text_structure.xml 614 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 9 min 05)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą marszałek Sejmu Józef Zych oraz wicemarszałkowie Marek Borowski i Olga Krzyżanowska)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#JózefZych">Proszę o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#JózefZych">Otwieram posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#JózefZych">Na sekretarzy dzisiejszych obrad powołuję panią poseł Małgorzatę Ostrowską oraz panów posłów Tadeusza Sławeckiego, Witolda Firaka i Henryka Dyrdę.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#JózefZych">W pierwszej części obrad sekretarzami będą panowie posłowie Tadeusz Sławecki i Witold Firak.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#JózefZych">Protokół i listę mówców prowadzić będą pani poseł Małgorzata Ostrowska i pan poseł Tadeusz Sławecki.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#JózefZych">Proszę wyznaczonych posłów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#JózefZych">Protokół 77 posiedzenia uważam za przyjęty wobec niewniesienia do niego zastrzeżeń.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#JózefZych">Porządek dzienny posiedzenia został paniom i panom posłom doręczony.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#JózefZych">Przypominam, że Sejm przeniósł na bieżące posiedzenie głosowania nad wnioskami:</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#JózefZych">— o odrzucenie rządowego programu reformy systemu ubezpieczeń społecznych,</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#JózefZych">— o uznanie za wystarczającą odpowiedzi na interpelację pana posła Krzysztofa Wolframa.</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#JózefZych">Właściwe komisje przedłożyły sprawozdania:</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#JózefZych">— o orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności art. 35 ust. 2 ustawy budżetowej na rok 1995 z przepisami konstytucyjnymi,</u>
          <u xml:id="u-2.14" who="#JózefZych">— o projekcie ustawy o zmianie ustawy o zobowiązaniach podatkowych.</u>
          <u xml:id="u-2.15" who="#JózefZych">W sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy o zobowiązaniach podatkowych prezes Rady Ministrów przekazał na moje ręce prośbę o rozpatrzenie tego sprawozdania na bieżącym posiedzeniu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-2.16" who="#JózefZych">Rada Ministrów przedłożyła autopoprawkę do niektórych projektów ustaw dotyczących reformy centrum administracyjnego i gospodarczego rządu.</u>
          <u xml:id="u-2.17" who="#JózefZych">W tej sprawie wniosek złożył klub Unii Wolności.</u>
          <u xml:id="u-2.18" who="#JózefZych">Grupa posłów przedłożyła projekt oświadczenia w sprawie 400-lecia stołeczności Warszawy.</u>
          <u xml:id="u-2.19" who="#JózefZych">W związku z tym Prezydium Sejmu, po zasięgnięciu opinii Konwentu Seniorów, proponuje, aby dodać nowe punkty porządku dziennego w brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-2.20" who="#JózefZych">— Głosowania nad wnioskami:</u>
          <u xml:id="u-2.21" who="#JózefZych">1) o odrzucenie rządowego programu reformy systemu ubezpieczeń społecznych,</u>
          <u xml:id="u-2.22" who="#JózefZych">2) o uznanie za wystarczającą odpowiedzi na interpelację posła Krzysztofa Wolframa.</u>
          <u xml:id="u-2.23" who="#JózefZych">— Sprawozdanie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o zobowiązaniach podatkowych oraz o zmianie niektórych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-2.24" who="#JózefZych">— Sprawozdanie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej o orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego (sygn. akt K. 14/95) o niezgodności art. 35 ust. 2 ustawy budżetowej na rok 1995 z przepisami konstytucyjnymi.</u>
          <u xml:id="u-2.25" who="#JózefZych">— Pierwsze czytanie autopoprawki do rządowych projektów ustaw o:</u>
          <u xml:id="u-2.26" who="#JózefZych">1) utworzeniu Kancelarii Prezesa Rady Ministrów,</u>
          <u xml:id="u-2.27" who="#JózefZych">2) utworzeniu urzędu ministra administracji publicznej i mieszkalnictwa,</u>
          <u xml:id="u-2.28" who="#JózefZych">3) wprowadzeniu w życie ustaw reformujących funkcjonowanie niektórych naczelnych organów administracji państwowej oraz o uchyleniu i zmianie niektórych ustaw,</u>
          <u xml:id="u-2.29" who="#JózefZych">4) zmianie niektórych ustaw normujących funkcjonowanie gospodarki i administracji publicznej,</u>
          <u xml:id="u-2.30" who="#JózefZych">5) zmianie ustawy o terenowych organach rządowej administracji ogólnej oraz niektórych innych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-2.31" who="#JózefZych">— Poselski projekt oświadczenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie 400-lecia stołeczności Warszawy.</u>
          <u xml:id="u-2.32" who="#JózefZych">Odpowiedniej zmianie ulegną zatem oznaczenia pozostałych punktów porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-2.33" who="#JózefZych">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycje Prezydium Sejmu przyjął.</u>
          <u xml:id="u-2.34" who="#JózefZych">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-2.35" who="#JózefZych">Informuję, że na podstawie art. 99 ust. 3 regulaminu Sejmu zgłoszono wnioski do porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-2.36" who="#JózefZych">Obecnie przystąpię do ich zreferowania.</u>
          <u xml:id="u-2.37" who="#JózefZych">Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej wnosi o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Pierwsze czytanie:</u>
          <u xml:id="u-2.38" who="#JózefZych">— rządowego projektu ustawy o stosunku państwa do Kościoła Katolickiego Mariawitów w Rzeczypospolitej Polskiej,</u>
          <u xml:id="u-2.39" who="#JózefZych">— rządowego projektu ustawy o stosunku państwa do Kościoła Starokatolickiego Mariawitów w Rzeczypospolitej Polskiej,</u>
          <u xml:id="u-2.40" who="#JózefZych">— rządowego projektu ustawy o stosunku państwa do gmin wyznaniowych żydowskich w Rzeczypospolitej Polskiej,</u>
          <u xml:id="u-2.41" who="#JózefZych">— poselskiego projektu ustawy o stosunku państwa do Kościoła Zielonoświątkowego w Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-2.42" who="#JózefZych">W uzasadnieniu wniosku czytamy: Realizacja zasady równości kościołów i związków wyznaniowych wymaga, aby po przyjęciu w latach 1989–1995 ośmiu ustaw o stosunku państwa do poszczególnych kościołów zakończyć ten etap porządkowania państwowego prawa wyznaniowego przez przyjęcie wymienionych czterech dalszych ustaw. Te cztery projekty stanowią pewien blok tematyczny, czemu dało wyraz Prezydium Sejmu nie stawiając na porządku dziennym posiedzeń Sejmu od 10 miesięcy projektu ustawy o stosunku państwa do Kościoła Zielonoświątkowego w oczekiwaniu na rządowe projekty pozostałych ustaw. Przyjęcie ustaw o stosunku państwa do obu kościołów mariawickich pozwoli na ostateczne uchylenie anachronicznego i częściowo już uchylonego dekretu z dnia 5 września 1947 r. o uregulowaniu położenia prawnego Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w Rzeczypospolitej Polskiej, kościoła mariawickiego i kościoła starokatolickiego.</u>
          <u xml:id="u-2.43" who="#JózefZych">Przyjęcie ustawy o stosunku państwa do gmin wyznaniowych żydowskich pozwoli na zakończenie trwającego od 1945 r. stanu tymczasowości, gdyż z jednej strony nominalnie obowiązują jeszcze przepisy rangi ustawowej pochodzące z innej epoki historycznej, z drugiej zaś sytuacja 9 istniejących obecnie w Polsce gmin wyznaniowych żydowskich i ich związku regulowana jest faktycznie innymi przepisami, w szczególności ustawą z 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania. Przystąpienie do pierwszego czytania projektu tej ustawy pozwoli na uświadomienie opinii publicznej w kraju i za granicą, że przepisy majątkowe zawarte w tym projekcie dotyczą regulacji mienia przedwojennych gmin wyznaniowych żydowskich, podobnie jak uregulowano to wspomnianymi 8 ustawami odnośnie do mienia kościelnego. Nie dotyczą one natomiast majątku, który ongiś należał do osób fizycznych narodowości żydowskiej lub wyznania mojżeszowego, jest bowiem rzeczą oczywistą w państwie praworządnym, że żadna grupa osób, także nieżyjących, nie może być traktowana w sposób dyskryminacyjny lub uprzywilejowany.</u>
          <u xml:id="u-2.44" who="#JózefZych">Prezydium Sejmu nie popiera tego wniosku i proponuje umieszczenie tego punktu w porządku dziennym jednego z następnych - i oczywiście najbliższych - posiedzeń.</u>
          <u xml:id="u-2.45" who="#komentarz">(Poseł Wacław Martyniuk: Zgoda, panie marszałku.)</u>
          <u xml:id="u-2.46" who="#JózefZych">Tak więc nie głosujemy. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-2.47" who="#JózefZych">Klub Parlamentarny Unii Wolności wnosi o skreślenie dotychczasowych punktów 14, 15 i 16 porządku dziennego dotyczących systemu bankowego.</u>
          <u xml:id="u-2.48" who="#JózefZych">W uzasadnieniu wniosku czytamy: W dniu 23 kwietnia br. grupa posłów wniosła do laski marszałkowskiej projekt ustawy o Narodowym Banku Polskim, przygotowany przez Klub Parlamentarny Unii Wolności. Uzasadnione jest, aby oba poselskie projekty były rozpatrywane łącznie. Przełożenie terminu rozpatrywania tych projektów jest konieczne, aby umożliwić posłom zapoznanie się z projektem ustawy przygotowanym przez Klub Parlamentarny Unii Wolności.</u>
          <u xml:id="u-2.49" who="#JózefZych">Prezydium Sejmu popiera ten wniosek.</u>
          <u xml:id="u-2.50" who="#JózefZych">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-2.51" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wniosku Klubu Parlamentarnego Unii Wolności o skreślenie punktów 14, 15 i 16 porządku dziennego dotyczących systemu bankowego, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-2.52" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-2.53" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-2.54" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 334 posłów. Za przyjęciem wniosku głosowało 289 posłów, przeciw - 21, wstrzymało się od głosowania 24 posłów.</u>
          <u xml:id="u-2.55" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm wniosek Klubu Parlamentarnego Unii Wolności uwzględnił.</u>
          <u xml:id="u-2.56" who="#JózefZych">Klub Parlamentarny Unii Wolności wnosi o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Informacja prezesa Rady Ministrów o stosunku rządu do strajków nauczycielskich i zwiększenia subwencji oświatowej na płace oraz utrzymanie placówek oświatowych.</u>
          <u xml:id="u-2.57" who="#JózefZych">W uzasadnieniu wniosku czytamy: Strajki nauczycielskie i żądania nauczycielskich związków zawodowych domagających się podwyżek płac w 1996 r. oraz brak środków na utrzymanie szkół wymagają zajęcia przez rząd oficjalnego stanowiska w następujących sprawach: Czy jest możliwe zaspokojenie roszczeń płacowych nauczycieli w roku 1996? Czy budżet państwa jest przygotowany do podwyżek pensji licznej grupy pracowników oświaty? Czy rząd przewiduje zwiększenie środków na utrzymanie placówek oświatowych?</u>
          <u xml:id="u-2.58" who="#JózefZych">Pani poseł Anna Zalewska z Sojuszu Lewicy Demokratycznej wnosi o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Informacja rządu na temat aktualnej sytuacji w środowisku oświatowym i realizacji postulatów tego środowiska.</u>
          <u xml:id="u-2.59" who="#JózefZych">W uzasadnieniu wniosku czytamy: Podwyżka płac dla pracowników oświaty w kwocie 43,52 zł przyjęta została przez całe środowisko z ogromnym rozgoryczeniem i spowodowała falę protestów. Podwyżka na tym poziomie zamiast wzrostu przyniesie spadek płac realnych w oświacie. Po pierwsze - środowisko żąda więc zwiększenia kwot podwyżki do takiej wysokości, która temu zapobiegnie. Po drugie - środowisko oświaty domaga się rzetelnego policzenia i przedstawienia kosztów funkcjonowania szkolnictwa publicznego, aby w budżecie państwa zagwarantowane zostały nakłady na tę sferę, odpowiadające randze i potrzebom kształcenia młodego pokolenia.</u>
          <u xml:id="u-2.60" who="#JózefZych">Prezydium Sejmu popiera obydwie propozycje i proponuje rozpatrzenie ich w łącznej debacie. A więc byłyby dwa punkty, ale jedna łączna debata.</u>
          <u xml:id="u-2.61" who="#JózefZych">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-2.62" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wniosku pani poseł Anny Zalewskiej z Sojuszu Lewicy Demokratycznej o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Informacja rządu na temat aktualnej sytuacji w środowisku oświatowym i realizacji postulatów tego środowiska, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-2.63" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-2.64" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-2.65" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 338 posłów. Za przyjęciem wniosku głosowało 323 posłów, przeciw - 6, 9 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-2.66" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm wniosek pani poseł Anny Zalewskiej uwzględnił.</u>
          <u xml:id="u-2.67" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wniosku Klubu Parlamentarnego Unii Wolności o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Informacja prezesa Rady Ministrów o stosunku rządu do strajków nauczycielskich i zwiększenia subwencji oświatowej na płace oraz utrzymanie placówek oświatowych, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-2.68" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-2.69" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-2.70" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 335 posłów. Za przyjęciem wniosku głosowało 316 posłów, przeciw - 2, 17 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-2.71" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm wniosek Klubu Parlamentarnego Unii Wolności uwzględnił.</u>
          <u xml:id="u-2.72" who="#JózefZych">Unia Pracy Klub Parlamentarny wnosi o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych.</u>
          <u xml:id="u-2.73" who="#JózefZych">W uzasadnieniu wniosku czytamy: Bezdomność przestaje być dramatem tylko ludzi z tzw. marginesu. Coraz częściej tzw. normalni członkowie naszego społeczeństwa stają się jej ofiarami. W 1995 r. według szacunkowych danych znacząco wzrosła liczba osób bezdomnych. Sytuacja staje się alarmująca. Tymczasem 31 marca upłynął termin moratorium na wykonywanie wyroków eksmisyjnych donikąd. Zapowiadana nowelizacja rozporządzenia ministra sprawiedliwości w sprawie czynności komorników z dnia 9 marca 1968 r. usunie ostateczną przeszkodę dla ich wykonywania. Szczególnie pilna jest więc konieczność zmiany przepisów ustawy o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych z dnia 2 lipca 1994 r. dotyczących eksmisji.</u>
          <u xml:id="u-2.74" who="#JózefZych">Informuję, iż Prezydium Sejmu skierowało ten projekt ustawy do właściwych komisji do pierwszego czytania. Sprawozdania nie ma, w związku z tym Prezydium Sejmu nie może poprzeć tego wniosku.</u>
          <u xml:id="u-2.75" who="#JózefZych">Pan poseł Ryszard Bugaj, proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#RyszardBugaj">Panie Marszałku! Ta sprawa - jak chyba jasno wynika z uzasadnienia - ma walor ogromnej pilności. O ile mi wiadomo, do komisji zostało to skierowane bez zaznaczenia jakiegokolwiek terminu. W tych warunkach komisja może równie dobrze - mamy takie precedensy z ostatniego czasu - rozpatrywać najprostszą sprawę całymi miesiącami.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#RyszardBugaj">Prosiłbym pana marszałka o rozważenie jednak możliwości przyjęcia tego przez Prezydium Sejmu i rozpatrzenia na posiedzeniu Sejmu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#JózefZych">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wniosku Unii Pracy Klubu Parlamentarnego o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-4.4" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-4.5" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 342 posłów. Za przyjęciem wniosku głosowało 123 posłów, przeciw - 135, 84 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-4.6" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm wniosek Unii Pracy Klubu Parlamentarnego odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-4.7" who="#JózefZych">Zwracam się do właściwych komisji z prośbą, aby biorąc pod uwagę pilność zagadnienia zechciały przyśpieszyć prace nad tym projektem.</u>
          <u xml:id="u-4.8" who="#JózefZych">Unia Pracy Klub Parlamentarny wnosi o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Pierwsze czytanie projektu ustawy o zmianie ustawy o obowiązkach i prawach posłów i senatorów, ustawy o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne oraz o zmianie ustawy o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe.</u>
          <u xml:id="u-4.9" who="#JózefZych">W uzasadnieniu wniosku czytamy: Przedmiotowy projekt został złożony do laski marszałkowskiej w połowie lutego br. jako część składowa tzw. pakietu antykorupcyjnego. Przeszkody natury formalnej przeszkodziły w rozpatrzeniu projektu przez Sejm. Na obecnym posiedzeniu Sejm Rzeczypospolitej odbędzie pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne, który reguluje materię zawartą w przedmiotowym projekcie. Zasadne jest więc jednoczesne rozpatrzenie obu projektów. Projekt zawiera także zmianę ustawy o obowiązkach i prawach posłów i senatorów, co stanowiło przeszkodę do rozpatrzenia go przez Wysoką Izbę. Wnioskodawcy w trakcie pierwszego czytania projektu złożą autopoprawkę do projektu ustawy, polegającą na usunięciu zagadnień powodujących przeszkody formalne do rozpatrzenia projektu.</u>
          <u xml:id="u-4.10" who="#JózefZych">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#StanisławRogowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym tylko potwierdzić to, co zostało w ostatnim zdaniu powiedziane, że my jeszcze dzisiaj, zaraz po zakończeniu głosowań, złożymy autopoprawkę polegającą na usunięciu zmiany ustawy o obowiązkach i prawach posłów i senatorów, z oczywistych względów. Tak więc rozpatrywana dzisiaj materia z druku nr 1442 zgadzałaby się całkowicie z materią przedstawianego przez nas projektu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#JózefZych">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#JózefZych">Wysoki Sejmie! Aby nie było żadnych niejasności, chciałbym poinformować, że to pierwotne brzmienie dotyczy dwóch projektów ustaw. Jeżeli chodzi o projekt ustawy o zmianie ustawy o obowiązkach i prawach posłów i senatorów, to właśnie nad nim pracujemy. Nie można więc przeprowadzić nowelizacji jeszcze nie uchwalonej ustawy. I druga część, i o tej mówił przed chwilą pan poseł, że będzie autopoprawka usuwająca tę przeszkodę. Natomiast proponuje się pozostawienie drugiej części ustawy o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne. W tej części mamy projekt rządowy, a zatem rozpatrzenie jednego i drugiego projektu jest możliwe. A więc za chwilę poddam pod głosowanie tylko decyzję dotyczącą tej drugiej sprawy.</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#JózefZych">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-6.3" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wniosku Unii Pracy Klubu Parlamentarnego o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Pierwsze czytanie projektu ustawy o zmianie ustawy o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne oraz o zmianie ustawy o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-6.4" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-6.5" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-6.6" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 339 posłów. Za przyjęciem wniosku głosowało 328 posłów, przeciw - 1, 10 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-6.7" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm wniosek Unii Pracy Klubu Parlamentarnego uwzględnił.</u>
          <u xml:id="u-6.8" who="#JózefZych">W związku z tym rozpatrzymy ten projekt ustawy w ramach dotychczasowego punktu 12 porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-6.9" who="#JózefZych">Unia Pracy Klub Parlamentarny wnosi o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Projekt apelu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie ujawnienia sprawozdań finansowych przez partie polityczne biorące udział w wyborach parlamentarnych w 1993 r. oraz komitety wyborcze działające w wyborach prezydenckich w 1995 r.</u>
          <u xml:id="u-6.10" who="#JózefZych">W uzasadnieniu wniosku czytamy: W apelu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 7 listopada 1995 r. Sejm stwierdził, że jawność życia publicznego czyni pożądaną przejrzystość stanu majątkowego osób ubiegających się o najwyższe stanowiska państwowe w Rzeczypospolitej. Ta sama zasada winna dotyczyć partii politycznych i komitetów wyborczych. Jest to tym bardziej niezbędne, że na publicznie stawiane niektórym partiom i komitetom zarzuty co do sposobu finansowania nie ma do tej pory jakiejkolwiek odpowiedzi. Tak jak to się stało w przypadku kandydatów na prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, opinia publiczna powinna być poinformowana o źródłach dochodów tych organizacji oraz o ich wydatkach.</u>
          <u xml:id="u-6.11" who="#JózefZych">Przypominam, że Sejm skierował ten projekt apelu do komisji, które jak dotychczas nie przedłożyły sprawozdania. Przykro mi, ale w tym stanie rzeczy nie mogę poddać wniosku pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-6.12" who="#JózefZych">Unia Pracy Klub Parlamentarny wnosi o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Informacja Rady Ministrów o pomocy państwa w spłacie kredytów mieszkaniowych.</u>
          <u xml:id="u-6.13" who="#JózefZych">W uzasadnieniu wniosku czytamy: Sejm uchwalił ustawę o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego oraz o zmianie niektórych ustaw z dnia 29 października 1995 r. Ustawa weszła w życie z dniem 1 stycznia 1996 r., ale akty wykonawcze do niej zostały ogłoszone w Dzienniku Ustaw nr 27 z dnia 8 marca 1996 r., naruszając tym samym zasadę niedziałania prawa wstecz, albowiem akty wykonawcze działają od dnia wejścia w życie ustawy. Przyjęte rozwiązania powodują poważne skutki finansowe dla ogromnej rzeszy polskich rodzin już od 1 stycznia. Wydaje się, że jest rzeczą istotną, aby Rada Ministrów poinformowała Sejm, jak zamierza rozwiązać zaistniałą sytuację, która w sposób istotny podważa zaufanie obywatela do państwa.</u>
          <u xml:id="u-6.14" who="#JózefZych">Informuję, iż minister gospodarki przestrzennej i budownictwa pani Barbara Blida przedłożyła pisemną informację o stanie realizacji ustawy o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego.</u>
          <u xml:id="u-6.15" who="#JózefZych">Prezydium Sejmu nie popiera tego wniosku.</u>
          <u xml:id="u-6.16" who="#JózefZych">Proszę, pani poseł Wiesława Ziółkowska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#WiesławaZiółkowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dziękujemy bardzo pani minister za informację, ale nie ma w niej, niestety, ani jednego zdania na temat sprawy, o którą nam chodzi, dotyczącej pomocy państwa w spłacie kredytów mieszkaniowych. Ustawa, która weszła w życie z dniem 1 stycznia, kilkakrotnie pogorszyła warunki spłaty kredytów i dlatego w tej sprawie prosimy o informację pani minister.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#JózefZych">O głos prosi pani minister Barbara Blida.</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#JózefZych">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#BarbaraBlida">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Uprzejmie proszę tylko o sprecyzowanie, o informację, o którą ustawę państwu chodzi. We wniosku jest mowa o ustawie o popieraniu budownictwa mieszkaniowego, natomiast pani poseł Ziółkowska mówi o poselskim projekcie ustawy - który już nie jest projektem - o pomocy państwa w spłacie niektórych kredytów mieszkaniowych. Wniosek Sejmu, który wpłynął do ministerstwa, był sformułowany w taki sposób, jak to zrobiła Unia Pracy, a więc pytano o ustawę o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego, i na to pytanie ministerstwo złożyło odpowiedź. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#JózefZych">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#JózefZych">Wysoki Sejmie, informacja pisemna nie powoduje unieważnienia wniosku, w związku z tym przystąpimy do głosowania nad wnioskiem.</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wniosku Unii Pracy Klubu Parlamentarnego o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Informacja Rady Ministrów o pomocy państwa w spłacie kredytów mieszkaniowych, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-10.3" who="#JózefZych">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-10.4" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-10.5" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 340 posłów. Za przyjęciem wniosku głosowało 154 posłów, przeciw - 127, 59 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-10.6" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm wniosek Unii Pracy Klubu Parlamentarnego uwzględnił.</u>
          <u xml:id="u-10.7" who="#JózefZych">Stwierdzam, że porządek dzienny 78 posiedzenia Sejmu zaproponowany przez Prezydium Sejmu, wraz z przyjętymi zmianami, został zatwierdzony.</u>
          <u xml:id="u-10.8" who="#JózefZych">Obecnie przedstawię propozycje dotyczące trybu rozpatrywania poszczególnych punktów porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-10.9" who="#JózefZych">Prezydium Sejmu proponuje przeprowadzenie debat krótkich nad:</u>
          <u xml:id="u-10.10" who="#JózefZych">— sprawozdaniem komisji o projekcie ustawy o doradztwie podatkowym,</u>
          <u xml:id="u-10.11" who="#JózefZych">— sprawozdaniem komisji o projektach ustaw o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników,</u>
          <u xml:id="u-10.12" who="#JózefZych">— sprawozdaniem komisji o projekcie ustawy o zmianie ustawy Karta nauczyciela,</u>
          <u xml:id="u-10.13" who="#JózefZych">— sprawozdaniem komisji o projekcie ustawy o zmianie ustawy o zobowiązaniach podatkowych.</u>
          <u xml:id="u-10.14" who="#JózefZych">W pierwszym czytaniu:</u>
          <u xml:id="u-10.15" who="#JózefZych">— projektu ustawy o transporcie kolejowym,</u>
          <u xml:id="u-10.16" who="#JózefZych">— projektu ustawy o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne,</u>
          <u xml:id="u-10.17" who="#JózefZych">— autopoprawki do niektórych projektów ustaw dotyczących reformy centrum administracyjnego i gospodarczego rządu.</u>
          <u xml:id="u-10.18" who="#JózefZych">Prezydium Sejmu proponuje, aby nad projektem oświadczenia w sprawie 600-lecia stołeczności Warszawy nie przeprowadzać dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-10.19" who="#komentarz">(Głos z sali: 400-lecia!)</u>
          <u xml:id="u-10.20" who="#JózefZych">A, przepraszam, 400-lecia Warszawy.</u>
          <u xml:id="u-10.21" who="#JózefZych">Nad pozostałymi punktami porządku dziennego, wymagającymi dyskusji, Prezydium Sejmu proponuje wysłuchanie 5-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i kół.</u>
          <u xml:id="u-10.22" who="#JózefZych">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję Prezydium Sejmu przyjął.</u>
          <u xml:id="u-10.23" who="#JózefZych">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-10.24" who="#JózefZych">Informuję, iż projekt oświadczenia w sprawie 400-lecia stołeczności Warszawy rozpatrzymy dzisiaj jako punkt 2 porządku dziennego, a więc bezpośrednio po głosowaniach.</u>
          <u xml:id="u-10.25" who="#JózefZych">Sprawozdanie komisji o projekcie ustawy o zmianie ustawy o zobowiązaniach podatkowych rozpatrzymy w czwartek po głosowaniach.</u>
          <u xml:id="u-10.26" who="#JózefZych">Interpelacje i zapytania rozpatrzymy w drugim dniu posiedzenia w godzinach od 16 do 19.</u>
          <u xml:id="u-10.27" who="#JózefZych">Po interpelacjach rozpatrzymy autopoprawki do niektórych projektów ustaw dotyczących reformy centrum administracyjnego i gospodarczego rządu.</u>
          <u xml:id="u-10.28" who="#JózefZych">Głosowania przeprowadzimy:</u>
          <u xml:id="u-10.29" who="#JózefZych">— nad dodanymi punktami pierwszym i drugim za chwilę,</u>
          <u xml:id="u-10.30" who="#JózefZych">— w czwartek rano i w piątek rano.</u>
          <u xml:id="u-10.31" who="#JózefZych">Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego wnosi o rozpatrzenie sprawozdania komisji o zmianie ustawy Karta nauczyciela przed sprawozdaniem komisji o projekcie ustawy o doradztwie podatkowym.</u>
          <u xml:id="u-10.32" who="#JózefZych">Prezydium Sejmu popiera ten wniosek. Jeżeli zaakceptowalibyśmy go, Karta nauczyciela zostałaby rozpatrzona dzisiaj w punkcie 3 porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-10.33" who="#JózefZych">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-10.34" who="#JózefZych">Sprzeciwu nie słyszę. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-10.35" who="#JózefZych">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 1 porządku dziennego: Głosowania nad wnioskami:</u>
          <u xml:id="u-10.36" who="#JózefZych">1) o odrzucenie rządowego programu reformy systemu ubezpieczeń społecznych (druki nr 1465 i 1590),</u>
          <u xml:id="u-10.37" who="#JózefZych">2) o uznanie za wystarczającą odpowiedzi na interpelację posła Krzysztofa Wolframa.</u>
          <u xml:id="u-10.38" who="#JózefZych">Przechodzimy do głosowania nad wnioskiem o odrzucenie rządowego programu reformy systemu ubezpieczeń społecznych.</u>
          <u xml:id="u-10.39" who="#JózefZych">Sejm na poprzednim posiedzeniu wysłuchał wystąpienia ministra pracy i polityki socjalnej pana Andrzeja Bączkowskiego, sprawozdawcy komisji pana posła Bogdana Krysiewicza oraz przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-10.40" who="#JózefZych">Komisja Polityki Społecznej wnosi o przyjęcie programu do wiadomości.</u>
          <u xml:id="u-10.41" who="#JózefZych">W dyskusji zgłoszono wniosek o odrzucenie programu.</u>
          <u xml:id="u-10.42" who="#JózefZych">Wniosek ten poddam pod głosowanie. Jego odrzucenie oznaczać będzie, że Sejm przyjął program reformy systemu ubezpieczeń społecznych do wiadomości.</u>
          <u xml:id="u-10.43" who="#JózefZych">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-10.44" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wniosku o odrzucenie rządowego programu reformy systemu ubezpieczeń społecznych, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-10.45" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-10.46" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-10.47" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 306 posłów. Za przyjęciem wniosku o odrzucenie głosowało 95 posłów, przeciw - 191, 20 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-10.48" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm wniosek o odrzucenie programu reformy systemu ubezpieczeń społecznych odrzucił, a tym samym przyjął program reformy systemu ubezpieczeń społecznych do wiadomości.</u>
          <u xml:id="u-10.49" who="#JózefZych">Przechodzimy do głosowania nad wnioskiem o uznanie za wystarczającą odpowiedzi na interpelację pana posła Krzysztofa Wolframa.</u>
          <u xml:id="u-10.50" who="#JózefZych">Sejm na poprzednim posiedzeniu wysłuchał odpowiedzi ministra transportu i gospodarki morskiej pana Bogusława Liberadzkiego na interpelację pana posła Krzysztofa Wolframa w sprawie zabezpieczenia tras przewozu niebezpiecznych substancji chemicznych.</u>
          <u xml:id="u-10.51" who="#JózefZych">Wobec wniosku o uznanie tej odpowiedzi za wystarczającą zgłoszono sprzeciw.</u>
          <u xml:id="u-10.52" who="#JózefZych">Obecnie wniosek o uznanie tej odpowiedzi za wystarczającą poddam pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-10.53" who="#JózefZych">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-10.54" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wniosku o uznanie odpowiedzi na interpelację pana posła Krzysztofa Wolframa za wystarczającą, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-10.55" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-10.56" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-10.57" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 309 posłów. Za przyjęciem wniosku o uznanie odpowiedzi za wystarczającą głosowało 193 posłów, przeciw - 92, 24 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-10.58" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm wniosek o uznanie odpowiedzi na interpelację za wystarczającą przyjął.</u>
          <u xml:id="u-10.59" who="#JózefZych">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 2 porządku dziennego: Poselski projekt oświadczenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie 400-lecia stołeczności Warszawy (druk nr 1644).</u>
          <u xml:id="u-10.60" who="#JózefZych">O zabranie głosu proszę przedstawiciela wnioskodawców pana posła Marcina Święcickiego w celu przedstawienia projektu oświadczenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#MarcinŚwięcicki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie projekt oświadczenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie 400-lecia stołeczności Warszawy. 400 lat temu, w marcu 1596 r., Zygmunt III Waza rozpoczyna - a w 1611 r. kończy uroczyście - swoje i dworu przenosiny z Krakowa do Warszawy, stolicy dopiero co przyłączonego do Korony Mazowsza, miasta zwoływania Sejmów Rzeczypospolitej Obojga Narodów, miasta wolnych elekcji. Warszawa przejmuje funkcję stolicy, a bolesna historia kraju nadała...</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#JózefZych">Bardzo przepraszam, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#JózefZych">Panie i Panowie! Abyśmy mogli zakończyć rozpatrywanie tego punktu, będzie potrzebna decyzja Sejmu. Wobec tego proszę o pozostanie na sali.</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#JózefZych">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#MarcinŚwięcicki">Warszawa przejmuje funkcję stolicy, a bolesna historia kraju nadała warszawskiej społeczności symbolikę ogólnonarodową. Wielokrotnie w dziejach Warszawa stawała się redutą wolności i ogniskiem promieniującej demokracji, twierdzą do zdobywania, kamieniem rzucanym na szaniec. Historia miasta jest bardzo bogata: od wojen ze Szwedami w latach 1655–1657, kiedy to miasto po raz pierwszy znalazło się pod okupacją, poprzez Sejm Czteroletni — z ustawą majową z 1791 r. — aż po powstanie warszawskie 1944, polski październik 1956, studencki marzec 1968 i „Solidarność”. Po drodze były: insurekcja kościuszkowska, rzeź Pragi, „krwawa niedziela”, powstanie listopadowe, powstanie styczniowe, straceni na Cytadeli, bitwa warszawska rozstrzygająca o losach kraju, odbudowa państwa i obrona stolicy, II wojna światowa, powstanie w getcie i okupacja. Ofiarność, nieustanne dawanie świadectwa patriotyzmu i zaradności, przy tym humor, fantazja twórcza, odwaga, umiłowanie wolności i swobody, wola przetrwania warszawiaków — to wszystko było udziałem stolicy i jej mieszkańców przez ostatnie 400 lat. Z ostatniej wojny Warszawa wyszła niemal martwa, zbombardowana, spalona, a przecież żyje. I nie tylko z odgórnego nakazu cały naród odbudowuje stolicę. Tu znalazły miejsce setki tysięcy przybyszów z całego kraju, nowych warszawiaków.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#MarcinŚwięcicki">Dziś Warszawa spełnia swoje obowiązki stołeczne w państwie wolnym i demokratycznym, które aspiruje do statusu członka NATO i Unii Europejskiej. W roku warszawskiego jubileuszu Sejm Rzeczypospolitej Polskiej daje wyraz satysfakcji i dumy z faktu, że stolica państwa, primus inter pares miast polskich potrafiła w każdych okolicznościach godnie wypełniać swoją zaszczytną rolę.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#JózefZych">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#JózefZych">Wysoki Sejmie! Dotychczasowa praktyka, także regulamin Sejmu, dopuszcza dwie formy przyjęcia oświadczenia: albo przez głosowanie, albo przez brak sprzeciwu. Proponuję tę drugą formę.</u>
          <u xml:id="u-14.2" who="#JózefZych">A zatem jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-14.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-14.4" who="#JózefZych">Sprzeciwu nie słyszę, dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-14.5" who="#JózefZych">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy Karta nauczyciela (druki nr 1031 i 1603).</u>
          <u xml:id="u-14.6" who="#JózefZych">Zgłasza się pan poseł Adam Słomka - proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#AdamSłomka">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ja w sprawie formalnej - w sprawie proceduralnej. Mają być wystąpienia klubowe w debacie, a my dzisiaj na posiedzeniu Konwentu Seniorów zostaliśmy poinformowani, iż Klub Parlamentarny Konfederacji Polski Niepodległej stracił status klubu, ponieważ wystąpiła z niego grupa posłów. Było to dla mnie zaskoczenie i poprosiłem pana marszałka o przekazanie stosownych dokumentów, które przed chwilą otrzymałem. Otóż w dokumentach jest tylko deklaracja jednego posła, poświadczona jego własnoręcznym podpisem. A więc skoro było 16 posłów, to teraz jest 15, klub nie stracił swojego statusu. W związku z tym proszę, żeby klub miał możność normalnego procedowania. Prosiłbym w imieniu klubu o przerwę 15-minutową i o zwołanie Konwentu Seniorów, żeby tę sprawę wyjaśnić, ponieważ albo mamy do czynienia z nieporozumieniem i wprowadzaniem w błąd Prezydium Sejmu, albo z próbą arbitralnego złamania regulaminu Sejmu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#JózefZych">Po pierwsze, chciałbym zwrócić uwagę, panie pośle, że nie w tym miejscu, a po drugie, odmawiam przerwy.</u>
          <u xml:id="u-16.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-16.3" who="#JózefZych">Wysoki Sejmie! Informuję, że sprawa klubu Konfederacji Polski Niepodległej zajmuje co najmniej od miesiąca uwagę Prezydium Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-16.4" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-16.5" who="#JózefZych"> Prezydium Sejmu występowało na piśmie o dostarczenie wszystkich dokumentów, przeprowadzało analizę, prowadziło rozmowy. Pan poseł Moczulski zawiadomił Prezydium Sejmu, iż tworzone jest koło, w skład którego wchodzi 6 posłów. Prezydium Sejmu zwróciło się zarówno - przepraszam za to określenie - do jednego ugrupowania w ramach klubu, jak i do drugiego o dostarczenie oświadczeń poselskich. W tym stanie rzeczy Prezydium Sejmu przyjęło do wiadomości...</u>
          <u xml:id="u-16.6" who="#komentarz">(Głos z sali: Proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-16.7" who="#JózefZych">Bardzo przepraszam, ale debaty na ten temat nie będzie.</u>
          <u xml:id="u-16.8" who="#JózefZych">Prezydium Sejmu zakomunikowało w tej sprawie decyzję dzisiaj na posiedzeniu. Było zainteresowane tą sprawą, robiło wszystko, co mogło, ale w nieskończoność nie możemy się tym zajmować. Jest to wewnętrzna sprawa Konfederacji Polski Niepodległej jako partii. Prezydium Sejmu nie jest władne rozstrzygać problemów statutowych.</u>
          <u xml:id="u-16.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-16.10" who="#komentarz">(Poseł Wojciech Błasiak: Panie marszałku, proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-16.11" who="#JózefZych">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#WojciechBłasiak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym zadać pytanie panu marszałkowi. Przed chwilą widziałem wydruk z dzisiejszego głosowania, gdzie figuruję jako poseł niezależny. Chciałem spytać pana marszałka: Kto usunął mnie z klubu?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#JózefZych">Tego nie wiem, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-18.2" who="#JózefZych">Według regulaminu Sejmu Prezydium Sejmu ma prawo traktowania wszystkich pozostałych posłów poza kołem jako posłów niezależnych.</u>
          <u xml:id="u-18.3" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-18.4" who="#JózefZych">O zabranie głosu proszę sprawozdawcę komisji pana posła Jana Zaciurę.</u>
          <u xml:id="u-18.5" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-18.6" who="#JózefZych">Proszę o umożliwienie kontynuowania obrad.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#JanZaciura">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego oraz Komisji Ustawodawczej przedstawiam sprawozdanie o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy Karta nauczyciela (druki nr 1031 i 1603).</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#JanZaciura">W czasie 14 lat funkcjonowania karta była nowelizowana już 19 razy. Jednak obecna nowelizacja, dwudziesta, gruntownie zmienia status prawno-zawodowy nauczycieli zgodnie ze wzrastającymi wymaganiami polskiego społeczeństwa wobec oświaty i nauczycieli. Ale właśnie ta szczególna rola nauczycieli, dostawców dobra najcenniejszego, jakim jest wiedza przynosząca społeczne korzyści, jest najpoważniejszym argumentem za istnieniem ustawy stabilizującej zawód i sankcjonującej niezależność pracy nauczycieli. Takie opinie przeważały podczas dyskusji nad rządowym projektem nowelizacji, nad którym dyskutowaliśmy prawie rok temu, a także wśród posłów z Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego i Komisji Ustawodawczej podczas prac podkomisji nadzwyczajnej do spraw Karty nauczyciela. Od września ubiegłego roku podkomisja nadzwyczajna zbierała się 17 razy, odbyło się też 6 wspólnych posiedzeń Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego oraz Komisji Ustawodawczej. W toku prac korzystaliśmy z wielu opinii i ekspertyz. Były to: opinia Komisji Zdrowia o proponowanych w projekcie ustawy rozwiązaniach dotyczących ochrony zdrowia, opinia Komisji Polityki Społecznej, uwagi do całego projektu przesłane przez nauczycielskie związki zawodowe: Krajową Sekcję Oświaty i Wychowania NSZZ „Solidarność”, Sekcję Oświaty Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność 80”, a także przez Zarząd Główny Związku Nauczycielstwa Polskiego. Cztery opinie sporządziło Biuro Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu, w tym: opinię prawną o rządowym projekcie ustawy Karta nauczyciela, o statusie nauczycieli w wybranych krajach Unii Europejskiej, a także analizę porównawczą rozwiązań proponowanych w rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy Karta nauczyciela z regulacjami proponowanymi w projekcie nowelizacji Kodeksu pracy oraz ustawy o państwowej służbie cywilnej. Dotyczy to zwłaszcza zasad nawiązywania, rozwiązywania i zmian stosunku pracy oraz pracowniczych świadczeń socjalnych.</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#JanZaciura">Osobna opinia prawna odnosiła się do art. 36 ustawy i szczególnie podejmowała tak istotne problemy, jak ten, czy ponadzakładowy układ zbiorowy pracy obejmowałby zarówno nauczycieli zatrudnionych w szkołach prowadzonych przez organy rządowej administracji specjalnej, czyli kuratorów oświaty, jak i nauczycieli szkół prowadzonych przez gminy. Pytaliśmy o to, czy wskazane we wniosku podmioty związkowe „ponadzakładowe organizacje związkowe zrzeszające nauczycieli” mogą być stroną zawierającą układ zbiorowy pracy z ministrem edukacji oraz czy wskazany we wniosku przewodniczący Krajowego Sejmiku Samorządu Terytorialnego może być stroną układu zbiorowego pracy dla nauczycieli. Jeżeli nie, to jaki inny podmiot i w jakiej roli winien wystąpić ze strony samorządu terytorialnego w układowym regulowaniu stosunku pracy nauczycieli.</u>
          <u xml:id="u-19.3" who="#JanZaciura">Dysponowaliśmy ponadto dodatkową opinią nauczycielskich związków zawodowych w sprawie tytułów służbowych nauczycieli. Komisje zamówiły też ekspertyzę w sprawie wniosku sekretarza generalnego Episkopatu Polski o zmianę brzmienia art. 91 ust. 3 w celu rozciągnięcia w drodze regulacji ustawowej niektórych przepisów ustawy na nauczycieli zatrudnionych w szkołach i placówkach prowadzonych przez osoby prawne Kościoła Rzymskokatolickiego. W tej sprawie komisje także wystąpiły i otrzymały dodatkowe stanowisko rządu.</u>
          <u xml:id="u-19.4" who="#JanZaciura">Wysoki Sejmie! Nowelizacja Karty nauczyciela jest koniecznością. Wyznaczają ją z jednej strony powody, o których wspomniałem wcześniej, a więc powody natury wartościująco-profesjonalnej, jak wzrost wymagań społeczeństwa wobec efektów pracy nauczycieli i współbrzmiące z tym ambicje środowiska nauczycielskiego, by podnosić rangę zawodu. Konieczne są zatem zmiany w ustawie, stwarzające warunki do kształtowania takiej kadry nauczycielskiej, która gwarantuje realizację programów nauczania i całego procesu dydaktyczno-wychowawczego szkół, a jednocześnie zmiany zapewniające stabilizację w zawodzie nauczycielom dobrym, posiadającym wymagane kwalifikacje i predyspozycje do pracy. Zatem szczególnie istotne jest wprowadzenie do ustawy zasady obligatoryjności wykonywania ocen nauczycieli rozpoczynających pracę, wykluczenie możliwości mianowania bez pozytywnej oceny pracy, a także określenie czasu pracy nauczycieli.</u>
          <u xml:id="u-19.5" who="#JanZaciura">Z drugiej strony nowelizację Karty nauczyciela wyznaczały takie fakty, jak zmiana ustawy o systemie oświaty, którą Wysoki Sejm przyjął w lipcu ub. roku, a która od stycznia 1996 r. weszła w życie i na jej podstawie większa część zadań oświatowych, jakimi są zadania realizowane w szkolnictwie podstawowym, przeszła w gestię samorządów terytorialnych. Chciałbym, żeby dzisiaj w czasie debaty parlamentarnej ciągle nam towarzyszyła świadomość, że podstawowe kwestie ustrojowe funkcjonowania systemu oświaty w Polsce, role i zadania organów prowadzących, role i zadania organów nadzoru pedagogicznego i dyrektorów szkół są generalnie uregulowane w ustawie ustrojowej, czyli ustawie o systemie oświaty z 21 lipca 1995 r. Fakt ten w istotny sposób rzutował na szereg rozwiązań odnoszących się do oceny pracy nauczycieli pełniących funkcję dyrektorów szkół, systemu wynagradzania czy też systemu świadczeń socjalnych. W sumie w projekcie ustawy Karta nauczyciela dokonano 56 zmian o różnym charakterze redakcyjnym i merytorycznym, które w sposób zdecydowany dostosowały ustawę do rozwiązań ustrojowych i oczekiwań społecznych.</u>
          <u xml:id="u-19.6" who="#JanZaciura">Panie posłanki i panowie posłowie pozwolą, że przejdę do szczegółowego omówienia zmian, które mają charakter merytoryczny.</u>
          <u xml:id="u-19.7" who="#JanZaciura">Zmiana 1 do art. 1 i zmiana 2 do art. 3 zawierają istotne elementy o charakterze definicyjnym. Zwraca się uwagę na to, co rozumiemy przez nauczycieli zatrudnionych w szkole, przedszkolu, związkach zawodowych, oraz na to, by definicje te były zgodne z ustawą o systemie oświaty.</u>
          <u xml:id="u-19.8" who="#JanZaciura">Zmiana 3 do art. 4 polega na zrezygnowaniu z zapisu zobowiązującego rząd do konsultacji z komisją sejmową projektów rozporządzeń i zarządzeń wykonawczych do Karty nauczyciela. Zapis ten powstał wtedy, kiedy nie funkcjonowały jeszcze właściwie ukształtowane związki zawodowe i realizacja ustawy w postaci aktów wykonawczych była pod kontrolą komisji sejmowej.</u>
          <u xml:id="u-19.9" who="#JanZaciura">Zmiana 5 w nowej redakcji art. 6 definiuje obowiązki nauczycieli. Zostały one zapisane inaczej niż w przedłożeniu rządowym. Do tej kwestii powrócę, kiedy będę omawiał wnioski mniejszości, albowiem do tego artykułu został taki wniosek zgłoszony.</u>
          <u xml:id="u-19.10" who="#JanZaciura">Najbardziej istotne propozycje są zawarte w zmianie 6, dotyczącej art. 6a. Zostały tam przedstawione tryby i warunki oceny pracy nauczyciela - jednego z filarów systemu oświatowego. Wprowadza się bowiem ocenę obligatoryjną nauczyciela zatrudnionego na podstawie umowy o pracę w drugim roku pracy; drugiej oceny pracy nauczyciela, który uzyskał pierwszą ocenę co najmniej wyróżniającą, dokonuje się pod koniec trzeciego roku pracy, a nauczyciela, który uzyskał ocenę dobrą lub zadowalającą - w czwartym roku pracy. Ocena musi być dokonana w takim terminie, aby w razie odwołania od niej postępowanie odwoławcze mogło być zakończone na miesiąc przed zakończeniem zajęć szkolnych. Nauczyciel, który nie został oceniony w ww. okresach, ma prawo wystąpić do dyrektora szkoły o dokonanie oceny. Dyrektor - przypomnę z ustawy oświatowej - jako kierownik zakładu pracy, jest zobowiązany dokonać takiej oceny w okresie nie dłuższym niż 3 miesiące od daty zgłoszenia. Wyniki oceny rodzą bowiem skutki prawne od daty ustalenia oceny. Po tych okresach wstępnych, od których jest uzależnione mianowanie, praca nauczyciela może być oceniana w każdym czasie - na wniosek nauczyciela, dyrektora szkoły, organu sprawującego nadzór pedagogiczny, organu prowadzącego szkołę oraz rady szkoły. Jest to temat bardzo kontrowersyjny i spodziewam się, że w czasie debaty zostanie on rozpatrzony w kategoriach obligatoryjności oceny nauczyciela do końca jego aktywności zawodowej. Pracę nauczyciela ocenia dyrektor. Ocena ta ma charakter opisowy. W ustawie zawarliśmy również 5-stopniową skalę ocen: szczególnie wyróżniająca, wyróżniająca, dobra, zadowalająca, negatywna. W tej kwestii też są zróżnicowane poglądy.</u>
          <u xml:id="u-19.11" who="#JanZaciura">Chciałbym zwrócić uwagę Wysokiej Izby, że dyrektora szkoły ocenia organ prowadzący szkołę, jeżeli jest jednocześnie organem sprawującym nadzór pedagogiczny nad szkołą, lub organ sprawujący nadzór pedagogiczny w porozumieniu z organem prowadzącym szkołę, jeżeli organ prowadzący szkołę nie sprawuje nadzoru pedagogicznego. Oceny dokonuje się po zasięgnięciu opinii rady szkoły i zakładowych organizacji związkowych działających w szkole. Ocenę ustala się dopiero po zapoznaniu nauczyciela z jej projektem oraz wysłuchaniu jego uwag i zastrzeżeń. W ciągu 14 dni od otrzymania oceny nauczycielowi przysługuje prawo wniesienia odwołania za pośrednictwem dyrektora szkoły do organu sprawującego nadzór pedagogiczny nad szkołą. Dyrektor ma prawo wniesienia wniosku o ponowne ustalenie oceny jego pracy do organu, który tę ocenę ustalił. Odwołania rozpatruje zespół oceniający, powołany do rozpatrzenia tego odwołania. Od oceny dokonanej przez ten zespół nie przysługuje już odwołanie. Od ocen, od których uzależnione jest mianowanie, odwołanie przysługuje także organowi prowadzącemu szkołę oraz organowi sprawującemu nadzór pedagogiczny, w terminie 14 dni od otrzymania oceny.</u>
          <u xml:id="u-19.12" who="#JanZaciura">Równie istotna jest zmiana 9 do art. 10 określającego warunki mianowania nauczycieli, które są związane z oceną jego pracy, czyli nowym brzmieniem art. 6a. Art. 10 określa zatem, że stosunek pracy z nauczycielem nawiązuje się na podstawie mianowania, jeżeli bezpośrednio przed mianowaniem wykonywał nieprzerwanie pracę pedagogiczną, zgodnie z wymaganymi w szkole kwalifikacjami, w pełnym wymiarze zajęć co najmniej przez 3 lata i w tym okresie uzyskał dwie oceny co najmniej wyróżniające lub jeżeli bezpośrednio przed mianowaniem wykonywał nieprzerwanie pracę pedagogiczną, zgodnie z wymaganymi kwalifikacjami, w pełnym wymiarze czasu, przez 4 lata i na koniec czwartego roku uzyskał ocenę co najmniej dobrą.</u>
          <u xml:id="u-19.13" who="#JanZaciura">Nauczyciel akademicki może być mianowany, jeżeli nieprzerwanie wykonywał pracę dydaktyczną w szkole wyższej co najmniej przez 3 lata i uzyskał ocenę pozytywną. Nauczyciel, który był mianowany, a przerwał pracę w zawodzie nauczycielskim, nie dłużej jednak niż na 5 lat, może nawiązać ponownie stosunek pracy przez mianowanie. Takiej możliwości nie ma w przypadku dłuższej przerwy.</u>
          <u xml:id="u-19.14" who="#JanZaciura">W zapisie o mianowaniu uściślono, co znaczy wykonywanie pracy pedagogicznej zgodnie z wymaganymi kwalifikacjami oraz co wlicza się do okresu nieprzerwanej pracy. Przez wykonywanie pracy pedagogicznej zgodnie z wymaganymi kwalifikacjami należy rozumieć realizowanie zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych co najmniej w połowie obowiązującego wymiaru. Do okresu nieprzerwanej pracy wlicza się przerwy z powodu choroby, urlopów, innych niż wypoczynkowy, trwające jednakże nie dłużej niż 6 miesięcy. W wypadku przerwy dłuższej niż 6 miesięcy okres wymagany do mianowania przedłuża się o czas przerwy przekraczającej 6 miesięcy.</u>
          <u xml:id="u-19.15" who="#JanZaciura">Innym rygorom podlega nawiązanie stosunku pracy na czas nie określony. W ten sposób zawiera się umowę z nauczycielem mającym wymagane kwalifikacje i rozpoczynającym pracę w szkole. Zastrzeżono, że nawiązanie umowy tylko na czas określony może nastąpić wyłącznie w wypadku zaistnienia potrzeby wynikającej z organizacji procesu nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela. Nauczyciela mianuje dyrektor szkoły w uzgodnieniu z organem sprawującym nadzór pedagogiczny nad szkołą.</u>
          <u xml:id="u-19.16" who="#JanZaciura">Bardzo istotna jest zmiana 13 do art. 18 dotycząca przeniesienia nauczyciela do innej szkoły. Dokonuje tego dyrektor szkoły, do której nauczyciel ma być przeniesiony, po zasięgnięciu opinii organu prowadzącego szkołę i za zgodą dyrektora szkoły, w której nauczyciel jest zatrudniony. Przeniesienia mianowanego nauczyciela religii, który na podstawie odrębnych przepisów otrzymał skierowanie do innej szkoły, dokonuje dyrektor szkoły, do której nauczyciel otrzymał skierowanie, w porozumieniu z dyrektorem szkoły, w której nauczyciel jest zatrudniony, i po zawiadomieniu organów prowadzących te szkoły.</u>
          <u xml:id="u-19.17" who="#JanZaciura">W zmianie 14 do art. 19 mówi się, że w razie konieczności zapewnienia szkole obsady na stanowisku nauczyciela z wymaganymi kwalifikacjami odpowiadającymi potrzebom programowym szkoły, organ prowadzący szkołę może przenieść nauczyciela do tej szkoły bez jego zgody. W takim wypadku przysługuje mu 4-dniowy tydzień pracy, dodatek za uciążliwość w wysokości 20% wynagrodzenia zasadniczego oraz zakwaterowanie w miejscu czasowego zatrudnienia.</u>
          <u xml:id="u-19.18" who="#JanZaciura">Wysoki Sejmie! Bardzo ważna jest zmiana 15 do art. 20, dotyczy ona bowiem kontrowersyjnego w obecnym brzmieniu Karty nauczyciela punktu — rozwiązania stosunku pracy z nauczycielem mianowanym ze względów organizacyjnych. Ta zmiana obejmuje ust. 1–8 i oczywiście ze względów oszczędnościowych nie będę szczegółowo ich omawiał. Chciałbym jednak zwrócić uwagę, że istnieje możliwość ze względów organizacyjnych przeniesienia nauczyciela w stan nieczynny lub rozwiązania z nim — na jego wniosek — stosunku pracy, chyba że wyrazi on zgodę na zatrudnienie w mniejszym wymiarze zajęć. Dla zobrazowania mogę powiedzieć, jeżeli etat wynosi 20 godzin, można z takim nauczycielem podpisać umowę na 18/20, 16/20, ale musi być tu zgoda i dyrektora szkoły, i osoby, z którą się taką umowę podpisuje, na zatrudnienie w mniejszym niż pełny wymiarze. Zapis w tym artykule przewiduje też możliwość podjęcia pracy, czasowego podjęcia pracy przez nauczyciela pozostającego w stanie nieczynnym z możliwością wynagrodzenia za tę pracę w czasie jej wykonywania.</u>
          <u xml:id="u-19.19" who="#JanZaciura">W zmianie 16 do art. 22 dopuszcza się możliwość nałożenia na nauczyciela obowiązku pracy w innej szkole w celu uzupełnienia obowiązującego wymiaru zajęć dydaktycznych lub ograniczenia zatrudnienia nauczyciela mianowanego i zmniejszenia mu wynagrodzenia.</u>
          <u xml:id="u-19.20" who="#JanZaciura">Zmiana 17 do art. 23 zawiera katalog możliwości rozwiązania stosunku pracy z nauczycielem mianowanym.</u>
          <u xml:id="u-19.21" who="#JanZaciura">Muszę to publicznie oświadczyć, albowiem jeszcze w dzisiejszej prasie ukazały się komentarze mówiące, że teraz też Wysoka Izba uchwali zasady uniemożliwiające rozwiązanie stosunku pracy z nauczycielem. Myślę, że wobec tych dziennikarzy należałoby zastosować proces edukacji przewidzianej w ramach oświaty dorosłych.</u>
          <u xml:id="u-19.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-19.23" who="#JanZaciura">W związku z tym podkreślam, że z mianowanym nauczycielem można rozwiązać stosunek pracy w następujących sytuacjach:</u>
          <u xml:id="u-19.24" who="#JanZaciura">— na wniosek nauczyciela — z końcem roku szkolnego, po uprzednim 3-miesięcznym wypowiedzeniu;</u>
          <u xml:id="u-19.25" who="#JanZaciura">— w razie czasowej niezdolności nauczyciela do pracy, spowodowanej chorobą trwającą dłużej niż rok — z końcem tego miesiąca, w którym upływa okres czasowej niezdolności do pracy, z tym że w szczególnie uzasadnionych przypadkach ten okres może być przedłużony ponad rok, jednakże nie dłużej niż do dwóch lat, licząc łącznie okres choroby i urlopu dla podratowania zdrowia;</u>
          <u xml:id="u-19.26" who="#JanZaciura">— w razie orzeczenia przez komisję lekarską trwałej niezdolności do pracy w pełnym wymiarze zajęć na zajmowanym stanowisku — z końcem tego miesiąca, w którym dyrektor szkoły otrzymał prawomocne orzeczenie o trwałej niezdolności nauczyciela do pracy w zawodzie;</u>
          <u xml:id="u-19.27" who="#JanZaciura">— po osiągnięciu przez nauczyciela wieku emerytalnego, określonego w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym — z końcem roku szkolnego, w którym nauczyciel osiągnął wiek emerytalny, po uprzednim 3-miesięcznym wypowiedzeniu;</u>
          <u xml:id="u-19.28" who="#JanZaciura">— w razie uzyskania negatywnej oceny pracy, po upływie 3-miesięcznego okresu wypowiedzenia od otrzymania przez nauczyciela negatywnej oceny pracy, ale — podkreślam — dwuinstancyjnie ustalonej, to znaczy ocena negatywna i rozpatrzenie w trybie odwołania;</u>
          <u xml:id="u-19.29" who="#JanZaciura">— w razie (to jest przepis odnoszący się do nauczycieli religii): cofnięcia skierowania do nauczania religii w szkole na zasadach określonych w odrębnych przepisach — z końcem tego miesiąca, w którym nastąpiło cofnięcie skierowania; ponieważ ta kwestia należy do władz kościelnych, można tylko apelować, aby one też stosowały zasadę wypowiedzenia czy cofnięcia z końcem roku szkolnego, żeby nie burzyć pewnej klarownej sytuacji związanej z funkcjonowaniem szkoły.</u>
          <u xml:id="u-19.30" who="#JanZaciura">Rozwiązanie stosunku pracy z nauczycielem mianowanym może nastąpić również:</u>
          <u xml:id="u-19.31" who="#JanZaciura">— na mocy porozumienia stron,</u>
          <u xml:id="u-19.32" who="#JanZaciura">— w razie dwukrotnego nie usprawiedliwionego niezgłoszenia się nauczyciela na badania lekarskie, jeżeli był on skierowany na te badania z urzędu, to znaczy przez kierownika zakładu pracy, czyli dyrektora szkoły. Dyrektor szkoły może skierować nauczyciela na badania przed komisją lekarską na wniosek nauczyciela lub z własnej inicjatywy. Jeżeli nauczyciel nie zgłosi się na badania dwukrotnie, następuje rozwiązanie stosunku pracy z końcem miesiąca, w którym dyrektor szkoły uzyskał informację o niezgłoszeniu się nauczyciela na badania.</u>
          <u xml:id="u-19.33" who="#JanZaciura">Zmiana 23 do art. 31 określa, że wysokość stawek wynagrodzenia zasadniczego, dodatków, wynagrodzenia za zajęcia dodatkowe oraz zasady zaszeregowania i przyznawania dodatków do wynagrodzenia, a także szczegółowe zasady awansowania nauczycieli do wyższego szczebla określa w drodze rozporządzenia minister edukacji narodowej w porozumieniu z ministrem pracy. W tym kontekście chciałbym paniom posłankom i panom posłom przypomnieć, że ma to związek z art. 5a ustawy o systemie oświaty.</u>
          <u xml:id="u-19.34" who="#JanZaciura">Zmiana 26 do art. 35 zobowiązuje nauczyciela do pracy w godzinach ponadwymiarowych w szczególnych przypadkach, podyktowanych wyłącznie koniecznością realizacji programu nauczania lub zapewnienia opieki w placówkach opiekuńczo-wychowawczych.</u>
          <u xml:id="u-19.35" who="#JanZaciura">Zmiana 27 dotyczy redakcji art. 36, a odnosi się do zbiorowych układów pracy, które mogą być zawierane według Kodeksu pracy. W szczególności powinny one określać:</u>
          <u xml:id="u-19.36" who="#JanZaciura">— wysokość stawek wynagrodzenia zasadniczego i dodatków;</u>
          <u xml:id="u-19.37" who="#JanZaciura">— zasady zaszeregowania, awansowania i przyznawania dodatków do wynagrodzenia, zasady zatrudniania oraz wynagradzania w godzinach ponadwymiarowych, w porze nocnej i w dniach wolnych od pracy;</u>
          <u xml:id="u-19.38" who="#JanZaciura">— tygodniowy obowiązkowy wymiar zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych;</u>
          <u xml:id="u-19.39" who="#JanZaciura">— zasady obniżania wymiaru zajęć.</u>
          <u xml:id="u-19.40" who="#JanZaciura">Art. 36 budzi liczne kontrowersje. Myślę, że w czasie dzisiejszej debaty zostaną one tutaj zaprezentowane. Do tego artykułu jeszcze wrócę, omawiając wnioski mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-19.41" who="#JanZaciura">Zmiana 28 do art. 39 zawiera regulację dotyczącą wynagrodzenia nauczycieli oraz sposobu płatności.</u>
          <u xml:id="u-19.42" who="#JanZaciura">Zwracam uwagę, że w trakcie prac nad kartą pojawiła się propozycja przejścia na wynagradzanie nauczycieli z dołu, tak aby koherentne były zasady wynagradzania za prace oraz za czynności i zajęcia dodatkowe i aby wypłaty były regulowane tymi samymi zasadami i w tym samym czasie.</u>
          <u xml:id="u-19.43" who="#JanZaciura">Związki zawodowe wyraziły pozytywną opinię w sprawie tej propozycji. Ale był jeden warunek do spełnienia - trzeba by było w momencie przejścia na inny system płac, tak jak kiedyś uczyniono w stosunku do administracji państwowej, w jednym roku wypłacić nie 13, a 14 pensji. Ministerstwo Finansów i rząd doszli do wniosku, że budżetu 1996 r. nie stać na wyasygnowanie około 5 bln starych złotych.</u>
          <u xml:id="u-19.44" who="#JanZaciura">W związku z tym w ustawie Karta nauczyciela jest wyraźnie zapisane, że wynagrodzenie jest miesięczne, wypłacane z góry, skoro nie stać nas było na przejście na wypłaty z dołu. Wynagrodzenie to jest wypłacane w pierwszym dniu miesiąca. Jeżeli ten dzień jest dniem wolnym od pracy, wynagrodzenie jest wypłacane w dniu następnym. Słyszałem, że niektórzy radośni twórcy już wyliczyli, że w wyniku zastosowania takiego zabiegu w maju będzie można wypłacić wynagrodzenie nauczycielom około 10. Ale chciałbym uzyskać na to dowody.</u>
          <u xml:id="u-19.45" who="#JanZaciura">Zmiana 29 do art. 42 dotyczy czasu pracy, który został uregulowany, naszym zdaniem, w miarę nowocześnie. Zawarliśmy tutaj dwie istotne kategorie. Przede wszystkim stwierdziliśmy, że tydzień pracy nauczyciela nie może przekroczyć 40 godzin. W tym czasie nauczyciel zobowiązany jest do prowadzenia zajęć dydaktycznych, wychowawczych bezpośrednio z uczniami, w wymiarze wynikającym z tabeli określającej tygodniowy obowiązkowy wymiar zajęć. Do tego artykułu dołączona jest cała tabela. Nie chcę jej tutaj przytaczać, ale powiem, że w tej tabeli zróżnicowanie obowiązkowego wymiaru pracy dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej mieści się w granicach od 18 do 30 godzin tygodniowo. I ci, którzy podejmują próby dyskusji o „nieróbstwie” polskich nauczycieli, nie powinni poprzestawać na lekturze gazet, ale powinni zajrzeć do projektu naszej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-19.46" who="#JanZaciura">Dyrektorowi i wicedyrektorowi szkoły oraz nauczycielowi pełniącemu inne funkcje kierownicze obniża się tygodniowy obowiązkowy wymiar zajęć w zależności od wielkości i typu szkół oraz warunków pracy lub zwalnia się ich w ogóle z obowiązku realizacji zajęć. Szczegółowe zasady rozliczania godzin określają minister edukacji i odpowiednio inni ministrowie w drodze rozporządzenia.</u>
          <u xml:id="u-19.47" who="#JanZaciura">Zmiana 30 określa w art. 42a-42c możliwości zmniejszenia obowiązkowego czasu pracy ze względu na doskonalenie się, wykonywanie pracy naukowej itp. Nauczyciel może też skorzystać z obniżonego wymiaru czasu pracy ze względu na szczególne warunki pracy. Obniżenie tygodniowego wymiaru nie może spowodować zmniejszenia wynagrodzenia oraz ograniczać innych uprawnień nauczycielskich. Nauczyciel może być zobowiązany do pracy w porze nocnej, za którą przysługuje mu odrębny dodatek. Nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze obowiązuje 5-dniowy tydzień pracy. Jednak nauczycielom dokształcającym się lub wykonującym inne ważne społecznie zadania, a także wówczas gdy to wynika z organizacji pracy w szkole, dyrektor może ustalić 4-dniowy tydzień pracy (jedną taką sytuację wymieniłem - występuje ona wtedy, kiedy nauczyciela się przeniesie do szkoły w innej miejscowości).</u>
          <u xml:id="u-19.48" who="#JanZaciura">Zmiana 31 wprowadza w art. 47 nagrodę jubileuszową za 40 lat pracy w wysokości 250% miesięcznego wynagrodzenia. Zmiana 32 zaś przynosi nową redakcję zapisu w art. 48. Chodzi tutaj o tworzenie funduszu nagród w wysokości 8,5% wynagrodzeń osobowych. Zmiana 33, odnosząca się do art. 53, dotyczy zasad tworzenia zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Odpisy dla nauczycieli, nauczycieli będących emerytami i rencistami oraz dla pozostałych pracowników szkoły tworzą jeden fundusz świadczeń socjalnych w szkole.</u>
          <u xml:id="u-19.49" who="#JanZaciura">Zmiana 34, dotycząca art. 54, wprowadza uprawnienie nauczycieli zatrudnionych na wsi i w miejscowościach do 5 tys. mieszkańców do otrzymania mieszkania w miejscu pracy. To jest obowiązek dyrektora szkoły i organu prowadzącego szkołę.</u>
          <u xml:id="u-19.50" who="#JanZaciura">Dodatek mieszkaniowy, którego wysokość uzależniona jest od stanu rodzinnego nauczyciela i powierzchni zajmowanego lokalu, przysługuje nauczycielowi, który ma prawo do mieszkania oraz legitymuje się kwalifikacjami odpowiednimi do zajmowanego stanowiska. Podkreślam, że chodzi tu o nauczycieli pracujących na wsi i w miejscowościach do 5 tys. mieszkańców. Nauczyciel ten po przejściu na emeryturę lub rentę zachowuje prawo do zajmowania mieszkania. Prawo to przysługuje także jego małżonce (czy małżonkowi) oraz dzieciom pozostającym na jego utrzymaniu i prowadzącym z nim wspólne gospodarstwo domowe. Nauczycielom zatrudnionym w tych miejscowościach przysługuje także dodatek tzw. wiejski w wysokości 10% wynagrodzenia zasadniczego, gdy mają kwalifikacje wymagane do pracy. Organ prowadzący szkołę może podwyższyć ten dodatek na terenie wiejskim, gdzie występuje deficyt kadr. W razie gdy zbiegnie się prawo do dodatku mieszkaniowego i dodatku przysługującego na zasadach ogólnych, nauczyciel ma prawo do obydwu tych dodatków.</u>
          <u xml:id="u-19.51" who="#JanZaciura">Zmiana 37 w art. 61 określa warunki, na jakich przysługuje nauczycielowi jednorazowy zasiłek na zagospodarowanie. Przysługuje on wówczas, gdy nauczyciel swoją pierwszą pracę zawodową w życiu podejmuje w szkole i ma do tej pracy odpowiednie kwalifikacje. Prawo to przysługuje nauczycielowi zatrudnionemu na czas nie określony w wysokości dwumiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Ponieważ nauczyciel z mocy dotychczasowych przepisów korzystał z prawa do ochrony przewidzianej dla funkcjonariuszy państwowych, przeto nauczycielom - nie tylko nauczycielom wiejskim, ale wszystkim nauczycielom - przysługuje taka ochrona. Dlatego też w zmianie 39 w art. 63 zapisaliśmy zobowiązanie dla organu prowadzącego szkoły do występowania z urzędu w obronie nauczyciela, gdy ustalone uprawnienia zostaną naruszone.</u>
          <u xml:id="u-19.52" who="#JanZaciura">Zmiana 40 do art. 64 odnosi się do urlopu wypoczynkowego. W projekcie ustawy proponujemy, aby nauczycielom zatrudnionym w szkołach tzw. nieferyjnych przyznać urlop w wymiarze nie 6, ale 7 tygodni. Ponadto doprecyzowano zapis o tym, że nauczyciel zatrudniony przez cały czas w szkole, w której organizacja pracy przewiduje ferie, ma prawo do urlopu wypoczynkowego według ogólnych zasad. Natomiast nauczyciel pracujący krócej niż 10 miesięcy w szkole feryjnej ma prawo do urlopu w wymiarze proporcjonalnym do określonego w umowie czasu prowadzenia zajęć.</u>
          <u xml:id="u-19.53" who="#JanZaciura">W zmianie 41, dotyczącej art. 66, przewidujemy możliwość uzupełnienia urlopu wypoczynkowego dyrektora i wicedyrektora szkoły, którzy na polecenie lub za zgodą organu prowadzącego szkołę nie wykorzystali urlopu w czasie ferii z powodu wykonywania zadań zleconych przez ten organ lub prowadzenie w szkole inwestycji bądź kapitalnych remontów.</u>
          <u xml:id="u-19.54" who="#JanZaciura">Kolejna zmiana, zmiana 44 w art. 70a-70c, polega na dodaniu całego rozdziału traktującego o utworzeniu celowego funduszu na dokształcanie i doskonalenie zawodowe nauczycieli. Wiem, że minister finansów ma do tego krytyczny stosunek, ale chciałbym zwrócić uwagę, że obecnie w budżecie ministra edukacji i wszystkich ministrów prowadzących szkoły, jak również w budżetach innych organów prowadzących szkoły są lub powinny być preliminowane środki przeznaczone na doskonalenie i dokształcanie zawodowe nauczycieli. Środki te są jednak rozproszone, zazwyczaj niewystarczające i najczęściej nauczyciel czyni to, co władza mu każe, ale za własne pieniądze.</u>
          <u xml:id="u-19.55" who="#JanZaciura">W związku z tym uważamy, że utworzenie celowego funduszu na dokształcanie i doskonalenie zawodowe jest uzasadnione i oczekiwane przez środowisko nauczycielskie. Zważywszy, że proponujemy, aby z tego funduszu korzystali wszyscy nauczyciele, bez względu na organ prowadzący szkołę, by na fundusz poza środkami budżetowymi mogły wpływać inne środki, pozabudżetowe, darowizny, dotacje i środki z tytułu innych zapisów, od wszystkich podmiotów, które mogłyby, jeżeli zechcą, w tym partycypować, wzmacniać fundusz na dokształcanie i doskonalenie zawodowe nauczycieli, łącznie ze szkołami prywatnymi i społecznymi - odnosi się to generalnie do szkół publicznych, a rozszerzająco może być adresowane do wszystkich nauczycieli, albowiem poziom wykształcenia nauczycieli jest pewnym dobrem narodowym, społecznym - to oznacza to, że z tego funduszu można zaspokajać niezbędne potrzeby związane nie tylko z uzupełnieniem czesnego, przyznaniem stypendiów, zwrotem kosztów na dokształcanie, lecz także można będzie wypłacać w przyszłości, tak jak to w innych krajach już się zdarza, wynagrodzenia dla tych, którzy zastępują nauczycieli dokształcających się, by szkoła mogła normalnie funkcjonować. Dlatego mówimy, że dysponentami tego funduszu powinni być minister edukacji i kuratorzy, ale mogą z niego korzystać wszyscy nauczyciele pracujący w szkołach publicznych i innych szkołach, jeżeli podmioty prowadzące te szkoły uznają, że należy partycypować w tak ważnym funduszu celowym, o narodowym wręcz wymiarze.</u>
          <u xml:id="u-19.56" who="#JanZaciura">Zwracam się do Wysokiej Izby o szerokie poparcie tego ważnego zapisu.</u>
          <u xml:id="u-19.57" who="#JanZaciura">Zmiana 39 w art. 63 zobowiązuje organ prowadzący szkołę... Przepraszam, wróciłem do tego, o czym już mówiłem. Uczuciowo tak jestem związany z funduszem dokształcania i doskonalenia, że pomyliłem tutaj artykuły.</u>
          <u xml:id="u-19.58" who="#JanZaciura">Zmiana 46 w art. 73 dotyczy płatnego urlopu na poratowanie zdrowia, którego na okres 1 roku udziela dyrektor szkoły nauczycielowi zatrudnionemu w pełnym wymiarze zajęć na czas nie określony i po przepracowaniu co najmniej 5 lat w szkole. Łączny wymiar urlopu w całym okresie zatrudnienia nie może przekroczyć 3 lat.</u>
          <u xml:id="u-19.59" who="#JanZaciura">Zmiana 49 w art. 83 odnosi się do kwestii zawieszenia w czynnościach nauczyciela lub też dyrektora szkoły, przeciwko któremu wszczęto postępowanie karne lub złożono wniosek o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego, jeśli interes społeczny wymaga, by nauczyciel lub dyrektor nie pełnił w tym czasie obowiązków służbowych.</u>
          <u xml:id="u-19.60" who="#JanZaciura">Zaopatrzenie emerytalne nauczycieli i odprawa emerytalna są treścią zmian 50 i 51 w art. 86 i 87. Nauczyciel ma prawo do zaopatrzenia określonego w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin, z tym, że jest zaliczany do pracowników wykonujących pracę o szczególnym charakterze. Przyznaje mu się zatem odprawę emerytalną w wysokości 3-miesięcznego ostatnio pobieranego w szkole wynagrodzenia, jeżeli przepracował w szkole co najmniej 20 lat.</u>
          <u xml:id="u-19.61" who="#JanZaciura">Zmiana 54 w art. 91a-91c jest zapisem nowym, określającym uprawnienia nauczycieli zatrudnionych w organach administracji państwowej, organizacjach społecznych i związkach zawodowych.</u>
          <u xml:id="u-19.62" who="#JanZaciura">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Do projektu nowelizacji ustawy Karta nauczyciela dołączono 18 wniosków mniejszości, które zostały zgłoszone w czasie prac połączonych komisji. Wśród nich są wnioski doskonalące zapisy, mające charakter redakcyjny, oraz wnioski merytoryczne, żeby nie powiedzieć - wręcz zmieniające cały ustrój funkcjonowania zawodu nauczycielskiego. Postaram się je w miarę możliwości beznamiętnie zreferować.</u>
          <u xml:id="u-19.63" who="#JanZaciura">Wniosek mniejszości nr 1 dotyczy art. 4. Proponuje się w nim, by dodać lit. a w brzmieniu: w ust. 1 wyrazy „administracji państwowej” zastąpić wyrazami „administracji rządowej”. Komisja doszła do wniosku, że pojęcie „administracja państwowa” jest obecnie powszechnie używane w polskim prawie, natomiast, być może, w ramach reformy centrum pojawi się nowa kategoria pojęcia „administracja rządowa”; wówczas można dostosować przepisy prawa do jednolitych pojęć.</u>
          <u xml:id="u-19.64" who="#JanZaciura">Wniosek mniejszości nr 2 dotyczy art. 6 określającego obowiązki nauczycieli. Proponuje się w nim następujące brzmienie: „Nauczyciel zobowiązany jest rzetelnie realizować podstawowe funkcje szkoły: dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą; dążyć do pełni rozwoju osobowości ucznia i własnej. Nauczyciel powinien kształcić i wychowywać młodzież w umiłowaniu Ojczyzny; poszanowaniu konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej; w duchu humanizmu, tolerancji, wolności sumienia, sprawiedliwości społecznej i szacunku do pracy; dbać o kształtowanie u uczniów postaw moralnych i obywatelskich zgodnych z ideą demokracji, pokoju i przyjaźni między ludźmi różnych narodów, ras i światopoglądów”. W przedłożeniu komisji jest to znacznie skrócone, wyspecyfikowane w 4 punktach, określenie zobowiązań nauczycieli.</u>
