text_structure.xml 806 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 9 min 05)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą marszałek Sejmu Józef Zych oraz wicemarszałkowie Aleksander Małachowski i Włodzimierz Cimoszewicz)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#JózefZych">Proszę o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#JózefZych">Otwieram posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#JózefZych">Na sekretarzy powołuję panią poseł Małgorzatę Ostrowską i pana posła Stanisława Ciesielskiego.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#JózefZych">Protokół i listę mówców prowadzić będzie pani poseł Małgorzata Ostrowska.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#JózefZych">Proszę posłów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#JózefZych">Protokół 57 posiedzenia uważam za przyjęty wobec niewniesienia do niego zastrzeżeń.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#JózefZych">Porządek dzienny posiedzenia został paniom i panom posłom doręczony.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#JózefZych">Przypominam, że Sejm przeniósł na bieżące posiedzenie:</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#JózefZych">— głosowanie nad wnioskiem w sprawie uznania za wystarczającą odpowiedzi na interpelację pana posła Ryszarda Zająca,</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#JózefZych">— wysłuchanie informacji ministrów spraw wewnętrznych i obrony narodowej w sprawie naruszenia apolityczności Nadwiślańskich Jednostek Wojskowych MSW i wojska.</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#JózefZych">Właściwe komisje przedstawiły sprawozdania o poprawkach zgłoszonych w drugim czytaniu do projektów ustaw:</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#JózefZych">— o zmianie ustawy o samorządzie terytorialnym,</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#JózefZych">— o zmianie ustawy o zatrudnieniu i rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych.</u>
          <u xml:id="u-2.14" who="#JózefZych">W związku z tym Prezydium Sejmu, po porozumieniu z Konwentem Seniorów, proponuje dodanie nowych punktów porządku dziennego w brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-2.15" who="#JózefZych">— Informacja ministra spraw wewnętrznych o wynikach dochodzenia w sprawie naruszenia apolityczności Nadwiślańskich Jednostek Wojskowych MSW i ministra obrony narodowej w sprawie prób naruszenia apolityczności wojska — punkt ten rozpatrzymy jako 3 w porządku dziennym;</u>
          <u xml:id="u-2.16" who="#JózefZych">— Głosowanie nad wnioskiem o uznanie za wystarczającą odpowiedzi na interpelację pana posła Ryszarda Zająca;</u>
          <u xml:id="u-2.17" who="#JózefZych">— Sprawozdanie Komisji Samorządu Terytorialnego oraz Komisji Ustawodawczej o komisyjnym projekcie ustawy o zmianie ustawy o samorządzie terytorialnym — trzecie czytanie;</u>
          <u xml:id="u-2.18" who="#JózefZych">— Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej oraz Komisji Ustawodawczej o komisyjnym projekcie ustawy o zmianie ustawy o zatrudnieniu i rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych — trzecie czytanie.</u>
          <u xml:id="u-2.19" who="#JózefZych">Odpowiedniej zmianie ulegną oznaczenia pozostałych punktów porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-2.20" who="#JózefZych">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycje przyjął.</u>
          <u xml:id="u-2.21" who="#JózefZych">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-2.22" who="#JózefZych">Informuję, iż na podstawie art. 99 ust. 3 regulaminu Sejmu zgłoszono wnioski do porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-2.23" who="#JózefZych">Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego wnosi o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o finansowaniu gmin.</u>
          <u xml:id="u-2.24" who="#JózefZych">W uzasadnieniu tego wniosku czytamy: Zdaniem Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego proponowana nowelizacja jest tak ważna, że wskazane jest jej jak najszybsze rozpatrzenie i wprowadzenie w życie. Czas ma szczególne znaczenie teraz, kiedy ważny jest praktycznie każdy dzień, ponieważ rady gmin planują budżet na rok przyszły. Poza tym na posiedzeniu w dniach 13–15 września z bardzo ważnych przyczyn nie może być obecny przedstawiciel wnioskodawców pan poseł Jarosław Kalinowski.</u>
          <u xml:id="u-2.25" who="#JózefZych">Informuję Wysoką Izbę, że w tej sprawie Prezydium Sejmu wystąpiło o zajęcie stanowiska przez rząd.</u>
          <u xml:id="u-2.26" who="#JózefZych">O głos w tej sprawie prosi szef Urzędu Rady Ministrów pan Marek Borowski.</u>
          <u xml:id="u-2.27" who="#JózefZych">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#MarekBorowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Kwestia, którą proponuje podjąć klub PSL na dzisiejszym posiedzeniu, jest rzeczywiście kwestią bardzo istotną. Była ona przedmiotem dyskusji na ostatnim spotkaniu Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego w lipcu br., gdzie rzeczywiście stwierdzono, iż wprowadzenie w życie nowego systemu obliczania udziału gmin w podatku od dochodów osobistych od ludności z dniem 1 stycznia 1996 r. w taki sposób, w jaki jest to obecnie zapisane w ustawie, byłoby niezwykle uciążliwe dla znacznej liczby gmin. W związku z tym nie byłoby wskazane, aby pozostawić ten zapis bez żadnej zmiany. Natomiast z drugiej strony, stwierdzono również, iż nowy system - docelowo rzecz biorąc - jest właściwszy, bardziej motywujący gminy przede wszystkim do działań na rzecz zwiększania liczby miejsc pracy i dlatego w ogóle nie należy odkładać daty wejścia w życie tego nowego systemu. Należy natomiast zastanowić się nad systemem stopniowego wprowadzania w życie tych nowych rozwiązań. Przyjęto takie postanowienie jednomyślnie na posiedzeniu Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, przy udziale związków gmin wiejskich. Rząd zobowiązał się zaproponować tutaj tego typu rozwiązanie. Wczoraj odbyło się posiedzenie Zespołu ds. Finansów Gmin Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, gdzie przedstawiono te propozycje. Dokonano wstępnych uzgodnień i będą one włączone do projektu ustawy o finansach gmin - tzn. projektu ustawy zmieniającej ustawę o finansach gmin (projekt rządowy) - który we wrześniu zostanie przedstawiony w Sejmie.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#MarekBorowski">W tej sytuacji rząd zwrócił się z prośbą, aby rozpatrywać łącznie oba te projekty, ażeby w komisji również tak były rozpatrywane. Jeśli Wysoka Izba dojdzie do wniosku, iż propozycje rządowe w tym względzie są, mimo wszystko, nie do przyjęcia, wtedy oczywiście uchwali wniosek zawarty w przedłożeniu poselskim. Jeśli jednak propozycje rządowe byłyby do przyjęcia - a tam w grę wchodzi rozłożenie w czasie wprowadzania tego systemu, na kilka lat - to przychyli się do wniosku rządowego. Jest to sprawa niezwykle ważna i stąd wniosek rządu, aby jednak rozpatrywać to łącznie i nie wprowadzać tego projektu do porządku obecnego posiedzenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#JózefZych">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#JózefZych">Proszę bardzo, pan poseł Jarosław Kalinowski, przedstawiciel wnioskodawców.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#JarosławKalinowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Propozycja poselskiego projektu wychodzi naprzeciw zamierzeniom rządu. Nie wiemy dokładnie, kiedy ten projekt rządowy wpłynie. Oczywiście te projekty - i poselski, i rządowy - później mogą być rozpatrywane razem, kiedy projekt rządowy dotrze do Sejmu. Natomiast jest ważny problem - gminy w najbliższym czasie będą przystępować do opracowywania budżetów i muszą wiedzieć, jakie będzie rozstrzygnięcie w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#JarosławKalinowski">Poza tym nie wiadomo, jak prezydent będzie się ustosunkowywał do ustaw podatkowych. Dlatego dobrze byłoby, żeby tego typu rozwiązania już mogły być rozpatrywane.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#JózefZych">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wniosku Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o finansowaniu gmin, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-6.3" who="#JózefZych">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-6.4" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-6.5" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 352 posłów. Za uwzględnieniem wniosku głosowało 150 posłów, przeciw - 173, 29 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-6.6" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm wniosek Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-6.7" who="#JózefZych">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#JanuszSzymański">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym skorzystać z tej fazy wyjaśnień, dlatego że - moim zdaniem - zachodzi niebezpieczeństwo takiego ukształtowania porządku dziennego, że doprowadzimy do pewnego supła proceduralnego. Otóż mamy 3 punkt porządku dziennego - pierwsze czytanie pilnego rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (druk nr 1189). To jest projekt pilny, a więc podlega specjalnej procedurze. Tej samej materii dotyczy też rządowy projekt, przedłożenie zawarte w druku nr 786.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#JanuszSzymański">Chciałem zapytać, czy Prezydium Sejmu postępuje słusznie, proponując debatę tylko odnośnie do tego jednego punktu. Chcę po prostu zapytać rząd, jaki jest status druku nr 786, ponieważ proponuje się różne rozwiązania dotyczące regulacji tej samej materii. Jeżeli rząd podtrzymuje to przedłożenie - rozumiem, że dokonuje inwentaryzacji starych projektów, które są złożone do laski marszałkowskiej - to musi się odbyć łączne czytanie tych projektów. Musimy zdecydować, za którym systemem się opowiadamy.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#JanuszSzymański">Bardzo bym prosił pana marszałka, żeby tak ukształtować porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia, by tej wątpliwości nie było, bo dochodzi do pewnej schizofrenii sytuacyjnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#JózefZych">Informuję Wysoką Izbę, że projekt, o którym pan poseł mówił przed chwilą, rząd wycofał w dniu wczorajszym. Pismo o wycofaniu zostało doręczone w godzinach popołudniowych i w odpowiednim momencie, przy ustalaniu ostatecznego porządku obrad w dniu dzisiejszym, będzie podana informacja na ten temat. Natomiast pan poseł słusznie zwrócił uwagę na zagadnienie, które było już przedmiotem rozważań i uchwały Prezydium Sejmu - jak postępować, gdy mamy do czynienia z projektem pilnym i projektem zwykłym.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#JózefZych">Wysoki Sejmie! Kluby parlamentarne Unii Wolności, Unii Pracy oraz Konfederacji Polski Niepodległej przedstawiły projekty dwóch uchwał i rezolucji w sprawie 15 rocznicy powstania „Solidarności” oraz Sierpnia 1980 r. z wnioskiem o rozpatrzenie ich na bieżącym posiedzeniu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#JózefZych">Obecnie przedstawię uzasadnienie, a w końcowej części propozycję Prezydium Sejmu uzgodnioną z Konwentem Seniorów.</u>
          <u xml:id="u-8.3" who="#JózefZych">Klub Parlamentarny Unii Wolności w uzasadnieniu swojego wniosku dotyczącego podjęcia uchwały — projekt uchwały jest załączony — pisze m.in.: Piętnaście lat temu robotnicy Wybrzeża wymusili na komunistycznych władzach PRL podpisanie Porozumień Gdańskich i Porozumień Szczecińskich, a robotnicy Śląska i Zagłębia — Porozumień Jastrzębskich. Porozumienia te i powstanie Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” umożliwiły odbudowę demokracji w Polsce i odzyskanie przez Polskę pełnej suwerenności. 58 posiedzenie Sejmu Rzeczypospolitej, odbywające się w ostatnich dniach sierpnia, jest właściwym momentem dla uczczenia rocznicy tych wydarzeń.</u>
          <u xml:id="u-8.4" who="#JózefZych">Klub Parlamentarny Unii Pracy wnosi o przyjęcie rezolucji Sejmu Rzeczypospolitej - projekt rezolucji załącza - a w uzasadnieniu swojego wniosku pisze: W bieżącym roku mija 15 rocznica podpisania Porozumień Gdańskich, które zapoczątkowały głębokie przeobrażenia w życiu politycznym i gospodarczym Polski. Złamały one niczym nie ograniczony wcześniej monopol władzy autorytarnej, otworzyły drogę do budowy demokratycznych organizacji społecznych. Grupą, która przesądziła o zwycięstwie sierpniowym, byli robotnicy. Oni też w decydującej mierze przyczynili się do rozpoczęcia procesu demokratyzacji w końcu lat osiemdziesiątych. Oni ponieśli największe ofiary. Ironią historii jest to, że tej właśnie grupie przyszło płacić szczególnie wysoką cenę za zmiany.</u>
          <u xml:id="u-8.5" who="#JózefZych">Sądzimy, że rocznica porozumień gdańskich jest dobrą okazją do refleksji na ten temat i wyciągnięcia wniosków co do metod realizowania przeobrażeń ekonomicznych i sposobów sprawiedliwego rozkładu kosztów społecznych.</u>
          <u xml:id="u-8.6" who="#JózefZych">Konfederacja Polski Niepodległej wnosi o przyjęcie uchwały na 15 rocznicę powstania NSZZ „Solidarność”, załącza stosowny projekt uchwały, a w uzasadnieniu pisze: Sejm Rzeczypospolitej Polskiej winien w 15 rocznicę powstania NSZZ „Solidarność” przyjąć oświadczenie czczące pamięć masowego ruchu antykomunistycznego i antytotalitarnego. Niezbędne jest przyznanie zasług ruchowi „Solidarności” w obaleniu dyktatury PZPR.</u>
          <u xml:id="u-8.7" who="#JózefZych">Ważne byłoby także, aby Sejm drugiej kadencji podtrzymał stanowisko Sejmu Rzeczypospolitej pierwszej kadencji o nielegalności zamachu stanu z 13 grudnia 1981 r., za pomocą którego próbowano stłumić wolnościowe dążenia narodu polskiego.</u>
          <u xml:id="u-8.8" who="#JózefZych">Informuję Wysoką Izbę, że w związku z uroczystościami, jakie odbędą się jutro w Gdańsku, na ręce marszałka Sejmu wpłynęło zaproszenie do udziału w tych uroczystościach. W uroczystościach tych wezmę udział.</u>
          <u xml:id="u-8.9" who="#JózefZych">Prezydium Sejmu, uwzględniając te wnioski, zwróciło się do klubów o opracowanie i przedstawienie w dniu dzisiejszym jednolitego projektu uchwały.</u>
          <u xml:id="u-8.10" who="#JózefZych">Jednocześnie Prezydium Sejmu, po porozumieniu z Konwentem Seniorów, proponuje uzupełnienie porządku dziennego o punkt: Pierwsze czytanie projektów uchwał i rezolucji w sprawie 15 rocznicy Sierpnia 1980 r., rocznicy Porozumień Gdańskich oraz powstania NSZZ „Solidarność”.</u>
          <u xml:id="u-8.11" who="#JózefZych">Wyjaśniam, Wysoki Sejmie, iż, jak słyszeliśmy, tematyka projektów uchwał, a także rezolucji jest zbieżna i stąd też rozpatrzenie ich w jednym, wspólnym punkcie jest w pełni uzasadnione.</u>
          <u xml:id="u-8.12" who="#JózefZych">Jeżeli zatem nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-8.13" who="#JózefZych">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-8.14" who="#JózefZych">Klub Parlamentarny Konfederacji Polski Niepodległej wnosi o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Informacja prezesa Rady Ministrów pana Józefa Oleksego o działaniach rządu dla likwidacji zjawiska niedożywienia dzieci i młodzieży w roku szkolnym 1995/1996.</u>
          <u xml:id="u-8.15" who="#JózefZych">W uzasadnieniu wniosku czytamy: Głębokie zubożenie polskiego społeczeństwa w wyniku realizacji programu dostosowawczego Międzynarodowego Funduszu Walutowego, czyli tzw. planu Balcerowicza, szczególnie boleśnie dotyka nasze dzieci i młodzież. Według oficjalnych danych aż 1,5 miliona polskich dzieci i młodzieży jest chronicznie niedożywionych.</u>
          <u xml:id="u-8.16" who="#JózefZych">W związku z rozpoczynającym się rokiem szkolnym premier rządu pan Józef Oleksy winien udzielić Sejmowi informacji, co rząd już zrobił i co zamierza zrobić, aby zlikwidować zjawisko niedożywienia polskich dzieci i młodzieży.</u>
          <u xml:id="u-8.17" who="#JózefZych">Prezydium Sejmu, uznając, że jest to niezwykle ważne zagadnienie, nie może opowiedzieć się, ze względów czasowych, za rozpatrzeniem tego na tym posiedzeniu, uważając, że sprawa wymaga rozpatrzenia na jednym z najbliższych posiedzeń.</u>
          <u xml:id="u-8.18" who="#JózefZych">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-8.19" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wniosku Klubu Parlamentarnego Konfederacji Polski Niepodległej o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Informacja prezesa Rady Ministrów pana Józefa Oleksego o działaniach rządu dla likwidacji zjawiska niedożywienia dzieci i młodzieży w roku szkolnym 1995/1996, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-8.20" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-8.21" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-8.22" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 349 posłów. Za przyjęciem wniosku głosowało 83 posłów, przeciw - 168, 98 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-8.23" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm wniosek Klubu Parlamentarnego Konfederacji Polski Niepodległej odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-8.24" who="#JózefZych">Klub Parlamentarny Konfederacji Polski Niepodległej wnosi o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Informacja prezesa Rady Ministrów pana Józefa Oleksego o zadłużeniu zagranicznym kraju, warunkach jego powstania i zasadach spłat.</u>
          <u xml:id="u-8.25" who="#JózefZych">W uzasadnieniu wniosku czytamy: Polskie społeczeństwo i gospodarka kraju spłaca kosztem olbrzymich wyrzeczeń komunistyczne długi byłego PRL. Obciążenie Polski spłatą długów jest cięższe niż reparacje wojenne Niemiec po przegranej przez nie II wojnie światowej. Polska spłaciła do tej pory 57 mld dolarów, a do roku 2010 ma spłacić dalsze 80 mld dolarów. Dlatego premier rządu, pan Józef Oleksy, winien udzielić opinii publicznej i Sejmowi zasadniczych informacji, odpowiadając na pytania:</u>
          <u xml:id="u-8.26" who="#JózefZych">1. Jak doszło do powstania 40 mld dolarów długów byłego PRL i na co przeznaczone zostały rzeczywiście kredyty zagraniczne?</u>
          <u xml:id="u-8.27" who="#JózefZych">2. Jaka jest legalność tych kredytów udzielanych niesuwerennemu, satelickiemu PRL i jaka jest zasadność ich spłat wobec członków Klubu Londyńskiego i Paryskiego, którzy wiedzieli o tym, komu kredytów udzielają?</u>
          <u xml:id="u-8.28" who="#JózefZych">3. Jaka część zadłużenia zagranicznego z lat 1988–1994 jest wynikiem odkrytego przez śp. Michała Falzmanna zjawiska nielegalnego transferu dewiz i należności dewizowych?</u>
          <u xml:id="u-8.29" who="#JózefZych">Prezydium Sejmu z przyczyn omówionych w poprzednim punkcie jest przeciwko wprowadzeniu tego zagadnienia do porządku obrad.</u>
          <u xml:id="u-8.30" who="#JózefZych">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-8.31" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wniosku Klubu Parlamentarnego Konfederacji Polski Niepodległej o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Informacja prezesa Rady Ministrów pana Józefa Oleksego o zadłużeniu zagranicznym kraju, warunkach jego powstania i zasadach spłaty, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-8.32" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-8.33" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-8.34" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 357 posłów. Za przyjęciem wniosku głosowało 36 posłów, przeciw - 261, 60 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-8.35" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm wniosek Klubu Parlamentarnego Konfederacji Polski Niepodległej odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-8.36" who="#JózefZych">Porządek dzienny 58 posiedzenia zaproponowany przez Prezydium Sejmu, wraz z przyjętymi zmianami, został zatwierdzony.</u>
          <u xml:id="u-8.37" who="#JózefZych">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#KrzysztofKamiński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Sejm ustala porządek swych obrad nie tylko w oparciu o wnioski klubów. Czasami w ważnych sytuacjach Prezydium Sejmu samo może proponować, w porozumieniu z rządem, na przykład informacje. Otóż, moim zdaniem, pojawia się taka społeczna potrzeba wytłumaczenia przez ministra finansów bądź przez prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych spraw, którymi interesują się miliony obywateli: Dlaczego rząd wycofuje się z możliwości podniesienia emerytur i rent we wrześniu br. na poczet podwyżki grudniowej? Myślę, że gdyby Prezydium Sejmu zechciało, w porozumieniu z wymienionymi przeze mnie ministrami, wprowadzić do porządku dziennego punkt obejmujący informację ministra finansów na temat przyczyn niewywiązania się czy też nieuwzględnienia postulatu zgłoszonego przez panią Bańkowską, aby wypłacić emerytom i rencistom te podwyżki, to ta sprawa zainteresuje nie tylko Izbę, ale także społeczeństwo.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#JózefZych">Informuję pana posła, iż Prezydium Sejmu na posiedzeniu w dniu jutrzejszym o godz. 8 rozpatrzy wniosek pana posła.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Kamiński: Prezydium Sejmu powinno wystąpić o to z urzędu.)</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#JózefZych">Jeżeli Prezydium Sejmu zdecydowałoby się przyjąć koncepcję pana posła, to mogłoby to uczynić. Natomiast gdyby miał to być wniosek klubu, to jest to zupełnie inne zagadnienie. Pan poseł, jak zrozumiałem, apelował, aby Prezydium Sejmu z urzędu zajęło się tym zagadnieniem.</u>
          <u xml:id="u-10.3" who="#JózefZych">Obecnie przedstawię propozycje dotyczące trybu rozpatrywania punktów porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-10.4" who="#JózefZych">Prezydium Sejmu, po zasięgnięciu opinii Konwentu Seniorów, proponuje przeprowadzenie debaty długiej nad sprawozdaniem komisji o sprawozdaniach z wykonania budżetu państwa, z realizacji polityki pieniężnej, o bilansie płatniczym oraz z działalności Narodowego Banku Polskiego w 1994 r.</u>
          <u xml:id="u-10.5" who="#JózefZych">Prezydium Sejmu proponuje przeprowadzenie debat krótkich nad punktami dotyczącymi pierwszego czytania projektu ustawy Prawo celne, rządowego raportu o polityce regionalnej oraz projektu uchwały o zmianie regulaminu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-10.6" who="#JózefZych">Nad sprawozdaniem z działalności Najwyższej Izby Kontroli oraz projektem ustawy o zmianie ustawy o rewaloryzacji emerytur i rent oraz o zasadach ustalania emerytur i rent Prezydium Sejmu proponuje wysłuchanie 10-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i 5-minutowych w imieniu kół.</u>
          <u xml:id="u-10.7" who="#JózefZych">Nad pozostałymi punktami porządku dziennego wymagającymi dyskusji Prezydium Sejmu proponuje wysłuchanie 5-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i kół.</u>
          <u xml:id="u-10.8" who="#JózefZych">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycje przyjął.</u>
          <u xml:id="u-10.9" who="#JózefZych">Sprzeciwu nie słyszę. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-10.10" who="#JózefZych">Informuję, iż głosowania przeprowadzimy dzisiaj o godz. 20, a w dniu jutrzejszym rano i około godz. 13.</u>
          <u xml:id="u-10.11" who="#JózefZych">Interpelacje i zapytania rozpatrzymy jutro w godz. od 13 do 16.</u>
          <u xml:id="u-10.12" who="#JózefZych">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 1 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów o:</u>
          <u xml:id="u-10.13" who="#JózefZych">1) sprawozdaniu z wykonania budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1994 r. wraz z przedstawioną przez Najwyższą Izbę Kontroli analizą wykonania budżetu państwa w 1994 r. oraz opinią i wnioskiem w przedmiocie absolutorium,</u>
          <u xml:id="u-10.14" who="#JózefZych">2) sprawozdaniu z realizacji polityki pieniężnej w 1994 r.,</u>
          <u xml:id="u-10.15" who="#JózefZych">3) bilansie płatniczym Rzeczypospolitej Polskiej za 1994 r.,</u>
          <u xml:id="u-10.16" who="#JózefZych">4) sprawozdaniu z działalności Narodowego Banku Polskiego w 1994 r. (druki nr 1098, 1098-A, 968, 1015, 1151, 1173, 1186, 1187 i 1188).</u>
          <u xml:id="u-10.17" who="#JózefZych">Zarządzam 2-minutową przerwę.</u>
          <u xml:id="u-10.18" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 9 min 31 do godz. 9 min 33)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#JózefZych">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#JózefZych">Wysoki Sejmie! Informuję, iż w miejsce pana posła Stanisława Ciesielskiego na sekretarza dzisiejszych obrad powołuję pana posła Waldemara Dobrowolskiego.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#JózefZych">Proszę pana posła Mieczysława Czerniawskiego o zabranie głosu w celu przedstawienia sprawozdania komisji o sprawozdaniu z wykonania budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1994 r. wraz z wnioskiem w przedmiocie absolutorium dla rządu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#MieczysławCzerniawski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przypadło mi trudne zadanie przedłożenia w imieniu Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów sprawozdania z wykonania budżetu za 1994 r. Trudność ta polega m.in. na tym, iż chodzi tu o realizację budżetu przez poprzedni rząd, rząd pana premiera Pawlaka.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#MieczysławCzerniawski">Kolejny problem to różnorodność poglądów, opinii i ocen, jakie ujawniły się w toku prac komisji nad oceną realizacji poszczególnych zadań. Ta różnorodność ocen wystąpiła także w pozostałych komisjach sejmowych. Ocena zawarta w projekcie uchwały nie była, bo być nie mogła, w pełni jednoznaczna. Wobec tego stoi przed nami problem dokonania na forum Wysokiej Izby bardzo rzetelnej i obiektywnej oceny realizacji budżetu i pracy rządu w 1994 r. bez emocji i politycznych podtekstów. Jako poseł sprawozdawca pragnę przedstawić argumenty, jakie zostały zaprezentowane przez rząd, komisje sejmowe i Najwyższą Izbę Kontroli, argumenty, które uzasadniają rzetelną ocenę oraz nakazują obiektywizm w formułowaniu takiego czy innego zarzutu.</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#MieczysławCzerniawski">Wysoka Izbo! Moim obowiązkiem nie jest i nie może być streszczenie sprawozdania rządowego ani przedstawienie analizy sporządzonej przez Najwyższą Izbę Kontroli. Dokumenty te, jak sądzę, są Wysokiej Izbie znane. Chcę jednak ściśle trzymać się ich treści i pragnę również przypomnieć, że gospodarka budżetowa w 1994 r. realizowana była w oparciu o ustawę budżetową uchwaloną w dniu 25 marca 1994 r. Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa budżetowego od 1 stycznia do 25 marca 1994 r. podstawę prawną realizacji budżetu stanowi złożony parlamentowi projekt stosownej ustawy budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-12.3" who="#MieczysławCzerniawski">Budżet na 1994 rok, co stwierdza się w sprawozdaniu rządu, a potwierdziły to również dyskusje w komisjach, tworzony był w oparciu o obiektywne przewidywania dotyczące wzrostu gospodarczego i ostrożne założenia realnej wartości przychodów i wydatków budżetowych. Aby wykonać zadania budżetowe, przyjęto priorytetowe zadania, a mianowicie: po pierwsze - zahamowanie postępującego od kilku lat spadku wydatków budżetowych; po drugie - zwiększenie zakresu pomocy socjalnej w drodze podwyższenia najniższych rent i emerytur, wzrostu wydatków na pomoc społeczną, wprowadzenie dodatków mieszkaniowych i reformy zasiłków rodzinnych; po trzecie - utrzymanie wzrostu gospodarki poprzez rozszerzenie zakresu ulg podatkowych, podwyższenie realnej wartości budżetowej nakładów inwestycyjnych, zwiększenie nakładów na działania proeksportowe i proinwestycyjne w formie gwarancji ubezpieczeń kredytów, rozszerzenie możliwości wykorzystania preferencyjnych kredytów dla rolnictwa oraz zwiększenie limitu poręczeń i gwarancji kredytowych skarbu państwa, po czwarte - restrukturyzację gospodarki poprzez wspomaganie procesu oddłużenia przedsiębiorstw i banków; po piąte - zakończenie procedury redukcji długu zagranicznego oraz zapewnienie środków budżetowych na spłatę zadłużenia zagranicznego; po szóste - zwiększenie dochodów budżetowych o około 1% produktu krajowego brutto poprzez rozszerzenie bazy podatkowej, zwiększenie ściągalności podatków z tzw. szarej strefy oraz ograniczenie nieuzasadnionych ulg i zwolnień podatkowych.</u>
          <u xml:id="u-12.4" who="#MieczysławCzerniawski">Należy stwierdzić, że założone cele ustawy budżetowej na 1994 rok realizowane były w warunkach wzrostu gospodarczego, inwestycji i eksportu.</u>
          <u xml:id="u-12.5" who="#MieczysławCzerniawski">Przypomnę, iż wielkość podstawowych wskaźników makroekonomicznych w 1994 r. ukształtowała się następująco: po pierwsze, jeśli chodzi o produkt krajowy brutto (przy założeniu, iż wzrośnie do 104,5%), osiągnięto poziom 105%. Wpływ na to miał wysoki wzrost produkcji przemysłowej (aż o 11,9% w cenach stałych), w tym przede wszystkim w sektorze prywatnym (wzrost o około 22%).</u>
          <u xml:id="u-12.6" who="#MieczysławCzerniawski">Po drugie, osiągnięto 106,2% dochodów budżetu państwa (przy prognozie 105,3). Wpłynęła na to poprawa koniunktury gospodarczej oraz usprawnienie funkcjonowania aparatu skarbowego i celnego, co sprzyjało absorpcji szarej strefy.</u>
          <u xml:id="u-12.7" who="#MieczysławCzerniawski">Po trzecie, wzrosła stopa inwestycji z zakładanych 21,3% do 22%. Na stan ten zarzutowała poprawa sytuacji finansowej przedsiębiorstw oraz możliwość odliczania wydatków na inwestycje od dochodów do opodatkowania. Stworzyło to warunki utrzymania wysokiego realnego wzrostu nakładów na inwestycje na poziomie 8%.</u>
          <u xml:id="u-12.8" who="#MieczysławCzerniawski">Po czwarte, nastąpił spadek bezrobocia do poziomu ok. 16%. Był on m.in. rezultatem ożywienia koniunktury gospodarczej i rozwoju sektora prywatnego oraz wzrostu nakładów na inwestycje, co umożliwiało tworzenie nowych miejsc pracy. W wyniku tego liczba bezrobotnych zmniejszyła się o 51,6 tys. osób i wyniosła w końcu 1994 r. 2838 tys. osób.</u>
          <u xml:id="u-12.9" who="#MieczysławCzerniawski">I wreszcie, po piąte, osiągnięto wzrost eksportu w cenach stałych o 18,3% (tj. wyżej o ponad 12 punktów procentowych, niż zakładano) oraz wzrost importu o 13,4%. Wzrost eksportu nastąpił w wyniku wprowadzonych przez polskich producentów zmian technologicznych, ograniczenia produkcji wyrobów nierentownych, poprawy jakości produktów oraz atrakcyjności opakowań. Utrzymane zostało wysokie tempo wzrostu obrotów z Unią Europejską, a głównie z Niemcami. Ponadto intensywnie wzrastały obroty handlowe z krajami Europy Środkowo-Wschodniej, a w szczególności z Rosją. Odnotowano, jeśli chodzi o ten kraj, wzrost eksportu o 74,9%, a importu o 43,5%.</u>
          <u xml:id="u-12.10" who="#MieczysławCzerniawski">Zaznaczyć należy, że w roku 1994 nie udało się osiągnąć tempa wzrostu cen zgodnego z założeniami budżetu. Inflacja osiągnęła w rzeczywistości poziom 29,5%, przekraczając o ponad 5 punktów procentowych zakładany w ustawie budżetowej...</u>
          <u xml:id="u-12.11" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#JózefZych">Proszę państwa, na coś się musimy zdecydować - albo poważnie obradujemy, albo robimy przerwę. Kilka konferencji... Tak dalej być nie może.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#JózefZych">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#MieczysławCzerniawski">Dziękuję, panie marszałku. Nie śmiałem o to prosić, ale to rzeczywiście nie sala obrad, lecz w pewnych momentach sala konferencyjna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#JózefZych">Moja prośba dotyczy również strony rządowej.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#JózefZych">Proszę kontynuować.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#MieczysławCzerniawski">Było to spowodowane głównie dużą skalą wzrostu cen żywności, wywołanego suszą i nadmiernym zakresem protekcjonizmu oraz sprzyjającym rozwojowi inflacji środowiskiem monetarnym, kreowanym przez politykę kursową i pieniężną Narodowego Banku Polskiego. Podaż pieniężna w rezultacie przekroczyła zakładany przyrost o prawie 10 punktów procentowych. Nie osiągnięto również zakładanego wzrostu wskaźnika spożycia na poziomie 3,1% - osiągnięto jedynie 2,3%.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#MieczysławCzerniawski">Wysoka Izbo! Należy zauważyć - jak podkreślono w materiałach przedłożonych komisji oraz w trakcie dyskusji - że przebieg procesów gospodarczych w 1994 r. wskazuje na występowanie podobnych zjawisk już w 1993 r. Kontynuowane były procesy przejawiające się wzrostem produktu krajowego brutto. Nastąpiła pewna poprawa efektywności gospodarowania. Zjawiskom tym towarzyszyły zaś problemy związane z pogłębiającą się nierównowagą bilansu handlowego kraju oraz utrzymującym się kryzysem finansów publicznych. Sytuacja gospodarcza Polski była nadal złożona, a uzyskany postęp - wobec występujących trudności - stopniowo, ale jeszcze nierównomiernie nabierał cech trwałości. Oczywiście syntetycznym wskaźnikiem obrazującym tempo rozwoju gospodarczego w 1994 r. był wzrost o około 5% produktu krajowego brutto liczonego w cenach stałych. Oznacza to, że utrzymywała się w sposób trwały aktywność gospodarcza.</u>
          <u xml:id="u-16.2" who="#MieczysławCzerniawski">Rok 1994 był czwartym rokiem przekształceń własnościowych. Rezultatem tego był dalszy wzrost udziału sektora prywatnego w gospodarce, osiągnął on ponad 50% produktu krajowego brutto. Ogólne dochody budżetu z prywatyzacji były wyższe od planowanych o prawie 30%, a w stosunku do 1993 r. wzrosły aż o 104,4%.</u>
          <u xml:id="u-16.3" who="#MieczysławCzerniawski">Główne działania przy rozwiązywaniu problemów finansów publicznych polegały na dostosowaniu pozyskiwania dochodów do zmian zachodzących w gospodarce. I w tym zakresie na stan finansów publicznych rzutowały rosnące dopłaty do ubezpieczeń społecznych oraz rosnące obciążenia z tytułu obsługi długu publicznego. Wymuszały one ograniczenia pozostałych wydatków, co skutkowało regresem dochodów sfery budżetowej oraz niedoborem środków na cele rozwojowe. Znaczny był udział wydatków sztywnych, do których należy zaliczyć obsługę długu zagranicznego, obsługę długu krajowego oraz dopłaty z budżetu do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i do Funduszu Pracy.</u>
          <u xml:id="u-16.4" who="#MieczysławCzerniawski">Wysoka Izbo! Ustawa budżetowa na 1994 r. określiła dochody budżetu państwa w wysokości 61 301 mln zł, wydatki w wysokości 69 601 mln zł, a niedobór budżetowy w wysokości 8300 mln zł. W przedłożonym sprawozdaniu rządowym stwierdza się, że dochody budżetu państwa w 1994 r. wyniosły 63 125 mln zł i były wyższe od planowanych w ustawie budżetowej o 1824,2 mln zł, to jest o 3%. Na ten wzrost złożyły się dochody podatkowe, z prywatyzacji i zagraniczne.</u>
          <u xml:id="u-16.5" who="#MieczysławCzerniawski">Wydatki ustalone w ustawie budżetowej na 1994 r. zostały zwiększone o 46,3 mln zł - na inwestycje dla służby zdrowia, i wyniosły łącznie 69 647,3 mln zł. Podstawę do dokonania tej zmiany w ustawie budżetowej stanowiło rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 listopada 1994 r.</u>
          <u xml:id="u-16.6" who="#MieczysławCzerniawski">Zrealizowane wydatki budżetu państwa w 1994 r. wyniosły 68 865 mln zł i były o 782,3 mln, to jest o 1,1%, niższe od planowanych oraz o 37,1% wyższe niż w 1993 r. Udział wydatków państwa w produkcie krajowym brutto zwiększył się z 32,2% w 1993 r. do 33,2% w roku 1994. Na niepełną realizację planowanych wydatków wpłynęło przede wszystkim niewykorzystanie przewidzianych w planie środków na obsługę długu publicznego oraz rezerw celowych.</u>
          <u xml:id="u-16.7" who="#MieczysławCzerniawski">Krótka, syntetyczna ocena wykonania budżetu państwa w 1994 r. jest bardzo trudna. Komisja Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów stwierdziła, że w niektórych dziedzinach osiągnięto postęp. Pozostały jednak nadal problemy związane ze stabilizacją gospodarki i finansów państwa. Oznacza to, że zmiany struktury dochodów, a więc wzrost podatków pośrednich o 2,7%, powszechnego opodatkowania dochodów osobistych o 10,4%, wpłynęły na stabilizowanie dochodów budżetowych i spowodowały zmniejszenie podatności na okresowe wahania. Podjęte w 1994 r. działania miały również na celu zwiększenie wpływów podatkowych do budżetu z tzw. szarej strefy. Mimo wielu działań, a jeszcze więcej było zapowiedzi, rezultaty, jak stwierdzono w komisji, były jednak mizerne. Na równowagę budżetu państwa w 1994 r. ujemny wpływ miał wzrost wydatków w stosunku do 1993 r. o 37%, w tym na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych o 25,6%, KRUS - o 53%, wydatki zaś na obsługę długu krajowego wzrosły o ponad 55%, a na obsługę długu zagranicznego o ponad 51%.</u>
          <u xml:id="u-16.8" who="#MieczysławCzerniawski">W 1994 r. na obsługę długu krajowego przeznaczono kwotę 7400 mln zł, między innymi na odsetki od kredytów i oprocentowanie skarbowych papierów wartościowych wydatkowano o 72,6% więcej niż w 1993 r. Koszty obsługi zadłużenia zagranicznego wyniosły 1832 mln zł i były wyższe w stosunku do 1993 r. właśnie o ponad 51%. Niedobór budżetu państwa w 1994 r., co jest warte podkreślenia, był niższy i wyniósł 5739 mln zł wobec planowanych, już po zmianach budżetu, 8346 mln zł, tj. 68,7%.</u>
          <u xml:id="u-16.9" who="#MieczysławCzerniawski">Problemy, na które zwracamy uwagę w dyskusjach, to sprawy związane z nakładami budżetowymi na naukę, oświatę, kulturę, ochronę zdrowia i opiekę społeczną. Mimo zwiększenia środków na te dziedziny w stosunku do 1993 r. problemów w tych dziedzinach nie udało się do końca rozwiązać. Przypomnę jednak, że trudna sytuacja w 1994 r. jest skutkiem działań podjętych w latach 1989–1993, w których następował spadek realnych wydatków budżetu na te cele. Sytuacja na koniec 1993 r. była więc o wiele bardziej złożona, ponieważ na problemy związane z występowaniem niedoboru środków na ochronę zdrowia, oświatę, naukę, nałożyły się nie rozwiązane problemy z lat ubiegłych. Wyrażało się to między innymi przejściem zobowiązań z lat poprzednich. Na polepszenie sytuacji finansowej wymienionych dziedzin w 1994 r. wpływ miało także angażowanie środków własnych samorządów lokalnych.</u>
          <u xml:id="u-16.10" who="#MieczysławCzerniawski">Wysoka Izbo! Priorytetowe cele gospodarki budżetowej po stronie wydatków nie zostały wbrew tezie zawartej w sprawozdaniu zrealizowane w pełni w ujęciu liczbowym. W szczególności trzeba wskazać, że nie doszło do zwiększenia realnej wysokości wynagrodzeń w sferze budżetowej. Nie powiększono też w ujęciu realnym budżetowych wydatków inwestycyjnych. Przekroczono natomiast plany co do realnego wzrostu przeciętnych emerytur pracowniczych i rolniczych. Za sukces gospodarki budżetowej trzeba uznać zredukowanie poziomu zadłużenia zagranicznego w ujęciu realnym, a także całego długu publicznego, jak też obniżenie relacji kosztów obsługi do długu krajowego.</u>
          <u xml:id="u-16.11" who="#MieczysławCzerniawski">Wysoka Izbo! W 1994 r. znaczne środki z budżetu państwa przeznaczono na rozwój rolnictwa; wyniosły one łącznie 450 104 tys. zł i były przeznaczone przede wszystkim na: dotacje dla Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa, wydatki majątkowe dla Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, dostosowanie strukturalne w rolnictwie, na działalność Agencji Rynku Rolnego oraz dotacje celowe na zadania z zakresu rozwoju rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-16.12" who="#MieczysławCzerniawski">Sprawozdanie z realizacji budżetu państwa w 1994 r. nie daje jednak pełnego obrazu sytuacji finansowej, gdyż w budżecie rejestrowane są tylko bieżące strumienie dochodów i wydatków. Dla obiektywnego obrazu istotne znaczenie mają zmiany i stan należności oraz zobowiązań skarbu państwa, które stanowią potencjalne dochody i wydatki budżetu państwa w przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-16.13" who="#MieczysławCzerniawski">Należnościami skarbu państwa, które stanowią potencjalne źródło dochodów budżetu państwa, są należności z tytułu zaległych płatności podatkowych, wykupywanych przez budżet odsetek od kredytów mieszkaniowych, spłat kredytów krajowych (wraz z odsetkami) poręczonych przez budżet, udzielonych kredytów zagranicznych i innych.</u>
          <u xml:id="u-16.14" who="#MieczysławCzerniawski">Wysoka Izbo! Jak wynika ze sprawozdania rządu oraz analizy Najwyższej Izby Kontroli, rok 1994 r. był trzecim z kolei rokiem wzrostu gospodarczego. Jednak zauważyć należy, że obok wielu pozytywnych zmian utrzymały się trudności i napięcia, a uzyskany postęp nie zaspokajał oczekiwań społecznych.</u>
          <u xml:id="u-16.15" who="#MieczysławCzerniawski">W 1994 r. w porównaniu z rokiem 1993 uzyskano w gospodarce istotne korzystne zmiany. Dotyczą one - o czym pokrótce już wspomniałem - przede wszystkim szybszego tempa wzrostu eksportu niż importu, co oznaczało odwrócenie tendencji istniejących w poprzednich latach oraz wyraźny wzrost nakładów inwestycyjnych na zakup maszyn i urządzeń, a także poprawę sytuacji finansowej przedsiębiorstw. Z oceny Najwyższej Izby Kontroli wynika, że rok 1994 był czasem poprawy większości globalnych mierników efektywności.</u>
          <u xml:id="u-16.16" who="#MieczysławCzerniawski">W ocenie tej podkreśla się, że budżet państwa w 1994 r. realizowany był - jak już wspomniałem - w warunkach ożywienia gospodarczego. Wzrost produkcji i rentowności przedsiębiorstw oraz wydajności pracy sprzyjał procesom inwestycyjnym podmiotów gospodarczych oraz zmniejszaniu rozmiarów bezrobocia. Jednocześnie procesy inflacyjne, jak podkreśla Najwyższa Izba Kontroli, przebiegając na wyższym, niż prognozowano poziomie, wywoływały ze strony pracowników presję na wzrost przeciętnych wynagrodzeń w sektorze przedsiębiorstw. W gorszej sytuacji pozostawali pracownicy sfery budżetowej, w wypadku których wzrost dochodów z pracy nie nadążał za wzrostem wynagrodzeń w przedsiębiorstwach. W efekcie nastąpiło pogorszenie proporcji pomiędzy płacami sfery budżetowej a płacami sfery produkcji materialnej w 1994 r.</u>
          <u xml:id="u-16.17" who="#MieczysławCzerniawski">Pomimo wzrostu gospodarczego w 1994 r. dochody budżetu państwa w stosunku do 1993 r. wzrosły realnie o 4%, a nie o 6,5%, jak zakładano w uzasadnieniu do projektu budżetu w 1994 r.</u>
          <u xml:id="u-16.18" who="#MieczysławCzerniawski">Wysoka Izbo! Dokonane w komisji oceny wskazują, że osiągnięte w 1994 r. dochody budżetowe państwa mogły być wyższe. Decyzje uznaniowe, co podkreśla również Najwyższa Izba Kontroli w przedłożonej nam opinii... W tej sprawie odbyło się także wiele bardzo szczegółowych dyskusji w oparciu o ekspertyzy i analizy. Powracając jednak do pierwszej myśli, raz jeszcze pragnę w imieniu komisji stwierdzić, iż decyzje uznaniowe, przyznające zwolnienia i ulgi w wypłatach należności budżetowych, postępowanie oddłużeniowe prowadzone wobec podmiotów gospodarczych, częściowe oddłużenie jednostek służby zdrowia oraz przesunięcie z 1994 r. na rok 1995 terminów płatności w wypadku niektórych podatków wpłynęły na obniżenie należnych budżetowi państwa dochodów. W konsekwencji zaległości w regulowaniu należności budżetowych, podatkowych i niepodatkowych na koniec 1994 r. ukształtowały się w wysokości 7047 mln zł, tj. o 7,1% powyżej stanu na koniec 1993 r.</u>
          <u xml:id="u-16.19" who="#MieczysławCzerniawski">Tolerowanie niepłacenia podatków, składek na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych i innych świadczeń publicznych, praktyka uznaniowego łagodzenia obciążeń daninami publicznymi (np. przez odroczenia i rozkładanie na raty) i zwalniania z nich powodują uszczuplenie dochodów budżetu państwa bez zmiany ustawy budżetowej, z pominięciem konstytucyjnych prerogatyw parlamentu. Ulgi i zwolnienia stanowią, jak twierdzono, zakamuflowaną dotację do wybranych dziedzin czy podmiotów gospodarczych. Dotacja taka wykorzystywana jest często przez podmioty, których finansowanie ze środków publicznych nie znajduje uzasadnienia społecznego ani ekonomicznego. Nawet jednak w przypadkach, gdy wsparcie finansowe ze strony państwa byłoby uzasadnione i celowe, nie jest, np. w opinii Najwyższej Izby Kontroli, uzasadnione, aby w demokratycznym państwie prawa rozstrzyganie o przeznaczeniu środków budżetowych pozostawione było władzy wykonawczej i dokonywane bez wiedzy Sejmu, w sposób doraźny i nie zawsze zgodny, jak twierdzono, z polityką państwa.</u>
          <u xml:id="u-16.20" who="#MieczysławCzerniawski">Przedstawiciele Najwyższej Izby Kontroli i posłowie wielokrotnie sygnalizowali potrzebę poddania sfery realizacji budżetu większej kontroli ze strony parlamentu. Kształtowanie zarówno dochodów budżetu (m.in. poprzez politykę zwolnień i ulg w obowiązkowych świadczeniach na rzecz budżetu i państwowych funduszów celowych), jak też wydatków budżetowych za pomocą decyzji organów wykonawczych, poza wiedzą Sejmu, nie jest w opinii Najwyższej Izby Kontroli i Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów właściwe.</u>
          <u xml:id="u-16.21" who="#MieczysławCzerniawski">Wysoka Izbo! Również dyskusja w Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów potwierdzała, podobnie jak wyniki kontroli NIK, nierealność planów dochodów jednostek budżetowych zarówno centralnych, jak i terenowych. Już w fazie planowania (przygotowania projektu budżetu państwa) występowały liczne przypadki szacowania dochodów nie na podstawie dochodów należnych w danym dziale, lecz na podstawie dotychczasowych wyników, z tendencją do realnego spadku dochodów w następnym okresie. W realizacji budżetu, poczynając od urzędów rejonowych, poprzez urzędy wojewódzkie aż do znacznej części urzędów centralnych, brak było należytej staranności w egzekwowaniu tego, co się państwu z mocy prawa należy. Podejmowane działania zmierzały do wykorzystania środków na potrzeby własne jednostek. Tak działo się w gospodarstwach pomocniczych, administrujących nierzadko olbrzymimi powierzchniami biurowymi i niemałym majątkiem.</u>
          <u xml:id="u-16.22" who="#MieczysławCzerniawski">Niepokój budzi brak skuteczności w egzekwowaniu opłat wynikających z ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości. Zaległości w tym zakresie na koniec 1994 r. sięgały co najmniej 390 mln zł. Stwierdzono w komisji również brak skuteczności w poborze należnych rat i odsetek od pożyczek funduszy zniesionych i zlikwidowanych w 1990 r. Mam tu na myśli były Fundusz Rozwoju Budownictwa Mieszkaniowego, były Fundusz Młodzieży czy były Centralny Fundusz Rozwoju Nauki i Techniki.</u>
          <u xml:id="u-16.23" who="#MieczysławCzerniawski">Wysoka Izbo! Zdaniem Najwyższej Izby Kontroli pomimo istniejących uregulowań w ustawie Prawo budżetowe niewystarczająco realizowano obowiązki w zakresie nadzoru i kontroli wykorzystania środków budżetowych przez poszczególnych dysponentów. Pragnę dodać, że tematowi temu Komisja Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów poświęciła wiele godzin i dokonywała różnorakich ocen i analiz. Dotyczyło to, podobnie jak przy kontroli za 1993 r., środków przekazywanych w formie dotacji różnym jednostkom gospodarczym oraz jednostkom niepaństwowym na realizację zadań państwowych. Dyskusja w komisji dowiodła, że dysponenci środków budżetowych bezkrytycznie przyjmowali sprawozdania z wykorzystania środków budżetowych, nie sprawdzali ich rzetelności, często nie posiadali danych w zakresie zrealizowanych zadań, a wydatkowanie środków - co niestety się zdarzało - nie zawsze było zgodne z prawem.</u>
          <u xml:id="u-16.24" who="#MieczysławCzerniawski">Wysoka Izbo! Komisja Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów poddała, powiedziałbym, szczególnemu oglądowi wszystkie państwowe fundusze celowe, które funkcjonowały w 1994 r. Odwoływaliśmy się również do art. 18 ustawy Prawo budżetowe, w którym stwierdza się, iż: zadanie państwowe może być wyodrębnione z budżetu państwa i finansowane w ramach państwowego funduszu celowego, utworzonego na podstawie ustawy. Najwyższa Izba Kontroli potwierdziła, iż państwowe fundusze celowe funkcjonowały w 1994 r. rzeczywiście na podstawie ustaw. Ale zadania ciążące na funduszach nie zdejmowały z państwa obowiązków w zakresie chociażby ubezpieczeń społecznych, ochrony środowiska, opieki nad środowiskami kombatanckimi, ochrony gruntów rolnych, opieki nad osobami niepełnosprawnymi czy problemów związanych z bezrobociem.</u>
          <u xml:id="u-16.25" who="#MieczysławCzerniawski">Szanowni Państwo! W rzeczywistości państwowe fundusze celowe, przejmujące ponad 21% produktu krajowego brutto, miały znacznie większą swobodę niż jednostki budżetowe w dysponowaniu środkami finansowymi, nie ponosząc przy tym konstytucyjnej odpowiedzialności za realizację zadań państwowych. Źródła zasilania funduszów celowych, jak stwierdzono, nie są adekwatne do rozmiarów i kosztów zadań finansowanych w ich ramach, albowiem obok funduszów nie dofinansowanych, jak Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, występują fundusze, które coraz mniejszą część posiadanych środków przeznaczają na działalność statutową, a znaczną część przetrzymują w formie lokat bankowych lub wykorzystują na rynku kapitałowym. W 1994 r., podobnie jak w 1993 r., nie zostały podjęte wystarczające działania przez zarządy funduszy w celu uzyskania należnych dochodów. Zaległości w pozyskiwaniu dochodów rosły, a działania egzekucyjne były mało skuteczne. Po stronie wydatków, zwłaszcza w funduszach nie dotowanych, stwierdzono brak należytej dbałości o efektywność wydatkowanych środków. Brak rozporządzenia ministra finansów, określającego szczegółowe zasady gospodarki finansowej państwowych funduszy celowych, które powinno być wydane na podstawie art. 18 ust. 6 ustawy Prawo budżetowe, sprzyjał rozszerzaniu się swobody w dysponowaniu środkami funduszy celowych.</u>
          <u xml:id="u-16.26" who="#MieczysławCzerniawski">Wysoka Izbo! Komisja Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów na swoich 9 posiedzeniach podczas 70 godzin efektywnej pracy w sierpniu analizowała szczegółowo wszystkie elementy, które składają się na budżet państwa. Raz jeszcze pragnę podkreślić, iż nie ma możliwości, aby w sprawozdaniu przytoczyć wiele bardzo interesujących wypowiedzi posłów, ekspertów i wyjaśnień członków rządu. Sprawozdanie siłą rzeczy jest pewną syntezą i uogólnieniem efektów prac komisji nad absolutorium dla rządu za 1994 r. W oparciu o sprawozdanie oraz opinię Najwyższej Izby Kontroli, jak również - raz jeszcze podkreślę - bardzo krytyczną, różnorodną dyskusję, komisja jednak uznała, iż rok 1994 był rokiem pozytywnym dla polskiej gospodarki (był to rok dalszego wzrostu gospodarczego), iż w roku 1994 rząd podjął wiele działań, które miały na celu bądź zahamowanie dalszej degradacji niektórych dziedzin naszego życia społecznego, bądź przeprowadzenie skutecznych prób rozwiązania tych problemów. Są one kontynuowane w roku 1995 przez rząd Józefa Oleksego.</u>
          <u xml:id="u-16.27" who="#MieczysławCzerniawski">Osiągnięty postęp w zakresie wzrostu gospodarczego, jakkolwiek oceniamy krytycznie postęp w gospodarowaniu środkami budżetowymi - mamy bardzo krytyczne uwagi, ale zarazem dążymy do obiektywnej oceny - na zakończenie pozwala mi w imieniu komisji stwierdzić, że wykonanie budżetu za 1994 r. należy uznać za pozytywne.</u>
          <u xml:id="u-16.28" who="#MieczysławCzerniawski">Wysoka Izbo! Na zakończenie (a przed przedstawieniem ostatecznego wniosku) proszę mi pozwolić - w imieniu własnym, jako posła sprawozdawcy, ale myślę i wielu członków naszej komisji - na słowa serdecznego podziękowania dla wielu ekspertów, którzy mimo okresu wakacyjnego wspierali nas swoją wiedzą, dla pracowników sekretariatu komisji i innych biur kancelarii Sejmu i na szczególne słowa podziękowania dla przewodniczącej naszej komisji pani poseł Wiesławy Ziółkowskiej.</u>
          <u xml:id="u-16.29" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-16.30" who="#MieczysławCzerniawski">Kończąc, w imieniu Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów przedkładam Wysokiej Izbie projekt uchwały, wnosząc o przyjęcie sprawozdania z realizacji budżetu w 1994 r. oraz udzielenie absolutorium rządowi za rok 1994. Mam również obowiązek poinformować Wysoką Izbę, iż wpłynął wniosek mniejszości. Jest on wnioskiem przeciwnym i projekt tejże uchwały - mówię oczywiście o konsumowaniu wniosku mniejszości - zdąża do nieprzyjęcia sprawozdania i nieudzielenia absolutorium rządowi za 1994 r.</u>
          <u xml:id="u-16.31" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#JózefZych">O zabranie głosu proszę pana posła Waldemara Michnę w celu przedstawienia sprawozdania komisji o sprawozdaniach z działalności Narodowego Banku Polskiego w 1994 roku, z realizacji polityki pieniężnej w 1994 roku oraz o bilansie płatniczym Rzeczypospolitej Polskiej za 1994 rok.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#WaldemarMichna">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Mam zaszczyt zaprezentować Wysokiemu Sejmowi w imieniu Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów ocenę działalności Narodowego Banku Polskiego, przebiegu realizacji polityki pieniężnej w 1994 r., a także bilansu płatniczego, jak również stosowny do tych ocen projekt uchwały Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#WaldemarMichna">Ustawa o Narodowym Banku Polskim postanawia, iż prezes NBP przedstawia do rozpatrzenia Sejmowi roczne sprawozdanie z działalności Narodowego Banku Polskiego. Art. 19 ww. ustawy stwierdza, że prezes NBP przedkłada Sejmowi projekt założeń polityki pieniężnej. Ustawa ta przewiduje też składanie Sejmowi sprawozdań z realizacji polityki pieniężnej.</u>
          <u xml:id="u-18.2" who="#WaldemarMichna">Wyżej wymieniona ustawa nie zobowiązuje jednak prezesa Narodowego Banku Polskiego do przedkładania Sejmowi projektu rocznego bilansu płatniczego. Postanawia tylko, że prezes NBP przedkłada Sejmowi i Radzie Ministrów sprawozdanie z realizacji tego bilansu. W związku z tym, że Sejm nie uchwala planu bilansu płatniczego, a otrzymuje jedynie sprawozdanie z jego realizacji, brak jest jednoznacznej opinii prawnej co do tego, czy powinien uchwalać przyjęcie bilansu płatniczego. W latach poprzednich Sejm nie uchwalał przyjęcia takiego bilansu. Jednak na wniosek przedstawiciela NBP - mimo braku jednoznacznej opinii prawnej - Komisja Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów wnosi projekt uchwały Sejmu, dotyczący nie tylko oceny działalności Narodowego Banku Polskiego i polityki pieniężnej, ale także przyjęcia sprawozdania z realizacji bilansu płatniczego państwa.</u>
          <u xml:id="u-18.3" who="#WaldemarMichna">Tak więc - w przeciwieństwie do lat poprzednich - projekt uchwały Sejmu dotyczy nie dwóch, lecz trzech problemów, a mianowicie: działalności Narodowego Banku Polskiego, polityki pieniężnej oraz bilansu płatniczego. Komisja Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oceniała działalność Narodowego Banku Polskiego w 1994 r. na podstawie sprawozdań opracowanych przez Narodowy Bank Polski, na podstawie wyników kontroli Najwyższej Izby Kontroli oraz opracowań licznych ekspertów zajmujących się działalnością banku centralnego i polityką pieniężną.</u>
          <u xml:id="u-18.4" who="#WaldemarMichna">Komisja Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów prowadziła zresztą przez cały 1994 r. stale dyskusję nad wynikami prac Narodowego Banku Polskiego. Bardzo też ważną przesłanką dla oceny działalności Narodowego Banku Polskiego jest fakt, iż Rada Ministrów, zgodnie ze swym uprawnieniem, zawartym w ustawie o Narodowym Banku Polskim, po dokonaniu pewnych korekt, zatwierdziła bilans Narodowego Banku Polskiego sporządzony na 31 grudnia 1994 r. Bilans Narodowego Banku Polskiego stanowi bowiem wynik realizacji podstawowych działań statutowych.</u>
          <u xml:id="u-18.5" who="#WaldemarMichna">Zespół Finansów i Budżetu Najwyższej Izby Kontroli w materiałach przesłanych do Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów stwierdza również, że Narodowy Bank Polski wykonał generalnie swoje podstawowe zadania w 1994 r. Nadesłane przez Narodowy Bank Polski do Sejmu „Sprawozdanie z działalności Narodowego Banku Polskiego w 1994 r.” ilustruje liczne pozytywne wyniki działalności narodowego banku i ich wpływ na pozytywny rozwój gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-18.6" who="#WaldemarMichna">Wszystko to razem było dla Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów przesłanką do sformułowania wniosku - zaprezentowanego w druku sejmowym nr 1188 - o przyjęcie sprawozdania z działalności Narodowego Banku Polskiego w 1994 r. Wniosek ten jednak zawiera dwa zastrzeżenia, tzn. jest to wniosek pozytywny z dwoma zastrzeżeniami.</u>
          <u xml:id="u-18.7" who="#WaldemarMichna">Zastrzeżenie pierwsze, akceptowane zarówno przez posłów koalicji, jak i opozycji, dotyczy kierunków, sposobów oraz efektywności i skuteczności działań Narodowego Banku Polskiego w zakresie sanacji, a także umacniania systemu bankowego w Polsce w 1994 r. Narodowy Bank Polski prowadził w omawianym zakresie wiele działań, przed którymi przestrzegał go w 1993 r. rząd poprzedniej koalicji w Sejmie minionej kadencji.</u>
          <u xml:id="u-18.8" who="#WaldemarMichna">Art. 6 ust. 2 pkt 3 ustawy o Narodowym Banku Polskim nakłada na bank centralny obowiązek czuwania nad prawidłowym funkcjonowaniem i rozwojem systemu bankowego. Zagrożenia kondycji licznych banków, jakie ujawniły się już w 1992 r., były przedmiotem wielu analiz dokonywanych przez rząd i Narodowy Bank Polski w 1993 i 1994 r. Już w 1993 r. NIK stwierdził, iż przyczyną kryzysu w systemie bankowym było m.in. nieprzestrzeganie procedur ostrożnościowych w działalności kredytowej i gwarancyjnej. Co więcej, w niektórych bankach prywatnych, zwłaszcza w Pierwszym Komercyjnym Banku, w Prosper Banku oraz w Poznańskim Banku Handlowym „Merkury”, członkowie władz i niektórzy akcjonariusze wykorzystywali — jak stwierdza NIK — prawo do działalności gwarancyjnej oraz środki finansowe banków dla osobistych korzyści, co stało się jednym z poważnych źródeł zagrożeń kondycji tych banków. M.in. dlatego w 1993 r. rząd poprzedniej koalicji wyraził negatywny stosunek do tego, aby Narodowy Bank Polski kupował akcje i udziały w zagrożonych upadłością bankach prywatnych. Rząd obecnej koalicji potwierdził niejako negatywny stosunek do ratowania banków prywatnych przez zakup akcji i udziałów przez Narodowy Bank Polski. Mimo tych negatywnych stanowisk rządu, w 1994 r. Narodowy Bank Polski kontynuował ww. kontrowersyjną ścieżkę sanacji banków. Według stanu na koniec 1994 r. ogólne zaangażowanie Narodowego Banku Polskiego w proces sanacji banków wyniosło 6,7 bln starych złotych, z czego 4,4 bln, to jest 65,7%, stanowiły środki finansowe o charakterze preferencyjnym, to jest środki o stopie procentowej wynoszącej 1%, a w tym weksle sekurytyzacyjne i wieloletnie obligacje. Sanacją było objętych 18 banków, w tym 6 spółdzielczych. Jednak 3 banki spośród 18 objętych sanacją absorbowały łącznie 4,4 bln zł spośród 6,7 bln zł pomocy przeznaczonej na sanację banków.</u>
          <u xml:id="u-18.9" who="#WaldemarMichna">Najwyższa Izba Kontroli stwierdza, że największą część pomocy, jaką Narodowy Bank Polski przeznaczył na sanację banków, otrzymały banki prywatne. Zdaniem NIK pomoc otrzymały w dużej mierze właśnie te banki, w których działalność zarządów, rad nadzorczych, a także akcjonariuszy miała duży wpływ na pogorszenie kondycji i doprowadziła do granicy upadłości. Banki spółdzielcze absorbowały w 1994 r. 7,5% ogólnego zaangażowania Narodowego Banku Polskiego w sanację systemu bankowego.</u>
          <u xml:id="u-18.10" who="#WaldemarMichna">Opisane wyżej fakty zrodziły się na skutek opóźnień w rozpoznawaniu przez nadzór bankowy sytuacji poszczególnych banków lub na skutek nieprawidłowej oceny postawy władz różnych banków.</u>
          <u xml:id="u-18.11" who="#WaldemarMichna">Przedłożona Sejmowi przez NIK informacja o powyższych faktach skłoniła Komisję Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów do sformułowania zastrzeżeń co do merytorycznej słuszności, a także skuteczności działań Narodowego Banku Polskiego w zakresie umacniania i rozwoju polskiego systemu bankowego.</u>
          <u xml:id="u-18.12" who="#WaldemarMichna">Zastrzeżenie drugie, które zespolone jest z projektem przyjęcia sprawozdania Narodowego Banku Polskiego z działalności w 1994 r., dotyczy niedostatecznej współpracy Narodowego Banku Polskiego z rządem w kształtowaniu polityki gospodarczej państwa oraz realizacji tej polityki, do czego Narodowy Bank Polski zobowiązany jest treścią art. 6 ust. 2 ustawy o Narodowym Banku Polskim.</u>
          <u xml:id="u-18.13" who="#WaldemarMichna">Komisja Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów nie twierdzi, że niedostateczna współpraca wynikała z winy tylko jednej strony. Większość członków Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów odnosi jednak wrażenie, że niedostateczna współpraca wynikała w ogromnej mierze z faktu, iż Narodowy Bank Polski kieruje się doktryną, w myśl której główną misją banku centralnego jest umacnianie pieniądza, i to niemal wyłącznie metodami monetarystycznymi. Na tym tle dochodziło do pewnych arbitralnych decyzji, bardzo często nie uzgodnionych. Na przykład Ministerstwo Finansów stwierdza, iż miały miejsce takie drastyczne fakty, jak podbijanie przez bank centralny ceny kapitału pożyczkowego poprzez sprzedaż bonów pieniężnych po wyższej cenie od ceny bonów skarbowych sprzedawanych przez Ministerstwo Finansów. Jest to przykład braku dostatecznej współpracy banku i rządu.</u>
          <u xml:id="u-18.14" who="#WaldemarMichna">Istnieje też wiele nie uzgodnionych ocen w kwestiach mających bardzo ważne znaczenie dla praktyki życia gospodarczego. Oto np. nadal Narodowy Bank Polski i organ rządowy, jakim jest GUS, nie dopracowały się jednolitej interpretacji dwu strumieni informacji o handlu zagranicznym, to znaczy strumienia informacji odzwierciedlającej przepływ przez granicę środków walutowych oraz strumienia informacji odzwierciedlających przepływ towarów eksportowanych za granicę i importowanych z zagranicy.</u>
          <u xml:id="u-18.15" who="#WaldemarMichna">Narodowy Bank Polski obserwuje przepływ walut przez granicę, bierze w tym udział oczywiście, i twierdzi, że deficyt handlowy w 1994 r. zmniejszył się o blisko 1,5 mld USD, a GUS ocenia, że saldo ujemne handlu zmniejszyło się tylko o 229 mln USD i było jednak nadal duże - wynosiło 4,3 mld USD. Ujemne saldo w handlu zagranicznym jest trudne do oceny, jeśli chodzi o strukturę, z uwagi na brak informacji co do tego, ile importowanych dóbr to dobra konsumpcyjne, ile dobra zaopatrzeniowe, a ile wreszcie - inwestycyjne.</u>
          <u xml:id="u-18.16" who="#WaldemarMichna">W warunkach 1994 r. i w sytuacji finansowej kraju deficyt handlowy w rejestrowanym obrocie towarowym mógłby być nawet większy, jeśli w strukturze importu byłoby więcej dóbr inwestycyjnych. Tymczasem ilość tych dóbr była raczej niedostateczna w stosunku do możliwości w tym względzie.</u>
          <u xml:id="u-18.17" who="#WaldemarMichna">Istota rzeczy polega na tym, że dwa strumienie informacji: banku centralnego i GUS, nie mają jednolitej interpretacji. Oczywiście można powtarzać, z czym się spotykamy, że przecież to są pomiary dokonywane różnymi metodami i dotyczące różnych aspektów. Wiadomo jednak, że w obydwu badaniach poszukuje się tej samej prawdy, to znaczy oceny handlu zagranicznego. Nie poszukuje się innych prawd. W takich przypadkach należałoby stworzyć zasady jednolitej interpretacji, która pozwoliłaby wszechstronnie ocenić procesy współpracy z zagranicą, a w szczególności handlu zagranicznego w 1994 r. Tak nie jest. I to jest w moim przekonaniu pewien mankament, także współpracy między Narodowym Bankiem Polskim i rządem.</u>
          <u xml:id="u-18.18" who="#WaldemarMichna">Jeszcze raz jednak pragnę podkreślić, że - mimo wymienionych uwag krytycznych - Komisja Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów proponuje w druku nr 1188 przyjęcie sprawozdania z działalności Narodowego Banku Polskiego za 1994 r.</u>
          <u xml:id="u-18.19" who="#WaldemarMichna">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W założeniach polityki pieniężnej na 1994 r. określona została potrzeba zorientowania polityki pieniężnej na osiągnięcie trzech celów, jakimi są:</u>
          <u xml:id="u-18.20" who="#WaldemarMichna">1) ograniczenie inflacji do 23% w skali rocznej;</u>
          <u xml:id="u-18.21" who="#WaldemarMichna">2) wspieranie wzrostu produktu krajowego brutto, aby w wymiarze realnym był większy o około 4,5%;</u>
          <u xml:id="u-18.22" who="#WaldemarMichna">3) utrwalenie zjawiska ożywienia gospodarczego oraz rozwoju społeczno-gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-18.23" who="#WaldemarMichna">Myśl przewodnia, jaką było zorientowanie polityki pieniężnej na osiągnięcie wymienionych celów, została rozpisana na liczne zadania konkretne, wymienione w uchwale sejmowej pod tytułem „Założenia polityki pieniężnej na 1994 rok”. Na przykład założenia przewidywały wzrost podaży pieniądza o 155–169 bln zł w ciągu roku. Mniejsza z tych liczb odpowiadała propozycjom Narodowego Banku Polskiego. Faktycznie kreacja nowego pieniądza wyraziła się liczbą 213,8 bln zł. W tym jednak, według szacunku Narodowego Banku Polskiego, kreacja około 30 bln zł nowego pieniądza była spowodowana przyczynami technicznymi, wiążącymi się z denominacją złotego. Fakt, iż inflacja była wyższa niż przewidywana, uzasadnia merytorycznie pewien wzrost podaży pieniądza. Gdyby Narodowy Bank Polski zgodził się w momencie uchwalenia założeń na parametryczne wskaźniki wzrostu podaży pieniądza, co od dawna postuluje Komisja Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, łatwo byłoby ocenić przyrost podaży pieniądza w zmiennych warunkach gospodarczych. Natomiast przy ustaleniu sztywnej kwoty przyrostu pieniądza, mimo zmiennych warunków ekonomicznych, dokonanie oceny tego przyrostu jest trudniejsze.</u>
          <u xml:id="u-18.24" who="#WaldemarMichna">Przyrost podaży pieniądza ponad limit nie może być jednak uznany sam w sobie za błąd. Ważna jest struktura przeznaczenia tego przyrostu. Otóż, mimo znacznego przekroczenia określonego wyżej limitu podaży pieniądza nastąpił około 3-procentowy spadek w kolejnym roku wartości kredytów dla jednostek gospodarczych. Po odliczeniu kredytów na rzecz inwestycji centralnych udział kredytów w aktywach banków był bardzo niski. Tak więc rok 1994 był kolejnym okresem rozluźnienia się związków między sferą gospodarczą a sferą finansową w Polsce. Realnie coraz więcej środków pieniężnych krąży z banku do banku, a nie z banku do gospodarki i z powrotem do banku, jak być powinno. Środki krążące nad gospodarką - a nie w gospodarce - mogą ją obciążać, ale nie mogą w istotny sposób przyczynić się do jej rozwijania.</u>
          <u xml:id="u-18.25" who="#WaldemarMichna">Przyczyną spadku realnego kredytów dla gospodarki są wysokie stopy procentowe. Narodowy Bank Polski tłumaczy to potrzebą utrzymania wysokiego poziomu depozytów. Nie jest to jednak motywacja w pełni przekonywająca. Nie jest bowiem pewne, czy umiarkowane obniżenie stóp procentowych obniżyłoby depozyty. Co więcej, brak jest odpowiedzi na pytanie, czy obniżenie depozytów nie zwiększyłoby zainteresowania depozytariuszy inwestycjami. Ostatecznym, chociaż niekiedy nie jedynym kryterium gromadzenia depozytów, powinna być jednak możliwość ich zagospodarowania. Ujawniające się zjawisko rodzenia dużego nawisu depozytów nie zagospodarowanych tworzy liczne zagrożenia, w tym inflacyjne. Depozyty nie będą zagrożeniem, jeśli będą pracowały w gospodarce. Inaczej są swoistym zagrożeniem. Tak więc muszą być oprocentowane na takim poziomie, aby były absorbowalne w gospodarce. Dodać należy, iż stopy procentowe obliczone głównie na gromadzenie depozytów, a nie na ich kierowanie do gospodarki, grożą napływem krótkoterminowego kapitału spekulacyjnego. W tym miejscu nie jest nawet istotny trwający spór, czy napływ takiego kapitału jest duży czy mały. Wystarczy, że wszystkie strony sporu godzą się z twierdzeniem, że zjawisko to jako takie występuje. Spór dotyczy natomiast tego, czy jest ono duże czy małe. Informacje zawarte w bilansie płatniczym - do którego jeszcze przejdę - pozwalają stwierdzić, że napływ krótkoterminowego kapitału do Polski jest istotny.</u>
          <u xml:id="u-18.26" who="#WaldemarMichna">W założeniach polityki pieniężnej na 1994 r. czytamy m.in., że „rząd i Narodowy Bank Polski oddziaływać będą wspólnie na takie kształtowanie się importu i eksportu, aby spadek należności zagranicznych w systemie bankowym nie przekroczył 250 mln dolarów”. Nie nastąpił jednak ich spadek o 250 mln dolarów, ale wręcz przeciwnie — wzrost o ponad 1,7 mld dolarów. Sam wzrost można byłoby zaliczyć do zjawisk bardzo pozytywnych, gdyby nastąpiło właściwe wykorzystanie nagromadzonych środków, np. na import inwestycyjny. Skoro intensyfikowały się strumienie napływu dewiz, należało zwiększać ich prorozwojowe zagospodarowanie, właśnie najlepiej np. na import inwestycyjny. Należało, co najmniej, powstrzymać przyrost kredytów w bankach zagranicznych.</u>
          <u xml:id="u-18.27" who="#WaldemarMichna">W myśl założeń polityki pieniężnej polityka kursu walutowego w 1994 r. miała zmierzać do utrzymania zdolności płatniczej kraju, stymulowania eksportu, podtrzymywania konkurencyjności produkcji krajowej na rynkach wewnętrznych oraz na rynkach zagranicznych. Założenia przewidywały też utrzymanie - w zakresie kursu walutowego - mechanizmu kroczącej dewaluacji. Stwierdzić należy, iż głównie dzięki skupowi dewiz od banków komercyjnych rosła zdolność płatnicza kraju. Utrzymany też został mechanizm kroczącej dewaluacji. Jednakże podkreślić trzeba, że Narodowy Bank Polski dwukrotnie w ciągu roku obniżył stopę pełzającej inflacji do bazowego koszyka walut. Deprecjacja złotego w stosunku do marki wyniosła 0,54%, w rezultacie była bardzo mała, nie miała istotnego znaczenia, ale aprecjacja złotego w stosunku do dolara wyniosła ponad 9%. Zrozumiałe, że eksport na rynki, na których rozliczenia dokonywane są w dolarach, natrafił na poważne zapory, jeśli chodzi o opłacalność. Cała operacja aprecjacji miała miejsce w końcu roku, ograniczenie eksportu na rynki rozliczeń dolarowych uwidoczni się więc prawdopodobnie głównie w 1995 r. Aprecjacja złotego o ponad 9% na rynkach dolarowych była więc co najmniej zbyt ryzykowna.</u>
          <u xml:id="u-18.28" who="#WaldemarMichna">Reasumując opisane wyżej zjawiska, można stwierdzić, iż w warunkach szybkiego wzrostu gospodarczego, w warunkach istotnego przyrostu rejestrowanego eksportu i importu, a także dużej oraz korzystnej dla kraju podaży dewiz z operacji nie rejestrowanych, w tym z turystyki i z handlu zagranicznego, ujawniło się także wiele problemów, często zagrożeń, których prognozy stanowiące podstawy do opracowania założeń polityki pieniężnej nie przewidziały.</u>
          <u xml:id="u-18.29" who="#WaldemarMichna">W szczególności w 1994 r. ujawniła się nie przewidziana eksplozja nadpłynności w systemie bankowym, stopa procentowa kredytów okazała się bardzo słabo akceptowalna dla przedsiębiorstw, wystąpiła nie przewidziana podaż dewiz do wykupu przez NBP, wreszcie ujawnił się brak koncepcji zagospodarowania gromadzonych depozytów dewizowych oraz oficjalnej rezerwy dewizowej brutto. Wiarygodność polskiej waluty nie wymaga, aby cała nadwyżka dewiz, ponad bieżące potrzeby, lokowana była poza krajem, chociaż bez takich lokat dużej części środków takiej wiarygodności uzyskać nie sposób, i to jest zrozumiałe. Jak potwierdził to w Sejmie wiceprezes Narodowego Banku Polskiego, pan Barburski, dewizy nie zostały zagospodarowane w kraju, mimo iż art. 22 ustawy o Narodowym Banku Polskim pozwala bankowi centralnemu na udzielanie kredytów w dewizach. Z wypowiedzi wynikało, że te dewizy są zagospodarowywane głównie przez lokowanie ich poza granicami kraju. Relacja oprocentowania polskich lokat za granicą i oprocentowania kredytów zaciąganych przez Polskę nie była przedmiotem analizy w Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów.</u>
          <u xml:id="u-18.30" who="#WaldemarMichna">W sprawozdaniu z realizacji polityki pieniężnej w 1994 r. w rozdziale „Zakończenie” Narodowy Bank Polski napisał: „Szybki wzrost gospodarki polskiej w 1994 r. utrudnił znacznie realizację celów antyinflacyjnych. Szybszy od oczekiwanego wzrost produktu krajowego brutto, stymulowany przede wszystkim gwałtownym wzrostem eksportu, spowodował istotne utrudnienia dla polityki pieniężnej. Chęć podtrzymywania lub co najwyżej ostrożnego hamowania tych pozytywnych procesów była widoczna we wszystkich działaniach banku centralnego w 1994 r.”.</u>
          <u xml:id="u-18.31" who="#WaldemarMichna">Narodowy Bank Polski stwierdza, że polityce pieniężnej towarzyszyła chęć ostrożnego hamowania pozytywnych procesów. Można więc sądzić, że wobec ujawnienia się wielu nowych zjawisk, na które polityka pieniężna nie była przygotowana, jak na przykład nadpłynność w systemie bankowym czy duża podaż dewiz do wykupu przez Narodowy Bank Polski, zrodziło się w NBP przekonanie, że Polsce grozi przegrzanie koniunktury.</u>
          <u xml:id="u-18.32" who="#WaldemarMichna">Wydaje się, że pewien niedorozwój czy też niewydolność polityki pieniężnej odczytano jako przegrzanie koniunktury. Tylko tak można tłumaczyć sięgnięcie po instrument „ostrożnego hamowania”, o czym mówi się w sprawozdaniu Narodowego Banku Polskiego. Tymczasem zagrożeń przegrzaniem koniunktury trudno było się dopatrzyć. W obrotach handlu rejestrowanego, myślę o handlu zagranicznym, przewaga importu nad eksportem była nadal istotna — GUS wykazuje 4,3 mld USD. W tych warunkach eksport nie mógł być świadectwem przegrzania koniunktury. To wszystko stanowi coś więcej niż sygnał wskazujący na potrzebę rozszerzania horyzontów polityki pieniężnej. Obecna filozofia polityki pieniężnej stała się zbyt uboga w stosunku do faktów, które już się pojawiły. Wystąpiły ewidentne przypadki niewydolności w rozwiązywaniu narastających problemów, np. nadpłynności, zagospodarowania depozytów i rezerw dewizowych. Sygnał o potrzebie zasadniczego wzbogacenia polityki pieniężnej znalazł odzwierciedlenie we wniosku o nieprzyjęcie sprawozdania Narodowego Banku Polskiego z realizacji polityki pieniężnej w 1994 r.</u>
          <u xml:id="u-18.33" who="#WaldemarMichna">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W związku z tym, że - zgodnie z obowiązującą ustawą o Narodowym Banku Polskim - Sejm nie otrzymuje ani na początku, ani w końcu roku planu bilansu płatniczego państwa, lecz jedynie po zakończeniu roku dostaje bilans jako informację o zbiorze wpływów i wydatków płatniczych, jakie miały miejsce w ciągu roku, Komisja Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów traktuje ten dokument jako informację przesyłaną bardziej do wiadomości niż do gruntownej oceny. Komisja Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów konstatuje jedynie wnioski wynikające z końcowej, syntetycznej wersji bilansu. W odniesieniu do bilansu Rzeczypospolitej za 1994 r. wnioski te są następujące:</u>
          <u xml:id="u-18.34" who="#WaldemarMichna">1. Bilans płatniczy za 1994 r. charakteryzował się deficytem 944 mln USD. Był to deficyt istotnie niższy niż w 1993 r. Udział wpływów za towary i usługi zwiększył się z 64,7% w 1993 r. do 71,3%.</u>
          <u xml:id="u-18.35" who="#WaldemarMichna">2. Zadłużenie globalne Polski za granicą zmniejszyło się o 5072 mln USD i wyniosło 42 174 mln USD. Obniżka zadłużenia była, jak powszechnie wiadomo, pochodną decyzji Klubu Paryskiego i Klubu Londyńskiego.</u>
          <u xml:id="u-18.36" who="#WaldemarMichna">3. Istnieje zdecydowana przewaga skupu nad sprzedażą walut wymienialnych na rynku wewnętrznym. Skup netto wyniósł 3211 mln USD.</u>
          <u xml:id="u-18.37" who="#WaldemarMichna">Bilans płatniczy nie przynosi wyjaśnienia przyczyn zaciągnięcia i sposobów zagospodarowania nowych kredytów, które Polska wzięła w 1994 r., w wysokości 894 mln USD. Otwarta staje się więc kwestia zdefiniowania okoliczności i warunków zaciągania nowych długów, na co polskie społeczeństwo jest bardzo uwrażliwione. Nie jest też wyjaśniona rola napływu wolnych dewiz. Bilans płatniczy odnotowuje saldo dodatnie kapitału krótkoterminowego w wysokości 2338 mln USD. Trudno jest ocenić funkcję tego krótkoterminowego kapitału. Czy i na ile jest to kapitał, który wpływa do Polski i ma charakter konkurencyjny w stosunku do kredytów polskich banków, czy też i na ile jest to tzw. kapitał spekulacyjny? Zjawisko napływu kapitału na taką skalę, jaka ma miejsce, jest nowe. Komisja Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów będzie tę kwestię pilnie obserwować w 1995 r.</u>
          <u xml:id="u-18.38" who="#WaldemarMichna">Komisja Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów nie ma przesłanek, aby kwestionować prezentowaną przez Narodowy Bank Polski opinię, iż bilans płatniczy jest korzystny i był wynikiem właściwej działalności rządu i Narodowego Banku Polskiego. Komisja Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów proponuje przyjąć ten bilans do wiadomości.</u>
          <u xml:id="u-18.39" who="#WaldemarMichna">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Komisja Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów wnosi, aby Sejm uchwalić raczył przedstawiony przez komisję projekt uchwały Sejmu Rzeczypospolitej zawarty w druku nr 1188. Jednocześnie komisja na podstawie art. 40 ust. 3 regulaminu Sejmu przedstawia na żądanie wnioskodawców wnioski mniejszości. Tekst tych wniosków zawarty jest, podobnie jak tekst uchwały komisji, w druku sejmowym nr 1188.</u>
          <u xml:id="u-18.40" who="#WaldemarMichna">Tak jak uczynił to już poseł Czerniawski, chciałbym podziękować wszystkim, którzy przyczynili się do tej oceny i którzy brali udział w dyskusji nad polityką pieniężną, nad oceną Narodowego Banku Polskiego, nad oceną bilansu płatniczego w Rzeczypospolitej.</u>
          <u xml:id="u-18.41" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#JózefZych">O zabranie głosu proszę prezesa Najwyższej Izby Kontroli pana Janusza Wojciechowskiego w celu przedstawienia analizy wykonania budżetu państwa w 1994 r.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#JanuszWojciechowski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Stosownie do treści art. 22 ust. 2 ustawy konstytucyjnej z 17 października 1992 r. mam zaszczyt i obowiązek przedstawić Wysokiej Izbie opinie Najwyższej Izby Kontroli w kwestii udzielenia absolutorium rządowi w zakresie wykonania ustawy budżetowej za 1994 r. Prezentowana opinia została uchwalona przez kolegium Najwyższej Izby Kontroli 11 sierpnia br. Została ona Wysokiej Izbie doręczona na piśmie; po raz pierwszy ta praktyka ma miejsce na gruncie nowej ustawy. Opinia ta będzie nie tylko wygłaszana, ale również przedłożona Izbie na piśmie.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#JanuszWojciechowski">Opinia, którą dzisiaj zaprezentuję, oparta jest na wynikach kontroli przeprowadzonych przez Najwyższą Izbę Kontroli w 1994 r., a przede wszystkim na specjalnych wynikach kontroli wykonania budżetu państwa za 1994 r. Kontrola ta była przeprowadzona już w pierwszym półroczu 1995 r. Szczegółowe wyniki kontroli wykonania budżetu Wysoki Sejm otrzymał od NIK w dokumencie pt. „Analiza wykonania budżetu państwa w 1994 r”. Szereg stwierdzeń zawartych w tym dokumencie zostało już przytoczonych w wystąpieniu sprawozdawcy komisji pana posła Czerniawskiego, co stwierdzam z satysfakcją, choć z drugiej strony naraża mnie to na niebezpieczeństwo, że pewne sformułowania, pewne argumenty, którymi chcę się posłużyć w uzasadnieniu opinii NIK, mogą się powtarzać.</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#JanuszWojciechowski">Wysoka Izbo! Kilka krótkich informacji o wskaźnikach liczbowych w zakresie dochodów i wydatków budżetu państwa. Dochody budżetu państwa wyniosły w 1994 r. 63 125,2 mln zł i były o 1824 mln zł wyższe od kwoty przyjętej w ustawie budżetowej na 1994 rok, tj. o 3% wyższe w stosunku do planowanych dochodów. W ujęciu nominalnym dochody budżetu państwa w stosunku do 1993 r. były wyższe o 37,5%, a w ujęciu realnym o 4%.</u>
          <u xml:id="u-20.3" who="#JanuszWojciechowski">Jeśli chodzi o główne pozycje, w jakich nastąpiło przekroczenie planowanych dochodów państwa, to wymienić należy:</u>
          <u xml:id="u-20.4" who="#JanuszWojciechowski">— wyższe o 1636 mln zł dochody z podatku dochodowego od osób fizycznych,</u>
          <u xml:id="u-20.5" who="#JanuszWojciechowski">— wyższe o 935 mln zł dochody z podatków pośrednich, to jest VAT, akcyzy i importowego,</u>
          <u xml:id="u-20.6" who="#JanuszWojciechowski">— wyższe o 369 mln zł dochody z ceł,</u>
          <u xml:id="u-20.7" who="#JanuszWojciechowski">— wyższe o 365 mln zł dochody z prywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-20.8" who="#JanuszWojciechowski">Jednocześnie - pomimo poprawy rentowności przedsiębiorstw - z tytułu podatku od osób prawnych dochody były niższe, niż planowano, o 1292 mln zł, a z dywidend prawie o 200 mln zł.</u>
