JanKról">Spotkanie parlamentarzystów Unii Wolności i AWS zwołane na dzisiaj, to jest 8 czerwca br., na godz. 21.30 w sali nr 118 w budynku Sejmu zostaje odwołane. Za grupę inicjatywną - pan poseł Karol Łużniak.</u>
          <u xml:id="u-312.4" who="#JanKról">Proszę bardzo, panie ministrze, o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-313">
          <u xml:id="u-313.0" who="#MarekMichalik">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym, po pierwsze, bardzo serdecznie podziękować wszystkim przedstawicielom klubów poselskich, którzy zabrali głos w dyskusji, za bardzo merytoryczne wystąpienia. Dziękuję również za to, że wszystkie kluby wnosiły o przekazanie obu projektów, które dopełniają prawo ekologiczne w Polsce, dostosowują je do norm Unii Europejskiej, do komisji sejmowych. Nie było żadnych innych wniosków i jestem bardzo wdzięczny. Interpretuję to w ten sposób, że te ustawy uzyskały dobrą ocenę Wysokiej Izby. W związku z tym można rokować, że do końca 2000 r. zostaną przez parlament przygotowane i uchwalone, zgodnie z przewidzianym terminem. Chciałbym powiedzieć jedynie o kilku najważniejszych sprawach. Ta debata została przerwana, dlatego też nie ma wszystkich posłów. Wypowiem się zatem tylko na temat najważniejszych kwestii.</u>
          <u xml:id="u-313.1" who="#MarekMichalik">Pan poseł Górny w imieniu klubu AWS zapytał, dlaczego tylko i wyłącznie akumulatory kwasowe zostały objęte opłatą produktową. Bardzo chcieliśmy, aby w polskim systemie prawnym znalazła się po raz pierwszy opłata depozytowa. Ów system opłat depozytowych na akumulatory bardzo dobrze funkcjonuje w Niemczech. On się tam bardzo dobrze sprawdził. Chcieliśmy wykorzystać model opłaty depozytowej przynajmniej w odniesieniu do jednego produktu, który staje się odpadem. Sądzimy, że to powinno dotyczyć na początek przede wszystkim takiego produktu, który jest obecnie produktem opłacalnym, powiedzmy sobie to uczciwie. Odzysk akumulatorów jest w tej chwili bardzo duży, funkcjonują dwie dobre firmy, które mają dosyć dobry standing finansowy; jest to działalność opłacalna. W ten sposób zapewnimy jedynie pełniejszą zbiórkę. Kwota 30 zł przyjęta jako depozyt od akumulatora, wydaje nam się, kwotą właściwą, ale będzie się nad nią dyskutować jeszcze w komisji.</u>
          <u xml:id="u-313.2" who="#MarekMichalik">Pytanie jedno z zasadniczych: Dlaczego ministerstwo, dlaczego rząd nie przedstawił takiej ustawy, w której mówiłoby się wyłącznie o powszechności administracyjnych opłat produktowych i depozytowych, tzn. dlaczego nie jest to ustawa, która by się nazywała: ustawa o opłatach produktowych i depozytowych? Otóż to wynika z tego, że chcąc wprowadzić tę ustawę, bardzo trudną, musieliśmy wcześniej przeprowadzić różnego rodzaju konsultacje. To były konsultacje ze środowiskami gospodarczymi, ze środowiskami samorządowymi, z importerami, z producentami. I wywiązała się dosyć obszerna dyskusja na temat tego, kto jest w stanie lepiej to zrobić: Czy właśnie ci, którzy się tym zajmują, to znaczy ci, którzy produkują opakowania, ci, którzy napełniają te opakowania, i wreszcie ci, którzy je później przerabiają, składują, odzyskują bądź prowadzą selektywną zbiórkę, czy też lepiej zrobią to fundusze ekologiczne? W tej dyskusji po prostu zawarliśmy kompromis, jest to rozwiązanie kompromisowe. Przede wszystkim odpowiedzialni za to będą producenci i importerzy. To na nich spocznie główny obowiązek realizacji zadań odzysku i recyklingu, to oni będą za to odpowiedzialni. Jeżeli oni się z tego nie wywiążą, to uzupełnieniem tej ustawy są opłaty produktowe. I wówczas, jak sądzę, te opłaty produktowe powinny być nieco wyższe, stanowić nieco wyższe obciążenie aniżeli w przypadku realizacji tego obowiązku przez samodzielne podmioty czy też przez organizacje działające w ich imieniu.</u>
          <u xml:id="u-313.3" who="#MarekMichalik">Jedno z zasadniczych pytań, które się pojawiało: Dlaczego tą ustawą nie objęliśmy paliw, to znaczy dlaczego nie ma opłat produktowych dla paliw i makulatury? Odpowiedź jest dość złożona, jako że, po pierwsze, paliwa to nie tylko paliwa płynne, ale także paliwa stałe, takie jak węgiel, i wiemy dobrze, że w tej chwili odbywa się restrukturyzacja sektora przemysłu węgla kamiennego i nie ma takiej możliwości, abyśmy szybko, w jakiejś bliskiej perspektywie mogli dodatkowo jeszcze obciążyć ten surowiec opłatą produktową i aby to było zyskowne i ekonomicznie uzasadnione. Poza tym te koszty, które wiązałyby się z obciążeniem paliw opłatą produktową, byłyby niepomiernie wyższe od tych, które zostały w tej ustawie przedstawione. Jeżeli mówimy, że efekt ekologiczny tej ustawy to jest około 1 mld zł, to gdybyśmy obciążyli niewielkim nawet „zielonym” podatkiem paliwa, to byłoby to około 1,5 mld zł. Nie było w tym wypadku zgody ze strony Ministerstwa Finansów, żeby wprowadzać dodatkowy podatek do istniejącej już akcyzy. Nie było również zgody na to, żeby w ramach istniejącej akcyzy wydzielić niewielką część akcyzy, która mogłaby wpływać do funduszy, a następnie zasilać działania na rzecz zmniejszenia niskiej emisji. To jest również kompromis, który zawarliśmy. Jeżeli chodzi o makulaturę, to tłumaczyłem w swoim wystąpieniu, że objęliśmy te produkty, dla których wprost są rozporządzenia bądź dyrektywy, które dawały nam pewien placet do tego, by występować o obciążenie opłatami produktowymi tych odpadów z tych produktów. Natomiast w przypadku makulatury nie ma tutaj żadnych norm w Unii Europejskiej. Odzysk, który istnieje w tej chwili - poseł Górny chyba o tym mówił - około 30% w skali kraju, nie jest zbyt niski. Należy więc uznać, że w tej chwili na tym etapie, żeby w ogóle wprowadzić tę ustawę, musieliśmy zrezygnować z kilku produktów. I to jest trzeci produkt, z którego zrezygnowaliśmy, choć łącznie z wydawcami podjęliśmy inicjatywę, żeby zorganizować coś poza ustawą, co mogłoby funkcjonować na zasadzie pewnego programu pilotażowego, dobrowolnego, nieobciążonego rygorami ustawy.</u>
          <u xml:id="u-313.4" who="#MarekMichalik">Chciałbym odpowiedzieć dokładnie na pytania pana posła Bogumiła Borowskiego, który jest na sali. Rzeczywiście jest tak, że w tej ustawie odwołujemy się do innych projektów. Wynika to jednak z bardzo prostego faktu. Przebudowujemy całe ustawodawstwo z zakresu ochrony środowiska i nie ma takiej możliwości, żeby w jednej ustawie nie odwoływać się do drugiej. Czasem oczywiście to wprowadza w błąd i wszyscy ci, którzy mówili o tym, że trzeba bardzo pilnie i ściśle koordynować prace nad wszystkimi projektami, mają naturalnie rację.</u>
          <u xml:id="u-313.5" who="#MarekMichalik">Było wiele pytań o to, dlaczego tak późno owe projekty trafiły do Wysokiej Izby, że powinny trafić wcześniej, pod koniec 1999 r. Tak i nie. Myślę, że były różne terminy, różne terminy znamy. Jesteśmy być może nieco opóźnieni, ale na pewno nie na tyle, żeby nie zdążyć skończyć tego projektu do końca roku.</u>
          <u xml:id="u-313.6" who="#MarekMichalik">Jeśli chodzi o określenia, pan poseł sugerował, że powinno być użyte inne sformułowanie, np. „muszą” bądź „mają obowiązek”. Chcę powiedzieć, że z punktu widzenia technik legislacyjnych i pewnego rodzaju słowotwórstwa oznacza to zupełnie to samo.</u>
          <u xml:id="u-313.7" who="#MarekMichalik">Chciałbym też powiedzieć, że prawo unijne nie mówi o tym, jakie mamy zastosować w Polsce mechanizmy ekonomiczne: czy to będą opłaty produktowe, czy to będą opłaty depozytowe, czy to będą zielone podatki, czy będą to opłaty emisyjne, które już mamy, czy też jeszcze jakieś inne. Z tego punktu widzenia nie robimy transpozycji instrumentów ekonomicznych z Unii Europejskiej do prawodawstwa polskiego, bo takich w prawodawstwie unijnym po prostu nie ma. Unia na ten temat milczy i mówi jedynie, że należy stosować tego typu mechanizmy, ale pozostawia swobodę krajom członkowskim, żeby ustaliły sobie, które to będą mechanizmy.</u>
          <u xml:id="u-313.8" who="#MarekMichalik">Jeśli chodzi o koszty ogólnospołeczne, to myśmy je przedstawili. Dla gospodarstw domowych są one niewielkie: 0,5% - tak obliczyliśmy w przypadku opakowań. W przypadku, gdyby to były paliwa, koszty te byłyby prawdopodobnie wyższe.</u>