          <u xml:id="u-19.65" who="#JanZaciura">Wniosek mniejszości nr 3 wprowadza inny zapis dodanego w projekcie ustawy pkt. 6a i odnosi się do oceny pracy nauczyciela, proponując art. 6a i 6b w całkowicie nowym brzmieniu. W stosunku do zapisu proponowanego w projekcie komisyjnym zapisy te są mniej szczegółowe.</u>
          <u xml:id="u-19.66" who="#JanZaciura">Wniosek mniejszości nr 4 także odnosi się do nowo dodanego art. 6a i proponuje, by w ust. 5 uzupełnić krótki zapis: „Oceny pracy nauczyciela dokonuje dyrektor szkoły” słowami: „po zasięgnięciu opinii rady szkoły, a tam gdzie rada szkoły nie została utworzona - rady pedagogicznej”.</u>
          <u xml:id="u-19.67" who="#JanZaciura">Wniosek mniejszości nr 5 odnosi się do ust. 11 w art. 6a i proponuje, by odwołanie od ocen, od których uzależnione jest mianowanie, przysługiwało tylko nauczycielowi, a nie, jak jest to w zapisie komisyjnym - także organowi prowadzącemu szkołę lub organowi sprawującemu nadzór pedagogiczny. Komisje doszły do wniosku, że organy prowadzące szkołę oraz organy nadzorujące szkołę powinny mieć pewne uprawnienia, aby dobrze sprawować swoje funkcje.</u>
          <u xml:id="u-19.68" who="#JanZaciura">Wniosek mniejszości nr 6 odnosi się do skreślenia art. 13 projektu, dotyczącego daty nawiązania stosunku pracy na podstawie mianowania.</u>
          <u xml:id="u-19.69" who="#JanZaciura">Wniosek mniejszości nr 7 proponuje, aby w art. 20, któremu poświęciłem wiele uwagi w czasie referowania, a który odnosi się do przeniesienia nauczyciela w stan nieczynny, skreślić ust. 8, dopuszczający podjęcie pracy przez nauczyciela w stanie nieczynnym bez obowiązku przerywania tego stanu.</u>
          <u xml:id="u-19.70" who="#JanZaciura">Wniosek mniejszości nr 8 odnosi się do art. 23, regulującego zasady rozwiązywania stosunku pracy z nauczycielem mianowanym. Zapis proponowany we wniosku mniejszości jest mniej szczegółowy, a nawet - powiedziałbym - lapidarny.</u>
          <u xml:id="u-19.71" who="#JanZaciura">Wniosek mniejszości nr 9 odnosi się do art. 36, ustalającego zasady zawierania układów zbiorowych dla nauczycieli. Intencją tego wniosku jest uszczegółowienie określenia tego, kto, na jakim poziomie i w jakim zakresie zawiera układy zbiorowe pracy.</u>
          <u xml:id="u-19.72" who="#JanZaciura">Wniosek mniejszości nr 10 odnosi się do art. 39. Proponuje nieco skrócony zapis ust. 3, ustalającego termin płatności wynagrodzenia, ale nie przewiduje wszystkich możliwości, podobnie jak zapis ust. 4 o składnikach wynagrodzenia, których wysokość może być ustalona po wykonaniu pracy.</u>
          <u xml:id="u-19.73" who="#JanZaciura">Do art. 39 ust. 4 odnosi się również wniosek mniejszości nr 11, który proponuje, by wprowadzić dodatkowy zapis: „o ile układ zbiorowy nie stanowi inaczej”.</u>
          <u xml:id="u-19.74" who="#JanZaciura">Wniosek mniejszości nr 12 do art. 42, regulującego czas pracy nauczyciela, zmierza do skrócenia ust. 5, który określa czas pracy nauczyciela wtedy, gdy jego plan zajęć nie wyczerpuje obowiązującego tygodniowego wymiaru godzin. Proponuje także nowe brzmienie ust. 6, ustalającego dydaktyczny wymiar pracy dyrektorów, nie uwzględniające wielkości i typów szkół.</u>
          <u xml:id="u-19.75" who="#JanZaciura">Wniosek mniejszości nr 13 proponuje, by do dodanych art. 42a-42c dodać kolejny art. 42d, określający tytuły służbowe nauczycieli: stażysta, nauczyciel, starszy nauczyciel, nauczyciel specjalista, nauczyciel dyplomowany, profesor szkoły średniej. Jednak w razie przyjęcia tego wniosku należałoby wprowadzić wiele zmian i nowy artykuł będący konsekwencją wprowadzenia tytułów służbowych, zmierzający głównie do powiązania tytułów z odpowiednimi gratyfikacjami oraz określenia warunków, jakie musi wypełnić nauczyciel, uzyskując określony tytuł. Właśnie do zmian systemowych, do zmian ustrojowych zaliczam wniosek mniejszości nr 13.</u>
          <u xml:id="u-19.76" who="#JanZaciura">Wniosek mniejszości nr 14 do art. 47 ust. 1, określającego wysokość nagrody jubileuszowej, proponuje podnieść procent wynagrodzenia za 40 lat pracy z 250% - jak jest przewidziane w projekcie komisyjnym - do 300%. Proponuje także wprowadzenie nowego pkt. 6 w ust. 1, by za 45 lat pracy przyznać 400% wynagrodzenia miesięcznego.</u>
          <u xml:id="u-19.77" who="#JanZaciura">Podkreślam jednak, że komisje utrzymały zapis w art. 88, umożliwiający przejście na emeryturę nauczycieli po 30 latach pracy. Jeżeli zatem mnożylibyśmy te lata, za które nauczyciel otrzymuje nagrodę jubileuszową, do 50 i 60 lat, to doszlibyśmy do sytuacji wyjątkowej niespójności przepisów dotyczących praw i obowiązków.</u>
          <u xml:id="u-19.78" who="#JanZaciura">Wniosek mniejszości nr 15 proponuje skreślić art. 35, który zapewnia nauczycielowi zatrudnionemu oraz zamieszkałemu na wsi to udogodnienie, by organ prowadzący szkołę umożliwił mu zakup opału oraz zapewnił bezpłatny jego dowóz. Jest to skrócona wersja poprzedniego zapisu, w którym jeszcze tzw. normy przydziału opału były uzależnione od wielkości zajmowanego lokalu. Żyjemy już w gospodarce rynkowej i pozostawienie tamtego zapisu byłoby, naszym zdaniem, anachroniczne.</u>
          <u xml:id="u-19.79" who="#JanZaciura">Wniosek mniejszości nr 16 proponuje:</u>
          <u xml:id="u-19.80" who="#JanZaciura">— inne brzmienie art. 64 ust. 1, przy czym poprawka ma charakter redakcyjny,</u>
          <u xml:id="u-19.81" who="#JanZaciura">— inne brzmienie ust. 3 zmieniającego wymiar urlopów w szkołach, w których nie są przewidziane ferie szkolne — z 7 tygodni, które proponuje komisja w projekcie, na 35 dni roboczych,</u>
          <u xml:id="u-19.82" who="#JanZaciura">— poprawkę w ust. 5, ale i ona ma charakter redakcyjny.</u>
          <u xml:id="u-19.83" who="#JanZaciura">Przypomnę, że skoro w karcie zapisaliśmy, że tydzień pracy nauczyciela jest 5-dniowy - to są te dni robocze - to fakt, czy zapiszemy 7 tygodni, czy zapiszemy 35 dni, nie ma wielkiego znaczenia. Niewątpliwie jest ciekawiej, bo mamy więcej wniosków mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-19.84" who="#JanZaciura">Wniosek mniejszości nr 17 dotyczy art. 65 - skraca nieco zapis, lecz nie zmienia jego sensu.</u>
          <u xml:id="u-19.85" who="#JanZaciura">Wniosek mniejszości nr 18 dotyczy całego art. 66 - zmienia zapis o czasie urlopu uzupełniającego w okresie zajęć szkolnych z 8 tygodni, jak jest zapisane w projekcie, do 40 dni roboczych. Rezygnuje także z dodanego w projekcie zapisu, iż urlop uzupełniający w ciągu roku szkolnego przysługuje również dyrektorowi lub wicedyrektorowi, który na polecenie lub za zgodą organu prowadzącego szkołę nie wykorzystał urlopu z powodu wykonywania zadań zleconych, inwestycyjnych i kapitalnych remontów.</u>
          <u xml:id="u-19.86" who="#JanZaciura">Panie Marszałku! Panie Posłanki! Panowie Posłowie! W imieniu Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego oraz Komisji Ustawodawczej wnoszę o uchwalenie ustawy o zmianie ustawy Karta nauczyciela zgodnie z drukiem nr 1603.</u>
          <u xml:id="u-19.87" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#JózefZych">Przypominam, iż Sejm ustalił w debacie nad tym punktem porządku dziennego podział czasu pomiędzy kluby i koła, w zależności od ich wielkości, w granicach od 4 do 39 minut, to jest debatę krótką.</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#JózefZych">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-20.3" who="#JózefZych">O głos prosi minister edukacji narodowej pan Jerzy Wiatr.</u>
          <u xml:id="u-20.4" who="#JózefZych">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#JerzyWiatr">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! System edukacji narodowej wymaga zmian i ulega zmianom. W nowych warunkach ustrojowych przed szkołą i nauczycielami stanęły trudniejsze zadania. Realizacja tych zadań wymaga tworzenia warunków do lepszej pracy i bardziej sprawiedliwej jej oceny.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#JerzyWiatr">Czas, który upłynął od uchwalenia 7 września 1991 r. ustawy o systemie oświaty, zaowocował dynamicznymi i wielostronnymi przeobrażeniami w całym ustroju szkolnym. System edukacyjny przestał być jednolity i centralnie sterowany, a stanowiące podstawę funkcjonowania szkolnictwa prawo oświatowe stworzyło zasady zarządzania, w których kompetencje decyzyjne poszczególnych szczebli są coraz silniejsze i wyraźniej powiązane z odpowiedzialnością za podejmowane i realizowane zadania.</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#JerzyWiatr">Przekształcenia prawno-organizacyjne otworzyły szerokie możliwości współtworzenia nowej rzeczywistości oświatowej dla wielu podmiotów prowadzących szkoły, nie tylko samorządów terytorialnych, ale też innych osób prawnych i fizycznych. Rozszerza się autonomia szkoły i pogłębia proces uspołecznienia zarządzania i kierowania oświatą. Szczególne znaczenie w tych przeobrażeniach ma przejęcie z dniem 1 stycznia 1996 r. wszystkich szkół podstawowych przez samorządy terytorialne. Doświadczenia ostatnich lat pokazały jednoznacznie, że oprócz precyzyjnego określenia uprawnień i obowiązków organów prowadzących szkoły i inne placówki oświatowo-wychowawcze oraz zadań i kompetencji organów sprawujących nadzór pedagogiczny niezbędne stało się dostosowanie do istniejącej rzeczywistości regulacji prawnych określających status nauczycieli.</u>
          <u xml:id="u-21.3" who="#JerzyWiatr">Podejmując inicjatywę zmian w ustawie Karta nauczyciela, rząd stał na stanowisku, że zmiany te wymagają poparcia środowiska nauczycielskiego. Zmierzają one do lepszego i bardziej obiektywnego oceniania pracy nauczycieli, do zwiększenia skuteczności działań mających na celu podniesienie jakości szkoły, do właściwego oceniania przodujących nauczycieli. Uwzględniając szerokie i zrozumiałe zainteresowanie środowiska nauczycielskiego pracami nad nowelizacją Karty nauczyciela, Ministerstwo Edukacji Narodowej prowadziło je wspólnie z przedstawicielami wszystkich związków zawodowych zrzeszających pracowników oświaty. Proponowane rozwiązania ustawowe wielokrotnie prezentowano stowarzyszeniom organów samorządu terytorialnego, prowadzono dyskusje i spotkania z nauczycielami, radami pedagogicznymi i rodzicami.</u>
          <u xml:id="u-21.4" who="#JerzyWiatr">Obowiązująca ustawa uchwalona została 26 stycznia 1982 r. Określa ona podstawowe prawa i obowiązki nauczycieli. W ciągu 14 lat zmieniana była 20 razy i każdorazowo zmiany te budziły w środowisku nauczycielskim ogromne zainteresowanie i wiele kontrowersji, często zaniepokojenie i protesty. Trudno się temu dziwić, bo dotyczyły one przekształceń w zakresie uprawnień i sytuacji zawodowej ponad 600-tysięcznej rzeszy nauczycieli, których trudna sytuacja jest Wysokiej Izbie dobrze znana. Prace nad zmianami w Karcie nauczyciela prowadzone były równolegle z nowelizacją ustawy o systemie oświaty i były kontynuowane po jej uchwaleniu przez Wysoką Izbę w dniu 21 lipca 1995 r.</u>
          <u xml:id="u-21.5" who="#JerzyWiatr">Przedłożony Wysokiej Izbie do pierwszego czytania w dniu 30 czerwca 1995 r. projekt ustawy o zmianie ustawy Karta nauczyciela zmierzał do prawnie usankcjonowanych głębokich przeobrażeń w zasadach funkcjonowania zawodu nauczyciela, tworzył korzystniejsze warunki do rozwoju kadr nauczycielskich gwarantujących właściwą, zgodną z oczekiwaniami społecznymi realizację trudnego procesu dydaktyczno-wychowawczego. Najogólniej rzecz ujmując, projekt zmierzał jednocześnie do zagwarantowania stabilizacji w zawodzie nauczycielom posiadającym wymagane kwalifikacje, odpowiednie predyspozycje i umiejętności w pracy z dziećmi i młodzieżą, osiągającym pozytywne wyniki w kształceniu, wychowaniu i opiece nad dziećmi. Dzięki zaangażowaniu i pełnemu zrozumieniu przez Wysoką Izbę potrzeby podjęcia problemów środowiska nauczycielskiego Sejm na 53 posiedzeniu w dniu 30 czerwca 1995 r. podjął decyzję o skierowaniu projektu ustawy do Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego oraz Komisji Ustawodawczej w celu nadania projektowi właściwej formy, ale nade wszystko zamieszczenia w nim treści ustawowych dostosowanych do potrzeb, oczekiwań i pragnień środowiska oświatowego, jak również do istoty przekształceń, jakim podlega współcześnie cały system edukacyjny. Dzięki wytężonej pracy komisji sejmowych już dziś Wysoka Izba może przystąpić do ostatniej fazy prac nad przyjęciem ustawy.</u>
          <u xml:id="u-21.6" who="#JerzyWiatr">Podstawowe zmiany wprowadzone projektem ustawy zmierzają do podwyższenia wymogów stawianych kadrom dydaktycznym. Z całą mocą pragnę bowiem podkreślić, że w dobrze pojętym interesie nie tylko szkoły i dzieci, ale także całego środowiska nauczycielskiego musimy ograniczyć skutki negatywnej selekcji do tego pięknego, ale trudnego i odpowiedzialnego zawodu. Negatywna selekcja jest przede wszystkim konsekwencją wieloletnich zaniedbań w finansowaniu oświaty, w wyniku czego dramatycznie pogorszyły się warunki pracy nauczycieli, zwłaszcza w porównaniu z innymi zawodami. Wiem, że bez większych środków na oświatę nie zmienimy tej sytuacji. Wiem jednak także, że potrzebujemy nowych, lepszych norm prawnych. Musimy dysponować takimi zasadami ustrojowymi, które pozwolą na stabilizację i awans w zawodzie tych nauczycieli, którzy potrafią sprostać zadaniom i randze tego zawodu.</u>
          <u xml:id="u-21.7" who="#JerzyWiatr">Z tym ważnym zagadnieniem wiąże się proces dokonywania oceny pracy nauczyciela. W projekcie ustawy proponuje się wprowadzenie obligatoryjności pierwszej i drugiej oceny pracy nauczyciela, od których uzależnione jest mianowanie nauczyciela oraz odstąpienie od powodującej wiele negatywnych skutków instytucji mianowania z mocy prawa w przypadku niedokonania ocen w ustawowym terminie. Nowym zjawiskiem jest przy tym ocena pracy dyrektora szkoły, której dokonuje organ sprawujący nadzór pedagogiczny i organ prowadzący, co w istocie nie jest łatwe. Jest to materia bardzo delikatna i wymaga przemyślanych uregulowań prawnych.</u>
          <u xml:id="u-21.8" who="#JerzyWiatr">Projekt określa wymiar czasu pracy nauczycieli, w którego ramach zobowiązani są realizować ustalony kartą wymiar zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych, a ponadto inne zajęcia i prace związane z realizacją statutowych zadań szkoły. Przyjęcie takiego rozwiązania powinno służyć z jednej strony precyzyjnemu określeniu zadań nauczycieli, a z drugiej strony - zwiększeniu wynagrodzenia zasadniczego o środki przeznaczone na dotychczas obowiązujące wynagrodzenia dodatkowe.</u>
          <u xml:id="u-21.9" who="#JerzyWiatr">Zawarte w ustawie zmiany zakładają promowanie nauczycieli o najwyższych kwalifikacjach zawodowych, osiągających dobre wyniki w pracy. Stąd też zachowuje się uprawnienia nauczycieli szkół wiejskich do dodatku wiejskiego jedynie w wypadku osób mających wymagane kwalifikacje, a także wprowadza się nauczycielski dodatek mieszkaniowy dla nauczycieli legitymujących się wymaganym wykształceniem.</u>
          <u xml:id="u-21.10" who="#JerzyWiatr">Rozwiązania te stwarzają warunki do pozyskiwania nauczycieli o wysokich kwalifikacjach zawodowych, jak również do wyrównywania poziomu nauczania w szkołach na wsi i w miastach. Na te rozwiązania pragnę zwrócić szczególną uwagę, gdyż proponowane w tym zakresie przepisy nowelizujące Kartę nauczyciela, współgrając zresztą z rozwiązaniami wprowadzonymi do ustawy o systemie oświaty, zmierzają w prostej linii do stworzenia takich warunków kadrowych, organizacyjnych i prawnych, by stopniowo, ale systematycznie i konsekwentnie likwidować luki cywilizacyjne między gminami wiejskimi i miejskimi, by tworzyć lepsze warunki startu życiowego młodzieży wiejskiej.</u>
          <u xml:id="u-21.11" who="#JerzyWiatr">W wiejskiej oświacie nadal jest najwięcej nie zrealizowanych możliwości. Przecież to właśnie dzieci ze wsi i małych ośrodków napotykają największe trudności w uzyskiwaniu właściwych, niczym nie hamowanych możliwości zdobywania wiedzy, rozwijania swych intelektualnych pragnień i zainteresowań, swobodnego poznawania i przyswajania świata wartości, które są treścią oddziaływania dydaktycznego i wychowawczego. To dla nich szczególnie niezbędny jest nauczyciel dobrze wykształcony, oddany, opiekuńczy wobec dziecka, ale także korzystający z dobrego prawnego uregulowania jego pozycji zawodowej i materialnej.</u>
          <u xml:id="u-21.12" who="#JerzyWiatr">Utrzymując dotychczasowe korzystne dla nauczycieli rozwiązania w zakresie wysokości funduszu świadczeń socjalnych, projekt ustawy wprowadza istotne zmiany w zasadach korzystania z niektórych świadczeń. Zwiększa również wymagania w zakresie prawa do zasiłków na zagospodarowanie, które przysługiwałoby nauczycielom podejmującym pierwszą w życiu pracę zawodową i mającym wymagane kwalifikacje. Projekt zawiera także nowe uregulowania w zakresie urlopów dla poratowania zdrowia, zmiany wysokości odpraw w związku z przejściem na emeryturę albo rentę, zmierzające do przybliżenia ich do zasad obowiązujących w innych zawodach.</u>
          <u xml:id="u-21.13" who="#JerzyWiatr">Nowelizacja Karty nauczyciela przewiduje również możliwość zawierania układu zbiorowego pracy dla nauczycieli, regulującego zasady wynagradzania, co stwarza szansę innego kształtowania systemu płac nauczycieli, wymiaru zajęć oraz innych dla nich świadczeń.</u>
          <u xml:id="u-21.14" who="#JerzyWiatr">Sygnalizując tylko zasadnicze zmiany, jakie wnosi projekt ustawy, podkreślam, że niektóre z nich, takie jak dodatki mieszkaniowe czy odprawy emerytalne, powodują określone skutki finansowe. Znajdą one pokrycie w zmniejszonych wydatkach z tytułu zmiany wysokości odpraw z powodu rozwiązywania stosunku pracy z przyczyn organizacyjnych, mniejszych wydatków z tytułu zasiłków na zagospodarowanie oraz zmniejszenia liczby nauczycieli korzystających z urlopów dla poratowania zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-21.15" who="#JerzyWiatr">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wyrażam przekonanie, że zaproponowane zmiany przedyskutowane i wynegocjowane ze wszystkimi zainteresowanymi środowiskami nauczycielskimi, związkami zawodowymi zrzeszającymi pracowników oświaty, a nade wszystko przygotowane niezwykle starannie przez komisje sejmowe precyzyjnie regulują podstawowe prawa i obowiązki nauczyciela. Dają one rzeczywistą możliwość lepszego ukształtowania statusu nauczyciela, dostosowanego do współczesnych przemian społeczno-ustrojowych oraz do systemu zarządzania oświatą, w którym efekty rzetelnego wysiłku i innowacyjnej działalności nauczycieli liczą się najbardziej. Stwarzają one lepsze warunki do swobodnej, twórczej i odpowiedzialnej pracy nauczycieli.</u>
          <u xml:id="u-21.16" who="#JerzyWiatr">Składam serdeczne podziękowania wszystkim członkom komisji sejmowych za ich twórczą pracę nad rządowym projektem ustawy i podkreślam, że dyskusje prowadzone w komisjach i zgłaszane w ich toku wnioski poważnie ulepszyły rządowy projekt ustawy. Przedstawiony przez komisje projekt ustawy o zmianie ustawy Karta nauczyciela uwzględnia wiele wysuwanych w toku dyskusji propozycji ulepszających projekt rządowy. Do przedstawionego przez Komisję Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego oraz Komisję Ustawodawczą projektu ustawy zgłaszam w imieniu Rady Ministrów jedynie dwie poprawki. Dotyczą one art. 1 projektu ustawy o zmianie ustawy Karta nauczyciela i polegają na tym, by:</u>
          <u xml:id="u-21.17" who="#JerzyWiatr">1) w zmianie 40 projektu ustawy skreślić lit. b,</u>
          <u xml:id="u-21.18" who="#JerzyWiatr">2) skreślić całą zmianę 44.</u>
          <u xml:id="u-21.19" who="#JerzyWiatr">W pierwszej z tych poprawek chodzi o skreślenie lit. b w zmianie 40 projektu ustawy dotyczącej art. 64 ust. 3 Karty nauczyciela, gdzie przewidziane jest zwiększenie wymiaru urlopu wypoczynkowego dla nauczycieli zatrudnionych w tzw. placówkach nieferyjnych z 6 do 7 tygodni. Proponowane rozwiązanie prowadzące do zwiększenia wymiaru urlopów nauczycieli i wychowawców, których zadania są inne niż nauczycieli dydaktyków zatrudnionych w szkołach, a okres wykorzystania przez nich urlopu nie wynika bezpośrednio z organizacji pracy tych placówek i ustalonych ferii szkolnych, Rada Ministrów uważa za nieuzasadnione, szczególnie jeśli się zważy, że dotychczasowy wymiar i tak jest wyższy od wymiaru urlopu przewidzianego w powszechnie obowiązującym ustawodawstwie pracy. Skutki finansowe proponowanego rozwiązania szacowane są na ok. 30 mln zł, co nie zostało uwzględnione przy kalkulacji finansowych konsekwencji wdrożenia rządowego projektu ustawy. Skutki finansowe przyjęcia propozycji, zawartej w projekcie komisyjnym, a więc wydłużenia tego urlopu, poniosą przede wszystkim gminy, które prowadzą przedszkola i nie otrzymują na to zadanie odrębnej subwencji.</u>
          <u xml:id="u-21.20" who="#JerzyWiatr">Druga poprawka, którą w imieniu i z upoważnienia Rady Ministrów zgłosiłem, dotyczy rezygnacji z proponowanego nowego rozdz. 7a, przewidującego utworzenie funduszu celowego pod nazwą Fundusz Dokształcania i Doskonalenia Zawodowego Nauczycieli. Chodzi tu o nowe art. 70a, 70b, 70c. Utworzenie wyodrębnionego funduszu byłoby sprzeczne z przyjętą polityką rządu zmierzającą do integracji finansów publicznych i zwiększenia roli budżetu państwa jako głównego instrumentu polityki społeczno-gospodarczej rządu. Należy zakładać, że fundusz powyższy stanowiłby źródło wydatków ponoszonych dotąd przez kuratorów i dyrektorów szkół na podmiotowe finansowanie placówek doskonalenia nauczycieli i pomoc udzielaną nauczycielom studiującym i uczestnikom form doskonalenia zawodowego. Utworzenie powyższego funduszu wymagałoby również wydzielenia odpowiednich środków na ten cel z subwencji oświatowej. Zaproponowany i przyjęty przez komisje projekt przepisów dotyczących utworzenia tego funduszu nie określa jego wysokości, a więc nie stwarza możliwości oszacowania konsekwencji finansowych wdrożenia tego rozwiązania. Jestem przekonany, że ważne zadanie, jakim jest dokształcanie i doskonalenie nauczycieli, może być realizowane bez naruszania jednolitości budżetu.</u>
          <u xml:id="u-21.21" who="#JerzyWiatr">W imieniu i z upoważnienia Rady Ministrów zwracam się do Wysokiej Izby o uchwalenie projektu ustawy bez uwzględnienia tych wniosków mniejszości, które wnoszą merytoryczne zmiany do projektu przedstawionego przez Komisję Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego oraz Komisję Ustawodawczą. W szczególności chciałbym jednej sprawie wniesionej w ramach wniosków mniejszości poświęcić nieco uwagi. Chodzi tutaj o wniosek mniejszości nr 9 przedstawiony w sprawozdaniu komisji, przewidujący, że minister edukacji narodowej będzie musiał zawierać ponadzakładowy układ zbiorowy pracy dla nauczycieli wszystkich szkół, niezależnie od ich podporządkowania.</u>
          <u xml:id="u-21.22" who="#JerzyWiatr">Komisje nie uwzględniły tej propozycji, w moim przekonaniu słusznie, jednak wnioskodawcy zgłosili ją w formie wniosku mniejszości. W czasie posiedzeń komisji sprawa ta była szczegółowo dyskutowana. Komisje zasięgały również opinii sejmowego biura ekspertyz i analiz, które jednoznacznie wskazywało na prawną wadliwość powyższego wniosku. Wniosek mniejszości jest wadliwy zarówno ze względów formalnoprawnych, jak też ze względów celowościowych. Przede wszystkim jest on niezgodny z niedawno znowelizowanym działem 11 Kodeksu pracy, przewidującym, że układ zbiorowy pracy zawsze jest zawierany przez pracodawcę ze związkami zawodowymi. Minister edukacji narodowej nie może wkraczać w kompetencje innych ministrów, np. ministra rolnictwa i gospodarki żywnościowej, a także gmin, których samodzielność została zagwarantowana w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-21.23" who="#JerzyWiatr">Ponadto trzeba zaznaczyć, że w sytuacji gdy prawa i świadczenia gwarantuje nauczycielom odrębna ustawa, czyli Karta nauczyciela, oraz akty wykonawcze do niej, które zgodnie z art. 4 karty muszą być uzgadniane ze związkami zawodowymi, występowanie przez ministra w roli strony układu zbiorowego jest niecelowe. Karta i przepisy wykonawcze będą nadal gwarantować nauczycielom pewien standard świadczeń, a układy zbiorowe pracy zawierane przez pracodawców, np. gminy, w stosunku do nauczycieli przedszkoli i szkół podstawowych będą mogły jedynie te świadczenia rozszerzać, oczywiście o ile gmina z własnych środków sfinansuje te dodatkowe świadczenia.</u>
          <u xml:id="u-21.24" who="#JerzyWiatr">Biorąc to pod uwagę, Ministerstwo Edukacji Narodowej konsekwentnie zajmuje stanowisko przeciwne zawartemu w omówionym wniosku mniejszości. Stanowisko to jest uzgodnione m.in. z Ministerstwem Pracy i Polityki Socjalnej, Ministerstwem Finansów i Urzędem Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-21.25" who="#JerzyWiatr">Przedstawiając stanowisko Rady Ministrów i stanowisko Ministerstwa Edukacji Narodowej, chciałbym raz jeszcze podkreślić, iż ustawa, której drugie czytanie odbywa się obecnie, będzie dobrze służyła poprawie systemu edukacji i pracy nauczyciela. Raz jeszcze dziękuję obu komisjom za pracę włożoną w przygotowanie projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-21.26" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-21.27" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Marek Borowski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję ministrowi edukacji narodowej panu prof. Jerzemu Wiatrowi.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#MarekBorowski">Przechodzimy do wystąpień w imieniu klubów i kół.</u>
          <u xml:id="u-22.2" who="#MarekBorowski">Proszę obecnie o zabranie głosu panią posłankę Annę Zalewską, reprezentującą Sojusz Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#AnnaZalewska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Karta nauczyciela, nad którą dziś toczymy dyskusję, należy do tych ustaw, które wzbudzają duże zainteresowanie społeczne. Wynika to z rangi zawodu, którego stosunki służbowe reguluje, jak też roli nauczycielstwa w kształtowaniu młodego pokolenia. Sojusz Lewicy Demokratycznej zdaje sobie sprawę z tego, że nauczycielstwo to zawód szczególny, że specyfika tego zawodu wymaga innych, bardziej precyzyjnych niż zawarte w Kodeksie pracy uregulowań. Opowiada się za utrzymaniem Karty nauczyciela, za jej racjonalną nowelizacją. Stwierdzamy, że dyskusjom, które ostatnio toczą się wokół ustawy, nie zawsze towarzyszy znajomość zawartych w niej zapisów. Na pytania, co karta daje szkole, uczniom, rodzicom, Sojusz Lewicy Demokratycznej niezmiennie odpowiada, że Karta nauczyciela to swoisty kodeks pracy nauczycieli, który nakłada na nich obowiązek rzetelnej realizacji podstawowych funkcji szkoły, dydaktycznych, opiekuńczych i wychowawczych. Poprzez stawiane nauczycielom wymagania gwarantuje uczniom i rodzicom właściwy poziom nauczania, nie narusza ich praw zagwarantowanych w ustawie o systemie oświaty, a nauczycielom daje minimum stabilizacji niezbędnej do wykonywania zawodu.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#AnnaZalewska">Karta obejmuje swym działaniem nauczycieli wszystkich publicznych szkół i placówek, od przedszkoli po szkoły średnie, pomaturalne oraz zakłady wychowawcze, opiekuńcze, resocjalizacyjne. Jednolity status prawny nauczycieli zatrudnionych w różnego typu szkołach i placówkach publicznych jest prostą konsekwencją roli i odpowiedzialności państwa za system edukacji. Działa na rzecz jego spójności, pełni rolę integrującą, zespala ogniwa edukacyjne. Wbrew negatywnym opiniom, jakie pojawiały się przed pierwszym i drugim czytaniem karty, twierdzimy, że karta w niczym nie utrudnia przemian w oświacie, nie w ustawie i nie w nauczycielach tkwi bowiem przyczyna niewprowadzania reformy oświaty, lecz w braku materialnych warunków do jej wdrażania.</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#AnnaZalewska">Z uważnej lektury ustawy, jak też ze sprawozdania przedstawionego w imieniu połączonych komisji przez posła sprawozdawcę, wynika, że obecna nowelizacja wychodzi naprzeciw oczekiwaniom społecznym. Jest w projekcie ustawy ponad 50 zmian. Omówił je bardzo szczegółowo poseł sprawozdawca. Zwracam uwagę Wysokiej Izby tylko na te, które zdaniem Sojuszu Lewicy Demokratycznej powodują daleko idące, korzystne zarówno dla edukacji, jak i samych nauczycieli następstwa, a są to zmiany dotyczące art. 6, 36, 70. Z zadowoleniem przyjmujemy nowelizację art. 6, dotyczącą oceny pracy nauczycieli przed mianowaniem. Opowiadamy się za szeroko rozumianą oceną dokonań dydaktyczno-wychowawczych nauczycieli, za oceną pięciostopniową, opisową, przedstawioną w przedłożeniu komisyjnym, dotyczącą zarówno nauczycieli początkujących, jak i mających duże doświadczenie pedagogiczne. Dwukrotna ocena pracy nauczyciela wchodzącego do zawodu przed uzyskaniem mianowania będzie miała duży wpływ na dobór kadry nauczycielskiej, a to z kolei na poziom nauczania i wychowania. Uzależnienie mianowania od oceny co najmniej dobrej stanowi dostateczną gwarancję stabilizacji w zawodzie nauczycieli spełniających wymagania, właściwie wykonujących swe obowiązki.</u>
          <u xml:id="u-23.3" who="#AnnaZalewska">Art. 36 - zbiorowe układy pracy dla nauczycieli - dopuszcza negocjacyjne uregulowania ważnych dla zawodu kwestii, stwarza optymalne warunki do obecnych i przyszłościowych rozwiązań strukturalno-organizacyjnych. Strony zawierające porozumienie będą miały możliwość ustalania w drodze negocjacji zakresu obowiązków pracowniczych, jak też wysokości wynagrodzenia. Artykuł daje możliwości wartościowania pracy nauczycieli, nagradzania nauczycieli wyróżniających się, szczególnie starannie spełniających swe nauczycielskie powinności, lepszego wynagradzania nauczycieli o wyższych kwalifikacjach, mających stopnie specjalizacji zawodowej. Istnieje jednak potrzeba zawarcia jednolitego dla całej grupy nauczycielskiej zbiorowego układu pracy. Dlatego popierać będziemy wniosek mniejszości do art. 36.</u>
          <u xml:id="u-23.4" who="#AnnaZalewska">Sojusz Lewicy Demokratycznej nie widzi potrzeby wprowadzenia do ustawy tytułów służbowych nauczycieli. W obecnym systemie funkcjonuje kilka grup nauczycielskich - młodzi nauczyciele, którzy nie otrzymali mianowania, nauczyciele mianowani, nauczyciele z I, II i III stopniem specjalizacji zawodowej. Naszym zdaniem, zamiast wprowadzać tytuły służbowe, należy stworzyć preferencyjny, mobilizujący do podnoszenia kwalifikacji zawodowych system wynagradzania. W obecnym układzie nauczyciele z I, II i III stopniem specjalizacji zawodowej nie mają należytej satysfakcji materialnej.</u>
          <u xml:id="u-23.5" who="#AnnaZalewska">Zawód nauczycielski, bardziej niż inne zawody, wymaga ciągłego dokształcania i doskonalenia metod pracy. Dlatego ważne, według Sojuszu Lewicy Demokratycznej, jest stworzenie nauczycielom właściwych warunków do pogłębiania wiedzy i umiejętności. Zapis art. 70 o utworzeniu specjalnego funduszu na dokształcanie i doskonalenie nauczycieli umożliwi w większym niż dotychczas zakresie pomoc materialną nauczycielom kształcącym się w systemie zaocznym oraz uczestnictwo w kursach organizowanych przez ośrodki metodyczne. Sojusz uważa, że należyte przygotowanie kadry pedagogicznej leży w dobrze pojętym interesie dziecka i społeczeństwa i że nie jest to tylko prywatna sprawa nauczycieli.</u>
          <u xml:id="u-23.6" who="#AnnaZalewska">Pragnę przypomnieć, że wszystkie przepisy powodujące skutki finansowe zamieszczone są w przepisach przejściowych i będą obowiązywały od 1997 r., nie ma to więc żadnego wpływu na tegoroczny budżet.</u>
          <u xml:id="u-23.7" who="#AnnaZalewska">Propozycję zapisu art. 42, który dotyczy czasu pracy nauczyciela, przyjmujemy jako porządkującą; nie zmienia ona w żadnym stopniu obecnej sytuacji, wyjaśnia raczej opinii publicznej, że czas pracy nauczyciela określa się maksymalnie na 40 godzin. Wlicza się w to - oprócz pensum dydaktycznego - wszystkie czynności, które nauczyciel musi wykonać na rzecz dziecka - zarówno w szkole, jak i poza szkołą. Dobrze by było, by zapis ten dotarł do powszechnej świadomości, kładąc kres mitom o wyjątkowo krótkim czasie pracy nauczycieli.</u>
          <u xml:id="u-23.8" who="#AnnaZalewska">Z zadowoleniem przyjmujemy ustanowienie nagrody jubileuszowej po 40 latach pracy. Do innych, ważnych ze społecznego punktu widzenia zapisów w Karcie nauczyciela w sposób bardziej szczegółowy odniosą się moi klubowi koledzy.</u>
          <u xml:id="u-23.9" who="#AnnaZalewska">Sojusz Lewicy Demokratycznej uważa, że Karta nauczyciela w przedłożeniu komisyjnym powinna zostać uchwalona. Jej zapisy były wielokrotnie dyskutowane i przegłosowywane. Uważamy, że są racjonalne. Dlatego popieramy przedłożenie komisyjne. Poprzemy również wnioski mniejszości - wniosek nr 2 (zmiana 5 do art. 6 o obowiązkach nauczycieli) i wniosek nr 9 (zmiana 27 do art. 36 - układy zbiorowe pracy).</u>
          <u xml:id="u-23.10" who="#AnnaZalewska">Pragnę zaapelować w imieniu klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej do pań i panów posłów, abyśmy dołożyli wszelkich starań, by można było Kartę nauczyciela uchwalić jeszcze na obecnym posiedzeniu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-23.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#MarekBorowski">Przemawiała pani posłanka Anna Zalewska z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#MarekBorowski">Proszę o zabranie głosu panią posłankę Irenę Petrynę z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#IrenaPetryna">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Mam zaszczyt w imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego przedstawić stanowisko w sprawie sprawozdania Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy Karta nauczyciela. Zarówno środowiska nauczycielskie, jak i władze samorządowe i oświatowe czekały na dzisiejszą debatę z dużym zniecierpliwieniem, albowiem Sejm po pierwszym czytaniu omawiany projekt ustawy skierował 30 czerwca 1995 r. do komisji w celu rozpatrzenia. Prace w podkomisji nadzwyczajnej i komisjach były bardzo trudne, o czym szczegółowo mówił poseł sprawozdawca.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#IrenaPetryna">Zasadniczymi celami omawianej dziś nowelizacji ustawy przedstawionej w sprawozdaniu połączonych komisji są:</u>
          <u xml:id="u-25.2" who="#IrenaPetryna">— Po pierwsze, zapewnienie szkołom wysoko kwalifikowanej kadry nauczycielskiej, gwarantującej realizację zadań dydaktyczno-wychowawczych.</u>
          <u xml:id="u-25.3" who="#IrenaPetryna">— Po drugie, zagwarantowanie stabilizacji w zawodzie nauczycielom mającym wymagane kwalifikacje i odpowiednie predyspozycje do tej pracy.</u>
          <u xml:id="u-25.4" who="#IrenaPetryna">Tym celom służą podstawowe zmiany wprowadzane projektem, dotyczące:</u>
          <u xml:id="u-25.5" who="#IrenaPetryna">— oceny pracy nauczycieli i ich mianowania;</u>
          <u xml:id="u-25.6" who="#IrenaPetryna">— nawiązywania i rozwiązania stosunku pracy;</u>
          <u xml:id="u-25.7" who="#IrenaPetryna">— wymiaru czasu pracy nauczycieli;</u>
          <u xml:id="u-25.8" who="#IrenaPetryna">— preferencji przysługujących nauczycielom pracującym na terenie wiejskim (mówi o nich art. 54).</u>
          <u xml:id="u-25.9" who="#IrenaPetryna">Z uznaniem odnosimy się do rozwiązań wypracowanych przez komisje, dotyczących m.in.:</u>
          <u xml:id="u-25.10" who="#IrenaPetryna">1. Wprowadzenia Funduszu Dokształcania i Doskonalenia Zawodowego Nauczycieli. Dysponentem funduszu jest minister edukacji narodowej. Środki z tego funduszu będą przeznaczane przede wszystkim na pokrycie w całości lub w części kosztów dokształcania lub doskonalenia zawodowego nauczycieli, stypendia i inne wydatki związane z podnoszeniem kwalifikacji zawodowych. Ze środków funduszu mogą korzystać nauczyciele różnych typów szkół. Regulują to zapisy zawarte w art. 70a-70c.</u>
          <u xml:id="u-25.11" who="#IrenaPetryna">2. Zaostrzenia przepisów art. 73 dotyczących korzystania z płatnego urlopu na poratowanie zdrowia. Urlopu takiego udziela dyrektor szkoły w oparciu o decyzję komisji lekarskiej. Po raz pierwszy może on być udzielony nauczycielowi zatrudnionemu na czas nie określony po przepracowaniu 5 lat w szkole, a łączny wymiar tego urlopu w czasie całego zatrudnienia nie może przekraczać 3 lat.</u>
          <u xml:id="u-25.12" who="#IrenaPetryna">3. Przyznania nagrody jubileuszowej nauczycielom za 40 lat pracy, w wysokości 250% miesięcznego wynagrodzenia - art. 47 ust. 1 pkt 5.</u>
          <u xml:id="u-25.13" who="#IrenaPetryna">4. Precyzyjnego określenia w art. 39 ust. 3 i 4 terminów wypłacania wynagrodzenia zasadniczego i tzw. składników wynagrodzenia, których wysokość może być ustalona na podstawie już wykonanych prac.</u>
          <u xml:id="u-25.14" who="#IrenaPetryna">5. Uregulowania skutków rozwiązania umowy o pracę z nauczycielem religii w trybie art. 23 ust. 1 pkt 6 i art. 28.</u>
          <u xml:id="u-25.15" who="#IrenaPetryna">Wysoka Izbo! Projekt nowelizacji ustawy zawarty w druku nr 1603 zawiera wiele innych konkretnych zmian. Dostosowuje nazewnictwo szkół i placówek, w których nauczyciele objęci są przepisami karty, do nazewnictwa przyjętego w ustawie o systemie oświaty oraz w przepisach wykonawczych do tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-25.16" who="#IrenaPetryna">Nasz klub akceptuje zapisy nowelizowanej Karty nauczyciela w art. 6a, dotyczące obligatoryjności oceny nauczycieli rozpoczynających pracę. Dwukrotna ocena w ciągu pierwszych lat pracy wyeliminuje tych, którzy do zawodu trafili przypadkowo i nie mają odpowiednich predyspozycji. Nauczyciel otrzymuje mianowanie po trzech latach, jeśli uzyskał obie oceny przynajmniej wyróżniające, lub po czterech, gdy uzyskał co najmniej ocenę dobrą. Stabilizację w zawodzie uzyskują więc nauczyciele o wysokich umiejętnościach zawodowych i metodycznych. Za słuszne uznajemy wprowadzenie zmiany w art. 20. Przyjmuje się tutaj zasadę, że rozwiązanie stosunku pracy w trybie tego przepisu powinno być poprzedzone okresem wypowiedzenia, co stanowi zbliżenie przepisów karty do ogólnie obowiązujących przepisów o zwalnianiu pracowników z przyczyn leżących po stronie zakładu pracy, a jednocześnie daje związkom zawodowym prawo wyrażania opinii w kwestii stosunku pracy z konkretnymi nauczycielami.</u>
          <u xml:id="u-25.17" who="#IrenaPetryna">Na aprobatę zasługują propozycje zmian dotyczących przyznawania dodatków mieszkaniowych dla nauczycieli pracujących na wsi i w miejscowościach o liczbie mieszkańców do 5 tys. Pozwoli to m.in. na pozyskiwanie wykwalifikowanych kadr, a pośrednio na wyrównanie szans edukacyjnych uczniów szkół wiejskich.</u>
          <u xml:id="u-25.18" who="#IrenaPetryna">Zdaniem klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego oraz zainteresowanych środowisk i związków zawodowych pewne kontrowersje budzi zapis art. 54 ust. 3, w którym przyznanie dodatku uzależnia się od sytuacji rodzinnej nauczyciela i powierzchni zajmowanego lokalu mieszkalnego. Zapis ten jest w rażącej sprzeczności z prowadzoną dotychczas przez resort polityką mieszkaniową w stosunku do nauczycieli (przypominam, że przyznawano dodatkową powierzchnię mieszkaniową — jedną izbę — na pracę w domu), jak również w znacznej części gmin wiejskich istnieją mieszkania nauczycielskie o dużej powierzchni użytkowej, co eliminować będzie możliwość otrzymania dodatku. W związku z powyższym proponujemy we wspomnianym art. 54 ust. 3 skreślić słowa: „i powierzchni zajmowanego lokalu mieszkalnego” i zdanie pierwsze zakończyć po wyrazie: „nauczyciela”.</u>
          <u xml:id="u-25.19" who="#IrenaPetryna">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Sprawozdanie komisji zawiera 18 wniosków mniejszości. Ich treść szczegółowo omówił sprawozdawca pan poseł Jan Zaciura. Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego opowiada się za przyjęciem dwóch wniosków: drugiego dotyczącego zmiany 5 odnoszącej się do art. 6, w którym szerzej omówione są obowiązki nauczycieli, i dziewiątego odnoszącego się do zmiany 27 dotyczącej art. 36. Wniosek ten stwarza możliwość zawarcia przez ministra edukacji narodowej — w porozumieniu z ministrami prowadzącymi szkoły — jednego ponadzakładowego układu zbiorowego pracy dla nauczycieli z ponadzakładowymi organizacjami związkowymi zrzeszającymi nauczycieli. Tak zawarty układ stanowiłby podstawę do zawierania ponadzakładowych układów zbiorowych pracy dla nauczycieli, rozszerzających zakres treści i świadczeń na szczeblu gminy.</u>
          <u xml:id="u-25.20" who="#IrenaPetryna">W art. 36 ust. 3 należałoby skreślić wyraz „zakładowy”, ponieważ został on użyty niezasadnie przez wnioskodawcę.</u>
          <u xml:id="u-25.21" who="#IrenaPetryna">Również w imieniu klubu wnoszę o zmianę treści zapisu w zmianie 28 dotyczącej art. 39 ust. 4. Na końcu tego ustępu należy dodać wyrazy: „lub w dniu wypłaty wynagrodzenia, o którym mowa w ust. 3”. Zmiana ta udoskonali procedurę wypłat wynagrodzenia zasadniczego, łącznie z innymi składnikami wynagrodzenia dodatkowego.</u>
          <u xml:id="u-25.22" who="#IrenaPetryna">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego jest za przyjęciem projektu ustawy o zmianie ustawy Karta nauczyciela, zgodnie ze sprawozdaniem przedstawionym przez połączone komisje. Mamy nadzieję, że długo oczekiwana przez środowisko nauczycielskie Karta nauczyciela zostanie uchwalona przez Wysoką Izbę na obecnym posiedzeniu Sejmu. W związku z tym wnoszę, aby połączone komisje przedstawiły w drugim dniu obrad ostateczną wersję projektu z uwzględnieniem zmian przedstawionych w trakcie debaty.</u>
          <u xml:id="u-25.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo pani posłance.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#MarekBorowski">Przemawiała pani posłanka Irena Petryna z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-26.2" who="#MarekBorowski">Obecnie zabierze głos pan poseł Krzysztof Dołowy z Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#KrzysztofDołowy">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jestem trochę zaniepokojony tym, co się stało przed chwilą na sali sejmowej, bo oto koalicja rządowa okazała się występować przeciwko rządowi. Jest pytanie, czy rząd dalej reprezentuje, jest emanacją, że tak powiem, koalicji rządowej, czy znalazł się w stosunku do niej w opozycji, skoro dwie poprawki, które zgłosił rząd, dotyczą jednak fundamentalnych punktów, za którymi obstają posłowie koalicji rządowej. Jest to trochę surrealistyczna sytuacja.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#KrzysztofDołowy">Jeśli chodzi o Kartę nauczyciela, to jest to, jak już mówiono, dwudziesta czy dziewiętnasta nowelizacja. Jeżeli ktoś z państwa spróbowałby dać jakikolwiek dokument 19 osobom, żeby kolejno go przerabiały, to zostanie z tego sieczka, tak jak się to stało, niestety, z Kartą nauczyciela. Warto byłoby, być może, napisać nową kartę czy nową ustawę o zawodzie nauczycielskim. No, ale rok pracy minął, bardzo ciężkiej pracy - muszę to przyznać - i oto góra urodziła mysz, bo zmiany są drugorzędne i nie doprowadzą do podstawowych zmian w polskim systemie oświaty.</u>
          <u xml:id="u-27.2" who="#KrzysztofDołowy">W raporcie Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju z zeszłego roku mówiono o Karcie nauczyciela w ten sposób: Zawężone negocjacje nad Kartą nauczyciela będą krótkoterminowymi osiągnięciami dla nauczycieli za cenę utraty długoterminowych korzyści z minionego i unowocześnionego zawodu nauczyciela. Jeżeli niemożliwe jest porozumienie w sprawie radykalnych zmian strukturalnych, odziedziczonych z poprzedniej epoki, zawartych w Karcie nauczyciela, lepiej będzie ograniczyć zakres tej karty i pozostawić pewne zagadnienia otwarte do późniejszych rozważań w kontekście szybko zmieniającej się społeczno-ekonomicznej i edukacyjnej rzeczywistości. Należy zachęcić związki i pomóc im w przyjęciu długoterminowego spojrzenia na te sprawy i przedstawieniu propozycji opracowanych na miarę nowej epoki, a nie kształtowanych przez odchodzącą przeszłość.</u>
          <u xml:id="u-27.3" who="#KrzysztofDołowy">Wydaje mi się, że ta ustawa to jest bitwa w wojnie, która już dawno się zakończyła. Nie wychodzimy do przodu, nie próbujemy reformować oświaty na miarę XX w. Oczywiście wina leży tutaj w znacznym stopniu po stronie dwóch poprzednich rządów, które umówiły się ze związkami zawodowymi, że niczego innego niż to, co związki zawodowe akceptują, nie wprowadzą - żadnej istotnej zmiany. To brak zdolności przywódczych po stronie poprzednich ministrów edukacji spowodował, że nie ma jakichś istotnych zmian w Karcie nauczyciela, które by wymuszały zmianę systemu edukacyjnego.</u>
          <u xml:id="u-27.4" who="#KrzysztofDołowy">Potwierdzamy zgłoszony przez nas wniosek, który został wnioskiem mniejszości tylko za sprawą jednego głosu, w sprawie tytułów służbowych nauczycieli. Sądzimy, że wprowadzenie tytułów służbowych nauczycieli pozwoli płacić najlepszym z nich już teraz dużo więcej i umożliwi racjonalne planowanie kariery nauczycielskiej w zawodzie. Ma to znaczenie w dużym stopniu symboliczne. Zgadzam się ze związkami zawodowymi, które piszą, że z samego wprowadzenia tytułów służbowych nie przybędzie pieniędzy. Wiemy, że sytuacja materialna nauczycieli jest tragiczna, no, ale można by zacząć dawać tym najlepszym, którzy najlepiej kształcą polską młodzież, już teraz większe pieniądze, niewielu bowiem może dostać podwyżki. Apeluję o poparcie tego wniosku, który - jak mówię - przepadł zaledwie jednym głosem.</u>
          <u xml:id="u-27.5" who="#KrzysztofDołowy">Sprawa oceniania nauczycieli jest ważną częścią nowelizowanej ustawy Karta nauczyciela i wydaje mi się, że tej oceny w gruncie rzeczy nie ma, dlatego że nie jest zapisane, jakie kryteria taka ocena powinna spełniać. Niestety ocena opisowa, grzecznościowa, środowiskowa nie jest oceną obiektywną i nie poprawia ani naszej wiedzy o nauczycielu, ani wiedzy nauczyciela o sobie samym. To w gruncie rzeczy jest - jak dobrze wiemy z dawnych czasów - ocena być może bardziej związana z pozycją towarzysko-społeczną nauczyciela w szkole, a niekoniecznie z jego umiejętnościami. Dlatego proponujemy wprowadzenie do art. 6a po ust. 3 dodatkowych ust. 3a, 3b, 3c, w których byłoby powiedziane, że ocena nauczyciela jest sumą cząstkowych ocen po dokonywanych przez kuratora, dyrektora szkoły oraz radę szkoły.</u>
          <u xml:id="u-27.6" who="#KrzysztofDołowy">Cząstkowa ocena pracy nauczyciela jest dokonywana przez kuratora na podstawie obiektywnego pomiaru wiedzy jego uczniów. Musimy wreszcie wprowadzić mechanizmy porównywania tego, czego uczeń się nauczył u któregoś z nauczycieli. Wiem, że prace w tej dziedzinie są prowadzone, niesłychanie opieszale, przez Ministerstwo Edukacji Narodowej. Taki zapis wreszcie by to umożliwił. Na razie myśli się tylko o nowej maturze, a warto byłoby jednak wprowadzić - przynajmniej na terenie województw - porównywalne kryteria oceny wiedzy uczniów.</u>
          <u xml:id="u-27.7" who="#KrzysztofDołowy">Cząstkowa ocena nauczyciela dokonywana byłaby przez dyrektora i radę szkoły na podstawie hospitacji oraz uwag dotyczących jakości jego pracy wychowawczej i opiekuńczej oraz przez dyrektora w odniesieniu do pracy organizacyjnej na rzecz szkoły. Zostawiamy uprawnienia dla ministra edukacji, który by szczegółowo ocenił, w jaki sposób to się będzie dodawało. Wydaje się, że jest absolutnie konieczne zapisanie w ustawie, w jaki sposób nauczyciel jest oceniany i jakie są kryteria tej oceny. Tego nie można zostawić w postaci niejasnych regulacji prawnych.</u>
          <u xml:id="u-27.8" who="#KrzysztofDołowy">Uważamy, że 5-punktowa skala oceny nauczyciela, do której nauczyciele są przyzwyczajeni, jest niesłychanie trudna. Wydaje się, że wystarczyłaby skala 3-stopniowa: nie nadaje się, nadaje się, jest wybitny, czyli awansować. Jednocześnie proponujemy powiązanie tytułów zawodowych nauczycieli z odprawami, jakie im przysługują.</u>
          <u xml:id="u-27.9" who="#KrzysztofDołowy">Wydaje mi się, że związki zawodowe przepuściły fundamentalny punkt poważnie godzący w to, co nauczyciele do tej pory osiągnęli. Pragnę w imieniu nauczycieli zaproponować jednak dopisanie pkt. 4 w art. 42 ust. 2. Art. 42 mówi o czasie pracy, którą wykonuje nauczyciel. Mówi, że to jest ileś godzin pracy na lekcji, a w sumie około 40 godzin przepracowanych na rzecz szkoły. Z tego artykułu, mimo że związki zawodowe bardzo nad tym się głowiły, właściwie wynika, że nauczyciel musi te 40 godzin spędzić w szkole, a w każdym razie nie ma delegacji, żeby dyrektor mógł mu pozwolić na przykład na dokształcanie się czy na sprawdzanie klasówek w domu. Rozumiem, że w nowoczesnej szkole być może nauczyciel miałby warunki na przykład do sprawdzania klasówek w szkole, ale dzisiaj w wielu szkołach takich warunków nie ma. Dlatego proponujemy dodanie pkt. 4, który stanowiłby, że dyrektor może zezwolić, aby część zajęć i czynności, o których mowa w ust. 2 pkt 3, mogła się odbywać poza terenem szkoły. Gdy tego zapisu nie będzie, nauczyciele będą musieli 40 godzin, jeżeli dyrektor tak zarządzi, spędzić w szkole. Byłoby to w sposób oczywisty niekorzystne.</u>
          <u xml:id="u-27.10" who="#KrzysztofDołowy">Ponieważ jest już zgłoszonych wiele poprawek, apelowałbym na zakończenie do Wysokiej Izby o to, żeby nie głosować nad nimi podczas tego posiedzenia Sejmu. Jest tak wiele poprawek, często ze sobą sprzecznych. Jeżeli minął już rok, to mogą minąć jeszcze dwa tygodnie, jednak trzeba dokładnie uporządkować te poprawki i głosować nad nimi na następnym posiedzeniu Sejmu. Taki wniosek zgłaszam w imieniu Unii Wolności.</u>
          <u xml:id="u-27.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi Krzysztofowi Dołowemu z Unii Wolności.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#MarekBorowski">Proszę obecnie o zabranie głosu pana posła Sergiusza Karpińskiego z Unii Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#SergiuszKarpiński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Kiedy 30 czerwca ub. r. przeprowadzaliśmy pierwsze czytanie projektu ustawy nowelizującej Kartę nauczyciela, nikt z nas nie przypuszczał. że prace nad tym projektem potrwają tak długo. W końcu większość zmian miała charakter redakcyjny, dostosowujący przepisy Karty nauczyciela do innych ustaw, a nawet te najistotniejsze propozycje nowych uregulowań nie stanowiły rewolucji w dziedzinie regulacji stosunków pracy nauczycieli.</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#SergiuszKarpiński">Karta nauczyciela jest na dobrą sprawę aktem nienowoczesnym, żeby nie powiedzieć: przestarzałym. Na niedoskonałość wynikającą z czasu, w którym powstawała i była przyjęta, nałożyło się 20 zmian na pewno nie służących utrzymaniu zwartości tekstu i jednorodności słownictwa. Nowelizacja, którą zajmujemy się dzisiaj, zawiera ponad 50 zmian, ale jest jedynie kolejnym etapem poprawiania starego aktu. Na nowoczesną ustawę regulującą szczególne uwarunkowania stosunków pracy nauczycieli przyjdzie nam więc jeszcze poczekać. Skoro jednak mamy poprawiać ustawę, to róbmy to konsekwentnie i z myślą o wszystkich, a nie tylko o oczekiwanych, skutkach. Nie wolno nam zakładać, że nieprecyzyjny przepis będzie realizowany zgodnie z intencjami. Musimy mieć świadomość, że taki przepis będzie realizowany nie tylko niezgodnie, ale także wbrew tym intencjom.</u>
          <u xml:id="u-29.2" who="#SergiuszKarpiński">Zwracam się więc do pań posłanek i panów posłów z prośbą o chwilę refleksji nad skalą ocen pracy nauczyciela. Szlachetna w intencjach próba wartościowania nauczycieli według jakości pracy będzie też skutkować licznymi nieporozumieniami, sporami, zarzutami o niesprawiedliwe i nieobiektywne oceny. Jeżeli jeszcze w ślad za tymi ocenami nie idą żadne możliwości ich skonsumowania, to gra naprawdę nie jest warta świeczki. Jest pełna zgoda co do uproszczenia trybu zwalniania z pracy nauczycieli złych, a właściwie negatywnie ocenionych. Możliwości odwołania się od oceny i komisyjny tryb jej weryfikacji pozwalają wyrazić opinię, że nie posłuży to pozbywaniu się nauczycieli niewygodnych.</u>
          <u xml:id="u-29.3" who="#SergiuszKarpiński">Innymi kwestiami, które w pracy nad projektem rodziły najwięcej kontrowersji, były sprawy układów zbiorowych pracy nauczycieli, w tym także obowiązkowego wymiaru zajęć dydaktyczno-wychowawczych. W sprawie pensum cofnęliśmy się do lat osiemdziesiątych, a sprawa układu została tak zagmatwana, że pewnie upłynie znów kilka lat pod znakiem tymczasowości w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-29.4" who="#SergiuszKarpiński">Przechodząc do kwestii bardziej szczegółowych, chciałbym się skupić na ocenie zgodności proponowanych zmian ze znowelizowanym Kodeksem pracy, gdyż to Kodeks pracy ma stanowić konstytucję stosunków pracy w państwie. Jest tutaj kilka wątpliwości, o których nie wolno milczeć.</u>
          <u xml:id="u-29.5" who="#SergiuszKarpiński">W art. 4 nakłada się obowiązek uzgadniania przepisów wykonawczych ze związkami zawodowymi zrzeszającymi nauczycieli. Kodeks pracy mówi tylko o zasięganiu opinii, a przy tym nigdzie nie sprecyzowano pojęcia związku zrzeszającego nauczycieli.</u>
          <u xml:id="u-29.6" who="#SergiuszKarpiński">W art. 19 i 22 nadaje się organowi prowadzącemu szkołę prawo wkraczania w stosunki pracy, mimo że nie jest on stroną tych stosunków.</u>
          <u xml:id="u-29.7" who="#SergiuszKarpiński">W art. 20 wprowadza się konstrukcję doraźnego świadczenia pracy w okresie zwolnienia nauczyciela z obowiązku świadczenia pracy (pozostawania w stanie nieczynnym). W tym samym artykule w odniesieniu do spraw zwolnień z przyczyn leżących po stronie zakładu pracy akcentuje się kwestię likwidacji szkoły zamiast niemożności dalszego zatrudnienia nauczyciela. Z tego powodu 6-miesięczne odprawy przysługują także nauczycielom, którzy pracy nie tracą, a jedynie na przykład przenoszą się wraz z uczniami i dobytkiem do innej szkoły.</u>
          <u xml:id="u-29.8" who="#SergiuszKarpiński">W art. 39 wprowadza się sprzeczną z Kodeksem pracy zasadę wypłaty wynagrodzenia po dniu wypłaty, jeżeli dzień wypłaty przypada w święto.</u>
          <u xml:id="u-29.9" who="#SergiuszKarpiński">W art. 42 wprowadza się możliwość rocznego rozliczania czasu pracy nauczyciela, który w niektórych okresach nie realizuje pełnego pensum. Przypomnę, że Kodeks pracy mówi o co najwyżej 3-miesięcznych okresach rozliczeniowych. W art. 42b przenosi się uprawnienia do określania dodatków za pracę w porze nocnej do przepisów o wynagradzaniu, chociaż Kodeks pracy od niedawna precyzyjnie określa wysokość tego dodatku.</u>
          <u xml:id="u-29.10" who="#SergiuszKarpiński">W art. 64 i 66 określa się wymiar urlopu wypoczynkowego w tygodniach, a nie w dniach roboczych, jak to jest w Kodeksie pracy.</u>
          <u xml:id="u-29.11" who="#SergiuszKarpiński">Wreszcie w art. 7 ustawy nowelizującej wprowadza się zasadę, iż w sprawach wszczętych, a nie zakończonych do dnia wejścia w życie ustawy, stosuje się nowe przepisy, co w szczególnych przypadkach może oznaczać działanie prawa wstecz.</u>
          <u xml:id="u-29.12" who="#SergiuszKarpiński">Jest jeszcze kilka ewidentnych wpadek legislacyjnych, jak choćby niezrozumiałe pierwsze zdanie w art. 6a ust. 11, zastosowanie „odpowiedniości” punktów w art. 23 ust. 1 i 2 czy możliwość obniżania tylko tygodniowego obowiązkowego wymiaru zajęć, choć nie jest to jedyny wymiar funkcjonujący w oświacie.</u>
          <u xml:id="u-29.13" who="#SergiuszKarpiński">Na koniec nie mogę nie wspomnieć o tym, że zawarte w 9 zmienianych artykułach upoważnienia do wydania przepisów wykonawczych zaowocują 33 rozporządzeniami lub zarządzeniami. W 5 przepisach takie upoważnienie dostało aż 5 ministrów. Aż się prosi, aby w ramach reformy centrum administracyjnego powołać centralny urząd do spraw koordynacji działalności resortów w zakresie wydawania przepisów wykonawczych do Karty nauczyciela. Urząd ten mógłby jednocześnie zająć się opracowaniem wieloletniego programu uzgadniania projektów tych przepisów z licznymi związkami zawodowymi zrzeszającymi nauczycieli.</u>
          <u xml:id="u-29.14" who="#SergiuszKarpiński">W imieniu Unii Pracy Klubu Parlamentarnego zwracam się do Wysokiej Izby z prośbą: Róbmy z Kartą nauczyciela to, co zrobić musimy, i zacznijmy myśleć o nowoczesnej ustawie regulującej odrębności i szczególne uwarunkowania pracy nauczycieli. Podjęcie najistotniejszych decyzji w tej kwestii ciągle jeszcze jest przed nami; przed nami jako Sejmem i przed nami - nauczycielami.</u>
          <u xml:id="u-29.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi Sergiuszowi Karpińskiemu z Unii Pracy.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#MarekBorowski">Obecnie proszę o zabranie głosu pana posła Eugeniusza Janułę z Poselskiego Koła - Nowa Demokracja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#EugeniuszJanuła">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przede wszystkim chciałbym wyrazić zadowolenie z faktu, że po niemal rocznych pracach komisyjnych nad kartą praw i obowiązków nauczyciela zbliżamy się prawie do finału tego procesu, i dokument, który zapewne teraz lub na najbliższym posiedzeniu Sejmu uchwalimy, będzie dokumentem zarówno logicznym, strawnym, jak i wybiegającym na tyle w przyszłość, żeby system edukacji mógł być permanentnie reformowany. Dyskusja, czy pracujemy nad dokumentem starym czy nowym, jest tu bowiem chyba nie na miejscu. System edukacyjny, system nauczania musi być reformowany non stop - oczywiście w sposób ewolucyjny. Zapewne daleko jeszcze do czasu, kiedy w systemie edukacyjnym metody zmienią się na tyle, żeby system ten mógł pracować głównie jako system dedukcyjny, a nie indukcyjny, lecz jest to problem nie tylko naszego kraju, ale i wielu innych nowoczesnych państw.</u>
          <u xml:id="u-31.1" who="#EugeniuszJanuła">Myślę, że dzisiaj potrzeba nam przede wszystkim ustaw - całego pakietu ustaw o nowoczesnym i spójnym systemie kształcenia, nauczania, dotykających też bardzo ważnego problemu wychowania. Ustawa, nad którą dzisiaj debatujemy, karta praw i obowiązków nauczyciela, powinna być cennym, ale też bardzo istotnym uzupełnieniem tych ustaw. Myślę, że dla polskiego systemu edukacji nie ma alternatywy. Nauczyciele zarówno szkół średnich, podstawowych bądź przedszkoli, jak i nauczyciele akademiccy pozostają i pozostaną bardzo istotnym podmiotem i od tego, jakie będą mieli prawa, obowiązki i jak będą wynagradzani, zależy jakość całego procesu. Kwestia budowania społeczeństwa obywatelskiego w bardzo istotny sposób będzie zatem zależna od położenia nauczycieli, a także od ich wkładu pracy. A myślę, że do zrobienia jest jeszcze bardzo dużo. Świadczą o tym chociażby niektóre tezy raportu o stanie oświaty. Raport ten jest sprzed 25 lat, ale okazuje się, że jego tezy są w pewnym sensie ponadczasowe i daleko jeszcze do ich pełnej realizacji. Przy rozpatrywaniu ustawy będącej kartą praw i obowiązków nauczyciela należałoby sięgnąć także do tych tez, które mają wskazać, po co jest edukacja, jakimi treściami ma operować, jaki metodami itd.</u>
          <u xml:id="u-31.2" who="#EugeniuszJanuła">Wracając do obecnie nowelizowanej karty praw i obowiązków nauczyciela. Nowa Demokracja nie ma zastrzeżeń, że jest to kolejna, dwudziesta nowelizacja, bo jeżeli oświata i system kształcenia ma ewoluować, to nowelizacja karty praw i obowiązków nauczyciela musi być często dokonywana. Oczywiście byłoby nonsensem, gdyby była ona nowelizowana co pół roku lub co rok. Należy przypuszczać, że ta nowelizacja, chociaż dosyć skomplikowana w naturze legislacyjnej, rozwiąże na okres około pięciu, być może nawet dziesięciu lat, pewne węzłowe problemy, co nie znaczy, że z problemami szczegółowymi będzie można pozostać na zasadzie pewnego constansu prawnego.</u>
          <u xml:id="u-31.3" who="#EugeniuszJanuła">Wysoki Sejmie! Myślę, że powinniśmy poprzeć wniosek pana posła Dołowego, by na tym posiedzeniu Sejmu nie przegłosowywać wielu bardzo skomplikowanych i legislacyjnie ze sobą sprzecznych poprawek. Nad całym szeregiem poprawek i wniosków mniejszości powinna jeszcze raz, być może nawet dwa razy, zastanowić się komisja, by w logiczny i uporządkowany sposób te poprawki zebrać. Dwa tygodnie może być pomocne w tej sprawie, bo w przeciwnym razie może się zdarzyć, że będziemy głosowali nad chaotycznym w pewnym sensie systemem poprawek.</u>
          <u xml:id="u-31.4" who="#EugeniuszJanuła">Generalnie rzecz biorąc, Nowa Demokracja wyraża poparcie dla nowelizacji obecnej ustawy. Brak czasu nie pozwala nam na ustosunkowanie się do problemów szczegółowych. Chciałbym tylko na zakończenie powiedzieć, że ustawa powinna być podstawą pewnego systemu, w wypadku pozostałych problemów powinna odsyłać do rozporządzeń wykonawczych, bo chodzi o to, by nasze ustawy nie przypominały dawnych cesarsko-królewskich, w których nawet przecinek czy kropka decydowały dokładnie o tym, co kto ma robić. Nauczyciele zaś - oprócz kwestii materialnej, która jest bardzo istotna - powinni mieć również określony margines zaufania ze strony władz; że oni chcą, a nie tylko muszą realizować proces dydaktyczny, w sposób dobry, z korzyścią nie tylko dla siebie, ale i dla młodych pokoleń, przyszłych pokoleń, które będą funkcjonowały w nowoczesnym państwie.</u>
          <u xml:id="u-31.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi Eugeniuszowi Janule z Poselskiego Koła - Nowa Demokracja.</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#MarekBorowski">Obecnie głos zabierze pan poseł Andrzej Lipski z Polskiej Partii Socjalistycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#AndrzejLipski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zgadzam się z tymi, którzy mówili, że bardzo długo pracowaliśmy nad nowelizacją Karty nauczyciela. Wspominam o tym po raz kolejny, by wyrazić jednak pewne zdziwienie, że oto dzisiaj podczas drugiego czytania rząd za pośrednictwem pana ministra Wiatra wnosi poprawki. Debatowaliśmy prawie rok, przedstawiciele rządu zawsze byli obecni na posiedzeniach komisji. Pani poseł Zalewska bardzo słusznie powiedziała, że przecież zmiany, które wprowadzamy w Karcie nauczyciela, nie burzą porządku budżetu państwa w roku 1996. Myślę więc, że był na to czas podczas prac w komisji i że chyba coś tu jest nie tak, skoro rząd w drugim czytaniu wnosi poprawki.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#AndrzejLipski">Przechodząc do rzeczy, zgadzam się, że spora część nowelizowanej ustawy ma charakter porządkowy, dostosowujący ją przede wszystkim do zmienionej ustawy o systemie oświaty, natomiast nie mogę się zgodzić z tezami, które tutaj padły, że zmiany wprowadzane przez nas mają charakter drugorzędny. Oczywiście nie są one rewolucyjne, jeśli chodzi o sytuację nauczyciela w szkole, ale, proszę państwa, zwróćmy uwagę na fakt, że od kilku lat toczyła się debata nad statusem nauczyciela, nad tym, jakim ma być pracownikiem, ile czasu ma pracować, czy Karta nauczyciela ma obowiązywać czy nie, i myślę, że fakt, iż dzisiaj czy może na przyszłym posiedzeniu Sejmu ostatecznie sfinalizujemy prace nad nowelizacją Karty nauczyciela, daje poczucie gwarancji i stabilizacji sytuacji prawnej oraz jasność sytuacji w dochodzeniu do pewnych szczebli zawodowych. Myślę, że to jest bardzo istotne i na to chyba nauczyciele w zdecydowanej większości oczekiwali.</u>
          <u xml:id="u-33.2" who="#AndrzejLipski">Przechodząc do zmian, generalnie sądzę - a także moja partia - że te zmiany zmierzają we właściwym kierunku. Czasami obalają one pewne mity, które funkcjonowały w społeczeństwie - chociażby mit o 18-godzinnym tygodniu pracy nauczyciela, bo przecież często z takimi opiniami środowisk nienauczycielskich można się było spotkać. Tutaj mamy jasny zapis - 40-godzinny tydzień pracy. Nawet nie dyskutowałbym, czy nauczyciel ma go spędzić w szkole czy poza szkołą. Kończy się etap pewnego mitu, że nauczyciel pracuje 18 godzin. A co ze sprawdzaniem klasówek? A co z przygotowaniem się do lekcji? A co z doskonaleniem zawodowym etc.? To wszystko przecież jest praca i to bardzo istotna praca nauczyciela.</u>
          <u xml:id="u-33.3" who="#AndrzejLipski">Myślę, że dobrze, iż wprowadzono pewne większe rygory przy mianowaniu nauczyciela, bo zostaje wydłużony wymagany okres pracy przed mianowaniem z dwóch do trzech lat w przypadku dobrego nauczyciela, bądź do czterech lat w przypadku nauczyciela, co do którego mamy wątpliwości, czy nadaje się do pracy w zawodzie, czyli kiedy sytuacja jest wątpliwa. Jednakże, proszę państwa, zgadzam się z pewnymi tezami, że to jest w dużym stopniu zapis o charakterze postulatywnym, bo przecież intencją tego zapisu jest zlikwidowanie tego, o czym mówił pan minister Wiatr, tzn. tej wieloletniej selekcji negatywnej kandydatów do tego zawodu. Chcemy przyciągać do pracy w szkole nauczycieli najlepszych, ale bez odpowiedniego uposażenia finansowego, bez przywrócenia prestiżu społecznego tego zawodu może to być, jak mówię, zapis o charakterze postulatywnym. Dlatego należy pamiętać, szczególnie podczas prac nad przyszłorocznym budżetem, że musi następować rzeczywiście skokowa poprawa sytuacji materialnej nauczyciela po to, żeby do szkoły garnęli się ludzie najlepsi, żeby szkoła nie była tym miejscem, z którym ktoś, kto nie jest w stanie znaleźć sobie bardziej intratnej posady, próbuje wiązać swoje życiowe plany.</u>
          <u xml:id="u-33.4" who="#AndrzejLipski">Jest jeszcze oczywiście wiele innych zalet tej ustawy. Zgadzam się z panem posłem Zaciurą w kwestii funduszu na dokształcanie zawodowe, który, jak powiedział, jest jego konikiem. Rzeczywiście, to może stanowić bodziec, który spowoduje intensywniejsze prace nad własnym doskonaleniem się, a co za tym idzie, podniesienie poziomu nauczania. Ale są tu też pewne wady. Kwestia np. urlopu zdrowotnego - tylko 3 lata w ciągu kariery zawodowej. Proszę państwa, może dojść do takiej sytuacji, że bardzo dobry nauczyciel, który szwankuje na zdrowiu, zostanie wyeliminowany z zawodu. Nie będę wnosił poprawek, bo nie chcę burzyć efektu tego rocznego cyklu prac, będącego pewnym kompromisem, ale mam tu wątpliwości.</u>
          <u xml:id="u-33.5" who="#AndrzejLipski">Ponieważ czas minął, poruszę jeszcze tylko jedną sprawę, co do której też mam duże wątpliwości. Jest to kwestia zatrudnienia w szkole nauczyciela akademickiego. Zwróćcie państwo uwagę - jest w projekcie taki zapis, który mówi, że jeżeli nauczyciel akademicki bezpośrednio przed przejściem do szkoły nie przepracował 3 lat w charakterze pracownika dydaktycznego i nie uzyskał pozytywnej oceny, to nie może być zatrudniony jako nauczyciel mianowany. Co to oznacza? Weźmy na przykład wielu z nas, nauczycieli akademickich, którzy tutaj siedzą - gros z nas ma teraz bezpłatne urlopy, nie wykonuje zawodu, a zatem de facto nie moglibyśmy trafić do szkoły. Sądzę, że nauczyciele akademiccy z wieloletnim stażem, choćby nawet mieli pewną przerwę w tej pracy, winni mieć taką możliwość, żeby od razu przechodzić do szkoły. Szkole powinno na tym zależeć, bo przecież są to w sumie najlepsi nauczyciele.</u>
          <u xml:id="u-33.6" who="#AndrzejLipski">Kończąc już, panie marszałku, żeby nie nadużywać cierpliwości, chcę powiedzieć, że Koło Parlamentarne Polskiej Partii Socjalistycznej popiera sprawozdanie obu komisji. Będziemy natomiast głosowali za czterema wnioskami mniejszości: nr 4, 5, 10 i 14.</u>
          <u xml:id="u-33.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi Andrzejowi Lipskiemu.</u>
          <u xml:id="u-34.1" who="#MarekBorowski">Na tym zakończyliśmy wystąpienia w imieniu klubów i kół.</u>
          <u xml:id="u-34.2" who="#MarekBorowski">Przechodzimy do wystąpień indywidualnych.</u>
          <u xml:id="u-34.3" who="#MarekBorowski">Pierwszy zabierze głos pan poseł Mieczysław Piecka z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#MieczysławPiecka">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Po 10 miesiącach od pierwszego czytania projektu rządowego rozpatrujemy ostateczny kształt zmian w Karcie nauczyciela, przedstawiony w sprawozdaniu Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego i Komisji Ustawodawczej.</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#MieczysławPiecka">Czy zmiany wychodzą naprzeciw oczekiwaniom? Z analizy tekstu projektu rządowego oraz zmian wniesionych w toku dotychczasowego postępowania sejmowego wynika, że większość proponowanych w sprawozdaniu rozwiązań uwzględnia treści wynegocjowane przez Ministerstwo Edukacji Narodowej z sześcioma związkami zawodowymi zrzeszającymi nauczycieli. To jest chyba istotne. Zmiany prowadzą do:</u>
          <u xml:id="u-35.2" who="#MieczysławPiecka">— racjonalnej oceny pracy nauczycieli (art. 6a),</u>
          <u xml:id="u-35.3" who="#MieczysławPiecka">— rozważnego mianowania, a przez to stabilizacji zatrudnienia dobrych nauczycieli (art. 10 ust. 2, 2a i 2b),</u>
          <u xml:id="u-35.4" who="#MieczysławPiecka">— zapewnienia dokształcania i doskonalenia zawodowego nauczycieli (rozdz. 7a),</u>
          <u xml:id="u-35.5" who="#MieczysławPiecka">— uporządkowania zasad rozwiązywania stosunku pracy, szczególnie w razie całkowitej lub częściowej likwidacji szkoły, zmian organizacyjnych, zmian planu nauczania (art. 20 i art. 22 ust. 2);</u>
          <u xml:id="u-35.6" who="#MieczysławPiecka">— zwiększenia preferencji dla nauczycieli pracujących na wsi (art. 54 ust. 3 i 5), z wyjątkiem powierzchni mieszkaniowej, o których mówiła tutaj pani posłanka Petryna,</u>
          <u xml:id="u-35.7" who="#MieczysławPiecka">— korzystniejszego uregulowania kwestii urlopów w stosunku do projektu wyjściowego (art. 64 ust. 3 i 5 oraz art. 73 ust. 1 i 3).</u>
          <u xml:id="u-35.8" who="#MieczysławPiecka">Rozsądny wydaje się consensus w sprawie urlopów zdrowotnych, szczególnie w świetle faktów przytaczanych przez okręgowe inspekcje pracy, dotyczących chorób zawodowych nauczycieli. Nie do przyjęcia moim zdaniem są uwagi posła Dołowego, że góra porodziła mysz po ciężkiej — ja bym powiedział długiej — pracy. Myślę też, że poseł Karpiński w trakcie referowania zapomniał o tym, że Karta nauczyciela jest aktem szczególnym w stosunku do Kodeksu pracy i może zawierać odmienne rozwiązania niż to przewiduje kodeks. Chcę jednak powiedzieć, że obok aprobaty mam też pewien niedosyt w związku z proponowanymi rozwiązaniami, szczególnie w sprawie statusu nauczyciela, wynagrodzeń, nikłej poprawy w wypadku nagród jubileuszowych. Istnieje też niepokój w związku z zapisem treści art. 36 ust. 1 przyjętym przez komisje. Zapis zmierza bowiem wprost do formułowania ok. 2500 gminnych układów zbiorowych pracy i co najmniej 9 układów resortowych. Prowadzić to będzie do frustracji środowiska nauczycielskiego, sprzeciwów, interwencji i zbędnego chaosu. Proponuję przyjąć w tej sprawie wniosek mniejszości nr 9 dotyczący zmiany 27, wspierany naprawdę przez wielu, wielu posłów. We wniosku proponuję dopuścić — dopuścić, podkreślam — możliwość przyjęcia jednego ogólnokrajowego układu zbiorowego pracy dla nauczycieli, zawieranego przez ministra edukacji narodowej w porozumieniu z ministrami prowadzącymi szkoły i z ponadzakładowymi organizacjami związkowymi zrzeszającymi nauczycieli, oraz dopuścić możliwość zawierania ponadzakładowych układów zbiorowych rozszerzających zakres treści i świadczeń układu ogólnokrajowego przez przewodniczącego zarządu gminy (związku komunalnego) z ponadzakładowymi organizacjami związkowymi zrzeszającymi nauczycieli.</u>
          <u xml:id="u-35.9" who="#MieczysławPiecka">Do wniosku pragnę zgłosić autopoprawkę prowadzącą do skreślenia w ust. 3 art. 36 po wyrazie: „ponadzakładowy” wyrazów: „i zakładowy”. Podobną autopoprawkę wnoszę do proponowanego § 3 art. 24114 Kodeksu pracy. Po wyrazie: „ponadzakładowy” proponuję skreślić wyrazy: „i zakładowy”. Proponowane rozwiązanie umożliwi bez zmiany treści ustawy wprowadzenie szeregu jednolitych ogólnokrajowych zmian, o których mowa w pkt. 1 i 3 ust. 2 art. 36 w wersji przyjętej przez komisję i w wersji zgłoszonej we wniosku mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-35.10" who="#MieczysławPiecka">Panie i Panowie Posłowie! Proszę o poparcie tego wniosku. Leży to naprawdę w dobrze pojętym interesie samorządów gmin, nauczycieli i resortu edukacji; uwolni nas to od niepokojów, wielu sporów i interwencji. Poprawka ta wychodzi bowiem naprzeciw realizacji w przyszłości licznych propozycji pań i panów posłów zgłaszanych w pierwszym czytaniu, podczas prac w podkomisji i w komisji. Jest ona niezbędna do zapewnienia jednolitych w skali kraju podstawowych regulacji - podkreślam, podstawowych regulacji - w sprawach zaszeregowań, awansów, regulacji płacowych i wielu innych. Proszę o poparcie wniosku.</u>
          <u xml:id="u-35.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-36.1" who="#MarekBorowski">Przemawiał pan poseł Mieczysław Piecka z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-36.2" who="#MarekBorowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Ryszarda Kalbarczyka z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#RyszardKalbarczyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Blisko rok debatujemy w Sejmie nad zmianą ustawy Karta nauczyciela. To budziło i budzi do dzisiaj niepokój w środowisku nauczycielskim. I mnie, nauczyciela pracującego w podkomisji i w komisjach nad tą ustawą, irytowało nieraz, że głównie w trakcie prac nad poszczególnymi zapisami niepotrzebnie tracąc czas spieraliśmy się - i według mojego rozeznania nadal będziemy się spierać - o szczegóły, które nie wnoszą nic istotnego, jeżeli chodzi o stronę merytoryczną. Niektórzy koledzy posłowie w swoich propozycjach zapisów tej ustawy szukali - co było dla mnie dziwne - co z tej karty można byłoby nauczycielowi zabrać i jak tę grupę zawodową poróżnić. Pojawiła się pewna szansa, aby również coś poprawić. Wiadomo, że karta nie poprawi w stopniu zadowalającym materialnego statusu nauczyciela. Ale gdyby jej nie było...? Pytanie to pozostawiam bez odpowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-37.1" who="#RyszardKalbarczyk">Cokolwiek by powiedzieć, dokonuje ta ustawa pewnych regulacji, które dzisiaj są konieczne, zapobiegają bowiem podejmowaniu pracy w tym zawodzie przez ludzi przypadkowych. Mam nadzieję, że nie bacząc na trudności, uchwalimy na tym posiedzeniu Sejmu nowelizację Karty nauczyciela.</u>
          <u xml:id="u-37.2" who="#RyszardKalbarczyk">Przechodząc do konkretnych zapisów, chciałbym powiedzieć, że na uwagę zasługuje wniosek mniejszości dotyczący treści art. 6 w zmianie 5. Zapis ten szerzej i pełniej traktuje realizowaną przez nauczyciela funkcję szkoły, podkreślając przyjaźń między ludźmi różnych narodów, ras i światopoglądów. Jest to tym ważniejsze, że integrujemy się z Europą i światem, i dlatego nie jest bez znaczenia wychowanie do tej integracji.</u>
