text_structure.xml 676 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Wznowienie posiedzenia o godz. 9 min 04)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą marszałek Sejmu Maciej Płażyński oraz wicemarszałkowie Stanisław Zając, Franciszek Jerzy Stefaniuk i Marek Borowski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#MaciejPłażyński">Wznawiam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#MaciejPłażyński">Na sekretarzy dzisiejszych obrad powołuję panów posłów Mieczysława Jedonia, Eugeniusza Kłopotka, Adama Stanisława Szejnfelda i Andrzeja Zapałowskiego.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#MaciejPłażyński">W pierwszej części obrad sekretarzami będą panowie posłowie Mieczysław Jedoń i Eugeniusz Kłopotek.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#MaciejPłażyński">Protokół i listę mówców prowadzić będą panowie posłowie Mieczysław Jedoń i Adam Stanisław Szejnfeld.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#MaciejPłażyński">Proszę wyznaczonych posłów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#MaciejPłażyński">Proszę posła sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#MieczysławJedoń">Informuję, że za zgodą marszałka w dniu dzisiejszym odbędą się posiedzenia następujących Komisji:</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#MieczysławJedoń">- ds. Służb Specjalnych - o godz. 10.30,</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#MieczysławJedoń">- Polityki Społecznej wspólnie z Komisją Finansów Publicznych - o godz. 14,</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#MieczysławJedoń">- Sprawiedliwości i Praw Człowieka - o godz. 14.</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#MieczysławJedoń">Członkowie prezydium Zespołu Poselskiego Strażaków proszeni są na posiedzenie do siedziby zespołu bezpośrednio po zakończeniu głosowań. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#MaciejPłażyński">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#MaciejPłażyński">Powracamy do rozpatrzenia punktu 1 porządku dziennego: Poselski wniosek o przeprowadzenie referendum ogólnokrajowego w sprawie reformy podziału i ustroju terytorialnego Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#MaciejPłażyński">Przypominam, że Sejm wysłuchał uzasadnienia wniosku przedstawionego przez pana posła Eugeniusza Kłopotka oraz przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#MaciejPłażyński">Poseł Mirosław Czech w imieniu Klubu Parlamentarnego Unii Wolności zaproponował odrzucenie wniosku. Zgodnie jednak z art. 54a ust. 2 regulaminu Sejmu Sejm bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów podejmuje uchwałę w sprawie przyjęcia wniosku o referendum. Niepodjęcie uchwały w sprawie przyjęcia wniosku oznacza jego nieuwzględnienie. Należy zatem głosować w sprawie przyjęcia wniosku.</u>
          <u xml:id="u-4.4" who="#MaciejPłażyński">Jeśli Sejm przyjmie wniosek, to zgodnie z art. 54a ust. 3 skieruje go do Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka, która przygotuje i przedstawi Sejmowi projekt uchwały o przeprowadzeniu referendum.</u>
          <u xml:id="u-4.5" who="#MaciejPłażyński">Jeżeli Sejm nie przyjmie wniosku, postępowanie w tej sprawie ulegnie zamknięciu.</u>
          <u xml:id="u-4.6" who="#MaciejPłażyński">Przechodzimy zatem do głosowania nad przyjęciem poselskiego wniosku o przeprowadzenie referendum.</u>
          <u xml:id="u-4.7" who="#MaciejPłażyński">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-4.8" who="#MaciejPłażyński">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem wniosku o przeprowadzenie referendum ogólnokrajowego w sprawie reformy podziału i ustroju terytorialnego Rzeczypospolitej Polskiej, zawartego w druku nr 284, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-4.9" who="#MaciejPłażyński">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-4.10" who="#MaciejPłażyński">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-4.11" who="#MaciejPłażyński">Głosowało 441 posłów. Większość bezwzględna wynosi 221. Za - 189, przeciw - 250, wstrzymało się 2.</u>
          <u xml:id="u-4.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-4.13" who="#MaciejPłażyński">Sejm wniosku nie uwzględnił, tym samym postępowanie w tej sprawie uległo zamknięciu.</u>
          <u xml:id="u-4.14" who="#MaciejPłażyński">Powracamy do rozpatrzenia punktu 2 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka o orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego z dnia 25 listopada 1997 r. (sygn. akt K.26/97) w sprawie niezgodności z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej art. 1 pkt 12 i pkt 15 w związku z art. 9 ustawy z dnia 21 listopada 1996 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.</u>
          <u xml:id="u-4.15" who="#MaciejPłażyński">Przypominam, że Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedstawionego przez pana posła Krzysztofa Śmieję oraz przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-4.16" who="#MaciejPłażyński">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-4.17" who="#MaciejPłażyński">Zgodnie z art. 64 ust. 3 regulaminu Sejmu uchwały w sprawie odrzucenia orzeczenia Trybunału zapadają większością co najmniej dwóch trzecich głosów, w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.</u>
          <u xml:id="u-4.18" who="#MaciejPłażyński">Nieoddalenie orzeczenia jest równoznaczne z uznaniem go za zasadne.</u>
          <u xml:id="u-4.19" who="#MaciejPłażyński">W orzeczeniu Trybunał Konstytucyjny stwierdził niezgodność przepisów art. 1 pkt 12 i pkt 15 w związku z art. 9 ustawy z dnia 21 listopada 1996 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-4.20" who="#MaciejPłażyński">Komisja Sprawiedliwości i Praw Człowieka wyraża pozytywną opinię co do zasadności przedłożonego orzeczenia.</u>
          <u xml:id="u-4.21" who="#MaciejPłażyński">Głosować będziemy nad wnioskiem o odrzucenie orzeczenia.</u>
          <u xml:id="u-4.22" who="#MaciejPłażyński">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-4.23" who="#MaciejPłażyński">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem wniosku o odrzucenie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego stwierdzającego niezgodność przepisów art. 1 pkt 12 i pkt 15 w związku z art. 9 ustawy z dnia 21 listopada 1996 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-4.24" who="#MaciejPłażyński">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-4.25" who="#MaciejPłażyński">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-4.26" who="#MaciejPłażyński">Głosowało 439 posłów. Większość wynosi 293. Za głosowało 8, przeciw - 423, wstrzymało się 8 posłów.</u>
          <u xml:id="u-4.27" who="#MaciejPłażyński">Wobec nieuzyskania przez wniosek o odrzucenie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego wymaganej większości 2/3 głosów Sejm uznał orzeczenie za zasadne.</u>
          <u xml:id="u-4.28" who="#MaciejPłażyński">Powracamy do rozpatrzenia punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka o orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 grudnia 1997 r. (sygn. akt K.22/96) w sprawie niezgodności z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 30 listopada 1995 r. o pomocy państwa w spłacie niektórych kredytów mieszkaniowych, refundacji bankom wypłacanych premii gwarancyjnych oraz zmianie niektórych ustaw (druki nr 190 i 231).</u>
          <u xml:id="u-4.29" who="#MaciejPłażyński">Przypominam, że Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedstawionego przez pana posła Jana Piątkowskiego.</u>
          <u xml:id="u-4.30" who="#MaciejPłażyński">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-4.31" who="#MaciejPłażyński">Głosować będziemy zgodnie z zasadami stosowanymi w poprzednim punkcie porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-4.32" who="#MaciejPłażyński">W orzeczeniu Trybunał Konstytucyjny stwierdził niezgodność przepisów art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 30 listopada 1995 r. o zmianie ustawy o pomocy państwa w spłacie niektórych kredytów mieszkaniowych, refundacji bankom wypłacanych premii gwarancyjnych oraz zmianie niektórych ustaw z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-4.33" who="#MaciejPłażyński">Komisja Sprawiedliwości i Praw Człowieka wyraża negatywną opinię co do zasadności przedłożonego orzeczenia.</u>
          <u xml:id="u-4.34" who="#MaciejPłażyński">Głosować będziemy nad wnioskiem o odrzucenie orzeczenia.</u>
          <u xml:id="u-4.35" who="#MaciejPłażyński">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-4.36" who="#MaciejPłażyński">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem wniosku o odrzucenie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego stwierdzającego niezgodność przepisów art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 30 listopada 1995 r. o pomocy państwa w spłacie niektórych kredytów mieszkaniowych, refundacji bankom wypłacanych premii gwarancyjnych oraz zmianie niektórych ustaw z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-4.37" who="#MaciejPłażyński">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-4.38" who="#MaciejPłażyński">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-4.39" who="#MaciejPłażyński">Głosowało 436 posłów. Większość wynosi 291. Za głosowało 332 posłów, przeciw - 60, wstrzymało się 44.</u>
          <u xml:id="u-4.40" who="#MaciejPłażyński">Sejm wymaganą większością 2/3 głosów odrzucił orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego.</u>
          <u xml:id="u-4.41" who="#MaciejPłażyński">Powracamy do rozpatrzenia punktu 4 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Skarbu Państwa, Uwłaszczenia i Prywatyzacji o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych.</u>
          <u xml:id="u-4.42" who="#MaciejPłażyński">Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedstawionego przez pana posła Adama Bielę oraz przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-4.43" who="#MaciejPłażyński">W dyskusji nie zgłoszono poprawek.</u>
          <u xml:id="u-4.44" who="#MaciejPłażyński">Przystępujemy zatem do trzeciego czytania projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-4.45" who="#MaciejPłażyński">Komisja wnosi o odrzucenie projektu ustawy zawartego w druku nr 232.</u>
          <u xml:id="u-4.46" who="#MaciejPłażyński">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-4.47" who="#MaciejPłażyński">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem wniosku komisji o odrzucenie projektu ustawy o zmianie ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, zawartego w druku nr 232, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-4.48" who="#MaciejPłażyński">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-4.49" who="#MaciejPłażyński">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-4.50" who="#MaciejPłażyński">Głosowało 443 posłów. Za - 254, przeciw - 179, wstrzymało się 10.</u>
          <u xml:id="u-4.51" who="#MaciejPłażyński">Stwierdzam, że Sejm wniosek komisji przyjął.</u>
          <u xml:id="u-4.52" who="#MaciejPłażyński">Powracamy do rozpatrzenia punktu 6 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Finansów Publicznych o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o rachunkowości.</u>
          <u xml:id="u-4.53" who="#MaciejPłażyński">Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedstawionego przez pana posła Stanisława Steca i przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-4.54" who="#MaciejPłażyński">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-4.55" who="#MaciejPłażyński">Przypominam, że Sejm odrzuca poprawkę Senatu bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.</u>
          <u xml:id="u-4.56" who="#MaciejPłażyński">Jeżeli Sejm nie odrzuci poprawki Senatu bezwzględną większością głosów, uważa się ją za przyjętą.</u>
          <u xml:id="u-4.57" who="#MaciejPłażyński">Głosować będziemy nad wnioskiem o odrzucenie poprawki Senatu.</u>
          <u xml:id="u-4.58" who="#MaciejPłażyński">W poprawce do art. 81 ust. 3 pkt 4a Senat proponuje, aby minister finansów powoływał Komisję Egzaminacyjną, sprawdzającą kwalifikacje wymagane od osób usługowo prowadzących księgi rachunkowe, w porozumieniu z ministrem gospodarki, i aby w skład tej komisji wchodzili przedstawiciele Krajowej Izby Biegłych Rewidentów.</u>
          <u xml:id="u-4.59" who="#MaciejPłażyński">Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-4.60" who="#MaciejPłażyński">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-4.61" who="#MaciejPłażyński">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do art. 81 ust. 3 pkt 4a, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-4.62" who="#MaciejPłażyński">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-4.63" who="#MaciejPłażyński">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-4.64" who="#MaciejPłażyński">Głosowało 440 posłów. Większość bezwzględna wynosi 221. Za - 428, przeciw - 9, wstrzymało się 3.</u>
          <u xml:id="u-4.65" who="#MaciejPłażyński">Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu bezwzględną większością głosów.</u>
          <u xml:id="u-4.66" who="#MaciejPłażyński">Na tym zakończyliśmy rozpatrywanie stanowiska Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o rachunkowości.</u>
          <u xml:id="u-4.67" who="#MaciejPłażyński">Powracamy do rozpatrzenia punktu 8 porządku dziennego: Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o Prokuratorii Generalnej.</u>
          <u xml:id="u-4.68" who="#MaciejPłażyński">Sejm wysłuchał uzasadnienia projektu ustawy przedstawionego przez pana posła Adama Bielę oraz przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-4.69" who="#MaciejPłażyński">Po zasięgnięciu opinii Prezydium Sejmu, proponowałem skierowanie tego projektu ustawy do komisji gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-4.70" who="#MaciejPłażyński">W dyskusji zgłoszono wnioski: o skierowanie projektu ustawy do Komisji Nadzwyczajnej oraz do Komisji Skarbu Państwa, Uwłaszczenia i Prywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-4.71" who="#MaciejPłażyński">Mając na uwadze, że Komisja Skarbu Państwa, Uwłaszczenia i Prywatyzacji jest rzeczowo właściwa do przeprowadzenia prac nad projektem tej ustawy, przychylam się do propozycji drugiej i pod głosowanie poddam wniosek o skierowanie projektu ustawy do tej komisji, jako wniosek skonsultowany z Prezydium Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-4.72" who="#MaciejPłażyński">Jego odrzucenie oznaczać będzie, że Sejm skierował projekt ustawy do Komisji Nadzwyczajnej.</u>
          <u xml:id="u-4.73" who="#MaciejPłażyński">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-4.74" who="#MaciejPłażyński">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem wniosku o skierowanie projektu ustawy o Prokuratorii Generalnej do Komisji Skarbu Państwa, Uwłaszczenia i Prywatyzacji, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-4.75" who="#MaciejPłażyński">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-4.76" who="#MaciejPłażyński">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-4.77" who="#MaciejPłażyński">Głosowało 440 posłów. Za - 276, przeciw - 159, wstrzymało się 5.</u>
          <u xml:id="u-4.78" who="#MaciejPłażyński">Stwierdzam, że Sejm wniosek przyjął.</u>
          <u xml:id="u-4.79" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-4.80" who="#MaciejPłażyński">Powracamy do rozpatrzenia punktu 10 porządku dziennego: Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o działach administracji rządowej.</u>
          <u xml:id="u-4.81" who="#MaciejPłażyński">Sejm wysłuchał uzasadnienia projektu ustawy przedstawionego przez pana posła Zdzisława Podkańskiego oraz przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-4.82" who="#MaciejPłażyński">W dyskusji zgłoszono wnioski: o odrzucenie projektu ustawy w pierwszym czytaniu oraz o skierowanie tego projektu do komisji.</u>
          <u xml:id="u-4.83" who="#MaciejPłażyński">Wniosek o odrzucenie projektu ustawy poddam pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-4.84" who="#MaciejPłażyński">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-4.85" who="#MaciejPłażyński">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem wniosku o odrzucenie w pierwszym czytaniu projektu ustawy o zmianie ustawy o działach administracji rządowej, zawartego w druku nr 162, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-4.86" who="#MaciejPłażyński">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-4.87" who="#MaciejPłażyński">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-4.88" who="#MaciejPłażyński">Głosowało 443 posłów. Za - 249, przeciw - 186, wstrzymało się 8.</u>
          <u xml:id="u-4.89" who="#MaciejPłażyński">Stwierdzam, że Sejm wniosek przyjął.</u>
          <u xml:id="u-4.90" who="#MaciejPłażyński">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 11 porządku dziennego: Pierwsze czytanie przedstawionego przez Prezydium Sejmu projektu uchwały w sprawie powołania i wyboru składu osobowego Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektów ustaw dotyczących powszechnego dostępu do archiwów i dokumentacji byłych organów bezpieczeństwa państwa.</u>
          <u xml:id="u-4.91" who="#MaciejPłażyński">Projekt uchwały w tej sprawie został doręczony paniom posłankom i panom posłom w druku nr 290.</u>
          <u xml:id="u-4.92" who="#MaciejPłażyński">Przypominam, że Sejm podjął decyzję o skierowaniu projektów ustaw: o utworzeniu Archiwum Obywatelskiego oraz o powszechnym udostępnianiu dokumentacji wytworzonej w latach 1944–1990 przez organy bezpieczeństwa państwa oraz o Instytucie Pamięci Narodowej do Komisji Nadzwyczajnej.</u>
          <u xml:id="u-4.93" who="#MaciejPłażyński">Czy w sprawie uchwały ktoś z pań posłanek i panów posłów pragnie zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-4.94" who="#MaciejPłażyński">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-4.95" who="#MaciejPłażyński">Prezydium Sejmu proponuje, aby Sejm przystąpił niezwłocznie do drugiego czytania projektu uchwały.</u>
          <u xml:id="u-4.96" who="#MaciejPłażyński">Jeśli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-4.97" who="#MaciejPłażyński">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-4.98" who="#MaciejPłażyński">Przystępujemy zatem do drugiego czytania projektu uchwały w sprawie powołania i wyboru składu osobowego Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektów ustaw dotyczących powszechnego dostępu do archiwów i dokumentacji byłych organów bezpieczeństwa państwa.</u>
          <u xml:id="u-4.99" who="#MaciejPłażyński">Czy ktoś z pań posłanek i panów posłów pragnie zabrać głos w drugim czytaniu projektu uchwały?</u>
          <u xml:id="u-4.100" who="#MaciejPłażyński">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-4.101" who="#MaciejPłażyński">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-4.102" who="#MaciejPłażyński">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem w całości projektu uchwały w sprawie powołania i wyboru składu osobowego Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektów ustaw dotyczących powszechnego dostępu do archiwów i dokumentacji byłych organów bezpieczeństwa państwa, w brzmieniu proponowanym w druku nr 290, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-4.103" who="#MaciejPłażyński">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-4.104" who="#MaciejPłażyński">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-4.105" who="#MaciejPłażyński">Głosowało 438 posłów. Za - 414, przeciw - 5, wstrzymało się 19.</u>
          <u xml:id="u-4.106" who="#MaciejPłażyński">Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę w sprawie powołania i wyboru składu osobowego Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektów ustaw dotyczących powszechnego dostępu do archiwów i dokumentacji byłych organów bezpieczeństwa państwa.</u>
          <u xml:id="u-4.107" who="#MaciejPłażyński">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 12 porządku dziennego: Zmiany w składach osobowych komisji sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-4.108" who="#MaciejPłażyński">Prezydium Sejmu, po zasięgnięciu opinii Konwentu Seniorów, przedłożyło proponowane zmiany w składach osobowych komisji sejmowych w doręczonym paniom posłankom i panom posłom druku nr 291.</u>
          <u xml:id="u-4.109" who="#MaciejPłażyński">Czy w tej sprawie ktoś z pań posłanek i panów posłów pragnie zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-4.110" who="#MaciejPłażyński">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-4.111" who="#MaciejPłażyński">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-4.112" who="#MaciejPłażyński">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem zmian w składach osobowych komisji sejmowych, w brzmieniu proponowanym w druku nr 291, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-4.113" who="#MaciejPłażyński">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-4.114" who="#MaciejPłażyński">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-4.115" who="#MaciejPłażyński">Głosowało 433 posłów. Za - 418, przeciw - 3, wstrzymało się 12.</u>
          <u xml:id="u-4.116" who="#MaciejPłażyński">Stwierdzam, że Sejm uchwalił zmiany w składach osobowych komisji sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-4.117" who="#MaciejPłażyński">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 13 porządku dziennego: Ślubowanie generalnego inspektora ochrony danych osobowych.</u>
          <u xml:id="u-4.118" who="#MaciejPłażyński">Sejm, za zgodą Senatu, powołał panią Ewę Kuleszę na stanowisko generalnego inspektora ochrony danych osobowych.</u>
          <u xml:id="u-4.119" who="#MaciejPłażyński">Zgodnie z art. 9 ustawy o ochronie danych osobowych generalny inspektor ochrony danych osobowych przed przystąpieniem do wykonywania obowiązków składa przed Sejmem ślubowanie.</u>
          <u xml:id="u-4.120" who="#MaciejPłażyński">Stwierdzam, że powołany przez Sejm generalny inspektor ochrony danych osobowych pani Ewa Kulesza zgłosiła się w celu złożenia ślubowania.</u>
          <u xml:id="u-4.121" who="#MaciejPłażyński">Proszę panią Ewę Kuleszę o złożenie ślubowania.</u>
          <u xml:id="u-4.122" who="#MaciejPłażyński">Proszę obecnych o powstanie z miejsc.</u>
          <u xml:id="u-4.123" who="#komentarz">(Zebrani wstają)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#EwaKulesza">„Obejmując stanowisko generalnego inspektora ochrony danych osobowych, uroczyście ślubuję dochować wierności postanowieniom Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, strzec prawa do ochrony danych osobowych, a powierzone mi obowiązki wypełniać sumiennie i bezstronnie. Tak mi dopomóż Bóg”.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#MaciejPłażyński">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#MaciejPłażyński">Stwierdzam, że powołana na generalnego inspektora ochrony danych osobowych pani Ewa Kulesza złożyła ślubowanie przed Sejmem.</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#MaciejPłażyński">Gratulujemy pani Kuleszy.</u>
          <u xml:id="u-6.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-6.4" who="#komentarz">(Posłowie wręczają kwiaty pani Ewie Kuleszy)</u>
          <u xml:id="u-6.5" who="#MaciejPłażyński">Przystępujemy do rozpatrzenia punktów 14, 15 i 16 porządku dziennego:</u>
          <u xml:id="u-6.6" who="#MaciejPłażyński">14. Sprawozdanie Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych, Komisji Finansów Publicznych oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej o poselskim projekcie ustawy o samorządzie powiatowym (druki nr 25 i 236).</u>
          <u xml:id="u-6.7" who="#MaciejPłażyński">15. Sprawozdanie Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych, Komisji Finansów Publicznych oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej o rządowym projekcie ustawy o administracji rządowej w województwie (druki nr 180 i 274).</u>
          <u xml:id="u-6.8" who="#MaciejPłażyński">16. Sprawozdanie Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych, Komisji Finansów Publicznych oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej o rządowym projekcie ustawy o samorządzie województwa (druki nr 181 i 275).</u>
          <u xml:id="u-6.9" who="#MaciejPłażyński">Proszę o zabranie głosu panią posłankę Irenę Lipowicz w celu przedstawienia sprawozdania zawartego w druku nr 236.</u>
          <u xml:id="u-6.10" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-6.11" who="#MaciejPłażyński">Pani poseł, poczekajmy minutę. Niech się sala uspokoi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#IrenaLipowicz">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Mam zaszczyt przedstawić sprawozdanie Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych, Komisji Finansów Publicznych oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej o poselskim projekcie ustawy o samorządzie powiatowym.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#MaciejPłażyński">Proszę o spokój, aby pani poseł mogła kontynuować wystąpienie.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#komentarz">(Poseł Tadeusz Iwiński: Tak, niech się skupią.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#IrenaLipowicz">Sejm na 11 posiedzeniu w dniu 6 lutego 1988 r., zgodnie z art. 36 ust. 2 regulaminu Sejmu, skierował ten projekt ustawy do Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych, Komisji Finansów Publicznych oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej. Komisje po rozpatrzeniu tego projektu ustawy na posiedzeniach w dniach 12 lutego, 31 marca oraz 1 i 7 kwietnia 1998 r. oraz po intensywnej pracy w podkomisji przedstawiają Wysokiej Izbie następujący projekt.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#IrenaLipowicz">Połączone komisje wnoszą o uchwalenie załączonego projektu ustawy, który obecnie znajduje się w druku nr 236.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#IrenaLipowicz">Za zgodą Wysokiej Izby chciałabym scharakteryzować główne założenia ustroju powiatu, który to wyłania się z przedstawionego sprawozdania, oraz podstawowe elementy przedstawionych wniosków mniejszości i proponowane poprawki, jakie pojawiły się w toku dyskusji. Ustawa będzie nosiła tytuł, jeżeli przejdzie procedurę drugiego i trzeciego czytania, ustawy o samorządzie powiatowym. W toku prac nad ustawą przyjęto założenie, że mieszkańcy powiatu tworzą z mocy prawa lokalną wspólnotę samorządową. Połączone komisje stanęły na stanowisku, że w Rzeczypospolitej Polskiej będziemy mieli do czynienia z dwoma zasadniczymi rodzajami samorządu terytorialnego. Na szczeblu lokalnym będą go tworzyły gmina oraz powiat, a na szczeblu regionalnym województwo. Przy tym ilekroć w ustawie jest mowa o powiecie, należy przez to rozumieć lokalną wspólnotę samorządową oraz jej terytorium. Powiat, zgodnie z projektem, wykonuje określone ustawami zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. To oznacza, że kreujemy rzeczywistą wspólnotę samorządową, która nie stanowi jednostki nadzorczej nad gminą. Ten problem spowodował w toku obrad połączonych komisji ożywioną dyskusję. W dotychczasowym stanie prawnym było bowiem dopuszczalne, że w wyjątkowych przypadkach sejmik samorządowy sprawował w interesie ochrony pozycji samorządu terytorialnego niektóre funkcje nadzorcze wynikające z art. 40 ustawy o samorządzie terytorialnym oraz artykułów następnych.</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#MaciejPłażyński">Prosimy o umożliwienie wystąpienia pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#IrenaLipowicz">Jeśli można, chciałabym skupić się na podstawowych elementach.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#IrenaLipowicz"> Dziękuję za troskę...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#MaciejPłażyński">Proszę państwa, proszę usiąść albo opuścić salę.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#IrenaLipowicz">Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#MaciejPłażyński">Proszę, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#IrenaLipowicz">W dotychczasowym stanie prawnym mieliśmy do czynienia z sytuacją, w której w wyjątkowych przypadkach również sejmik samorządowy udzielał zgody na niektóre działania gmin. Ponieważ zmieniła się w tym zakresie regulacja konstytucyjna, takie rozwiązanie jest obecnie wykluczone. Powiat konsekwentnie jest inną jednostką samorządu terytorialnego, ale w żadnym zakresie nie sprawuje funkcji nadrzędnych wobec gmin. Powiat ma osobowość prawną. Jego samodzielność, tak jak samodzielność gminy, podlega ochronie sądowej. Powiat posiada statut.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#IrenaLipowicz">Wielkiej uwagi w toku prac nad ustawami kompetencyjnymi będzie wymagało zachowanie takiej pozycji powiatu, która wynika z pierwszych trzech artykułów projektu. Oznacza to, że wojewódzki sejmik samorządowy nie będzie sprawował nadzoru nad powiatem. Powiat, jako jednostka zasadniczego podziału terytorialnego, ma obejmować całe obszary graniczących ze sobą gmin albo całe obszary miast na prawach powiatu. Oznacza to, Wysoki Sejmie, że nie będzie możliwe w toku reformy administracyjnej dzielenie gmin po to, aby przyłączyć je do różnych powiatów. Gmina pozostaje podstawową jednostką, podstawowym atomem, z którego składać się będzie mapa administracyjna Polski.</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#IrenaLipowicz">Przy tworzeniu, łączeniu, podziale, znoszeniu powiatów i ustalaniu ich granic - stwierdza ustawa - należy dążyć do tego, aby powiat obejmował obszar możliwie jednorodny ze względu na układ osadniczy i przestrzenny oraz więzi społeczne i gospodarcze. Należy zwrócić uwagę, że jest to postulat pod adresem ustawodawcy lub Rady Ministrów, w zależności od tego, kto będzie ustalał ostateczną mapę powiatów. Jest to postulat wzięcia pod uwagę wszystkich możliwych zależności, nie jest to równocześnie warunek mówiący o tym, że powiat kreuje wola jego mieszkańców. Jako równoprawna, obok więzi gospodarczych, społecznych, ekonomicznych i historycznych, znajduje się tutaj przesłanka zapewnienia zdolności wykonywania zadań publicznych. W kryteriach tworzenia powiatów przedstawionych przez rząd Rzeczypospolitej te elementy zostały w należyty sposób uwidocznione.</u>
          <u xml:id="u-15.3" who="#IrenaLipowicz">Projekt ustawy przewiduje, że to rozporządzenie określi gminy wchodzące w skład powiatu oraz nazwy powiatów i siedziby ich władz. Takie uregulowanie art. 3 spowodowało pewne wątpliwości konstytucyjne, w szczególności chodzi o to, czy z faktu, że zgodnie z konstytucją zasadniczy podział terytorialny powinien być dokonany w drodze ustawy, nie wynika również to, że nazwy powiatów, siedziby ich władz, granice powiatów powinny być określone w drodze ustawy.</u>
          <u xml:id="u-15.4" who="#IrenaLipowicz">Jak wynika z ekspertyz konstytucyjnych, problem ten może być rozwiązany dwojako: albo istotnie już mapa powiatów zostanie określona za pomocą ustawy o podziale terytorialnym, albo też - na co wskazują ekspertyzy konstytucyjne - pogłębione kryteria utworzenia powiatów, w tym kryteria materialno-prawne, znajdą się w ustawie. Będziemy mieli wtedy do czynienia z sytuacją, w której już z ustawy adresat normy będzie mógł odczytać, według jakich kryteriów tworzy się powiat. Nie będzie tam jednak konkretnych nazw powiatów, które znalazłyby się w rozporządzeniu Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-15.5" who="#IrenaLipowicz">To drugie rozwiązanie pozwala na bardziej elastyczne działanie rządu, pozwala również na istotne korekty w przyszłości, ponieważ nie można wykluczyć, że po pierwszym etapie reformy, po kilku latach funkcjonowania powiatów może się okazać, że mapa ta wymaga pewnych korekt. W drugim jednak przypadku mamy do czynienia z sytuacją, w której Sejm Rzeczypospolitej byłby w stanie od razu ustanowić mapę powiatów. Ryzyko, jakie powstaje wówczas, dotyczy - jak podnoszono w dyskusji w połączonych komisjach - przede wszystkim tego, że w wyniku głosowania i zmiennych koalicji możemy opuścić tę salę wyposażeni w o wiele większą liczbę powiatów, niż w tej chwili możemy sobie to wyobrazić, oraz - co gorsza - że mogą zostać uchwalone w drodze głosowania powiaty wzajemnie się wykluczające. Może się bowiem zdarzyć, że w wyniku przyjmowania kolejnych wniosków mniejszości zostanie uchwalone powstanie powiatów, których terytoria będą zachodziły na siebie.</u>
          <u xml:id="u-15.6" who="#IrenaLipowicz">W toku dyskusji połączonych komisji nie znaleziono dotychczas odpowiedzi, w jaki sposób wykluczyć takie niebezpieczeństwo. Autorytet i prestiż Sejmu w przypadku zaistnienia takiego wyniku głosowania byłyby bardzo poważnie narażone. Oczekuję jako sprawozdawca, że w toku prac nad poprawkami i wnioskami mniejszości połączone komisje oraz rząd przedstawią swoje stanowisko w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-15.7" who="#IrenaLipowicz">Powiat wykonuje - zgodnie z art. 4 - określone ustawami zadania publiczne o charakterze ponad gminnym. Na życzenie reprezentacji samorządowych oraz różnych organizacji samorządowych i sejmików dodano tu sformułowanie „charakter ponad gminny”. Początkowo wnioskodawcy obawiali się tego sformułowania, aby nie stworzyć wrażenia dominacji nad gminą. Okazało się, że jest przeciwnie: reprezentanci krajowego samorządu sądzą raczej, że podkreślenie odmienności charakteru zadań powiatu wyjdzie na korzyść prawidłowemu rozdzieleniu kompetencji. W porównaniu z projektem wyjściowym projekt opracowany w podkomisji i w połączonych komisjach rozszerza zadania powiatu, a równocześnie określa je w sposób jednolity i bardziej ogólny. W poprzedniej wersji art. 4 mieliśmy bowiem do czynienia z taką redakcją, która częściowo określała zadania powiatów w sposób przedmiotowy, częściowo w sposób podmiotowy, częściowo wreszcie w sposób mieszany. Obecnie mamy do czynienia z regulacją jednolitą. Szczegółowe rozdzielenie kompetencji będzie należało - jak podkreśliłam - do ustaw kompetencyjnych, których projekty znajdują się już w Sejmie.</u>
          <u xml:id="u-15.8" who="#IrenaLipowicz">W tym miejscu chciałabym tylko scharakteryzować podstawowe obszary działania powiatu oraz te sfery, w których zaszły zmiany w porównaniu z wyjściowym projektem wnioskodawców. Powiat ma wykonywać tylko te zadania publiczne, określone ustawami, które dotyczą edukacji publicznej, ochrony zdrowia, pomocy społecznej, wspierania osób niepełnosprawnych. W zakresie tych czterech pierwszych grup kompetencji podkreślano, że edukacja publiczna koncentrować się będzie na edukacji w zakresie szkolnictwa średniego i artystycznego, ochrona zdrowia dotyczyć będzie szpitala powiatowego, a pomoc społeczna i wspieranie osób niepełnosprawnych będą dotyczyły takich zakresów działań, które w naturalny sposób wychodzą poza obszar działania gminy. W szczególności rozszerzono zakres zadań z art. 4 o kompetencji wspierania osób niepełnosprawnych. Podnoszono, że gmina jest jednostką zbyt małą, aby uwzględnić zróżnicowane potrzeby osób niepełnosprawnych. I w ten sposób po raz pierwszy oddzieliliśmy funkcję samorządu, która nie oznacza pomocy społecznej, nie oznacza traktowania osób niepełnosprawnych jako proszących o pomoc, ale jako osób, które po prostu wymagają pewnego wsparcia w życiu publicznym. Wydaje się, że taka regulacja odpowiada nowoczesnemu podejściu do tego zagadnienia i stanowi równocześnie realizację postulatów krajowych organizacji osób niepełnosprawnych, których godność została w ten sposób bardziej uwidoczniona.</u>
          <u xml:id="u-15.9" who="#IrenaLipowicz">W porównaniu z pierwotnym projektem zostały zachowane dwie następne funkcje, ujęte jednak inaczej pod względem redakcyjnym. Chodzi tu o transport i drogi publiczne. W tym zakresie przewidziano wyraźnie ponad gminny charakter działania. Drogi powiatowe nie będą tym samym co drogi gminne i należy starannie dokonać rozdzielenia tych kompetencji. Równocześnie pozwoli to na lepsze prowadzenie polityki administracyjnej w tym zakresie, polityki, która - jak podnosiły również gminy - dotychczas często była zaniedbana.</u>
          <u xml:id="u-15.10" who="#IrenaLipowicz">W zakresie kolejnych zadań powiatu, dotyczących kultury i ochrony dóbr kultury, kultury fizycznej i turystyki, mamy do czynienia z funkcjami, które również w związku z krytyką, wyrażaną w niektórych wystąpieniach przez opozycję, pozwalają w większym stopniu uwzględnić takie działania kulturalne, które często przekraczały skromne możliwości gminy albo gmina ponosiła, co prawda często z dużym samozaparciem, poważne koszty, w istocie jednak czyniła to z uszczerbkiem dla potrzeb swoich mieszkańców, bo funkcje, jakie spełniała, były zdecydowanie ponad gminne.</u>
          <u xml:id="u-15.11" who="#IrenaLipowicz">Musimy przyznać powiatowi możliwość działania w zakresie gospodarki nieruchomościami, gospodarki wodnej, ochrony środowiska i przyrody, a także zagospodarowania przestrzennego i nadzoru budowlanego. Chciałabym zwrócić uwagę, że jeśli chodzi o nadzór budowlany, to w projektach ustaw kompetencyjnych oraz w dyskusji podnoszono, iż gminy w dużej mierze już realizowały zadania w tym zakresie. Być może więc - trzeba będzie to rozważyć, i takiego dalszego obrotu sprawy się spodziewamy - duża część tych zadań przejdzie do gmin, a tylko w niewielkim zakresie pozostaną one w powiecie.</u>
          <u xml:id="u-15.12" who="#IrenaLipowicz">Dużą kontrowersję wywołała sprawa nie tyle zadania z zakresu ochrony środowiska i przyrody, ile zadania polegającego na sprawowaniu inspekcji policji administracyjnej w tym zakresie. Obawy obrońców odrębnej struktury administracyjnej wskazywały na to, że nie może istnieć zbyt duża koincydencja między interesami wspólnoty powiatowej - zainteresowanej najlepszym stanem powiatu i wykonaniem innych funkcji - a sytuacją, w której dosyć radykalna decyzja dotycząca wstrzymania działalności jednostki, na przykład powiatowej, ze względu na ochronę środowiska mogłaby zostać podważona. Temu starano się zapobiec, kształtując ustrój powiatu, o czym będę mówiła później.</u>
          <u xml:id="u-15.13" who="#IrenaLipowicz">Na wniosek posłów Polskiego Stronnictwa Ludowego rozszerzono zadania publiczne powiatu o zadania z zakresu rolnictwa. Początkowo nie było to przewidywane. Wszechstronna dyskusja wykazała jednak, że rolnictwo, obok leśnictwa i rybactwa śródlądowego, może być ważną sferą działania powiatu.</u>
          <u xml:id="u-15.14" who="#IrenaLipowicz">Dużo uwagi poświęcono - przede wszystkim w podkomisji, a w mniejszym stopniu w połączonych komisjach - kwestiom porządku publicznego, bezpieczeństwa, a także ochrony przeciwpowodziowej i przeciwpożarowej oraz zapobiegania nadzwyczajnym zagrożeniom życia i zdrowia ludzi i zniszczeniom środowiska. Wskazano, że mimo istnienia wyspecjalizowanych służb, ich wielkiego poświęcenia i długiej tradycji działania, mamy jednak do czynienia z sytuacją, w której bardzo często na miejscu katastrofy jest wiele równoprawnych podmiotów, decydujących w sposób niezależny o prowadzonej akcji ratunkowej oraz jej założeniach. Celem prac nad ustawą powiatową było zatem doprowadzenie do wykształcenia jednego podmiotu koordynującego działania, albo nawet więcej: dowodzącego akcją ratowniczą. Mamy doświadczenia związane z powodzią i z akcjami przeciwpożarowymi oraz z dużymi katastrofami. W tej chwili projekt ustawy mówi wyraźnie, że prawo dowodzenia taką akcją i wydawania ostatecznych decyzji w przypadkach spornych będzie miał starosta.</u>
          <u xml:id="u-15.15" who="#IrenaLipowicz">Powiat ma zająć się ochroną praw konsumenta, które są kompetencją trochę osieroconą i zaniedbaną. Często uważa się mylnie, że w gospodarce rynkowej nie jest to właściwa funkcja państwa. Tymczasem jak poucza przykład innych krajów Wspólnoty Europejskiej, właśnie tam jest to funkcja starannie rozbudowana i dobrze opracowana. W tym zakresie są u nas duże luki, zarówno legislacyjne, jak i w sferze działania administracji.</u>
          <u xml:id="u-15.16" who="#IrenaLipowicz">Wreszcie, powiat będzie sprawował funkcje związane z obronnością, ale przede wszystkim, jako zadanie zlecone, będzie podejmował współpracę z organizacjami pozarządowymi - takie sformułowanie pojawia się również po raz pierwszy - oraz promował powiat jako całość, a więc wszystkie gminy wchodzące w jego skład.</u>
          <u xml:id="u-15.17" who="#IrenaLipowicz">Podstawowy element konstrukcji powiatu jest określony w ust. 2, którego ważność chciałabym podkreślić z całą mocą. Do zakresu działania powiatu należy bowiem również wykonywanie zadań powiatowych służb, inspekcji i straży. Podstawowa choroba polskiej administracji, polegająca na postępującym rozdrabnianiu administracji specjalnych oraz na tym, że administracje te często nie umieją przeprowadzić żadnej wspólnej akcji, ma zostać uleczona przez zastosowanie art. 4 ust. 2. Chodzi o to, że wbrew obawom reprezentantów części administracji centralnej musimy sobie jako Sejm uświadomić, że mamy w tej chwili do czynienia z sytuacją, w której ok. 60 administracji specjalnych działa w każdej jednostce terytorialnej naszego kraju. Jest to niezmiernie kosztowne. Sama koordynacja działań tych administracji jest kosztowna. Polecenia spływają za każdym razem z góry na dół. Nie można więc mówić o racjonalnej organizacji działań administracji publicznej w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-15.18" who="#IrenaLipowicz">Ustawy mogą określić inne zadania powiatu, a więc tylko ustawa może zakres tych zadań rozszerzyć.</u>
          <u xml:id="u-15.19" who="#IrenaLipowicz">Powiat może na uzasadniony wniosek zainteresowanej gminy przekazać jej zadania z zakresu swojej właściwości na warunkach ustalonych w porozumieniu. Chciałabym jednak podkreślić, że niemożliwe jest, aby gmina przekazała powiatowi swoje zadania. Chcemy w ten sposób zapobiec faktycznej recentralizacji administrowania. Nawet gdyby było to życzenie gminy, to ze względu na przyjęte podczas prac połączonych komisji podstawowe założenie: ochrony pozycji prawnej istniejącej gminy, wykluczono sytuację, w której mogłoby nastąpić takie przejęcie zadań. Gminy mogą się porozumiewać między sobą, powiaty mogą się porozumiewać między sobą. Istniała jednak obawa, że np. przymus ekonomiczny czy polityczny mógłby spowodować oddawanie przez gminy swoich zadań. Do tego w żadnym przypadku nie chcemy dopuścić i stąd polecam uwadze Wysokiej Izby tak sformułowany ust. 4.</u>
          <u xml:id="u-15.20" who="#IrenaLipowicz">Aby jeszcze bardziej podkreślić ten element, dodaliśmy w art. 4 ust. 5, który mówi wprost, że zadania powiatu nie mogą naruszać zakresu działania gmin. Jest tu więc odmienna filozofia działania niż w przypadku gminy. Do gminy, której przysługuje tzw. domniemanie kompetencji, należy to wszystko, co nie zostało wyraźnie zastrzeżone dla innych organów. Natomiast do powiatu i do województwa należy tylko to, co zostało wyraźnie przewidziane ustawą. Kompetencja nowa lub sporna będzie więc zawsze należała do gminy, chyba że sąd ostatecznie rozstrzygnie inaczej. Dodatkowo mamy tutaj silną przesłankę materialno-prawną, która będzie oddziaływała na ustawy kompetencyjne, mówiące o tym, że zadania powiatu nie mogą w żadnym zakresie naruszać obszaru działania gmin.</u>
          <u xml:id="u-15.21" who="#IrenaLipowicz">Powiat może zawierać z administracją rządową porozumienia w sprawie wykonywania zadań publicznych z zakresu administracji rządowej. Może też zawierać porozumienia w sprawie wykonywania zadań publicznych należących do zakresu działania samorządu województwa. Samorząd województwa nie może jednak zlecać przymusowo powiatowi niektórych zdań. Chcemy, aby powiat i gmina były równoprawnymi jednostkami, które podlegałyby nadzorowi państwowemu, nie posiadającymi wobec siebie żadnych uprawnień zwierzchnich.</u>
          <u xml:id="u-15.22" who="#IrenaLipowicz">Powiat może tworzyć jednostki organizacyjne i zawierać umowy z innymi podmiotami.</u>
          <u xml:id="u-15.23" who="#IrenaLipowicz">W dalszej części ustawy - mówię teraz nie tylko o art. 6 - przewidziano, że powiat będzie tworzył również związki komunalne. Adresuję te słowa do tych mieszkańców przyszłych powiatów, którzy czują się związani z powiatami okolicznymi w obrębie dotychczas istniejącego województwa. W świetle proponowanego przez nas stanu prawnego jest w pełni możliwe, że powstanie związek komunalny powiatów, który będzie nazywał się np. Ziemia Pilska czy Ziemia Kaliska, i będzie istniał tak długo, jak powiaty w nim zrzeszone uznają to za stosowne.</u>
          <u xml:id="u-15.24" who="#IrenaLipowicz">Doświadczenia innych reform wskazują, że przez około 10–15 lat mieszkańcy tych sąsiadujących powiatów z tzw. dawnych województw odczuwają potrzebę wspólnego wykonywania zadań i prawo nie powinno im w tym przeszkadzać. Nie rozdrabniamy w ten sposób organów państwowych i nie tworzymy niebezpiecznych precedensów, które podrożyłyby jeszcze bardziej pracę administracji. Pozwalamy jedynie na dobrowolne zrzeszanie się i wykonywanie zadań. Taki związek powiatów miałby oczywiście wspólny organ, którym byłoby zgromadzenie. Stosowałoby ono metody wypraktykowane obecnie w związkach komunalnych gmin. Okazało się, że te związki są pożyteczne, że mogą realizować pewne specyficzne zadania, które w ramach dużego województwa mogłyby być trudne do zrealizowania, a równocześnie, szanując tożsamość czy poczucie wspólnoty, nie naruszają ogólnej koncepcji reformy. Takie rozwiązanie starały się przyjąć połączone komisje w świetle przedkładanych jej wątpliwości województw, które obecnie istnieją w mniejszych granicach.</u>
          <u xml:id="u-15.25" who="#IrenaLipowicz">Na tym chciałabym zakończyć omawianie pierwszych dwóch zasadniczych rozdziałów.</u>
          <u xml:id="u-15.26" who="#IrenaLipowicz">Pragnę jeszcze wspomnieć, że w związku z obawami, iż istnienie samorządu powiatowego mogłoby zagrozić wykonywaniu ogólnopaństwowych zadań, przewidziano przypadek, w którym organ administracji rządowej może nałożyć na powiat obowiązek wykonywania określonych czynności związanych z usuwaniem bezpośrednich zagrożeń dla bezpieczeństwa i porządku publicznego oraz obronności. Chodzi o doświadczenia z poprzedniej powodzi, kiedy gmina angażowała swoje środki, a potem okazywało się, że nie było jasne, czy można jej takie polecenie wydać i kto zwróci pieniądze związane z akcją ratunkową prowadzoną np. w interesie sąsiedniej gminy, a nie w interesie własnych mieszkańców. Powstawały wątpliwości prawne, czy gmina nie łamie w ten sposób prawa, skoro ma działać dla dobra swoich mieszkańców, a np. usuwa nieruchomości i dokonuje zabezpieczeń czy buduje wały przeciwpowodziowe wyłącznie dla dobra jednostek sąsiednich.</u>
          <u xml:id="u-15.27" who="#IrenaLipowicz">Żeby temu zaradzić, wprowadziliśmy uregulowanie, że jeśli działania związane z usuwaniem zagrożeń dla bezpieczeństwa i porządku publicznego oraz obronności przeprowadza się w ramach zorganizowanej akcji, nałożenie obowiązku może dotyczyć wykonania czynności również poza terenem powiatu, ale przysługuje wówczas zwrot koniecznych wydatków i nakładów wraz z ustawowymi odsetkami od organu administracji, który nałożył obowiązek wykonania tych czynności. Podnoszono, być może zostanie to przedłożone w ramach poprawek, że w ust. 2 art. 7 oprócz zagrożeń dla bezpieczeństwa i porządku publicznego oraz obronności należałoby wprost nazwać zagrożenia dla ochrony, dla stanu środowiska naturalnego czy spraw związanych z ochroną środowiska. Wtedy nie ma wątpliwości, że można wysłać siły powiatu do powiatu sąsiedniego, obojętnie, czy chodzi o zagrożenie bezpieczeństwa w związku z imprezą sportową, czy o zagrożenie w związku z powodzią; wtedy jednak przysługuje za to zwrot nakładu.</u>
          <u xml:id="u-15.28" who="#IrenaLipowicz">Stosunkowo krótko chciałabym zreferować za zgodą Wysokiej Izby strukturę powiatu. Jest ona bowiem w istocie znana. Mimo że teraz mamy do czynienia z radą powiatu, zarządem powiatu i starostą - ze względu na przyjęte przez połączone komisje założenie, że w tym przypadku stosujemy się do znanej, sprawdzonej i znakomicie opanowanej przez polskich samorządowców struktury gminy, unikniemy tutaj pewnego szoku nowości albo pewnych nieporozumień czy konieczności wypracowywania struktur od nowa. Rada powiatu będzie w istocie odpowiadała swoją strukturą radzie gminy, zarząd powiatu będzie tak działał, jak działa obecnie zarząd gminy, starosta jednak będzie miał nieco odmienną pozycję i tylko na niej chciałabym się skupić.</u>
          <u xml:id="u-15.29" who="#IrenaLipowicz">Chciałabym również podkreślić, że zgodnie z postulatami opozycji, zarówno z lewej, jak i z prawej strony sali, wzmocniono jeszcze możliwości dyscyplinowania radnych oraz pewnych zabiegów antykorupcyjnych, mimo że już poprzednio projekt przewidywał nowatorskie rozwiązanie, zgodnie z którym na przykład radny powiatowy nie może głosować w sprawie dotyczącej jego interesu majątkowego lub osobistego. Jest to uregulowanie, które dotyczy podstawowych kategorii etycznych, uregulowanie, które, mamy nadzieję przy pomocy Wysokiej Izby wprowadzić również na terenie gminy, a być może w przyszłości na terenie Sejmu. Nie jest bowiem przyjęte w innych krajach, aby radny, poseł, senator głosował w sprawie, która bezpośrednio dotyczy jego interesów majątkowych lub osobistych. Oprócz tego wprowadzono dodatkowe ostre zabezpieczenia antykorupcyjne, które nie mają precedensu w ustawie gminnej.</u>
          <u xml:id="u-15.30" who="#IrenaLipowicz">Odmienną pozycję, nie znaną tak dobrze z codziennej praktyki, jak pozycja rady i zarządu, jest pozycja starosty. Chciałabym równocześnie przypomnieć, że ostateczny wybór kolegialnego organu powiatu wziął się stąd, że jak podnoszono w dyskusji, chodzi o zapewnienie gminom znajdującym się w powiecie należytej reprezentacji również w organie wykonawczym. W innym przypadku niektóre gminy mogłyby poczuć się zagrożone, że jednoosobowy starosta nie uwzględnia należycie interesów na przykład jednej odległej gminy w powiecie. W zarządzie będą ścierały się różne interesy, ale jest rzeczą istotną, że w ten sposób możemy zapobiec wielu konfliktom społecznym na terenie powiatu. Sprawdziło się to w przypadku gmin.</u>
          <u xml:id="u-15.31" who="#IrenaLipowicz">Podstawowym problemem, który powstał podczas prac nad ustawą powiatową, jest odmienna sytuacja starosty. Jest to pozycja silniejsza. Starosta staje się organem, który w dużej mierze jest odpowiedzialny za wykonywanie nie tylko zadań zleconych, ale przede wszystkim ma być tym organem, któremu będą podporządkowane części administracji specjalnej, stanowiące takie zagrożenie dla jednolitości polskiej administracji, jak to dzieje się obecnie. Służby, inspekcje i straże będą scalone pod zwierzchnictwem starosty.</u>
          <u xml:id="u-15.32" who="#IrenaLipowicz">W toku dyskusji wyrażano obawy, które muszą zostać rozproszone podczas prac nad ustawami kompetencyjnymi, że takie uregulowanie, jakie mamy obecnie, może jednak doprowadzić do tego, że starosta zyska w tym zakresie zbyt dużą samodzielność i niezależność, jeśli chodzi o jego kontrolę przez radę. Wydaje mi się, że jest rzeczą wysokich komisji i tej właśnie debaty, aby ustalić, czy taka jest wola powszechna w zakresie uregulowania pozycji prawnej starosty.</u>
          <u xml:id="u-15.33" who="#IrenaLipowicz">Zakres pozycji zarządu i sytuacja radnego - jeśli Wysoka Izba pozwoli, nie będę w sposób bardzo szczegółowy charakteryzowała następnych dziesięciu artykułów. Chciałabym jedynie przejść do tych elementów, które wywoływały szczególne kontrowersje podczas dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-15.34" who="#IrenaLipowicz">Chodzi w szczególności o art. 32 i 33. Zgodnie z nimi zarząd powiatu wykonuje uchwały rady powiatu i zadania powiatu określone przepisami prawa. W tym zakresie dzieje się to tak jak w gminie. Jednakże wątpliwości czy spory wzbudził ust. 3 art. 32: „W realizacji zadań zarządu powiat podlega wyłącznie radzie powiatu”. Podnoszono kwestię, że jeśli chodzi o niektóre zadania, zadania zlecone, byłoby ryzykowne używanie takiego sformułowania; co do tego zdania były podzielone. Art. 33, na temat którego toczyła się kilkudniowa dyskusja w podkomisji, a kilkugodzinna w połączonych komisjach, mówi, że zarząd wykonuje zadania powiatu przy pomocy starostwa powiatowego, kierowników powiatowych służb, inspekcji i straży oraz jednostek organizacyjnych powiatu, które wspólnie tworzą powiatową administrację zespoloną.</u>
          <u xml:id="u-15.35" who="#IrenaLipowicz">Jest to, Wysoka Izbo, stwierdzenie wielkiej wagi. Gdybyśmy mieli naruszyć art. 33, gdybyśmy mieli w sposób faktyczny za pomocą ustaw kompetencyjnych albo ustaw wojewódzkich doprowadzić do ponownego rozdrobnienia administracji specjalnej, gdybyśmy wreszcie - co, mam nadzieję, nie nastąpi - mieli odebrać powiatowi czy województwu samorządowemu tak istotne kompetencje jak zwalczanie bezrobocia, wtedy sama konstrukcja samorządu powiatowego, ustalona w art. 1–3, stawałaby się wątpliwa i narażałaby nas, jak sądzę, na proces przed Trybunałem Konstytucyjnym.</u>
          <u xml:id="u-15.36" who="#IrenaLipowicz">W art. 34 stwierdzono, że starosta będzie organizował prace zarządu powiatu, będzie też kierował starostwem. Również tę konstrukcję znamy z działalności gminy i nie ma potrzeby szczegółowo się nad nią rozwodzić. Chciałabym jednocześnie zwrócić uwagę, że powiat, jako prawdziwa jednostka samorządowa, będzie mógł stanowić akty prawa miejscowego; że starosta będzie wydawał decyzje w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej, i że również w tym zakresie nie wprowadzamy chaosu, ponieważ stosujemy rozwiązania dotychczas znane - takie, że od decyzji powiatowych w sprawach własnych przysługuje odwołanie do samorządowego kolegium odwoławczego, oczywiście możliwa jest też skarga do sądu administracyjnego.</u>
          <u xml:id="u-15.37" who="#IrenaLipowicz">O mieniu również nie ma potrzeby więcej mówić, ponieważ kwestia dotycząca finansów powiatu została uregulowana w sposób analogiczny do tego, jak dzieje się to w innych jednostkach samorządowych - chodzi o silną pozycję skarbnika zachowaną w tej ustawie. Rozdział Finanse powiatu wywołał więcej sporów i kontrowersji. Powiat samodzielnie prowadzi gospodarkę finansową na podstawie swego budżetu. W tym zakresie stwierdzono w art. 51, że zamieszczenie w budżecie powiatu wydatków na określone cele nie stanowi podstawy zobowiązań wobec osób trzecich oraz roszczeń osób trzecich wobec powiatu. Istniały bowiem gorzkie doświadczenia w tym zakresie, kiedy zamieszczenie jakiegoś wydatku w budżecie stanowiło podstawę procesu sądowego.</u>
          <u xml:id="u-15.38" who="#IrenaLipowicz">Po pewnej dyskusji z Ministerstwem Finansów jest tak, że projekt ustawy zawiera jednak zręby gospodarki finansowej powiatu. Uznano, że obywatel, adresat normy, biorąc do ręki ustawę powiatową, powinien zorientować się również w podstawowych zagadnieniach finansowych. W przeciwnym razie zaufanie do tej ustawy mogłoby słusznie zostać podważone. Znalazły się więc w tym projekcie szczegółowe uregulowania dotyczące procedury budżetowej oraz ustalenie dochodów powiatu. Według projektu dochodami powiatu są: udział we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych na zasadach i w wysokości określonej w odrębnej ustawie, przy czym jest to udział inny niż ten, który przysługuje gminie; udział we wpływach z podatku dochodowego od osób prawnych - co do tej kwestii to trwa jeszcze dyskusja ze stroną rządową - oraz subwencje z budżetu państwa na zadania realizowane przez powiat. Wreszcie dochodami powiatu będą dochody powiatowych jednostek budżetowych oraz dochody z majątku powiatu, a także odsetki za nieterminowe przekazywanie udziałów i subwencji, o których mowa w pkt. 1–3.</u>
          <u xml:id="u-15.39" who="#IrenaLipowicz">Ustawa dopuszcza subwencję wyrównawczą z budżetu państwa. Obawa, że będą powiaty bogatsze i biedniejsze, znajduje tutaj pewne odzwierciedlenie. Z góry zakładamy, że będą powiaty, które otrzymają od państwa subwencję wyrównawczą, oraz że będą istniały dotacje celowe z budżetu państwa, przekazywane na realizację czynności, o których mowa w art. 7 ust. 1. Przewidziane są także dotacje z państwowych funduszy celowych, dotacje celowe z budżetu państwa na zadania z zakresu administracji rządowej, wykonywane przez powiat na mocy porozumień zawartych z organami administracji rządowej.</u>
          <u xml:id="u-15.40" who="#IrenaLipowicz">Wielką dyskusję wywołała konstrukcja dotacji celowej na zadania własne. Ta konstrukcja była bardzo krytykowana w dotychczasowym działaniu gminy. Mówiono, że to jest pewna sprzeczność sama w sobie, bo jeżeli mówimy o zadaniu własnym, to powinna być subwencja. Maksimum ustępstw to była subwencja oświatowa.</u>
          <u xml:id="u-15.41" who="#IrenaLipowicz">Natomiast pewnym kuriozum była dotacja celowa na zadania własne. Tutaj stanowiska były podzielone, wskazywano argumenty pragmatyczne, chociaż co do teoretycznej strony zagadnienia panował raczej pogląd, że jest to rzeczywiście dosyć dziwaczna konstrukcja.</u>
          <u xml:id="u-15.42" who="#IrenaLipowicz">Ust. 3 mówi - na tym chciałabym zakończyć część mówiącą o finansach powiatu - że przekazywanie powiatowi, w drodze ustawy, nowych zadań wymaga zapewnienia środków finansowych koniecznych na ich realizację w postaci zwiększenia dochodów. W gminach jest to stała bolączka i wiemy wszyscy, jak gorzkie doświadczenia mają gminy, obciążane wciąż nowymi zadaniami, czemu nie towarzyszą odpowiednie środki finansowe.</u>
          <u xml:id="u-15.43" who="#IrenaLipowicz">Art. 56 wprowadza wreszcie kategorie zobiektywizowanych kryteriów określania subwencji oraz wymóg ustawowego określania kwot subwencji dla powiatu oraz ich rozdziału.</u>
          <u xml:id="u-15.44" who="#IrenaLipowicz">Jeśli Wysoka Izba pozwoli, na tym chciałabym zakończyć omawianie rozdziału dotyczącego finansów powiatu, który na pewno jeszcze w wystąpieniach klubowych zostanie należycie uwzględniony.</u>
          <u xml:id="u-15.45" who="#IrenaLipowicz">W rozdziale 7 przedstawiono związki, stowarzyszenia i porozumienia powiatu. Częściowo już o tym mówiłam. Jest również możliwe, że oprócz związków komunalnych powiaty będą tworzyły porozumienia komunalne w celu wykonania jednego określonego zadania. Porozumienie, inaczej niż związek komunalny, nie miałoby osobowości prawnej i takiej szczególnej struktury, jaką przewidzieliśmy dla związku komunalnego powiatów. Jest wreszcie możliwe tworzenie stowarzyszeń.</u>
          <u xml:id="u-15.46" who="#IrenaLipowicz">Wielką dyskusję wywołał problem tak zwanego zakazu małżeństw mieszanych, tzn. obawy, że poprzez związki komunalne powiatów i gmin mogłoby dochodzić do faktycznego uzależnienia gmin, czego tak bardzo obawiają się ich reprezentanci.</u>
          <u xml:id="u-15.47" who="#IrenaLipowicz">W związku z tym zasadniczo przewidziano, że związki komunalne będą dotyczyły tylko powiatów. Natomiast jedynie miasto na prawach powiatu będzie mogło tworzyć związki i porozumienia komunalne z gminą. Chodzi o to, że jeżeli mamy do czynienia z dużym miastem i towarzyszącymi mu małymi gminami, to tam związek komunalny wydaje się celowy, logiczny i nie ma sensu go zakazywać. W innych przypadkach gmina będzie mogła stworzyć związek komunalny z województwem i powiat z województwem, ale nie będzie to mogło nastąpić między gminą a powiatem, chyba że Wysoka Izba uzna, że obawy z tym związane są nieuzasadnione.</u>
          <u xml:id="u-15.48" who="#IrenaLipowicz">Nadzór nad powiatem ma sprawować prezes Rady Ministrów oraz wojewoda, a także - w zakresie spraw finansowych - regionalna izba obrachunkowa. Organy nadzoru mają wkraczać w działalność powiatu tylko w przypadkach określonych ustawami, przy czym podkreśla się, zgodnie z regulacją konstytucyjną, że nadzór nad wykonywaniem zadań powiatu sprawowany jest na podstawie kryterium zgodności z prawem.</u>
          <u xml:id="u-15.49" who="#IrenaLipowicz">Tutaj pewnego dostosowania będzie wymagał prawdopodobnie przepis ustawy wojewódzkiej, ponieważ należy podkreślić, że obecna konstytucja nie dopuszcza nadzoru celowościowego.</u>
          <u xml:id="u-15.50" who="#IrenaLipowicz">Jeśli Wysoka Izba pozwoli, chciałabym tylko ograniczyć się do stwierdzenia, że w zakresie nadzoru uprawnienia starosty i obowiązki powiatu zostały uregulowane w taki sam sposób, jaki znamy z działalności gmin, tzn. istnieją zarówno lekkie, jak i bardzo ciężkie środki nadzoru. Państwo zachowuje pełną kontrolę. Gdyby powiat chciał działać wbrew konstytucji lub ustawie, to istnieją środki polegające zarówno na stwierdzeniu nieważności poszczególnych uchwał powiatu, który na przykład zabroniłby pewnej kategorii ludzi wstępu na swój teren, jak również na możliwości rozwiązania organów powiatu, zawieszenia i wprowadzenia zarządu komisarycznego.</u>
          <u xml:id="u-15.51" who="#IrenaLipowicz">W tym zakresie wykorzystano całą paletę środków, znaną z dotychczasowych wielu już lat działania gmin. Utrzymano również tak zwaną skargę popularną z art. 86, to znaczy zasadę, że każdy, kogo interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone uchwałą podjętą przez organ powiatu w sprawie z zakresu administracji publicznej, może, po bezskutecznym wezwaniu do usunięcia naruszenia, zaskarżyć uchwałę do sądu administracyjnego. Również w tym zakresie wykorzystano dotychczasowe założenia oraz doświadczenia skuteczności działania tej skargi.</u>
          <u xml:id="u-15.52" who="#IrenaLipowicz">Wreszcie mamy tu miasta na prawach powiatu, co wywołało ożywioną dyskusję. Ostateczną granicą przyjętą przez połączone komisje jest to, że miastem na prawach powiatu jest miasto liczące więcej niż 100 tys. mieszkańców. Rada Ministrów może jednak odstąpić z jednej strony od nadania miastu liczącemu więcej niż 100 tys. mieszkańców praw powiatu, jeżeli oznaczałoby to ograniczenie dla wspólnot samorządowych wchodzących w skład dotychczasowego powiatu dostępu do usług publicznych o charakterze powiatowym. I odwrotnie. Rada Ministrów może na wniosek właściwej rady miejskiej nadać miastu liczącemu mniej niż 100 tys. mieszkańców, na przykład Jeleniej Górze, prawa powiatu, jeżeli to miasto ma niezbędną infrastrukturę do wykonywania zadań powiatowych. Mamy takie wnioski na przykład z Piekar Śląskich, a nadanie tego prawa nie ograniczy dostępu do usług publicznych o charakterze powiatowym wspólnotom samorządowym, które wejdą w skład dotychczasowego powiatu. Kierujemy się więc tutaj dobrem całości wspólnoty. Zapewniamy, ze względu na pewną elastyczność działania, Radzie Ministrów możliwość korekty w tym zakresie. Zwracam jednak uwagę, że dzieje się tak w przypadku nadania miastu liczącemu mniej niż 100 tys. mieszkańców praw powiatu na wniosek odpowiedniej rady miejskiej. Rada Ministrów ma o tym rozstrzygać po zapoznaniu się z opiniami zainteresowanych: rad gmin, rady powiatu oraz sejmiku wojewódzkiego. Nie dotyczy to jednak pierwszego podziału administracyjnego kraju na powiaty. Uregulowanie to dodano po to, aby Rada Ministrów, tworząc powiaty, mogła już przy pierwszym podziale uwzględnić niektóre miasta, którym niewiele brakuje do granicy 100 tys. mieszkańców, a spełniają wszystkie inne kryteria. Albo odwrotnie, możemy się spodziewać takich przypadków, że miasto po dobrym rozeznaniu swoich interesów będzie wolało być stolicą silnego powiatu niż wyodrębnioną z niego jednostką.</u>
          <u xml:id="u-15.53" who="#IrenaLipowicz">Chciałabym zwrócić uwagę na ten aspekt sprawy, bo często ambicje pochopnie są lokowane w wyodrębnieniu miasta z powiatu, a czasami interesy również miasta mogą w istocie dotyczyć raczej pozostania stolicą powiatu.</u>
          <u xml:id="u-15.54" who="#IrenaLipowicz">To są podstawowe założenia ustawy. Chciałabym tylko ogólnie scharakteryzować najważniejsze wnioski mniejszości. Najdalej idącym wnioskiem jest ten, w którym mówi się o tym, aby starosta był powoływany przez ministra właściwego do spraw administracji publicznej spośród trzech kandydatów wybranych i przedstawionych przez radę oraz żeby słowa: rada powiatu wybiera starostę zastąpić słowami: rada powołuje starostę.</u>
          <u xml:id="u-15.55" who="#IrenaLipowicz">Wysoka Izbo! Przyjęcie - to jest wniosek mniejszości nr 20 - tego wniosku oznaczałoby zasadniczą zmianę całej koncepcji samorządu terytorialnego. Jak wiemy, samorząd polega na tym, że rada wybiera swój organ wykonawczy, mogą tutaj być mniejsze lub większe ograniczenia. Ale jest to pewna zasadnicza koncepcja wyrażona również w Europejskiej Karcie Samorządu Terytorialnego, ratyfikowanej przez Polskę. Karta ta mówi, że organ wybierany w wyborach powszechnych, czyli rada, dysponuje swym organem wykonawczym również w zakresie jego powoływania. Wydaje się zatem, że pomysł, aby starostę powoływał minister, co prawda do spraw administracji publicznej, który w istocie nazywa się u nas ministrem spraw wewnętrznych i administracji, wywołuje skojarzenie, że to minister spraw wewnętrznych powołuje starostę. Mogłoby to spowodować wątpliwości co do istotnie samorządowego charakteru powiatu.</u>
          <u xml:id="u-15.56" who="#IrenaLipowicz">Oprócz tego wniosku, bardzo daleko idącego, mamy szereg wniosków zmniejszających samodzielność powiatu. Mamy tutaj wniosek mniejszości nr 1, który mówi o tym, że minister właściwy do spraw administracji publicznej określi wzorcowy statut powiatu. Są w kolejnych wnioskach mniejszości postulowane również takie zasady, aby na stanowiska w powiecie nie mogły być wybierane dowolne osoby, ale żeby ustawa określiła kryteria, jakie musi spełniać kandydat na starostę czy członka zarządu powiatu. To bardzo ciekawe rozwiązanie, ale nie spotykane dotychczas w polskim systemie samorządowym ze względu na przekonanie, że skoro nie stawiamy posłom ani senatorom szczegółowych warunków, które muszą spełnić oprócz wymaganych: kryterium wieku, pełni praw obywatelskich, zamieszkania, aby zostać posłem czy senatorem, że odeszliśmy od cenzusu majątku, wykształcenia, czy innych cech, wprowadzenie takich szczegółowych zasad czy uprawnień, w przypadku władz powiatu mogłoby być uznane za uprawnienie zbyt daleko idące.</u>
          <u xml:id="u-15.57" who="#IrenaLipowicz">To jest jakby pierwsza grupa wniosków mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-15.58" who="#IrenaLipowicz">Druga grupa wniosków mniejszości dotyczyła kontrowersji wokół ślubowania. Z jednej strony chodziło tutaj - w poprawce nr 13 - np. o postulat skreślenia spośród słów „dobro wspólne narodu” słowa „wspólne” po to, żeby było „dobro narodu”, a nie „dobro wspólne narodu”. Z drugiej strony odwrócono jakby zasadę i wyjątek, jeśli chodzi o rotę ślubowania, co wywołało pewne kontrowersje. Mianowicie o ile dotychczas jest podstawowa formuła roty ślubowania, do której można dodać słowa „tak mi dopomóż Bóg”, o tyle po pracy komisji pojawiła się zasada, że podstawową rotą ślubowania będzie rota ze słowami „tak mi dopomóż Bóg”, które można opuścić. Jest kwestią poglądów Wysokiej Izby, którą z zasad ostatecznie przyjmiemy. Jest to pewna zmiana akcentów i tego nie można przemilczeć. Sama zasada natomiast, że w jednym i drugim przypadku można złożyć rotę ślubowania z tą częścią albo bez niej, pozostaje.</u>
          <u xml:id="u-15.59" who="#IrenaLipowicz">Jeśli zaś chodzi o kwestie ogólne, to z przyjemnością chciałabym zauważyć, że nie mamy wniosków mniejszości, które by podważały podstawowy wspólnotowy charakter powiatu.</u>
          <u xml:id="u-15.60" who="#IrenaLipowicz">Jest wiele wniosków mniejszości, które proponują zdyscyplinowanie radnych, np. ustalenie - i to zawierał wniosek mniejszości nr 15 - aby maksymalna wysokość diet oraz kosztów podróży była określona w ustawie. W dyskusji podnoszono co prawda, że właściwie cel ten osiągnięto już pośrednio za pomocą opodatkowania diet, równocześnie jednak zwracano uwagę, że nadmierna wysokość wynagrodzeń czy diet w samorządzie budzi często zgorszenie publiczne i należałoby temu położyć kres za pomocą odpowiedniej regulacji ustawowej, skoro liczenie na samoograniczanie rad w tym zakresie nie okazało się zasadne. Wysoka Izba raczy to rozważyć. Również w przypadku wniosku mniejszości nr 16.</u>
          <u xml:id="u-15.61" who="#IrenaLipowicz">Dużą dyskusję wywołała kwestia łączenia mandatów. Ostatecznie, ze względu na art. 21, przyjęto zasadę niepołączalności mandatów. Wniosek mniejszości w związku z tym zawiera inną propozycję niż to jest obecnie w ust. 7, na co zwracam uwagę Wysokiej Izby, ponieważ dotyczy to bezpośrednio posłów i senatorów. Obecnie wersja przyjęta przez połączone komisje głosi: mandatu radnego powiatu nie można łączyć z mandatem posła, senatora, radnego gminy i radnego województwa. Podnoszono, że samorząd jest już na tyle dojrzały, a kadr samorządowych jest tak dużo, iż łączenie tych zadań jest niezwykle wyczerpujące i w związku z tym nadeszła pora na rozdzielenie tych funkcji. Odmienny pogląd, jaki wyrażano, wskazywał na to, że przeciwnie, doświadczenie samorządowców, ich zaangażowanie stanowi wzbogacenie prac parlamentu i nawet jeżeli są trudności w łączeniu tych obowiązków, to ogólna korzyć przeważa.</u>
          <u xml:id="u-15.62" who="#IrenaLipowicz">Wysoka Izba będzie mogła zająć stanowisko w tym zakresie, ponieważ mamy tutaj zarówno ustalenie, jak i wniosek mniejszości, który dopuszcza wprowadzenie innego rozwiązania.</u>
          <u xml:id="u-15.63" who="#IrenaLipowicz">Do ważnych wniosków mniejszości, o których chciałabym jeszcze wspomnieć należy, przede wszystkim, kwestia skreślenia straży i inspekcji, a więc elementu scalenia administracji powiatowej. To jest wniosek mniejszości nr 6, który powoduje liczne konsekwencje. Oznacza to, że starosta przestaje być zwierzchnikiem powiatowych służb inspekcji i straży.</u>
          <u xml:id="u-15.64" who="#IrenaLipowicz">Oczywiście w mocy Wysokiej Izby leży przyjęcie tej zasady. Musimy sobie wtedy zadać pytanie, czy - jeżeli zostaną jednak powołane kasy chorych, nawet ze zwiększonym elementem samorządowym - wystarczy nam uprawnień powiatu, gdyby miały od tego odejść straże i służby inspekcji?</u>
          <u xml:id="u-15.65" who="#IrenaLipowicz">Wydaje się, że jeżeli, zgodnie z obecną regulacją, ogromny budżet służby zdrowia tylko w części będzie podlegał kontroli rady powiatu, to wtedy wyprowadzenie służb straży i inspekcji, tak jak wyprowadzenie zagadnień zwalczania bezrobocia, stawiałoby nas przed problemem ustrojowym, czy nie podważamy w ogóle sensu istnienia tej jednostki samorządu terytorialnego - jednostki, która ma podnieść efektywność polskiej administracji, a nie ją osłabić.</u>
          <u xml:id="u-15.66" who="#IrenaLipowicz">Podczas referowania tych wniosków na kolejnym posiedzeniu pozwolę sobie zwrócić uwagę Wysokiej Izby na konkretne kompetencje.</u>
          <u xml:id="u-15.67" who="#IrenaLipowicz">Istnieją wnioski, które zamierzają ścieśnić uprawnienia powiatu. Przedstawiłam je już poprzednio. Tego typu wnioskami są wnioski nr 3 i nr 4. Chodzi w nich m.in. o usunięcie możliwości prowadzenia katastru albo usunięcie kompetencji dotyczącej bezpieczeństwa obywateli. Wątpliwości wywołało też istnienie policji powiatowej, w szczególności kwestia, czy można połączyć pragmatykę służbową i dyscyplinę tej służby z wpływem społecznym. Wydaje się, że zaproponowana koncepcja, w której dla policji i straży pożarnej przewidujemy inne rozwiązanie niż dla innych straży, służb i inspekcji, czyni zadość tym uwagom.</u>
          <u xml:id="u-15.68" who="#IrenaLipowicz">Wreszcie istnieją wnioski mniejszości - chodzi tutaj zwłaszcza o wnioski mniejszości w pkt 36 - które zmieniają środek nadzoru dotyczący naruszenia konstytucji lub powtarzających się naruszeń ustaw. Jest to odmienna redakcja, która nie stanowi pewnych poważnych konsekwencji ustrojowych, jednakże ma na celu odmienne i - wg wnioskodawców - bardziej racjonalne usytuowanie tego środka nadzoru.</u>
          <u xml:id="u-15.69" who="#IrenaLipowicz">Mamy ponadto wniosek mniejszości, który chciałabym scharakteryzować jako przedostatni. Mówi on o tym, że miastem na prawach powiatu jest miasto liczące więcej niż 100 tys. mieszkańców oraz miasto, w którym przewodniczącym zarządu jest prezydent miasta. Jest to doniosła poprawka, gdyż oznacza ona zasadnicze zwiększenie liczby powiatów, chociaż zwolennicy tego wniosku mniejszości wskazywali na to, że uwzględnienie tego wniosku byłoby w pewien sposób zadośćuczynieniem za zmianę statusu wszystkim miastom, które są obecnie stolicą województwa, ponieważ to tam prezydent miasta jest przewodniczącym zarządu. Ale i wtedy wnioskodawcy proponują, żeby rada miejska mogła z innych powodów od tego odstąpić.</u>
          <u xml:id="u-15.70" who="#IrenaLipowicz">Mamy też taki wniosek, który mówi, by miastem na prawach powiatu, oprócz miasta liczącego więcej niż 100 tys. mieszkańców, było miasto, które przestało być siedzibą wojewody z dniem 1 stycznia 1999 r. W tej sytuacji byłoby już wprost powiedziane, że chodzi wyraźnie o miasta, które tracą status miasta wojewódzkiego, ale stają się miastem wyłączonym czy miastem na prawach powiatu. Jednak i wtedy Rada Ministrów może na wniosek właściwej rady miejskiej odstąpić - bo nie każde miasto może sobie tego życzyć - od nadania temu miastu statusu miasta na prawach powiatu.</u>
          <u xml:id="u-15.71" who="#IrenaLipowicz">Regulacja wniosku mniejszości nr 38 w pkt b różni się od tego, co charakteryzowałam w tekście ustawy tym, że tutaj Rada Ministrów byłaby związana wnioskiem, tzn. nie mogłaby rozstrzygnąć inaczej niż rada miejska, a więc odmiennie od tego, jak działo się to dotychczas.</u>
          <u xml:id="u-15.72" who="#IrenaLipowicz">I wreszcie ostatni problem. Mamy do czynienia z sytuacją, która też jest objęta wnioskiem mniejszości, a która może powodować wątpliwości konstytucyjne. Jako sprawozdawca z wielką niecierpliwością oczekuję, że przedstawiciele klubów ustosunkują się do tej trudności. Jest to mianowicie idea przyjęta przez połączone komisje w głosowaniu, aby zwierzchnika straży służby inspekcji powoływał co prawda starosta, ale w uzgodnieniu z wojewodą.</u>
          <u xml:id="u-15.73" who="#IrenaLipowicz">Gdybym mogła prosić kierownictwo klubu o chwilę uwagi.</u>
          <u xml:id="u-15.74" who="#komentarz">(Poseł Mieczysław Czerniawski: Przepraszam.)</u>
          <u xml:id="u-15.75" who="#IrenaLipowicz">Bardzo proszę, gdyż to jest istotna sprawa, w której oczekuję również państwa stanowiska.</u>
          <u xml:id="u-15.76" who="#IrenaLipowicz">Chodzi mianowicie o sytuację, w której zwierzchnika straży służby inspekcji powoływać ma starosta za zgodą wojewody. To jest odpowiedź na pewne lęki, że powiat wymknie się spod kontroli, i spojrzenie pana posła Dorna, bardzo aktywnego w sprawach tego typu ograniczeń podczas prac komisji, nie jest od rzeczy. Natomiast problem polega na tym, że pierwszy raz w polskim systemie prawnym mielibyśmy współdecydowanie dwóch różnych szczebli samorządu terytorialnego. Jeżeli kluby parlamentarne przyjęłyby to rozwiązanie, a nie rozwiązanie proponowane we wniosku mniejszości, w którym chodziłoby o opinię, to musielibyśmy - i to jest moja prośba do pana marszałka - zażądać ekspertyzy konstytucyjnej, aby nie narazić się potem na zarzut, że wprowadziliśmy współdecydowanie dwóch różnych szczebli samorządu albo, co gorsza, samorządu i administracji rządowej. Bo jeżeli wymagana jest zgoda wojewody, a starosta jest równocześnie organem samorządu, to ktoś może powiedzieć: to teraz wprowadźmy wspólne decyzje wojewody i prezydenta miasta albo wójta, burmistrza. Jest to pewien wyłom systemowy i dlatego pozwoliłam sobie prosić przewodniczących klubów o szczególną uwagę w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-15.77" who="#IrenaLipowicz">Wysoka Izbo! Dziękując wszystkim członkom komisji, a szczególnie członkom podkomisji, niezależnie od ich przynależności klubowej, za pełną poświęcenia pracę, przedkładam Wysokiej Izbie niniejsze sprawozdanie. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-15.78" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-15.79" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Stanisław Zając)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#StanisławZając">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła Jana Rokitę w celu przedstawienia sprawozdania zawartego w druku nr 274.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#JanRokita">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ponieważ gdy wchodziłem na trybunę, zostałem przez wiceprzewodniczącego własnego klubu zapytany, czy będę mówił godzinę, oświadczam na początek swojego wystąpienia, że nie. Znacznie krócej.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#JanRokita">Panie i Panowie Posłowie! Mam przyjemność przedstawić krótkie sprawozdanie o projekcie ustawy o administracji rządowej w województwie, przyjęte przez trzy komisje, z prośbą o to, ażeby Wysoka Izba zechciała uchwalić tę ważną - w moim przekonaniu - dla systemu ustrojowego państwa ustawę. Chciałbym na wstępie powiedzieć o tym, co jest tak naprawdę w tej ustawie, w wersji, w której proponują ją do przyjęcia trzy komisje, najistotniejsze z punktu widzenia ustroju państwa.</u>
          <u xml:id="u-17.2" who="#JanRokita">Po pierwsze, to jest idea przywrócenia po wielu, wielu latach nieobecności w Polsce istoty władzy ogólnej. To znaczy takiej władzy, która na jakimś terytorium de facto organizuje w sposób podporządkowany i władczy całość administracji i odpowiada za rezultat jej działania. Taką władzą na terenie dużego województwa, które zamierzamy wprowadzić, ma być rządowy wojewoda.</u>
          <u xml:id="u-17.3" who="#JanRokita">Proszę pamiętać - wspominała o tym pokrótce pani poseł Lipowicz - że dotychczas wojewoda tak naprawdę w obecnym małym województwie nie sprawuje władzy ogólnej, jest jednym z wielu reprezentantów rządu na obszarze województwa, a jego kompetencje są ograniczone kompetencjami czterdziestu kilku innych równorzędnych przedstawicieli rządu na tym obszarze. Skutki tego stanu rzeczy były widoczne w okresie ubiegłorocznej powodzi, kiedy tak naprawdę władza zdolna do prowadzenia akcji na terenie województwa, podporządkowująca sobie całość administracji chociażby w sytuacjach krytycznych, takich jak stan powodzi, nie istniała, i w związku z tym państwo znalazło się w chaosie. A więc przywrócenie władzy ogólnej jest pierwszym zasadniczym elementem tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-17.4" who="#JanRokita">Drugim elementem, będącym skutkiem przywrócenia władzy ogólnej odpowiadającej za rezultat działania służb publicznych, jest zespolenie administracji rządowej. Przywrócenie władzy ogólnej oznacza, na poziomie województwa, zespolenie z urzędem wojewody szeregu rozproszonych do tej pory służb i instytucji państwowych, działających w sposób całkowicie niezależny. O tym mówią art. 4, 5 i 29 ustawy o administracji rządowej. Art. 4 po raz pierwszy od czasu konstytucji marcowej z roku 1921 przywraca w polskim ustawodawstwie zasadę, w myśl której służby, inspekcje i straże w administracji rządowej są zespolone w województwie pod zwierzchnictwem wojewody, a jeżeli ustawa w pewnych szczególnych przypadkach nie stanowi inaczej - także w jednym urzędzie, czyli w urzędzie wojewódzkim.</u>
          <u xml:id="u-17.5" who="#JanRokita">To ma pewne daleko idące konsekwencje. Oznacza to bowiem, że statut, który wojewoda po akceptacji premiera nada urzędowi wojewódzkiemu, nie będzie - tak jak do tej pory - statutem tylko tej niewielkiej instytucji, którą w tej chwili zarządza wojewoda, a która się nazywa urząd wojewódzki, ale będzie statutem całej administracji zespolonej na terenie dużego województwa. Statut ten będzie zatem określał także funkcje, zadania i sposób organizacji np. wojewódzkiej komendy Policji zespolonej z wojewodą czy chociażby inspektoratu ochrony środowiska, inspekcji sanitarnej albo Państwowej Straży Pożarnej. Organizacja całokształtu tej administracji będzie należeć zatem do wojewody i do premiera. Tym samym premier i wojewoda odzyskają swój wpływ na organizację całokształtu administracji na terenie województwa.</u>
          <u xml:id="u-17.6" who="#JanRokita">Z tego zespolenia, o którym tutaj powiedziałem - i to jest jakby trzecia zasada tej ustawy - wynika całkowicie nowa koncepcja uprawnień wojewody w nowym dużym województwie. Mianowicie są to uprawnienia, rzec można, pięciorakie. Te pięciorakie całkowicie nowe uprawnienia wojewody reguluje nowy art. 7 ustawy o administracji rządowej. O tych pięciu funkcjach wojewody pokrótce chciałbym w tej chwili powiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-17.7" who="#JanRokita">Po pierwsze, wojewoda będzie przedstawicielem rządu. Wprawdzie to określenie funkcjonuje już w dotychczasowym ustawodawstwie, ale tak naprawdę dopiero w świetle proponowanego tutaj prawa znaczyć ono będzie znacznie więcej niż do tej pory. Do tej pory bowiem było tak, że wojewoda tak naprawdę był przedstawicielem jedynie premiera, a nie całego rządu. Ministrowie mieli najczęściej swoje agendy w województwie. Funkcje wojewody jako przedstawiciela rządu były funkcjami bardzo ograniczonymi. Często sprowadzały się do reprezentowania premiera na jakichś uroczystościach państwowych czy przy przyjmowaniu obcych osobistości.</u>