          <u xml:id="u-313.9" who="#MarekMichalik">Pan poseł Borowski wyrażał obawę, czy nie będzie tak, że przedsiębiorstwa, które będą w organizacji i które będą organizowały tę zbiórkę i odzysk w ramach organizacji, czy dla nich nie będzie wygodniej płacić opłat produktowych. Otóż jest to bardzo ważna rzecz, na którą zwracał uwagę pan prof. Orłowski w trakcie prac nad tą ustawą, że te opłaty produktowe muszą być precyzyjnie określone i ściśle skorelowane z kosztami, jakie będą ponosić organizacje w związku z odzyskiem, recyklingiem, zbiórką. Moim zdaniem wysokość tych opłat produktowych powinna być nieco wyższa, żeby większość była zbierana raczej przez organizacje, które będą działać w imieniu podmiotów gospodarczych, czyli importerów i producentów.</u>
          <u xml:id="u-313.10" who="#MarekMichalik">Sprawozdawczość producentów jest bardzo potrzebna i myślę, że te wątpliwości są nie do końca zasadne. Zresztą o tę sprawozdawczość bardzo wyraźnie występowało Ministerstwo Finansów i my zgadzamy się z opinią, że tutaj jest ona potrzebna.</u>
          <u xml:id="u-313.11" who="#MarekMichalik">Wiele pytań dotyczyło tego, czy wojewódzkie inspektoraty ochrony środowiska podołają tym narzuconym przez tę ustawę obowiązkom, bo dochodzą kolejne obowiązki i może to być zbyt wielkie obciążenie. Konsultowaliśmy tę sprawę z głównym inspektorem ochrony środowiska i wydaje się, że są jeszcze możliwości, żeby wojewódzkie inspektoraty, co prawda ubogie w etaty i słabo opłacane, ale mające możliwości, żeby te niewielkie obowiązki sprawdzania jeszcze wykonywać. Będą one kontrolować tak samo, jak to robią przy okazji opłat emisyjnych. Nie będzie w tym przypadku żadnej innej kontroli.</u>
          <u xml:id="u-313.12" who="#MarekMichalik">Pan poseł Madej wyrażał zdziwienie, że są to oddzielne ustawy. Wyjaśniam, że gdyby nie było tego podziału na oddzielne ustawy, to byłoby nam niezmiernie trudno, tę dotyczącą opłat produktowych i opłat depozytowych ustawę przeprowadzić przez rząd. Gdybyśmy te rozwiązania spróbowali umieścić w ustawie o ochronie środowiska, to ja z kolei wyrażam swoją wątpliwość, czy dziś ta ustawa byłaby już po pierwszym czytaniu - a jest - dlatego że te rozwiązania wzbudzały bardzo wiele kontrowersji.</u>
          <u xml:id="u-313.13" who="#MarekMichalik">Czemu tak późno ta ustawa trafiła do Sejmu? Wyjaśniałem, że - my zresztą na bieżąco informowaliśmy Komisję Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, jakie są postępy w tych sprawach i jakie są problemy - może zbyt późno, ale w tej chwili bardzo się cieszymy, że ona już jest w parlamencie.</u>
          <u xml:id="u-313.14" who="#MarekMichalik">Pan poseł Rzymełka i pan poseł Madej mówili o konieczności wzmacniania inspekcji, zwracali uwagę na sprawy związane być może z potrzebą objęcia przepisami tej ustawy kwestii np. karoserii czy też zużytych, zepsutych samochodów. W tym przypadku także nie było dyrektywy i dyrektywa, o ile wiemy, będzie w 2001 r. Będzie to pewna podstawa, żeby dokonywać kolejnych zmian, dlatego że te ustawy mają charakter otwarty i powinny być one w przyszłości poszerzane o inne produkty. Być może powinno się zmierzać w tym kierunku, żeby kolejne opłaty produktowe zastępowały nie do końca dobrze widziane i nie do końca szczelne istniejące opłaty emisyjne.</u>
          <u xml:id="u-313.15" who="#MarekMichalik">Chciałbym odpowiedzieć także na pytania pana przewodniczącego Czesława Śleziaka, który poruszył zasadnicze kwestie, mówiąc o nowych instrumentach ekonomicznych i popierając potrzebę ich wprowadzenia. Przywołał tutaj wystąpienie pana prof. Tomasza Żylicza, który był jednym z twórców tej ustawy, za co jesteśmy mu wdzięczni. Nie do końca możemy się zgodzić z tym, że są to systemy dobrowolne, panie przewodniczący, bo one chyba nie do końca będą dobrowolne. W pewnym sensie tak, ale wydaje się, że niewielu przedsiębiorców wykorzysta sposobność, którą daje ustawa, by stworzyć własny system odzysku, recyklingu i zbiórki, dlatego że nie będzie się to opłacało. Raczej będą powstawały większe organizacje, które będą działały w imieniu producentów. Czy na początku będą one w stanie realizować limity, które ustalimy, które zostaną wskazane w rozporządzeniu? Sądzę, że tak, dlatego że okres dojścia wyznaczony jest do 2007 r. i co roku będzie się to zmieniało o kolejny limit. W pierwszym roku zostaną one ustawione niżej, ale w drugim roku będzie już można ustawić nieco wyżej i tak aż do 2007 r. Wyjaśniam tę datę - rok 2007. To jest termin, który nie jest obowiązujący w związku z dyrektywą, to jest okres przejściowy, o który Polska wystąpiła w procesie akcesji do Unii Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-313.16" who="#MarekMichalik">Jeżeli chodzi o recykling organiczny, jest już odpowiednia poprawka w ustawie o odpadach i tam znalazła się definicja.</u>
          <u xml:id="u-313.17" who="#MarekMichalik">Wreszcie najważniejsze, moim zdaniem, pytanie, na które niestety nie potrafię do końca udzielić odpowiedzi. Skąd wziąć pieniądze, ok. 40 mld euro, na dostosowanie się do norm istniejących w Unii Europejskiej? Efekt ekologiczny tej ustawy to jest około 1 mld zł. Gdyby były paliwa, jak podkreślam, byłoby około 2,5 mld, ale w tej chwili na inwestycje w ochronie środowiska wydajemy ok. 9 mld zł rocznie. Pokazuje to, łatwo sobie obliczyć, ile potrzeba czasu, żeby osiągnąć limit 40 mld euro.</u>
          <u xml:id="u-313.18" who="#MarekMichalik">Sądzę, że istotnym rozwiązaniem będą pieniądze strukturalne, dlatego że w tej chwili te przedakcesyjne są niewielkie i stanowią około 6% wszystkich inwestycji, a tamte będą prawdopodobnie znacznie większe.</u>
          <u xml:id="u-313.19" who="#MarekMichalik">Chciałbym podziękować wszystkim posłom, posłowi Rzymełce, pani poseł Zofii Krasickiej-Domce, panu posłowi Nyczowi, panu posłowi Tadeuszowi Wronie, panu posłowi Lewandowskiemu, panu posłowi Szewcowi, który bardzo zachęcał do wprowadzenia opłat za paliwa. Nie jest to możliwe na tym etapie.</u>
          <u xml:id="u-313.20" who="#MarekMichalik">Chciałbym przejść do ostatnich wystąpień, do ostatnich pytań. Pan poseł Misztal pytał, czy nie będzie kosztów w związku z wprowadzeniem całego systemu. Chcę odpowiedzieć, że oczywiście te koszty są w ustawie przedstawione. Są one podzielone na koszty rzeczowe i koszty osobowe dla poszczególnych marszałków oraz dla Ministerstwa Środowiska. Tutaj jednak mówimy raczej o tych kosztach, które są związane z budżetem państwa. Będą oczywiście także i inne koszty, dlatego że producenci, którzy zechcą sami zawiązać tę organizację, muszą te koszty ponieść na początku sami. I oni będą je ponosić.</u>
          <u xml:id="u-313.21" who="#MarekMichalik">Czy możliwa jest w związku z wprowadzeniem tego systemu pomoc Unii Europejskiej? Obecnie kilka przedsięwzięć jest zakwalifikowanych do funduszu ISPA, a mianowicie pewne przedsięwzięcia związane z gospodarką odpadami. A więc mogę odpowiedzieć, że pośrednio tak. Jednak większość państw budujących te systemy ekonomiczne w zakresie ochrony środowiska raczej, moim zdaniem, nie otrzymywała pieniędzy unijnych.</u>
          <u xml:id="u-313.22" who="#MarekMichalik">Pan poseł Stanibuła mówił o tym, że niepożądane jest składowanie odpadów niebezpiecznych, i pytał, kto w sytuacji, gdy nagle się okaże, że odpady niebezpieczne znajdują się w jakimś miejscu, będzie tę sprawę prowadził i interweniował. Odpowiadam: Inspekcja Ochrony Środowiska. To ona będzie za to odpowiedzialna, gdy okaże się, że ni z tego, ni z owego mamy jakieś nierejestrowane odpady, które nie mają żadnego potwierdzenia ani u marszałka, ani w gminach nikt o nich nie wie.</u>
          <u xml:id="u-313.23" who="#MarekMichalik">Czy duże placówki się wzbraniają przed opłatami depozytowymi? Otóż w moim przekonaniu duże placówki się nie wzbraniają. Przecież wszyscy znamy duże hipermarkety. Obecnie nie ma tam żadnego problemu, jeżeli chodzi o oddawanie na przykład opakowań szklanych. Wszystkie są wyposażone w takie miejsca, gdzie się zwraca opakowania szklane.</u>