          <u xml:id="u-37.3" who="#RyszardKalbarczyk">Będę głosował za przyjęciem tego wniosku zgodnie ze stanowiskiem mojego klubu - klubu PSL.</u>
          <u xml:id="u-37.4" who="#RyszardKalbarczyk">Zgodnie z zapisem art. 36 ponadzakładowe układy zbiorowe winien, moim zdaniem, zawierać minister edukacji i centralne przedstawicielstwa. Uregulowania te dotyczą realizacji ustalonego przez państwo statusu nauczyciela, w imieniu państwa należy więc regulować szczególnie płace zasadnicze i obowiązujące pensum. Trudno przyjąć, że dobrym rozwiązaniem byłoby uregulowanie tych spraw w każdej gminie inaczej. Nie może być tak, żeby skutki ustaleń w gminach ponosiło państwo. Gmina może i powinna rozwijać szeroką motywacyjną funkcję dodatkowego wynagradzania, na co ustawa o systemie oświaty pozwala.</u>
          <u xml:id="u-37.5" who="#RyszardKalbarczyk">Mówiąc o statusie nauczyciela, pragnę zwrócić szczególną uwagę Wysokiej Izby na pogarszający się byt materialny nauczycieli. Oto od kilku tygodni jesteśmy świadkami rozwijających się niepokojów, protestów związków nauczycielskich. Dochodzi do paradoksu. Płaca młodego nauczyciela jest niemal równa zasiłkowi dla bezrobotnych. Rodziny nauczycielskie pauperyzują się, tracą siły, nadzieję i zapał do pracy. Niektórzy próbują dorobić, wykonując prace kolidujące z zawodem, nie mówiąc o tym, że nie są w stanie poświęcić się pracy wychowawczej. Zabierzmy jeszcze nauczycielowi podstawy egzystencji i nadzieję, a trzeba będzie może i armię postawić do walki ze złem.</u>
          <u xml:id="u-37.6" who="#RyszardKalbarczyk">Możemy nauczycieli ze szkół przepędzić - zasilą wówczas rzeszę bezrobotnych i zostaniemy z problemem sami. Nie tędy droga. Apeluję do rządu o przerwanie tego szkodliwego kręgu, uznanie roszczeń - skromnych zresztą - nauczycieli i wywiązanie się z danych obietnic, jeśli chce zachować twarz władzy sprawiedliwej.</u>
          <u xml:id="u-37.7" who="#RyszardKalbarczyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nam, posłom Polskiego Stronnictwa Ludowego, szczególnie zależy na tym, ażeby zostały uruchomione mechanizmy pozyskiwania nauczycieli wysoko kwalifikowanych do szkół wiejskich, w celu wyrównywania szans edukacyjnych dzieci uczących się w tych szkołach. Takie możliwości daje ta ustawa w art. 54 ust. 1–7, gdzie mówi się m. in. o dodatkach mieszkaniowych i dodatkach dla nauczycieli wiejskich w wysokości 10% wynagrodzenia zasadniczego. Oby te dodatki były prawidłowo określone w zarządzeniach Ministerstwa Edukacji Narodowej, a zarządzenia te uzyskały akceptację przedstawicielstw nauczycielskich, to jest związków zawodowych.</u>
          <u xml:id="u-37.8" who="#RyszardKalbarczyk">Przychylam się do uwag poruszonych przez koleżankę poseł Irenę Petrynę, która przemawiała w imieniu klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego. Wnoszę o uchwalenie tej ustawy na obecnym posiedzeniu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-37.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi Ryszardowi Kalbarczykowi z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-38.1" who="#MarekBorowski">Obecnie głos zabierze pan poseł Stanisław Kracik, Unia Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#StanisławKracik">Panie Marszałku! Szanowni Państwo! Debata o Karcie nauczyciela to jest tak naprawdę debata o dramatycznych wyborach. Postaram się tę tezę uzasadnić, chciałbym również powiedzieć, żebyśmy nie irytowali się tym, że są jeszcze czynione pewne próby opóźnienia uchwalenia tej karty, skoro zwracamy uwagę, że są kwestie, które trzeba jeszcze przedyskutować. Myślę, że zgłaszamy tutaj sprawy już podejmowane w komisjach. Chcę zapytać: Czy jako posłowie mamy prawo czuć się usatysfakcjonowani tym produktem, który dajemy nauczycielom? Sądzę, że nie daje nam tego prawa usunięcie norm nierozumnych, które do tej pory były zawarte w tej ustawie. Nie dajemy dobrego produktu, nie jest to karta, z którą nauczyciele mogliby wejść w XXI w. i z której mogliby być dumni jako ze swojej zawodowej konstytucji. Myślę, że są trzy powody tego stanu rzeczy.</u>
          <u xml:id="u-39.1" who="#StanisławKracik">Po pierwsze, pozostały jeszcze w tej karcie pewne wady. Na przykład wadą taką jest norma z art. 59 mówiąca, że nadal obowiązuje zasada pierwszeństwa przy zachowaniu równości w przyjmowaniu do przedszkoli, burs i szkół ponadpodstawowych. To nie ten język, nie ta epoka, nie ta sytuacja, a ten zapis został. Mówimy o prawie do mieszkania. Ale przecież każdy ma prawo do mieszkania. Mówimy o kwestiach opałowych i innych, domniemując, że chodzi o węgiel, o to, żeby go nauczyciel kupił, a gmina mu go przywiozła; są to, powiedziałbym, anachronizmy dość wstydliwe dla nas jako legislatorów.</u>
          <u xml:id="u-39.2" who="#StanisławKracik">Po drugie, są wady wprowadzane tą ustawą. Myślę o dwóch kwestiach. Na jedną zwrócił uwagę pan minister Wiatr, mówiąc o 7-tygodniowym urlopie i o środkach, które z tym się łączą, a pan poseł Zaciura, mimo że wiedział o tym, raczył się prześliznąć nad kwestią nagrody jubileuszowej za 40 lat pracy. Pani minister Grabowska w czasie debaty w komisjach mówiła, iż rząd nie ma pieniędzy na pokrycie skutków tej zmiany, nie ma w ogóle szacunków co do wielkości potrzebnych środków. Toteż chciałbym z całą powagą zwrócić się do pana marszałka, niejako odwołując się do jego poprzednich zawodowych wcieleń, żeby rozważył to, bo jeżeli mówimy o tym, iż ustawa o finansach gmin nakazuje w wypadku wprowadzania inną ustawą jakichś przywilejów lub obciążeń określić środki, wskazać źródło i zrekompensować gminom te wydatki, to ta wprowadzana obecnie norma, ten zapis o 7-tygodniowym urlopie i nagrodzie jubileuszowej, dyskwalifikuje tę ustawę, sprawia, że nie nadaje się do poddania jej pod głosowanie, ponieważ jakby z mocy prawa jest on niedoróbką legislacyjną i kreuje sprzeczność, na którą ośmielam się raz jeszcze panu marszałkowi zwrócić uwagę.</u>
          <u xml:id="u-39.3" who="#StanisławKracik">Myślę, że dylemat, przed którym tak naprawdę stoimy, wiąże się z owym pakietem socjalnym, z tą poniekąd uprawnioną optyką związkową (ja sam nie jestem związkowcem, ale chcę rozumieć tę optykę, chcę wczuć się w sytuację moich koleżanek i kolegów posłów będących w tej sytuacji). Otóż jeżeli mamy jedną pulę pieniędzy i jeżeli będziemy zwiększali pakiet socjalny, to możemy go zwiększać tylko kosztem uposażeń podstawowych, bo cudów nie ma, pieniędzy od samego gadania nie przybywa, ani od pięknosłowia ani od składania deklaracji, a ta ustawa jest pełna tego rodzaju, niestety, deklaracji.</u>
          <u xml:id="u-39.4" who="#StanisławKracik">Nie mamy prawa mówić, że wprowadzamy zasadę eliminacji złych nauczycieli ze szkoły, jak stwierdziła moja koleżanka posłanka Irena Petryna. Nie ma takiego mechanizmu. Jest domniemanie, że tak się może stać. Tak naprawdę to, co zostało ze związkami wynegocjowane, da się sprowadzić do trzech spraw, mianowicie że nauczyciele zgodzili się na to, że nie ma automatyzmu mianowania, że się zgodzili na to - chociaż nie nazywając rzeczy do końca po imieniu - że można rozwiązać umowę o pracę z nauczycielem mianowanym na podstawie przepisu o wygaśnięciu stosunku pracy z upływem 6-miesięcznego okresu pozostawania w stanie nieczynnym, i wreszcie, że zgodzili się na to, iż gmina będzie miała prawo weta w wypadku tej oceny, od której zależy mianowanie.</u>
          <u xml:id="u-39.5" who="#StanisławKracik">Ale, szanowni państwo, dlaczego ulegamy niewiarygodnej iluzji, mówiąc, że oto wprowadzamy element oceny, skoro piszemy, że ocena, sporządzana przez dyrektora szkoły, ma charakter opisowy, z uogólniającą konkluzją, i ta uogólniająca konkluzja sięga od negatywnej aż po szczególnie wyróżniającą. Proszę mi powiedzieć, jak dyrektor rozróżni pracę zasługującą na ocenę zadowalającą od zasługującej na ocenę dobrą, a od tego zależy przecież los zawodowy nauczyciela.</u>
          <u xml:id="u-39.6" who="#StanisławKracik">Podziwiam związkowców za to, że w ręce dyrektorów szkół oddali swój zawodowy los, swoją karierę. Tak naprawdę to od tych ludzi, a nie od gminy będzie zależało, jaki będzie los nauczyciela. Nie wiem, skąd się wziął ten gigantyczny kredyt zaufania, ale to jest państwa sprawa. Ja przyjmuję go tylko do wiadomości. Sygnalizuję ten problem, dlatego że nie wszyscy dyrektorzy są aniołami z dwoma skrzydłami.</u>
          <u xml:id="u-39.7" who="#StanisławKracik">Natomiast chciałbym najgoręcej jak umiem zaapelować do pana posła Piecki i do pań posłanek z ZNP, szczególnie do pani poseł Zalewskiej, o to, aby nie próbować forsować w Sejmie rozstrzygnięcia, którego samo rozważanie narusza powagę tej Izby. Jeżeli mamy ekspertyzy ponad wszelką wątpliwość wykluczające możliwość zawierania w imieniu gmin ponadgminnych układów zbiorowych z kimkolwiek, to choć nie należę do fanów ministra Wiatra - mówię to publicznie - muszę uznać, że jego stanowisko jest stanowiskiem wynikającym z wykładni prawa. W związku z tym nic tu nie pomoże sprzeciw, bunt, forsowanie związkowej optyki. Trzeba się zgodzić z tym, że będzie 2500 układów zbiorowych. Ale, panie pośle Piecka, wydaje mi się, że udało się panu wprowadzić słuchających tej debaty w błąd, prawda jest bowiem taka: jeżeliby pan miał rację, to karta, którą uchwalamy, nie ma sensu. To karta stanowi minimum, a to, co może być negocjowane w układach zbiorowych, jest ponad to. Jeżeli źródłem frustracji nauczycieli z gminy „x” będzie to, że nauczyciele w gminie „y” mają lepszy układ zbiorowy i więcej przywilejów, będzie to zawiść, uczucie, które nauczycielowi nie przystoi, a minimum mają wszyscy gwarantowane. A jak komuś będzie lepiej, bo dogadał się tak z gminą, to naprawdę nie rozdzierajmy z tego powodu szat, tylko cieszmy się, że niektórym naszym kolegom i koleżankom będzie się lepiej powodziło.</u>
          <u xml:id="u-39.8" who="#StanisławKracik">Odpowiedź na pytanie o efekt działania tej karty jest następująca: Polska szkoła będzie nadal miejska i wiejska. Z takim przesłaniem wchodzimy w następny wiek, bo takie przyjęliśmy rozstrzygnięcia. W żadnym stopniu nie oswajamy tą kartą samorządowców - tego wielkiego partnera i największego pracodawcy nauczycieli. Czy przełamujemy jakikolwiek stereotyp? Czy robimy jakikolwiek poważny gest? - Nie. Ta karta nie jest wolna od sloganów i deklaracji i nie daje gwarancji - ale jest to wina ustawy o systemie oświaty - że uczniów będziemy uczyć tego, czego potrzebują, że będziemy wychowywać, bo przecież nie ma takich możliwości: w 35-osobowej klasie nie dość, że nie można uczyć, to i o wychowaniu nie ma co marzyć. I tą pełną ojcowskiego bólu konstatacją kończę.</u>
          <u xml:id="u-39.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-40.1" who="#MarekBorowski">Pan poseł poruszył tu kwestię ustawy o finansowaniu gmin i związków między tą ustawą a ustawą Karta nauczyciela. Tak kategorycznego zapisu jak ten, na który pan poseł się powołuje, nie pamiętam, ale to sprawdzimy.</u>
          <u xml:id="u-40.2" who="#MarekBorowski">Proszę bardzo, pan poseł Jan Zaciura.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#JanZaciura">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W trybie sprostowania chciałbym powiedzieć, że pan poseł Kracik uczestniczył w pracach komisji i podkomisji. Moim zdaniem nie uchodzi, panie pośle, mówić o tym, że - po pierwsze - nie skalkulowaliśmy skutków wprowadzonych zmian, w szczególności tych, które odnoszą się do nagród jubileuszowych, do urlopów, oraz skutków utworzenia funduszu celowego na dokształcanie i doskonalenie nauczycieli. Po drugie - państwo doskonale pamiętacie, że wymyśliliśmy zmiany w ustawie, które rodzą skutki finansowe dla budżetu państwa oraz dla subwencji dla gmin, zapisaliśmy w przepisach przejściowych i końcowych stwierdzenie, że te zmiany wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 1997 r., więc mówienie o tym, że wprowadzając dzisiaj te zmiany burzymy ustawę budżetową na 1996 r., jest nie na miejscu i prosiłbym przeczytać dobrze projekt ustawy, który przygotowaliśmy do drugiego czytania. Skutki finansowe są mi znane, jeżeli Wysoka Izba będzie uważała za stosowne, żebym je przedstawił, mogę to uczynić, ale to nie było moim celem w trakcie składania sprawozdania komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#MarekBorowski">Panie pośle Zaciura, nie przerywałem panu, niemniej nie było to sprostowanie. Prosiłbym o przestrzeganie regulaminu. Sprostowanie zgodnie z art. 109 dotyczy słów wypowiedzianych. A więc gdyby pan poseł przekręcił pańskie słowa, to wtedy oczywiście sprostowanie byłoby na miejscu. Natomiast to było wyjaśnienie, które jako poseł sprawozdawca może pan zawsze podać do wiadomości wszystkim na zakończenie wystąpień i - jak rozumiem - na koniec jeszcze raz odniesie się pan do tego bardziej szczegółowo.</u>
          <u xml:id="u-42.1" who="#komentarz">(Poseł Jan Zaciura: Oczywiście, ale fakty były przedstawione mylnie.)</u>
          <u xml:id="u-42.2" who="#MarekBorowski">Panie pośle, naprawdę nie mówimy tu o faktach. Sprostowanie nie może dotyczyć faktów, tylko musi się odnosić do wypowiedzi danego posła. Gdyby sprostowanie miało dotyczyć faktów, to mielibyśmy nieustające polemiki między posłami poza porządkiem obrad. Bardzo proszę o przestrzeganie tej zasady.</u>
          <u xml:id="u-42.3" who="#komentarz">(Poseł Stanisław Kracik: W trybie sprostowania.)</u>
          <u xml:id="u-42.4" who="#MarekBorowski">Nie, nie, panie pośle, już umówmy się, że nie będziemy tego prostowali dalej.</u>
          <u xml:id="u-42.5" who="#MarekBorowski">Teraz, żeby nieco obniżyć poziom adrenaliny, to, panie pośle Kracik, muszę powiedzieć, że w końcowym zdaniu swego wystąpienia dotknął mnie pan osobiście - powiedział pan, że jeśli klasa liczy 35 uczniów, to nie można ani wychować, ani nauczyć. No cóż, panie pośle, nie wiem, jak inni, ja chodziłem do klasy 40-osobowej.</u>
          <u xml:id="u-42.6" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-42.7" who="#komentarz">(Poseł Stanisław Kracik: Polska nie składa się z Borowskich.)</u>
          <u xml:id="u-42.8" who="#MarekBorowski">Zatem proszę potraktować to jako żart.</u>
          <u xml:id="u-42.9" who="#MarekBorowski">Niemniej dziękuję panu posłowi Stanisławowi Kracikowi za zabranie głosu.</u>
          <u xml:id="u-42.10" who="#MarekBorowski">Bardzo proszę panią posłankę Danutę Polak z Unii Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#DanutaPolak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nowelizacja Karty nauczyciela uwzględniła zmiany zachodzące w systemie oświaty związane ze stosunkiem pracy nauczycieli, określiła ich obowiązki, wymagania kwalifikacyjne, zasady oceny pracy, uprawnienia socjalne, nie wspominając nic o nauczycielach religii. Nauczanie religii stało się sprawą polityczną ze względu na brak uregulowań zgodnych z prawem.</u>
          <u xml:id="u-43.1" who="#DanutaPolak">Przy zmianie kolejnych rządów powracał temat nauczania religii w szkole, a także dywagacje na temat oceny na świadectwie. Przypomnę, że naukę religii wprowadził do szkoły na podstawie instrukcji minister Stelmachowski, ale nie będę oceniać tego faktu, lecz odniosę się do braku uregulowań dotyczących stosunku pracy nauczycieli katechetów będących duchownymi.</u>
          <u xml:id="u-43.2" who="#DanutaPolak">W przepisach wykonawczych do Karty nauczyciela należy ostatecznie ustalić, czy katecheta będący osobą duchowną podlega dyrektorowi szkoły, czy jest członkiem rady pedagogicznej, kto jest jego pracodawcą - dyrektor szkoły czy biskup, który daje skierowanie do pracy. Coraz częstszym niepokojącym zjawiskiem jest wymiana w ciągu roku szkolnego katechetów duchownych na katechetów cywilnych, i nie jest to objęte ruchem kadrowym. Z obserwacji wynika, że obecnie religii naucza więcej katechetów cywilnych niż duchownych. Pociąga to za sobą znaczne koszty finansowe, nie zaplanowane w ustawie budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-43.3" who="#DanutaPolak">Oddzielnym problemem jest wykształcenie katechetów, a ściślej mówiąc, jego brak. Od katechetów nie wymaga się wykształcenia wyższego z przygotowaniem pedagogiczno-psychologicznym, często wystarcza zaświadczenie proboszcza o ukończeniu kursu dla katechetów. Rzutuje to na pracę wychowawczą z dziećmi i młodzieżą, czyniąc ją nieefektywną, i nie spełnia oczekiwań rodziców akceptujących nauczanie religii w szkole. Ponieważ ocena z nauki religii znajduje się na świadectwie szkolnym, należy uznać, że wymagania w stosunku do nauczycieli religii powinny być podobne jak w wypadku nauczycieli innych przedmiotów, bo dobra szkoła to przede wszystkim dobry nauczyciel.</u>
          <u xml:id="u-43.4" who="#DanutaPolak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W przepisach wykonawczych do ustawy należy również uwzględnić nauczycieli pracujących wśród Polonii. Karta gwarantuje stabilizację w zawodzie nauczycielom posiadającym wymagane kwalifikacje i odpowiednie predyspozycje do pracy, pozwala pozbyć się nauczycieli słabych.</u>
          <u xml:id="u-43.5" who="#DanutaPolak">Najprostszym i najtańszym sposobem awansu społecznego jest awans przez edukację, a w procesie edukacji oprócz dziecka istotną rolę odgrywa nauczyciel. Tylko wielka ofensywa edukacyjna ożywi gospodarkę i pozwoli Polsce dołączyć do zjednoczonej Europy.</u>
          <u xml:id="u-43.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-44.1" who="#MarekBorowski">Przemawiała pani posłanka Danuta Polak z Unii Pracy.</u>
          <u xml:id="u-44.2" who="#MarekBorowski">Obecnie proszę o zabranie głosu pana posła Andrzeja Gąsienicę-Makowskiego z Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Kluczowym zadaniem reformy szkolnictwa powszechnego jest podniesienie jakości pracy nauczyciela i przez to podniesienie jakości motywowania ucznia do własnego rozwoju. Priorytetem edukacji powinien być przede wszystkim interes ucznia. Wymaga to stworzenia systemu pozytywnego doboru w zawodzie nauczyciela, świadomej pracy wychowawczej i umiejętności rzetelnego kształcenia, a nie tylko mechanicznego przekazywania raz zdobytych umiejętności. Przywileje dla poszczególnych grup mają służyć raczej promocji zawodu, a nie jego ochronie przed społeczną oceną pracy. Dotyczy to zwłaszcza tak ważnego zawodu. Głównym celem pracy nauczyciela jest prowadzenie procesu edukacyjnego i wychowawczego dzieci i młodzieży. Status nauczyciela w środowisku jest bardzo ważny, ale zły nauczyciel nie może być chroniony przez prawo. Zdecydowana większość nauczycieli to ludzie aktywni, sumienni, pracowici, z oddaniem poświęcający się pracy z młodzieżą - i tych należy promować. Jednak musi następować eliminacja osób, które trafiły do zawodu nauczycielskiego przypadkowo.</u>
          <u xml:id="u-45.1" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Moim zdaniem znaczące dla reformy systemu oświaty, która obejmuje również Kartę nauczyciela, są wnioski mniejszości nr 3, 8 i 13. Omówię je w swoim wystąpieniu, proponując ich przyjęcie. Nie będę powtarzał argumentacji dotyczącej innych artykułów i konieczności zmiany ustawy Karta nauczyciela.</u>
          <u xml:id="u-45.2" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Zaproponowane we wniosku nr 3 rozszerzenie art. 6 (dodanie art. 6a i 6b) zapowiada inne podejście do oceny pracy nauczyciela. Ocena stanie się ważnym elementem weryfikacji zawodowej, będzie traktowana bardziej serio przez ocenianego i oceniającego. Dotychczas możliwe było uzyskanie mianowania z mocy prawa po upływie, jak wiadomo, trzech lat, bez oceny.</u>
          <u xml:id="u-45.3" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Zróżnicowanie oceny na pozytywną i negatywną jest uzasadnione. Dotychczasowa skala ocen od niedostatecznej do szczególnie wyróżniającej nie wiązała się ze ściśle określonymi kryteriami, dlatego też była stosowana dowolnie, w sposób nieporównywalny w różnych szkołach, nie stanowiła żadnej konkretnej informacji o jakości pracy danego nauczyciela. Obecnie, po przyjęciu tego wniosku, najważniejszą częścią oceny będzie opis osiągnięć i ewentualnych niedostatków pracy nauczyciela, a uogólnienie wyrażone formułą „negatywna” lub „pozytywna” będzie faktycznym podsumowaniem spostrzeżeń i opinii organu nadzorującego. Umożliwi to, zgodnie z brzmieniem art. 23 zaproponowanym we wniosku mniejszości nr 8, rozwiązanie stosunku pracy z nauczycielem w razie uzyskania przez niego negatywnej oceny. Dotychczas rozwiązanie stosunku pracy było możliwe po dwukrotnym otrzymaniu oceny niedostatecznej. W konsekwencji obowiązujących przepisów kiepski nauczyciel przez co najmniej dwa kolejne lata bezkarnie szkodził szkole i uczniom, pobierał pieniądze, nie wykonując obowiązków w stopniu co najmniej dostatecznym. Jeśli wniosek mniejszości zostanie przyjęty, to zdecydowanie zmieni się teraźniejsza proporcja tego, co jest dobrem ucznia, szkoły, i tego, co jest dobrem nauczyciela. Jak dotąd, nadrzędne było dobro nauczyciela i jego zawodowa nienaruszalność.</u>
          <u xml:id="u-45.4" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Wniosek mniejszości nr 13, dotyczący dodania nowego art. 42d i zróżnicowania tytułów służbowych, służy pośrednio urynkowieniu oświaty. Stwarza to hierarchię stanu nauczycielskiego w zależności od wykształcenia i stażu pracy. Uważam to za propozycję pozytywną. Szkoły zechcą rywalizować między sobą o najwyżej utytułowanych nauczycieli. Nastąpi to oczywiście wtedy, jeśli pula środków finansowych na płace nie będzie dla poszczególnych szkół uśredniana, mogłoby to bowiem spowodować wymuszone zatrudnianie nauczycieli najtańszych, a więc nisko wykształconych, o niewielkim stażu, i unikanie zatrudniania nauczycieli najdroższych, z wyższym wykształceniem. Wynagrodzenie nauczycieli będzie zróżnicowane stosownie do poziomu ich wykształcenia i stażu, jak obecnie, ale dodatki do wynagrodzenia zasadniczego będą zależne od jakości pracy, co dotąd nie miało żadnego wpływu na pobory. Dotychczasowy tzw. dodatek motywacyjny był fikcją, bo dzielono go najczęściej równo pomiędzy uczących, oczywiście pod presją związków zawodowych.</u>
          <u xml:id="u-45.5" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Liczę, że przedstawiona przeze mnie argumentacja dotycząca wniosków mniejszości przyczyni się do ich przyjęcia przez Wysoką Izbę, co bardziej uwiarygodni i uczytelni Kartę nauczyciela.</u>
          <u xml:id="u-45.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo panu posłowi Andrzejowi Gąsienicy-Makowskiemu z Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform.</u>
          <u xml:id="u-46.1" who="#MarekBorowski">Proszę o zabranie głosu panią posłankę Dorotę Dancewicz z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#DorotaDancewicz">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Kolejny raz Sejm podejmuje debatę nad zmianą ustawy Karta nauczyciela, uchwalonej w 1982 r. Dyskusja nad kartą wyzwala wiele emocji, wywołała również pewne poruszenie wśród dziennikarzy. Oto Wojciech Staszewski w „Gazecie Wyborczej” z 22 kwietnia publikuje artykuł „Wojna karciana”, w którym pisze: „Karta nauczyciela jest według oświatowych liberałów kulą u nogi, a związki zawodowe bronią jej jak niepodległości, daje bowiem nauczycielom automatyczne mianowanie po trzech latach pracy, a mianowanego nauczyciela nie sposób zwolnić”. Przytoczony fragment artykułu dowodzi, że autor nie zna Karty nauczyciela. Chcę przypomnieć, iż mianowanie nauczyciela z mocy prawa następowało tylko wtedy, gdy dyrektor placówki nie wypełnił swojego obowiązku, to jest nie dokonał oceny pracy nauczyciela. Zjawisko to miało sporadyczny charakter i dobrze, że z tego zapisu zrezygnowano.</u>
          <u xml:id="u-47.1" who="#DorotaDancewicz">Naprzeciw postulatom samych nauczycieli, iż stabilizację w zawodzie powinni uzyskać nauczyciele najlepsi i tylko ci powinni pozostać w zawodzie, wychodzi art. 6a w projekcie ustawy nowelizującej, który zdecydowanie zaostrza kryteria dochodzenia do mianowania poprzez wydłużenie okresu oceniania nauczyciela, tj. 3 i 4 lata, oraz wymóg uzyskania oceny co najmniej dobrej lub zadowalającej. Wydłużona jest więc droga nauczyciela do stabilizacji zawodowej. Aby nauczyciel mógł otrzymać mianowanie, musi sprostać wysokim wymaganiom.</u>
          <u xml:id="u-47.2" who="#DorotaDancewicz">Wszystkich tych, którzy tak krytykują zapis tego artykułu, pytam: Czy urzędnik państwowy nie uzyskuje mianowania? Czy pracownik samorządowy nie uzyskuje mianowania? A czy podlega jakiejś ocenie? Jest to oczywiście pytanie retoryczne, ale stawiam je szczególnie tym, którzy uważają, iż nauczyciele w ogóle nie powinni otrzymywać mianowania.</u>
          <u xml:id="u-47.3" who="#DorotaDancewicz">Panie i Panowie Posłowie! Karta nauczyciela jest oczekiwana przez nauczycieli, wbrew obiegowym opiniom przeciwnym, a nowelizowany art. 20, regulujący stosunki służbowe, szczególnie. Porządkuje on bowiem status nauczyciela mianowanego, różnicuje uprawnienia nauczycieli mianowanych i nauczycieli zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. Zostaje więc przywrócona ranga pracownika mianowanego, którego z przyczyn organizacyjnych nie będzie można zwolnić z dnia na dzień, któremu będzie przysługiwać okres wypowiedzenia i odprawa. Tego oczekiwało środowisko, ale jest to również logiczne rozwiązanie, gdyż z pojęciem mianowania musi się wiązać określona treść.</u>
          <u xml:id="u-47.4" who="#DorotaDancewicz">Dziś chce się na siłę uczynić z nowelizacji Karty nauczyciela element rzekomej walki między nauczycielem a rodzicem. Jest to wniosek fałszywy. Takiej walki po prostu nie ma. Jest natomiast wola uporządkowania prawa oświatowego, które wpłynie na poprawę jakości pracy nauczyciela.</u>
          <u xml:id="u-47.5" who="#DorotaDancewicz">Popieram przedłożenie komisji sejmowych i wnoszę o uchwalenie Karty nauczyciela na dzisiejszym posiedzeniu.</u>
          <u xml:id="u-47.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-48.1" who="#MarekBorowski">Przemawiała pani posłanka Dorota Dancewicz z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-48.2" who="#MarekBorowski">Za chwilę zabierze głos pan poseł Marian Michalski z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-48.3" who="#MarekBorowski">Wcześniej jednak, jeśli Wysoka Izba pozwoli, z przyjemnością zakomunikuję, że w tej chwili obradom naszym przysłuchuje się delegacja Sejmu Republiki Łotewskiej z wiceprzewodniczącym panem Alfredsem Cepanisem.</u>
          <u xml:id="u-48.4" who="#komentarz">(Oklaski, zebrani wstają)</u>
          <u xml:id="u-48.5" who="#MarekBorowski">Delegacja ta w poniedziałek przybyła do Polski na zaproszenie marszałka Senatu Rzeczypospolitej.</u>
          <u xml:id="u-48.6" who="#MarekBorowski">Pragnę w imieniu pań posłanek i panów posłów powitać serdecznie naszych szanownych gości i kolegów łotewskich oraz życzyć im przyjemnego pobytu w naszym kraju. Wyrażam jednocześnie nadzieję, że wizyta wybitnych parlamentarzystów łotewskich wzbogaci współpracę między Sejmem i parlamentem Łotwy oraz będzie dobrze służyć pomyślnemu rozwojowi polsko-łotewskich stosunków.</u>
          <u xml:id="u-48.7" who="#MarekBorowski">Jeszcze raz serdecznie witam delegację Sejmu Republiki Łotewskiej.</u>
          <u xml:id="u-48.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-48.9" who="#MarekBorowski">Bardzo proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#MarianMichalski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Głównym celem zmiany ustawy Karta nauczyciela jest dostosowanie jej treści do wyzwań i wymogów współczesności w pracy dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej nauczycieli. Realizacji wyżej wymienionych celów służyć ma uporządkowany katalog uprawnień, obowiązków i wymogów wobec nauczycieli już pracujących i tych osób, które podejmą pracę w przyszłości. Z zapisów części artykułów projektu ustawy można jednak wnioskować, że głównym instrumentem utrzymania na wysokim poziomie kadr pedagogicznych w publicznych placówkach oświatowo-wychowawczych ma być nowy model oceny i mianowania nauczycieli podejmujących po raz pierwszy pracę w szkole lub przedszkolu oraz nauczycieli ze stażem pracy, o czym mówi art. 6a ust. 1–5. W obu przypadkach, tzn. nauczycieli zatrudnionych na podstawie umowy i nauczycieli mianowanych, obowiązywać ma rygor zwolnienia z pracy takiego nauczyciela, którego dyrektor szkoły zgodnie z art. 6a ust. 3 oceni negatywnie. W tym wypadku jedyną obroną negatywnie ocenionego nauczyciela jest możliwość odwołania się do organu sprawującego nadzór pedagogiczny, o czym mówi art. 6a ust. 9.</u>
          <u xml:id="u-49.1" who="#MarianMichalski">Wysoka Izbo! Dokonać rzetelnej oceny nauczyciela to nie lada sztuka. Tej sztuki może dokonać tylko doświadczony nauczyciel dyrektor. Stąd większość dyrektorów szkół oczekiwać będzie od nadzoru pedagogicznego, a zwłaszcza od resortu edukacji, szczegółowych zasad dokonywania ocen wyszczególnionych w art. 6a ust. 4. Nadto sądzę, że system ocen bez uwzględnienia czynnika materialnego, adekwatnego do osiąganych ocen, będzie mało skuteczny. Zatem oczekiwać należy, że minister edukacji narodowej w porozumieniu z ministrem pracy i polityki socjalnej, zgodnie z projektem zapisu art. 31 pkt 2 o szczegółowych zasadach awansowania nauczycieli na wyższy szczebel wynagrodzenia zasadniczego, uwzględni nie tylko staż pracy, lecz także oceny pracy zgodnie z art. 6a ust. 4. Ta uwaga dotyczy również układu zbiorowego pracy dla nauczycieli - tę kwestię reguluje art. 36 ust. 2 pkt 1. Muszę przyznać, że dobrze opracowany katalog tytułów służbowych nauczycieli mógłby być również pomocny w przyszłości nie tylko w rozwiązywaniu problemów dotyczących systemu płac nauczycieli, ale i w wypadku zachęt do podnoszenia kwalifikacji zawodowych. Przykładowe rozwiązanie ujęte jest we wniosku mniejszości nr 13.</u>
          <u xml:id="u-49.2" who="#MarianMichalski">Popierając opinie i wnioski dotyczące zmian przedstawione przez moich klubowych przedmówców, posłankę Irenę Petrynę i posła Ryszarda Kalbarczyka, pragnę wyrazić szczególne zadowolenie z zapisu nowego rozdz. 7a, dotyczącego utworzenia Funduszu Dokształcania i Doskonalenia Zawodowego Nauczycieli. Dla nikogo nie jest tajemnicą, że poziom materialny życia nauczycieli jest zły, natomiast w wypadku nauczycieli dokształcających się jest on wprost katastrofalny.</u>
          <u xml:id="u-49.3" who="#MarianMichalski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Podobnie jak część moich przedmówców jestem za tym, aby jeszcze na obecnym posiedzeniu Sejmu uchwalić ustawę Karta nauczyciela.</u>
          <u xml:id="u-49.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi Marianowi Michalskiemu z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-50.1" who="#MarekBorowski">Proszę pana posła Krzysztofa Baszczyńskiego z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#KrzysztofBaszczyński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Karta nauczyciela staje się ponownie tematem dnia. Jej nowelizacji towarzyszy fala krytyki tego dokumentu, dla niektórych jest to również podstawa do formułowania tezy, iż z istnieniem karty wiąże się całe zło polskiego systemu edukacji. Spotykam się z opiniami, iż karta jest archaicznym dokumentem, rzekomo konserwującym stary porządek. Myślę, że taką opinię wyrażają niestety ci, którzy nie czują specyfiki tego zawodu, którzy nie rozumieją szkoły i jej problemów. Wiele gorzkich słów przeczytałem ostatnio w prasie o Karcie nauczyciela, szczególnie upodobała sobie krytykowanie tej ustawy Unia Metropolii Polskich. Tak niesprawiedliwa ocena nowelizacji świadczyć może o nieznajomości materii, o której się mówi, i instrumentalnym traktowaniu nauczyciela.</u>
          <u xml:id="u-51.1" who="#KrzysztofBaszczyński">Przypomnę, iż projekt nowelizacji Karty nauczyciela zyskał poparcie zdecydowanej większości środowiska oświaty, a jednocześnie jej obecny kształt został zaakceptowany przez wszystkie związki zawodowe działające w oświacie. I to jest chyba najlepszą rekomendacją tego projektu. Ustawę, którą trzeba było znowelizować, aby ją poprawić, wnieść to, z czego odarto Kartę nauczyciela w Sejmie I kadencji, a jednocześnie wprowadzić takie rozwiązania, które dadzą nauczycielowi poczucie stabilności, a szkole gwarancje zatrudniania pracownika o najwyższych kwalifikacjach i umiejętnościach. Dlatego nie rozumiem głosów rzekomych uzdrowicieli stanu nauczycielskiego, a tym samym systemu edukacji. Czym jest bowiem wniosek mniejszości dotyczący dodania art. 42d o tytułach służbowych nauczycieli? Przypomnę wnioskodawcom - taki zapis już proponowano w ustawie o stosunkach służbowych za rządów pani premier Suchockiej. Projekt spotkał się z totalną krytyką środowiska. Proponowany zapis nie jest bowiem antidotum na złą sytuację materialną nauczycieli. Taka kategoryzacja nie pozwoli nauczycielowi, ze względu na rodzaj placówki, w której jest zatrudniony, na osiągnięcie określonych tytułów służbowych, a tym samym zamyka mu drogę do osiągnięcia górnego poziomu płac. Oczywiście przy okazji zapis ten odbiera również nauczycielom prawa nabyte.</u>
          <u xml:id="u-51.2" who="#KrzysztofBaszczyński">Przy okazji zapewniam pana posła Dołowego, iż bez tytułów służbowych można dowartościować finansowo wybitnych nauczycieli. Gmina ma prawo przecież podnieść uposażenie nauczyciela nawet o 50%, ale czy z tego korzysta? Dlatego ten pomysł, wniosek mniejszości dotyczący art. 42d, traktuję jako wyraz opacznego widzenia potrzeb szkoły i jej pracowników.</u>
          <u xml:id="u-51.3" who="#KrzysztofBaszczyński">Kończąc, uważam, iż jest to niezła nowelizacja. Proponuję jej przeciwnikom, aby zanim wydadzą krytyczny osąd, najpierw zapoznali się z tą ustawą i wzięli również pod uwagę fakt, iż jest ona oczekiwana przez nauczycieli, a chyba przy tworzeniu prawa chodzi także o to.</u>
          <u xml:id="u-51.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo panu Krzysztofowi Baszczyńskiemu, posłowi Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-52.1" who="#MarekBorowski">Proszę obecnie o zabranie głosu pana posła Mirosława Pawlaka z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#MirosławPawlak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Myślę, że tocząca się dzisiaj debata nad rządowym projektem ustawy o zmianie ustawy Karta nauczyciela, nad sprawozdaniem Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego oraz Komisji Ustawodawczej, zakończy okres zniecierpliwienia i wyczekiwania przez środowiska nauczycielskie i oświatowe na dokonywane zmiany. Zawarty consensus ze związkami zawodowymi daje szansę uchwalenia tej ustawy na tym posiedzeniu Sejmu, co łącznie z rozwiązaniem sprawy podwyżki płac nauczycieli ustabilizuje na jakiś czas ich pracę i zlikwiduje ogólną nerwówkę.</u>
          <u xml:id="u-53.1" who="#MirosławPawlak">Wypracowane w czasie żmudnej pracy podkomisji zmiany w poszczególnych artykułach mogą zadowalać, gdyż ogólnie nie budzą zastrzeżeń i kontrowersji. Jednakże zapis w art. 54 ust. 3 mówiący o dodatku mieszkaniowym dla nauczycieli z terenów wiejskich i uczących w miastach do 5 tys. mieszkańców nie powinien uzależniać dodatku od stanu rodzinnego i powierzchni zajmowanego lokalu mieszkalnego. W całości popieram w tym miejscu poprawkę koleżanki poseł Ireny Petryny, ażeby dodatek mieszkaniowy uzależnić od stanu rodzinnego i miejscowości, w której nauczyciel jest zatrudniony. Pominięcie zapisu o powierzchni mieszkania pozwoli na pozyskanie do szkół wiejskich wysoko wykwalifikowanej kadry, co umożliwi proces równania poziomu nauczania na wsi i w mieście, czyli tzw. równy start edukacyjny dzieci i młodzieży.</u>
          <u xml:id="u-53.2" who="#MirosławPawlak">Zniesienie 50-procentowej zniżki na przejazdy koleją dla nauczycieli również nie zadowala, chociaż nie mówi się o tym w Karcie nauczyciela. Pozostawia się tę kwestię do uznania gmin bądź samych dyrektorów szkół kuratoryjnych. Uważam, że sprawę 50-procentowej zniżki należałoby rozważać i negocjować z pracodawcą przed i w czasie podpisywania układów zbiorowych, o których mowa w art. 36. Jest to ważne zwłaszcza dla nauczycieli dokształcających się, mieszkających na wsi.</u>
          <u xml:id="u-53.3" who="#MirosławPawlak">Całkowicie zgadzam się ze sprawozdaniem przedstawionym przez kolegę posła Jana Zaciurę i stanowiskiem klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego wyrażonym przez koleżankę poseł Irenę Petrynę. Będę głosował za uchwaleniem ustawy.</u>
          <u xml:id="u-53.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-54.1" who="#MarekBorowski">Przemawiał pan poseł Mirosław Pawlak z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-54.2" who="#MarekBorowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Stanisława Kopcia z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#StanisławKopeć">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przedstawiony dziś w drugim czytaniu projekt ustawy o zmianie ustawy Karta nauczyciela poświęca ocenie pracy nauczycielskiej dużo więcej uwagi niż poprzedni, a przez to podkreśla ważność tej sprawy. Zapisy dotyczące oceny znalazły się kompleksowo w jednym artykule - w art. 6a. Stanowi on, iż organem właściwym dla dokonania oceny pracy zarówno nauczyciela, jak i dyrektora szkoły jest organ sprawujący nadzór pedagogiczny. Obecnie organem wiodącym, jeśli chodzi o dokonywanie oceny, jest organ prowadzący. W porównaniu z dotychczasowymi zapisami precyzuje się terminy dokonywania oceny, nakłada się na oceniającego obowiązek zasięgania opinii rady szkoły i związków zawodowych działających w szkole. W zapisie karty ustalone są organy właściwe dla rozpatrywania odwołania od ustalonej oceny. Dotychczas zapisy te funkcjonowały w przepisach wykonawczych. Istotnym novum jest to, że dyrektor szkoły ma prawo złożenia wniosku o ponowne ustalenie oceny do organu, który tę ocenę ustalił. Ocena pracy nauczyciela jest jednym z niezbędnych elementów, a właściwie decydującym o uzyskaniu - lub nie - przez niego mianowania. Nowością jest przyznanie prawa złożenia odwołania lub wniosku o dokonanie ponownej oceny (w przypadku ustalenia ocen, od których uzależnione jest mianowanie) organowi prowadzącemu szkołę oraz organowi sprawującemu nadzór pedagogiczny. Ocena pracy nauczyciela po okresach obligatoryjnych może być dokonana na wniosek organu sprawującego nadzór pedagogiczny oraz organu prowadzącego. Dotychczas takiej możliwości nie było.</u>
          <u xml:id="u-55.1" who="#StanisławKopeć">Opowiadam się za przyjęciem rozwiązań dotyczących oceny pracy nauczycieli w brzmieniu proponowanym w sprawozdaniu, bez uwzględnienia wniosków mniejszości. Niecelowe wydaje się, po pierwsze, zawężenie skali ocen do tylko pozytywnej lub tylko negatywnej i, po drugie, wskazanie ministra edukacji narodowej jako organu właściwego dla rozpatrywania odwołania dyrektora szkoły od dokonanej oceny jego pracy.</u>
          <u xml:id="u-55.2" who="#StanisławKopeć">Nie mogę się również zgodzić z wypowiedzią pana posła Dołowego dotyczącą potrzeby uszczegółowienia kryteriów oceny w ustawie. Wygląda to na swoisty brak zaufania do nauczycieli.</u>
          <u xml:id="u-55.3" who="#StanisławKopeć">Kończąc, opowiadam się za uchwaleniem ustawy w brzmieniu przedstawionym w sprawozdaniu połączonych komisji i za uwzględnieniem wniosków mniejszości nr 2 i 9.</u>
          <u xml:id="u-55.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-56.1" who="#MarekBorowski">Przemawiał pan poseł Stanisław Kopeć z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-56.2" who="#MarekBorowski">Obecnie proszę o zabranie głosu pana posła Wiesława Gołębiewskiego z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#WiesławGołębiewski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Dyskutowana przez środowisko nauczycieli, nowelizowana dziś ustawa Karta nauczyciela zawiera wiele z postulowanych zmian, które w toku ponadrocznej dyskusji w Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego i Komisji Ustawodawczej były rozpatrywane. Chciałbym odnieść się do kilku z nich.</u>
          <u xml:id="u-57.1" who="#WiesławGołębiewski">Otóż z wielkim zadowoleniem należy powitać innowację zawartą w art. 70a-70c dotyczącą Funduszu Dokształcania i Doskonalenia Zawodowego Nauczycieli jako państwowego funduszu celowego, tworzonego z dotacji budżetu państwa, dobrowolnych wpłat, zapisów, darowizn i innych źródeł - z przeznaczeniem na pokrycie w całości lub częściowo kosztów dokształcania lub doskonalenia zawodowego nauczycieli. Rozwiązanie to zlikwiduje dotychczasowe wysokie świadczenia osobiste nauczycieli przeznaczane na ten cel i zdecydowanie rozszerzy grono osób dokształcających się i doskonalących zawodowo. Nauczycielom tym dyrektor szkoły może ustalić 4-dniowy tydzień pracy w oparciu o art. 42c. Dziwi mnie jednak stanowisko ministra edukacji narodowej, którego w głosowaniu nie poprę - dotyczy to wniosku o zrezygnowanie z powoływania tego funduszu.</u>
          <u xml:id="u-57.2" who="#WiesławGołębiewski">Art. 42 dokładnie określa czas pracy nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze godzin - nie może on przekraczać 40 godzin tygodniowo. W ramach czasu pracy nauczyciel obowiązany jest realizować oprócz zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych zajęcia wynikające z zadań statutowych szkoły oraz czynności związane z przygotowaniem się do zajęć lekcyjnych i doskonaleniem zawodowym.</u>
          <u xml:id="u-57.3" who="#WiesławGołębiewski">Z prawdziwą satysfakcją jako poseł Polskiego Stronnictwa Ludowego odnotowuję przywrócenie dodatków mieszkaniowych dla nauczycieli pracujących na wsi i w miasteczkach liczących do 5 tys. mieszkańców. Będą one przysługiwać tylko nauczycielom z wymaganymi kwalifikacjami, a ich wysokość będzie uzależniona od stanu rodzinnego nauczyciela, powierzchni mieszkaniowej, której nie należy ograniczać ze względów praktycznych, i miejscowości, w której nauczyciel pracuje, co definiuje art. 54 nowelizowanej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-57.4" who="#WiesławGołębiewski">Z ubolewaniem - na każdym spotkaniu emeryci i osoby w wieku przedemerytalnym wyrażają z tego powodu ubolewanie - muszę odnieść się do zapisu art. 86. Niestety, nie udało się w tym artykule umieścić zapisu określającego, że podstawę naliczenia emerytury stanowi 75% pobieranych świadczeń z ostatniego okresu pracy. Osłodą bez większych zobowiązań finansowych jest zapis, że nauczyciele zostali zakwalifikowani do pracowników wykonujących pracę o szczególnym charakterze.</u>
          <u xml:id="u-57.5" who="#WiesławGołębiewski">Na zakończenie jeszcze jedna pozytywna uwaga, odnosząca się do zapisów art. 20, nakładających na dyrektora szkoły obowiązek przywrócenia do pracy w pierwszej kolejności nauczyciela pozostającego w stanie nieczynnym z powodu częściowej lub całkowitej likwidacji szkoły lub zmian organizacyjnych w razie powstania możliwości ponownego podjęcia przez nauczyciela pracy w pełnym wymiarze.</u>
          <u xml:id="u-57.6" who="#WiesławGołębiewski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Opowiadam się za przyjęciem nowelizacji ustawy Karta nauczyciela na tym posiedzeniu Sejmu, po z uwzględnieniu zmian przedstawionych w trakcie debaty i zawartych w wystąpieniu pani posłanki Ireny Petryny przemawiającej w imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-57.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi Wiesławowi Gołębiewskiemu z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-58.1" who="#MarekBorowski">Pan minister Jerzy Wiatr prosił o umożliwienie zabrania głosu.</u>
          <u xml:id="u-58.2" who="#MarekBorowski">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#JerzyWiatr">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym w związku z wypowiedzią pana posła Gołębiewskiego wyjaśnić kwestię, która panu posłowi prawdopodobnie umknęła.</u>
          <u xml:id="u-59.1" who="#JerzyWiatr">Stanowisko, które zaprezentowałem w sprawie Funduszu Dokształcania i Doskonalenia Zawodowego Nauczycieli, nie jest stanowiskiem indywidualnym ministra edukacji narodowej. Reprezentuję w tej sprawie Radę Ministrów. Rada Ministrów jednomyślnie przyjęła takie stanowisko i przedstawiona przeze mnie propozycja - oczywiście popierana przeze mnie jako członka Rady Ministrów i ministra edukacji narodowej - jest jednomyślnym stanowiskiem rządu, a więc również stanowiskiem członków rządu z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu ministrowi za to wyjaśnienie.</u>
          <u xml:id="u-60.1" who="#MarekBorowski">Pan poseł w jakim trybie?</u>
          <u xml:id="u-60.2" who="#komentarz">(Poseł Wiesław Gołębiewski: Sprostowania i dopowiedzenia.)</u>
          <u xml:id="u-60.3" who="#MarekBorowski">Ano właśnie, niepokoi mnie ta druga część tego, co pan zapowiedział.</u>
          <u xml:id="u-60.4" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-60.5" who="#MarekBorowski">Panie pośle, może zróbmy inaczej. Jak zakończymy dyskusję, to mogą być jeszcze pytania i pan może ewentualnie zadać pytanie.</u>
          <u xml:id="u-60.6" who="#komentarz">(Poseł Wiesław Gołębiewski: Nigdy nie traktowałem ministra tak, jakby nie był częścią rządu.)</u>
          <u xml:id="u-60.7" who="#MarekBorowski">I to jest cenne.</u>
          <u xml:id="u-60.8" who="#MarekBorowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Stefana Cerankę z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#StefanCeranka">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Prawie wszystko już powiedziano o Karcie nauczyciela, uważam jednak, że właściwie realizowana edukacja młodego pokolenia jest najlepszym gwarantem rozwoju gospodarczego kraju. Jest znaczącym czynnikiem postępu cywilizacyjnego naszego społeczeństwa. To edukacja, panie ministrze, może mieć olbrzymi wpływ na nasze miejsce i rolę, jaką będziemy odgrywali wśród narodów świata.</u>
          <u xml:id="u-61.1" who="#StefanCeranka">Realizując te szczytne cele, musimy zadbać o odpowiednie usytuowanie prawne polskiego nauczyciela. Mamy już nową ustawę oświatową, która bez większych zgrzytów poprawnie funkcjonuje, choć na rzetelną jej ocenę jest jeszcze za wcześnie. Dzisiaj z uwagi na zmiany ustrojowe, jakie zachodzą w naszym kraju, nowelizujemy ustawę Karta nauczyciela, która jest zbiorem zarówno obowiązków nauczyciela, jak i praw, które musi mieć on zagwarantowane w celu solidnego wykonywania podstawowych zadań, wynikających z celów edukacyjnych. Omawiany projekt nie wprowadza radykalnych zmian i bardzo dobrze, gdyż oświata nie znosi rewolucji, która przynosi zawsze wiele zła.</u>
          <u xml:id="u-61.2" who="#StefanCeranka">Z uznaniem i aprobatą pragnę odnieść się do niektórych rozwiązań zawartych w Karcie nauczyciela, i to tych, które neguje Ministerstwo Edukacji Narodowej. I tak jeśli chodzi o art. 47 ust. 1 - nagrody jubileuszowe - mój sprzeciw budzą tylko wskaźniki procentowe. Uważam, że 75% wynagrodzenia miesięcznego za 20 lat pracy to zbyt mało. To jest jednak 20 lat pracy, to są najpiękniejsze twórcze lata spędzone w szkole, oddane szkole. Pewną satysfakcję dałoby nam 100% wynagrodzenia miesięcznego. Również nagroda jubileuszowa po 40 latach pracy - tylko 250%. Dlaczego nie 300%? Zwiększony wskaźnik procentowy może być tu bodźcem, może sprawiać, że okres pracy nauczyciela będzie dłuższy. Nie będzie to dotyczyć wielu nauczycieli, choćby ze względów zdrowotnych.</u>
          <u xml:id="u-61.3" who="#StefanCeranka">Korzystnym rozwiązaniem jest nowelizacja art. 64, która zwiększa wymiar urlopu nauczyciela zatrudnionego w placówkach nieferyjnych do 7 tygodni. Za takim właśnie rozwiązaniem przemawiają przede wszystkim względy zdrowotne.</u>
          <u xml:id="u-61.4" who="#StefanCeranka">Szczególnego podkreślenia wymaga jednak wprowadzenie do projektu Karty nauczyciela rozdz. 7a, w którym zobowiązuje się Ministerstwo Edukacji Narodowej do utworzenia w nowym roku budżetowym Funduszu Dokształcania i Doskonalenia Zawodowego Nauczycieli. Środki funduszu będą wykorzystane na bardzo szczytne cele. Szkoda tylko, że nie dopracowano się wskaźników procentowych odnośnie do dotacji z budżetu państwa, mam jednak nadzieję, że fundusz ten zaspokoi podstawowe potrzeby w tym zakresie. Liczę, że środki finansowe zgromadzone przez fundusz będą również wykorzystane na doskonalenie zawodowe kadry kierowniczej, od której w dużej mierze zależy jakość wyników dydaktyczno-wychowawczych placówek oświatowych.</u>
          <u xml:id="u-61.5" who="#StefanCeranka">Z uwagi na brak czasu nie poruszam kwestii innych w miarę korzystnych zmian, które dostosowują ustawę do obecnej rzeczywistości i będą stabilizowały pozycję nauczyciela. Ten piękny zawód wymaga nie tylko prawnych rozwiązań, uznania społecznego, lecz także odpowiedniego wsparcia finansowego.</u>
          <u xml:id="u-61.6" who="#StefanCeranka">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mamy dobry projekt ustawy regulujący stosunki służbowe nauczycieli. Proszę Wysoką Izbę o przyjęcie tego dokumentu łącznie z wnioskami mniejszości dotyczącymi art. 6 i 36.</u>
          <u xml:id="u-61.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-62.1" who="#MarekBorowski">Głos zabrał pan poseł Stefan Ceranka z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-62.2" who="#MarekBorowski">Obecnie proszę pana posła Romana Borka z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#RomanEdwardBorek">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Mam niebywały zaszczyt wystąpić jako jeden z nielicznych chyba nieoświatowców z tej trybuny i zabrać głos na temat ustawy Karta nauczyciela. Jako samorządowiec, jako wójt gminy będę miał może troszeczkę odmienne zdanie na temat Karty nauczyciela.</u>
          <u xml:id="u-63.1" who="#RomanEdwardBorek">Wydaje mi się, że dążymy do postępu, do rozwoju, oświata ma się rozwijać, zmieniać się, tworzymy natomiast coś sztucznego, relikty, ludzi i nadludzi, grupy, które mają być specjalnie chronione, jakieś wydziały osób specjalnych. Skoro są placówki oświatowe, które kształcą nauczycieli, skoro stwierdzamy, że są to wybitni fachowcy, to po co tworzyć takie sztuczne bariery, jakie są zawarte w Karcie nauczyciela? To wiedza i fachowość nauczycieli będą ich chroniły w miejscu pracy. Wydaje mi się, że zapis w Karcie nauczyciela, iż pracownik oświatowy z kwalifikacjami musi być zatrudniony na czas nie określony, jest jakby antyzapisem w stosunku do Kodeksu pracy. Kodeks pracy mówi co innego — po nowelizacji tego kodeksu można dziś trzy razy zawrzeć umowę na czas określony, dopiero czwarta jest traktowana jako umowa na czas nie określony. Nie wiążmy rąk wójtom, radom gmin, dyrektorom szkół i nie kierujmy do ich placówek ludzi nie sprawdzonych czy niepewnych.</u>
          <u xml:id="u-63.2" who="#RomanEdwardBorek">Jeśli pan poseł Zaciura mówi tutaj o 6-tygodniowym urlopie, który nowelizacja Karty nauczyciela zwiększa do 7 tygodni, to jest to nieprawda, bo urlop w szkolnictwie to są 3 miesiące. Tylko Karta nauczyciela odchodzi od sztucznego zapisu na temat ferii, w którym ferie nie mają być traktowane jak urlop, natomiast urlop ma być wykorzystywany w wakacje.</u>
          <u xml:id="u-63.3" who="#RomanEdwardBorek">Dodatki mieszkaniowe. Jestem za tym, żeby docenić nauczycieli ze środowisk wiejskich i małomiasteczkowych. Ale mam wątpliwości, czy dodatki mieszkaniowe należy dzielić w zależności od liczby dzieci w rodzinie, stanu osobowego rodziny. Czy nauczyciel, który przepracował 20, 30 lat w szkolnictwie, ma być tępiony za to, że jest sam, bo jego córka wyszła za mąż czy syn się ożenił? Przecież koszt utrzymania tego mieszkania jest taki sam, a wręcz dla tego nauczyciela emeryta jest jednostkowo większy niż dla rodziny, powiedzmy, 4-osobowej.</u>
          <u xml:id="u-63.4" who="#RomanEdwardBorek">Godziny ponadwymiarowe. Po przejęciu od stycznia oświaty przez gminy mamy bardzo trudną sytuację. Okazuje się z wyliczeń z pierwszego kwartału, że pieniędzy na oświatę zaczyna brakować. Płacimy za bardzo wiele godzin nadliczbowych. Tego w subwencji oświatowej nie ma i wydaje mi się, że te punkty, które dzisiaj zostały wprowadzone pod obrady Sejmu, również muszą być wzięte pod uwagę.</u>
          <u xml:id="u-63.5" who="#RomanEdwardBorek">Pan poseł Zaciura powiedział, że Ministerstwo Finansów wyraziło opinię, iż nie można przejść na płace z dołu, gdyż będzie to kosztowało 5 bln zł. Mam tu pewne wątpliwości, użyję przykładu 1 maja — akurat tych poborów nie można wypłacić 1 maja, ale te teoretycznie wypłacone w dniu 1 maja pobory będą wypłacone za jeszcze nie przepracowany miesiąc, więc wydaje mi się, że nie ma potrzeby wypłacania 2-krotnych poborów w jakimkolwiek miesiącu, jeśli chce się wprowadzić płace z dołu. Natomiast na dzień dzisiejszy dezorganizuje to całkowicie jakąkolwiek pracę związaną z funkcjonowaniem szkół i oświaty, bo za godziny nadliczbowe płacimy kiedy indziej, zasiłek chorobowy płacimy kiedy indziej i pensję kiedy indziej. Przecież można to zmienić. W niektórych placówkach oświatowych zostało dokonane spokojne przejście w postaci 4-, 5-, czy 6-krotnego opóźnienia płac zgodnie z Kodeksem pracy. Nauczyciel nie odczuje tego opóźnienia, a jednocześnie byłoby to uregulowane. Dlatego, panie marszałku, zgłaszam poprawkę do art. 39 ust. 3, żeby wynagrodzenie wypłacane było nauczycielowi miesięcznie z dołu, nie później niż pierwszego dnia następnego miesiąca. I automatycznie wtedy poprawka zgłoszona przez panią poseł Petrynę pokrywa się z tą zgłoszoną przeze mnie.</u>
          <u xml:id="u-63.6" who="#RomanEdwardBorek">Nie rozumiem art. 55 tejże ustawy i myślę, że pan poseł Zaciura mi to wytłumaczy. Gdzie jest zapisane, że organ prowadzący szkołę ma obowiązek zapewnić zakup opału oraz bezpłatną jego dostawę? Co to znaczy: zapewnić zakup opału? To znaczy kupić? Bo jeśli tak, jeśli dobrze to rozumiem, to za tym muszą pójść dodatkowe środki na utrzymanie oświaty.</u>
          <u xml:id="u-63.7" who="#RomanEdwardBorek">Pan poseł Lipski mówił, że Karta nauczyciela kończy z mitem, bo jest jasno napisane, że czas pracy nauczyciela wynosi 40 godzin. Wydaje mi się, że to jest nietakt. Również ta Karta nauczyciela, te zapisy, mówią o tym, że godziny nadliczbowe, które przepracuje nauczyciel, mają nie przekroczyć 40 godzin, czyli łącznie mamy 40 godzin z godzinami nadliczbowymi i jeśli doliczyć czas przygotowania się, poza tymi 18 godzinami, to jest więcej niż 40 godzin.</u>
          <u xml:id="u-63.8" who="#RomanEdwardBorek">Wprowadzenie tytułów służbowych — już kończę, panie marszałku — wydaje mi się ze wszech miar racjonalne, ponieważ mamy dziś taki stan w oświacie, że są różni ludzie: i po szkołach średnich, i po studiach półwyższych, i wyższych. Wydaje mi się, że to jest jeden z elementów docenienia nauczycieli. Oczywiście, za tym pójdą dodatkowe skutki finansowe. Toteż pan poseł Kracik miał słuszne obawy, bo jeśli w ustawie budżetowej jest napisane, że nie więcej niż 6,6% dochodu narodowego ma być przeznaczone na subwencję oświatową, to automatycznie Karta nauczyciela wprowadza dodatkowe koszty, czyli za tym muszą pójść dodatkowe subwencje. Nie może być tak, że gmina dzisiaj może, ale nie wypłaca dodatków nauczycielom, bo może powiększyć uposażenie do 50%, jak tu mówił pan poseł Baszczyński. To państwo ma obowiązek utrzymania oświaty podstawowej i to państwo musi zapewnić środki.</u>
          <u xml:id="u-63.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-64.1" who="#MarekBorowski">Przemawiał pan poseł Roman Borek z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-64.2" who="#MarekBorowski">Obecnie zabierze głos pan poseł Stanisław Rusznica z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#StanisławRusznica">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Chciałbym powiedzieć, że zgadzam się z tymi posłami, którzy mówili dziś, że ta dyskusja nad Kartą nauczyciela (druk nr 1031) i sprawozdaniem połączonych Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego i Komisji Ustawodawczej (druk nr 1603) uwieńczy naszą pracę nad zmianami w tej ustawie. Jednak 18 wniosków mniejszości oznacza, że nie było w komisjach jednomyślności co do wielu rozwiązań w tym dokumencie.</u>
          <u xml:id="u-65.1" who="#StanisławRusznica">Wysoka Izbo! W swojej wypowiedzi chciałbym odnieść się do kilku kontrowersyjnych artykułów. Co do zmiany 27, art. 36, wnoszę o jej odrzucenie, a przyjęcie brzmienia zawartego we wniosku mniejszości — zmiana 9. Jest ono logiczniejsze i uwzględnia realia funkcjonowania szkół i innych jednostek oświatowych w polskiej rzeczywistości. Zgadzam się, że ponadzakładowy układ zbiorowy pracy nauczycieli powinien być zawierany przez ministra edukacji narodowej, w porozumieniu z ministrami prowadzącymi szkoły, z ponadzakładowymi organizacjami związkowymi zrzeszającymi nauczycieli. Ewentualne rozszerzenie treści i świadczeń wymienionych w ustawie — wniosek mniejszości, ust. 2 — może być dokonane między przewodniczącym zarządu gminy lub zarządu związku komunalnego a ponadzakładowymi organizacjami związkowymi zrzeszającymi nauczycieli.</u>
          <u xml:id="u-65.2" who="#StanisławRusznica">W zmianie 29, art. 42, wnoszę o wykreślenie pkt. 1 w brzmieniu, cytuję: „Czas pracy nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć nie może przekraczać 40 godzin na tydzień”. W Karcie nauczyciela powinien być bowiem określony jedynie wymiar pensum dydaktycznego. Ogólny czas pracy wszystkich pracowników o tym charakterze jest zawarty w Kodeksie pracy, dlatego nie widzę żadnej potrzeby, aby go powtarzać w Karcie nauczyciela. Określenie w projekcie zadań dla nauczyciela poza tym wymiarem, jakie powinien realizować w ramach wynagrodzenia zasadniczego, jest w pełni wystarczające.</u>
          <u xml:id="u-65.3" who="#StanisławRusznica">Wysoki Sejmie! Jeśli jednak Wysoka Izba uzna, że ten zapis powinien być w Karcie nauczyciela, to wnoszę, aby w ust. 2 tego artykułu dodać pkt 4 mówiący, że wymienione w pkt. 1–3 zajęcia mogą być realizowane również poza obiektem szkolnym.</u>
          <u xml:id="u-65.4" who="#StanisławRusznica">Zmiana 28, art. 39, dotyczy terminu wypłat wynagrodzeń nauczycieli. Szkoda, że strona rządowa odstąpiła od zamiaru przejścia na wypłatę wynagrodzeń z dołu. Rozumiem powód takiego stanowiska. Wprowadzenie takiego zapisu w ustawie spowodowałoby bowiem skutki finansowe, a na to dziś nas nie stać. Uporządkowałoby to jednak system wypłat w urzędach gminnych i rządowych.</u>
          <u xml:id="u-65.5" who="#StanisławRusznica">Popieram zmianę dotyczącą art. 39 ust. 3. Cytuję proponowane brzmienie tej zmiany: „Wynagrodzenie wypłacane jest nauczycielowi miesięcznie z góry w pierwszym dniu miesiąca. Jeżeli pierwszy dzień miesiąca jest dniem ustawowo wolnym od pracy, wynagrodzenie wypłacane jest w dniu następnym”. Jeśli chodzi o lit. b, to opowiadam się za brzmieniem podanym we wniosku mniejszości, cytuję: „Składniki wynagrodzenia, których wysokość może być ustalona po wykonaniu prac, wypłaca się miesięcznie lub jednorazowo z dołu w terminie wypłaty wynagrodzenia płatnego z góry za następny miesiąc”. Taki zapis zlikwidowałby dwa terminy wypłat wynagrodzeń każdego miesiąca.</u>
          <u xml:id="u-65.6" who="#StanisławRusznica">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W sprawach, które zaprezentował dziś w imieniu rządu pan minister Jerzy Wiatr, w ogóle się z nim nie zgadzam.</u>
          <u xml:id="u-65.7" who="#StanisławRusznica">Wnoszę, aby po uwzględnieniu poprawek Wysoka Izba zechciała jeszcze na tym posiedzeniu parlamentu przyjąć omawiane zmiany w Karcie nauczyciela.</u>
          <u xml:id="u-65.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-66.1" who="#MarekBorowski">Przemawiał pan poseł Stanisław Rusznica z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-66.2" who="#MarekBorowski">Obecnie zabierze głos pan poseł Siergiej Plewa, również z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#SiergiejPlewa">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Karta nauczyciela jest bardzo ważnym dokumentem, może jednym z najważniejszych, nad którymi Wysoka Izba w tej kadencji debatowała. Konstytucja nauczycielska, nad którą dyskusja toczyła się około roku, stanowi dokument, który satysfakcjonuje przeważającą część społeczności nauczycielskiej.</u>
          <u xml:id="u-67.1" who="#SiergiejPlewa">Sprawozdanie komisji dość szczegółowo omówił poseł sprawozdawca, nie będę się zatem odnosił do zapisów poszczególnych zmian. Są one korzystne zarówno dla nauczycieli, rodziców, jak i uczniów. Tym ostatnim gwarantują wysoko kwalifikowaną kadrę dydaktyczną.</u>
          <u xml:id="u-67.2" who="#SiergiejPlewa">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zabieram głos w dyskusji jako rodzic. Przez wiele lat pracowałem w komitetach rodzicielskich. Wysoko cenię pracę i poświęcenie nauczycieli. Żadne państwo nie może obejść się bez usługi tej grupy zawodowej, wszędzie zawód nauczyciela od lat jest darzony szacunkiem. Dziwi mnie, że w naszym kraju nauczyciele muszą walczyć o swój byt. Ta grupa zawodowa jest chyba jedną z najniżej uposażonych.</u>
          <u xml:id="u-67.3" who="#SiergiejPlewa">Zgodnie z opinią znacznej grupy nauczycielskiej zapisy stanowiące Karty nauczyciela są korzystne dla środowiska. Obawy budzi trochę ocena pracy nauczycieli i dyrektorów. Oby nie była ona polityczna. Nauczyciele stwierdzają, że generalnie wnioski mniejszości są niekorzystne dla nauczycieli. Opowiadam się za przyjęciem wniosku mniejszości nr 2 do zmiany 5 oraz wniosku nr 9 do zmiany 27.</u>
          <u xml:id="u-67.4" who="#SiergiejPlewa">Kończąc swoje krótkie wystąpienie, popieram wniosek o uchwalenie Karty nauczyciela na obecnym posiedzeniu Sejmu. Nauczycielom zaś życzę, jako rodzic i już dziadek - bo następne pokolenie poszło do szkoły - dobrego jej spożytkowania.</u>
          <u xml:id="u-67.5" who="#SiergiejPlewa">Szanowni Państwo! Swoje wystąpienie oparłem na dzisiaj otrzymanym faksie, i to jest opinia nauczycieli z naszego środowiska.</u>
          <u xml:id="u-67.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi Plewie z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-68.1" who="#MarekBorowski">Ostatnim posłem zapisanym do głosu jest pani Krystyna Łybacka z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-68.2" who="#MarekBorowski">Proszę uprzejmie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#KrystynaŁybacka">Panie Marszałku! Panie i Panowie! Nowelizacja Karty nauczyciela jest nowelizacją statusu prawnego nauczycieli, czy jest - jak powiedział pan poseł Borek - podziałem społeczeństwa na ludzi i nadludzi, sztucznym reliktem, przestarzałą ustawą, urodzoną przez górę myszą itd. itd. Aby odpowiedzieć na te pytania, chciałabym od razu wcielić w życie postulat pana posła Dołowego i dokonać obiektywnego pomiaru stopnia wiedzy. Uważam, że nie tylko nauczyciele muszą być oceniani, jeśli chodzi o poziom wiedzy, ale dobrze byłoby, aby swoistą wiedzą wykazywali się ci, którzy zabierają głos w przedmiotowych nowelizacjach i ustawach. Wtedy okazałoby się, że jest to akt prawny o bardzo bogatej tradycji, bowiem w roku 1926 uchwalono ustawę o stosunkach służbowych nauczycieli, doceniając ogromną rangę i swoistą rolę zawodu nauczyciela. Jeżeli, panie pośle Dołowy, uchwalona wówczas ustawa była dowodem na to, że ówczesne rządy pozostawały we władaniu i pod wpływem związków zawodowych, a w szczególności Związku Nauczycielstwa Polskiego, to pozostaję z ogromnym szacunkiem dla niezmiennie dobrej kondycji Związku Nauczycielstwa Polskiego.</u>
          <u xml:id="u-69.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-69.2" who="#KrystynaŁybacka">Chciałabym się odnieść do dwóch regulacji wymienionych w tej ustawie, budzących najwięcej kontrowersji. Jedna to ocena nauczycieli. Otóż byłabym bardzo wdzięczna, gdybym mogła poznać jednolite stanowisko Unii Wolności. Jest to bardzo ważne stanowisko, które wszyscy zawsze bierzemy pod uwagę, tymczasem panowie wykazaliście zupełną sprzeczność. Pan, panie pośle, mówił, że jedną z charakterystyk, które powinny być składową oceny nauczyciela, jest właśnie ów pomiar wiedzy ucznia. Ma pan rację. Nie jest to natomiast materia ustawowa i niewątpliwie w aktach wykonawczych do oceny nauczycieli właśnie ten parametr będzie brany pod uwagę. Ale pytam - jak mamy dokonywać oceny nauczycieli i czy jest ona potrzebna zgodnie z pana sugestią, skoro natychmiast po panu występujący pan poseł Kracik już to zrobił, mówiąc, że oni niczego nie nauczą i nikogo nie wychowają. Jest potrzebna ta ocena czy nie? Uzgodnijcie, panowie, stanowiska!</u>
          <u xml:id="u-69.3" who="#KrystynaŁybacka">I sprawa druga, dotycząca ramowego układu zbiorowego czy układu na poziomie gminy. Otóż, proszę państwa, trzeba nie znać warunków pracy nauczycieli, żeby kwestionować potrzebę regulacji ramowej obejmującej wszystkich nauczycieli i gwarantującej im ich minimalny poziom w pracy. Dam konkretny przykład, miasto Września — miasto o szczególnej pozycji i szczególnej roli w historii edukacji, miasto słynące ze strajku dzieci wrześnieńskich walczących o polskość. Otóż w tym mieście burmistrz podejmuje uchwałę o likwidacji dwóch placówek szkolnych. W uchwale mówi się, że powodem jest szukanie oszczędności w finansowaniu oświaty. Jeżeli będziemy zawierali układy gminne z burmistrzami o takim poziomie wiedzy, to nie zostanie spełniony jeden z najważniejszych warunków decydujących o poprawnej pracy nauczycieli, czyli stabilność zawodowa.</u>
          <u xml:id="u-69.4" who="#KrystynaŁybacka">Proszę Państwa! Myślę, że Karta nauczyciela jest aktem prawnym nie tylko oczekiwanym, ale też wychodzącym naprzeciw żądaniom samorządów. Natomiast nie możemy sprostać innemu żądaniu, parokrotnie już wysuwanemu - samorządy tak naprawdę chciałyby nauczycieli, ale bez karty. Z takim żądaniem zgodzić się nie możemy.</u>
          <u xml:id="u-69.5" who="#KrystynaŁybacka">Wnoszę o uchwalenie na tym posiedzeniu Karty nauczyciela w brzmieniu przedstawionym przez Komisję Ustawodawczą i Komisję Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego i wyrażam poparcie dla wniosków mniejszości nr 2 i nr 9.</u>
          <u xml:id="u-69.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo pani posłance Krystynie Łybackiej z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-70.1" who="#MarekBorowski">Lista posłów zapisanych do głosu została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-70.2" who="#komentarz">(Poseł Stanisław Kracik: W trybie sprostowania.)</u>
          <u xml:id="u-70.3" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Dołowy: W trybie sprostowania.)</u>
          <u xml:id="u-70.4" who="#MarekBorowski">Który z panów posłów pierwszy?</u>
          <u xml:id="u-70.5" who="#MarekBorowski">Pan poseł Stanisław Kracik, proszę.</u>
          <u xml:id="u-70.6" who="#MarekBorowski">Rozumiem, że pan poseł pamięta o zasadach odnoszących się do sprostowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#StanisławKracik">Pamiętam, panie marszałku. Przyjemnie jest mi powiedzieć, że rozszerzę jeszcze tę listę.</u>
          <u xml:id="u-71.1" who="#StanisławKracik">Panie Marszałku! Szanowni Państwo! Cieszę się, że zdążyłem z Biura Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu na zakończenie wystąpienia pani poseł Łybackiej, ponieważ czegoś takiego nie śmiałbym się spodziewać i nie uwierzyłbym, gdybym nie usłyszał. Otóż nie powiedziałem, że nauczyciele nie nauczą i nie wychowają. Powiedziałem, że jeśli normy MEN będą takie, że ma być 35 dzieci w oddziale, a bardzo często dużo jest wśród nich dzieci dyspanseryjnych, z orzeczeniami o konieczności indywidualnego nauczania, to nauczyciel będzie bez szans - nawet gdyby był najlepszy. Powiedziałem to, mówiąc o tym, jaka jest kondycja polskiej szkoły. To jest sytuacja nie związana z kartą. Tak więc nie było to w ogóle żadnym nawiązaniem do wystąpienia i do postulatów posła Dołowego. Zwracałem tylko uwagę na zagrożenie nauczycieli w związku z tak ogromną władzą dyrektora przy ocenie tego, co się w szkołach dziać może, i właściwie na brak wpływu i związków zawodowych, i gmin na te orzeczenia, bo to są stricte relacje między dyrektorem a nauczycielem. Tak więc, pani poseł, na miły Bóg, to był wniosek nie tylko nie uprawniony, ale i taki, powiedziałbym, że stanęły mi włosy na głowie.</u>
          <u xml:id="u-71.2" who="#StanisławKracik">Zwracam też uwagę, że burmistrz nie może podjąć uchwały, burmistrz może wydać decyzję. Rozumiem, że to rada gminy Września podjęła taką uchwałę, ale ustawa o systemie oświaty jej na to pozwala. Pani poseł, całym sercem jako samorządowiec protestuję przeciwko twierdzeniu, że samorządowcy chcą nauczycieli, ale bez karty. To jest nieprawda. Chcemy nauczycieli z dobrą kartą. Jestem członkiem komisji oświaty KSZT i jeżdżę po całej Polsce, spotykam się wyłącznie z samorządowcami, a nie nauczycielami i znam ich opinie, ich odpowiedzialność za oświatę, i ich pozytywny stosunek do nauczycieli.</u>
          <u xml:id="u-71.3" who="#StanisławKracik">Panie marszałku — drugie sprostowanie. Otóż po konsultacji z Biurem Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu utrzymuję w mocy to, co powiedziałem — że art. 21 ustawy o finansowaniu gmin stanowi o adekwatności zadań i środków przekazywanych do gmin; nakazuje również taką adekwatność „mała konstytucja”. Z przykrością zaś stwierdzam, że — czy też inaczej: odnotowuję ten fakt i to chcę sprostować — świadczenie z tytułu zapisu w karcie i ta dodatkowa nagroda jubileuszowa to nie jest nowe zadanie. Jest to jedynie świadczenie wynikające ze stosunku pracy. I tutaj z punktu widzenia legalności należałoby to w wypadku całej tej sprawy doprecyzować.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#MarekBorowski">Właściwie tutaj pan poseł sprostował swoje własne słowa.</u>
          <u xml:id="u-72.1" who="#komentarz">(Poseł Stanisław Kracik: Tak jest.)</u>
          <u xml:id="u-72.2" who="#komentarz">(Poseł Krystyna Łybacka: W celu sprostowania.)</u>
          <u xml:id="u-72.3" who="#MarekBorowski">Pani poseł, prosiłbym, żeby wypowiedź zaczynać od słów: nie powiedziałam, i dalej kontynuować.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#KrystynaŁybacka">Panie marszałku, przepraszam, rozumiem, co znaczy sprostowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#MarekBorowski">Bardzo dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#KrystynaŁybacka">Różnica między punktem widzenia pana posła Kracika i moim polega na tym, iż pan poseł Kracik spotyka się ze środowiskiem samorządowców, a ja oprócz takich spotkań jestem nauczycielem, od dawna znam realia szkoły i jeszcze przyjdzie nam oceniać wyniki pracy 35-osobowej klasy.</u>
          <u xml:id="u-75.1" who="#komentarz">(Poseł Jan Rulewski: To są punkty widzenia.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#MarekBorowski">Pani posłanko, stawia mnie pani naprawdę w trudnej sytuacji. Nie było to sprostowanie.</u>
          <u xml:id="u-76.1" who="#MarekBorowski">Proszę bardzo, pan poseł Krzysztof Dołowy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-77">
          <u xml:id="u-77.0" who="#KrzysztofDołowy">Unia Wolności ma jedno zdanie na temat oceny nauczycieli. Każda praca powinna być oceniana, praca nauczycielska również. Ta ocena powinna być obiektywna i jeżeli jest dobra, powinna skutkować wyższą pensją. Nigdy nie mieliśmy na ten temat rozbieżnych zdań.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-78">
          <u xml:id="u-78.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-78.1" who="#MarekBorowski">Tym razem już naprawdę lista posłów zapisanych do głosu została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-78.2" who="#MarekBorowski">Obecnie proszę o zabranie głosu przedstawiciela wnioskodawców w osobie podsekretarza stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej pani Danuty Grabowskiej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-79">
          <u xml:id="u-79.0" who="#DanutaGrabowska">Panie Marszałku! Szanowni Państwo! Rzeczywiście tak się składa, że nad Kartą nauczyciela pracujemy w Sejmie już ponad rok. Odbyliśmy szereg posiedzeń podkomisji, potem połączonych komisji, gdzie w sposób bardzo szczegółowy analizowane były wszelkie zapisy proponowane w pierwszym czytaniu przez rząd do nowelizacji, jak również i zakres prac został w sposób znaczący rozszerzony o te wszystkie treści, które budziły wątpliwości posłów zarówno pracujących w podkomisji, jak i potem w połączonych komisjach. Tak więc ten pakiet spraw do rozważenia ciągle się poszerzał i analiza tego wszystkiego wymagała bardzo intensywnej pracy - państwo posłowie byli to uprzejmi podkreślić - i permanentnego przygotowywania się do tej nowelizacji.</u>
          <u xml:id="u-79.1" who="#DanutaGrabowska">Można oczywiście na tę kolejną nowelizację patrzeć bardzo różnie. Jedna nowelizacja drugiej nie jest równa. Były już incydentalne, bardzo niewielkie nowelizacje - wszyscy je pamiętamy, bo w zawodzie nauczycielskim pracuje od wielu lat znakomita większość tych, którzy zabierali głos - kiedy się wykreślało jedno zdanie bądź jakiś przywilej. Jednak prace, które wspólnie prowadziliśmy na początku ze wszystkimi centralami związkowymi, trwały półtora roku, nim centrale związkowe własnym podpisem rekomendowały Ministerstwu Edukacji Narodowej możliwość wniesienia Karty nauczyciela na posiedzenie rządu. Dopiero z taką rekomendacją poszliśmy na posiedzenie rządu, by możliwie jak najmniej było emocji, nieporozumień, by można było po prostu spokojnie i merytorycznie rozmawiać.</u>
          <u xml:id="u-79.2" who="#DanutaGrabowska">Pan minister Wiatr mówił również o tym, iż rozmawialiśmy, i to wielokrotnie, na różnych płaszczyznach z samorządami. Tam też zdania często były podzielone, podobnie jak podzielone były zdania wśród związkowców co do poszczególnych zapisów, choć były i takie, co do których wszystkie związki zawodowe od razu miały takie samo stanowisko, natomiast co do innych zapisów dochodziły do porozumienia w trakcie wzajemnego przekonywania się i długich, żmudnych dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-79.3" who="#DanutaGrabowska">Finalizujemy już naszą pracę, choć w świetle dzisiejszej debaty i liczby wniosków, które dziś wpłynęły - naliczyłam ich 24, a zapewne nie są to jeszcze wszystkie, gdyż wpłynęły również wnioski na piśmie - i wniosły pewne kwestie merytoryczne, mam poważne obawy, czy nastąpi to szybko. Niektóre mają charakter redakcyjny i te oczywiście będzie można spokojnie i dosyć sprawnie omówić, ale jest szereg wniosków o charakterze głęboko merytorycznym, jak również pewna liczba wniosków mniejszości, do których Wysoka Izba będzie musiała się odnieść.</u>