          <u xml:id="u-17.8" who="#JanRokita">Wojewoda w ramach uprawnień przedstawiciela Rady Ministrów - tych, które są w tej chwili regulowane w projekcie w art. 15 i następnych - otrzymuje cały szereg uprawnień kontrolnych, organizatorskich i nadzorczych dotyczących całości administracji rządowej w województwie, a także w pewnym istotnym zakresie samorządu terytorialnego. Przy czym - co jest najistotniejszym novum - wedle przepisów projektowanego art. 16 wojewoda otrzymuje prawo wydawania poleceń całej administracji rządowej. A więc nie tylko tej, która zostaje zespolona bezpośrednio w jego urzędzie i pod jego władzą, ale także tej - o czym powiem za moment - która pozostaje nadal wyodrębniona, choć tej wyodrębnionej administracji w województwie będzie znacznie mniej. Co więcej, te polecenia wynikające z decyzji rządu, polecenia będące skutkiem tego, że wojewoda ma odpowiadać za to, by wszystkie agendy administracyjne, wszystkie agendy rządowe w województwie wykonywały politykę premiera i politykę rządu - bo one po to są, aby wykonywać tę politykę - otóż te polecenia w pewnym zakresie mogą być także wiążące dla organów samorządu terytorialnego.</u>
          <u xml:id="u-17.9" who="#JanRokita">I to jest bardzo istotne novum w konstrukcji relacji między administracją rządową a samorządem terytorialnym. Relacji, która w ustawie o samorządzie powiatowym i samorządzie wojewódzkim idzie z jednej strony w kierunku istotnego rozszerzenia władzy samorządu terytorialnego, ale z drugiej - w kierunku bardzo istotnego zwiększenia oddziaływania premiera - a naprawdę premiera poprzez wojewodę - na samorząd terytorialny w zakresie sytuacji takich, jak: zapobieganie zagrożeniom życia i zdrowia ludzkiego, zapobieganie zagrożeniom majątku publicznego albo prywatnego, środowiska naturalnego, bezpieczeństwa państwa i porządku publicznego oraz ochrona praw obywatelskich i zapobieganie klęskom żywiołowym.</u>
          <u xml:id="u-17.10" who="#JanRokita">W całym tym szerokim obszarze sytuacji nadzwyczajnych wojewoda otrzymuje prawo do wydawania wiążących poleceń organom samorządu terytorialnego. Innymi słowy, organy samorządu terytorialnego będą zobowiązane podejmować w ramach swoich kompetencji działania, które poleci im wykonać wojewoda w tym zakresie. To jest bardzo ważny element, o którym mówię dłużej, a to ze względu na to, że wiele debat o rozszerzeniu funkcji samorządu terytorialnego w Polsce koncentruje się na takim oto problemie, czy nadmierny rozrost - jak twierdzą przeciwnicy samorządu terytorialnego w Polsce - nie spowoduje zagrożenia dla możliwości prowadzenia jednolitej polityki przez państwo, a konkretnie przez premiera i wykonawców tej polityki w województwie, czyli wojewodów. Otóż odpowiedź brzmi - nie spowoduje. Co więcej, nie tylko nie spowoduje, ale premier i wojewoda uzyskają wobec gminy bardzo ważne, dodatkowe instrumenty, których nie posiadali do tej pory. Instrumenty, które wzmocnią władzę rządową oraz jedność państwa i które wzmocnią funkcję koordynatora całości spraw publicznych w ręku premiera i Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-17.11" who="#JanRokita">Moim zdaniem przeciwnicy czy ci wszyscy, którzy widzą pewne zagrożenie w rozbudowie samorządu terytorialnego, powinni zostać uspokojeni poprzez koncepcję nowych relacji między urzędem wojewody i samorządem terytorialnym, proponowaną w tej ustawie.</u>
          <u xml:id="u-17.12" who="#JanRokita">Powiedziałem o funkcji przedstawiciela rządu, jaką ma pełnić wojewoda. To po pierwsze.</u>
          <u xml:id="u-17.13" who="#JanRokita">Po drugie, wojewoda pozostanie zwierzchnikiem administracji zespolonej w województwie. O tym mówią art. 23 i następne projektu ustawy. Do tej pory tak też było. Jednak czym innym była do tej pory administracja zespolona. Był to tak naprawdę malutki urząd wojewódzki, a czym innym będzie nowa administracja zespolona, która będzie prawie całością administracji rządowej w województwie. Z faktu, iż wojewoda będzie zwierzchnikiem całej administracji zespolonej, wynikają pewne ważne zasady. Mianowicie wojewoda, według art. 23 projektu ustawy, ponosi odpowiedzialność za rezultat działania całej administracji zespolonej. Przykładowo, jeśli Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska, która ma zostać zespolona z urzędem wojewody, prowadzi politykę, która pozostaje w sprzeczności z interesem publicznym, z polityką rządu i premiera lub w sprzeczności z lokalnym interesem publicznym, to czynnikiem odpowiedzialnym za to, ażeby ta polityka się zmieniła, staje się wojewoda, ponieważ jest on wobec obywatela i wobec premiera odpowiedzialny za rezultat działania tej polityki. Oczywiście dysponuje on też odpowiednim instrumentarium nadzorczym w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-17.14" who="#JanRokita">Wcześniej wspomniałem o tym, iż w ramach nowej funkcji statutu urzędu wojewódzkiego wojewoda otrzyma możliwość określania zasad działania całej administracji zespolonej. Wojewoda w statucie urzędu wojewódzkiego określi podstawową strukturę organizacyjną komendy wojewódzkiej Policji. Jest to całkowite novum, jeśli chodzi o koncepcję organizacji władz publicznych na obszarze dużego województwa.</u>
          <u xml:id="u-17.15" who="#JanRokita">Wojewoda otrzyma uprawnienia władcze, decyzyjne w zakresie powoływania i odwoływania wszystkich organów administracji zespolonej. Innymi słowy, bez zgody wojewody nie będzie można powołać żadnego inspektora, szefa służby wojewódzkiej. Wszyscy oni będą powoływani bezpośrednio przez wojewodę albo za jego zgodą.</u>
          <u xml:id="u-17.16" who="#JanRokita">Pod tym względem ustawa proponuje pewne zróżnicowanie w odniesieniu do dwóch służb mundurowych. W odniesieniu do Policji i do Państwowej Straży Pożarnej powoływanie komendantów obu służb na obszarze województwa ma być dokonywane nie przez wojewodę, a za jego przyzwoleniem. Wszystkie inne służby administracji zespolonej powinny podlegać bezpośrednio powołaniu przez wojewodę. Są to nowe uprawnienia wojewody, wynikające z faktu pełnienia przez niego funkcji zwierzchnictwa nad administracją zespoloną.</u>
          <u xml:id="u-17.17" who="#JanRokita">Po trzecie, wojewoda będzie organem nadzoru nad samorządem terytorialnym. W związku z rozbudowaniem samorządu terytorialnego o powiat i województwo samorządowe będzie to całkowicie nowa funkcja.</u>
          <u xml:id="u-17.18" who="#JanRokita">Proszę zwrócić uwagę na to, że spełnienie proponowanej tutaj zasady, iż nadzór nad legalnością działania samorządów wszystkich szczebli, w tym także samorządu wojewódzkiego, będzie się mieścił w gestii wojewody, oznacza, że ustawa przesądza o konieczności stworzenia nowego typu służb wojewódzkich. Mianowicie specjalnej służby w ręku wojewody, która na bieżąco będzie pełniła nadzór nad legalnością działania wszystkich gmin, powiatów i województwa samorządowego. Wymaga to silnie rozbudowanej służby prawnej. Jest to koncepcja, która zakłada, że ważną i jedną z kluczowych części nowych urzędów wojewódzkich staną się rozbudowane piony prawne, nadzorujące działalność samorządu terytorialnego.</u>
          <u xml:id="u-17.19" who="#JanRokita">Powiem tylko jeszcze, że w myśl koncepcji ustawy powiatowej i wojewódzkiej, inna jest funkcja wojewody przy nadzorze samorządu lokalnego, a inna przy nadzorze samorządu wojewódzkiego. Przy nadzorze samorządu lokalnego, a więc gminy i powiatu, wojewoda pełni funkcję rozstrzygającą, to znaczy bezpośrednio uchyla sprzeczne z prawem akty prawne samorządu powiatowego i gminnego. Ustawa o samorządzie wojewódzkim, którą pani poseł Cegielska będzie za moment referować, przewiduje, że nadzór wojewody polegać będzie na możliwości zaskarżenia nielegalnej decyzji samorządu wojewódzkiego do sądu administracyjnego, natomiast decyzja ostateczna będzie należeć do sądu. Innymi słowy, pozycja samorządu wojewódzkiego wobec wojewody będzie nieco silniejsza niż pozycja samorządu lokalnego. To wynika z założenia, by wytworzyć w województwie pewien układ równowagi pomiędzy samorządem i reprezentacją rządu.</u>
          <u xml:id="u-17.20" who="#JanRokita">Wreszcie, po czwarte - i tutaj się nic istotnego nie zmienia - wojewoda pozostaje organem odwoławczym w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego, czyli w zakresie decyzji wydawanych przez administrację rządową obywatel będzie się mógł odwołać do wojewody w drugiej instancji.</u>
          <u xml:id="u-17.21" who="#JanRokita">I po piąte, co jest istotne, w pewnym ograniczonym zakresie wojewoda może mieć uprawnienia przedstawiciela skarbu państwa, z tym że dążeniem komisji było to, ażeby uprawnienia te były maksymalnie ograniczone, aby były tak naprawdę uprawnieniami do reprezentowania skarbu państwa w zakresie mienia - jak powiada projekt ustawy - powierzonego wojewodzie do wykonywania jego zadań, czyli tego budynku, terenu, elementarnego wyposażenia, tego wszystkiego, co jest niezbędne do działania - bezpośrednio - urzędu wojewody. Natomiast nie chcemy, ażeby wojewoda, ten nowy wojewoda dużego województwa z na nowo nałożonymi funkcjami, stawał się reprezentantem skarbu państwa w rozumieniu prowadzenia na rozległym terenie działalności gospodarczej i troszczenia się o publiczne firmy.</u>
          <u xml:id="u-17.22" who="#JanRokita">Tu jest jeden bardzo istotny problem i pewien istotny wyłom, ustępstwo, którego trzeba było dokonać ze względu na wymogi pragmatyczne, mianowicie ponieważ ciągle jeszcze istnieją państwowe przedsiębiorstwa nie przekształcone w spółki skarbu państwa i ich nadzór założycielski znajduje się do tej pory w ręku wojewody, a z różnych względów nie chcieliśmy tych przedsiębiorstw przekazywać samorządom żadnego szczebla, w związku z tym do czasu wygaśnięcia funkcji organu założycielskiego wojewoda będzie pełnił tę funkcję wobec przedsiębiorstw państwowych. Tym niemniej zakładamy, że procesy prywatyzacyjne i proces przejmowania przez ministra skarbu państwa udziałów państwowych w przekształconych w spółki skarbu państwa przedsiębiorstwach będzie postępował szybko i że ta funkcja wojewody będzie w związku z tym funkcją systematycznie wygaszaną.</u>
          <u xml:id="u-17.23" who="#JanRokita">Jak państwo zatem widzą, z tych pięciorakich uprawnień wojewody jawi się nam tak naprawdę organ państwowy zupełnie nowego typu, organ państwowy, którego do tej pory nie ma w strukturze administracyjnej, zespalający całą administrację na poziomie wielkiego województwa, podporządkowany premierowi, uniezależniony od samorządu terytorialnego, wykonujący wobec niego istotne zadania nadzorcze. Organ odpowiedzialny za to, ażeby w wielkim województwie prawo było przestrzegane we wszystkich aspektach, począwszy od prawa stojącego na straży bezpieczeństwa obywateli, a skończywszy na prawie o przepisach sanitarnych, ekologicznych, weterynaryjnych, czy jakichkolwiek innych.</u>
          <u xml:id="u-17.24" who="#JanRokita">Nowy wojewoda to potężna siła w ręku premiera, służąca do tego, ażeby polityka rządu w terenie była prowadzona rzeczywiście skutecznie, a prawo, stanowione przez parlament, realnie respektowane. To całkowicie nowy organ w strukturze administracyjnej państwa, mimo że nazywający się tak jak do tej pory, ale z dotychczasowym wojewodą zaiste łączy go tylko nazwa.</u>
          <u xml:id="u-17.25" who="#JanRokita">Proszę Wysokiej Izby, chcę jeszcze powiedzieć tylko o dwóch istotnych kwestiach w tej ustawie. Skoro przywracamy władzę ogólną - i to była pierwsza zasada, skoro zespalamy administrację rządową - to była druga, skoro - w związku z tym - w projekcie ustawy koncentrujemy uprawnienia wojewody w te pięć rodzajów, to trzeba odpowiedzieć, co nadal pozostaje poza zakresem tych uprawnień.</u>
          <u xml:id="u-17.26" who="#JanRokita">Na jakich zasadach funkcjonuje nadal administracja niezespolona? Otóż proponujemy - i mówi o tym art. 5 projektu - by wprowadzić po raz pierwszy ustawowo kryteria, które mogą przesądzać o tym, że jakieś piony administracji zostają wydzielone z tej struktury i pozostają poza sferą administracji zespolonej. Proponujemy, ażeby to były dwa kryteria.</u>
          <u xml:id="u-17.27" who="#JanRokita">Pierwsze kryterium: jeżeli jest to uzasadnione ogólnopaństwowym charakterem wykonywanych zadań. Chodzi tu o takie administracje, jak administracja okręgów wojskowych, jak administracja celna czy generalnie cała administracja fiskalna: izby skarbowe, urzędy skarbowe, urzędy celne.</u>
          <u xml:id="u-17.28" who="#JanRokita">Drugie kryterium: jeżeli jest to uzasadnione terytorialnym zasięgiem działania, przekraczającym obszar jednego województwa.</u>
          <u xml:id="u-17.29" who="#JanRokita">Wynika z tego, że są takie administracje, które - można by rzec - z natury rzeczy nie funkcjonują na obszarze jednego województwa, a funkcjonują jakby w oparciu o pewien specyficzny układ terytorialny, np. administracja wodna działa w obszarze zlewni rzek, a nie w obszarze podziału terytorialnego państwa. W związku z tym musi ona zostać wydzielona z normalnej struktury administracyjnej, czyli z administracji zespolonej.</u>
          <u xml:id="u-17.30" who="#JanRokita">Niemniej jednak w związku z tym, co obserwowaliśmy przez ostatnie lata, począwszy od roku 1989, ażeby się przeciwstawić tendencji do nowego wyodrębniania dalszych administracji niezespolonych - a takie dążenie towarzyszy nam ciągle w Polsce ze strony rozmaitych lobbystów - proponujemy, ażeby ustawa w swoim załączniku określiła listę tych administracji, z imienia i nazwiska, które nie zostaną zespolone w obrębie administracji ogólnej. Ta lista w stosunku do tej, która została zaproponowana w sprawozdaniu komisji po pewnych konsultacjach z Biurem Legislacyjnym, została trochę zmieniona co do formuły swojego zapisu, a nie co do swojej istoty. Mianowicie proponujemy, żeby na tej liście znalazły się nie nazwy urzędów, ale nazwy organów administracji niezespolonej. To się wiąże z pewną drobną zmianą w art. 5 ust. 1 i tę zmianę chciałbym wnieść jako autopoprawkę do sprawozdania. Powiada ona w nowej wersji, iż wykaz organów administracji niezespolonej określa załącznik do ustawy. Dotychczasowa wersja mówiła, że wykaz terenowej administracji rządowej. Była pewnego rodzaju niezręczność w tym sformułowaniu. Byłoby to zatem 15 organów administracji niezespolonej i tylko tych 15. Nie będę ich państwu w tej chwili czytał. To są takie przypadki, które są uzasadnione tymi dwoma względami, kryteriami, o których tutaj wcześniej mówiłem. Zależy nam bardzo na tym, ażeby precedensowo uregulować w trybie ustawowym to, co istnieje jako administracja niezespolona, aby zapobiec ciągle narastającej i powracającej, jak jakieś fatum nad polską administracją, tendencji do wydzielania ciągle jakichś nowych służb i budowania niezależnych służb przez poszczególnych ministrów albo szefów urzędów centralnych.</u>
          <u xml:id="u-17.31" who="#JanRokita">Wreszcie kwestia ostatnia, która dotyczy podziału terytorialnego państwa. Art. 8 reguluje tę sprawę w projekcie ustawy. I tu jest jedna bardzo ważna rzecz, mianowicie ustawa przesądza, iż podział terytorialny państwa jest tworzony odrębną ustawą dla celów administracji rządowej, a jednostki samorządu terytorialnego muszą się stosować do tego podziału. Zatem to nie jest tak, wedle tego projektu, iż ze sposobu podzielenia Polski na województwa samorządowe ma wynikać podział administracyjny państwa. Ten ostatni jest tworzony dla celów zarządzania państwem przez rząd i premiera, a struktury samorządu terytorialnego muszą zostać dopasowane do tego podziału, czyli jakby mamy, że prymat podziału administracyjnego wynika z organizacji administracji rządowej i z funkcji centrum państwa, natomiast nie wynika z organizacji samorządu terytorialnego. To jest też pewien istotny element i pewna istotna zmiana w stosunku do pierwotnych projektów rządowych. To jest zmiana, która uwzględnia opinie tych wszystkich, którzy wyrażali obawy o podział administracyjny państwa, ze względu na kryteria wyłącznie samorządowe. W związku z tym art. 8 przewiduje, że odrębna ustawa o podziale terytorialnym państwa określi nazwy województw, urzędów wojewodów i siedziby wojewodów. Natomiast zasady i tryb ustalania granic województwa oraz dokonywania ich zmian będą określone w ustawie, ale szczegóły wytyczania granic wojewódzkich będą należeć do Rady Ministrów. Trudno sobie bowiem wyobrazić, żeby ustawa określiła szczegółowo delimitację granic poszczególnych województw. Nie jest to materia ustawowa.</u>
          <u xml:id="u-17.32" who="#JanRokita">Ustawa przewiduje także, iż odrębna ustawa o podziale terytorialnym kraju wprowadzi pewną nowość, której do tej pory w polskim podziale administracyjnym nie było. Mianowicie ustali reguły, wedle których mogą istnieć w Polsce tzw. podziały specjalne. Powiada ona, iż podziały specjalne tworzone dla różnych administracji muszą się pokrywać z zasadniczym podziałem terytorialnym. Nie może być tak jak do tej pory, że każda administracja działa na obszarze innego podziału terytorialnego, bo tak naprawdę nie istnieje przecież w dzisiejszej Polsce jakikolwiek jednolity podział terytorialny. Jeden urząd funkcjonuje w takim podziale terytorialnym, inny w innym, a inny w jeszcze innym i one do tej pory całkowicie ze sobą nie współgrają. Polska jest tak naprawdę krajem pozbawionym jakiegokolwiek zasadniczego podziału terytorialnego i ustawa ta chce wymusić, ażeby podział terytorialny stał się rzeczywistością polskiej administracji w przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-17.33" who="#JanRokita">Proszę państwa, moim obowiązkiem jest jeszcze powiedzieć krótko o wnioskach mniejszości, scharakteryzuję je zatem w najogólniejszych kwestiach. Podzieliłbym je na pewne grupy. Są to, po pierwsze, wnioski takie jak wniosek nr 1 i 9 - przeciwko idei samorządu wojewódzkiego. Idą one w tym kierunku, ażeby w ogóle nie wprowadzać ustawy o samorządzie wojewódzkim i nie robić samorządu wojewódzkiego, a funkcje samorządu wojewódzkiego przekazać administracji rządowej. Te wnioski, mówię o wnioskach nr 1 i 9, nie współgrają w ogóle z koncepcją reformy administracji publicznej i ich przyjęcie musiałoby oznaczać załamanie całej triady tych projektów, tzn. ustawy powiatowej, wojewódzkiej i ustawy o administracji rządowej. Stąd będę prosił Wysoką Izbę bardzo serdecznie, ażeby te wnioski, nie pasujące całkowicie do koncepcji reformy, zechciała odrzucić.</u>
          <u xml:id="u-17.34" who="#JanRokita">Druga grupa wniosków, wnioski nr 4, 5, 11, 12 i 13, w różnym stopniu usiłują przeciwdziałać idei zespolenia administracji w ręku wojewody. Mają one różną treść. Mianowicie niektóre z nich powiadają, iż należy zlikwidować funkcje władcze wojewody przy powoływaniu poszczególnych organów administracji i zastąpić je funkcją zasięgnięcia opinii wojewody, czyli tak jak jest to do tej pory. Niektóre z nich powiadają, iż funkcje wojewody mogą być wykonywane za zgodą właściwego ministra, czyli usiłują przywrócić stan obecny. Inne wreszcie powiadają, że wojewodowie mogą zespalać funkcje dotychczas rozproszonych administracji tylko wtedy, jeśli przepisy specjalnych ustaw nie stanowią inaczej, czyli jakby usiłują rozbić całą tę koncepcję i spowodować, by każdy kolejny przypadek administracji regulowany był w ustawach specjalnych. To wszystko są generalnie te wnioski, które - jeśli ktoś zgadza się z ideą zespolenia administracji i budowy funkcji wojewody na nowo - powinny, w moim przekonaniu, zostać odrzucone.</u>
          <u xml:id="u-17.35" who="#JanRokita">Jest wreszcie trzecia grupa wniosków, które usiłują zmienić relacje pomiędzy premierem a wojewodą - wnioski nr 2, 6, 7 i 8. Próbują one nałożyć na premiera pewne zobowiązania co do sposobu powołania czy też co do kategorii osób, które mogą być powoływane na wojewodę. Jeden z tych wniosków powiada, że kandydat na wojewodę musi spełniać wymogi, które określi jakaś inna ustawa, ale nie wiadomo, jaka to miałaby być ustawa. Inny z tych wniosków powiada, że kandydaci na wojewodów i wicewojewodów muszą zdać wcześniej egzamin państwowy, a warunki egzaminu określi Rada Ministrów w drodze rozporządzenia. Za tymi wnioskami stoi pewien logiczny sposób myślenia, który usiłuje się przeciwstawić powoływaniu na funkcje wojewody, zwłaszcza tego wojewody nowego typu, byle kogo - ludzi pozbawionych kompetencji, ludzi pozbawionych wiedzy, ludzi pozbawionych autorytetu - tylko na zasadzie partyjnej nominacji. Wiadomo, że dzisiaj, po reformie centrum przeprowadzonej dwa lata temu, funkcja wojewody jest funkcją polityczną. W moim przekonaniu warto, aby Wysoka Izba to rozważyła, zastanowiła się nad ewentualnym przyjęciem któregoś z tych wniosków, dlatego że stoi za nimi, moim zdaniem, realny problem. Problem, jakie kwalifikacje musi posiadać tak wysoki urzędnik państwowy, jakim staje się wojewoda w nowym województwie, nie jest iluzoryczny. To jest problem poważny i dlatego namawiam państwa, ażeby w tym wnioskom mniejszości się przyjrzeć i je rozważyć.</u>
          <u xml:id="u-17.36" who="#JanRokita">Inne wnioski dotyczą już kwestii całkiem szczegółowych, mianowicie wniosek nr 10 ma zapobiec tworzeniu tzw. urzędów, o których debatowano w pewnym okresie prac nad ustawą, wicewojewodów terenowych, to znaczy żeby istniał wicewojewoda z właściwością terytorialną dla jakiegoś obszaru; komisje nie przyjęły takiej koncepcji wicewojewodów terytorialnych. Natomiast wnioskodawcy wniosku mniejszości nr 10 chcą się upewnić w tej sprawie i sformułować w ustawie zakaz funkcjonowania wicewojewody, który by urzędował w innym mieście niż wojewoda, był wicewojewodą terytorialnym.</u>
          <u xml:id="u-17.37" who="#JanRokita">Wniosek nr 14 chce jeszcze ograniczyć możliwość tworzenia delegatur przez urzędy wojewódzkie i służby zespolone w urzędzie wojewódzkim.</u>
          <u xml:id="u-17.38" who="#JanRokita">Wniosek nr 15 chce zlikwidować tzw. skargę powszechną, istniejącą już do tej pory w systemie administracyjnym, przepis powiadający, że jeżeli prawo miejscowe narusza bezprawnie czyjś interes prawny albo uprawnienia, to obywatel może się zwrócić ze skargą na takie prawo miejscowe do sądu administracyjnego. Ta instytucja funkcjonuje do tej pory w odniesieniu do prawa miejscowego, jest bardzo mało wykorzystywana przez obywateli i jej zniesienie - w moim przekonaniu - nie byłoby żadnym nieszczęściem, ale jej utrzymanie też nie jest żadnym nieszczęściem. Nie jest to zatem jakiś istotny wniosek mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-17.39" who="#JanRokita">I wreszcie ostatni wniosek mniejszości, mianowicie wniosek nr 3, wynika z pewnego nieporozumienia i chciałbym bardzo uczulić Wysoką Izbę na jego treść. Proponuje się tam zlikwidować funkcje służb, inspekcji i straży działających we własnym imieniu i kazać im wszystkim działać z upoważnienia wojewody albo starosty. To by oznaczało konieczność bardzo daleko idących ingerencji w całą obecną procedurę administracyjną, gdzie w wielu przypadkach inspektor ochrony środowiska czy inspektor sanitarny, czy jakiś inny organ administracyjny wykonują w oparciu o dotychczasowe prawo rozmaite zadania we własnym imieniu. Nie zamierzamy tych wszystkich funkcji wykreślać, dlatego że to wiązałoby się z fundamentalną przebudową wielu szczegółowych ustaw, których przy tej okazji nie chcemy przebudowywać. W związku z tym wniosek nr 3 jako dowód pewnego nieporozumienia koniecznie należy odrzucić, jeśli nie mamy być skazani na bardzo daleko idące trudności legislacyjne.</u>
          <u xml:id="u-17.40" who="#JanRokita">Panie i Panowie Posłowie! Mam przyjemność prosić o to, ażeby tę fundamentalną ustawę Wysoka Izba zechciała przyjąć, w zasadzie odrzucając wnioski mniejszości. Mam przyjemność tym większą, że w moim przekonaniu wprowadzenie tej ustawy w życie będzie pierwszą istotną po 1989 r. próbą zorganizowania administracji rządowej w sposób inny i nowy. Inny niż w latach PRL, a jest ona do dziś zorganizowana tak samo jak w czasach PRL. A nowy, to znaczy wykorzystujący te wszystkie negatywne doświadczenia, słabości i nieudolności administracji rządowej, które przeciętny obywatel mógł w Polsce obserwować przez ostatnich 10 lat.</u>
          <u xml:id="u-17.41" who="#JanRokita">Panie i Panowie Posłowie! To jest ustawa rewolucjonizująca organizację administracji rządowej w Polsce. Dla naprawy państwa powinna być wprowadzona. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-17.42" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu panią poseł Franciszkę Cegielską w celu przedstawienia sprawozdania zawartego w druku nr 275.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#FranciszkaCegielska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie sprawozdanie Komisji: Administracji i Spraw Wewnętrznych, Finansów Publicznych oraz Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej o rządowym projekcie ustawy o samorządzie województwa.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#FranciszkaCegielska">Sejm na 11 posiedzeniu 6 lutego 1998 r., zgodnie z art. 36 ust. 2 regulaminu Sejmu, skierował powyższe projekty ustaw do Komisji: Administracji i Spraw Wewnętrznych, Finansów Publicznych oraz Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej w celu rozpatrzenia. Komisje Administracji i Spraw Wewnętrznych, Finansów Publicznych oraz Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej po rozpatrzeniu tego projektu ustawy na posiedzeniach w dniach 8 i 14 kwietnia 1998 r. wnoszą, aby Wysoka Izba uchwalić załączony projekt ustawy raczyła.</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#FranciszkaCegielska">Szanowni Państwo! Po ustawie o administracji rządowej w województwie widać, jak bardzo wiele osób na tej sali, i nie tylko na tej sali, bało się żelaznego wilka samorządu wojewódzkiego. Stworzyliśmy tak silnego wojewodę i tak silną władzę rządową w województwie, że dokonujemy rewolucji w organizacji państwa.</u>
          <u xml:id="u-19.3" who="#FranciszkaCegielska">Cóż zatem można powiedzieć o samorządzie wojewódzkim, o samorządzie regionalnym, często tak zwanym, zresztą zgodnie z konstytucją. Ustawa o samorządzie wojewódzkim jest ostatnią z trzech ustaw ustrojowych, wprowadzającą nową organizację państwa. Jest zgodna z generalnymi zasadami wprowadzanej reformy, a więc z zasadą demokratyzacji systemu państwa, jego decentralizacji; w zgodzie z zasadą pomocniczości kreuje system władzy publicznej na poziomie województwa. Samorząd wojewódzki nie narusza przy tym samodzielności i kompetencji podstawowej jednostki samorządu terytorialnego, jaką jest gmina. Nie narusza również tychże praw w przypadku innej jednostki samorządu terytorialnego, jaką jest powiat. Jest w stosunku do nich komplementarny.</u>
          <u xml:id="u-19.4" who="#FranciszkaCegielska">Samorząd wojewódzki nie narusza również unitarności państwa. Nie ma bowiem uprawnień ustawodawczych, nie ustanawia samodzielnie podatków i danin publicznych oraz nie ma własnych sił porządkowych ani policyjnych, nie prowadzi również polityki zagranicznej.</u>
          <u xml:id="u-19.5" who="#FranciszkaCegielska">Zasadniczym zatem polem działania samorządu wojewódzkiego jest gospodarka. Odpowiada on na terenie województwa za rozwój cywilizacyjny, edukacyjny, ekonomiczny, gospodarczy. Realizując te cele, współpracuje z innymi jednostkami samorządu terytorialnego, a także prowadzi współpracę międzynarodową i politykę regionalną. Do realizacji tych celów jest przekazany samorządowi wojewódzkiemu majątek, jest przygotowany system finansów oraz prawo do prowadzenia działalności gospodarczej, stwarzającej warunki realizacji celów, dla których został powołany.</u>
          <u xml:id="u-19.6" who="#FranciszkaCegielska">Przechodząc do omówienia projektu ustawy, pragnę stwierdzić, iż przepisy w rozdz. 1 wskazują podstawowe definicje i pojęcia. Mianowicie mówi się w nim, że mieszkańcy województwa z mocy prawa stanowią wspólnotę samorządową; definiuje się również samo pojęcie województwa, mówiąc, że jest jednostką samorządu terytorialnego i regionalną wspólnotą samorządową, a z drugiej strony największą jednostką zasadniczego podziału terytorialnego kraju w celu wykonywania administracji publicznej.</u>
          <u xml:id="u-19.7" who="#FranciszkaCegielska">Samorząd działa na podstawie kryterium legalności, w granicach określonych przez ustawy. Do zakresu działania samorządu wojewódzkiego należy wykonywanie zadań publicznych o charakterze wojewódzkim, nie zastrzeżonych ustawami na rzecz innych organów administracji rządowej. A więc występuje tutaj domniemanie kompetencji samorządu wojewódzkiego, tak jak i przy innych samorządach występuje domniemanie kompetencji.</u>
          <u xml:id="u-19.8" who="#FranciszkaCegielska">Zakres działania samorządu jest opisany w art. 4; jest to wyraźnie podkreślone, ponieważ istniały liczne obawy samorządów gmin, że przy kreowaniu nowego typu samorządu, samorządu lokalnego, powiatowego samorząd wojewódzki uszczupli bądź ograniczy kompetencje, zadania i uprawnienia samorządu powiatowego. A zatem art. 4 wyraźnie mówi, że zakres działania samorządu wojewódzkiego nie narusza samodzielności powiatu i gminy, nie stanowi także wobec nich organu nadzoru czy kontroli.</u>
          <u xml:id="u-19.9" who="#FranciszkaCegielska">Mieszkańcy województwa podejmują swoje decyzje poprzez głosowanie bezpośrednie, przez organy samorządu, a także poprzez referendum, które ogłaszane jest na mocy odrębnej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-19.10" who="#FranciszkaCegielska">Samorząd wojewódzki wykonuje zadania publiczne we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność. A zatem jest podmiotem prawa publicznego. Dysponuje mieniem województwa i prowadzi samodzielną gospodarkę finansową. Ma osobowość prawną i jego samodzielność podlega ochronie sądowej. Jego ustrój określa statut, którego zmiany podlegają uzgodnieniu z prezesem Rady Ministrów. Wokół tych kwestii trwał spór, czy statut województwa musi być uzgadniany z prezesem Rady Ministrów. Tego zresztą dotyczy jeden z wniosków mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-19.11" who="#FranciszkaCegielska">Samorząd wojewódzki może zawierać umowy z innymi podmiotami dla realizacji swoich zadań. Te umowy mogą być zawierane z lokalnymi jednostkami samorządu, a więc z gminą i powiatem, mogą być zawierane z innymi województwami, a także z innymi podmiotami prawa publicznego. Zatem znowu mamy ograniczenie czy zagwarantowanie, że nie ma innych zależności między województwem a innymi samorządami terytorialnymi bądź podmiotami prawa jak porozumienia.</u>
          <u xml:id="u-19.12" who="#FranciszkaCegielska">Istotną rzeczą jest zakres działalności samorządu wojewódzkiego. Główne cele tej działalności określane są i zawarte w dokumencie zwanym strategią rozwoju województwa, który uchwala sejmik samorządowy, sejmik województwa.</u>
          <u xml:id="u-19.13" who="#FranciszkaCegielska">Strategia rozwoju województwa jest już pojęciem znanym w Polsce i w polskich samorządach. To jeden z elementów, które służą kreacji polityk rozwoju każdej gminy czy innego poziomu administracyjnego, a także również będą stanowiły element działań rozwoju województwa.</u>
          <u xml:id="u-19.14" who="#FranciszkaCegielska">Czego ma dotyczyć strategia rozwoju? Tak bardzo baliśmy się dawania województwu kompetencji, że właściwie będzie to w efekcie niezwykle ciekawy podmiot. W kwestii prawa będzie on nastawiony na budowanie przyszłości i dzięki temu, że tak bardzo nie chciano dać samorządowi wojewódzkiemu innych kompetencji, zbudowano jeden z najlepszych instrumentów - miejmy nadzieję - służący realizacji polityki rozwoju państwa poprzez realizację polityki rozwoju regionalnego i przy współpracy w kwestii realizacji polityki rozwoju państwa z administracją rządową, z rządem i jego agentami.</u>
          <u xml:id="u-19.15" who="#FranciszkaCegielska">Samorząd wojewódzki niestety będzie obciążony również innymi zadaniami ze sfery społecznej, ale budowanie strategii, budowanie polityki i kreowanie rozwoju to jego najistotniejsze zadanie. Żeby mógł ten rozwój kreować, musi mieć narzędzia. Takim narzędziem jest kształtowanie ładu przestrzennego, czyli uchwalanie planów zagospodarowania przestrzennego, a także pobudzanie aktywności gospodarczej. Do tego celu będzie używał środków finansowych.</u>
          <u xml:id="u-19.16" who="#FranciszkaCegielska">W tym miejscu zaistniał problem i mamy również wnioski mniejszości, które zmierzały do zmiany zapisów. Otóż w art. 11 ust. 2 pkt 3 zapisane jest, że samorząd może pozyskiwać i łączyć środki finansowe publiczne i prywatne dla realizacji celów wynikających z polityk i strategii rozwoju województwa - po raz pierwszy zapisane zostało to tak dobitnie - jednak tylko dla realizacji celów województwa, takich jak szczególne zadania inwestycyjne czy rozwojowe, może łączyć i pozyskiwać środki prywatne, łącząc je z publicznymi. Strategia rozwoju województwa będzie realizowana poprzez programy wojewódzkie, które będą uchwalane i przyjmowane przez sejmiki wojewódzkie.</u>
          <u xml:id="u-19.17" who="#FranciszkaCegielska">Jest jeszcze jedno narzędzie, które otrzymał samorząd województwa na podstawie art. 13. Ten artykuł również wzbudzał wątpliwości. Mówił on o tym, że w celu realizacji strategii rozwoju i programów wojewódzkich, a także w celu wykonywania zadań o charakterze użyteczności publicznej, województwo może tworzyć spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki akcyjne oraz przystępować do takich spółek. Jest to zgoda na prowadzenie działalności gospodarczej dla realizacji określonego celu, określonego strategią, czyli rozwoju gospodarczego województwa.</u>
          <u xml:id="u-19.18" who="#FranciszkaCegielska">Samorząd wojewódzki wykonuje poza tym określone zadania. Należą do nich zadania z zakresu edukacji, w tym szkolnictwa wyższego. Były kontrowersje na ten temat, również propozycja mniejszości dotycząca ograniczenia zapisu do szkolnictwa wyższego zawodowego, ochrony zdrowia - samorządy wojewódzkie przejmą duże placówki z zamkniętej służby zdrowia - kultury i ochrony jej dóbr, pomocy społecznej. I dwa bardzo istotne zadania, które również wywołały duże wątpliwości - modernizacja terenów wiejskich i zagospodarowanie przestrzenne. Modernizacja terenów wiejskich w dyskusjach często była stawiana niżej w samorządzie lokalnym w powiecie, a to jest wyzwanie dla regionów, to jest zadanie dla nich. To region będzie mógł najlepiej modernizować swoje tereny wiejskie, bo one są bardzo różne w różnych częściach Polski. W różnych regionach Polski jest różna sytuacja i prawna, i ekonomiczna, różna jest mentalność i różne są obyczaje. To narzędzie - umożliwienie realizacji modernizacji terenów wiejskich - ma istotne znaczenie. Oczywiście samorząd w regionie, jak każdy samorząd, będzie zajmował się częściowo ochroną środowiska i gospodarką wodną, co jest istotne w naszych warunkach, utrzymaniem dróg publicznych i transportu, kulturą fizyczną, ochroną konsumenta. A zatem zadania samorządu wojewódzkiego są, jak w każdym samorządzie, w części zadaniami społecznymi, socjalnymi, ale bardzo silnie samorząd ten jest ukierunkowany na rozwój cywilizacyjny i gospodarczy regionu.</u>
          <u xml:id="u-19.19" who="#FranciszkaCegielska">Rozdział trzeci mówi o władzach samorządu województwa. Będę starała się mówić krótko. Jak w każdym samorządzie, organami samorządu województwa są sejmik wojewódzki - organ uchwałodawczy, stanowiący i kontrolujący - oraz zarząd województwa. Istotną i inną niż do tej pory rolę odgrywa przewodniczący zarządu, będący jednocześnie przewodniczącym sejmiku, zwany tutaj marszałkiem województwa. Po raz pierwszy w powojennej historii samorządu po 1990 r. w ustawie proponowane jest połączenie dwóch funkcji, funkcji dwóch przewodniczących organu stanowiącego i organu wykonawczego w roli i funkcji marszałka województwa. Wynika to z dwóch przyczyn.</u>
          <u xml:id="u-19.20" who="#FranciszkaCegielska">Jedną z nich jest wola pewnego wzmocnienia pozycji samorządu województwa i jego marszałka w stosunku do niezwykle, jak państwo przed chwilą widzieli, silnej pozycji wojewody. Bardzo silny wojewoda. Z drugiej strony, doświadczenia samorządu gminnego wskazują, że takie połączenie - które zresztą w pierwszej wersji ustawy o samorządzie terytorialnym, co prawda jeszcze w 1989 r., było przyjmowane, gdzie przewodniczący rady był jednocześnie prezydentem, wójtem bądź burmistrzem, czyli przewodniczącym zarządu. Zresztą znane są takie struktury w krajach europejskich i nie tylko.</u>
          <u xml:id="u-19.21" who="#FranciszkaCegielska">Mamy nadzieję i wierzymy w to, że połączenie tych dwóch funkcji będzie łagodziło napięcia i spory, tym bardziej że zarząd województwa jest mniejszy niż zarząd gminy. Zarząd jest określony na pięć osób, bo może być dwóch wiceprzewodniczących marszałka i dwóch członków. Zarząd - poza marszałkiem - może być wybrany spoza rady, ale wiadomo, że będzie musiał mieć poparcie rady w celu sprawnego sprawowania swojego urzędu. Sejmik jest nieodwoływalny. Jedyną możliwością odwołania sejmiku jest przeprowadzenie referendum wojewódzkiego.</u>
          <u xml:id="u-19.22" who="#FranciszkaCegielska">Art. 18 mówi o wyłącznych właściwościach sejmiku oraz o jego wyłącznych kompetencjach. Sejmik ma mocne kompetencje, natomiast organ wykonawczy nie jest specjalnie wzmocniony w tej ustawie. A zatem sejmik uchwala statut województwa, zasady gospodarowania mieniem wojewódzkim oraz korzystania z obiektów i urządzeń użyteczności publicznej, uchwala przygotowaną przez zarząd strategię rozwoju województwa i wieloletnie programy wojewódzkie. Po raz pierwszy mamy do czynienia z wieloletnimi programami wojewódzkimi służącymi realizacji strategii. Uchwala również plany zagospodarowania przestrzennego, a także całą procedurę i tryb pracy nad budżetem, łącznie ze szczegółowością układu wykonawczego. Jest jeszcze jedna kompetencja sejmiku, a mianowicie sejmik podejmuje uchwałę w sprawie wyboru niezależnego audytora oraz zamknięcia rachunku budżetu województwa. Otóż budżet województwa będzie badany przez niezależnego audytora.</u>
          <u xml:id="u-19.23" who="#FranciszkaCegielska">Sejmik również uchwala, w granicach określonych ustawami, przepisy dotyczące podatków i opłat lokalnych. Były dwie wersje tego zapisu. Wersja, która została przyjęta, jest bliska sposobowi kolekcjonowania podatku dochodowego od osób fizycznych, czyli wedle koncepcji Ministerstwa Finansów będzie to stała część tego podatku, a o wielkości poboru będzie mógł decydować samorząd terytorialny od gminy przez powiat do sejmiku.</u>
          <u xml:id="u-19.24" who="#FranciszkaCegielska">Sejmik również może podejmować uchwały w sprawie przystępowania do międzynarodowych zrzeszeń regionalnych i zawierania umów o współpracy regionalnej, a także uchwala dokument, który został nazwany „Priorytety współpracy zagranicznej województwa”. Żaden z dotychczasowych samorządów nie podejmował tego typu decyzji ani nie przygotowywał tego typu dokumentu. W rozdz. 6 projektu ustawy, mówiącym o współpracy międzynarodowej, zawartych jest bardzo wiele ograniczeń - są to bardzo duże ograniczenia - co do działalności w zakresie współpracy międzynarodowej samorządu wojewódzkiego. Wynikają one z obaw części mieszkańców i części posłów, że samorząd wojewódzki może zagrozić unitarnemu charakterowi państwa poprzez prowadzenie samodzielnej, niezależnej polityki zagranicznej, czy zbyt daleko idącej, wykraczającej poza zwyczajowe, bo inne samorządy nie mają ograniczeń, ramy, współpracy zagranicznej.</u>
          <u xml:id="u-19.25" who="#FranciszkaCegielska">Do kompetencji sejmiku należy również podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych województwa.</u>
          <u xml:id="u-19.26" who="#FranciszkaCegielska">Bardzo wiele dyskutowano w podkomisji, a potem w połączonych komisjach w wypadku ustawy o samorządzie województwa o trybie i sposobie powoływania, dokonywania wyboru. Państwo posłowie bardzo dbali o to, żeby w bardzo silnie kontrolowany sposób działał zarząd, był wybierany marszałek, był uchwalany budżet. Odbiło się to w wielu poprawkach i wnioskach mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-19.27" who="#FranciszkaCegielska">Projekt ustawy oczywiście mówi o obowiązkach i kompetencjach radnego wojewódzkiego. Jego kompetencje niewiele się różnią od kompetencji radnego gminnego i radnego powiatowego. Istotnym zapisem jest zapis art. 23 (też przyjęty po długiej dyskusji), że mandatu radnego województwa nie można łączyć z mandatem radnego powiatu i mandatem radnego gminy. Oznacza to, że mandat radnego województwa można łączyć z mandatem posła bądź senatora. Jest wniosek mniejszości, który ma na celu ograniczenie tego. Oczywiście istnieją ograniczenia w stosunku do radnych, jeśli chodzi o wchodzenie w stosunki cywilno-prawne z samorządem wojewódzkim i korzystanie z majątku województwa. Ustanowiony jest bardzo silny nadzór. (Przejdę później do kwestii budżetu i finansów województwa).</u>
          <u xml:id="u-19.28" who="#FranciszkaCegielska">Zaczyna się wszystko właściwie od współpracy zagranicznej. Otóż rozdz. 6 o współpracy zagranicznej mówi, że sejmik wojewódzki uchwala priorytety współpracy zagranicznej województwa, które określają główne cele współpracy, priorytety geograficzne współpracy, zamierzenia co do przystępowania do międzynarodowych zrzeszeń regionalnych. Uchwala je dopiero po uzyskaniu zgody ministra właściwego do spraw zagranicznych, za pośrednictwem wojewody. A zatem również zgodę właściwego ministra spraw zagranicznych musi uzyskać sejmik dla przyjęcia i zaakceptowania projektów umów o współpracy regionalnej, a także uchwał o przystąpieniu do międzynarodowych zrzeszeń regionalnych. A zatem w przypadku samorządu wojewódzkiego, poza nadzorem wykonywanym przez prezesa Rady Ministrów, wojewodę i w sprawach finansowych przez regionalne izby obrachunkowe, występuje dodatkowy, szczególny nadzór w sprawach de facto współpracy zagranicznej - nadzór ministra właściwego do spraw zagranicznych. Czyli jest to kolejne wzmocnienie nadzoru.</u>
          <u xml:id="u-19.29" who="#FranciszkaCegielska">Duże wątpliwości (jest też wniosek mniejszości) części państwa parlamentarzystów wzbudziło osłabienie nadzoru wojewody nad sejmikiem samorządowym, nad uchwałami i prawem stanowionymi przez sejmik samorządowy. Uważamy jednak, że takie osłabienie tego nadzoru spowoduje wzmocnienie roli organów sejmiku samorządowego i samorządu wojewódzkiego.</u>
          <u xml:id="u-19.30" who="#FranciszkaCegielska">Budżet i gospodarka finansowa województwa; finanse samorządu wojewódzkiego. Podstawą gospodarki finansowej jest budżet województwa. W tym budżecie - poza planowanymi dochodami i wydatkami oraz źródłami finansowania deficytu budżetowego, a także poza kwestią przeznaczania nadwyżki budżetowej - jest element, które go do tej pory również nie było. Są to wydatki związane z wieloletnimi programami gospodarczymi, w tym szczególnie z inwestycjami, z wyodrębnieniem wydatków na finansowanie każdego z programów. A zatem uchwała budżetowa, która składa się z budżetu województwa, ustaleń dotyczących spraw wynikających z Prawa budżetowego, może w swej części obejmować wydatki na wieloletnie programy inwestycyjne. A zatem w uchwale budżetowej województwa będzie można planować wieloletnie wydatki inwestycyjne, przewidując koszty realizacji w poszczególnych latach, jednostkę, która będzie to wykonywała, czas realizacji tego programu. Żeby było to możliwe, musi zostać to w taki sposób przygotowane.</u>
          <u xml:id="u-19.31" who="#FranciszkaCegielska">Dochodami budżetu województwa, stanowiącymi główne źródło jego finansowania, są dochody własne, a wśród nich udziały w podatkach, będących dochodem budżetu państwa, dochody z majątku, spadki, zapisy. Stwierdza się również, że przekazanie województwu, w drodze ustawy, nowych zadań wymaga zapewnienia koniecznych środków finansowych dla ich realizacji w postaci zwiększenia dochodów. A zatem mamy w ustawie zapewnioną zasadę przekazywania zadań z koniecznymi do jej realizacji środkami, co często w poprzednich latach i w innych organach samorządu było wyraźnie poważnym problemem. Dochodami województwa może być również subwencja wyrównawcza - ale zgodnie z głównym zapisem podstawowym źródłem dochodu są dochody własne - dotacja celowa z budżetu państwa, której samorządy nie lubią, i dotacja celowa z budżetów gmin lub powiatów na zadania z zakresu tych samorządów, wykonywane przez województwo na podstawie porozumień zawartych z organem gminy lub powiatu.</u>
          <u xml:id="u-19.32" who="#FranciszkaCegielska">Wiemy już dzisiaj, że ogólnopolskie organizacje samorządowe ten zapis będą oprotestowywać, bo po raz pierwszy zasygnalizowane jest w tej ustawie, że środki i zadania mogą przepływać od gminy i powiatu do województwa.</u>
          <u xml:id="u-19.33" who="#FranciszkaCegielska">Budżet i gospodarka finansowa województwa są jawne i kontrolowane przez regionalną izbę obrachunkową.</u>
          <u xml:id="u-19.34" who="#FranciszkaCegielska">Szanowni Państwo! Samorząd wojewódzki może stanowić prawo lokalne, może stanowić akty prawa lokalnego i również w województwie każdy, czyj interes prawny zostanie naruszony, może zaskarżyć stanowione przez województwo prawo.</u>
          <u xml:id="u-19.35" who="#FranciszkaCegielska">Czy ta ustawa zbuduje silny samorząd wojewódzki? Czy ten samorząd będzie rzeczywiście miał jakiekolwiek szanse na działania, których obawia się część sali sejmowej? Czy będzie miał szanse na zaburzenie unitarnego charakteru państwa? Z ustawy, którą państwu komisje przedstawiają, takie zagrożenia nie wynikają. Na mocy tej ustawy powstaje struktura, która może współpracować z międzynarodowymi organizacjami samorządowymi, która będzie miała szanse - przy sprawnym zarządzaniu - sięgania po fundusze międzynarodowe przy realizacji strategii rozwoju województwa.</u>
          <u xml:id="u-19.36" who="#FranciszkaCegielska">Do projektu ustawy zgłoszono 22 wnioski mniejszości. Pierwszy z nich to wniosek o odrzucenie projektu ustawy w całości. Oczywiście przyjęcie tego wniosku przez parlament uniemożliwia przeprowadzenie reformy, a zatem komisja prosi o nieprzyjmowanie go.</u>
          <u xml:id="u-19.37" who="#FranciszkaCegielska">Inne wnioski dotyczą przywrócenia preambuły, którą podkomisja rozpatrująca wniosek opatrzyła projekt ustawy, a także zmiany sposobu ślubowania (we wniosku nr 10), tak by w tekście ślubowania można było dodać „Tak mi dopomóż Bóg” - a zgodnie z wolą komisji rota ślubowania zawiera ten passus. Część wniosków zmierza do ograniczenia silnej pozycji marszałka sejmiku, ale komisja również uznała, że wniosków tych nie będzie popierać.</u>
          <u xml:id="u-19.38" who="#FranciszkaCegielska">Szanowni Państwo! Mam zaszczyt w imieniu połączonych Komisji: Administracji i Spraw Wewnętrznych, Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej oraz Finansów Publicznych wnosić o przyjęcie przez Wysoki Sejm projektu ustawy w treści zaproponowanej przez komisje.</u>
          <u xml:id="u-19.39" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#StanisławZając">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#StanisławZając">Wysoka Izbo! Sejm ustalił w łącznej debacie nad tymi punktami porządku dziennego podział czasu pomiędzy kluby i koło, w zależności od ich wielkości, w granicach od 6 do 101 minut, to jest debatę średnią.</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#StanisławZając">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-20.3" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła Tadeusza Wronę w imieniu Klubu Parlamentarnego - Akcja Wyborcza Solidarność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#TadeuszWrona">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt w imieniu Klubu Parlamentarnego Akcji Wyborczej Solidarność odnieść się do sprawozdań Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej, Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Komisji Finansów Publicznych, które przedłożyły nam projekty ustaw ustrojowych. Przede wszystkim chcę wyrazić wielkie uznanie wszystkim członkom podkomisji zajmującym się ustawami wojewódzką i powiatową oraz członkom tych trzech komisji, którzy tyle pracy włożyli, aby przedłożyć nam dzisiaj te niezwykle ważne projekty.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#TadeuszWrona">Szanowni Państwo! Ustawy, które dzisiaj po raz drugi omawiamy, dotyczą zasadniczych spraw konstrukcji państwa opartego na zasadzie pomocniczości, państwa unitarnego, silnego, państwa, w którym mieszkańcy mają istotny wpływ na podejmowanie decyzji. Wreszcie państwa, w którym buduje się struktury zakładające pewną konkurencyjność, a także aktywność jego obywateli. A zatem państwa, które ma istotną perspektywę rozwoju gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#TadeuszWrona">Jest to projekt podziału państwa powodujący powstanie nowych szczebli lokalnych, bo przecież chodzi tutaj o utworzenie powiatów i województw samorządowych, które w obecnym stanie prawnym - jako osoby prawne - nie istnieją, a ich granice terytorialne nie są określone.</u>
          <u xml:id="u-21.3" who="#TadeuszWrona">Dzisiaj mamy system, w którym podział administracyjny dotyczy jedynie rządowej administracji ogólnej. Dzieli się ona na 49 jednostek nazywanych województwami i blisko 300 jednostek nazywanych rejonami. Natomiast my w tych trzech ustawach powołujemy zupełnie nową konfigurację ustroju państwa, tworzymy dwa nowe, odrębne, samodzielne poziomy: powiatowy i wojewódzki.</u>
          <u xml:id="u-21.4" who="#TadeuszWrona">Powiat i województwo, podobnie jak gminy w 1990 r., uzyskują osobowość prawną, uzyskują wszystkie elementy samorządności, takie jak wolne wybory, wykonywanie zadań we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność, samodzielna gospodarka finansowa, mienie komunalne i oczywiście samodzielność, która podlega ochronie sądowej.</u>
          <u xml:id="u-21.5" who="#TadeuszWrona">Ważnym elementem ustrojowym, który jest zapisany w ustawach, jest to, że powiaty, województwa i gminy są od siebie niezależne, mają osobne, odrębne kompetencje, mają odrębne środki własne na wykonywanie zadań.</u>
          <u xml:id="u-21.6" who="#TadeuszWrona">I bardzo istotna kwestia: organy samorządu powiatu i województwa nie stanowią wobec gmin ani organów nadzoru, ani kontroli, nie są też organami wyższego stopnia w postępowaniu administracyjnym. Ta zasada powinna być stale przypominana, ponieważ jest wiele obaw w społecznościach lokalnych, czy utworzenie samorządnych powiatów i województw nie spowoduje ograniczenia kompetencji gmin, ograniczenia ich środków, zasobów finansowych.</u>
          <u xml:id="u-21.7" who="#TadeuszWrona">Ważnym elementem jest nadzór nad samorządem, który to nadzór, zgodnie z prawem i pod kontrolą sądu administracyjnego, będzie sprawował wojewoda.</u>
          <u xml:id="u-21.8" who="#TadeuszWrona">Nie chciałbym powtarzać generalnych elementów ustaw, które w sposób tak kompetentny przedstawili posłowie sprawozdawcy. Chciałbym odnieść się do przedłożonych poprawek i do pewnych kierunków, które były alternatywnie przedstawione w różnych rozwiązaniach.</u>
          <u xml:id="u-21.9" who="#TadeuszWrona">W imieniu Klub Parlamentarnego Akcji Wyborczej Solidarność chcę powiedzieć, że przedstawione Wysokiemu Sejmowi do drugiego czytania ustawy, dotyczące samorządów, powiatów, województw, jak również administracji rządowej na poziomie województwa, spełniają założenia sprawnego, bliższego jego mieszkańcom, państwa i że Klub Akcji Wyborczej Solidarność te projekty popiera.</u>
          <u xml:id="u-21.10" who="#TadeuszWrona">Akceptujemy trójszczeblowy model państwa polskiego, jak również zespolenie służb na poziomie powiatowym, wojewódzkim. Odnosząc się do pierwszej, generalnej poprawki, złożonej do projektu ustawy o samorządzie powiatowym, wnoszącej o odrzucenie tej ustawy w całości, w imieniu AWS stwierdzam, że ta poprawka powinna być odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-21.11" who="#TadeuszWrona">Ustrój powiatu i województwa określa statut. Na ustawy powiatową i wojewódzką chcemy spojrzeć biorąc pod uwagę dwa aspekty. Z jednej strony ze względu na ochronę samorządności i podejmowania decyzji na własną odpowiedzialność i we własnym imieniu, tak jak to jest zapisane, będziemy więc tutaj zwracać uwagę na te poprawki, które chcą ograniczać samorządność w podejmowaniu decyzji, z drugiej strony będziemy punktować te poprawki, które w sposób istotny mówią o zachowaniu unitarności państwa i sprawnej, spójnej jego strukturze.</u>
          <u xml:id="u-21.12" who="#TadeuszWrona">W związku z tym popieramy rozwiązania dotyczące zapisów w statutach, a mianowicie że statut województwa uchwalony przez sejmik województwa powinien być uzgodniony z prezesem Rady Ministrów. Taki zapis znajduje się zresztą w projekcie przedstawionym przez komisję. Jednak jeśli chodzi o ustawę powiatową, art. 2 ust. 5, to chcielibyśmy, aby statut powiatu był budowany na podstawie wzorcowego statutu powiatu, który to statut zostanie określony w drodze rozporządzenia przez ministra do spraw administracji publicznej. Jesteśmy zatem za wnioskiem mniejszości. Proponujemy, aby do art. 2 dodać nowy ustęp, a mianowicie ust. 5.</u>
          <u xml:id="u-21.13" who="#TadeuszWrona">Jeśli chodzi o zakres kompetencji powiatów i województw. Chcemy opowiedzieć się przeciwko ograniczaniu zakresu działań ponad gminnych, powiatowych. Dotyczy to takich zadań, jak np. wprowadzenie katastru. Taka poprawka mniejszości istnieje. Jest to poprawka trzecia. Opowiadamy się także przeciwko wykreśleniu z zadań powiatu bezpieczeństwa obywateli, współpracy z organizacjami pozarządowymi. Jesteśmy za wykonywaniem przez powiat zadań dotyczących służb, inspekcji i straży. Jest to bardzo ważny element, o którym pani poseł sprawozdawca mówiła.</u>
          <u xml:id="u-21.14" who="#TadeuszWrona">Inne zadania powiatu nie zostały wyszczególnione w ustawie, jednak mogą one wystąpić, dlatego zapis, w którym daje się możliwość wprowadzenia innych zadań powiatów na podstawie ustawy, wydaje się korzystny.</u>
          <u xml:id="u-21.15" who="#TadeuszWrona">Chcemy jednak zaproponować, aby w art. 9 ust. 3 ustawy powiatowej, skreślić fragment dotyczący określenia liczby radnych. Taki zapis nie istnieje w projekcie ustawy wojewódzkiej i art. 16 ust. 3 nie precyzuje liczby radnych województwa, samorządu wojewódzkiego. Co prawda odnosi się do tego jeden z wniosków mniejszości, wniosek nr 6, którego nie popieramy. Uważamy, że na etapie prac nad ordynacjami wyborczymi - w tej chwili pracuje podkomisja do spraw ordynacji wyborczych - nie powinniśmy w ustawach ustrojowych zamykać dyskusji nad sposobem wyboru radnych powiatów i województw i nad ich liczbą, ponieważ kształt ordynacji będzie decydował o ich liczbie. Tutaj bardzo ważnym elementem jest to, czy przyjmiemy zasadę, że każda gmina ma swojego reprezentanta w radzie powiatu i że każdy powiat ma swojego reprezentanta w radzie wojewódzkiej. Sądzę, że powinniśmy umożliwić przeanalizowanie tego problemu na posiedzeniu podkomisji z udziałem znacznej liczby ekspertów, aby społeczności lokalne miały gwarancję współuczestnictwa właśnie w tworzeniu rad powiatowych i rad wojewódzkich. Stąd nasz wniosek o wykreślenie, jeszcze raz powtarzam, art. 9 ust. 3 z ustawy powiatowej i nieuwzględnienie wniosku mniejszości nr 6 w ustawie wojewódzkiej.</u>
          <u xml:id="u-21.16" who="#TadeuszWrona">Co do treści ślubowania zaproponowanej w ustawie wojewódzkiej, powiatowej, opowiadamy się za tym brzmieniem, które zostało przedłożone w sprawozdaniu komisji. Będziemy przeciwko wnioskowi mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-21.17" who="#TadeuszWrona">Chciałbym odnieść się również do kwestii tzw. łączenia mandatów radnych powiatów i województw z mandatami radnych w innych organach samorządu terytorialnego, jak również z mandatami posłów i senatorów. Otóż opowiadamy się tutaj za takim zapisem, aby mandat radnego powiatowego można było łączyć z jednym tylko mandatem do sejmiku wojewódzkiego albo z mandatem posła i senatora z zastrzeżeniem art. 26 ust. 3. To jest poprawka do art. 21 ust. 7 ustawy powiatowej. Co do układu wojewódzkiego, proponujemy, aby art. 23 ust. 4 zapisać w takiej formie, że mandat radnego wojewódzkiego można łączyć z jednym tylko mandatem w organie samorządu terytorialnego oraz z mandatem posła i senatora. Uważamy tutaj, że ograniczenie w sprawowaniu funkcji przedstawicielskich na różnych szczeblach władzy nie powinno mieć miejsca i że tego typu zapis powinien zostać umieszczony w konstytucji. Uważamy, że jest to sprzeczne z art. 60 konstytucji, który stwierdza, że obywatele polscy mają prawo dostępu do służby publicznej na jednakowych zasadach. Przypominam, że w przypadku gmin nie ma ograniczeń. Natomiast zróżnicowanie tej sprawy na poziomie gmin, powiatów i województw byłoby mało uzasadnione i wręcz sprzeczne z podstawowymi prawami obywateli.</u>
          <u xml:id="u-21.18" who="#TadeuszWrona">Jeżeli chodzi o bardzo ważny problem, podkreślony w sprawozdaniu komisji powiatowej, a mianowicie art. 27, dotyczący wyboru starosty, uważamy, że rozwiązanie proponowane we wniosku mniejszości - wybór starosty przez premiera, a właściwie mianowanie starosty przez premiera na wniosek rady - jest ograniczeniem samorządności i nie może mieć miejsca. Opowiadamy się za wyborem starosty przez radę powiatu, a więc zgodnie z zapisem art. 27 ustawy powiatowej.</u>
          <u xml:id="u-21.19" who="#TadeuszWrona">Chcemy również zwrócić uwagę na art. 55 ust. 1, w którym zapisane są dochody powiatów. Otóż sądzimy, że lepszym sformułowaniem niż w proponowanym sprawozdaniu komisji będzie sformułowanie z wniosku mniejszości nr 32, które mówi, że dochodami powiatów są udziały w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa w wysokości określonej odrębną ustawą. Przypominam, że zapis zaprezentowany przez komisje w ust. 1 i 2 uszczegółowia, jakie to konkretnie mają być podatki.</u>
          <u xml:id="u-21.20" who="#TadeuszWrona">Chcemy również poprzeć wniosek mniejszości nr 36, który dotyczy przypadków, gdy zarząd powiatu w sposób istotny narusza konstytucję lub inne ustawy. Oczywiście jest tam mowa o procedurze upomnienia danego zarządu przez wojewodę, my natomiast proponujemy, aby tym organem powodującym rozwiązanie tak uporczywie łamiącego prawo zarządu był wojewoda, a nie sejmik wojewódzki na wniosek wojewody. A więc proponujemy tutaj istotne wzmocnienie roli wojewody. Sądzę, że ten zapis został jakby automatycznie przepisany z obecnie obowiązującej ustawy o samorządzie terytorialnym, według której taki model i takie dosyć podobne relacje są w odniesieniu do sejmiku samorządowego.</u>
          <u xml:id="u-21.21" who="#TadeuszWrona">Chcę również nawiązać do zapisów ustawy wojewódzkiej, w której skupię się na art. 11 ust. 2. Otóż w ramach polityki rozwoju województwa, pewnej strategii rozwoju regionalnego mówi się o możliwości pozyskiwania i łączenia środków finansowych, publicznych i prywatnych dla realizacji zadań. Projekt przedstawiony przez komisje nie ogranicza zakresu działania przy tak pozyskiwanych środkach, a więc daje bardzo szerokie możliwości łączenia kapitału publicznego i prywatnego. Proponujemy tutaj zawężenie tej formuły - czyli pozyskiwania i łączenia środków finansowych, publicznych i prywatnych - do realizacji zadań z dziedziny oświaty, kultury, służby zdrowia i pomocy społecznej. Sądzę, że można podać wiele przykładów, w których łączenie kapitału publicznego i prywatnego w naszym życiu publicznym dawało argumenty, aby w sposób szczególny kontrolować tego typu układy.</u>
          <u xml:id="u-21.22" who="#TadeuszWrona">Chcę zwrócić uwagę również na fakt, że jako ciało doradcze marszałka województwa powołuje się konwent. Ten konwent według zaprezentowanej przez komisje propozycji ma składać się wyłącznie z przedstawicieli klubów radnych, czyli - krótko mówiąc - klubów politycznych. Proponujemy, aby większe uprawnienia w tym względzie dać radzie województwa, sejmikowi województwa, który mógłby w statucie województwa określić, jakie jeszcze inne osoby mogą wchodzić w skład konwentu, dlatego że sądzimy, iż na przykład przewodniczący branżowych komisji czy też inni radni wskazani w statucie powinni do takiego konwentu należeć. Stąd opowiadamy się za wnioskiem nr 15, który precyzuje, że konwent jako ciało doradcze marszałka województwa jest zbudowany z przedstawicieli klubów oraz radnych, wskazanych w statucie województwa.</u>
          <u xml:id="u-21.23" who="#TadeuszWrona">W moim przekonaniu bardzo ważny jest art. 50 ust. 1 i wniosek mniejszości nr 19. Dotyczą one mienia skarbu państwa czy też mienia państwowego będącego we władaniu państwowych osób prawnych, które to mienie może być przekazane na wniosek zarządu województwa do jego dyspozycji jako mienie województwa, mienie komunalne. W tym miejscu, bardzo słusznie zresztą, komisja proponuje wyłączyć z tego mienia komunalizowanego mienie, które byłoby przeznaczone na zaspokojenie roszczeń reprywatyzacyjnych. Chcemy bardzo wyraźnie ten kierunek poprzeć, gdyż uważamy, że proces reprywatyzacyjny powinien, jak najszybciej, naprawić krzywdy wyrządzone tak wielu osobom. Proponujemy jednakże dopisanie tutaj, zgodnie z wnioskiem mniejszości nr 19, również mienia, które służyłoby realizacji programu powszechnego uwłaszczenia. Ten program jest jednym z istotnych elementów programu Akcji Wyborczej Solidarność. Prace nad nim są zaawansowane i nie może być takiej sytuacji, że po pewnym czasie okaże się, iż nie ma mienia, które mogłoby być wzięte pod uwagę w ramach realizacji tego programu. Dlatego będziemy wnioskować do Wysokiej Izby, aby tę poprawkę poparła.</u>
          <u xml:id="u-21.24" who="#TadeuszWrona">Wyraźnie jesteśmy przeciw na przykład takim poprawkom, które ograniczają samorządność chociażby w taki sposób, że chcą na ministra scedować decyzję dotyczącą ustalania diety dla radnych województwa. Sądzimy, że tego typu zapis, jaki pojawia się w poprawce nr 13, absolutnie nie powinien być wzięty przez państwa, panie posłanki i panowie posłowie, pod uwagę.</u>
          <u xml:id="u-21.25" who="#TadeuszWrona">Sądzę, że należałoby się bardzo poważnie zastanowić nad artykułami znajdującymi się zarówno w ustawie powiatowej, jak i wojewódzkiej, które dotyczą wyboru i odwoływania starosty, jak również marszałka i pozostałych członków zarządu, odpowiednio powiatu i województwa. Trzeba stwierdzić, że - to jest art. 27 ust. 1 oraz art. 31 ust. 3 ustawy o samorządzie powiatowym, a także art. 20 ust. 1 i art. 20 ust. 2 oraz art. 30 ust. 2 ustawy o samorządzie wojewódzkim - zasady te są odmienne niż w przypadku wójta, burmistrza czy prezydenta oraz zarządu gminy i są różne dla powiatu i województwa, co nie ma istotnego uzasadnienia merytorycznego.</u>
          <u xml:id="u-21.26" who="#TadeuszWrona">Przyjęte zapisy mogą spowodować również możliwość wyboru, a w powiecie również odwołania organów wykonawczych powiatów i województw głosami 1/4 ustawowego składu organów stanowiących. W gminach ustawa wymaga bezwzględnej większości ustawowego składu rady, a więc ponad połowę jej składu. Rozwiązanie dotyczące wyboru i odwołania organu wykonawczego powinno być identyczne, w naszym przekonaniu, dla wszystkich szczebli samorządu terytorialnego, czyli podobne czy analogiczne do tego, które jest zawarte przy ustawie gminnej, jaka jest stosowana obecnie w gminach. Dlatego tutaj te kwestie podnosimy.</u>
          <u xml:id="u-21.27" who="#TadeuszWrona">Chcę również stwierdzić, że będziemy popierać poprawkę nr 22, która dotyczy art. 82 ust. 1 i art. 82 ust. 2, w której proponujemy, aby jednak o nieważności uchwały zarządu czy sejmiku województwa orzekał organ nadzoru. Natomiast, żeby organ samorządu mógł w ciągu 30 dni złożyć skargę do sądu administracyjnego. W proponowanym przez komisję rozwiązaniu jest inne zupełnie rozwiązanie.</u>
          <u xml:id="u-21.28" who="#TadeuszWrona">Proszę Państwa! Chcę zwrócić uwagę również na takie elementy, jak kwestia współpracy zagranicznej, o której jest mowa w ustawie wojewódzkiej. Z satysfakcją przyjmujemy te zapisy, które w ostatniej wersji przyjęła komisja w rozdziale 6 - będziemy je popierać. Chodzi tutaj o art. 76 ust. 1 i o art. 77 ust. 1, w którym uchwalanie priorytetów współpracy zagranicznej województwa oraz inicjatywy zagraniczne województwa, w tym w szczególności projekty umów o współpracy regionalnej lub projekty uchwał o przystąpieniu do międzynarodowych zrzeszeń regionalnych mogą być podejmowane za zgodą ministra właściwego do spraw zagranicznych uzyskaną za pośrednictwem wojewody. Jest to bardzo ważny element, który był podnoszony przez wielu posłów, dotyczący spójności państwa i pełnej zgodności regionalnej strategii współpracy zagranicznej ze strategią państwa.</u>
          <u xml:id="u-21.29" who="#TadeuszWrona">Szanowni Państwo! Co do modelu przyjętego w ustawie o rządowej administracji na poziomie województwa, generalnie chcemy poprzeć ten projekt, który został przedstawiony przez komisję, a więc będziemy głosować za odrzuceniem poprawek, z wyjątkiem jednej. Na nią chcę zwrócić uwagę. Dotyczy ona tak zwanej skargi powszechnej. To są art. 44 i 45. Uważamy, że mieszkańcy powinni mieć prawo, podobnie jak w ustawie o samorządzie terytorialnym, do składania takich skarg.</u>
          <u xml:id="u-21.30" who="#TadeuszWrona">Na koniec chcę w imieniu Klubu Parlamentarnego Akcji Wyborczej Solidarność wnieść, Wysoka Izbo, o uchwalenie przedstawionych przez komisję ustaw. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-21.31" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła Andrzeja Pęczaka w imieniu Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#AndrzejPęczak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dla wszystkich tu obecnych truizmem jest stwierdzenie, że omawiane dzisiaj przez Wysoką Izbę ustawy ustrojowe zakreślają jedynie prawno-organizacyjne ramy reformy administracyjnej. Można także pompatycznie powiedzieć, że bez napełnienia nakreślonych ram prawnych praktyką, bez współdziałania różnych organów władzy, reforma nie ruszy z miejsca. Cały kłopot będzie polegał na tym, że powiaty trzeba będzie stworzyć w rzeczywistości i że w praktyce zarządzania duże województwa także nie objawią się same.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#AndrzejPęczak">Zespolenie administracji specjalnych, zbudowanie na bazie kilku dotychczasowych urzędów wojewódzkich jednego sprawnego organizmu, stworzenie jednej komendy Policji, jednej komendy straży pożarnej z dotychczasowych komend wojewódzkich to niby rzecz oczywista i przez autorów reformy wyraźnie dostrzegana. Ale oprócz tego indywidualnym i naturalnym procesom integracyjnym musi podlegać na przykład szeroko pojęta kultura, ochrona środowiska. I, aby nie zanudzać, na końcu wymienię integrację ekonomiczną i zintegrowaną regionalną politykę rozwojową.</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#AndrzejPęczak">Banałem jest także stwierdzenie, że sukces jest zawsze sumą działań różnych podmiotów. Na oczekiwany sukces będą składały się więc działania różnych ministerstw i agend rządowych tworzących warunki, aby przy tym, jakże bezwzględnym, reżimie czasowym sprostać wyzwaniom i przełamać powstające bariery.</u>
          <u xml:id="u-23.3" who="#AndrzejPęczak">Patrząc jednak na realizowaną przez rząd politykę, można dojść tymczasem do sformułowania bardzo interesujących, ale i dziwnych wniosków. Bez wątpienia centrami stymulującymi zespolenie regionalnej polityki ekonomicznej będą samodzielne instytucje finansowe, głównie centrale bankowe o dużej samodzielności działania, a więc i o dużej samodzielności decyzji. Bez wątpienia tę oczywistą prawdę znają rządowi eksperci. Jest ona oczywista zapewne dla ministra spraw wewnętrznych i administracji. Należało sądzić, że te niepodważalne prawdy zaowocują działaniami innych decydentów i że na przykład minister skarbu państwa i minister finansów uruchomią politykę równoległego tworzenia takich ośrodków. Konieczność koordynacji działań wszystkich elementów władzy jest przecież oczywista, a ekonomiczne wsparcie reformy wręcz niezbędne. Tymczasem rząd, a może tylko minister spraw wewnętrznych i administracji, tworzy zręby reformy, a inni, chcąc pomóc, likwidują na przykład wojewódzkie centra finansowe mogące stać się zalążkami integracyjno-restrukturyzacyjnymi regionów. Jedni więc likwidują podział na Polskę A i B, drudzy go umacniają.</u>
          <u xml:id="u-23.4" who="#AndrzejPęczak">Powstaje wielkie województwo łódzkie, wielkie województwo lubelskie, wielkie województwo szczecińskie, a z drugiej strony likwiduje się Powszechny Bank Gospodarczy w Łodzi i centrale banków w Lublinie i Szczecinie. Kto więc będzie konsolidował sferę ekonomiki, wojewodowie czy marszałkowie? A może zamiast instrumentów ekonomicznych znowu użyjemy administracji?</u>
          <u xml:id="u-23.5" who="#AndrzejPęczak">Wyostrzyłem problem, ale przykłady bez trudu można mnożyć: na przykład w ustawach kompetencyjnych podobno specjalnie pominięto oświatę. Nielogiczności i wzajemnie wykluczających się rozwiązań w przedkładanych projektach ustaw ustrojowych jest więcej.</u>
          <u xml:id="u-23.6" who="#AndrzejPęczak">Komplementarność i przejrzystość tych ustaw uległa znacznemu ograniczeniu w końcowym etapie procesu legislacyjnego. Naszym zdaniem projekty będące efektem prac specjalnie powołanych podkomisji miały wiele wartościowych rozwiązań, których już niestety nie ma w omawianych dzisiaj wersjach.</u>
          <u xml:id="u-23.7" who="#AndrzejPęczak">Z porównania zapisów wynika wyraźnie, że ruch wstecz dotyczy głównie logiki i wewnętrznej spójności ustawy, jak gdyby rozmyły się kompetencje stanowiące samorządu powiatowego i wojewódzkiego. Nastąpiło wybiórcze uwypuklenie kompetencji wojewody, szczególnie nadzorczo-dyscyplinujących wobec samorządu wojewódzkiego. Największe spustoszenie w zakresie czystości intencji dotknęło, naszym zdaniem, ustawę powiatową. Nastąpiło także bardzo wyraźne przesunięcie parytetu - od województwa samorządowo-rządowego do rządowo-samorządowego.</u>
          <u xml:id="u-23.8" who="#AndrzejPęczak">Chciałbym zaakcentować, że SLD jest za rzeczywistą reformą kompetencyjną, za zdecentralizowaniem i przekazaniem kompetencji w dół, do samorządu. Jeżeli ta tendencja miałaby się jeszcze pogłębić, to nie wyposażony w odpowiednie kompetencje samorząd powiatowy zmuszony będzie sięgnąć, nawet nieformalnie, na przykład poprzez ugruntowywanie praktyk zwyczajowych, po kompetencje gmin. Mój klub nie wyraża na to zgody.</u>
          <u xml:id="u-23.9" who="#AndrzejPęczak">Inną wyraźną wadą omawianych ustaw ustrojowych jest brak w wielu miejscach wzajemnej harmonizacji. Proces ten także pogłębił się na etapie prac w połączonych komisjach. Może to drobiazg, ale w jednej ustawie instrukcję kancelaryjną określa prezes Rady Ministrów, w drugiej minister spraw wewnętrznych i administracji. W województwie służby i straże, a więc policja i straż pożarna, podlegają wojewodzie, a w powiecie nadzoruje je starosta. Raz więc jest to jakby administracja rządowa, a raz administracja rządowa się staje administracją samorządową. Ponadto nie uwzględniono w ustawie powiatowej faktu, że niektóre służby mają swoją pragmatykę zawodową i że są powoływane w ramach rozkazu.</u>
          <u xml:id="u-23.10" who="#AndrzejPęczak">Ponadto województwa ustanawia Sejm uchwałą, powiaty tworzy Rada Ministrów rozporządzeniem. Przykłady braku harmonizacji można mnożyć, a narodziły się one, to powtórzę, w większości na ostatnim etapie prac legislacyjnych, w trzech połączonych komisjach.</u>
          <u xml:id="u-23.11" who="#AndrzejPęczak">Symptomatyczne zmiany zaszły w tekstach roty ślubowania radnego powiatowego i radnego wojewódzkiego. W tym przypadku należy postawić pytanie, czy nie została przekroczona granica państwa wyznaniowego, czy te zapisy są zgodne z art. 53 ust. 7 konstytucji.</u>
          <u xml:id="u-23.12" who="#AndrzejPęczak">Proponujemy, aby rota ślubowania radnego powiatowego i radnego wojewódzkiego była adekwatna do roty ślubowania posła i aby dotrzymana została zasada, że jej treść odzwierciedla tradycyjną polską tolerancję.</u>
          <u xml:id="u-23.13" who="#AndrzejPęczak">Ze zdziwieniem zaobserwowaliśmy determinację koalicji rządzącej w dążeniu do zerwania związku posła i senatora z samorządami lokalnymi. Reprezentujemy zdanie odmienne. Uważamy, że związki posłów i senatorów z samorządami lokalnymi są bardzo celowe, że poseł i senator powinien mieć prawo łączenia swoich obowiązków albo z mandatem radnego gminy, albo z mandatem radnego powiatu, albo z mandatem radnego województwa.</u>
          <u xml:id="u-23.14" who="#AndrzejPęczak">Należy postawić pytanie, czy w celu usystematyzowania zapisów ustrojowych i poprawienia ich czytelności nie należałoby omawianego pakietu ustaw uzupełnić ustawą o administracji samorządowej. Interesujące byłoby także umożliwienie Sejmowi zapoznania się z przepisami przejściowymi regulującymi zasady funkcjonowania administracji i samorządów w okresie przejściowym. Sądzę, że ta ustawa powinna być komplementarną częścią omawianego pakietu ustaw, tym bardziej że aż 16 razy odwołano się w trzech omawianych projektach do ustaw szczegółowych. Tych ustaw także nie ma. A będą miały decydujący wpływ na rozumienie zapisów dzisiaj omawianych ustaw ustrojowych.</u>
          <u xml:id="u-23.15" who="#AndrzejPęczak">Sądzimy, że w treści omawianych ustaw można by dokonać określonych uzupełnień merytorycznych, na przykład w ustawie powiatowej brak jest jasno określonej płaszczyzny współdziałania sił politycznych tworzących radę powiatową. Sądzimy, że funkcjonowanie konwentu będącego ciałem doradczym przewodniczącego rady powiatowej jest niezbędne. Natomiast ustawę o administracji rządowej w województwie proponujemy uzupełnić o zapis umożliwiający funkcjonowanie konwentu wojewodów jako ciała doradczego prezesa Rady Ministrów. Praktyka pokazała słuszność istnienia takiej instytucji.</u>
          <u xml:id="u-23.16" who="#AndrzejPęczak">Proponujemy także, aby zastanowić się nad konsekwencjami, jakie co do kadencyjności władz samorządowych w powiatach i województwach wywołało przesunięcie tegorocznych wyborów z czerwca na październik. Rodzi się pytanie: Jak przedstawiciele rządu widzą kadencję pierwszej rady powiatu i pierwszej rady województwa? Czy przypadkiem w ustawie o samorządzie powiatowym i ustawie o samorządzie wojewódzkim nie należałoby określić na przykład w artykule czy też w rozdziale „Przepisy przejściowe i końcowe”, że kadencja pierwszej rady - czy to powiatu, czy to województwa - upływa na przykład 31 maja 2002 r.? Bardzo by nas interesowała docelowa wizja harmonogramu wyborów. Jeszcze tak niedawno mówiliśmy, że jak będą wybory do Sejmu, to nie będzie wyborów do samorządów - i odwrotnie. W takim razie z czym łączyć wybory wojewódzkie? Sądzę, że to jest ważny problem i że wymaga on rozstrzygnięcia w tych projektach ustaw.</u>
          <u xml:id="u-23.17" who="#AndrzejPęczak">W ustawie o samorządzie wojewódzkim w art. 82 napisano, że sąd administracyjny rozstrzyga o zgodności ustaw z konstytucją. Mamy wątpliwości co do poprawności tego zapisu. Wątpliwości mamy także co do art. 85 tejże ustawy, ponieważ sejmik jest ciałem politycznym. Czy przepisy tego artykułu nie stwarzają przypadkiem możliwości - ba, czy nie zachęcają do tego - rewanżyzmu politycznego? Czy przy obowiązywaniu tych zapisów samorządność nie zrobi się mocno iluzoryczna?</u>
          <u xml:id="u-23.18" who="#AndrzejPęczak">Chciałbym także prosić o zastanowienie się nad faktem, dlaczego wyborcy nie znajdują w ustawie o samorządzie wojewódzkim instrumentu umożliwiającego odwołanie przez nich sejmiku województwa przed upływem kadencji.</u>
          <u xml:id="u-23.19" who="#AndrzejPęczak">Przytoczone przykłady, jeśli się je ze sobą zestawi, uwypuklają wewnętrzne sprzeczności przedłożonych rozwiązań, szczególnie ustawy o samorządzie powiatowym. Wyrażam obawę, że nawet organiczna praca rządu produkującego rozporządzenia poprawiające tę ustawę może nie przynieść pożądanych skutków. Dlatego myślę, że konieczność powrotu projektów do połączonych komisji jest oczywista.</u>
          <u xml:id="u-23.20" who="#AndrzejPęczak">Jeszcze jedna uwaga dotycząca administracji rządowej w województwie. Namawiałbym rząd, a także pana posła Rokitę, abyśmy nie zniechęcali się ilością pracy w celu uzyskania większego, niż przewiduje to ten projekt ustawy zespolenia administracji pod jednym dachem, żebyśmy nadłożyli trochę wysiłku i nie robili prowizorek, etapów przejściowych, tylko od razu przeszli do rozwiązań, które gwarantują długi okres funkcjonowania.</u>
          <u xml:id="u-23.21" who="#AndrzejPęczak">Na koniec chciałbym zasygnalizować i złożyć na ręce pana marszałka poprawki w imieniu mojego klubu. Pierwsza poprawka dotyczy art. 35 ust. 2. Jest to sprawa zwierzchnictwa samorządu - tak to można powiedzieć - powiatowego nad służbami, inspekcjami i strażami. Chciałbym także zgłosić poprawkę - to jest konsekwencja tej pierwszej - do art. 36, by skreślić ust. 2. Ustawy powiatowej dotyczy także poprawka do art. 18 - chciałbym tutaj zrealizować pomysł dotyczący konwentu jako ciała doradczego przewodniczącego rady powiatu. I następna sprawa, chciałbym poprawką w art. 21 ust. 7 usankcjonować to, że poseł czy też senator może być albo radnym gminnym, albo radnym wojewódzkim, albo radnym powiatowym. Kolejna poprawka także dotyczy samorządu powiatowego, mówię o art. 9. Chodzi o to, że jesteśmy innego zdania niż mój przedmówca. Uważamy, że właśnie w tych ustawach ustrojowych powinny zostać określone parytety ilościowe radnych i stąd proponujemy konkretne zapisy dotyczące liczby radnych w poszczególnych powiatach. Następna poprawka również dotyczy ustawy powiatowej i odnosi się właśnie do tego stwierdzenia, które pozwoliłem sobie przedstawić, że pierwsza kadencja rady powiatowej wybranej w tegorocznych wyborach powinna ulec zakończeniu z dniem 31 maja 2002 r.</u>
          <u xml:id="u-23.22" who="#AndrzejPęczak">Jeżeli chodzi o ustawę o samorządzie wojewódzkim, chciałem zrobić dokładnie to samo, co przed momentem w sprawie ustawy powiatowej, czyli także zaproponować zapis, że kadencja rady wybranej w tegorocznych wyborach skończy się 31 maja 2002 r. Traktujemy to jako okazję do wywołania tematu, być może szanowni państwo posłowie znajdą inne sposoby, aby połączyć to z harmonizacją i cyklem odbywających się w Polsce innych wyborów. Następna poprawka dotyczy także ustawy o samorządzie wojewódzkim, art. 82 ust. 4. To jest ten kontrowersyjny układ, że sąd administracyjny rozstrzyga o zgodności uchwały z konstytucją. Kolejna poprawka dotyczy art. 85 i 86 - jest to, naszym zdaniem, ograniczenie samodzielności i postawienie samorządności w województwie pod znakiem zapytania. Następna poprawka także dotyczy ustawy o samorządzie wojewódzkim, art. 5, ale zostawiam to moim kolegom, którzy na ten temat będą szerzej mówili.</u>
          <u xml:id="u-23.23" who="#AndrzejPęczak">Następna poprawka dotyczy ustawy o administracji rządowej w województwie - chodzi o umożliwienie stworzenia konwentu wojewodów i pewne reguły jego tworzenia. Ostatnia sprawa - namawiałem pana posła Rokitę, abyśmy zrobili to wspólnie - dokonanie pełnego zespolenia służb, urzędów i inspekcji pod jednym dachem w województwie. Poprawka ostatnia, w art. 38, jest to poprawka porządkująca - aby wszędzie prezes Rady Ministrów określał instrukcję kancelaryjną. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-23.24" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#StanisławZając">Rozumiem, że wszystkie poprawki są na piśmie.</u>
          <u xml:id="u-24.2" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła Włodzimierza Puzynę w imieniu Klubu Parlamentarnego Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#WłodzimierzPuzyna">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Wsłuchiwałem się w głos mojego przedmówcy, muszę przyznać, z szacunkiem i wzruszeniem, bo byłem świadkiem tak dojmującej i szczerej samokrytyki. Wszak pan poseł Pęczak był członkiem połączonych komisji pracujących nad ostatecznym tekstem tej ustawy. Tak wiele uwag skierowanych pod adresem zespołu, który pracował nad tą ustawą, to jest szczera i dojmująca samokrytyka.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#komentarz">(Poseł Franciszek Potulski: I tak mniej niż poseł Wrona.)</u>
          <u xml:id="u-25.2" who="#WłodzimierzPuzyna">Ale to dobrze, że jesteśmy krytyczni wobec własnego dzieła, bo to oznacza, że dzieło w ostatecznym kształcie może nabrać właściwego wymiaru i właściwej jakości.</u>
          <u xml:id="u-25.3" who="#WłodzimierzPuzyna">Wysoka Izbo! Trudno wyobrazić sobie dziś Polaka, który zapytany, czy pragnie, żeby Polska była silnym i sprawnym państwem, odpowiedziałby negatywnie. Rozpisywanie referendum w tej sprawie byłoby wobec obywateli nietaktem, żeby nie powiedzieć absurdem. Równocześnie trudno znaleźć Polaka, który odpowiedziałby twierdząco na pytanie, czy jest zadowolony z funkcjonowania państwa i czy dobrze mu ono służy w załatwianiu jego codziennych spraw. Niesprawność mechanizmów państwa w tych dziedzinach, które dotyczą wielu spraw obywateli, jest dla wszystkich oczywista. Żeby to stwierdzić, także nie trzeba ogłaszać referendum.</u>
          <u xml:id="u-25.4" who="#WłodzimierzPuzyna">Unia Wolności w swoim programie i w podejmowanych działaniach konsekwentnie dąży do likwidacji pozostałości biurokratycznego państwa, wprowadzonego w Polsce w czasach PRL na wzór naszego sąsiada zza wschodniej granicy. Unia Wolności nieodmiennie opowiada się za ograniczeniem władzy urzędników, działających ponad głowami obywateli i nie liczących się z ich potrzebami. Unia Wolności domaga się wprowadzenia kontroli społecznej nad sposobem wydawania pieniędzy publicznych, którymi dotąd dysponują anonimowi urzędnicy, nie ponoszący żadnej odpowiedzialności za skutki podejmowanych przez siebie decyzji.</u>
          <u xml:id="u-25.5" who="#WłodzimierzPuzyna">Decentralizacja władzy jest szansą na wzmocnienie państwa, na uczynienie zeń instytucji przyjaznej i pomocnej obywatelom, na lepsze gospodarowanie pieniędzmi, które płyną z naszych kieszeni, na skuteczniejsze realizowanie polityki rządu, na lepsze rządzenie.</u>