          <u xml:id="u-313.24" who="#MarekMichalik">Jest inne obciążenie — tutaj już odpowiadam panu posłowi Maniurze — placówki handlowe o powierzchni większej niż 2 tys. m2 będą musiały prowadzić selektywną zbiórkę odpadów wytwarzanych na miejscu bądź pochodzących z tych produktów, które są w tym miejscu skupowane. Sądzę, że pod tym względem dla tych dużych marketów też nie będzie większego problemu z tym, żeby organizowały w ramach swoich środków taką właśnie selektywną zbiórkę. Do tego rozwiązania zachęcają nas niektórzy fachowcy z Unii Europejskiej, mówiąc, że hipermarkety, supermarkety wymknęły się na Zachodzie spod wszelkiej kontroli; będąc olbrzymią siłą, są obecnie poza wszelką kontrolą i możliwością wprowadzenia tam różnego rodzaju mechanizmów. Myślę, że jesteśmy w takim momencie, kiedy w Polsce możemy to jeszcze zrobić, bo ta siła hipermarketów nie jest jeszcze wszechobejmująca.</u>
          <u xml:id="u-313.25" who="#MarekMichalik">Pan poseł Stanibuła pytał jeszcze, czy konieczna jest ta statystyka i sprawozdawczość. Są one rzeczywiście dość mocno rozbudowane. Odpowiadam: To wynika z dyrektyw. To, co wprowadzamy, wynika z dyrektyw i z konieczności, by nasz kraj przedstawiał sprawozdania z realizacji tego, co jest zapisane także w dyrektywach, z postępu w tym względzie.</u>
          <u xml:id="u-313.26" who="#MarekMichalik">Pan poseł Nowicki, ale także wcześniej pan poseł Wrona, pytał o obowiązki marszałka, o to, czy nienadmiernie obciążamy marszałka. Te 0,5% odpisu z opłat produktowych, bo tyle pozostanie u marszałka na działalność, to jest rzeczywiście dosyć mało. Chcę jednak podkreślić, że po raz pierwszy wprowadzamy tego typu mechanizm. Wcześniej marszałkowie prowadzili tylko rachunki redystrybucyjne, ale nic z tego tytułu nie mieli dla siebie.</u>
          <u xml:id="u-313.27" who="#MarekMichalik">W ostatnim czasie pan marszałek Nawara w imieniu części samorządowej Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego wystąpił o to, żebyśmy bardzo poważnie rozważyli, czy w nowej ustawie o ochronie środowiska nie wprowadzić takiego rozwiązania, zgodnie z którym ok. 2–3% opłat emisyjnych, wszystkich opłat, które są redystrybuowane poprzez urząd marszałkowski, pozostawałoby w kasie marszałka.</u>
          <u xml:id="u-313.28" who="#MarekMichalik">I wreszcie, jeżeli chodzi o wywóz opakowań - także pytał pan poseł Nowicki, dlaczego - to też odpowiedź jest taka, że jest to normowane dyrektywami.</u>
          <u xml:id="u-313.29" who="#MarekMichalik">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Serdecznie dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-313.30" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-314">
          <u xml:id="u-314.0" who="#JanKról">Dziękuję bardzo panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-314.1" who="#JanKról">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-314.2" who="#JanKról">Marszałek Sejmu, po zasięgnięciu opinii Prezydium Sejmu, proponuje, aby Sejm skierował rządowe projekty ustaw: o opakowaniach i odpadach opakowaniowych, zawarty w druku nr 1887, i o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej, zawarty w druku nr 1934, do Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa w celu rozpatrzenia.</u>
          <u xml:id="u-314.3" who="#JanKról">W dyskusji zgłoszono wniosek o dodatkowe skierowanie obu projektów ustaw do Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej oraz do Komisji Małych i Średnich Przedsiębiorstw.</u>
          <u xml:id="u-314.4" who="#JanKról">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycje przyjął.</u>
          <u xml:id="u-314.5" who="#JanKról">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-314.6" who="#JanKról">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 27. porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o Trybunale Konstytucyjnym oraz ustawy o zmianie ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (druki nr 1928 i 1951).</u>
          <u xml:id="u-314.7" who="#JanKról">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Marka Markiewicza.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-315">
          <u xml:id="u-315.0" who="#MarekMarkiewicz">Panie Marszałku! Panie Prezesie! Wysoka Izbo! 14 kwietnia Sejm przyjął ustawę o zmianie ustawy o Trybunale Konstytucyjnym oraz o zmianie ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych, przyjmując niemal w całości komisyjny projekt przygotowany przez Komisję Sprawiedliwości i Praw Człowieka w porozumieniu z Trybunałem Konstytucyjnym, zgłoszony do laski marszałkowskiej w październiku roku poprzedniego.</u>
          <u xml:id="u-315.1" who="#MarekMarkiewicz">Przypomnę, że nowelizacja miała dotyczyć: precyzowania przepisów dotyczących skargi konstytucyjnej, terminu dla rzecznika praw obywatelskich do zajęcia stanowiska w sprawie będącej przedmiotem sprawy rozpoznawanej przez Trybunał, usunięcia oczywistego błędu legislacyjnego w art. 59, wreszcie grupy przepisów dotyczących statusu sędziów Trybunału Konstytucyjnego. Tylko ta problematyka zainteresowała Wysoki Senat, który w sprawie ustawy z 14 kwietnia podjął uchwałę w dniu 11 maja tego roku, w trzech punktach na pięć zajmując się właśnie statusem sędziów Trybunału Konstytucyjnego.</u>
          <u xml:id="u-315.2" who="#MarekMarkiewicz">Przypomnę, że ta sprawa nie miała szczęścia w dotychczasowym rozwoju ustawodawstwa. W pierwotnym kształcie ustawy o Trybunale Konstytucyjnym sędziowie Trybunału, jedyni sędziowie podlegający systemowi kadencyjnemu, nie posiadali prawa, które posiadali inni sędziowie na podstawie ustawy o ustroju sądów powszechnych, a mianowicie prawa do przejścia w stan spoczynku po zakończeniu pracy czy w tym wypadku kadencji. Nowelizacja ustawy o ustroju sądów powszechnych z sierpnia 1997 r. w połowie przyznała im to prawo, warunkując je osiągnięciem wieku przewidzianego dla innych sędziów bądź dając termin 5 lat przed osiągnięciem wieku emerytalnego. Kolejna nowelizacja przyznała wreszcie sędziom Trybunału Konstytucyjnego prawo do uzyskania statusu sędziów w stanie spoczynku, wszelako uzależniała nabycie uprawnień płacowych, emerytalnych, prawa do uposażenia od osiągnięcia wieku 65 lat.</u>
          <u xml:id="u-315.3" who="#MarekMarkiewicz">Komisja Sprawiedliwości i Praw Człowieka wyszła z założenia, że niedobra jest taka sytuacja, kiedy sędziowie Trybunału Konstytucyjnego, najwyższego organu rozpoznającego sprawy o najwyższej wadze w państwie, trwaliby w stanie niepewności bądź też po zakończeniu kadencji musieliby szukać zatrudnienia, pracować do momentu uzyskania wieku emerytalnego, gdyż nie w każdym przypadku obowiązywać by mogła norma z art. 6 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, gwarantująca powrót na stanowisko poprzednio zajmowane bądź równorzędne.</u>
          <u xml:id="u-315.4" who="#MarekMarkiewicz">Reasumując, Sejm jednoznacznie stwierdził, że sędziowie Trybunału Konstytucyjnego winni uzyskiwać prawo do przejścia w stan spoczynku po zakończeniu kadencji wraz ze wszystkimi z tym związanymi uprawnieniami płacowymi. Zdaniem Sejmu ma to podkreślać status i Trybunału, i jego sędziów. Tę zasadę zakwestionował Senat, proponując skreślenie zarówno przepisu przeniesionego z ustawy o ustroju sądów powszechnych do ustawy o Trybunale o prawie przejścia w stan spoczynku po ukończeniu kadencji, jak i przepisu, który w drugiej nowelizacji z 1997 r. uzależnia uzyskanie prawo do uposażenia od osiągnięcia lat 65, i wreszcie rozciągnięcie tego uprawnienia, co ma miejsce w art. 3, także na sędziów Trybunału Konstytucyjnego, którzy - jak mówi art. 3 - są sędziami pozostającymi w stanie spoczynku.</u>
          <u xml:id="u-315.5" who="#MarekMarkiewicz">Komisja Sprawiedliwości i Praw Człowieka argumentacji Senatu, ale także - trzeba powiedzieć - tonu debaty nad uprawnieniami i statusem sędziów Trybunału Konstytucyjnego nie akceptuje i rekomenduje Wysokiej Izbie odrzucenie poprawek z pkt. 1, 4 i 5, a więc dotyczących statusu sędziów Trybunału Konstytucyjnego.</u>