          <u xml:id="u-79.4" who="#DanutaGrabowska">Nie odniosę się oczywiście do wszystkich wypowiedzi w dyskusji, wszak nie byłoby to możliwe. W zależności od tego, jaka jest wizja ustawy Karta nauczyciela, taka zapewne jest i jej ocena. Być może nie wyjdzie dzieło genialne, wydaje nam się jednak, że będzie to karta w sposób znaczący znowelizowana w stosunku do tej, pod rządami której pracujemy, wprowadzająca pełen ład w zatrudnieniu, w organizowaniu pracy nauczycieli, w sposobie procedowania w sytuacji mianowania nauczycieli, a więc pewnej nobilitacji w zawodzie. Dla środowiska są to sprawy ważne. Przedstawiciele środowiska sami wyszli z szeregiem inicjatyw po to, by uniknąć zbyt łatwego mianowania i postawić określone i słuszne bariery, jeśli chodzi o tę kwestię. Dlatego nie mogę zgodzić się ze wszystkimi posłami w tych bardzo krytycznych ocenach. Wszak wszyscy byliśmy współautorami tych zapisów, w demokratycznych wyborach, które odbywały się w połączonych komisjach. Wszystkie zapisy były analizowane. Te zapisy, które proponuje komisja, wynikają z wyboru większości. O ostatecznym kształcie jak zwykle zadecyduje Wysoka Izba.</u>
          <u xml:id="u-79.5" who="#DanutaGrabowska">Chcę przy tej okazji powiedzieć, iż w wypadku każdej nowelizacji bądź dużej ustawy każdy minister jest zobowiązany i odpowiada przed rządem za tempo i tok prac, ma obowiązek na bieżąco informować rząd o ostatecznym kształcie projektu ustawy kierowanego do drugiego czytania. Takie samo zobowiązanie miał minister edukacji narodowej - przedstawić rządowi kształt projektu ustawy. Rząd ma prawo się wypowiedzieć. Prawda jest taka, że uczestniczyłam we wszystkich posiedzeniach i w sposób jednoznaczny reprezentowałam stanowisko rządu odnośnie do zapisów. Minister edukacji miał zatem obowiązek przedłożyć jeszcze raz stanowisko rządu, co nie znaczy że Wysoka Izba nie będzie mogła uchwalić ustawy w takim kształcie, jaki uzna za ostateczny. Chciałabym to podkreślić, by nie było jakichś domniemań, że oto rząd jest przeciw koalicji, koalicja przeciw rządowi, bo jeżeli rząd na tyle różnych propozycji ma inne zdanie w dwóch kwestiach, to wcale nie znaczy, że wystąpiła tu jakaś trudna czy konfliktowa sytuacja. Po prostu, szanowni państwo, jest już konstruowany budżet państwa na 1997 r. Musimy wiedzieć, jakie będą ostateczne zapisy, bo przecież ciążą na rządzie pewne obowiązki, musi on w porę wywiązać się z obowiązku, jeśli chodzi o ustawę budżetową. Dlatego prosiłabym, abyśmy podchodzili do tej sprawy bardzo spokojnie. Sprawy te, w świetle złożonych w drugim czytaniu wniosków, jeszcze dziś będą musiały być analizowane w komisjach, albowiem jest tu szereg zapisów merytorycznych i nie sposób byłoby na gorąco się do nich odnieść.</u>
          <u xml:id="u-79.6" who="#DanutaGrabowska">Proszę się nie gniewać, ale niektóre wypowiedzi ogromnie mnie zmartwiły. Tyle czasu pracowaliśmy nad ustawą o systemie oświaty. Bardzo jasno powiedzieliśmy i zapisaliśmy, kto jest organem prowadzącym, kto zatrudnia nauczyciela, a jeszcze pojawiają się wątpliwości. Pozwolę sobie odnieść się do wypowiedzi pana posła Borka, choć czynię to z zażenowaniem, odnośnie do tego, że chcemy oto wójtom wiązać ręce, jeśli chodzi o zatrudnianie. Pytam: Od kiedy to wójt zatrudnia nauczycieli? Nauczycieli zatrudnia dyrektor szkoły. Pewne ustalenia ustawowe, już zapisane, dużo wcześniej przyjęte, powinny być, proszę państwa, przyjęte do wiadomości, bo tego typu wystąpienie potwierdza niepokoje sygnalizowane przez nauczycieli, że oto może być tak, że ktoś zacznie wchodzić w czyjeś kompetencje i robić to, czego robić nie powinien i czego mu robić w świetle obowiązującego prawa nie wolno.</u>
          <u xml:id="u-79.7" who="#DanutaGrabowska">Oczywiście nie będę się już odnosić do takich kategorii jak ludzie specjalni, bo to się różnie kojarzy, prosiłabym jednak, by nas, nauczycieli, traktować jak ludzi normalnych, wydaje mi się bowiem, że przynajmniej pod względem normy intelektualnej nie odbiegamy od innych zawodów.</u>
          <u xml:id="u-79.8" who="#DanutaGrabowska">Natomiast jeżeli chodzi, proszę państwa, o kwestię układu zbiorowego, to jest to rzeczywiście trudny temat. Resort, rząd rozumie stanowisko i niepokoje środowisk nauczycielskich. My to naprawdę dobrze rozumiemy i przyznacie państwo, że poświęcaliśmy art. 36 na posiedzeniach podkomisji i komisji tyle czasu, ile było można. Omawialiśmy to, konsultowaliśmy z wieloma resortami. Jednakowoż ekspertyzy prawnicze są nieubłagane, minister edukacji narodowej miał obowiązek jeszcze raz to Wysokiej Izbie przypomnieć - one są po prostu nieubłagane. W związku z tym art. 36 w formie proponowanej we wniosku mniejszości może być ogromnym problemem w dalszym toku legislacyjnym. Ten obowiązek spada na nas - przypominam o tym, mówiłam wczoraj o tym na posiedzeniu klubu PSL, niejednokrotnie rozmawialiśmy również na ten temat w klubie SLD - i w tych kategoriach proszę łaskawie to potraktować.</u>
          <u xml:id="u-79.9" who="#DanutaGrabowska">Rzeczywiście w raporcie OECD sformułowano sporo krytycznych ocen dotyczących kształcenia, dokształcania nauczycieli, zatrudniania. Jest to prawda. Prawdą jest jednak również w życiu społecznym i to, że tyle można dokonać zmian, na ile uzyska się społeczne przyzwolenie. Były już przecież próby (wiadomo, czym się skończyły), kiedy to chciano wbrew opinii ponad 600-tysięcznej rzeszy nauczycieli — jeśli nie całej, to jej większości — wprowadzić zmiany bez konsultacji, bez rozmów, bez dyskusji ze związkami zawodowymi, i efekty tego były znane. Obowiązkiem ministra edukacji odpowiedzialnego za tak liczną grupę zawodową jest z tą grupą zawodową rozmawiać, przekonywać do pewnych racji, ale też uczyć się trudnej sztuki kompromisu, by przynajmniej spotkać się gdzieś w środku drogi i wprowadzić takie zmiany, które będą — nie twierdzę, że przez wszystkich, bo jest to po prostu niemożliwe, ale przez większość — akceptowane. Z tą propozycją wyszliśmy i w tym kierunku chcemy iść. Dlatego można się zastanawiać, jak mówi pan poseł Karpiński, w jakim stopniu jest to akt bardzo nowoczesny, w jakim zaś jest to poprawianie starego aktu — nie twierdzę, że w wielu sprawach, ale sam pan poseł użył sformułowania „poprawianie”, czyli jednak jest to coś cennego, coś lepszego od tego, co było. I w ten sposób na tę sprawę patrzymy.</u>
          <u xml:id="u-79.10" who="#DanutaGrabowska">Natomiast wydaje mi się, iż budzą emocje również i takie kwestie, które w tej regulacji są dosyć starannie opisane - na przykład ocena pracy. W odniesieniu do większości pracujących w oświacie sprawy są jasne. Oczywiście w każdej ocenie, choćby najobiektywniejszej, o czym my, nauczyciele, wiemy, jest element subiektywizmu - w każdej. Jeżeli oceniamy życie społeczne, oceniamy naszego ucznia, oceniamy różnego rodzaju zjawiska, jest jakiś, może drobny, element subiektywizmu. Oczywiście wtedy kiedy chodzi o ludzkie losy, powinien on być jak najmniejszy, ale nie możemy z góry zakładać, że dyrektor wyłoniony w drodze konkursu, na podstawie kryteriów merytorycznych, będzie człowiekiem, dla którego kryteria merytoryczne będą najmniej istotne w ocenie pracy nauczyciela. Krzywdzilibyśmy z góry ogromną rzeszę dyrektorów. Jeżeliby natomiast tak było, to jest również przepis, który mówi o ocenie dyrektora. Nie jest tak, że on w swoich działaniach jest zupełnie bezkarny. Nie jest również tak, że rada gminy może sobie dowolnie hasać - a o tym też była mowa - jeżeli chodzi o sieć szkół, bo proszę zwrócić uwagę, że w ustawie o systemie oświaty mamy bardzo wyraźny zapis, iż musi być tu zgoda kuratora. Musi się na to zgodzić kurator, stwierdzić, czy tego typu uchwała rady gminy jest słuszna czy nie. Jeśli nie jest, ma obowiązek nie zgodzić się i zwrócić się z tym do wojewody, który wtedy z mocy prawa bada, czy uchwała rady gminy jest słuszna, czy też nie. A więc nie ma tutaj bezkarności. Jest to w ustawie o systemie oświaty zapisane dosyć starannie i poważnie. Chodzi tylko o to, byśmy po prostu wszyscy, na wszystkich szczeblach dokładnie odczytywali zapisy dotyczące naszych spraw.</u>
          <u xml:id="u-79.11" who="#DanutaGrabowska">Minister edukacji narodowej zdecydował się na wydawanie aktów prawnych łącznie z rozporządzeniami i z interpretacją. Poprzez kuratorów oświaty dostarczyliśmy wszystkim gminom na terenie kraju ustawę o systemie oświaty i jej interpretację. Przeprowadziliśmy szereg szkoleń, jesteśmy na to otwarci i sądzimy, że te wspólne rozmowy dopomogą nam w tym, szanowni państwo, byśmy mieli jak najwięcej wiedzy na określony temat.</u>
          <u xml:id="u-79.12" who="#DanutaGrabowska">Jeżeli chodzi o takie sprawy, że w klasie jest 35 dzieci itd., to oczywiście tak bywa. Proszę jednak zwrócić uwagę, że algorytm był wyliczany na statystyczną 26-osobową klasę. Oczywiście zdarza się to w nowych osiedlach, w dużych miastach, o czym państwo mówili, i trudno jest o pewne standardy czy parametry na terenie całego kraju.</u>
          <u xml:id="u-79.13" who="#DanutaGrabowska">Proszę państwa, w tej chwili trudno odnieść się do wniosków szczegółowych. Powiem jednak, że o ile na przykład wniosek pani poseł Petryny dotyczący skreślenia zapisu o powierzchni zajmowanego mieszkania zupełnie nie koresponduje z Prawem lokalowym - analizuję to w tej chwili na gorąco - to drugi wniosek jest jak gdyby do rozważenia. Takie szczegółowe wnioski trzeba będzie starannie przejrzeć wspólnie z prawnikami, z Biurem Legislacyjnym. Darujcie więc państwo, że nie odniosę się do nich szczegółowo, choć mam pewne przemyślenia dotyczące wystąpienia pana posła Dołowego. Wnioski pana posła Karpińskiego zostały zgłoszone dość późno, więc trudno byłoby się do nich odnieść.</u>
          <u xml:id="u-79.14" who="#DanutaGrabowska">Nawiążę do tego, o czym mówiła pani poseł Krystyna Łybacka - wdzięczna jej jestem ogromnie za to - że rzeczywiście szczególne uregulowanie uprawnień i obowiązków nauczycielskich ma w naszym kraju tradycję bardzo odległą, dokonano tego już wcześniej, bo Komisja Edukacji Narodowej w wielu kwestiach się wypowiadała. Jest to więc tradycja odległa, tradycja szczególna. Uważam, że pewne elementy tej tradycji należy podtrzymywać, środowisko tego oczekuje. Byłoby wielce zaniepokojone, gdybyśmy rezygnowali z Karty nauczyciela. Przedłużające się dyskusje na ten temat nie uspokajają, bo ciągle gdzieś mamy do czynienia z podejrzliwością, że może oni coś z tym zrobią. Chcę więc zapewnić w imieniu rządu, w imieniu resortu edukacji narodowej, iż jesteśmy gotowi do dalszej, bardzo intensywnej współpracy z szanownymi komisjami, by doprowadzić do finału sprawę ustawy Karta nauczyciela, a za dotychczasową współpracę wszystkim państwu serdecznie dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-79.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-80">
          <u xml:id="u-80.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję pani minister Danucie Grabowskiej, podsekretarzowi stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej.</u>
          <u xml:id="u-80.1" who="#MarekBorowski">Proszę obecnie o zabranie głosu pana posła sprawozdawcę Jana Zaciurę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-81">
          <u xml:id="u-81.0" who="#JanZaciura">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Zacznę od tego, że zwróciłem się z pismem do pana marszałka, aby jutro o godz. 14.30 zezwolił na odbycie posiedzenia połączonych Komisji: Ustawodawczej oraz Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego w celu rozpatrzenia zgłoszonych w drugim czytaniu poprawek. Jeszcze dobrze ich nie podliczyłem, bo posłowie inaczej je zapowiadali, a zgłosili w inny sposób, więc wymaga to pewnej korekty w moim rachunku. W każdym razie poprawek i autopoprawek - mimo aktywności dwóch klubów opozycyjnych - nie zgłoszono więcej niż 30. I, panie marszałku, z zadowoleniem stwierdzam, że w stosunku do projektu ustawy o systemie oświaty, który Wysoka Izba rozpatrywała w lipcu ub. r., jest to ogromny postęp. Wtedy bowiem w drugim czytaniu zgłoszono 89 poprawek i gdybym miał zastosować to kryterium wobec liczby zgłoszonych poprawek przez pana posła Karpińskiego i pana posła Dołowego, to uważam, że panom posłom należą się słowa uznania, iż nie zgłosili ich więcej. Tę pozytywną uwagę czynię jednak, powiedziałbym, z zażenowaniem, ale i pokorą, albowiem pan poseł Krzysztof Dołowy i pan poseł Karpiński pracowali w podkomisji nadzwyczajnej, w komisji i wiele z tych poprawek albo w ogóle nie zgłoszono w czasie prac, albo inaczej są one zredagowane niż wnioski mniejszości. Tak się złożyło, że pan poseł Karpiński poinformował na piśmie dwóch przewodniczących komisji, posła Jaskiernię i mnie, że ma wątpliwości odnośnie do tej ustawy, w związku z czym jestem przygotowany do podjęcia dialogu publicznego z autorami tych wniosków, albowiem nie tylko je rozważyłem, ale mam nawet opinię Biura Legislacyjnego i mogę powiedzieć, że żadna z tych poprawek nie zyskuje akceptacji od strony formalnoprawnej Biura Legislacyjnego.</u>
          <u xml:id="u-81.1" who="#JanZaciura">I jeszcze jedna uwaga o zgłoszonych poprawkach. Proszę Państwa, proszę się nie obrazić, ale niektóre wypowiedzi oraz niektóre poprawki mają charakter antynauczycielski i antyzwiązkowy. Przykro mi, ale muszę to powiedzieć. Wnioskodawcy nie zgłaszali, jaka będzie treść poprawek, tylko przygotowali je na piśmie i w związku z tym Wysoka Izba nie zna dokładnie ich treści. Uważam, że trzeba to publicznie powiedzieć, bo jakże mam rozumieć poprawkę zgłoszoną w drugim czytaniu do zmiany 3, dotyczącej art. 4, któremu nadaje się brzmienie: „Przewidziane w ustawie przepisy wykonawcze wydaje się po zasięgnięciu opinii związków zawodowych w zakresie, trybie i na zasadach określonych w ustawie o związkach zawodowych” (rozumiem, że chodzi o art. 19 ustawy o związkach zawodowych). My natomiast piszemy — ba, było to zapisane już poprzednio w karcie — że zarządzenia wykonawcze do karty uzgadnia się ze związkami zawodowymi, to znaczy uruchamia się procedurę, aby to, co zostało w karcie zapisane, uzyskało akceptację. Osłabienie zatem tego zapisu — rezygnacja z uzgodnień na rzecz wyłącznie zasięgania opinii — jest wyraźnym osłabieniem roli związków zawodowych w systemie oświaty. Powoływanie się na ustawę o związkach zawodowych jest tutaj, moim zdaniem, zupełnie niecelowe. Tak można też określić inne zgłoszenia i uwagi.</u>
          <u xml:id="u-81.2" who="#JanZaciura">Ustosunkuję się tylko do wypowiedzi trzech posłów, którzy zgłaszają poprawki, i nie do wszystkich poprawek, tylko do wybranych. Jeżeli stoimy dzisiaj przed dylematem, że niektóre z naszych zmian, które wprowadziliśmy w projekcie, rodzą skutki finansowe, i jeszcze tworzymy zabezpieczenie, że te skutki będziemy uwzględniali dopiero od 1 stycznia 1997 r. - dając możliwość, żeby zostały one uwzględnione w projekcie budżetu na 1997 r. - to jak mam rozumieć poprawkę nr 4 do art. 20 ust. 2 autorstwa posła Dołowego, która brzmi (chodzi o odprawy w związku z rozwiązaniem stosunku służbowego): nauczycielowi i starszemu nauczycielowi w wysokości 6-miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego, nauczycielowi specjaliście w wysokości 9-miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego, nauczycielowi dyplomowanemu w wysokości 12-miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego, profesorowi szkoły średniej w wysokości 18-miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego? W związku z tym tę poprawkę też musimy rozpatrywać z punktu widzenia skutków finansowych i bardzo żałuję, pani minister, że pani jako przedstawiciel rządu nie ustosunkowała się do poprawek, które mają taki charakter.</u>
          <u xml:id="u-81.3" who="#JanZaciura">Trzecia moja uwaga na temat poprawek zgłoszonych przez państwa posłów dotyczy poprawki wniesionej przez pana posła Borka. Przecież w sprawozdaniu mówiłem o tym, że cały proces uzgodnień ze środowiskiem nauczycielskim dotyczył tego, aby zasady wypłaty wynagrodzeń były koherentne. Tak, wynagrodzeń nauczycieli też. Nauczyciele nie muszą być grupą wyróżnioną z punktu widzenia czasu wypłaty. Nauczyciele z przyjemnością mogą przyjąć propozycję, aby wszyscy w Rzeczypospolitej wynagrodzenia mieli płatne z dołu, tylko pytają: Dlaczego, kiedy urzędnicy państwowi przechodzili na wynagrodzenia płatne z dołu, to otrzymali 14 pensję jeszcze w tym samym roku (czyli w jednym miesiącu musieli otrzymać drugą płacę), żeby wyjść na swoje? Nie przytoczę tu nazwy pewnego samorządu, działającego nie tak daleko od Warszawy, który jeszcze za czasów ministra Rokity jako szefa Urzędu Rady Ministrów osiągnął, powiedziałbym: wymusił na nauczycielach zgodę na przejście na wypłatę z dołu. Szef Urzędu Rady Ministrów musiał to uchylać, protestować przeciwko takiej decyzji, bo tam została podjęta próba płynnego przechodzenia na wypłatę z dołu, polegającego na tym, że każdego miesiąca wypłata następowała o 5, 10 dni później. W ten sposób z wypłaty z góry przeszliśmy na wypłatę z dołu; budżet państwa zaoszczędził. Chyba że pan poseł Borek, znając tragiczną sytuację finansową budżetu państwa, chce oszczędzić na jednej płacy miesięcznej wszystkich nauczycieli i w ten sposób zwiększyć subwencje dla gmin — wtedy może zrozumiałbym samą intencję. W przeciwnym wypadku propozycja, która zapisana została w poprawce do art. 39 ust. 3, mówiącej, że wynagrodzenie wypłacane jest nauczycielowi miesięcznie z dołu nie później niż pierwszego dnia następnego miesiąca, jest nie do utrzymania. Już nie wspominam o konstrukcji tej poprawki, ale mówienie o przejściu na wynagrodzenia z dołu jest naprawdę czymś antynauczycielskim. Z uwagi na zasadę równości, elementarne zasady sprawiedliwości społecznej takich propozycji, takich poprawek — zgłaszanych w imię, nie wiem, czystości interesów, tego, żeby w kasie był porządek, terminy wypłat były wygodne dla podmiotu, który prowadzi wypłaty — nie można przedstawiać, szermując frazeologią dbałości o środowisko nauczycielskie. To są poprawki — muszę to powiedzieć — bardzo nieprzyjazne nauczycielom. Tak je muszę zakwalifikować.</u>
          <u xml:id="u-81.4" who="#JanZaciura">Łącznie zgłoszono chyba 28 poprawek i autopoprawek. Deklaruję, panie marszałku, że taką liczbę poprawek komisje są w stanie przeanalizować i przygotować sprawozdanie na głosowanie piątkowe. W tej chwili pragnę przedstawić kilka uwag:</u>
          <u xml:id="u-81.5" who="#JanZaciura">Otóż nie ukrywam, że z dużym zaskoczeniem przyjąłem - niektórzy posłowie obserwowali moją reakcję - autopoprawkę zgłoszoną przez rząd, odnoszącą się do urlopów wypoczynkowych dla nauczycieli szkół i placówek nieferyjnych oraz do utworzenia specjalnego funduszu przeznaczonego na kształcenie i doskonalenie zawodowe nauczycieli. Mógłbym jeszcze zrozumieć sprawę urlopów, które pociągają za sobą skutki finansowe - choć w budżecie na 1997, a nie 1996 r. - natomiast tak właśnie skonstruowaliśmy przepis w art. 70a, b i c (nie określaliśmy, kiedy to rodzi skutki finansowe), gdyż wiemy, że budżet przeznacza pieniądze na te cele. Faktycznie nie zawarliśmy w naszych propozycjach sugestii, żeby to było 3%, 2%, 4% od funduszu płac, bo wtedy trzeba byłoby to przeliczyć. Negatywne stanowisko rządu przyjąłem więc, przyznam, z zaskoczeniem. Muszę je oczywiście traktować jako zgłoszone w odpowiednim czasie, w odpowiednim trybie, tylko można byłoby oszczędzić nam zaskoczenia i palpitacji serca z tego powodu. Jeszcze raz podkreślam, że skutki finansowe są wyliczone na 1997 r.</u>
          <u xml:id="u-81.6" who="#JanZaciura">Jeśli chodzi o 7-tygodniowy urlop, to muszę jednak poinformować Wysoką Izbę, że są grupy nauczycieli, którzy uważają, że są „lepsi” i „gorsi” nauczyciele. „Lepsi” to są ci, których pomylił, z przykrością muszę powiedzieć, poseł Borek. Mają oni ferie i wakacje; te ferie i wakacje są ich urlopem wypoczynkowym. Inne przepisy mówią, że ten okres można trochę pomniejszyć i zobowiązać nauczycieli do jakichś czynności w ramach szkoły. Ale są nauczyciele, wychowawcy, którzy pracują w trudnych warunkach, a nie mają wakacji i ferii, i do nich jest adresowany 6-tygodniowy urlop wypoczynkowy. Jedna z tych grup wręcz mówi, że za czasów PRL, ratując ciężką sytuację wynikającą z realizacji 6-letnich planów, ofiarowała Polsce Ludowej dwa tygodnie urlopu, albowiem niektóre grupy miały uprawnienia urlopowe znacznie wyższe. A to są, przypomnę, nauczyciele, wychowawcy domów dziecka, ośrodków szkolno-wychowawczych i nauczycielki przedszkoli. W gminach to się odnosi do 79 397 nauczycieli, w placówkach podległych ministrowi edukacji do 20 331 nauczycieli. Łącznie to jest adresowane do 99 728 nauczycieli. Wydatki na pokrycie skutków wprowadzenia 7-tygodniowego urlopu wynoszą 27 070 158 zł. Jestem przekonany, że to jest przeszacowane, a nie nie doszacowane. Niektórych wydatków się nie ponosi, albowiem placówki nieferyjne w tym czasie nie funkcjonują i czy tak, czy owak, to temu nauczycielowi należy się w tym czasie wynagrodzenie. Nie kwestionuję generalnej zasady, ale podkreślam, że punkt: nagrody jubileuszowe, opatrzyliśmy specjalnym przepisem w wyniku protestów ministra finansów i byliśmy przekonani, że jest to w pełni bezpieczne, albowiem wiąże się z budżetem na 1997 r.</u>
          <u xml:id="u-81.7" who="#JanZaciura">Wiem, jestem przekonany, że minister finansów nie lubi dwóch rzeczy, tzn. podejmowania decyzji znacznie wyprzedzających następny rok, zobowiązań, które muszą być uwzględnione w nowym budżecie, i funduszy specjalnych, kont specjalnych. Myślę tutaj o doskonaleniu nauczycieli. Tego nie trzeba ujmować w kategoriach rozbicia budżetu państwa, nawet w 1997 r., zważywszy, że nie zapisaliśmy, jakie środki trzeba przeznaczyć na system doskonalenia nauczycieli, jakim podziałom będą one później podlegały, które grupy będą z tego korzystały itd. Z tym wiąże się tylko obawa, że fundusz specjalny musi się rządzić innymi prawami. Minister edukacji, kuratorzy będą decydować o sprawach związanych z funduszem, ale będą też o nich decydować ciała kolegialne, których przedstawiciele wejdą do zarządu funduszu. Tworzy się różnego rodzaju agencje specjalne, fundusze specjalne, ale ponieważ to odnosi się do gospodarki, do ważnych dziedzin, nikt temu nie przeszkadza. Teraz dotyczy to kwestii docenienia trudu nauczycieli doskonalących się i dokształcających, których jest w tej chwili przeszło 42 tys. - co czwarty dostaje pomoc z budżetu państwa, a pozostali to czynią na własny rachunek - i naprawdę nie rozumiem tego zastrzeżenia, chyba że w czasie prac w komisji to zastrzeżenie zostanie zweryfikowane.</u>
          <u xml:id="u-81.8" who="#JanZaciura">Podobne analizy mamy w stosunku do skutków wypłaty nagród jubileuszowych po 40 latach; daje to 4 966 375 zł. Takich nauczycieli jest śladowa liczba, proszę państwa. Jest tylko 2747 nauczycieli, którzy osiągnęli taki staż w oświacie, nie narażając stanu zdrowia na tyle, żeby ich praca szkodziła szkole.</u>
          <u xml:id="u-81.9" who="#JanZaciura">Uważam zatem, że to są nadrzędne interesy, które w wyniku prac komisji próbowaliśmy tu uwzględnić, że jest to teraz pewnym gestem w stosunku do nauczycieli, ale też będzie pewną gwarancją w przyszłości, jeżeli o tę przyszłość mamy walczyć.</u>
          <u xml:id="u-81.10" who="#JanZaciura">Cieszę się, że pani minister podjęła dyskusję z poglądami, że traktujemy poszczególne ustawy rozdzielnie, a nie łącznie i nie pamiętamy, co uchwaliliśmy znacznie wcześniej. Myślę, że kilkakrotnie przez panów posłów przytoczone tutaj stwierdzenia, że samorząd jest pracodawcą, że samorząd zatrudnia, że zwalnia, świadczą o tym, że nie znamy rozstrzygnięć ustrojowych zawartych w ustawie o systemie oświaty. A ja na początku tak bardzo apelowałem... Chodzi właśnie o to, że pracodawcą jest dyrektor szkoły i placówki. Samorząd nie jest pracodawcą. Wkrótce minister też nie będzie pracodawcą, jeżeli cała reforma ustroju oświatowego będzie szła w tym kierunku, o jakim myślimy. Przejęły zadania oświatowe samorządy, przejęły wielkie miasta - notabene niektóre tylko połowę zadań wynikających z ustawy, pozostałe zadania przejmą albo samorządy wojewódzkie, albo powiatowe, ale nie nam na ten temat się wypowiadać. W związku z tym będzie czysta sytuacja. Będą organy sprawujące nadzór, będą organy prowadzące system edukacyjny i będzie dyrektor szkoły jako kierownik zakładu pracy, najwyższego dobra publicznego, a władze publiczne, a więc państwowe i samorządowe, muszą służyć tejże oświacie w gminie. I to jest sedno tych przemian.</u>
          <u xml:id="u-81.11" who="#JanZaciura">W związku z tym naszym elementarnym zadaniem w trakcie prac nad kartą było dostosowanie rozwiązań ustawy o stosunkach pracy do tamtych ustrojowych rozwiązań. Przecież tutaj na sali są posłowie, którzy - gdybyśmy zawarli w karcie rozwiązania niedobre - powiedzieliby: ustawa nadaje się do zaskarżenia, nadaje się do zawetowania, burzy ona bowiem porządek prawny.</u>
          <u xml:id="u-81.12" who="#JanZaciura">Poseł Piecka wprawdzie o tym mówił, ale z przykrością muszę powiedzieć, że w kilku wystąpieniach i wnioskach zaznaczyło się przeświadczenie o dominacji prawa pracy nad prawem szczególnym, a w związku z tym gloryfikacja Kodeksu pracy i stawianie zarzutów, że jeżeli coś w ustawie branżowej, ale bardzo ważnej, adresowanej do nauczycieli, jest niezgodne z Kodeksem pracy - czytaj: zawiera lepsze rozwiązania, aczkolwiek czasem może zawierać gorsze - to rozwiązania te burzą porządek prawny. Przecież można było pójść w zupełnie innym kierunku - wszystkie stosunki pracy oprzeć wyłącznie na Kodeksie pracy - ale wtedy musimy to odnosić i do nauczycieli akademickich, i do nauczycieli ludowych, i do wszystkich innych grup, które kierują się ustawodawstwem obejmującym kodyfikacje w ramach Kodeksu pracy. Na tym polega szczególność ustawy, która reguluje prawa i obowiązki nauczycieli, że jej rozwiązania nie muszą być zgodne z Kodeksem pracy. Ale w ustawie jest zapisane, że gdy Karta nauczyciela czegoś nie reguluje, to reguluje to ustawodawstwo pracy, czyli odsyłamy do tego bardzo ważnego elementu.</u>
          <u xml:id="u-81.13" who="#JanZaciura">O feriach - wyjaśniam nieporozumienia, bo poseł Borek pomylił jakby kategorie nauczycieli. Adresujemy sprawę wyłącznie do tych, którzy nie mają ferii, nie mają wakacji, a urlop często mają w różnym czasie, niekoniecznie w okresach najbardziej atrakcyjnych. To jest grupa niespełna 100 tys. pracowników.</u>
          <u xml:id="u-81.14" who="#JanZaciura">Chciałbym też powiedzieć, że jeżeli zostaną przyjęte rozwiązania, które tu są zapisane, to pan poseł Borek będzie miał rację. Może wtedy operować w swoich wystąpieniach — czasem zamiennie, a czasem wyłącznie — pojęciami: godzina ponadwymiarowa i godzina ponadliczbowa. To są zupełnie różne kategorie. Chyba że Wysoka Izba przychyli się do opinii jednego z posłów wnioskodawców (przykro mi: mojego przyjaciela), że w art. 42 należy skreślić ust. 1, albowiem regulacja mówiąca o 40-godzinnym tygodniu pracy nie jest odpowiednia w wypadku tego środowiska.</u>
          <u xml:id="u-81.15" who="#JanZaciura">Różnie w środowisku patrzy się na to. Wprawdzie wniosek mniejszości pana posła Dołowego też idzie w tym kierunku, żeby to sprecyzować, żeby broń Boże dyrektor nie pomyślał, że te 40 godzin nauczyciel musi siedzieć w szkole i pytać, czy ma prawo wyjść. Jeszcze może by wprowadzać karty magnetyczne, żeby kontrolować czas pracy... Nic gorszego nie mogłoby już nastąpić. Od dawien dawna wiadomo, że nauczycielskie obowiązki, po pierwsze, obejmują różne pola aktywności zawodowej - kontakty z rodzicami, praca w domu i inne czynności - a po drugie, nie znam w Polsce szkoły, która by stworzyła dobre warunki pobytu nauczyciela przez 40 godzin (uczelni też, bo chyba trzeba byłoby uwzględnić szersze rozwiązania). Trzeba byłoby najpierw przenieść na nasz grunt doświadczenia szwedzkie. Tam nauczyciel w trakcie wydłużonego dnia pracy ma lunch, czas na wypoczynek, asystenta, ma odpowiednie warunki - może przygotować się do lekcji, wziąć prysznic, popływać w basenie i iść do domu w pełni zrelaksowany. Jeżeli Wysoka Izba stworzy w tej kadencji takie warunki polskim nauczycielom, to będą oni w stanie pracować więcej niż 40 godzin w szkole. Na pewno się zgodzą - pod warunkiem, że szereg problemów będzie rozstrzygniętych.</u>
          <u xml:id="u-81.16" who="#JanZaciura">Z przykrością muszę skomentować, że nie znamy - przynajmniej niektórzy z nas - ustawy o finansach gmin. To przecież nie jest prawda - i z tej trybuny nie wolno głosić takich poglądów - że Wysoka Izba, trzy czy cztery komisje pracujące nad ustawą o finansach gmin, wprowadziła zapis, iż subwencja nie może być większa niż 6,6%, jak to pan poseł Borek tu powiedział. Wręcz odwrotnie, panie pośle - zapisaliśmy, że nie może być mniejsza, co spowodowało, że już jest znacznie większa, choć jeszcze za mała; mogę publicznie powiedzieć, że za mała. Ale w wyniku prac nad ustawą budżetową i wskutek wielkiego zaangażowania pani poseł Ziółkowskiej zwiększyliśmy przecież środki na subwencje o 1,5 bln starych złotych. Gdyby był taki zapis, o jakim mówił pan poseł, nie wolno byłoby skierować żadnej dodatkowej złotówki bez nowelizacji budżetu, natomiast zapis, że subwencja nie może być mniejsza, powoduje, że może wynosić nawet 8%. Tak, może być i 9%, i 10%, jeżeli zestawienie dochodów i wydatków pozwoli nam na podjęcie takich decyzji. Nie mogę w związku z tym nie komentować tego typu poglądów, albowiem wprowadzają one opinię publiczną w błąd, a na podstawie tych błędnych tez bardzo często są formułowane błędne wnioski.</u>
          <u xml:id="u-81.17" who="#JanZaciura">Panie Marszałku! Chciałbym w imieniu Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego oraz Komisji Ustawodawczej zgłosić gotowość odbycia posiedzenia w dniu jutrzejszym, jeżeli pan marszałek w swojej łaskawości wyrazi na to zgodę, i przygotowania sprawozdania na piątek.</u>
          <u xml:id="u-81.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-82">
          <u xml:id="u-82.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-82.1" who="#MarekBorowski">Pan poseł Roman Edward Borek w trybie sprostowania, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-83">
          <u xml:id="u-83.0" who="#RomanEdwardBorek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Muszę rzeczywiście sprostować. Pan poseł Zaciura miał rację, że z tej trybuny nie wolno głosić takich poglądów, ani przede wszystkim manipulować czyimiś słowami, jak to zostało dokonane w stosunku do mojej osoby. Jeśli mówiłem na temat wypłaty poborów i przejścia na płacenie poborów z dołu nauczycielom, to wydaje mi się, że to prawnicy powinni się wypowiedzieć na ten temat, czy przejście na system wypłaty z dołu powinno wiązać się z wypłatą jeszcze jednego jednorazowego uposażenia. Czy umożliwienie kilka lat temu pracownikom państwowym właśnie przejścia na system wypłat z dołu było niewłaściwe? - bo na pewno, panie pośle, gdyby dokonano przejścia na system wypłaty wynagrodzenia z dołu, nauczyciele nie traciliby żadnego uposażenia.</u>
          <u xml:id="u-83.1" who="#RomanEdwardBorek">I jeszcze jedno wyjaśnienie i sprostowanie, panie marszałku. Pani minister, jeśli mówiłem o wiązaniu rąk wójtom, radom gmin, burmistrzom, to nie uzurpowałem sobie prawa do zatrudniania nauczycieli, bo znam ten zapis ustawy, w którym jest mowa o tym, że to robi dyrektor szkoły. Ale dyrektor szkoły jest kierownikiem administracyjnym, podlegającym samorządowi, i konsekwencje zatrudnienia, jakiekolwiek konsekwencje finansowe, ponosi gmina, wójt, burmistrz i rada gminy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-84">
          <u xml:id="u-84.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi za sprostowanie.</u>
          <u xml:id="u-84.1" who="#MarekBorowski">Pan poseł ma pytanie, tak?</u>
          <u xml:id="u-84.2" who="#MarekBorowski">Pan poseł Sergiusz Karpiński, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-85">
          <u xml:id="u-85.0" who="#SergiuszKarpiński">Ponieważ wiele powiedziano na temat ewentualnych większych kosztów od 1 stycznia przyszłego roku, to chciałbym zapytać, czy skalkulowano oszczędności, jakie będą wynikały z tego, że niektóre uprawnienia nauczycielskie zostaną ograniczone - chodzi o nauczycieli posiadających kwalifikacje pedagogiczne - i czy jest kalkulacja oszczędności w tym roku budżetowym, jeśli chodzi o wzrost kosztów od 1 stycznia przyszłego roku i oszczędności od dnia wejścia w życie ustawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-86">
          <u xml:id="u-86.0" who="#MarekBorowski">Czy pan poseł do określonej osoby kieruje to zapytanie? Może to być do ministra, może być do sprawozdawcy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-87">
          <u xml:id="u-87.0" who="#SergiuszKarpiński">Do pani minister.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-88">
          <u xml:id="u-88.0" who="#MarekBorowski">Do pani minister, dobrze.</u>
          <u xml:id="u-88.1" who="#MarekBorowski">Czy są jeszcze jakieś pytania?</u>
          <u xml:id="u-88.2" who="#MarekBorowski">Proszę bardzo, pani posłanka Krystyna Łybacka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-89">
          <u xml:id="u-89.0" who="#KrystynaŁybacka">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pani Minister! Chciałabym wrócić do kwestii Funduszu Dokształcania i Doskonalenia Zawodowego Nauczycieli. Państwo proponujecie w imieniu Rady Ministrów autopoprawkę, polegającą na skreśleniu zmiany 44. Pytanie moje brzmi: Co w zamian, jeśli skreślimy ten proponowany zapis? Co państwo proponujecie, żeby umożliwić nauczycielom proces samokształcenia, samodoskonalenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-90">
          <u xml:id="u-90.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-90.1" who="#MarekBorowski">Czy ktoś jeszcze chciałby zadać pytanie?</u>
          <u xml:id="u-90.2" who="#MarekBorowski">Nie ma zgłoszeń.</u>
          <u xml:id="u-90.3" who="#MarekBorowski">Bardzo proszę panią minister.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-91">
          <u xml:id="u-91.0" who="#DanutaGrabowska">Panie Marszałku! Szanowni Państwo! Odpowiadam w kolejności, zaczynając od ostatniego pytania pani poseł Łybackiej. Minister edukacji narodowej przedłożył rządowi wraz z kalkulacją informację, jak wyglądałyby te kwestie, ta propozycja, która jest w sprawozdaniu komisji. Pan minister osobiście uczestniczył w posiedzeniu Rady Ministrów, która jednoznacznie odrzuciła tę propozycję, wyraziła swój negatywny stosunek, nie proponując w zamian innych zapisów czy rozwiązań. Czyli wyglądałoby to tak jak w ustawie o systemie oświaty, a jest tam dokładnie taki zapis, że za doskonalenie i dokształcanie nauczycieli i organizację tego procesu odpowiedzialny jest kurator, przez co rozumiemy, że kurator, planując swój budżet, wydziela pewną ilość środków na te cele. Tak to więc zostało podtrzymane, jeśli chodzi o aktualne zapisy.</u>
          <u xml:id="u-91.1" who="#DanutaGrabowska">Jeżeli chodzi o kalkulacje, o które pytał pan poseł Karpiński - oczywiście wstępne kalkulacje, bo nie wszystko można wyliczyć, nie można wszak precyzyjnie wyliczyć, co to znaczy, że będzie taka, a nie inna, ilość urlopów, mniejsza, bo będzie pewne ograniczenie - jest możliwe, że ilość tych urlopów będzie mniejsza, ale skalkulowanie niektórych rzeczy jest po prostu trudne, bo taki urlop zdrowotny otrzymuje się przecież na podstawie zaświadczenia lekarskiego. Wiem, że debaty nad tą kwestią trwają, że być może tych urlopów w ogóle nie będzie, bo obiegowe opinie, nie zawsze sprawdzone, są różne. Szalenie wzrosła w tym roku ilość urlopów zdrowotnych. Kurator, przerażony, poinformował, że stwierdził, kalkulując koszty płac, iż do końca listopada w jednym tylko województwie - którego nie chcę wymienić, bo EWIKAN robimy co dwa lata, innej statystyki nie wolno nam prowadzić - w województwie sporym, to prawda, było 800 tego typu urlopów. To znaczy w stanie nieczynnym było 800 nauczycieli i za nich pracowało 800 innych. Tak więc pewne skutki - niezależnie od tego, jak bardzo chcemy - są bardzo trudne do przeliczenia, jak choćby w wypadku tych urlopów. Są pewne szczegółowe dane, którymi będę panu posłowi służyła, zresztą komisjom też, bo przedstawiając pewne kwestie, pan minister przedłożył je na piśmie Radzie Ministrów i one są oczywiście dostępne.</u>
          <u xml:id="u-91.2" who="#DanutaGrabowska">W trybie sprostowania chcę natomiast oświadczyć: minister edukacji nie powiedział, że rząd kwestionuje premie po 40 latach pracy. Minister edukacji tego nie powiedział, nie ma więc potrzeby przekonywać rządu do tego, co rząd w pełni akceptuje. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-92">
          <u xml:id="u-92.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo, pani minister.</u>
          <u xml:id="u-92.1" who="#MarekBorowski">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-92.2" who="#MarekBorowski">W związku z tym, że w czasie drugiego czytania zgłoszono do przedłożonego projektu ustawy szereg poprawek - jak tutaj wyliczyliśmy, około 25 - Prezydium Sejmu proponuje ponownie skierować projekt ustawy do Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego oraz Komisji Ustawodawczej w celu przedstawienia dodatkowego sprawozdania.</u>
          <u xml:id="u-92.3" who="#MarekBorowski">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-92.4" who="#MarekBorowski">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-92.5" who="#MarekBorowski">Proszę państwa, wprawdzie sala nam się nieco zapełniła, ale jest już po godz. 14, w związku z czym do następnego punktu będziemy mogli przystąpić dopiero o godz. 16.</u>
          <u xml:id="u-92.6" who="#MarekBorowski">Ogłaszam przerwę w obradach do godz. 16.</u>
          <u xml:id="u-92.7" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 14 min 07 do godz. 16 min 02)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-93">
          <u xml:id="u-93.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-93.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-93.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 4 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o doradztwie podatkowym (druki nr 1113 i 1548).</u>
          <u xml:id="u-93.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Stanisława Steca.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-94">
          <u xml:id="u-94.0" who="#StanisławStec">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Przypadł mi zaszczyt przedstawienia sprawozdania Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o doradztwie podatkowym. W dniu 22 lutego 1996 r. komisje rozpatrzyły projekt tej ustawy opracowany przez powołaną w tym celu podkomisję, a obecnie przedkładają go Wysokiej Izbie z prośbą o uchwalenie. Tekst sprawozdania obu komisji jest przedstawiony w druku nr 1548.</u>
          <u xml:id="u-94.1" who="#StanisławStec">Rządowy projekt ustawy o doradztwie podatkowym był przedmiotem pierwszego czytania w Wysokiej Izbie w dniu 14 września 1995 r. Od września 1995 r. do stycznia 1996 r. trwały intensywne prace w podkomisji. Prace te z udziałem licznego grona ekspertów oraz przedstawicieli zainteresowanych środowisk zawodowych zaowocowały wprowadzeniem do rządowego projektu wielu cennych zmian oraz koniecznych uzupełnień. W toku prac skorzystano z opinii na ten temat wyrażonych m.in. przez istniejące obecnie stowarzyszenia doradców podatkowych, a przede wszystkim przez Ogólnopolskie Stowarzyszenie Właścicieli i Kierowników Biur Rachunkowych, Izbę Inwestorów Zagranicznych, Izbę Biegłych Rewidentów, Naczelną Radę Administracyjną, Radę Radców Prawnych, oraz przez wielu wybitnych ekspertów. W tym miejsce pragnę podziękować wszystkim osobom oraz instytucjom i organizacjom, które przekazały swe opinie i uwagi na temat tego projektu. W praktyce już bardzo wiele osób pełni funkcję doradcy podatkowego. Nie było jednak przepisów, które by regulowały to zagadnienie. W związku z tym, zdaniem ekspertów oraz środowisk zainteresowanych świadczeniem usług w zakresie doradztwa podatkowego, ustawa ta jest bardzo potrzebna.</u>
          <u xml:id="u-94.2" who="#StanisławStec">Przedkładany Wysokiej Izbie projekt ustawy stanowi kompleksową wizję uregulowania problemu zawodowego wykonywania doradztwa podatkowego w Polsce i jest jednym z istotnych elementów przebudowy systemu podatkowego w naszym kraju. Celem nadrzędnym przedkładanego projektu ustawy jest stworzenie warunków zapewniających podatnikom, płatnikom i inkasentom świadczenie fachowych usług doradczych w zakresie podatkowym oraz zagwarantowanie materialnych przesłanek odpowiedzialności usługodawcy w przypadku popełnienia błędu. Celem projektowanej ustawy jest również określenie ustawowego statusu nowego wolnego zawodu - doradcy podatkowego i zapewnienie mu niezbędnej ochrony oraz form samorządu.</u>
          <u xml:id="u-94.3" who="#StanisławStec">Nie jest celem tego projektu licencjonowanie doradztwa podatkowego. Wręcz przeciwnie, projekt określa przede wszystkim wymogi, które musi spełnić kandydat na doradcę podatkowego. Jeśli one zostaną spełnione, zostanie wpisany na listę doradców. Wymogami tymi są przede wszystkim: wyższe wykształcenie, pełna zdolność do czynności prawnych, pełnia praw publicznych, zdanie egzaminu państwowego na doradcę podatkowego oraz odbycie dwuletniej praktyki zawodowej. Doradcami podatkowymi mogą być zarówno obywatele polscy, jak i obywatele państw obcych, jeśli znają język polski i spełniają pozostałe kryteria wpisu na listę.</u>
          <u xml:id="u-94.4" who="#StanisławStec">Doradztwo podatkowe jest zawodem interdyscyplinarnym. Występują w nim trzy zasadnicze wątki: prawny, dotyczący znajomości prawa podatkowego, ewidencyjno-księgowy, dotyczący wiedzy z zakresu rachunkowości, i ekonomiczny, wiążący się z ekonomiczną analizą podatków.</u>
          <u xml:id="u-94.5" who="#StanisławStec">Nie ma jeszcze uczelni, która przygotowywałaby kompleksowo kandydatów do tego zawodu. Dlatego też najistotniejsze znaczenie będzie mieć egzamin na doradcę podatkowego, określony w rozdz. 4 projektu. Egzamin ten, składany przed Państwową Komisją Egzaminacyjną do Spraw Doradztwa Podatkowego, będzie mieć charakter egzaminu państwowego. W skład komisji wejdą przedstawiciele resortu finansów, Naczelnego Sądu Administracyjnego, przedstawiciele doradców podatkowych oraz wybitni znawcy przedmiotów egzaminacyjnych. Zakres tematyczny oraz pytania egzaminacyjne mają mieć charakter jawny. Będzie to niewątpliwie trudny test wiedzy dla kandydatów, ale jest to niezbędne w imię ochrony interesów podatników, bo właśnie doradcom będą oni powierzać swoje interesy, a pośrednio również interes budżetu państwa i budżetów samorządowych.</u>
          <u xml:id="u-94.6" who="#StanisławStec">Wpis na listę doradców podatkowych będzie prowadzić Krajowa Rada Doradców Podatkowych. Tylko w okresie przejściowym, do czasu powołania tego organu izby, funkcję tę będzie pełnić minister finansów.</u>
          <u xml:id="u-94.7" who="#StanisławStec">Do Krajowej Izby Doradców Podatkowych obowiązkowo będą należeć wszyscy doradcy podatkowi. Stanowić ona będzie samorząd zawodowy, który z jednej strony będzie gwarantem niezależności tej grupy zawodowej, z drugiej zaś będzie nadzorować wykonywanie tego zawodu. Całość problematyki zawodowej doradców, poczynając od określenia zasad etyki zawodowej, kończąc na orzecznictwie dyscyplinarnym, będzie w gestii organów izby. Należy zauważyć, że izba, a zwłaszcza Krajowa Rada Doradców Podatkowych, będzie ważnym i obiektywnym partnerem w procesie tworzenia i stosowania prawa podatkowego.</u>
          <u xml:id="u-94.8" who="#StanisławStec">Pierwszy Krajowy Zjazd Doradców Podatkowych, który - zgodnie z art. 90 projektu - zwołuje minister finansów nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy, wyłoni organy tego samorządu. W okresie po wejściu w życie ustawy, nie dłuższym niż 6 miesięcy od dnia ukonstytuowania się organów izby, niektóre uprawnienia jej organów będzie wykonywać minister finansów. Później jego rola sprowadzi się do kontroli legalności uchwał zjazdu oraz uchwał Krajowej Rady Doradców Podatkowych, a także powoływania członków Państwowej Komisji Egzaminacyjnej do Spraw Doradców Podatkowych.</u>
          <u xml:id="u-94.9" who="#StanisławStec">Samorząd doradców podatkowych będzie gwarantem zachowania statusu wolnego zawodu doradcy podatkowego i partnerskiego stosunku wobec organów władzy i administracji publicznej i samorządowej. W nim też należy upatrywać istotnego współuczestnika w procedurze legislacyjnej tworzenia prawa podatkowego. Na opinię organów izby liczyć będzie nie tylko minister finansów, ale również Sejm i Senat. Aby jednak nie zachodziły niekorzystne procesy zamykania się tego zawodu i wykorzystywania monopolistycznej pozycji wobec podatników, egzamin na doradcę podatkowego zachować musi charakter egzaminu państwowego, który nie jest uzależniony od interesów grupowych, gdyż poziom wiedzy doradców ma znaczenie przede wszystkim dla podatników, czyli ma walor publiczny.</u>
          <u xml:id="u-94.10" who="#StanisławStec">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Projekt rządowy nie przewidywał istnienia spółek doradztwa podatkowego mających osobowość prawną. Podkomisja, której miałem zaszczyt przewodniczyć, po długiej i wnikliwej dyskusji postanowiła dopuścić wykonywanie tych usług również przez spółki doradztwa podatkowego. Tym zagadnieniom poświęcony jest rozdz. 3 projektu ustawy. Rejestr tych spółek będzie prowadził minister finansów. Spółkami doradztwa podatkowego będą tylko te spółki prawa handlowego mające osobowość prawną, które spełniają łącznie następujące kryteria:</u>
          <u xml:id="u-94.11" who="#StanisławStec">1. Większość członków zarządu stanowią doradcy podatkowi, a jeżeli zarząd składa się z dwóch osób, to jedna z nich musi być doradcą podatkowym.</u>
          <u xml:id="u-94.12" who="#StanisławStec">2. Większość głosów w zgromadzeniu wspólników (akcjonariuszy) oraz w organach rządzących przysługuje doradcom podatkowym.</u>
          <u xml:id="u-94.13" who="#StanisławStec">3. W spółce akcyjnej wydawane będą tylko akcje imienne.</u>
          <u xml:id="u-94.14" who="#StanisławStec">4. Zbycie akcji albo ustanowienie na nich zastawu wymaga zezwolenia udzielonego przez zarząd spółki.</u>
          <u xml:id="u-94.15" who="#StanisławStec">Aby zapewnić równoprawny status tych spółek w stosunku do pozostałych doradców podatkowych, zgodnie z art. 17 projektu ustawy, doradcy podatkowi wchodzący w skład zawodowych spółek będą odpowiedzialni za wykonywanie przez te spółki doradztwa zgodnie z przepisami prawa i zasadami etyki zawodowej.</u>
          <u xml:id="u-94.16" who="#StanisławStec">Wiedza podatkowa należy do najbardziej skomplikowanych dziedzin. Łatwo tu o błąd. Za błąd doradcy podatkowego odpowiada przed organem podatkowym jego klient - podatnik. Aby zapewnić możliwość - w razie błędu - wypłacalności doradcy oraz zagwarantować bezpieczeństwo podatników, projektowana ustawa wprowadza obowiązkowe ubezpieczenie doradców od odpowiedzialności cywilnej. Zgodnie z art. 43 projektu w razie wyrządzenia szkody przy wykonywaniu tych usług doradca podatkowy oraz osoby prawne wykonujące czynności doradztwa podatkowego ponoszą odpowiedzialność za szkodę na zasadach Kodeksu cywilnego. Podmioty te obowiązane są ubezpieczyć się od tej odpowiedzialności. Brak ubezpieczenia będzie przesłanką skreślenia z listy zarówno doradcy, jak i spółek doradztwa podatkowego.</u>
          <u xml:id="u-94.17" who="#StanisławStec">Najtrudniejszym problemem praktycznym będzie zapewnienie ewolucyjnego wdrożenia tej ustawy. Należy uszanować fakt, że wiele osób wykonujących te usługi dobrze służy podatnikom i nie mogą one zostać mechanicznie wyeliminowane z rynku. Byłoby to również sprzeczne z interesem publicznym. Dlatego też w przepisach przejściowych pojawi się ważna instytucja warunkowego wpisu na listę doradców podatkowych. Ten przywilej będą mieć m.in. osoby, które przez co najmniej 12 miesięcy poprzedzających wejście w życie ustawy wykonywały te usługi na własny rachunek i we własnym imieniu. Dotyczyć to będzie również osób zatrudnionych w podmiotach zajmujących się doradztwem podatkowym, przy czym wymogiem formalnym będzie w tym zakresie zatrudnienie przez okres co najmniej 3 lat przy wykonywaniu usług doradztwa podatkowego. W tej grupie zawodowej jest wielu kompetentnych i uczciwych znawców podatków i prawa podatkowego o wysokim poziomie wykształcenia. Dlatego też należy przyjąć, że wymagania dotyczące osób ubiegających się o wpis warunkowy muszą być inne. Nie można się zgadzać, aby ta ustawa spowodowała utratę miejsca pracy przez wielu doświadczonych doradców. Osoby wpisane na listę warunkową będą miały cztery lata na zdanie egzaminu państwowego. Jeśli tego nie zrobią, zostaną skreślone z listy.</u>
          <u xml:id="u-94.18" who="#StanisławStec">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! W sprawozdaniu Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej przedstawionych jest 13 wniosków mniejszości do niniejszego projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-94.19" who="#StanisławStec">Wniosek mniejszości nr 1 zmierza do objęcia czynnościami doradztwa podatkowego występowania w postępowaniu w zakresie sądowej kontroli decyzji administracyjnej, czyli przed Naczelnym Sądem Administracyjnym. Połączone komisje nie podzieliły propozycji podkomisji w tym zakresie, uzasadniając, że doradcy podatkowi nie zawsze mają wykształcenie prawnicze.</u>
          <u xml:id="u-94.20" who="#StanisławStec">Wniosek mniejszości nr 2, uzupełniony autopoprawką, zmierza do zmiany stosunku składu zarządu i walnego zgromadzenia osób prawnych uprawnionych do wykonywania doradztwa podatkowego. Projekt ustawy zakłada, że większość członków zarządu powinni stanowić doradcy podatkowi, powinni też mieć większość głosów w walnym zgromadzeniu, natomiast wniosek mniejszości nr 2 rozszerza udział na adwokatów, radców prawnych i biegłych rewidentów, którzy mogą pełnić czynności doradztwa podatkowego, jednak bez prawa używania tytułu; póki nie zdadzą egzaminu przed państwową komisją egzaminacyjną, nie mają prawa używać tytułu doradcy podatkowego.</u>
          <u xml:id="u-94.21" who="#StanisławStec">Wniosek mniejszości nr 3 zmierza do eliminacji zapisu, że osoby prawne mogą wykonywać doradztwo podatkowe wyłącznie przez doradców podatkowych, radców prawnych czy biegłych rewidentów.</u>
          <u xml:id="u-94.22" who="#StanisławStec">Wniosek mniejszości nr 4 zakłada skreślenie jednego z warunków wpisu na listę doradców podatkowych, a mianowicie że kandydat jest nieskazitelnego charakteru. Warunek ten występuje w innych ustawach, na przykład w ustawie o biegłych rewidentach.</u>
          <u xml:id="u-94.23" who="#StanisławStec">Wniosek mniejszości nr 5 zmierza do uzupełnienia warunku posiadania wyższego wykształcenia jego przydatnością do wykonywania zawodu radcy prawnego. Informuję, że rozpatrujemy projekt ustawy o doradztwie podatkowym, a nie zawodzie radcy prawnego.</u>
          <u xml:id="u-94.24" who="#StanisławStec">Wniosek mniejszości nr 6 zakłada możliwość odbywania praktyk zawodowych kandydatów na doradcę podatkowego także u adwokatów lub radców prawnych, natomiast projekt ustawy zakłada odbycie praktyki zawodowej w urzędach, izbach skarbowych, urzędach kontroli skarbowej oraz u doradców podatkowych, gdyż praktyka zawodowa obejmuje zapoznanie się z funkcjonowaniem organów podatkowych oraz wykonywaniem czynności doradztwa podatkowego.</u>
          <u xml:id="u-94.25" who="#StanisławStec">Wnioski mniejszości nr 7 i 8 proponują, aby na wniosek ministra finansów zwolnić niektóre osoby ze składania egzaminu na doradcę podatkowego i wpisać je na listę doradców bez tego wymogu.</u>
          <u xml:id="u-94.26" who="#StanisławStec">Wniosek mniejszości nr 9 zmierza do uniemożliwienia łączenia funkcji w samorządzie doradców z funkcjami członków rad nadzorczych w spółkach prawa handlowego.</u>
          <u xml:id="u-94.27" who="#StanisławStec">We wniosku mniejszości nr 10 zakłada się skreślenie ograniczenia kary grzywny do 5000 zł w stosunku do doradców podatkowych nie informujących Krajowej Rady Doradców Podatkowych o zmianach danych objętych wpisem lub nie przesyłających odpisów umów spółek, w których podjęli czynności związane z wykonywaniem zawodu.</u>
          <u xml:id="u-94.28" who="#StanisławStec">Wniosek mniejszości nr 11 zmierza do rozliczenia się ministra finansów z Krajową Radą Doradców Podatkowych ze środków pobranych na koszty działalności do czasu ukonstytuowania się organów Krajowej Izby Doradców Podatkowych. Czynności te są związane głównie z funkcjonowaniem w późniejszym okresie działania ustawy komisji egzaminacyjnej powołanej przez ministra finansów.</u>
          <u xml:id="u-94.29" who="#StanisławStec">Wniosek mniejszości nr 12 zmierza do ograniczenia możliwości przystąpienia do egzaminu na doradcę podatkowego osobom wpisanym na listę warunkową, lecz nie posiadającym wyższego wykształcenia.</u>
          <u xml:id="u-94.30" who="#StanisławStec">Wniosek mniejszości nr 13 po autopoprawce zmierza do skreślenia zmiany 2 w art. 93, która w ustawie o biegłych rewidentach przedłuża o 2 lata możliwość wykonywania zawodu na podstawie umowy o dzieło.</u>
          <u xml:id="u-94.31" who="#StanisławStec">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W imieniu Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej wnoszę o uchwalenie rządowego projektu ustawy o doradztwie podatkowym w brzmieniu przyjętym przez połączone komisje.</u>
          <u xml:id="u-94.32" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-95">
          <u xml:id="u-95.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-95.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał sprawozdawca pan poseł Stanisław Stec.</u>
          <u xml:id="u-95.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Sejm ustalił w debacie nad tym punktem porządku dziennego podział czasu pomiędzy kluby i koła, zależnie od ich wielkości, w granicach od 4 do 39 minut, to jest debatę krótką.</u>
          <u xml:id="u-95.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-95.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Pierwszy o głos prosi wiceprezes Najwyższej Izby Kontroli pan Jacek Uczkiewicz.</u>
          <u xml:id="u-95.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, panie prezesie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-96">
          <u xml:id="u-96.0" who="#JacekUczkiewicz">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! W imieniu prezesa Najwyższej Izby Kontroli pana Janusza Wojciechowskiego, i z jego upoważnienia, chciałbym przedstawić Wysokiej Izbie stanowisko NIK w kwestii dostępu Najwyższej Izby Kontroli do informacji stanowiących tajemnicę zawodową doradcy podatkowego, która to kwestia regulowana jest w omawianym dzisiaj projekcie ustawy. Sprawa ta ma szczególne znaczenie, przede wszystkim w kontekście toczących się równolegle innych procesów legislacyjnych. Dlatego też zanim przejdę do konkretnych propozycji, chciałbym przedstawić ten problem Wysokiemu Sejmowi w szerszym kontekście, tym bardziej że w istocie jest to problem nie tylko Najwyższej Izby Kontroli, ale również parlamentu.</u>
          <u xml:id="u-96.1" who="#JacekUczkiewicz">Najwyższa Izba Kontroli jest konstytucyjnie wyodrębnionym naczelnym organem kontroli państwowej. Do jej kompetencji należy kontrola działalności organów administracji rządowej wszystkich szczebli, Narodowego Banku Polskiego, państwowych osób prawnych i innych państwowych jednostek organizacyjnych pod względem legalności, gospodarności, celowości i rzetelności. Poza tym NIK może również kontrolować działalność samorządu terytorialnego, niepaństwowych jednostek organizacyjnych oraz podmiotów gospodarczych w zakresie wskazanym w dotyczącej Izby ustawie ustrojowej, to jest, mówiąc w skrócie, w zakresie gospodarowania groszem publicznym i wywiązywania się ze zobowiązań finansowych względem państwa.</u>
          <u xml:id="u-96.2" who="#JacekUczkiewicz">Wykonując swoje ustawowe obowiązki, Najwyższa Izba Kontroli bada w szczególności wykonanie budżetu państwa oraz realizację ustaw i innych aktów prawnych w zakresie działalności finansowej, gospodarczej i organizacyjno-administracyjnej jednostek objętych kontrolą. Zadaniem NIK jest formułowanie wniosków i prezentowanie Sejmowi, a także najwyższym organom państwowym informacji oraz ocen dotyczących gospodarowania finansami publicznymi, działalności administracji i gospodarki, jak również funkcjonowania prawa w kontrolowanych dziedzinach. Ocena legalności działań kontrolowanych jednostek daje Izbie podstawę do formułowania wniosków de lege ferenda dotyczących konieczności dokonywania zmian obowiązującego prawa.</u>
          <u xml:id="u-96.3" who="#JacekUczkiewicz">Pozycja ustrojowa Najwyższej Izby Kontroli wynika z faktu usytuowania jej jako naczelnego organu kontroli państwowej podległego Sejmowi. Sejm obok funkcji ustawodawczej pełni w państwie także funkcję kontrolną. To właśnie zadecydowało o wyposażeniu Najwyższej Izby Kontroli w szerokie kompetencje, które często pokrywają się z kompetencjami organów kontroli działających z ramienia władzy wykonawczej. Trzeba przy tym podkreślić, że organy te, na przykład izby skarbowe lub regionalne izby obrachunkowe, będące jednocześnie organami administracji specjalnej, z jednej strony podlegają wszechstronnej kontroli Najwyższej Izby Kontroli, z drugiej zaś współpracują z Izbą i są obowiązane między innymi do współuczestniczenia w kontroli prowadzonej pod kierownictwem NIK.</u>
          <u xml:id="u-96.4" who="#JacekUczkiewicz">Przewidziana ustawą możliwość wykorzystania działalności innych organów państwowych jest zatem praktyczną konsekwencją uznania Najwyższej Izby Kontroli za naczelny organ kontroli państwowej. Należy też wyraźnie podkreślić, że uprawnienia kontrolne NIK odpowiadają rozwiązaniom przyjętym w innych krajach europejskich i pozaeuropejskich zrzeszonych w Międzynarodowej Organizacji Najwyższych Organów Kontrolnych (INTOSAI). Zostały one opisane w deklaracji przyjętej przez IX Kongres INTOSAI w Limie w 1977 r. Polska jest również sygnatariuszem tej deklaracji.</u>
          <u xml:id="u-96.5" who="#JacekUczkiewicz">Wysoki Sejmie! Podstawowymi obowiązkami NIK wobec Sejmu są: przedstawianie Sejmowi analizy z wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej, opinii w przedmiocie absolutorium dla rządu oraz informacji o wynikach kontroli zleconych przez Sejm lub jego organa. Możliwość prawidłowego realizowania nałożonych na Izbę zadań zależy od wyposażenia jej w skuteczne instrumenty prawne. Takim niezmiernie ważnym instrumentem jest między innymi dostęp do tajemnic ustawowo chronionych. Konstruując przepisy ustawy o NIK, Sejm umożliwił Izbie wgląd do wszelkich dokumentów związanych z działalnością jednostek kontrolowanych, pobierania oraz zabezpieczania dokumentów i innych materiałów dowodowych, z zachowaniem przepisów o tajemnicy ustawowo chronionej. Ustawa o NIK daje kontrolerom prawo dostępu do spraw objętych tajemnicą służbową w każdym przypadku, a na podstawie legitymacji służbowej i odrębnego upoważnienia wydanego przez prezesa NIK również do badania spraw lub dokumentów zakwalifikowanych jako tajne specjalnego znaczenia. Podobnie, na podstawie pisemnego zwolnienia udzielonego przez prezesa NIK wolno w toku kontroli przesłuchać w charakterze świadka osobę zobowiązaną do zachowania tajemnicy państwowej.</u>
          <u xml:id="u-96.6" who="#JacekUczkiewicz">O dostępie Najwyższej Izby Kontroli do innych tajemnic ustawowo chronionych decydują przepisy odrębnych ustaw. Przykładowo można wskazać, że Prawo bankowe przewiduje dostęp NIK do tajemnicy bankowej, a ustawa o działalności ubezpieczeniowej przewiduje taki dostęp do tajemnicy ubezpieczeniowej.</u>
          <u xml:id="u-96.7" who="#JacekUczkiewicz">Trzeba w tym miejscu przypomnieć, że zakres zadań i uprawnień Najwyższej Izby Kontroli, określony w obowiązującej od sierpnia ub. r. ustawie, został skonstruowany tak, aby umożliwić Izbie kontrolę działalności całej strefy finansów publicznych. Tymczasem trwają w Wysokiej Izbie prace legislacyjne nad nowymi regulacjami prawnymi z tego zakresu. Z punktu widzenia możliwości skutecznej realizacji konstytucyjnych zadań Najwyższej Izby Kontroli istotne więc będzie to, czy nowo projektowane lub nowelizowane ustawy będą w należyty sposób uwzględniać dostęp Izby do statuowanych w nich nowych rodzajów tajemnic.</u>
          <u xml:id="u-96.8" who="#JacekUczkiewicz">Niestety, czujemy się w obowiązku zasygnalizować na forum Izby niebezpieczny, naszym zdaniem, proces mnożenia w tych projektach nowych rodzajów tajemnic ustawowo chronionych - z jednej strony, a z drugiej - znacznego ograniczania na przykład w porównaniu z dostępem NIK do tajemnic państwowych specjalnego znaczenia lub wręcz wykluczania dostępu do nich Najwyższej Izby Kontroli. Taką próbą jest niewątpliwie projektowana nowelizacja ustawy o zobowiązaniach podatkowych, która omawiana będzie jutro przez Wysoką Izbę, o kontroli skarbowej, czy też projekt ustawy Ordynacja podatkowa - w których statuuje się tajemnicę skarbową - jak również dyskutowany dzisiaj projekt noweli ustawy o doradcach podatkowych.</u>
          <u xml:id="u-96.9" who="#komentarz">(Poseł Wiesława Ziółkowska: Nie nowela, lecz nowa ustawa.)</u>
          <u xml:id="u-96.10" who="#JacekUczkiewicz">Pani poseł ma oczywiście rację.</u>
          <u xml:id="u-96.11" who="#JacekUczkiewicz">W pracach nad tymi projektami uwzględniono jedynie minimum uprawnień Najwyższej Izby Kontroli, niezbędnych do przeprowadzenia kontroli prawidłowości pracy urzędów skarbowych i innych organów podległych ministrowi finansów, przede wszystkim w części dotyczącej poboru podatków i realizacji planowanych dochodów budżetu państwa. Przy tym, na marginesie - niezgodnie z postanowieniami wspomnianej deklaracji limskiej - odmawia się w tych projektach Izbie prawa do pełnego dostępu do indywidualnych akt finansowych.</u>
          <u xml:id="u-96.12" who="#JacekUczkiewicz">Projekt ustawy o giełdach towarowych i domach składowych, co do którego prace na etapie uzgodnień międzyresortowych zostały zakończone, przewiduje natomiast utworzenie komisji giełd towarowych, będącej centralnym organem administracji rządowej. Jednocześnie na członków tej komisji oraz na osoby zatrudnione w jej urzędzie nałożony został w tym projekcie obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej, obejmującej informacje związane z giełdowym obrotem towarowym. Projekt nie przewiduje dostępu Najwyższej Izby Kontroli do wspomnianej tajemnicy.</u>
          <u xml:id="u-96.13" who="#JacekUczkiewicz">Podobnie sprawa przedstawia się w projekcie ustawy o doradztwie podatkowym. W toku prowadzonych nad nim w Sejmie prac Izba zgłaszała propozycję uzupełnienia regulacji dotyczącej obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej przez doradcę podatkowego o możliwość uzyskania przez Najwyższą Izbę Kontroli dostępu do faktów i informacji objętych tą tajemnicą, gdy jest to konieczne ze względu na wyniki postępowania kontrolnego prowadzonego w podmiotach korzystających z doradztwa podatkowego. Konsekwencją dokonania proponowanej zmiany byłaby możność przesłuchania doradcy podatkowego jako świadka w postępowaniu kontrolnym. Muszę wyraźnie podkreślić, że według projektu Najwyższej Izby Kontroli zapisu stosownego artykułu nie chodzi bynajmniej o nadanie kontrolerom powszechnego prawa dostępu do tych informacji, a jedynie o stworzenie prezesowi Najwyższej Izby Kontroli - i tylko jemu - możliwości zwolnienia doradcy podatkowego od obowiązku zachowania tajemnicy. Nadzwyczajność i szczególność takiego działania jest oczywista. Warto przy tym dodać, że proponowany dostęp Najwyższej Izby Kontroli do tajemnicy zawodowej doradcy podatkowego ograniczony byłby przedmiotowym zakresem kontroli Izby, a więc dotyczyłby jedynie faktów i informacji uzyskanych przy wykonywaniu czynności doradztwa na rzecz jednostek państwowych i samorządowych, a na rzecz podmiotów prywatnych tylko w zakresie gospodarowania groszem publicznym i wywiązywania się z obowiązków finansowych względem państwa.</u>
          <u xml:id="u-96.14" who="#JacekUczkiewicz">Postulat Izby jest uzasadniony przede wszystkim istotą i przedmiotem czynności doradztwa podatkowego, bezpośrednio związanych z zadaniami nałożonymi na Najwyższą Izbę Kontroli, przede wszystkim przepisami art. 2 ust. 3 pkt 6, art. 3 i art. 4 ust. 1 ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli.</u>
          <u xml:id="u-96.15" who="#JacekUczkiewicz">Przechodząc do szczegółów pragnę zwrócić uwagę Wysokiej Izby na zapis obecnego art. 37 projektowanej ustawy o doradztwie podatkowym. Określa on to, co powszechnie nazywać się będzie tajemnicą doradcy podatkowego. Nie ulega najmniejszej wątpliwości, że powinna to być pilnie strzeżona tajemnica. Pytanie tylko: Przed kim? I czy rzeczywiście jest uprawnione - jak to miało miejsce podczas dyskusji na posiedzeniach komisji - przyrównywanie jej do tajemnicy spowiedzi? Czy najwyższy organ kontroli w państwie nie będzie mógł mieć w szczególnych i pojedynczych przypadkach - o czym mówiłem wcześniej - dostępu do informacji będących w posiadaniu doradcy, któremu na przykład kontrolowany podmiot gospodarczy powierzył prowadzenie swoich spraw podatkowych? Jakże utrudnić to może, a nawet wręcz uniemożliwić prowadzenie postępowań kontrolnych zwłaszcza w sprawach o tzw. duże pieniądze.</u>
          <u xml:id="u-96.16" who="#JacekUczkiewicz">Dlatego zwracam się w imieniu Najwyższej Izby Kontroli do pań i panów posłów o niezwykle staranne rozważenie i uwzględnienie, jeszcze na tym etapie dyskusji nad projektem ustawy, propozycji Najwyższej Izby Kontroli dokonania zmiany art. 37 obecnego projektu ustawy o doradztwie podatkowym przez dodanie w nim ust. 3 w następującym brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-96.17" who="#JacekUczkiewicz">„Art. 37 ust. 3. Prezes Najwyższej Izby Kontroli może zwolnić doradcę podatkowego od obowiązku zachowania w tajemnicy faktów i informacji, z którymi doradca zapoznał się przy wykonywaniu czynności zawodowych na rzecz jednostek objętych kontrolą Najwyższej Izby Kontroli”.</u>
          <u xml:id="u-96.18" who="#JacekUczkiewicz">Zwracam się do całej Wysokiej Izby o refleksję nad tą sprawą, a do zabierających głos w dyskusji pań i panów posłów o ustosunkowanie się do tej propozycji i o włączenie jej do dalszych prac nad projektem.</u>
          <u xml:id="u-96.19" who="#JacekUczkiewicz">W kontekście przedstawionych przeze mnie uwag ogólnych zwracam się również do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej o szczególną troskę w dalszych pracach nad innymi wspomnianymi już projektami ustaw, w których dąży się do ograniczenia bądź wręcz wyeliminowania dostępu Najwyższej Izby Kontroli do nowo tworzonych obszarów tajemnic, w tym również podczas jutrzejszej debaty nad ustawą o zmianie ustawy o zobowiązaniach podatkowych.</u>
          <u xml:id="u-96.20" who="#JacekUczkiewicz">Kontrola państwowa nie jest przecież celem samym w sobie, lecz stanowi element systemu, który ma ujawnić nieprawidłowości i przypadki naruszania zasad legalności, gospodarności, celowości oraz rzetelności w taki sposób, aby można było podjąć działania zmierzające do zapobiegania tym naruszeniom lub przynajmniej ich ograniczenia, a także aby osoby winne poniosły odpowiedzialność i w miarę możliwości naprawiły wyrządzoną szkodę.</u>
          <u xml:id="u-96.21" who="#JacekUczkiewicz">We wspomnianych regulacjach prawnych usiłuje się - jak już powiedziałem - wprowadzać bariery uniemożliwiające organowi kontroli państwowej dostęp do informacji objętych nowo tworzonymi tajemnicami. Nie nam, Najwyższej Izbie Kontroli, rozstrzygać, czy jest to tylko przypadek, czy w pełni świadoma wola ustawodawcy ograniczania uprawnień Najwyższej Izby Kontroli. Naszym obowiązkiem jest natomiast przedstawienie Wysokiej Izbie najważniejszych skutków takiego procesu. Rezultatem tych działań będzie przecież pozbawienie NIK faktycznych możliwości realizowania znacznej części badań kontrolnych, a w ślad za tym ograniczenie kompetencji kontrolnych Sejmu. Nie można bowiem nie zauważyć, że mniejsze uprawnienia Izby to mniej informacji dla Sejmu, dla innych organów państwowych oraz dla społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-96.22" who="#JacekUczkiewicz">Chcę przy tym zapewnić Wysoki Sejm, że gwarancją prawidłowej ochrony tajemnicy informacji objętych wspomnianymi wcześniej rodzajami tajemnic i przekazanych Izbie w związku z prowadzoną kontrolą jest nie tylko szczególny tryb zwalniania od obowiązku zachowania tajemnicy wymagający pisemnego upoważnienia prezesa NIK, ale również obowiązki nałożone na pracowników Izby, w tym obowiązek zachowania w tajemnicy informacji uzyskanych w związku z wykonywaniem obowiązków służbowych również po ustaniu zatrudnienia w Izbie. Kwestia dostępu Najwyższej Izby Kontroli do nowo tworzonych tajemnic budzi - zwłaszcza wśród osób bezpośrednio zainteresowanych konkretną regulacją - wiele emocji.</u>
          <u xml:id="u-96.23" who="#JacekUczkiewicz">Pozwolę sobie przypomnieć, że nie mniejsze emocje i dyskusje towarzyszyły formułowaniu w ustawie o NIK zapisu umożliwiającego Izbie kontrolę samorządów terytorialnych. Obowiązujący dziś zapis nazywano wówczas wręcz zamachem na samorządność. Dzisiaj po ponad ośmiu miesiącach obowiązywania nowej ustawy z całą pewnością powiedzieć można, że obawy te okazały się płonne. Na ponad 120 przeprowadzonych kontroli samorządów nie mamy żadnych odwołań samorządów od wyników - właściwie mamy jedno, ale bardzo słabe - a współpraca z samorządami układa się w sposób bardzo rzeczowy, konkretny, twórczy, z pożytkiem dla samorządów i obywateli.</u>
          <u xml:id="u-96.24" who="#JacekUczkiewicz">Mówię o tym dlatego, aby pokazać, że Najwyższa Izba Kontroli dowiodła w praktyce, że z przyznanych jej przez Sejm uprawnień korzysta w sposób racjonalny i odpowiedzialny. Z pewnością tak też będzie w przypadku dostępu Najwyższej Izby Kontroli do nowych kategorii tajemnic ustawowo chronionych. Nie dla siebie przecież, dla Najwyższej Izby Kontroli jako instytucji, co raz jeszcze chciałbym podkreślić, zabiegamy o utrzymanie skutecznych instrumentów prawnych do kontroli państwa.</u>
          <u xml:id="u-96.25" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-97">
          <u xml:id="u-97.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie prezesie.</u>
          <u xml:id="u-97.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo o zabranie głosu pana posła Mieczysława Jedonia w imieniu klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Następnym mówcą będzie pan poseł Józef Gruszka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-98">
          <u xml:id="u-98.0" who="#MieczysławJedoń">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Przypadł mi zaszczyt przedstawienia Wysokiej Izbie stanowiska klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej w sprawie projektu ustawy o doradztwie podatkowym - druki nr 1113 i 1548. Projekt tej ustawy był przedmiotem wnikliwej analizy i oceny zarówno podkomisji powołanej do rozpatrzenia projektu rządowego, jak i Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów. O potrzebie uchwalenia tej ustawy nie trzeba Wysokiej Izby przekonywać. Konieczność instytucjonalizacji doradztwa podatkowego w gospodarce rynkowej wynika choćby z uwagi na złożoność systemu podatkowego i odpowiedzialność podatników za rzetelne rozliczanie się ze zobowiązań publiczno-prawnych. Jest to również kierunek odpowiadający rozwiązaniom stosowanym w wielu innych państwach.</u>
          <u xml:id="u-98.1" who="#MieczysławJedoń">Przedłożony dziś Wysokiej Izbie projekt ustawy określa przede wszystkim:</u>
          <u xml:id="u-98.2" who="#MieczysławJedoń">— po pierwsze — podmioty uprawnione do wykonywania doradztwa oraz zasady wpisu na listę doradców podatkowych (osoby fizyczne) lub do rejestru osób prawnych uprawnionych do wykonywania doradztwa;</u>
          <u xml:id="u-98.3" who="#MieczysławJedoń">— po drugie — zasady i tryb uzyskiwania tytułu doradcy podatkowego lub posługiwania się oznaczeniem „spółka doradztwa podatkowego”;</u>
          <u xml:id="u-98.4" who="#MieczysławJedoń">— po trzecie — zasady wykonywania zawodu doradcy podatkowego oraz odpowiedzialność za szkody wyrządzone w związku z doradztwem;</u>
          <u xml:id="u-98.5" who="#MieczysławJedoń">— po czwarte — reguły samorządności doradców podatkowych.</u>
          <u xml:id="u-98.6" who="#MieczysławJedoń">Postanowienia zawarte w rozpatrywanym projekcie ustawy stwarzają realne przesłanki dla rzetelnego i profesjonalnego doradztwa podatkowego. Ponieważ klub Sojuszu Lewicy Demokratycznej szerzej wypowiedział się w projekcie ustawy w trakcie pierwszego czytania na 59 posiedzeniu Sejmu, nie będę powtarzał licznych argumentów za przyjęciem tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-98.7" who="#MieczysławJedoń">Wysoki Sejmie! W imieniu klubu pragnę jednak poświęcić nieco uwagi wnioskom mniejszości zgłoszonym do projektu ustawy w trakcie prac Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów. Jest to tym bardziej ważne, że przyjęcie niektórych z nich w istotny sposób zmieniłoby idee zawarte w projekcie przyjętym przez komisję.</u>
          <u xml:id="u-98.8" who="#MieczysławJedoń">Klub Sojuszu Lewicy Demokratycznej opowiada się za odrzuceniem pierwszego, drugiego, trzeciego, piątego i szóstego wniosku mniejszości. Przyjęcie tych wniosków oznaczałoby szczególne uprzywilejowanie adwokatów, którzy wykonują swój zawód zgodnie z ustawą o adwokaturze, osłabienie pozycji doradców podatkowych będących osobami fizycznymi i wykluczałoby z możliwości wykonywania zawodu wszystkie osoby nie mające wykształcenia prawniczego, w tym także np. ekonomicznego.</u>
          <u xml:id="u-98.9" who="#MieczysławJedoń">Klub Sojuszu Lewicy Demokratycznej opowiada się również za odrzuceniem czwartego wniosku mniejszości, w którym wnosi się o usunięcie wymogu nieskazitelności charakteru doradcy podatkowego. To prawda, że ocena tej nieskazitelności może być subiektywna, jest jednak oczywiste, że doradca podatkowy nie powinien mieć prawa wykonywania zawodu, jeżeli jego doradztwo sprzyjałoby oszustwom i przestępstwom podatkowym.</u>
