text_structure.xml 524 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 9 min 08)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą marszałek Sejmu Józef Zych oraz wicemarszałkowie Aleksander Małachowski, Olga Krzyżanowska i Marek Borowski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#JózefZych">Proszę o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#JózefZych">Otwieram posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#JózefZych">Na sekretarzy dzisiejszych obrad powołuję panów posłów Marka Rojszyka, Adama Rychliczka, Leszka Chwata i Tadeusza Sławeckiego.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#JózefZych">W pierwszej części obrad sekretarzami będą panowie posłowie Marek Rojszyk i Adam Rychliczek.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#JózefZych">Protokół i listę mówców prowadzić będą panowie posłowie Adam Rychliczek i Leszek Chwat.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#JózefZych">Proszę wyznaczonych posłów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#JózefZych">Protokół 100 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty wobec niewniesienia do niego zastrzeżeń.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#JózefZych">Porządek dzienny posiedzenia został paniom i panom posłom doręczony.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#JózefZych">Przypominam, że Sejm przeniósł z 100 posiedzenia głosowania nad wnioskami o odrzucenie informacji rządu o problemie wykorzystania seksualnego dzieci i sposobach przeciwdziałania temu oraz informacji prezesa Rady Ministrów pana Włodzimierza Cimoszewicza o źródłach, wielkościach, zasadach i warunkach finansowania polskich instytucji rządowych ze środków zagranicznych.</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#JózefZych">Właściwe komisje przedłożyły sprawozdania o poprawkach Senatu do ustaw: o fundacji Centrum Badania Opinii Społecznej oraz o zmianie ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym i zmianie ustawy Prawo bankowe, a także sprawozdanie o pilnym projekcie ustawy o zmianie ustawy o gwarantowanych przez skarb państwa ubezpieczeniach kontraktów eksportowych.</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#JózefZych">Senat przekazał uchwałę zawierającą poprawki do ustawy budżetowej na 1997 r. Poprawki te zostaną rozpatrzone przez Komisję Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów w dniu dzisiejszym.</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#JózefZych">Prezes Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa zwrócił się z prośbą o przeniesienie na następne posiedzenie punktu dotyczącego raportu z działalności Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa w 1995 r.</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#JózefZych">W związku z tym Prezydium Sejmu, po zasięgnięciu opinii Konwentu Seniorów, proponuje, aby:</u>
          <u xml:id="u-2.14" who="#JózefZych">— skreślić dotychczasowy punkt 11 porządku dziennego dotyczący raportu z działalności Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa w 1995 r.,</u>
          <u xml:id="u-2.15" who="#JózefZych">— dodać następujące punkty porządku dziennego:</u>
          <u xml:id="u-2.16" who="#JózefZych">1. Głosowania nad wnioskami o odrzucenie:</u>
          <u xml:id="u-2.17" who="#JózefZych">1) informacji rządu o problemie wykorzystania seksualnego dzieci i sposobach przeciwdziałania temu,</u>
          <u xml:id="u-2.18" who="#JózefZych">2) informacji prezesa Rady Ministrów pana Włodzimierza Cimoszewicza o źródłach, wielkościach, zasadach i warunkach finansowania polskich instytucji rządowych ze środków zagranicznych;</u>
          <u xml:id="u-2.19" who="#JózefZych">— Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o fundacji Centrum Badania Opinii Społecznej;</u>
          <u xml:id="u-2.20" who="#JózefZych">— Sprawozdanie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym i zmianie ustawy Prawo bankowe;</u>
          <u xml:id="u-2.21" who="#JózefZych">— Sprawozdanie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów o stanowisku Senatu w sprawie ustawy budżetowej na 1997 r.;</u>
          <u xml:id="u-2.22" who="#JózefZych">— Sprawozdanie Komisji Stosunków Gospodarczych z Zagranicą oraz Komisji Ustawodawczej o pilnym rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o gwarantowanych przez skarb państwa ubezpieczeniach kontraktów eksportowych.</u>
          <u xml:id="u-2.23" who="#JózefZych">Odpowiedniej zmianie ulegną oznaczenia pozostałych punktów porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-2.24" who="#JózefZych">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-2.25" who="#JózefZych">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-2.26" who="#JózefZych">Informuję, że na podstawie art. 99 ust. 3 regulaminu Sejmu zgłoszono wnioski do porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-2.27" who="#JózefZych">Obecnie przystąpię do ich zreferowania.</u>
          <u xml:id="u-2.28" who="#JózefZych">Klub Parlamentarny Unii Wolności wnosi o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektu ustawy o samorządzie powiatowym i projektu ustawy o zakresie działania dużych miast o poselskim projekcie ustawy o samorządzie powiatowym.</u>
          <u xml:id="u-2.29" who="#JózefZych">Proszę posła sekretarza o odczytanie uzasadnienia wniosku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#AdamRychliczek">„W styczniu 1994 r. Klub Parlamentarny Unii Wolności skierował do laski marszałkowskiej projekt ustawy o samorządzie powiatowym (druk nr 295). Sejm na posiedzeniu w dniu 24 czerwca 1994 r. skierował powyższy projekt ustawy do Komisji Nadzwyczajnej w celu rozpatrzenia. Prace nad ustrojową ustawą powiatową zakończono blisko rok temu. Powołano posła sprawozdawcę. Wysoka Izba jednak dotychczas nie rozpatrzyła sprawozdania komisji.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#AdamRychliczek">Blokowanie reformy samorządowej pod pretekstem konsultacji, uzgodnień, symulacji finansowej skutków wprowadzenia powiatów staje się coraz bardziej niewiarygodne. Ostatnią przyczyną zwłoki była, zgodnie z oświadczeniem premiera Cimoszewicza złożonym w Sejmie 18 grudnia 1996 r., konieczność przeprowadzenia konsultacji nad programem decentralizacji państwa. Informację o przebiegu konsultacji oraz stanowisko rządu w tej sprawie premier Cimoszewicz miał przedstawić Sejmowi w styczniu br. Koalicja rządowa zobowiązywała się — i wydała na to ogromne środki z pomocy zachodniej, z programu PHARE — opracować ustawy okołopowiatowe i projekty przepisów wykonawczych. Chociaż zobowiązywano się ocenić skutki finansowe wprowadzenia powiatów, przedstawiciel Ministerstwa Finansów oświadczył ostatnio, że nie przeprowadzono tych prac. Głosami koalicji został przyjęty w Sejmie projekt ustawy o ubezpieczeniach zdrowotnych, który odbiera mieszkańcom przyszłego powiatu wpływ na istniejące tam szpitale. Wbrew obietnicom nie wpłynęło stanowisko rządu, które powinno być gotowe od wielu miesięcy.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#AdamRychliczek">Wszystko to dobitnie świadczy o konieczności podjęcia przez Sejm swoich obowiązków - rozpatrzenia przygotowanych projektów ustaw. Koalicji rządzącej da to szansę zrealizowania prosamorządowych deklaracji. Dalsze odsuwanie rozpatrzenia sprawy może, ze względu na zbliżający się koniec kadencji, oznaczać ostateczne wstrzymanie reformy samorządowej. Odpowiedzialność za taki stan rzeczy spoczywa na rządzącej większości parlamentarnej, której przedstawiciel kieruje pracami Komisji Nadzwyczajnej od trzech lat”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#JózefZych">Rząd dotychczas nie przedstawił stanowiska w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#JózefZych">Prezydium Sejmu w związku z tym nie popiera tego wniosku.</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#JózefZych">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-4.4" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wniosku Klubu Parlamentarnego Unii Wolności o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektu ustawy o samorządzie powiatowym i projektu ustawy o zakresie działania dużych miast o poselskim projekcie ustawy o samorządzie powiatowym, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-4.5" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-4.6" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-4.7" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 389 posłów. Za przyjęciem wniosku głosowało 84 posłów, przeciw - 269, 36 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-4.8" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm wniosek Klubu Parlamentarnego Unii Wolności odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-4.9" who="#JózefZych">W sprawie wypowiedzi pana ministra Zbigniewa Siemiątkowskiego wpłynęły dwa wnioski.</u>
          <u xml:id="u-4.10" who="#JózefZych">Klub Parlamentarny Unii Wolności wnosi o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Informacja rządu o prowokacyjnych działaniach obcych służb specjalnych w związku z planowanym wejściem Polski do NATO.</u>
          <u xml:id="u-4.11" who="#JózefZych">Proszę pana posła sekretarza o odczytanie uzasadnienia wniosku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#AdamRychliczek">„Publiczna deklaracja ministra Zbigniewa Siemiątkowskiego wzbudziła poruszenie polskiej opinii publicznej i odbiła się głośnym echem za granicą. Powstało wrażenie, że bezpieczeństwo kraju znajduje się w zagrożeniu, wejście Polski do NATO może zostać zablokowane oraz że w skierowanych przeciwko Polsce działaniach uczestniczą polscy politycy i polskie instytucje gospodarcze. W takich sprawach nie może być niejasności. Klub Parlamentarny Unii Wolności, występując o wpisanie sprawy do porządku dziennego Sejmu, proponuje, aby sejmowa Komisja ds. Służb Specjalnych niezwłocznie zajęła się tą sprawą i ustaliła, w jaki sposób Sejm RP powinien rozpatrzyć tę kwestię na swoim posiedzeniu plenarnym”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#JózefZych">Federacyjny Klub Poselski „Porozumienie Prawicy” wnosi o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Informacja prezesa Rady Ministrów o ewentualnych prowokacjach rosyjskich służb specjalnych mających zablokować wejście Polski do struktur euroatlantyckich.</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#JózefZych">Proszę o odczytanie uzasadnienia wniosku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#AdamRychliczek">„Uszczegółowienia wymagają ujawnione publicznie przez ministra Zbigniewa Siemiątkowskiego informacje o tym, że rosyjskie służby specjalne będą dyskredytować nasze państwo, opóźniać przystąpienie Polski do NATO i integrację z Unią Europejską poprzez m.in. nasilenie kontaktów dyplomatów rosyjskich z politykami SLD, PSL i opozycji — w celu wytworzenia silnego lobby prorosyjskiego. W szczególności opinia publiczna powinna wiedzieć, kto z polskich polityków, przedsiębiorców, wojskowych i dlaczego miałby się ugiąć pod żądaniami rosyjskich służb specjalnych i czy władze polskie są w stanie skutecznie przeciwdziałać próbom dyskredytacji Polski na arenie międzynarodowej”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#JózefZych">Informuję, iż Prezydium Sejmu popiera te wnioski, uważa jednak, iż w pierwszej kolejności sprawą powinna zająć się Komisja do Spraw Służb Specjalnych, która następnie powinna przedstawić Sejmowi, w jaki sposób wyobraża sobie rozpatrzenie tego zagadnienia na plenarnym posiedzeniu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#JózefZych">Przystępujemy zatem do głosowania nad wnioskiem Klubu Parlamentarnego Unii Wolności.</u>
          <u xml:id="u-8.3" who="#JózefZych">Jego uwzględnienie oznacza także uwzględnienie drugiego wniosku.</u>
          <u xml:id="u-8.4" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wniosku Klubu Parlamentarnego Unii Wolności o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Informacja rządu o prowokacyjnych działaniach obcych służb specjalnych w związku z planowanym wejściem Polski do NATO, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-8.5" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-8.6" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-8.7" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 400 posłów. Za przyjęciem wniosku klubu Unii Wolności głosowało 379 posłów, przeciw - 9, 12 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-8.8" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm wniosek Klubu Parlamentarnego Unii Wolności przyjął, a tym samym przyjął wniosek Federacyjnego Klubu Poselskiego „Porozumienie Prawicy”.</u>
          <u xml:id="u-8.9" who="#JózefZych">Koło Konserwatywno-Ludowe wnosi o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Informacja prezesa Rady Ministrów o możliwościach wpływania wywiadu rosyjskiego na politykę Polski, a w szczególności wyjaśnienie ewentualnego wpływu wywiadu rosyjskiego na działania w sprawie drogi przez Suwalszczyznę z Kaliningradu na Białoruś.</u>
          <u xml:id="u-8.10" who="#JózefZych">Proszę posła sekretarza o odczytanie uzasadnienia wniosku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#AdamRychliczek">„Wypowiedź ministra Zbigniewa Siemiątkowskiego o możliwości wpływania na sytuację w Polsce przez wywiad rosyjski skłania nas do powrotu do sprawy drogi przez Suwalszczyznę. Wcześniej w prasie były informacje o naciskach Federacji Rosyjskiej na Polskę w sprawie budowy tej drogi, były też informacje, że sprawą zajmował się rząd polski. Rząd polski nie dementował tych informacji. W tej sytuacji Koło Konserwatywno-Ludowe uważa za niezbędne wyjaśnienie sensu wypowiedzi ministra Siemiątkowskiego i zbadanie, czy sprawa budowy drogi przez Suwalszczyznę nie jest przypadkiem przykładem ingerencji wywiadu rosyjskiego w wewnętrzne sprawy Polski, o których była mowa w wystąpieniu pana ministra”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#JózefZych">Prezydium Sejmu nie popiera tego wniosku.</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wniosku Koła Konserwatywno-Ludowego o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Informacja prezesa Rady Ministrów o możliwościach wpływania wywiadu rosyjskiego na politykę Polski, a w szczególności wyjaśnienie ewentualnego wpływu wywiadu rosyjskiego na działania w sprawie drogi przez Suwalszczyznę z Kaliningradu na Białoruś, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-10.3" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-10.4" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-10.5" who="#JózefZych">W głosowaniu udział wzięło 399 posłów. Za przyjęciem wniosku głosowało 59 posłów, przeciw - 235, 105 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-10.6" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm wniosek Koła Konserwatywno-Ludowego odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-10.7" who="#JózefZych">Unia Pracy Klub Parlamentarny wnosi o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Informacja prezesa Rady Ministrów o okolicznościach handlu wierzytelnościami jednostek budżetowych i konsekwencjach z tego tytułu dla budżetu państwa.</u>
          <u xml:id="u-10.8" who="#JózefZych">Proszę o odczytanie uzasadnienia wniosku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#AdamRychliczek">„Liczne doniesienia prasowe wskazują, że budżet państwa ponosi wielkie dodatkowe obciążenia na sfinansowanie zadłużenia jednostek sfery budżetowej z tytułu handlu ich wierzytelnościami. Zagrożenie z tym związane było już od dawna sygnalizowane rządowi. Sejm powinien uzyskać informację wskazującą, czy i jakie kroki podjął rząd dla przeciwdziałania temu zjawisku oraz kto ponosi odpowiedzialność za powstałe już ogromne straty środków budżetowych”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#JózefZych">Prezydium Sejmu nie popiera aktualnie tego wniosku i przewiduje umieszczenie tej informacji w porządku dziennym następnego posiedzenia.</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wniosku Unii Pracy Klubu Parlamentarnego o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Informacja prezesa Rady Ministrów o okolicznościach handlu wierzytelnościami jednostek budżetowych i konsekwencjach z tego tytułu dla budżetu państwa, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-12.3" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-12.4" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-12.5" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 396 posłów. Za przyjęciem wniosku głosowało 164 posłów, przeciw - 181, 51 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-12.6" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm wniosek Unii Pracy Klubu Parlamentarnego odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-12.7" who="#JózefZych">Federacyjny Klub Poselski „Porozumienie Prawicy” wnosi o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Informacja prezesa Rady Ministrów o przyczynach braku reakcji ze strony premiera na zarzuty przedstawione w Sejmie RP w dniu 25 września 1996 r. ministrowi finansów przez prezesa Najwyższej Izby Kontroli.</u>
          <u xml:id="u-12.8" who="#JózefZych">Proszę o odczytanie uzasadnienia wniosku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#AdamRychliczek">„Prezes Najwyższej Izby Kontroli w wystąpieniu sejmowym w dniu 25 września 1996 r. wskazał na nieprawidłowości w różnych działaniach Ministerstwa Finansów, w tym m.in. na niedopuszczalne ingerowanie Ministerstwa Finansów w tok postępowania podatkowego realizowanego przez urzędy skarbowe, wydawane przez ministra finansów sprzeczne z ustawą spółkom z udziałem zagranicznym promesy o zwolnieniu z podatku dochodowego i niezgodne z ustawą udzielanie ulg w podatku dochodowym przedsiębiorstwom zobowiązanym do pobierania i odprowadzania podatków.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#AdamRychliczek">W dniu 24 stycznia 1997 r. minister finansów, występując w imieniu prezesa Rady Ministrów i składając Sejmowi informację w sprawie stosowania ulg podatkowych w latach 1994–1996, stwierdził, wbrew wypowiedzi prezesa Najwyższej Izby Kontroli, że zastosowano ulgi wyłącznie zgodne z prawem. Tymczasem wyjaśnienia przedstawione Sejmowi przez wiceprezesa Najwyższej Izby Kontroli także w dniu 24 stycznia 1997 r. zawierały dalsze przykłady niewłaściwego stosowania ulg podatkowych stwierdzone we wstępnych wynikach ostatnio przeprowadzonej kontroli w resorcie finansów. Słuszne i konieczne jest wobec tego pytanie o to, dlaczego wbrew swoim zapewnieniom — choćby w exposé z dnia 14 lutego 1996 r. o dążeniu do wzmocnienia wiarygodności władzy publicznej, poważnym traktowaniu prawa i bezwzględnym egzekwowaniu od wszystkich ogniw administracji rządowej przestrzegania praw bez stosowania taryfy ulgowej — premier przez długi czas nie reagował na poważne zarzuty podniesione przez prezesa Najwyższej Izby Kontroli, który mówił o niedopuszczalnym, sprzecznym z prawem działaniu ministra finansów przy stosowaniu ulg podatkowych”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#JózefZych">Prezydium Sejmu nie popiera tego wniosku.</u>
          <u xml:id="u-14.2" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wniosku Federacyjnego Klubu Poselskiego „Porozumienie Prawicy” o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Informacja prezesa Rady Ministrów o przyczynach braku reakcji ze strony premiera na zarzuty przedstawione w Sejmie RP w dniu 25 września 1996 r. ministrowi finansów przez prezesa Najwyższej Izby Kontroli, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-14.3" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-14.4" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-14.5" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 397 posłów. Za przyjęciem wniosku głosowało 196 posłów, przeciw - 170, wstrzymało się od głosu 31 posłów.</u>
          <u xml:id="u-14.6" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm wniosek Federacyjnego Klubu Poselskiego „Porozumienie Prawicy” przyjął.</u>
          <u xml:id="u-14.7" who="#JózefZych">W sprawie sytuacji w zawodowej straży pożarnej wpłynęły dwa wnioski.</u>
          <u xml:id="u-14.8" who="#JózefZych">Federacyjny Klub Poselski „Porozumienie Prawicy” wnosi o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Informacja ministra spraw wewnętrznych i administracji pana Leszka Millera dotycząca ogólnopolskiej akcji protestacyjnej strażaków.</u>
          <u xml:id="u-14.9" who="#JózefZych">Proszę o odczytanie uzasadnienia wniosku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#AdamRychliczek">„Protestujący od kilku tygodni strażacy wysunęli pod adresem rządu wiele postulatów, m.in. zrównanie płac z uposażeniem żołnierzy zawodowych, oddzielenie budżetu Państwowej Straży Pożarnej od pieniędzy przewidzianych w wydatkach ministra spraw wewnętrznych i administracji, przeznaczenie części środków rezerwy budżetowej na wydatki Państwowej Straży Pożarnej. Protestujący stwierdzają również, że za wzrostem nowych zadań do wykonywania przez strażaków nie szły dodatkowe pieniądze.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#AdamRychliczek">W związku z tym, iż akcja objęła już 39 komend wojewódzkich Państwowej Straży Pożarnej, poparcie dla tej akcji wyraziły wszystkie związki zawodowe oraz komendant główny Państwowej Straży Pożarnej, który w wypadku niespełnienia oczekiwań zdesperowanych strażaków zapowiada złożenie dymisji, co mogłoby doprowadzić do destabilizacji w funkcjonowaniu tej służby. Złożenie informacji Wysokiej Izbie przez odpowiedzialnego za formację Państwowej Straży Pożarnej ministra spraw wewnętrznych i administracji jest, w opinii Federacyjnego Klubu Poselskiego «Porozumienie Prawicy», uzasadnione i pilne”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#JózefZych">Koło Konserwatywno-Ludowe wnosi o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Informacja prezesa Rady Ministrów o przyczynach strajku zawodowych straży pożarnych i zapowiedziach rezygnacji komendanta głównego.</u>
          <u xml:id="u-16.2" who="#JózefZych">Proszę o odczytanie uzasadnienia wniosku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#AdamRychliczek">„Niezadowolenie zawodowych strażaków szybko rośnie, poszerzają się protesty w różnych częściach Polski, komendant główny zapowiada swoją rezygnację, jeżeli straż pożarna nie uzyska dodatkowych pieniędzy. Obawiamy się, że powtarza się sytuacja sprzed dwóch miesięcy w policji, która protestowała przeciw planowanemu budżetowi na rok 1997. Potrzebne jest wyjaśnienie ze strony rządu, czy budżet Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji na ten rok został dobrze przygotowany. Obawiamy się, że minister Zbigniew Siemiątkowski, kierując Ministerstwem Spraw Wewnętrznych i spodziewając się, że w bieżącym roku będzie podlegał mu Urząd Ochrony Państwa, doprowadził do przesunięcia środków budżetowych z policji i straży pożarnych do UOP. Zwracamy się do prezesa Rady Ministrów o przedstawienie informacji w tym zakresie”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#JózefZych">Przedstawione wnioski poddam kolejno pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-18.2" who="#JózefZych">Przyjęcie pierwszego z nich oznaczać będzie także uwzględnienie drugiego.</u>
          <u xml:id="u-18.3" who="#JózefZych">Prezydium Sejmu proponowało klubom, aby ewentualnie zamienić na tym posiedzeniu informację na zapytanie.</u>
          <u xml:id="u-18.4" who="#JózefZych">Panie pośle Kamiński, jakie jest stanowisko?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#KrzysztofKamiński">Panie Marszałku! Wyrażamy zgodę na zamianę tych punktów, informacji na zapytanie poselskie, z tym że prosimy, aby zostało zagwarantowane, że będzie czas na zadanie tego pytania, jest to kwestia kolejności. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#JózefZych">Tak, oczywiście, bo była to propozycja Prezydium Sejmu. Wobec tego proszę o takie przygotowanie punktu dotyczącego interpelacji i zapytań, aby po zgłoszeniu tego zapytania było ono rozpatrzone w pierwszej kolejności. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#JózefZych">Wobec tego nie głosujemy.</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#JózefZych">Prezydium Komisji Przekształceń Własnościowych wnosi o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Sprawozdanie Komisji Przekształceń Własnościowych oraz Komisji Ustawodawczej o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych.</u>
          <u xml:id="u-20.3" who="#JózefZych">Wnioskodawcy uzasadnienia na piśmie nie przedstawiają.</u>
          <u xml:id="u-20.4" who="#JózefZych">Prezydium Sejmu nie popiera tego wniosku.</u>
          <u xml:id="u-20.5" who="#komentarz">(Poseł Jerzy Szmajdziński: Jak to, panie marszałku, Prezydium Sejmu popiera, zmieniło się.)</u>
          <u xml:id="u-20.6" who="#JózefZych">Przepraszam, Wysoki Sejmie, Prezydium Sejmu popiera ten wniosek.</u>
          <u xml:id="u-20.7" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wniosku prezydium Komisji Przekształceń Własnościowych o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Sprawozdanie Komisji Przekształceń Własnościowych oraz Komisji Ustawodawczej o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-20.8" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-20.9" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-20.10" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 399 posłów. Za przyjęciem wniosku głosowało 387 posłów, przeciw - 8, 4 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-20.11" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm wniosek prezydium Komisji Przekształceń Własnościowych przyjął.</u>
          <u xml:id="u-20.12" who="#JózefZych">Komisja Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej wnosi o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Sprawozdanie Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o utworzeniu Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz o zmianie niektórych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-20.13" who="#JózefZych">Wnioskodawcy uzasadnienia na piśmie nie przedstawiają.</u>
          <u xml:id="u-20.14" who="#JózefZych">Prezydium Sejmu przewiduje umieszczenie tego sprawozdania w porządku dziennym następnego posiedzenia Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-20.15" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wniosku Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Sprawozdanie Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o utworzeniu Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz o zmianie niektórych ustaw, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-20.16" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-20.17" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-20.18" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 398 posłów. Za przyjęciem wniosku głosowało 321 posłów, przeciw - 13, 64 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-20.19" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm wniosek Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej przyjął.</u>
          <u xml:id="u-20.20" who="#JózefZych">Parlamentarny Zespół do Spraw Rodziny wnosi o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Informacja rządu o realizacji uchwały Sejmu z dnia 30 sierpnia 1996 r. w sprawie polityki państwa na rzecz rodzin.</u>
          <u xml:id="u-20.21" who="#JózefZych">Proszę posła sekretarza o odczytanie uzasadnienia wniosku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#AdamRychliczek">„Uchwałą Sejmu z dnia 30 sierpnia 1996 r. rząd został zobowiązany do przedstawienia do dnia 31 grudnia 1996 r. programu polityki rodzinnej. Do dnia dzisiejszego uchwała nie została zrealizowana. Tymczasem kilka tygodni temu środki przekazu poinformowały społeczeństwo, że program ten został już opracowany. Przygotowanie programu działań rządu wobec rodziny jest sprawą bardzo palącą. Polskie rodziny czekają na konkretne rozwiązania lewicowego rządu m.in. w sprawach systemu podatkowego, budownictwa mieszkaniowego, ochrony zdrowia czy rosnącego obszaru ubóstwa. Do tej pory prezentowane przez rząd werbalne zapowiedzi skutecznego rozwiązywania problemów rodzin nijak mają się do decyzji koalicji rządzącej. Obecny układ rządzący w ciągu prawie czterech lat nie był w stanie przygotować atrakcyjnej oferty programowej wobec polskich rodzin”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#JózefZych">Prezydium Sejmu nie popiera tego wniosku i postanowiło wystąpić do rządu o przedstawienie w tej sprawie informacji na piśmie.</u>
          <u xml:id="u-22.2" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wniosku Parlamentarnego Zespołu do Spraw Rodziny o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Informacja rządu o realizacji uchwały Sejmu z dnia 30 sierpnia 1996 r. w sprawie polityki państwa na rzecz rodzin, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-22.3" who="#JózefZych">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-22.4" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-22.5" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 390 posłów. Za przyjęciem wniosku głosowało 198 posłów, przeciw - 160, 32 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-22.6" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm wniosek Parlamentarnego Zespołu do Spraw Rodziny przyjął.</u>
          <u xml:id="u-22.7" who="#JózefZych">Grupa posłów wnosi o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Informacja ministra zdrowia i opieki społecznej o realizacji ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży.</u>
          <u xml:id="u-22.8" who="#JózefZych">Proszę posła sekretarza o odczytanie uzasadnienia wniosku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#AdamRychliczek">„Mija miesiąc od wejścia w życie nowych przepisów regulujących m. in. zasady dopuszczalności przerywania ciąży ze względów społecznych. Zgodnie ze znowelizowaną ustawą o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego oraz o warunkach dopuszczalności przerywania ciąży prawnie dopuszczone jest również przerywanie ciąży z powodu trudnych warunków życiowych lub materialnych kobiety. Nowe przepisy zobowiązują szpitale publiczne do bezpłatnego wykonywania zabiegu w sytuacjach przewidzianych ustawą. Tymczasem w wielu szpitalach na terenie kraju, m.in. w Katowickiem, Tarnowskiem, Gorzowskiem, Rzeszowskiem, odmawia się pacjentkom przeprowadzania zabiegu przerywania ciąży ze względów społecznych, powołując się na klauzulę sumienia. Kierownictwo szpitali, przywołując ją, zapomina, że prawo skorzystania z klauzuli sumienia przysługuje indywidualnie lekarzowi, a nie całej placówce. Tak więc nie zwalnia ona państwowych placówek służby zdrowia od obowiązku wykonywania przepisów prawnych. Przeciwnie, zarządy szpitali muszą znaleźć rozwiązania, które pozwolą pogodzić ustawowo zagwarantowane prawa kobiet z prawem lekarzy do postępowania zgodnie z własnym sumieniem. Dotychczasowa praktyka wskazuje, że dyrekcje wielu szpitali nie tylko nie podejmują takich prób, lecz manifestacyjnie lekceważą obowiązującą ustawę.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#AdamRychliczek">W tej sytuacji zwracamy się do ministra zdrowia i opieki społecznej o przedstawienie informacji, jakie działania zamierza podjąć, aby skutecznie zapobiec dalszemu naruszaniu obowiązującej ustawy”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#JózefZych">Wysoki Sejmie! Wniosek ten jest skonsumowany w obecnym punkcie 8 porządku dziennego, wobec tego zapytuję wnioskodawców, czy podtrzymują swój wniosek.</u>
          <u xml:id="u-24.2" who="#JózefZych">Nie ma wnioskodawców.</u>
          <u xml:id="u-24.3" who="#JózefZych">Wysoki Sejmie! Proponuję, żebyśmy nie głosowali, ponieważ w punkcie 8 wyraźnie przewiduje się rozpatrzenie także sprawozdania z realizacji tej ustawy po jej zmianie w dniu 30 sierpnia 1996 r.</u>
          <u xml:id="u-24.4" who="#JózefZych">Pan poseł Piotr Polmański wnosi o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Informacja rządu RP na temat stanu wdrażania Kontraktu regionalnego dla woj. katowickiego.</u>
          <u xml:id="u-24.5" who="#JózefZych">Proszę o odczytanie uzasadnienia wniosku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#AdamRychliczek">„5 lutego 1997 r. minęło 16 miesięcy od podpisania w Katowicach w obecności premiera rządu Kontraktu regionalnego dla woj. katowickiego.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#AdamRychliczek">W preambule strony kontraktu zapisały możliwość systematycznej aktualizacji, nie rzadziej niż raz w roku. Przedstawiciele strony społecznej wysłali 3 lutego br. do wicepremiera Romana Jagielińskiego, odpowiedzialnego za politykę regionalną państwa, pismo, w którym informowali, że zrywają negocjacje. Ich zdaniem przebieg rozmów wykazał, że strona rządowa nie potraktowała aktualizacji kontraktu w sposób odpowiedzialny. Strona społeczna kontraktu uważa, że nie jest traktowana jako partner, lecz jako petent w prowadzonych od września ub. r. negocjacjach.</u>
          <u xml:id="u-25.2" who="#AdamRychliczek">W budżecie państwa na rok 1997 nie zarezerwowano pieniędzy na zadania zapisane w kontrakcie. Nie przekazano rządowym negocjatorom pełnomocnictw do podejmowania ostatecznych decyzji. Członkowie Komitetu Porozumiewawczego reprezentującego stronę społeczną stwierdzili, że ze strony rządu brak jest woli porozumienia. Nie otrzymali też od wojewody katowickiego należytej pomocy organizacyjnej.</u>
          <u xml:id="u-25.3" who="#AdamRychliczek">Kontrakt regionalny dla woj. katowickiego jest pierwszą w kraju tego typu umową społeczno-rządową i bardzo ważną zwłaszcza dla mieszkańców tego regionu. Sejm RP, w którym zasiada prawie 10% posłów reprezentujących to województwo, powinien wiedzieć, jak przebiega proces wdrażania tego kontraktu. Dlatego też składam wniosek o uzupełnienie porządku dziennego obecnego posiedzenia Sejmu”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#JózefZych">Prezydium Sejmu nie popiera tego wniosku.</u>
          <u xml:id="u-26.2" who="#JózefZych">Prezydium wystąpi do rządu o przedłożenie w tej sprawie informacji na piśmie.</u>
          <u xml:id="u-26.3" who="#JózefZych">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#JerzySzmajdziński">Wysoka Izbo! Panie Marszałku! Chciałbym prosić Wysoką Izbę czy też zwrócić się z następującą uwagą — zgłaszając sprzeciw wobec wniosku — abyśmy spróbowali porozumieć się i przyjąć taką zasadę działania naszego parlamentu, aby w wypadku wniosków o informacje dotyczące tak dużych problemów, debata mogła odbywać się w Sejmie wtedy, kiedy jest na piśmie informacja rządu. A w tym przypadku z uzasadnienia wynika jeszcze, że i wojewoda ma coś na swoim sumieniu. Tak więc byłoby najlepiej, aby Sejm mógł odbyć merytoryczną debatę, by nie ustosunkowywał się w pięcio-, czy dziesięciominutowych oświadczeniach, tylko po wysłuchaniu na żywo, na gorąco, informacji przedstawiciela rządu.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#JerzySzmajdziński">Będąc za tym, żeby ten problem kontraktu dla Śląska rozpatrzyć, wnosiłbym, żeby tego typu informacje były poprzedzone pisemnymi informacjami rządu, aby można było się merytorycznie, w pełni kompetentnie odnieść do podnoszonych zagadnień, a nie tylko do takiego postulatywno-roszczeniowego uzasadnienia.</u>
          <u xml:id="u-27.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#JózefZych">Pan poseł, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#PiotrPolmański">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Nie wiem, w jakim trybie wystąpił pan poseł Szmajdziński...</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#komentarz">(Poseł Jerzy Szmajdziński: Sprzeciwu, panie pośle.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#JózefZych">Zaraz wyjaśnię panu posłowi, bo za chwilę i pana posła o to zapytam.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#PiotrPolmański">Proszę państwa...</u>
          <u xml:id="u-31.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#JózefZych">Chwileczkę. Dobrze, panie pośle, udzieliłem panu głosu. Proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-32.2" who="#JózefZych">Wysoki Sejmie! Zaraz wyjaśnię podstawę regulaminową, ponieważ pan poseł...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#PiotrPolmański">Rozumiem, że lewa strona tak traktuje sprawę Górnego Śląska i Zagłębia.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#JózefZych">Ale, panie pośle, do rzeczy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#PiotrPolmański">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Mógłbym wycofać dzisiaj ten wniosek pod warunkiem, że na następnym posiedzeniu wejdzie on do porządku obrad, a wcześniej otrzymamy informację premiera rządu na temat stanu wdrażania kontraktu dla woj. katowickiego. Jeżeli takiej gwarancji nie będę miał, to apeluję do Wysokiej Izby o przyjęcie mojego wniosku. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#JózefZych">Otóż, panie pośle, żeby nie było niejasności. Pan poseł Szmajdziński miał prawo wypowiedzieć się przeciwko wnioskowi. Ponieważ jednak poruszył problem proceduralny, wobec tego dopuściłem pana do głosu, bo to było nowe zagadnienie.</u>
          <u xml:id="u-36.1" who="#JózefZych">Natomiast takiej gwarancji dać nie możemy. Prezydium Sejmu podziela całkowicie ten pogląd i właśnie proponuje, żeby w odpowiednim trybie odbywało się przygotowywanie materiałów. Ale czy rząd przedłoży w ciągu tygodnia lub dwóch propozycję - tego zagwarantować nie mogę.</u>
          <u xml:id="u-36.2" who="#JózefZych">Wobec tego przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-36.3" who="#komentarz">(Poseł Irena Lipowicz: Panie marszałku, proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-36.4" who="#JózefZych">Proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-36.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Ale w jakim trybie?)</u>
          <u xml:id="u-36.6" who="#JózefZych">Pani poseł ma pytanie do marszałka, tak mi zasygnalizowano.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#IrenaLipowicz">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Jako poseł woj. katowickiego chciałabym prosić o przemyślenie tej decyzji, ponieważ - jak wiadomo - prezes Rady Ministrów pan Włodzimierz Cimoszewicz w grudniu obiecał nam, że w styczniu przedstawi stanowisko rządu w sprawie ustawy o powiatach. Jest połowa lutego, to stanowisko nie wpłynęło i reforma jest blokowana. W sprawie kontraktu na pewno będzie dokładnie tak samo. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-37.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#JózefZych">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-38.1" who="#JózefZych">Wysoki Sejmie! Apel o myślenie zawsze jest uzasadniony.</u>
          <u xml:id="u-38.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-38.3" who="#JózefZych">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-38.4" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wniosku pana posła Piotra Polmańskiego o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Informacja rządu RP na temat stanu wdrażania Kontraktu regionalnego dla woj. katowickiego, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-38.5" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-38.6" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-38.7" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 397 posłów. Za przyjęciem wniosku głosowało 128 posłów, przeciw - 228, 41 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-38.8" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm wniosek pana posła Piotra Polmańskiego odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-38.9" who="#JózefZych">Pan poseł Kazimierz Pańtak wnosi o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Sprawozdanie Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka oraz Komisji Ustawodawczej o poselskich projektach ustaw o zmianie ustawy Prawo o adwokaturze, ustawy o radcach prawnych i innych ustaw oraz Prawo o adwokaturze - trzecie czytanie.</u>
          <u xml:id="u-38.10" who="#JózefZych">Proszę o odczytanie uzasadnienia wniosku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#AdamRychliczek">„Po prawie trzyletnim okresie procedowania ustawa po rozpatrzeniu w dniu wczorajszym przez komisję poprawek zgłoszonych w drugim czytaniu na 99 posiedzeniu w dniu 23 stycznia gotowa jest do głosowania. Projekt jest wynikiem racjonalnego kompromisu zawartego pomiędzy samorządami adwokackim i radców prawnych, zgodnym ze stanowiskiem rządu RP. Dlatego odkładanie trzeciego czytania o kolejne dwa tygodnie jest niecelowe”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-40.1" who="#JózefZych">Informuję, że komisje zakończyły prace, ale nie przedstawiły dotychczas sprawozdania. Wobec tego Prezydium Sejmu nie może poprzeć tego wniosku.</u>
          <u xml:id="u-40.2" who="#JózefZych">Jest pan poseł Pańtak?</u>
          <u xml:id="u-40.3" who="#komentarz">(Poseł Kazimierz Pańtak: Wycofuję wniosek.)</u>
          <u xml:id="u-40.4" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-40.5" who="#JózefZych">Pan poseł Tadeusz Polański wnosi o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Informacja rządu o stanie realizacji założeń polityki społeczno-gospodarczej dla wsi, rolnictwa i gospodarki żywnościowej do roku 2000, przyjętych przez Sejm w dniu 15 września 1994 r.</u>
          <u xml:id="u-40.6" who="#JózefZych">Proszę o odczytanie uzasadnienia wniosku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#AdamRychliczek">„Problemy wsi i gospodarki żywnościowej są bardzo istotną dziedziną życia społeczno-gospodarczego. Obszary wiejskie zajmują ponad 90% powierzchni kraju i żyje na nich ok. 40% mieszkańców. Przyjęte przez Wysoką Izbę w 1994 r. założenia polityki społeczno-gospodarczej dla wsi i rolnictwa w ramach «Strategii dla Polski» były nie tylko nadzieją dla polskich rolników, ale programem dla całego narodu. Rolnicy chcą usłyszeć od rządu, jakie są konkretne i wymierne efekty realizacji tego programu i w jakim stopniu zaspokajają one potrzeby mieszkańców wsi, jakie są zagrożenia i co robi rząd w celu ich przezwyciężenia. Bardzo trudno jest rozwiązywać problemy rolnictwa i mieszkańców wsi w sposób doraźny i fragmentaryczny. Ludzi zamieszkujących obszary wiejskie szczególnie denerwują pogarszające się warunki życia, spadek opłacalności produkcji rolnej i dochodów rolników. Bardzo szybko rosną koszty produkcji, na które nie mają wpływu producenci żywności. Powiększa się liczba osób biednych i wzrasta sfera ubóstwa”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-42.1" who="#JózefZych">Prezydium Sejmu wystąpi do rządu o przedłożenie w tej sprawie pisemnej informacji i wobec tego nie popiera tego wniosku.</u>
          <u xml:id="u-42.2" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wniosku pana posła Tadeusza Polańskiego o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Informacja rządu o stanie realizacji założeń polityki społeczno-gospodarczej dla wsi, rolnictwa i gospodarki żywnościowej do roku 2000, przyjętych przez Sejm w dniu 15 września 1994 r., zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-42.3" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-42.4" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-42.5" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 387 posłów. Za przyjęciem wniosku głosowało 190 posłów, przeciw - 143, 54 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-42.6" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm wniosek pana posła Tadeusza Polańskiego przyjął.</u>
          <u xml:id="u-42.7" who="#JózefZych">Pan poseł Marian Michalski wnosi o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Pierwsze czytanie projektu ustawy o wyrobie i rozlewie wyrobów winiarskich oraz obrocie tymi wyrobami.</u>
          <u xml:id="u-42.8" who="#JózefZych">Proszę posła sekretarza o odczytanie uzasadnienia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#AdamRychliczek">„W zakresie produkcji win i miodów pitnych obowiązuje mocno już zdezaktualizowana ustawa z dnia 18 listopada 1948 r. Zmiany, jakie zaszły w ciągu blisko pół wieku obowiązywania ww. ustawy, wymagają pilnego uregulowania prawnego zagadnień związanych z produkcją, klasyfikacją i wymaganiami jakościowymi wyrobów winiarskich.</u>
          <u xml:id="u-43.1" who="#AdamRychliczek">Regulacja zaproponowana w projekcie ustawy przybliży również krajowy przemysł winiarski do nowych tendencji światowych w zakresie kwalifikacji, które już funkcjonują w warunkach polskich bez ustawowych uregulowań prawnych. Dotyczy to przede wszystkim win aromatyzowanych, napojów winopochodnych, napojów winopochodnych niskoalkoholowych. Projekt ustawy precyzuje zakres zabiegów technologicznych, których stosowanie w winiarstwie jest zabronione. Przyczyni się to do wyeliminowania fałszowania produktów winiarskich w procesie ich wytwarzania, co w konsekwencji również przyczyni się do likwidacji tzw. szarej strefy”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-44.1" who="#JózefZych">Informuję, że Prezydium Sejmu skierowało ten projekt ustawy do właściwych komisji sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-44.2" who="#JózefZych">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#MarianMichalski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W związku z tym, że Prezydium Sejmu projekt, o którym mowa, skierowało do połączonych komisji, wycofuję swój wniosek. Jednocześnie bardzo proszę połączone komisje o przyspieszenie prac, tak aby najdalej w tym kwartale przystąpić do drugiego i trzeciego czytania. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-46.1" who="#JózefZych">Panie Pośle! Wysoki Sejmie! Prezydium Sejmu ma prośbę, aby przed zgłoszeniem wniosku sprawdzić czasem, co się z tymi projektami dzieje, gdzie one są - jak to regulamin przewiduje.</u>
          <u xml:id="u-46.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-46.3" who="#komentarz">(Poseł Marian Michalski: Ale dzisiaj to dostałem.)</u>
          <u xml:id="u-46.4" who="#JózefZych">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#StanisławKowolik">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W czasie ostatniego posiedzenia Sejmu w imieniu grupy posłów BBWR składałem zapytanie w sprawie antypolskich wystąpień przedstawicieli środowisk żydowskich, wystąpień, jakie miały miejsce w czasie ostatniej wizyty premiera polskiego rządu w Izraelu. Odpowiadając na moje zapytanie poselskie, pan minister Rosati przyznał, że taki właśnie antypolski charakter miały pewne wystąpienia również w Knesecie. W trakcie tej krótkiej dyskusji pani marszałek Sejmu prowadząca obrady, pani Olga Krzyżanowska, stwierdziła, że stanowisko w tej sprawie i określoną inicjatywę zaprezentuje marszałek Sejmu i Prezydium Sejmu. Wobec tego chcę zapytać, jakie stanowisko, jaką inicjatywę zaprezentuje - w świetle oceny szefa polskiej dyplomacji i rządu wystąpień, jakie miały miejsce w Izraelu - Prezydium Sejmu i pan marszałek. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#JózefZych">Odpowiadam: Prezydium Sejmu obecnie konsultuje tę sprawę z Ministerstwem Spraw Zagranicznych.</u>
          <u xml:id="u-48.1" who="#JózefZych">Stwierdzam, że porządek dzienny 101 posiedzenia zaproponowany przez Prezydium Sejmu, wraz z przyjętymi zmianami, został zatwierdzony.</u>
          <u xml:id="u-48.2" who="#JózefZych">Przedstawię obecnie propozycje dotyczące trybu rozpatrywania poszczególnych punktów porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-48.3" who="#JózefZych">Prezydium Sejmu, po zasięgnięciu opinii Konwentu Seniorów, proponuje przeprowadzenie debat krótkich nad sprawozdaniami:</u>
          <u xml:id="u-48.4" who="#JózefZych">— komisji o projektach ustaw dotyczących stosunku państwa do kościołów,</u>
          <u xml:id="u-48.5" who="#JózefZych">— Rady Ministrów z realizacji ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży,</u>
          <u xml:id="u-48.6" who="#JózefZych">— a także w pierwszym czytaniu projektu ustawy o giełdach towarowych i domach składowych.</u>
          <u xml:id="u-48.7" who="#JózefZych">W dyskusji nad sprawozdaniami komisji: o stanowisku Senatu w sprawie ustawy budżetowej, o pilnym projekcie ustawy o gwarantowanych ubezpieczeniach kontraktów eksportowych oraz o projektach ustaw o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze i o szczególnych zasadach podziału spółdzielni, a także nad informacją rządu na temat realizacji uchwały w sprawie polityki zrównoważonego rozwoju Prezydium Sejmu proponuje wysłuchanie 10-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i 5-minutowych w imieniu kół.</u>
          <u xml:id="u-48.8" who="#JózefZych">W dyskusji nad pozostałymi punktami porządku dziennego Prezydium Sejmu proponuje wysłuchanie 5-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i kół.</u>
          <u xml:id="u-48.9" who="#JózefZych">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-48.10" who="#JózefZych">Sprzeciwu nie słyszę. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-48.11" who="#JózefZych">Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej wnosi o przeniesienie rozpatrzenia dotychczasowego punktu 3, dotyczącego sprawozdania o projektach ustaw w sprawie Prawa spółdzielczego, na dzień jutrzejszy.</u>
          <u xml:id="u-48.12" who="#JózefZych">Prezydium Sejmu uwzględniło ten wniosek.</u>
          <u xml:id="u-48.13" who="#JózefZych">Głosowania przeprowadzimy nad dodanym punktem 1 za chwilę, a także w czwartek rano i w piątek rano.</u>
          <u xml:id="u-48.14" who="#JózefZych">Interpelacje i zapytania rozpatrzymy w czwartek w godzinach od 16 do 19.</u>
          <u xml:id="u-48.15" who="#JózefZych">W piątek o godz. 9 wystąpi przewodniczący Seimasu Republiki Litewskiej pan Vytautas Landsbergis.</u>
          <u xml:id="u-48.16" who="#JózefZych">Informuję, że Senat przyjął bez poprawek ustawy o waloryzacji za IV kwartał 1995 r. niektórych emerytur i rent oraz o zmianie ustawy o utworzeniu Komitetu Badań Naukowych.</u>
          <u xml:id="u-48.17" who="#JózefZych">Proszę posła sekretarza o odczytanie komunikatu o posiedzeniach komisji, które odbędą się w dniu dzisiejszym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#AdamRychliczek">Informuję, że dzisiaj, za zgodą marszałka Sejmu, odbędą się posiedzenia następujących Komisji:</u>
          <u xml:id="u-49.1" who="#AdamRychliczek">— do Spraw Służb Specjalnych — o godz. 11,</u>
          <u xml:id="u-49.2" who="#AdamRychliczek">— Systemu Gospodarczego i Przemysłu wspólnie z Komisją Ustawodawczą — również o godz. 11,</u>
          <u xml:id="u-49.3" who="#AdamRychliczek">— Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego wspólnie z Komisją Ustawodawczą — o godz. 13,</u>
          <u xml:id="u-49.4" who="#AdamRychliczek">— Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów — o godz. 13.30,</u>
          <u xml:id="u-49.5" who="#AdamRychliczek">— Obrony Narodowej wspólnie z Komisją Ustawodawczą — o godz. 14,</u>
          <u xml:id="u-49.6" who="#AdamRychliczek">— Sprawiedliwości i Praw Człowieka wspólnie z Komisją Zdrowia oraz Komisją Ustawodawczą — o godz. 14,</u>
          <u xml:id="u-49.7" who="#AdamRychliczek">— Nadzwyczajnej do zbadania zasadności zarzutów Najwyższej Izby Kontroli w stosunku do niektórych byłych ministrów współpracy gospodarczej z zagranicą — o godz. 20.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-50.1" who="#JózefZych">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 1 porządku dziennego: Głosowania nad wnioskami o odrzucenie:</u>
          <u xml:id="u-50.2" who="#JózefZych">1) informacji rządu o problemie wykorzystania seksualnego dzieci i sposobach przeciwdziałania temu,</u>
          <u xml:id="u-50.3" who="#JózefZych">2) informacji prezesa Rady Ministrów pana Włodzimierza Cimoszewicza o źródłach, wielkościach, zasadach i warunkach finansowania polskich instytucji rządowych ze środków zagranicznych.</u>
          <u xml:id="u-50.4" who="#JózefZych">Na temat problemu wykorzystywania seksualnego dzieci i sposobach przeciwdziałania temu Sejm wysłuchał informacji przedstawionej przez podsekretarza stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości pana Marka Czecharowskiego.</u>
          <u xml:id="u-50.5" who="#JózefZych">W dyskusji zgłoszono wniosek o odrzucenie tej informacji.</u>
          <u xml:id="u-50.6" who="#JózefZych">Wniosek ten poddam pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-50.7" who="#JózefZych">Jego odrzucenie oznaczać będzie, że Sejm informację przyjął do wiadomości.</u>
          <u xml:id="u-50.8" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wniosku o odrzucenie informacji rządu o problemie wykorzystania seksualnego dzieci i sposobach przeciwdziałania temu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-50.9" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-50.10" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-50.11" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 398 posłów. Za przyjęciem wniosku o odrzucenie informacji głosowało 95 posłów, przeciw - 271, 32 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-50.12" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm odrzucił wniosek o odrzucenie informacji, a tym samym przyjął informację do wiadomości.</u>
          <u xml:id="u-50.13" who="#JózefZych">Przechodzimy do rozpatrzenia wniosku w sprawie informacji o źródłach, wielkościach, zasadach i warunkach finansowania polskich instytucji rządowych ze środków zagranicznych.</u>
          <u xml:id="u-50.14" who="#JózefZych">Sejm wysłuchał informacji przedstawionej przez ministra spraw zagranicznych pana Dariusza Rosatiego i przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-50.15" who="#JózefZych">W dyskusji zgłoszono wniosek o odrzucenie tej informacji.</u>
          <u xml:id="u-50.16" who="#JózefZych">Wniosek ten poddam pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-50.17" who="#JózefZych">Jego odrzucenie oznaczać będzie, że Sejm informację przyjął do wiadomości.</u>
          <u xml:id="u-50.18" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wniosku o odrzucenie informacji prezesa Rady Ministrów pana Włodzimierza Cimoszewicza o źródłach, wielkościach, zasadach i warunkach finansowania polskich instytucji rządowych ze środków zagranicznych, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-50.19" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-50.20" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-50.21" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 398 posłów. Za przyjęciem wniosku o odrzucenie głosowało 41 posłów, przeciw - 283, 74 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-50.22" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm wniosek o odrzucenie odrzucił, a tym samym przyjął informację do wiadomości.</u>
          <u xml:id="u-50.23" who="#JózefZych">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 2 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Komisji Ustawodawczej o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o ochronie granicy państwowej (druki nr 2032 i 2101).</u>
          <u xml:id="u-50.24" who="#JózefZych">Zarządzam krótką przerwę.</u>
          <u xml:id="u-50.25" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 10 do godz. 10 min 01)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#AleksanderMałachowski">Proszę państwa o podejmowanie szybszych decyzji co do tego, kto opuszcza salę, a kto zostaje.</u>
          <u xml:id="u-51.1" who="#AleksanderMałachowski">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-51.2" who="#AleksanderMałachowski">Pan marszałek Zych zapowiedział już, jaka będzie treść punktu 2 porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-51.3" who="#AleksanderMałachowski">Przypomnę, że będzie to sprawozdanie Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Komisji Ustawodawczej o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o ochronie granicy państwowej (druki nr 2032 i 2101).</u>
          <u xml:id="u-51.4" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Andrzeja Brachmańskiego.</u>
          <u xml:id="u-51.5" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-51.6" who="#AleksanderMałachowski">Wysoką Izbę proszę o zachowanie ciszy na sali.</u>
          <u xml:id="u-51.7" who="#AleksanderMałachowski">Unia Wolności proszona jest o przeniesienie debaty do kuluarów.</u>
          <u xml:id="u-51.8" who="#AleksanderMałachowski">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#AndrzejBrachmański">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie!</u>
          <u xml:id="u-52.1" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#AleksanderMałachowski">To samo dotyczy pana ministra Szymańskiego; prosimy o przeniesienie debaty do kuluarów.</u>
          <u xml:id="u-53.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#AndrzejBrachmański">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W imieniu Komisji Ustawodawczej oraz Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych mam zaszczyt przedstawić paniom posłankom i panom posłom sprawozdanie z prac nad poselskim projektem ustawy o zmianie ustawy o ochronie granicy państwowej, zawarte w druku nr 2101. Projekt ten został rozpatrzony na posiedzeniu obu komisji w dniu 8 stycznia 1997 r.</u>
          <u xml:id="u-54.1" who="#AndrzejBrachmański">Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Uchwalona 12 października 1990 r. ustawa o ochronie granicy państwowej jest, obok ustawy o Straży Granicznej, jednym z dwóch aktów zawierających podstawowe rozwiązania prawne dotyczące spraw związanych z bezpieczeństwem granic Rzeczypospolitej Polskiej. Ustawa ta definiuje samo pojęcie granicy państwowej, określa zasady jej przekraczania, wyznacza organy odpowiedzialne za jej ochronę, ustala strefę ochronną wzdłuż granicy naszego państwa.</u>
          <u xml:id="u-54.2" who="#AndrzejBrachmański">Wysoki Sejmie!...</u>
          <u xml:id="u-54.3" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#AleksanderMałachowski">Bardzo przepraszam, ale nie można obradować w takim hałasie.</u>
          <u xml:id="u-55.1" who="#AleksanderMałachowski">Bardzo proszę także, aby osoby z ław rządowych przeniosły debatę do kuluarów. Musimy jednak zachować dyscyplinę obrad.</u>
          <u xml:id="u-55.2" who="#AleksanderMałachowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#AndrzejBrachmański">Wysoki Sejmie! Kierując się zasadami dobrze pojętej współpracy europejskiej, przyjęliśmy w swoim czasie formułę, że w demokratycznym państwie prawa granice są otwarte. Oznacza to swobodny, w ramach przepisów, przepływ przez nie obywateli polskich, cudzoziemców, jak również towarów. Nie muszę chyba jednak nikogo w Wysokiej Izbie przekonywać, że swobodny przepływ nie oznacza braku kontroli. Wszak każde państwo ma prawo do prowadzenia określonej polityki celnej i dewizowej w zakresie kontroli ruchu granicznego. Aby jednak ową kontrolę skutecznie sprawować, potrzebne są do tego określone przepisy. Właśnie naszym obowiązkiem - siedzących tutaj na sali - jest zadbać o to, aby służby: ochrony granicy, ścigania, kontroli finansowej zostały wyposażone w prawne instrumenty zapewniające skuteczną ochronę interesów Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-56.1" who="#AndrzejBrachmański">Dziś Wysoka Izba ma rozstrzygnąć o jednym z nich, o dokładnym określeniu terytorium, na którym granica państwa podlega szczególnej ochronie i na którym organy państwa powołane do jej zabezpieczenia - a takim w naszym kraju jest Straż Graniczna - mają szczególne uprawnienia.</u>
          <u xml:id="u-56.2" who="#AndrzejBrachmański">Panie Marszałku! Dziś nikogo nie trzeba przekonywać, iż przestępczość zorganizowana, o wysokim stopniu profesjonalizmu, dobrym wyposażeniu technicznym i trwałych strukturach ma szerokie powiązania międzynarodowe, transgraniczne. Z roku na rok wzrasta przemyt alkoholu, papierosów, narkotyków, skradzionych samochodów, mówi się już nawet o materiałach radioaktywnych. Nielegalny ruch migracyjny osiągnął niespotykane dotąd w naszym kraju natężenie. Stąd proponowana zmiana art. 12 ustawy o ochronie granicy państwowej, którą w imieniu Komisji Ustawodawczej oraz Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych mam zaszczyt rekomendować Wysokiej Izbie, zmierza do zapewnienia skutecznej ochrony granicy państwowej przed tymi zjawiskami.</u>
          <u xml:id="u-56.3" who="#AndrzejBrachmański">Jest oczywiste, że obszar bezpośrednio przyległy do linii granicy państwa to obszar, gdzie należy prowadzić intensywne działania rozpoznawczo-zapobiegawcze, gdyż działalność przestępcza organizuje się najczęściej w tej strefie. To tu prowadzi się rozpoznanie wśród miejscowej ludności, tu wykonuje się czynności operacyjne, prowadzi pościg za sprawcą przestępstwa granicznego, to tu najczęściej zatrzymuje się osoby poszukiwane. Taką strefę ochronną, mającą zabezpieczyć szczelność naszej granicy, wprowadził art. 12 wspomnianej ustawy z dnia 12 października 1990 r. o ochronie granicy państwowej. Siedmioletnia praktyka pokazała jednak, że przyjęte mechanizmy prawne nie gwarantują pełnej ochrony granicy. Na przykład nad morzem Straż Graniczna jest upoważniona do wykonywania swoich zadań na części polskiego morza terytorialnego w polskiej strefie ekonomicznej, a na brzegu morskim tylko... w paśmie plaży o szerokości 15 metrów. Jak większość z państwa wie, na plaży można spacerować, obserwować morze, ale trudno na niej prowadzić szeroko rozumiane działania zapobiegające przestępczości i ją zwalczające.</u>
          <u xml:id="u-56.4" who="#AndrzejBrachmański">Z danych Straży Granicznej wynika, że świat przestępczy w pełni wykorzystuje tę lukę. Wzrasta nielegalna migracja do i z naszego kraju, zdarzają się już przypadki nielegalnego przekraczania granicy morskiej przez ludzi, którzy trafili do nas z Republiki Federalnej Niemiec czy też przedostali się przez granicę morską do Republiki Federalnej Niemiec i do państw skandynawskich. Rośnie też na tej granicy przemyt narkotyków i towarów akcyzowych oraz sprzętu elektronicznego. Tak gwoli zobrazowania wielkości czy skali zjawiska, można powiedzieć, że tylko w ciągu 11 miesięcy ubiegłego roku na morskim odcinku granicy państwowej Straż Graniczna zatrzymała 93 osoby za przestępstwa oraz udaremniła przemyt wartości około 638 tys. nowych złotych polskich. Dla porównania rok wcześniej tych osób zatrzymano tylko 41, a towary miały wartość zaledwie 12 600 nowych złotych polskich.</u>
          <u xml:id="u-56.5" who="#AndrzejBrachmański">Jak więc widzimy, zjawisko narasta, jest więc pilna potrzeba stworzenia Straży Granicznej, zwłaszcza na odcinku morskim, mechanizmów prawnych do prowadzenia działań rozpoznawczo-operacyjnych również na terenie lądowym, a nie tylko na owych sławetnych 15 metrach plaży.</u>
          <u xml:id="u-56.6" who="#AndrzejBrachmański">Propozycja, którą mam zaszczyt przedstawić, wypełnia tę lukę, ustanawiając strefę graniczną od brzegu morskiego w głąb kraju na szerokość co najmniej 15 km. Na lądowym odcinku granicy państwowej strefa nadgraniczna istnieje od 1990 r. w nowych uregulowaniach — bo jak państwo pamiętają, wcześniej w okresie istnienia wojsk ochrony pogranicza też ta strefa nadgraniczna istniała, chociaż inaczej to było opisane — ale dzisiaj zasięg tej strefy na lądzie, w świetle obowiązującego uregulowania art. 12 ust. 1, trudno precyzyjnie określić ze względu na to, iż w ustawie tej użyto dość enigmatycznego pojęcia „gmin sąsiednich”. Obszar tej strefy może więc rozciągać się w znacznym oddaleniu od granicy, gdyż dotychczasowe brzmienie przepisu pozwala na taką niejednoznaczną interpretację.</u>