          <u xml:id="u-25.6" who="#WłodzimierzPuzyna">Wysoki Sejmie! Dzisiejsza debata wieńczy wieloletnie w istocie prace parlamentu, które trwają od prawie siedmiu lat, a których celem jest likwidacja pozostałości państwa komunistycznego i szersze otwarcie drogi dla Polski obywatelskiej. Istotą przemiany, którą opisują projekty ustaw, przedstawione Wysokiej Izbie w sprawozdaniach komisji, jest odebranie władzy biurokratom - władzy, a także pieniędzy - i oddanie - i władzy, i pieniędzy - obywatelom. W nowym modelu władzy publicznej chcemy przywrócić Polakom prawo do gospodarowania w ich małych ojczyznach - powiatach. Powiat w polskiej tradycji był źródłem poczucia tożsamości narodowej, siedliskiem tradycji, więzi społecznych, kolebką gospodarności i aktywności obywatelskiej.</u>
          <u xml:id="u-25.7" who="#WłodzimierzPuzyna">Ustawa o powiecie samorządowym przywraca obywatelom powiat - dziś zawłaszczony przez różne działy administracji rządowej. W myśl nowej ustawy powiatowej to obywatele, poprzez swoich przedstawicieli, demokratycznie wybranych, będą decydować o funkcjonowaniu ważnych instytucji, takich jak szpitale, szkoły ponadpodstawowe, straże, inspekcje. Będą decydowali o sieci dróg, o komunikacji, transporcie, o tym, co się dzieje w ich małej ojczyźnie. Dotychczas takiego prawa nie mieli, dotychczas o tych sprawach decydowali urzędnicy.</u>
          <u xml:id="u-25.8" who="#WłodzimierzPuzyna">Mocą tej ustawy obywatele dostaną do dyspozycji majątek związany z realizacją zadań powiatu, własny budżet zasilany z ustawowo zdefiniowanych źródeł dochodu. Starosta, stojący na czele zarządu powiatu, będzie miał instrumenty skutecznego zabiegania o bezpieczeństwo mieszkańców powiatu. Jemu też zostanie powierzona odpowiedzialność za kierowanie działaniem odpowiednich służb w sytuacjach szczególnych zagrożeń zdrowia i życia. Niesprawność administracji rządowej w takich działaniach podczas ostatniej powodzi była oczywista.</u>
          <u xml:id="u-25.9" who="#WłodzimierzPuzyna">Unia Wolności jest przekonana, że wprowadzenie samorządowego powiatu w miejsce dzisiejszego rejonu administracji rządowej i niezliczonej liczby administracji specjalnych, przyczyni się do pogłębienia demokratyzacji, zbliżenia władzy do obywateli, podniesienia poziomu usług świadczonych na ich rzecz. Doświadczenia reformy gminnej pozwalają mieć pewność co do sukcesu tego przedsięwzięcia. Demonstrowane dzisiaj powszechne poparcie liczących się organizacji samorządowych, środowisk eksperckich, naukowych pozwala mieć pewność, że proces odbudowy powiatów zakończy się sukcesem.</u>
          <u xml:id="u-25.10" who="#WłodzimierzPuzyna">Wysoka Izbo! Wokół powiatów nagromadziło się wiele nieporozumień. Ich przeciwnicy rozsnuwają apokaliptyczne wizje gigantycznych kosztów reformy powiatowej i eksplozji liczby urzędników po uruchomieniu powiatów. Doprawdy, trzeba mieć wiele złej woli, żeby przypuszczać, że reprezentanci lokalnej wspólnoty będą gorzej dbali o jej interesy, o własne interesy, niż to czynią dzisiaj urzędnicy działający na ich terenie ponad ich głowami, poza ich kontrolą. Trudno wyobrażać sobie, że rada powiatu - wybrana demokratycznie przez mieszkańców, działająca w ich imieniu, jawnie pozostająca pod nadzorem wojewody i regionalnej izby obrachunkowej - dopuści się działań wbrew interesom lokalnej społeczności, nie ponosząc z tego tytułu konsekwencji.</u>
          <u xml:id="u-25.11" who="#WłodzimierzPuzyna">Istotą tej reformy jest uczynienie wyłomu w dotychczasowej strukturze finansów publicznych - oddanie do dyspozycji obywateli, w ich władanie, znaczących pieniędzy, które będą przeznaczone na realizację zadań powiatowych i województwa samorządowego. Z bezimiennych pieniędzy wydawanych przez urzędnika staną się one naszymi pieniędzmi, a więc istotą reformy jest przesunięcie pewnej sfery finansów państwa z kategorii „niczyje” do kategorii „nasze”. „Nasze” wydaje się uważniej, o „nasze” dba się, „nasze” przynosi zawsze lepsze efekty. Taki jest cel tej reformy: żeby to, co niczyje, państwowe, stało się nasze. Powiat jest ważną ostoją „naszości”.</u>
          <u xml:id="u-25.12" who="#WłodzimierzPuzyna">Innym zarzutem, często powtarzanym przez przeciwników powiatu, jest twierdzenie, że powiat ograniczy zakres kompetencji i dochody gmin. Zarzut ten nie znajduje żadnego potwierdzenia w przepisach ustawy o samorządzie powiatowym. Intencją ustawodawców jest przypisanie powiatom wyłącznie kompetencji dzisiejszej administracji rządowej, a także, o czym już mówiłem, środków finansowych, które są dzisiaj w dyspozycji budżetu państwa. Powiat w niczym nie uszczupli i nie naruszy kompetencji ani dochodów gmin. Mamy prawo przypuszczać, że powiat stanie się znacznie lepszym partnerem współpracującym z gminami, niż była nim dotąd administracja rządowa.</u>
          <u xml:id="u-25.13" who="#WłodzimierzPuzyna">Utworzenie powiatów odbędzie się kosztem kompetencji i finansów, które dzisiaj zasilają obecną administrację wojewódzką. Oddanie władzy i pieniędzy wspólnotom powiatowym oznacza w istocie likwidację wszystkich dotychczasowych województw. To nie jest prawda, co twierdzą przeciwnicy reformy, że dzisiaj część województw likwidujemy, a część zostawiamy. To nie jest prawda, że część województw będzie dalej prosperowała, a część jest skazana na zagładę. Likwidowane są wszystkie dotychczasowe województwa. Nie pozostanie żadne z chwilą utworzenia powiatów. Nie zostanie w tej reformie uszczuplona żadna z możliwych kompetencji, żadna z możliwości działań obywatelskich, które dzisiaj są na szczeblu wojewódzkim. Wszystkie zostaną przekazane w ręce obywateli, w gestię samorządu. Tak więc nie ma obawy, że to, co dzisiaj było źródłem napędu rozwojowego społeczności lokalnych, to ucierpi. To będą instytucje chronione, które w nowych warunkach, w otoczeniu samorządowym, mają większe szanse na lepszy klimat.</u>
          <u xml:id="u-25.14" who="#WłodzimierzPuzyna">Województwo rządowo-samorządowe, o którym mowa dzisiaj w omawianych ustawach, staje się zupełnie nowym podmiotem polityki regionalnej, tworzonym w celu umożliwienia demokratycznego prowadzenia polityki na tym szczeblu oraz lepszego i skuteczniejszego sprawowania rządów administracji państwowej na tym szczeblu. Nowe województwo wypełnia lukę, która dziś istnieje, wypełnia pole, które dzisiaj nie jest zagospodarowane.</u>
          <u xml:id="u-25.15" who="#WłodzimierzPuzyna">Samorząd jest wybieranym demokratycznie organem przedstawicielskim, z sejmikiem województwa oraz władzami wykonawczymi, z marszałkiem na czele, jest systemem nowym, który przejmuje bardzo ważną funkcję - funkcję dbania o rozwój gospodarczy regionu. Obecnie polityka rozwojowa państw, które uchodzą za przykład dobrego zarządzania swoimi sprawami, właśnie jest powierzona szczeblowi regionalnemu. Utworzenie tego szczebla, utworzenie podmiotu polityki regionalnej zmienia szanse Polski w staraniu się o skuteczne konkurowanie z państwami stanowiącymi Wspólnotę Europejską.</u>
          <u xml:id="u-25.16" who="#WłodzimierzPuzyna">Samorząd wojewódzki, podobnie jak gmina, będzie dysponował własnym budżetem, własnymi źródłami dochodów i będzie działał na własną odpowiedzialność. O szczegółach, o stanowisku Unii Wolności dotyczącym samorządu wojewódzkiego będzie mówiła za chwilę pani poseł Barbara Imiołczyk.</u>
          <u xml:id="u-25.17" who="#WłodzimierzPuzyna">Administracja rządowa w nowym województwie, jak to wynikało ze słów posła sprawozdawcy, ulegnie także gruntownej i fundamentalnej przebudowie w stosunku do modelu dzisiejszego. To będzie administracja nowoczesnego, silnego państwa. Przyczynić się powinna do usprawnienia i zwiększenia efektywności działania rządu w terenie.</u>
          <u xml:id="u-25.18" who="#WłodzimierzPuzyna">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Unii Wolności, w którego imieniu występuję, jest przekonany, że modernizacja państwa opisanego w omawianych dzisiaj ustawach jest ważnym, fundamentalnym krokiem przebudowy Polski, że ten proces parlamentarny, który zaczął się wiele lat temu, a objawia się w działalności legislacyjnej tego Sejmu, wieńczy budowanie nowoczesnego, silnego, sprawnego, demokratycznego państwa, że ta reforma ma znaczenie nie do przecenienia dla przyszłych losów naszej ojczyzny, że staje się fundamentem dalszych kroków transformacyjnych, a mnóstwo jest jeszcze zadań - trzeba zmienić system edukacyjny, trzeba zmienić system ubezpieczeń społecznych, zreformować gospodarkę. Podzielenie się władzą z obywatelami, przekazanie im zadań, zawierzenie ich talentom, ich odpowiedzialności, jest szansą, której nie wolno zmarnować. Tę szansę powinniśmy wszyscy starać się wykorzystać. Powinniśmy starać się temu sprzyjać, podobnie jak czynimy to i zwykliśmy to czynić z wszystkimi sprawami, które są fundamentalne dla racji stanu. Powinniśmy podobnie wykorzystać wszystkie siły parlamentu do zgodnej współpracy, tak jak czyniliśmy to w celu przyjęcia konstytucji, tak jak czynimy to dla stworzenia wizerunku Polski na arenie międzynarodowej, jak czynimy to dla umożliwienia szybszego dołączenia Polski do całej rodziny krajów cywilizowanych. Ufamy, że owoce tej reformy przyczynią się do upowszechnienia i do ukorzenienia mądrości, dobra i piękna, które mają jeszcze sporo możliwości w naszych lokalnych wspólnotach, możliwości pokazania swojego właściwego oblicza. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-25.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi za wystąpienie w imieniu Klubu Parlamentarnego Unii Wolności.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła Wiesława Wodę w imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#WiesławWoda">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Zabierając głos w imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego w drugim czytaniu poselskiego projektu ustawy o samorządzie powiatowym i rządowych projektów ustaw o administracji rządowej w województwie i o samorządzie wojewódzkim, chcę wyraźnie podkreślić, że w dalszym ciągu opowiadamy się za dwuszczeblowym podziałem kraju, dalszym umacnianiem gmin oraz przekształcaniem województw w aktualnie istniejących granicach w samorządowo-rządowe.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#WiesławWoda">Tu przed chwilą pan poseł Puzyna powiedział, że powiat jest nasz, a państwo jak gdyby niczyje. Muszę przeciwko takiemu odczuciu zdecydowanie zaprotestować. Przed chwilą Sejm dokonał wyboru, odrzucając propozycję referendum. Opozycję przegłosowano, ale jej nie przekonano. Jak widać, głosy ponad 5 tys. obywateli, którzy podpisali wniosek o referendum, nic nie znaczą. Do koalicji parlamentarnej, jak widać, nie docierają głosy manifestujących przed gmachem Sejmu. Ciekawi jesteśmy, co wczoraj marszałek Sejmu odpowiedział protestującym, co ich przedstawiciele usłyszeli? Że tu w tym gmachu wszystko wiemy najlepiej. Pytam: czy tych głosów nie będzie słychać, gdy zadzwoni rano budzik z Bydgoszczy? Dziękujemy za koszulki, scyzoryki, czekoladki, budziki - nas nie trzeba przekonywać do tego, by wasze województwa pozostały.</u>
          <u xml:id="u-27.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Popsuł się.)</u>
          <u xml:id="u-27.3" who="#WiesławWoda">Popsuł się, bo niemiecki.</u>
          <u xml:id="u-27.4" who="#WiesławWoda">Pracując przez wiele lat w administracji państwowej oraz będąc aktualnie członkiem sejmowych Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej oraz Administracji i Spraw Wewnętrznych, staram się słuchać opinii przedstawicieli różnych środowisk. Oto co ostatnio podaje CBOS w wydawnictwie „Opinia Publiczna”: „Zdaniem większości ankietowanych wprowadzenie nowego podziału administracyjnego kraju nie jest sprawą o znaczeniu pierwszorzędnym, wymagającą załatwienia w pierwszej kolejności. Tylko mniej niż co dziesiąty respondent uważa wprowadzenie nowego podziału kraju za sprawę bardzo ważną i pilną”. W wywiadzie dla „Rzeczpospolitej” z dnia 24 marca br. prof. Jadwiga Staniszkis, członek Rady ds. Reformy Państwa, na pytanie, czy słusznie priorytetem rządu stała się reforma ustrojowa, odpowiada tak: „Moim zdaniem to nie jest właściwy priorytet, a argument, że reforma administracji jest warunkiem wprowadzenia tzw. reform sektorowych, jest mylący, bo nie tylko występuje między nimi odmienna logika, ale związek jest stosunkowo luźny. Argument, że reforma administracyjna jest ważnym początkiem innych reform, jest więc błędny, tym bardziej że te reformy będą odsuwane w czasie ze względu na brak pieniędzy”.</u>
          <u xml:id="u-27.5" who="#WiesławWoda">Proszę pozwolić, że zacytuję jeszcze jednego z posłów AWS, który ostatnio w wywiadzie dla jednej z regionalnych gazet powiedział: „Dokumenty wyborcze AWS wyraźnie mówią, że reforma ma polegać na wzmocnieniu gmin i stworzeniu drugiego szczebla samorządu. Autorzy takiej reformy są głusi na wszelkie argumenty i zarzuty merytoryczne zgłoszone przez cenionych w polskiej nauce ekspertów, uciekają od merytorycznej dyskusji na forum parlamentu oraz nie liczą się z odczuciami społecznymi. W Sejmie będę głosował przeciwko podziałowi kraju na 12 dużych regionów. Będzie to zgodne z tym, co mówiłem na spotkaniach z wyborcami i podczas kampanii”. No, ciekawe, czy dzisiaj głosował pan inaczej.</u>
          <u xml:id="u-27.6" who="#WiesławWoda">Nie dziwi również to, że aż 60% respondentów, na których powołuje się CBOS, o planowanej reformie wie niewiele, a 18% nic lub prawie nic. Nie dziwi, bo skąd mieliby się dowiedzieć, skoro główny konstruktor nowego ustroju państwa musiał się wyłączyć z publicznych wypowiedzi, a rzecznik prasowy rządu na opinie i uwagi odpowiada - opozycji oczywiście - arogancko i niekompetentnie. Na pewno jej nie przekonuje.</u>
          <u xml:id="u-27.7" who="#WiesławWoda">Przytoczyłem, Wysoka Izbo, opinie osób i instytucji nie związanych z moim ugrupowaniem, by uświadomić, że nie tylko PSL ma odmienne zdanie w sprawie projektowanej reformy. Prace nad przygotowaniem do wdrażania reformy szczególnie intensywnie przebiegają w niektórych województwach, a polegają przede wszystkim na wymianie kadr, łącznie z najniższymi szczeblami administracji. Skoro kadry urzędów rejonowych mają pracować w powiatach, to już dziś trzeba zadbać, by pracowali tam sami swoi.</u>
          <u xml:id="u-27.8" who="#WiesławWoda">Zakładając, że pomimo tych zastrzeżeń dojdzie do wdrożenia wariantu rządowego reformy, chcę zgłosić kilka uwag do przedłożonych przez komisje sprawozdań. I tak w projekcie ustawy o samorządzie powiatowym winno się zapisać, że pierwszego podziału kraju na powiaty dokonuje Sejm. W pełni popieramy wniosek mniejszości w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-27.9" who="#WiesławWoda">W art. 3 ust. 1 stwierdza się, że należy dążyć do tego, aby powiat obejmował obszar możliwie jednorodny ze względu na układ osadniczy i przestrzenny oraz więzi społeczne i gospodarcze, zapewniające zdolności wykonywania zadań publicznych. Tymczasem w projekcie ustawy o wprowadzeniu zasadniczego trójszczeblowego podziału terytorialnego państwa (druk nr 230) propozycje bardzo odbiegają od tych idei i założeń. I dla przykładu podam, iż w województwie Małopolska Zachodnia powiat krakowski mają stanowić gminy w liczbie 20 otaczające miasto Kraków. Niewątpliwie będzie to powiat silny ekonomicznie, natomiast czy tam między gminami występują jakieś szczególne więzi - mam spore wątpliwości. Zupełnie odwrotna będzie sytuacja w powiecie Kazimierza Wielka, w którego skład ma wejść 5 gmin rolniczych, słabych ekonomicznie. Podobnych przykładów można by podać wiele.</u>
          <u xml:id="u-27.10" who="#WiesławWoda">Inny problem wystąpi przy tworzeniu powiatów grodzkich i otaczających je powiatów ziemskich. Zachodzi obawa, że powiaty ziemskie pozbawi się części infrastruktury, na przykład obiektów straży pożarnych, lub będzie to drugi garnitur, na przykład przestarzały szpital. Prawdopodobne jest, że mienie bardziej wartościowe przejmie bogatszy i pewnie aktywniejszy powiat grodzki, na którego terenie to mienie się znajduje. W tej sytuacji budżet państwa będzie musiał odgrywać znaczącą rolę przy redystrybucji środków finansowych.</u>
          <u xml:id="u-27.11" who="#WiesławWoda">Art. 56 projektu ustawy przewiduje, że odrębne ustawy określą w oparciu o zobiektywizowane kryteria subwencje dla powiatów. Jest wysoce prawdopodobne, że nie uda się w kilka lat wypracować w pełni zobiektywizowanych kryteriów, a w konsekwencji dystans między rejonami czy powiatami bogatymi i ubogimi jeszcze się powiększy. W art. 4 zapisano, że powiat wykonuje zadania z zakresu katastru. Czyżby dochody z planowanego podatku katastralnego miały stanowić dochody powiatu, a nie gminy?</u>
          <u xml:id="u-27.12" who="#WiesławWoda">Przechodząc do ustawy o samorządzie wojewódzkim, chcę nieco czasu poświęcić władzom województwa. Art. 15 ust. 2 stanowi, że przewodniczącym sejmiku województwa i zarządu województwa jest marszałek województwa. W przeciwieństwie do powiatu następuje tu połączenie tych dwóch funkcji w jednej osobie. Zupełnie niezrozumiały jest zapis art. 20, który mówi, że wiceprzewodniczący sejmiku województwa nie mogą wchodzić w skład zarządu województwa. Sprawia on, że w samorządzie kreuje się bardzo silnie umocowanego marszałka sejmiku, zaś jego zastępcy to raczej tylko statyści.</u>
          <u xml:id="u-27.13" who="#WiesławWoda">Według rządowego projektu w skład sejmiku miało wchodzić 30 radnych w województwach do 2 mln mieszkańców i po 5 radnych na każdy następny 1 mln. Komisje zaproponowały, by uregulowała to odrębna ustawa. Pytam, dlaczego odsyłać to jeszcze do innej ustawy. Mniejszość zaproponowała, by było to 50 radnych plus 5 na każdy następny 1 mln wyborców. Jest to naszym zdaniem również niewystarczająca reprezentacja, gdyż każdy powiat powinien mieć nie mniej niż dwóch reprezentantów w sejmiku. Przeciwnicy tego wniosku zarzucą mi zapewne, że będzie to kosztować, i być może po części będą mieli rację. Uważamy jednak, że to nie sejmik powinien ustalać sobie diety, jak proponuje się w art. 24, ale Sejm powinien ustalić diety dla radnych powiatowych i radnych wojewódzkich, by było to na przykład dwukrotne i trzykrotne średnie wynagrodzenie.</u>
          <u xml:id="u-27.14" who="#WiesławWoda">Komisje przyjęły, że nie można łączyć mandatu radnego gminy z mandatem radnego powiatu ani z mandatem poselskim czy senatorskim. Dopuszcza się do łączenia mandatu poselskiego czy senatorskiego z mandatem radnego sejmiku wojewódzkiego. Naszym zdaniem nie ma to żadnego uzasadnienia. Jest wystarczająco dużo osób przygotowanych do sprawowania różnych funkcji publicznych, do włączenia szerszych kręgów obywateli do sprawowania mandatów w różnych organach przedstawicielskich.</u>
          <u xml:id="u-27.15" who="#WiesławWoda">Nasz sprzeciw budzi zapis art. 68 ust. 4, mówiący, że dochodami województwa mogą być dotacje celowe z budżetów gmin lub powiatów na zadania z zakresu tych samorządów wykonywane przez województwo na podstawie porozumień zawartych z organami gminy lub powiatu. Stwarza to przesłankę do tego, aby kompetencje gmin i powiatów były przejmowane przez samorządy wojewódzkie.</u>
          <u xml:id="u-27.16" who="#WiesławWoda">Szczególnie wiele dyskusji na posiedzeniach wspólnych komisji wywołał problem współpracy zagranicznej województwa. Art. 73 projektu ustawy stanowi, że sejmik województwa uchwala „priorytety współpracy zagranicznej województwa”, oraz że uchwalenie tego dokumentu może nastąpić za zgodą ministra spraw zagranicznych uzyskaną za pośrednictwem wojewody. Tak sformułowane przepisy będą rodzić wiele wątpliwości i niejasności przy występujących niewątpliwie sporach. Polityka zagraniczna państwa musi być jedna i nie może być prowadzona przez wiele różnych podmiotów. Proponujemy przyjąć wniosek mniejszości nr 21.</u>
          <u xml:id="u-27.17" who="#WiesławWoda">W projekcie komisji w art. 82 proponuje się, by o nieważności uchwały organu samorządu województwa orzekał sąd administracyjny. Proponujemy przyjąć wniosek mniejszości nr 22, który mówi o tym, by o nieważności uchwały orzekał organ nadzorczy, a organ samorządu mógł składać skargę do sądu administracyjnego wtedy, gdy nie zgadza się z rozstrzygnięciem wojewody. Po co zasypywać niewydolne sądy licznymi skargami?</u>
          <u xml:id="u-27.18" who="#WiesławWoda">Przechodząc do projektu ustawy o administracji rządowej w województwie, trzeba stwierdzić, że pozycja wojewody jest raczej słaba i przypomina rolę nocnego stróża. Ustawa nie stawia żadnych warunków, które powinien spełniać kandydat na wojewodę. Jeśli marszałek województwa został wyłoniony za pomocą wyborów politycznych, to zrozumiałe jest, że nie stawia mu się warunków dotyczących na przykład wykształcenia i stażu pracy. Natomiast wojewoda powoływany przez prezesa Rady Ministrów powinien legitymować się doświadczeniem zawodowym i mieć odpowiednie przygotowanie teoretyczne, między innymi dlatego, że do jego zadań należy przede wszystkim kontrola wszystkich trzech szczebli samorządu. Wyraźnie muszą być unormowane relacje między wojewodą i dyrektorem generalnym urzędu poprzez zapis mówiący, iż wojewoda jest zwierzchnikiem służbowym dyrektora generalnego urzędu.</u>
          <u xml:id="u-27.19" who="#WiesławWoda">Wyraźnego ustawowego uregulowania wymaga sprawa siedzib władz wojewódzkich oraz organizacji różnych sufraganii - używam tu pojęcia przyjętego czy użytego przez pana posła Kaczyńskiego - poza siedzibą wojewody. Brak takich unormowań będzie wywoływał konflikty pomiędzy miastami, dzisiejszymi siedzibami województw, oraz nieuzasadniony rozrost administracji.</u>
          <u xml:id="u-27.20" who="#WiesławWoda">Komisje wpisały do projektu ustawy, że premier powołuje dwóch wicewojewodów, a we wniosku mniejszości proponuje się, by urzędowali oni w siedzibie wojewody. Ma to na pewno uzasadnienie.</u>
          <u xml:id="u-27.21" who="#WiesławWoda">W czasie pracy komisji nie udało się poznać stanowiska rządu w sprawie zespolenia niektórych administracji specjalnych. Nie wiadomo, na przykład, co stanie się z Agencją Własności Rolnej Skarbu Państwa, bo raz słyszę, że przejmą ją powiaty, innym razem, że Bank Ziemski.</u>
          <u xml:id="u-27.22" who="#WiesławWoda">Przy braku wiarygodnych informacji o kosztach reformy, o dziale finansów publicznych i o wyrównywaniu różnic pomiędzy ubogimi i bogatymi, powiatami i województwami, moje ugrupowania nie popierają tych projektów, tym bardziej że zapisano w nich wiele delegacji do innych, nie istniejących jeszcze, projektów ustaw. Trzeba przyznać, że prace nad reformą samorządową zostały wyraźnie przyspieszone, ale inne ważne projekty gdzieś zalegają. Po ubiegłorocznej powodzi prezydent skierował do Sejmu cztery projekty ustaw o stanach nadzwyczajnych. Przyszła kolejna powódź, a niektórych pilnych regulacji prawnych nie ma. Nie ma również ustaw, które by spowodowały, żeby stawka żywieniowa chorego w szpitalu nie była niższa od stawki żywieniowej przestępcy przebywającego w więzieniu.</u>
          <u xml:id="u-27.23" who="#WiesławWoda">Pogarsza się stan bezpieczeństwa publicznego, o czym dzisiaj pisze prasa, a Sejm próbuje rozwiązywać te problemy apelami. Takich paradoksów jest wiele i winny być eliminowane przez rząd i Sejm w pierwszej kolejności. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-27.24" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła Wojciecha Włodarczyka w imieniu Koła Poselskiego Ruchu Odbudowy Polski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#WojciechWłodarczyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przed rozpatrzeniem ustaw kompetencyjnych i ordynacji, znając zaledwie założenia ustaw finansowych, przystępujemy do drugiego czytania projektów ustaw ustrojowych o samorządzie powiatowym (projekt poselski), o administracji rządowej w województwie i o samorządzie województwa (projekty rządowe).</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#WojciechWłodarczyk">Ruch Odbudowy Polski wielokrotnie przestrzegał przed taką właśnie, szkodliwą dla całej reformy administracji publicznej, kolejnością rozpatrywania projektów ustaw. Zwracaliśmy także uwagę na brak założeń rządowych, dotyczących skutków przygotowanej reformy administracji terenowej dla samej administracji szczebla centralnego. Administracja centralna, ministerstwa, są nie przygotowane, naszym zdaniem, w tej chwili do reformy. Ale może właśnie o to chodzi. O to, by przez pewien czas decyzje o zasadniczym znaczeniu dla państwa mogły zapadać poza wszelką kontrolą.</u>
          <u xml:id="u-29.2" who="#WojciechWłodarczyk">Tempo, niedopracowanie projektów, upolitycznienie całej reformy powoduje, że trudno dyskutować o generalnych jej zasadach. Czy o to chodzi projektodawcom? Ani Sojusz Lewicy Demokratycznej, ani czołowi działacze Akcji Wyborczej Solidarność nie ukrywają, że zależy im na budowaniu w terenie struktur politycznych, personalnych szczebla średniego. To wynika z analizy projektów ordynacji lub nowelizacji ordynacji wyborczych zgłoszonych przez AWS i SLD. To wynika z ostatniego porozumienia Kwaśniewski - Krzaklewski, na którym została potwierdzona zasada grubej kreski i na którego podstawie postkomuniści uzyskali de facto gwarancje w podziale powiatowych i wojewódzkich beneficjów.</u>
          <u xml:id="u-29.3" who="#WojciechWłodarczyk">Kto tu tak naprawdę myśli o samorządzie, o rzeczywistym udziale obywateli we władzy i współodpowiedzialności za lokalną społeczność? Jeżeli rządowy projekt przewiduje grubo ponad 300 powiatów, to ile gmin będzie mieściło się w powiecie? W niektórych wypadkach zaledwie po pięć. Czy zapisy w projektach ustaw, zapewniające gminom uprawnienia, nie są w takiej sytuacji pustym frazesem? Czy tak ma wyglądać wzmocnienie samorządu?</u>
          <u xml:id="u-29.4" who="#WojciechWłodarczyk">I kolejny nonsens: dwanaście województw-regionów i ta sama liczba ponad 300 powiatów. Po 30 w regionie? Argumentacja o samodzielności gospodarczej regionów i konieczności dostosowania się do zasad finansowania i podziału administracyjnego w Unii Europejskiej jest absurdem. Tam nikt nie robi reformy, by dostosować się do biurokratycznej machiny w Brukseli. Ceni się tradycje i odrębność, nawet jeżeli nie pasują do ogólnoeuropejskiego wzorca. Przypominam, że według Statystycznej Nomenklatury Jednostek Terytorialnych, którą posługuje się Komisja Europejska, są dziś w krajach Unii Europejskiej trzy kategorie regionów. Duże - w ilości 71, średnie - w ilości 181 i małe - w liczbie 1044. I wszystkie są regionami zdolnymi wykorzystywać osławione fundusze strukturalne, które zresztą stanowią niecałą 1/3 funduszy pomocowych Unii Europejskiej. I żaden kraj członkowski nie zamierza nic w tym zakresie zmienić.</u>
          <u xml:id="u-29.5" who="#WojciechWłodarczyk">Unia Europejska nie ma nic do naszego podziału terytorialnego i charakteru władzy samorządowej. Jednak obok absurdów i złej woli są w projektach ustrojowych szczebla powiatowego i wojewódzkiego zapisy wysoce niepokojące. Zawierają one możliwość podważenia spoistości państwa polskiego. Rządowo-samorządowe województwa-regiony nie posiadają nad sobą dostatecznie silnej władzy zdolnej do narzucania regionom polityki niezbędnej z punktu widzenia interesów ogólnonarodowych.</u>
          <u xml:id="u-29.6" who="#WojciechWłodarczyk">Dlatego uważamy za niezbędne wprowadzenie, przynajmniej w formie takiej, jaką proponuje to poprawka nr 20 do art. 27 projektu ustawy o samorządzie powiatowym, zapisu o powoływaniu starosty przez ministra administracji. Do spraw o charakterze ponadregionalnym, ogólnopaństwowym należą niewątpliwie sprawy związane z prowadzeniem polityki zagranicznej. Do wyłącznej właściwości sejmiku samorządowego - taki jest zapis w rządowym projekcie ustawy o samorządzie województwa - należy „uchwalanie priorytetów współpracy zagranicznej województwa” oraz „podejmowanie uchwał w sprawie przystępowania do międzynarodowych zrzeszeń regionalnych i zawierania umów o współpracy regionalnej”.</u>
          <u xml:id="u-29.7" who="#WojciechWłodarczyk">Mówiłem już z tej trybuny o rosnącym znaczeniu trzeciego filaru w jednoczącej się Europie (zwłaszcza po traktacie z Maastricht) - Komitecie Regionów. Każdy region ma prawo zaskarżyć decyzję władz narodowych do Trybunału Europejskiego i Trybunał może decyzję władz narodowych cofnąć. Ust. 2 w art. 76 projektu ustawy o samorządzie województwa mówi, że o zasadach uczestnictwa w międzynarodowych instytucjach i zrzeszeniach regionalnych naszego regionu-województwa decyduje ogólnokrajowa organizacja zrzeszająca jednostki samorządu terytorialnego. Ogólnokrajowa organizacja zrzeszająca jednostki samorządu terytorialnego - powtarzam. I nic więcej.</u>
          <u xml:id="u-29.8" who="#WojciechWłodarczyk">Art. 79 projektu tejże ustawy mówi wyraźnie o kryterium nadzoru nad województwem. Jest nim tylko zgodność z prawem. Czyli istnieje furtka dla prowadzenia przez regiony odrębnej od instytucji ogólnopaństwowych polityki zagranicznej. Wnosimy więc o skreślenie z projektu ust. 2 w art. 76. I proszę nie twierdzić, że zabezpieczeniem przed samodzielnością województwa-regionu w zakresie polityki zagranicznej jest zapis o nadzorze ze strony ministra spraw zagranicznych.</u>
          <u xml:id="u-29.9" who="#WojciechWłodarczyk">Jak wynika z ostatniego raportu Najwyższej Izby Kontroli z października 1977 r. na temat współpracy przygranicznej, władze samorządowe i wojewodowie z województw przygranicznych zawarli w ciągu badanych dwóch lat 112 porozumień z partnerami zagranicznymi nawet bez zaopiniowania tych porozumień przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Zresztą Ministerstwo Spraw Zagranicznych w swoim zarządzeniu z 10 czerwca 1997 r., ciągle aktualnym, zapisało koordynację umów międzynarodowych zawieranych przez wojewodów (dzisiaj w projektowanej ustawie - przez zarząd województwa) ministrowi spraw wewnętrznych i administracji, a nie Ministerstwu Spraw Zagranicznych. To autorzy tych projektów ustaw powinni wiedzieć. Proponowana w ustawach regulacja prawna pozbawia tak istotnego w momencie transformacji państwa i wejścia Polski do Europy narzędzia koordynacji - koordynacji bardziej niż kontroli.</u>
          <u xml:id="u-29.10" who="#WojciechWłodarczyk">Słuszne są więc obawy dotyczące pogłębiających się w wyniku tej konkretnej proponowanej reformy różnic w rozwoju gospodarczym i poziomie cywilizacyjnym między bogatym zachodem Polski i ubogim wschodem. Zamiast Polskę wzbogacać i porządkować, będzie ta reforma nas zubażać. Liczba nowych urzędników w stosunku do obecnej liczby wzrośnie.</u>
          <u xml:id="u-29.11" who="#WojciechWłodarczyk">Ruch Odbudowy Polski uważał i uważa, że Polska potrzebuje reformy administracji terenowej rządowej i samorządowej. I centralnej. Punktem wyjścia tej reformy musi być wzmocnienie samorządu, ale także wzmocnienie państwa. Decyzje w sprawie reformy nie mogą być podejmowane pochopnie. Nie mogą wyprzedzać reform społecznych. Nie mogą być przedmiotem gry politycznej. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-29.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#StanisławZając">Wysoka Izbo! Zakończyliśmy wystąpienia w imieniu klubów i koła.</u>
          <u xml:id="u-30.2" who="#StanisławZając">Proszę obecnie o zabranie głosu wiceprezesa Rady Ministrów ministra spraw wewnętrznych i administracji pana Janusza Tomaszewskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#JanuszTomaszewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym na samym początku tylko się odnieść do tego, że nie znam żadnego porozumienia pomiędzy panem prezydentem Kwaśniewskim a przewodniczącym Krzaklewskim. Natomiast jest ważne jedno, że wola wprowadzenia reform ustrojowych w dniu 1 stycznia 1999 r. została potwierdzona przez wszystkie ośrodki władzy politycznej w Polsce. Jesteśmy gotowi i zdeterminowani do przeprowadzenia tej reformy, do przeprowadzenia rzeczywistej naprawy państwa. Reforma ustrojowa jest jednym z podstawowych zadań koalicji AWS i Unii Wolności. Jest to realizacja naszego hasła wyborczego. Po to szliśmy po władzę, by ją oddać ludziom.</u>
          <u xml:id="u-31.1" who="#JanuszTomaszewski">Budowa silnego państwa, nie rozbitego resortowo i terytorialnie, wymaga przyjęcia zasady decentralizacji administracji w oparciu o zasadę pomocniczości. Są to wyzwania współczesnej administracji, którą zobowiązani jesteśmy przekształcać, dostosowując ją do nowych zadań państwa w całkowicie zmienionym ustroju politycznym i gospodarczym. Samorząd terytorialny urzeczywistnia zaś w sposób najpełniejszy wymogi decentralizacji. Jego dalszy rozwój stanowi konieczność ustrojową. W proponowanym przez nas modelu zdecentralizowania władzy publicznej jednostki samorządu staną się odpowiedzialne za realizację zadań publicznych. Wszelkie obawy przed rozdrobnieniem dzielnicowym są nieuzasadnione. Samodzielność bowiem nie oznacza niezależności od państwa, a sam centralizm władzy nie gwarantuje unitarności państwa. Samorząd terytorialny działa w państwie na podstawie prawa stanowionego przez państwo pod nadzorem administracji rządowej i pod kontrolą sądów. Reorganizacja administracji publicznej zwieńczy proces transformacji, który odmieni wszystkie dziedziny życia publicznego i całą gospodarkę. W ciągu dwóch kadencji funkcjonowania samorządu terytorialnego gminy stały się autentycznie władzą publiczną ze wszystkimi należnymi jej atrybutami, a jednocześnie władzą samodzielną, urzeczywistniając tym samym zasadę decentralizacji w administracji państwa.</u>
          <u xml:id="u-31.2" who="#JanuszTomaszewski">Mamy wsparcie w wielotysięcznej armii fachowców i rzutkich działaczy samorządowych, radnych, wójtów, burmistrzów i prezydentów miast, i to bez spoglądania na przynależność partyjną. Jesteśmy za mądrzy i za biedni na to, aby dłużej trwać w niszczącym centralizmie administracyjnym. Proces decentralizacji ustrojowej ma dwa aspekty i to wielkiej wagi. Jest najbardziej skutecznym sposobem aktywizacji społecznej w kierunku demokratycznych zachowań i wyzwalania lokalnego ducha przedsiębiorczości. Jest bardzo efektywnym sposobem przekształcenia systemu budżetowego w klarowny, nowoczesny i oszczędny system finansów publicznych.</u>
          <u xml:id="u-31.3" who="#JanuszTomaszewski">Panie Marszałku! Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Z ogromną satysfakcją przyjęliśmy decyzję prezydenta, która odsuwa zagrożenie kolejnego zahamowania reformy ustrojowej Rzeczypospolitej. Cieszymy się, że prace rządu realizowane zgodnie z harmonogramem, przedstawionym w grudniu ubiegłego roku, zostały właściwie ocenione, mimo negatywnych głosów opozycji. Wszyscy możemy być współtwórcami demokratycznego państwa prawa. Przesunięcie terminu wyborów do władz wojewódzkich, powiatowych i gminnych na późniejszy termin korzystnie wpłynie na frekwencję wyborczą. Bezpośrednio przekłada się to na rozwój demokracji polskiej. Dzięki temu została odsunięta realna groźba zajmowania się w ciągu najbliższych dwóch miesięcy kampanią wyborczą zamiast pracami legislacyjnymi. Jeden termin wyborów zaplanowany przez rząd na przełomie września i października sprawia, że do wszystkich szczebli władz mogą ubiegać się ludzie o dużym i zróżnicowanym doświadczeniu samorządowym. Nie wolno zapominać o zapobieżeniu poniesienia przez i tak napięty budżet również dodatkowych kosztów, chociaż dla niektórych koszty demokracji są ważniejsze. Jednak z pozycji rządu jest to istotny punkt w budżecie państwa. Utworzenie powiatów samorządowych stanowi naturalne zwieńczenie reformy samorządowej. Będzie to krok milowy w procesie reformy administracji publicznej. Nastąpi uporządkowanie wielu problemów kompetencyjno-budżetowych, gdyż obecny status uniemożliwia projektowanie lokalnych i regionalnych strategii rozwoju. Rozwiązane zostaną najważniejsze kwestie.</u>
          <u xml:id="u-31.4" who="#JanuszTomaszewski">Dopełnieniem powyższych procesów jest przekazanie wojewodom nowych zadań i kompetencji w miejsce dotychczasowych, które w znacznej części są przeniesione na nowy szczebel lokalny, w gestię gmin i powiatów. Nowe uprawnienia wojewodów pochodzą z puli obecnych zadań i kompetencji administracji centralnej, która równocześnie przekaże odpowiednie środki finansowe. Rządowy wojewoda będzie odpowiadał przed rządem za stan porządku publicznego i bezpieczeństwa zbiorowego w województwie, za przestrzeganie prawa przed samorządem. Źródła dochodów województw - jest szansa reaktywowania instytucji budżetu - zostaną określone ustawowo. W rezultacie możliwe i konieczne stanie się projektowanie regionalnych programów rozwoju, które obejmą województwa. Dzięki temu lokalne programy rozwoju, projektowane przez gminy lub w ramach powiatów samorządowych, mogą być koordynowane w kontekście szerszych zamierzeń regionalnych.</u>
          <u xml:id="u-31.5" who="#JanuszTomaszewski">Panie Marszałku! Rząd deklaruje chęć szerokiej współpracy z parlamentem. Jesteśmy przekonani, że wspólnie wypracujemy model nowoczesnego państwa na miarę XXI w. Prosimy Wysoką Izbę o dobrą wolę przy uchwalaniu przedkładanych ustaw. Czasu mamy niespełna trzy miesiące. Dla dobra wszystkich Polaków, dla dobra Rzeczypospolitej musimy wspólnie podjąć i realizować to wyzwanie. Zarówno rządząca koalicja, jak i opozycja mogą aktualnie skupić swoją energię na pracach merytorycznych, mających przyczynić się do właściwych opracowań zmian ustrojowych i kompetencyjnych. Chcemy, aby reforma administracyjna Polski uwzględniała głosy różnych opcji politycznych. W najbliższych dniach powołamy zespoły opiniujące przygotowane przez rząd ustawy dotyczące finansów publicznych i wdrożenia reformy administracyjnej. Wierzymy, że wśród ekspertów pracujących w tych zespołach obok przedstawicieli koalicji znajdą się również przedstawiciele dzisiejszej opozycji. Liczymy na konstruktywne wnioski, które bardziej są dziś potrzebne aniżeli polityczne debaty.</u>
          <u xml:id="u-31.6" who="#JanuszTomaszewski">Prace nad reformami administracji publicznej prowadzimy przy założeniu, że siła państwa płynie z siły samorządu. Tylko państwo, które uwolni się od załatwiania spraw szczegółowych, które lepiej mogą być rozwiązywane w powiecie i gminie, może skutecznie zarządzać zadaniami strategicznymi, związanymi z przekształceniami ustrojowymi i gospodarczymi państwa w dobie chociażby wchodzenia w struktury NATO i Unii Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-31.7" who="#JanuszTomaszewski">Panie i Panowie Posłowie! Potraktujmy moje wystąpienie jako poufne i tajne. Nie taję bowiem, że w sprawie tak żywiołowej jak reforma ustrojowa Polski osiągniemy kompromis. Ufam również, że nad osobiste, grupowe czy wojewódzkie interesy przedłożycie interes naszej ojczystej ziemi Rzeczypospolitej Polskiej. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-31.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu premierowi.</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#StanisławZając">Kontynuujemy dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-32.2" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła Marka Nawarę z Akcji Wyborczej Solidarność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#MarekNawara">Panie Marszałku! Panie Posłanki! Panowie Posłowie! W swoim krótkim wystąpieniu chciałbym zwrócić szczególną uwagę na niektóre rozwiązania ustrojowe przyjęte w trzech projektach ustaw ustrojowych o tak dużym znaczeniu dla reformy naszego państwa. Zwrócę uwagę na te przede wszystkim, które nieco odbiegały od przedłożenia rządowego, oraz na te, które w mojej ocenie zasadniczo wpływają na to, w jaki sposób ten ustrój zostanie skonstruowany. Otóż w ustawie o samorządzie powiatowym zapisano zasadę scalenia - według mojej oceny bardzo wyraźną - zasadę, że do zakresu działania powiatu należy wykonywanie także zadań powiatowych służb, inspekcji i straży, zdecentralizowanych, przeniesionych na poziom samorządu powiatowego, podporządkowanych staroście. Jest to według mnie podstawowe założenie ustrojowe i, praktycznie mówiąc, bez tej zasady samorząd powiatowy byłby mocno ograniczony.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#MarekNawara">Ważnym rozwiązaniem sformułowanym, zapisanym i przyjętym przez trzy komisje jest to, że na uzasadniony wniosek gminy powiat musi, a nie tylko może, przekazywać swoje zadania gminom. Myślę, że to rozwiązanie zmierza w kierunku umacniania samorządności gmin i eliminuje obawy tych wszystkich, którzy byli przeciwni tworzeniu kolejnego szczebla czy szczebli samorządu terytorialnego. Rozwiązanie to daje szansę, wyraźnie zapisaną przez trzy komisje, że gdy gmina będzie posiadała odpowiednie struktury, kadry i możliwości, powinna otrzymać od starosty zadanie powiatowe.</u>
          <u xml:id="u-33.2" who="#MarekNawara">Wydaje mi się, że ważnym zapisem jest, iż powiat nie może prowadzić działalności gospodarczej. Uważam, że jest to właściwy zapis, bowiem rozwój gospodarczy powinien być skupiony, po pierwsze, w gminie, która jest najbliżej mieszkańca i która stara się swoimi poczynaniami ulepszać życie mieszkańca, obywatela. Po drugie, wydaje mi się, że uzasadniony jest argument dotyczący ustroju samorządu wojewódzkiego, którego główną kompetencją i zadaniem jest rozwój gospodarczy regionu. Funkcje gospodarcze powinny być zatem przede wszystkim tam kreowane.</u>
          <u xml:id="u-33.3" who="#MarekNawara">Kolejną rzeczą jest zapis, myślę mocno kontestowany, który pojawiał się w wypowiedziach wielu posłów i który, wydaje się, wymaga głębszego zastanowienia. Jest to zapis ograniczający możliwość łączenia mandatu radnego powiatowego z każdym innym mandatem. Wydaje mi się, że nie jest to rozwiązanie najszczęśliwsze. Mówiliśmy kiedyś, że pomiędzy poszczególnymi szczeblami samorządu terytorialnego powinien istnieć przepływ informacji i doświadczeń. Myślę, że możliwość łączenia mandatu daje taką możliwość przepływu wiedzy. Sądzę, że tak mocne ograniczenie jest niekorzystne. Byłbym za tym, by posłowie przeanalizowali poprawkę, która umożliwiałaby łączenie mandatu radnego powiatowego z innymi mandatami. Istnieje tylko pytanie: Z którymi i w jakiej ilości?</u>
          <u xml:id="u-33.4" who="#MarekNawara">Myślę, że głównymi dochodami powiatu, przyjęły to wszystkie trzy komisje, są udziały we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych i osób prawnych. Jeżeli chodzi o podatek dochodowy od osób prawnych, toczyła się na ten temat bardzo długo dyskusja zarówno w podkomisji, jak i później na wspólnym posiedzeniu trzech komisji. Otóż komisje zajęły stanowisko, aby przyjąć ten zapis pomimo to, iż podatek dochodowy od osób prawnych bardzo dywersyfikuje dochody gmin. Posłowie stwierdzili, że może to być również czynnik ułatwiający i sprzyjający rozwojowi lokalnemu. Myślę, że kolejnym ważnym rozwiązaniem finansowym, które zostało zapisane w ustawie, jest, iż na zadania realizowane przez powiat będzie przekazywana subwencja z budżetu państwa. W części dotyczącej dochodów powiatowych sformułowano zapis, że subwencję celową przewiduje się tylko w przypadku powierzenia zadań do realizacji przez powiat. Dotacja celowa byłaby zatem możliwa tylko w przypadku porozumienia się powiatu z administracją rządową, w celu wykonywania zadań. Pozostałe zadania powinny być finansowane przez subwencje z budżetu państwa. Podkreślam to dlatego, ponieważ, według mnie, przyjęcie odwrotnego rozwiązania, odmiennego od przedstawionego w przedłożeniu rządowym, powodowałoby znaczne ograniczenie suwerenności gminy. Gdybyśmy bowiem spróbowali to ocenić - a możemy już to uczynić dzisiaj, kiedy są przedstawione projekty rozporządzeń i projekty kompetencyjne ustaw - moglibyśmy stwierdzić, że prawie 75% budżetu powiatu to realizowane zadania związane ze służbami, inspekcjami i strażami. W związku z czym przekazywanie scentralizowanych strumieni pieniędzy na te zadania bez możliwości ingerencji rady gminy, bo jak wiemy, w stosunku do dotacji celowej rada powiatu nie miałaby żadnej możliwości ingerencji, byłoby ograniczeniem suwerenności rady powiatu. Nie byłoby to rozwiązanie szczęśliwe.</u>
          <u xml:id="u-33.5" who="#MarekNawara">Przechodząc do ustawy o samorządzie wojewódzkim, chcę powiedzieć, że podkomisja zaczęła pracować w oparciu o trzy zasady:</u>
          <u xml:id="u-33.6" who="#MarekNawara">— po pierwsze, postanowiliśmy przyjąć takie założenie, że układ władzy w województwie powinien być zrównoważony;</u>
          <u xml:id="u-33.7" who="#MarekNawara">— po drugie, musi być wyraźny rozdział funkcji i kompetencji samorządu wojewódzkiego i administracji rządowej w województwie;</u>
          <u xml:id="u-33.8" who="#MarekNawara">— po trzecie, samorząd wojewódzki zajmuje się tworzeniem warunków rozwoju gospodarczego i społecznego, natomiast wojewoda odpowiada za bezpieczeństwo, realizację interesu ogólnonarodowego i politykę rządu w województwie oraz jest zwierzchnikiem wszelkich służb, inspekcji i straży w jak najszerszym stopniu zespolenia administracji. Mówił o tym sprawozdawca komisji pan poseł Jan Rokita, kiedy referował ustawę o administracji rządowej w województwie.</u>
          <u xml:id="u-33.9" who="#MarekNawara">Ten stopień najszerszego zespolenia skutkował tym, że ustawa o administracji rządowej w województwie zawiera załącznik z wyszczególnionymi administracjami, które nie są zespolone. Wydaje mi się, że komisje dobrze rozwiązały ten problem niejako zamykający możliwość i drogę kolejnego wyłączania poszczególnych administracji, które nie powinny być zespolone.</u>
          <u xml:id="u-33.10" who="#MarekNawara">Jeżeli chodzi o administrację rządową w województwie, wydaje mi się, że jeszcze jednym ciekawym rozwiązaniem było przyjęcie zapisu, iż mogą być tworzone delegatury urzędu wojewódzkiego, ale muszą być one określone - chodzi o nazwę i zakres działania - w statucie województwa. Statut województwa, przypominam, jest zatwierdzony przez prezesa Rady Ministrów. To także jest w pewien sposób ograniczenie możliwości tworzenia kolejnych oddziałów delegatur urzędu wojewódzkiego w terenie.</u>
          <u xml:id="u-33.11" who="#MarekNawara">Wracając do samorządu wojewódzkiego, chcę powiedzieć, że bardzo wyraźnie zapisaliśmy w ustawie, iż organy samorządu województwa, które wykonują zadania publiczne o charakterze ponad wojewódzkim, nie stanowią wobec powiatu i gminy organów nadzoru lub kontroli i nie są organami wyższego stopnia w postępowaniu administracyjnym. Zapis ten gwarantuje gminom i powiatom niezależność i podkreśla wyraźnie ich samodzielność.</u>
          <u xml:id="u-33.12" who="#MarekNawara">W dyskusji i w wypowiedziach wielu posłów podkreślano także, iż dobrym rozwiązaniem jest sformułowanie dotyczące możliwości działalności gospodarczej samorządu wojewódzkiego, ale uwarunkowanej wyraźnie koniecznością uchwalenia tego przez samorząd wojewódzki i strategią rozwoju województwa. Jest to dość mocne ograniczenie, gdyż bez tej określonej strategii, bez przyjęcia tej strategii, bez określenia programów zadań wynikających z tej strategii samorząd wojewódzki poza sferą użyteczności publicznej nie może nabywać na przykład mienia skarbu państwa, nie może także tworzyć spółek prawa handlowego w celu realizacji tych przedsięwzięć. To ograniczenie i konsumpcja tych możliwości w strategii rozwoju wydaje się tutaj rozwiązaniem najbardziej prawidłowym. Myślę, że ono jest wspierane nie tylko przez posłów koalicji, to rozwiązanie przyjmowali także posłowie opozycji pracujący w podkomisji nad tą ustawą.</u>
          <u xml:id="u-33.13" who="#MarekNawara">Myślę, że ważnym ustrojowym rozwiązaniem w ustawie o samorządzie wojewódzkim jest przyjęcie konstruktywnego wotum nieufności. Jest to pierwsze takie rozwiązanie, w ustawie o samorządzie gminnym tego nie mamy, w ustawie o samorządzie powiatowym także tego nie mamy. Przyjęliśmy takie rozwiązanie. Wydaje się, że w związku z tak silnym umocowaniem marszałka takie rozwiązanie ustrojowe jest uzasadnione.</u>
          <u xml:id="u-33.14" who="#MarekNawara">I chyba najważniejsza rzecz, po raz pierwszy nastąpi sytuacja, kiedy będzie budżet wojewódzki, kiedy będzie można wreszcie powiedzieć, że sejmik wojewódzki dysponuje własnymi środkami finansowymi. Przecież w naszym dzisiejszym ustroju wojewoda jest w zasadzie tym, który wydaje cząstki budżetu państwa z poszczególnych działów. Nie ma wpływu na kreowanie tego budżetu, nie ma wpływu także na to, w jaki sposób ten budżet zmieniać czy też pozyskiwać środki. Dzisiaj każda zmiana w budżecie wojewody wymaga akceptacji przynajmniej dwóch ministrów, a w większości przypadków trzech, bo w końcu także ministra finansów. Ten budżet wojewódzki, jeśli chodzi o dochody, jest wyraźnie związany z programami wojewódzkimi oraz z wydatkami, nie tylko bieżącymi, ale z inwestycyjnymi, także wykraczającymi poza rok budżetowy. Jest to bardzo wyraźne powiązanie budżetu danego roku z budżetami lat kolejnych i takie rozwiązanie na pewno będzie stabilizowało gospodarkę finansową, pozwoli także na lepsze i efektywniejsze wykonywanie zadań przez samorząd wojewódzki.</u>
          <u xml:id="u-33.15" who="#MarekNawara">Istnieje też zapis, że budżet nie może być zmieniony przez sejmik bez zgody zarządu sejmiku. Wydaje mi się to bardzo wyraźnym ograniczeniem sejmiku, ale ograniczeniem uzasadnionym, bowiem zarząd będzie przecież bezpośrednio - poprzez zasadę domniemania kompetencji, która została określona w tej ustawie - odpowiedzialny za realizację gospodarki finansowej i budżet województwa.</u>
          <u xml:id="u-33.16" who="#MarekNawara">Kończąc, chcę powiedzieć, że przyjęte przez komisje ustawy ustrojowe są podstawą do określenia i przypisania konkretnych kompetencji tworzonym nowym jednostkom samorządu terytorialnego, powiatu i województwa oraz administracji rządowej w województwie. W ślad za nimi muszą być w najbliższym czasie przyjęte ustawy finansowe. Mam nadzieję, że powstałe struktury pozwolą przesunąć kompetencje i środki finansowe do zarządzania na niższych szczeblach administracji poddanych publicznej kontroli. Stwarza to także warunki umożliwiające decentralizację niektórych agencji i funduszy, takich jak Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, Fundusz Pracy, Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, środków będących w dyspozycji Urzędu Kultury Fizycznej i Turystyki, Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej itd. Część tych rozwiązań już się pojawiła w przedłożonych Wysokiej Izbie ustawach kompetencyjnych. Sądzę, że zwolennicy reform winni teraz zadbać o to, by powstałe nowe struktury administracji publicznej miały zagwarantowane dobre finansowanie ustawami finansowymi i tworzyły budżety, które pozwoliłyby im dobrze te scentralizowane zadania wykonywać. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-34.1" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła Franciszka Potulskiego z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#FranciszekPotulski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zasadniczym powodem zabrania przeze mnie głosu w tej debacie jest zamiar zgłoszenia poprawki do art. 3, do projektu ustawy o samorządzie powiatowym. Chodzi o ustalenie, że pierwszego podziału państwa na powiaty dokonuje Sejm, a nie rząd - tak jak to jest dotychczas. W tym celu w art. 3 proponuję dopisać ust. 2 o brzmieniu podobnym do zapisu, który znajduje się w projekcie ustawy o administracji rządowej w województwie, to znaczy dodajemy ust. 2 o treści: „odrębna ustawa określa gminy wchodzące w skład powiatów oraz nazwy powiatów i siedziby ich władz”. W konsekwencji dokonać należy zmiany numeracji pozostałych ustępów i skreślić w nowym ust. 3 wyraz „tworzy”, a w następnym zmienić odwołanie do numeru odpowiedniego ustępu. Propozycje te złożę panu marszałkowi na piśmie po wystąpieniu.</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#FranciszekPotulski">Nie sposób jednak nie zgłosić kilku uwag, które warto wziąć pod uwagę w dalszej pracy nad reformą ustrojową państwa. Koalicja forsuje tempo. Niestety, nie zawsze korzystne dla jakości ustaw. Przede wszystkim przyjęto - moim zdaniem - odwrotny porządek rzeczy, stąd pewien chaos, czasami nawet niechlujstwo, czego przykładem jest rozdział 9 w informacji rządu na temat założeń rządowych dotyczących reformy.</u>
          <u xml:id="u-35.2" who="#FranciszekPotulski">Chodzi mi o ten fragment, gdzie napisano, że Polska jest dla Polaków cudzym i wrażym państwem opiekuńczym, a większość urzędników to darmozjady. Chodzi mi także o pewną śmieszność, co jakkolwiek by interpretować, powtórzył poseł Puzyna. Śmieszność, bo czyż nie jest śmiesznym, że premier zakazuje swojemu prominentnemu urzędnikowi wypowiadać się publicznie, a już na pewno najbłyskotliwszy satyryk nie wymyśliłby tego, żeby publicznie powiedzieć, iż ten zakaz obowiązuje nie od soboty, tylko od poniedziałku.</u>
          <u xml:id="u-35.3" who="#FranciszekPotulski">Mówiłem już z tej trybuny o niebezpieczeństwach wynikających z poczucia misji, a wszystko wskazuje na to, że mamy do czynienia z czymś w rodzaju pewnego szaleństwa reformowania i mamienia społeczeństwa, że Polska będzie zamieniona na kraj mlekiem i miodem płynący, a Polska będzie rosła w siłę, a ludziom się będzie żyło dostatniej. Wyszło na to, że znowu cytuję posła Puzynę, chociaż nie tylko jego. Zmiany ustrojowe mogą poprawić warunki funkcjonowania państwa, ale dobrobyt może przynieść tylko praca - i to ciężka.</u>
          <u xml:id="u-35.4" who="#FranciszekPotulski">W tej sprawie jeszcze jedna uwaga. Mam inny stosunek do prywatyzacji niż panowie z nurtu liberalnego z Unii Wolności. Chciałbym też uniknąć retoryki ROP czy KPN w stosunku do tejże prywatyzacji, czego echa mieliśmy we wczorajszej dyskusji nad projektem ustawy o Prokuratorii Generalnej, ale nie sposób oprzeć się wrażeniu, że najwięcej złego idei prywatyzacji przynieśli sami jej twórcy przez pośpiech, chaos, brak kontroli, nieliczenie się ze społecznymi kosztami i w efekcie zbyt dużą ilość afer.</u>
          <u xml:id="u-35.5" who="#FranciszekPotulski">Reforma ustrojowa państwa to tylko zabieg formalny dla doraźnych korzyści politycznych lokalnych elit czy nawet więcej - lokalnych społeczności, albo zmiana filozofii funkcjonowania państwa.</u>
          <u xml:id="u-35.6" who="#FranciszekPotulski">Jeśli to drugie, to niedopuszczalny jest - moim zdaniem - wniosek z posiedzenia komisji, żeby zamknąć dyskusję, bo dosyć się przez 7 lat nagadaliśmy, a teraz mamy wreszcie coś robić, a o skutki będziemy martwić się potem. I jak wytłumaczyć, że rząd kreśli jakąś mapę podziału państwa, a w dwa tygodnie potem podaje inną. Tak było np. z Elblągiem i przypisaniem go do jednego regionu, potem do drugiego. Czy było tak, jak sugerował poseł Dorn w jednym ze swoich wystąpień, że Elbląg i Kujawy w województwie Pomorza Nadwiślańskiego to wygrana w tym regionie SLD i dlatego nastąpiły potem zmiany? Jeśli tak, to jest to niebezpieczna zabawa w Polskę i ubolewam, że prezydent państwa do niej się przyłącza, bo Polska - wbrew temu, co nam pisał rząd i potwierdził dzisiaj w swoim wystąpieniu w imieniu Unii Wolności poseł Puzyna - to nie dla wszystkich wraże, obce, nie ich państwo.</u>
          <u xml:id="u-35.7" who="#FranciszekPotulski">Polska to moje państwo, może nawet i nie najlepiej urządzone, może nawet zbyt biednie się w nim żyje, może nawet w nim są nierozliczone rachunki krzywd, ale to mój kraj, moja ojczyzna, moje państwo, tak jak moja jest rodzina i moje miasto z moim regionem. Mój życiorys - tak jak wielu milionów Polaków - jest związany z Polską Ludową i nigdy nie zgodzę się na to, aby ktokolwiek miał prawo twierdzić, że mój życiorys, 30 lat pracy dla kraju, miałby być gorszy od życiorysu tych, którzy wybrali inną drogę życia. I moja Rzeczpospolita Polska jest najważniejsza, jej interes jest nad interesem elit, a nawet lokalnych społeczności. I niech to nie będzie ani tajne, ani poufne.</u>
          <u xml:id="u-35.8" who="#FranciszekPotulski">Trzeba dzisiaj odwagi i wyobraźni, żeby niczego nie zepsuć, żeby uwzględnić procesy dynamicznych zmian cywilizacyjnych, które zachodzą na świecie, a także i w Polsce. Jaka będzie Polska za 10 lat, po rewolucji informatycznej? Jakie będzie nasze rolnictwo i nasza gospodarka po wejściu do Unii Europejskiej? I jaki wtedy powinien być podział administracyjny państwa? Konieczne jest też określenie standardu infrastruktury powiatowej niezbędnej do realizacji zadań. Od tego w ogóle trzeba było zacząć. Jakie będą kompetencje powiatu, jakie będzie standardowe wyposażenie i skąd wziąć środki na realizację tych zadań? Poseł Puzyna, którego tu cytuję jak klasyka, mówi o tych uprawnieniach. Ale tak prawdę powiedziawszy, na ile zdążyłem przejrzeć ustawy kompetencyjne, to aż tak dużo do tych powiatów nie przesunięto. Znaczną część zadań realizowanych dotychczas przez urzędy rejonowe ma przejąć wojewoda. Mam nadzieję, że to poprawimy. Ale w ogóle nie widać jeszcze wyraźnie, co odda rząd.</u>
          <u xml:id="u-35.9" who="#FranciszekPotulski">Subwencja wyrównawcza jest niezbędna, ale tylko, moim zdaniem, na jakiś czas i na ściśle określony cel. Jeśli samorząd powiatowy, a także gminy nie otrzymają własnych środków, środków, na których wielkość mają wpływ, to będzie to karykatura samorządności. Środki własne muszą starczyć na podstawowe usługi. Nie może być tak, że Ministerstwo Finansów czy kolejny minister finansów ma dać pieniądze, a my, czyli samorząd, lepiej je wydamy. Ani nie jest to takie oczywiste, ani też nie jest prawdą, że złotówka w rękach samorządu to 2 złote. Gdyby tak było, to od dawna już nie byłoby problemów. A są. Dotacje na zadania własne są formą oddziaływania władczego, uzależniającego dotowanego od dotującego.</u>
          <u xml:id="u-35.10" who="#FranciszekPotulski">Muszą znacząco wzrosnąć własne źródła dochodów, nad którymi władztwo sprawowałby samorząd w ramach określonych ustawą, a więc dzięki którym mógłby oddziaływać na swoją gospodarkę. Trzeba wyrównywać szanse, ale po to, żeby je wyrównać, co oznacza nakłady głównie na inwestycje i rozwój. Dyskusja w tej sprawie jeszcze przed nami i to niełatwa, skoro przed nami również konieczność wprowadzenia podatku katastralnego i zasadniczych zmian w dotychczasowym systemie podatkowym związanym z rolnictwem.</u>
          <u xml:id="u-35.11" who="#FranciszekPotulski">Jeśli chodzi o efekt naszej pracy, teoretycznie są trzy możliwości. Wariant pierwszy. Podział kraju pozostaje taki jaki jest, z rozszerzeniem samorządu wojewódzkiego i przekazaniem uprawnień i środków do gmin i województw. I realizujemy trzy pilne reformy: ubezpieczeń społecznych, służby zdrowia i oświaty, a potem dokonujemy oceny potrzeby zmian ustrojowych. Nie lekceważyłbym tego poglądu, bo ma on dosyć duże poparcie społeczne. Drugi wariant rozwoju sytuacji. Powstają duże regiony, w liczbie od 8 do 17, oraz małe powiaty, co, moim zdaniem, oznacza wcześniej czy później likwidację gmin i wzrost ilości powiatów do ok. 809 w ciągu mniej więcej 10 lat. Być może to o to chodzi, być może to nie jest koncepcja, którą należy odrzucać. I wariant trzeci. Tworzymy duże regiony i duże powiaty. I moim zdaniem, tylko wtedy jest szansa na wypełnienie przez powiaty funkcji policyjnych. Wtedy ma sens dobry szpital z termokomputerem, sens ma wyższa uczelnia zawodowa w powiecie, czy w ogóle nowoczesna infrastruktura - droga, ale o dużej pojemności. Wtedy też da się rozwiązywać takie problemy, jak bezrobocie, ochrona środowiska itp. I to ostatnie rozwiązanie wydaje się ważne, wtedy też ma sens dostosowanie struktur obsługi do powiatów i województw. Chodzi o rejony dróg publicznych, gospodarkę lasami, gospodarkę wodną itp.</u>
          <u xml:id="u-35.12" who="#FranciszekPotulski">I na zakończenie jeszcze dwie uwagi.</u>
          <u xml:id="u-35.13" who="#FranciszekPotulski">Po pierwsze, pakiet ustaw ustrojowych bez wskazania źródeł finansowania jest bez sensu. Jego integralnym elementem jest zmiana organizacji rządu. Rozumiem, że nie będzie już Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej, Ministerstwa Edukacji Narodowej, Ministerstwa Kultury i Sztuki itp. i że rząd do obecnego pakietu ustaw dołączy również projekty ustaw dotyczących jego reorganizacji. Powstanie na przykład 9 ministerstw:</u>
          <u xml:id="u-35.14" who="#FranciszekPotulski">— Spraw Zagranicznych;</u>
          <u xml:id="u-35.15" who="#FranciszekPotulski">— Obrony;</u>
          <u xml:id="u-35.16" who="#FranciszekPotulski">— Administracji i Spraw Wewnętrznych;</u>
          <u xml:id="u-35.17" who="#FranciszekPotulski">— Skarbu i Budżetu Państwa — jako jedno ministerstwo;</u>
          <u xml:id="u-35.18" who="#FranciszekPotulski">— Gospodarki;</u>
          <u xml:id="u-35.19" who="#FranciszekPotulski">— Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich;</u>
          <u xml:id="u-35.20" who="#FranciszekPotulski">— Edukacji, Nauki i Kultury — jako jedno;</u>
          <u xml:id="u-35.21" who="#FranciszekPotulski">— Ochrony Środowiska;</u>
          <u xml:id="u-35.22" who="#FranciszekPotulski">— Zdrowia, Pracy i Opieki Społecznej.</u>
          <u xml:id="u-35.23" who="#FranciszekPotulski">Zniknie także większość urzędów centralnych, np. urząd mieszkalnictwa. I że rozumiem też, że nie będzie oporu ze strony obecnych ministrów przeciwko takiemu rozwiązaniu.</u>
          <u xml:id="u-35.24" who="#FranciszekPotulski">I po drugie, kiedy już opracujemy ustawy kompetencyjne i ustalimy, czego pozbył się rząd i co przejęły samorządowe województwa, powiaty i gminy, to - jestem o tym głęboko przekonany - trzeba będzie nowelizować omawiane dzisiaj ustawy. I czy naprawdę trzeba było proces przygotowania reformy stawiać na głowie? Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-35.25" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-36.1" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu panią poseł Barbarę Imiołczyk z klubu Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#BarbaraImiołczyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pan poseł Potulski zarzucił koalicji, że ma poczucie misji. Ja myślę, że to nie jest nic nagannego. Dobrze jest, jeżeli polityk ma poczucie misji i wie, po co zostaje parlamentarzystą. Nie jest natomiast tak, jak sądzi pan poseł Potulski, że proponując te trzy projekty ustaw, dzisiaj omawiane, spodziewamy się po nich zapewnienia powszechnej szczęśliwości w kraju. To jest niezbędny instrument, który umożliwi Polsce rozwój i tak to pojmujemy.</u>
          <u xml:id="u-37.1" who="#BarbaraImiołczyk">Jeśli natomiast chodzi o tempo prac, to muszę powiedzieć, że z wielką satysfakcją występuję dzisiaj w drugim czytaniu projektów ustaw o samorządzie powiatowym, o samorządzie województwa i o administracji rządowej w województwie. Przez cztery lata poprzedniej kadencji pracowałam w Komisji Samorządu Terytorialnego i w Komisji Nadzwyczajnej do spraw powiatu. I nie udało się nam, panie pośle, bo razem pracowaliśmy, doprowadzić do drugiego czytania ustawy powiatowej. Jeżeli to jest to proponowane przez pana tempo prac, to uważam, że takie tempo naprawdę nie służy zmianom tak poważnym, jakie w tej chwili są nam potrzebne. Powoływał się pan na wypowiedzi prominentnych polityków koalicji. Ja chciałabym przypomnieć, że prominentny polityk SLD powiedział kiedyś publicznie, że mężczyznę poznaje się nie po tym, jak zaczyna, ale jak kończy. I mam naprawdę duże wątpliwości co do tego, jak to jest z tym początkiem, bo mam wrażenie, że nawet zaczęcie tej reformy było dla was wielkim problemem.</u>
          <u xml:id="u-37.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-37.3" who="#BarbaraImiołczyk">Te trzy ustawy: o samorządzie powiatowym, wojewódzkim i o administracji rządowej w województwie są dokumentami, ustawami o fundamentalnym znaczeniu i ich przyjęcie będzie miało znaczenie historyczne. Spowoduje bowiem, że duża część odpowiedzialności za poziom życia Polaków, za jakość świadczonych usług, za rozwój lokalny, regionalny, zostanie oddana reprezentacjom lokalnych i regionalnych wspólnot, że rząd podzieli się wreszcie odpowiedzialnością, władzą i pieniędzmi z obywatelami. Ale w zamian zyska coś bardzo ważnego - partnerów we współrządzeniu krajem.</u>
          <u xml:id="u-37.4" who="#BarbaraImiołczyk">Chciałabym poświęcić swoje wystąpienie omówieniu istoty województwa samorządowego. Co naprawdę się zmieni po wprowadzeniu województwa samorządowego, czym będzie się różniło od obecnego województwa i dlaczego je wprowadzamy? Jak jest obecnie? Mamy 49 województw, które są ogromnie zróżnicowane, jeśli chodzi o obszar, potencjał ludności od 200 tys. do 4 mln. Różnią się potencjałem naukowym, gospodarczym. W jednym jednak się nie różnią: są okrutnie słabe, niewydolne, uzależnione od Warszawy, ograniczają w tej chwili i dławią aktywność lokalną, uniemożliwiają rozwiązywanie problemów i nie dają instrumentów, które pozwoliłyby środowiskom lokalnym i regionalnym działać w sposób skuteczny. Oczywiście, z tym można żyć i można się do tego przyzwyczaić. Wiele osób w Polsce się do tego przyzwyczaiło. Ale w takim ustroju Polska nie może się dalej rozwijać. Ten ustrój jest jak za ciasny gorset albo za małe już buty. Nie wystarcza nam do tego, żebyśmy mogli sprostać międzynarodowej konkurencji i dlatego musimy go zmienić. Co wprowadza ustawa o województwie samorządowym, która jest zresztą realizacją zapisów przyjętej konstytucji, mówiących o tym, że na każdym poziomie podziału terytorialnego kraju tworzymy samorządy. Województwo to przede wszystkim uzyskanie możliwości wyboru reprezentacji mieszkańców. Obecny sejmik województwa nie jest reprezentacją mieszkańców. To delegaci gmin, którzy nie mają uprawnień decyzyjnych, mogą jedynie opiniować, konsultować, natomiast nie mogą podejmować decyzji w imieniu mieszkańców.</u>
          <u xml:id="u-37.5" who="#BarbaraImiołczyk">Samorządowe województwo uzyska wreszcie mienie, którego dziś nie ma. Nie ma dziś mienia powiatowego, nie ma mienia wojewódzkiego, jest mienie skarbu państwa i mienie gmin. I rzecz o zasadniczym znaczeniu - województwo uzyska budżet, czyli pochodzące z własnych dochodów oraz z subwencji, ze źródeł zewnętrznych, pieniądze, którymi będzie mogło na własną odpowiedzialność gospodarować. W obecnym województwie nie ma budżetu wojewódzkiego, jest on częścią budżetu państwa. To, w jaki sposób i w jakim tempie rozwija się województwo, nie ma żadnego wpływu na to, jakie dostaje pieniądze z Warszawy. W związku z tym jedynie „klamkowanie” może spowodować, że powstaną tam dodatkowe inwestycje centralne; takiej decyzji w województwie obecnie podjąć nie można.</u>
          <u xml:id="u-37.6" who="#BarbaraImiołczyk">Jeśli zatem chcielibyśmy nazwać krótko, co proponujemy województwu samorządowemu, to można powiedzieć, że celem jest powołanie w województwie gospodarza, sejmiku bezpośrednio wybranego, zarządu i marszałka, którym oddajemy uprawnienia, ale czynimy ich również odpowiedzialnymi za to, w jaki sposób województwo będzie się rozwijało. Bowiem główne zadanie województwa to nie będzie świadczenie usług na rzecz mieszkańców, ale dbanie o rozwój dużego obszaru kraju.</u>
          <u xml:id="u-37.7" who="#BarbaraImiołczyk">W art. 11 projektu ustawy zapisane są główne zadania, z których wynika, w jakim kierunku pójdzie działalność regionalna. To jest tworzenie warunków rozwoju gospodarczego, w tym również kreowanie rynku pracy, utrzymywanie i rozbudowa infrastruktury społecznej, technicznej o znaczeniu wojewódzkim. To jest pozyskiwanie środków finansowych - publicznych, prywatnych - do realizacji określonych zadań. Takiej możliwości obecnie województwo nie ma. To jest wspieranie i prowadzenie działań na rzecz podnoszenia poziomu wykształcenia obywateli w regionie. I wreszcie, również zgodne z zasadą zrównoważonego rozwoju, korzystanie z zasobów przyrody.</u>
          <u xml:id="u-37.8" who="#BarbaraImiołczyk">Sejmik będzie decydował o strategii rozwoju województwa, o jego planach inwestycyjnych, o jego współpracy zagranicznej. Strategia rozwoju, wieloletni plan będzie podstawą podejmowanych programów mających zagwarantować wykonywanie tej strategii i mających jednocześnie pokrycie w wieloletnich planach budżetowych, zapewniających, że środki na te programy w budżecie województwa znajdą się przez wiele lat. Decyzje będą musiały być przemyślane i odpowiednio potem realizowane.</u>
          <u xml:id="u-37.9" who="#BarbaraImiołczyk">Takie województwo, które będzie samodzielnym podmiotem rozwoju regionalnego, partnerem rządu centralnego w rozwoju kraju, jednocześnie wpłynie na to, że i rząd centralny stanie się silniejszy, bo będzie mógł się skoncentrować na podejmowaniu działań i decyzji strategicznych, a zostanie odciążony od tego, czym obecnie jest niepotrzebnie obarczony - konieczności podejmowania decyzji w bardzo wielu szczegółowych sprawach. Uruchomione zatem zostaną wreszcie możliwości i instrumenty wyrównywania dysproporcji rozwojowych między poszczególnymi częściami naszego kraju. Zostanie umożliwione prowadzenie polityki regionalnej w skali ogólnopolskiej. Obecnie właśnie przez to, że nie mamy podmiotów polityki regionalnej, nie mamy samodzielnych województw, takiej polityki Polska prowadzić nie może i jej nie prowadzi. W związku z tym jest rzeczą szalenie istotną, jakie kryteria przyjmiemy przy tworzeniu województw, którym stawiamy takie właśnie zadania.</u>
          <u xml:id="u-37.10" who="#BarbaraImiołczyk">Chciałabym zwrócić uwagę na kilka kryteriów, które wydają mi się podstawowe przy podejmowaniu decyzji o powoływaniu nowych, nieistniejących obecnie, województw rządowo-samorządowych. Aby osiągnąć spełnienie warunków województwa, powinny zatem mieć zagwarantowaną samodzielność finansową w maksymalnym stopniu. Dochody ze źródeł własnych, z własnych źródeł podatkowych powinny być wyższe niż konieczne wydatki.</u>
          <u xml:id="u-37.11" who="#BarbaraImiołczyk">Drugim, bardzo ważnym, kryterium powinno być zróżnicowanie gospodarcze terenów województwa, zapewniające minimalny wpływ wahających się koniunktur wewnątrz regionu. Powinniśmy ograniczać czy nie powoływać województw, w których panuje monokultura gospodarcza. Zachwianie bowiem koniunktury w jednej branży nieuchronnie będzie prowadzić do utraty samodzielności takiego województwa. Natomiast zróżnicowanie gospodarcze, zróżnicowanie przestrzenne powoduje, że większe są szanse rozwoju, że mogą się nawzajem kompensować czy umożliwiać rozwój poszczególnym, zróżnicowanym częściom województwa. Województwo w ramach swojego terytorium powinno mieć możliwość realizowania również polityki wyrównywania szans rozwojowych na obszarze o różnym stopniu rozwoju cywilizacyjnego. Dlatego też województwo powinno zawierać obszary o różnym stopniu rozwoju. Obszar wewnętrznie zróżnicowany daje większe szanse prowadzenia polityki wewnątrz województwa. Jednocześnie umożliwia koordynowanie przez sejmik wojewódzki prowadzenia w ramach jednej strategii województwa różnych strategii w odniesieniu do nawet powiatów czy grup powiatów. To, że województwa powinny mieć aktywne centra intelektualne i edukacyjne dla przygotowywania takich strategii rozwoju, że powinny być wyposażone w silne aglomeracje miejskie, że powinny mieć duży zróżnicowany rynek wewnętrzny, że powinny mieć rozwiniętą sieć transportową i komunikacyjną - to są oczywistości, ale je wymieniam po to, aby wyraźnie powiedzieć, że to są kryteria podstawowe, które powinniśmy jako parlament uwzględniać przy tworzeniu przyszłych województw, a które - jak rozumiem - były podstawą do decyzji i propozycji rządu odnośnie do takiego podziału terytorialnego, jaki został zaproponowany.</u>
          <u xml:id="u-37.12" who="#BarbaraImiołczyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Składam w imieniu Klubu Parlamentarnego Unii Wolności poprawki do ustawy o samorządzie wojewódzkim i samorządzie powiatowym, które przez klub zostały przedyskutowane i zaaprobowane. Nie mam niestety czasu na ich szczegółowe omówienie, ale mam nadzieję, że zyskają one poparcie w komisjach, które mają za zadanie wyrównanie, uregulowanie pewnych nieścisłości i rozbieżności, które powstały. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-37.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#StanisławZając">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-38.1" who="#StanisławZając">Proszę o złożenie poprawek.</u>
          <u xml:id="u-38.2" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła Waldemara Pawlaka z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#WaldemarPawlak">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Są sytuacje, w których pewnych procesów nie można zatrzymać; są sytuacje, w których można przegłosować różne rozwiązania, nawet przysłowiowe gruszki na wierzbie.</u>
          <u xml:id="u-39.1" who="#WaldemarPawlak">Kluby AWS i Unii Wolności zdecydowały się dokonać podziału administracyjnego Polski. Zwracam się do inicjatorów ustaw z prośbą o większą dbałość dotyczącą ujednolicenia rozwiązań i o usunięcie pomyłek. Pozwolę sobie przytoczyć dwa przykłady.</u>
          <u xml:id="u-39.2" who="#WaldemarPawlak">Sprawa pierwsza - ślubowanie radnych. Radny wojewódzki ślubuje rzetelnie pracować dla dobra państwa, radny powiatowy - dla dobra narodu. Nie wdając się w analizę intencji i subtelności, proponuję kompromisowe rozwiązanie, wychodzące z art. 104 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, które nawiązuje do ślubowania poselskiego. Proponuję, by art. 20 w ustawie powiatowej i art. 22 w ustawie wojewódzkiej nadać następujące brzmienie:</u>
          <u xml:id="u-39.3" who="#WaldemarPawlak">Ust. 1. Radny przed objęciem mandatu składa ślubowanie.</u>
          <u xml:id="u-39.4" who="#WaldemarPawlak">Ust. 2. Uroczyście ślubuję rzetelnie i sumiennie wykonywać obowiązki wobec Narodu, strzec suwerenności i interesów Państwa, czynić wszystko dla pomyślności Ojczyzny, wspólnoty samorządowej - odpowiednio: województwa, powiatu - i dobra obywateli, przestrzegać Konstytucji i innych praw Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-39.5" who="#WaldemarPawlak">Ślubowanie może być złożone z dodaniem zdania „Tak mi dopomóż Bóg”.</u>
          <u xml:id="u-39.6" who="#WaldemarPawlak">Ust. 3. Odmowa złożenia ślubowania oznacza zrzeczenie się mandatu.</u>
          <u xml:id="u-39.7" who="#WaldemarPawlak">Sposób składania ślubowania może być regulowany w regulaminie, tak jak to jest w przypadku Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-39.8" who="#WaldemarPawlak">W moim przekonaniu rota ślubowania ma nie tylko wymiar symboliczny, ale jest zobowiązaniem sumienia dla radnych i powinna wyrażać nie tylko racje lokalne, ale zawierać generalne zobowiązania co do działania na rzecz dobra wspólnego.</u>
          <u xml:id="u-39.9" who="#WaldemarPawlak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Sprawa druga dotyczy zapisu w ustawie wojewódzkiej art. 82 ust. 6, w ustawie powiatowej art. 78 ust. 4, i odnosi się do sprawy tak określonej: „W przypadku nieistotnego naruszenia prawa sąd administracyjny nie stwierdza nieważności uchwały, ograniczając się do wskazania, że uchwałę wydano z naruszeniem prawa”. Proponuję wspomniane przepisy skreślić, gdyż naruszenie prawa albo jest, albo go nie ma. Jeżeli w art. 2 konstytucji czytamy, że RP jest państwem prawa, to tego typu przepisy nie mogą znajdować się w ustawach.</u>
          <u xml:id="u-39.10" who="#WaldemarPawlak">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W mojej ocenie zaproponowane rozwiązania zawierają wiele rozbieżnych rozwiązań, wiele niespójności czy błędów, które powinny być usunięte. Ustawy niosą wiele zagrożeń, takich jak wspomniane tu choćby sprawy dotyczące integralności Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-39.11" who="#WaldemarPawlak">Przedstawiam tylko dwie poprawki, licząc na ich rzeczowe rozpatrzenie przez Wysoką Izbę. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-39.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła Jarosława Kaczyńskiego, nie zrzeszonego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#JarosławKaczyński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mój przedmówca pan poseł Pawlak mówił tutaj o pomyłkach, jakichś niewielkich niedociągnięciach tych projektów, jak z tego wynika. Otóż te projekty, jak sądzę, mają niedociągnięcia większe, niedociągnięcia bardzo poważne, które można naprawić; które są, można rzec, naprawiane we wnioskach mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-41.1" who="#JarosławKaczyński">Chciałbym tutaj powiedzieć kilka słów w sprawie kilku ważnych, bardzo ważnych, jak myślę, wniosków mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-41.2" who="#JarosławKaczyński">Kiedy pan prof. Kulesza prezentował nam wizję reformy państwa, reformy - bodajże już po raz trzeci to podkreślam z tej trybuny - absolutnie bezwzględnej, koniecznej, to ta wizja była, można powiedzieć, klarowna, można było z nią dyskutować. Ale było jasne, że mamy zbudować nowy szczebel samorządu w powiecie i tam nastąpi integracja władzy samorządowej i władzy rządowej pod zwierzchnictwem starosty. Mamy władzę państwową i władzę samorządową - przy czym ta władza samorządowa na poziomie wojewódzkim, bo o niej w tej chwili mówię, ma zajmować się tylko pewnym wycinkiem spraw - rozdzielone. Przy czym władza państwowa ma własne uprawnienia merytoryczne i przede wszystkim ma uprawnienia nadzorcze. Ma nadzorować całokształt polskiego życia publicznego. Tak to było prezentowane.</u>
          <u xml:id="u-41.3" who="#JarosławKaczyński">A jak to, proszę państwa, wygląda w praktyce? Jak to wygląda w praktyce, bardzo łatwo przewidzieć - jeżeli te ustawy będą przyjęte w kształcie zaproponowanym przez komisje, bez uwzględnienia poprawek, które może do końca ich nie zmienią, ale które mogą na pewno sytuację poprawić.</u>
          <u xml:id="u-41.4" who="#JarosławKaczyński">Najpierw kwestia, o której tutaj bardzo często się mówi, przy tej reformie z całą pewnością zasadnicza - kwestia utrzymania integralności, jedności państwa, kwestia związana z naszymi interesami wewnętrznymi, a także międzynarodowymi. Wiadomo przecież - na przykład niedawno mówiono o tym przedstawicielom polskiego rządu w Brukseli - że te państwa, które mają regiony o dużej sile, regiony, które mogą same zwracać się do instytucji europejskich, bardzo często na tym tracą. Ich pozycja jest po prostu słabsza w stosunku do państw mających nawet mniejszy potencjał, ale działających w sposób zintegrowany, mówiących jednym głosem. Porównanie sytuacji Niemiec i Francji jest tutaj instruktywne. I właśnie do tego porównania odwoływali się przedstawiciele Unii Europejskiej, odradzając Polsce zbyt daleki marsz w kierunku podziału państwa.</u>
          <u xml:id="u-41.5" who="#JarosławKaczyński">Przed paroma minutami pani poseł z Unii Wolności mówiła o tym, że obecne województwa są zależne od Warszawy, traktując to jako zarzut i jako jeden z argumentów za koniecznością przeprowadzenia reformy. Otóż tak, one rzeczywiście są zależne od Warszawy, ale czy wobec tego te kolejne, nowo budowane województwa mają być od Warszawy niezależne?</u>
          <u xml:id="u-41.6" who="#JarosławKaczyński">Są, Wysoka Izbo, przesłanki, żeby sądzić, że tak niestety rzeczywiście będzie. Bo jeżeli wojewoda w dalszym ciągu będzie urzędnikiem politycznym, w istocie wyłanianym przez miejscowe elity - tak jak to jest w Polsce od 9 lat i jak to ma być utrzymane w ustawie, no i do tego będziemy mieli samorząd - to w razie istnienia symetrii politycznej między kierunkiem reprezentowanym przez wojewodę a kierunkiem reprezentowanym przez marszałka bardzo łatwo doprowadzić do sytuacji, w której województwo będzie przeciwstawiało się Warszawie.</u>
          <u xml:id="u-41.7" who="#JarosławKaczyński">To partnerstwo, o którym pani poseł mówiła, będzie partnerstwem, powiedzmy sobie, zbyt równym, jak na stosunki między władzą państwa a władzą jednego tylko województwa. A naprawdę z punktu widzenia polskich interesów - a sądzę, iż inni też jednak podzielają ten pogląd, że należy podtrzymywać ową tradycję, że te polskie interesy są pewnym faktem, a nie żadnym mitem, i nie są tylko sumą interesów lokalnych - otóż z punktu widzenia tak rozumianych polskich interesów to może być naprawdę bardzo, ale to bardzo niedobre.</u>
          <u xml:id="u-41.8" who="#JarosławKaczyński">Potrzeba po prostu zmiany dotyczącej pozycji wojewody. Jeżeli wojewoda ma być rzeczywiście instytucją efektywnego nadzoru, realizatorem polityki państwa jako całości, to musi to być odpowiednio przygotowany urzędnik państwowy, urzędnik o najwyższych i sprawdzonych w sposób odpowiedni - najlepiej bardzo trudnym egzaminem, tak jak to choćby jest we Francji - kwalifikacjach. To będzie pewna gwarancja. Może jeszcze niepełna, ale jednak jak na razie daleko idąca. W żadnym razie natomiast nie może być wojewoda reprezentantem miejscowych elit, których poziom zresztą w wielu wypadkach, w wypadku wielu regionów jest, powiedzmy sobie, zastanawiający. To jest sprawa pierwsza.</u>
          <u xml:id="u-41.9" who="#JarosławKaczyński">Sprawa druga: powiat.</u>
          <u xml:id="u-41.10" who="#JarosławKaczyński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Starosta ma nadzorować administrację samorządową i administrację państwową, zintegrowaną w jego urzędzie. Przyjmijmy, że przedstawiony podczas posiedzenia komisji i zawarty we wnioskach mniejszości postulat, by wobec tego starosta był mianowany, jest zbyt daleko idący w tym sensie, że nie ma szans na jego realizację. Ale czy wobec tego każdy może zostać starostą? Czy wobec tego nie byłoby sensowne stworzenie przynajmniej pewnego mechanizmu selekcji, pewnego progu, przez który kandydat na starostę musi przejść? Czy, krótko mówiąc, i tutaj nie warto określić wymogów, jakie starosta musi spełniać - na przykład także w postaci egzaminu, już łatwiejszego niż w przypadku wojewody, ale jednak egzaminu? Czy nie są potrzebne gwarancje, że to jest człowiek reprezentujący przynajmniej elementarny poziom, jeżeli chodzi o kwalifikacje intelektualne, a także moralne? Jestem przekonany, że tego rodzaju kryterium powinno być tutaj zastosowane i że to jest jakieś zabezpieczenie, może niepełne, ale jednak zabezpieczenie. Tego zabezpieczenia w przedstawionej propozycji nie ma.</u>