          <u xml:id="u-98.10" who="#MieczysławJedoń">Wysoki Sejmie! Bardzo ważna kwestia została zgłoszona w siódmym i ósmym wniosku mniejszości. W tych wnioskach w różnym zakresie proponuje się upoważnić ministra finansów do wnoszenia o zwolnienie ze składania egzaminu na doradcę podatkowego osób, które były zatrudnione na określonych stanowiskach, w tym także w aparacie skarbowym. Klub Sojuszu Lewicy Demokratycznej zdecydowanie sprzeciwia się nadawaniu przywilejów niektórym grupom zawodowym. Do tego celu służą inne instrumenty, np. płacowe. Uprzywilejowanie sędziów, urzędników skarbowych czy niektórych pracowników naukowo-dydaktycznych nie znajduje uzasadnienia. Dążenie do wykonywania wolnego zawodu doradcy podatkowego może spowodować odpływ z organów skarbowych oraz sądownictwa kadry o najwyższych kwalifikacjach, co nie leży w interesie publicznym. Z tych powodów klub będzie głosował za odrzuceniem tych wniosków mniejszości z uwagi na wysokie wymogi etyki zawodowej i przeciwdziałanie spektakularnym zachowaniom doradców podatkowych, a nawet zachowaniom o wydźwięku korupcyjnym.</u>
          <u xml:id="u-98.11" who="#MieczysławJedoń">Klub Sojuszu Lewicy Demokratycznej będzie natomiast głosował za przyjęciem dziewiątego wniosku mniejszości. Przyjęcie tego wniosku uniemożliwi łączenie funkcji w samorządzie doradców z funkcjami członków rad nadzorczych w spółkach prawa handlowego mających osobowość prawną. Nie trzeba dodawać, że członkostwo w radach nadzorczych jest opłacane i choćby z tego względu istnieje zagrożenie brakiem obiektywizmu w równoczesnym wykonywaniu funkcji w samorządzie doradców.</u>
          <u xml:id="u-98.12" who="#MieczysławJedoń">Mój klub przeciwny jest przyjęciu dziesiątego wniosku mniejszości. Nie jest bowiem uzasadnione unikanie określenia górnej granicy kary grzywny w razie niedopełnienia niektórych obowiązków określonych w art. 82 ustawy.</u>
          <u xml:id="u-98.13" who="#MieczysławJedoń">Jesteśmy za przyjęciem wniosku jedenastego, który zagwarantuje Krajowej Radzie Doradców Podatkowych środki finansowe niezbędne tylko do rozpoczęcia tej działalności.</u>
          <u xml:id="u-98.14" who="#MieczysławJedoń">Jesteśmy przeciwni przyjęciu wniosku dwunastego.</u>
          <u xml:id="u-98.15" who="#MieczysławJedoń">Wysoka Izbo! W projekcie ustawy o doradztwie podatkowym w art. 93 proponuje się znowelizować ustawę o biegłych rewidentach i ich samorządzie, przy czym jedna z proponowanych zmian pozostaje w ścisłym związku z ustawą o doradztwie podatkowym. Otóż trzeba mieć na uwadze, że zawód biegłego rewidenta jest w znacznym stopniu podobny do zawodu doradcy podatkowego, choć wykonywanie zawodu biegłego rewidenta niewątpliwie wymaga szerszego zakresu wiedzy. Część zakresu tej wiedzy jednak się pokrywa. Skoro zatem biegły rewident może z mocy ustawy o doradztwie podatkowym wykonywać czynności doradcy podatkowego, nic nie stoi na przeszkodzie, aby było również odwrotnie, wszakże pod warunkiem uzupełnienia przez doradcę podatkowego wiedzy i zdania egzaminów z zakresu rachunkowości i badania sprawozdania finansowego.</u>
          <u xml:id="u-98.16" who="#MieczysławJedoń">Druga zmiana w ustawie o biegłych rewidentach sprowadza się do przedłużenia o dwa lata okresu, w którym biegły rewident może być wpisany na listę mimo zatrudnienia w innych podmiotach niż uprawnione do badania sprawozdań finansowych. Ta propozycja wiąże się z niedostateczną liczbą biegłych rewidentów.</u>
          <u xml:id="u-98.17" who="#MieczysławJedoń">Klub Sojuszu Lewicy Demokratycznej opowiada się za wymienionymi zmianami. Będzie zatem głosował za odrzuceniem trzynastego wniosku mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-98.18" who="#MieczysławJedoń">Reasumując, klub Sojuszu Lewicy Demokratycznej będzie głosował za przyjęciem proponowanej ustawy oraz za przyjęciem dziewiątego i jedenastego wniosku mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-98.19" who="#MieczysławJedoń">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Równocześnie w imieniu klubu zgłaszam wnioski o wprowadzenie jeszcze dwóch zmian w art. 93 ustawy. Wnoszę mianowicie o wprowadzenie w ustawie o biegłych rewidentach i ich samorządzie po art. 26 nowego art. 26a w następującym brzmieniu: „Członkowie organów Krajowej Izby Biegłych Rewidentów, z wyjątkiem Krajowego Zjazdu Biegłych Rewidentów, nie mogą wchodzić w skład rad nadzorczych, komisji rewizyjnych lub zarządów spółek prawa handlowego mających osobowość prawną”.</u>
          <u xml:id="u-98.20" who="#MieczysławJedoń">Uzasadnienie tego wniosku jest analogiczne, jak do dziewiątego wniosku mniejszości dotyczącego ustawy o doradztwie podatkowym, za przyjęciem którego mój klub będzie głosował. Brak jest bowiem uzasadnienia, aby biegli rewidenci mogli zasiadać we władzach spółek i jednocześnie pełnić funkcje w Krajowej Izbie Biegłych Rewidentów, podczas gdy tego prawa pozbawieni byliby doradcy podatkowi.</u>
          <u xml:id="u-98.21" who="#MieczysławJedoń">Ponadto po art. 34 proponujemy dodać nowy art. 34a w brzmieniu: „Osoby, o których jest mowa w art. 26a, jeżeli są członkami władz spółek wymienionych w tym przepisie, są obowiązane zrzec się tych funkcji w terminie 30 dni od dnia wejścia w życie ustawy, chyba że złożą rezygnację z udziału we władzach Krajowej Izby Biegłych Rewidentów wymienionych w art. 26a. W razie niezrzeczenia się tych funkcji, osoby te tracą z mocy prawa stanowiska we władzach spółek i zostaną wykreślone z rejestru handlowego”.</u>
          <u xml:id="u-98.22" who="#MieczysławJedoń">Powyższe dwa wnioski podyktowane są przede wszystkim dążeniem do zapobiegania interesowności, stronniczości, a nawet korupcji.</u>
          <u xml:id="u-98.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-99">
          <u xml:id="u-99.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-99.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Mieczysław Jedoń.</u>
          <u xml:id="u-99.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, prosiłabym o złożenie poprawek na piśmie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-100">
          <u xml:id="u-100.0" who="#MieczysławJedoń">Proszę, pani marszałek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-101">
          <u xml:id="u-101.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-101.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła Józefa Gruszkę o zabranie głosu w imieniu klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego. Następnym mówcą będzie pan poseł Krzysztof Budnik.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-102">
          <u xml:id="u-102.0" who="#JózefGruszka">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Połączone Komisje: Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Ustawodawcza zgodnie z wolą Wysokiej Izby przedstawiły sprawozdanie z prac nad projektem ustawy o doradztwie podatkowym. Regulacja przedstawiona przez rząd w projekcie ustawy o doradztwie podatkowym (druk nr 1113) jest niezmiernie ważna, ponieważ traktuje zarówno o doradztwie podatkowym jako o problemie, jak też mówi o doradcach podatkowych jako o zawodzie, a także o samorządzie tych doradców. Prace nad tym projektem trwały w połączonych komisjach prawie pół roku. Dyskusje, jakie tam toczono zarówno w gronie poselskim, jak i wśród ekspertów, były bardzo długie. Przez cały czas nad rozwiązaniem spraw, o których traktuje ten projekt, pracowali również członkowie innych samorządów zawodowych. Można wymienić przedstawicieli adwokatów, biegłych rewidentów oraz przedstawicieli różnych środowisk, poczynając od ministra sprawiedliwości, a kończąc na przedstawicielach Polskiej Rady Biznesu. Tak wielki krąg zainteresowanych świadczy o wadze problemu, który reguluje dyskutowany projekt ustawy przedstawiony przez rząd i gruntownie przepracowany przez połączone komisje.</u>
          <u xml:id="u-102.1" who="#JózefGruszka">Warto przypomnieć miejsce, jakie dla zawodu doradcy podatkowego przewiduje omawiany projekt ustawy. Przede wszystkim na pewno należy podkreślić rolę, jaką ten zawód powinien odgrywać przy kształtowaniu i doskonaleniu systemu podatkowego w naszym państwie. Aby wykonywać zawód doradcy podatkowego, trzeba będzie mieć zasób wiedzy z kilku dziedzin, od znajomości prawa cywilnego poczynając, przez prawo podatkowe, prawo międzynarodowe, prawo celne, dewizowe, karne skarbowe, kontrolę skarbową, administrację finansową, rachunkowość, ewidencję podatkową, zasady prowadzenia ksiąg podatkowych, przepisy o doradztwie, a na etyce zawodowej kończąc. Zasługą rozwiązań zawartych w tym projekcie jest to, że doradca podatkowy to nie tylko profesjonalista wykonujący swój zawód, ale przede wszystkim podmiot gospodarczy, który doradzając podatnikowi, jak ma postąpić w sytuacji rozliczania z fiskusem swego działania, ponosi pełną odpowiedzialność za podjęte decyzje w określonej sprawie. W wypadku błędnego doradzenia podatnikowi, to doradca będzie musiał - w świetle omawianego projektu - ponieść nie tylko konsekwencje prawne, ale przede wszystkim finansowe.</u>
          <u xml:id="u-102.2" who="#JózefGruszka">To rozwiązanie jest głównym argumentem przemawiającym za przyjęciem przedstawianych tu regulacji. Doradca podatkowy musi mieć niezbędną wiedzę, a do tego musi się nią wykazać przed komisją egzaminacyjną powołaną przez ministra finansów. Dalej, będąc uprawnionym do wykonywania zdobytego zawodu, musi swoją działalność ubezpieczyć, aby nie narazić podatnika na uszczerbek finansowy, w wypadku gdyby popełniony przezeń błąd był tak brzemienny w skutki, iż sam doradca nie zdołałby naprawić szkody wyrządzonej podatnikowi, któremu doradzał. Warunek ubezpieczenia swojej działalności przez doradcę jest niezbędny do tego, aby doradca mógł podjąć działalność. Warto podkreślić, że jest to obowiązek ustawowy. Doradcy podatkowi wpisani na listę doradców są członkami Krajowej Izby Doradców Podatkowych. Tym samym tworzą samorząd zawodowy, który jest dla nich obligatoryjny. Nieuprawnione wykonywanie doradztwa podatkowego podlega karze grzywny.</u>
          <u xml:id="u-102.3" who="#JózefGruszka">Projekt przewiduje wykonywanie tego zawodu zarówno przez osoby fizyczne, jak i prawne. Jest to szczegółowo przedstawione w projekcie. Osoby wykonujące zawód doradcy podatkowego z jednej strony winny zabezpieczyć interes podmiotu, któremu doradzają, a z drugiej strony winny przyczyniać się do doskonalenia systemu podatkowego w Polsce. Cel wytyczony przez omawiany projekt jest na pewno ważny i wzniosły, a w rozwiązaniach zawartych w tym opracowaniu na pewno jest realny. Rozwiązania zawarte w sprawozdaniu połączonych komisji zasługują na wszechstronne poparcie przez Wysoki Sejm.</u>
          <u xml:id="u-102.4" who="#JózefGruszka">Chciałbym jednak zgłosić jedną poprawkę do zapisu, który budzi nasze zastrzeżenia. Chodzi o art. 2 ust. 3. Z tego zapisu wynika, że nie uważa się za czynności doradztwa podatkowego czynności polegających wyłącznie na prowadzeniu w imieniu i na rzecz podatnika ksiąg rachunkowych, a gdy podatnik jest również obowiązany do prowadzenia innych ewidencji do celów podatkowych - także tych ewidencji oraz sporządzania sprawozdań, zeznań i deklaracji wynikających z tych ksiąg. Zapis ten oznacza tyle, że ludzie zajmujący się prowadzeniem ksiąg rachunkowych nie będą mogli prowadzić ksiąg podatkowych, jeżeli nie są doradcami podatkowymi.</u>
          <u xml:id="u-102.5" who="#JózefGruszka">Patrząc na to uregulowanie, trzeba stwierdzić, że prowadzenie ksiąg podatkowych nie musi być wyłączną domeną doradców podatkowych. Z praktycznego punktu widzenia przecież nie sam zapis, który jest bardzo prosty w księdze podatkowej, powinien być przedmiotem pracy doradcy podatkowego. Doradca podatkowy zajmuje się merytoryczną stroną zagadnienia, ten problem praktycznie przedstawia i sprawa w zasadzie się kończy. Sam zapis jest prostym działaniem i nie wymaga dużego przygotowania.</u>
          <u xml:id="u-102.6" who="#JózefGruszka">Zgłaszam tedy poprawkę, która polegałaby na dopisaniu w art. 2 ust. 3 po słowach „ksiąg rachunkowych” słów „ksiąg podatkowych”. Efektem tej poprawki będzie to, że księgi podatkowe będą mogły być prowadzone przez inne podmioty niż doradcy podatkowi.</u>
          <u xml:id="u-102.7" who="#JózefGruszka">Teraz chciałbym się ustosunkować do wniosków mniejszości. W sprawozdaniu jest ich 13. Jeżeli idzie o wniosek mniejszości nr 1, to rozszerza on katalog czynności doradztwa podatkowego. Wnioskodawcy proponują, aby doradca mógł występować w imieniu podatnika przed NSA, jeżeli wcześniej prowadził jego sprawę przed izbą skarbową, jako że jest on osobą znającą najlepiej sprawy podatnika, ma odpowiednie doświadczenie i kwalifikacje. Wydaje się jednak, że przyznanie tak szerokich uprawnień doradcy podatkowemu nie tylko bardzo rozszerza zakres jego działania, ale również wchodzi w zakres kompetencji adwokatów i radców prawnych, jeżeli doradca nie jest jednym z nich. Z tego powodu opowiadamy się za odrzuceniem tego wniosku.</u>
          <u xml:id="u-102.8" who="#JózefGruszka">Wniosek mniejszości nr 2 dotyczy osób prawnych, jeżeli tymi osobami prawnymi są spółki z o.o. lub akcyjne. Wnioskodawcy proponują zapis w art. 4 ust. 1 pkt 3 lit. a, aby większość zarządu spółki stanowiły nie tylko osoby fizyczne wpisane na listę doradców podatkowych, ale żeby tymi osobami mogli być adwokaci i radcowie prawni, biegli rewidenci, a także osoby prawne w rozumieniu art. 4 ust. 1 niniejszej ustawy, nie będące doradcami podatkowymi. Zapis ten zbytnio rozszerza krąg osób mogących wchodzić do zarządów spółek osób prawnych bez wymaganych uprawnień w rozumieniu niniejszego projektu. Z tego względu opowiadamy się za odrzuceniem tego wniosku.</u>
          <u xml:id="u-102.9" who="#JózefGruszka">We wniosku mniejszości nr 3 wnioskodawcy proponują, aby osoby prawne wymienione w art. 4 ust. 1 mogły wykonywać doradztwo bez konieczności zatrudniania osób uprawnionych. Jeżeli jedną z naczelnych zasad projektu tej ustawy jest zasada odpowiedzialności doradcy podatkowego za podejmowane decyzje w taki sposób, aby w całości brał na siebie ciężar odpowiedzialności za wydane decyzje i opinie w sprawach podatkowych - aż do skutku ubezpieczenia podejmowanych decyzji - to rozwiązanie przedstawione w tym wniosku mniejszości nie zabezpiecza podmiotu gospodarczego, któremu ma być udzielane doradztwo podatkowe. Wynika to z dwóch powodów:</u>
          <u xml:id="u-102.10" who="#JózefGruszka">— po pierwsze, z trudności ubezpieczenia działalności podmiotu nie związanego z osobą prawną będącą doradcą podatkowym w rozumieniu Kodeksu pracy,</u>
          <u xml:id="u-102.11" who="#JózefGruszka">— po drugie, brak zatrudnienia może powodować trudności w wyegzekwowaniu odpowiedzialności tych osób za niewłaściwe doradztwo, powodujące negatywne skutki prawne i ekonomiczne dla tych, dla których zostało wykonane.</u>
          <u xml:id="u-102.12" who="#JózefGruszka">Z tych względów będziemy głosowali przeciwko omawianemu wnioskowi mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-102.13" who="#JózefGruszka">We wniosku nr 4 wnioskodawcy proponują, aby z warunków, jakie winna spełniać osoba fizyczna ubiegająca się o wpis na listę doradców podatkowych, skreślić wyrazy: „jest nieskazitelnego charakteru”. Wydaje się, że wyrazy, których skreślenia domagają się wnioskodawcy, odnoszą się do warunków, które są powszechnie znane i zdefiniowane również w innych ustawach. Z tego względu będziemy głosować przeciwko temu wnioskowi.</u>
          <u xml:id="u-102.14" who="#JózefGruszka">We wniosku nr 5, dotyczącym art. 6 ust. 1 pkt. 5, wnioskodawcy proponują, aby wymóg posiadania wyższego wykształcenia przez kandydata na doradcę podatkowego uszczegółowić stwierdzeniem, że jest ono przydatne w wykonywaniu zawodu radcy prawnego.</u>
          <u xml:id="u-102.15" who="#JózefGruszka">Z tego względu, że: po pierwsze, wyższe wykształcenie przydatne do wykonywania zawodu radcy prawnego nie w pełni pokrywa się z określonym w tym projekcie wymogiem ustawowym i merytorycznym, jaki musi spełniać doradca podatkowy; po drugie, komisja egzaminacyjna musi ocenić, czy kandydat jest w pełni przygotowany do sprawowania funkcji doradcy podatkowego, zapis o warunkach, jakie winien spełnić kandydat na doradcę podatkowego, przedstawiony w sprawozdaniu połączonych komisji, wydaje się bardziej zasadny. Będziemy głosowali za odrzuceniem tego wniosku mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-102.16" who="#JózefGruszka">We wniosku mniejszości nr 6 wnioskodawcy proponują, aby w art. 21 ust. 4 dodać zdanie: „Praktyka może być też odbywana u adwokatów lub radców prawnych”. Naszym zdaniem jest to rozwiązanie umożliwiające odbywanie praktyki w warunkach doskonałych pod względem prawnym. Wykonywanie zawodu doradcy podatkowego wymaga jednak obok znajomości prawa dogłębnej znajomości zagadnień podatkowych i funkcjonowania systemu fiskalnego. Dlatego jesteśmy przeciwni liberalizacji wymagań, jakie stawia projekt przed doradcą podatkowym. Będziemy głosowali za rozwiązaniem proponowanym przez połączone komisje, czyli za odrzuceniem tego wniosku mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-102.17" who="#JózefGruszka">We wnioskach mniejszości nr 7 i nr 8 wnioskodawcy proponują, aby zwolnić z egzaminu na doradcę podatkowego niektóre osoby, które funkcjonowały na różnych stanowiskach i ich znajomość problemów, jakie będzie rozwiązywał doradca podatkowy, gwarantuje właściwe wykonywanie tego zawodu. Z wnioskiem o zwolnienie z egzaminu występowałby minister finansów - proponują wnioskodawcy obydwu wniosków mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-102.18" who="#JózefGruszka">W obu przypadkach nie można odmówić całkowicie racji wnioskodawcom. Problem na pewno można postawić i następująco uzasadnić: Osoby, w stosunku do których Ministerstwo Finansów miałoby prawo wystąpić o zwolnienie z egzaminu, posiadają bardzo dużą wiedzę z zakresu i na temat doradztwa podatkowego. Jednak, znając życie, można przypuszczać, że pojawią się różne dwuznaczne sytuacje i niczym nie usprawiedliwione posądzenia. Z drugiej strony, ci profesjonaliści, o których mówią wnioskodawcy, ze względu na swoją wiedzę w zakresie, który omawiamy w projekcie ustawy, z pewnością egzamin zdadzą.</u>
          <u xml:id="u-102.19" who="#JózefGruszka">Dla czystości procedury w zakresie kontroli wiedzy osób ubiegających się o zdobycie zawodu doradcy podatkowego będziemy głosowali przeciwko siódmemu i ósmemu wnioskowi mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-102.20" who="#JózefGruszka">We wniosku mniejszości nr 9 wnioskodawcy proponują, ażeby członkowie organów Krajowej Izby Doradców Podatkowych nie mogli wchodzić w skład rad nadzorczych, komisji rewizyjnych i zarządów żadnych spółek prawa handlowego. Naszym zdaniem wniosek ten zbyt daleko idzie w jednym kierunku, a z drugiej strony nie jest pozbawiony pewnych racji, które wnioskodawcy przedstawiają. Będziemy głosowali za przyjęciem tego wniosku.</u>
          <u xml:id="u-102.21" who="#JózefGruszka">Skutkiem przyjęcia wniosku mniejszości nr 10 byłoby niestosowanie kary grzywny wobec niesolidnych doradców podatkowych. Jeżeli mówimy, że rozwiązanie zawarte w art. 82 z jednej strony ma mobilizować ludzi wykonujących zawód doradcy podatkowego, a z drugiej - zapewnić komfort i bezpieczeństwo klienteli doradcy oraz właściwe funkcjonowanie systemu w naszym państwie, to musimy głosować przeciwko temu wnioskowi mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-102.22" who="#JózefGruszka">We wniosku mniejszości nr 11 wnioskodawcy proponują, aby pobieraną opłatę do dnia powołania Krajowej Rady Doradców Podatkowych minister finansów zwrócił radzie po jej powołaniu, potrącając koszty poniesione w tym zakresie w związku z wykonywaniem uprawnień. Połączone komisje proponują, aby ta opłata stanowiła dochód budżetu państwa. Naszym zdaniem należy poprzeć stanowisko połączonych komisji i głosować przeciwko wnioskowi mniejszości nr 11.</u>
          <u xml:id="u-102.23" who="#JózefGruszka">We wniosku mniejszości nr 12 wnioskodawcy proponują w art. 86 ust. 3, aby doradcom, którzy warunkowo zostali wpisani na listę z tej racji, iż od lat wykonują ten zawodów, są profesjonalistami, koniecznie postawić warunek posiadania wyższego wykształcenia. W tym jednak specyficznym przypadku podzielamy stanowisko połączonych komisji, że należy uczynić wyjątek i odstąpić od ogólnie przyjętej zasady. Z tego powodu będziemy głosowali przeciwko temu wnioskowi.</u>
          <u xml:id="u-102.24" who="#JózefGruszka">W ostatnim wniosku mniejszości wnioskodawcy proponują, aby skreślić art. 93, który wprowadza niezbędną zmianę w ustawie z dnia 13 października 1994 r. o biegłych rewidentach i ich samorządzie. Naszym zdaniem zapis proponowany przez połączone komisje jest rozwiązaniem optymalnym, porządkującym omawiany problem również w ustawie o biegłych rewidentach, i jest konieczny. Z tego powodu będziemy głosowali za odrzuceniem tego wniosku.</u>
          <u xml:id="u-102.25" who="#JózefGruszka">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Myślę, że sprawy, które poruszył pan prezes Najwyższej Izby Kontroli, są godne uwagi i należałoby się do nich odnieść, rozważyć ich zasadność.</u>
          <u xml:id="u-102.26" who="#JózefGruszka">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego, w imieniu którego mam zaszczyt przedstawiać stanowisko w omawianej sprawie, będzie głosował za sprawozdaniem przedłożonym przez połączone komisje, wypowiadając się jednocześnie przeciwko wszystkim wnioskom mniejszości, z wyjątkiem wniosku nr 9.</u>
          <u xml:id="u-102.27" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-103">
          <u xml:id="u-103.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-103.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Józef Gruszka.</u>
          <u xml:id="u-103.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Przepraszam, ale jest kwestia poprawek. To są dwa wnioski mniejszości. Do art. 2 ust. 3 - czy to ta poprawka, panie pośle?</u>
          <u xml:id="u-103.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-103.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo. Przepraszam.</u>
          <u xml:id="u-103.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo pana posła Krzysztofa Budnika o zabranie głosu w imieniu klubu Unii Wolności. Następnym mówcą będzie pani poseł Wiesława Ziółkowska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-104">
          <u xml:id="u-104.0" who="#KrzysztofBudnik">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Omawiany projekt ustawy o doradztwie podatkowym niewątpliwie należy do jednych z trudniejszych regulacji podejmowanych obecnie przez Sejm. O randze tych regulacji świadczy ich umocowanie w pewnym zakresie nawet w przepisach konstytucyjnych, których art. 5 stanowi, że Rzeczpospolita Polska gwarantuje swobodę działalności różnym formom samorządu. Dyrektywa ta nakazuje, aby samorządy zawodowe powoływane w celu wykonywania swych zadań cieszyły się odpowiednią niezależnością od administracji państwowej. Należy to do istoty samorządu, jeżeli ustawodawca decyduje się na ustanowienie takiego samorządu. Tradycją polskiego systemu prawnego jest stanowienie samorządów zawodowych dla zawodów zaufania publicznego. Pewne dobra społeczne powierza się określonym osobom, które z ich klientami ma łączyć szczególny stosunek zaufania. Samorząd zawodowy sprawuje pieczę nad danym zawodem, w szczególności nad sposobem jego wykonywania w granicach i dla ochrony interesu publicznego. Jest rezultatem wyboru to, że w formule samorządowej interes publiczny będzie chroniony lepiej. To samorząd zawodowy ma stwarzać warunki i gwarancje dla rozwoju danej korporacji, także poprzez kształtowanie wymagań stawianych osobom, które pretendują do wykonywania danego zawodu. Ich klient musi być przekonany, że odznaczają się one odpowiednim poziomem merytorycznym i etycznym. Z reguły samorządy zawodowe tworzy się dla zawodów wykonywanych jako tzw. wolne zawody, z pełną odpowiedzialnością osobistą i własnym zaangażowaniem w tworzenie i utrzymanie swojego warsztatu pracy. To te reguły wymuszają wysoki poziom wiedzy, staranność i wzajemną kontrolę według kreowanych zasad etyki zawodowej. Reguł tych nie zastąpi nadzór administracji państwowej, który dla samorządu zawodowego stanowi swoisty kaganiec.</u>
          <u xml:id="u-104.1" who="#KrzysztofBudnik">W przypadku omawianego projektu ustawy o doradztwie podatkowym wbrew tytułowi rozdziału 8: Samorząd doradców podatkowych, trudno mówić o samorządzie zawodowym. Przyjęte dotychczas regulacje raczej przypominają koncesjonowanie działalności gospodarczej, polegającej na udzielaniu podatnikom porad z zakresu prawa podatkowego.</u>
          <u xml:id="u-104.2" who="#KrzysztofBudnik">Niestety, w świetle proponowanych przepisów w pełni uzasadnione jest pytanie: Czy doradca podatkowy ma reprezentować interesy organów skarbowych, czy też podatników? W tej pierwszej formule zawód nawiązywałby do dawnych, PRL-owskich, koncesjonowanych organizacji społecznych, którym państwo powierzało wykonywanie pewnych zadań publicznych, rezerwując dla siebie prawo nadzoru nad taką organizacją. Jest to zasadnicza kwestia, która według Unii Wolności w omawianym projekcie nie została rozstrzygnięta na korzyść podatników. Ustawa staje się pretekstem do silnej obecności państwa w tej sferze usług, w ramach stosunków między podatnikiem a doradcą podatkowym. A przecież doradca podatkowy nie ma czuwać nad wykonywaniem dochodów budżetu państwa, lecz wyłącznie realizować interesy podatników w zgodzie z prawem. Idea koncesjonowania tej działalności gospodarczej jest wysoce dyskusyjna. Jeżeli doradztwo podatkowe nie ma dotyczyć doradztwa prawnego, ale obejmować także współuczestnictwo w podejmowaniu decyzji o naturze ekonomicznej, to nadzór państwa w tym zakresie narusza wolność gospodarczą. Każdy bowiem ma zagwarantowane prawo radzenia się tego, kogo sam wybierze. Każdy bowiem, również podmiot gospodarczy ponosi pełną odpowiedzialność za własne decyzje i zachowania.</u>
          <u xml:id="u-104.3" who="#KrzysztofBudnik">Czy kolejnym krokiem ma stać się koncesjonowanie przez państwo np. doradztwa finansowego, technicznego czy zarządzania? Łatwo bowiem wyobrazić sobie kolejne quasi-samorządowe ustawy o doradcach finansowych, zarządcach przedsiębiorstwami bądź doradcach technicznych. Jest to problem natury ustrojowej, a w wypadku proponowanego samorządu doradców podatkowych zbyt wiele zapisów każe dopatrywać się nie pomocy podatnikom, lecz przedłużenia władztwa organów podatkowych względem podatników. Tezę tę należy opierać na zbyt silnym nadzorze ministra finansów. Przy tym minister finansów i podległe mu organy podatkowe są stroną w postępowaniu podatkowym. Jego konflikt z interesami podatników jest czymś naturalnym. Jak więc w takiej sytuacji można mówić o warunkach do zaistnienia szczególnego stosunku zaufania między podatnikiem a jego doradcą podatkowym?</u>
          <u xml:id="u-104.4" who="#KrzysztofBudnik">Trudno również mówić o prawidłowym wkomponowaniu doradztwa podatkowego w polski system obsługi prawnej, zwłaszcza względem uprawnień takich zawodów jak zawody adwokata czy radcy prawnego. Zamiast realizacji zasady swobodnego przepływu między zawodami prawniczymi mamy do czynienia z ograniczeniem uprawnień przysługujących już obecnie adwokatom i radcom prawnym, podkreślę, przynajmniej formalnie lepiej przygotowanym do obsługi prawnej, także w zakresie prawa podatkowego.</u>
          <u xml:id="u-104.5" who="#KrzysztofBudnik">Unia Wolności ma pełną świadomość bardzo silnego zapotrzebowania na profesjonalne usługi doradcze z zakresu prawa podatkowego. Dostrzegamy także tendencje do samoorganizacji osób, które zawodowo zajmują się doradztwem podatkowym. W tym zakresie popieramy te dążenia, widząc konieczność uporządkowania również tego zawodu, ale odpowiedzią na te potrzeby winien być wolny zawód doradcy podatkowego świadczącego usługi podatnikom. Gwarancją jego niezależności ma być jednak silny i niezależny od administracji państwowej samorząd doradców podatkowych.</u>
          <u xml:id="u-104.6" who="#KrzysztofBudnik">Ponieważ omawiany projekt ustawy nie realizuje tych zasad, a przy tym znacząco ogranicza wolność gospodarczą, Unia Wolności nie może go poprzeć. Doradztwo podatkowe nie ma służyć budżetowi państwa, który dysponuje dla ochrony swych interesów silnym aparatem skarbowym, lecz ułatwiać funkcjonowanie podatnikom, zwłaszcza wobec bardzo zawiłego i wewnętrznie sprzecznego, niesłychanie często zmienianego prawa podatkowego.</u>
          <u xml:id="u-104.7" who="#KrzysztofBudnik">Wydaje się, że na obecnym etapie procesu legislacyjnego projektu ustawy o doradcach podatkowych nie da się już poprawić. Niemniej przystąpię do omówienia tych jego fragmentów, które budzą szczególne kontrowersje, próbując przedstawić propozycje zmian przywracających podstawowe idee, jakie przyświecały środowiskom dążącym do prawnego uregulowania zawodu doradców podatkowych. W art. 4 ust. 1 pkt 2 dopuszcza się możliwość łączenia czynności doradztwa podatkowego z czynnościami polegającymi na badaniu sprawozdań finansowych. Tymczasem łączenie udzielania porad, opinii i wyjaśnień oraz prowadzenia ksiąg podatkowych i innych ewidencji do celów podatkowych, a także sporządzania zeznań i deklaracji podatkowych z badaniem sprawozdań finansowych podważa rzetelność i zaufanie wymagane od podmiotów, którym ustawodawca powierza badanie sprawozdań finansowych. Czynności tych nie powinien zawodowo wykonywać ten sam podmiot. Dlatego proponuje się skreślić ten przepis.</u>
          <u xml:id="u-104.8" who="#KrzysztofBudnik">Bardzo kontrowersyjny jest zapis dopuszczający prowadzenie doradztwa podatkowego przez spółki kapitałowe - spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i akcyjne. Istotą wolnego zawodu jest wykonywanie go osobiście i z pełną odpowiedzialnością osobistą. To ta forma wykonywania zawodu wymusza najwyższe zaangażowanie, rzetelność i staranność właśnie pod rygorem pełnej odpowiedzialności osobistej, jak to jest np. w wypadku adwokatów. Tymczasem w zakresie prawa podatkowego tworzy się enklawę ograniczonej odpowiedzialności za własne działania, co jest sprzeczne z duchem zawodów prawniczych. Zmniejsza to zaufanie podatników do doradców podatkowych. Odpowiedzialność ponosi bowiem spółka, a nie zawodowy doradca. Wolne zawody nie powinny korzystać z takiego komfortu również dla dobra swojej korporacji. Ryzyka doradztwa prawnego nie można przerzucać na klientów tego deklarowanego wolnego zawodu. Przy tym przepisy art. 4 ust. 1 pkt 3 lit. a i b niezasadnie zawężają wymogi dotyczące składu organów takich spółek do doradców podatkowych - wszak w myśl art. 3 pkt 2 i 3 doradztwo podatkowe mogą świadczyć również adwokaci, radcowie prawni i biegli rewidenci. Stąd drugi wniosek mniejszości zasługuje na poparcie, pełniej realizując inne przepisy i ducha całego projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-104.9" who="#KrzysztofBudnik">Z tych samych powodów na poparcie zasługuje trzeci wniosek mniejszości dopuszczający do wykonywania przez osoby prawne doradztwa podatkowego także przez adwokatów. Wyłączenie adwokatów ze współpracy z osobami prawnymi ogranicza uprawnienia osób wykonujących ten zawód, natomiast forma świadczenia usług doradztwa prawnego winna być pozostawiona odrębnym ustawom regulującym zasady wykonywania zawodu przez inne korporacje zawodowe, w tym i adwokaturę.</u>
          <u xml:id="u-104.10" who="#KrzysztofBudnik">Odnośnie do art. 6 sprzeciw budzi pkt 4 w ust. 1, który ustanawia warunek rękojmi prawidłowego wykonywania zawodu doradcy podatkowego. Jest to kryterium nieostre, każące przy tym oceniać przeszłość zawodową kandydata na doradcę podatkowego w płaszczyźnie relatywnych i arbitralnych ocen. O ile przesłanka nieskazitelnego charakteru ma pewne tradycje, np. występuje w art. 11 pkt 2 Prawa o notariacie i w art. 51 § 1 pkt 2 Prawa o ustroju sądów powszechnych, to warunek rękojmi bardziej koresponduje z przeszłością, ustrojem PRL, będąc wówczas instrumentem eliminacji politycznej. Pozostawienie tego warunku w ustawie o doradztwie podatkowym, przy silnym nadzorze ministra finansów oraz ograniczonej kontroli sądowej, zagraża niezależności całego samorządu doradców podatkowych. Co prawda podobne przepisy znajdują się w ustawie o radcach prawnych i Prawie o adwokaturze (odpowiednio art. 24 ust. 1 pkt 5 i art. 65 pkt 1), niemniej przepisy te stanowią pozostałość minionego okresu i są sprzeczne z zasadami demokratycznymi. Wymogi etyki zawodowej w pełni i w sposób wystarczający realizuje przesłanka nieskazitelnego charakteru. Tak więc warunek rękojmi należy skreślić.</u>
          <u xml:id="u-104.11" who="#KrzysztofBudnik">Jednym z ostrzejszych wyrazów braku konsekwencji projektu jest przepis art. 6 ust. 1 pkt 5 projektu, ustanawiający warunek wyższego wykształcenia, nie podający jego profilu. Tak więc doradcą podatkowym może zostać nie tylko prawnik czy ekonomista, ale każda osoba legitymująca się jakimkolwiek wyższym wykształceniem, np. lekarz czy muzyk. Tymczasem trudno dopatrzyć się w takich warunkach uzasadnienia np. do eliminacji osób mających wykształcenie średnie z ukończoną szkołą pomaturalną o kierunku prawno-ekonomicznym, jeżeli absolwent wyższej szkoły muzycznej może być doradcą podatkowym. Szkoda, że piąty wniosek mniejszości przewiduje tu wykształcenie przydatne do wykonywania zawodu radcy prawnego. Według art. 24 ust. 1 pkt 1 ustawy o radcach prawnych może to być wyłącznie wykształcenie prawnicze. Stąd uzasadniony wydaje się wniosek, aby warunek wykształcenia wyższego został sprowadzony do wykształcenia prawniczego i ekonomicznego.</u>
          <u xml:id="u-104.12" who="#KrzysztofBudnik">Za nieuzasadniony należy uznać także przepis art. 6 ust. 2 projektu. Ustanawia on przywilej, który koresponduje nie tyle z uprawnieniami osoby, ile z samym faktem uczestnictwa w komisji egzaminacyjnej, będący w ten sposób rodzajem nagrody. Niekonsekwencja tego rozwiązania polega na tym, że przywilej ten dotyczy np. tylko tych sędziów, którzy byli członkami komisji, a pomija sędziów równorzędnych, którzy w niej nie pracowali. Dlatego poprawka zmierza do wprowadzenia regulacji adekwatnych do innych ustaw o zawodach prawniczych, umożliwiając pełny dostęp do doradztwa prawnego w zakresie prawa podatkowego także innym prawnikom, np. adwokatom i radcom prawnym, co winno być konsekwencją już samego art. 3 projektu.</u>
          <u xml:id="u-104.13" who="#KrzysztofBudnik">Zdanie drugie w art. 7 ust. 1 jest wyrazem nieuzasadnionej ingerencji ministra finansów w sprawy, które typowo przynależą samorządowi zawodowemu. Świadczy o braku zaufania do samorządu, instytucji ustawowej, co musi budzić sprzeciw z punktu widzenia państwa prawnego.</u>
          <u xml:id="u-104.14" who="#KrzysztofBudnik">Podobnie należy ocenić kompetencję ministra finansów do bycia stroną przy pozbawieniu osoby prawa do wykonywania zawodu doradcy podatkowego. Należy wyeliminować uprawnienie ministra finansów z art. 10 ust. 1 pkt 2, gdyż stwarza to sytuację, że doradca podatkowy - wobec możliwości utraty prawa wykonywania zawodu - będzie obawiał się występować przeciwko organom skarbowym.</u>
          <u xml:id="u-104.15" who="#KrzysztofBudnik">Minister finansów nie powinien również ustalać wysokości opłat za egzamin. Krajowa Rada Doradców Podatkowych ma być wszak organem samorządowym.</u>
          <u xml:id="u-104.16" who="#KrzysztofBudnik">Podobnym objawem władczego stosunku ministra finansów jest art. 12. To samorząd doradców podatkowych winien ustalić sposób i tryb podawania do publicznej wiadomości danych osób wpisanych na listę doradców podatkowych.</u>
          <u xml:id="u-104.17" who="#KrzysztofBudnik">Sprzeciw budzi także ostateczność decyzji o wpisie na listę i skreśleniu z niej oraz o odmowie dopuszczenia do egzaminu. Brak jest bowiem procedury odwoławczej, a przy ograniczonej kontroli sądowej postępowanie jednoinstancyjne jest sprzeczne z zasadami państwa prawnego. Ułomność proponowanego zapisu jest wynikiem wadliwej struktury samorządu doradców, nie przewidującej obligatoryjnych organizacji terytorialnych.</u>
          <u xml:id="u-104.18" who="#KrzysztofBudnik">Trudno zrozumieć, dlaczego to minister finansów ma prowadzić rejestr osób prawnych, jeżeli są one już dopuszczone do doradztwa podatkowego.</u>
          <u xml:id="u-104.19" who="#KrzysztofBudnik">Bezzasadnie przyznaje się ministrowi finansów również dalsze kompetencje do decydowania o osobach prawnych w zakresie ich statusu doradztwa podatkowego. Całość tej problematyki winna należeć do samorządu zawodowego doradców podatkowych.</u>
          <u xml:id="u-104.20" who="#KrzysztofBudnik">W konsekwencji za błędne należy uznać art. 16, 17, 18 i 19. Przez zgłaszanie poprawek w drugim czytaniu wad tych nie da się już usunąć. Wymagałoby to bowiem przeredagowania dużej części projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-104.21" who="#KrzysztofBudnik">Rażące jest to, że opłaty za wpisy do rejestru osób prawnych prowadzących doradztwo podatkowe stanowią dochód państwa, a nie samorządu doradców, ich wysokość zaś określa minister finansów. W istocie stanowi to więc kolejny podatek.</u>
          <u xml:id="u-104.22" who="#KrzysztofBudnik">W art. 21 ust. 3 projektu zbyt słabo podkreśla się warunek znajomości języka polskiego. Określenie: „wykazuje ona znajomość języka polskiego”, nie oznacza jego biegłej znajomości. Jest to istotne, gdyż w myśl dekretu z 1946 r. język polski jest językiem urzędowym, a postępowanie podatkowe, a więc i doradztwo, dotyczy postępowania administracyjnego. Czy to oznacza, że w myśl art. 69 § 2 Kodeksu postępowania administracyjnego koszty tłumaczenia będą obciążały organ podatkowy? Wszak w innych państwach egzaminy ze znajomości języka urzędowego dla cudzoziemców podejmujących się wykonywania określonych zawodów nie są sprawą wyjątkową.</u>
          <u xml:id="u-104.23" who="#KrzysztofBudnik">Trudno jest zaakceptować komisję egzaminacyjną w składzie całkowicie uzależnionym od ministra finansów, a w każdym razie przy mniejszościowym udziale przedstawicieli samorządu zawodowego doradców podatkowych.</u>
          <u xml:id="u-104.24" who="#KrzysztofBudnik">Nadto w okresie przejściowym ministra finansów mogliby zastąpić przedstawiciele tych samorządów zawodowych, które będą miały prawo wykonywania czynności doradztwa podatkowego z chwilą wejścia w życie niniejszego projektu ustawy, czyli adwokatury, radców prawnych i biegłych księgowych. Takie rozwiązanie bardziej odpowiadałoby idei samorządności i demokratycznego zarządzania sprawami publicznymi.</u>
          <u xml:id="u-104.25" who="#KrzysztofBudnik">Natomiast art. 31 ust. 2 pkt 1 projektu przypomina nam obecną sytuację, w której wielu pracowników Ministerstwa Finansów uczestniczy w tworzeniu prawa zawiłego i niezrozumiałego dla podatników, a następnie interpretuje je w wydawnictwach komercyjnych. Trudno tu mówić o etyce urzędnika państwowego.</u>
          <u xml:id="u-104.26" who="#KrzysztofBudnik">Wielce kontrowersyjna jest regulacja stanowiąca obowiązkowe ubezpieczenie dla zawodu doradcy podatkowego. Sposób jego wprowadzenia godzi w wolność gospodarczą, także firm ubezpieczeniowych. Na rozwijającym się rynku doradztwa podatkowego może to stanowić poważną barierę dla osób fizycznych i spółek z niewielkim kapitałem. Znacznie podwyższy również koszty usług doradczych, co będzie zniechęcało do korzystania z tej formy pomocy prawnej przez niezamożnych lub rozwijających działalność podatników. Kwestię tę należy pozostawić rynkowi usług doradczych i ubezpieczeniowemu. Ingerencja ustawodawcy w te sprawy jest nieuzasadniona. Rozdział 7 należy więc skreślić, a przynajmniej ograniczyć przez wyeliminowanie przepisów art. 44 ust. 2 i 3 i art. 45. Korporacje zawodowe adwokatów i radców prawnych nie mogą być zaskakiwane przepisami nie znajdującymi się w ustawach o zasadach wykonywania ich zawodów.</u>
          <u xml:id="u-104.27" who="#KrzysztofBudnik">W świetle wyżej wymienionych uprawnień ministra finansów deklaracja z art. 47 ust. 3 o niezależności doradców podatkowych i ich podległości tylko ustawom staje się martwą literą prawa. Nie dziwi więc, że przepis ten został w swoisty sposób schowany, chociaż jego właściwe miejsce byłoby wręcz w art. 1 projektu. Wymowne są art. 62 i art. 63 projektu gwarantujące ministrowi finansów przemożną obecność w życiu samorządu doradców podatkowych. Minister finansów ma na przykład otrzymywać nie tylko uchwały, ale i protokoły z posiedzeń Krajowego Zjazdu Doradców Podatkowych.</u>
          <u xml:id="u-104.28" who="#KrzysztofBudnik">Sprzeciw budzą również przepisy karne z art. 81 i art. 82. O ile ogólną tendencją jest ochrona tytułu zawodowego, o tyle w projekcie penalizuje się czynności doradcze, i to niezależnie od tego, czy wykonuje się je zawodowo, czy nie. W tym stanie jedynym rozwiązaniem jest propozycja skreślenia tych przepisów.</u>
          <u xml:id="u-104.29" who="#KrzysztofBudnik">Oczywiście w żaden sposób nie można również akceptować art. 83 ust. 3. Nie ma żadnego powodu, aby odstępować od zasady art. 11 ust. 3 projektu, że opłaty za wpis na listę doradców podatkowych stanowią dochód samorządu doradców podatkowych.</u>
          <u xml:id="u-104.30" who="#KrzysztofBudnik">Zdecydowany sprzeciw budzi również przedłużanie terminu z art. 34 ust. 2 ustawy o biegłych rewidentach i ich samorządzie. Niczym nie da się uzasadnić łączenia pracy w organach podatkowych z wykonywaniem tego zawodu. Przepis ten jest...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-105">
          <u xml:id="u-105.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, przepraszam bardzo. Proszę zbliżać się do końca. Niestety, skończył się już czas klubowy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-106">
          <u xml:id="u-106.0" who="#KrzysztofBudnik">Dobrze.</u>
          <u xml:id="u-106.1" who="#KrzysztofBudnik">Przepis ten, czyli art. 34 ust. 2 ustawy o biegłych rewidentach i ich samorządzie jest szczególnym wyrazem realizacji partykularnych interesów, co musi pozostawać w sprzeczności z zasadami państwa prawnego.</u>
          <u xml:id="u-106.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-107">
          <u xml:id="u-107.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-107.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Krzysztof Budnik.</u>
          <u xml:id="u-107.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo o zabranie głosu panią poseł Wiesławę Ziółkowską w imieniu klubu Unii Pracy. Następnym mówcą będzie pan poseł Ryszard Olszewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-108">
          <u xml:id="u-108.0" who="#WiesławaZiółkowska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Jeśli pani marszałek pozwoli, to najpierw wystąpię w roli przewodniczącej komisji budżetowej, która opracowywała tę ustawę. Zachęcam pana posła Budnika, aby złożył na piśmie wszystkie zastrzeżenia, które zgłosił do tej ustawy w dniu dzisiejszym. Część z nich wymaga na pewno bardzo wnikliwego rozważenia. Z częścią mogę się nie zgadzać, ale uważam, że wszystkie trzeba rozpatrzyć. Dziwię się, że pan poseł w imieniu klubu Unii Wolności dzisiaj dopiero zgłasza tak dużą paletę zmian. Gdyby pan poseł zgłosił je wcześniej, to gwarantuję panu, że każda z nich byłaby szczegółowo rozpatrzona. Złożył pan tylko trzy czy cztery mniej ważne. Niech pan zgłosi wszystkie uwagi i poprawki - w następnym tygodniu zrobimy posiedzenie komisji i dokładnie je rozpatrzymy.</u>
          <u xml:id="u-108.1" who="#WiesławaZiółkowska">Bez względu na to, czy jest się w opozycji, czy koalicji, powinno nam zależeć na stworzeniu dobrego zawodu doradcy podatkowego. Pan poseł tu powiedział...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-109">
          <u xml:id="u-109.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Pani poseł, chciałam tylko powiedzieć, że pan poseł złożył trzy strony poprawek. Są więc złożone na piśmie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-110">
          <u xml:id="u-110.0" who="#WiesławaZiółkowska">To bardzo się cieszę. Szkoda tylko, że tak późno, bo moglibyśmy pracę nad tą ustawą dzisiaj zakończyć. Ale dobrze, że w ogóle pan poseł był uprzejmy złożyć swe uwagi.</u>
          <u xml:id="u-110.1" who="#WiesławaZiółkowska">Unia Pracy uważa, że konieczna jest równowaga między interesem finansów publicznych a interesem podatnika. Głównym źródłem równowagi powinna być ustawa Ordynacja podatkowa, zabezpieczająca równowagę między tym, który podatki zbiera, i tym, który te podatki płaci. Natomiast oprócz tej ustawy Ordynacja podatkowa ważne są właśnie ustawy służące zagwarantowaniu tej równowagi, jak ustawa o doradztwie podatkowym. Ta ustawa wprowadza nowy zawód doradcy podatkowego, odmienny od obecnego doradztwa. W tej chwili tzw. wolne doradztwo podatkowe często sprowadza się do tego, że płaci się doradcy podatkowemu za to, że potrafi umiejętnie oszukać budżet państwa. Nie chcę tego uogólniać. Jest bardzo wielu rzetelnych doradców podatkowych. Natomiast znam też przykłady, kiedy doradca podatkowy za umiejętność oszukania budżetu państwa na kilka miliardów złotych połowę z tych kilku miliardów złotych bierze do własnej kieszeni jako ekwiwalent za świadczenie tejże usługi. Unia Pracy jednoznacznie mówi „nie” takim przypadkom. Opowiadamy się za stworzeniem takiego zawodu doradcy podatkowego, co do którego podatnik miałby zaufanie, ale również takiego, który gwarantowałby tę równowagę praw i obowiązków wobec finansów publicznych i wobec podatnika.</u>
          <u xml:id="u-110.2" who="#WiesławaZiółkowska">Chcę wypowiedzieć się w imieniu Unii Pracy w trzech konkretnych kwestiach, które do tej pory były najbardziej kontrowersyjne w trakcie omawiania tej ustawy. Są to kwestie: wpisu na listę doradców podatkowych, dostępu do informacji dla Najwyższej Izby Kontroli i łączenia funkcji w wypadku członków zarządu Krajowej Izby Doradców Podatkowych.</u>
          <u xml:id="u-110.3" who="#WiesławaZiółkowska">Kwestia pierwsza to wpisywanie na listę doradców podatkowych, bo - jak wiadomo - ustawa wprowadza nowy zawód doradcy podatkowego. Zawód ten uzyskuje się dopiero wtedy, kiedy jest się wpisanym na listę, a na listę jest się wpisanym dopiero wtedy, kiedy zda się egzamin. Natomiast jest jeszcze, zgodnie z art. 2, regulacja, która mówi, że czynności doradztwa podatkowego może wykonywać np. adwokat prawnik, ale on nie ma prawa do używania nazwy zawodu i do wykonywania zawodu doradcy podatkowego. Myślę, że część uwag pana posła Budnika wynikała też chyba z braku rozróżnienia tych dwóch kwestii. Być może, że wynika to także z ułomności pewnych zapisów w ustawie.</u>
          <u xml:id="u-110.4" who="#WiesławaZiółkowska">Jeżeli przyjąć, iż ustawodawca powinien zagwarantować maksymalne bezpieczeństwo podatnikowi, to w takim razie ustawodawca powinien zrobić wszystko, aby reguły kwalifikowania do zawodu doradcy podatkowego były jasne. Wydaje się, że ogólne reguły są w ustawie określone. Główny dylemat polega na tym, czy dopuścić do zawodu doradcy podatkowego pewnych przedstawicieli nauki czy praktyki zawodowej w tymże doradztwie podatkowym bez spełnienia wymogu zdania egzaminu. Są propozycje, aby np. profesorowie czy doktorzy habilitowani z zakresu prawa finansowego czy np. finansów publicznych mogli pełnić tę funkcję bez zdania egzaminu.</u>
          <u xml:id="u-110.5" who="#WiesławaZiółkowska">Są także propozycje, aby mogli pełnić tę funkcję prawnicy, adwokaci - też bez zdania egzaminu. Rozważaliśmy to w Unii Pracy bardzo szczegółowo i sądzimy, iż jeżeli ktoś jest naprawdę dobry, to bez problemów zda egzamin, przy czym uważam, że będzie problem z takimi osobami, jak np. pani profesor Gajl, która jest wybitnym specjalistą w zakresie podatków, czy pan profesor Modzelewski. Ale myślę, że te wybitne osoby znajdą się w komisji egzaminacyjnej, która to komisja egzaminacyjna automatycznie jest wpisywana na listę doradców podatkowych. Tak więc wybitne postacie w polskim prawodawstwie podatkowym będą mogły znaleźć swoje miejsce. Mam nadzieję, że Ministerstwo Finansów właśnie do tych osób się odwoła, formując komisję egzaminacyjną, i wtedy automatycznie znajdą się one także na liście doradców podatkowych.</u>
          <u xml:id="u-110.6" who="#WiesławaZiółkowska">Natomiast tworzenie takich możliwości, że są jakiekolwiek szanse na to, żeby zostać doradcą podatkowym bez egzaminu, będzie furtką do tego, żeby domagać się takiego prawa również dla innych zawodów, dla osób, które mają jakieś doświadczenie i mogą prowadzić doradztwo podatkowe. Unia Pracy patrzy na to dosyć rygorystycznie. Mówimy tak - doradztwo podatkowe musi być pewne dla podatnika, a jest na pewno dobrze opłacane. Za małe pieniądze doradcy podatkowi do tej pory doradztw nie wykonywali i dalej nie będą ich wykonywać; jest to dobre źródło zarobkowania. W związku z tym nie będzie żadnym uszczerbkiem ani dla ich budżetów, ani dla ich honoru, jeśli ten egzamin będą zdawali.</u>
          <u xml:id="u-110.7" who="#WiesławaZiółkowska">Mimo licznych wniosków zgłaszanych do Unii Pracy, aby jednak dopuścić możliwość wpisania na listę doradców podatkowych osób z tytułami profesora i doktora habilitowanego, które nie musiałyby zdawać egzaminu, Unia Pracy stanęła jednoznacznie na stanowisku, że wobec interesów podatnika, który jest dla nas najważniejszy, wszyscy muszą zdawać egzamin. To jest kwestia pierwsza.</u>
          <u xml:id="u-110.8" who="#WiesławaZiółkowska">Kwestia druga - dopuszczenia do tajemnicy doradcy podatkowego Najwyższej Izby Kontroli. Muszę powiedzieć, że to, co powiedział przed rozpoczęciem debaty klubowej pan wiceprezes NIK, troszkę mnie zaskakuje, bo pan wiceprezes powiedział, iż Sejm ogranicza dostęp do nowo tworzonych tajemnic. To jest dokładnie odwrotnie, to znaczy jest tak, że Sejm tworzy nowe źródła informacji. Takim nowym źródłem informacji jest doradca podatkowy, a jeśli chodzi o ustawę o zobowiązaniach podatkowych, o której będzie mowa jutro, to nie jest tworzenie nowej tajemnicy, to jest, proszę państwa, uchylanie tajemnic - i tam problemem nie jest to, że się tworzy tajemnice gdzieś, gdzie tajemnicy do tej pory nie było. Wręcz odwrotnie, tam się dokładnie uchyla tajemnice, i problemem jest - na ile te tajemnice uchylać.</u>
          <u xml:id="u-110.9" who="#WiesławaZiółkowska">Jeśli odnieść moje uwagi tylko do tej ustawy, to chcę powiedzieć, że mając świadomość faktu, iż Najwyższa Izba Kontroli służy parlamentowi, że parlament ma mały dostęp do rzetelnych informacji dotyczących kwestii podatkowych, Unia Pracy opowiada się za tym, aby prezes Najwyższej Izby Kontroli mógł zwolnić doradcę podatkowego od obowiązku zachowania tajemnicy faktów i informacji, z którymi doradca zapoznał się przy wykonywaniu czynności zawodowych na rzecz jednostek objętych kontrolą NIK, ale pod warunkiem, że ustalenie stanu faktycznego nie jest możliwe w inny sposób. I taką poprawkę w imieniu Unii Pracy zgłaszam. Tak że opowiadamy się za tym, aby do tych informacji w szczególnie uzasadnionych warunkach miał dostęp również prezes Najwyższej Izby Kontroli.</u>
          <u xml:id="u-110.10" who="#WiesławaZiółkowska">Kwestia trzecia - problem łączenia pewnych funkcji członków organów Krajowej Izby Biegłych Rewidentów, a także Krajowej Izby Doradców Podatkowych, i ta propozycja, która została zgłoszona i w projekcie ustawy, i dzisiaj we wniosku pana posła z SLD, iż członkowie organów Krajowej Izby Biegłych Rewidentów, z wyjątkiem Krajowego Zjazdu Biegłych Rewidentów, tak samo jak członkowie Krajowej Izby Doradców Podatkowych, z wyjątkiem Krajowego Zjazdu Doradców Podatkowych, nie mogą wchodzić w skład rad nadzorczych, komisji rewizyjnych oraz zarządów spółek prawa handlowego, mających osobowość prawną. Tę propozycję będziemy popierać. Mamy dowody na to, iż jest to swoistego rodzaju bardzo niebezpieczny lobbing, płatny lobbing. Kiedyś to się nazywało łapówką. Teraz to się nazywa płatnym - albo w ogóle - lobbingiem. Nie można znowu uogólniać, nie uogólniam tego, absolutnie nie, natomiast takie lobbowanie, w taki sposób, iż np. członek organów Krajowej Izby Doradców Podatkowych byłby jednocześnie członkiem władz spółki, jest jednoznaczne. Kiedyś, jak mówię, to się nazywało zupełnie inaczej, czyli łapówką. My przeciwko takim zjawiskom patologicznym w jednoznaczny sposób będziemy występować.</u>
          <u xml:id="u-110.11" who="#WiesławaZiółkowska">Ponieważ mój czas się kończy, chcę powiedzieć, iż Unia Pracy z wszystkich zgłoszonych wniosków mniejszości będzie popierała te, które służą zachowaniu równowagi między interesem finansów i interesem podatnika, i te wszystkie wnioski, które będą czynić rzeczywiście zawód doradcy podatkowego zawodem niezależnym.</u>
          <u xml:id="u-110.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-111">
          <u xml:id="u-111.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-111.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiała pani poseł Wiesława Ziółkowska.</u>
          <u xml:id="u-111.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła Ryszarda Olszewskiego o zabranie głosu w imieniu klubu BBWR. Następnym mówcą będzie pan poseł Krzysztof Kamiński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-112">
          <u xml:id="u-112.0" who="#RyszardOlszewski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Z upoważnienia Klubu Parlamentarnego BBWR przedstawiam stanowisko klubu w sprawie projektu ustawy o doradztwie podatkowym w brzmieniu przedstawionym przez komisje sejmowe (druk nr 1548).</u>
          <u xml:id="u-112.1" who="#RyszardOlszewski">Przede wszystkim pragnę przypomnieć, że już w pierwszym czytaniu projektu ustawy nasz klub zgłosił do niego kilka istotnych uwag i zastrzeżeń. Trzeba z zadowoleniem stwierdzić, że niektóre nasze uwagi zostały uwzględnione w toku prac komisyjnych. Niestety, część uwag nie znalazła odzwierciedlenia w tekście przedstawionym przez komisje, mimo że wszystkie nasze uwagi były jednakowo słuszne. Dlatego nasz klub przedstawia Wysokiej Izbie dwie najistotniejsze z nich, dotyczące zakresu obowiązywania ustawy.</u>
          <u xml:id="u-112.2" who="#RyszardOlszewski">Pierwsza uwaga odnosi się do art. 2 ust. 2 projektu. Przepis ten ustanawia wyłączność wykonywania wszystkich czynności określonych w art. 2 ust. 1 tylko przez doradców podatkowych i inne podmioty z nimi zrównane. Ustanawiając taką wyłączność nie uwzględniono zasadniczej różnicy między czynnościami określonymi w ust. 1 pkt. 1, stanowiącymi pełną obsługę prawną podatnika, a pozostałymi czynnościami, zwłaszcza prowadzeniem uproszczonej ewidencji księgowej. Podczas gdy wykonywanie obsługi prawnej wymaga określonych w ustawie kwalifikacji o dość szerokim zakresie tematycznym, to prowadzenie uproszczonej ewidencji księgowej w żadnym przypadku takich kwalifikacji nie wymaga i może być nadal wykonywane przez działające obecnie wyspecjalizowane biura rachunkowe. Dotyczy to biur działających przy ponad 180 spółdzielniach rzemieślniczych, a także przy wielu cechach i izbach rzemieślniczych. Od lat z powodzeniem obsługują one zrzeszone w nich zakłady rzemieślnicze. Biura te są z reguły upoważnione przez podatników także do składania deklaracji i zeznań podatkowych wynikających z ewidencji księgowej, a ich usługi są stosunkowo tanie. Dotychczas nie było skarg rzemieślników na jakość ich prac. Nie ma żadnego uzasadnienia, by zmuszać podatników do korzystania z usług księgowych świadczonych przez doradców podatkowych i płacenia za to znacznie drożej, zwiększając koszty działalności.</u>
          <u xml:id="u-112.3" who="#RyszardOlszewski">Obowiązujące przepisy wyznaczają formy prowadzenia ewidencji księgowej, pozostawiając podatnikom tylko w określonych przypadkach wybór formy prowadzenia ewidencji. Część podatników zatrudnia księgowych, inni korzystają z tańszych usług biur rachunkowych. W przyszłości być może podatnicy będą korzystali z usług takich biur prowadzonych przez doradców podatkowych. Jest to ich sprawa i nie należy ich dodatkowo uszczęśliwiać przymusem korzystania z doradców podatkowych i ponoszenia z tego tytułu znacznie wyższych kosztów.</u>
          <u xml:id="u-112.4" who="#RyszardOlszewski">Kierując się tymi przesłankami, Klub Parlamentarny BBWR zgłasza poprawki. Pierwsza — w art. 2 w ust. 2 po wyrazie „ust. 1” dodać „pkt 1”. Druga dotyczy ust. 3 w art. 2. Przepis ten wyłącza spod działania ustawy prowadzenie ksiąg rachunkowych. Jest to słuszne. Nie można bowiem wymagać, aby kwalifikowany księgowy składał dodatkowe egzaminy na doradcę podatkowego. Jednakże przepis ten jest niepełny. Kwalifikowany księgowy może poza wymogami ustawy o doradztwie podatkowym prowadzić księgi rachunkowe, które są bardziej skomplikowane niż uproszczona księgowość podatkowa. Dlatego też powinien mieć prawo do prowadzenia uproszczonej księgowości. Tymczasem z redakcji ust. 3 w powiązaniu z ust. 2 art. 2 niedwuznacznie wynika, że prawo do prowadzenia uproszczonej księgowości nabywa się po zdaniu egzaminu na doradcę podatkowego. Takie rozwiązanie byłoby oczywiście niezrozumiałe i bezsensowne. Nic więc dziwnego, że — jak nam wiadomo — w toku prac w komisjach zaproponowano i przyjęto inną redakcję ust. 3, czyniąc ten przepis sensownym, ale z nie znanych nam przyczyn w tekście komisyjnym powtórzono pierwotną, wadliwą wersję. W związku z tym klub BBWR wnosi o nadanie ust. 3 art. 2 następującego brzmienia: „Nie uważa się za czynności doradztwa podatkowego czynności wykonywanych w imieniu i na rzecz podatnika przez osoby uprawnione, zgodnie z odrębnymi przepisami, do prowadzenia ksiąg rachunkowych polegających wyłącznie na prowadzeniu ksiąg rachunkowych bądź innych ksiąg i ewidencji dla celów podatkowych oraz sporządzania sprawozdań, zeznań i deklaracji na podstawie danych wynikających z tych ksiąg i ewidencji”.</u>
          <u xml:id="u-112.5" who="#RyszardOlszewski">Przedstawiając powyższe uwagi, pragnę oświadczyć, że w naszym rozumieniu mają one tak zasadnicze znaczenie i wymowę, że jeżeli nie zostaną uwzględnione, nasz klub będzie głosował przeciwko przyjęciu ustawy. Musimy być bardzo czujni przy stanowieniu prawa. Mamy już dość niedoróbek na tym polu i nie będziemy głosować za następnymi.</u>
          <u xml:id="u-112.6" who="#RyszardOlszewski">Wysoka Izbo! Ustosunkowując się do wniosków mniejszości, opowiadamy się za przyjęciem wniosków ujętych w sprawozdaniu komisji w pkt. 1, 2, 3, 4, 6, 9 i 11. Analiza tych punktów wykazuje, że propozycje mniejszości są trafne, a ich przyjęcie przyczyniłoby się do poprawienia projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-112.7" who="#RyszardOlszewski">Nie możemy natomiast przyjąć wniosków mniejszości podanych w pkt. 5, 7, 8, 10 i 12. W szczególności sprzeciwiamy się wnioskowi mniejszości nr 12. Nie można bowiem uzależniać dopuszczenia do egzaminu osób warunkowo wpisanych na listę doradców od uzyskania dyplomu ukończenia wyższych studiów, gdyż ostatecznym sprawdzianem, czy dana osoba, mająca już określony staż zawodowy, nadaje się na doradcę podatkowego, będzie egzamin przed właściwą komisją egzaminacyjną, który - odsyłam tu wątpiących do art. 20 - będzie bardzo trudny i rozległy tematycznie.</u>
          <u xml:id="u-112.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-113">
          <u xml:id="u-113.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-113.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Ryszard Olszewski.</u>
          <u xml:id="u-113.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę teraz o zabranie głosu pana posła Krzysztofa Kamińskiego w imieniu koła KPN.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-114">
          <u xml:id="u-114.0" who="#KrzysztofKamiński">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! W imieniu Koła Parlamentarnego KPN chcę stwierdzić, iż uważamy, że ustawa w takim kształcie, bez dokonania poważnych zmian w jej tekście, jest absolutnie nie do przyjęcia, zawiera bowiem podstawowe, dość rażące błędy legislacyjne.</u>
          <u xml:id="u-114.1" who="#KrzysztofKamiński">Weźmy chociażby pod uwagę następujący problem. Ta ustawa jest tworzona przede wszystkim po to, żeby zmienić skutki art. 24 ustawy o działalności gospodarczej, który w momencie wprowadzania zmian ekonomicznych, ustrojowych był dość rewolucyjny. Otóż każdy może rozpocząć działalność gospodarczą, na początku traktowaną dość liberalnie. Każdy, kto zapłacił dosłownie 3 zł, opłacił znaczek i dostał pieczątkę w gminie, mógł być 6 lat temu biznesmenem. Dzisiaj są inne czasy. Nie można godzić się z tym, że przechodząc centralnymi ulicami polskich miast bez przerwy mamy napisy „Kancelaria prawnicza”, a w środku siedzi, powiedzmy, pracownik fabryki musztardy, który postanowił zarejestrować się i prowadzi kancelarię prawniczą. Podobnie jest z podszywaniem się pod tak bardzo ważną dla państwa i dla obywateli działalność, jaką jest doradztwo podatkowe.</u>
          <u xml:id="u-114.2" who="#KrzysztofKamiński">Skoro Sejm po 6, 7 latach decyduje się w tym zakresie ograniczyć skutki art. 24 - i słusznie - i wprowadzić wręcz nową formę wykonywania zawodu, moim zdaniem zdecydowanie prawniczego, to absolutnie powinien wzorować się na dwóch fundamentalnych ustawach, które już istnieją - ustawie Prawo o adwokaturze i ustawie o radcach prawnych. A jeśli jeszcze w tytule ustawy mówi się o samorządzie, czyli podzieleniu się dominium państwa z tymi środowiskami, to proszę bardzo, niech to będzie samorząd o podobnych uprawnieniach, nie mniejszych niż uprawnienia samorządu adwokackiego czy radcowskiego. Tymczasem jest to raczej grupa ludzi jakby spętanych przez ministra finansów, w podtekście może jeszcze dbających o interesy skarbu państwa przy prowadzeniu doradztwa podatkowego, może wręcz kierujących się jakimiś wytycznymi ministra, który będzie mógł kontrolować dopływ podatków, tak a nie inaczej interpretowanych przez siebie. Mieliśmy takiego wiceministra, który interpretował co dwa tygodnie przepisy podatkowe, myślę, że czasami z żałosnym skutkiem.</u>
          <u xml:id="u-114.3" who="#KrzysztofKamiński">Summa summarum, proszę Wysokiego Sejmu, zakres uprawnień ministra finansów i ingerencji w uprawnienia samorządu doradców podatkowych jest zbyt duży. Jeśli zgłoszone poprawki nie zostaną przyjęte, już to spowoduje, że moje koło zagłosuje przeciw. To pierwszy argument.</u>
          <u xml:id="u-114.4" who="#KrzysztofKamiński">Drugi argument. Art. 3 ust. 2 dopuszcza do wykonywania zawodu adwokata i radcę prawnego. Na litość boską, my to robimy zawsze. To jest istota funkcjonowania naszych kancelarii radcowskich czy adwokackich, zajmujemy się doradztwem podatkowym, prowadzimy generalnie obsługę biznesu także w tym zakresie. Wymaganie od ludzi, którzy z tego żyją 30 czy 40 lat, po pierwsze, egzaminu, a po drugie, wykreślenia...</u>
          <u xml:id="u-114.5" who="#komentarz">(Poseł Wiesława Ziółkowska: Ale znają przepisy, więc mogą to robić.)</u>
          <u xml:id="u-114.6" who="#KrzysztofKamiński">Rozumiem, że rozpoczęcie wykonywania nowego zawodu wiąże się z porzuceniem poprzedniego - w naszej ustawie adwokackiej wyraźnie się mówi: adwokat nie może wykonywać innego zawodu, może być najwyżej profesorem prawa albo...</u>
          <u xml:id="u-114.7" who="#komentarz">(Poseł Wiesława Ziółkowska: Dziennikarzem.)</u>
          <u xml:id="u-114.8" who="#KrzysztofKamiński">...dziennikarzem.</u>
          <u xml:id="u-114.9" who="#komentarz">(Poseł Wiesława Ziółkowska: Ale nie będzie wykonywał innej pracy.)</u>
          <u xml:id="u-114.10" who="#KrzysztofKamiński">Chwileczkę, pani poseł, a art. 27 ust. 1 z zastrzeżeniem ust. 2, z wyłącznym udziałem doradców, adwokatów, radców prawnych, biegłych?</u>
          <u xml:id="u-114.11" who="#KrzysztofKamiński">Poza tym jest jeszcze kwestia błędu wynikającego chyba z przeoczenia. Minister finansów - lub inni uprawnieni - może wnosić rewizję nadzwyczajną do Sądu Najwyższego z powodu rażącego naruszenia prawa. Otóż takiej instytucji już nie ma, jest kasacja. Zmiana art. 75 jest absolutnie konieczna.</u>
          <u xml:id="u-114.12" who="#KrzysztofKamiński">Wniosek mniejszości nr 1 - nie daj Panie Boże: dopuszczenie niektórych z tych ludzi, którzy nigdy nie byli prawnikami, do postępowania sądowego w zakresie sądowej kontroli decyzji administracyjnej, z Naczelnym Sądem Administracyjnym włącznie. Do tej pory był to wyłączny przymus adwokacki, w tej chwili także koledzy radcowie prawni mają takie uprawnienie w ramach integracji naszych zawodów, a teraz wystarczy złożyć egzamin, by mimo braku wykształcenia prawniczego stawać jako strona w poważnej sprawie przed Naczelnym Sądem Administracyjnym.</u>
          <u xml:id="u-114.13" who="#komentarz">(Poseł Wiesława Ziółkowska: Ale niech pan dobrze przeczyta.)</u>
          <u xml:id="u-114.14" who="#KrzysztofKamiński">Nie ma mowy, absolutnie nie możemy się na to zgodzić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-115">
          <u xml:id="u-115.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, niestety, czas minął.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-116">
          <u xml:id="u-116.0" who="#KrzysztofKamiński">Tak, pani marszałek, przepraszam bardzo, stare przyzwyczajenia.</u>
          <u xml:id="u-116.1" who="#KrzysztofKamiński">Summa summarum zła ustawa. Jeśli nie przejdą poprawki, będziemy głosować przeciw.</u>
          <u xml:id="u-116.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-117">
          <u xml:id="u-117.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-117.1" who="#OlgaKrzyżanowska">To było ostatnie z wystąpień w imieniu klubów i kół.</u>
          <u xml:id="u-117.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę teraz o zabranie głosu pana posła Wiesława Szwedę z Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Następnym mówcą będzie pan poseł Jan Mączewski.</u>
          <u xml:id="u-117.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-118">
          <u xml:id="u-118.0" who="#WiesławSzweda">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Rzeczywiście dyskusja ta niewiele odbiega od dyskusji prowadzonych na ten temat na pierwszych posiedzeniach komisji budżetowej i podkomisji. Ustosunkowując się do wystąpienia pana posła Budnika, który tak skrytykował tę ustawę, sądzę, że praktycznie należy tu postawić tylko jeden wniosek, a mianowicie żeby w ogóle tej ustawy nie przyjmować, żeby w ogóle jej nie było. Przy tych zarzutach jedynie taki wniosek jest uprawniony i tylko taką poprawkę powinno się zgłosić. Natomiast jeśli chodzi o wypowiedź posła Kamińskiego, że oczywiście należy taką ustawę opracować, ale trzeba zagwarantować prawo wykonywania tego zawodu tylko dwóm grupom, radcom prawnym i adwokatom, to takie propozycje na posiedzeniach podkomisji też były. I podkomisja, i komisja nie podzieliły takich poglądów, żeby zagwarantować wykonywanie tego nowego zawodu tylko tym dwóm grupom zawodowym, dlatego że jest to po prostu nieuprawnione.</u>
          <u xml:id="u-118.1" who="#WiesławSzweda">I jeszcze kilka innych uwag dotyczących oceny tej ustawy, gdyż rzeczywiście ustawa próbuje załatwić parę spraw i nie da się jej całkowicie zanegować.</u>
          <u xml:id="u-118.2" who="#WiesławSzweda">Po pierwsze, nie można obronić tezy, że ustawa ta ma chronić przede wszystkim podatnika. Uważam - i podzielam tu pogląd pani poseł Ziółkowskiej - że ta ustawa nie powinna bronić ani podatnika, ani fiskusa. Ustawa ta z jednej strony ma zapewnić podatnikowi właściwą informację o systemie podatkowym, zapewnić właściwe obliczenie wielkości należnego podatku, zapewnić podatnikowi spokój wynikający z przekonania, że podatek został przez niego zapłacony we właściwej wysokości. Z drugiej zaś strony ma zapewnić właściwy poziom wpływów do budżetu państwa, zgodnie z obowiązującym systemem prawnym. W moim mniemaniu przedstawiony w sprawozdaniu komisji budżetowej projekt spełnia te warunki - przy czym uważam, że jeśli chodzi o stosunek podatnik - fiskus, jest tu remis, ze wskazaniem jednak na ochronę podatnika. Dlatego moim zdaniem trzeba poprzeć zawarte w nim rozwiązania.</u>
          <u xml:id="u-118.3" who="#WiesławSzweda">Wielce nieuprawniona jest także w mojej ocenie teza o zbyt dużych uprawnieniach ministra finansów. Chciałbym powiedzieć, że to jest ustawa, która reguluje funkcjonowanie nowego zawodu. To nie jest zawód, który już funkcjonował. Jeśli chodzi o ustawę o biegłych rewidentach, to już od wielu lat funkcjonowały namiastki samorządu biegłych rewidentów. Kandydaci zdawali uznawane przez państwo egzaminy, żeby uzyskać uprawnienia biegłego rewidenta. W tym przypadku nie ma tego. Na rynku doradców podatkowych w Polsce panuje po prostu wolna amerykanka. Jeżeli pod tym kątem spojrzymy na kwestię uprawnień ministra finansów - choć pewne grupy osób mogą odczuwać z tego powodu pewien niesmak - okaże się, że w związku z koniecznością regulacji zasad funkcjonowania nowego zawodu jest to konieczne. Przykładem jest chociażby kwestia uprawnień Ministerstwa Finansów w stosunku do samorządu. Uważam, że wiele zapisów dotyczących uprawnień w stosunku do samorządu doradców podatkowych jest uprawnionych i koniecznych w początkowym okresie funkcjonowania tego samorządu, dlatego że wtedy nie będzie nawet dostatecznej liczby doradców do obsadzenia wszystkich stanowisk, jakie są przewidziane tą ustawą, organów takich jak sądy koleżeńskie, rzecznicy dyscyplinarni, rady doradców podatkowych. Sądzę, że na początku tych doradców nie będzie tylu, żeby można było obsadzić wszystkie te stanowiska. W jaki więc sposób - sposób właściwy - będą mogły funkcjonować te organy samorządu doradców podatkowych? Uważam, że po jakimś okresie wstępnym, kiedy zasady funkcjonowania będą jasne, liczba doradców będzie dostateczna, minister finansów będzie miał pełną pewność właściwego funkcjonowania samorządu doradców podatkowych, to wówczas nic nie będzie stało na przeszkodzie znowelizowaniu ustawy i zrezygnowaniu z tych uprawnień finansowych.</u>
          <u xml:id="u-118.4" who="#WiesławSzweda">Również nieuprawniona jest krytyka pod adresem ministra finansów, dotycząca określenia warunków ubezpieczenia podatników. W ustawie jest zapisane, że minister finansów określa ogólne warunki ubezpieczenia, a ogólne warunki ubezpieczenia obowiązkowego minister finansów ma obowiązek już dzisiaj określać na mocy ustawy o ubezpieczeniach. Dlaczego to podnosić jako zarzut? Minister finansów nie robi tutaj nic poza tym, że po prostu wykorzystuje swoje uprawnienie, które na nim ciąży już od dłuższego czasu. Wysuwanie tego jako zarzutu uważam za coś bardzo niepoważnego.</u>
          <u xml:id="u-118.5" who="#WiesławSzweda">Uważam ponadto, że zarzut ograniczania dostępu do zawodu z uwagi na to, że w pierwszych dwóch latach wpływ Krajowej Rady Doradców Podatkowych na 3/4 egzaminatorów będzie niewielki, jest też kuriozalny.</u>
          <u xml:id="u-118.6" who="#WiesławSzweda">Pani Marszałek! W związku z tym, że zgłoszono już poprawki dotyczące art. 2 ust. 3, ja również chciałbym - w związku z pewnymi błędami, które, jak wydaje się, zostały popełnione w sprawozdaniu komisyjnym - zgłosić poprawkę dotyczącą nowego brzmienia art. 2 ust. 3. Nie dlatego, żebym uważał, że ten zapis jest lepszy, ale dlatego, żeby Komisja Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów i Komisja Ustawodawcza mogły spokojnie przyjrzeć się i wybrać właściwy zapis. Składam więc również poprawkę dotyczącą tego zapisu.</u>
          <u xml:id="u-118.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-119">
          <u xml:id="u-119.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-119.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Wiesław Szweda.</u>
          <u xml:id="u-119.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Słucham, panie pośle. W trybie sprostowania?</u>
          <u xml:id="u-119.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-120">
          <u xml:id="u-120.0" who="#KrzysztofKamiński">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Chciałbym sprostować wypowiedź pana posła, jeśli chodzi o zacytowanie mojego stanowiska; mianowicie nie powiedziałem, że uważam, iż ten zawód powinni wyłącznie wykonywać adwokaci i radcowie. Sprzeciwiłem się tylko temu, żeby w art. 3 nadawać adwokatom i radcom prawnym te uprawnienia, które już mają na mocy funkcjonujących od wielu, wielu lat ustaw.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-121">
          <u xml:id="u-121.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-121.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Jana Mączewskiego z Polskiego Stronnictwa Ludowego. Następnym mówcą będzie pan poseł Kazimierz Pańtak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-122">
          <u xml:id="u-122.0" who="#JanMączewski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Projekt ustawy o doradztwie podatkowym przedstawia zasady wykonywania zawodu doradcy podatkowego, mając na względzie ochronę interesu publicznego, a także interesów podatnika.</u>
          <u xml:id="u-122.1" who="#JanMączewski">Ustawa nakłada obowiązek fachowego przygotowania doradcy podatkowego, czyli posiadania przezeń odpowiednich kwalifikacji, sprawdzonych przez państwowe komisje oraz posiadania licencji krajowych władz finansowych.</u>
          <u xml:id="u-122.2" who="#JanMączewski">Jedną z konsekwencji rozwoju gospodarki rynkowej jest rozbudowa systemu podatkowego, któremu podlegają osoby fizyczne i prawne. W czasie transformacji gospodarki mamy do czynienia ze zmianami w systemie podatkowym. Nowe przepisy z reguły są bardzo słabo znane i bywają nieprawidłowo rozumiane. Uzasadnia to potrzebę istnienia doradców podatkowych - ten nowy zawód, który już jest praktykowany.</u>
          <u xml:id="u-122.3" who="#JanMączewski">Uzasadnione jest stawianie doradcom wysokich wymogów zawodowych i moralnych. Dotyczy to kwestii uczciwości doradcy i kryteriów, jakie ma spełniać. Bardzo ważna jest odpowiedzialność doradcy za udzielone porady; chodzi o to, żeby wyeliminować zjawisko, że doradca źle doradził, a konsekwencje ponosi podatnik.</u>
          <u xml:id="u-122.4" who="#JanMączewski">Słuszne jest stosowanie ograniczenia mówiącego, kto nie może być doradcą; szczególnie w stosunku do osób, które pracowały w kontroli finansowej, oraz pracowników przedsiębiorstw należy stosować klarowne przepisy ustawowe, które zapewnią fachowość i uczciwość doradców wobec klienta i wobec interesów państwa.</u>
          <u xml:id="u-122.5" who="#JanMączewski">Wątpliwość budzi zbyt szeroki zakres uprawnień ministra finansów do zwalniania z egzaminów kwalifikacyjnych oraz prawo do nadawania uprawnień osobom bez polskiego obywatelstwa, co grozi inwazją obcych przedstawicieli zagranicznych firm broniących swoich interesów, a nie interesów polskich obywateli i finansów naszego państwa.</u>
          <u xml:id="u-122.6" who="#JanMączewski">Projekt ustawy zasługuje na poparcie po uwzględnieniu niektórych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-122.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-123">