          <u xml:id="u-315.6" who="#MarekMarkiewicz">Dwa punkty uchwały Senatu dotyczą spraw, które można by nazwać legislacyjnymi bądź redakcyjnymi. Oto Senat w pkt. 2 swojej uchwały proponuje, by w art. 1 pkt 2 ust. 3 po wyrazach „wydaniem orzeczenia” dodać sformułowanie „przez Trybunał”. Komisja po analizie tej propozycji doszła do przekonania, że inny organ poza Trybunałem orzeczeń w tym przedmiocie wydawać nie może, przeto dodatek ten uznała za zbędny, zatem tę poprawkę Senatu proponuje odrzucić.</u>
          <u xml:id="u-315.7" who="#MarekMarkiewicz">Senat w pkt. 3 swojej uchwały proponuje, by w art. 1 pkt 4 po wyrazie „zażalenie” dodać wyrazy „na postanowienie o odmowie nadania skardze dalszego biegu”. Aczkolwiek jest to jedyna sytuacja, w której ustawa o Trybunale przewiduje zażalenie, jednakże uznajemy, że dla czystości konstrukcji, nie wnikając w stosowalność przepisów procedury, poprawkę tę, która precyzuje zapis, można przyjąć. Tę jako jedyną Wysokiej Izbie rekomendujemy do przyjęcia. W sumie Komisja Sprawiedliwości i Praw Człowieka w dalszym ciągu zwraca się do Wysokiej Izby o podtrzymanie tego, co jest walorem całej nowelizacji, a mianowicie myśli o zapewnieniu spokoju, niezależności i niezawisłości sędziom Trybunału, przeto i całemu Trybunałowi. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-315.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-316">
          <u xml:id="u-316.0" who="#JanKról">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-316.1" who="#JanKról">Sejm podjął decyzję o wysłuchaniu w dyskusji nad tym punktem porządku dziennego 5-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i kół.</u>
          <u xml:id="u-316.2" who="#JanKról">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-316.3" who="#JanKról">Proszę o zabranie głosu pana posła Krzysztofa Śmieję w imieniu klubu AWS.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-317">
          <u xml:id="u-317.0" who="#KrzysztofŚmieja">Panie Marszałku! Szanowni Państwo! W imieniu Klubu Parlamentarnego Akcji Wyborczej Solidarność mam zaszczyt przedstawić stanowisko wobec uchwały Senatu z 11 maja 2000 r. Uchwała ta została podjęta w odniesieniu do ustawy o zmianie ustawy o Trybunale Konstytucyjnym oraz ustawy o zmianie ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych z 1997 r. Uchwała ta oraz stanowisko komisji zostały przedstawione Wysokiej Izbie w drukach nr 1928 i 1951. Przypomnę, że Senat zgłosił w uchwale 5 poprawek i - tak jak mój przedmówca wspomniał - Komisja Sprawiedliwości i Praw Człowieka z tych 5. poprawek zaproponowała cztery odrzucić, a jedną przyjąć. Stanowisko Akcji Wyborczej Solidarność jest takie samo.</u>
          <u xml:id="u-317.1" who="#KrzysztofŚmieja">Jeżeli chodzi o poprawkę pierwszą, jesteśmy zdania, że ranga Trybunału Konstytucyjnego, autorytet tego sądu, a zwłaszcza sędziów, którzy tam orzekają, wymaga przyjęcia takich rozwiązań jak te, które są zaproponowane w art. 1 ustawy sejmowej. Odmienne rozwiązanie jest sprzeczne albo też częściowo koliduje z tym, co dotyczy przedstawicieli innych sądów, np. Sądu Najwyższego czy też sądów powszechnych, bowiem tam obowiązuje reguła, że po upływie czasu pracy przechodzi się w stan spoczynku. Z tąże propozycją Sejmu - i jednocześnie przeciwnie do poglądów Senatu - koresponduje także punkt widzenia taki, iż sędziowie Trybunału Konstytucyjnego, którzy zdecydują się na powrót do pracy w zawodzie uprzednio wykonywanym, z tego prawa do stanu spoczynku nie będą mogli skorzystać. Jak powiedziałem, tej poprawki nasz klub nie popiera, wnosi o jej odrzucenie.</u>
          <u xml:id="u-317.2" who="#KrzysztofŚmieja">Jeżeli chodzi o poprawkę drugą, to - jak również wspomniał mój przedmówca - ma ona charakter, powiedziałbym, doprecyzowujący i wiąże się z art. 39 ust. 3. Polega ona na dodaniu wyrazów: przez trybunał. W istocie z treści całego art. 39 wynika, iż te uprawnienia są wyłącznie przywilejem Trybunału Konstytucyjnego, wobec tego nie ma potrzeby, aby jeszcze w tym przepisie eksponować to dodatkowo.</u>
          <u xml:id="u-317.3" who="#KrzysztofŚmieja">Z tymi dwoma poprawkami, a na pewno z pierwszą poprawką, korespondują poprawki czwarta i piąta. Czwarta poprawka, której również mój klub nie będzie popierał, będzie wnosił o jej odrzucenie, zmierza do tego, aby skreślić art. 2 ustawy, i chodzi w niej o skreślenie w art. 7 ustawy o zmianie ustawy o ustroju sądów powszechnych, tej ustawy z 1997 r., zdania drugiego, co jest oczywiste i relatywne, gdy wziąć pod uwagę tę konstrukcję wynikającą z art. 1. Rzecz również wiąże się z poprawką ostatnią, piątą, z której wynika, iż prawa do stanu spoczynku i związane z prawem do stanu spoczynku dotyczą także sędziów, którzy te uprawnienia już nabyli.</u>
          <u xml:id="u-317.4" who="#KrzysztofŚmieja">Wreszcie, jeżeli chodzi o pominiętą przeze mnie poprawkę trzecią, mój klub wnosi o jej przyjęcie. Poprawka trzecia ma charakter formalny. Aczkolwiek jasne jest, że poprawka ta wiąże się z zażaleniem na postanowienie o odmowie nadania skardze dalszego biegu, i w istocie jest to jedyny przypadek w ustawie o Trybunale Konstytucyjnym, to jednak wydaje się, że dla zupełnej przejrzystości lepiej takie rozwiązanie w art. 48 przyjąć.</u>
          <u xml:id="u-317.5" who="#KrzysztofŚmieja">Biorąc pod uwagę powyższe, reasumując, jeszcze raz podkreślam, iż co do poprawek: pierwszej, drugiej, czwartej i piątej, nasz klub będzie wnosił o ich odrzucenie, natomiast co do poprawki trzeciej - o jej przyjęcie. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-317.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-318">
          <u xml:id="u-318.0" who="#JanKról">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-318.1" who="#JanKról">Proszę o zabranie głosu pana posła Kazimierza Działochę w imieniu klubu SLD.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-319">
          <u xml:id="u-319.0" who="#KazimierzDziałocha">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Klub Parlamentarny SLD podtrzymuje stanowisko, jakie zajął w sprawie nowelizacji ustawy o Trybunale Konstytucyjnym w trakcie jej pierwszego czytania i ostatecznie w głosowaniu nad ustawą w dniu 11 maja br. Jest ono zbieżne ze stanowiskiem Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka, przedstawionym przed chwilą przez pana posła sprawozdawcę, w sprawie poprawek Senatu do tej ustawy - stanowiskiem odrzucającym, z wyjątkiem jednej poprawki o charakterze technicznym, wszystkie pozostałe poprawki Senatu.</u>
          <u xml:id="u-319.1" who="#KazimierzDziałocha">To stanowisko klubu uzasadnione jest tym, że żaden z pięciu argumentów, które w imieniu klubu przedstawiłem na 64. posiedzeniu Sejmu w trakcie pierwszego czytania projektu ustawy, popierając go m.in. w części dotyczącej statusu sędziego Trybunału Konstytucyjnego, nie został przekonująco podważony przez Senat. Potwierdza to lektura stenogramu z 58. posiedzenia Senatu. Trzeba było sięgnąć do stenogramu. Wysoka Izba Senatu, inaczej niż w dotychczasowej praktyce, przesłała do Sejmu swoją uchwałę zawierającą poprawki do ustawy bez żadnego objaśnienia ich treści i zwięzłego uzasadnienia.</u>
          <u xml:id="u-319.2" who="#KazimierzDziałocha">Panie Marszałku! Jest to być może początek nowej praktyki, która nie ułatwi rozpatrywania poprawek Senatu do ustaw.</u>
          <u xml:id="u-319.3" who="#KazimierzDziałocha">Ze stenogramów Senatu wynika, że odniósł się on dokładniej tylko do jednej przesłanki, która legła u podstawy ustawy z 11 maja, mianowicie tej, że sędziowie Trybunału Konstytucyjnego po zakończeniu swojej kadencji, co podkreślałem na 64. posiedzeniu Sejmu, mają istotne ograniczenia, nie tylko faktyczne, wykonywania innych zawodów prawniczych, w szczególności adwokata, radcy prawnego, notariusza. Senatorowie temu przeczą i nie widzą żadnych przeszkód wykonywania przez sędziego w stanie spoczynku tego rodzajów zawodów prawniczych. Jest jednak inaczej niż sądzą.</u>