          <u xml:id="u-41.11" who="#JarosławKaczyński">Wreszcie sprawa ostatnia z tych, o których mogę mówić - bo tych spraw jest tutaj dużo, dużo więcej, mam bardzo niewiele czasu - kwestia klarowności podziału między samorządem powiatowym i, jeszcze niżej, gminnym a samorządem wojewódzkim i, przede wszystkim, między aparatem państwowym, rządowym a władzą samorządową. Zapowiadano, że te podziały będą klarowne. A jak to wygląda w proponowanych ustawach, a także w ustawach kompetencyjnych (o których wspomnę, bo nie będę niestety miał prawa uczestniczenia w dyskusji nad nimi)? Otóż wygląda tak, że mamy tutaj do czynienia z wieloma elementami przemieszania, przypominającymi czasy jednolitej administracji państwowej. Tylko wtedy rady narodowe były fikcją, a dzisiaj samorządy różnych szczebli fikcją nie są i z całą pewnością nie będą. To jest konstrukcja wadliwa pod każdym względem. To jest konstrukcja, nie chcę użyć tutaj określenia: antypaństwowa, ale choćby z przebiegu posiedzenia komisji wynikało w sposób zupełnie wyraźny, że ci, którzy proponowali i akceptowali tego rodzaju rozwiązania, mają do państwa stosunek, powiedzmy sobie, ambiwalentny. To jest określenie bardzo łagodne. Czy my możemy konstruować nowe polskie państwo - to, co jest nam tak bardzo potrzebne, co stoi w centrum właściwie wszystkich polskich spraw - na tej zasadzie i w oparciu o tego rodzaju sposób myślenia? Jestem głęboko przekonany, że nie, że Wysoka Izba powinna z tego podejścia zrezygnować, że ten sposób myślenia jest pewnego rodzaju kontynuacją na zasadzie bezwładu myślenia, pewnych nastawień, które były uzasadnione w poprzednim systemie. Ale zrezygnujmy z nich. Wiem, że na tej sali jest mnóstwo samorządowców, i to dobrze. Ale być samorządowcem to wcale nie znaczy być przeciwnikiem polskiego państwa i jedności państwa, i - co za tym idzie - elementarnej jedności narodu, która jest potrzebna, także w tym sensie, że musi znaleźć swój wyraz instytucjonalny. To przeciwstawienie, którego echa widać niestety w projekcie i czasem słychać także na tej sali, bardzo źle wróży przyszłości Polski. Dlatego mam nadzieję, że Wysoka Izba jednak zdecyduje inaczej, że te niedociągnięcia - łagodne określenie - o których tutaj mówiłem, zostaną naprawione. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-41.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-42.1" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła Pawła Arndta z Akcji Wyborczej Solidarność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#PawełArndt">Panie Marszałku! Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Reforma administracji publicznej jest konieczna. Konieczna jest również trwale z tym związana decentralizacja finansów publicznych. Sądzę, że nikt albo prawie nikt na tej sali nie sądzi inaczej. Reforma winna być wprowadzona i to jak najszybciej.</u>
          <u xml:id="u-43.1" who="#PawełArndt">Po ostatnich decyzjach nie należy wątpić, że tak właśnie się stanie. Jednak w swoim wystąpieniu chciałbym zwrócić uwagę na rolę, jaką odgrywają i mają odegrać po wprowadzeniu reformy miasta średnie, w tym także te tracące status miasta wojewódzkiego.</u>
          <u xml:id="u-43.2" who="#PawełArndt">W projekcie ustawy o samorządzie powiatowym zawarto zapisy, z których wynika, że miastami na prawach powiatu będą miasta liczące powyżej 100 tys. mieszkańców. Istnieje co prawda możliwość ubiegania się o status miasta wyłączonego z powiatu również przez miasta mniejsze, ale może okazać się to bardzo trudne - stanowi o tym art. 90 projektu ustawy. Gdy się czyta ten projekt wprost, okazuje się, że w tej chwili byłoby to w ogóle niemożliwe, ale tak jak powiedziała pani poseł Lipowicz, poseł sprawozdawca, sprawa ta zostanie zawarta w projekcie ustawy Przepisy wprowadzające ustawę o powiatach.</u>
          <u xml:id="u-43.3" who="#PawełArndt">Dla miast wojewódzkich tracących status miasta wojewódzkiego przygotowywane są specjalne osłony, a nawet mechanizmy ożywienia gospodarczego w nowych warunkach. Planuje się zadbać w sposób szczególny o urzędników aktualnej administracji wojewódzkiej, ustanawiać zamiejscowe terenowe delegatury urzędów wojewódzkich, zlokalizować urzędy i instytucje administracji specjalnych, zespolonych i niezespolonych. W miastach tych z pomocą państwa mogą powstać biura współpracy regionalnej, w tym również z zagranicą. Tworzone będą inkubatory przedsiębiorczości, specjalne strefy ekonomiczne, państwowe wyższe szkoły zawodowe, to wszystko dla miast tracących status miasta wojewódzkiego, a co dla innych miast? Są przecież miasta średnie, często większe od wielu miast wojewódzkich, miasta, które w wyniku reformy w 1975 r. wiele straciły. Wtedy nie było mowy o żadnych rekompensatach, ale obawiam się, że i teraz niewiele o tym się myśli. Miasta powyżej 100 tys. mieszkańców praktycznie nie mają szans nawet na uzyskanie statusu miasta grodzkiego, miasta wydzielonego z powiatu. Jednym z takich miast jest Gniezno - miasto siedemdziesięciokilkutysięczne, niegdyś pierwsza stolica Polski, w historii także miasto wojewódzkie, dzisiaj nie jest brane pod uwagę jako miasto na prawach powiatu. W Gnieźnie - mieście prymasów Polski - w okresie Polski Ludowej mało inwestowano, szczególnie w latach 1975–1990. Inne miasta rozwijały się szybciej. Ale mimo to Gniezno dysponuje odpowiednią bazą, by nie tylko być stolicą powiatu, ale także by utworzyć powiat grodzki. Znajdują się tu filie uczelni wyższych, finansowane właściwie w całości przez miasto, liczne szkoły średnie, funkcjonują szpitale, w tym szpital wojewódzki, ośrodki kultury, wśród nich teatr zawodowy, współfinansowany przez miasto. Jest szereg innych instytucji i administracji, które mogłyby funkcjonować na rzecz powiatu ziemskiego i powiatu grodzkiego. Takich miast w Polsce jest z pewnością więcej. Posiadanie szerszych kompetencji przez jedną władzę, w jednym mieście, w moim przekonaniu, jest racjonalne.</u>
          <u xml:id="u-43.4" who="#PawełArndt">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Proponuję, aby nad tym problemem się jeszcze zastanowić. Przyznanie statusu miasta na prawach powiatu miastom prezydenckim, miastom, w których przewodniczącym zarządu jest dzisiaj prezydent miasta, w tym również miastom mniejszym - do 100 tys. mieszkańców, byłoby dla nich jakąś szansą. Oczywiście dla tych miast, które same by tego chciały. Podobne zresztą stanowisko zostało zawarte w uchwale Zgromadzenia Ogólnego Związku Miast Polskich.</u>
          <u xml:id="u-43.5" who="#PawełArndt">Postuluję również, aby działaniami specjalnymi objąć nie tylko miasta tracące status miast wojewódzkich, ale także takie miasta jak Gniezno. Przecież tutaj również można zlokalizować siedziby niektórych władz, urzędów i instytucji, jednostek odpowiadających za współpracę regionalną, można tworzyć inkubatory przedsiębiorczości, wyższe szkoły zawodowe, wspomagać rozwój technologiczny terenów. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-43.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-44.1" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła Zbyszka Zaborowskiego z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#ZbyszekZaborowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dzisiaj toczymy decydującą debatę o ustroju państwa polskiego. Myślę, że projekty ustaw, które zostały nam przedstawione po pracach w komisji, idą w dobrym kierunku, wprowadzają samorząd na poziomie powiatu, na poziomie województwa, oddają władzę ludziom, decentralizują władzę, przekazują w dół środki finansowe. W tej debacie padły głosy zaniepokojenia o spoistość państwa polskiego, o jego unitarny charakter. Nie wynika to, jak sądzę, z prezentowanych dzisiaj ustaw, w tych ustawach nie ma mowy o tym, aby władze wojewódzkie mogły stanowić prawo, nie ma mowy o tym, aby mogły tworzyć własny system podatkowy, aby miały własne władze policyjne. A więc nic nie zagraża jedności państwa polskiego. Myślę, że pana posła Kaczyńskiego trzeba również uspokoić, że elity regionalne są odpowiedzialne. Z wypowiedzi pana posła Kaczyńskiego wynikało, że Polską mogą rządzić tylko elity warszawskie. Chyba w Polsce tak źle nie jest, Polskę stać na budowę samorządu na poziomie wojewódzkim.</u>
          <u xml:id="u-45.1" who="#ZbyszekZaborowski">Obawiam się trochę, że rząd był niekonsekwentny i parlamentarzyści w komisjach sejmowych również. Myślę, że silna pozycja wojewody, która wyraźnie przebija z ustawy o administracji rządowej na poziomie wojewódzkim, momentami jest nawet zbyt silna i zbyt wiele kompetencji, m.in. z urzędów rejonowych, jest przekazywanych zupełnie niepotrzebnie do urzędu wojewody. Dobrze byłoby jeszcze raz przy okazji ustaw kompetencyjnych nad tą rzeczą się zastanowić. Oczywiście, to co pozytywnego powiedziałem o tych ustawach, jeszcze nie przesądza obrazu całości reformy. Cały obraz będziemy mieli po rozpatrzeniu przez Sejm pakietu ustaw kompetencyjnych, to one razem z ustawami finansowymi ostatecznie określą, o czym będą mogły decydować społeczności lokalne i regionalne, jaka część władzy publicznej zostanie przeniesiona w dół.</u>
          <u xml:id="u-45.2" who="#ZbyszekZaborowski">Jeśli chodzi o uprawnienia rządu w województwach, wydaje się, że najbardziej kontrowersyjny jest art. 85 ustawy o samorządzie województwa, który proponuję po prostu skreślić. Ten artykuł stwarza możliwość powołania tymczasowej władzy komisarza, tymczasowej, ale nawet do dwóch lat. Taki komisarz w województwie już występuje, jest to wojewoda, wojewoda reprezentuje rząd centralny, wojewoda nie będzie związany z sejmikiem wojewódzkim, ponieważ tym razem sejmik - zgodnie z projektem - nie opiniuje jego kandydatury. On odpowiada przed rządem w Warszawie. Nie widzę potrzeby wprowadzania art. 85. Państwo posłowie mogliby przy okazji zastanowić się nad sytuacją w parlamencie. Tu jest mowa, że: „W razie nie rokującego szybkiej poprawy i przedłużającego się braku skuteczności w wykonywaniu zadań publicznych przez organy samorządu województwa, prezes Rady Ministrów może zawiesić organy samorządu województwa i ustanowić zarząd komisaryczny na okres do 2 lat, nie dłużej jednak niż do wyboru zarządu województwa przez sejmik województwa nowej kadencji”.</u>
          <u xml:id="u-45.3" who="#ZbyszekZaborowski">Proszę państwa, co oznacza ten artykuł? Może oczywiście zaistnieć sytuacja, że będziemy mieli inny układ polityczny w województwie i inny na szczeblu centralnym. Prezes Rady Ministrów będzie rozstrzygał o tym, czy samorząd skutecznie wykonuje zadania publiczne. Sądzę, że podobny problem może wystąpić również w pracach parlamentu. Jeszcze dwa, trzy miesiące temu mieliśmy okres nie kończących się przerw w obradach parlamentu, ale w konstytucji nie ma żadnych zapisów, które by umożliwiały rozwiązanie parlamentu tylko dlatego, że nie jest wystarczająco skuteczny. Proponuję, żeby nie wprowadzać takiego rozwiązania na poziomie województwa, jest to ogromna pokusa dla władzy centralnej - w przypadku niekorzystnego układu politycznego w wyniku wyborów wojewódzkich - zmiany takiego stanu rzeczy.</u>
          <u xml:id="u-45.4" who="#ZbyszekZaborowski">Chciałbym również poprzeć wniosek mniejszości nr 17, dotyczący samorządu powiatowego. Dotyczy on kwestii łączenia funkcji posła, senatora i radnego. Myślę, że warto się zastanowić nad tym, aby parlamentarzystom umożliwić funkcjonowanie na jednym szczeblu samorządu. Sądzę, że związki parlamentu ze wspólnotami lokalnymi czy regionalnymi są i będą pożyteczne dla stanowienia prawa w parlamencie i mogą też być pożyteczne dla tej wspólnoty lokalnej.</u>
          <u xml:id="u-45.5" who="#ZbyszekZaborowski">Popieram wniosek mniejszości nr 2 i poprawkę kolegi Potulskiego, którą zgłosił przed chwilą z trybuny, dotyczącą tworzenia, łączenia, dzielenia i znoszenia powiatów w drodze ustawy. Uważam, że dobrze byłoby, aby struktura administracyjna państwa i struktura samorządu miały w miarę trwały i stabilny charakter, a to możemy zapewnić tylko przez ustawę. Dodatkowo do poparcia tych wniosków skłania mnie brak zaufania do propozycji, które rząd przedstawił do tej pory. Wydaje się, że proponując mapę powiatową, popełniono jednak sporo błędów, które parlament powinien naprawić. Myślę, że nie są to błędy o tak daleko idących konsekwencjach jak w przypadku podziału Kujaw między trzy województwa czy ponownego rozbioru Śląska Cieszyńskiego, ale są to błędy istotne.</u>
          <u xml:id="u-45.6" who="#ZbyszekZaborowski">Ograniczę się do przykładu woj. katowickiego, które znam najlepiej. Mówimy dużo o kryteriach historycznych, kulturowych, komunikacyjnych, społecznych. Wszystko to wskazuje na to, że Zagłębie to nie jest to samo co Śląsk, tymczasem dwie gminy zagłębiowskie: Wojkowice i Bobrowniki włączono do powiatu tarnogórskiego, który jest powiatem śląskim. Dodatkowym problemem jest to, że komunikacja jest związana z Będzinem, a nie z Tarnowskimi Górami. To taki przykład.</u>
          <u xml:id="u-45.7" who="#ZbyszekZaborowski">Czechowice Dziedzice - nie dość, że włączono je do innego powiatu, to jeszcze włączono do innego województwa, małopolskiego, choć Czechowice Dziedzice nigdy nie były w regionie małopolskim.</u>
          <u xml:id="u-45.8" who="#ZbyszekZaborowski">Z zupełnym absurdem mamy do czynienia w wypadku gminy Kornowac, która leży na obrzeżach Raciborza, a została przyłączona do powiatu rybnickiego i w związku z tym do powiatu, do Rybnika, trzeba jechać przez sąsiedni powiat w Wodzisławiu.</u>
          <u xml:id="u-45.9" who="#ZbyszekZaborowski">Dobrze byłoby, żeby jednak parlament pochylił się nad tą mapą wykrojoną przez kartografów rządowych. Aby uniknąć błędów, w trosce o dobro tej reformy apeluję do państwa o poparcie odpowiedniego wniosku mniejszości bądź poprawki, która została zgłoszona z tej trybuny.</u>
          <u xml:id="u-45.10" who="#ZbyszekZaborowski">Wszystko jeszcze przed nami w kontekście debaty nad kompetencjami, która odbędzie się dzisiaj. Myślę, że warto wrócić do niektórych rozwiązań ustrojowych, tak aby cały pakiet przedłożonych nam ustaw miał spójny charakter, a reforma faktycznie skończyła się sukcesem nas wszystkich, wszystkich Polaków. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-45.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-46.1" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła Ryszarda Ostrowskiego z Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#RyszardAndrzejOstrowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nie sposób w ciągu trzech minut, które pozostały mojemu klubowi, odnieść się do prezentowanych w tej debacie projektów ustaw o fundamentalnym znaczeniu dla reformy ustroju państwa polskiego. Niech mi zatem dane będzie skoncentrować się na uwagach dotyczących wpływu tych ustaw na funkcjonowanie najniższego szczebla administracji samorządowej, jakim są gminy.</u>
          <u xml:id="u-47.1" who="#RyszardAndrzejOstrowski">Podstawowa zasada wyrażona we wszystkich przedłożonych Wysokiej Izbie projektach opiera się na nienaruszalności kompetencji dotychczas przynależnej gminom. Zasada ta nie tylko obowiązywać będzie nadal, ale uzyskać powinna realne podstawy poprzez uchwalenie nowych ustaw finansowych, gwarantujących gminom samodzielność i stabilność finansów komunalnych i ich adekwatność do zakresu przekazanych gminom zadań.</u>
          <u xml:id="u-47.2" who="#RyszardAndrzejOstrowski">Pomimo przejmowania coraz to nowych obowiązków, za którymi szły niewystarczające środki na ich realizację, gminy okazały się znakomitymi gospodarzami, wydając pieniądze w sposób oszczędny i zgodny z prawdziwymi potrzebami społeczności lokalnych. Ten sposób funkcjonowania administracji publicznej musi zostać uzupełniony przez układ komplementarny, jakim jest powiat i administracja samorządowa w województwie. Nie bez znaczenia są płynące zewsząd stanowiska gmin, sejmików czy ogólnopolskich związków gmin, domagających się jak najszybszej realizacji reformy. Doświadczenie 8 ostatnich lat funkcjonowania organów gmin skutkuje doskonalszymi zapisami w projektach ustaw ustrojowych. Pociągnie to za sobą konieczność dokonania drobnych pozytywnych korekt w ustawie o samorządzie terytorialnym. Zasady demokratycznych wyborów, sprawdzone w samorządach gminnych, zostały przeniesione do projektów ustaw o samorządzie powiatowym czy wojewódzkim. Czym zatem są słowa przedstawicieli Ruchu Odbudowy Polski, proponujących przywożenie starostów z Warszawy? Co taka propozycja ma wspólnego z demokracją i decentralizacją państwa?</u>
          <u xml:id="u-47.3" who="#RyszardAndrzejOstrowski">Omawiany dziś projekt ustawy o samorządzie powiatowym oznacza ponadto umocnienie kompetencji tych gmin, które będą pełniły funkcję nie tylko gmin, ale i powiatów. Wyrażam nadzieję, że Rada Ministrów dla dobra wspólnot samorządowych skorzysta ze swych uprawnień w zakresie możliwości wyłączania z powiatów miast wszędzie tam, gdzie jest to uzasadnione warunkami lokalnymi, a ze znanych mi miast w województwie katowickim dotyczy to Czechowic-Dziedzic, Piekar Śląskich, i Żor.</u>
          <u xml:id="u-47.4" who="#RyszardAndrzejOstrowski">Przedstawione przez rząd Jerzego Buzka założenia rządowe dotyczące reformy zawierają w załączniku nr 1 informację o kompetencjach i finansach nowych powiatów i województw. Tabele te w sposób jednoznaczny wykazują logiczną spójność trójszczeblowego podziału kompetencji, gwarantując utrzymanie dotychczasowego statusu gmin. Precyzyjnie określone kompetencje gmin i powiatów w zakresie zagospodarowania przestrzennego, ochrony środowiska, zwalczania klęsk żywiołowych czy oświaty wskazują wyraźnie na uzupełniającą rolę powiatu. Dodatkowym, już podnoszonym argumentem jest brak uprawnień nadzorczych samorządu powiatowego czy wojewódzkiego w stosunku do gmin. Co więcej, w projektach ustaw jest mowa o partnerskim współdziałaniu z gminami. Nadzór nad legalnością rozstrzygnięć organów gminy pozostanie zatem w kompetencji wojewody, pod kontrolą sądu administracyjnego. Na straży interesów gmin stoi głównie art. 164 konstytucji, sytuujący gminę jako podstawową jednostkę samorządu terytorialnego, z którego to zapisu wynika również uzupełniająca rola powiatu. Likwidując pustkę ustrojową, przybliżając administrację publiczną do mieszkańców wspólnot samorządowych, oddając zarządzanie większą ilością środków na drugi i trzeci poziom samorządu terytorialnego, a także wykorzystując doświadczenia ostatnich lat, nie zmarnujmy szansy na zbudowanie samorządnej Rzeczypospolitej jako państwa obywatelskiego. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-48.1" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła Ludwika Dorna, nie zrzeszonego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#LudwikDorn">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nie jest obojętne dla tych, którzy po trzecim czytaniu będą podejmować decyzje, jak głosować, w jakim kształcie ustawy ustrojowe, które omawiamy, zostaną ostatecznie zaakceptowane przez komisje i przedłożone Sejmowi. Sądzę, że bez żadnego formalnego tytułu, ale na zasadzie pewnej ideowej i politycznej łączności mogę powiedzieć, iż prezentuję stanowisko tych posłów prawicy, którzy opowiadali się za reformą, za reformą powiatową, za daleko idącą decentralizacją państwa, ale podczas pierwszego czytania i podczas prac w komisjach wyrażali daleko idące wątpliwości, proponując konkretne poprawki i zmiany. Niestety, w pracach podkomisji i połączonych komisji tego rodzaju stanowisko w ogóle nie zostało uwzględnione. Ci, którzy chcieli pewnego kompromisu, chcieli się na zasadzie prezentacji pewnej myśli ustrojowej, konstrukcji politycznej, konstrukcji ideowej chcieli się w to dzieło się włączyć, zostali odrzuceni, zepchnięci na margines. Można powiedzieć, że to, co z komisji wyszło, jest gorsze - z mojego punktu widzenia - niż to, co do nich trafiło, że na etapie prac komisji próby racjonalizacji ustaw ustrojowych skończyły się całkowitym niepowodzeniem. Można powiedzieć, że swego rodzaju lobby samorządowe, idące w poprzek podziałów politycznych, odrzuciło tutaj jakąkolwiek dyskusję. To źle wróży, ale od decyzji politycznych w klubach, zwłaszcza w klubach koalicji rządowej, i od decyzji politycznych rządu zależy przełamanie tego zagrażającego całemu przedsięwzięciu niedobrego stanu rzeczy.</u>
          <u xml:id="u-49.1" who="#LudwikDorn">Skupię się tutaj, ponieważ pozwolę sobie przedłożyć Wysokiej Izbie cały zespół poprawek, na podstawowych, strategicznych przedmiotach sporu. Najpierw ustawa powiatowa. Powiat w moim rozumieniu jest całkowicie niezbędny, ale - zapytajmy - do czego w pracach komisji doszło? Doszło przede wszystkim do przyjęcia dwóch skrajnie niebezpiecznych rozwiązań, stanowiących o faktycznym usamorządowieniu rządowych, państwowych służb, inspekcji i straży. Komisje zaakceptowały rozwiązania, które powiatowi oddają - jeśli chodzi o służby, inspekcje i straże - władzę nad sakiewką, czyli budżetem, i władzę nad awansami personalnymi. Można powiedzieć, że służby, inspekcje i straże na poziomie powiatu są państwowe tylko z nazwy. De facto są służbami samorządowymi i nie jest w tym kształcie możliwe prowadzenie przez państwo skutecznej polityki, skutecznego działania, jeśli o nie chodzi.</u>
          <u xml:id="u-49.2" who="#LudwikDorn">Proszę państwa, doszło do tego, że po dyskusji został odrzucony przepis, iż dochodami powiatu mogą być dotacje celowe na zadania wykonywane przez powiatowe służby, inspekcje i straże. To oznacza, że policja, także służby mundurowe mają być finansowane z subwencji ogólnej. Doszło do tego, że staroście przyznano władzę awansu. Kiedy krytycy tych rozwiązań sygnalizowali niebezpieczeństwa, spotkali się z atakiem, wyrażanym wprost, że są obrońcami totalitarnego państwa; zarzut ten stawiali wprawdzie ludzie, którzy, jak sądzę, za walkę z totalitarnym państwem gorliwie się zabrali po 4 czerwca 1989 r., ale pewien stan ideologicznego zaczadzenia, który umożliwiał postawienie tego typu zarzutów, jest wielce charakterystyczny.</u>
          <u xml:id="u-49.3" who="#LudwikDorn">Mamy tu jednak do czynienia z czymś wręcz komicznym, okazuje się bowiem, że głównym totalitarystą jest premier Jerzy Buzek. Jeżeli bowiem wziąć do ręki ustawy kompetencyjne oraz rządowe założenia do ustawy o finansowaniu jednostek samorządu terytorialnego, znajdujemy tam te właśnie rozwiązania, które większość komisji określiła jako totalitarne i odrzuciła, kwalifikując je jako wnioski mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-49.4" who="#LudwikDorn">Bardzo się w związku z tym dziwię, że pan wicepremier Tomaszewski nie odniósł się do kwestii tego, co z komisji wyszło, ponieważ dzięki uruchomieniu przez rząd punktu konsultacyjnego miałem okazję potwierdzić swoją intuicję, iż między ustawami kompetencyjnymi przyjętymi przez Radę Ministrów a ustawami ustrojowymi, nad którymi dyskutujemy, w bardzo wielu niezwykle istotnych przypadkach dochodzi do, łagodnie rzecz określając, poważnych rozbieżności. Może by więc pan wicepremier Tomaszewski udał się do dolnej palarni do punktu konsultacyjnego i się skonsultował.</u>
          <u xml:id="u-49.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-49.6" who="#LudwikDorn"> Tyle w kwestii powiatów.</u>
          <u xml:id="u-49.7" who="#LudwikDorn">Przy czym przyznam, że stanowisko zacietrzewionych samorządowców w sensie psychologicznym jestem w stanie zrozumieć, gdyż administracja rządowa w ubiegłych latach samorządy traktowała w sposób bezwzględny, cyniczny i obrzydliwy, przerzucając na nie pewne ciężary i nie dając pieniędzy.</u>
          <u xml:id="u-49.8" who="#LudwikDorn">W związku z tym, kiedy mowa o tym była, pewien poseł powiedział, że któż to widział taką gminę, która by nie chciała mieć swojego komendanta policji, swojego komendanta straży pożarnej, swojego inspektora sanitarnego - dobrze, że nie powiedział: swojej delegatury UOP. Nie zakończył wprawdzie: któż widział takie grabie, które by od siebie grabiły, ale taka była istotna treść jego wypowiedzi. Powtarzam, psychologicznie, po niedobrych doświadczeniach samorządu z administracją rządową, ja to rozumiem, natomiast na zasadzie filozofii grabi państwa zreformować nie można, bo zaczyna się od grabi, a kończy się na Grabkach. Trzeba tutaj resentymenty i pewne ideologiczne zaczadzenie odrzucić.</u>
          <u xml:id="u-49.9" who="#LudwikDorn">Przechodzę do kwestii następnej: kwestii województwa, samorządu wojewódzkiego. Tutaj kluczowe są dwie sprawy. Po pierwsze, kwestia montażu i łączenia środków finansowych. Proponuję, by poddać ten montaż i łączenie rygorom odrębnej ustawy, gdyż jeżeli rząd recypuje rozwiązania francuskie, czyli wszystkie rozwiązania dotyczące sociétés d'économie mixtes, które powstały po ustawach decentralizacyjnych z 1982 r., to recypujmy twórczo, ale w całości. Istnieją bardzo poważne ograniczenia ustawowe tego typu montażu i łączenia. Stosowne poprawki złożę. I jest wreszcie kwestia, istotna kwestia - budżetu. Opowiadam się - i sądzę, że nie sam - za kwalifikowaną większością głosów przy ustalaniu przez sejmik budżetu i za rozwiązaniem, które w wypadku nieuzyskania kwalifikowanej większości głosów prawo do nadania budżetu przypisuje wojewodzie. To, można powiedzieć, jest rozwiązanie ekstraordynaryjne, ale samorządy wojewódzkie, regionalne są pewnym eksperymentem. Nie skaczmy na głęboką wodę, nie skaczmy do basenu z trampoliny, nie wiedząc, czy w tym basenie jest woda. Jest to pewne zabezpieczenie.</u>
          <u xml:id="u-49.10" who="#LudwikDorn">Konkludując, ten zespół wniosków mniejszości i poprawek, którego w całości nie miałem czasu omówić, stanowi, moim zdaniem, wyjście naprzeciw, pewnego rodzaju wewnętrzny kompromis, który powinien być zawarty wewnątrz AWS i między AWS a Unią Wolności i który sprawi, że nie będzie trzeba odwoływać się jako do stabilizatora do głosów Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-49.11" who="#LudwikDorn">Na koniec odniosę się do ostatnich faktów politycznych, które zdają się zapowiadać, iż SLD ma odgrywać rolę takiego stabilizatora. Jeżeli już SLD staje się de facto członkiem koalicji funkcjonalnej dla tej sprawy, to są możliwe różne role w takiej koalicji. Ponieważ pan przewodniczący Miller ostatnio, opisując stosunki SLD z AWS, odwołał się do tezy Józefa Stalina o zaostrzaniu się walki klasowej w miarę budowy socjalizmu, tezy, która w owych czasach miała uzasadniać i uzasadniała zabiegi ludobójcze, ja złamię pewien obyczaj, którego przestrzegałam, by z tej trybuny nie cytować wypowiedzi przywódców sowieckich. Otóż odwołam się do wypowiedzi Nikity Siergiejewicza Chruszczowa, który opisując pewien kryzys polityczny w ramach Komunistycznej Partii Związku Sowieckiego, mówił o Szepiłowie, który się przyłączył. Otóż jest tak, że rząd, koalicja rządowa, jeżeli zawrze pewien kompromis, będzie mogła potraktować pana przewodniczącego Millera wraz z jego kompanionkami i kompanami jako Szepiłowa, który się przyłączył. I to jest, myślę, rola, do której SLD się nadaje. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-49.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-50.1" who="#StanisławZając">O zabranie głosu w trybie art. 111 ust. 1a prosi sekretarz stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów pan Michał Kulesza.</u>
          <u xml:id="u-50.2" who="#StanisławZając">Proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#MichałKulesza">Panie Marszałku! Proszę Państwa! Chciałbym złożyć wyjaśnienie co do uwagi o sprzeczności czytanych obecnie ustaw ustrojowych oraz przewidywanych do czytania w dniu dzisiejszym ustaw kompetencyjnych.</u>
          <u xml:id="u-51.1" who="#MichałKulesza">Nie ma sprzeczności pomiędzy ogólnymi uregulowaniami ustaw ustrojowych, w których przewiduje się odpowiedzialność władz powiatu przed mieszkańcami za stan bezpieczeństwa zbiorowego i porządku publicznego - bo po to istnieje instytucja polityczna, jaką jest powiat, żeby mieszkańcy właśnie mieli wpływ na funkcjonowanie swojego życia zbiorowego - a bardzo konkretnymi uprawnieniami i konstrukcjami stosunków wewnątrz administracji specjalnych służb, inspekcji i straży, z całą konsekwencją rząd przedstawia konstrukcje i instytucje, pozwalające utrzymywać na najwyższym poziomie dbałość o interes ogólny w poszczególnych dziedzinach. Na takie ujęcie tych rozwiązań pozwalają przepisy ustawy powiatowej, a także ustawy o administracji rządowej w województwie, gdzie owe szczególne uregulowania są przewidywane, nie stojąc w sprzeczności z ową polityczną odpowiedzialnością władzy powiatowej za stan życia zbiorowego w powiecie. Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-52.1" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła Henryka Goryszewskiego z Akcji Wyborczej Solidarność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#HenrykGoryszewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Kilka tygodni prac nad tymi trzema ustawami, w których miałem okazję uczestniczyć, przyzwyczaiło mnie do wielu zaskakujących wydarzeń, również do tego, że dokumenty składane przez rząd są niespójne i - jak to wykazywał pan poseł Dorn - nie bardzo wiadomo, czy autorzy tych dokumentów wiedzą, co jest w nich napisane. Ale byłem przekonany, że pan minister, pan profesor Kulesza, wie, czym się różni kompetencja, uprawnienie - i odpowiedzialność, obowiązek. A w ustawie powiatowej nie mówi się o odpowiedzialności za stan bezpieczeństwa, tylko się mówi o zwierzchnictwie nad służbami i inspekcjami. Sejm jest zbyt poważną instytucją, żeby udzielać tego rodzaju wyjaśnień, odbiegających od prawdy.</u>
          <u xml:id="u-53.1" who="#HenrykGoryszewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przemawiam w szczególnej sytuacji. Nie mówię w swoim imieniu, lecz w imieniu 24 posłów - członków Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego. Stanowiąc istotny składnik Akcji Wyborczej Solidarność, ten jej składnik polityczny - posłów wywodzących się, śmiem twierdzić, z jednego z dwóch najstarszych obecnie w III Rzeczypospolitej prawicowych stronnictw politycznych - chcielibyśmy to stanowisko Wysokiej Izbie przedstawić.</u>
          <u xml:id="u-53.2" who="#HenrykGoryszewski">Stanowisko naszego stronnictwa było zawsze podporządkowane trosce o zachowanie unitarnego charakteru państwa. Nie kryliśmy tego ani w czasie kampanii wyborczej, ani w czasie konstruowania tego Sejmu, konstruowania tego rządu, ani w czasie, kiedy przystępowaliśmy do prac nad reformą administracyjną państwa. Zarząd Główny Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego zobowiązał nas, posłów, że warunkiem poparcia dla reformy jest przyjęcie rozwiązań jednoznacznie gwarantujących unitarność państwa polskiego. Nie chcę, żeby na tej sali były jakiekolwiek niedomówienia między nami.</u>
          <u xml:id="u-53.3" who="#HenrykGoryszewski">Wysoka Izbo! Ta reforma, nad którą pracujemy, jest w moim przekonaniu, a przekonanie to podziela wielu moich kolegów, ważniejsza w sferze skutków dla przyszłości kraju niż konstytucja. Ona naprawdę określi warunki funkcjonowania państwa i określi jego sprawność. Doświadczenie historyczne, doświadczenie naszych naddziadów powinno być dla nas groźnym memento, że jeżeli następuje dekompozycja państwa, państwo słabnie - i państwo może upaść. I niech mnie nikt z kolegów z Unii Wolności nie próbuje pouczać, jak pouczano moich kolegów w pierwszym czytaniu, o tym, że nie należy obrażać narodu polskiego. Ja nigdy się nie wypierałem i żaden z moich kolegów członków ZChN słowa „naród” się nie wypierał i nie zastępował go słowem „społeczeństwo”.</u>
          <u xml:id="u-53.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-53.5" who="#HenrykGoryszewski"> Dlatego mamy prawo tu, na tej sali, przypomnieć, że to my, Polacy, wymyśliliśmy przeklęte liberum veto i to my w XVII wieku doprowadziliśmy do dekompozycji państwa, przecinając związki, zależności hierarchiczne między administracją terenową i administracją centralną, rządem kraju. Nie wolno tego błędu po raz drugi powtórzyć.</u>
          <u xml:id="u-53.6" who="#HenrykGoryszewski">Reforma tak ważna dla kraju wymaga rozwagi, wymaga wyzbycia się uprzedzeń, wymaga odrzucenia postaw apriorycznych, przekonania z góry, że się ma rację - że tylko ja mam rację. Wymaga gotowości do weryfikacji poglądów, a więc podejścia z troską, z intelektualnym otwarciem do tych poglądów, do tych argumentów, które przedstawiają uczestnicy dyskusji. Tego zabrakło.</u>
          <u xml:id="u-53.7" who="#HenrykGoryszewski">To na nas, panie i panowie posłowie, na tych, którzy są na tej sali i którzy są poza tą salą, spoczywa historyczna odpowiedzialność za to, jaki los zgotujemy Rzeczypospolitej.</u>
          <u xml:id="u-53.8" who="#HenrykGoryszewski">My, członkowie ZChN, uznajemy potrzebę reformy. Ale reformy, która poprawi skuteczność państwa, a nie będzie tę skuteczność niszczyła. Uznajemy potrzebę reformy dla zapewnienia obywatelom realnego współdecydowania o sprawach publicznych. I nie jesteśmy żadnymi wrogami samorządu. Monteskiusz kiedyś powiedział, że obywatel jest nagi wobec władz. To owe mikrospołeczności, samorządy terytorialne, zawodowe, stanowe, sprawiają, że obywatel czuje się mniej samotny, mniej poddany presji władzy. Dlatego totalitarne systemy niszczą jakiekolwiek inicjatywy, jakiekolwiek możliwości samoorganizowania się obywateli, i niszczą samorządy. Chcemy więc samorządu. Tylko nie takiego samorządu, który by prowadził do dekompozycji państwa. Konieczne jest bowiem zapewnienie trwałej jedności państwa, zapewnienie efektywnego działania państwa, zarówno w sferze wewnętrznej jak i w sferze międzynarodowej.</u>
          <u xml:id="u-53.9" who="#HenrykGoryszewski">Potrzebne jest to, żeby polskie państwo i polskie społeczeństwo mówiły jednym głosem, gdy mówią o polskiej racji stanu. Ale ta jedność potrzebna jest również w wymiarze wewnętrznym. Bo bez względu na to, ile będzie szczebli samorządu i jakie będą kompetencje tych samorządów, jeśli w Polsce będzie się źle żyło, to dlatego, że państwo będzie niesprawne, że nie będzie umiało pomóc i wspierać, a o tę pomoc i wsparcie chociażby górnicy zwracają się nie do samorządu, tylko do państwa, i przyjeżdżają nie do burmistrza, nie do prezydenta w swoim mieście, tylko w Aleje Ujazdowskie, żeby protestować, jeśli tego wsparcia nie ma.</u>
          <u xml:id="u-53.10" who="#HenrykGoryszewski">Jeżeli więc zbudujemy taki ustrój, w którym to państwo nie będzie w stanie sprawnie funkcjonować, bo będzie jak stado rozbrykanych i źle zaprzęgniętych koni ciągnących wóz każdy w swoją stronę, to zgotujemy Polsce tragiczny los i stworzymy warunki, w których współobywatele będą mieli prawo pytać, po co im takie państwo jest potrzebne.</u>
          <u xml:id="u-53.11" who="#HenrykGoryszewski">Te postulaty, te przesłanki, którymi my się kierujemy, wymagają ustanowienia silnego urzędu wojewody, wymagają funkcjonalnego, podkreślam, funkcjonalnego (nie będziemy się upierali i ja osobiście nie będę się upierał przy koncepcji powoływania starosty przez ministra) powiązania starosty z administracją rządową w zakresie służb, inspekcji i straży. Skoro służby, inspekcje i straże mają wejść w zestaw powiatowej administracji zespolonej i mają być podporządkowane staroście - w komisji używano określenia: zarówno w zakresie prawa miecza, jak i prawa chleba - to tenże starosta nie może być sobiepanem w stosunku do nich i w stosunku do państwa, bo staje się wtedy sobiepanem w stosunku do państwa.</u>
          <u xml:id="u-53.12" who="#HenrykGoryszewski">Było mi bardzo przykro, kiedy słyszałem moich kolegów posłów samorządowców opowiadających o tym, jak to będzie w Polsce dobrze, gdy pozostawi się samorządy same sobie. Prezydent Zabrza musi dbać przede wszystkim, bo takie jest jego zadanie, o interesy Zabrza, powiedziałbym: o racje Zabrza, prezydent Gniezna - o racje Gniezna, i radni Gniezna - o racje Gniezna, a burmistrz Ząbek - o racje Ząbek. Ale racja stanu, wspólna racja kraju, to nie jest suma racji 2500 gmin, 300 starostw, czy nawet 12 wielkich województw. Ponadto konieczne jest wykluczenie możliwości umiędzynarodowienia konfliktów między samorządami a administracją rządową. A takie niebezpieczeństwo jest w tych ustawach zawarte.</u>
          <u xml:id="u-53.13" who="#HenrykGoryszewski">Zgłaszamy więc, uważamy to za konieczne, trzy postulaty o charakterze ogólnym. A zatem niezbędne jest wykluczenie owej tzw. skargi popularnej w odniesieniu do prawa stanowionego, przynajmniej na szczeblu wojewódzkim. Bo to oznacza, że praktycznie każdy każdą uchwałę, każde prawo stanowione na szczeblu wojewódzkim - nie decyzję, tylko prawo stanowione - może zaskarżyć, po części paraliżując funkcjonowanie tego województwa. A ponieważ wchodzimy do Unii Europejskiej, jesteśmy członkiem Rady Europy, to istnieje w ostatecznym wymiarze niebezpieczeństwo przeniesienia tych konfliktów na szczebel międzynarodowy, na forum międzynarodowe. I co gorsza, istnieje niebezpieczeństwo podsterowywania takich konfliktów, gdyby zaszła taka potrzeba.</u>
          <u xml:id="u-53.14" who="#HenrykGoryszewski">Na szczeblu wojewódzkim konieczne jest ustanowienie domniemania kompetencji na rzecz administracji rządowej. Panie i panowie posłowie, słyszeliśmy tu od premiera, od wicepremiera - mam nadzieję, że pamiętają, co mówili - że to miało być państwo z silnym wojewodą. Okazuje się, że po pierwsze, wprowadzono domniemanie kompetencji, ale na rzecz samorządu wojewódzkiego, a nie wojewody. A po drugie, tak prawdę mówiąc, to całe kompetencje nadzorcze wojewody sprowadzają się do możliwości zaskarżenia uchwały sejmiku wojewódzkiego do NSA. I gdzież jest ten silny wojewoda? Gdzie jest konsekwencja i gdzie jest poważne traktowanie własnych obietnic składanych i Wysokiej Izbie, i narodowi?</u>
          <u xml:id="u-53.15" who="#HenrykGoryszewski">I trzeci z tych postulatów ogólnych: konieczne jest wprowadzenie w pełni zasady incompatibilitas, czyli niełączenia stanowisk radnych poszczególnych szczebli i stanowisk posłów i senatorów, ale nie tylko tego. W komisji ten wniosek przeszedł. Jest tylko wniosek mniejszości. Ale kiedy mówiliśmy o niełączeniu stanowisk w zarządach, to chociaż praca w zarządzie jest bardziej absorbująca niż praca w radzie, w tym zakresie wniosek nie przeszedł. Czy dlatego, koledzy posłowie, że akurat tak się składa, iż w owych trzech komisjach większość przedstawicieli samorządów to byli członkowie zarządów? Czy to w takim razie nie jest przykład dziedzictwa peerelowskiego? Był w PRL zapis mówiący o tym, że państwo i Kościół są oddzielonymi od siebie instytucjami, mówiono o rozdziale państwa i Kościoła, ale proboszczów można było mianować za zgodą władzy państwowej. Czy to nie jest tego typu myślenie?</u>
          <u xml:id="u-53.16" who="#komentarz">(Poseł Stanisław Pawlak: Gdzie?)</u>
          <u xml:id="u-53.17" who="#HenrykGoryszewski">Tak, tak, było tak. Naprawdę. Ależ oczywiście.</u>
          <u xml:id="u-53.18" who="#komentarz">(Poseł Marek Borowski: To było dawno.)</u>
          <u xml:id="u-53.19" who="#HenrykGoryszewski">Na szczęście to już było dawno, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-53.20" who="#HenrykGoryszewski">Chcemy, żeby wojewoda był powoływany przez premiera i sprzeciwiamy się powyższemu wnioskowi mniejszości o opiniowanie tegoż wojewody przez samorząd. To jest też charakterystyczne, że wojewoda nie ma kompetencji, by przejąć instytucje samorządowe do swojej sfery działania, ale ma być przez samorząd dla dobra politycznego regionu opiniowany, a jeśli chodzi o starostę, który ma nadzorować inspekcje i służby i zarządzać nimi, to pozbawia się rząd jakiegokolwiek wpływu na to, kto tym starostą będzie.</u>
          <u xml:id="u-53.21" who="#HenrykGoryszewski">Czy to nie jest również ów przypadek myślenia w stylu Kalego. Jak coś jest dobre dla samorządów, to jest dobre, a jak coś jest złe, to jest złe dla państwa.</u>
          <u xml:id="u-53.22" who="#komentarz">(Poseł Włodzimierz Puzyna: To jest nieprawda.)</u>
          <u xml:id="u-53.23" who="#HenrykGoryszewski">Ja wyraźnie, panie pośle, mówiłem - jeśli pan będzie mniej zaangażowany uczuciowo, to będzie pan słuchał tego, co mówię - że chodzi mi o wniosek mniejszości, a ten wniosek mniejszości dotyczy sposobu powoływania wojewody.</u>
          <u xml:id="u-53.24" who="#komentarz">(Poseł Włodzimierz Puzyna: Ale ja mówię o kierownikach służb, inspekcji w powiecie, bo oni będą powoływani za zgodą wojewody.)</u>
          <u xml:id="u-53.25" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Franciszek Jerzy Stefaniuk)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Panie pośle, głos ma pan poseł Goryszewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#HenrykGoryszewski">Chcemy też, żeby wojewoda miał prawo wstrzymywania uchwał samorządu, a nie tylko zaskarżania do NSA. Chcemy również, żeby budżet województwa był uchwalany kwalifikowaną większością, a w razie jego nieuchwalenia w zawitym terminie, żeby był nadawany przez wojewodę.</u>
          <u xml:id="u-55.1" who="#HenrykGoryszewski">Sprzeciwiamy się łączeniu środków publicznych i prywatnych w samorządach. To jest art. 11 ust. 4 ustawy o samorządzie wojewódzkim. Jest to wyjątkowo korupcjogenne, a korupcja w gminach wcale nie jest mniejsza niż korupcja w całym kraju.</u>
          <u xml:id="u-55.2" who="#HenrykGoryszewski">Chcemy, żeby wyższe szkolnictwo ogólne pozostało w gestii rządu. Wczoraj słyszałem - jeden z wiceministrów mówił o tym - czego rząd nie jest w stanie zrobić. Chciałbym, żeby wiceministrowie zaczęli mówić o tym, co rząd jest w stanie zrobić. I mam nadzieję, że jeśli chodzi o wyższe szkolnictwo ogólne, to rząd jest w stanie nim administrować i opiekować się.</u>
          <u xml:id="u-55.3" who="#HenrykGoryszewski">Chcemy również rozdzielenia funkcji przewodniczącego sejmiku i szefa zarządu wojewódzkiego.</u>
          <u xml:id="u-55.4" who="#HenrykGoryszewski">Parę słów w sprawie samorządu powiatowego. Mówiłem tu już o służbach, strażach i inspekcjach i o konieczności wprowadzenia owego mechanizmu zapewniającego funkcjonalną współzależność w tym zakresie starosty i administracji państwowej.</u>
          <u xml:id="u-55.5" who="#HenrykGoryszewski">Uważamy za konieczne wykluczenie podporządkowania samorządów powiatowych samorządowi wojewódzkiemu. Nawet w takim zakresie, jak to wynika z art. 82 ust. 2.</u>
          <u xml:id="u-55.6" who="#HenrykGoryszewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jesteśmy otwarci na każdy argument. Nie przywiązujemy wagi do konkretnych stawianych tu postulatów. Interesują nas rozstrzygnięcia, które będą gwarantowały jedność państwa. Jeżeli nie będzie takich rozstrzygnięć, jeżeli nie znajdziemy w Wysokiej Izbie zrozumienia, że jedność państwa jest dobrem nadrzędnym - bo ona decyduje o tym, czy państwo ma szansę przetrwać, czy nie - to będziemy zmuszeni głosować przeciwko tym ustawom.</u>
          <u xml:id="u-55.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi Henrykowi Goryszewskiemu za wystąpienie.</u>
          <u xml:id="u-56.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę o zabranie głosu pana posła Jana Kochanowskiego z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#JanKochanowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wprawdzie prace w komisjach sejmowych zostały zakończone w ubiegłym tygodniu, ale z przykrością kolejny raz muszę stwierdzić, iż końcówka prac przebiegała w iście sprinterskim tempie i w takim samym tempie ustawy te zostały przekazane do Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-57.1" who="#JanKochanowski">Większość posłów otrzymała gotowe projekty ustaw: o samorządzie powiatowym, o samorządzie wojewódzkim oraz o administracji rządowej w województwie, w dniu wczorajszym, gdyż zostały one włożone do skrytek poselskich, a tak się składa, że większość posłów nie pochodzi z Warszawy; posłowie nie pochodzą tylko z Warszawy. Również warunek opiniowania przez samorządy nie został spełniony. Przepis art. 33 ust. 6 regulaminu Sejmu w sprawie opiniowania projektów ustaw przez organizacje samorządowe nie był respektowany, gdyż przekazano posłom tylko pismo Marcina Święcickiego, współprzewodniczącego Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. Na marginesie pragnę poinformować pana marszałka, że nie jest to organizacja samorządowa, tylko komisja wspólna rządu i samorządu. Dziwnym zbiegiem okoliczności jedynie Związek Miast Polskich przedłożył opinię, być może dlatego, iż dyrektor biura Związku Miast Polskich jest doradcą w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Tak więc kolejny raz organizacje samorządowe traktuje się jak zło konieczne, a ich głos wykorzystuje się raczej w propagandowej tubie.</u>
          <u xml:id="u-57.2" who="#JanKochanowski">Mówię o tym dlatego, że ani konsultacje, ani informacje o tej tak ważnej reformie nie odpowiadają jej znaczeniu, co w dużym stopniu ogranicza możliwość zrozumienia przez wielu ludzi jej sensu, a także nie pozwala na wyrobienie sobie przekonania, że jest ona czymś koniecznym z punktu widzenia przyszłości - tworzenia podstaw ustroju demokratycznego państwa.</u>
          <u xml:id="u-57.3" who="#JanKochanowski">Ustawy ustrojowe o tak szerokim oddziaływaniu społecznym nie powinny budzić żadnych wątpliwości. Mają być zrozumiałe zarówno dla pracowników samorządowych, radnych, a przede wszystkim dla samych członków wspólnot samorządowych. Muszą również współgrać z ustawami określającymi kompetencje organów administracji publicznej i rozporządzeniami prezesa Rady Ministrów, jak i poszczególnych ministrów. Czy rzeczywiście tak jest, trudno odpowiedzieć twierdząco. Czy posłowie mieli możliwość porównania, skonsultowania, zasięgnięcia opinii ekspertów? Odpowiem, że nie mieli takiej możliwości. Pobieżna lektura budzi wątpliwość, czy rzeczywiście twórcom tej reformy chodzi o to samo co rządowi.</u>
          <u xml:id="u-57.4" who="#JanKochanowski">Postaram się przedstawić kilka przykładów świadczących o tych wątpliwościach. I taka np. drobna sprawa. Art. 31 ustawy o samorządzie wojewódzkim, dotyczący powołania komendanta Policji i straży pożarnej, mówi, że komendanta powołuje się w porozumieniu z wojewodą. Jeśli natomiast zajrzymy do przygotowanych projektów rozporządzeń ministra właściwego ds. wewnętrznych, to tam komendanta powołuje się na podstawie konkursu, odwołując się do ustawy o Policji z 1990 r., jednocześnie zaś w innym rozporządzeniu projektuje się zmianę ustawy o Policji. Myślę, że są tu bardzo duże niespójności i wszystko to razem nie współgra.</u>
          <u xml:id="u-57.5" who="#JanKochanowski">Inna uwaga. Zakres działalności, art. 11 ust. 2 pkt 5 - samorządowi województwa powierza się racjonalne korzystanie z zasobów przyrody oraz kształtowanie środowiska naturalnego, zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju. A co czytamy w projekcie rozporządzenia ministra właściwego ds. ochrony środowiska? Proponuje się jednocześnie powołać inspektoraty ochrony środowiska jako jednostki budżetowe w każdym województwie, w inspektoratach tworzy się wydziały, delegatury, laboratoria, działy, samodzielne stanowiska pracy itd. Moje pytanie: Czy potrzebne są dwie administracje o nieco innych zadaniach, ale zajmujące się tym samym problemem? Czy rzeczywiście tak ma być, tak ma wyglądać reforma?</u>
          <u xml:id="u-57.6" who="#JanKochanowski">Jeszcze inny przykład to art. 4 ust. 1 pkt 17 ustawy o samorządzie powiatowym: Powiat wykonuje określone ustawami zadania publiczne o charakterze ponad gminnym w zakresie przeciwdziałania bezrobociu oraz aktywizacji lokalnego rynku pracy. A co czytamy w projekcie rozporządzenia? Tworzy się krajowy urząd pracy i wojewódzkie urzędy pracy, można tworzyć delegatury. Tworzy się też powiatowe urzędy pracy, istnieje także możliwość tworzenia komórek organizacyjnych itd. Z dotychczasowych zadań wyłącza się jedynie problematykę dotyczącą inicjowania, organizacji i finansowania robót publicznych. Czy rzeczywiście w ten sposób wyobrażamy sobie tę reformę? Przecież z tego przykładu wynika, że ona nic nowego nie wnosi, rozmydla tylko odpowiedzialność. Myślę, że te sprawy trzeba jednoznacznie ukierunkować i skorygować.</u>
          <u xml:id="u-57.7" who="#JanKochanowski">W założeniach rządowych piszecie panowie: Przygotowana przez rząd reforma ustrojowa pozwoli obywatelom oraz społecznościom lokalnym i regionalnym przejąć tę część władzy, którą potrafią spożytkować lepiej od centrali w Warszawie. Obywatele nie odczują kosztów reformy - niewielkich w porównaniu z oszczędnościami, jakie przyniesie. Szybko natomiast odczują korzyści z niej wynikające. Na podstawie pobieżnej lektury przedstawionych materiałów, z którymi zdążyłem się zapoznać, nie mogę podzielić optymizmu autorów przedstawionych dokumentów. Uważam, że wszystkie trzy ustawy powinny być rozpatrywane łącznie z ustawami kompetencyjnymi oraz projektami rozporządzeń. Te dokumenty, pozornie rozporządzenia Rady Ministrów, rozporządzenia poszczególnych ministrów, mogą całkowicie wypaczyć obraz planowanej reformy państwa.</u>
          <u xml:id="u-57.8" who="#JanKochanowski">W związku z powyższym apeluję do pań i panów posłów, żeby więcej władzy przekazywać do samorządów, gdyż proponowane dokumenty nie gwarantują tego, a przekazywane zadania nie powodują zmniejszenia administracji centralnych i wojewódzkich. Takie widzenie reformy wypacza jej sens, a dalsze prace wymagają głębokiej analizy i większej koordynacji przedstawianych dokumentów. W interesie tej reformy namawiam do weryfikacji przyjętej koncepcji trybu wprowadzenia reformy, dlatego że takie postępowanie przyniosłoby więcej korzyści i upewniłoby nas o słuszności naszego postępowania. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi Kochanowskiemu za wystąpienie.</u>
          <u xml:id="u-58.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę posła sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#MieczysławJedoń">Proszę o wysłuchanie dwóch komunikatów.</u>
          <u xml:id="u-59.1" who="#MieczysławJedoń">Posiedzenie Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektów ustaw dotyczących powszechnego dostępu do archiwów i dokumentacji byłych organów bezpieczeństwa publicznego odbędzie się o godzinie 15.30 w sali nr 24 w budynku G.</u>
          <u xml:id="u-59.2" who="#MieczysławJedoń">I drugi komunikat. O godzinie 16 w sali kinowej odbędzie się spotkanie członków zespołu rolnego Akcji Wyborczej Solidarność i wszystkich posłów zainteresowanych wstąpieniem do zespołu rolnego AWS. Spotkanie odbędzie się z udziałem ministra rolnictwa Jacka Janiszewskiego, prezesa Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz z prezesem Agencji Rynku Rolnego. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi sekretarzowi.</u>
          <u xml:id="u-60.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Przepraszam pana posła Sekułę, ale prosił o głos pan minister Jerzy Stępień.</u>
          <u xml:id="u-60.2" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#JerzyStępień">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W związku z wątpliwościami, jakie zgłaszał na tej sali pan poseł Kochanowski, jakoby ustawy ustrojowe nie były konsultowane z organizacjami związkowymi, chcę powiedzieć, że nie tylko były konsultowane, nie tylko uzyskały pełną akceptację, ale przedstawiciele organizacji samorządowych, i to wszystkich, mieli prawo brać udział i brali udział w pracach połączonych komisji. Także stanowisko samorządów jest w pełni znane i w większości rozwiązań jest po prostu takie samo, jakie miał rząd. Co więcej, w ramach komisji wspólnej rządu i samorządu są na bieżąco nieomal konsultowane wszystkie proponowane przez nas zmiany, na przykład w ustawach kompetencyjnych. Dotyczy to także rozwiązań finansowych. Już tydzień temu specjalny zespół komisji wspólnej rządu i samorządu uzgodnił propozycje zgłaszane przez rząd i je w pełni zaakceptował.</u>
          <u xml:id="u-61.1" who="#JerzyStępień">Jako przykład chciałbym odczytać stanowisko zespołu nowelizacji prawa samorządowego, właśnie komisji wspólnej rządu i samorządu, który dzisiaj przyjął takie ustalenia. To jest stanowisko w sprawie projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw określających kompetencje organów administracji publicznej w związku z reformą ustrojową państwa. Chcę jednak powiedzieć, że te uzgodnienia dotyczą już materii, która dopiero wchodzi na posiedzenie, a one w jakimś sensie odnoszą się także do ustaw ustrojowych.</u>
          <u xml:id="u-61.2" who="#JerzyStępień">1. Zespół generalnie popiera kierunki proponowanych zmian, umożliwiających przekazanie kompetencji administracji rządowej samorządom powiatowym i województwom.</u>
          <u xml:id="u-61.3" who="#JerzyStępień">2. Proponowane zmiany są zgodne z zasadami przyjętymi w ustawach ustrojowych: o samorządzie powiatowym, o samorządzie województwa i o administracji rządowej w województwie.</u>
          <u xml:id="u-61.4" who="#JerzyStępień">Z tego stanowiska wynika, że zespół widzi, iż jest tutaj po prostu pełna zgodność pomiędzy tymi projektami.</u>
          <u xml:id="u-61.5" who="#JerzyStępień">3. Skutki proponowanych zmian powinny być ujęte w rozwiązaniach systemu finansowania samorządu powiatowego i wojewódzkiego.</u>
          <u xml:id="u-61.6" who="#JerzyStępień">Inny zespół komisji wspólnej rządu i samorządu właśnie uzgodnił te rozwiązania finansowe. Zespół wyraża przekonanie, że po pierwszym czytaniu w Sejmie projekt ustawy powinien być skierowany do specjalnie powołanej komisji nadzwyczajnej. Zespół uważa za celowe, aby w pracach komisji uczestniczyli przedstawiciele organizacji samorządowych, reprezentowanych w Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, z prawem zgłaszania wniosków w trybie roboczym. Pozwoliłem sobie na złożenie tego oświadczenia i zwrócenie uwagi właśnie na ten tryb, aby w przyszłości nie padały już tutaj słowa, które zupełnie mijają się z prawdą. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-62.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę o zabranie głosu pana posła Mirosława Sekułę z Akcji Wyborczej Solidarność.</u>
          <u xml:id="u-62.2" who="#komentarz">(Poseł Jan Kochanowski: W trybie sprostowania. Można?)</u>
          <u xml:id="u-62.3" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dobrze, zabierze pan głos po panu pośle Sekule.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#MirosławSekuła">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Państwo to ogół obywateli, a poszczególne szczeble władzy mają tym obywatelom służyć. Nie jest zaś tak - do czego próbował nas przekonać pan poseł Goryszewski - że państwo to administracja rządowa wyposażona w aparat przymusu.</u>
          <u xml:id="u-63.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-63.2" who="#MirosławSekuła"> W związku z tym inspekcje, służby i straże na poziomie powiatu mają służyć obywatelom i chociażby w sposób pośredni obywatele mają mieć na te służby, inspekcje i straże wpływ. Planowany program naprawy państwa, jako pierwszy i niezbędny etap reformy, przewiduje decentralizację państwa i utworzenie samorządów powiatowych i wojewódzkich. Jądrem i najważniejszym elementem tego etapu reformy jest utworzenie powiatów samorządowych wyposażonych w prawie wszystkie kompetencje obecnych województw oraz we własne budżety. Mające powstać powiaty nie naruszą kompetencji i samodzielności gmin. Te powiaty są najważniejszym elementem reformy, a reforma ta przywróci podmiotowość lokalnym społecznościom powiatowym.</u>
          <u xml:id="u-63.3" who="#MirosławSekuła">Wprowadzenie powiatów uważam za niezbędne i zgodne z programami wyborczymi Akcji Wyborczej Solidarność, Unii Wolności, a także Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Konsekwencją utworzenia samorządu powiatowego jest bezzasadność istnienia województw w obecnym kształcie terytorialnym i organizacyjnym. Obecne województwa nie będą wykonywały dotychczasowych zadań, a nowe kompetencje dotyczące polityki gospodarczej są możliwe tylko w dużych, kompletnych ekonomicznie województwach. Każde z obecnych województw może wnieść do nowego województwa swoje wartości gospodarcze i kulturowe, rozwijać je i wzbogacać. Utworzenie powiatów samorządowych oraz silnych gospodarczo, mających duże możliwości rozwojowe samorządów wojewódzkich wzmocni i zrównoważy rozwój gospodarczy i kulturowy naszego kraju. Duże i silne gospodarczo województwa to silna gospodarczo, stabilna politycznie i bezpieczna Polska.</u>
          <u xml:id="u-63.4" who="#MirosławSekuła">Chcę kolejny raz przypomnieć, że samorząd powiatowy i wojewódzki nie jest pomysłem niespodziewanym i nowym. W 1991 r. przez Krajowy Sejmik Samorządu Terytorialnego został przygotowany pierwszy projekt ustawy powiatowej. W 1992 r. zgłoszono do Sejmu rządowy projekt ustawy o samorządzie powiatowym. Niestety, ówczesny Sejm został rozwiązany, nie rozpatrzywszy tego projektu. Poprzednia kadencja Sejmu również rozpatrywała projekt ustawy o samorządzie powiatowym. Niestety, brak determinacji SLD w realizowaniu swojego programu samorządowego, tłumaczony brakiem zgody PSL, doprowadził do zamrożenia projektu aż do końca kadencji. Zgłoszony w listopadzie 1997 r. poselski projekt był właśnie tym zamrożonym w poprzedniej kadencji. Obecnie, po przepracowaniu w komisjach, przedstawiony został Wysokiemu Sejmowi do rozpatrzenia.</u>
          <u xml:id="u-63.5" who="#MirosławSekuła">Również od 1990 r. środowiska samorządowe i organizacje regionalne postulowały utworzenie silnych samorządów wojewódzkich i występowały z wnioskiem o to. Także w czasie poprzedniej kadencji rząd, reprezentowany przez ministra Millera, wielokrotnie opowiadał się za wprowadzeniem powiatów oraz za potrzebą utworzenia 12 województw. Przypomnę, że w 1996 r. ówczesny minister Miller rozesłał do konsultacji urzędów wojewódzkich projekt nowego podziału terytorialnego na 12 województw. Zwracam się więc z apelem, również do pana posła Millera, aby postępował zgodnie ze swoimi poglądami, które wypowiadał, zanim stał się posłem opozycji, i aby nie tworzył opozycji przeszkadzającej, ale opozycję twórczą.</u>
          <u xml:id="u-63.6" who="#MirosławSekuła">Ustosunkowania się również wymagają zarzuty o dużych kosztach planowanych reform. O takich samych zarzutach można przeczytać w stenogramach z obrad Sejmu z marca 1990 r., kiedy decydowano o utworzeniu samorządów gminnych. Praktyka pokazała, że koszty powołania samorządów gminnych były mniejsze niż oczekiwano, a ponadto osiągnięto znaczne oszczędności w gospodarowaniu środkami. Okazało się, że pod silną kontrolą rad gmin i mieszkańców wydatkowane środki zaspokajają o 20–50% więcej potrzeb niż takie same środki wydatkowane przez administrację rządową. Jeśli więc powstanie samorząd powiatowy i wojewódzki, które przejmą od 40 do 60 mld nowych złotych rocznie z budżetu rządowego, to należy się spodziewać około 12 mld nowych złotych zysku rocznie. Bo o taką kwotę więcej mogą być zaspokojone potrzeby lokalnych społeczności pod rządami samorządów. Przy kosztach reformy planowanych w wysokości od 300 mln do 3,5 mld nowych złotych jednorazowego wydatku korzyści społeczeństwa są ewidentne.</u>
          <u xml:id="u-63.7" who="#MirosławSekuła">Proszę więc, aby Wysoki Sejm bez zbędnej zwłoki rozpatrzył i przyjął ustawę o samorządzie powiatowym, o samorządzie województwa oraz o administracji rządowej w województwie. Przyjęcie tych ustrojowych ustaw umożliwi pracę nad ustawami kompetencyjnymi i finansowymi.</u>
          <u xml:id="u-63.8" who="#MirosławSekuła">Co do wniosków mniejszości to moim zdaniem zdecydowana ich większość została zgłoszona po to, aby reformy uniemożliwić albo je wypaczyć. Proponuję więc je odrzucić. Moim zdaniem poważnego rozpatrzenia wymagają jedynie wnioski rozstrzygające, czy mandat parlamentarny posła lub senatora może być łączony z mandatem radnego. Moim zdaniem należy takie łączenie umożliwić. Żeby nie było wątpliwości, powiem, że nie jestem radnym. Jestem posłem i członkiem zarządu gminy Zabrze, ale nie radnym. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-63.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-64.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Wysoka Izbo! W związku z sygnałem, niepokojem w sprawie zarządzenia przerwy chciałbym przypomnieć, że wczoraj pan marszałek podczas ustalania porządku dziennego poinformował Wysoką Izbę, że po zakończeniu tego punktu ogłosimy przerwę. Zapowiedź ta uzyskała akceptację Wysokiej Izby, a więc kontynuujemy obrady.</u>
          <u xml:id="u-64.2" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę o zabranie głosu pana posła Wojciecha Nowaczyka z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-64.3" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Przepraszam, wcześniej się zgłosił pan poseł Kochanowski w trybie sprostowania.</u>
          <u xml:id="u-64.4" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#JanKochanowski">Panie Ministrze! Rzeczywiście powiedziałem, że otrzymaliśmy opinię Związku Miast Polskich i komisji wspólnej. Natomiast chodzi o tryb konsultowania. W ostatnim tygodniu te trzy ustawy zostały zmienione przynajmniej w 30%, jeśli nie więcej. Gotowych projektów organizacje samorządowe nie miały możliwości nawet przeczytać. Nie mam pretensji do pana ministra, że marszałek Sejmu, zgodnie z regulaminem, przekazał je do zaopiniowania wszystkim organizacjom samorządowym. I tylko tyle. Chodzi o to, że nie uczestniczą w pracach, nie konsultują. Gotowy projekt ustawy przed drugim czytaniem powinien być jednak skonsultowany z samorządami lokalnymi. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-66.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Wyjaśniam, że w tym przypadku rząd ma obowiązek konsultacji z organizacjami społecznymi i samorządowymi, a nie marszałek Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-66.2" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę bardzo pana posła Wojciecha Nowaczyka o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#WojciechNowaczyk">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Zanim przystąpię do wystąpienia, chciałbym wyrazić ubolewanie, że tak się jakoś składa, jest mi bardzo przykro, że akurat w tej chwili, gdy jest omawiana bardzo ważna problematyka reformy ustrojowej w państwie, w planie pracy Wysokiego Sejmu zabrakło czasu na relację całości obrad w tak zwanym czasie telewizyjnym, a myślę, że nasi wyborcy chcieliby to wszystko nie tylko słyszeć, ale również widzieć.</u>
          <u xml:id="u-67.1" who="#WojciechNowaczyk">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Omawiane w dniu dzisiejszym w drugim czytaniu projekty ustaw o samorządzie powiatowym, o samorządzie wojewódzkim, o administracji rządowej w województwie wraz ze sprawozdaniami właściwych komisji z wiadomych względów wzbudziły duże zainteresowanie w terenie, duże zainteresowanie, o czym wiem, działaczy samorządowych i pracowników administracji państwowej w woj. pilskim. Z dyskusji prowadzonych podczas spotkań wypłynęły wnioski, uwagi, które w swoim wystąpieniu przedstawiam w sposób jak najbardziej skrótowy.</u>
          <u xml:id="u-67.2" who="#WojciechNowaczyk">Nie uzyskał aprobaty społecznej teraz, kiedy przystępuje się do tworzenia powiatów, proponowany tryb ich tworzenia w drodze rozporządzenia Rady Ministrów, o czym stanowią przepisy art. 3 ust. 2 i 3. Konieczne jest, by było to w drodze ustawowej, odpowiednio tak, jak postanawia się o tym w druku nr 180, w art. 8 ustawy o administracji rządowej w województwie - poprzez wydanie odrębnej ustawy. Popieram poprawkę do art. 3 projektu ustawy o samorządzie powiatowym zgłoszoną przez mojego kolegę klubowego pana posła Franciszka Potulskiego. Taka regulacja prawna podniosłaby rangę powiatu, umocniłaby go, a ponadto w sposób jednoznaczny, wiążący, udokumentowany poprzez wynik głosowania umożliwiłaby określenie się posłów, szczególnie koalicji rządzącej, w odniesieniu do spraw swego terenu (np. w odniesieniu do mojego okręgu wyborczego - w sprawie projektu utworzenia powiatu trzcianeckiego w woj. pilskim).</u>
          <u xml:id="u-67.3" who="#WojciechNowaczyk">Uważam, że w art. 17 ust. 2 pożądane jest dodanie w drugim zdaniu po wyrazie „Przewodniczącym” wyrazów „i wiceprzewodniczącym” i dalej jak w projekcie: „komisji może być tylko radny”. Jest to konieczne zabezpieczenie, wynikające z praktyki dotychczasowej działalności komisji w radach gmin, ciągłości prawidłowej pracy komisji. Przedkładam w tej sprawie wniosek na piśmie.</u>
          <u xml:id="u-67.4" who="#WojciechNowaczyk">Moi konsultanci, wyborcy oprotestowali zawarty w art. 21 ust. 7 zakaz łączenia mandatu radnego powiatu z mandatem posła, senatora. Proponuję ten zakaz skreślić. Przedstawiam w tej sprawie stosowną poprawkę na piśmie. Zresztą o tym zagadnieniu mówił tu mój przedmówca szanowny pan poseł Sekuła.</u>
          <u xml:id="u-67.5" who="#WojciechNowaczyk">W art. 27 ust. 3 potrzebne jest, wydaje się, doprecyzowanie, że stosunek pracy ze starostą, wicestarostą i pozostałymi członkami zarządu zawiera przewodniczący rady. Zgłaszam więc wniosek, by ust. 3 nadać nowe brzmienie: „Z członkami zarządu, o których mowa w ust. 1 i 2, przewodniczący rady nawiązuje stosunek pracy”. Składam tak samo poprawkę na piśmie.</u>
          <u xml:id="u-67.6" who="#WojciechNowaczyk">W art. 42 w ust. 3, który dotyczy zatwierdzenia przepisów porządkowych wydanych przez zarząd powiatu, konieczne jest zamieszczenie zastrzeżenia, że nieprzedłożenie ich do zatwierdzenia na najbliższej sesji rady powiatu powoduje utratę mocy. Zgłaszam tu poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-67.7" who="#WojciechNowaczyk">Uważam, że w art. 54 należy zapisać uprawnienie, prawo dla komisji rady do występowania o dokonanie zmian w budżecie powiatu. Dlatego też w ust. 3 należy zamieścić zapis o występowaniu przez komisję rady z wnioskiem o dokonanie zmian w budżecie rady. W tej sprawie składam również poprawkę na piśmie.</u>
          <u xml:id="u-67.8" who="#WojciechNowaczyk">I ostatnia poprawka, dotycząca art. 90 ust. 1, w którym określa się, że miasta na prawach powiatu winny mieć ponad 100 tys. mieszkańców. Wnoszę o skreślenie tego pułapu, o obniżenie go i wpisanie tam liczby 70 tys. - i konsekwentnie w następnych ustępach, tak jak w ust. 1. Poprawkę tę uzasadniam tym, że są w kraju miasta, które dotąd są siedzibą wojewody, które wytworzyły swoistą infrastrukturę i które z różnych przyczyn i powodów chciałyby uzyskać status miasta na prawach powiatu. Ta poprawka ma im to umożliwić. Przedkładam poprawkę na piśmie.</u>
          <u xml:id="u-67.9" who="#WojciechNowaczyk">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedkładam zgłoszone poprawki na piśmie, zgodnie z regulaminem, w przekonaniu, że ich uwzględnienie w dalszych pracach przyczyni się do uchwalenia dobrej ustawy o samorządzie powiatowym. Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi Nowaczykowi za zabranie głosu.</u>
          <u xml:id="u-68.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę o zabranie głosu pana posła Józefa Górnego z Akcji Wyborczej Solidarność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#JózefGórny">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jesteśmy uczestnikami niezwykle ważnej debaty. Jej efektem będzie bowiem uchwalenie ustaw, które wyznaczą rytm życia społecznego i warunki funkcjonowania naszego państwa na dziesiątki lat. Aby unaocznić wagę i doniosłość toczącej się w polskim Sejmie debaty na temat ustrojowej reformy naszego państwa, warto może sięgnąć do historii, wszak jest ona nauczycielką życia.</u>
          <u xml:id="u-69.1" who="#JózefGórny">Warto przypomnieć, iż samorząd terytorialny we współczesnym jego rozumieniu pojawił się najpierw jako myśl polityczna, a następnie instytucja prawna w końcu XVIII w. W ciągu XIX w. samorząd terytorialny stał się w krajach zachodnioeuropejskich dość powszechnie występującą formą zdecentralizowanej, uspołecznionej i demokratycznej administracji publicznej w społecznościach lokalnych, takich jak gminy czy inne jednostki.</u>
          <u xml:id="u-69.2" who="#JózefGórny">W Polsce za początek procesu wdrażania samorządu terytorialnego można by uznać ustanowienie 18 kwietnia 1791 r. prawa o miastach, „Miasta nasze królewskie, wolne w Rzeczypospolitej”, które zostało następnie włączone do Konstytucji 3 maja.</u>
          <u xml:id="u-69.3" who="#JózefGórny">Idea samorządu terytorialnego była podwaliną ustroju II Rzeczypospolitej. Art. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z marca 1921 r. stwierdzał, iż (cytuję): Rzeczpospolita Polska, opierając swój ustrój na zasadzie szerokiego samorządu terytorialnego, przekaże przedstawicielom tego samorządu właściwy zakres ustawodawstwa, zwłaszcza z dziedziny administracji, kultury i gospodarstwa.</u>
          <u xml:id="u-69.4" who="#JózefGórny">Pełna akceptacja i potrzeba istnienia samorządu terytorialnego znalazły potwierdzenie także w Europejskiej Karcie Samorządu Terytorialnego. Niestety, w krajach będących pod wpływem byłego Związku Sowieckiego samorząd terytorialny uznawany był za przeżytek, za niepotrzebną, anachroniczną instytucję burżuazyjną, której przeciwstawiano tzw. centralizm demokratyczny. W przypadku naszego kraju znalazło to odbicie w ustawie z 20 marca 1950 r. o terenowych organach jednolitej władzy państwowej, która to ustawa unicestwiła z wielkim trudem częściowo odtworzony w latach 1944–1950 samorząd terytorialny.</u>
          <u xml:id="u-69.5" who="#JózefGórny">Trzeba było dopiero sierpniowego zrywu Polaków w 1980 r. i powstania NSZZ „Solidarność”, aby idea samorządu terytorialnego odżyła i w formie instytucjonalnej zaowocowała w wyniku uchwalenia przez Sejm 8 marca 1990 r. ustawy o samorządzie terytorialnym. Mimo iż ustawa ta przygotowywana była w wielkim pośpiechu i przy dużym oporze niektórych środowisk - wystarczy sięgnąć do stenogramu z posiedzenia Sejmu w dniu 8 marca 1990 r., aby znaleźć tam zarzuty odnoszące się do licznych wad tej ustawy, a nawet określające ją mianem bubla - to jednak ustawa o samorządzie terytorialnym okazała się jedną z najlepszych ustaw. Gminy w pełni sprawdziły się, ujawniła się duża grupa znakomitych działaczy samorządowych, potrafiących wzbudzić w mieszkańcach gmin ogromną aktywność, czego owocem jest widoczny rozwój gmin mimo wielu niedostatków finansowych.</u>
          <u xml:id="u-69.6" who="#JózefGórny">Sugerowało to potrzebę kontynuowania tej reformy poprzez utworzenie kolejnych szczebli samorządu terytorialnego. Niestety, koalicji SLD-PSL zabrakło politycznej woli, a także chyba i odwagi, aby podjąć te działania.</u>
          <u xml:id="u-69.7" who="#JózefGórny">Z determinacją podejmuje je natomiast rząd premiera Jerzego Buzka mimo bardzo ostrych sprzeciwów opozycji. Uderzający jest fakt, iż oponentami, głównymi krytykami reformy są osoby nie związane z samorządem terytorialnym, nie znające w praktyce zagadnień samorządu terytorialnego. Przeciwko reformie nie występują działacze samorządowi, których pan poseł Dorn był łaskaw określić obraźliwym mianem zacietrzewionych samorządowców. Niestety, przeciwko tej reformie wypowiadają się także niektóre środowiska katolickie. Przyznam, że jest to dla mnie zupełnie niezrozumiałe. Z całą bowiem mocą należy pokreślić, iż geneza samorządu terytorialnego tkwi nie tylko w myśli Oświecenia, ale przede wszystkim w prawno-politycznej doktrynie, inspirowanej przez prawo naturalne. Po stworzeniu pierwszych ludzi Bóg powiedział: „Czyńcie sobie ziemię poddaną”. Jak więc można to pogodzić z oporem przed przekazywaniem ludziom władzy, aby mogli zgodnie ze swoją wolą czynić sobie ziemię poddaną? Przyznam - nie mogę tego zrozumieć. Historia uczy, że władza nigdy nie chciała oddawać dobrowolnie władzy, że o tę władzę trzeba było walczyć, nieraz bardzo krwawo. Ewenementem proponowanej przez rząd Jerzego Buzka reformy jest to, że rząd ten chce dobrowolnie... mało powiedziane, jest zdeterminowany, aby oddać społeczeństwu znaczną część posiadanej władzy, kierując się zasadą subsydiarności, tak mocno zakorzenionej w prawie naturalnym, w społecznej nauce Kościoła, zgodnie z którą władza winna być sprawowana na możliwie najniższym szczeblu. Już ponad 50 lat temu pisał Feliks Koneczny, jeden z największych polskich humanistów: „Niepotrzebne oddawanie spraw władzom pozamiejscowym stanowi wstęp do demoralizacji życia publicznego. W takich stosunkach nie wytworzy się duch obywatelski ani nawet zrozumienie społeczeństwa ni państwa.” Skąd więc ta obawa, trzeba to uczciwie przyznać, niemałej części społeczeństwa?</u>
          <u xml:id="u-69.8" who="#JózefGórny">Myślę, iż źródeł tego zjawiska, oprócz uwarunkowań historycznych, należy szukać w bardzo nieuczciwej i demagogicznej krytyce proponowanej reformy, prowadzonej przez jej przeciwników. Największym ich sukcesem było przekonanie części społeczeństwa, iż w wyniku tej reformy coś stracą, coś im zostanie odebrane. Tym czymś najczęściej był status województwa. Nie mówi się natomiast nic o tym, iż przy obecnej formie mieszkańcy danego województwa praktycznie nie mają żadnego wpływu na to, co w tym województwie się dzieje. Trudno bowiem uznać za wpływ na decyzje władz wojewódzkich czy centralnych wydawanie opinii przez sejmiki wojewódzkie, z którymi przecież nikt się nie liczy. Nie mówi się także o tym, jak wiele miast zyska tylko z tego tytułu, że staną się miastami powiatowymi, jak wiele do powiedzenia i decydowania o tym, co będzie się działo w danym powiecie czy województwie, będą mieć jego mieszkańcy poprzez wybieranych przez siebie radnych. Straszy się ludzi tym, jak bardzo wydłuży się ich droga do urzędów wojewódzkich, podczas gdy wszystkie sprawy załatwiać będą w gminach i starostwach, a nie w województwie.</u>
          <u xml:id="u-69.9" who="#JózefGórny">Pewne środowiska proponują przeprowadzenie reformy poprzez umocnienie gmin w wyniku przekazania im dodatkowych zadań i kompetencji. Trudności pojawiają się w obliczu pytań, jakie to miałyby być kompetencje i zadania, i czy gminy stać na ich przejęcie. Osobiście uważam wręcz przeciwnie: iż gminy chętnie oddałyby część swych kompetencji, chociażby w zakresie unieszkodliwiania odpadów - bo którą gminę stać na wybudowanie zakładu utylizacji odpadów - czy też w zakresie komunikacji zbiorowej. Tylko że tych zadań gmin nikt nie zechce przejąć.</u>
          <u xml:id="u-69.10" who="#JózefGórny">Bardzo mocny był zarzut i oskarżenie o próbę rozbicia jedności naszego państwa - niemal o próbę rozbicia dzielnicowego. W parlamentarnym Zespole Stowarzyszeń Rodzin Katolickich AWS też mieliśmy wątpliwości, czy proponowane zapisy w ustawie o samorządzie województwa są wystarczające, by uniemożliwić próby osłabienia unitarności naszego państwa. Mieliśmy takie wątpliwości, lecz nie krytykowaliśmy tych projektów, tylko desygnowaliśmy do pracy w komisjach swych przedstawicieli z propozycjami stosownych i konkretnych zapisów. Obecnie z satysfakcją możemy stwierdzić, iż wnioski nasze zostały uwzględnione i uważamy, że proponowane przez połączone komisje projekty ustaw spełniają nasze oczekiwania. Powtarzam: nie poszliśmy najłatwiejszą drogą kontestacji i totalnej krytyki, lecz wybraliśmy trudną drogę „czynienia sobie ziemi poddaną” poprzez konstruktywną pracę w komisjach. Polecamy wszystkim taką formę pracy w Sejmie.</u>
          <u xml:id="u-69.11" who="#JózefGórny">Sukcesem przeciwników reformy było przekonanie sporej części społeczeństwa, iż w zakresie utrzymania unitarności państwa nie można zaufać wybranym przez nich w demokratycznych wyborach radnym, lecz o unitarność państwa dbać może tylko urzędnik rządowy. To może mieć, szanowni państwo, bardzo niedobre i długotrwałe skutki. Zachwiano w ludziach wiarę w możliwość realnego wpływu na to, co będzie się dziać w strukturach samorządowych. W istocie jakoby niepewnemu i pozbawionemu patriotyzmu samorządowi terytorialnemu przeciwstawiono godną zaufania administrację rządową, która zawsze lepiej niż mieszkający tam obywatele wie, co należy robić w gminie. To bardzo zdumiewające. Na szczęście coraz więcej ludzi dostrzega, jak wiele można zyskać, wprowadzając tę reformę. W jej wyniku znacząco wzrośnie udział pieniędzy publicznych znajdujących się pod kontrolą społeczną, a ponadto będą one znacznie efektywniej wykorzystywane.</u>
          <u xml:id="u-69.12" who="#JózefGórny">W tym momencie przypomina mi się wypowiedź telewizyjna pani prezydent Kłodzka, miasta dotkniętego przez powódź, która twierdziła, że gdyby otrzymała te pieniądze, które otrzymała, ale z dokładną instrukcją, jak i co ma budować, wybudowałaby o 50% więcej mieszkań dla powodzian.</u>
          <u xml:id="u-69.13" who="#JózefGórny">Mniej też będzie korupcji. Nie mogę się zgodzić ze stwierdzeniem pana posła Goryszewskiego, że w samorządach jest tyle samo korupcji, co w instytucjach rządowych. Nie jest mi znana korupcja w samorządach; tam jest bardzo ścisła kontrola.</u>
          <u xml:id="u-69.14" who="#JózefGórny">Działaniom rządu Jerzego Buzka trzeba udzielić wszechstronnego i mocnego poparcia. Poparcia takiego udzielą posłowie Zespołu Stowarzyszeń Rodzin Katolickich AWS, gdyż w reformie tej widzimy też wielkie szanse dla rodzin polskich. Udzielimy tego poparcia, gdyż tego wymaga polska racja stanu. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-69.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi Górnemu za wystąpienie.</u>
          <u xml:id="u-70.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę o zabranie głosu pana posła Kazimierza Sasa z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#KazimierzSas">Panie Marszałku! Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Chcę odnieść się do rozdz. 9 projektu ustawy o samorządzie powiatowym, który rozstrzyga problem miast na prawach powiatu, czyli tzw. powiatu grodzkiego. O tych problemach mówił również wcześniej - po części będę się z nim zgadzał - poseł Arndt z AWS.</u>
          <u xml:id="u-71.1" who="#KazimierzSas">Otóż w art. 90 ust. 1 wspomnianego projektu ustawy mówi się, iż miastem na prawach powiatu jest miasto liczące więcej niż 100 tys. mieszkańców. Przepis ten dotyczy zatem większości miast, które obecnie są miastami wojewódzkimi, a które tracą ten status po wdrożeniu reformy administracyjnej kraju. Jest jednak 18 miast, m.in. Przemyśl, Konin, Łomża, Sieradz, Siedlce, Ostrołęka, Nowy Sącz i inne, które nie spełniają kryterium ludnościowego - liczby mieszkańców - natomiast ich potencjał gospodarczy, społeczny, dorobek kulturalny (od 1975 r., kiedy zostały miastami wojewódzkimi) sprawiają, iż są to miasta w pełni uprawnione do bycia powiatem grodzkim i funkcjonalnie będą prawidłowo wypełniać zadania publiczne, o których mowa w art. 4 projektu ustawy powiatowej.</u>
          <u xml:id="u-71.2" who="#KazimierzSas">Istnieje obawa, po części subiektywna, ale w jakiejś mierze realna, iż miasta te utracą tempo rozwoju gospodarczego, będąc powiatami ziemskimi. Może się bowiem zdarzyć, iż organy takiego powiatu, na przykład rada powiatu, będzie zdominowana przez większościowe decyzje radnych z ościennych gmin, którzy niekoniecznie będą sprzyjać rozwojowi miasta będącego centrum powiatu ziemskiego. Co prawda w materiale pt. „Założenia rządowe dotyczące reformy”, z dnia 31 marca br., sygnowanym przez premiera Jerzego Buzka, pisze się, iż nie przewiduje się zapaści gospodarczej żadnego z miast tracących status wojewódzki, ale ta deklaracja oraz nazbyt ogólny opis tworzenia programu osłonowego są słabą gwarancją na rzecz zapewnienia warunków dla zachowania tożsamości tych miast, jak również kontynuacji dotychczasowej strategii rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-71.3" who="#KazimierzSas">Przy okazji dodam, że w województwie nowosądeckim istnieją 22 administracje specjalne oraz 18 urzędów administracji zespolonych. Jeśli to wszystko razem zważymy, można przewidywać niemałe kłopoty z uzyskaniem pracy przez tychże wysoko kwalifikowanych urzędników, którzy z racji utraty dotychczasowej pracy mogą mieć kłopoty. Widzę w tym właśnie szansę, iż ci pracownicy wykwalifikowani po części będą mogli być zatrudnieni w powiecie grodzkim.</u>
          <u xml:id="u-71.4" who="#KazimierzSas">Panie Marszałku! Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Nie jest w pełni zasadny pojawiający się w dyskusjach zarzut o utracie wielorakich więzi między gminami dookolnymi a miastem na prawach powiatu grodzkiego. Na przykładzie Nowego Sącza, gdzie jestem radnym, chciałbym stwierdzić, iż od 1950 r. do 1975 r. miasto to było wydzielone i w tym długim czasie żadna z gmin nie wyrażała swojej dezaprobaty wobec tego, co się działo w Nowym Sączu. Żadna z gmin nie ucierpiała w obsłudze jej mieszkańców przez różne instytucje zlokalizowane w stolicy obecnego województwa nowosądeckiego. Dlatego nie zgadzam się, chociaż ogromnie szanuję panią posłankę Lipowicz, z tym, co powiedziała, że pochopne ambicje kierują niektórymi zwolennikami powiatu grodzkiego. Mną nie powodują pochopne ambicje, lecz długoletnie doświadczenie radnego, dlatego opowiadam się za powiatem grodzkim. Tylko przesłanki merytoryczne sprawiają, że właśnie za takim powiatem się opowiadam i będę popierał wniosek mniejszości nr 37, który umożliwia powołanie powiatów grodzkich w miastach liczących powyżej 100 tys. mieszkańców oraz w miastach, w których przewodniczącym zarządu jest prezydent miasta. Wniosek ten zarazem umożliwia tym miastom tworzenie powiatów ziemskich, a więc nie ma przymusu tworzenia powiatu grodzkiego, jeśli właściwa rada miejska przedłoży Radzie Ministrów stosowny wniosek.</u>