          <u xml:id="u-56.7" who="#AndrzejBrachmański">Z moich osobistych obserwacji, jako posła z województwa nadgranicznego, województwa zielonogórskiego, wynika, iż na przykład lubuskiemu oddziałowi Straży Granicznej - który kontroluje granice na odcinku, przez który przechodzi 60% polskiego ruchu osobowego i towarowego, a zapewne i niemały procent międzynarodowego przemytu - stwarza to określone trudności. Propozycja komisji, którą przedstawiam Wysokiej Izbie, eliminuje tę nieścisłość, precyzując, że do strefy nadgranicznej włącza się gminy przyległe do granicy państwowej oraz - jeśli głębokość tej strefy nadgranicznej nie osiągnie w ten sposób 15 km - gminy bezpośrednio z nimi sąsiadujące.</u>
          <u xml:id="u-56.8" who="#AndrzejBrachmański">Z przedstawionych wyżej powodów wysokie komisje proponują również modyfikację ust. 2 w tymże art. 12. Nowa redakcja wyraźnie precyzuje, iż przebieg linii określającej zasięg strefy nadgranicznej wyznacza komendant główny Straży Granicznej i oznacza ją tablicami z napisem „Strefa nadgraniczna”.</u>
          <u xml:id="u-56.9" who="#AndrzejBrachmański">Wysoka Izbo! Jestem głęboko przekonany, że pozornie drobne zmiany w art. 12 omawianej ustawy zdecydowanie przyczynią się do usprawnienia rozpoznania, zapobiegania i wykrywania przestępstw i wykroczeń oraz ścigania ich sprawców w rejonie przygranicznym, a także podniosą skuteczność i efektywność ochrony granicy państwowej i kontroli ruchu granicznego. Świadczy o tym także stanowisko Rady Ministrów, która w pełni poparła inicjatywę poselską, dodając ze swej strony argumenty nowe, uzasadniające powyższą propozycję. Chciałbym bowiem podkreślić, iż ścisłe określenie zasięgu strefy nadgranicznej ma ogromne znaczenie również dla pewnych interesów ekonomicznych naszego państwa. Na przykład w strefie tej mogą nabywać nieruchomości również cudzoziemcy. Możliwość tę dopuszcza art. 8 ust. 3 ustawy z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców, jednakże w tej strefie obowiązują ich specjalne ograniczenia, które nie obowiązują w głębi kraju.</u>
          <u xml:id="u-56.10" who="#AndrzejBrachmański">Wysoki Sejmie! Połączone komisje w czasie pierwszego czytania zgodnie poparły poselski projekt, podzielając argumentację wnioskodawców reprezentowanych przez pana posła Zakrzewskiego, którą starałem się przed chwilą przedstawić paniom posłankom i panom posłom. W tej sytuacji nie pozostaje mi nic innego, jak w imieniu Komisji Ustawodawczej oraz Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych złożyć wniosek o uchwalenie ustawy w przedłożonym brzmieniu.</u>
          <u xml:id="u-56.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Andrzejowi Brachmańskiemu sprawozdawcy komisji.</u>
          <u xml:id="u-57.1" who="#AleksanderMałachowski">Przypominam, iż Sejm podjął decyzję o wysłuchaniu w debacie nad tym punktem porządku dziennego 5-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i kół.</u>
          <u xml:id="u-57.2" who="#AleksanderMałachowski">Otwieram debatę.</u>
          <u xml:id="u-57.3" who="#AleksanderMałachowski">Pierwszego proszę pana posła Jerzego Zakrzewskiego z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#JerzyZakrzewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt w imieniu Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej przedstawić stanowisko wobec poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie granicy państwowej.</u>
          <u xml:id="u-58.1" who="#JerzyZakrzewski">Przedłożony projekt nadaje nowe brzmienie art. 12 ustawy z dnia 12 października 1990 r. o ochronie granicy państwowej określającemu zasięg tzw. strefy nadgranicznej.</u>
          <u xml:id="u-58.2" who="#JerzyZakrzewski">Aktualny zapis tego artykułu precyzyjnie określa strefę nadgraniczną na lądzie, jednak w odniesieniu do granicy morskiej zawiera w sobie niejednoznaczność. Granica ta bowiem przebiega w odległości 12 mil morskich, to jest 22 224 m od tzw. linii podstawowej, wyznaczonej przez najniższy stan wody na brzegu. Według przyjętej przez Polskę konwencji genewskiej o morzu terytorialnym i pasie przyległym oraz konwencji prawa morza z 1982 r., linię taką może stanowić także linia prosta łącząca dwa najdalej wysunięte punkty lądu lub od zewnętrznej granicy morskiej wód wewnętrznych.</u>
          <u xml:id="u-58.3" who="#JerzyZakrzewski">Przyjmując więc dotychczasowe rozwiązania art. 12 ustawy z dnia 12 października 1990 r. o ochronie granicy państwowej, mamy bez wątpienia do czynienia z luką prawną. Stosując szeroką interpretację przedmiotowego zapisu można przyjąć w odniesieniu do granicy morskiej, iż strefa nadgraniczna to obszar morza terytorialnego o szerokości 15 km, przyległy do granicy państwowej. Łatwo więc zauważyć, iż tak przyjęta strefa nadgraniczna nie pokrywa się z obszarem morza terytorialnego. To ostatnie stwierdzenie nie ma jednak żadnego znaczenia, gdyż uprawnienia Straży Granicznej do działania w polskich obszarach morskich zostały przewidziane w art. 1 ust. 2 pkt 10, jak też w art. 14, 15, 16, 17, 18 i 19 ustawy z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej.</u>
          <u xml:id="u-58.4" who="#JerzyZakrzewski">Brak proponowanego zapisu ustawowego powoduje dotychczas znaczne utrudnienia w realizacji zadań przez Morski Oddział Straży Granicznej, określonych w art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej, w szczególności chodzi o pkt. 1, 4, 5, 11, 12, 13 i 14 dotyczące ochrony granicy państwowej, rozpoznawania, zapobiegania i wykrywania przestępstw i wykroczeń w zakresie określonym ustawą o ochronie granicy państwowej oraz innymi ustawami, zapobiegania przemieszczaniu i transportowaniu bez zezwolenia, wymaganego w myśl odrębnych przepisów, przez granicę państwową odpadów, szkodliwych substancji chemicznych, materiałów jądrowych i promieniotwórczych, środków odurzających i substancji psychotropowych, a także - wykonywania zadań określonych w innych ustawach.</u>
          <u xml:id="u-58.5" who="#JerzyZakrzewski">Godny odnotowania jest fakt, iż działalność przestępcza związana z granicą państwową organizowana jest w jej pobliżu. Tu więc muszą być podejmowane stosowne działania zapobiegawcze, rozpoznawcze i wykrywcze. Dotychczasowe funkcjonowanie pasa drogi granicznej takiego umocowania nie dawało. Brak strefy nadgranicznej nad morzem nie pozwala Straży Granicznej na korzystanie z wielu uprawnień ustawowych. Do nich między innymi zaliczyć należy: legitymowanie, nakładanie mandatów, kontrolę pojazdów, ustawianie blokad i zapór, zatrzymywanie osób poszukiwanych w związku z popełnieniem innych przestępstw niż graniczne itp. Straż Graniczna nad morzem nie korzysta również z dobrodziejstw zapisu art. 13 ustawy z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej, mówiącego o nieodpłatnym korzystaniu ze środków transportowych na obszarze strefy nadgranicznej przez jej funkcjonariuszy w czasie wykonywania czynności służbowych, związanych z ochroną granicy państwowej.</u>
          <u xml:id="u-58.6" who="#JerzyZakrzewski">Zatem projektowana zmiana jest potrzebna, gdyż usuwa stan niepewności. Jest też ona ważna, gdyż wyznacza właściwość Straży Granicznej - formacji uzbrojonej powołanej do ochrony porządku publicznego w strefie nadgranicznej, do rozpoznawania, zapobiegania, wykrywania przestępstw i wykroczeń oraz ścigania ich sprawców.</u>
          <u xml:id="u-58.7" who="#JerzyZakrzewski">Przyjęcie proponowanych zmian w ustawie wyeliminuje także potencjalne wątpliwości związane z nabywaniem przez cudzoziemców nieruchomości, którą to możliwość dopuszcza art. 8 ust. 3 ustawy z dnia 23 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców.</u>
          <u xml:id="u-58.8" who="#JerzyZakrzewski">Z tych względów ścisłe określenie zasięgu strefy nadgranicznej ma istotne znaczenie dla obronności i bezpieczeństwa Rzeczypospolitej Polskiej, a także dla jej ekonomicznych interesów.</u>
          <u xml:id="u-58.9" who="#JerzyZakrzewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej będzie głosował za uchwaleniem ustawy o zmianie ustawy o ochronie granicy państwowej. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-58.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo panu posłowi Jerzemu Zakrzewskiemu.</u>
          <u xml:id="u-59.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę obecnie o zabranie głosu pana posła Zygmunta Bartoszewicza z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#ZygmuntBartoszewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ustawa z dnia 12 października 1990 r. o ochronie granicy państwowej zawiera przepis obarczony istotną ułomnością, powodującą znaczne utrudnienia w realizacji ustawowych zadań Straży Granicznej na odcinku morskiego oddziału z siedzibą w Gdańsku.</u>
          <u xml:id="u-60.1" who="#ZygmuntBartoszewicz">Rzecz dotyczy konkretnie art. 12 ust. 1 ustawy, którego dotychczasowe brzmienie praktycznie uniemożliwia wytyczenie strefy nadgranicznej na obszarze lądowym przyległym do brzegu Morza Bałtyckiego. W odniesieniu do granicy morskiej zapis obecny strefę tę ustala na polskim morzu terytorialnym, to znaczy na obszarze wód morskich o szerokości 12 mil morskich, liczonym od najniższego stanu wody wzdłuż wybrzeża lub od zewnętrznej granicy morskiej wód wewnętrznych — co wynika z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej (DzU z 1991 r. nr 32, poz. 131). Dotychczasowy zapis daje więc uprawnienie i uwzględnia prowadzenie działań granicznych w powierzonej do ochrony, ustawowo przewidzianej strefie nadgranicznej tylko przez lądowe oddziały Straży Granicznej — w zasadzie wyłączając z tego Morski Oddział Straży Granicznej, który z tego powodu napotyka na znaczne utrudnienie w realizacji zadań, określonych w art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej, zwłaszcza zaś zadań wymienionych w pkt. 1, 4, 5, 12, 13 i 14, dotyczących ochrony granicy państwowej. Trzeba przy tym zauważyć, że brak strefy nadgranicznej na lądzie w istotny sposób ogranicza lub wręcz uniemożliwia funkcjonariuszom Morskiego Oddziału Straży Granicznej prowadzenie pozostających w ich kompetencji działań granicznych, przede wszystkim w zakresie zapobiegania, rozpoznawania i wykrywania przestępstw, które przecież niejednokrotnie są organizowane i przygotowywane w obszarze, jaki będzie stanowił strefę nadgraniczną w myśl przepisu art. 12 ust. 1 ustawy o ochronie granicy państwowej w zmodyfikowanym brzmieniu, jak stanowi przedłożony projekt. Pragnę nadmienić, że z Morskiego Oddziału Straży Granicznej napływają informacje, iż brak lądowej strefy nadgranicznej na odcinku morskim często doprowadzał do sytuacji, w których kwestionowana była zasadność, a przede wszystkim legalność podejmowanych przezeń działań granicznych poza obszarem przejść granicznych czy też poza 15-metrowym pasem drogi granicznej (licząc w głąb kraju od linii brzegu morskiego).</u>
          <u xml:id="u-60.2" who="#ZygmuntBartoszewicz">Komenda Główna Straży Granicznej słusznie podniosła przy tej okazji argument płynący z dotychczasowych doświadczeń nadmorskich państw europejskich, z których to doświadczeń wynika, że współcześnie stosowane formy i metody popełniania przestępstw granicznych wymuszają niejako na organach ochrony granic podejmowanie szeregu przedsięwzięć o charakterze operacyjnym, śledczym bądź prewencyjnym właśnie w strefie nadgranicznej. Dlatego też tak istotne z punktu widzenia nie tylko interesów Straży Granicznej jest jednoznaczne i precyzyjne określenie obszaru, na jakim mogą i powinny być prowadzone działania zapobiegawcze, wykrywanie i zwalczanie przestępczości. Są to działania niezbędne, związane z szeroko pojętą ochroną granicy państwowej, a także interesów ekonomicznych państwa na morzu.</u>
          <u xml:id="u-60.3" who="#ZygmuntBartoszewicz">W imieniu Klubu Parlamentarnego PSL wnoszę o uchwalenie projektu ustawy. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-60.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Zygmuntowi Bartoszewiczowi.</u>
          <u xml:id="u-61.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana posła Andrzeja Potockiego z Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#AndrzejPotocki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wysoka Izba miała okazję już trzykrotnie wysłuchać identycznego zestawu argumentów i danych liczbowych, pozwoli zatem pan marszałek, pozwolą panie posłanki i panowie posłowie, że nie będę powtarzał tej argumentacji, skądinąd słusznej i oczywistej. Powiem tylko, że zdaniem naszego klubu uregulowanie zawarte w projekcie ustawy, dające Morskiemu Oddziałowi Straży Granicznej prawo do nie kwestionowanych działań operacyjnych w strefie 15 km od wybrzeża, jest konieczne. Szkoda tylko, że pomoc, jakiej Wysoka Izba chce udzielić Straży Granicznej, ogranicza się do tego jednego formalnego, choć niezbędnego, rozwiązania, a do dziś nie jest rozstrzygnięta sprawa zmian kadrowych w Straży Granicznej, a także liczby etatów, która uległa istotnemu zmniejszeniu - przyznał to pan minister Siemiątkowski w poprzedniej debacie nad stanem bezpieczeństwa państwa - co upośledza działania Straży Granicznej w znacznie większym stopniu niż brak tej formalnej skądinąd regulacji.</u>
          <u xml:id="u-62.1" who="#AndrzejPotocki">Mamy nadzieję, że wprowadzenie tego nowego zapisu do ustawy spowoduje, że nie będzie już problemów choćby ze ściganiem urzędników państwowych, którzy uważają, że polską granicę można przekraczać w sposób dowolny, jeżeli tylko dysponuje się rządową lancią, że nie będzie problemów z konfliktami między służbami, czego żaden z ministrów spraw wewnętrznych w tej kadencji Sejmu jeszcze nie rozstrzygnął, a konkurencja między nimi powoduje w przygranicznej sferze znacznie większe niebezpieczeństwa niż brak tabliczek określających zakres strefy nadgranicznej. Niemniej jednak posłom wnioskodawcom tego projektu należy się duży komplement za wykazanie się refleksem i za odrobienie opóźnienia legislacyjnego rządu, który pominął tę sprawę. Mamy nadzieję, że rozporządzenia wykonawcze określą wzory stosownych tabliczek w sposób nie budzący kontrowersji z punktu widzenia polskiej ortografii. Ustawa, niestety, budzi takie kontrowersje.</u>
          <u xml:id="u-62.2" who="#AndrzejPotocki">I wreszcie mam zaszczyt powiedzieć, że klub Unii Wolności poprze ten projekt. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-62.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#AleksanderMałachowski">Przemawiał pan poseł Andrzej Potocki.</u>
          <u xml:id="u-63.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę obecnie pana posła Artura Smółko z Unii Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#ArturSmółko">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu Unii Pracy deklaruję poparcie dla tego projektu ustawy. Chciałbym przypomnieć, że w krótkim okresie jest to już druga zmiana aktów prawnych, które odnoszą się do ochrony granicy państwowej. Nie tak dawno omawialiśmy także małą, incydentalną zmianę ustawy o Straży Granicznej. Teraz mamy zmianę ustawy o ochronie granicy państwowej. Podobnie jak mój poprzednik sądzę, że w tej sprawie właściwie wszystko powiedzieli nasi przedmówcy, wobec tego nie będę mówił o 15 kilometrach, nie będę mówił, na czym polega ta zmiana w szczegółach. Oczywiście bardzo istotnym elementem w dyskusji o ochronie granicy państwa jest właśnie z jednej strony określenie terytorium, na którym organy państwa mają szczególne uprawnienia, z drugiej strony określanie tych uprawnień w innych aktach.</u>
          <u xml:id="u-64.1" who="#ArturSmółko">Wydaje mi się, że ten projekt ustawy nie może budzić kontrowersji. Jest to ustawa słuszna. Zresztą jest to tylko i wyłącznie potknięcie wynikające z nieszczegółowego zapisu ustawy o dotychczasowej ochronie granicy państwowej.</u>
          <u xml:id="u-64.2" who="#ArturSmółko">Chciałbym wyrazić nadzieję, że więcej będzie takich ustaw, może nie tyle tak nieistotnych, ile tak ważnych, wokół których nie będzie kontrowersji, zwłaszcza jeżeli mowa o ochronie porządku publicznego i ochronie polskiej granicy państwowej. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-64.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#AleksanderMałachowski">Przemawiał pan poseł Artur Smółko.</u>
          <u xml:id="u-65.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana posła Ryszarda Olszewskiego, klub BBWR i KPN.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#RyszardOlszewski">Żeby się nie powtarzać, również odstąpię od uwag szczegółowych, które celnie i trafnie były podnoszone.</u>
          <u xml:id="u-66.1" who="#RyszardOlszewski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Obszar wód morskich Rzeczypospolitej o szerokości 12 mil morskich to strefa, która nie pokrywa się z morzem terytorialnym. Zewnętrzna granica morza terytorialnego stanowi granicę państwa, a zarazem granicę części Europy. Jakbyśmy na to patrzyli - jest to fakt, a właściwie chodzi tu także o nasze koszty. Kilka razy już nowelizowano ustawę o ochronie granicy państwowej czy o Straży Granicznej, a Straż Graniczna jak nie mogła, tak nie może do dzisiaj wystawiać mandatów na wodzie, mimo że może zatrzymać podmiot, który dopuścił się pewnych wykroczeń.</u>
          <u xml:id="u-66.2" who="#RyszardOlszewski">Panie Ministrze! Czy w tej sprawie naprawdę potrzebna jest inicjatywa poselska i wyręczanie resortu w obowiązkach? Kłania się tu jakoby wcześniej podnoszona kwestia braków kadrowych i uposażenia funkcjonariuszy Straży Granicznej. Również brak strefy nadgranicznej jest wielkim nieporozumieniem. Ciekawe, jakimi racjami kierowali się decydenci, znosząc strefy nadgraniczne - na pewno nie interesem Polski. Przecież takie strefy były wcześniej.</u>
          <u xml:id="u-66.3" who="#RyszardOlszewski">Federacyjny Klub Parlamentarny KPN i BBWR oraz Narodowo-Chrześcijańsko-Demokratyczny Blok dla Polski poprze sprawozdanie Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Komisji Ustawodawczej, w którym przywraca się strefę nadgraniczną na odcinku morskim Rzeczypospolitej Polskiej. Pozwoli to Straży Granicznej razem z Policją podnieść bezpieczeństwo w miastach i gminach leżących w strefie nadgranicznej oraz w aglomeracjach bezpośrednio sąsiadujących z gminami przyległymi do granicy państwowej oraz brzegu morskiego. W ślad za rozwojem gospodarczym w aglomeracjach nadgranicznych wzrasta również przestępczość, co bardzo odczuwają ludzie tam zamieszkujący. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-66.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#AleksanderMałachowski">Przemawiał pan poseł Ryszard Olszewski.</u>
          <u xml:id="u-67.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę obecnie pana posła Eugeniusza Janułę, Nowa Demokracja - Koło Poselskie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#EugeniuszJanuła">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Oczywiście nie ma sensu powtarzanie argumentacji, którą w sposób bardzo zasadny i logiczny przedstawili pan poseł sprawozdawca i kilku kolejnych mówców. Nowa Demokracja uważa, że uchwalenie nowej ustawy o ochronie granicy państwowej jest zasadne głównie dlatego, że mimo iż Polska, tak jak i inne państwa demokratyczne, wyznaje doktrynę otwartych granic, jest jednak narażona (jak i szereg innych państw) na coraz większą lawinę przestępstw, szczególnie z zakresu gospodarczego. Tak się składa, że jeżeli chodzi o granicę morską, źródło tych przestępstw zwykle powstaje na lądzie, w związku z czym wytyczenie strefy nadgranicznej na lądzie jest konieczne i zasadne, i w tym kierunku idzie proponowana obecnie nowelizacja. Oczywiście Nowa Demokracja przyłącza się do wszystkich głosów, a były one dosyć jednoznaczne, popierających nowelizację.</u>
          <u xml:id="u-68.1" who="#EugeniuszJanuła">Chcę natomiast zauważyć, że w naszym prawie mamy stosunkowo jeszcze dużo luk, jeżeli chodzi właśnie o granicę morską. Myślę, że pojawi się niedługo kwestia regulacji prawnej dotyczącej nieszkodliwego przepływu okrętów wojennych obcego państwa przez wody terytorialne, bo ten problem nie jest również uregulowany, a szczególnie przy wejściu do NATO takie regulacje prawne będą bardzo potrzebne. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-68.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Eugeniuszowi Janule.</u>
          <u xml:id="u-69.1" who="#AleksanderMałachowski">Lista posłów zapisanych do głosu została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-69.2" who="#komentarz">(Poseł Jan Świrepo: Można pytanie?)</u>
          <u xml:id="u-69.3" who="#AleksanderMałachowski">Proszę bardzo, pan poseł Świrepo, ale pytanie do kogo?</u>
          <u xml:id="u-69.4" who="#komentarz">(Poseł Jan Świrepo: Do pana ministra.)</u>
          <u xml:id="u-69.5" who="#AleksanderMałachowski">Przed wystąpieniem pana ministra?</u>
          <u xml:id="u-69.6" who="#komentarz">(Poseł Jan Świrepo: Tak, tak.)</u>
          <u xml:id="u-69.7" who="#AleksanderMałachowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#JanŚwirepo">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pytanie do pana ministra: Jak widzi pan możliwość prowadzenia ścisłej kontroli ruchu granicznego w zakresie eliminacji nielegalnego ruchu migracyjnego oraz transgranicznej przestępczości gospodarczej i karnej bez ograniczenia płynności przepływu normalnego? Jakie są potrzebne środki techniczne do wyposażenia służby granicznej, aby ta ścisła kontrola nie była utrudnieniem? Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-71.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana posła Adamskiego, też pytanie - jak rozumiem - do pana ministra?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#WładysławAdamski">Nawet więcej, do pana ministra, ale wcześniej do pana posła sprawozdawcy. Chciałbym bowiem zwrócić się do pana posła z takim pytaniem: Czy w trakcie prac w komisjach nad nowelizacją ocenialiście państwo wszystkie aspekty prawne niezbędne do zapewnienia ochrony granicy, czy też widzi pan poseł potrzebę szerszych niż w ustawie regulacji i propozycji?</u>
          <u xml:id="u-72.1" who="#WładysławAdamski">Niejako idąc tym torem, kolejne pytanie chciałbym zadać panu ministrowi. Poza koniecznością skonstruowania odpowiednich mechanizmów prawnych, umożliwiających skuteczną ochronę granic, sprawę można oceniać też i w innym aspekcie. Mianowicie, czy znaczna skala działań przemytniczych, o jakiej w ostatnim okresie się mówi, nie wynika z niedostatecznej liczby funkcjonariuszy? Następnym problemem w tym kontekście są środki finansowe w budżecie na ten cel i ich wystarczający wymiar. Wreszcie kompetencje kadry, panie ministrze, zwłaszcza wobec coraz lepszego wyposażenia i przebiegłości grup przemytniczych, o czym dowiadujemy się z prasy i z innych środków przekazu, o czym już bez żadnego wstydu mówi się na forum publicznym. Dziękuję i proszę o odpowiedź.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-73.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę obecnie, skoro, jak widzę, nie ma więcej pytań, podsekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji pana Janusza Szymańskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#JanuszSzymański">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pragnę podziękować za tę inicjatywę, która była - powiedziałbym - inicjatywą kontrolowaną przez moich poprzedników, stąd resort nie wyjawiał, czy nie uzewnętrzniał, odrębnej inicjatywy, ponieważ droga poselska jest drogą znacznie skuteczniejszą, jeśli chodzi o czas. Chcę za to serdecznie podziękować. To podziękowanie kieruję na ręce pana posła sprawozdawcy i przewodniczących komisji, które rozpatrywały ten projekt. Po szczegółowej analizie i zbadaniu oświadczam z całą odpowiedzialnością, że kolejna nowelizacja, przynajmniej jeśli chodzi o ustawę o ochronie granicy państwowej, nie jest potrzebna. Jest to zmiana, która była oczekiwana i jest konieczna - zmiana eliminująca wszelkie wątpliwości, które mogą się pojawiać wraz z obszarem czy terytorialnym zakresem działania Straży Granicznej.</u>
          <u xml:id="u-74.1" who="#JanuszSzymański">Przede wszystkim uściślamy samo pojęcie strefy nadgranicznej, udzielając komendantowi głównemu Straży Granicznej upoważnienie do wyznaczenia przebiegu linii określającej zasięg strefy granicznej. I chcę powiedzieć tym wszystkim, którzy twierdzą, że to jest sztywna granica 15 km, że się mylą. Otóż ustawa rozstrzyga w sposób nie budzący wątpliwości, że chodzi również o obszar szerszy i tę granicę będą wyznaczały zewnętrzne granice gmin przyległych do naszej granicy państwowej. Stąd zapis nowelizowanego art. 12 ust. 1 przewiduje, że jeżeli szerokość strefy nadgranicznej nie osiąga w ten sposób 15 km, włącza się do strefy również obszar gmin bezpośrednio sąsiadujących z gminami przyległymi do granicy państwowej lub brzegu morskiego.</u>
          <u xml:id="u-74.2" who="#JanuszSzymański">Została również rozstrzygnięta sprawa kompetencji Staży Granicznej na polskich wodach terytorialnych, a do wód terytorialnych zaliczamy morze terytorialne. Nie jest, panie pośle, tak, że jest to już granica Europy, bo obok morza terytorialnego mamy jeszcze strefę ekonomiczną czy wyłączny obszar rybołówstwa, gdzie również państwo nadbrzeżne sprawuje określoną jurysdykcję. Ta jurysdykcja polega na tym, że państwo nadbrzeżne ma wyłączną kompetencję do eksploracji i eksploatacji zasobów żywych, jak również zasobów geologicznych na- i podziemia morskiego. Pokazuje, że te uprawnienia państwa nadbrzeżnego są. Natomiast w sensie prawnomiędzynarodowym nie jest to obszar morza otwartego, czyli nie jest to zewnętrzna granica wobec tego, że państwo nadbrzeżne ma tutaj ograniczoną jurysdykcję.</u>
          <u xml:id="u-74.3" who="#JanuszSzymański">Panie Marszałku! Chcę stwierdzić z całą odpowiedzialnością, że ta nowelizacja ustawy rozstrzyga kwestię pewnej wątpliwości prawnej, mianowicie możliwości posiadania przez cudzoziemców nieruchomości w strefie nadgranicznej - dopuszcza to art. 8 ust. 3 ustawy z 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców - jednakże z ograniczeniami, które nie obowiązują poza tą strefą. I to trzeba z tego miejsca z całą odpowiedzialnością powiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-74.4" who="#JanuszSzymański">Chciałbym natomiast pana posła Potockiego — ale pana posła Potockiego nie widzę — zapewnić, że nowe kierownictwo resortu spraw wewnętrznych i administracji na pewno nie ma kłopotów z ortografią, jeśli chodzi o realizację tej ustawy. Również, proszę państwa, nie będzie żadnych rządowych wypraw lanciami. Tutaj prawo jest równe wobec wszystkich. I chcę państwa zapewnić, że nowy resort z całą odpowiedzialnością będzie przestrzegał obowiązujących przepisów ustawowych. Również — i to jest jak gdyby, panie marszałku, sprawa szersza — chętnie odpowiem z całą skrupulatnością na podniesioną kwestię przez moich kolegów posłów dotyczącą stanu kadr i sprzętu na granicy, ponieważ jest to rzecz do rozpatrzenia podczas tej debaty. Myślę, że stan bezpieczeństwa naszych granic wymaga poważnej debaty. Najbardziej niebezpieczny jest odcinek granicy z Litwą. I chcę państwu powiedzieć, że z tej racji, że jestem również posłem ziemi suwalskiej, z całą determinacją będę starał się tę sytuację zmienić. Dotyczy to nielegalnej emigracji, ale przypomnę, że są poważne trudności dotyczące zawarcia porozumienia readmisyjnego pomiędzy Polską i Litwą. Rząd Polski z całą odpowiedzialnością podchodzi do tego problemu i myślę, że w jak najkrótszym czasie będzie możliwe zawarcie tego porozumienia.</u>
          <u xml:id="u-74.5" who="#JanuszSzymański">Również chcę państwu powiedzieć z całą mocą, że w najbliższym czasie zostanie powołana komisja polsko-litewska do zwalczania zorganizowanej przestępczości, z myślą o bezpieczeństwie obszarów bezpośrednio przyległych do granicy z Litwą. Chodzi głównie o województwo suwalskie, ponieważ to województwo graniczy z Litwą, do tego obszaru podziału administracyjno-terytorialnego rzecz się odnosi.</u>
          <u xml:id="u-74.6" who="#JanuszSzymański">Nie ma żadnych aktów wykonawczych wiążących się z tą nowelą. Tak więc pan poseł Potocki rozmija się tutaj z prawdą, że trzeba wydawać specjalne akty wykonawcze związane, panie marszałku, z nowelizacją art. 12. Natomiast są potrzebne pewne działania organizacyjno-porządkowe i zostaną one szybko, bez zbędnej zwłoki dokonane - zapewniam również w imieniu komendanta głównego Straży Granicznej, służby, która podlega ministrowi spraw wewnętrznych i administracji.</u>
          <u xml:id="u-74.7" who="#JanuszSzymański">Chciałbym odnośnie do wypowiedzi panów posłów, którzy formułowali szersze pytania dotyczące bezpieczeństwa naszych granic, powiedzieć, że mamy wielu sąsiadów, ta sytuacja jest zróżnicowana na poszczególnych odcinkach granicznych. Zupełnie inaczej wygląda sytuacja na granicy zachodniej, ma ona inną specyfikę, inny charakter mają regulacje, są one bardzo wszechstronne, drobiazgowe - od problemów readmisji poczynając, na zwalczaniu zorganizowanej przestępczości kończąc. Tego nie ma na granicy wschodniej. Chciałbym jednak otwarcie powiedzieć Wysokiej Izbie, że czynimy wszystko, żeby w tej chwili przedmiotem szczególnej troski stała się granica wschodnia, zarówno pod względem warunków przekraczania tej granicy przez naszych obywateli jak i obywateli państw obcych, powiedziałbym, ze szczególnym podkreśleniem stanu bezpieczeństwa tej granicy. I taką deklarację składam. Powiem również państwu, że zostało to dostrzeżone przez Unię Europejską, ponieważ po raz pierwszy środki pomocowe dotyczące współpracy transgranicznej, poprawy stanu infrastruktury przejść granicznych, jak również spraw ekologii i inwestycji drogowych będą skierowane na poprawę tego stanu w odniesieniu do granicy wschodniej. Środki funduszu Crossborder zostaną przeznaczone na poprawę sytuacji w 9 województwach granicznych, zaczynając od granicy z Federacją Rosyjską, kończąc na Ukrainie.</u>
          <u xml:id="u-74.8" who="#JanuszSzymański">Panie marszałku, bardzo dziękuję za tę inicjatywę poselską. Proszę pana marszałka - to czynię również jako poseł - aby niezwłocznie przejść do trzeciego czytania.</u>
          <u xml:id="u-74.9" who="#komentarz">(Poseł Ryszard Olszewski: Mam sprostowanie, bo jest jakieś nieporozumienie.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#AleksanderMałachowski">Pan poseł Ryszard Olszewski, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#RyszardOlszewski">Panie Ministrze! Świadomie mówiłem, że morska granica państwa polskiego jest granicą Europy, a nie Unii Europejskiej. Za informację dziękuję, bo nigdy wiedzy dodatkowej nadto. Jednak cały czas uważam, że Polska jest w Europie, była i będzie. Nic się nie zapowiada... Zatem morska granica, jakkolwiek byśmy patrzyli, jest granicą Europy. Nie Unii Europejskiej, bo takich słów nie wypowiedziałem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-77">
          <u xml:id="u-77.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Olszewskiemu.</u>
          <u xml:id="u-77.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę obecnie sprawozdawcę komisji pana posła Andrzeja Brachmańskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-78">
          <u xml:id="u-78.0" who="#AndrzejBrachmański">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W trakcie drugiego czytania wszystkie kluby poparły wniosek połączonych komisji oraz nie wniosły dodatkowych uwag, wobec tego, jeśli można, chciałbym zgłosić wniosek, a właściwie poprzeć wniosek pana ministra o niezwłoczne przejście do trzeciego czytania projektu ustawy jeszcze na tym posiedzeniu Sejmu. Niemniej jednak, ponieważ było pytanie pana posła Adamskiego, jeśli pan marszałek pozwoli, krótko bym się do niego odniósł.</u>
          <u xml:id="u-78.1" who="#AndrzejBrachmański">Panie pośle, myślę, że wszystkie instrumenty prawne, czyli to, co należy do kompetencji Wysokiej Izby w dziedzinie ochrony granicy, zostały już zapewnione. Dzisiejsza nowelizacja ustawy o ochronie granicy określa dokładnie, jaka ta granica ma być, czym ma być, usuwa wszelkie nieścisłości. Panie pośle, chciałbym przypomnieć, że to ta Wysoka Izba jakieś 1,5 roku-2 lata temu uchwaliła bardzo szeroką nowelizację ustawy o Straży Granicznej. Nie wiem, czy pan poseł sobie przypomina, że wtedy odbyła się obszerna dyskusja pomiędzy ówczesnym kierownictwem Ministerstwa Spraw Wewnętrznych a Wysoką Izbą na temat szerokości i wielkości uprawnień, zwłaszcza jeśli chodzi o pracę operacyjno-rozpoznawczą, przyznawanych Straży Granicznej. To wtedy posłowie stanęli na stanowisku, że skoro mamy do czynienia ze wzrostem przestępczości transgranicznej, z wyższymi formami zorganizowania tej przestępczości, należy służbom, które granicy chronią, dać większe uprawnienia. Można powiedzieć, że jeśli chodzi o te uprawnienia Straży Granicznej, nie ma obecnie potrzeby rozszerzania, zmieniania czy nowelizowania.</u>
          <u xml:id="u-78.2" who="#AndrzejBrachmański">Natomiast, panie pośle, sądzę, że Wysoka Izba jeszcze w tej kadencji rozpatrzy, wprawdzie pośrednio związany z ochroną granicy, ale jednak związany z tym, projekt ustawy o utworzeniu Generalnego Inspektoratu Celnego, który w jakiś sposób też granicę państwową ma chronić, zwłaszcza przed nielegalnym przewozem towarów. Myślę, że kompleks tych ustaw uchwalonych przez Sejm tej kadencji zamknie najważniejsze sprawy związane z bezpieczeństwem naszego państwa na granicach.</u>
          <u xml:id="u-78.3" who="#AndrzejBrachmański">Szkoda, że już nie ma pana posła Potockiego, ponieważ nie sposób się nie odnieść do jego wypowiedzi, w której zarzucił tutaj siedzącym paniom posłankom i panom posłom brak zainteresowania materialnymi podstawami funkcjonowania Straży Granicznej; mówił o tym, iż stwarzamy podstawy prawne, nie dając rzeczywistych instrumentów. Niestety z przykrością muszę, panie marszałku, stwierdzić, że pan poseł Potocki mija się z prawdą, ponieważ Wysoka Izba z formacji policyjnych w naszym kraju najbardziej, jeśli tak można powiedzieć, dopieszczała Straż Graniczną. Już nie chcę mówić o olbrzymim zastrzyku finansowym, jakim było owe 20 mln marek z tzw. pomocy niemieckiej, ale pragnę zwrócić uwagę, że tylko w roku ubiegłym Wysoka Izba przyznała Straży Granicznej dodatkowe 1000 etatów. W projekcie budżetu na rok bieżący Wysoka Izba przyznaje Straży Granicznej kolejne 2000 etatów na uzawodowienie tej formacji. Jeżeli pan poseł Potocki mówi, że tych strażników jest mniej, no to mam wrażenie, jakby tęsknił do czasów Wojsk Ochrony Pogranicza, kiedy fizycznie chroniliśmy granice. Kilka lat temu Wysoka Izba doszła do wniosku, że zmieniamy formę ochrony granicy z fizycznej na bardziej operacyjno-rozpoznawczą. Koledzy, którzy byli inicjatorami tej ustawy, podpowiadają, że również Morski Oddział Straży Granicznej został doposażony w sprzęt. Nowe kutry pościgowe, które w ubiegłym roku pojawiły się w Morskim Oddziale Straży Granicznej, w tej chwili doskonale chronią zwłaszcza granicę na Zalewie Wiślanym. Przypomnę też o pieniądzach na zakup takiego sprzętu, jak śmigłowce do ochrony granicy z powietrza, które to środki Wysoka Izba była łaskawa przyznać Straży Granicznej w budżecie.</u>
          <u xml:id="u-78.4" who="#AndrzejBrachmański">Tego rodzaju insynuacje ze strony pana posła Potockiego są nieuprawnione, bo sądzę, że wszyscy, od prawej strony do lewej, jesteśmy zainteresowani jak najmocniejszym czy, nazwijmy to, jak najlepszym strzeżeniem granic naszego państwa, stwarzaniem odpowiednich do tego instrumentów.</u>
          <u xml:id="u-78.5" who="#AndrzejBrachmański">Mam nadzieję, że ta troska Wysokiej Izby o bezpieczeństwo granic naszego państwa wyrazi się również w czasie głosowania, w trakcie trzeciego czytania projektu ustawy. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-79">
          <u xml:id="u-79.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-79.1" who="#komentarz">(Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji Janusz Szymański: Można, panie marszałku?)</u>
          <u xml:id="u-79.2" who="#AleksanderMałachowski">Pan minister Szymański pragnie jeszcze coś sprostować, proszę uprzejmie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-80">
          <u xml:id="u-80.0" who="#JanuszSzymański">Panie Marszałku! Chciałbym przede wszystkim, odpowiadając panu posłowi Olszewskiemu, stwierdzić, że nie jest tak, że to jest granica Europy. Nie mówiłem o granicy Unii Europejskiej. Mówiłem w tym sensie o granicy wschodniej, tutaj określonych konsekwencjach związanych z polskim przystąpieniem do Unii Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-80.1" who="#JanuszSzymański">Natomiast jeśli chodzi o zewnętrzną granicę morza terytorialnego czy zewnętrzną granicę strefy ekonomicznej bądź wyłącznej strefy rybołówstwa, to możemy tylko mówić o morzu otwartym czy morzu wolnym. A to jest poddane jurysdykcji konwencji z Montego Bay czy obowiązującej w stosunku do niektórych państw konwencji genewskiej z 1958 r. o morzu otwartym. Jeżeli nawet dokonujemy tu zbyt dużego uproszczenia, to nie chodzi o granicę europejską.</u>
          <u xml:id="u-80.2" who="#JanuszSzymański">Poseł sprawozdawca z właściwą sobie kompetencją, jak również z błyskotliwością powiedział o wszystkich ustaleniach związanych z uchwaleniem budżetu. Jeszcze czeka nas rozpatrzenie poprawek Senatu. Nie przenośmy tej debaty budżetowej. Potrzeby Straży Granicznej są znacznie większe aniżeli możliwości w tej chwili, które stworzyła Wysoka Izba poprzez rozstrzygnięcia w sprawie budżetu. Za to dziękujemy, liczymy na poparcie w przyszłości. Liczymy również na wszelkie inicjatywy, które wspierałyby kondycję Straży Granicznej, zwiększałyby bezpieczeństwo obywateli żyjących w strefie nadgranicznej i miałyby wpływ na poprawę warunków przekraczania granicy.</u>
          <u xml:id="u-80.3" who="#JanuszSzymański">Chcę państwu powiedzieć, że jest duża ofiarność funkcjonariuszy Straży Granicznej i chcę również podkreślić, że w stosunku do tych wszystkich funkcjonariuszy, którzy nie zasługują na to, żeby nosili mundur Straży Granicznej, kierownictwo resortu będzie bezwzględne. Jak pokazuje praktyka, ludzie, którzy nie zasługują na to, by tam pracować, będą z tej służby eliminowani.</u>
          <u xml:id="u-80.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-81">
          <u xml:id="u-81.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo panu ministrowi Szymańskiemu.</u>
          <u xml:id="u-81.1" who="#AleksanderMałachowski">Nie ma więcej zgłoszeń.</u>
          <u xml:id="u-81.2" who="#AleksanderMałachowski">A zatem zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-81.3" who="#AleksanderMałachowski">Ponieważ nie było poprawek, do trzeciego czytania projektu ustawy przystąpimy jutro rano.</u>
          <u xml:id="u-81.4" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka oraz Komisji Ustawodawczej o komisyjnym projekcie ustawy o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego (druki nr 2054 i 2135).</u>
          <u xml:id="u-81.5" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Aleksandra Bentkowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-82">
          <u xml:id="u-82.0" who="#AleksanderBentkowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przedstawiam sprawozdanie Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka oraz Komisji Ustawodawczej dotyczące projektu ustawy zmieniającej Kodeks postępowania cywilnego. Jest to drobna zmiana - z jej inicjatywą wystąpiła Komisja Sprawiedliwości i Praw Człowieka - a dotyczy art. 87 Kodeksu postępowania cywilnego. Zmiana ta jest zwykłą koniecznością, ponieważ w czasie prac nad poprzednimi, szerokimi zmianami w Kodeksie postępowania cywilnego, zmiany, jakie objęły art. 87 - z pewnością słuszne - były niepełne, a w każdym razie niekonsekwentne. Mianowicie do § 2 tegoż artykułu, gdzie stwierdza się, że pełnomocnikiem osoby prawnej lub podmiotu gospodarczego może być pracownik - nadto z przepisów ogólnych wynika, że może być także radca prawny i adwokat - dodano zdanie trzecie mówiące, że osoba prawna prowadząca na podstawie odrębnych przepisów obsługę prawną podmiotu gospodarczego może udzielić pełnomocnictwa procesowego w jego imieniu adwokatowi lub radcy prawnemu, jeżeli została do tego upoważniona przez ten podmiot. Po prostu popełniono zwykły błąd legislacyjny, ograniczając możliwość udzielenia substytucji tylko do zastępstw podmiotów gospodarczych, a przecież wiemy, że jest to tylko część podmiotów, które mogą być stroną w procesie.</u>
          <u xml:id="u-82.1" who="#AleksanderBentkowski">Nasza propozycja zmierza do rozszerzenia tego przepisu, tak by mówił o obsłudze prawnej podmiotu gospodarczego, osoby prawnej lub innej jednostki organizacyjnej. Tymi innymi jednostkami organizacyjnymi są m.in. Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny oraz Bankowy Fundusz Gwarancyjny, w przypadku których nie można było posługiwać się substytucją.</u>
          <u xml:id="u-82.2" who="#AleksanderBentkowski">W czasie dyskusji wysuwano argument, że ewentualnie można by dojść do tego samego przez rozszerzającą interpretację tego przepisu, ale z praktyki wiemy, że zdarzały się sądy - i to nierzadko - które po prostu zwracały pozwy z takimi substytucjami bądź nie przyjmowały takich substytucji w trakcie procesu. Uważamy, że - aby nie było żadnych wątpliwości - należy tę poprawkę wprowadzić. Poprawka ta była również konsultowana z Krajową Radą Sądownictwa, która w całej rozciągłości aprobuje jej przyjęcie. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-83">
          <u xml:id="u-83.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Aleksandrowi Bentkowskiemu.</u>
          <u xml:id="u-83.1" who="#AleksanderMałachowski">Przypominam, że Sejm podjął decyzję o wysłuchaniu w debacie nad tym punktem porządku dziennego 5-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i kół.</u>
          <u xml:id="u-83.2" who="#AleksanderMałachowski">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-83.3" who="#AleksanderMałachowski">Jako pierwszego proszę pana posła Marka Dyducha z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-84">
          <u xml:id="u-84.0" who="#MarekDyduch">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Niespełna dwa miesiące temu w czasie pierwszego czytania nowelizacji ustawy Kodeks postępowania cywilnego dość jednoznacznie wszystkie kluby parlamentarne poparły potrzebę uściślenia art. 87 § 2, który dotychczas stwarzał możliwość udzielenia pełnomocnictw substytucyjnych jedynie w przypadku pełnomocnictw udzielonych przez podmioty gospodarcze. Pojawiały się zasadnicze wątpliwości, czy interpretacja powyższego artykułu rozszerzała możliwość udzielenia takich pełnomocnictw w przypadku obsługi osób prawnych lub innych jednostek organizacyjnych. Komisja Sprawiedliwości i Praw Człowieka uznała, że wszelkie niejasności art. 87 § 2 K.p.c. należy niezwłocznie usunąć, aby ww. przepis był jednoznaczny dla dobra i przejrzystości stosowania prawa procesowego.</u>
          <u xml:id="u-84.1" who="#MarekDyduch">Jak wiemy, przedstawiciele rządu dość sceptycznie opiniowali zaproponowane zmiany, uznając, że omawiane dzisiaj przepisy Kodeksu postępowania cywilnego zostały zmienione ustawą z dnia 1 marca 1996 r. i weszły w życie zaledwie przed sześcioma miesiącami. Podkreślano, że zmiana Kodeksu postępowania cywilnego była poprzedzona wieloma pracami Komisji do Spraw Reformy Prawa Cywilnego, a następnie kilkuletnimi pracami parlamentarnymi. Dlatego rząd twierdził, że nie da się uzasadnić tak pilnej potrzeby wprowadzenia zmiany przepisów, których stosowanie nie zostało jeszcze dostatecznie skonsumowane w praktyce. Jednak po nowych konsultacjach w komisjach sejmowych oraz po zapoznaniu się ze stanowiskiem Krajowej Rady Sądownictwa uzyskano konsensus i dzisiaj ponownie ww. komisje rekomendują przyjęcie zmiany w art. 87 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego, zgodnie z którą osoba prawna prowadząca na podstawie odrębnych przepisów obsługę prawną podmiotu gospodarczego, osoby prawnej lub innej jednostki organizacyjnej może udzielić pełnomocnictwa procesowego adwokatowi lub radcy prawnemu.</u>
          <u xml:id="u-84.2" who="#MarekDyduch">Wysoki Sejmie! Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej przychyla się do przyjęcia proponowanej nowelizacji ustawy Kodeks postępowania cywilnego. Jednocześnie stwierdzamy, że zmiany w art. 465 § 1 K.p.c. zawarte w druku nr 2054 są jednak przedwczesne i należy je bardziej wnikliwie przeanalizować. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-84.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-85">
          <u xml:id="u-85.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Markowi Dyduchowi.</u>
          <u xml:id="u-85.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana posła Piotra Chojnackiego z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-86">
          <u xml:id="u-86.0" who="#PiotrChojnacki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Tą drobną korektą do Kodeksu postępowania cywilnego kończymy dość istotny etap zmian w K.p.c., a zwłaszcza w jego newralgicznym punkcie dotyczącym zastępstwa procesowego przed naszymi sądami. Jest to sprawa bardzo istotna. I dobrze chyba się stało, bo obie korporacje prawnicze, to znaczy radcowie prawni i adwokaci, w zasadzie zaakceptowali zmiany, które prowadzą w efekcie do ujednolicenia obu tych zawodów prawniczych tak bardzo istotnych w postępowaniu sądowym, gdyż skomplikowane stosunki społeczne, gospodarcze w coraz szerszym zakresie będą wymagać stosownej, fachowej, wysoko wykwalifikowanej pomocy prawnej. W tym ferworze poczynań legislacyjnych, w tej masie zmian, których dokonaliśmy ustawą w 1996 r., doszło do pewnej, jak to się mówi, niekonsekwencji zawartej w art. 87 § 2. Jest to wewnętrzna sprzeczność tego przepisu, gdyż w jednym miejscu mówimy, kto może udzielić pełnomocnictwa, a w drugim ograniczamy to tylko do podmiotu gospodarczego, pomijając z przyczyn zupełnie niezasadnych osoby prawne lub inne jednostki organizacyjne, które takiego pełnomocnictwa również mogą udzielić. I dlatego zmiana w art. 87 w proponowanym projekcie ustawy jest w pełni uzasadniona i konieczna. Rzeczywiście - zwracał na to uwagę mój przedmówca - pewne wątpliwości może budzić skreślenie zdania drugiego w art. 465 § 1, dotyczącym zastępstwa procesowego w sprawach pracowniczych i emerytalnych. To istotnie rząd odniósł się negatywnie do tej zmiany, w zasadzie podkreślając, że może to utrudnić zastępstwa tych grup społecznych. Wydaje się jednak, że te stosunki są nie mniej złożone od tych, o których mówiłem wcześniej, sprawy z zakresu świadczeń emerytalnych i rentowych wymagają coraz poważniejszej, wnikliwszej oceny i analizy prawniczej. Dlatego ta przeszkoda być może również powinna być usunięta, to znaczy, że obsługę powinny prowadzić siły fachowe. I na przykład argument, że nie może tego robić pracownik związku, który nie jest prawnikiem, nie jest przekonywający o tyle, że w ostatecznym rachunku, nawet gdy strona nie miałaby możliwości - w związku ze skreśleniem zdania drugiego - skorzystania z pomocy pracownika związku czy organizacji emerytów, to zawsze może, zwłaszcza emeryt czy rencista, skutecznie wystąpić o zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie adwokata z urzędu. Należy więc przyjąć, że i to rozwiązanie, w zasadzie, merytorycznie odpowiada potrzebom chwili. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-86.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-87">
          <u xml:id="u-87.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo panu posłowi Piotrowi Chojnackiemu.</u>
          <u xml:id="u-87.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana posła Krzysztofa Budnika z Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-88">
          <u xml:id="u-88.0" who="#KrzysztofBudnik">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Unii Wolności popiera projekt ustawy nowelizującej Kodeks postępowania cywilnego w zakresie art. 87 § 2, przedstawiony w druku sejmowym nr 2135. W obecnym brzmieniu przepis ten upoważnia osoby prawne prowadzące obsługę prawną podmiotów gospodarczych do udzielania tzw. pełnomocnictw substytucyjnych adwokatowi lub radcy prawnemu. Kontrowersja dotyczy tego, czy przedmiotowe pełnomocnictwa substytucyjne mogą być udzielane przez te osoby prawne wyłącznie wówczas, gdy prowadzą one obsługę prawną podmiotów gospodarczych, czy także innych podmiotów, np. innych osób prawnych i jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej, a nie prowadzących działalności gospodarczej. Sądy stosując wykładnię gramatyczną uznały, że możliwość taka istnieje wyłącznie w wypadku obsługi podmiotów gospodarczych, co z kolei spotkało się z twierdzeniem, że taka interpretacja nie odzwierciedla rzeczywistych intencji ustawodawcy. W istocie bowiem takie ograniczenie nie było zamierzone przy formułowaniu obecnego brzmienia zdania trzeciego w art. 87 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego. Niezależnie od oceny zasadności obecnej nowelizacji należy przyznać, że za przyjętą przez sądy wykładnią przemawiają również względy celowościowe. Skoro świadczenie pomocy prawnej przez osoby prawne także w postępowaniu sądowym oparte jest na przepisach szczególnych (myślę przede wszystkim o art. 24 ustawy o działalności gospodarczej), to nie może być uznane wyłącznie za przypadek ograniczenie wówczas możliwości substytucji tylko do działalności gospodarczej. Zasadą prowadzenia usług prawnych winno bowiem być oparcie ich raczej na spółkach osobowych niż kapitałowych. Związane jest to z formułą wolnego zawodu i wymogiem wysokich kwalifikacji osób wykonujących zawód prawniczy. Zasadę tę potwierdza również kształt ostatecznie uzgodnionej nowelizacji ustaw Prawo o adwokaturze oraz o radcach prawnych.</u>
          <u xml:id="u-88.1" who="#KrzysztofBudnik">Uznając powyższą argumentację, Klub Parlamentarny Unii Wolności opowiada się jednak za omawianą nowelizacją, kierując się koniecznością zapewnienia stronom sporów cywilnych jak najszerszej dostępności do fachowych usług prawnych. Związane jest to z wprowadzeniem z dniem 1 lipca 1996 r. nowego modelu procesu cywilnego - kontradyktoryjnego i dyspozycyjnego z ograniczoną możliwością działania sądu z urzędu wbrew czy przy braku inicjatywy strony procesu. Konsekwencją obecnego brzmienia art. 87 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego jest np. to, że szereg podmiotów występujących w obrocie cywilnoprawnym, a nie prowadzących bezpośrednio działalności gospodarczej, nie może być obsługiwanych przez osoby prawne świadczące pomoc prawną przy wykorzystaniu instytucji pełnomocnictwa substytucyjnego. Wymienia się tu m.in. Bankowy Fundusz Gwarancyjny. Wydaje się więc, że taka sytuacja słusznie została zakwestionowana przez Komisję Sprawiedliwości i Praw Człowieka i to niezależnie od tego, czy jest ona wynikiem niedopatrzenia lub omyłki legislacyjnej czy świadomego wyboru ustawodawcy. W obecnych warunkach brak jest wystarczających podstaw do tego, aby obsługę prawną, wykonywaną przez osoby prawne na rzecz innych podmiotów - gospodarczych lub nie prowadzących działalności gospodarczej - różnicować według tego kryterium. Substytucja udzielona adwokatowi lub radcy prawnemu zapewnia przecież wysoką jakość usług prawnych, co dobrze będzie służyć reprezentowanemu podmiotowi.</u>
          <u xml:id="u-88.2" who="#KrzysztofBudnik">Nie da się wystarczająco uzasadnić dopuszczalności substytucji tylko przy obsłudze podmiotów gospodarczych, a ograniczenia jej przy obsłudze innych osób prawnych i jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej, a występujących w obrocie cywilnoprawnym. Wydaje się również, że omawiana nowelizacja nie traci na aktualności ze względu na bliskie uchwalenie ustawy nowelizującej ustawę Prawo o adwokaturze i ustawę o radcach prawnych, jest objęta bowiem odrębnym projektem ustawy i dotyczy przepisu o charakterze proceduralnym, a utrzymanie funkcjonowania spółek kapitałowych jest planowane na co najmniej kilka lat. Nadto w pracach Komisji do Spraw Reformy Prawa Cywilnego nie rozstrzygnięto jeszcze ostatecznego wyeliminowania spółek kapitałowych z kręgu podmiotów uprawnionych do usług prawnych.</u>
          <u xml:id="u-88.3" who="#KrzysztofBudnik">Natomiast Komisja Sprawiedliwości i Praw Człowieka słusznie ograniczyła niniejszą nowelizację przez odstąpienie od zmiany art. 465 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego. To prawo materialne, co potwierdza również Sąd Najwyższy, winno decydować o zakresie uprawnień adwokata czy radcy prawnego. Kwestia ta zostanie rozstrzygnięta w odrębnych ustawach korporacyjnych zgodnie z ustalonym przez samorządy zawodowe adwokatów i radców prawnych porozumieniem. Tymczasem realizacja propozycji zmiany art. 465 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego, według wstępnego projektu z druku sejmowego nr 2054, mogłaby w obecnym stanie prawnym doprowadzić wbrew intencjom projektodawcy do faktycznego ograniczenia możliwości wnoszenia kasacji przez radców prawnych. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-88.4" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Olga Krzyżanowska)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-89">
          <u xml:id="u-89.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-89.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Krzysztof Budnik.</u>
          <u xml:id="u-89.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Stanisława Rogowskiego w imieniu klubu Unii Pracy. Następnym mówcą będzie pan poseł Zbigniew Pietrzykowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-90">
          <u xml:id="u-90.0" who="#StanisławRogowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Będę mówił znacznie krócej niż moi koledzy przedmówcy z dwóch względów. Po pierwsze, oni wszystko powiedzieli, co trzeba, a po drugie, nawet gdyby tego nie powiedzieli, to też nic by się nie stało, ze względu na to, że jest to przykład ustawy, którą uchwalić absolutnie trzeba. Już nie chcę mówić dlaczego. Nie wpisano tutaj bardzo ważnych elementów, właśnie tego pełnomocnictwa procesowego w stosunku do innej jednostki organizacyjnej lub innej osoby prawnej, a nie tylko podmiotu gospodarczego. Jest to rzecz tak oczywista, że żadnemu prawnikowi tego nie trzeba uzasadniać, komisja sprawiedliwości odpowiedziała pozytywnie na liczne monity, które w tej sprawie do niej nadchodziły. Zauważono to. I dlatego oczywiście klub Unii Pracy poprze to, bo jak mówię - jest to sprawa oczywista i uzasadniona.</u>
          <u xml:id="u-90.1" who="#StanisławRogowski">Natomiast dwa słowa o czym innym. Ja z tej trybuny często na ten temat mówię. Mianowicie jest to jeszcze jeden przykład, kiedy zbyt szybkie, zbyt, powiedziałbym, czasami nawet z tego względu pobieżne i nieuważne rozpatrywanie projektów ustaw powoduje, że trzeba później ustawy uzupełniać właśnie w tym trybie. Moim zdaniem jest to bardzo zła praktyka. Bo przecież tę ustawę o zmianie Kodeksu postępowania cywilnego przyjęto w 1996 r. i wtedy już można było naprawdę... Pan poseł Budnik mówi, że nie wie, czy to było świadome założenie ustawodawcy. Ja nie sądzę, żeby tak było. Nie. Trzeba sobie wyraźne powiedzieć, że było to przeoczenie ustawodawcy. Nieważne, kogo za to winić, ale specjalnie nic się złego nie stało, że teraz to uzupełniamy. Tylko że tracimy czas tak potrzebny na inne ustawy.</u>
          <u xml:id="u-90.2" who="#StanisławRogowski">Dlatego mój apel, jeszcze jeden apel zarówno do kolegów posłów, jak i do wszystkich służb sejmowych - patrzmy uważnie na to, co uchwalamy, a przede wszystkim jeżeli chodzi o kodeksy. Naprawdę jest ze wszech miar niestosowne, żeby co chwilę zmieniać kodeksy. Jest to nawet z punktu widzenia edytorskiego bardzo złe, jeżeli nowo wydane kodeksy odnoszące się do obowiązującego stanu prawnego muszą być ciągle uzupełniane kolejnymi przepisami - nie wspominając już o tych, którzy z tych kodeksów korzystają.</u>
          <u xml:id="u-90.3" who="#StanisławRogowski">Dlatego też - mówiąc w imieniu naszego klubu, że ustawę oczywiście poprzemy - chciałbym tak na przyszłość prosić, żebyśmy mieli jak najmniej okazji do takich działań jak teraz. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-91">
          <u xml:id="u-91.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-91.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Stanisław Rogowski.</u>
          <u xml:id="u-91.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Zbigniewa Pietrzykowskiego w imieniu klubu BBWR i KPN. Następnym mówcą będzie pan poseł Eugeniusz Januła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-92">
          <u xml:id="u-92.0" who="#ZbigniewPietrzykowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Pomimo tego - co zresztą powiedział mój przedmówca, pan poseł Rogowski - że ustawa o zmianie Kodeksu postępowania cywilnego była poprawiona niecały rok temu, w zmianach tam zawartych znalazły się pewne nieścisłości i dlatego zmuszeni jesteśmy ponownie do niej wrócić. Wymaga tego potrzeba usunięcia oczywistych uchybień legislacyjnych, które powodują, że zawarte w niej rozwiązania stają się niespójne i niekompletne. Należy to jak najszybciej naprawić.</u>
          <u xml:id="u-92.1" who="#ZbigniewPietrzykowski">Temu celowi służą propozycje Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka zmierzające do usunięcia tych uchybień zarówno przez wykreślenie m.in. zapisów zdania drugiego art. 465 § 1, które jest niespójne z zapisem kodeksowym o zrównaniu w uprawnieniach pełnomocników radców prawnych i adwokatów, jak i zmianę art. 87 § 2, rozszerzającą uprawnienia do wydawania pełnomocnictw nie tylko dla podmiotów gospodarczych prowadzących działalność gospodarczą, ale również innych osób prawnych i jednostek organizacyjnych, co w dotychczasowym rozwiązaniu kodeksowym było pominięte.</u>
          <u xml:id="u-92.2" who="#ZbigniewPietrzykowski">Przedstawiając powyższe, Klub Parlamentarny BBWR i KPN uważa przeprowadzone przez komisje sejmowe zmiany za niezbędne w procesie doskonalenia prawa i będzie głosował za ich przyjęciem. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-92.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-93">
          <u xml:id="u-93.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-93.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Zbigniew Pietrzykowski.</u>
          <u xml:id="u-93.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Eugeniusza Janułę w imieniu Nowej Demokracji - Koła Poselskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-94">
          <u xml:id="u-94.0" who="#EugeniuszJanuła">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Przychylam się do postawionego już przez pana posła Rogowskiego wniosku, żebyśmy nie toczyli barokowych dyskusji na temat, w gruncie rzeczy, banalny. Ale jeżeli chodzi o to, to żaden kodeks nie jest banalny, każdy przecinek, każda kropka jest w każdym kodeksie ważna. Stąd pewna niedoróbka legislacyjna, zarówno nasza, jak i Biura Legislacyjnego, powinna być usunięta, tym bardziej że chodzi o kwestię dosyć ważną, mianowicie zastępstwo procesowe do reprezentowania podmiotów prawnych. W związku z tym Nowa Demokracja przychyla się do zgłoszonych wcześniej wniosków o nowelizację art. 87 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego, stwierdzając, że często niepotrzebnie, tak jak i w tym wypadku, tracimy czas, my jako Sejm, komisje, również Biuro Legislacyjne. Potrzebna jest bardziej wnikliwa praca, w szczególności przy kodeksach, które muszą dawać odpowiedzi w sposób jednoznaczny, po to między innymi, żeby później sądy nie były zawalone różnego rodzaju skargami, procesami, których w gruncie rzeczy można uniknąć - a to przysparza przecież również kosztów społecznych, kosztów państwu itd.</u>
          <u xml:id="u-94.1" who="#EugeniuszJanuła">Nowa Demokracja popiera nowelizację ustawy Kodeks postępowania cywilnego w wersji przedstawionej przez pana posła sprawozdawcę. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-94.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-95">
          <u xml:id="u-95.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-95.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Eugeniusz Januła.</u>
          <u xml:id="u-95.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Był to ostatni ze zgłoszonych mówców.</u>
          <u xml:id="u-95.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę teraz o zabranie głosu ministra sprawiedliwości pana Leszka Kubickiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-96">
          <u xml:id="u-96.0" who="#LeszekKubicki">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Pragnę przede wszystkim zacząć od sprostowania. Rząd zajmował stanowisko w sprawie tego poselskiego projektu, który pierwotnie dotyczył dwu zmian w Kodeksie postępowania cywilnego. Chodziło o zmianę art. 87 § 2 oraz art. 465 § 1 kodeksu. Otóż rząd zajął stanowisko zdecydowanie krytyczne w stosunku do nowelizacji art. 465 § 1 kodeksu, natomiast nie zajął stanowiska merytorycznego w stosunku do zmiany art. 87 § 2 K.p.c., zwracał tylko uwagę na to, iż zmiana ta nie wydaje się konieczna tak szybko, nie musi być uchwalona tak pilnie, w tak krótkim terminie w stosunku do niedawnych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-96.1" who="#LeszekKubicki">Przedstawiany w tej chwili Wysokiej Izbie projekt nie zawiera na szczęście zmiany art. 465 Kodeksu postępowania cywilnego, stąd też uwagi dwu posłów tutaj zgłoszone trochę mnie zdziwiły, dlatego że dotyczyły tekstu, który jest absolutnie nieaktualny. Zarówno pan poseł Chojnacki, jak i pan poseł Pietrzykowski nie dostrzegli, że projekt ustawy w obecnej postaci nie zmienia, nie nowelizuje art. 465, z czego rząd się bardzo cieszy, bo co do tej propozycji zajmował stanowisko krytyczne.</u>
          <u xml:id="u-96.2" who="#LeszekKubicki">Natomiast, powtarzam, rząd nie zajmował merytorycznego stanowiska w stosunku do zmiany proponowanej w odniesieniu do art. 87 § 2. Rząd nie widzi przeszkód, aby taka nowelizacja została dokonana, nawet widzi w tej zmianie istotną poprawę stanu legislacyjnego. Jakkolwiek można byłoby na podstawie wykładni uznać, że to, co merytorycznie i normatywnie wprowadza proponowana zmiana, można było w drodze wykładni wywieść z obecnego art. 91 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego, rząd uważa, że ta zmiana stwarza wyraźniejszy, jaśniejszy stan prawny i w związku z tym nie widzimy przeszkód, aby przyjąć pozytywnie rekomendacje posła sprawozdawcy w odniesieniu do tej zmiany. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-96.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-97">
          <u xml:id="u-97.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-97.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał minister sprawiedliwości pan Leszek Kubicki.</u>
          <u xml:id="u-97.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy pan poseł sprawozdawca chce zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-97.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Nie ma pana posła.</u>
          <u xml:id="u-97.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-97.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Do głosowania nad tym punktem porządku dziennego przystąpimy w dniu jutrzejszym rano.</u>
          <u xml:id="u-97.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 4 porządku dziennego: Sprawozdania Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Komisji Ustawodawczej o:</u>
          <u xml:id="u-97.7" who="#OlgaKrzyżanowska">1) poselskim projekcie ustawy o stosunku państwa do Kościoła Zielonoświątkowego w Rzeczypospolitej Polskiej (druki nr 1121 i 2127),</u>
          <u xml:id="u-97.8" who="#OlgaKrzyżanowska">2) rządowym projekcie ustawy o stosunku państwa do Kościoła Katolickiego Mariawitów w Rzeczypospolitej Polskiej (druki nr 1620 i 2128),</u>