          <u xml:id="u-123.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-123.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Jan Mączewski.</u>
          <u xml:id="u-123.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Kazimierza Pańtaka z Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Następnym mówcą będzie pan poseł Jacek Ciecióra.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-124">
          <u xml:id="u-124.0" who="#KazimierzPańtak">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Na wstępie chcę sprostować błąd, który się wkradł do sprawozdania komisji. Jestem autorem wniosku mniejszości nr 5, który został tutaj przedstawiony. Być może wina jest obopólna, jak wyjaśniłem to z panią poseł Ziółkowską. Nie użyłem sformułowania... Wniosek mniejszości nr 5 brzmi w sprawozdaniu następująco: „posiada wyższe wykształcenie przydatne do wykonywania zawodu radcy prawnego”. Jestem radcą prawnym i mogłem tak powiedzieć, natomiast brzmienie powinno być następujące: „posiada wyższe wykształcenie przydatne do wykonywania zawodu doradcy podatkowego”. Była dyskusja w komisji, czy ornitolog może być doradcą podatkowym, bo w projekcie rządowym był zapis, że doradcą podatkowym może być osoba posiadająca wyższe wykształcenie w dziedzinie ekonomii, administracji bądź prawa. Zmieniono to w podkomisji w zapis takiej oto treści — zapis w sprawozdaniu jest taki, jak wnosi komisja — iż każdy, kto posiada wyższe wykształcenie, może być doradcą podatkowym.</u>
          <u xml:id="u-124.1" who="#komentarz">(Poseł Wiesława Ziółkowska: I zda egzamin.)</u>
          <u xml:id="u-124.2" who="#KazimierzPańtak">I zda egzamin. Moim zdaniem jest to bardzo niebezpieczny zapis. W tej sytuacji nie byłyby potrzebne np. studia medyczne, bo każdy, kto zdałby egzamin, mógłby być lekarzem. Jeżeli w tym kierunku pójdziemy, to dojdziemy do sformułowań bardzo niebezpiecznych. Jest to zawód specyficzny, zawód zaufania publicznego, osoba, która go wykonuje, musi mieć pewien cenzus, m.in. wykształcenie, musi to być osoba mająca wykształcenie wyższe, ale przydatne. Przepraszam, nie chciałbym obrazić ornitologów, bo naprawdę ornitolog nie musi umieć fruwać, ale nie może on być doradcą podatkowym. Zda egzamin - oczywiście, że egzamin można zdać. Gdybyśmy przyjęli taką filozofię, to do zdobycia zawodu niepotrzebne byłyby wyższe studia, bo wystarczyłoby tylko zdać egzamin i wykonywać dany zawód.</u>
          <u xml:id="u-124.3" who="#KazimierzPańtak">W związku z tym, pani marszałek, Wysoki Sejmie, wycofuję poprawkę mniejszości nr 5, bo ona po prostu jest karykaturą mojego pomysłu. Zgłaszam zaś poprawkę, iż warunkiem bycia doradcą podatkowym jest posiadanie wyższego wykształcenia przydatnego do wykonywania zawodu doradcy podatkowego. Zaraz to złożę na piśmie. To sformułowanie jest szersze niż to, które było w projekcie rządowym - iż tylko ekonomiści, administratywiści i prawnicy.</u>
          <u xml:id="u-124.4" who="#KazimierzPańtak">Natomiast tu były wnioski kwestionujące w ogóle sens takiej ustawy. Ja głosowałem za tą ustawą, pracowałem w podkomisji, pracowałem w komisji. Mnie się wydaje, że ta ustawa ma sens. Gdzie widzę obronę dla tego typu ustaw? Mianowicie art. 1 przepisów utrzymanych przez „małą konstytucję” stanowi, iż Rzeczpospolita jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej. Chciałbym położyć nacisk na sformułowanie: jest demokratycznym państwem prawnym. Właśnie istota demokracji objawia się w tym, żeby funkcjonowało wiele różnych zawodów, których nie będzie kontrolowało państwo, tylko właśnie samorządy. Oczywiście pierwowzorem takich rozwiązań są ustawy o adwokaturze, o radcach prawnych, o zawodzie lekarza, gdzie jest bardzo duża rola samorządów, np. lekarskiego, radcowskiego czy adwokackiego. Jestem za takim zawodem, tylko że muszą być spełnione bardzo ostre kryteria. Jeśli chodzi o zawody tego typu, zaufanie publiczne jest jednym z niezbędnych warunków ich wykonywania. Dlatego też opowiadam się za poprawką nr 4, której jestem też autorem. Mianowicie proponuję, aby w art. 6 ust. 1 przemodelować pkt 4. Obecne brzmienie tego przepisu jest następujące: Osoba, która chce wypełniać zawód doradcy podatkowego, musi spełniać pewne warunki, m.in. być nieskazitelnego charakteru i swoim dotychczasowym postępowaniem dawać rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu doradcy podatkowego. Pan poseł Stec, sprawozdawca tego projektu ustawy, powiedział: bo tak jest w innych ustawach. Czas skończyć z takimi określeniami. Co to znaczy: jest nieskazitelnego charakteru? I jeszcze w połączeniu ze sformułowaniem: „swoim dotychczasowym postępowaniem (...)”. W sformułowaniu: „swoim dotychczasowym postępowaniem daje rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu doradcy podatkowego” jest sens, bo trzeba przyjrzeć się tej osobie. To nie może być oszust, który np. wpadł w związku ze sprawami dotyczącymi oszustw podatkowych i w więzieniu wyćwiczył się w obchodzeniu prawa. W tym kierunku nie możemy pójść. Ale nie możemy też stwarzać fikcji, bo w praktyce na podstawie tego przepisu każdemu możemy odmówić wpisania na listę. Co to znaczy: osoba nieskazitelnego charakteru?</u>
          <u xml:id="u-124.5" who="#komentarz">(Głos z sali: To jasne.)</u>
          <u xml:id="u-124.6" who="#KazimierzPańtak">Rozumiem, pani poseł, ale ja na przykład, jeżeli starałbym się o wpis na listę doradców podatkowych, to na podstawie tego przepisu - oświadczam to przed Wysoką Izbą - na pewno nie byłbym wpisany, bo naprawdę nie jestem osobą nieskazitelnego charakteru. Być może są w tej Izbie osoby nieskazitelnego charakteru. Nie twórzmy po prostu przepisów, które są fikcyjne. Szanujmy cechy, jakie ta osoba może posiadać.</u>
          <u xml:id="u-124.7" who="#KazimierzPańtak">Chciałbym powiedzieć jeszcze o jednej sprawie. Ta ustawa wprowadza cenzus wykształcenia wyższego jako jeden z warunków wpisania na listę doradców podatkowych, a jednocześnie kuchennymi drzwiami wprowadza się w niej możliwość, by gospodynie domowe wykonywały zawód doradcy podatkowego, nawet nie mające wykształcenia średniego. Mianowicie w przepisach końcowych i przejściowych, bodajże w art. 84, mamy zapis mówiący, że osoba fizyczna - nie wiem, czy osoba prawna może być tu wpisana, chyba nie - która w dniu wejścia w życie ustawy faktycznie wykonywała zgodnie z obowiązującymi przepisami przez okres co najmniej 12 miesięcy choćby jedną z czynności, o których mowa w art. 2 ust. 1, może być warunkowo wpisana na listę doradców podatkowych, a później ma zdać egzamin. Dotyczy to w tej chwili kilku tysięcy osób, które faktycznie wykonywały takie czynności, bo np. gospodyni domowa mogła prowadzić pokątnie księgi przychodów i rozchodów podmiotom gospodarczym. Te osoby są wpisane na listę doradców podatkowych, a później zdają egzamin. Tak więc omijamy zapisy dotyczące cech, które przypisaliśmy doradcom podatkowym w art. 6, mianowicie chodzi o zapis, że muszą oni posiadać wyższe wykształcenie.</u>
          <u xml:id="u-124.8" who="#komentarz">(Poseł Wiesława Ziółkowska: Pan ubliża gospodyniom domowym.)</u>
          <u xml:id="u-124.9" who="#KazimierzPańtak">Nie, przepraszam, nie ubliżam gospodyniom domowym, myślę jednak, że to jest akurat zawód dający niezbyt dobre rekomendacje do tego, żeby być doradcą podatkowym, przynajmniej z punktu widzenia podmiotów profesjonalnie zajmujących się tego typu działalnością.</u>
          <u xml:id="u-124.10" who="#KazimierzPańtak">Dlatego jestem autorem wniosku mniejszości nr 12 mówiącego o tym, aby te osoby, jeżeli już zostaną warunkowo wpisane i będą mogły zostać doradcami podatkowymi faktycznymi, też posiadały to wyższe wykształcenie, o czym mowa w art. 6 - to wyższe wykształcenie trzeba posiadać, aby zostać doradcą podatkowym.</u>
          <u xml:id="u-124.11" who="#KazimierzPańtak">Jeszcze jedna sprawa. Solidaryzuję się tu z wystąpieniem pana posła Kamińskiego, bo ten wniosek mniejszości jest kuriozalny. Proszę przeczytać ten wniosek w kontekście całego przepisu — w art. 2 ust. 1 dodać pkt 4 w brzmieniu: „występowanie w postępowaniu w zakresie sądowej kontroli decyzji administracyjnej”. To znaczy, że doradca podatkowy, nie posiadający nawet wykształcenia podstawowego, bo może być i taka sytuacja, jak już wykazałem, może przed Naczelnym Sądem Administracyjnym reprezentować swojego klienta. Ale to jeszcze mało. Niech on reprezentuje. Okazuje się jednak, gdy przeczytamy art. 2 ust. 2, że „zawodowe wykonywanie czynności, o których mowa w ust. 1, zastrzeżone jest wyłącznie dla podmiotów uprawnionych w rozumieniu ustawy”. Czyli radca prawny i adwokat, gdybyśmy przyjęli wniosek mniejszości nr 1, nie mogliby reprezentować przed Naczelnym Sądem Administracyjnym swojego klienta. Nikt nie postulował, chyba z wyjątkiem BBWR, aby przyjąć ten przepis i myślę, że ten przepis nie przejdzie. Wniosę więc tę poprawkę, o której mówiłem. Jeżeli chcemy mieć zawody zaufania publicznego, apeluję o to, aby kryteria ustawowe były przestrzegane, takie jak np. kwestie wykształcenia — żeby te osoby miały rzeczywiście określony cenzus. Nie należy zaś wprowadzać kuchennymi drzwiami zapisów dopuszczających tu wszystkich. Bardzo przepraszam gospodynie domowe.</u>
          <u xml:id="u-124.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-124.13" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje marszałek Sejmu Józef Zych)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-125">
          <u xml:id="u-125.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-125.1" who="#JózefZych">Przemawiał pan poseł Kazimierz Pańtak, Sojusz Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-125.2" who="#JózefZych">Głos zabierze pan poseł Jacek Ciecióra, Polskie Stronnictwo Ludowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-126">
          <u xml:id="u-126.0" who="#JacekCiecióra">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Rządowy projekt ustawy o doradztwie podatkowym po rozpatrzeniu przez Komisję Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisję Ustawodawczą zawiera już zdecydowanie mniej niedociągnięć niż tekst, nad którym dyskutowaliśmy w czasie pierwszego czytania. Uważam, że należy zgodnie z życzeniami obydwu komisji przyjąć projekt ustawy z jednoczesnym odrzuceniem wszystkich wniosków mniejszości. Jestem też zdania, że komisje powinny raz jeszcze zastanowić się nad niektórymi sformułowaniami tego projektu, gdyż pozostawienie ich w dotychczasowej formie może przyczynić się wręcz do pogorszenia sytuacji na rynku doradztwa podatkowego, a nie jej unormowania, co, jak rozumiem, było celem autorów projektu tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-126.1" who="#JacekCiecióra">Art. 20 mówiący o zakresie wiedzy, jaką musi opanować kandydat przystępujący do egzaminu państwowego na doradcę podatkowego, w ust. 1 pkt 7 zakłada, że osoba zdająca egzamin musi znać całą rachunkowość. Wymaganie na egzaminie znajomości wiedzy z całej rachunkowości, wiedzy bardzo rozległej, mogącej być przedmiotem poważnego, oddzielnego egzaminu, jest moim zdaniem nieuzasadnione, skoro w art. 2 ust. 3 stwierdza się, że: „Nie uważa się za czynności doradztwa podatkowego czynności polegających wyłącznie na prowadzeniu, w imieniu i na rzecz podatnika, ksiąg rachunkowych...”, do prowadzenia których wiedza z rachunkowości jest niezbędna.</u>
          <u xml:id="u-126.2" who="#JacekCiecióra">Art. 31 ust. 3 mówi wprawdzie o tym, że: „Doradca podatkowy wykonujący ten zawód może również prowadzić działalność w zakresie prowadzenia ksiąg rachunkowych”, a art. 42 stwierdza wprost: „Doradca podatkowy jest uprawniony do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych”, ale zapisy te są jedynie konsekwencją wcześniejszego zapisu we wspomnianym już art. 20 ust. 1 pkt 7.</u>
          <u xml:id="u-126.3" who="#JacekCiecióra">Jestem zdania, że zapis art. 20 ust. 1 pkt 7 zakładający konieczność opanowania rachunkowości do egzaminu na doradcę podatkowego należy wykreślić z tekstu ustawy. Takie rozwiązanie pozwoli na ułatwienie potencjalnym kandydatom na doradców zdanie egzaminu państwowego. Nie wpłynie natomiast na jakość świadczonych przez doradców podatkowych usług, ponieważ obecnie - podobnie będzie zapewne i w przyszłości - znaczna część z nich nie świadczy usług polegających na prowadzeniu ksiąg rachunkowych.</u>
          <u xml:id="u-126.4" who="#JacekCiecióra">Wydaje mi się, że zmuszanie ich do opanowania wiedzy, której nie będą na co dzień wykorzystywać w swojej pracy, jest bezcelowe. Jeśli natomiast ktoś z doradców posiadających już uprawnienia do prowadzenia doradztwa podatkowego chciałby poszerzyć zakres świadczonych usług o prowadzenie ksiąg rachunkowych, to nic nie stoi przecież na przeszkodzie, aby przystąpił do egzaminu z rachunkowości zgodnie z obowiązującymi w tym względzie przepisami i po pomyślnym zdaniu tego egzaminu takie usługi zaczął świadczyć.</u>
          <u xml:id="u-126.5" who="#JacekCiecióra">Uregulowanie, którego wprowadzenie postuluję, wymagałoby także wykreślenia z projektu ustawy art. 42 i zmiany treści ust. 3 w art. 31 w następujący sposób: „Doradca podatkowy wykonujący ten zawód może również prowadzić działalność w zakresie prowadzenia ksiąg rachunkowych po uzyskaniu stosownych uprawnień”. Jestem także zdania, że pozostawienie art. 13 ust. 1 w brzmieniu: „Decyzje o wpisie na listę i skreśleniu z niej oraz o odmowie dopuszczenia do egzaminu są decyzjami administracyjnymi o charakterze ostatecznym”, bez określenia drogi odwoławczej, może być przyczyną — szczególnie w początkowym okresie funkcjonowania nowych uregulowań prawnych — niepotrzebnych zadrażnień i konfliktów w środowisku doradców podatkowych. Uważam, że komisje powinny tę kwestię raz jeszcze przemyśleć.</u>
          <u xml:id="u-126.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-127">
          <u xml:id="u-127.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-127.1" who="#JózefZych">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-128">
          <u xml:id="u-128.0" who="#KrzysztofBudnik">Ja w trybie sprostowania; mam także dwa pytania do posła sprawozdawcy. Pierwsza kwestia dotyczy tego, czy czas zgłoszenia tak licznych poprawek jest odpowiedni. Pani poseł Ziółkowska jako przewodnicząca komisji budżetowej czuła potrzebę, aby wypowiedzieć te słowa w formie wręcz zarzutu. Otóż informuję, że jestem członkiem Komisji Ustawodawczej, zespołu I. Nad tą ustawą pracował zespół II. Miałem styczność z tym projektem ustawy w trakcie pierwszego i drugiego czytania. Bardzo się ucieszyłem, że mój klub pozwolił mi zgłosić w wystąpieniu klubowym tak liczne poprawki, niektóre kontrowersyjne również dla członków klubu Unii Wolności.</u>
          <u xml:id="u-128.1" who="#KrzysztofBudnik">Jeżeli chodzi o art. 81 i 82, to nie ma tu niezrozumienia. Odsyłam wprost do tekstu tego przepisu, który penalizuje na przykład doradztwo sąsiada sąsiadowi w zakresie prawa podatkowego, bo nie ma tutaj mowy o żadnym zawodowym wykonywaniu tych czynności ani o ochronie tytułu tego zawodu.</u>
          <u xml:id="u-128.2" who="#KrzysztofBudnik">Mam natomiast pytanie do pana posła sprawozdawcy. Bardzo wiele, tak w wystąpieniu pana posła sprawozdawcy jak i innych posłów, mówiono o wolnym zawodzie - tak jest rozumiany zawód doradców podatkowych. Stąd moje pytanie: Czy można pogodzić formułę wolnego zawodu z dbaniem o interes publiczny, nie w sensie prawidłowego realizowania prawa i funkcjonowania w płaszczyźnie prawnej, na przykład podmiotów gospodarczych, ale w sensie dbania o dochody budżetu państwa? To drugie powinno być skutkiem prawidłowych zachowań podmiotów gospodarczych. Nie można więc stawiać takiego zarzutu czy podejrzenia ze strony ustawodawcy, że co drugi doradca podatkowy funkcjonuje na zasadzie doradzania podatnikom, aby oszukiwali budżet państwa. Jako ustawodawcy nie jesteśmy uprawnieni do formułowania takich tez.</u>
          <u xml:id="u-128.3" who="#KrzysztofBudnik">Jeszcze ostatnie pytanie. Pan poseł sprawozdawca bardzo skrótowo potraktował kwestię ostatniego wniosku mniejszości, dotyczącego art. 34 ust. 2 ustawy o biegłych rewidentach i ich samorządzie. Pan poseł sprawozdawca stwierdził, że chodzi tutaj o możliwość przedłużenia czasu wykonywania tego zawodu o kolejny okres na podstawie umowy o dzieło. Tymczasem czytając ten przepis można wysnuć wniosek - i proszę wyraźnie się do tego ustosunkować - że chodzi raczej o przedłużenie okresu wykonywania tego zawodu w formule zawodu wolnego na przykład przez jednocześnie zatrudnionych na pełnym etacie urzędników organów podatkowych. Proszę wyraźnie powiedzieć, czy ten przepis dopuszcza taką możliwość, i wyraźnie stwierdzić, czy samorząd biegłych rewidentów rzeczywiście podziela opinię, że nadal brakuje osób do wykonywania tego zawodu. Czy - tu już zwracam się do innych posłów - to właśnie nie jest korupcjogenne, czy nie mamy do czynienia z niedozwolonym lobbingiem niektórych firm biegłych rewidentów zatrudniających urzędników organów skarbowych? Stąd był ten zarzut, że jest to jednak realizacja pewnych partykularnych interesów pracowników niektórych organów skarbowych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-129">
          <u xml:id="u-129.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-129.1" who="#JózefZych">Lista posłów zapisanych do głosu została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-129.2" who="#JózefZych">Proszę o zabranie głosu podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów pana Waldemara Manugiewicza.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-130">
          <u xml:id="u-130.0" who="#WaldemarManugiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałem króciutko odnieść się do wniosków, jakie zostały zawarte w sprawozdaniu Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej oraz do niektórych wniosków, które padły dzisiaj z sali. Oczywiście proszę potraktować to jako głos w dyskusji, jednocześnie przedstawiający stanowisko rządu.</u>
          <u xml:id="u-130.1" who="#WaldemarManugiewicz">Jeżeli chodzi o pierwszą proponowaną zmianę, wydaje mi się, że to dosyć kontrowersyjna propozycja, żeby takie uprawnienia nadać osobom, które będą sprawowały funkcje doradcy podatkowego.</u>
          <u xml:id="u-130.2" who="#WaldemarManugiewicz">Jeżeli chodzi o zmianę drugą, to niejako jest to przekreślenie istoty samej regulacji. Mianowicie chodziło o to, że jeżeli osoba prawna będzie zajmowała się doradztwem podatkowym, to żeby we władzach spółki byli przede wszystkim doradcy podatkowi. Ich udział jest niezbędny, żeby ta spółka mogła mieć status spółki zajmującej się doradztwem podatkowym.</u>
          <u xml:id="u-130.3" who="#WaldemarManugiewicz">W zmianie trzeciej jest propozycja, żeby dopisać w art. 2 ust. 2 adwokatów. Tylko proszę zwrócić uwagę, cały czas w projekcie ustawy jest mowa o zatrudnianiu. Samo pojęcie zatrudnienia nie jest zdefiniowane w projekcie ustawy o doradcach podatkowych, natomiast jest zdefiniowane w Kodeksie pracy oraz w ustawie o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu. W tych dwóch aktach prawnych jest cały czas mowa o spółdzielczym stosunku pracy oraz stosunku służbowym. W związku z tym, że adwokat nie może być nigdy zatrudniony na podstawie umowy o pracę, wydaje się, że ta poprawka w pkt. 3 jest niezasadna.</u>
          <u xml:id="u-130.4" who="#WaldemarManugiewicz">Jeżeli chodzi o zmianę zaproponowaną w pkt. 4, to była już na ten temat dyskusja. Zresztą tego typu określenia występują również w innych ustawach, w związku z tym nie jest to specjalnie oryginalna regulacja i nie jest ewenementem w stosunku do ustaw, jakie już obowiązują.</u>
          <u xml:id="u-130.5" who="#WaldemarManugiewicz">Pkt 5. Rozumiem, że pan poseł Pańtak wycofał tę poprawkę i zmodyfikuje ją, w związku z tym nie odnoszę się do tego.</u>
          <u xml:id="u-130.6" who="#WaldemarManugiewicz">Pkt 6. W czasie prac podkomisji, w połączonych komisjach, była dosyć ożywiona dyskusja nad tym, gdzie w zasadzie powinna odbywać się praktyka zawodowa. Przeważyły jednak głosy, że w organach podatkowych albo w organach kontroli skarbowej - na styku stanu faktycznego i prawnego - bo w urzędach skarbowych przejawia się samo życie. Wszystkim, którzy brali udział w dyskusji nad tym zapisem, wydawało się, że jest to właściwa regulacja.</u>
          <u xml:id="u-130.7" who="#WaldemarManugiewicz">Jeżeli chodzi o siódmą i ósmą poprawkę, muszę powiedzieć, że w przedłożeniu rządowym była zawarta podobna propozycja, ale po dyskusji, jaka miała miejsce w podkomisjach i komisjach, uważam, że należałoby zrezygnować ze zmian zaproponowanych w pkt. 7 i 8. Między innymi mówiła o tym pani poseł Ziółkowska, że jeżeli ktoś jest merytorycznie dobrze przygotowany, to zdanie egzaminów z zakresu tej wiedzy, jaka jest proponowana w projekcie ustawy, nie powinno być trudną sprawą. Wydaje mi się, że nie powinno mieć miejsca wprowadzanie bocznym wejściem do ustawy osób, które by niejako z mocy prawa uzyskiwały tytuł doradcy podatkowego.</u>
          <u xml:id="u-130.8" who="#WaldemarManugiewicz">Jeżeli chodzi o zmianę zawartą w pkt. 9, uważam, że jest właściwa i powinna być przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-130.9" who="#WaldemarManugiewicz">Co do pkt. 10, też uważam, że maksymalna wysokość kary powinna być mimo wszystko określona w ustawie, żeby nie było wątpliwości, do jakiej kwoty grzywna powinna być - ewentualnie mogłaby być - wymierzona za czynności, które są sprzeczne z art. 82.</u>
          <u xml:id="u-130.10" who="#WaldemarManugiewicz">Jeżeli chodzi o zmianę jedenastą do art. 80 ust. 3, uważam, że jest to regulacja niewłaściwa albo za krótka. Gdyby rzeczywiście minister finansów w czasie pierwszych sześciu miesięcy de facto sprawował funkcje, które później będą nadane Krajowej Radzie Doradców Podatkowych, i uzyskiwał opłaty z tytułu wpisu na listę doradców podatkowych, to proszę pamiętać, że cały ciężar obsługi spoczywa w pierwszym okresie na ministrze finansów i on ponosi bardzo wysokie koszty. Gdyby to był zapis tego typu: w przypadku gdy faktyczne wydatki, jakie w tym pierwszym okresie poniósł minister finansów, przekraczałyby kwoty opłat, Krajowa Rada Doradców Podatkowych miałaby obowiązek zrefundowania tej części wydatków, to wydaje mi się, że byłby on do zaakceptowania. Musiałby być symetryczny.</u>
          <u xml:id="u-130.11" who="#WaldemarManugiewicz">Jeżeli chodzi o zmianę w pkt. 12, to sprawa jest bardzo kontrowersyjna. Przy tym też była burzliwa dyskusja w czasie posiedzeń podkomisji i komisji sejmowych. Bo problem jest taki - jest określona grupa osób, która zajmuje się doradztwem podatkowym, oczywiście na zasadach, jakie dopuszcza obowiązujące w tej chwili prawo. I tak radykalna zmiana warunków, czyli postawienia jako warunku cenzusu wykształcenia jako jedynego istotnego kryterium, które daje możliwość zdawania egzaminu i potem ubiegania się o wpis na listę doradców podatkowych, mogłaby w praktyce oznaczać, że znaczna część osób, która dzisiaj wykonuje tego typu działalność, po wejściu w życie ustawy praktycznie przestałaby funkcjonować na rynku. Natomiast pewnego rodzaju zabezpieczeniem, że nie będą to przypadkowe osoby, jest wymóg, iż mimo warunkowego wpisu na listę doradców podatkowych trzeba jednak zdać egzamin. A egzamin to nie jest tylko jeden przedmiot, tam jest wymienionych około jedenastu przedmiotów. W związku z tym wiedza, przygotowanie merytoryczne muszą być bardzo szerokie, żeby sprostać formalnym wymaganiom, jakie będą wynikały z ustawy.</u>
          <u xml:id="u-130.12" who="#WaldemarManugiewicz">Jeżeli chodzi o pkt 13, czyli skreślenie zmian w ustawie o biegłych rewidentach, to tutaj są dwie zmiany. Pierwsza jest niejako konsekwencją i lustrzanym odbiciem tego, co zostało uregulowane w ustawie o biegłych rewidentach. W projekcie ustawy o doradztwie podatkowym przyjęto zasadę, że jeżeli osoba fizyczna ma uprawnienia biegłego rewidenta, to nie musi być poddana wszystkim egzaminom, jakie wynikają z projektu ustawy - ma tylko zdać egzaminy uzupełniające, tzn. te, których się nie zdaje w wypadku ubiegania się o tytuł biegłego rewidenta, ale które są wymagane przy ubieganiu się o tytuł doradcy podatkowego. W związku z tym chodzi o to, żeby zachować symetrię i żeby doradca podatkowy, który zda egzaminy z iluś tam przedmiotów i uzupełni je o egzaminy, które są wymagane dla biegłych rewidentów, mógł w tej prostszej formie uzyskać tytuł biegłego rewidenta. Stąd bliźniacza, symetryczna zmiana w ustawie o biegłych rewidentach.</u>
          <u xml:id="u-130.13" who="#WaldemarManugiewicz">Jeżeli chodzi o inne wnioski zgłoszone w czasie dzisiejszej debaty, to rozumiem, że wniosek zgłoszony do art. 2 ust. 3 - były tutaj dwa albo trzy wnioski, z których najpełniejszy wydaje mi się wniosek złożony przez pana posła Olszewskiego - w zasadzie chyba oddaje istotę problemu. Osoba, która ma uprawnienia do prowadzenia ksiąg rachunkowych, przy dzisiejszym brzmieniu przepisu zawartego w projekcie ustawy nie mogłaby prowadzić np. w imieniu podatnika podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Jeżeli ma uprawnienia do prowadzenia księgi rachunkowej, która jest jednak bardziej skomplikowanym urządzeniem ewidencyjnym, to tym bardziej powinna mieć uprawnienia do prowadzenia prostszych ewidencji, jaką jest na pewno podatkowa księga przychodów i rozchodów i inne rodzaje ewidencji, które do tych celów mogą być prowadzone na rzecz podatnika.</u>
          <u xml:id="u-130.14" who="#WaldemarManugiewicz">Nie chciałbym się odnosić do wszystkich uwag, które był uprzejmy zgłosić pan poseł Budnik, ponieważ moim skromnym zdaniem część tych propozycji jest kontrowersyjna. Wydaje mi się, że nie jest to właściwy moment na taką bardzo szeroką dyskusję. Sądzę, że w czasie posiedzenia podkomisji, która prawdopodobnie będzie rozpatrywała wszystkie zgłoszone wnioski, będzie właściwy czas na merytoryczne odniesienie się do wszystkich uwag, które był uprzejmy zgłosić pan poseł.</u>
          <u xml:id="u-130.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-131">
          <u xml:id="u-131.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-131.1" who="#komentarz">(Poseł Anna Skowrońska-Łuczyńska: Chciałabym zadać pytanie.)</u>
          <u xml:id="u-131.2" who="#JózefZych">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-132">
          <u xml:id="u-132.0" who="#AnnaSkowrońskaŁuczyńska">Panie ministrze, chciałabym zadać pytanie uzupełniające. Pan minister był uprzejmy odnieść się w zakresie poprawki 13, a więc dotyczącej ustawy o biegłych rewidentach, wyłącznie do pkt. 1. Informuję, że w tym zakresie poprawka została wycofana, gdyż było to rzeczywiście nieporozumienie, czyli tamten przepływ międzyzawodowy pomiędzy biegłymi rewidentami a doradcami podatkowymi rzeczywiście nie budzi wątpliwości. Natomiast jeśli chodzi o drugą poprawkę, na temat której mówił również pan poseł Budnik, chciałabym zapytać: Czym pan minister uzasadnia projekt przedłużenia o dwa lata możliwości łączenia funkcji biegłego rewidenta z wykonywaniem pracy m.in. w organach podatkowych, w kontroli skarbowej? Chcę tu powiedzieć, że uczestniczący w posiedzeniach podkomisji i komisji przedstawiciel Krajowej Rady Biegłych Rewidentów zaprzeczał, aby brakowało biegłych rewidentów zdolnych obsłużyć wszystkie zlecenia i stanowczo protestował przeciwko możliwości dalszego utrzymywania takiego nieprawidłowego stanu rzeczy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-133">
          <u xml:id="u-133.0" who="#JózefZych">Proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-134">
          <u xml:id="u-134.0" who="#WaldemarManugiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nie odniosłem się do tego świadomie. Pytanie sformułowane przez pana posła Budnika było adresowane do pana posła sprawozdawcy, w związku z tym nie odpowiadałem. Natomiast mogę odpowiedzieć w sposób dwojaki. Proszę zwrócić uwagę na zapis w art. 4 - tam gdzie jest m.in. mowa o tym, że osoby prawne mogą wykonywać doradztwo podatkowe. W ust. 1 pkt 3, w którym jest mowa o spółkach prawa handlowego, jest wyraźnie napisane, że mogą tam być zatrudnione m.in. następujące osoby: doradca podatkowy, biegły rewident. W związku z tym, jeżeli począwszy od 1 stycznia 1997 r. biegły rewident nie mógłby wykonywać we własnym imieniu i na własny rachunek swojego zawodu jako biegły rewident i nie mógłby być jednocześnie zatrudniony na podstawie umowy o pracę w firmie prawa handlowego, czyli w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością albo w spółce akcyjnej, ponieważ byłaby ta bariera, która jest dzisiaj, że do końca 1996 r. - zgodnie z ustawą o biegłych rewidentach - rewident powinien podjąć decyzję: albo będzie, przepraszam za określenie, pracownikiem najemnym, czyli zatrudnionym na podstawie umowy o pracę, albo będzie wykonywał ten swój wolny zawód jako biegły rewident na własny rachunek i we własnym imieniu. Natomiast rozszerzenie cezury czasowej do 1998 r. - chyba jest to w tej poprawce - sprawia, że w przypadku rewidenta do 31 grudnia 1998 r. mógłby on być w tej spółce i wykonywać jednocześnie zawód.</u>
          <u xml:id="u-134.1" who="#WaldemarManugiewicz">Oczywiście nie ukrywam, że to jest również problem, jeżeli chodzi o urzędy skarbowe i izby skarbowe, a także urzędy kontroli skarbowej. Jest pewna grupa osób o bardzo wysokich kwalifikacjach, które mają jednocześnie uprawnienia biegłych rewidentów. W związku z tym musieliby oni podjąć decyzję: albo zostają w dotychczasowej strukturze, czyli są pracownikami szeroko pojętego resortu finansów, albo wykonują swoje uprawnienia zgodnie z dzisiejszym brzmieniem ustawy. Chcę jednak zwrócić uwagę, że to nie jest wyłącznie problem organów podatkowych czy też organów kontroli skarbowej, ponieważ biegli rewidenci są zatrudnieni nie tylko w tych instytucjach. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-135">
          <u xml:id="u-135.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-135.1" who="#JózefZych">O zabranie głosu proszę sprawozdawcę komisji pana posła Stanisława Steca.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-136">
          <u xml:id="u-136.0" who="#StanisławStec">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałem podziękować za szereg zgłoszonych poprawek, zwłaszcza tych, które mogą wpłynąć na to, że po ich rozpatrzeniu wersja ustawy będzie jeszcze korzystniejsza i bardziej odpowiadająca aktualnym wymaganiom. Z drugiej strony ubolewam jednak nad tym, że te poprawki można było zgłosić trochę wcześniej. Wydaje mi się, panie pośle, że mimo iż jest się w innym zespole, to przy takiej wiedzy i zainteresowaniu problematyką można przyjść na posiedzenie połączonych komisji - tym bardziej że Komisja Ustawodawcza była do tego szczególnie uprawniona - i te ciekawe propozycje zgłosić. Wyrażam przekonanie, że pan poseł będzie uprzejmy przyjść na posiedzenie 7 maja - tak wstępnie zostało to uzgodnione - gdy będziemy rozpatrywać te wszystkie poprawki, abyśmy mogli wysłuchać uzasadnienia do każdej propozycji rozwiązania.</u>
          <u xml:id="u-136.1" who="#StanisławStec">Nie ukrywam, że część poprawek, np. poprawka dotycząca biegłej znajomości języka polskiego przez obcokrajowców, jest bardzo cenna, bo też sobie nie wyobrażam, żeby było inaczej. Zresztą będą to eliminować klienci, podatnicy - nie będą oni chcieli doradcy podatkowego, który nie potrafi przedstawić w języku polskim opinii czy innych sugestii niezbędnych podatnikowi do podjęcia decyzji. Tak więc nie obawiałbym się tego. Doprecyzowanie i uzupełnienie tego zapisu uważam jednak za wskazane.</u>
          <u xml:id="u-136.2" who="#StanisławStec">Zasadniczą zmianę ustawy powodują poprawki do art. 2. Podzielam pogląd pana ministra Manugiewicza, że najbardziej trafną poprawkę do art. 2 - daleko idącą, łączącą problem ust. 3 i ust. 1 - zgłosił pan poseł Olszewski. Nie można zmienić samej treści ust. 3 bez zmiany treści ust. 2 w powiązaniu z ust. 1 z uwagi na to, że w ust. 1 wymieniamy, co się zalicza do czynności doradztwa podatkowego. Jeżeli przyjmiemy, że nie uważa się za czynność należącą do doradztwa podatkowego prowadzenia ksiąg podatkowych, czyli podatkowych ksiąg przychodów i rozchodów, to faktycznie czynności doradztwa podatkowego możemy ograniczyć do wymienionych w pkt. 1 ust. 1 art. 2: udzielanie podatnikom, płatnikom, inkasentom, na ich zlecenie lub na ich rzecz, porad, opinii i wyjaśnień.</u>
          <u xml:id="u-136.3" who="#StanisławStec">To będzie podstawowa czynność doradztwa podatkowego i wówczas ten problem, który poruszył m.in. pan poseł Pańtak - uprawnień tych osób, które już prowadzą biura rachunkowe - w ogóle nie wystąpi, bo większość aktualnych biur rachunkowych jest związana z czynnościami prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów i prowadzenia deklaracji. Jeżeli to wyłączymy z czynności doradztwa podatkowego, to faktycznie zmieni tę ustawę w sposób zasadniczy. Myślę, że jest to słuszny kierunek, bo technicznego prowadzenia księgi podatkowej i sprawdzania na podstawie tej księgi deklaracji faktycznie nie można kwalifikować jako typową czynność doradztwa podatkowego. Doradztwo podatkowe powinno być głównie realizowane przed podjęciem decyzji, aby doradca przygotował podatnika do podjęcia właściwej decyzji. A rejestrowanie faktów to jest już typowa ewidencja, a nie doradztwo.</u>
          <u xml:id="u-136.4" who="#StanisławStec">Pan poseł Budnik podnosił sprawę uprawnień dla osób prawnych realizujących czynności doradztwa podatkowego. Ten problem był bardzo długo dyskutowany w podkomisji. Osoby prawne, które obecnie pełnią funkcje z zakresu doradztwa podatkowego, wystąpiły z wnioskiem, żeby nie zabierać im uprawnień - praw nabytych. I taka była po szerokiej dyskusji podjęta, niejednogłośnie oczywiście, decyzja podkomisji, a później już decyzja aprobująca połączonych komisji.</u>
          <u xml:id="u-136.5" who="#StanisławStec">Nie obawiam się, że doradca podatkowy będzie przedłużeniem organów podatkowych, ponieważ, zgodnie z art. 2 ust. 1, czynności doradztwa podatkowego obejmują udzielanie podatnikom, płatnikom i inkasentom, na ich zlecenie i na ich rzecz, porady i opinii. W związku z tym nie ma możliwości, aby doradca podatkowy w większym stopniu dbał o interes publiczny niż o interes podatnika, choć udzielenie tych opinii i porad winno mieścić się w granicach prawa, w granicach legalności.</u>
          <u xml:id="u-136.6" who="#StanisławStec">Opowiadam się za tym, żeby doradca podatkowy nie podpisywał takich umów o dzieło, jak to dotychczas się czasami zdarza, że jeżeli obniży płacony podatek, to od tej obniżki ma w określonej wysokości prowizję. Chodzi o to, że powinien zapewnić prawidłowość, legalność naliczenia podatku, żeby podatnik w przyszłości nie miał kłopotów z urzędem kontroli skarbowej czy z urzędem skarbowym.</u>
          <u xml:id="u-136.7" who="#StanisławStec">Czy dopuszczamy prowadzenie doradztwa podatkowego przez podmioty uprawnione do badania bilansu? Podzielam zdanie, że jeżeli biegły rewident bada bilans, to absolutnie nie może w tym czasie prowadzić doradztwa podatkowego. Ale badanie bilansu odbywa się w reguły od stycznia do końca czerwca. Jeżeli jest zatem takie zapotrzebowanie, to dlaczego nie może w drugim półroczu wykonywać czynności doradztwa podatkowego?</u>
          <u xml:id="u-136.8" who="#StanisławStec">A że lepiej są przygotowani do pełnienia tej funkcji radcy prawni i adwokaci - taka jest opinia panów posłów Budnika i Kamińskiego - to nikt tego nie kwestionuje. Nie można jednak powiedzieć, że doradztwo podatkowe było dotychczas główną domeną radców prawnych i adwokatów. Bo jeżeliby tak było, to nie byłoby tak dużego zapotrzebowania na typowych doradców podatkowych, znających po prostu rachunkowość, finanse i ekonomikę.</u>
          <u xml:id="u-136.9" who="#StanisławStec">Nie podzielam tu zdania jednego z posłów, który mówił, że nie widzi potrzeby, żeby doradca podatkowy zdawał na egzaminie rachunkowość. Nie można w pełni sporządzić opinii, doradzać w zakresie podatków, jeżeli się nie umie czytać bilansu. A żeby umieć czytać bilans, trzeba się znać na rachunkowości. Nie wyobrażam sobie doradztwa podatkowego w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych, jeśli nie umie się czytać bilansu, nie zna na księgach rachunkowych. To jest podstawowa wiedza. A przecież nie zawsze pełną wiedzę na ten temat, musimy tu być zgodni, mają adwokaci czy radcowie prawni.</u>
          <u xml:id="u-136.10" who="#StanisławStec">Pan poseł Kamiński mówił, że typowy jest błąd, iż w ustawie mówi się o rewizji nadzwyczajnej. Na posiedzeniu podkomisji i komisji przedstawiciel ministra sprawiedliwości wyraźnie stwierdził, że jeżeli w ustawie będzie zapisane, że może być instytucja rewizji nadzwyczajnej, jest to zgodne z prawem. Również prawnicy ten problem podczas posiedzenia podkomisji i komisji podnosili.</u>
          <u xml:id="u-136.11" who="#StanisławStec">Sprawa ostatnia - biegłych rewidentów.</u>
          <u xml:id="u-136.12" who="#StanisławStec">Panie i Panowie Posłowie! W projekcie rządowym ustawy o biegłych rewidentach była możliwość wykonywania zawodu bez konieczności zatrudnienia w podmiotach uprawnionych do końca 1998 r. Na wniosek pani posłanki Góralskiej zostało to skrócone do 2 lat. Sprawa wróciła na posiedzeniu podkomisji i na posiedzeniu komisji z dwóch powodów. O jednym mówił już pan minister Manugiewicz. Chodziło o to, że jest obawa, iż z organów skarbowych odejdą najlepsi ludzie, bo zawód biegłego rewidenta jest intratnym zawodem. Z drugiej strony na podstawie umowy o dzieło z podmiotami uprawnionymi realizują również czynności biegli rewidenci emeryci i renciści, którzy nie zawsze chcą się zatrudniać na stałe z uwagi na pewne progi dotyczące możliwości zarobkowania. Dlaczego mamy ich zatrudniać? Oficjalnie potwierdzę, że pan prezes Sablik na posiedzeniu podkomisji i komisji protestował przeciwko temu. Nie podzielę jednak zdania, że jest tak dużo kadry, że sobie da radę, bo na razie, do 1996 r., ta możliwość istnieje, natomiast w następnym roku zostanie ograniczona. Efektem będzie podwyżka cen usług, bo będzie mniej osób uprawnionych do wykonywania czynności biegłego rewidenta, a już ceny usług za badanie bilansu są wysokie, co podatnicy i przedsiębiorcy oficjalnie stwierdzają.</u>
          <u xml:id="u-136.13" who="#StanisławStec">Ponadto trzeba powiedzieć, że ponieważ postawiono bardzo wysokie wymagania przy egzaminach na biegłych rewidentów, to nie ma na razie dopływu nowych kadr. Prawdopodobnie będą dopiero za 2–3 lata, nie wcześniej, ze względu na to, że ktoś, kto zda egzamin, jeszcze musi odbyć dwuletnią praktykę, aplikację w celu zdobycia uprawnień do samodzielnego badania bilansu.</u>
          <u xml:id="u-136.14" who="#StanisławStec">Odniosę się jeszcze do wypowiedzi pana posła Pańtaka. Myślę, że mówił bardziej jak polityk niż radca prawny, bo radca prawny jest z reguły precyzyjny. Nie można powiedzieć, że osoby zatrudniane dotychczas w biurach rachunkowych mają wykształcenie podstawowe, że to tylko pomoce domowe, choć być gospodynią domową to nie jest chyba ujma; z reguły są to osoby ze średnim wykształceniem. I nikt nie chce niczego wprowadzać kuchennymi drzwiami. Kto chce być w przyszłości doradcą podatkowym, musi zdać egzamin w bardzo szerokim zakresie przed państwową komisją egzaminacyjną. Jeżeli nie zda egzaminu, to zostanie skreślony z listy warunkowej. Pan, panie pośle, chyba dobrze się orientuje, że jeżeli ktoś jest nieprzygotowany, to nie zda egzaminu z przedmiotów, o których mowa w ustawie, i nie ma tu żadnej obawy. Nie ma też obawy, że muzyk będzie chciał zdawać egzamin na doradcę podatkowego, bo nie zda egzaminu, a ma chyba pewne ambicje. Choć zgadzam się, że jeżeli pan poseł zmieni treść poprawki, czyli dostosuje do tego, co powiedział, wniosek mniejszości nr 5, to będzie to do przyjęcia. Nie ograniczy się ona tylko do zawodu prawniczego i ekonomisty, lecz umożliwi również innym zawodom, które są przydatne przy pełnieniu funkcji doradcy podatkowego.</u>
          <u xml:id="u-136.15" who="#StanisławStec">Wyrażam przekonanie, że Komisja Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisja Ustawodawcza, zespół drugi, wnikliwie rozpatrzą wszystkie zgłoszone poprawki i podejmą właściwą decyzję. Zapraszam panie i panów posłów, którzy zgłaszali poprawki, aby byli uprzejmi wziąć udział w posiedzeniu i swoim autorytetem bronić treści swoich poprawek.</u>
          <u xml:id="u-136.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-137">
          <u xml:id="u-137.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-137.1" who="#JózefZych">Proszę, pan poseł Kazimierz Pańtak - sądzę, że sprostowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-138">
          <u xml:id="u-138.0" who="#KazimierzPańtak">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Pan poseł sprawozdawca źle mnie zrozumiał, ubolewam. Chodzi mi o to, że skoro wprowadzamy kryterium wyższego wykształcenia dla doradców podatkowych, to rzeczywiście nie ma żadnego kryterium, jeżeli chodzi o wykształcenie. I może się zdarzyć, że nawet osoby, które mają tylko wykształcenie podstawowe, mogą zostać wpisane na tę listę. Czy zdadzą egzamin? Po pierwsze, przez kilka lat - bodajże trzy, o ile pamiętam - mogą pełnić tę funkcję. To jest jedna sprawa. A po drugie, nie zastępujmy egzaminu jako czynności jednorazowej, kiedy to oczywiście będą różnego rodzaju ściągi i konspekty.</u>
          <u xml:id="u-138.1" who="#komentarz">(Poseł Wiesława Ziółkowska: Ustny i pisemny.)</u>
          <u xml:id="u-138.2" who="#KazimierzPańtak">Ustny i pisemny - tak. Ale nie zastępujmy tego cenzusu, tego egzaminu ukończeniem wyższych studiów w zawodzie, który powinien cieszyć się szczególnym zaufaniem publicznym.</u>
          <u xml:id="u-138.3" who="#komentarz">(Poseł Stanisław Stec: A na studiach nie było ściąg?)</u>
          <u xml:id="u-138.4" who="#KazimierzPańtak">Taki był sens mojej wypowiedzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-139">
          <u xml:id="u-139.0" who="#JózefZych">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-139.1" who="#JózefZych">Okazuje się, Wysoki Sejmie, że czasami pewne sprawy upraszczamy. Otóż gdyby popatrzeć na problem zapotrzebowania, podnoszony tutaj, to przypomnę, że w Polsce jest około 20 tys. radców prawnych i około 5 tys. adwokatów. Nie dadzą rady, choćby nie wiem jak pracowali - to po pierwsze. A po drugie - są radcowie i adwokaci, którzy interesowali się podatkami, i większość, która z tym nie miała do czynienia. Trzeba więc popatrzeć na to zupełnie realnie. Czyli pole do popisu jest dla wszystkich. Oby tylko, jak mówił pan poseł Stec, podchodzić do zagadnienia, biorąc pod uwagę zarówno interes podatnika, jak i skarbu państwa, i wszystkich uczestniczących.</u>
          <u xml:id="u-139.2" who="#JózefZych">Jedno tu rzuciło mi się w oczy. Rozumiem pana posła sprawozdawcę i uwagę do pana posła Budnika z takiego punktu widzenia, że dobrze, jak się nie zgłasza poprawek w drugim czytaniu, bo jest łatwiej. Ale poseł Budnik postępuje regulaminowo. Drugie czytanie jest właśnie po to, żeby zgłaszać m.in. poprawki. A my czasami doprowadzamy do tego, że bardzo łatwo nam idzie w drugich czytaniach. Chodzi jednak nie o czas, ale o to, żeby były porządne ustawy.</u>
          <u xml:id="u-139.3" who="#JózefZych">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-139.4" who="#JózefZych">W związku z tym, że w czasie drugiego czytania zgłoszono do przedłożonego projektu ustawy poprawki, Prezydium Sejmu proponuje, aby ponownie skierować projekt ustawy do Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej w celu przedstawienia dodatkowego sprawozdania.</u>
          <u xml:id="u-139.5" who="#JózefZych">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-139.6" who="#JózefZych">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-139.7" who="#JózefZych">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 5 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej, Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej oraz Komisji Ustawodawczej o poselskim i rządowym projektach ustaw o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników (druki nr 685, 741 i 1583).</u>
          <u xml:id="u-139.8" who="#JózefZych">O zabranie głosu proszę sprawozdawcę komisji panią poseł Zofię Grzebisz-Nowicką.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-140">
          <u xml:id="u-140.0" who="#ZofiaGrzebiszNowicka">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W imieniu i z upoważnienia Komisji Polityki Społecznej, Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej oraz Komisji Ustawodawczej Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie projekt ustawy o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników w wersji przyjętej na posiedzeniu połączonych komisji w dniu 13 marca 1996 r., zawartej w druku sejmowym nr 1583. Projekt ten jest efektem wspólnej pracy: podkomisji powołanej przez trzy komisje sejmowe do rozpatrzenia poselskiego i rządowego projektów ustaw o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, Biura Legislacyjnego i Biura Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu, Rady Rolników i Zarządu Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, rządu reprezentowanego przez przedstawicieli ministra rolnictwa i gospodarki żywnościowej, ministra pracy i polityki socjalnej, ministra finansów, organizacji społeczno-zawodowych rolników, Krajowego Związku Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych, Rady Konsultacyjnej Związków Branżowych, Federacji Związków Producentów Rolnych oraz wielu posłów i ekspertów współpracujących z nami nad dopracowaniem tego projektu ustawy. Wszystkim uczestnikom prac legislacyjnych nad projektem tej ustawy serdecznie dziś dziękuję z tej trybuny sejmowej za włożony olbrzymi wkład pracy.</u>
          <u xml:id="u-140.1" who="#ZofiaGrzebiszNowicka">Prezentowany dziś projekt ustawy uwzględnia także większość uwag i propozycji zgłoszonych przez panie i panów posłów podczas pierwszego czytania projektów ustaw, które miało miejsce na 38 posiedzeniu Sejmu w dniu 23 grudnia 1994 r.</u>
          <u xml:id="u-140.2" who="#ZofiaGrzebiszNowicka">Mam zaszczyt w imieniu trzech komisji sejmowych rekomendować Wysokiej Izbie przyjęcie trzydziestu zmian w obecnie obowiązującej ustawie o ubezpieczeniu społecznym rolników. Zawarte są one w druku sejmowym nr 1583. Oto najważniejsze z nich.</u>
          <u xml:id="u-140.3" who="#ZofiaGrzebiszNowicka">Po pierwsze, zmiany rozszerzające zakres przedmiotowy ubezpieczenia społecznego rolników. Zmiana przepisów w art. 1 ust. 1 oraz nowy art. 5a spowodują poszerzenie kręgu osób objętych ubezpieczeniem rolniczym o osoby mające prawo stałego pobytu w Polsce oraz osoby, które obecnie są wyłączone z ubezpieczenia społecznego rolników z tytułu podejmowania pozarolniczej działalności gospodarczej, oczywiście oprócz osób, które są zatrudnione w ramach stosunku pracy. Po przyjęciu zmiany w art. 1 ust. 1 osoby mające prawo stałego pobytu w Polsce traktowane będą na równi z obywatelami polskimi pod względem stosunku do ubezpieczenia rolniczego. Natomiast przyjęcie art. 5a umożliwi rolnikowi lub domownikowi, który podlegając ubezpieczeniu w pełnym zakresie z mocy ustawy, nieprzerwanie co najmniej rok, podejmuje działalność gospodarczą nie będąc pracownikiem i nie pozostając w stosunku służbowym, podleganie nadal temu ubezpieczeniu rolniczemu. Dalsza część regulacji zawartej w art. 5a daje możliwość wyboru rolnikowi lub domownikowi innego ubezpieczenia z tytułu działalności pozarolniczej, o ile spełnia on w tym zakresie warunki określone w odrębnych przepisach.</u>
          <u xml:id="u-140.4" who="#ZofiaGrzebiszNowicka">Chciałabym przy tym podkreślić, że znowelizowanie tych dwóch przepisów dotyczących rozszerzenia zakresu podmiotowego ubezpieczenia spowoduje wzrost liczby osób objętych ubezpieczeniem rolniczym o 60–70 tys. i wzrost dochodów ze składek od 5 do 5,9 mln zł kwartalnie. Trzeba też dodać, że w przyszłych okresach osoby te będą nabywały prawa do świadczeń emerytalno-rentowych. Jednak z uwagi na to, że dotyczy to osób o dwu zawodach i w okresie pełnej aktywności zawodowej, nie spowoduje to znacznego wzrostu liczby świadczeniobiorców w najbliższych latach.</u>
          <u xml:id="u-140.5" who="#ZofiaGrzebiszNowicka">Po drugie, zmiany wzmacniające zależności pobierania świadczeń z ubezpieczenia rolniczego od opłacania składek na to ubezpieczenie. Zmiana 2 do art. 3 ust. 4 i zmiana 3 polegająca na dodaniu art. 3a powodują, że ubezpieczenie na wniosek, czyli dobrowolne, trwa pod warunkiem opłacania składek w terminie. Obowiązek opłacania przez podlegających ubezpieczeniu składek na ubezpieczenie w wysokości i w terminach wynikających z ustawy regulują także zmiana 15 do art. 39 ust. 3 i zmiana 16 polegająca na dodaniu nowego art. 39a. Są to przepisy dyscyplinujące terminowość opłacania składek. Zmiana 17 polegająca na dodaniu art. 41a stwarza prezesowi kasy możliwość odroczenia w wyjątkowych przypadkach, na wniosek zainteresowanego, terminu płatności należności z tytułu składki na ubezpieczenie, rozłożenia jej spłaty na raty lub umorzenia należności.</u>
          <u xml:id="u-140.6" who="#ZofiaGrzebiszNowicka">Po trzecie, zmiany powodujące stworzenie w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego odrębnego, wyspecjalizowanego w sprawach rolniczych systemu orzecznictwa lekarskiego. Reguluje to zmiana 18 dotycząca art. 46 ust. 2 i polegająca na dodaniu ust. 2a. Pozwoli ona na usprawnienie orzecznictwa lekarskiego w sprawach z zakresu ubezpieczenia społecznego rolników, przyspieszenie załatwiania wniosków o świadczenia, w których wymagane jest orzeczenie lekarskie, większą precyzję w orzekaniu o niezdolności do pracy rolniczej i ściślejsze powiązanie ustalania tej niezdolności z prowadzoną przez KRUS rehabilitacją, którą w ubiegłym roku objęto 9523 osoby, z tego 5684 osoby we własnych centrach rehabilitacji rolników. Jest to bardzo duże osiągnięcie.</u>
          <u xml:id="u-140.7" who="#ZofiaGrzebiszNowicka">Na potrzebę prawidłowego uregulowania kwestii orzecznictwa inwalidzkiego na rzecz ubezpieczenia rolniczego i jego usprawnienia zwracała uwagę także Najwyższa Izba Kontroli w zaleceniach pokontrolnych dla KRUS, gdyż wśród przeterminowanych decyzji o przyznaniu świadczeń niemal 100% dotyczyło rent inwalidzkich. W związku z przeterminowaniem załatwiania wniosków rolników KRUS zapłacił odsetki w kwocie 1033 tys. zł. W myśl projektowanych zmian orzeczenia lekarskie będą wydawane w I instancji jednoosobowo przez lekarzy rzeczoznawców, a w II - przez komisje lekarskie. Przewiduje się, że na potrzeby orzecznictwa inwalidzkiego trzeba będzie zatrudnić około stu lekarzy w ramach środków uwzględnionych w budżecie dla KRUS na 1996 r. Orzekanie w I instancji następowałoby w placówkach terenowych. Pozwoli to na usprawnienie orzecznictwa lekarskiego w sprawach z zakresu ubezpieczenia społecznego rolników.</u>
          <u xml:id="u-140.8" who="#ZofiaGrzebiszNowicka">Istniały obawy i wątpliwości, czy ta regulacja nie zwiększy wydatków na orzecznictwo lekarskie rolników. Otóż szacuje się, że koszty własnego orzecznictwa KRUS zamkną się w granicach 6250 tys. zł, co oznacza, że nie będzie to wymagało wzrostu wydatków. Trzeba przy tym dodać, że KRUS zrekompensowała w ubiegłym roku Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych koszty orzecznictwa inwalidzkiego na potrzeby ubezpieczenia rolniczego w kwocie 4313 tys. zł. Według danych Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w warunkach bieżącego roku wydatki te wyniosłyby 6300 tys. zł, a więc o 50 tys. zł więcej niż po wprowadzeniu własnego orzecznictwa lekarskiego - oczywiście w wypadku przyjęcia proponowanych przez nas zmian.</u>
          <u xml:id="u-140.9" who="#ZofiaGrzebiszNowicka">Na podkreślenie zasługuje też zmiana 22 dotycząca art. 64, która zgodnie z wnioskiem Rady Krajowej Kół Gospodyń Wiejskich, Krajowego Związku Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych oraz Rady Ubezpieczenia Społecznego Rolników stwarza kasie możliwość udzielania pomocy ubezpieczonym w rehabilitacji członków ich rodzin - chodzi tu głównie o pomoc w rehabilitacji dzieci ubezpieczonych rolników.</u>
          <u xml:id="u-140.10" who="#ZofiaGrzebiszNowicka">Po czwarte, zmiany zwiększające uprawnienia Rady Ubezpieczenia Społecznego Rolników (Rady Rolników przy KRUS), która jest ważnym współgospodarzem rolniczego ubezpieczenia społecznego, zwłaszcza w odniesieniu do funduszu składkowego. Zmiana 27, polegająca na dodaniu nowego art. 76a, stanowi, że Rada Rolników pełni funkcje nadzorcze nad funduszem składkowym poprzez wyłonioną ze swego grona radę nadzorczą funduszu. W ust. 2 tegoż artykułu mówi się, że Rada Rolników uchwala statut funduszu składkowego określający w szczególności zakres jego działania, tworzenie i gospodarowanie majątkiem, sposób sprawowania zarządu oraz prawa i obowiązki rady nadzorczej funduszu. Regulacje te wypełnią lukę prawną w obecnie obowiązującej ustawie o ubezpieczeniu społecznym rolników, dotyczącą funkcjonowania funduszu składkowego tworzonego wyłącznie ze składek rolników.</u>
          <u xml:id="u-140.11" who="#ZofiaGrzebiszNowicka">Po piąte, zmiany powodujące obniżenie ustawowego odpisu z Funduszu Emerytalno-Rentowego dotowanego przez budżet państwa na koszty obsługi ubezpieczeń, tzn. na fundusz administracyjny z 4% na 3,5%, natomiast zwiększenie z 4% do 4,5% odpisu na ten cel z funduszu składkowego tworzonego w całości ze składek rolników.</u>
          <u xml:id="u-140.12" who="#ZofiaGrzebiszNowicka">Po szóste, zmiana 30 polegająca na dodaniu art. 81a umożliwia prezesowi kasy w porozumieniu z Radą Rolników tworzenie funduszu motywacyjnego w ramach odpisu na fundusz administracyjny naliczany z funduszu składkowego. Przy założeniu, że fundusz motywacyjny powinien zmieścić się w przewidywanym ustawą odpisie z funduszu składkowego, wynosiłby on w bieżącym roku 1186 tys. zł., co w przeliczeniu na jeden etat rocznie stanowi 210 zł.</u>
          <u xml:id="u-140.13" who="#ZofiaGrzebiszNowicka">Zgodnie z proponowanym art. 81a ust. 2 funduszem motywacyjnym dysponowałby prezes kasy w porozumieniu z przewodniczącym Rady Rolników na podstawie regulaminu uchwalonego przez Radę Rolników. Umożliwi to wpływ rady na politykę płacowo-kadrową kasy i promowanie działań w zakresie zwiększania dochodów własnych, oszczędności w wydatkach administracyjnych, poprawę obsługi ubezpieczonych rolników i świadczeniobiorców.</u>
          <u xml:id="u-140.14" who="#ZofiaGrzebiszNowicka">Chciałabym przy tym dodać, że wynagrodzenia w KRUS kształtują się na poziomie znacznie niższym niż w innych jednostkach sfery budżetowej. W ubiegłym roku przeciętne wynagrodzenie w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego wyniosło 586 zł, podczas gdy analogiczne wynagrodzenie w całej sferze budżetowej wyniosło 639 zł. Płaca w KRUS stanowiła więc zaledwie 91% przeciętnego wynagrodzenia w sferze budżetowej. W tej sytuacji coraz większym problemem staje się utrzymanie stabilności zatrudnienia wysoko kwalifikowanej kadry, nie mówiąc o skutecznym motywowaniu pracowników do wykazywania szczególnej inicjatywy na stanowisku pracy. Uważamy, że po części problem ten rozwiąże utworzenie proponowanego funduszu motywacyjnego. Przytoczyłam te argumenty po to, aby rozwiać wątpliwości tych panów i pań posłów, którzy zastanawiają się nad tym, czy jest sens i uzasadnienie wprowadzenia tej regulacji prawnej, na mocy której mógłby być utworzony taki fundusz motywacyjny.</u>
          <u xml:id="u-140.15" who="#ZofiaGrzebiszNowicka">Wysoki Sejmie! Przedstawiłam rekomendowane przez komisje sejmowe do przyjęcia przez Wysoką Izbę najważniejsze zmiany wynikające z poselskiego projektu ustawy zawartego w druku sejmowym nr 685 i wniosków zgłoszonych w trakcie jego pierwszego czytania.</u>
          <u xml:id="u-140.16" who="#ZofiaGrzebiszNowicka">Rządowy projekt ustawy zawarty w druku sejmowym nr 741 zawiera tylko jedną poprawkę do aktualnie obowiązującej ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. Dotyczy ona zmiany w art. 10 ust. 1 pkt 2 i polega na zaliczeniu do osób najbliższych rolnikowi jego współmałżonka. Konieczność tej nowelizacji wynika z przyjęcia przez Sejm 4 lutego 1994 r. orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 lutego 1993 r. stwierdzającego niezgodność art. 10 ust. 1 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników z art. 1 i art. 67 ust. 2 przepisów konstytucyjnych. Przepis ten nie uwzględniał, niestety, małżonka wśród osób najbliższych ubezpieczonemu rolnikowi, którym przysługuje jednorazowe odszkodowanie z tytułu doznania stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu wskutek wypadku przy pracy rolniczej.</u>
          <u xml:id="u-140.17" who="#ZofiaGrzebiszNowicka">Komisje rekomendują przyjęcie tej poprawki. Zawarta jest ona w zmianie 8 przedłożonego w druku sejmowym nr 1583 projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-140.18" who="#ZofiaGrzebiszNowicka">Panie i Panowie Posłowie! Zgodnie z art. 40 ust. 3 regulaminu Sejmu przedstawiam w imieniu trzech komisji sejmowych, na żądanie wnioskodawców, jeden wniosek mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-140.19" who="#ZofiaGrzebiszNowicka">W druku sejmowym nr 1583, który zawiera sprawozdanie trzech komisji sejmowych o poselskim i rządowym projektach ustaw o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników podano, że jest to wniosek mniejszości o skreślenie zmiany 29 dotyczącej dodania nowego art. 81a. Chciałam powiedzieć, że regulacja art. 81a jest zawarta w zmianie 30 na str. 6 przedłożonego Wysokiej Izbie sprawozdania, a nie w zmianie 29 - jak mylnie podano w druku sejmowym, za co przepraszam. Zmiana ta dotyczy funduszu motywacyjnego, do którego utworzenia przedłożyłam szczegółowe uzasadnienie przy omawianiu najważniejszych zmian zawartych w sprawozdaniu trzech naszych połączonych komisji.</u>
          <u xml:id="u-140.20" who="#ZofiaGrzebiszNowicka">Chciałam także poinformować panie i panów posłów, że wątpliwości niektórych posłów wzbudziła proponowana zmiana 23, dotycząca skreślenia w art. 66 w ust. 1 drugiego zdania w brzmieniu: „W szczególności kasa może udzielać pomocy w powstawaniu i działalności towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych”. Komisje wysłuchały wyjaśnień w tej sprawie, przeprowadziły krótką, kontrowersyjną co prawda dyskusję i w głosowaniu zadecydowały przyjąć wypracowaną przez podkomisję zmianę 23, która zawarta jest w sprawozdaniu na stronie 5 w druku nr 1583.</u>
          <u xml:id="u-140.21" who="#ZofiaGrzebiszNowicka">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W styczniu br. minęło pięć lat od wejścia w życie nowego systemu ubezpieczenia społecznego rolników. System ten sprawdził się i uzyskał powszechną akceptację ubezpieczonych. Miałam zaszczyt mówić o tym z tej trybuny na poprzednim posiedzeniu Wysokiej Izby w trakcie debaty nad projektem programu reformy systemu ubezpieczeń społecznych. Proponowane zmiany mają na celu doskonalenie tego systemu zgodnie z potrzebami polskiego rolnictwa, wypełnią też luki prawne w aktualnie obowiązującej ustawie o ubezpieczeniu społecznym rolników z 20 grudnia 1990 r.</u>
          <u xml:id="u-140.22" who="#ZofiaGrzebiszNowicka">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Komisja Polityki Społecznej, Komisja Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej oraz Komisja Ustawodawcza, w których imieniu mam zaszczyt przemawiać, wnoszą, aby Wysoki Sejm raczył uchwalić załączony projekt ustawy zawarty w druku sejmowym nr 1583.</u>
          <u xml:id="u-140.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-141">
          <u xml:id="u-141.0" who="#JózefZych">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-141.1" who="#JózefZych">Przypominam, iż Sejm ustalił w debacie na tym punktem porządku dziennego podział czasu pomiędzy kluby i koła, w zależności od ich wielkości, w granicach od 4 do 39 minut, tj. debatę krótką.</u>
          <u xml:id="u-141.2" who="#JózefZych">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-141.3" who="#JózefZych">W pierwszej kolejności wysłuchamy wystąpień w imieniu klubów i kół.</u>
          <u xml:id="u-141.4" who="#JózefZych">Obecnie głos zabierze pan poseł Józef Grabek, Sojusz Lewicy Demokratycznej, a następnie pan poseł Mieczysław Kasprzak, Polskie Stronnictwo Ludowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-142">
          <u xml:id="u-142.0" who="#JózefGrabek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt zaprezentować stanowisko Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej w kwestii jednolitego projektu ustawy o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, przedstawionego przez trzy komisje Wysokiej Izby. Klub mój głęboko i wnikliwie analizował przedstawiony projekt, dotyczący przecież ważnego społecznie i ekonomicznie kompleksu ubezpieczeń realizowanych przez Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego.</u>
          <u xml:id="u-142.1" who="#JózefGrabek">Zdaniem naszego klubu projekt ustawy stanowi znaczący krok w procesie porządkowania i unowocześniania systemu ubezpieczeń rolniczych i podnoszenia jakości funkcjonowania KRUS. Ze zrozumieniem przyjmujemy zmiany przepisu art. 1 ust. 1 oraz art. 5 powodujące poszerzenie kręgu osób objętych ubezpieczeniem rolniczym. Będzie ono m.in. obejmowało osoby mające stałe prawo pobytu w Polsce, co logicznie wplata się w zasady funkcjonujące w jednoczącej się Europie, przede wszystkim zaś znowelizowane przepisy pozytywnie rozstrzygają dylemat prawny osób podejmujących pozarolniczą działalność gospodarczą.</u>
          <u xml:id="u-142.2" who="#JózefGrabek">Działalność ubezpieczeniowa prowadzona na rzecz środowiska producentów rolnych wymaga uwzględnienia specyfiki tego środowiska i pewnego rodzaju specjalizacji. Dlatego też zmiany ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników zmierzające do budowania i umacniania własnego orzecznictwa inwalidzkiego spotykają się ze zrozumieniem w klubie SLD. Orzekanie w pierwszej instancji, w placówkach terenowych, pozwoli na usprawnienie i przyspieszenie załatwiania spraw wymagających orzeczenia lekarskiego, pozwoli na większą precyzję w orzekaniu o ewentualnej niezdolności do pracy rolniczej i na ściślejsze powiązanie ustalania tej niezdolności z prowadzoną przez kasę rehabilitacją. Rehabilitację zaś uważamy za priorytetowy kierunek działalności instytucji ubezpieczeniowych i popieramy projekty przepisów umacniających tę dziedzinę działalności KRUS. Także otwarcie się systemu rolniczych ubezpieczeń społecznych na wspieranie innych instytucji ubezpieczeniowych, umożliwiające stworzenie oferty dodatkowych ubezpieczeń w systemie komercyjnym, klub SLD uważa za słuszne i godne poparcia. Z takim samym poparciem spotkają się proponowane zmiany zasad finansowania kosztów obsługi ubezpieczeń.</u>
          <u xml:id="u-142.3" who="#JózefGrabek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Z prawdziwą, choć spóźnioną satysfakcją witamy zmianę brzmienia art. 10 w ust. 1 pkt 2. W wyniku tej zmiany niewinnie brzmiące zdanie będzie wreszcie uzupełnione o wyraz „małżonka”. Tym samym zostanie naprawiona niedoróbka legislacyjna naszych poprzedników w Wysokiej Izbie, którzy wśród osób najbliższych ubezpieczonemu rolnikowi dostrzegli wstępnych, zstępnych, rodzeństwo, zstępnych rodzeństwa, powinowatych i wychowanków, a pominęli małżonka.</u>
          <u xml:id="u-142.4" who="#JózefGrabek">Pominiętym w ustawowej wyliczance małżonce lub też małżonkowi nie przysługiwało odszkodowanie jednorazowe z tytułu doznania stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu wskutek wypadku przy pracy rolniczej. Dosłowne, formalne stosowanie dotychczasowego zapisu rodziło konflikty, poczucie krzywdy i niesprawiedliwości, narażało na szwank powagę i autorytet prawa, zakłócało też spokój i zgodę w chłopskich rodzinach. Mówię o tym w czasie przeszłym, bo doraźnie tę nieprawidłową sytuację skorygował Trybunał Konstytucyjny orzeczeniem uznanym za zasadne przez Wysoką Izbę. Dziś pozostaje Sejmowi postawić tylko kropkę nad „i” i znowelizować w tym fragmencie ustawę, stawiając w równoprawnym szeregu matkę i ojca chłopskiej rolniczej rodziny.</u>
          <u xml:id="u-142.5" who="#JózefGrabek">Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej poprze w głosowaniu projekt ustawy.</u>
          <u xml:id="u-142.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-143">
          <u xml:id="u-143.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-143.1" who="#JózefZych">Przemawiał pan poseł Józef Grabek, Sojusz Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-143.2" who="#JózefZych">Obecnie głos zabierze pan poseł Mieczysław Kasprzak, Polskie Stronnictwo Ludowe, a następnie pani poseł Maria Stolzman, Unia Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-144">
          <u xml:id="u-144.0" who="#MieczysławKasprzak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt w imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego zabierać głos w sprawie proponowanych zmian w ustawie o ubezpieczeniu społecznym rolników z 20 grudnia 1990 r. (druki sejmowe nr 685 i 741).</u>
          <u xml:id="u-144.1" who="#MieczysławKasprzak">Proponowane zmiany we wspomnianej ustawie zawierają wiele pozytywnych rozwiązań wynikających z wnikliwej analizy pięcioletniego okresu funkcjonowania ustawy. Zmiany wynikające z proponowanej nowelizacji to w większości przypadków zmiany merytoryczne albo poprawki uściślająco-porządkowe. Nie jest to projekt radykalnej reformy systemu ubezpieczeń społecznych i nie zamyka drogi do ewentualnej głębszej reformy w dalszej perspektywie.</u>
          <u xml:id="u-144.2" who="#MieczysławKasprzak">Obowiązująca obecnie ustawa ubezpieczeniowa w sferze rolnictwa indywidualnego radykalnie przebudowała system ubezpieczeń społecznych w rolnictwie. Jej rozwiązania są zbliżone do analogicznych systemów w wielu krajach europejskich. I choć wiele aspektów obecnego systemu ubezpieczenia społecznego rolników jest przedmiotem dyskusji i kontrowersji, dotyczy to zwłaszcza skali jego dotowania z budżetu państwa, to trzeba pamiętać, że w organizacji i finansowaniu tego systemu jest szereg reformatorskich rozwiązań, korzystniejszych w porównaniu z ubezpieczeniem w sferze ZUS. Do tych reformatorskich rozwiązań należy zaliczyć:</u>
          <u xml:id="u-144.3" who="#MieczysławKasprzak">— organizacyjno-finansowe wyodrębnienie całego systemu ubezpieczenia rolniczego,</u>
          <u xml:id="u-144.4" who="#MieczysławKasprzak">— istnienie przy Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Rady Rolników, która coraz lepiej wchodzi w rolę współgospodarza systemu,</u>
          <u xml:id="u-144.5" who="#MieczysławKasprzak">— wyodrębnienie funduszu składkowego wyposażonego w osobowość prawną i tworzonego wyłącznie ze składek rolników bez gwarancji budżetu państwa przy powiązaniu wysokości składek i ich świadczeń z tego funduszu,</u>
          <u xml:id="u-144.6" who="#MieczysławKasprzak">— program prewencji i rehabilitacji KRUS funkcjonujący w oparciu o centra rehabilitacji.</u>
          <u xml:id="u-144.7" who="#MieczysławKasprzak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jak już wcześniej powiedziałem, omawiany projekt zmian w ustawie o ubezpieczeniu społecznym rolników to w większości poprawki do usprawnienia działania KRUS poprzez doprecyzowanie niektórych pojęć i procedur, zwłaszcza tych, które okazały się kontrowersyjne i niejednoznaczne w interpretacji. Część zmian to sprawy nowe, które znalazły uznanie w komisjach, i na ich temat chciałbym kilka zdań powiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-144.8" who="#MieczysławKasprzak">Zmiana zawarta w art. 1 ust. 1 rozszerza krąg osób objętych tym systemem na osoby nie posiadające jeszcze polskiego obywatelstwa, ale mające prawo do stałego pobytu w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-144.9" who="#MieczysławKasprzak">Najistotniejsza zmiana to dodanie w ustawie nowego art. 5a, w myśl którego rolnik lub domownik podlegający co najmniej 1 rok ubezpieczeniu w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w przypadku podejmowania działalności pozarolniczej nie będzie miał obowiązku obligatoryjnego ubezpieczania się w ZUS, zaś art. 2 omawianej ustawy umożliwia osobom, które w dniu wejścia w życie ustawy spełniają warunki do ubezpieczenia w tym systemie, a dotychczas zmuszone były do ubezpieczenia w innym, do przejścia na ich wniosek pod ubezpieczenie w KRUS.</u>
          <u xml:id="u-144.10" who="#MieczysławKasprzak">Zdaniem Polskiego Stronnictwa Ludowego jest to istotny zapis, który powinien przyczynić się do przyspieszonego rozwoju małej przedsiębiorczości na wsi, a tym samym poprawić dochodowość tych gospodarstw. Zmiana ta powinna być jedną z zachęt w restrukturyzacji wsi, gdyż dzięki niej zostanie zniesiona bariera przy podejmowaniu przez rolników pozarolniczej działalności gospodarczej, jaką jest płacenie składki ZUS.</u>
          <u xml:id="u-144.11" who="#MieczysławKasprzak">Dzięki temu zapisowi część rolników, którzy podjęli pozarolniczą działalność gospodarczą, będzie mogła ubezpieczać się w KRUS, tym samym powinien się częściowo poprawić wskaźnik płaconych składek na KRUS w stosunku do biorących świadczenia. Przypomnę, że wynosi on na dzień dzisiejszy 1:0,5, czyli mamy 1400 tysięcy rolników ubezpieczonych, a 2 miliony rolników biorących świadczenia w tym systemie. Część płaconych składek wskutek dotychczas obowiązujących rozwiązań była wchłaniana przez ZUS.</u>
          <u xml:id="u-144.12" who="#MieczysławKasprzak">Zmiana w art. 10 ust. 1 to zmiana na korzyść ubezpieczonych, chodzi o objęcie jednorazowym odszkodowaniem z tytułu wypadku przy pracy ubezpieczonego współmałżonka rolnika. Była już mowa wcześniej na ten temat. W dotychczasowych rozwiązaniach współmałżonek nie był wymieniany jako osoba bliska rolnikowi, nie posiadał uprawnień w tym zakresie. Zmiana jest słuszna i nie budzi żadnych zastrzeżeń.</u>
          <u xml:id="u-144.13" who="#MieczysławKasprzak">Istotna zmiana w ustawie to propozycja nowych zapisów art. 46 dotychczasowej ustawy. Zapisy te mają na celu utworzenie odrębnego pionu orzecznictwa lekarskiego przy KRUS, opartego na nowoczesnych standardach, a tym samym oderwanie się od orzecznictwa KIZ przy ZUS, którego model jest przestarzały i nie zapewnia niezbędnej specjalizacji w zakresie schorzeń i urazów charakterystycznych dla pracujących w rolnictwie. Często zaś nieterminowe orzecznictwo we wspomnianych komisjach powodowało nieterminową wypłatę świadczeń, tym samym również zmuszało KRUS do wypłaty karnych odsetek z tego tytułu.</u>
          <u xml:id="u-144.14" who="#MieczysławKasprzak">W proponowanych zmianach większe znaczenie nadaje się Radzie Rolników, prowadząc tym samym do większego uspołecznienia systemu. Na Radzie Rolników spoczywać będą szczególne zadania odnoszące się do funduszu składkowego. Nowy art. 81a umożliwia prezesowi KRUS w porozumieniu z Radą Rolników tworzyć fundusz motywacyjny, mający służyć wynagradzaniu pracowników zgodnie z regulaminem uchwalonym wcześniej przez Radę Rolników.</u>
          <u xml:id="u-144.15" who="#MieczysławKasprzak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Proponowane zmiany w ustawie o ubezpieczeniu społecznym rolników powinny w znacznym stopniu przyczynić się do uszczelnienia funkcjonowania całego systemu, w tym ściągalności składek, do poprawy funkcjonowania orzecznictwa, a także lepszej gospodarki środkami funduszu składkowego poprzez poddanie go szerszej kontroli społecznej. Nie możemy bowiem zapominać, że około 70% świadczeń wypłacanych dziś w tym systemie należy do grupy najniższych, na poziomie minimum socjalnego, a przeciętne świadczenie uzyskiwane w tym systemie przez rolnika jest o 1,5 mln zł niższe od świadczenia uzyskiwanego w systemie ZUS. Szczególną uwagę powinniśmy zwrócić na to, by proponowane zmiany w ustawie w żaden sposób nie przyczyniły się do wzrostu wysokości płaconej składki, która obecnie w grupie gospodarstw od 1 do 3 ha stanowi znaczne obciążenie dochodów, sięgające aż 25%.</u>
          <u xml:id="u-144.16" who="#MieczysławKasprzak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mając na względzie przedstawione przeze mnie fakty, w imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego wypowiadam się za przyjęciem ustawy w proponowanym brzmieniu.</u>
          <u xml:id="u-144.17" who="#MieczysławKasprzak">Jednocześnie chciałbym zgłosić dwie poprawki. W zmianie 23 dotyczącej art. 66 ust. 1 po wyrazach: „dla rolników i członków ich rodzin prowadzonych”, dodaje się wyrazy: „przez towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, stosownie do przepisów o działalności ubezpieczeniowej. W szczególności kasa może udzielać pomocy w prowadzeniu działalności takich towarzystw”. Chodzi w tej poprawce o nierozszerzanie środków, które miałyby być przeznaczane na wspieranie powstawania ubezpieczeń, i zawężenie ich — tak jak to było dotychczas - jedynie do towarzystw ubezpieczeń wzajemnych. Druga poprawka: w zmianie 29 dotyczącej art. 79 lit. b w ust. 2 wyrazy „4%” zastępuje się wyrazami „3,5%”. Chodzi o wysokość odpisu z funduszu składkowego przeznaczonego na tworzenie funduszu administracyjnego. Dotychczas odpis ten był w wysokości 4%. Zgłaszam poprawkę, by 4% zastąpić liczbą 3,5%. To tyle.</u>
          <u xml:id="u-144.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-145">
          <u xml:id="u-145.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-145.1" who="#JózefZych">Przemawiał pan poseł Mieczysław Kasprzak, Polskie Stronnictwo Ludowe.</u>
          <u xml:id="u-145.2" who="#JózefZych">Obecnie głos zabierze pani poseł Maria Stolzman, Unia Wolności, a następnie pan poseł Andrzej Aumiller, Unia Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-146">
          <u xml:id="u-146.0" who="#MariaStolzman">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nie będę powtarzała ogólnej charakterystyki ustawy, miałam zaszczyt przedstawić ją w pierwszym czytaniu. Skoncentruję się tylko na poprawkach, które chcę wnieść na ręce pana marszałka.</u>
          <u xml:id="u-146.1" who="#MariaStolzman">Pierwsza moja poprawka dotyczy art. 46 ust. 2. Proponuję, żeby w zdaniu po myślniku - bo tak to się nazywa w tej zmianie - pozostawić brzmienie zawarte w ustawie, nie wprowadzać zmian i skreślić proponowany ust. 2a. Uzasadnię, dlaczego o to proszę.</u>