          <u xml:id="u-71.5" who="#KazimierzSas">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jeśli ten wniosek mniejszości nie przejdzie, co jest przecież możliwe, będę optował za poprawką posła Nowaczyka z mojego klubu, który wnosi o obniżenie progu ze 100 tys. do 70 tys., powyżej którego miasto będzie mogło tworzyć powiat grodzki. Będzie to jakieś zadośćuczynienie wszystkim miastom tracącym status województwa, będzie w części rekompensatą za utratę ich prestiżu, gdyż przestają być stolicami obecnych województw. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi Sasowi za zabranie głosu.</u>
          <u xml:id="u-72.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę o zabranie głosu pana posła Kosmę Złotowskiego z Akcji Wyborczej Solidarność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#KosmaZłotowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wszyscy na tej sali uważają, że obecny system, obecny ustrój administracyjny jest zły, wielu ma jednak różne zdania na temat tego, jak należy go zreformować. Porozumienie Centrum zgłosiło swego czasu projekt, który zakładał istnienie samorządowych gmin, samorządowych powiatów i rządowych województw. Projekt ten jednak został odrzucony. Wzięliśmy udział w pracach komisji nad przedłożeniami rządowymi, nad poselskim projektem ustawy o powiatach. W toku tych prac zgłosiliśmy poprawki, które w naszym imieniu złożył poseł Ludwik Dorn. Są to poprawki, o których bardzo obszernie mówił pan poseł Goryszewski. Pan poseł Kaczyński uzasadniał, dlaczego należy wzmocnić wojewodę. Otóż pan poseł Sekuła mówił, że państwo służy obywatelom i że państwo nie jest tylko aparatem przemocy i urzędami. To prawda, państwo ma służyć obywatelom, państwo ma służyć jednak wszystkim obywatelom, samorząd zaś tylko wspólnotom lokalnym. W grze, w ścieraniu się tego, co robi państwo, a tego, co robi samorząd lokalny, dokonuje się rozwój państwa. Dlatego też popieramy te poprawki i bardzo nam na nich zależy. Gdyby one nie przeszły, będziemy być może zmuszeni do odrzucenia tych ustaw. Te poprawki nie przekreślają samorządności. Nie przekreślają tej zmiany ustrojowej, która nas czeka. Wzmacniają jednak pozycję rządu, co jest - naszym zdaniem - ważne. Gdyby te poprawki nie przeszły, być może będziemy zmuszeni, jak powiedziałem, do głosowania za odrzuceniem tych ustaw. Żeby one wtedy przeszły, zwolennicy samorządu z Unii Wolności i z AWS będą musieli szukać innych sojuszników. Takich sojuszników można znaleźć, jak uczy doświadczenie, w osobie pana prezydenta. Ale pan prezydent ma tę jedną wadę, że w Sejmie nie głosuje. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi Złotowskiemu za zabranie głosu.</u>
          <u xml:id="u-74.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę o zabranie głosu pana posła Kazimierza Działochę z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#KazimierzDziałocha">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ważna reforma podziału terytorialnego kraju i ustroju samorządu terytorialnego nie ma, moim zdaniem, szczęścia do mocnego zakotwiczenia jej w zasadach i instytucjach nowej konstytucji, w części dotyczącej zwłaszcza samorządu terytorialnego. Najpierw Sejm uchwala ustawę przesuwającą termin wyborów do rad gmin z czerwca na jesień. Uchwala ją, pomimo że rodzi ona istotne wątpliwości co do zgodności z konstytucją, i to niezależnie od tego, że pan prezydent Kwaśniewski tę ustawę podpisał. A teraz, gdy się czyta ustawy będące przedmiotem obrad Wysokiego Sejmu dzisiaj, rodzą się nowe wątpliwości co do konstytucyjności przygotowywanej reformy.</u>
          <u xml:id="u-75.1" who="#KazimierzDziałocha">Chciałem zwrócić uwagę na jedną tego rodzaju wątpliwość, która wynika przede wszystkim z art. 3 ustawy o samorządzie powiatowym, ale także z odpowiednich przepisów innych ustaw, które są w porządku dziennym dzisiejszych obrad Sejmu. Można powiedzieć najogólniej, że art.3, który ustala - przypomnę - kryteria, według jakich należy tworzyć powiaty jako jednostki zasadniczego podziału terytorialnego kraju, dalej w ust. 2 i 3 odsyła bardzo istotne materie do rozporządzenia Rady Ministrów, mówiąc, że dopiero w rozporządzeniu tworzy się, łączy, dzieli i znosi powiaty po zasięgnięciu opinii określonych podmiotów i - co tutaj nie ma znaczenia - że także w tym rozporządzeniu określa się gminy wchodzące w skład powiatów oraz nazwy powiatów i siedziby władz powiatowych. Otóż ten przepis, gdy go zestawić z odpowiednimi artykułami wchodzącymi tutaj w grę: art. 15 ust. 2 konstytucji i art. 164 ust. 2 konstytucji, rodzi zasadniczą wątpliwość co do obranego tutaj podziału materii reformy samorządowej między ustawę i rozporządzenie - w tym wypadku rozporządzenie Rady Ministrów. Według wyraźnego brzmienia cytowanych przepisów konstytucji powiat, cały jego ustrój, a także powołanie lub zniesienie powiatu - jest materią ustawową. Bo jest powiedziane w konstytucji, że zasadniczy podział terytorialny kraju określa ustawa. Zgodnie z powszechnie panującą doktryną prawa konstytucyjnego i orzecznictwem polskiego Trybunału Konstytucyjnego zasięg materii ustawodawczej według polskiego prawa konstytucyjnego - wcześniej obowiązującego, przed wejściem w życie nowej konstytucji, ale tym bardziej na gruncie nowej konstytucji - jest zdecydowanie jasno określony.</u>
          <u xml:id="u-75.2" who="#KazimierzDziałocha">Tak samo powiedziane jest, czym jest rozporządzenie. Dodać należy, że w nowej konstytucji dodano nowy element, bardzo ważny, charakteryzujący rozporządzenie, mianowicie że ma być to akt nie tylko wydany na podstawie ustawy i w celu jej wykonania, ale także akt, który kieruje się wytycznymi regulacji rozporządzeniowej zawartej już w ustawie. Ustawa powinna posiadać właściwą treść, by uznać rozporządzenie jako akt wykonawczy do ustawy. Tak jest napisane w art. 92 odpowiedniego ustępu konstytucji.</u>
          <u xml:id="u-75.3" who="#KazimierzDziałocha">Jeżeli, proszę państwa, na takie konstytucyjne rozdzielenie materii między ustawę i rozporządzenie Rady Ministrów spojrzeć z uwzględnieniem tego, co proponuje się w art. 3 projektu, to można mieć zasadnicze wątpliwości, czy materia została właściwie podzielona między ustawę i rozporządzenie Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-75.4" who="#KazimierzDziałocha">W istocie to, co ma być zawarte w art. 3 ust. 1 - to kryteria czy podstawy podziału kraju na powiaty. Jeszcze co do tego, czy to jest właściwie zrobione, w szczególności w zgodzie z konstytucją, powiem za chwilę.</u>
          <u xml:id="u-75.5" who="#KazimierzDziałocha">Ale reszta, podstawowa materia, tworzenie, łączenie, dzielenie, wznoszenie powiatów etc., wyznaczenie nazw powiatów, siedziby władz, to wszystko ma być objęte regulacją rozporządzeniową. A jest taka teza, której się nie wyprze Trybunał Konstytucyjny, gdyby - nie chcę tutaj wywołać wilka z lasu - ta ustawa trafiła do Trybunału Konstytucyjnego, że tworzenie jakiegokolwiek podmiotu władzy publicznej, nawet zmiana jego nazwy, jego likwidacja, zmienianie zakresu jego działania, a takim podmiotem niewątpliwie jest powiat według projektu tej ustawy, wymaga drogi ustawowej. Ustawy sensu stricto, nie aktu wykonawczego do ustawy.</u>
          <u xml:id="u-75.6" who="#KazimierzDziałocha">Ja tu słyszałem wątpliwości, jakie mała pani poseł Lipowicz, i pełną argumentację, że tak powinno być, a bo nie bardzo wiadomo, czy ten podział na powiaty dokonany w pierwszym rzucie czy w chwili wprowadzenia w życie tej ustawy sprawdzi się, czy będzie właściwy, czy nie trzeba będzie go szybko zmienić. A więc może nie usztywniać jakby tego podziału w ustawie, tylko odesłać ten podział, jego strukturę, do aktu, który jest łatwiej zmienić, do aktu Rady Ministrów. To mogą być względy, powiedzmy, racjonalne, ale są ważne względy ustrojowe i aksjologiczne, które decydują o tym, jaki ma być podział materii, prawem regulowanym między ustawę i rozporządzenie, i tego pominąć nie można, kierując się jakimiś względami taktycznymi czy jakimiś obawami co do tego, czy dobrze się zrobi na początku tej reformy.</u>
          <u xml:id="u-75.7" who="#KazimierzDziałocha">Drugie zastrzeżenie, ściśle związane z tym pierwszym, dotyczy sposobu ustalenia kryteriów tworzenia powiatu, kryteriów określonych w ust. 1 art. 3. Powiedziane jest, że powiat jako jednostka zasadniczego podziału terytorialnego kraju ma obejmować obszary graniczących ze sobą gmin albo cały obszar miasta na prawach powiatu, ale - co najważniejsze - przy tworzeniu, łączeniu, podziale, znoszeniu powiatów i ustalaniu ich granic należy dążyć do tego, aby powiat obejmował obszar możliwie jednorodny ze względu na układ osadniczy i przestrzenny oraz więzi społeczne i gospodarcze zapewniające zdolność wykonywania zadań publicznych. A teraz proszę przeczytać odpowiedni przepis konstytucyjny, który dotyczy tej samej materii, art. 15 ust. 2. Jest tam powiedziane, że trzeba uwzględnić więzi społeczne i gospodarcze, to się powtarza, ale i kulturowe, które tutaj pominięto. Gdy czytam argumentację społeczności stających w obronie pewnych miast, pewnych skupisk ludności, którym projekt rozporządzenia Rady Ministrów nie daje statusu powiatu, to rozumiem nawet opuszczenie tego kryterium konstytucyjnego, by przy podziale kraju na powiaty brać pod uwagę także więzi kulturowe łączące dane terytorium i zbiorowość zamieszkującą to terytorium. Co ważne, w art. 3 projektu mówi się o tych kryteriach, że do ich uwzględnienia należy dążyć, a więc mówi się tak enigmatycznie, życzeniowo. Tak się prawa nie pisze, a co najważniejsze: w konstytucji jest wyraźnie napisane, że zasadniczy podział ma uwzględnić wymienione kryterium. Jest to obowiązek konstytucyjny. Trzeba te więzy należycie rozpoznać i przyjąć za podstawę podziału, a nie mówić, że należy dążyć, że należy coś w tym kierunku robić, ale jak się dokładnie nie zrobi, to też będzie dobrze. Otóż nie, tak nie wolno czytać. Autorzy projektu ustawy powiatowej zapomnieli jakby o tym, że weszła w życie konstytucja, i zapatrzyli się na treść art. 4 ustawy samorządowej z 1990 r. Ponieważ tam jest tak napisane, więc tutaj można to było łatwo, że tak powiem, przepisać. Ale to nie jest żadne wytłumaczenie. I teraz, w świetle tych uwag, które zrobiłem na temat, jak mają być sformułowane kryteria tworzenia powiatów, chcę powiedzieć, że rozporządzenie zapowiadane w ust. 2 i 3 art. 3 nie będzie mogło być uznane za akt wykonawczy do ustawy w znaczeniu art. 92 konstytucji. Dopóki czas, apeluję do autorów tych projektów, należy rzecz poprawić. Nie słyszałem, bo byłem poza salą, ale wiem, że dwóch posłów przemawiało w tym duchu, by struktura podziału kraju na powiaty była materią ustawową, a nie przedmiotem rozporządzenia.</u>
          <u xml:id="u-75.8" who="#KazimierzDziałocha">Jeszcze ostatnia uwaga do tego, co powiedziałem. Proszę mi odpowiedzieć, w jaki sposób może się zrealizować sądowa ochrona samorządu terytorialnego, jego samodzielności, ale co więcej: prawa obywateli do samorządu terytorialnego, bo i takie wynika z konstytucji, i jak można zrealizować tę ochronę, jeżeli w ustawie materie, o których mówię, nie zostaną zawarte. Przecież sądy orzekają na podstawie konstytucji i ustaw, a nie rozporządzenia Rady Ministrów. Co więcej, będą musiały to rozporządzenie Rady Ministrów w świetle konstytucji i ustawy oceniać. Jakże więc jedna z podstawowych zasad samodzielności, sądowej ochrony samodzielności, samorządności jednostek samorządu terytorialnego ma zostać zrealizowana? Słyszałem tutaj od pani poseł Lipowicz, że są jakoby kontrowersyjne ekspertyzy w tej kwestii, o której mówiłem. Nie wiem, nie czytałem ich, ale powiem, że bardzo bym się dziwił, gdyby ekspertyzy te, o których pani mówiła, pomijały zastrzeżenia, o których tutaj mówię. Po prostu nie wierzę w takie ekspertyzy. Wprawdzie zawsze znajdzie się jakiś usłużny ekspert, ale trzeba umieć te ekspertyzy właściwie selekcjonować, gdy się tworzy ustawy w parlamencie.</u>
          <u xml:id="u-75.9" who="#KazimierzDziałocha">To są moje uwagi. Mógłbym teraz zgłosić poprawki, ale powiem, że przekracza to możliwości posła zgłaszającego z tego miejsca korekty do projektów ustawy. One, gdy idzie o podział, powtarzam, materii między ustawę a rozporządzenie, by się stało zadość konstytucji, muszą być dokonane przez samych autorów ustawy, bo sięgają bardzo daleko. I bardzo bym sobie tego życzył, bym mógł z czystym sumieniem za ustawami reformującymi ustrój terytorialny kraju głosować. Dziękuję uprzejmie.</u>
          <u xml:id="u-75.10" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Marek Borowski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-76.1" who="#MarekBorowski">Przemawiał pan poseł Kazimierz Działocha z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-76.2" who="#MarekBorowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Jerzego Polaczka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-77">
          <u xml:id="u-77.0" who="#JerzyPolaczek">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Dyskusja nad sprawozdaniami komisji sejmowych odnośnie do projektów ustaw o samorządzie powiatowym, wojewódzkim oraz o administracji rządowej w województwie jest w znacznej mierze dyskusją o największych wyzwaniach od czasu odzyskania przez Polskę niepodległości.</u>
          <u xml:id="u-77.1" who="#JerzyPolaczek">Projekty wspomnianych ustaw dotyczą zapewnienia ludziom efektywnej administracji i usług publicznych oraz uczynienia z nowych województw i powiatów obszarów o wysokiej konkurencyjności gwarantującej rozwój gospodarczy i społeczny. Reforma terytorialna stanowić będzie zmianę w sposobie zarządzania układem lokalnym i regionalnym oraz zmianami w strukturze instytucjonalnej. Należą do nich nowe uprawnienia, nowe kadry, sektor organizacji pozarządowych jako istotny czynnik wpływu i kontroli.</u>
          <u xml:id="u-77.2" who="#JerzyPolaczek">Dlatego też w sprawie określenia podstaw ukształtowania się rozwiązań zawartych w projektach omawianych ustaw opowiadam się wraz z Klubem Parlamentarnym AWS za takimi regulacjami, które pozwolą zrealizować scenariusz budowy nowych województw i odbudowy powiatów, aby wykorzystać wszystkie istotne kompetencje tych struktur samorządowych do stworzenia im warunków stabilnego rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-77.3" who="#JerzyPolaczek">Projekty wszystkich trzech ustaw spełniają w znaczącej części, zawartej w sprawozdaniach komisji, warunki potrzebne do zrealizowania zawartej w programie rządu naprawy państwa.</u>
          <u xml:id="u-77.4" who="#JerzyPolaczek">W kontekście omawianych projektów ustaw chcę zwrócić uwagę przedstawicieli rządu na to, iż wskazane byłoby dokonanie przeglądu, inwentaryzacji i ograniczenia działań objętych różnorakimi formami koncesjonowania, które znajdą się w kompetencji nowych instytucji. Ich wynik należy publicznie zaprezentować i uczynić podstawą akcji na rzecz deregulacji w nowych systemach.</u>
          <u xml:id="u-77.5" who="#JerzyPolaczek">Szczególną wagę należy przywiązać do likwidacji wszelkiego rodzaju półkomercyjnych agend władzy wszelkich szczebli, funkcjonujących w postaci różnego typu agencji. Agendy te stanowiły w nieodległej przeszłości, w okresie transformacji, matecznik wielu afer korupcyjnych i zachodzi ryzyko utrzymywania się tej sytuacji na poziomie nowych województw.</u>
          <u xml:id="u-77.6" who="#JerzyPolaczek">Chcę zwrócić uwagę, iż projekty ustaw o samorządzie powiatowym i wojewódzkim w zakresach działalności tych struktur zawierają zadania dotyczące współpracy z organizacjami pozarządowymi. Wyrażam satysfakcję z tych zapisów.</u>
          <u xml:id="u-77.7" who="#JerzyPolaczek">Pozwalam sobie sformułować tezę, iż organizacje pozarządowe, zrzeszające mieszkańców na zasadzie dobrowolności, to również jeden z warunków społecznej kontroli układu wojewódzkiego i powiatowego. Każda z nich kieruje się własnym przesłaniem społecznym, religijnym lub etycznym. Z istnienia tych organizacji wynikają rozliczne zyski społeczne, jak źródło informacji o społeczeństwie i rynku, zmniejszenie obciążeń dzięki świadczeniu usług na ogół taniej i lepiej niż sfera publiczna lub prywatna, lub też tworzenie nowych miejsc pracy. Należy w tym celu usytuować ten sektor jako trwały element współpracy nowych władz. Wiele instytucji funkcjonujących w obszarze przyszłego województwa, do których należą: administracje specjalne, agendy rządowe, instytucje użyteczności publicznej, stanie się podstawą do tworzenia nowych instytucji, takich jak powiaty, nowe województwa i ich agendy, instytucje ubezpieczeń zdrowotnych i emerytalnych. Pragnąc zapewnić skuteczność ich działania i wynikający z tego pożytek dla społeczeństwa, nie można zapomnieć, iż obecnie są one często miejscem występowania takich zjawisk, jak korupcja, opieszałość i niekompetencja. Oznacza to, że należy przyjąć warunek, iż to urząd pełni funkcję usługową wobec obywatela, a nie odwrotnie. Szczególną uwagę należy zwrócić na te obszary, w których obywatele najczęściej mają okazję zetknąć się ze zjawiskami wywołującymi atmosferę braku zaufania do instytucji publicznych. Należą do nich decyzje administracyjne, egzaminy do szkół, pobór do wojska, koncesje i zamówienia publiczne. Wymieniłem tylko kilka dla przykładu. W celu zapewnienia nowym strukturom samorządowym sprawnych instytucji należy wprowadzić publiczną procedurę naboru do administracji, pozwalającą na systematyczną weryfikację i ocenę pracowników tych instytucji.</u>
          <u xml:id="u-77.8" who="#JerzyPolaczek">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Projekty omawianych ustaw w sposób pożądany redukują dominację struktur sektorowo-branżowych. Układ resortowo-branżowy jest dotychczas zakorzeniony w administracji wszystkich szczebli. Wyspecjalizował się on w pozyskiwaniu, w drodze przetargu politycznego, korzyści w postaci koncesji, ulg i zwolnień podatków i świadczeń na rzecz budżetu, dotacji jawnych i ukrytych lub też premii monopolistycznych. Do stworzenia podstaw kulturowych funkcjonowania województw oraz wzrostu jego konkurencyjności konieczna jest inwestycja w tzw. kapitał ludzki. W tym kontekście opowiadam się za przyjęciem poprawki nr 5 do ustawy o samorządzie wojewódzkim, która określając zadania tego szczebla samorządu kładzie nacisk na zadania w zakresie edukacji, a w szczególności na prowadzenie przez samorząd wojewódzki wyższych szkół zawodowych. Właśnie w pierwszej kolejności należy zapewnić dopływ do systemu administracyjnego i gospodarczego wysoko kwalifikowanej kadry regionalnej o standardach moralnych koniecznych do stałego podnoszenia jakości i rzetelności wykonywanych świadczeń. W tym zakresie wykorzystanie mechanizmu tworzenia wyższych szkół zawodowych przez władze nowych województw jest bardzo istotne.</u>
          <u xml:id="u-77.9" who="#JerzyPolaczek">Panie i Panowie Posłowie! Na te projekty czekaliśmy bardzo długo - od 1991 r. Wyrażam przekonanie, iż zostaną one przyjęte w interesie naszego państwa i wyzwań przyszłości, w interesie naszego kraju. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-77.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-78">
          <u xml:id="u-78.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo panu posłowi Polaczkowi z Akcji Wyborczej Solidarność.</u>
          <u xml:id="u-78.1" who="#MarekBorowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Stanisława Pawlaka z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-79">
          <u xml:id="u-79.0" who="#StanisławPawlak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chcąc wykorzystać czas, który pozostał klubowi Sojuszu Lewicy Demokratycznej, skupię się przede wszystkim na trzech problemach dotyczących rozpatrywanych dzisiaj projektów. Po pierwsze, chciałbym się odnieść do kadencji proponowanych zarówno w ustawie o samorządzie powiatowym, jak i o samorządzie wojewódzkim, na tle kadencji samorządu terytorialnego, czyli samorządów gminnych. Otóż projekty przewidują, że kadencja rady powiatu oraz rady województwa trwa 4 lata, z tym że w projekcie o samorządzie powiatowym nie znalazłem zapisu, że okres ten liczy się od daty wyborów, natomiast w projekcie o samorządzie wojewódzkim jest zapis, że termin biegnie od dnia wyborów. Kadencja rady gminy trwa także 4 lata, licząc od dnia wyborów. Opóźnienie wyborów do rad gmin i wyznaczenie terminu wspólnego z datą wyborów do rad powiatów i województw w świetle projektowanych zapisów powoduje, że następne wybory odbędą się za 4 lata też w tym samym terminie.</u>
          <u xml:id="u-79.1" who="#StanisławPawlak">Chciałbym podzielić się pytaniem z Wysoką Izbą. Czy za 4 lata wybory do samorządu trzech szczebli powinny się odbywać także w tym samym terminie? Czy nie powinniśmy doprowadzić do zróżnicowania terminów wyborów w związku z charakterem, zadaniami, zakresem działania poszczególnych szczebli samorządu? Chciałbym w związku z tym zapytać przedstawicieli rządu, czy rząd uważa, że tak powinno być, czy też powinny być zróżnicowane terminy wyborów do różnych szczebli samorządu terytorialnego? Jakie jest oficjalne stanowisko rządu w tej sprawie? Drugie pytanie, które chciałbym skierować do przedstawicieli rządu: ponieważ w ustawie o samorządzie powiatowym odwołujemy się do służb, inspekcji i straży, chciałbym zapytać, co to są służby, inspekcje i straże w rozumieniu przepisów projektowanej ustawy o samorządzie powiatowym?</u>
          <u xml:id="u-79.2" who="#StanisławPawlak">Kolejny problem dotyczy finansów. Otóż art. 55 ustawy o samorządzie powiatowym i art. 67 ustawy o samorządzie województwa stanowią o dochodach tych jednostek. Dochodami są udziały we wpływach z podatku stanowiących dochód budżetu państwa. Dziś jednak nie wiemy, na jakich zasadach i w jakiej wysokości. Chciałbym, aby przedstawiciele rządu przybliżyli nam, jaka będzie projektowana wysokość tych udziałów.</u>
          <u xml:id="u-79.3" who="#StanisławPawlak">Podnoszę ten problem dlatego, że Wysoka Izba nie dysponuje dziś projektami ustaw regulujących te kwestie, natomiast są w posiadaniu Wysokiej Izby założenia ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, które zostały opracowane przez Ministerstwo Finansów w dniu 16 kwietnia. Chciałbym zacytować pierwsze zdanie z założeń ogólnych: W związku z projektowanym utworzeniem kolejnych szczebli samorządu terytorialnego - powiatu i województwa samorządowego - konieczne jest opracowanie nowego systemu dochodów dla wszystkich szczebli samorządu terytorialnego, gwarantujących wykonanie zadań wynikających z ustaw kompetencyjnych. Projekt ustawy przygotowany zostanie przy przyjęciu założenia, iż nie zostaną zwiększone obciążenia podatkowe podatników oraz założenia, że gminy będą realizowały dotychczasowy zakres zadań finansowanych przyznanymi źródłami dochodów.</u>
          <u xml:id="u-79.4" who="#StanisławPawlak">Na ostatnim posiedzeniu Sejmu rozpatrywaliśmy założenia rządowe dotyczące reformy. Otóż na str. 29 w dziale: Co przyniesie reforma, czytamy: Reforma wzmocni gminy. Chciałbym na tle tych dwóch dokumentów rządowych zadać pytanie: W jaki sposób reforma wzmocni gminy po utworzeniu samorządu powiatowego i samorządu województwa, skoro dzisiaj bardzo wyraźnie słyszymy, że w finansach nic się praktycznie nie zmieni? A nie znając tych finansów, chciałbym zapytać, jakie będą źródła finansowania i jaka będzie wysokość udziałów poszczególnych szczebli, a szczególnie do dyspozycji samorządu gminy. Chciałbym, ażeby autorzy reformy ustosunkowali się do moich wątpliwości, a przede wszystkim je rozwiali. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-80">
          <u xml:id="u-80.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo panu posłowi Pawlakowi z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-80.1" who="#MarekBorowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Grzegorza Walendzika z Akcji Wyborczej Solidarność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-81">
          <u xml:id="u-81.0" who="#GrzegorzWalendzik">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Idea samorządu terytorialnego, samorządnej Rzeczypospolitej, pojawiła się po II wojnie światowej razem z wielkim społecznym ruchem „Solidarności” w 1980 r. Wynikła z inspiracji tego narodu, odpowiedzialnego narodu, który widział potrzebę wzięcia swoich spraw we władanie społeczności lokalnych, regionalnych i innych, również zawodowych. Podstawową ideą przyświecającą zmianom i reformie samorządowej jest uznanie zasady pomocniczości państwa i podmiotowości obywateli, ich odpowiedzialności, możliwości kierowania przez nich sprawami lokalnymi, swoimi sprawami, z którymi się na co dzień spotykają. Jest również sprawa decentralizacji tego państwa, oddania władzy ludziom odpowiedzialnym, ludziom, którzy się wykazali. Bo trzeba tutaj powiedzieć, że naród nasz nie tylko ponosił klęski, ale i odnosił duże zwycięstwa. Wykazywał się w czasach trudnych wielką odpowiedzialnością i świadomością, potrafił podejmować trafne i dobrze służące naszej przyszłości decyzje.</u>
          <u xml:id="u-81.1" who="#GrzegorzWalendzik">Dzisiejsze ustawy, ustawy fundamentalne, ustrojowe - ustawa powiatowa i ustawa o samorządzie wojewódzkim - dają nam możliwość szybkiego zrealizowania tych zamierzeń, tych planów, które niestety przez ostatnie 4 lata zostały odłożone i w związku z tym obywatele Polski, miliony podatników poniosły określone straty ze względu na nieracjonalne gospodarowanie finansami publicznymi. Mówienie dzisiaj o obawach dotyczących funkcjonowania przyszłej administracji samorządowej wynika z pewnej nieznajomości, braku kontaktu z tą nową dziedziną życia, która pojawiła się dopiero w 1990 r. Wystarczy tylko popatrzeć. Władza, którą oddano w 1990 r., na szczeblu lokalnym, zaowocowała zmianą wizerunku miast, gmin, małych miasteczek. Zaowocowała racjonalnym gospodarowaniem pieniędzmi, wyzwoliła ogromną inicjatywę ludzką i nic nie odjęła państwu, a wręcz przyniosła mu znaczne korzyści. Musimy również wiedzieć, że dla obywateli to nie administracja rządowa jest najpewniejszą ostoją ich działalności, to właśnie ona jest najbardziej krytykowana. Na podstawie zmiany ustroju chcemy stworzyć w państwie administrację publiczną, która będzie się dzieliła na samorządową i rządową, w której znaczną przewagę będzie miała administracja samorządowa, znajdująca się pod bezpośrednią kontrolą obywateli z danego terenu czy regionu.</u>
          <u xml:id="u-81.2" who="#GrzegorzWalendzik">Trzeba jeszcze powiedzieć na temat obaw różnych osób stawiających generalnie pewnego rodzaju zarzuty lobby samorządowemu. Jest naturalne w innych demokracjach rozwiniętych, że do parlamentu przychodzą ludzie, którzy przeszli szkołę czy to w samorządach terytorialnych, czy to w samorządach zawodowych, czy organizacjach związkowych. Nawet z wypowiedzi, których dzisiaj mieliśmy możliwość wysłuchać, widać inne nastawienie i zrozumienie materii samorządu, oddania władzy i lepszego funkcjonowania państwa właśnie ze strony tych osób, ze strony posłów. Ci, którzy tego doświadczenia nie mają, z większą rezerwą podchodzą do proponowanych zmian, czują zagrożenie nawet dla bytu narodu. Dzisiaj podejmujemy odpowiedzialne decyzje, rzeczywiście odpowiadamy przed narodem. Spotykając się z wyborcami wiem i wiedzą inni posłowie, że naród żąda od nas dzisiaj szybkiego i odpowiedzialnego działania. Nie chce obstrukcji i stawiania pytań, nad którymi można długo toczyć dysputy. Naród żąda odłożenia gier politycznych i przedłożenia ponad nie polskiej racji stanu. Naród żąda, aby pieniądze milionów podatników były racjonalnie wykorzystywane i abyśmy z tego względu nie ponosili w dalszym ciągu dużych strat, o których mówił jeden z moich przedmówców.</u>
          <u xml:id="u-81.3" who="#GrzegorzWalendzik">W imieniu posłów Ligi Krajowej, posłów związanych z samorządami, wyrażamy poparcie dla tych projektów ustaw i wyrażamy życzenie jak najszybszego ich uchwalenia przez Sejm Rzeczypospolitej. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-82">
          <u xml:id="u-82.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo panu posłowi Grzegorzowi Walendzikowi z Akcji Wyborczej Solidarność.</u>
          <u xml:id="u-82.1" who="#MarekBorowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Bogdana Lewandowskiego z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-83">
          <u xml:id="u-83.0" who="#BogdanLewandowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Projekty ustaw reformy administracyjnej, które zostały nam przedstawione, niestety, w ostatniej chwili, noszą znamiona pośpiechu. Obawiam się, że cała reforma będzie przebiegać pod znakiem pośpiechu. To bardzo źle wróży reformie i podnosi jej koszty finansowe i społeczne. Reforma stała się niewątpliwie okrętem flagowym rządu Jerzego Buzka. W tej sytuacji jest ona przede wszystkim przedsięwzięciem ideologicznym, a nie merytorycznym. W niektórych wystąpieniach zostało to wprost powiedziane. Pan poseł Rokita mówił o rewolucji, pan poseł Puzyna uznał nawet, że jest nietaktem czy absurdem mówić o referendum. Mój przedmówca przed chwilą oświadczył wręcz, że naród nie chce pytań. Oczywiście możemy brnąć w tej retoryce, ale trzeba zdawać sobie sprawę, że opinia narodu jest zupełnie odmienna od tu wyłożonej, czy się komuś to podoba, czy nie. Liczby, wszystkie badania sondażowe wykazują poparcie dla idei referendum. Nie można sobie tak od niechcenia powiedzieć, że to po prostu jest nietakt czy absurd. To jest przede wszystkim zniewaga dla chociażby ponad pół miliona osób, które podpisały wniosek w sprawie referendum. Ja protestuję przeciwko temu sposobowi rozumowania.</u>
          <u xml:id="u-83.1" who="#BogdanLewandowski">I dalej, jeżeli chodzi o ten ideologiczny charakter, któremu dali wyraz przemawiający w imieniu Unii Wolności czy Akcji Wyborczej Solidarność posłowie. Pan poseł Puzyna mówi, że teraz, jeżeli będziemy mieli do czynienia z samorządem, to już nie będzie tych złych urzędników, przez których mamy do czynienia z sytuacjami o charakterze patologii.</u>
          <u xml:id="u-83.2" who="#BogdanLewandowski">Zadaję więc pytanie. A kim będzie starosta, kim będzie ten nowy wojewoda? Przecież to będzie również urzędnik. A więc nie mówmy, jakoby teraz naród w sposób bezpośredni miał sprawować władzę. Nie ma takiego ustroju, w którym nie występowaliby urzędnicy. Jest tylko inny problem - kontroli; czy mamy rzeczywiście do czynienia ze społeczną kontrolą nad urzędnikami.</u>
          <u xml:id="u-83.3" who="#BogdanLewandowski">Muszę powiedzieć, że nawet doświadczenia samorządu na poziomie gminy wcale nie napawają optymizmem. Mamy do czynienia z sytuacjami, gdy właśnie urzędnicy robią swoje, a ludzie, którzy z mocy prawa tworzą tę gminną, społeczność terytorialną, nie mają nic do powiedzenia. Mamy do czynienia z gminami, które urządzają festiwal zmian nazw ulic, rozbiórek pomników, nie zajmują się sprawami, którymi żyją ludzie. I co mamy powiedzieć? Że to jest świetlany przykład gminy?</u>
          <u xml:id="u-83.4" who="#BogdanLewandowski">Inna kwestia. Można po prostu mieć pewne wątpliwości, czy samorząd jest możliwy na poziomie województwa. Czy przy tak pośrednich szczeblach można jeszcze mówić, że mamy do czynienia ze wspólnotą terytorialną? Czy nie będziemy mieli do czynienia po prostu z pewnymi faktycznymi rządami elit? Już bardzo, bardzo dawno temu Nikołaj Bierdiajew ostrzegał, że w pewnych określonych sytuacjach człowiek będzie musiał się uciekać do opieki państwa przed samorządem.</u>
          <u xml:id="u-83.5" who="#BogdanLewandowski">Chciałbym również zadać pewne pytania występującym tutaj w dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-83.6" who="#BogdanLewandowski">Pani poseł Lipowicz mówiła, że gdy powiat przejmie zadania w zakresie pomocy społecznej i opieki nad ludźmi niepełnosprawnymi, to spowoduje to, że ci niepełnosprawni będą lepiej mogli wyrażać swoją godność. Muszę przyznać, że nie bardzo to rozumiem. Wydawało mi się zawsze, że jeżeli niepełnosprawny będzie mógł udać się do bliżej znajdujących się określonych jednostek na poziomie gminy, to będzie mniej z tego tytułu cierpiał i że to będzie lepiej dla niego, niż kiedy będzie musiał udawać się do powiatu. Ale być może są jakieś argumenty, które przemawiają za takim rozwiązaniem. Jeżeli tak, to bardzo prosiłbym o ich przedstawienie.</u>
          <u xml:id="u-83.7" who="#BogdanLewandowski">Inna kwestia, która także znalazła się w wypowiedzi pani poseł, to kwestia straży pożarnej. Skądinąd wiadomo mi, że są czynione pewne przygotowania w rządzie dotyczące nowej ustawy regulującej sprawy pożarnictwa. I chciałbym zadać pytanie: czy pani Lipowicz miała jakiś wgląd do tych projektów. Czy nie będziemy mieli do czynienia po prostu kolejny raz z brakiem koordynacji, polegającym na tym, że tu przygotowujemy pewne projekty ustaw, które nie są skoordynowane z innymi projektami. To jest sprawa bardzo poważna - dotyczy straży pożarnej. I muszę powiedzieć, że przedstawiciele tego środowiska są tym bardzo zaniepokojeni.</u>
          <u xml:id="u-83.8" who="#BogdanLewandowski">Inna sprawa, która dotyczy także sejmiku wojewódzkiego. Mówi się o możliwości powoływania spółek o ograniczonej odpowiedzialności i spółek akcyjnych. Otóż czy rzeczywiście jest to dobre, że organy samorządu terytorialnego prowadzą działalność gospodarczą? Czy to nie tworzy pewnych przesłanek powodujących, że będą gdzieś musiały występować zjawiska korupcjogenne?</u>
          <u xml:id="u-83.9" who="#BogdanLewandowski">Ktoś z trybuny mówił, że nie zna przypadków korupcji w samorządzie, ale myślę, że poseł, który tak twierdził, bardzo mało interesuje się chyba samorządem terytorialnym. Gdyby to słyszeli mieszkańcy wielu gmin, po prostu ze śmiechem przyjęliby takie sformułowanie.</u>
          <u xml:id="u-83.10" who="#BogdanLewandowski">Jeszcze jedna uwaga do występujących tutaj posłów AWS i Unii Wolności. Myślę, że o samorządzie powinniśmy mówić chłodno, racjonalnie, nie powinniśmy malować tego samorządu na klęczkach. To naprawdę nie jest dobra metoda budowania państwa. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-83.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-84">
          <u xml:id="u-84.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi Bogdanowi Lewandowskiemu z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-84.1" who="#MarekBorowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Wojciecha Franka z Akcji Wyborczej Solidarność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-85">
          <u xml:id="u-85.0" who="#WojciechFrank">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przebieg dzisiejszej debaty jest odzwierciedleniem tego, co działo się na posiedzeniu połączonych komisji, które rozpatrywały trzy projekty, stanowiące przedmiot dzisiejszej dyskusji. Sądzę, że atmosfera tych wypowiedzi - i tych skrajnych, może najmniej wpisujących się w ideę samorządności, pełnych obaw, pełnych niecierpliwości - jest uzasadniona. Choćby dlatego, że ja sam na spotkaniach z samorządowcami czy wyborcami mówię, że ta reforma właściwie jest rewolucją. Bo to jest rewolucja w wielu kwestiach, nie tylko w sposobie zarządzania państwem, nie tylko w strukturach administracji zarówno rządowej, jak i samorządowej, implikuje ona bowiem wiele zmian, o których panie i panowie posłowie możecie dowiedzieć się choćby z zakresu przygotowywanych zmian w innych ustawach i w ustawie kompetencyjnej.</u>
          <u xml:id="u-85.1" who="#WojciechFrank">Oczywiście wielu przedmówców podkreślało fakt, iż reforma jest potrzebna. Chciałbym odpowiedzieć mojemu przedmówcy, który skarżył się na to czy był zafrasowany szybkim tempem, jakie koalicja rządowa przyjęła przy wdrażaniu tejże reformy. W samej rzeczy, różnimy się co do tempa wprowadzania reform: my chcemy tę reformę ambitnie wprowadzić, przygotować w ciągu niecałego roku, poprzedniej koalicji zabrakło na to i czterech lat. Tak więc mówiąc o tempie, należy to oceniać w różnych kategoriach - i sądzę, że gdybyśmy chcieli przyjąć państwa tempo, to i w roku 2010 tej reformy by nie było. Jeżeli chodzi o negatywne przykłady dotyczące samorządów, że np. samorządy zajmują się rozbieraniem pomników czy demontażem tablic - miałby to być przykład negujący chyba zasadność tej reformy - chcę powiedzieć, że są również przykłady niefrasobliwości posłów, choćby poprzedniej kadencji. Bo zamiast grać na puzonie pod drzwiami marszałka Sejmu, trzeba może było wprowadzać reformę.</u>
          <u xml:id="u-85.2" who="#komentarz">(Poseł Bogdan Lewandowski: Ale to nie był puzon.)</u>
          <u xml:id="u-85.3" who="#WojciechFrank">Natomiast co do uwag, które niejako podważają ideę reformy - a wygłaszane są na bardzo wysokich tonach - że załatwiana jest unitarność państwa, że są duże obawy, iż Polska popadnie w bezhołowie, to sądzę, że są to obawy przedwczesne. Tym bardziej że zgłaszający je posłowie być może nie wiedzą, ale część moich poprawek przygotowanych do tych trzech ustaw idzie w tym kierunku, aby te obawy rozwiać.</u>
          <u xml:id="u-85.4" who="#WojciechFrank">Czy do końca potrafimy je rozwiać? Sądzę, że nie. Któryś z moich przedmówców stwierdził, że przecież w tych organach administracji na szczeblu powiatowym i wojewódzkim też będą pracować ludzie, a to czy będą oni skorumpowani i czy będą odpowiedzialni, zależy częściowo od wyborców, ale w dużej mierze od nich samych. A nie znam takiego prawa na świecie, które nakazałoby wszystkim obywatelom być uczciwymi - gdyby można było takie wymyślić, na pewno zostałoby ono już wprowadzone.</u>
          <u xml:id="u-85.5" who="#WojciechFrank">I teraz wracam do tych uwag, które chciałbym złożyć. Nie będę omawiał każdej poprawki osobno, bo zbyt dużo czasu by to pewnie zajęło. Natomiast generalne założenia tych poprawek są następujące. Przede wszystkim niektóre zapisy artykułów starają się porządkować sprawy dotyczące zakresu nadzoru. Sądzę, że te poprawki określają jasno i w sposób szczegółowy kompetencje wojewody w przypadku nadzoru nad powiatem i gminą; zaś w przypadku Urzędu Rady Ministrów - Naczelnego Sądu Administracyjnego. Poza tym wprowadza się tutaj zasadę, iż powoływanie, a tym bardziej odwoływanie organów wykonawczych na szczeblu powiatu i województwa jest, przez kwalifikację głosów w tymże głosowaniu, zabiegiem trudnym - zmierzam tu do umocnienia władzy samorządowej wykonawczej.</u>
          <u xml:id="u-85.6" who="#WojciechFrank">Chcę przypomnieć państwu, że pierwsze zapisy ustawy o samorządzie terytorialnym dawały radom gmin podstawę do odwoływania zarządów, prezydentów, wójtów i burmistrzów, praktycznie rzecz biorąc, w każdej chwili i bez żadnych ograniczeń. Parlament w roku 1993 wprowadził poprawkę do ustawy o samorządzie właśnie poprzez większą kwalifikację głosów przy odwołaniu i spełnieniu określonych wymogów. Tutaj proponuje się podobną konstrukcję.</u>
          <u xml:id="u-85.7" who="#WojciechFrank">Kwestia łączenia mandatów, bardzo istotna i poruszana wielekroć. Nie jest to bezkrytyczna możliwość łączenia mandatów, lecz propozycja możliwości łączenia mandatu z jednym mandatem na poziomie samorządowym bądź mandatem posła lub senatora.</u>
          <u xml:id="u-85.8" who="#WojciechFrank">Sądzę, że po dzisiejszej długiej dyskusji, bardzo merytorycznej, i po wielu wypowiedziach Sejm - tak część rządząca, jak i opozycyjna - w trzecim czytaniu stanie na wysokości zadania i zechce ten pakiet trzech ustaw konstytucyjnych (konstytucyjnych w tym zakresie, że konstytuują dwa nowe szczeble samorządu) uchwalić. Wszyscy podejdziemy do dalszej pracy nad tymi trzema ustawami w sposób bardzo odpowiedzialny, bo jak tu często podkreślano, mówimy o zabiegu, który będzie, mam nadzieję, na dziesiątki lat skutkował jakością życia w naszym kraju. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-85.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-86">
          <u xml:id="u-86.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi Wojciechowi Frankowi z Akcji Wyborczej Solidarność.</u>
          <u xml:id="u-86.1" who="#MarekBorowski">Jako wicemarszałek Sejmu w związku z wysuniętym przez pana posła zarzutem pod adresem posłów, iż grali na puzonie w Domu Poselskim, muszę zainterweniować, niestety. Tą działalnością umuzykalniającą zajmowali się członkowie Izby wyższej, a zwłaszcza jeden, tak że posłów proszę w to nie mieszać.</u>
          <u xml:id="u-86.2" who="#MarekBorowski">Proszę... aha, tu już mamy czas wyczerpany, tak? Wobec tego mamy tutaj zgłoszenia do zadania pytań.</u>
          <u xml:id="u-86.3" who="#MarekBorowski">Jako pierwszego proszę pana posła Eugeniusza Kłopotka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-87">
          <u xml:id="u-87.0" who="#EugeniuszKłopotek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Z powodu wyczerpania limitu czasu klubowego nie mogłem zabrać głosu w dyskusji, dlatego zdecydowałem się zadać kilka pytań. Ale zanim to uczynię, chcę chociaż w jednym zdaniu podziękować. Chcę podziękować panu posłowi Goryszewskiemu za jego wystąpienie, za wyartykułowanie w nim tych zagrożeń płynących z przedstawianych projektów, które ja dostrzegam, a które dotyczą spójności naszego państwa i czającej się samowoli powiatowej.</u>
          <u xml:id="u-87.1" who="#EugeniuszKłopotek">A teraz pytania.</u>
          <u xml:id="u-87.2" who="#EugeniuszKłopotek">Pierwsze pytanie kieruję do pana posła Rokity. Dotyczy ono art. 31 ust. 2. (Nie wiem, czy jest na sali pan poseł Rokita?) Mianowicie: dlaczego odwołanie komendanta wojewódzkiego Policji i komendanta wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej nie ma następować w porozumieniu z wojewodą, skoro ich powołanie następuje w takim trybie?</u>
          <u xml:id="u-87.3" who="#EugeniuszKłopotek">Pytanie do pani poseł Lipowicz. Czy tylko przez przeoczenie, czy celowo pominęła pani w swoim wystąpieniu bardzo ważny wniosek mniejszości dotyczący tego, by powiaty zostały utworzone w drodze ustawy, a nie w drodze rozporządzenia Rady Ministrów? Myślę tutaj o art. 3 ust. 3.</u>
          <u xml:id="u-87.4" who="#EugeniuszKłopotek">Do pani poseł Cegielskiej. Skoro udzielenie bądź nieudzielenie absolutorium oraz odwołanie marszałka województwa następuje bezwzględną większością głosów ustawowego składu sejmiku, to dlaczego jego powołanie następuje bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowego składu sejmiku? Dlaczego nie tak samo?</u>
          <u xml:id="u-87.5" who="#EugeniuszKłopotek">I drugie pytanie do pani poseł Cegielskiej. Co w art. 77 ust. 1 oznacza sformułowanie „za pośrednictwem wojewody”? Nie za bardzo to rozumiem.</u>
          <u xml:id="u-87.6" who="#EugeniuszKłopotek">A teraz cztery wspólne pytania - bo one się w jakiś sposób ze sobą łączą - do pani poseł Lipowicz i pani poseł Cegielskiej.</u>
          <u xml:id="u-87.7" who="#EugeniuszKłopotek">Dlaczego członek zarządu powiatu może być posłem lub senatorem, skoro członek zarządu województwa nie może? Dlaczego radny powiatu - tu jest odwrotnie - nie może być parlamentarzystą, skoro radny województwa może nim być? Dlaczego budżet powiatu nie ma być badany przez niezależnego audytora, skoro budżet województwa ma być badany? Dlaczego odstąpiono od określenia liczby radnych województwa, skoro w ustawie powiatowej to zrobiono? Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-88">
          <u xml:id="u-88.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-88.1" who="#MarekBorowski">Tak przy okazji, ponieważ widzę, że pan poseł Rokita jest, pani poseł Lipowicz jest, jeśli gdzieś jest i słyszy mnie pani poseł Cegielska, to proszę o przybycie.</u>
          <u xml:id="u-88.2" who="#MarekBorowski">Pani poseł Grażyna Staniszewska, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-89">
          <u xml:id="u-89.0" who="#GrażynaStaniszewska">Ja również w formie pytania, ponieważ mój klub Unii Wolności przegłosował, że nie mam prawa zabrać głosu w debacie.</u>
          <u xml:id="u-89.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-89.2" who="#GrażynaStaniszewska"> Mam pytanie do premiera Buzka. Trzy tygodnie temu parlamentarzyści z woj. bielskiego przedstawili panu premierowi nieco odmienną koncepcję, mianowicie możliwości organizacji kilku regionów samorządowych w ramach jednego dużego województwa rządowego. Półtora tygodnia temu senator Tyrna i senator Okrzesik w obecności ministra Widzyka po raz wtóry spotkali się w tej sprawie z panem premierem. Mam pytanie do pana premiera, ponieważ premier zadeklarował rzetelne, nieideologiczne potraktowanie tej propozycji i rzetelne rozważenie w gronie ekspertów takiej możliwości: jaki jest werdykt, jaka jest opinia? Ta koncepcja wynikała z poczucia ogromnego zagrożenia kilku regionów wcielanych na siłę w towarzystwo aglomeracji górnośląskiej. Regiony te przestaną się rozwijać, jeżeli na siłę będą tam wcielone. Najwięcej konfliktów jest w tych regionach, do dziś się ludzie nie pogodzili. W poniedziałek sejmik woj. bielskiego zobowiązał nas jako parlamentarzystów woj. bielskiego do pilnego poddania tej sprawy pod dyskusję w parlamencie i przypilnowania, aby rząd wydał jednoznaczną opinię o możliwości utworzenia takiego regionu samorządowego, który dałby nam szanse rozwijać się i nie zaprzepaścić naszego dotychczasowego dorobku. To jest pytanie to premiera Buzka, nie do pana ministra Kuleszy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-90">
          <u xml:id="u-90.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję. Ostatnim stwierdzeniem spowodowała pani pewien kłopot, bo pana premiera nie ma,...</u>
          <u xml:id="u-90.1" who="#komentarz">(Poseł Grażyna Staniszewska: Przykro mi...)</u>
          <u xml:id="u-90.2" who="#MarekBorowski">... więc to panowie rozsądzą, czy odpowiedzą na to pytanie, czy nie, a pani poseł uzna tę odpowiedź za zadowalającą albo nie.</u>
          <u xml:id="u-90.3" who="#MarekBorowski">Pan poseł Krzysztof Baszczyński, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-91">
          <u xml:id="u-91.0" who="#KrzysztofBaszczyński">Panie Marszałku! Chciałem zadać pytanie w sprawie projektu ustawy o samorządzie wojewódzkim, aby projektodawcy powiedzieli mi, co oznacza ten zapis: Samorząd wojewódzki wykonuje zadania w zakresie edukacji publicznej, w tym szkolnictwa wyższego. Rozumiem, co to jest szkolnictwo wyższe, ale co kryje się pod określeniem „edukacja publiczna”, gdybyście panowie mogli mi wyjaśnić. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-92">
          <u xml:id="u-92.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-92.1" who="#MarekBorowski">Pan poseł Marek Olewiński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-93">
          <u xml:id="u-93.0" who="#MarekOlewiński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Mam pytanie do pani poseł Lipowicz. Czy mogłaby pani poinformować Wysoką Izbę, czym kierowały się komisje zapisując w art. 21 ust. 7 ustawy o samorządzie powiatowym, iż mandatu radnego powiatu nie można łączyć z mandatem posła i senatora. Taki zapis nie występuje w projekcie ustawy o samorządzie województwa. Czy nie warto byłoby na przykład w ustawie o wykonywaniu mandatu posła i senatora zapisać, iż poseł i senator mogą być radnymi tylko jednego szczebla samorządowego? Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-94">
          <u xml:id="u-94.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-94.1" who="#MarekBorowski">Pan poseł Jacek Szczot.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-95">
          <u xml:id="u-95.0" who="#JacekSzczot">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam pytanie do pana ministra. Czy skonfrontowane zostały ze sobą dwa projekty ustaw - o samorządzie powiatowym i o samorządzie wojewódzkim? - gdyż widać w nich wiele rozbieżności co do sposobu budowy konkretnych zapisów poszczególnych artykułów, zwłaszcza w przepisach normujących analogiczne zagadnienia zarówno w jednej, jak i w drugiej ustawie. Czy będzie to jakoś skorelowane, aby budowa tych dwóch aktów prawnych była podobna? Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-96">
          <u xml:id="u-96.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-96.1" who="#MarekBorowski">Czy są jeszcze pytania?</u>
          <u xml:id="u-96.2" who="#MarekBorowski">Pan poseł Dorn? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-97">
          <u xml:id="u-97.0" who="#LudwikDorn">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam pytania do pani posłanki Lipowicz. Po pierwsze, prośbę, by zechciała nieco szerzej rozwinąć myśl ze swego wystąpienia o konstytucyjnym wymogu przyjęcia proponowanych przez większość komisji rozwiązań dotyczących procedury mianowania w powiatowych służbach, inspekcjach i strażach, gdyż ja takiego konstytucyjnego wymogu nie potrafię się doszukać. Jest nawet tak, że przecież istnieje w konstytucji pewne domniemanie kompetencji dla Rady Ministrów, nie tylko dla samorządu terytorialnego. I to jest kwestia pierwsza.</u>
          <u xml:id="u-97.1" who="#LudwikDorn">Kwestia druga. Jaka myśl stała za decyzją większości komisji, która odrzuciła finansowanie powiatowych służb, inspekcji i straży z dotacji celowych, udzielanych z budżetu państwa? Przyjęte rozwiązanie sprawia, że będą one musiały być finansowane z subwencji ogólnej.</u>
          <u xml:id="u-97.2" who="#LudwikDorn">Natomiast do pani posłanki Cegielskiej mam pytanie następujące. Działalność gospodarcza władzy publicznej, jaką jest, będzie sejmik samorządowy, w tej ustawie nie jest poddana żadnym rygorom. To znaczy poza rygorami, jak rozumiem, Kodeksu handlowego, jakim podlegają wszystkie podmioty gospodarcze.</u>
          <u xml:id="u-97.3" who="#LudwikDorn">I pytanie, czy nie jest to swego rodzaju otworzenie furtki ku specyficznemu ustrojowi gospodarczemu, który nazwałbym kapitalizmem samorządowym, ponieważ mamy kwestie rozwiązań dotyczących montażu i łączenia środków finansowych, a komisje odrzuciły te propozycje, które zmierzały do ograniczenia działalności gospodarczej samorządu, wyrażającej się w tworzeniu i przystępowaniu do spółek z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółek akcyjnych, ograniczenia do sfery użyteczności publicznej oraz sfery związanej z działalnością promocyjną, edukacyjną i wydawniczą, służącą rozwojowi wydawnictwa, co wydawało się - przynajmniej części komisji - rozwiązaniem nad wyraz racjonalnym.</u>
          <u xml:id="u-97.4" who="#LudwikDorn">I jeszcze jedno pytanie do pani posłanki Lipowicz. Dlaczegóż to komisje odrzuciły rozwiązanie, które nakładałoby na samorząd powiatowy obowiązek skontrolowania przez niezależnego audytora sprawozdania z wykonania budżetu? Jeżeli cytujemy sprawdzone rozwiązania, to to akurat jest rozwiązanie nad wyraz sprawdzone i mające określony i skuteczny w krajach Europy Zachodniej wydźwięk antykorupcyjny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-98">
          <u xml:id="u-98.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-98.1" who="#MarekBorowski">To wszystkie pytania? Wszystkie.</u>
          <u xml:id="u-98.2" who="#MarekBorowski">Wobec tego najpierw zabierze głos pan minister Jerzy Miller, potem pan minister Stępień, a potem sprawozdawcy komisji.</u>
          <u xml:id="u-98.3" who="#MarekBorowski">Proszę bardzo, pan minister Jerzy Miller.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-99">
          <u xml:id="u-99.0" who="#JerzyMiller">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pan poseł Pawlak zapytał o źródła dochodów powiatów i samorządowych województw. Rząd przedstawi najprawdopodobniej 20 maja projekt ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Jednak już dzisiaj mogę państwa zapoznać z projektowanymi zapisami.</u>
          <u xml:id="u-99.1" who="#JerzyMiller">Dochodami samorządu powiatowego będą powiatowe dodatki do podatku dochodowego od osób fizycznych, dochody powiatowych jednostek budżetowych oraz wpłaty innych powiatowych jednostek organizacyjnych, dochody z majątku powiatu, inne dochody własne, pobierane na podstawie odrębnych przepisów. Mogę również fakultatywne dochody wymienić, ale myślę, że byłaby to zbyt długa lista.</u>
          <u xml:id="u-99.2" who="#JerzyMiller">Dochodami województw będą: wojewódzkie dodatki do podatku dochodowego od osób fizycznych, wojewódzkie dodatki do podatku dochodowego od osób prawnych, dochody z majątku województwa, dochody wojewódzkich jednostek budżetowych oraz wpłaty innych jednostek organizacyjnych województwa, inne dochody pobierane na podstawie odrębnych przepisów. I tu również lista dochodów fakultatywnych.</u>
          <u xml:id="u-99.3" who="#JerzyMiller">W materiale, który państwo otrzymali, jest oszacowana wartość sumarycznego dochodu samorządu powiatowego i wojewódzkiego w ujęciu realnym wartości roku 1998. Jest to rząd 10 mld zł w przypadku powiatów, nieco mniej w przypadku województw.</u>
          <u xml:id="u-99.4" who="#JerzyMiller">Jeśli chodzi o stosunek dochodów własnych do subwencji wyrównawczej, w przypadku województw subwencja wyrównawcza nie powinna przekroczyć w żadnym przypadku 50%, w wypadku powiatów subwencja wyrównawcza dla około 20 powiatów będzie sięgała powyżej 70%. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-100">
          <u xml:id="u-100.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-100.1" who="#MarekBorowski">Pan minister Jerzy Stępień.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-101">
          <u xml:id="u-101.0" who="#JerzyStępień">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Odpowiadam na pytanie pana posła Pawlaka, czy rząd uważa, że w przyszłości wybory do rad gmin, powiatów i województw powinny odbywać się w jednym terminie. Otóż nie mamy wypracowanego stanowiska, ale wydaje mi się, że rząd nigdy by się nie upierał przy dochowywaniu takiego właśnie jednego terminu. W tym roku sytuacja jest wyjątkowa, jest związana z wprowadzeniem nowego ustroju. Natomiast byłoby na pewno czymś fatalnym, gdyby wybory do różnych szczebli samorządu odbywały się na przykład w dwóch różnych terminach, ale w tym samym roku. To na pewno absurd i całe szczęście, że tego absurdu uniknęliśmy w tym roku.</u>
          <u xml:id="u-101.1" who="#JerzyStępień">Co to są służby, inspekcje i straże? Na przykład Państwowa Służba Ochrony Zabytków i różne tego rodzaju rodzaju policje - w języku kolokwialnym mówimy czasami o policjach - to są tego rodzaju służby. Jeśli chodzi o przykład inspekcji, to może być chociażby inspekcja sanitarna czy inspekcja ochrony środowiska. Dość dużo jest tych inspekcji. Jeśli chodzi o straże, to może być chociażby straż pożarna. Mam nadzieję, że przybliżyłem te pojęcia.</u>
          <u xml:id="u-101.2" who="#JerzyStępień">W jaki sposób reforma wzmocni gminy? Wzmocni, bo, po pierwsze, z ustaw kompetencyjnych, które będą państwo rozpatrywali, wynika, że gminy otrzymają nieco zwiększone zadania na przykład w zakresie organizowania przedszkoli specjalnych czy scalania gruntów. Jest bardzo niewielka liczba nowych kompetencji, ale one się pojawiają - przede wszystkim w zakresie edukacji oraz właśnie gospodarki (jeśli chodzi o gospodarkę gruntami, to scalanie gruntów było dotąd w rękach administracji rządowej, a tutaj gminy dostaną te kompetencje).</u>
          <u xml:id="u-101.3" who="#JerzyStępień">Poza tym wydaje mi się - ale to jest mój osobisty pogląd - że gminy wzmocnią się finansowo poprzez sam fakt wprowadzenia powiatów samorządowych i województw, ponieważ powiaty i województwa przejmą bardzo dużą liczbę zadań w administracji rządowej i w związku z tym gminy nie będą zmuszane do dofinansowywania tych właśnie zadań, których dotąd nie musiały wykonywać, a robiły to po prostu z dobrej woli. Wzmocnią się więc, moim zdaniem, i finansowo, i kompetencyjnie, chociaż zdajemy sobie sprawę z tego, że ten zakres wzmocnienia kompetencyjnego może być już bardzo niewielki, bo w zasadzie wszystkie kompetencje, wszystkie zadania, jakie gminy mogły udźwignąć jako zadania własne - nie mówimy tutaj o zadaniach powierzonych - w zasadzie zostały gminom przekazane już w tych pakietach ustaw.</u>
          <u xml:id="u-101.4" who="#JerzyStępień">Pytanie pani posłanki Staniszewskiej było skierowane do pana premiera; mam nadzieję, że gabinet pana premiera przygotuje stosowną odpowiedź. W tej chwili mógłbym chyba powiedzieć tylko tyle, że była rozważana koncepcja innego podzielenia kraju na regiony i województwa.</u>
          <u xml:id="u-101.5" who="#JerzyStępień">Doszliśmy do wniosku, że byłoby czymś niestosownym, niewłaściwym w zakresie działania jednego województwa wyróżniać kilka regionów. Już, prawdę mówiąc, bardziej sensowna byłaby inna koncepcja - żeby na terenie jednego regionu wprowadzić na przykład kilku wojewodów. Chociaż to oczywiście też jest koncepcja wątpliwa, ale naprawdę odwrotna koncepcja byłaby, moim zdaniem, pozbawiona podstaw. Przecież chodzi o stworzenie silnego podmiotu polityki regionalnej, o silny budżet regionalny, a nie o zbudowanie siły przestrzennej jednego wojewody.</u>
          <u xml:id="u-101.6" who="#JerzyStępień">Jeśliby więc już w ogóle rozważać, to chyba sytuację odwrotną. Z literalnego brzmienia konstytucji można by odnieść wrażenie, że konstytucja co innego rozumie przez pojęcie region, a co innego pod pojęciem województwo, bo tylko w jednym przypadku, właśnie w odniesieniu do administracji rządowej, mówi o przestrzeni wojewódzkiej. Ale jeśli się sięgnie do materiałów Komisji Konstytucyjnej, to wynika z nich jednoznacznie, że zarówno Komisja Konstytucyjna, tak jak i parlament, który uchwalał konstytucję, zawsze pod tymi pojęciami - region i województwo - rozumieli to samo. Dziękuję bardzo za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-101.7" who="#JerzyStępień">Aha, padło tu jeszcze jedno pytanie: Czy skonfrontowane zostały projekty samorządu powiatowego i wojewódzkiego? Projekt samorządu powiatowego to projekt poselski, samorządu wojewódzkiego - rządowy. Staraliśmy się zachować maksymalną jednolitość, przynajmniej w nazewnictwie. Nie zawsze może to się udało, ale też proszę pamiętać, że specyfika samorządu powiatowego i wojewódzkiego jest nieco inna. Samorząd powiatowy to samorząd lokalny - i tutaj te związki, nawet w zakresie pojęć, z samorządem gminnym będą bardzo bliskie. Natomiast w przypadku samorządu wojewódzkiego specyfika samorządu regionalnego może czasami wywoływać konieczność posługiwania się nieco innymi pojęciami. Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-102">
          <u xml:id="u-102.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-102.1" who="#MarekBorowski">Bardzo proszę panią poseł Irenę Lipowicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-103">
          <u xml:id="u-103.0" who="#IrenaLipowicz">Dziękuję, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-103.1" who="#IrenaLipowicz">Chciałabym zwrócić uwagę na bogactwo dyskusji i bardzo podziękować wszystkim występującym w tej debacie.</u>
          <u xml:id="u-103.2" who="#IrenaLipowicz">Równocześnie godne jest uwagi, że sama celowość dokonania dalszej reformy państwa właściwie nie była kwestionowana. Odmienne były poglądy co do kształtu tej reformy, począwszy od poglądów, które - tak jak w przypadku wystąpienia pana posła Goryszewskiego - dotyczyły fundamentalnych założeń reformy. W innych przypadkach dyskusja ogniskowała się wokół zagadnień, które, jak sądzę, będą jeszcze przedmiotem rozważań podczas prac w komisji.</u>
          <u xml:id="u-103.3" who="#IrenaLipowicz">Zacznę od spraw fundamentalnych, a więc od zarzutów konstytucyjnych, o których mówił pan poseł Działocha. Nie jest tak, abym lekceważyła sobie tego typu wątpliwości. Wydawało mi się, że w swym wystąpieniu z całą powagą wskazałam na pewien występujący tu dylemat. I nie jest również bezzasadny niepokój związany z trybem ustalania powiatów jako jednostek zasadniczego podziału terytorialnego. Istotnie, wiele wskazuje na to, że mogłyby być one ustalane w drodze ustawy już tutaj na sali sejmowej. Ale w toku dyskusji nie znalazłam odpowiedzi na inną moją wątpliwość, w jaki sposób mamy zapobiec - bo proceduralnie nie znalazłam na razie na to odpowiedzi - pewnym kolizjom terytorialnym między powiatami, uchwalanymi w drodze poprawek. W przypadku 12 województw, nawet w przypadku korekty jakiegoś województwa, nie jest to niebezpieczeństwo poważne. Natomiast w przypadku 300 powiatów i konieczności rozpoznania sytuacji na tej sali - tu zwracam się do pana profesora - będziemy musieli naprawdę poważnie zastanowić się nad tym problemem.</u>
          <u xml:id="u-103.4" who="#IrenaLipowicz">Zgadzam się, że byłoby uchybieniem dla prestiżu Sejmu, gdybyśmy dopuścili do pewnych nieścisłości w tym zakresie, ale byłoby też uchybieniem dla prestiżu, gdyby mieszkańcy jakiegoś obszaru usłyszeli, że w drodze przyjętego postanowienia Sejmu są już powiatem, po czym po chwili dowiedzieliby się, że tak być nie może, ponieważ Sejm jednocześnie podjął uchwałę, że część terytorium wchodzi w skład innego powiatu.</u>
          <u xml:id="u-103.5" who="#komentarz">(Głos z sali: To jest propozycja rządu.)</u>
          <u xml:id="u-103.6" who="#IrenaLipowicz">Dobrze, to jest propozycja rządu. Ale wtedy nie możemy w żaden sposób w zwykłej procedurze ustawodawczej wykluczyć poprawek z sali. I czas wtedy przeznaczony na weryfikowanie poprawek może nastręczyć wielu problemów.</u>
          <u xml:id="u-103.7" who="#IrenaLipowicz">Wydaje mi się, że w tej sytuacji w pełni uzasadniony jest wniosek, abyśmy w czasie tygodnia pozostałego do obrad połączonych komisji zwrócili się o dodatkowe ekspertyzy konstytucyjne, które pozwolą nam ten problem rozwiązać. Chciałabym, jak sądzę, w imieniu również przewodniczących pozostałych komisji, zapewnić, że w żaden sposób nie jest naszym zamiarem, nie pozwoliłoby zresztą na to Prezydium Sejmu, abyśmy w ostatecznej wersji przedłożyli Wysokiej Izbie projekt, który narażałby nas na sprzeczność z konstytucją. Na razie te opinie były rozbieżne. Musimy znaleźć wyjście... Na razie mamy taką sytuację, że z obu rozwiązaniami wiążą się problemy konstytucyjne. Trzeba więc znaleźć wyjście pośrednie.</u>
          <u xml:id="u-103.8" who="#IrenaLipowicz">Jeżeli chodzi o kolejne opinie... Jeżeli chodzi o częstotliwość uwag, to okazało się, że podstawowe wątpliwości budzi najczęściej kwestia połączalności mandatu, która wydawała nam się raczej kwestią nie tak fundamentalną, ale bardzo często występowała w wystąpieniach pań i panów posłów. Na pytanie, czym kierowały się połączone komisje oraz na pytanie pokrewne, dlaczego tak często rozwiązania przyjęte w ustawie powiatowej są nieco odmienne niż te, które są przyjęte w ustawie wojewódzkiej, i dotyczy to wielu elementów, chciałabym odpowiedzieć: właśnie dlatego, że Sejm utworzył różne podkomisje, że Sejm przyjął odmienny tryb prac nad ustawą, że to są różne szczeble, o różnym charakterze i różnych potrzebach, i uznano, że nie muszą one być identyczne, że błędem, jak przedstawiano w dyskusji, byłoby, gdyby przedstawiać identyczne rozwiązania czy kalkę dwóch ustaw, ponieważ wtedy wystarczyłaby jedna ustawa, która miałaby wstęp, że: tę ustawę stosuje się do jednego i drugiego szczebla podziału terytorialnego.</u>
          <u xml:id="u-103.9" who="#IrenaLipowicz">Były też problemy szczegółowe. Pan poseł Dorn pytał o kwestię audytu i czym kierowały się komisje, nie wprowadzając tego rozwiązania w powiecie, chociaż wprowadziły go w województwie. Odpowiedź tu jest dosyć prosta: nie była to żadna kwestia polityczna, tylko połączone komisje zastanawiały się w tym miejscu nad kwestią kosztów takiego audytu. Zwrócono ponadto uwagę, że pokrewną działalność prowadzi regionalna izba obrachunkowa, która też jest organizmem kosztownym. Mamy komisję rewizyjną, regionalną izbę obrachunkową oraz Najwyższą Izbę Kontroli, której działalność kontrolną - właśnie ze względu na te aspekty - w toku prac nad konstytucją i wcześniej przy nowelizacji ustawy o Najwyższej Izby Kontroli właśnie po to rozszerzono na działalność samorządu. Jeszcze jeden audyt wtedy mógłby być racjonalny, gdybyśmy dokonali jakiejś redukcji pozostałych jednostek o charakterze kontroli nadzoru finansowego.</u>
          <u xml:id="u-103.10" who="#IrenaLipowicz">Jeżeli chodzi o inne pytania przedstawiane zarówno w wystąpieniach klubowych, jak i w wystąpieniach poszczególnych posłów, to nie chciałabym nadużywać cierpliwości Wysokiej Izby. Nie jestem w stanie odpowiedzieć przy tak bogatej 7-godzinnej dyskusji po kolei i systematycznie na każde pytanie, chociaż jeżeli państwo sobie tego życzą - możemy to zrobić, ale obliczyłam, że wystąpienie to byłoby dłuższe niż moje wystąpienie wstępne. Ale zależy to od życzenia Wysokiej Izby. Jeżeli jednak ma to być krótkie podsumowanie, to chciałabym skupić się na wątpliwościach podstawowych.</u>
          <u xml:id="u-103.11" who="#IrenaLipowicz">Oprócz wątpliwości konstytucyjnych, do których podchodzę z całym szacunkiem, i co do których, jak sądzę, znajdziemy wspólne rozwiązanie, fundamentalny charakter miały zastrzeżenia pana posła Goryszewskiego oraz uwagi zawarte w przedłożeniu Ruchu Odbudowy Polski, który podtrzymuje poprawkę pana posła Goryszewskiego dotyczącą mianowania starosty przez ministra właściwego do spraw administracji, a więc przez ministra spraw wewnętrznych. To się łączy również z pytaniem pana posła Dorna, gdzie są te konstytucyjne podstawy dotyczące mianowania straży, inspekcji czy zastrzeżeń dotyczących mianowania starosty. Samorząd jest rozumiany według Europejskiej Karty Samorządu Terytorialnego jako prawo i rzeczywista zdolność wspólnot lokalnych do załatwiania spraw na swoim terytorium we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność za pomocą demokratycznie wybranych organów. Trudno o takim prawie i rzeczywistej zdolności mówić, jeżeli wybrana rada nie może dysponować organem, który został wyłoniony przez nią, chociaż przyjmujemy, że nie musi to być organ pochodzący z grona radnych, może to być jednak organ innego rodzaju. Fundamentalne zasady konstytucyjne są dwie. W konstytucji mamy gwarancję konstytucyjną dla samorządu i stwierdzenie, że gmina jest podstawową jednostką samorządu terytorialnego, oraz mamy stwierdzenie, że Rzeczpospolita jest demokratycznym państwem prawa. To oznacza, że obowiązuje nas zasada trójpodziału władz. W przypadku trójpodziału władz mamy tutaj do czynienia z dystansem i z współpracą, ale władze są zasadniczo rozdzielone. Dopuszcza się nadzór jednych władz nad drugimi. Natomiast w sytuacji, w której - i to była moja wątpliwość konstytucyjna, którą też przedkładam pod rozwagę poszczególnym klubom - w wyniku decyzji połączonych komisji dochodzi do współdecyzji dwóch organów administracji rządowej, czyli wojewody i starosty, przy mianowaniu jakiejś osoby (czyli, podkreślam, nie nadzoru, nie opinii, którą tutaj niesłusznie, jak sądzę, krytykował pan poseł Goryszewski z powodów konstytucyjnych, nie wnikając w treść sprawy) mamy do czynienia z przejściem granicy między władzami. I to będzie wymagało odpowiedzi podczas prac, również ekspertyzy konstytucyjnej.</u>
          <u xml:id="u-103.12" who="#IrenaLipowicz">Zarzut, że proponowana reforma może naruszyć spoistość państwa, był badany i szeroko dyskutowany podczas posiedzeń komisji. Powiedziałabym, że stał się też fundamentem pewnego kompromisu, który już się tu znajduje, na przykład dla posłów wnioskodawców. Trzeba powiedzieć, że w przypadku samorządu wojewódzkiego, jeżeli porównamy ten projekt, który znalazł się tutaj z innymi projektami, ograniczenia samorządu wynikające właśnie z lęków o jedność państwa zostały w dużym stopniu uwzględnione. Ma to swoje koszty. Dualizm administracji oraz odmienna pozycja prawna służb i inspekcji, którą będziemy jeszcze musieli ostatecznie wyjaśnić, ponieważ rzeczywiście nie można tutaj dopuścić do naruszenia zasady jednolitego zwierzchnictwa na każdym szczeblu, oraz wyłączenie tych służb spod bezpośredniej zwierzchności starosty, co z kolei krytykował Sojusz Lewicy Demokratycznej - to wszystko wymaga ostatecznego opracowania. Równocześnie, jak pamiętamy, zapewniamy takie standardy i takie zabezpieczenia, które nie pozwalają staroście powoływać dowolnej osoby na stanowisko kierownika służb i inspekcji. Sądzę, że nieodwołanie przechodzimy tutaj w stronę korpusu urzędników samorządowych. Trzeba będzie legitymować się określonymi kwalifikacjami i trzeba będzie w prawie materialnym zawrzeć dodatkowe zabezpieczenia, które ochronią nas przed woluntarystycznym odwoływaniem organów związanych z pełnieniem specjalistycznej służby.</u>
          <u xml:id="u-103.13" who="#IrenaLipowicz">Jeszcze raz podkreślam, że komisje były zgodne co do tego, że sytuacja prawna straży pożarnych - bo takie też było pytanie - i policji lokalnej będzie ostrzej uregulowana w prawie materialnym i w ustawach kompetencyjnych, w taki sposób, żeby zapewnić stosowanie pragmatyki i rozkazu, żeby wziąć pod uwagę, że są to służby jakościowo inne od innych straży i inspekcji.</u>
          <u xml:id="u-103.14" who="#IrenaLipowicz">O zarzutach, które pojawiły się na przykład w wypowiedzi pana posła Olewińskiego, już mówiłam. Pan poseł Dorn mówił jeszcze o kwestii dotacji i subwencji. Dopatrywał się w braku dotacji celowej ostatecznego oddzielenia i skazania służb inspekcji, jak to ujął, na subwencję ogólną, w negatywny sposób oceniając taki sposób finansowania. W przypadku subwencji ogólnej nie widzę w tym specjalnego zagrożenia dla samodzielności służb i inspekcji. Jak wiadomo, w przypadku subwencji oświatowej dopuściliśmy wyjątek. O tym, o ile mi wiadomo, mówi się także w przypadku policji i straży pożarnej. Dopuszcza się również w kategorii subwencji pewne związanie środków, które nie pozwala ich przeznaczać na inne cele. Myślę, że w tym zakresie będziemy mogli panu posłowi Dornowi przy zmianie ustaw materialnych i przy ustawach kompetencyjnych przedstawić konkretne uregulowania.</u>
          <u xml:id="u-103.15" who="#IrenaLipowicz">Trudno, panie marszałku i Wysoki Sejmie, ustosunkowywać się do wszystkich obaw. Fakt, że decydujemy się na dualistyczną administrację na terenie województwa, fakt, że godzimy się na istnienie wyodrębnionych straży i inspekcji na terenie powiatu, fakt, że nadzór administracji rządowej jest bardzo silny, aż do takiej granicy, która budziła tutaj z kolei odmienne wątpliwości. W przypadku opozycji były to obawy, czy nadzór w przypadku samorządu wojewódzkiego nie idzie za daleko.</u>
          <u xml:id="u-103.16" who="#IrenaLipowicz">Wszystko to skłania do wniosku, że projekt jest atakowany z dwóch stron: z jednej strony za nadmierny rygoryzm, z drugiej - za nadmierną swobodę. Oznaczać to może, że połączonym komisjom, w drodze głosowań, po prezentacji różnych sprzecznych poglądów, udało się osiągnąć pewien element wspólny. Jest to przedmiotem satysfakcji, że poza zarzutem niespójności, chaotyczności i opóźniania prac, na przykład ze strony największego klubu opozycyjnego, mieliśmy relatywnie mało propozycji poprawek, które by w fundamentalny sposób zmieniały przedłożone projekty. Stwarza to nadzieję na efektywną współpracę w przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-103.17" who="#IrenaLipowicz">Również w przypadku prawej części sali, poza bardzo zasadniczym, ale nie zgłaszającym tak wielu poprawek merytorycznych, wystąpieniem pana posła Goryszewskiego i wystąpieniem klubowym ROP, nie mieliśmy do czynienia z podważeniem samej istoty konstrukcji powiatu, czyli jednostki, o której mówię. Lęki dotyczyły przede wszystkim tego, czy powiat będzie miał dosyć kompetencji. I tę obawę jako sprawozdawca adresuję również do rządu, bo to jest równocześnie wskazówka do naszej przyszłej pracy. To we współdziałaniu z rządem, we współdziałaniu wszystkich klubów parlamentarnych, musimy zapewnić, aby istotna pula kompetencji powiatu była rzeczywiście taka, żeby pozwoliła nam uzasadnić w pełni jego istnienie. Myślę tutaj przede wszystkim o zadaniach z zakresu zwalczania bezrobocia.</u>
          <u xml:id="u-103.18" who="#IrenaLipowicz">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Chciałabym bardzo serdecznie podziękować za uwagi szczegółowe, jeśli zostaną one wszystkie przedstawione połączonym komisjom na posiedzeniu, które odbędzie się w przyszłym tygodniu w środę. Równocześnie chciałabym zwrócić uwagę, że w dalszym ciągu za pomocą systemu dyżurów przedstawicieli rządu i rady samorządowej można również znaleźć odpowiedź na indywidualne pytania i wątpliwości. Jeżeli jednak któryś z posłów obecnych na sali życzyłby sobie bardziej szczegółowej odpowiedzi na przedstawiony przez niego wniosek, to niezwłocznie, za zgodą pana marszałka, to uczynię. W tym zakresie, po ogólnym scharakteryzowaniu, chciałabym jednak tymczasowo zakończyć moją wypowiedź. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-104">
          <u xml:id="u-104.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję pani poseł Lipowicz.</u>
          <u xml:id="u-104.1" who="#MarekBorowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Jana Rokitę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-105">
          <u xml:id="u-105.0" who="#JanRokita">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Po wszystkich uprzejmościach pani poseł Lipowicz trudno być jeszcze bardziej uprzejmym wobec Wysokiej Izby, a bardzo chciałbym jako sprawozdawca. Proszę mi zatem pozwolić w tej sytuacji tylko odpowiedzieć na pytanie, które wprost postawił pan poseł Kłopotek. Pytanie dotyczące art. 31 ustawy o administracji rządowej w województwie, który reguluje tryb powoływania szefów i odwoływania służb inspekcji i straży zespolonych z urzędem wojewody, czyli tych wszystkich - jak mówił wcześniej minister Stępień - policji administracyjnych.</u>
          <u xml:id="u-105.1" who="#JanRokita">W związku z zasadą zespolenia, którego elementem jest wpływ personalny wojewody na szefów owych administracji, podlegających zespoleniu, ustawa przyjmuje taką generalną zasadę, w myśl której powołanie odbywa się decyzją wojewody. W dwóch sytuacjach ustawa przewiduje odstępstwo od tej zasady: w wypadku służb o charakterze zmilitaryzowanym, mianowicie policji - z dziwacznych powodów, znanych poprzednim sejmom, zmilitaryzowaną służbą w Polsce jest także korpus Państwowej Straży Pożarnej, mundurowy. Jest to pewnego rodzaju dziwoląg w skali Europy, ale tak jest i nie możemy tego w tej chwili zmieniać. W związku z tym szefowie tych służb są powoływani i odwoływani w trybie rozkazu na mocy pragmatyk szczegółowych. Wojewodowie, jak wiadomo, rozkazów wydawać nie będą, bo te wydają tylko osoby obdarzone odpowiednimi stopniami wojskowymi albo analogicznymi do wojskowych. Z tego względu owi komendanci będą powoływani w trybie rozkazu przez swoich zwierzchników służbowych, czyli przez odpowiednio wyższych komendantów, w tym wypadku przez komendanta głównego Państwowej Straży Pożarnej i komendanta głównego Policji. Stąd ten wyjątek przy powoływaniu. Komisje proponują także wyjątek, jeśli chodzi o procedurę odwoływania dla owych służb. Mianowicie zakłada się, że skoro odwołanie odbywa się w trybie rozkazu, to następuje ono zazwyczaj w sytuacjach o charakterze kryzysowym, np. jest jakaś akcja policyjna, w której komendant wykazuje skrajną nieudolność i w związku z tym jest odwołany - tak niedawno stało się w Słupsku. Są jakieś nadużycia w działalności policji, na przykład, nie wiem, radykalne łamanie praw człowieka, i w związku z tym komendant zostaje odwołany jako osoba odpowiedzialna za policję w danym województwie. Zakłada się zatem, że są to sytuacje nagłe, gdzie rygor odpowiedzialności jest rygorem surowym i rozkaz powinien skutkować natychmiast, a nie być przedmiotem uzgodnień. Byłoby przecież rzeczą dziwaczną, gdyby taki rozkaz o odwołaniu komendanta, u którego policja bardzo mocno nabroiła, podlegał trybowi uzgodnień z odpowiednimi czynnikami cywilnymi. Dlatego proponujemy, aby uczynić wyjątek przy odwołaniu w wypadku owych służb zmilitaryzowanych, aby mianowicie wojewoda nie miał tam zdania stanowczego. Natomiast po takim odwołaniu przy ponownym powołaniu nowego komendanta wojewoda oczywiście znów będzie miał stanowczy udział w postaci wymogu uzgodnienia czy też porozumienia.</u>
          <u xml:id="u-105.2" who="#JanRokita">W tym kontekście chcę jeszcze jedną rzecz powiedzieć panu posłowi Kłopotkowi. Zapewne Wysoka Izba doskonale wie, ponieważ szczegółowo zapoznała się ze 124 ustawami kompetencyjnymi, a jak się nie zapoznała, to w punkcie konsultacyjnym została szczegółowo poinformowana o ich treści. W związku z tym zapewne każdy z obecnych wie, że rząd proponuje w ramach ustawy policyjnej w jednej z ustaw kompetencyjnych pewne bardzo szczególne zasady powoływania i odwoływania komendantów Policji, mianowicie zasadę kadencyjności i zasadę konkursu. Inna sprawa, czy to są zasady słuszne, mam co do tego pewne wątpliwości, ale w tej chwili nie to jest przedmiotem dyskusji. Niemniej w kontekście propozycji dotyczącej konkursu i kadencyjności trzeba widzieć mechanizm odwoływania, bo jeśliby miał być konkurs i kadencyjność, to odwoływanie owych komendantów odbywałoby się tylko w sytuacjach całkowicie nadzwyczajnych, a w sytuacjach normalnych, zwyczajnych po prostu kończy się ich kadencja i ich się nie odwołuje. Tym bardziej takie odwołanie, skoro jest mechanizmem wyłącznie karno-represyjnym, w takiej koncepcji rządowej powinno być pozbawione wpływu czynnika cywilnego. Co powiedziawszy, myślę, że dość dokładnie, panu posłowi Kłopotkowi, pragnę podziękować za ciekawą dyskusję. To chyba wszystko. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-106">
          <u xml:id="u-106.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi Janowi Rokicie.</u>
          <u xml:id="u-106.1" who="#MarekBorowski">Proszę o zabranie głosu panią poseł Franciszkę Cegielską.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-107">
          <u xml:id="u-107.0" who="#FranciszkaCegielska">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Po pierwsze proszę o wybaczenie, ale musiałam być na posiedzeniu komisji, dlatego nie słyszałam wszystkich pytań. Słyszałam dwa ostatnie. Jedno z nich dotyczyło definicji pojęcia „edukacja publiczna”, którą ma realizować samorząd wojewódzki. Otóż w tym pojęciu mieści się prowadzenie szkół pomaturalnych, bibliotek, np. wojewódzkich czy regionalnych, centrów szkolenia ustawicznego, centrów szkolenia zawodowego i jest jeszcze kilka innych możliwości.</u>
          <u xml:id="u-107.1" who="#FranciszkaCegielska">Natomiast pan poseł Dorn zapytał o działalność gospodarczą prowadzoną przez sejmik wojewódzki i możliwość łączenia środków. Otóż w art. 11 i art. 13 ustawy o samorządzie wojewódzkim jest to zaznaczone w dwóch szczególnych przypadkach i żaden z nich nie zakłada pełnej dowolności, panie pośle. Art. 11 mówi, że samorząd województwa określa strategię rozwoju województwa, uwzględniającą w szczególności następujące cele, to jest takie „okrągłe” wymienianie generalnych celów - pobudzanie aktywności gospodarczej, zachowanie wartości środowiska - a zatem generalnie nakreśla cele, które będę przez tę strategię realizowane. W ust. 2 samorząd mówi, iż te cele będą realizowane przez prowadzenie polityk rozwoju województwa i tutaj właśnie jednym z elementów jest pozyskiwanie i łączenie środków finansowych, publicznych i prywatnych do realizacji określonych zadań. A zatem prowadzenie działalności gospodarczej, łączenie środków prywatnych i publicznych nie wynika z dowolnych działań samorządu wojewódzkiego, ale taki samorząd najpierw musi przyjąć strategię, potem określić polityki w tejże strategii i dopiero wtedy, dla realizacji zadań określonych tymi politykami, może łączyć środki. Jeszcze dobitniej jest to zaznaczone w art.13, który jest szczegółowy i mówi, że w celu realizacji strategii rozwoju i programów wojewódzkich, a także w celu wykonywania zadań o charakterze użyteczności publicznej województwo może tworzyć spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki akcyjne oraz przystępować do tych spółek. Panie pośle, pan też uczestniczył w tej komisji. Podawaliśmy przykłady na to, że takie spółki mogą istnieć; może to być wspólna budowa lotniska, portu... Tak, wiem, że Elbląg chce właśnie budować i też ma zamiar łączyć środki. A my budowaliśmy lotnisko wspólnie z Gdańskiem, Sopotem i spółką akcyjną. Założyliśmy utworzenie banku, a także różne inne działania, których celem jest de facto realizacja zadań publicznych. Nie jest bowiem celem samorządu województwa prowadzenie działalności gospodarczej w świetle kodeksu nie związanej z jego działalnością publiczną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-108">
          <u xml:id="u-108.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-108.1" who="#MarekBorowski">Jeszcze pytania, tak?</u>
          <u xml:id="u-108.2" who="#komentarz">(Poseł Eugeniusz Kłopotek: Tak, bo nie uzyskałem odpowiedzi.)</u>
          <u xml:id="u-108.3" who="#MarekBorowski">Tak, tak, rozumiem.</u>
          <u xml:id="u-108.4" who="#MarekBorowski">Pan poseł Kłopotek, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-109">
          <u xml:id="u-109.0" who="#EugeniuszKłopotek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W duchu mocno akcentowanego rozkazu pana posła Rokity dziękuję za wyczerpującą odpowiedź.</u>
          <u xml:id="u-109.1" who="#EugeniuszKłopotek">Proszę natomiast panią poseł Cegielską... Powtórzę zadane przeze mnie pytania. Byłbym wdzięczny, gdyby pani poseł była uprzejma w tym momencie się na tym skoncentrować. Skoro udzielenie bądź nieudzielenie absolutorium oraz odwołanie marszałka województwa następuje bezwzględną większością głosów ustawowego składu sejmiku, to dlaczego jego powołanie następuje bezwzględną większością głosów, ale w obecności co najmniej połowy ustawowego składu? Dlaczego jest tu taka różnica? To jest art. 20 ust. 1. Pytanie drugie: Co w art. 77 ust. 1 oznacza sformułowanie „za pośrednictwem wojewody”? Co to w praktyce znaczy: za pośrednictwem wojewody?</u>