          <u xml:id="u-97.9" who="#OlgaKrzyżanowska">3) rządowym projekcie ustawy o stosunku państwa do Kościoła Starokatolickiego Mariawitów w Rzeczypospolitej Polskiej (druki nr 1621 i 2129),</u>
          <u xml:id="u-97.10" who="#OlgaKrzyżanowska">4) rządowym projekcie ustawy o stosunku państwa do gmin wyznaniowych żydowskich w Rzeczypospolitej Polskiej (druki nr 1622 i 2130).</u>
          <u xml:id="u-97.11" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Bogdana Bujaka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-98">
          <u xml:id="u-98.0" who="#BogdanBujak">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Mam przyjemność podczas dzisiejszych obrad przedstawić Wysokiej Izbie wyniki prac nad projektami ustaw:</u>
          <u xml:id="u-98.1" who="#BogdanBujak">— o stosunku państwa do Kościoła Katolickiego Mariawitów w Rzeczypospolitej Polskiej (druk nr 1620),</u>
          <u xml:id="u-98.2" who="#BogdanBujak">— o stosunku państwa do Kościoła Starokatolickiego Mariawitów w Rzeczpospolitej Polskiej (druk nr 1621),</u>
          <u xml:id="u-98.3" who="#BogdanBujak">— o stosunku państwa do gmin wyznaniowych żydowskich w Rzeczypospolitej Polskiej (druk nr 1622),</u>
          <u xml:id="u-98.4" who="#BogdanBujak">— i o stosunku państwa do Kościoła Zielonoświątkowego w Rzeczypospolitej Polskiej (druk nr 1121) — rozpatrywanymi przez Komisję Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Komisję Ustawodawczą.</u>
          <u xml:id="u-98.5" who="#BogdanBujak">Powołana w tym celu (na posiedzeniu w dniu 27 czerwca 1996 r.) podkomisja nadzwyczajna w okresie od 28 sierpnia 1996 r. do 10 stycznia 1997 r., przy udziale przedstawicieli zainteresowanych kościołów i związków wyznaniowych, rozpatrzyła wspomniane projekty ustaw i efekty swych prac przedstawiła podczas posiedzenia połączonych Komisji Ustawodawczej oraz Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych w dniu 21 stycznia 1997 r.</u>
          <u xml:id="u-98.6" who="#BogdanBujak">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Przed przedstawieniem Wysokiej Izbie decyzji połączonych Komisji: Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Ustawodawczej pragnę przybliżyć paniom posłankom i panom posłom problematykę dotyczącą rozpatrywanych dziś czterech projektów z grupy tzw. ustaw kościelnych.</u>
          <u xml:id="u-98.7" who="#BogdanBujak">Dwa rządowe projekty ustaw dotyczyły stosunku państwa do Kościoła Starokatolickiego Mariawitów w Rzeczypospolitej Polskiej (druk nr 1621) i do Kościoła Katolickiego Mariawitów w Rzeczypospolitej Polskiej (druk nr 1620).</u>
          <u xml:id="u-98.8" who="#BogdanBujak">Mariawityzm jest ruchem religijnym wyłącznie polskim. Powstał w 1893 r. jako stowarzyszenie w obrębie Kościoła katolickiego, nie uzyskał jednak zgody władz kościelnych, zaś w 1906 r. został potępiony przez watykańską Kongregację Świętego Oficjum. Od tego czasu istnieje jako odrębny kościół. W 1935 r. doszło w nim do trwałego rozłamu na tle sporu o powszechne kapłaństwo, w tym o kapłaństwo kobiet.</u>
          <u xml:id="u-98.9" who="#BogdanBujak">Kościół Starokatolicki Mariawitów, zwany potocznie płockim (od siedziby swych władz), jest członkiem Światowej Rady Kościołów i członkiem założycielem Polskiej Rady Ekumenicznej. Ma on ok. 25 tys. wiernych w 3 diecezjach i 38 parafiach oraz 3 biskupów i 27 kapłanów mężczyzn. Liczba parafii została w trakcie prac zweryfikowana w związku ze sporządzeniem wykazu załączonego do projektu ustawy. Poprzednio kościół podawał liczbę 42 parafii.</u>
          <u xml:id="u-98.10" who="#BogdanBujak">Kościół Katolicki Mariawitów, zwany felicjanowskim, nie należy do organizacji międzywyznaniowych. Ma on ok. 3 tys. wiernych w 2 kustodiach (czyli diecezjach) i 20 parafiach oraz 1 arcybiskupa, 2 biskupów, 6 kapłanów, 11 kapłanek.</u>
          <u xml:id="u-98.11" who="#BogdanBujak">Każdy z tych kościołów ma zakony męski i żeński.</u>
          <u xml:id="u-98.12" who="#BogdanBujak">Obydwa projekty rządowe wymagały formalnego przeredagowania stosownie do przyjętego w 1995 r. schematu tzw. ustaw kościelnych. Zwłokę w pracach nad projektami wywołał spór pomiędzy obydwoma kościołami o własność wspólnych cmentarzy grzebalnych. Komisje mogły przyjąć projekty dopiero po zawarciu ugody w tej sprawie pomiędzy wspomnianymi kościołami.</u>
          <u xml:id="u-98.13" who="#BogdanBujak">Generalnie obydwa projekty ustaw, a także omówiony dalej projekt ustawy o stosunku państwa do Kościoła Zielonoświątkowego, nie różnią się od uchwalonych w latach 1989–1995 ustaw kościelnych, konsekwentnie realizując zasadę równouprawnienia wyznań. Jest oczywiste, że obydwa projekty ustaw dotyczące kościołów mariawickich niewiele się różnią. Komisje pozostawiły jednak uzgodnione w rządowo-kościelnym zespole redakcyjnym pewne nie mające merytorycznego znaczenia odmienności kilku sformułowań.</u>
          <u xml:id="u-98.14" who="#BogdanBujak">Istotne różnice pomiędzy zapisami zawartymi w obu projektach są nieliczne. I tak np.:</u>
          <u xml:id="u-98.15" who="#BogdanBujak">Różne są struktury organizacyjne obu kościołów.</u>
          <u xml:id="u-98.16" who="#BogdanBujak">Mariawici płoccy mają jedno, a mariawici felicjanowscy — dwa własne święta w roku.</u>
          <u xml:id="u-98.17" who="#BogdanBujak">Wyższe Seminarium Duchowne w Płocku prowadzi pełny cykl kształcenia teologicznego, dlatego też, podobnie jak to przyjęto w tzw. ustawach kościelnych, ma według projektu otrzymać status uczelni wyższej, nadającej tytuł licencjata teologa oraz posiadać osobowość prawną. Natomiast Seminarium Kapłaństwa w Felicjanowie uzupełnia jedynie formację kandydatów na kapłanów i kapłanki, odbywającą się w parafiach. Stąd też projekty ustaw nie przewidują dla niego tych, nie postulowanych przez kościół, przymiotów. Obydwa kościoły kształcą swych studentów teologii w Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej.</u>
          <u xml:id="u-98.18" who="#BogdanBujak">Mariawici felicjanowscy tworzą organizacje kościelne mające na celu również przeciwdziałanie upadkowi obyczajów i patologiom społecznym, a także ich skutkom.</u>
          <u xml:id="u-98.19" who="#BogdanBujak">Tylko Kościół Starokatolicki Mariawitów ma obecnie w ramach audycji Polskiej Rady Ekumenicznej swe audycje w publicznym radiu, a w myśl niedawno zawartej umowy, także w telewizji. Projekt ustawy zawiera odpowiedni zapis, natomiast Kościół Katolicki Mariawitów takiej audycji nie ma i nie postuluje.</u>
          <u xml:id="u-98.20" who="#BogdanBujak">Wnioski rewindykacyjne Kościoła Starokatolickiego Mariawitów dotyczą jedynie bezpłatnego użytkowania wieczystego działki w Warszawie po kościele zniszczonym w czasie wojny, dlatego sprawa ta jest uregulowana bezpośrednio w projekcie ustawy z odesłaniem szczegółów do zarządzenia wykonawczego. Podobne przepisy były odnośnie do niektórych innych kościołów, które zgłaszały tylko jeden lub dwa wnioski rewindykacyjne, zawarte w ustawach uchwalonych w 1995 r. Komisje proponują pozostawić ten tryb bez zmiany, mimo omówionych w dalszym ciągu sprawozdania proponowanych zmian w postępowaniu dotyczącym liczniejszych wniosków rewindykacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-98.21" who="#BogdanBujak">Kościół Katolicki Mariawitów nie zgłasza wniosków rewindykacyjnych, natomiast zgodnie z jego życzeniem projekt ustawy przewiduje dwuletni okres na przepisanie na kościelne osoby prawne, bez opłat, własności nieruchomości zapisanych w przeszłości, wskutek braku osobowości prawnej kościoła, jako własność osób fizycznych.</u>
          <u xml:id="u-98.22" who="#BogdanBujak">Ponadto dekret z dnia 5 września 1947 r. o uregulowaniu położenia prawnego Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w Rzeczypospolitej Polskiej, Kościoła Mariawickiego i Kościoła Starokatolickiego rozszerzył na obszar całego państwa uznanie prawne tych kościołów, działających uprzednio na podstawie przepisów zaborczych. Jednak dekret ten był lakoniczny i nawet nie uregulował osobowości prawnej tych kościołów oraz ich parafii. Dlatego zachodziła potrzeba pełnego ustawowego uregulowania sytuacji tych kościołów. W dodatku dekret z 1947 r. nie uwzględniał istniejącego już wówczas od 8 lat rozłamu na dwa kościoły mariawickie. W 1994 r. dekret ten, dzięki ustawowemu uregulowaniu sytuacji Kościoła Ewangelicko-Reformowanego, został uchylony w odniesieniu do niego. Zakładając, że wymienione projekty ustaw zostaną uchwalone równocześnie, klauzula uchylająca całkowicie dekret z 1947 r. została zawarta tylko w druku nr 1621. Wymieniony w dekrecie z 1947 r. Kościół Starokatolicki (chodzi o kościół inny niż Kościół Starokatolicki Mariawitów) zanikł także w zasadzie w tymże 1947 r., gdyż kierownictwo i większość wyznawców powróciła do Kościoła katolickiego, a szczątkowa ostatnia parafia rozpadła się w 1964 r. po śmierci duchownego.</u>
          <u xml:id="u-98.23" who="#BogdanBujak">W ten sposób zostanie uchylone jedno z tymczasowych rozwiązań ustawowych dotyczących spraw kościelnych. Dalsze uchylane rozwiązania tymczasowe polegają na przewidzianym w druku nr 1680 skreśleniu w ustawie z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, którą dalej nazywam (i podczas obrad w komisji) ustawą o gwarancjach, przepisu art. 41 ust. 1 dotyczącego wpisu z urzędu do rejestru związków wyznaniowych, które działały od 1989 r. na podstawie Prawa o stowarzyszeniach, gdyż przepis ten został już zrealizowany. Zastąpiony przepisem na inny temat ma być w tejże ustawie dotychczasowy art. 40 dotyczący kościołów, których byt był uregulowany do 1949 r. zarządzeniem ministra administracji publicznej, gdyż wszystkie te kościoły zyskały w 1995 r. regulację ustawową. Należy podkreślić w tym miejscu bardzo dobrą współpracę przedstawicieli wymienionych kościołów z komisją sejmową.</u>
          <u xml:id="u-98.24" who="#BogdanBujak">Kolejny rządowy projekt ustawy dotyczy stosunku państwa do gmin wyznaniowych żydowskich w Rzeczypospolitej Polskiej i zawarty jest w druku nr 1622. Zgodnie z tradycją żydowską ma to być ustawa o stosunku państwa do gmin żydowskich, a nie do ich ogólnopolskiej organizacji. Ta organizacja, Związek Gmin Wyznaniowych Żydowskich w Rzeczypospolitej Polskiej, jest w projekcie ustawy na drugim planie. Gminy są tradycyjnie samodzielne. W wielu państwach nie ma żadnych ogólnokrajowych organizacji gmin. Istnienie takiej organizacji w Polsce jest uzasadnione słabością poszczególnych gmin, mających niewielu członków oraz celowością istnienia reprezentacji wszystkich gmin wobec państwa.</u>
          <u xml:id="u-98.25" who="#BogdanBujak">Wobec braku światowej organizacji wyznania mojżeszowego, ustawa nie przewiduje przynależności związku gmin do organizacji międzynarodowych. Znane organizacje międzynarodowe, jak na przykład Światowy Kongres Żydów, nie mają charakteru wyznaniowego.</u>
          <u xml:id="u-98.26" who="#BogdanBujak">Projekt ustawy nawiązuje do ustaw kościelnych, na ile jest to możliwe przy uwzględnianiu wskazanej okoliczności, iż chodzi przede wszystkim o uregulowanie sytuacji poszczególnych gmin wyznania żydowskiego. Zachowana jest przy tym zasada równouprawnienia wyznań. Na przykład zakwestionowana przez jednego z dyskutantów w czasie pierwszego czytania projektu ustawy zasada, że żadna z wymienionych w ustawie wyznaniowych osób prawnych nie odpowiada za zobowiązania innej strony prawnej, lecz w razie likwidacji gminy jej majątek przypada związkowi gmin, jest identyczna jak w ustawach dotyczących kościołów chrześcijańskich. Jedynym znikomym przywilejem wynikającym z samodzielności gmin jest zwolnienie z podatku od nieruchomości mieszkań w siedzibach każdej gminy, podczas gdy w przypadku kościołów chrześcijańskich zwolnienie to przysługuje tylko odnośnie do siedzib diecezji i centralnych władz kościelnych. Z ostrożności zwolnienie to zostało ograniczone do dziewięciu obecnie istniejących gmin, a nie będzie przysługiwało ewentualnie powstającym nowym gminom.</u>
          <u xml:id="u-98.27" who="#BogdanBujak">Przynależność gmin do związku jest obligatoryjna. Liczba gmin maleje wskutek braku dopływu młodzieży do tych gmin. Zgodnie ze statutem związku gmina musi mieć co najmniej 30 pełnoletnich członków. Dlatego też w siedmiu miastach, w których jeszcze kilka lat temu istniały gminy, obecnie działają tylko filie tych gmin, nie mające osobowości prawnej. Oczywiście, związek gmin może zmienić swój statut i obniżyć pułap liczby członków gminy. Obowiązuje jednak zasada religijna, iż do ważności modlitw wymagana jest obecność co najmniej 10 dorosłych Żydów płci męskiej, tj. takich, którzy ukończyli 13 lat i złożyli egzaminy religijne. Nieuzasadniona wydaje się obawa o mnożenie nowych gmin.</u>
          <u xml:id="u-98.28" who="#BogdanBujak">W projekcie rządowym znalazła odbicie w sposób słabo czytelny obecna praktyka, że zarząd związku gmin jest zarazem zarządem gminy warszawskiej, co wynika z braków kadrowych. Jest oczywiście sprawą członków gminy warszawskiej jako wyborców, kogo wybiorą do zarządu swojej gminy. Jednak brak samodzielnej gminy w stolicy państwa wywołałby niedobre wrażenie. Winą za to obciążano by niesłusznie, być może, władze państwowe. W toku prac komisji została, na jej sugestię, powołana w sposób przewidziany statutem związku gmin oddzielna gmina warszawska. Ogółem wszystkie gminy wyznaniowe żydowskie w Polsce według stanu z końca 1994 r. miały 1220 członków. W Polsce jest jeden rabin i 17 czynnych synagog oraz domów modlitwy.</u>
          <u xml:id="u-98.29" who="#BogdanBujak">Istotną zmianą dokonaną w toku prac było dodanie do projektu rządowego przepisu art. 2 ust. 1 w brzmieniu: „Gminy żydowskie zrzeszają pełnoletnie osoby wyznania mojżeszowego, posiadające obywatelstwo polskie, zamieszkałe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej”. Ta formuła oznacza zerwanie z obowiązującą w okresie międzywojennym etniczną, a nie religijną formułę przynależności do gmin. Obowiązujący statut związku gmin z 1992 r. zawiera jeszcze formułę podwójną — członkami gmin mogą być osoby „narodowości żydowskiej wyznania mojżeszowego”. Przyjęta formuła zapobiega wyrażonej w toku pierwszego czytania obawie przed zdominowaniem gmin przez Żydów obcokrajowców. Obcokrajowcy oczywiście mogą modlić się w synagogach, co jest prawem człowieka, korzystać ze stołówek koszernych i w razie konieczności z działalności charytatywnej gmin, ale nie będą mieli czynnego i biernego prawa wyborczego do władz gmin i związku gmin.</u>
          <u xml:id="u-98.30" who="#BogdanBujak">Dostosowane do specyfiki religii mojżeszowej są przepisy art. 9 projektu dotyczące zadań gmin oraz art. 11 o świętach żydowskich. Przepis ten dotyczy jedynie głównych świąt, np. realistycznie ogranicza wiosenne święto Paschy do 4 dni, podczas gdy religijnie powinno ono trwać 8 dni.</u>
          <u xml:id="u-98.31" who="#BogdanBujak">Przepis art. 14 ustala prawo żołnierzy wyznania mojżeszowego do udziału w nabożeństwach i uroczystościach religijnych w dniach świątecznych. W Polsce jest zaledwie jeden rabin. Regulowanie prawne duszpasterstwa żydowskiego w wojsku w warunkach pokojowych było więc nierealistyczne. Jedynie w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny przewiduje się kapelanów wojskowych.</u>
          <u xml:id="u-98.32" who="#BogdanBujak">Art. 15 ust. 1 wspomina o szkołach rabinackich za granicą, gdyż nie ma realnej możliwości utworzenia takiej szkoły w kraju. Teoretycznie utworzenie szkoły rabinackiej w kraju przez związek gmin byłoby możliwe na podstawie art. 19 ust. 2 pkt 5 ustawy o gwarancjach, bez zmiany obecnie omawianej ustawy o gminach wyznaniowych żydowskich.</u>
          <u xml:id="u-98.33" who="#BogdanBujak">Art. 20 potwierdza prawo związku gmin do emitowania w publicznych środkach masowego przekazu audycji religijnych. Na podstawie porozumienia z dnia 14 grudnia 1981 r. audycje takie nadawane są cztery razy w roku. Dyskutant, który w trakcie pierwszego czytania kwestionował nadawanie tych audycji, nie tylko nie brał pod uwagę, że dla żyjących w diasporze, czyli w rozproszeniu, daleko od najbliższej synagogi Żydów audycje te są jedynym przeżyciem religijnym, ale również chyba nie wiedział, że są nadawane od 16 lat.</u>
          <u xml:id="u-98.34" who="#BogdanBujak">Projekt ustawy nie jest ograniczony do rewindykacji majątkowych, chociaż te ostatnie szczególnie interesują opinię publiczną. Jest to projekt ustawy o stosunku państwa do gmin wyznaniowych żydowskich w Rzeczypospolitej Polskiej, regulujący sytuację tych gmin i ich związku, podobnie jak inne ustawy kościelne. Istnieją poważne powody prawne do ustawowego uregulowania sytuacji tych gmin. Ich dotychczasowy stan prawny jest bowiem szczególnie skomplikowany i archaiczny. W celu jego omówienia trzeba cofnąć się aż do roku 1916, w którym generał gubernator w okupowanej przez Niemców części tzw. Kongresówki wydał rozporządzenie dotyczące organizacji Żydowskiego Towarzystwa Religijnego w generałgubernatorstwie warszawskim. Było ono następnie dekretem naczelnika państwa z 1919 r. i dwoma rozporządzeniami prezydenta z 1927 r. i 1928 r. zmienione i rozszerzone na inne części Rzeczypospolitej. Jest charakterystyczne, że żaden z tych aktów prawnych nie był ustawą sejmową. Jeżeli dziś Sejm przyjmie omawiany projekt, będzie to pierwsza od 1918 r. ustawowa regulacja sytuacji gmin wyznaniowych żydowskich. Omawiam te anachronizmy tak szeroko, by pokazać prawną niezbędność ustawowego uregulowania sytuacji gmin wyznaniowych żydowskich.</u>
          <u xml:id="u-98.35" who="#BogdanBujak">Przepisy rozporządzenia prezydenta Rzeczypospolitej, uporządkowane w 1927 r., rozpisane na około trzymilionową społeczność wyznania mojżeszowego w Polsce, zupełnie nie nadawały się do zastosowania po wyzwoleniu kraju z okupacji hitlerowskiej, gdyż z wielu gmin wyznaniowych żydowskich nie pozostał przy życiu ani jeden człowiek, a struktura, także majątkowa, tych gmin była zupełnie rozbita.</u>
          <u xml:id="u-98.36" who="#BogdanBujak">Po wejściu w życie ustawy o gwarancjach Związek Religijny Wyznania Mojżeszowego działał jako związek wyznaniowy, zgodnie z tą ustawą wpisany do rejestru kościołów i innych związków wyznaniowych. W dniu 19 listopada 1991 r. kolejny zjazd tego związku dokonał poważnej zmiany jego statutu. Przywrócono przedwojenną nazwę: Gmina Wyznaniowa Żydowska, związek przyjął zaś nazwę: Związek Gmin Wyznaniowych Żydowskich Rzeczypospolitej Polskiej. Zmiany te zostały odnotowane we wspomnianym rejestrze. Powyższe zawiłości spowodowały trudności w sformułowaniu klauzuli derogacyjnej w omawianym projekcie. Po dyskusji komisja przyjęła następujące brzmienie art. 36: „Traci moc rozporządzenie prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 14 października 1927 r. o uporządkowaniu stanu prawnego w organizacji gmin wyznaniowych żydowskich na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej, z wyjątkiem woj. śląskiego, oraz wszelkie inne przepisy dotyczące spraw unormowanych w ustawie”.</u>
          <u xml:id="u-98.37" who="#BogdanBujak">Przechodząc do omawiania spraw majątkowych, muszę wyraźnie oświadczyć, że nie ma możliwości uregulowania ich w sposób, który zadowoli wszystkich. Istnieją silne naciski zagranicznych środowisk żydowskich na restytucję całego przedwojennego stanu własności gmin wyznaniowych żydowskich. Tu trzeba dodać, że w czasie prac komisji kierownictwo Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich wykazywało realistyczną postawę, daleką od jakiegokolwiek maksymalizmu w tej dziedzinie.</u>
          <u xml:id="u-98.38" who="#BogdanBujak">Jeszcze raz trzeba podkreślić, że projekt ustawy nie zajmuje się w ogóle sprawą majątku pozostałego po osobach fizycznych. Podobnie jak inne ustawy kościelne zajmuje się on wyłącznie majątkiem organizacji religijnych, chodzi o majątek gmin wyznaniowych żydowskich, a także innych żydowskich wyznaniowych osób prawnych działających na podstawie przepisów z 1928 r. Przewidywały one, że oprócz ogólnomiejskiej gminy wyznaniowej żydowskiej, która np. w przedwojennej Warszawie liczyła około pół miliona członków, istniały przy niemal każdej synagodze stowarzyszenia wyznaniowe posiadające odrębną osobowość prawną, a także bractwa pogrzebowe i charytatywne oraz fundacje religijne. Projekt ustawy nie obejmuje natomiast żadnych żydowskich organizacji nie mających charakteru religijnego, jak organizacje polityczne, kulturalne, sportowe itd. Wymieniony w projekcie rządowym Centralny Komitet Żydów w Polsce został przez komisję wykreślony z projektu.</u>
          <u xml:id="u-98.39" who="#BogdanBujak">Wbrew różnym publikacjom w kraju i za granicą mienie wyznaniowych żydowskich osób prawnych nie było przez prawo polskie traktowane jako mienie poniemieckie, lecz jako mienie opuszczone. Istniejące wówczas żydowskie kongregacje wyznaniowe mogły w terminie do 31 grudnia 1948 r. wystąpić na drogę sądową o przywrócenie posiadanego mienia. Z tej możliwości skorzystały, ale w wąskim zakresie, głównie wskutek częstych zmian składu zarządu spowodowanych emigracją ich członków. Drugi etap uregulowania stanu prawnego mienia opuszczonego, mianowicie sądowe uznanie własności, był ogólnie dopuszczalny po 8 latach posiadania. Jednak wówczas kongregacje te nie miały osobowości prawnej i nie mogły z tej możliwości skorzystać. Dopiero 19 czerwca 1961 r. ówczesny Związek Religijny Wyznania Mojżeszowego uzyskał osobowość prawną przez wpis do rejestru stowarzyszeń wyznaniowych.</u>
          <u xml:id="u-98.40" who="#BogdanBujak">Ustawa z dnia 23 czerwca 1971 r. o przejściu na osoby prawne Kościoła Rzymskokatolickiego oraz innych kościołów i związków wyznaniowych własności niektórych nieruchomości położonych na ziemiach zachodnich i północnych przyznała także temu związkowi prawo posiadania własności nieruchomości, którymi władał on na tych ziemiach. W Polsce centralnej natomiast sprawy te zostały nadal nie uregulowane. Dlatego projekt ustawy, podobnie jak ustawy kościelne, przewiduje stwierdzenie, w drodze decyzji wojewody, prawa własności gmin żydowskich lub ich związku do nieruchomości, które w dniu wejścia w życie ustawy pozostawać będą w ich władaniu.</u>
          <u xml:id="u-98.41" who="#BogdanBujak">Komisja uznała, że nie ma bezpośredniej ciągłości między przedwojennymi a obecnymi gminami wyznaniowymi żydowskimi. Nie chodzi więc o przywrócenie własności, lecz o przeniesienie własności. Oczywiście można przenieść na obecne gminy wyznaniowe żydowskie i ich związek tylko własność takich nieruchomości, które obecnie są własnością państwową lub samorządu terytorialnego, a nie osób trzecich. Wreszcie projekt ustawy nie nakazuje generalnie przeniesienia własności, lecz otwiera możliwość decydowania w tzw. postępowaniu regulacyjnym indywidualnie o każdej nieruchomości, przy rozważnym uwzględnieniu sprzecznych interesów wszystkich zainteresowanych stron.</u>
          <u xml:id="u-98.42" who="#BogdanBujak">Zarówno projekt rządowy, jak i projekt komisji wykluczają możliwość przeniesienia własności dwóch dużych grup nieruchomości, mianowicie domów mieszkalnych i obiektów służby zdrowia. Komisja wykreśliła ponadto z projektu możliwość przeniesienia własności nieruchomości, które odpowiednio służyły działalności społeczno-kulturalnej, nie związanej z działalnością religijną.</u>
          <u xml:id="u-98.43" who="#BogdanBujak">Zamiast niejasnego przyjętego w projekcie rządowym określenia, że chodzi o własność gmin i organizacji wyznaniowych działających przed dniem 8 maja 1945 r., podkomisja przyjęła odnośnie do Polski centralnej zasadę, że postępowanie regulacyjne może dotyczyć nieruchomości, które były własnością gmin żydowskich i innych wyznaniowych osób prawnych w dniu 1 września 1939 r. Wyklucza to zarówno sięganie wstecz poza tę datę, jak i ewentualnie przekazywanie gminom żydowskim i ich związkowi roszczeń rewindykacyjnych do mienia osób fizycznych.</u>
          <u xml:id="u-98.44" who="#BogdanBujak">Spośród nieruchomości, których może dotyczyć postępowanie regulacyjne, najliczniejszą grupę stanowią cmentarze grzebalne. Zasady religii mojżeszowej zakładają bowiem nienaruszalność cmentarzy na wieczne czasy i wykluczają ekshumację zwłok. Cmentarze powinny być trwale obmurowane. Według uzasadnienia projektu rządowego jest 758 cmentarzy zachowanych lub zdewastowanych, spośród których 47 jest we władaniu zarządu gmin, nie będą więc objęte postępowaniem regulacyjnym, lecz decyzją wojewody o stwierdzeniu własności. Natomiast dane związku gmin mówią o 1024 cmentarzach, a nawet o ok. 1200. Oczywiście nie podlegałyby postępowaniu regulacyjnemu cmentarze zabudowane, których jest 262 (nie zostały wliczone do poprzednich liczb). Zgodnie z projektem rządowym dla poszanowania zasad religijnych cmentarze, które są własnością gmin żydowskich lub ich związku albo zostaną im przekazane w postępowaniu regulacyjnym, nie podlegają wywłaszczeniu. Komisja po dyskusji uznała, że tylko przekazanie cmentarzy gminom żydowskim lub ich związkowi może zapewnić zachowanie tych zasad religijnych. Natomiast nie należy nakładać trwałych obowiązków odnośnie do tych cmentarzy na jednostki państwowe i samorządowe. Jedynie w okresie trwania postępowania regulacyjnego zakazuje się tym jednostkom zbywania cmentarzy i przeznaczania ich na inne cele. Jest rzeczą oczywistą, że przekazanie własności cmentarzy nie przysporzy korzyści materialnych gminom żydowskim i ich związkowi. Przeciwnie, potrzebne będą olbrzymie nakłady finansowe chociażby na obmurowanie cmentarzy. Ze względu na wspomniane zasady religijne gminy wyznaniowe i ich związek nie będą mogły sprzedać nieruchomości sakralnych.</u>
          <u xml:id="u-98.45" who="#BogdanBujak">Drugą grupę stanowią synagogi, których zachowało się 228, w tym 7 jest we władaniu związku gmin, oraz place po synagogach, które istniały 1 września 1939 r. Są to, podobnie jak w wyznaniach chrześcijańskich, miejsca sakralne.</u>
          <u xml:id="u-98.46" who="#BogdanBujak">Trzecią grupę stanowią nieruchomości, na których w dniu wejścia w życie ustawy znajdują się budynki stanowiące uprzednio siedzibę gmin żydowskich oraz budynki, które służyły uprzednio celom kultu religijnego, w tym domy modlitwy czy tzw. bożnice, lub przeznaczone były na działalność oświatowo-wychowawczą lub charytatywno-opiekuńczą. Także w tym wypadku warunkiem wszczęcia postępowania regulacyjnego jest posiadanie w dniu 1 września 1939 r. prawa własności nieruchomości przez gminy żydowskie lub inne wyznaniowe żydowskie osoby prawne. Ta grupa obejmuje pewne nieruchomości, przy czym uzasadnienie projektu rządowego zawiera ich specyfikację, wymienia się m.in. 4 szpitale, co do których projekt ustawy w brzmieniu przyjętym przez komisje wyklucza możliwość wszczęcia postępowania regulacyjnego.</u>
          <u xml:id="u-98.47" who="#BogdanBujak">Przypominam, że w postępowaniu regulacyjnym każda sprawa będzie rozpatrywana indywidualnie. Cmentarze mogą być przekazywane tylko w naturze. Odnośnie do drugiej i trzeciej grupy możliwe będzie przekazywanie w naturze, a jeśli nie będzie ono wskazane, możliwe będzie też przyznanie nieruchomości zamiennej lub odszkodowania pieniężnego.</u>
          <u xml:id="u-98.48" who="#BogdanBujak">Omawiane dotychczas przepisy dotyczą głównie Polski centralnej. W wypadku ziem zachodnich i północnych pojawiają się dwie poważne różnice. Jako termin ustalenia własności gmin synagogalnych, bo tak się one tam nazywały, i innych wymienionych żydowskich osób prawnych, przyjęto dzień dojścia do władzy Hitlera, tj. 30 stycznia 1933 r. Po tym dniu następowały bowiem hitlerowskie konfiskaty tego mienia. Także ze względu na brak bliższych więzi członków tych gmin z żydami polskimi przyjęto ograniczone możliwości postępowania regulacyjnego. Może ono obejmować nieruchomości, na których 30 stycznia 1933 r. znajdowały się cmentarze grzebalne lub synagogi. Inne nieruchomości, które w 1933 r. stanowiły własność gmin synagogalnych lub innych wyznaniowych żydowskich osób prawnych, mogą być przekazane tylko wówczas, gdy zostanie udowodniona celowość przywrócenia na nich kultu religijnego lub działalności charytatywno-opiekuńczej i wychowawczo-oświatowej. Będą to przypadki sporadyczne. Ponadto w Gdańsku, Legnicy, Szczecinie, Wrocławiu, w których to miastach istnieją obecnie gminy wyznaniowe żydowskie, mogą być im przekazane przedwojenne siedziby gmin synagogalnych. Ze względu na zniszczenie dokumentacji wieczystoksięgowej i geodezyjnej na ziemiach zachodnich i północnych postępowanie regulacyjne może nastąpić również w przypadku braku takiej dokumentacji, to jest gdy stan prawny nieruchomości nie jest ustalony, a obecny wyznaniowy żydowski charakter nieruchomości wynika z przekazów historycznych. Na tych ziemiach może nastąpić jedynie przekazanie nieruchomości w naturze. Nie będzie tam przekazywania nieruchomości zamiennych lub odszkodowań pieniężnych.</u>
          <u xml:id="u-98.49" who="#BogdanBujak">Na prośbę związku gmin, uzasadnioną bardzo dużymi trudnościami w zbieraniu dokumentacji, okres składania wniosków o wszczęcie postępowania regulacyjnego ustalono na 5 lat.</u>
          <u xml:id="u-98.50" who="#BogdanBujak">Względy praktyczne czynią niezbędnym rozróżnienie między prawem własności nieruchomości a administrowaniem nimi. Według projektu ustawy prawo własności ma przysługiwać wyłącznie gminom wyznaniowym żydowskim i ich związkowi. Nie będą one jednak w stanie administrować tymi nieruchomościami. Przedstawiciele związku w toku prac komisji podali przykład Buku w woj. poznańskim, gdzie jedna z fundacji żydowskich odnowiła cmentarz i synagogę, ale przekazała je miejscowej gminie miejskiej, z przeznaczeniem synagogi na muzeum regionalne.</u>
          <u xml:id="u-98.51" who="#BogdanBujak">Trzeba zaznaczyć, że na wschód od linii Gdańsk-Warszawa-Kraków nie ma żadnej gminy wyznaniowej żydowskiej - jest tylko filia w Lubinie a istnieją setki żydowskich cmentarzy grzebalnych. Dlatego też, jak to sygnalizował w dniu 9 maja 1996 r. w Sejmie minister Rosati, przewiduje się powołanie fundacji, która nie będzie właścicielem nieruchomości, ale będzie nim administrowała w imieniu właścicieli. Fundację może powołać każdy na podstawie ustawy o fundacjach. Jednak wyraźne uregulowanie sprawy fundacji w projekcie ustawy ma podkreślić, że powołanie jej jest zgodne z intencją ustawodawcy.</u>
          <u xml:id="u-98.52" who="#BogdanBujak">Minie wiele lat, zanim całość mienia przekazanego w postępowaniu regulacyjnym przynosić będzie dochód. Do tego czasu niezbędne będą bardzo duże nakłady na uporządkowanie cmentarzy, a także byłych synagog. Pieniądze na ten cel mogą być przekazywane przez organizacje żydowskie z zagranicy. Dlatego art. 22 ust. 2 projektu ustawy przewiduje możliwość zarządzania majątkiem gmin żydowskich i ich związku przez: „utworzoną w tym celu fundację z udziałem innych krajowych osób prawnych i fizycznych oraz zagranicznych organizacji Żydów pochodzących z Polski i Światowej Organizacji Restytucji”.</u>
          <u xml:id="u-98.53" who="#BogdanBujak">Tę ostatnią utworzyły organizacje żydowskie ze Stanów Zjednoczonych Ameryki, Izraela i organizacje międzynarodowe specjalnie dla zajmowania się dawnym mieniem żydowskim na terenach okupowanych przez Niemcy w czasie II wojny światowej.</u>
          <u xml:id="u-98.54" who="#BogdanBujak">Czwartą z kolei ustawą szczegółową rozpatrywaną przez komisję był poselski projekt ustawy o stosunku państwa do Kościoła Zielonoświątkowego w Rzeczypospolitej Polskiej (druk nr 1121). Tylko w jednym szczególe odbiega on od rozwiązań przyjętych w ustawach kościelnych. Kościół Zielonoświątkowy, który rozwija, nie tylko wśród swych wyznawców, szeroką misję więzienną, antyalkoholową i antynarkotykową, przewiduje oprócz osobowości prawnej swych okręgów i zborów także osobowość prawną 28 wyspecjalizowanych misji, wydawnictw, seminariów i ośrodków. Kościół czuje się również na siłach zorganizować wyższe uczelnie.</u>
          <u xml:id="u-98.55" who="#BogdanBujak">Zielonoświątkowcy stanowią w świecie jeden z najbardziej prężnych i prężnie działających związków. Głoszą tzw. osobiste przyjęcie Chrystusa przez swych wyznawców. Analogiczny ruch zielonoświątkowy istnieje także w łonie Kościoła katolickiego, w Polsce najbliższy jest mu ruch oazowy „Światło-Życie”. Zielonoświątkowcy, pod różnymi nazwami, działają w Polsce od 1990 r. Wchodzili oni w latach 1947–1988 w skład Zjednoczonego Kościoła Ewangelickiego, który liczył ok. 10 tys. wyznawców. Dziś sam Kościół Zielonoświątkowy liczy ok. 17 tys. wyznawców i jest, po świadkach Jehowy, drugim co do liczby wyznawców spośród związków wyznaniowych wpisanych do rejestru. Kościół ma 164 zbory podzielone na 12 okręgów, 85 kaplic i 288 duchownych. Te trzy elementy: misje społeczne, 86 lat historii na ziemiach polskich i liczebność spowodowały poselską inicjatywę ustawowego uregulowania jego sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-98.56" who="#BogdanBujak">Przedstawione obecnie cztery projekty ustaw powinny w zasadniczy sposób zamknąć serię szczegółowych nowych ustaw o stosunku państwa do poszczególnych związków wyznaniowych.</u>
          <u xml:id="u-98.57" who="#BogdanBujak">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Połączone Komisje: Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Ustawodawcza po rozpatrzeniu wszystkich uwag i wniosków na posiedzeniach w dniu 27 czerwca 1996 r. oraz 21 stycznia 1997 r., przedkładając sprawozdanie, wnoszą o uchwalenie przedstawionych projektów ustaw:</u>
          <u xml:id="u-98.58" who="#BogdanBujak">— rządowego projektu ustawy o stosunku państwa do Kościoła Katolickiego Mariawitów w Rzeczypospolitej Polskiej (druki nr 1620 i 2128),</u>
          <u xml:id="u-98.59" who="#BogdanBujak">— rządowego projektu ustawy o stosunku państwa do Kościoła Starokatolickiego Mariawitów w Rzeczypospolitej Polskiej (druki nr 1621 i 2129),</u>
          <u xml:id="u-98.60" who="#BogdanBujak">— rządowego projektu ustawy o stosunku państwa do gmin wyznaniowych żydowskich w Rzeczypospolitej Polskiej (druki nr 1622 i 2130),</u>
          <u xml:id="u-98.61" who="#BogdanBujak">— poselskiego projektu ustawy o stosunku państwa do Kościoła Zielonoświątkowego w Rzeczypospolitej Polskiej (druki nr 1121 i 2127).</u>
          <u xml:id="u-98.62" who="#BogdanBujak">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-98.63" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-99">
          <u xml:id="u-99.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję panu posłowi sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-99.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Sejm ustalił w debacie nad tym punktem porządku dziennego podział czasu pomiędzy kluby i koła, w zależności od ich wielkości, w granicach od 4 do 35 minut, to jest debatę krótką.</u>
          <u xml:id="u-99.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-99.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła Pawła Kasprzyka o zabranie głosu w imieniu klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Następnym mówcą będzie pan poseł Andrzej Wiśniewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-100">
          <u xml:id="u-100.0" who="#PawełKasprzyk">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Po opracowaniach w komisjach przedłożone zostało sprawozdanie do 4 projektów ustaw nazywanych w skrócie ustawami kościelnymi. Pierwszy - odnoszę się tutaj do druku nr 2127 - to poselski projekt ustawy o stosunku państwa do Kościoła Zielonoświątkowego, 3 następne są to rządowe projekty ustaw o stosunku państwa do Kościoła Katolickiego Mariawitów, Starokatolickiego Kościoła Mariawitów oraz do gmin wyznaniowych żydowskich w Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-100.1" who="#PawełKasprzyk">Gdybyśmy mieli się odnieść jako klub SLD do trzech pierwszych projektów, z wyłączeniem projektu o gminach wyznaniowych żydowskich, to trzeba by było powiedzieć, że następuje tutaj unifikacja prawa i struktury tych ustaw, są takie same. Ustawy te określają stosunek państwa do kościołów oraz sytuację prawną i majątkową kościołów, a w przypadku, gdy nie jest coś określone w ustawie, przewiduje się, że będą obowiązywały powszechnie stosowane przepisy prawa, przy czym jest zastrzeżenie, że przy jakiejkolwiek zmianie należy zasięgnąć opinii Prezydium Rady Kościołów. W sprawach wewnętrznych zaś kościoły te będą rządziły się swoimi prawami.</u>
          <u xml:id="u-100.2" who="#PawełKasprzyk">Istotną rzeczą, którą trzeba tutaj podkreślić, jest fakt, że praktyki religijne również unormowane zostały ustawowo, w rozdziałach dotyczących działalności kościoła. Mówi się na przykład o tym, że wierni kościoła mają prawo do zwolnień z pracy i od nauki na czas obejmujący święta religijne, w dniach, które nie są w państwie dniami ustawowo wolnymi od pracy. Dotyczy to również żołnierzy, którzy pełnią zasadniczą służbę wojskową. I tak w art. 12 Kościół Zielonoświątkowy wymienia 3 dni jako swoje święta religijne: Wielki Piątek, Wniebowstąpienie Pańskie, drugi dzień Pięćdziesiątnicy, i każdy kościół po kolei wymienia swoje dni wolne od pracy, łącznie z gminami wyznaniowymi żydowskimi. Co zaś do regulacji stosunków majątkowych i własnościowych, wszystkie te ustawy odsyłają do komisji regulacyjnej prowadzonej przez Urząd Rady Ministrów. W komisji tej zasiadają w równej liczbie przedstawiciele kościołów i rządu.</u>
          <u xml:id="u-100.3" who="#PawełKasprzyk">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Oddzielnego omówienia wymaga ustawa o stosunku państwa do gmin żydowskich (druk sprawozdania nr 2130). Przed drugą wojną światową żyła w Polsce ogromna, bo licząca 3,5 mln osób, diaspora żydowska. Dziś liczba osób wyznania mojżeszowego sięga 3,5–5 tys. według różnych wyliczeń i publikacji. Rząd we wrześniu 1996 r. wniósł projekt ustawy o stosunku państwa do gmin wyznaniowych żydowskich. Klub SLD po opracowaniu tych projektów w komisjach w pełni je popiera, opowiada się za dokonanymi zmianami. W toku prac w komisjach i w trakcie dwóch czytań w Wysokiej Izbie klub nasz wniósł swoje uwagi i poprawki. W istocie rzeczy uważamy, że już czas najwyższy, aby stosunki pomiędzy państwem a istniejącą od 800 lat społecznością wyznania mojżeszowego uregulować aktem prawnym w formie ustawy, a nie, jak dotychczas, wyłącznie dekretami bądź rozporządzeniami.</u>
          <u xml:id="u-100.4" who="#PawełKasprzyk">Klub SLD z uznaniem odniósł się do inicjatywy zaproszenia do prac nad tą ustawą przedstawicieli Zarządu Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich. Przedstawiciele zarządu mogli swobodnie wypowiedzieć się i współuczestniczyć w tworzeniu zapisów omawianego dziś projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-100.5" who="#PawełKasprzyk">Najistotniejszym uregulowaniem uzgodnionym wspólnie z Zarządem Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich jest art. 30, mówiący, że z wnioskiem w przedmiocie przeniesienia na rzecz gminy żydowskiej lub związku gmin własności nieruchomości występować mogą tylko gminy polskie, a nie spadkobiercy diaspory żydowskiej (przypominam, że za granicą mieszka ok. 1 mln Żydów z Polski, którzy przed 1 września 1939 r. byli obywatelami państwa polskiego).</u>
          <u xml:id="u-100.6" who="#PawełKasprzyk">Klub SLD stwierdza, iż naczelną zasadą regulującą stosunki własnościowe pomiędzy państwem a związkiem gmin żydowskich jest nie zasada restytucji, zwrotu mienia, lecz przeniesienia własności. Zapisy w poszczególnych artykułach mówią:</u>
          <u xml:id="u-100.7" who="#PawełKasprzyk">— w art. 30 ust. 1 — o przedmiocie przeniesienia,</u>
          <u xml:id="u-100.8" who="#PawełKasprzyk">— w art. 30 ust. 2 — o przekazaniu własności,</u>
          <u xml:id="u-100.9" who="#PawełKasprzyk">— w art. 31 ust. 1 i 2 — o przeniesieniu własności,</u>
          <u xml:id="u-100.10" who="#PawełKasprzyk">— w art. 29 ust. 2 — o przejściu własności.</u>
          <u xml:id="u-100.11" who="#PawełKasprzyk">Cały czas mamy tu do czynienia z instytucją prawną przeniesienia własności i przekazania, a nie instytucją zwrotu własności bądź mienia. Zapisy te sprawiają, iż zarząd związku gmin po 5-letnim okresie od dnia wejścia w życie ustawy nie będzie mógł występować z wnioskami o przeniesienie bądź przekazanie własności na nowe obiekty, zaś te, które staną się własnością związku, muszą być wykorzystane do celów kultu religijnego, działalności oświatowo-wychowawczej, charytatywno-opiekuńczej. O tym wyraźnie mówi art. 30 ust. 2 pkt 3. Takie rozwiązanie klub SLD popiera, nie burzy ono bowiem istniejącego stanu własności i określa cel wykorzystania przekazywanych obiektów.</u>
          <u xml:id="u-100.12" who="#PawełKasprzyk">Ustawodawca dopuścił w art. 22 ust. 2 możliwość utworzenia fundacji, która miałaby dopomóc w odrestaurowaniu dziedzictwa gmin wyznania żydowskiego. Podobnie zresztą zapisy o fundacjach figurują w pozostałych, dziś omawianych ustawach kościelnych.</u>
          <u xml:id="u-100.13" who="#PawełKasprzyk">Pytanie brzmi: Dlaczego fundacja? Kiedy w dniu 18 lutego 1984 r. premier Włoch Bettino Craxi i sekretarz stanu kardynał Agostino Casaroli podpisywali konkordat pomiędzy Włochami a Watykanem, uzgodniono w nim m.in. likwidację dotacji państwa dla kościoła - odwrotnie aniżeli w wersji konkordatu przyjętego przez rząd Hanny Suchockiej. Czy budujące demokrację państwo polskie, borykające się z bezrobociem, zadłużoną oświatą i służbą zdrowia musi dawać przywileje związkom wyznaniowym i kościołom i czy stać je na to?</u>
          <u xml:id="u-100.14" who="#PawełKasprzyk">Klub SLD stoi na stanowisku, że związki wyznaniowe i kościoły winny finansować się same. Skoro zatem państwa nie stać, aby dotować restaurację dorobku materialnego gmin związku wyznania mojżeszowego, ustawodawca podjął decyzję o dopuszczeniu do współfinansowania restauracji mienia żydowskiego kultu religijnego i wyznaniowego przez przedstawiciela diaspory żydowskiej Światową Żydowską Organizację Restytucji (WJRO), która wraz z zarządem związku gmin wyznaniowych zajmowałaby się restauracją i utrzymaniem mienia wyznaniowego, głównie cmentarzy, przez gminy żydowskie, a nie obrotem tym mieniem. Podkreślam: nie obrotem tym mieniem.</u>
          <u xml:id="u-100.15" who="#PawełKasprzyk">Takie rozwiązanie nasz klub popiera, podobnie jak i to, że regulacja stanu własności — przekazywanie obiektów kultu ma nastąpić w ciągu 5 lat w postępowaniu regulacyjnym prowadzonym przez Komisję Regulacyjną do Spraw Gmin Wyznaniowych Żydowskich. Najważniejsza, a nawet wręcz, rzekłbym, naczelna zasada, jaką należy uwzględnić przy tych regulacjach, wynika z zapisu art. 30 ust. 4, iż regulacje nie mogą naruszać praw nabytych przez osoby trzecie. Klub stoi na stanowisku, że zasada ta musi obowiązywać w każdym postępowaniu regulacyjnym bez jakiegokolwiek wyjątku. Klub SLD jednocześnie z zainteresowaniem przyjmuje opublikowaną na łamach „Przeglądu Tygodniowego” 29 stycznia 1997 r. wypowiedź pana przewodniczącego Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich inż. Pawła Wildsteina, że dopóki nie ma ustawy reprywatyzacyjnej, związek gmin żydowskich nie powinien włączać się do dyskusji na temat przyszłych przepisów reprywatyzacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-100.16" who="#PawełKasprzyk">Wysoka Izbo! Dzisiejszą debatą wokół ustaw kościelnych regulujemy stosunki między państwem a kościołami i związkami wyznaniowymi, ustanawiamy ramy prawne, które będą obowiązywać i państwo, i kościół, i związki wyznaniowe. Rozstrzygamy także status mienia religijnego i wyznaniowego, aby każdy obywatel w Polsce powołujący się na Konwencję o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności mógł powiedzieć, że jej art. 9 jest w naszym kraju przestrzegany, że lewica współtworząc nowe demokratyczne i prawne podstawy Rzeczypospolitej Polskiej uznaje, iż każdy ma prawo do wolności myśli, sumienia i wyznania, że prawo to obejmuje wolność zmiany wyznania lub przekonań oraz wolność uzewnętrzniania indywidualnie lub wspólnie z innymi publicznie lub prywatnie swego wyznania lub przekonań przez uprawianie kultu, nauczanie, praktykowanie i czynności rytualne. Temu celowi służyć będą wnoszone dziś zapisy ustaw kościelnych i regulacja stosunków własnościowych w obiektach, w których odbywać się będą czynności rytualne, nauczanie i praktyka religii. Klub nasz uważa, że zgodnie z art. 9 pkt 2 cytowanej konwencji wolność uzewnętrzniania wyznania lub przekonań może podlegać jedynie takim ograniczeniom, które są przewidziane przez ustawę i konieczne w społeczeństwie demokratycznym z uwagi na interesy bezpieczeństwa publicznego, ochronę porządku prawnego i publicznego, zdrowia i moralności lub ochronę praw i wolności innych osób. Przyjmując pakiet dzisiejszych ustaw, umacniamy naszą młodą demokrację i stajemy się coraz bardziej rzeczywistym państwem prawa.</u>
          <u xml:id="u-100.17" who="#PawełKasprzyk">Klub SLD będzie głosował za przyjęciem omawianych projektów ustaw i skierowaniem ich do trzeciego czytania. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-100.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-101">
          <u xml:id="u-101.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-101.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Paweł Kasprzyk.</u>
          <u xml:id="u-101.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła Andrzeja Wiśniewskiego o zabranie głosu w imieniu klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego. Następnym mówcą będzie pan poseł Tadeusz Jacek Zieliński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-102">
          <u xml:id="u-102.0" who="#AndrzejWiśniewski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Ustawy kościelne wbrew pozorom to jeden z trudniejszych tematów w działalności tego parlamentu. Wydaje mi się, że fakt, iż akurat takimi tematami się zajmujemy, świadczy o istnieniu pilnej potrzeby uregulowania stosunku do niektórych wyznań. Ten proces rozpoczęliśmy już kilka lat temu. Pierwsze czytanie ustaw, które w tej chwili omawiamy, odbyło się blisko, a może tylko 9 miesięcy temu. Trzy z nich to projekty rządowe: projekt ustawy o stosunku państwa do Kościoła Katolickiego Mariawitów, Kościoła Starokatolickiego Mariawitów, Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich, poselski jest projekt o stosunku państwa do Kościoła Zielonoświątkowego w Rzeczypospolitej Polskiej. Przystępując wówczas do pracy nad tymi projektami, Sejm tej kadencji dysponował już pewnym doświadczeniem w procedowaniu tzw. ustaw kościelnych, albowiem uchwalone wcześniej ustawy regulujące stosunek państwa do innych kościołów spotkały się z ogólnym zrozumieniem i aprobatą. Nic zatem prostszego, aby opracowane wcześniej ramy ustawowe znalazły swoje odzwierciedlenie w omawianych dziś projektach, oczywiście z uwzględnieniem specyfiki poszczególnych kościołów. Nie będę szczegółowo omawiał projektów, zostało to dość dokładnie zrobione przez pana posła sprawozdawcę. Obserwując listę zainteresowanych posłów, którzy by chcieli zabrać głos w tej debacie, pozwolę sobie pozostawić trochę miejsca dla kolegów klubowych.</u>
          <u xml:id="u-102.1" who="#AndrzejWiśniewski">Uzgodnienie trzech projektów ustaw o stosunku państwa do Kościoła Katolickiego Mariawitów, do Kościoła Starokatolickiego Mariawitów i o stosunku państwa do Kościoła Zielonoświątkowego w Rzeczypospolitej Polskiej zajęło podkomisji najmniej czasu. Należy przy tym zaznaczyć, iż wątpliwości, jak też uwagi zgłaszane przez nasz klub w czasie pierwszego czytania zostały w tych projektach ustaw praktycznie w pełni uwzględnione. Najtrudniejszym i wzbudzającym najwięcej emocji był projekt o stosunku państwa do gmin wyznaniowych żydowskich. Najwięcej uwag w tym projekcie dotyczyło spraw majątkowych. Jest rzeczą oczywistą, że tam, gdzie trzeba będzie oddawać mienie, pojawiać się będą różnego rodzaju przeszkody i wynikać będą dyskusje. I powołana w tym celu Komisja Regulacyjna będzie miała tu trudny do rozstrzygnięcia problem. Co prawda, postępowaniem regulacyjnym mogą być objęte tylko te nieruchomości, które przede wszystkim nie będą naruszać praw nabytych przez osoby trzecie, ale znaczna część mienia, która będzie objęta tym postępowaniem, znajduje się we władaniu samorządów lokalnych, które często ogromnym wysiłkiem i dzięki wielu wyrzeczeniom zagospodarowały opuszczone, często zdewastowane mienie. Na ten stan trzeba zwrócić szczególną uwagę. I nasz klub nie może przejść obok tych zagadnień obojętnie. Jak już podkreśliłem, nie wolno nam dopuścić do takiej sytuacji, aby ledwo raczkujące samorządy lokalne były narażone być może nawet na bankructwo. I tu ogromną odpowiedzialność bierze na siebie Komisja Regulacyjna.</u>
          <u xml:id="u-102.2" who="#AndrzejWiśniewski">Ustawa ma swoje ograniczenia i uwarunkowania dotyczące tego, jakie mienie podlega uregulowaniu. I tu być może sprawozdanie zaproponowane przez połączone komisje sejmowe: Komisję Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Komisję Ustawodawczą nie w pełni zabezpiecza interesy stron, o czym mówili już koledzy posłowie. Świadczyć o tym mogą różnego rodzaju protesty bądź przykre uwagi pod adresem parlamentu Rzeczypospolitej. Trzeba jednak podkreślić, iż to, co zostało zapisane w tym projekcie, jest kompromisem na miarę możliwości i czasu.</u>
          <u xml:id="u-102.3" who="#AndrzejWiśniewski">Na uwagę zasługuje fakt, iż przygotowane przez podkomisję cztery projekty ustaw, w tym i tej, o której mówiąc pozwoliłem sobie zająć nieco więcej czasu, zostały w całości przyjęte przez połączone komisje sejmowe 13 stycznia tego roku. Zostały przyjęte bez żadnych uwag.</u>
          <u xml:id="u-102.4" who="#AndrzejWiśniewski">Wysoka Izbo, biorąc pod uwagę powyższe fakty, nasz klub wyrazi swój stosunek do tych projektów ustaw w głosowaniu, oczywiście z zachowaniem pełnej wolności światopoglądowej, bez jakiejkolwiek dyscypliny klubowej. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-102.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-103">
          <u xml:id="u-103.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-103.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Andrzej Wiśniewski.</u>
          <u xml:id="u-103.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Tadeusza Jacka Zielińskiego w imieniu klubu Unii Wolności. Następnym mówcą będzie pani poseł Maria Nowakowska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-104">
          <u xml:id="u-104.0" who="#TadeuszJacekZieliński">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Unii Wolności opowiada się za uchwaleniem projektów ustaw - wyliczę je według kolejności numerów druków sejmowych: o stosunku państwa do Kościoła Zielonoświątkowego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku państwa do Kościoła Katolickiego Mariawitów w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku państwa do Kościoła Starokatolickiego Mariawitów w Rzeczypospolitej Polskiej oraz o stosunku państwa do gmin wyznaniowych żydowskich w Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-104.1" who="#TadeuszJacekZieliński">Rozpatrywane w chwili obecnej, w drugim czytaniu, kolejne ustawy regulujące w sposób całościowy położenie prawne kolejnych kościołów i związków wyznaniowych jest dalszym ciągiem pracy nad polskim prawem wyznaniowym. Przypomnę, że po roku 1989 zostały uchwalone ustawy dotyczące Kościoła katolickiego, Kościoła prawosławnego, czterech kościołów ewangelickich - luterańskiego, reformowanego, baptystycznego, metodystycznego - oraz Kościoła Polskokatolickiego i Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego.</u>
          <u xml:id="u-104.2" who="#TadeuszJacekZieliński">Rozpatrywany dzisiaj pakiet jest w zasadzie bezdyskusyjny w zakresie trzech ustaw - dwóch mariawickich i zielonoświątkowej. Oczywiście największe kontrowersje trwały - i być może będą trwały w przyszłości - wokół ustawy dotyczącej gmin wyznaniowych żydowskich. Ustawy dotyczące kościołów mariawickich i Kościoła Zielonoświątkowego są natomiast bardzo zbliżone do ustaw poprzednio uchwalonych, zwłaszcza do ustaw z roku 1995. Należy jedynie zaznaczyć odnośnie do Kościoła Zielonoświątkowego, że mamy tutaj do czynienia z precedensowym uregulowaniem w drodze ustawy sytuacji prawnej kościoła, który działa w chwili obecnej w oparciu o wpis do rejestru w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji. Nie ma jednak formalnych przeszkód, które by uniemożliwiały uchwalenie takiej ustawy. Mamy nadzieję, że ta precedensowa ustawa nie uruchomi lawiny kolejnych ustaw wyznaniowych, albowiem wydaje się słuszny pogląd, iż ustawodawca powinien podejmować trud uregulowania położenia prawnego związku wyznaniowego w drodze ustawy tylko wtedy, jeśli mamy do czynienia z kościołem, którego sytuacja - ze względu na pewne zaszłości historyczne bądź wyjątkową specyfikę - wymaga rozstrzygnięć w drodze indywidualnego aktu ustawodawczego. Powinna być to sytuacja rzeczywiście wyjątkowa. Dlatego przywiązujemy dużą wagę do projektu nowelizacji ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, która w sposób jednoznaczny określi, które kościoły będą mogły występować o indywidualne ustawy wyznaniowe. Ta ustawa ma to oczywiście ustalić w oparciu o zasadę równouprawnienia wyznań i ma wprowadzić bardzo czytelne, jasne kryteria w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-104.3" who="#TadeuszJacekZieliński">Co do rozpatrywanego dzisiaj pakietu czterech ustaw, jedna - co już zaznaczyłem - w szczególny sposób koncentrowała uwagę posłów, rządu i opinii publicznej - mam oczywiście na myśli ustawę o stosunku pastwa do gmin wyznaniowych żydowskich w Rzeczypospolitej Polskiej. Jest to - w porównaniu do innych ustaw wyznaniowych - ustawa niezwykła, ponieważ dotyczy niezwykłej materii: związku wyznaniowego, którego członkowie zostali poddani bestialskiej eksterminacji. Obecny stan posiadania związku wyznaniowego jest konsekwencją tragicznych losów narodu żydowskiego, a w konsekwencji także wyznawców religii mojżeszowej. W dniu dzisiejszym gminy wyznaniowe żydowskie w Rzeczypospolitej skupiają niewielką, bo kilkutysięczną zaledwie wspólnotę wyznawców judaizmu, ale to nie liczba wyznawców ma decydować o potrzebie ustawowego określenia sytuacji prawnej danego kościoła lub innego związku wyznaniowego. Obowiązuje w naszym kraju zasada równouprawnienia kościołów, która wymaga uporządkowania sytuacji prawnej także tego związku wyznaniowego. Chciałbym podkreślić tutaj z całą mocą, że Związek Gmin Wyznaniowych Żydowskich jest ostatnim związkiem wyznaniowym w Polsce, który otrzymuje ustawę wyznaniową. Jest to dwunasty z kolei związek wyznaniowy, który otrzymuje regulację właśnie w formie partykularnej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-104.4" who="#TadeuszJacekZieliński">Poseł sprawozdawca już szeroko omawiał ten projekt i zapewne pani minister również wypowie się na ten temat, chciałbym więc skoncentrować się na materii, która jest tu szczególnie istotna, a mianowicie dotyczącej przekazywania gminom wyznaniowym żydowskim nieruchomości, jakie zostały utracone przez związek wyznaniowy żydowski na rzecz państwa. Chciałbym przede wszystkim wskazać, iż przepisy materialne dotyczące przekazywania czy zwrotu majątku gmin wyznaniowych żydowskich zostały ujęte w art. 30 i 31, natomiast przepisy dotyczące sposobu odzyskiwania tego majątku, a więc formalne, ujęte są w art. 32, 33 i 34.</u>
          <u xml:id="u-104.5" who="#TadeuszJacekZieliński">Trzeba wskazać przede wszystkim na to, że przystępując do prac nad tym projektem posłowie musieli sobie odpowiedzieć na pytanie, jaki będzie zakres przekazywania utraconego przez gminy wyznaniowe mienia, zakres zwrotu mienia. Posłowie musieli przede wszystkim wziąć pod uwagę fakt, iż istniejący obecnie Związek Gmin Wyznaniowych Żydowskich nie jest sukcesorem prawnym istniejących wcześniej żydowskich związków wyznaniowych. Ten fakt jest bardzo doniosły. A więc związek ten nie posiada tytułu do prostego wstąpienia w prawa swoich historycznych i religijnych poprzedników. W związku z tym posłowie i komisje stanęły na stanowisku, iż państwo w ustawie swobodnie określi zakres nadania gminom wyznaniowym żydowskim mienia przejętego po dawnych gminach, po dawnych związkach wyznaniowych żydowskich.</u>
          <u xml:id="u-104.6" who="#TadeuszJacekZieliński">Chciałbym przedstawić ten zakres zwrotu mienia. Wydaje mi się, że opinia publiczna powinna być w sposób możliwie pełny poinformowana, jakie rozwiązania tutaj przyjmujemy. Ale zanim o tym powiem, chcę z całą mocą, bardzo stanowczo podkreślić, iż na mocy projektu, o którym debatujemy, przekazywane może być tylko i wyłącznie mienie wyznaniowe, a więc, inaczej mówiąc, mienie kościelne żydowskie - czyli nie mienie osób fizycznych, nie mienie indywidualnych Żydów - i przekazywane może być tylko i wyłącznie mienie będące własnością skarbu państwa i samorządów terytorialnych, a więc nie mienie indywidualnych obywateli polskich lub niepaństwowych instytucji działających w naszym kraju. Te dwa wyjaśnienia są bardzo istotne, albowiem często się uważa, iż ta ustawa dokonuje reprywatyzacji mienia osób fizycznych, a chodzi tutaj jedynie o przekazanie mienia należącego do podmiotów wyznaniowych, czyli, inaczej mówiąc, używając innej terminologii - kościelnych.</u>
          <u xml:id="u-104.7" who="#TadeuszJacekZieliński">Co więcej - to kolejne zastrzeżenie, które trzeba tutaj podnieść - w każdym indywidualnym przypadku przeniesienia tytułu własności o tej sprawie decydować będzie Komisja Regulacyjna, podobna do tej, jaka istnieje w przypadku Kościoła katolickiego. A w komisji tej rząd Rzeczypospolitej posiadać będzie prawo weta, czyli sprzeciwienia się przekazaniu jakiejkolwiek nieruchomości na rzecz gminy wyznaniowej żydowskiej.</u>
          <u xml:id="u-104.8" who="#TadeuszJacekZieliński">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Projekt przewiduje dwa reżimy prawne - tak jak to jest w przypadku wszystkich innych kościołów i związków wyznaniowych - przekazywania mienia kościelnego. Dwa reżimy dotyczą dwóch obszarów państwa, a to wynika z pewnych zaszłości historycznych.</u>
          <u xml:id="u-104.9" who="#TadeuszJacekZieliński">Pierwszy teren, obszar państwa to obszar tzw. starego kraju, a więc ziemie II Rzeczypospolitej, które znalazły się w granicach obecnego państwa. Na tym terenie gminy będą mogły występować o nadanie im własności cmentarzy żydowskich istniejących 1 września 1939 r. oraz gruntów po tych cmentarzach, jeśli nie zostały one trwale zabudowane. Następnie, będą mogły występować o synagogi istniejące 1 września 1939 r. oraz o grunty po tych synagogach, jeśli nie zostały trwale zabudowane. Będą także mogły występować o istniejące obecnie budynki będące kiedyś własnością gmin wyznaniowych żydowskich.</u>
          <u xml:id="u-104.10" who="#TadeuszJacekZieliński">Drugi reżim dotyczy ziem odzyskanych, czyli ziem zachodnich i północnych oraz terenu województwa śląskiego. Tam gminy będą mogły występować o nadanie im własności: cmentarzy żydowskich istniejących 30 stycznia 1933 r. oraz gruntów po tych cmentarzach, jeśli nie zostały trwale zabudowane, synagog istniejących 30 stycznia 1933 r. oraz gruntów po tych synagogach, jeśli nie zostały trwale zabudowane, następnie: siedzib gmin w Gdańsku, Legnicy, Szczecinie i we Wrocławiu istniejących 30 stycznia 1933 r. (a więc przed dojściem Hitlera do władzy i przed początkiem holokaustu) oraz innych obiektów, jeśli państwo zechce przekazać je na cele religijne, oświatowo-wychowawcze i charytatywno-opiekuńcze, tak jak to jest w przypadku wszystkich innych kościołów i związków wyznaniowych.</u>
          <u xml:id="u-104.11" who="#TadeuszJacekZieliński">W wypadku gdy przekazanie własności natrafi na trudne do pokonania przeszkody, gminy wyznaniowe żydowskie będą mogły wystąpić o przekazanie im nieruchomości zamiennej, ale - co podkreślam z mocą - dotyczyć to będzie tylko i wyłącznie mienia zastępczego za synagogi i nieruchomości, na których kiedyś stały synagogi, i tylko i wyłącznie na terenie tzw. starego kraju, a więc, powtórzę, na terenie II Rzeczypospolitej, który jest objęty granicami państwa z wyjątkiem województwa śląskiego.</u>
          <u xml:id="u-104.12" who="#TadeuszJacekZieliński">Oceniając pokrótce przedstawione przeze mnie regulacje art. 30 i 31 projektu, a więc te materialne przepisy dotyczące zwrotu mienia, trzeba wziąć pod uwagę, że ustawodawca stanął wobec możliwości przyjęcia koncepcji zwrotu mienia gminom żydowskim polegającej na przekazaniu wszelkiego mienia żydowskiego, jakie istniało na ziemiach polskich, przekazania na zasadach, jakie zostały przyjęte w wypadku Kościoła katolickiego. To była jedna z możliwości, jedna z opcji. A druga, skrajnie przeciwna, polegała na przyjęciu koncepcji swobodnego, zupełnie uznaniowego, a więc w pewnym sensie dowolnego przekazywania przez państwo nieruchomości, które kiedyś należały do gmin, a o które teraz gminy wnoszą.</u>
          <u xml:id="u-104.13" who="#TadeuszJacekZieliński">Z lektury art. 30 i 31 wynika, że komisje przyjęły rozwiązanie pośrednie, a więc nie pierwsze, jakie zastosowano w wypadku Kościoła katolickiego, i nie drugie, gdzie państwo stawia się jakby ponad prawem własności czy ponad zasadami wynikającymi z prawa własności. A ponieważ przyjęto rozwiązanie pośrednie, zdaniem Klubu Parlamentarnego Unii Wolności jest to rozwiązanie trafne, jest to trafny sposób uregulowania tej sprawy, która czekała na załatwienie ponad 50 lat.</u>
          <u xml:id="u-104.14" who="#TadeuszJacekZieliński">Ze względu na to Klub Parlamentarny Unii Wolności będzie głosował za przyjęciem projektu ustawy o stosunku państwa do gmin wyznaniowych żydowskich, w brzmieniu przyjętym przez komisje, oraz trzech wymienionych wcześniej przeze mnie projektów ustaw kościelnych.</u>
          <u xml:id="u-104.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-105">
          <u xml:id="u-105.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-105.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Tadeusz Zieliński.</u>
          <u xml:id="u-105.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę panią poseł Marię Nowakowską o zabranie głosu w imieniu klubu Unii Pracy. Następnym mówcą będzie pan poseł Andrzej Gąsienica-Makowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-106">
          <u xml:id="u-106.0" who="#MariaNowakowska">Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! Wysoka Izba po raz kolejny rozpatruje pakiet ustaw tzw. kościelnych i po raz kolejny Unia Pracy pragnie powiedzieć, że uważaliśmy, iż lepszą drogą byłoby przyjęcie jednej ustawy, która reguluje stosunek państwa do wszystkich kościołów. Skoro jednak została wybrana inna droga, to naszą troską jest zapewnienie wszystkim kościołom równych praw.</u>
          <u xml:id="u-106.1" who="#MariaNowakowska">W pierwszym czytaniu zwracaliśmy uwagę na to, że nie wszystkie prawa były zapisane w tych projektach konsekwentnie. W trakcie pracy komisji część tych niekonsekwencji została usunięta, różnice, które są, często wynikają tylko ze specyfiki danego wyznania. Nie znane są nam protesty kościołów w stosunku do projektów, które wychodzą z komisji. W związku z tym nie widzimy powodów, dla których nie mielibyśmy poprzeć tych 4 projektów.</u>