          <u xml:id="u-20.9" who="#JanuszWojciechowski">Wyższe niż założone w ustawie budżetowej łączne dochody były wynikiem wzrostu gospodarczego (produkt krajowy brutto wzrósł o 5% wobec zakładanych 4,5%) i również wyższej niż zakładana średniorocznej inflacji (wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych wyniósł 32,3%, podczas gdy zakładano 27%). Wspomnieć należy o coraz skuteczniejszym funkcjonowaniu kluczowych filarów systemu podatkowego, to jest podatku od towarów i usług, podatku akcyzowego oraz podatku dochodowego od osób fizycznych. Dochody z podatków pośrednich oraz podatku dochodowego od osób fizycznych stanowiły w 1994 r. ponad 70% dochodów budżetu państwa.</u>
          <u xml:id="u-20.10" who="#JanuszWojciechowski">Niekorzystnie natomiast ukształtowały się dochody z podatku od osób prawnych. Ich udział w strukturze dochodów uległ w 1994 r. obniżeniu do 10,8% (w 1993 r. wyniósł 13,6%). Wpływy z tego źródła były wyższe tylko o 9,1% od dochodów osiągniętych w 1993 r. pomimo wzrostu rentowności przedsiębiorstw. Na ten stan wpłynęły większe od zakładanych zwolnienia wynikające z ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, obniżki i ulgi związane z wydatkami inwestycyjnymi, obniżki i ulgi wynikające z decyzji poszczególnych organów skarbowych, a także niedostateczna skuteczność aparatu skarbowego. Wyrazem tejże niedostatecznej skuteczności w tym zakresie były zaległości we wpłatach tego podatku. Na koniec 1994 r. zaległości we wpłatach podatku dochodowego od osób prawnych wyniosły 1034 mln zł, co stanowiło 15,1% osiągniętych w 1994 r. przez budżet państwa dochodów z tego źródła.</u>
          <u xml:id="u-20.11" who="#JanuszWojciechowski">Łączne zaległości podatkowe i o charakterze niepodatkowym w realizacji dochodów budżetowych na koniec 1994 r. wyniosły 7047 mln zł, stanowiąc 11,2% dochodów budżetu państwa w 1994 r. W porównaniu do zaległości w 1993 r. stan zadłużeń podatników wobec państwa poprawił się - zaległości na koniec 1993 r. stanowiły bowiem 14,3% dochodów budżetowych 1993 r. Na relatywną obniżkę zaległości - w stosunku do zrealizowanych dochodów - istotny wpływ miały przeprowadzone w 1994 r. postępowania oddłużeniowe podmiotów gospodarczych z tytułu podatków zniesionych i znoszonych. Procesem tym objęto zaległe należności budżetowe w kwocie 2258 mln zł: zaniechano zobowiązań lub umorzono zobowiązania na kwotę 1026 mln zł, 903 mln rozłożono na raty, a do końca 1994 r. z ogólnej kwoty 2258 mln zł wpłaty do budżetu wyniosły 329 mln zł. Podobny skutek przyniosły zaspokojenie wierzycieli służby zdrowia na mocy uchwały nr 63 Rady Ministrów w sprawie częściowego oddłużenia ochrony zdrowia na kwotę 417 mln, a także ulgi we wpłacie odsetek od kapitału jednoosobowych spółek skarbu państwa na kwotę 126 mln zł oraz obniżki i ulgi w podatku dochodowym wynikające z decyzji ministra finansów oraz urzędów i izb skarbowych na kwotę 240 mln zł.</u>
          <u xml:id="u-20.12" who="#JanuszWojciechowski">Wyniki kontroli NIK wskazują, że minister finansów nie w pełni wykorzystał w 1994 r. możliwości zrealizowania dochodów wyższych niż te, które zostały osiągnięte, to znaczy w kwocie 63 125 mln zł. Taką ocenę uzasadnia, po pierwsze, przesunięcie z 1994 r. na 1995 r. wpłat podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego w kwocie około 600 mln zł, po drugie, przesunięcie z 1994 r. na 1995 r. płatności części zaliczek podatku dochodowego od osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą. Przejęcie przez Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo kwoty 447 mln zł jako różnicy między wartością sprzedanego gazu a kwotą ustaloną do wpłaty do budżetu przez ministra finansów według kursu 2100 zł za rubel transferowy też przyczyniło się do utraty możliwości osiągnięcia przez budżet wyższych dochodów. Kolejna kwestia dotyczy rozliczeń z Rosją w związku z tzw. kredytem jamburskim. Udzielony przez Polskę w minionych latach kredyt na budowę gazociągu Rosja spłaca dostawami gazu, w związku z czym Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo nie ponosi tutaj kosztów. Ta kwestia była podnoszona przez NIK w analizie za 1993 r. i w opinii za rok 1993.</u>
          <u xml:id="u-20.13" who="#JanuszWojciechowski">Szczególnie niepokojącym zjawiskiem była rozpowszechniająca się praktyka nieodprowadzania do budżetu państwa podatku dochodowego od osób fizycznych przez płatników tego podatku. Zaległości z tego podatku wyniosły na koniec 1994 r. 455,3 mln zł. Przyczyniła się do tego w dużej mierze praktyka Ministerstwa Finansów polegająca na zalecaniu stosowania wobec części płatników odroczeń i rozkładania płatności na raty na podstawie przepisów ustawy o zobowiązaniach podatkowych. Najwyższa Izba Kontroli do takiej praktyki odnosi się krytycznie. Przyjęcie takiej interpretacji prowadzi do uznania, że na podstawie decyzji ministra finansów lub właściwego organu podatkowego następuje dofinansowanie zakładu pracy kosztem budżetu państwa. Ta interpretacja budzi również zasadnicze wątpliwości co do zgodności z ustawą o zobowiązaniach podatkowych, gdyż płatnik jest tylko pośrednikiem, a podatkiem obciążony jest podatnik i tylko jego sytuacja materialna może być przesłanką do udzielania ulgi podatkowej.</u>
          <u xml:id="u-20.14" who="#JanuszWojciechowski">Wyniki kontroli wykazały również niewykorzystanie w pełni przez urzędy wojewódzkie możliwości ściągnięcia należnych budżetowi dochodów. Dotyczy to głównie opłat z tytułu użytkowania wieczystego, zarządu nieruchomościami i gruntami skarbu państwa, wpływów z tytułu nabycia prawa własności do zajmowanych budynków, urządzeń i lokali od uwłaszczonych osób prawnych, spłat pożyczek byłego Funduszu Rozwoju Budownictwa Mieszkaniowego. Według szacunków Najwyższej Izby Kontroli kwota nie uzyskanych przez administrację terenową dochodów budżetowych - pomimo istnienia ku temu podstaw prawnych - wyniosła około 390 mln zł.</u>
          <u xml:id="u-20.15" who="#JanuszWojciechowski">Najwyższa Izba Kontroli, będąc świadoma kondycji ekonomicznej wielu podmiotów gospodarczych i sprawności służb państwowych, zdaje sobie sprawę, że zrealizowanie dochodów w wysokości 100% należności budżetowych jest nierealne. Z pewnością jednak znaczne kwoty - gdyby nie było niedociągnięć, których przykłady zostały wymienione - mogły zasilić budżet 1994 r. i dochody budżetu państwa mogłyby być wyższe.</u>
          <u xml:id="u-20.16" who="#JanuszWojciechowski">Wysoka Izbo! Zrealizowane w 1994 r. wydatki budżetowe zamknęły się kwotą 68 865 mln zł, co oznacza, że ustawę budżetową na 1994 r. zrealizowano w 98,9%. W porównaniu z 1993 r. wydatki były nominalnie wyższe o 37,1%. W wymiarze realnym - po skorygowaniu wskaźnikiem wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych - wydatki w 1994 r. w stosunku do 1993 r. były wyższe o 3,7%. Najwyższy realny wzrost - wymieniam tylko działy mające powyżej 1% udziału w strukturze łącznych wydatków - dotyczył: rolnictwa - o 25,2%, finansów - o 19,8%, oświaty i wychowania - o 12,4%, transportu - o 10%, administracji państwowej - o 9,2%, wymiaru sprawiedliwości i prokuratury - o 8,4%, opieki społecznej - o 4,8%.</u>
          <u xml:id="u-20.17" who="#JanuszWojciechowski">Realny, choć mniej odczuwalny, wzrost wystąpił w wydatkach na bezpieczeństwo publiczne - o 0,3% i na ochronę zdrowia - o 0,9%.</u>
          <u xml:id="u-20.18" who="#JanuszWojciechowski">Natomiast spadek wydatków budżetowych w 1994 r. wystąpił w działach: dotacje na finansowanie działań gospodarczych - o 14,6%, gospodarka komunalna - o 12,6%, obrona narodowa - o 5,6%, szkolnictwo wyższe - o 3,1%, nauka - o 1,2%.</u>
          <u xml:id="u-20.19" who="#JanuszWojciechowski">Na tle 1993 r., kiedy to wydatki w stosunku do roku 1992 w ujęciu realnym uległy obniżeniu o 2,7%, wydatki budżetu państwa w 1994 r. oznaczają postęp w stosunku do roku poprzedniego, choć nie taki, jak zakładano.</u>
          <u xml:id="u-20.20" who="#JanuszWojciechowski">W rzeczywistości w 1994 r. do jednostek budżetowych i gospodarczych skierowano środki o około 349 mln niższe od wykazywanych w sprawozdawczości budżetowej, a ujętych w ustawie budżetowej. Na mocy rozporządzeń Rady Ministrów nie wykorzystane w 1994 r. środki na wsparcie restrukturyzacji i osłony przedsiębiorstw państwowych, z pożyczki Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju, na finansowanie zadań realizowanych z pomocy rządu RFN, na wypłatę dodatków mieszkaniowych, na wypłatę odszkodowań dla właścicieli mienia bezprawnie przejętego na własność państwa, na zakup samolotów „Iryda” przeniesiono w końcu 1994 r. na rachunki sum depozytowych w celu finansowania wymienionych zadań w 1995 r. Jednocześnie sprawozdawczość budżetowa za 1994 r. nie ujmuje kwoty około 417 mln zł, które zgodnie z uchwałą Rady Ministrów w sprawie częściowego oddłużenia zasiliły ochronę zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-20.21" who="#JanuszWojciechowski">Na koniec 1994 r. zobowiązania wymagalne jednostek budżetowych wyniosły 1106,6 mln zł. 91,7% z ogólnej kwoty wymagalnych zobowiązań stanowiły zobowiązania z tytułu nie zrealizowanych wydatków bieżących, które do końca 1993 r. wzrosły o 26%. Wzrost wymagalnych zobowiązań nastąpił pomimo przeprowadzonej w 1994 r. akcji częściowego oddłużenia jednostek ochrony zdrowia i oświatowo-wychowawczych oraz realnego wzrostu wydatków na cele oświatowe i wychowawcze. I nadal, podobnie jak na koniec 1993 r., w strukturze wymagalnych zobowiązań dominujące pozycje stanowiły zobowiązania jednostek finansowanych z budżetu wojewody (53,5%), zobowiązania jednostek finansowanych z budżetu ministra edukacji narodowej oraz jednostek finansowanych z budżetu ministra zdrowia i opieki społecznej (4,8%). Wzrost zobowiązań wymagalnych w wymienionych częściach budżetu wyniósł w 1994 r. odpowiednio 24,2% i 70,5%.</u>
          <u xml:id="u-20.22" who="#JanuszWojciechowski">W opinii Najwyższej Izby Kontroli wzrost w 1994 r. zobowiązań wymagalnych pomimo przedsięwzięć oddłużeniowych dowodzi wadliwości w fazie konstruowania budżetu. Oparcie wydatków projektowanych na 1994 r. na nietrafnej prognozie dotyczącej wzrostu cen i przewidywanym wykonaniu wydatków w 1993 r., bez uwzględnienia zobowiązań wymagalnych powstałych w 1993 r., pomimo decyzji o oddłużaniu, nie przyniosło pełnej likwidacji garbu zadłużeniowego. Przeterminowane zobowiązania wymagalne były podstawową przyczyną wydatków w kwocie prawie 120 mln zł tytułem karnych odsetek.</u>
          <u xml:id="u-20.23" who="#JanuszWojciechowski">W trakcie realizacji budżetu w jednostkach sfery budżetowej, w szczególności w służbie zdrowia i oświacie, nie dokonano zmian w wysokości planowanych wydatków, co wymagałoby przyjęcia przez parlament zmiany ustawy budżetowej, zastosowano natomiast dwojakie działania oddłużeniowe: w służbie zdrowia - umorzenie zaległości podatkowych wierzycieli jednostek opieki zdrowotnej, w oświacie - częściowe sfinansowanie składek na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych i na Fundusz Pracy.</u>
          <u xml:id="u-20.24" who="#JanuszWojciechowski">Praktyka oddłużania zasługuje, zdaniem NIK, na krytyczną ocenę. Łagodzi ona wprawdzie skutki błędów w planowaniu niezbędnych wydatków i poprawia warunki działania jednostek budżetowych, ale w wielu wypadkach sankcjonuje niegospodarność, nieprzestrzeganie Prawa budżetowego, np. nierespektowanie zakazu zaciągania zobowiązań na kwotę przekraczającą wydatki budżetowe przewidziane w planie finansowym jednostki. Nie chroni ona także przed skutkami wzrostu poziomu zobowiązań, głównie przed odsetkami karnymi, które uszczuplają możliwości finansowania zadań i są przechwytywane przez podmioty skupujące wierzytelności jednostek budżetowych.</u>
          <u xml:id="u-20.25" who="#JanuszWojciechowski">Oddłużanie jest jeszcze jednym działaniem zmieniającym budżet w trakcie realizacji bez prawnie wymagalnej akceptacji parlamentu.</u>
          <u xml:id="u-20.26" who="#JanuszWojciechowski">Wysoki Sejmie! W strukturze wydatków budżetu państwa w 1994 r., podobnie jak w roku poprzednim i w latach wcześniejszych, kluczowym problemem były dotacje do ubezpieczeń społecznych, koszty obsługi długu krajowego i zagranicznego oraz rozliczenia z bankami. Te wydatki z 23,2% w 1991 r. wzrosły do 33% w 1992 r., do 35,4% w 1993 r. i do 37,2% w 1994 r.</u>
          <u xml:id="u-20.27" who="#JanuszWojciechowski">Przeznaczenie ponad 1/3 wydatków budżetowych na wymienione wyżej cele w sposób istotny ograniczało oddziaływanie budżetu na gospodarkę, stworzyło barierę, jeśli chodzi o wygospodarowanie odpowiednich środków budżetowych na finansowanie oświaty i wychowania, nauki, zdrowia, obrony narodowej, bezpieczeństwa publicznego oraz innych istotnych działów sfery budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-20.28" who="#JanuszWojciechowski">Wydatki na obsługę zadłużenia zagranicznego były jednak znacznie niższe, niż zakładano w ustawie budżetowej. Było to w dużej mierze spowodowane zawyżeniem wydatków na ten cel na etapie planowania budżetowego i miało ścisły związek z niepewnością co do efektów negocjacji z wierzycielami zagranicznymi.</u>
          <u xml:id="u-20.29" who="#JanuszWojciechowski">W zastosowanym po raz pierwszy w 1994 r. na dużą skalę sposobie kształtowania budżetu nastąpiło blokowanie planowanych wydatków budżetowych na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3 Prawa budżetowego i przenoszenie ich do rezerw celowych, a następnie zwiększanie planowanych wydatków w wybranych dziedzinach na podstawie art. 42 ust. 1 Prawa budżetowego. Tego rodzaju postępowanie doprowadziło do znacznych zmian w proporcji wydatków w stosunku do budżetu uchwalonego przez parlament. Nie podważając legalności przenoszenia środków do rezerw celowych, NIK zauważa, iż środki te stanowiły 6,3% łącznych wydatków przewidzianych ustawą budżetową z 25 marca 1994 r. W wyniku blokad w rezerwach celowych znalazły się środki w wysokości 5545,3 mln zł, stanowiące 8% łącznych wydatków budżetu państwa po zmianach.</u>
          <u xml:id="u-20.30" who="#JanuszWojciechowski">Elastyczność w realizacji budżetu, szczególnie tak daleko posunięta, obok strony pozytywnej, związanej między innymi z możliwością reagowania na zmiany warunków w realizacji zadań państwa, z możliwością korygowania planu i racjonalizowania wydatków, ma jednak wiele ujemnych skutków. Można tu wymienić przede wszystkim: osłabienie zainteresowania doskonaleniem planowania budżetowego, niestabilność budżetu, doraźność rozwiązań, a co za tym idzie - niepewność co do warunków finansowania zadań przez jednostki budżetowe, wreszcie zastępowanie rozwiązań systemowych - doraźnymi. Najpoważniejszą jednak konsekwencją tej sytuacji jest, w opinii NIK, dokonywanie zmian w trakcie roku budżetowego bez wiedzy parlamentu, czego wynikiem jest odmienna od planowanej struktura zrealizowanego budżetu. Zresztą ten fakt podkreślał w swoim wystąpieniu poseł sprawozdawca Mieczysław Czerniawski.</u>
          <u xml:id="u-20.31" who="#JanuszWojciechowski">Podobnie jak w 1993 r. występowały przypadki przenoszenia środków z wydatków bieżących na inwestycyjne. Zjawisko to występowało w jednostkach centralnych i terenowych, zarówno mających znaczne wymagalne, a nie uregulowane płatności, jak i posiadających nie wykorzystane środki na rachunkach inwestycyjnych.</u>
          <u xml:id="u-20.32" who="#JanuszWojciechowski">Przenoszenie środków z wydatków bieżących na inwestycyjne nie zawsze znajdowało uzasadnienie w zasadach gospodarki finansowej określonych w art. 42 i 29 ustawy Prawo budżetowe. W opinii NIK gromadzenie środków na rachunkach inwestycyjnych - przy nie uregulowanych zobowiązaniach wymagalnych, płaceniu odsetek karnych od tych zobowiązań, deficytowym budżecie państwa finansowanym za pośrednictwem oprocentowanych skarbowych papierów wartościowych i kredytów - pozostaje w sprzeczności z obowiązującymi w Prawie budżetowym zasadami celowości i oszczędnego gospodarowania.</u>
          <u xml:id="u-20.33" who="#JanuszWojciechowski">Kontrola wykonania budżetu państwa w 1994 r. wykazała również znaczącą liczbę szczegółowych zmian budżetowych w zakresie kwot określonych ustawą budżetową. W wielu wypadkach zmiany te, polegające na zmniejszeniu planowanych kwot wydatków, były dokonywane pomimo występowania w tych dziedzinach zobowiązań wymagalnych. Częstotliwość dokonywanych zmian spowodowała ukształtowanie struktury wydatków budżetu państwa w sposób odmienny, niż to określił parlament. Zaciera to odpowiedzialność za realizację i utrudnia parlamentowi kontrolę wykonania budżetu państwa.</u>
          <u xml:id="u-20.34" who="#JanuszWojciechowski">Najwyższa Izba Kontroli wielokrotnie w swoich informacjach sygnalizowała potrzebę poddania sfery realizacji budżetu większej kontroli ze strony parlamentu. Kształtowanie zarówno dochodów budżetu, m.in. przez politykę zwolnień i ulg w obowiązkowych świadczeniach na rzecz budżetu i państwowych funduszy celowych, jak i wydatków budżetowych na podstawie decyzji organów wykonawczych, poza wiedzą Sejmu, nie jest w opinii NIK właściwe.</u>
          <u xml:id="u-20.35" who="#JanuszWojciechowski">Zastrzeżenia Najwyższej Izby Kontroli budziło też zatrzymywanie części środków w Ministerstwie Edukacji Narodowej oraz w Ministerstwie Zdrowia i Opieki Społecznej bez rozdzielania ich na podległych dysponentów. Praktyka taka pozostaje w sprzeczności z przepisami ustawy Prawo budżetowe, które przewidują rezerwę ogólną - część 81, rezerwy celowe - część 83 i jednoprocentową rezerwę w budżetach wojewódzkich - część 85.</u>
          <u xml:id="u-20.36" who="#JanuszWojciechowski">Zdaniem Najwyższej Izby Kontroli, pomimo istniejących uregulowań w ustawie Prawo budżetowe, niewystarczająco realizowano obowiązki w zakresie nadzoru i kontroli wykorzystania środków budżetowych przez poszczególnych dysponentów. Dotyczyło to, podobnie jak przy kontroli za 1993 r., przede wszystkim środków przekazywanych w formie dotacji różnym jednostkom gospodarczym oraz jednostkom niepaństwowym na realizację zadań państwowych.</u>
          <u xml:id="u-20.37" who="#JanuszWojciechowski">Wysoki Sejmie! Wyniki kontroli budżetowych dowiodły, że niektórzy dysponenci środków budżetowych bezkrytycznie przyjmowali sprawozdania z wykonania środków budżetowych, nie sprawdzali ich rzetelności, a nierzadko nie posiadali danych dotyczących stopnia zrealizowania zadań. Także niektórzy dysponenci budżetowi przejawiali niewystarczający nadzór nad gospodarką finansową zakładów budżetowych, gospodarstw pomocniczych i środków specjalnych. Państwowe fundusze celowe, przejmując ponad 21% produktu krajowego brutto, miały znacznie większą niż jednostki budżetowe swobodę w dysponowaniu środkami finansowymi, bez konstytucyjnej odpowiedzialności za realizację zadań państwowych. Źródła zasilania funduszów celowych nie są adekwatne do zakresu i kosztów zadań finansowanych w ich ramach. Oprócz funduszy nie dofinansowanych, na przykład Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, występują fundusze, które coraz mniejszą część posiadanych środków przeznaczają na działalność statutową, a znaczną ich część przetrzymują w formie lokat w bankach lub wykorzystują na rynku kapitałowym. Kontrole Najwyższej Izby Kontroli wskazują, że dotyczy to na przykład Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej i Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.</u>
          <u xml:id="u-20.38" who="#JanuszWojciechowski">Podobnie jak w 1993 r. w roku 1994 nie zostały podjęte wystarczające działania przez zarządy funduszy celowych w celu uzyskania należnych dochodów. Najwyższa Izba Kontroli wyraża nadzieję, że zmiany dokonane w 1994 r. w ustawie Prawo budżetowe oraz przepisy ustawy o zamówieniach publicznych, uchwalonej również w ub. r., wpłyną na podniesienie efektywności wydatków państwowych w 1995 r. Dalsza poprawa sytuacji wymaga zrealizowania postulatów dotyczących szerszych zmian w ustawie Prawo budżetowe.</u>
          <u xml:id="u-20.39" who="#JanuszWojciechowski">Wysoka Izbo! Budżet w 1994 r. zamknął się niedoborem w kwocie 5740 mln zł, był to niedobór o 31,2% niższy od kwoty określonej ustawą budżetową. W stosunku do 1993 r. niedobór budżetu państwa był nominalnie wyższy o 32,2%, a w wymiarze realnym uległ nieznacznemu obniżeniu. Deficyt budżetowy 1994 r. stanowił ok. 2,7% produktu krajowego brutto przy 2,8% w 1993 r. i 6% w 1992 r.</u>
          <u xml:id="u-20.40" who="#JanuszWojciechowski">Ograniczenie deficytu do 2,7% produktu krajowego brutto, biorąc pod uwagę konieczność spłaty, wywiązania się z podjętych przez państwo zobowiązań i konsekwencje tego dla budżetów przyszłych okresów, Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie. Izba odnotowuje też, iż kolejny rok budżetowy Polska zamknęła wprawdzie deficytem, ale poniżej 3% produktu krajowego brutto, to jest w granicach dopuszczalnych zgodnie z układem z Maastricht dla państw Unii Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-20.41" who="#JanuszWojciechowski">Budżet państwa osiągnął również w drugim, kolejnym roku dodatnie tzw. saldo pierwotne. Oznacza to tendencje pozytywne. Gdyby nie było długu publicznego i kosztów jego obsługi, saldo budżetu państwa byłoby dodatnie. Dług krajowy na koniec 1994 r. wyniósł 49 914 mln zł, wzrósł w trakcie roku o 39% i stanowił 23,5% produktu krajowego brutto oraz 34,1% ogólnej kwoty długu publicznego. Koszty obsługi długu krajowego wyniosły 7365 mln zł. Dług zagraniczny na koniec 1994 r. wyniósł 96 361 mln zł i stanowił 45,5% produktu krajowego brutto. W stosunku do stanu z końca 1993 r. dług zagraniczny uległ obniżeniu o 1708 mln zł. Było to następstwem redukcji naszego zadłużenia przez Klub Londyński i Klub Paryski. Koszty obsługi zadłużenia zagranicznego wyniosły 1832 mln zł i były o 38% niższe, niż planowano w ustawie budżetowej. Koszty obsługi długu zagranicznego stanowiły 2,7% wydatków budżetu państwa w 1994 r.</u>
          <u xml:id="u-20.42" who="#JanuszWojciechowski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedstawiłem te może nazbyt długie informacje o najważniejszych wskaźnikach w zakresie dochodów i wydatków budżetu państwa. Myślę, że było to niezbędne dla właściwej oceny wykonania budżetu. Pora przejść do konkluzji. Pragnę stwierdzić, że Najwyższa Izba Kontroli mimo tych zastrzeżeń, wskazania wielu nieprawidłowości - na tym polega rola Izby, aby mówić przede wszystkim o tym, co jest złe, a nie o tym, co jest prawidłowe i nie wymaga komentarza - pozytywnie ocenia realizację dochodów budżetowych w 1994 r., wskazując jednak, że nie zostały wykorzystane w pełni możliwości w zakresie dochodów i nie w pełni zostały wykorzystane możliwości inne, zwłaszcza w zakresie funduszów celowych.</u>
          <u xml:id="u-20.43" who="#JanuszWojciechowski">Podobnie w sprawie wydatków budżetu państwa - mimo przedstawionych krytycznych uwag w sumie należy ocenić wykonanie budżetu w zakresie wydatków pozytywnie.</u>
          <u xml:id="u-20.44" who="#JanuszWojciechowski">Pragnę podkreślić, że wobec stwierdzonych nieprawidłowości konieczne jest doskonalenie przepisów Prawa budżetowego, poprawa w zakresie wypełniania funkcji kontrolnych, nadzorczych przez dysponentów budżetowych oraz konsekwentne pociąganie do odpowiedzialności osób naruszających Prawo budżetowe. Najwyższa Izba Kontroli zwraca uwagę na występujące nieprawidłowości, jednak skala tych nieprawidłowości nie była czynnikiem w istotny sposób rzutującym na rozmiary zrealizowanych dochodów i wydatków budżetowych. I ze względu na zasadnicze wskaźniki dotyczące budżetu państwa, a więc, po pierwsze, osiągnięcie wyższych, niż planowano, dochodów budżetowych i, po drugie, zrealizowanie wydatków budżetowych w granicach kwoty określonej ustawą budżetową, Najwyższa Izba Kontroli przedstawia Sejmowi pozytywną opinię w kwestii udzielenia Radzie Ministrów absolutorium za 1994 r.</u>
          <u xml:id="u-20.45" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-20.46" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Aleksander Małachowski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu prezesowi NIK Januszowi Wojciechowskiemu za przedstawienie analizy wykonania budżetu.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę obecnie o zabranie głosu panią prezes Narodowego Banku Polskiego Hannę Gronkiewicz-Waltz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#HannaGronkiewiczWaltz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Najpierw pragnę się ustosunkować do tych wszystkich punktów, które były wspomniane przy okazji zatwierdzania sprawozdania z działalności NBP, a które były ocenione jako niedostateczne. Chodzi mi mianowicie o problem sanowania banków. Ten problem ciągle wraca i dlatego chciałam odpowiedzieć na argumentację, którą przedstawił pan poseł Michna, naszą argumentacją.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#HannaGronkiewiczWaltz">Otóż, jak już państwu wiadomo, ponieważ przedstawiałam to tutaj w styczniu 1994 r., publicznie, w tzw. debacie nocnej nad systemem bankowym, w Polsce mieliśmy do czynienia z ogromnym kryzysem bankowym w latach 1992–1994, którego pozostałości obserwujemy jeszcze, ale w naszej ocenie najtrudniejsze momenty są już poza nami. Oczywiście nie mogliśmy tego w pełni ujawniać, żeby nie wprowadzać paniki, żeby nie nastąpiło wycofywanie środków z banków na skutek masowych upadłości. Przypominam państwu posłom, że w styczniu 1994 r. powiedziałam, iż upadłością jest zagrożonych 15 banków prywatnych spółek akcyjnych; do tej pory upadły tylko trzy. Działaliśmy, żeby zminimalizować ryzyko i żeby deponenci, przede wszystkim osoby prywatne, trzymające wkłady w tych bankach, miały zagwarantowane bezpieczeństwo, jak również podmioty gospodarcze, które są podatnikami budżetu i w wypadku, kiedy bank upada, tracą wszystkie środki na rachunkach, i część z nich po prostu może zbankrutować, a część może popaść w trudności i nie spłacać podatków. Wszystkie te względy trzeba brać pod uwagę przy konkretnych decyzjach dotyczących tzw. sanowania banków lub nie. Muszę powiedzieć, że komitety wierzycieli, które się tworzyły, były na ogół Narodowemu Bankowi Polskiemu bardzo wdzięczne za to, że ludzie ci, jak również podmioty gospodarcze, kiedy bank był sanowany, nie tracili wszystkich środków, co jest w szczególności ważne przy transformacji gospodarczej, kiedy to żywot takiego podmiotu gospodarczego jest bardzo krótki.</u>
          <u xml:id="u-22.2" who="#HannaGronkiewiczWaltz">Sytuacja na tyle się poprawiła, i tu podam konkretne liczby, że jeśli trzy lata temu było ponad 30% kredytów złych, przy czym prawie 30% straconych, czyli tych, które już prawdopodobnie nigdy nie będą odzyskane, o tyle dane za I kwartał 1995 r. są następujące: 3,6% kredytów straconych i 10% kredytów z sytuacji nie regulowanej, czyli tych, których spłacenie jest możliwe, ale zagrożone. Czyli ogromna poprawa, trzykrotne zmniejszenie, a w wypadku kredytów straconych nawet znacznie większe. I to jest m.in. efekt z jednej strony sanowania banków, a z drugiej strony przede wszystkim doprowadzenia do tego, że te banki były łączone. Proszę zwrócić też uwagę - bo choć nie było to przedmiotem jakiejś szczególnej analizy, ale jest bardzo ważne - że 10 podmiotów zniknęło jako samodzielne podmioty prawne, ale zostały one przyłączone do innych banków. W ten sposób zarówno osoby fizyczne, jak i prawne, które miały w nich lokaty i depozyty, nic nie straciły. Muszę zresztą podkreślić, że kiedy w końcu decydowaliśmy się przejąć pewne banki - tak jak w przypadku tych kilku banków, których staliśmy się właścicielami - czyniliśmy tak zgodnie z regułą stosowaną na świecie, mianowicie bank centralny funkcjonuje wtedy jako tzw. bank szpital, czyli leczy bank, uzdrawia go i sprzedaje. Nam się udała obecnie taka dobra sprzedaż w stosunku do Interbanku, który został zakupiony przez ABN-AMRO. Tak że to jest normalne działanie, zgodne ze sztuką bankową. Przypomnę tylko, że o ile nasze zaangażowanie - NBP - w te banki wyraża się sumą kilku bilionów starych złotych - starych, bo łatwiej w ten sposób porównywać - to zaangażowanie w stosunku do banków państwowych wyrażało się sumą 40 bln starych złotych, przy czym w 1994 r., objętym sprawozdaniem, było to 19 bln starych złotych. Nam się udało - poprzez zaangażowanie kilku bilionów starych złotych - uratować prawie 20 bln złotych (środków, które są w tych bankach), przy czym 1 bln starych złotych należał do budżetu państwa bądź do jednostek państwowych. Stąd nasze działania.</u>
          <u xml:id="u-22.3" who="#HannaGronkiewiczWaltz">Nie możemy też zgodzić się z zarzutami, że pomagamy bankom prywatnym, bo jest to argumentacja sprzeczna z konstytucją. W konstytucji jest zapewniona ochrona każdej własności, bez względu na to, czy to jest własność prywatna, czy własność państwowa. Przypominam też, że udziałowcami części z tych banków nie były osoby prywatne, lecz na przykład przedsiębiorstwa państwowe. Z tego względu trudno w sposób jednoznaczny powiedzieć, czy banki - spółki akcyjne są to banki zupełnie prywatne, czy też są to banki o charakterze mieszanym, jak często się mówi. Otóż właśnie te banki, które były licencjonowane nie przeze mnie, tylko w okresie wcześniejszym, rozwinęły się w bardzo szybkim tempie, funkcjonują i państwo też ponosi odpowiedzialność za ich sanowanie, tak jak to było w okresie przedwojennym, kiedy dokapitalizowano w latach trzydziestych, po wielkim kryzysie, wszystkie banki, oczywiście wtedy w większości prywatne. W naszej ocenie zahamowanie tego kryzysu bankowego i efektu domina jest bardzo ważne, bo wiemy, że banki państwowe bardzo często miały lokaty w bankach prywatnych (potem zaczął się ten niedobry proces wycofywania lokat banków państwowych z banków prywatnych, ale kiedyś to było normalne). Dlatego ten efekt domina na pewno dotknąłby te banki, które wprawdzie nie były bezpośrednio zagrożone upadłością, ale których stan był średni czy słaby.</u>
          <u xml:id="u-22.4" who="#HannaGronkiewiczWaltz">W związku z tym chcę zwrócić uwagę na potrzebę równorzędnego traktowania: jeżeli dokapitalizowaliśmy banki państwowe na tak olbrzymią sumę (40 bln starych złotych w ciągu 2 lat), skoro Wysoki Sejm się zgodził na to, to oczywiście skierowanie tych środków, ciągle jeszcze zwrotnych, które daliśmy tzw. bankom prywatnym - Narodowy Bank Polski ma obowiązek zapewnienia ochrony i bezpieczeństwa wkładów oszczędnościowych - było koniecznym działaniem. Przy tym w przypadku zarówno banków spółdzielczych, jak i banków prywatnych - jak wspomniałam - nie wszystkie banki były ratowane, część z nich została postawiona w stan upadłości. Przypominam też, że własność spółdzielcza jest również rodzajem własności prywatnej i że już odeszliśmy - w konstytucji, w doktrynie - od socjalistycznego podziału na własność państwową, prywatną i spółdzielczą. Własność spółdzielcza jest rodzajem własności prywatnej, uważamy więc, że należy tym bankom pomóc. Przypominam, że w zeszłym roku - tak jak tu wspomniano - było to 400 mld zł, w tym roku taka sama suma zostanie wydana na sanowanie banków spółdzielczych.</u>
          <u xml:id="u-22.5" who="#HannaGronkiewiczWaltz">Począwszy od 1992 r. alarmowaliśmy więc o tej sytuacji, nie zawsze spotykaliśmy się ze zrozumieniem, także - muszę to przyznać - w przypadku poprzedniego i obecnego rządu. Postępowaliśmy zgodnie ze sztuką bankową, zasięgając rad ekspertów, ucząc się na kryzysach hiszpańskich czy skandynawskich. Nic nadzwyczajnego w tym zakresie nie robiliśmy, cieszymy się tylko, że prawdopodobnie ten kryzys, który byłby wielką bombą zapłonową, który mógł się również przenieść na banki państwowe, został zażegnany. Klient nie rozumie często mechanizmów, myli nazwy banków, i panika, jeśli chodzi o banki, kilka razy została przez nas zażegnana. Przypominam chociażby panikę z okresu, zanim zostałam prezesem NBP, z początku 1992 r., dotyczącą Pierwszego Komercyjnego Banku, która groziła przeniesieniem się na inne banki. Wtedy mój poprzednik też w sposób prawidłowy zareagował, dowożąc pieniądze do tego banku.</u>
          <u xml:id="u-22.6" who="#HannaGronkiewiczWaltz">Zawsze broniliśmy deponentów, nigdy prywatnych akcjonariuszy. Jeszcze raz to podkreślam: wszyscy prywatni akcjonariusze musieli swoimi akcjami pokrywać straty, byliśmy w związku z tym wielokrotnie pozywani przez nich do sądu, na szczęście Sąd Najwyższy orzekł, że jako zarząd komisaryczny możemy występować w miejsce nie tylko organów banku, zarządu, czy rady, ale również walnego zgromadzenia. Zawsze odbywało się to kosztem akcjonariuszy, a na rzecz deponentów, czyli zwykłych ludzi i prywatnych podmiotów gospodarczych, które miały tam rachunki.</u>
          <u xml:id="u-22.7" who="#HannaGronkiewiczWaltz">Pragnę też podkreślić, że to wszystko odbywało się w sytuacji, kiedy w ogóle nie było ustawowego ubezpieczenia depozytów. W tej chwili - tj. od 17 lutego 1995 r. - weszła ustawa o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym. Narodowy Bank Polski tą działalnością już się nie będzie zajmował i od lutego już tego nie robi. Będzie się zajmował tymi bankami, które ma i które już przejął. Natomiast żadnych innych nie będzie przejmował. W tej chwili jest to troską i zmartwieniem Bankowego Funduszu Gwarancyjnego. Natomiast myśmy działali w sytuacji, kiedy takiej ustawy nie było.</u>
          <u xml:id="u-22.8" who="#HannaGronkiewiczWaltz">Uwagi dotyczące współpracy z rządem — cieszę się bardzo, że pan prof. Michna powiedział, że wina nie leży wyłącznie po stronie Narodowego Banku Polskiego, bo czasami z różnych wypowiedzi takie można odnieść wrażenie. Odniosę się tylko do strony merytorycznej statystyki towarowej GUS i płatniczej NBP. Uważamy, że te statystyki muszą się różnić ze względów metodologicznych. NBP ujmuje realne płatności dokonane w danym roku sprawozdawczym, natomiast GUS przepływ towarów przez granicę. Różnice te zostały obszernie i szczegółowo opisane w publikacji GUS: „Handel zagraniczny styczeń–grudzień 1994 r.” (str. 137–141). Fakt ich występowania nie budzi zastrzeżeń specjalistów. Wynikają one m.in. z przesunięć między czasem realizacji a czasem płatności, z rejestrowania przez GUS obrotów nie płaconych przez system bankowy (w tym dary, eksponaty na wystawy, aporty rzeczowe), z innego rejestrowania obrotu uszlachetniającego. GUS liczy całość wsadu do uszlachetnienia oraz po uszlachetnieniu, czyli wartość brutto, NBP liczy tylko wartość netto. I to jest ta różnica metodologiczna, o której chcę wspomnieć.</u>
          <u xml:id="u-22.9" who="#HannaGronkiewiczWaltz">Jeśli chodzi o dokument i uwagi oraz wynikającą z nich konsekwencję w postaci niezatwierdzenia założeń polityki, nieprzyjęcia sprawozdania założeń polityki pieniężnej, to w tej chwili pragnę przytoczyć Wysokiej Izbie naszą argumentację, którą przedstawialiśmy na posiedzeniach komisji budżetu i finansów.</u>
          <u xml:id="u-22.10" who="#HannaGronkiewiczWaltz">Na początku pragnę przypomnieć, iż przebieg procesów gospodarczych w roku ubiegłym w wielu punktach kształtował się korzystniej niż planowano w założeniach przyjętych przez NBP i przez rząd przy konstruowaniu polityki gospodarczej. Osiągnęliśmy istotnie większy od zakładanego wzrost realnego produktu krajowego brutto, przede wszystkim głównie dzięki bardzo szybko rosnącemu eksportowi i inwestycjom. Takie przyczyny wzrostu stanowią poważne przesłanki przemawiające za jego trwałością - dowodzi tego miniona część roku bieżącego - i są cechą wspólną właściwie dla wszystkich prognoz dotyczących roku przyszłego. Wzrostowi temu zawdzięczamy również i to, że po raz pierwszy od długiego czasu w naszej gospodarce - właśnie w 1994 r. - zaczęła wzrastać liczba zatrudnionych i poprawiła się radykalnie sytuacja finansowa przedsiębiorstw. Ich zyski umożliwiły w dużej mierze znaczne przyspieszenie procesów inwestycyjnych.</u>
          <u xml:id="u-22.11" who="#HannaGronkiewiczWaltz">Szybki wzrost naszej gospodarki - oparty w dużej mierze na niespotykanym dotąd wzroście eksportu, wspieranym kilkuletnim już trendem do wzrostu wydajności pracy w przemyśle - w połączeniu z rosnącymi rezerwami dewizowymi z jednej strony, a finalizacją procesu restrukturyzacji ostatniej, poważnej części naszego zadłużenia zagranicznego z drugiej strony doprowadziły do tego, że Polska jest postrzegana przez zagranicę po raz pierwszy od wielu lat jako kraj nie tylko atrakcyjny, ale i stosunkowo bezpieczny. Wynikający stąd już obserwowany i potencjalny napływ zagranicznych inwestycji może być również istotnym czynnikiem stymulującym pozytywne procesy wzrostu w sferze realnej. Jak jednak pokazały doświadczenia roku poprzedniego, wzrost gospodarczy stymulowany przez eksport ma - zwłaszcza w ramach ograniczeń nałożonych na gospodarkę, głównie przez politykę handlową w szerokim rozumieniu tego pojęcia - swoją cenę. Składa się na nią przede wszystkim stosunkowo wolniejsze tempo zmniejszania dynamiki procesów inflacyjnych w gospodarce polskiej.</u>
          <u xml:id="u-22.12" who="#HannaGronkiewiczWaltz">Panie i Panowie Posłowie! Pozwólcie, że poświęcę nieco uwagi temu problemowi, gdyż jego waga wykracza znacznie poza rok 1994. Jest on niezwykle dobrze widoczny w kontrowersjach dotyczących prowadzenia polityki gospodarczej w roku bieżącym i wymagać będzie jasnego rozstrzygnięcia przy projektowaniu polityki gospodarczej na rok następny. Ograniczanie procesów inflacyjnych wymaga w średnim i długim okresie kontrolowania podaży pieniądza i — w ogólnym przypadku — utrzymywania jej przyrostu w pewnej relacji do wzrostu realnego produktu. Wzrost realny był w roku 1994 szybszy od zakładanego. Jednak różnica w wielkości przyrostu podaży pieniądza między „Założeniami polityki pieniężnej” a ich realizacją wynika nie tylko ze zwiększonego popytu na pieniądz stymulowanego przez realny wzrost gospodarczy. Istotna część tego odchylenia spowodowana została przez omawiany wcześniej dynamiczny wzrost eksportu. Osiągnięty dzięki temu stosunkowo niewielki deficyt bilansu handlowego, zrównoważony z naddatkiem przez zakupy dóbr i usług dokonywane w Polsce przez cudzoziemców za gotówkę, doprowadził w zeszłym roku do znacznego ponadplanowego wzrostu rezerw dewizowych banku centralnego, który wymusił kreację odpowiadającej im ilości pieniądza krajowego. NBP przeciwdziałał w znacznym stopniu negatywnym skutkom tego procesu, sterylizując wynikającą z tego nadpłynność systemu bankowego, ale sterylizacja tego typu nie jest w stanie skutków takich zlikwidować w pełni.</u>
          <u xml:id="u-22.13" who="#HannaGronkiewiczWaltz">Bardziej fundamentalne podejście do tego problemu wymaga zwrócenia uwagi na jego przyczyny i ewentualnego bezpośredniego oddziaływania na nie. Chciałabym tutaj podkreślić, że podstawową przyczyną tego ponadplanowego wzrostu rezerw dewizowych nie jest tylko sam wzrost eksportu, który oceniamy jednoznacznie pozytywnie, ale nie towarzyszący mu w odpowiedniej skali wzrost importu, który mógłby mieć również bardzo pozytywne skutki dla procesów gospodarczych zachodzących wewnątrz polskiej gospodarki, szczególnie dla procesów modernizacyjnych. Niestety, rząd wybrał jednak w swojej polityce już w 1994 r. podejście odmienne. Nadspodziewanie szybki wzrost eksportu i rezerw dewizowych nie spowodował - mimo wielokrotnych sugestii ze strony NBP - znaczących posunięć w zakresie liberalizacji importu ani istotnego zmniejszenia zapotrzebowania sektora rządowego na finansowanie w krajowym systemie bankowym. W ten oto sposób wykreowane zostały stosunkowo znaczne zasoby pieniężne, czego finalnym skutkiem był również odmienny od zakładanego przebieg procesów inflacyjnych. W tym roku, jeśli chodzi o nasz import, sytuacja jest już lepsza, ale w zeszłym roku tych działań nie było.</u>
          <u xml:id="u-22.14" who="#HannaGronkiewiczWaltz">Wydaje się, że właściwe jest przypomnienie w tym miejscu, iż NBP w początkach prac nad programem polityki gospodarczej na 1994 r. sugerował, iż wyraźna już wtedy - i w dużej mierze zrozumiała - skłonność rządu do przywiązywania znacznie większej wagi do wspierania wzrostu niż do agresywnego hamowania inflacji uniemożliwi osiągnięcie zakładanego jej spadku. Pamiętają państwo posłowie, że my od początku uważaliśmy, że przy tym wzroście gospodarczym - a był on jeszcze większy - taki spadek inflacji jest niemożliwy, i już wtedy były różnice w naszych prognozach dotyczących zeszłego roku - podobnie zresztą będzie i w tym roku, jeśli chodzi o dyskusję nad planami, prognozami na przyszły rok. Podobną dyskusję odbyliśmy w trakcie przygotowania polityki gospodarczej na rok bieżący - samą polityką pieniężną nie można osiągnąć zakładanych celów antyinflacyjnych, jeśli wszystkie narzędzia polityki gospodarczej pozostające w wyłącznej gestii rządu lub pod jego silnym wpływem kształtowane są, jak zresztą wyraźnie oznajmił prezes Rady Ministrów w swoim niedawnym exposé, z nastawieniem na silniejszy priorytet stymulowania wzrostu niż zwalczania inflacji. Mówiąc wprost, nie można i mieć ciastka, i go zjeść, czyli jeśli jest nastawienie na takie stymulowanie wzrostu, to w ten sposób nie da się szybko zmniejszyć inflacji.</u>
          <u xml:id="u-22.15" who="#HannaGronkiewiczWaltz">Wysoka Izbo! Analizując ex post procesy gospodarcze w roku ubiegłym, wyraźnie widzimy, że nie doszacowany został wpływ eksportu na wielkość produktu krajowego brutto, a tym samym w planowanej strukturze...</u>
          <u xml:id="u-22.16" who="#HannaGronkiewiczWaltz">Panie marszałku, proszę zwrócić uwagę, żeby tak głośno nie rozmawiano, dlatego że mnie to rozprasza. Niektóre osoby siedzące bardzo blisko mnie rozmawiają i naprawdę mnie to rozprasza. Bardzo proszę...</u>
          <u xml:id="u-22.17" who="#komentarz">(Głos z sali: Nikt nie rozmawia...)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#AleksanderMałachowski">Proszę państwa o nieutrudnianie wystąpienia pani prezes.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę kontynuować swoje wystąpienie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#HannaGronkiewiczWaltz">Wysoka Izbo! Analizując ex post procesy gospodarcze w roku ubiegłym, wyraźnie widzimy, że nie doszacowany został wpływ eksportu na wielkość produktu krajowego brutto, a tym samym w planowanej strukturze źródeł kreacji pieniądza dla gospodarki mógł się pojawić deficyt budżetowy. Tymczasem jeżeli chce się utrzymać wysoki wzrost gospodarczy (bez liberalizowania importu), powinno się mieć zrównoważony budżet. Republika Czeska tylko dlatego utrzymuje inflację poniżej 10% rocznie — mimo podobnego jak u nas tempa wzrostu i przyrostu rezerw walutowych — że nie ma deficytu budżetowego.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#HannaGronkiewiczWaltz">Wielu siedzących teraz w ławach poselskich mogłoby zapytać, czy mówienie o zrównoważonym budżecie ma w ogóle sens, kiedy brakuje pieniędzy na płace dla służby zdrowia czy na dotacje do systemu ubezpieczeń społecznych. Uważam, że mówiąc o konieczności radykalnego ograniczania inflacji w warunkach utrzymywania utrudnień importowych, trzeba mieć świadomość, że wymaga to rozstrzygnięcia dylematu, czy wspierać eksport i redukować deficyt budżetowy, czy też utrzymywać deficyt i ograniczać eksport, a tym samym osłabiać koniunkturę gospodarczą. Rozstrzygnięcie takie nie może być jednak dokonane samodzielnie tylko przez jeden ośrodek kształtowania polityki ekonomicznej. Wymaga ono co najmniej wspólnej decyzji rządu i NBP.</u>
          <u xml:id="u-24.2" who="#HannaGronkiewiczWaltz">Efektem niedoszacowania wielkości eksportu i produktu krajowego brutto było niedoszacowanie inflacji. NBP zarówno przy konstrukcji założeń polityki pieniężnej na 1994 r., jak i na rok 1995, zwracał uwagę, że wysokie tempo wzrostu gospodarczego w warunkach utrzymującego się deficytu budżetowego uniemożliwia radykalne obniżanie inflacji. Niestety minister finansów przeforsował jeszcze raz zaniżoną prognozę inflacji. Nie można jednak - z powodu odmowy na etapie konstruowania polityki gospodarczej przyjęcia do wiadomości prognoz i opinii NBP - czynić nam zarzutu w chwili, w której rzeczywistość potwierdzać zaczyna nasze prognozy. Trudno jest więc dzisiaj odnosić się do realizacji polityki antyinflacyjnej wyłącznie przez pryzmat wielkości planowanej przez rząd. Jest natomiast bezsporne, że w 1994 r. inflacja była (kolejny rok z rzędu) niższa o ponad 8 punktów, i to mimo braku aktywnej polityki rządu w stabilizowaniu cen żywności.</u>
          <u xml:id="u-24.3" who="#HannaGronkiewiczWaltz">Wysoka Izbo! Ocena polityki pieniężnej nie może pomijać wpływu przyrostu podaży pieniądza na procesy gospodarcze. W „Założeniach polityki pieniężnej na 1994 rok” Wysoka Izba określiła granice dopuszczalnego wzrostu przyrostu podaży pieniądza ogółem w wysokości 155–169 bln starych złotych. W rzeczywistości podaż pieniądza w gospodarce wzrosła o 210 bln. Jednakże na ten przyrost składa się wzrost podaży pieniądza o ponad 30 bln zł — chcę na to zwrócić uwagę, ponad 30 bln zaksięgowanych jednego dnia, 31 grudnia 1994 r., w związku z rozliczeniem przez banki „pieniądza w drodze” przed denominacją. Dlatego jeszcze raz podkreślam, denominacja wywołała te procesy, których normalnie, bez denominacji, nie byłoby między grudniem a styczniem. W jednym dniu, 31 grudnia, zaksięgowano wzrost podaży pieniądza o ponad 30 bln starych złotych. Zatem efektywny wzrost pieniądza wyniósł około 180 bln zł, a przekroczenie w stosunku do wielkości planowanej wynikało z większego od zakładanego popytu na pieniądz transakcyjny w ciągu roku. Ponieważ ten dodatkowy popyt był determinowany przez wyższy od planowanego wzrost gospodarczy, stąd naszym zdaniem ta ponadplanowa ilość pieniądza w gospodarce nie stanowiła impulsu inflacyjnego.</u>
          <u xml:id="u-24.4" who="#HannaGronkiewiczWaltz">Pragnę jeszcze krótko odnieść się do pewnych uwag, które zostały podniesione przez pana profesora Michnę w sprawozdaniu. Otóż chcę powiedzieć, że jeśli chodzi o skup walut, który obserwujemy, to nie jest kapitał spekulacyjny, ponieważ dokonuje się to poprzez sprzedaż walut obcych przez obywateli polskich i cudzoziemców do kas kantorowych czy też bankowych. Kapitału spekulacyjnego w roku 1994 nie było. Te uwagi o kapitale spekulacyjnym, jego wielkości, sposobie oceniania, mogą się tylko i wyłącznie odnieść do roku 1995, ponieważ w 1994 r. nie obserwowaliśmy napływu tego typu kapitału. Poza tym ten kapitał możemy policzyć, ponieważ nasze banki dokonują takich transakcji i on nie jest w ogóle nie do policzenia.</u>
          <u xml:id="u-24.5" who="#HannaGronkiewiczWaltz">Co do relacji dolara i marki, to wynikają one z wzajemnych relacji na rynkach międzynarodowych. Tutaj ani Narodowy Bank Polski, ani rynek polski (i finansowy) nie jest w stanie ustalić, jaka będzie relacja między marką i dolarem. Sądząc po tym, że dynamika eksportu w tym roku jest dwukrotnie większa, nie ma żadnych szkód dla eksportu. Należy się liczyć z tym, że np. teraz tendencja będzie odwrócona, bo dolar rośnie, a marka spada. Tak że ani państwo, ani rząd, ani NBP nie mają wpływu na to, jakie są to relacje na rynkach międzynarodowych.</u>
          <u xml:id="u-24.6" who="#HannaGronkiewiczWaltz">Co do pożyczania środków pieniężnych, chcę wyraźnie powiedzieć, że zgodnie z ustawą Narodowy Bank Polski nie może udzielać kredytów żadnym podmiotom gospodarczym ani innym podmiotom. Od 1989 r. Narodowy Bank Polski nie pożycza ani w złotych, ani w dewizach, zgodnie z przepisami, żadnym podmiotom gospodarczym. Jest to tylko i wyłącznie domena banków komercyjnych.</u>
          <u xml:id="u-24.7" who="#HannaGronkiewiczWaltz">Jeśli chodzi o określenia dotyczące koniunktury, to w naszym dokumencie nie ma nic na temat „przegrzania koniunktury”. Ze sformułowania, które pan profesor tutaj komentował, wynika, iż coś takiego być może nastąpi w przyszłości, ale nie uważamy, że ma to miejsce już dzisiaj. Staraliśmy się działać w ten sposób, aby chronić napływ rezerw, mianowicie w roku 1994 zmniejszyliśmy dwukrotnie tempo dewaluacji. Ponieważ uważaliśmy to za działanie niedostateczne, 16 maja br. nastąpiło upłynnienie kursu złotego. Pragnę podkreślić, że w sprawie tempa dewaluacji też nie obyło się bez dyskusji — również spośród posłów tej Izby niektórzy uważali, że zmniejszenie tempa dewaluacji godzi w eksport. Na szczęście już prawie po roku — bo pierwsza decyzja była podjęta we wrześniu 1994 r. — okazuje się, że to eksportowi nie przeszkodziło. Jednak w tej Izbie działanie to było bardzo różnie oceniane. Czas potwierdził jednak, że działanie nasze było słuszne.</u>
          <u xml:id="u-24.8" who="#HannaGronkiewiczWaltz">To tyle, jeśli chodzi o odniesienie się do uwag szczegółowych. Uważam, że przy takich ograniczeniach, jakie mieliśmy w roku 1994, zmniejszenie inflacji o ponad 8 pkt., połączone z wysokim realnym wzrostem gospodarczym, opartym na trwałych podstawach szybko rosnącego eksportu i inwestycji, zasługuje na pozytywną ocenę. Działania NBP, a w szczególności jego polityka pieniężna, były istotnym czynnikiem umożliwiającym osiągnięcie takich rezultatów. Dlatego też, niezależnie od wniosku komisji, proszę Wysoką Izbę o przyjęcie sprawozdania z działalności NBP, sprawozdania z realizacji polityki pieniężnej, jak też sprawozdania z wykonania bilansu płatniczego - wszystkie te dokumenty dotyczą roku 1994.</u>
          <u xml:id="u-24.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję prezes Narodowego Banku Polskiego pani Hannie Gronkiewicz-Waltz za przedstawienie sprawozdania bankowego.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#AleksanderMałachowski">Wysoka Izbo, wiceprezes Rady Ministrów pan minister finansów prof. Grzegorz Kołodko pragnie zabrać głos.</u>
          <u xml:id="u-25.2" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana premiera o wypowiedź.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#GrzegorzKołodko">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mówimy o roku 1994, choć mija już 2/3 roku 1995, a za dwa miesiące na ręce pana marszałka do Wysokiej Izby rząd pana premiera Józefa Oleksego skieruje już projekt ustawy budżetowej na rok 1996. W polityce gospodarczej, makroekonomicznej w ogólności, a finansowej czy budżetowej w szczególności, mamy bowiem do czynienia z ciągłością pewnych procesów, tak co do ich uwarunkowań w przeszłości, jak i co do implikacji celów i założeń na przyszłość. Z tego względu metodologicznie tych dyskusji i debat parlamentarnych inaczej prowadzić nie możemy, jak w kontekście określonego dokumentu, który Wysoka Izba w randze ustawy budżetowej uchwaliła na rok 1994 i dzisiaj w trakcie debaty ocenia. Patrząc jednak na rok 1994 jako na element ciągłości w pewnym procesie, w związku z ustawą budżetową, którą Wysoka Izba uchwaliła, i przebiegiem jej realizacji, pragnąłbym krótko odnieść się do kilku kwestii, także w kontekście tych ocen, które krytycznie przedstawiła Komisja Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, a wyrazili je panowie posłowie sprawozdawcy, a także ocen Najwyższej Izby Kontroli.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#GrzegorzKołodko">Z pewnością jest to budżet, w którym bardzo aktywnie i bardzo odpowiedzialnie spróbowano podejść do oddziaływania poprzez politykę finansową na wiele celów gospodarczych i ambicji polskiego społeczeństwa. Podkreślano tutaj - m.in. w wystąpieniu pana prezesa Najwyższej Izby Kontroli Janusza Wojciechowskiego - że pewne działania decydujące o ostatecznym poziomie zrealizowanych w roku 1994 dochodów mogą być oceniane w ten sposób, że nie zrealizowano aż tak wysokiego poziomu nominalnych dochodów budżetu państwa, jak byłoby to możliwe, że taka ocena odpowiada prawdzie. Tak, Wysoka Izbo, to odpowiada prawdzie. Można sobie wyobrazić nieco wyższy niż zrealizowany w rzeczywistości przez nasz rząd poziom dochodów nominalnych budżetu państwa. Ale jest pytanie, jakie wywołałoby to inne efekty i jak to ustawić w hierarchii celów polityki gospodarczej i społecznej i podporządkowanej jej polityki finansowej.</u>
          <u xml:id="u-26.2" who="#GrzegorzKołodko">Otóż pragnę podkreślić to, na co zwracał także uwagę sprawozdawca komisji sejmowej, że dochody budżetu państwa w roku 1994 zostały zrealizowane w 103%, a więc o 3% przekroczono to, co zakładaliśmy. Natomiast wydatki tego budżetu zostały zrealizowane w 98,9%, a więc było to o 1,1% mniej, niż zakładaliśmy, przy czym od razu chciałbym, abyśmy sobie wszyscy uzmysłowili, że dokonało się to wskutek poczynionych oszczędności na wydatkach, ale takich, za które rządowi i społeczeństwu, że było w stanie te oszczędności przeprowadzić, należy się pochwała, a nie nagana.</u>
          <u xml:id="u-26.3" who="#GrzegorzKołodko">Rząd bowiem, koalicja SLD i PSL, nie czynił oszczędności na wydatkach bieżących na funkcjonowanie sfery budżetowej, przeciwnie, zwiększał płace pracowników sfery budżetowej. Rok 1994 także, na skutek wysiłku, istotnego wsparcia (a więc kosztem podatnika) systemu ubezpieczeń społecznych, był rokiem, w którym podniesiono po raz pierwszy tak istotnie poziom realny rent i emerytur tak ważkiej i licznej grupy naszego społeczeństwa. A więc nie tutaj były oszczędności. Gdzie wobec tego minister finansów i rząd poczynił te oszczędności, dzięki czemu zrealizował wydatki w wysokości 98,9%, a więc o 1,1% mniej, niż było to możliwe z punktu widzenia formalnoprawnego zinterpretowania ustawy budżetowej? I czy to dobrze, czy źle?</u>
          <u xml:id="u-26.4" who="#GrzegorzKołodko">Otóż poczyniliśmy te oszczędności na kosztach obsługi długu publicznego. A to jest bardzo ważkie dlatego, że rok 1994 także przechodzi do historii polskiej gospodarki i polityki finansowej jako rok, w którym minister finansów w imieniu rządu Rzeczypospolitej podpisał znaczące porozumienie o redukcji zadłużenia wobec Klubu Londyńskiego na kwotę ponad 6,3 mld dolarów, zdejmując w ten sposób z barków polskiego społeczeństwa i polskiego podatnika olbrzymie koszty obsługi tego długu publicznego, w jego części zagranicznej, w latach następnych.</u>
          <u xml:id="u-26.5" who="#GrzegorzKołodko">Niższe także, wskutek gospodarności ministra finansów i roztropności polityki finansowej, były koszty obsługi długu wewnętrznego - części długu publicznego. A byłyby one jeszcze niższe, gdyby bardziej aktywna i właściwa była polityka monetarna, a konkretnie polityka pieniężna, a jeszcze konkretniej: polityka stóp procentowych prowadzona przez niezależny bank centralny. Natomiast brak tych dostosowań we właściwym czasie i we właściwej formie podniósł niestety koszty obsługi długu publicznego, które pomimo to i tak, wskutek działalności rządu, były mniejsze.</u>
          <u xml:id="u-26.6" who="#GrzegorzKołodko">W sumie prowadzi to do tego, że w roku 1994 deficyt budżetowy państwa, zrelatywizowany do rekordowo szybko (najszybciej na przestrzeni minionych 20 lat, co może warto sobie przypomnieć) rosnącego produktu krajowego brutto - tego syntetycznego wyrazu aktywności polskiego społeczeństwa, dostosowań mikroekonomicznych podmiotów gospodarczych: zarówno sektora prywatnego, rozwijającego się najszybciej, jak i dostosowującego się również wskutek stosowania tej polityki finansowej sektora państwowego - wynosi niespełna 2,8%, a więc jest ponad 2,5-krotnie niższy w stosunku do deficytu z roku nie tak przecież odległego, a mianowicie roku 1991.</u>
          <u xml:id="u-26.7" who="#GrzegorzKołodko">Zakładamy również w tej fazie prac podobny poziom deficytu na rok przyszły, jeśli taka będzie wola Wysokiej Izby. Warto o tym powiedzieć, dlatego że ma to znaczenie nie tylko wewnętrzne; za to jesteśmy także wysoce cenieni w Europie, gdyż w ten sposób Polska w roku 1994 spełniła kryterium z Maastricht. I nie mamy takiego obowiązku, ale jednak te nasze działania są obserwowane ze względu na nasze ambicje co do członkostwa w Unii Europejskiej do roku 2000.</u>
          <u xml:id="u-26.8" who="#GrzegorzKołodko">Warto przypomnieć przy tej okazji, że jest to drugi rok z rzędu, kiedy tak kształtuje się deficyt budżetowy państwa. Udało się bowiem, również w wyniku dyscypliny finansowej i makroekonomicznej, spełnić to kryterium — zresztą formalnie biorąc przy identycznym poziomie relacji deficytu budżetu państwa do PKB — także rządowi pani Suchockiej, przy prowadzeniu polityki finansowej przez pana profesora Osiatyńskiego, rok wcześniej. Mamy rok 1995, przed sobą 1996, warto widzieć ten wątek pamiętając o ciągłości. Tylko 3 bowiem z 15 państw członkowskich Unii Europejskiej (a sądzę, że Polska będzie do roku 2000 kolejnym, „nastym” członkiem tej wspólnoty europejskiej) spełniają kryterium z Maastricht. 12 państw z Unii Europejskiej nie jest w stanie zejść z deficytem budżetowym poniżej 3%.</u>
          <u xml:id="u-26.9" who="#GrzegorzKołodko">Oceniając zatem, Wysoka Izbo, realizację budżetu państwa polskiego w roku 1994, trzeba odpowiedzieć, czy to dobrze, czy to źle. Czy uznać za wartościową politykę rządu pana premiera Pawlaka w roku 1994, która doprowadziła do tego, że deficyt wynosi 2,8%, a przecież mógł wynosić ponad 3%, bo tak to uchwaliła Wysoka Izba? To już jest wartościowanie polityczne. Oczekuję takiego wartościowania także od Wysokiej Izby.</u>
          <u xml:id="u-26.10" who="#GrzegorzKołodko">Moim zdaniem, a jest to zdanie tylko ministra finansów, członka rządu Rzeczypospolitej, jest dobrze, dlatego że osiągnęliśmy zakładany poziom dochodów. Tam, gdzie zaoszczędziliśmy na wydatkach - to też dobrze, skoro osiągnęliśmy to wskutek oszczędności na obsłudze długu publicznego, a nie w wyniku cięć wydatków na sferę socjalną. Wzrosły bowiem zasiłki mieszkaniowe, wzrosły realne wydatki na politykę socjalną. Poprawia się sytuacja, choć niedostatecznie i nie wszędzie, w sferze budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-26.11" who="#GrzegorzKołodko">Czy mogliśmy więcej wydać? Tak, moglibyśmy nieco więcej wydać, ale gdybyśmy to zrobili, zwiększylibyśmy obciążenia polskiego podatnika i w tym roku, i w latach następnych. Również tutaj widać ciągłość, większy bowiem byłby poziom długu publicznego, gdybyśmy więcej pożyczyli. Finansując wyższy poziom deficytu, mielibyśmy - nie tylko w rządzie, lecz także w Wysokiej Izbie - więcej problemów z polityką makroekonomiczną i finansową w przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-26.12" who="#GrzegorzKołodko">Następna generalna uwaga, jeśli chodzi o ocenę budżetu 1994 r., dotyczy tego, że jest to budżet, który - przy zmniejszonym deficycie - został zrealizowany, Wysoka Izba oceni jak, na ścieżce silnego wzrostu gospodarczego i przy głębokim zaawansowaniu w finansowanie procesów restrukturyzacji mikroekonomicznej. I jeśli dzisiaj na tej sali poseł sprawozdawca zgłasza krytyczne uwagi, ja je przyjmuję.</u>
          <u xml:id="u-26.13" who="#GrzegorzKołodko">Mówił prezes Najwyższej Izby Kontroli, i ja to podzielam, że nie zawsze i wszędzie pewne działania typu ulgi podatkowe czy rozkładanie w czasie z punktu widzenia czysto fiskalnego i krótkiego okresu znajdują pełne uzasadnienie. Chcę też wiedzieć, jakie jest jednoznaczne stanowisko Wysokiej Izby w tej sprawie i czego Wysoka Izba życzy sobie od rządu.</u>
          <u xml:id="u-26.14" who="#GrzegorzKołodko">Nie dalej jak w maju, przy okazji pewnych protestów poza tą salą, z tego miejsca informowałem Wysoką Izbę, jakie działania, posługując się instrumentami finansowymi, w tym fiskalnymi, rząd podejmuje, aby pomóc tym przedsiębiorstwom, tym podmiotom mikroekonomicznym, które potrafią się zrestrukturyzować, jeśli im pomożemy. Były oczekiwania, żebyśmy byli bardziej liberalni, jeśli chodzi o rozkładanie w czasie i restrukturyzację zadłużenia tych przedsiębiorstw. To oczywiście ma teraz odbicie w dochodach makroekonomicznych.</u>
          <u xml:id="u-26.15" who="#GrzegorzKołodko">Jeśli jednak wyjdziemy poza rok 1994, to mogę powiedzieć następująco: Tak, można było ściągnąć do budżetu, dobijając wiele przedsiębiorstw, może bilion, ćwierć albo pół. Wtedy ten wskaźnik w roku 1994 wyglądałby na pozór nieco lepiej. Ale co by wyglądało gorzej? Poziom produkcji w 1995 r. mógłby być nieco niższy w porównaniu z tym, który osiągamy, a utrzymujemy wysoką dynamikę wzrostu gospodarczego. Poziom bezrobocia byłby wyższy, niż jest. Polityką finansową i budżetową w roku 1994 stworzyliśmy przesłanki do tego, że w 1995 r. bezrobocie jest wreszcie niższe o około ćwierć miliona, niż było rok wcześniej, co z kolei powoduje mniejszy nacisk na budżet w tym roku. Zawsze będziemy oceniali budżet w skali rocznej, bo taka jest metodologia, ale zawsze trzeba widzieć wejście i wyjście oraz element ciągłości.</u>
          <u xml:id="u-26.16" who="#GrzegorzKołodko">Wreszcie sprawa stosunków finansowych zewnętrznych, niezależnie od wspomnianego przeze mnie uregulowania naszych zobowiązań wobec Klubu Londyńskiego. Doszliśmy bowiem również do porozumienia z Rumunią, ze Słowacją, z Czechami i z Rosją co do wzajemnych zobowiązań finansowych, jakie mieliśmy z przeszłości.</u>
          <u xml:id="u-26.17" who="#GrzegorzKołodko">Rok 1994, jeśli chodzi o politykę finansową, to także rok, w którym spełniliśmy po kolei wszystkie kryteria uzgodnione z Międzynarodowym Funduszem Walutowym, a były one bardzo twarde. Jestem ostatnim, który podzieli pogląd zgłoszony przy innej okazji przez pana posła z Konfederacji Polski Niepodległej, że to właśnie w porozumieniu z Międzynarodowym Funduszem Walutowym jeden z moich poprzedników doprowadził do tego, że głodują polskie dzieci. Każdy segment tego zdania jest nieprawdziwy. Faktem jest, że Międzynarodowy Fundusz Walutowy jest obserwatorem zewnętrznym, z którym mamy porozumienie, który po części finansuje restrukturyzację naszej gospodarki, wspierając nasze działania na rzecz rozłożenia bilansu handlowego, a szczególnie płatniczego, i z tego też punktu widzenia ustalamy, uzgadniamy kryteria, nie przyjmujemy żadnego dyktatu. Te kryteria zostały spełnione. Te wszystkie wskaźniki makroekonomiczne, najwyższe od 20 lat tempo wzrostu gospodarczego, przy stworzeniu warunków do znaczącego spadku bezrobocia w tym roku, przy niskim poziomie deficytu, niższym niż zakładał budżet — uważam to, jako minister finansów i wicepremier naszego rządu, za sukces tej polityki i cieszyłbym się, gdyby udało się, aby to było jeszcze lepsze, lecz tu się spotkały konieczności ekonomiczne z możliwościami i ograniczeniami społeczno-politycznymi. Choć to parlament, Wysoka Izba, a nie minister finansów, będzie oceniał, ale deficyt budżetu w ten sposób jest pod kontrolą i przy znaczącej poprawie i zdecydowanie lepszych wynikach, niż oczekiwano - a mówiła także o tym pani prezes Narodowego Banku Polskiego — odnośnie do bilansu płatniczego. Tu występują pewne związki; nie czas i nie pora w tej chwili — choć być może w debacie te wątki wypłyną — o tym dyskutować, ale są oczywiste związki pomiędzy tymi osiągnięciami, które polska gospodarka (bo to jest przede wszystkim sukcesem polskiej gospodarki) odnotowuje odnośnie do sytuacji makrofinansowej i do układu w finansach zewnętrznych.</u>
          <u xml:id="u-26.18" who="#GrzegorzKołodko">Ostatni problem, panie marszałku, Wysoka Izbo, dotyczy inflacji. Ta polityka budżetowa, ta polityka finansowa była prowadzona przy znacznym sprowadzeniu inflacji w dół. Ze względów politycznych nieustannie będzie się porównywać - to ciekawe, a może i zupełnie zrozumiałe skądinąd - w tym punkcie w szczególności rzeczywistość z planem; choć czasy centralnego planowania gospodarki dawno minęły, ale tu mówimy o wykonaniu pewnego planu, podstawowego planu finansowego państwa, jakim jest jego budżet. Częściej porównuje się rzeczywistość z tym, co niby miało być, niż z tym, co było wcześniej. Tych porównań nie stosuje się i nie podkreśla się tak mocno, że jest zdecydowane odchylenie in plus pomiędzy zakładanym poziomem bilansu płatniczego a jego rzeczywistym poziomem; że jest zdecydowanie lepiej wykonany program gospodarczy odnośnie do poziomu produkcji, poziomu zatrudnienia; że jest odchylenie korzystne odnośnie do poziomu salda budżetu zrelatywizowanego do dochodu narodowego. Odchylenie jest niekorzystne jedynie jeśli chodzi o skalę inflacji - jest ona wyższa niż zakładano. Choć, powtarzam, spadła ona z około 38% do niewiele ponad 29% w 1994 r., licząc koniec roku do końca roku, grudzień do grudnia. I dziś mogę Wysoką Izbę poinformować, że oczekuję, według szacunków na dziś rano, że do końca tego roku ten poziom zostanie obniżony do 21,22%. (Zależy to od skuteczności polityki monetarnej, która zasadniczo jest prowadzona, bez wpływu rządu, przez niezależny bank centralny. I tak być powinno, tzn. jeśli chodzi o niezależność tej polityki, natomiast nieco inaczej - o czym tutaj także mówili poseł sprawozdawca i prezes Najwyższej Izby Kontroli - mogłoby być i powinno być, jeśli chodzi o stronę merytoryczną tej polityki.) Uważam, że jest to istotne osiągnięcie polskiego społeczeństwa i polskiej gospodarki, choć w rzeczy samej jest to także pewien koszt, który polska gospodarka ponosi z tytułu tak znakomitych osiągnięć w sferze realnej, zwłaszcza w sferze wzrostu gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-26.19" who="#GrzegorzKołodko">Ewidentnie macie państwo, panie i panowie posłowie, dowód, że to nie polityka budżetowa jest przyczyną wyższej, niż Wysoka Izba przyjęła w ustawie, inflacji, dlatego że poziom deficytu budżetowego był niższy, niż Wysoka Izba przyjęła w ustawie budżetowej, natomiast podaż pieniądza, którą kontroluje bank centralny, była wyższa — i tam tkwią przyczyny inflacji. Wobec tego wniosek stąd jest jednoznaczny, wynika on także z zaleceń komisji (ja to podzielam): że poziom inflacji byłby jeszcze niższy, gdyby polityka monetarna Narodowego Banku Polskiego wsparła wysiłki antyinflacyjne rządu. Ten problem występuje także z dosyć dużą ostrością w roku 1995, natomiast cieszy fakt, że — pomimo tych utrudnień w polityce antyinflacyjnej — dzięki zdecydowanej krucjacie antyinflacyjnej rządu premiera Pawlaka w ubiegłym roku i naszych rządów, premiera Pawlaka i premiera Oleksego, w tym roku, te efekty są. Spadek inflacji z 38% w grudniu 1993 r. na 29,5% w grudniu 1994 r. i 21, 22% (czego życzmy sobie wszyscy i cieszmy się z tego, że tak będzie, a nie licytujmy się, czyja opinia bardziej fatalistyczna się spełni, bo nie na tym polega polityka antyinflacyjna; bo przecież rzecz nie w błędzie prognoz, tylko w błędach polityki), osiągnięcia tego typu, przy skali przyrostu produktu krajowego brutto o 5–6% i przy równoczesnym, odczuwalnym społecznie i zmniejszającym nacisk na budżet spadku poziomu bezrobocia — to to są właśnie te zjawiska, które wzbudzają tak wielkie uznanie dla osiągnięć polskiej gospodarki i transformacji z lat 1990–1994 (nie wybiegajmy za bardzo w przód, choć już, jak powiedziałem, niedługo rok 1996) w szerokim świecie. Szeroki świat stosuje oczywiście inne kryteria niż polski konsument i podatnik. Inne kryteria także stosujecie panie i panowie posłowie, ale my wsłuchujemy się w te krytyczne oceny. Jako wicepremier koordynujący politykę gospodarczą i finansową państwa, jestem bardzo wdzięczny sejmowej Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów za — mogę powiedzieć — stałe monitorowanie, wykraczające w zasadzie poza ustawowe obowiązki, a także osobiście pani przewodniczącej poseł Ziółkowskiej, która z krytyczną życzliwością patrzy, jak tę politykę i jak ten budżet staramy się realizować, a tak jest nie tylko w stosunku do mnie, ale dotyczy to moich poprzedników i następców. Wiele krytycznych sygnałów, które wpływały w czasie realizacji budżetu roku 1994, co do tego, jak rząd próbuje tę politykę skoordynować, staramy się wykorzystywać przy realizacji budżetu na rok 1995 i przygotowując pod krytyczną ocenę, debatę i akceptację Wysokiej Izby projekt budżetu państwa na rok 1996, albowiem polityka finansowa oraz problemy polskiej gospodarki i polskiego społeczeństwa są ciągłe i w ciągły sposób musimy je rozwiązywać.</u>
          <u xml:id="u-26.20" who="#GrzegorzKołodko">Tyle bym chciał powiedzieć przed debatą i deklaruję, że wszystkie wnioski z tej debaty — bez względu na oceny faktów — ex post będą wyciągnięte i stosowane w polityce finansowej i budżetowej państwa tak długo, jak długo prowadzi ją rząd koalicji SLD–PSL, rząd pana premiera Oleksego. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-26.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu wicepremierowi Grzegorzowi Kołodce za zabranie głosu.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#AleksanderMałachowski">Przypominam, Wysoka Izbo, iż Sejm ustalił w debacie nad tym punktem porządku dziennego podział czasu pomiędzy kluby i koła, w zależności od ich wielkości, w granicach od 8 do 116 minut, to jest debatę długą.</u>
          <u xml:id="u-27.2" who="#AleksanderMałachowski">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-27.3" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana posła Stanisława Steca z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#StanisławStec">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie stanowisko Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej w sprawie wykonania budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1994 r.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#StanisławStec">Stanowisko naszego klubu odnośnie do realizacji polityki pieniężnej, bilansu płatniczego i sprawozdania z działalności Narodowego Banku Polskiego za rok 1994 przedstawił poseł Wiesław Ciesielski. Poseł sprawozdawca w imieniu Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz prezes Najwyższej Izby Kontroli pan Janusz Wojciechowski bardzo dokładnie przedstawili realizację ustawy budżetowej za rok 1994, zwracając uwagę na pozytywne i negatywne zjawiska. W związku z tym chciałbym skupić się na omówieniu w imieniu naszego klubu kilku problemów, które miały znaczący wpływ na realizację budżetu państwa w 1994 r.</u>
          <u xml:id="u-28.2" who="#StanisławStec">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W przedstawionym przez rząd w dniu 6 stycznia 1994 r. projekcie ustawy budżetowej zwrócono uwagę na priorytety przy jej realizacji. Po pierwsze - sprzyjanie wzrostowi produkcji, inwestycji i eksportu. Po drugie - zahamowanie postępującego od lat spadku wydatków (w wymiarze realnym) na sferę usług publicznych. Po trzecie - wzmocnienie ochrony najuboższych. Po czwarte - konieczność zapewnienia środków niezbędnych do pomyślnego zakończenia operacji zredukowania długu zagranicznego. Po piąte - utrzymanie poziomu deficytu budżetowego na poziomie ok. 4% produktu krajowego brutto w celu zahamowania gwałtownego narastania długu publicznego.</u>
          <u xml:id="u-28.3" who="#StanisławStec">Ocena realizacji wskazanych priorytetów jest co najmniej pozytywna, mimo wyraźnych wątpliwości zgłaszanych półtora roku temu przez wielu ekonomistów i polityków co do możliwości ich realizacji przez rząd obecnej koalicji. Mimo długotrwałej suszy w 1994 r., która spowodowała spadek produkcji rolnej o 9% w stosunku do 1993 r., oraz pewnego regresu w budownictwie mieszkaniowym nastąpił dalszy wzrost produktu krajowego brutto o 5%, wobec zakładanego 4,5% i 3,8% uzyskanego w 1993 r.</u>
          <u xml:id="u-28.4" who="#StanisławStec">Należy podkreślić, że w porównaniu do 1993 r. uzyskano w gospodarce kilka istotnych pozytywnych zmian, do których należy zaliczyć:</u>
          <u xml:id="u-28.5" who="#StanisławStec">Po pierwsze, zwiększenie eksportu w tempie szybszym od importu, nastąpiło więc odwrócenie tendencji istniejących w ostatnich latach, co rząd aktualnej koalicji uważa za zjawisko pozytywne, odwrotnie do sugestii Narodowego Banku Polskiego.</u>
          <u xml:id="u-28.6" who="#StanisławStec">Po drugie, wyraźny wzrost nakładów inwestycyjnych po kilku latach stagnacji lub spadku. Tym bardziej jest to ważne, że nakłady dotyczą zakupów maszyn i urządzeń. Ma to bezpośredni wpływ na wprowadzenie przez polskich producentów zmian technologicznych, co powoduje poprawę jakości wyrobów i atrakcyjności opakowań.</u>
          <u xml:id="u-28.7" who="#StanisławStec">Po trzecie, poprawę sytuacji finansowej przedsiębiorstw.</u>
          <u xml:id="u-28.8" who="#StanisławStec">Po czwarte, realny wzrost wynagrodzeń netto w gospodarce narodowej o 1,1%. Zjawisko to wystąpiło po raz pierwszy od 1989 r.</u>
          <u xml:id="u-28.9" who="#StanisławStec">O wzroście wynagrodzeń w gospodarce narodowej zdecydował przyrost płac w przedsiębiorstwach o 4,2%. Realnemu wzrostowi płac netto w sektorze przedsiębiorstw towarzyszyła pogarszająca się sytuacja w sferze budżetowej, gdzie płace realne obniżyły się o 2,1% w stosunku do 1993 r., chociaż i tu odnotowano wyraźne zahamowanie dotychczasowego tempa spadku płac realnych.</u>
          <u xml:id="u-28.10" who="#StanisławStec">Wraz ze zwiększeniem tempa rozwoju gospodarczego następuje stopniowe obniżanie inflacji, jednak wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych był wyższy od zakładanego w ustawie budżetowej na 1994 r.</u>
          <u xml:id="u-28.11" who="#StanisławStec">Podkreślenia jednak wymaga fakt, że utrzymanie się wysokiego tempa wzrostu gospodarczego ze znacznym zmniejszeniem tempa inflacji było zjawiskiem bardzo trudnym do osiągnięcia. Jest tu niezbędne współdziałanie rządu i Narodowego Banku Polskiego. Wykonano także drugi priorytet - zahamowania spadku wydatków budżetowych poprzez zwiększenie realnej wartości wynagrodzeń do zakładanego wzrostu cen oraz utrzymanie realnego wzrostu wydatków rzeczowych. Z danych porównawczych wynika, że w 1994 r. wydatki budżetowe ogółem w wyrażeniu realnym były wyższe od wydatków w 1993 r. o 3,7%.</u>
          <u xml:id="u-28.12" who="#StanisławStec">Nasz rząd koalicyjny dobrze realizował kolejny priorytet, jakim była ochrona najuboższych przez podwyższenie najniższych rent i emerytur, wzrost wydatków na pomoc społeczną i wprowadzenie dodatków mieszkaniowych. Przeciętna emerytura pracownicza w 1993 r. wynosiła 242 zł, a w 1994 r. — 336 zł, co daje wzrost w ujęciu realnym o 4,7%, przy założeniu wzrostu o 3,5%. Przeciętna emerytura rolnicza w 1993 r. wynosiła 131 zł, a za rok 1994 — 225 zł, co daje wzrost realny o 12,5%. Na wzrost emerytur i rent, zarówno pracowniczych, jak i rolniczych, miały wpływ dokonane w 1994 r. trzy waloryzacje — zamiast dwóch planowanych w ustawie budżetowej. W czerwcu podwyższono o dwa punkty kwotę bazową stanowiącą podstawę waloryzacji. Od 1 stycznia 1994 r. wzrosły najniższe emerytury i renty rodzinne oraz renty inwalidzkie I i II grupy z 35% do 39% przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, a renty inwalidzkie III grupy odpowiednio z 27% do 30%. Na opiekę społeczną wydatkowano w 1994 r. 4,5 mld zł, co stanowi wzrost w stosunku do 1993 r. o 38,5%, a w ujęciu realnym o 4,8%. W IV kwartale 1994 r. uruchomiono wypłatę dodatków mieszkaniowych.</u>
          <u xml:id="u-28.13" who="#StanisławStec">Ostatnim z priorytetów po stronie wydatków było zapewnienie środków na zakończenie procesu redukcji długu zagranicznego. Ten cel został w 1994 r. w pełni zrealizowany i stanowi to sukces rządu koalicyjnego. Dług zagraniczny w 1994 r. został obniżony o 13,9% w stosunku do końca 1993 r. W relacji do produktu krajowego brutto obniżenie to wynosi z 63% do 46%.</u>
          <u xml:id="u-28.14" who="#StanisławStec">Priorytetem było także utrzymanie proporcji deficytu budżetowego do produktu krajowego brutto i spowodowanie zahamowania gwałtownego narastania długu publicznego. Zadanie to zostało osiągnięte. Wartość łącznego długu publicznego do produktu krajowego brutto obniżyła się z 82% do 70%. Istotna zmiana nastąpiła w strukturze długu publicznego. W ciągu 1994 r. udział długu krajowego wzrósł z 26% do 34%, a dług zagraniczny zmniejszył się z 73% do 66% ogółu długu publicznego. Zmiana struktury długu ma korzystny wpływ na bezpieczeństwo ekonomiczne kraju. W 1994 r. udało się obniżyć średnie koszty obsługi długu krajowego w stosunku do założeń w ustawie budżetowej, m.in. dzięki zmianom struktury długu, zmianom struktury jego finansowania i staraniom o obniżenie stopy oprocentowania, przede wszystkim bonów skarbowych. 6% kosztów długu krajowego w 1994 r. stanowiła spłata z tytułu poręczeń kredytowych, w tym 5,8% dotyczy poręczeń kredytowych na inwestycje centralne. Ze spłaconej z tego tytułu sumy 430 mln zł odzyskano w 1994 r. tylko 6%. Konieczne jest tu podjęcie działań zmierzających do poprawy skuteczności windykacji należności skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-28.15" who="#StanisławStec">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Ustawa budżetowa na rok 1994 określiła dochody budżetu państwa w wysokości 61 301 mln zł, które zostały zrealizowane w sumie wyższej o 3%. Przekroczenie dochodów budżetowych zostało uzyskane przez większe wpływy z tytułu:</u>
          <u xml:id="u-28.16" who="#StanisławStec">— podatku dochodowego od osób fizycznych o 10%,</u>
          <u xml:id="u-28.17" who="#StanisławStec">— podatków pośrednich o 3%,</u>
          <u xml:id="u-28.18" who="#StanisławStec">— wpłat z zysku NBP o 11%,</u>
          <u xml:id="u-28.19" who="#StanisławStec">— dochodów z prywatyzacji o 29%.</u>
          <u xml:id="u-28.20" who="#StanisławStec">Należy jednak stwierdzić, że mimo znacznego przekroczenia podatku dochodowego od osób fizycznych jego wpływy związane są głównie z pracownikami, emerytami i rencistami. Podatnicy opłacający podatek w formie zryczałtowanej z tytułu działalności gospodarczej średnio miesięcznie wpłacają znacznie mniej niż wynosi średnia miesięczna wpłata od pracowników uzyskujących średnie wynagrodzenie w ciągu roku. W 1995 r. sytuacja ta może się pogorszyć, gdyż istnieje możliwość stosowania wyboru tej formy opodatkowania. Problem ten będzie wymagał analizy przy omawianiu ustaw podatkowych regulujących zasady opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych na rok 1996 i na lata następne.</u>
          <u xml:id="u-28.21" who="#StanisławStec">Nie zrealizowano wpływów z podatku dochodowego od osób prawnych, co wynika z wyższego, niż planowano, wykorzystania ulg inwestycyjnych. Ulgi inwestycyjne w podatku dochodowym miały bezpośredni wpływ na zwiększenie nakładów inwestycyjnych w 1994 r. Należy jednak zauważyć, że na niższe wpływy podatku dochodowego od osób prawnych ma również wpływ stan zaległości, który wynosi 15% dochodów z tego tytułu. Na realizację podatku dochodowego od osób prawnych mają również wpływ ulgi dla spółek z udziałem podmiotów zagranicznych, przyznawane na podstawie ustawy z dnia 14 czerwca 1991 r. Podkreślenia wymaga fakt, że często wydawanie decyzji w sprawie tych ulg nie było poprzedzone wymaganą opinią właściwych ministrów resortowych. Również przy ustalaniu zwolnień brak było wnikliwego badania, czy spółka spełnia warunki określone w art. 23 ustawy w zakresie faktycznej realizacji deklarowanej wartości objęcia udziałów lub akcji przez podmioty zagraniczne.</u>
          <u xml:id="u-28.22" who="#StanisławStec">Nie wykonano także wpływów z dywidend, głównie od:</u>
          <u xml:id="u-28.23" who="#StanisławStec">— funduszu założycielskiego w przedsiębiorstwach państwowych,</u>
          <u xml:id="u-28.24" who="#StanisławStec">— oprocentowania kapitału w jednoosobowych spółkach skarbu państwa,</u>
          <u xml:id="u-28.25" who="#StanisławStec">— obligacji i udziałów w spółkach.</u>
          <u xml:id="u-28.26" who="#StanisławStec">Zaległości z tytułu dywidend wynoszą 548 mln zł, co stanowi 90% wpływów w 1994 r.</u>
          <u xml:id="u-28.27" who="#StanisławStec">Na realny, 4-procentowy wzrost dochodów budżetowych, mimo zastosowania w 1994 r. ulg inwestycyjnych oraz likwidacji podatku od wzrostu wynagrodzeń, miało wpływ:</u>
          <u xml:id="u-28.28" who="#StanisławStec">1) zwiększenie liczby podmiotów objętych podatkiem od towarów i usług,</u>
          <u xml:id="u-28.29" who="#StanisławStec">2) zmiana stawek podatku dochodowego od osób fizycznych,</u>
          <u xml:id="u-28.30" who="#StanisławStec">3) wprowadzenie obowiązku banderolowania krajowych wyrobów spirytusowych i tytoniowych,</u>
          <u xml:id="u-28.31" who="#StanisławStec">4) wprowadzenie obowiązku pobierania odsetek od zobowiązań podatkowych, których termin płatności został odroczony lub płatność podatku została rozłożona na raty.</u>
          <u xml:id="u-28.32" who="#StanisławStec">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W 1994 r. nastąpiło zmniejszenie tempa wzrostu zaległości podatkowych ogółem. Zmniejszenie zaległości w wyrazie realnym uzyskano przez:</u>
          <u xml:id="u-28.33" who="#StanisławStec">1) zastosowanie przez ministra finansów w 1994 r. zaniechania poboru części zaległości zlikwidowanych podatków, np. obrotowego czy podatku od wzrostu wynagrodzeń przy wpłacie przez podatnika części zaległości,</u>
          <u xml:id="u-28.34" who="#StanisławStec">2) zastosowanie postępowania oddłużeniowego prowadzonego wobec państwowych podmiotów gospodarczych i banków na podstawie ustawy z 3 lutego 1993 r.</u>
          <u xml:id="u-28.35" who="#StanisławStec">Natomiast nie zanotowano zmniejszenia tempa zaległości w podatku dochodowym od osób fizycznych. Na koniec 1994 r. wyniosły one 911 mln zł, z tego 50% od płatników, którzy pobrali przecież podatek przez potrącenie z wynagrodzenia pracownikom.</u>
          <u xml:id="u-28.36" who="#StanisławStec">Omawiając realizację dochodów budżetowych, trzeba podkreślić, że częste są przypadki zaniżania wysokości dochodów własnych w niektórych częściach budżetu. Na ten problem winien zwrócić uwagę rząd przy omawianiu projektu budżetu na rok 1996.</u>