          <u xml:id="u-109.2" who="#EugeniuszKłopotek">Pozwolę sobie jeszcze raz poprosić o odpowiedź panią poseł Lipowicz. Wymijająco odpowiedziała na moje pytania dotyczące łączenia mandatów, mówiąc, że nad ustawą powiatową pracowali jedni posłowie, a nad wojewódzką inni. Wobec tego zapytam inaczej. Dlaczego członek zarządu powiatu może być parlamentarzystą, a radny powiatu nie może być parlamentarzystą? I drugie pytanie: Dlaczego radny wojewódzki może być parlamentarzystą, a członek zarządu województwa nie może? A może my wszyscy odpowiedź znamy? Bo na tej sali są posłowie, którzy nie mogą się doczekać 1 stycznia 1999 r., żeby stać się starostami powiatów bądź marszałkami tych dużych województw. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-110">
          <u xml:id="u-110.0" who="#MarekBorowski">Pani poseł Staniszewska.</u>
          <u xml:id="u-110.1" who="#MarekBorowski">Panie pośle Kłopotek, w związku z tym, że pan udzielił odpowiedzi, czeka pan jeszcze na odpowiedź czy już nie?</u>
          <u xml:id="u-110.2" who="#komentarz">(Poseł Eugeniusz Kłopotek: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-110.3" who="#MarekBorowski">Czeka pan. Dobrze. Chciałem to ustalić.</u>
          <u xml:id="u-110.4" who="#MarekBorowski">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-111">
          <u xml:id="u-111.0" who="#GrażynaStaniszewska">Panie Marszałku! Bardzo bym jednak prosiła o odpowiedź pana premiera Buzka. To było jego osobiste zobowiązanie. Pan premier tę koncepcję tworzenia samorządowych regionów w dużym województwie rządowym wstępnie poparł. Stwierdził, że rozumie zagrożenia regionów, które mają odrębną strategię rozwojową. Rozumiem bowiem, że regionu nie tworzy się po to, by ładnie wyglądał na mapie, tylko po to, by spełniał jakąś funkcję. Ta funkcja - jeśli dobrze przeczytałam - to jest realizacja strategii rozwoju. Otóż Opolszczyzna ma własną strategię rozwoju. Podbeskidzie, region beskidzki, górski, turystyczny, ma swoją strategię rozwoju, Częstochowskie ma swoją strategię rozwoju, a Górnośląski Okręg Przemysłowy ma, diametralnie inną, własną strategię rozwoju. Podzielenie tego na odrębne regiony, tak jak biegną strategie rozwoju, po sprawdzeniu oczywiście wydolności finansowej, jest zasadne i pozwala na rozwój, a nie tworzenie nowego regionu, który będzie kolosem na glinianych nogach, sprzecznym wewnętrznie, skłóconym wewnętrznie i jeszcze dodatkowo większym od niejednego państwa, na przykład od pobliskiej Słowacji.</u>
          <u xml:id="u-111.1" who="#GrażynaStaniszewska">Do obu ustaw ustrojowych: i do ustawy o samorządzie wojewódzkim, i do ustawy o rządowym województwie złożyłam do protokołu stosowne poprawki i prosiłabym o wypowiedź premiera Buzka przed zasadniczym głosowaniem na ten temat.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-112">
          <u xml:id="u-112.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-112.1" who="#MarekBorowski">Rozumiem, że obecni tu panowie przekażą tę prośbę panu premierowi.</u>
          <u xml:id="u-112.2" who="#MarekBorowski">Mamy jeszcze pana posła Baszczyńskiego i pana posła Dorna.</u>
          <u xml:id="u-112.3" who="#MarekBorowski">Pan poseł Baszczyński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-113">
          <u xml:id="u-113.0" who="#KrzysztofBaszczyński">Do pani poseł sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-113.1" who="#KrzysztofBaszczyński">Pani poseł, ponieważ pani powiedziała, że samorząd wojewódzki będzie prowadził szkoły pomaturalne, biblioteki, centra kształcenia zawodowego, centra kształcenia ustawicznego i inne...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-114">
          <u xml:id="u-114.0" who="#MarekBorowski">Panie pośle Kłopotek, proszę nie rozpraszać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-115">
          <u xml:id="u-115.0" who="#KrzysztofBaszczyński">... chciałbym prosić o doprecyzowanie, co to znaczy „inne”. Czy w tych „innych” mieszczą się niektóre szkoły resortowe? Co pani przez to rozumie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-116">
          <u xml:id="u-116.0" who="#MarekBorowski">Pan poseł Dorn.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-117">
          <u xml:id="u-117.0" who="#LudwikDorn">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nie czuję się do końca intelektualnie usatysfakcjonowany wyjaśnieniem pani posłanki Lipowicz. Czy z wywodu pani poseł wynika, iż najczystsza pod względem konstytucyjnym byłaby taka oto sytuacja, w której powiatowe służby, inspekcje i straże mają charakter wyłącznie samorządowy i na poziomie powiatu administracja rządowa bądź mieszana - bo mamy tutaj do czynienia rzeczywiście z konstrukcją, powiedzmy, cokolwiek obłą - nie istnieje, albo też taka sytuacja, w której zadania powiatu nie obejmują służb inspekcji i straży i na poziomie powiatu nie istnieją powiatowo-samorządowe służby, inspekcje i straże, tylko czysto rządowe? Jest to pogląd, który mógłbym zrozumieć, tylko nie wiem, czy z wypowiedzi pani poseł wyciągnąłem właściwe wnioski. Chodzi mi tutaj o czystość konstytucyjną.</u>
          <u xml:id="u-117.1" who="#LudwikDorn">Natomiast co do pytania doprecyzowującego odpowiedź pani poseł Cegielskiej, to oczywiście, jeżeli chodzi o to, co jest zawarte w art. 13, czyli ten dopisek, a także sferę użyteczności publicznej, to nie tego dotyczyło moje pytanie. Problem polega na tym, iż cele art. 11 ust. 1, z którymi się wiąże pozyskiwanie i łączenie środków finansowych, są opisane następująco: pobudzanie aktywności gospodarczej, podnoszenie poziomu konkurencyjności i innowacyjności gospodarki; można powiedzieć tak, że w warunkach gospodarki rynkowej i konkurencyjnej podmioty gospodarcze nastawione na zysk de facto realizują te cele, co, zdaje się, pani posłanka była uprzejma przyznać, mówiąc o zamiarach tworzenia przez samorządy portów morskich, lotnisk oraz banków, które, jak to pani posłanka się wyraziła, de facto służą celom publicznym, ale wtedy ta sfera celów de facto obejmuje całą sferę działalności gospodarczej i nie mamy do czynienia z żadnym ograniczeniem. W każdym razie sformułowania o jakichkolwiek ograniczeniach mają tutaj charakter pusty, gdyż nie mają żadnej mocy dyskryminacyjnej, mówiąc językiem logiki, i, niestety, jeżeli dobrze zrozumiałem wypowiedź pani posłanki, to ta odpowiedź utwierdziła mnie w moich daleko posuniętych wątpliwościach.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-118">
          <u xml:id="u-118.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-118.1" who="#MarekBorowski">Pani poseł Lipowicz.</u>
          <u xml:id="u-118.2" who="#MarekBorowski">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-119">
          <u xml:id="u-119.0" who="#IrenaLipowicz">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Zanim przystąpię do dodatkowej odpowiedzi na pytanie pana posła Kłopotka i pana posła Dorna, chciałabym odpowiedzieć na pytanie o osoby niepełnosprawne i przeprosić, że nie uczyniłam tego wcześniej. Pytanie postawione podczas dyskusji dotyczyło mianowicie tego, w jakim zakresie, jak mówiono, stworzenie odrębnej funkcji powiatu polegającej na dbaniu o osoby niepełnosprawne lepiej odpowiada ich godności i lepiej realizuje ich potrzeby. Myśl, która, o ile mogę to zrozumieć, przyświecała tutaj połączonym komisjom oraz pracom w podkomisji, na podstawie przedstawionych postulatów organizacji osób niepełnosprawnych, była taka: w przypadku niepełnosprawności istotne jest takie działanie w celu wspierania tych osób... tutaj tym nowym elementem jest odejście od konstrukcji pomocy społecznej wobec tych osób, a uznanie, że są to po prostu tacy członkowie społeczeństwa, którzy są w stanie w pełni brać udział w życiu społecznym, wymagają jednak pewnego dodatkowego wsparcia w tym zakresie. W przypadku takiej niepełnosprawności jak niepełnosprawność ruchowa, brak wzroku czy słuchu skala gminy jest zbyt mała, żeby w efektywny sposób można było nieść pomoc tym osobom. Po prostu zwykle w jednej gminie jest zbyt mało osób o tym samym rodzaju uszkodzenia - wyłączam tutaj występujące lokalnie przypadki ołowicy czy schorzeń tarczycy - by można było odpowiednio zlokalizować pomoc. Mam nadzieję, że pan poseł zwrócił uwagę, że w swoim wystąpieniu wskazywałam na to, iż w tym zakresie, jeżeli chodzi o wspieranie osób niepełnosprawnych, to właśnie tylko w przypadku potrzeb ponad gminnych będzie to realizował powiat, a rozdzielać to będzie ustawa kompetencyjna. Nie chcemy zatem zabrać gminie tych zadań z zakresu wspierania osób niepełnosprawnych, które na poziomie gminy mogą być realizowane, na przykład w formie wypłacania zasiłków osobom tak bardzo chorym, że muszą leżeć, że nie są w stanie w ogóle opuszczać swojego miejsca zamieszkania. Natomiast w innych przypadkach będzie to realizowane, i połączone komisje uznały, że lepiej, przez powiat.</u>
          <u xml:id="u-119.1" who="#IrenaLipowicz">Pan poseł Kłopotek prosił, żebym powiedziała dokładniej, czym kierowały się komisje i dlaczego jest tu zróżnicowane określenie: w przypadku połączalności mandatu i dotyczy to zarówno członkostwa w zarządzie, jak i możliwości bycia w radzie. Panie pośle, ja nie jestem w stanie mieć wglądu w intencje głosujących osób - połączone komisje liczą 120 osób - ja mogę tylko powtórzyć, i to zrobiłam, argumenty, które przedstawiano w dyskusji. Wskazywano na zaabsorbowanie czasowe, na pewną sprzeczność interesów. Jeżeli ktoś reprezentuje interesy województwa i interesy kraju, to w gminie, jak mówiono, jeszcze nie ma tak wielkiej kolizji tych interesów, w przypadku województwa natomiast ta kolizja będzie poważna. Wskazywano więc na kolizję interesów i nie możemy tego zarzutu tak lekkomyślnie odrzucić. Jeśli chodzi o powiat i województwo, to będą to wspólnoty ponad gminne i już teraz występują konflikty sumienia posłów, którzy mówią: no dobrze, ja rozumiem, że interes kraju jest taki, ale ja jestem reprezentantem swojej ziemi - i to mimo że wszyscy wiemy, że mandat posła jest wolny i że poseł nie jest związany, wbrew obawom pana posła Goryszewskiego, jakimiś instrukcjami sejmikowymi. Jeżeli więc chcemy dbać o czystość konstrukcji - tu ukłon w stronę pana posła Dorna - to powinniśmy rzeczywiście rozdzielać te funkcje. Równocześnie chciałam zapewnić, ponieważ pojawił się taki wątek w pana wypowiedzi, i oświadczyć, że w żadnym przypadku nie będę się ubiegać w przyszłości o stanowisko starosty i że nie odważyłabym się sądzić, iż jakikolwiek członek komisji, głosujący w tej sprawie, kierujący się rozwagą i dobrem wspólnym, miał tutaj na względzie swoje osobiste korzyści czy swój osobisty interes. Nie możemy chyba uwłaczać tutaj posłom w taki sposób.</u>
          <u xml:id="u-119.2" who="#komentarz">(Poseł Eugeniusz Kłopotek: Poczekamy, pani poseł, zobaczymy.)</u>
          <u xml:id="u-119.3" who="#IrenaLipowicz">Proszę bardzo, może pan sprawdzić, starostą nie zostanę w żadnym przypadku.</u>
          <u xml:id="u-119.4" who="#komentarz">(Poseł Tadeusz Iwiński: Najgorzej staroście w rodzinie.)</u>
          <u xml:id="u-119.5" who="#IrenaLipowicz">Jeżeli chodzi o wypowiedź pana posła Dorna - panie pośle, to prawdziwa przyjemność, kiedy mówimy o czystości konstrukcji oraz o satysfakcji intelektualnej podczas debaty sejmowej, i z przyjemnością będę tę debatę kontynuowała. Ale odpowiadam na pana pytanie wprost: nie, ja sądzę, że inspekcje, straże i służby są elementem słusznego systemowo scalenia administracji publicznej. Jedność administracji publicznej w naszym kraju powinna być pewnym paradygmatem, jeśli już chce pan sięgać do takiej terminologii. Natomiast specyfika tych służb sprawia, że nawet zaprzysięgli samorządowcy uznają, że jest tu niezbędne uwzględnienie większej niezależności, specyfiki tych służb oraz wystąpienia konfliktu interesów między np. policją ochrony środowiska a wspólnotą lokalną dążącą do rozwoju gospodarczego regionu. I z tego względu przy zasadniczo samorządowym ich charakterze dopuszczamy pewne odmienne sformułowania, o ile dobrze tu wyrażam intencję połączonych komisji. Dziękuję bardzo, panie marszałku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-120">
          <u xml:id="u-120.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-120.1" who="#MarekBorowski">To już wszystkie pytania, jak rozumiem.</u>
          <u xml:id="u-120.2" who="#MarekBorowski">Panowie ministrowie... Ach, pani poseł Cegielska jeszcze ma odpowiedzieć, tak? Proszę bardzo. Już myślałem, że w ramach kontaktów bilateralnych państwo sobie to wyjaśnili. Nie? Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-121">
          <u xml:id="u-121.0" who="#FranciszkaCegielska">Jeżeli można, to najpierw chciałabym odpowiedzieć na pytanie pana posła Kłopotka, związane z trybem wyboru marszałka, a także z trybem przyjęcia i zmiany budżetu oraz udzielenia absolutorium zarządowi województwa, jak rozumiem, bo mówił pan o art. 19 ust. 3 i dziwił się pan, że łatwiej jest wybrać marszałka niż udzielić absolutorium, a jeszcze trudniej jest go odwołać. Otóż w ustawie o samorządzie terytorialnym w pierwszym okresie jej działania mieliśmy taką niezwykłą łatwość odwoływania zarządów i prezydentów, wójtów i burmistrzów, co skończyło się tym, że parlament zmienił tę ustawę i wprowadził bardzo wysoki próg, bo 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-121.1" who="#komentarz">(Poseł Eugeniusz Kłopotek: Mnie chodzi o podwyższenie...)</u>
          <u xml:id="u-121.2" who="#FranciszkaCegielska">Nie, tutaj nie ma podwyższenia.</u>
          <u xml:id="u-121.3" who="#komentarz">(Poseł Eugeniusz Kłopotek: Moje pytanie, przepraszam...)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-122">
          <u xml:id="u-122.0" who="#MarekBorowski">Proszę, proszę.</u>
          <u xml:id="u-122.1" who="#komentarz">(Poseł Eugeniusz Kłopotek: Moje pytanie dotyczyło podwyższenia progu związanego z wyborem marszałka.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-123">
          <u xml:id="u-123.0" who="#FranciszkaCegielska">Nie, pan mnie źle zrozumiał, to odwołanie prezydenta, odwołanie marszałka, starosty powinno być trudniejsze niż powołanie, ze względu na trwałość i stabilność władzy. Proszę zwrócić uwagę...</u>
          <u xml:id="u-123.1" who="#komentarz">(Poseł Eugeniusz Kłopotek: Tak, ale ja chcę, żeby było na równym poziomie.)</u>
          <u xml:id="u-123.2" who="#FranciszkaCegielska">Ale, panie pośle, jak rozumiem, to jest propozycja wynikająca z obyczaju panującego w tego typu instytucjach, a także z doświadczenia, które zdobyliśmy w naszej krótkiej historii samorządu terytorialnego. Jeżeli będą państwo chcieli to zmienić, to mają państwo pełne do tego prawo i tylko od państwa to zależy, od posłów. Ja zrozumiałam, że pana pytanie dotyczyło również przyjęcia budżetu, zmian w budżecie i udzielenia absolutorium. Tu jest również dosyć wysoki próg i tu również chodzi o to, żeby zmian w budżecie nie dokonywać w sposób lekkomyślny i pochopny, a także żeby absolutorium udzielane było rzeczywiście w sposób przemyślany.</u>
          <u xml:id="u-123.3" who="#FranciszkaCegielska">Jeżeli można, chciałabym zwrócić się do pana posła Dorna, który ciągle nie wierzy, że ten art. 11 ma naprawdę sens i że nie dopuszcza wszystkiego. Panie pośle, udział w spółce typu lotnisko czy bank został uznany wyrokiem Sądu Najwyższego w składzie siedmiu sędziów - a trenowałam to znowu na sobie, w moim banku komunalnym, ponieważ w pierwszej chwili nie chciano zarejestrować zwiększenia kapitału banku - za prawnie dopuszczalny. Zarejestrowano nam udział. Działalność banków została uznana za działalność publiczną. Tak samo zarejestrowały sądy spółki takie jak lotnisko czy port. To są działania nastawione nie na pełną komercję, ale jednak na rozwój i na to, z czego pan był tak uprzejmy zakpić - na promocję regionu. To są działania również promocyjne. Tak zostały ocenione.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-124">
          <u xml:id="u-124.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-124.1" who="#MarekBorowski">Jak... Może pan powtórzy, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-124.2" who="#komentarz">(Poseł Eugeniusz Kłopotek: Art. 77 ust. 1. Co oznacza „za pośrednictwem wojewody”? Chodzi mi o to słowo „pośrednictwo”. Jak to w praktyce ma wyglądać? Bo co innego opinia, porozumienie, ale co to znaczy pośrednictwo? Chcemy to przekazać?)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-125">
          <u xml:id="u-125.0" who="#FranciszkaCegielska">Nie, ja oczywiście postaram się odpowiedzieć...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-126">
          <u xml:id="u-126.0" who="#MarekBorowski">Panie pośle Kracik, każdy poseł ma prawo zadać pytanie na sali, a niekoniecznie w kuluarach.</u>
          <u xml:id="u-126.1" who="#komentarz">(Poseł Stanisław Kracik: To nie jest seminarium.)</u>
          <u xml:id="u-126.2" who="#MarekBorowski">Panie pośle Kracik, to są obrady Sejmu. Regulamin przewiduje pytania i odpowiedzi i właśnie jesteśmy w tym punkcie.</u>
          <u xml:id="u-126.3" who="#MarekBorowski">Proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-126.4" who="#komentarz">(Głos z sali: Pan poseł zapomniał, jak sam zadawał pytania.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-127">
          <u xml:id="u-127.0" who="#FranciszkaCegielska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-127.1" who="#FranciszkaCegielska">Otóż artykuły i cały rozdział poświęcony współpracy międzynarodowej samorządu terytorialnego, o czym mówiłam w swoim sprawozdaniu, był rozdziałem bardzo trudnym do zaakceptowania przez część osób pracujących w komisjach i część posłów pracujących w komisjach.</u>
          <u xml:id="u-127.2" who="#FranciszkaCegielska">Minister, mówiąc po prostu - spraw zagranicznych, albo według nowej nomenklatury - właściwy do spraw zagranicznych, z punktu widzenia konstytucji nie jest organem nadzoru nad samorządem terytorialnym. Konstytucja mówi wyraźnie, że nadzór sprawuje premier, minister do spraw administracji i regionalne izby obrachunkowe, do tego dołączyła Najwyższa Izba Kontroli jako kontroler. Ta norma pośrednictwa wojewody i uzyskania za pośrednictwem wojewody zgody ministra spraw zagranicznych została wprowadzona po to, aby jednak - jeżeli chodzi o politykę zagraniczną czy współpracę zagraniczną - była absolutna pewność i gwarancja, że żaden samorząd nie pozwoli sobie na działania, które mogą być sprzeczne z wolą, decyzją, polityką państwa, a także innymi działaniami. Jak to będzie z pośrednictwem? Otóż organem nadzoru jest wojewoda. A zatem, jak sądzę, poprzez wojewodę zarząd sejmiku czy marszałek sejmiku będzie składał projekty - tak się zresztą dzieje - porozumień i umów do ministra właściwego do spraw zagranicznych.</u>
          <u xml:id="u-127.3" who="#FranciszkaCegielska">I jeszcze dla pana odpowiedź. Czy będą to również szkoły resortowe? Otóż pan wybaczy, nie przejrzałam jeszcze wszystkich ustaw kompetencyjnych i nie wiem, czy część szkół resortowych będzie szkołami regionalnymi. Sądzę, że w najbliższym czasie będzie można na to precyzyjnie odpowiedzieć. Znam na wybrzeżu kilka szkół resortowych, które bardzo chętnie stałyby się szkołami regionalnymi, i sądzę, że w takich wypadkach nie będzie przeszkody, żeby mogły zmienić swoją podległość, organ prowadzący. Bo nie oczywiście organ nadzorujący, rozdzielmy tutaj te dwie sprawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-128">
          <u xml:id="u-128.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję pani poseł sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-128.1" who="#MarekBorowski">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-128.2" who="#MarekBorowski">W czasie drugiego czytania zgłoszono poprawki do projektów ustaw ze wszystkich trzech druków oraz wnioski o odrzucenie tych projektów ustaw.</u>
          <u xml:id="u-128.3" who="#MarekBorowski">W związku z tym proponuję ponownie skierować te projekty do Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych, Komisji Finansów Publicznych oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej w celu przedstawienia dodatkowych sprawozdań.</u>
          <u xml:id="u-128.4" who="#MarekBorowski">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-128.5" who="#MarekBorowski">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-128.6" who="#MarekBorowski">Proszę państwa, teraz należy się chwila dla higieny.</u>
          <u xml:id="u-128.7" who="#MarekBorowski">W związku z czym ogłaszam przerwę do godz. 18.30.</u>
          <u xml:id="u-128.8" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 17 min 23 do godz. 18 min 35)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-129">
          <u xml:id="u-129.0" who="#StanisławZając">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-129.1" who="#StanisławZając">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 17 porządku dziennego: Pierwsze czytanie rządowych projektów ustaw o zmianie niektórych ustaw określających kompetencje organów administracji publicznej w związku z reformą ustrojową państwa (druki nr 261, 273, 277, 278, 282 i 282-A).</u>
          <u xml:id="u-129.2" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu podsekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji pana Jerzego Stępnia w celu przedstawienia uzasadnienia projektów ustaw.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-130">
          <u xml:id="u-130.0" who="#JerzyStępień">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Przedstawiony dzisiaj Wysokiej Izbie projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw określających kompetencje organów administracji publicznej w związku z reformą ustrojową państwa jest już szczegółowym, bardzo precyzyjnym dostosowaniem zadań i kompetencji wszystkich organów administracji publicznej do nowych podmiotów, czyli samorządowych powiatów i samorządowych organów województw, a także do nowej roli silnego rządowego wojewody.</u>
          <u xml:id="u-130.1" who="#JerzyStępień">Celem projektu jest przede wszystkim rozdzielenie już istniejących kompetencji pomiędzy nowo tworzone organy samorządu terytorialnego i administracji rządowej. Podstawowym jego założeniem jest - co już wielokrotnie było deklarowane ze strony rządu - nienaruszalność dotychczasowych zadań i kompetencji gmin jako podstawowych jednostek samorządu terytorialnego. Co więcej, gminy otrzymają w wyniku tej reformy dodatkowe kompetencje - pewnie, że niewielkie, ale jednak - wynikające przede wszystkim ze zmian w systemie organizacji szkolnictwa. I to jest poważna zmiana, chodzi przede wszystkim o gimnazja, ale niezależnie od tego już teraz trafią tam kompetencje związane z prowadzeniem młodzieżowych domów kultury i przedszkoli specjalnych. Poszerzy się także zakres uprawnień gmin w dziedzinie gospodarki gruntami, w szczególności o kompetencje z zakresu scalania gruntów. Poszerzają się także zadania gmin o niektóre kompetencje przewidziane Prawem wodnym.</u>
          <u xml:id="u-130.2" who="#JerzyStępień">Tak więc nasze deklaracje, podkreślające, że chcemy powiększyć zakres zadań odpowiedzialności gminy, znalazły tutaj swoją materializację. Jesteśmy jednak zdania, że to już jest wszystko, co można gminom przekazać na zasadzie zadań własnych. Oczywiście zawsze będą możliwe porozumienia czy przekazywanie zadań w inny sposób. Ale wydaje mi się, że to, co jest określone tym zasadniczym pakietem zadań własnych, to jest już wszystko, co można przekazać gminom.</u>
          <u xml:id="u-130.3" who="#JerzyStępień">Projekt ustawy przewiduje, że kompetencje kierowników urzędów rejonowych oraz część kompetencji wojewodów przekazane zostaną powiatom. W ślad za nimi przekazane zostaną także środki finansowe w wysokości około 10 miliardów zł, co określa skalę decentralizacji zadań i kompetencji oraz środków budżetowych. Dla porównania powiem, że gminy w tej chwili wydają 40 miliardów zł, z czego 10 miliardów to są dotacje i subwencje z budżetu centralnego. Zatem już po tych liczbach widać, jaka jest skala decentralizacji powiatowej. Ponadto ze szczebla centralnego przekazane zostaną na poziom województwa niektóre zadania wykonywane dotychczas przez ministerstwa oraz urzędy centralne, głównie w zakresie ochrony środowiska oraz instytucji i placówek kultury, a także prowadzenia dróg.</u>
          <u xml:id="u-130.4" who="#JerzyStępień">Zatrzymajmy się na tym ostatnim problemie. Ta egzemplifikacja też nam wiele powie. O zakresie proponowanej decentralizacji najpełniej świadczy to, że z obecnych 146 tysięcy kilometrów dróg państwowych, z których 46 tysięcy kilometrów to drogi krajowe, w gestii rządu centralnego ostatecznie pozostanie tylko 16 tysięcy kilometrów dróg krajowych. Pozostałe 130 tysięcy znajdzie się w rękach samorządu, głównie powiatowego.</u>
          <u xml:id="u-130.5" who="#JerzyStępień">W przedłożonym rządowym projekcie przyjęto zasadę, że prawie wszystkie kompetencje dotyczące spraw obywatelskich przekazane zostaną gminom lub powiatom. Oczywiście od tej zasady są pewne wyjątki. Już słyszałem takie zarzuty, że to niezupełnie prawda, bo przecież niektóre kompetencje przechodzą właśnie od kierowników obecnych rejonów administracji ogólnej do wojewodów. Ale proszę zwrócić uwagę właśnie na charakter zadań i kompetencji przekazywanych wojewodom - dotyczy to przede wszystkim gruntów skarbu państwa. Jest naturalne, że wojewodowie muszą przejąć zadania i kompetencje w ten sposób, w przeciwnym bowiem razie musieliby budować jakąś administrację specjalną, im podporządkowaną, skoro są to grunty skarbu państwa. Tak że ten wyjątek od zasady przekazywania wszystkiego w dół dotyczy również pewnych spraw z zakresu prawa o obywatelstwie - też ze zrozumiałych względów. Także pewne kompetencje związane z zakwaterowaniem sił zbrojnych na przykład przechodzą na szczebel województwa, ale to jest wszystko, to są wszystkie wyjątki od tej generalnej zasady o przekazaniu wszystkich kompetencji dotyczących spraw obywatelskich gminom i powiatom. W każdym razie można z całą odpowiedzialnością powiedzieć tak, że oto w wyniku tej reformy wszystkie sprawy indywidualne, wszystkie sprawy, jakie obywatel w ogóle ma do załatwienia z administracją publiczną, będą załatwiane na szczeblu gminy lub powiatu. Województwo to zupełnie inna przestrzeń innej aktywności innych podmiotów, w każdym razie nie będzie tam w zasadzie - mówiłem tu o pewnych wyjątkach - spraw indywidualnych.</u>
          <u xml:id="u-130.6" who="#JerzyStępień">W nowym ustroju układu terytorialnego państwa funkcjonować będą cztery sposoby wykonywania kompetencji. Będą to:</u>
          <u xml:id="u-130.7" who="#JerzyStępień">- kompetencje administracyjne wykonywane przez organ samorządu terytorialnego, na przykład starostę, w którego imieniu wykonywać je będzie upoważniony podległy mu urzędnik;</u>
          <u xml:id="u-130.8" who="#JerzyStępień">- kompetencje wykonywane przez organy o właściwości szczególnej, działające w imieniu starosty, lecz na własną odpowiedzialność;</u>
          <u xml:id="u-130.9" who="#JerzyStępień">- kompetencje służb, inspekcji i straży, które będą wykonywane przez organy tych administracji zespolone ze starostą lub wojewodą;</u>
          <u xml:id="u-130.10" who="#JerzyStępień">- pozostałe administracje specjalne zachowają niewielkie uprawnienia, bowiem zarządzanie szkołami, szpitalami, drogami, które staną się własnością samorządową, znajdzie się w gestii władz samorządowych.</u>
          <u xml:id="u-130.11" who="#JerzyStępień">Przewidziane są różne zasady finansowania wykonywania tych kompetencji: z budżetów samorządowych, z kas chorych, z bonu edukacyjnego, z dotacji, z różnego rodzaju funduszów. Nastąpi bardzo silna decentralizacja trzech w szczególności funduszów, a mianowicie funduszu ochrony środowiska, Funduszu Pracy i Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.</u>
          <u xml:id="u-130.12" who="#JerzyStępień">Przedkładany projekt przewiduje dokonanie zmian w łącznej liczbie 114 ustaw. Nie sposób, oczywiście, przedstawić szczegółowo zakresu tej nowelizacji, byłoby to chyba także niecelowe w tym miejscu: miejsce na taką szczegółową analizę to praca w komisjach. Ale można by się tu pokusić o pewne podsumowanie czy raczej połączenie tych grup ustaw w następujący sposób.</u>
          <u xml:id="u-130.13" who="#JerzyStępień">Grupa pierwsza - to zmiany o charakterze dostosowawczym, gdzie na przykład sformułowanie „kierownik rejonowego urzędu rządowej administracji ogólnej” zastępuje się słowami „starosta”, „właściwy organ powiatu”, „samorząd powiatu”. Tam też trzeba zaliczyć zmiany dostosowujące do wchodzącej w życie od stycznia 1999 r. ustawy o działach administracji rządowej, na przykład zastąpienie sformułowania „minister spraw wewnętrznych i administracji” formułą „minister właściwy do spraw wewnętrznych” czy „minister właściwy do spraw administracji”.</u>
          <u xml:id="u-130.14" who="#JerzyStępień">Grupa druga - to zmiany typowo decentralizacyjne, przesuwające kompetencje na niższy szczebel administracji publicznej, na przykład z poziomu obecnego wojewody na poziom powiatu czy też z poziomu obecnego kierownika urzędu rejonowego na poziom gminy.</u>
          <u xml:id="u-130.15" who="#JerzyStępień">Grupa trzecia obejmuje zmiany ustrojowe. Wynikają one z konieczności dostosowania obowiązujących regulacji do zapisów projektów ustaw ustrojowych: o samorządzie powiatowym, o samorządzie województwa, o administracji rządowej w województwie, które były przedmiotem drugiego czytania w dniu dzisiejszym.</u>
          <u xml:id="u-130.16" who="#JerzyStępień">Pragnę przypomnieć, że w projektach tych, przyjętych przez komisje sejmowe, przewidziano zespolenie dotychczasowych administracji specjalnych, głównie jako „służb, inspekcji i straży wykonujących zadania administracji rządowej”, które działać będą pod zwierzchnictwem starosty na szczeblu powiatowym oraz wojewody na szczeblu wojewódzkim.</u>
          <u xml:id="u-130.17" who="#JerzyStępień">Podstawowym założeniem projektowanych zmian jest jak najdalej idące przeniesienie dotychczasowych kompetencji inspekcji i służb funkcjonujących w administracji rządowej do jednostek samorządu terytorialnego, przy zachowaniu - tam, gdzie jest to niezbędne - merytorycznego nadzoru nad nimi organów administracji rządowej. Projekt ustawy przewiduje także dekoncentrację zadań, przesuwając je z dotychczasowych kompetencji ministra do kompetencji kierowników centralnych urzędów administracji rządowej.</u>
          <u xml:id="u-130.18" who="#JerzyStępień">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ta ostatnia grupa zagadnień jest najtrudniejsza i budzi najwięcej kontrowersji, dlatego pozwolę sobie podać przykład proponowanych rozwiązań. Zacznę od naszego podwórka, podwórka Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji: od służby zmilitaryzowanej i scentralizowanej, jaką jest Policja. W proponowanej zmianie ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji proponujemy następujące rozwiązania.</u>
          <u xml:id="u-130.19" who="#JerzyStępień">- powoływanie komendantów wojewódzkich Policji oraz ministra właściwego do spraw wewnętrznych w uzgodnieniu z wojewodą;</u>
          <u xml:id="u-130.20" who="#JerzyStępień">- powoływanie komendantów powiatowych przez starostów na wniosek komendanta wojewódzkiego;</u>
          <u xml:id="u-130.21" who="#JerzyStępień">- pięcioletnią kadencję komendantów;</u>
          <u xml:id="u-130.22" who="#JerzyStępień">- wyłanianie kandydatów na komendantów w drodze konkursu przy zapewnieniu udziału przedstawicieli odpowiednich organów samorządowych w komisji konkursowej;</u>
          <u xml:id="u-130.23" who="#JerzyStępień">- dokonywanie przez samorządy ocen działalności Policji oraz prawo podejmowania uchwał określających kierunki jej działania.</u>
          <u xml:id="u-130.24" who="#JerzyStępień">To zmiany rzeczywiście bardzo daleko idące, wręcz rewolucyjne, ale uważamy, że trzeba ich dokonać i że to jest ten moment, kiedy można to zrobić. Jeśli tej chwili nie wykorzystamy, tych 5 minut, które wszyscy mamy, najprawdopodobniej trzeba będzie znowu na jakiś czas odłożyć reformy Policji, a przecież wszyscy tego bardzo pragniemy. Jeśli rząd decyduje się przekazać, na co chcę zwrócić uwagę, samorządom powiatowym i wojewódzkim, a także wojewodom, jako przedstawicielom Rady Ministrów, uprawnienia wobec Policji, to trzeba by zadać pytanie, czy uzasadnione byłoby pozostawienie poza wpływem władz samorządowych różnych szczebli, a także rządowego wojewody wielu dotychczasowych administracji specjalnych. Nie ma takiego uzasadnienia. Na tak postawione pytanie może być tylko jedna odpowiedź: oczywiście projekt - podkreślam to z całą mocą - nie prowadzi do likwidacji dotychczasowych inspekcji, na przykład ochrony środowiska, sanitarnej, weterynaryjnej itp., ale przewiduje dalsze ich działanie jako służb o charakterze ogólnokrajowym, działających w sposób jednolity, zarządzanych w układzie hierarchicznym.</u>
          <u xml:id="u-130.25" who="#JerzyStępień">Wysoki Sejmie! Pragnę poinformować, że w dniu 23 marca br. pełnomocnik rządu do spraw reform ustrojowych państwa wysłał do konsultacji do obydwu głównych central związkowych 18 projektów nowelizacji ustaw kompetencyjnych, w tym wszystkie będące przedmiotem bezpośredniego zainteresowania związków zawodowych. Dotyczy to na przykład ustawy o systemie oświaty, stąd ustawy tej nie ma w ustawach przedłożonych Wysokiej Izbie, bo po prostu ta ustawa będzie nowelizowana kompleksowo w ramach reformy systemu oświaty, ale także po wysłuchaniu zdania zainteresowanych związków zawodowych. Z kolei w dniach 14 i 15 kwietnia br. minister pracy i polityki socjalnej przekazał do konsultacji obu central związkowych, a także organizacji pracodawców plik wszystkich projektów ustawodawczych przyjętych przez Radę Ministrów. Ponadto ustalono z OPZZ i NSZZ „Solidarność” tryb przekazywania oraz rozpatrywania opinii obu central związkowych. Uwzględnione przez rząd opinie związków zawodowych zostaną zgłoszone w trakcie prac parlamentarnych w formie autopoprawki lub stanowiska Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-130.26" who="#JerzyStępień">Mówiłem także o konsultacjach i o bardzo efektywnych uzgodnieniach, dokonanych w ramach Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. Mówiłem o tym na wcześniejszym etapie obecnych prac parlamentarnych. Chcę tylko się tutaj do nich odwołać. Właściwie większość problemów, które są objęte tymi ustawami, została już uzgodniona z różnymi zespołami specjalnie do tego celu powołanymi w ramach Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego.</u>
          <u xml:id="u-130.27" who="#JerzyStępień">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Nie jest możliwe - również z powodu niezwykle obszernej i skomplikowanej materii przedkładanego projektu - poddanie szczegółowej analizie wszystkich projektowanych zmian. Zobowiązuję się natomiast szczegółowo ustosunkować się do wszystkich wypowiedzi i pytań, które padną podczas debaty. Chciałbym także jeszcze raz przypomnieć państwu o punkcie konsultacyjnym, który tutaj otworzyliśmy, gdzie można uzyskać odpowiedź na nawet bardzo szczegółowe już problemy. Chciałbym też z tego miejsca bardzo serdecznie podziękować redakcji „Rzeczpospolitej”, która od kilku już dni w sposób niezwykle profesjonalny, drobiazgowy powiedziałbym, bardzo umiejętnie prezentuje wszystkie proponowane zmiany w układach kompetencyjnych. To rzeczywiście rzadki dzisiaj przykład rzetelnej, dobrej dziennikarskiej roboty. Bardzo serdecznie chciałbym w imieniu rządu podziękować za tę pracę.</u>
          <u xml:id="u-130.28" who="#JerzyStępień">W imieniu rządu Rzeczypospolitej Polskiej wnoszę o skierowanie projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw określających kompetencje organów administracji publicznej w związku z reformą ustrojową państwa do Komisji Nadzwyczajnej lub do Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej, Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Komisji Finansów Publicznych. Oczywiście Wysoka Izba będzie o tym decydowała, ale wydaje mi się, jeśli mogę się tu odwołać do wcześniejszych doświadczeń, jeszcze z okresu wprowadzenia reformy samorządu terytorialnego, że tego rodzaju Komisja Nadzwyczajna byłaby tutaj bardzo dobrym rozwiązaniem.</u>
          <u xml:id="u-130.29" who="#JerzyStępień">Te tzw. ustawy kompetencyjne są mięsem tej reformy, nadają jej zasadniczy impuls, pokazują zakres zmian i ich dynamikę. Jestem przekonany, że wraz z ustawami ustrojowymi, a także niebawem przedłożonymi rozwiązaniami finansowymi, złożą się na koherentną całość, która pozwoli nam zbudować nasz kraj na zupełnie innych, bardziej racjonalnych podstawach od 1 stycznia 1999 r. Dziękuję bardzo za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-130.30" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-131">
          <u xml:id="u-131.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-131.1" who="#StanisławZając">Wysoka Izbo! Sejm ustalił w debacie nad tym punktem porządku dziennego podział czasu pomiędzy kluby i koło, w zależności od ich wielkości, w granicach od 6 do 101 minut, to jest debatę średnią.</u>
          <u xml:id="u-131.2" who="#StanisławZając">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-131.3" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła Tadeusza Wronę w imieniu Klubu Parlamentarnego - Akcja Wyborcza Solidarność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-132">
          <u xml:id="u-132.0" who="#TadeuszWrona">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt w imieniu Klubu Parlamentarnego Akcji Wyborczej Solidarność ustosunkować się do przedłożonego przez rząd pakietu ustaw kompetencyjnych, które rozdzielają zadania pomiędzy samorządowe gminy, powiaty i województwa. Chcę stwierdzić, że przedstawione przez rząd projekty ustaw kompetencyjnych odpowiadają w większości podstawowym założeniom reformy ustroju państwa.</u>
          <u xml:id="u-132.1" who="#TadeuszWrona">Samorząd gminny otrzyma w ramach porządkowania podziału zadań publicznych kilka spraw o znaczeniu gminnym, można powiedzieć: sąsiedzkim, a także możliwość przejmowania na podstawie porozumienia innych spraw lokalnych od samorządu powiatowego.</u>
          <u xml:id="u-132.2" who="#TadeuszWrona">Samorząd powiatowy otrzyma istotną część pozostałych spraw lokalnych, tych, które mają zwykle zasięg ponad gminny. Uzyska możliwość współdziałania ze służbami o charakterze policyjno-inspekcyjnym, działającymi na obszarze powiatu, a także wpływ na nie. Powiaty przejmą zadania dzisiejszych urzędów rejonowych i niektórych innych rejonowych administracji specjalnych, a także przejmą większość spraw lokalnych, które obecnie prowadzą wojewodowie lub inne administracje rządowe.</u>
          <u xml:id="u-132.3" who="#TadeuszWrona">Samorząd województwa zostanie wyposażony w instrumenty prowadzenia polityki rozwoju regionalnego oraz otrzyma te zadania i kompetencje, które mają zasięg regionalny. W ten sposób stanie się podmiotem polityki regionalnej i gospodarzem województwa w zakresie prowadzenia placówek publicznych o zasięgu regionalnym oraz stymulowania rozwoju regionalnego. Trzeba podkreślić, że jeśli chodzi o zakres spraw przekazywanych samorządowi województwa i zakres przyznanej mu w tych dziedzinach autonomii, w żaden sposób nie dotyczy to zagadnień wpływających na integralność i unitarność państwa.</u>
          <u xml:id="u-132.4" who="#TadeuszWrona">Wojewoda, jako przedstawiciel rządu w województwie, zostanie uwolniony od wypełniania zadań o charakterze lokalnym, związanych z obsługą administracyjną obywateli i pełnieniem usług publicznych. Będzie pełnił w imieniu rządu nadzór nad legalnością działania samorządów, a także nadzór nad jakością wypełniania przez nie zadań z zakresu administracji rządowej. Zostanie wyposażony w służby policyjne, inspekcyjne i nadzorcze, działające jako zespolone administracje specjalne na poziomie województwa, na ogół z możliwością organizowania delegatur (oddziałów) terenowych, co umożliwi wykorzystanie dzisiejszych struktur niektórych spośród tych inspekcji. Wojewoda uzyska również możliwość prowadzenia nadzoru merytorycznego nad przedsięwzięciami samorządu województwa dotyczącymi współpracy zagranicznej (wraz z ministrem spraw zagranicznych). Będzie miał wystarczające możliwości sprawdzania sposobu realizacji przez podmioty samorządowe zadań wynikających w poszczególnych dziedzinach życia publicznego z polityki państwa.</u>
          <u xml:id="u-132.5" who="#TadeuszWrona">Zadania i kompetencje przekazywane gminom w ramach porządkowania kompetencji to przede wszystkim:</u>
          <u xml:id="u-132.6" who="#TadeuszWrona">- scalanie i wymiana gruntów, związane bezpośrednio z miejscowym zagospodarowaniem przestrzennym;</u>
          <u xml:id="u-132.7" who="#TadeuszWrona">- regulowanie stosunków własnościowo-sąsiedzkich z zakresu Prawa wodnego;</u>
          <u xml:id="u-132.8" who="#TadeuszWrona">- możliwość prowadzenia zadań z zakresu ewidencji nieruchomości (katastru), po osiągnięciu określonych przez prawo standardów;</u>
          <u xml:id="u-132.9" who="#TadeuszWrona">- funkcje właścicielskie wobec publicznego lecznictwa ambulatoryjnego (przychodni, gminnych ośrodków zdrowia) - zadanie związane z reformą służb zdrowia i ubezpieczeń zdrowotnych;</u>
          <u xml:id="u-132.10" who="#TadeuszWrona">- prowadzenie szkół podstawowych i gimnazjów po reformie systemu oświaty;</u>
          <u xml:id="u-132.11" who="#TadeuszWrona">- zasadnicza część środków tworzących dzisiejsze wojewódzkie fundusze ochrony środowiska, co jest szczególnie uzasadnione faktem, że już dzisiaj gminy wykorzystują te środki, realizując od kilku lat ponad połowę wszystkich prowadzonych w kraju inwestycji w dziedzinie ochrony środowiska.</u>
          <u xml:id="u-132.12" who="#TadeuszWrona">Gminy nie utracą żadnych zadań i kompetencji oraz dochodów własnych, jakimi obecnie dysponują. Uzyskają natomiast w myśl założeń rządowych autonomię w zakresie gminnych części podatków dochodowych.</u>
          <u xml:id="u-132.13" who="#TadeuszWrona">Co do powiatów, to przejmą m.in.:</u>
          <u xml:id="u-132.14" who="#TadeuszWrona">- administracyjną obsługę obywateli w zakresie prowadzonym dziś przez urzędy rejonowe oraz przez urzędy wojewódzkie (w ten sposób miejsce załatwienia spraw nie tylko nie zostaną oddalone od obywateli, ale przeciwnie, część z nich będzie zlokalizowana bliżej obywatela, a wszystkie sprawy zostaną poddane kontroli organu przedstawicielskiego, rady powiatu);</u>
          <u xml:id="u-132.15" who="#TadeuszWrona">- zarządzanie drogami powiatowymi oraz ruchem na lokalnych drogach publicznych (gminnych i powiatowych);</u>
          <u xml:id="u-132.16" who="#TadeuszWrona">- prowadzenie szkół średnich (liceów i techników) oraz szkół specjalistycznych (artystycznych, rolniczych i innych);</u>
          <u xml:id="u-132.17" who="#TadeuszWrona">- funkcje właścicielskie wobec publicznych zakładów opieki zdrowotnej, szpitali ogólnych (dziś rejonowych);</u>
          <u xml:id="u-132.18" who="#TadeuszWrona">- prowadzenie lokalnych placówek kulturalnych o ponad gminnym zasięgu oddziaływania;</u>
          <u xml:id="u-132.19" who="#TadeuszWrona">- prowadzenie placówek i obiektów sportowo-rekreacyjnych o zasięgu powiatowym;</u>
          <u xml:id="u-132.20" who="#TadeuszWrona">- prowadzenie zadań z zakresu geodezji i katastru (ewidencji nieruchomości) z możliwością ich przekazania w drodze porozumienia tym gminom, które spełnią określone w ustawie i aktach wykonawczych wymagania techniczno-organizacyjne;</u>
          <u xml:id="u-132.21" who="#TadeuszWrona">- istotną część zadań z zakresu pomocy społecznej, które będą realizowane przede wszystkim w oparciu o powiatowe ośrodki pomocy rodzinie;</u>
          <u xml:id="u-132.22" who="#TadeuszWrona">- również niektóre zadania z zakresu aktywnych form przeciwdziałania bezrobociu, w tym te, które są związane z prowadzeniem przez powiaty szkół średnich, a także z zakresu rehabilitacji osób niepełnosprawnych wraz z częścią środków Funduszu Pracy i PFRON.</u>
          <u xml:id="u-132.23" who="#TadeuszWrona">Powiaty nie uzyskają żadnych uprawnień władczych nad gminami, nie będą też w zakresie swoich zadań poddane żadnym oddziaływaniom władczym ze strony samorządu województwa.</u>
          <u xml:id="u-132.24" who="#TadeuszWrona">Samorządy województw uzyskają podstawowe instrumenty prowadzenia polityki rozwoju regionalnego. Będą one zapewne modyfikowane w miarę pozyskiwania doświadczeń w tej dziedzinie, polityka ta bowiem dotąd nie była w Polsce realizowana ze względu na brak podmiotów. Należą do nich przede wszystkim:</u>
          <u xml:id="u-132.25" who="#TadeuszWrona">- opracowywanie studium strategii rozwoju i zagospodarowania przestrzennego województwa;</u>
          <u xml:id="u-132.26" who="#TadeuszWrona">- uchwalanie na podstawie studium listy zadań regionalnych i określanie możliwości ich wprowadzenia do miejscowych (gminnych) planów zagospodarowania przestrzennego w analogicznym trybie, w jakim następuje wprowadzanie do tych planów zadań rządowych;</u>
          <u xml:id="u-132.27" who="#TadeuszWrona">- możliwość prowadzenia aktywnej polityki podatkowej w zakresie wojewódzkich części podatków (w tym zwłaszcza dochodowego od osób prawnych), co wynika z wstępnie przedstawionych przez rząd założeń systemu finansów samorządowych;</u>
          <u xml:id="u-132.28" who="#TadeuszWrona">- możliwość wspomagania działalności gospodarczej ważnej dla rozwoju regionu na warunkach określonych ustawami;</u>
          <u xml:id="u-132.29" who="#TadeuszWrona">- możliwość stymulowania zmian na regionalnym rynku pracy w ramach zadań własnych oraz we współpracy z wojewódzkim urzędem zatrudnienia;</u>
          <u xml:id="u-132.30" who="#TadeuszWrona">- możliwość wspomagania działalności szkół wyższych i inicjatywy w zakresie tworzenia wyższych szkół zawodowych.</u>
          <u xml:id="u-132.31" who="#TadeuszWrona">Samorządy województw będą też prowadzić te zadania z zakresu usług i infrastruktury publicznej, które mają zasięg ponadlokalny (regionalny), w tym m.in.:</u>
          <u xml:id="u-132.32" who="#TadeuszWrona">- drogi wojewódzkie i zarządzanie ruchem na tych drogach;</u>
          <u xml:id="u-132.33" who="#TadeuszWrona">- regionalne linie kolejowe;</u>
          <u xml:id="u-132.34" who="#TadeuszWrona">- funkcje właścicielskie wobec szpitali specjalistycznych;</u>
          <u xml:id="u-132.35" who="#TadeuszWrona">- placówki kształcenia nauczycieli oraz niewielką część szkół średnich o zasięgu regionalnym;</u>
          <u xml:id="u-132.36" who="#TadeuszWrona">- placówki kultury o regionalnym zasięgu działania;</u>
          <u xml:id="u-132.37" who="#TadeuszWrona">- placówki pomocy społecznej o znaczeniu ponadlokalnym.</u>
          <u xml:id="u-132.38" who="#TadeuszWrona">Wojewoda uzyska silne uprawnienia nadzorcze nad działalnością lokalnych i regionalnych samorządowych gospodarzy terenu. Będzie także nadzorował działalność innych podmiotów, w tym gospodarczych, z punktu widzenia przestrzegania przez nie przepisów prawnych dotyczących obowiązujących standardów z zakresu np. ochrony środowiska, Prawa budowlanego, przepisów sanitarnych itd. Uzyska skuteczne instrumenty wykonywania tego nadzoru poprzez służby policyjne, nadzorcze i inspekcje zespolone w ramach urzędu wojewódzkiego. Będzie również dysponował możliwością prowadzenia tego nadzoru za pomocą delegatur terenowych oraz struktur powiatowych.</u>
          <u xml:id="u-132.39" who="#TadeuszWrona">Według projektów rządowych utrzymanych zostaje jedynie kilka administracji specjalnych o charakterze odmiennym niż policyjno-inspekcyjny, w tym zwłaszcza urzędy pracy i służby ochrony zabytków. W pracach sejmowych należy poważnie rozważyć, czy istnieje wystarczające uzasadnienie dla tych rozwiązań, które są odmienne od podstawowych założeń reformy. Trzeba byłoby zastanowić się szczególnie nad takimi elementami, jak zatrudnienie i przeciwdziałanie bezrobociu, ochrona zabytków, ochrona środowiska naturalnego, zarządzanie składnikami mienia publicznego nie wykorzystywanymi na cele ustawowe, a będącymi obecnie w dyspozycji agencji. To są tematy, które na pewno będą omawiane w komisjach, które będą analizowane, i tutaj będą na pewno różne opinie.</u>
          <u xml:id="u-132.40" who="#TadeuszWrona">Z tego, co wynika z przedstawionych dokumentów - ze względu na skrócony przegląd nowego podziału zadań i kompetencji nie da się omówić dzisiaj w sposób bardziej szczegółowy podziału między różne szczeble władzy wykonawczej - rysuje się wyraźnie nowy obraz ustroju Polski. Puste miejsca w całym ogromnym obszarze potencjalnych struktur demokratycznych, znajdujące się pomiędzy gminami a parlamentem i rządem, wypełniają się strukturami, które przejmują zadania i kompetencje właściwe dla danego szczebla, to znaczy obejmujące swoim zasięgiem poszczególne powiaty i województwa. Podział tych zadań i spraw publicznych jest logiczny, zbudowany na podstawie kryteriów, których konsekwentne spełnienie zagwarantuje większą efektywność administracji publicznej.</u>
          <u xml:id="u-132.41" who="#TadeuszWrona">Nowe instytucje demokratyczne przejmują też - bo przecież nie rujnują - dotychczasowe administracje, które dotąd bez żadnej kontroli społecznej te zadania realizują. Obywatele poprzez tak dobrze sprawdzone w gminach mechanizmy demokracji przedstawicielskiej i bezpośredniej uzyskują kontrolę nad wszystkimi bez wyjątku administracjami i urzędami. Podział zadań i - mam nadzieję - w ślad za nim pieniędzy publicznych oznacza przekazanie istotnej części spraw publicznych w ręce społeczności lokalnych i regionalnych. Są to kompetencje realne, a nie papierowe. Obraz ten oznacza utworzenie struktur państwa obywatelskiego na nie zagospodarowanym dotąd po zmianach ustrojowych lat 1989–1990 obszarze. Struktur dających mieszkańcom rzeczywiste możliwości przejęcia spraw ich dotyczących. Struktur, które - tak jak to się stało w gminach - umożliwiają podejmowanie nowych inicjatyw lokalnych i regionalnych, przedsięwzięć inwestycyjnych na nie spotykaną dotąd skalę. Jeśli będzie to konsekwentnie i skutecznie wprowadzone, wywiąże się Akcja Wyborcza Solidarność z jednego z podstawowych zobowiązań programowych, jakim jest dokończenie budowy struktur państwa obywatelskiego, którego obywatele będą mogli realizować swoje aspiracje. Oznacza umożliwienie znaczącej reformy systemu finansów publicznych, zmierzającej przede wszystkim do wprowadzenia przejrzystych mechanizmów gospodarowania tymi pieniędzmi. Oznacza także ułatwienie w przeprowadzeniu zamierzonych przez koalicję reform społecznych.</u>
          <u xml:id="u-132.42" who="#TadeuszWrona">W imieniu klubu Akcji Wyborczej Solidarność wnoszę o skierowanie projektów ustaw kompetencyjnych, związanych z reformą ustrojową państwa, do Komisji Nadzwyczajnej. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-132.43" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-133">
          <u xml:id="u-133.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-133.1" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła Witolda Gintowt-Dziewałtowskiego w imieniu klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-134">
          <u xml:id="u-134.0" who="#WitoldJózefGintowtDziewałtowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przedłożony przez rząd projekt ustawy proponującej zmiany kompetencji organów administracji publicznej, zawartych w 37 ustawach, jak wiemy, jest pierwszą częścią przewidywanego kompletu. Pozostałe cztery części dostarczone zostały do skrytek poselskich niepełne dwa dni temu. Objętość przedłożeń, konieczność ich skonfrontowania z dotychczas obowiązującymi regulacjami ustawowymi oznacza lekturę kilkuset stron maszynopisu. Tym samym nie dano nam żadnej możliwości rzetelnego przygotowania się do debaty i dlatego moje wystąpienie oparte jest na wnioskach wypływających z oceny pierwszej części proponowanych zmian kompetencyjnych.</u>
          <u xml:id="u-134.1" who="#WitoldJózefGintowtDziewałtowski">Bez wątpienia ten pakiet będzie stanowił o rzeczywistej wartości koncepcji reformy ustrojowej administracji publicznej i debata nad nim oraz nad systemem finansów wszystkich segmentów administracji samorządowej i rządowej winna mieć zasadnicze znaczenie przy ostatecznych rozstrzygnięciach, które Wysoka Izba podejmie.</u>
          <u xml:id="u-134.2" who="#WitoldJózefGintowtDziewałtowski">Przedłożony projekt nie należy do doskonałych, wprost przeciwnie. Mimo iż każda z 37 proponowanych nowelizacji dotyczy funkcjonowania istniejących samorządów terytorialnych, mimo wyraźnego obowiązku wynikającego z regulaminu Sejmu, nie przedłożono Wysokiej Izbie stanowisk organizacji samorządowych. Ktoś mógłby mi zarzucić, że te stanowiska były jednak przedłożone. Otóż, proszę Wysokiej Izby, opinia komisji wspólnej samorządu i rządu jest sporządzona przez jej przewodniczącego w trzech zdaniach. Teoretycznie jest ona opinią komisji, nie mamy jednak opinii organizacji samorządowych, które są członkami tej komisji. Również opinia Związku Miast Polskich dotyczy tylko pierwszej części projektów ustaw.</u>
          <u xml:id="u-134.3" who="#WitoldJózefGintowtDziewałtowski">Naruszając też obowiązek wynikający z innych przepisów, nie przeprowadzono stosownych konsultacji ze związkami zawodowymi i nie przedłożono Sejmowi stosownych opinii, mimo że regulacje proponowane w przedłożonym projekcie wielokrotnie dotykają uprawnień pracowniczych, jak chociażby przy propozycji nowelizacji ustawy Karta nauczyciela.</u>
          <u xml:id="u-134.4" who="#WitoldJózefGintowtDziewałtowski">Lektura ustawy, sposób jej konstrukcji i formułowania treści dowodzą, że chyba każdy z artykułów miał osobnego redaktora. Niestety, cały projekt nie grzeszy dbałością redakcyjną, poprawnością sformułowań i wewnętrzną zgodnością. Można natomiast znaleźć wzajemnie ze sobą sprzeczne zapisy, i to zarówno w projekcie, jak i w uzasadnieniu.</u>
          <u xml:id="u-134.5" who="#WitoldJózefGintowtDziewałtowski">Z dużym zaskoczeniem i oczywistą dezaprobatą stwierdzamy w tej masie przedłożonych przez rząd projektów brak propozycji podziału kompetencji oświatowych. Nie muszę przypominać, że m.in. przekazanie prowadzenia szkół jednostkom samorządu terytorialnego miało być jednym z głównych elementów reformy administracji publicznej.</u>
          <u xml:id="u-134.6" who="#WitoldJózefGintowtDziewałtowski">Panie i Panowie Posłowie! Mimo wyżej przedstawionych wad kwestią zasadniczą nadal jest wartość merytoryczna przedłożonego projektu. Pamiętamy, że głównym hasłem Akcji Wyborczej Solidarność w kampanii wyborczej było: brać władzę, by oddawać ją ludziom. Pamiętamy, że główną ideą reformy administracji publicznej miała być decentralizacja funkcji państwa, czyli przekazanie kompetencji i środków finansowych w dół - do gmin i ewentualnie powiatów.</u>
          <u xml:id="u-134.7" who="#WitoldJózefGintowtDziewałtowski">Projekt ten, naszym zdaniem, nie zapewnia decentralizacji państwa, nie zwiększa uprawnień gmin, a przypuszczam, że kolejne przedłożenia rządowe mogą zawierać próby ograniczenia kompetencji tzw. wielkich miast. Ten projekt tworzy powiaty na bazie rejonów. Tylko że około 30% realnych uprawnień dzisiejszych urzędów rejonowych przejmują wojewodowie, a więc rząd. Samorząd wojewódzki otrzyma od wojewody kompetencje, będące dotychczas największym problemem i finansowym, i organizacyjnym. Bez wątpienia wzmocnieniu ulegnie pozycja wojewody w stosunkach lokalnych, bo jego uprawnienia wzrosną, w tym również o prawo nadzoru i ingerencji w decyzje władz samorządowych, a ponadto żadna z władz lokalnych nie będzie miała wpływu na jego powołanie i działalność. Oczywiście z drugiej strony pozycja wojewody w stosunku do rządu ulegnie osłabieniu. Ocena wojewody będzie uzależniona tylko od stopnia satysfakcji premiera z jego działalności i wcale nie musi to mieć wiele wspólnego z jego działalnością merytoryczną.</u>
          <u xml:id="u-134.8" who="#WitoldJózefGintowtDziewałtowski">Z przedłożonego projektu nie wynika, żeby doszło do umniejszenia władzy resortów lub chociażby redukcji administracji centralnej. Do ostatecznego werdyktu należałoby zaczekać do czasu przedłożenia projektów ustaw określających zasady finansowania administracji, a także kompletu aktów wykonawczych.</u>
          <u xml:id="u-134.9" who="#WitoldJózefGintowtDziewałtowski">Chciałbym zaznaczyć, że dla wiarygodności tych opracowań pożądane byłoby podjęcie próby stworzenia modelu niezależnego od widzimisię urzędników resortowych, gdzie z góry określone parametry pozwalałyby określić, jakie środki finansowe są związane z każdą konkretną kompetencją. Pewne elementy takich rozwiązań w finansach publicznych już funkcjonują. Może więc skorzystać z doświadczeń lat ubiegłych. Póki co, z tego przedłożenia wynika, że w resortach brak jest należytej chęci pozbycia się władzy na rzecz prowincji.</u>
          <u xml:id="u-134.10" who="#WitoldJózefGintowtDziewałtowski">Wysoka Izbo! W pierwszej części swojego wystąpienia zasygnalizowałem liczne niedoskonałości, a także i wady merytoryczne propozycji. To było podstawą do krytycznych ocen, które też sformułowałem. Dla uzasadnienia powyższego podam tylko kilka przykładów.</u>
          <u xml:id="u-134.11" who="#WitoldJózefGintowtDziewałtowski">W art. 11, obejmującym zmianę w ustawie o pracowniczych ogrodach działkowych, w art. 21 ust. 1 w przypadku likwidacji pracowniczego ogrodu działkowego dotychczas na administracji państwowej spoczywający obowiązek przydzielenia terenu zastępczego, bez uzasadnienia przenosi się na zarząd gminy.</u>
          <u xml:id="u-134.12" who="#WitoldJózefGintowtDziewałtowski">W art. 13, obejmującym zmianę ustawy o scalaniu i wymianie gruntów, proponuje się zmianę ust. 1 w art. 8, która spowoduje, że dotychczasowy obowiązek skarbu państwa wykonywany przez urząd rejonowy, a polegający na wypłacie dokonywanej uczestnikom scalania, ma obciążyć gminę bez rekompensaty.</u>
          <u xml:id="u-134.13" who="#WitoldJózefGintowtDziewałtowski">W art. 14, obejmującym stosunek państwa do Kościoła katolickiego, proponuje się zmianę art. 51, która wprowadza obowiązek współdziałania gminy m.in. w konserwacji i ochronie zabytków architektury kościelnej i sztuki sakralnej oraz ich dokumentacji, muzeów, archiwów i bibliotek będących własnością kościelną, a także dzieł kultury i sztuki o motywach religijnych. Interesujące, że takim zobowiązaniem nie obciąża się gmin w stosunku do innych kościołów.</u>
          <u xml:id="u-134.14" who="#WitoldJózefGintowtDziewałtowski">W art. 18, obejmującym organizowanie i prowadzenie działalności kulturalnej, z art. 13 ust. 2 pkt 2 proponuje się wykreślić zobowiązanie statutowe instytucji kultury do współpracy ze społecznym ruchem kulturalnym, a dodany ust. 2a ma identyczną treść jak art. 14 ust. 4.</u>
          <u xml:id="u-134.15" who="#WitoldJózefGintowtDziewałtowski">Art. 15 w dodanym ust. 4a narzuca gminom warunki zawierania kontraktów menedżerskich na zarządzanie instytucją kultury, określając czas, na który mają być zawierane te umowy, na nie mniej niż 3 lata. Jest to niedopuszczalna ingerencja w stosunki cywilnoprawne gminy i jej samorządność. Całe szczęście, że w uzasadnieniu projektodawca mówi, iż te same umowy mają być zawierane na czas nie dłuższy niż 3 lata. Należy przypuszczać, że w Ministerstwie Kultury i Sztuki jest tak zaawansowana specjalizacja, że kto inny pisze nowele, a kto inny uzasadnienia, ale chyba nikt tego jednak nie czyta.</u>
          <u xml:id="u-134.16" who="#WitoldJózefGintowtDziewałtowski">W art. 21 ust. 1 pisze się, że organ administracji rządowej może powierzyć jednostce samorządu terytorialnego prowadzenie instytucji kultury, a w uzasadnieniu pisze się, że przejmą to gminy jako zadanie własne.</u>
          <u xml:id="u-134.17" who="#WitoldJózefGintowtDziewałtowski">Dodany art. 39a stwierdza, że powiaty i miasta wydzielone przejmą od wojewodów do prowadzenia jako zadania własne działające tam instytucje kultury. Brak jest jednak jednoznacznego zapewnienia - bo wiadomo, że żadna z tych instytucji nie jest samowystarczalna finansowo - że przejmujący otrzyma od skarbu państwa środki finansowe w niezbędnej wysokości. Jednocześnie nowy art. 39c wprowadza przepis praktycznie uniemożliwiający prowadzącemu przez 2 lata likwidację instytucji kultury, również bez podania źródła sfinansowania takiego przypadku.</u>
          <u xml:id="u-134.18" who="#WitoldJózefGintowtDziewałtowski">W art. 28, obejmującym zmianę ustawy o kulturze fizycznej, zapowiada się przejęcie przez rząd części dotychczasowych kompetencji wojewodów związanych z realizacją zadań państwa w zakresie kultury fizycznej, a także przekazywanie powiatom i miastom wyłączonym z powiatów bazy sportowo-rekreacyjnej. Nie przewiduje się zgody przejmujących ani jednoznacznego zobowiązania przekazującego do zapewnienia źródeł finansowania.</u>
          <u xml:id="u-134.19" who="#WitoldJózefGintowtDziewałtowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Uważna lektura, konfrontacja zaproponowanych rozstrzygnięć z deklaracjami rządu i oczekiwaniami środowisk pragnących rzeczywistej reformy administracji publicznej musi rozczarowywać. To nie jest oczekiwana oferta. Mając na uwadze wszystkie braki i wady, a także wymogi formalne uważam, że w pełni uzasadniony byłby wniosek o odrzucenie przedłożenia w pierwszym czytaniu. Z drugiej strony, żeby dać możliwość rozpoczęcia merytorycznej debaty, z upoważnienia Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej wnoszę o przekazanie projektów ustaw o zmianie niektórych ustaw określających kompetencje organów administracji publicznej w związku z reformą ustrojową państwa (części 1–5), po uzupełnieniu o opinie związków zawodowych i organizacji jednostek samorządu terytorialnego, w całości do Komisji Nadzwyczajnej, a we właściwych częściach do odpowiednich komisji merytorycznych Sejmu. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-134.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-135">
          <u xml:id="u-135.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-135.1" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła Stanisława Kracika w imieniu Klubu Parlamentarnego Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-136">
          <u xml:id="u-136.0" who="#StanisławKracik">Panie Marszałku! Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Chciałbym zacząć od tego, czym są ustawy kompetencyjne. One są tak naprawdę wypełnieniem dyspozycji, jakie wynikają z przyjętych ustaw ustrojowych. Kwestie, które wpisujemy w ustawie powiatowej, w ustawie o samorządzie wojewódzkim, w ustawie o urzędzie wojewody do zakresu działania powiatu, do zakresu działania samorządu województwa, do zakresu działania wojewody należą: tu wymieniamy enumeratywnie jako zbiory zamknięte, co należy. To, co jest materią tego przedłożenia w tych projektach, jest próbą przypisania ustalonych ustawami ustrojowymi zadań, poszczególnych kompetencji. Można powiedzieć, że wydawać by się mogło, iż kasy chorych minimalizują budżet powiatu, jeżeli nie przejmuje on finansowania służby zdrowia. Wydawało nam się w pewnym momencie, że ten powiat, który ktoś porównywał kiedyś do krokodyla, zostanie jaszczurką, bo lwia część pieniędzy nie będzie już w jego gestii, a cała reszta pozostanie już taką czystą działalnością usługową. Myślę o szkolnictwie ponadpodstawowym i o tych kwestiach, które wszyscy na tej sali, i poza tą salą w dyskusjach o powiecie, i jego krytycy, i jego zwolennicy, przedstawiali. Jeśli spróbujemy to przełożyć na język konkretów, to okazuje się, że powiat musi przejąć 16 typów instytucji tylko w tej części, która dotyczy kultury i edukacji. A gdybym zaczął wymieniać kolejne, to po prostu wyglądałoby to tak, jak w wypadku tych projektów ustaw. Tomy artykułów i paragrafów przypisujących zadania, właściwości i kompetencje, tak jak w części czwartej chyba, która dotyczy MSWiA, z podaniem wzorów potwierdzeń, raportów, aktów powołania, odwołania itd. Widać z tych projektów jedno, że operujemy na żywym organizmie państwa, na jego administracyjnej warstwie, która ma przez lata wykształcone procedury. Czy one były dobre? Otóż chcę powiedzieć, że czytam projekty ustaw kompetencyjnych i ich omówienie i jako burmistrz od 8 lat borykający się z różnymi trudnościami cieszę się, że nareszcie w kwestiach dotyczących Prawa wodnego, pozwoleń wodno-prawnych w stosunkach sąsiedzkich i innych nie będę musiał przez dwa lata wozić się tam i z powrotem z pismami między kierownikiem urzędu rejonowego a urzędem gminy po to, aby po dwóch latach otrzymać rozstrzygnięcie nadzorcze ministra ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa, że to kierownik urzędu rejonowego był właściwy od początku do załatwienia tej kwestii, ale on się upierał, że nie, ponieważ spór był nagłaśniany w mediach, w związku z tym on nie chciał rozstrzygać, który z sąsiadów zalewa wodami opadowymi działkę innemu sąsiadowi, gdy urządził tam jakieś ogródki.</u>
          <u xml:id="u-136.1" who="#StanisławKracik">Przybliżamy tym samym do miejsca powstawania sporów podmiot, który te spory ma rozstrzygać. Myślę, że warto byłoby powiedzieć panu posłowi Gintowt-Dziewałtowskiemu, że jego niezbywalnym prawem - posła opozycyjnego - jest narzekać, wybrzydzać i mówić, że wszystko jest „be”, że wszystko jest niefajne i nie dopracowane. Przytoczyłem przed chwilą ten przykład, bo chcę powiedzieć, że do tej pory też wiele spraw było nie dopracowanych, a Polska nie zginęła od tego. Mało tego, musieliśmy się z tym borykać. Jest szansa, że przy tym przeglądaniu, przy tym robieniu remanentu procedur, kompetencji i uprawnień uda nam się wiele spraw uporządkować. Gdy spotykamy się z tego typu opiniami: mało miałem czasu, nie mogłem porównać, nie mogłem przeczytać, to wydaje się, że nie są to uczciwie z trybuny powiedziane słowa. Zatem to nie jest prawda, bo żeby ktokolwiek z posłanek i posłów mógł projekty tych ustaw przeczytać, przeanalizować, to musiałby mieć stan dotychczasowy, musiałby mieć takie macierze porównawcze, krzyżowe, co było dotychczas kompetencją kogoś, czy czegoś nie zgubiliśmy i komu przypisujemy nowe kompetencje. Nikt takiej benedyktyńskiej pracy z posłanek i posłów nie zrobił. Wiem, ile osób, ile zespołów pracuje nad tym u pana ministra Kuleszy. Nie udawajmy więc, że każdy z nas indywidualnie jest w stanie dokonać tej operacji. Umawiamy się przecież, że będziemy w Komisji Nadzwyczajnej dzielili tę pracę pomiędzy 40 posłów, a każdy będzie miał swoich konsultantów, bo inaczej tego się zweryfikować nie da. To trzeba sobie uczciwie w tym miejscu powiedzieć. Sądzę też, że warto by było - kiedy się analizuje te projekty - wziąć pod uwagę lobbing, jaki jest uprawiany wobec posłów przez instytucje, których scentralizowanie jest zagrożone. Myślę tu o urzędach pracy. Przecież to jest instytucja żyjąca z bezrobocia, z armią zatrudnionych tam ludzi, która tak naprawdę świetnie ma się dzięki temu, że w Polsce jest bezrobocie. Mało tego, wyspecjalizowała się w tym, aby kierować ogromne pieniądze na tzw. aktywne formy walki z bezrobociem do wyspecjalizowanych firm, zajmujących się szkoleniem pracowników. I do czego dochodzi? Z tamtej kadencji - kiedy pilotowałem ustawę o zamówieniach publicznych, konkretnie jej nowelizację - przechowałem jako dowód dostrzegania swoich zadań przez ludzi wysoko umocowanych przykład wiceprezesa Krajowego Urzędu Pracy, który lobbował, aby spod działania ustawy wyłączyć firmy prowadzące szkolenia jako emocjonalnie i merytorycznie już związane z urzędami pracy.</u>
          <u xml:id="u-136.2" who="#StanisławKracik">Co to znaczy? To znaczy, że za publiczne pieniądze stworzył się rynek, który świetnie funkcjonuje, jak mówię, dzięki temu, że kierujemy środki publiczne na walkę z bezrobociem. Jak to jest? Dzisiaj samorządy gminne nie mają możliwości organizowania robót publicznych ani prac interwencyjnych w stopniu, który by eliminował to, co nazywam publicznym, społecznym zgorszeniem - czyli kiedy wypłacam zdrowym ludziom zasiłek z opieki społecznej, a nie ma kto posprzątać, pozamiatać w parku czy na wiosnę usunąć jakichś krzewów. Nie mogę zlecić tych prac dlatego, że nie ma pieniędzy na roboty interwencyjne - ale są ogromne pieniądze na kredyty i przeogromne na szkolenie - dlatego, że mówi się, że jest to nieefektywny sposób wykorzystywania pieniędzy. Jak rozumiem, bardziej efektywny jest ten, kiedy obydwie strony są zadowolone a bezrobotny otrzymuje papier, że przeszedł dwudziestogodzinny kurs szkolenia komputerowego i wie, jak włączyć komputer. Wydaje się, że jest to między innymi dotykanie sensu tej reformy.</u>
          <u xml:id="u-136.3" who="#StanisławKracik">Wreszcie sprawy związane z kulturą. Była tutaj o tym mowa, panie pośle... Widzę, że pan poseł jest teraz zajęty, ale chciałbym poinformować pana, że w tym projekcie wyraźnie mówimy o tych instytucjach i placówkach kultury, które dotyczą miast objętych ustawą o dużych miastach i strefach usług publicznych - czyli już dotychczas finansowanych udziałem w podatkach. W związku z tym tam kryje się odpowiedź na pytanie, które pan poseł stawiał.</u>
          <u xml:id="u-136.4" who="#StanisławKracik">Podobnie można czytać projekty ustaw z dobrą lub złą wolą - kiedy się powie: nie ma części dotyczącej edukacji... Przecież minister Stępień 10 czy 15 minut temu powiedział, że wyjęto tę część dlatego, że tam jest kwestia dotycząca negocjacji ze związkami zawodowymi, i zostanie przyniesiona do sali jako osobna, kompetencyjna. Tak więc nie można mówić, że jest to niedoróbka, skoro podane zostały przyczyny i okoliczności - a SLD powinno je szczególnie przyjąć za swoje, kiedy mówimy o tym, że jest to negocjacja ze związkami zawodowymi.</u>
          <u xml:id="u-136.5" who="#StanisławKracik">Myślę, że jeżeli nie będziemy mieli na poziomie powiatu i województwa możliwości wpływania na kwestie związane z bezrobociem - kończę akapit dotyczący urzędów pracy... Chcę powiedzieć, że z ministrem Jerzym Millerem przez pełne 5 lat byliśmy członkami Rady Rejonowego Urzędu Pracy. Toczyliśmy boje z kimś, kto zachowywał się jak właściciel tych pieniędzy, kto mówił nam: w Warszawie zostało podzielone tak i tak i możecie teraz rozdzielić już tylko w ramach tych przedziałów i tylko tyle macie do powiedzenia - my, którzy chcieliśmy być kreatorami zjawisk gospodarczych na lokalnym rynku pracy. Sądzę, że w tej chwili odzyskuję te możliwości.</u>
          <u xml:id="u-136.6" who="#StanisławKracik">Chcę powiedzieć teraz o pewnych kwestiach, choć może zabrzmi to paradoksalnie. Inspekcje, ale nie te, które działają wyłącznie na poziomie powiatu - proszę to słowo „wyłącznie” stąd wyłączyć - które działają wyłącznie na poziomie województw, myślę o nadzorze dotyczącym konserwacji zabytków, Państwowej Inspekcji Pracy i paru innych instytucjach... Mianowicie ja ten proces postrzegam jako pozytywny proces recentralizacji. Co to znaczy? Mieliśmy 49 małych województw i 49 małych tego rodzaju państwowych inspekcji pracy, mocowanych na poziomie województwa. W tej chwili tego rodzaju nadzór będzie, w moim przekonaniu, daleko silniejszy, ponieważ nie będzie ulegał lokalnym lobbingom, naciskom, czemuś tam jeszcze i różnego rodzaju presjom. Nie chcę tutaj w tę rzecz się wdawać. Chcę powiedzieć, że to nie jest tak do końca, iż wszystko rozdajemy i to państwo się rozleci, bo się będzie tak samo gdzieś na dole rządzić. Funkcje kontrolne są, w moim przekonaniu, bardzo racjonalnie koncentrowane, natomiast te, w których właściwość powiatu, właściwość gminy, właściwość województwa jest zachowana, uzyskują możliwość wykorzystania wszystkiego, co tak naprawdę niesie ze sobą energia ludzi, ich zdolności, jeżeli tylko mają możliwości je wykorzystywać.</u>
          <u xml:id="u-136.7" who="#StanisławKracik">Procedury administracyjne. Jak czytam ten materiał, myślę sobie: może uda mi się tym razem na poziomie powiatu uniknąć takiej sytuacji, że przez 5 lat otrzymywałem z urzędu rejonowego decyzję o wydaniu klauzuli dotyczącej podziału geodezyjnego po 7 dniach, ale w momencie, jak udzieliłem wywiadu prasowego, w którym powiedziałem, że mieszkańcy gminy nie wiedzą, gdzie jest urząd rejonowy, ponieważ na mocy przejętych porozumień wszystko w imieniu rejonu robimy, kierownik urzędu rejonowego się obraził i do dzisiaj otrzymuję ją w 30 dniu i nic mu zrobić nie mogę. Gdyby to był samorząd powiatowy, tobym poszedł do mojego delegata do rady powiatu i bym powiedział: Zgłoś tę sprawę. Dlaczego oni tam prowadzą strajk włoski i mimo, że decyzję można wydać w 7 dni, wydają ją w 30, dlatego iż ktoś kogoś nie lubi i w tym momencie nie mamy na to wpływu. Staram się te egzemplifikacje przytaczać po to, żeby pokazać, że dotykamy materii, która jest operowaniem na żywych ludziach, bardzo często jest to kwestia inna niż tylko przybicie pieczątki i złożenie podpisu.</u>
          <u xml:id="u-136.8" who="#StanisławKracik">Sprawy związane z nadzorem budowlanym. Kto tego nie robił, ten nie wie, a kto z tym się borykał, ten wie doskonale, że nie będziemy mogli działać inaczej niż poprzez wprowadzenie rozsądnej, powiadam, rozsądnej gry interesów, a władztwo powiatu i władztwo województwa w sprawach zagospodarowania przestrzennego na przykład jest tutaj kwestią o kapitalnym znaczeniu.</u>
          <u xml:id="u-136.9" who="#StanisławKracik">Kolejny przykład. Wracamy teraz jako posłowie z inspekcji centralnych inwestycji kolejowych. Remontuje się linię kolejową na trasie 220 km. Przebiega to przez 86 gmin. Dzisiaj z naszych pieniędzy musimy zapłacić za 86 dokumentów pt. „Operat wpływu i oddziaływania na środowisko” - sporządzanych za ogromne pieniądze na zasadzie powielania programu z komputera przez tych samych wyspecjalizowanych ludzi - dlatego że nie ma możliwości zrobienia jednego operatu na linię na przykład na obszarze powiatu. Swoją drogą trzeba się zastanowić, czy, jak się remontuje linie kolejowe, trzeba uzyskiwać nowe pozwolenia i opinie o wpływie na środowisko, jeżeli się ją modernizuje i mniej głośno na przykład przejeżdża nią pociąg. To osobny problem, ale pokazuje, że tego rodzaju procedury, tak tajemniczo wyglądające, składające się z samych numerów, nowelizacji, paragrafów, mamy w tej chwili w ręku.</u>
          <u xml:id="u-136.10" who="#StanisławKracik">Co się dzieje, proszę państwa, w kwestiach związanych z prawem do uzgadniania rozkładów jazdy? Przecież trwa wojna przewoźników wyniszczająca ich nawzajem, a konferencje uzgodnieniowe, które w prawie o ruchu drogowym przyjęliśmy, jeszcze nie weszły w życie. Prawo burmistrza, wójta, prezydenta, prawo starosty do uzgadniania rozkładów jazdy jest tym, co pozwoli na racjonalne rozłożenie tych kursów tak, żeby i w sobotę, i w niedzielę, i w godzinach, kiedy zakłady pracy i szkoły kończą drugą zmianę, było czym dojechać. Myślę, że to jest m.in. owo oddawanie władzy, bo tam jest władza. Nie ten, kto dzisiaj tu uchwala ustawy, ma władzę. My sądzimy, że mamy władzę, a władzę ma ten, kto przybija pieczątkę i daje zezwolenie lub go nie daje, albo pyta, za ile ma dać. To jest władza dla Kowalskiego, na co dzień. Kwestia dróg. Pan minister Stępień tak propagandowo tu powiedział, że ze 146 tys. km dróg w krajówkach zostanie tylko 16 tys. km, a 130 oddajemy. Trudne to wiano. Jest to prezent z gatunku nazywanych chyba „z dobrodziejstwem inwentarza”, czyli takich, które się bierze i płacze, a nie śmieje, dlatego że to jest majątek zdekapitalizowany i to w stopniu ogromnym. Ale trzeba się zastanowić, czy musimy przenosić mechanicznie. Chodzi zwłaszcza o drogi powiatowe, których ma być najwięcej. Czy nie trzeba zrobić porządku następującego - droga powiatowa powinna być na tych odcinkach lokalnych, które są poza obszarami gmin. I tak my łatamy te dziury, my naprawiamy lampy, my poprawiamy chodniki, a czasami jeszcze jesteśmy za to karani, jak to zrobimy bez zgody administratora, który ma w nosie w zimie gołoledź i nic go nie obchodzi, że rozbijają się samochody. Natomiast my wysłuchujemy awantur, jesteśmy ciągani po sądach za rozbite samochody i dziury w drodze i musimy dopiero dowodzić, że to była nie nasza droga. Ale ludzie tego nie rozróżniają, bo nie ma różnych kolorów asfaltu na drogach krajowych, wojewódzkich i gminnych, jest jeden zbliżony do czarnego. W związku z tym nie jest jasne, po jakiej się jeździ drodze. Uważam, że należałoby się nad tym poważnie zastanowić. To jest jedyna okazja, żeby tę sprawę postawić z głowy na nogi. Mianowicie, żeby to, co gminy mogą wziąć jako drogi gminne, było gminne. Jakie racje przemawiają za tym, żeby droga biegnąca przez osiedle, a takich mam kilkadziesiąt, była drogą wojewódzką? Nie jestem w stanie tego zrozumieć. Do tej pory to rozumiałem. Bo to było tak, że jakby oddali drogi, trzeba by było zlikwidować ten wydział i nie byłoby pracy dla iluś tam urzędników. Relacje między pieniędzmi wydawanymi na remonty dróg a wydatkami na utrzymanie biurowca w Krakowie... Były wojewoda pan Milner wie dobrze, że wydatki te sięgały dwudziestu paru procent, a powinny wynosić sześć. W związku z tym warto podejść konstruktywnie do całej tej pracy, abyśmy, naprawiając Rzeczpospolitą, naprawili ją w taki sposób, aby wyeliminować rzeczy funkcjonujące dzisiaj prawem kaduka.</u>
          <u xml:id="u-136.11" who="#StanisławKracik">Wreszcie sprawa rozwoju regionalnego. Nie wiem, ilu parlamentarzystów na co dzień zajmuje się kwestiami związanymi z takim myśleniem o rozwoju regionalnym, ale my w Małopolsce mamy teraz bardzo dobry przykład z rozbudzonymi, już nie chcę mówić przez kogo, ambicjami na zimową olimpiadę w 2006 r. w Zakopanem. Nie da się jej zrobić w samym województwie nowosądeckim, nie da się jej zrobić w samym Krakowie i nie da się jej zrobić, wykorzystując potencjał zimowy Szczyrku itd. To trzeba zrobić razem w jednym regionie. Ale do tego trzeba na przykład wybudować kilka dróg za całkiem spore pieniądze. Ale to jest sytuacja, gdy uruchomione pieniądze stworzą strategicznie ważne warunki do rozwoju. Udzielając dzisiaj komuś wywiadu, powiedziałem, że jestem żywotnie zainteresowany zakończeniem budowy lotniska w Balicach w Krakowie, dlatego że moje marzenia o hotelu w królewskim zamku w Niepołomicach bez międzynarodowego charakteru tego lotniska będą tylko marzeniami. A pieniądze, które w to włożymy, będą wyrzucone. Bo taki istnieje związek między budową jakichś tam inwestycji a wszystkimi, którzy z nich potem mogą korzystać ku radości mieszkających tam ludzi.</u>
          <u xml:id="u-136.12" who="#StanisławKracik">Kwestie związane z energetyką. Mój Boże, kto na co dzień nie wysłuchuje telefonów i pretensji ludzi na zebraniach wiejskich o tym, że nie można oglądać telewizji, że nie można korzystać z urządzeń, bo jest tam... 170 woltów w sieci, nie wie, że mamy do czynienia z bardzo dziwną materią - z władztwem gmin nad terenem, z państwowymi sieciami energetycznymi jako spółką, z wojewodą, który dopłaca do reelektryfikacji - przecież to jest kompletny kociokwik. Jest okazja, żeby przez tego rodzaju zapisy i analizę tego, co tutaj mamy zaproponowane, to zmienić.</u>
          <u xml:id="u-136.13" who="#StanisławKracik">To co mówię, nie jest afirmacją tego projektu. Jest zapowiedzią kierunków, pod którymi powinien być przejrzany, dlatego że jest tu wiele kwestii, które pan minister określił jako dostosowawcze. Było - jest, było - jest. Myślę, że o tych sprawach musimy poważnie podyskutować, gdyż nie może być tak, abyśmy dalej odpowiadali, że tak jest na poziomie gmin, ale nie wiemy, dlaczego tak jest. Widzę sprawy drogi, energetyki i jeszcze parę innych.</u>
          <u xml:id="u-136.14" who="#StanisławKracik">Sądzę, że będziemy musieli również przeanalizować, jak funkcjonuje czy ma funkcjonować to, co jest zapowiadane, a dotyczy Prawa górniczego i geologicznego. To też obrazek z rzeczywistości. Dzisiaj jest tak, że jeżeli ktoś wie, wszystko jedno skąd, że gdzieś tam pod terenami rolniczymi znajduje się żwir i są to dobre pokłady, kupuje tę ziemię jako ziemię rolniczą. Rada gminy nie wyraża zgody na zmianę planu zagospodarowania przestrzennego. Wojewoda uchyla uchwałę rady i daje koncesję, i kopie się dziurę, a ludzie protestują, bo to się dzieje na przykład niedaleko wałów wiślanych, i powstaje piekielny konflikt, do którego wcale nie musiało dojść. Ale wojewoda - ja nie zarzucam mu złej woli - twierdzi, że w świetle przepisów Prawa górniczego i geologicznego jego kompetencja jest taka, a nie inna, i on wydaje zezwolenie. Nie ma podstaw, by odmówić, bo żwir jest pod trawą, z czego wynika, że można go kopać. Potem pojawia się problem dróg, ludzie zaczynają się obawiać powodzi, przerwania wałów itd., ale wojewoda jest po drugiej strony rzeki, daleko. Mamy propozycję, by rozstrzygał to starosta. Jeśli podejmie taką decyzję, wtedy mosty do pana starosty będą zapełnione protestującymi. Prawda? A one są krótsze. Wydaje się, że m.in. przy tego rodzaju kwestiach musimy jeszcze raz spojrzeć na ten cały pakiet i na ten cały system. Inaczej dobre założenia ustrojowe - wracam do tego, od czego zacząłem - zostaną w najgorszym razie ośmieszone, nie chciałbym bowiem roztaczać tutaj gorszych wizji. Chcę powiedzieć, że w tym leży sens i jądro nie tyle lęków, ile tego, czy reforma uda się nam tak, jak tego chcemy, żeby nie była w kraju wielkim zamieszaniem, tylko by przeszła dla Kowalskiego niezauważalnie, by zaczął on widzieć, że jest coraz lepiej, żeby nie było tego dołka. A możemy go zafundować obywatelom, naszym wyborcom, jeżeli tego pakietu pod takim kątem, jaki starałem się państwu zaprezentować, nie przejrzymy. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-136.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-137">