          <u xml:id="u-106.2" who="#MariaNowakowska">W zasadzie na tym mogłabym zakończyć wystąpienie, ale śladem moich poprzedników chciałabym się zatrzymać na jednej ustawie, tej, która budzi pewne kontrowersje, czyli nad ustawą regulującą stosunek państwa do gmin wyznaniowych żydowskich. Chciałabym się zatrzymać nad tą ustawą nie tylko dlatego, że trudno w tej chwili nie pamiętać o miejscu, jakie w polskiej kulturze i tradycji zajmuje kultura żydowska. Trudno także nie pamiętać o wojennej tragedii tego narodu, trudno nie pamiętać o ofiarach holokaustu. Chciałabym się nad tą ustawą zatrzymać jednak przede wszystkim z tego względu, że budziła ona wielkie emocje. Mówiliśmy o tym przy pierwszym czytaniu, że tych emocji się obawiamy. Emocje te związane były przede wszystkim z obawą i z rozczarowaniem - z obawą, ponieważ niektórzy podejrzewali, że ustawa ta będzie otwierała drogę do zwrotów majątków indywidualnym osobom fizycznym, z drugiej strony były rozczarowania, że ustawa właśnie tych roszczeń nie reguluje. Jedna i druga postawa wzięły się z niewiedzy o tym, że ustawa, która reguluje stosunek państwa do danego wyznania, roszczeń indywidualnych regulować nie może. Oczywiście ze sprawą roszczeń indywidualnych będziemy się musieli zmierzyć, natomiast jest to problem zupełnie innej ustawy, ustawy reprywatyzacyjnej, ustawy, która będzie uwzględniała interesy wszystkich pokrzywdzonych i nie może dotyczyć tylko zwrotu mienia żydowskiego. Niewątpliwie w polskich warunkach jest to problem bardzo skomplikowany, bardzo trudny, ale z nim będziemy się musieli zmierzyć.</u>
          <u xml:id="u-106.3" who="#MariaNowakowska">Chciałabym zatrzymać się jeszcze nad jedną sprawą. Otóż w trakcie pracy nad projektem ustawy pojawiały się wątpliwości, czy nieliczne dzisiaj w Polsce gminy żydowskie będą w stanie należycie zająć się majątkiem, który będzie do nich wracał. Padały propozycje innych rozwiązań. Dla Unii Pracy sprawą bezsprzeczną jest to, że jeżeli zgodnie z ustawą o gwarancjach wolności sumienia i wyznana chcemy wszystkim kościołom i wyznaniom zapewnić jednakowe prawa, traktować je jednakowo, to należy poprzeć rozwiązania zawarte w druku nr 2130. Nie będę o tych rozwiązaniach szczegółowo mówiła, ponieważ zrobił to i poseł sprawozdawca, i - bardzo precyzyjnie - poseł Zieliński, więc nie widzę powodów, by mówić o tym ponownie.</u>
          <u xml:id="u-106.4" who="#MariaNowakowska">Oczywiście jest pewien problem. Należy szukać rozwiązania odnośnie do tego, w jaki sposób wspomagać gminy w utrzymaniu majątku, który w dużej mierze jest zniszczony, zdewastowany. Pamiętajmy o tym, że znaczną część tego majątku stanowią obiekty zabytkowe, które powinny zostać zachowane, gdyż są nierozerwalnie związane z naszym krajobrazem kulturowym. Mamy nadzieję, że poszukiwaniem tych rozwiązań zajmie się zapisana w projekcie ustawy fundacja.</u>
          <u xml:id="u-106.5" who="#MariaNowakowska">Zdajemy sobie także sprawę, że mimo przyjętych w tej ustawie rozwiązań analogicznych do rozwiązań z innych ustaw będzie ona nadal budziła emocje. Mamy nadzieję, że postępowanie regulacyjne zapisane w tej ustawie pozwoli na wnikliwe rozpatrzenie spraw spornych. Chcielibyśmy, abyśmy wszyscy pamiętali o tym, że ta ustawa jest efektem pewnego kompromisu.</u>
          <u xml:id="u-106.6" who="#MariaNowakowska">Klub Parlamentarny Unii Pracy będzie głosował za przyjęciem czterech omawianych dzisiaj projektów ustaw. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-106.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-107">
          <u xml:id="u-107.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-107.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiała pani poseł Maria Nowakowska.</u>
          <u xml:id="u-107.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła Andrzeja Gąsienicę-Makowskiego o zabranie głosu w imieniu klubu BBWR i KPN. Następnym mówcą będzie pan poseł Eugeniusz Januła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-108">
          <u xml:id="u-108.0" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Trudno negować potrzebę uregulowania stosunków państwa polskiego ze wszystkimi znaczącymi kościołami i związkami wyznaniowymi w Polsce. Pozostaje jednak zasadnicze pytanie: Czy musi to oznaczać uchwalenie kilkudziesięciu odrębnych ustaw wiążących Rzeczpospolitą z poszczególnymi związkami religijnymi, niezależnie od ich liczebności czy zasięgu? Wydaje się, że należałoby w tej mierze zachować zdrowy rozsądek i pragmatyzm, pozostawiając część regulacji jednej ustawie. Podnosili to zresztą moi poprzednicy. Ta generalna uwaga wynika stąd, że mamy się obecnie zajmować ustawą określającą stosunki ze wspólnotą odgrywającą jeszcze przed 50 laty ogromną rolę w życiu naszego narodu i społeczeństwa, teraz jednak wskutek tragicznego mordu popełnionego na całym narodzie żydowskim przez nazistów stanowiącą niewielką grupę, utrzymującą zaledwie kilka domów modlitwy.</u>
          <u xml:id="u-108.1" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Już w trakcie pierwszego czytania ustawy o stosunku państwa do gmin wyznaniowych żydowskich w Rzeczypospolitej Polskiej wyrażaliśmy takie wątpliwości, zastanawiając się, czy nie należałoby zbudować jednego aktu prawnego ustanawiającego zasady współistnienia i współpracy pomiędzy państwem polskim a różnymi, stosunkowo niewielkimi wspólnotami wyznaniowymi w naszym kraju. Nasze wątpliwości nie znalazły poparcia większości sejmowej, co w niedalekiej przyszłości musi oznaczać potrzebę stworzenia kolejnych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-108.2" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">W tych okolicznościach skupię się przede wszystkim na próbie uregulowania stosunków z żydowskimi gminami wyznaniowymi, choć mam wrażenie, że pierwotna konstrukcja ustawy była raczej próbą spełnienia nie zawsze uzasadnionych żądań społeczności żydowskiej na świecie. Sama ustawa po kolejnych zmianach w trakcie procesu legislacyjnego została znacznie poprawiona i obecnie jest w większym stopniu aktem regulującym stosunki państwa i gmin wyznania mojżeszowego, a nie, jak to było pierwotnie, regulacją ułatwiającą odzyskanie wielkiego majątku dawnych wyznaniowych i społecznych organizacji żydowskich. Co gorsza, w początkowym kształcie projekt ułatwiał przejmowanie tego majątku osobom i organizacjom luźno lub zupełnie nie powiązanym z polskimi gminami wyznaniowymi.</u>
          <u xml:id="u-108.3" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Projekt dość dobrze reguluje obowiązki państwa wobec gmin wyznaniowych, określając swoimi zapisami duży obszar autonomii ich działania. Jasno, podobnie jak w odniesieniu do innych wyznań obecnie omawianych, opisane są w projekcie prawa obywateli będących członkami żydowskich gmin wyznaniowych związane z tą właśnie przynależnością. Mam przede wszystkim na myśli prawo do dni wolnych od pracy, do nauczania religii, do posługi w wojsku itp.</u>
          <u xml:id="u-108.4" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Obecnie projekt w art. 2 i 4 precyzyjnie określa charakter gmin oraz wskazuje jednoznacznie, że ich członkami, a zatem także osobami mogącymi zgłaszać rozmaite roszczenia, są z mocy prawa wyłącznie obywatele polscy na stałe zamieszkali na terytorium Rzeczypospolitej.</u>
          <u xml:id="u-108.5" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Równocześnie jednak niepokój budzi zapis art. 7, który pozwala na tworzenie gmin bez sądowego postępowania regulacyjnego. Zastąpiono je jedynie wymogiem powiadomienia wojewody. W naszym odczuciu jest to rozstrzygnięcie błędne, i już w pierwszym czytaniu zgłaszaliśmy spore wątpliwości w tej kwestii.</u>
          <u xml:id="u-108.6" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Najwięcej wątpliwości i zastrzeżeń budzą zapisy regulujące zakres restytucji majątku dawnych gmin oraz organizacji społecznych. Z jednej strony ustawodawca w art. 4 - co uważamy za słuszne - deklaruje, że gminy żydowskie oraz związek gmin są niezależne organizacyjnie od jakiejkolwiek zagranicznej władzy religijnej i świeckiej, a z drugiej ten sam ustawodawca proponuje, aby z mocy prawa do gospodarowania majątkiem włączyć organizacje Żydów pochodzących z Polski i Światową Żydowską Organizację Restytucji. Skoro tak, to zastosujmy identyczne rozwiązania w odniesieniu do Kościoła prawosławnego czy wyznań protestanckich. Przy tym powinno to oznaczać włączenie w proces zarządzania majątkiem i działalność gospodarczą organizacji ukraińskich czy niemieckich, gdyż, jak sądzę, mamy do czynienia ze stosowaniem kryterium narodowościowego, a nie wyznaniowego.</u>
          <u xml:id="u-108.7" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Trudno się zgodzić z takim zapisem. Co więcej, i tu muszę zrobić sporą dygresję - w kontekście znanych z ostatnich miesięcy wypowiedzi przedstawicieli zagranicznych organizacji żydowskich nie wydaje się możliwe pozostawienie w obecnym kształcie zapisu ust. 2 w art. 22, wobec czego wnosimy o jego skreślenie. Trzeba jasno postawić pytanie: O co właściwie chodzi - czy o uregulowanie stosunków pomiędzy państwem polskim a żydowskimi gminami wyznaniowymi, które chyba bez obaw można uznać za dobre, czy też o przejęcie bardzo znacznego majątku przez osoby i organizacje mające niewiele wspólnego z funkcjonowaniem niewielkiej wyznaniowej społeczności żydowskiej w Polsce? W świetle ostatnich wystąpień, żądań, wypowiadanych także oficjalnie przez osoby pełniące najwyższe funkcje prawodawcze w Izraelu, wydaje się, że dla bardzo wielu Żydów, zwłaszcza tych mieszkających poza granicami Rzeczypospolitej, ważne są korzyści majątkowe, odzyskanie mienia, do którego częstokroć nie mają dobrze uzasadnionych praw, a nie poprawa sytuacji prawnej ich współwyznawców w kraju. Nie byłoby to zresztą zjawisko nowe. Coraz większa liczba dokumentów, które ujrzały światło dzienne, wskazuje, że w najtrudniejszym dla Żydów polskich i środkowoeuropejskich okresie światowe organizacje żydowskie niewiele zrobiły dla ratowania swoich współbraci. Jakie więc dzisiaj mają moralne prawo myśleć o wywieraniu wpływu na restytucję majątku swoich pomordowanych bestialsko przez hitlerowców na polskiej ziemi współwyznawców? Szczególne zdziwienie, a czasem niesmak budzą wypowiedzi przedstawicieli tych organizacji z krajów, w których można było podczas wojny wywrzeć realny wpływ na poprawę losów polskich Żydów, a niewiele, lub zgoła niczego w tej materii nie uczyniono.</u>
          <u xml:id="u-108.8" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Jestem głęboko przekonany, że z uwagi na szczególną sytuację narodu żydowskiego, wielowiekową wspólnotę losów Polski i polskich Żydów winniśmy tej grupie wyznaniowej i narodowościowej szczególną uwagę. Mówię o tym mimo wygłoszonych na wstępie zastrzeżeń dotyczących sposobu regulowania stosunków między państwem a małymi grupami wyznaniowymi. Oznacza to również, iż powinniśmy dołożyć jak największych starań, aby stosunki między społecznością żydowską w naszym kraju a państwem polskim układały się dobrze, zaś uzasadnione roszczenia tej grupy były bezzwłocznie i w pełni zaspokojone. Mam także na uwadze skomplikowane okoliczności, jakie towarzyszyły relacjom państwa polskiego i tej grupy wyznaniowej w okresie PRL. Nie może to jednak w żadnym wypadku oznaczać specjalnego traktowania i załatwiania oczekiwań społeczności żydowskiej przed innymi roszczeniami obywateli polskich.</u>
          <u xml:id="u-108.9" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Trzeba także zauważyć, że choć zasadne wydaje się przekazanie mienia dawnych gmin żydowskich obecnie istniejącym gminom, to jednocześnie należałoby się zastanowić, czy ma to dotyczyć całości majątku, czy też tylko tych jego elementów, które dzisiaj i w dającej się przewidzieć przyszłości mogą być wykorzystane dla dobra polskich Żydów i ich gmin, dla ich członków. Wydaje się, że ustawa w obecnym kształcie niewłaściwie reguluje te kwestie. Zasadne byłoby stworzenie obok gmin podmiotu opierającego się jednak wyłącznie na osobach fizycznych i prawnych krajowych, który zająłby się opieką nad pozostałą częścią majątku, nie mającą obecnie znaczenia z punktu widzenia sprawowania kultu religijnego czy wypełniania ważnych posług społecznych.</u>
          <u xml:id="u-108.10" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Nasz klub w pierwszym czytaniu opowiadał się za odrzuceniem projektów ustaw regulujących stosunki państwa z niewielkimi liczebnie kościołami i związkami wyznaniowymi. Większość sejmowa zdecydowała się jednak forsować takie rozwiązanie. W odniesieniu do społeczności żydowskiej uważamy, że musi to być ustawa koncentrująca się wyłącznie na relacjach państwo polskie - polscy wyznawcy judaizmu. Tego warunku przedłożony projekt do końca nie spełnia, a kilka szczegółowych zastrzeżeń wymieniłem przed chwilą.</u>
          <u xml:id="u-108.11" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">W tych okolicznościach należałoby się zastanowić nad wprowadzeniem niezbędnych korekt, tak aby można było mówić rzeczywiście o ustawie regulującej stosunki między państwem a żydowskimi gminami wyznaniowymi w Rzeczypospolitej Polskiej, nie zaś o projekcie wprowadzającym tylnymi drzwiami możliwość przejmowania majątku na rzecz środowisk, które nie mają do niego ani formalnych, ani też moralnych praw. Uważamy, że majątek ten powinien dziś służyć przede wszystkim jak najlepszemu funkcjonowaniu żydowskich gmin wyznaniowych, tak by nie były one ponad miarę obarczone jego utrzymywaniem, oraz opiece nad niezwykle wartościowymi pamiątkami kultury i religii żydowskiej w naszym kraju. Tylko w takim wypadku nasz klub BBWR i KPN, mimo wątpliwości, które wyraziłem na początku wystąpienia, będzie gotów poprzeć ustawową regulację tych stosunków.</u>
          <u xml:id="u-108.12" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Natomiast przedstawione w sprawozdaniu projekty ustaw odnoszące się do innych wyznań zasługują na nasze poparcie. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-108.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-109">
          <u xml:id="u-109.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-109.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Andrzej Gąsienica-Makowski.</u>
          <u xml:id="u-109.2" who="#OlgaKrzyżanowska">To jest poprawka, którą pan poseł zgłosił, tak? Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-109.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo pana posła Eugeniusza Janułę o zabranie głosu w imieniu Nowej Demokracji - Koła Poselskiego. Następnym mówcą będzie pan poseł Tadeusz Samborski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-110">
          <u xml:id="u-110.0" who="#EugeniuszJanuła">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Zasadą demokracji jest to, że wolność jest taka sama dla podmiotów dużych i małych. I to, że związki wyznaniowe, których dotyczą dyskutowane ustawy, w gruncie rzeczy nie są tak liczne, przynajmniej w dniu dzisiejszym, w niczym nie zmniejsza ich podmiotowości, bo w kategoriach polityki wyznaniowej również musimy zachować zasady demokracji.</u>
          <u xml:id="u-110.1" who="#EugeniuszJanuła">Uważam, że niektórzy wyznawcy, niektórzy zwolennicy kościołów, o których dzisiaj debatujemy, mogą czuć się urażeni - żeby nie powiedzieć: obrażeni - w związku z nazywaniem ich kościołów małymi, nielicznymi etc. Uważam, że powinniśmy traktować wszystkie kościoły, wszystkie związki wyznaniowe równo. Tak na marginesie, przecież dominujący dziś Kościół katolicki też kiedyś był kościołem mniejszościowym. Jaka będzie przyszłość, tego w gruncie rzeczy nikt nie wie. Nie da się na dzień dzisiejszy uregulować - tak jak słusznie jedna z pań posłanek postulowała - sprawy stosunku państwa do wszystkich kościołów w jednej ustawie. Są jeszcze spore różnice, w szczególności w podejściu do tego poszczególnych kościołów. Stąd istnieje potrzeba odrębnej regulacji prawnej, nowoczesnej, zgodnej z duchem czasu, odnoszącej się do poszczególnych podmiotów kościelnych, wyznaniowych, do każdego z osobna. Tak więc Nowa Demokracja popiera projektowane zapisy, są one bowiem wynikiem długotrwałych prac legislacyjnych, debat w komisjach, dyskusji z różnego rodzaju doradcami, ekspertami. Dlatego popieramy zapisy w takiej formie, w jakiej je przedłożył pan poseł sprawozdawca.</u>
          <u xml:id="u-110.2" who="#EugeniuszJanuła">Chcę też powiedzieć, że przy tego typu debacie my w polskim Sejmie powinniśmy być bardzo ostrożni. Nasze wystąpienia nie powinny być jątrzące. Żaden poseł z żadnego ugrupowania nie ma prawa oceniać państwa Izrael czy też stosunku poszczególnych związków żydowskich do ich własnych współobywateli. To jest po prostu nie na miejscu. Są pewne kontrowersje w naszym kraju związane z kwestią reprezentatywności prawnej gmin wyznania żydowskiego wobec państwa, ale to jest inna sprawa. Tak więc zaproponowane postępowanie regulacyjne jest w tej sytuacji prawnej, jaka jest, chyba najlepszą drogą.</u>
          <u xml:id="u-110.3" who="#EugeniuszJanuła">Oczywiście są określone roszczenia różnych grupek, różnych ludzi, i droga w państwie prawa, jakim jest już na szczęście Polska, jest tutaj otwarta. Kwestia majątków, które były własnością gmin żydowskich, jest przedmiotem postępowania regulacyjnego.</u>
          <u xml:id="u-110.4" who="#EugeniuszJanuła">Stąd też Nowa Demokracja przychyla się do przedłożonych już wniosków, żeby przyjąć wszystkie proponowane ustawy w brzmieniu zaproponowanym przez pana posła sprawozdawcę. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-110.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-111">
          <u xml:id="u-111.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-111.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Eugeniusz Januła.</u>
          <u xml:id="u-111.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Było to ostatnie wystąpienie w imieniu klubów i kół.</u>
          <u xml:id="u-111.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do wystąpień indywidualnych.</u>
          <u xml:id="u-111.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Tadeusza Samborskiego z Polskiego Stronnictwa Ludowego. Następnym mówcą będzie pan poseł Władysław Adamski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-112">
          <u xml:id="u-112.0" who="#TadeuszSamborski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Dzisiejsza debata poselska, w której rozpatrujemy ustawy o stosunku państwa do kolejnych kościołów i wyznań w Polsce, ma ogromne znaczenie dla poszerzania gwarancji wolności sumienia i wyznania. Ta wolność w swej istocie obejmuje swobodę wyboru religii, przekonań, wyrażania ich indywidualnie i zbiorowo, prywatnie i publicznie. Jej urzeczywistnienie, jak trafnie powiedział minister Grzegorz Rydlewski, jest możliwe tylko w warunkach zapewnienia kościołom i innym związkom wyznaniowym niezbędnej ochrony prawnej w ramach ustaw.</u>
          <u xml:id="u-112.1" who="#TadeuszSamborski">Przemawiając, jako jeden z posłów Polskiego Stronnictwa Ludowego pragnę podkreślić istotny i bardzo ważny moment. Uchwalamy ustawy dotyczące kościołów i związków wyznaniowych w sytuacji, kiedy w Polsce radykalnie zmniejszył się szacunek dla wartości moralnych i etycznych, kiedy wzrosła przestępczość - na naszych oczach dziewczęta zabijają z cynizmem i z wyrachowaniem swoją koleżankę - kiedy matka nie ratuje swoich płonących dzieci, a instytucja rodziny przeżywa kryzys. Dlatego też ruch ludowy, zawsze kierujący się zasadami moralnymi i etycznymi, przypisuje kościołom i związkom wyznaniowym szczególną rolę, zwłaszcza tym, które swą doktrynę opierają na doskonaleniu sfery moralnej i rodzinnej.</u>
          <u xml:id="u-112.2" who="#TadeuszSamborski">W projekcie ustawy o stosunku państwa do Kościoła Starokatolickiego Mariawitów podkreślano, że kościół rządzi się w swoich sprawach własnym prawem wewnętrznym, swobodnie wykonuje władzę duchowną, jurysdykcyjną oraz zarządza swoimi sprawami. Taki właśnie zapis gwarantuje autonomiczność kościoła w stosunku do państwa. Jest to bardzo ważne, gdyż dotyczy ponad 25 tys. wiernych. Ale jednocześnie w art. 3 podkreśla się, że państwo i kościół współdziałają dla pomyślności ludzkiej i wspólnego dobra.</u>
          <u xml:id="u-112.3" who="#TadeuszSamborski">W art. 13 wskazuje się, że kościół ma prawo zakładania i prowadzenia seminariów duchownych oraz szkół nie mających charakteru szkół wyższych. Nie wyklucza to wszakże prawa do kształcenia kadry duchownych w ramach Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w zakresie teologii starokatolickiej w samodzielnej jednostce naukowo-dydaktycznej utworzonej na podstawie odrębnie obowiązujących przepisów. Kościół zapewnia opiekę duszpasterską na terenie jednostek wojskowych służącym tam żołnierzom. Wykonywanie praktyk religijnych gwarantuje się również wiernym przebywającym w szpitalach, prewentoriach, sanatoriach, zakładach wychowawczo-opiekuńczych, poprawczych i karnych oraz osobom tymczasowo aresztowanym.</u>
          <u xml:id="u-112.4" who="#TadeuszSamborski">Projekt ustawy o stosunku państwa do Kościoła Katolickiego Mariawitów, mającego 3 tys. wiernych, zawiera podobne rozwiązania jak w wypadku Kościoła Starokatolickiego Mariawitów. Przepisy ustawy jednoznacznie wskazują, że religijne uroczystości pogrzebowe i nabożeństwa za zmarłych mogą być sprawowane na cmentarzach komunalnych, przy zachowaniu obowiązujących przepisów porządkowych. Ustawa w art. 11 uwzględnia prawo osób należących do kościoła do zwolnień od pracy i nauki na czas świąt mariawickich - 2 sierpnia z okazji Objawienia Dzieła Wielkiego Miłosierdzia i 23 sierpnia - święta Krwi Przenajdroższej Pana Jezusa i Ofiary Mateczki.</u>
          <u xml:id="u-112.5" who="#TadeuszSamborski">W obu ustawach jednoznacznie określono zwolnienia z opłat celnych przesyłanych z zagranicy darów przeznaczonych na cele kultowe, charytatywno-opiekuńcze i oświatowo-wychowawcze, z wyjątkiem wyrobów akcyzowych oraz samochodów osobowych. To śmiałe i zdecydowane rozwiązanie legislacyjne. Przez dłuższy czas w mediach wyliczano przede wszystkim, ile to sprowadzono samochodów osobowych. Przy takim rozwiązaniu nie będzie można podważać intencji darczyńców.</u>
          <u xml:id="u-112.6" who="#TadeuszSamborski">Z kolei ustawa o stosunku państwa do Kościoła Zielonoświątkowego, złożonego ze zborów wiernych, zawiera rozwiązania odpowiadające wiernym i państwu. W art. 2 uznaje się, że kościół stanowi składową część światowego nurtu zielonoświątkowego, jest członkiem Europejskiego Stowarzyszenia Zielonoświątkowego i Światowego Stowarzyszenia Zielonoświątkowych Zborów Bożych oraz uczestniczy w Światowej Konferencji Zielonoświątkowej. Państwo zobowiązuje się do zapewnienia kościołowi, jego osobom prawnym i wyznawcom swobody utrzymywania stosunków i komunikowania się z innymi kościołami i organizacjami w kraju i za granicą.</u>
          <u xml:id="u-112.7" who="#TadeuszSamborski">Pragnę też podkreślić, że wszystkie te ustawy wskazują na współdziałanie instytucji państwowych, samorządowych w ochronie, konserwacji, udostępnianiu i upowszechnianiu zabytków architektury kościelnej i sztuki sakralnej oraz ich dokumentacji, muzeów, archiwów i bibliotek będących własnością kościelną, a także dzieł kultury i sztuki o motywach religijnych. Wartość tego zapisu jest bezsporna. W polskim dziedzictwie narodowym zabytki architektury kościelnej i sztuki sakralnej są najcenniejsze, a muzea, archiwa i biblioteki zawierają w wielu wypadkach „białe kruki”. Wszystkie trzy ustawy gwarantują wspomnianym wyżej kościołom prawo do zakładania własnych stacji radiowych i telewizyjnych.</u>
          <u xml:id="u-112.8" who="#TadeuszSamborski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Projekt ustawy o stosunku państwa do gmin wyznaniowych żydowskich budzi największe emocje i kontrowersje nie tylko w kraju, ale i za granicą. To właśnie wpływowe ośrodki żydowskie na świecie podjęły w ostatnim czasie ofensywę w celu przyjęcia oddzielnych przepisów mających uprzywilejowany charakter.</u>
          <u xml:id="u-112.9" who="#TadeuszSamborski">Ostatnio w interpelacjach poselskich padło wiele gorzkich słów pod adresem ministra spraw zagranicznych Rosatiego, międzynarodowych organizacji żydowskich i władz państwa Izrael o naruszenie, bezprecedensowe zresztą, godności premiera Rzeczypospolitej Polskiej. W Polsce przyjęto praktykę, zgodnie z którą kościoły mogą wnosić roszczenia o zwrot niesłusznie znacjonalizowanych dóbr tylko w tym przypadku, kiedy z takim wnioskiem wystąpi grupa wiernych. Według źródeł wyznawcy gmin żydowskich liczą ok. 2 tys. osób. Światowa Żydowska Organizacja Restytucji domaga się zwrotu 6 tys. obiektów, czyli na każdego wiernego przypadałyby 3 obiekty. Paweł Wildstein, przewodniczący związku gmin żydowskich w Polsce, w wywiadzie dla „Polityki” z 8 lutego br. tłumaczył, że ten majątek mógłby pracować nie dla żyjących, ale na rzecz umarłych. Religia mojżeszowa zakłada np. nienaruszalność cmentarzy po wieczne czasy i wyklucza ekshumację zwłok, poza dwiema, wyjątkowymi, sytuacjami.</u>
          <u xml:id="u-112.10" who="#TadeuszSamborski">Pragnę nadmienić, że kwestia rewindykacji majątku skonfiskowanego w innych krajach jest także różnie załatwiana. W tejże „Polityce” przytacza się wypowiedź słowackiego przewodniczącego związku gmin żydowskich o tym, iż liczy on na odzyskanie zaledwie 20–30% dawnego mienia.</u>
          <u xml:id="u-112.11" who="#TadeuszSamborski">Kolejną kontrowersję wywołuje zapis art. 20 ust. 2, ażeby majątkiem gmin żydowskich zarządzała fundacja z udziałem nie tylko krajowych osób fizycznych i prawnych, ale zagranicznych. Istnieją obawy, że czynnik zagraniczny może zaostrzyć spory w ramach komisji mieszanej. Te spory mogą przenieść się do miast i miasteczek. Podczas posiedzenia Sejmu 31 maja ub. r., przemawiając w imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego, podkreślałem, że pracując nad ustawą o stosunku państwa do gmin żydowskich należy wykazać troskę o niewywoływanie kontrowersji czy konfliktu, zwłaszcza że obecne stosunki polsko-żydowskie nie są wolne od emocji i wzajemnych pretensji. Niestety, te pretensje się pogłębiły, a emocje wzrosły, zwłaszcza podczas wizyty premiera Włodzimierza Cimoszewicza w Izraelu.</u>
          <u xml:id="u-112.12" who="#TadeuszSamborski">Niezależnie od bieżących nastrojów uważamy, że ustawa o stosunku państwa do gmin wyznaniowych żydowskich nie może dzielić, nie może wywoływać kontrowersji i nie może budzić społecznych emocji. Polska zbyt często jest poddawana różnorodnej presji, a sprawa majątku pożydowskiego może być wykorzystana do dodatkowego manipulowania społeczeństwem polskim. Ostatnio nazbyt wiele uczyniono, zwłaszcza w światowych mediach i innych ośrodkach, żeby naród polski przedstawić jako antysemicki, prawie odpowiedzialny za holokaust, a naród żydowski z kolei jako antypolski. Mimo to mam nadzieję, że ustawa o stosunku państwa do gmin wyznaniowych żydowskich stanie się czynnikiem współtworzącym atmosferę dialogu i pojednania między obu naszymi narodami. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-112.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-113">
          <u xml:id="u-113.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-113.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Tadeusz Samborski.</u>
          <u xml:id="u-113.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Władysława Adamskiego z Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Następnym mówcą będzie pan poseł Zygmunt Bartoszewicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-114">
          <u xml:id="u-114.0" who="#WładysławAdamski">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Nie zamierzałem przed debatą włączać się do tej dyskusji, ale zmieniłem zamiar słuchając jej przebiegu. Skłania mnie do tego zderzenie dwóch informacji: jednej — ministra Rosatiego, drugiej — dzisiejszej. Wybaczcie też państwo, że odniosę się tylko do jednej z ustaw, mianowicie ustawy o stosunku państwa do gmin żydowskich. I wybaczcie też, że moje wypowiedzi mogą zabrzmieć mało tolerancyjnie. Przy czym z góry zwracam na to uwagę, gdyż uważam, że zanim ktoś był Niemcem, Żydem czy Anglikiem, najpierw był człowiekiem. Tak więc nie ma w tym nic z uprzedzeń czy nietolerancji, choć występują swoiste wątpliwości.</u>
          <u xml:id="u-114.1" who="#WładysławAdamski">A teraz co do wypowiedzi ministra Rosatiego. Minister na poprzednim posiedzeniu Sejmu stwierdził w czasie dyskusji nad antypolskimi wypowiedziami w Knesecie: „Wiem, że członkowie gmin żydowskich to jest grupa licząca między 1,5 a 2 tys. osób”. Z drugiej strony słyszymy, że gminy żydowskie szacują liczbę obiektów, które uważają za własne, nawet na 6 tys. Nie chcę być złośliwy, ale gdyby wyjść tym oczekiwaniom naprzeciw, to jeden członek gminy miałby na utrzymaniu do trzech obiektów. Jak wiecie państwo, jestem człowiekiem skromnej wiary i dlatego w to nie wierzę. Byłaby to opieka raczej fikcyjna. Po drugie, roszczenia mówiące o 6 tys. obiektów wynikają z szacunków przedwojennych i nie uwzględniają zmiany granic. I w pewnym sensie jest to jest także odpowiedź na problematykę w podobnym kontekście poruszoną przez mojego przedmówcę. Niemniej też ograniczenia zawarte w art. 30 ustawy, iż obiekty mogą być zwracane w zasadzie tylko na cele religijne bądź charytatywne, wychowawcze, uważam w pełni za zasadne. Popieram te rozwiązania.</u>
          <u xml:id="u-114.2" who="#WładysławAdamski">Prosiłbym jednak panią minister o weryfikację określonych danych. Po pierwsze, ilu jest członków gmin żydowskich w Polsce? Czy pan minister Rosati miał rację, w pewnych granicach sytuując tę liczbę, czy się mylił? Czy rzeczywiście w tych granicach ta liczba jest zawarta? Po drugie, jakiej ilości obiektów te gminy się domagają, jeśli chodzi o zwrot? Następnie, jaka ilość obiektów według szacunków rządu będzie zwrócona?</u>
          <u xml:id="u-114.3" who="#WładysławAdamski">Jeszcze jedna kwestia, dotycząca Komisji Regulacyjnej. Dotyczy to wszystkich projektów. Wzorem reguł, z jakich korzysta na przykład Kościół katolicki, to Komisja Regulacyjna będzie podejmować decyzję o zwrocie majątków. Pamiętamy kontrowersje dotyczące działań Komisji Regulacyjnej działającej w sprawie majątków kościelnych. Tu na tej sali odbyło się kilka dyskusji na ten temat. Jedną z tych kontrowersji była jednoinstancyjność owych orzeczeń. Oznaczało to, że nie można było od decyzji Komisji Regulacyjnej w jakikolwiek sposób i w jakimkolwiek zakresie się odwołać, ani do sądu niższej instancji, ani do Sądu Najwyższego, ani do kogokolwiek. Były to orzeczenia autorytatywne i ostateczne. Następnie, jeśli chodzi o przykład, ten wzór, wedle jakiego funkcjonowała Komisja Regulacyjna w odniesieniu do majątków kościelnych, to połowę jej składu stanowili przedstawiciele duchowieństwa, księża, a więc niejako byli oni sędziami we własnej sprawie — podejmowali decyzje w stosunku do mienia, którego zwrotu domagały się ich struktury prawnie zarejestrowane, przy czym często ten zwrot obejmował też majątki miast i gmin, które, jak państwo wiecie, nie są reprezentowane w komisji i tym bardziej nie miały możliwości wpływać na podejmowane tam decyzje. Tu znowu powrócę do wypowiedzi pana ministra Rosatiego. Pan Rosati przed dwoma tygodniami mówił o mieniu komunalnym jako o tym, które także będzie zwracane w pewnych wypadkach, a przecież ustawa, przynajmniej ta o gminach żydowskich, stanowi o zwrocie mienia religijnego. Czy nie jest to pewnego rodzaju nieścisłość, sprzeczność? Oczywiście uwagi, jakie przed chwilą przytoczyłem, dotyczą nie tej jednej ustawy, ale w tej drugiej fazie, w tym segmencie, odnoszą się do ogółu projektów. Najważniejsze jednak, moim zdaniem, w tym wszystkim jest to, że od decyzji komisji i jej werdyktów nie ma możliwości odwołania się do innej instancji, a przecież w wypowiedziach klubowych bardzo wyraźnie mówiono o tym, że te ustawy zmierzają do dalszej demokratyzacji życia społecznego, że żyjemy w państwie demokratycznym. Bardzo dobrze. Jest to wzór, do którego ze wszystkich sił nieustannie powinniśmy dążyć przez wszystkie lata, jakie są przed nami, aby demokracja u nas stała się wreszcie bardziej dojrzała aniżeli jest w krajach Europy Zachodniej. Niemniej właśnie w tym kontekście pytam po raz kolejny: Czy rząd nie widzi tych niedemokratycznych rozstrzygnięć, przynajmniej jeśli chodzi o Komisję Regulacyjną? Czy rząd zamierza to zmienić? Jeśli tak, pojawia się pytanie: Kiedy zostaną wprowadzone i w jakim kierunku pójdą te zmiany? Dziś bowiem raczej mamy do czynienia z procesem zupełnie przeciwstawnym, poszerzania i ugruntowania rozwiązań niedemokratycznych, co mogę ocenić tylko krytycznie. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-114.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-115">
          <u xml:id="u-115.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-115.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Władysław Adamski.</u>
          <u xml:id="u-115.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Zygmunta Bartoszewicza z Polskiego Stronnictwa Ludowego. Następnym mówcą będzie pan poseł Jan Świrepo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-116">
          <u xml:id="u-116.0" who="#ZygmuntBartoszewicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Poddawane pod rozwagę Sejmu projekty ustawy o stosunku państwa do Kościoła Katolickiego Mariawitów, Kościoła Starokatolickiego Mariawitów, Kościoła Zielonoświątkowego w Rzeczypospolitej Polskiej i Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich stanowią kolejny pakiet praw regulujących stosunki w naszym państwie w tak ważnej sferze, jak życie duchowe obywateli.</u>
          <u xml:id="u-116.1" who="#ZygmuntBartoszewicz">Jak każde państwo demokratyczne, Polska pragnie w nowoczesny sposób stworzyć wszystkim swoim obywatelom podstawy prawne do swobodnego uprawiania kultu religijnego. Nie ma i nie może być w naszym kraju wyznań traktowanych lepiej lub gorzej. Fakt, że zdecydowana większość społeczeństwa to katolicy, w jednoznaczny sposób cechuje nasze dziedzictwo kulturowe i pozwala w wielu sferach naszego życia opierać się na nauce moralnej i społecznej Kościoła katolickiego. To właśnie z tej nauki wypływa duch ekumenizmu, który nie pozwala nikogo wywyższać, i dialog między kościołami i wyznaniami, mogący zaowocować wspólną, lepszą wizją człowieka i narodów.</u>
          <u xml:id="u-116.2" who="#ZygmuntBartoszewicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Przedłożone projekty, gwarantując pełną autonomię wewnętrzną kościołom i gminom wyznaniowym, określają relacje zewnętrzne z organami państwa i samorządów terytorialnych. Gwarantują swobodne uprawianie kultu i w jednoznaczny sposób wymieniają przywileje podmiotowe w zakresie podatkowym, i to zarówno w sferze objętej regulacjami ustawy o zobowiązaniach podatkowych, jak i ustawy Prawo celne, a także należności stanowiących dochody gminy. Tego rodzaju regulacje być może w jednoznaczny sposób położą kres spekulacjom i - co tu ukrywać - również zdarzającym się wypadkom wykorzystywania ulg dla celów niegodnych. Właśnie przy okazji analizy zwolnień i ulg nasuwa się jednak refleksja: chodzi mianowicie o zapis pojawiający się w części dotyczącej spraw majątkowych, wspólny dla projektów ustaw o stosunku do kościołów mariawitów i Kościoła Zielonoświątkowego, a stwierdzający, że darowizny na kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą pochodzące od osób fizycznych są wyłączone z podstawy opodatkowania darczyńców podatkiem dochodowym, czego nie można się doszukać w projekcie ustawy określającym stosunki z gminami wyznaniowymi żydowskimi, a przecież gminy te należy traktować na równi z innymi kościołami i udział ewentualnych darczyńców we wspieraniu działalności tych gmin ma dla nich bardzo duże znaczenie choćby dlatego, że miejsca kultu religijnego czy nekropolie wymagają ogromnych nakładów, by powstrzymać proces ich degradacji. Zasadne więc wydaje się wprowadzenie stosownego uzupełnienia.</u>
          <u xml:id="u-116.3" who="#ZygmuntBartoszewicz">Pewne wątpliwości nasuwa także art. 30 ust. 1 pkt 2 projektu omawianej ustawy o stosunku państwa do gmin wyznaniowych żydowskich, który wprowadza zasady postępowania regulacyjnego i stanowi, że przedmiotowe postępowanie dotyczące przeniesienia na rzecz gmin własności nieruchomości lub jej części przejętej przez państwo może być wszczęte w odniesieniu do nieruchomości, na których w dniu wejścia w życie ustawy znajdują się budynki uprzednio wykorzystywane przez gminy. Tego typu zapis stanowi swoistą fikcję, zawęża jakby celowo zakres ewentualnych przedmiotów postępowania, bo doskonale wiadomo, z jaką metodyczną konsekwencją hitlerowcy niszczyli obiekty żydowskie. Stąd też należałoby się zastanowić nad ewentualną modyfikacją tego zapisu; roboczą i zawartą w przepisach wykonawczych do ustawy.</u>
          <u xml:id="u-116.4" who="#ZygmuntBartoszewicz">Generalnie jednak przedłożone projekty ustaw w sposób zadowalający spełniają przyjęte założenia i godne są przyjęcia przez Wysoką Izbę. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-116.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-117">
          <u xml:id="u-117.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-117.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Zygmunt Bartoszewicz.</u>
          <u xml:id="u-117.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Jana Świrepo z Polskiego Stronnictwa Ludowego. Następnym mówcą będzie pan poseł Władysław Medwid.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-118">
          <u xml:id="u-118.0" who="#JanŚwirepo">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Kwestia regulacji stosunków pomiędzy państwem a poszczególnymi kościołami i związkami wyznaniowymi w naszej nowej rzeczywistości gospodarczej, prawnej i politycznej wymagała pilnego rozwiązania. Część dotycząca kościołów zrzeszających większą liczbę wiernych naszego społeczeństwa, kościołów: katolickiego, prawosławnego, ewangelickiego i polskokatolickiego, chrześcijan baptystów czy adwentystów oraz inne stosunki między państwem a nimi w ubiegłym okresie zostały ustawowo uregulowane. Przedstawione rządowe projekty ustaw dotyczące regulacji stosunków między państwem a Kościołem Katolickim Mariawitów, Kościołem Starokatolickim Mariawitów oraz żydowskimi gminami wyznaniowymi, a także projekt poselski odnośnie do Kościoła Zielonoświątkowego stanowią kolejne rozwiązanie ustawowe wobec zarejestrowanych w Polsce kościołów i związków wyznaniowych.</u>
          <u xml:id="u-118.1" who="#JanŚwirepo">Jak w uchwalonych już ustawach, tak i w tych projektach rządowych przyjmuje się podobne zasady dotyczące organizowania sprawowania kultu religijnego, dostępu do środków masowego przekazu, służby wojskowej i opieki duszpasterskiej w wojsku, działalności charytatywnej i opiekuńczej, sposobu korzystania z prawa do zwolnień od pracy i nauki w czasie świąt religijnych oraz nauczania religii.</u>
          <u xml:id="u-118.2" who="#JanŚwirepo">Godny podkreślenia jest fakt, że tryb regulacji majątkowych w tych projektach ustaw nawiązuje do rozwiązań już przyjętych przez Sejm w ustawach o stosunku państwa do poszczególnych kościołów. Pragnę jednak podkreślić, że w chwili obecnej nasze społeczeństwo, oczekujące na wejście do Unii Europejskiej, wyraża zaniepokojenie, czy nabyte prawa majątkowe, w tym dzierżawa wieczysta, nie będą kwestionowane przez dawnych właścicieli, w tym kościoły i inne związki wyznaniowe. Dlatego tak powszechne jest dążenie społeczeństwa, aby pojęcie dzierżawy wieczystej zostało zastąpione pojęciem własności wieczystej i w ten sposób, dla czystości interpretacyjnej, ten problem powinien być rozwiązany.</u>
          <u xml:id="u-118.3" who="#JanŚwirepo">Projekt ustawy dotyczący Kościoła Katolickiego Mariawitów (druk nr 1620) odnosi się do ok. 3 tys. wiernych zgromadzonych w 20 parafiach. Kościół ten nie zgłasza żadnych roszczeń majątkowych. Podobnie projekt ustawy w druku nr 1621, dotyczący Kościoła Starokatolickiego Mariawitów, przewiduje uwłaszczenie tych nieruchomości, które są we władaniu tego kościoła, a w art. 32 przyznaje się prawo nieodpłatnego użytkowania wieczystego działki położonej w Warszawie. Kościół ten to ok. 25 tys. wiernych w 3 diecezjach i w 42 parafiach.</u>
          <u xml:id="u-118.4" who="#JanŚwirepo">Największy problem w zakresie uregulowań majątkowych, trudny do oszacowania pod względem przedmiotowym i wartościowym, dotyczy gmin wyznaniowych żydowskich. W chwili obecnej jest 9 gmin żydowskich posiadających osobowość prawną, skupiających ok. 2 tys. obywateli polskich wyznania mojżeszowego. Problem jednak polega na tym, że w okresie przedwojennym na ziemiach ówczesnej Polski było 1415 gmin żydowskich, a Żydzi stanowili ponad 8% ludności kraju. Dane te nie dotyczą gmin żydowskich na terenach północno-zachodnich odzyskanych po wojnie. Wielkość tego majątku trudno określić. Istnieją znaczne różnice między wykazami sporządzanymi przez stronę rządową a wykazami Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich co do liczby cmentarzy, synagog, domów modlitwy, domów pogrzebowych, szkół żydowskich, szpitali i innych obiektów, które w myśl art. 30 będą podlegały postępowaniu regulacyjnemu.</u>
          <u xml:id="u-118.5" who="#JanŚwirepo">Pozytywnie oceniam zapis art. 29 ust. 1 mówiący, że nieruchomość lub jej część, która znajduje się we władaniu gmin żydowskich, z mocy ustawy staje się ich własnością i to powinna być zasada generalna. Natomiast zapis art. 30 ust. 1 mówiący, że w ramach postępowania regulacyjnego gminy mogą przejmować na własność nieruchomości przejęte uprzednio przez skarb państwa, dotyczyć powinien jedynie nieruchomości, które zostaną zagospodarowane na cele kultu religijnego, cele charytatywne, społeczno-kulturowe, oświatowe, wychowawcze lub muzealne. Przejmowanie tych nieruchomości w myśl art. 30 ust. 4 nie może naruszać praw nabytych przez osoby fizyczne lub niepaństwowe osoby fizyczne, lub niepaństwowe osoby prawne. To powinno stanowić drugą zasadę generalną.</u>
          <u xml:id="u-118.6" who="#JanŚwirepo">Kończąc, mam nadzieję, że uchwalenie tych projektów ustaw w wersji przedstawionej już w tej chwili przez komisję umożliwi bezkonfliktowe rozwiązanie tego drastycznego problemu, jakim był, jest i będzie problem roszczeń majątkowych. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-118.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-119">
          <u xml:id="u-119.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-119.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Jan Świrepo.</u>
          <u xml:id="u-119.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Zapisany jest jeszcze pan poseł Władysław Medwid.</u>
          <u xml:id="u-119.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy jest pan poseł? Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-119.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Lista posłów zgłoszonych do dyskusji została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-119.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo o zabranie głosu podsekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji panią Małgorzatę Winiarczyk-Kossakowską.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-120">
          <u xml:id="u-120.0" who="#MałgorzataWiniarczykKossakowska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W okresie od 1989 roku Sejm uregulował w drodze odrębnych ustaw stosunek państwa do 8 kościołów: Kościoła katolickiego, Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego, Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego, Kościoła Ewangelicko-Reformowanego, Kościoła Ewangelicko-Metodystycznego, Kościoła Chrześcijan Baptystów, Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego oraz Kościoła Polskokatolickiego.</u>
          <u xml:id="u-120.1" who="#MałgorzataWiniarczykKossakowska">Omawiane dzisiaj 4 projekty stanowią więc kolejne (od dziewiątej do dwunastej) ustawowe regulacje stosunku państwa do poszczególnych kościołów lub związków wyznaniowych. W imieniu rządu chciałabym odnieść się do niektórych problemów związanych z tymi projektami ustaw.</u>
          <u xml:id="u-120.2" who="#MałgorzataWiniarczykKossakowska">Generalnie biorąc, układ tych ustaw oparty jest na wzorcach przyjętych właśnie w poprzednich ustawach. Jedyna istotna zmiana polega na wyraźnym stwierdzeniu, że zwolnienia od cła przysługują w wypadku darów z zagranicy, lecz z wyłączeniem samochodów osobowych i wyrobów akcyzowych. Obowiązujące ustawy zresztą formułowały, iż zwolnienie od cła przysługuje w odniesieniu do darów przeznaczonych na cele kultowe, charytatywno-opiekuńcze i oświatowo-wychowawcze, ponadto w wypadku maszyn, urządzeń i materiałów poligraficznych oraz papieru. Samochody osobowe nie mieściły się więc w żadnej z tych kategorii. Zwalnianie ich od cła było więc bardzo rozszerzającą wykładnią tych przepisów. Obecne wyraźne wyłączenie samochodów osobowych i wyrobów akcyzowych od zwolnień celnych obejmie na razie 4 kościoły i związki wyznaniowe, których dotyczą omawiane dziś projekty ustaw.</u>
          <u xml:id="u-120.3" who="#MałgorzataWiniarczykKossakowska">W najbliższym czasie przedłożony zostanie Wysokiej Izbie projekt ustawy o zmianie ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania oraz o zmianie niektórych ustaw. Projekt ten nie może być przedstawiony w dniu dzisiejszym, gdyż właściwe komisje, to jest Komisja Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Komisja Ustawodawcza, zakończyły prace dopiero w dniu wczorajszym.</u>
          <u xml:id="u-120.4" who="#MałgorzataWiniarczykKossakowska">Projekt ten między innymi znosi wspomniane ulgi celne odnośnie do wszystkich kościołów i innych związków wyznaniowych. Szereg postanowień wspomnianego projektu łączy się z omawianymi dziś 4 projektami.</u>
          <u xml:id="u-120.5" who="#MałgorzataWiniarczykKossakowska">W szczególności wspomnieć trzeba, że po wnikliwej dyskusji podkomisja nadzwyczajna oraz następnie Komisja Ustawodawcza oraz Komisja Administracji i Spraw Wewnętrznych wprowadziły pewne ograniczenia możliwości ustawowej regulacji sytuacji prawnej poszczególnych związków wyznaniowych oraz utrzymały komisyjny tryb rozpatrywania roszczeń rewindykacyjnych zgłaszanych przez kościoły i inne związki wyznaniowe. Szczegółowe omówienie tych problemów należy oczywiście do przyszłej debaty nad projektem ustawy o zmianie ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania oraz o zmianie niektórych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-120.6" who="#MałgorzataWiniarczykKossakowska">Spośród omawianych dziś czterech projektów trzy są przedłożeniami rządowymi, natomiast projekt ustawy o stosunku państwa do Kościoła Zielonoświątkowego w Rzeczypospolitej Polskiej jest projektem poselskim. W czasie pierwszego czytania wyżej wymienionego projektu — gdyż jest to pierwszy przypadek ustawowej regulacji sytuacji kościoła, który w przeszłości nie miał oddzielnej ustawowej regulacji prawnej — rząd wnosił pewne zastrzeżenia. Dziś jednak nie podtrzymuje zgłoszonych w pierwszym czytaniu zastrzeżeń, gdyż Kościół Zielonoświątkowy ma stosunkowo wielu wyznawców, prowadzi pożyteczną działalność społeczną wśród więźniów i osób uzależnionych. Zarazem Kościół Zielonoświątkowy jest jedynym z omawianych dzisiaj związków wyznaniowych będącym częścią światowego ruchu swego wyznania i należącym do jego międzynarodowych organizacji. Projekt ustawy reguluje to w art. 3, podkreślając zarazem jego niezależność. Obydwa kościoły mariawickie są rdzennie polskie. Dodajmy także, że nie ma międzynarodowych religijnych organizacji żydowskich. Znane organizacje, takie jak Światowy i Europejski Kongresy Żydowskie nie są organizacjami religijnymi. Związek Gmin Wyznaniowych Żydowskich nie należy do żadnych organizacji międzynarodowych i nie podlega jurysdykcji zagranicznej.</u>
          <u xml:id="u-120.7" who="#MałgorzataWiniarczykKossakowska">Trzy projekty ustaw porządkujących i aktualizujących stosunek państwa do kościołów mariawickich i gmin wyznaniowych żydowskich dotyczą materii legislacyjnej, w której odbijają się jeszcze problemy z okresu zaborów. Powstały w końcu XIX w. ruch religijny mariawicki, który w latach 1906–1909 ukonstytuował się w odrębny kościół, działa tylko w byłym zaborze rosyjskim. W dniu 5 września 1947 r. został wydany dekret o uregulowaniu położenia prawnego Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w Rzeczypospolitej Polskiej, Kościoła Mariawickiego i Kościoła Starokatolickiego. Te kościoły działały do 1947 r. na podstawie przepisów państw zaborczych tylko na części terytorium państwa polskiego.</u>
          <u xml:id="u-120.8" who="#MałgorzataWiniarczykKossakowska">Wspomniany dekret, zwany wówczas w literaturze prawniczej dekretem unifikacyjnym, miał przede wszystkim ujednolicić państwowe prawo wyznaniowe w całym kraju, znosząc 13 zaborczych aktów prawnych. Dekret uznawał wymienione w jego tytule trzy kościoły na całym terenie państwa. Ten cel unifikacyjny zasłonił jednak potrzebę precyzyjnego uregulowania sytuacji prawnej tychże kościołów. Dekret nie zawierał nawet tak niezbędnej regulacji prawnej, jak wyliczenie rodzajów osób prawnych w tych kościołach. W odniesieniu zaś do mariawityzmu wspomniany dekret pomijał istnienie od 1945 r. dwóch kościołów mariawickich, a nie jednego.</u>
          <u xml:id="u-120.9" who="#MałgorzataWiniarczykKossakowska">W 1993 r. Sejm uchwalając ustawę o stosunku państwa do Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w Rzeczypospolitej Polskiej uchylił dekret z 1947 r. w odniesieniu do tego kościoła. W tytule i tekście dekretu wymieniony był Kościół Starokatolicki, którego nie należy mylić z Kościołem Starokatolickim Mariawitów, gdyż są to dwa różne kościoły. Kościół Starokatolicki faktycznie zaprzestał działalności, ograniczonej zresztą do jedynej parafii we Wrocławiu, w 1964 r. Trzeba więc uchylić dekret z 1947 r. także w odniesieniu do tego nieistniejącego kościoła.</u>
          <u xml:id="u-120.10" who="#MałgorzataWiniarczykKossakowska">Wykładnia dekretu z 1947 r. przyjęła, że dotyczy on obu kościołów mariawickich - zarówno Kościoła Starokatolickiego Mariawitów, jak i Kościoła Katolickiego Mariawitów. Omawiane dzisiaj dwa rządowe projekty ustaw regulują sytuację każdego z nich, uwzględniając zarówno ich cechy wspólne, jak i oczywiście ich odrębności. Kościół Starokatolicki Mariawitów, zwany potocznie od swej siedziby płockim, jest liczniejszy, ma własne seminarium duchowne o poziomie odpowiadającym seminariom innych kościołów oraz należy do organizacji międzywyznaniowych, do Światowej Rady Kościołów i Polskiej Rady Ekumenicznej.</u>
          <u xml:id="u-120.11" who="#MałgorzataWiniarczykKossakowska">Kościół Katolicki Mariawitów, zwany potocznie od swej siedziby felicjanowskim, znany jest przede wszystkim z tego, że głosi powszechne kapłaństwo, a tym samym dopuszcza do kapłaństwa zarówno kobiety, jak i mężczyzn, szkoli swe kapłanki i kapłanów w seminarium kapłańskim na przemian z praktyką duszpasterską w parafiach. Nie należy do krajowych i międzynarodowych organizacji międzykościelnych, lecz w imię równouprawnienia wyznań projekt ustawy daje mu prawo do takiej przynależności.</u>
          <u xml:id="u-120.12" who="#MałgorzataWiniarczykKossakowska">Obydwa kościoły mariawickie kształcą również swych duchownych i kandydatów na duchownych w państwowej Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie. Z tej możliwości kształcenia korzysta również Kościół Zielonoświątkowy.</u>
          <u xml:id="u-120.13" who="#MałgorzataWiniarczykKossakowska">Przyjęcie obu ustaw dotyczących kościołów mariawickich pozwoli więc na całkowite uchylenie anachronicznego już dzisiaj dekretu z 1947 r. Obydwie ustawy przyznają kościołom mariawickim te same uprawnienia, które były przewidziane w ustawach wyznaniowych uchwalonych wcześniej. Przykładowo są to: swobodne wykonywanie władzy duchownej i jurysdykcyjnej; samodzielne zarządzanie swymi sprawami oraz samodzielne tworzenie, przekształcanie i znoszenie jednostek organizacyjnych; swobodne organizowanie i sprawowanie kultu publicznego; prowadzenie konfesyjnego nauczania religii z umieszczaniem ocen z niego na świadectwach wystawianych przez szkoły publiczne.</u>
          <u xml:id="u-120.14" who="#MałgorzataWiniarczykKossakowska">Poszczególne artykuły obu projektów regulują w sposób przyjęty już we wcześniejszych ustawach wyznaniowych prawa kościołów do prowadzenia szkół, duszpasterstwa szpitalnego i więziennego, działalności charytatywno-opiekuńczej, realizowania inwestycji. Projekty zapewniają obydwu kościołom prawo do emitowania swych audycji religijnych w publicznych środkach przekazu na podstawie odpowiednich umów z jednostkami radia i telewizji. Obecnie z prawa tego korzysta tylko Kościół Starokatolicki Mariawitów. Wierni mają prawo do zwolnień z pracy i nauki w wymienione w ustawach święta religijne - jedno w Kościele Starokatolickim Mariawitów i dwa w Kościele Katolickim Mariawitów. Odbywa się to według ogólnie obowiązujących przepisów, czyli według rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej oraz ministra edukacji narodowej z dnia 12 listopada 1990 r. w sprawie zwolnień od pracy lub nauki osób należących do kościołów i innych związków wyznaniowych w celu obchodzenia świąt religijnych w dni nie będące dniami ustawowo wolnymi od pracy.</u>
          <u xml:id="u-120.15" who="#MałgorzataWiniarczykKossakowska">Opiekę duszpasterską nad żołnierzami mariawitami zapewniają duchowni wyznaczani przez władze kościelne w porozumieniu z ministrem obrony narodowej, jednak bez tworzenia instytucji kapelanów wojskowych.</u>
          <u xml:id="u-120.16" who="#MałgorzataWiniarczykKossakowska">Ulgi podatkowe przysługują obydwu kościołom na zasadach identycznych jak we wcześniejszych ustawach wyznaniowych. Także obowiązki kościołów wobec administracji państwowej są identyczne z obowiązkami określonymi w tych ustawach i ograniczają się do zawiadamiania o zmianach organizacyjnych oraz personalnych tudzież uzgadniania imprez religijnych organizowanych na drogach publicznych.</u>
          <u xml:id="u-120.17" who="#MałgorzataWiniarczykKossakowska">Krótko przedstawię ustawowe regulacje dotyczące majątków kościołów mariawickich i Kościoła Zieloświątkowego. Podobnie jak w ośmiu wcześniejszych ustawach przewiduje się stwierdzenie w drodze decyzji administracyjnych wojewodów, że z mocy prawa są własnością kościelnych osób prawnych te nieruchomości, którymi one obecnie władają. Nie chodzi więc o rewindykacje, lecz o uregulowanie prawne stanu faktycznego. Ten przepis ma szczególne znaczenie dla Kościoła Zielonoświątkowego. Gdy w 1988 r. dobrowolnie rozwiązał się Zjednoczony Kościół Ewangeliczny, wywodzące się z niego cztery kościoły, w tym Kościół Zielonoświątkowy, uzgodniły pomiędzy sobą podział majątku. Nie ma więc między nimi sporów majątkowych. Natomiast decyzje wojewodów pozwolą na wieczystoksięgowe uregulowanie sytuacji nieruchomości, którymi Kościół Zielonoświątkowy włada w wyniku uzgodnień z 1988 r.</u>
          <u xml:id="u-120.18" who="#MałgorzataWiniarczykKossakowska">Tylko w odniesieniu do Kościoła Starokatolickiego Mariawitów projekt ustawy przewiduje przyznanie użytkowania wieczystego gruntów w Warszawie po zniszczonym we wrześniu 1939 r. wskutek działań wojennych kościele.</u>
          <u xml:id="u-120.19" who="#MałgorzataWiniarczykKossakowska">Po rozłamie w Kościele mariawickim nie zostały uregulowane sprawy cmentarzy grzebalnych. W przeszłości dochodziło na tym tle nawet do zajść na cmentarzach. W toku prac nad projektami ustaw Departament Wyznań ówczesnego Urzędu Rady Ministrów, mediując między władzami obu kościołów, doprowadził do uzgodnienia i wprowadzenia do obu projektów identycznego przepisu - że cmentarze grzebalne użytkowane wspólnie przez obydwa kościoły stają się ich współwłasnością niepodzielną. Odpowiednie decyzje wojewodów pozwolą także w tych przypadkach na ujawnienie współwłasności w księgach wieczystych i w ewidencji gruntów.</u>
          <u xml:id="u-120.20" who="#MałgorzataWiniarczykKossakowska">Wobec niejasnej sytuacji prawnej Kościół Katolicki Mariawitów nabywał nieruchomości na nazwiska swych wyznawców. Art. 30 ustawy o tym kościele umożliwia przeniesienie własności na kościelne osoby prawne bez podatków i opłat.</u>
          <u xml:id="u-120.21" who="#MałgorzataWiniarczykKossakowska">Jeszcze bardziej anachroniczny od wynikającego z dekretu z 1947 r. jest stan prawny Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich. W okresie międzywojennym ówczesne woj. śląskie miało status autonomiczny, co w przypadku wyznania mojżeszowego skutkowało tym, że na jego terenie obowiązywały nadal XIX-wieczne przepisy pruskie i austriackie, które, formalnie biorąc, nie zostały do dzisiaj uchylone. Chociaż Żydzi polscy doczekali się królewskiego uregulowania dotyczącego ogólnokrajowego samorządu wyznaniowego jeszcze w 1518 r., co było bezprzykładne w ówczesnej Europie, to do dziś wszystkie polskie regulacje sytuacji prawnej dotyczące wyznania mojżeszowego miały formę dekretów lub rozporządzeń. Po raz pierwszy sytuacja ta ma być uregulowana ustawą sejmową. Ustawa zastąpi w szczególności nie stosowane po wojnie rozporządzenie prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 14 października 1927 r., które nie obowiązywało w woj. śląskim. Powojenne akty prawne miały tylko rangę dokumentów resortowych.</u>
          <u xml:id="u-120.22" who="#MałgorzataWiniarczykKossakowska">Obecnie Związek Gmin Wyznaniowych Żydowskich jest związkiem wyznaniowym zarejestrowanym na podstawie ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania. Byłoby jednak rzeczą niewłaściwą, gdyby do projektu ustawy podejść tylko jako do jeszcze jednego aktu porządkowania państwowego prawa wyznaniowego, mamy bowiem do czynienia z małą społecznością wyznaniową, która - po bezprzykładnej w dziejach ludzkości eksterminacji całej grupy wyznaniowo-etnicznej - pozostała z wielomilionowego żydostwa zamieszkałego w Polsce od wieków. Nie można nie przypomnieć, ile na przestrzeni dziejów wnieśli Żydzi polscy do historii gospodarczej kraju, do rzemiosła, handlu, przemysłu, a także do kultury, malarstwa, muzyki i literatury. Od powstania kościuszkowskiego po wszystkie fronty II wojny światowej Żydzi walczyli u boku Polaków, także w oddziałach polskiej partyzantki. Stąd, z Polski, wywodzi się 2/3 żyjących dziś na świecie Żydów. Na naszej, polskiej ziemi znajdują się święte dla Żydów miejsca zagłady ich braci i sióstr dokonanej przez hitlerowców. Mimo celowego niszczenia przez hitlerowców nie tylko ludzi, ale także kamieni - materialnych śladów istnienia Żydów - zachowały się jeszcze cenne pamiątki kultury. Mamy obowiązek je zachować i wiemy, że najlepiej zrobią to sami Żydzi, emocjonalnie związani z dowodami ich przeszłości, jeżeli stworzymy ku temu ramy prawne.</u>
          <u xml:id="u-120.23" who="#MałgorzataWiniarczykKossakowska">Projekt ustawy o stosunku państwa do gmin wyznaniowych żydowskich w RP jest, jak już wspomniałam, przedłożeniem rządowym. Przy jego opracowywaniu został zachowany tryb stosowany przy wszystkich wcześniejszych projektach ustaw przedłożonych przez rząd - każdy projekt przygotowywał zespół redakcyjny złożony zarówno z przedstawicieli administracji rządowej, jak i przedstawicieli kierownictwa danego wyznania. Dotyczy to oczywiście również obu projektów ustaw mariawickich. Projekt ustawy o stosunku państwa do gmin wyznaniowych żydowskich został więc opracowany przez zespół złożony z przedstawicieli Departamentu Wyznań i Zarządu Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich.</u>
          <u xml:id="u-120.24" who="#MałgorzataWiniarczykKossakowska">Celem ustawy jest regulacja stosunków między państwem a gminami wyznaniowymi żydowskimi oraz sytuacji prawnej i majątkowej tych gmin. Proponowana ustawa różni się od poprzednich i obecnie dyskutowanych ustaw dotyczących kościołów chrześcijańskich tym, że zgodnie z tradycją żydowską każda gmina wyznaniowa jest samodzielna, a związek gmin ma jedynie funkcje pomocnicze i reprezentacyjne. O potrzebie ustawowego uregulowania sytuacji gmin wyznaniowych żydowskich nie decyduje kryterium liczby ich członków. Projekt ustawy należy sytuować na płaszczyźnie porządkowania ustawodawstwa wyznaniowego. Podobnie jak inne ustawy o stosunku państwa do poszczególnych kościołów i związków wyznaniowych, także ta ma służyć normalizacji całokształtu stosunków pomiędzy państwem a związkiem wyznaniowym zgodnie z aktualnymi realiami społecznymi i prawnymi po przekształceniach ustrojowych w państwie, czyli po 1989 r.</u>
          <u xml:id="u-120.25" who="#MałgorzataWiniarczykKossakowska">Obecnie istnieje 9 gmin wyznaniowych żydowskich, które, zgodnie z prawem wewnętrznym związku, muszą mieć co najmniej 30 pełnoletnich członków. Członkami - co podkreśla projekt ustawy - mogą być wyłącznie obywatele polscy. Oczywiście obcokrajowcy mogą modlić się w synagogach, ale nie mają czynnego i biernego prawa wyborczego w gminach wyznaniowych żydowskich. W toku prac nad projektem ustawy zarząd związku gmin wyodrębnił organizacyjnie gminę wyznaniową w Warszawie, która dotychczas była reprezentowana bezpośrednio przez zarząd związku gmin, byłoby bowiem rzeczą niezrozumiałą, zwłaszcza za granicą, gdyby w stolicy Polski nie było takiej gminy. W 7 miejscowościach, w których liczba członków jest mniejsza od 30, istnieją filie gmin. Nie mają one osobowości prawnej i tym samym nie mogą mieć własnego majątku. Łączna liczba zarejestrowanych członków wszystkich gmin wynosi 1200.</u>
          <u xml:id="u-120.26" who="#MałgorzataWiniarczykKossakowska">Z całą mocą trzeba podkreślić, że przedłożony projekt ustawy dotyczy stosunku państwa do gmin wyznaniowych żydowskich, regulując całokształt ich sytuacji prawnej. Nie różni się więc od ustaw już obowiązujących i od trzech innych przedkładanych obecnie projektów. Nie jest to, jak się mylnie przypuszcza, ustawa dotycząca tylko spraw majątkowych. Te sprawy omawia 7 spośród 37 ogółem artykułów projektu.</u>
          <u xml:id="u-120.27" who="#MałgorzataWiniarczykKossakowska">Wokół projektu ustawy nagromadziły się poważne nieporozumienia. Nie jest to ustawa reprywatyzacyjna, nie dotyczy majątku osób fizycznych. Dla rządu jest rzeczą oczywistą, że przyszła ustawa reprywatyzacyjna nie będzie dzieliła obywateli ani według narodowości, ani według wyznania dawnych właścicieli. Przedłożony projekt w ogóle nie dotyczy majątku osób fizycznych ani też niereligijnych organizacji żydowskich.</u>
          <u xml:id="u-120.28" who="#MałgorzataWiniarczykKossakowska">Drugie nieporozumienie, występujące niestety dosyć często w publikacjach krajowych i zagranicznych, polega na nieuzasadnionym zarzucie, że mienie żydowskie było po wojnie traktowane jako mienie poniemieckie. Było ono, zgodnie ze stanem faktycznym, traktowane prawnie jako mienie opuszczone. Istniały procedury sądowe i były wyznaczone terminy, w których zarówno właściciele, jak i ich następcy, mogli odzyskać to mienie. W skromnym rozmiarze z możliwości tej skorzystali pojedynczy Żydzi oraz powojenne żydowskie zrzeszenia religijne. Gminy wyznaniowe żydowskie są następcami tych zrzeszeń.</u>