          <u xml:id="u-319.4" who="#KazimierzDziałocha">Stosunkowo niedawno, by skracać swoją argumentację, przypomnę, pan prezes Trybunału Konstytucyjnego nie zezwolił sędzi Trybunału Konstytucyjnego w stanie spoczynku wykonywać opłacalnego zawodu notariusza. Musiała zadowolić się przyjęciem uposażenia sędziego w stanie spoczynku nieporównanie, jeśli idzie o korzyści, gorszego od tego, jaki daje wykonywany zawód notariusza.</u>
          <u xml:id="u-319.5" who="#KazimierzDziałocha">Sędzia w stanie spoczynku, nie będąc profesorem prawa, nie będzie mógł niekiedy wrócić do wykonywanego wcześniej zawodu tak jak w tym przypadku lub ze względu na swoją działalność w Trybunale Konstytucyjnym. Nie będzie mógł wykonywać go w pełnym zakresie. Nie tylko względem czy w stosunku do Trybunału Konstytucyjnego, np. w związku z instytucją skargi konstytucyjnej. Potwierdził to m.in. minister Niemcewicz na posiedzeniu Senatu, zabierając głos w tej sprawie. Na stronie 45 stenogramu Senatu można znaleźć szczegółowy wywód na ten temat.</u>
          <u xml:id="u-319.6" who="#KazimierzDziałocha">Pobieranie uposażenia przez sędziego w stanie spoczynku z chwilą zakończenia kadencji senatorowie oceniają w ostrych słowach. Nazywają to niesłusznym przywilejem, a sędziów pobierających uposażenie - młodymi rentierami. Są to głęboko nieuzasadnione opinie, które nie są oparte na merytorycznym rozpatrzeniu przesłanek ustawy. Są oparte, co wynika z treści wypowiedzi senatorów, na niezrozumiałej w tym przypadku niechęci do sędziów Trybunału Konstytucyjnego i samego Trybunału Konstytucyjnego. Temu Trybunałowi odmawia się przymiotu sądu konstytucyjnego, a jego członkom statusu i charakteru sędziowskiego. Czyta się w stenogramie, że w Trybunale Konstytucyjnym nie ma sędziów, lecz są ludzie związani z innymi zawodami prawniczymi, pochodzący z wyboru politycznego, który to wybór kreuje tych sędziów z osób o jawnej orientacji politycznej. I w tym wypadku musiał interweniować w debacie minister sprawiedliwości, mówiąc, że sędziowie Trybunału Konstytucyjnego, owszem, są sędziami, prawnikami o najwyższych kwalifikacjach, cytuję tu zdanie pana ministra, którzy w karierze prawniczej osiągnęli najwyższy z możliwych szczebli, mogą także zasiadać w Sądzie Najwyższym.</u>
          <u xml:id="u-319.7" who="#KazimierzDziałocha">Kończąc, chcę powiedzieć, że Klub Parlamentarny SLD, który nieraz nie był do końca usatysfakcjonowany orzeczeniami Trybunału Konstytucyjnego, do takich zarzutów jak te, które usłyszeliśmy w Senacie, nigdy się nie uciekał, co najważniejsze jednak, nie znaleźliśmy w stanowisku Senatu w sprawie przedmiotowej ustawy niczego, co mogłoby zrewidować stanowisko klubu wcześniej prezentowane.</u>
          <u xml:id="u-319.8" who="#KazimierzDziałocha">Będziemy głosować za odrzuceniem 1., 2., 4. i 5. poprawek Senatu, a za przyjęciem poprawki 3. Dziękuję uprzejmie za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-319.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-320">
          <u xml:id="u-320.0" who="#JanKról">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-320.1" who="#JanKról">Proszę o zabranie głosu pana posła Tadeusza Zielińskiego w imieniu klubu Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-321">
          <u xml:id="u-321.0" who="#TadeuszJacekZieliński">Panie Marszałku! Panowie Prezesi! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Unii Wolności głosując za ustawą, do której odnoszą się rozpatrywane poprawki Senatu, uważa, iż zawarte w niej rozwiązania merytoryczne są zasadne. W związku z tym mój klub będzie bronił tych norm podczas jutrzejszego głosowania.</u>
          <u xml:id="u-321.1" who="#TadeuszJacekZieliński">Podobnie jak pan poseł prof. Działocha zadałem sobie trud przeczytania stenogramu z debaty w Senacie i, podobnie jak mój przedmówca, muszę wyrazić zdziwienie, a nawet konsternację z powodu tonu tej debaty i słów, które tam padły. Jeśli Wysoka Izba pozwoli, to zacytuję niektóre passusy z tego stenogramu, na przykład na stronie 40. pojawiają się takie sformułowania: sędziowie Trybunału Konstytucyjnego są swoistymi sędziami, ich sytuacja wynika z wyborów dokonanych przez Sejm, z pewnych wyborów politycznych. Normalny sędzia jest nieusuwalny, a sędziowie Trybunału Konstytucyjnego orzekają w ramach kadencji, dlatego też wprowadzenie automatu, jak było proponowane w przedłożeniu, polegającego na tym, by niezależnie od wieku sędziowie zachowywali uprawnienia wynikające ze stanu spoczynku, jest według nas niezasadne. To są słowa senatora przedkładającego stanowisko odnośnej komisji senackiej. Dalej, w tym samym tonie, pojawiają się zestawienia Trybunału Konstytucyjnego z Trybunałem Stanu, a takie zestawienie jest w zupełności nieadekwatne chociażby ze względu na ciężar materiału, jaki Trybunał Konstytucyjny rozpatruje, i intensywność pracy jego sędziów. Pojawia się jednak i takie kuriozalne stwierdzenie: Inaczej by było, gdyby sędziowie konstytucyjni mieli inny status, gdyby rzeczywiście byli nieusuwalni, gdyby ich wybór nie był polityczny, ale wybór polityczny kreuje często tych sędziów z osób o jawnej orientacji politycznej. Mimo że ustawa mówi, iż są w swoim orzekaniu niezawiśli, to zważmy, że orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego rzadko bywają jednomyślne. Bardzo często jesteśmy tego świadkami w naszych debatach. Podnosiliśmy tę sprawę w dyskusji nad sprawozdaniem Trybunału, bo zdarza się tak, że w przypadkowo dobranym składzie jedna osoba zajmuje stanowisko, wobec którego inne są wręcz przeciwstawne, z senatorem - i tu pada nazwisko - myśleliśmy nawet, żeby wprowadzić jakąś nowelizację, żeby musiał być konsensus, jeżeli chodzi o wykładnię konstytucji w zasadniczych sprawach. Wszystkie te wypowiedzi wynikają zapewne z nieznajomości systemu sądownictwa konstytucyjnego. Oczywiście tego typu wypowiedzi jest znacznie, znacznie więcej i są równie szokujące.</u>
          <u xml:id="u-321.2" who="#TadeuszJacekZieliński">Przechodząc już do samej treści uchwały Senatu, chciałbym powiedzieć, że mój klub uważa, iż rozwiązania dotyczące przechodzenia sędziów Trybunału Konstytucyjnego w stan spoczynku są, naszym zdaniem, w pełni zasadne, ponieważ osoby pełniące wysoką godność sędziego Trybunału Konstytucyjnego są powoływane z grona prawników o najwyższych kwalifikacjach. Są to ponadto osoby powoływane na jedną kadencję, bez możliwości powrotu do tego organu sądowego. Niewyobrażalna jest taka sytuacja, by osoba rozstrzygająca w zasadniczych sprawach dla państwa musiała po zakończeniu kadencji szukać sobie pracy albo, wykonując któryś z zawodów prawniczych, stawać przed sądami, które składały być może wcześniej pytania prawne do Trybunału Konstytucyjnego, w którym zasiadała. Będziemy więc głosować za odrzuceniem poprawek: 1., 2., 4., 5. i 6. Stoimy na stanowisku, że jedyna zasadna poprawka ma charakter techniczny i dotyczy dopowiedzenia, o jakie zażalenie chodzi - jest to zażalenie wspomniane w art. 48 ust. 1 przedmiotowej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-321.3" who="#TadeuszJacekZieliński">Reasumując, chciałbym powiedzieć, iż uważamy, że ustawa z dnia 14 kwietnia 2000 r. powinna wejść w życie w kształcie uchwalonym przez Sejm, z jedną różnicą zawartą w zmianie 4. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-322">
          <u xml:id="u-322.0" who="#JanKról">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-322.1" who="#JanKról">Lista posłów zapisanych do głosu została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-322.2" who="#JanKról">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-322.3" who="#JanKról">Do głosowania nad uchwałą Senatu przystąpimy jutro rano.</u>
          <u xml:id="u-322.4" who="#JanKról">Na tym zakończyliśmy rozpatrywanie punktów porządku dziennego w dniu dzisiejszym.</u>
          <u xml:id="u-322.5" who="#JanKról">Informuję, że zgłosiło się 8 posłów w celu wygłoszenia oświadczeń poselskich.</u>
          <u xml:id="u-322.6" who="#JanKról">Na sali jest chyba 8 posłów, czyli są wszyscy zgłoszeni.</u>
          <u xml:id="u-322.7" who="#JanKról">Pan poseł Bogumił Borowski zabierze głos pierwszy.</u>
          <u xml:id="u-322.8" who="#JanKról">Czy jest obecny pan poseł?</u>