          <u xml:id="u-137.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-137.1" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła Eugeniusza Kłopotka w imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-138">
          <u xml:id="u-138.0" who="#EugeniuszKłopotek">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Nie ukrywam, że występując w imieniu klubów, mówimy zawsze, iż mamy zaszczyt występować w imieniu określonego klubu parlamentarnego. Tym razem ten zaszczyt odbieram bardziej jako karę. Pytanie tylko - za co, może za grzechy własne nie popełnione, a może i popełnione, albo za to, że być może niekiedy zbyt często występuję w sprawach reformy administracyjnej kraju. Bo proszę zauważyć, z jednej strony w ciągu dwóch dni zostaliśmy zarzuceni nie wiem iloma setkami stron projektów, które powinny zostać skonfrontowane - tak jak mówił poseł Kracik - z projektami dotychczasowymi. A z drugiej strony przecież nie mamy do tych projektów tak naprawdę do końca i serca, i przekonania. Mówiąc szczerze, gdy jechałem do Sejmu, miałem przygotowany konspekt tego wystąpienia, kiedy jednak dostałem dodatkowy pakiet projektów, to i konspekt zaczął mi się nie zgadzać. A po dzisiejszej dyskusji, dotyczącej projektów ustrojowych, właściwie mam już kompletny mętlik w głowie. Bo prawda jest taka, że dużo łatwiej można by było odnieść się do projektów ustaw kompetencyjnych, gdyby były już uchwalone ustawy ustrojowe.</u>
          <u xml:id="u-138.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-138.2" who="#EugeniuszKłopotek">Proszę zauważyć, że dzisiaj na tej sali...</u>
          <u xml:id="u-138.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-138.4" who="#EugeniuszKłopotek">... nie tylko podzieliliśmy się na opozycję i koalicję, ale także najostrzejsze chyba i najbardziej zdecydowane głosy co do jakości tych projektów padały ze strony posłów koalicji. Oczywiście troszeczkę czasu było, żeby chociaż pobieżnie zapoznać się z tymi ustawami.</u>
          <u xml:id="u-138.5" who="#EugeniuszKłopotek">Chciałoby się powiedzieć: im dalej w las, tym więcej drzew, albo jeszcze inaczej: dwa dni temu koalicja, a zwłaszcza pan prezydent uruchomili zegar, który tyka niemiłosiernie szybko. Bo to nieprawda, że mamy wiele miesięcy. Mamy zaledwie 3 miesiące. Zaledwie 3 miesiące. A to dlatego, że na 60 dni przed spodziewanym terminem wyborów premier musi wydać rozporządzenie dotyczące terminu wyborów i kalendarza wyborczego. A przecież my cały czas podkreślamy, że w momencie, kiedy premier będzie wydawał to rozporządzenie, powinniśmy wiedzieć, po co mamy pójść do urn wyborczych i na co głosować. Poseł Rokita, kiedy dyskutowaliśmy i kiedy przyjmowaliśmy uchwałę Sejmu w sprawie reformy administracyjnej, chciał dać delegację premierowi wcześniej, nawet jeśli te ustawy nie będą uchwalone - tak chyba być nie może. W związku z tym pozostają nam 3 miesiące. Proszę zauważyć: już dzisiejsza dyskusja bardzo mocno podzieliła salę. Prawdopodobnie w tym momencie trudno nam też odnieść się tak naprawdę, w pełni do tych ustaw kompetencyjnych, do tego, kto ma wziąć poszczególne zadania - ze szczebla centralnego, od wojewody, od urzędów rejonowych - i komu te zadania, przepraszam, wcisnąć. Sugeruje się tam, by część zadań wcisnąć gminom, część przekazać wojewodzie, część - samorządowi powiatowemu, a część - samorządowi wojewódzkiemu.</u>
          <u xml:id="u-138.6" who="#EugeniuszKłopotek">Od razu jednak rodzi się pytanie. Czy nie wiedząc, kto jakimi finansami będzie dysponował, możemy już dzisiaj porozdzielać te zadania? Rodzi się również drugie pytanie. Czy jeżeli proponujemy przekazanie pewnych zadań gminom, to planujemy, że w ślad za tym pójdą pieniądze? Przecież gminy do dzisiaj płaczą, że zadań im się dokłada, a pieniędzy nie tylko się nie dokłada, ale jeszcze się je, skąd to tylko możliwe, zabiera - mam na myśli podatek drogowy i wszystkie koszty z tym związane. W związku z tym nie jest łatwo nam, posłom Polskiego Stronnictwa Ludowego, w tej chwili, na tym etapie powiedzieć, co z tymi projektami zrobić. Gdybyśmy się bowiem twardo utrzymywali pewną konsekwencję w działaniu, to w tym momencie powinniśmy wnioskować o odrzucenie tych projektów kompetencyjnych w pierwszym czytaniu. Zarazem jednak, nie chcemy być posądzeni o to, że to my jesteśmy tymi hamulcowymi reformy, i szanujemy to, co się dokonało dzisiaj na tej sali - w rannym głosowaniu odrzuciliśmy ideę referendum. A zatem wszystko pozostaje w rękach parlamentu. W związku z tym nasuwa się wniosek, że należałoby jednak - co proponowały już poprzednie kluby - przekazać to do Komisji Nadzwyczajnej. Dzisiaj albo jutro rano podejmiemy ostateczną decyzję, czy będziemy wnioskować o odrzucenie tych projektów, czy będziemy za przekazaniem ich do Komisji Nadzwyczajnej.</u>
          <u xml:id="u-138.7" who="#EugeniuszKłopotek">Chciałbym zwrócić uwagę na jeszcze jeden element. Otóż padały dzisiaj na tej sali słowa, że tak naprawdę jest to rewolucja. Zwracam się zatem do przedstawicieli rządu: jak rewolucja, no to dołóżmy temu samorządowi zadań; nie bójmy się zabrać ministrom, zabrać więcej kompetencji wojewodom, dołożyć do samorządu wojewódzkiego, powiatowego, nie chcę powiedzieć: gminnego, bo trzeba dać kasę; nie wiem tylko, czy ktoś da temu samorządowi gminnemu dodatkową kasę. Jak rewolucja, to rewolucja, do końca! Samorząd chce mieć kompetencje, samorząd chce mieć zadania, zwłaszcza ten powiatowy, bo tak to dzisiaj wyszło - dołożyć mu! Ale jak to zrobić? Na szczęście - nie chcę żartować - są ludzie i kompetentni, i odpowiedzialni. Wierzę, że nie tylko na tej sali, ale również w rządzie. Trzeba rozważyć, jakie zadania przekazać samorządowi, a jakie należy jednak pozostawić w sferze działań rządu. I od razu pojawia się kolejne pytanie czy wątpliwość. W sytuacji, kiedy rząd sugeruje czy proponuje utworzenie 12, być może, albo powiedzmy delikatniej: kilkunastu dużych województw i, niestety, 357 powiatów, w większości bardzo słabych, to rzeczywiście więcej zadań trzeba pozostawić w gestii centrali i wojewodów. Inaczej by ta sytuacja wyglądała, gdybyśmy się zdecydowali przy tej liczbie województw na utworzenie dużych powiatów, silnych, mocnych powiatów. Wtedy rzeczywiście można by pójść za ciosem i działając tak rewolucyjnie dalej, dać więcej kompetencji samorządowi.</u>
          <u xml:id="u-138.8" who="#EugeniuszKłopotek">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Chcieliśmy, to mamy kupę roboty, ale niestety obawiam się, z uwagi na te biegnące wskazówki, że trzeba będzie działać i pracować szybko. Czy zrobimy to dobrze - to kwestia, nie wiem, czy naszego sumienia, czy być może późniejszego rozstrzygnięcia albo osądzenia nas i naszej pracy przez naród. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-139">
          <u xml:id="u-139.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-139.1" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła Krzysztofa Jurgiela z Akcji Wyborczej Solidarność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-140">
          <u xml:id="u-140.0" who="#KrzysztofJurgiel">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przeprowadzenie reformy państwa wymaga uchwalenia ustaw dotyczących 6 grup spraw, a mianowicie ustroju państwa, ordynacji wyborczych, podziału terytorialnego, finansów publicznych, przepisów wprowadzających oraz ustaw kompetencyjnych.</u>
          <u xml:id="u-140.1" who="#KrzysztofJurgiel">Na ukończeniu są prace dotyczące ustroju państwa, odbyliśmy dziś drugie czytanie, i rozpoczynamy ciężką pracę nad ustawami kompetencyjnymi. W ramach tej pracy należy znowelizować ok. 150 ustaw dotyczących 14 czy może więcej sfer naszego życia. Po tych ogólnych wystąpieniach chciałbym omówić ustawy dotyczące organizacji państwowej służby geodezyjno-kartograficznej oraz spraw związanych z geodezją i gospodarką nieruchomościami i gruntami.</u>
          <u xml:id="u-140.2" who="#KrzysztofJurgiel">Współczesnemu państwu prawa potrzebny jest wiarygodny i aktualny zasób wiedzy o posiadanym majątku w postaci ziemi i tego wszystkiego, co na niej się znajduje, a zagwarantować to może nowoczesny system informacji o terenie, którego jednym z podstawowych elementów jest wielozadaniowy kataster nieruchomości. Specjalnością geodezji i kartografii jest pozyskiwanie danych, gromadzenie, przetwarzanie oraz udostępnianie ich wszystkim zainteresowanym, czyli nic innego jak tworzenie systemu informacji o terenie. Są to czynności techniczne, prawne i administracyjne, wykonywane przez służbę geodezyjną i kartograficzną oraz jednostki wykonawstwa geodezyjnego.</u>
          <u xml:id="u-140.3" who="#KrzysztofJurgiel">Równolegle z geodezją i kartografią funkcjonuje gospodarka nieruchomościami, oparta w 90% na danych, o których mowa była przed chwilą. Dla zapewnienia prawidłowego działania obu dziedzin należy ponownie połączyć na szczeblu centralnym gospodarkę nieruchomościami z geodezją, kartografią i katastrem. Geodeci od dziesiątków lat wykonują zadania, które można zakwalifikować jako zadania gospodarki terenami, gruntami, czy obecnie nieruchomościami. Czymże innym było scalanie gruntów, parcelacje, przygotowanie terenów pod skoncentrowane budownictwo jednorodzinne, wywłaszczenia i szereg innych zabiegów związanych z gruntami? Od wielu lat na wydziałach geodezyjnych na uczelniach wykładany był przedmiot prawo i gospodarka gruntami, a w ostatnich latach wiele uczelni tematykę tę umieściło nawet w nazwach swoich wydziałów.</u>
          <u xml:id="u-140.4" who="#KrzysztofJurgiel">Geodezja, kartografia i gospodarka nieruchomościami to dziedziny, które w nowoczesnym państwie mogą i powinny służyć każdemu właścicielowi, zarządcy lub użytkownikowi gruntów, budynków, budowli, infrastruktury technicznej, a także wszystkim osobom i jednostkom, które w swej działalności korzystają z różnego rodzaju informacji o terenie. Nie ma działalności gospodarczej, poczynając od zadań samorządów lokalnych, obronności, finansów, rolnictwa, gospodarki komunalnej, przemysłu i budownictwa, a kończąc na turystyce, która nie korzystałaby z informacji i usług świadczonych przez tę służbę.</u>
          <u xml:id="u-140.5" who="#KrzysztofJurgiel">W ciągu 10 lat trwania fuzji gospodarki gruntami z państwową służbą geodezyjną i kartograficzną zgrupowano i przeszkolono fachową kadrę, posiadającą ogromne doświadczenie i znaczny dorobek zawodowy. Sztuczny podział tych dwóch dziedzin, jaki nastąpił na szczeblu centralnym, zresztą ze względów pozamerytorycznych, a utrwalony został ustawą z sierpnia 1996 r., nie przysłużył się dobrze polskiej gospodarce. Należy mieć nadzieję, że ponowne połączenie geodezji i kartografii z gospodarką nieruchomościami wpisze się na trwałe do naszej gospodarki. Należy stwierdzić z całą mocą, że utrzymanie tej dezintegracji przynieść może państwu tylko ogromne straty.</u>
          <u xml:id="u-140.6" who="#KrzysztofJurgiel">Ujednolicenie wszystkich opracowań, nadanie im odpowiednich standardów, dotyczących form, treści i jakości, optymalne wykorzystanie już raz zebranych kosztem dziesiątków milionów złotych danych o nieruchomościach, położeniu urządzeń podziemnych oraz racjonalne skoordynowanie wszystkich działań wymaga udoskonalenia obecnych struktur przez zorganizowanie jednolitej państwowej służby geodezyjnej, kartograficznej, katastralnej i gospodarki nieruchomościami i dostosowanie jej do nowego podziału administracyjnego państwa.</u>
          <u xml:id="u-140.7" who="#KrzysztofJurgiel">Tym wstępem chciałem przypomnieć i uświadomić, jak ważne znaczenie w działalności samorządów gmin, samorządów powiatów mają sprawy geodezji, gospodarki gruntami, ewidencji gruntów, rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-140.8" who="#KrzysztofJurgiel">Dość szczegółowo przeanalizowałem dwie ustawy z pakietu tych ustaw, a mianowicie w części pierwszej w art. 3 nowelizację ustawy o gospodarce gruntami, która określa zasady oraz tryb gospodarowania publicznymi nieruchomościami, w tym gruntami.</u>
          <u xml:id="u-140.9" who="#KrzysztofJurgiel">Mając na uwadze okoliczność, że ustawa posługuje się w wielu miejscach pojęciem „jednostka samorządu terytorialnego”, proponuje się zamieszczenie w słowniczku pojęć zawartym w art. 4 ustawy definicji tej instytucji. Służyć to ma zwiększeniu czytelności aktu. W przypadku uwzględnienia tej propozycji w art. 4 po pkt. 9a należałoby dodać pkt 9b w brzmieniu: „jednostce samorządu terytorialnego - należy przez to rozumieć odpowiednio gminę, powiat lub województwo”.</u>
          <u xml:id="u-140.10" who="#KrzysztofJurgiel">Moim zdaniem w związku z przeniesieniem kompetencji w zakresie gospodarowania zasobem nieruchomości skarbu państwa z kierownika urzędu rejonowego na wojewodę nie znajduje uzasadnienia pozostawienie przepisu art. 13 ust. 4 pkt 1 ustawy. Trudno sobie bowiem wyobrazić, że konserwator zabytków, działający w imieniu wojewody, będzie wyrażał zgodę na sprzedaż, zamianę nieruchomości wpisanych do rejestru zabytków, dokonywaną także przez wojewodę. Proponuję zatem skreślić przepis w art. 13 ust. 4 pkt 1 ustawy.</u>
          <u xml:id="u-140.11" who="#KrzysztofJurgiel">W przedstawionej propozycji znowelizowania przepisu art. 17 ust. 2 ustawy znajduje się błąd redakcyjny. Zastąpiony powinien być wyraz „komunalną” wyrazem „samorządową”. Co więcej, zauważyć trzeba, że nowelizacja tego przepisu nie jest zupełna. W mojej ocenie należy wyraz „gmina” zastąpić wyrazami „odpowiedniej jednostki samorządu terytorialnego”.</u>
          <u xml:id="u-140.12" who="#KrzysztofJurgiel">Pewna niekonsekwencja wynika z nowelizacji art. 43 ust. 5 ustawy. Prawdopodobnie przez niedopatrzenie dokonano zmiany wyrazu „gminy” na wyrazy „jednostki samorządu terytorialnego”. Możliwe jest także, że błąd wkradł się do punktu 48 nowelizacji, który wskazuje przepisy ustawy, w których wyraz „gmina”, użyty w różnych przypadkach i liczbach, zastępuje się odpowiednio wyrazami „jednostki samorządu terytorialnego”. W katalogu przepisów tam wskazanych występuje art. 43 ust. 1 ustawy, w którym nie można odnaleźć wyrazu „gmina”, a zatem należałoby tu wstawić art. 43 ust. 5. Taka sytuacja wynikła najprawdopodobniej w wyniku przeoczenia.</u>
          <u xml:id="u-140.13" who="#KrzysztofJurgiel">Proponowaną nowelizację zapisu art. 109 ust. 1 pkt 1 ustawy w przedstawionym kształcie należy uznać za niefortunną w znaczeniu redakcyjnym. Moim zdaniem należałoby nadać nowe brzmienie wyżej wymienionemu przepisowi w następujący sposób:</u>
          <u xml:id="u-140.14" who="#KrzysztofJurgiel">„1) nie zabudowanej nieruchomości nabytej uprzednio przez sprzedawcę od skarbu państwa, województwa, powiatu lub gminy”.</u>
          <u xml:id="u-140.15" who="#KrzysztofJurgiel">Drugą ustawą, którą przeanalizowałem, jest ustawa Prawo geodezyjne i kartograficzne. Chcę przedstawić kilka uwag, choć zdaję sobie sprawę z tego, że pozostałe będą zgłoszone do komisji, która zajmie się rozpatrywaniem ustaw kompetencyjnych. Geodezja od wojny zmieniała swą przynależność, jeśli tak można to określić. Po wojnie był to zawód, który podlegał Ministerstwu Spraw Wewnętrznych. Były to czasy, kiedy mapa zasadnicza była dokumentem tajnym, a za udostępnienie jej osobom nieupoważnionym groziło więzienie. Obecnie, zgodnie z tą koncepcją, zasób państwowy geodezyjny i kartograficzny ma być w kompetencjach samorządu powiatowego i myślę, że jest to rozwiązanie właściwe. Jednak przedstawiony projekt, myślę, że sporządzany pospiesznie, jest niespójny i często niekonsekwentny. Pozostawia większość luk i wad dotychczasowego przepisu i staje się równocześnie źródłem nowego chaosu kompetencyjnego i technicznego. Zastąpienie pojęcia Państwowa Służba Geodezyjna i Kartograficzna, w nawiasie główny geodeta kraju, mówię o szczeblach, wojewoda, a następnie kierownik urzędu rejonowego, rozumiana jako jednolita organizacja o określonej hierarchii służbowej podległości i pełnej dyspozycyjności w strukturach państwa, pojęciem Służba Geodezyjna i Kartograficzna Rzeczypospolitej Polskiej, którą ma stanowić główny geodeta kraju, wojewódzki inspektor nadzoru geodezyjnego i kartograficznego, marszałkowie, starostowie oraz wójtowie, burmistrzowie i prezydenci, oczywiście w tym ostatnim przypadku, jeśli starosta zawrze z nim stosowne porozumienie, a w części zadań samorządy terytorialne oraz zarządy województw i powiatów powoduje, że dość specyficzna technicznie działalność geodezyjna i kartograficzna byłaby służebnie dyspozycyjna w części wobec rządu, a w części wobec kilkuset ciał kolegialnych.</u>
          <u xml:id="u-140.16" who="#KrzysztofJurgiel">Powstaje też pytanie, kto jest organem służby geodezyjnej w województwie, kto stanowi administrację. W kilku artykułach mówi się, że to marszałek stanowi administrację geodezyjną i kartograficzną, według innego artykułu samorząd województwa administruje państwowym zasobem geodezyjnym i kartograficznym, w następnym zarząd województwa dysponuje funduszem terenowym, który ma właśnie obsługiwać sprawy geodezji. W ustawie nie określono też w sposób zbiorczy zadań starosty. Z całej ustawy wynika szereg kompetencji, jak zatwierdzenie wniosków szczegółowych, przyjmowanie zawiadomień o zniszczeniu znaków geodezyjnych, uzgadnianie dokumentacji projektowej sieci uzbrojenia terenu, prowadzenie geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu. Nie określono też w ustawie, kto odpowiada za prowadzenie krajowego systemu informacji o terenie, kto zakłada osnowy szczegółowe, kto zakłada mapę topograficzną do terenu kraju, zakłada i optymalizuje mapę zasadniczą. Można by tak wymieniać dalej.</u>
          <u xml:id="u-140.17" who="#KrzysztofJurgiel">Chciałem tylko powiedzieć, że nad tymi ustawami czeka nas dość duża i długa praca, ale myślę, że przy pomocy fachowców i posłów zadanie to wykonamy i że reforma od 1 stycznia 1999 r. wejdzie w życie. Jestem za skierowaniem ustaw kompetencyjnych do odpowiednich komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-141">
          <u xml:id="u-141.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-141.1" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła Jana Zaciurę z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-142">
          <u xml:id="u-142.0" who="#JanZaciura">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Większość przedmówców podkreślała w swoich wystąpieniach złożoność materii ustaw kompetencyjnych i ich zbyt dużą ilość, co uniemożliwia faktycznie skierowanie tych projektów do komisji merytorycznych oraz powoduje konieczność powołania komisji nadzwyczajnej. Zgłaszano też zastrzeżenia, że w pośpiechu prac przygotowawczych nad pakietem ustaw nie dopełniono ważnego, moim zdaniem, obowiązku wystarczającej staranności i konsultacji z podmiotami społecznymi, które w procesie przygotowania ustaw powinny mieć możliwość zajęcia stanowiska w ważnych dla określonych środowisk projektach ustaw. Ale też można dopatrzyć się w tych krytycznych uwagach o pakietach ustaw, o których dzisiaj dyskutujemy, że niektóre z ustaw przewidzianych w tych pakietach nie są prostą konsekwencją dostosowywania do przemian, do zmian ustrojowych, ale znacznie wykraczają poza tę niezbędną moim zdaniem konieczność, co skłaniać może do stwierdzenia, że komisja nadzwyczajna, bez względu na to, jak bardzo będzie kompetentna, powinna blisko współpracować z komisjami merytorycznymi, aby w odpowiednim czasie mogły one przedłożyć swoje uwagi do przedmiotu zawartego w pakietach dzisiaj dyskutowanych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-142.1" who="#JanZaciura">Chciałem do tego też dołączyć moje obawy odnośnie do ustaw przewidzianych w pierwszym pakiecie, to jest ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym i ustawy z dnia 26 czerwca 1997 r. o wyższych szkołach zawodowych. Przypomnę, że ta ustawa faktycznie jeszcze nie zaistniała, a już w wielu punktach jest proponowana do następnej nowelizacji. I wreszcie ustawa Karta nauczyciela, do której mam zamiar przedłożyć trochę głębsze uzasadnienie. Ale chciałem z przykrością, po pierwsze, poinformować Wysoką Izbę, że w sprawie ustawy o szkolnictwie wyższym oraz ustawy o wyższych szkołach zawodowych nawet nie usiłowano dopełnić zwykłych formalności, aby organizacje zawodowe, działające w szkołach wyższych i w sferze nauki, miały możliwość przynajmniej zaopiniowania tychże projektów.</u>
          <u xml:id="u-142.2" who="#JanZaciura">Uczyniono to wyjątkowo - ale też sporo było sygnałów ze środowiska wyrażających niezadowolenie, że Karta nauczyciela, jako ważny dokument, jako swoisty kodeks pracy nauczycieli, znalazła się w tym pakiecie. Dlatego też pan minister Kulesza uprzejmy był przesłać do mojego związku projekt tej ustawy z prośbą o wyrażenie opinii w ustawowym terminie. Termin ten prawie został dotrzymany, ale żadna z uwag zgłoszonych w procesie opiniowania nie została uwzględniona. A podkreślam, częściowo zgadzając się z tym, co mówił pan poseł Kracik, którego wystąpienia zawsze budzą moje duże zainteresowanie, że w procesie legislacyjnym trzeba zachować nie tylko pewien umiar, ale i logikę postępowania. Jeżeli zatem wyłączono z tego pakietu ustawę o systemie oświaty i poddano ją procesowi konsultacji, opiniowania, to logika by nakazywała, żeby uczynić to samo z ustawą Karta nauczyciela. A poza tym nie bez znaczenia jest kolejność pracy nad projektami ustaw. W poprzedniej kadencji ponad podziałami pracowaliśmy bardzo uczciwie nad zmianą, po pierwsze, ustawy ustrojowej, a później, po dokonaniu zmian w tejże ustawie ustrojowej - mówię o ustawie o systemie oświaty - pracowaliśmy nad zmianą ustawy Karta nauczyciela.</u>
          <u xml:id="u-142.3" who="#JanZaciura">Muszę sformułować tu wątpliwości czy też pytania, dlaczego teraz tak nie możemy pracować, dlaczego teraz można było wyłączyć z tego pakietu ustawę o systemie oświaty, która - rozumiem - łączy dwie funkcje w procesie przygotowawczym. Mamy ją dostosować do nowych okoliczności ustrojowych, a jednocześnie trzeba zawrzeć w tej ustawie pewne sprawy, rozstrzygnąć pewne kwestie o charakterze systemowym, ustrojowym. Dopiero po rozstrzygnięciu tych kwestii ustrojowych można nowelizować ustawę o stosunkach służbowych nauczycieli, która jest pochodną tej pierwszej ustawy. I z przykrością mówię te słowa, albowiem w naszej opinii skierowanej 23 marca do sekretarza stanu pełnomocnika rządu ds. reformy ustrojowej pana prof. Kuleszy stwierdziliśmy, że nie możemy akceptować tejże nowelizacji, albowiem ta ustawa powinna tworzyć całość łącznie z ustawą ustrojową, a więc ustawą o systemie oświaty.</u>
          <u xml:id="u-142.4" who="#JanZaciura">W związku z tym absolutnie zgadzam się z panem posłem Kracikiem, który w swoim wystąpieniu, w pierwszej jego części, mówił, że pakiet ustaw kompetencyjnych wypełnia pewną lukę w stosunku do ustaw ustrojowych. Ale rozumiem, że inaczej definiujemy pojęcie ustaw ustrojowych: jedni mówią o ustawach ustrojowych w kontekście tego, o czym one rozstrzygają, jeśli chodzi o powiat, o województwo; ja, mówiąc o ustawach ustrojowych, myślę, że są niektóre ustawy branżowe, które mają właściwie taki wymiar ustrojowy, wymiar dalekosiężny, często wykraczający poza kilka koalicji sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-142.5" who="#JanZaciura">Stąd też formułuję pierwsze pytanie do pełnomocników, do pana ministra: dlaczego nie wyłączono niektórych ustaw z tego pakietu i nie stworzono pakietu o charakterze logicznym i merytorycznym, ale takiego, nad którym mogłaby pracować komisja merytoryczna? Myślę, że Komisja Edukacji, Nauki i Młodzieży mogłaby pracować nad pakietem ustaw i o systemie oświaty, i Kartą nauczyciela, i o wyższych szkołach zawodowych, i o szkolnictwie wyższym, aczkolwiek w tym ostatnim przypadku są bardzo zaawansowane prace systemowe, bardzo, powiedziałbym, głęboko ingerujące w funkcjonowanie szkolnictwa wyższego, faktycznie prawie na ukończeniu, w tych pracach uczestniczą różne środowiska - dlaczego nie można było tego uczynić z innymi ustawami, tego pojąć nie mogę. To jest to pierwsza wątpliwość, pierwsze pytanie dotyczące materii ustaw kompetencyjnych.</u>
          <u xml:id="u-142.6" who="#JanZaciura">Po drugie, dlaczego w niektórych z tych ustaw, proponowanych chociażby w tym pierwszym pakiecie, projektodawcy wychodzą poza niezbędną konieczność dostosowawczą, uważając, że przy okazji można tym, przepraszam, biednym nauczycielom jeszcze raz dołożyć?</u>
          <u xml:id="u-142.7" who="#JanZaciura">Jest projekt ustawy o ubezpieczeniach społecznych, o emeryturach z ubezpieczenia społecznego, i tam, oczywiście, też projektodawcy ingerują w Kartę nauczyciela. Przy każdej okazji będziemy ingerowali w określone ustawodawstwo, aż nam się znudzi i powiemy: dosyć mamy tego dokumentu, którego tak obecna ekipa nie lubi, a przez to, jak myślę, wyrządza krzywdę tym, którzy ich tak jeszcze niedawno uczyli, pochylali się nad ich głowami, kiedy oni nieporadnie składali zdania w języku polskim.</u>
          <u xml:id="u-142.8" who="#JanZaciura">Przedmiotem mojego szczególnego zainteresowania jest jednak projekt ustawy o zmianie ustaw określających kompetencje organów administracji publicznej w związku z reformą ustrojową państwa, zawarty w druku nr 261, a w szczególności, jak już wspomniałem, projekt zmian w Karcie nauczyciela, zawarty w art. 12 tegoż pakietu. Z przykrością muszę uczynić zarzut twórcom tego pomysłu, z następujących powodów:</u>
          <u xml:id="u-142.9" who="#JanZaciura">Po pierwsze, uważam, że ta nowelizacja jest tendencyjna i nie znajduję żadnych merytorycznych uzasadnień, które by dowodziły, że zakres tejże nowelizacji jest w prostym związku z potrzebą dostosowania ustroju państwa do nowych czasów.</u>
          <u xml:id="u-142.10" who="#JanZaciura">Po drugie, nie rozumiem, dlaczego panuje w tym względzie nadmierny pośpiech i w związku z tym nie towarzyszy temu wystarczająca refleksja o niezbędnej kolejności pracy nad prawem oświatowym, o czym już wcześniej wspomniałem, mówiąc o ustawie o systemie oświaty.</u>
          <u xml:id="u-142.11" who="#JanZaciura">Biorąc powyższe pod uwagę, wnoszę o wyłączenie z przedłożonego pakietu projektów ustaw projektu nowelizacji Karty nauczyciela. Po pierwsze dlatego, żeby ją rozpatrywać łącznie z ustawą oświatową lub w pewnej kolejności, a po drugie, żeby się zastanowić, czy zakres proponowanej nowelizacji ma jakiekolwiek uzasadnienie. Propozycję tę składam też z powodu właśnie tego zakresu, a w szczególności odstąpienia od zasady zawierania układu zbiorowego pracy dla nauczycieli na szczeblu centralnym i przeniesienia tego uprawnienia na szczebel gminny, powiatowy i wojewódzki, przy czym bliżej nie określono, jak by to się miało odbywać, poza odesłaniem do Kodeksu pracy do działu XI. Myślę, że nauczyciele znają Kodeks pracy i że odsyłanie w ustawie o stosunkach służbowych nauczycieli do działu Kodeksu pracy jest wielkim nieporozumieniem.</u>
          <u xml:id="u-142.12" who="#JanZaciura">Informuję też Wysoką Izbę, że obecne i przyszłe organy samorządu terytorialnego, jak ja je rozumiem i jak rozumiem podział określonych kompetencji, nie pełnią i nie będą w przyszłości pełnić funkcji pracodawców. Oczywiście pracodawcami nauczycieli, począwszy od ustawy z roku 1991, od czasu niewątpliwie wielkiej zmiany zawartej w ustawie o systemie oświaty, są dyrektorzy szkół i placówek określonych w ustawie o systemie oświaty. Oni są pracodawcami, a nie organy samorządu terytorialnego ani też organy państwa. W ustawie o systemie oświaty, tak niedawno przecież znowelizowanej i tak bardzo trudnej, określiliśmy, w wyniku osiągniętego porozumienia, że trzy organy mają w szkole publicznej w systemie edukacji narodowej bardzo ważną rolę i one wszystkie muszą ze sobą współpracować. Mianowicie dyrektor szkoły jako kierownik zakładu pracy, organ prowadzący szkołę oraz organ nadzoru pedagogicznego.</u>
          <u xml:id="u-142.13" who="#JanZaciura">Właśnie ze względu na szczególną rolę nauczycieli i gwarancje państwa dla jakości pracy szkoły oraz rangi społecznej zawodu nauczycielskiego zawarliśmy w Karcie nauczyciela art. 36 i zapisaliśmy w nim takie unormowania, które odnoszą się do trybu zawierania układów zbiorowych pracy oraz zakresu podmiotowego ich treści. Jest to nie tylko moim zdaniem, jest to naszym zdaniem - mówiąc: naszym, nie myślę tylko o moim związku, ja nie używam ostrzejszych słów, mówiąc o tej nowelizacji - nowoczesne uregulowanie prawa układowego, które niedostatecznie zostało określone w Kodeksie pracy, albowiem Kodeks pracy nie uznaje specyfiki poszczególnych branż czy specyfiki poszczególnych zawodów. A co się stanie - czy korona spadnie z głowy ministrowi edukacji czy też poszczególnym ministrom prowadzącym szkoły, jeżeli z podmiotami społecznymi podpiszą ramowy układ zbiorowy pracy? A ten ramowy układ zbiorowy pracy może być przedmiotem szczególnego zainteresowania organów prowadzących szkoły na poszczególnych szczeblach samorządnej Rzeczypospolitej. Stroną układu zbiorowego w tej redakcji jest minister edukacji działający samodzielnie lub w porozumieniu z innymi ministrami prowadzącymi szkoły.</u>
          <u xml:id="u-142.14" who="#JanZaciura">W treści układu zbiorowego uregulowane są tak specyficzne sprawy, jak obowiązkowy tygodniowy wymiar zajęć dydaktycznych czy wychowawczych, opiekuńczych, zasady jego zmniejszania, normy zatrudniania - szereg szczegółowych spraw, które można rozstrzygać na szczeblu centralnym i na poszczególnych szczeblach drabiny samorządowej. Te intencje zapisane w art. 36 Karty nauczyciela nie mają żadnego związku z przeprowadzaną decentralizacją państwa, chyba że twórcy reformy mają zamiar zlikwidować urząd ministra edukacji narodowej, co byłoby - naszym skromnym zdaniem - nielogiczne i póki co sprzeczne z prawem. Na razie mówimy tylko o ministrach bez określenia: minister do spraw oświaty i wychowania, minister do spraw kultury, minister do spraw pracy, jakbyśmy się bali wymienić ministra po nazwisku.</u>
          <u xml:id="u-142.15" who="#JanZaciura">Pragnę poinformować Wysoką Izbę, że w oparciu o wspomniany artykuł Karty nauczyciela trwały wielomiesięczne - podkreślam - wielomiesięczne negocjacje z partnerami społecznymi, niestety, pozorowane, albowiem minister edukacji narodowej nie wiedział lub nie chciał powiedzieć, że do zawarcia układu zbiorowego pracy nigdy nie dojdzie, gdyż art. 36 zostanie wykreślony z tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-142.16" who="#JanZaciura">Jako poseł sprawozdawca nowelizacji Karty nauczyciela w II kadencji Sejmu RP, ale też jako przewodniczący Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego i prezes Związku Nauczycielstwa Polskiego kwestionuję podstawy formalnoprawne i merytoryczne likwidacji w Karcie nauczyciela art. 36 oraz oderwanie jej treści od ustawy ustrojowej, jaką niewątpliwie jest ustawa o systemie oświaty.</u>
          <u xml:id="u-142.17" who="#JanZaciura">Nie bez znaczenia jest też fakt, że w pakiecie ustaw nowelizujących, zawartych w druku nr 261, jedyną ustawą, która dotyczy stosunków służbowych pracowników i podlega nowelizacji, jest ustawa regulująca stosunki służbowe nauczycieli. W pewnym stopniu to satysfakcja, że nauczyciele zostali umieszczeni w gronie tych, którzy będą pierwsi realizowali reformę ustroju państwa. Oby tylko na tym dobrze wyszli. Dziękuję serdecznie za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-143">
          <u xml:id="u-143.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-143.1" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu panią poseł Urszulę Wachowską z Akcji Wyborczej Solidarność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-144">
          <u xml:id="u-144.0" who="#UrszulaWachowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Uczestniczymy dziś w wielkim wydarzeniu. Właśnie dziś w wolnej ojczyźnie w polskim parlamencie kładziemy podwaliny pod nowy ustrój Rzeczypospolitej Polskiej. Tworzymy zasady organizacji państwa.</u>
          <u xml:id="u-144.1" who="#UrszulaWachowska">Szczęśliwym zbiegiem okoliczności jest to dzień świętego Wojciecha, patrona Polski, i imieniny Jerzego, nie tylko naszego premiera, mam na myśli także księdza Jerzego Popiełuszkę, patrona „Solidarności”. Zaniechajmy więc sporów, wykonajmy wspólnie to zadanie tak, aby służyło dobrze naszej ojczyźnie, aby dobrze służyło całym pokoleniom. Historia nie zapisze większości naszych nazwisk, ale zapisze dzieło, które po sobie zostawimy.</u>
          <u xml:id="u-144.2" who="#UrszulaWachowska">Przyglądam się zatem przedłożonemu dokumentowi, który określa kompetencje organów administracji publicznej w związku z reformą ustrojową państwa. Pierwsza reakcja, jaka mi towarzyszy, to uznanie dla ludzi, którzy w poczuciu odpowiedzialności za nasz kraj, za nas wszystkich, odpowiedzialności, jaką im powierzyliśmy, przygotowali ten zestaw dokumentów zawierających propozycje zmian w obowiązujących dziś ustawach, aby dostosować je do potrzeb reformy ustrojowej.</u>
          <u xml:id="u-144.3" who="#UrszulaWachowska">Jeden z posłów mówił, że ma zawroty głowy, jak czyta to dzieło, tym większe uznanie dla tych, którzy potrafili je nam przedłożyć.</u>
          <u xml:id="u-144.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-144.5" who="#UrszulaWachowska">Praca ta dotyczy przecież setek ustaw, wymaga skrupulatnej, ale także koncepcyjnej pracy wielu specjalistów. Mówiąc zwyczajnym językiem, celem tych ustaw kompetencyjnych jest uporządkować zadania, jakie każda wspólnota, każdy naród, każde społeczeństwo, jeśli chce sprawnie funkcjonować, musi we własnym interesie wykonać. Trzeba to zrobić, ażeby żyć w dobrze zorganizowanym społeczeństwie, dobrze zorganizowanej rzeczywistości, kiedy wszyscy wiedzą, co do kogo należy, wszyscy znają - jak to się mówi uczenie - swoje kompetencje. Kiedy zadania nie są precyzyjnie przydzielone konkretnym podmiotom, wtedy jeden ogląda się na drugiego i nie wiadomo, co do kogo należy. W takiej sytuacji zadania są po prostu albo nie wykonane, albo wykonane byle jak.</u>
          <u xml:id="u-144.6" who="#UrszulaWachowska">System przydziału zadań, kompetencji winien być możliwie najprostszy, tak aby każdy, podkreślam, każdy obywatel nie czuł się w swoim państwie zagubiony, żeby wiedział z czym, do kogo, do jakiego urzędu należy pójść, a także żeby struktura organizacyjna była przejrzysta i logiczna.</u>
          <u xml:id="u-144.7" who="#UrszulaWachowska">W proponowanym projekcie zasada uporządkowania kompetencji jest właśnie przejrzysta i logiczna. Do gminy i do powiatu będą należeć te zadania, które wymagają obsługi obywatela. Gminy i powiaty będą świadczyć podstawowe usługi publiczne i sprawować funkcje administracyjne. Zadaniem samorządu wojewódzkiego będzie strategia rozwoju gospodarczego, nauki, kultury, technologii, innowacji. W tej sytuacji rząd i administracja centralna będą odpowiadać za rzeczy najważniejsze: za suwerenność państwa, za jego politykę zagraniczną, bezpieczeństwo wewnętrzne i zewnętrzne. Przykładem porządkowania i logicznego, racjonalnego przyporządkowywania zadań odpowiednim poziomom samorządów jest to, co planuje się właśnie w oświacie. Obowiązek prowadzenia szkół, także obecnych szkół resortowych, powierza się samorządom. Na poziomie gminy będą...</u>
          <u xml:id="u-144.8" who="#komentarz">(Głos z sali: Są przecież prowadzone szkoły podstawowe.)</u>
          <u xml:id="u-144.9" who="#UrszulaWachowska">Tak, są prowadzone szkoły podstawowe, a po reformie będą prowadzone gimnazja i przedszkola specjalne. Samorząd powiatowy będzie prowadził licea, szkoły specjalne, szkoły artystyczne i inne szkoły, obecnie należące do resortów. Samorządy wojewódzkie będą prowadziły wyższe szkoły zawodowe i ewentualnie te szkoły ponadpodstawowe, które mają zasięg regionalny.</u>
          <u xml:id="u-144.10" who="#UrszulaWachowska">Porządkuje to chaos, jaki w tym względzie ma miejsce obecnie. Mam świadomość, że podczas dalszych prac w komisjach, a nawet później, kiedy życie będzie weryfikować tworzone dziś przez nas ustawy, będziemy te ustawy doskonalić - to jest oczywiste i naturalne.</u>
          <u xml:id="u-144.11" who="#UrszulaWachowska">Pierwsza część przedłożonego projektu zmian mówi także o Karcie nauczyciela. Proponuje się, oprócz zmian o charakterze porządkowym, przesunięcie kompetencji odnośnie do zawierania układu zbiorowego pracy dla nauczycieli ze szczebla centralnego na szczebel pracodawcy - czyli do gmin, powiatów lub województw. To przesunięcie jest zgodne z ideą decentralizacji. Jestem przekonana, że przesunięcie kompetencji zawierania układów zbiorowych pracy w dół, do organów samorządowych, nie odbędzie się ze szkodą dla nauczycieli. Przeciwnie, nauczyciele - w moim przekonaniu - mogą na tym tylko zyskać, ponieważ w zależności od zamożności samorządu będzie istniała możliwość wynegocjowania wyższego wynagrodzenia, tym bardziej że w konsekwencji decentralizacji finansów w dyspozycji samorządów znajdą się znacznie większe środki. Zaistnieje więc realna możliwość podwyższenia wynagrodzenia nauczycieli. Pragnę jednak podkreślić, że państwo powinno gwarantować wysoki status zawodu nauczyciela, rozumiejąc rolę nauczycieli w realizowaniu tego priorytetowego zadania państwa, jakim jest edukacja na wysokim poziomie. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-144.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-145">
          <u xml:id="u-145.0" who="#StanisławZając">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-145.1" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła Grzegorza Gruszkę z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-146">
          <u xml:id="u-146.0" who="#GrzegorzGruszka">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pani poseł Wachowska powiedziała, że to dzisiaj wielki dzień w polskim parlamencie. Rzeczywiście jest to wielki dzień, bo polski parlament, przedstawiciele, odmówił społeczeństwu zabrania głosu w sprawie reformy w referendum. Badania sondażowe pokazują, że prawie 60% ludzi w Polsce chciałoby wziąć udział w referendum, zabrać głos w tej sprawie. W Warszawie rządząca koalicja twierdzi, że wie lepiej, lepiej to rozstrzygnie, tylko nie pytając ludzi o zdanie. Manifestacje, które odbyły się w ostatnim miesiącu w Warszawie, były właśnie w tej sprawie - ludzie chcieli zabrać głos, chcieli się wypowiedzieć. Najczęściej nikt z koalicji rządzącej nie miał odwagi wyjść do zwykłych obywateli. Nikt też nie miał odwagi zdecydować się na referendum. Po kilku miesiącach rządzenia koalicja rządząca boi się werdyktu społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-146.1" who="#GrzegorzGruszka">To jest smutny dzień dla Polaków, kiedy obecnie rządzący, którzy szli do wyborów po to, żeby władzę oddać ludziom, a i po wyborach premier Jerzy Buzek często to powtarzał, na drugi dzień sami w gabinetach w Warszawie decydują, bojąc się rozmawiać z ludźmi na ulicy, którzy przyjechali pod polski parlament. Tak że różnie ten dzień, pani poseł, będzie pojmowany przez obywateli, również dlatego, że rządząca koalicja - Solidarność i Unia Wolności - nie chciała oddać władzy ludziom w sprawie reformy, która dotyczy prawie wszystkich Polaków.</u>
          <u xml:id="u-146.2" who="#GrzegorzGruszka">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dyskutowane dziś w pierwszym czytaniu rządowe projekty ustaw o zmianie niektórych ustaw, określających kompetencje organów administracji publicznej w związku z reformą ustrojową państwa, potwierdzają nasze obawy, że reformę tę robimy trochę jakby na kolanie, na czas, na tempo. Dobre by to było w wyścigu kolarskim, ale zmiany ustrojowe, zmiany tylu bardzo ważnych ustaw, wymagają większej rozwagi i namysłu. Już przecież tak się zdarzyło, że dokumenty przygotowane przez rząd Jerzego Buzka na plenarne posiedzenie Sejmu były kompromitujące i niedorzeczne. To nie jest tak, panie pośle Kracik, że SLD domaga się normalnej pracy w tym Sejmie. To nie z powodów politycznych chcemy chociaż raz te projekty przeczytać przed pierwszym czytaniem w Sejmie. Chodzi o to, żeby nie było tak, że premier Mazowiecki musi się rumienić i prosić, żeby wstydu oszczędzić, jak się cytuje dokumenty rządowe dotyczące reformy na tej sali. Nie chodzi tu o politykę, chodzi o poważną rozmowę i dyskusję. Czy dyskusja nad tak ważną materią - zmianami w tylu ustawach, wymagającymi nowych rozporządzeń - powinna być robiona w ten sposób? Mam tu wątpliwości.</u>
          <u xml:id="u-146.3" who="#GrzegorzGruszka">Większość koalicyjna może dziś przegłosować wszystko, tylko też za wszystko, drodzy państwo, będziecie odpowiadać. Tu nie będzie można, tak jak niedawno, tłumaczyć się przepracowaniem jednego ministra, gdy wyjdą z tego rezultaty zupełnie odmienne od oczekiwanych. Gdy polityczne rozstrzygnięcia na łapu-capu biorą górę nad merytorycznymi zmianami wielu ustaw, gdy opinie organizacji samorządowych sprowadzają się do kilkunastu zdań, w tym część każdej opinii jest przepisywana z poprzedniej, to oczywiście nie można mówić o dyskusji ustrojowej, merytorycznej. Ostrzegaliśmy przed tym pierwszym czytaniem, ostrzegał również z opozycji premier Olszewski, ale odnoszę wrażenie, że po decyzji prezydenta przeważa euforia, a nie normalna praca merytoryczna.</u>
          <u xml:id="u-146.4" who="#GrzegorzGruszka">Zakres zadań - zarówno ten, który z mocy ustaw jest już obecnie zlecony gminom, jak i ten, który będzie ponadto z mocy proponowanych ustaw zlecany gminom oraz powiatom i województwom - świadczy o nader szerokich kompetencjach, w jakie wyposażona jest wciąż administracja rządowa. W związku z tym musi budzić niepokój oddalenie władzy rządowej od osób przez nią obsługiwanych. Czy rzeczywiście - tak jak chce rząd, proponując 12 województw i urzędów - 12 wojewodów będzie w stanie nadzorować bieżącą działalność legislacyjną gmin, powiatów i województw? Projekty ustaw robione w ten sposób, jak już wspomniałem - na czas, na łapu-capu, zawierają wiele bardzo wątpliwych propozycji. Pozwolę sobie odnieść się do kilku z nich, z pierwszej części zmian ustaw, bo tylko z tą byłem w stanie się zapoznać.</u>
          <u xml:id="u-146.5" who="#GrzegorzGruszka">I tak w art. 7 projektu ustawy przedkłada się propozycję nowelizacji ustawy z 1953 r. o świadczeniach w celu zwalczania klęsk żywiołowych. Realizacja tej ustawy nie sprawdziła się w praktyce w czasie ubiegłorocznej tragicznej powodzi i sądzę, iż rząd miał sporo czasu, aby zmienić przepisy tej ustawy, a właściwie dekretu jeszcze sprzed 45 lat. Ta skromna propozycja budzi dziś poważne zastrzeżenia. W myśl art. 2, a w szczególności ust. 5 i 6 tego przepisu, koordynację zorganizowanej akcji społecznej - podkreślam: zorganizowanej - powierza się bowiem staroście, wojewodzie lub ministrowi. A więc najpierw starosta, wojewoda lub minister muszą uznać, że akcja jest na tyle dobrze zorganizowana, iż mogą podjąć się jej koordynacji. W związku z tym nasuwa się pytanie, co winno się dziać ze społecznymi akcjami nie zorganizowanymi. To właśnie one moim zdaniem wymagają koordynacji i pomocy, ale w tych sytuacjach projekt ustawy nie zakłada działania ani starosty, ani wojewody.</u>
          <u xml:id="u-146.6" who="#GrzegorzGruszka">W ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (art. 36 projektu ustawy) w szczególności art. 14 ust. 1 tego przepisu proponuje rozszerzenie instytucji prawnej użytkowania wieczystego. Uważam, że ta forma ograniczonej własności winna zanikać, nie może być tolerowana i rozszerzana. Ten sam przepis proponuje rozwiązanie „nieodpłatnego użytkowania wieczystego”. Rząd zatem próbuje obejść poprzez to sformułowanie treść Kodeksu cywilnego i stworzyć - świadomie czy nie - nową kategorię prawną. Nieodpłatne użytkowanie wieczyste jest bowiem sprzeczne z treścią art. 238 Kodeksu cywilnego, który stwierdza, że „wieczysty użytkownik uiszcza przez czas trwania swego prawa opłatę roczną”. Należałoby zatem najpierw znowelizować Kodeks cywilny dodając do treści art. 238 formułę: „chyba że ustawa stanowi inaczej”, a dopiero potem przystąpić do zmian w ustawie o gospodarce gruntami.</u>
          <u xml:id="u-146.7" who="#GrzegorzGruszka">Wiele propozycji zmian przepisów tej pierwszej części ustaw kompetencyjnych wykracza poza nazwę ustawy. Wiele zmian wymagałoby specjalistycznych opracowań i dyskusji w merytorycznych komisjach sejmowych, a tu pod pozorem pilności chce się je zrealizować w tych projektach.</u>
          <u xml:id="u-146.8" who="#GrzegorzGruszka">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wracając jeszcze do opinii środowisk samorządowych, o których wspomniałem na początku, do tych kilkuzdaniowych tekstów, chciałbym zapytać: Czy dyżurnymi przedstawicielami środowisk samorządowych są li tylko pan Marcin Święcicki i Wojciech Szczęsny Kaczmarek? Odnoszę wrażenie, że zapisy o tym, iż środowiska samorządowe powinny zaopiniować projekty odpowiednich ustaw, stają się fikcją. Przedstawia się tylko te i od tych osób, które politycznie odpowiadają obecnej koalicji. Krajowy Sejmik Samorządowy i jego marszałek z uwagi na to, że ma inne zdanie, jest traktowany jako niewygodna reprezentacja samorządu. A chyba ona jedynie jest najbardziej reprezentatywna.</u>
          <u xml:id="u-146.9" who="#GrzegorzGruszka">W rządowych dokumentach stwierdza się bardzo często, że reforma wzmocni gminy. I zaraz potem dodaje się zdanie następne: ich uprawnienia nie zostaną zmniejszone. Albo się je wzmocni, albo im się tych uprawnień nie zmniejszy. Albo, albo.</u>
          <u xml:id="u-146.10" who="#GrzegorzGruszka">Projekty ustaw finansowych pokażą, jak to będzie ze środkami dla tych nowych jednostek i dla gmin. Czy nie będzie tak, iż minister Balcerowicz wyliczy, poinformuje, ile da, kto ile otrzyma, tylko czy otrzyma jeszcze je na czas? I wtedy główni opiniujący rządowe projekty prezydenci Warszawy i Poznania sobie poradzą. Wiele biednych powiatów i gmin oddalonych od wielkich centrów będzie dalej biedowało. Projekty tych ustaw budzą wiele zastrzeżeń, są nie dopracowane, wcale nie ma pewności, że po tak zrobionej reformie ludziom się będzie żyło lepiej i szczęśliwiej. Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-147">
          <u xml:id="u-147.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-147.1" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła Mirosława Sekułę z Akcji Wyborczej Solidarność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-148">
          <u xml:id="u-148.0" who="#MirosławSekuła">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Najpierw mała informacja dotycząca przedstawicieli samorządów. Na tematy reformy samorządowej i decentralizacji państwa nie wypowiadał się pan Szczęsny Kaczmarek czy pan Święcicki, ale wypowiadały się zarówno zarządy, jak i zjazdy takich organizacji, jak: Związek Gmin Wiejskich, Związek Miast Polskich oraz konferencja prezydentów, burmistrzów i wójtów w Poznaniu. Uważam, że są to odpowiednie pełnomocnictwa do tego, żeby w imieniu samorządów się wypowiadać.</u>
          <u xml:id="u-148.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-148.2" who="#MirosławSekuła">Również chciałem poinformować, że Sejmik Samorządowy Województwa Katowickiego jako protest przeciwko postępowaniu zarządu Krajowego Sejmiku Samorządu Terytorialnego miesiąc temu, około miesiąc temu, podjął uchwałę o wystąpieniu z Krajowego Sejmiku Samorządu Terytorialnego, zarzucając temu ciału przedstawicielskiemu, że reprezentuje interesy polityczne wąskiej grupy politycznej, a nie interesy samorządów. Jeżeli panowie posłowie będą tym zainteresowani, mogę dostarczyć odpowiednie uchwały Sejmiku Samorządowego Województwa Katowickiego.</u>
          <u xml:id="u-148.3" who="#MirosławSekuła">Natomiast przechodząc do ustaw kompetencyjnych, chciałbym powiedzieć, że pobieżna - oczywiście na razie pobieżna - analiza przedłożonych ustaw kompetencyjnych wskazuje, że pan premier Buzek i jego ministrowie mieli rację. Mieli rację w tym, że najpierw należało zdecydować o ustroju samorządu powiatowego i wojewódzkiego, o ustroju województwa, a potem dopiero przedstawić czy wręcz napisać ustawy kompetencyjne. Taką kolejność należało zachować po to, żeby można było je zweryfikować, czy są one zgodne z ustawami ustrojowymi. W tej chwili mamy poważny problem. Ja czytając ustawy kompetencyjne zauważyłem, że w wielu przypadkach jest pewna rozbieżność pomiędzy zapisami ustaw kompetencyjnych a zapisami ciągle jeszcze projektu ustawy o samorządzie powiatowym oraz projektu ustawy o samorządzie wojewódzkim. Trudno mi będzie weryfikować zapisy ustaw kompetencyjnych, dopóki Wysoki Sejm nie zdecyduje w trzecim czytaniu, jakie będą ostateczne zapisy w tych ustawach. Podam konkretne przykłady. Jeżeli w projekcie ustawy o samorządzie powiatowym proponuje się, żeby w art. 35 ust. 3 pkt 1 był zapis, że starosta sprawując zwierzchnictwo w stosunku do powiatowych służb, inspekcji i straży powołuje i odwołuje kierowników tych jednostek w uzgodnieniu z wojewodą, to patrząc szczególnie na część czwartą ustaw kompetencyjnych muszę powiedzieć, że niektóre zapisy należałoby poprawić, poddając je takiej weryfikacji, która doprowadzi do zgody z zapisem w ustawie o ustroju powiatów. Ale przecież są aż dwa wnioski mniejszości i z dzisiejszej debaty dowiedziałem się, że jest kolejny jeszcze wniosek o to, żeby właśnie ten artykuł zmodyfikować czy zmienić. Nie będę mógł zatem - ani Komisja Nadzwyczajna nie będzie mogła - jednoznacznie dokonać uporządkowania ustaw kompetencyjnych, dopóki Wysoki Sejm nie raczy jednoznacznie ustalić, jakie będą zapisy w ustawach ustrojowych.</u>
          <u xml:id="u-148.4" who="#MirosławSekuła">Taki sam problem będzie występował w przypadku samorządu województwa. Również mamy, co prawda po drugim czytaniu, ustawę o samorządzie województwa, ale nie jest to tekst ostateczny; dopiero Wysoki Sejm - mam nadzieję, że w niedalekim czasie - po trzecim czytaniu ustali jednoznaczną treść tych ustaw. Jeżeli zaczniemy mówić o finansach, oczywiście, że napotykamy tę samą trudność, bo jeśli nie rozwiążemy do końca problemów kompetencyjnych, nie będziemy wiedzieć, czy wobec tych kompetencji ilość pieniędzy jest wystarczająca, czy też nie. Zatem kolejność taka, jaka była pierwotnie zaproponowana przez pana premiera Buzka i ministrów jego rządu, była bardzo dobra i teraz przekonujemy się o tym, że nie przestrzegając tej kolejności wtedy zaproponowanej, mamy problemy, ale myślę, że są one do przezwyciężenia w ciągu najbliższych dwóch posiedzeń Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-148.5" who="#MirosławSekuła">Po ustaleniu kompetencji należy, oczywiście, przypisać do nich finanse i zweryfikować, czy są one wystarczające. Uważam, że należy się również zastanowić, czy dostatecznie odciążają budżet rządu; tak, właśnie - czy odciążają dostatecznie budżet rządu, bo również taki powinien być cel reformy, aby w skali państwa niektóre zadania społeczne realizować mniejszym kosztem. Że jest to możliwe, zostało już udowodnione w przypadku przejęcia przez samorządy zarówno szkół podstawowych, jak i ponadpodstawowych. Zarówno znikł problem permanentnego zadłużania się jednostek oświatowych - tych, dla których organem prowadzącym jest samorząd - jak i w wielu samorządach - nie we wszystkich, ale w wielu - podjęto bardzo niepopularne czasem decyzje o dostosowaniu sieci oświatowej do faktycznie występujących potrzeb. Jestem również przekonany, że oświacie i szkolnictwu dobrze będzie służyło właśnie nie drobne poprawienie ustawy o systemie oświaty i innych ustaw około oświatowych, ale gruntowne przepracowanie tej ustawy. Dlatego propozycja, żeby wyłączyć z pakietu ustaw kompetencyjnych sprawy oświaty i rozwiązać je w odrębnej ustawie, bardzo mi odpowiada i, jestem przekonany, będzie dobrze służyła oświacie i środowiskom oświatowym, a przede wszystkim uczniom i studentom.</u>
          <u xml:id="u-148.6" who="#MirosławSekuła">W odniesieniu do części 4 mówiłem już głównie o problemach dotyczących inspekcji, służb i straży. Natomiast w części 5 jest bardzo ważna grupa zadań, dotyczących nie tylko samorządu, ale ogólnie - państwa. Jest tam mowa o zmianie tych ustaw, które dotykają problemów bezrobocia, problemów przeciwdziałania bezrobociu. Z mojego doświadczenia jako pracownika samorządowego wiem, że ktokolwiek by zajmował się problemami bezrobocia i przeciwdziałania bezrobociu, to bezrobotni i tak przyjdą ze swoimi problemami do gminy i tak przyjdą w przyszłości ze swoimi problemami do powiatów, dlatego że są to naturalne miejsca, które mają obsługiwać mieszkańców.</u>
          <u xml:id="u-148.7" who="#MirosławSekuła">W ustawach kompetencyjnych przewiduje się przekazanie wielu kompetencji właśnie samorządowi gminnemu i samorządowi powiatowemu. Moim zdaniem należy zastanowić się nad jeszcze szerszym przekazaniem właśnie samorządowi powiatowemu przede wszystkim tych zadań, które w tej chwili w ustawach kompetencyjnych przypisano wojewodom, dlatego że będzie on w większym stopniu mógł te problemy rozwiązywać i pomagać ludziom. Że tak się już dzieje, świadczy fakt, że 5 gmin z obszaru, w którym działam - jestem wiceprezydentem Zabrza - utworzyło już 4 lata temu międzygminny ośrodek doradztwa i orientacji zawodowej. Nie czekając na reformę, czy może nie mogąc się doczekać tej reformy, sami zdecydowaliśmy o rozwiązywaniu szeregu problemów z dziedziny bezrobocia i z dziedziny przekształcenia siły roboczej na potrzebną - co szczególnie w naszym regionie jest bardzo wielkim problemem - na taką, która znajduje oferentów, czyli na taką, która umożliwia ludziom pracę w nowych zawodach. Opierając się na tym przykładzie, chciałbym powiedzieć, że samorząd powiatowy jest całkowicie przygotowany na przyjęcie jeszcze szerszego zakresu spraw dotyczących przeciwdziałania bezrobociu i reorientacji zawodowej, niż to wynika z ustaw kompetencyjnych. Oczywiście w czasie prac nad tymi ustawami będę starał się przekonać pozostałych posłów do tego, żeby pójść właśnie w tym kierunku. Chcę wyrazić nadzieję, że w krótkim czasie będziemy już mogli, mając do dyspozycji uchwalone ustawy ustrojowe, weryfikować zapisy poszczególnych ustaw kompetencyjnych właśnie z tymi ustawami ustrojowymi. Zwracam na to szczególną uwagę, bo, moim zdaniem, taka jest prawidłowa kolejność, żeby nie tyle naginać ustawy ustrojowe do ustaw kompetencyjnych, ale żeby podporządkowywać ustawy kompetencyjne rozwiązaniom zawartym w ustawach ustrojowych. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-148.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-149">
          <u xml:id="u-149.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-149.1" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła Krzysztofa Baszczyńskiego z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-150">
          <u xml:id="u-150.0" who="#KrzysztofBaszczyński">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Zanim przejdę do meritum sprawy, chcę się podzielić pewną refleksją. Przyznam, że po wystąpieniu pani poseł Wachowskiej, doszedłem do wniosku, iż posłowie AWS nie tylko lepiej wiedzą, ale i więcej wiedzą, ponieważ przyznam, że ja w tym pakiecie ustaw kompetencyjnych nie dojrzałem zapisów określających, jakie to placówki oświatowo-wychowawcze ma prowadzić powiat, jakie ma prowadzić województwo samorządowe bądź jakie ma prowadzić gmina.</u>
          <u xml:id="u-150.1" who="#komentarz">(Poseł Urszula Wachowska: Trzeba szczegółowiej czytać.)</u>
          <u xml:id="u-150.2" who="#KrzysztofBaszczyński">Rozumiem. Wobec tego zwracam się do pana marszałka, aby uzupełnił, przynajmniej chodzi o posłów Sojuszu Lewicy Demokratycznej, tę wiedzę, bo mamy tutaj pewną lukę.</u>
          <u xml:id="u-150.3" who="#KrzysztofBaszczyński">Ale przechodzę do meritum. W swoim wystąpieniu chcę odnieść się tylko do art. 12 ustawy o zmianie niektórych ustaw określających kompetencje organów administracji publicznej, część pierwsza, artykułu, który wprowadza istotne zmiany w ustawie Karta nauczyciela. Podobnie jak poseł Zaciura, nie rozumiem, dlaczego mamy dyskutować o wyżej wymienionym projekcie, skoro nie znamy projektu ustawy, która zmienia ustrój szkolny. Mam na uwadze ustawę o systemie oświaty.</u>
          <u xml:id="u-150.4" who="#KrzysztofBaszczyński">Nie ma dziś jeszcze przyzwolenia Wysokiej Izby na wprowadzenie reformy oświaty, w tym zmiany systemu szkolnego.</u>
          <u xml:id="u-150.5" who="#KrzysztofBaszczyński">Pytam, kto podjął decyzję o nowej strukturze systemu edukacji, która wprowadza sześcioletnią szkołę podstawową, trzyletnie gimnazjum, trzyletnie liceum profilowane czy dwuletnią szkołę zawodową? Dlaczego dokonuje się zmian w Karcie nauczyciela i proponuje się zapisy, które stawiają przysłowiową kropkę na „i” co do kierunku reform? Dlaczego wprowadza się do ustawy Karta nauczyciela pojęcie gimnazjum, co oznacza nowa nazwa Ministerstwa Edukacji Narodowej, to jest: minister właściwy do spraw oświaty i wychowania? A już zupełnym nieporozumieniem jest zmiana w projekcie ustawy spraw ściśle pracowniczych. Mam na myśli nowelizację art. 36 Karty nauczyciela. Mam do tego artykułu szczególny, osobisty sentyment, byłem współtwórcą obecnego zapisu i mocno do takiej treści namawiałem kolegów posłów poprzedniej kadencji, choć tak naprawdę nie o sentyment tu chodzi.</u>
          <u xml:id="u-150.6" who="#KrzysztofBaszczyński">Przypomnę, iż wbrew rządowi poprzedniej koalicji Sejm znowelizował w trosce o nauczycieli, o szczególną rangę tego zawodu, właśnie art. 36 Karty nauczyciela. To wtedy Sejm uznał, iż to minister edukacji narodowej wspólnie ze związkami zawodowymi poprzez układ zbiorowy pracy, wspólny dla wszystkich nauczycieli bez względu na organ prowadzący szkoły, określi pewien standard dotyczący wynagrodzeń nauczycieli, dodatków, zasad zatrudniania w godzinach ponadwymiarowych, określi ponadto tygodniowy wymiar zajęć dydaktycznych czy warunki pracy.</u>
          <u xml:id="u-150.7" who="#KrzysztofBaszczyński">Taki zapis stworzono dlatego, aby nauczyciel bez względu na to, kto jest organem prowadzącym szkołę miał zagwarantowane pewne wspólne prawa i świadczenia, aby status nauczyciela nie był określany w 2,5 tys. gmin, co oznacza 2,5 tys. stosunków służbowych nauczyciela.</u>
          <u xml:id="u-150.8" who="#KrzysztofBaszczyński">Przypomnę jednocześnie Wysokiej Izbie, iż w obecnym zapisie art. 36 daje się również zarządom gminy możliwość rozszerzenia zakresu świadczeń pracowniczych ponad zapisy układu centralnego, inaczej nazywanego układem matką. Adresuję to szczególnie do pani poseł Wachowskiej.</u>
          <u xml:id="u-150.9" who="#KrzysztofBaszczyński">Wysoki Sejmie! Panie Marszałku! Pytam, skąd ten pośpiech, dlaczego? Kiedy toczą się rozmowy ministra edukacji narodowej ze związkami zawodowymi w celu opracowania ponad zakładowego układu zbiorowego pracy, rząd proponuje zmianę art. 36 Karty nauczyciela, co oznacza odstąpienie od możliwości uporządkowania spraw pracowniczych nauczycieli.</u>
          <u xml:id="u-150.10" who="#KrzysztofBaszczyński">A tak naprawdę co te zmiany mają do reformy ustrojowej państwa? Chyba że twórcy projektu chcą zachwiać poczucie bezpieczeństwa tej grupy zawodowej, chcą odebrać im dotychczasowe prawa, chcą podporządkować nauczycieli samorządom i uczynić ich pracownikami samorządowymi.</u>
          <u xml:id="u-150.11" who="#KrzysztofBaszczyński">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Jeżeli twórcy zmian mają nawet taki zamiar, to robią to niestarannie, bez znajomości rzeczy. Postaram się to udowodnić.</u>
          <u xml:id="u-150.12" who="#KrzysztofBaszczyński">W uzasadnieniu do projektu tej nowelizacji jest napisane, iż układy mają być zawierane na szczeblu pracodawcy. To znaczy jakim? Dyrektora szkoły? Bo on jest przecież kierownikiem zakładu pracy. Takie uzasadnienie oznacza albo brak znajomości specyfiki szkoły, albo świadczy o nieznajomości działu jedenastego Kodeksu pracy - Układy zbiorowe. Ale załóżmy, że ktoś uzasadniał bezmyślnie, istotniejsza jest zmiana dzisiejszego art. 36 Karty nauczyciela. Proponuje się, aby artykuł ten brzmiał: W sprawach zawierania układów zbiorowych pracy dla nauczycieli stosuje się zapisy działu jedenastego Kodeksu pracy.</u>
          <u xml:id="u-150.13" who="#KrzysztofBaszczyński">Co ta zmiana oznacza dla nauczycieli? Zgodnie z dzisiejszym brzmieniem art. 241 Kodeksu pracy, który dotyczy ponad zakładowego układu pracy, po reformie państwa możliwość zawierania układów odnosić się będzie tylko do nauczycieli w szkołach prowadzonych przez gminy. A co z nauczycielami, którzy będą podlegać powiatowi? A można iść dalej w pytaniach. Które szkoły będą prowadzić po reformie państwa gminy, które powiaty, a które województwo samorządowe? W tym usytuowaniu szkoły jest również usytuowany nauczyciel.</u>
          <u xml:id="u-150.14" who="#KrzysztofBaszczyński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Reasumując, rząd przygotowuje nauczycielom niejasną przyszłość bez poczucia bezpieczeństwa i stabilności w zawodzie. Projektowane rozwiązanie podzieli nauczycieli na lepszych i gorszych, w zależności od regionu kraju, dobrej lub złej woli radnego, czy wręcz miejscowego lokalnego establishmentu. W związku z tym występuję z wnioskiem o skreślenie art. 12 ustawy kompetencyjnej w części pierwszej. Ani to czas, ani klimat, aby podejmować decyzje bez przyjęcia przez Sejm zmian w ustroju oświaty i usytuowania nauczyciela w określonej strukturze. Przestrzegam rządzących, że jest to kierunek zły, stawiający rozwiązania systemowe na głowie. Przypomnę również lub poinformuję panie i panów posłów, iż m.in. w woj. łódzkim było przeprowadzone referendum wśród nauczycieli i w tym referendum mniej więcej 83% nauczycieli jednoznacznie opowiedziało się za tym, aby układy zbiorowe pracy dla nauczycieli były zawierane na szczeblu centralnym. Z tym trzeba się liczyć. Wobec tego nie zgadzam się z tezą, którą postawiła pani Wachowska, że to, co się proponuje w nowelizacji Karty nauczyciela, jest dobrodziejstwem dla nauczycieli i że na to nauczyciele czekają. Mamy zupełnie inne dane.</u>
          <u xml:id="u-150.15" who="#KrzysztofBaszczyński">Wracając do sprawy: powiedziałem, że to, co się proponuje, jest postawieniem sprawy na głowie, choć tak naprawdę głowy w tym w ogóle nie widzę. W związku z tym apeluję o rozwagę i umiar w przeprowadzaniu decentralizacji. Oddają państwo los nauczycieli w ręce gminy, powiatu i województwa samorządowego. I właśnie te trzy struktury pomnożone przez liczbę tych podmiotów w państwie określą lokalne prawa nauczycieli, których status wymknie się spod kontroli państwa. Czemu to ma służyć?! A może to swoisty sposób na pacyfikację tego środowiska? Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-151">
          <u xml:id="u-151.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-151.1" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła Kazimierza Marcinkiewicza z Akcji Wyborczej Solidarność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-152">
          <u xml:id="u-152.0" who="#KazimierzMarcinkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wiem, że tym głosem po raz kolejny narażę się związkowcom, związkowcom nauczycielskim. Zarazem jednak zastanawiam się, czy narażanie się można stopniować, albo raczej - czy człowiek, który naraził się związkowcom tak jak ja, może się narazić jeszcze bardziej. Pewnie nie. Dlaczego się narażę? Po pierwsze dlatego, że mam nadzieję, iż to, o czym dziś dyskutujemy, to znaczy drobna zmiana w Karcie nauczyciela... Że tak naprawdę przed nami ostatnie dni, tygodnie, no, może miesiące funkcjonowania Karty nauczyciela; że tak naprawdę dojdzie wreszcie kiedyś, właśnie w parlamencie, do tego, iż uchwalimy nową ustawę dla nauczycieli, która prawa nauczycieli zmieni, która je poprawi. Pyta pan bowiem dziś, panie pośle Baszczyński, o prawa nauczyciela, a te, szumne, wspaniale wypisane w Karcie nauczyciela od kilkunastu lat, w istocie sprowadzają się do jednego, podstawowego prawa obowiązującego cały czas stan nauczycielski - prawa do biedy. To trzeba zmienić, bo prawo to, nie wpisane wprost, tak naprawdę wynika ze wszystkich zapisów Karty nauczyciela. Właśnie dlatego mam nadzieję, że wreszcie będziemy mogli Kartę nauczyciela zmienić.</u>
          <u xml:id="u-152.1" who="#KazimierzMarcinkiewicz">Tak naprawdę jednak rozmawiamy dziś przecież o wielu ustawach i panowie posłowie z ZNP pokazali, co będzie się działo w Komisji Nadzwyczajnej, a później w parlamencie i co - podejrzewam, mam pewność, chociaż wynikającą z intuicji, a nie z wiedzy - działo się także w rządzie, że każdy resort, każdy sektor, każdy dział państwa bił się o swoje, rwał i rwie sukno na strzępy. Myślę, że jednak nie taka atmosfera i nie takie działanie powinny cechować parlament w debacie nad reformą ustrojową państwa. Bo my przecież dziś, w tej chwili, debatujemy, jak nazwał to pięknie pan poseł Kracik, o wypełnieniu ustaw ustrojowych, o nadaniu treści materialnej, merytorycznej tym ustawom, które omawialiśmy wcześniej w drugim czytaniu w dniu dzisiejszym również.</u>
          <u xml:id="u-152.2" who="#KazimierzMarcinkiewicz">Ustawy zaprezentowane przez rząd, na razie w 4 częściach, nie reformują jeszcze tych działów, nie reformują tych resortów. One jedynie układają dotychczasowe uprawnienia, dotychczasowe prawo materialne nakładają na kolejne szczeble ustroju państwa, nic więcej. I właśnie dlatego proponujemy, by sprawę tę załatwiła ogólna Komisja Nadzwyczajna, a potem - ogólnie - parlament. Nie proponujemy, by te 150 ustaw trafiło do kolejnych resortów funkcjonujących w parlamencie, bo to przecież nie o to chodzi. Myślę, że to jest właśnie sprawa, że tak powiem, najistotniejsza, sprawa absolutnie najważniejsza.</u>
          <u xml:id="u-152.3" who="#KazimierzMarcinkiewicz">Proszę Państwa! Wysoka Izbo! Karta nauczyciela rzeczywiście dopuszcza możliwość podejmowania układu zbiorowego. Zapis ten pojawił się dosyć dawno, funkcjonuje w latach dziewięćdziesiątych. Jako wiceminister edukacji narodowej w rządzie Hanny Suchockiej zostałem wyznaczony przez ministra do negocjowania układu zbiorowego ze związkami zawodowymi. Siedliśmy do stołu. Uczciwie, sprawiedliwie, ponad podziałami. Co prawda stoły były dwa, z jednej strony rozmawiało się z jednymi związkami, później człowiek się obracał i rozmawiał przy drugim stole z drugimi związkami. Ale rozmawialiśmy. Jak potem policzyłem, godzin rozmowy było dużo ponad 200. W tym układzie zbiorowym rzeczywiście omówiliśmy te najważniejsze sprawy, które dotyczą pracy nauczyciela. Powiem szczerze: ZNP układ ten parafowało. Parafował ten układ również jeszcze jeden związek nauczycielski. Nie pamiętam nazwy trzeciego związku, natomiast związek „Solidarność” układu nie parafował. Tak naprawdę wszystko zakończyło się fatalnie - strajkami nauczycielskimi w trakcie matur, jeżeli państwo pamiętają.</u>
          <u xml:id="u-152.4" who="#KazimierzMarcinkiewicz">Myślę, że między innymi dlatego mam prawo mówić na temat układu zbiorowego pracy dla nauczycieli, że przerobiłem to także z niektórymi z państwa, przerobiłem tę lekcję bardzo dokładnie. I właśnie dlatego mogę zadać pytanie, czy Związek Nauczycielstwa Polskiego nie istnieje w terenie, nie istnieje w każdej szkole, nie będzie istniał w każdej gminie, w każdym powiecie, w każdym województwie? Czy tam nie ma prezesów odpowiednich? Czy państwo z ZNP nie możecie wziąć przykładu z nas, z AWS, z Unii Wolności, z koalicji rządowej? Czy nie możecie wziąć z nas przykładu i zdecentralizować swojej władzy związkowej, przekazać jej w dół, do związków w szkole, w gminie, w powiecie? I prezesi na dole - będzie ich trzystu paru w powiatach, dwa i pół tysiąca w gminach - siądą do stołu razem z przedstawicielami innych związków i w trochę inny sposób, nie polityczny, nie przed kamerą, będą debatować o tym, w jaki sposób ułożyć sobie życie z tą władzą lokalną, samorządową.</u>
          <u xml:id="u-152.5" who="#KazimierzMarcinkiewicz">Jestem naprawdę absolutnie przekonany, że tak jak samorządy bardzo dobrze zaopiekowały się szkołami i innymi placówkami oświaty, a bardzo dobrze się zaopiekowały... Na marginesie mówiąc, państwo byliście także wtedy przeciwni temu, żeby przekazać właśnie prowadzenie oświaty do gmin. Baliście się tego strasznie, uważaliście, że szkoły na tym stracą, że będą likwidowane, że będą wyniszczane - były właśnie takie rozmowy, były właśnie takie strachy. I co się okazało? Że samorządy bardzo ładnie dbają o szkoły. W związku z tym jestem absolutnie przekonany o tym, że równie dobrze samorządy zaopiekują się nauczycielami.</u>
          <u xml:id="u-152.6" who="#komentarz">(Poseł Jan Zaciura: Ale to nie jest ta dyskusja, panie marszałku.)</u>
          <u xml:id="u-152.7" who="#KazimierzMarcinkiewicz">Dokładnie. Mam taki przykład. Byliśmy z komisją w Kwidzyniu, mieście, które jest dobrze rządzone, gdzie rzeczywiście przedszkola zostały zdecentralizowane i są tam trzy przedszkola działające na bardzo ciekawej zasadzie, mianowicie są to przedszkola samorządowe, ale nie publiczne. Nauczyciele pracujący w tych przedszkolach, wychowawcy przedszkolni, pracują nie w oparciu o Kartę nauczyciela. Jest to, proszę państwa, bardzo ciekawa sprawa. Mianowicie w Kwidzyniu funkcjonuje bon oświatowy i na każde dziecko w wieku przedszkolnym przedszkole otrzymuje odpowiednią ilość środków - tyle samo dostaje dziecko, które jest w przedszkolu samorządowym i dziecko, które jest w przedszkolu niepublicznym. Tyle samo. Rodzice dopłacają mniej więcej tyle samo w jednych i w drugich przedszkolach. Ale przedszkola niepubliczne za te same pieniądze przedstawiają dzieciom większą ofertę niż przedszkola samorządowe - są po prostu bogatsze. Za tę samą kwotę jest język obcy, pływanie, różne inne zajęcia. Skąd się to bierze, jak to powstaje? Ano tak, że w tamtych przedszkolach nie obowiązuje Karta nauczyciela. I pieniądze, które są tam zaoszczędzone, gdzie idą, proszę państwa? Po pierwsze, nauczyciele w przedszkolach niepublicznych zarabiają 30% więcej. Po drugie, zamiast mieć pensum 26 godzin, tak jak w przedszkolach publicznych, oni mają 32 godziny, czyli pracują więcej. Rzeczywiście tak jest. Zapytałem wszystkie przedszkolanki obecne w tym dniu w pracy - tak na boku, żeby nikt nie widział - czy zmieniłyby pracę w tym przedszkolu na pracę w przedszkolu samorządowym, gdzie pracowałyby 26 godzin? Ani jedna osoba nie zmieniłaby pracy. Jedna zastanawiała się dosyć długo, ale powiedziała: nie, jednak wolałabym zostać tu. A jedna powiedziała rzecz zaskakującą - wystąpiłem ustnie o nagrodę dla niej, nie wiem, czy burmistrz da - że ona, pracując rok wcześniej w zerówce w przedszkolu samorządowym, miała pewne trudności, bo nie mogła zrealizować swojego programu, musiała dzielić się z drugą osobą, bowiem 26 godzin nie wystarcza na objęcie tych dzieci pełnym programem. Musiała się dzielić, więc kłóciła się, bo tamta robiła coś innego, ona chciała coś innego i to nie było dobre. A w tej chwili ma 32 godziny, ma tylko swoją zerówkę, tylko ona z nimi pracuje i jest z tego zadowolona, bo wreszcie może swój program zrealizować. Proszę państwa, jeżeli tak jest w przedszkolu w Kwidzyniu, jeżeli tam nie funkcjonuje Karta nauczyciela i jest dużo lepiej, to dlaczego upierać się? Naprawdę nie widać powodów. Rzeczywiście może warto zapytać, dlaczego jednak nie ma tutaj zmian w ustawie o systemie oświaty. Odpowiedź jest bardzo prosta i myślę, że pytający znają tę odpowiedź; ale jeżeli nie, to powiem: Bo jednocześnie z reformą decentralizacyjną państwa jest reformowana cała oświata, cała edukacja i w związku z tym trzeba by dziś w te ustawy kompetencyjne wpisać niewielkie zmiany - właśnie tak, jak wobec tych innych ustaw - które układałyby oświatę na tych trzech różnych szczeblach samorządu. A za miesiąc otrzymalibyśmy kolejną nowelizację ustawy o systemie oświaty, która by wprowadzała nowe zmiany związane z reformą edukacji. Żeby tego nie robić, została ta ustawa wyłączona, właśnie dlatego by mogła Komisja Edukacji Narodowej nad nią pracować już w całości, po to by zastanawiać się nad reformą oświaty, a jednocześnie zobaczyć, jak układa się oświata w nowym ustroju państwa. Dokładnie o to chodzi; przecież to jest dosyć jasne.</u>
          <u xml:id="u-152.8" who="#KazimierzMarcinkiewicz">Wczoraj przedstawicieli PSL, którzy troszczyli się o kulturę i o szkoły artystyczne, pytałem o to, kim jest właściwie minister kultury; czy na pewno musi zajmować się toaletami, dachami itd. szkół artystycznych; czy na pewno to jest ten najważniejszy element uprawiania polityki kulturalnej państwa. I ja dziś musiałbym państwa też zapytać, kim jest tak naprawdę minister edukacji narodowej. Czy na pewno jest akurat tym, który musi bez przerwy rozmawiać ze związkami zawodowymi o wszystkich drobiazgach, które tego zawodu dotyczą? Bez przerwy od ośmiu czy siedmiu lat negocjować centralny układ zbiorowy, który nie jest ciągle podpisywany? Czy naprawdę od tego jest minister edukacji? Czy na tym polega uprawianie polityki edukacyjnej państwa? Wydaje mi się, że nie i że te bardzo ciekawe sprawy, jak spotkania ze związkowcami, to nie jest akurat najważniejszy atrybut tej władzy.</u>
          <u xml:id="u-152.9" who="#KazimierzMarcinkiewicz">Proszę państwa, może nie powinienem tak mówić, ale taki mam temperament i charakter; tak mnie uczono w szkołach komunikacji, żeby zawsze jakoś ładniej powiedzieć. Myślę, że państwo się nie będziecie na mnie za to obrażali, bo przecież ja lubię państwa wszystkich zawsze i wszędzie, wiadomo. Ale wydaje mi się, że ZNP ciągle gra te same nuty; od lat te same nuty, ta sama melodia, ta sama śpiewka. No nie powiem, że aż do znudzenia, chociaż tak pomyślałem. To trochę przypomina „Titanica” - nauczycielski stan, biedny, tonie, a orkiestra ciągle gra tę samą melodię. Może nawet ładną, może nawet miłą uchu, ale zauważcie państwo, że ten statek już nie stoi poziomo tylko pionowo. I to naprawdę wreszcie kiedyś trzeba zmienić. Mam nadzieję, że właśnie w tym parlamencie. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-152.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-153">
          <u xml:id="u-153.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-153.1" who="#StanisławZając">W jakim trybie?</u>
          <u xml:id="u-153.2" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Baszczyński: Sprostowania.)</u>
          <u xml:id="u-153.3" who="#StanisławZając">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-154">
          <u xml:id="u-154.0" who="#KrzysztofBaszczyński">Panie Pośle! Ja też słyszę ciągle tę samą piosenkę, natomiast chcę powiedzieć w trybie sprostowania, ponieważ nie wiem, czy tutaj miał się odbywać sąd nad ZNP, bo nie ma gorszej rzeczy, jak tkwienie...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-155">
          <u xml:id="u-155.0" who="#StanisławZając">Panie Pośle! Sprostowanie dotyczy tylko...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-156">
          <u xml:id="u-156.0" who="#KrzysztofBaszczyński">Chwileczkę. W trybie sprostowania, że jeżeli Związek Nauczycielstwa Polskiego był rzekomo przeciwnikiem prowadzenia szkół przez samorządy, to robił to dlatego, że...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-157">
          <u xml:id="u-157.0" who="#StanisławZając">Panie Pośle! Proszę o sprostowanie, bo odbiorę panu głos.</u>
          <u xml:id="u-157.1" who="#StanisławZając">Panie Pośle! Proszę...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-158">
          <u xml:id="u-158.0" who="#KrzysztofBaszczyński">... działo się to pod rządami złej ustawy o systemie oświaty. Nowa ustawa, która została wprowadzona w 1995 r., uporządkowała przede wszystkim sprawy organów prowadzących i organów nadzorujących. I nie można było na to pozwolić. Tak że prostuję to, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-159">
          <u xml:id="u-159.0" who="#StanisławZając">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-159.1" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła Tadeusza Tomaszewskiego z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-160">
          <u xml:id="u-160.0" who="#TadeuszTomaszewski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Tak się składa, że dziś w wystąpieniu pana posła Kracika właściwie usłyszałem to, czego bym chciał, to, czego chciałaby zapewne znaczna część wyborców: aby ta decentralizacja, zwłaszcza jeśli chodzi o uprawnienia samorządu powiatowego, ich dotyczyła. Dziś pan poseł Kracik z naiwnością stwierdził między innymi, że chciałby mieć wpływ na rozkład jazdy pociągów, rozkład jazdy komunikacji miejskiej. Ja też bym chciał, panie pośle, powiedzieć swoim wyborcom w Niechanowie i Gnieźnie, że od jutra dzięki koalicji Unii Wolności będziemy mieć na to wpływ, że będziemy decydować o rozkładzie jazdy. Tylko ani pan, ani rząd nie powiedział, za jakie pieniądze chcemy mieć ten wpływ. Jeśli pan to powie, to sądzę, że będzie pan miał wielu zwolenników również i w województwie poznańskim. Jeśli pan, panie pośle Kracik, będzie tak rozumiał wykorzystanie środków publicznych z Funduszu Pracy, jak rozumie to obecny wiceminister pan Piotr Kołodziejczyk, który też jest rodem z Poznania i który wiele pracował, między innymi nad posłami opozycji, żeby wiedzieli o tym, że środki publiczne to nie są środki na sprzątanie parku miejskiego. Bo z tego nie tworzą się nowe miejsca pracy, chyba że pan w swojej gminie otworzy jednostkę budżetową, która zatrudni tych sprzątających dalej. Ale pan tego nie powiedział. Mało tego, pan chce środki publiczne, ale jeśli chodzi o efektywność... Ostatnio również „Gazeta Wyborcza”, i sądzę, że warto tam zerknąć, zaprezentowała, jakie formy zwalczania bezrobocia są najbardziej efektywne.</u>
          <u xml:id="u-160.1" who="#TadeuszTomaszewski">Pan poseł Marcinkiewicz zarzucił koalicji SLD-PSL, że przeniosła termin prowadzenia szkół przez gminy o dwa lata. Panie pośle, sądzę, że pan pamięta, w jakiej kondycji zostawił pan te szkoły. Jakoś tak dziwnie się składa, że samorząd z Kwilcza, gminy typowo związanej z rolnictwem popegeerowskim, z gminy z Mieleszyna - pani poseł Wachowska, pani je zna - apelowały, apelowały do posłów, apelowały do rządu: przesuńcie termin przejęcia tych szkół, bo my nie jesteśmy w stanie tak zadłużonych podmiotów przejąć. Oddłużono szkoły, przekazano gminom. Mało, w tym czasie ci, którzy chcieli, mieli taką możliwość. Nie zapominajmy o tym.</u>
          <u xml:id="u-160.2" who="#TadeuszTomaszewski">Szanowni Państwo! Jeśli chodzi o ustawy kompetencyjne, chciałbym zatrzymać się chwilę nad jedną z tych, która jest zaprezentowana w pierwszej części ustaw kompetencyjnych, mianowicie ustawą o kulturze fizycznej.</u>
          <u xml:id="u-160.3" who="#TadeuszTomaszewski">Pracował taki zespół rządowo-samorządowy w Mierkach. A propos składu tego zespołu, byli tam przedstawiciele i urzędu kultury fizycznej, i Związku Miast Polskich, i to wszystko. Sądzę, jest że rynek polskich związków sportowych, stowarzyszeń kultury fizycznej, administracji rządowej szczebla wojewódzkiego, która ma przekazać swoje uprawnienia samorządom, jeśli chodzi o kulturę fizyczną i turystykę - niestety nie zauważono ich tam.</u>
          <u xml:id="u-160.4" who="#TadeuszTomaszewski">Chcę powiedzieć dalej, że część tych ludzi, która reprezentowała wówczas urząd, po czasie okazała się niekompetentna, została po prostu zwolniona. W związku z tym moje wątpliwości muszą być dzisiaj tutaj wyjaśnione, bo skoro strona rządowa coś ustaliła, a się okazuje, że ci ludzie już nie reprezentują rządu, to sądzę, że dzisiaj jest odpowiedni czas i miejsce.</u>
          <u xml:id="u-160.5" who="#TadeuszTomaszewski">Była okazja porozmawiać o tym również w Komisji Kultury Fizycznej i Turystyki, ale pan minister Kulesza jest przeciążony i nie przyszedł. Rozumiem, że jest przeciążony, natomiast ma swój urząd, ale niestety nie zdołał oddelegować swojego przedstawiciela do rozmów z komisją sejmową, dlatego też trzeba próbować dzisiaj wyjaśniać te kwestie.</u>
          <u xml:id="u-160.6" who="#TadeuszTomaszewski">Ustawa o kulturze fizycznej przewiduje m.in. przekazanie starostom jako zadania z zakresu administracji rządowej ewidencji uczniowskich klubów sportowych. Dziś to zadanie należy do wojewody. Szanowni państwo, dzisiaj to jest już określony ruch społeczny, funkcjonuje ponad 4 tysiące takich jednostek. To dobrze, że takim rozwiązaniem nie hamujemy tego ruchu, że dajemy szansę kolejnym społecznościom lokalnym, aby szybko się zarejestrowały i podjęły działalność w sferze kultury fizycznej i turystyki dla dzieci i młodzieży. Jednak ta ustawa nie mówi, kiedy i na jakich zasadach przekaże się starostom całą dokumentację aktualnie zarejestrowanych 4 tysięcy uczniowskich klubów sportowych. Jak w związku z tym starosta ma prowadzić nadzór, skoro nie będzie miał dokumentacji istniejących już uczniowskich klubów sportowych?</u>
          <u xml:id="u-160.7" who="#TadeuszTomaszewski">W ustawie Prawo o stowarzyszeniach - bo uczniowskie kluby sportowe to specyficzny klub - idzie się dalej mówiąc, że starosta będzie sprawował nadzór nad pozostałymi stowarzyszeniami, mającymi siedzibę na terenie powiatu. Tutaj mam wątpliwość albo może pytanie: Czy przewiduje się zmianę kompetencji sądu rejonowego? Czy sąd rejonowy będzie rejestrował stowarzyszenia, których siedziba jest właśnie w obrębie działania sądu? Bo jeśli nie...</u>
          <u xml:id="u-160.8" who="#komentarz">(Głos z sali: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-160.9" who="#TadeuszTomaszewski">Tak? To jest łatwiej, sądzę, że jest w tej chwili partner, który będzie wspomagał. Natomiast w ustawie Prawo o stowarzyszeniach nie ma również mowy, kto, na jakich warunkach i kiedy przekaże tę całą dokumentację, którą dziś ma wojewoda. Sądzę, że to trzeba uzupełnić, w każdym razie w ustawie o kulturze fizycznej takie rozwiązanie powinno się znaleźć.</u>