          <u xml:id="u-120.29" who="#MałgorzataWiniarczykKossakowska">Projekt ustawy, podobnie jak miało to miejsce we wszystkich dotychczasowych ustawach wyznaniowych, przesądza, że własnością gmin i ich związku staje się z mocy prawa tylko to, czym obecnie władają. O przekazaniu innych nieruchomości na własność decydować będzie w każdym pojedynczym przypadku mieszana Komisja Regulacyjna. Projekt ustawy nie przewiduje przekazania dwóch kategorii mienia przedwojennych gmin wyznaniowych żydowskich, mianowicie szpitali oraz domów mieszkalnych, czyli kamienic. Wśród nieruchomości, o które gminy i ich związek mogą się ubiegać, na pierwszym miejscu będą cmentarze grzebalne, gdyż w myśl zasad religijnych powinny one zostać zachowane na stałe. Zgodnie z religijnym charakterem tych obiektów, mogą one być przekazane na własność gmin i ich związków tylko w naturze. Zatem tam, gdzie cmentarze zostały zabudowane w sposób trwały, nie nastąpi przekazanie i nie będzie przysługiwać roszczenie o nieruchomość zamienną lub odszkodowanie. Odnośnie do wszystkich nieruchomości, które należały w dniu 1 września 1939 r. do gmin wyznaniowych żydowskich, obliczenia krajowe wykazują ponad 2 tys. obiektów, zaś zagraniczne - ok. 6 tys. obiektów. Tak znaczna rozbieżność, jak się wydaje, wynika m.in. z tego, że obliczenia zagraniczne dotyczą także terenów należących obecnie do Litwy, Białorusi i Ukrainy, na których były liczne gminy żydowskie, oraz uwzględniają budynki, które od wielu lat nie istnieją. Odnośnie do cmentarzy rozbieżność jest mniejsza, od 1000 do 1100 cmentarzy, jednak wyjątkami są cmentarze ogrodzone i uporządkowane. Dokonanie ich ogrodzenia jest dla związku gmin zadaniem na lata, wymagającym wielkich sum pieniężnych. Dlatego na długo całość nieruchomości, które zostaną przekazane gminom i ich związkowi przez Komisję Regulacyjną, będzie deficytowa, a nie dochodowa.</u>
          <u xml:id="u-120.30" who="#MałgorzataWiniarczykKossakowska">Projekt ustawy przewiduje więc, że tylko gminy i ich związek będą właścicielami przekazanych nieruchomości, ale zarządzać nimi może specjalna fundacja - utworzona według prawa polskiego - do której mogą wnieść swój wkład finansowy także zagraniczne i międzynarodowe instytucje, w tym Światowa Żydowska Organizacja Restytucji, WJRO. Wnosząc taki wkład, będą one także mogły wejść do zarządu fundacji, jednak - co chcę podkreślić - nie będą właścicielami nieruchomości. Przekazywane będą jedynie takie nieruchomości w Polsce centralnej, które były własnością gmin w dniu 1 września 1939 r. Nie będzie więc możliwości ani cofania się do wcześniejszej historii, ani przekazania gminom tytułów własności nieruchomości, które należały do osób fizycznych. Na ziemiach zachodnich i północnych, gdzie o możliwości przekazania decydować będzie konkretna potrzeba tamtejszych gmin, własność będzie uwzględniana stosownie do stanu z 1933 r., czyli dojścia Hitlera do władzy i początku represji antyżydowskich.</u>
          <u xml:id="u-120.31" who="#MałgorzataWiniarczykKossakowska">Na zakończenie chciałabym podkreślić, że jak we wszystkich innych ustawach wyznaniowych przekazanie nieruchomości nie może naruszać praw osób trzecich. Żadne nieruchomości, które ktoś kupił lub z innego tytułu prawnego, na przykład jako odszkodowanie za tzw. mienie zabużańskie, otrzymał od państwa albo jednostki samorządu terytorialnego, nie mogą być mu odebrane. Dzierżawcy lub lokatorzy będą natomiast stronami postępowania przed Komisją Regulacyjną i mogą kontynuować umowy dzierżawy lub najmu z nowym właścicielem. Wszystkie dotychczasowe ustawy mówiły o prawach osób trzecich, w tym innych związków wyznaniowych. Nie było natomiast żadnego przypadku przejęcia byłej synagogi przez inne wyznanie, dlatego w tym projekcie ustawy taki zwrot nie jest potrzebny.</u>
          <u xml:id="u-120.32" who="#MałgorzataWiniarczykKossakowska">W imieniu rządu popieram wniosek o przyjęcie czterech ustaw oraz podkreślam, że do niektórych spraw wspomnianych w moim wystąpieniu będzie można powrócić przy rozpatrywaniu przez Wysoką Izbę projektu ustawy o zmianie ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania oraz innych ustaw. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-120.33" who="#MałgorzataWiniarczykKossakowska">Pani Marszałek! Chciałabym się jeszcze odnieść do kwestii, które podniósł pan poseł Adamski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-121">
          <u xml:id="u-121.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, pani minister.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-122">
          <u xml:id="u-122.0" who="#MałgorzataWiniarczykKossakowska">Myślę, że odnośnie do problemów, pytań, które dotyczyły rozbieżności w danych, które posiada rząd, oraz danych, na które powołują się międzynarodowe organizacje, pan poseł otrzymał odpowiedź. Jeśli chodzi o bliższe dane, dysponuję takim materiałem pisemnym; bardzo proszę, jest on w każdej chwili do wglądu pana posła.</u>
          <u xml:id="u-122.1" who="#MałgorzataWiniarczykKossakowska">Pan poseł poruszył także ważny problem Komisji Regulacyjnej, w kontekście działania Komisji Majątkowej Kościoła katolickiego, powołując się na to, że taka komisja została przewidziana. Pełnej odpowiedzi na to pytanie dziś nie mogę panu udzielić. Nie dlatego, że nie chcę, ale dlatego, że - specjalnie to podkreślałam - wczoraj rozpatrywaliśmy na posiedzeniu połączonych Komisji: Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Ustawodawczej projekt ustawy o zmianie ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania. Tam te kwestie zostały rozstrzygnięte i chcę powiedzieć w skrócie, iż zaawansowanie prac komisyjnych, jeśli chodzi o rozpatrywanie wniosków Kościoła katolickiego i Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego - tak uznały komisje - czyni niecelowym przekazywanie obecnie sądom spraw dotąd nie rozpatrzonych przez te dwie komisje; pozostały jeszcze do rozpatrzenia sprawy liczne, ale mniejszej wagi. Poza tym wszystkie kościoły, które uczestniczyły, a były to wszystkie kościoły, które mają w tej chwili uregulowanie ustawowe, optowały za powołaniem w ich przypadku w celu rozpatrywania kwestii rewindykacyjnych komisji, która by rozpatrywała ich rewindykacje majątkowe na tych samych zasadach jak dwie dotychczas istniejące komisje, czyli Komisja Majątkowa zajmująca się sprawami Kościoła katolickiego i Komisja Regulacyjna zajmująca się sprawami Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego.</u>
          <u xml:id="u-122.2" who="#MałgorzataWiniarczykKossakowska">Chcę powiedzieć, że wczoraj rozstrzygnięto kwestię powołania Komisji Regulacyjnej dla Kościoła prawosławnego oraz jednej dużej komisji dla innych związków wyznaniowych, które uczestniczyły w posiedzeniu i które wnosiły o takie rozwiązanie. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-122.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-123">
          <u xml:id="u-123.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, pani minister.</u>
          <u xml:id="u-123.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiała podsekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji pani Małgorzata Winiarczyk-Kossakowska.</u>
          <u xml:id="u-123.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo sprawozdawcę komisji pana posła Bogdana Bujaka o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-124">
          <u xml:id="u-124.0" who="#BogdanBujak">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chcę serdecznie podziękować paniom posłankom i panom posłom za ocenę działalności komisji odnośnie do tych czterech projektów ustaw. Muszę stwierdzić, że komisja po dyskusji podczas pierwszego czytania chyba wyciągnęła właściwe wnioski i to zakończyło się pewnym kompromisem między zapisami potrzeb kościelnych i potrzeb rządowych.</u>
          <u xml:id="u-124.1" who="#BogdanBujak">Chcę odnieść się do kilku spraw, które były poruszane podczas dyskusji, a jednocześnie serdecznie dziękuję panu posłowi Zielińskiemu za bardzo dokładną wykładnię potrzeb i możliwości odzyskiwania majątku, szczególnie w przypadku gmin żydowskich. Myślę, że jest to bardzo jednoznaczne i o tym posłowie tutaj generalnie później mówili w sposób bardzo jasny.</u>
          <u xml:id="u-124.2" who="#BogdanBujak">Cieszy mnie również ocena pana posła Gąsienicy-Makowskiego, który stwierdził, że projekt dobrze reguluje stosunki państwa i gmin wyznaniowych żydowskich. W kwestii poprawki pana posła Gąsienicy-Makowskiego muszę stwierdzić, że możliwość, jaką dawał projekt ustawy, a więc respektując obowiązujący w Polsce porządek prawny, liczy się z rolą zainteresowanych zagranicznych organizacji żydowskich w procesie związanym z odzyskiwaniem mienia gmin żydowskich. W art. 22 ust. 2 podkreśla się możliwość powołania przez gminy lub związek gmin fundacji z udziałem krajowych osób prawnych i fizycznych oraz zagranicznych organizacji Żydów pochodzących z Polski i Światowej Żydowskiej Organizacji Restytucji do spraw zarządu odzyskiwanym przez gminy mieniem. Utworzenie takiej fundacji zależy od stosownego porozumienia między zarządem gmin lub związkiem gmin a zagranicznymi organizacjami żydowskimi. Wymogi formalnoprawne zarejestrowania fundacji i zasady jej organizacji i działania określa prawo o fundacjach. Tworzą one podstawę do udziału w fundacji organizacji do spraw restytucji mienia. Wychodziliśmy z założenia, że działalność fundacji otwiera szerokie pole do współpracy różnych podmiotów w dziele ochrony zabytków i czynnych obiektów religii i kultury żydowskiej w Polsce. Sądzę, że pan poseł pamięta, iż także kościelne osoby prawne pozostałych kościołów mają możliwość zakładania fundacji.</u>
          <u xml:id="u-124.3" who="#BogdanBujak">Chciałbym też zaznaczyć, że nasi sąsiedzi południowi, Węgrzy, w roku 1996 podpisali porozumienie z gminami żydowskimi oraz właśnie z tą Światową Żydowską Organizacją Restytucji dotyczące administrowania mieniem żydowskim. Czyli poszli trochę dalej niż my w swojej ustawie. I tutaj mam prośbę do pani marszałek, jeśli jest to możliwe, aby ta poprawka - także w związku z tym, że ma ona dosyć jednoznaczny zapis, bo wymaga tylko skreślenia lub nie zapisu art. 22 ust. 2 - mogła być głosowana podczas jutrzejszego posiedzenia Sejmu w godzinach porannych.</u>
          <u xml:id="u-124.4" who="#BogdanBujak">Również chciałem uspokoić pana posła Samborskiego, że nie ma takiej możliwości, aby w Komisji Regulacyjnej uczestniczył tzw. czynnik zagraniczny. Komisja ta składa się z przedstawicieli rządu i przedstawicieli gmin. Jeśli chodzi o pytanie pana posła Świrepo, to oczywiście w tym zapisie jest dość mocno wyróżnione - i o tym już mówił pan poseł Zieliński - że odnosi się to tylko do celów kultu religijnego. I tym, zapisując poszczególne artykuły ustawy, kierowała się komisja.</u>
          <u xml:id="u-124.5" who="#BogdanBujak">Chciałbym w tym miejscu serdecznie podziękować przedstawicielom Biura Legislacyjnego, ekspertom, stronie rządowej, jak również - co muszę podkreślić - przedstawicielom kościołów i związków wyznaniowych, które dążyły do kompromisu w zapisach poszczególnych ustaw. I myślę, że to udało się zarówno stronie kościelnej, jak i stronie rządowej, za co również dziękuję paniom posłankom i panom posłom. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-124.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-125">
          <u xml:id="u-125.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo panu posłowi sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-125.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-125.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Wysoki Sejmie! W związku z tym, że zgłoszona została poprawka, której techniczne wprowadzenie jest o tyle proste, że dotyczy ona skreślenia jednego z ustępów, moja propozycja jest taka, żeby nie odsyłać tego do komisji, ale ponieważ ten ust. 2 jest merytorycznie dość ważny, niezależnie od tego otrzymacie państwo po prostu treść tej poprawki na piśmie jutro przed przystąpieniem do głosowania, żeby była pełna jasność. Może nie wszyscy przysłuchiwali się i nie wszyscy wiedzą, o jaki punkt, o jakie merytoryczne zmiany tutaj chodzi.</u>
          <u xml:id="u-125.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, uznam, że moja propozycja, żeby przystąpić do trzeciego czytania w dniu jutrzejszym rano, została przez Wysoką Izbę przyjęta, z tym zastrzeżeniem.</u>
          <u xml:id="u-125.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-125.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-125.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 5 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Ustawodawczej o orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego z dnia 3 grudnia 1996 r. (sygn. akt K. 25/95) w sprawie niezgodności z konstytucją RP art. 67 pkt 2 ustawy z dnia 2 lipca 1994 r. o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych (druki nr 2088 i 2126).</u>
          <u xml:id="u-125.7" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Kazimierza Pańtaka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-126">
          <u xml:id="u-126.0" who="#KazimierzPańtak">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Przypadł mi w udziale zaszczyt przedstawienia stanowiska Komisji Ustawodawczej w sprawie przedłożonego Sejmowi orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.</u>
          <u xml:id="u-126.1" who="#KazimierzPańtak">Przypomnę, że Trybunał Konstytucyjny orzeczeniem z dnia 3 grudnia 1996 r., rozpatrując sprawę z wniosku rzecznika praw obywatelskich, orzekł, że ustawa z dnia 2 lipca 1994 r. o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych w zakresie, w jakim w art. 47 pkt 3 i art. 67 pkt 2 uchyla art. 691 Kodeksu cywilnego oraz art. 9 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo lokalowe w stosunku do osób, które zawarły z najemcą lokalu mieszkalnego umowę o sprawowanie nad nim opieki według tegoż art. 9 ust. 2, nie regulując jednocześnie sytuacji prawnej tych osób po wejściu w życie nowej ustawy, w szczególności nie zapewniając im w sposób ważny wstąpienia w stosunek najmu lokalu po śmierci najemcy na warunkach dotychczasowych, jest niezgodna z art. 1 przepisów konstytucyjnych pozostawionych w mocy na podstawie art. 77 ustawy konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 r. o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i władzą wykonawczą w Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie terytorialnym przez to, że podważa pewność prawa, a także narusza zasadę ochrony zaufania obywateli do państwa i stanowionego przezeń prawa oraz zasadę ochrony praw, których nabycie po spełnieniu określonych warunków zostało obywatelom prawnie zagwarantowane. Tak brzmi orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego. Chciałbym bardzo krótko powiedzieć, o co chodzi, bo być może nie wszyscy, szczególnie słuchający, potrafili z tego języka prawniczego wywieść przedmiot, który był uprzejmy rozstrzygnąć Trybunał Konstytucyjny. Mianowicie ustawa z 1974 r. Prawo lokalowe ustanowiła instytucję opieki, dawała prawo do lokalu osobie, z którą najemca lokalu, posiadający lokal, umówił się, aby ta sprawowała na podstawie umowy opiekę nad najemcą. Następnie jeszcze, aby wykluczyć możliwości różnego rodzaju manipulacji czy nadużyć tego prawa, było zatwierdzone decyzją organu gminy, że jest to rzetelna opieka, że umowa jest zgodna, że ta osoba potrzebuje tej opieki i nie obchodzi się tutaj prawa. Te stanowiska organów gminy były wydawane w formie decyzji administracyjnych, czyli było to prawo pewne. Te osoby po śmierci najemcy na podstawie art. 691 Kodeksu cywilnego otrzymywały status osoby bliskiej i na podstawie tego przepisu wstępowały w stosunek najmu z mocy prawa.</u>
          <u xml:id="u-126.2" who="#KazimierzPańtak">Przyjmując ustawę 2 lipca 1994 r. znieśliśmy art. 691 Kodeksu cywilnego, ograniczając wstępowanie w stosunek najmu do osób, które w czasie śmierci najemcy z nim zamieszkiwały, ale dotyczy to tylko wstępnych i zstępnych, pełnoletniego rodzeństwa, oraz osób pozostających faktycznie we wspólnym pożyciu małżeńskim z najemcą, mieszkających z nim stale do chwili jego śmierci. Osoby te wstępują w stosunek najmu lokalu, chyba że się tego prawa zrzekną wobec wynajmującego. Nie dotyczy to osób, które w chwili śmierci najemcy miały tytuł prawny do zajmowania innego lokalu mieszkalnego. Tak stanowił art. 8 ustawy z 2 lipca 1994 r., a więc zostały wyeliminowane osoby bliskie, o których mówi art. 691, a osoby, które w zamian za opiekę potwierdzoną — jak już powiedziałem — decyzją gminy uzyskiwały status osoby bliskiej, na mocy prawa wstępowały w stosunek najmu. Te osoby na skutek zmiany przepisów, likwidacji art. 691, które dalej miały umowę o opiekę z najemcą lokalu, potwierdzoną jeszcze decyzją organu samorządowego, w pewnej chwili, sprawując rzetelnie tę opiekę, miały perspektywę rozwiązania swojego problemu mieszkaniowego, wiążącą się, trzeba tu po prostu powiedzieć, z faktem, że osoba, którą się opiekowały, zejdzie z tego świata — wówczas z mocy prawa otrzymywały prawo do najmu tego lokalu. Myśmy przyjmując taki przepis pozbawili te osoby tego prawa, nie wprowadziliśmy przepisu przejściowego. Dlatego rzecznik praw obywatelskich dopatrzył się tutaj naruszania praw nabytych, pewności prawa, to jest art. 1 przepisów utrzymanych w mocy przez „małą konstytucję”. Rozprawa odbyła się przed Trybunałem Konstytucyjnym, gdzie rzecznik praw obywatelskich, jak i Trybunał potwierdził to, że nie neguje prawa Sejmu do tego, aby te osoby, które w zamian za opiekę nabywały prawo do najmu po śmierci najemcy, aby mogły... nie stwierdzono, że to prawo jest niesłuszne. Jest to wola ustawodawcy. My tak rozstrzygnęliśmy. Nikt, ani rzecznik w swoim wniosku, ani Trybunał nie stwierdził, że prawo to jest niesłuszne, tylko że pozbawiliśmy osoby — które miały takie umowy, takie decyzje, które miały perspektywę bliższą lub dalszą rozwiązania tego problemu, oczekiwały na to — tego prawa, i nagle, ni stąd, ni zowąd — mówiąc bardzo popularnie — to prawo utraciły, ponieważ nie wprowadziliśmy przepisu przejściowego.</u>
          <u xml:id="u-126.3" who="#KazimierzPańtak">Komisja Ustawodawcza rozpatrzyła orzeczenie, które jest bardzo rzetelnie uzasadnione, jak zwykle czyni to Trybunał Konstytucyjny. Stanowisko swoje zawarła w druku nr 2088. Komisja wyraża pozytywną opinię co do zasadności przedmiotowego orzeczenia, że jednak pozbawiając ludzi praw nabytych, nie wprowadzając przepisu przejściowego, naruszyliśmy tu zasadę konstytucyjną, o której mówiłem wcześniej, a Trybunał Konstytucyjny orzekł, co na wstępie językiem dość może zawiłym, ale niestety jest to język prawniczy, przedstawiłem Wysokiej Izbie. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-127">
          <u xml:id="u-127.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję panu posłowi sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-127.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Sejm postanowił o wysłuchaniu w debacie nad tym punktem porządku dziennego 5-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i kół.</u>
          <u xml:id="u-127.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-127.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Elżbietę Pielę-Mielczarek w imieniu klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Następnym mówcą będzie pan poseł Waldemar Dobrowolski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-128">
          <u xml:id="u-128.0" who="#ElżbietaPielaMielczarek">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Mając zaszczyt występować w imieniu klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej pragnę stwierdzić, iż mój klub będzie głosował za uznaniem orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego za zasadne i przychyla się do argumentacji wyłożonej tutaj przez pana posła sprawozdawcę Kazimierza Pańtaka.</u>
          <u xml:id="u-128.1" who="#ElżbietaPielaMielczarek">Ustawa o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych okazała się ustawą wielce niedoskonałą. Kilkakrotnie jej postanowienia były zaskarżane do Trybunału Konstytucyjnego. W sprawie tej ustawy wypowiadał się również w uchwale Sąd Najwyższy. Do czasu wejścia w życie ustawy w 1994 r. obowiązywał art. 9 ust. 2 Prawa lokalowego i art. 691 Kodeksu cywilnego, które normowały sytuację osób, które zawarły z najemcą umowy o opiekę, zaliczając te osoby do kręgu osób bliskich, które w przypadku śmierci najemcy wstępują w stosunek najmu.</u>
          <u xml:id="u-128.2" who="#ElżbietaPielaMielczarek">Art. 8 ustawy z 1994 r. nie wymienia tej grupy osób jako uprawnionych do wstąpienia w prawa najemcy. Powyższa sytuacja w sposób zdecydowanie negatywny zaważyła na prawie tej grupy osób, które zawierając taką umowę o opiekę pod kontrolą urzędu do spraw lokalowych, a następnie wypełniając warunki tej umowy, znalazły się w sytuacji, że ich prawa, słusznie nabyte, przestały z dniem wejścia ustawy w życie istnieć. Umowa o opiekę, korzystna zarówno dla obywateli, jak i organów administracji państwowej, była rozpowszechniona, spełniając co najmniej dwa aspekty: po pierwsze, przejęcia przez stronę umowy obowiązków państwa w zakresie opieki społecznej nad najemcą i, po drugie, przydziału lokalu odroczonego w czasie, ale gwarantowanego przez urząd lokalowy w decyzji, pod warunkiem wypełnienia warunków umowy zawartej w tym urzędzie.</u>
          <u xml:id="u-128.3" who="#ElżbietaPielaMielczarek">Wobec powyższego trzeba się w pełni zgodzić z argumentacją Trybunału Konstytucyjnego, iż brak w nowych przepisach prawa sytuacji prawnej tych osób stanowi lukę prawną, która podważa pewność prawa, narusza zasadę zaufania obywateli do państwa oraz podważa zasadę ochrony praw, których nabycie po spełnieniu określonych warunków zostało obywatelowi prawnie zagwarantowane.</u>
          <u xml:id="u-128.4" who="#ElżbietaPielaMielczarek">W tej sytuacji istnieje zgodność opinii, zarówno wypowiedzianych wcześniej przez Sąd Najwyższy w uchwale z 1996 r., rzecznika praw obywatelskich, Trybunał Konstytucyjny, jak i rozpatrującej to orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego Komisji Ustawodawczej. Będąca obecnie przedmiotem nowelizacji ustawa o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych tę lukę niweluje. Jestem przekonana, że Wysoka Izba do propozycji komisji ustosunkuje się pozytywnie i luka ta zostanie w wyniku przyjęcia nowelizacji zlikwidowana. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-129">
          <u xml:id="u-129.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-129.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiała pani poseł Elżbieta Piela-Mielczarek.</u>
          <u xml:id="u-129.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła Waldemara Dobrowolskiego o zabranie głosu w imieniu klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego. Następnym mówcą będzie pan poseł Marcin Zawiła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-130">
          <u xml:id="u-130.0" who="#WaldemarDobrowolski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Pani Prezes! Przemawiając w imieniu klubu PSL muszę stwierdzić, że precedensowa ustawa o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych z 2 lipca 1994 r. jest kontrowersyjna i trudna. Średnio co pół roku rozpatrujemy sprawozdania z funkcjonowania ustawy, i to jest pozytywne, ale przynajmniej raz w roku rozpatrujemy orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego do tej ustawy, a to świadczy o jej mankamentach. Mam nadzieję, że rozpatrywane dzisiaj orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego, jak też prawie zakończona obszerna nowelizacja ustawy poprawią ją radykalnie.</u>
          <u xml:id="u-130.1" who="#WaldemarDobrowolski">Ostatnie orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z 3 grudnia 1996 r. jest efektem wniosku rzecznika praw obywatelskich i dotyczy art. 67 pkt 2 ustawy o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych, pozbawiających obywateli, którzy pod rządami ustawy Prawo lokalowe, sprawując opiekę nad najemcą lokalu mieszkalnego na podstawie umowy, uzyskali przymiot osoby bliskiej równego traktowania z osobami bliskimi wymienionymi w art. 8 powołanej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-130.2" who="#WaldemarDobrowolski">Trybunał Konstytucyjny rozszerzył kontrolę na art. 691 Kodeksu cywilnego, uchylonego przez art. 47 pkt 3 ustawy o najmie, gdyż Kodeks cywilny w tym artykule kwalifikował opiekuna jako osobę traktowaną na równi z osobami bliskimi najemcy.</u>
          <u xml:id="u-130.3" who="#WaldemarDobrowolski">Trybunał Konstytucyjny orzekł, że ww. przepisy są niezgodne z art. 1 przepisów konstytucyjnych pozostawionych w mocy na podstawie art. 77 ustawy konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 r. Trybunał Konstytucyjny stanął na stanowisku, że skoro ustawodawca zdecydował się uchylić Prawo lokalowe z 1974 r., w tym wypadku art. 9 ust. 2 i 3, oraz art. 691 Kodeksu cywilnego, to jednocześnie z taką derogacją obowiązany był ze względu na zasady zawarte w art. 1 przepisów konstytucyjnych utrzymać w mocy dotychczasowy status prawny opiekunów, którzy zawarli umowy pod rządem derogowanych przepisów.</u>
          <u xml:id="u-130.4" who="#WaldemarDobrowolski">Natomiast w ustawie o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych tylko osoby bliskie wymienione w art. 8 tejże ustawy wstępują w stosunek najmu, a osoby wykonujące opiekę nad najemcą na podstawie umowy zawartej przecież za zgodą organu gminy, wyrażoną w formie decyzji administracyjnej, po zasięgnięciu opinii zespołu opieki zdrowotnej, takich praw nie mają. Jeśli po śmierci najemcy pozostaną w lokalu, będą traktowane jako zajmujące go bez tytułu prawnego - i mogą być na przykład eksmitowane. Doprowadza to do radykalnego zróżnicowania sytuacji prawnej osób sprawujących opiekę. Ponadto występują sytuacje, że gdy śmierć najemcy miała miejsce przed wejściem w życie ustawy o najmie, to opiekunowie zachowali prawo do dalszego zamieszkania w lokalu, jeśli zaś zdarzenie to wystąpiło po wejściu w życie tej ustawy, to opiekunowie to prawo tracą. Przecież, paradoksalnie oczywiście, może to doprowadzić do sytuacji, że opiekunowie będą mieć żal do najemcy, że zmarł po wejściu w życie nowych przepisów. Praktyka pokazuje, że czasem nie ma ani jednej osoby uprawnionej do wstąpienia w stosunek najmu w myśl nowych przepisów. Widzimy więc wyraźnie niedoskonałość nowych rozwiązań prawnych.</u>
          <u xml:id="u-130.5" who="#WaldemarDobrowolski">W uzasadnieniu Trybunał Konstytucyjny orzekł, że kwestionowane przepisy narażają trzy zasady demokratycznego państwa prawnego, jakim niewątpliwie jest Rzeczpospolita Polska: podważają pewność prawa, naruszają zasadę ochrony zaufania obywateli do państwa i stanowionego przezeń prawa oraz zasadę ochrony praw słusznie nabytych. Podzielając argumenty Trybunału Konstytucyjnego, klub Polskiego Stronnictwa Ludowego, w którego imieniu zabieram głos, opowiada się za przyjęciem orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 3 grudnia 1996 r. Wnoszę również o to, aby w wypadku przyjęcia orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego dokonać podczas prac nad ustawą o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych stosownych zmian. Dziękuję bardzo za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-130.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-131">
          <u xml:id="u-131.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-131.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Waldemar Dobrowolski.</u>
          <u xml:id="u-131.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła Marcina Zawiłę o zabranie głosu w imieniu klubu Unii Wolności. Następnym mówcą będzie pan poseł Bogusław Kaczmarek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-132">
          <u xml:id="u-132.0" who="#MarcinZawiła">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Unii Wolności tradycyjnie z powagą podchodzi do orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego i oczywiście będzie głosował za przyjęciem owego orzeczenia. Natomiast dobrze byłoby się zastanowić nad samą ustawą o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych, której już niemal wszystkie główne rozstrzygnięcia prawne zostały jakby zakwestionowane przez orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Myślę, że w Wysokiej Izbie, potrzebna jest głęboka refleksja nad sposobem stanowienia prawa. Z jednej strony jest pośpiech w działaniu, z drugiej strony na pewno odgrywa tu rolę niecodzienność pewnych regulacji, które podejmujemy. Skoro jednak dziś przedstawiciel parlamentu w Trybunale Konstytucyjnym potrafi publicznie przyznać się do błędu - i dobrze, bo oczywiście parlament nie może być nieomylny - to jednak trzeba stworzyć taki mechanizm, żeby nie było tego typu pomyłek. Jest to ważne, tym bardziej że ten problem, problem opiekunów, był stawiany w trakcie dyskusji. Kwestia ta nie została jednak przedstawiona w przedłożeniu rządowym. Nasuwa się zatem w pewnym sensie jedno generalne pytanie o to, jak stanowimy prawo. Czy rzeczywiście potrzeba aż orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego, czy małe grupy społeczne (ponieważ liczbowo nie jest to wielka grupa), które zostały dotknięte tego typu regulacjami, poprzez Trybunał Konstytucyjny muszą upominać się o zmianę prawa? Sądzę, że znowelizowana ustawa ponad emocje, ponad doktrynalne założenia poszczególnych klubów parlamentarnych przedłoży zgodność z prawem, weźmie pod uwagę przede wszystkim to, aby ta ustawa, stanowiąca trzon tego, co pani minister Blida nazywała konstytucją budownictwa, była dobra, ostateczna i nienaruszalna. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-132.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-133">
          <u xml:id="u-133.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-133.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Marcin Zawiła.</u>
          <u xml:id="u-133.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła Bogusława Kaczmarka o zabranie głosu w imieniu klubu Unii Pracy. Następnym mówcą będzie pan poseł Stanisław Kowolik.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-134">
          <u xml:id="u-134.0" who="#BogusławKaczmarek">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Unia Pracy Klub Parlamentarny opowie się za uznaniem orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego za zasadne. Warto zastanowić się jednak nad tym, co Trybunał wskazuje parlamentowi jako błąd. Otóż często jest tak, że w ferworze walki politycznej w parlamencie podczas uchwalania ustaw o znaczeniu ustrojowym, a niewątpliwie taka jest ustawa o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych, główne spory toczą się wokół samych zapisów ustawy. Mniej uwagi jako posłowie zwracamy na przepisy przejściowe i końcowe. I tu często, chociażby jak w tym wypadku, popełniamy błąd polegający na nierespektowaniu praw nabytych przez obywateli.</u>
          <u xml:id="u-134.1" who="#BogusławKaczmarek">Jeszcze raz powtarzam, że Unia Pracy Klub Parlamentarny opowie się za uznaniem orzeczenia za zasadne. Warto by było przy okazji rozpatrywania nowelizacji, której będziemy musieli dokonać, ponieważ Trybunał uznał, że ustawa jest niezgodna z przepisami konstytucyjnymi, rozpatrzyć również inne zagadnienia i zastrzeżenia zgłaszane do tego aktu prawnego. Jak pokazuje bowiem życie, ustawa o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych w różnych przepisach narusza prawa nabyte obywateli, jak to wskazał Trybunał, i jednocześnie nie funkcjonuje tak, jak powinno funkcjonować nowoczesne prawo. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-134.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-135">
          <u xml:id="u-135.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-135.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Bogusław Kaczmarek.</u>
          <u xml:id="u-135.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła Stanisława Kowolika o zabranie głosu w imieniu klubu BBWR i KPN.</u>
          <u xml:id="u-135.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Jest to ostatni ze zgłoszonych mówców.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-136">
          <u xml:id="u-136.0" who="#StanisławKowolik">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Myślę, że warto przypomnieć, że już do laski marszałkowskiej zostało złożone sprawozdanie z funkcjonowania ustawy o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych. Sprawozdanie niebawem będzie dyskutowane i to będzie dobra okazja, by stosowne korekty, o których mówili moi przedmówcy, do ustawy zostały właśnie w tej dyskusji złożone. Ustawa nazwana konstytucją dla mieszkalnictwa ze względu na jej złożoność rzeczywiście ciągle musi być weryfikowana.</u>
          <u xml:id="u-136.1" who="#StanisławKowolik">Natomiast, jeżeli chodzi o orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego, dzisiaj omawiane, chciałem zwrócić uwagę również na to, że reaktywowany w 1990 r. samorząd terytorialny przejął wiele zadań do tej pory będących w rękach państwa. Wśród tych przejętych przez gminy kompetencji znalazło się także, w myśl przepisów o pomocy społecznej, zapewnienie usług opiekuńczych osobom samotnym, wymagającym opieki. Zadanie to samorządy, poprzez zgodę wyrażoną przez organ gminy, przekazują osobom bliskim najemcy na podstawie zawartej umowy.</u>
          <u xml:id="u-136.2" who="#StanisławKowolik">Zdaniem mojego klubu oczywiste jest, że osoby sprawujące opiekę nad najemcą lokalu mieszkalnego przejmują automatycznie przymiot osoby bliskiej, o której mówi art. 8 ustawy o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych. Tę niespójność pomiędzy stanem prawnym, opisanym m.in. przez ustawę z 10 kwietnia 1974 r. Prawo lokalowe, a przyjętą przez Sejm 2 lipca 1994 r. ustawą o najmie lokali mieszkalnych w zakresie praw osób bliskich najemcy lokalu mieszkalnego, a w tym - jak podkreśliłem - osób sprawujących opiekę nad najemcą, usunął Trybunał Konstytucyjny.</u>
          <u xml:id="u-136.3" who="#StanisławKowolik">Trybunał w swoim orzeczeniu uznał bowiem, że ustawa o najmie w omawianym zakresie jest niezgodna z art. 1 przepisów konstytucyjnych poprzez naruszenie zasady ochrony zaufania obywateli do państwa i stanowionego przezeń prawa oraz zasadę ochrony praw, których nabycie po spełnieniu określonych warunków zostało obywatelom prawnie zagwarantowane.</u>
          <u xml:id="u-136.4" who="#StanisławKowolik">Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego jednocześnie wypełnia nakaz realizacji zasad sprawiedliwości społecznej. Z tych też względów, wyrażając uznanie rzecznikowi praw obywatelskich za podniesienie omawianej sprawy, pragnę oświadczyć, że Klub Parlamentarny BBWR i KPN będzie głosował za przyjęciem orzeczenia Trybunału. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-136.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-137">
          <u xml:id="u-137.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-137.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Stanisław Kowolik.</u>
          <u xml:id="u-137.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Było to ostatnie wystąpienie w imieniu klubów i kół.</u>
          <u xml:id="u-137.3" who="#komentarz">(Poseł Jerzy Jaskiernia: Czy pytanie do posła sprawozdawcy jeszcze można?)</u>
          <u xml:id="u-137.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, w formie pytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-138">
          <u xml:id="u-138.0" who="#JerzyJaskiernia">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Mam dwa pytania do pana posła sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-138.1" who="#JerzyJaskiernia">Pierwsze pytanie dotyczy kwestii oceny ustawy o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych. W trakcie dzisiejszej dyskusji padło wiele bardzo surowych ocen i chciałbym zapytać, czy pan poseł sprawozdawca, który przecież wielokrotnie tę kwestię podejmował, również na styku z Trybunałem Konstytucyjnym, podziela tego typu opinie. Wydaje się, że należałoby pewien umiar w ocenach zachować.</u>
          <u xml:id="u-138.2" who="#JerzyJaskiernia">I drugie pytanie. Trybunał Konstytucyjny powołuje się na to, że ustawa podważa pewność prawa, a także narusza zasadę ochrony zaufania obywateli do państwa i stanowionego przezeń prawa oraz zasadę ochrony praw, których nabycie po spełnieniu określonych warunków zostało obywatelom prawnie zagwarantowane. Otóż, jak Wysoka Izba pamięta, Trybunał Konstytucyjny dotychczas posługiwał się konstrukcją praw nabytych bądź ochrony praw słusznie nabytych. Tu się pojawia pojęcie praw, których nabycie po spełnieniu określonych warunków zostało obywatelom prawnie zagwarantowane. Chciałem zapytać pana posła sprawozdawcę, czy mamy rozumieć, że Trybunał Konstytucyjny mieści się tutaj w dotychczasowej konstrukcji praw słusznie nabytych, czy też poszedł dalej.</u>
          <u xml:id="u-138.3" who="#JerzyJaskiernia">Pytam o to, pani marszałek, dlatego że przecież analizując orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, wyciągamy wnioski de lege ferenda pod kątem naszej działalności ustawodawczej w Sejmie. Stąd nie bez znaczenia jest ocena, czy mamy tu do czynienia z nowym kryterium wypracowanym przez Trybunał Konstytucyjny, czy jedynie z uszczegółowieniem tego, co już wcześniej było znane, a co według Trybunału Konstytucyjnego i, jak rozumiem, również według Wysokiej Izby nie zostało dotrzymane. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-139">
          <u xml:id="u-139.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-139.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Może, panie pośle sprawozdawco, udzielę panu głosu na końcu, a teraz poproszę o zabranie głosu panią prezes Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast Barbarę Blidę.</u>
          <u xml:id="u-139.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, pani prezes.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-140">
          <u xml:id="u-140.0" who="#BarbaraBlida">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Przepisy uchylonego Prawa lokalowego z 10 kwietnia 1974 r. wprowadziły instytucję opieki nad najemcą. Osoba sprawująca taką opiekę na podstawie umowy zawartej z najemcą za zgodą organu gminy, z zachowaniem obowiązujących zasad, była traktowana na równi z osobami bliskimi. Konsekwencją takiej regulacji prawnej było uprawnienie opiekuna mieszkającego z najemcą do wstąpienia po śmierci najemcy w stosunek najmu lokalu z mocy art. 691 Kodeksu cywilnego. Ze względu na bardzo krytyczną ocenę funkcjonowania instytucji opieki nad najemcą w ustawie o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych nie została ona utrzymana. W art. 8 tej ustawy określony jest krąg osób uprawnionych do wstąpienia w stosunek najmu lokalu po śmierci jego najemcy. Wśród uprawnionych nie wymieniono osób sprawujących opiekę nad najemcą na podstawie umowy. Zawarty w rządowym projekcie wspomnianej ustawy przepis przejściowy dotyczący zachowania uprawnień opiekunów nabytych pod rządami Prawa lokalowego został, niestety, w toku prac wykreślony. Jak dzisiaj się okazało w debacie - niesłusznie.</u>
          <u xml:id="u-140.1" who="#BarbaraBlida">Może jest to też odpowiedź na wystąpienia państwa posłów, którzy podnosili sprawę tego, że ustawa była w kilku punktach już zaskarżana i rozpatrywana przez Trybunał. Z tym że, panie pośle Zawiła, absolutnie nie mogę zgodzić się z tym, że tak było w przypadku wszystkich artykułów czy prawie wszystkich, ponieważ w wypadku głównych zapisów tej ustawy, nawet wtedy kiedy było to zaskarżone - na przykład, jeżeli chodzi o zaspokajanie potrzeb mieszkańców przez gminy, o to, że jest to obowiązek własny gmin - to Trybunał Konstytucyjny stanął po stronie ustawodawcy i przyznał mu rację. Tak więc te werdykty Trybunału nie zawsze są takie jak dzisiejszy.</u>
          <u xml:id="u-140.2" who="#BarbaraBlida">Jest to również odpowiedź na wystąpienie pani poseł Pieli-Mielczarek: Może taką najprostszą metodą czy sposobem na stworzenie mechanizmu, o którym mówił pan poseł Zawiła - umożliwiającego tworzenie prawa w taki sposób, ażeby nie było ono potem kwestionowane przez Trybunał - państwo posłowie, jest trochę zaufania do kompetencji rządu - jeżeli rząd proponuje pewne przepisy przejściowe, to może nie należałoby ich skreślać. W tym przypadku bowiem zapis zawarty w projekcie rządowym został w trakcie prac parlamentarnych wykreślony.</u>
          <u xml:id="u-140.3" who="#BarbaraBlida">Trybunał Konstytucyjny, zgodnie ze swoją decyzją z 3 grudnia, stwierdził, że brak w ustawie o najmie przepisu przejściowego utrzymującego w mocy prawa do wstąpienia w stosunek najmu lokalu nabyte przez opiekuna na podstawie umów zawartych przed jej wejściem w życie jest sprzeczny z konstytucją ze względu na to m.in., że narusza zasady ochrony praw nabytych, a także zaufanie obywateli do państwa i stanowionego przezeń prawa. Również Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, że uchylenie Prawa lokalowego nie może pozbawić opiekunów praw nabytych na podstawie tego prawa przed wejściem w życie ustawy o najmie lokali mieszkalnych i dodatków mieszkaniowych. Uwzględniając stanowiska Sądu Najwyższego i Trybunału Konstytucyjnego wobec projektu ustawy o zmianie ustawy o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych w trakcie prac sejmowych podkomisji nadzwyczajnej został już wprowadzony przepis przejściowy stanowiący, że osoby, które w chwili śmierci najemcy lokalu sprawowały nad nim opiekę na podstawie umowy zawartej przed 12 listopada 1994 r., wstępują po śmierci najemcy w stosunek najmu.</u>
          <u xml:id="u-140.4" who="#BarbaraBlida">Wnoszę zatem w imieniu rządu Rzeczypospolitej, by Wysoka Izba uznała za zasadne orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-140.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-141">
          <u xml:id="u-141.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, pani prezes.</u>
          <u xml:id="u-141.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła sprawozdawcę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-142">
          <u xml:id="u-142.0" who="#KazimierzPańtak">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Pan poseł Jerzy Jaskiernia spytał mnie o dwie sprawy. Pierwszą generalną jest ocena ustawy. Ja nie mogę specjalnie tego oceniać, natomiast mogę powiedzieć o pewnych faktach. Rzeczywiście czterokrotnie stawałem przed Trybunałem Konstytucyjnym, który oceniał pewne przepisy tej ustawy, i nie podzieliłbym opinii, że to jest jakaś druzgocąca klęska Sejmu. Mianowicie co do generalnych zarzutów Trybunał uznawał zazwyczaj, że przepisy są jednak zgodne z konstytucją. Przypominam: samorządy zaskarżyły zasadę, iż zadaniem własnym gmin jest zaspokajanie potrzeb samorządowych, następnie wypłacanie dodatków, i te sprawy zostały przez Sejm - mówiąc językiem procesowym - wygrane. Natomiast dopuściliśmy się uchybień co do wielu drobiazgów. To nie dotyczyło dużej liczby osób - osób, które zostałyby pokrzywdzone z uwagi na niekonstytucyjność tych przepisów. W tym wypadku trudno powiedzieć, jaka to jest wielkość, to może być maksymalnie kilkaset osób w skali kraju - na setki czy miliony tych, którzy z dodatków korzystają.</u>
          <u xml:id="u-142.1" who="#KazimierzPańtak">Wczoraj odbyła się rozprawa przed Trybunałem Konstytucyjnym - prasa dzisiaj pisze o tym - i Sejm wyszedł z tego obronną ręką. Jeżeli nawet ten przepis ma pewne wady, to umożliwia prawidłową interpretację przez sądy i jest w pełni konstytucyjny. Dlatego myślę, że bardzo dobrze się stało, iż komisja polityki mieszkaniowej, którą kieruje pan poseł Biliński, i Komisja Ustawodawcza, którą kieruje pan poseł Jaskiernia, czekały do wczoraj na rozstrzygnięcie sprawy - zakończyła się ona orzeczeniem, że przepis jest zgodny z konstytucją. Teraz w Komisji Ustawodawczej i komisji polityki mieszkaniowej będziemy rozpatrywali sprawozdanie podkomisji o projekcie, który generalnie nowelizuje tę ustawę. Ta ustawa mimo wszystko się obroniła, a przypominam, że jej losy miały swoją dramaturgię, bo była bardzo krytykowana, były rozbieżne stanowiska poszczególnych klubów, a nawet podziały zdań wewnątrz ugrupowań politycznych. Senat uchwalił, aby odrzucić tę ustawę, a może byłoby lepiej, gdyby te drobiazgi zostały wychwycone w Senacie. Tak że generalnie ustawa nie poniosła klęski. Jest to ocena, panie pośle Zawiła, zbyt surowa dla tej ustawy - mówiłem tu o pewnych faktach.</u>
          <u xml:id="u-142.2" who="#KazimierzPańtak">Pan poseł Jaskiernia był uprzejmy spytać, co oznacza nowe określenie, które jakoby — w pewnym sensie też się z tym zgadzam — pojawiło się w orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego. Trybunał w kontekście słów o podważaniu pewności prawa, naruszaniu zasady zaufania użył sformułowania: prawnie zagwarantowane, bo tu rzeczywiście mieliśmy do czynienia z naruszeniem praw, które prawnie zostały zagwarantowane, i to podwójnie. Po pierwsze, była umowa o opiekę pomiędzy najemcą mieszkania a osobą, która opiekowała się nim, a w zamian po śmierci najemcy otrzymywała to mieszkanie z mocy prawa, czyli wstępowała w stosunek najmu. To była jedna forma umowy, a umów trzeba dotrzymywać — taka osoba miała umowę i pewność, że tak właśnie się stanie. Po drugie, umowa była zatwierdzana decyzją organu gminy, bodajże zarządu — to się zmieniało, bo ten przepis został wprowadzony chyba w 1987 r., mimo że ustawa o najmie lokali pochodziła z 1974 r. Czyli ta osoba miała decyzję administracyjną potwierdzającą jej prawo do lokalu, a decyzja administracyjna jest w tym momencie formą nabycia praw, to jest niemal wyrok sądowy. Decyzja była więc prawomocna i podlegała wykonaniu. Uchwalając tę ustawę, znieśliśmy to prawo i dlatego Trybunał Konstytucyjny użył sformułowania, że chodzi o prawo „prawnie zagwarantowane”. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-143">
          <u xml:id="u-143.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-143.1" who="#OlgaKrzyżanowska">W jakim trybie, panie pośle?</u>
          <u xml:id="u-143.2" who="#komentarz">(Poseł Marcin Zawiła: Chciałbym sprostować.)</u>
          <u xml:id="u-143.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, ściśle w trybie sprostowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-144">
          <u xml:id="u-144.0" who="#MarcinZawiła">Pani marszałek, bardzo krótkie sprostowanie dotyczące apelu, z którym zwróciła się pani minister do Wysokiej Izby - o zaufanie parlamentu do rządu. Otóż nie sądzę, żeby błędy legislacyjne wynikały z braku zaufania w relacji parlament - rząd. Mamy do czynienia raczej z relacją koalicja rządowa - rząd, a brak spójnej polityki mieszkaniowej, ciągłe napięcia i kłótnie wewnątrz koalicji powodują, że niekiedy człowiek może się przejęzyczyć. Ja również się przejęzyczyłem, odnosząc się tutaj do rządu. Sądzę, że to wyjaśnienie uprzytomni wszystkim, że jest to sprawa rządu i koalicji rządowej, a nie całego parlamentu. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-145">
          <u xml:id="u-145.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-145.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Ale to nie był ściśle tryb sprostowania, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-145.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, słucham, w jakim trybie, panie pośle?</u>
          <u xml:id="u-145.3" who="#komentarz">(Poseł Kazimierz Szczygielski: W trybie pytania do pani minister.)</u>
          <u xml:id="u-145.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-146">
          <u xml:id="u-146.0" who="#KazimierzSzczygielski">Pani marszałek, w trybie pytania do pani minister. Tylko z tego powodu, że pani minister przywołała art. 4 ustawy o zadaniach własnych gmin.</u>
          <u xml:id="u-146.1" who="#KazimierzSzczygielski">Przepraszam za cudzysłów, za ten „mecz” między rządem, czy ustawodawcą, a samorządem — art. 4 mówiący, że zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych jest zadaniem własnym gminy. Moje pytanie brzmi tak: Czy w tym meczu pomiędzy centrum a samorządem zadanie zaspokajania potrzeb mieszkaniowych jako zadanie własne gminy było ze strony budżetu państwa w sposób wystarczający zasilane finansowo. Jeśli mówimy, że dajemy gminom obowiązek, to rozumiem, że przełożenie tego obowiązku na poziom samorządu powinno być jednocześnie wspomagane odpowiednią pulą środków. A to nie nastąpiło.</u>
          <u xml:id="u-146.2" who="#KazimierzSzczygielski">Toteż mówienie o tym - i to jest właśnie w formie pytania czy właściwie refleksji - że w tej kwestii Trybunał Konstytucyjny orzekł, że to jest poprawne, jest prawdą. Natomiast jeśli chodzi o pulę środków, które samorządy miały dostać z budżetu albo z tytułu podatków, aby ten poziom zaspokajać, jest to niewspółmierne.</u>
          <u xml:id="u-146.3" who="#KazimierzSzczygielski">Nie wiem więc, czy rzeczywiście można mówić w tym względzie o sukcesie ustawodawcy, ponieważ samorządy dostały za mało środków na to, aby tę potrzebę zaspokoić. Moje pytanie brzmi: Dlaczego pani minister uważa, że to jest wygrana ustawodawcy, skoro rzeczywistość jest taka, jaka jest, czyli jest skrzecząca. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-147">
          <u xml:id="u-147.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-147.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy pani minister chciałaby odpowiedzieć na to pytanie?</u>
          <u xml:id="u-147.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, pani minister.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-148">
          <u xml:id="u-148.0" who="#BarbaraBlida">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie Pośle! Sądzę, że to nie jest może miejsce na mecze, mimo że jestem sportowcem, i to z dobrymi jeszcze wynikami. Sądzę, że tu jest sprawa poważniejsza, jeżeli chodzi o procedowanie nad tą ustawą, i nie ma tu wygranych i przegranych. Tworzymy pewne nowe rozwiązania, z którymi nie mieliśmy w Polsce do czynienia przez co najmniej ostatnie 50 lat. Zapisując pewne kompetencje i pewne obowiązki, jedne dla gmin, drugie dla rządu, oczywiście powinniśmy w ślad za tym zapewnić pewne środki, ale czy koniecznie bezpośrednio środki finansowe?</u>
          <u xml:id="u-148.1" who="#BarbaraBlida">Sądzę, panie pośle, że zrobiliśmy bardzo wiele w tej kwestii, ażeby pomóc gminom w wypełnianiu tego zadania, które wynika między innymi z ustawy o najmie, ale nie tylko, i które tu w tym meczu przywołałam. Trybunał Konstytucyjny stanął po stronie ustawodawcy i przyznał nam rację, gdy gminy zaskarżyły art. 4.</u>
          <u xml:id="u-148.2" who="#BarbaraBlida">Przypomnę tylko, że przecież przez kolejne lata wspomagamy gminy dotacjami na uzbrajanie terenów pod budownictwo mieszkaniowe - to są dotacje, to nie są na przykład kredyty. A więc pewne środki desygnujemy z budżetu państwa.</u>
          <u xml:id="u-148.3" who="#BarbaraBlida">Stworzyliśmy nowe systemy finansowania i kredytowania budownictwa mieszkaniowego, a w tym system budowy mieszkań czynszowych, w ramach którego pewne preferencje dajemy przede wszystkim gminom. Liczymy na to, że gminy skorzystają z tych preferencji. Sądzę, że to znakomicie pomaga gminom w realizacji ich zadań. Przypomnę również o środkach na dodatki mieszkaniowe. Rozporządzenie było kilkakrotnie poprawiane w taki sposób, ażeby jak najbardziej przyjść z pomocą gminom w tych obowiązkach, których przecież również wcześniej nie miały.</u>
          <u xml:id="u-148.4" who="#BarbaraBlida">Sądzę, że jest wiele takich działań, co do których rząd jednoznacznie się wypowiedział, oczywiście na skalę możliwości budżetowych, jakie mamy jeszcze dzisiaj i jakie będziemy mieli przez następne lata. Wspomagamy gminy w takim zakresie, w jakim to jest możliwe. Natomiast oczywiście nie ma możliwości takich... Zresztą sami państwo przede wszystkim o to zabiegaliście i sądzę, że my kontynuujemy wcześniejsze rozwiązania ustawowe, ustrojowe, polegające mianowicie na tym, że to nie rząd, nie minister budownictwa buduje mieszkania komunalne, socjalne, domy własnościowe. My tworzymy pewne instrumenty i chyba w tej kwestii byliśmy wszyscy zgodni w tej Izbie. Oczywiście instrumenty są wsparte środkami finansowymi zawsze na miarę tych możliwości, jakimi dysponuje w danym roku budżet państwa. I sądzę, że tych nowych rozwiązań i nowej pomocy będzie z pewnością w następnych latach więcej. W miarę jak będziemy reformowali te gałęzie, które dzisiaj pochłaniają najwięcej środków budżetowych, będą nas one mniej kosztowały, a wtedy będziemy mogli znacznie lepiej wspomagać gminy, aniżeli jesteśmy w stanie to czynić dzisiaj. Nie oznacza to jednak, że teraz w ogóle nie ma żadnego myślenia o gminach i żadnej pomocy dla gmin. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-149">
          <u xml:id="u-149.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo pani prezes.</u>
          <u xml:id="u-149.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-149.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Do głosowania nad tym punktem porządku dziennego przystąpimy w dniu jutrzejszym rano.</u>
          <u xml:id="u-149.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Ogłaszam przerwę w obradach do godz. 16.</u>
          <u xml:id="u-149.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-149.5" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 14 min 10 do godz. 16 min 02)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-150">
          <u xml:id="u-150.0" who="#MarekBorowski">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-150.1" who="#MarekBorowski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 6 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o fundacji Centrum Badania Opinii Społecznej (druki nr 2121 i 2153).</u>
          <u xml:id="u-150.2" who="#MarekBorowski">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Zbigniewa Szczypińskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-151">
          <u xml:id="u-151.0" who="#ZbigniewSzczypiński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Uchwałą Senatu z dnia 17 stycznia skierowano do Sejmu poprawki, które Senat sformułował do ustawy o fundacji Centrum Badania Opinii Społecznej, co z kolei pozwoliło na to, aby w dniu 21 stycznia uchwałę Senatu przekazać do Komisji Nadzwyczajnej. Komisja Nadzwyczajna 6 lutego rozpatrzyła poprawki i pięć poprawek rekomendować będzie na posiedzeniu Izby do przyjęcia.</u>
          <u xml:id="u-151.1" who="#ZbigniewSzczypiński">Chcę zwrócić uwagę na to, że mamy do czynienia z klasycznym przykładem poprawek nie legislacyjnych, ale językowych. Spośród tych pięciu poprawek trzy dotyczą art. 4. Senat precyzuje zapis art. 4 poprzez dodanie wyrazu „badania” w pkt. 2. Proponowany zapis brzmiał: „inspirowanie, organizowanie i prowadzenie prac dotyczących opinii społecznej”, a w tym samym artykule używaliśmy dalej konsekwentnie zwrotu „badania opinii społecznej”. Senat proponuje, aby sformułowanie „opinii społecznej” poprzedzić słowem „badania”, aby nie było już żadnych wątpliwości co do tego, że zadaniem CBOS jest inspirowanie, organizowanie i prowadzenie prac w zakresie badania opinii społecznej.</u>
          <u xml:id="u-151.2" who="#ZbigniewSzczypiński">Dalej mamy do czynienia z poprawkami, które zmierzają do ujednolicenia fleksji, poprawkami czysto gramatycznymi, dotyczącymi znaków przestankowych, np. dodanie przecinka. Jest jedna poprawka o charakterze legislacyjnym, która słusznie wychwytuje to, że w art. 9 ust. 2 przywołany art. 15 ust. 2 należałoby zastąpić art. 15 ust. 3. Komisja po przeanalizowaniu poprawek w pełni zgadza się ze zdaniem Izby wyższej parlamentu i rekomenduje przyjęcie tych poprawek. Gdyby tak się stało, umożliwiłoby to przegłosowanie ustawy i tym samym zakończenie procesu legislacyjnego, umożliwiłoby więc w krótkim czasie - jak rozumiem - rozpoczęcie funkcjonowania Centrum Badania Opinii Społecznej o statusie fundacji. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-152">
          <u xml:id="u-152.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-152.1" who="#MarekBorowski">Sejm postanowił wysłuchać w debacie nad tym punktem porządku dziennego 5-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i kół.</u>
          <u xml:id="u-152.2" who="#MarekBorowski">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-152.3" who="#MarekBorowski">Pierwszy zabierze głos pan poseł Jan Byra z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-153">
          <u xml:id="u-153.0" who="#JanByra">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej będzie oczywiście głosował za przyjęciem poprawek Senatu. Trudno bowiem zachować się inaczej, skoro Senat słusznie wytyka nam ewidentne błędy językowe i niedoróbki legislacyjne.</u>
          <u xml:id="u-153.1" who="#JanByra">W tym miejscu chciałbym przypomnieć, że — o ile dobrze pamiętam — swego czasu pan marszałek Józef Zych poinformował Wysoką Izbę, iż będą uruchomione jakieś ekstrasłużby, specjalny zespół, który miałby za zadanie w odpowiednim momencie pomagać w eliminacji tego typu niedociągnięć. Niestety, omawiana dziś uchwała Senatu w sprawie ustawy o fundacji Centrum Badania Opinii Społecznej dowodzi, że albo wspomniany zespół nie rozpoczął jeszcze działalności, albo pracuje wyjątkowo nieudolnie, bo mamy oto źle odmienione dwie końcówki i zgubiony przecinek. A cóż może znaczyć brak przecinka lub przecinek źle postawiony, niech świadczy epizod opisany przez Melchiora Wańkowicza. Otóż podczas bitwy pojmano ważnego jeńca. Dowódca, nie wiedząc, co z nim czynić, pchnął do króla posłańca z prośbą o wytyczne. Monarcha oddepeszował: „zabić nie wolno ułaskawić”. Dowódca dalej był w kłopocie, ponieważ w królewskim piśmie zabrakło przecinka i zdanie można było odczytać dwojako: „zabić, nie wolno ułaskawić”; albo: „zabić nie wolno, ułaskawić”. Jak państwo widzą, przecinek może decydować o życiu lub śmierci człowieka.</u>
          <u xml:id="u-153.2" who="#JanByra">Wysoka Izbo! Jestem przekonany, że historia z przecinkiem nie przytrafi się Centrum Badania Opinii Społecznej, instytucji o uznanym dorobku. Wyrażam też przekonanie, że przygotowana ustawa dobrze będzie służyć ośrodkowi badań, pozwoli zachować i pomnożyć kapitał zaufania, jaki centrum zdobyło w dotychczasowej działalności. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-154">
          <u xml:id="u-154.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-154.1" who="#MarekBorowski">Był to pan poseł Jan Byra z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-154.2" who="#MarekBorowski">Obecnie głos zabierze pan poseł Tadeusz Samborski z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-155">
          <u xml:id="u-155.0" who="#TadeuszSamborski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dzisiejsza debata sejmowa wieńczy nasze dzieło uchwalenia ustawy o fundacji Centrum Badania Opinii Społecznej, ustawy, która powstała w wyniku kompromisu między projektem poselskim a rządowym.</u>
          <u xml:id="u-155.1" who="#TadeuszSamborski">Przemawiając w imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego, chciałbym wyrazić ubolewanie, że Senat - jako izba wydawałoby się bardziej reprezentatywna z politycznego punktu widzenia niż Sejm, posiadający zresztą znakomite autorytety - wniósł tylko doprecyzowania i poprawki językowe. Poprawki o takim charakterze nie dają nam, posłom, możliwości podjęcia dyskusji merytorycznej, chociażby nad tym jak zabezpieczyć i zagwarantować instytucji publicznej, subwencjonowanej z budżetu rządowego, obiektywizm i bezstronność przy badaniach i interpretacji swoich wyników.</u>
          <u xml:id="u-155.2" who="#TadeuszSamborski">Podczas ostatniej debaty sejmowej jeden z posłów mówił o manipulowaniu i celowym wypaczaniu badań preferencji politycznych obywateli. Sejm przekształcając CBOS w fundację liczy, że szczególnie teraz, w okresie kampanii wyborczej, stanie się on instytucją publiczną, służącą całemu narodowi, a nie doraźnym celom politycznym.</u>
          <u xml:id="u-155.3" who="#TadeuszSamborski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Według Klubu Parlamentarnego PSL po raz pierwszy od trzech lat w dyskusji nad przekształceniem instytucji powstałej jeszcze w czasie PRL nastąpiła dziwna zgodność poglądów. Poseł Unii Wolności, która w zasadzie programowo potępia wszystko, co powstało w PRL, podkreślał, że ma zaszczyt i przyjemność występować w sprawie ustawy o CBOS. Również przedstawiciel Unii Pracy mówił, że CBOS odegrał i odgrywa istotną rolę w kształtowaniu w Polsce kultury politycznej. Ocenę tę podzielił także reprezentant Nowej Demokracji. Sądzimy, że nie była to zwykła poselska retoryka, ale ocena polityczna będąca elementem szerszego zjawiska, któremu analitycy polityczni w Polsce nadają obecnie nazwę kompromisu historycznego. Nadmienię, że my, ludowcy, krytykowaliśmy instrumentalne traktowanie CBOS w okresie PRL i często także po 1989 r.</u>
          <u xml:id="u-155.4" who="#TadeuszSamborski">Klub Parlamentarny PSL, konstatując fakt polityczny w postaci - jak się to nazywa w prasie - kompromisu historycznego SLD, Unii Wolności i Unii Pracy, jednocześnie wskazuje na jego koniunkturalny charakter. Zdaniem ludowców należy popierać te kompromisy, które służą integracji społeczeństwa, a nie są elementem bieżącej gry politycznej. Może właśnie CBOS podejmie badania nad rzeczywistym stosunkiem społeczeństwa do zjawiska i wartości kompromisu historycznego, nad tym, jakie strony tego kompromisu wyznaczają społeczne pragnienia, to znaczy - o jakim kompromisie marzy społeczeństwo. Dowiedzielibyśmy się wówczas, czy społeczeństwo popiera zawieranie tego rodzaju kompromisów historycznych, czy też ocenia to w kategoriach koniunkturalizmu, doraźnej taktyki i gry politycznej. CBOS jako instytucja badająca zjawiska polityczne mógłby uzyskać opinie dotyczące stosowania przez partie i polityków idei kompromisu w bieżącej działalności. Znajomość prawdy o trwałych postawach i o nastrojach społeczeństwa jest niezwykle ważna. Dla nas, polityków, jest potwierdzeniem słuszności programów działania.</u>
          <u xml:id="u-155.5" who="#TadeuszSamborski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego, akceptując w całości poprawki wniesione przez Senat, podziela wyrażone wcześniej nadzieje związane z CBOS - już nie instytucją stricte państwową, ale fundacją dotowaną przez państwo. Klub nasz liczy także, że przyszli reprezentanci narodu w Sejmie i w Senacie, a także reprezentanci Sejmu i Senatu w Radzie CBOS nie będą tylko formalnymi członkami, lecz zadbają o obiektywizm i niezależność badań CBOS jako instytucji publicznej. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-155.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-156">
          <u xml:id="u-156.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi Samborskiemu z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-156.1" who="#MarekBorowski">Proszę o zabranie głosu panią poseł Iwonę Śledzińską-Katarasińską z Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-157">
          <u xml:id="u-157.0" who="#IwonaŚledzińskaKatarasińska">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Wysłuchawszy wystąpienia przedstawiciela klubu PSL odnoszę nieodparte wrażenie, że być może w przyszłej kadencji parlament powinien na tyle zmienić regulamin, by zarezerwować jakiś specjalny typ procedowania, gdzie się proceduje nad przecinkiem. Przedmiotem dzisiejszej dyskusji jest rzeczywiście 5 poprawek zmierzających do zamiany liczby pojedynczej na mnogą, innej końcówki i wstawienia przecinka. A trudno mówić, aby przecinek wieńczył wielkie dzieło - wielkie dzieło z reguły wieńczy kropka. Być może tę kropkę tym razem postawimy.</u>
          <u xml:id="u-157.1" who="#IwonaŚledzińskaKatarasińska">Klub Parlamentarny Unii Wolności przyjmuje poprawki zaproponowane przez Senat, bo są one oczywiste, jeśli już są. Należą się tu podziękowania panu posłowi Byrze, który przypomniał o roli przecinka, powołując się na Wańkowicza. Chciałabym jednak powtórzyć refleksję, że gdyby nie pewnego rodzaju niedopatrzenie czy też mała staranność, bo nie chcę używać słów mocniejszych, to może już istniałaby fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej, że straciliśmy ileś tam tygodni tylko dlatego, że tak naprawdę merytorycznie nastąpiło złe przywołanie artykułu w projekcie ustawy. Jak sądzę, nie trzeba do tego nadzwyczajnej komisji, która będzie sprawdzała poprawność, wystarczy poprawność i rzetelność służb pracujących tu, w Sejmie. Dziękuję bardzo za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-157.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-158">