          <u xml:id="u-28.37" who="#StanisławStec">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Planowane wydatki z budżetu państwa zostały zrealizowane w 98,9%. W stosunku do 1993 r. były w wyrażeniu realnym większe o 3,7%. Niepełna realizacja wydatków na sumę 782 mln zł to oszczędności w skorygowanych już wydatkach na obsługę długu publicznego.</u>
          <u xml:id="u-28.38" who="#StanisławStec">W 1994 r. minister finansów na podstawie art. 43 ustawy Prawo budżetowe podjął decyzję o zablokowaniu planowanych wydatków budżetowych na sumę 1160 mln zł przeznaczonych na obsługę długu publicznego. Środki te przeznaczono głównie na: oddłużenie jednostek oświatowych, refundacje premii gwarancyjnych, zwiększenie wydatków w budżetach wojewódzkich i zwiększenie dotacji do rent i emerytur rolniczych. Pewna elastyczność w realizowaniu budżetu jest zjawiskiem pozytywnym, gdyż umożliwia to reagowanie na występujące w ciągu roku zmiany warunków realizacji zadań państwa, stwarza możliwość racjonalizowania wydatków. Natomiast efektem ujemnym takiego działania jest osłabienie zainteresowania doskonaleniem planowania budżetowego.</u>
          <u xml:id="u-28.39" who="#StanisławStec">W czasie obrad Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów szeroko dyskutowano problem decyzji o oddłużeniu w 1994 r. służby zdrowia i oświaty. Działania te niewątpliwie przyniosły pewne zmniejszenie napięcia społecznego związanego z kwestią zobowiązań wymagalnych w tych częściach budżetu. Jednak pod względem ekonomicznym jest to decyzja wątpliwa, gdyż w pewnej mierze zadłużenie to może być przejawem niegospodarności.</u>
          <u xml:id="u-28.40" who="#StanisławStec">Z analizy wydatków budżetu państwa w 1994 r. w układzie działowym wynika, że największy wzrost w wymiarze realnym w stosunku do 1994 r. nastąpił: w handlu zagranicznym, leśnictwie, rolnictwie, oświacie i wychowaniu, administracji państwowej i samorządowej, w wymiarze sprawiedliwości, kulturze fizycznej, opiece społecznej i w urzędach naczelnych organów władzy. Wydatne zwiększenie wydatków w handlu zagranicznym było związane z realizacją założenia intensyfikacji promocji eksportu oraz udziału skarbu państwa w Korporacji Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych. Natomiast znaczne zwiększenie wydatków w leśnictwie jest związane z zalesianiem gruntów pozarolnych i przebudową drzewostanów uszkodzonych przez emisje przemysłowe, z wykorzystaniem środków Banku Światowego i Europejskiego Banku Inwestycyjnego.</u>
          <u xml:id="u-28.41" who="#StanisławStec">Spadek wydatków w ujęciu realnym wystąpił głównie w działach: przemysł, budownictwo, gospodarka komunalna, dotacje na finansowanie zadań gospodarczych. W 1994 r. brak było postępów w wydatkach na szkolnictwo wyższe oraz obronę narodową.</u>
          <u xml:id="u-28.42" who="#StanisławStec">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W 1994 r. poważnym obciążeniem budżetu państwa, oprócz wydatków na obsługę długu publicznego, które wynoszą 13,4% wydatków budżetowych, są dotacje na fundusze celowe. Ich udział w wydatkach budżetu państwa stanowi 23,4%. Główne obciążenie wiąże się z koniecznością uzupełnienia środków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz finansowanie w 94% Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego oraz w 62% Funduszu Pracy. Podkreślenia wymaga, że 29% sumy przekazanej na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych to dotacje celowe, przeznaczone na refundację wydatków nie mających charakteru ubezpieczeniowego, np. zleconych Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych, głównie na wypłatę emerytur i rent dla służb mundurowych MSW i Ministerstwa Sprawiedliwości, na wypłatę świadczeń inwalidom wojennym i wojskowym oraz pozostałych świadczeń, takich jak ryczałty energetyczne czy dodatki kombatanckie. Wpływy ze składek Funduszu Ubezpieczeń Społecznych zrealizowano w 98,1% kwot należnych i stanowiły one 77,6% wydatków na świadczenia pieniężne. Wskaźnik ten w 1990 r. wynosił 97%, a w 1993 r. - 76,5%.</u>
          <u xml:id="u-28.43" who="#StanisławStec">Trzeba stwierdzić, że w stosunku do 1989 r. liczba płacących składki na ubezpieczenie społeczne zmalała o 11%, a liczba pobierających świadczenia wzrosła o 20%. Wzrosła liczba świadczeniobiorców w młodym wieku. Spada wskaźnik określający, ile osób płacących składki przypada na jednego świadczeniobiorcę. Jeśli chodzi o ubezpieczonych, to według danych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w 1994 r. na sektor publiczny przypada 59,2%, a na sektor prywatny 40,8%, natomiast według CUP w sektorze prywatnym zatrudnienie wynosi 60,9% ogólnej liczby pracujących. Różnice wynikające z tych danych winny być wyjaśnione. Udział sektora prywatnego we wpływach ze składek stanowi 33,5%, przy jednoczesnym korzystaniu z wypłat ze środków funduszu na zasiłki chorobowe w kwocie 1326 mln zł w 1994 r., tj. o 11% więcej, niż planowano w ustawie budżetowej. Wzrost tych wydatków nastąpił w związku ze zmianami własnościowymi w gospodarce narodowej. W 1995 r. weszła w życie ustawa, która eliminuje dyskryminację w finansowaniu zasiłków chorobowych między sektorem publicznym i prywatnym.</u>
          <u xml:id="u-28.44" who="#StanisławStec">Z informacji Najwyższej Izby Kontroli wynika, że w 80% skontrolowanych zakładów pracy stwierdzono nieprawidłowości polegające na opóźnianiu zgłaszania lub niezgłaszaniu pracowników do ubezpieczenia społecznego, na zaniżaniu stanu zatrudnienia, czasu pracy, wysokości wynagrodzeń, zastępowaniu umów o pracę umowami cywilnoprawnymi, jak umowy zlecenia czy umowy o dzieło.</u>
          <u xml:id="u-28.45" who="#StanisławStec">Ponadto kontrole potwierdziły fakt korzystania przez podmioty gospodarcze sektora prywatnego ze środków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przy jednoczesnym nieopłacaniu składek. Z tych danych wynika nieuchronność reformy systemu ubezpieczeń społecznych w Polsce. Niezbędne były także działania doraźne, temu celowi służy m.in. ustawa o zmianie ustawy o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych.</u>
          <u xml:id="u-28.46" who="#StanisławStec">W wydatkach Funduszu Pracy odnotowano dalszą poprawę struktury, polegającą na wzroście udziału wydatków na aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu. Działania te oraz nakłady inwestycyjne, wspomagane ulgami, spowodowały nie tylko zahamowanie wzrostu bezrobocia, ale jego minimalny spadek o 1,8% w 1994 r. Jest to bezsprzeczne osiągnięcie rządu koalicyjnego.</u>
          <u xml:id="u-28.47" who="#StanisławStec">W czasie analizy realizacji poszczególnych części budżetu za rok 1994 przez Komisję Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów przedstawiciele komisji resortowych stwierdzili, że istnieje pewna poprawa, jeśli chodzi o dyscyplinę finansową w realizacji budżetu. W wypadku niektórych części nie zgłaszano w ogóle uwag. Tezę tę potwierdziły także wyniki badań przeprowadzonych przez Najwyższą Izbę Kontroli odnośnie do niektórych części budżetu.</u>
          <u xml:id="u-28.48" who="#StanisławStec">Były także krytyczne oceny co do braku realizacji wniosków pokontrolnych Najwyższej Izby Kontroli, np. przez Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych czy Krajową Radę Radiofonii i Telewizji. Najwięcej zastrzeżeń budziło gospodarowanie finansami Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Nie sporządzono również bilansu zamknięcia zlikwidowanego Funduszu Restrukturyzacji i Oddłużenia Rolnictwa, który słusznie został przejęty przez Agencję Modernizacji i Restrukturyzacji Rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-28.49" who="#StanisławStec">Negatywnym zjawiskiem jest lokowanie wolnych środków pieniężnych przez część dysponentów środków budżetowych na kontach banków prywatnych o wątpliwej kondycji finansowej. Powoduje to straty wynikłe z ogłaszania upadłości tych banków. Wymaga to radykalnej reakcji ze strony ministra finansów. Działalność dysponentów środków budżetowych, którzy tak nieodpowiedzialnie lokują je w bankach, winna być w pracach Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów nad projektem ustawy budżetowej poddana wnikliwej analizie, jeśli chodzi o planowane wydatki.</u>
          <u xml:id="u-28.50" who="#StanisławStec">W toku analizy wykonania budżetu za rok 1994 stwierdzono, że brakuje przepisów szczególnych, regulujących wydatki funduszu dyspozycyjnego, zwłaszcza w częściach budżetu nie kontrolowanego przez ministra finansów. Środki te są wydawane na nagrody, finansowanie imprez, bez udokumentowania, na podstawie oświadczeń, jak np. w Krajowej Radzie Radiofonii i Telewizji.</u>
          <u xml:id="u-28.51" who="#StanisławStec">Ponadto komisje stwierdzają, że w niektórych częściach budżetu nastąpiły duże zmiany między rozdziałami oraz poszczególnymi paragrafami w stosunku do planu wydatków przyjętych w ustawie budżetowej przez Wysoką Izbę.</u>
          <u xml:id="u-28.52" who="#StanisławStec">Zastrzeżenia może budzić kontrola przekazywanych środków na inwestycje centralne. W 1994 r. środki wykorzystano w 100%, natomiast nakłady inwestycyjne zrealizowano w 82%. Aktywność stałej podkomisji ds. inwestycji centralnych pod przewodnictwem posła Wiesława Ciesielskiego winna przyczynić się do poprawy tej sytuacji w bieżącym roku.</u>
          <u xml:id="u-28.53" who="#StanisławStec">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Dokonując oceny ubiegłorocznego budżetu - według kryteriów efektywności działania - stwierdzić trzeba, że na tle widocznych efektów gospodarczych i finansowych występują pewne krytyczne oceny działania niektórych sfer społecznych. W trakcie realizacji ustawy budżetowej na podkreślenie zasługuje utrzymanie dyscypliny budżetowej - tj. nieprzekroczenie planu wydatków - co przy wyższych dochodach spowodowało obniżenie planowanego deficytu budżetowego. Realizacja zadań w sferze społecznej uzależniona jest od możliwości budżetowych - przede wszystkim od wywiązywania się podmiotów gospodarczych z należności wobec budżetu państwa - a także od racjonalizacji wydatków budżetowych.</u>
          <u xml:id="u-28.54" who="#StanisławStec">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Kierując się obiektywizmem oraz uwzględniając dokonaną przez Najwyższą Izbę Kontroli analizę wykonania budżetu państwa za rok 1994 i opinie ekspertów w tym zakresie, Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej będzie głosował za propozycją uchwały Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów w sprawie przyjęcia sprawozdania z wykonania budżetu za rok 1994 oraz za udzieleniem absolutorium dla rządu.</u>
          <u xml:id="u-28.55" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Stanisławowi Stecowi z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#AleksanderMałachowski">Zanim poproszę pana posła Alfreda Domagalskiego, pragnę Wysoką Izbę poinformować, że upłynęły już trzy i pół godziny posiedzenia, a przewidziano pięć i pół godziny debaty w sprawach budżetowych. W związku z tym, zgodnie z decyzją Prezydium Sejmu, nie będzie dzisiaj przerwy. Da nam to dodatkowo dwie godziny i pomoże we wcześniejszym zakończeniu rozpatrywania tego punktu porządku dziennego oraz umożliwi rozpatrzenie następnych punktów.</u>
          <u xml:id="u-29.2" who="#AleksanderMałachowski">Proszę uprzejmie...</u>
          <u xml:id="u-29.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Komisje mają posiedzenia wyznaczone na te godziny.)</u>
          <u xml:id="u-29.4" who="#AleksanderMałachowski">Jeśli są pewne problemy związane z posiedzeniami komisji, to za chwilę je wyjaśnię. Są jeszcze pewne niedomówienia w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-29.5" who="#AleksanderMałachowski">Proszę obecnie o zabranie głosu pana posła Alfreda Domagalskiego z klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#AlfredDomagalski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Oceniamy dziś realizację ustawy budżetowej za rok 1994 - rok, który zamyka 5-letni okres reformowania naszej gospodarki. Nie jest to bez znaczenia, bowiem na procesy gospodarcze powinniśmy patrzeć z perspektywy i w sposób ciągły. Tradycyjnie już Sejm nie ogranicza się tylko do księgowej oceny ustawy - z formalnoprawnego punktu widzenia - lecz łączy ją z realizacją celów społeczno-gospodarczych. Słusznie bowiem w Izbie uznaliśmy, że ustawa budżetowa - jako plan finansowy państwa - służy osiąganiu założonych celów gospodarczych i społecznych.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#AlfredDomagalski">Tak się złożyło, że w ciągu niespełna dwóch lat kadencji mamy okazję oceniać wykonanie trzeciego z kolei budżetu państwa, realizowanego zresztą w poszczególnych latach przez kilka rządów i to o różnej orientacji politycznej. Korzystając z tego doświadczenia, możemy więc spojrzeć z dystansu i ze spokojem, bez zbędnych emocji politycznych na przebieg zarówno procesów finansowych, jak i gospodarczych; podkreślić zarówno pozytywne rezultaty i tendencje, jak i wskazać na te problemy, których nie udało się rozwiązać, bądź na występujące nieprawidłowości. Wszechstronna ocena wykonania ustawy budżetowej służyć powinna kształtowaniu coraz sprawniejszych mechanizmów funkcjonowania gospodarki i całego państwa jeszcze w roku bieżącym, a głównie w latach następnych. Niebawem przystąpimy już przecież do pracy nad budżetem państwa na rok 1996.</u>
          <u xml:id="u-30.2" who="#AlfredDomagalski">Wysoka Izbo! Parlament ze względu na przerwę w swojej pracy nie uchwalił na 1994 r. założeń polityki społeczno-gospodarczej. Ustawa budżetowa miała zapewnić finansowanie zadań państwa wynikających z rozwiązań systemowo-prawnych oraz pozwolić na osiągnięcie prognozowanych podstawowych wskaźników makroekonomicznych. Głównym celem budżetu było przełamanie kryzysu finansów publicznych, jaki wystąpił w latach 1991–1993 (tj. w okresie szybkich przemian strukturalnych), stwarzając jednocześnie podstawy stabilizacji tych finansów w latach następnych. Jednocześnie konstrukcja budżetu podporządkowana została takim celom, jak zapewnienie zwiększenia dochodów budżetowych, zahamowanie występującego od kilku lat spadku wydatków budżetowych, zwiększenie zakresu pomocy społecznej, pobudzanie wzrostu gospodarczego, zahamowanie narastania długu publicznego i obniżenie tempa wzrostu inflacji.</u>
          <u xml:id="u-30.3" who="#AlfredDomagalski">Zdaniem Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego, w którego imieniu mam zaszczyt występować, bilans roku 1994 jest wyraźnie korzystny.</u>
          <u xml:id="u-30.4" who="#AlfredDomagalski">Do najbardziej pozytywnych zjawisk, jakie występowały w gospodarce kraju w 1994 r., zaliczyć należy:</u>
          <u xml:id="u-30.5" who="#AlfredDomagalski">Po pierwsze, wzrost produkcji i produktu krajowego brutto. Produkt krajowy brutto jest najbardziej syntetycznym wskaźnikiem obrazującym tempo rozwoju gospodarczego. Rok 1994 był trzecim kolejnym rokiem wzrostu tego wskaźnika. Wzrost ten wyniósł 5%, wobec 3,8% w roku 1993 i 2,6% w roku 1992. Pamiętać jednak musimy, że jest to wzrost przy spadku produkcji rolniczej o 9%. Świadczy to o utrzymującej się wysokiej aktywności naszej gospodarki. Podstawowym czynnikiem tego wzrostu był bardzo wysoki przyrost produkcji sprzedanej przemysłu, wynoszący blisko 12%, wobec 6,4% w roku 1993 i 2,8% w roku 1992. Dynamiczny wzrost produkcji przemysłowej był rezultatem zwiększających się możliwości eksportowych, a także rosnącego popytu wewnętrznego na dobra inwestycyjne i zaopatrzeniowe. Podkreślić warto, iż po raz pierwszy od 5 lat wzrosła produkcja sprzedana przemysłu w sektorze publicznym. Niezmiernie istotne jest to, iż wzrost produkcji i produktu krajowego brutto następuje przy stałej poprawie globalnych mierników efektywności. Pracochłonność bowiem produktu krajowego brutto w porównaniu z 1993 r. spadła o 5%, jego majątkochłonność o 3%, energochłonność o 8,2%, a wydajność pracy na jednego zatrudnionego wzrosła w minionym roku o 14%.</u>
          <u xml:id="u-30.6" who="#AlfredDomagalski">Po drugie, wzrost nakładów inwestycyjnych. Jak wiadomo, wielkość i wskaźnik wzrostu nakładów inwestycyjnych jest najlepszą odpowiedzią przedsiębiorców na aktualną i przewidywaną koniunkturę gospodarczą. W 1994 r. według danych Głównego Urzędu Statystycznego wydatki na inwestycje wzrosły realnie o 7,1% i po raz pierwszy od wielu lat były wyższe od tempa przyrostu produktu krajowego brutto. Wielce pozytywnym zjawiskiem jest jeszcze wyższy, bo wynoszący 8% wzrost nakładów inwestycyjnych przedsiębiorstw, a po wyłączeniu spółdzielczości mieszkaniowej, gdzie nadal występuje regres, wzrost ten wynosi aż 12%. Dobrze to rokuje polskiej gospodarce i jest wynikiem, z jednej strony, poprawy sytuacji finansowej podmiotów gospodarczych i wzrostu dochodów budżetów gmin, z drugiej zaś, zastosowanych ulg i zwolnień podatkowych, a więc świadomej polityki państwa w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-30.7" who="#AlfredDomagalski">Po trzecie, kontynuacja procesu przekształceń własnościowych oraz poprawa sytuacji finansowej przedsiębiorstw. Rok 1994 był czwartym z kolei, w którym realizowano procesy przekształceń własnościowych. Jakkolwiek tempo tych przekształceń było nieco wolniejsze niż w latach poprzednich, to udział sektora prywatnego, mierzony zarówno liczbą zatrudnionych, jak i wartością sprzedaży w poszczególnych działach gospodarki, uległ dalszemu zwiększeniu. W sektorze tym, według stanu na koniec roku, zatrudnionych było już 61% ogółu pracujących, a udział jego w gospodarce, liczony wartością sprzedaży, wyniósł od 38,3% w przemyśle i transporcie do 85% w budownictwie i 89% w handlu. Wyraźnie też wzrósł udział tego sektora w obrotach handlu zagranicznego, tak po stronie importu, jak i eksportu.</u>
          <u xml:id="u-30.8" who="#AlfredDomagalski">Na uwagę zasługuje racjonalizacja procesów prywatyzacyjnych, co znalazło odzwierciedlenie w zwiększonych 2-krotnie w stosunku do 1993 r. dochodach budżetu państwa, a także w wyraźnym, bo 2,5-krotnym obniżeniu wydatków na prywatyzację i w osiągniętych z tego tytułu dochodach. Wszystko to spowodowało zmianę klimatu i wzrost społecznego zaufania do tego trudnego z natury procesu. Ma to niebagatelne znaczenie dla kontynuowania przekształceń własnościowych w roku bieżącym i w latach następnych. Postępujący proces przekształceń własnościowych, prowadzona restrukturyzacja oraz poprawa koniunktury gospodarczej znalazły odbicie w poprawie rentowności, a więc i w sytuacji finansowej przedsiębiorstw. Wskaźnik rentowności zwiększył się z 2,8% w 1993 r. do 4,1% w 1994 r. Nadal jednak zdecydowanie wyższą rentowność wykazuje sektor publiczny: 5,2% wobec 2,1% w sektorze prywatnym. Warto odnotować w ogólnej liczbie przedsiębiorstw wyraźny wzrost liczby przedsiębiorstw wykazujących zysk netto. Ta liczba wzrosła o 6,9%.</u>
          <u xml:id="u-30.9" who="#AlfredDomagalski">Czwartą kwestią jest wzrost obrotów handlu zagranicznego. W minionym roku mieliśmy do czynienia z nie notowanym w ostatnich latach wzrostem obrotów w handlu zagranicznym, przy czym wzrost eksportu po raz pierwszy przewyższył przyrost importu. Eksport liczony w dolarach wzrósł bowiem o 21,9%, a import tylko o 14,5%. Warto zauważyć odbudowujące się stosunki handlowe z krajami byłego Związku Radzieckiego (wzrost eksportu wyniósł aż 42,5%, a importu 14,1%). Nastąpił też dalszy wzrost importu zaopatrzeniowego, którego udział w imporcie ogółem przekroczył 66%. I niewątpliwie jest to także wynik świadomej, promocyjnej polityki rządu w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-30.10" who="#AlfredDomagalski">Sprawą piątą jest realny wzrost wynagrodzeń, rent i emerytur oraz zahamowanie wzrostu bezrobocia. Są to procesy niezwykle ważne ze społecznego punktu widzenia. Dużym sukcesem, jaki należy odnotować w 1994 r., jest realny wzrost przeciętnych wynagrodzeń netto w gospodarce narodowej, po raz pierwszy od 1989 r. Szkoda tylko, że nie dotyczy on wszystkich grup zawodowych - o tym powiem nieco później. Wzrost ten zawdzięczać należy stosunkowo wysokiemu, wynoszącemu 4,2% przyrostowi płac w sektorze przedsiębiorstw. Po dwóch latach spadku siły nabywczej wzrosła także realna wartość przeciętnej emerytury i renty, zarówno pracowniczej jak i rolniczej. Ożywienie gospodarcze spowodowało wzrost popytu na pracę, co zaowocowało nie tylko zahamowaniem trwającego od dłuższego czasu wzrostu bezrobocia, ale nawet i jego nieznacznym zmniejszeniem.</u>
          <u xml:id="u-30.11" who="#AlfredDomagalski">Kwestia szósta to stabilizacja deficytu budżetowego. Niedobór budżetu państwa w 1994 r. wyniósł 5739,8 mln zł, a więc tylko 68,8% kwoty zaplanowanej w ustawie budżetowej, i w stosunku do produktu krajowego brutto stanowił 2,8%, to jest poziom 1993 r. Stawia to Polskę w czołówce nie tylko krajów byłego bloku wschodniego, ale także jest bardzo dobrym wskaźnikiem pośród krajów Unii Europejskiej. Trzeba stwierdzić, że rząd w pełni kontrolował poziom deficytu budżetowego. Podkreślić także należy, że w strukturze źródeł jego finansowania zaszły korzystne zmiany, polegające na przesunięciu ciężaru tego finansowania z Narodowego Banku Polskiego i systemu bankowego w ogóle, na sektor pozabankowy. Z punktu widzenia ograniczania wpływu deficytu budżetowego na zjawiska inflacyjne politykę rządu określić należy jako racjonalną i skuteczną. Zachowanie pełnej kontroli nad deficytem przyczyniło się do umocnienia wiarygodności Polski na arenie międzynarodowej i podniesienia jej prestiżu.</u>
          <u xml:id="u-30.12" who="#AlfredDomagalski">Wysoka Izbo! Dochody budżetowe w 1994 r. okazały się o 1824,2 mln zł, tj. o 3%, wyższe od planowanych i są one efektem stosunkowo wysokiego wzrostu gospodarczego. Jest to oczywiście powód do zadowolenia. Martwić jednak musi ciągle wysoki stan należnych, a nie wpłaconych do kasy państwa zaległości podatkowych i niepodatkowych. Zaległości te na koniec roku wyniosły nieco ponad 7 mld zł i stanowiły 11,2% dochodów zrealizowanych przez budżet. Tak więc co dziesiąta złotówka nie wpłynęła do kasy państwa. Jakkolwiek udział zaległości w nie zrealizowanych dochodach zmalał o 3,1%, to nie należy tego przypisywać sprawności aparatu skarbowego. W dużej bowiem mierze był to wynik postępowań oddłużeniowych z tytułu podatków zniesionych i znoszonych, a także zaspokojenia wierzycieli służby zdrowia poprzez potrącenie wymagalnych wierzytelności z zobowiązań podatkowych, a także zastosowanych obniżek i ulg wynikających z decyzji ministra finansów oraz izb i urzędów skarbowych.</u>
          <u xml:id="u-30.13" who="#AlfredDomagalski">Nie kwestionujemy zasadności tego typu działań, a także dostrzegamy złożoność tego problemu, wydaje się jednak, iż rząd bardziej zdecydowanie powinien egzekwować należne budżetowi dochody. Jednocześnie bowiem budżet nie uregulował wymagalnych zobowiązań na kwotę ponad 1 mld zł i mimo przeprowadzonej akcji oddłużeniowej w ochronie zdrowia i oświacie wzrosły one o 26%. W praktyce zobowiązania te obciążają wydatki budżetu państwa w roku bieżącym.</u>
          <u xml:id="u-30.14" who="#AlfredDomagalski">Pozytywnie należy ocenić wykonanie wydatków budżetowych. Były one niższe od zaplanowanych o 1,1%, ale po długim okresie spadku wzrosły realnie w stosunku do poprzedniego roku o 3,7%. Zahamowany więc został proces realnego spadku wydatków budżetowych. Skutki kilkuletniego spadku nakładów są jednak nadal bardzo widoczne i szczególnie dotkliwie odczuwalne w ochronie zdrowia, oświacie, szkolnictwie wyższym, nauce, bezpieczeństwie publicznym i obronie narodowej.</u>
          <u xml:id="u-30.15" who="#AlfredDomagalski">Ciągły niedobór środków budżetowych pogorszył, niestety, także w 1994 r. sytuację materialną pracowników sfery budżetowej. Relacje przeciętnego wynagrodzenia w tej sferze uległy dalszemu pogorszeniu. Wynagrodzenia te stanowiły w 1994 r. zaledwie niespełna 83% wynagrodzeń w jednostkach sfery produkcji materialnej.</u>
          <u xml:id="u-30.16" who="#AlfredDomagalski">Stałą już pozycją wydatków budżetowych i, niestety, rosnącą, co wynika z niewydolności budżetu, są odsetki sankcyjne od przeterminowanych płatności. Wyniosły one w 1994 r. blisko 120 mln zł i wzrosły w stosunku do roku ubiegłego o 14,8%.</u>
          <u xml:id="u-30.17" who="#AlfredDomagalski">Wysoki Sejmie! Kontrola wydatków budżetowych - realizowanych przez dysponentów w zasadzie na każdym szczeblu - dokonywana przez Najwyższą Izbę Kontroli, a także analiza przeprowadzona w czasie prac Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów wykazują każdego roku wiele nieprawidłowości. Są one wynikiem z jednej strony permanentnego niedostatku środków na finansowanie bieżących zadań, z drugiej zaś - braku dyscypliny budżetowej, braku troski o publiczny grosz, a także pewnej niefrasobliwości czy niekompetencji określonych urzędników. Te nieprawidłowości powtarzają się każdego roku i są niezależne od politycznego kierownictwa rządu czy też poszczególnych resortów. Rzucają one jednak cień na działalność każdego rządu i mogą skutecznie niwelować pozytywne rezultaty każdej ekipy rządowej. Można odnieść wrażenie, że pieniądz budżetowy, pomimo jego braku, jest ciągle pieniądzem zbyt łatwym.</u>
          <u xml:id="u-30.18" who="#AlfredDomagalski">Najwyższa Izba Kontroli podaje wiele przykładów związanych z beztroską czy też niegospodarnością lub brakiem kompetencji. Z uwagi na czas nie będę ich tutaj wymieniał, jednak za każdym takim przykładem kryją się konkretne cyfry i liczby, ale kryją się także konkretni ludzie podejmujący takie czy inne decyzje. Osobista odpowiedzialność osób podejmujących decyzje musi być niewątpliwie egzekwowana i to niezależnie od tego, czy ktoś na danym stanowisku jeszcze pracuje, czy też zmienił miejsce zatrudnienia.</u>
          <u xml:id="u-30.19" who="#AlfredDomagalski">Jak dowodzą ostatnie lata, szczególnej troski i nadzoru wymaga ta część budżetu, która realizowana jest za pośrednictwem funduszy celowych. Dotacje do tych funduszy stanowią blisko 1/4 wydatków budżetowych państwa, a ze strony dysponentów tych dotacji obserwuje się zbyt daleko idącą zasadę zaufania, jeśli chodzi o prawidłowość wydatkowania tych środków.</u>
          <u xml:id="u-30.20" who="#AlfredDomagalski">Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Poważnym problemem naszego państwa jest narastający dług publiczny, na który składają się zobowiązania budżetu w stosunku do wierzycieli krajowych i zagranicznych. Obserwacja narastania tego problemu wskazuje na wyraźną ewolucję struktury wewnętrznej tego zadłużenia. Rośnie bowiem obciążenie gospodarki długiem krajowym, a w związku z tym budżet ponosi coraz wyższe koszty jego obsługi. Zmalało jednak w 1994 r. obciążenie długiem zagranicznym i był to wynik zakończenia procedury redukcji tego długu, kontynuowanej przez rząd w 1994 r.</u>
          <u xml:id="u-30.21" who="#AlfredDomagalski">W sumie poważnym osiągnięciem rządu jest wyraźne, blisko 16-procentowe obniżenie relacji długu publicznego do produktu krajowego brutto. Dług publiczny stanowił na koniec 1994 r. 70,4% produktu krajowego brutto, co pozwala zaliczyć Polskę do krajów o średnim wskaźniku obciążenia gospodarki długiem. Analiza tego problemu dokonana przez NIK, a także opinie ekspertów dowodzą, że rząd w pełni kontrolował kształtowanie się zobowiązań skarbu państwa, doceniając znaczenie tego zjawiska tak dla sytuacji bieżącej, jak i przyszłej. Jednak skala i struktura długu publicznego wskazują na pilną potrzebę stworzenia nowoczesnego systemu zarządzania tą częścią finansów państwa. Niezbędne staje się zgodne współdziałanie rządu i banku centralnego. Polityka pieniężna bowiem - zdaniem Polskiego Stronnictwa Ludowego - nadal nie jest w pełni dostosowana do potrzeb dynamizowania wzrostu gospodarczego, w tym do potrzeb wywoływania procesów modernizacyjnych i restrukturyzacyjnych na dużą skalę.</u>
          <u xml:id="u-30.22" who="#AlfredDomagalski">Reasumując, jeśli chodzi o realizację ustawy budżetowej i wykonanie zadań społeczno-gospodarczych za 1994 r., stwierdzić należy, że Polska uczyniła poważny krok na drodze przezwyciężania kryzysu i wychodzenia z recesji. Byłoby oczywiście nieuczciwością twierdzić, że rok 1994 to wyłącznie sukcesy i że wszystko, co najgorsze, mamy już poza sobą.</u>
          <u xml:id="u-30.23" who="#AlfredDomagalski">Chcę zwrócić uwagę na dwa ważne - zdaniem klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego - elementy, wymagające ciągłej i systematycznej pracy. Po pierwsze, jest to problem inflacji. Pozostaje on nadal do rozwiązania. W roku 1994 nie udało się osiągnąć jej obniżenia do planowanej wielkości, pomimo że w stosunku do roku 1993 obniżenie to było znaczne. Przyczyn tego stanu jest oczywiście wiele i wymagają one stałej analizy, kontroli oraz podejmowania stosownych działań.</u>
          <u xml:id="u-30.24" who="#AlfredDomagalski">Wydaje się, iż dużym uproszczeniem jest twierdzenie, że główną przyczyną wysokiego poziomu inflacji są rolnictwo i ceny żywności, gdyż średnioroczne ceny żywności wzrosły zaledwie o 0,8% powyżej średniego wskaźnika wzrostu cen, a w stosunku grudzień do grudnia były nawet nieco niższe. Myślę, że nie mamy dokładnej analizy tego zjawiska. Warto by także postawić pytanie: Jaki wpływ na wysokość inflacji mają stopy procentowe banku centralnego i związane z tym oczekiwania inflacyjne? Przy tej okazji można postawić jeszcze wiele innych pytań. Niewątpliwie niezbędna jest współpraca w tym względzie ministra finansów i Narodowego Banku Polskiego.</u>
          <u xml:id="u-30.25" who="#AlfredDomagalski">Kwestia następna to spożycie w gospodarstwach domowych. Pozytywne globalne wyniki gospodarki nie przełożyły się na poprawę warunków życia rodzin. W krajowym popycie konsumpcyjnym wystąpiły elementy stagnacji - sprzedaż detaliczna towarów w 1994 r., skorygowana o średnioroczny indeks wzrostu cen towarów konsumpcyjnych, była niższa niż w 1993 r. o 2,8%. Problem ten wymaga szczegółowej analizy i podjęcia zdecydowanych działań. Wzrostu gospodarczego w dłuższym okresie nie możemy opierać wyłącznie na eksporcie i popycie inwestycyjnym, musimy także pobudzać popyt wewnętrzny.</u>
          <u xml:id="u-30.26" who="#AlfredDomagalski">Wysoki Sejmie! Rok 1994 mamy poza sobą - po raz pierwszy od kilku lat ustawę budżetową i zadania społeczno-gospodarcze realizował jeden rząd. Koalicja zachowała ciągłość i za kilka miesięcy będziemy oceniać, wiele na to wskazuje, także pozytywne rezultaty roku 1995. Półmetek kadencji skłania do spojrzenia właśnie na gospodarkę, która jest przecież procesem ciągłym. Tymczasem wpływowy, wysokonakładowy dziennik piórem swego redaktora naczelnego donosił, że w 1994 r. mieliśmy najgorszy rząd od 5 lat, a jeden z czołowych polityków opozycyjnych twierdzi, że także obecny rząd nie robi nic, a jeśli robi, to wszystko źle.</u>
          <u xml:id="u-30.27" who="#AlfredDomagalski">Jak to się ma do faktów, z którymi trudno przecież polemizować? W gospodarce prawie wszystkie podstawowe wskaźniki systematycznie się poprawiają. Najbardziej syntetyczny z nich, czyli produkt krajowy brutto, jak mówiłem, wzrósł o 5%, a w roku bieżącym rośnie jeszcze szybciej i według szacunków ma wynieść 6,5%. Eksport w roku ubiegłym zwiększył się w tempie imponującym, w tym roku rośnie prawie dwukrotnie szybciej. Bezrobocie zmniejsza się od wielu miesięcy i wszystko wskazuje, że jest to tendencja trwała. Poprawiła się w roku 1994 sytuacja budżetu, a dostępne wyniki za 7 miesięcy tego roku świadczą o dalszym postępie w tym zakresie. Dalsze dwa z trzech podstawowych wskaźników makroekonomicznych, tj. relacja długu publicznego oraz deficytu budżetowego do produktu krajowego brutto, jeśli się nie poprawiają, to stabilizują się, spełniając rygorystyczne wymagania traktatu z Maastricht, czym niewiele krajów samej Unii Europejskiej może się pochwalić. Sytuacja ekonomiczna Polski jest bardzo wysoko oceniana za granicą, o czym świadczy lokowanie kapitału przez prywatnych inwestorów w postaci inwestycji bezpośrednich i duże zainteresowanie polskimi euroobligacjami, znacznie przekraczające naszą ofertę. Pomyślne są także rokowania na przyszłość, nakłady inwestycyjne rosną bowiem wielokrotnie szybciej niż spożycie. Koalicja podjęła także strukturalne reformy, które w latach minionych nie zostały zrealizowane z różnych przecież przyczyn.</u>
          <u xml:id="u-30.28" who="#AlfredDomagalski">Można oczywiście twierdzić, że te obiektywne dane i wskaźniki są zasługą rządów z lat poprzednich. Ale jeśli uznamy, że każdy rok pracy rządu stwarza warunki rozwoju w roku następnym, to wyniki 1995 r. tylko potwierdzają, że pozytywne były działania rządu w roku 1994.</u>
          <u xml:id="u-30.29" who="#AlfredDomagalski">Reasumując, pragnę stwierdzić, że klub Polskiego Stronnictwa Ludowego będzie głosował za przyjęciem przedłożonych dziś Wysokiej Izbie sprawozdań zgodnie z projektami uchwał przedstawionymi przez Komisję Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów.</u>
          <u xml:id="u-30.30" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Alfredowi Domagalskiemu z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-31.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę obecnie o zabranie głosu pana posła Wojciecha Arkuszewskiego z Unii Wolności.</u>
          <u xml:id="u-31.2" who="#AleksanderMałachowski">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#WojciechArkuszewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Moje przemówienie będzie istotnie odbiegało od tego, co mówili moi poprzednicy i posłowie sprawozdawcy. Wynika to z innego punktu wyjścia. Unia Wolności inaczej rozumie sens głosowania w sprawie absolutorium niż koalicja. Wbrew koalicji uważamy, że, głosując nad absolutorium, nie głosuje się za lub przeciw polityce gospodarczej, ale nad tym, czy działalność rządu była zgodna z prawem, a szczególnie z ustawą budżetową. I tak będziemy oceniali rząd Waldemara Pawlaka za działalność w roku 1994.</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#WojciechArkuszewski">Na początku jednak muszę zgłosić jedną związaną z tym uwagę. Jest to problem, co naprawdę było działalnością rządu w 1994 r. Będzie to uwaga złośliwa, za co przepraszam pana premiera Pawlaka. Powiedział on na wiosnę 1994 r., że zakończy komercjalizację w parę miesięcy, do końca roku 1994. Po roku stwierdzamy, że się jeszcze nie zaczęła!</u>
          <u xml:id="u-32.2" who="#WojciechArkuszewski">W trakcie przedstawiania „Strategii dla Polski” pan wicepremier Kołodko, niestety w tej chwili nieobecny, obiecał tak ostrą walkę z inflacją, że zaimponował Markowi Dąbrowskiemu. W ciągu dwóch lat miał doprowadzić inflację do poziomu poniżej 10%. W praktyce od czasu utworzenia obecnej koalicji na jesieni 1993 r. walka z inflacją tak naprawdę niemal się skończyła, mimo innych deklaracji. I tu, niestety, muszę się nie zgodzić z danymi, które podał pan premier Kołodko kilkanaście minut temu. Jeżeli weźmiemy ostatni miesiąc rządów Suchockiej, to inflacja w październiku 1993 r. w stosunku do października roku poprzedniego wynosiła 29%. Ostatnie dane tegoroczne z lipca wskazują, że w stosunku do lipca 1994 r. inflacja wynosi 28%. Tylko 1% po dwóch latach usiłowań — to wynik skromny. Przyznaję, że za parę miesięcy, na koniec roku, sytuacja na pewno będzie lepsza, ale w tym roku, wbrew deklaracjom, inflacja nie spadnie do założonych w ustawie budżetowej 17% ani do obiecywanych dzisiaj przez pana premiera Kołodkę 21%. Naszym zdaniem, jeżeli będzie 25% — to będzie dobry wynik, dobrze świadczący o ministrze Kołodce. Po co to mówię, proszę państwa? Chodzi o problem, jak się ma to, o czym mówimy i co jest napisane w uzasadnieniu, do tego, co się naprawdę dzieje.</u>
          <u xml:id="u-32.3" who="#WojciechArkuszewski">Tworząc budżet na rok 1994, obiecano poważne zwiększenie wydatków na oświatę i zdrowie. Po roku okazało się, że gdyby liczyć same te wydatki, biorąc pod uwagę realną inflację, nastąpiłoby zmniejszenie wydatków. Zwiększenie uzyskuje się dzięki dodaniu do wydatków na oświatę i zdrowie kwot przeznaczonych na oddłużanie, czyli tych, których początkowo w budżecie nie było.</u>
          <u xml:id="u-32.4" who="#WojciechArkuszewski">Ustawa budżetowa tym się różni od innych ustaw, że zawiera głównie kwoty. Realna wartość pieniędzy w budżecie przeznaczonych na poszczególne wydatki zależy od wysokości cen i od inflacji. Planowanie nigdy nie jest dokładne. Zawsze jest różnica między inflacją planowaną a rzeczywistą. W latach 1990, 1991, 1992 i 1993 ta różnica była z roku na rok coraz mniejsza: od bardzo dużej na początku - do bardzo małej w roku 1993, kiedy wynosiła około 1%. To oznaczało, że różnica między realną a planowaną wartością wydatków na oświatę czy zdrowie też była rzędu 1%. Od dwóch lat, po roku 1993, coś się w tym mechanizmie popsuło. Różnica między wartościami planowanymi a realnymi z roku na rok rośnie. W roku 1994, który obecnie omawiamy, inflacja od grudnia do grudnia wynosiła 29% zamiast planowanych 23%, czyli była o 1/4 większa, a w roku bieżącym naszym zdaniem będzie większa nawet o 1/2 - zamiast 17% wyniesie 25%. Proponuję, żeby państwo to sobie zapisali, możemy po 1 stycznia wrócić do tej kwestii.</u>
          <u xml:id="u-32.5" who="#WojciechArkuszewski">Budżet jest coraz mniej dokładny, planowanie budżetowe jest coraz gorsze. Dlaczego? To poważny problem. Mam zaufanie do pracowników Ministerstwa Finansów, do ich fachowości i dlatego nie myślę, żeby to był przypadek albo jakieś gwałtowne pogorszenie standardów ich pracy. To, że planowanie było niedokładne w roku 1990, jest zrozumiałe. Nastąpiła rewolucja w gospodarce, trudno było dokładnie przewidzieć jej konsekwencje, ale z roku na rok sytuacja się poprawiała, a dokładność planowania rosła. Następował wzrost stabilności gospodarczej i politycznej, wzrost przewidywalności i wiarygodności. Co się stało po roku 1993, poza zmianą rządu? Dlaczego rośnie rozbieżność między prognozami a rzeczywistością? Są dwie możliwości. Pierwsza: rząd starał się rzeczywiście dotrzymać tego, co zawarł w ustawie budżetowej, w uzasadnieniu do tej ustawy - czyli zrealizować ustawę budżetową zgodnie z interpretacją podaną w uzasadnieniu - tyle tylko, że był znacznie bardziej nieudolny od poprzednich rządów i dlatego tak gwałtownie wzrosła rozbieżność między planowaniem a rzeczywistością. Mam jednak nadzieję, że nie nastąpił tak gwałtowny wzrost nieudolności. Druga możliwość: rząd wcale nie starał się wykonać ustawy budżetowej tak, jak to zapowiadał w uzasadnieniu, tylko z góry zakładał wyższą inflację od przedstawianej Sejmowi i w ten sposób, zgłaszając projekt budżetu, wprowadzał Sejm w błąd za pomocą uzasadnienia, którego z góry nie zamierzał realizować. Istnieją pewne argumenty przemawiające za taką interpretacją, w szczególności na przykład polityka Ministerstwa Edukacji Narodowej, które przyznało się w trakcie dyskusji nad budżetem, że z góry zakładało - oprócz planowanych wydatków - także pewien nowy poziom zadłużenia i nowy poziom oddłużenia w danym roku, czyli faktycznie planowało wyższe wydatki, niż wynikało to z ustawy budżetowej, i zawiadamiało o tym jednostki w terenie. Będzie o tym mówił pan poseł Zdrada w trakcie debaty. Wprowadzanie Sejmu w błąd przez rząd co do prawdziwej polityki gospodarczej wydaje mi się bardzo poważnym argumentem przemawiającym za nieudzieleniem rządowi absolutorium.</u>
          <u xml:id="u-32.6" who="#WojciechArkuszewski">Istnieją argumenty przemawiające także za pierwszą interpretacją, mówiącą o nieudolności rządu. Rząd był znacznie bardziej podzielony w roku 1994, resorty działały na własną rękę, oświata i zdrowie powtórnie się zadłużały, zmniejszała się dyscyplina działania niższych szczebli administracji państwowej - liczne argumenty przemawiające za tym są w sprawozdaniu NIK. Ministerstwo Finansów z kolei tolerowało i akceptowało niepłacenie części podatków i od nowa rosły zaległości, które właśnie łatwo umarzano. Tolerowano wyższą inflację, dzięki której były dodatkowe wpływy do budżetu i w ten sposób budżet formalnie był wykonany, chociaż wydane kwoty realnie znaczyły mniej niż miały znaczyć. Tolerowanie takiej sytuacji, wydaje się, jest także powodem do bardzo poważnego zarzutu i argumentem przeciwko udzieleniu absolutorium.</u>
          <u xml:id="u-32.7" who="#WojciechArkuszewski">Budowanie państwa prawa jest procesem. Nie wystarczy wprowadzenie kilku słów do konstytucji, trzeba jeszcze zapewnić wykonywanie prawa i jego przestrzeganie. A to oznacza także stosowanie się do ustaw o bankach spółdzielczych i o spółkach cukrowych. Ustawy te zostały uchwalone w zeszłym roku i to, że nie są wykonywane, oznacza minimalną stabilność prawa. Niestety najbardziej efektowny przykład z tej dziedziny dotyczy tego roku - szerokie stosowanie ulg, zwolnień i umorzeń niedawno zostało nagle, z dnia na dzień zakazane przez ministra finansów i to w sposób, który jest sprzeczny z prawem. Prawo powinno być także przestrzegane, a widzieliśmy liczne przykłady przekraczania dyscypliny budżetowej i niewyciągania z tego konsekwencji wobec osób winnych. Wreszcie niektóre ulgi podatkowe były sprzeczne z prawem, czego przykładem było przyznawanie zwolnień z podatku dochodowego od osób fizycznych płatnikom, a nie podatnikom. Chodzi o kopalnie węgla, mówił o tym także prezes NIK, nie będę tego rozwijał.</u>
          <u xml:id="u-32.8" who="#WojciechArkuszewski">Istnieje także poważny problem, wątek aferalny. Nie uważam, żebyśmy musieli się tym specjalnie zajmować, ale jest problem InterAms i zakupu budynku przez Główny Urząd Ceł. Proszę państwa, ta kwestia może będzie gdzie indziej rozpatrywana, ale problem polega na tym, że nie ma tego w materiale NIK, chociaż było to w materiale NIK jeszcze w czerwcu. Co się stało w ciągu tych 2 miesięcy? Nastąpiła zmiana prezesa NIK, stajemy więc przed bardzo poważnym problemem możliwości tuszowania przez NIK informacji o potencjalnych nadużyciach administracji. Jest to problem wiarygodności NIK w opinii publicznej i problem Sejmu, przed którym NIK odpowiada.</u>
          <u xml:id="u-32.9" who="#WojciechArkuszewski">Wreszcie ostatni problem z całego katalogu problemów z przestrzeganiem prawa w Polsce. Jest to problem źle działających instytucji. Na przykład chodzi o KRUS - Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, PFRON - Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, Agencję Rynku Rolnego. Co roku w trakcie debaty nad wykonaniem budżetu w tej sprawie jest prawdziwa awantura. Co roku kończy się to na niczym. Przedstawię to na przykładzie PFRON, żeby nie przedłużać mojego wystąpienia. Po roku 1992 toczył się spór związany z tym, że fundusz nie umiał wydawać pieniędzy. Po roku 1993 po wielomiesięcznych awanturach zaczął wydawać tak szybko, że utracił płynność finansową. W roku 1994 zarzuty były podobne jak teraz.</u>
          <u xml:id="u-32.10" who="#WojciechArkuszewski">Otóż, proszę państwa, Sejm nie może zastąpić prokuratury. Jest od tego, by zmieniać prawo wtedy, kiedy jest niedobre. Obecna koalicja jest stabilna w odróżnieniu od koalicji za poprzednich rządów, może korzystać z doświadczenia swoich poprzedników i ma swoje z poprzednich lat, a tymczasem ogranicza się do narzekania na posiedzeniach komisji i do solidarnego głosowania za rządem - niezależnie od faktów. Sprawa zaś polega na tym, że jeżeli się tworzy nową instytucję, taką jak PFRON, to problemem może być zła ustawa - i ta ustawa była zła. Jeżeli się co roku powtarzają zarzuty, to należy przygotować projekt ustawy, który doprowadzi do zmiany sytuacji w PFRON. Kolejne zmiany osób na stanowiskach kierowniczych prawdopodobnie nic nie dadzą, skoro niezależnie od tego, kto kieruje tym funduszem, mamy do czynienia z podobnego typu problemami. To nie jest problem nadużyć dokonywanych przez jedną osobę, to jest problem złej ustawy. Przestrzeganie prawa przez rząd polega także na tym, że w wypadku, gdy prawo jest systematycznie łamane, kiedy się okazuje, że przestrzegać go się nie udaje, rząd - jako władza wykonawcza - jest zobowiązany do występowania z nowelizacją odpowiednich ustaw. W szczególności dotyczy to tych trzech, o których powiedziałem. Co roku są one przedmiotem szczególnych atrakcji w komisji budżetowej. Poprzednie rządy oczywiście też ponoszą za to odpowiedzialność, ale nie miały one tego komfortu - możliwości stabilnego działania przez kilka lat, i nie miały czasu, żeby to zrobić, tak szybko bowiem odchodziły w przeszłość. Mamy ponadto obecnie więcej doświadczeń.</u>
          <u xml:id="u-32.11" who="#WojciechArkuszewski">W naszym przekonaniu przestaliśmy w ciągu ostatnich dwóch lat dążyć do tego, by stać się powoli państwem prawa, i wracamy do pewnej doktryny, od której wydawało się, że odeszliśmy - że prawo tak naprawdę obowiązuje obywateli, a władze publiczne mogą sobie pozwolić na jego obchodzenie i przekraczanie. W sprawozdaniach NIK, a nawet w wypowiedziach posłów sprawozdawców było bardzo dużo na ten temat. Moi koledzy będą jeszcze o tym mówili w trakcie debaty. Z punktu widzenia koalicji rządowej to są drobne uchybienia formalne i koalicja nie wyciąga z tego wniosków. Z naszego punktu widzenia - z punktu widzenia Unii Wolności - to, jak prawo naprawdę funkcjonuje, to jest podstawowy problem i debata powinna właśnie tego dotyczyć, a nie polityki gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-32.12" who="#WojciechArkuszewski">Według nas rząd Waldemara Pawlaka nie zasłużył na absolutorium za rok 1994 i dlatego Unia Wolności będzie głosowała przeciwko udzieleniu mu absolutorium, czyli za wnioskiem mniejszości o nieudzielenie absolutorium i o odrzucenie sprawozdania.</u>
          <u xml:id="u-32.13" who="#WojciechArkuszewski">Jeżeli chodzi o sprawozdanie, nasza argumentacja jest taka: sprawozdanie nie wyjaśnia tych kwestii, o których mówiłem i które w naszym przekonaniu są kwestiami podstawowymi.</u>
          <u xml:id="u-32.14" who="#WojciechArkuszewski">Teraz przejdźmy do działalności NBP i polityki pieniężnej. W tym zakresie w trakcie debaty poruszono trzy podstawowe problemy: sanacja banków, współpraca NBP z rządem i polityka pieniężna w roku 1994. Komisja rewizyjna, badając NBP, zakwestionowała sposób obliczania wskaźników ekonomicznych, za pomocą których ocenia się banki. Podzielamy zastrzeżenia komisji rewizyjnej w sprawie działalności NBP mówiące o zbyt późnym stawianiu banków w stan upadłości i o zbyt łatwym udzielaniu im pomocy. Ale nie jesteśmy pewni, czy posłowie koalicji są świadomi, że przegłosowując to, głosują za utwardzeniem polityki wobec banków. Przecież parę miesięcy temu na tej właśnie sali domagano się większych pieniędzy pomocowych dla banków, a tak niedawno koledzy z koalicji podpisali projekt uchwały zobowiązującej bank centralny do udzielenia dodatkowej pomocy finansowej bankom spółdzielczym. To jest sprzeczne z obecnym stanowiskiem koalicji przedstawionym na posiedzeniu komisji budżetowej i w poprzedzających moją wypowiedź wystąpieniach.</u>
          <u xml:id="u-32.15" who="#WojciechArkuszewski">Druga sprawa — współdziałanie z rządem. Współpraca między Narodowym Bankiem Polskim a rządem rzeczywiście wygląda nie najlepiej, ale w istocie rzeczy spór między tymi dwoma centralnymi organami jest czymś naturalnym. Narodowy Bank Polski pilnuje złotówki, a rząd jest od rozwiązywania także doraźnych problemów. Obie strony mają inne problemy i inną perspektywę. Niezależność Narodowego Banku Polskiego to ważny element podziału władzy w demokratycznym państwie i gwarancja stabilności waluty. Potrzebna jest oczywiście gotowość do kompromisu z obu stron i przestrzeganie pewnych form. W naszym przekonaniu polemiczne ataki na drugą stronę w telewizyjnych „Wiadomościach” są szkodliwe dla Polski. W tej dziedzinie jednak bardziej aktywny jest minister finansów — z żalem stwierdzam, że nie ma go i mówię pod jego nieobecność — i dlatego sprzeciwiamy się jednostronnemu obciążaniu Narodowego Banku Polskiego winą za konflikty. Jesteśmy za wnioskiem mniejszości, który, zastępując jedną literę inną, przynajmniej proponuje zrównoważenie odpowiedzialności obu stron, a wcześniej zgłosiliśmy wniosek o skreślenie z uchwały fragmentu o konfliktach między Narodowym Bankiem Polskim a rządem, ponieważ dotyczy on w istocie czego innego.</u>
          <u xml:id="u-32.16" who="#WojciechArkuszewski">I ostatnia sprawa - polityka pieniężna. Celem działania Narodowego Banku Polskiego jest ochrona złotego. Dopuszczamy możliwość, że w imię realizacji swoich podstawowych zadań bank centralny, korzystając ze swojej niezależności, może podejmować działania wcześniej nie przewidziane. Pieniądz na świecie ulega różnym wahaniom, które trudno z góry przewidzieć. W naszym przekonaniu debata na temat polityki pieniężnej i działalności Narodowego Banku Polskiego w dużym stopniu uległa upolitycznieniu z powodu uwikłania jej w kampanię prezydencką i stała się elementem kampanii prezydenckiej. Ubolewamy nad tym i nie chcemy brać w tym udziału.</u>
          <u xml:id="u-32.17" who="#WojciechArkuszewski">Chciałbym podzielić się jedną krótką uwagą, która być może pokaże ten problem z innej strony. Chciałbym, po pierwsze, przypomnieć, że jeszcze rok temu, może nie w tej Izbie, ale na posiedzeniach komisji budżetowej, bardzo ubolewano nad szybkim wypływem dewiz z Polski. W tej chwili piętnuje się Narodowy Bank Polski za coś przeciwnego. Po drugie, sprawa powiązania nadmiernego wzrostu rezerw dewizowych z inflacją jest dość dyskusyjna i trudna, różnie to przebiega. Nasi sąsiedzi w Czechach i na Węgrzech mieli znacznie szybszy wzrost rezerw dewizowych niż w Polsce, tymczasem inflacja u nich szybko spadała.</u>
          <u xml:id="u-32.18" who="#WojciechArkuszewski">W naszym przekonaniu nie ma uzasadnienia odrzucenie sprawozdania dotyczącego polityki pieniężnej, ponieważ NBP działał w ramach swoich ustawowych możliwości. Dlatego jesteśmy za przyjęciem sprawozdania i będziemy głosowali za odpowiednim wnioskiem mniejszości. O pozostałych punktach i o przykładach wykonywania budżetu będą mówili moi koledzy, koncentrując się głównie na sprawach oświaty, zdrowia, rolnictwa i prywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-32.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Wojciechowi Arkuszewskiemu z Unii Wolności.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#AleksanderMałachowski">Zanim udzielę głosu pani posłance Wiesławie Ziółkowskiej, proszę o zabranie głosu prezesa Najwyższej Izby Kontroli pana Janusza Wojciechowskiego, który ma do tego prawo na podstawie art. 111 ust. 2 regulaminu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-33.2" who="#AleksanderMałachowski">Proszę, panie prezesie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#JanuszWojciechowski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Pozwoliłem sobie skorzystać z prawa zabrania głosu w każdym czasie w celu sprostowania pewnego fragmentu wystąpienia pana posła Arkuszewskiego. Fragment ten, niestety, zawierał nieprawdę; muszę to z przykrością stwierdzić. W dość przykry sposób pan poseł zarzucił - może nie mnie osobiście, chociaż w pewnej mierze tak, ale w ogóle Najwyższej Izbie Kontroli - manipulowanie informacją, to, że sprawa InterAms miała jakoby zostać usunięta ze sprawozdania, w sytuacji kiedy była tam w czerwcu - otóż to jest nieprawda. Informacja o wynikach kontroli dotyczącej zakupów sprzętu komputerowego w administracji rządowej została przedstawiona w czerwcu, na dwa tygodnie przed moim przyjściem do NIK. Z analizą wykonania budżetu nie miała ona nic wspólnego, na żadnym etapie prac nad tą analizą nikt nie proponował, aby informację dotyczącą InterAms włączyć do analizy wykonania budżetu, dlatego że ona po prostu nie miała związku z tą analizą.</u>
          <u xml:id="u-34.1" who="#JanuszWojciechowski">Zarzuty, które były w tej informacji stawiane, wskazanie nieprawidłowości, nie miały żadnego związku z wykonaniem budżetu. Jestem gotów bardziej szczegółowo o tym opowiedzieć, ale naprawdę myślę, że formułowanie zarzutów o manipulowanie informacją wymagałoby jednak większej odpowiedzialności. Poza tym, panie pośle, słowo „afera” zostało tutaj wyraźnie nadużyte. Pod terminem „afera” rozumie się poważne przestępstwa gospodarcze, natomiast w tej informacji tego typu zarzutów, nawet tego typu podejrzeń, nie formułowano.</u>
          <u xml:id="u-34.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#AleksanderMałachowski">Pan poseł Wojciech Arkuszewski, proszę bardzo, ale prosiłbym krótko, bo czasu mamy mało.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#WojciechArkuszewski">Badając budżet Urzędu Rady Ministrów, podnoszono problem, że w sprawozdaniu z wykonania budżetu i w informacji NIK o budżecie Rady Ministrów nie było tej sprawy, natomiast komisja sejmowa otrzymała w czerwcu materiał NIK, który zawierał omówienie tej sprawy. I posłowie o to pytali. Z uwagi na to, że ta sprawa była powszechnie znana, jest dziwne, że w trakcie prac nad budżetem w ogóle NIK się do tego nie ustosunkował. Uważam, że problem istnieje.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Arkuszewskiemu.</u>
          <u xml:id="u-37.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu panią posłankę Wiesławę Ziółkowską z Unii Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#WiesławaZiółkowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Posłowie Unii Pracy rzetelnie oceniali politykę budżetową i politykę pieniężną. Za politykę budżetową odpowiada rząd, za tę drugą - Narodowy Bank Polski. Przez politykę budżetową rozumiemy świadome wykorzystywanie dochodów i wydatków budżetowych do realizacji określonej polityki gospodarczej. Nie zgadzam się więc z moim przedmówcą z Unii Wolności, iż można kwestię budżetu, ocenę budżetu oddzielić od oceny polityki społeczno-gospodarczej. Po prostu budżet służy lepiej lub gorzej jej realizacji. Tak samo zresztą polityka pieniężna nie jest celem samym w sobie i niezależny bank centralny musi prowadzić taką politykę pieniężną, która by wspierała procesy gospodarcze.</u>
          <u xml:id="u-38.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-38.2" who="#WiesławaZiółkowska">Oceniliśmy pozytywne aspekty działalności zarówno rządu w zakresie polityki budżetowej, jak i Narodowego Banku Polskiego w zakresie polityki pieniężnej, oraz aspekty negatywne. I z przykrością muszę stwierdzić, że w obu tych przypadkach bilans plusów i minusów wypada na niekorzyść rządu i na niekorzyść Narodowego Banku Polskiego. Stanowisko nasze pozwolę sobie uzasadnić.</u>
          <u xml:id="u-38.3" who="#WiesławaZiółkowska">Jeśli chodzi o kwestię pierwszą, a więc o ocenę polityki budżetowej rządu, na ocenie negatywnej zaważyły dwie kwestie. Otóż zdaniem Unii Pracy parlament, który swoim głosowaniem, poprzez ustawy określa obciążenia podatkowe i parapodatkowe, kary grzywny w najróżniejszych formach, podatki, parapodatki, określa je i narzuca obywatelom i podmiotom gospodarczym. To parlament w każdym demokratycznym państwie jako główną funkcję do spełnienia ma kontrolę tego, czy pieniądze publiczne — bo to są pieniądze publiczne — są efektywnie wykorzystywane. Powód pierwszy, dla którego nasza ocena polityki budżetowej jest negatywna: Zbyt wiele było przypadków niecelowego i nieefektywnego wydatkowania pieniędzy publicznych. Mamy świadomość tego, że nigdzie na świecie i zapewne nigdy w Polsce nie będzie stanu idealnego. Zawsze zgłaszane będą jakieś uwagi. Pozostaje jednak kwestia wyważenia, ile jest tych zarzutów, ile jest nieprawidłowości. Naszym zdaniem tych nieprawidłowości, tych przypadków nieefektywnego wykorzystania pieniędzy publicznych w roku 1994 było zbyt wiele, chociaż uczciwie mówimy, że niektóre z nich są konsekwencją wcześniejszych działań z roku 1993, a także 1992. Przykłady podam w dalszej części wypowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-38.4" who="#WiesławaZiółkowska">Jeśli chodzi o drugi powód, generalny, dla którego nasza ocena polityki budżetowej jest negatywna, to składa się na to kilka spraw.</u>
          <u xml:id="u-38.5" who="#WiesławaZiółkowska">Po pierwsze, poza zgodą parlamentu nastąpiło uszczuplenie dochodów budżetowych — i to duże — wskutek procesów oddłużeniowych, a także przesunięcia na rok następny należnych wpłat podatków do budżetu oraz wskutek przekazywania pieniędzy niezgodnie z ustawą budżetową. Te uszczuplenia nie są małe, według naszych szacunków kwota ze wszystkich tytułów, które wymienia Najwyższa Izba Kontroli, sięga, łącznie, ok. 20 bln zł. Chciałabym jednocześnie przypomnieć, że wskazywaliśmy, omawiając budżet na rok 1994, iż niektóre pozycje dochodów budżetowych są zaniżone. Okazało się, że mieliśmy wówczas rację. Różnica planu w stosunku do wykonania, czyli budżetu planowanego w stosunku do wykonania, po uwzględnieniu tych oddłużeń i wszystkich przeniesień, które nie znajdują odzwierciedlenia wprost w budżecie, sięga łącznie 6–7% dochodów budżetowych. Taka rozbieżność, naszym zdaniem, jest za duża. Jesteśmy świadomi, że może być jakaś różnica, bo nikt nie jest w stanie idealnie wstrzelić się w planowanie budżetowe, ale ta różnica wynosi 40 bln zł i jest za duża.</u>
          <u xml:id="u-38.6" who="#WiesławaZiółkowska">Po drugie (w ramach tego drugiego generalnego zarzutu), chodzi o niewykonanie realnych dochodów i wydatków budżetowych. Budżet zakładał, że realnie dochody budżetowe mają wzrosnąć o 6,5 punktu procentowego. Wzrosły one o 4%, między innymi z powodów, o których mówiłam przed chwilą. Jeśli chodzi o wydatki, zakładano, że mają one wzrosnąć o 8,7%, tymczasem wzrosły o 3,7%. I gdyby sytuacja ta nie napotykała dodatkowo jeszcze złych, naszym zdaniem, zjawisk w strukturze wydatków, to można by było tę sprawę nieco łagodniej potraktować. Ale następują także nieprawidłowe zmiany w tej strukturze. I pozwolę je sobie przytoczyć.</u>
          <u xml:id="u-38.7" who="#WiesławaZiółkowska">W wydatkach ogółem wydatki na oświatę i wychowanie w 1993 r. wynosiły 10,3%, w 1994 r. 11,17%, a więc wzrosły. Do tego trzeba liczyć jeszcze oddłużenie. Wydatki na szkolnictwo wyższe w wydatkach budżetu państwa wynosiły w 1993 r. 2,53%. Obecnie, w 1994 r. wynoszą 2,36%, a więc jest istotny spadek. Wydatki na ochronę zdrowia wynosiły w 1993 r. 14,2%, w 1994 r. wynoszą 13,82%, a więc następuje spadek. Trzeba wziąć pod uwagę jeszcze oddłużenie, bo uwzględnienie oddłużenia ten rachunek nieco zmienia. Ale wydatki na administrację państwową z 3,19% w 1993 r. wzrastają do 3,36% w wydatkach ogółem w 1994 r. I to, co mój klub i mnie osobiście bardzo niepokoi, to wzrost zatrudnienia w administracji państwowej i samorządowej, bardzo duży, naszym zdaniem. O ile część tego wzrostu jest uzasadniona tam, gdzie następuje wzrost kontroli skarbowej, to mamy dowody na to, że następuje wzrost zatrudnienia w komórkach i obszarach administracji państwowej i samorządowej, który nie znajduje ekonomicznego uzasadnienia. W administracji publicznej państwowej i samorządowej, według GUS, w warunkach porównywalnych, wzrosło zatrudnienie o 13,5% w 1994 r. w stosunku do 1993 r. Liczba osób zatrudnionych w administracji państwowej wzrosła o 11,8%, w samorządowej o 24,6%. Część tych wzrostów jest uzasadniona, ale znaczna ich część nie znajduje, zdaniem Unii Pracy, uzasadnienia. To jest zjawisko po prostu negatywne, które obciąża podatników.</u>
          <u xml:id="u-38.8" who="#WiesławaZiółkowska">Mówmy więc o sobie, jak u nas wygląda struktura wydatków. Otóż rosną także, uczciwie trzeba powiedzieć, wydatki na Sejm i Senat. I tak, jeśli chodzi o Kancelarię Sejmu, to udział ten wynosił 0,03% w 1993 r., a w 1994 r. 0,04%, tak samo w Kancelarii Senatu wzrósł z 0,03% do 0,04%. W Kancelarii Prezydenta także następuje wzrost z 0,06% do 0,07%. A więc w tych trzech kancelariach zwiększają się wydatki. Te zmiany, nie przytaczam tu wszystkich, oceniamy negatywnie.</u>
          <u xml:id="u-38.9" who="#WiesławaZiółkowska">Po trzecie (w ramach tego drugiego głównego powodu, dla którego oceniamy negatywnie politykę budżetową), chodzi o planowanie. Proszę państwa, rozbieżności w planowaniu są po prostu dotąd niespotykane. Są takie podmioty budżetowe, które zaplanowały dochody budżetowe o kilkaset procent niżej, aniżeli wykonały, a już o kilkadziesiąt procent niżej to zjawisko dosyć powszechne.</u>
          <u xml:id="u-38.10" who="#WiesławaZiółkowska">Otóż wynika z tego, że większość jednostek budżetowych nie dba o dochody budżetowe. Czekają na to, aż im przydzielimy pieniądze, natomiast ze swej strony, jeśli chodzi o dochody budżetowe - nie dbają. Takie przykłady też mam, podam chociażby jeden. Niezwykle ciekawą sprawą, muszę powiedzieć, jest planowanie, jeśli chodzi o zakłady budżetowe, czyli tzw. gospodarkę pozabudżetową państwową. Tam te rozbieżności są wprost olbrzymie, ale to nie dotyczy tylko tych jednostek. Takie planowanie wprowadza parlament w błąd. Parlament, głosując za jakąś pozycją, wydaje się, podejmuje rozsądną decyzję, tymczasem okazuje się w praktyce, że mamy do czynienia z zupełnie inną sytuacją. Podam tu przykład Kancelarii Prezydenta. Jest pozycja: energia elektryczna - pozycja w planowaniu dwa razy taka, jak w wykonaniu. Fundusz dyspozycyjny - w planowaniu znacznie niższy, w wykonaniu znacznie wyższy. Takie przykłady znajdziemy nie tylko w Kancelarii Prezydenta, ale ta akurat staje się powoli moim hobby, bo oprócz kwestii różnic w planowaniu jest tam jeszcze kwestia bardzo poważna - dotowania gospodarstwa pomocniczego oraz ośrodków wczasowych i wypoczynkowych. Po raz kolejny z rzędu mówimy, że albo te ośrodki trzeba sprzedać, albo je wynajmować, albo zlikwidować - coś z tym fantem trzeba zrobić, a nie dotować z budżetu, skoro to są naprawdę miliardowe kwoty. To nie jest sytuacja tegoroczna, ona się ciągnie od kilku lat. Przy czym proszę nie przyjmować tego tak, iż dotyczy to tylko Kancelarii Prezydenta. Mogłabym wymienić wiele takich przykładów z tej trybuny sejmowej. Jeśli będzie trzeba, to będziemy odpowiadać.</u>
          <u xml:id="u-38.11" who="#WiesławaZiółkowska">To są te dwa główne powody, a więc kwestia, proszę państwa, niecelowości i nieefektywności wydatków i generalnie kwestia planowania, zaniżenia dochodów budżetowych poza budżetem (co jest w ogóle niedozwolone), niewykonywania realnych dochodów i wydatków oraz sprawa ewidentnych błędów w planowaniu.</u>
          <u xml:id="u-38.12" who="#WiesławaZiółkowska">Ponieważ omówiłam w miarę szczegółowo ten drugi główny powód, powracam do pierwszego, a więc zbyt licznych przypadków niecelowego i nieefektywnego wydatkowania pieniędzy publicznych. Zacznę od rolnictwa. Otóż wszyscy wiemy, że jeśli chcemy wejść do Unii Europejskiej, musimy w dużym stopniu zmodernizować nasze rolnictwo. Nie obędzie się to bez zaangażowania pieniędzy publicznych, pieniędzy podatników. I to jest sprawa oczywista. Natomiast czy te pieniądze, które angażujemy teraz w rolnictwo, są efektywnie wykorzystywane? Naszym zdaniem nie.</u>
          <u xml:id="u-38.13" who="#WiesławaZiółkowska">Kilka przykładów. KRUS, czyli fundusz emerytalno-rentowy rolników. Dotacja z budżetu państwa - 47 bln zł. Rosną zaległości w formie nie opłaconych składek, zmniejsza się liczba ludzi ubezpieczonych o 49,1 tys., wzrasta liczba upoważnionych, czyli pobierających te ubezpieczenia. Mamy 2,2 mln gospodarstw rolnych powyżej 1 ha, ubezpieczonych jest tylko 1,5 mln. Wiem, że jak rolnik podejmuje jeszcze inną pracę, to ma gdzie indziej ubezpieczenie itd., ale nawet jeśli się uwzględni ten rachunek, coś tu się, proszę państwa, nie zgadza.</u>
          <u xml:id="u-38.14" who="#WiesławaZiółkowska">Oprócz tego tenże KRUS, który otrzymuje z budżetu państwa 47 bln zł, lokuje w bankach 1 bln zł, z pieniędzy budżetowych, nie tylko z funduszu składkowego. Fundusz składkowy jest ciągle za duży, nie wykorzystywany, my dajemy pieniądze z budżetu, potem finansujemy deficyt budżetowy, który ciągle w jakiś sposób narasta, a tymczasem lokuje się pieniądze w bankach i na dodatek, proszę państwa - to nie dotyczy tylko KRUS, tylko tej jednej instytucji - w bankach, których kondycja ekonomiczno-finansowa jest taka, że szanse uzyskania tych pieniędzy z powrotem są bardzo, bardzo ograniczone.</u>
          <u xml:id="u-38.15" who="#WiesławaZiółkowska">Przykład drugi. Agencja Rynku Rolnego otrzymuje 2,8 bln zł dotacji z budżetu. Daje 1,6 bln zł poręczeń najróżniejszych kredytów. Otrzymuje z powrotem tylko nieco powyżej połowy. Tak więc reszta to ewidentna strata, i to już od dobrych paru lat. To nie jest tylko kwestia tego jednego roku, 1994. To jest 1993 r. także. Co więcej, agencja jest także właścicielem 14 spółek i udziałowcem w 21 spółkach. Za to wszystko dostaje do swojego budżetu 8 mld zł dywidendy netto. Ja bym swoich udziałów nie lokowała w takich spółkach, szczerze powiedziawszy.</u>
          <u xml:id="u-38.16" who="#WiesławaZiółkowska">Następny przykład z tej samej dziedziny to Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. 55% przychodów tej agencji pochodzi z budżetu. Jak ta agencja dysponuje pieniędzmi? Otóż ma na koniec roku 5 bln zł. Lokuje je w bankach. Uwaga dotycząca tych lokat jest taka sama jak poprzednio przy KRUS. Rosną zaległości w niektórych przypadkach. Znowu: Ta gospodarka, wykazywana szczegółowo w protokołach NIK, jest po prostu marnotrawstwem pieniędzy.</u>
          <u xml:id="u-38.17" who="#WiesławaZiółkowska">Jeszcze może przykład pewnej sytuacji, której nie umiem zrozumieć. Tłumaczono ją nam bardzo długo. Kupiono komputery ze środków na postęp biologiczny. Ja rozumiem, że trzeba rejestrować, ile czego się daje na jaką roślinę i wyliczać to, tylko jeśli jest tak mało środków na postęp biologiczny (a wiem, że tak jest - sama z tej trybuny i na posiedzeniu komisji walczyłam o to, aby środków na postęp biologiczny w rolnictwie było więcej), a kupuje się komputery, to państwo wybaczą, ale uważam, że jest to działanie naprawdę nieracjonalne.</u>
          <u xml:id="u-38.18" who="#WiesławaZiółkowska">Tyle przykładów - chociaż nie wyczerpują one tego zagadnienia - z zakresu efektywności wydawania pieniędzy na rolnictwo.</u>
          <u xml:id="u-38.19" who="#WiesławaZiółkowska">Mówimy, że słabe jest nasze bezpieczeństwo publiczne: mamy mało pieniędzy, policjanci nie mają nawet ołówków, benzyny itd. (chociaż ten stan ma się poprawić). Pytam więc: Czy dobrze jest, że Biuro Ochrony Rządu zatrudnia 723 osoby i zatrudnienie tam rośnie? Czy dobrze jest, że rośnie zatrudnienie w UOP? A już wynosi kilka tysięcy ludzi. To oczywiście jest znacznie mniej, aniżeli było parę lat temu, ale pytam, czy to rzeczywiście są najbardziej efektywne wydatki. Przyznam uczciwie, że jako przewodnicząca komisji budżetowej mam pretensję do właściwej komisji o to, że niezbyt szczegółowo analizowała ten budżet.</u>
          <u xml:id="u-38.20" who="#WiesławaZiółkowska">Idźmy, proszę państwa, dalej. Biuro do Spraw Uchodźców, moim i naszym zdaniem, ma naprawdę duże zatrudnienie. Śmiało można to zweryfikować, śmiało. Popatrzmy na Ministerstwo Obrony Narodowej. Na obronę narodową jest mało pieniędzy. Gdyby nie emerytury i renty, mielibyśmy realny spadek wydatków na obronę narodową. Ale są tam takie wydatki inwestycyjne (wskazał je NIK w protokole), które świadczą o niegospodarności. Rosną też realnie wydatki na ordynariat polowy - to pod rozwagę Wysokiej Izby.</u>
          <u xml:id="u-38.21" who="#WiesławaZiółkowska">Patrzymy dalej. Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych dysponuje kwotą 6 bln zł. No, proszę państwa, 6 bln zł to każdy by chciał mieć, każdy fundusz. Nasi niepełnosprawni są w znacznie gorszej sytuacji aniżeli niepełnosprawni za granicą. Brak przygotowanych chodników, brak wózków. Nieraz piszą, że sam prezydent musi kupować dla kogoś wózek ze swojego funduszu dyspozycyjnego. Mamy taki wykaz. I okazuje się, proszę państwa, że w tymże funduszu są przypadki niegospodarności. Pomijam już te, gdzie kilkanaście, kilkadziesiąt (raczej kilkadziesiąt, jak wynika z wyjaśnień prokuratury) spraw jest w prokuraturze. Ale tak: bilansu nie ma, nie ma też ewidencji podmiotów, które powinny płacić składki na ten fundusz. To nie jest sprawa 1994 r. Ta sprawa ciągnie się od 1993 r. Wysokość zaległości i liczba podmiotów nie płacących jest olbrzymia, wykorzystywanie środków złe.</u>
          <u xml:id="u-38.22" who="#WiesławaZiółkowska">I myślicie państwo, że na poświęcone tym sprawom posiedzenie komisji przychodzi minister pracy i polityki socjalnej? Nie przychodzi. Muszę powiedzieć, że do pana ministra Millera mam o to osobistą pretensję, ponieważ jeżeli występuje tak daleko posunięta nieprawidłowość, to uważam, że minister - w końcu posiedzenie komisji nie trwa wieki - powinien się był pofatygować. Był zastępca, który dopiero szukał upoważnień dla różnych osób, które udzielały nam odpowiedzi, i to zastępca bardzo świeży, że tak powiem, parodniowy.</u>
          <u xml:id="u-38.23" who="#WiesławaZiółkowska">Następna sprawa. Przykład, proszę państwa, dbania o dochody. Państwowa Inspekcja Pracy jest tą instytucją, gdzie średnie zarobki są najwyższe. Dobrze, to muszą być specjaliści, tak jak w NIK, muszą się na tym znać itd. Rośnie nam wypadkowość. Był taki protokół Państwowej Inspekcji Pracy, nie będę powtarzała jego treści. Nie tylko grzywnami załatwi się problem wypadkowości. My to wiemy - absolutnie nie. Górna granica grzywny wynosi 5 milionów zł, ale średnia grzywna orzeczona - 1700 tys. PIP kosztuje dużo budżet państwa. Czy tak musi być? Nie chcę, żeby on w całości na siebie zarabiał. Nie po to jest, ale wydaje nam się, że jest tutaj nieprawidłowość. Szeroko na temat Zakładu Ubezpieczeń Społecznych mówił pan poseł Stec... Ja tylko dodam, że drugi rok z rzędu, tj. w 1993, 1994 i 1995 r., również w czasie prac nad budżetem, ZUS udzielał wyjaśnień, dlaczego liczba pracujących nie zgadza się z liczbą ubezpieczonych. Rośnie liczba pracujących w gospodarce narodowej. Cieszymy się z tego. 14,6 miliona osób pracuje, w ostatnim roku nastąpił wzrost o 260 tysięcy, a spada liczba ubezpieczonych. Co więcej, składka z sektora prywatnego, w którym jest zatrudnionych prawdopodobnie 61% - podawane są różne dane: 69, 61% - wynosi 33,5%. O kwestiach związanych z nieprawidłowościami dotyczącymi wypłat zasiłków chorobowych dla osób ubezpieczających się na jeden miesiąc - zakłada się specjalnie spółkę, ubezpiecza się itd. i potem bierze się pieniądze - nie będę mówić, ponieważ zrobił to o wiele lepiej ode mnie pan poseł Stec.</u>
          <u xml:id="u-38.24" who="#WiesławaZiółkowska">Następny przykład, fundusz kombatantów i osób represjonowanych. Z olbrzymim honorem i szacunkiem dla wszystkich kombatantów, ale, proszę państwa, nikt nie potrafi ich policzyć. Nie ma dokładnej, zweryfikowanej ewidencji, w której byłoby jasno określone, komu należą się wszelkie ulgi i paraulgi: ryczałt energetyczny, telefoniczny, ulgi komunikacyjne i najróżniejsze dodatki. Dodatki da się jeszcze sprecyzować, natomiast jeśli chodzi o ryczałty — uprawnienia do ryczałtów energetycznych, telefonicznych, komunikacyjnych są nie zweryfikowane. I nie jest tak tylko od roku 1994, a co najmniej od roku 1993. Powiedziano nam na posiedzeniu komisji, że jest to kwota rzędu półtora miliona zł — suma tych wszystkich ulg, w najróżniejszych formach przypadających na 1 kombatanta. Jeśli się to pomnoży przez szacunkową liczbę kombatantów, to jest to kilkanaście bilionów złotych! Nie chodzi o to, żeby cokolwiek odebrać kombatantom, ale o to, żeby wiedzieć, że dostają ci, którzy faktycznie są do tego uprawnieni.</u>
          <u xml:id="u-38.25" who="#WiesławaZiółkowska">Następny przykład dotyczy Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Proszę państwa, jest to przykład dochodów wyższych od planowanych o 61%! Można powiedzieć, że trudno przewidzieć, jakie będą kary i grzywny itd. Ich wzrost w granicach 10–20% jeszcze byśmy tolerowali, ale rozbieżności co roku są prawie takie same — w 1994 r. są także wysokie. To jedna sprawa. Udział środków nie wykorzystanych rośnie 7-krotnie w stosunku do roku 1993, 30% środków jest nie wykorzystanych. Czy się z tego cieszyć, czy martwić? Gdyby one były tak wykorzystywane, jak przez fundusz osób niepełnosprawnych, to należałoby płakać. Tam rzeczywiście dzieją się bardzo złe rzeczy. Tutaj natomiast, gdybyśmy mieli ochronę środowiska postawioną na bardzo wysokim poziomie, to należałoby się cieszyć i gdzieś te środki ulokować, żeby zmniejszyć deficyt budżetowy. Natomiast ani jedno krańcowe rozwiązanie, ani drugie nie jest w naszej sytuacji zasadne, dlatego uznajemy, że lokowanie środków na rachunkach bankowych — w różnych bankach, także w takich, gdzie ich odzyskanie może być wątpliwe — jest błędne. Przy czym nie zalecamy również, aby każdemu, kto się zgłosi do tego funduszu, automatycznie przyznawano pieniądze, bo będziemy mieć powtórzenie sytuacji z funduszu osób niepełnosprawnych.</u>
          <u xml:id="u-38.26" who="#WiesławaZiółkowska">Proszę państwa, już na koniec - zdrowie. Pieniędzy na zdrowie, jak wiadomo, jest mało, ale są takie inwestycje... Długo niektóre sprawy wyjaśnialiśmy, odwołując się nawet nieraz do instytucji, które już całkowicie powinny być obiektywne, ale nie dostaliśmy wyczerpujących do końca odpowiedzi. Mamy prawo podejrzewać, że występują nieprawidłowości i można było chociażby na tych inwestycjach kilkanaście miliardów złotych zaoszczędzić.</u>
          <u xml:id="u-38.27" who="#WiesławaZiółkowska">Wreszcie ostatnia sprawa z tych, które oceniamy jako nieprawidłowości — cła. Wpływy z ceł w stosunku do planowanych są co prawda wyższe o 4 bln zł, ale — przypominam, proszę spojrzeć w protokół — wielu posłów twierdziło, że one są i tak mocno zaniżone. Na moje pytanie, jak to jest, że import wzrasta o 42,9%, a cła tylko o 11,5%, które to pytanie zadawał również NIK, nikt nie może udzielić odpowiedzi. Rozumiem, jest nowy prezes GUC, ale Ministerstwo Spraw Zagranicznych...</u>
          <u xml:id="u-38.28" who="#komentarz">(Głos z sali: Ministerstwo Współpracy Gospodarczej z Zagranicą.)</u>
          <u xml:id="u-38.29" who="#WiesławaZiółkowska">... Ministerstwo Współpracy Gospodarczej z Zagranicą... no, muszę powiedzieć, że panowie ministrowie, a również nowy prezes - którego można rozgrzeszyć, jak na początek - nie mieli pojęcia o sprawie. To jest rzecz bardzo niedobra, tutaj uciekają nam biliony.</u>
          <u xml:id="u-38.30" who="#WiesławaZiółkowska">I wreszcie, skoro się już pomyliłam, ostatni z tych przykładów, dotyczący właśnie Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Proszę państwa, drobiazg - 4 mld zł, ale myślę, że niejedna szkoła chciałaby mieć te 4 mld zł. W Skarżysku Kamiennej jest taka szkoła, której dach się spalił, i od roku obiecuje się jej pieniądze, dostała trochę, półtora miliarda, nie może na ten dach dostać tyle, ile trzeba. Jeśli jest tutaj ktoś z Ministerstwa Edukacji Narodowej, to uprzejmie proszę, żeby Skarżysko Kamienna na ten dach, który się spalił, dostała resztę tych pieniędzy. Ale, proszę państwa, jest internat przy Ministerstwie Spraw Zagranicznych, gdzie odpłatności nie ma prawie żadnej, jest ona znikoma. Utrzymanie tego internatu kosztuje 4 mld zł. Są tam dzieci pracowników dyplomatycznych - polskich, niepolskich - ale również i osób nie będących pracownikami dyplomatycznymi. Czy tak powinno być? Naszym zdaniem tak być nie powinno.</u>
          <u xml:id="u-38.31" who="#WiesławaZiółkowska">Proszę państwa, z tych powodów, o których mówiłam, będziemy głosować przeciwko udzieleniu rządowi absolutorium. Ale samo głosowanie nas nie satysfakcjonuje. Zwracamy się do rządu z następującymi sprawami:</u>
          <u xml:id="u-38.32" who="#WiesławaZiółkowska">Po pierwsze, prosimy, aby podjął on takie działania, żeby decyzje uszczuplające dochody w 1995 r., w jakiejkolwiek pozycji, następowały tylko w drodze ustawowej. Mamy opinie ekspertów, którzy jednoznacznie stwierdzają, że jest to kompetencja parlamentu.</u>
          <u xml:id="u-38.33" who="#WiesławaZiółkowska">Po drugie, aby poprawił wyraźnie jakość planowania, i to w odniesieniu do wszystkich jednostek budżetowych, zakładów budżetowych, gospodarstw pomocniczych, bo one w znaczącej części korzystają z pieniędzy budżetowych.</u>
          <u xml:id="u-38.34" who="#WiesławaZiółkowska">I wreszcie żeby zwiększył nadzór i zmienił prawie wszystkie ustawy dotyczące funduszy celowych. Prawie wszystkie one wymagają korekty. To nie są nieprawidłowości jednoroczne, to są nieprawidłowości kilkuletnie. Dłużej taki stan rzeczy trwać, naszym zdaniem, nie może. Podam jeszcze jedną cyfrę. Proszę państwa, fundusze celowe - może to zabrzmi dziwnie - dysponują większą kwotą, summa summarum, aniżeli budżet państwa jako taki. Fundusze celowe dysponują kwotą 439 bln zł, a budżet państwa po odjęciu transferów, czyli tych środków, które kieruje się do różnych funduszy celowych, dysponuje kwotą 435 bln zł. Zatem co my tu robimy? Czemu pozwalamy na to, że mamy taką sytuację, iż nadzór nad tą częścią budżetu - w gruncie rzeczy to więcej nieco niż budżet państwa - jest taki słaby? Prosimy zatem rząd, aby przedstawił propozycje tych zmian.</u>
          <u xml:id="u-38.35" who="#WiesławaZiółkowska">Następna sprawa. Prosimy także o inną kontrolę budżetów wojewodów; to, myślę, leży już w gestii Urzędu Rady Ministrów. Budżety wojewodów to jest kwota 122 bln zł, czyli prawie tyle, ile mają gminy (gminy mają 149 bln zł). I, proszę państwa, te budżety wojewodów są bardzo słabo kontrolowane. Zajęliśmy się trzema tylko województwami, bo nie ma fizycznej możliwości... Ten problem się rozwiąże wówczas, gdy zapadnie decyzja o tym, co dalej z samorządami. Ale w tej chwili jest tak, że wojewódzkie sejmiki nie mają uprawnień do kontrolowania; to jest ciało niewybieralne. Nie ma właściwie nadzorcy, nie ma kontrolera tych funduszy. Są pojedyncze kontrole NIK, które wskazują na występujące nieprawidłowości. Nie będę... proszę, w protokole NIK przytoczone są liczne przykłady.</u>
          <u xml:id="u-38.36" who="#WiesławaZiółkowska">I następna kwestia. Bardzo prosimy o zwiększenie dbałości, jeśli chodzi o wydatkowanie rezerw państwowych. Informacja dotycząca rezerw państwowych jest informacją tajną, nie można jej prezentować. Ale, proszę państwa, bardzo proszę, aby pan premier zapoznał się z tym materiałem szczegółowo. Występują tam takie nieprawidłowości, które wymagają niezbędnej, i to bardzo szybkiej, ingerencji rządu.</u>
          <u xml:id="u-38.37" who="#WiesławaZiółkowska">Kolejna sprawa. Prosimy bardzo o wprowadzenie do planów finansowych następnego budżetu, na rok 1996, wojewódzkich funduszów ochrony środowiska. Jeśli narodowy fundusz ma 6 bln zł, to te wojewódzkie mają 5 bln - też poza wszelką kontrolą, proszę państwa. To jest pieniądz publiczny, to my nakładamy, akceptujemy grzywny, kary itp., ustalamy ich maksymalne wysokości. To musi być zawarte także w innych planach finansowych.</u>
          <u xml:id="u-38.38" who="#WiesławaZiółkowska">Następna sprawa. Proszę o zbadanie prawidłowości lokowania przez różne podmioty budżetowe, parabudżetowe, zakłady budżetowe, gospodarstwa pomocnicze, pieniędzy publicznych w różnych bankach. Proszę o uregulowanie tego, ponieważ tutaj istnieje olbrzymie ryzyko, że będziemy ponosić konsekwencje daleko idącej niefrasobliwości.</u>
          <u xml:id="u-38.39" who="#WiesławaZiółkowska">I wreszcie bardzo prosiłabym o analizę zmian w strukturze wydatków budżetowych, ponieważ naszym zdaniem te zmiany zmierzają w niewłaściwym kierunku.</u>
          <u xml:id="u-38.40" who="#WiesławaZiółkowska">No i oczywiście kwestia szczegółowej analizy zatrudnienia i płac w administracji. Byłabym wdzięczna, gdyby również Rada Ministrów zajęła się - ktoś musi mieć te kompetencje - wzrostem zatrudnienia, który też jest pośrednio opłacany z pieniędzy podatników, w administracji samorządowej.</u>
          <u xml:id="u-38.41" who="#WiesławaZiółkowska">Proszę Wysokiej Izby...</u>
          <u xml:id="u-38.42" who="#WiesławaZiółkowska">Ten dzwonek był dla mnie, panie marszałku?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#AleksanderMałachowski">Niestety...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#WiesławaZiółkowska">Z tego wynika, że wyczerpałam czas przeznaczony mojemu klubowi i że nie mam możliwości uzasadnienia, dlaczego nie będziemy akceptować sprawozdania dotyczącego polityki pieniężnej. Powiem tylko, że w bardzo dużym stopniu identyfikujemy się z posłem sprawozdawcą, przy czym mówimy wprost, że w żadnym demokratycznym państwie nie będzie się działo dobrze, i w Polsce również nie będzie dobrze, jeżeli każdy będzie robił swoje i dąsał się na drugiego. Mam na myśli rząd i Narodowy Bank Polski. Obie strony muszą podjąć współpracę, chcieć tej współpracy.</u>
          <u xml:id="u-40.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję pani posłance Wiesławie Ziółkowskiej z Unii Pracy.</u>
          <u xml:id="u-41.1" who="#AleksanderMałachowski">Przypominam, że dzwon zawsze bije tobie - jak mówił Hemingway. Jak jest dzwonek - nie pytaj komu dzwoni.</u>
          <u xml:id="u-41.2" who="#AleksanderMałachowski">Pan poseł Leszek Miller minister pracy i polityki socjalnej wyraził chęć zabrania głosu.</u>
          <u xml:id="u-41.3" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana ministra o wystąpienie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#LeszekMiller">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ponieważ pani poseł Ziółkowska zaszczyciła mnie osobistą uwagą, zatem pragnę wypowiedzieć się w trzech kwestiach.</u>