          <u xml:id="u-160.10" who="#TadeuszTomaszewski">Kolejna kwestia, która ze względu na niemożność szerszej konsultacji tych rozwiązań budzi zastrzeżenie środowiska sportowego, to sprawa przekazania określonej bazy sportowo-rekreacyjnej, będącej dzisiaj w zarządzie ministrów i kierowników urzędów centralnych, do powiatów i miast wydzielonych oraz do samorządów wojewódzkich.</u>
          <u xml:id="u-160.11" who="#TadeuszTomaszewski">Jeśli chodzi o pierwszą kwestię, sądzę, że obawa jest tylko jedna, mianowicie ust. 4 tego artykułu mówi, że finansowanie tych zadań określi odrębna ustawa, której na razie nie ma. Niemniej jednak liczymy na to, że będzie satysfakcjonująca. Drugie rozwiązanie, które mówi o tym, że część tejże bazy zostanie przekazana województwom samorządowym, zwłaszcza w sprawie centralnego ośrodka sportu, budzi pewne zdziwienie, choć muszę powiedzieć, że w ustaleniach z Mierek, a są to ustalenia, które przekazał na piśmie pan prof. Kulesza, strona rządowa opowiada się za pozostawieniem w aktualnej strukturze jednostki budżetowej, podległej bezpośrednio właściwemu ministrowi. Tu byłaby zgoda. Jednak strona samorządowa uważa, że jest gotowa przejąć tę specyficzną jednostkę budżetową, która przede wszystkim pracuje na rzecz sportu olimpijskiego, na rzecz sportu wyczynowego. Ponad 60% zajęć w 4 centralnych ośrodkach przygotowań olimpijskich to przygotowania olimpijskie. To przede wszystkim baza, która spełnia wymogi federacji światowych. Kto utrzyma tę bazę? Kto utrzyma całe oprzyrządowanie i zatrudnienie niezbędne do centralnego szkolenia olimpijskiego? W związku z tym apelowałbym, aby ta specyficzna jednostka została w gestii ministra właściwego do spraw kultury fizycznej i turystyki.</u>
          <u xml:id="u-160.12" who="#TadeuszTomaszewski">Opowiadam się za przekazaniem wszystkich ustaw kompetencyjnych do Komisji Nadzwyczajnej. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-161">
          <u xml:id="u-161.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-161.1" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu panią poseł Grażynę Staniszewską z Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-162">
          <u xml:id="u-162.0" who="#GrażynaStaniszewska">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W dniu 6 lutego br. wicepremier Tomaszewski złożył tutaj, w sali plenarnej, deklarację, że najpierw będą ustalone kompetencje nowych samorządów regionalnych, policzone pieniądze na wykonywanie tych kompetencji, a następnie według tego wytyczone granice regionów. Powiem szczerze, że ta deklaracja mnie bardzo ucieszyła, jest to bowiem zgodne z wspólnotową kartą regionalizacji z 1988 r., w której w art. 4 mówi się, że w celu zapewnienia możliwości wykonania przez regiony powierzonych im zadań należy przyjąć minimalne wielkości liczbowe, zarówno w odniesieniu do mieszkańców jak i powierzchni, stosowane przy wyznaczaniu granic regionów. W przyjętej w ubiegłym roku Europejskiej Karcie Samorządu Regionalnego również wciąż się mówi o pomocniczości państwa, która w istocie sprowadza się do tego, aby rozwiązanie problemów lokować jak najbliżej nich i jak najbliżej ludzi. Chciałbym wierzyć, że kiedy za dwa tygodnie zaczniemy omawiać podział terytorialny kraju, pan premier się z tej deklaracji wywiąże.</u>
          <u xml:id="u-162.1" who="#GrażynaStaniszewska">Przeglądając dzisiaj ustawy kompetencyjne - nie wszystkie szczegółowo, bo rzeczywiście większość dostaliśmy wczoraj i dzisiaj, tak że żadnej możliwości rzetelnego przygotowania się do dyskusji nie było - przeglądając zestawienie, które państwo nam ofiarowaliście, stwierdzam z całą przykrością, że góra urodziła mysz, panie premierze; że ze wszystkich tych struktur samorząd wojewódzki jest najuboższy; że w istocie posiada kompetencje, które byłby w stanie zrealizować każdy powiat, nie mówiąc już o dzisiejszym, nawet najsłabszym, województwie, na przykład... nie wiem, nie chciałbym wymieniać, które to jest. Bo co my tam znajdujemy? Wydawanie opinii o przebiegu dróg, zarządzanie ruchem na drogach, wydawanie zezwoleń na organizację imprez na drogach, fundusz ochrony środowiska, w ramach ochrony zdrowia: tworzenie regionalnych centrów publicznej służby krwi, współdziałanie z izbami lekarskimi, decyzje o umieszczeniu chorego w szpitalu lub w sanatorium, występowanie z żądaniem poddania się badaniom, szczepieniom, żądanie od osób przebywających na terenie kraju poddania się szczepieniom, badaniom, udzielenie wyjaśnień; następnie prowadzenie bibliotek, zakładów kształcenia i doskonalenia nauczycieli, biblioteki pedagogiczne, szkoły ponadpodstawowe zaledwie, pałace młodzieży, domy wczasów dziecięcych, udzielanie zgody na zakładanie szkół publicznych, dofinansowywanie klubów sportowych, zezwolenia na zbiórki publiczne, występowanie z wnioskiem o komercjalizację przedsiębiorstwa państwowego, współdziałanie w zakresie ochrony zabytków, potem pusto, pusto, pusto, jeszcze raz pusto, a następnie trochę kompetencji z zakresu wyposażania i oddawania nieruchomości powiatom i województwom, potem znowu pusto i koordynacja planowania zaopatrzenia w energię i paliwa na terenie województwa, opiniowanie projektów założeń planów gmin w zakresie koordynacji współpracy z innymi gminami - no i jedno z najpoważniejszych zadań, do którego nie trzeba dużego obszaru, ale do którego trzeba po prostu mieć jasno skrystalizowany program, tj. owa polityka regionalna.</u>
          <u xml:id="u-162.2" who="#GrażynaStaniszewska">To są żadne kompetencje. Chciałabym zapytać, które z obecnych województwo nie jest w stanie temu sprostać? Bardzo bym była wdzięczna za odpowiedź. W moim przekonaniu, jeżeli pan premier znajdzie dwa lub trzy na 49, to będzie wszystko. A cała istota tej decentralizacji, bałaganu, cięcia związków społecznych, cięcia przyzwyczajeń, naruszania bardzo wrażliwej tkanki społecznej, zwłaszcza tam, gdzie się kawałkuje dzisiejsze województwa, dzieli na dwie, trzy lub nawet cztery części? Miało to być dla jakiegoś ważnego celu, miało być dla zdecentralizowania istotnych kompetencji istotnych instytucji, ale z przykrością stwierdzam, że tego tutaj w ogóle nie ma. Tak naprawdę nowe samorządy wojewódzkie będą duże i puste, kompletnie puste, i nici z zasady pomocniczości państwa, nici z zasady, że trzeba jak najniżej ustanowić budżet w celu rozwiązywania problemów. Troszeczkę się „pokapało” w dół, byle coś tam było. Tak naprawdę największa atrakcja to będzie wybór radnych wojewódzkich i zabawa w sesje, bo roboty samorządy wojewódzkie nie będą miały wiele. W związku z tym należałoby się spodziewać, skoro to jest tylko taka zabawa, że rząd podejdzie do tego mniej zabawnie i w mniejszym stopniu będzie naruszał dotychczasowe przyzwyczajenia i struktury, które całkiem sprawnie funkcjonują. Chciałabym wierzyć... Zresztą o to samo zapytam za dwa tygodnie pana premiera, w jaki sposób podział terytorialny został dostosowany do kompetencji, które przekazano w dół. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-163">
          <u xml:id="u-163.0" who="#StanisławZając">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-163.1" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła Jana Chmielewskiego z Akcji Wyborczej Solidarność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-164">
          <u xml:id="u-164.0" who="#JanChmielewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! O przygotowywanej reformie ustroju administracyjnego państwa i planowanych reformach społecznych słusznie się mówi, że są one dokończeniem zmian społeczno-politycznych zapoczątkowanych w 1989 r. przez „Solidarność”. Odtworzenie w 1990 r. samorządu terytorialnego pokazało, że jest to najskuteczniejszy i najtańszy środek zapewnienia społecznej kontroli oraz podniesienia sprawności i oszczędności w gospodarowaniu środkami publicznymi. Znaczenie reformy samorządowej wykracza daleko poza kwestie ekonomiczne i finansowe. Wyzwala ona bowiem społeczną aktywność, staje się czynnikiem kształtującym w życiu publicznym postawy przedsiębiorcze i obywatelskie.</u>
          <u xml:id="u-164.1" who="#JanChmielewski">Konkretnym efektem reformy gminnej jest rozwiązanie w ciągu ostatnich niemal ośmiu lat wielu dokuczliwych problemów lokalnych. Doprowadziło to do zauważalnej poprawy stanu urządzeń publicznych i jakości świadczonych przez nie usług. Dziś zdecydowana większość środków publicznych trafia do budżetu centralnego, by następnie ponownie w niewielkiej części trafić do lokalnych społeczności. Procedury przygotowania i uchwalania budżetu preferują układ urzędniczy i sprawiają, że podział pieniędzy publicznych nie jest optymalny. Praktyka powinna być taka, że przekazuje się poszczególnym jednostkom samorządowym zakres kompetencji i odpowiednie środki finansowe. Państwo demokratyczne powinno być zarządzane w sposób możliwie zdecentralizowany poprzez przydzielone kompetencje z udziałem organów przedstawicielskich na wszystkich szczeblach jego struktur. Dotychczasowe reformy polegające na wprowadzeniu samorządów w gminach i przydzieleniu im określonych kompetencji oraz przywróceniu gminom osobowości prawnej należy ocenić jako bardzo ograniczone.</u>
          <u xml:id="u-164.2" who="#JanChmielewski">Aby państwo mogło funkcjonować skutecznie, muszą istnieć instrumenty efektywnie realizujące jego zadania na wszystkich szczeblach. Zadania państwa obejmują sprawy ogólnopaństwowe, wojewódzkie i lokalne. Przedłożone ustawy kompetencyjne, tj. projekty ustaw o zmianie niektórych ustaw określających kompetencje organów administracji publicznej - w związku z reformą ustrojową państwa, pozwalają według mnie urzeczywistnić decentralizację funkcji publicznych państwa. Ustawy kompetencyjne wymagają dyskusji w dalszych pracach legislacyjnych. Moim zdaniem spełniony jest bardzo istotny postulat, a mianowicie, że sprawy publiczne będą realizowane możliwie najbliżej obywatela, którego bezpośrednio dotykają i interesują. Chciałbym tu zwrócić uwagę, że w dziedzinie oświaty i nauki proponuje się m.in. wykreślenie z ustawy o systemie oświaty przepisów dotyczących rodzin zastępczych, przeniesienie ich do ustawy o pomocy społecznej, jednocześnie wiążąc to zadanie - jako zadanie z zakresu administracji rządowej - z powiatami. Projektowane zmiany spowodują, jeżeli chodzi o dziedzinę oświaty i nauki, nowe usytuowanie szkół, placówek i zmianę kompetencji pozostających dotąd w gestii samorządów. Chcę zwrócić uwagę, że w zakresie szkolnictwa wyższego proponuje się m.in. zapewnienie samorządom województw możliwości aktywnego udziału w procesie powstawania państwowych uczelni zawodowych, które będą korzystać ze środków publicznych gromadzonych w budżecie państwa. Wyższe szkoły zawodowe, które powstałyby na wniosek sejmiku wojewódzkiego, w wyniku uzgodnień z ministrem edukacji narodowej i po decyzji Rady Ministrów byłyby finansowane przez budżet województwa. Stworzenie ustawowych możliwości pozyskiwania przez szkoły wyższe środków finansowych z budżetu wszystkich jednostek samorządu terytorialnego to również bardzo istotna kwestia. Reforma ustrojowa ma w szerokim zakresie wzmacniać związki uczelni ze wspólnotami terytorialnymi, wśród których są one zlokalizowane. Jest to szczególnie ważne w kontekście programów rozwojowych, jakie będą tworzone przez samorządy województw.</u>
          <u xml:id="u-164.3" who="#JanChmielewski">Jeżeli chodzi o dziedzinę pomocy społecznej, to wprowadzane zmiany mają na celu włączenie powiatów do realizacji zadań określonych ustawą o pomocy społecznej. Dotychczas obowiązki z zakresu pomocy społecznej były realizowane przez gminy oraz organy administracji rządowej. Włączenie powiatów do ich realizacji wpłynie pozytywnie na jakość i skuteczność świadczonej pomocy. Przekazanie powiatom części obowiązków z tego zakresu jest zgodne z projektem ustawy o samorządzie powiatowym, która wśród zadań publicznych realizowanych przez powiaty wymienia również pomoc społeczną. Określone ustawą obowiązki wzajemnie się uzupełnią, tworząc logiczną konstrukcję systemu pomocy społecznej w kraju.</u>
          <u xml:id="u-164.4" who="#JanChmielewski">Proponowane zmiany zmierzają do likwidacji wojewódzkich zespołów pomocy społecznej. W powiatach, zgodnie z projektem, powstałyby powiatowe centra pomocy rodzinie, będące jednostkami organizacyjnymi, przy pomocy których są realizowane przez powiaty niektóre zadania z zakresu pomocy społecznej. Znowelizowany projekt ustawy o pomocy społecznej nakłada na starostę istotne z punktu widzenia społecznego zadanie dotyczące organizacji opieki w rodzinach zastępczych. Zadanie to było dotychczas realizowane przez władze oświatowe. Zaliczenie spraw związanych z organizacją rodzin zastępczych do zakresu pomocy społecznej skutkuje umieszczeniem tych spraw w ustawie o pomocy społecznej. Wprowadzenie w tej ustawie nowej jednostki organizacyjnej - powiatowego centrum pomocy rodzinie - jest niezbędne ze względu na konieczność realizacji zadań zleconych w sposób zintegrowany. Zapewne tak jak w przypadku gminnych ośrodków pomocy społecznej centra te zintegrują także zadania własne.</u>
          <u xml:id="u-164.5" who="#JanChmielewski">Ustawa wyposaża szczebel powiatowy w kompetencje, z których część nie była dotąd zdefiniowana. Nowym zadaniem jest na przykład interwencja kryzysowa. Konieczne jest więc określenie w ustawie niektórych pojęć. Przepisy o rodzinach zastępczych zostały przeniesione z ustawy o systemie oświaty z powodu przejęcia tego zadania, jak powiedziałem, przez organy pomocy społecznej. Taki oczywiście jest projekt. Z kolei definicja domu pomocy społecznej stała się konieczna ze względu na uprawnienie inspekcyjne, jakie w stosunku do tych domów będzie miał wojewoda.</u>
          <u xml:id="u-164.6" who="#JanChmielewski">Jeżeli chodzi o kierunek zmian w ustawie o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudniania osób niepełnosprawnych, to w projekcie ustawy zostały powołane powiatowe i wojewódzkie zespoły do spraw orzekania o stopniu niesprawności. Do zakresu działania starosty przechodzą również inne kompetencje, należące dotychczas do dyrektora wojewódzkiego urzędu pracy, a dotyczące udzielania i odraczania pożyczek ze środków PFRON czy też odraczania terminu ich spłaty. Do kompetencji starosty, zgodnie z art. 29 ust. 1 pkt 4 projektu, należy również wyrażanie opinii o sprawach dotyczących uzyskania statusu zakładu aktywności zawodowej. Ustanowiono podstawę prawną przekazywania środków z PFRON do województw i powiatów na realizację nowych zadań ustawowych.</u>
          <u xml:id="u-164.7" who="#JanChmielewski">Tak więc sprawy rodziny i wspólnot lokalnych, takie jak dostęp do edukacji, ochrony zdrowia, pomoc społeczna, znajdują się w centrum zainteresowania gminy i powiatu. Podobnie - według kompetencji - ochrona przeciwpożarowa, przeciwpowodziowa, utrzymanie dróg czy sprawy nieruchomości. Do zadań rządu i jego administracji należeć będą m.in. zapewnienie bezpieczeństwa, suwerenności państwa, a także czuwanie nad przestrzeganiem prawa. Z projektów ustaw kompetencyjnych wynika, że powiaty mają być jednostkami samorządu terytorialnego, które realizować będą zadania przekraczające możliwości gmin, niezależne od nich i wobec nich komplementarne - co jest bardzo ważne. Obecnie istnieje na szczeblu rejonowym administracja ogólna, czyli urzędy rejonowe i liczne rejonowe delegatury, placówki wielu administracji specjalnych, nad którymi społeczności lokalne nie mają żadnej kontroli. Zintegrowanie kompetencji tych urzędów w jedną administrację powiatową i poddanie kontroli pochodzącej z bezpośrednich wyborów rady powiatowej dysponującej własnym budżetem pozwoli, według mnie, na rzeczywiste uzupełnienie lokalnych struktur państwa obywatelskiego.</u>
          <u xml:id="u-164.8" who="#JanChmielewski">Wprowadzenie powiatów, wyposażonych w określone kompetencje, z wykorzystaniem istniejących urzędów, będzie stosunkowo tanie, a poddanie społecznej kontroli kolejnej części finansów publicznych pozwoli na zracjonalizowanie wydatków w tych dziedzinach i w efekcie da podobne oszczędności, jak obserwowaliśmy to przy tworzeniu gmin.</u>
          <u xml:id="u-164.9" who="#JanChmielewski">Przedstawione nam projekty ustaw dotyczą szczegółowych uprawnień gmin, powiatów, województw rządowo-samorządowych. Zmiany w ustawach szczegółowych zmierzają najczęściej do przejęcia obowiązków i kompetencji likwidowanych urzędów rejonowych i administracji specjalnej przez zarządy gmin, starostów i w niektórych przypadkach - nielicznych - również wojewodów.</u>
          <u xml:id="u-164.10" who="#JanChmielewski">Chciałbym na zakończenie powiedzieć, że powołując się na pismo ministra przewodniczącego Komitetu Integracji Europejskiej zamieszczone w poszczególnych pakietach, należy stwierdzić, iż przedmiot projektowanych nowelizacji ustaw nie jest objęty zakresem prawa Unii Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-164.11" who="#JanChmielewski">Chciałbym również powiedzieć, że stanowisko zarządu Związku Miast Polskich w sprawie ustaw kompetencyjnych zostało sformułowane następująco: „W większości projekty powyższych ustaw spełniają lub wychodzą naprzeciw założeniom reformy i naszym postulatom”. W stosunku do kilku projektów ustaw kompetencyjnych formułuję swój sprzeciw, powinno się te uwagi przedyskutować w dalszych pracach. Uważam, że przedstawione projekty ustaw kompetencyjnych, tak bardzo oczekiwane - myślę, że nie tylko przez Wysoką Izbę - zasługują na merytoryczną dyskusję na dalszych etapach ich procesu legislacyjnego. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-164.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-165">
          <u xml:id="u-165.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-165.1" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła Grzegorza Woźnego z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-166">
          <u xml:id="u-166.0" who="#GrzegorzWoźny">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Korzystając z czasu, jaki przysługuje mojemu klubowi, chciałbym zadać panu ministrowi pytanie. Zanim jednak to pytanie zadam, pozwolę sobie przedstawić krótki komentarz. Sprawa dotyczy uregulowań prawnych zawartych w części 5; dotyczy to, oczywiście, struktur i kompetencji służb pracy. Przedstawione rozwiązania czynią nadal służby pracy, urzędy pracy administracją specjalną. Już w poprzedniej kadencji, kiedy parlament dyskutował nad reformą centrum administracyjnego i gospodarczego, ta sprawa również się pojawiała. Były głosy, i to nie pojedyncze, aby urzędy pracy podporządkować wojewodom, bo jeżeli wojewoda ma odpowiadać za politykę zatrudnienia, za walkę z bezrobociem, to oczywiście musi on tymi służbami zarządzać, one muszą być mu podległe. Uważam, że służby pracy powinny podlegać samorządom, samorządowi powiatowemu i samorządowi wojewódzkiemu. Mam przykłady, które obrazują, że tak być powinno. W jednym z miast prezydent miasta ogłosił przetarg na dużą inwestycję. Zgłosiły się dwie firmy: jedna z siedzibą na obszarze samorządu i druga spoza granic samorządu. Oczywiście wygrała firma druga. Różnica była minimalna, a kwota naprawdę bardzo niska. Firma miejscowa przez to, że nie otrzymała sporej pracy, upadła. Pracę straciło kilkaset osób, z których część oczywiście przeszła na zasiłek dla bezrobotnych i koszty były oczywiście znacznie wyższe. A stało się tak tylko dlatego, że prezydent miasta nie dysponował tymi środkami. On ma swój budżet i dla niego było to opłacalne, a w sumie skarb państwa wydał na to znaczne pieniądze.</u>
          <u xml:id="u-166.1" who="#GrzegorzWoźny">Teraz przejdę do pytania. Czy pan minister, rząd rozważał sprawę podporządkowania służb pracy samorządowi powiatowemu i wojewódzkiemu? Bo gdyby służby pracy podlegały staroście, marszałkowi w województwie, oczywiście wtedy można ich rozliczać za politykę zatrudnienia, za tworzenie nowych miejsc pracy, za walkę z bezrobociem. Samorządy będą miały instrumenty, które pozwolą im to zadanie realizować, bo przecież jeśli chodzi o sprawę podatków lokalnych, to mogą je tak ustalać, aby oczywiście preferować podmioty, które tworzą nowe miejsca pracy, które inwestują.</u>
          <u xml:id="u-166.2" who="#GrzegorzWoźny">Stąd też, panie ministrze, sądzę, że powinniśmy na posiedzeniach Komisji Nadzwyczajnej i komisji sejmowych jeszcze raz do tego tematu wrócić. Rozmawiałem z panem ministrem Kuleszą i wiem, że pogląd ten w pewnym zakresie podziela. Rozwiązanie to spowoduje, że część środków trafi do samorządów, ale nadal będzie dualizm władzy w tym zakresie. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-167">
          <u xml:id="u-167.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-167.1" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła Stanisława Kracika z Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-168">
          <u xml:id="u-168.0" who="#StanisławKracik">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Pan poseł Tomaszewski zachęcił mnie do wykorzystania pozostałych 3 minut naszego klubowego czasu.</u>
          <u xml:id="u-168.1" who="#StanisławKracik">Panie Pośle! Decydowanie o rozkładzie jazdy nic nie kosztuje. Nie odpowiem panu, skąd na to wziąć pieniądze, bo tych pieniędzy nie trzeba; trzeba jedynie rozumu.</u>
          <u xml:id="u-168.2" who="#StanisławKracik">Domyślam się, że pan poseł Woźny przed chwilą mówił o wojewódzkich czy powiatowych urzędach pracy, bo kontekst chyba by na to wskazywał. Głos ten rozumiem jako bardzo konstruktywny, pokazujący ową swojskość, o której mówił poseł Puzyna w przedpołudniowym wystąpieniu. Ale swojskość niesie również zagrożenia. Protekcjonizm ze strony gminy nie może występować przeciwko ustawie o zamówieniach publicznych. Ale ustawa wyraźnie mówi, że należy wybierać ofertę najkorzystniejszą. Burmistrz wziął na chwilę rozwód z rozumem, źle zrozumiał pojęcie oferty najkorzystniejszej, skoro wszyscy podatnicy gminy dopłacili do kontraktu, o którym pan poseł mówił.</u>
          <u xml:id="u-168.3" who="#StanisławKracik">Ja mam dla pana posła Tomaszewskiego jeszcze jedną informację. Ceniąc go za inicjatywy, koło młodzieżowe, myślę jednak, że nie powinien oszczędnie gospodarować prawdą - jak lubi to sformułowanie wasz lider partyjny - albo mijać się z nią. Na posiedzeniu komisji był przedstawiciel pana ministra Kuleszy, człowiek, który się na tym świetnie zna, ponieważ przez całe lata prowadził w Łodzi wydział edukacyjny i młodzieży. A teraz mogę pana poinformować, bo to nie jest tajemnica służbowa, że cały ten zespół, o którym pan mówił, u pełnomocnika liczy 12 osób. Tych 12 osób powinno tak naprawdę troszkę robić, sam pełnomocnik też, bo gdyby bezustannie uczestniczyli w posiedzeniach i spotkaniach, no to kiedy mają pisać? Biologia wymaga, żeby przynajmniej po parę godzin mogli spać na dobę, a jeśli tego robić nie będą, no to złe będą pisać teksty, jako ludzie przemęczeni, więc dla dobra Rzeczypospolitej należałoby nie domagać się, aby sami uczestniczyli w takich posiedzeniach i spotkaniach komisji. Warto, żeby pan poseł docenił, że przedstawiciel był, że przez tą obecność czegoś tam w tym czasie nie napisano, nie przemyślano, nie sprawdzono. Ale być może, że światłe rady pana posła na tej komisji pozwoliły przedstawicielowi pana pełnomocnika lepiej coś tam w przyszłości zrobić.</u>
          <u xml:id="u-168.4" who="#StanisławKracik">Sądzę, panie pośle, że jeżeli mamy współpracować, mamy zachować dla siebie wzajemny szacunek i taką konstruktywną postawę, to krytykujmy się nawzajem tak: po pierwsze, nie mijajmy się z prawdą, po drugie, pytajmy siebie wzorem prezydenta Stanów Zjednoczonych, co możesz zrobić dla Rzeczypospolitej, co możesz zrobić dla dobrych ustaw kompetencyjnych. I wtedy będzie świetnie.</u>
          <u xml:id="u-168.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-169">
          <u xml:id="u-169.0" who="#StanisławZając">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-169.1" who="#StanisławZając">W jakim trybie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-170">
          <u xml:id="u-170.0" who="#TadeuszTomaszewski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Chciałem sprostować wypowiedź pana posła Kracika w tym miejscu, w którym mówił, że przewodniczący sejmowej komisji Kultury Fizycznej i Turystyki poseł Tadeusz Tomaszewski nie wie, kiedy był przedstawiciel rządu obecny lub nieobecny.</u>
          <u xml:id="u-170.1" who="#TadeuszTomaszewski">Na pierwszym posiedzeniu komisji, które zostało zwołane w trybie zgodnym z regulaminem, nie było żadnego przedstawiciela pana ministra. Żadnego!</u>
          <u xml:id="u-170.2" who="#TadeuszTomaszewski">Na drugim posiedzeniu komisji był przedstawiciel zespołu, który zgodnie z regulaminem Sejmu - i pan doskonale o tym wie - nie odpowiadał kryteriom, bo chociaż miał pisemne upoważnienie, nie spełniał kryterium.</u>
          <u xml:id="u-170.3" who="#TadeuszTomaszewski">Jeśli chodzi o pierwsze posiedzenie, panie pośle, niech pan po prostu również zechce mnie wysłuchać. Jeśli by pan powiedział w ten sposób, że w pierwszym posiedzeniu nie uczestniczył, a w drugim uczestniczył, to bym się zgodził. Natomiast proszę mi nie mówić, że mówię nieprawdę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-171">
          <u xml:id="u-171.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-171.1" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła Marka Nawarę z Akcji Wyborczej Solidarność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-172">
          <u xml:id="u-172.0" who="#MarekNawara">Panie Marszałku! Panie Premierze! Panie i Panowie Posłowie! Rząd przekazał ogromny materiał, nie pakiecik, jak kiedyś mówił pan poseł Miller, a pakiet ustaw kompetencyjnych związanych z wprowadzeniem powiatu, samorządu wojewódzkiego i administracji rządowej w województwie.</u>
          <u xml:id="u-172.1" who="#MarekNawara">Nie jest możliwe, by w tak krótkim czasie szczegółowo zapoznać się z przedłożonymi propozycjami i się do nich odnieść. Jest to naturalne, bo ów pakiet jest tak ogromny, że trudno byłoby się doczytać wszystkich szczegółów w przeciągu nawet jednego tygodnia. Cieszy zatem fakt, że jesteśmy już dzisiaj po drugim czytaniu ustaw ustrojowych. Dobrze, że kończymy proces legislacyjny związany z wprowadzaniem powiatu i samorządowego województwa. Bowiem wiemy teraz, w jaki sposób i jakie można przekazać kompetencje dla poszczególnych szczebli administracji publicznej. Dzisiaj widzimy, jak ważną decyzję podjęła Wysoka Izba, kiedy parę tygodni temu zdecydowała o przystąpieniu do reformy ustroju w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-172.2" who="#MarekNawara">W trakcie swojego przedpołudniowego wystąpienia wyraźnie podkreślałem, że dobrze skonstruowany ustrój powiatu i województwa to tylko początek drogi zmierzającej do decentralizacji państwa.</u>
          <u xml:id="u-172.3" who="#MarekNawara">Przyjęte przez Sejm rozwiązania ustrojowe muszą być dobrze wypełnione kompetencjami, a w ślad za tym muszą być gwarantowane środkami finansowymi w budżetach powiatów i województw.</u>
          <u xml:id="u-172.4" who="#MarekNawara">Kompetencje powinny być przypisane takim szczeblom zarządzania, na jakie pozwala zasada pomocniczości, a także przyjęte rozwiązania ustrojowe. W trakcie prac w komisji należy zadbać także o to, by nie uszczuplić kompetencji przypisanych nowo powstałym szczeblom samorządu, by dążyć do tego, by w jak najszerszym stopniu były wykorzystane możliwości pozwalające na najlepszą i na najefektywniejszą realizację zadań publicznych. Tak przyjęta idea wypełniania treścią ustaw ustrojowych pozwoli na efektywną decentralizację kompetencji i finansów publicznych. Powinno zatem nastąpić przekazanie jak najszerszych uprawnień z centrum do powiatów i województwa. Pobieżna analiza pokazuje też, że przedłożony projekt posiada braki, o czym mówili moi przedmówcy. Trudno się dziwić, oczekiwać, by braków nie było przy tak wielkiej dokonanej pracy i w dodatku w tak krótkim czasie. Poszczególne zapisy muszą być skoordynowane i spójne z zapisami ustaw ustrojowych, to przecież jest oczywiste. Praca jest dzisiaj równoległa, i tak w końcu jeszcze ustroju powiatu i województwa nie przesądziliśmy. Sądzę także, że tam gdzie był rejonowy urząd administracji, tylko wyjątkowo pojawi się słowo wojewoda, częściej lub prawie zawsze będzie tam wpisane słowo starosta, a nawet wójt, burmistrz czy prezydent. Z niepokojem obserwuję też zjawisko związane z obroną swoich uprawnień prezentowane przez niektóre urzędy centralne. Konieczne jest w trakcie prac legislacyjnych zadbanie o to, by wpływ tego typu działań mocno ograniczyć, by nie stało się tak, że w konsekwencji uprawnienia nowych szczebli administracji publicznej miałyby być uszczuplone.</u>
          <u xml:id="u-172.5" who="#MarekNawara">Wszelkie te niedomagania będą przedmiotem obrad nadzwyczajnej komisji sejmowej, o co także wnioskuję. Z uwagi na zakres i obszar merytoryczny regulacji prawnych komisja ta jest najbardziej uprawniona, by opracować sprawozdanie dotyczące przedłożonych projektów ustaw. Wierzę, że przedłożone projekty ustaw i określone w nich kompetencje zagwarantują takie uprawnienia powiatom i województwom, że jednostki te będą silnymi szczeblami administracji publicznej. W trakcie prac legislacyjnych powinniśmy także zadbać o to, by uporządkować, uściślić i jednoznacznie określić kompetencje organów administracji publicznej w różnych jej obszarach. Przytaczane były w dyskusji wcześniej takie obszary, jak: Prawo wodne, nadzór budowlany, Prawo geodezyjne. Mamy szansę zrobić ten porządek właśnie teraz. W wyniku tych prac uprawnienia organów i będące w ich dyspozycji środki finansowe poddane będą w dużym stopniu publicznej kontroli. Będzie to wielki krok w reformowaniu i porządkowaniu bałaganu kompetencyjnego obowiązującego i panującego w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-172.6" who="#MarekNawara">Na koniec mała dygresja. Pan poseł Baszczyński twierdzi, że pojawiły się kompetencje, a nie ma ustawy - chodziło mu o ustawę oświatową. Przypomnę, że 6 tygodni temu z lewej strony sali padały odwrotne argumenty, że przecież nie można przystąpić do reformy, nie ma bowiem ustaw kompetencyjnych. Trzeba się w końcu zdecydować, co ma być wcześniej, a co później. W jednym zgadzam się z panem posłem Baszczyńskim, że najpierw winna być ustawa ustrojowa, a później kompetencje. Nie chciałbym się zagłębiać w Kodeks pracy, bo Kodeks pracy nie rozwiąże problemów oświatowych. Powiem tylko tyle, że od 8 lat szefuję gminie i nauczyciele w mojej samorządowej gminie mają się dobrze, a Związek Nauczycielstwa Polskiego podjął rozmowy zmierzające do podpisania układu zbiorowego z gminą. Niestety te prace musieliśmy przerwać czekając na nowelizację ustawy. Te ostatnie słowa dedykuję panu posłowi Zaciurze. Dziękuję państwu za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-172.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-173">
          <u xml:id="u-173.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-173.1" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła Marka Dyducha z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-174">
          <u xml:id="u-174.0" who="#MarekDyduch">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Mocno w dyskusji była podnoszona problematyka zmiany kompetencji administracji państwa w zakresie oświaty i wychowania. Między innymi pan poseł Marcinkiewicz z AWS podnosił w swoim wystąpieniu problemy decentralizacji zarządzania oświatą. Oskarżał on przy okazji poprzednią koalicję SLD-PSL, że zbyt późno przekazała szkoły podstawowe samorządom. Na początku ubiegłej kadencji byłem w Komisji Nadzwyczajnej do zbadania działalności rządu Hanny Suchockiej i ten problem był bardzo wnikliwie analizowany. Rząd Hanny Suchockiej już wtedy chciał przekazać szkoły samorządom. Co się okazało? Te szkoły były bardzo mocno zadłużone i rząd Hanny Suchockiej chciał je przekazać, nie oddłużając. To prawda, to było dokładnie zbadane. Więc to była słabość w tamtym czasie. Przede wszystkim należało dać sobie trzy lata, żeby przygotować te szkoły, oddłużyć i dopiero je przekazać. Po oddłużeniu dokonaliśmy przekazania tych szkół - faktycznie zostały przekazane samorządom bez zadłużenia.</u>
          <u xml:id="u-174.1" who="#MarekDyduch">Następny element, który warto podkreślić. Dzisiaj samorządy są w pewnym sensie na styku, mają subwencje na poszczególne działania szkół podstawowych, ale nie zawsze te subwencje wystarczają. Samorządy musiały zreformować cały układ, zlikwidować niektóre szkoły, tylko że możliwości, jeżeli chodzi o koszty i utrzymanie tych szkół, już się w tej chwili kończą. Samorządy niewiele mogą już sfinansować.</u>
          <u xml:id="u-174.2" who="#MarekDyduch">Służba zdrowia była wówczas również zadłużona. Tu pojawia się ta sama sytuacja. Pod koniec 1997 r. służba zdrowia była zadłużona - według moich informacji - na ok. 3 mld zł. Dzisiaj jest zadłużona na ok. 5 mld zł, po pierwszym kwartale tego roku, czyli - jeżeli to są prawdziwe dane i w tym samym tempie będzie przyrastało zadłużenie służby zdrowia, która w budżecie tego roku ma ograniczone wydatki - to na koniec roku może być 7,5 do 10 mld zł zadłużenia.</u>
          <u xml:id="u-174.3" who="#MarekDyduch">Konkluzja, która się tutaj pojawia. Przekazujemy kompetencje służbie zdrowia w odniesieniu do ubezpieczeń zdrowotnych, ale i kompetencje dla powiatów i części oświaty, nie dając gwarancji, że oddłużymy te jednostki na koniec 1998 r. W krótkim czasie samorządy powiatowe, jeżeli powstaną, samorządy gminne otrzymają dużą ilość kompetencji, ale z dwoma bardzo wątpliwymi warunkami. Pierwszy, że mogą otrzymać te kompetencje łącznie z zadłużeniem. Tu mam pytanie do pana premiera Tomaszewskiego, czy rząd daje gwarancję, że na koniec 1998 r. oddłuży całkowicie służbę zdrowia i oświatę? Czy przekaże te kompetencje bez zadłużenia? Druga wątpliwość, która się z tym wiąże, to że ten dzisiejszy system - może mniej oświaty, bardziej służby zdrowia - strukturalnie zadłuża się co roku. Czyli można przyjąć, że na początku drogi powiaty i ubezpieczenia zdrowotne przejmą służbę zdrowia, która strukturalnie będzie zadłużona. Czyli pakujemy - przepraszam za wyrażenie - te jednostki w ogromne kłopoty na samym początku ich funkcjonowania. To należałoby sobie dzisiaj uświadomić, jeżeli chcemy poważnie rozmawiać o podziale kompetencji tych jednostek.</u>
          <u xml:id="u-174.4" who="#MarekDyduch">Proszę zauważyć taki mechanizm. Jeżeli wybory będą we wrześniu lub październiku, mamy następnie ukonstytuowanie się powiatów i wszystkich samorządów, to jest październik-listopad. Oczywiście, nie ma żadnych szans na skonstruowanie budżetu, musi być jakieś prowizorium. Czyli wchodzimy prawdopodobnie z prowizorium budżetowym - bo przechodzi część kompetencji, ale i część środków finansowych z budżetu państwa - z prowizorium wojewódzkim, z prowizorium powiatowym i z prowizorium gmin, może w mniejszym stopniu, bo one już funkcjonują.</u>
          <u xml:id="u-174.5" who="#MarekDyduch">Pytam, jakie subwencje mają te gminy otrzymać z budżetu państwa, skoro dajemy im tak duży zasób kompetencji, czy tego typu działanie nie spowoduje paraliżu funkcjonowania samorządu powiatu, być może nowych województw, przez co najmniej pół 1999 r., jeśli nie dłużej. Z tego trzeba sobie zdawać sprawę, to jest kwestia zasadnicza.</u>
          <u xml:id="u-174.6" who="#MarekDyduch">Teraz uwaga o charakterze generalnym. Jakie zagrożenia - w moim odczuciu - niesie podział kompetencji w tak krótkim czasie? Proszę sobie wyobrazić taką sytuację. W 1999 r. zaczynamy reformę administracyjną państwa, jeżeli chodzi o fakty. Przyjmujemy prawo, które wchodzi w życie w 1999 r. W 1999 r. wchodzą ubezpieczenia społeczne, czyli fundusze kapitałowe. W 1999 r. wchodzą ubezpieczenia zdrowotne, trzeba je sfinansować. Wszystkie te trzy reformy trzeba sfinansować z budżetu państwa - jeśli chodzi o obsługę tych reform, czyli są to koszty ekstra. Po pierwsze, jeśli chodzi o ubezpieczenia zdrowotne, składka będzie 7,5–9%. To jest decyzja obecnej koalicji. Ale zakładamy, że ta składka będzie kompensowana z podatku od osób fizycznych, więc oczywiście o tyle procent środków mniej wpłynie do budżetu państwa. Zostaną one przekazane z kompetencjami służby zdrowia do ubezpieczalni, ale do budżetu wpłynie mniej. Nie wszystko w służbie zdrowia będziemy finansować z ubezpieczalni, część z funduszu budżetu państwa, czyli zostanie pomniejszony budżet państwa.</u>
          <u xml:id="u-174.7" who="#MarekDyduch">Po drugie, fundusze kapitałowe wprowadzają również składkę 9%, podział składki na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, czyli fundusz będzie zmniejszony o co najmniej 9%. Trzeba go będzie dofinansować z budżetu państwa, ponieważ będziemy musieli z tego finansować obecne emerytury i renty. To kolejne pieniążki, które wyprowadzamy z budżetu.</u>
          <u xml:id="u-174.8" who="#MarekDyduch">A teraz podsumujmy to, co zostało powiedziane w obu punktach. Przekazujemy ogrom kompetencji i nie dofinansowujemy realizacji tych kompetencji, czyli na wejściu stwarzamy bardzo trudną sytuację dla gmin, powiatów i nowych województw. Z drugiej strony następuje ogromne pomniejszenie budżetu państwa, który w pewnym momencie będzie musiał być gwarancją dla jednych reform, dla drugich i dla trzecich. Pytam, czy ktoś zbilansował koszty wprowadzenia tych trzech reform? Czy ktoś precyzyjnie przeanalizował podział kompetencji i możliwości ich późniejszej realizacji czy to w powiatach, czy w ubezpieczalni, czy w świetle budżetu państwa? Jest to, moim zdaniem, podstawowy dylemat, jeżeli chodzi o powodzenie wprowadzenia tej reformy, o zrealizowanie m. in. tych kompetencji, o których dzisiaj mówimy. Stąd moje uwagi. Jeżeli pan minister mógłby się ustosunkować do tego, czy te zagrożenia są realne i czy one faktycznie występują, to bardzo proszę o informację. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-175">
          <u xml:id="u-175.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-175.1" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła Edwarda Maniurę z Akcji Wyborczej Solidarność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-176">
          <u xml:id="u-176.0" who="#EdwardMakaryManiura">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Z olbrzymią satysfakcją przyjmuję przyspieszenie reformy państwa, która w mojej ocenie jest spóźniona o co najmniej kilka lat.</u>
          <u xml:id="u-176.1" who="#EdwardMakaryManiura">W druku sejmowym II kadencji Sejmu nr 2367 z 15 maja 1997 r., sygnowanym przez premiera Cimoszewicza, czytamy: Model trójszczeblowy pozwoliłby przełamać scentralizowany pionowy układ zarządzania, gdzie w przestrzeni lokalnej i regionalnej rozciąga się „dominium warszawskie” utrwalane aktywnością resortu w terenie. I dalej: Powołanie regionów (dużych województw) oraz powiatów leży zarówno w interesie władz centralnych, jak i gmin. Duże województwa mogą wykonywać funkcje, których nie może pełnić ani centrum, ani nie mogą im powszechnie sprostać dzisiejsze województwa.</u>
          <u xml:id="u-176.2" who="#EdwardMakaryManiura">Dokument ten był szeroko, powiedziałbym - bardzo szeroko, konsultowany w środowisku. Zawarto w nim również następujące stwierdzenie: W konsultacjach podkreślano, że potrzebne jest szybkie wybranie wariantu reformy, ponieważ przedłużanie dyskusji wprowadza niepewność wśród pracowników administracji, dezorientuje społeczeństwo oraz powoduje wytrącanie impetu reformatorskiego. Nie rozumiem więc, dlaczego przez ostatnich kilka tygodni byliśmy świadkami tych, bym powiedział, harców politycznych.</u>
          <u xml:id="u-176.3" who="#EdwardMakaryManiura">Co do pakietu ustaw kompetencyjnych, chciałbym się wypowiedzieć w sprawie szczegółowej - na temat projektu rozporządzenia ministra właściwego do spraw transportu. Podzielam pogląd w tej sprawie posła Stanisława Kracika. Uważam, że należy rozważyć możliwość przekazania gminom dróg powiatowych w granicach miast, czyli dróg nie stanowiących połączeń powiatowych. Wnoszę również o weryfikację wykazu dróg wojewódzkich i krajowych. Uważam, że jednym z zasadniczych kryteriów do zakwalifikowania drogi winien być charakter drogi ze szczególnym uwzględnieniem natężenia i charakteru ruchu. Myślę, że czas politycznych harców w sprawie reformy państwa dzisiaj się skończył. Nadchodzi czas wytężonej pracy i liczę, że cały Wysoki Sejm tę pracę podejmie dla dobra Rzeczypospolitej, aby nasze państwo już w niedługim czasie było państwem sprawnym, przyjaznym i bezpiecznym. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-176.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-177">
          <u xml:id="u-177.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-177.1" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła Tadeusza Cymańskiego z Akcji Wyborczej Solidarność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-178">
          <u xml:id="u-178.0" who="#TadeuszCymański">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Analiza obszernego, 5-częściowego materiału, na który składają się projekty ustaw o zmianie niektórych ustaw określających kompetencje organów administracji publicznej w związku z reformą ustrojową państwa wykazuje w moim przekonaniu w sposób niezbity, że decentralizacja uprawnień i generalne przekazanie kompetencji organom samorządowym gminy, powiatu i województwa jest rzeczywistym zamiarem autorów reformy. W ogromnej większości będzie to przejęcie kompetencji przez nowo powstające powiaty i samorząd wojewódzki od istniejącej już administracji państwowej na szczeblu centralnym, wojewódzkim i rejonu. W swoim wystąpieniu chciałbym podkreślić dwie kwestie, które wydają mi się szczególnie bliskie z uwagi na moją pracę w samorządzie Malborka. W czasie licznych spotkań z mieszkańcami tego miasta wielokrotnie spotkałem się z gorzko wyrażanymi opiniami na temat funkcjonowania rozlicznych administracji, urzędów i instytucji obsługujących mieszkańców. Rozumienie funkcji burmistrza jako gospodarza i ojca miasta jest niemalże dosłowne. Zdarza się, że częstokroć mieszkańcy chwalą go za to, co nigdy nie było jego udziałem, np. za remontowanie mostów, dróg przez Dyrekcje Okręgowe Dróg Publicznych, czemu z reguły burmistrz nie zaprzecza, ganią go natomiast za sprawy, które stoją źle, ale na które nie miał i nie ma żadnego wpływu, np. za trudną sytuację służby zdrowia czy szkolnictwa średniego. Moim zdaniem ta sytuacja jest bardzo znamienna, wynika nie tylko z niewiedzy czy niedoinformowania, pomimo dużych zmian i coraz większej świadomości społecznej, ale jest także rezultatem bardzo prostego i logicznego widzenia świata, myślenia, że za rozwiązywanie podstawowych, elementarnych problemów w gminie powinien odpowiadać jeden konkretny człowiek, jeden organ czy też jedno centrum decyzyjne. Zapytywany o to, zawsze odpowiadałem, że kiedyś tak będzie, że polska samorządność stopniowo, ale bardzo konsekwentnie do tego dąży i kiedyś dojdzie. Dzisiaj to słowo „kiedyś” oznacza już konkretne terminy i jest to bardzo ważny, długo oczekiwany przez mieszkańców naszych miast i wsi moment.</u>
          <u xml:id="u-178.1" who="#TadeuszCymański">Drugi obszar pozytywnych zmian samorządowych związany jest z powstaniem powiatów samorządowych. Powiat samorządowy pozwoli bowiem uregulować, a w wielu przypadkach usankcjonować już faktycznie istniejącą współpracę sąsiadujących ze sobą gmin w wielu dziedzinach o doniosłym dla lokalnych społeczności znaczeniu. Rzeczywistego samorządowego gospodarza będą miały istniejące już de facto powiatowe szpitale, szkoły, drogi, składowiska odpadów oraz elementy innej, bardzo ważnej wspólnej infrastruktury, np. transportowej. Proponowane ustawy uwzględniają ten kierunek zmian i z tego względu zasługują ze wszech miar na poparcie. Nie odnoszę się tutaj do województwa - były wystąpienia nieraz bardzo krytyczne - myślę bowiem - jako samorządowiec w gminie - iż przejęcie przez gminy i powiaty ogromnych uprawnień, uprawnień podstawowych, jest zagadnieniem najważniejszym. To, o czym mówimy, że jest źrenicą naszej samorządności, czyli niezachwiana pozycja gminy jest tutaj rzeczą fundamentalną.</u>
          <u xml:id="u-178.2" who="#TadeuszCymański">Zabierając głos w dyskusji chciałbym trochę w duchu wypowiedzi pani poseł Wachowskiej zaapelować również do Wysokiej Izby o większą życzliwość przy składaniu uwag krytycznych. Przykładów takich niestety można by podawać wiele. Odniósłbym się do jednego z ostatnich, mianowicie do wystąpienia posła Baszczyńskiego, który, komentując słuszną skądinąd tezę poseł Wachowskiej o przejęciu szkół średnich przez powiat, posunął się do zarzutu o zamyśle pacyfikacji środowiska nauczycielskiego. Poseł Wachowska, przypomnijmy, podkreśliła, że na tej zmianie szkoły średnie nie stracą, lecz mogą zyskać. Osobiście znam wiele przykładów zgłaszania pretensji ze strony nauczycieli szkół średnich o lepsze traktowanie ich kolegów i koleżanek w samorządowych szkołach podstawowych. Czy oczywista szansa poprawy może być przy dobrej woli postrzegana jako groźba pacyfikacji środowiska? Myślę, że nie.</u>
          <u xml:id="u-178.3" who="#TadeuszCymański">W dniu dzisiejszym po porannym głosowaniu w całodniowej dyskusji bardzo często, wielekroć, jak bumerang wracał temat referendum. Padały i padają wciąż zarzuty lekceważenia wyborców, lekceważenia społeczeństwa przez koalicję, przez rządzących.</u>
          <u xml:id="u-178.4" who="#TadeuszCymański">Proszę Wysokiej Izby, przecież zebranie podpisów, choć ważkie, nie oznacza referendum. Jest niestety tylko warunkiem rozpatrzenia wniosku przez parlament. I nasz parlament ten wniosek rozpatrzył. Rozpatrzył go negatywnie. Miast przyjąć demokratyczny, dodajmy: na konstytucyjnym prawie osadzony, werdykt parlamentu ze spokojem, autorzy pomysłu stawiają zarzuty. Tak być nie powinno.</u>
          <u xml:id="u-178.5" who="#TadeuszCymański">Nie służy także atmosferze naszej pracy, trudnej pracy, emocjonalne komentowanie i podchodzenie do bardzo ważnych wydarzeń politycznych. Nie sądzimy chyba, aby trudna praca nad reformą była zabawą w państwo. A już dodanie do tego stwierdzenia, że przyłączył się do niej pan prezydent, jest zupełnie nie na miejscu. Podaję te zwroty za jednym z posłów - do odszukania w jutrzejszym stenogramie. Nie chodzi tu bynajmniej o stosunek do pana prezydenta ani o historię zranionej miłości czy przyjaźni. Chodzi o szacunek dla głowy państwa. Przykro mi, że właśnie ja, będąc posłem AWS, taki komentarz w tym momencie wypowiadam.</u>
          <u xml:id="u-178.6" who="#TadeuszCymański">Chciałbym zakończyć swoją wypowiedź bardziej pogodną myślą. Z wydarzeń sejmowych powinna być bardzo zadowolona Warszawa, nasza stolica. Myślę, że to, co się tu dzieje, co się wydarzy niebawem, jest długo oczekiwane. Otóż zbliża się długo oczekiwany moment zdjęcia ze stolicy tego ciężkiego brzemienia, obowiązku bardzo nieprzyjemnego: dzielenia pieniędzy państwa - pieniędzy, których zawsze brakowało i ciągle brakuje. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-178.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-179">
          <u xml:id="u-179.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-179.1" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła Grzegorza Walendzika z Akcji Wyborczej Solidarność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-180">
          <u xml:id="u-180.0" who="#GrzegorzWalendzik">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dobiega końca debata poświęcona pierwszemu czytaniu zestawu zmian ustaw kompetencyjnych, które są niezbędne do przeprowadzenia reformy samorządowej; debata, która była wcześniej wywoływana przez lewą stronę sali. Gdy rząd przedstawiał pierwszy pakiet ustaw ustrojowych, żądano, domagano się ustaw kompetencyjnych. Dzisiaj mamy ustawy kompetencyjne, ale za to ze strony niektórych posłów padają uwagi: Po co ten pośpiech? Za późno nam to dostarczono. A przecież pan poseł Kłopotek, którego trudno podejrzewać o chęć sprzyjania reformom, wyraźnie i dobitnie na tej sali powiedział: Pozostaje nam, panie i panowie, trzy miesiące, dlatego należy się sprężyć i wziąć do solidnej pracy.</u>
          <u xml:id="u-180.1" who="#GrzegorzWalendzik">W kuluarach czasami można było usłyszeć wypowiedzi posłów minionej kadencji jakby krytykujących obecny parlament, że mamy mało pracy. Ta praca się pojawiła. Ta praca na nas czeka. Za tę pracę płacą nam - i to znacznie więcej, niż wynosi średni zarobek przeciętnego Polaka. I na te pieniądze powinniśmy również odpowiednio zarobić. Proponuję zmienić stan obstrukcji i krytyki dla samej krytyki. Nie chcemy unikać dyskusji i współpracy z opozycją. Chcemy z wami rozmawiać w komisjach nad konkretnymi projektami ustaw, chcemy usłyszeć nowe propozycje, mające na celu wzmocnienie samorządów, przydanie im kompetencji, które umożliwią rzeczywistą decentralizację. Nie stawiajcie natomiast panowie nam czy rządowi ciągłych pytań, pytań oczywistych, bo niektóre dotyczące kompetencji szkół są znane od 4 lat (i który szczebel samorządu będzie je prowadził). Pytanie, skąd posłowie AWS znają akurat tę koncepcję, jest pytaniem nie na tę salę, nie w tym miejscu. Wydaje mi się, ponieważ przedstawiciele rządu są obecni, że jest możliwość porozmawiania, czy w korytarzu, czy... Dzisiaj była specjalna grupa, z którą można było się skonsultować, uzupełnić swoją wiedzę, dowiedzieć się o pewnych sprawach i wyrobić sobie do nich stosunek, tylko żebyśmy mieli ku temu dobrą wolę.</u>
          <u xml:id="u-180.2" who="#GrzegorzWalendzik">Niedobrze, że pan poseł Gruszka stwierdził, że dzisiaj jest smutny dzień. Smutny dzień, bo populizm zaczyna przegrywać, bo większość parlamentarzystów, większość sił politycznych zdecydowała w tym kraju, że reforma powinna wejść od 1 stycznia 1999 r. Już nie uciekajmy się do politycznych gier, bo ten czas się skończył. Dyskusja o tym, czy reforma ma być przeprowadzona, czy nie, zakończyła się. Decyzja zapadła i parlament powinien jak najlepiej do ustaw kompetencyjnych się przyłożyć i je rozpatrzyć. Zapraszam wszystkich do pracy w komisji, do wzięcia na siebie odpowiedzialności i złożenia konstruktywnych wniosków, które umożliwią nam lepsze skonstruowanie przyszłych szczebli samorządów. Cieszę się, że ze strony opozycji padają pytania czy propozycje, z którymi możemy się utożsamiać.</u>
          <u xml:id="u-180.3" who="#GrzegorzWalendzik">Pan poseł Woźny wyraził swoją opinię dotyczącą podporządkowania administracji pracy, czy ma ona pozostać specjalną administracją, czy nie. Myślę, że jest to poważny problem do rozważenia. Może w pracach komisji uda nam się wypracować pogląd czy stanowisko, że rynek lokalny, którego definicja obejmuje w praktyce obszar obecnego powiatu... że może bardziej korzystne będzie usytuowanie tych służb w ramach różnych szczebli samorządu terytorialnego.</u>
          <u xml:id="u-180.4" who="#GrzegorzWalendzik">Nawet z nieżyczliwych nam czy reformie wypowiedzi wynika pilna potrzeba przeprowadzenia zmian, które spowodują, że samorządy nie będą biedować, jeśli chodzi o prowadzenie szkół, jak wyraził się pan poseł Gruszka. Czas wreszcie skończyć z marnotrawieniem publicznych pieniędzy, konieczne jest ich bardziej efektywne wydawanie. Trzeba w końcu w Polsce wprowadzić politykę regionalną, której żadne z obecnych województw nie jest w stanie prowadzić. Polityki regionalnej nie prowadziło, nie prowadzi i nie ma warunków do prowadzenia żadne z obecnych województw.</u>
          <u xml:id="u-180.5" who="#GrzegorzWalendzik">Czas, ażeby skończyło się coroczne zadłużanie służby zdrowia. Czas skończyć z oddłużeniem i wydawaniem publicznych pieniędzy na nieefektywne struktury, które funkcjonują i coraz drożej kosztują państwo i podatników.</u>
          <u xml:id="u-180.6" who="#GrzegorzWalendzik">Dzień dzisiejszy, jak powiedziała pani poseł Wachowska, jest wielkim dniem. Mamy późne godziny wieczorne, kończy się pierwsze czytanie zestawu ustaw kompetencyjnych, do pracy nad którymi, do wnoszenia konstruktywnych wniosków, do współpracy w tworzeniu naszego wspólnego lepszego jutra zapraszam również i opozycję. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-180.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-181">
          <u xml:id="u-181.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-181.1" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła Jana Zaciurę z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-182">
          <u xml:id="u-182.0" who="#JanZaciura">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Nie mogłem skorzystać z możliwości zabrania głosu w trybie sprostowania, ale ponieważ jest jeszcze chwila czasu przeznaczonego na wystąpienia klubowe, chciałem faktycznie ustosunkować się tylko do wystąpienia pana posła Marcinkiewicza. Jednak z ubolewaniem stwierdzam, że nie ma go na sali i w związku z tym może skrócę swój komentarz do tego wystąpienia.</u>
          <u xml:id="u-182.1" who="#JanZaciura">Po pierwsze, chciałem, panie marszałku, powiedzieć, że jest to już drugie wystąpienie pana posła Marcinkiewicza, które graniczy z przekroczeniem pewnych norm uznanych w tej Izbie. Pierwsze było wystąpienie w czasie debaty budżetowej, drugie dzisiaj. Muszę powiedzieć, że odebrałem je z najwyższym zaniepokojeniem, albowiem była to wypowiedź skrajnie tendencyjna. Nie była ona nacechowana troską o to, że powinniśmy pracować w tej Izbie dla dobra wspólnego, tylko, powiedziałbym, wegetatywną wręcz wrogością do nauczycieli i do związku. Jesteśmy organizacją legalnie działającą w kraju i tak przemawiać w tej Izbie nie uchodzi. W związku z tym, panie marszałku, melduję, że po otrzymaniu stenogramu dzisiejszego wystąpienia i po analizie stenogramu wystąpienia w czasie debaty budżetowej zastanowię się, czy sprawy zachowania posła Marcinkiewicza nie skieruję do komisji regulaminowej.</u>
          <u xml:id="u-182.2" who="#JanZaciura">Po drugie, tym razem już w trybie sprostowania: nikt z nas nie postawił, a ja w szczególności nie postawiłem pytania, dlaczego z pakietu ustaw została wyłączona ustawa oświatowa. Nikt takiego pytania nie postawił, ale jest to czasem metoda podejmowania dyskusji czy wywoływania polemiki w sprawach, które nie muszą być polemiczne, więc pan poseł Marcinkiewicz takie pytanie postawił i w długim wywodzie starał się wyjaśnić, dlaczego dobrze się stało, że ustawa oświatowa została wyłączona. Przecież w stenogramie na pewno są zapisane moje słowa, w których stwierdzałem, że dobrze się stało, iż ustawa oświatowa jest wyłączona z tej procedury, albowiem przy nowelizacji musi ona spełnić dwie ważne funkcje. Jedna to dostosowanie do aktualnych zmian w zarządzaniu państwem, w funkcjonowaniu państwa, a druga - rozstrzygnięcie pewnych kwestii ustrojowych, które dotyczą systemu edukacji na przełomie wieków. Imputowanie nam, że stawiamy takie pytania, jest co najmniej niesprawiedliwe. Myśmy zaś zadali pytanie, ja też je zadałem, dlaczego tego nie zrobić w stosunku do drugiej ustawy, też bardzo ważnej. Wyraźnie podkreślałem, że ta druga ustawa jest połączona z pierwszą. I tu rozstrzygnięcia mogły być osiągnięte w tym samym czasie, w którym zakończy pracę np. Komisja Nadzwyczajna, a doszłoby do tego zupełnie bez żadnego konfliktu. Nie wiem, w jakich szkołach uczył się pan poseł Marcinkiewicz, jedno wiem - że wymyślił pytania, na które starał się tutaj publicznie odpowiadać i naszym zdaniem uczynił to tendencyjnie i niesprawiedliwie. Ja nigdy do takich konfrontacyjnych wystąpień nie byłem skory i nie będę. Analizując sprawy związane z ustawą Karta nauczyciela, nie używałem żadnych ostrych słów. Albo państwo prasy nie czytacie, albo państwo stanowisk nie znacie. Przeczytam informację z dzisiejszej „Rzeczpospolitej” - stwierdzam, że nie jest kłamliwa, bo znam pełne stanowisko. Jest tam takie zdanie dotyczące narady kuratorów: Znacznie więcej kontrowersji wzbudził wśród związkowców projekt nowelizacji Karty nauczyciela zaproponowany przez zespół prof. Michała Kuleszy, uniemożliwiający zawarcie centralnego, ponad zakładowego zbiorowego układu pracy dla nauczycieli. I tu jest to clou. Szef oświatowej „S” Stefan Kubowicz określił ten pomysł jako zdradę programu wyborczego Akcji Wyborczej Solidarność i być może nieświadomą zdradę interesów Polski. Proszę państwa, to nie są nasze słowa. My takich wielkich słów o takiej nowelizacji nigdy byśmy nie użyli. Oskarżanie nas o używanie ostrych argumentów jest co najmniej nie na miejscu.</u>
          <u xml:id="u-182.3" who="#JanZaciura">Natomiast bardzo mi odpowiada apel o to, żebyśmy procedowali z największym zaangażowaniem; o to, po co myśmy tutaj przyszli, a przyszliśmy do ciężkiej pracy i czas ciężkiej pracy nastał. W związku z tym przyjmuję apel pana posła, że trzeba zabrać się do porządnej pracy. Dla mnie jest to w ogóle sprawa absolutnie oczywista. Ale nie mogę też, proszę państwa, ze spokojem przyjąć apelu: panowie, ale nie stawiajcie pytań, albo: nie stawiajcie pytań oczywistych. Bardzo często najtrudniej jest bowiem odpowiedzieć na oczywiste pytanie. Najczęściej oczywiste pytania zadają małe dzieci i my, jako rodzice czy dziadkowie, mamy straszne kłopoty z udzieleniem na nie odpowiedzi. Tak więc panowie nie apelujcie, żebyśmy nie pytali - tylko ten nie pyta, kto nie błądzi, a my błądzimy i w związku z tym będziemy zadawali pytania.</u>
          <u xml:id="u-182.4" who="#JanZaciura">I na zakończenie, chciałbym jednak, żeby ktoś w imieniu rządu skomentował to oskarżenie. Czy w tym zabiegu legislacyjnym jest naruszenie interesów? Czy zasadne jest użycie określenia „zdrada interesów Polski”, czy nie? Podkreślam - nie są to moje słowa. Dziękuję serdecznie za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-183">
          <u xml:id="u-183.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-183.1" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu panią poseł Ewę Tomaszewską z Akcji Wyborczej Solidarność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-184">
          <u xml:id="u-184.0" who="#EwaTomaszewska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Od kilku lat kontynuowana jest zła tradycja systemowego wytwarzania zadłużenia w oświacie, kulturze i służbie zdrowia. Na skutek niedofinansowania placówek oświatowych, placówek służby zdrowia i kultury już na etapie prac budżetowych następowało później wymuszone przez tę sytuację zadłużenie. Praktyka, choćby ze szkół samorządowych, wskazuje na to, że zmiana podporządkowania likwiduje ten proceder. Mam nadzieję, że przesunięcie szkół średnich w zakres kompetencji samorządu terytorialnego będzie skutecznym remedium na sensowną zmianę ich finansowania, na to, by problem zadłużenia został jakoś rozwiązany, by w szkołach nie było sytuacji, w której nie starcza na kredę. Tego samego oczekuję od reformy systemu ochrony zdrowia, w tym w szczególności od wprowadzenia ubezpieczeń zdrowotnych. Nareszcie będziemy wiedzieli, za co płacimy, jakie świadczenia otrzymujemy i na początku roku budżetowego będzie wiadomo, na co pieniądze mają wystarczyć. Uważam, że przesunięcie kompetencji, czy to do terytorialnych struktur samorządowych, struktur lokalnych, czy to do kas chorych, do instytucji ubezpieczeniowych będzie wyłącznie z pożytkiem dla funkcjonowania tych ważnych cywilizacyjnie dziedzin. Mam nadzieję, że ta reforma, tak ogromna w skali państwa, da rezultaty, na które czeka całe społeczeństwo. Jeśli bowiem chodzi o samo leczenie, weźmy pod uwagę, że ok. 90% Polaków nie może sobie pozwolić na leczenie w placówkach prywatnej służby zdrowia za bardzo duże pieniądze i korzysta z tej służby zdrowia, jaka jest, a jak ona działa, każdy, kto musiał się kiedyś leczyć, wie. Praktycznie bez dopłat trudno jest uzyskać jakiekolwiek świadczenia. Sytuacja organizacyjna służby zdrowia powoduje w praktyce to, że człowiek chory znajduje się w jeszcze trudniejszej sytuacji, zdrowotnej, życiowej. To się musi zmienić. Przynajmniej te problemy, które da się rozwiązać metodą ustawową, trzeba próbować rozwiązywać.</u>
          <u xml:id="u-184.1" who="#EwaTomaszewska">O jedno apelowałabym do siedzących tutaj w ławach rządowych przedstawicieli tego ruchu reformatorskiego: o to, by przynajmniej te dziedziny cywilizacyjne, tak ważne, a tak niesłychanie zaniedbane i nie dofinansowane, nie traciły w trakcie tej reformy; by środki, jakie są przeznaczone na ich funkcjonowanie, nie stawały się mniejszą częścią produktu krajowego brutto niż dotychczas - by taki proces był niemożliwy. I musi to dotyczyć zarówno wydatków rzeczowych, jak i płac pracowników tych dziedzin, bo ich deprecjacja przekroczyła już granice wytrzymałości tej grupy pracowników, bo odejdą do innych zawodów i dla społeczeństwa będzie to bardzo poważne zagrożenie. Widzimy taką sytuację w szkolnictwie wyższym. Powstaje tam bardzo poważna luka pokoleniowa. Nie ma po prostu nowych ludzi, którzy będą kształcić studentów, którzy będą przygotowywać następne pokolenie ludzi wykształconych. Niestety, gospodarka, którą pozbawi się tego niedogodnego ciężaru, jakim jest łożenie na edukację czy na ochronę zdrowia, sama padnie, jeśli zabraknie ludzi zdrowych i wykształconych. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-184.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-185">
          <u xml:id="u-185.0" who="#StanisławZając">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-185.1" who="#StanisławZając">Lista posłów zapisanych do głosu została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-185.2" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu wiceprezesa Rady Ministrów ministra spraw wewnętrznych i administracji pana Janusza Tomaszewskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-186">
          <u xml:id="u-186.0" who="#JanuszTomaszewski">Panie Marszałku! Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Chciałbym podziękować za tę debatę. Widać, że jeszcze nie wszyscy zdążyli się zapoznać z materiałami. Mam nadzieję, że nasza debata w komisjach i to, co zapowiedzieliśmy, chęć udziału i wysłuchania wszystkich uwag oraz argumenty, które rząd ma i które były wykorzystane w debacie rządowej, pozwolą przekonać posłów do wielu proponowanych tam słusznych zapisów. Jeżeli jednak będą uzasadnione merytorycznie propozycje innych zmian, na pewno będziemy się starali popierać to i uwzględniać.</u>
          <u xml:id="u-186.1" who="#JanuszTomaszewski">Na początku chciałbym się odnieść do niektórych uwag. Oczywiście w tym, co mówi pani poseł Ewa Tomaszewska, jest wiele racji, ale na pewno te dziedziny, o których mówiła, nie dofinansowane, bez reformy po prostu nie mają szansy na zmianę swego status quo, bez reformy nie ma szansy na to, żeby zmieniło się ich funkcjonowanie.</u>
          <u xml:id="u-186.2" who="#JanuszTomaszewski">Chciałbym się również odnieść do uwag, przemyśleń pana posła Dyducha, który nie zauważył, że dofinansowanie funduszy kapitałowych odbywa się dzięki prywatyzacji, a nie z budżetu państwa, a więc dzięki jakby trochę innemu funduszowi. Warto pamiętać, że kasy chorych w funkcjonującej dziś ustawie, przyjęte również w tamtym parlamencie głównie głosami SLD, to było 10%. Po przeanalizowaniu trudnej sytuacji, w jakiej znajduje się obecnie służba zdrowia, widząc potrzebę posiadania przez samorządy środków na polepszenie tej sytuacji, aby nie było takiego zagrożenia, o którym pan poseł wspominał, przyjęliśmy 7,5% dla kas chorych, pozostawiając jednak pewne środki dla funkcjonowania samorządu.</u>
          <u xml:id="u-186.3" who="#JanuszTomaszewski">Sprawa urzędów pracy, podniesiona przez pana posła, również była długo dyskutowana przez rząd. Jesteśmy gotowi przedyskutować pod tym kątem w komisjach sprawę przynależności urzędów pracy czy to do wojewody, czy do samorządu. Jeżeli argumenty, których użyje minister pracy, będą mniej przekonujące, to rząd nie będzie bronił uparcie tej koncepcji, jesteśmy otwarci na inne rozwiązania.</u>
          <u xml:id="u-186.4" who="#JanuszTomaszewski">Jeśli chodzi natomiast o wypowiedź pani poseł Staniszewskiej, to ja podtrzymuję, że do 15, zgodnie z harmonogramem, będą przesłane do Sejmu wszystkie sprawy dotyczące finansów.</u>
          <u xml:id="u-186.5" who="#JanuszTomaszewski">Chciałbym odnieść się również do zadanego przez panią pytania: Czy jest dziś takie województwo - jedno, dwa czy trzy - które może prowadzić politykę regionalną państwa? Odpowiem na podstawie mojej wiedzy, wielu doświadczeń, również i takich, które miały miejsce wcześniej, że dziś nie ma ani jednego takiego województwa, które mogłoby prowadzić politykę regionalną państwa.</u>
          <u xml:id="u-186.6" who="#JanuszTomaszewski">W 1992 r. w Łodzi odbył się 48-godzinny strajk generalny i jednym jego podstawowym punktem było właśnie wprowadzenie w kraju polityki regionalnej. To było zrozumiałe w Łodzi, mieliśmy przemysł monokulturowy, a więc tylko przemysł lekki, no i maszynowy, ale nastawiony na obsługę przemysłu lekkiego. Mówiliśmy wtedy bardzo głośno, żeby skończyć z polityką branżową państwa i rozpocząć politykę regionalną. Po naszych wnioskach powstał program regionalny uznawany od 1992 r. przez wszystkie rządy, które funkcjonowały w tym kraju do dnia dzisiejszego. Różne instytucje międzynarodowe, w tym Bank Światowy, przyznały, że ten projekt jest dobrym projektem, został również skierowany do Czech jako projekt wzorcowy. Ale objął on nie tylko województwo łódzkie, ale także obecne sieradzkie, piotrkowskie, płockie i skierniewickie. Widać więc, że w takim kształcie, przy takim podziale administracyjnym nie mamy szans na prowadzenie polityki regionalnej.</u>
          <u xml:id="u-186.7" who="#JanuszTomaszewski">Poruszyła pani też kwestię, czy urzędy wojewódzkie nie mają za mało uprawnień. Ja przygotowałem 10 następnych, które nie były wymienione przez panią poseł, za chwilę je przekażę, bo wydaje mi się, że warto sprawdzić, czy to, co przekazujemy, jest tam, a jest na pewno, bo koledzy wynotowali to dosyć skrzętnie i dokładnie. A więc oprócz tych wszystkich spraw, które pani poseł wymieniła, jedna jest najważniejsza - polityka regionalna. To stwarza ogromne możliwości dla samorządu wojewódzkiego i dla wykazania się tego samorządu.</u>
          <u xml:id="u-186.8" who="#JanuszTomaszewski">Jeżeli chodzi o sprawy edukacji, przypomniałbym komunikat, który został wydany 16 marca 1998 r., dotyczący właśnie edukacji. Pan minister, który odnosi się do tych wszystkich spraw, wyjaśnia: powyższy projekt został przygotowany przez zespół w związku z generalną reformą administracji publicznej, której podstawowym założeniem jest decentralizacja wykonywania zadań publicznych oraz zwiększenie kompetencji samorządu terytorialnego.</u>
          <u xml:id="u-186.9" who="#JanuszTomaszewski">Najistotniejszą zmianą zawartą w projekcie jest propozycja odstąpienia od zasady zawierania układu zbiorowego pracy dla nauczycieli na szczeblu centralnym i zdecentralizowanie tej kompetencji na szczebel pracodawców, zgodnie z powszechnie obowiązującymi w tym zakresie zasadami zawartymi w dziale 11 Kodeksu pracy. Propozycja ta nie może jednak być odczytywana jako zamiar odejścia od ogólnokrajowych regulacji statusu zawodowego nauczyciela i gwarantowania przez państwo nauczycielom szkół publicznych, w tym prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego, nie naruszonego statusu uprawnień. Przede wszystkim dotyczy to zapewnienia wszystkim nauczycielom ustanowionego jednolicie podstawowego poziomu wynagrodzenia gwarantowanego przez państwo.</u>
          <u xml:id="u-186.10" who="#JanuszTomaszewski">Zdaniem ministerstwa rozwiązanie to gwarantuje odpowiedni zapis w ustawie z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, który zobowiązuje państwo do przekazywania jednostkom samorządu terytorialnego w formie subwencji i dotacji środków na utrzymanie prowadzonych szkół i placówek, ze szczególnym uwzględnieniem środków na wynagrodzenie nauczycieli. Przy tym w kompetencjach ministra edukacji powinno pozostać ustalenie podstawowego poziomu stawek wynagrodzenia nauczycieli, na które środki będą zagwarantowane w budżecie państwa i przekazywane organom prowadzącym szkoły publiczne. Natomiast jednostki samorządu terytorialnego będą mogły w zawieranych układach zbiorowych zwiększać w ramach własnych środków wynagrodzenie nauczycieli w stosunku do wynagrodzenia gwarantowanego przez państwo. Warto przy tym dodać, że już obecnie w ramach przygotowanej nowelizacji rozporządzenia ministra edukacji narodowej z dnia 19 marca 1997 r. w sprawie wynagrodzenia nauczycieli zamierza się znieść dotychczasowe ograniczenia gminy w możliwościach zwiększenia z własnych środków wynagrodzenia nauczycieli tylko do 50%. Standardowe uprawnienia nauczycieli regulowane na poziomie ogólnokrajowym powinny obejmować przede wszystkim ścieżki awansu zawodowego, ocenę trybu pracy, tryb mianowania, limit obowiązujących godzin, czyli pensum, ochronę trwałości stosunku pracy z mianowania, uprawnienia emerytalne - w tym zakresie lokalne układy zbiorowe pracy nauczycieli nie mogłyby być mniej korzystne. Naszym zdaniem przedstawione założenia chronią zawód nauczyciela przed deprecjacją.</u>
          <u xml:id="u-186.11" who="#JanuszTomaszewski">A więc bierzemy to również pod uwagę; jasno było także wyjaśnione, że wszystkie zmiany dotyczące funkcjonowania oświaty zostały wyjęte z pakietu, gdyż liczymy, że minister edukacji narodowej zapowiedział i dotrzyma słowa, tak jak pozostali członkowie rządu, i przedstawi cały pakiet rozwiązań dotyczących edukacji, które będą zgodne z reformą i będą zmierzały w tym kierunku. Mam nadzieję, że dzisiejsze pierwsze czytanie tych ustaw i pierwsze zapoznanie się z nimi otworzy dyskusję merytoryczną, która pozwoli szybko i sprawnie przygotować również cały pakiet ustaw kompetencyjnych, abyśmy mogli rzeczywiście zmieścić się w uzgodnionym przez Prezydium Sejmu i prezydium rządu trybie jak najszybszego przygotowania wszystkich rozwiązań ustawowych i możliwości rozpoczęcia pracy również w Senacie, a później możliwości przeanalizowania tych ustaw przez prezydenta i wprowadzenia ich już od 1 stycznia 1999 r.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-187">
          <u xml:id="u-187.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu premierowi.</u>
          <u xml:id="u-187.1" who="#StanisławZając">Do zadania pytania zgłasza się pan poseł Dyduch - bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-188">
          <u xml:id="u-188.0" who="#MarekDyduch">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Panie premierze, pan nie odpowiedział na jedno moje pytanie. Chciałem się dowiedzieć, czy rząd - pan reprezentuje tu rząd - złoży dzisiaj deklarację, że na koniec 1998 r. przekaże nowym powiatom nie zadłużoną służbę zdrowia, która jest zadłużona dość poważnie. Takie deklaracje rząd przy omawianiu reformy ubezpieczeń zdrowotnych składał, ale chciałbym, żeby jasno i klarownie zostało to tu zaprezentowane: czy zostaną przekazane oddłużona służba zdrowia i oświata?</u>
          <u xml:id="u-188.1" who="#MarekDyduch">Ponadto - wiem, że jest późna pora i pan premier nieco się śpieszy - wydaje mi się, że trochę uproszczona była odpowiedź na moje pytanie w drugim zakresie. Otóż pan premier poinformował, że ubezpieczenia kapitałowe będą finansowane z prywatyzacji, i to jest prawda. Jest ustawa o przekazaniu części mienia skarbu państwa na ten cel, ale nie ma żadnych gwarancji, że to mienie, które jest wydzielone w ustawie, w zupełności wystarczy na sfinansowanie tej reformy. Poza tym podnosiłem inny problem. Otóż część składki - 9% tej składki, którą dzisiaj płacimy na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych - zostanie przekazana na fundusze kapitałowe, czyli o tyle pomniejszymy fundusze kapitałowe, z których obecnie finansujemy emerytury i renty. Dzisiaj z tego funduszu je finansujemy. Trzeba więc będzie je uzupełnić z budżetu państwa. Nie, to kapitałowe fundusze będą ze składki, którą dzisiaj płacimy na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, część tej składki zostanie podzielona, 9% będzie mniej. Trzeba będzie uzupełnić to z funduszów z budżetu państwa, żeby dzisiejszym emerytom i rencistom wypłacić emerytury i renty. Wiem, co mówię. To też pomniejszy budżet państwa. Ja tylko pytam o jedno: czy wszystkie koszty zostały zbilansowane, żebyśmy na początku 1999 r. nie mieli zapaści finansowej i budżetu państwa, i powiatów, i ubezpieczalni, które powstaną. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-189">
          <u xml:id="u-189.0" who="#StanisławZając">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-189.1" who="#StanisławZając">Czy ktoś...</u>
          <u xml:id="u-189.2" who="#StanisławZając">Pani minister, jeszcze moment.</u>
          <u xml:id="u-189.3" who="#StanisławZając">Czy ktoś z pań posłanek lub panów posłów chce jeszcze zadać pytanie?</u>
          <u xml:id="u-189.4" who="#StanisławZając">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-190">
          <u xml:id="u-190.0" who="#JanZaciura">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Moje pytanie łączy się z tym, co pan premier Tomaszewski zakomunikował, cytując pismo ministra edukacji narodowej. Czy z tego pisma, panie premierze, nie wynika, że jest to właśnie dowód na potrzebę zawarcia centralnego układu zbiorowego, w którym będą pewne gwarancje, zapisane zresztą w piśmie pana ministra, a reszta spraw jest uzgadniana w ramach negocjacji na szczeblu poszczególnych samorządów, w gminie, w powiecie czy też w województwie. Ja zrozumiałem, że ten list ministra edukacji wskazuje raczej, że koncepcja wykreślenia art. 36 nie jest zasadna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-191">
          <u xml:id="u-191.0" who="#StanisławZając">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-191.1" who="#StanisławZając">Czy są jeszcze jakieś pytania?</u>
          <u xml:id="u-191.2" who="#StanisławZając">Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-191.3" who="#StanisławZając">Proszę o udzielenie odpowiedzi na pytanie pana posła Marka Dyducha panią minister Teresę Kamińską.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-192">
          <u xml:id="u-192.0" who="#TeresaKamińska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pozwolę sobie odpowiedzieć na dwa pytania dotyczące reform społecznych, ochrony zdrowia i ubezpieczeń.</u>
          <u xml:id="u-192.1" who="#TeresaKamińska">Panie pośle, myślę, że w dalszym ciągu jest pewien poziom niezrozumienia co do finansowania reform, to znaczy wdrożenia reform i funkcjonowania tych właśnie sfer społecznych oraz finansowania ich działalności.</u>
          <u xml:id="u-192.2" who="#TeresaKamińska">Otóż zacznę od ubezpieczeń społecznych. Pan premier już mówił o tym, że - tak jak zresztą przewidywały projekty wspólnie opracowywane również w zeszłym roku - koszty wprowadzenia ubezpieczeń społecznych przede wszystkim będą finansowane z prywatyzacji. A więc oczywiście to, co pan powiedział, jest słuszne. Z części repartycyjnej przenosimy 9% do funduszów kapitałowych. Ale ubytek ten będzie finansowany ZUS - nie funduszom kapitałowym - z prywatyzacji. Nie obciąży to budżetu państwa. Nie bylibyśmy w stanie w ogóle wprowadzić tej reformy, gdyby nie wpływy z prywatyzacji. Budżet po prostu by sobie z tym nie poradził. A więc nie będzie to ubytek budżetu. To jest jedna sprawa.</u>
          <u xml:id="u-192.3" who="#TeresaKamińska">Jeśli chodzi o ochronę zdrowia, o reformę i o zadłużenie - nie będę mówiła o źródłach jego powstawania, była już o tym mowa dość szeroko - mogę pana zapewnić, że samorządy nie zostaną obciążone tym zadłużeniem, zresztą w myśl reformy one przejmują na własność przychodnie, szpitale, te, które na odpowiednim poziomie będą możliwe do przekazania, natomiast finansowanie usług tych szpitali przekazujemy kasom chorych czy instytucjom ubezpieczeniowym. A program restrukturyzacji tego zadłużenia musi być rzeczywiście do końca roku przeprowadzony, tak aby jednostki mogły przejść na samodzielność. Czyli mamy dwa programy, które pan połączył w jedno: własność samorządów i przejście na samodzielność oraz rozwiązanie problemu zadłużenia. Na pewno samorządy nie zostaną tym zadłużeniem obciążone. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-193">
          <u xml:id="u-193.0" who="#StanisławZając">Dziękuję pani minister.</u>
          <u xml:id="u-193.1" who="#StanisławZając">O udzielenie odpowiedzi na pytanie pana posła Jana Zaciury proszę podsekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji pana Jerzego Stępnia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-194">
          <u xml:id="u-194.0" who="#JerzyStępień">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W odniesieniu do pytania posła Zaciury chciałem powiedzieć tylko tyle: nie ma takiej potrzeby, aby na szczeblu centralnym był zawierany jakiś układ zbiorowy gwarantujący pewien standard czy pakiet porozumień, ponieważ z istoty układu zbiorowego wynika, że jest to umowa dwustronna, ewentualnie trójstronna. W każdym razie strony suwerennie wyrażają tam swoją wolę. I dopóki nie zgodzą się na pewne warunki, tak długo tej umowy nie ma. A zatem nie ma potrzeby takiej gwarancji. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-195">
          <u xml:id="u-195.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-195.1" who="#StanisławZając">Nie słyszę dalszych wniosków.</u>
          <u xml:id="u-195.2" who="#StanisławZając">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-195.3" who="#StanisławZając">Wysoka Izbo! Marszałek Sejmu po zasięgnięciu opinii Prezydium Sejmu proponuje, aby Sejm skierował rządowe projekty ustaw o zmianie niektórych ustaw określających kompetencje organów administracji publicznej w związku z reformą ustrojową państwa do Komisji Nadzwyczajnej w celu rozpatrzenia.</u>
          <u xml:id="u-195.4" who="#StanisławZając">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będą uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-195.5" who="#StanisławZając">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-195.6" who="#StanisławZając">Projekt uchwały w tej sprawie rozpatrzymy w dniu jutrzejszym.</u>
          <u xml:id="u-195.7" who="#StanisławZając">Na tym zakończyliśmy rozpatrywanie punktów porządku dziennego w dniu dzisiejszym.</u>
          <u xml:id="u-195.8" who="#StanisławZając">Informuję, że do wygłoszenia oświadczenia zgłosiła się pani poseł Anna Zalewska z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-195.9" who="#StanisławZając">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-196">
          <u xml:id="u-196.0" who="#AnnaZalewska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jestem mocno zaskoczona, a jednocześnie głęboko poruszona wiadomością z wczorajszej prasy na temat realizacji świadectw rekompensacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-196.1" who="#AnnaZalewska">Oto wiceminister skarbu pan Krzysztof Łaszkiewicz poinformował sejmową komisję skarbu, że świadectwa rekompensacyjne będą wydawane pod koniec bieżącego lub na początku przyszłego roku. Czas realizacji świadectw - od 4 do 6 lat.</u>
          <u xml:id="u-196.2" who="#AnnaZalewska">Wysoka Izbo! Na takie rozwiązanie nie może być przyzwolenia. 4,5 mln uprawnionych od 7 lat czeka na należną zapłatę. Są wśród nich pracownicy budżetówki, emeryci, renciści, a więc najuboższe grupy społeczne. Nie można tym ludziom bez końca proponować jedynie nadziei.</u>
          <u xml:id="u-196.3" who="#AnnaZalewska">Sądziłam, że koalicja AWS-UW obejmując władzę, w pierwszej kolejności zadośćuczyni krzywdom wyrządzonym w latach 1991–1992 licznym grupom społecznym. Nie podwyższano im w tamtych latach płac, zabrano dodatki branżowe.</u>
          <u xml:id="u-196.4" who="#AnnaZalewska">Trybunał Konstytucyjny uznał te działania za sprzeczne z prawem. Parlament poprzedniej kadencji uchwalił stosowną ustawę. Należy ją obecnie jak najszybciej realizować.</u>
          <u xml:id="u-196.5" who="#AnnaZalewska">Przykre jest to, że zamiast wprowadzać w życie postanowienia ustawy, szuka się wybiegu, jak opóźniać jej zastosowanie.</u>
          <u xml:id="u-196.6" who="#AnnaZalewska">Nie mogę poważnie traktować argumentów wiceministra, że realizację programu opóźniają prace nowelizacyjne, że należy czekać, bo posłowie planują kolejną zmianę ustawy. Jest to bardzo wygodny argument. Tak można czekać w nieskończoność.</u>
          <u xml:id="u-196.7" who="#AnnaZalewska">Wypowiedź wiceministra odebrała nadzieję wielu uprawnionym. Do niektórych sprawiedliwość mocno się spóźniła. Nie ma już ich wśród żyjących. A ilu jeszcze ubędzie w ciągu 6 lat?</u>
          <u xml:id="u-196.8" who="#AnnaZalewska">Wysoka Izbo! Rząd, opóźniając realizację ustawy, krzywdzi ponownie już raz skrzywdzonych. Musimy się temu przeciwstawić. Oczekuję oficjalnej informacji rządu o terminie realizacji ustawy o świadectwach rekompensacyjnych. Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-197">
          <u xml:id="u-197.0" who="#StanisławZając">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-197.1" who="#StanisławZając">Na tym zakończyliśmy oświadczenia poselskie.</u>
          <u xml:id="u-197.2" who="#StanisławZając">Zarządzam przerwę w posiedzeniu do jutra, to jest do 24 kwietnia 1998 r. do godz. 9.</u>
          <u xml:id="u-197.3" who="#StanisławZając">Proszę jeszcze o przedstawienie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-198">
          <u xml:id="u-198.0" who="#AdamSzejnfeld">W dniu jutrzejszym za zgodą marszałka Sejmu odbędą się posiedzenia następujących Komisji:</u>
          <u xml:id="u-198.1" who="#AdamSzejnfeld">- Obrony Narodowej - o godz. 12;</u>
          <u xml:id="u-198.2" who="#AdamSzejnfeld">- do Spraw Służb Specjalnych - o godz. 14.30.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-199">
          <u xml:id="u-199.0" who="#StanisławZając">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-199.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu o godz. 22 min 59)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>