          <u xml:id="u-158.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-158.1" who="#MarekBorowski">Przemawiała pani poseł Iwona Śledzińska-Katarasińska z Unii Wolności.</u>
          <u xml:id="u-158.2" who="#MarekBorowski">Obecnie głos zabierze pan poseł Piotr Marciniak z Unii Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-159">
          <u xml:id="u-159.0" who="#PiotrMarciniak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Rzeczywiście w sprawie projektu ustawy o Centrum Badania Opinii Społecznej udało się osiągnąć bardzo efektywny, płodny kompromis w tej Izbie. Ale nie sądzę, żeby tak udany kompromis w sprawie znalezienia formuły prawnej dla funkcjonowania tej ważnej dla życia publicznego instytucji był przesłanką do dywagacji pana posła Samborskiego na temat kompromisu historycznego. Doprawdy od kompromisu w tej sprawie do kompromisu historycznego pomiędzy podstawowymi siłami politycznymi droga jest dość daleka.</u>
          <u xml:id="u-159.1" who="#PiotrMarciniak">Chciałbym również podtrzymać pogląd (to tak na marginesie dzisiejszej debaty) wyrażony w drugim czytaniu, iż CBOS odegrał istotną rolę w kształtowaniu kultury demokratycznej. Samowiedza społeczeństwa o własnych poglądach, o własnych odczuciach, o zmianie tych poglądów jest ważnym elementem kultury demokratycznej i wydaje mi się, że ta instytucja w tej dziedzinie ma istotne zasługi.</u>
          <u xml:id="u-159.2" who="#PiotrMarciniak">Jeśli chodzi o poprawki Senatu, wszyscy wskazywali już tu na to, że w istocie rzeczy mają one charakter techniczno-legislacyjny. Są także okazją do refleksji nad funkcjonowaniem służb prawnych Sejmu. Klub Unii Pracy w pełni popiera stanowisko komisji i poprawki zgłoszone przez Senat. Dziękuję uprzejmie.</u>
          <u xml:id="u-159.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-160">
          <u xml:id="u-160.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi Marciniakowi z Unii Pracy.</u>
          <u xml:id="u-160.1" who="#MarekBorowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Andrzeja Gąsienicę-Makowskiego z klubu BBWR i KPN.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-161">
          <u xml:id="u-161.0" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Federacyjny Klub Parlamentarny BBWR i KPN popiera stanowisko komisji o poprawkach Senatu, które są w większości poprawkami językowymi. Liczymy na to, że przyjęta z tymi poprawkami ustawa będzie jasna i przejrzysta, a instytucja powołana jej mocą będzie dobrze i obiektywnie służyć społeczeństwu poprzez swoje badania. Branie udziału w politycznej grze przez instytucje prowadzące badania i różnego rodzaju sondaże w perspektywie szkodzi nie tylko partiom popieranym, ale samej instytucji, która traci wiarygodność w oczach swoich respondentów. Mamy nadzieję, że szczególnie w okresie kampanii wyborczej taka instytucja jak CBOS będzie, poprzez fundację, służyć rzetelnie i w sposób odpowiedzialny społeczeństwu i uczestniczącym w walce wyborczej organizacjom.</u>
          <u xml:id="u-161.1" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Klub nasz będzie głosował za stanowiskiem komisji o poprawkach Senatu. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-161.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-162">
          <u xml:id="u-162.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo panu posłowi Gąsienicy-Makowskiemu z klubu BBWR i KPN.</u>
          <u xml:id="u-162.1" who="#MarekBorowski">Na tym zakończyliśmy wystąpienia w imieniu klubów.</u>
          <u xml:id="u-162.2" who="#MarekBorowski">W ramach wystąpień w imieniu kół zgłosił się pan poseł Eugeniusz Januła z Nowej Demokracji - Koła Poselskiego.</u>
          <u xml:id="u-162.3" who="#MarekBorowski">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-163">
          <u xml:id="u-163.0" who="#EugeniuszJanuła">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Oczywiście w pełni podzielamy prezentowane tu już wcześniej stanowisko. Chciałbym również powiedzieć, że Nowa Demokracja chyli głęboko czoło przed przenikliwością Senatu, który uchronił nas po raz kolejny przed bardzo poważnymi błędami interpunkcyjnymi i językowymi. Jeszcze raz należy za to Senatowi głęboko podziękować. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-163.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-164">
          <u xml:id="u-164.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-164.1" who="#MarekBorowski">Lista posłów zapisanych do głosu została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-164.2" who="#MarekBorowski">Czy w imieniu rządu ktoś chciałby zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-164.3" who="#MarekBorowski">Nie ma nikogo.</u>
          <u xml:id="u-164.4" who="#MarekBorowski">A w kwestii przecinka? Również nie.</u>
          <u xml:id="u-164.5" who="#MarekBorowski">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-164.6" who="#MarekBorowski">Do głosowania przystąpimy jutro rano.</u>
          <u xml:id="u-164.7" who="#MarekBorowski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 7 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym i zmianie ustawy Prawo bankowe (druki nr 2139 i 2151).</u>
          <u xml:id="u-164.8" who="#MarekBorowski">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Janusza Cichosza.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-165">
          <u xml:id="u-165.0" who="#JanuszCichosz">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Pragnę przedstawić sprawozdanie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym i zmianie ustawy Prawo bankowe. Prezydium Sejmu skierowało w dniu 5 lutego 1997 r. uchwałę Senatu w powyższej sprawie do Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej w celu rozpatrzenia. Komisje rozpatrzyły powyższą uchwałę na posiedzeniu w dniu 5 lutego br.</u>
          <u xml:id="u-165.1" who="#JanuszCichosz">Senat przedstawił w swojej uchwale 11 poprawek. Komisje wnoszą o przyjęcie 6 poprawek.</u>
          <u xml:id="u-165.2" who="#JanuszCichosz">Przejdę do omówienia poszczególnych poprawek Senatu oraz przedstawienia stanowiska obu komisji do tych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-165.3" who="#JanuszCichosz">W poprawce nr 1 odnoszącej się do tytułu ustawy Senat proponuje skreślenie wyrazu „zmianie”.</u>
          <u xml:id="u-165.4" who="#JanuszCichosz">Komisje nie znajdują uzasadnienia dla uwzględnienia tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-165.5" who="#JanuszCichosz">W poprawce nr 2 dotyczącej art. 1 pkt 5 Senat proponuje rozbicie tego punktu na dwa, nie zmieniając w zasadzie merytorycznego sensu dotychczasowego zapisu.</u>
          <u xml:id="u-165.6" who="#JanuszCichosz">Komisje nie widzą uzasadnienia dla wprowadzenia proponowanej przez Senat zmiany.</u>
          <u xml:id="u-165.7" who="#JanuszCichosz">W poprawce nr 3 do art. 1 pkt 6 Senat proponuje zmianę zapisu uchwalonego przez Sejm w art. 9 ust. 6 ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym przez wprowadzenie enumeratywnego wyliczania okoliczności powodujących wygaśnięcie mandatu członka zarządu Bankowego Funduszu Gwarancyjnego. Wprowadzenie takiego wyliczenia nie jest właściwe, bowiem z zasady nie może być wyczerpujące. Ewentualne uzupełnienie tej listy wymagałoby zmiany ustawy. Miejscem tego rodzaju wyliczeń są akty prawne niższego rzędu, których ewentualne zmiany wymagają prostszej procedury niż zmiany ustawy. Z tych względów komisja nie widzi uzasadnienia dla wprowadzenia proponowanej zmiany.</u>
          <u xml:id="u-165.8" who="#JanuszCichosz">W poprawce nr 4 do art. 13 ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym ust. 1 pkt 1 i 2 Senat powraca w zasadzie do tekstu przyjętego przez komisje sejmowe, które rekomendowały zaliczenie gwarancji i poręczeń wystawianych przez banki do tych operacji bankowych, do których ma zastosowanie wyższa stawka naliczania opłat obowiązkowych banków na fundusz pomocowy Bankowego Funduszu Gwarancyjnego z uwagi na wysoki stopień ryzyka.</u>
          <u xml:id="u-165.9" who="#JanuszCichosz">Zastosowanie wyższej stawki umożliwi funduszowi pełniejsze wykonanie zadań w zakresie działalności pomocowej na rzecz banków o zagrożonej wypłacalności, bowiem fundusz będzie dysponował wyższą kwotą na udzielanie pomocy bankom.</u>
          <u xml:id="u-165.10" who="#JanuszCichosz">Rozwiązanie proponowane przez Senat jest bliższe zasadzie, iż od bardziej ryzykownych operacji, jakimi jest m.in. udzielanie gwarancji i poręczeń, banki powinny wnosić wyższą opłatę na fundusz pomocowy. Z tych względów komisje wypowiadają się za przyjęciem poprawek proponowanych przez Senat.</u>
          <u xml:id="u-165.11" who="#JanuszCichosz">W poprawce nr 5 dotyczącej art. 13 ust. 2 Senat proponuje zastąpienie wyrazu „opłaty” wyrazem „stawki”.</u>
          <u xml:id="u-165.12" who="#JanuszCichosz">Komisje proponują przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-165.13" who="#JanuszCichosz">W poprawce nr 6 dotyczącej określania źródła, z jakiego Narodowy Bank Polski, zgodnie z ustawą przyjętą przez Sejm, miałby pokrywać część opłaty rocznej na fundusz pomocowy Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, Senat stwierdza, że źródłem tym ma być oprocentowanie rezerw obowiązkowych. Jednakże obecnie oprocentowanie to przeznaczone jest na cele związane z rolnictwem. Zmiana przeznaczenia tych kwot wymaga zmiany innych ustaw. Poprawka Senatu nie przewiduje rozwiązań na wypadek takiego zmniejszenia rezerw obowiązkowych, przy którym oprocentowanie ich nie wystarczy na pokrycie przez NBP 30-procentowej części opłaty rocznej. Należałoby sformułować ustawowe rozwiązanie tych kwestii. Może to być dokonane jedynie w toku prac legislacyjnych nad ustawami Prawo bankowe i o Narodowym Banku Polskim. Z tych względów ta poprawka Senatu nie spotkała się z pozytywnym stanowiskiem obu komisji.</u>
          <u xml:id="u-165.14" who="#JanuszCichosz">W poprawce nr 7, dotyczącej art. 14, Senat proponuje nadanie nowego brzmienia ust. 1, a mianowicie: „Bank Polska Kasa Opieki SA, Powszechna Kasa Oszczędności Bank Państwowy oraz Bank Gospodarki Żywnościowej SA wnoszą do dnia 31 grudnia 1999 r. obowiązkowe opłaty roczne naliczone z zastosowaniem połowy stawek, o których mowa w art. 13”. Komisje — z uwagi na to, iż proponowane przez Senat nowe brzmienie ust. 1 bardziej precyzyjnie określa sens proponowanej przez Sejm zmiany — proponują przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-165.15" who="#JanuszCichosz">W poprawce nr 8, dotyczącej art. 20a, w ust. 1 Senat proponuje zastąpić wyrazy „podjęcia przez bank” wyrazami „wszczęcia przez zarząd banku”. Komisje wnoszą o przyjęcie poprawki Senatu.</u>
          <u xml:id="u-165.16" who="#JanuszCichosz">W poprawce nr 9, dotyczącej art. 20a, Senat proponuje dodanie po ust. 1 nowych ust. 1a i 1b. Proponowana przez Senat poprawka polega na nałożeniu na Bankowy Fundusz Gwarancyjny obowiązku informowania prezesa NBP o możliwości i warunkach udzielania przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny pomocy bankowi znajdującemu się w sytuacji zagrożenia wypłacalności. Jednocześnie Bankowy Fundusz Gwarancyjny zostaje ograniczony co do możliwości realizacji pomocy aż do momentu przyjęcia programu postępowania uzdrawiającego przez prezesa NBP. Wprowadzenie powyższych przepisów do ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym prowadzi do pozbawienia funduszu w pewnym sensie samodzielności w udzielaniu pomocy, uzależniając realizację tej pomocy w pewnym sensie od decyzji prezesa Narodowego Banku Polskiego. Taka sytuacja spowoduje brak jasności w kompetencjach i zakresie odpowiedzialności Bankowego Funduszu Gwarancyjnego i Narodowego Banku Polskiego oraz wpłynie na wydłużenie procedur udzielania przez fundusz pomocy bankom znajdującym się w sytuacji zagrożenia wypłacalności. Z punktu widzenia realizacji założeń i celów ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym jest to niepożądane. Z tych względów poprawka Senatu - zdaniem komisji - nie powinna być uwzględniona.</u>
          <u xml:id="u-165.17" who="#JanuszCichosz">Poprawka nr 10, odnosząca się do art. 30 ust. 5, dotyczy odwołania się do właściwych ustępów. Podobnie ma się sprawa z poprawką nr 11, dotyczącą art. 1051 Prawa bankowego. Zarówno poprawka nr 10, jak i poprawka nr 11 spotkały się z poparciem Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej.</u>
          <u xml:id="u-165.18" who="#JanuszCichosz">To tyle, jeśli chodzi o poprawki i stanowisko, jakie zajęły wobec nich obie komisje. Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-166">
          <u xml:id="u-166.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-166.1" who="#MarekBorowski">Sejm postanowił o wysłuchaniu w dyskusji nad tym punktem porządku dziennego 5-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i kół.</u>
          <u xml:id="u-166.2" who="#MarekBorowski">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-166.3" who="#MarekBorowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Wiesława Ciesielskiego z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-166.4" who="#MarekBorowski">Czyżbym nie dostrzegał pana posła? Zmienię okulary.</u>
          <u xml:id="u-166.5" who="#MarekBorowski">Nie ma pana posła, może dojdzie.</u>
          <u xml:id="u-166.6" who="#MarekBorowski">Pan poseł Kazimierz Adamski jest i zabierze głos w imieniu Polskiego Stronnictwa Ludowego. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-167">
          <u xml:id="u-167.0" who="#KazimierzAdamski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego mam zaszczyt przedstawić stanowisko do uchwały Senatu z dnia 31 stycznia 1997 r. w sprawie ustawy o zmianie ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym i zmianie ustawy Prawo bankowe.</u>
          <u xml:id="u-167.1" who="#KazimierzAdamski">Bankowy Fundusz Gwarancyjny utworzono na mocy ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. w celu objęcia ochroną depozytariuszy przed skutkami upadłości banków. Ochroną objęte zostały wyłącznie wkłady osób fizycznych, osób prawnych i jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej. Drugim podstawowym celem funduszu jest udzielanie pomocy bankom znajdującym się w trudnym położeniu w celu niedopuszczenia do ich upadku. Realizacja tych zadań ma służyć stabilizacji oraz zwiększeniu w społeczeństwie wiarygodności sektora bankowego. Ustawa ta, uchwalona w trybie pilnym, po dość krótkim okresie stosowania ujawniła bezwzględną konieczność zmian niektórych jej przepisów oraz wprowadzenia nowych. Zmian tych Sejm dokonał na 98 posiedzeniu w dniu 23 stycznia 1997 r. Dokonując nowelizacji tej ustawy, nie uchwyciliśmy wszystkich jej niedomagań. Pomógł nam w tym Senat. Rozpatrując ustawę z dnia 23 stycznia 1997 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, Senat postanowił wprowadzić do niej 11 poprawek dotyczących rozwiązań merytorycznych oraz o charakterze legislacyjnym.</u>
          <u xml:id="u-167.2" who="#KazimierzAdamski">W wystąpieniu swoim pominę poprawki o charakterze legislacyjnym, a przedstawię tylko stanowisko mojego klubu do zgłoszonych poprawek merytorycznych. W poprawce nr 3 do art. 1 pkt 3 Senat proponuje zmianę zapisu art. 9 ust. 6 ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym przez wprowadzenie wyliczenia okoliczności wygaśnięcia mandatu członka zarządu Bankowego Funduszu Gwarancyjnego. Wprowadzenie takiego wyliczenia uznajemy za niewłaściwe.</u>
          <u xml:id="u-167.3" who="#KazimierzAdamski">W poprawce nr 4 do art. 13 ust. 1 pkt. 1 i 2 Senat proponuje zaliczenie gwarancji i poręczeń wystawionych przez banki do tych operacji bankowych, do których ma zastosowanie wyższa stawka naliczania opłat obowiązkowych na BFG. Ma to umożliwić funduszowi pełniejsze wykonanie zadań w zakresie działalności pomocowej na rzecz banków. Klub mój podziela to stanowisko.</u>
          <u xml:id="u-167.4" who="#KazimierzAdamski">W poprawce nr 6 Senat określa źródło, z jakiego NBP miałby pokrywać część opłaty rocznej na fundusz pomocowy BFG. Źródłem tym ma być oprocentowanie rezerw obowiązkowych. Aktualnie część tego oprocentowania przeznaczona jest na cele związane z rolnictwem. Zmiana ta wymaga zmiany innych ustaw. Jesteśmy jej przeciwni.</u>
          <u xml:id="u-167.5" who="#KazimierzAdamski">W poprawce nr 9 Senat proponuje zmiany, które mają na celu pozbawienie funduszu samodzielności w udzielaniu pomocy, uzależniając realizację tej pomocy od decyzji prezesa NBP. Jesteśmy temu przeciwni.</u>
          <u xml:id="u-167.6" who="#KazimierzAdamski">Reasumując, podzielamy stanowisko Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej i będziemy głosować zgodnie z ich stanowiskiem, to znaczy, poprzemy poprawki Senatu nr 4, 5, 7, 8, 10 i 11. Jeśli chodzi o pozostałe poprawki Senatu, będziemy głosować za ich odrzuceniem. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-167.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-168">
          <u xml:id="u-168.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo panu posłowi Adamskiemu z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-168.1" who="#MarekBorowski">Proszę o zabranie głosu panią poseł Helenę Góralską z Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-169">
          <u xml:id="u-169.0" who="#HelenaGóralska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nie bardzo rozumiem, dlaczego kolega poseł przedmówca tak bił się we własne piersi, mówiąc, że posłowie nie zdołali wychwycić różnych mankamentów ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym. Otóż ja nie zamierzam bić się w piersi z tego powodu. Gdyby ustawa nie była rozpatrywana we trybie pilnym, nie byłoby różnych niedociągnięć. Podejrzewam, że gdy ta ustawa zostanie już ostatecznie uchwalona, jeszcze inne niedociągnięcia się znajdą, ale nie sądzę, żeby to była wina posłów, tylko narzuconego niewłaściwego trybu prac nad ustawą.</u>
          <u xml:id="u-169.1" who="#HelenaGóralska">Jeśli chodzi o poprawki wprowadzone przez Senat, to w większości przypadków mają one znaczenie porządkowe, doprecyzowujące, są jednak dwie poprawki istotne. Mój klub będzie głosować w sprawie tych dwóch poprawek przeciwnie niż jest w stanowisku komisji.</u>
          <u xml:id="u-169.2" who="#HelenaGóralska">Pierwsza poprawka, którą zaproponował Senat, a komisja proponuje ją przyjąć, dotyczy podwyższenia składki od zobowiązań pozabilansowych do poziomu obciążeń zobowiązań bilansowych. Co to znaczy? To znaczy, że podraża się koszty działalności banków. Występują trzy elementy, które podrażają działalność banków. Po pierwsze, chodzi o to, że ustawa rozciągnęła oskładkowanie na takie zobowiązania pozabilansowe, jak akredytywy i linie kredytowe. Po drugie, w wypadku tych zobowiązań Senat proponuje wprowadzenie podwyższonej stawki. Po trzecie, prezes Narodowego Banku Polskiego informuje, że w najbliższym czasie zostanie podwyższona stopa rezerw obowiązkowych. Oczywiście te trzy czynniki powodują podwyższenie kosztów działalności banków. Potem będą padać pytania, dlaczego kredyty są wysoko oprocentowane. Są, gdyż banki muszą wyjść na swoje. Dlatego zdumiewa mnie stanowisko komisji, która proponuje przyjąć poprawkę Senatu podwyższającą oprocentowanie, podwyższającą składkę od gwarancji i poręczeń. Będziemy głosować przeciwko przyjęciu tej propozycji.</u>
          <u xml:id="u-169.3" who="#HelenaGóralska">Druga poprawka Senatu, z którą akurat się zgadzamy, precyzuje, skąd mają pochodzić środki, które Narodowy Bank Polski ma przekazywać na rzecz Bankowego Funduszu Gwarancyjnego. Otóż obecnie mamy takie rozwiązanie, że środki pochodzące z oprocentowania rezerw obowiązkowych przekazywane są do Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Nie mam nic przeciwko tej agencji, tylko uważam, że takie środki powinny, jeżeli taka jest wola rządu, pochodzić z normalnych dotacji budżetowych, natomiast jeżeli już mamy wysoki poziom rezerw obowiązkowych i jeżeli wprowadzamy ich oprocentowanie, to te środki powinny wracać do systemu bankowego. Senat zaproponował bardzo rozsądną poprawkę, żeby środki z oprocentowania rezerw obowiązkowych były przekazywane na rzecz Bankowego Funduszu Gwarancyjnego. Muszę powiedzieć, że jestem zdumiona, iż komisja polityki gospodarczej zdecydowała się tę poprawkę odrzucić. Mój klub będzie głosował za jej przyjęciem.</u>
          <u xml:id="u-169.4" who="#HelenaGóralska">Inne poprawki Senatu mają charakter porządkowy. Niekiedy mam wrażenie, że senatorowie nie zauważyli, iż np. takie sprawy jak wygaśnięcie mandatu członka zarządu zostały już uregulowane, tylko w innym miejscu. Te poprawki nie mają znaczenia.</u>
          <u xml:id="u-169.5" who="#HelenaGóralska">Na zakończenie chciałabym powiedzieć, że już w tej kadencji z tą ustawą nie będziemy mieli więcej do czynienia. Natomiast jestem przekonana, że na początku przyszłej kadencji, za rok, ta ustawa znowu wróci, gdyż niezbędne będą poprawki. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-169.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-170">
          <u xml:id="u-170.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję pani poseł Góralskiej z Unii Wolności.</u>
          <u xml:id="u-170.1" who="#MarekBorowski">Właściwie już chyba nikogo nie poproszę, gdyż nie ma następnych dyskutantów. Ze strony rządu też, zatem dziękujemy.</u>
          <u xml:id="u-170.2" who="#MarekBorowski">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-170.3" who="#MarekBorowski">Do głosowania przystąpimy jutro rano.</u>
          <u xml:id="u-170.4" who="#MarekBorowski">Obecnie przystępujemy do rozpatrzenia punktu 8 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Przekształceń Własnościowych oraz Komisji Ustawodawczej o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych (druki nr 2143 i 2162).</u>
          <u xml:id="u-170.5" who="#MarekBorowski">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Ryszarda Zbrzyznego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-171">
          <u xml:id="u-171.0" who="#RyszardZbrzyzny">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W druku nr 2143 z dnia 16 stycznia 1997 r. grupa posłów wniosła projekt ustawy o zmianie ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych. Prezydium Sejmu skierowało w dniu 6 lutego 1997 r. powyższy projekt do Komisji Przekształceń Własnościowych oraz Komisji Ustawodawczej w celu rozpoznania. Komisja Przekształceń Własnościowych oraz Komisja Ustawodawcza rozpatrzyły ten projekt ustawy na posiedzeniu w dniu 13 lutego 1997 r. i przedstawiły sprawozdanie w druku nr 2162.</u>
          <u xml:id="u-171.1" who="#RyszardZbrzyzny">Prezentując w imieniu Komisji Przekształceń Własnościowych i Komisji Ustawodawczej sprawozdanie o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, wnoszę, by Wysoki Sejm uchwalić raczył załączony do tego sprawozdania projekt ustawy. Przedkładana propozycja nowelizacji ustawy z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych spowodowana została koniecznością usunięcia dostrzeżonych w okresie vacatio legis nieścisłości utrudniających w sposób istotny jej funkcjonowanie. Stąd komisje proponują w załączonym do sprawozdania projekcie ustawy w art. 1 wprowadzenie w ustawie z 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych następujących zmian:</u>
          <u xml:id="u-171.2" who="#RyszardZbrzyzny">Po pierwsze, w art. 2 należy dokonać zmian w pkt. 5 lit. a-c w celu bardziej precyzyjnego i bardziej przejrzystego określenia kręgu uprawnionych do nieodpłatnego nabycia akcji skarbu państwa przy prywatyzacji, szczególnie przy prywatyzacji bezpośredniej. Ponadto w lit. b trzeba wprowadzić zmiany eliminujące istniejącą obecnie możliwość nieodpłatnego nabycia akcji przez osoby prawne. Zmiana zapisu pkt. 6 w art. 2 ustawy nowelizowanej eliminuje istniejącą obecnie możliwość nieodpłatnego nabycia akcji przez osoby prawne prowadzące gospodarstwa rolne lub rybackie. Jest to konsekwencja wcześniejszej poprawki. Dodatkowo proponuje się skreślenie pkt. 7 w tym artykule, co wynika z braku jakichkolwiek regulacji dotyczących kompetencji przedstawicielstwa rolników. Tak więc na dobrą sprawą jest to przepis martwy.</u>
          <u xml:id="u-171.3" who="#RyszardZbrzyzny">Po drugie, w art. 16 ust. 1 proponuje się rozszerzenie uprawnienia pracowników do wyboru jednego członka zarządu spółki na spółki, w których skarb państwa zbył ponad połowę posiadanych akcji, a więc rozszerzenie tego uprawnienia na te spółki, w których skarb państwa posiada nawet mniej niż 50% akcji. W ust. 2 tegoż artykułu zaś należałoby wprowadzić zapis stwierdzający, że wynik wyborów jest wiążący dla walnego zgromadzenia. Oczywiście chodzi tutaj o wybór przez pracowników członka zarządu spółki.</u>
          <u xml:id="u-171.4" who="#RyszardZbrzyzny">Po trzecie, w art. 36 ustawy z 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych proponuje się dokonać zmiany redakcji ust. 1, by jednoznacznie określić, jaki ma być pakiet akcji skarbu państwa, w wypadku którego uprawnieni pracownicy będą mieli prawo nieodpłatnego nabycia do 15% akcji. Podkreślam tutaj słowo: „do”. Bez uzupełnienia o wyraz „do” przepis ten wobec zastosowanej w ust. 1 i 2 parametryzacji byłby nielogiczny i spowodowałby absurdalną sytuację dostosowywania kapitału akcyjnego do wartości nominalnej 15% akcji nabywanych nieodpłatnie przez uprawnionych pracowników.</u>
          <u xml:id="u-171.5" who="#RyszardZbrzyzny">Zmiana w ust. 2 tegoż artykułu eliminuje błędną zasadę wyliczania łącznej wartości akcji przypadających uprawnionym pracownikom. (Chciałbym podkreślić, że w definicji uprawnionych pracowników uwzględnieni są także byli pracownicy, emeryci i renciści, którzy spełniają stosowne kryteria.) Polega to na ustaleniu tej wartości indywidualnie przy każdej transakcji. Zmiana ta ustala jedną datę, kiedy wielkość wynikająca z iloczynu ujętego w art. 36 ust. 2 będzie policzalna. Datą tą będzie moment, w którym skarb państwa zbył pierwszą akcję na zasadach ogólnych. Tak więc bardzo precyzyjnie został tu określony termin.</u>
          <u xml:id="u-171.6" who="#RyszardZbrzyzny">Zmiana ust. 4 art. 36, czy w ogóle nowy zapis tego ustępu art. 36, spowodowana jest tym, że zasady podziału akcji do nieodpłatnego nabycia przez grupy uprawnionych w przypadku spółek już sprywatyzowanych trudne byłyby do uregulowania w statutach spółek, w których mniejszościowym udziałowcem jest skarb państwa. Materia ta także nie stanowi materii cywilnoprawnej tylko normatywną, dlatego też wymaga regulacji w akcie powszechnie obowiązującym. Stąd też komisje proponują tu zapis nakazujący nieodpłatne zbycie akcji w grupach uprawnionych pracowników wyodrębnionych ze względu na okres zatrudnienia w komercjalizowanych przedsiębiorstwach państwowych, a więc wprowadza się tylko jedno kryterium podziału tych akcji, tzn. okres zatrudnienia w komercjalizowanym przedsiębiorstwie państwowym (rozumiejąc to jako zatrudnienie w przedsiębiorstwie państwowym, jak i w jednoosobowej spółce skarbu państwa). Zmiana ust. 5 tegoż artykułu jest konsekwencją zmiany ust. 4.</u>
          <u xml:id="u-171.7" who="#RyszardZbrzyzny">Po czwarte, w art. 37 proponuje się zmianę ust. 1, zmierzając do równego potraktowania wszystkich grup uprawnionych do nieodpłatnego nabycia akcji skarbu państwa określonych ustawą - jest to konsekwencja zmian w art. 36.</u>
          <u xml:id="u-171.8" who="#RyszardZbrzyzny">Proponujemy także skreślenie ust. 2. Komisje przyjęły tu założenie, że nie można dopuścić do nieuzasadnionego różnicowania możliwości nabycia uprawnień w poszczególnych grupach uprawnionych (chodzi m.in. o odsunięcie w czasie możliwości nabycia akcji przez rolników lub rybaków).</u>
          <u xml:id="u-171.9" who="#RyszardZbrzyzny">Zmiana treści ust. 5 idzie w kierunku usunięcia wady polegającej na braku delegacji do określenia sposobu identyfikacji uprawnionych rolników i rybaków.</u>
          <u xml:id="u-171.10" who="#RyszardZbrzyzny">Skreślenie ust. 6 w art. 37 jest konsekwencją skreślenia w art. 5 pkt. 7. Przepis ten jest zbędny, ponieważ ustawa nie określa żadnych czynności, do których podejmowania byłoby uprawnione przedstawicielstwo rolników bądź rybaków, a więc byłby to zapis martwy.</u>
          <u xml:id="u-171.11" who="#RyszardZbrzyzny">Po piąte, w art. 38 komisje proponują dokonanie zmiany treści ust. 1 i 2, doprowadzając do większej precyzyjności i jednoznaczności regulacji, jeśli chodzi o: równe traktowanie wszystkich uprawnionych w zakresie warunków powstania prawa do nieodpłatnego nabycia akcji; określenie daty, kiedy prawo to będzie realizowane; określenie daty powstania prawa do nieodpłatnego nabycia akcji w wypadku zbycia akcji skarbu państwa na zasadach ogólnych w czasie przeznaczonym do złożenia oświadczenia będącego warunkiem powstania tego prawa.</u>
          <u xml:id="u-171.12" who="#RyszardZbrzyzny">Kontynuując, w art. 38 proponuje się także dokonanie zmiany ust. 3–6. Zmiany te mają charakter redakcyjny oraz eliminują wątpliwości interpretacyjne, a więc przyczyniają się do lepszej czytelności i do jednoznaczności całej treści ustawy.</u>
          <u xml:id="u-171.13" who="#RyszardZbrzyzny">Po szóste, w art. 49 komisje proponują dokonać zmiany przepisu ust. 3, polegającej na dodaniu zdania: „o ile nie narusza to przyznanego akcjonariuszom prawa pierwszeństwa nabycia”. Element ten usuwa stan, w którym niemożliwe byłoby korzystanie z efektywnego instrumentu zabezpieczenia wykonania zobowiązań przez inwestora, w postaci opcji nabywania akcji po wykonaniu tych zobowiązań. Ponadto obecny przepis pozostaje w kolizji z normami art. 67 w związku z art. 63 ust. 3 omawianej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-171.14" who="#RyszardZbrzyzny">Dodatkowo w tymże art. 49 komisje proponują nadać nowe brzmienie ust. 4. Wynika to z zaproponowanych przez komisje zmian w art. 2 pkt 5 oraz w art. 36–38, a więc można powiedzieć, że jest to konsekwencja wcześniejszych zmian.</u>
          <u xml:id="u-171.15" who="#RyszardZbrzyzny">Po siódme, komisje proponują nowelizację art. 63 i usunięcie istotnych wad, które utrudniały, wbrew zamierzeniom ustawodawcy, dokonywanie nieodpłatnego udostępniania akcji w okresie przejściowym. Precyzyjnie określono kwalifikację stanów faktycznych istniejących w dniu wejścia w życie ustawy do stanów podlegających przepisom dotychczasowym i przepisom nowym. Określono także datę, od której biegną terminy, o których mowa w art. 36–38 ustawy. Utrzymanie dotychczasowych przepisów artykułu rodziłoby skutki nie zamierzone przez ustawodawcę.</u>
          <u xml:id="u-171.16" who="#RyszardZbrzyzny">Po ósme, komisje proponują także zmianę w art. 64 ust. 1, konieczną ze względu na zamieszczenie w nim niezgodnych z konstytucją norm pozwalających na wybór obowiązującego prawa w drodze czynności cywilnoprawnej. Usunięty został ponadto błąd legislacyjny.</u>
          <u xml:id="u-171.17" who="#RyszardZbrzyzny">Komisje wyznaczają w art. 2 ustawy nowelizującej ustawę z 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych termin wejścia w życie ustawy na dzień 8 kwietnia 1997 r., co zdaniem komisji będzie miało ogromne znaczenie dla stosowania tych regulacji prawnych.</u>
          <u xml:id="u-171.18" who="#RyszardZbrzyzny">Generalnie rzecz biorąc, domeną projektu nowelizacji ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych jest eliminacja uchybień natury formalnoprawnej. Nowelizacja uzyskała poparcie rządu, chociaż w stanowisku rządu pojawiły się pewne deklaracje na przyszłość dotyczące nowelizacji tejże ustawy.</u>
          <u xml:id="u-171.19" who="#RyszardZbrzyzny">Komisje przedstawiają na żądanie wnioskodawców dwa wnioski mniejszości. Wniosek mniejszości nr 1 dotyczy art. 16 ust. 1, a polega na podniesieniu z 500 na 2000 liczby pracowników zatrudnionych w spółce; liczba ta jest warunkiem, którego spełnienie daje załogom prawo do wyboru jednego członka zarządu. Jest to więc zaostrzenie kryterium. Wniosek mniejszości nr 2 dotyczy art. 69b i polega na dodaniu ust. 2 i 3. Istotą wniosku jest dokonanie zapisu w ust. 2 w następującym brzmieniu: „Do zbycia przez skarb państwa akcji w spółkach, w których jest on jedynym akcjonariuszem i które powstały w innym trybie niż przewidziany w niniejszej ustawie, stosuje się odpowiednio przepisy art. 36 i 38 (...)”. Dalej następuje pełna definicja osób uprawnionych do przywilejów, które są zapisane w art. 36 i 38 omawianej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-171.20" who="#RyszardZbrzyzny">W imieniu Komisji Przekształceń Własnościowych i Komisji Ustawodawczej wnoszę, aby Wysoki Sejm raczył uchwalić projekt ustawy załączony do niniejszego sprawozdania. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-171.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-172">
          <u xml:id="u-172.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo panu posłowi sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-172.1" who="#MarekBorowski">Przemawiał pan poseł Ryszard Zbrzyzny.</u>
          <u xml:id="u-172.2" who="#MarekBorowski">Sejm postanowił o wysłuchaniu w debacie nad tym punktem porządku dziennego 10-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i 5-minutowych w imieniu kół.</u>
          <u xml:id="u-172.3" who="#MarekBorowski">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-172.4" who="#MarekBorowski">Pierwszy zabierze głos pan poseł Marek Olewiński z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-173">
          <u xml:id="u-173.0" who="#MarekOlewiński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Pan poseł Zbrzyzny, sprawozdawca dwóch wysokich komisji, przedstawił szczegółowo przyczyny, dla których musimy dokonać nowelizacji tak niedawno przez parlament uchwalonej ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych. Omówił również szczegółowo, na czym te zmiany mają polegać, wobec czego nie będę wszystkiego raz jeszcze powtarzać. Najistotniejsze jest to, że zmiany idą w kierunku umożliwienia pracownikom przedsiębiorstw sprywatyzowanych pod rządami dotychczasowej ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych skorzystania z dobrodziejstwa nowej ustawy w części dotyczącej nieodpłatnego nabycia puli akcji pracowniczych. Uściślenie zakresu osób uprawnionych do nabywania akcji, sposobu obliczania należnej puli akcji oraz pozostałych zapisów art. 36, 37 i 38 pozwoli na jasne interpretowanie przepisów ustawy i na zastosowanie ich w momencie wejścia jej w życie.</u>
          <u xml:id="u-173.1" who="#MarekOlewiński">W tym miejscu chciałbym na moment zatrzymać się nad stanowiskiem rządu wobec omawianego poselskiego projektu ustawy. Rząd, popierając generalnie poselską inicjatywę, wyraża pogląd, że zakres proponowanych zmian jest zbyt wąski w stosunku do zidentyfikowanych zagadnień budzących wątpliwości lub rozbieżne interpretacje i zapowiada nowelizację obejmującą uregulowania nie ujęte w projekcie poselskim. Uważamy, że było wystarczająco dużo czasu, aby rząd taki projekt ustawy złożył.</u>
          <u xml:id="u-173.2" who="#MarekOlewiński">Chciałbym ponadto przypomnieć, że w 1995 r. Sejm dwukrotnie uchwalał ustawę w brzmieniu zaproponowanym przez rząd i w takim samym brzmieniu jak ta, która była uchwalona w sierpniu roku ubiegłego. Wówczas nie było wątpliwości i różnic interpretacyjnych. Cóż się więc stało, że pojawiły się wątpliwości i różnice? Z czego to wynika? Podczas prac komisji nie przedstawiono na ten temat przekonywających argumentów.</u>
          <u xml:id="u-173.3" who="#MarekOlewiński">Uważamy, że Ministerstwo Skarbu Państwa jest urzędem właściwym do interpretowania poszczególnych zapisów ustawy i że po dokonaniu zmian, które proponują komisje w sprawozdaniu, ustawa będzie jasna, czytelna i możliwa do zastosowania od dnia wejścia w życie.</u>
          <u xml:id="u-173.4" who="#MarekOlewiński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej będzie głosował za nowelizacją ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych w brzmieniu przedstawionym w sprawozdaniu zawartym w druku nr 2162. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-173.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-174">
          <u xml:id="u-174.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo panu posłowi Olewińskiemu.</u>
          <u xml:id="u-174.1" who="#MarekBorowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Stanisława Bartoszka z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-175">
          <u xml:id="u-175.0" who="#StanisławBartoszek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Niejednokrotnie mój klub odnosił się do problemu komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw i niejednokrotnie stwierdzał, że celem zmian powinno być zwiększenie efektywności przedsiębiorstwa poddanego procesom przekształceń własnościowych. Prywatyzację bowiem ocenia się i będzie się oceniać po tym, czy własność prywatna zapewnia lepsze towary i po niższej cenie. To było i jest według nas głównym celem komercjalizacji i prywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-175.1" who="#StanisławBartoszek">Problem udziału - niejednokrotnie to powtarzaliśmy - kapitału zagranicznego w przedsiębiorstwach uznawanych za strategiczne jest różnie rozwiązywany w różnych państwach Wspólnot Europejskich: od rezerwowania w radach nadzorczych prywatnych przedsiębiorstw miejsc dla przedstawicieli skarbu państwa z prawem weta do ograniczania sprzedaży akcji zagranicznym inwestorom.</u>
          <u xml:id="u-175.2" who="#StanisławBartoszek">Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego chce tak ten problem rozwiązać - o czym też niejednokrotnie mówiliśmy - że prywatyzacja przedsiębiorstw uznanych za strategiczne powinna być dokonywana na podstawie odrębnych ustaw; dotyczy to również spółek branży tytoniowej. Do wprowadzania takiego zapisu upoważniła nas Rada Naczelna Polskiego Stronnictwa Ludowego, która na ten temat wypowiedziała się w 1994 r.</u>
          <u xml:id="u-175.3" who="#StanisławBartoszek">W kolejnym rozwiązaniu, które proponujemy, chodzi o to, by załogi zakładów prywatyzowanych przedsiębiorstw nie odczuły tego, że - tak jak jest zapisane w projekcie ustawy - kwota 18 średnich wynagrodzeń będzie brana z okresu sprzed sprzedaży akcji na zasadach ogólnych. My proponujemy poprzez poprawkę nr 8, którą panu marszałkowi przekażę, dodać w art. 63 ust. 6 w brzmieniu: Jeżeli skarb państwa przed wejściem w życie ustawy zbył akcje na zasadach ogólnych, a nie rozpoczął udostępniania akcji na zasadach preferencyjnych, prawo do nieodpłatnego nabycia akcji powstaje w dniu upływu terminu, o którym mowa w ust. 5. Natomiast z okresu 6 miesięcy poprzedzających ten dzień oblicza się średnią wynagrodzeń miesięcznych, stanowiących podstawę określenia łącznej wartości nominalnej akcji przeznaczonych do nieodpłatnego nabycia, o której mowa w art. 36 ust. 2 i 3.</u>
          <u xml:id="u-175.4" who="#StanisławBartoszek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! O ostatecznej treści ustawy i poszczególnych jej zapisów zadecydują panie i panowie posłowie w głosowaniach. Chcemy, by z dobrodziejstw tej ustawy skorzystało jak najwięcej uprawnionych, by jej nowelizacja była ostatnią nowelizacją w tej kadencji Sejmu. Obecna inicjatywa ustawodawcza ma bowiem na celu doprecyzowanie przepisów przyznających prawo do nieodpłatnego nabywania akcji przez uprawnionych pracowników, rolników i rybaków.</u>
          <u xml:id="u-175.5" who="#StanisławBartoszek">Pragnę na zakończenie jeszcze raz stwierdzić, że gdyby podczas prac nad tą ustawą wysłuchano wszystkich uwag, z pewnością obecnie procedowanie nad ustawą byłoby niepotrzebne. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-175.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-176">
          <u xml:id="u-176.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo panu posłowi Bartoszkowi z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-176.1" who="#MarekBorowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Jana Wyrowińskiego z Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-177">
          <u xml:id="u-177.0" who="#JanWyrowiński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W dniu dzisiejszym poddajemy drugiemu czytaniu ustawę nowelizującą ustawę o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych w jej najwrażliwszym społecznie fragmencie — dotyczącym akcji pracowniczych. Nowelizujemy ustawę, która jeszcze nie do końca weszła w życie. Tak się, niestety, złożyło, że to właśnie życie zmusza nas do tej nowelizacji. To, iż tak się dzieje, że wokół zawsze gorącej kwestii akcji pracowniczych ponownie wzrosła temperatura społeczna, to tylko po części wina ustawodawców, czyli parlamentu. Jest sprawą powszechnie znaną, iż w czasie prac nad ustawą, które, jak Wysoka Izba doskonale pamięta, ciągnęły się ponad trzy lata, najwięcej emocji ogniskowało się wokół tego, ile akcji i za ile otrzymają pracownicy prywatyzowanych zakładów, a także rolnicy i rybacy. Skutkowało to, Wysoka Izbo, ogromną liczbą legislacyjnie różnej jakości wniosków poselskich, nie zawsze spójnych i nie zawsze jednolitych. Jednak rząd w czasie prac nad ustawą nie zgłaszał zasadniczych sprzeciwów, nie zgłaszał ich w taki sposób, który miarkowałby w dużym stopniu zapał legislacyjny niektórych posłów. Co więcej, rząd w czasie prac nad tą ustawą nie poinformował posłów, komisji o tym, jak istotne znaczenie mogą mieć zapisy umożliwiające objęcie akcji — na zasadach przewidywanych nową ustawą — przez załogi firm sprywatyzowanych na długo przed wejściem jej w życie. Posłowie Unii Wolności — a podejrzewam, że nie tylko oni — nie wiedzieli na przykład o tym, iż pomiędzy załogami niektórych spółek publicznych, np. Stomil Olsztyn, Kęty czy Polifarb Wrocław, był zawarty swoisty układ, polegający na tym, iż zgadzają się one na prywatyzację pod warunkiem udostępnienia im akcji na nowych zasadach. Nie wiedzieliśmy również, iż tego rodzaju układy zawarto w branży tytoniowej, a także nie wiedzieliśmy o obietnicach, które złożono pracownikom w sektorze paliwowo-rafineryjno-petrochemicznym. A rząd, Wysoka Izbo, wiedział i nie powiedział.</u>
          <u xml:id="u-177.1" who="#JanWyrowiński">Nie chciałbym wracać do historii wielekroć przywoływanej - również podczas burzliwego posiedzenia Komisji Przekształceń Własnościowych w minionym tygodniu - kto i dlaczego w sprawie tego rozwiązania - tak spóźnionego, nieprecyzyjnego i wręcz uniemożliwiającego niekiedy realizację słusznych praw pracowników - zawinił. O ile mi wiadomo, pierwsze sygnały o niemożliwości skorzystania z dobrodziejstw ustawy dotarły do ówczesnego Ministerstwa Przekształceń Własnościowych jeszcze we wrześniu. I tak naprawdę nie było wielką filozofią błyskawiczne znowelizowanie ustawy i skierowanie stosownej nowelizacji w trybie pilnym do laski marszałkowskiej. Tak się, niestety, Wysoka Izbo, nie stało. Jak można się domyślać, jednym z powodów było to, iż Ministerstwo Przekształceń Własnościowych było zajęte przekształcaniem się w Ministerstwo Skarbu Państwa. Rząd dopiero pod koniec roku pofatygował się do Izby z projektem nie do końca dopracowanym, usiłując przemycić go wraz z nowelizacją ustawy o reformie centrum. Co najdziwniejsze, rząd w obliczu projektu poselskiego zachowuje się nie do końca jednoznacznie, zapowiadając kolejną nowelizację ustawy, miarą zaś bałaganu, jaki w tej sprawie panuje w rządzie, niech będzie stwierdzenie pana ministra Juchniewicza, które z tej trybuny padło dwa tygodnie temu (w czasie przepytywania go przez posłów), że jakoby rządowy projekt nowelizacji tej ustawy znajduje się w Sejmie, co oczywiście nie miało miejsca.</u>
          <u xml:id="u-177.2" who="#JanWyrowiński">Pan poseł Zbrzyzny zreferował rzetelnie merytoryczną treść poprawek, w związku z tym ograniczę się tylko do stwierdzenia, że mój klub szczególnie popiera rozwiązania dotyczące doprecyzowania w ustawie, że to będzie do 15% akcji. To oczywiście w sposób istotny ograniczy możliwości dostępu do akcji w bogatych firmach (mam na myśli banki, telekomunikację, przemysł rafineryjny). Chodzi też o zapis ust. 5 w art. 63, który jednoznacznie przesądza, iż bieg terminów uprawniających pracowników firm już sprywatyzowanych do obejmowania akcji rozpoczyna się od dnia wejścia w życie tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-177.3" who="#JanWyrowiński">Chciałbym się jeszcze odnieść do wniosków mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-177.4" who="#JanWyrowiński">Panie Marszałku! Zawsze byliśmy — mam na myśli Unię Wolności — przeciwni wprowadzaniu przedstawicieli pracowników do zarządów komercjalizowanych z mocy tej ustawy przedsiębiorstw. Jednak jeżeli już miałoby tak być, to zapis proponowany w tej chwili jest gorszy od zawartego w art. 16 obowiązującej ustawy z 30 sierpnia. Myślę, że w wypadku tego zapisu będą większe problemy interpretacyjne niż w wypadku zapisu obowiązującego dotychczas. Jednak zostało to przyjęte, w związku z tym proponujemy, aby normą odnośnie do zatrudnienia było tu nie 500, ale 2000 pracowników. Chciałbym przypomnieć, że w prywatyzacyjnej ustawie „paktowej” limitem było 2500 pracowników.</u>
          <u xml:id="u-177.5" who="#JanWyrowiński">I wniosek nr 2. Pan poseł Zbrzyzny być może nie do końca wyjaśnił, w czym rzecz. Otóż chodzi o to, że ustawa, którą nowelizujemy, nie obejmuje prawem nieodpłatnego uzyskania pewnej puli akcji pracowników spółek ze 100-procentowym udziałem skarbu państwa, które nigdy w swej historii nie były przedsiębiorstwami państwowymi ani bankami państwowymi. Są takie przedsiębiorstwa, są takie firmy. Dodatkowy ust. 2 w art. 69b rozciągałby na pracowników tego rodzaju spółek przepisy o uprawnieniach pracowników prywatyzowanych spółek, zawarte w art. 36 i 38. W ustępie tym określa się również moment, w którym osoby uprawnione nabywają uprawnienie do otrzymania akcji. To rozstrzygnięcie oczywiście różni się od tego, które stosuje się do pracowników, emerytów i rencistów z komercjalizowanych przedsiębiorstw państwowych. Rozwiązanie to dotyczy m.in. pracowników Banku Handlowego. Propozycja umieszczenia tego rozstrzygnięcia w ustawie nowelizującej ustawę o komercjalizacji i prywatyzacji wynika z następujących powodów. Po pierwsze, umożliwia pracownikom tego banku - również innych scharakteryzowanych poprzednio przeze mnie przedsiębiorstw i firm - dostęp do ograniczonej zapisami ust. 2 i 3 art. 36 puli pracowniczych akcji bez potrzeby podejmowania dodatkowych decyzji. Po drugie, jak doskonale Izba wie, zgodnie z nowelą ustawy budżetowej prywatyzacja Banku Handlowego ma przynieść budżetowi w tym roku ok. 1 mld zł i kwestia dotycząca akcji pracowniczych musi być jakoś rozwiązana w prospekcie emisyjnym. Sądzę, że nowelizacja ustawy, która by to rozwiązywała, kwestię informacji zawartych w prospekcie czyniłaby jasną i precyzyjną. Chciałbym również Wysokiej Izbie uświadomić, że wszelkie opóźnienia w prywatyzacji Banku Handlowego to nie tylko zagrożenie dla realizacji budżetu. Wiążą się one również z tym, że może nie wpłynąć znaczna część kwoty, którą możemy otrzymać z Funduszu Prywatyzacji Polskich Banków.</u>
          <u xml:id="u-177.6" who="#JanWyrowiński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mój klub będzie głosował za przyjęciem sprawozdania Komisji Przekształceń Własnościowych wraz ze zgłoszonymi wnioskami mniejszości. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-177.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-178">
          <u xml:id="u-178.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo panu posłowi Wyrowińskiemu z Unii Wolności.</u>
          <u xml:id="u-178.1" who="#MarekBorowski">Lista posłów zapisanych do głosu została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-178.2" who="#MarekBorowski">Obecnie głos zabierze podsekretarz...</u>
          <u xml:id="u-178.3" who="#komentarz">(Poseł Jerzy Jaskiernia: Pytania do pana ministra.)</u>
          <u xml:id="u-178.4" who="#MarekBorowski">Proszę bardzo, pan poseł Jaskiernia, a potem pan poseł Bondyra.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-179">
          <u xml:id="u-179.0" who="#JerzyJaskiernia">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym skierować do pana ministra dwa pytania. Pierwsze wiąże się z kwestią oceny prawnej, oceny konstytucyjności tego projektu, który omawiamy. Oczywiście mówimy o projekcie poselskim, niemniej stanowisko rządu, który ma specjalistyczne służby - Radę Legislacyjną przy Prezesie Rady Ministrów - ma dla nas szczególne znaczenie. Ponieważ jesteśmy wyczuleni w sejmowym postępowaniu ustawodawczym na kwestie zgodności ustaw z konstytucją, chciałbym zapytać pana ministra, czy rząd dysponuje oceną co do konstytucyjności tego projektu w kontekście standardów zgodności z konstytucją, które wypracował Trybunał Konstytucyjny - w szczególności w kontekście demokratycznego państwa prawnego.</u>
          <u xml:id="u-179.1" who="#JerzyJaskiernia">Drugie pytanie do pana ministra wiąże się z tym, że, jak rozumiem, tą ustawą przyspieszamy tempo komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, a więc niejako wychodzimy naprzeciw oczekiwaniu opinii publicznej, ale jednocześnie też krytyce, która nieraz, zwłaszcza przez środowiska opozycyjne, jest podejmowana. Prosiłbym pana ministra o ocenę, czy po uzyskaniu tego instrumentu zamierzenia prywatyzacyjne i komercjalizacyjne rządu, w szczególności jeśli chodzi o ścieżkę „Strategii dla Polski”, zostaną zrealizowane. Mam oczywiście na myśli ten obszar czasowy, który obejmuje naszą kadencję parlamentarną i rząd koalicyjny PSL–SLD.</u>
          <u xml:id="u-179.2" who="#JerzyJaskiernia">Wreszcie pytanie do pana posła sprawozdawcy. Chodzi o datę wejścia w życie ustawy z dniem 8 kwietnia 1997 r. Rozumiem, że nie jest to data przypadkowa. Ona wiąże się z tymi uwarunkowaniami, które w ogóle powodowały, że ta ustawa musi w takim szybkim tempie być przyjęta. Czy jednak nie istnieje tutaj ryzyko - gdyby dalsza faza postępowania legislacyjnego wydłużyła się, czy to z przyczyn prac senackich, czy potencjalnego weta - że powstanie sytuacja retroakcji? Moje pytanie ma oczywiście charakter hipotetyczny, ale rzadko się zdarza, żeby ustawa wchodziła w życie z konkretnym, przewidywanym wcześniej, dniem. Chciałbym zapytać, czy było to analizowane i czy wszystkie aspekty potencjalnej retroaktywności zostały tutaj uwzględnione. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-180">
          <u xml:id="u-180.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-180.1" who="#MarekBorowski">Pan poseł Bondyra.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-181">
          <u xml:id="u-181.0" who="#RyszardBondyra">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Mam dwa pytania dotyczące zmian 5 i 6. Chciałbym uzyskać wyjaśnienie. Posłużę się konkretnym przykładem z branży tytoniowej. W związku ze zmianą 5 dotyczącą art. 38 ust. 1 i 2, biorąc pod uwagę stan obecny, jeżeli pracownicy i rolnicy nie złożyli oświadczenia o zamiarze nabycia akcji, a termin dotyczący przekształceń upłynął - już dawno minęły terminy zawarte w projekcie - to czy ci pracownicy i rolnicy będą uprawnieni do nabycia akcji? Kiedy mają złożyć stosowne oświadczenia o chęci nabycia akcji i kiedy dostaną uprawnienia do nabycia akcji? To jest pierwsze pytanie.</u>
          <u xml:id="u-181.1" who="#RyszardBondyra">Co do zmiany 6 lit. b, chciałbym jednoznacznie usłyszeć, panie ministrze, czy zasada „do 15% akcji” w przypadku tych samych przedsiębiorstw przemysłu tytoniowego będzie odnosić się do części akcji będących dzisiaj w zasobie skarbu państwa, czy będzie to dotyczyć akcji spółki przed udostępnieniem akcji osobom trzecim. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-182">
          <u xml:id="u-182.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-182.1" who="#MarekBorowski">Czy są jeszcze jakieś pytania? Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-182.2" who="#MarekBorowski">Kolejno zabierze głos dwóch ministrów: najpierw pan minister Kaczmarek, a następnie pan minister Juchniewicz.</u>
          <u xml:id="u-182.3" who="#MarekBorowski">Proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-183">
          <u xml:id="u-183.0" who="#WiesławKaczmarek">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Poprosiłem o głos, ponieważ zgłoszono parę wątpliwości, które, jak mi się wydaje, z racji sprawowania przeze mnie wcześniej urzędu ministra przekształceń własnościowych mógłbym wyjaśnić.</u>
          <u xml:id="u-183.1" who="#WiesławKaczmarek">Mam wrażenie, że czasami słyszę wypowiedzi z cyklu: mnie tu nie było. Otóż Wysoka Izba była, panie pośle Wyrowiński, parokrotnie informowana o zobowiązaniach, ujętych bodajże w ośmiu punktach, na przykład co do prywatyzacji sektora tytoniowego. Czyli trudno jest użyć argumentu, że nikomu nie było znane, że takie zobowiązania zostały podjęte. To była wręcz przyjęta przez Radę Ministrów strategia prywatyzacji tego sektora, a jednym z jej elementów było bezpłatne udostępnienie akcji. Wtedy oczywiście przyjmowaliśmy zasadę, że albo to będzie się działo w trybie związanym z uchwałami Rady Ministrów, albo, z uwagi na rozwiązanie przedłożenia rządowego, będzie to jednym z systemowych rozwiązań. Mówienie więc dzisiaj, że Sejm nie został poinformowany przez rząd o tego typu rozwiązaniach, kiedy nawet z tej trybuny mówiono o konkretnych kwotach i liczbie tych akcji, jakie mają być udostępnione plantatorom i pracownikom... Nie wiem, chyba przez nieuwagę została Wysoka Izba tak dzisiaj poinformowana. Nie było żadnych zobowiązań, które mogą przyjąć formę umowy z tymi przedsiębiorstwami, które pan zechciał wymienić. Natomiast mogę powiedzieć, że spotkałem się z reprezentacją związków zawodowych Stomilu Olsztyn, namawiając do uruchomienia procedury związanej z prospektem emisyjnym, bo to, co dzisiaj obowiązuje jeszcze zgodnie ze starą ustawą, jest w pewnym sensie rozwiązaniem nieuczciwym w kategoriach ekonomicznych - odnosi chociażby wynagrodzenie do daty komercjalizacji, bodajże do roku 1991, a operacja dokonana została chyba w roku 1995, jest to więc rozwiązanie nierzetelne.</u>
          <u xml:id="u-183.2" who="#WiesławKaczmarek">Projekt rządowy prezentuje rozwiązanie, które jest w kategoriach ekonomicznych o wiele lepsze i dające większą satysfakcję pracownikom. Stąd mają słowo honoru, że tak to się stanie, natomiast tutaj zobowiązania umownego nie było. To była obietnica złożona przez ministra przekształceń, który zakładał, może naiwnie, że przedłożenie rządowe znajdzie swój finał legislacyjny i stanie się ustawą. Jak pan poseł pamięta, i pan poseł Bartoszek również, to nie rząd przyczynił się do tego, że ta ustawa „przewróciła się” w końcu w Trybunale. Nie chcę już wracać do tego sporu, co stało się przedmiotem zaskarżenia do Trybunału, kto to zaskarżenie złożył. Jeśli dobrze pamiętam, ustawa w końcu została użyta jako element w grze wyborczej i Trybunał Konstytucyjny przesądził, zakończył bieg sprawy. Na pewno nie była to inicjatywa rządu, że ta obietnica, to prawo nie stało się później już prawem obowiązującym. Później nastąpiła inicjatywa poselska i to, co dzisiaj jest przedmiotem próby naprawy, a więc chociażby symboliczne „do 15%”, zostało skreślone świadomie, w wyniku głosowania na tej sali. Myślę, że można by to skomentować jako brak zaufania do właściciela, do skarbu państwa, niepewność, czy ta formuła „do 15%” będzie formułą dotrzymaną. Jak wiadomo, pamięć jest zawodna, ale pamiętam taką argumentację: to musi być pewne dla pracowników, więc skreślamy słowo „do”. Dzisiaj to słowo „do” okazuje się kluczem, który pozwoliłby przeprowadzić operację. Wtedy ta argumentacja nie trafiała, został ten wniosek przeforsowany.</u>
          <u xml:id="u-183.3" who="#WiesławKaczmarek">Myślę, że ostatni ruch też nie był ruchem dobrym - to, że termin wejścia w życie tej ustawy został przesunięty z 8 stycznia na 8 kwietnia, co oczywiście spowodowało uzasadniony niepokój w tej grupie pracowników, których te preferencje dotyczą. Przy czym oczywiście zadaniem rządu jest próba szukania równowagi odnośnie do interesów, jeżeli można tak powiedzieć, różnych grup społecznych. Dzisiaj to, co jest pokazywane jako element potencjalnego wręcz niepokoju - tak bym to określił - to jest problem, który dotyczy grupy kilkudziesięciu tysięcy osób. Przy nie rozwiązanym problemie dotyczącym na przykład sfery budżetowej widać wyraźnie, że te relacje osób roszczących są dzisiaj relacjami i tak niewłaściwymi. Tak że chciałbym tylko prosić posłów wypowiadających się w tej sprawie, aby te razy zadawane rządowi - że to z winy rządu - były wymierzane sprawiedliwie, bo wydaje mi się, że próba szukania winnego chyba nie jest najlepszą metodą rozwiązania tego problemu. Uważam, że nie do końca można powiedzieć, że wszystko to, co dzisiaj jest problemem osób, które mają prawo do akcji preferencyjnych, stało się z winy rządu. Obawiam się, że fakty stenogramy sejmowe mogą pokazać trochę inną rzeczywistość. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-184">
          <u xml:id="u-184.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-184.1" who="#MarekBorowski">Proszę o zabranie głosu pana Leszka Juchniewicza podsekretarza stanu w Ministerstwie Skarbu Państwa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-185">
          <u xml:id="u-185.0" who="#LeszekJuchniewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Rząd generalnie popiera poselską inicjatywę nowelizacji ustawy z dnia 30 sierpnia o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, a przedstawione w poselskim projekcie propozycje zmian w ustawie, poza może jedną, dotyczącą art. 16 ust. 1, wychodzą naprzeciw oczekiwaniom, by skorygować błędy bądź a priori usunąć pewne nieścisłości interpretacyjne. Przekonaliśmy się o tym na podstawie licznych zapytań czy wystąpień różnych środowisk, zarówno posłów, środowisk prawniczych, przedstawicieli organów administracji państwowej, jak i spółek, odnośnie do wielu bowiem zapisów ustawa z 30 sierpnia 1996 r. była różnie interpretowana. Wydaje się, że dla wyjaśnienia tych spraw ta inicjatywa poselska, doprecyzowująca pewne zapisy ustawowe, jest ze wszech miar cenna.</u>
          <u xml:id="u-185.1" who="#LeszekJuchniewicz">Korzystając z okazji, chciałbym odnieść się do prac rządu związanych z ustawą o prywatyzacji czy też o komercjalizacji, obojętnie jak będziemy nazywać tę ustawę. Ma ona dosyć bogatą historię, wielokrotnie była prezentowana na forum Sejmu. Nie podzielam tu opinii pana posła Wyrowińskiego, który powiada, że rząd nieudolnie aplikował z projektami zmian ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji w listopadzie zeszłego roku. Wydawało się nam, że korzystając z nowych uwarunkowań prawnych związanych z wejściem w życie reformy centrum gospodarczego można w ten sposób szybciej niż inną ścieżką wyczyścić nieścisłości interpretacyjne tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-185.2" who="#LeszekJuchniewicz">Tu pojawia się sprawa dnia 8 kwietnia jako daty wejścia w życie proponowanych zmian. Wydaje się, że jeśli ten termin nie będzie dotrzymany, będziemy mieli ponownie wiele perturbacji interpretacyjnych. Znów się okaże, że niektóre artykuły ustawy weszły już w życie, a ustawa w całości nie weszła. Taki stan rzeczy trwa obecnie. Rząd apeluje do Wysokiej Izby, by nowelizacja ustawy o komercjalizacji została przyjęta przed dniem 8 kwietnia 1997 r.</u>
          <u xml:id="u-185.3" who="#LeszekJuchniewicz">Jak już zaznaczyłem, poparcie rządu dla projektu poselskiego z wyjątkiem art. 16 ust. 1 wynika z tego, że w naszym przekonaniu to obecne brzmienie art. 16 ust. 1 nie budzi wątpliwości interpretacyjnych. Tak czy inaczej we wszystkich spółkach skarbu państwa, które zatrudniają średnio rocznie powyżej 500 osób, załoga będzie miała prawo wybierać jednego przedstawiciela zarządu. Ale w tym miejscu warto zwrócić uwagę i wesprzeć wniosek mniejszości. Zaostrzenie kryteriów uzyskania przez pracowników spółki uprawnienia do wyboru członka zarządu - nie 500, lecz 2000 zatrudnionych - wydaje się sprawą godną rozważenia. Dlaczego? Dlatego że zarówno w dotychczasowym brzmieniu, jak i w brzmieniu z projektu poselskiego ten artykuł stanowi znaczne odstępstwo od powszechnie obowiązujących przepisów Kodeksu handlowego regulującego ustrój spółek kapitałowych. Takie odstępstwa nie powinny być czynione bez uzasadnionej potrzeby, trzeba zatem bardzo rygorystycznie reglamentować tego typu możliwości.</u>
          <u xml:id="u-185.4" who="#LeszekJuchniewicz">Wniosek o wprowadzenie do ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji nowego przepisu art. 69b ust. 2, zmierzającego do przyznania uprawnień do nieodpłatnego nabywania akcji pracownikom spółek, których skarb państwa był i jest jedynym akcjonariuszem, a które powstały w innym trybie niż przewidziano to w ustawie o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, nie uzyskał naszego poparcia. Uwzględnienie tego wniosku - co do zasady - przez Wysoką Izbę nie rozstrzygnęłoby problemu o znaczeniu zasadniczym, zarówno w sensie ekonomicznym, jak i społecznym. Chodzi tu o przesądzenie uzasadnionego zakresu uwłaszczenia pracowników prywatyzowanych przedsiębiorstw państwowych i państwowych jednostek organizacyjnych w ogóle. Uważamy, że generalne objęcie przepisami o nieodpłatnym zbywaniu akcji wszystkich spółek, w których skarb państwa jest jedynym akcjonariuszem, oznaczałoby przejęcie przez państwo obowiązku zbycia akcji w tych spółkach, w których akcje na przykład nie powinny być zbywane. Mamy tu na myśli narodowe fundusze inwestycyjne, spółki cukrowe, spółkę Nafta Polska, a także niektóre inne funkcjonujące w postaci spółek akcyjnych instytucje publiczne, jak chociażby Agencja Rozwoju Przemysłu. A więc rząd tego wniosku nie popiera.</u>
          <u xml:id="u-185.5" who="#LeszekJuchniewicz">Odpowiadając natomiast na szczegółowe pytania zgłoszone przez panów posłów - pan poseł Jaskiernia pytał, czy rząd posiada odpowiednią opinię co do konstytucyjności tego projektu - chcę powiedzieć, że ani Biuro Legislacyjne Kancelarii Sejmu, ani też służby prawne rządowe nie zgłaszały takiego problemu, nie sygnalizowano nam w żaden sposób niezgodności konstytucyjnych. Jeśli zaś chodzi o to, czy przedsięwzięcia te zdołają przyspieszyć realizację tych zamierzeń prywatyzacyjnych, które w związku z programem rządowym zostały na ten rok powzięte, czy przyczynią się do ich realizacji, to myślę, że tak - myślę, że jasna interpretacja tej ustawy pozwoli przynajmniej w warstwie społecznej uzyskać poparcie dla procesów prywatyzacji. Dziś prywatyzacja jest wielokrotnie hamowana i była hamowana w przeszłości, bowiem wiele załóg pracowniczych oczekiwało na darmowe akcje, nie te nabywane po cenach preferencyjnych, ale nieodpłatnie. W wielu przypadkach trzeba było postępować tak, jak to przed paroma minutami opisywał pan minister Kaczmarek.</u>
          <u xml:id="u-185.6" who="#LeszekJuchniewicz">Pan poseł Bondyra pytał, kiedy uprawnieni plantatorzy, którzy na razie nie złożyli oświadczeń, mają to zrobić. Mają to zrobić w ciągu 6 miesięcy od wejścia w życie ustawy, jest to jasno określone. Nabywają zaś uprawnienia do 15% całości kapitału akcyjnego, którym skarb państwa dysponował, przystępując do udostępniania akcji osobom trzecim, a nie 15% tego, co zostało w tej chwili.</u>
          <u xml:id="u-185.7" who="#LeszekJuchniewicz">Panie marszałku, tyle z mojej strony. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-186">
          <u xml:id="u-186.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-186.1" who="#MarekBorowski">Proszę obecnie... pan poseł Bartoszek ma jeszcze pytanie?</u>