          <u xml:id="u-322.9" who="#JanKról">Jest pan poseł. Bardzo mi miło.</u>
          <u xml:id="u-322.10" who="#JanKról">Jako następny głos zabierze pan poseł Andrzej Słomski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-323">
          <u xml:id="u-323.0" who="#BogumiłAndrzejBorowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym wygłosić kolejne oświadczenie, w którym wyrażam sprzeciw wobec prób ustanowienia przebiegu autostrady A-2 Berlin-Moskwa przez miasto stołeczne Warszawa. Chciałbym szanownych panie i panów posłów krótko zapoznać z uchwałą nr 225 Rady Gminy Warszawa-Ursynów z dnia 23 grudnia 1990 r. w sprawie uchwalenia „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Warszawa-Ursynów”.</u>
          <u xml:id="u-323.1" who="#BogumiłAndrzejBorowski">W § 1 uchwala się „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Warszawa-Ursynów” na obszarze i w brzmieniu określonym w załączniku do niniejszej uchwały. W tym załączniku istotny jest jeden punkt zawarty w pkt. 4 „Koncepcja systemu komunikacyjnego” w ppkt. 4.1. „Układ komunikacyjny docelowy”. Jest to pkt 4.1.1. „Układ drogowy”, w którym stwierdza się: „Koncepcję układu drogowego opracowano przy założeniu, że autostrada A-2 przebiegać będzie poza terenem gminy Ursynów”.</u>
          <u xml:id="u-323.2" who="#BogumiłAndrzejBorowski">Ponadto chciałbym zapoznać państwa posłów bardzo krótko ze stanowiskiem Rady Gminy Warszawa-Ursynów z dnia 6 czerwca 2000 r. w sprawie odrzucenia wniosku Zarządu Gminy Warszawa-Ursynów do projektu ustaleń wiążących gminy warszawskie przy sporządzaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego: „Po zapoznaniu się z argumentacją dyrektora Wydziału Planowania Przestrzennego i Architektury Biura Zarządu Miasta Stołecznego Warszawy, dotyczącą przyczyn odrzucenia wniosku Zarządu Gminy Warszawa-Ursynów w sprawie przebiegu autostrady A-2, przedstawioną w piśmie z dnia 5 września 2000 r., Rada Gminy Warszawa-Ursynów stwierdza, że nie zgadza się z tą argumentacją. Skoro „prace studialne mające na celu wybór ostatecznego wariantu przebiegu autostrady (...) nie zostały jeszcze zakończone”, to tym samym nie ma powodu, by umieszczać autostradę na liście ustaleń wiążących gminy warszawskie przy sporządzaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Prace studialne, o których mowa, powinny się zakończyć w rozsądnym terminie i wtedy będzie odpowiedni moment na korektę ustaleń wiążących i ewentualne ich uzupełnienie o przebieg autostrady. Zgadzamy się jedynie ze stwierdzeniem, że w chwili obecnej nie powinno się wpisywać jako ustalenia wiążącego dla Ursynowa „wprowadzenia w miejsce autostrady ulicy zbiorczej”, co postuluje Zarząd Gminy Warszawa-Ursynów. Z taką decyzją należy rzeczywiście poczekać do końca zakończenia ww. prac studialnych. Przewodniczący Rady Gminy Warszawa-Ursynów Wojciech Matyjasiak”.</u>
          <u xml:id="u-323.3" who="#BogumiłAndrzejBorowski">Tu chciałbym jeszcze od siebie powiedzieć i oświadczyć, proszę państwa: Niech aktualna sytuacja polityczna będzie ostrzeżeniem dla tych organów władzy państwowej i organów administracji państwowej, które chciałyby w przyszłości realizować wąskie, partykularne cele wbrew woli wyborców i wyłonionych przez tych wyborców organów jednostek samorządu terytorialnego, ustanowionych z woli tych wyborców. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-323.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-323.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Głośniej!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-324">
          <u xml:id="u-324.0" who="#JanKról">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-324.1" who="#JanKról">Wszyscy słyszą. Tak jest.</u>
          <u xml:id="u-324.2" who="#JanKról">Pan poseł Andrzej Słomski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-325">
          <u xml:id="u-325.0" who="#AndrzejSłomski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! 10-lecie istnienia samorządu lokalnego sprzyja i analizom, i refleksjom, i ocenom. Powszechna jest opinia pozytywna, generalnie słuszna, są jednak i mniej chwalebne strony funkcjonowania samorządów gmin. Byłem niedawno zaproszony na nadzwyczajną sesję Rady Gminy w Gowarczowie w woj. świętokrzyskim. Mogłem - jak wszystkie obecne tam osoby - przekonać się, jak w biały dzień lekceważy się mieszkańców jednego z sołectw należących do gminy. Sesję w trybie nadzwyczajnym zwołano na wniosek części radnych, którzy chcieli poruszyć sprawę zmiany granic gminy. Sesja jednak się nie odbyła. Na 18 radnych na sali znajdowało się 6. Aż 12 radnych tego dnia było chorych i wniosek o przejście sołectwa znów nie został rozpatrzony. Brak rozstrzygnięcia w tej sprawie trwa już ponad rok. Samorząd miasta Końskie, do którego sołectwo chce przejść, wyraził już swoją opinię pozytywną. W Gowarczowie opinii jak nie było, tak nie ma - ani pozytywnej, ani negatywnej. Opinia w tej sprawie to jeden z koniecznych elementów wszczęcia procedury zmiany granic gminy.</u>
          <u xml:id="u-325.1" who="#AndrzejSłomski">Poruszam ten jaskrawy przykład, bo jest on fragmentem znacznie szerszego zjawiska polegającego na tym, że sołectwa, które z umotywowanych powodów chcą przejść do innej gminy, napotykają ogromne trudności ze strony samorządów gmin, z których chcą odejść. Władze takich gmin unikają wyrażenia opinii lub starają się z nią zwlekać, nie wnosząc tych tematów na posiedzenie rady. Wywołuje to napięcia, konflikty. Samorządy gmin, do których chcą przejść mieszkańcy sołectw, przeważnie pozytywnie opiniują takie wnioski. Determinacja mieszkańców jednego z sołectw w gminie, o której mówię, w gminie Gowarczów, potęguje się. Uważają oni, i słusznie, że są lekceważeni, że deptane jest prawo, że władze gminy świadomie i z premedytacją trwają w bezczynności w sprawie dla mieszkańców niesłychanie ważnej, że władze gminy trwają w bezczynności wbrew jasno i jednoznacznie wyrażonej woli obywateli. A obywatele w poczuciu zlekceważenia, zwątpienia w lokalną demokrację na pewno nie będą obchodzić jubileuszu samorządu lokalnego, będą natomiast na pewno dochodzić swego, bo wiedzą, że racja jest po ich stronie i wiedzą też, że ich woli ignorować nie wolno nikomu, nawet urzędnikom. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-325.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-326">
          <u xml:id="u-326.0" who="#JanKról">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-326.1" who="#JanKról">Pani poseł Barbara Frączek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-327">
          <u xml:id="u-327.0" who="#BarbaraFrączek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W dniu dzisiejszym w czasie głosowania nad całością ustawy o miejscach pamięci narodowej byłam za przyjęciem tej ustawy. Jeszcze raz powtarzam: byłam za przyjęciem tej ustawy, chociaż urządzenie do głosowania zarejestrowało brak mojego udziału w głosowaniu. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-327.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-328">
          <u xml:id="u-328.0" who="#JanKról">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-328.1" who="#JanKról">Chyba za słabo pani poseł przycisnęła ten przycisk, to tak się zdarza nieraz.</u>
          <u xml:id="u-328.2" who="#JanKról">Pani poseł Zofia Krasicka-Domka nieobecna, tak?</u>
          <u xml:id="u-328.3" who="#JanKról">Pani poseł Bronisława Kowalska, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-329">
          <u xml:id="u-329.0" who="#BronisławaKowalska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W ostatnim dniu maja bieżącego roku przez gminę Chojnów w woj. dolnośląskim przeszła nawałnica połączona z opadami gradu o średnicy do 6 cm. Żywiołem została dotknięta połowa obszaru gminy. Zniszczeniu uległy uprawy zbóż, ziemniaków oraz drzewa owocowe i krzewy. Grad powybijał szyby, uszkodził dachy. Wstępny procentowy szacunek strat w uprawach to: Czernikowice — 95%, Rokitki — 90%, Okmiany i Ziemnice — 80%, Stary Łom — 75%, Krzywa, Witków i Groble — 70% oraz w części wsi Biała i Biskupin — również 70%. Straty w uprawach są tak duże, że gmina nie jest w stanie zrekompensować ich rolnikom.</u>