          <u xml:id="u-42.1" who="#LeszekMiller">Jeśli chodzi o sytuację w PFRON, to bardziej odpowiada mi rozumowanie pana posła Arkuszewskiego, który podkreślał, że są niezbędne zmiany ustawowe, aby sytuację tam uzdrowić, choć taki proces został podjęty i rząd kończy w tej chwili konsultacje co do tych zmian w środowiskach partnerów społecznych; niedługo przedstawi oczekiwane zmiany Sejmowi. Zresztą przewidywana jest informacja także w tej sprawie, więc pozwolę sobie do tego się merytorycznie nie odnosić.</u>
          <u xml:id="u-42.2" who="#LeszekMiller">Natomiast jeśli chodzi o mój udział w debacie nad sprawami tego punktu porządku dziennego w trakcie prac komisji pod przewodnictwem pani poseł Ziółkowskiej, to temat ten był kilkakrotnie rozpoczynany i przenoszony. Dokładnie czterokrotnie. Za każdym razem byłem przygotowany, żeby pojawić się w momencie, kiedy moja obecność będzie niezbędna. Niestety, ciągłe zmiany terminów uniemożliwiły mi wykonanie tego zobowiązania. W końcu, kiedy komisja zaczęła gruntownie, włącznie z przygotowaniem głosowania, omawiać temat - był to dzień obrad rządu - i kiedy wreszcie późnym wieczorem jechałem na posiedzenie komisji, otrzymałem wiadomość, że pani Ziółkowska opuściła już salę posiedzeń. Uznałem więc, iż w tej sytuacji pani poseł Ziółkowska nie oczekuje mojego przybycia.</u>
          <u xml:id="u-42.3" who="#LeszekMiller">Co do sytuacji związanej z upoważnieniem. Otóż chciałbym Wysoką Izbę poinformować, że stała się rzecz bez precedensu. Pani poseł Ziółkowska bowiem, jako przewodnicząca komisji, zażądała od sekretarza stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Socjalnej i pełnomocnika ministra do spraw osób niepełnosprawnych specjalnego upoważnienia na piśmie, aby mógł on reprezentować ministra pracy i polityki socjalnej. Otóż nie chcę tego komentować, ale wydaje mi się ten fakt i bezprecedensowy, i oparty na jakichś dziwnych przesłankach. Mimo całej niecodzienności zdarzenia, skoro takie było życzenie, takie upoważnienie na piśmie zostało przekazane. Ale pozwolę sobie ten fakt pozostawić bez komentarza, zachowując tylko moje zdziwienie i nie próbując dociec, z jakich powodów tak właśnie w tej sytuacji postąpiono.</u>
          <u xml:id="u-42.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu ministrowi Leszkowi Millerowi.</u>
          <u xml:id="u-43.1" who="#AleksanderMałachowski">Pani posłanka Wiesława Ziółkowska, jak rozumiem, w trybie sprostowania, bo czas klubu został już wyczerpany. Przepraszam panów posłów - pan poseł Krzysztof Wiecheć i pan poseł Ryszard Faszyński już nie będą mogli zabrać głosu.</u>
          <u xml:id="u-43.2" who="#AleksanderMałachowski">Proszę, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#WiesławaZiółkowska">Zgodnie z regulaminem Sejmu i z konstytucją komisja ma prawo zażądać wyjaśnień ministra. Zgodnie z art. 6 Prawa budżetowego budżet państwa składa się z części, których dysponentami są ministrowie i wojewodowie. Posiedzenie komisji było parokrotnie odkładane, ponieważ osoby, które przychodziły, nie były przygotowane do odpowiedzi do tego stopnia, że nawet nie potrafiły się ustosunkować do protokółu NIK, co do tego, że nie było bilansu. Dopiero ostatniego dnia otrzymaliśmy dokument, bez podpisu i bez tytułu, który się ustosunkowywał do zarzutów NIK. Ostatniego dnia, bez żadnego podpisu, bez główki, bez niczego. Ponadto pełnomocnik rządu do spraw osób niepełnosprawnych jest osobą nową i, że tak powiem, nie znającą sprawy. Przy czym sprawa ciągnie się już kilka lat i dotyczy najróżniejszych zaszłości. Nadzór nad tym funduszem spełnia minister pracy i polityki socjalnej i on odpowiada przed parlamentem. Taka jest interpretacja prawna. A jeśli pan minister sobie życzy, żebyśmy dostarczyli wyjaśnienie prawne Biura Studiów i Ekspertyz, to postaramy się o nie.</u>
          <u xml:id="u-44.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję pani posłance Wiesławie Ziółkowskiej.</u>
          <u xml:id="u-45.1" who="#AleksanderMałachowski">Pan minister Leszek Miller chciałby sprostować, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#LeszekMiller">Pan Adam Gwara nie jest pełnomocnikiem rządu do spraw osób niepełnosprawnych, tylko pełnomocnikiem ministra, co zmienia jego usytuowanie. Oczywiście nie zgadzam się z pani opinią, że te osoby były nie przygotowane. Prezes Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych miał do 4 września czas wyznaczony przez Najwyższą Izbę Kontroli, aby udzielić odpowiedzi co do 17 zagadnień, które zostały mu przekazane, mimo że termin upływa później. Na wyraźne żądanie, bo dopiero wtedy, w ostatnim dniu praktycznie zostało ono sformułowane, takie sprawozdanie na piśmie zostało dostarczone. Jak sądzę, pani poseł, lektura tego dokumentu spowodowała, że komisja mogła przyjąć budżet Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, zresztą - jak pani wie - dużą większością głosów.</u>
          <u xml:id="u-46.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu ministrowi Leszkowi Millerowi.</u>
          <u xml:id="u-47.1" who="#AleksanderMałachowski">Pani posłanka Wiesława Ziółkowska, tylko bardzo proszę, żeby już może zakończyć ten spór, bo zegar bije.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#WiesławaZiółkowska">Panie ministrze, myślę, że ta wymiana zdań źle służy całej sprawie. Jedno jest pewne, że dotychczasowe działania ministerstwa są nieskuteczne - budżet państwa i nasze kieszenie ponoszą straty. A jeżeli nawet pełnomocnik miał prawo ustosunkować się do 4 września, a Komisja Polityki Społecznej wniosła o to, aby odrzucić ten budżet, to na zdrowy rozum należało przyjść na posiedzenie komisji budżetowej z przygotowanymi już wcześniej wyjaśnieniami.</u>
          <u xml:id="u-48.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-49.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Wojciecha Błasiaka z Konfederacji Polski Niepodległej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#WojciechBłasiak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie i Panowie! Ocena wykonania budżetu państwa za rok 1994 r. i udzielenie na tej podstawie absolutorium rządowi są przez mój klub rozpatrywane w dwóch wymiarach. Pierwszy to wymiar księgowy czy finansowy, dotyczący dochodów i wydatków państwa. Drugi natomiast to wymiar merytoryczny, dotyczący realizowanej za pomocą tych wydatków, przychodów - polityki społecznej i gospodarczej. Jeśli chodzi o ten pierwszy wymiar, mój klub ma zasadnicze zastrzeżenia w związku z realizacją przez rząd możliwych do osiągnięcia wpływów budżetowych i są to kwoty znaczące oraz ważące w budżecie. Przede wszystkim - i to nie po raz pierwszy - pragniemy zwrócić uwagę na fakt nieskuteczności aparatu finansowego państwa i małej aktywności rządu wobec rozmiarów działania szarej strefy gospodarczej, co jest miarą nieefektywności i patologii systemu finansowego państwa. Przypomnę, że na podstawie szacunków przeprowadzonych przez Zakład Badań Statystyczno-Ekonomicznych GUS i PAN nie opodatkowane dochody szarej strefy w 1993 r. szacowano na 340 bln starych złotych, a w 1994 r., czyli w roku, o którym mówimy, na 480 bln zł, czyli tyle, co 3/4 dochodów budżetu państwa. Nie ma podstaw sądzić - biorąc pod uwagę dane rządu i Najwyższej Izby Kontroli - aby w 1994 r. nastąpiła w tym zakresie istotna i znacząca poprawa, zarówno jeżeli chodzi o działania egzekucyjne aparatu finansowego, jak i likwidowanie szerszych przyczyn strukturalnych tego zjawiska.</u>
          <u xml:id="u-50.1" who="#WojciechBłasiak">Drugie zasadnicze zastrzeżenie mojego klubu wobec egzekwowania dochodów budżetowych wiąże się z największym skandalem prywatyzacyjnym, czyli aferą prywatyzacyjną Banku Śląskiego. Najwyższa Izba Kontroli stwierdziła drastyczne uszczuplenie dochodów budżetu wskutek zaniżenia ceny emisyjnej akcji tego banku oraz rażące nieprawidłowości i łamanie prawa w toku jego prywatyzacji. Przy zastosowaniu różnych metod kalkulacji ceny emisyjnej akcji banku eksperci NIK oszacowali najniżej, jak to możliwe, cenę emisyjną: 1014 tys. zł za jedną akcję. Optymalną zaś cenę ustalono na 2866 tys. zł za akcję. Przypomnę, że cena emisyjna wyniosła wówczas 500 tys. starych złotych za akcję. Oznacza to, że do budżetu państwa nie wpłynęły co najmniej 3 bln zł przy cenie 1014 tys. zł, a 16 431 mld przy zastosowaniu ceny optymalnej 2866 tys. zł.</u>
          <u xml:id="u-50.2" who="#WojciechBłasiak">Trzecim zasadniczym zastrzeżeniem jest istotne - naszym zdaniem - uszczuplenie dochodów budżetu w wyniku nieprawidłowości i korupcji w Głównym Urzędzie Ceł. Patologiczny charakter działalności GUC w 1994 r. jest wstępnie bardzo wyraźnie sygnalizowany w analizie NIK. Sygnalizuje się tam to, o czym już mówiła przewodnicząca komisji, pani poseł Wiesława Ziółkowska - że osiągnięto tylko 46% wpływów z podatku akcyzowego za towary importowane, czyli alkohol, papierosy i paliwa silnikowe, mimo wykonania planów założonych w budżecie w pozostałych grupach akcyzowych towarów nie importowanych. Zasygnalizowany został również fakt - o czym także mówiła już pani poseł Ziółkowska - że dochody GUC z ceł wzrosły o 12,5%, podczas gdy wartość importu aż o 42,9%, przy spadku średniej ważonej stawki celnej o 2,81 punktu procentowego.</u>
          <u xml:id="u-50.3" who="#WojciechBłasiak">Najwyższa Izba Kontroli mówi o „nieprawidłowości w poborze cła i opłat”. Te sygnały o nieprawidłowościach przekształcają się w pewność korupcji po stwierdzeniach — dosłownie sprzed kilku dni — szefa Generalnego Inspektoratu Celnego. Mówił on wprost o „zatrważających informacjach z terenu o korupcji celników. Sprawa zaczyna przyjmować charakter afery”. I dalej: „Od jakiegoś czasu obserwujemy łączenie się celników w grupy przestępcze”.</u>
          <u xml:id="u-50.4" who="#WojciechBłasiak">Czwarte nasze zastrzeżenie dotyczy wykonania budżetu w resorcie przemysłu i handlu. Przeprowadzona na przełomie 1994 i 1995 r. kontrola NIK, dotycząca funkcjonowania w latach 1993–1994 handlu węglem kamiennym, ujawniła machinacje na wielką skalę w tym handlu w latach 1992, 1993, 1994, przy szczytowej skali machinacji w 1994 r. Polegały one głównie na manipulowaniu parametrami jakości węgla przez prywatne spółki pośredników działających pomiędzy kopalniami a ostatecznymi odbiorcami. W samym tylko roku 1994 wartość potencjalnych strat poniesionych przez spółki węglowe wyniosła zdaniem Najwyższej Izby Kontroli 4342 mld zł. Te potencjalne zyski kopalń zostały przechwycone przez prywatnych pośredników. W tym samym roku wydatki z budżetu państwa na dofinansowanie górnictwa węgla kamiennego wyniosły ponad 3 bln zł. Jeśli podliczymy te cztery ważkie i rażące, naszym zdaniem, uszczuplenia dochodów budżetu, a pominiemy również kwestionowane przez NIK zwolnienia z podatków, o których już mówiła moja przedmówczyni, to sprawa zaczyna być poważna, gdyż jest to kwota co najmniej kilkunastu, jeżeli nie kilkudziesięciu bilionów złotych - i nad tym już nie można przejść do porządku dziennego w sytuacji, gdy w 1994 r. zamykało się przychodnie i oddziały szpitalne z powodu braku kilkuset milionów złotych.</u>
          <u xml:id="u-50.5" who="#WojciechBłasiak">Chciałbym jeszcze powiedzieć o praworządności. Pragnąłbym zwrócić uwagę na dwa bardzo istotne fakty decydujące o ocenie przede wszystkim kluczowej instytucji, jaką jest Ministerstwo Finansów, fakty pomijane milczeniem przez prasę. Po pierwsze, po skandalu wywołanym w lutym i marcu 1994 r. w związku z ceną emisyjną akcji Banku Śląskiego Ministerstwo Finansów, jak wynika z raportu Najwyższej Izby Kontroli, podjęło poufne działania, w tym także sprzeczne z prawem, w celu obniżenia kursu akcji Banku Śląskiego na warszawskiej giełdzie papierów wartościowych, mimo pełnej świadomości możliwości załamania tej giełdy, dlatego że jej kapitalizacja jest stosunkowo niska - jak pamiętam wynosi ona 4,5 mld dolarów, a na przykład czeska giełda ma kapitalizację ponad 12 mld. W ciągu 2 miesięcy wpompowano w tę giełdę 351 tys. akcji na sumę 1 744 mld zł, lokując to na tym płytkim, przegrzanym rynku. Było to najprawdopodobniej głównym, jak należy sądzić, powodem krachu i trwającej po dziś bessy, a doprowadziło to do zrujnowania setek tysięcy głównie drobnych akcjonariuszy.</u>
          <u xml:id="u-50.6" who="#WojciechBłasiak">I fakt drugi. W październiku 1994 r. mój klub ujawnił fakt istnienia protokołu kontroli działalności dewizowej Banku Handlowego za rok 1992. W tym banku przedstawicielem właściciela skarbu państwa obsługującym operacje dewizowe państwa, w tym także dług zagraniczny państwa, jest minister finansów. Ujawniliśmy, że protokół kontroli pani Ładomirskiej potwierdza i dokumentuje fakt istnienia mechanizmu nielegalnego transferu dewiz z Polski idących w miliardy dolarów. W każdym cywilizowanym kraju, gdyby był tylko cień takiego podejrzenia, wywołałoby to natychmiastową reakcję służb specjalnych, prokuratury generalnej, banku centralnego, ministerstwa finansów. W Polsce minister finansów jako właściciel Banku Handlowego nie zareagował po dziś dzień i fakt ten należy pozostawić bez komentarzy.</u>
          <u xml:id="u-50.7" who="#WojciechBłasiak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jeśli chodzi o ocenę wymiaru merytorycznego wykonania budżetu, to doceniamy pozytywne symptomy w gospodarce, ale uważamy, że te pozytywne symptomy nie mają trwałych, strukturalnych podstaw i po kilkuletniej koniunkturze mogą się załamać. Natomiast obawiamy się — i to jest podstawą również naszej negatywnej oceny tej części — kontynuowania strukturalnie groźnych procesów i groźnych zjawisk. Przede wszystkim pragniemy zwrócić uwagę na proces prywatyzacji, model tego procesu, co jest dla nas zjawiskiem najgroźniejszym, jeśli chodzi o jego długofalowe skutki. Ten proces prywatyzacji w 1994 r., podobnie jak i w poprzednich latach, nie był niestety, jak chcielibyśmy widzieć i jak normalnie to bywa w każdym cywilizowanym kraju, instrumentem polityki gospodarczej, ale był co najwyżej źródłem maksymalizacji wpływów budżetowych. Rząd nie zrealizował przewidzianego w podstawowych kierunkach prywatyzacji założenia: określenia gałęzi gospodarki i rodzajów przedsiębiorstw, nad którymi właściwe organy państwa miały sprawować kontrolę. Nie zdołano także w kolejnym już roku utworzyć instytucji skarbu państwa. Sądzimy, że niestety może to nie być uchybienie przypadkowe. Umożliwia to bowiem realizowanie tego modelu prywatyzacji polskiej, który my określamy mianem modelu latynoamerykańskiego. Polega on na prywatyzacji i przechwytywaniu przez rodzime elity lub obcy kapitał wysp czy też enklaw o względnej rentowności ekonomicznej i nowoczesnych technologicznie, w postaci poszczególnych przedsiębiorstw i całych podsektorów gospodarki — i to tych przedsiębiorstw i tych podsektorów, które koncentrują rentowność i zyskowność całej gospodarki jako systemu naczyń połączonych. Skazuje to pozostałych, całą resztę, na chroniczną, niską rentowność czy wręcz nierentowność wskutek braku ekonomicznych możliwości późniejszej restrukturyzacji. Ten model procesu prywatyzacji uważamy za sprzeczny z narodowymi interesami gospodarczymi, ponieważ naszym zdaniem powoli i systematycznie będzie on przekształcać Polskę w kraj głębokiego zaplecza gospodarczego Europy Zachodniej, ze strukturami gospodarczymi upodabniającymi ją do krajów Trzeciego i Czwartego Świata.</u>
          <u xml:id="u-50.8" who="#WojciechBłasiak">Ten proces prywatyzacji grozi, naszym zdaniem, swoistym rozbiorem gospodarczym, polegającym na włączaniu w granice ekonomiczne obcych gospodarek i korporacji właśnie tych wybranych elementów, segmentów czy podsystemów części przemysłu i bankowości.</u>
          <u xml:id="u-50.9" who="#WojciechBłasiak">Co do finansowej efektywności prywatyzacji, pragnę zwrócić uwagę, że w tym dokumencie rządowym (jak i w poprzednich) nie mówi się nic o transferach rzeczywistych wartości w procesach prywatyzacji ani o transferach zysku po prywatyzacji. Mówi się tylko o dochodach z prywatyzacji, jakby te dochody były brane, że tak powiem, z powietrza. Na naszą prośbę jeden z ekspertów, profesor Józef Balcerek, przeprowadził szacunkowe obliczenia efektów finansowych prywatyzacji za lata 1991–1994. Pomijają one zwolnienia podatkowe dla obcego kapitału i rodzimych inwestorów, pomijają kwestie przejmowania przez budżet długów prywatyzowanych przedsiębiorstw, czyli są z góry korzystne, jeśli chodzi o ocenę sektora prywatyzowanego. Otóż okazuje się, że za środki produkcji o wartości księgowej netto (czyli bez 42,8% średniego stopnia zużycia) około 47,9 mld dolarów wpłynęło do budżetu państwa w latach 1991–1994 — stosując odpowiednie przeliczniki dolarowe w każdym roku — około 1532 mln dolarów. Czyli majątek wartości 47,9 mld USD sprzedano za 1,5 mld, tj. za ok. 4,2% wartości księgowej netto.</u>
          <u xml:id="u-50.10" who="#WojciechBłasiak">Wysoka Izbo! Biorąc te wszystkie fakty pod uwagę, mój klub będzie głosował za nieprzyjęciem sprawozdania z wykonania budżetu państwa i za nieudzieleniem rządowi absolutorium.</u>
          <u xml:id="u-50.11" who="#WojciechBłasiak">Jeśli chodzi o sprawozdanie z realizacji polityki pieniężnej i działalności Narodowego Banku Polskiego, to podobnie jak i w latach poprzednich zgłosiliśmy wniosek mniejszości o odrzucenie sprawozdania z działalności Narodowego Banku Polskiego, acz nie zdążyliśmy tym razem zgłosić wniosku o odrzucenie sprawozdania Narodowego Banku Polskiego z realizacji polityki pieniężnej, ponieważ ku naszemu zaskoczeniu i zdumieniu zrobiła to rządząca koalicja. Zdumienie nasze wynika stąd, że sposób realizacji tej polityki od lat nie ulega zmianom, więc nie za bardzo rozumiemy, co nowego stało się, jeżeli chodzi o stosunek rządzącej koalicji do działalności Narodowego Banku Polskiego.</u>
          <u xml:id="u-50.12" who="#WojciechBłasiak">Podobnie jak w ubiegłym roku powinienem dzisiaj powtórzyć dosłownie całe swoje wystąpienie jeszcze z 1993 r., zmieniając tylko liczby, dlatego że jest to ta sama polityka pieniężna, ten sam sposób jej realizacji i ten sam sposób działania Narodowego Banku Polskiego, który my uważamy, co podkreślałem wielokrotnie, w zasadzie za sprzeczny z żywotnymi interesami polskiej gospodarki. Nasze zastrzeżenia stale dotyczą, po pierwsze, podaży pieniądza kredytowego lub struktury tej podaży, która jest albo zbyt mała, albo wadliwa i wysusza - jak to nazywamy - czy też zaciera gospodarkę. W 1994 r. ponownie nastąpił realny spadek kredytowania jednostek gospodarczych, a Narodowy Bank Polski nie wywiązywał się w istocie z roli kredytodawcy ostatniej instancji.</u>
          <u xml:id="u-50.13" who="#WojciechBłasiak">Osobnym problemem jest dyskusja, którą trzeba by podjąć - ale niestety nie mamy środków przekazu - żeby zapobiec dalszej indoktrynacji polskiego społeczeństwa, na temat rzeczywistych przyczyn inflacji. Przedstawiciele Narodowego Banku Polskiego i Ministerstwa Finansów z góry zakładają jej kosztowy w istocie charakter, nie zadając sobie nawet trudu wyjaśnienia charakteru tej inflacji, pomijając to milczeniem. Po drugie, ponownie, tak jak w w poprzednich dwóch latach, podnosimy zarzut lichwiarskiej stopy procentowej - głównym źródłem jest tu polityka Narodowego Banku Polskiego. Naszym zdaniem jest to istotne duszenie gospodarki, wzrostu gospodarczego, poprzez blokowanie kredytowania inwestycji. Jest takie powiedzenie: chcesz zniszczyć gospodarkę, zabierz jej kredyt. Na razie Narodowemu Bankowi Polskiemu to się jeszcze nie udaje. Po trzecie, podobnie jak w poprzednim roku podnosimy zarzut wobec polityki kursu walutowego, która utrzymuje sztucznie zawyżony kurs złotówki w stosunku do sztucznie zaniżonego kursu dolara. Jest to sztuczne promowanie obcej produkcji i importu towarów zagranicznych. W 1994 r. Narodowy Bank Polski drastycznie podwyższył kurs złotówki w stosunku do dolara, kurs dolara wzrósł bowiem o 14,2%, mimo zaplanowanych 23%, przy inflacji 29,5%. Było to sztuczne obniżanie konkurencyjności polskiej gospodarki i promowanie obcych interesów gospodarczych. Było to też, jeśli nie promowanie importu bezrobocia, to przynajmniej uniemożliwianie eksportu bezrobocia z Polski.</u>
          <u xml:id="u-50.14" who="#WojciechBłasiak">Nowym zarzutem jest podejrzenie (wysunięte zresztą przez ekspertów w opracowaniach Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów), że polityka Narodowego Banku Polskiego doprowadziła do napływu do Polski krótkoterminowego kapitału spekulacyjnego. Jak na razie Narodowy Bank Polski nie był w stanie w sposób merytoryczny, uzasadniony wyjaśnić owego przyrostu.</u>
          <u xml:id="u-50.15" who="#WojciechBłasiak">Wszystko wskazuje również na to, że występuje nadal zjawisko spekulacji na różnicach w stopach procentowych lokat złotówkowych i dewizowych i mogą występować nadal transfery z Polski, w dłuższym okresie, walut obcych.</u>
          <u xml:id="u-50.16" who="#WojciechBłasiak">Pragniemy również przypomnieć, że po ujawnieniu przez nasz klub faktu istnienia protokołu z kontroli Banku Handlowego potwierdzającej nielegalne transfery dewiz, idące w miliardy dolarów, w 1992 r., kierownictwo Narodowego Banku Polskiego nie zareagowało. To jest dawanie przyzwolenia całemu systemowi bankowemu na tego typu działalność.</u>
          <u xml:id="u-50.17" who="#WojciechBłasiak">I już na koniec parę ostatnich zdań. Chciałbym powtórzyć nasz zarzut, że prezes Narodowego Banku Polskiego ciągle jeszcze nie wywiązał się z ustawy o NBP. Chodzi o art. 52, który nakłada na prezesa Narodowego Banku Polskiego obowiązek ustalenia - podkreślam - jednolitych zasad rachunkowości w systemie bankowym. Brak realizacji tego zobowiązania, naszym zdaniem, tworzy podstawy rachunkowe pod chaos w rozwiązaniach i zasadach rachunkowości oraz umożliwia istnienie patologii w funkcjonowaniu systemu bankowego.</u>
          <u xml:id="u-50.18" who="#WojciechBłasiak">Biorąc to wszystko pod uwagę, mój klub będzie głosował za odrzuceniem sprawozdania z realizacji polityki pieniężnej i za nieprzyjęciem sprawozdania z działalności Narodowego Banku Polskiego.</u>
          <u xml:id="u-50.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-50.20" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Włodzimierz Cimoszewicz)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-51.1" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Zanim udzielę głosu następnemu mówcy, proszę panią poseł sekretarz Sejmu o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#MałgorzataOstrowska">Za zgodą marszałka Sejmu odbędzie się teraz, w trakcie posiedzenia, wspólne posiedzenie Komisji: Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa; Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej; Samorządu Terytorialnego oraz Ustawodawczej (zespół 1) o godz. 15.30, w sali nr 14 w budynku G.</u>
          <u xml:id="u-52.1" who="#MałgorzataOstrowska">O godz. 14.15 w sali nr 24 w budynku G odbędzie się posiedzenie Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich i Komisji Ustawodawczej.</u>
          <u xml:id="u-52.2" who="#MałgorzataOstrowska">Prezydium Polsko-Białoruskiego Zespołu Parlamentarnego zaprasza wszystkie panie posłanki i panów posłów na spotkanie z radcą ambasady Rzeczypospolitej Polskiej w Mińsku panem Markiem Ziółkowskim. Spotkanie to odbędzie się o godz. 15 w sali nr 22 w budynku G.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-53.1" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Obecnie głos zabierze pan poseł Jerzy Gwiżdż, występujący w imieniu klubu BBWR.</u>
          <u xml:id="u-53.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Przerwa.)</u>
          <u xml:id="u-53.3" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Nie, nie ma przerwy. Obradujemy bez przerwy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#JerzyGwiżdż">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Kiedy w imieniu Klubu Parlamentarnego Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform przedstawiałem ocenę wykonania budżetu państwa za 1993 r., mówiłem o tym, że ocena realizacji budżetu powinna nie tylko odpowiadać na pytanie, czy i ewentualnie jakie popełniono błędy oraz nieprawidłowości przy wykonywaniu budżetu, ale także jak później tych błędów unikać. Mówiłem więc o tym, że nie powinno być tak, żeby uchwalano ustawę budżetową ze świadomością tego, że w ciągu roku budżetowego potrzebna będzie jej zmiana, gdyż uchwalone założenia są mało realne bądź zupełnie nierealne. Mówiłem też o tym, że oszczędności należy połączyć z przestrzeganiem zasady celowego dokonywania wydatków, jak też o tym, że liczba dysponentów budżetu wewnątrz resortów powinna być ograniczona przez decentralizację zadań i kompetencji w tym zakresie, i w końcu, że powinien zaistnieć w poszczególnych ministerstwach wewnętrzny, resortowy, skuteczny system bieżącej kontroli wydatkowania środków budżetowych.</u>
          <u xml:id="u-54.1" who="#JerzyGwiżdż">Niestety, żaden z tych wniosków nie został wdrożony w życie i pewnie dlatego także nasza ocena wykonania budżetu państwa za 1994 r. w zasadzie nie odbiega od tej, którą wystawiliśmy rządowi za wykonanie budżetu w 1993 r. Cyfry, liczby bowiem zmieniły się, ale stan spraw w skali całego budżetu, jak i w poszczególnych działach pozostał ten sam. A tak przecież - według koalicji rządowej samodzielnie wykonującej budżet całego roku 1994 - być nie miało.</u>
          <u xml:id="u-54.2" who="#JerzyGwiżdż">Wysoka Izbo! BBWR był przeciwny uchwalaniu budżetu państwa na 1994 r. w takiej wersji, w jakiej został przyjęty przez większość Wysokiej Izby i był wykonywany. Inaczej postrzegaliśmy możliwości dochodowe budżetu, a zwłaszcza główne kierunki wydatkowania. Uznajemy jednak reguły demokracji. Oddzielamy zatem ten problem od oceny wykonywania budżetu, uznając właśnie, że budżet został uchwalony demokratycznie i że ocena wykonania budżetu powinna być wolna od emocji i różnic politycznych istniejących pomiędzy nami a koalicją, która uchwaliła i wykonywała budżet. Interesują nas tylko fakty. Staramy się więc ocenić wykonanie budżetu obiektywnie i sprawiedliwie, patrząc na to, czy został spełniony cel leżący u podstaw konstrukcji budżetu państwa na 1994 r., którym było przełamanie kryzysu finansów publicznych występującego w latach 1991–1993 i stworzenie podstaw programu finansowego na następne lata.</u>
          <u xml:id="u-54.3" who="#JerzyGwiżdż">Oceniając budżet, należy więc odpowiedzieć na pytanie, czy ten cel osiągnięto i czy zrealizowano cele odcinkowe, będące priorytetami gospodarki budżetowej. Pytamy zatem o to: Czy zwiększono realną wysokość wynagrodzeń w relacji do zakładanego i rzeczywistego wzrostu cen oraz utrzymania realnego wzrostu wydatków rzeczowych? Czy zwiększono zakres pomocy socjalnej, czy nastąpiło podwyższenie najniższych rent i emerytur, wzrost wydatków na prace społeczne, wprowadzenie dodatków mieszkaniowych i reformy zasiłków rodzinnych? Czy pobudzono rozwój gospodarczy przez rozszerzenie podatkowych ulg inwestycyjnych, podwyższenie nakładów inwestycyjnych, zwiększenie nakładów na działania proeksportowe, proinwestycyjne? Czy dostatecznie energicznie restrukturyzowano gospodarkę z równoczesnym wzmocnieniem socjalnej osłony tego procesu? Czy dość efektywnie zadbano o redukcję długu zagranicznego? Czy zapewniono zwiększenie dochodów budżetowych przez wprowadzenie skutecznego systemu ściągania podatków, w tym także likwidacji tzw. szarej strefy, oraz czy ograniczono nieuzasadnione ulgi i zwolnienia podatkowe? Czy zahamowano gwałtowne narastanie długu publicznego? Czy wzmocniono bezpieczeństwo wewnętrzne i zewnętrzne?</u>
          <u xml:id="u-54.4" who="#JerzyGwiżdż">Odpowiedzi na te wszystkie pytania sumują się w zasadzie w odpowiedzi na jedno, ale zasadnicze pytanie o to, czy przeciętnemu obywatelowi żyło się w tym kraju w 1994 r. lepiej niż w 1993 r. i w latach poprzednich. Nawet bowiem pełne liczbowe zrealizowanie założonych celów po stronie dochodów i wydatków budżetu państwa wcale nie musi oznaczać, że zmierzamy ku lepszemu, spokojniejszemu i dostatniejszemu życiu.</u>
          <u xml:id="u-54.5" who="#JerzyGwiżdż">Trzeba jednak przyznać, że w wyniku aktywności gospodarczej społeczeństwa rok 1994 był rokiem wyrażającego się w liczbach wzrostu ekonomicznego. Wzrost produktu krajowego brutto utrzymywał się na poziomie roku 1993, z równoczesnym obniżeniem inflacji i utrzymaniem deficytu budżetowego państwa na stosunkowo niskim poziomie. Nie znaczy to jednak, że w sposób dobry zrealizowano założenia przyjęte do ustawy budżetowej, które zawarłem w postawionych przed chwilą pytaniach. Np. wzrost cen i usług konsumpcyjnych w 1994 r. był o 5 punktów wyższy od założeń przyjętych do ustawy budżetowej i wynosił nie, jak zakładano, 12,7%, lecz 15,6%. Wzrostu cen, a w szczególności wzrostu cen żywności nie rekompensował wzrost płac realnych, emerytur i rent, co musiało się odbić negatywnie na poziomie życia przeciętnego obywatela i wywołać niezadowolenie społeczne, przejawiające się choćby licznymi żądaniami podwyżek płac.</u>
          <u xml:id="u-54.6" who="#JerzyGwiżdż">Choćby z tego punktu widzenia rok 1994 był kolejnym rokiem wyrzeczeń, w którym co prawda w sklepach było więcej towaru niż w latach poprzednich, ale nie było więcej kupujących. Przeciętny obywatel nie odczuł poprawy swojej sytuacji materialnej w 1994 r., ale żeby być sprawiedliwym, trzeba powiedzieć i to, że obniżenie poziomu życia przeciętnego obywatela nie było już tak duże jak w latach poprzednich i że utrzymano oznaki świadczące o tym, że wyrzeczenia mają swój sens, gdyż np. nieznacznie, ale jednak spadł wskaźnik bezrobocia. Wszystko to jednak było konsekwencją działań podjętych nie tyle w 1994 r., ile w latach 1991–1993. Skutki ożywienia gospodarczego w skali poprzednich lat utrzymywały się także w 1994 r.</u>
          <u xml:id="u-54.7" who="#JerzyGwiżdż">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Patrząc na liczbowe wykonanie budżetu państwa w poszczególnych działach przez poszczególne resorty, trudno byłoby wskazać poważniejsze zastrzeżenia. Skorygowany w ciągu roku budżet został bowiem wykonany przez poszczególne resorty w 100 lub prawie 100%. Jak zastrzegłem na wstępie, nie będę poddawał ocenie tego, czy słusznie skonstruowano budżet, przeznaczając na poszczególne działy taką a nie inną wielkość środków budżetowych. Wiemy jednak wszyscy, że żaden resort nie miał do dyspozycji tyle pieniędzy, ile byłoby mu trzeba na najbardziej konieczne i pilne potrzeby. Każdy resort zatem dostał tyle, ile mógł dostać przy nie akceptowanej przez BBWR, ale przyjętej przez większość sejmową strategii rozdziału środków budżetowych. Jeszcze raz więc podkreślam to, że biorąc pod uwagę suche liczby, nie można mieć do rządu Waldemara Pawlaka większych pretensji o wykonanie budżetu roku 1994.</u>
          <u xml:id="u-54.8" who="#JerzyGwiżdż">Jednak naszym zdaniem realizację budżetu trzeba ocenić także z punktu widzenia gospodarności, celowości i rzetelności. Przy uwzględnieniu tych kryteriów wykonania budżetu państwa za rok 1994 nie może być ono ocenione wyłącznie pozytywnie. Tak na przykład, jeśli liczbowe wykonanie budżetu przez resort budownictwa zamyka się w granicach 100%, to przecież w 1994 r. zahamowane zostały tendencje wzrostowe w produkcji budowlano-montażowej, a kryzys w budownictwie mieszkaniowym gwałtownie się pogłębił, tak że liczba oddanych mieszkań w 1994 r. była aż o 19,4% mniejsza od liczby mieszkań oddanych do użytku w 1993 r. Resort bowiem nie potrafił wypracować takiej metody finansowania budownictwa mieszkaniowego, która zapobiegałaby temu, by dysproporcje pomiędzy dochodami ludności a kosztami budownictwa stały na przeszkodzie rozwojowi budownictwa.</u>
          <u xml:id="u-54.9" who="#JerzyGwiżdż">Jeśli zaś na przykład idzie o resort rolnictwa, to budżet wykonano prawie w 100%, a mimo to globalna produkcja rolnicza w 1994 r. zmniejszyła się w stosunku do roku 1993 aż o 9% i nie tylko susza była tego przyczyną. Za wręcz naganne należy uznać przekazywanie i sam sposób przekazywania przez ministerstwo rolnictwa środków finansowych Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa i lokowanie pieniędzy przez tę agencję w bankach, co było głównym kierunkiem działalności agencji w 1994 r.</u>
          <u xml:id="u-54.10" who="#JerzyGwiżdż">Źle, bardzo źle oceniamy prace resortu przekształceń własnościowych. W pełni podzielamy te wszystkie zastrzeżenia, które pod adresem resortu wyrażane są w analizie wykonania budżetu w 1994 r., sporządzonej przez Najwyższą Izbę Kontroli. BBWR wielokrotnie, także na tej sali, zwracał uwagę na to, że w 1994 r. następuje spowolnienie procesów prywatyzacyjnych, że lekceważy się interesy załóg prywatyzowanych zakładów, a także uchwały Sejmu, jak choćby te, które m.in. zobowiązywały rząd do przedłożenia Sejmowi projektu ustawy o skarbie państwa. W 1994 r. rząd nie przeprowadził nawet prac przygotowawczych poprzedzających uruchomienie programu powszechnej prywatyzacji, nie nastąpiło uruchomienie programu narodowych funduszy inwestycyjnych, a osiągane z prywatyzacji wpływy do budżetu w stosunku do możliwości były wręcz mizerne.</u>
          <u xml:id="u-54.11" who="#JerzyGwiżdż">Wydatki na oświatę i wychowanie zrealizowano w 100%, ale przecież w działalności resortu edukacji narodowej jest szereg poważnych nieprawidłowości, na przykład w zakresie organizacji finansowania resortowych jednostek budżetowych. Na niepożądane i nieracjonalne gospodarowanie środkami budżetowymi przez Ministerstwo Edukacji Narodowej oraz niedostateczny nadzór nad wykorzystaniem środków budżetowych wskazuje w swej analizie Najwyższa Izba Kontroli.</u>
          <u xml:id="u-54.12" who="#JerzyGwiżdż">To samo niemalże dotyczy ochrony zdrowia. Tu także plan wydatków wykonano w 100%, jednak w trakcie wykonywania budżetu wystąpiły takie nieprawidłowości, które wskazują nie tylko na niegospodarność, ale też na nieprzestrzeganie przez Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej podstawowych zasad gospodarki finansowej. Szczegóły dotyczące wykonania budżetu przez resort ochrony zdrowia zawiera także analiza NIK.</u>
          <u xml:id="u-54.13" who="#JerzyGwiżdż">Właściwie trudno jest znaleźć taki resort, któremu nie można by było postawić zarzutu nierzetelności w wydatkowaniu środków publicznych. To zaś musi rzutować na całościową ocenę wykonania budżetu w roku 1994. BBWR jest jednak takim ugrupowaniem opozycyjnym, które potrafi dostrzegać wszystko to, co jest dobre, co nawet nie zawsze wychodzi, ale czynione jest w dobrej wierze i ze szczerych pobudek. Oprócz więc zarzutów stawianych poszczególnym resortom za niegospodarne, nierzetelne, często niecelowe działania, stwarzające możliwości powiedzenia, że gorzej już być nie może, trzeba zauważyć elementy pozytywne, które ujawniły się w roku 1994. Rok 1994 był kolejnym, trzecim rokiem wzrostu gospodarczego. To trzeba przyznać nawet wtedy, kiedy się jest w opozycji. Inną sprawą jest to, jaki wkład w rozwój gospodarczy i utrwalenie tego rozwoju w 1994 r. miała koalicja. Nie trzeba jednak przedstawiać sytuacji gospodarczej w Polsce w 1994 r. ani wyłącznie w białych, ani wyłącznie w czarnych kolorach.</u>
          <u xml:id="u-54.14" who="#JerzyGwiżdż">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Podstawowymi celami polityki pieniężnej w 1994 r. było ograniczenie inflacji i utrwalenie ożywienia gospodarczego oraz rozwoju społeczno-gospodarczego kraju. Niestety - mówię to z pewną przykrością, ze zrozumiałych zresztą względów - nie zostały osiągnięte założenia dotyczące ograniczenia inflacji do 23% w stosunku do grudnia 1993 r. Inflacja wyniosła 29,5%, a przyrost podaży pieniądza był także znacznie większy, niż zakładano. Działalność Narodowego Banku Polskiego w 1994 r. nie była ani lepsza, ani gorsza od działalności NBP w 1993 r. Jednak kontynuowane przez Narodowy Bank Polski w 1994 r. działania związane z finansowaniem programów sanacji w niektórych bankach budzą poważne wątpliwości co do celowości i rzetelności i wymagają szczegółowych wyjaśnień. Z uwagi na brak, naszym zdaniem, dostatecznych informacji BBWR nie może szczegółowo odnieść się do tego, czy NBP należycie wypełnił ten cel polityki pieniężnej, który określono jako utrwalenie ożywienia gospodarczego oraz rozwoju społeczno-gospodarczego kraju. Jednak, zdaniem mojego klubu, w tym zakresie Narodowy Bank Polski nie wykazał szczególnej aktywności.</u>
          <u xml:id="u-54.15" who="#JerzyGwiżdż">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W świetle tego, co powiedziałem, podtrzymuję nasze wnioski wyrażone przy ocenie wykonania budżetu za 1993 r. i przypomniane na początku mojego dzisiejszego wystąpienia. Cieszy nas to, że wnioski te zawarte są także w analizie wykonania budżetu państwa w 1994 r. sporządzonej przez Najwyższą Izbę Kontroli.</u>
          <u xml:id="u-54.16" who="#JerzyGwiżdż">Podsumowując, trzeba odpowiedzieć na wcześniej postawione pytanie o to, czy przeciętnemu Polakowi żyło się w Polsce lepiej w 1994 r. niż w roku poprzednim. Trzeba powiedzieć, że nie. Potwierdza to także raport rządowy o postępującym ubóstwie polskich rodzin. Liczby rozmijają się z rzeczywistością, która nadal jest dla przeciętnego Polaka trudna i coraz trudniejsza, gdyż wraz z upływem czasu oddala się nadzieja na to, że będzie lepiej.</u>
          <u xml:id="u-54.17" who="#JerzyGwiżdż">W tej sytuacji posłowie BBWR nie będą związani dyscypliną klubową, ale sami ocenią wykonanie budżetu w 1994 r. i sprawozdania z realizacji polityki pieniężnej za 1994 r. nie tylko na podstawie liczb, ale również w szerszym ujęciu, na które wskazują przepisy konstytucyjne.</u>
          <u xml:id="u-54.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-55.1" who="#WłodzimierzCimoszewicz">O udzielenie głosu zwrócił się sekretarz stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Socjalnej, pełnomocnik do spraw osób niepełnosprawnych pan Adam Gwara.</u>
          <u xml:id="u-55.2" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Udzielam panu głosu, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#AdamGwara">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W uzupełnieniu odpowiedzi ministra pracy na uwagi pani poseł Wiesławy Ziółkowskiej - dotyczące wykonania planu finansowego Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych za rok 1994 - chciałbym krótko poinformować, że Komisja Polityki Społecznej negatywnie zaopiniowała wykonanie planu finansowego PFRON za ten rok, bez dyskusji nad materiałami przedstawionymi przez fundusz, nie dając zarządowi funduszu możliwości ustosunkowania się do zarzutów Najwyższej Izby Kontroli. Dyskusja ta odbyła się dopiero podczas posiedzenia Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów w pierwszym możliwym momencie, kiedy do niej dopuszczono. W wyniku wyjaśnień i dyskusji komisja ta przyjęła wykonanie planu finansowego PFRON za 1994 r.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-57.1" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Obecnie udzielam głosu panu posłowi Jerzemu Eysymonttowi reprezentującemu Parlamentarne Koło Republikanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#JerzyEysymontt">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ze względu na krótki czas, jakim dysponuje moje koło parlamentarne, ograniczę się jedynie do niektórych ważniejszych uwag zarówno na temat wykonania budżetu w 1994 r., jak też sprawozdania z działalności Narodowego Banku Polskiego i realizacji polityki pieniężnej.</u>
          <u xml:id="u-58.1" who="#JerzyEysymontt">Budżet był wykonywany generalnie w korzystnych warunkach makroekonomicznych czy też koniunkturalnych. Nastąpił wzrost gospodarczy powyżej tego, jaki przewidywano przy planowaniu budżetu. Także wyższy był import. Nastąpiła wyraźna poprawa rentowności w sektorze przedsiębiorstw, ale zarazem także była wyższa - jak wiadomo, o około 5 punktów procentowych - inflacja. Niemniej wszystkie te czynniki, łącznie z wyższą inflacją, oddziaływały w kierunku umożliwiającym uzyskanie wyższych niż planowano dochodów budżetowych. To właśnie traktujemy jako powód tego, że taka sprawa może być rozpatrywana.</u>
          <u xml:id="u-58.2" who="#JerzyEysymontt">Jeśli natomiast spojrzymy na planowanie, na projekt budżetu, na poszczególne pozycje dochodowe i na ich realizację, to naszym zdaniem występują tutaj w kilku pozycjach rozbieżności co najmniej zbyt wielkie, można nawet powiedzieć: zadziwiające. Wymienię przykładowo dwie - jedna dotyczy podatku dochodowego od osób prawnych. Tu odchylenie jest o tyle zadziwiające, że znacznie niższe, niż przewidywano, dochody - prawie o 25% - osiągnięto w sytuacji, gdy nastąpił bardzo wysoki wzrost w obszarze działalności gospodarczej, szczególnie w przemyśle, gdy mieliśmy do czynienia, jak wspominałem, z wyższą inflacją i gdy następowała poprawa rentowności w sferze przedsiębiorstw. Drugi przykład, który już z tej trybuny był przywoływany, to dochody z akcyzy. Szczególnie drastyczne jest uzyskanie o prawie połowę niższych dochodów z akcyzy od produktów importowanych w momencie, kiedy wzrósł znacząco - i powyżej założeń - import towarów i usług. Tyle na temat dochodów.</u>
          <u xml:id="u-58.3" who="#JerzyEysymontt">Jeśli chodzi natomiast o wydatki, trzeba powiedzieć, że de facto strona wydatków, generalnie rzecz biorąc, nie została wykonana - chociaż plan wydatków w wielkościach nominalnych wykonano prawie w 100%, nieco poniżej - z tej prostej przyczyny, że wystąpiła wyraźnie wyższa inflacja. Oznacza to, że w ujęciu realnym wydatki te, rzecz jasna, nie zostały wykonane. A to ma przecież wymiar rzeczowy, nie zaś nominalny. Tak więc, patrząc z tego punktu widzenia, nie można uznać, że budżet po stronie wydatków został zrealizowany zgodnie z ustawą budżetową.</u>
          <u xml:id="u-58.4" who="#JerzyEysymontt">Przejdę od razu do kwestii deficytu budżetowego. Otóż deficyt budżetowy był rzeczywiście znacząco niższy od planowanego. Można by to uznać za bardzo korzystne zjawisko, powstaje jednak pytanie, które jak gdyby zyskuje na znaczeniu, jeśli weźmiemy pod uwagę to, że sytuacja ta powtarza się w kolejnym już roku. Pytanie brzmi: Jak to się dzieje, czy faktycznie przy planowaniu deficytu popełnia się tak duży błąd? Trzeba zadać to pytanie, zwłaszcza że występują jednocześnie następujące zjawiska. Otóż w stosunku do niektórych dziedzin - przykłady podam, były zresztą już podawane - istnieje ogólne mniemanie, że planowane wydatki są z góry zaniżone. Dalej, mimo że dochody zostają przekroczone, mamy taką sytuację, że wydatki pozostają formalnie na tym samym poziomie, natomiast w takich częściach budżetowych, jak ochrona zdrowia, oświata, a także - chociaż w nieco mniejszym stopniu - obrona narodowa powstają zaległości, które są nielegalne. De facto jest to sytuacja permanentnego przymykania oczu na łamanie dyscypliny budżetowej, a więc łamanie prawa, gdyż faktycznie te zaległości są później pokrywane w drodze tzw. oddłużenia, ale wiadomo - i w tym roku także już to wiadomo - że sytuacja dokładnie się powtarza, a nawet to narasta, bo nikt nie jest pociągany do odpowiedzialności za to, że łamie prawo. W gruncie rzeczy jest jak gdyby usprawiedliwiony, gdyż łamie je w imię wyższych celów - próby zrealizowania zadań, jakie nakłada konstytucja czy inne ustawy. Wreszcie trzeba sobie zadać pytanie, co właściwie jest bardziej istotne, i odpowiedzieć na nie na etapie planowania budżetu. Rząd i koalicja, które ten budżet planowały i przyjęły, muszą za to ponosić i moralną, i formalną odpowiedzialność.</u>
          <u xml:id="u-58.5" who="#JerzyEysymontt">Kwestia poniekąd związana z deficytem w dłuższym okresie to poziom długu publicznego. W sprawozdaniu rządowym zwraca się uwagę, że nastąpiło zahamowanie wzrostu długu publicznego, a nawet dług ten relatywnie zmalał. Tu jednak od razu nasuwa się uwaga. To się stało tylko dzięki składowej długu zagranicznego. Natomiast dług publiczny w części krajowej wzrósł, i to znacząco, ponad 100 bln starych złotych. Proszę państwa, moim zdaniem nie można mówić o tym, że kryzys systemu finansowego państwa został przełamany, tym bardziej że podstawowe instytucje tego systemu nie zostały w sposób istotny zmodyfikowane czy ulepszone.</u>
          <u xml:id="u-58.6" who="#JerzyEysymontt">Jest wreszcie pewien problem ustrojowy, który znalazł odzwierciedlenie po raz pierwszy formalnie w ustawie budżetowej jako integralna jej część. Mam na myśli załącznik nr 10 - kierunki prywatyzacji. Mówię o tym dlatego, że, zdaniem naszego klubu, w tej części budżet nie został wykonany. Jesteśmy przeświadczeni, że tempo prywatyzacji zostało zahamowane. I aczkolwiek nie można tego wykazać ilościowo w odniesieniu do załącznika, to można jednak wskazać co najmniej dwa uchybienia natury formalnej. Przywołuję tu sprawę skarbu państwa. Jest tam napisane explicite, że instytucjonalizacja skarbu państwa jest postawiona jako zadanie. Rząd sam sobie to zadanie postawił i sam go nie wykonał. Jest to wyraźna różnica w stosunku do ustawy. Dotyczy to także, chociaż może w mniejszym stopniu, realizacji programu narodowych funduszy inwestycyjnych.</u>
          <u xml:id="u-58.7" who="#JerzyEysymontt">Jest jeszcze jedna kwestia, o której była tu już mowa. Tak się dzieje, że coraz większa część publicznych pieniędzy jest de facto dzielona nie przez parlament, ale przez rząd, czyli przez władzę wykonawczą. Są to fundusze celowe, rezerwy celowe i wreszcie tzw. ukryte dotacje, które wynikają z przyznawanych często w dosyć dziwnym trybie zwolnień i odroczeń. To jest coś, co się nam w sposób zdecydowany nie podoba.</u>
          <u xml:id="u-58.8" who="#JerzyEysymontt">Patrząc na aspekt społeczny, chciałbym zwrócić uwagę jeszcze na jedno: były przyrzeczenia, że wynagrodzenia realne w sferze budżetowej wzrosną. Faktycznie zmalały. Jest to, proszę państwa, o tyle niedopuszczalne, że niewykonywanie ustawowych obietnic państwa podważa zaufanie obywateli do państwa.</u>
          <u xml:id="u-58.9" who="#JerzyEysymontt">Chciałbym powiedzieć, że to wszystko, co mówię, właściwie powiedzieli już moi poprzednicy - nie tylko w dyskusji, ale również poseł sprawozdawca oraz występujący później prezes NIK. Ja jedynie operuję tymi argumentami. Poseł sprawozdawca wezwał do tego, aby odnosić się do budżetu obiektywnie i bez emocji. Z tym się zgadzam. Niemniej, proszę państwa, nie można takiej kwestii jak budżet państwa rozważać bez aspektu politycznego. Ten aspekt polityczny pojawia się bowiem zawsze. To jest ocena nie tylko jak, ale i na co te pieniądze zostały w konkretnym roku wydane. I tutaj pozwolę sobie pozostać przy ocenie subiektywnej, wynikającej z zasad, jakimi kieruje się nasz klub, i powiedzieć, że naszym zdaniem odchylenia od założeń są tak duże, iż nie możemy poprzeć wniosku o absolutorium dla rządu.</u>
          <u xml:id="u-58.10" who="#JerzyEysymontt">Kończąc, odniosę się dosłownie jednozdaniowo do kwestii związanych z polityką pieniężną i działalnością Narodowego Banku Polskiego. Mimo dość istotnych wątpliwości, jakie przy lekturze materiału i słuchaniu dyskusji w komisjach na ten temat mnie i moim kolegom się nasuwały, będziemy głosować za przyjęciem obu tych dokumentów z tej racji, że w obecnej sytuacji kwestia inflacji jest jednak problemem o szczególnym znaczeniu dla gospodarki i, naszym zdaniem, Narodowy Bank Polski w tej sprawie swoje podstawowe obowiązki i funkcje wypełnił należycie.</u>
          <u xml:id="u-58.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-59.1" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Obecnie głos zabierze pan poseł Zbigniew Zysk z Poselskiego Koła - Nowa Demokracja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#ZbigniewZysk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Szkoda, że przychodzi nam kontynuować tę debatę przy opustoszałych ławach rządowych, jak również pod nieobecność przedstawicieli banku.</u>
          <u xml:id="u-60.1" who="#ZbigniewZysk">Celem leżącym u podstaw konstrukcji budżetu państwa na 1994 r. było przełamanie kryzysu finansów publicznych występującego w latach 1991–1993 i stworzenie podstaw programu finansowego na lata następne. Temu celowi podporządkowane były priorytety gospodarcze. Założone cele w większości zostały zrealizowane. Rząd zrealizował wykonanie budżetu państwa zarówno po stronie dochodów, wydatków, jak i deficytu budżetowego. Realizacja ustawy budżetowej na 1994 r. przebiegała w korzystnych warunkach poziomu aktywności gospodarczej, notowanej od 1992 r., wyrażającej się wzrostem realnego produktu krajowego brutto o 5%. Pozytywnie należy ocenić stałą tendencję obniżania inflacji, choć z całą mocą należy stwierdzić, że planowany wskaźnik 27% nie został dotrzymany. Wysokie tempo wzrostu PKB pozwoliło w 1994 r. utrzymać deficyt budżetu państwa na stosunkowo niskim poziomie 2,8% nominalnego PKB, przy stosunkowo niewielkim zwiększeniu relacji dochodów budżetu państwa do produktu krajowego brutto.</u>
          <u xml:id="u-60.2" who="#ZbigniewZysk">W strukturze dochodów budżetu państwa nastąpiły w ubiegłym roku zmiany polegające na wzroście udziału podatków pośrednich, łącznie z cłem, oraz podatków dochodowych od osób fizycznych, w tym rencistów i emerytów, a jednocześnie na spadku udziału obciążeń przedsiębiorstw. Ważnym osiągnięciem ubiegłego roku było relatywne obniżenie długu publicznego wynikające z redukcji długu, dokonanej po porozumieniu się z wierzycielami zagranicznymi, chociaż koszty obsługi długu publicznego wzrosły w porównaniu z 1993 r. o 2,1%.</u>
          <u xml:id="u-60.3" who="#ZbigniewZysk">Partia Demokratyczna „Przedsiębiorczość Polska” zwraca szczególną uwagę na wyniki gospodarcze będące następstwem zmian ustrojowych, to jest na wzrost w stosunku do roku ubiegłego produkcji sprzedanej przemysłu w sektorze publicznym o 5,8%, a w sektorze prywatnym o 22,7%. Odnotować należy dalszy wzrost udziału sektora prywatnego w produkcji budowlano-montażowej realizowanej przez przedsiębiorstwa budowlane o ok. 2%.</u>
          <u xml:id="u-60.4" who="#ZbigniewZysk">Wysoka Izbo! Wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych w 1994 r. w stosunku do roku poprzedniego był o 5% wyższy od założeń przyjętych w ustawie budżetowej, w tym cen żywności o ponad 6%. Poza przyczynami niezależnymi od działań rządu, jak np. susza, która przyczyniła się do zmniejszenia podaży artykułów spożywczych na rynku, rządowi należy przypisać słabą skuteczność we wprowadzaniu instrumentów ograniczających nadmierny wzrost płac, jak również instrumentów zapobiegających nadmiernemu wzrostowi cen artykułów żywnościowych.</u>
          <u xml:id="u-60.5" who="#ZbigniewZysk">Wysoki Sejmie! Tempo dewaluacji złotego względem koszyka walut w 1994 r. było niższe od tempa zakładanego w ustawie budżetowej o ok. 4%, a średnioroczny kurs jednostki koszyka walut uległ aprecjacji o ok. 2%, co w dużej mierze wynika z pozycji dolara w stosunku do pozostałych walut wchodzących w skład koszyka. Średnioroczne podstawowe stopy procentowe w 1994 r. dla kredytu refinansowego były wyższe o 5,7%, niż zakładała prognoza do ustawy budżetowej, a dla kredytu redyskontowego — o 3%. Pozytywnie należy ocenić w 1994 r. handel zagraniczny (eksport wyższy o 21,9%), choć saldo płatności towarowych zamknęło się deficytem w wysokości 836 mln dolarów, jak również sytuację na rynku pracy, charakteryzującą się tendencją do wzrostu liczby pracujących (ok. 260 tys. osób więcej niż w 1993 r.) i zmniejszeniem się liczby bezrobotnych o ok. 52 tys. Po 4 latach spadku siły nabywczej przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej odnotowaliśmy w 1994 r. wzrost przeciętnych płac realnych netto o 2,9% i emerytur o 10%. Partia Demokratyczna „Przedsiębiorczość Polska” z satysfakcją przyjmuje informację o wzroście o 1,35 wskaźnika rentowności przedsiębiorstw, głównie przy zmniejszeniu się udziału kosztów w przychodach.</u>
          <u xml:id="u-60.6" who="#ZbigniewZysk">Poza niewątpliwymi osiągnięciami rządu w realizacji budżetu państwa w 1994 r. Poselskie Koło - Nowa Demokracja negatywnie ocenia poniższe zjawiska:</u>
          <u xml:id="u-60.7" who="#ZbigniewZysk">— katastrofalny poziom realizacji budownictwa mieszkaniowego i komunalnego — liczba oddawanych mieszkań w porównaniu do 1993 r. jest niższa o 26% i niższa niż w 1956 r., nadto brak jasnych i akceptowanych przez tzw. kolejkowiczów z zamrażarki spółdzielczej zasad finansowania i kredytowania budownictwa mieszkaniowego;</u>
          <u xml:id="u-60.8" who="#ZbigniewZysk">— utrwalająca się tendencja spadku wydatków na inwestycje (spadek o 0,4% w stosunku do 1993 r.), co przyniesie negatywne skutki gospodarcze w przyszłości;</u>
          <u xml:id="u-60.9" who="#ZbigniewZysk">— wadliwe projektowanie wydatków na oświatę i ochronę zdrowia, polegające na statycznym powiększaniu tych wydatków w roku następnym o przewidywany wskaźnik inflacji, nie uwzględniające rzeczywistych wydatków ponoszonych na te sfery mimo poważnych sygnałów o niewłaściwości przyjętych wielkości; utrwala się praktyka, iż w obronie funkcjonowania placówek szkolnych i służby zdrowia dyrektorzy tych placówek łamią dyscyplinę budżetową, przekraczając limity wydatków, komisje dyscyplinarne uwzględniają okoliczności łamania tej dyscypliny, a rząd po głośnym wołaniu posłów przystępuje do kolejnej fazy oddłużania tych jednostek. Ile lat jeszcze będzie funkcjonowała ta praktyka? Dlaczego do ogólnych wydatków tych jednostek nie chcemy dodać wydatków gmin wspomagających ich działalność?</u>
          <u xml:id="u-60.10" who="#ZbigniewZysk">— stopień pokrywania zgłaszanych przez wojewodów potrzeb na środki budżetowe (ok. 40%), jak również przydzielanie środków województwom, które takich potrzeb nie zgłaszają, co świadczy o niespójności mechanizmu rozdziału tych środków z realiami gospodarczymi;</u>
          <u xml:id="u-60.11" who="#ZbigniewZysk">— nieegzekwowanie od dłużników wpłat na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (zaległości są szacowane na ok. 1,5 bln zł) oraz bardzo niska efektywność podejmowanej przez fundusz działalności gospodarczej i nieprawidłowości w dysponowaniu tym funduszem;</u>
          <u xml:id="u-60.12" who="#ZbigniewZysk">— niewłaściwe projektowanie wydatków na finansowanie inwestycji centralnych, przejawiające się przydzielaniem poważnych kwot na inwestycje źle przygotowane i źle realizowane; bardzo krytycznie oceniamy zamrażanie nie wydatkowanych kwot na rachunkach inwestycyjnych, w sytuacji gdy powyższe kwoty mogłyby wystarczyć na zakończenie kilku dobrze prowadzonych inwestycji, na które zabrakło środków inwestycyjnych i na które notujemy wzrost nakładów potrzebnych na ich zakończenie w związku z przedłużającym się cyklem realizacji;</u>
          <u xml:id="u-60.13" who="#ZbigniewZysk">— złe wykorzystanie środków przeznaczonych na meliorację w budżetach wojewodów, niezgodne z zarządzeniami ministra finansów i ministra rolnictwa;</u>
          <u xml:id="u-60.14" who="#ZbigniewZysk">— nie wyjaśnione, koncentrujące się w kilku województwach nieprawidłowości dotyczące niezgodnego z przepisami wystawiania recept lekarskich i błędnego naliczenia przez apteki odpłatności za te leki;</u>
          <u xml:id="u-60.15" who="#ZbigniewZysk">— pogorszenie sprawności funkcjonowania sądów, polegające na wydłużaniu czasu postępowania sądowego;</u>
          <u xml:id="u-60.16" who="#ZbigniewZysk">— przenoszenie przez ministra finansów, na wnioski wojewodów, wydatków zaplanowanych na dotacje do kosztów remontów spółdzielczych zasobów mieszkaniowych do innych działów;</u>
          <u xml:id="u-60.17" who="#ZbigniewZysk">— pogłębiające się niedoinwestowanie drogownictwa i kolejnictwa, przyczyniające się do degradacji infrastruktury transportowej kraju;</u>
          <u xml:id="u-60.18" who="#ZbigniewZysk">— niewłaściwe gospodarowanie środkami budżetowymi Ministerstwa Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, polegające na wypłacie nieuzasadnionych dotacji i finansowaniu zadań niezgodnych z przepisami.</u>
          <u xml:id="u-60.19" who="#ZbigniewZysk">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Poselskie Koło - Nowa Demokracja, ważąc mocne i słabe strony realizacji budżetu państwa w 1994 r., będzie głosowało za przyjęciem do wiadomości sprawozdania z jego wykonania, pozostawiając do indywidualnego uznania członków koła głosowanie nad absolutorium dla rządu. Poselskie Koło - Nowa Demokracja nie przyjmuje sprawozdania z działalności Narodowego Banku Polskiego, jak również sprawozdania z realizacji polityki pieniężnej realizowanej przez Narodowy Bank Polski.</u>
          <u xml:id="u-60.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-61.1" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Proszę o zabranie głosu pana posła Piotra Ikonowicza w imieniu koła PPS.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#PiotrIkonowicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Toczymy obecnie debatę, od której praktycznie nic nie zależy, która nic nie rozstrzyga. Rząd Waldemara Pawlaka odwołano. Ta decyzja już zapadła, natomiast rządzi ta sama koalicja. Jeżeli odwołano rząd Waldemara Pawlaka, a dzisiaj koalicja zgłasza chęć udzielenia absolutorium temuż rządowi, to jest pytanie: W którym momencie koalicja się myli bądź myliła, czy wówczas czy teraz? Czy istniały jeszcze jakieś inne powody zmiany premiera i kilku ministrów, które nie mają nic wspólnego z polityką gospodarczą, sposobem realizacji budżetu, wreszcie modelem reform? Uporawszy się z tym dylematem, każdy oczywiście w swoim sumieniu, możemy się zastanowić, o czym właściwie tu mówimy. Bo jeżeli się słuchało tych wszystkich przemówień po kolei, to były to przemówienia na bardzo różne tematy, co jest bardzo charakterystyczne dla debat, które nie mają o niczym rozstrzygać, ponieważ debatujemy nad czymś, co już de facto rozstrzygnięto.</u>
          <u xml:id="u-62.1" who="#PiotrIkonowicz">Myślę, że najważniejszym tematem niniejszej debaty powinien być przyjęty w tym budżecie, bo budżet jest takim zapisem, model reformowania gospodarki, sposób dochodzenia do gospodarki rynkowej, osiągania dobrej koniunktury gospodarczej. Taki model może być wyznaczony poprzez trzy zasadnicze polityki: rolną, społeczną i regionalną. Dlatego konieczna jest spójna polityka przemysłowa. Myślę, że to, co było zapisane w ówczesnym budżecie i wynikało również z ówczesnej dyskusji nad budżetem, nie dawało podstaw do przekonania, iż zasady, zręby czy główne kierunki takich polityk w koalicji rządzącej były już stworzone, a ten budżet miałby je realizować. Polska Partia Socjalistyczna, jej koło parlamentarne i posłowie, głosowali przeciwko uchwaleniu budżetu na 1994 r. Wynikało to właśnie z tego powodu, że był to budżet absolutnej kontynuacji zastanej linii reformowania gospodarki. Nie chcę powiedzieć, że ta linia się stopniowo dzisiaj nie zaczyna zmieniać pod wpływem malejącej akceptacji dla tego skrajnie monetarystycznego i neoliberalnego modelu, który stawia kolejne miliony ludzi poza nawiasem gospodarki rynkowej i życia społecznego. Jednak ta linia i ten model zmieniają się stanowczo za wolno. W 1994 r. mieliśmy w istocie do czynienia z przemnożeniem podstawowych wielkości budżetu rządu Hanny Suchockiej przez wskaźnik inflacji. Nie było w tym żadnej nowej myśli, bo nowa myśl objawiłaby się w nowych proporcjach. Oczywiście ktoś powie, że aby osiągnąć nowe proporcje, trzeba mieć coś więcej, żeby nie stawiać pytania, komu zabrać. I zgoda, tyle tylko że w ówczesnym budżecie, już w debacie budżetowej to wykazano, dochody planowane były zaniżone i rząd się ubezpieczał, chowając faktyczne i potencjalne dochody chociażby w Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Przypomnę również, że większość wniosków o zwiększeniu dochodów budżetowych pochodziła z Sojuszu Lewicy Demokratycznej i generalnie z koalicji. Dlatego też uchwalając wówczas budżet, podjęliśmy bardzo ważką uchwałę o zwiększeniu dochodów budżetowych. Miało się to opierać na konkretnych wnioskach dochodowych, zgłoszonych w toku dyskusji właśnie przede wszystkim przez koalicyjnych posłów i posłanki. Do tych wniosków należało zwiększenie ściągalności wszelkich świadczeń. A więc chodziło o wzmocnienie aparatu fiskalnego tak, aby ściągalność podatku, zwłaszcza z sektora prywatnego, zaczęła odzwierciedlać dynamiczny rozwój tego sektora oraz zwiększenie dochodów celnych, o czym mówiła chociażby - zestawiając wielkość obrotów z nieproporcjonalnie wolnymi przychodami - posłanka Ziółkowska. W ramach tych wniosków była zapowiedź rządowa powołania generalnego inspektoratu celnego jako odrębnej, wyspecjalizowanej policji celnej. I korzystam z okazji tej debaty, aby przypomnieć o obietnicy premiera Oleksego, że ten postulat zostanie zrealizowany.</u>
          <u xml:id="u-62.2" who="#PiotrIkonowicz">Realizując pewien kilkuprocentowy wzrost gospodarczy, i rząd, i większość występujących tutaj dyskutantów zza szeregu tych cyfr nie potrafi dostrzec, iż za nimi kryje się olbrzymie i dramatyczne zróżnicowanie pozycji majątkowej różnych grup społecznych. Chcę powiedzieć, że Polska Partia Socjalistyczna przede wszystkim dlatego odrzuciła ówczesny budżet, iż zaplanowano w nim de facto deficyt funduszu na pomoc społeczną. Komisja Polityki Społecznej niedawno skonstatowała, iż ów deficyt wynosił 30%. Kilkaset tysięcy ludzi pozbawionych prawa do zasiłku dla bezrobotnych, pozbawionych środków do życia, musiało odejść z kwitkiem od kas pomocy społecznej. A stało się to w pierwszym roku rządów koalicji centrolewicowej. Socjaliści z Polskiej Partii Socjalistycznej takiej sytuacji zaakceptować nie mogli. Przypominam, że ta konstatacja Komisji Polityki Społecznej nie spotkała się z żadnym negatywnym komentarzem ani zaprzeczeniem ze strony Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-62.3" who="#PiotrIkonowicz">Chcę powiedzieć, że budowa modelu gospodarczego nie może polegać wyłącznie na mechanicznym generowaniu wzrostu. Ta budowa musi uwzględniać złożoną strukturę stosunków społecznych. Polska składa się z przedsiębiorców, z robotników kombinatu miedziowego, w którym realne płace wzrosły o około 20%, i z ludzi ze sfery budżetowej, w której realne płace spadły. Składa się z ludzi mieszkających w stolicy, gdzie jeszcze jest praca prawie dla każdego, gdzie są wysokie dochody, ale składa się również z takich województw, w których nie ma żadnych ofert pracy i nie istnieją również oferty tzw. pracy na czarno. Dlatego na równi z polityką społeczną, która nie zostawia wielkich, milionowych grup ludzi za burtą, rząd musi przedstawiać w kolejnych budżetach, przy okazji ich uchwalania i w trakcie swojego działania również projekty polityki regionalnej. I tu jeszcze jeden dowód na to, że ten model podlega jednak pewnej erozji, że to, co rozpoczął pan Balcerowicz, nie będzie tak dokładnie kontynuowane.</u>
          <u xml:id="u-62.4" who="#PiotrIkonowicz">Zbliżamy się, i to będzie jeszcze w czasie tego posiedzenia, do jakże potrzebnej, postulowanej zarówno przez Unię Pracy, jak i PPS, debaty na temat opracowanych wreszcie kierunków polityki regionalnej państwa. Uważamy to za drugą co do ważności sprawę, jeżeli chodzi o realokację nie tylko dochodów, nie tylko środków, ale przede wszystkim rozwoju. Bo właśnie na szczeblu tworzenia dochodu powinna występować równość, powinno występować dążenie do równomiernego rozwoju i rozkładu w całym przekroju zarówno społecznym, jak i geograficznym Polski. Temu służył również wniosek Koła Parlamentarnego PPS o powołanie stałej komisji sejmowej do spraw polityki regionalnej, o co będziemy jeszcze wnosić w toku debaty nad kierunkami polityki regionalnej państwa.</u>
          <u xml:id="u-62.5" who="#PiotrIkonowicz">Zdaję sobie sprawę, że to, jak będzie głosowało Koło Parlamentarne PPS, nie ma wpływu na decyzję, która już zapadła, decyzję matematyczną, że udzielimy temu budżetowi i temu rządowi - którego już zresztą nie ma - absolutorium.</u>
          <u xml:id="u-62.6" who="#PiotrIkonowicz">Posłowie Polskiej Partii Socjalistycznej bardzo rzadko wstrzymują się od głosu. Niemniej w przypadku, kiedy o nic nie chodzi, pozwolimy sobie skorzystać z tej możliwości.</u>
          <u xml:id="u-62.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-63.1" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Udzielam głosu panu posłowi Wiesławowi Ciesielskiemu z klubu SLD.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#WiesławCiesielski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej głosować będzie za przyjęciem uchwały w sprawie sprawozdania z działalności Narodowego Banku Polskiego w 1994 r. i sprawozdania z realizacji polityki pieniężnej w tymże roku oraz w sprawie bilansu płatniczego Rzeczypospolitej Polskiej w wersji przedłożonej w sprawozdaniu Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów. Oznacza to, że posłowie SLD opowiedzą się za przyjęciem sprawozdania z działalności Narodowego Banku Polskiego, podzielając zastrzeżenia komisji co do merytorycznie wątpliwych oraz mało skutecznych działań sanacyjnych NBP wobec banków, a także co do niesatysfakcjonującej współpracy NBP z rządem w zakresie kształtowania polityki gospodarczej państwa oraz funkcjonowania i rozwoju systemu bankowego.</u>
          <u xml:id="u-64.1" who="#WiesławCiesielski">Zarazem posłowie mojego klubu głosować będą za nieprzyjęciem sprawozdania z realizacji polityki pieniężnej prowadzonej przez Narodowy Bank Polski w 1994 r. ze względu na zbyt duże rozbieżności między treścią „Założeń polityki pieniężnej na rok 1994” a wynikami realizacji tych założeń. Opowiemy się też w głosowaniu za przyjęciem sprawozdania z realizacji bilansu płatniczego za ubiegły rok. Dlaczego? Gdy analizujemy sprawozdanie z działalności NBP w ubiegłym roku, wypada zacząć od stwierdzenia, że w ubiegłym roku Narodowy Bank Polski uzyskał generalnie korzystne wyniki finansowe. Dochody przekroczyły założenia planu o 21,5%, koszty były wyższe od planowanych o 22,5%, a zysk wyższy od zaplanowanego o 21,1%. Na wpłatę NBP do budżetu państwa z zysku roku 1994 przypadła kwota rzędu 24,5 bln starych złotych, to jest o 16,3% więcej niż ujęto w ustawie budżetowej na rok 1994, a o 54,7% więcej niż zysk wpłacony za rok 1993. Podstawową pozycją dochodów były dochody uzyskane w obrocie papierami wartościowymi oraz pobrane odsetki. Natomiast główną pozycją kosztów były odsetki zapłacone oraz koszty związane z bezpośrednim funkcjonowaniem NBP. Te ostatnie uległy obniżeniu o ponad 18% w stosunku do planu na rok 1994. Wyższe niż w 1993 r. — i to blisko o 40% — były natomiast straty nadzwyczajne.</u>
          <u xml:id="u-64.2" who="#WiesławCiesielski">Poprawie uległa sytuacja kadrowa, kolejny raz zmalała fluktuacja kadr z 4,5% w 1993 r. do 3,8% w roku ubiegłym. Mimo pewnych opóźnień kontynuowano proces porządkowania struktury organizacyjnej NBP. Wdrożono podstawowe zasady organizacji oddziałów okręgowych NBP, zlikwidowano 6 ośrodków obliczeniowych, a na ich miejsce utworzono spółki prawa handlowego. Zatwierdzono podział na 13 okręgów statystyczno-analitycznych, priorytetowych w ustaleniu struktury terenowej NBP. W centrali NBP zmieniono zakresy zadań 9 departamentów, zlikwidowano 2, a powołano departament statystyki.</u>
          <u xml:id="u-64.3" who="#WiesławCiesielski">Do pewnych opóźnień i niepełnej realizacji doszło w zakresie planu nakładów inwestycyjnych oraz postępu techniczno-ekonomicznego NBP. Natomiast w zakresie planu zakupu środków trwałych i centralnie realizowanych zakupów środków nietrwałych wystąpiły pewne nieprawidłowości.</u>
          <u xml:id="u-64.4" who="#WiesławCiesielski">Ustawa budżetowa na rok 1994 ustaliła kwotę zwiększenia zadłużenia budżetu w NBP z tytułu zakupu przez Narodowy Bank Polski skarbowych papierów wartościowych w granicach od 3 do 3,5 mld nowych złotych (w ujęciu kasowym). NBP dokonał tych zakupów na kwotę powodującą przyrost zadłużenia budżetu w NBP w ujęciu kasowym o 3 mld, to jest na minimalnym poziomie określonym w ustawie budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-64.5" who="#WiesławCiesielski">Zgodnie z założeniami ustawy budżetowej budżet państwa dokonał wykupu zobowiązań wobec NBP z tytułu deficytu z lat 1982–1989 i 1991 w kwocie 92 mln nowych złotych, obligacji nominowanych w dolarach amerykańskich w kwocie 312,6 mln nowych złotych i wreszcie kredytu refinansowego dla BPH SA w kwocie 33,5 mln nowych złotych.</u>
          <u xml:id="u-64.6" who="#WiesławCiesielski">Dalszemu osłabieniu uległo tempo wykorzystywania pożyczek zaciągniętych przez NBP w Banku Światowym.</u>
          <u xml:id="u-64.7" who="#WiesławCiesielski">Wskazane wyżej pozytywy - po uwzględnieniu również wymienionych mankamentów - skłaniają do przyjęcia sprawozdania z działalności NBP w ubiegłym roku, nie bezkrytycznie wszakże. W pierwszej kolejności pragniemy wskazać na dalece niesatysfakcjonującą współpracę NBP z rządem i to zarówno w zakresie kształtowania polityki gospodarczej państwa, jak i w zakresie funkcjonowania i rozwoju systemu bankowego, do czego NBP jest zobowiązany z mocy art. 6 ust. 2 ustawy o Narodowym Banku Polskim. Rok ubiegły przyniósł wiele na to dowodów, a i obecny wskazuje na duże rozbieżności utrzymujące się między rządem - zwłaszcza Ministerstwem Finansów - i NBP. Mówił o tym w swoim wystąpieniu poseł sprawozdawca.</u>
          <u xml:id="u-64.8" who="#WiesławCiesielski">Wiele niepokoju budzi także proces sanowania banków, prowadzony przez NBP w warunkach kryzysowej w nich sytuacji. Sytuacja ta, obok obiektywnych, miała także swoje subiektywne przyczyny. Należało do nich m.in. nieprzestrzeganie podstawowych procedur ostrożnościowych w działalności kredytowo-gwarancyjnej, ale także wykorzystywanie działalności niektórych banków przez członków władz, akcjonariuszy oraz osoby i podmioty z nimi powiązane do osiągnięcia osobistych korzyści, co doprowadzało banki do zagrożenia upadłością. Tak było w przypadku Pierwszego Komercyjnego Banku, Prosper Banku, Poznańskiego Banku Handlowego.</u>
          <u xml:id="u-64.9" who="#WiesławCiesielski">Wobec takich m.in. banków jeszcze w 1993 r. Narodowy Bank Polski przygotował zasady i instrumenty sanacji, przewidujące m.in. działanie pozaustawowe, wspierające upadające banki. Działania te spotykały się i spotykają z krytyką kolejnych ministrów finansów. Generalnie rzecz biorąc w toku realizacji porozumień, w ramach których NBP udzielał bankom pomocy finansowej, nie osiągnięto zakładanej poprawy. Popełniano przy tym wiele błędów i niekonsekwencji, na co wskazuje NIK w swoim raporcie.</u>
          <u xml:id="u-64.10" who="#WiesławCiesielski">Należały do nich w procesie przygotowania sanacji, po pierwsze, długotrwałość procedury przedstawienia NBP programów działań uzdrawiających, m.in. wskutek niedotrzymywania przez banki terminów oraz braku wskazywania realnych źródeł pozyskania środków; po drugie, przekazywanie do NBP sprawozdawczości, która nie odzwierciedlała rzeczywistej sytuacji finansowej banku (różnice w szacunkach, np. strat, były tutaj wielokrotne).</u>
          <u xml:id="u-64.11" who="#WiesławCiesielski">Jeśli chodzi o mankamenty w zakresie źródeł finansowania sanacji, to chciałbym zwrócić uwagę przede wszystkim na dwa. Po pierwsze, NBP rozpoczął proces konsolidacji słabych banków prywatnych za pomocą własnych środków i ustalonych przez siebie instrumentów. Po drugie, sanowanie banków również w 1994 r. finansowane było przez NBP z emisji pieniądza. Trudno by jednak uzyskać od NBP informacje o wpływie tych działań na wzrost podaży pieniądza, wielkość inflacji, dochody NBP i wysokość wpłat z zysku do budżetu państwa.</u>
          <u xml:id="u-64.12" who="#WiesławCiesielski">Jeśli chodzi o mankamenty, błędy w procesie ratowania banków, to chciałbym zwrócić uwagę na następujące:</u>
          <u xml:id="u-64.13" who="#WiesławCiesielski">1. Przekroczenie ustalonego przez Sejm limitu dokapitalizowania banków.</u>
          <u xml:id="u-64.14" who="#WiesławCiesielski">2. Akceptowanie przez NBP zdezaktualizowanych programów naprawczych.</u>
          <u xml:id="u-64.15" who="#WiesławCiesielski">3. Udzielanie pomocy w kwocie przekraczającej kwotę, jaką NBP musiałby wydatkować na wypłatę depozytów klientom banków. Tak było w przypadku Łódzkiego Banku Rozwoju i Gecobanku. Dla przeciwwagi wspomnieć warto o Spółdzielczym Banku Rzemiosła w Poznaniu: Gdyby mu udzielono niewielkiej pomocy, nie stanąłby wobec konieczności wypłaty depozytariuszom kwoty około pół biliona złotych i mogłoby go to uratować od upadłości.</u>
          <u xml:id="u-64.16" who="#WiesławCiesielski">4. Przekroczenie kwot, jakie NBP mógł wydatkować na zakup akcji i obligacji sanowanych banków.</u>
          <u xml:id="u-64.17" who="#WiesławCiesielski">5. Odstępstwa w realizacji programów sanacji, niepełne wykonywanie ich założeń, nieracjonalna polityka finansowa zarządów komisarycznych. Wszystko to powodowało wzrost strat i kosztów banków, a już skandalicznym przypadkiem jest PBH Merkury SA.</u>
          <u xml:id="u-64.18" who="#WiesławCiesielski">6. Duże koszty windykacji należności banków w okresie sanacji.</u>
          <u xml:id="u-64.19" who="#WiesławCiesielski">7. Niewystarczający nadzór NBP nad przebiegiem procesów sanacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-64.20" who="#WiesławCiesielski">8. Nieprzestrzeganie przez Narodowy Bank Polski przepisów Prawa bankowego, Kodeksu postępowania administracyjnego oraz zarządzenia prezesa NBP nr 19/92.</u>
          <u xml:id="u-64.21" who="#WiesławCiesielski">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Realizacja polityki pieniężnej w ubiegłym roku odbiegała od przyjętych założeń; w szczególności oznaczało to wyższy o około 10% niż zakładano wzrost pieniądza, utrzymującą się nadmierną płynność systemu bankowego, wyższą niż założono inflację, która w relacji grudzień do grudnia wyniosła 29,5% zamiast prognozowanych 23,1%, wreszcie wzrost, a nie spadek rezerw walutowych.</u>
          <u xml:id="u-64.22" who="#WiesławCiesielski">Podstawowym celem polityki pieniężnej w 1994 r. było, podobnie jak w ubiegłych latach, ograniczenie inflacji i utrwalanie ożywienia gospodarczego oraz rozwoju społeczno-gospodarczego kraju. Narodowy Bank Polski miał sprzyjać realizacji tych założeń, w myśl których produkt krajowy brutto miał wzrosnąć o 4,5%, a ceny konsumpcyjne w grudniu 1994 r. miały wzrosnąć nie więcej niż o 23%. Rzeczywisty wzrost cen konsumpcyjnych wyniósł o około 6% więcej niż założony, licząc w relacji grudzień do grudnia. Produkt krajowy brutto wzrósł faktycznie w 1994 r. o 5%.</u>
          <u xml:id="u-64.23" who="#WiesławCiesielski">Nie został więc osiągnięty podstawowy cel polityki pieniężnej założony na 1994 r., czyli ograniczenie inflacji do planowanego poziomu. Niestety, w działaniach NBP nie widać było determinacji i woli osiągnięcia założonej inflacji. Był to więc kolejny rok znacznego spadku wartości pieniądza polskiego w kraju. Złoty stracił także w stosunku do amerykańskiego dolara, marki niemieckiej, a szczególnie do franka szwajcarskiego. Drogą do realizacji celu, jakim jest zwalczanie inflacji, miało być ograniczanie wzrostu podaży pieniądza. Uchwała w sprawie polityki pieniężnej w 1994 r. zakładała przyrost podaży pieniądza o 155 bln zł. W rzeczywistości podaż pieniądza ogółem zwiększyła się o 38,2% w stosunku do grudnia 1993 r., wobec planowanego wzrostu o 27,7%. Główną przyczyną większego, niż zakładano, przyrostu podaży pieniądza był napływ rezerw zagranicznych. W uchwale założono spadek należności zagranicznych w systemie bankowym o kwotę nie większą niż 250 mln dolarów. Faktycznie należności zagraniczne netto wzrosły o ponad 2,5 mld dolarów. Stanowi to przyrost o 29% w stosunku do grudnia 1993 r.</u>
          <u xml:id="u-64.24" who="#WiesławCiesielski">W prognozie monetarnej na rok 1994, będącej podstawą założeń polityki pieniężnej, zakładano, że przyrost zadłużenia sektora rządowego wyniesie w całym roku 115,5 bln starych złotych. Przyrost ten wyniósł w rzeczywistości 104,4 bln zł, co było spowodowane wyższym o około 5 bln zł finansowaniem pozabankowym w roku ubiegłym, a także nieuwzględnieniem w prognozie monetarnej na rok 1994 obligacji na porozumienie z Klubem Londyńskim oraz niższym deficytem budżetu państwa.</u>
          <u xml:id="u-64.25" who="#WiesławCiesielski">Polityka stóp procentowych w 1994 r. miała na celu sprzyjanie wzrostowi inwestycji, zwiększanie skłonności do oszczędzania w złotych i przeciwdziałanie dolaryzacji gospodarki. Realizując postawione cele, NBP obniżył w maju ub. r. podstawowe stopy procentowe oraz zmienił zasady odprowadzania i wielkości stawek rezerw obowiązkowych. Wprowadził także obowiązek odprowadzania rezerw od depozytów walutowych. Jeśli weźmiemy pod uwagę rozkład inflacji w skali roku, zauważymy, że obniżka stóp procentowych była jednak spóźniona. Realna stopa procentowa od kredytu refinansowego mierzona trzymiesięczną oczekiwaną inflacją wynosiła średnio w pierwszym półroczu ub. r. około 6,5%. Powodowało to utrzymanie wysokich kosztów kredytu dla podmiotów gospodarczych oraz wysokich kosztów obsługi długu publicznego przez budżet. Po obniżce stóp procentowych w maju ub. r. realna stopa procentowa kredytu refinansowego wynosiła w II półroczu średnio 3,2%.</u>
          <u xml:id="u-64.26" who="#WiesławCiesielski">W zakresie polityki kursu walutowego NBP prowadził działania zgodne z założeniami, utrzymywał zgodnie z założeniami mechanizm kroczącej dewaluacji złotego. Tempo dewaluacji złotego wynosiło w okresie styczeń-wrzesień 1,5% miesięcznie, a w okresie październik-listopad - 1,4%. Realizowana przez NBP polityka kursowa nie zapobiegła jednak nadmiernemu napływowi rezerw zagranicznych, które w całym roku wzrosły o ponad 2,5 mld dolarów.</u>
          <u xml:id="u-64.27" who="#WiesławCiesielski">Reasumując, wyżej wymienione okoliczności powodują, że Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej opowie się w głosowaniu za przyjęciem sprawozdania z działalności NBP, za przyjęciem bilansu płatniczego za rok ubiegły, natomiast przeciwko przyjęciu sprawozdania z realizacji polityki pieniężnej.</u>
          <u xml:id="u-64.28" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-64.29" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Aleksander Małachowski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Wiesławowi Ciesielskiemu z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-65.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę obecnie o zabranie głosu pana posła Wiesława Piątkowskiego z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#WiesławPiątkowski">Szanowny Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Najpierw pragnę podnieść pewną kwestię wiążącą się z procedurą opracowywania sprawozdania Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów na temat rządowego sprawozdania z wykonania budżetu państwa za interesujący nas okres. Chodzi mi o zawartość merytoryczną opinii komisji sejmowych o wykonaniu budżetu państwa w zakresie określonych jego części jako członu owej procedury. Wszystkie opinie komisji sejmowych dotyczące realizacji określonych części budżetu przedkładane są Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów. Mają one wszak różną wartość merytoryczną, a zatem i różne znaczenie dla wypracowania przez Komisję Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów ostatecznej opinii o realizacji budżetu w zakresie określonych jego części. Na podstawie lektury opinii komisji sejmowych, o których mowa, mogę stwierdzić, co następuje: 35% tych opinii ma charakter czysto formalny - stwierdza się w nich, że komisja pozytywnie ocenia wykonanie budżetu w zakresie danej jego części, nie opatruje się jednak tego żadnym uzasadnieniem. Zapewne pośród tego typu opinii komisji sejmowych są takie, które są zgodne ze stanem faktycznym, to znaczy realizacja budżetu w zakresie danej jego części nie nasuwa zastrzeżeń. Są jednak opinie pozbawione uzasadnienia, mimo zarzutów i krytyk Najwyższej Izby Kontroli. W rezultacie na posiedzeniach Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów dochodzi do przedstawiania uzasadnień improwizowanych przez pewne komisje, nie zawsze dostatecznie przemyślanych. Wiąże się z tym strata czasu tak cennego dla Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów w toku analizy wykonania różnych części budżetu państwa. Z tego wypływa wniosek, że wszystkie opinie komisji sejmowych powinny być gruntownie uzasadnione.</u>
          <u xml:id="u-66.1" who="#WiesławPiątkowski">I druga kwestia. W tych opiniach komisji sejmowych o realizacji budżetu państwa w 1994 r., które nie mają charakteru wyłącznie formalnego, zawarte są różne uwagi krytyczne dotyczące sposobu realizacji budżetu. W postaci uogólnionej przedstawiają się one tak oto:</u>
          <u xml:id="u-66.2" who="#WiesławPiątkowski">— wydatki budżetu były niedostateczne w stosunku do potrzeb i wynikających z nich zadań (niekiedy stwierdzenie to ma sens tylko informacyjny, w wielu jednak przypadkach oznacza też krytykę istniejącego stanu i postulat zwiększenia wydatków);</u>
          <u xml:id="u-66.3" who="#WiesławPiątkowski">— nie zawsze wydatki budżetowe były realizowane racjonalnie, jeśli chodzi o ich celowość i strukturę lub stopień realizacji celu przy danych kosztach;</u>
          <u xml:id="u-66.4" who="#WiesławPiątkowski">— dały o sobie znać, co wiąże się z poprzednim, różnego rodzaju niedostatki w zakresie kontroli wydatków budżetowych w różnych częściach budżetu;</u>
          <u xml:id="u-66.5" who="#WiesławPiątkowski">— relacje wydatków określonych części budżetu naruszały zasadę sprawiedliwości społecznej, np. w sensie zbyt dużej różnicy wynagrodzeń;</u>
          <u xml:id="u-66.6" who="#WiesławPiątkowski">— zdarzało się naruszanie dyscypliny budżetowej, wydatkowanie niezgodne z Prawem budżetowym;</u>
          <u xml:id="u-66.7" who="#WiesławPiątkowski">— niedostateczna była ściągalność składek na ubezpieczenia społeczne, mimo poprawy w stosunku do 1993 r.;</u>