          <u xml:id="u-186.2" who="#komentarz">(Poseł Stanisław Bartoszek: W trybie sprostowania, panie marszałku.)</u>
          <u xml:id="u-186.3" who="#MarekBorowski">Sprostowania pańskiej wypowiedzi?</u>
          <u xml:id="u-186.4" who="#komentarz">(Poseł Stanisław Bartoszek: To znaczy... pana ministra Kaczmarka, bo nie zrozumieliśmy się z panem ministrem.)</u>
          <u xml:id="u-186.5" who="#MarekBorowski">Proszę bardzo, jeżeli... Tylko to może wywołać dalszą polemikę - uprzedzam.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-187">
          <u xml:id="u-187.0" who="#StanisławBartoszek">Nie, nie, panie marszałku, ja tylko chciałbym pewne kwestie sprostować, bo jest tak, jakbyśmy się nie zrozumieli. Zresztą jeszcze pan marszałek chyba wtedy pracował w komisji przekształceń, jak tę ustawę w 1995 r.</u>
          <u xml:id="u-187.1" who="#StanisławBartoszek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym się odnieść do trzech kwestii. Najpierw do tej ustawy, którą w 1995 r. z takim trudem, w ciągu miesiąca przygotowaliśmy. Otóż naszym celem nie było to, żeby tę ustawę spotkał taki los, jaki ją spotkał. Pan minister słusznie tu zauważył, że spowodował to pan prezydent Wałęsa, ale, panie ministrze, my - to znaczy przynajmniej ja i moi koledzy - nie chcieliśmy, żeby tam był zapis, że tę odrębną prywatyzację tych drażliwych sektorów będzie się robić na podstawie uchwał, a nie ustaw. I to był główny problem, ze względu na to Trybunał tę ustawę zakwestionował. To jest sprawa pierwsza.</u>
          <u xml:id="u-187.2" who="#StanisławBartoszek">Sprawa druga dotyczy pracy nad tą ustawą, którą nowelizujemy, ustawą z 1996 r. Przypominam sobie, że i w Sejmie, i w komisjach, i w Senacie mówiłem o tym, przestrzegałem przed wystąpieniem tych problemów, które są, ponieważ były różne terminy wejścia w życie poszczególnych przepisów, panie ministrze. Otóż przepisy pierwszej części tej ustawy, tzn. np. art. 4, wchodziły w życie przepisy pierwszej części tej ustawy, tzn. np. art. 4, wchodziły w życie 2 tygodnie po opublikowaniu ustawy, czyli - jeśli dobrze pamiętam - 22 października, reszta wchodziła w życie 8 stycznia. Myśmy o tym mówili, zwłaszcza odnośnie do art. 63 i tych poszczególnych ustępów. I tu do pana nie można mieć pretensji, bo pan akurat nie uczestniczył wtedy w pracach komisji, ale kto inny, pański zastępca, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-187.3" who="#StanisławBartoszek">Bardzo mi przyjemnie, że w kwestii trzeciej nasze stanowiska są zbieżne. Chodzi o sprawę Stomilu, o której pan wspomniał, i inne przykłady, kiedy były pewne, można powiedzieć, obietnice dotyczące wartości akcji udostępnianych załogom. Otóż poprawka do art. 63 ust. 6, którą złożyłem na ręce pana marszałka Borowskiego, wychodzi naprzeciw tym wątpliwościom pana ministra. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-188">
          <u xml:id="u-188.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-188.1" who="#MarekBorowski">Pan poseł Wyrowiński?</u>
          <u xml:id="u-188.2" who="#komentarz">(Poseł Jan Wyrowiński: Chciałbym sprostować.)</u>
          <u xml:id="u-188.3" who="#MarekBorowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-189">
          <u xml:id="u-189.0" who="#JanWyrowiński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! (Mam na myśli pana ministra Kaczmarka.). Po pierwsze, mimo że sięgam głęboko pamięcią do prac komisyjnych nad ustawą, to nie przypominam sobie, abyśmy w trakcie opracowywania art. 63 wykazywali szczególną dbałość o zapisy - to w związku z informacjami, które pan tutaj przekazał.</u>
          <u xml:id="u-189.1" who="#JanWyrowiński">Po drugie, wspominając o układzie, mówiłem o swoistym układzie, a nie o jakimś spisanym układzie. Prosiłbym, aby to rozróżniać.</u>
          <u xml:id="u-189.2" who="#JanWyrowiński">Po trzecie, nie obarczałem wyłącznie rządu odpowiedzialnością za to, że tak się rzeczy mają. Mówiłem również o nadmiernej gorliwości legislacyjnej posłów, która nie była studzona przez rząd, nie była studzona przez przedstawicieli rządu. Tyle gwoli sprostowania, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-189.3" who="#JanWyrowiński">Miałbym jeszcze uwagę, panie marszałku - być może: ministrze, z tym nigdy nic nie wiadomo - pytanie do pana ministra Juchniewicza w związku z wnioskiem nr 2. Otóż, panie ministrze, chciałbym zauważyć, że te obawy, o których pan mówił, w zasadzie eliminuje ust. 3: Przepisów ust. 1 i 2 nie stosuje się do spółek utworzonych na podstawie odrębnej ustawy. To praktycznie wyklucza wszystkie te spółki, o których pan mówił. Chciałbym jednak wiedzieć, jak rząd zamierza w przypadku prywatyzacji takich firm, o jakich mówiłem, zaspokoić te uzasadnione w końcu roszczenia pracownicze, bo one będą i, moim zdaniem, będą zasadne. To jest propozycja, jak to zrobić. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-190">
          <u xml:id="u-190.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-190.1" who="#MarekBorowski">Pan poseł Bondyra, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-191">
          <u xml:id="u-191.0" who="#RyszardBondyra">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Chciałbym zadać pytanie dotyczące pierwszej części pana wypowiedzi, jako że był pan łaskaw poruszyć sprawę prywatyzacji zakładów tytoniowych. Otóż chciałbym zapytać: W jakim to jest akcie prawnym Rady Ministrów, na podstawie jakiego aktu prawnego zostały zawarte umowy - czy to jest rozporządzenie, czy uchwała Rady Ministrów - że 15% akcji można przeznaczyć dla pracowników i rolników bezpłatnie? Rozumiem, że w tej chwili może pan minister nie podać numeru rozporządzenia bądź uchwały, ale ja mam trudności w dotarciu do tego i bardzo bym prosił o ewentualne przesłanie takiego rozporządzenia bądź uchwały Rady Ministrów, z których można by jasno i wyraźnie wywieść, że tak sprawy powinny być ujęte w umowach.</u>
          <u xml:id="u-191.1" who="#RyszardBondyra">Drugie pytanie dotyczące tej kwestii jest też natury szczegółowej. Otóż chciałbym zapytać: Czy prawdą jest, że w wyniku zawartych umów właśnie na podstawie nie wiem czego: rozporządzenia bądź uchwały, prawa z wykonywania akcji w części dotyczącej pracowników i rolników kształtują się na poziomie 12% w stosunku do 30%, jakie zostaną przeznaczone dla pracowników i rolników?</u>
          <u xml:id="u-191.2" who="#RyszardBondyra">Jeszcze jedno pytanie: Czy w przypadku wejścia w życie proponowanych zapisów w art. 38 ust. 1 nie należałoby przewidzieć dla jasności sprawy - żeby w czasie stosowania ustawy nie wynikły komplikacje - terminu przejściowego, na przykład 6 miesięcy, o których pan wspomniał? Chodzi o to, by przepis o składaniu oświadczenia obowiązywał przez 6 bądź 12 miesięcy od wejścia w życie ustawy. Mam pytanie natury prawnej: Czy nie należałoby, jeżeli taka jest obopólna intencja, tzn. parlamentu i ministerstwa, dla jasności prawnej zawrzeć taki zapis w przepisach przejściowych? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-192">
          <u xml:id="u-192.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-192.1" who="#MarekBorowski">Który z panów ministrów chciałby zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-192.2" who="#MarekBorowski">Nie, panie ministrze, tu się nikogo nie zmusza. Były pytania i sprostowania, więc to może wywołać jeszcze następne sprostowania.</u>
          <u xml:id="u-192.3" who="#MarekBorowski">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-193">
          <u xml:id="u-193.0" who="#WiesławKaczmarek">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Odpowiem na pytanie, które postawił pan poseł Bondyra, dotyczące formuł prawnych. Panie pośle, chciałbym tylko przypomnieć, że spór o sektor tytoniowy i o jego prywatyzację toczył się wielokrotnie, przetaczał przez tę salę...</u>
          <u xml:id="u-193.1" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Aumiller: I komisje.)</u>
          <u xml:id="u-193.2" who="#WiesławKaczmarek">...i komisje. Było to przedmiotem dyskusji na posiedzeniach komisji rolnictwa, Komisji Przekształceń Własnościowych. Wtedy została wypracowana pewna procedura, został powołany zespół międzyresortowy złożony z przedstawicieli ministerstwa rolnictwa i Ministerstwa Przekształceń Własnościowych, kierowany ze strony ministerstwa rolnictwa bodajże przez pana ministra Pilarczyka, z naszej strony - wtedy Ministerstwa Przekształceń Własnościowych - przez pana ministra Juchniewicza. Ten zespół przyjął za zadanie wypracowanie zasad prywatyzacji, które będą towarzyszyły podpisywanym umowom prywatyzacyjnym w tym sektorze, wraz z szeroką konsultacją społeczną, również w środowisku plantatorów. Następnie te zasady zostały przedstawione Komitetowi Ekonomicznemu Rady Ministrów, a KERM - zresztą na moją prośbę i pana premiera Jagielińskiego - zapoznał z nimi Radę Ministrów. Zostały one zatwierdzone przez Radę Ministrów na posiedzeniu, z zapisem do protokołu włącznie. Jedna z tych zasad dotyczyła tego, że w ramach prywatyzacji przewiduje się takie rozwiązanie, iż pracownicy i plantatorzy obejmą po 15%, do 15% akcji należących do spółek skarbu państwa. To polegało na tym... To pewnie nie był jedyny warunek tego, ale jeden z wielu bardzo ważnych, żeby przekonać pana posła, że warto przeprowadzić prywatyzację tego sektora, bo, jak pamiętam, pan nam w tej prywatyzacji nie chciał pomóc. Dzisiaj pan stoi po tej stronie, która bardzo rzetelnie i dobrze egzekwuje postanowienia tamtego zespołu, które zresztą zostały w pełni przeprowadzone. Myślę, że jeżeli będzie to możliwe z mocy prawa, to zostanie to wykonane jako rozwiązanie systemowe, a jeżeli nie - to wówczas Rada Ministrów może podjąć decyzję o wydaniu tych akcji bezpłatnie.</u>
          <u xml:id="u-193.3" who="#WiesławKaczmarek">Chciałbym jeszcze zwrócić uwagę na to, co jest skrzętnie pomijane w tych dyskusjach. Sejm podjął jeszcze jedno rozstrzygnięcie, które zostało publicznie ogłoszone — akcje preferencyjne należą się również emerytom, byłym pracownikom takiego przedsiębiorstwa. Dzisiaj mamy taką sytuację, że jest zapowiedź w akcie prawnym ogłoszona publicznie. To też jest naprawianie błędów z przeszłości, gdyż do akcji preferencyjnych mają również prawo emeryci. Jeżeli dzisiaj to uruchomimy... Co prawda to formalnie jeszcze nie obowiązuje, ale wszyscy o tym wiedzą, że tak ma być, natomiast gdybyśmy świadomie doprowadzili do takiej sytuacji, że oto wydamy akcje, wyczerpiemy limit akcji przyznanych pracownikom, jak gdyby pomijając tę obietnicę sformułowaną już w prawie, daną emerytom... Chciałem na to zwrócić uwagę. Jeżeli Sejm zdecydował się na takie rozwiązanie, dzisiaj jest okres vacatio legis, to myślę, że warto by było apelować o pewną wstrzemięźliwość i dotrzymać tej formuły, uwzględnić w podziale bezpłatnych akcji również środowisko emeryckie, które dotychczas z tego prawa nie korzystało. To jest skrzętnie pomijane w tych dyskusjach — widzi się tylko interes pracowniczy. Chciałbym, żeby popatrzeć na to trochę szerzej.</u>
          <u xml:id="u-193.4" who="#WiesławKaczmarek">Przyznam, że nie wiem, o jakich umowach pan mówi, jeżeli chodzi o akcje dla pracowników i plantatorów, o jakich umowach, bo to jest pojęcie nie dość precyzyjne. Moim zdaniem dzisiaj nie ma żadnych podstaw prawnych, formalnych, aby takie umowy były zawierane, ponieważ ani plantatorzy, ani pracownicy jeszcze tych akcji nie objęli. Dzisiaj trudno mówić, panie pośle, o wyliczeniach, ponieważ trudno ocenić, według jakiej formuły prawnej te wyliczenia są dokonywane. Mogę tylko przywołać pewne szacunki, które słabo w sumie pamiętam, ale bodajże w osiemdziesięciu paru procentach zapis, który był w przedłożeniu rządowym - opierało się to na wartości nominalnej akcji, jeszcze na to chciałem zwrócić uwagę - powodował, że pracownicy prawie w 100% wykorzystali formułę 15% akcji. Podkreślam: mówię o tym zapisie, który był w projekcie rządowym i został utrzymany w projekcie poselskim. Dzisiaj nie jestem w stanie skomentować, czy to wyczerpuje formułę 12%, o której pan powiedział, czy nie.</u>
          <u xml:id="u-193.5" who="#WiesławKaczmarek">Umowy o dysponowaniu akcjami dzisiaj nie powinny wystąpić. Nie ma do tego podstaw prawnych. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-194">
          <u xml:id="u-194.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-194.1" who="#MarekBorowski">Czy udzielono odpowiedzi na wszystkie pytania? Nie.</u>
          <u xml:id="u-194.2" who="#MarekBorowski">Jeszcze zabierze głos pan minister Juchniewicz.</u>
          <u xml:id="u-194.3" who="#MarekBorowski">Proszę bardzo, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-195">
          <u xml:id="u-195.0" who="#LeszekJuchniewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Odpowiadam na pytania pana posła Wyrowińskiego. Stanowisko rządu zmierza ku temu, by regulować tę sprawę w trybie indywidualnym, gdyż zapis ust. 3 jest niejasny. Wyłączenie ust. 1 i 2 powoduje niejasność interpretacyjną, albowiem nie są nam znane spółki utworzone na przykład nie na bazie ustaw. Kodeks handlowy też jest ustawą. Być może przy innym zapisie nie nastręczałoby to wątpliwości interpretacyjnych, niemniej jednak do tej pory tego typu sprawy były rozstrzygane indywidualnie. Dotyczyło to na przykład nieodpłatnego zbywania akcji spółek wniesionych do narodowych funduszy inwestycyjnych, preferencji dla pracowników banków grupy Pekao SA, można więc taką samą praktykę zastosować i w tym przypadku, a nie wpisywać jednorazowej regulacji prywatyzacyjnej do ustawy.</u>
          <u xml:id="u-195.1" who="#LeszekJuchniewicz">Natomiast co do pytania pana posła Bondyry - w projekcie poselskim jest wyraźnie napisane, że bieg terminu, o którym mowa w art. 38 ust. 1, rozpoczyna się z dniem wejścia w życie ustawy. Nie bardzo więc rozumiem pańskie pytanie, ponieważ art. 38 ust. 1 powiada, że uprawnieni pracownicy oraz rolnicy lub rybacy mogą skorzystać z prawa do nabycia akcji nieodpłatnie, jeśli w ciągu 6 miesięcy od dnia wpisania spółki do rejestru złożą pisemne oświadczenie. W art. 63 dodaje się ust. 4 i 5. Ust. 5 mówi, że bieg tych terminów rozpoczyna się od dnia wejścia ustawy w życie. A więc pracownicy, rolnicy, plantatorzy lub rybacy mają 6 miesięcy na złożenie tych oświadczeń od wejścia w życie ustawy. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-196">
          <u xml:id="u-196.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-196.1" who="#komentarz">(Poseł Ryszard Bondyra: Właśnie o to chodziło.)</u>
          <u xml:id="u-196.2" who="#MarekBorowski">Jeszcze coś, panie pośle?</u>
          <u xml:id="u-196.3" who="#komentarz">(Poseł Jan Wyrowiński: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-196.4" who="#MarekBorowski">Czy nie dałoby się tego wyjaśnić w trybie indywidualnym?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-197">
          <u xml:id="u-197.0" who="#JanWyrowiński">Nie, pan minister był łaskaw z trybuny mówić o pewnej sprawie, która, moim zdaniem, wymaga sprostowania. Mianowicie jeżeli chodzi o spółki, które uczestniczą w programie NFI, to pracownicy otrzymali prawo do nieodpłatnych akcji z mocy ustawy, panie ministrze Juchniewicz. Tak samo jeżeli chodzi o grupę bankową Pekao SA. Jest ustawa, która gwarantuje pracownikom tej grupy akcje pracownicze nieodpłatnie. A ponieważ jest kategoria firm, o których mówiłem, w związku z tym ci pracownicy też powinni otrzymać takie akcje z mocy ustawy. Rozumiem, że jedyną drogą, o której pan mówił, indywidualną jest decyzja Rady Ministrów, która rzeczywiście jest możliwa w każdym przypadku, w stosunku do każdej liczby akcji i w stosunku do dowolnej firmy. Myślę, że tego rodzaju decyzja w przypadku firm, o których mówiłem, wzbudzałaby bardzo silne emocje społeczne. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-198">
          <u xml:id="u-198.0" who="#MarekBorowski">Panie pośle, proponuję wyjaśnić ten problem w trybie interpelacji albo zapytania ponieważ, jak sądzę, istniał on już w momencie, kiedy ta ustawa była uchwalona. To nie jest przecież problem, który się pojawił przed chwilą.</u>
          <u xml:id="u-198.1" who="#MarekBorowski">Pozostało nam jeszcze wysłuchanie sprawozdawcy komisji pana posła Ryszarda Zbrzyznego, którego proszę o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-199">
          <u xml:id="u-199.0" who="#RyszardZbrzyzny">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panowie ministrowie w dużej części odpowiedzieli na pytania, zresztą w większości kierowane do nich. Niemniej jednak chciałbym zabrać głos w sprawie, która była tutaj podniesiona przez pana posła Jaskiernię, a mianowicie w sprawie terminu wejścia w życie ustawy. Czy 8 kwietnia 1997 r. to przypadkowa data, czy też była ona analizowana oraz dyskutowana w komisji? Tak, była dyskutowana, była analizowana i teraz moglibyśmy tutaj spekulować na temat tego, co by było, gdyby ten termin był bardziej odległy niż 8 kwietnia 1997 r. Otóż byłoby tak, że po 8 kwietnia przestałaby obowiązywać ustawa z 1990 r. o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, a zaczęłaby działać ustawa z 30 sierpnia 1996 r. Efekt mielibyśmy taki, że byłaby trudność w realizacji uprawnień pracowniczych, a ideą tej ustawy są uprawnienia dla pracowników i byłych pracowników, udostępnienie akcji na wszystkich ścieżkach prywatyzacji. Byłby więc ogromny kłopot z zrealizowaniem tych uprawnień, szczególnie w stanach przejściowych, na przykład przemysłu tytoniowego, a więc tych jednostek, które już się sprywatyzowały na bazie starej ustawy, a ich załogi czekają na skonsumowanie akcji, wynikających z nowej ustawy. Byłoby to praktycznie niewykonalne. Kolejna sprawa... Praktycznie niewykonalna albo do wykonania, ale z ogromną trudnością byłaby realizacja uprawnień pracowniczych na innych niż kapitałowa ścieżkach prywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-199.1" who="#RyszardZbrzyzny">W związku z tym apeluję w imieniu komisji o takie pokierowanie pracą, aby jeszcze na tym posiedzeniu Sejmu doprowadzić do trzeciego czytania i aby termin 8 kwietnia był realny. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-200">
          <u xml:id="u-200.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo panu posłowi Zbrzyznemu - sprawozdawcy komisji.</u>
          <u xml:id="u-200.1" who="#MarekBorowski">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-200.2" who="#MarekBorowski">Zgłoszona została znaczna liczba poprawek, w związku z tym Prezydium Sejmu proponuje ponownie skierować projekt ustawy do Komisji Przekształceń Własnościowych oraz Komisji Ustawodawczej w celu przedstawienia dodatkowego sprawozdania.</u>
          <u xml:id="u-200.3" who="#MarekBorowski">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-200.4" who="#MarekBorowski">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-200.5" who="#MarekBorowski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 9 porządku dziennego: Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o giełdach towarowych i domach składowych (druk nr 2137).</u>
          <u xml:id="u-200.6" who="#MarekBorowski">Proszę o zabranie głosu ministra gospodarki pana Wiesława Kaczmarka w celu przedstawienia uzasadnienia projektu ustawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-201">
          <u xml:id="u-201.0" who="#WiesławKaczmarek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Prezentowany projekt ustawy o giełdach towarowych i domach składowych zawiera kompleksową regulację prawną obrotu giełdowego. Giełdy towarowe stanowią ważną formę obrotu w gospodarce rynkowej, pełniąc jednocześnie funkcje cenotwórcze. Przedmiotem szczególnie ożywionego obrotu giełdowego są produkty rolnicze, towary pochodzenia zwierzęcego, metale, materiały pędne, w tym ropa naftowa i jej pochodne.</u>
          <u xml:id="u-201.1" who="#WiesławKaczmarek">W okresie powojennym w warunkach gospodarki scentralizowanej i rozdzielnictwa towarów giełdy nie znajdowały zastosowania. Transformacja naszej gospodarki i stały rozwój mechanizmów rynkowych stwarzają konieczność prawnej regulacji działalności giełd i transakcji giełdowych. Przedstawiony projekt wypełni istniejącą lukę w tym zakresie, dając podstawy do tworzenia giełd towarowych w Polsce, a w perspektywie - do włączenia krajowych giełd w system międzynarodowy.</u>
          <u xml:id="u-201.2" who="#WiesławKaczmarek">Podstawowym obszarem przedstawionej regulacji jest unormowanie czterech głównych dziedzin związanych z funkcjonowaniem giełd towarowych, tj. zasad tworzenia i ustroju organizacyjnego giełd towarowych i giełdowych izb rozrachunkowych, działalności maklerów giełd towarowych, prowadzenia przedsiębiorstwa maklerskiego, prowadzenia domów składowych oraz tworzenia szczegółowej cywilnoprawnej umowy składu ściśle związanej z prowadzeniem domów składowych.</u>
          <u xml:id="u-201.3" who="#WiesławKaczmarek">Zgodnie z europejską klasyfikacją działalności giełdy towarowe należą do sekcji - pośrednictwo finansowe, nie są zatem klasyfikowane jako przedsiębiorstwa handlowe. Konsekwencją tego jest przyjęta w projekcie ustawy koncepcja powierzenia Komisji Papierów Wartościowych i Giełd nadzoru nad działalnością giełd towarowych i giełdowych izb rozrachunkowych. Komisja ta opiniuje też wnioski spółek starających się o zezwolenie na prowadzenie giełdy, wydawane przez prezesa Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-201.4" who="#WiesławKaczmarek">Projekt reguluje zasady tworzenia i ustrój organizacyjny giełdy towarowej, zastrzegając, że giełda może być prowadzona wyłącznie w formie spółki akcyjnej, której minimalny kapitał akcyjny zostanie określony rozporządzeniem Rady Ministrów. Przewiduje się, że minimalny kapitał akcyjny będzie wynosił co najmniej dziesięciokrotność minimum przewidzianego w Kodeksie handlowym. Obecnie stanowiłoby to około 1 mln zł.</u>
          <u xml:id="u-201.5" who="#WiesławKaczmarek">Rodzaje towarów giełdowych i rodzaje transakcji dotyczących tych towarów prowadzonych na danej giełdzie będą określane w statutach giełd i ich regulaminach znajdujących się pod kontrolą organu nadzoru, tj. Komisji Papierów Wartościowych i Giełd.</u>
          <u xml:id="u-201.6" who="#WiesławKaczmarek">Projekt reguluje działalność maklerów giełdowych giełd towarowych, określając wymagania, jakie musi spełnić osoba uprawniona do wykonywania zawodu maklera. Przepisy dotyczące działalności maklerów giełd towarowych zaproponowane w projekcie są analogiczne do rozwiązań przyjętych dla działalności maklerów papierów wartościowych.</u>
          <u xml:id="u-201.7" who="#WiesławKaczmarek">Maklerami giełd towarowych mogą zostać wyłącznie osoby wpisane na listę maklerów prowadzoną przez Komisję Papierów Wartościowych i Giełd. Osoby te muszą spełniać określone wymogi formalne, m.in. kryterium niekaralności, a także złożyć egzamin przed komisją egzaminacyjną dla maklerów. Projekt reguluje zasady powołania tej komisji, tryb jej działania, tryb przeprowadzenia egzaminu, nadzór nad komisją. Określa warunki skreślania maklera z listy maklerów giełdowych, czasowego zawieszenia uprawnień maklera itp., posługując się regulacjami, jakie obecnie odnoszą się do maklerów papierów wartościowych.</u>
          <u xml:id="u-201.8" who="#WiesławKaczmarek">Etyka działalności maklerów giełdowych i obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej zostały wyraźnie określone w przedkładanym projekcie. Projekt przewiduje też utworzenie samorządu zawodowego maklerów giełd towarowych, do którego przynależność będzie obowiązkowa. Rozwiązania te są takie same jak w przypadku maklerów papierów wartościowych.</u>
          <u xml:id="u-201.9" who="#WiesławKaczmarek">Prowadzenie przedsiębiorstwa maklerskiego wymagać będzie, podobnie jak giełdy towarowej, zezwolenia Komisji Papierów Wartościowych i Giełd. Komisja ta będzie nadzorować działalność domów maklerskich posiadając uprawnienia do cofania, ograniczania lub czasowego zawieszania zezwolenia na taką działalność w okolicznościach przewidzianych w ustawie, a także do nakładania kar pieniężnych. Wymienione sankcje mogą być nałożone w drodze decyzji komisji, wydanej po przeprowadzeniu rozprawy i ogłoszonej w Dzienniku Urzędowym Komisji Papierów Wartościowych i Giełd.</u>
          <u xml:id="u-201.10" who="#WiesławKaczmarek">Projekt ustawy przyznaje przewodniczącemu Komisji Papierów Wartościowych i Giełd delegację uprawniającą do określenia m.in. szczegółowego sposobu przeprowadzania przez przedsiębiorstwa maklerskie transakcji giełdowych i rozliczeń oraz zasad ewidencjonowania tych transakcji, a także innych elementów związanych z działalnością domu maklerskiego.</u>
          <u xml:id="u-201.11" who="#WiesławKaczmarek">Odrębny rozdział projektu poświęcony jest zasadom prowadzenia domów składowych. Giełdy towarowe funkcjonują w otoczeniu domów składowych, bez działalności których realizacja pewnych typów transakcji jest niemożliwa. Domy składowe bowiem umożliwiają rozporządzenie towarem za pomocą papieru wartościowego (rewersu), co pozwala m.in. na zrealizowanie transakcji giełdowej bez potrzeby wydania towaru nabywcy. Prowadzenie domu składowego wymaga uzyskania zezwolenia Komisji Papierów Wartościowych i Giełd, które wydawane jest w porozumieniu z ministrem rolnictwa i gospodarki żywnościowej w przypadku domu przyjmującego na skład surowce i produkty rolne oraz w porozumieniu z ministrem gospodarki w przypadku domu przyjmującego na skład surowce i produkty przemysłowe.</u>
          <u xml:id="u-201.12" who="#WiesławKaczmarek">Komisja Papierów Wartościowych i Giełd sprawuje nadzór nad działalnością domów składowych oraz zatwierdza regulamin domu składowego. Zawarte w projekcie regulacje dotyczące działania domów składowych oparte są w dużej mierze na uchylonych w 1964 r. przepisach Kodeksu handlowego, m.in. szczegółowo regulując wydawanie dowodu składowego, składającego się z rewersu i warrantu, oraz prawne zasady przenoszenia go przez indos.</u>
          <u xml:id="u-201.13" who="#WiesławKaczmarek">Projekt zawiera rozdział o odpowiedzialności karnej za prowadzenie giełd bez zezwolenia lub wbrew jego warunkom, ujawnianie lub wykorzystanie informacji stanowiących tajemnicę zawodową, ujawnianie lub wykorzystanie informacji poufnej, spowodowanie sztucznego podwyższenia lub obniżenia ceny towarów giełdowych, a także za wystawianie wadliwego dowodu składowego.</u>
          <u xml:id="u-201.14" who="#WiesławKaczmarek">Regulacje zawarte w przedstawionym projekcie wymagają nowelizacji ustawy Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych oraz ustawy Kodeks cywilny. Odpowiednie zmiany zostały zaproponowane w rozdziale 9 projektu. Zgodnie z projektem transakcje zawierane na giełdach towarowych będą zwolnione od opłaty skarbowej. Przepisy projektu zawierają wyraźne stwierdzenia, że transakcje terminowe dokonywane na giełdzie towarowej nie stanowią gry, gry losowej ani zakładu w rozumieniu przepisów odpowiednich ustaw. Zastrzeżenie to jest istotne dla usunięcia potencjalnych wątpliwości co do przesłanek i skutków prawnych transakcji terminowych zawartych na giełdzie towarowej.</u>
          <u xml:id="u-201.15" who="#WiesławKaczmarek">Projekt przewiduje 6-miesięczne vacatio legis ustawy, połączone z 8-miesięcznym okresem na dostosowanie działalności dotychczasowych giełd towarowych do przepisów ustawy, 4-miesięcznym okresem na odpowiednią zmianę nazwy oraz z 8-miesięcznym okresem na dostosowanie działalności dotychczasowych przedsiębiorstw maklerskich do przepisów ustawy.</u>
          <u xml:id="u-201.16" who="#WiesławKaczmarek">Skutki finansowe wynikające z ustawy będą obejmowały płace pracowników oraz wydatki rzeczowe dla Komisji Papierów Wartościowych i Giełd, związane ze zwiększeniem zakresu działania Komisji Papierów Wartościowych, wynikającego z projektu ustawy. Koszty te, obliczone wg cen z 1997 r., w pierwszym roku działalności wyniosą ok. 2,5 mln PLN.</u>
          <u xml:id="u-201.17" who="#WiesławKaczmarek">Gdy uwzględnimy okres prac legislacyjnych związanych z uchwaleniem ustawy oraz założony w przepisach końcowych półroczny okres vacatio legis, skutki finansowe wynikające z wprowadzenia ustawy będą dotyczyły budżetu roku 1998. Należy podkreślić, że zapisy projektu zmierzają do przerzucenia części kosztów nadzoru nad rynkiem giełd towarowych na uczestników tego rynku. Wpływy do budżetu pochodzące z działalności Komisji Papierów Wartościowych i Giełd, przewidziane w rozdziale 4 projektu, spowodują zmniejszenie kosztów w latach następnych.</u>
          <u xml:id="u-201.18" who="#WiesławKaczmarek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Prezentowany projekt ustawy kształtuje formę organizacyjno-prawną i funkcjonalną giełd towarowych, wypełniając występującą w tym obszarze lukę prawną. Brak przepisów określających istotę giełdy towarowej prowadzi do dowolności interpretacyjnej i umożliwia stosowanie tej nazwy przez wszystkie instytucje pośrednictwa handlowego, a także inne podmioty gospodarcze. Między innymi także i z tego powodu proszę o skierowanie tego projektu do właściwych komisji sejmowych. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-201.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-202">
          <u xml:id="u-202.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-202.1" who="#MarekBorowski">Sejm ustalił w debacie nad tym punktem porządku dziennego podział czasu między kluby i koła, w zależności od ich wielkości, w granicach od 4 do 35 minut, tj. debatę krótką.</u>
          <u xml:id="u-202.2" who="#MarekBorowski">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-202.3" who="#MarekBorowski">Głos ma pan poseł Czesław Pogoda z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-203">
          <u xml:id="u-203.0" who="#CzesławPogoda">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Kiedy mój klub, Sojusz Lewicy Demokratycznej, wystąpił do Biura Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu o opinię dotyczącą rządowego projektu ustawy o giełdach towarowych i domach składowych (druk nr 2137), to w przedstawionej nam lakonicznej opinii zawarto informację, że problematyka jest faktycznie nowa na gruncie polskim, i stwierdzenie, że znawstwo w tym przedmiocie jest ograniczone. Sugerowano jednocześnie, że projekt ustawy powinien być konsultowany z prawnikami czy też fachowcami zajmującymi się problematyką giełd towarowych w krajach, w których takowe giełdy funkcjonują. Jest to dowód na to, że czeka nas legislacyjna pionierska robota, którą musimy skorelować z trwającymi już w Wysokiej Izbie pracami nad projektem ustawy Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi, ze względu na związki i relacje istniejące między tymi dwoma projektami ustaw.</u>
          <u xml:id="u-203.1" who="#CzesławPogoda">Wysoka Izbo! W Polsce wielu ludziom nazwa „giełda” błędnie kojarzy się z targowiskami hurtowej sprzedaży płodów rolnych bądź też z giełdami używanych samochodów. Na rynku towarów, zwłaszcza rolno-spożywczych, instytucja ta nabiera coraz większego znaczenia i postrzegana jest jako koordynator aktywności rynkowej producentów, przetwórców i handlowców. Giełdy towarowe są miejscem, gdzie skupia się popyt i podaż, gdzie kształtuje się cena towarów.</u>
          <u xml:id="u-203.2" who="#CzesławPogoda">Analizując historię giełd, należy stwierdzić, że Polska ma duże tradycje w funkcjonowaniu rynku giełdowego; sięgają one aż 1817 r., kiedy otwarto pierwszą giełdę towarowo-pieniężną w Warszawie. Od tego czasu nastąpił powolny, lecz stały rozwój tych instytucji w wielu miejscowościach naszego kraju będącego wówczas pod zaborami. Po I wojnie światowej istniało w Polsce 5 giełd zbożowo-towarowych: w Warszawie, Krakowie, Lwowie, Poznaniu i Bydgoszczy, oraz giełda włókiennicza w Łodzi. Po II wojnie światowej podjęto próbę reaktywowania giełd towarowych. Instytucje te nie mieściły się jednak w ramach tworzącego się wówczas systemu społeczno-politycznego i w 1950 r. dekretem o Państwowej Inspekcji Handlowej definitywnie zakończono działalność giełd towarowych w Polsce. Trwająca 40 lat nieobecność giełdy w życiu gospodarczym kraju spowodowała, że zatracony został cały ówczesny dorobek tych instytucji, a także istniejące w nich zwyczaje handlowe.</u>
          <u xml:id="u-203.3" who="#CzesławPogoda">Warunki do tworzenia giełd zaistniały dopiero w 1990 r., w okresie transformacji polskiej gospodarki i przyjęcia programu reform ekonomicznych. W Polsce dopiero rozpoczyna się działalność rynków hurtowych oraz terminowych giełd transakcyjnych. Dotychczasowy brak giełd towarowych powodował, i nadal w pewien sposób powoduje, izolację naszej gospodarki na rynkach zewnętrznych. W koniecznym i nieuniknionym procesie integracji rynku polskiego z rynkami światowymi istotną funkcję pełnić będą rynki formalne, takie jak: giełdy, aukcje, targi, przetargi, a także clearing międzybankowy. Istotą tych rynków jest to, że koncentrują one popyt i podaż, stosują mechanizmy bezpieczeństwa dostawy towaru i zapłaty, a przez to powodują, że strony przyszłej transakcji, znając miejsce i procedury kontraktowania oraz wymierny i powtarzalny, wystandaryzowany produkt, mogą skierować swój wysiłek na wyznaczanie obiektywnej, akceptowalnej przez siebie ceny.</u>
          <u xml:id="u-203.4" who="#CzesławPogoda">Rozwój infrastruktury giełd towarowych w naszym kraju ma kluczowe znaczenie dla procesu integracji polskiej gospodarki z gospodarką krajów Unii Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-203.5" who="#CzesławPogoda">Wysoka Izbo! Można odważnie stwierdzić, że giełda to element nowego rynku, to czynnik kształtowania nowoczesnego rynku. Giełda jest też doskonałym regulatorem cen - wśród fachowców mówi się nawet, że giełdy tworzą ceny. Giełdy towarowe kreują ceny w oparciu o dużą koncentrację popytu i podaży w jednym miejscu. Dają również rzetelną, łatwo dostępną informację o tendencjach na całym rynku, na przykład rolnym. Na podstawie notowań na giełdach towarowych producenci rolni podejmują decyzje co do wielkości zasiewów poszczególnych upraw, wielkości produkcji zwierzęcej, środków do produkcji rolnej itp. Ciągłość i publiczny charakter notowań oraz kreowanie ceny produktów przyszłych zbiorów stabilizuje rynek, niwelując nadmierne różnice związane z sezonowością cen produktów rolnych, czego co roku doświadczamy. Mówimy o świńskich dołkach, świńskich górkach, o tym że zboża mamy raz za dużo, raz za mało. Giełdy mogą to w inny sposób regulować. Giełdy transakcyjne dają możliwość zmniejszenia ryzyka zmiany ceny, przenosząc znaczną część tego ryzyka z producentów rolnych na spekulujących na giełdzie.</u>
          <u xml:id="u-203.6" who="#CzesławPogoda">Wysoka Izbo! Na podstawie opinii, których zasięgnąłem na powstałych niedawno giełdach, można sądzić, że budowanie poważnej instytucji handlowej nie trwa ani rok, ani dwa, tym bardziej że w naszym kraju musimy stworzyć lub dopasować przepisy umożliwiające funkcjonowanie nowoczesnej giełdy towarowej. W Polsce nie ma ustawy regulującej towarowy obrót giełdowy, nie ma przepisów określających, czy transakcje terminowe są legalne czy też nie. Nie ma też zasad podatkowych dotyczących tychże transakcji. Nie ma również norm regulujących pracę izb rozrachunkowych czy też instytucji kwitów składowych. To wszystko utrudnia start giełd towarowych, ale nie przekreśla możliwości rozpoczęcia ich działalności. To pokazało życie, bo, jak powiedziałem na wstępie, takie giełdy w Polsce już powstały. Nawet przy obecnie istniejącym prawie można już budować giełdy, i takie w Polsce powstały i powstają. Okres budowania giełd potrwa kilka lat, ale kiedy zostanie zakończony, musi być wszystko jasne, a mianowicie system organizacji instytucji mających wpływ na obrót towarowy, przepisy finansowe, przepisy bankowe, wszelkie inne sprawy, o których wcześniej mówiłem. Giełdy i domy składowe muszą mieć jasno określone zasady funkcjonowania w warunkach zbliżonych do krajów Unii Europejskiej, w przeciwnym wypadku, jak sądzę, całe przedsięwzięcie się nie uda. Klub SLD wyraża nadzieję, że przedstawiony przez rząd projekt ustawy o giełdach towarowych i domach składowych przyczyni się po jej uchwaleniu do uporządkowania tych kwestii. Klub SLD opowiada się za skierowaniem projektu do trzech komisji: Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, Komisji Przekształceń Własnościowych i Komisji Ustawodawczej. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-203.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-203.8" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Aleksander Małachowski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-204">
          <u xml:id="u-204.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Czesławowi Pogodzie.</u>
          <u xml:id="u-204.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę obecnie o zabranie głosu pana posła Józefa Gruszkę z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-205">
          <u xml:id="u-205.0" who="#JózefGruszka">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Materia omawiana na dzisiejszym posiedzeniu Sejmu w tym punkcie obrad, który jest sygnowany jako pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o giełdach towarowych i domach składowych, jest, można by rzec, materią konstytucyjną w obszarze nowoczesnego budowania rynku w Polsce. Transformacja ustroju gospodarczego w Polsce trwa już prawie 8 lat, a do tej pory nie wyposażono jednak rynku w naszym kraju w cywilizowane narzędzia pracy. Należy się cieszyć, że długo oczekiwana jaskółka nareszcie się pojawiła. Przysłowie wszakże powiada, że jedna jaskółka wiosny nie czyni, daje jednak nadzieję, że wiosna nadchodzi. Z tą nadzieją chcielibyśmy spojrzeć na budowany rynek towarowy w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-205.1" who="#JózefGruszka">W nowoczesnym rozumieniu podmiotów funkcjonujących na rynku giełdy towarowe stanowić powinny najważniejszą formę obrotu. Należy je definiować jako spotkanie osób pragnących zawrzeć transakcje kupna-sprzedaży, które odbywają się w określonym miejscu i czasie i są podporządkowane ogólnie znanym warunkom i zasadom. Podmiotami obrotu giełdowego mogą być towary masowe różnych grup. Do tej pory w przyjętych zasadach gospodarki wolnorynkowej rynek w Polsce bardzo poważnie odczuwał brak uregulowań prawnych w tym zakresie. Transakcje kupna-sprzedaży były przeprowadzane na podstawie uregulowań prawnych, które opierały się na Kodeksie cywilnym i Kodeksie handlowym. Systemowa przebudowa gospodarki w Polsce wykreowała już co prawda instytucje handlowe, które odwołują się w nazewnictwie do słowa „giełda”, ale nie ma to nic wspólnego z nowoczesnym obrotem towarami. Firmy te były jedynie większymi targowiskami o tradycyjnym modelu funkcjonowania. Należy się spodziewać, że rozwiązanie zaproponowane w przedłożeniu rządowym idzie w dobrym kierunku. Projekt ustawy określa zasady tworzenia giełd towarowych, a także podstawowego ich osprzętowienia, jakim winny być giełdowe izby rozrachunkowe. Przedstawia także rozwiązania w zakresie podstawowej infrastruktury giełdy, domów składowych i dotyczące maklerów giełd towarowych. Proponowane rozwiązania umożliwią zafunkcjonowanie giełd towarowych w całym tego słowa znaczeniu.</u>
          <u xml:id="u-205.2" who="#JózefGruszka">Ponadto projekt określa sprawującego nadzór nad działalnością giełd towarowych i giełdowych izb rozrachunkowych. Nadzór ten - według wnioskodawcy - winna sprawować Komisja Papierów Wartościowych. W zakresie wydawania zezwoleń na działalność domów składowych komisja winna współpracować z ministrem gospodarki oraz z ministrem rolnictwa i gospodarki żywnościowej.</u>
          <u xml:id="u-205.3" who="#JózefGruszka">Teraz chciałbym przekazać kilka szczegółowych uwag, które należałoby rozpatrzyć w pracach nad omawianym projektem.</u>
          <u xml:id="u-205.4" who="#JózefGruszka">Proponowane rozwiązanie ustawowe jest bardzo subtelne i szczegółowe w zakresie ekonomicznym, a równocześnie jest adresowane do różnego rodzaju klientów giełd towarowych i domów składowych. Aby sprostać warunkom, które są bardzo szerokie i zróżnicowane pod względem językowym, niezwykle potrzebny wydaje się słowniczek zamieszczony na potrzeby tejże ustawy. Umożliwi on nie tylko lepszą konstrukcję zapisów w tym rozwiązaniu prawnym, ale przede wszystkim uszczegółowi zawarte tu terminy. Musimy zdawać sobie sprawę, że materia ustawowa, o której dziś mówimy, jest kierowana - jak już powiedziałem - do różnie przygotowanych podmiotów, dlatego czytelność i przejrzystość zapisów jest bardzo ważna.</u>
          <u xml:id="u-205.5" who="#JózefGruszka">Jeżeli chodzi o szczegółowe rozwiązania, chciałbym zaproponować kilka zmian. Definicja towaru giełdowego w obecnej formule wyklucza możliwość obrotu kontraktami terminowymi opierającymi się na instrumentach finansowych, tymczasem obroty tego rodzaju kontraktami stanowią przeszło 80% wartości obrotów na giełdach terminowych i pozbawienie giełdy prawa obrotu nimi podważa ekonomiczne podstawy jej funkcjonowania. Proponujemy przynajmniej skreślenie po słowie „rzeczy” nawiasu — „(surowce, produkty i wyroby gotowe)”. Choć — jak sądzę — nie jest to jeszcze optymalne rozwiązanie i będziemy się starali zaproponować w dalszych pracach coś lepszego.</u>
          <u xml:id="u-205.6" who="#JózefGruszka">Jeśli chodzi o art. 7 ust. 3, to w poprzednich wersjach projektu ustawy minimalna wielkość kapitału akcyjnego giełdy była określona w samej ustawie - i takie rozwiązanie byłoby, naszym zdaniem, najlepsze. Przy czym, podobnie jak w poprzednich wersjach projektu, należałoby wprowadzić dwa progi kapitałowe: niższy dla giełd, na których odbywać się będzie wyłącznie obrót gotówkowy, i wyższy dla tych, na których przedmiotem obrotu będą również transakcje terminowe.</u>
          <u xml:id="u-205.7" who="#JózefGruszka">W art. 24 ust. 2 zapis o opłatach na rzecz komisji od wartości transakcji zawieranych na giełdzie przyczyni się do istotnego zwiększenia kosztów transakcji giełdowych, co zwłaszcza w początkowym okresie funkcjonowania giełd może okazać się szkodliwe. Ewentualne dochody budżetu państwa z tytułu tych opłat będą znikome, a podstawowym celem ich wprowadzenia jest wzrost wynagrodzeń pracowników komisji i zrównanie ich z wynagrodzeniami np. biur maklerskich, co jest sprzeczne z zasadami funkcjonowania organów administracji państwowej. Uwzględnienie tego przepisu w projekcie ustawy jest konsekwencją umieszczenia analogicznego zapisu w nowej ustawie o publicznym obrocie papierami wartościowymi. Dlatego chciałbym zaproponować Prezydium Sejmu, aby tak pokierować sprawą, żeby prace nad tymi dwoma aktami prawnymi, tzn. nad ustawą o publicznym obrocie papierami wartościowymi i ustawą omawianą dzisiaj, zbliżyć w czasie.</u>
          <u xml:id="u-205.8" who="#JózefGruszka">Jeżeli idzie o domy maklerskie, chcemy tutaj powiedzieć, że należy zadbać o to, aby przedsiębiorstwa maklerskie działające na rynku papierów wartościowych mogły po uzyskaniu licencji Komisji Papierów Wartościowych prowadzić działalność także na giełdach towarowych. Spowodowałoby to pojawienie się na rynku towarowym, zwłaszcza terminowym, dobrze zorganizowanych i silnych kapitałowo biur maklerskich. Obecne propozycje zapisów w nowej ustawie o publicznym obrocie wykluczają taką możliwość.</u>
          <u xml:id="u-205.9" who="#JózefGruszka">Przepisy przejściowe wymagają od działających obecnie giełd towarowych dostosowania się do warunków określonych w nowej ustawie, w tym uzyskania zezwolenia Rady Ministrów w ściśle określonym terminie pod rygorem utraty prawa do posługiwania się nazwą giełda oraz prawa do prowadzenia działalności. Zarazem Rada Ministrów nie ma żadnego wyznaczonego terminu na rozpatrzenie wniosków giełdy ani nawet Komisja Papierów Wartościowych i Giełd. Tworzy to poważne niebezpieczeństwo. Dlatego proponujemy dopisanie w art. 103 następującego zdania: Złożenie wniosku o wydanie zezwolenia, o którym mowa w art. 9 ust. 1, powoduje zawieszenie biegu terminu dostosowania do wymogów ustawy, o którym mowa w niniejszym paragrafie.</u>
          <u xml:id="u-205.10" who="#JózefGruszka">Chciałbym również powiedzieć, że ustawa, którą dzisiaj omawiamy, jest jak gdyby jaskółką, o której mówiłem. Jest prośba pod adresem rządu, aby przygotował następne rozwiązanie. Dzisiaj mamy bardzo poważny problem na rynku zbożowym. Wydaje mi się, że projekt ustawy o magazynach autoryzowanych i kwicie składowym bardzo poważnie uporządkowałby tę materię, o której też dzisiaj rozmawiamy, a także te sprawy, które wymagają rozwiązania.</u>
          <u xml:id="u-205.11" who="#JózefGruszka">Dalsze uwagi do projektu omawianej ustawy zgłoszą moi klubowi koledzy.</u>
          <u xml:id="u-205.12" who="#JózefGruszka">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego, w którego imieniu mam zaszczyt prezentować stanowisko w sprawie nowoczesnego budowania rynku towarowego w Polsce, będzie głosował za przekazaniem tego projektu ustawy do komisji zaproponowanych przez Prezydium Sejmu, a zarazem wnosi, aby tak pokierować pracami nad tą materią ustawową, aby jak najszybciej się one zakończyły. Dziękuję bardzo za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-205.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-206">
          <u xml:id="u-206.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Józefowi Gruszce.</u>
          <u xml:id="u-206.1" who="#AleksanderMałachowski">Mam pytanie do pana posła Czesława Pogody, jeżeli jest na sali. Panie pośle, powstała skomplikowana sytuacja, dlatego że dwa posiedzenia wstecz przekazaliśmy projekt ustawy o obrocie papierami wartościowymi tym trzem komisjom. Pański wniosek trochę komplikuje sprawę, bo to miało być rozpatrywane łącznie. Ale jeżeli ma być jeszcze czwarta komisja... Wie pan, jak jest trudno z czwartą komisją. Choć ta sprawa jest w pewnym stopniu zasadna.</u>
          <u xml:id="u-206.2" who="#AleksanderMałachowski">Proszę, jeżeli pan chciałby w tej sprawie zabrać głos.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-207">
          <u xml:id="u-207.0" who="#CzesławPogoda">Panie marszałku, podzielam zdanie, że aby uprościć całą procedurę na tym etapie naszych prac legislacyjnych, należy to pozostawić w tych trzech komisjach, tak jak zaproponowało Prezydium Sejmu. W imieniu klubu wycofuję wniosek, aby projekt skierować do komisji rolnictwa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-208">
          <u xml:id="u-208.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Czesławowi Pogodzie.</u>
          <u xml:id="u-208.1" who="#AleksanderMałachowski">Oczywiście można, że tak powiem, posłużyć się opinią komisji rolnictwa, czy rozpatrzyć to inaczej, ale jeżeli to miałoby być równorzędne, to strasznie by skomplikowało sprawę. Tak że bardzo panu dziękuję za to ułatwienie, nie musimy bowiem w tej chwili tą sprawą się zajmować.</u>
          <u xml:id="u-208.2" who="#AleksanderMałachowski">Proszę obecnie pana posła Jana Wyrowińskiego z Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-209">
          <u xml:id="u-209.0" who="#JanWyrowiński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pragnę w imieniu mojego klubu, Klubu Parlamentarnego Unii Wolności, odnieść się do rządowego projektu ustawy o giełdach towarowych i domach składowych. Ustawa ta, jak już tutaj było powiedziane, ma doprowadzić do wypełnienia istniejącej w obowiązującym w Polsce systemie prawnym luki, która polega na braku regulacji stanowiących o funkcjonowaniu giełd towarowych oraz związanych z tymi giełdami instytucji. Myślę zwłaszcza o przedsiębiorstwach maklerskich i domach składowych. Przy czym tak się składa, Wysoka Izbo, że ten projekt ustawy porządkuje fragment życia gospodarczego, który faktycznie istnieje. Pojawiające się pod nazwą „giełda” przedsięwzięcia funkcjonują, tyle tylko że w sposób daleko odbiegający od istoty tego pojęcia. Są one de facto różnymi postaciami pośrednictwa handlowego poza nadzorem kompetentnych organów administracji rządowej.</u>
          <u xml:id="u-209.1" who="#JanWyrowiński">Warto może przy okazji dyskutowania w pierwszym czytaniu nad tym projektem ustawy przypomnieć, że ta sfera obrotu gospodarczego była przed wojną uregulowana rozporządzeniem prezydenta RP z grudnia 1924 r. o organizacji giełd. Rozporządzenie to stanowiło zarówno o giełdach pieniężnych, jak i towarowych, a zostało uchylone dekretem z września 1950 r. o Państwowej Inspekcji Handlowej. Ponadto zawarte w Kodeksie handlowym regulacje dotyczące domów składowych podzieliły los tego rozporządzenia i zostały uchylone w 1964 r. przy wprowadzaniu Kodeksu cywilnego.</u>
          <u xml:id="u-209.2" who="#JanWyrowiński">Wysoka Izbo! Jak wiadomo, obowiązująca jeszcze ustawa Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych z marca 1991 r. odnosiła się jedynie do Giełdy Papierów Wartościowych. Tak więc problematyka, którą reguluje projekt zaproponowany przez rząd, pozostała poza regulacjami prawnymi, co oczywiście było brakiem znaczącym i odczuwanym. Projekt rządowy wychodzi zatem naprzeciw oczekiwaniom. Szkoda tylko, że został zgłoszony tak późno.</u>
          <u xml:id="u-209.3" who="#JanWyrowiński">Ustawę, którą rząd proponuje nam w pierwszym czytaniu, mój klub uważa za celową. Jej związek, jak tutaj już podnoszono, z ustawą Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi jest bardzo ścisły. W znacznej części jest ona wzorowana na przyjętych tam i w praktyce wypróbowanych rozwiązaniach. Związek obu tych ustaw wyraża się szczególnie w art. 3 projektu, który poddaje całą problematykę giełd towarowych pod nadzór Komisji Papierów Wartościowych. Jak to już przewidziano w projekcie ustawy o obrocie publicznym papierami wartościowymi, znajdującym się po pierwszym czytaniu w komisji, ta komisja będzie się nazywała Komisją Papierów Wartościowych i Giełd.</u>
          <u xml:id="u-209.4" who="#JanWyrowiński">Gdy mowa o tych podobieństwach, warto przytoczyć regulacje, które dotyczą m.in.: wymogu uzyskania zezwolenia na prowadzenie giełd - w obu ustawach wymagane jest zezwolenie prezesa Rady Ministrów; wymogu uzyskania zezwolenia na prowadzenie działalności maklerskiej - w obydwu ustawach jest wymagane zezwolenie przewodniczącego Komisji Papierów Wartościowych i Giełd; wskazania spółki akcyjnej jako formy prowadzenia giełd - w obu ustawach jest zastrzeżenie, że przedmiotem działania takiej spółki może być wyłącznie prowadzenie giełd; wyłączności akcji imiennych w spółkach prowadzących giełdy; podobieństwa wewnątrzorganizacyjnego giełd, zwłaszcza dotyczącego statutów, regulaminów oraz konieczności uzyskania zgody komisji na zmianę w statucie, regulaminie giełdowym, a także danych zawartych we wniosku o zezwolenie na prowadzenie giełd. Warto też przywołać dopuszczenie - jako stron transakcji giełdowych - wyłącznie podmiotów prowadzących przedsiębiorstwa maklerskie uprawnione do dokonywania transakcji giełdowych, pod rygorem nieważności z mocy prawa czynności dokonywanych przez inny podmiot; z tym że przy giełdach towarowych, Wysoka Izbo - co oczywiście tłumaczy ich specyfika przedmiotowa - będą to tylko przedsiębiorstwa maklerskie dopuszczone do dokonywania transakcji na danej giełdzie, czyli członkowie giełdy.</u>
          <u xml:id="u-209.5" who="#JanWyrowiński">Moi wielce szanowni przedmówcy podnosili już tutaj, że prace legislacyjne związane z tą ustawą powinny się toczyć równolegle z pracami nad wspomnianym rządowym projektem ustawy Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi. Jest to tak oczywiste, że nie wymaga bliższego uzasadnienia. Oczywiście ustawy te muszą być ze sobą spójne i komplementarne.</u>
          <u xml:id="u-209.6" who="#JanWyrowiński">Chciałbym jeszcze przedstawić kilka uwag szczegółowych w pierwszym czytaniu, rezerwując dla przedstawicieli klubu prawo zgłaszania opinii w trakcie prac komisyjnych.</u>
          <u xml:id="u-209.7" who="#JanWyrowiński">W rozdz. 5 poświęconym w całości działalności maklerskiej mowa jest przede wszystkim o maklerach - począwszy od warunków, od których spełnienia zależy wpis na listę maklerów i sposobu prowadzenia tejże listy, poprzez, Wysoka Izbo, sprawy związane z Komisją Egzaminacyjną dla Maklerów Giełd Towarowych, Związkiem Maklerów Giełd Towarowych jako samorządem zawodowym maklerów, zadaniami tego samorządu, jego wewnętrzną organizacją i nadzorem nad nim aż do odpowiedzialności dyscyplinarnej maklerów. Otóż we wszystkich tych przepisach jest mowa o maklerach, a jedynie w trzech artykułach dotyczących tych kwestii pojawia się doradca, i to w dosyć nieoczekiwanych kontekstach. Na przykład w art. 29 ust. 1 mówi się o osobie wpisanej na listę maklerów lub doradców, podczas gdy żaden przepis tej ustawy nie mówi o wspólnej liście tych dwóch grup ani o oddzielnej liście doradców. W art. 35 mówi się o organach samorządu - po Zjeździe Maklerów pojawia się niespodziewanie Rada Maklerów i Doradców. W art. 39 ust. 4 i 5 jest mowa o zawodzie maklera lub doradcy, podczas gdy w całym rozdz. 5, w różnych sytuacjach, występuje jedynie zawód maklera. Porównanie przywoływanych przepisów z regulacjami zawartymi w Prawie o publicznym obrocie papierami wartościowymi pozwala na wniosek, że w tej kwestii wzorowano się na tym prawie chyba w sposób wadliwy, gdyż albo należy wyodrębnić w ustawie zawód doradcy ze wskazaniem jego specyfiki dotyczącej tych kwestii, które reguluje ustawa - dla odróżnienia tego zawodu od zawodu maklera - i odnieść wszystkie stosowne przepisy do obu tych zawodów, albo też zrezygnować z uwzględniania zawodu doradcy, a funkcje doradcze na giełdzie towarowej pozostawić wyłącznie maklerom.</u>
          <u xml:id="u-209.8" who="#JanWyrowiński">Uwaga druga dotyczy domów maklerskich. Otóż domy maklerskie zgodnie z art. 44 ust. 1 mogą być prowadzone wyłącznie przez spółkę akcyjną. Jedyny wyjątek może wynikać z samej ustawy - stwierdza się: o ile ustawa nie stanowi inaczej. Jednocześnie w ust. 4 tego samego artykułu dopuszcza się założenie domu maklerskiego przez osobę prawną jednoosobowo. Może to sugerować dopuszczalność zakładania takiego domu na przykład przed jednoosobową spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością albo przez osobę prawną nie będącą w ogóle spółką. Takich wątpliwości interpretacyjnych mamy więcej. Mamy również kilka uwag natury generalnej, które chciałbym przedstawić na zakończenie mojego wystąpienia.</u>
          <u xml:id="u-209.9" who="#JanWyrowiński">Otóż, Wysoka Izbo, przed chwilą mówiłem, iż nie wiem, czy jest sensowne tworzenie nowego zamkniętego zawodu i obligatoryjne zmuszanie do uczestnictwa w samorządzie maklerów giełd towarowych. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby ten zawód wykształcił się w drodze zwyczaju, aby każdy mógł w nim próbować swoich sił, by samorząd powstał, jeżeli chodzi o ten rodzaj giełdy, jako dobrowolne, samodzielne stowarzyszenie - powstanie ono w momencie, kiedy uznają to za celowe sami maklerzy. Wydaje się nam, że pozbawione racjonalności jest z jednej strony ograniczanie form pośrednictwa giełdowego i wprowadzanie zastępstwa powierniczego - działania we własnym imieniu na czyjś rachunek - jako wyłącznie dopuszczalnej formy, a z drugiej strony dopuszczanie tego, by dom maklerski mógł nabywać towary giełdowe we własnym imieniu i na własny rachunek w celu odsprzedaży. Może to w jakiś sposób oznaczać zalegalizowanie pewnych form nieuczciwej konkurencji.</u>
          <u xml:id="u-209.10" who="#JanWyrowiński">Wydaje nam się również dyskusyjne wprowadzenie pełnej reglamentacji odnośnie do tworzenia domów składowych. Nic nie stoi, Wysoka Izbo, na przeszkodzie, aby powrócić do formuły obowiązującej do 1964 r., jak i formuły, która znana jest w Unii Europejskiej czy OECD. Bardzo pożyteczne - bardzo na czasie - przywrócenie w naszym prawie umowy składu zostało połączone z jednoczesnym koncesjonowaniem działalności domów składowych, na których rzecz zastrzeżono wyłączne prawo stosowania w działalności umów składu. Tak jak mogą, Wysoka Izbo, istnieć spółki akcyjne, które emitują akcje, a więc papiery wartościowe, poza kontrolą publiczną i publicznym obrotem, tak mogą i powinny być prowadzone domy składowe posługujące się umową składu nie dla celu obrotu giełdowego, a komercyjnego, prywatnego, w indywidualnych transakcjach, bez potrzeby uzyskiwania zezwoleń i ograniczeń form działalności.</u>
          <u xml:id="u-209.11" who="#JanWyrowiński">Zaproponowane rozwiązanie, naszym zdaniem, można wpisać w taką konwencję ograniczania wolności gospodarowania, ponoszenia kosztów transakcyjnych i rozszerzania dyskrecjonalnego władztwa aparatu urzędniczego.</u>
          <u xml:id="u-209.12" who="#JanWyrowiński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mój klub ma jeszcze inne zastrzeżenia do tego projektu. Sądzę, że - tak jak wspomniałem - będziemy mieli okazję mówić o nich szczegółowo i proponować rozwiązania w czasie prac w komisjach.</u>
          <u xml:id="u-209.13" who="#JanWyrowiński">Wnoszę w imieniu klubu o skierowanie tego jakże potrzebnego projektu ustawy do prac komisyjnych. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-209.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-210">
          <u xml:id="u-210.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-210.1" who="#AleksanderMałachowski">Przemawiał pan poseł Jan Wyrowiński.</u>
          <u xml:id="u-210.2" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana posła Bogusława Kaczmarka z Unii Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-211">
          <u xml:id="u-211.0" who="#BogusławKaczmarek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Rządowy projekt ustawy o giełdach towarowych i domach składowych wydaje się poprawną próbą regulacji kolejnego sektora działalności finansowej, jakim jest prowadzenie giełd towarowych.</u>
          <u xml:id="u-211.1" who="#BogusławKaczmarek">Na szczególne poparcie zasługuje kwestia powierzenia nadzoru nad giełdami towarowymi Komisji Papierów Wartościowych i Giełd, bo o to będzie rozszerzona działalność Komisji Papierów Wartościowych. Warto tu wskazać na element służący bezpieczeństwu obrotu, jakim jest danie przewodniczącemu Komisji Papierów Wartościowych uprawnienia prokuratora do występowania w procesie cywilnym na takich samych zasadach, na jakich może to robić prokurator.</u>
          <u xml:id="u-211.2" who="#BogusławKaczmarek">Oczywiście, szczegółowe uwagi posłowie Unii Pracy przekażą w trakcie prac komisji, ale jedną uwagę dotycząca rozdz. 4, który mówi o opłatach, przedstawię. Nie kwestionujemy zasadności ponoszenia przez podmioty działające na forum giełd towarowych opłat. Kwestionujemy natomiast przeznaczenie tych opłat. Naszym zdaniem, nie może być tak, że część tych pieniędzy ma być przeznaczona na fundusz specjalny dla pracowników Komisji Papierów Wartościowych, na ich premie i wynagrodzenia. Burzy to, według nas, jednolitość budżetu państwa i stwarza kolejne pole do nadużyć; stworzy urząd, w którym wynagrodzenia będą dalece odbiegały od wynagrodzeń w innych urzędach, a tymczasem na administrację państwową trzeba patrzeć jako na całość i wszystkie działy prowadzone przez administrację państwową są jednakowo ważne. Nie może być tak, że sam fakt nadzorowania rynku finansowego ma nieść pracownikom Komisji Papierów Wartościowych szczególne uprawnienia do uzyskiwania premii z tych właśnie opłat.</u>
          <u xml:id="u-211.3" who="#BogusławKaczmarek">Jeżeli chodzi o przydatność tego rozwiązania dla polskiego rolnictwa, które na pewno pilnie potrzebuje uregulowania rynku hurtowego i giełdowego, to o tym opowie mój klubowy kolega pan poseł Aumiller.</u>
          <u xml:id="u-211.4" who="#BogusławKaczmarek">Klub Parlamentarny Unii Pracy opowie się za skierowaniem rządowego projektu ustawy o giełdach towarowych i domach składowych do komisji. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-211.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-212">
          <u xml:id="u-212.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Bogusławowi Kaczmarkowi.</u>
          <u xml:id="u-212.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę obecnie pana posła Ryszarda Olszewskiego z klubu BBWR i KPN.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-213">
          <u xml:id="u-213.0" who="#RyszardOlszewski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Po kilku latach samorzutnie podejmowanych przez różne podmioty gospodarcze działań w celu doprowadzenia do kojarzenia ofert kupna i sprzedaży towarów - czyli zorganizowania giełd towarowych - z inicjatywy rządu rozpatrujemy na dzisiejszym posiedzeniu Wysokiej Izby przedstawiony projekt ustawy o giełdach i domach składowych (druk nr 2137).</u>
          <u xml:id="u-213.1" who="#RyszardOlszewski">Do przedłożonego Wysokiej Izbie projektu ustawy została również dołączona opinia sekretarza Komitetu Integracji Europejskiej, dotycząca zgodności proponowanej regulacji z prawem Unii Europejskiej, a także uzasadnienie stosowne do wagi zagadnień, jakie miał unormować proponowany projekt ustawy. W tym miejscu należałoby odnieść się do pierwszego zdania przedmiotowej opinii, kierowanej do pana ministra przez sekretarza komitetu panią Danutę Hübner, z którego treści jednoznacznie wynika, co należy z całą mocą podkreślić, że kwestia organizacji i działania giełd towarowych i domów składowych nie jest przedmiotem odrębnej regulacji w prawie europejskim. W związku z takim naświetleniem sprawy zachodzi pytanie, czy konieczne jest wydawanie odrębnego aktu prawnego w randze ustawy i w jakim celu to czynić.</u>
          <u xml:id="u-213.2" who="#RyszardOlszewski">Jak wynika z obserwacji rynku polskiego, co zostało podkreślone w uzasadnieniu, działają na nim liczne instytucje, które jednak, to też wynika z przedmiotowego uzasadnienia, spełniają warunki stawiane giełdom w krajach gospodarki rynkowej. Na podkreślenie zasługuje fakt, że działają one w oparciu o istniejący porządek prawny i, co szczególnie ważne, faktycznie do tej pory obchodziły się w działaniu bez jakiegokolwiek zainteresowania ze strony rządu i państwa. Jednak, jak dowodzi praktyka, nasze państwo, a szczególnie rząd koalicyjny przypomina sobie dawne dobre czasy, kiedy państwo nie bardzo lubiło ludzi, do których nie trzeba było dopłacać. Przykładem może być wygrana w latach czterdziestych bitwa o handel, a także zakładanie spółdzielni produkcyjnych w oparciu o majątek rzemieślników. Obecnie rząd przedstawia projekt ustawy, który według pkt. 7 uzasadnienia tylko w 1997 r. zakłada obciążenie budżetu państwa, czyli podatników, kwotą 2,5 mln zł.</u>
          <u xml:id="u-213.3" who="#RyszardOlszewski">Co w zamian proponuje się zwykłym zjadaczom chleba? W konsekwencji naturalnie ponoszenie kosztów stworzenia dodatkowych posad dla urzędników, nowych obiektów, wyposażenia, bliżej nie określonych wydatków organizacyjnych związanych ze zwiększeniem zakresu działania, kosztów bieżącej działalności i — jak to zostało określone — „tym podobnych”. Jak mówi praktyka, oznacza to ponoszenie wszystkich innych kosztów, których prawie nigdy nie można określić co do wartości, ale których pozycja w budżecie jest znacząca. Dodatkowo przewiduje się wydatkowanie uzyskanych środków na usprawnienie pracy komisji oraz na premie dla pracowników. W myśl projektu ustawy tymi kosztami rząd zamierza dodatkowo obciążyć powstające podmioty, a w konsekwencji nas wszystkich.</u>