          <u xml:id="u-329.1" who="#BronisławaKowalska">Pismo do wojewody dolnośląskiego z wnioskiem o uznanie gminy Chojnów za obszar klęski żywiołowej pozostaje w dalszym ciągu bez odpowiedzi. Zdecydowana większość rolników nie była ubezpieczona. Rolników po prostu nie stać na ubezpieczenie. Rząd proponuje rolnikom kolejne kredyty. To spowodowałoby zupełne zadłużenie rodzin, bez możliwości spłaty.</u>
          <u xml:id="u-329.2" who="#BronisławaKowalska">Przypominam, że już drugi rok z rzędu obszar Chojnowa i okolic dotknięty jest skutkami działania żywiołów przyrody. W zeszłym roku w tym samym czasie przeszło nad Chojnowem tornado.</u>
          <u xml:id="u-329.3" who="#BronisławaKowalska">Panie Premierze! Proszę o udzielenie z budżetu państwa, z rezerw przeznaczonych na ten cel, pomocy finansowej w formie bezpośredniej dotacji dla poszkodowanych mieszkańców gminy Chojnów. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-329.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-330">
          <u xml:id="u-330.0" who="#JanKról">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-330.1" who="#JanKról">Pan poseł Bogdan Lewandowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-331">
          <u xml:id="u-331.0" who="#BogdanLewandowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Rząd mniejszościowy stał się faktem. I trzeba przyznać, że robi bardzo wiele, żeby stać się rządem skrajnej mniejszości. W kraju czego by się dotknąć, wszystko się sypie. Niedługo Polacy będą musieli zrezygnować z takiego osiągnięcia cywilizacji, jak kolej, a jedynym pociągiem przemierzającym wzdłuż i wszerz Rzeczpospolitą będzie pociąg do władzy AWS.</u>
          <u xml:id="u-331.1" who="#BogdanLewandowski">Głęboki impas przeżywa przemysł, budownictwo już się dawno zawaliło, a rolnictwo ledwo wegetuje. Kwitnie za to bezrobocie, przestępczość i inne patologie. Wydawałoby się, że w tej tragicznej sytuacji wszystkie siły parlamentu i rządu należałoby skoncentrować na rozwiązaniu tych palących problemów. Tak podpowiada logika, poczucie odpowiedzialności za państwo i zwyczajne ludzkie poczucie przyzwoitości. To wszystko nie dotyczy jednak AWS, a przynajmniej całości tego ugrupowania. I można wyrazić tylko zdziwienie, że aspirująca do rządzenia 40-milionowym narodem Akcja może tak łatwo ulec postchuligańskiemu odłamowi, słynącemu z rzucania jaj i petard oraz notorycznego zakłócania porządku publicznego. Rządowy projekt ustawy o miejscach pamięci narodowej został podczas prac komisyjnych wzbogacony o część odrzuconej przez Sejm ustawy dekomunizacyjnej. Frustrację z powodu niemożliwości dotknięcia sankcjami żyjących jeszcze ludzi spróbowano zrekompensować sobie ostateczną rozgrywką z nieboszczykami. Miały zniknąć, nie bacząc na koszty, nazwy ulic, pomniki i inne tego rodzaju świadectwa historii. Podczas drugiego czytania projektu ustawy pod adresem przedstawiciela rządu padło pytanie: Czy rząd popiera tego rodzaju ekscesy? Wypowiadający się w tej kwestii podsekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji pan Piotr Stachańczyk stwierdził, że Rada Ministrów nie zajmowała się tą ustawą w brzmieniu nadanym jej przez połączone komisje. Żadne posiedzenie Rady Ministrów i żaden punkt obrad nie był poświęcony temu problemowi. Natomiast dzisiaj, podczas trzeciego czytania, indagowany przeze mnie o stanowisko rządu w tej kluczowej sprawie premier Buzek odpowiedział milczeniem, a jeszcze wczoraj zapewniał w telewizyjnym okienku, że chce komunikować się ze wszystkimi ugrupowaniami zasiadającymi w Sejmie. Być może coś się od wczorajszego wieczora do dzisiaj zmieniło. Być może sala telewizyjna działa na pana premiera inaczej niż sala posiedzeń Sejmu. Uchylać się jednak od odpowiedzi na pytanie posła nie przystoi szefowi rządu. Wbrew telewizyjnym deklaracjom nic w sposobie działania rządu się nie zmieniło. W dalszym ciągu nie wiadomo, czy jest rząd, czy go nie ma, a już kwestia stanowiska rządu w danej sprawie pozostaje najbardziej strzeżoną tajemnicą w państwie. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-331.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-332">
          <u xml:id="u-332.0" who="#JanKról">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-332.1" who="#JanKról">Pan poseł Ryszard Stanibuła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-333">
          <u xml:id="u-333.0" who="#RyszardStanibuła">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Czas płynie jak na skrzydłach. 11 czerwca 1999 r. na uroczystym zgromadzeniu w sali posiedzeń Sejmu zebrał się Sejm i Senat Rzeczypospolitej Polskiej. A okazja, którą wspominamy, to niecodzienna przecież wizyta wielkiego, wybitnego syna polskiej ziemi - Jego Świątobliwości papieża Jana Pawła II. I oto z zapartym tchem wszyscy, z lewej i prawej strony sceny politycznej, wysłuchaliśmy słów naszego rodaka - umiłowanego Ojca Świętego. W tym miejscu zaryzykuję stwierdzenie, że właśnie na tę chwilę umilkły waśnie i spory, a oczy milionów naszych rodaków i nas, parlamentarzystów, skierowane były na jego oblicze. I nawet najbardziej zagorzały człowiek nie mógłby doszukać się w wystąpieniu Ojca Świętego demagogii, podsycania do złych nastrojów czy wręcz niezadowolenia. Pouczał zatem papież, że należy dziękować Panu, historii za obecny kształt polskich przemian, ale jednocześnie tak dużo miejsca poświęcił w wersetach swych przemówień zachowaniu i uszanowaniu godności człowieka jako zasadzie wiodącej. Mówił biskup Rzymu o służbie narodowi, ukierunkowanej na dobro wspólne, które zabezpiecza dobro każdego człowieka. Porządek budować w sprawiedliwości i ożywiać miłością. Sprawiedliwość, porządek prawny w państwie, którego fundamentem jest człowiek i jego niezbywalne prawa i prawa całej wspólnoty, której na imię naród, muszą być podstawą do budowania przyszłości narodu i naszej ojczyzny. Przypomniał także „Kazania sejmowe” ks. Piotra Skargi i jego żarliwe wezwanie do senatorów i posłów Rzeczypospolitej. To przecież aktualna wciąż skarbnica narodowa. Dał też papież przykazanie sprawującym władzę, pouczając, iż wykonywanie władzy publicznej - czy to we wspólnocie, czy w instytucjach reprezentujących państwo - winno być ofiarną służbą człowiekowi i społeczeństwu, nie zaś szukaniem własnych czy grupowych korzyści z pominięciem dobra wspólnego całego narodu.</u>
          <u xml:id="u-333.1" who="#RyszardStanibuła">Wysoka Izbo! Te słowa to przesłanie. Wszyscy gorliwie słuchaliśmy, ale czy usłyszeliśmy, czy zrozumieliśmy, czy wprowadziliśmy je w czyn, czy oczekiwaliśmy, że nastąpią zmiany i czy te zmiany wprowadziliśmy, czy usłyszał te słowa koalicyjny rząd wyłoniony w tym parlamencie po wyborach w 1997 r.?</u>
          <u xml:id="u-333.2" who="#RyszardStanibuła">Punkt kulminacyjny minął. Wizyta Jego Świątobliwości stała się nie tylko faktem, ale już dzisiaj historią. W dniu dzisiejszym odsłoniliśmy i poświęciliśmy tablice pamiątkowe w pierwszą rocznicę tamtych wydarzeń. A co pozostało w sercach i umysłach naszych z tamtych okoliczności, z tamtych wydarzeń? Czy przykazanie i apel skierowane do rządu Rzeczypospolitej Polskiej nie trafiły w próżnię lub na skalny ugór? Jakie refleksje i jakie wnioski wyciągnęli dziś ze wspomnianych wydarzeń rządzący naszym krajem, rząd i parlament oraz koalicja rządząca? Pozostawiam to bez oceny i bez komentarza. To fakty i bolesna, smutna rzeczywistość, w szczególności w kontekście sprowadzonych właśnie szczątków Stanisława Mikołajczyka, premiera i wielkiego Polaka, męża stanu.</u>
          <u xml:id="u-333.3" who="#RyszardStanibuła">Polska w ciągu ostatnich kilku tygodni stała się areną, widownią nieodpowiedzialnych kłótni, scen, których autorzy, jako rządzący, winni być dla innych dobrym przykładem tego, jak służyć ojczyźnie i narodowi. Biada tym wszystkim, którzy lekceważą wykonywanie powierzonych im zadań - wbrew interesom narodu i ojczyzny. Im wyższe funkcje sprawują, tym większa jest ich odpowiedzialność za przyszłość. Rozpad koalicji rządowej, rząd w 2/3 składu, przepychanki, inwektywy, oskarżenia, wzajemne pomówienia - oto obraz, jaki wczorajsi koalicjanci serwują całemu narodowi.</u>