          <u xml:id="u-66.8" who="#WiesławPiątkowski">— w wielu częściach budżetu zaistniała duża rozbieżność między dochodami planowanymi a faktycznie zrealizowanymi (w większości przypadków te ostatnie okazały się większe od planowanych, w kilku przypadkach nawet o ponad 200%).</u>
          <u xml:id="u-66.9" who="#WiesławPiątkowski">Chciałbym podkreślić, że nie chodzi tu o cały możliwy zakres krytyki wykonania budżetu państwa, lecz tylko o ten, który wynika z opinii komisji sejmowych. Niezależnie od ograniczenia przez komisje sejmowe krytyki wykonania budżetu do zakresu problemowego, ta krytyka zasługuje na istotną uwagę. Sądzę, że wiele słabości w realizacji budżetu, wskazanych przez komisje sejmowe, różnie się konkretyzujących w różnych częściach budżetu, może być wyeliminowanych w istniejącej sytuacji gospodarczej. Możliwe jest bowiem natychmiastowe podjęcie działań na rzecz racjonalizacji wydatków budżetowych, podniesienia dyscypliny budżetowej, wzmożenia kontroli wydatkowania środków w strukturach poszczególnych części budżetu (niezależnie od działań Najwyższej Izby Kontroli), uczynienia struktury wydatków w skali całego budżetu państwa bardziej sprawiedliwą, zwiększenia ściągalności składek na ubezpieczenia społeczne i udoskonalenia metodologii planowania dochodów w poszczególnych częściach budżetu.</u>
          <u xml:id="u-66.10" who="#WiesławPiątkowski">Zagadnieniem długookresowym jest natomiast zasadnicze zwiększenie wydatków budżetu państwa. Realizacja tego celu sprzyjać będzie wyeliminowaniu innych słabości wykonania budżetu. W ten sposób wykonanie budżetu łączyło się i zawsze będzie się łączyć ściśle z kwestią fundamentalną - wzrostem gospodarczym.</u>
          <u xml:id="u-66.11" who="#WiesławPiątkowski">Zapewne nie osiągnie się nigdy stanu idealnego w realizacji budżetu państwa, ponieważ sam proces gospodarczy zmienia w takim lub innym stopniu warunki realizacji celów zakreślonych ustawą budżetową, stąd w dużej mierze wielkości budżetu po zmianach i wykonane. Ostatecznie ważne jest to, czy budżet państwa jest właściwie stosowanym narzędziem w realizacji interesu społecznego. Sądzę, że takie założenie, wzgląd na interes społeczny, generalnie rzecz biorąc manifestowało się w toku realizacji budżetu państwa w roku 1994.</u>
          <u xml:id="u-66.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Wiesławowi Piątkowskiemu z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-67.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana posła Jana Wyrowińskiego z Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#JanWyrowiński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ustawie budżetowej na rok 1994 towarzyszył po raz pierwszy załącznik, który nosi nazwę: „Kierunki prywatyzacji”. Ocena realizacji zobowiązań zawartych w tym dokumencie, stanowiącym budżetowe novum, zobowiązań nałożonych przez Wysoką Izbę na rząd, stanowić musi ważną przesłankę do rzetelnego rozliczenia Rady Ministrów z tego, co w tak ważnej dla reformowania polskiej gospodarki sprawie przekształceń własnościowych w 1994 r. dokonała.</u>
          <u xml:id="u-68.1" who="#JanWyrowiński">Mój klub, świadom znaczenia, jakie dla kształtowania ładu wolnorynkowego ma prywatyzacja sektora państwowego, czyli działanie, którego celem jest ograniczenie do minimum udziału nieefektywnego właściciela, jakim jest państwo, w gospodarce oraz odseparowanie tejże gospodarki od bieżących wpływów politycznych, ze szczególną wnikliwością konfrontował prywatyzacyjną rzeczywistość końca 1994 r. z zapisami załącznika nr 10 ustawy budżetowej. Wnioski, jakie nam się nasunęły, nie są wnioskami optymistycznymi, bowiem lista zaniedbań czy wręcz zaniechań prywatyzacyjnych, które obciążają konto koalicji SLD–PSL w 1994 r., jest bardzo długa. Odniosę się tylko do najistotniejszych.</u>
          <u xml:id="u-68.2" who="#JanWyrowiński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zapisano w kierunkach prywatyzacji, że: „Rząd rozpocznie w pierwszym półroczu 1994 r. tworzenie narodowych funduszy inwestycyjnych, tak aby w IV kwartale tegoż roku rozpocząć dystrybucję świadectw udziałowych”. Wiemy już dzisiaj, że dystrybucja świadectw udziałowych rozpocznie się w IV kwartale, ale bieżącego roku. Dla programu narodowych funduszy inwestycyjnych, jedynego jak dotąd realnego i zdrowego ekonomicznie programu uwłaszczenia obywateli Rzeczypospolitej, rok 1994 był stracony. Fakt ten w sposób istotny przyczynił się do zahamowania tempa przekształceń własnościowych w Polsce. Pan premier Pawlak, nie dość że do końca z niezrozumiałych względów zwlekał z podpisaniem, to jeszcze na dodatek robił bardzo wiele, aby obrzydzić opinii publicznej program, którego największą wadą było chyba to, że koalicja odziedziczyła go w spadku po rządzie Hanny Suchockiej.</u>
          <u xml:id="u-68.3" who="#JanWyrowiński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Rząd nie przedstawił parlamentowi w 1994 r., mimo że był do tego zobowiązany zapisem w kierunkach prywatyzacji, nowej ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych. Pragnę przypomnieć po raz kolejny, że nie trzeba było w tym względzie wymyślać niczego nowego. Projekt takiej ustawy, uzgodniony ze związkami zawodowymi, koalicja SLD–PSL znalazła w ministerialnym biurku pana Janusza Lewandowskiego. Niestety, zamiast ustawy docierały do parlamentu odgłosy międzyresortowych i wewnątrzkoalicyjnych kłótni toczonych w trakcie tworzenia nowego projektu, który, jak wszyscy doskonale wiemy, znalazł się ostatecznie w Sejmie, ale pod koniec pierwszej połowy 1995 r., i mimo sprzeciwu całej opozycji został w tempie ekspresowym uchwalony.</u>
          <u xml:id="u-68.4" who="#JanWyrowiński">Wysoka Izbo! Rok 1994 był rokiem opóźnienia działań restrukturyzacyjnych w sektorach o szczególnym znaczeniu dla gospodarki. Mam na myśli energetykę, górnictwo, hutnictwo, przemysł naftowy. Zobowiązanie do realizacji tego rodzaju działań zawarte jest również w kierunkach prywatyzacji. Fakt ten, Wysoka Izbo, obniża zdolność konkurencyjną tych sektorów w przededniu integracji Polski z Unią Europejską i zwiększa niewątpliwie koszty dostosowania.</u>
          <u xml:id="u-68.5" who="#JanWyrowiński">Chciałbym się zatrzymać, dla przykładu, przy sektorze naftowym i kogoś zacytować — kogo, powiem za moment: „Można odnieść wrażenie, że restrukturyzacja sektora naftowego sprowadza się do utworzenia Polskiej Kompanii Naftowej”. Nie powiedział tego żaden polityk opozycyjny, lecz wiceminister przekształceń własnościowych pan Andrzej Żebrowski, nie dalej jak wczoraj, podczas posiedzenia podkomisji wyłonionej z Komisji Przekształceń Własnościowych, która zajmuje się tą problematyką. Jako przedstawiciel opozycji dopowiem, że owo nasilenie zabiegów wokół utworzenia naftowej „czapki” wiąże się z tym, że będzie to jedna z najintratniejszych instytucji gospodarczych w kraju, ale gwoli sprawiedliwości muszę zauważyć, że pewne dokonania restrukturyzacyjne w tej branży nastąpiły. Otóż nie mówi się już o Polskiej Kompanii Naftowej — od pewnego czasu mówi się o Spółce Akcyjnej Nafta Polska. Gratuluję.</u>
          <u xml:id="u-68.6" who="#JanWyrowiński">Pozwolę sobie jeszcze raz, Wysoka Izbo, zacytować przedstawiciela rządu, tym razem wyższej rangi — mam na myśli pana wicepremiera Grzegorza Kołodkę. Pan wicepremier po powrocie z Nowego Jorku — uczestniczył tam, jak państwo wiedzą, w konferencji na temat wielkich wyłaniających się rynków - powiedział między innymi: „Można by postarać się sprzedawać własność państwową szybciej, gdyby istniała gwarancja, że dochody z tego tytułu będą reinwestowane z myślą o rozszerzaniu wąskich gardeł polskiej gospodarki, wykorzystane na restrukturyzację tych gałęzi, które same sobie z tym problemem nie poradzą, na budowę elementów infrastruktury, które będą przyczyniać się do rozszerzenia naszej ekspansji na zewnątrz. Takiej gwarancji nie ma”. Otóż pan wicepremier potwierdził tym samym, że rząd, którego jest członkiem, nie zrealizował kolejnego zobowiązania zapisanego w kierunkach prywatyzacji. To zobowiązanie brzmiało następująco: „Przygotowanie systemu finansowego wspierania restrukturyzacji przemysłu w oparciu o środki uzyskiwane między innymi z prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych”. Nic dodać, nic ująć — opozycja niczego nie musi tutaj mówić, wszystko, co trzeba było powiedzieć, powiedział pan wicepremier Kołodko. Pragniemy tylko dodać, w kontekście działań istniejącego układu politycznego, że te w gruncie rzeczy spore — bo największe z tych, jakie były — przychody z prywatyzacji przeznaczone zostały nie na rozwój, lecz na podtrzymanie przy życiu starych, nieefektywnych struktur gospodarczych. Jesteśmy niestety przekonani, że tak samo będzie w roku bieżącym.</u>
          <u xml:id="u-68.7" who="#JanWyrowiński">Wysoka Izbo! Na początku powiedziałem, że lista prywatyzacyjnych zaniedbań rządu w 1994 r. jest bardzo długa. Z braku czasu wspomnę o tym, że, po pierwsze, rząd do dnia dzisiejszego nie przedstawił projektu ustawy o funduszach inwestycyjnych zamkniętych oraz o funduszach emerytalnych. Warto przypomnieć, że jednym ze źródeł stagnacji na rynku kapitałowym oraz przyczyną tego, że giełda jest wciąż jeszcze o tak znikomej kapitalizacji, jest właśnie m.in. ten fakt. Po drugie, rząd w 1994 r. nie przygotował ustawy reprywatyzacyjnej, nie uznał zaś za stosowne przedstawić Sejmowi kompromisowego projektu przygotowanego przez gabinet Hanny Suchockiej. Po trzecie, w roku 1994 odnotowano istotne opóźnienia w przygotowaniach do prywatyzacji kolejnych banków, tzw. komercyjnej dziewiątki. Dzisiaj już wiadomo, że termin sprywatyzowania tychże banków — do końca 1996 r. — nie zostanie dotrzymany. Natomiast nie wiadomo, co będzie z ponad 400 mln dolarów Funduszu Prywatyzacji Polskich Banków, którego działanie wiąże się z tym terminem. Po czwarte, istotnemu uszczupleniu ilościowemu uległ program „Stabilizacja, restrukturyzacja, prywatyzacja”. Po piąte, do końca 1994 r., mimo że było takie zobowiązanie ustawowe, rząd nie przedstawił programu prywatyzacji spółek cukrowych.</u>
          <u xml:id="u-68.8" who="#JanWyrowiński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zdaniem mojego klubu rok 1994 był rokiem asekuranckiej i ślamazarnej polityki prywatyzacyjnej. W sprawach zasadniczych dla tempa polskiej prywatyzacji - a myślę tu o programie NFI, o ustawie o prywatyzacji i reprywatyzacji, o restrukturyzacji i prywatyzacji kluczowych sektorów naszej gospodarki - panował zastój. Pragnę przypomnieć, że w dniu 31 grudnia 1994 r., kiedy kończył się okres obrachunkowy dla rządu koalicji SLD–PSL, zakończył prywatyzacyjną pracę na terenie byłej NRD urząd powierniczy. I Niemcy nie zadawali naiwnych pytań: czy i po co prywatyzować. Niemcy po prostu prywatyzowali. Powrót do normalności w stosunkach własnościowych uznali za nie podlegający dyskusji priorytet. Co się natomiast działo 31 grudnia 1994 r. po drugiej stronie Odry? Otóż tego dnia po drugiej stronie Odry - za sprawą braku politycznej woli rządzącej koalicji - procesy prywatyzacyjne w naszej gospodarce były równie odległe od finału, jak w dniu 1 stycznia tegoż samego roku.</u>
          <u xml:id="u-68.9" who="#JanWyrowiński">Mój klub uważa, że jeśli chodzi o prywatyzację w 1994 r., rząd na absolutorium nie zasługuje.</u>
          <u xml:id="u-68.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-69.1" who="#AleksanderMałachowski">Przemawiał pan poseł Jan Wyrowiński z Unii Wolności.</u>
          <u xml:id="u-69.2" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana posła Mieczysława Jedonia z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#MieczysławJedoń">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Na dzisiejszym posiedzeniu zostało przedstawione sprawozdanie z wykonania budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1994 r. Chciałbym przedstawić Wysokiej Izbie jeden z wycinków - kwestię realizacji inwestycji centralnych, co zostało ujęte w wykazie stanowiącym załącznik nr 6 do ustawy budżetowej. Wykaz inwestycji centralnych na 1994 r. obejmował 188 przedsięwzięć o wartości kosztorysowej 147 bln starych złotych. Z tego 136 inwestycji centralnych państwowych jednostek i zakładów budżetowych oraz państwowych jednostek organizacyjnych pochłonęłoby kwotę przekraczającą 75 bln starych złotych, tj. ok. 51% ogólnej wartości, 32 inwestycje centralne podmiotów gospodarczych kwotę 54 bln starych złotych, a 20 inwestycji centralnych gmin - 18 bln starych złotych. Nakłady do poniesienia po 1993 r. na realizację 188 inwestycji centralnych przekroczyły 111,8 bln starych złotych, co stanowi 76% ogólnej wartości kosztorysowej. Oznacza to, że jak dotąd zrealizowano ok. 1/4 wartości kosztorysowej inwestycji. Na 1994 r. zaplanowano na realizację wszystkich inwestycji nakłady rzędu 19,6 bln starych złotych, co stanowiło 13,3% wartości kosztorysowej ogółem oraz 17,5% nakładów, do poniesienia po 1993 r. Oznacza to, że przy takim tempie realizacji nakładów wszystkie 188 inwestycji powinny być zakończone w ciągu 6 lat, poczynając od roku 1994.</u>
          <u xml:id="u-70.1" who="#MieczysławJedoń">W poszczególnych grupach wielkości kształtowały się odpowiednio: w grupie 136 inwestycji nakłady wynoszą 7,4 bln starych złotych, co stanowi 37,8% nakładów ogółem i oznacza założenie wolniejszego tempa realizacji tych inwestycji, w tym dotyczących służby zdrowia; w grupie 32 inwestycji - 9,5 bln starych złotych, co stanowi 48,5% nakładów ogółem i oznacza szybsze tempo realizacji; w grupie 20 inwestycji - 2,7 bln starych złotych, czyli 13,8% nakładów ogółem, co również oznacza szybsze tempo. Natomiast dotacja budżetowa w nakładach ogółem na wszystkie inwestycje została ustalona na poziomie 9,8 bln starych złotych, co stanowiło 50% nakładów ogółem w całym 1994 r. W poszczególnych grupach wynosiła ona: w grupie 136 inwestycji - 6,9 bln, w grupie 32 inwestycji - 1,9 bln, w grupie 20 inwestycji - 1 bln.</u>
          <u xml:id="u-70.2" who="#MieczysławJedoń">Realizacja budżetu w części dotyczącej załącznika nr 6 przedstawia się następująco: planowano poniesienie nakładów rzędu 19,6 bln starych złotych, poniesiono 16,2 bln, czyli zrealizowano 82,9% planowanych nakładów, a więc o 3,4 biliona mniej. W poszczególnych grupach kształtowało się to następująco: w grupie 136 inwestycji z planowanych 7,4 bln zrealizowano 7,2 bln, co stanowi 97,7%, w grupie 32 inwestycji z 9,5 zrealizowano 6,7 bln, co stanowi 70% planowanych nakładów, w grupie 20 inwestycji z 2,7 bln zrealizowano 2,37 bln, co stanowi 87,8%.</u>
          <u xml:id="u-70.3" who="#MieczysławJedoń">Dotacja budżetowa została w pełni wykonana i zrealizowana, i to w każdej grupie, jak również w układzie resortowym. Oznacza to, że niewykonanie ujętych w załączniku nr 6 nakładów dotyczyło innych niż dotacja budżetowa źródeł finansowania. Planowano zakończenie w 1994 r. 18 inwestycji centralnych - faktycznie zakończono 15. Jest to postęp w stosunku do lat ubiegłych. I tak: w 1991 r. plan zakładał 23 inwestycje - faktycznie oddano 4, w 1992 r. plan wynosił 21 - faktycznie oddano 9, w 1993 r. planowano 19, a faktycznie oddano tylko 6. Muszę jednak stwierdzić, że do zadowolenia jest jeszcze bardzo daleko.</u>
          <u xml:id="u-70.4" who="#MieczysławJedoń">W wyniku wnikliwej analizy można stwierdzić, że występują problemy i zjawiska, które muszą być usunięte. I tak, po pierwsze - w danym wypadku przekroczono nakłady poniesione ogółem w sytuacji, gdy finansowanie odbywało się wyłącznie z dotacji budżetowej; po drugie - w pełni wykorzystano dotacje, ale nie wykonano planowanych nakładów, gdyż z dotacji 1994 r. pokrywano zadania 1993 r. - tak było z inwestycjami ministerstwa ochrony środowiska; po trzecie - nie uzyskano planowanych środków pozabudżetowych, co pociągnęło za sobą niewykonanie planowanych nakładów - stanowi to naruszenie rozporządzenia ministra finansów w sprawie finansowania inwestycji centralnych; po czwarte - w pełni wykorzystano środki budżetowe, ale nakłady poniesiono w 70%, gdyż zmieniły się warunki stanowiące o opłacalności kredytu zagranicznego, co skłoniło do rezygnacji z tego kredytu. Mowa jest tutaj o inwestycjach centralnych Ministerstwa Przemysłu i Handlu. Po piąte, słabe zaangażowanie (finansowanie) nakładów na skutek trudności z uzyskaniem rządowego poręczenia kredytu dewizowego oraz opóźnienia w uzyskaniu poręczenia spłaty kredytu złotowego.</u>
          <u xml:id="u-70.5" who="#MieczysławJedoń">Należy stwierdzić, że mimo pewnej poprawy w 1994 r. nadal występują wypadki przesuwania terminów realizacji inwestycji centralnych oraz istotne zmiany wartości kosztorysowej. Wynika to z niefrasobliwości inwestorów w dysponowaniu groszem publicznym. Powodują to nierealne zapisy ustawowe odnośnie do takich pozycji, jak wartość kosztorysowa, terminy realizacji, nakłady do poniesienia, spodziewane efekty, i to już na etapie uchwalania budżetu.</u>
          <u xml:id="u-70.6" who="#MieczysławJedoń">Reasumując, podzielając pozytywną opinię NIK, biorąc pod uwagę dokonany postęp, będę jednak głosował za przyjęciem sprawozdania z realizacji budżetu 1994 r. i udzieleniem absolutorium rządowi.</u>
          <u xml:id="u-70.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Mieczysławowi Jedoniowi z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-71.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana posła Stanisława Kalembę z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#StanisławKalemba">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zaangażowanie środków budżetowych dla rolnictwa i jego otoczenia, dla obszarów wiejskich jest najważniejszym instrumentem realizacji polityki państwa w gospodarce żywnościowej. Według danych zachodnich rolnictwo polskie jest obecnie aż ośmiokrotnie mniej wspierane przez państwo niż rolnictwo w krajach Unii Europejskiej. Tu pozwolę sobie polemizować z panem posłem sprawozdawcą Mieczysławem Czerniawskim, który nawiązując do zwiększonej o 5 punktów inflacji, powiedział, że podstawową tego przyczyną był duży wzrost cen żywności głównie wywołany suszą i nadmiernym protekcjonizmem.</u>
          <u xml:id="u-72.1" who="#StanisławKalemba">Wysoki Sejmie! Wystarczy zapoznać się ze sprawozdaniem z realizacji budżetu, tom I. Tam jest szczegółowo podane, co się złożyło (jakie grupy) na wzrost inflacji. Jak dokładnie się z tym zapoznamy, to okaże się, że wynika z tego, że 56% udziału we wzroście cen towarów i usług dotyczy dwóch pozycji: artykułów nieżywnościowych i usług, a dopiero w następnej kolejności - 40% - odnosi się do żywności. Wystarczy to przeanalizować. Według tych danych, porównując rok 1993 i 1994, wzrost wynosi 0,8%, a jeśli porówna się grudzień do grudnia - spadek wynosi około 8%.</u>
          <u xml:id="u-72.2" who="#StanisławKalemba">Dalej, mówi się o tym, że to zbyt duża interwencja. Przecież tutaj zdecydowanie - i to kilkakrotnie - mniej interweniujemy niż państwa zachodnie. Interwencja, mądra interwencja na rynku rolnym pozwala stabilizować i zmniejszać wzrost cen, o czym ekonomiści z państw Unii Europejskiej wiedzą już od kilkudziesięciu lat. Jeżeli chodzi o wzrost cen, to podam przykład usług i artykułów nieżywnościowych, o których się nie mówi: m.in. energia elektryczna - o 37%, centralne ogrzewanie i ciepła woda - o 66%, bilety komunikacji - o 35%, przewozy PKS itd. Mówi się ponadto, że do tego przyczyniły się też opłaty wyrównawcze. Znowu nieporozumienie. Wystarczy przeanalizować ceny grupy towarów, w których zostały wprowadzone opłaty wyrównawcze; w wypadku niektórych pozycji zmniejszyły się ceny w roku 1994. Jeśli chodzi o najwyższe pozycje grup towarów, które są wymienione w tej informacji, to one nie są objęte opłatami wyrównawczymi. Proszę to jednak dokładnie analizować, bo uważam, że to jest w stosunku do rolnictwa nieuczciwe.</u>
          <u xml:id="u-72.3" who="#StanisławKalemba">Następna sprawa - Narodowy Bank Polski. Pani prezes mówiła o konieczności stabilizacji; żeby rząd w większym stopniu to stabilizował. Jeśli chodzi o rok 1994, powiedziała, że wpłynęły na to opłaty wyrównawcze. A ja zadam pytanie: Co zrobił Narodowy Bank Polski w celu uzdrowienia sytuacji banków spółdzielczych w ramach nadzoru, rozwiązań ustawowych i czy było możliwe obniżenie cen przy odsetkach od kredytów, które w większości dostępne były dla rolników, rzędu 50%? Można zadać to pytanie. W związku z tym trzeba też otwarcie postawić inne pytania: Jak nasze rolnictwo, wieś w tych arcytrudnych warunkach ma się przystosować do pełnego członkostwa we wspólnotach gospodarczych Unii Europejskiej i jak długo to potrwa? Jak przedstawia się w związku z trudnymi warunkami, dotkliwą suszą, zaniedbaniami realizacja budżetu w tej części naszej gospodarki? Realizacja całego budżetu, w tym w części przeznaczonej dla rolnictwa, odbywała się w chwili dużego ożywienia gospodarczego, była wielokrotnie o tym mowa. Przekroczone dochody państwa o 3%, zmniejszenie deficytu budżetowego o 31% - były to na pewno czynniki sprzyjające wzrostowi zasilania przez budżet rolnictwa i gospodarki żywnościowej.</u>
          <u xml:id="u-72.4" who="#StanisławKalemba">Na podstawie wykonania budżetu można stwierdzić, że na miarę skromnych możliwości nastąpiły zmiany w polityce rolnej państwa na rzecz zwiększenia zasilania rolnictwa. Zmiany te pozwoliły zwiększyć wydatki w większości pozycji. Pozwoliło to na wzrost udziału rolnictwa w wydatkach z planowanych 2,58% do 2,77%, a więc minimalnie wzrosło to w porównaniu z latami poprzednimi. Wzrost cen towarów i usług nabywanych przez rolników był nieco niższy od poziomu inflacji i niższy od wzrostu cen towarów sprzedawanych przez rolników. Jeśli chodzi o nożyce cen, sytuacja poprawiła się - jest to różnica 10%, ale wobec spadku produkcji o prawie 10%, z tego produkcji roślinnej aż o 16%, dochody rolników, przecież niskie, nie poprawiły się. Zatem kluczowa sprawa dochodów w gospodarstwach nie zmieniła się.</u>
          <u xml:id="u-72.5" who="#StanisławKalemba">Wysoka Izbo! W 1994 r. kwota wydatków na rolnictwo w części 19 działu 40: Rolnictwo, wyniosła 450 129 tys. zł, co oznacza znaczny wzrost w stosunku do 1993 r. i prawie 40-procentowy w stosunku do planu. Nie będę wymieniał poszczególnych pozycji, ale w tym były uwzględnione i postęp biologiczny w produkcji roślinnej, zwierzęcej, i dotacja na Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Warto podkreślić, że w tych trudnych warunkach wykonano plan prawie w 100% w dziale 79: Oświata i wychowanie, w części 85 w dziale 40: Zbiorczy budżet wojewodów - w 99,95%, prawie zrealizowano plan na nawozy wapniowe, dopłaty do kredytów rolnych wykonano w wysokości 248 541 tys. zł, to jest prawie w 99,5%, na Agencję Rynku Rolnego dopłacono z budżetu 348 744 tys. zł, to jest zrealizowano 100% planu.</u>
          <u xml:id="u-72.6" who="#StanisławKalemba">Z rezerw celowych zgodnie z planem 120 mln zł przekazano Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa z pożyczki ASAL na wspieranie rozwoju infrastruktury wsi.</u>
          <u xml:id="u-72.7" who="#StanisławKalemba">Podstawową funkcję interwencyjną na rynku produktów rolnych oraz w gospodarce państwowymi rezerwami artykułów żywnościowych ma do spełnienia Agencja Rynku Rolnego. Wsparcie budżetu w 1994 r. dla agencji zaplanowano w wysokości 259 mln, a po zmianach budżet jej miał wynosić 348 744 tys. zł, i w całości plan ten został wykonany. Stan środków obrotowych Agencji Rynku Rolnego zwiększył się w roku 1994 z kwoty 717 mln zł do kwoty 959 mln zł, to jest o 241 mln zł. Na koniec 1994 r. stan środków pieniężnych wyniósł 179 930 tys. zł i było to wystarczające do zabezpieczenia poręczeń i na dalszą działalność.</u>
          <u xml:id="u-72.8" who="#StanisławKalemba">Ze środków będących w dyspozycji Agencji Rynku Rolnego dokonano zakupów produktów rolnych na ogólną kwotę 468 516 tys. zł, a sprzedano na kwotę 394 903 tys. zł. Zakupiono między innymi 618 tys. ton zboża, 49 tys. ton mięsa; dalsze pozycje to: cukier, wełna, masło. Interwencja w skupie znacznie złagodziła skutki związane z dużymi kłopotami ze sprzedażą zboża przez rolników i z nadmiernym spadkiem cen żywca.</u>
          <u xml:id="u-72.9" who="#StanisławKalemba">Niepokoją straty nadzwyczajne w wysokości 63 mln zł. Jednak, jak z informacji wynika, straty te dotyczą głównie opłat i odsetek od cła, opłat sądowych, kosztów poniesionych z tytułu księgowania dokumentów, czyli operacji z lat 1991, 1992 i 1993.</u>
          <u xml:id="u-72.10" who="#StanisławKalemba">Jak wynika z informacji NIK, w 1994 r. nastąpiła poprawa w działalności Agencji Rynku Rolnego, dotycząca głównie skupu zbóż i żywca, co łagodziło negatywne skutki na rynku, a także w egzekwowaniu należności. Działalność Agencji Rynku Rolnego należy doskonalić i rozwijać. Powinna w tym pomóc przygotowywana nowelizacja ustawy. Lokaty tej agencji powinny się znajdować w bankach, by uniknąć ponoszenia dużego ryzyka.</u>
          <u xml:id="u-72.11" who="#StanisławKalemba">Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa została powołana ustawą z 29 grudnia 1993 r., utworzona z dniem 19 stycznia 1994 r., a statut został jej nadany rozporządzeniem prezesa Rady Ministrów z 8 marca tego roku. Agencja ta przejęła środki finansowe i mienie Funduszu Restrukturyzacji i Oddłużenia Rolnictwa oraz jego zobowiązania i wierzytelności. Zmiany organizacyjne spowodowały opóźnienie wykonania zadań. W roku 1994 ARiMR dysponowała kwotą 590 471 tys. zł, w tym dotacji budżetowych 253 102 tys. zł. Na koniec stan środków był wysoki i wyniósł 466 518 tys. zł. Główną przyczyną tego stanu było na pewno późne rozpoczęcie działalności statutowej, po wejściu w życie ustawy, przez co nie wykonano niezbędnych zadań restrukturyzacyjnych i modernizacyjnych mimo dużego zapotrzebowania na nie. Sądzę, że niezbędna jest tutaj zmiana wymogów, szczególnie jeżeli chodzi o poprawę infrastruktury wsi, wodociągi, kanalizację, telefony, gaz, a także uproszczenie procedury postępowania. Zgromadzone środki powinny służyć do realizacji niezbędnych zadań w roku 1995. Nie stanowią one żadnych zbędnych zasobów, a sądzę, że ostrożność w ich rozdysponowaniu pozwoliła uniknąć podobnych błędów, jakie miały miejsce w Funduszu Restrukturyzacji i Oddłużenia Rolnictwa. Nie może to stanowić podstawy do ograniczania środków na niezbędne cele, na dostosowanie wsi i rolnictwa do poziomu europejskiego.</u>
          <u xml:id="u-72.12" who="#StanisławKalemba">Warto też podkreślić, że wskutek dopłat do kredytu obrotowego w 1994 r. udzielono rolnikom prawie 14 bln starych złotych kredytu, czyli prawie dwukrotnie więcej niż w 1993 r., co pozwoliło złagodzić m. in. skutki suszy.</u>
          <u xml:id="u-72.13" who="#StanisławKalemba">Oczywiście nie uniknięto błędów, które należy wyeliminować. Zwracam uwagę na konieczność przestrzegania przepisów wykonawczych oraz postanowień zawartych w decyzjach i podpisanych umowach dotyczących finansowania postępu biologicznego, na potrzebę opracowania i wdrożenia właściwego systemu nadzoru i kontroli nad realizacją wydatków budżetowych resortu rolnictwa i gospodarki żywnościowej. Ponadto w pierwszym roku działalności Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa nie wykorzystano wszystkich będących w dyspozycji środków. Dotyczy to szczególnie wydatkowania środków na modernizację i restrukturyzację sektora rolnego.</u>
          <u xml:id="u-72.14" who="#StanisławKalemba">Stwierdzono, że sposób wykorzystania środków przeznaczonych na meliorację w budżetach wojewodów nie zawsze był zgodny z rozporządzeniami ministra rolnictwa i gospodarki żywnościowej oraz ministra finansów. Należy podjąć w trybie pilnym działania w celu ustalenia zasad nadzoru w części dotyczącej wydatków na rolnictwo w budżetach wojewodów. Należy też rozważyć możliwość uproszczenia procedury i złagodzenia warunków ubiegania się o dotacje z pożyczki ASAL na budowę wodociągów, kanalizacji i telefonizację.</u>
          <u xml:id="u-72.15" who="#StanisławKalemba">Należy rozszerzyć zakres wapnowania gleb, a w związku z tym przewidzieć w budżecie środki na wspieranie tych działań w roku 1996. Stwierdzono również potrzebę pilnego zakończenia prac sejmowych nad nowelizacją ustawy o Agencji Rynku Rolnego.</u>
          <u xml:id="u-72.16" who="#StanisławKalemba">Reasumując, stwierdzam wykonanie budżetu w wypadku rolnictwa w 1994 r. mimo nieprzeciętnie trudnych warunków ekonomicznych i pogodowych. Zaplanowane wpływy i wydatki zostały zrealizowane. Rok 1994 był pierwszym od wielu lat, kiedy zahamowano spadek dochodów realnych i nastąpił wzrost nakładów budżetowych. Opowiadam się za przyjęciem budżetu za 1994 r.</u>
          <u xml:id="u-72.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Stanisławowi Kalembie z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-73.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana posła Marka Balickiego z Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#MarekBalicki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Aby dokonać oceny działalności rządu i wydatkowania publicznych pieniędzy w dziale: Ochrona zdrowia w roku 1994, trzeba odpowiedzieć na trzy pytania:</u>
          <u xml:id="u-74.1" who="#MarekBalicki">1. Jak funkcjonuje publiczny system opieki zdrowotnej?</u>
          <u xml:id="u-74.2" who="#MarekBalicki">2. Co rząd zrobił w 1994 r., aby dokonać zmian na lepsze? Czy zostały wykorzystane wszystkie możliwości?</u>
          <u xml:id="u-74.3" who="#MarekBalicki">3. Czy zasadne są stawiane przez Najwyższą Izbę Kontroli zarzuty dotyczące rażącej niegospodarności w Ministerstwie Zdrowia i Opieki Społecznej?</u>
          <u xml:id="u-74.4" who="#MarekBalicki">Co odpowiedzieć na pierwsze pytanie, wiemy wszyscy. Nasz system opieki zdrowotnej funkcjonuje źle, i to niezależnie od punktu widzenia. Dla pacjentów dostęp do opieki jest utrudniony, a poziom świadczonych usług niezadowalający. Wynagrodzenia pracowników służby zdrowia: lekarzy, pielęgniarek, są bardzo niskie. Nie dotrzymano zobowiązania ustawowego co do realnego wzrostu płac. Warunki pracy nie motywują do podnoszenia kwalifikacji i świadczenia usług na wyższym poziomie.</u>
          <u xml:id="u-74.5" who="#MarekBalicki">Dla podatników system jest niesprawny i nieefektywny. Do tego dochodzi, mimo wzrostu gospodarczego, spadek nakładów.</u>
          <u xml:id="u-74.6" who="#MarekBalicki">Skoro sytuacja jest tak zła, trzeba przyjrzeć się odpowiedzi na drugie pytanie: Co rząd koalicji SLD–PSL zrobił, aby ten stan zmienić? I tu ocena wypada negatywnie. Zrobiono niewiele, zaniechań było więcej, efektów nie widać. Brak czasu nie pozwala na szersze omówienie, ograniczę się więc do kilku uwag.</u>
          <u xml:id="u-74.7" who="#MarekBalicki">Uwaga pierwsza. W 1994 r. do Sejmu nie wpłynął ani jeden rządowy projekt ustawy z zakresu ochrony zdrowia, to znaczy, że rząd nie wykorzystał możliwości zmiany istniejącego stanu prawnego.</u>
          <u xml:id="u-74.8" who="#MarekBalicki">Uwaga druga dotyczy kwestii oddłużenia. Rząd przeprowadził w 1994 r. częściowe oddłużenie publicznych zakładów opieki zdrowotnej. Nie zlikwidowano jednak przyczyn narastania długów i przekraczania dyscypliny budżetowej. Nie nagrodzono tych, którzy nie mieli długów w wyniku dobrego gospodarowania posiadanymi pieniędzmi lub dzięki zaradności w pozyskiwaniu dodatkowych środków. W rezultacie zadłużenie publicznej służby zdrowia szybko wróciło do dawnego poziomu, a budżety poszczególnych placówek nadal nie odpowiadają zakresowi ich działania. Nasuwa się pytanie: Czy mogło być inaczej? Mogło.</u>
          <u xml:id="u-74.9" who="#MarekBalicki">I uwaga trzecia. Rząd nie wykorzystał możliwości prawnych co do wprowadzenia nowego, nowoczesnego sposobu finansowania i zarządzania w systemie opieki zdrowotnej, gwarantującego lepsze, bardziej efektywne wykorzystywanie pieniędzy podatników. Chodzi tu o rynek wewnętrzny usług medycznych. Zahamowano proces prowadzący do usamodzielniania jednostek służby zdrowia, do zawierania kontraktów, do konkurencji wymuszającej poprawę jakości i obniżanie kosztów. A regulowana konkurencja to dla pacjenta także możliwość wyboru placówki, wyboru lekarza, dla tych zaś, którzy odpowiadają za wydatkowanie publicznych pieniędzy na zdrowie - lepsze narzędzie nadzoru nad jakością świadczonych usług. Bez wprowadzenia nowych reguł oraz szerszego przekazywania służby zdrowia samorządom proces oddłużenia musiał się skończyć tak, jak się skończył - że obecnie długi mamy większe.</u>
          <u xml:id="u-74.10" who="#MarekBalicki">Uwaga czwarta. W coraz większym stopniu występuje — zwracał na to uwagę w swoim raporcie NIK — w tej skali naganne zjawisko przesuwania środków pomiędzy poszczególnymi częściami budżetu. Sejm uchwalił budżet przygotowany przez rząd, powstaje więc pytanie: Dlaczego później, w trakcie jego wykonywania, są dokonywane tak liczne przesunięcia, najczęściej zresztą ad hoc, bez głębszego uzasadnienia? Powstaje pytanie: Na jakiej podstawie planowano wydatki w poszczególnych częściach budżetu? Dlaczego w trakcie roku minister zdrowia przesuwał tak często środki do niektórych województw na zakup sprzętu i wyposażenia? Dlaczego jedni dostają sprzęt, aparaturę medyczną „po uważaniu”, bez żadnych kryteriów, najczęściej po gospodarskich, że tak to nazwę — znanych jeszcze sprzed 1989 r. — wizytach ministra, a innym każe się czekać na umieszczenie potrzeb w planie?</u>
          <u xml:id="u-74.11" who="#MarekBalicki">Panie Marszałku! Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Pozostał jeszcze trzeci zgłoszony przeze mnie na wstępie problem — zarzut Najwyższej Izby Kontroli dotyczący rażącej niegospodarności w Ministerstwie Zdrowia i Opieki Społecznej. W sprawozdaniu NIK opisanych jest kilka przykładów, przytoczę tylko jeden. Chodzi mianowicie o zakup ośrodka sanatoryjno-rehabilitacyjnego dla uzależnionych w okolicach Warszawy. Ministerstwo zakupiło — jak wynika z raportu NIK, ze sprawozdania NIK — nieruchomość za 9 mld zł, w sytuacji gdy wcześniej ministerialna komisja oceniła jego wartość, z uwagi na zły stan techniczny, na 7–8 mld zł. W tym samym czasie w gazetach była oferta właściciela z proponowaną ceną — również 8 mld zł. Jest pytanie: Dlaczego ministerstwo zdrowia zapłaciło o 1 mld zł więcej z publicznych pieniędzy, z pieniędzy podatników? I drugie pytanie: Czy może dlatego, że obiekt należał do zaprzyjaźnionej z politykami koalicji Federacji Związków Zawodowych? Pozostawiam to bez odpowiedzi. Ale skoro zarzut NIK wydaje się tak oczywiście zasadny, to pytam: Czy premier podjął jakieś kroki w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-74.12" who="#MarekBalicki">Panie Marszałku! Na zakończenie w podsumowaniu trzeba stwierdzić: Po pierwsze, stan publicznego systemu opieki zdrowotnej jest zły. Po drugie, działania rządu nie prowadziły do przeprowadzenia koniecznych zmian, a raczej zmierzały do utrwalania starych, złych mechanizmów, nawyków. Po trzecie, miały miejsce przypadki rażącej niegospodarności i naruszenia prawa. Po czwarte, nie dotrzymano ustawowego zobowiązania wobec pracowników sfery budżetowej, dotyczącego realnego wzrostu płac pracowników w tej sferze.</u>
          <u xml:id="u-74.13" who="#MarekBalicki">Wniosek może być jeden - nie ma podstaw do udzielenia rządowi absolutorium za rok 1994.</u>
          <u xml:id="u-74.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-74.15" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Włodzimierz Cimoszewicz)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-75.1" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Proszę obecnie o zabranie głosu pana posła Franciszka Potulskiego z klubu SLD.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#FranciszekPotulski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Muszę powiedzieć, że dla mnie wystąpienie posła Balickiego jest w sumie optymistyczne, dlatego że, jak rozumiem, oznacza to, że w zakresie reformowania służby zdrowia będzie zgodne współdziałanie. Nie odniosę się do działania służby zdrowia, bo na tym się niewiele znam. Będę mówił o oświacie i będą to inne w konkluzji uwagi niż te, które zostały zgłoszone przez mojego poprzednika. Przedstawię kilka uwag dotyczących realizacji budżetu 1994 r. Warto te uwagi wygłosić, w moim najgłębszym przekonaniu, z dwóch powodów: bo uzupełniają ocenę wykonania tego budżetu, ale są też niezbędne przy pracy nad budżetem na 1996 r.</u>
          <u xml:id="u-76.1" who="#FranciszekPotulski">W latach 1990–1993 następował corocznie spadek realnych wydatków państwa. Wydatki państwa w 1990 r. zmalały w ujęciu realnym w stosunku do 1989 r. o ponad 15%. W 1991 r. nastąpił krach finansów państwa, krach finansów publicznych, i wydatki zmalały do poziomu około 62% w stosunku do 1989 r. W 1992 r. sytuacja nieco się poprawiła — o około 6 punktów — po to, aby w 1993 r. wydatki ponownie nieco zmalały i ukształtowały się na poziomie 66% stanu z 1989 r. Tak więc budżet roku 1994, który był przygotowywany w rekordowo krótkim czasie, miał być budżetem dosyć rozpaczliwej próby zahamowania regresu. I tak się też stało. Realny wzrost wydatków był rzędu 3,5%.</u>
          <u xml:id="u-76.2" who="#FranciszekPotulski">Oświata i edukacja narodowa ogółem były poddane tym samym procesom. Wydatki na tę sferę działalności państwa, w tym płace nauczycieli i pracowników oświaty, na koniec 1993 r. były na poziomie 65–66% wydatków z 1989 r. I dodatkowo oświata zakończyła ten rok, mając 3,5 bln zł długów wynikających z nie zapłaconych należności. Nie czas i miejsce tu na analizę przyczyn takiego stanu rzeczy. Jest to przedmiotem kampanii politycznych i przy analizie realizacji budżetu państwa można sobie darować tego typu rozważania. Chociaż nie sposób nie odnieść się do wygłoszonych tu uwag na ten temat. Niech nawet będzie, że jest to dług nielegalny, jak chce pan poseł Eysymontt, jest to jednak w dużej części dług pana posła Eysymontta i rządów z lat 1991–1993. 1992 r. zakończył się w oświacie długiem wynoszącym 1,7 bln zł, 1993 r. długiem dwa razy większym, w tym głównie w wyniku waloryzacji długu z 1992 r. i dokonań tego roku. Z tym że dług 1993 r. był, moim zdaniem, nie doszacowany o ok. 800 mld zł, o czym jeszcze powiem. Dług 1994 r. to skutek tamtych długów, a w ujęciu realnym w stosunku do całości wydatków oświaty dług ten nieco zmalał.</u>
          <u xml:id="u-76.3" who="#FranciszekPotulski">Faktem jest, że taki właśnie koszt transformacji ustrojowej poniosła oświata. Z tym że warto odpowiedzieć również na pytanie, czy wydatki na oświatę są nie doszacowane obiektywnie, czy też oświata jest niegospodarna i uczymy za drogo bądź też ponad stan. Nim spróbuję odpowiedzieć na to pytanie, dodam jeszcze, że środowisko oświatowe zapłaciło realnym spadkiem wynagrodzeń, ale nie zapłaciło bezrobociem. W zasadzie ta plaga społeczna nas minęła. Mamy beznadziejnie niskie pensje, uczymy w trudniejszych warunkach (chodzi o liczebność klas i likwidację podziału na grupy), sypie się infrastruktura oświaty, ale pracę mieliśmy stałą i nie wysłano nas na bezpłatne urlopy ani nie rozkładano nam wypłaty na raty. Te uwagi nie dotyczą 1994 r., mówię o całym okresie transformacji ustrojowej.</u>
          <u xml:id="u-76.4" who="#FranciszekPotulski">Wróćmy zatem do pytania, czy istotnie budżet był nie doszacowany. Uważam, że tak. Po pierwsze, 1991 r. zakończył się długiem pomimo drastycznych ograniczeń wydatków ze względu, moim zdaniem, na ich nieumiejętne wprowadzenie. Ponowne niedoszacowanie nastąpiło w 1993 r., kiedy to nie zrealizowano zaplanowanej w budżecie 5-procentowej redukcji etatów. Zarówno dług, przyczyny niezrealizowania tego pomijam i mówię o faktach, z 1991 r., jak i dług z 1993 r. nie weszły do podstawy naliczania budżetu w 1994 r. i złożyły się na dług rządu rzędu 5,5 bln zł, czyli wynoszący prawie 10% całości wydatków w 1994 r. Do tego dochodzą takie zjawiska, jak przechodzenie na garnuszek oświaty szkół zawodowych, dotychczas znacznie dofinansowywanych przez zakłady pracy, wyższa niż planowano inflacja w 1994 r., a także nie odnotowane w kalkulacjach etatów przechodzenie na płatne etaty katechetów, których wcale nie jest tak mało, bo więcej niż nauczycieli geografii lub historii. Mówię o szkołach podstawowych, bo w ponadpodstawowych ta sprawa wygląda nieco inaczej. Czy zatem dług oświaty jest zjawiskiem obiektywnym, czy wynika z braku gospodarności lub łamania dyscypliny budżetowej, jak ocenia część polityków, i mówił też o tym prezes NIK?</u>
          <u xml:id="u-76.5" who="#FranciszekPotulski">Chciałbym, na dowód, że jest to niedoszacowanie, a nie niegospodarność, użyć następującej argumentacji. Budżet państwa wydał w 1994 r. na szkoły podstawowe 41,4 bln zł. Z tego 40% na szkoły przejęte przez samorząd, czyli prawie 17 bln zł. Samorządy dopłaciły ok. 4 bln zł ogółem, z czego 80% do swoich szkół, a reszta to dofinansowanie czy wsparcie szkół kuratoryjnych. To oznacza, że do tych prawie 17 bln zł samorządy dodały ponad 3 bln zł, czyli prawie 20% Sądzę, że potrzeby samorządów są takie, że gdyby nie musiały dać tej kwoty, toby nie dały. I sądzę też, że nie dopuszczają do ewentualnej niegospodarności szkół albo znacznie ją ograniczają. Jeśli zatem 20% to błąd niedoszacowania, to ogółem na 76,9 bln zł wydatków na oświatę w 1994 r. obiektywnie zabrakło ponad 14 bln zł. I tak to mniej więcej jest. Na te 14 bln niedoszacowania składa się 4,1 bln długu, jakim zakończył się 1994 r., 3,5 bln zł oddłużenia, czyli dodatkowych nakładów, 2,3 bln zł środków wypracowanych przez szkoły i ok. 2 bln zł środków zebranych od rodziców, w części przeznaczonych na normalne bieżące funkcjonowanie szkoły oraz 3 bln z budżetów samorządowych - daje to niemal dokładnie tak obliczoną kwotę niedoszacowania. Uważam, że najwyższy czas dokonać wnikliwej oceny zasad finansowania oświaty i stanu tych finansów i na ten czas zrezygnować z różnego rodzaju uwag, moim zdaniem płytkich, i to z dwóch powodów. Po pierwsze, mam wrażenie, że najgłośniej krzyczą ci, którzy najwięcej zawinili w aktualnej sytuacji; jeśli słowo: zawinili, nie jest tutaj najlepsze, to byli kreatorami tej sytuacji. I po drugie, można powiedzieć coś, czego później trzeba byłoby się wstydzić bądź nie przyznawać się, że się to mówiło.</u>
          <u xml:id="u-76.6" who="#FranciszekPotulski">Jeszcze dwie czy trzy sprawy, które chciałbym Wysokiej Izbie przekazać. Z uporem może godnym lepszej sprawy powracam do ulg na kształcenie dzieci w szkołach niepublicznych. Według Ministerstwa Finansów z ulgi tej skorzystało 115 702 podatników, czyli 0,8% ogólnej liczby podatników, co uszczupliło dochody państwa o ok. 6 bln zł. Ponieważ ulgą było objętych 139 874 dzieci, oznacza to, że przeciętna kwota wydatkowana na dziecko wynosi 360 tys. zł miesięcznie. W tym też okresie większość tych szkół otrzymywała 250 tys. zł miesięcznie na ucznia z budżetu ministerstwa edukacji, a to oznacza, że łączne nakłady na ucznia w szkołach prywatnych były wyższe niż nakłady na ucznia w szkole publicznej. Proszę, aby prawa strona sali zechciała się zastanowić nad tymi rachunkami, nim zacznie tej ulgi bronić. Proponuję, aby odejść od ulgi na rzecz wpłacania na każdego ucznia szkoły niepublicznej tyle, ile w porównywalnej szkole publicznej przeznacza się z budżetu państwa.</u>
          <u xml:id="u-76.7" who="#FranciszekPotulski">Druga uwaga dotycząca budżetu 1994 r. jest następująca. Wyjątkowo niepokojąca jest sytuacja nauki. Środki na naukę są ujęte w kilku działach budżetowych i właściwie brak jest rzetelnej oceny, ile naprawdę środków otrzymuje nauka i brak jest koordynatora finansowania nauki. Przynajmniej takie odniosłem wrażenie z obrad nad tymi częściami budżetu. Z grubsza biorąc, Komitet Badań Naukowych realizuje swoje cele, Polska Akademia Nauk swoje, a szkoły wyższe swoje. Ponieważ znacznie zmalały dochody szkół z tytułu prac zleconych, wiele z nich w ucieczce przed bezrobociem rozszerzyło w znacznym zakresie dydaktykę, zwiększając obciążenie państwa. Moim zdaniem środowisko naukowe stać na przedstawienie modelu funkcjonowania nauki w Polsce. Może warto zastąpić wątpliwej jakości wystąpienia wiążące politykę rządu wobec nauki ze stopniem „znania się” na kurach, jak to miało miejsce na posiedzeniu komisji edukacji, propozycjami co do zasad działania szkół. Czy wszystkie uczelnie muszą być pięcioletnimi szkołami magisterskimi? Czy pomysł z tytułem profesora uczelnianego nie jest powieleniem niegdysiejszego pomysłu na docenta i czy znowu, jak niegdyś, nie skryli się za nim ci, których dorobek jest wątpliwy? Wiem oczywiście, że nie jest to sprawa prosta, bo uczelnie potrzebują i światłych naukowców z prawdziwego zdarzenia, i dobrych dydaktyków, co nie zawsze idzie w parze. Sądzę, że czas na dobrze przygotowaną debatę sejmową na temat stanu polskiej nauki — dobrze przygotowaną i przez rząd, i przez środowisko naukowe. Jest to tym pilniejsze, że z różnych powodów musi następować wzrost liczby młodzieży kształcącej się w szkołach wyższych. Nie chodzi tu tylko o odsunięcie o parę lat problemu bezrobocia absolwentów szkół średnich, ale i o fakt podwojenia wskaźnika udziału uczniów liceów ogólnokształcących w ogólnej liczbie absolwentów szkół podstawowych ze względu na konieczność reorganizacji kształcenia zawodowego.</u>
          <u xml:id="u-76.8" who="#FranciszekPotulski">Chciałbym jeszcze dodać, że rozumiem punkt widzenia pana posła Arkuszewskiego występującego w imieniu Unii Wolności - a nawet w pewnej części go podzielam - i dlatego przyznaję, że wahałem się w zeszłym roku przy głosowaniu nad absolutorium za 1993 r. Ale przecież trzeba było swój rząd oceniać tak samo. Wychodzi na to, że najtrafniej ocenił tę postawę poseł Gąsienica-Łuszczek - ludowo, przaśnie, ale właśnie chyba trafnie. Bo widzicie państwo, ja również mam kilka uwag do tempa prywatyzacji, ale też rozumiem, że gdyby społeczeństwo polskie - a ono tu dyktuje warunki - chciało, żeby pan Lewandowski realizował swój zostawiony w biurku program, jak chce poseł Wyrowiński, to wybrałoby go do Sejmu, a nie wybrało - i to jest decydujące.</u>
          <u xml:id="u-76.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-77">
          <u xml:id="u-77.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-77.1" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Obecnie głos zabierze pan poseł Andrzej Wielowieyski z klubu Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-78">
          <u xml:id="u-78.0" who="#AndrzejWielowieyski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Może być kwestią sporną, czy absolutorium budżetowe powinno zależeć od prawidłowego wykonywania zadań budżetowych - i dochodowych, i wydatkowych - czy także od ich rzeczywistego wykonania. Czy ważne jest prawidłowe wykonywanie, czy w końcu społeczny efekt? Jest jednak oczywiste, że ustawa budżetowa, którą realizujemy w ramach budżetu państwa, zawiera niezwykle ważne cele społeczne. W 1994 r. nie wszystkie one zostały osiągnięte; nie osiągnięto zwłaszcza założonej w budżecie 1994 r. wartości realnej zarówno dochodów, jak i wydatków. Realny wzrost wydatków, na przykład, który wyniósł 4%, był o połowę mniejszy od założonego. Dotyczyło to przede wszystkim niewykonania zadania niewielkiej poprawy poziomu płac realnych sfery budżetowej oraz utrzymania bardzo niekorzystnej skądinąd dla budżetowców relacji ich płac do płac w przedsiębiorstwach: wynosiła ona poniżej 80% poziomu płac w przedsiębiorstwach.</u>
          <u xml:id="u-78.1" who="#AndrzejWielowieyski">Oba te cele nie tylko nie zostały osiągnięte, ale w tym niezwykle ważnym dla funkcjonowania państwa sektorze nastąpiło drastyczne pogorszenie sytuacji. W przedsiębiorstwach wzrost płac wyniósł prawie 40%, podczas gdy w sferze budżetowej tylko 29,5%. Oznacza to realny spadek wartości wynagrodzeń nauczycieli, służby zdrowia, urzędników i funkcjonariuszy średnio o 3,3% i zwiększenie rozpiętości płac między przedsiębiorstwami a sferę budżetową o 7,5%, ponieważ w przedsiębiorstwach ten realny wzrost w 1994 r. wyniósł ponad 4%.</u>
          <u xml:id="u-78.2" who="#AndrzejWielowieyski">Rozumiem i doceniam wysiłki oszczędnościowe rządu oraz - niestety, niedostatecznie skuteczną - walkę z inflacją. Jednakże nie mogę zaakceptować tak poważnego złamania obietnic danych 2,5 mln pracowników sfery budżetowej, co oznacza osłabienie państwa, które przecież w tych warunkach nie może dobrze funkcjonować. Pan wicepremier Kołodko nieraz gniewał się na mnie na tej sali za użycie tych określeń. Ale przecież to jest prawda. Nie może dobrze funkcjonować państwo spychające na margines tych, którzy je konstytuują - tych, którzy nim administrują, którzy uczą, leczą, rozwijają naukę, kulturę, organizują opiekę społeczną.</u>
          <u xml:id="u-78.3" who="#AndrzejWielowieyski">Co oznaczała ta sytuacja konkretnie dla ludzi? Oznaczała, że każdy pracownik sfery budżetowej stracił średnio w stosunku do założeń budżetu ok. 225 tys. starych złotych miesięcznie, czyli około 2,7 mln zł rocznie, nie licząc podatku i, oczywiście, pochodnych, dlatego że to nie wpływa na deficyt budżetowy.</u>
          <u xml:id="u-78.4" who="#AndrzejWielowieyski">W ostatniej chwili, pod koniec roku, rząd przeznaczył na spłatę długów, czyli na podwyższenie wydatków rzeczowych w szeregu części budżetowych, ok. 7 bln zł, z czego na zdrowie i oświatę poszło ok. 6 bln zł. Natomiast niezbędnych 6,5 bln zł netto - podkreślam: bez podatków i ZUS - rzekomo zabrakło. Jestem przekonany, że w gruncie rzeczy tych pieniędzy nie zabrakło: one były. Dochody budżetowe były dostatecznie wysokie nominalnie, jakkolwiek realnie niższe od założonych, ponieważ wydatki były niższe. Zabrakło natomiast decyzji, zarówno rządu, jak i parlamentu. I nie wolno tu używać argumentu, że poprzednie rządy w latach 1991 i 1992 też dopuściły do pogorszenia sytuacji sfery budżetowej, co jest prawdą. Wtedy bowiem pogorszyło się wszystkim grupom społecznym: pracownikom przedsiębiorstw, rolnikom, emerytom i budżetowcom. Natomiast w 1993 r., a zwłaszcza w r. 1994, poprawiła się wyraźnie sytuacja pracowników przedsiębiorstw, emerytów, a także rolników, tylko budżetowcy muszą za innych płacić. Rozumiem lęk przed dodatkowym bodźcem inflacyjnym. Rozumiem, że być może wypłacenie całej sumy, tych 6,5 bln zł - co byłoby odpowiednią rekompensatą tej straty - mogłoby być trudne i ryzykowne. Ale dlaczego, symbolicznie, nie przeznaczono jednego czy dwóch bilionów na choćby częściową rekompensatę tego budżetowcom w listopadzie i grudniu 1994 r.? To było w pełni możliwe. Co więcej, oszczędziliśmy na różnych opóźnionych inwestycjach - w różnych częściach budżetowych - około 1,7 bln zł. Można je było skierować na ratowanie budżetowców. Ministerstwo Finansów palcem nie ruszyło, aby w tym kierunku dokonać korekty budżetu, a Sejm także nie chciał tego podjąć, mimo że Unia Wolności zwracała na to uwagę. Mówiłem o tym Wysokiej Izbie w czasie debat w grudniu ubiegłego roku.</u>
          <u xml:id="u-78.5" who="#AndrzejWielowieyski">Wysoka Izbo! W pierwszej połowie lat siedemdziesiątych, za czasów wczesnego Gierka, nastąpiła poprawa poziomu życia w Polsce. Odbyło się to - dla historyków gospodarczych jest to niewątpliwe - kosztem dwóch rzeczy: dość lekkomyślnego zaciągania pożyczek zagranicznych, a także bezprzykładnego wyzysku górników - którzy mieli po kilka niedziel wolnych w roku - i ruiny kopalń. Sprawa ta jest bezsporna. Wydaje mi się, że jeżeli chodzi o ostatnie 2 lata - zwłaszcza o osiągnięcia w zakresie równowagi budżetowej, a także poprawy warunków życia, poprawy zarobków pracowników, rolników i emerytów - to sprawa jest dość oczywista. Odbyło to się kosztem 2,5 miliona budżetowców. I poprawa założona na rok 1995, podwyżka, która będzie realizowana w tej chwili czy w najbliższych tygodniach, jest tylko spóźnionym wyrównaniem za rok ubiegły - za rok 1994, a nie bieżącym wyrównywaniem sytuacji budżetowców. I jest to bardzo poważne niepowodzenie gospodarki budżetowej w 1994 r., które nie powinno być rozgrzeszone.</u>
          <u xml:id="u-78.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-79">
          <u xml:id="u-79.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-79.1" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Udzielam obecnie głosu panu posłowi Kazimierzowi Iwańcowi z klubu SLD.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-80">
          <u xml:id="u-80.0" who="#KazimierzIwaniec">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wykonanie budżetu za 1994 r. rozpatrujemy w końcu sierpnia. Jest to już czynność dość formalna. Na budżet 1995 r. nie ma to już wpływu, ale może być wykorzystane w pracach nad budżetem 1996 r. Pewne wnioski trzeba już wyciągnąć i wykorzystać do rozwiązania bieżących spraw. Chciałbym zająć się realizacją budżetu w części 19 - Ministerstwo Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej.</u>
          <u xml:id="u-80.1" who="#KazimierzIwaniec">Analizując sprawozdanie Ministerstwa Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, trzeba stwierdzić, że pod względem formalnym była zachowana duża dyscyplina w wykonaniu budżetu bez naruszeń prawa. Przedłożone opinie ekspertów i uwagi z kontroli NIK także przemawiają za przyjęciem sprawozdania z wykonania budżetu za 1994 r. W porównaniu z 1993 r. w rolnictwie wzrosły dochody i wydatki: dochody o 27,5%, wydatki o 74,4%. Biorąc jednak pod uwagę postępującą inflację, realnie wydatki wzrosły o 31,9%.</u>
          <u xml:id="u-80.2" who="#KazimierzIwaniec">W trudnej sytuacji budżetowej 1994 r., a także 1995 r., utrzymuje się znaczny wzrost wydatków na rolnictwo. I to dobrze. Rodzi to pytanie zasadnicze: Czy są te środki efektywnie wykorzystywane? Na to pytanie nigdy sobie nie odpowiedzieliśmy, a nie można go ciągle pomijać. Budzi poważny niepokój stwierdzenie NIK dotyczące niedostatecznego nadzoru ministrów rolnictwa i gospodarki żywnościowej oraz finansów nad agencjami rolniczymi. Te braki dostatecznego nadzoru były ewidentne przy rozpatrywaniu wyników kontroli NIK w poszczególnych agencjach. Wymienieni ministrowie muszą zwiększyć swój nadzór, sprawić, by był on skuteczniejszy i rzeczywisty.</u>
          <u xml:id="u-80.3" who="#KazimierzIwaniec">Środki przyznane Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa pozwoliły na udzielenie kredytów rolniczych przez banki obsługujące. Rysuje się tu poważna wątpliwość co do właściwego wykorzystania środków, gdyż głównym kierunkiem działalności Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w 1994 r. było lokowanie pieniędzy w bankach, o czym mówiła pani poseł Ziółkowska - jest to pewna nieprawidłowość, gdyż te środki zostały ulokowane w bankach. Nie miałbym co do tego takich zastrzeżeń, niemniej jednak moje zastrzeżenia są inne: pieniądze zamrożone w lokatach ograniczały statutową działalność agencji w zakresie kredytów rolniczych, w tym też można doszukiwać się ograniczania banków podejmujących kredytowanie rolnictwa - zwracam na to uwagę, gdyż może to negatywnie wpływać na politykę kredytową w rolnictwie. Chciałbym zauważyć, że ustawa nie zabrania dokonywania takiej operacji finansowej. Pamiętam jeszcze takie powiedzenie: pewne jak w banku - to znaczy jak się lokowało pieniądze w banku, to zawsze tę samą wartość z powrotem się odzyskało. Dzisiaj można wpłacić 100 mln zł, a wziąć 20, ale to jest inna sprawa. Jeżeli jednak nie w bankach, to gdzie ulokować środki finansowe wtedy, kiedy one były, a Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa jeszcze nie rozpoczęła swojej działalności?</u>
          <u xml:id="u-80.4" who="#KazimierzIwaniec">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Preferencyjne kredyty dla rolnictwa zostały wprowadzone przez obecny rząd koalicyjny. Do roku 1993 włącznie nie istniał preferencyjny system kredytowania rolnictwa. Ta polityka pozwala rolnikom wydostawać się z dołka, w który wpadli w latach 1989–1993. Chciałbym jednak zwrócić uwagę na bardzo istotny fakt, jaki ma miejsce przy realizacji polityki kredytowej w rolnictwie. Mianowicie przyznanie środków w budżecie państwa na kredyty a otrzymanie tych kredytów w banku przez rolnika to dwie różne sprawy. Żądanie przez niektóre banki gwarancji kredytowych w stosunku 1:3 jest dużą przesadą. Młodego rolnika na to nie stać: kiedy bowiem prosi on o udzielenie kredytu w kwocie 500 mln zł, nie znajdzie gwarancji majątkowej na kwotę 1,5 mln zł, gdyż ten majątek z chwilą rozpoczęcia pracy w gospodarstwie rolnym przez młodego rolnika jest jeszcze bardzo szczupły. W związku z tym nasuwają się wnioski następujące. Należy powiększyć liczbę banków poprzez zawarcie umowy przez agencję z bankami, które są w dobrej kondycji finansowej i są zainteresowane udzielaniem kredytów rolniczych, a także dla przemysłu rolno-spożywczego. Rolnikowi jest obojętne, jak się ten bank nazywa, byle go tylko dobrze obsługiwał. Trzeba dopracować współpracę Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa z bankami, z którymi zostały podpisane umowy. Rozumiem, że nie można obecnie wydać polecenia bankom, aby udzieliły kredytu temu czy innemu rolnikowi, ale banki zachowują zbyt wielką ostrożność w tym wypadku. Potrzebne jest zwiększenie informacji o istniejących liniach kredytowych dla rolnictwa i przemysłu rolno-spożywczego.</u>
          <u xml:id="u-80.5" who="#KazimierzIwaniec">Rok 1994 był, jeśli chodzi o Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, pierwszym rokiem jej działalności i dlatego pojawiły się pewne niedociągnięcia i uchybienia.</u>
          <u xml:id="u-80.6" who="#KazimierzIwaniec">Jeśli chodzi o inne agencje, to uwagi do Agencji Rynku Rolnego są następujące. Agencja Rynku Rolnego musi szybciej reagować w wypadku małej podaży towaru na rynku, na przykład z powodu suszy; w tym roku został opóźniony import zbóż, co odbiło się wzrostem cen na rynku rolniczym i żywnościowym, a w konsekwencji na inflacji. To znaczy, jeśli brakuje towaru na rynku, wtedy trzeba go szybko importować. Gdy cena danego produktu rolnego spada poniżej kosztów produkcji, agencja powinna szybko prowadzić skup interwencyjny, czyli, inaczej mówiąc, Agencja Rynku Rolnego powinna działać nie tylko w interesie producenta rolnego, ale również konsumenta żywności. Ostatnia uwaga - do nas jako posłów: należy przyspieszyć prace nad nowelizacją ustawy o Agencji Rynku Rolnego, by doprowadzić do ścisłego określenia jej zadań i kompetencji.</u>
          <u xml:id="u-80.7" who="#KazimierzIwaniec">Jeśli chodzi o trzecią agencję, Agencję Własności Rolnej Skarbu Państwa, to powinna ona bardziej usprawnić proces wykupu gruntów od rolników w wieku emerytalnym, tak aby przyznane na ten cel środki były wykorzystywane, a ziemia efektywnie uprawiana. Przyznana na ten cel Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa kwota 1,5 mld zł w roku 1994 nie została wykorzystana.</u>
          <u xml:id="u-80.8" who="#KazimierzIwaniec">Jeszcze jedna sprawa - oświata rolnicza. W ostatnich latach w każdym roku zmniejsza się na nią wydatki. Z tego powodu odeszło ze szkół rolniczych ponad 250 nauczycieli. Wniosek mam następujący: Nie można blokować młodzieży wiejskiej dostępu do oświaty, a odwrotnie - należy umożliwiać jej ten dostęp.</u>
          <u xml:id="u-80.9" who="#KazimierzIwaniec">Nie zamierzałem wyjaśniać spraw dotyczących Agencji Rynku Rolnego, ale skoro jest tu pani poseł Ziółkowska, bardzo dobry zresztą znawca budżetu, nie będę próbował polemizować, chciałbym jednak pewne sprawy wyjaśnić. Już mówiłem o Agencji Modernizacji i Restrukturyzacji Rolnictwa. Natomiast jeśli chodzi o Agencję Rynku Rolnego, która poniosła 50% strat z tytułu przyznania gwarancji, czyli poręczeń kredytowych, chcę powiedzieć, że miało to miejsce w latach 1992–1993. Obecnie nastąpił duży postęp w ściąganiu należności. W roku 1994 agencja uzyskała łącznie około 22 mld zł z tytułu wcześniej udzielonych kredytów, poręczeń, z czego 4,4 mld zł w formie udziałów, natomiast 17,6 mld zł w gotówce. W ciągu pierwszego półrocza tego roku agencja uzyskała dalsze 3,5 mld zł z tytułu spłat nietrafnych kredytów poręczonych w latach 1992–1993. Natomiast debatujemy nad budżetem roku 1994.</u>
          <u xml:id="u-80.10" who="#KazimierzIwaniec">Chcę jeszcze powiedzieć, że wierzytelności z tytułu procentowego udziału w stosunku do kwot kredytów poręczonych przez Agencję Rynku Rolnego wyglądają następująco: Jeśli chodzi o 1991 r. - 6,6%, 1992 r. - 7,8%, 1993 r. - 9,3%, a 1994 r. - 0,4%. Czyli jest to bardzo dobry wskaźnik realizacji wierzytelności. Myślę, że gdyby taki wskaźnik miał Narodowy Bank Polski, byłby z tego bardzo zadowolony.</u>
          <u xml:id="u-80.11" who="#KazimierzIwaniec">Poza pozytywami, poza dobrymi rezultatami w realizacji budżetu w roku 1994 chciałem ukazać, jeśli chodzi o dochody i wydatki w rolnictwie, także pewne niedociągnięcia. Mimo wszystko, tak jak mój klub, wnoszę o przyjęcie sprawozdania z realizacji budżetu za rok 1994.</u>
          <u xml:id="u-80.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-81">
          <u xml:id="u-81.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-81.1" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Udzielam głosu panu posłowi Jerzemu Zdradzie z klubu Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-82">
          <u xml:id="u-82.0" who="#JerzyZdrada">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Debatujemy prawie jak na dawnym seminarium budżetowym czy ekonomicznym. I wielokrotnie te uwagi, które wypowiadamy, wypowiadaliśmy także w 1994 r. przy budżecie na 1995 r., a teraz zgłaszamy je przy ocenianiu wykonania budżetu 1994 r.</u>
          <u xml:id="u-82.1" who="#JerzyZdrada">Chcę powiedzieć o kilku sprawach, o których była tutaj już mowa, mianowicie o budżecie oświaty, szkolnictwa wyższego i nauki. W tych działach kołdra, jak się to ładnie określa, była wyjątkowo krótka. Już w chwili uchwalenia był to budżet chudy, zwłaszcza jeśli chodzi o szkolnictwo wyższe i naukę. Niedoszacowanie, jak oceniła komisja edukacji, wynosiło w oświacie 6,2 bln zł, a w szkołach wyższych 1,5 bln zł (minimum).</u>
          <u xml:id="u-82.2" who="#JerzyZdrada">Podczas dyskusji nad budżetem w 1994 r. słyszeliśmy niejedną optymistyczną opinię, np. pan poseł Kwaśniewski zapewniał, że powstrzymany zostanie regres oświaty, szkolnictwa wyższego i nauki. Ministerstwo Finansów twierdziło, że utrzymana zostanie realna wartość płac nauczycieli i wydatków rzeczowych na utrzymanie szkół. Minister edukacji zapewniał, że jest gwarancja podwyżki płac o ponad 2% powyżej wielkości inflacji (przypominam: inflacja wynosiła 5,2% powyżej przewidywanego wzrostu), zapewniał także o możliwości uzyskania w ciągu 1994 r. dodatkowych środków np. na inwestycje edukacyjne. Z tych wypowiedzi można by zestawić niezłą antologię politycznego optymizmu, opartego zresztą na bardzo kruchych podstawach.</u>
          <u xml:id="u-82.3" who="#JerzyZdrada">Otrzymaliśmy sprawozdanie złożone z czterech tomów. Można by powiedzieć tak, że im grubszy tekst sprawozdania z wykonania budżetu, tym mniejsze są nakłady na edukację i naukę, jest tutaj jakaś zależność odwrotnie proporcjonalna.</u>
          <u xml:id="u-82.4" who="#JerzyZdrada">W połowie 1994 r. było już oczywiste, że tempo inflacji jest wyższe od zakładanego, a na koniec roku wynosiło 132,2%, gdy równocześnie narastał kryzys finansowy oświaty, szkolnictwa wyższego i nauki. W efekcie w 1994 r. mieliśmy dalszy spadek udziału edukacji i nauki w produkcie krajowym brutto i zmniejszanie się udziału edukacji i nauki w ogólnych wydatkach państwa. Tworzy to niekorzystną strukturę i to w sytuacji, gdy został odnotowany generalny wzrost dochodów budżetowych.</u>
          <u xml:id="u-82.5" who="#JerzyZdrada">Nastąpił spadek realnej wartości nakładów na płace i wydatki bieżące. Dramatycznie spadła wartość stypendiów studenckich. Nakłady inwestycyjne nie zapewniają odtwarzania infrastruktury edukacyjnej, zwłaszcza w szkolnictwie wyższym. Zabezpieczają jedynie 30% niezbędnych potrzeb inwestycyjnych. Tak więc był to budżet stagnacji, i to w najlepszym przypadku, zaś w szkolnictwie wyższym - twierdzę - wyraźnego i ostrego regresu. Nakłady na szkolnictwo wyższe były określone niżej niż przewidywany poziom inflacji, a więc już w punkcie wyjścia zwiększające się zadania edukacyjne (o 16% wzrosła liczba studentów) i naukowe, nakładane na szkolnictwo wyższe, nie znajdowały wystarczającego finansowania. A przecież w 1994 r., jak powiedziałem, poziom inflacji okazał się o ponad 5% wyższy od zakładanego w chwili uchwalania ustawy budżetowej. W sposób oczywisty obniżyło to realną wartość dotacji budżetowych dla szkół wyższych, które znalazły się w bardzo ciężkiej sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-82.6" who="#JerzyZdrada">W 1994 r. aż 46 szkół podległych Ministerstwu Edukacji Narodowej miało środki na działania mniejsze od wymaganych nakładów, niezbędnych do właściwego funkcjonowania. Pojawiło się zjawisko przedtem nie znane - narastającego deficytu budżetowego szkół wyższych. Środowisko nauki nie ukrywało swych opinii o tak skrojonym budżecie, podkreślało, że marnotrawstwo potencjału będzie wyraźne, przede wszystkim w zakresie kadr i infrastruktury. Te opinie były dobrze znane rządowi, niestety nie znajdowały żadnego odzwierciedlenia w decyzjach finansowych.</u>
          <u xml:id="u-82.7" who="#JerzyZdrada">W połowie 1994 r. regres ujawnił się również i w tym, że na przykład średnia płaca w oświacie wynosiła 77% średniej płacy krajowej - średniej płacy krajowej, a nie w grupie przedsiębiorstw. Widoczne też stało się, że nie będzie zapowiadanej korekty in plus w 1994 r., jeśli chodzi o edukację. Wynagrodzenie profesora warszawskich wyższych uczelni było w 1994 r. niższe od średniego wynagrodzenia w Warszawie.</u>
          <u xml:id="u-82.8" who="#JerzyZdrada">W efekcie szkołom zabrakło zarówno na bieżącą działalność, jak i na inwestycje oraz na remonty. Co więcej, właśnie wydatki inwestycyjne, i tak za małe w stosunku do potrzeb, zmniejszono, przeznaczając w oświacie i wychowaniu ponad 750 mld zł na niezbędne wydatki bieżące, na rodziny zastępcze.</u>
          <u xml:id="u-82.9" who="#JerzyZdrada">W 1994 r. MEN stosowało również odmienne od obowiązujących zasady ustalania wielkości wydatków na placówki oświatowe prowadzone przez kuratorów oraz kwot subwencji oświatowych dla gmin. W konsekwencji szkoły nie były jednakowo traktowane i subwencja oświatowa dla gmin nie była proporcjonalna do kosztów zadań oświatowych w szkołach przejętych przez gminy. Odnosi się to także do rozdzielenia środków na oddłużenie szkół, które zostały przeznaczone wyłącznie dla szkół kuratoryjnych. Zarówno sposób naliczania subwencji oświatowej, jak i sposób oddłużania naruszał art. 20 ustawy o finansach gmin i w tym postępowaniu widzę jedną z głównych przyczyn zahamowania procesu przejmowania szkół przez gminy, co dałoby szkołom możliwość lepszego finansowania i poprawienia swojej kondycji. Co więcej, przyznane przez MEN środki na oddłużenie w wysokości ponad 3,5 bln ówczesnych złotych rozdysponowane zostały do poszczególnych kuratoriów bez dokonania odpowiedniej analizy struktury zadłużenia szkół i placówek. Dodatkowym dofinansowaniem objęto kuratoria oświaty, których działania na rzecz ograniczenia wydatków były najmniej skuteczne. Doprowadziło to do nieuzasadnionych różnic w warunkach funkcjonowania szkół i placówek oświatowo-wychowawczych. W efekcie zadłużenie szkół, które były oddłużone w zeszłym roku, nie maleje i sejmowa dyskusja nad aktualnym stanem zadłużenia, która była rok temu tutaj przeprowadzona, ujawniła skalę niedoborów i potwierdziła wszystkie obawy wyrażone w dyskusjach budżetowych. Zadłużenie to ciąży nad oświatą i widać, że jest związane z obecnym systemem zarządzania oraz finansowania oświaty. Oddłużeniowe decyzje rządu nie zlikwidowały tego zjawiska, które jak hydra odradza się w każdej spektakularnej akcji oddłużeniowej.</u>
          <u xml:id="u-82.10" who="#JerzyZdrada">Opiniując budżet 1994 r. podkreślaliśmy, że możliwości finansowe państwa nie zostały w pełni wykorzystane. Mamy pauperyzację środowisk edukacyjnych, mamy katastrofalnie narastające trudności szkół, spada dynamika wzrostu kształcących się na poziomie wyższym. Wszystko to są oznaki bardzo dużego, ostrego kryzysu przechodzącego w katastrofę.</u>
          <u xml:id="u-82.11" who="#JerzyZdrada">Pan minister Kołodko powiedział, że prognozy nie były błędne, to polityka była błędna. W tym wypadku byłbym się gotów z nim zgodzić. Te błędy w planowaniu zaciążyły na 1994 r. i ciążą obecnie na 1995 r. Rodzi się więc pytanie, jaki jest kierunek polityki rządu, jakie wnioski wyciąga się z tego, co się stało w 1994 r., i z tego, co już wiemy po pierwszych miesiącach 1995 r.? Z całą pewnością odpowiedzi na te wszystkie pytania należy żądać od rządu i domagać się przeprowadzenia tu szerokiej dyskusji na temat stanu, kondycji i przyszłości szkolnictwa wyższego i nauki właśnie w perspektywie tego wszystkiego, co ujawniło wykonanie budżetu 1994 r., co wiemy już o stanie finansów 1995 r., tak by przed przystąpieniem do pracy nad budżetem 1996 r. mieć jasno określone priorytety, zadania i konieczności finansowe.</u>
          <u xml:id="u-82.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-83">
          <u xml:id="u-83.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-83.1" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Kolejną zapisaną do głosu jest pani posłanka Maria Stolzman. Została pani minuta i 50 sekund. Czy chciałaby pani zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-83.2" who="#komentarz">(Poseł Maria Stolzman: Nie, dziękuję.)</u>
          <u xml:id="u-83.3" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Udzielam w takim razie głosu panu posłowi Józefowi Michalikowi z klubu PSL.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-84">
          <u xml:id="u-84.0" who="#JózefMichalik">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jako przedstawiciel Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz poseł Polskiego Stronnictwa Ludowego aprobuję wypracowane stanowisko zawarte w wystąpieniach posłów sprawozdawców i jednocześnie chciałbym odnieść się do kilku kwestii ogólnych, nad którymi niedawno przebiegała wielogodzinna debata w naszej komisji i dzisiejsza tutaj na sali.</u>
          <u xml:id="u-84.1" who="#JózefMichalik">Niewątpliwy już dla wielu, nawet z opozycji, jest fakt, że budżet rządu premiera Waldemara Pawlaka w roku 1994 realizowany był w warunkach ożywienia gospodarczego, przy ponad 5-procentowym wzroście produktu krajowego brutto; nie jest to już dzisiaj kwestionowane. To stwierdzenie rozpoczyna na str. 167, rozdz. VII, wnioski pokontrolne NIK dotyczące budżetu. A dziś amerykański Departament Handlu zalicza nas do dziesiątki wyłaniających się wielkich, wiarygodnych rynków gospodarczych. Zatem jesteśmy gospodarczo i politycznie lepiej oceniani na zewnątrz niż tutaj na tej sali, w tej debacie. Symptomy pozytywnej już realizacji wielu zadań budżetowych przejawiały się w ogólnym wzroście produkcji i rentowności przedsiębiorstw oraz wzroście wydajności pracy (omawiali to posłowie koalicyjni, podkreślali też niektórzy obiektywni posłowie opozycji), procesach inwestycyjnych - niestety bez należytego wsparcia Narodowego Banku Polskiego. Następował wzrost nowych inwestycji (wspominał o tym poseł Ciesielski, poseł Błasiak) w istniejących i nowo powstałych podmiotach gospodarczych oraz hamowanie narastających niedawno lawinowo procesów, szczególnie w zakresie bezrobocia, nastąpiła zdecydowana poprawa sytuacji, jeśli chodzi o procesy stabilizacji naszej gospodarki. Nastąpił przy tym znaczny wzrost eksportu, który zrównoważył import i zmniejszył powiększające się do niedawna ujemne saldo.</u>
          <u xml:id="u-84.2" who="#JózefMichalik">Gospodarcze efekty i rezultaty zaskoczyły roztaczających kasandryczne wizje posłów i polityków z opozycji, która pomimo osiągniętych przez rząd Waldemara Pawlaka niekwestionowanych sukcesów doszła do diametralnie różnych wniosków. Dla przytaczanych tu sądów i wyroków, mających często już wyborczą i kampanijną retorykę, podstawą jest przecież ocena budżetu roku 1994 i sytuacji, jaka była przed 1994 r. Swe wnioski zgłosiła opozycja w formie wniosków mniejszości, o nieudzielenie rządowi Waldemara Pawlaka absolutorium, które moim zdaniem należy odrzucić. Chociaż obiektywnie należy przyznać, że część opozycji oceniła rzeczowo rok 1994. Nie można jednak globalnie w tej sprawie nie odnieść wrażenia, że pojawiająca się tu i ówdzie zjadliwa krytyka to zwykła zazdrość i odreagowanie braku własnego sukcesu. Przykładem tego były wystąpienia takie choćby, jak częściowo wystąpienie posła Arkuszewskiego i innych członków rządu premier Hanny Suchockiej. Prawem opozycji jest krytyka, nawet krytyka ostra i zasadna. I z tym należało się dzisiaj liczyć. Zrobiono z tego i w przeszłości użytek - przecież upadł niewygodny rząd Waldemara Pawlaka, nazywany często pogardliwie rządem inżyniera Waldemara Pawlaka, jakby bycie inżynierem było Polsce czymś złym, bo taki tytuł nobliwy... Znam inne tytuły, choćby doktor honoris causa, które nie są używane jako tak pogardliwe określenie. Niestety, dziś w wielu przypadkach używanie zwrotów typu marnowanie pieniędzy podatników czy wyrzucanie pieniędzy w błoto — jest na wyrost. A jeśli już w 1994 r. było to tak nagminne, to merytorycznie nie jest uzasadnione i nie potwierdza tego kontrola NIK. To jest zbyt daleko idące w sądach stwierdzenie, nawet jak na opozycję. Należy się zgodzić z tym, co zawiera analiza i raport NIK, co wykazały kontrole NIK, z którymi też i sama nasza koalicja się zgadza. Jednak zmienił się ten proces.</u>
          <u xml:id="u-84.3" who="#JózefMichalik">Można tutaj powiedzieć, że jest też jedno „ale”. W wielu przypadkach — i o tym też mówi NIK — zachodziło podejrzenie o łamanie prawa i dyscypliny budżetowej w przeszłości i przeciągało się to do dziś. Należy jednak pamiętać, iż same Prawo budżetowe i Prawo bankowe tutaj nie do końca są precyzyjne. Czy było to więc tylko wręcz beztroskie dysponowanie pieniądzem publicznym? Należy mieć co do tego zastrzeżenia, bo sprawy były badane przez NIK i dotyczyły, jak już wspominałem, lat poprzedzających budżet. Sprawy tych nadużyć należało już wtedy szybko kierować do rozpatrzenia i rozsądzenia przez powołane do tego organy prokuratury i sądów. Niejeden członek opozycji, występujący w ramach debaty, o tym zapomniał. Już o wiele wcześniej... Nie wiadomo do końca, dlaczego zaniechano tego środka i zachęcano innych do robienia zamętu na krawędzi prawa. Jednak — jak dowodzą materiały zawarte w kontroli NIK — te sprawy ciągną się i gmatwają obraz z lat poprzednich i obejmują czasy i osoby z innych rządów i ekip, czego dobitnym dowodem i przykładem była nie odbyta w Komisji Polityki Społecznej debata nad PFRON. Czy o niej też mówi relacja posła Arkuszewskiego?</u>
          <u xml:id="u-84.4" who="#JózefMichalik">A choćby sprawy związane ze spadkiem produkcji globalnej w rolnictwie? Przecież w rolnictwie wiele procesów zaniechanych ma wymiar ponadczasowy. Nie wspomina się o tym, jaki nastąpił spadek tej produkcji. Być może powszechny spis rolny wykaże następstwa tego wszystkiego, co działo się nad transformacją polskiej gospodarki, w tym także rolnictwa. Wspominał o tym szczegółowo poseł Kalemba.</u>
          <u xml:id="u-84.5" who="#JózefMichalik">Trwa także nie kończąca się dyskusja wokół braku wzajemnych tendencji i metod współpracy - z korzyścią dla budżetu - między rządem, reprezentowanym przez ministra finansów, a Narodowym Bankiem Polskim.</u>
          <u xml:id="u-84.6" who="#JózefMichalik">Debata dzisiejsza, pozbawiona już emocji, winna być zakończona twórczą konkluzją, że potrzebne nam są zmiany ustawowe w Prawie budżetowym i w Prawie bankowym, które wreszcie pozwolą wykluczyć występującą dysharmonię i zarówno głoszenie własnej, jedynej prawdy przez opozycję, jak też branie pod osąd rządu i Narodowego Banku Polskiego. Trudno jest - szczególnie tutaj, dzisiaj - obiektywnie osądzać Narodowy Bank Polski, bo nie wszystko jest takie jasne i do końca powiedziane. Dzisiaj też niewiele wspólnego z prawdą mają słowa wygłoszone na wyrost przez wielu posłów opozycji. Również i poseł sprawozdawca ostro ocenił pana premiera Grzegorza Kołodkę. Premier - odpierając całą gamę zarzutów dotyczących roku 1994 - wspomniał, że przecież było to naprawianie tego, co w przeszłości było nie do naprawienia.</u>
          <u xml:id="u-84.7" who="#JózefMichalik">Wiele nieprawidłowości wykazała pani przewodnicząca poseł Ziółkowska. Na szczęście wskazywała to, co jest przedmiotem tych nieprawidłowości i z czym należy walczyć, konstruując przyszły budżet. Z obszernej debaty, jaka została przeprowadzona kilka razy w Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, wyłonił się zdecydowanie problem - o tym wszyscy mówią, szczególnie wtedy, kiedy oceniają rząd Waldemara Pawlaka, i reagują na to, że sporo nie wygłoszonych osądów, zwłaszcza w komisjach, było przytaczanych w formie zdawkowych i lakonicznych opinii, nie zawsze dających się ocenić w Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów.</u>
          <u xml:id="u-84.8" who="#JózefMichalik">Wysoki Sejmie! Przedstawiano dzisiaj na tej sali sprzeczne opinie, a także przytaczano własne osądy, które były zgoła odmienne od tego, co prezentowano w komisjach. Jako członek komisji budżetu - a byłem na wszystkich posiedzeniach - miałem wrażenie, że koreferenci referowali z różnym skutkiem niektóre wybrane, wygodne fragmenty, a my jako członkowie komisji budżetu i finansów mieliśmy trudne wybory i trudne do osądu relacje z tych właśnie sprawozdań. Zgodnie z ostatnią zmianą w regulaminie Sejmu, przyjętą na 57 posiedzeniu, sporo uwag i wniosków kierowanych na piśmie będzie musiało być w przyszłości przedłożonych wcześniej, co będzie odmienne od tego, w jaki sposób potraktowano budżety poprzednie, szczególnie za rok 1994. Myślę, że większość posłów uzupełniała je twórczo, w niektórych przypadkach widoczny był brak obiektywizmu w stosunku do ustaleń przyjętych w komisjach. Myślę, że sprzeczne opinie wygłaszali referent i koreferent, i tutaj mieliśmy trudną materię do zbadania. Występujący dualizm sprawiał, że poddawani byliśmy często próbie na posiedzeniu naszej komisji i prowadzący obrady jako przewodniczący komisji dawali czasami wyraz przekonaniu, że niewiele można z tego zrozumieć: co jest ustaleniem przyjętym w komisji, a co tylko referowaniem własnych przekonań.</u>
          <u xml:id="u-84.9" who="#JózefMichalik">Należy też przypomnieć, że dla zachowania właściwych proporcji nie przewodniczył komisji budżetu jeden z jej wiceprzewodniczących, z koalicyjnego przecież rządu premiera Waldemara Pawlaka, występujący z ramienia SLD. Miało się też czasem wrażenie, że tylko te ministerstwa koalicyjnego rządu, w których utrzymali się ministrowie z czasów Waldemara Pawlaka, są dobre i należało ich bronić, a pozostałe skrytykować, bo ministrów już odwołano. Aby wytłumaczyć sobie ten fenomen i tę krytyczną retorykę niektórych dzisiejszych wystąpień, przyjmuję, że być może chciano w ten sposób skierować uwagę na sens odwołania rządu Waldemara Pawlaka. Jest to moje spostrzeżenie własne, ale myślę, że podziela je również ta część koalicyjna, która nie występowała na posiedzeniu komisji, a odbierała ten problem również krytycznie, tyle że może nieco inaczej.</u>
          <u xml:id="u-84.10" who="#JózefMichalik">Sądzę, że z krytyki wyrasta postęp. Będą następne budżety, następne absolutoria i za inne budżety będziemy też wspólnie odpowiadać i udzielać absolutorium. Podczas wspomnianej, ciężkiej chwilami debaty odniesiono się też twórczo do zbiorczego budżetu wojewodów. Chyba po raz pierwszy za pośrednictwem swoich przedstawicieli mogli oni wypowiedzieć się na temat realizacji własnych budżetów przed komisją budżetu i finansów. Myślę, że ich głos już dzisiaj dowodzi, jak będą nam potrzebni przy konstrukcji nowego budżetu na rok 1996. Budżet wojewodów nie ma przecież jasno sprecyzowanych kryteriów rozdziału środków na zaspokojenie potrzeb. A swoją drogą, gdy już wspomniałem rok 1996, to liczne pytania kierowane do ministrów referujących swoje budżety, w tym do ministra finansów, pomocne będą wkrótce przy konstrukcji tegoż budżetu na rok 1996, co zapowiedziała już wcześniej i dzisiaj potwierdziła pani przewodnicząca komisji Ziółkowska - jako suma doświadczeń z mijających prac w komisji budżetu i finansów.</u>
          <u xml:id="u-84.11" who="#JózefMichalik">Wysoki Sejmie! Już dziś wydaje się, że wołanie w imieniu całej komisji budżetu na użytek własnej kampanii o większe pieniądze dla sfery budżetowej bywa na wyrost i nie zawsze jest uzasadnione i umotywowane właściwym, przynajmniej wedle mnie, wskazaniem źródeł i możliwości tego sfinansowania. Prawdą jest, że nie doceniono wielu tych źródeł i nie doszacowano.</u>
          <u xml:id="u-84.12" who="#JózefMichalik">Myślę, że na dzisiaj są wiarygodne jedynie ekspertyza i wnioski pokontrolne z analizy budżetu przedstawione przez NIK, i tym posługiwano się moim zdaniem w nadmiarze. W mniejszym stopniu posłużono się innymi ekspertyzami. Eksperci przedstawili sprzeczne opinie, od pochwał do krytyki. Dzisiaj mówimy o tym, co jest słuszne i co jest obiektywne.</u>
          <u xml:id="u-84.13" who="#JózefMichalik">Wysoka Izbo! Myślę również, że przedstawienie działań rządu Waldemara Pawlaka nie dopuszczających do narastania zadłużenia określano jako wadę. Moim zdaniem należało pochwalić tych ministrów za to, że nie ulegali temu, żeby pogłębiać zadłużenie. Tutaj występowały wnioski nie zawsze zgodne z wyjaśnieniami tych ministerstw, których dotyczyły. Członkowie komisji słuchali też cierpliwie i długo nawet drobiazgowych zarzutów i nieprecyzyjnych wyjaśnień nie przygotowanych dostatecznie urzędników. Jest to wniosek dla rządu, żeby przygotowywać się właściwie na debatę.</u>