          <u xml:id="u-146.2" who="#MariaStolzman">Dotyczy to orzecznictwa lekarskiego przy KRUS i komisji lekarskich przy KRUS działających pod nadzorem prezesa KRUS i mnie to - przyznam się - dosyć się nie podoba. Otóż - moim zdaniem - orzecznictwo lekarskie w KRUS powinno być takie samo jak w ZUS. Prezes kasy nie może sprawować nadzoru nad lekarzami, rzeczoznawcami i komisjami lekarskimi ani określać trybu, zakresu i organizacji działania lekarzy rzeczoznawców i komisji oraz trybu sprawowania nadzoru nad nimi. Jest on ich pracodawcą, wobec tego nie bardzo może przecież sprawować taką funkcję. Uważam, że w ogóle prezes kasy nie może nadzorować działalności lekarzy. Od tego jest minister zdrowia albo Naczelna Rada Lekarska. I następny argument za tym rozwiązaniem. Otóż, proszę państwa, obecnie w Komisji Polityki Społecznej jest wprowadzana nowelizacja ustawy o ubezpieczeniu społecznym pracowników i ich rodzin, która przewiduje tylko zaprzysiężonych lekarzy rzeczoznawców, odchodzi od komisji lekarskich, od przyznawania rent, a skupia się tylko na określeniu stopnia niezdolności do pracy. Uważam, że zasady orzecznictwa między tymi dwoma systemami ubezpieczeń nie powinny się różnić. Wobec tego proponuję, aby w tej chwili wrócić do starego brzmienia ustawy, a po uchwaleniu nowelizacji ustawy o ubezpieczeniu społecznym pracowników i ich rodzin, złożyć odpowiedni projekt zmiany ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników w części dotyczącej orzecznictwa lekarskiego. Oczywiście, że prace nad zmianami można też prowadzić równolegle w komisji społecznej, ponieważ tam wprowadza się zmiany w szeregu ustawach związanych właśnie z tym zagadnieniem. To jest mój wniosek pierwszy.</u>
          <u xml:id="u-146.3" who="#MariaStolzman">Drugi wniosek dotyczy art. 66. Proponuję skreślenie lit. a i powrót do pierwotnego brzmienia art. 66 ust. 1. Jeśli Wysoka Izba przyjmie tę poprawkę, wówczas w art. 66 ust. 1 ustawy proponuję skreślić słowo „dobrowolnych”.</u>
          <u xml:id="u-146.4" who="#MariaStolzman">Oto uzasadnienie. W zmianie, którą wprowadzamy nowelizując ustawę, dotyczącej wykreślenia tego, że KRUS może wspierać tylko ubezpieczenia wzajemne, a nie inne firmy ubezpieczeniowe, była zawarta, moim zdaniem, bardzo głęboka myśl. Chodziło mianowicie o to, że ubezpieczenia wzajemne są zawsze tańsze od ubezpieczeń oferowanych przez inne firmy ubezpieczeniowe. Dlatego było powiedziane, że jeżeli KRUS ma wspierać jakieś towarzystwo ubezpieczeniowe, to powinno to być towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych. Tak zresztą jest w wielu krajach na Zachodzie.</u>
          <u xml:id="u-146.5" who="#MariaStolzman">Dlaczego wprowadzono nowelizację? Jest to, moim zdaniem, kolejna bardzo nieprzyjemna sprawa. Otóż KRUS, nie mając żadnego upoważnienia ustawowego, wszedł w spółkę ze spółką ubezpieczeniową, która się nazywa chyba PETRUS, i włożył do tego jakieś pieniądze, a teraz my jak gdyby legalizujemy to, co KRUS zrobił wbrew ustawie.</u>
          <u xml:id="u-146.6" who="#MariaStolzman">Myślę, że prawo nie powinno działać wstecz, a ten, kto popełnił w KRUS taki błąd, nie stosując się do ustawy, powinien być pociągnięty do odpowiedzialności. Nie chodzi o to, żebyśmy to zamazywali odpowiednią nowelizacją ustawy, która w konsekwencji odbije się niekorzystnie na rolniku, dlatego że różne duże firmy ubezpieczeniowe, które walczą o klienta, a które stać na wielką reklamę, będą się w tej chwili biły o rynek wiejski, bo to jest wielki rynek ubezpieczeniowy, i oczywiście dzięki reklamie będą silniejsze od towarzystw ubezpieczeń wzajemnych, które nie są nastawione na zysk i wobec tego są zawsze firmami uboższymi od firm będących spółkami nastawionymi na zysk.</u>
          <u xml:id="u-146.7" who="#MariaStolzman">Uzasadnienie do drugiej zmiany — żeby w pierwszym zdaniu skreślić słowo „dobrowolnych” — jest takie, że ubezpieczenia dobrowolne stanowią w tej chwili, niestety, zaledwie kilka procent ogółu ubezpieczeń realizowanych przez rolników. Zdecydowana większość tych ubezpieczeń ma charakter obowiązkowy. Chodzi więc o to, żeby z zapisu art. 66 — w tym sensie, że są to towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych — mogli potencjalnie korzystać wszyscy rolnicy, a nie tylko nieliczni.</u>
          <u xml:id="u-146.8" who="#MariaStolzman">To są moje poprawki, o innych będzie jeszcze mówił pan poseł Rulewski. Natomiast nasz klub uzależnia głosowanie od sposobu, w jaki komisje odniosą się do zaproponowanych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-146.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-147">
          <u xml:id="u-147.0" who="#JózefZych">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-147.1" who="#JózefZych">Przemawiała pani poseł Maria Stolzman, Unia Wolności.</u>
          <u xml:id="u-147.2" who="#JózefZych">Obecnie głos zabierze pan poseł Andrzej Aumiller, Unia Pracy, a następnie pan poseł Andrzej Gąsienica-Makowski, BBWR.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-148">
          <u xml:id="u-148.0" who="#AndrzejAumiller">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Prezentowane przez posłankę Zofię Grzebisz-Nowicką sprawozdanie komisji o poselskim i rządowym projektach ustaw o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników dotyczy wielu zmian w ustawie, które zdaniem Klubu Parlamentarnego Unii Pracy wpłyną na dalszą poprawę działania systemu ubezpieczeń rolników. Z dotychczasowych doświadczeń wynikły wnioski o potrzebie korekt, w szczególności pewne kwestie poruszyły orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego oraz wystąpienia rzecznika praw obywatelskich. Warto przy tej okazji wspomnieć, że wszystkie zadania w dziedzinie obsługi ubezpieczenia społecznego rolników realizowane są przez w pełni ukształtowaną, samodzielną instytucję - Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego.</u>
          <u xml:id="u-148.1" who="#AndrzejAumiller">Wysoka Izbo! Do najważniejszych zmian zaproponowanych w noweli ustawy Klub Parlamentarny Unii Pracy zalicza usunięcie uchybienia, które pozbawiło małżonkę rolnika jednorazowego odszkodowania z tytułu doznania stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu wskutek wypadku przy pracy rolniczej (art. 10 ust. 1), oraz poszerzenie kręgu osób objętych ubezpieczeniem o osoby mające prawo stałego pobytu w Polsce i osoby, które obecnie nie są objęte ubezpieczeniem społecznym z powodu podejmowania pozarolniczej działalności gospodarczej (z wyłączeniem osób, które są zatrudniane w ramach umowy o pracę). Kolejna ważna zmiana dotyczy art. 14. Spowoduje ona zmniejszenie wydatków na zasiłki chorobowe, ponieważ zasiłek nie będzie przysługiwał w okresie przebywania ubezpieczonego na koszt kasy w zakładzie opieki zdrowotnej w celu rehabilitacji. Należy też podkreślić znaczenie zmiany 18 przesądzającej o tym, że orzeczenia lekarskie będą wydawane w pierwszej instancji jednoosobowo, a w drugiej przez 3-osobową komisję lekarską. Orzekanie w pierwszej instancji następowałoby w placówkach terenowych. Pozwoli to prawdopodobnie na usprawnienie orzecznictwa lekarskiego w sprawach z zakresu ubezpieczenia społecznego rolników i przyspieszy załatwianie przez KRUS spraw wymagających orzecznictwa lekarskiego. Nowela nakłada również na prezesa kasy obowiązek nadzoru nad lekarzami rzeczoznawcami i komisjami lekarskimi kasy. Do tej pory jedynym elementem w procesie przygotowywania decyzji przyznających świadczenia pozostającym poza kontrolą KRUS jest orzecznictwo lekarskie o stanie zdrowia osób ubiegających się o renty inwalidzkie i świadczenia wypadkowe. Rodzi się pytanie: Czy chodzi o dyscyplinowanie lekarzy, czy o przyspieszenie orzecznictwa? Przyszłość to szybko wyjaśni.</u>
          <u xml:id="u-148.2" who="#AndrzejAumiller">Wysoka Izbo! Duże obawy i wątpliwości Klubu Parlamentarnego Unii Pracy budzi zmiana rozszerzająca krąg instytucji ubezpieczeniowych, którym KRUS będzie mógł udzielać pomocy. Dotychczasowy przepis ustawy umożliwia udzielanie pomocy tylko towarzystwom ubezpieczeń wzajemnych. Posłanka Stolzman doskonale uzasadniła zagrożenie dla towarzystw ubezpieczeń wzajemnych ze strony potentatów ubezpieczeniowych, powracanie do spraw czynów, które zostały popełnione niezgodnie z ustawą.</u>
          <u xml:id="u-148.3" who="#AndrzejAumiller">Również zmiana 30 wprowadzająca art. 81a i dotycząca tworzenia funduszu motywacyjnego w ramach odpisu na fundusz administracyjny naliczany z funduszu składkowego budzi nasze wątpliwości. Zgodnie z nowelą fundusz motywacyjny nie będzie przyznawany wszystkim pracownikom, co oznacza, że będą możliwe wyższe jednostkowe wypłaty dla mniejszej liczby pracowników według uznania prezesa - w porozumieniu z przewodniczącym Rady Rolników i na podstawie regulaminu. Tymczasem jest to właściwie sprawa rolników - fundusz ten jest opłacany przecież ze składek.</u>
          <u xml:id="u-148.4" who="#AndrzejAumiller">Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Unii Pracy będzie głosował za przyjęciem sprawozdania komisji.</u>
          <u xml:id="u-148.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-149">
          <u xml:id="u-149.0" who="#JózefZych">Przemawiał pan poseł Andrzej Aumiller, Unia Pracy.</u>
          <u xml:id="u-149.1" who="#JózefZych">Obecnie głos zabierze pan poseł Andrzej Gąsienica-Makowski, BBWR, a następnie pan poseł Eugeniusz Januła, Poselskie Koło - Nowa Demokracja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-150">
          <u xml:id="u-150.0" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny BBWR pozytywnie ocenia sprawozdanie przedstawione przez połączone komisje, dotyczące zmiany ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. Musimy przyznać, że te zmiany, choć słuszne, są raczej fragmentaryczne. Wynikają z doraźnych potrzeb i są konsekwencją orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.</u>
          <u xml:id="u-150.1" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Reagowanie ustawodawcy na potrzebę rozwiązania społecznego problemu jest ważne, jednak winno wynikać z ogólnej, całościowej koncepcji. W zakresie ubezpieczeń społecznych, jak wiemy, dopiero powstał jeszcze niespójny, pełen niewiadomych program, który był omawiany na poprzednim posiedzeniu Sejmu. Jeszcze daleko w tym wypadku do aktów prawnych i konkretnych rozwiązań.</u>
          <u xml:id="u-150.2" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">W przedstawionym programie sprawę ubezpieczeń społecznych rolników potraktowano bardzo ogólnikowo i odłożono na daleką przyszłość. Projekt dziś omawiany, a wynikający z potrzeb dnia codziennego, jest ważny, trudno czekać bowiem na coś, co jest jeszcze dopiero w fazie dyskusji. Życie ucieka. Wielu mieszkańców wsi jest zainteresowanych tymi zmianami. Uważamy jednak, że przy takim układzie, przy takiej koalicji rządzącej zmiany te mogły być wprowadzone wcześniej, na drugie czytanie bowiem czekaliśmy blisko półtora roku.</u>
          <u xml:id="u-150.3" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Wysoka Izbo! Zmiany dotyczące włączania i wyłączania z ubezpieczenia dobrowolnego winny się tak dokonywać, by ich wprowadzanie w życie nie było uciążliwe z jednej strony dla ubezpieczonych, a z drugiej - by była możliwa spokojna ich realizacja przez pracowników kasy. W dużej mierze zależeć to będzie od zarządzeń wykonawczych.</u>
          <u xml:id="u-150.4" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Za szczególnie ważną zmianę klub BBWR uznaje to, że jednoznacznie została uregulowana sprawa ubezpieczenia w wypadku prowadzenia przez rolnika pozarolniczej działalności gospodarczej. To bardzo ważna i istotna kwestia. Wiemy, jaki jest stan polskiego rolnictwa, jakie przemiany są niezbędne, jakie jest utajone bezrobocie. Wszelka aktywność w środowisku rolniczym jest cenna i ze wszech miar wskazana. Nie można jej od razu, tak jak to było do tej pory, dusić wysokim podatkiem na ZUS. W środowisku wiejskim nie ma szybkiego obrotu kapitałem, nie ma dużych inwestorów, nie ma również wielkiego zapotrzebowania na usługi, z jednej strony nastąpiło bowiem duże zubożenie mieszkańców wsi, a z drugiej prawie każdy rolnik szereg usług wykonuje we własnym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-150.5" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Sprawa pozarolniczej działalności jest szczególnie ważna z punktu widzenia społecznego na terenie Małopolski, gdyż występuje tam, jak wiadomo, duże rozdrobnienie, a także na terenach o dużej atrakcyjności przyrodniczej i turystycznej. Posiadanie możliwości ubezpieczenia się z tytułu dodatkowej pracy pozarolniczej sprawi, że rolnicy czy domownicy będą mogli podejmować legalną drobną działalność gospodarczą. W niewielu regionach Polski występują także związane z kulturą zawody pozarolnicze, takie jak choćby: dorożkarstwo, działalność twórcza, drobne rzemiosło ludowe. Są również rodzaje sezonowej działalności rolniczej, choćby np. wypas owiec, w którym biorą udział często ci, którzy nie mają statusu rolnika, ponieważ posiadają gospodarstwa poniżej 1 ha. Ostatnio rozwija się bardzo powoli - ale jest to widoczne i bardzo potrzebne - agroturystyka. Potraktowanie tego typu rodzajów działalności jako typowo gospodarczych i nałożenie na nie wysokiego podatku ZUS powodowało ich zamieranie bądź ograniczało rozwój. Działalność w dziedzinie agroturystyki, ale i pozarolnicza działalność kulturowa są niezbędne ze względu na nową szansę, jaką jest turystyka. Jest to kwestia dotycząca, jak wiemy, niewielkiej liczby ludzi, ale bardzo istotna z punktu widzenia nie tyle gospodarczego, ile kulturowego. Dlatego tę zmianę w zapisach ustawy Klub Parlamentarny BBWR popiera.</u>
          <u xml:id="u-150.6" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Należałoby również określić możliwie szybko, szczegółowo minimalną wielkość gospodarstwa rolnego umożliwiającą ubezpieczenie na wniosek, dostosowując rozwiązania w tej sferze do specyfiki regionu i aktualnej struktury rolnictwa na tym obszarze. Nie poprawimy tej struktury w krótkim czasie. Jest to wieloletni proces. I dlatego należy umożliwić prowadzenie różnych dostępnych form działalności pozarolniczej.</u>
          <u xml:id="u-150.7" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Ponadto, określając zasady ubezpieczenia z mocy ustawy, należy je połączyć z ustawą o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu. Proponujemy, by na mocy art. 7 ust. 3 umożliwić podleganie ubezpieczeniu w ograniczonym zakresie od choroby czy wypadku tylko tym emerytom i rencistom, którzy nie zaprzestali działalności rolniczej.</u>
          <u xml:id="u-150.8" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Ponadto w dodanym art. 39 ust. 1 zamiast zapisu o proponowanym ustnym pouczeniu należałoby umieścić zapis o stosownej informacji na wydanej decyzji o objęciu lub wyłączeniu z ubezpieczenia rolniczego. Spowoduje to większą czytelność i wyeliminuje różnego rodzaju późniejsze niejasności.</u>
          <u xml:id="u-150.9" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">W związku z tym zgłaszam poprawkę. Proponuję po słowach: „tego oświadczenia” dodać: „i umieszcza stosowną informację na wydanej decyzji”.</u>
          <u xml:id="u-150.10" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przyjęcie tego projektu rozwiąże także sprawę ubezpieczenia współmałżonka, co orzekł Trybunał Konstytucyjny, a także, jak pamiętamy, Sejm uznał za zasadną zmianę art. 10. Za ważne Klub Parlamentarny BBWR uważa rozwiązanie dotyczące orzecznictwa lekarskiego, albowiem przyspieszy to znacznie załatwianie przez KRUS wniosków w sprawach o świadczenia. Mamy nadzieję, że niezależne orzecznictwo lekarskie w KRUS przyczyni się do sprawnego i wiarygodnego orzekania o niezdolności do pracy. Popieramy również rozwiązanie zmierzające do zwiększenia uprawnień Rady Rolników, licząc, że będzie ona miała większy wpływ na funkcjonowanie Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego.</u>
          <u xml:id="u-150.11" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Klub Parlamentarny BBWR, jak już na wstępie powiedziałem, popiera sprawozdanie komisji dotyczące ustaw o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników.</u>
          <u xml:id="u-150.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-151">
          <u xml:id="u-151.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-151.1" who="#JózefZych">Przemawiał pan poseł Andrzej Gąsienica-Makowski, BBWR.</u>
          <u xml:id="u-151.2" who="#JózefZych">Obecnie głos zabierze pan poseł Eugeniusz Januła, Poselskie Koło - Nowa Demokracja, a następnie pan poseł Cezary Miżejewski, PPS.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-152">
          <u xml:id="u-152.0" who="#EugeniuszJanuła">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Prace nad nowelizacją ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników trwały bardzo długo. Niemniej zdaniem Nowej Demokracji ta obecna nowelizacja odbiega chyba trochę od zamierzonej. Dlaczego? Po nowelizacji ustawa będzie w niewielkim stopniu tylko kompatybilna z proponowanymi reformami w zakresie ubezpieczeń społecznych. Stąd też traktujemy, mimo całej sympatii w szczególności do pani poseł sprawozdawcy, przeprowadzoną nowelizację dosyć sceptycznie.</u>
          <u xml:id="u-152.1" who="#EugeniuszJanuła">Przede wszystkim jakie mamy uwagi? A więc zbyt małe uszczelnienie następuje w zakresie systemu orzecznictwa, nie jest również wypunktowana kwestia pełnej podmiotowości składki. Jest to drugie czytanie, a więc jest za późno na zgłaszanie uwag szczegółowych. Nie mamy bynajmniej zamiaru przedłużać pracy nad ustawą, stąd też Nowa Demokracja będzie głosowała za przedłożonym tekstem w brzmieniu proponowanym przez panią poseł sprawozdawcę. Podkreślam jednak, że wyrażamy obawę, że w niedalekim okresie trzeba będzie i tę ustawę nowelizować. Mówię to dlatego, że w swoim czasie ustawa krusowska, mówiąc w skrócie, była nowocześniejsza od ustawy zusowskiej. W tej chwili to już niestety się zmieniło i trzeba będzie nowelizować w dalszym ciągu ustawę dotyczącą KRUS, dążąc do znacznego jej zbliżenia do systemu powszechnych ubezpieczeń społecznych.</u>
          <u xml:id="u-152.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-153">
          <u xml:id="u-153.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-153.1" who="#JózefZych">Przemawiał pan poseł Eugeniusz Januła, Poselskie Koło - Nowa Demokracja.</u>
          <u xml:id="u-153.2" who="#JózefZych">Obecnie głos zabierze pan poseł Cezary Miżejewski, PPS, a następnie pan poseł Janusz Maksymiuk, SLD.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-154">
          <u xml:id="u-154.0" who="#CezaryMiżejewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pani poseł Grzebisz-Nowicka oraz moi szanowni przedmówcy szczegółowo przedstawili sprawozdanie podkomisji, w związku z tym pozwolę sobie skupić się na jednej poprawce, która zresztą przewija się w każdym wystąpieniu. Dotyczy to art. 66 ustawy. W dotychczasowym brzmieniu zapis tego artykułu stanowił, że kasa może inicjować i wspierać rozwój ubezpieczeń dobrowolnych dla rolników i członków ich rodzin prowadzonych przez towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych stosownie do przepisów o działalności ubezpieczeniowej, w szczególności kasa może udzielać pomocy w powstawaniu i działalności takich towarzystw.</u>
          <u xml:id="u-154.1" who="#CezaryMiżejewski">Obecnie w omawianym sprawozdaniu w zmianie 23 komisje proponują skreślenie słów: „przez towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych” oraz skreślenie zdania drugiego o udzielaniu pomocy w powstawaniu i działalności takich towarzystw. Powstaje pytanie, czemu ma służyć ta zmiana? W trakcie przedstawiania sprawozdania podkomisji w połączonych komisjach, jak rozumiałem, chodziło o umożliwienie inicjowania i wspierania różnych form ubezpieczeniowych. De facto oznacza to jednak umożliwienie wspierania towarzystw ubezpieczeniowych w formie spółek akcyjnych, czyli instytucji komercyjnych.</u>
          <u xml:id="u-154.2" who="#CezaryMiżejewski">Chciałbym zapytać Wysoką Izbę, czy rzeczywiście o to chodzi? Czy rzeczywiście uważamy, że KRUS powinien wspierać instytucje komercyjne, które zysk będą wyprowadzać poza sektor rolniczy. Rolnicy tak czy inaczej mogą, jeżeli mają na to ochotę bądź będą mieli ochotę, ubezpieczać się w dowolnej instytucji i zapis ten nic nie zmieni. Być może jest to zalegalizowanie post factum decyzji, które omawialiśmy przy wykonaniu budżetu KRUS za rok 1994. Jeżeli dobrze pamiętam, chodziło tu o Polską Kasę Rolną. Ustawodawca wprowadzając zapis o towarzystwach ubezpieczeń wzajemnych kierował się, i słusznie, przeświadczeniem, iż instytucje oparte na zasadach wzajemności znacznie lepiej odpowiadają środowisku rolników i lepiej będą służyć ich interesom. Warto przypomnieć, iż w tej formie ubezpieczeń każdy ubezpieczony jest jednocześnie członkiem towarzystwa, co powoduje, że jest współodpowiedzialny za sytuację finansową. Ubezpieczony współdecyduje zarówno o wysokości składek, jak i świadczenia, co ma istotne znaczenie ze względu na motywację do płacenia składek. Organizacje te są uniezależnione od decyzji administracji rządowej. A co najważniejsze — w towarzystwie ubezpieczeń wzajemnych nie ma zysków indywidualnych, a członkowie towarzystwa decydują o tym, co zrobić z nadwyżką finansową pozostałą po wypłaceniu odszkodowań. Może zostać ona spożytkowana na obniżenie składek ubezpieczeniowych, wypłacona w formie gotówki lub zużyta na wspólnie ustalony cel.</u>
          <u xml:id="u-154.3" who="#CezaryMiżejewski">Jak na ironię w dniach 17 i 18 kwietnia br. w Sejmie odbyła się międzynarodowa konferencja poświęcona rozwojowi towarzystw ubezpieczeń wzajemnych w Polsce, z udziałem ministra pracy i polityki socjalnej. Jeżeli przyjmiemy wniosek komisji, rozwój oczywiście zostanie zahamowany. Toteż popieram poprawki zgłoszone przez pana posła Kasprzaka i panią posłankę Stolzman, dotyczące przywrócenia dotychczasowego brzmienia art. 66.</u>
          <u xml:id="u-154.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-155">
          <u xml:id="u-155.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-155.1" who="#JózefZych">Przemawiał pan poseł Cezary Miżejewski, PPS.</u>
          <u xml:id="u-155.2" who="#JózefZych">Głos zabierze pan poseł Janusz Maksymiuk, SLD, a następnie pan poseł Ryszard Stanibuła, Polskie Stronnictwo Ludowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-156">
          <u xml:id="u-156.0" who="#JanuszMaksymiuk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jak podkreśliła w swoim wystąpieniu pani poseł sprawozdawca Zofia Grzebisz-Nowicka, omawiany projekt ustawy o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników jest efektem współpracy trzech komisji i wyłonionej z nich podkomisji. Według posła sprawozdawcy serdeczne podziękowania za współpracę nad ostatecznym kształtem projektu ustawy, przedstawionego w druku nr 1583, należą się wszystkim uczestnikom dyskusji, w tym i społeczno-zawodowym organizacjom rolników i związkom zawodowym.</u>
          <u xml:id="u-156.1" who="#JanuszMaksymiuk">Ze swojej strony chcę dodać, że sposób, w jaki była ta współpraca organizowana, przyczynił się do tak wyraźnej jednomyślności. Konsultacje społeczne ze związkami, w tym z Krajowym Związkiem Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych oraz Radą Krajową Kół Gospodyń Wiejskich, pozwoliły na wypracowanie przedstawionych dzisiaj rozwiązań. Myślę, że jest to dobry przykład współpracy organów Sejmu i rządu z organizacjami pozarządowymi.</u>
          <u xml:id="u-156.2" who="#JanuszMaksymiuk">Chciałbym w wystąpieniu swoim skoncentrować się nad kilkoma tylko z proponowanych zmian w ustawie, w kolejności przedstawionej w sprawozdaniu.</u>
          <u xml:id="u-156.3" who="#JanuszMaksymiuk">Poprawka nr 1, gdzie proponuje się, aby po wyrazach „mających obywatelstwo polskie” dodać wyrazy „lub prawo stałego pobytu w Polsce”, wprowadza nasze prawo w system prawa międzynarodowego i zasługuje na szczególne poparcie.</u>
          <u xml:id="u-156.4" who="#JanuszMaksymiuk">W poprawce nr 4 proponuje się, aby art. 5a nadać brzmienie: „Rolnik lub domownik, który podlegając ubezpieczeniu w pełnym zakresie z mocy ustawy, nieprzerwanie co najmniej 1 rok, podejmuje pozarolniczą działalność gospodarczą, nie będąc pracownikiem i nie pozostając w stosunku służbowym, podlega nadal temu ubezpieczeniu. Rolnik lub domownik może podlegać innemu ubezpieczeniu społecznemu wówczas, gdy złoży zakładowi lub kasie oświadczenie, że chce podlegać innemu ubezpieczeniu społecznemu z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej, o ile spełnia w tym zakresie warunki określone w odrębnych przepisach”. Dotychczasowe rozwiązania stawiają rolników w sytuacji ludzi drugiej, jak gdyby gorszej kategorii. Uznawana była zasada pierwszeństwa ubezpieczenia pozarolniczego przed rolniczym. Proponowane rozwiązanie daje rolnikowi lub domownikowi prawo wyboru ubezpieczenia, a więc stwarza rolnikowi równe szanse.</u>
          <u xml:id="u-156.5" who="#JanuszMaksymiuk">Poprawka nr 17, w której proponuje się, aby w wyjątkowych przypadkach prezes kasy lub upoważniony przez niego pracownik mógł, na wniosek zainteresowanego, stosownie do okoliczności odroczyć termin płatności należności z tytułu składki na ubezpieczenie, rozłożyć jej spłatę na raty lub umorzyć należność albo umorzyć należność kasy z tytułu nienależnie pobranych świadczeń, to rozwiązanie, które upoważnia i zobowiązuje prezesa kasy do indywidualnego rozpatrywania przypadków losowych i nieszczęść, jakich wśród rolników nie brakuje.</u>
          <u xml:id="u-156.6" who="#JanuszMaksymiuk">Poprawki dotyczące utworzenia orzecznictwa inwalidzkiego przy Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego to szansa na budowę i umacnianie orzecznictwa w oparciu o znajomość realiów występujących w rolnictwie i powiązanie orzecznictwa z rehabilitacją — rehabilitacją tak nie docenianą dotychczas w rozwiązaniach prawnych i przez samych rolników często czynnych zawodowo jeszcze w wieku 70–80 lat.</u>
          <u xml:id="u-156.7" who="#JanuszMaksymiuk">Oczywiście na poparcie zasługuje zmiana 18 lit. b, do art. 46, w której proponuje się, aby prezes kasy sprawował nadzór nad lekarzami rzeczoznawcami i komisjami lekarskimi kasy. Prezes kasy określałby tryb, zakres i organizację działania lekarzy rzeczoznawców i komisji lekarskich kasy oraz tryb sprawowania nad nimi nadzoru. Taki zapis to próba przekazania prawa decyzji samym rolnikom w tej sprawie, bo prezes kasy funkcjonuje na zasadzie konsultacji takich decyzji z radą kasy lub jej komisjami. Takie rozwiązanie to szansa na wyeliminowanie orzeczeń, jakie miały miejsce dotychczas, że na przykład rolnik może wykonywać pracę lekką. Wielu interpretowało to w taki sposób, że jak rolnik będzie doił krowę, to wiadro puste może zanieść, ale jak już krowę wydoi, to pełne wiadro powinien za niego przynieść ktoś inny. Oczywiście takich rozwiązań powinniśmy w przyszłości unikać.</u>
          <u xml:id="u-156.8" who="#JanuszMaksymiuk">Zmiana 21 traktuje o powołaniu prezesa, a o tym, żeby prezesa powołać, będzie decydowała rada, ponieważ dotychczas przepisy stanowiły, że prezesa kasy powołuje prezes Rady Ministrów na wniosek ministra rolnictwa po konsultacji z radą. Obecnie proponujemy, żeby był to akt pozytywnie zaopiniowany przez Radę Rolników. Tak samo przy powołaniu zastępcy prezesa - proponuje się, ażeby powoływał go minister rolnictwa po pozytywnym zaopiniowaniu przez Radę Rolników. Taki zapis to również realizacja zasady usamorządowienia kasy, to zasada dzielenia się władzą, to realizacja zapisanej w „Strategii dla Polski” zasady negocjacyjnego systemu sprawowania władzy.</u>
          <u xml:id="u-156.9" who="#JanuszMaksymiuk">Zmiana 27, w której proponuje się: „Rada Rolników pełni funkcje nadzorcze nad funduszem składkowym poprzez wyłonioną ze swego grona Radę Nadzorczą Funduszu”, świadczy o tym, iż wnioskodawcy nadają Radzie Rolników nie tylko uprawnienia, ale nakładają na nią także obowiązki, co jest zgodne z demokratyzacją życia.</u>
          <u xml:id="u-156.10" who="#JanuszMaksymiuk">Zmiana 30, która proponuje, aby prezes kasy w porozumieniu z Radą Rolników mógł tworzyć fundusz motywacyjny w ramach odpisu na fundusz administracyjny, naliczanego z funduszu składkowego, zastrzegając, że: „funduszem motywacyjnym dysponuje prezes kasy, w porozumieniu z przewodniczącym Rady Rolników, na podstawie regulaminu uchwalonego przez Radę Rolników”, jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania kasy. Po pierwsze, w ten sposób Rada Rolników zyskałaby dodatkowo instrument wpływu na politykę kadrowo-płacową w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i kontrolę działalności kasy; po drugie, fundusz motywacyjny nie byłby przeznaczony dla wszystkich pracowników kasy. Przewiduje się, że byłyby wyróżniane te działania, które w znaczący sposób przyczyniają się do zwiększenia dochodów własnych kasy, skutecznie przyczyniają się do oszczędności w wydatkach administracyjnych, na przykład w wypadku upowszechnienia wypłat świadczeń na konta bankowe, i usprawniają obsługę ubezpieczonych świadczeniobiorców.</u>
          <u xml:id="u-156.11" who="#JanuszMaksymiuk">Podkreślić chciałbym w tym miejscu, że wynagrodzenia w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego kształtują się na poziomie znacznie niższym niż w innych jednostkach sfery budżetowej. Przeciętne wynagrodzenie w kasie wyniosło w 1995 r. 586 zł, podczas gdy analogiczne wynagrodzenie w całej sferze budżetowej w 1995 r. wyniosło 639 zł. Płaca w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego stanowiła tylko 91% wynagrodzenia w sferze budżetowej. W tej sytuacji było i jest problemem utrzymanie stabilności zatrudnienia wysoko kwalifikowanej kadry, nie mówiąc już o skutecznym motywowaniu pracowników do wykazywania szczególnej inicjatywy na stanowiskach pracy. Po części problem ten rozwiązałby właśnie fundusz motywacyjny, stworzony na bazie funduszu składkowego (tworzonego w całości ze składek ubezpieczonych rolników) i kontrolowany przez taki organ, jakim jest rada Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego.</u>
          <u xml:id="u-156.12" who="#JanuszMaksymiuk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Proponowane dzisiaj zmiany w ustawie o ubezpieczeniu społecznym rolników są tylko na miarę możliwości finansowych państwa i na miarę oczekiwań w zakresie porządkowania prawa. Nie rozwiązują one - na miarę oczekiwań rolników - problemu obniżenia wieku emerytalnego, chociażby jako rekompensaty za pracę rolników w dni wolne od pracy i święta, wysokości wypłacanych świadczeń, które są niższe od świadczeń w gospodarce pozarolniczej, i powszechności leczenia sanatoryjnego rolników. Odsetek rolników korzystających z sanatoriów jest dużo niższy niż zatrudnionych w innych działach. Mam jednak nadzieję, że przyjęte dzisiaj rozwiązania wpłyną na przyspieszenie rozwiązań oczekiwanych. Będę głosował za wnioskami trzech połączonych komisji przedstawionymi w sprawozdaniu.</u>
          <u xml:id="u-156.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-157">
          <u xml:id="u-157.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-157.1" who="#JózefZych">Przemawiał pan poseł Janusz Maksymiuk, Sojusz Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-157.2" who="#JózefZych">Obecnie głos zabierze pan poseł Ryszard Stanibuła, Polskie Stronnictwo Ludowe, a następnie pan poseł Jan Rulewski, Unia Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-158">
          <u xml:id="u-158.0" who="#RyszardStanibuła">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Brak sprawnego systemu ubezpieczeń społecznych i zdecydowanej woli reformy tego systemu będzie z każdym rokiem stanowił coraz trudniejsze wyzwanie dla polityków, rządu i parlamentu. Dotychczasowe zasady ubezpieczenia społecznego i ich nieudane nowelizacje są poddawane coraz ostrzejszej krytyce, a obecnie niezwykle trudna sytuacja bytowa, dochodowa rolników i organizacja oraz funkcjonowanie ubezpieczenia społecznego rolników budzą coraz więcej uwag i zastrzeżeń z ich strony.</u>
          <u xml:id="u-158.1" who="#RyszardStanibuła">Przyjęty sposób wychodzenia z kryzysu w ostatnich latach na wsi nie zmniejszył niezadowolenia społecznego, a nawet spowodował znaczne zaostrzenie sytuacji. Rośnie niepewność, napięcie i poczucie zagrożenia, gdyż tylko 10–15% dorosłej ludności nie musi martwić się o swój byt. W 80% gospodarstw rodzinnych jest ujemna akumulacja. W 1/3 gospodarstw stwierdza się dochód znacznie niższy od minimum socjalnego. Obecnie poziom ubóstwa w rodzinach wiejskich jest taki, że obejmuje to około 40% ludności, co jest zjawiskiem alarmującym i wymaga zdecydowanych przeciwdziałań.</u>
          <u xml:id="u-158.2" who="#RyszardStanibuła">Czy w takiej sytuacji wystarczą płytkie, powierzchowne reformy, niewielkie nowelizacje niektórych ważnych ustaw? Czy nie zauważamy, jak ciągle utrzymująca się recesja uruchomiła nowe, nie znane wcześniej mechanizmy degradacji człowieka i utratę jego wielu podstawowych wartości? Są to zaledwie niektóre z wielu ważnych pytań.</u>
          <u xml:id="u-158.3" who="#RyszardStanibuła">Jak wiemy, celem każdej nowelizacji jakichkolwiek przepisów jest m.in. ich usprawnienie i uporządkowanie, a w rezultacie uproszczenie dziedziny, którą regulują. Czy jednak ten warunek spełnia projekt ustawy o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników - druki nr 685 i 741 - mam poważne obawy. Zanim się do nich ustosunkuję, najpierw wyszczególnię podstawowe, moim zdaniem, niedociągnięcia ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników w obecnym brzmieniu.</u>
          <u xml:id="u-158.4" who="#RyszardStanibuła">Moim zdaniem wiele zapisów tej ustawy nie posiada wymaganego charakteru norm prawnych. Mają one bowiem często charakter deklaracji lub postulatów albo znaczenie o charakterze technicznym, na przykład art. 63 ust. 2 lub art. 6 pkt 8.</u>
          <u xml:id="u-158.5" who="#RyszardStanibuła">Uważam, że ze spraw merytorycznych najistotniejsze i najpilniejsze jest zabezpieczenie nadzoru nad gospodarką finansową prowadzoną przez Fundusz Składkowy Ubezpieczenia Społecznego Rolników. Tak przynajmniej wynika ze sprawozdań NIK.</u>
          <u xml:id="u-158.6" who="#RyszardStanibuła">Z przykrością stwierdzam, że projekt zmiany ustawy nie idzie właśnie w kierunku uporządkowania przepisów ustawy, przez co byłyby one przejrzyste i zrozumiałe dla użytkowników, jak na przykład poprawka do art. 81 w postaci art. 81a, zgodnie z którym prezes kasy w porozumieniu z Radą Rolników może tworzyć fundusz motywacyjny w ramach odpisu na fundusz administracyjny, naliczanego z funduszu składkowego, z czym stanowczo się nie zgadzam. Przecież, po pierwsze, sprawa odpisów na fundusz administracyjny z funduszu składkowego uregulowana jest już przez art. 79. Po drugie, czy ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników powinna określać zasady wynagradzania pracowników państwowych, jakimi są pracownicy KRUS? Do trudu ich pracy odnoszę się z szacunkiem, ale system ich wynagrodzeń powinien być taki, jak pracowników państwowych na przykład w ZUS.</u>
          <u xml:id="u-158.7" who="#RyszardStanibuła">Za chybione uważam też niektóre propozycje usprawnienia funkcjonowania Rady Rolników. Z art. 67, 68, 70–74 wynika, że Rada Rolników jest ciałem, którego członkowie są mianowani przez ministra rolnictwa na wniosek związków zawodowych rolników o zasięgu ogólnokrajowym. Z tych artykułów wynika też, że rada jest ciałem opiniodawczym, wnioskującym oraz kontrolującym. Jednak art. 8 ust. 4 po uwzględnieniu propozycji zmian będzie brzmiał: „Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego ogłasza w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej Monitor Polski ustaloną przez Radę Rolników wysokość składki za jeden kwartał”. Natomiast w nowym brzmieniu art. 59, proponowanym w miejsce dotychczasowego zapisu, czytamy, że prezesa powołuje i odwołuje prezes Rady Ministrów na wniosek ministra rolnictwa i gospodarki żywnościowej, złożony w porozumieniu z Radą Rolników. Moim zdaniem jest to próba wyposażenia Rady Rolników w uprawnienia decyzyjne lub współdecydujące niezgodnie z jej statusem określonym w art. 67, 74. Proponuje się więc zastąpić wyrażenie „złożony w porozumieniu z Radą Rolników” sformułowaniem: „zaopiniowany pozytywnie przez Radę Rolników”.</u>
          <u xml:id="u-158.8" who="#RyszardStanibuła">Przypomnę, że zgodnie z art. 2 ust. 2 prezes kasy jest centralnym organem administracji państwowej.</u>
          <u xml:id="u-158.9" who="#RyszardStanibuła">Moim zdaniem niewłaściwie próbuje się rozwiązać problem nadzoru nad Funduszem Składkowym Ubezpieczenia Społecznego Rolników, który jest funduszem publicznym. W poprawce do art. 76 pełnienie funkcji nadzorczej nad funduszem składkowym powierza się radzie nadzorczej funduszu wyłonionej z grona członków Rady Rolników, która notabene jest ciałem społecznym. Mam poważne wątpliwości, czy rada nadzorcza wyłoniona z Rady Rolników będzie w stanie realizować właściwy nadzór nad funduszem składkowym, tym bardziej że kontrola NIK zgłosiła szereg zastrzeżeń do jego funkcjonowania, takich mianowicie, że fundusz niezgodnie z przepisami ustawy podjął się działalności inwestycyjnej, gospodarczej i pożyczkowej, pozytywnie przecież opiniowanej przez Radę Rolników. Czy o tych złożonych problemach ma rozstrzygać wyżej wymieniona rada nadzorcza funduszu?</u>
          <u xml:id="u-158.10" who="#RyszardStanibuła">Jeśli chodzi o porządkowanie problemu funduszu składkowego, uważam, że próbuje się wylać dziecko z kąpielą. Bo jak inaczej można określić propozycję wykreślenia z art. 66 wyrazów: „prowadzonych przez towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych”? W oparciu o obecny przepis art. 66 zezwalający na wspieranie rozwoju ubezpieczeń wzajemnych, wsparto znaczną kwotą spółkę akcyjną Polska Kasa Rolna, dzisiaj „Petrus”. A przecież rozwój ubezpieczeń wzajemnych funkcjonujących na zasadzie non profit i członkostwa winien być szczególnie wspierany nie tylko przez KRUS, ale przez cały resort rolnictwa, który w przyszłości byłby filarem samorządności wsi i który skutecznie przeciwstawiłby się odpływowi pieniędzy ze środowiska wiejskiego. Dlatego wykreślenie wyrazów „prowadzonych przez towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych” uważam za nieprzemyślane i szkodliwe. W przyszłości widzi się dużą rolę towarzystw ubezpieczeń wzajemnych w zreformowanym systemie ubezpieczeń społecznych. Zresztą ubezpieczenia społeczne wzajemne odgrywają dużą rolę w krajach zachodnich, na przykład we Francji, USA i innych.</u>
          <u xml:id="u-158.11" who="#RyszardStanibuła">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pozytywnie oceniam inicjatywę powołania odrębnych komisji lekarskich z uwagi na inne od pracowniczych zasady orzekania o inwalidztwie, a także z uwagi na własny, zainicjowany już system prewencji i rehabilitacji zdrowotnej rolników. Uważam, że KRUS powinien wspierać towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, które są szczególnie pożądane.</u>
          <u xml:id="u-158.12" who="#RyszardStanibuła">Za słuszne uważam zawarte w projekcie nowelizacji propozycje dotyczące możliwości wyboru ubezpieczenia w KRUS lub ZUS przez osoby pracujące poza rolnictwem w małej przedsiębiorczości. Jest to zgodne z zasadą wolności i demokracji oraz realizacji społeczeństwa obywatelskiego. Natomiast art. 19 mówi, że Rada Ministrów może określić, w drodze rozporządzenia, zasady wcześniejszego przechodzenia na emeryturę w sytuacjach uzasadnionych, skracając wiek emerytalny. Jestem za tym, aby w szczególnych sytuacjach wiek emerytalny rolnikom obniżać.</u>
          <u xml:id="u-158.13" who="#RyszardStanibuła">Mam nadzieję, że ubezpieczenia społeczne rolników, jak też inne ubezpieczenia racjonalnie i sprawiedliwie zagospodarowane będą lepiej służyć mieszkańcom wsi, którzy tego oczekują. I należy myśleć o takich warunkach, które będą zmierzały do decentralizacji zarządzania i do usamorządowienia. Temu celowi powinien służyć rozwój towarzystw ubezpieczeń wzajemnych i ten kierunek powinien również wspierać rząd.</u>
          <u xml:id="u-158.14" who="#RyszardStanibuła">Rolnicy mają nadzieję, że KRUS bardziej niż dotychczas włączy się w rozwiązywanie problemów socjalnych wsi wspólnie z jej organizacjami związkowymi i społecznymi.</u>
          <u xml:id="u-158.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-158.16" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Marek Borowski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-159">
          <u xml:id="u-159.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-159.1" who="#MarekBorowski">Przemawiał pan poseł Ryszard Stanibuła z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-159.2" who="#MarekBorowski">Proszę teraz o zabranie głosu pana posła Jana Rulewskiego z Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-160">
          <u xml:id="u-160.0" who="#JanRulewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Niemal ze strachem przystępowałem do opracowania swego wystąpienia dotyczącego zmiany ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, atoli optymizm mój — i to znacznie — zwiększył kolega-przeciwnik, poseł Stanibuła z Klubu Parlamentarnego PSL. Jesteśmy zgodni co do tego, że o majątku wsi polskiej nie stanowią iluzoryczne próby wspomagania niewielkimi kwotami ubezpieczeniowymi, lecz uruchomienie olbrzymiej energii przezorności. Ubezpieczenie równa się przezorność. Tymczasem przedstawiony przez grupę posłów projekt zmian w ustawie jest dezercją z pola przezorności. Mało tego, jest pewnego rodzaju anachronizmem, a nawet sprzecznością. Otóż dwa tygodnie temu posłowie wysokiej koalicji podnosili zgodnie ręce za rządowym projektem reformy ubezpieczeń. Co prawda w zakresie ubezpieczenia rolniczego kierunki były ogólnikowe, jednakże w sprawie, którą dzisiaj omawiamy, stanowisko rządu jest dość szczegółowe — powiada się w nim, że w pierwszym etapie należałoby dostosować obecny system ubezpieczenia rolniczego do zmian ubezpieczenia pracowniczego. I dalej wyjaśnia się, że chodzi więc o zmniejszanie bądź niepowiększanie dotacji, niezwiększanie branżowości, nadawanie im cech uniwersalizmu. Czy projekt spełnia założenia rządowe zatwierdzone zgodnymi głosami posłów koalicji? Nie, powtarzam, odchodzi od nich. Bo po pierwsze, nie określa skutków zmian, a musimy się zgodzić, że zmiany te będą obciążać budżet państwa. Po drugie, w sposób nieuzasadniony rozszerza sferę przywilejów. Po trzecie, „zakopuje” sam system ubezpieczeń w ministerstwie branżowym. Proszę zauważyć, że nigdzie na świecie nie ma tak, by jakiekolwiek ubezpieczenia w jakikolwiek sposób podlegały resortowemu ministrowi, którego notabene typuje się w sposób polityczny przez rolników i w sposób polityczny kontroluje. Dalej, nawet lekarzy, których on powoła, chce się dekretować politycznie. To jest zła droga, panie i panowie posłowie z koalicji, to jest droga na skróty i sądzę, że na krótki czas.</u>
          <u xml:id="u-160.1" who="#JanRulewski">Równie niepokojący jest fakt, o którym mówiła posłanka z mojego klubu, że ta ustawa w gruncie rzeczy zabiera właśnie to, co powinno leżeć u podstaw systemu ubezpieczeniowego: autonomię, a więc wzajemne starania o zabezpieczenie czy to w sytuacji przypadkowej, dramatycznej - gdy mówimy o rentach inwalidzkich - czy też jeśli chodzi o starość.</u>
          <u xml:id="u-160.2" who="#JanRulewski">Przechodząc do części szczegółowej, jestem przeciwny, podobnie zresztą jak rząd wysokiej koalicji, zmianie polegającej na dodaniu art. 5a, mocą której zamierza się rozszerzyć ubezpieczenia - powiedzmy sobie szczerze, prawie w całości finansowane przez budżet państwa - na grupę rolników, którzy podejmują się działalności gospodarczej. Unia już wcześniej zgłaszała... A ja dodam jeszcze, że wsi polskiej potrzebny jest niemały zastrzyk prawa, finansów, oświecenia, aby mogła wybrnąć z obecnej sytuacji. Co do tego chyba Wysoka Izba nie ma wątpliwości. Ale czy drogą do tej dotacji, do tego zastrzyku wiedzy, prawa i finansów ma być psucie systemu finansowego bądź tworzenie nawet pewnego rodzaju patologii czy wręcz umożliwianie przestępstw? To ja zapytam, czy należy dotować obywatela, który kupi hektar ziemi na wsi pod miastem i postawi supermarket, w zakresie ubezpieczeń jego i domowników, co praktycznie oznacza wszystkich mieszkańców danej miejscowości, bo domownikiem jest tu każdy rolnik, i ten, kto postawi na polu rolnika supermarket, też jest domownikiem. Z tych powodów jestem przeciwny. Czekałem na propozycje koalicji i nawet wiem, w jakim kierunku powinny zmierzać.</u>
          <u xml:id="u-160.3" who="#JanRulewski">Otóż w tym wypadku należy przyjmować prymat większego dochodu. Tam, gdzie rolnik, który zamierza inwestować, właśnie wychodzi z dołka, w którym się znalazł z powodu małego gospodarstwa czy małej dochodowości, niech płaci składkę w takim systemie, który mu daje większe dochody. Czyli jeśliby miał większe dochody z działalności wytwórczej, to niech będą stosowane równe prawa tak jak w mieście. Jeśliby zaś miał większe dochody z gospodarki rolnej, mógłby i powinien, moim zdaniem, korzystać z uprzywilejowanej pozycji ubezpieczenia rolniczego.</u>
          <u xml:id="u-160.4" who="#JanRulewski">Z tych powodów, oczywiście, stawiam wniosek o skreślenie tej zmiany.</u>
          <u xml:id="u-160.5" who="#JanRulewski">Następny nieuzasadniony przywilej to objęcie ubezpieczeniami - a właściwie wypłatą - zasiłkami macierzyńskimi i chorobowymi emerytów lub rencistów, którzy już oddali gospodarkę i są bierni zawodowo, a będą korzystać z ubezpieczenia czy też z wypłat z tytułu choroby lub macierzyństwa. Takiej sytuacji w mieście nie ma. Emeryt to człowiek bierny, również ubezpieczeniowo, zwłaszcza w zakresie świadczeń zdrowotnych.</u>
          <u xml:id="u-160.6" who="#JanRulewski">Niedopuszczalne są, uważam, wypadki, aby prezes KRUS lub jakiejkolwiek innej firmy ubezpieczeniowej mógł umarzać zobowiązania ubezpieczeniowe, bo to oznacza, że okrada innych uczestników umowy ubezpieczeniowej, akceptując fakt, że ktoś zaniedbał lub odmawia płacenia składki. Tymczasem koalicja, zwłaszcza zaś posłowie PSL, poszli jeszcze dalej: jeśli ktoś uzyska świadczenia w sposób niezgodny z prawem, też nie musi ich oddawać, jeśli tylko wyrazi na to zgodę prezes KRUS. Po prostu ustawa ma w tym zakresie charakter patologiczny.</u>
          <u xml:id="u-160.7" who="#JanRulewski">Dyskusyjna jest również zmiana 19 do art. 50, w którym się powiada, że jeśli gospodarz, który się ubezpieczy, nie płaci składki, to i tak wszyscy jego domownicy w jakiś sposób są ubezpieczeni, dowodząc, że przecież oni nie mogą ponosić konsekwencji tego, że gospodarz zaniedbał opłacania składki bądź wywiązywania się z innych obowiązków. Zgoda. Taką sytuację mamy również w ubezpieczeniach pracowniczych. Jednakże w wypadku ubezpieczeń pracowniczych istnieje właściciel, istnieje pracodawca i pracobiorca. W ubezpieczeniach rolniczych nie ma tego podziału. Istnieje właściciel gospodarstwa, gospodarz, i domownicy. Istnieje zatem między nimi umowa, ścisła więź. Zresztą definicją domownika objęte są osoby bliskie. Z tej racji jest to próba stworzenia nieuzasadnionego przywileju i niewątpliwie może spowodować wypływ pieniędzy, a nawet w skrajnych wypadkach, uchylanie się od zobowiązań ubezpieczeniowych.</u>
          <u xml:id="u-160.8" who="#JanRulewski">Oczywiście niedopuszczalna jest sytuacja, w której właściciel pieniędzy ubezpieczeniowych w rolnictwie - premier i jego ministrowie - w gruncie rzeczy nie może wyznaczyć strażnika biznesu ubezpieczeniowego, jakim jest prezes KRUS. W gruncie rzeczy może to być oparte tylko na zgodzie rolników. I to jest oczywiście sytuacja nieprawna. Właściciel musi mieć uprawnienia właścicielskie. Nie może być ubezwłasnowolniony, bo to oznacza, że nie będzie mógł odpowiadać przed Wysoką Izbą za stan finansów m.in. w KRUS. Czy wobec tego wysoka koalicja by się zgodziła, żeby np. minister finansów zrezygnował z funkcji właścicielskiej w państwowej spółce telewizyjnej i radiowej? Też by się nie zgodziła.</u>
          <u xml:id="u-160.9" who="#JanRulewski">Następna zmiana, która jest sprzeczna z duchem reform, jak również z przemyśleniami Unii Wolności, dotyczy kosztów funkcjonowania. Rzeczywiście Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego prowadzi bardzo oszczędną gospodarkę również w zakresie wynagrodzeń. Jednakże proponuję, aby formuły sztywne: 3,5%, 4,5% zamienić na: do 4,5% bądź do 3,5%. Nie będę przeciwstawiał się, jeśli te sumy zostaną zwiększone, gdyż wiem, że Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, dokładnie kontrolowana przez Komisję Polityki Społecznej, jest kasą oszczędną, racjonalną i w tym względzie nie ma problemu. Tylko sformułowanie: 3,5% i 4,5% przekreśla możliwość właściwego gospodarowania, a zwłaszcza racjonalizacji.</u>
          <u xml:id="u-160.10" who="#JanRulewski">Z tych samych również względów nie można się zgodzić - poseł Stanibuła już to wcześniej wyjaśnił - na istnienie systemu motywacyjnego. W gruncie rzeczy, panie i panowie posłowie, zwłaszcza z PSL, czy to oznacza, że do tej pory prezes KRUS czy też Rada Rolników nie motywowali pracowników do uzupełniania wykształcenia, sprawności ubezpieczeń? Przecież to jest element technologii zarządzania i nie ma powodu, żeby wpisywać to w ustawę. To się dzieje w każdym podmiocie gospodarczym, w każdej służbie.</u>
          <u xml:id="u-160.11" who="#JanRulewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Reasumując, kieruję kilka poprawek, które w gruncie rzeczy chronią przezorność chłopską i są alternatywą wobec koniunkturalizmu politycznego niektórych posłów.</u>
          <u xml:id="u-160.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-161">
          <u xml:id="u-161.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-161.1" who="#MarekBorowski">Spadły, spadły kartki. Tam gdzieś leżą.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-162">
          <u xml:id="u-162.0" who="#JanRulewski">Przepraszam bardzo. Rozumiem, że pan marszałek wybaczy mi ten błąd?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-163">
          <u xml:id="u-163.0" who="#MarekBorowski">Rozważymy to na posiedzeniu Prezydium Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-163.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-163.2" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi Rulewskiemu z Unii Wolności.</u>
          <u xml:id="u-163.3" who="#MarekBorowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Janusza Maćkowiaka z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-164">
          <u xml:id="u-164.0" who="#JanuszMaćkowiak">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Wprawdzie pana posła Rulewskiego znam bardzo wiele lat, ale nie sądziłem, że jest takim wrogiem chłopów. Panie pośle, chciałbym, żeby pan pojechał na wieś, zobaczył, jak żyją rolnicy na emeryturze czy ci, którzy ulegli wypadkowi. Ja żyję na wsi i wiem, jak to wygląda. Zadziwiło mnie dzisiejsze pańskie wystąpienie. W tej kwestii mam wiele odmiennych poglądów. Pokrótce postaram się je przedstawić.</u>
          <u xml:id="u-164.1" who="#JanuszMaćkowiak">Właściwie po pięciu latach obowiązywania ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników można pokusić się o jej ocenę. Oczywiście zawierała ona w sobie wiele nowych rozwiązań materialnoprawnych, organizacyjnych i finansowych i w chwili obecnej można stwierdzić, że przyjęte w niej rozwiązania przystawały do tak szeroko dyskutowanych zmian w systemie ubezpieczeń społecznych. Mimo to, biorąc pod uwagę doświadczenia z okresu jej funkcjonowania, a zwłaszcza głosy napływające od rolników, śledząc orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, sądów, a także wystąpienia rzecznika praw obywatelskich, należy stwierdzić, iż niezbędne jest wprowadzenie do ustawy pewnych korekt, do których zmierza nowelizacja. Pozwoli ona na usunięcie paru nieścisłości w dotychczas obowiązujących rozwiązaniach, a także wprowadzi nowe elementy, które winny przyczynić się do sprawnego funkcjonowania systemu ubezpieczeń społecznych rolników. Nie wnikając w szczegóły, chciałbym ustosunkować się do paru najbardziej istotnych zmian, które niesie ze sobą nowelizacja ustawy.</u>
          <u xml:id="u-164.2" who="#JanuszMaćkowiak">Przyglądając się bliżej proponowanym zmianom zakresu podmiotowego ustawy, jako rolnik mogę stwierdzić, iż największe znaczenie będzie miała zmiana dotycząca możliwości wyboru przez rolników systemu ubezpieczenia, któremu będą podlegali. W tym względzie mam inne zdanie niż pan Rulewski. Nie chodzi bowiem o pozostawienie rolnikowi wolnej ręki czy o lawirowanie pomiędzy ubezpieczeniem w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych a ubezpieczeniem w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, lecz o sytuację, gdy w obliczu trudności ekonomicznych rolnik z krwi i kości podejmuje dodatkową, dorywczą działalność zarobkową. Dotychczas funkcjonujące przepisy zobowiązywały go z momentem podjęcia takiej działalności do zgłoszenia tego faktu w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych celem objęcia ubezpieczeniem oraz poczynienia starań o wyłączenie go z ubezpieczenia społecznego rolników. Łączyło się to bardzo często z koniecznością podwójnego opłacania składek oraz biegania między instytucjami ubezpieczeniowymi, a z rolnika, gospodarującego nierzadko na kilkunastohektarowym gospodarstwie, na siłę robiono rzemieślnika czy handlowca.</u>
          <u xml:id="u-164.3" who="#JanuszMaćkowiak">Nie wiem, panie pośle Rulewski, czy rolnicy tak stawiają te supermarkety, bo ja nie znam takiego przykładu, żeby którykolwiek rolnik postawił supermarket i zatrudnił w nim swoją rodzinę. Podstawą ekonomicznego bytu rolnika jest właśnie gospodarstwo.</u>
          <u xml:id="u-164.4" who="#JanuszMaćkowiak">Następną zmianą jest naprawa ewidentnego błędu ustawodawcy, jakim było pominięcie w gronie osób najbliższych rolnikowi małżonka czy też małżonki. Miało to miejsce w przepisie dotyczącym prawa do jednorazowego odszkodowania z tytułu uszczerbku na zdrowiu albo śmierci wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej. Wiadomo, że w czasie nasilonych prac polowych każda para rąk jest na wagę złota i wtedy rolnikom pomaga cała rodzina, której nie wszyscy członkowie podlegają ubezpieczeniu społecznemu rolników. W dotychczas obowiązujących rozwiązaniach ochrona przed tym ryzykiem obejmowała krąg osób z najbliższej rodziny rolnika, jednak przepis nie uwzględniał małżonka czy też małżonki. Paradoksalnie - w sytuacji gdy wypadkowi uległ małżonek lub małżonka rolnika, podlegający innemu ubezpieczeniu niż rolnicze - nie mieli oni prawa do odszkodowania powypadkowego.</u>
          <u xml:id="u-164.5" who="#JanuszMaćkowiak">Wiele kontrowersji budziło pobieranie przez rolników rencistów zasiłku chorobowego przy kontynuowaniu ubezpieczenia wypadkowego, chorobowego czy macierzyńskiego. Zarzut dotyczył głównie tego, iż z powodu jednego schorzenia można było pobierać rentę inwalidzką i zasiłek chorobowy. Proponowana zmiana do ustawy wyklucza tę ewentualność, pozwalając jednak rolnikom rencistom korzystać z ubezpieczenia chroniącego przed ryzykiem związanym ze skutkami ewentualnego wypadku przy pracy.</u>
          <u xml:id="u-164.6" who="#JanuszMaćkowiak">Kolejną, bardzo istotną proponowaną zmianą jest stworzenie przy Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego samodzielnego aparatu orzecznictwa inwalidzkiego. Można się zastanawiać, po co tworzyć coś, co już funkcjonuje w strukturach Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i co - jak dotychczas - raz lepiej, raz gorzej spełniało swoje zadania. Tutaj pragnę ze swej strony zaznaczyć, że stworzenie odrębnego aparatu orzecznictwa, realizującego zadania z zakresu ubezpieczenia społecznego rolników, pozwoli po pierwsze: uwzględniać w trakcie orzekania specyfikę wykonywanego przez rolników zawodu, a po drugie: zespolić postępowanie orzecznicze z prowadzoną od paru lat przez KRUS działalnością z zakresu rehabilitacji zdrowotnej rolników.</u>
          <u xml:id="u-164.7" who="#JanuszMaćkowiak">Połączenie tych dwóch dziedzin działalności KRUS na pewno podniesie efektywność prowadzonej rehabilitacji, co, gdy weźmie się pod uwagę katastrofalny stan zdrowia mieszkańców wsi, choć w małej części przyczyni się do jego poprawy.</u>
          <u xml:id="u-164.8" who="#JanuszMaćkowiak">Niebagatelną rzeczą jest też szybkość i sprawność rozpatrywania wniosków o renty inwalidzkie. Dotychczasowa praktyka dowodzi, iż rolnik starający się o rentę czekał dłużej na jej otrzymanie niż osoby należące do innych grup zawodowych. Na ten stan wpływ miał fakt, iż wiele do życzenia pozostawiała dokumentacja lecznicza rolnika, z reguły jej nie było. A druga rzecz — oddając wszystko co należne Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych, działał on po części zgodnie z zasadą „bliższa ciału koszula”, załatwiając, rzecz jasna, w pierwszej kolejności wnioski swoich ubezpieczonych.</u>
          <u xml:id="u-164.9" who="#JanuszMaćkowiak">Skoro już poruszyłem temat orzecznictwa lekarskiego, trudno nie wspomnieć o następnej zmianie w przepisach, która jest krokiem do dostosowania ich do sytuacji życiowych. Renta inwalidzka rolnicza jest rentą okresową i przyznawana mogła być na stałe tylko wtedy, gdy wnioskodawca został uznany za inwalidę I grupy lub gdy do osiągnięcia wieku emerytalnego pozostało mu nie więcej niż 5 lat. Sytuacja ta powodowała, iż człowiek młody, u którego schorzenia miały charakter nieodwracalny, a takich przypadków jest bardzo wiele, gdy choroba pogłębiała się, musiał co jakiś czas stawać przed komisją lekarską, która nadal utrzymywała w mocy swe poprzednie orzeczenia. Trwało to tak długo, aż chory nie osiągnął odpowiedniego wieku lub jego stan zdrowia nie pogorszył się do tego stopnia, że pozwalał na uzyskanie inwalidztwa I grupy. Proponowana zmiana wyklucza tego typu tryb postępowania. Można zobrazować to przykładem: rolnik, który w wieku np. 25 lat stracił nogę, nie będzie musiał, zanim się mu przyzna rentę stałą, przechodzić co najmniej czterokrotnie badań lekarskich.</u>
          <u xml:id="u-164.10" who="#JanuszMaćkowiak">Następną kwestią wartą paru słów omówienia są zmiany dotyczące funkcjonowania Rady Ubezpieczenia Społecznego Rolników. Zmiany te dotyczą powoływania przez premiera prezesa kasy i jego zastępców. Odbywać się to będzie po wyraźnym pozytywnym zaopiniowaniu przez Radę Rolników, a nie - jak dotychczas - w porozumieniu z nią. Takie uregulowanie prawne w wyraźniejszy sposób nadaje radzie kompetencje polegające na tym, że bez jej pozytywnej opinii o kandydacie na prezesa KRUS lub jego zastępcę premier nie może skutecznie powołać danego kandydata.</u>
          <u xml:id="u-164.11" who="#JanuszMaćkowiak">Dzięki tej nowelizacji rada została wyposażona w funkcje nadzorcze nad funduszem składkowym przez zapis o wyłonieniu ze swego grona rady nadzorczej tego funduszu, zwiększyły się też jej uprawnienia co do zarządzania tym funduszem i wykonywania jego zadań.</u>
          <u xml:id="u-164.12" who="#JanuszMaćkowiak">Projekt zmian do ustawy wyposaża Radę Rolników w narzędzie pozwalające na stymulowanie podnoszenia jakości i wydajności pracy oraz kwalifikacji zawodowych pracowników KRUS przez wydzielenie z funduszu składkowego specjalnego funduszu motywacyjnego będącego w dyspozycji prezesa KRUS i przewodniczącego rady. Mimo że komisje sejmowe negatywnie ustosunkowały się do tych zmian, uzyskanie przez radę tego typu kompetencji pozwoliłoby jej na skuteczniejsze sprawowanie funkcji nadzorczych, zwłaszcza że w skład rady wchodzą w 80% czynni rolnicy oraz emeryci i renciści rolnicy, którzy co dzień mają możność bezpośredniej oceny jakości pracy KRUS.</u>
          <u xml:id="u-164.13" who="#JanuszMaćkowiak">Konieczność skrótowego potraktowania tematu omawianej nowelizacji ustawy nie pozwoliła mi na bardziej wnikliwe jej przedstawienie. Moje wątpliwości budzi jeszcze zapis w zmianie 10 mówiący, że Rada Ministrów może określić w drodze rozporządzenia zasady wcześniejszego przechodzenia na emeryturę na warunkach innych niż określone w ust. 1 i 2. Moim zdaniem te uprawnienia powinien mieć prezes KRUS.</u>
          <u xml:id="u-164.14" who="#JanuszMaćkowiak">Kończąc, stwierdzam, że do przegłosowania jest wiele zmian o charakterze porządkującym i uszczelniającym przepisy ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, poza wymienionymi wyżej przeze mnie, które wymagają niezwłocznego wprowadzenia w życie.</u>
          <u xml:id="u-164.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-165">
          <u xml:id="u-165.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-165.1" who="#MarekBorowski">Przemawiał pan poseł Janusz Maćkowiak z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-165.2" who="#MarekBorowski">Pan poseł Jan Rulewski wyraża ochotę na sprostowanie.</u>
          <u xml:id="u-165.3" who="#MarekBorowski">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-166">
          <u xml:id="u-166.0" who="#JanRulewski">W trybie art. 109, w dwóch sprawach. Otóż nie jest prawdą, jakobym nie jeździł na wieś, ostatnio nawet spotkałem się z tak dobrymi rolnikami jak pan Mojżeszowicz z PSL i, jak sądzę, pan Bentkowski. Nadto dowodzę, że Einstein obliczył bieg promienia świetlnego nie będąc na słońcu. To też się zdarza.</u>
          <u xml:id="u-166.1" who="#JanRulewski">Drugie sprostowanie. Jeśli chodzi o jakoby moje stwierdzenie, że rolnicy budują supermarkety. Odwrotnie, powiedziałem, że są osoby, również wskazywane przez PSL, które kupują ziemię chłopską, by na niej budować supermarkety, i one będą korzystały z dobrodziejstw tej ustawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-167">
          <u xml:id="u-167.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-167.1" who="#MarekBorowski">Po dzisiejszych rozlicznych doświadczeniach muszę powiedzieć, że było to przykładowe sprostowanie.</u>
          <u xml:id="u-167.2" who="#MarekBorowski">Teraz głos zabierze pan poseł Mirosław Pawlak z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-168">
          <u xml:id="u-168.0" who="#MirosławPawlak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W czasie kiedy wieś polska w dalszym ciągu ubożeje, parytet dochodów wynosi 56 do 100 na niekorzyść rolników, a renty i emerytury rolnicze w większości są przeznaczane na utrzymywanie całych rodzin, kiedy w postępie geometrycznym rosną ceny na artykuły do produkcji rolnej, a utrzymują się niskie ceny na artykuły i surowce pochodzące z rolnictwa, wypada nam debatować nad nowelizacją ustawy o społecznym ubezpieczeniu rolników. Dotychczasowa ustawa jest w tym momencie niedoskonała. Zawarte w sprawozdaniu, a przedstawione przez panią poseł sprawozdawcę zmiany i poprawki również nie są adekwatne do oczekiwań rolników, gdyż Fundusz Składkowy Ubezpieczenia Społecznego Rolników będzie obciążony funduszem motywacyjnym, w ramach tzw. odpisu na fundusz administracyjny, naliczanego z funduszu składkowego, czego nie akceptuję, podobnie jak i rolnicy, którzy krytycznie wyrażali się na ten temat na spotkaniach poselskich.</u>
          <u xml:id="u-168.1" who="#MirosławPawlak">Kontrowersyjny jest problem powołania rady nadzorczej funduszu, wyłanianej z grona Rady Rolników, która jest ciałem społecznym.</u>
          <u xml:id="u-168.2" who="#MirosławPawlak">Do pozytywnych rozstrzygnięć w nowelizowanej ustawie zaliczyć należy powołanie odrębnych komisji lekarskich z uwagi na inny charakter orzekania. Słuszna jest propozycja wyboru ubezpieczenia w KRUS lub ZUS przez osoby wykonujące dwa zawody. Uważam, że towarzystwo ubezpieczeń społecznych powinno być wspierane przez KRUS. Korzystny jest zapis dotyczący rehabilitacji dzieci i samych rolników, którzy ponieśli uszczerbek na zdrowiu w związku z pracą w gospodarstwie.</u>
          <u xml:id="u-168.3" who="#MirosławPawlak">Występując w debacie, wobec wielu niedociągnięć wnoszę o sprawniejsze, szersze i skuteczne ubezpieczenie rolników.</u>
          <u xml:id="u-168.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-169">
          <u xml:id="u-169.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo panu posłowi Mirosławowi Pawlakowi z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-169.1" who="#MarekBorowski">Proszę pana posła Bolesława Machnio, również z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-170">
          <u xml:id="u-170.0" who="#BolesławMachnio">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Jedną z bardzo ważnych debat na tym posiedzeniu Sejmu jest debata nad zmianą ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. O szczegółach projektów poselskiego i rządowego mówiła pani poseł sprawozdawca Zofia Grzebisz-Nowicka.</u>
          <u xml:id="u-170.1" who="#BolesławMachnio">Podczas posiedzeń podkomisji i komisji, kiedy są omawiane sprawy wsi, przede wszystkim rolnictwa, wyczuwa się u nielicznych posłów rezerwę, a często nawet niechęć. Tylko gwoli przypomnienia pragnę stwierdzić, że wszyscy mieszkańcy wsi czy miast naszej ojczyzny należą do jednej matki, której na imię Polska. Dlatego nie zachodzi ani potrzeba, ani konieczność, byśmy sobie nawzajem zazdrościli, przejawiali obojętność lub pałali do siebie jakąś niechęcią. W zorganizowanym w Sejmie w sali nr 118 sympozjum na temat konstytucji wykładowcami byli panowie profesorowie z Republiki Federalnej Niemiec i Stanów Zjednoczonych. Z wygłoszonych przez nich wykładów wynikało, że parlamentarzysta otrzymuje legitymację poselską czy senatorską podpisaną przez pana marszałka, a nie przewodniczącego, prezesa lub sekretarza partii, z której listy dana osoba kandydowała. Z tego wynika, że jesteśmy posłami nie ugrupowań, lecz Rzeczypospolitej Polskiej. Dodam, że na tym sympozjum panie i panów posłów policzyłem na palcach jednej ręki. Organizatorzy, by wypełnić salę, zaprosili młodzież z jednej ze szkół średnich z Warszawy. Tyle dygresji.</u>
          <u xml:id="u-170.2" who="#BolesławMachnio">Ustalony czas debaty zmusza mnie do ograniczenia wystąpienia. Dlatego jeszcze tylko kilka zdań o wkładzie rolnictwa polskiego nie tylko w wyżywienie narodu, ale i budowę przemysłu. Nic nowego nie powiem, jeśli przypomnę, że rolnictwo polskie w czasie okupacji hitlerowskiej oddawało kontyngenty płodów rolnych i produktów zwierzęcych. Było to zboże, żywiec wieprzowy i wołowy, mleko lub masło. Po odzyskaniu niepodległości w 1945 r. - albo za rządów PRL - były nie kontyngenty, lecz dostawy obowiązkowe tych samych płodów, co w czasie okupacji hitlerowskiej. Była jednak różnica w zapłacie. Za kontyngenty w czasie okupacji rolnicy otrzymywali zapłatę w postaci czerwonej kartki, to znaczy wódki, zaś za dostawy obowiązkowe otrzymywali nie więcej niż 50% ceny rynkowej albo zapłatę pokrywającą nie więcej niż 50% kosztów ówczesnej produkcji. Przywódcy polityczni - Biuro Polityczne - mówili, że najpierw odbudujemy przemysł, a później dla rolników będą tanie wyroby przemysłowe, na przykład nawozy i inne środki do produkcji rolnej. Różnica między ceną rynkową a cenami dostaw obowiązkowych szacowana jest na ponad 300 bln starych złotych. Do dziś rolnictwo polskie nie tylko nie skorzystało z dobrodziejstw wybudowanych zakładów przemysłowych, ale w latach dziewięćdziesiątych przemysł, fabryki zostały zniszczone; sprzedano je za tzw. symboliczną niemal złotówkę.</u>
          <u xml:id="u-170.3" who="#BolesławMachnio">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dziś otrzymaliśmy w druku nr 1642 informację o wzroście cen żywności. Ceny żywności nie będą stabilne dopóty, dopóki rolnicy nie będą się utrzymywać z produkcji rolnej, lecz z rent i emerytur. Jako tako funkcjonują tylko te gospodarstwa, w których jest babcia lub dziadziuś. Pozostałe gospodarstwa rolne wegetują, liczą na poprawę sytuacji w rolnictwie (i na posłów koalicji), co winno nastąpić za sprawą Sejmu, dzięki podjęciu odpowiednich ustaw w tej sprawie. (Nie dotyczy to przemysłowych gospodarstw rolnych wielohektarowych.) Stwierdzam, że wieś polska, rolnicy polscy swoją pracą, a jednocześnie troską o wyżywienie narodu zasłużyli sobie w pełni na przyjęcie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników w warunkach, o których mówiła sprawozdawczyni pani poseł Zofia Grzebisz-Nowicka.</u>
          <u xml:id="u-170.4" who="#BolesławMachnio">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pragnę stwierdzić, że polskie rolnictwo indywidualne od ponad 200 lat, tj. od trzeciego rozbioru Polski, nie znalazło uznania w sferach rządzących i nie miało realnego wsparcia nie tylko finansowego, ale i moralnego. Sytuacja ta doprowadziła do tego, że w rolnictwie zamiast rozwoju była stagnacja. By nie być gołosłownym, stwierdzam, że w roku 1936 w szkole rolniczej w Wacynie obok Radomia byli uczniowie z Holandii, Danii i Belgii. Średnia mleczność jednej krowy w roku 1937, kiedy byłem uczniem tej szkoły, wynosiła ponad 5 tys. litrów rocznie, a rekordzistka o imieniu Małpa dawała ponad 8 tys. litrów rocznie. Dzienny udój mleka od tej krowy przekraczał 40 litrów.</u>
          <u xml:id="u-170.5" who="#BolesławMachnio">Zwracam się do pań i panów posłów obecnej kadencji - otwórzmy dostęp polskiemu rolnictwu indywidualnemu do pracy w gospodarstwie rolnym, stwórzmy rolnikom możliwość utrzymania z pracy rąk rodzin na normalnym poziomie dochodu krajowego. Niech 1300 tys. ha ziemi polskiej nie leży ugorem, lecz zacznie rodzić, a wtedy pan premier Jagieliński i jego współpracownicy nie będą się martwić, gdzie i u kogo kupić zboże na chleb oraz inne artykuły żywnościowe.</u>
          <u xml:id="u-170.6" who="#BolesławMachnio">Kończąc, pozwolę sobie zacytować krótki wierszyk: „Ziemia w Polsce może rodzić, ale trzeba po niej z głową chodzić. Żeby z głową chodzić umieć, trzeba naukę rozumieć”.</u>
          <u xml:id="u-170.7" who="#BolesławMachnio">Klub Polskiego Stronnictwa Ludowego, wraz ze mną, będzie głosował za uchwaleniem zmiany ustawy o społecznym ubezpieczeniu rolników. Wierzę, że klub PSL wesprą swoimi głosami panie i panowie posłowie z klubów i kół działających w Sejmie. Będzie to dowodem, że ojczyzna jest jedna, a na imię jej Polska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-171">
          <u xml:id="u-171.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo panu posłowi...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-172">
          <u xml:id="u-172.0" who="#BolesławMachnio">Jeszcze słowo odnośnie do wystąpienia pana posła Rulewskiego. Nie będę z nim polemizował, była to bowiem czcza demagogia. Na błysk można złapać czasem szczupaka. Społeczeństwo polskie po tych doświadczeniach już na błysk nie będzie brało, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-172.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-173">
          <u xml:id="u-173.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-173.1" who="#MarekBorowski">Przemawiał pan poseł Bolesław Machnio z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-173.2" who="#MarekBorowski">Głos zabierze pan poseł Janusz Maksymiuk z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-174">
          <u xml:id="u-174.0" who="#JanuszMaksymiuk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W zasadzie miałem okazję wypowiedzieć się na temat projektu, na temat rozwiązań, chciałbym jednak skorzystać z czasu przeznaczonego dla klubu i nawiązać do wystąpienia pana posła Rulewskiego. Zauważyłem, jak pan poseł Rulewski ubolewał nad niezgodnością projektu omawianej ustawy o ubezpieczeniach społecznych rolników z przyjętymi niedawno założeniami reformy systemu ubezpieczeniowego. Ja takich niezgodności nie zauważyłem. Zauważam, że idzie to w tym kierunku, jakkolwiek nie w 100%. Natomiast, jak sobie przypominam, pan poseł Rulewski nie poparł tego przyjętego projektu założeń reformy systemu ubezpieczeniowego - podobnie jak jego cały klub - i dlatego wydawałoby się, że jest tu niespójność w wystąpieniu, bo należałoby się cieszyć, że ustawa jest niezgodna, skoro tamtego projektu pan nie poparł, panie pośle. Ale to już jest styl uprawiania polityki przez pana posła. Zostawiam to, chciałem tylko uzmysłowić wszystkim, że tak to wygląda.</u>
          <u xml:id="u-174.1" who="#JanuszMaksymiuk">Sprawa druga. Pan poseł był uprzejmy się powołać, że ktoś z supermarketu kupi sobie 2 ha ziemi — pan powiedział hektar (to go nie uprawnia), ale już poprawiam: 2 ha — i mógłby korzystać z ubezpieczenia społecznego rolników. Otóż projekt ustawy zakłada, panie pośle — pan go nie czytał dokładnie — że to nie właściciel marketu może korzystać z ubezpieczenia społecznego rolników, tylko rolnik, który co najmniej przez rok płacił składkę z tytułu ubezpieczenia społecznego rolników, jeżeli wybudował supermarket. Myślę, że kiedy przyjdą czasy, gdy rolnicy będą budowali supermarkety, to szybko — w trymiga — tę ustawę zmienimy, bo im faktycznie ta ulga jest niepotrzebna. Natomiast dzisiaj mówimy o tym, co jest w podtekście, bo przecież nie musimy dyskutować, że intencją tej ustawy, oprócz wszystkich elementów tutaj wymienionych, jest również to, żeby przyspieszać przemiany strukturalne w rolnictwie, a więc rolników odsyłać do pracy poza rolnictwem. My ich mamy 2,5 mln. Trzeba ich do usług odsyłać, o czym mówili tutaj przedstawiciele BBWR, o czym wszyscy mówiliśmy. Trzeba odsyłać do innych działów gospodarki narodowej, do agroturystyki itd. I to jest właśnie interes, żeby rolników wysysać z rolnictwa, przesyłać do innych działów. Jak zaczną budować supermarkety, będziemy to zmieniać. Myślę, że posługując się takimi argumentami — on jest troszkę demagogiczny — można również powiedzieć tak: wczoraj w dzienniku telewizyjnym, w „Wiadomościach”, podano, że w wypadku samochodowym zginęli ludzie, wobec tego minister zdrowia powinien zakazać produkcji samochodów i ich sprowadzania; czytałem wczoraj w gazecie, że wieprzowina wpływa na podwyższenie poziomu cholesterolu u człowieka, wobec tego należy zakazać produkcji żywca wieprzowego. I tak będziemy sobie mnożyli te przykłady, ale to jest trochę demagogia. Ja sobie też na to pozwoliłem.</u>
          <u xml:id="u-174.2" who="#JanuszMaksymiuk">Kwestia poprawki nr 17, gdzie chodzi o zapis, że prezesa powołuje się za zgodą rady. Oczywiście, jest to uprzedmiotowienie, mówiliśmy o tym. W „Strategii dla Polski” jest zapisane, że koalicja będzie stosowała negocjacyjny system sprawowania władzy i to jest negocjacyjny system sprawowania władzy: przekazuje się władzę rolnikom, nadzór przy powołaniu prezesa sprawuje rada. To nie znaczy, że ta rada nie dogada się z ministrem rolnictwa i nie wytypują wspólnego kandydata. Oczywiście, minister jest strażnikiem pieniędzy, odpowiada za skarb państwa, natomiast prawo doboru człowieka, który czuje ten temat, ma rada rolników. I ja myślę, że to jest... zresztą jestem wyrazicielem większości, która zabierała głos.</u>