          <u xml:id="u-213.4" who="#RyszardOlszewski">Przedstawiony projekt ustawy jednoznacznie określa intencje rządu co do kierunku dalszego rozwoju gospodarki, zwłaszcza poprzez zapisy w poszczególnych artykułach, które wyraźnie wskazują na szczególne kompetencje urzędników, a co się za tym kryje, na bezpośrednie oddziaływanie przedstawicieli rządu i państwa na rynek i podmioty na nim działające. Nie jest istotne, że przedstawiciele ci będą działali pod szyldem Komisji Papierów Wartościowych i Giełd. Szczególnie groźne jest to, że powołuje się równolegle instytucję prokuratora w osobie przewodniczącego komisji. Przy ekonomii próbowali majstrować wielcy myśliciele i ideowcy epoki socjalizmu i całe pokolenia odczuły te eksperymenty na żywym organizmie. Można odnieść wrażenie, że jedyną metodą, która została w perfekcyjny sposób opanowana przez rząd, jest rozdzielnictwo. W minionym okresie pewna opcja rozdzielała wszystkie dobra dochodząc w tym do perfekcji. Dla większego porządku wprowadziła kartki, nie bacząc na koszty, bo nie były one istotne z punktu widzenia ideologicznego, przecież każdy miał zatrudnienie. Obecnie też będzie się rozdzielało, przydzielało, kontrolowało, miało dostęp, wydawało nakazy prokuratorskie. Zachodzi tylko pytanie, komu to wszystko potrzebne?</u>
          <u xml:id="u-213.5" who="#RyszardOlszewski">Problem funkcjonowania giełd towarowych powinien znaleźć rozwiązanie w oparciu o istniejące unormowania i delegacje prawne, o których mowa w Kodeksie handlowym w dziale XII dotyczącym ustroju spółek akcyjnych. Jeżeli Wysoka Izba przyjmie do wiadomości racje rządu, że przedsiębiorstwo ma znaczenie państwowe lub charakter użyteczności publicznej, to Kodeks handlowy w art. 310 § 2 upoważnia Radę Ministrów do wydania stosownego uregulowania prawnego w tym zakresie. Prościej byłoby znowelizować Kodeks handlowy, rozszerzając zapisy w nim zawarte na potrzeby uregulowania problemów giełd i domów składowych. Natomiast tworzenie dodatkowych aktów prawnych zwiększa tylko ich liczbę. A przecież o sile państwa nigdy nie świadczy liczba wydanych aktów - wręcz odwrotnie. Jestem przekonany, że dla przejrzystości systemu prawnego odpowiedniejsze byłoby przyjęcie rozwiązań opartych na modelu europejskim.</u>
          <u xml:id="u-213.6" who="#RyszardOlszewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub BBWR i KPN, uznając potrzebę unormowania działalności maklerów giełd towarowych, jak również prowadzenia domów składowych, będzie głosował za przesłaniem projektu ustawy (druk nr 2137) do komisji. Jednocześnie zaś wnosi o wyłączenie z przedstawionego projektu spraw związanych z zasadami tworzenia ustroju i organizacji działania giełd towarowych, uważając, że wyżej wymienione sprawy winny być uregulowane w aktach niższego rzędu, zgodnie z istniejącymi przepisami i delegacjami. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-213.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-214">
          <u xml:id="u-214.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję, panie pośle. Nie pogniewa się pan, ale mamy sprostowanie. Historycznie chyba spółdzielnie produkcyjne były wiejskie, w mieście tworzono z majątku rzemieślniczego spółdzielnie pracy.</u>
          <u xml:id="u-214.1" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Aumiller: No, spółdzielnie produkcyjne, sowchozy.)</u>
          <u xml:id="u-214.2" who="#AleksanderMałachowski">Spółdzielnie pracy. To była spółdzielczość pracy. Spółdzielnie produkcyjne to nazwa zastrzeżona dla ziemi pochodzącej od chłopów bądź z jakichś majątków.</u>
          <u xml:id="u-214.3" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo panu posłowi Ryszardowi Olszewskiemu.</u>
          <u xml:id="u-214.4" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana posła Andrzeja Gołasia z Federacyjnego Klubu Poselskiego „Porozumienie Prawicy”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-215">
          <u xml:id="u-215.0" who="#AndrzejGołaś">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Obecne realia naszego rynku wewnętrznego i zewnętrznego dowodzą potrzeby zdecydowanie sprawniejszej obsługi kupieckiej i kapitałowej, a tę osiągnąć można jedynie poprzez wysokiej klasy specjalizację w obrocie określonymi towarami i dobrami materialnymi. Jednocześnie gwałtownie poszerzająca się szara strefa polskiego biznesu, coraz powszechniejszy brak rzetelności w transakcjach, unikanie zapłaty należności stają się niedobrymi elementami polskiego rynku, zwłaszcza wewnętrznego. W tym świetle próba uporządkowania przez projektowaną ustawę stosunków formalnoprawnych, zwłaszcza w odniesieniu do dużych podmiotów modelujących ten rynek, jest krokiem w dobrą stronę.</u>
          <u xml:id="u-215.1" who="#AndrzejGołaś">Jednak przy bliższej lekturze dokumentu przedkładanego Wysokiej Izbie przez rząd Rzeczypospolitej Polskiej nasuwa się wiele istotnych wątpliwości. Dla umotywowania przedstawionego wyżej negatywnego stosunku do kilku fundamentalnych zapisów przedłożonego projektu pragnę zwrócić baczną i obiektywną uwagę Wysokiej Izby na następujące problemy.</u>
          <u xml:id="u-215.2" who="#AndrzejGołaś">Po pierwsze, problem rzetelnego badania podmiotów zakładających giełdę. Polska w ostatnich kilku latach stała się widownią stosunkowo wielu mętnych machinacji towarowo-finansowych. Tworzone nowe akty prawne powinny stanowić coraz skuteczniejszą przeszkodę dla takich operacji na terenie naszego kraju, eliminując z życia gospodarczego, a co najmniej utrudniając udział w nim niepożądanych osób prawnych i fizycznych. Tymczasem według przedłożonego projektu zdecydowanie łatwiej jest założyć giełdę aniżeli dom maklerski. Biorąc pod uwagę ewentualne skutki nierzetelności kupieckiej lub upadku giełdy czy domu maklerskiego, to jednak ten ostatni - w realiach systemu gospodarczego naszego kraju - upada zwykle bardzo miękko. Łatwo sobie bowiem wyobrazić skutki upadku np. giełdy węglowej, rybnej lub drzewnej dla regionów, gdzie towary te są dominujące w życiu gospodarczym. W świetle ostatniej rewelacji o dziwnych - nierzadko wykazujących powiązania z rosyjską agenturą - podmiotach, dążących do zdominowania polskich firm, zdecydowanie niepokoić musi taka konstrukcja ustawy, gdy łatwiej wypełnić wymogi art. 9, przychodząc znikąd, niż bardziej - moim zdaniem - szczegółowe i broniące polskiego rynku warunki art. 46 i 47, dotyczące domów maklerskich. Dla giełdy warunki początkowe powinny być zdecydowanie bardziej ostre i w związku z tym opowiadamy się za takim właśnie ich formułowaniem w ustawie. Można to uzyskać przez choćby odpowiednie zastosowanie do giełdy ostrzejszych i bardziej drobiazgowych zapisów w art. 46 i 47.</u>
          <u xml:id="u-215.3" who="#AndrzejGołaś">Po drugie, niedobry jest gospodarczo i politycznie element uznaniowości przy podejmowaniu decyzji o tworzeniu giełdy. Naszym zdaniem w ustawie odżywa po raz kolejny upiór Polski resortowo-uznaniowej (art. 10). Decyzję formalną podejmuje Komisja Papierów Wartościowych, natomiast ostateczną decyzję merytoryczną, obciążoną ogromną odpowiedzialnością, podejmuje prezes Rady Ministrów, udzielając - lub nie - zgody na prowadzenie giełdy. W każdej decyzji gospodarczej jest bez wątpienia niemały ładunek polityki, jednak w sugerowanym rozwiązaniu dąży się do całościowego zastąpienia polityką obiektywnej, drobiazgowej analizy gospodarczej. W obecnej wersji składanego wniosku brakuje zasadniczych przesłanek do podjęcia merytorycznej, pełnej i poprawnej decyzji w przedmiotowej sprawie. Najważniejsze jest, naszym zdaniem, rzetelne badanie dokumentów i standingu uczestników postępowania, wnikliwa analiza ich projekcji działania i profesjonalne podejście właściwe branży giełdowej. Zatem na decydenta wskazuję Komisję Papierów Wartościowych, a co najwyżej ewentualne utwierdzenie decyzji leżałoby w gestii pana premiera.</u>
          <u xml:id="u-215.4" who="#AndrzejGołaś">Wysoka Izbo! Szereg decyzji dających nowe uprawnienia Komisji Papierów Wartościowych powinno znaleźć się w innej fundamentalnej dla Komisji Papierów Wartościowych ustawie, w formie jej nowelizacji. W przedłożonym projekcie powinny znaleźć się wyłącznie odniesienia do tych przepisów. Nie wydaje się dobrym rozwiązaniem sytuacja, kiedy bez większej nowelizacji istotnego aktu już obowiązującego (np. Prawa o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych z 22 marca 1991 r.) znacznie poszerza się zakres uprawnień Komisji Papierów Wartościowych w projekcie nowej ustawy. Szereg artykułów przedłożonego projektu powinno znaleźć się nie w nim, a w nowelizacji tamtego aktu prawnego, fundamentalnego dla Komisji Papierów Wartościowych; dotyczy to np. art. 19, 20, 28, 31 i 38 i szeregu innych. W ten sposób prawa i powinności Komisji Papierów Wartościowych byłyby zgrupowane w jednej, a nie w kilku ustawach.</u>
          <u xml:id="u-215.5" who="#AndrzejGołaś">Kończąc, pragnę zwrócić uwagę Wysokiej Izby, że szereg proponowanych zapisów jest nieprecyzyjnych, a nawet nieracjonalnych. Szczególnie proszę o obiektywne zapoznanie się z wysoce niedoskonałymi, moim zdaniem, zapisami dotyczącymi postępowania dyscyplinarnego w środowisku maklerskim i ściśle związanych z kwestią zachowania tajemnicy zawodowej spraw karencji zawodowej tego środowiska (art. 91). Nasze wątpliwości budzi także nieuwzględnienie w rozdziale dotyczącym domów składowych kompetencji ministra ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa.</u>
          <u xml:id="u-215.6" who="#AndrzejGołaś">Reasumując, należy sobie odpowiedzieć na pytanie, jakiego rynku giełdowego w Polsce chcemy. Czy mają to być giełdy budowane na solidnych podstawach kupieckich, czy też podlegające doraźnej polityce twory z poparcia. W tej sytuacji jesteśmy za skierowaniem projektu ustawy o giełdach towarowych i domach składowych do komisji. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-216">
          <u xml:id="u-216.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo panu posłowi Andrzejowi Gołasiowi.</u>
          <u xml:id="u-216.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę obecnie pana posła Wojciecha Arkuszewskiego z Koła Konserwatywno-Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-217">
          <u xml:id="u-217.0" who="#WojciechArkuszewski">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Padło już tu wiele słów, ja mam tylko dwie uwagi ogólne, z prośbą do pana ministra Kaczmarka, żeby ministerstwo jeszcze raz rozważyło dwie sprawy. W projekcie ustawy jest problem z rozdziałem o składach. Czy on naprawdę jest potrzebny i co ewentualnie powinno być w nim zmienione? Podam przykład. Dom składowy jest zdefiniowany jako skład działający na warunkach określonych w ustawie, a jeżeli działa niezgodnie z przepisami, to osoba prowadząca go podlega karze pozbawienia wolności do lat 2. Wtedy jednak nie jest to dom składowy, lecz magazyn czy hurtownia, bo dom składowy, jak wynika z definicji, działa na warunkach określonych w ustawie. To jest oczywiście uwaga złośliwa, ale myślę, że w tym rozdziale jest coś nie tak i do tego trzeba wrócić.</u>
          <u xml:id="u-217.1" who="#WojciechArkuszewski">Drugi problem to ochrona klienta. Komisja Papierów Wartościowych giełd towarowych ma działać w interesie ochrony klienta i to powinno być jednak trochę wyjaśnione, a na ten temat nie ma ani słowa w projekcie.</u>
          <u xml:id="u-217.2" who="#WojciechArkuszewski">To były te dwie uwagi ogólne, natomiast ja mam jeszcze kilka szczegółowych uwag technicznych. Wyliczę je w punktach, żeby było szybciej i przejrzyściej.</u>
          <u xml:id="u-217.3" who="#WojciechArkuszewski">1. Komisja Papierów Wartościowych pobiera marżę od transakcji na giełdzie i w naszym przekonaniu powstaje tu konflikt interesów. Przecież policja nie jest opłacana przez kierowców, których kontroluje!</u>
          <u xml:id="u-217.4" who="#WojciechArkuszewski">2. W ustawie potrzebne jest udokumentowanie legalności kapitału, a nie źródeł kapitału, jak to w niej ujęto. To znaczy zgodnie z ustawą trzeba udokumentować źródła kapitału, a zgodnie z naszym przekonaniem trzeba udokumentować legalność kapitału.</u>
          <u xml:id="u-217.5" who="#WojciechArkuszewski">3. Nam się wydaje, że niepotrzebny jest zakaz posiadania akcji więcej niż jednego domu maklerskiego; ważniejsze niż nieprzekroczenie 10, 20, 33 czy 50% głosów na walnym zgromadzeniu jest nieprzekraczanie przez jeden dom maklerski więcej niż 20% obrotów transakcji na giełdzie, a tego warunku nie ma. Tutaj ustawa zajmuje się nie tym, co jest najważniejsze.</u>
          <u xml:id="u-217.6" who="#WojciechArkuszewski">W tym dyskusyjnym rozdziale o składach są rzeczy, które nam się wydają niepotrzebne. Dlaczego przedsiębiorstwo składowe nie może udzielać ulg pozataryfowych? Jeśli chodzi o przekraczanie prawa, w tym rozdziale, gdzie są zapisane kary, jest mowa o tym, że płaci się grzywnę za sztuczne podwyższanie ceny. To jest dyskusyjne, dlatego że dochód z tego sztucznego podwyższania ceny może być tak duży, że się opłaci zapłacić grzywnę. I chyba nie o to chodzi.</u>
          <u xml:id="u-217.7" who="#WojciechArkuszewski">Wreszcie jest tak, że akcjonariuszami izby rozliczeniowej mogą być nie tylko akcjonariusze spółki prowadzącej giełdę, ale i banki. Nie bardzo wiadomo, dlaczego banki zostały tak uprzywilejowane. Dlaczego nie powinny one być także w spółce giełdowej, a wtedy to byliby po prostu akcjonariusze spółki prowadzącej giełdę.</u>
          <u xml:id="u-217.8" who="#WojciechArkuszewski">Podobnych jeszcze szczegółowych uwag mamy więcej. Postaram się je zgłosić w trakcie posiedzenia komisji, ale nikt z nas nie jest jej członkiem; mam nadzieję, że dowiemy się o jej posiedzeniu. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-217.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-218">
          <u xml:id="u-218.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Wojciechowi Arkuszewskiemu.</u>
          <u xml:id="u-218.1" who="#AleksanderMałachowski">Było to ostatnie wystąpienie w imieniu klubów i kół.</u>
          <u xml:id="u-218.2" who="#AleksanderMałachowski">Przechodzimy do wysłuchania wystąpień indywidualnych.</u>
          <u xml:id="u-218.3" who="#AleksanderMałachowski">Pierwszego proszę pana posła Stanisława Kopcia z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-219">
          <u xml:id="u-219.0" who="#StanisławKopeć">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Chciałbym przedstawić kilka uwag ogólnych do projektu ustawy o giełdach towarowych i domach składowych.</u>
          <u xml:id="u-219.1" who="#StanisławKopeć">Ustawa, moim zdaniem, koncentruje się na obrocie towarowym, natomiast w mniejszym stopniu uwzględnia specyfikę na rynkach terminowych, zwłaszcza finansowych. Krytycznie ocenić należy także fakt nadzoru nad rynkiem towarów giełdowych sprawowanego przez Komisję Papierów Wartościowych i Giełd. Uważamy, że złożoność problematyki w zakresie rolnego obrotu towarowego może doprowadzić do sporów kompetencyjnych, na przykład z prawem o publicznym obrocie papierami wartościowymi i powierniczymi. Znacznie lepszym rozwiązaniem jest stworzenie wyspecjalizowanego w obrocie towarowym centralnego organu administracji państwowej pod nazwą Komisja Giełd Towarowych i Rynków Terminowych, któremu należałoby przyznać duży zakres kompetencji.</u>
          <u xml:id="u-219.2" who="#StanisławKopeć">W ustawie należałoby określić minimalną wysokość kapitału akcyjnego. Spełnienie tego warunku wymaga dłuższego czasu, między innymi ze względu na wymagane procedury dotyczące subskrypcji akcji. Zapis w ustawie, że jednym z warunków uzyskania zezwolenia na prowadzenie giełdy jest udział co najmniej 10 domów maklerskich, mógłby być zmieniony na np.: minimum 10 podmiotów gospodarczych posiadających osobowość prawną i uprawnienia do działalności maklerskiej.</u>
          <u xml:id="u-219.3" who="#StanisławKopeć">W najbliższej perspektywie czasowej zorganizowanie większej liczby domów maklerskich według wymagań stawianych w ustawie wydaje się mało realne. W ustawie należy również określić bezpośredni nadzór nad działalnością izby rozrachunkowej. Wysoko wyspecjalizowana instytucja finansowa, jaką jest izba, zabezpieczająca prawidłową działalność giełdy, bezpieczeństwo obrotu i stosowane gwarancje, wymaga nadzoru Komisji Giełd Towarowych i Rynków Terminowych. Tę część projektu ustawy należałoby skorelować z innymi, znajdującymi się aktualnie w Sejmie podczas prac w komisjach.</u>
          <u xml:id="u-219.4" who="#StanisławKopeć">Odnośnie do domów składowych należałoby wyraźnie określić ich organizacyjną przynależność, na przykład do giełdy, czy też jako odrębnego przedsiębiorstwa zarobkowego. Winno to być raczej niezależne przedsiębiorstwo, świadczące usługi na rzecz giełdy.</u>
          <u xml:id="u-219.5" who="#StanisławKopeć">Jeszcze trzy uwagi szczegółowe. (Pozostałe przekażę podczas pracy w komisji). O nadaniu uprawnień prokuratorskich mówił w swoim wystąpieniu pan poseł Kaczmarek, nie będę więc do tego wracał.</u>
          <u xml:id="u-219.6" who="#StanisławKopeć">W art. 24 i 25 opłaty z tytułu udzielania zezwoleń (na przykład od wartości transakcji, uzyskanych wpływów z opłat) są zdecydowanie za wysokie, a ponadto mają być przeznaczane wyłącznie na rzecz urzędu komisji. Zdecydowanie duża część środków uzyskanych z prowizji od transakcji oraz wpływów winna być przeznaczona na rozwój na przykład infrastruktury giełdy. Ustalenie stosownych opłat na rzecz komisji winno też być przedmiotem odrębnych dwustronnych ustaleń, tj. giełd i komisji.</u>
          <u xml:id="u-219.7" who="#StanisławKopeć">W art. 26 należałoby wprowadzić, tak jak w odniesieniu do giełdy, definicję maklera, domu maklerskiego i członka giełdy.</u>
          <u xml:id="u-219.8" who="#StanisławKopeć">W art. 44 zapis, że działalność maklerska w zakresie obrotu towarowego może być wprowadzona wyłącznie przez spółkę akcyjną, proponujemy zmienić na: posiadającą osobowość prawną, co jest poszerzeniem formuły umożliwiającej rozwój tego rodzaju działalności.</u>
          <u xml:id="u-219.9" who="#StanisławKopeć">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Opowiadam się za skierowaniem projektu do komisji wskazanych przez Prezydium Sejmu, celem dalszych prac. Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-220">
          <u xml:id="u-220.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Stanisławowi Kopciowi.</u>
          <u xml:id="u-220.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana posła Jana Wołka z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-221">
          <u xml:id="u-221.0" who="#JanWołek">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedmiotem naszej dzisiejszej debaty jest projekt ustawy o giełdach towarowych i domach składowych, zawarty w druku nr 2137. Na ustawę tę oczekują producenci i konsumenci. W Polsce jest duże rozdrobnienie sieci handlowej, brakuje profesjonalnego hurtu rolno-spożywczego, wymiana towarowa charakteryzuje się dużym ryzykiem handlowym i nie ma jednolitej informacji rynkowej. Taki stan rzeczy powoduje wydłużenie drogi producent — konsument, a przez to towar dla konsumenta staje się jakościowo gorszy i droższy. Producenci przez brak zorganizowanego rynku hurtowego tracą możliwość wpływu na zwiększenie zapłaty za dostarczony produkt, jak również nie mogą zaplanować zwiększenia swojej produkcji. Brak standaryzacji uniemożliwia wejście z towarami polskimi na rynki zagraniczne. Obecnie rynek organizuje się w sposób żywiołowy, nie kontrolowany, co działa ze szkodą tak dla producentów, jak i konsumentów. Dlatego też zaistniała konieczność wykreowania takiej organizacji rynku w Polsce, która zminimalizuje oddziaływanie niekorzystnych zjawisk w obrocie towarowym. Przykładem takiego działania jest program budowy sieci rynków hurtowych i giełd rolnych opracowany przez Ministerstwo Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej. Program ten jest próbą zorganizowania rynku rolnego w celu ułatwienia integracji polskiego rolnictwa z rolnictwem państw Unii Europejskiej. Stanowi jedno z priorytetowych zadań rozwoju rolnictwa zgodnie z „Założeniami polityki społeczno-gospodarczej dla wsi, rolnictwa i gospodarki żywnościowej do 2000 r.” i jest ujęty w „Strategii dla Polski” jako jeden z kluczowych programów.</u>
          <u xml:id="u-221.1" who="#JanWołek">Zorganizowano już kilka rynków hurtowych i giełd w Polsce. W przyszłości głównymi organizatorami i udziałowcami rynków hurtowych i giełd winni być producenci reprezentowani przez różnego rodzaju spółdzielnie, związki branżowe, spółki, jak i reprezentanci organizacji kupieckich. To, że brakuje przepisów prawnych regulujących zasady powstawania i działania giełd oraz domów składowych, wprowadza dowolność w funkcjonowaniu podmiotów używających nazwy „giełda”, bez prawnej odpowiedzialności za wyniki działalności tych podmiotów.</u>
          <u xml:id="u-221.2" who="#JanWołek">Opowiadam się, tak jak jest to w projekcie ustawy o giełdach, za nadzorem państwa nad powstawaniem i funkcjonowaniem giełd i domów składowych przy udziale Komisji Papierów Wartościowych i Giełd. Uporządkuje to obrót towarowy różnymi artykułami i przyczyni się do ich zunifikowania pod względem jakości, gatunku, wagi, wielkości itp. Producent będzie mógł zlecić specjalistom giełdowym - maklerom sprzedaż swoich produktów bez potrzeby osobistego udziału w tych transakcjach. Z drugiej strony kupujący poprzez maklera giełdowego będzie mógł zamówić towar w określonej ilości i określonej jakości. Skrócony zostanie łańcuch pośrednictwa między producentem i konsumentem. Zaoszczędzi się czas producenta i kupującego, a jednocześnie producent z dużym wyprzedzeniem będzie wiedział, jakie ilości ma wyprodukować, aby znaleźć nabywcę.</u>
          <u xml:id="u-221.3" who="#JanWołek">Dobrze stało się, że jednocześnie uregulowano w ustawie działalność maklerów giełd towarowych. W ten sposób stawia się na ludzi uczciwych, którzy mają przygotowanie do pełnienia tego zawodu. Zapewnia to właściwy i bezstronny przebieg transakcji giełdowych. Projekt ustawy słusznie zakłada, że tworzenie i prowadzenie giełd wymagać będzie odpowiedniego zezwolenia, podlegać będzie nadzorowi i kontroli wyspecjalizowanych agend. Słusznie więc zakłada się w projekcie kompleksowe uregulowanie prawne całego otoczenia obrotu towarowego, tj. zasad tworzenia i organizacji giełd, działalności maklerów, prowadzenia przedsiębiorstwa maklerskiego i domów składowych. Przy takim uregulowaniu prawnym obrotu towarowego, zwłaszcza artykułami rolno-spożywczymi, istnieje duże prawdopodobieństwo, że uniknie się w przyszłości wielu perturbacji i sytuacji konfliktowych, a sam obrót towarowy, który z jednej strony dostosowany zostanie do wymogów Unii Europejskiej, z drugiej strony stanie się bardziej przejrzysty i zrozumiały dla producentów i konsumentów.</u>
          <u xml:id="u-221.4" who="#JanWołek">Kierując się tym przekonaniem, wnoszę o to, aby rządowy projekt ustawy o giełdach towarowych i domach składowych skierować do dalszych prac w komisjach sejmowych. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-221.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-222">
          <u xml:id="u-222.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Janowi Wołkowi.</u>
          <u xml:id="u-222.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę obecnie pana posła Andrzeja Aumillera z Unii Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-223">
          <u xml:id="u-223.0" who="#AndrzejAumiller">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zabierając głos w dyskusji nad projektem ustawy o giełdach towarowych i domach składowych, na wstępie muszę pana marszałka zmartwić - wnoszę o skierowanie projektu do sejmowej Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej. Uzasadnię dlaczego. Według projektu ustawy przedmiotem obrotu giełdowego są artykuły jednorodne, podkreślam - jednorodne, między innymi półprodukty rolnicze, w tym zboża. Po szczegółowym zapoznaniu się z amerykańskim modelem dotyczącym giełd zbożowych uważam, że model ten jest dla rolnictwa lepszy niż ten europejski, prezentowany w naszym projekcie.</u>
          <u xml:id="u-223.1" who="#AndrzejAumiller">Wysoka Izbo! Nie znajduję, jeśli chodzi o wachlarz podmiotów, do których ten projekt jest kierowany, należytych, przejrzystych zapisów odnoszących się do podmiotów zajmujących się obrotem zbożem. Jak już wspomniał poseł Gruszka, projekt ten nie obejmuje transakcji terminowych w obrocie zbożem, tak ważnych w obrocie międzynarodowym. Nieuregulowanie tego problemu będzie się odbijało rykoszetem, uderzy w przyszłych ministrów rolnictwa. Mamy przykład teraz - myślę o za dużym imporcie zbóż. Inną moją wątpliwość budzi art. 64 w rozdz. 6 i w ogóle cały rozdział dotyczący domów składowych. Zapis mówi, że przedsiębiorca składowy jest zobowiązany do ubezpieczenia, na koszt składającego, przyjętych na skład rzeczy, np. zboża, od ognia i innych zdarzeń losowych. Uważam, że będzie to ubezpieczenie bardzo, bardzo drogie. Pracowałem przy tego typu programie i spotykaliśmy się z przedstawicielami instytucji ubezpieczeniowych. Praktycznie minimalne stawki, jakich te towarzystwa ubezpieczeniowe sobie życzyły, to było 10% wartości składowanego zboża. Tak wysokie byłoby ubezpieczenie, proszę to wziąć pod uwagę. Uważam, że powinniśmy tutaj zastosować to, co sprawdziło się w systemie amerykańskim, a mianowicie system gwarancji obok obowiązujących ubezpieczeń. W systemie amerykańskim minister rolnictwa może wymagać uiszczenia opłat specjalnych w celu zabezpieczenia składującym ważnych tytułów finansowych powstałych w związku z produktami zdeponowanymi w składach licencjonowanych. Opłaty te mogą być pobierane od przedsiębiorstwa składowego, producenta rolnego, przedsiębiorstwa młynarskiego, wytwórni pasz, firm handlowych lub innych podmiotów gospodarczych związanych z obrotem produktami rolnymi lub spożywczymi, będącymi przedmiotem umowy o skład. Opłaty specjalne zbierane i zdeponowane na rachunku powinny mieć jedno przeznaczenie: ochronę interesów składującego w razie niewykonania przez skład licencjonowany powinności i zobowiązań wymaganych. Taki fundusz powinien być utworzony, a tego ustawa nie przewiduje. Mamy również problemy z różnymi stratami losowymi w rolnictwie, a nie ma ustawy o funduszu ubezpieczeń wzajemnych rolników. On jest o wiele tańszy od ubezpieczeń proponowanych przez towarzystwa ubezpieczeniowe.</u>
          <u xml:id="u-223.2" who="#AndrzejAumiller">Konkludując, rodzi się pytanie, czy nie powinien powstać odrębny projekt ustawy, w którym ujęto by problemy rolne, myślę o autoryzowanych magazynach składowych, o zbywalnym kwicie zbożowym i o funduszu gwarancyjnym. Wtedy moglibyśmy wyłączyć te problemy z omawianego projektu ustawy. Uważam, że rozwiązania dotyczące rolnictwa, zawarte w projekcie przygotowanym przez doskonałych fachowców, ale giełdowych, zajmujących się papierami wartościowymi, daleko odbiegają od praktyki rolnej, a tym bardziej nie odzwierciedlają sytuacji naszego zacofanego rolnictwa. Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-224">
          <u xml:id="u-224.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-224.1" who="#AleksanderMałachowski">Panie pośle, chwileczkę, prosiłbym, żeby pan był łaskaw chwilę pozostać.</u>
          <u xml:id="u-224.2" who="#AleksanderMałachowski">Panie pośle, pan poseł Pogoda wycofał analogiczny wniosek. To, co pan proponuje, jest być może racjonalne, tego nie kwestionuję. Tylko jeżeli obie te ustawy - ustawa o obrocie papierami wartościowymi i ustawa, nad którą debatujemy - mają być rozpatrywane łącznie, to przesłanie tego projektu do komisji rolnej stwarza bardzo trudny problem regulaminowy. Być może, nie potrafię w tej chwili na to pytanie odpowiedzieć, można to rozwiązać w ten sposób, żeby poszerzyć zakres tamtej ustawy, to znaczy żeby do tamtej ustawy dopisać komisje, musiałby być złożony odrębny wniosek. To się jeszcze w Sejmie nie zdarzyło, choć nie sądzę, żeby to było wykluczone. Ale to bardzo komplikuje życie. W każdym razie będę musiał jutro poddać ten wniosek pod głosowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-225">
          <u xml:id="u-225.0" who="#AndrzejAumiller">Zdaję sobie z tego sprawę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-226">
          <u xml:id="u-226.0" who="#AleksanderMałachowski">Pan tutaj wprowadza bardzo skomplikowany... pan poseł Pogoda w imieniu klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej zgodził się z tym, żeby jednak takiej komplikacji formalnoprawnej do tego procesu legislacyjnego nie wprowadzać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-227">
          <u xml:id="u-227.0" who="#AndrzejAumiller">Panie marszałku, ma pan rację, jeśli chodzi o procedurę i problemy, jakie stoją przed parlamentem...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-228">
          <u xml:id="u-228.0" who="#AleksanderMałachowski">A pan ma rację, jeśli chodzi o treść...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-229">
          <u xml:id="u-229.0" who="#AndrzejAumiller">... ale uważam, że stanowimy prawo i musimy stanowić dobre prawo. Jeśli pominiemy tutaj zagadnienia rolnictwa i komisji rolnictwa, ta ustawa może być kulawa i będzie się to odbijało rykoszetem, jak powiedziałem, na osobach następnych premierów. Dzisiaj skutki tego, że nie ma tej ustawy, ponosi premier Jagieliński. Podejrzewam, że w przyszłym roku następny minister, i następny będą ponosili tego skutki. Nie ma tu transakcji terminowych futures, które są w Stanach Zjednoczonych i w całym świecie. Jak my mamy się znaleźć? Jak banki mają udzielać kredytów pod przyszłe zasiewy? To są sprawy, których w ogóle ustawodawca nie przewidział, w związku z tym musi się to znaleźć w komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-230">
          <u xml:id="u-230.0" who="#AleksanderMałachowski">Tak, panie pośle, pan jest suwerenny w swoich prawach, nie będę...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-231">
          <u xml:id="u-231.0" who="#AndrzejAumiller">Przegłosują takie zbójeckie prawo, panie marszałku...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-232">
          <u xml:id="u-232.0" who="#AleksanderMałachowski">Prosiłbym pana, żeby... ale chwileczkę, proszę mi dać dojść do głosu. Myślę, że zanim ten wniosek będzie poddany pod głosowanie, będziemy musieli przemyśleć formułę, czy nie można w takim razie rozszerzyć tamtego skierowania, bo inaczej wpakujemy się w coś bardzo trudnego. Bo jak te komisje mają razem pracować, skoro jedna ustawa jest w trzech, a druga w czterech komisjach?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-233">
          <u xml:id="u-233.0" who="#AndrzejAumiller">Może jakoś się podzielimy... i sprawy domów składowych...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-234">
          <u xml:id="u-234.0" who="#AleksanderMałachowski">Będziemy to rozważać. Jeżeli pan nie chce tego wniosku wycofać, co rozumiem...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-235">
          <u xml:id="u-235.0" who="#AndrzejAumiller">Przykro mi, panie marszałku, ale z powodów merytorycznych nie mogę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-236">
          <u xml:id="u-236.0" who="#AleksanderMałachowski">Tak, to będziemy musieli... Dzisiaj tego przyjąć nie mogę, to znaczy nie mogę tego dzisiaj poddać pod głosowanie. Bo dzisiaj może być tylko na zasadzie „nie ma sprzeciwu”, a czwarta komisja będzie musiała być dodana w odrębnym głosowaniu, o czym uprzedzam.</u>
          <u xml:id="u-236.1" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-237">
          <u xml:id="u-237.0" who="#AndrzejAumiller">Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-238">
          <u xml:id="u-238.0" who="#AleksanderMałachowski">Proszę panią marszałek Krzyżanowską o objęcie prowadzenia obrad.</u>
          <u xml:id="u-238.1" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Olga Krzyżanowska)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-239">
          <u xml:id="u-239.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo o zabranie głosu pana posła Grzegorza Gruszkę z Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Następnym mówcą będzie pan poseł Stanisław Masternak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-240">
          <u xml:id="u-240.0" who="#GrzegorzGruszka">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Przedstawiony przez ministra gospodarki pana Wiesława Kaczmarka rządowy projekt ustawy o giełdach towarowych i domach składowych reguluje zasady tworzenia, ustrój organizacyjny giełd towarowych oraz giełdowych izb rozrachunkowych, a także działalność maklerów tych giełd. Określa też zasady prowadzenia przedsiębiorstw maklerskich oraz domów składowych.</u>
          <u xml:id="u-240.1" who="#GrzegorzGruszka">Podczas trwającej w Polsce transformacji gospodarczej instytucje handlowe, i nie tylko, zaczęły używać w swych nazwach słowa „giełda”. W związku z tym, że nie ma do tej pory przepisów, które by określały istotę giełdy towarowej, prowadziło to do różnej interpretacji i posługiwania się tym określeniem przez podmioty gospodarcze.</u>
          <u xml:id="u-240.2" who="#GrzegorzGruszka">W związku z tym projektem i prawnym uregulowaniem zmieni się nazwa Komisji Papierów Wartościowych na Komisję Papierów Wartościowych i Giełd, która będzie jednym z organów nadzorujących giełdy towarowe.</u>
          <u xml:id="u-240.3" who="#GrzegorzGruszka">Jednym z głównych celów giełdy towarowej będzie kojarzenie ofert kupna i sprzedaży towarów giełdowych w ten sposób, aby wszyscy uczestnicy mieli jednakowy dostęp do informacji rynkowej w tym samym czasie, przy zachowaniu jednakowych warunków zbywania i nabywania towarów. Stronami transakcji na giełdzie towarowej będą mogły być wyłącznie podmioty maklerskie. Przedsiębiorstwo maklerskie będzie mogło funkcjonować jako spółka akcyjna za zezwoleniem Komisji Papierów Wartościowych i Giełd. Rygory stawiane maklerom giełd towarowych - te zawodowe i wynikające z etyki uczciwego obrotu - mają przede wszystkim na względzie interes zleceniodawców i nie różnią się od wymagań stawianych maklerom papierów wartościowych.</u>
          <u xml:id="u-240.4" who="#GrzegorzGruszka">Obok unormowań dotyczących giełd towarowych w projekcie tej ustawy znalazły się regulacje prawne dotyczące instytucji domów składowych jako niezbędny element otoczenia tych giełd. Domy składowe umożliwią rozporządzanie towarem za pomocą papieru wartościowego - rewersu. Rewers, czyli składowy dowód posiadania i warrant, czyli składowy dowód zastawniczy - tworzą razem tzw. dowód składowy.</u>
          <u xml:id="u-240.5" who="#GrzegorzGruszka">Myślę, że projekt tej ustawy będzie stanowił prawną formę obrotu gospodarczego, transakcji kupna-sprzedaży i osób pośredniczących w zawieraniu tych transakcji. Rola giełd towarowych nie ograniczy się tylko do kojarzenia ofert kupna-sprzedaży, ale także będą one pełniły funkcje cenotwórcze oraz przyczynią się do standaryzacji towarów.</u>
          <u xml:id="u-240.6" who="#GrzegorzGruszka">Jak przewidują niektórzy specjaliści od obrotu na giełdach towarowych, ustawa ta „wyczyści” rynek. Na towarowym rynku giełdowym miałyby pozostać tylko najsilniejsze kapitałowo i powiązane z Agencją Rynku Rolnego takie giełdy towarowe, jak Warszawska Giełda Towarowa czy Giełda Poznańska SA. Czy tak się stanie, zobaczymy.</u>
          <u xml:id="u-240.7" who="#GrzegorzGruszka">Ustawa ta przyczyni się także do rozwoju rynku producentów rolnych. Czy w większym niż dziś stopniu producenci rolni będą dostrzegali i docenią korzyści z handlu na giełdach czy też odejdą z giełd i będą handlować gdzie indziej, trudno dzisiaj przewidzieć, zobaczymy.</u>
          <u xml:id="u-240.8" who="#GrzegorzGruszka">Nie ma posła Olszewskiego, może słucha tej relacji w swoim pokoju. Ja jednak z dużym zdumieniem wysłuchałem jego radykalnego wystąpienia. Jest to przykład, jak z pozycji ideologicznych można zaatakować każdą ustawę; przykład wzorcowy. Jeśli politycy prawicy tyle mają do powiedzenia o instytucjach rynkowych, to nie ma się co dziwić, że noszący to samo nazwisko, co pan poseł Olszewski, były premier, pan mecenas Olszewski dokonał takiej sprzedaży Fabryki Samochodów Małolitrażowych, że - jak kiedyś usłyszałem z ust prezesa NIK pana Wojciechowskiego - rozważano postawienie całej Rady Ministrów mecenasa Olszewskiego przed Trybunałem Stanu. Póki co, czekamy na orzeczenie prokuratury w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-240.9" who="#GrzegorzGruszka">Przepraszam za skojarzenie wystąpienia posła Olszewskiego z efektami rządów mecenasa Olszewskiego, ale ci panowie w tym przypadku posługiwali się tym samym językiem. Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-241">
          <u xml:id="u-241.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-241.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Grzegorz Gruszka.</u>
          <u xml:id="u-241.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę teraz o zabranie głosu pana posła Stanisława Masternaka z Polskiego Stronnictwa Ludowego. Następnym mówcą będzie pan poseł Jan Mączewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-242">
          <u xml:id="u-242.0" who="#StanisławMasternak">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Omawiany projekt ustawy zmierza do doskonalenia obrotu i przyjęcia norm i zasad, jest nieodzownym warunkiem rozwoju tej ważnej formy zawierania transakcji, jakimi są transakcje giełdowe.</u>
          <u xml:id="u-242.1" who="#StanisławMasternak">Biorąc pod uwagę etap rozwoju, na jakim znajduje się polska gospodarka i dokonujące się w niej zmiany systemowe, potrzeby całościowej regulacji prawnej obrotu giełdowego nie sposób nie dostrzegać. Tym bardziej że panujący obecnie chaos w obrocie powoduje rozproszenie podaży i popytu, nie wymusza odpowiedniej jakości i wielkości produkcji poszczególnych towarów. W efekcie niekorzystnie odbija się to na rozwoju całej gospodarki. Jaskrawym przykładem chaosu w obrocie jest obrót produktami rolnymi. Utrzymywanie takiego stanu jest niekorzystne i niebezpieczne. Dlatego też rozpoczęcie budowy rynków hurtowych jest tak oczekiwanym i pożądanym pierwszym krokiem w kierunku tworzenia giełd towarowych.</u>
          <u xml:id="u-242.2" who="#StanisławMasternak">Dotychczas powstałe i powstające obecnie podmioty handlowe mające w nazwie słowo „giełda” nie spełniają warunków określonych w tym projekcie. Ważny jest sam fakt, że określony zostanie wzorzec, do którego trzeba się dostosować, aby spełnić wymogi stawiane giełdzie towarowej.</u>
          <u xml:id="u-242.3" who="#StanisławMasternak">Pragnę przedstawić kilka uwag do treści projektu.</u>
          <u xml:id="u-242.4" who="#StanisławMasternak">Art. 6, 7, 8 i 9 zawierają zapisy o warunkach, jakie należy spełnić, aby uzyskać zezwolenie na prowadzenie giełdy.</u>
          <u xml:id="u-242.5" who="#StanisławMasternak">W związku z treścią wymienionych artykułów moje wątpliwości budzi treść art. 10, tj.: „Prezes Rady Ministrów odmawia udzielenia zgody na prowadzenie giełdy, jeżeli podmiot występujący z wnioskiem nie daje rękojmi prowadzenia działalności w sposób należyty”. Co to znaczy „w sposób należyty”, jeżeli spełnił wymogi wcześniej wymienione?</u>
          <u xml:id="u-242.6" who="#StanisławMasternak">Art. 12: „(...) spółka ma obowiązek i wyłączne prawo zamieszczania wyrazów «giełda» w firmie spółki”. Co z podmiotami, które obecnie używają nazwy „giełda”? Czy w związku z tym nie należy uzupełnić treści o zapis określający termin — od wejścia w życie ustawy — zmiany nazwy na inną, np. „rynek hurtowy”.</u>
          <u xml:id="u-242.7" who="#StanisławMasternak">Art. 29 definiuje, czym jest wykonywanie zawodu maklera. I tak ust. 1 brzmi: „Przez wykonywanie zawodu maklera rozumie się pozostawanie osoby wpisanej na listę maklerów lub doradców w stosunku pracy, zlecenia lub w innym stosunku prawnym o podobnym charakterze”. I tutaj są kolejno punkty: z domem maklerskim, z podmiotem prowadzącym dom składowy, ze spółką prowadzącą giełdę, i jako czwarty jest wymieniony punkt: ze spółką będącą giełdową izbą rozrachunkową. Moje zastrzeżenie budzi właśnie pkt 4. Czy makler będący w stosunku pracy ze spółką będącą giełdową izbą rozrachunkową nie będzie stronniczy? Czy ten sam makler będzie handlował na giełdzie i rozliczał transakcje jako pracownik giełdowej izby rozrachunkowej? Aby usunąć wątpliwości, należałoby wykreślić ust. 1 pkt 4.</u>
          <u xml:id="u-242.8" who="#StanisławMasternak">Tyle mam uwag. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-242.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-243">
          <u xml:id="u-243.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-243.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Jana Mączewskiego z Polskiego Stronnictwa Ludowego. Następnym mówcą będzie pan poseł Henryk Kisielewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-244">
          <u xml:id="u-244.0" who="#JanMączewski">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Projekt ustawy o giełdach towarowych i domach składowych reguluje zasady tworzenia, ustrój organizacyjny i warunki działalności giełd towarowych oraz giełdowych izb rozrachunkowych, określa też zasady działania maklerów giełd towarowych i reguły prowadzenia domów składowych. W warunkach gospodarki wolnorynkowej istnieje konieczność uregulowań prawnych obrotem towarami. Istnienie giełd towarowych na ziemiach polskich ma dosyć długą tradycję, niestety przerwaną dekretem z 1950 r. Mieliśmy przerwę trwającą blisko pół wieku, stąd prace nad stworzeniem uregulowań prawnych będą miały charakter pionierski.</u>
          <u xml:id="u-244.1" who="#JanMączewski">Powołanie giełd towarowych wpłynie na stabilizację rynku i regulacje procesów produkcyjnych. Zmniejszy się ryzyko zmiany ceny w odniesieniu do producentów. Szczególnie ważne jest to w wypadku produktów rolnych, przy braku uregulowań prawnych na zorganizowanym rynku producenci produktów rolnych przeżywają bowiem ciągłą huśtawkę, jeśli chodzi o zbyt i ceny.</u>
          <u xml:id="u-244.2" who="#JanMączewski">Projekt ustawy w sposób kompleksowy reguluje funkcjonowanie giełd towarowych i domów składowych, wprowadzając zasadę, że nadzór nad rynkiem towarów giełdowych wykonuje Komisja Papierów Wartościowych i Giełd. W projekcie wyszczególnia się również prawa i obowiązki członków giełdowej izby rozrachunkowej oraz określa się szczegółowo zasady działania maklerów giełd towarowych stanowiące ich prawa i obowiązki.</u>
          <u xml:id="u-244.3" who="#JanMączewski">Słuszny wydaje się przepis o wyposażeniu przewodniczącego komisji w uprawnienia prokuratorskie.</u>
          <u xml:id="u-244.4" who="#JanMączewski">Należy życzyć komisjom, do których zostanie skierowany omawiany projekt ustawy, sprawnego procedowania i jak najszybszego zakończenia prac. Uchwalenie omawianej ustawy jest bardzo potrzebne. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-244.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-245">
          <u xml:id="u-245.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-245.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Jan Mączewski.</u>
          <u xml:id="u-245.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo o zabranie głosu pana posła Henryka Kisielewskiego z Polskiego Stronnictwa Ludowego. Następnym mówcą będzie pan poseł Jan Świrepo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-246">
          <u xml:id="u-246.0" who="#HenrykKisielewski">Pani Marszałek! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Analogicznie jak dyskutowany podczas minionego posiedzenia Izby projekt ustawy dotyczącej funduszy inwestycyjnych, omawiany dzisiaj projekt ustawy o giełdach towarowych i domach składowych należy do sfery zagadnień o szczególnie strategicznym znaczeniu dla całokształtu transformacji gospodarczej państwa polskiego. Z uwagi na powyższe powinien on być przedmiotem drobiazgowej analizy, gdyż w mojej ocenie jest jednak niedoskonały, nie brak w nim sformułowań budzących wątpliwości, a nawet negatywnych. Ponadto projekt ten należy rozpatrywać niejako w sprzężeniu z projektem ustawy Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi, nad którym trwają już prace, o co wnosi sam projektodawca, jako że w przyszłości w praktyce ustawy te będą się w oczywisty sposób uzupełniać. Należy także przypomnieć, że wszelkie projekty ustaw dotyczących panoramicznie rozumianej reformy gospodarczej państwa znajdują się w centrum uwagi społeczeństwa i są pod lupą środków masowego przekazu.</u>
          <u xml:id="u-246.1" who="#HenrykKisielewski">Podczas lektury projektu pierwsze nie tyle może wątpliwości, ile kwestie wymagające większej uwagi i dyskusji pojawiają się już przy rozdz. 4: Opłaty. W art. 24 ust. 1 proponuje się, aby udzielenie zezwolenia przewidzianego w ustawie podlegało stałej opłacie w wysokości nie większej niż równowartość 4500 ECU, ustalanej przy zastosowaniu średniego kursu walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski. Czy rzeczywiście musimy już dzisiaj operować sumą podawaną w jednostce walutowej ECU, skoro jeszcze na razie funkcjonuje pojęcie złotego polskiego?</u>
          <u xml:id="u-246.2" who="#HenrykKisielewski">W art. 25 czytamy: „Do 40% wpływów z opłat, o których mowa w art. 24, stanowi dochód środka specjalnego urzędu komisji, z przeznaczeniem na usprawnienie pracy urzędu komisji oraz na premie dla jego pracowników. Pozostała część wpływów stanowi dochód budżetu państwa”. Podział wpływów — na 40% z myślą o środkach specjalnych komisji i 60% mające zasilać budżet wydaje się racjonalny, lecz może byłoby wskazane dokładnie określenie tego, jaka część owych środków specjalnych miałaby przypadać na usprawnienie pracy urzędu komisji, a jaka na premie. Oby bowiem nie stało się tak, że w ramach dowolności interpretacyjnej większa część pójdzie na premie, a mniejsza na potrzeby urzędu komisji.</u>
          <u xml:id="u-246.3" who="#HenrykKisielewski">Sądzę, że uzasadnione wątpliwości budzi lektura art. 39 projektu, mówiącego głównie o maklerskiej odpowiedzialności dyscyplinarnej przed Sądem Dyscyplinarnym za różnorodne czyny - ogólnie mówiąc - naganne. I tak art. 42 ust. 1 mówi, że nie można wszcząć postępowania dyscyplinarnego, jeżeli od chwili popełnienia przewinienia minął rok. Ponieważ, co reguluje ust. 2 tego samego artykułu, przewinienie nie zawiera znamion przestępstwa, przeto nie podlega sankcji karnej, lecz wyłącznie dyscyplinarnej. Można przypuszczać, iż w skrajnie negatywnych kumoterskich układach przewinienie będzie świadomie przez rok ukrywane przed komisją dyscyplinarną przez macierzyste środowisko sprawcy.</u>
          <u xml:id="u-246.4" who="#HenrykKisielewski">By nie być jedynie ostentacyjnie krytycznym, pragnę stwierdzić, że za dogłębnie sformułowany wypada uznać art. 46 projektu, odnoszący się w kolejnych punktach do wniosku o udzielenie zezwolenia na prowadzenie działalności maklerskiej. W tym akurat przypadku udało się projektodawcy zredukować do minimum możliwość dokonywania jakichkolwiek nadinterpretacji, a tym bardziej nadużyć.</u>
          <u xml:id="u-246.5" who="#HenrykKisielewski">Wysoki Sejmie, myślę, że nie tylko we wskazanych przeze mnie przykładowo punktach znajdują się zapisy wymagające uściślenia, dokładniejszej redakcji. Wnoszę o przekazanie projektu ustawy do dalszych prac w komisjach. Dziękuję bardzo za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-246.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-247">
          <u xml:id="u-247.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-247.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Henryk Kisielewski.</u>
          <u xml:id="u-247.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Jana Świrepo z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-247.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Jest to ostatni ze zgłoszonych mówców.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-248">
          <u xml:id="u-248.0" who="#JanŚwirepo">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Podstawowymi elementami gospodarki rynkowej są rynek finansowy wraz z rynkiem towarowym. Wszystkie elementy rynku finansowego, jak instytucje i produkty finansowe oraz metody sprzedaży tych produktów, zostały już ustawowo dostosowane nie tylko do naszej rzeczywistości gospodarczej, ale także do przepisów obowiązujących w Unii Europejskiej. Ostatnio Wysoka Izba debatowała nad funduszami inwestycyjnymi. Omawiany dziś projekt ustawy o giełdach towarowych i domach składowych (druk nr 2137) jest rządową propozycją dostosowania naszych przepisów w zakresie rynku towarowego do wymogów Unii Europejskiej. Projekt ustawy obejmuje organizację i działanie giełd towarowych, ale jednocześnie umożliwia utworzenie giełdowej izby rozrachunkowej, której celem jest obsługa finansowa transakcji sprzedaży. Projekt reguluje również działalność maklerów giełd towarowych i domów składowych. W chwili obecnej polski rynek towarowy z powodu niedostatecznego rozwoju rynku hurtowego, a także giełd towarowych, stanowi poważne utrudnienie na drodze do stabilizacji cen, standaryzacji jakości produktów czy też prawidłowego i terminowego rozliczania transakcji.</u>
          <u xml:id="u-248.1" who="#JanŚwirepo">Giełda towarowa to miejsce i czas ściśle określony, w którym spotykają się ci, co chcą sprzedać, z tymi, co chcą kupić, w obecności pośredników. Sama giełda nie sprzedaje i nie kupuje. Umożliwia jedynie dokonanie bezpiecznej transakcji po cenach, które dyktuje podaż i popyt. Na giełdzie następuje koncentracja popytu i podaży na towary będące w obrocie giełdy. Mówi o tym art. 6 projektu ustawy. Pozytywnie należy ocenić zapis art. 13 ust. 2, szczegółowe określenie zawartości regulaminu giełdowego. To dzięki tym zapisom będzie można dostosować na przykład wymagania jakościowe towarów do obowiązujących w Unii Europejskiej, a jednocześnie ujednolicić oznaczenia kodowe towarów. Regulamin powinien określać także dni otwarcia giełdy i godziny sesji giełdowych wraz z systemem notowań giełdowych. Ważne jest, że stabilność zapisu regulaminu giełdy, decydującego dla przeprowadzenia transakcji, jest gwarantowana tym, że regulamin stanowi jeden z załączników do wniosku składanego do Komisji Papierów Wartościowych i giełd przy staraniu się o zezwolenie na działanie giełdy towarowej. Nie można więc dokonywać zmian regulaminu bez zgody komisji.</u>
          <u xml:id="u-248.2" who="#JanŚwirepo">Przy okazji dyskusji nad tym projektem ustawy pragnę podkreślić, że projekt ten stanowi ważny prawny instrument do tworzenia towarowego rynku rolnego. Dziś widzimy, jak brak giełd towarowych utrudnia stabilizację cen produktów rolnych - przypomnijmy sobie ostatnie problemy ze zbytem cukru, zboża, produktów pochodzenia zwierzęcego. Świadczą o tym interpelacje i zapytania poselskie, informacje rządowe. Ta destabilizacja cenowa, niedostosowanie podaży i popytu jest w części wynikiem braku sprawnych struktur obrotu produktami rolno-spożywczymi, w tym giełd towarowych i systemu rynku hurtowego.</u>
          <u xml:id="u-248.3" who="#JanŚwirepo">Kończąc, wyrażam nadzieję, że szybkie uchwalenie tej ustawy umożliwi specjalizację naszych giełd towarowych i dostosowanie ich do istniejących już predyspozycji naszego przemysłu i rolnictwa, a więc mogą być uwzględniane: miedź, siarka, węgiel, zboże, cukier, olej zapachowy, owoce i warzywa. Zwracam uwagę, że ze względów ekonomicznych, a także z uwagi na efektywność naszych producentów giełdy towarowe rolno-żywnościowe nastawione powinny być na zbyt tych towarów za granicę, a lokalizacja domów składowych powinna uwzględniać nie tylko producentów, ale i potencjalnych nabywców. Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-249">
          <u xml:id="u-249.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-249.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Jan Świrepo.</u>
          <u xml:id="u-249.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Był to ostatni ze zgłoszonych mówców. Nie ma więcej zgłoszeń.</u>
          <u xml:id="u-249.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu ministra gospodarki pana Wiesława Kaczmarka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-250">
          <u xml:id="u-250.0" who="#WiesławKaczmarek">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Wysoka Izba pozwoli, że przedstawię tylko parę słów komentarza do zgłoszonych uwag, wniosków czy opinii odnośnie do przedkładanej Wysokiej Izbie regulacji o giełdach towarowych i domach składowych. Chciałbym podziękować za to, że ta inicjatywa jednak spotkała się w przeważającej mierze z poparciem posłów biorących udział w dyskusji w imieniu klubów czy też w dyskusji indywidualnej. Natomiast chciałbym się odnieść do pewnych generalnych uwag i wytłumaczyć, że ten projekt przeszedł dość złożoną drogę, ponieważ jest tak, że minister gospodarki w dużej mierze odziedziczył projekt będący przedmiotem dyskusji w resortach, które uległy przekształceniu.</u>
          <u xml:id="u-250.1" who="#WiesławKaczmarek">Chciałem się też podzielić z Wysoką Izbą pewnymi swoimi spostrzeżeniami. Parę rozwiązań, które się w tym projekcie znalazły, było elementem pewnego kompromisu, tak bym to określił. Panowie posłowie zwracali uwagę chociażby na to, że rozstrzygającą instancją czy organem w sprawie na przykład wydawania zezwolenia na prowadzenie giełdy jest prezes Rady Ministrów. Można się domyślać, że jest to raczej efekt pewnego kompromisu. Inaczej by było w wypadku rozwiązania, które by wskazywało na inny organ, i myślę, że jest w tym wiele racji. Zwrócił uwagę na to któryś z posłów - nie odnotowałem jego nazwiska, na pewno odnotowałem fakt - że być może właściwsza byłaby tutaj Komisja Papierów Wartościowych i Giełd. Drugie takie spostrzeżenie, przedstawione bodajże przez pana posła Kopcia, dotyczy tego, dlaczego, skoro potrzebna jest taka komisja, nie tworzy się nowego organu. Myślę, że tutaj trzeba by się odnieść do tego w ten sposób - dwa rynki, rynek papierów wartościowych i rynek towarów, poprzez operacje giełdowe zbliżają się do siebie, te operacje raczej sprowadzają się do dokonywania transakcji w oparciu o papiery wartościowe. W przypadku towarów mamy do czynienia z tak zwanymi instrumentami pochodnymi. Tak więc charakter prowadzonej działalności na giełdach towarowych jest zbliżony do tego, który występuje, który obserwujemy również na giełdzie papierów wartościowych. Wydawało się racjonalne, żeby dokonać, przyjąć takie rozwiązanie, jakie występuje w wielu krajach - że mamy do czynienia ze wspólnym organem kontrolującym i koncesjonującym. Ale w innych krajach również jest i takie rozwiązanie - wynika to pewnie z rozwiązań historycznych, pewnej tradycji - że są to rozdzielne organy.</u>
          <u xml:id="u-250.2" who="#WiesławKaczmarek">Przyznam, że nie sądziłem, że ze sprawy domu składowego można zrobić problem polityczny i na tej podstawie poddać ocenie historycznej ostatni czas. Mógłbym zwrócić uwagę tylko na pewną niekonsekwencję w wystąpieniu pana posła Olszewskiego. Z jednej strony pan poseł obawia się, że znowu mamy do czynienia z rozwiązaniem - co nie było w ogóle tego istotą - zmierzającym do urzędniczej wszechwładzy. Z drugiej strony pan poseł stwierdził w drugiej części swojego wystąpienia, że to rozwiązanie ustawowe jest w ogóle niepotrzebne i w obawie przed tą właśnie urzędniczą wszechwładzą namawia pan poseł, aby o sposobie funkcjonowania tego rozstrzygnęła Rada Ministrów. Wydaje mi się, że już zdrowsze byłoby rozwiązanie, aby pewne reguły gry stanowił w tej sprawie parlament, jak chociażby rozwiązania systemowe dotyczące tworzenia giełd. I dopiero na podstawie tak sformułowanego prawa Rada Ministrów zajmowałaby się trybem, harmonogramami, a więc tworzeniem prawa - nazwijmy je prawem niższego rzędu, chociaż prawo takich kategorii nie rozpoznaje.</u>
          <u xml:id="u-250.3" who="#WiesławKaczmarek">Nie jest też naszą intencją nadawanie jakichś szczególnych uprawnień przewodniczącemu Komisji Papierów Wartościowych i Giełd - parokrotnie przywoływano tu wątek prokuratorski. Chodzi raczej o wykorzystanie równoległego rozwiązania, które zostało już zastosowane w ustawie o papierach wartościowych, gdzie analogicznie - w zakresie wykonywania swoistego nadzoru nad tym segmentem rynku - uprawnienie o charakterze prokuratorskim zostało przypisane przewodniczącemu Komisji Papierów Wartościowych i Giełd.</u>
          <u xml:id="u-250.4" who="#WiesławKaczmarek">Wysunięto też wątpliwość - myślę, że trzeba to wyjaśnić - czy giełdę należy traktować jako zespół osób, czynności, urządzeń technicznych do prowadzenia określonej działalności; nie ma właściciela giełdy, ale jest właściciel przedsiębiorstwa prowadzącego giełdę. Nie wprowadzamy żadnego limitu co do charakteru osób fizycznych czy prawnych, które mogą być właścicielami przedsiębiorstwa prowadzącego giełdę, wprowadzamy natomiast jedno ograniczenie, że musi to być spółka akcyjna. Natomiast kto będzie właścicielem tej spółki, to jest regulacja, która powinna znaleźć się w statucie.</u>
          <u xml:id="u-250.5" who="#WiesławKaczmarek">Z drugiej strony padło również pytanie odnośnie do giełdowej izby rozrachunkowej. W projekcie przyjęliśmy takie rozwiązanie, że izba rozrachunkowa musi być spółką akcyjną, a akcjonariuszami tej spółki mogą być wyłącznie podmioty będące również akcjonariuszami przedsiębiorstwa prowadzącego giełdę. Tylko z racji specyfiki przedsiębiorstwa, jakim będzie giełdowa izba rozrachunkowa, zrobiono pewien wyjątek. Sprowadza się on do tego, że przedsiębiorstwo to prowadzi działalność o charakterze rozliczeniowym, dotyczącym operacji finansowych. Może zaistnieć taka sytuacja, że bank nie jest akcjonariuszem przedsiębiorstwa prowadzącego giełdę, ale w każdym razie ma kompetencje do prowadzenia rozliczeń. W tym więc przypadku zrobiliśmy wyjątek, dopuszczając bank do uczestnictwa w izbie rozrachunkowej.</u>
          <u xml:id="u-250.6" who="#WiesławKaczmarek">Chciałem jeszcze zwrócić uwagę na jedną ze spraw generalnych. Trafnie zauważono, że tę ustawę warto by rozpatrywać w pewnym kompleksie, ponieważ dotyczy ona rynku papierów wartościowych, rynku instrumentów finansowych, tego segmentu polskiej gospodarki. Faktycznie było tak, Wysoka Izbo, że te ustawy na siebie czekały - mówię tu o nowelizacji ustawy o papierach wartościowych i funduszach powierniczych, o ustawie o funduszach inwestycyjnych oraz o ustawie o giełdach towarowych i domach składowych - konieczna była synchronizacja tych trzech aktów prawnych, gdyż w paru przypadkach dokonują one wzajemnych korekt, chociażby w ustawie dla nich wiodącej - tak bym to określił - czyli tej, która pojawiła się jako pierwsza, a mianowicie ustawie o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych.</u>
          <u xml:id="u-250.7" who="#WiesławKaczmarek">Staraliśmy się przynajmniej zadbać o pewną synchronizację, mimo to nie ustrzegliśmy się błędów. Zwrócił na nie uwagę pan poseł Wyrowiński. Faktycznie nie ma powodu, aby w tej ustawie - tak przynajmniej wynika z konsultacji, jaką w tej sprawie przeprowadziłem - pojawił się doradca. Ustawa mówi tylko o maklerze giełdowym i nie ma powodu, żeby pojawiła się instytucja doradcy. Instytucja ta - przykro mi o tym mówić - znalazła się pewnie w dokumencie prawnym na zasadzie mechanicznego przepisania, czyli zastosowania pewnych równoległych zapisów, które są w ustawie o publicznym obrocie papierami wartościowymi. Tę uwagę na pewno należy wykorzystać w pracach komisji.</u>
          <u xml:id="u-250.8" who="#WiesławKaczmarek">Intencją tej ustawy - przychyliłbym się tu zarówno do głosu pana posła Arkuszewskiego, jak i pana posła Gołasia (czy często zdarza się, że są one w sprzeczności z innymi wystąpieniami posłów?) - tak wręcz odczytałem wystąpienie pana posła Gołasia, jest, aby jeszcze wnikliwiej zanalizować tworzących rynek giełdowy czy biorących udział w rynku giełdowym, co oczywiście jest w pewnej sprzeczności z postulatami zgłoszonymi przez pana posła Olszewskiego, aby bardzo silnie oddzielić na przykład urzędników od kontrolowania i tworzenia tego rynku. Mogę tylko, Wysoka Izbo, powiedzieć tak: z doświadczeń, z których już możemy korzystać po 5 latach funkcjonowania Giełdy Papierów Wartościowych, wynika, że kompetencja państwa przy tworzeniu tego rynku była bardzo mocna, bardzo silna, jak i standard, który został zaprezentowany i uruchomiony w ustawie - bardzo wysokie wymagania - z intencją taką, aby tworzone instytucje czy wprowadzone mechanizmy służyły bezpieczeństwu inwestora. Myślę, że podobny standard można zastosować i powinien być zastosowany przy tworzeniu rynku obrotów towarowych, rynku giełdowego, też z takim naczelnym hasłem, jak ochrona konsumenta, bezpieczeństwo obrotu, preferowanie sumienności, rzetelności kupca itd. Taka intencja będzie na pewno przyświecała pracom nad tym projektem ustawy i jej realizacji.</u>
          <u xml:id="u-250.9" who="#WiesławKaczmarek">I jeszcze jedna uwaga techniczna. Myślę, że to co się pojawiało chociażby w artykule wskazanym - bodajże 45 - przez pana posła, odnoszącym się do ECU... ECU nie pojawiło się w tej ustawie jako pewna miara z powodów czysto politycznych chociażby, a przede wszystkim z powodów czysto inflacyjnych - jest to jakaś uniwersalna miara, która wykazuje pewną odporność na czynnik inflacyjny, który jeszcze w naszym kraju niestety występuje w sposób znaczący - po to, żeby nie różnicować praw czy korzyści osób, które zakładają dzisiaj albo będą zakładały tego typu giełdę za rok. Gdybyśmy zastosowali miarę złotówkową, to pewnie z biegiem czasu ona by ulegała normalnej, wraz z tempem inflacji, dewaluacji. Zdaje się, że zastosowanie ECU pozwala mieć taką miarę, w pewnym stopniu uniwersalną i odporną na wpływ czasu.</u>
          <u xml:id="u-250.10" who="#WiesławKaczmarek">Jeszcze raz chciałbym serdecznie podziękować Wysokiej Izbie i posłom za poparcie tego projektu ustawy i deklarację intensywnej pracy na rzecz uchwalenia tego aktu prawnego pozwalającego uregulować kolejny segment polskiej gospodarki w interesie, myślę, uczestników tego rynku, począwszy od licznie prezentowanych w dyskusji reprezentacji producentów rolnych, a skończywszy na uczestnikach rynku obrotów towarów przemysłowych, przetwórstwa ropy i wielu innych, które są przedmiotem obrotu na giełdach towarowych. Może dzięki tej regulacji ten rynek nie będzie budził obaw i będzie bezpieczny dla jego uczestników. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-250.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-251">
          <u xml:id="u-251.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-251.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-251.2" who="#OlgaKrzyżanowska">W dyskusji zgłoszono wniosek o dodatkowe skierowanie projektu ustawy do Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej. W związku z tym do głosowania nad skierowaniem projektu ustawy do odpowiednich komisji przystąpimy jutro.</u>
          <u xml:id="u-251.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Na tym kończymy rozpatrywanie punktów porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-251.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Dzisiaj kończymy obrady o porze, powiedziałabym, przyzwoitej, wpół do ósmej.</u>
          <u xml:id="u-251.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła sekretarza o odczytanie komunikatu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-252">
          <u xml:id="u-252.0" who="#TadeuszSławecki">Informuję, że jutro za zgodą marszałka Sejmu o godz. 8.15 odbędzie się posiedzenie Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej wspólnie z Komisją Transportu, Łączności, Handlu i Usług oraz Komisją Ustawodawczą. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-253">
          <u xml:id="u-253.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-253.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Zarządzam przerwę w obradach do jutra, tj. do dnia 20 lutego 1997 r., do godz. 9.</u>
          <u xml:id="u-253.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-253.3" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu o godz. 19 min 34)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>