          <u xml:id="u-84.14" who="#JózefMichalik">Warunki procedowania w komisji nie zawsze były zgodne z zasadami higieny pracy umysłowej. Długie, kończące się o późnej porze prace komisji zmęczyły nawet odporną i dzielną, bojowo do nas nastawioną opozycję. Pozostawali poszczególni członkowie i długie debaty w zasadzie nie kończyły się wnioskami.</u>
          <u xml:id="u-84.15" who="#JózefMichalik">Reasumując, jestem za przyjęciem sprawozdania komisji budżetu i finansów i wnoszę, aby głosować za uchwaleniem absolutorium dla rządu Waldemara Pawlaka, oraz popieram treść uchwały dotyczącej Narodowego Banku Polskiego.</u>
          <u xml:id="u-84.16" who="#JózefMichalik">Jednocześnie w pracach komisji nad nowym budżetem w 1996 r. będę zawsze rzecznikiem takich rozstrzygnięć, zgodnie z programem PSL, takich rozwiązań, które poprawią zapoczątkowaną przez rząd Waldemara Pawlaka dobrą robotę, z perspektywą likwidacji patologii, która występowała i niestety występuje jeszcze przy realizacji budżetów. Po pierwsze, stawiam sprawę w ten sposób, że praca będzie przed kapitałem, a to będzie powodować efekt spadku bezrobocia. Po drugie, będzie proces doskonalenia i urealniania planowanych dochodów i wydatków budżetów; tu jest jeszcze wiele do zrobienia. Po trzecie, doceniona zostanie rola polskiego rodzinnego rolnictwa i jego przebudowa, wraz z zapewnieniem ochrony socjalnej sporej grupie chłopów-robotników, i złagodzony zostanie efekt ukrytego bezrobocia na wsi. Po czwarte, zahamowane zostaną procesy narastania istniejącego dzisiaj zadłużenia w jednostkach finansowanych przez budżet, szczególnie Ministerstwo Edukacji Narodowej. Po piąte, nastąpi wspólne działanie ministra finansów i Narodowego Banku Polskiego w zakresie osłabienia tempa inflacji i realizacji wspólnej polityki pieniężnej. Po szóste, wzrost rezerw dewizowych przyczyni się do wspomagania własnej gospodarki, szczególnie w zakresie inwestycji. Po siódme, powstające negatywne zjawiska będą osądzone i zostaną wyciągnięte wnioski na przyszłość. Napiętnowanie będzie zapobiegać procesom kryminogennym. W Polsce powinno się opłacać być uczciwym, nawet jeśli jest to niewygodne, bo wydłuża drogę do osiągnięcia sukcesów na niwie gospodarczej. Praca rządu powinna być przedmiotem rzeczowej i właściwej oceny.</u>
          <u xml:id="u-84.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-85">
          <u xml:id="u-85.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-85.1" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Obecnie głos zabierze pan poseł Jan Świrepo z Klubu Parlamentarnego PSL.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-86">
          <u xml:id="u-86.0" who="#JanŚwirepo">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Debata nad złożonymi sprawozdaniami z wykonania budżetu, z realizacji polityki pieniężnej, z działalności Narodowego Banku Polskiego oraz analiza bilansu płatniczego kraju za rok poprzedni jest bardzo ważnym ustawowym zadaniem parlamentu. To właśnie teraz, na podstawie konkretnych cyfr, możemy ocenić, jak zostały zrealizowane nasze założenia budżetowe na rok 1994.</u>
          <u xml:id="u-86.1" who="#JanŚwirepo">Wnioski, które zostaną zgłoszone w dzisiejszej dyskusji, powinny stanowić wytyczne do tworzenia budżetu na rok 1996, a także na lata następne. Powinny być także wykorzystane do tworzenia nowego prawa wspomagającego rozwój naszej gospodarki. Mam jednak poważne wątpliwości, czy wnioski zgłoszone w trakcie dyskusji nad wykonaniem kolejnych budżetów były brane pod uwagę. Wątpliwości te potwierdza fakt, że rok 1994 jest kolejnym rokiem, w którym tempo dewaluacji złotego względem koszyka walut było mniejsze, niż zostało zapisane w budżecie. Wynosiło ono 20,2% i było mniejsze o 4 punkty od planowanego. Jednocześnie w roku 1994 wzrost cen towarów i usług wynosił 32,2%. Takie różnice w tych dwóch wskaźnikach przez kilka kolejnych lat stanowią poważne zagrożenie dla rozwoju naszego eksportu. W chwili obecnej zostały wykorzystane wszystkie rezerwy proste. Większość przedsiębiorstw eksporterów notuje drastyczny spadek rentowności.</u>
          <u xml:id="u-86.2" who="#JanŚwirepo">Eksport stanowi obecnie najważniejsze źródło naszego wzrostu gospodarczego, dlatego nie możemy świadomie zmniejszać jego wielkości i efektywności. Polska wchodzi na rynki międzynarodowe dopiero teraz. Liberalizacja handlu, wynikająca z podpisanych umów międzynarodowych, powoduje wzrost konkurencji na rynku wewnętrznym i światowym. Wspomaganie finansowe, legislacyjne i organizacyjne eksportu staje się koniecznością. Polityka otwarcia naszej gospodarki na świat wymaga od Sejmu takiego zabezpieczenia eksportu, aby kraj nasz znalazł odpowiednie miejsce w międzynarodowym podziale pracy, odpowiadające naszemu potencjałowi produkcyjnemu i ludzkiemu. Jeżeli nie zadbamy o to dziś, trudno nam będzie mówić o pełnej integracji z Unią Europejską. Będziemy traktowani raczej jako wielki potencjalny rynek zbytu.</u>
          <u xml:id="u-86.3" who="#JanŚwirepo">Drugim potencjalnym elementem zagrażającym nie tylko eksportowi, ale także mającym znaczenie dla rozwoju całej sfery produkcyjnej jest polityka Narodowego Banku Polskiego w zakresie kosztów kredytu. Utrzymująca się od wielu lat wysoka stopa procentowa kredytów dla gospodarki zmniejsza możliwość korzystania przez przedsiębiorstwa z tej formy zwiększania środków obrotowych. Rosnące koszty produkcji, wynikające ze wzrostu cen, a także wydłużone terminy płatności w handlu zagranicznym, szczególnie przy eksporcie dóbr inwestycyjnych, powodują, że każdy wzrost eksportu napotyka barierę braku środków obrotowych. Bardzo często przedsiębiorstwa ogłaszają upadłość ze względu na złą sytuację finansową, która wynika z braku środków obrotowych. Obserwuje się całkowity brak zainteresowania ze strony banków finansowaniem tych przedsiębiorstw, mimo że posiadają one możliwość produkcji rentownej i zbywalnej, w większości na eksport. Takim przykładem może być „Ursus” i wiele przedsiębiorstw branży maszyn rolniczych. Rozwój eksportu to źródło utrzymania dla wielu przedsiębiorstw, to możliwość zagospodarowania potencjału ludzkiego i produkcyjnego przy realnym spadku bezrobocia i wzroście dochodu społeczeństwa. Jednocześnie banki odnotowują wzrost wolnego pieniądza i następuje nadpłynność w tych bankach.</u>
          <u xml:id="u-86.4" who="#JanŚwirepo">Dynamicznie wzrastają także rezerwy dewizowe. Jest to zjawisko negatywne: z jednej strony przedsiębiorstwa padają z powodu braku środków obrotowych, z drugiej strony banki dysponują nadmiarem pieniędzy. Uważam, że sytuacja taka świadczy o małej aktywności banków w wykorzystywaniu nagromadzonych środków pieniężnych do wspomagania naszej gospodarki poprzez modernizację i zakupy inwestycyjne. Uważam, że dotychczasowa polityka Narodowego Banku Polskiego w zakresie kursu walut i kredytów stanowi poważne zagrożenie rozwoju naszej gospodarki, eksportu, a także naszej integracji z gospodarką światową. Sytuacja taka potwierdza opinię o rozejściu się polityki Narodowego Banku Polskiego z polityką gospodarczą rządu. Nie świadczy to o niezależności NBP, lecz raczej o jego oderwaniu się od gospodarczej rzeczywistości. Pragnę zwrócić uwagę, że podobne wnioski wynikały z dyskusji nad realizacją budżetu za 1993 r., jednak nie zostały one uwzględnione przez Narodowy Bank Polski. Świadczy o tym kontynuacja szkodliwej dla naszej gospodarki polityki kursowej i kredytowej na 1995 r. Myślę, że dla dobra naszego kraju nastąpi korekta obecnej polityki pieniężnej Narodowego Banku Polskiego. Z tego powodu ja osobiście nie będę głosował za przyjęciem sprawozdania z realizacji polityki pieniężnej za 1994 r.</u>
          <u xml:id="u-86.5" who="#JanŚwirepo">Chciałbym teraz zwrócić uwagę na wystąpienie pana posła Arkuszewskiego. Oceniał on stopień inflacji w przedziale miesięcznym. Uważam, że oceniać inflację można w dłuższych przedziałach czasowych, a więc średnio w rocznych. Taki układ odniesienia jest dobry. Ocena z miesiąca na miesiąc może nasuwać różne wnioski, w zależności od doraźnych uwarunkowań.</u>
          <u xml:id="u-86.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-87">
          <u xml:id="u-87.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Dziękuję panu posłowi Janowi Świrepo.</u>
          <u xml:id="u-87.1" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Kolejnym mówcą będzie pan poseł Ireneusz Skubis z klubu PSL.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-88">
          <u xml:id="u-88.0" who="#IreneuszSkubis">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zabieram głos niejako z marszu, ale wzbogacony już przeprowadzoną obszerną dyskusją nad sprawozdaniem z wykonania budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1994 r. Uzupełnieniem tego sprawozdania lub wręcz, moim zdaniem, niezbędnymi elementami zamykającymi jak gdyby klamrą pakiet informacji, jest analiza wykonania budżetu państwa dokonana przez Najwyższą Izbę Kontroli. Wreszcie toczymy debatę łączną - i słusznie - nad sprawozdaniem z realizacji polityki pieniężnej, bilansem płatniczym i działalnością Narodowego Banku Polskiego. Tego właściwie nie da się rozdzielić. Ale ja pozwolę sobie na kilka oderwanych refleksji nad sprawami, o których mniej dzisiaj mówiono, a które dla mnie, i chyba nie tylko dla mnie, są również ważnymi elementami tej debaty.</u>
          <u xml:id="u-88.1" who="#IreneuszSkubis">Chodzi o naukę i oświatę. Pomimo szczupłości środków budżetowych na inwestycje, kapitalne remonty, remonty bieżące i odnowienia, w omawianym okresie w oświacie zrobiono w tym zakresie sporo. Ale, zaznaczam, było to możliwe dzięki finansowemu wsparciu środków budżetowych środkami samorządowymi, ofiarności rodziców i kontom specjalnym, na których gromadzono środki wygospodarowane przez placówki oświatowe w ramach własnych. O tym trzeba powiedzieć i z tej trybuny podziękować tym, którzy gospodarowali tymi środkami. Jaskółką, która jednak jak na razie wiosny nie zwiastuje, były pieniądze resortu edukacji na trzy godziny sportowych zajęć pozalekcyjnych w szkołach, które posiadały dobre warunki do tego typu zajęć.</u>
          <u xml:id="u-88.2" who="#IreneuszSkubis">Wreszcie - tu i ówdzie kwestionowane, w tym z tej wysokiej trybuny - obiecywane od dawna oddłużenie placówek oświatowych jest faktem. To stało się w omawianym budżecie. Na to czekały społeczności szkolne i to osiągnięcie jest osiągnięciem tego właśnie rządu. Niepokoją jednak informacje, że zadłużenie od nowa narasta i bardzo często jest nieuzasadnione.</u>
          <u xml:id="u-88.3" who="#IreneuszSkubis">Sprawą, która w omawianym okresie budżetowym nie doczekała się do końca pozytywnych rozwiązań, są płace sfery budżetowej, w tym pracowników oświaty i nauki, ale wynegocjowane w styczniu i obecnie ustalenia napawają mnie umiarkowanym optymizmem. Jeśli dodamy informację o perturbacjach budżetowych, jak szara strefa, unikanie rzetelnego płacenia podatków, nieskuteczność w ich ściąganiu i słynne namawianie - w tym przez niektórych posłów i polityków - do niepłacenia według progów podatkowych lub wstrzymywania się od płacenia podatków, wreszcie weto prezydenta, to należy uznać, że i tak jakoś z tym budżetem ten rząd sobie poradził.</u>
          <u xml:id="u-88.4" who="#IreneuszSkubis">I jeszcze parę uwag, o których już dzisiaj wspominano. Był to kolejny rok obniżenia inflacji, z 38% do 29%, pomimo że była ona wyższa niż planowano wcześniej. Nastąpił przyrost produktu krajowego brutto o 5–6 punktów, wzrósł eksport, i to głównie w sferze zakupów inwestycyjnych. Wzrosły, i to trzykrotnie, rewaloryzowane renty i emerytury. Było też trochę kredytów preferencyjnych dla rolników i jeszcze parę innych pozytywnych przesłanek, w tym więcej towarów i usług na rynku.</u>
          <u xml:id="u-88.5" who="#IreneuszSkubis">Reasumując, nie spełniły się katastroficzne przepowiednie opozycji, że w 1994 r. będzie z budżetem bardzo źle. Źle będzie i było nie tylko temu budżetowi i o tym, że będzie i było ciężko, wiedzieliśmy wszyscy.</u>
          <u xml:id="u-88.6" who="#IreneuszSkubis">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! W związku z tym, że generalnie podzielam ocenę, której dokonał mój klub, będę głosował za przyjęciem sprawozdania z wykonania budżetu, jak również za udzieleniem absolutorium rządowi za rok 1994, z nadzieją na kontynuowanie pozytywnych tendencji w kwestiach budżetowych przez tę koalicję i ten rząd.</u>
          <u xml:id="u-88.7" who="#IreneuszSkubis">I drobna uwaga na koniec. Odnosząc się do bogatego, szczególnie jeśli chodzi o uwagi dotyczące nauki, wystąpienia pana posła Zdrady, w znakomitej większości podzielam pogląd pana posła - wreszcie razem pracujemy w komisji - ale chcę dodać to, czego pan poseł nie powiedział: że tendencje dotyczące zniżkowania nakładów na oświatę i naukę nie zaczęły się w 1994 r. i na tym roku się nie skończyły. Twierdzę też, że nieinwestowanie w naukę i oświatę kosztuje bardzo dużo, a braki w inwestowaniu mogą w przyszłości kosztować jeszcze więcej.</u>
          <u xml:id="u-88.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-89">
          <u xml:id="u-89.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-89.1" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Obecnie udzielam głosu panu posłowi Mieczysławowi Kasprzakowi z klubu PSL.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-90">
          <u xml:id="u-90.0" who="#MieczysławKasprzak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zabierając głos w dzisiejszej debacie mającej ocenić realizację budżetu państwa za 1994 r., chciałbym skupić się na niektórych sprawach z zakresu polityki socjalnej. Zjawiskiem nie znanym u nas w okresie powojennym jest bezrobocie, dlatego jego kilkuletnie funkcjonowanie w naszej gospodarce powinno być szczegółowo analizowane i poddawane częstym ocenom. Myślę, że wiele już zostało powiedziane wcześniej na temat przyczyn gwałtownego wzrostu bezrobocia po 1989 r., przyczyn, których w części można było uniknąć, nie doprowadzając do nie przemyślanego zniszczenia wielu zakładów przemysłowych, do niszczenia państwowego sektora rolnego oraz do bezmyślnego zniesienia ceł na produkty rolnicze.</u>
          <u xml:id="u-90.1" who="#MieczysławKasprzak">Wysoka Izbo! W budżecie państwa na 1994 r., w dziale 86 - opieka społeczna, dochody wynosiły 44,7 bln zł i zostały zrealizowane w 100,4%. Podstawowymi źródłami dochodu Funduszu Pracy były: dotacja z budżetu państwa w wysokości 28 bln zł, co stanowiło 62,5% łącznych dochodów, oraz 3-procentowa obligatoryjna składka płacona przez zakłady pracy oraz osoby podlegające ubezpieczeniu społecznemu, co dało kwotę 16,2 bln zł i stanowiło 36% dochodów Funduszu Pracy. Głównymi zaś wydatkami tego funduszu były zasiłki dla bezrobotnych: 36,7 bln zł, wydatki na prace interwencyjne: tylko 2 bln zł i wydatki na roboty publiczne: również 2 bln zł. W końcu 1994 r., po pierwszym roku sprawowania władzy przez rząd koalicyjny, na czele którego stał Waldemar Pawlak, w urzędach pracy było zarejestrowanych 2838 tys. bezrobotnych. Oznacza to, że w ciągu 1994 r. liczba bezrobotnych zmniejszyła się o 51,5 tys. osób. Być może jest to niewiele, ale należy przypomnieć, że jeszcze w 1993 r. bezrobocie wzrosło aż o 380 tys. osób.</u>
          <u xml:id="u-90.2" who="#MieczysławKasprzak">Wysoka Izbo! Nie przemyślane również było do końca w tamtym okresie wprowadzenie ustawy o bezrobociu, która dawała uprawnienia do zasiłku nawet tym, którzy nigdy w życiu nie pracowali. Na podstawie wielu spotkań, obserwacji, śmiem twierdzić, że takim elementem w ustawie, który nie powinien nigdy być wprowadzony, jest wypłata zasiłków bezrobotnym młodym ludziom, absolwentom. Coraz powszechniejsze jest zjawisko wręcz oczekiwania przez nich na otrzymywanie tzw. pierwszej kuroniówki. Pierwszą zaś instytucją, do której się udają, jest urząd pracy, ale nie robią tego w celu poszukiwania pracy, tylko zarejestrowania się jako bezrobotni. Wielu młodych ludzi uważa, że zasiłek jest ich pierwszym etapem w karierze życiowej. Niepokojący jest fakt, że pomimo obniżenia się liczby bezrobotnych wśród młodzieży, bezrobotni w wieku od 15 do 24 lat stanowią 43% ogółu, natomiast osoby, które nigdy nie pracowały, stanowią 23%. Uważam, podobnie jak wiele osób w tym kraju, że ta forma pomocy młodym ludziom nie daje żadnej perspektywy, a w wielu przypadkach jest czynnikiem prowadzącym do patologii społecznych. Dlatego też powinniśmy doprowadzić do takiej zmiany ustawy, by pieniądz publiczny wydawany na zasiłki nie przynosił więcej szkody niż pożytku.</u>
          <u xml:id="u-90.3" who="#MieczysławKasprzak">Wiele refleksji nasuwa też wykorzystanie środków na tzw. aktywne formy walki z bezrobociem, zwłaszcza roboty publiczne. Szczególnie widoczne jest to w małych środowiskach, gdzie ludzie znają się nawzajem i widzą, jak są wykorzystani ci ludzie i jak pracują. Natomiast pracodawcy uskarżają się na brak ludzi chętnych do pracy. Oczywiście są zjawiska pozytywne, godne pochwały i eksponowania, gdzie w ramach robót publicznych wykonuje się wspaniałe rzeczy. Pieniądze zaś przeznaczane na te cele są właściwie wykorzystane, wręcz pomnażane. Przy pomocy bezrobotnych w ramach robót publicznych wykonuje się wiele zadań z zakresu infrastruktury, a nawet buduje wspaniałe obiekty użyteczności publicznej.</u>
          <u xml:id="u-90.4" who="#MieczysławKasprzak">Drugim tematem, który chcę poruszyć w ramach szerokiej kwestii polityki społecznej, jest zagrożenie racjonalnego wydatkowania środków przeznaczonych na pomoc społeczną. Oczekiwany projekt ustawy o pomocy społecznej wszedł już pod obrady Wysokiej Izby. Projekt zakłada uściślenie praw osób i rodzin kwalifikujących się do pomocy społecznej. Uzasadnione jest zmniejszenie liczby roszczeń do tej pomocy. Dotychczasowe bowiem, owiane mgłą tajemnicy, decyzje w sprawie przyznawania pomocy społecznej niczemu dobremu nie służą. Z pomocy tej często korzystali ludzie, którzy luksusowymi samochodami po nią przybywali, lub tacy, którzy są posiadaczami, jak bywa, wysokich kont dewizowych. Na te zjawiska, o których powiedziałem, patrzą ludzie uczciwi i mają pretensję, że przy trudnej sytuacji budżetowej środki gromadzone przy dużych wyrzeczeniach całego społeczeństwa wydawane są nieracjonalnie, a wręcz marnotrawione.</u>
          <u xml:id="u-90.5" who="#MieczysławKasprzak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zjawiska te, o których powiedziałem, zapoczątkowane nie zostały w 1994 r., lecz w latach poprzednich, za poprzednich ekip rządowych. Rząd Waldemara Pawlaka w 1994 r. starał się je skutecznie eliminować, o czym świadczą dane w dostarczonych nam sprawozdaniach. Dlatego popieram wniosek komisji o przyjęcie sprawozdania z realizacji budżetu państwa za 1994 r. i udzielenie absolutorium.</u>
          <u xml:id="u-90.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-91">
          <u xml:id="u-91.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-91.1" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Stwierdzam, że lista posłów zapisanych do głosu została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-91.2" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Czy posłowie sprawozdawcy zechcą zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-91.3" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Nie widzę zgłoszeń.</u>
          <u xml:id="u-91.4" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Udzielam w takim razie głosu I wiceprezesowi Narodowego Banku Polskiego...</u>
          <u xml:id="u-91.5" who="#komentarz">(Poseł Franciszek Potulski: Panie marszałku, chciałbym sprostować jedną sprawę.)</u>
          <u xml:id="u-91.6" who="#WłodzimierzCimoszewicz">W trybie sprostowania? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-92">
          <u xml:id="u-92.0" who="#FranciszekPotulski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ponieważ w trakcie dyskusji została wyartykułowana czy wypowiedziana teza, która, wydaje się, nie jest uprawniona, chciałbym to sprostować.</u>
          <u xml:id="u-92.1" who="#FranciszekPotulski">Pan poseł Zdrada powiedział, że w ramach subwencji oświatowych i oddłużania został złamany art. 20 ustawy i szkoły samorządowe były gorzej potraktowane niż kuratoryjne. Wydaje się, że teza nie jest uprawniona, gdyż jest dokładnie odwrotnie. W strukturze wydatków na szkoły samorządowe (podstawowe) z całości wydatków ministerstwo edukacji przeznaczy 40%. Te 40% obejmuje 32% szkół, czyli proporcja jest odwrotna. W tych 32% szkół jest z kolei ponad czterdzieści parę procent uczniów. To są szkoły miasta Gdańska, miasta Gdyni, tańsze szkoły podstawowe. Jak się orientuję, w ministerstwie oświaty sprawa wygląda w ten sposób, że najpierw są zabezpieczane środki na szkoły samorządowe, według ich zapotrzebowania (to dotyczy etatów itd.) Tam nie było cięć etatowych, czyli program oszczędnościowy pana Dery, o którym tyle tutaj na tej sali również mówiono, nie dotyczy szkół podstawowych. Dopiero reszta jest dzielona na pozostałe szkoły. Obawiam się, że od 1 stycznia 1996 r., gdy te środki będą jednakowo dzielone na wszystkich, może nastąpić realny spadek nakładów na obecne szkoły samorządowe. Taki proces może nastąpić. Wydaje mi się, że trzeba bardzo spokojnie podejść do tego, po prostu usiąść i policzyć, jak to naprawdę jest, nim się tego typu tezę wyartykułuje.</u>
          <u xml:id="u-92.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-93">
          <u xml:id="u-93.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-93.1" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Pan poseł Jerzy Zdrada, proszę.</u>
          <u xml:id="u-93.2" who="#komentarz">(Poseł Janusz Szymański: To nie było sprostowanie.)</u>
          <u xml:id="u-93.3" who="#WłodzimierzCimoszewicz">To nie było sprostowanie, ale posłom klubu SLD przysługuje jeszcze czas w dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-93.4" who="#komentarz">(Poseł Janusz Szymański: Ależ oczywiście.)</u>
          <u xml:id="u-93.5" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Udzielę również głosu panu posłowi Zdradzie. Pański klub ma chwilę czasu. Myślę jednak, że nie będzie protestów z sali, gdy - dla zachowania zasady równych szans, w celu przedstawienia swojego poglądu - pan poseł Zdrada nie będzie skrępowany tą minutą czasu.</u>
          <u xml:id="u-93.6" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-94">
          <u xml:id="u-94.0" who="#JerzyZdrada">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Proponuję zajrzeć do sprawozdania z wykonania budżetu Ministerstwa Edukacji Narodowej, przedstawionego przez Najwyższą Izbę Kontroli. Tam jest wyraźne stwierdzenie, że Ministerstwo Edukacji stosowało odmienne od obowiązujących zasady obliczania tych subwencji. Każdy z panów posłów może sobie wyrobić odpowiedni pogląd i sądzę, że to sprawę zamyka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-95">
          <u xml:id="u-95.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Dziękuję uprzejmie.</u>
          <u xml:id="u-95.1" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Udzielam w tej chwili głosu I wiceprezesowi Narodowego Banku Polskiego panu Witoldowi Kozińskiemu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-96">
          <u xml:id="u-96.0" who="#WitoldKoziński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Proszę mi pozwolić zacząć od pewnej ogólnej kwestii, związanej z polityką pieniężną, ale nie dlatego, żeby raz jeszcze brnąć w meandry tej polityki - dyskusje o niej mają, można powiedzieć, już narodowy charakter - tylko po to, żeby na bazie tego, co stanowi o przeszłości, pomyśleć chwilę o przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-96.1" who="#WitoldKoziński">Otóż nie ulega wątpliwości, że ważny, niezwykle ważny składnik wzrostu w roku ubiegłym i w roku bieżącym - mamy nadzieję, że i w latach przyszłych - to jest eksport. Oprócz inwestycji eksport jest tą strefą gospodarowania, która powinna być szczególnie chroniona. Jak sądzę, rok 1994, bo głównie o nim dyskutujemy, nie daje przesłanek do tego, aby sądzić, iż polityka kursowa eksportowi nie sprzyjała. Prawdą jest, że - jeśli dobrze pamiętam - we wrześniu i listopadzie 1994 r. uległo redukcji tempo dewaluacji złotego, jednakże redukcja ta była niezwykle skromna. Powiem nawet więcej, iż NBP bronił się przed dalej idącą redukcją właśnie z uwagi na ochronę strefy eksportowej.</u>
          <u xml:id="u-96.2" who="#WitoldKoziński">Rok 1995 przyniósł jednak jakościowo inną sytuację. Eksport, i ten rejestrowany, i ten nie rejestrowany, w sposób niespotykany zwiększa stale, do sierpnia bieżącego roku włącznie, rezerwy dewizowe. Oczywiście można by powiedzieć, niech rosną one dalej. Jeśli jednak wziąć pod uwagę, że w tym roku przyrost rezerw dewizowych brutto sięga już prawie 7 mld USD i że ten przyrost w sposób niezwykle agresywny kreuje podaż pieniądza krajowego, to stajemy przed takim oto dylematem: albo nadal pielęgnować wzrost eksportu i godzić się z kreacją pieniądza krajowego, a także z kreacją niezwykle agresywnego środowiska inflacyjnego, albo też tłumić inflację, próbować ją redukować, mając jednakże w pamięci, iż w obecnych warunkach tłumienie inflacji musi także brać pod uwagę redukcję tempa wzrostu rezerw dewizowych, co oznacza, że należy raz jeszcze przejrzeć politykę kursową i możliwość zmiany właśnie w dziedzinie eksportu.</u>
          <u xml:id="u-96.3" who="#WitoldKoziński">Jest to dylemat, przed którym stoi nie tylko bank centralny, ale także rząd. Jeśli się zastanowić, czy rezerwy te nie rosną za szybko, czy eksport nie stanowi jakiegoś zagrożenia dla stabilizacji procesów inflacyjnych, to jest to także pytanie o tempo wzrostu gospodarczego, tempo wzrostu PKB, ponieważ eksport z definicji tworzy wzrost gospodarczy. Sądzę, że najlepszym rozwiązaniem, które nie leży akurat po stronie polityki kursowej, jest zwiększanie importu. Nazywa się to liberalizacją polityki importowej. Ma ona także swoich krytyków. Jest to zrozumiałe, otwieranie bowiem granic, redukcja opłat importowych zwiększa import, zwiększa więc także konkurencję, zwiększa presję na podmioty krajowe, niekoniecznie z korzystnym skutkiem dla ich „zdrowia”.</u>
          <u xml:id="u-96.4" who="#WitoldKoziński">To są dylematy, które przed nami stoją. Jeśli państwo zechcą wziąć udział w tej dyskusji, będziemy zobowiązani. Czas jednak biegnie, decyzje trzeba podejmować. Nie mogą one jednak zapaść zbyt późno. Jeśli bowiem rok 1996 ma przynieść kolejną redukcję tempa wzrostu cen, muszą zapaść jeszcze w tym roku.</u>
          <u xml:id="u-96.5" who="#WitoldKoziński">Druga sprawa natury ogólnej, która budzi tak wiele kontrowersji, to sanacja banków. Kontrowersje te, a zwłaszcza krytyka, są przekładane na bieżącą politykę NBP w taki sposób, iż zapewne w sanację banków prywatnych angażować się już więcej nie będziemy. Jest pewien pretekst w postaci nowego podmiotu, który ma się zajmować sanowaniem. Myślę o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym. Jednakże parę kwestii pozwolę sobie spróbować wyjaśnić, jeśli zdołam. Mówił o tym pan poseł Ciesielski. Ta kwota 4 bln zł składa się z dwóch komponentów. Jeden komponent to ten, o którym myśleliśmy, przedstawiając Wysokiej Izbie założenia polityki pieniężnej na 1994 r. - myślę o kwocie 3 bln zł. To jest kwota, która miała być związana z nowymi umowami, umowami sanacyjnymi zawartymi w roku 1994. Gdyby z tego punktu widzenia spojrzeć na kwestię, to kwota 3 bln zł nie tylko nie została przekroczona, ale jest o wiele mniejsza: wyniosła w starych złotych 2600 mld zł. W tej sprawie pisaliśmy list do prezesa Najwyższej Izby Kontroli i gdyby taka interpretacja została przyjęta, zarzut o złamaniu ustawy można by uchylić.</u>
          <u xml:id="u-96.6" who="#WitoldKoziński">Co się tyczy kwestii sanowania banków oraz Banku Spółdzielczego w Poznaniu - zasadą naszego działania jest, aby dla upadającego banku znaleźć inwestora strategicznego. Tak się działo w przypadku wszystkich banków. Może powstać pytanie, dlaczego NBP interweniował w przypadku, dajmy na to, banku lubelskiego, a nie Banku Spółdzielczego w Poznaniu, jeśli nie znalazł dla tego ostatniego inwestora strategicznego. Otóż dlatego, że największa nawet suma włożona w kapitał udziałowy Banku Spółdzielczego daje tylko 1 głos. Nie kwota określa więc siłę tego, który tworzy udziały, tylko Prawo spółdzielcze.</u>
          <u xml:id="u-96.7" who="#WitoldKoziński">Ponieważ inwestora strategicznego nie mogliśmy znaleźć, stało się tak, jak się stało. Jeśli chodzi o inne banki - była tu mowa o Gecobanku i o Łódzkim Banku Rozwoju - istotnie, gdyby ściśle się trzymać tego rachunku (koszty sanacji, koszty upadłości), to w przypadku Gecobanku jest pewien margines przemawiający na niekorzyść procesu sanacji. Należało jednak wziąć pod uwagę, iż w Baltic Banku, który był przejmowany przez Gecobank, znajdowała się m.in. spora kwota w postaci lokaty banku państwowego - PKO BP - w wysokości ok. 10 mld (w starych złotych). Wobec tego, gdyby tę kwotę uwzględnić, rachunek się zmienia i sądzę, że ostatecznie dałby się on obronić.</u>
          <u xml:id="u-96.8" who="#WitoldKoziński">Jeśli chodzi o zarząd komisaryczny Merkurego, my także nie byliśmy zadowoleni z tego zarządu i byliśmy gotowi zgodzić się z uwagami krytycznymi.</u>
          <u xml:id="u-96.9" who="#WitoldKoziński">Wreszcie pan poseł Kalemba pyta nas, cośmy specjalnego zrobili dla sektora banków spółdzielczych. Proszę mi pozwolić nie wdawać się w dyskusję, w jakiś rodzaj exposé o tym, cośmy zrobili, bo na ogół wiadomo, co NBP w tej dziedzinie zrobił i co robi. Pragnę jedynie powiedzieć, że banki spółdzielcze — tak samo jak wszystkie banki w Polsce — leżą na sercu kierownictwu NBP i będziemy się starać je wspomagać. Dziękuję, panie marszałku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-97">
          <u xml:id="u-97.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Dziękuję panu prezesowi.</u>
          <u xml:id="u-97.1" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Udzielam głosu podsekretarzowi stanu w Ministerstwie Finansów pani Elżbiecie Chojnie-Duch.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-98">
          <u xml:id="u-98.0" who="#ElżbietaChojnaDuch">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dobiegła końca debata o wykonaniu budżetu państwa w roku 1994. Pan poseł sprawozdawca w obszerny, wnikliwy sposób przedstawił projekt uchwały w sprawie przyjęcia sprawozdania z wykonania budżetu i udzielenia rządowi absolutorium. Następnie w dyskusji poruszono wiele istotnych, kluczowych kwestii związanych z realizacją budżetu państwa. Do tych kwestii chciałabym się odnieść. Jednakże chciałabym również zaznaczyć, że jednocześnie w dyskusji poruszono wiele kwestii zawartych w innych wystąpieniach i w dyskusjach, w których brali udział: pan prezes Najwyższej Izby Kontroli, pani posłanka Ziółkowska, pan minister Miller oraz posłowie: Kalemba, Potulski, Michalik, Iwaniec, Skubis i Kasprzak, którzy ustosunkowali się do szeregu wątpliwości poruszonych z kolei w innych wystąpieniach. Do tych kwestii odniosłabym się w ograniczonym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-98.1" who="#ElżbietaChojnaDuch">Wysoka Izbo! Chcę podkreślić, że rok 1994 był rokiem przełomowym, bo w tym roku, tak jak mówił pan poseł Czerniawski, Polska wkroczyła zdecydowanie na ścieżkę wzrostu gospodarczego, wychodząc z recesji lat wcześniejszych, z recesji towarzyszącej transformacji ustrojowej. Przejęliśmy również wiele negatywnych zjawisk, z których nie wszystkie można było zlikwidować czy ograniczyć w krótkim okresie kilku miesięcy bądź roku. Występowały również zjawiska, o których mówił pan poseł Arkuszewski i których przyczyny tkwią w latach 1991 i 1992.</u>
          <u xml:id="u-98.2" who="#ElżbietaChojnaDuch">Utrzymanie się na ścieżce wzrostu to sprawa być czy nie być naszej gospodarki, to jednocześnie warunek rozwiązania trudności budżetu państwa. W roku bieżącym proces ten postępuje dalej i ufamy, że będzie tak również w roku przyszłym. Jednakże poprawa sytuacji budżetu państwa może być osiągnięta jedynie pod warunkiem, że wszyscy, również i rząd, zachowamy daleko idącą powściągliwość w wykorzystywaniu efektów wzrostu przełomu lat 1993–1994, oczywiście dla celów wzrostowych, dla celów ekspansji gospodarczej. Poprawa ta może być osiągnięta pod warunkiem, że postulat, by wzmocnić dyscyplinę budżetową, który tutaj wielokrotnie był formułowany, będzie przestrzegany przez wszystkie podmioty realizujące budżet, a zgłoszona dzisiaj w wielu wystąpieniach konieczność ograniczenia gospodarki funduszowej w funkcji redystrybucji finansów państwa czy też postulat mający na celu realność planowania zarówno po stronie dochodów, jak i wydatków, będą brane pod uwagę w całości we wszystkich pracach budżetowych, od szczebla najniższego aż do ostatecznych decyzji podejmowanych przez parlament.</u>
          <u xml:id="u-98.3" who="#ElżbietaChojnaDuch">Niewątpliwie, jak wykazały dyskusje w komisjach sejmowych i dzisiejsza, w gospodarce budżetowej, realizowanej przez poszczególnych dysponentów budżetowych, wystąpiło wiele przykładów nieprawidłowości. Są one ważne i wymagają przeciwdziałania.</u>
          <u xml:id="u-98.4" who="#ElżbietaChojnaDuch">Głównym kierunkiem działań jest oczywiście, jak już powiedziałam, realne planowanie po stronie wydatków i dochodów, a zwłaszcza wzmożenie dyscypliny budżetowej. Odpowiednie działania w tym zakresie podjęto w roku bieżącym i nadal będą one kontynuowane. Kierunek ich wyznacza dokument programowy rządu „Strategia dla Polski”.</u>
          <u xml:id="u-98.5" who="#ElżbietaChojnaDuch">Jednakże w większości wystąpień, w ekspertyzach, jak i w szczególności w ocenie Najwyższej Izby Kontroli występuje teza, że działalność rządu w zakresie gospodarki budżetowej oparta była na racjonalnych podstawach i była skuteczna. W tym roku, jak podkreślano w wielu wystąpieniach, udało się rządowi zachować pełną kontrolę nad deficytem budżetowym, co przyczyniło się do umocnienia wiarygodności Polski na arenie międzynarodowej. Trzeba jeszcze raz podkreślić, mimo szeregu słów krytyki pod adresem gospodarki budżetowej, że ta gospodarka stworzyła podwaliny dla rosnącego realnego wzrostu produktu krajowego brutto, stopniowego obniżania tempa inflacji, wyższego o 22% eksportu, stabilizacji na rynku pracy, wzrostu zarówno nominalnego, jak i realnego inwestycji finansowanych z budżetu państwa, wzrostu realnego prawie wszystkich wydatków realizowanych w ramach poszczególnych działów budżetu państwa, jak i oczywiście zahamowania postępującego od kilku lat spadku wydatków na wynagrodzenia w gospodarce budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-98.6" who="#ElżbietaChojnaDuch">Odpowiadam na zarzuty pana posła Arkuszewskiego, częściowo pani posłanki Ziółkowskiej, pana posła Balickiego, wątpliwości pana posła Potulskiego i zarzuty pana posła Zdrady. Jeśli chodzi o wydatki dotyczące działu oświata i wychowanie, w 1993 r. dynamika wynosiła w stosunku do stanu z roku poprzedniego 98,6%, natomiast w 1994 r. - 100,7%. Był to więc, jeśli chodzi o realne wydatki budżetu państwa w tych latach, wyraźny wzrost. Podobnie w zakresie wydatków na ochronę zdrowia: dynamika realnych wydatków budżetu państwa na ochronę zdrowia wynosiła w 1993 r. - 92,9%, w 1994 r. - 101,7%. Nastąpił więc również nie tylko nominalny, ale i - podkreślam - realny wzrost tych wydatków. Jeśli chodzi o trzeci dział, opiekę społeczną, pod którego adresem padały zarzuty o spadek realnych wydatków, dynamika wynosiła w 1993 r. - 92% i w 1994 r. - 105,5%. Konkretne wyniki nie potwierdzają więc tych pesymistycznych wypowiedzi niektórych pań i panów posłów.</u>
          <u xml:id="u-98.7" who="#ElżbietaChojnaDuch">Oczywiście z pewnymi zastrzeżeniami można byłoby się zgodzić, choć równocześnie można je oceniać jako kwestie dyskusyjne. Są to:</u>
          <u xml:id="u-98.8" who="#ElżbietaChojnaDuch">— odraczanie i rozkładanie na raty wpłat do budżetu podatku dochodowego od osób fizycznych przez płatników tego podatku (do tej kwestii chcę się odnieść nieco szerzej za chwilę);</u>
          <u xml:id="u-98.9" who="#ElżbietaChojnaDuch">— kwestia uszczupleń dochodów budżetu państwa (przez zwalnianie i łagodzenie obciążeń daninami publicznymi) stanowiących w istocie dotowanie niektórych podmiotów gospodarczych, nie znajdujące odbicia w budżecie państwa (tutaj też chcę nieco szerzej powiedzieć o działaniach, które podjął rząd);</u>
          <u xml:id="u-98.10" who="#ElżbietaChojnaDuch">— sposoby oddłużania służby zdrowia i oświaty bez skorygowania planowanych wydatków budżetowych i, zwłaszcza, co było poruszane w kilku wypowiedziach, kwestia akceptacji parlamentu;</u>
          <u xml:id="u-98.11" who="#ElżbietaChojnaDuch">— przesunięcia dochodów z tytułu podatku od towarów i usług, akcyzowego, jak i zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych na 1995 rok;</u>
          <u xml:id="u-98.12" who="#ElżbietaChojnaDuch">— ewidentna niegospodarność w wydatkach niektórych funduszy celowych, w czym chyba celował PFRON, czy niektórych agencji funkcjonujących w ramach gospodarki budżetowej;</u>
          <u xml:id="u-98.13" who="#ElżbietaChojnaDuch">— przenoszenie przez dysponentów środków budżetowych planowanych wydatków bieżących na wydatki inwestycyjne mimo istnienia wymaganych płatności bieżących (powodujących dodatkowe obciążenia budżetu odsetkami za nieterminowe regulowanie zobowiązań), co zwłaszcza Najwyższa Izba Kontroli słusznie ocenia jako działania pozostające w sprzeczności z zasadą celowości i oszczędnego gospodarowania, którą określa art. 42 ust. 1 pkt 3 Prawa budżetowego. Budzi jednakże wątpliwości skuteczność proponowanego przez Najwyższą Izbę Kontroli ograniczenia elastyczności w realizacji budżetu państwa. Wydaje się, że ograniczenie uprawnień dysponentów do przenoszenia planowanych wydatków będzie stanowiło argument uzasadniający niepodejmowanie działań i presję na uruchomienie dodatkowych środków z rezerwy budżetowej;</u>
          <u xml:id="u-98.14" who="#ElżbietaChojnaDuch">— wyjaśnienia wymaga związana z tym kwestia poruszana w dyskusji przez pana posła Balickiego — stosowanie przeniesień w toku wykonywania budżetu państwa. Dopuszczona w uchwalonych przez Sejm ustawach elastyczność wykonywania budżetu stanowi, jak się wydaje, zaletę, a nie wadę. Pozwala szybko reagować na występujące problemy w gospodarce budżetowej i nie absorbować Wysokiej Izby sprawami bieżącymi, związanymi właśnie z bieżącym funkcjonowaniem budżetu państwa. Co się zaś tyczy gospodarowania rezerwami, to wiadomo, że po to się je tworzy, by później, w razie potrzeby, uruchamiać je. Wykorzystywanie rezerw powoduje, że budżet państwa, budżet po zmianach, oczywiście różni się od budżetu w ujęciu pierwotnym. Ponadto, co trzeba jeszcze podkreślić, przeznaczenie rezerw określa się przecież również w ustawie budżetowej. Wydaje się więc, że tego rodzaju wątpliwość jest co najmniej pozorna.</u>
          <u xml:id="u-98.15" who="#ElżbietaChojnaDuch">Kwestia poruszana przez panią poseł Ziółkowską to wzrost wydatków na administrację czy też niewłaściwe ich planowanie. Jednakże podane przykłady dotyczą jednostek pozarządowych, na których dochody i wydatki - zarówno w fazie planowania, jak i wykonywania - ani minister finansów, ani rząd wpływu nie mają.</u>
          <u xml:id="u-98.16" who="#ElżbietaChojnaDuch">Jeśli chodzi o tworzenie rezerw w budżecie Ministerstwa Edukacji Narodowej i Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej, jest to sprzeczne z Prawem budżetowym, które dopuszcza tworzenie rezerw w budżetach wojewodów. Wydaje się jednak, że te same argumenty mogą posłużyć i w obronie tego działania. Chociaż rzeczywiście było ono niezgodne z prawem budżetowym, stanowiło niejako wymóg pewnego elastycznego realizowania polityki resortowej przez dysponentów tych części.</u>
          <u xml:id="u-98.17" who="#ElżbietaChojnaDuch">Pani poseł Ziółkowska postuluje opracowanie szczegółowych zasad gospodarki finansowej państwowych funduszy celowych wobec znacznego zróżnicowania zasad ich funkcjonowania. Jest to poruszane w ekspertyzie Najwyższej Izby Kontroli, mówił o tym również pan poseł Czerniawski. Chodzi właśnie o znaczne zróżnicowanie zasad funkcjonowania tych funduszy określonych ustawowo. Określenie „ustawowy” w rozporządzeniu ministra finansów okazało się praktycznie niemożliwe, ponieważ każdy fundusz ma odrębne zasady, które zostały określone ustawą. Objęcie jednym rozporządzeniem ministra finansów, jednym aktem prawnym tak różnych warunków funkcjonowania, różnych dochodów i wydatków oraz wielkości tych dochodów gospodarki sztywnej, bądź takiej, która umożliwia np. stosowanie instrumentów kredytowych, gospodarki rynkowej — wszystkich tych zasad działania było niemożliwe. W związku z tym w nowelizacji Prawa budżetowego, dokonanej w czerwcu br., stworzono możliwość uregulowania szczegółowych zasad gospodarki finansowej w zakresie nie uregulowanym ustawą o powołaniu — dla każdego funduszu, z uwzględnieniem specyfiki jego funkcjonowania, w drodze rozporządzenia ministra nadzorującego fundusz, uzgodnionego z ministrem finansów. Minister finansów ma tutaj oczywiście coś do powiedzenia, ale dyspozycja należy do ministra resortowego.</u>
          <u xml:id="u-98.18" who="#ElżbietaChojnaDuch">Wnioski Najwyższej Izby Kontroli dotyczące nowelizacji Prawa budżetowego - w kilku wystąpieniach były takie sugestie - wskazują na potrzebę daleko idących jego zmian, jak również i innych ustaw zbieżnych z jego postanowieniami (np. ustawa o finansowaniu gmin czy ustawa o samorządzie terytorialnym).</u>
          <u xml:id="u-98.19" who="#ElżbietaChojnaDuch">Kwestia planowania takiego czy innego... Planowanie różni się od wykonania. Chciałam przypomnieć Wysokiej Izbie, że oceniamy tu nie tyle planowanie dochodów i wydatków, co wykonanie. W związku z tym przekroczenie dochodów nie jest zjawiskiem negatywnym. Dzisiejsza debata dotyczy nie tyle jakości planowania - bo to już zostało zaakceptowane przez Wysoką Izbę, również w formie ustawowej - ile rozbieżności wykonania z tym, co zostało po stronie dochodów i wydatków zapisane w ustawie budżetowej. Należałoby stwierdzić, że przebieg realizacji budżetu następuje zawsze pod wpływem czynnika losowego, z góry nieprzewidywalnego, a wiedza rządu, czy inaczej mówiąc autorów budżetu, jest nader ograniczona. Wszelkie dostępne dane obciążone są przeważnie błędem. Dlatego też realizacja budżetu może odbiegać od ustawy, zwłaszcza w zakresie dochodów i wydatków, które są określane przez kształtowanie zobowiązań. Takim konkretnym przykładem są wydatki związane z poręczeniami. Były one w 1994 r. niskie, bo tak się właśnie złożyło pod wpływem czynnika losowego. Zobowiązania wymagające pokrycia po prostu były niskie.</u>
          <u xml:id="u-98.20" who="#ElżbietaChojnaDuch">Inna sprawa to koordynacja budżetu i prac legislacyjnych. W niektórych wystąpieniach wytyka się tutaj pewien brak. Jest rzeczą oczywistą, że ustawa budżetowa nie przesądza dalszego biegu tych prac i rząd nie zawsze ma wpływ decydujący na kwestie związane z innymi ustawami, nawet tymi, które dotyczą budżetu. Oczywiście kwestią podstawową jest intencja ustawodawcy zapisana w ustawie budżetowej, która dotyczy spowodowania określonych wydatków, co właśnie preferuje ujęcie nominalne, czy też zaspokojenia określonych potrzeb społecznych w drodze poniesienia wydatków, co stawia na pierwszym planie wykonanie w ujęciu realnym. A więc, jeśli można przyjąć pogląd, który mówi o wykonaniu nominalnym, bo do takiego wyłącznie ma rząd uprawnienia, to można powiedzieć, że w ustawie budżetowej cele te zostały w pełni wykonane. Oczywiście, biorąc pod uwagę czynnik inflacji, który, jak wiadomo, nie jest przewidywalny do końca, dane dotyczące projektu budżetu w okresie jego opracowania są ograniczone. Nie są znane nie tylko skutki przechodzące, lecz także wzrost cen w roku wyjściowym. W tych warunkach o błąd w założeniach oczywiście jest łatwo. Zresztą warto zauważyć, że w toku debat nad ustawą budżetową na 1994 r. nie kwestionowano założeń co do wzrostu cen. Tak było również, jeśli chodzi o ustawę na 1995 r. A więc wszystko to przemawia za tym, że, co zresztą podkreślaliśmy w sprawozdaniu z wykonania budżetu państwa, cele, które zostały zapisane w ujęciu nominalnym, oczywiście w ustawie budżetowej, zostały zarówno po stronie dochodów, jak i wydatków, zrealizowane.</u>
          <u xml:id="u-98.21" who="#ElżbietaChojnaDuch">Jeśli chodzi o kwestię inflacji, było tutaj wiele wystąpień poświęconych temu zagadnieniu. Pan poseł Czerniawski do tej kwestii się odnosił, a także pan prezes Wojciechowski i poseł Domagalski. Pan poseł Błasiak domagał się wyjaśnień związanych z odchyleniem od założeń budżetu państwa, rzeczywistego wykonania i inflacji, jak i określenia przyczyn, które wiążą się z tym wykonaniem. Chcę tutaj podkreślić, zanim te wyjaśnienia państwu przekażę, iż łączenie wysokiego tempa wzrostu produktu krajowego brutto ze zmniejszaniem tempa inflacji jest, co podkreślił również wcześniej pan premier Kołodko, zjawiskiem niezwykle rzadkim. Dlatego też uważam, że wystąpienie tego zjawiska w Polsce to sukces rządu. Wskazują na to doświadczenia innych krajów. Obniżanie tempa inflacji wymaga przejściowej rezygnacji ze wzrostu realnego PKB, a nawet dopuszcza się celowo do spadku PKB. Tylko, można powiedzieć, szczególny układ warunków, który istniał w Polsce, otworzył możliwość uniknięcia negatywnych konsekwencji dotyczących obniżenia tempa inflacji i osiągnięcia tak wysokiego, ponad 5%, wzrostu realnego PKB.</u>
          <u xml:id="u-98.22" who="#ElżbietaChojnaDuch">Jeśli chodzi o odchylenia, stwierdzenie, że prognoza inflacji przyjęta do założeń odbiega od rzeczywistego wykonania, wydaje się oczywiście słuszne. Jakie były tego przyczyny? Jeśli chodzi o szacunek tzw. skutków przechodzących, popełnienie błędu oczywiście tu jest nieuniknione. Po pierwsze dlatego, że skutki przechodzące w swojej przeważającej części są zależne od wskaźników cen z ostatnich miesięcy roku poprzedniego, a więc nie tylko ostatniego kwartału, ale i trzeciego. Natomiast prognozy cen na rok następny opracowywane są w warunkach pierwszego półrocza poprzedniego roku i opierają się jedynie na szacunkowych wielkościach wskaźników cen za drugie półrocze tego roku. Po drugie, tzw. skutki przechodzące może określić w sposób poprawny jedynie Główny Urząd Statystyczny na podstawie rzeczywistego wykonania wskaźników cen z roku poprzedniego oraz w oparciu o zmiany, jakie nastąpiły w systemie VAT w stosunku do roku poprzedzającego. Ministerstwo Finansów w fazie opracowania prognozy nie jest w stanie uwzględnić zmian, jakie nastąpią w systemie VAT, ponieważ dane o wydatkach gospodarstw domowych, które stanowią bazę dla wskaźników cen liczonych na dany rok, udostępniane są dopiero w lutym roku następnego, w fazie sporządzania prognozy cen na 1994 r. W związku z tym nie brano pod uwagę czynników, które pojawiły się dopiero w trakcie wykonywania budżetu, a więc kwestii wprowadzenia opłat wyrównawczych, wystąpienia drugiej w ciągu trzech lat suszy, a zwłaszcza powstania nadmiernych rezerw dewizowych, powodujących zakłócenia na rynku pieniężnym. Polityka organów, które z założenia powinny współpracować z Ministerstwem Finansów w kierunku utrzymania przyjętej w założeniach budżetu państwa inflacji, okazała się w tym przypadku, jeśli tak można ocenić, mało skuteczna lub zbyt opóźniona w czasie.</u>
          <u xml:id="u-98.23" who="#ElżbietaChojnaDuch">W zakresie dynamiki cen produkcji sprzedanej przemysłu, zarówno odnośnie do skutków przechodzących, jak i wzrostu cen w 1994 r., różnice między założeniami ustawy budżetowej a wykonaniem powstały wskutek zmian w metodologii liczenia tych wskaźników. Zmiany te wynikają z dość skomplikowanych przyczyn: po pierwsze, z zastąpienia podatku obrotowego podatkiem od towarów i usług, po drugie, z wprowadzenia od 1994 r. stosowania Europejskiej Klasyfikacji Działalności zamiast stosowanej do końca 1993 r. Klasyfikacji Gospodarki Narodowej. I wskaźniki np. cen produkcji sprzedanej przemysłu do końca 1993 r. liczone były - ze względu chociażby na potrzebę porównywania z rokiem 1992 - w układzie brutto, tzn. do połowy roku z podatkiem obrotowym, a w drugiej połowie roku oczywiście z VAT. Jednocześnie dostosowano obliczenia poprzednich wskaźników cen za 1993 r. do nowej metodologii w celu uzyskania porównywalności danych. Niezależnie od tego właśnie w tym roku, jak już powiedziałam, nastąpiło przejście na tę nową klasyfikację, co dotyczyło też i danych związanych z prognozą cen opracowaną na 1994 r. A więc zmiany metodologii, jakie nastąpiły w 1994 r., uniemożliwiły dokonanie właściwej oceny poprawności prognozy wskaźnika cen produkcji sprzedanej przemysłu.</u>
          <u xml:id="u-98.24" who="#ElżbietaChojnaDuch">Wreszcie kwestia, która była przez pana premiera Kołodkę również poruszana, w wielu wystąpieniach poselskich, jak i wcześniej w ekspertyzach sejmowych ta kwestia się pojawiała — a mianowicie polityka ulg, zaniechań poboru, która budzi poważne zastrzeżenia. Można powiedzieć, że polityka w tym zakresie jest równocześnie częścią polityki strukturalnej rządu. A więc jest ona nie tylko polityką mającą na celu maksymalizację dochodów, czy nawet czymś, co można nazwać pewnym bezdusznym fiskalizmem ministra finansów, ale ma ona na celu dokonanie restrukturyzacji makroekonomicznej. Zatem u jej podłoża nie leżą kwestie fiskalne, ale kwestie nieco głębsze merytorycznie. Celem tego procesu ulg i zwolnień, szerzej można powiedzieć — oddłużenia przedsiębiorstw, było udzielanie pomocy podmiotom gospodarczym poprzez zmniejszenie zobowiązań podatkowych i niepodatkowych należności wobec budżetu państwa, ciążących na tych podmiotach. Wysokie zadłużenie utrudnia, a w niektórych przypadkach uniemożliwia normalne funkcjonowanie podmiotów gospodarczych, co w efekcie może prowadzić do ich likwidacji lub upadłości. Następstwem tego, jak wiadomo, jest wzrost bezrobocia oraz straty budżetu w związku z brakiem możliwości wyegzekwowania należnych mu kwot i oczywiście ubytek dochodów w latach przyszłych. Należy zauważyć, że zarządzenia ministra finansów, które zostały wprowadzone na początku 1994 r., dotyczyły w szczególności zaległości z tytułu tych podatków, które były podatkami już zniesionymi albo znoszonymi. Podstawowym warunkiem zastosowania zaniechania poboru była wpłata w terminie do 30 listopada 1994 r. części zadłużenia. Zaniechanie to — co trzeba podkreślić, pan poseł Stec tutaj miał wątpliwości — następowało na wniosek podatnika (podatnik składał propozycje terminu spłaty pozostałego zadłużenia), ale było ono poprzedzone analizą i konsultacjami z innymi zainteresowanymi ministrami. W przypadku terminowej spłaty urząd skarbowy mógł wydać decyzje o umorzeniu odsetek. Jeśli chodzi o możliwość zaniechania poboru zobowiązań, mogli z niej korzystać tylko ci podatnicy, którzy uregulowali większość wymaganych zobowiązań wobec budżetu państwa za 1993 r. i ci, którzy według ocen Ministerstwa Finansów byli zdolni uregulować zaległości w płatnościach wobec budżetu państwa powstałe w 1994 r. Ministerstwo Finansów zgadza się zarówno ze stwierdzeniem Najwyższej Izby Kontroli, jak i pana posła Stanisława Steca — za tę uwagę dziękujemy — że zaniechanie i umarzanie długów podatkowych i niepodatkowych przedsiębiorstw w stosunku do skarbu państwa jest zawsze kontrowersyjne. Oczywiście, ma ono zalety i wady, ale w tym przypadku, ponieważ dotyczyło to podatków, na których rewindykację nie było już praktycznie żadnych szans, Ministerstwo Finansów zdecydowało, że ta droga jest bardziej właściwa.</u>
          <u xml:id="u-98.25" who="#ElżbietaChojnaDuch">Wpływy z tytułu zaległości wyniosły łącznie 290 mln zł, z kolei w toku postępowania układowego i ugodowego wpłynęła do budżetu kwota 38,9 mln zł zaległości objętych tym postępowaniem, a więc niezależnie od przyczyn, które można oceniać jako kontrowersyjne, ważną kwestią jest jednak wpływ do budżetu państwa określonych kwot, oczywiście mniejszych niż planowano. Można tu dodać, że Ministerstwo Finansów zamierza wystąpić do izb skarbowych z prośbą o przekazanie informacji dotyczących skutków wydanych - w związku z przeprowadzonym w 1994 r. postępowaniem oddłużeniowym - decyzji w stosunku do tych podmiotów gospodarczych, które w największym stopniu korzystały z możliwości oddłużenia. Te działania Ministerstwa Finansów idą naprzeciw postulatom wysuwanym przez Najwyższą Izbę Kontroli.</u>
          <u xml:id="u-98.26" who="#ElżbietaChojnaDuch">Wreszcie kwestia, można powiedzieć - jednostkowa, która pojawiła się w uwagach pana posła Steca. Dotyczy ona wydatków z tytułu poręczeń na inwestycje centralne. Pan poseł podaje, że wynosiły one 430 mln zł, przy czym odzyskano w roku budżetowym 270 mln zł, czyli 63% wydatkowanej kwoty i w związku z tym należy zwiększyć skuteczność windykacji. Oczywiście, ten postulat z pewnością będzie przez Ministerstwo Finansów wykorzystywany i realizowany. Chciałam tylko podkreślić, że inwestycje centralne to takie, których realizacja została rozpoczęta w latach osiemdziesiątych. Wówczas były to po prostu inwestycje finansowane z dotacji budżetowych. W związku z procesami przekształceń gospodarczych zmienione zostały zasady finansowania tych inwestycji na rzecz finansowania ich w drodze kredytów, a więc na rzecz takich źródeł finansowania, które odpowiadają gospodarce rynkowej, jednakże był to kredyt poręczony przez Ministerstwo Finansów. Była to uchwała Rady Ministrów oraz zarządzenie ministra finansów jeszcze z roku 1990 i te umowy obejmują kredyty z jednej strony na inwestycje wstrzymane - budżet państwa spłaca w tym wypadku odsetki w okresie 6 lat, czyli do 1997 r., z drugiej - na inwestycje kontynuowane i minister finansów udzielił poręczeń spłaty wykorzystywanego kredytu wraz z odsetkami z tytułu poręczenia do 30 marca 1990 r. w części, w której inwestorzy nie posiadali zdolności kredytowej. W większości były to przedsiębiorstwa realizujące inwestycje, ale nie posiadające zdolności kredytowej, a ponadto inwestycje, które utraciły status inwestycji centralnych. Inwestycje te realizowane są jako inwestycje przedsiębiorstw z poręczeniem przez Ministerstwo Finansów spłaty wykorzystywanych do 30 marca 1990 r. kredytów wraz z odsetkami w części, w której inwestorzy nie posiadali zdolności kredytowej.</u>
          <u xml:id="u-98.27" who="#ElżbietaChojnaDuch">Z kolei w wyniku realizacji art. 39 ustawy budżetowej z roku 1994 minister finansów podpisał z bankami kredytującymi 44 aneksy do umów poręczenia jeszcze z 1990 r., dostosowując je do obowiązujących zasad udzielania poręczeń w zakresie terminu ważności poręczenia i określenia łącznej kwoty zobowiązań budżetu z tytułu każdej z tych umów. Jednocześnie minister finansów zobowiązał banki do udokumentowania braku zdolności kredytowej kredytobiorcy, nienaliczania odsetek do czasu zawiadomienia Ministerstwa Finansów o niedokonaniu przez kredytobiorcę spłaty kredytu, niezwłocznego powiadomienia ministra finansów w razie przejścia w stan likwidacji, wszczęcia postępowania układowego lub bankowego postępowania ugodowego wobec kredytobiorcy. Podmioty korzystające z takiego poręczenia na bieżąco wzywane są przez ministra finansów do zwrotu spłaconych przez budżet państwa kredytów. Przedsiębiorstwa mają obowiązek księgowania kwot wydatkowanych z budżetu na podstawie poręczenia jako zobowiązania wobec skarbu państwa. W zależności od sytuacji ekonomiczno-finansowej przedsiębiorstw każdorazowo w tych przedsiębiorstwach prowadzone są negocjacje, które mają doprowadzić do podpisania umowy o zwrocie kwot wydatkowanych z tytułu realizacji poręczenia przez ministra finansów. W chwili obecnej są prowadzone negocjacje dotyczące spłaty ze wszystkimi dłużnikami skarbu państwa. W wyniku tych negocjacji podpisano 15 umów o spłatę należności skarbu państwa. Ponadto do celów postępowań upadłościowych, układowych, ugodowych oraz w przypadkach likwidacji każdorazowo zgłaszane są kwoty wynikające z realizacji poręczenia Ministerstwa Finansów. W wyniku uprawomocnionych postępowań kredytobiorcy spłacają swoje zobowiązania wobec budżetu w wysokości i na warunkach wynikających z tych postanowień.</u>
          <u xml:id="u-98.28" who="#ElżbietaChojnaDuch">I może na koniec - bo kwestii podnoszonych w czasie dyskusji było bardzo wiele - problematyka, która przewijała się właściwie w kilku wystąpieniach, związana z oddłużeniem - zwłaszcza w działach: służba zdrowia i oświata i wychowanie. Tym problemom poświęcone już było niejedno posiedzenie plenarne, jak i praca w komisjach sejmowych. Sprawy dotyczące tych kwestii są znane, poruszane były każdorazowo przy dyskutowanych od roku 1992 ustawach budżetowych. Jak powiedziano, są to oczywiście kwestie kontrowersyjne, jest wiele zalet i wad tego rodzaju rozwiązań. Czy wad jest więcej? Oczywiście chodzi tu o niegospodarność, która to sprawa była poruszana przez wszystkich chyba mówców, o demoralizację tych jednostek, rzutującą niejako i w przyszłość, ponieważ taka jednostka, wiedząc, że otrzyma w przyszłości dodatkowe pieniądze, zadłuża się tym bardziej. Jest to więc w jakiś sposób również psychologiczny efekt, który powinien być brany pod uwagę.</u>
          <u xml:id="u-98.29" who="#ElżbietaChojnaDuch">Wszystkie za i przeciw były rozważane przez ministra finansów, przez rząd w momencie dokonywania akcji częściowego oddłużania służby zdrowia, jak i działu oświata i wychowanie, ale wobec narastającego problemu zobowiązań, który jednakże nie został definitywnie rozwiązany, rząd podjął uchwałę w sprawie oddłużenia tych dwóch działów. Oczywiście oddłużenie miało z jednej strony na celu złagodzenie trudnej sytuacji tych dwóch działów poprzez zmniejszenie występujących w nich zobowiązań wymagalnych. Z drugiej natomiast strony realizacja oddłużenia w trybie uchwały Rady Ministrów - która była podstawą prawną do prowadzenia tego rodzaju akcji oddłużeniowej - uzależniona była od opracowania przez ministrów (zwłaszcza w stosunku do tych dwóch działów, które były najbardziej zadłużone) działań zmierzających do racjonalizacji wydatków i zapobiegania powstawaniu zadłużeń, a przyznanie limitów oddłużeniowych poszczególnym jednostkom od przedstawienia przez nie programów działań dostosowawczych mających na celu zapobieganie powstawaniu zadłużeń.</u>
          <u xml:id="u-98.30" who="#ElżbietaChojnaDuch">Jak wiadomo, mimo realizacji tych programów trend narastania zobowiązań w dwóch podstawowych działach - te dwa działy nie są jedyne, bo w innych też są takie zobowiązania - nie został zahamowany. Jednak biorąc pod uwagę nie tylko te negatywne aspekty, ale i ograniczone środki budżetowe w roku 1995, wydaje się, że tego rodzaju akcja oddłużeniowa nie powinna być prowadzona w przyszłości, ponieważ ma ona po prostu więcej wad niż zalet.</u>
          <u xml:id="u-98.31" who="#ElżbietaChojnaDuch">Reasumując, jeśli chodzi o wiele tych uwag, które zostały tutaj sformułowane, to pragnę zapewnić Wysoką Izbę, że rząd podejmie starania co do wykorzystania zawartych w poszczególnych wypowiedziach myśli do dalszej poprawy funkcjonowania budżetu - zarówno wykonania budżetu roku 1995, jak i planu budżetu na rok 1996 - a także do usunięcia źródeł nieporozumień, które wymieniano w niektórych wystąpieniach.</u>
          <u xml:id="u-98.32" who="#ElżbietaChojnaDuch">Na zakończenie chciałabym podziękować w imieniu ministra finansów za wnikliwą analizę dokumentów sprawozdawczych z wykonania budżetu państwa i prac prowadzonych pod kierunkiem pani przewodniczącej poseł Wiesławy Ziółkowskiej, jak również pana przewodniczącego posła sprawozdawcy Mieczysława Czerniawskiego, wielu ekspertom, którzy przyczynili się do sformułowania bardzo cennych uwag, jak i oczywiście występującym dzisiaj posłom - dziękuję bardzo. Wszystkie spostrzeżenia będą brane pod uwagę w toku dalszych prac.</u>
          <u xml:id="u-98.33" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-98.34" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Aleksander Małachowski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-99">
          <u xml:id="u-99.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję pani minister Chojnie-Duch.</u>
          <u xml:id="u-99.1" who="#AleksanderMałachowski">Czy w związku z tym są pytania? Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-99.2" who="#AleksanderMałachowski">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-99.3" who="#AleksanderMałachowski">Wysoka Izbo, do głosowania, jak to zostało już wcześniej ustalone, przystąpimy dzisiaj około godz. 20.</u>
          <u xml:id="u-99.4" who="#AleksanderMałachowski">Na tym wyczerpaliśmy ten punkt porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-99.5" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 2 porządku dziennego: Sprawozdanie z działalności Najwyższej Izby Kontroli w 1994 r. (druki nr 1174 i 1183).</u>
          <u xml:id="u-99.6" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu prezesa Najwyższej Izby Kontroli pana Janusza Wojciechowskiego w celu przedstawienia sprawozdania z działalności Najwyższej Izby Kontroli w 1994 r.</u>
          <u xml:id="u-99.7" who="#AleksanderMałachowski">Proszę, panie prezesie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-100">
          <u xml:id="u-100.0" who="#JanuszWojciechowski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Drugi raz w dniu dzisiejszym mam zaszczyt i obowiązek występowania przed Wysoką Izbą, tym razem ze sprawozdaniem z działalności Najwyższej Izby Kontroli w roku 1994. Sytuacja jest o tyle nietypowa, że w związku ze zmianą kierownictwa przychodzi mi sprawozdawać Wysokiej Izbie działalność, za którą nie odpowiadałem, bo praca Izby w roku 1994 upłynęła w całości pod poprzednim kierownictwem. Niemniej sprawozdanie zostało opracowane już po moim przyjściu, więc za jego treść oczywiście przed Wysoką Izbą odpowiadam.</u>
          <u xml:id="u-100.1" who="#JanuszWojciechowski">Obszerne sprawozdanie, ukazujące najważniejsze dokonania Najwyższej Izby Kontroli w roku 1994, zostało Wysokiej Izbie doręczone. Sądzę, że jest to materiał obrazujący przynajmniej te najważniejsze dokonania Izby, na które należało zwrócić uwagę, bo oczywiście trudno nawet w obszernym sprawozdaniu przedstawić całą, bardzo obszerną i różnorodną, działalność Izby. W swoim krótkim wystąpieniu przypomnę najważniejsze kwestie.</u>
          <u xml:id="u-100.2" who="#JanuszWojciechowski">Wysoka Izbo! Kontrole prowadzone przez Najwyższą Izbę Kontroli w 1994 r. skupiały się głównie na tych dziedzinach gospodarki i życia społecznego, które mają decydujące znaczenie dla funkcjonowania państwa i realizacji funkcji publicznych oraz na procesach i działaniach związanych z przebudową ustroju gospodarczego. Podobnie jak w latach poprzednich, w centrum uwagi Izby znajdowały się zagadnienia dotyczące:</u>
          <u xml:id="u-100.3" who="#JanuszWojciechowski">— systemu finansowego państwa,</u>
          <u xml:id="u-100.4" who="#JanuszWojciechowski">— przekształceń własnościowych w gospodarce narodowej,</u>
          <u xml:id="u-100.5" who="#JanuszWojciechowski">— funkcjonowania przedsiębiorstw państwowych oraz działań podejmowanych w celu ich przekształceń organizacyjnych, strukturalnych i własnościowych,</u>
          <u xml:id="u-100.6" who="#JanuszWojciechowski">— funkcjonowania administracji publicznej.</u>
          <u xml:id="u-100.7" who="#JanuszWojciechowski">W roku 1994 Najwyższa Izba Kontroli skontrolowała łącznie 5074 jednostki, w tym około 2700 urzędów i jednostek państwowych, 830 przedsiębiorstw państwowych, 400 organizacji i jednostek spółdzielczych, 580 spółek, 190 organizacji społecznych oraz 400 innych jednostek. Izba realizowała 110 kontroli planowych, w tym 8 kontroli zleconych przez Sejm. Wymienię kilka z nich: zlecona kontrola Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, kontrola dotycząca dokapitalizowania banków przez Narodowy Bank Polski, kontrola funkcjonowania Agencji Rynku Rolnego oraz kontrola prywatyzacji Huty Warszawa.</u>
          <u xml:id="u-100.8" who="#JanuszWojciechowski">Tematyka badań prowadzonych w priorytetowym obszarze polityki finansowej i funkcjonowania systemu finansowego państwa była bardzo zróżnicowana. Dotyczyła głównie rozliczenia długu publicznego, sfery realizacji dochodów państwa, kształtowania wydatków budżetowych, w tym wydatków na inwestycje realizowane z zaangażowaniem środków budżetowych, gospodarki środkami funduszy celowych, agencji i fundacji zasilanych z budżetu oraz problematyki funkcjonowania systemu bankowego.</u>
          <u xml:id="u-100.9" who="#JanuszWojciechowski">Kwestia realizacji dochodów budżetu państwa występowała w ramach kontroli działalności urzędów skarbowych i urzędów kontroli skarbowej, kontroli wykonywania przez resort finansów uprawnień w zakresie wydawania decyzji o zaniechaniu ustalania i poboru podatków oraz kontroli funkcjonowania służb celnych. Kontrole te umożliwiły ukazanie zarówno obiektywnych, jak i subiektywnych ograniczeń w egzekwowaniu dochodów państwa, nieprawidłowości w funkcjonowaniu aparatu fiskalnego i celnego, wykazały naruszenia prawa, zaniechania działań i nienależytą troskę o interes skarbu państwa. Ujawniono też zjawiska natury ogólnej, polegające na ukrytym dotowaniu podmiotów gospodarczych poprzez nieegzekwowanie należnych podatków i składek na fundusze celowe. (Powtarzam w istocie to, co było przedmiotem debaty w poprzednim punkcie porządku dziennego.).</u>
          <u xml:id="u-100.10" who="#JanuszWojciechowski">Kwestia dochodów budżetu wystąpiła również w trakcie kontroli szczegółowych, na przykład kontroli realizacji obowiązku oznaczania wyrobów spirytusowych i tytoniowych znakami skarbowymi akcyzy oraz funkcjonowania nadzoru podatkowego nad wytwarzaniem, importem i obrotem tymi towarami, a także kontroli dotyczącej egzekucji przez administrację sądową należności skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-100.11" who="#JanuszWojciechowski">Zagadnienia wydatków budżetowych - poza kontrolą wykonania budżetu - były przez Izbę w sposób bardziej szczegółowy badane w ramach kontroli wykorzystania dotacji z budżetu państwa udzielanych spółdzielniom mieszkaniowym, jednostkom niepaństwowym na realizację zadań państwowych, gminom na zadania zlecone i powierzone oraz zadania własne. Wyniki tych kontroli dostarczyły informacji o licznych nieprawidłowościach w udzielaniu i rozliczaniu dotacji z budżetu państwa. Izba postulowała konieczność sprecyzowania warunków finansowania dotacjami różnego typu zadań publicznych i rozliczania tych dotacji. Zostało to uwzględnione w nowych regulacjach dotyczących m.in. zasad zlecania i finansowania zadań państwowych realizowanych przez jednostki niepaństwowe.</u>
          <u xml:id="u-100.12" who="#JanuszWojciechowski">Wysoki Sejmie! Szczególnym obszarem badań Najwyższej Izby Kontroli związanych z realizacją wydatków z budżetu były inwestycje. Kontroli poddano różnorodne inwestycje finansowane w całości lub w części ze środków budżetowych. Były to inwestycje centralne, inwestycje w podstawowych działach sfery budżetowej (w służbie zdrowia, nauce i szkolnictwie wyższym), przedsięwzięcia związane z tworzeniem nowych miejsc pracy w ramach przeciwdziałania bezrobociu, inwestycje w zakresie infrastruktury wiejskiej (wodociągi, kanalizacja, melioracje). Kontrole te ukazały niedoskonałość pewnych rozwiązań prawnych, nieefektywność działań inwestorów, nieprawidłowości w gospodarowaniu środkami oraz nienależyte przygotowanie dokumentacji i prowadzenie procesu inwestycyjnego. Stwierdzono również uzyskiwanie przez inwestorów dofinansowania bez spełnienia warunków określonych w przepisach prawnych, finansowanie na poziomie nie zapewniającym terminowej realizacji zadań oraz niegospodarność niektórych realizatorów.</u>
          <u xml:id="u-100.13" who="#JanuszWojciechowski">Gromadzenie i wykorzystywanie środków państwowych funduszy celowych zbadano szczegółowo w kontrolach Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych i Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. W obu przypadkach stwierdzono nienależytą staranność w egzekwowaniu dochodów funduszu oraz nieprawidłowości w wydatkowaniu środków. Poważnym problemem było nieprzygotowanie służb administrujących funduszami do ich efektywnego wykorzystania, o czym świadczy m.in. lokowanie znaczącej części środków funduszu w bankach.</u>
          <u xml:id="u-100.14" who="#JanuszWojciechowski">Wysoka Izbo! Rok 1994 był kolejnym okresem rozszerzania kontroli dotyczących zagadnień funkcjonowania systemu bankowego. Kontrole te dały podstawę do wielu krytycznych ocen współdziałania organów odpowiedzialnych za realizację polityki pieniężnej państwa i funkcjonowanie systemu bankowego. Zbadano również realizację przez banki państwowej polityki kredytowania rolnictwa. Kredytowanie tej dziedziny było niedostatecznie przygotowane pod względem organizacyjnym i prawnym. Nieprawidłowości wystąpiły również w rozliczeniach ministra finansów z bankami obsługującymi kredyty preferencyjne. Kredyty nie były w pełni wykorzystane, nie było też ciągłości kredytowania.</u>
          <u xml:id="u-100.15" who="#JanuszWojciechowski">Wysoki Sejmie! Wiele uwagi poświęciła Najwyższa Izba Kontroli w 1994 r. problemom funkcjonowania administracji państwowej. Niemal w każdej kontroli stwierdzano nieprawidłowości w działaniu organów i urzędów administracji, wskazywano na opieszałość w niektórych działaniach, nieprzestrzeganie prawa, w szczególności Kodeksu postępowania administracyjnego, naruszanie dyscypliny budżetowej i niegospodarne dysponowanie środkami publicznymi, niekiedy nierzetelność w sprawozdawczości. Szczególnym problemem była słabość kontroli wewnętrznej i niewłaściwe sprawowanie nadzoru nad różnymi ogniwami administracji. Problem ten występował zarówno na szczeblu centralnym, co m.in. wykazała kontrola prawidłowości decyzji administracyjnych w zakresie działalności telekomunikacyjnej i pocztowej oraz kontrole budżetowe w poszczególnych ministerstwach i urzędach, jak i na niższych szczeblach administracji.</u>
          <u xml:id="u-100.16" who="#JanuszWojciechowski">Bardziej szczegółowe, ale wycinkowe oceny funkcjonowania administracji państwowej były możliwe m.in. dzięki kontroli realizacji zasad jawności i aktualności rejestrów i ewidencji podmiotów prowadzących działalność gospodarczą, sprawności obsługi klientów dokonywanej przez Pocztę Polską i innych zadań. Wiele wniosków w odniesieniu do tej sfery działań sformułowano na podstawie ustaleń wspomnianych wcześniej kontroli aparatu skarbowego i celnego.</u>
          <u xml:id="u-100.17" who="#JanuszWojciechowski">Najwyższa Izba Kontroli zwracała uwagę na opóźnienia w wydawaniu przez organy upoważnione ustawami aktów wykonawczych, m.in. do Prawa budżetowego, Prawa bankowego, ustawy o grach i zakładach losowych, co utrudniało właściwe wykonywanie zadań przez administrację i stanowiło źródło nieprawidłowości w gospodarowaniu środkami publicznymi.</u>
          <u xml:id="u-100.18" who="#JanuszWojciechowski">Kolejnym blokiem zagadnień, któremu w działalności kontrolnej NIK w 1994 r. poświęcono wiele uwagi, były problemy transformacji gospodarki. Kontrole w tej sferze dotyczyły funkcjonowania przedsiębiorstw państwowych i spółek jednoosobowych skarbu państwa lub spółek z udziałem skarbu państwa, działań naprawczych i restrukturyzacyjnych, a także przekształceń własnościowych. NIK skontrolowała m.in. wspieranie restrukturyzacji państwowych przedsiębiorstw przemysłowych przez Agencję Rozwoju Przemysłu, przebieg restrukturyzacji kopalń węgla kamiennego, funkcjonowanie Państwowej Agencji Węgla Kamiennego SA w Katowicach, postępowanie naprawcze w przedsiębiorstwach państwowych oraz sprzedaż przez nie składników majątku trwałego. Trudności w działalności przedsiębiorstw państwowych wynikały z wielu przesłanek o charakterze zewnętrznym, m.in. nieadekwatnych do warunków gospodarki rynkowej regulacji prawnych, sytuacji rynkowej itp. Wyniki kontroli wykazały również wiele nieprawidłowości i zaniedbań ze strony organów przedsiębiorstw i ich organów założycielskich, zwłaszcza w zakresie nadzoru właścicielskiego. Były to głównie nie przygotowane i spóźnione działania naprawcze, nieprawidłowości w procesie likwidacji, nieskuteczne działanie zarządów komisarycznych oraz przewlekłe i kosztowne procesy upadłościowe.</u>
          <u xml:id="u-100.19" who="#JanuszWojciechowski">Na podstawie kontroli przebiegu prywatyzacji w 1993 r. i wyników wcześniejszych kontroli przekształceń własnościowych Najwyższa Izba Kontroli opracowała w 1994 r. raport o stanie przekształceń własnościowych. Na zlecenie Prezydium Sejmu skontrolowano przekształcenia podjęte przez ministra przekształceń własnościowych i ministrów branżowych oraz wojewodów w okresie od 30 maja do 31 października 1993 r., to jest w okresie między rozwiązaniem parlamentu a powołaniem nowego rządu.</u>
          <u xml:id="u-100.20" who="#JanuszWojciechowski">Podejmowano też węższe kontrole przekształceń, np. prywatyzacji przez sprzedaż przedsiębiorstwa lub zorganizowanych części jego mienia czy realizacji zobowiązań wynikających z umów z inwestorami strategicznymi. Wyniki tych kontroli i analiz przebiegu prywatyzacji ujawniły m.in. brak spójnej koncepcji prywatyzacji, a także brak kryteriów wyboru jednostek do prywatyzowania oraz zasad wyceny majątku i procedur prywatyzacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-100.21" who="#JanuszWojciechowski">Ze szczególnym zainteresowaniem spotkały się wyniki kontroli prywatyzacji Banku Śląskiego w Katowicach, na których podstawie Najwyższa Izba Kontroli krytycznie oceniła przygotowanie do prywatyzacji tego banku, procedurę wyłaniania inwestora strategicznego, wycenę akcji, zasady przydziału akcji pracownikom banku i wreszcie sposób wprowadzenia akcji banku na Giełdę Papierów Wartościowych.</u>
          <u xml:id="u-100.22" who="#JanuszWojciechowski">Poza omówionymi priorytetowymi sferami prac kontrolnych Najwyższa Izba Kontroli podejmowała wiele kontroli umożliwiających ocenę funkcjonowania poszczególnych sfer działalności państwa, w tym m.in. współpracy gospodarczej z zagranicą, obrony narodowej i spraw wewnętrznych, transportu, żeglugi, łączności, rolnictwa oraz ochrony środowiska. W ograniczonym zakresie podejmowano też kontrole spółdzielczości i samorządu terytorialnego. Dość dokładny pogląd zarówno na tematykę prowadzonych w 1994 r. przez NIK kontroli, jak i ich zasięg podmiotowo-przedmiotowy daje przedłożone paniom posłankom i panom posłom sprawozdanie.</u>
          <u xml:id="u-100.23" who="#JanuszWojciechowski">Na podstawie wyników kontroli przeprowadzonych w roku, którego dotyczy sprawozdanie, tzn. w 1994 r., Najwyższa Izba Kontroli opracowała: 87 informacji zbiorczych przekazanych parlamentowi, ok. 1600 wystąpień pokontrolnych skierowanych do organów administracji, ok. 5200 wystąpień skierowanych do kontrolowanych jednostek i 104 zawiadomienia o nieprawidłowościach noszących znamiona przestępstw, skierowane do organów ścigania. Ponadto formułowała także liczne wnioski w zakresie zmian obowiązującego prawa.</u>
          <u xml:id="u-100.24" who="#JanuszWojciechowski">Wysoki Sejmie! Przeprowadzone przez Najwyższą Izbę Kontroli badania kontrolne i zebrane w ich toku materiały dostarczyły bogatej wiedzy o stanie państwa i problemach występujących w gospodarce i sferze społecznej. Wyniki kontroli wskazują na potrzebę kontynuowania głównych kierunków badań kontrolnych, które będą prowadzone już na gruncie nowej ustawy. Tu chciałbym wspomnieć o bardzo istotnym fakcie, który miał miejsce w roku 1994, a mianowicie o uchwaleniu 23 grudnia ubiegłego roku ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli. Ustawa ta daje Izbie szansę stania się rzeczywiście nowoczesnym, sprawnym organem kontroli państwowej.</u>
          <u xml:id="u-100.25" who="#JanuszWojciechowski">Wykraczając poza zakres sprawozdania, chciałbym poinformować Wysoką Izbę - przedstawiane sprawozdanie jest dobrą okazją do tego - o pewnych zamiarach na przyszłość. W dniu wczorajszym Prezydium Sejmu zaaprobowało przedłożony przeze mnie nowy statut Izby, dzięki któremu będzie można chyba sprawniej funkcjonować. Zasadnicza zmiana to trochę inna kontrola wykonania budżetu państwa - właściwie dotyczyło to pierwszego punktu porządku dziennego, ale wspominam o tym, bo nie jesteśmy do końca zadowoleni ze sposobu kontrolowania budżetu, jaki jest stosowany w tej chwili. Specjalnie powołany Departament Budżetu Państwa systematyczniej i dogłębniej będzie kontrolował budżet, niż to ma miejsce dotychczas.</u>
          <u xml:id="u-100.26" who="#JanuszWojciechowski">Szczególna sprawa, którą chcę podkreślić, to duże znaczenie, jakie przywiązujemy do kwestii właściwej informacji dla parlamentu. Izba jest organem podlegającym Sejmowi. Najważniejszym zadaniem Najwyższej Izby Kontroli jest dostarczanie jak najlepszych informacji parlamentowi. Departament Informacji i Analiz Systemowych będzie specjalnie w tym celu powołany, aby z wielu wycinkowych informacji... Była mowa w sprawozdaniu, jak wiele informacji zostało przekazanych Sejmowi, ale główną wadą dotychczasowego stanu było to, że gdzieś te informacje ulegały rozproszeniu, trudno było o przekazanie na ich podstawie bardziej kompleksowej, usystematyzowanej wiedzy o stanie państwa. I to jest wniosek na przyszłość. Tak właśnie chcę widzieć działalność Izby, aby możliwie jak najwięcej takich syntetycznych, dobrze opracowanych analiz, ujmujących kompleksowo pewne zagadnienia, trafiało do Izby. Dziękuję Wysokiej Izbie za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-100.27" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-101">
          <u xml:id="u-101.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu prezesowi.</u>
          <u xml:id="u-101.1" who="#AleksanderMałachowski">Wysoka Izbo! Prezydium Sejmu skierowało przedłożone sprawozdanie do Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów w celu rozpatrzenia.</u>
          <u xml:id="u-101.2" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Stanisława Steca.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-102">
          <u xml:id="u-102.0" who="#StanisławStec">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt w imieniu Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów przedstawić stanowisko odnośnie do sprawozdania z działalności Najwyższej Izby Kontroli w 1994 r. Najwyższa Izba Kontroli kontrolowała działalność gospodarczą, finansową i organizacyjną organów administracji państwowej, przedsiębiorstw i instytucji państwowych w zakresie: legalności, gospodarności, celowości i rzetelności. Działalność NIK prowadzona jest na podstawie okresowych planów kontroli, które uwzględniały zlecenia Prezydium Sejmu oraz wnioski prezesa Rady Ministrów. Ustalenia kontroli przedstawiane są w wystąpieniach pokontrolnych oraz w informacjach zbiorczych. Według sprawozdania Najwyższej Izby Kontroli główną sferą jej zainteresowań od 1992 r. było: funkcjonowanie systemu finansowego państwa, przekształcenia własnościowe w gospodarce narodowej, funkcjonowanie przedsiębiorstw państwowych, funkcjonowanie administracji publicznej, działalność sektora spółdzielczego. W priorytetach NIK nie wyodrębniono funkcjonowania systemu bankowego, który ma przecież bardzo duży wpływ (szczególnie w ostatnim okresie) na rozwój poszczególnych podmiotów gospodarczych, sytuację dochodową ludności oraz koszty obsługi długu krajowego. Problemem tym mimo braku priorytetu zajął się NIK już w 1994 r. i niezbędne jest dalsze kontynuowanie prac w latach następnych mimo niektórych uwag o braku profesjonalizmu, w tym zakresie oczywiście.</u>
          <u xml:id="u-102.1" who="#StanisławStec">W 1994 r. Najwyższa Izba Kontroli skontrolowała 5074 jednostki, w tym 619 kontroli przeprowadzono reagując na skargi i wnioski. W informacji o działalności Najwyższej Izby Kontroli brakuje danych, ile dni zajęły poszczególne kontrole bezpośrednie. Informacja ta ma związek z efektywnością kontroli oraz nie jest bez znaczenia dla kontrolowanego. W 1994 r. Najwyższa Izba Kontroli przeprowadziła tylko 8 kontroli zleconych przez Sejm oraz 46 na podstawie sygnałów parlamentarzystów. Zdaniem członków Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów zbyt małe jest wykorzystanie Najwyższej Izby Kontroli przez Prezydium Sejmu dla wyjaśnienia spraw podnoszonych przez posłów w wystąpieniach indywidualnych, zapytaniach oraz oświadczeniach, związanych z nieprawidłowościami w funkcjonowaniu poszczególnych działów gospodarki narodowej.</u>
          <u xml:id="u-102.2" who="#StanisławStec">Przedstawiciele Najwyższej Izby Kontroli uczestniczyli w 694 posiedzeniach komisji sejmowych, a na 148 posiedzeniach prezentowano materiały pokontrolne, które miały często znaczący wpływ na ostateczną ocenę funkcjonowania poszczególnych podmiotów i organów administracji państwowej. W 1994 r. NIK zorganizował 2565 narad pokontrolnych, w których uczestniczyło 3264 skontrolowanych jednostek. Brakuje informacji co do przyczyn nieodbycia narad pokontrolnych w pozostałych kontrolowanych jednostkach. Jest ich 1810. Odbycie narady pokontrolnej uważane jest za bardzo ważny element przeprowadzanej kontroli. Wartość finansowa ustaleń Najwyższej Izby Kontroli w 1994 r. wynosi 160 mln zł z tytułu dodatkowych przepisów, gdy w 1993 r. suma ta wynosiła 490 mln zł. Trudno tutaj jednoznacznie stwierdzić, czy jest to efekt poprawy działalności kontrolowanych jednostek, czy zmniejszenia skuteczności przeprowadzających kontrolę.</u>