          <u xml:id="u-174.3" who="#JanuszMaksymiuk">Także uwaga do pana posła Stanibuły. Panie pośle, wątpliwość, czy rolnicy dadzą sobie radę przy pełnieniu funkcji członków rady nadzorczej, nie powinna mieć miejsca w sytuacji, gdy w parlamencie Rzeczypospolitej Polskiej posłowie i senatorowie są rolnikami i nawet niedawno mieliśmy premiera rolnika. Tak więc ufajmy tym ludziom, na pewno dadzą sobie radę i dobrze by było, gdybyśmy ten zapis utrzymali w dotychczasowym brzmieniu.</u>
          <u xml:id="u-174.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-175">
          <u xml:id="u-175.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-175.1" who="#MarekBorowski">Przemawiał pan poseł Janusz Maksymiuk, Sojusz Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-175.2" who="#MarekBorowski">Pan poseł Jan Rulewski będzie prostował, jak rozumiem. Tak?</u>
          <u xml:id="u-175.3" who="#komentarz">(Poseł Jan Rulewski: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-175.4" who="#MarekBorowski">Ale chciałbym usłyszeć wyraźną deklarację ze strony...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-176">
          <u xml:id="u-176.0" who="#JanRulewski">Tak, panie marszałku, w trybie art. 109 co do wypowiedzi pana...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-177">
          <u xml:id="u-177.0" who="#MarekBorowski">Tak, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-178">
          <u xml:id="u-178.0" who="#JanRulewski">...posła Maksymiuka, który - jak sądzę - jest znaczącym posłem, jeśli chodzi o sprawy rolnictwa, w tym ubezpieczenia. Otóż, panie pośle, powiedział pan, że rolnikiem powinna być osoba, która posiada te 2 ha, i w świetle ustawy może skorzystać z tego uprawnienia, powiedzmy, uprzywilejowanego ubezpieczenia. Ja to samo powiedziałem i dlatego nie rozumiem, czemu pan to prostuje. Powiedziałem, że osoba, która nabędzie 2 ha ziemi, a następnie przez rok będzie prowadziła czy supermarket, czy wytwórnię pasz, skorzysta z tego uprawnienia, bo tak jest napisane w ustawie. Rolnik lub domownik - czyli jeszcze więcej - który podlegając ubezpieczeniu w pełnym zakresie z mocy ustawy - trwającemu nieprzerwanie co najmniej jeden rok - podejmie pozarolniczą działalność gospodarczą, nie będąc pracownikiem, podlega nadal temu ubezpieczeniu. Tak więc jeśli zgłosi po zakupie ziemi gotowość ubezpieczenia się, zawrze umowę, zostanie przyjęty, to staje się rolnikiem. Następnie jeśli w ciągu roku prowadzi działalność gospodarczą, to korzysta z uprawnienia, które państwo daje po roku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-179">
          <u xml:id="u-179.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi Janowi Rulewskiemu.</u>
          <u xml:id="u-179.1" who="#MarekBorowski">Rozumiem, że innych sprostowań już nie ma.</u>
          <u xml:id="u-179.2" who="#MarekBorowski">Lista posłów zapisanych do głosu została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-179.3" who="#MarekBorowski">Proszę o zabranie głosu przedstawiciela Ministerstwa Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej panią podsekretarz stanu Marię Zwolińską.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-180">
          <u xml:id="u-180.0" who="#MariaZwolińska">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Uczestnicząc po raz kolejny w dyskusji nad projektami - rządowym i poselskim - zmian w ustawie o ubezpieczeniu społecznym rolników, pragnę przypomnieć, że projekt rządowy - mówiła o tym pani poseł sprawozdawca - wnosił tylko jedną zmianę do obowiązującej ustawy, wynikającą z przyjęcia przez Sejm orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego uznającego małżonka rolnika za osobę bliską rolnikowi. Propozycja ta znalazła się obecnie w projekcie w art. 1 pkt 8. Określa ona prawo, podkreślam, nie ubezpieczonego małżonka rolnika do jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy rolniczej - np. wtedy, gdy małżonką jest nauczycielka, pracuje w czasie prac polowych i ulega wypadkowi. To nie chodzi o typową rodzinę rolniczą, gdzie żona rolnika z mocy ustawy podlega ubezpieczeniu.</u>
          <u xml:id="u-180.1" who="#MariaZwolińska">Odnosząc się do poselskiego projektu nowelizacji ustawy o ubezpieczeniu przedstawianego na dzisiejszym posiedzeniu, rząd stwierdza, że zawiera on szereg pozytywnych rozwiązań, wynikających z wnikliwej analizy ponadpięcioletniego już okresu funkcjonowania ustawy. Dlatego wprowadzenie niektórych z nich pozwoli ulepszyć, uporządkować i uściślić obowiązujące dotychczas przepisy.</u>
          <u xml:id="u-180.2" who="#MariaZwolińska">Do szczególnie uzasadnionych zmian należy zaliczyć przepis powołujący własny system rentowego orzecznictwa lekarskiego. Umożliwi to Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego prowadzenie w pełni samodzielnej, uwzględniającej specyfikę zawodu, działalności profilaktyczno-rehabilitacyjnej oraz orzeczniczej. Ta działalność już od dwóch lat jest prowadzona. Obecnie o niezdolności do pracy rolniczej orzekają komisje lekarskie ZUS. Koszty z tym związane ponosi kasa. W dotychczasowej praktyce komisje często przekraczały, wielokrotnie z przyczyn obiektywnych, ustawowe terminy orzekania o niezdolności do pracy rolniczej, co powodowało obciążenie kasy karnymi odsetkami za opóźnienia w przyznawaniu rent inwalidzkich rolniczych. Własne orzecznictwo ma więc także uzasadnienie ekonomiczne. Kalkulacje podała pani poseł Grzebisz-Nowicka w swoim wystąpieniu.</u>
          <u xml:id="u-180.3" who="#MariaZwolińska">Kolejnym, od dawna już proponowanym i oczekiwanym rozwiązaniem, zgodnym z zapisami w „Strategii dla Polski” i w projekcie dotyczącym polityki rolnej, jest przepis umożliwiający kontynuowanie ubezpieczenia rolniczego w przypadku dodatkowego podjęcia przez rolnika innej działalności gospodarczej. Jest to pozytywna zmiana, która będzie jednocześnie wspierać rozwój przedsiębiorczości regionalnej, takiej jak agroturystyka, rękodzielnictwo. Przyczynić się może - i powinna - do zmniejszania bezrobocia, ale także do poprawy warunków życia mieszkańców wsi.</u>
          <u xml:id="u-180.4" who="#MariaZwolińska">W projekcie zaproponowane zostały jednak również rozwiązania, które według oceny rządu mogą naruszać konstrukcję, spójność, pewną logikę rolniczego systemu ubezpieczeniowego.</u>
          <u xml:id="u-180.5" who="#MariaZwolińska">Po pierwsze, dyskusyjna jest propozycją nadania Radzie Rolników uprawnień do ustalania wysokości składki na samofinansujący się fundusz składkowy, z którego wypłacane są świadczenia z tytułu ubezpieczenia wypadkowego, chorobowego i macierzyńskiego (art. 1 pkt 7 projektu). Zdaniem rządu zapis taki zmienia zasadniczo obecne regulacje, ogranicza uprawnienia prezesa KRUS, który zgodnie z art. 76 ust. 1 ustawy pełni funkcję zarządu funduszu składkowego, ponosząc jednocześnie pełną odpowiedzialność za jego prawidłowe funkcjonowanie. Warto w tym miejscu zauważyć, że gdyby nawet uznać za słuszne argumenty podnoszone w trakcie debaty - nadanie uprawnienia decyzyjnego Radzie Rolników - to w praktyce i tak nadal prezes będzie proponował wysokość składki, jako że jest dysponentem pełnej dokumentacji finansowo-księgowej.</u>
          <u xml:id="u-180.6" who="#MariaZwolińska">Po drugie, rząd w swoim stanowisku wyrażał i w dalszym ciągu wyraża wątpliwości w sprawie propozycji utworzenia ze składek rolników funduszu motywacyjnego, przeznaczonego na dodatkowe finansowanie wynagrodzeń pracowników Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (pkt 30 w art. 1 projektu). Nie wydaje się bowiem uzasadnione, biorąc pod uwagę chociażby względy społeczne, finansowanie wynagrodzeń pracowników KRUS z funduszu składkowego - problem ten był zresztą często w dyskusji dziś podnoszony - gdy jednocześnie stan środków nie zawsze pozwala na przyznawanie świadczeń ubezpieczonym rolnikom na poziomie zbliżonym do świadczeń pracowniczych.</u>
          <u xml:id="u-180.7" who="#MariaZwolińska">Jednak nie można nie zauważyć problemów, jakie rodzą niskie płace pracowników KRUS. Na pewno to głównie z tego powodu zdolni, wykształceni pracownicy są przejmowani przez konkurencję na rynku pracy, a to z kolei powoduje negatywną selekcję kadry, zakłóca bieżące, bezawaryjne funkcjonowanie instytucji.</u>
          <u xml:id="u-180.8" who="#MariaZwolińska">Po trzecie, nie wydaje się uzasadniona zmiana umożliwiająca kasie inicjowanie i wspieranie rozwoju ubezpieczeń dobrowolnych oferowanych przez wszelkie podmioty prowadzące tego typu ubezpieczenia (art. 1 pkt 23 lit. a projektu). Dotychczas kasa mogła wspierać tylko towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, a więc instytucje działające w systemie non profit, nastawione na minimalizowanie kosztów dodatkowych ubezpieczeń. Wspieranie ze składek społecznych także instytucji komercyjnych ukierunkowanych na zysk jest rozwiązaniem, które może być kontrowersyjne dla samych rolników. Rząd opowiada się za pozostawieniem dotychczasowego rozwiązania.</u>
          <u xml:id="u-180.9" who="#MariaZwolińska">Wreszcie po czwarte, w projekcie znalazł się zapis, zgłoszony zresztą w końcowej fazie prac podkomisji i połączonych komisji - myślę o pkt. 10 art. 1 projektu - dotyczący delegacji dla Rady Ministrów umożliwiającej określanie zasad wcześniejszego przechodzenia na emeryturę rolniczą na warunkach innych, niż zapisano to w ustawie. Obowiązujące przepisy szczegółowo regulują zasady przechodzenia na emeryturę rolniczą po osiągnięciu wieku emerytalnego, a także na emeryturę wcześniejszą, dlatego rząd nie występował o nadanie takiej delegacji. Można uznać, że propozycja ta została zgłoszona przez posłów przede wszystkim dlatego, że jest dosłownym przeniesieniem do systemu rolniczego zapisu funkcjonującego - co prawda w znacznie bardziej skomplikowanych warunkach - w systemie pracowniczym.</u>
          <u xml:id="u-180.10" who="#MariaZwolińska">Przedstawiając Wysokiej Izbie powyższe stanowisko, rząd wyraża przekonanie, że zostanie ono wzięte pod uwagę przy rozstrzyganiu o ostatecznym kształcie ustawy.</u>
          <u xml:id="u-180.11" who="#MariaZwolińska">Na zakończenie proszę mi pozwolić podziękować osobiście pani poseł Grzebisz-Nowickiej za jej szczególne zaangażowanie w bardzo trudne prace podkomisji i za zaangażowanie wielu posłów - po to, żeby ten kształt ubezpieczeń społecznych, aczkolwiek zmieniany w tej chwili tylko częściowo, lecz jest to obserwowane bardzo żywo przez społeczność rolniczą, był jak najlepiej przyjęty przez środowisko. Praca pani poseł jest nieoceniona. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-180.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-181">
          <u xml:id="u-181.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo pani minister.</u>
          <u xml:id="u-181.1" who="#MarekBorowski">I właśnie wspomnianą panią poseł Zofię Grzebisz-Nowicką jako sprawozdawcę komisji...</u>
          <u xml:id="u-181.2" who="#komentarz">(Poseł Jan Rulewski: W trybie zapytania do pani minister.)</u>
          <u xml:id="u-181.3" who="#MarekBorowski">Dobrze, bardzo proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-182">
          <u xml:id="u-182.0" who="#JanRulewski">Przepraszam pana marszałka i Wysoką Izbę za nadaktywność, ale kilku posłów podnosiło tu zagadnienie skutków finansowych zmian, również tych, które weszły, jak się wyraziła sama pani minister, jak gdyby poza kontrolą rządu. Czy rząd ma szacunek co do środków, które są niezbędne do uruchomienia tego już w tym roku?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-183">
          <u xml:id="u-183.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-183.1" who="#MarekBorowski">Czy są jeszcze jakieś pytania do pani minister? Chodzi o to, żeby można było skończyć te kwestie za jednym razem.</u>
          <u xml:id="u-183.2" who="#MarekBorowski">Nie ma pytań.</u>
          <u xml:id="u-183.3" who="#MarekBorowski">Proszę bardzo, pani minister.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-184">
          <u xml:id="u-184.0" who="#MariaZwolińska">Dyskusja nad projektem rządowym i nad projektem poselskim przebiegała w ten sposób, żeby - chociaż pewne wnioski były zgłaszane - ograniczyć te propozycje zmian, które tyczyłyby wprost budżetu. Myślę, że panu posłowi chodzi głównie o możliwość utrzymania systemu rolniczych ubezpieczeń dla tych, którzy podejmują inną działalność gospodarczą. To nie pociąga dodatkowych skutków finansowych, albowiem ci rolnicy korzystali już z ubezpieczenia społecznego, natomiast nie tracą oni uprawnień w sytuacjach, gdy podejmują inną działalność gospodarczą. W naszej ocenie chodzi o drobną działalność gospodarczą, która pozwoli uzupełnić skromne środki rodzin rolniczych. Jeśli zaś rolnictwo będzie tak zasobne, żeby mogło podejmować wielkie przedsięwzięcia, to na pewno zostanie to uwzględnione w całym systemie ubezpieczeń społecznych.</u>
          <u xml:id="u-184.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-185">
          <u xml:id="u-185.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-185.1" who="#MarekBorowski">Proszę bardzo, pani posłanka Zofia Grzebisz-Nowicka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-186">
          <u xml:id="u-186.0" who="#ZofiaGrzebiszNowicka">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zabieram głos z trzech powodów.</u>
          <u xml:id="u-186.1" who="#ZofiaGrzebiszNowicka">Po pierwsze, aby podkreślić, że zdecydowana większość zgłoszonych poprawek, jak również kwestii podniesionych w dyskusji była przedmiotem pracy nadzwyczajnej podkomisji powołanej do rozpatrzenia poselskiego i rządowego projektów ustaw, a następnie była rozpatrzona na posiedzeniu trzech połączonych komisji. Szczegółowe uzasadnienie rekomendowanych 30 zmian do aktualnie obowiązującej ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników z 20 grudnia 1990 r. przedstawiłam Wysokiej Izbie, prezentując sprawozdanie z prac trzech połączonych komisji i nie ma potrzeby - jak sądzę - tego powtarzać.</u>
          <u xml:id="u-186.2" who="#ZofiaGrzebiszNowicka">Po drugie, chciałam podkreślić, że zakres proponowanej nowelizacji ustawy został określony w dwóch projektach ustaw, które rozpatrywaliśmy: poselskim projekcie ustawy zawartym w druku sejmowym nr 685 i rządowym projekcie ustawy zawartym w druku sejmowym nr 741. A więc nie było i nie jest zamiarem nowelizacji dokonywanej obecnie przez Wysoką Izbę dostosowywanie tego projektu do reformy, nad którą trwa praca.</u>
          <u xml:id="u-186.3" who="#ZofiaGrzebiszNowicka">Ponadto chciałam jeszcze zaakcentować to, co było już podkreślane z trybuny sejmowej na poprzednim posiedzeniu Sejmu w debacie nad projektem reformy systemu ubezpieczeń społecznych w Polsce, że system ubezpieczenia rolniczego został gruntownie zreformowany w ustawie z 20 grudnia 1990 r., sprawdził się w realizacji, a luki prawne, jakie zawiera, właśnie teraz w nowelizacji usuwamy. Poza tym w tej nowelizacji dostosowujemy system do zmieniających się warunków, a także potrzeb naszego rolnictwa, a nade wszystko ubezpieczonych rolników i świadczeniobiorców.</u>
          <u xml:id="u-186.4" who="#ZofiaGrzebiszNowicka">Po trzecie, fundusz motywacyjny. Chciałam uprzejmie poinformować Wysoką Izbę - pana posła Stanibułę, jak również pana posła Pawlaka, którzy twierdzili, że nie zgadzają się z tym, co ta zmiana, tworząc fundusz motywacyjny, wnosi do ustawy obowiązującej - że została ta koncepcja w całości przeniesiona z poselskiego projektu, pod którym podpisali się ci dwaj posłowie i jeszcze wielu innych. Przykro mi to powiedzieć, ale ponieważ poselski projekt ustawy był w pierwszym czytaniu w grudniu 1994 r., prace podkomisja zakończyła we wrześniu 1995 r., a sprawozdanie doczekało się omawiania na dzisiejszym posiedzeniu Sejmu, ci koledzy posłowie mogli zapomnieć, co wówczas podpisywali. Podkreślam to dlatego, że część zgłoszonych tu poprawek jest sprzeczna z tymi, które wnosi poselski projekt ustawy.</u>
          <u xml:id="u-186.5" who="#ZofiaGrzebiszNowicka">Na koniec jeszcze jedna sprawa. Tak się złożyło, że wszyscy posłowie z Klubu Parlamentarnego SLD popierają sprawozdanie, a także wcześniej - jak mówiłam - popierali projekt poselski, natomiast ten projekt został podpisany przez klub Polskiego Stronnictwa Ludowego. Jest to dla mnie niezrozumiałe. Mam nadzieję, że w dalszych pracach w komisjach sejmowych nad uwagami, które dziś zostały zgłoszone, osiągniemy consensus.</u>
          <u xml:id="u-186.6" who="#ZofiaGrzebiszNowicka">Wnoszę zatem, aby te poprawki zostały jeszcze raz szczegółowo przeanalizowane na posiedzeniu połączonych trzech komisji. Dziękuję pani minister za słowa uznania.</u>
          <u xml:id="u-186.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-187">
          <u xml:id="u-187.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję pani poseł sprawozdawcy Zofii Grzebisz-Nowickiej.</u>
          <u xml:id="u-187.1" who="#komentarz">(Poseł Ryszard Bondyra: Mam pytanie.)</u>
          <u xml:id="u-187.2" who="#MarekBorowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-188">
          <u xml:id="u-188.0" who="#RyszardBondyra">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym zadać pytanie pani poseł sprawozdawcy. Czy podczas prac w podkomisji była dokonywana symulacja, ile to będzie kosztowało fundusz składkowy rolników i o ile wzrośnie składka rolnicza w przypadku wprowadzenia proponowanego funduszu motywacyjnego?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-189">
          <u xml:id="u-189.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-189.1" who="#MarekBorowski">Czy pani poseł może odpowiedzieć?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-190">
          <u xml:id="u-190.0" who="#ZofiaGrzebiszNowicka">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chcę poinformować pana posła Bondyrę i całą Wysoką Izbę, że dokonaliśmy wielu symulacji, zanim przedłożyliśmy wyniki pracy podkomisji na posiedzeniu 3 połączonych komisji. Także i tej symulacji dokonaliśmy. W 1996 r. odpisy te wynosiłyby z Funduszu Emerytalno-Rentowego Rolników 280 262 tys. zł, z funduszu składkowego - 10 671 tys. zł, razem 290 933 tys. zł. Z analizy wynika, że nie przyczyni się to do wzrostu składki bezpośredniej, jako że na fundusz motywacyjny jest przewidziane zaledwie 0,5% i, jak mówiłam w uzasadnieniu, prezentując sprawozdanie komisji, wyniesie on 1186 tys. zł, co daje przeciętnie na jeden etat 210 zł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-191">
          <u xml:id="u-191.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-191.1" who="#MarekBorowski">Czy są jeszcze jakieś pytania? Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-191.2" who="#MarekBorowski">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-191.3" who="#MarekBorowski">W związku z tym, że w czasie drugiego czytania zgłoszono do przedłożonego projektu ustawy poprawki, Prezydium Sejmu proponuje ponownie skierować projekt ustawy do Komisji Polityki Społecznej, Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej oraz Komisji Ustawodawczej w celu przedstawienia dodatkowego sprawozdania.</u>
          <u xml:id="u-191.4" who="#MarekBorowski">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-191.5" who="#MarekBorowski">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-191.6" who="#MarekBorowski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 6 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Kultury i Środków Przekazu, Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka oraz Komisji Ustawodawczej o poselskim projekcie ustawy o zmianie Kodeksu postępowania karnego (druki nr 844 i 1580).</u>
          <u xml:id="u-191.7" who="#MarekBorowski">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Marka Lewandowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-192">
          <u xml:id="u-192.0" who="#MarekLewandowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt w imieniu Komisji Kultury i Środków Przekazu, Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka oraz Komisji Ustawodawczej przedstawić sprawozdanie o poselskim projekcie ustawy o zmianie Kodeksu postępowania karnego (druki nr 844 i 1580).</u>
          <u xml:id="u-192.1" who="#MarekLewandowski">Sejm na 43 posiedzeniu w dniu 16 lutego 1995 r. skierował projekt poselski do wymienionych wyżej komisji celem rozpatrzenia. W dniu 1 marca 1995 r. rozpoczęła pracę podkomisja nadzwyczajna do zmian w Kodeksie postępowania karnego. Odbyła ona w ciągu ponadrocznej działalności 8 posiedzeń, szeroko korzystając z opinii, ekspertyz autorytetów w dziedzinie prawa, a także różnych organizacji zawodowych.</u>
          <u xml:id="u-192.2" who="#MarekLewandowski">Przedmiotem prac legislacyjnych podkomisji były poselski projekt ustawy z dnia 26 stycznia 1995 r. o zmianie art. 163 Kodeksu postępowania karnego oraz inicjatywa ustawodawcza I prezesa Sądu Najwyższego prof. Adama Strzembosza. Genezy tych inicjatyw należy doszukiwać się w uchwale 7 sędziów Sądu Najwyższego z 19 stycznia 1995 r. Rozpoznawane było zagadnienie prawne wymagające zasadniczej wykładni ustawy, a mianowicie czy przepisy art. 15 i 16 ust. 1 Prawa prasowego stanowią lex specialis w stosunku do art. 163 K.p.k., czy też sąd lub prokurator mogą zwolnić dziennikarza od obowiązku wynikającego z art. 15 ust. 2 Prawa prasowego, a odmowa podania nazwiska autora materiału prasowego stanowi bezpodstawne uchylanie się od złożenia zeznania wymienionego w art. 244 § 1 Kodeksu postępowania karnego.</u>
          <u xml:id="u-192.3" who="#MarekLewandowski">Sąd Najwyższy w sentencji swej krytykowanej uchwały orzekł: „Dziennikarz, w tym także redaktor naczelny, nie może (...) w procesie karnym odmówić zeznań co do okoliczności, na które rozciąga się obowiązek zachowania tajemnicy, jeżeli sąd lub prokurator zwolni go od tego obowiązku na podstawie art. 163 in fine K.p.k. Zwolnienie od obowiązku zachowania tajemnicy dziennikarskiej może nastąpić tylko wtedy, gdy przesłuchanie dziennikarza w charakterze świadka ma dotyczyć objętych tajemnicą okoliczności niezbędnych do rozstrzygnięcia danej sprawy karnej. Niezbędność ta oznacza niemożliwość dokonania ustaleń przy pomocy innych środków dowodowych, przy jednoczesnym wyczerpaniu istniejących w danej sprawie źródeł dowodowych”.</u>
          <u xml:id="u-192.4" who="#MarekLewandowski">Rozstrzygnięcie to spotkało się z niezwykle emocjonalną reakcją środków przekazu oraz organizacji dziennikarzy i wydawców. Warto przypomnieć, że podobnie w uchwale z 1994 r. Sąd Najwyższy w składzie 7 sędziów usunął sprzeczność zachodzącą pomiędzy art. 161 K.p.k. a art. 6 ustawy Prawo o adwokaturze, stojąc na stanowisku, iż przepis ten jest przepisem lex specialis w stosunku do normy zawartej w art. 6 Prawa o adwokaturze. Uchwała ta także stała się źródłem wielu kontrowersji i protestów, szczególnie ze strony Naczelnej Rady Adwokackiej.</u>
          <u xml:id="u-192.5" who="#MarekLewandowski">Bez wątpienia atmosfera tworzona przez media nie sprzyjała spokojnej i merytorycznej pracy. Od samego początku zarysował się wyraźny dwubiegunowy podział wśród członków podkomisji. De facto różnice polegały głównie na akcentowaniu ważności takich kategorii, jak prawo do informacji i prawo do sądu. Według jednych zgodnie z art. 10 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności prawo do informacji i wolność słowa nie są prawami bezwzględnymi. W myśl art. 10 ust. 2 prawo to może podlegać: „ograniczeniom i sankcjom, jakie są przewidziane przez ustawy niezbędne w społeczeństwie demokratycznym w interesie bezpieczeństwa państwowego, integralności terytorialnej lub bezpieczeństwa publicznego, ze względu na ochronę zdrowia i moralności, ochronę dobrego imienia i praw innych osób oraz ze względu na zapobieżenie ujawnieniu informacji poufnych lub też na zagwarantowanie powagi i bezstronności władzy sądowej”.</u>
          <u xml:id="u-192.6" who="#MarekLewandowski">Czyli powaga i bezstronność sądu mogą mieć pierwszeństwo przed wolnością słowa i prawem do informacji.</u>
          <u xml:id="u-192.7" who="#MarekLewandowski">Wśród zwolenników nowelizacji podnoszono również, iż art. 6 cytowanej konwencji przewiduje prawo każdego do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy przez niezawisły sąd. Samo prawo do sądu nie może podlegać żadnym ograniczeniom. W sytuacji więc konfliktu między prawem do informacji a prawem do bezstronnego sądu interes wymiaru sprawiedliwości może być kategorią nadrzędną. Oczywiście decydować o tym będzie tylko niezawisły sąd.</u>
          <u xml:id="u-192.8" who="#MarekLewandowski">Oponenci byli zdania, że prawo do informacji, jako kamień węgielny demokracji, jest wartością najwyższego rzędu i jakiekolwiek próby jej ustawowego ograniczenia, nawet w imię akceptowanych racji państwowych czy też interesu wymiaru sprawiedliwości, są niedopuszczalne. Podkreślano, iż właśnie niezawisłe sądy i niezależne środki przekazu, powierzone niezależnym, profesjonalnym i krytycznym dziennikarzom, to dwa zasadnicze systemy kontroli w państwie demokratycznym, pozwalające unikać patologii władzy politycznej lub powstrzymywać ją. Teza ta rodzi obowiązek tworzenia liberalnego prawa, ponieważ największy wpływ na wolność słowa ma - oprócz ustawy o Prawie prasowym - właśnie Prawo karne.</u>
          <u xml:id="u-192.9" who="#MarekLewandowski">W zasadzie podczas prac legislacyjnych nie doszło do zbliżenia stanowisk i koniecznego kompromisu. Trudności w pracy podkomisji potęgowane były również przez brak nowych regulacji prawnych dotyczących tajemnicy państwowej i służbowej i Prawa prasowego. Wszystkie te przesłanki spowodowały, iż w dniu 12 marca 1996 r. Komisje: Kultury i Środków Przekazu, Sprawiedliwości i Praw Człowieka oraz Ustawodawcza, na wspólnym posiedzeniu podjęły decyzję o odrzuceniu projektu ustawy z druku nr 844 o zmianie Kodeksu postępowania karnego.</u>
          <u xml:id="u-192.10" who="#MarekLewandowski">Wysoka Izbo! Potrzeba nowelizacji art. 163 K.p.k. jest uzasadniona. Skoro Sąd Najwyższy - jako najwyższy autorytet w dziedzinie prawa - w swych uchwałach twierdzi, że nie widzi możliwości wydobycia innych treści z obowiązujących norm prawnych, a poprawność i profesjonalizm uchwał nie budzi w zasadzie poważnych zastrzeżeń, to nie ma przeszkód do dalszych prac nad nowym uregulowaniem zasad zwalniania z tajemnic zawodowych. Dobrym momentem są prace w Komisji Nadzwyczajnej do spraw kodyfikacji prawa karnego. Ważne jest to, iż w komisji tej będzie można rozpatrzyć w sposób systemowy - to jest istotne - samą instytucję tajemnicy zawodowej, a także konsekwencje zmian w całym Kodeksie postępowania karnego. Pragnę nadmienić, iż w projekcie Kodeksu postępowania karnego kwestie zwolnień z tajemnicy dziennikarskiej, adwokackiej, lekarskiej rozstrzygnięto w projektowanym art. 176. Jest to rozwiązanie zbieżne z tym, nad którym pracowała podkomisja do spraw zmiany Kodeksu postępowania karnego.</u>
          <u xml:id="u-192.11" who="#MarekLewandowski">Wyrażam przekonanie, że Komisja Nadzwyczajna do spraw kodyfikacji prawa karnego, która już wkrótce zajmie się wzmiankowanym przeze mnie art. 176, wykorzysta dorobek podkomisji, który miałem zaszczyt zaprezentować, i ostatecznie sfinalizuje trudne, kontrowersyjne prace nad prawnymi aspektami działalności zawodowej dziennikarzy, adwokatów i lekarzy.</u>
          <u xml:id="u-192.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-193">
          <u xml:id="u-193.0" who="#MarekBorowski">Bardzo dziękuję panu posłowi Markowi Lewandowskiemu, sprawozdawcy komisji.</u>
          <u xml:id="u-193.1" who="#MarekBorowski">Sejm podjął decyzję o wysłuchaniu w dyskusji nad tym punktem porządku dziennego 5-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i kół.</u>
          <u xml:id="u-193.2" who="#MarekBorowski">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-193.3" who="#MarekBorowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Jana Byrę z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-194">
          <u xml:id="u-194.0" who="#JanByra">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wśród posłów Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej nie ma żadnych wątpliwości co do potrzeby pielęgnowania i skutecznego prawnego zagwarantowania tajemnicy dziennikarskiej. Wszak zaufanie jest podstawą w zdobywaniu informacji, sprawne działanie zaś tego mechanizmu, tej zasady w konsekwencji staje się jedną z gwarancji — tak potrzebnych demokratycznemu państwu — wolności słowa. Dlatego też mój klub poparł projekt ustawy, który miał położyć kres niejasnościom interpretacyjnym, różnicom wynikającym z zapisów Prawa prasowego i Kodeksu postępowania karnego. Mówił już o tym pan poseł sprawozdawca. Jednym zdaniem przypomnę, iż art. 163 K.p.k. oraz orzecznictwo Sądu Najwyższego „rozmiękczają” ochronę tajemnicy dziennikarskiej, czynią ją po prostu nieszczelną, co uważamy za poważny mankament mogący osłabiać fundamenty społeczeństwa demokratycznego.</u>
          <u xml:id="u-194.1" who="#JanByra">I dziś, gdy otrzymujemy sprawozdanie trzech połączonych komisji, przyznaję, że jesteśmy w pewnym kłopocie, bo wypada chyba wyrazić ubolewanie, że w ten oto sposób sprawa się kończy. A dlaczego tak się stało? Otóż w podkomisji problematykę tę próbowano poszerzyć niezgodnie z intencją wnioskodawców o tajemnicę lekarską, a zwłaszcza adwokacką. I głównie w tej ostatniej kwestii ujawniły się zasadnicze różnice poglądów, na to nałożyły się jeszcze trudności proceduralne. W konsekwencji trzy połączone komisje uznały, że żaden z wariantów zaproponowanych przez podkomisję nie czyni zadość pierwotnym intencjom, i całość została odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-194.2" who="#JanByra">Pozwalam sobie zwrócić uwagę Wysokiej Izby na dwa wątki. Otóż jest dla mnie jakimś paradoksem to, iż projekt ustawy przygotowany przez grupę posłów Unii Wolności upadł w komisji za sprawą głosów głównie posłów tego klubu. I drugie spostrzeżenie, jakie nasuwa się przy okazji - lobby adwokackie okazało się tu, niestety, silniejsze od dziennikarskiego. Z wielką swadą, z wielką znajomością rzeczy spierano się o zakres i gwarancje tajemnicy adwokackiej, sprawy dziennikarskie zaś, niestety, zeszły na plan dalszy.</u>
          <u xml:id="u-194.3" who="#JanByra">Wobec takiego obrotu sprawy Klubowi Parlamentarnemu SLD, w imieniu którego przemawiam, nie pozostaje nic innego, jak przyjąć sprawozdanie trzech połączonych komisji i odrzucić projekt ustawy o zmianie Kodeksu postępowania karnego z druku nr 844, choć przyznaję szczerze, że w naszym klubie nie było i nie ma pełnej zgodności poglądów i niektórzy posłowie będą głosowali odmiennie. Po prostu z jednej strony widzimy celowość, konieczność tej nowelizacji, z drugiej zaś trudno jest przyjąć efekty prac podkomisji, które są obarczone błędami i niedoróbkami legislacyjnymi. Wypada tylko wyrazić nadzieję - powtórzę tu za posłem sprawozdawcą - że prace nad nowym Kodeksem postępowania karnego będą przebiegały sprawnie, dlatego że proponowany w tym projekcie art. 176 pełniej gwarantuje ochronę tajemnicy dziennikarskiej.</u>
          <u xml:id="u-194.4" who="#JanByra">I na koniec mam ważną informację dla członków komisji kodyfikacyjnej. Otóż 27 marca zapadł w Strasburgu ważny wyrok dotyczący dziennikarza, który swego czasu miał nakazane przez sąd ujawnienie źródeł informacji. Dziennikarz odmówił, co uznano za lekceważenie sądu i ukarano go grzywną w wysokości 5 tys. funtów. To się działo w roku 1989. Dziennikarz odwołał się i jego apelację odrzuciła Izba Lordów, zwrócił się więc do Trybunału w Strasburgu. I właśnie 27 marca tego roku Trybunał w Strasburgu przyznał rację dziennikarzowi i nakazał rządowi Wielkiej Brytanii zwrot kosztów procesowych. W sentencji Trybunał orzekł: dziennikarze mają pełne prawo chronienia źródeł informacji. To jeden z głównych warunków wolności prasy. Święte słowa.</u>
          <u xml:id="u-194.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-195">
          <u xml:id="u-195.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-195.1" who="#MarekBorowski">Przemawiał pan poseł Jan Byra z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-195.2" who="#MarekBorowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Jerzego Pisteloka z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-196">
          <u xml:id="u-196.0" who="#JerzyPistelok">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Także posłowie Polskiego Stronnictwa Ludowego mają niebywały dylemat, jak zachować się w jutrzejszym głosowaniu nad nowelizacją Kodeksu karnego. Z tej trybuny wnioskodawcy apelowali o nowelizację w imię wolności prasy, w imię demokracji, mówili, iż zapis art. 163 K.p.k. tę wolność ogranicza, dając nadmierne prawo organom sądowniczym, a w zasadzie organom prokuratorskim. I z tym należałoby się zgodzić. W demokratycznym państwie wolność dziennikarska sprowadza się do wyjawienia przed publicznością wielu zakulisowych działań urzędów, które prowadzą prostą drogą do patologii. Otóż okazuje się, iż komisje odrzucają projekt nowelizacji. Całe szczęście, iż nie sprawdziły się przypuszczenia wnioskodawców, iż wprawdzie nowelizacje cząstkowe są niewłaściwe, ale nowelizacja Kodeksu karnego jest bliżej w czasie nie określona. Stało się inaczej, komisje pracują intensywnie i Kodeks karny ma szansę być uchwalony jeszcze w tym roku. Zapis, o którym wcześniej posłowie mówili, reguluje właśnie tę bardzo drażliwą kwestię.</u>
          <u xml:id="u-196.1" who="#JerzyPistelok">Wynikają z tego również problemy związane z nowelizacją Prawa prasowego, z uchwaleniem Kodeksu etyki dziennikarskiej. Bo przy okazji poruszono również problemy wynikające z nadużywania wolności przejawiającego się w tym, iż często w różnych lokalnych gazetach, można by nawet powiedzieć brukowych, ci, którzy z racji tego, że są autorami artykułów, również chcą mienić się dziennikarzami, naruszają czyjąś wolność, a ktoś, kogo godność została naruszona, później nie może czy nie potrafi się obronić, dlatego że taki pseudodziennikarz zasłania się prawem do wolności prasy. Te dylematy niestety nie zostały w komisji rozstrzygnięte, a jest to niezbędne do tego, aby państwo prawa mogło właściwie funkcjonować, aby nasze media, nasze dziennikarstwo mogło spełniać również te funkcje, co do których zaświadczyli dziennikarze z innych państw; byli bowiem bardzo skuteczni również tam, gdzie władza państwowa usilnie chciała prawdę stłamsić, jak choćby w aferze Watergate. To właśnie prawo do wolności dziennikarzy spowodowało, iż jednak prawda wyszła na jaw.</u>
          <u xml:id="u-196.2" who="#JerzyPistelok">Trudno w tej chwili powiedzieć, jaką postawę powinni przyjąć posłowie. Szkoda, że ta nowelizacja jednak nie nastąpiła i że nie nastąpi. Wyprzedzam niejako jutrzejsze głosowanie. Choć prace w komisji przebiegają bardzo szybko, wydaje mi się, że mimo wszystko, mimo szybko postępujących prac, należałoby jednak znowelizować choćby na ten krótki czas kodeks, aby zapobiec tego typu zdarzeniom, kiedy Sąd Najwyższy z ubolewaniem musi stwierdzić, że niestety, Kodeks postępowania karnego stoi w sprzeczności z oczekiwaniami wobec wolności prasy, wobec wolności myśli, wolności wypowiedzi, wobec wolności, jakie są niezbędne dla funkcjonowania państwa prawa.</u>
          <u xml:id="u-196.3" who="#JerzyPistelok">Każdy z posłów klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego będzie głosował według swej decyzji, swych poglądów.</u>
          <u xml:id="u-196.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-197">
          <u xml:id="u-197.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-197.1" who="#MarekBorowski">Przemawiał pan poseł Jerzy Pistelok z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-197.2" who="#MarekBorowski">Bardzo proszę pana posła Jerzego Wierchowicza z Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-198">
          <u xml:id="u-198.0" who="#JerzyWierchowicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Powiedzenie, iż dobrymi chęciami jest piekło wybrukowane, czasami ma zastosowanie w naszej pracy parlamentarnej, gdyż niewątpliwie dobre chęci mieli wnioskodawcy, zgłaszający projekt zmiany ustawy Kodeks postępowania karnego w zakresie art. 163. Generalnie, przypomnę, chodziło o to, by wziąć w obronę dziennikarzy, nękanych przez organy ścigania, które domagały się, by zdradzali swoje tajemnice zawodowe, by zdradzali źródła informacji. Dziennikarze zasłaniali się tajemnicą zawodową, jednakże sądy powszechne nie przyjmowały takich tłumaczeń do wiadomości. Dziennikarze ponosili określone surowe konsekwencje natury karnej.</u>
          <u xml:id="u-198.1" who="#JerzyWierchowicz">Zachodziła także konieczność rozstrzygnięcia spornej kwestii, o której już tu wspomniano, jaka rysuje się nadal w związku z brzmieniem art. 16 ust. 1 Prawa prasowego i art. 163 Kodeksu postępowania karnego, ten ostatni zapis bowiem praktycznie niweczy pewną ochronę, jaką w zakresie zachowania tajemnicy zawodowej daje Prawo prasowe.</u>
          <u xml:id="u-198.2" who="#JerzyWierchowicz">Projekt w brzmieniu pierwotnym miał te wątpliwości rozwiewać, proponując, by dziennikarza można było zwolnić od obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej tylko w przypadku, jeżeli zachodzi podejrzenie, iż posiada on wiadomości dotyczące popełnienia przestępstw najpoważniejszych, o których mówi art. 254 Kodeksu karnego. W pozostałych przypadkach w takich okolicznościach dziennikarza nie można byłoby zwolnić od obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej, tym samym nie można byłoby go przesłuchiwać na tę okoliczność. Uzyskiwaliby więc dziennikarze ochronę zbliżoną - podkreślam - do ochrony przewidzianej w art. 161 Kodeksu postępowania karnego, jaką mają obrońcy i duchowni. I wydawałoby się, podczas pierwszego czytania, że takie rozwiązanie satysfakcjonuje wszystkich, chęci więc były dobre. Piekło rozpoczęło się, kiedy projekt trafił do odpowiedniej podkomisji, która wygotowała propozycję, która sprawiła, że zjeżyły się włosy na głowie przede wszystkim samym wnioskodawcom. Jak wynika bowiem z przedłożenia podkomisji zawartego w druku nr 1580 - gdyż podkomisja opracowała projekt - proponuje się obecnie, o czym pan poseł sprawozdawca nie wspomniał, coś wręcz przeciwnego, niż to, co było zamierzeniem wnioskodawców. Mianowicie podkomisja proponuje rozszerzyć możliwość zwalniania od obowiązku zachowania tajemnicy służbowej nie tylko dziennikarzy (przypomnę, że chodziło o ograniczenie tej możliwości), ale także adwokatów i lekarzy. Należy zauważyć, że jeśli chodzi o lekarzy, to ta propozycja jest rażąco sprzeczna z przepisem art. 161 Kodeksu postępowania karnego. Nic więc dziwnego, o czym wspomnieli moi przedmówcy, i słusznie, że ta propozycja wywołała święte oburzenie w środowisku adwokackim - które zresztą podzielam nie tylko dlatego, że jestem adwokatem - czemu dał wyraz przedstawiciel Naczelnej Rady Adwokackiej na posiedzeniu połączonych komisji w sposób rzeczywiście dość gwałtowny. Jednak miał on moim zdaniem po stokroć rację. Nie sposób się temu dziwić, gdyż taki zapis, jaki proponuje podkomisja w druku nr 1580, niweczyłby instytucję tajemnicy adwokackiej. Takie pojęcie, jak zaufanie do swojego adwokata, do swojego pełnomocnika, byłoby wtedy zupełnie puste. Podobna, choć może zdecydowanie mniej dramatyczna była reakcja środowiska lekarskiego. A najbardziej zawiedzeni efektem pracy podkomisji byli chyba ci najbardziej zainteresowani, ci, od których się to zaczęło. Chodzi oczywiście o dziennikarzy.</u>
          <u xml:id="u-198.3" who="#JerzyWierchowicz">Nie sposób dociec, czym kierowała się podkomisja, wypracowując tak odmienną od zamiarów wnioskodawców propozycję. Zamiast umacniać wolność prasy, o czym tutaj była mowa - słusznie podkreślali to moi przedmówcy - która oczywiście nie jest bezgraniczna, nie jest nieograniczona (przypomnę tutaj zmiany do art. 24 Kodeksu cywilnego, jakie przyjęliśmy na ostatnim posiedzeniu Sejmu), miast umacniać tę wolną prasę, podkomisja przedłożyła propozycję nałożenia na nią kagańca. Tak chyba można powiedzieć. Projekt, jaki proponuje podkomisja, która pracowała nad tym rok, właściwie daje jedynie policji i prokuraturze prawo do nicnierobienia. Gdyby przyjąć te zapisy, to rzeczywiście wtedy i policja, i prokuratura mogłyby się ograniczyć do tego, że wzywano by dziennikarzy bądź też adwokatów, zwalniani by byli od obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej i musieliby ujawnić wszystkie wiadomości, jakie zdobyli w czasie pełnienia obowiązków służbowych, tym bardziej że twierdzenia, jakie jest zawarte w propozycji podkomisji, że ujawnienie tajemnicy jest niezbędne dla dobra wymiaru sprawiedliwości, nie sposób przecież obalić z uwagi na jego ogólność, na jego ogólnikowość. Skutki uchwalenia takiego zapisu byłyby katastrofalne dla dziennikarzy, dla adwokatów, a także dla wolnej prasy, dla demokracji, dla praworządności. To nie są - w moim rozumieniu - wcale za duże słowa w tej sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-198.4" who="#JerzyWierchowicz">Widząc jak zbrukane zostały szlachetne idee, sami wnioskodawcy na posiedzeniu połączonych komisji złożyli wniosek o odrzucenie projektu zmiany tej ustawy. Komisje podzieliły ten pogląd. Uchwałą z 12 marca br. połączone komisje wnoszą o odrzucenie projektu tej ustawy. Oczywiście w całości popieram to stanowisko w imieniu Klubu Parlamentarnego Unii Wolności.</u>
          <u xml:id="u-198.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-199">
          <u xml:id="u-199.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-199.1" who="#MarekBorowski">Przemawiał pan poseł Jerzy Wierchowicz z Unii Wolności.</u>
          <u xml:id="u-199.2" who="#MarekBorowski">Ostatni głos zabierze pan poseł Jerzy Wuttke, Bezpartyjny Blok Wspierania Reform.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-200">
          <u xml:id="u-200.0" who="#JerzyWuttke">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform opowiada się za wnioskiem połączonych komisji sejmowych, to jest za odrzuceniem proponowanej zmiany w art. 163 Kodeksu postępowania karnego. Zrozumiałe są oczekiwania, aby zwolnić dziennikarza z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej i uzyskać w ten sposób inny, niejednokrotnie jedyny dowód w określonej sprawie. Ale zrozumienie tych oczekiwań nie może podważać, przynajmniej w naszym przekonaniu, sprawy najważniejszej w zawodzie dziennikarza, adwokata, lekarza - statusu rzeczywistej wiarygodności i niezależności.</u>
          <u xml:id="u-200.1" who="#JerzyWuttke">Spór, czy dziennikarz ma być zwolniony z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej, nie mieści się wyłącznie w obszarze proceduralno-prawnym. Trudno temu sporowi odmówić rangi pytania moralnego, związanego z delikatną materią budowania zaufania społecznego, jak również kształtowania wizerunku zawodu, jego wiarygodności w odniesieniu do istotnej roli opiniotwórczej mediów i nie tylko mediów. Oddzielamy ten spór od problematyki sposobu wykonywania zawodu przez niektórych dziennikarzy, co może być tematem zupełnie innej rozmowy. Jak w innych zawodach i środowiskach zawodowych, tak i wśród dziennikarzy ani talentem, ani poczuciem odpowiedzialności zawodowej wszyscy nie są równo obdarowani. Jednak tym bardziej należy chronić tę podstawę szansy osobistej wolności i niezależności, jaką daje prawo do zachowania tajemnicy zawodowej i budowania na tej podstawie kapitału wiarygodności osobistej i zawodowej.</u>
          <u xml:id="u-200.2" who="#JerzyWuttke">Poza tym należy stale pamiętać o obecnych, niestety, w naszym życiu publicznym zjawiskach wywierania presji przez określone grupy i osoby na pracowników mediów, a szczególnie dziennikarzy piszących o przeróżnych zjawiskach z zakresu patologii społecznej, podejmujących poważne wątki aferowe. Nagłe zamilknięcie na przykład dużego dziennika regionalnego w kwestii bulwersującej dużą społeczność budzi niewesołe refleksje co do wolności, niezależności, a może i poczucia bezpieczeństwa dziennikarza. W tym również kontekście świadomość nienaruszalności prawa do zachowania tajemnicy zawodowej nie powinna być podporządkowana innym racjom, choćby nawet racjonalnie uzasadnionym.</u>
          <u xml:id="u-200.3" who="#JerzyWuttke">Tak więc Klub Parlamentarny BBWR będzie głosował zgodnie z wnioskiem połączonych komisji.</u>
          <u xml:id="u-200.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-201">
          <u xml:id="u-201.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo panu posłowi Jerzemu Wuttke z Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform.</u>
          <u xml:id="u-201.1" who="#MarekBorowski">Lista posłów zapisanych do głosu została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-201.2" who="#MarekBorowski">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Marka Lewandowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-202">
          <u xml:id="u-202.0" who="#MarekLewandowski">Jeśli powiem, że podkomisja pracowała w dobrym tempie, starała się być obiektywna, zwracała się do wielu autorytetów, szczególnie z dziedziny prawa, żeby mieć pełną wiedzę - to zakrawa trochę na banał, bo było to naszym obowiązkiem. Ale chciałbym zwrócić uwagę Wysokiej Izby na dwie kwestie, które poruszył pan poseł Wierchowicz. Otóż projekt poselski zawarty w druku nr 844 był obciążony poważną wadą prawną. Zapisano w nim, że dziennikarz ma obowiązek ujawnić źródło informacji, jeśli chodzi o przestępstwa określone w art. 254 Kodeksu karnego. Pragnę przypomnieć, że ten artykuł dotyczy prawnego obowiązku zawiadomienia o przestępstwie. I to nie ma znaczenia, panie pośle, o czym pan doskonale wie, czy to jest dziennikarz, czy to jest inny obywatel. Nie można tego szczególnie podkreślać. To jest prawny obowiązek, dotyczy każdego i tworzenie takiego zapisu jest - tak jak powiedziałem - niepotrzebnym zabiegiem, byłaby to podstawowa wada tego projektu poselskiego.</u>
          <u xml:id="u-202.1" who="#MarekLewandowski">Natomiast jeśli chodzi o zmiany, które później w trakcie prac w podkomisji zaproponowaliśmy i które ostatecznie znalazły się w sprawozdaniu, to zostały one w sposób uprawniony zaproponowane przez I prezesa Sądu Najwyższego prof. Adama Strzembosza. Proszę, żeby pan poseł raczył zajrzeć do projektu Kodeksu postępowania karnego - art. 176 jest podobnie sformułowany.</u>
          <u xml:id="u-202.2" who="#MarekLewandowski">Prace podkomisji szły właśnie w tym kierunku. Trudno się nie zgodzić z aktualnym zapisem art. 176 w projekcie K.p.k., skoro to jest owoc ponadośmioletnich przemyśleń znakomitych prawników, prawdziwych koryfeuszy nauki. Myślę o rządowej komisji do zmian w prawie karnym.</u>
          <u xml:id="u-202.3" who="#MarekLewandowski">Ale, tak jak powiedziałem, dziś zadecydowały zapewne emocje, głębokie podziały, nieumiejętność szukania kompromisu, być może wiele przyczyn tego stanu rzeczy jest po mojej stronie. Sądzę, że miejsce, w jakim się znalazły prace nad kodeksami, daje szanse dla takiej regulacji, która będzie odpowiadać Wysokiej Izbie, a przede wszystkim tym grupom zawodowym, o których dzisiaj mówiliśmy.</u>
          <u xml:id="u-202.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-203">
          <u xml:id="u-203.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-203.1" who="#MarekBorowski">Przemawiał pan poseł Marek Lewandowski, sprawozdawca komisji.</u>
          <u xml:id="u-203.2" who="#MarekBorowski">Pytanie, tak?</u>
          <u xml:id="u-203.3" who="#MarekBorowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-204">
          <u xml:id="u-204.0" who="#JanByra">Mam pytanie proceduralne, panie marszałku. Co będzie, jeśli jutro w głosowaniu Wysoka Izba nie podzieli opinii trzech połączonych komisji? Co będzie wtedy podstawą do dalszych prac, czy projekt pierwotny, czy to co wypracowała podkomisja? Skoro jestem przy głosie, chciałbym powiedzieć, że uwaga pana posła sprawozdawcy odnośnie do art. 254 chyba nie bardzo przekonuje, bo taki dokładnie zapis jest zawarty w obecnie obowiązującym Prawie prasowym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-205">
          <u xml:id="u-205.0" who="#MarekBorowski">Jeśli chodzi o kwestię proceduralną, to jest wniosek komisji o odrzucenie tego projektu. Natomiast jeżeli Wysoka Izba nie odrzuci projektu, to wówczas przystępuje się do drugiego głosowania dotyczącego jego przyjęcia.</u>
          <u xml:id="u-205.1" who="#MarekBorowski">Ciężki musiałby to być przypadek, żeby Wysoka Izba najpierw nie odrzuciła, a potem nie przyjęła projektu. Dopiero wtedy będziemy się zastanawiać, co z tym fantem zrobić. Przypuszczam, że sprawa pozostanie w zawieszeniu.</u>
          <u xml:id="u-205.2" who="#MarekBorowski">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-205.3" who="#MarekBorowski">Do trzeciego czytania przystąpimy jutro rano.</u>
          <u xml:id="u-205.4" who="#MarekBorowski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 7 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, Komisji Przekształceń Własnościowych, Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej oraz Komisji Ustawodawczej o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi skarbu państwa (druki nr 1549 i 1610).</u>
          <u xml:id="u-205.5" who="#MarekBorowski">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Andrzeja Aumillera.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-206">
          <u xml:id="u-206.0" who="#AndrzejAumiller">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W dniu 27 marca na wspólnym posiedzeniu Komisja Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, Komisja Ustawodawcza (drugi zespół), Komisja Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej oraz Komisja Przekształceń Własnościowych rozpatrzyły uchwałę Senatu Rzeczypospolitej o stanowisku w sprawie ustawy o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi skarbu państwa z dnia 23 lutego 1996 r.</u>
          <u xml:id="u-206.1" who="#AndrzejAumiller">Senat wniósł do ustawy 9 poprawek, które komisje rekomendują następująco:</u>
          <u xml:id="u-206.2" who="#AndrzejAumiller">Poprawka nr 1: komisje opowiadają się za przyjęciem poprawki, która nakłada na ministra rolnictwa ustanowienie statutu rady agencji, a nie - jak uchwalił Sejm - że rada sama ustala regulamin.</u>
          <u xml:id="u-206.3" who="#AndrzejAumiller">Poprawka nr 2: komisje rekomendują odrzucenie, Senat proponuje 10 członków rady, Sejm uchwalił 9-osobową radę i nie przewidział przedstawiciela Krajowego Sejmiku Samorządu Terytorialnego, proponowanego do rady przez Senat.</u>
          <u xml:id="u-206.4" who="#AndrzejAumiller">Poprawka nr 3: komisje zalecają jej przyjęcie. Senat zapisom w art. 1 pkt. 1 i w art. 10 ust. 5 nadaje nowe brzmienie - iż członków rady na okres jej kadencji powołuje minister rolnictwa i gospodarki żywnościowej. Jest to zdaniem komisji klarowniejsze rozwiązanie.</u>
          <u xml:id="u-206.5" who="#AndrzejAumiller">Poprawka nr 4: komisje rekomendują przyjęcie nowego brzmienia, które umacnia rolę ministra rolnictwa w akcie powoływania członków rady agencji.</u>
          <u xml:id="u-206.6" who="#AndrzejAumiller">Poprawka nr 5: komisje rekomendują odrzucenie - to było jednomyślne - tej poprawki. Sejmowy zapis jest co prawda bardziej rozbudowany, ale też bardziej czytelny niż proponowany zapis Senatu.</u>
          <u xml:id="u-206.7" who="#AndrzejAumiller">Poprawka nr 6 nic nie zmienia, ale zapis lepiej brzmi, a to samo znaczy. Proponujemy ją przyjąć.</u>
          <u xml:id="u-206.8" who="#AndrzejAumiller">Poprawka nr 7: komisje rekomendują odrzucenie propozycji wykreślenia wyrazu: „tej”, uznając, że jest to szukanie dziury w całym.</u>
          <u xml:id="u-206.9" who="#AndrzejAumiller">Poprawka nr 8 dotyczy zwolnienia od opłaty z tytułu wykonywania zarządu nieruchomościami rolnymi używanymi m.in. do celów kultury fizycznej, jeśli powierzchnia nieruchomości nie przekracza 2 ha. Właśnie to ograniczenie stanowi poprawkę Senatu. Komisje stanęły na stanowisku, że zaproponowana przez Sejm procedura jest wystarczająca i należy zdać się na kompetencje samorządu terytorialnego. Komisje rekomendują odrzucenie poprawki, nie dając wiary przypuszczeniom Senatu, że mogą być przekazywane tereny nie tylko np. na boiska sportowe, ale na elitarne pola golfowe.</u>
          <u xml:id="u-206.10" who="#AndrzejAumiller">Poprawka nr 9 - komisje rekomendują przyjęcie poprawki. Poprawka wpływa uściślająco, wyznaczając termin: w ciągu 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia.</u>
          <u xml:id="u-206.11" who="#AndrzejAumiller">W imieniu połączonych komisji sejmowych dziękuję za uwagę i proszę o przyjęcie stanowiska komisji.</u>
          <u xml:id="u-206.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-207">
          <u xml:id="u-207.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo panu posłowi sprawozdawcy za zwięzłe przedstawienie stanowiska komisji.</u>
          <u xml:id="u-207.1" who="#MarekBorowski">Sejm podjął decyzję o wysłuchaniu w debacie nad tym punktem porządku dziennego 5-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i kół.</u>
          <u xml:id="u-207.2" who="#MarekBorowski">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-207.3" who="#MarekBorowski">Pierwszą proszę o zabranie głosu panią posłankę Małgorzatę Ostrowską z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-208">
          <u xml:id="u-208.0" who="#MałgorzataOstrowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt przedstawić w imieniu klubu SLD stanowisko w sprawie sprawozdania Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, Komisji Przekształceń Własnościowych oraz Komisji Ustawodawczej o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi skarbu państwa. Ponieważ merytoryczne uwagi na temat przedstawionego projektu ustawy wygłaszaliśmy już w debatach wcześniejszych, nie chciałabym tutaj przywoływać tych argumentów, które już wcześniej padły. Podnoszę więc łącznie ze swoim klubem tylko jedną kwestię, że chcemy przyjąć w całości sprawozdanie przedstawione przez połączone komisje, uznając, że argumenty, które przedstawił pan poseł sprawozdawca są jak najbardziej racjonalne.</u>
          <u xml:id="u-208.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-209">
          <u xml:id="u-209.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-209.1" who="#MarekBorowski">Przemawiała pani posłanka Małgorzata Ostrowska z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-209.2" who="#MarekBorowski">Obecnie proszę pana posła Ryszarda Bondyrę z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-210">
          <u xml:id="u-210.0" who="#RyszardBondyra">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przypadł mi zaszczyt zaprezentowania stanowiska klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego wobec nowelizacji ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi skarbu państwa oraz poprawek Senatu do tej nowelizacji (druki nr 1549 i 1610).</u>
          <u xml:id="u-210.1" who="#RyszardBondyra">Klub nasz popiera część wniosków zgłoszonych przez Senat i zamierza w wypadku dwóch poprawek głosować inaczej, niż zalecają połączone komisje.</u>
          <u xml:id="u-210.2" who="#RyszardBondyra">Po pierwsze, uznanie dla działalności samorządu terytorialnego w naszym klubie nie ogranicza się tylko do wygłaszania elaboratów pochwalnych, ale ma dla Polskiego Stronnictwa Ludowego także przełożenie praktyczne, chociażby w wypadku tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-210.3" who="#RyszardBondyra">W wypadku senackiej poprawki nr 2 opowiadamy się za zmianą, która umożliwi wprowadzenie przedstawiciela samorządu do rady agencji, bo nie kto inny jak przedstawiciel samorządu ma praktycznie w każdej gminie rozeznanie w problemach związanych z zagospodarowaniem zasobów Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa. Nie w każdej gminie istnieje związek zawodowy, a samorząd z mocy ustawy funkcjonuje i to on w pierwszej kolejności styka się z zainteresowaniem potencjalnych rolników pragnących gospodarować na zasobach Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa. Zgłaszając jednego przedstawiciela rady agencji więcej, czyli dzięki wprowadzeniu dodatkowej osoby, można tylko wzmocnić pracę rady, a nigdy jej zaszkodzić. Jak pracuje agencja dzisiaj, świadczą choćby: liczba nowelizacji funkcjonującej ustawy, liczba nieprawidłowości wykazanych w raporcie NIK za 1994 r. oraz całe rzesze rolników niezadowolonych z działalności agencji.</u>
          <u xml:id="u-210.4" who="#RyszardBondyra">Druga poprawka, która nie zyskała poparcia połączonych komisji, a która - zdaniem naszego klubu - zasługuje na poparcie, dotyczy zwolnienia z opłat z tytułu wykonywania zarządu jednostek wykorzystujących nieruchomości rolne do celów kultury fizycznej, jeżeli powierzchnia nieruchomości nie przekracza 2 ha.</u>
          <u xml:id="u-210.5" who="#RyszardBondyra">Zdaniem naszego klubu zwolnienie z opłat obszarów większych, bez ograniczeń, będzie luką prawną stwarzającą możliwości zarządzania bez konsekwencji finansowych nawet kilkusethektarowymi obszarami, jak różnego rodzaju pola golfowe czy lotniska sportowe.</u>
          <u xml:id="u-210.6" who="#RyszardBondyra">Jeszcze jedna uwaga, która jest związana z samokrytyką, z pracą Sejmu i Senatu: omawiana dzisiaj nowelizacja jeszcze nie obowiązuje, a już w pracach komisji i podkomisji znajduje się następna nowelizacja tej samej ustawy. Wynika z tego, że albo parlament pracuje za wolno, a życie wyprzedza proces legislacyjny, albo zmiany są mniej dopracowane. Nie ulega wątpliwości, że ustawa jest niedoskonała, już aby wręcz nie powiedzieć, że jest to nie mający wiele wspólnego z rzeczywistością akt prawny. Na podstawie tak niedobrej ustawy zmienia się stosunki własnościowe, co dzieje się oczywiście w majestacie obowiązującego prawa z krzywdą dla rolników, całej wsi polskiej i w konsekwencji konsumenta, który jest odbiorcą produktów finalnych.</u>
          <u xml:id="u-210.7" who="#RyszardBondyra">Prowadzenie przez agencję takiej polityki jak obecnie, a więc polityki umożliwiającej nabywanie wielkoobszarowych gospodarstw za symboliczne złotówki, albo nawet i nie, może doprowadzić w przyszłości do sytuacji takiej, jaka ma miejsce w tej chwili w Wielkiej Brytanii - do wyhodowania efektywnych ras lub odmian poprawionych genetycznie, na wzór wściekłych krów, i to może mieć zwielokrotniony wymiar, ponieważ powstające przedsiębiorstwa rolne w Polsce przekraczają wielokrotnie średnie gospodarstw w Wielkiej Brytanii. Za ile lat te wielkoobszarowe gospodarstwa zafundują konsumentowi wirusa podobnego do tego, który spowodował chorobę wściekłych krów, i czy konsument o tym się w ogóle dowie? Może uznać to za efekt cieplarniany lub pozostałość po wybuchu w Czarnobylu? Czy tak prowadzona polityka ma zmniejszyć liczbę emerytów, rencistów i bezrobotnych, będących ciężarem dla budżetu?</u>
          <u xml:id="u-210.8" who="#RyszardBondyra">Nasz klub będzie głosował za wprowadzeniem tej częściowej nowelizacji, oczekując na kolejną, bardziej pasującą do otaczającej nas rzeczywistości i zmian koniecznych, wynikających z aspiracji Polski dotyczących przystąpienia do Wspólnoty Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-210.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-211">
          <u xml:id="u-211.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi Ryszardowi Bondyrze z PSL.</u>
          <u xml:id="u-211.1" who="#MarekBorowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Mirosława Czecha z Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-212">
          <u xml:id="u-212.0" who="#MirosławCzech">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zanim przystąpię do prezentowania poglądów mojego klubu odnośnie do poprawek Senatu do nowelizacji ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi skarbu państwa, chciałbym powiedzieć, że oto mieliśmy do czynienia z pewnym wkładem posła Bondyry do teorii naukowych, że wścieklizna krów czy choroba z tym związana może być uzależniona od wielkości gospodarstwa rolnego albo... od pola golfowego. To jest, jak sądzę, istotny wkład do nauki światowej.</u>
          <u xml:id="u-212.1" who="#MirosławCzech">Klub Parlamentarny Unii Wolności w kwestii dwóch poprawek nie zgadza się ze stanowiskiem połączonych komisji, zaprezentowanym przez posła sprawozdawcę Andrzeja Aumillera. Odnosi się to do poprawki nr 1 oraz poprawki nr 4. Uważamy, że zbędne jest przyjęcie, iż regulamin rady agencji ma być ustanowiony przez ministra rolnictwa i gospodarki żywnościowej, bo - jak sądzę - ten regulamin powinien być uchwalany czy ustanawiany przez samych członków rady agencji, ponieważ minister rolnictwa i gospodarki żywnościowej w art. 10 ust. 8 w nowelizacji ustawy zaproponowanej przez Sejm posiada taką oto prerogatywę, że zwołuje zebranie kandydatów, o których mowa w ust. 4, i ustala regulamin wyłonienia kandydatów na członków rady. Jak sądzę, jest to wystarczająca prerogatywa dla ministra rolnictwa i gospodarki żywnościowej, popieramy w tym względzie stanowisko zajęte przez Wysoką Izbę.</u>
          <u xml:id="u-212.2" who="#MirosławCzech">Odnośnie do poprawki nr 4 podtrzymujemy stanowisko zajęte przez Sejm, ponieważ uważamy, że również kandydaci zaproponowani przez ministra rolnictwa i gospodarki żywnościowej powinni być powoływani w porozumieniu z ministrem przekształceń własnościowych. Jak sądzę, jest to istotna prerogatywa dla ministra przekształceń własnościowych, która pozwoli lepiej pracować, lepiej ustalać kryteria doboru kandydatów do rady agencji. Ze stanowiskiem połączonych komisji do reszty poprawek Senatu mój klub się zgadza, uznając, że mają one w dużym stopniu charakter techniczny.</u>
          <u xml:id="u-212.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-213">
          <u xml:id="u-213.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi Mirosławowi Czechowi z Unii Wolności.</u>
          <u xml:id="u-213.1" who="#MarekBorowski">Dostrzegam pana posła Andrzeja Aumillera, tym razem, jak rozumiem, wystąpi pan poseł jako przedstawiciel Unii Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-214">
          <u xml:id="u-214.0" who="#AndrzejAumiller">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Parlamentarnego Unii Pracy oświadczam, że będziemy głosować za sprawozdaniem połączonych komisji.</u>
          <u xml:id="u-214.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-215">
          <u xml:id="u-215.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-215.1" who="#MarekBorowski">Lista posłów zapisanych do głosu została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-215.2" who="#MarekBorowski">Czy pan poseł chciałby jeszcze zabrać głos jako sprawozdawca?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-216">
          <u xml:id="u-216.0" who="#AndrzejAumiller">Jako sprawozdawca też.</u>
          <u xml:id="u-216.1" who="#AndrzejAumiller">Panie Marszałku, Wysoka Izbo! Muszę zabrać głos w związku z nowymi teoriami naukowymi wygłaszanymi przez posła Bondyrę. Każda nowelizacja ustawy, która zmierza do tego, żeby ograniczyć gospodarstwo do 100 hektarów, będzie zawsze popierana przez PSL. Co prawda, pasowałoby tutaj gospodarstwo rodzinne takie jak egipskie, ale tam trzy razy w roku zbiera się plony. My nie wyżyjemy z takiej małej powierzchni, więc raczej popierajmy większe gospodarstwa rolne.</u>
          <u xml:id="u-216.2" who="#AndrzejAumiller">Poseł Bondyra zabrał głos nie na temat, bo to były poprawki Senatu, a on już tutaj polityczną robotę zaczął odstawiać.</u>
          <u xml:id="u-216.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-217">
          <u xml:id="u-217.0" who="#MarekBorowski">A pan poseł w jakim trybie?</u>
          <u xml:id="u-217.1" who="#komentarz">(Poseł Ryszard Bondyra: Sprostowania.)</u>
          <u xml:id="u-217.2" who="#MarekBorowski">Ale pan poseł będzie prostował w stosunku do tego, co pan poseł mówił, źle został pan poseł zrozumiany - tak?</u>
          <u xml:id="u-217.3" who="#komentarz">(Poseł Ryszard Bondyra: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-217.4" who="#MarekBorowski">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-218">
          <u xml:id="u-218.0" who="#RyszardBondyra">Chciałbym zwrócić panu posłowi Aumillerowi uwagę, że wypowiadał się na temat problemów, o których dzisiaj nie mówiłem. O 100 hektarach nie wspominałem dzisiaj w swoim wystąpieniu, odsyłam do sprawozdania, tak że bardzo proszę nie przekręcać.</u>
          <u xml:id="u-218.1" who="#RyszardBondyra">Jeśli chodzi o temat wściekłych krów, oczywiście jest to mój pogląd i uważam, że jest aktualny. Być może, jest to jeszcze jeden argument rządu w związku z problemami budżetowymi.</u>
          <u xml:id="u-218.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-219">
          <u xml:id="u-219.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-219.1" who="#MarekBorowski">Poseł sprawozdawca głos już zabrał.</u>
          <u xml:id="u-219.2" who="#MarekBorowski">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-219.3" who="#MarekBorowski">Do głosowania przystąpimy jutro rano.</u>
          <u xml:id="u-219.4" who="#MarekBorowski">Dzisiaj, jeśli posłowie, którzy są zobowiązani zabrać głos albo chcą zabrać głos, będą zdyscyplinowani, to mamy szansę zakończyć obrady do godz. 22.</u>
          <u xml:id="u-219.5" who="#MarekBorowski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 8 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych, Komisji do Spraw Służb Specjalnych oraz Komisji Ustawodawczej o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o Policji oraz ustawy o Urzędzie Ochrony Państwa (druki nr 1573 i 1619).</u>
          <u xml:id="u-219.6" who="#MarekBorowski">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Jerzego Dziewulskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-220">
          <u xml:id="u-220.0" who="#JerzyDziewulski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Sprawa jest niezwykle prosta, dotyczy bowiem poprawki, która została przez Sejm uchwalona w lutym bieżącego roku, poprawki, która była wniesiona przez grupę posłów do ustawy o Policji i ustawy o Urzędzie Ochrony Państwa, a dotyczyła konkretnie zapisu w tych dwóch ustawach, mówiącego o możliwości stosowania zakupu kontrolowanego przez ministra spraw wewnętrznych, jako że taki zakup został przyznany, a w gruncie rzeczy nie było, że tak powiem, unormowania prawnego, mówiącego wyraźnie, w jakiej formie, kiedy i w jakim trybie minister spraw wewnętrznych stosuje zakup kontrolowany.</u>
          <u xml:id="u-220.1" who="#JerzyDziewulski">I w normalnym trybie wpłynęło to do Senatu, Senat zgłosił swoją poprawkę, poprawka ta została rozpatrzona na posiedzeniu trzech komisji: Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych, Komisji do Spraw Służb Specjalnych oraz Komisji Ustawodawczej i zapisana w takiej oto formie: iż minister spraw wewnętrznych może zarządzić na czas określony czynności wymienione w ust. 1 po uzyskaniu pisemnej zgody prokuratora generalnego oraz na bieżąco informuje prokuratora generalnego o przeprowadzonych czynnościach oraz o ich wyniku. Zapis ten jednakowo brzmi w ustawie o Policji i w ustawie o Urzędzie Ochrony Państwa.</u>
          <u xml:id="u-220.2" who="#JerzyDziewulski">Na posiedzeniu połączonych komisji ustalono, iż należy się przychylić do poprawek Senatu i obydwie te poprawki przyjąć. Przeto rekomenduję Wysokiej Izbie przyjęcie tych poprawek w brzmieniu, które przed chwilą odczytałem.</u>
          <u xml:id="u-220.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-221">
          <u xml:id="u-221.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-221.1" who="#MarekBorowski">Sejm postanowił o wysłuchaniu w debacie nad tym punktem porządku dziennego 5-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i kół.</u>
          <u xml:id="u-221.2" who="#MarekBorowski">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-221.3" who="#MarekBorowski">Obecnie proszę ponownie pana posła Jerzego Dziewulskiego, tym razem jako przedstawiciela Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-222">
          <u xml:id="u-222.0" who="#JerzyDziewulski">Tak się złożyło, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-222.1" who="#JerzyDziewulski">Otóż tu nie ma już w zasadzie nic do dodania, poza chyba jedną wątpliwością, która się jednak nasuwała w trakcie dyskusji, iż skoro minister spraw wewnętrznych uzyskuje pisemną zgodę prokuratora generalnego na zastosowanie zakupu kontrolowanego, to czy w tej sytuacji to uprawnienie powinno być fakultatywne, a więc: „może zarządzić” po uzyskaniu pisemnej zgody. Jeżeli miał powody do tego, by wystąpić do prokuratora generalnego, i uzyskał pisemną zgodę, to wydaje się, że w tej sytuacji powinien raczej, no ale nie ma tutaj nadużycia, jest to, wydaje się, rozciągnięte w sposób chyba bezpieczny i jeżeli minister spraw wewnętrznych uznaje, że, powiedzmy, przesłanki ustały w tym czasie, a więc od momentu, kiedy uzyskał zgodę pisemną, do momentu, kiedy zastosował zakup kontrolowany, to może tych czynności operacyjnych nie zarządzać.</u>
          <u xml:id="u-222.2" who="#JerzyDziewulski">Mój klub będzie oczywiście głosował za przyjęciem poprawek Senatu.</u>
          <u xml:id="u-222.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-223">
          <u xml:id="u-223.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-223.1" who="#MarekBorowski">Dalsza część dyskusji potoczy się prawdopodobnie sprawnie, ponieważ nie ma posła Władysława Medwida, jak również posła... jest pan poseł Andrzej Potocki.</u>
          <u xml:id="u-223.2" who="#MarekBorowski">Bardzo prosimy, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-223.3" who="#MarekBorowski">Pan poseł Andrzej Potocki w imieniu Unii Wolności ustosunkuje się do poprawek Senatu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-224">
          <u xml:id="u-224.0" who="#AndrzejPotocki">Dziękuję, panie marszałku. Nie przypuszczałem, że wystąpienie pana posła Dziewulskiego zajmie tak niewiele czasu, że zabraknie pana posła Medwida. Mam przyjemność zakomunikować Wysokiej Izbie, że wobec niekontrowersyjnego charakteru poprawek senackich, zgodnie z intencjami posłów i senatorów Unii Wolności, którzy popierali inicjatywę wprowadzenia zakupu kontrolowanego, klub Unii Wolności przyjmie obie poprawki Senatu.</u>
          <u xml:id="u-224.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-225">
          <u xml:id="u-225.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi Potockiemu z Unii Wolności.</u>
          <u xml:id="u-225.1" who="#MarekBorowski">A więc, mimo chwilowego zachwiania, teza okazała się słuszna, tym bardziej że posła Artura Smółko nie ma, w związku z czym dyskutanci zabierający głos w imieniu klubów już zakończyli swoje wystąpienia.</u>
          <u xml:id="u-225.2" who="#MarekBorowski">Lista posłów zapisanych do głosu została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-225.3" who="#MarekBorowski">Czy pan poseł Jerzy Dziewulski jako sprawozdawca chciałby zabrać głos? Nie.</u>
          <u xml:id="u-225.4" who="#MarekBorowski">Natomiast zgłosił się pan Andrzej Anklewicz, podsekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych.</u>
          <u xml:id="u-225.5" who="#MarekBorowski">Bardzo proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-226">
          <u xml:id="u-226.0" who="#AndrzejAnklewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ja się dostosuję do trybu i tempa dzisiejszej pracy. Chciałbym powiedzieć w imieniu rządu, że rząd w pełni popiera poprawkę Senatu i nie zgłasza do niej żadnych uwag. Tak było także na posiedzeniu komisji. W sprawie fakultatywności i sformułowania, które tutaj zostało wprowadzone, że minister spraw wewnętrznych „może zarządzić”, wyjaśnienie, które pan poseł Dziewulski złożył w tej sprawie, jest wyjaśnieniem faktycznym. To znaczy może czasem się tak zdarzyć, że minister spraw wewnętrznych będzie występował do prokuratora generalnego o zarządzenie pewnych czynności. Ze względu na upływ czasu, który tutaj ma miejsce, po wyrażeniu zgody, może się okazać, że sprawa jest już nieaktualna. W związku z tym formuła — może — daje szansę, żeby odstąpić od tych czynności mimo zgody prokuratora generalnego.</u>
          <u xml:id="u-226.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-227">
          <u xml:id="u-227.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-227.1" who="#MarekBorowski">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-227.2" who="#MarekBorowski">Do głosowania przystąpimy jutro rano.</u>
          <u xml:id="u-227.3" who="#MarekBorowski">Na tym kończymy rozpatrywanie punktów porządku dziennego w dniu dzisiejszym.</u>
          <u xml:id="u-227.4" who="#MarekBorowski">Komunikatów nie odnotowaliśmy.</u>
          <u xml:id="u-227.5" who="#MarekBorowski">Natomiast do wygłoszenia oświadczenia poselskiego zgłosił się pan poseł Jan Budkiewicz z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-227.6" who="#MarekBorowski">Bardzo proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-228">
          <u xml:id="u-228.0" who="#JanBudkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ostatnio pan Tadeusz Wilecki, szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, podczas Dni Ułana '96 przypuścił prawdziwie kawaleryjską szarżę oświadczając publicznie: „Nie lubię ciepłych wdów”. To szczere żołnierskie wyznanie odnosiło się do pani poseł Danuty Waniek, szefowej Kancelarii Prezydenta, która w jednej ze swoich wypowiedzi podała w wątpliwość kompetencje pana generała.</u>
          <u xml:id="u-228.1" who="#JanBudkiewicz">Wysoka Izbo! Ongiś rycerze, aby otrzymać od króla pas i ostrogi składali ślubowanie, przyrzekając wierność władcy, obronę wdów i sierot oraz ochronę czci niewieściej. Szkoda wielka, że szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego pana gen. Tadeusza Wileckiego żadną miarą do stanu rycerskiego zaliczyć się nie da.</u>
          <u xml:id="u-228.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-229">
          <u xml:id="u-229.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo panu posłowi Janowi Budkiewiczowi.</u>
          <u xml:id="u-229.1" who="#MarekBorowski">Innych kandydatów do wygłoszenia oświadczeń nie ma.</u>
          <u xml:id="u-229.2" who="#MarekBorowski">Na tym zakończyliśmy oświadczenia poselskie.</u>
          <u xml:id="u-229.3" who="#MarekBorowski">Zarządzam przerwę w obradach do 25 kwietnia 1996 r. do godz. 9.</u>
          <u xml:id="u-229.4" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu o godz. 21 min 56)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>