          <u xml:id="u-333.4" who="#RyszardStanibuła">Zapytuję z tej wysokiej trybuny, czy tak rządzący pojęli naukę papieża i jego przesłanie? Czy te nieodpowiedzialne działania, osłabiające z każdym dniem autorytet 40-milionowego naszego narodu w centrum Europy, odpowiadają chrześcijańskiej, społecznej nauce Kościoła? A gdzie odpowiedzialność za przyszłość Polski, gdzie odpowiedzialność za sposoby rządzenia i jego efekty, gdzie rozliczenie się przed społeczeństwem? A co serwuje się społeczeństwu? Serwuje się biedę, likwidację kolejnych zakładów pracy, pazerność, źle przygotowaną prywatyzację, spychanie w biedę wsi i rolnictwa, doprowadzenie do apatii i załamania rolników, a tak naprawdę beznadzieję dla prawie wszystkich grup społecznych. Z bólem i głębokim żalem stwierdzam jako poseł ziemi zamojskiej, że obraz działalności władzy w Polsce napawa już nie tylko niepokojem, ale doprowadza nierzadko do dramatycznych, desperackich kroków. To rząd tej koalicji podważył i osłabił zaufanie społeczeństwa do konstytucyjnych organów państwa, wprowadzonych reform i instytucji, a brak zdecydowanej i energicznej postawy hierarchów kościelnych również nadwątla wielki autorytet Kościoła w Polsce. Ale tak przecież dłużej być nie musi. Nadszedł bowiem w Polsce czas na zmiany z ludzkim obliczem i czas walki o godność każdego człowieka. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-333.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-334">
          <u xml:id="u-334.0" who="#JanKról">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-334.1" who="#JanKról">Pan poseł Ryszard... Jan Rulewski, przepraszam bardzo.</u>
          <u xml:id="u-334.2" who="#JanKról">A może na drugie pan poseł ma Ryszard? Nie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-335">
          <u xml:id="u-335.0" who="#JanRulewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przedwczoraj byłem świadkiem konferencji prasowej liderów Unii Wolności, w tym byłych ministrów w rządzie Jerzego Buzka. Zdziwienie moje budziły zarzuty nielojalności, a nawet nieodpowiedzialności kierowane wobec klubu AWS, w szczególności wobec Mariana Krzaklewskiego, co się okazało jedyną i dostateczną przyczyną zerwania koalicji solidarnościowej. Moim zdaniem w gruncie rzeczy sprowadzały się one do stwierdzenia, że Marian Krzaklewski odmówił przyjęcia bezwzględnych warunków Unii Wolności, sformułowanych zresztą w zaciszu gabinetów. W praktyce moim zdaniem oznaczało to wyzbycie się zaufania klubu AWS, a właściwie jeszcze więcej - zerwanie przymierza z wyborcami, którzy przecież byli w tamtych wyborach zwycięzcami. Tak więc zdaniem Unii to gabinety, a nie wybory mają decydować o istotnych, w tym materialnych, interesach obywateli. Jest to niedopuszczalne przekroczenie granic demokracji, których nikt nie ma prawa przekraczać, nawet osoby tak inteligentne, jak Leszek Balcerowicz, i tak utytułowane, jak Marian Krzaklewski. Demokracja wymaga dotrzymywania obietnic. Taka m.in. była sprawa powszechnego uwłaszczenia, oczekiwana przez wyborców, zawarta zresztą w umowie koalicyjnej. Nie może zatem usprawiedliwiać nietrafiona ustawa; to koalicyjni posłowie po równi, z UW i z AWS, byli zobowiązani do jej wydania. Mają zresztą w tym przedstawiciele Unii duży potencjał przekraczający znacznie sprzeciw czy też zasadę bojkotu. Dobrze się więc stało, że Marian Krzaklewski poświęcił spójność koalicji dla przymierza z wyborcami. Ocalała demokracja.</u>
          <u xml:id="u-335.1" who="#JanRulewski">Podczas konferencji posłowie z Unii Wolności zapewniali jednak, że będą popierać działania rządu, które służą dobru państwa. A cóż to oznacza? Tyle, że Unia Wolności posiada „drzewko poznania”, co jest dobre dla państwa, a co złe. Szerzenie jednakże populizmu podatkowego, podważającego niektóre podstawowe funkcje państwa, przeczy temu patentowi wiedzy. Ale istotniejsze raczej jest to, że taka postawa w gruncie rzeczy prowadzi do zmiany kierowcy zasiadającego na osławionej tylnej ławce, tyle że bez żadnej odpowiedzialności.</u>
          <u xml:id="u-335.2" who="#JanRulewski">I wreszcie trzecia sprawa, o której na konferencji nie usłyszałem, zwłaszcza w pretensjach Leszka Balcerowicza na temat nieodpowiedzialności. Jest powszechną zasadą, że kasjerki opuszczające kasę rozliczają się z jej zawartości. Myślę, że odpowiedzialność ministra finansów wymaga, aby ujawnił stan budżetu na czerwiec 2000 r.</u>
          <u xml:id="u-335.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-335.4" who="#JanRulewski"> Jest to ważne dla racjonalnej oceny mniejszościowego rządu, a także dla posłów, którzy nadal przecież są suwerenami ustawy budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-335.5" who="#JanRulewski">Apeluję o rozszerzenie informacji o stanie realizacji zobowiązań finansowych wynikających z wielu innych ustaw, w tym także dla mnie bliskich, tj. o dodatkach rodzinnych, pomocy społecznej i Funduszu Pracy.</u>
          <u xml:id="u-335.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-336">
          <u xml:id="u-336.0" who="#JanKról">Panie pośle, jest już nowy minister finansów, tak że on chyba spełni te pana oczekiwania.</u>
          <u xml:id="u-336.1" who="#komentarz">(Poseł Jan Rulewski: To się cieszę, że choć jedno oświadczenie zrealizowane...)</u>
          <u xml:id="u-336.2" who="#JanKról">Pan poseł Ryszard Czarnecki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-337">
          <u xml:id="u-337.0" who="#RyszardCzarnecki">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Bardzo rzadko korzystam z poselskiego prawa do zabierania głosu w ramach oświadczeń poselskich, szanuję bowiem czas i miejsce, w którym przemawiam. Widzę, że niektórzy posłowie wykorzystują czas oświadczeń nawet dla krytyki biskupów, jak przed chwilą poseł PSL; rzeczywiście swoista to formuła, ale mamy w Polsce wolność wypowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-337.1" who="#RyszardCzarnecki">Chciałbym z tego miejsca wygłosić oświadczenie poselskie w następującej sprawie. W dniu dzisiejszym w trakcie głosowania nad bardzo ważną, w moim przekonaniu i w przekonaniu Klubu Parlamentarnego Akcji Wyborczej Solidarność, ustawą o miejscach pamięci narodowej pomyliłem się przy poprawce, która stwarzała większe możliwości oczyszczania miast polskich z pozostałości po komunizmie. Mówię to jako absolwent Uniwersytetu im. Bolesława Bieruta, który to uniwersytet miał takie a nie inne imię, narzucone, z którego wszyscy wówczas kpiliśmy, niemniej jednak był to jednak bardzo widoczny przejaw zniewolenia Polski, także jeśli chodzi o mentalność. Dlatego też chcę oświadczyć, że wówczas pomyliłem się podczas głosowania. Oczywiście potem głosowałem za całością projektu ustawy i bardzo żałuję, że projekt ten nie stał się ustawą. Mamy nadzieję, że do tej sprawy jeszcze wrócimy.</u>
          <u xml:id="u-337.2" who="#RyszardCzarnecki">Natomiast w gruncie rzeczy odpowiedzialność za to, czy te relikty, te dinozaury komunizmu w Polsce będą obecne, spoczywać będzie nie tylko na Sejmie Rzeczypospolitej, ale i na samorządach lokalnych, a także na mediach; mogą one tworzyć aurę, w której tego typu postkomunistyczne ekscesy nie będą ani możliwe, ani tolerowane. Jest to kwestia zwykłej elementarnej przyzwoitości, jest także kwestia, jak sądzę, pewnych standardów moralnych i szacunku dla ofiar komunizmu, ludzi, którzy walczyli również o to, aby ten parlament był tak wielobarwny jak dzisiaj. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-338">
          <u xml:id="u-338.0" who="#JanKról">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-338.1" who="#JanKról">Na tym zakończyliśmy oświadczenia poselskie.</u>
          <u xml:id="u-338.2" who="#JanKról">Zarządzam przerwę w posiedzeniu do jutra, tj. 9 czerwca 2000 r., do godz 9.</u>
          <u xml:id="u-338.3" who="#JanKról">Życzę dobrej nocy.</u>
          <u xml:id="u-338.4" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu o godz. 20 min 36)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>