          <u xml:id="u-102.3" who="#StanisławStec">W informacji przedstawionej przez NIK brakuje danych odnośnie do odpowiedzi na wystąpienia pokontrolne, na podstawie których też można wyrobić sobie opinię o stopniu realizacji wniosków wynikających z ustaleń kontroli. Brakuje również informacji w zakresie wykorzystywania kontroli do usuwania nieprawidłowości w czasie jej trwania. Jest to najbardziej efektywne działanie aparatu kontroli.</u>
          <u xml:id="u-102.4" who="#StanisławStec">W 1994 r. wpłynęły do Najwyższej Izby Kontroli 5942 skargi i wnioski, tj. mniej o 9% w stosunku do roku 1993. Ponadto przyjęto 1087 składających skargi. W problemach objętych skargami dominują: sprawy związane z nadużyciami gospodarczo-finansowymi, system finansowy i niewłaściwa polityka kredytowa, funkcjonowanie administracji państwowej i samorządowej. 89 skarg dotyczyło działania samej Najwyższej Izby Kontroli, w tym 74 jej delegatur. W 1994 r. 104 sprawy przekazano do organów ścigania, z których 4 skierowano do sądu, 22 sprawy umorzono, w 2 sprawach odmówiono wszczęcia postępowania. Należy domniemywać, że pozostałe sprawy zostaną rozpatrzone w 1995 r.</u>
          <u xml:id="u-102.5" who="#StanisławStec">Najwyższa Izba Kontroli w 1994 r. wykorzystała 1443 etaty. Na stanowiska nadzorujących i wykonujących kontrole przypadało 78% stanu zatrudnienia, w tym tylko 26% pracowników z wykształceniem ekonomicznym. Analizy wymaga proporcja zatrudnienia między nadzorującymi i wykonującymi kontrolę a tzw. administracją.</u>
          <u xml:id="u-102.6" who="#StanisławStec">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ważniejsze ustalenia Najwyższej Izby Kontroli omówione zostały w czasie prac w komisjach nad realizacją budżetu w poszczególnych częściach oraz w dzisiejszej debacie związanej ze sprawozdaniem z wykonania budżetu państwa za rok 1994. Szczegółowo omówił je również prezes NIK pan Janusz Wojciechowski. Komisje sejmowe omawiały także sprawozdania z prac poszczególnych zespołów NIK oraz sprawozdanie z całokształtu działalności NIK; zostały one przyjęte przez komisje do wiadomości. W czasie pracy Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów związanej z oceną realizacji ustawy budżetowej generalnie akceptowano wnioski NIK. Omawiając natomiast sprawozdanie z działalności NIK, w toku dyskusji zwrócono uwagę na formy prezentacji wyników kontroli w środkach masowego przekazu oraz na zdarzające się przypadki braku obiektywności w postępowaniu pokontrolnym. Od 17 sierpnia 1995 r. obowiązuje nowa ustawa o Najwyższej Izbie Kontroli, która wprowadza możliwość odwołania się od ustaleń kontroli. Ta zasada winna poprawić jakość i wpłynąć na obiektywność przeprowadzanych kontroli oraz będzie miała wpływ na ocenę pracowników przeprowadzających kontrolę.</u>
          <u xml:id="u-102.7" who="#StanisławStec">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Powołując się na jednomyślną akceptację wyrażoną przez Komisję Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, wnoszę o przyjęcie sprawozdania z działalności Najwyższej Izby Kontroli w roku 1994.</u>
          <u xml:id="u-102.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-103">
          <u xml:id="u-103.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-103.1" who="#AleksanderMałachowski">Wysoka Izbo! Informuję, że sprawozdanie z działalności Najwyższej Izby Kontroli w 1994 r. było przedmiotem obrad Prezydium Sejmu, które oceniło je pozytywnie.</u>
          <u xml:id="u-103.2" who="#AleksanderMałachowski">Sejm postanowił o wysłuchaniu w debacie nad tym punktem porządku dziennego 10-minutowych wystąpień w imieniu klubów i 5-minutowych w imieniu kół.</u>
          <u xml:id="u-103.3" who="#AleksanderMałachowski">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-103.4" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Marka Mazurkiewicza z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-103.5" who="#AleksanderMałachowski">Proszę bardzo, panie profesorze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-104">
          <u xml:id="u-104.0" who="#MarekMazurkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zgodnie z art. 34 przepisów konstytucyjnych utrzymanych w mocy na podstawie art. 77 ustawy konstytucyjnej z 17 października 1992 r. oraz przepisów obowiązującej w okresie objętym sprawozdaniem ustawy z 8 października 1980 r. o NIK zadaniem Najwyższej Izby Kontroli była kontrola działalności gospodarczej, finansowej, organizacyjnej i administracyjno-finansowej jednostek państwowych oraz podporządkowanych im jednostek z punktu widzenia zasad legalności, gospodarności, celowości i rzetelności. Zakres ten w sposób pełny opisał pan prezes NIK; nie będę tego powtarzał.</u>
          <u xml:id="u-104.1" who="#MarekMazurkiewicz">Rozpatrywane dziś przez Wysoką Izbę sprawozdanie z działalności Najwyższej Izby Kontroli w roku 1994, zawarte w druku nr 1174, zostało zdaniem Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej opracowane w sposób rzetelny i należycie udokumentowane. Prezentuje z jednej strony analizę realizacji w 1994 r. przewidzianych prawem form działania Najwyższej Izby Kontroli w poszczególnych obszarach jej konstytucyjnej i ustawowej działalności (w tym także działalności budżetowej NIK), z drugiej zaś strony wyniki najważniejszych kontroli w układzie przedmiotowym, z należytym ich udokumentowaniem, wraz ze wskazaniem najważniejszych sprawozdań z kontroli przeprowadzanych w roku 1994, przekazywanych w formie informacji władzom publicznym.</u>
          <u xml:id="u-104.2" who="#MarekMazurkiewicz">Z punktu widzenia kryteriów formalnych sprawozdanie Najwyższej Izby Kontroli za rok 1994, jak na to już zwrócono uwagę wcześniej w wystąpieniu pana posła sprawozdawcy, nie budzi istotnych zastrzeżeń. Ważniejsze są jednak kryteria merytoryczne oceny sprawozdania, ocena rzeczywistej treści sprawozdania i wynikająca zeń ocena działalności Najwyższej Izby Kontroli w zakresie wykonania ciążących na niej zadań konstytucyjnych i ustawowych.</u>
          <u xml:id="u-104.3" who="#MarekMazurkiewicz">Warto przypomnieć w tym miejscu, że warunkiem należytego funkcjonowania demokratycznego państwa prawnego jest między innymi legalność i jawność działania organów publicznych, zwłaszcza organów władzy wykonawczej, co służy ochronie podmiotowości społeczeństwa w jego stosunkach z organami publicznymi i nie dopuszcza do alienacji grup rządzących, często nazywanych „elitami”. Właśnie by wymogi te mogły być spełnione i by zasada państwa prawnego rzeczywiście mogła funkcjonować, jedną z instytucjonalnych form kontroli i gwarancji zapewnia kontrola sprawowana przez organ publicznej władzy ustawodawczej — Sejm — podporządkowany mu organ kontroli państwowej — Najwyższą Izbę Kontroli. Na to warto zwrócić uwagę przy okazji omawiania tego sprawozdania.</u>
          <u xml:id="u-104.4" who="#MarekMazurkiewicz">W warunkach transformacji ustrojowej i zachodzących w Polsce przekształceń gospodarczych rola Najwyższej Izby Kontroli jako najważniejszego organu kontroli państwowej jest o tyle większa, o ile - odnoszę się tutaj do treści sprawozdania - działała ona w omawianym okresie jako efektywny instrument kontroli obszarów życia społecznego i gospodarczego najistotniejszych z punktu widzenia przemian ekonomicznych i ustrojowych - kształtującego się nowego ustroju państwowego - i o ile istniała i realizowana była wola polityczna organów publicznych w odniesieniu do efektywnego wykorzystywania wyników sprawozdań, wyników procedur kontrolnych nie tylko jako podstaw do wszczynania postępowań prokuratorskich i sądowych w sprawach, w których istniały sygnały o przestępczej działalności, ale także i przede wszystkim jako informacji wykorzystywanej przez władzę publiczną przy kształtowaniu z jednej strony należytego systemu prawnego, z drugiej strony przy kontroli legalności i zgodności z zasadami państwa prawnego funkcjonowania władz publicznych.</u>
          <u xml:id="u-104.5" who="#MarekMazurkiewicz">Jak ocenić należy w tym kontekście działania Najwyższej Izby Kontroli w 1994 r., jak ocenić jej współdziałanie z innymi organami władzy publicznej, zwłaszcza z Sejmem? Jaka wreszcie była efektywność tego współdziałania i działania najwyższego organu publicznej kontroli państwowej? W tej mierze ważna jest przede wszystkim ocena wagi podejmowanych tematów kontrolnych i ich zgodności z oczekiwaniami adresatów ze strony władzy publicznej oraz szerokich kręgów społeczeństwa, w którym działalność Najwyższej Izby Kontroli znajduje poważny rezonans.</u>
          <u xml:id="u-104.6" who="#MarekMazurkiewicz">Nie wdając się w tym miejscu w szerokie omawianie tych tematów i odsyłając w tej mierze do lektury druku nr 1174, gdzie tematy te zostały w sposób szczegółowy wyspecyfikowane - przywołał je w sposób syntetyczny przede mną pan prezes Wojciechowski - stwierdzić chyba należy, że wybór tematów kontrolnych (nie jest to najpiękniejsze słowo polskie, ale funkcjonuje w języku systemu kontroli) był zasadniczo poprawny, a ich odbiór społeczny, jak się z tym stykaliśmy - pozytywny.</u>
          <u xml:id="u-104.7" who="#MarekMazurkiewicz">Najwyższa Izba Kontroli wywiązała się formalnie ze wszystkich ustawowych obowiązków względem Wysokiej Izby, przedstawiając we właściwych terminach wymagane informacje i opinie. Na szczególne podkreślenie zasługuje udział przedstawicieli Najwyższej Izby Kontroli w procesach legislacyjnych i w procesach kontroli funkcjonowania prawa, podejmowanych przez komisje sejmowe.</u>
          <u xml:id="u-104.8" who="#MarekMazurkiewicz">Czy jednak Sejm wykorzystał w pełni swe suwerenne kompetencje w stosunku do Najwyższej Izby Kontroli i czy nie istniały w relacjach między Najwyższą Izbą Kontroli a Sejmem w 1994 r. jakieś zahamowania, jeżeli zważyć, że - na to zwrócili już uwagę moi przedmówcy - na 110 zrealizowanych w 1994 r. wielkich tematów kontrolnych tylko 8 - jak wynika z dokumentacji - realizowanych było na zlecenie Sejmu. Na około 5 tys. kontroli tylko 46 wszczętych zostało w wyniku sygnałów posłów i senatorów. Można chyba przyjąć, że w tym zakresie wiele jeszcze jest do zrobienia, istnieją ogromne rezerwy. Można także postawić pytanie, czy Sejm potrafił wykorzystać w dostatecznym stopniu umiejętność posługiwania się takim narzędziem, jakim jest NIK, np. w zakresie kontroli realizacji ustaw sejmowych. Ostatnie wystąpienia pana prezesa Janusza Wojciechowskiego, który przedstawił przed organami Sejmu szczegółowy program działania NIK, zdają się wskazywać, że można tutaj w przyszłości spodziewać się istotnego postępu.</u>
          <u xml:id="u-104.9" who="#MarekMazurkiewicz">Wreszcie ocena efektywności kontroli, na ogół zadowalająca w świetle sprawozdania, które analizowaliśmy, nie była przecież zależna tylko od efektów pracy Najwyższej Izby Kontroli. Ustawa o Najwyższej Izbie Kontroli słusznie nie wyposaża NIK w prerogatywy egzekucyjne w zakresie wykonywania jej ustaleń i zaleceń. Kontrola NIK nie jest nadzorem. O efektywności działania Najwyższej Izby Kontroli decyduje przede wszystkim adresat wyników kontroli przekazanych mu przez NIK i oczywiście dyscyplina prawna wszystkich organów kontrolnych. Tutaj, według oceny klubu, efektywność - choć z zastrzeżeniami, które zostały wytknięte w sprawozdaniu - wydaje się należyta.</u>
          <u xml:id="u-104.10" who="#MarekMazurkiewicz">Niebagatelny jest finansowy efekt kontroli przeprowadzonych przez NIK. Choć nie jest to argument najważniejszy, warto jednak przypomnieć, że do skarbu państwa w wyniku ujawnienia nieprawidłowości i związanych z tym przypisów dodatkowych wpłynęły kwoty około trzykrotnie wyższe od budżetu NIK, który realizowany jest w ramach budżetu państwa.</u>
          <u xml:id="u-104.11" who="#MarekMazurkiewicz">W toku dyskusji nad sprawozdaniem z wykonania budżetu państwa za rok 1994 wiele uwagi poświęcono szczegółowym tematom i efektom poszczególnych kontroli - mówił o tym pan prezes Wojciechowski, nie będę więc do tego problemu wracał. Niemniej Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej z całą siłą przypomina, że Najwyższa Izba Kontroli - organ kontroli państwowej podległy Sejmowi jako organowi władzy ustawodawczej - przez swą rzetelną kontrolę umacniać powinna autorytet państwa, jego organów, w tym także Sejmu. Z drugiej strony uważamy, że organy ustawodawcze, a także inne organy publiczne, rozpatrując i odnosząc się do ustaleń NIK, powinny tam, gdzie to jest konieczne i uzasadnione treścią rozpatrywanych dokumentów, chronić autorytet Najwyższej Izby Kontroli.</u>
          <u xml:id="u-104.12" who="#MarekMazurkiewicz">Stwierdzamy to dlatego, iż w dłuższym okresie, w tym także w „rozpatrywanym” roku 1994, spotykaliśmy się — zwłaszcza w środkach masowego przekazu, ale także w wystąpieniach przedstawicieli poważnych organów publicznych — z dość niefrasobliwą manierą publicznego dezawuowania wyników kontroli przeprowadzonych przez NIK, i to tych wyników, które nie zostały podważone przy merytorycznym rozpatrywaniu ich zasadności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-105">
          <u xml:id="u-105.0" who="#AleksanderMałachowski">Panie pośle, czas mija, muszę niestety włączyć sygnał ostrzegający. O dwie minuty przekroczył pan limit czasu... już prawie o trzy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-106">
          <u xml:id="u-106.0" who="#MarekMazurkiewicz">Ostatnie zdanie, jeśli pan marszałek pozwoli. W przedstawionym sprawozdaniu za rok 1994 nie ma jednak wzmianek o liczbie skutecznie zakwestionowanych kontroli Najwyższej Izby Kontroli, a świadomość granic błędu jest tutaj chyba ważna dla oceny. Nie ma także szerszego odniesienia się do procesów doskonalenia kadr - nie rozwijam tego wątku.</u>
          <u xml:id="u-106.1" who="#MarekMazurkiewicz">Klub Sojuszu Lewicy Demokratycznej zwraca wreszcie uwagę na słusznie wyeksponowaną w sprawozdaniu - nie zawsze dostrzeganą należycie w warunkach transformacji ustrojowej i w dyskusjach politycznych - rolę Najwyższej Izby Kontroli jako instytucji, do której może odwołać się obywatel w sytuacji dostrzeżenia zagrożenia prawa. To ujawnianie nieprawidłowości w funkcjonowaniu mechanizmów gospodarczych, ta droga kontroli społecznej poprzez akcję publiczną wydaje się ważna.</u>
          <u xml:id="u-106.2" who="#MarekMazurkiewicz">W imieniu Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej popieram zgłoszony wniosek o przyjęcie sprawozdania Najwyższej Izby Kontroli za rok 1994. Dziękuję za uwagę i przepraszam pana marszałka za przekroczenie limitu czasu.</u>
          <u xml:id="u-106.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-107">
          <u xml:id="u-107.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Markowi Mazurkiewiczowi z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-107.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę obecnie pana posła Jana Marię Rokitę z Unii Wolności o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-108">
          <u xml:id="u-108.0" who="#JanRokita">Panie Marszałku! Szanowni, acz nieliczni, Koledzy i Koleżanki Posłowie! Mój klub, klub Unii Wolności, nie miał istotnych zastrzeżeń do działalności Najwyższej Izby Kontroli w roku 1994. Toteż przyłączamy się do stanowiska komisji, akceptującego przedstawione przez prezesa sprawozdania za ten rok. Niemniej, korzystając z tej chwili czasu, na marginesie owego czarnego dokumentu - owej czarnej literatury, jakim jest to kilkusetstronicowe sprawozdanie opisujące ciemną stronę polskiej rzeczywistości - chciałbym sobie w imieniu mojego klubu, wobec Wysokiej Izby, pozwolić także na trzy, również czarne i ponure uwagi dotyczące tego sprawozdania.</u>
          <u xml:id="u-108.1" who="#JanRokita">Po pierwsze, nie sposób nie zauważyć tego, co ważne — dzisiejsza prasa, pewien poczytny tygodnik o tym sprawozdaniu pisze pod dużym tytułem: „Państwo bezprawia”. Z tego raportu rodzi się obraz Polski w 1994 r. dla przeciętnego czytelnika — takiego, który ten raport zna z opisów gazetowych — jako państwa bezprawia. I, co może ważne — pośród rozmaitych efektów kontroli NIK, które w tym raporcie są publikowane, pojawiają się rzeczywiście takie ewenementy czy przykłady, które tę ocenę zaczynają coraz bardziej uprawdopodobniać. M.in. pojawia się wynik kontroli, stwierdzający, że wszystkie działające w 1994 r., a badane przez NIK, instytucje prowadzące gry losowe w Polsce działały z naruszeniem prawa. Wszystkie, ani jedna nie działała zgodnie z prawem! Albo wynik innej kontroli, w którym stwierdza się, że pewna agencja rządowa — mowa o Państwowej Agencji Węgla Kamiennego — podejmowała bezprawne działania w różnych dziedzinach. I tu raport NIK dodaje takie niewinne zdanie: zarówno na polecenie ministra przemysłu, jak i samodzielnie. Bezprawie dokonywane przez agencję rządową na polecenie ministra przemysłu! I taki fragment, w którym z jakiejś kontroli sądu wynika, że sądy w Polsce masowo wynajmują lokale, a następnie oszukują budżet państwa co do dochodów z tytułu tego wynajmu. Sądy! Wreszcie pojawia się i taki passus — który tu już dzisiaj był rozpatrywany w toku debaty absolutoryjnej — iż minister edukacji narodowej wydaje na administrację pieniądze przeznaczone wcześniej na oświatę w drodze ustawy budżetowej uchwalonej przez Sejm. Słuchałem ze zgrozą, jak to pół godziny temu z tej trybuny wiceminister finansów, ustosunkowując się w dyskusji do tej właśnie praktyki, powiedział — to sobie zanotowałem — tak, to jest niezgodne z Prawem budżetowym, ale to był wymóg prawidłowej gospodarki budżetowej. To cytat z wystąpienia pani Chojny-Duch. Dotyczy praktyki, która w tym raporcie jest nazwana bezprawną, a minister finansów to potwierdza. Oto, proszę państwa, w Polsce w 1994 r. zaczęło się dziać coś złego, dlatego że naruszenia prawa przez rozmaite organy władzy zdarzały się zawsze, po 1989 r. także, ale jest to zjawisko nowe, gdyż dotyczy działań wykonywanych na polecenie ministrów i na skalę tutaj opisywaną, pozwalającą dzisiaj dziennikarzowi napisać, że zaczynamy żyć w państwie bezprawia. I to jest moja pierwsza czarna uwaga pod adresem państwa posłów z koalicji rządzącej w 1994 r. Zastanówcie się nad tym.</u>
          <u xml:id="u-108.2" who="#JanRokita">Uwaga druga. Chcę powtórzyć pewne et ceterum censeo mojego klubu w sprawie NIK. Ustrój Najwyższej Izby Kontroli i zakres jej kompetencji jest zły. I ten raport to potwierdza. Okazuje się, także na podstawie tego raportu, że instytucja wszechkontrolująca wszystko naraża się w pewnych sytuacjach, działając absolutnie w dobrej wierze, na śmieszność i zarzut niekompetencji. Jeżeli czytam w tym raporcie o kontrolach, które NIK przeprowadził w 1994 r., i wyczytuję, że wśród nich znajduje się zarówno kontrola organizacji transportu kombinowanego, ochrony więzień przed pożarami, sposobu, w jaki premier i szef Urzędu Rady Ministrów sprawują nadzór nad wojewodami, to zaczynam sam sobie zadawać pytanie, czy naprawdę jest tak, jak mówił pan poseł Mazurkiewicz, że to jest instytucja, która ma kontrolować najistotniejsze kwestie dotyczące polityki gospodarczej państwa, w tym zwłaszcza wydatki budżetowe, czy też rzeczywiście mamy wielką centralną instytucję, która w przyszłym roku jeszcze nam skontroluje nie tylko ochronę więzień przed pożarami, ale i poszczególne gminy, bośmy to również w tej Izbie uchwalili.</u>
          <u xml:id="u-108.3" who="#JanRokita">Czytam np. o efektach kontroli prowadzonej w 1994 r. wobec pana ministra Strąka, do którego wcale nie mam powodu żywić szczególnych politycznych sympatii. Znam się na problemach kontroli wykonywania nadzoru przez szefa URM nad wojewodami. Zaprezentowano tam miejscami, proszę wierzyć, że mówi do państwa kompetentny człowiek, banialuki. Panie pośle Mazurkiewicz, niestety, jest tak, że poważny człowiek chce takim być i czasem z równie poważnego miejsca, wbrew temu co pan mówi, musi powiedzieć, że tu i ówdzie napisano banialuki. Nie jest to szarganie dobrego imienia NIK, lecz po prostu stwierdzenie tego, że ustrój instytucji, która kontroluje wszystko i chce sięgnąć wszędzie, prowadzi ją w pewnym momencie poza próg niekompetencji. I to jest uwaga ponura druga, dlatego że przewiduję niedojrzałość Wysokiej Izby w kwestii prawidłowego ustalenia modelu Najwyższej Izby Kontroli. Dojrzałość przyjdzie pewnie dopiero za wiele lat i dlatego jest to uwaga ponura.</u>
          <u xml:id="u-108.4" who="#JanRokita">I wreszcie jest uwaga ponura trzecia, do pana prezesa. Panie prezesie, zaledwie parę tygodni temu mówiłem z tej trybuny w imieniu mojego klubu, że pan jako nowy prezes NIK powołany przez koalicję ma u opozycji otwartą kartę, która może być zapisywana tak albo inaczej. Stwierdzam dzisiaj publicznie z rozczarowaniem, że ta karta zaczyna być zapisywana źle, bardzo czarnymi literami. W toku nominacji, które na pański wniosek są dokonywane w Najwyższej Izbie Kontroli, myślę zwłaszcza o nominacjach na wiceprezesów, choć nie tylko, czego moi koledzy partyjni z Unii Wolności się spodziewali, zastosował pan politykę klucza partyjnego: tego z SLD, tego z PSL, tak po główce każdego. Na dodatek swoim wnioskiem o obsadę stanowisk wiceprezesów spowodował pan coś, co dyskredytuje Najwyższą Izbę Kontroli i doprowadził pan do tego, że w kierownictwie NIK zapanowało bezprawie. Jeden z wiceprezesów, który na pański wniosek został powołany, swoim sprawowaniem urzędu łamie prawo, które tutaj niedawno zostało uchwalone, zakazujące wiceprezesowi Najwyższej Izby Kontroli pełnienia funkcji posła, jak i każdej innej funkcji publicznej. Poseł Uczkiewicz, poseł Sojuszu Lewicy Demokratycznej przy pańskiej tolerancji łamie to prawo, a pan jako prezes NIK to toleruje. I to jest trzecia, najbardziej ponura uwaga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-109">
          <u xml:id="u-109.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-109.1" who="#AleksanderMałachowski">Przemawiał pan poseł Jan Maria Rokita.</u>
          <u xml:id="u-109.2" who="#AleksanderMałachowski">Chcę panu wyjaśnić, że ta sprawa była wczoraj przedmiotem dosyć długiej debaty Prezydium Sejmu. Gdyby pan w niej uczestniczył, nie miałby pan tej pewności, że tak jest. Przestudiowaliśmy kilka ekspertyz w tym zakresie i sprawa jest wątpliwa. Dlatego też zostanie skierowany wniosek do Trybunału Konstytucyjnego o wykładnię, gdyż nie jest to jednoznaczne. Wedle tych ekspertyz, jakie otrzymaliśmy, a są to trzy czy cztery ekspertyzy podpisane przez poważnych naukowców, sprawa nie jest jednoznaczna. Dlatego prosiliśmy prezesa Najwyższej Izby Kontroli, bo my nie mamy takiego prawa jako Prezydium Sejmu, aby zechciał skierować wniosek o wykładnię do Trybunału Konstytucyjnego - wtedy sprawa będzie rozstrzygnięta. Mamy w Prezydium Sejmu pełną świadomość istnienia podejrzenia, które pan tutaj wyraził, ale niestety ekspertyzy nie dają podstawy do zajęcia jednoznacznego stanowiska - potrzebna jest wykładnia Trybunału Konstytucyjnego.</u>
          <u xml:id="u-109.3" who="#AleksanderMałachowski">Czy pan poseł chce zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-109.4" who="#AleksanderMałachowski">Proszę bardzo, wymaga to wyjaśnienia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-110">
          <u xml:id="u-110.0" who="#JanRokita">Dziękuję, panie marszałku. Pewnie nie jest dobrym obyczajem komentowanie przez posła słów marszałka, ale też pewnie nie jest dobrym obyczajem komentowanie wystąpienia posła przez marszałka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-111">
          <u xml:id="u-111.0" who="#AleksanderMałachowski">Ja nie komentuję, wyjaśniłem tylko panu sprawę, która była wczoraj rozważana na posiedzeniu Prezydium Sejmu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-112">
          <u xml:id="u-112.0" who="#JanRokita">Dziękuję, panie marszałku. Nie znam tych ekspertyz, rzecz jasna, natomiast znam ustawę, która powiada bardzo jasno: Ze stanowiskiem prezesa - i dalej jest powiedziane - wiceprezesa Najwyższej Izby Kontroli nie można łączyć przynależności do partii politycznych, innego zatrudnienia ani pełnienia funkcji publicznej. Panie marszałku, człowiek po szóstej klasie szkoły podstawowej umie czytać ustawy, a ja je rozumiem. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-113">
          <u xml:id="u-113.0" who="#AleksanderMałachowski">Tak, tylko, panie pośle, konstytucja kształtuje te sprawy inaczej. Prawdopodobnie przeoczono sprzeczność w obu aktach normujących te sprawy.</u>
          <u xml:id="u-113.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę, pan poseł Janusz Szymański z Unii Pracy zechce zabrać głos.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-114">
          <u xml:id="u-114.0" who="#JanuszSzymański">Panie Marszałku! Pragnę przedstawić stanowisko Klubu Parlamentarnego Unii Pracy wobec przedłożonego sprawozdania z działalności Najwyższej Izby Kontroli w 1994 r. Chciałbym powiedzieć, że jesteśmy świadkami pewnego historycznego wydarzenia, albowiem chyba od czasu Sejmu Ustawodawczego, a z pewnością od czasów funkcjonowania parlamentu w okresie dwudziestolecia międzywojennego, po raz pierwszy prezes Najwyższej Izby Kontroli przedstawiał przed całą Izbą sprawozdanie z działalności Najwyższej Izby Kontroli. I powiem szczerze — nie czynię tego w formie uwagi adresowanej do pana prezesa Janusza Wojciechowskiego, ale do Prezydium Sejmu - że mam wątpliwość co do legalności w ogóle tego działania. Jeżeli pan marszałek pozwoli, to zacznę od tej wątpliwości, a później przeszedłbym do pewnych generaliów. Otóż mam wątpliwość, czy Izba na gruncie obowiązujących przepisów, bez zmiany regulaminu Sejmu, może debatować na tym punktem, ale tą troską o przestrzeganie pewnych zasad procedury chcę się podzielić z Izbą i Prezydium Sejmu. Otóż chcę powiedzieć, że nie budzi wątpliwości, iż art. 67 obowiązującego regulaminu reguluje tę sprawę, albowiem art. 7 obowiązującej ustawy odsyła nas w ust. 2 następująco: tryb wykonywania przez Najwyższą Izbę Kontroli obowiązku wobec Sejmu i jego organów określa regulamin Sejmu. Regulamin Sejmu w art. 67 ust. 4 przewiduje: „Przedkładane przez prezesa Najwyższej Izby Kontroli sprawozdanie z rocznej działalności Najwyższej Izby Kontroli rozpatruje Prezydium Sejmu; przed rozpatrzeniem tego sprawozdania Prezydium Sejmu może przesłać je do ustosunkowania się właściwym komisjom sejmowym”. I to jest regulacja, która obowiązuje. Przyjęliśmy porządek dzienny, a właściwie powinienem zareagować na to przy uzgadnianiu porządku dziennego. Nie uczyniłem tego jednak w stosownej formie pisemnej do godz. 21 i padliśmy tego ofiarą — nie mogłem zareagować dziś w formie ustnej. Niemniej chcę na to zwrócić uwagę. Natomiast z pewnością jest potrzebna zmiana i myślę, że przy najbliższej okazji, a będzie ona jutro, trzeba jej dokonać. Sądzę, że zostanie to zaakceptowane przez Izbę, ponieważ uważam, iż jest to jedyna otwarta możliwość zaprezentowania w ujęciu sumarycznym, w ujęciu globalnym, wyników kontroli. Otrzymujemy sterty dokumentów. Chcę się podzielić taką troską (klub Unii Pracy wielokrotnie zwracał na to uwagę): mimo wielu sygnałów ze strony organów, które sprawują kontrolę — to jest cały system organów kontroli państwowej, NIK jest w nim organem najważniejszym z punktu widzenia usytuowania ustrojowego, modelu ustrojowego, który przyjęliśmy — nie ma okazji do ocenienia przydatności, jak również do oceny realizacji funkcji kontrolnej.</u>
          <u xml:id="u-114.1" who="#JanuszSzymański">Pan poseł Rokita dokonał tu miażdżącej, powiedziałbym, krytyki wielu elementów i zjawisk z zakresu realizacji funkcji kontrolnej, i to zarówno przez parlament, jak i Najwyższą Izbę Kontroli. Nie w pełni podzielam tę ocenę, państwo bezprawia bowiem to takie państwo, w którym musi zaistnieć, panie pośle, jeszcze jeden element: że to naruszenie prawa nie spotyka się z sankcją państwową. Jeżeli się nie spotyka, to pan poseł ma rację - mamy do czynienia z państwem bezprawia. Nie podzielałbym zatem do końca tej hipotezy, nie przesądzałbym o jej prawdziwości, ponieważ nie wiemy, jaka jest konkluzja - toczą się postępowania. Myślę, że pan poseł Rokita będzie miał w pełni rację w sytuacji, gdy się okaże, że wszystkie naruszenia obowiązującego prawa stwierdzone przez organy ochrony prawnej, organy kontroli, nie spotykają się z sankcją państwową. Sądzę, że to jest ważne, a my jako organ realizujący jednak funkcję kontrolną również powinniśmy w toku swojego działania zbadać, czy spotyka się to z sankcją państwową.</u>
          <u xml:id="u-114.2" who="#JanuszSzymański">Klub Parlamentarny Unii Pracy sygnalizuje ogromne zaniepokojenie faktem, że Sejm kolejnej kadencji nie ma czasu na rzetelną realizację funkcji kontrolnej. W gruncie rzeczy dlatego mamy zbyt mało czasu na realizację tej funkcji, że obciążeni jesteśmy nadmiernie funkcją ustawodawczą. Myślę, że to każe zupełnie inaczej, panie prezesie, kształtować zakres kontroli realizowanej przez Najwyższą Izbę Kontroli w roku 1995 pod pana kierownictwem. Mianowicie NIK w większym stopniu powinien, w naszym przekonaniu, monitorować stan ustawodawstwa, wskazywać na potrzebę doregulowania określonych obszarów życia społecznego, gospodarczego. Udział Najwyższej Izby Kontroli w postępowaniu ustawodawczym oceniam w zasadzie jako niewielki. W związku z tym oczekujemy tu istotnej zmiany: NIK w dużym stopniu powinien dokonywać monitoringu ustawodawczego.</u>
          <u xml:id="u-114.3" who="#JanuszSzymański">Chciałbym tu zwrócić uwagę na bardzo ważną możliwość, która rysuje się przed Najwyższą Izbą Kontroli. Mianowicie wielokrotnie w rozwiązaniach ustawowych przyjmujemy konieczność dokonania okresowych ocen realizacji, wdrożenia przepisów ustawy czy stosowania przepisów ustawy. Tak będzie na przykład z ustawą o najmie lokali. Proszę zauważyć: okres półroczny każe ustawodawcy sformułować pewne wnioski, które powinny być przełożone na konkretne zmiany w tej ustawie. W gruncie rzeczy należałoby oczekiwać, że Najwyższa Izba Kontroli również zbada, w jakim stopniu ta ustawa w tym czasie została wdrożona, i przy badaniu tej kwestii wskaże, jakie konkretne luki bądź sprawy wymagają zmiany regulacji.</u>
          <u xml:id="u-114.4" who="#JanuszSzymański">Podałem przykład, który można wykorzystać w najbliższym czasie. Przepraszam, że pozwoliłem sobie wybiec myślą w przyszłość, choć rozmawiamy o sprawozdaniu z 1994 r. Myślę, że bałbym się nazwać różne stwierdzenia zawarte w kolejnych wynikach kontroli banialukami. To nie są banialuki. Mamy do czynienia z różną oceną zjawisk. Niejednoznaczne uregulowania prawne powodują to, że w różny sposób oceniamy te zjawiska. Myślę, że to jest w gruncie rzeczy w dużym stopniu nasza wina, że dopuszczamy do wielu luk, do możliwości podwójnej interpretacji, jak chociażby, panie pośle, w wypadku tego przepisu. Doskonale pan wie, że wykazuję dużą wrażliwość na tego typu sytuacje.</u>
          <u xml:id="u-114.5" who="#JanuszSzymański">Są tutaj dwa poglądy, zasadne, które można prezentować. Oto ustawodawca zdecydował się na przepis niekonstytucyjny — bo pan poseł Rokita dobrze wie, że konstytucja formułuje zasadę incompatibilitas. Ona jest w sposób nie budzący wątpliwości określona w art. 8 (nie muszę już go odczytywać); tam wiceprezesów NIK nie ma. Ordynacja wyborcza bardzo jasno stwierdza, co dzieje się w przypadku, kiedy poseł (senator) obejmuje któryś z tych urzędów. Mandat wygasa nie z chwilą złożenia mandatu przez samego zainteresowanego, tylko z chwilą objęcia urzędu. Natomiast w tym wypadku zachodzi potrzeba wyinterpretowania, co znaczy zakaz, czy jest tak, jak mówi pan poseł Rokita, że nie można pełnić funkcji wiceprezesa w sytuacji, kiedy się pełni inną funkcję publiczną. Ale to trzeba wyinterpretować.</u>
          <u xml:id="u-114.6" who="#JanuszSzymański">Myślę, panie prezesie, że tu nie ma co owijać w bawełnę. W pana rękach jest klucz. W pana gestii leży możliwość zwrócenia się do Trybunału Konstytucyjnego o dokonanie powszechnie obowiązującej wykładni przepisu, o którym mówił pan poseł Rokita. Trybunał w sposób powszechnie wiążący określi, co oznacza art. 19.</u>
          <u xml:id="u-114.7" who="#JanuszSzymański">Inną sprawą jest konstytucyjność czy brak konstytucyjności tego przepisu. To jest zupełnie inny tryb. Pan poseł Rokita może z tego trybu skorzystać, ale tego nie było w polu dzisiejszych dociekań pana posła Rokity. Natomiast, panie prezesie, z takim przesłaniem się zwracam, by skończyć publicznie z tym stanem niepewności czy stawianiem zarzutów, ponieważ sprawą ważniejszą dla NIK jest wyjaśnienie zawiłości prawnych. I o to się zwracam.</u>
          <u xml:id="u-114.8" who="#JanuszSzymański">Panie Marszałku! Jeżeli pan pozwoli, chciałbym jeszcze uczynić dwie uwagi natury generalnej. Mianowicie zbyt mało wagi przywiązujemy do analizy raportów NIK. To powinno się zasadniczo w Izbie zmienić. Komisje, merytorycznie właściwie, przynajmniej raz w okresie półrocznym powinny dokonać pewnego bilansu wyników kontroli Najwyższej Izby Kontroli, co mieści się w zakresie przedmiotowym ich działania. Przede wszystkim, panie prezesie, na potrzeby Komisji Ustawodawczej NIK w większym stopniu powinien formułować wnioski de lege lata, jak również de lege ferenda. O to zwracam się do pana w imieniu Klubu Parlamentarnego Unii Pracy.</u>
          <u xml:id="u-114.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-115">
          <u xml:id="u-115.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo panu posłowi Januszowi Szymańskiemu.</u>
          <u xml:id="u-115.1" who="#AleksanderMałachowski">Zanim poproszę o zabranie głosu pana posła Dariusza Wójcika, chciałbym wyjaśnić pewną kwestię.</u>
          <u xml:id="u-115.2" who="#AleksanderMałachowski">Panie pośle, zarzuca pan Prezydium Sejmu, iż dopuszcza, wbrew prawu, do rozpatrywania na plenarnym posiedzeniu sprawozdań Najwyższej Izby Kontroli. Istotnie, w art. 67 regulaminu Sejmu jest mowa o tym, iż przedkładane przez prezesa Najwyższej Izby Kontroli sprawozdanie z rocznej działalności NIK rozpatruje Prezydium Sejmu. Przed rozpatrzeniem tego sprawozdania Prezydium Sejmu może przesłać je do właściwych komisji sejmowych w celu ustosunkowania się. To zostało uczynione, komisje sejmowe oceniły je pozytywnie — z wyjątkiem jednej komisji, która nie ustosunkowała się do sprawozdania ze względów organizacyjnych. Nie ma tam merytorycznych zastrzeżeń. Natomiast art. 95 ust. 2 mówi: „Przedmiot posiedzeń Sejmu stanowią w szczególności: (...) 9) uwagi Najwyższej Izby Kontroli do sprawozdań Rady Ministrów z wykonania zadań społeczno-gospodarczych oraz analiza wykonania budżetu, a także sprawozdania Najwyższej Izby Kontroli z jej działalności”. Przeoczył pan, zdaje mi się, ten punkt regulaminu Sejmu, który pan sam częściowo napisał.</u>
          <u xml:id="u-115.3" who="#komentarz">(Poseł Janusz Szymański: Nie, to nie jest tak. To są inne sprawozdania.)</u>
          <u xml:id="u-115.4" who="#AleksanderMałachowski">Tu nie ma żadnej nielegalności, jak to by wynikało z pańskiego wystąpienia, rozpatrywania przez Sejm tego sprawozdania Najwyższej Izby Kontroli. Sprawa jest czysta i jasna.</u>
          <u xml:id="u-115.5" who="#AleksanderMałachowski">Proszę bardzo, jeżeli pan chce...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-116">
          <u xml:id="u-116.0" who="#JanuszSzymański">Panie Marszałku! Bałbym się tak zdecydowanie twierdzić, że sprawa jest jasna. Podzieliłem się wątpliwością, którą mam na podstawie wskazanego artykułu. Myślę, że w trosce o to, żebyśmy przestrzegali tej procedury, należy w pełni wyjaśnić tę sprawę. Są różne sprawozdania Najwyższej Izby Kontroli.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-117">
          <u xml:id="u-117.0" who="#AleksanderMałachowski">Ale to, które dzisiaj rozpatrujemy, to jest sprawozdanie z rocznej działalności. To jest tutaj absolutnie jednoznacznie powiedziane.</u>
          <u xml:id="u-117.1" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-117.2" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana posła Dariusza Wójcika, ostatniego z mówców, o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-118">
          <u xml:id="u-118.0" who="#DariuszWójcik">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Występując w imieniu Klubu Parlamentarnego Konfederacji Polski Niepodległej, podzielę się z Wysoką Izbą najpierw kilkoma uwagami ogólnymi, a następnie kilkoma uwagami szczegółowymi dotyczącymi działalności Najwyższej Izby Kontroli w 1994 r., a w szczególności sprawozdania z tej działalności.</u>
          <u xml:id="u-118.1" who="#DariuszWójcik">Sprawa pierwsza, którą - wydaje mi się - należy tutaj omówić, dotyczy wpływu Najwyższej Izby Kontroli na stanowienie prawa, na poprawianie tych regulacji prawnych, w odniesieniu do których Najwyższa Izba Kontroli stwierdza, że dzieją się niedobre rzeczy, że są pewne luki prawne. Chodzi o te regulacje, które trzeba poprawić w trosce o budżet państwa, o pieniądze publiczne, aby zapobiec możliwości trwonienia czy nawet sprzeniewierzania tych pieniędzy.</u>
          <u xml:id="u-118.2" who="#DariuszWójcik">Wydaje mi się, że to roczne sprawozdanie, oprócz wykazania poszczególnych kwestii czy poszczególnych kontroli, powinno być swego rodzaju bilansem zaleceń. Najwyższa Izba Kontroli powinna wskazywać poszczególne regulacje prawne, które jej zdaniem należy zmienić - i pod jakim kątem - zwracać uwagę na brak nowych czy właściwych regulacji, wykazywać, do jakich strat czy uchybień to doprowadza. Tymczasem są tu tylko wzmianki bardzo ogólne, dotyczące czy to poszczególnych przepisów wymienianych artykułów, czy generalnie aktu prawnego jako całości - na przykład Prawa bankowego czy Prawa dewizowego - nie wskazujące na konkretne zapisy i nie informujące, jakie skutki przyjęcie danych rozwiązań prawnych czy ich brak powoduje. Ta kwestia powinna być potraktowana w rocznym sprawozdaniu i w całej działalności Najwyższej Izby Kontroli w sposób szczególny.</u>
          <u xml:id="u-118.3" who="#DariuszWójcik">Druga kwestia to sankcje i odpowiedzialność ludzi, zwłaszcza urzędników, bo przecież Najwyższa Izba Kontroli kontroluje przede wszystkim tę działalność. Tutaj także powinien być opracowany pewien bilans: do jakich konkluzji doprowadziły poszczególne kontrole i jaka była odpowiedzialność poszczególnych osób zajmujących dane funkcje.</u>
          <u xml:id="u-118.4" who="#DariuszWójcik">Tych dwóch bilansów w sprawozdaniu i w całej działalności Najwyższej Izby Kontroli po prostu mi brakuje. Bez nich bardzo trudno ocenić wyniki czy skutki działania NIK, zdać sobie sprawę z tego, jakie problemy zostały podjęte, co zostało naprawione czy może być naprawione. Bez nich trudno nawet określić, co mamy naprawiać i jakie mają być efekty kontroli, jakie były sugestie dotyczące prawa czy osób zajmujących poszczególne stanowiska, jakie sugestie nie zostały potraktowane właściwie z punktu widzenia NIK czy to przez organa ścigania, czy ludzi odpowiedzialnych za poszczególne resorty. Ten bilans powinien być dokonany i poddany pod dyskusję w Wysokiej Izbie. Tego tutaj nie ma i tego mi brakuje. Brakuje mi także przedstawienia problemów, z jakimi Najwyższa Izba Kontroli się boryka, a w tym prezentacji tego, co się Najwyższej Izbie Kontroli nie udało czy nie powiodło, czy co się nie spełniło. Zapewne są takie sytuacje, przecież wiemy o tym. Najwyższa Izba Kontroli próbowała pewne dziedziny zbadać, a te badania, te kontrole nie powiodły się z różnych względów. Tak więc obrazu nie najlepszej skuteczności Najwyższej Izby Kontroli pod tym względem nie prezentuje się i przyczyn czy powodów tego stanu rzeczy również się nie podaje. To także nie pozwala ocenić dobrze tej najważniejszej instytucji kontrolnej.</u>
          <u xml:id="u-118.5" who="#DariuszWójcik">Następna rzecz dotyczy i tego sprawozdania, i sprawozdań, informacji o kontrolach w różnych dziedzinach, w których - wiemy to - zaszły pewne wydarzenia, a tu nie ma na ten temat ani słowa. Chciałbym się odnieść do jednej dziedziny, którą badał Zespół Finansów i Budżetu, tj. kontroli gospodarki dewizowej banków. Otóż nie chcąc łamać Prawa bankowego, tajemnicy bankowej, może jeszcze paru innych tajemnic, można powiedzieć, jest to rzeczą wiadomą, że miało miejsce - i to chcę przypomnieć - wywożenie z Polski dewiz samolotami. Była w tym banku kontrola NIK, jak wynika z informacji, ze sprawozdania z tej kontroli przysłanego do Izby. Na temat tego faktu nie ma żadnego zapisku, ani jednego, gdzieś na poziomie poszczególnych kolegialnych decyzji Najwyższej Izby Kontroli niektóre elementy z tego umknęły.</u>
          <u xml:id="u-118.6" who="#DariuszWójcik">Znane są inne kontrole NIK, w związku z którymi wiadomo jest o pewnych szczególnych faktach, nie zaznaczonych później w dokumentach, które Najwyższa Izba Kontroli dostaje. Także znane są fakty o kłopotach Najwyższej Izby Kontroli wynikających z przeprowadzenia w niektórych dziedzinach kontroli. Takim przykładem jest Bank Handlowy i też nie ma tu żadnej wzmianki, że przez 1994 r. to był problem NIK. Ten problem NIK był prezentowany także tutaj, w Wysokiej Izbie. Wysoka Izba podjęła decyzję w połowie stycznia tego roku o utworzeniu Komisji Nadzwyczajnej, która zbadałaby przebieg kontroli NIK w tej dziedzinie. Największy bank polski, który prowadzi gospodarkę dewizową w Polsce, w ogóle w okresie 5 lat nie został całościowo skontrolowany przez największą instytucję kontrolną Polski. W ogóle nie został skontrolowany. Największy, najważniejszy bank, który decyduje o największych przebiegach finansowych państwa polskiego, w ogóle nie został całościowo skontrolowany w ciągu 5 lat. Natomiast każda kontrola, którą tam przeprowadzano, była kontrolą nieudaną, do dnia dzisiejszego, także przez 1994 r. Mam pytanie: Gdzie tu jest jakakolwiek adnotacja na ten temat? Nie ma. Jeżeli Wysoka Izba podejmuje decyzje o tym, że zostanie powołana Komisja Nadzwyczajna do zbadania przebiegu tej kontroli i ta decyzja jest nie wykonana do dnia dzisiejszego, to przy okazji zapytuję wielce szanowne Prezydium Sejmu, co się dzieje z tą decyzją w Wysokiej Izbie? Dlaczego ona nie została wykonana w komisjach sejmowych do tej pory, przez ponad pół roku? Co się dzieje? Czy te pieniądze są faktycznie tak duże? Czy są tak potężne siły, iż ta decyzja i kontrola nie może być wykonana i z kolei Komisja Nadzwyczajna nie może być powołana? Nastąpiło obezwładnienie całego aparatu państwowego wobec jednego banku - chyba tak z tego wynika. W tym sprawozdaniu nie ma też żadnego faktu, nie ma odniesienia, że Wysoka Izba się tym zajmuje. Nie ma nic na ten temat.</u>
          <u xml:id="u-118.7" who="#DariuszWójcik">Proszę państwa, coś tutaj się dzieje dziwnego, nadzwyczajnego. Może to Prawo bankowe, tajemnica bankowa, szereg jeszcze innych tajemnic powstrzymują nas tak skutecznie przed kontrolowaniem przepływu olbrzymich pieniędzy w systemie finansowym państwa, że nie wiemy, co się w nim dzieje - bo nie wiemy. Nie wiemy bowiem, co się dzieje w największym banku polskim.</u>
          <u xml:id="u-118.8" who="#DariuszWójcik">Jeszcze jedna szczegółowa kwestia. Otóż nie ma także konkretnych wskazań w odniesieniu do organów ścigania w sprawie tego, co się dzieje, kiedy NIK przesyła wnioski-zawiadomienia o przestępstwie; a z niektórymi się boryka. Nie znamy szczegółów. A ja znam taki przypadek, kiedy prokuratura odmówiła wszczęcia dochodzenia, ponieważ stwierdziła, że Najwyższa Izba Kontroli nie jest organem, który może występować w imieniu skarbu państwa, że w imieniu skarbu państwa powinno wystąpić kierownictwo banku, w którym zostało dokonane domniemane przestępstwo. Prokuratura więc nie może rozpatrzyć sprawy. Gdyby rada nadzorcza banku wystąpiła w tej sprawie, to wtedy tak, bo rada nadzorcza banku reprezentuje interesy skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-118.9" who="#DariuszWójcik">Dochodzimy do pewnych, szaleńczych często, stwierdzeń w niektórych organach. Tutaj jednak nic na ten temat nie ma.</u>
          <u xml:id="u-118.10" who="#DariuszWójcik">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! I ostatnia sprawa. Ta, o której...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-119">
          <u xml:id="u-119.0" who="#AleksanderMałachowski">Panie pośle, czas minął.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-120">
          <u xml:id="u-120.0" who="#DariuszWójcik">Już kończę. Ostatnia konkluzja. Sprawa, o której mówił pan poseł Rokita i która była także przez pana marszałka wyjaśniana. Ja może podejdę do niej troszeczkę inaczej. Przyjmę, że są wątpliwości - założę, że była dobra intencja - wątpliwości prawne, które należy rozstrzygnąć. Ale mam pytanie innego rodzaju: Dlaczego prezes Najwyższej Izby Kontroli powołuje wiceprezesów na dwa dni przed wejściem w życie nowej ustawy, która nakazuje powoływanie wiceprezesów przez Prezydium Sejmu, a wiemy, że sam został prezesem na podstawie nowej ustawy? Panie prezesie, chodzi o tę czarną kartę wobec opozycji. Uważam, że ta rzecz była przeprowadzona - mówię to w imieniu mojego klubu - nie w porządku. Nie mówię o barwach ludzi, którzy zostali wiceprezesami, pytam tylko, czy nie należało te dwa dni zaczekać. Tu jest coś nie w porządku.</u>
          <u xml:id="u-120.1" who="#komentarz">(Poseł Janusz Szymański: Prezes nie powołuje.)</u>
          <u xml:id="u-120.2" who="#DariuszWójcik">Wiem, że prezes nie powołuje wiceprezesów, ale prezes składa wnioski o powołanie. Chodzi mi o to: Szanujmy się wzajemnie. Mój klub był przeciwny, aby zmieniać kadencyjność prezesa Najwyższej Izby Kontroli w wyniku wejścia w życie nowej ustawy. Jeżeli tak, dobrze, stało się, można to przyjąć. Miejmy jednak elegancki stosunek do tych spraw. Załatwiajmy je w sposób elegancki.</u>
          <u xml:id="u-120.3" who="#DariuszWójcik">W imieniu swojego klubu, ze względu na jedną kwestię, którą mój klub uważa za newralgiczną, fundamentalną, i na to, że ona się w tym sprawozdaniu nie znalazła - a jest to sprawa Banku Handlowego, a także stosunku Prezydium Sejmu i znacznej części Wysokiej Izby do niej - w imieniu klubu wnoszę o odrzucenie sprawozdania Najwyższej Izby Kontroli.</u>
          <u xml:id="u-120.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-121">
          <u xml:id="u-121.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Dariuszowi Wójcikowi.</u>
          <u xml:id="u-121.1" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, iż lista posłów zapisanych do głosu została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-121.2" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana prezesa Najwyższej Izby Kontroli Janusza Wojciechowskiego o zabranie głosu i wyjaśnienie tych wszystkich wątpliwości, które tu zostały poruszone, szczególnie w ostatnim wystąpieniu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-122">
          <u xml:id="u-122.0" who="#JanuszWojciechowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wprawdzie sprawozdanie dotyczy działalności Izby w roku 1994, ale w dyskusji jakby teraźniejszość zajęła dominujące miejsce. Króciutko spróbuję się jednak odnieść do poszczególnych wystąpień. Najpierw do wypowiedzi pana posła sprawozdawcy Steca, który podniósł kilka problemów związanych z treścią sprawozdania - co do narad pokontrolnych, że ich liczba nie zgadza się z liczbą odbytych kontroli. Po prostu były takie kontrole, po których takich narad nie potrzeba było organizować, na przykład kontrola dopłat do leków, która polegała na sprawdzeniu iluś tam setek aptek. Trudno sobie wyobrazić, aby w każdej z nich robić naradę pokontrolną. To są tego typu sytuacje.</u>
          <u xml:id="u-122.1" who="#JanuszWojciechowski">Odpowiedzi na wystąpienia pokontrolne Izba otrzymuje chyba w stu procentach. Nie znam wypadku, aby takiej odpowiedzi zabrakło, chociaż różnie są one formułowane.</u>
          <u xml:id="u-122.2" who="#JanuszWojciechowski">Co do zatrudnienia w Izbie 26 ekonomistów, to chcę sprostować, że 26% stanu kadry w Izbie stanowią ekonomiści. Podobny jest odsetek prawników, reszta to osoby o innym wykształceniu. Proporcje są nie najgorsze, choć na pewno prawnicy i ekonomiści są szczególnie pożądani w składzie Izby.</u>
          <u xml:id="u-122.3" who="#JanuszWojciechowski">Do prezentacji w prasie wyników kontroli Izby osobiście przywiązuję wagę. Żadnych ograniczeń, poza tymi, które wynikają z ustawy, z ochrony tajemnicy państwowej, mass media nie mają.</u>
          <u xml:id="u-122.4" who="#JanuszWojciechowski">A teraz przejdźmy do problemów obecnych. Wysoki Sejmie, trochę mnie zdziwił, a nawet zdumiał w pewnym momencie głos pana posła Rokity. Nie sądzę, żeby w sprawozdaniu Najwyższej Izby Kontroli Polska jawiła się jako kraj bezprawia. Taka jest rola Izby. My opisujemy rzeczywiście tę gorszą stronę rzeczywistości. Można odnosić takie wrażenie, że jeżeli w raportach się pisze ciągle o nieprawidłowościach, to kraj jest nimi przesiąknięty. Ale myślę, że aż tak źle nie jest. Po prostu Najwyższa Izba Kontroli to właśnie przedstawia - nie chwali, tylko wytyka nieprawidłowości. A jeśli już Polska ze sprawozdania Najwyższej Izby Kontroli na rok 1994, kontroli zakończonej w 1994 r., jawi się jako kraj bezprawia, to nie jest to kraj bezprawia w roku 1994, tylko co najmniej rok wcześniej, bo taki jest poślizg dokonywanych kontroli. Ale ja nie uważam, żeby Polska była dziś krajem bezprawia ani żeby była takim krajem w 1993 r., ani wcześniej. Myślę, że to są nazbyt daleko idące oceny.</u>
          <u xml:id="u-122.5" who="#JanuszWojciechowski">Czy NIK jest instytucją wszechkontrolującą? Kiedy zapoznaję się z pismami, z wnioskami, licznymi listami obywateli, to odnoszę wrażenie, że w odczuciu społecznym jest wręcz odwrotnie — ludzie oczekują, żeby Izba kontrolowała więcej sfer, niż faktycznie może kontrolować. Sądzę — za tym się zawsze opowiadałem — że zakres działalności Izby jest właściwy. Takie same są zresztą oceny międzynarodowe. Jesteśmy postrzegani na forum międzynarodowym jako nowoczesny organ kontrolny, jako organ o właściwie określonych kompetencjach. Nie sądzę, aby do tej kwestii należało wracać.</u>
          <u xml:id="u-122.6" who="#JanuszWojciechowski">No i wreszcie bolesne już tutaj oskarżenie pod moim adresem, które padło ze strony pana posła Rokity, o stosowanie klucza partyjnego przy nominacjach na stanowiska wiceprezesów. Chciałbym, żeby pan poseł jednak sprecyzował, na czym oparte jest takie stwierdzenie. Na mój wniosek zostali rzeczywiście powołani przez marszałka Sejmu, nie przeze mnie przecież, dwaj wiceprezesi — pan Jacek Uczkiewicz i pan Zbigniew Wesołowski. Pan Jacek Uczkiewicz został powołany dlatego, że poznałem go, po pierwsze, w pracy sejmowej w Komisji Ustawodawczej jako wysoce kompetentnego fachowca, a po drugie, i może nawet to był najważniejszy atut, dlatego że pan poseł Uczkiewicz był sprawozdawcą ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli i wniósł wielki wkład w stworzenie tej ustawy. Kierowałem się wyłącznie kryteriami merytorycznymi, a nie przynależnością pana posła Uczkiewicza do czegokolwiek. I pozwolę sobie zauważyć, że żadnego berufsverbotu nie ma w Polsce. Z ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli wynika zakaz działalności i przynależności politycznej w okresie pełnienia określonej funkcji, natomiast tego, co ktoś robił wcześniej, nie mam tytułu ani sprawdzać, ani brać pod uwagę. Uważam, że nominacja posła Uczkiewicza była trafną decyzją i że został powołany kompetentny i właściwy wiceprezes Najwyższej Izby Kontroli.</u>
          <u xml:id="u-122.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-122.8" who="#JanuszWojciechowski">Drugim wiceprezesem został pan Zbigniew Wesołowski, który był w Najwyższej Izbie Kontroli doradcą powołanym przez pana prezesa Lecha Kaczyńskiego. Nie sprawdzałem przynależności ani życiorysu pana Zbigniewa Wesołowskiego, tylko jego kwalifikacje. Wiem, że przez pewien okres pełnił funkcję wiceministra edukacji narodowej, że tam się dał poznać jako kompetentny specjalista, a osobiście mogłem poznać pana prezesa Wesołowskiego podczas wspólnej pracy, kiedy się przedstawił jako naprawdę kompetentny doradca znający problematykę Izby. Nie wiem więc, gdzie ten klucz partyjny. Muszę powiedzieć również o innych sprawach kadrowych w Izbie. Padł zarzut, i to zresztą w wypowiedzi pana posła Wójcika również, że przed 17 sierpnia, na dzień czy dwa przed tą datą, miały miejsce te nominacje. Ja nie decydowałem, kiedy miały być podpisane nominacje. Wniosek został złożony rzeczywiście na kilka dni przed wejściem w życie ustawy. Mógł to zrobić marszałek, i zrobił zgodnie z prawem. Sprawa była dość pilna. Ale gdyby zrobiło to Prezydium Sejmu już po wejściu w życie nowej ustawy, to, myślę, też nie byłoby problemu. Nie ma chyba powodów dyskutować, skoro sprawa została załatwiona zgodnie z ustawą. Chciałbym jednak poprosić, żeby tę sprawę oceniać nie tylko przez pryzmat nominacji, które nastąpiły, ale może przez pryzmat decyzji, które nie nastąpiły. Pragnę zwrócić uwagę, że zostali dwaj wiceprezesi - chociaż mogłem wystąpić o ich odwołanie - pan prezes Kownacki i pan prezes Katner. Pan prezes Kownacki został powołany przez profesora Pańkę, a pan prezes Katner przez prezesa Kaczyńskiego, tzn. na ich wniosek. Nie nastąpiła zmiana na stanowisku dyrektora generalnego, ta sama osoba pełni tę funkcję. Nie nastąpiły żadne zmiany na stanowiskach dyrektorów departamentów i zespołów, chociaż mogłem takie zmiany łatwiej przeprowadzić na gruncie starej ustawy. Wystarczyło uzyskanie opinii kolegium i można było odwołać ze stanowiska. W tej chwili, na gruncie nowej ustawy, jest to o wiele trudniejsze. To samo w odniesieniu do delegatur. Jedna osoba z kierownictw delegatur złożyła rezygnację na własną prośbę i została odwołana - chodzi o delegaturę kielecką. Żadnych innych takich sytuacji nie było. A więc naprawdę, panie pośle Rokita, proszę mi nie zarzucać, że kieruję się kluczem politycznym, że uprawiam politykę w Najwyższej Izbie Kontroli. Dziś Najwyższy Izba Kontroli jest może jednym z niewielu organów państwa, gdzie się polityki nie uprawia, naprawdę się nie uprawia.</u>
          <u xml:id="u-122.9" who="#JanuszWojciechowski">Jeśli chodzi o kwestię związaną ze statusem pana prezesa Uczkiewicza jako posła, to chcę powiedzieć, że ten problem był znany od początku. I to też nieprawda, że ja toleruję ten stan. Są wątpliwości i one zostały przez pana posła Szymańskiego już chyba dostatecznie wyraźnie przedstawione. Dodam jednak, że pan poseł Rokita posługuje się wyłącznie ustawą, a jest jeszcze konstytucja, która enumeratywnie wyliczając funkcje, których nie wolno łączyć z mandatem posła, funkcji wiceprezesa Najwyższej Izby Kontroli nie wymienia. I dlatego powstał problem. Pomysł pana posła Szymańskiego o wystąpienie o wykładnię Trybunału Konstytucyjnego jest jak najbardziej trafny. Na wczorajszym posiedzeniu Prezydium Sejmu, w którym uczestniczyłem, ta kwestia została poruszona. Zamierzam z takim wnioskiem wystąpić, ta sprawa musi być wyjaśniona. Ale nie można dziś, w obecnej sytuacji prawnej, kiedy jest jakby rozbieżność między zapisem konstytucji i ustawy - a chyba to raczej konstytucja powinna w pierwszym rzędzie być brana pod uwagę - twierdzić, że ma miejsce stan niezgodny z prawem i że ten stan jest tolerowany.</u>
          <u xml:id="u-122.10" who="#JanuszWojciechowski">Jeśli chodzi o sprawę Banku Handlowego, o której mówił pan poseł Wójcik, to ja mam do niej następujące podejście. Oczywiście ta kontrola, która była, na którą pan poseł już chyba wielokrotnie się w Sejmie powoływał, przywołując ten problem, została zakwestionowana przez poprzedniego prezesa. Jest druga kontrola, ta kontrola trwa i są już w tej chwili opracowywane jej wyniki. Czekam na wyniki tej kontroli. Żadne inne działania z mojej strony nie są możliwe. A sprawozdania z działalności NIK nie było dlatego, że poprzednia kontrola była w roku 1993, a ta obecna rozpoczęła się w grudniu 1994 r. i trwa. Nie była to więc absolutnie materia do sprawozdania.</u>
          <u xml:id="u-122.11" who="#JanuszWojciechowski">To w zasadzie już chyba wszystkie kwestie, do których miałem się odnieść... Jeśli chodzi o kwestię pana posła Uczkiewicza - bo chciałbym tu wszystko do końca przedstawić - dodam jeszcze, że również pan poseł Uczkiewicz - i prezes od kilku dni - sam prosił o to, żeby wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego o taką wykładnię, sam bowiem chce, aby ta sprawa została właściwie wyjaśniona. To tyle, Wysoka Izbo. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-122.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-123">
          <u xml:id="u-123.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu prezesowi Januszowi Wojciechowskiemu.</u>
          <u xml:id="u-123.1" who="#AleksanderMałachowski">Czy są pytania?</u>
          <u xml:id="u-123.2" who="#AleksanderMałachowski">Pan poseł Stanisław Stec, proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-123.3" who="#AleksanderMałachowski">Czy pan chce wystąpić jako sprawozdawca?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-124">
          <u xml:id="u-124.0" who="#StanisławStec">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chcę tylko wyjaśnić, że nastąpiło niezrozumienie. Pan prezes zrozumiał, że w moim wystąpieniu podałem, iż w NIK jest zatrudnionych 26 ekonomistów, a ja mówiłem o 26%. Jest to informacja z materiałów Najwyższej Izby Kontroli, ze sprawozdania z działalności. Moim skromnym zdaniem 26% ekonomistów to trochę mało, jeżeli chodzi o zatrudnienie w charakterze pracowników nadzorujących i wykonujących kontrolę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-125">
          <u xml:id="u-125.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-125.1" who="#AleksanderMałachowski">Jak rozumiem, pan poseł Stanisław Stec nie chciał wystąpić jako sprawozdawca, tylko w celu wyjaśnienia tej sprawy.</u>
          <u xml:id="u-125.2" who="#AleksanderMałachowski">Czy są pytania?</u>
          <u xml:id="u-125.3" who="#AleksanderMałachowski">Jeśli nie ma, zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-125.4" who="#AleksanderMałachowski">Wysoka Izbo, przystąpimy wkrótce do głosowania nad sprawozdaniem z działalności Najwyższej Izby Kontroli w 1994 r.; już są napisy, że zbliża się głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-125.5" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 3 porządku dziennego: Informacja ministra spraw wewnętrznych o wynikach dochodzenia w sprawie naruszenia apolityczności Nadwiślańskich Jednostek Wojskowych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i ministra obrony narodowej w sprawie prób naruszenia apolityczności wojska.</u>
          <u xml:id="u-125.6" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu podsekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych pana Jerzego Zimowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-126">
          <u xml:id="u-126.0" who="#JerzyZimowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym prosić o zrozumienie ze strony Wysokiej Izby, że w tak ważnej sprawie nie staje tu minister spraw wewnętrznych. Niestety, bardzo pilne obowiązki, których termin przesunął się z powodu uroczystości pogrzebowych, jakie były w ministerstwie, nie pozwoliły mu na to, żeby mógł osobiście stanąć przed Wysoką Izbą. Chciałbym więc prosić Wysoką Izbę o wybaczenie. Otrzymałem odpowiednie pełnomocnictwa i jestem poinformowany, wydaje mi się, w taki sposób, który pozwoli Wysokiej Izbie na zorientowanie się w całości sprawy.</u>
          <u xml:id="u-126.1" who="#JerzyZimowski">W związku z informacjami, jakie napływały z kręgów politycznych, jak też były publikowane w prasie, o zbieraniu w Nadwiślańskich Jednostkach Wojskowych MSW podpisów z poparciem dla kandydatów na urząd prezydenta, minister spraw wewnętrznych powołał 9 sierpnia br. komisję Inspektoratu Nadzoru i Kontroli MSW do zbadania tej kwestii i wyjaśnienia okoliczności z nią związanych. Komisja prowadziła działania od 10 do 19 sierpnia w 8 jednostkach wojskowych na terenie kraju, wchodzących w skład struktur organizacyjnych Nadwiślańskich Jednostek Wojskowych. Polegały one na rozmowach zarówno z kadrą zawodową, jak i żołnierzami służby zasadniczej, a także dokumentowaniu tych rozmów poprzez pobieranie oświadczeń na piśmie oraz sporządzanie przez członków komisji notatek urzędowych z uzyskanych informacji w sytuacjach, gdy rozmówcy odmawiali złożenia pisemnych oświadczeń. Większość ustaleń komisja poczyniła w oparciu o informacje przekazane przez kadrę zawodową sprawującą funkcje kierownicze średniego szczebla oraz informacje uzyskane od żołnierzy służby zasadniczej. Oświadczenia te miały otwarty charakter.</u>
          <u xml:id="u-126.2" who="#JerzyZimowski">W wyniku dokonanych ustaleń, a zwłaszcza faktów opisanych przez dowódcę jednego z pułków, potwierdzonych innymi uzyskanymi przez komisję informacjami i materiałami, ujawnione zostały mechanizmy, które stały się przyczynkiem do zorganizowania i prowadzenia w jednostkach akcji zbierania podpisów.</u>
          <u xml:id="u-126.3" who="#JerzyZimowski">Mianowicie 18 lipca br. wiceadmirał Marek Toczek, będący wówczas dowódcą Nadwiślańskich Jednostek Wojskowych, na zwołanej przez siebie odprawie przekazał dowódcom jednostek swoje własne sugestie o potrzebie poparcia Lecha Wałęsy w wyborach prezydenckich. Z dokonanych przez komisję ustaleń jednoznacznie wynika, że pośród badanych 8 jednostek w 6 zbierano podpisy na listach wyrażających poparcie dla kandydata na prezydenta. Ich dowódcy uczestniczyli w odprawie prowadzonej 18 lipca br. przez wiceadmirała Marka Toczka. W tych 6 jednostkach objętych działaniami komisji akcja zbierania podpisów miała charakter zorganizowany i prowadzona była za wiedzą i przyzwoleniem dowódców, a w niektórych wypadkach również przy ich bezpośrednim udziale. Stopień i formy tej akcji były zróżnicowane. W większości jednostek ograniczono się do przekazania sugestii o konieczności poparcia kandydatury Lecha Wałęsy na prezydenta. Tylko w jednej jednostce wojskowej działania przybrały charakter nacisku, mianowicie uzależniono fakt wypłat wynagrodzeń dla żołnierzy zawodowych od złożenia przez nich podpisów na listach poparcia.</u>
          <u xml:id="u-126.4" who="#JerzyZimowski">W świetle tych faktów uznano, że:</u>
          <u xml:id="u-126.5" who="#JerzyZimowski">— osobiste sugestie wiceadmirała Marka Toczka zostały przyjęte przez obecnych na odprawie dowódców jednostek jako zalecane zachowanie, powodując tym samym uruchomienie mechanizmu akcji zbierania podpisów;</u>
          <u xml:id="u-126.6" who="#JerzyZimowski">— akcja zbierania podpisów stanowiła naruszenie przepisów art. 68 ust. 1 pkt 4 ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych i art. 65 ust. 2 ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej;</u>
          <u xml:id="u-126.7" who="#JerzyZimowski">— w dotychczasowym postępowaniu inspekcyjnym innych naruszeń zasad apolityczności w Nadwiślańskich Jednostkach Wojskowych nie stwierdzono.</u>
          <u xml:id="u-126.8" who="#JerzyZimowski">Ustalenia komisji, przedstawione w szczegółowym raporcie, zostały przez ministra spraw wewnętrznych przyjęte do wiadomości i zaakceptowane wraz z kończącymi je wnioskami. W konsekwencji wiceadmirał Marek Toczek na ręce ministra Andrzeja Milczanowskiego złożył rezygnację z zajmowanego stanowiska. Dymisja została przyjęta 22 sierpnia 1995 r.</u>
          <u xml:id="u-126.9" who="#JerzyZimowski">Z wynikami protokołu kontroli inspekcji zostało zapoznane prezydium Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych. Prezydium dostarczono egzemplarz raportu sporządzonego w Inspektoracie Nadzoru i Kontroli. Z uwagi na informacje o charakterze wojskowym i osobistym jest to dokument tajny, a w związku z tym trudno go publicznie prezentować, natomiast résumé oraz wnioski z tego raportu przedstawione zostały w tej chwili Wysokiej Izbie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-127">
          <u xml:id="u-127.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu ministrowi Jerzemu Zimowskiemu za przedstawienie informacji ministra spraw wewnętrznych.</u>
          <u xml:id="u-127.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę obecnie o zabranie głosu podsekretarza stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej pana Jana Kuriatę.</u>
          <u xml:id="u-127.2" who="#AleksanderMałachowski">Proszę bardzo, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-128">
          <u xml:id="u-128.0" who="#JanKuriata">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Kierownictwo Ministerstwa Obrony Narodowej w pełni realizuje zapis ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej, o apolityczności wojska, i z całą konsekwencją egzekwować będzie przestrzeganie tej zasady przez wszystkich żołnierzy. Troskę kierownictwa resortu obrony o ochronę wojska przed naruszeniem tej zasady środowisko wojskowe wysoko sobie ceni i akceptuje to wymaganie. Walka polityczna nie może przenosić się na teren jednostek wojskowych i w wojsku nie będzie przedwyborczej agitacji.</u>
          <u xml:id="u-128.1" who="#JanKuriata">Dotychczasowe wysiłki przynoszą pozytywne wyniki, likwidowane są wszelkie próby łamania zasady apolityczności. Pragnę poinformować Wysoką Izbę, iż w sprawie przestrzegania apolityczności w kampanii wyborczej do Sejmu i Senatu, a także do rad gmin, minister obrony narodowej wydał wytyczne, których ustalenia zachowują swoją aktualność także w odniesieniu do okresu nadchodzącej kampanii wyborczej, niemniej jednak w najbliższym czasie będzie wydane uzupełnienie do wytycznych w sprawie przestrzegania w pełnym zakresie tej zasady.</u>
          <u xml:id="u-128.2" who="#JanKuriata">Należy stwierdzić, że bardzo wiele zależeć będzie także od sztabów wyborczych. Jeżeli uszanują one apolityczność i apartyjność armii, to kierownictwu resortu obrony narodowej będzie łatwiej w pełni zapewnić przestrzeganie tej zasady w siłach zbrojnych. Zawsze bowiem mogą pojawić się podejrzenia, że wypowiedzi wojskowych i przedstawicieli cywilnego kierownictwa resortu są związane z określoną opcją polityczną i jej kandydatem na prezydenta. Trzeba też mieć na uwadze to, że żołnierze są obywatelami naszego kraju i będą brali udział w nadchodzących wyborach, głosując na swoich kandydatów. Żołnierze wiedzą, że wybór jest ich osobistą sprawą i że nie mogą prowadzić żadnej agitacji - szczególnie przełożeni nie mogą niczego sugerować swoim podwładnym.</u>
          <u xml:id="u-128.3" who="#JanKuriata">Ostatnio pojawiły się nie potwierdzone doniesienia prasowe, jakoby kadra dowódcza wysokiego szczebla angażowała się w przedwyborczą agitację. Na tym tle pragnę wyjaśnić, że w siłach zbrojnych funkcjonuje praktyka okresowego spotykania się z podwładnymi. Spotkania te stanowią okazję do przedstawienia przełożonemu różnych problemów, którymi żyje środowisko wojskowe, a także poznania jego poglądów na interesujące żołnierzy problemy. W ramach tej praktyki raz na kwartał w siedzibach dowództw okręgów i rodzajów sił zbrojnych odbywają się spotkania szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego bądź jego zastępców z kadrą szczebla okręgowego i dywizyjnego. Takie spotkania odbywają także dowódcy okręgów. Jest rzeczą naturalną, że uwaga uczestników spotkań ogniskuje się zwłaszcza na kwestiach dotyczących sił zbrojnych, ich rozwoju, na bolączkach temu towarzyszących, na kwestiach szkolenia, sprawach socjalno-bytowych. Wiadomo, że wojsko boryka się z dużymi trudnościami zaopatrzeniowymi, głównie chodzi o sprzęt, części zamienne, remonty. Stąd pytania kadry o to, czy te problemy są dostatecznie znane i dostrzegane. Nie można chyba takich wypowiedzi utożsamiać z działalnością polityczną.</u>
          <u xml:id="u-128.4" who="#JanKuriata">Chciałbym podkreślić, że mieliśmy jeden jedyny taki przypadek, w Warszawskim Okręgu Wojskowym, kiedy to młody dowódca plutonu zbierał w swoim oddziale podpisy na rzecz jednego z kandydatów na urząd prezydenta Rzeczypospolitej. Innych zdarzeń tego typu dotychczas w siłach zbrojnych nie odnotowano. Trzeba tu podkreślić, że zjawisko to zostało wykryte przez dowództwo jednostki i zameldowano o tym drogą służbową, przekazano to aż na najwyższy szczebel, to znaczy ministrowi obrony narodowej. Prowadzone jest wyjaśnienie i winny poniesie konsekwencje.</u>
          <u xml:id="u-128.5" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-128.6" who="#JanKuriata">Kończąc, pragnę ponownie zadeklarować z upoważnienia ministra obrony narodowej, który przebywa poza granicami kraju, zdecydowanie i gotowość kierownictwa resortu obrony narodowej do jednoznacznej i zgodnej z obowiązującym prawem reakcji na jakiekolwiek obiektywnie potwierdzone próby naruszenia zasady apolityczności sił zbrojnych. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-128.7" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje marszałek Sejmu Józef Zych)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-129">
          <u xml:id="u-129.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-129.1" who="#JózefZych">Przypominam, iż Sejm postanowił o wysłuchaniu w debacie nad tym punktem porządku dziennego 5-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i kół.</u>
          <u xml:id="u-129.2" who="#JózefZych">Ponieważ Sejm jeszcze nie jest gotowy do przystąpienia do głosowania, otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-129.3" who="#JózefZych">Proponuję, abyśmy przed głosowaniami wysłuchali przynajmniej jednego wystąpienia.</u>
          <u xml:id="u-129.4" who="#JózefZych">O zabranie głosu proszę pana posła Jerzego Dziewulskiego z Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Władysław Wrona, Polskie Stronnictwo Ludowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-130">
          <u xml:id="u-130.0" who="#JerzyDziewulski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pozycja wojska czy policji w społeczeństwie jest następstwem usytuowania ich w systemie politycznym państwa. Przemoc wiążąca się z działaniem policji czy też wojska podporządkowana powinna być państwu, a nie któremukolwiek z polityków. I to są chyba sprawy oczywiste.</u>
          <u xml:id="u-130.1" who="#JerzyDziewulski">Sojusz Lewicy Demokratycznej uważa, że apolityczność policji i wojska jest dorobkiem przemian demokratycznych w naszym kraju. Jesteśmy zdecydowanie przeciwni jakiemukolwiek angażowaniu tych struktur w działalność polityczną. Wyraz temu dał przewodniczący klubu Aleksander Kwaśniewski, wydając w tej sprawie specjalne oświadczenie. Stąd dziwi nas, że w tej sytuacji tak zdecydowanej postawy nie zajęli pozostali kandydaci na prezydenta Rzeczypospolitej.</u>
          <u xml:id="u-130.2" who="#JerzyDziewulski">Uważamy, że apolityczność policji i wojska będzie pewna wówczas, gdy zagwarantowane zostaną następujące rozwiązania:</u>
          <u xml:id="u-130.3" who="#JerzyDziewulski">— zakazane jest funkcjonowanie struktur partyjno-politycznych,</u>
          <u xml:id="u-130.4" who="#JerzyDziewulski">— wojsko ma charakter ponadpartyjny,</u>
          <u xml:id="u-130.5" who="#JerzyDziewulski">— siły zbrojne i policja nie są podmiotem polityki,</u>
          <u xml:id="u-130.6" who="#JerzyDziewulski">— kadra wojskowa i policyjna decyduje tylko o tym, jakimi sposobami i metodami założone cele i zadania zostaną zrealizowane,</u>
          <u xml:id="u-130.7" who="#JerzyDziewulski">— wojsko i policja nie mogą zmierzać do sprawowania władzy przez swoich przedstawicieli w imieniu policji i sił zbrojnych.</u>
          <u xml:id="u-130.8" who="#JerzyDziewulski">Obserwujemy jednak w armii podejmowanie wyraźnych prób wyrażania opinii politycznych, pod byle zresztą pretekstem. Oczekujemy zajęcia przez ministra Okońskiego zdecydowanej, jednoznacznej postawy w tych sprawach - bo taką ta postawa dotychczas nie jest.</u>
          <u xml:id="u-130.9" who="#JerzyDziewulski">Jednoznaczną postawę zajmuje minister spraw wewnętrznych. Skuteczne i zdecydowane przeciwdziałanie i szybkie reakcje na niepokojące zjawiska praktycznie przecinają problem. Cieszy również i to, że MSW widzi sprawę nie jednostkowo, a w sposób generalny, czego dowodem jest pkt 3 zawarty we wnioskach pokontrolnych. I tu chciałbym się przez chwilę nad tym punktem zatrzymać. Treść tego wniosku jest odważna i budząca jednoznacznie uzasadnioną obawę, że dotyczy niestety również i wojska podległego ministrowi obrony narodowej. Kontrolerzy napisali: „Wobec stwierdzonego powszechnego niezrozumienia w jednostkach nadwiślańskich wśród kadry i żołnierzy służby zasadniczej istoty apolityczności wojska, niezbędne wydaje się niezwłoczne przeprowadzenie stosownych szkoleń w zakresie tej problematyki”. Treść ta mówi aż nazbyt wiele. Nie mamy wątpliwości, że odnieść ją można również do wojska podległego ministrowi obrony narodowej.</u>
          <u xml:id="u-130.10" who="#JerzyDziewulski">W tej sytuacji mój klub, klub Sojuszu Lewicy Demokratycznej, ma kilka konkretnych pytań do pana ministra obrony narodowej. Pierwsze: Czy, panie ministrze, podlegli panu oficerowie i żołnierze rozumieją, czym jest zasada apolityczności wojska i jak się ją rzeczywiście realizuje? I drugie: Czy wydał pan stosowne dyspozycje na piśmie podległym jednostkom, jak realizować tę zasadę, i w jaki sposób jest to w tej chwili kontrolowane?</u>
          <u xml:id="u-130.11" who="#JerzyDziewulski">Wyrażamy aprobatę dla zdecydowania MSW i akceptujemy wnioski zawarte w raporcie pokontrolnym. Liczymy, panie ministrze, na doprowadzenie sprawy zbierania podpisów w jednostkach nadwiślańskich do końca.</u>
          <u xml:id="u-130.12" who="#JerzyDziewulski">Proszę państwa, mój klub wyraża jednocześnie dezaprobatę dla mało zdecydowanej postawy w tych sprawach pana ministra Okońskiego. Wystąpienie szefa Sztabu Generalnego - zresztą chyba wszystkie wystąpienia - choć pełne akceptacji dla apolityczności wojska, jest jedynie, stwierdzam to ze smutkiem, werbalne. Bo przecież nikt inny tylko on sam, szef Sztabu Generalnego, pokazuje niestety wojsku swoje polityczne skłonności. Oczekujemy od pana, panie ministrze Okoński, zdecydowanego przeciwdziałania w tej sprawie i publicznego zapewnienia nas o podjętych w tej sprawie krokach. Dziwi mnie, panie ministrze, że pan był łaskaw tak niezwykle dobitnie mówić o tym, co robił chorąży, a jakby zapomniał pan o tym, co robił jeden z najwyższych generałów w wojsku.</u>
          <u xml:id="u-130.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-131">
          <u xml:id="u-131.0" who="#JózefZych">Proszę o zajęcie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-131.1" who="#JózefZych">Proszę bardzo, komunikat.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-132">
          <u xml:id="u-132.0" who="#MałgorzataOstrowska">Wspólne posiedzenie Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej oraz drugiego zespołu Komisji Ustawodawczej, dotyczące rozpatrzenia projektów ustaw o nasiennictwie i prawach hodowców roślin, odbędzie się w dniu dzisiejszym bezpośrednio po głosowaniach po godz. 20.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-133">
          <u xml:id="u-133.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-133.1" who="#JózefZych">Proszę o zajęcie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-133.2" who="#JózefZych">Powracamy do rozpatrzenia punktu 1 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów o:</u>
          <u xml:id="u-133.3" who="#JózefZych">1) sprawozdaniu z wykonania budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1994 r. wraz z przedstawioną przez Najwyższą Izbę Kontroli analizą wykonania budżetu państwa w 1994 r. oraz opinią i wnioskiem w przedmiocie absolutorium,</u>
          <u xml:id="u-133.4" who="#JózefZych">2) sprawozdaniu z realizacji polityki pieniężnej w 1994 r.,</u>
          <u xml:id="u-133.5" who="#JózefZych">3) bilansie płatniczym Rzeczypospolitej Polskiej za 1994 r.,</u>
          <u xml:id="u-133.6" who="#JózefZych">4) sprawozdaniu z działalności Narodowego Banku Polskiego w 1994 r.</u>
          <u xml:id="u-133.7" who="#JózefZych">Przypominam, iż Sejm wysłuchał sprawozdań komisji przedstawionych przez panów posłów Mieczysława Czerniawskiego i Waldemara Michnę, wystąpień prezesa Najwyższej Izby Kontroli pana Janusza Wojciechowskiego, prezesa Narodowego Banku Polskiego pani Hanny Gronkiewicz-Waltz i wiceprezesa Rady Ministrów ministra finansów pana Grzegorza Kołodki oraz przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-133.8" who="#JózefZych">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-133.9" who="#JózefZych">Głosować będziemy nad sprawozdaniem z wykonania budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1994 r. oraz w sprawie absolutorium dla rządu.</u>
          <u xml:id="u-133.10" who="#JózefZych">Komisja w sprawozdaniu przedstawia projekt uchwały w sprawie przyjęcia sprawozdania z wykonania budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1994 r. oraz w sprawie absolutorium dla rządu.</u>
          <u xml:id="u-133.11" who="#JózefZych">Komisja przedstawia również wniosek mniejszości, nad którym głosować będziemy w pierwszej kolejności. We wniosku mniejszości wnioskodawcy przedstawiają projekt uchwały w sprawie nieprzyjęcia sprawozdania z wykonania budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1994 r. oraz w sprawie nieudzielenia absolutorium dla rządu.</u>
          <u xml:id="u-133.12" who="#JózefZych">W przypadku przyjęcia tego wniosku projekt uchwały przedstawionej przez komisję stanie się bezprzedmiotowy.</u>
          <u xml:id="u-133.13" who="#JózefZych">Proszę pana posła sprawozdawcę, aby zechciał zająć miejsce.</u>
          <u xml:id="u-133.14" who="#komentarz">(Głos z sali: Jest dwóch.)</u>
          <u xml:id="u-133.15" who="#JózefZych">Jeżeli pan poseł zechce zabrać głos, to proszę mi to zasygnalizować.</u>
          <u xml:id="u-133.16" who="#JózefZych">Przystępujemy do głosowania nad wnioskiem mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-133.17" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości zawierającego projekt uchwały w sprawie nieprzyjęcia sprawozdania z wykonania budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1994 r. oraz w sprawie nieudzielenia absolutorium dla rządu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-133.18" who="#JózefZych">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-133.19" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-133.20" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 387 posłów. Za przyjęciem wniosku mniejszości głosowało 105 posłów, przeciw - 265, 17 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-133.21" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm odrzucił wniosek mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-133.22" who="#JózefZych">Przystępujemy zatem do głosowania nad projektem uchwały przedłożonym przez komisję.</u>
          <u xml:id="u-133.23" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem w całości projektu uchwały w sprawie przyjęcia sprawozdania z wykonania budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1994 r. oraz w sprawie absolutorium dla rządu, w brzmieniu proponowanym przez Komisję Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-133.24" who="#JózefZych">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-133.25" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-133.26" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 392 posłów. Za przyjęciem uchwały głosowało 270 posłów, przeciw - 107, 15 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-133.27" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę w sprawie przyjęcia sprawozdania z wykonania budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1994 r. oraz w sprawie absolutorium dla rządu.</u>
          <u xml:id="u-133.28" who="#JózefZych">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-133.29" who="#JózefZych">Przechodzimy do głosowania nad sprawozdaniem o sprawozdaniach z działalności Narodowego Banku Polskiego w 1994 r., z realizacji polityki pieniężnej w 1994 r. oraz o bilansie płatniczym Rzeczypospolitej Polskiej za 1994 r.</u>
          <u xml:id="u-133.30" who="#JózefZych">Komisja przedstawia projekt uchwały w sprawie sprawozdania z działalności Narodowego Banku Polskiego w 1994 r. i sprawozdania z realizacji polityki pieniężnej w 1994 r. oraz w sprawie bilansu płatniczego Rzeczypospolitej Polskiej w 1994 r.</u>
          <u xml:id="u-133.31" who="#JózefZych">Komisja przedstawia również wnioski mniejszości, nad którymi głosować będziemy w pierwszej kolejności.</u>
          <u xml:id="u-133.32" who="#JózefZych">Proszę sprawozdawcę pana posła Waldemara Michnę o zajęcie miejsca.</u>
          <u xml:id="u-133.33" who="#JózefZych">W pierwszym wniosku mniejszości wnioskodawcy w nowym brzmieniu pkt. I proponują, aby Sejm nie przyjął sprawozdania z działalności Narodowego Banku Polskiego.</u>
          <u xml:id="u-133.34" who="#JózefZych">Komisja natomiast zaproponowała przyjęcie sprawozdania z działalności Narodowego Banku Polskiego z zastrzeżeniami.</u>
          <u xml:id="u-133.35" who="#JózefZych">W przypadku przyjęcia tego wniosku stanie się bezprzedmiotowy drugi wniosek mniejszości lit. a i b.</u>
          <u xml:id="u-133.36" who="#JózefZych">Przystępujemy do głosowania nad pierwszym wnioskiem mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-133.37" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości, polegającego na nadaniu nowego brzmienia pkt. I, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-133.38" who="#JózefZych">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-133.39" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-133.40" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 387 posłów. Za przyjęciem wniosku mniejszości głosowało 25 posłów, przeciw - 329, 33 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-133.41" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości polegający na nadaniu nowego brzmienia pkt. I odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-133.42" who="#JózefZych">W drugim wniosku mniejszości lit. a wnioskodawcy proponują w pkt. I skreślenie pkt. 2, w którym komisja uznała za nie satysfakcjonującą współpracę Narodowego Banku Polskiego z rządem w zakresie kształtowania polityki gospodarczej państwa oraz funkcjonowania i rozwoju systemu bankowego.</u>
          <u xml:id="u-133.43" who="#JózefZych">Konsekwencją przyjęcia tego wniosku będzie zmiana brzmienia pkt. I oraz bezprzedmiotowość wniosku drugiego lit. b.</u>
          <u xml:id="u-133.44" who="#JózefZych">Przystępujemy do głosowania nad drugim wnioskiem mniejszości lit. a.</u>
          <u xml:id="u-133.45" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości polegającego na skreśleniu pkt. 2 w pkt. I, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-133.46" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-133.47" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-133.48" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 392 posłów. Za przyjęciem drugiego wniosku mniejszości lit. a głosowało 71 posłów, przeciw - 290, 31 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-133.49" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm odrzucił wniosek mniejszości polegający na skreśleniu pkt. 2 w pkt. I.</u>
          <u xml:id="u-133.50" who="#JózefZych">W drugim wniosku mniejszości lit. b wnioskodawcy w pkt. I w nowym brzmieniu pkt. 2 proponują, aby jako nie satysfakcjonującą ocenić współpracę Narodowego Banku Polskiego i rządu, a nie - jak proponuje komisja - Narodowego Banku Polskiego z rządem.</u>
          <u xml:id="u-133.51" who="#JózefZych">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-133.52" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości polegającego na nadaniu nowego brzmienia pkt. 2 w pkt. I oznaczonym rzymską jedynką, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-133.53" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-133.54" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-133.55" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 395 posłów. Za przyjęciem wniosku mniejszości głosowało 99 posłów, przeciw - 263, 33 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-133.56" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm odrzucił wniosek mniejszości polegający na nadaniu nowego brzmienia pkt. 2 w pkt. I.</u>
          <u xml:id="u-133.57" who="#JózefZych">W trzecim wniosku mniejszości wnioskodawcy w nowym brzmieniu pkt. II proponują, aby Sejm przyjął sprawozdanie z realizacji polityki pieniężnej.</u>
          <u xml:id="u-133.58" who="#JózefZych">Komisja natomiast proponuje, aby Sejm nie przyjął tego sprawozdania ze względu na zbyt duże rozbieżności między treścią „Założeń polityki pieniężnej na 1994 r.” a wynikami realizacji tych założeń.</u>
          <u xml:id="u-133.59" who="#JózefZych">Przystępujemy do głosowania nad trzecim wnioskiem mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-133.60" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości polegającego na nadaniu nowego brzmienia pkt. II, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-133.61" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-133.62" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-133.63" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 395 posłów. Za przyjęciem trzeciego wniosku mniejszości głosowało 68 posłów, przeciw - 316, 11 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-133.64" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm odrzucił wniosek mniejszości polegający na nadaniu nowego brzmienia pkt. II.</u>
          <u xml:id="u-133.65" who="#JózefZych">Przystępujemy obecnie do głosowania nad całością projektu uchwały.</u>
          <u xml:id="u-133.66" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem w całości projektu uchwały w sprawie sprawozdania z działalności Narodowego Banku Polskiego w 1994 r. i sprawozdania z realizacji polityki pieniężnej w 1994 r. oraz w sprawie bilansu płatniczego Rzeczypospolitej Polskiej za 1994 r., w brzmieniu proponowanym przez Komisję Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-133.67" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-133.68" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-133.69" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 397 posłów. Za przyjęciem uchwały głosowało 288 posłów, przeciw - 81, 28 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-133.70" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę w sprawie sprawozdania z działalności Narodowego Banku Polskiego w 1994 r. i sprawozdania z realizacji polityki pieniężnej w 1994 r. oraz w sprawie bilansu płatniczego Rzeczypospolitej Polskiej w 1994 r.</u>
          <u xml:id="u-133.71" who="#JózefZych">Bardzo dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-133.72" who="#JózefZych">Powracamy do rozpatrzenia punktu 2 porządku dziennego: Sprawozdanie z działalności Najwyższej Izby Kontroli w 1994 r.</u>
          <u xml:id="u-133.73" who="#JózefZych">Sejm wysłuchał sprawozdania przedstawionego przez prezesa Najwyższej Izby Kontroli pana Janusza Wojciechowskiego, sprawozdawcy komisji pana posła Stanisława Steca oraz przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-133.74" who="#JózefZych">W dyskusji zgłoszono wniosek o odrzucenie sprawozdania.</u>
          <u xml:id="u-133.75" who="#JózefZych">Wniosek ten poddam pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-133.76" who="#JózefZych">Przyjęcie tego wniosku oznaczać będzie, że projekt uchwały w sprawie przyjęcia sprawozdania z działalności NIK w 1994 r. stanie się bezprzedmiotowy.</u>
          <u xml:id="u-133.77" who="#JózefZych">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-133.78" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wniosku o odrzucenie sprawozdania z działalności Najwyższej Izby Kontroli w 1994 r., zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-133.79" who="#JózefZych">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-133.80" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-133.81" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 390 posłów. Za przyjęciem wniosku głosowało 11 posłów, przeciw - 359, 20 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-133.82" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm wniosek o odrzucenie sprawozdania z działalności Najwyższej Izby Kontroli w 1994 r. odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-133.83" who="#JózefZych">Przystępujemy do głosowania nad projektem uchwały.</u>
          <u xml:id="u-133.84" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem projektu uchwały w sprawie przyjęcia sprawozdania z działalności Najwyższej Izby Kontroli w 1994 r., w brzmieniu proponowanym przez Komisję Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-133.85" who="#JózefZych">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-133.86" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-133.87" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 395 posłów. Za przyjęciem uchwały głosowało 364 posłów, przeciw - 12, 19 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-133.88" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę w sprawie przyjęcia sprawozdania z działalności Najwyższej Izby Kontroli w 1994 r.</u>
          <u xml:id="u-133.89" who="#JózefZych">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 6 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej oraz Komisji Ustawodawczej o komisyjnym projekcie ustawy o zmianie ustawy o zatrudnieniu i rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych (druki nr 1160 i 1193) - trzecie czytanie.</u>
          <u xml:id="u-133.90" who="#JózefZych">O zabranie głosu proszę sprawozdawcę komisji panią poseł Krystynę Sienkiewicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-134">
          <u xml:id="u-134.0" who="#KrystynaSienkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Komisyjny projekt ustawy o zmianie ustawy o zatrudnieniu i rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych zawarty w druku nr 1160 w dniu 25 sierpnia 1995 r. został wolą Wysokiej Izby skierowany do Komisji Polityki Społecznej oraz Komisji Ustawodawczej w celu rozpatrzenia zgłoszonych w trakcie drugiego czytania w Sejmie poprawek. Komisja Polityki Społecznej i Komisja Ustawodawcza obradowały jeden raz w dniu 29 sierpnia 1995 r. Swój dorobek zawarły w dostarczonym państwu sprawozdaniu w druku nr 1193, rekomendując Wysokiej Izbie przyjęcie zgłoszonych poprawek. Nie budziły one w połączonych komisjach żadnych kontrowersji i zostały przyjęte: poprawka nr 1 - jednogłośnie, poprawka nr 2 lit. a - jednogłośnie, poprawka nr 2 lit. b - przy 2 posłach wstrzymujących się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-134.1" who="#KrystynaSienkiewicz">W imieniu obu komisji, których jestem sprawozdawcą, proszę Wysoki Sejm o przyjęcie poprawek z druku nr 1193.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-135">
          <u xml:id="u-135.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-135.1" who="#JózefZych">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-135.2" who="#JózefZych">W poprawce nr 1 wnioskodawcy proponują, aby w tytule ustawy wyraz „zatrudnieniu” zastąpić wyrazem „zatrudnianiu”, co jest zgodne z dotychczasowym brzmieniem tytułu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-135.3" who="#JózefZych">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-135.4" who="#JózefZych">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-135.5" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawki zmieniającej tytuł ustawy, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-135.6" who="#JózefZych">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-135.7" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-135.8" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 374 posłów. Za przyjęciem poprawki głosowało 369 posłów, przeciw - 2, 3 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-135.9" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm poprawkę zmieniającą tytuł ustawy przyjął.</u>
          <u xml:id="u-135.10" who="#JózefZych">W poprawce nr 2 lit. a do art. 1 ustawy nowelizującej wnioskodawcy proponują, aby uzupełnić wymienione w zdaniu wstępnym powołania o nie uwzględnione aktualnie obowiązujące zmiany ustawy.</u>
          <u xml:id="u-135.11" who="#JózefZych">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-135.12" who="#JózefZych">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-135.13" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 1, zdanie wstępne ustawy nowelizującej, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-135.14" who="#JózefZych">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-135.15" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-135.16" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 379 posłów. Za przyjęciem poprawki głosowało 373 posłów, głosów przeciwnych nie było, 6 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-135.17" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm poprawkę do art. 1, zdanie wstępne ustawy nowelizującej, przyjął.</u>
          <u xml:id="u-135.18" who="#JózefZych">W poprawce nr 2 lit. b do zmiany nr 2 lit. a, dotyczącej art. 34 nowelizowanej ustawy, wnioskodawcy proponują, aby poprawkę do zdania pierwszego w ust. 1 zastąpić propozycją nowego brzmienia tego zdania.</u>
          <u xml:id="u-135.19" who="#JózefZych">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-135.20" who="#JózefZych">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-135.21" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 1 zmiana 2 lit. a, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-135.22" who="#JózefZych">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-135.23" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-135.24" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 382 posłów. Za przyjęciem poprawki głosowało 378 posłów, głosów przeciwnych nie było, 4 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-135.25" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm poprawkę do art. 1 zmiana nr 2 lit. a przyjął.</u>
          <u xml:id="u-135.26" who="#JózefZych">Przystępujemy do głosowania nad całością projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-135.27" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie ustawy o zatrudnieniu i rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych, w brzmieniu proponowanym w druku nr 1160, wraz z autopoprawkami oraz przyjętymi poprawkami, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-135.28" who="#JózefZych">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-135.29" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-135.30" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 385 posłów. Za przyjęciem projektu ustawy głosowało 383 posłów, przeciw - 1 poseł, 1 poseł wstrzymał się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-135.31" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o zatrudnianiu i rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych.</u>
          <u xml:id="u-135.32" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-135.33" who="#JózefZych">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 7 porządku dziennego: Głosowanie nad wnioskiem o uznanie za wystarczającą odpowiedzi na interpelację posła Ryszarda Zająca.</u>
          <u xml:id="u-135.34" who="#JózefZych">Sejm na 57 posiedzeniu wysłuchał odpowiedzi udzielonej przez sekretarza stanu w Urzędzie Rady Ministrów pana Grzegorza Rydlewskiego w sprawie Komisji Wspólnej Przedstawicieli Rządu i Episkopatu Polski.</u>
          <u xml:id="u-135.35" who="#JózefZych">Pan poseł Ryszard Zając zgłosił sprzeciw wobec wniosku o uznanie tej odpowiedzi za wystarczającą.</u>
          <u xml:id="u-135.36" who="#JózefZych">Poddam ten wniosek pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-135.37" who="#JózefZych">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-135.38" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wniosku o uznanie odpowiedzi na interpelację posła Ryszarda Zająca za wystarczającą, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-135.39" who="#JózefZych">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-135.40" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-135.41" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 374 posłów. Za przyjęciem wniosku o uznanie odpowiedzi za wystarczającą głosowało 231 posłów, przeciw - 46, 97 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-135.42" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm uznał odpowiedź na interpelację za wystarczającą.</u>
          <u xml:id="u-135.43" who="#JózefZych">Powracamy do rozpatrzenia punktu 3 porządku dziennego: Informacja ministra spraw wewnętrznych o wynikach dochodzenia w sprawie naruszenia apolityczności Nadwiślańskich Jednostek Wojskowych MSW i ministra obrony narodowej w sprawie prób naruszenia apolityczności wojska.</u>
          <u xml:id="u-135.44" who="#JózefZych">Kontynuujemy dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-135.45" who="#JózefZych">O zabranie głosu proszę pana posła Władysława Wronę, Polskie Stronnictwo Ludowe. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Bronisław Komorowski, Unia Wolności.</u>
          <u xml:id="u-135.46" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-135.47" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Włodzimierz Cimoszewicz)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-136">
          <u xml:id="u-136.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Proszę o spokój.</u>
          <u xml:id="u-136.1" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-137">
          <u xml:id="u-137.0" who="#WładysławWrona">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt złożyć oświadczenie w imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego. Polskie Stronnictwo Ludowe z ogromną troską i uwagą śledzi zdarzenia, jakie mają miejsce w niektórych koszarach naszego wojska. Nasz klub i całe Polskie Stronnictwo Ludowe zawsze były za apolitycznością naszej armii. Nie będziemy tolerować łamania prawa czy konstytucji. Nasza polska wieś, cały naród, chce pracować w spokoju i chce, by przestrzegano prawa. Niestety, zbliżająca się kampania wyborcza powoduje to, że niektórzy politycy mają przyspieszone tętno i gorące głowy. W takim momencie granica rozsądku zaczyna się oddalać. Chcę stanowczo stwierdzić, że to, co się dzieje w ostatnich tygodniach w telewizji, w prasie na temat zbierania podpisów w koszarach lub odłożenia na 2 lata wyborów prezydenckich.</u>
          <u xml:id="u-137.1" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-138">
          <u xml:id="u-138.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Przepraszam, panie pośle, przepraszam bardzo.</u>
          <u xml:id="u-138.1" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Wysoka Izbo! Proszę o zachowanie spokoju na sali. Panie i panów posłów, którzy w tej chwili nie są zainteresowani obradami, proszę o przeniesienie rozmów w kuluary.</u>
          <u xml:id="u-138.2" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-139">
          <u xml:id="u-139.0" who="#WładysławWrona">Muszę stwierdzić z całą stanowczością, że komuś na tym zależy. Komu przeszkadza demokracja? Generał Wilecki wypowiada się, że jest to celowe działanie i prowokacja wojska. Zwracam się z tym pytaniem do premiera i członków SLD. Komu najbardziej zależy na tym, żeby obniżyć wysoką rangę naszego wojska i pozbawić je ogromnego zaufania społeczeństwa? Komu zależy na tym, żeby nastąpiła dymisja admirała Toczka czy szefa Sztabu Generalnego Wileckiego? Według mnie na te tematy dość dziwnie się wypowiadał pan Aleksander Kwaśniewski. Zresztą puenta jest jedna: moglibyście panowie pracować, ale na nasze konto. Z tym że nie mam tu na myśli konta PSL czy nawet prezydenta Lecha Wałęsy.</u>
          <u xml:id="u-139.1" who="#WładysławWrona">Ja w ogóle jestem zaskoczony dyskusją, jaka odbywa się w tej chwili w koszarach. Otóż jeżeli pani Waniek publicznie wypowiada się, że pan Kwaśniewski już ma zebrane 200 tys. podpisów, to z drugiej strony należałoby zadać pytanie, dlaczego akurat te 100 czy 200 podpisów trzeba zbierać w armii, w wojsku.</u>
          <u xml:id="u-139.2" who="#komentarz">(Poseł Jerzy Szmajdziński: Nikt nie zbierał podpisów.)</u>
          <u xml:id="u-139.3" who="#WładysławWrona">Jestem zaskoczony, a więc jednoznacznie oświadczam, że jest to prowokacja nie wiadomo przez kogo pomyślana.</u>
          <u xml:id="u-139.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-139.5" who="#WładysławWrona">Zresztą, panowie posłowie z lewicy są w ogóle w ostatnich czasach bardzo elastyczni - jak plastelina. Mam tu na myśli ostatnie głosowania w sprawie 75 rocznicy...</u>
          <u xml:id="u-139.6" who="#komentarz">(Poseł Jerzy Szmajdziński: Do rzeczy!)</u>
          <u xml:id="u-139.7" who="#WładysławWrona">Do rzeczy, do rzeczy, panie pośle. Do rzeczy, pan będzie zawsze do rzeczy odpowiadał.</u>
          <u xml:id="u-139.8" who="#WładysławWrona">Mam na myśli głosowanie w sprawie 75 rocznicy zwycięstwa nad Wisłą. Tutaj panowie głosowaliście jednoznacznie, a zapomnieliście o Dzierżyńskim czy Marchlewskim.</u>
          <u xml:id="u-139.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-140">
          <u xml:id="u-140.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Przepraszam bardzo, panie pośle, ale ja jako prowadzący obrady przywołuję pana do rzeczy. Ten punkt dotyczy określonej problematyki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-141">
          <u xml:id="u-141.0" who="#WładysławWrona">Dlatego jeszcze raz zwracam tutaj uwagę, że nie może być takiej sytuacji, ażeby ktoś wykorzystywał sytuację w armii i wojsku. I tutaj wypowiadam się jednoznacznie, że Polskie Stronnictwo Ludowe jest za apolitycznością. Niemniej sięga się po instrument i chce się osłabić naszą armię. A kto to robi, doskonale o tym wszyscy wiemy.</u>
          <u xml:id="u-141.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-142">
          <u xml:id="u-142.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-142.1" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Proszę o zabranie głosu pana posła Bronisława Komorowskiego z klubu Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-143">
          <u xml:id="u-143.0" who="#BronisławKomorowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Z satysfakcją witam przedstawiciela Polskiego Stronnictwa Ludowego w opozycji.</u>
          <u xml:id="u-143.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-143.2" who="#BronisławKomorowski"> W związku z tym trzeba zwrócić uwagę na jeden fakt. Proszę państwa, mieliśmy o sprawie naruszeń i zagrożeń dla apolityczności wojska i policji rozmawiać w czasie poprzedniego posiedzenia Sejmu. Na wniosek właśnie posłów koalicji rządzącej punkt ten został przeniesiony na dziś, po to, aby o tych sprawach mogli parlamentowi mówić sami ministrowie: spraw wewnętrznych i obrony narodowej.</u>
          <u xml:id="u-143.3" who="#BronisławKomorowski">Muszę w imieniu mojego klubu wyrazić pewne zaskoczenie i jednocześnie dezaprobatę, że odsuwanie tej dyskusji nie przyniosło należytego efektu. Okazuje się, że także koalicja rządząca nie bardzo potrafi (może nie chce?) dopilnować, abyśmy mogli uzyskać informacje z pierwszej ręki, z pewnego źródła; abyśmy mogli osobom odpowiedzialnym w imieniu rządu - odpowiedzialnym także w imieniu koalicji rządzącej - przekazać nasze, parlamentu, uwagi, zastrzeżenia dotyczące realizowania zasady apolityczności sił zbrojnych, apolityczności policji. Rozumiem, że istnieją różne okoliczności usprawiedliwiające nieobecność, ale sądzę, że kwestią koalicji rządzącej, pana premiera było dopilnowanie tego, abyśmy mogli właśnie w tym bardzo kompetentnym gronie o tych kwestiach rozmawiać.</u>
          <u xml:id="u-143.4" who="#BronisławKomorowski">Proszę Państwa! Apolityczność sił zbrojnych, służb mundurowych jest osiągnięciem młodej polskiej demokracji. To się samo nie stało. Musiał przyjść przełom ustrojowy, który przyniósł - oprócz cywilnej, demokratycznej kontroli nad siłami zbrojnymi i nad policją - także zasadę apolityczności. Warto dzisiaj przypomnieć, że ta zasada była bardzo dobrze przyjęta w wojsku i w policji; stanowi zdobycz kadry wojska polskiego i prodemokratycznie myślącej części kadry policyjnej w tym niełatwym okresie przemian ustrojowych. Ta apolityczność, proszę państwa, to jest przede wszystkim zasada niefunkcjonowania w ramach wojska struktur partyjnych, politycznego nadzoru, ideologicznego również; zasada nieuczestniczenia wojska i policji w konfliktach politycznych, niefunkcjonowania na arenie konfliktu politycznego, a także jako podmiotu politycznego. To jest zasada funkcjonowania jako narzędzia wykonywania polityki państwa.</u>
          <u xml:id="u-143.5" who="#BronisławKomorowski">Istniały i istnieją pewne kierunki zagrożeń, które warto chyba tutaj dzisiaj przedstawić. Oprócz naturalnej, niedobrej, ale naturalnej tendencji do sięgania po elektorat wojskowy i policyjny, szukania poparcia społecznego, opierając się na społecznie akceptowanych i budzących sympatię sprawach obronności, wojska itd. przez polityków, oprócz tego zagrożenia, które daje o sobie znać na ogół przy okazji wyborów parlamentarnych, prezydenckich, jest niewątpliwie istotne - i warto o nim wspominać - drugie. To są pewne ciągoty odziedziczone po poprzednim systemie, kiedy także służby mundurowe odgrywały, a szczególnie prominentni przedstawiciele tych służb, istotną rolę w strukturach politycznego kierowania ówczesnym państwem, ale państwem niedemokratycznym. To zagrożenie warto dzisiaj przywołać z pamięci, dlatego między innymi, iż obawiam się, że nawet sformułowane tutaj dzisiaj pytanie do ministra spraw wewnętrznych i ministra obrony narodowej jest pytaniem w kontekście wyborów prezydenckich, a nie apolityczności tych służb.</u>
          <u xml:id="u-143.6" who="#BronisławKomorowski">Chciałbym z satysfakcją odnotować, że funkcjonuje pewien mechanizm demokratycznego kontrolowania i ujawniania tego rodzaju zagrożeń. Bo proszę zwrócić uwagę, że nie tylko sprawę ujawnił poseł opozycyjny - nie z koalicji rządzącej, lecz opozycyjny - ale także nagłośniły, opisały, wymuszając pewną reakcję ze strony władz, demokratyczne wolne media. To, oczywiście, jest źródłem satysfakcji, ale jednocześnie trzeba postawić pytanie, jak to się stało, że, jak rozumiem, zarówno premier jak i ministrowie dowiadują się o całym problemie od posła opozycyjnego, od opozycji, poprzez media. A więc mechanizm demokratyczny funkcjonuje, ale nie jest zupełnie dobrze z poczuciem odpowiedzialności i z umiejętnością kontrolowania tych służb ze strony rządu. To chciałbym podkreślić.</u>
          <u xml:id="u-143.7" who="#BronisławKomorowski">Jednocześnie chciałbym postawić parę istotnych pytań. Proszę państwa, jak to jest, że istnieje reakcja na naruszenia dotyczące zbierania podpisów na rzecz poszczególnych kandydatów? Rozumiem, że istnieją tu sprzeczne interesy, że patrzy się sobie na ręce. Jednocześnie reakcja na zagrożenie wynikające z wkraczania ambicji osób mundurowych na arenę konfliktu politycznego jest słaba. Pan poseł Dziewulski mówił o wystąpieniu szefa Sztabu Generalnego. Przyznam, że oczekiwałem, że oprócz wzywania ministra obrony narodowej z rządu obecnej koalicji będzie jakieś wskazanie źródeł tego rodzaju zjawiska.</u>
          <u xml:id="u-143.8" who="#BronisławKomorowski">Proszę państwa, od sprawy drawskiej do sprawy, która jest przedmiotem naszych dzisiejszych rozmów, naprawdę był tylko jeden krok. To jest kwestia pewnego świadomego wyboru. Po prostu zrezygnowano z wdrażania demokratycznej kontroli nad siłami zbrojnymi i takie są dziś tego konsekwencje. Byłoby źle, gdyby odpowiedzialność za tego rodzaju zjawiska spadała bądź na kadrę Wojska Polskiego, bądź na Policję, bo spada przede wszystkim na tych, którzy są odpowiedzialni za kontrolowanie, nadzorowanie i pilnowanie apolityczności sił zbrojnych.</u>
          <u xml:id="u-143.9" who="#BronisławKomorowski">Chciałbym się z państwem podzielić jedną refleksją. Tego rodzaju zjawiska istniały również w 1993 r., w okresie kampanii parlamentarnej. Wtedy okazało się, że najistotniejszym mechanizmem obrony zasady apolityczności służb mundurowych jest, na szczęście, sama kadra Wojska Polskiego i Policji, która po prostu akceptuje tę zasadę - jak sądzę, również dzisiaj. Obserwując trochę z boku, kto, że tak powiem, bardziej zawinił, czy chorąży, czy admirał, myślę, że z satysfakcją będziemy mogli odnotować, że kadra dopilnuje tego, aby zasada apolityczności, zdobyta w latach przemian ustrojowych w Polsce w okresie rządów solidarnościowych, została uratowana dla przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-143.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-144">
          <u xml:id="u-144.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-144.1" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Proszę o zabranie głosu pana posła Artura Smółko z klubu Unii Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-145">
          <u xml:id="u-145.0" who="#ArturSmółko">Panie Marszałku! Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Chciałbym na początku stwierdzić, że mamy tutaj do czynienia z dwiema informacjami. I to nie z dwiema informacjami różnymi resortowo, tylko z dwiema informacjami dotyczącymi woli wyjaśnienia sprawy.</u>
          <u xml:id="u-145.1" who="#ArturSmółko">Najpierw chciałbym odnieść się do informacji pierwszej, którą przedstawił Wysokiej Izbie pan minister Zimowski. Otóż trzeba pogratulować ministerstwu, że w momencie, kiedy sprawa się pojawiła, zareagowało dość zdecydowanie, że wyniki kontroli inspektoratu nadzoru są takie, że potwierdzają to wszystko, co się działo, że sprawę wyjaśniono i że są już pierwsze konsekwencje. I to bardzo dobrze. To świadczy o tym, że instrument cywilnej kontroli nad wojskami podległymi ministrowi spraw wewnętrznych po prostu funkcjonuje.</u>
          <u xml:id="u-145.2" who="#ArturSmółko">Chciałbym jednak, korzystając z tej okazji, zadać panu ministrowi Zimowskiemu kilka pytań. Była tutaj sugestia, pan poseł Wrona sugerował, że ktoś stoi za tą akcją, że ktoś szykował prowokację. Chciałbym wobec tego zapytać pana ministra Zimowskiego, czy Inspektorat Nadzoru i Kontroli starał się wyjaśnić, do kogo miały trafić zbierane w jednostkach nadwiślańskich podpisy? Do kogo konkretnie miały trafić te podpisy? Skoro była mowa o tym, że zbieranie podpisów odbywało się w odpowiedzi na prywatną sugestię admirała, można spytać, kto miałby być odbiorcą tych podpisów? To po pierwsze. A po drugie: Czy inspektorat ustalił, panie ministrze, ile tych podpisów w jednostkach nadwiślańskich zebrano? I pytanie trzecie: Czy inspektorat odzyskał te podpisy? Jeżeli ich nie odzyskał, to przecież wpłyną one do Państwowej Komisji Wyborczej i wobec tego powstaje pytanie o ich legalność. Myślę, że to są trzy ważne pytania.</u>
          <u xml:id="u-145.3" who="#ArturSmółko">Sądzę jednak, że pora przejść do informacji, jaką przedstawił pan wiceminister obrony narodowej. Raport Inspektoratu Nadzoru i Kontroli bardzo wyraźnie stwierdza, że wśród wysokiej kadry wojska brak jest zrozumienia dla zasady apolityczności armii. Chcę powiedzieć, panie ministrze, że pańska dzisiejsza informacja, pańska argumentacja świadczy o tym, że rzeczywiście brak jest tego zrozumienia. Jeżeli bowiem organizowano objazdy - właściwie takie polityczne tournée po jednostkach - które były po prostu wiecami wyborczymi na rzecz jednego z kandydatów, to nie można mówić, że były to rutynowe spotkania sztabowe, w czasie których żołnierze rozmawiali o trudnych żołnierskich sprawach etc. To jest po prostu złe postawienie sprawy. Wszyscy wiedzą, że pan generał Komornicki jeździł na spotkania, że rozmawiał z żołnierzami. Pan i pan generał Wilecki mówicie tak: Wojsko ma prawo mówić o żołnierskich sprawach, ma prawo odnosić się do żołnierskich problemów. Zgadzam się, ma takie prawo. I chciałbym to w imieniu Unii Pracy powiedzieć. Rzeczywiście, także wysocy oficerowie mają prawo oceniać problemy, które trapią środowisko. Jeżeli jednak generał Wilecki wygłaszając bardzo polityczne oświadczenie powiada, że mówi w imieniu całego wojska, to wątpię, czy jest to prawda, z tej choćby racji, że interesy wewnątrz samego wojska są dramatycznie rozwarstwione. Mamy bowiem z jednej strony interes wysokich oficerów Sztabu Generalnego, którzy są uwikłani i chcą być uwikłani w politykę, i mamy interes żołnierzy, oficerów, którzy nie chcą być w tę politykę uwikłani, mając na uwadze europejskie demokratyczne standardy i złe doświadczenia. Ten interes jest różny także dlatego, że skala, rozpiętość chociażby nagród wojskowych czy podwyżek jest czasami rzędu 100%. Rozumiem więc, dlaczego część kadry tak zdecydowanie chce być zaangażowana w politykę.</u>
          <u xml:id="u-145.4" who="#ArturSmółko">Jeżeli mówimy - a przy tej okazji trzeba o tym powiedzieć - o złej sytuacji budżetu obrony, to trzeba mieć świadomość jednej rzeczy.</u>
          <u xml:id="u-145.5" who="#ArturSmółko">Panie marszałku, czy mogę przedłużyć wystąpienie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-146">
          <u xml:id="u-146.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Tylko trochę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-147">
          <u xml:id="u-147.0" who="#ArturSmółko">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-147.1" who="#ArturSmółko">Jeżeli mówimy o sytuacji budżetu obrony, to zgoda, ta sytuacja jest zła. Tylko znowu - jest sytuacja zła, gorsza i jest sytuacja dobra. Nie rozumiem bowiem tego, choć cała opinia publiczna wie o tym, że wysoki oficer Sztabu Generalnego nie może jeździć na poligonie w nie klimatyzowanym samochodzie, który powinien zresztą należeć do znanej rodziny Mercedesa, a lepiej jeszcze, by był testowany, wcześniej oczywiście. Wiem, że tak jest, bo takie były oświadczenia o wykorzystywaniu tych samochodów. Z drugiej strony jest tak, że suma przeznaczona w wojsku na wyżywienie jednego żołnierza wynosi 5,50 zł. I to jest ta rozpiętość - w tym samym czasie niektórzy w wojsku jeżdżą mercedesami, na co nie mogą sobie pozwolić inne cywilizowane armie.</u>
          <u xml:id="u-147.2" who="#ArturSmółko">Pan generał Wilecki stwierdził nie tak dawno, pytany o sprawę generała Komornickiego, o angażowanie się polityczne generała Komornickiego, że pan generał Leon Komornicki jest absolutnie czysty jak łza. Chcę powiedzieć, że wobec tego jest to nowa miara czystości i pewnie można będzie za jakiś czas odwołać się do przysłowia: Czyste jak łza generała Wileckiego. Nie ma bowiem czystości w sytuacji, kiedy wystąpienia gen. Leona Komornickiego na spotkaniach sztabowych (sztabowych, trzymam się języka pana ministra) łamią ustawę o powszechnym obowiązku obrony; bo tak po prostu jest; jest to agitacja na terenie jednostek - w domyśle: z wykorzystywaniem jednak podległości służbowej - na rzecz jednego kandydata. Jest to złamanie ustawy o powszechnym obowiązku obrony, a jednocześnie jest to złamanie ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych - bo tak po prostu jest.</u>
          <u xml:id="u-147.3" who="#ArturSmółko">Chciałbym zadać pytania panu ministrowi obrony narodowej, bo myślę, że ta dyskusja jest w istocie czymś w rodzaju naszego egzaminu z cywilnej kontroli nad wojskiem, z tego, czy ona jest, czy jej nie ma.</u>
          <u xml:id="u-147.4" who="#ArturSmółko">Pytanie pierwsze jest następujące: Czy minister obrony narodowej zażądał od gen. Wileckiego, a w szczególności od gen. Leona Komornickiego, wyjaśnień na temat trasy jego wyjazdów i tez wystąpień na spotkaniach z żołnierzami, z oficerami? Czy zażądał czy nie, panie ministrze, i czy uzyskał odpowiedź?</u>
          <u xml:id="u-147.5" who="#ArturSmółko">Pytanie drugie: Czy właściwe służby resortowe, np. Wojskowe Służby Informacyjne, raportowały o tym, co dzieje się na spotkaniach, w których uczestniczył gen. Komornicki? Raportowały, czy nie raportowały?</u>
          <u xml:id="u-147.6" who="#ArturSmółko">Pytanie trzecie: Jeżeli jest tak, że resort spraw wewnętrznych zareagował na krytykę prasy - zareagował, czego efektem jest i ta dyskusja, i raport - to czy w jakikolwiek sposób resort obrony narodowej zareagował na tę krytykę, która się przecież również pojawiała?</u>
          <u xml:id="u-147.7" who="#ArturSmółko">I mam jeszcze ostatnie pytanie do pana prezesa Rady Ministrów. Panie premierze, pan minister Kuriata przedstawił tutaj stanowisko, zgodnie z którym właściwie nie ma sprawy, nie doszło do złamania zasady apolityczności wojska, pan gen. Komornicki może się spotykać. Mam pytanie, panie premierze, i byłbym wdzięczny, gdyby pan na to pytanie, które zgłaszam w imieniu mego klubu, odpowiedział: Czy to stanowisko, że nie było sprawy, jest stanowiskiem całego rządu, czy pana premiera?</u>
          <u xml:id="u-147.8" who="#ArturSmółko">I na koniec chciałbym powiedzieć o jednym wątku osobistym. Otóż kiedy pan gen. Wilecki na konferencji prasowej ujawniał sprawę podchorążego, który zbierał podpisy, próbując jakby postawić znak równości między wymuszaniem podpisów a zbieraniem podpisów przez jednego podchorążego, to odwołał się do argumentu, który mnie - człowieka, który był w opozycji, który nigdy nie był w Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, co sobie zresztą chwalę - po prostu razi. Bo dyskusja na temat, że ten oto podchorąży zbierał podpisy - a zbierał je, w domyśle, dlatego, że jego ojciec był kimś tam w Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej - jest po prostu haniebna. Nie powinna ona się odbywać, zwłaszcza nie powinny takie słowa padać z ust wysokich oficerów Wojska Polskiego, którzy, zdaje się, do podobnej partii należeli.</u>
          <u xml:id="u-147.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-148">
          <u xml:id="u-148.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-148.1" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Proszę o zabranie głosu pana posła Krzysztofa Króla z klubu KPN.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-149">
          <u xml:id="u-149.0" who="#KrzysztofKról">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W każdej debacie powinna przyświecać nam idea: czy chcemy pomóc, czy chcemy zaszkodzić. Słuchając tutaj kilku wystąpień, w tym również ostatniego, zadawałem sobie to pytanie: Czy chcemy pomóc, ażeby tę apolityczność wojska i policji utrzymać i obronić, czy zaszkodzić? I nasunęły mi się wątpliwości, kto jest tutaj głównym zagrożeniem dla państwa polskiego, dla polskiego wojska? Czy to jest tak, jak w podręcznikach wojskowych, że jest to nieprzyjaciel, czy czasami dla części tej Izby ten nieprzyjaciel nie pochodzi z wewnątrz wojska? Przyznam się, że nie zrozumiałem wypowiedzi mojego poprzednika. Wydaje mi się, że sprawa jest jasna. I mam nadzieję, że takie zaangażowanie Unii Pracy zauważę również w czasie głosowania nad budżetem Ministerstwa Obrony Narodowej, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, że takie samo zauważę zaangażowanie klubu SLD - bo tam leży zagrożenie i dla apolityczności wojska, i dla apolityczności policji. Gratuluję tego zapału i czekam, jak będziecie państwo głosowali za dwa miesiące nad budżetem resortów obrony narodowej i spraw wewnętrznych.</u>
          <u xml:id="u-149.1" who="#KrzysztofKról">Sprawa podpisów jest jasna. W policji i w wojsku podpisów zbierać nie wolno. Nie wolno ich zbierać tam, gdzie występują stosunki zależności służbowej, gdzie występują stosunki podległości. Nie tylko w wojsku i w policji, ale szczególnie tam. Sprawa tu jest jasna i sądzę, że dobrze się stało, że z różnych stron to stwierdzenie, iż tego czynić nie wolno, padło. Podkreślenia wymaga w tej debacie fakt, iż przy zbieraniu podpisów w Policji, w Nadwiślańskich Jednostkach Ministerstwa Spraw Wewnętrznych potrzebna była interwencja wolnej prasy, ażeby te przypadki ujawnić, potrzebny był nacisk opinii publicznej na ministra Milczanowskiego, żeby ta sprawa ujrzała światło dzienne i znalazła potwierdzenie. W tej sytuacji wymaga podkreślenia to, że w przypadku resortu obrony narodowej wojsko samo podjęło działania ujawniające tego typu fakty, piętnując je i wyciągając konsekwencje wobec tych, którzy to robili.</u>
          <u xml:id="u-149.2" who="#KrzysztofKról">Z tego względu wnoszę o to, ażeby Wysoka Izba przyjęła informację złożoną przez przedstawiciela resortu obrony narodowej, a nie przyjęła informacji złożonej przez resort spraw wewnętrznych.</u>
          <u xml:id="u-149.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-150">
          <u xml:id="u-150.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-150.1" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Pani posłanka Wiesława Ziółkowska w jakiej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-150.2" who="#komentarz">(Poseł Wiesława Ziółkowska: W sprawie formalnej.)</u>
          <u xml:id="u-150.3" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-151">
          <u xml:id="u-151.0" who="#WiesławaZiółkowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Premierze! Mój klub wnosi o to, aby w trakcie tej debaty był obecny pan minister Okoński. Bardzo proszę, aby pan premier spowodował obecność pana ministra.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-152">
          <u xml:id="u-152.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-152.1" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Kontynuujemy dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-152.2" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Proszę o zabranie głosu pana posła Leszka Zielińskiego występującego w imieniu Klubu Parlamentarnego BBWR.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-153">
          <u xml:id="u-153.0" who="#LeszekZieliński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W świetle przedstawionej informacji należy bezwzględnie stwierdzić, że karygodne jest wykorzystywanie w akcji zbierania podpisów stanowisk służbowych, a jeszcze bardziej niedopuszczalne wykorzystywanie szczególnego trybu funkcjonowania armii związanego z rozkazodawstwem oraz jednoosobowym dowodzeniem. Za rzecz absolutnie naganną należy uznać łączenie zgody na poparcie kandydata z naciskami przy wypłacie wynagrodzeń. Takie zdarzenia nie mogą być tolerowane w żadnym miejscu i w żadnym środowisku.</u>
          <u xml:id="u-153.1" who="#LeszekZieliński">Problem zbierania podpisów pod listami poszczególnych kandydatów na prezydenta został jednak wyolbrzymiony. Tymczasem na podstawie przedstawionych ustaleń można stwierdzić, że są to zdarzenia o charakterze incydentalnym. Informacja wydaje się również niepełna - brak na przykład dokładnego wyjaśnienia akcji zbierania podpisów na rzecz innego kandydata, o czym opinia publiczna była także informowana. Jedne akcje zostają wyolbrzymione ponad miarę, inne wyciszane i przedstawiane jako oddolne, spontaniczne akcje poparcia.</u>
          <u xml:id="u-153.2" who="#LeszekZieliński">Trzeba jednak stwierdzić, że sam fakt zbierania podpisów na terenie jednostek wojskowych, w świetle niejasności prawnych dotyczących prowadzenia i przebiegu kampanii, może być rozmaicie interpretowany. Po pierwsze, brakuje jasnej definicji pozwalającej określić te działania jako prowadzenie kampanii, skoro ona sama jeszcze nie została oficjalnie i formalnie zapoczątkowana. Po drugie, trzeba traktować z pewnym dystansem i zdrowym rozsądkiem opinie niektórych polityków, którzy sam fakt zbierania podpisów określili jako naruszenie praw obywatelskich. Tymczasem to właśnie politycy przez swój stosunek do ludzi w mundurach, także w tej sprawie, próbują dotkliwie ograniczyć te prawa. Czyni się w ten sposób z żołnierzy służby czynnej nieomal obywateli drugiej kategorii.</u>
          <u xml:id="u-153.3" who="#LeszekZieliński">Jest faktem to, że z uwagi na szczególny status oraz powszechnie uznawaną zasadę apolityczności wojska w wielu krajach wprowadza się w odniesieniu do żołnierzy ograniczenia biernego i czynnego prawa wyborczego. Te ograniczenia muszą być jednak formułowane w sposób racjonalny. Dlatego być może konieczne jest doprecyzowanie przepisów, aby wyraźnie było wiadomo, co jest przekroczeniem prawa, a co nim nie jest.</u>
          <u xml:id="u-153.4" who="#LeszekZieliński">Ostatnie wystąpienia niektórych liderów partyjnych wskazują, że gotowi są oni radykalnie ograniczyć prawa żołnierzy do udziału w życiu publicznym i politycznym. W takiej sytuacji politycy ci powinni pamiętać, że niejako w zamian muszą wojsku i żołnierzom stworzyć bardzo dobre warunki wykonywania ich obowiązków, aby nie musieli sami, na forum publicznym, domagać się zaspokojenia elementarnych potrzeb wojska. Tymczasem słyszymy zupełnie poważnie wypowiadane deklaracje rządowe, że nie zamierza się wykonywać uchwały sejmowej dotyczącej zmian w funkcjonowaniu systemu obronności i jego finansowania. Co ciekawe, ta uchwała została przyjęta zaledwie przed kilkoma miesiącami głosami tej samej koalicji, która ze szczebla rządowego postanowiła ją obecnie zignorować. Takie podejście i niebezpieczna nonszalancja w traktowaniu spraw wojska stanowią realne zagrożenie dla naszej suwerenności, zwłaszcza w kontekście tego, co już dziś dzieje się w Europie.</u>
          <u xml:id="u-153.5" who="#LeszekZieliński">Nie zamierzam pomniejszać ewentualnych negatywnych skutków prowadzenia akcji zbierania podpisów w środowisku wojskowym. Wydaje się jednak, że takie wydarzenie stanowi znikome zagrożenie dla naszego bezpieczeństwa zewnętrznego czy wewnętrznego w porównaniu ze stanowiskiem rządu.</u>
          <u xml:id="u-153.6" who="#LeszekZieliński">Wracając do sprawy zbierania popisów i kwestii apolityczności wojska, warto przypomnieć, że w okresie II Rzeczypospolitej armia miała bardzo ograniczone prawo uczestniczenia w wyborach oraz w kampanii wyborczej. Mimo to jej realne wpływy polityczne, w tym bezpośrednie oddziaływanie na państwo, były znacznie większe niż teraz czy nawet w okresie PRL. Wynika z tego, że formalne ograniczenia nie stanowią przeszkody w mieszaniu się wojska do życia politycznego w sposób i w zakresie niebezpiecznym dla państwa.</u>
          <u xml:id="u-153.7" who="#LeszekZieliński">Chcę z naciskiem podkreślić, że BBWR opowiada się przeciwko wykorzystywaniu szczególnych cech wojska i panujących w nim zwyczajów do prowadzenia działalności politycznej czy partyjnej. Nie można jednak sprowadzać spraw do absurdu i - co trzeba wyraźnie podkreślić - radykalnie ograniczać wszelkiej aktywności obywatelskiej żołnierzy, którzy mają prawo uczestniczyć w życiu politycznym w sposób i w formie nie zagrażającej stabilności państwa. Mają także prawo wybierać osobę dającą im swoją postawą największe gwarancje zachowania z takim trudem wywalczonej wolności i suwerenności.</u>
          <u xml:id="u-153.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-154">
          <u xml:id="u-154.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-154.1" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Udzielam głosu panu posłowi Jerzemu Eysymonttowi występującemu w imieniu Parlamentarnego Koła Republikanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-155">
          <u xml:id="u-155.0" who="#JerzyEysymontt">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Fakty ujawnione najpierw opinii publicznej przez środki masowego przekazu, a później dopiero wyjaśnione nam dziś na tej sali przez przedstawicieli rządu, są dla członków koła republikańskiego, dla partii republikańskiej, po prostu smutne. Smutne są dlatego, że - nie powiększając ani nie pomniejszając ich wagi - podrywają autorytet państwa i bardzo ważnych służb tego państwa. Takimi służbami są niewątpliwie armia, policja i wszelkie służby bezpieczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-155.1" who="#JerzyEysymontt">Dla nas w zasadzie jedno jest ważne: prawo nie może być łamane nigdzie, przez nikogo i w imię czegokolwiek, bo inaczej przestaje być prawem. Dlatego widzimy te fakty w taki sposób i tam, gdzie naruszenie prawa następuje. Szczególnie jeśli następuje to w takich resortach, musi być z całą surowością i konsekwencją zwalczane i napiętnowane.</u>
          <u xml:id="u-155.2" who="#JerzyEysymontt">Uważamy zarazem, że dla dobra państwa polskiego - które dziś jest państwem niewątpliwie suwerennym i demokratycznym, chociaż demokracja nasza jest na pewno jeszcze daleka od doskonałości - należy zachować dużą powściągliwość przy wykorzystywaniu jakichkolwiek nieprawidłowości do prowadzenia kampanii politycznych. Jesteśmy dziś w szczególnej sytuacji: w sytuacji, w której pewne namiętności będą niewątpliwie rozpalane. Uważamy, że kampania prezydencka ma swoje prawa, ale opowiadamy się kategorycznie za kampanią negatywną. Z tego też względu, przyjmując do wiadomości uzyskane informacje, mam nadzieję, że właściwe organy zarówno Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, jak i MON do końca wykorzystają swoje kompetencje, by właściwe osoby poniosły za to odpowiedzialność, a zarazem by takie fakty się nie powtórzyły. Mamy również nadzieję, że wszystkie czynniki polityczne, które się mienią odpowiedzialnymi, nie będą chciały wykorzystać tego faktu do stwarzania pretekstu dla rozpalania dodatkowych negatywnych namiętności w kampanii prezydenckiej.</u>
          <u xml:id="u-155.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-156">
          <u xml:id="u-156.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-156.1" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Proszę pana posła Eugeniusza Janułę o zabranie głosu w imieniu Poselskiego Koła - Nowa Demokracja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-157">
          <u xml:id="u-157.0" who="#EugeniuszJanuła">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jest rzeczą normalną w państwach demokratycznych, że armia, służby mundurowe, inne służby równoległe do służb naszego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych są apolityczne. Jest to zjawisko normalne. Naruszenie tej zasady, które nie po raz pierwszy w naszych warunkach nastąpiło, można by złożyć na karb młodej jeszcze demokracji, czyli faktycznie na obszar kultury politycznej. Ale tym ciągiem myślenia iść nie można, bo zjawisko, które wystąpiło ostatnio, znacznie obszar kultury politycznej przekroczyło i musi być postawione pytanie, jak dalece państwo kontroluje służby, które dla obrony tego państwa zostały postanowione?</u>
          <u xml:id="u-157.1" who="#EugeniuszJanuła">Zbieranie podpisów w wojsku i w innych strukturach zmilitaryzowanych jest faktem. Oczywiście każdy oficer, każdy funkcjonariusz ma prawo do własnych poglądów politycznych — jest to prawo niezbywalne — ale jako funkcjonariusz państwa nie ma prawa do wyrażania poglądów w ramach swojej służby. Inna rzecz, że dzięki pewnemu pluralizmowi poglądów właśnie te fakty zostały ujawnione. Oczywiście można zrozumieć frustrację pewnej drobnej, jak można sądzić, grupki generałów, którzy nie mogą wpływać w taki sposób jak dawniej na wydarzenia polityczne, a chcieliby. Można również zrozumieć niektórych generałów, którzy piszą teraz podręczniki o ceremoniale kościelnym, którzy uczą się klękać na komendę. I byłoby to zrozumiałe, gdyby to nie byli ci sami ludzie, którzy jeszcze kilka lat temu opowiadali bajki o dzieciątku Lenin. I to jest całe złożone zjawisko, które części naszych służb mundurowych dotyczy. Z drugiej strony, Wysoka Izbo, musimy pamiętać, że nasza armia daleka jest od obrazu armii państwa demokratycznego. Zjawiska „fali”, które w wojsku i nie tylko są na porządku dziennym, wyraźnie świadczą o tym, że to są zjawiska patologiczne, których na obecnym etapie opanować jeszcze nie można.</u>
          <u xml:id="u-157.2" who="#EugeniuszJanuła">Zrozumiałe są pewne pretensje wojskowych - dotyczy to również wojsk Ministerstwa Spraw Wewnętrznych - jeśli chodzi o kwestie budżetowe, a co za tym idzie dotyczące sprzętu, wyposażenia, a nawet i warunków socjalnych. Tak, państwo powinno dbać o swoich żołnierzy, o swoich funkcjonariuszy, ale powinno dbać o nich w jednakowy sposób. Nie może być sytuacji, żeby żołnierz służby zasadniczej miał dietę dzienną rzędu 6 zł, natomiast generał przyjeżdżał na poligon klimatyzowanym mercedesem czy innym luksusowym samochodem. To nie świadczy dobrze o demokratyzacji armii, mimo że oczywiście określone przywileje z racji stopnia, funkcji się należą.</u>
          <u xml:id="u-157.3" who="#EugeniuszJanuła">Wysoki Sejmie! Dążymy do tego, żeby nasza armia była armią obywatelską, żeby w ramach struktur zmilitaryzowanych funkcjonowali obywatele w mundurach. Należy sądzić, że upłynie jeszcze kilka lat, zanim tego modelu, normalnego, podkreślam, w państwach demokratycznych się dopracujemy.</u>
          <u xml:id="u-157.4" who="#EugeniuszJanuła">Traktując to w kategoriach formalnych, uważam, że sprawozdanie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych było rzetelne, zostały przeprowadzone pewne analizy i wydaje się, że Ministerstwo Spraw Wewnętrznych ma nie tylko dobrą wolę, ale i pełne instrumentarium służące opanowaniu zjawiska, które tu wystąpiło. Zatem stawiam formalny wniosek o przyjęcie informacji Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Z odwrotnym wnioskiem - o nieprzyjęcie - muszę się zwrócić odnośnie do informacji przedstawionej przez Ministerstwo Obrony Narodowej. Niestety, ta informacja - w moim pojęciu i nie tylko moim - była powierzchowna. Była raczej pewną formą negowania zjawiska na zasadzie: nie ma sprawy. A jedynym wyjątkiem miałby być młody chorąży, młody dowódca plutonu, jak to powiedziano w sprawozdaniu. Dlatego Nowa Demokracja wnosi o odrzucenie informacji ministra obrony narodowej i o ponowne, rzetelne - z udziałem ministra obrony narodowej, który być może ze względów obiektywnych jest nieobecny - przedstawienie sprawozdania.</u>
          <u xml:id="u-157.5" who="#EugeniuszJanuła">Wysoki Sejmie! Sprawa drobna w kategoriach ilości, w kategoriach faktu, nie jest niestety drobna w kategoriach zjawiska politycznego. Chciałbym się mylić, ale podobne zjawiska są zwykle początkiem alienacji służb mundurowych. A do czego prowadzi alienacja nawet w państwach demokratycznych, to historycy - w szczególności historycy dyplomacji, a także ci, którzy analizują pucze wojskowe - mogą nam na tej sali odpowiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-157.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-158">
          <u xml:id="u-158.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-158.1" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Pierwszy poprosił o udzielenie głosu, celem złożenia sprostowania, pan poseł Jerzy Stefaniuk.</u>
          <u xml:id="u-158.2" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-159">
          <u xml:id="u-159.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chcę powiedzieć, że poseł Władysław Wrona w oświadczeniu wyraził swój osobisty pogląd, z którym klub Polskiego Stronnictwa Ludowego się nie identyfikuje. Za zaistniałą sytuację Wysoką Izbę przepraszam.</u>
          <u xml:id="u-159.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-160">
          <u xml:id="u-160.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-160.1" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Pan poseł Ryszard Faszyński, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-161">
          <u xml:id="u-161.0" who="#RyszardFaszyński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Chciałbym w związku z pewnymi sugestiami w tej debacie zadać dodatkowe pytanie panom ministrom. Konkretnie chodzi o przypuszczenie wyrażone w wystąpieniu posła Króla, że zbieranie podpisów jest swoistym szantażem: jak nie będzie wystarczającej ilości pieniędzy, to nie będzie apolityczności wojska. Gdyby tak było, sytuacja byłaby skrajnie niebezpieczna, byłoby to coś w rodzaju puczu. Chciałbym się dowiedzieć, czy postępowania wyjaśniające przeprowadzone w resortach przyniosły jakiekolwiek przesłanki, które by tego typu sugestie mogły potwierdzić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-162">
          <u xml:id="u-162.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-162.1" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Lista posłów zapisanych do głosu została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-162.2" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Udzielam głosu wiceprezesowi Rady Ministrów panu Aleksandrowi Łuczakowi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-163">
          <u xml:id="u-163.0" who="#AleksanderŁuczak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jako przewodniczący Komitetu Spraw Obronnych Rady Ministrów chciałbym się odnieść do niektórych spraw poruszonych w informacji, a przede wszystkim usprawiedliwić fakt nieobecności pana ministra Okońskiego w czasie dzisiejszej dyskusji z powodu jego wyjazdu zagranicznego. Wyjazd był wcześniej zaplanowany i zgodnie z obowiązującymi zasadami minister uzyskał na to zgodę.</u>
          <u xml:id="u-163.1" who="#AleksanderŁuczak">Przechodząc do merytorycznej części spraw tu poruszonych, chcę poinformować Izbę, że oba przypadki - to znaczy kwestia zbierania podpisów i sytuacja - były przedmiotem posiedzenia Komitetu Spraw Obronnych. Zgodnie z konkluzją - która wówczas tam, na tym posiedzeniu została podjęta - zobowiązaliśmy obu panów ministrów do przeprowadzenia wnikliwego śledztwa, dochodzenia, jak to zjawisko przebiegało. Jednocześnie poinformowaliśmy ich, że sprawą na pewno będzie interesować się nie tylko Komitet Spraw Obronnych, ale również Wysoka Izba. Z uznaniem czy z pewnym zadowoleniem mogę odnieść się do tego, co zostało przekazane w informacji i we wszystkich wnioskach, które przedstawiło Ministerstwo Spraw Wewnętrznych. Natomiast to, co usłyszeliśmy dzisiaj na temat Ministerstwa Obrony Narodowej i sytuacji panującej w wojsku, jest w moim przekonaniu niewystarczające, nie świadczy o dogłębnym zbadaniu sprawy i z tego powodu mogę wyrazić ubolewanie.</u>
          <u xml:id="u-163.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-164">
          <u xml:id="u-164.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-164.1" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Proszę o zabranie głosu podsekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych pana Jerzego Zimowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-165">
          <u xml:id="u-165.0" who="#JerzyZimowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wielu z panów posłów zabierających głos w dyskusji pytało, czy rzeczywiście zasada apolityczności jest wolą i praktyką polityczną ministra spraw wewnętrznych. Nie chciałbym używać wielkich słów, nie chciałbym składać jakichś deklaracji. Chcę po prostu powiedzieć, że uważamy to za kamień węgielny funkcjonowania Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i dążymy do tego, aby rzeczywiście zasada apolityczności była w pełni przestrzegana dla dobra tych służb. Znamy doświadczenia różnych państw, znamy doświadczenia historyczne, wiemy, że ta zasada po prostu jest pragmatyczna. Jak powiadam, chcę unikać tutaj wielkich słów.</u>
          <u xml:id="u-165.1" who="#JerzyZimowski">Natomiast przy ocenie tego zdarzenia chciałbym powiedzieć, że minister spraw wewnętrznych zachowywał dużo chłodu i zdrowego rozsądku. To zdarzenie jest rzeczywiście niepokojącym sygnałem, ale byłbym optymistą, ponieważ okazało się, że jest to przypadek incydentalny. Jest to przypadek w resorcie, gdzie ta zasada apolityczności nie jest do końca jasno postawiona. Bo na przykład w policji można wybierać, policjant może być posłem, czyli angażuje się politycznie. W związku z tym oczywiście rodzą się pytania w służbach podległych ministrowi, dlaczego można w policji, a nie można na przykład w wojsku, czemu ono gorsze, a Straż Graniczna, itd.</u>
          <u xml:id="u-165.2" who="#JerzyZimowski">Tak rzeczywiście jest - jest orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego - że funkcjonariusz może kandydować i prowadzić działalność polityczną. Jest to jakiś problem w naszym resorcie. Mam nadzieję, że Wysoka Izba przy konstruowaniu innych przepisów ordynacji wyborczej zwróci uwagę na sprecyzowanie i jasne postawienie sprawy apolityczności i określenie, co jest polityką, a co nią nie jest.</u>
          <u xml:id="u-165.3" who="#JerzyZimowski">Chciałbym zwrócić uwagę na te kłopoty w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych. Brak doświadczenia, jeśli chodzi o demokrację, brak doświadczenia politycznego. Uczymy się tej demokracji. W gruncie rzeczy jeszcze raz powtarzam: był to incydent, a wydaje nam się, że decyzje podjęte przez ministra spraw wewnętrznych były dostatecznym ostrzeżeniem, które pozwoli wyeliminować takie zjawiska w przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-165.4" who="#JerzyZimowski">Podzielam opinię, że niepokojące jest to, iż minister dowiedział się o tym z prasy czy od polityków. To jest sytuacja taka, że ci, którzy uczestniczyli w tym zdarzeniu, to znaczy generalnie młodsi oficerowie i żołnierze służby zasadniczej, pobiegli poinformować prasę. Jest to niepokojące, stąd passus w podsumowaniu naszego sprawozdania, który mówi o tym, że sprawa apolityczności musi być przedmiotem szkolenia i trzeba to jasno przedstawić i powyjaśniać. Prosiłbym o zrozumienie, że sprawa w gruncie rzeczy demokracji nie zagroziła. Jest niebezpiecznym sygnałem o rodzeniu się mechanizmu. Ale, jak powiadam, nie miało to jakichś znacznych konsekwencji, nie zakłóciło to apolityczności służb.</u>
          <u xml:id="u-165.5" who="#JerzyZimowski">Chciałbym odpowiedzieć na konkretne pytania. Podkreślam, że akcję zrodziło niezbyt fortunne wystąpienie dowódcy Nadwiślańskich Jednostek Wojskowych. Poczuł się on odpowiedzialny za to, co zaistniało, i po męsku i honorowo złożył dymisję. Wydaje mi się, że jest to jednak jakiś wzór zachowania.</u>
          <u xml:id="u-165.6" who="#JerzyZimowski">Listy z podpisami miały trafić do komitetów wyborczych, których, nawiasem mówiąc, jeszcze koło jednostek, gdzie taką akcję inicjowano, nie było, dopiero się tworzyły.</u>
          <u xml:id="u-165.7" who="#JerzyZimowski">Ile podpisów zebrano, nie potrafię powiedzieć. Akcja była prowadzona - i to też jest optymistyczne zjawisko - z trudem. Organizatorzy nie odnieśli tutaj jakiegoś wielkiego sukcesu. Nie potrafimy także powiedzieć, ile tych list podpisano. Gdzie są te listy? Wiceadmirał Toczek oświadczył w złożonym przez siebie wyjaśnieniu, że te listy zniszczył. Myślę zatem, że problemu, czy te listy - jako zebrane w sposób nieprawidłowy - trafią do komitetów wyborczych, nie ma. Takie niebezpieczeństwo nie grozi.</u>
          <u xml:id="u-165.8" who="#JerzyZimowski">Badano wszystkie przypadki, które zgłaszała prasa. Było ich kilka. Chodziło o to, czy były zbierane podpisy na rzecz innych kandydatów. To się nie potwierdziło. Nie ma też żadnych przesłanek czy okoliczności, które by świadczyły, że to był jakiś element szantażu. Nie, to był absolutnie element pewnej sytuacji, chciano spróbować jakiejś drogi, aby trochę podreperować budżet wojskowy, że może będzie jakiś inny klimat dla budżetu wojskowego. Tak to po prostu rozumiano. Ale w żadnym wypadku nie było tutaj elementu szantażu czy elementu organizowania jakiegoś wojskowego protestu bądź czegoś w tym rodzaju. To wykluczamy z całą stanowczością.</u>
          <u xml:id="u-165.9" who="#JerzyZimowski">Chciałbym prosić o podzielenie tych poglądów, które kilku panów posłów tu przekazywało, żeby nie rozpalać namiętności. Zaczyna się kampania, która będzie trudna, będzie rzeczywiście gorąca. Myślę, że już nastąpiło pewne uspokojenie i że tego typu zdarzenia się nie powtórzą.</u>
          <u xml:id="u-165.10" who="#JerzyZimowski">Patrząc na to z punktu widzenia politycznego, ta akcja nie była nikomu na rękę, tylko zaszkodziła wszystkim, którzy w niej uczestniczyli, łącznie z samym politykiem. Uważam, że jest to wystarczające ostrzeżenie, aby tego typu praktyki się nie powtórzyły. Zresztą zostały one przez wszystkich kandydatów na prezydenta potępione i co do tego sytuacja w naszym życiu politycznym jest klarowna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-166">
          <u xml:id="u-166.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-166.1" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Proszę łaskawie nie opuszczać podium. Są chyba jeszcze pytania.</u>
          <u xml:id="u-166.2" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Proszę bardzo, pan poseł Artur Smółko.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-167">
          <u xml:id="u-167.0" who="#ArturSmółko">Panie ministrze, chciałbym zadać pytanie. Zaznaczam, że nie chcę rozpalać namiętności, chciałbym jednak wiedzieć. Po pierwsze, jeżeli jest tak, że listy zostały zniszczone przez admirała Toczka, to jak to jest możliwe, że w resorcie, który przecież zna procedury dochodzeniowe, niszczy się w istocie materiał dowodowy w sprawie? Przecież te listy były dowodem na to, że zbierano podpisy. Po drugie - mam nadzieję, że nie ujawniam tutaj tajemnicy państwowej - raport inspektoratu stwierdza, że mimo zniszczenia list, o czym pan minister tutaj mówił, przynajmniej w jednym przypadku listy te trafiły do jednej z partii politycznych. Czy może pan odpowiedzieć na to pytanie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-168">
          <u xml:id="u-168.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-168.1" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Czy jeszcze są pytania do ministra spraw wewnętrznych? Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-168.2" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Proszę bardzo, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-169">
          <u xml:id="u-169.0" who="#JerzyZimowski">Nie traktowałbym tego w kategoriach przestępstwa, zbierania dowodów itd. Wydaje mi się, że był to incydent naganny politycznie, ale nie miał on cech przestępstwa, nie miał cech takiego zdarzenia, które w jakiś szczególny sposób trzeba dokumentować i wokół tych faktów tworzyć dodatkową opinię. Przy podejmowaniu decyzji czy próbie wyjaśniania tej trudnej w gruncie rzeczy sprawy należy również brać pod uwagę poczucie stabilności kadry oficerskiej i poczucie stabilności całej formacji wojskowej podległej ministrowi spraw wewnętrznych.</u>
          <u xml:id="u-169.1" who="#JerzyZimowski">Wydaje mi się, że zbyt dokładna analiza faktów, dogłębne ich drążenie wywoła więcej niepokoju niż po prostu załatwienie sprawy jakąś zdecydowaną konkluzją. A tak się stało. I możemy pytać o wiele różnych faktów, ale, jak powiadam, chciałbym apelować o przyjęcie tego, że sprawa jest w gruncie rzeczy zakończona, szczegóły mogą być różne, ale bez nadmiernego... Wydaje mi się, że dla dobra służby, dla dobra jej dyscypliny, dla poczucia stabilności w jednostkach nie powinno się za bardzo drążyć spraw, które tam się działy.</u>
          <u xml:id="u-169.2" who="#JerzyZimowski">Nie podzielam tego poglądu, że listy jako dowody powinny być szczególnie chronione, że powinno nastąpić szukanie tych list. Moim zdaniem, jeżeli admirał zniszczył listy, to sprawa jest, można to tak określić, załatwiona i te listy na pewno nie ujrzą światła dziennego. Zgodnie z moją znajomością raportu nie było kwestii przekazania tych listów jakiejś partii politycznej. Były to próby - nieudane, ponieważ nie była to akcja przygotowana czy jakoś kierowana, lecz, powiedziałbym, spontaniczna, wewnętrzna; i nie bardzo nawet wiadomo, jakie było to otoczenie polityczne przy realizacji tego zadania, nad tym pewno miano zastanowić się później.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-170">
          <u xml:id="u-170.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-170.1" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Proszę o zabranie głosu podsekretarza stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej pana Jana Kuriatę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-171">
          <u xml:id="u-171.0" who="#JanKuriata">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Sprawa apolityczności sił zbrojnych ma kapitalne znaczenie. I chciałbym tu podkreślić jeszcze raz, że zarówno kierownictwo, jak i kadra z wielką przyjemnością i zadowoleniem przyjmują ten fakt. Ale trzeba też powiedzieć, że jest to jeszcze młoda demokracja, a więc i sprawa apolityczności jest w wielu przypadkach różnie interpretowana. Dlatego też troską Ministerstwa Obrony Narodowej jest to, żeby wyjaśniać te problemy, podawać to do wiadomości zarówno kadry zawodowej, szczególnie kadry zawodowej, jak i żołnierzy służby zasadniczej. Dlatego na posiedzeniach zespołu ministra obrony narodowej, także na odprawach i rocznych, i miesięcznych, problemy te są poruszane i wyjaśniane.</u>
          <u xml:id="u-171.1" who="#JanKuriata">Czy Ministerstwo Obrony Narodowej wydało wytyczne w tym zakresie? Oczywiście wytyczne były wydane w 1993 r. i uzupełnione w 1994 r. Są one obowiązujące. Przygotowywane są także uzupełniające wytyczne w związku z nadchodzącą kampanią prezydencką. A zatem to nieprawda, że temu problemowi nie poświęca się odpowiednio dużo uwagi, albowiem minister obrony narodowej już w kilku wystąpieniach o tym mówił. Mówił o tym również szef Sztabu Generalnego i inni oficerowie, którzy mają swoich podwładnych i na nich oddziałują.</u>
          <u xml:id="u-171.2" who="#JanKuriata">Jeżeli chodzi o ten przypadek w siłach zbrojnych. Tak to zabrzmiało, jakby Ministerstwo Obrony Narodowej nie doceniało tego faktu. Otóż trudno się z tym zgodzić. Nie chcę tu mówić o Ministerstwie Spraw Wewnętrznych, bo to nie leży w gestii Ministerstwa Obrony Narodowej. Mimo że wynikły wspólne problemy, jednak różnica polega na tym, że nie media nagłośniły ten przypadek. Nikt nie naciskał na Ministerstwo Obrony Narodowej, było to wykryte w ramach działalności służbowej i zameldowane na drodze służbowej. A więc jest to prawidłowe działanie.</u>
          <u xml:id="u-171.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Właśnie, chorąży to zrobił.)</u>
          <u xml:id="u-171.4" who="#JanKuriata">Mówię o podpisach zbieranych na rzecz kandydata. Tak, chorąży zrobił to w swoim plutonie. Sprawdzaliśmy, czy było to z czyjejś inspiracji. W wojsku oczywiście nie było żadnej inspiracji. Jaki był tego zasięg? Zebrano 15 podpisów.</u>
          <u xml:id="u-171.5" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-171.6" who="#komentarz">(Głos z sali: To jest większy problem.)</u>
          <u xml:id="u-171.7" who="#JanKuriata">Jeżeli chodzi o konferencję prasową. To przecież gen. Wilecki meldował przedtem o tym ministrowi. Na konferencji prasowej Wilecki wyjaśniał ten problem. To jest właśnie ta różnica i prosiłbym, aby to zostało zauważone; by nie robić z tego wielkiej sensacji, ponieważ naprawdę był to jeden jedyny incydent, który został bardzo szybko załatwiony.</u>
          <u xml:id="u-171.8" who="#komentarz">(Głosy z sali: A w Szczecinie, panie generale? To problem szczeciński, a nie chorążego.)</u>
          <u xml:id="u-171.9" who="#JanKuriata">Przepraszam, mówimy o podpisywaniu. Dojdę do tego.</u>
          <u xml:id="u-171.10" who="#JanKuriata">Odnośnie do sprawy spotykania się z kadrą zawodową w ramach rutynowych spotkań. Oczywiście, jeżeli szef Sztabu Generalnego i jego zastępcy spotykają się, jeżeli jest sprawa Szczecina, o której tu była mowa, a służby specjalne nie potwierdzają tego zdarzenia, to komu minister ma wierzyć? Mówię to z całą odpowiedzialnością: jeszcze dzisiaj rozmawiałem o tej sprawie i tego faktu nie było. Nie mam innych możliwości zebrania danych, mogę oprzeć się tylko na działalności służb specjalnych. Zresztą przecież to, o czym donosi prasa, nie zawsze wygląda tak, jak donosi prasa.</u>
          <u xml:id="u-171.11" who="#JanKuriata">Czy Wojskowe Służby Informacyjne meldują o tych sprawach? Oczywiście, Wojskowe Służby Informacyjne składają meldunki do ministra obrony narodowej, a także szefa Sztabu Generalnego. Oprócz tego jednego incydentu w jednostce wojskowej - w Warszawskim Okręgu Wojskowym - żadnych meldunków dotyczących naruszenia apolityczności sił zbrojnych nie było. Jeszcze raz podkreślam, dziś rozmawiałem z szefem służb, czy ma dane na ten temat. Oświadczył, że takich danych nie ma i nie było takiego zdarzenia, które insynuowała czy które zna prasa.</u>
          <u xml:id="u-171.12" who="#JanKuriata">Czy resort obrony narodowej reagował na krytykę prasową? Oczywiście, że reagował. Występował minister obrony narodowej, występował także szef Sztabu Generalnego, a więc reakcja na krytykę była.</u>
          <u xml:id="u-171.13" who="#JanKuriata">Jeżeli chodzi o inne sprawy, to przy okazji kwestii apolityczności sił zbrojnych była poruszona sprawa formy wynagradzania czy sprawa samochodów. Nie chciałbym w ogóle tu o tym mówić, dlatego że to nie jest ani miejsce na to, ani czas. O sprawie samochodów już mówiłem przed Wysoką Izbą i chyba szkoda byłoby zabierać teraz czas. Możemy to wyjaśnić jeszcze raz, jeżeli kogoś z posłów będzie to interesowało.</u>
          <u xml:id="u-171.14" who="#JanKuriata">Było pytanie o to, czy zbieranie podpisów było warunkowane tym, że jeżeli będą podpisy - będą pieniądze, jeżeli zaś nie będzie podpisów - nie będzie pieniędzy. O niczym takim nam nie wiadomo. Czy chorąży nie jest winien? Chorąży jest winien, dlaczego miałby nie być? Ale nie mówimy przecież tu o tym chorążym akurat, bo to jest incydent, który został załatwiony, i więcej takich sygnałów nie ma. W związku z tym prosiłbym, żeby jednak, ponieważ okres jest gorący, kampania prezydencka się rozpoczyna, trochę oszczędzić siły zbrojne. Proszę nam zaufać i zawierzyć, że wszelkie przejawy naruszenia apolityczności, które będą nam znane, będą bezwzględnie tępione. Takie było oświadczenie ministra obrony narodowej i tak będzie ten problem rozwiązywany.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-172">
          <u xml:id="u-172.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-172.1" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Proszę pozostać na podium. Za chwilę będą pytania A ja pozwolę sobie jedynie skomentować jeden z ostatnich fragmentów wypowiedzi pana ministra. Być może to rzeczywiście nie jest czas na to, żeby mówić w tej chwili o samochodach w wojsku, ale miejsce na pewno jest stosowne, panie ministrze. Proszę nie ograniczać kompetencji Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-172.2" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Pan poseł Artur Smółko, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-173">
          <u xml:id="u-173.0" who="#ArturSmółko">Panie ministrze, chciałbym jeszcze raz powtórzyć pytania, ponieważ nie uzyskałem na nie odpowiedzi. Chciałbym się dowiedzieć, czy pan minister obrony narodowej zażądał od pana generała Wileckiego bądź od Sztabu Generalnego lub od pana generała Komornickiego pełnej informacji o trasie, jaką odbył pan generał - trasie, która dotyczyła też Szczecina - i tez wystąpień, które miały jednak miejsce. To pierwsze pytanie. I pytanie drugie: Jak to jest, panie ministrze, że prasa pisze, iż rzecz miała miejsce, po czym generał Wilecki potwierdza, że generał Komornicki uczestniczył w spotkaniu i właściwie to mówił, a Wojskowe Służby Informacyjne - pan twierdzi - nie potwierdzają? Tego nie rozumiem, przyznaję.</u>
          <u xml:id="u-173.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Spotkanie było tajne.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-174">
          <u xml:id="u-174.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-174.1" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Pan poseł Jerzy Szmajdziński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-175">
          <u xml:id="u-175.0" who="#JerzySzmajdziński">Mam dwa pytania. Dlaczego zbadanie tej sprawy zlecono, i kto zlecił, Wojskowym Służbom Informacyjnym, które według mnie nie powinny się zajmować kwestiami politycznymi - mówię o Szczecinie - a nie departamentowi kontroli? Wojskowe Służby Informacyjne podlegają szefowi Sztabu Generalnego. Jeżeli szef Sztabu Generalnego zleca zbadanie sprawy dotyczącej jego zastępcy, to pytam, dlaczego minister obrony narodowej nie zlecił - zgodnie z sugestią Komitetu Spraw Obronnych Rady Ministrów - tej sprawy departamentowi kontroli Ministerstwa Obrony Narodowej.</u>
          <u xml:id="u-175.1" who="#JerzySzmajdziński">I drugie pytanie. Pan mówił o dorocznych odprawach, na których się te kwestie podnosi. Ostatnia doroczna narada odbyła się w Drawsku. Chciałbym zapytać: Czy od tego czasu odbyła się jakaś doroczna odprawa z udziałem nowego kierownictwa Ministerstwa Obony Narodowej, na której poruszano kwestię rozumienia istoty apolityczności sił zbrojnych?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-176">
          <u xml:id="u-176.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-176.1" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Pan poseł Stanisław Dzienisiewicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-177">
          <u xml:id="u-177.0" who="#StanisławDzienisiewicz">Panie ministrze, oczywiście nie popieram tego, żeby były zbierane podpisy w wojsku i mam jedno pytanie. Ponieważ ten chorąży jednak zbierał podpisy, to jeszcze raz potwierdzam, że nie popieram tego. Natomiast chciałbym zapytać, czy w równym stopniu ten pan chorąży zostanie przeproszony za „dorobienie” mu życiorysu i tzw. pochodzenia rodziny — w świetle jupiterów Telewizji Polskiej, jak to zrobiono, oskarżając go o to.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-178">
          <u xml:id="u-178.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Pan poseł Bronisław Komorowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-179">
          <u xml:id="u-179.0" who="#BronisławKomorowski">Ja mam pytanie raczej nie do pana ministra, tylko w nawiązaniu do wypowiedzi pana ministra, który właściwie powtórzył to, co wcześniej mówił w pierwszej części wystąpienia - że w zasadzie jedynym przypadkiem, który należy badać od strony zachowania apolityczności wojska, jest kwestia zbierania podpisów na rzecz Aleksandra Kwaśniewskiego przez chorążego w jednej z jednostek wojskowych. Tymczasem pan premier był łaskaw stwierdzić - chyba dobrze to zapamiętałem - że wyraża ubolewanie z powodu innych przypadków, o których, rozumiem, tu była mowa w Izbie. Toteż właściwie chciałbym zapytać pana premiera Łuczaka, jakie inne przypadki zagrożenia czy łamania apolityczności wojska miał na myśli. Pytam również w kontekście wystąpienia pana premiera po, rozumiem, posiedzeniu Komitetu Spraw Obronnych Rady Ministrów, w nawiązaniu do wystąpienia szefa Sztabu Generalnego, kiedy pan premier usiłował dociekać, czy pan generał mówił jako osoba prywatna czy też jako żołnierz, podczas gdy przecież chodziło tylko i wyłącznie o to, czy było to wystąpienie polityczne czy też nie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-180">
          <u xml:id="u-180.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-180.1" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Pan poseł Jerzy Dziewulski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-181">
          <u xml:id="u-181.0" who="#JerzyDziewulski">Panie ministrze, współczuję panu, ale jest takie pytanie, na które nie wiem, czy pan udzieli odpowiedzi, bo nie wiem, czy pan sobie przypomina sprawę drawską. Otóż wtedy była mowa o tym, że każde poważne spotkanie jest prowadzone pod osłoną kontrwywiadowczą Wojskowych Służb Informacyjnych. Publicznie o tym mówiliście panowie w momencie, kiedy była dyskusja na temat podsłuchiwania rozmowy prowadzonej pomiędzy generałem Wileckim a generałem Czempińskim. A więc jakby to jest norma. Czy zatem to spotkanie wiceministra obrony narodowej z kadrą oficerską było również prowadzone pod osłoną kontrwywiadowczą Wojskowych Służb Informacyjnych? To chyba jest jednoznaczne, ponieważ taką deklarację panowie publicznie złożyliście. A jeżeli tak, to w tej sytuacji nie należało mieć wątpliwości co do postawy wojskowych służb, bo wydaje się, że one powinny mieć nagranie z tego spotkania i szczegółową informację. I czy ta informacja, o której pan mówił, że Wojskowe Służby Informacyjne nie potwierdzają tego, jest rezultatem tej osłony i sprawozdania, czy też na zapytanie postawione później: czy Wojskowe Służby Informacyjne mają w tej sprawie jakąś informację (o to mi właśnie chodzi), one odpowiedziały, powiedzmy, nie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-182">
          <u xml:id="u-182.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-182.1" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Pan poseł Longin Pastusiak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-183">
          <u xml:id="u-183.0" who="#LonginPastusiak">Panie ministrze, pan minister Zimowski w sposób klarowny przedstawił wnioski wynikające z incydentu, jaki miał miejsce, i rozumiem, że jest swego rodzaju program działań resortu spraw wewnętrznych. Pan natomiast wspomniał, że sprawy incydentów, o których tutaj mowa, sprawy apolityczności wojska itd. były i są przedmiotem stałych narad, wymiany poglądów w resorcie obrony narodowej. Chciałbym usłyszeć wobec tego, jakie kroki podjęto, jakie decyzje zapadły w Ministerstwie Obrony Narodowej, aby zapobiec takim incydentom. Wkraczamy przecież w okres intensywnej kampanii wyborczej i grożą nam, teoretycznie rzecz biorąc, różne inne incydenty. Mogą wystąpić również nie zamierzone prowokacje polityczne. Wobec tego chciałbym usłyszeć, jakie konkretne działania zamierza podjąć Ministerstwo Obrony Narodowej, aby zapobiec prowokacjom czy incydentom podobnym do tych, jakie miały miejsce.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-184">
          <u xml:id="u-184.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-184.1" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Nie widzę dalszych zgłoszeń.</u>
          <u xml:id="u-184.2" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Proszę bardzo, panie ministrze, o udzielenie odpowiedzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-185">
          <u xml:id="u-185.0" who="#JanKuriata">Najpierw pytanie, kto zbadał sprawę w Szczecinie. Czy służby informacyjne, czy był wydzielony zespół? Jeśli nie, to dlaczego nie został wydzielony? Otóż po prostu zażądano od służb informacyjnych, żeby przedstawiły problemy związane z wystąpieniem gen. Komornickiego w Szczecinie. To się wiąże z następnym pytaniem, czy w związku z tym była prowadzona osłona kontrwywiadowcza, bo w Drawsku była taka osłona. Podkreślam, że tu trzeba odróżnić te spotkania. Osłona kontrwywiadowcza jest osłoną ćwiczeń większych, prowadzonych na szerszą skalę. Nikt nie organizuje osłony kontrwywiadowczej w wypadku rutynowych spotkań i odpraw, z wyjątkiem ochrony budynków. Czy spotkanie w całości zostało nagrane? Nie jestem w stanie w tej chwili na to odpowiedzieć, a nie chcę snuć domysłów: było czy nie było nagrane. Tego po prostu nie wiem.</u>
          <u xml:id="u-185.1" who="#JanKuriata">Sprawa chorążego, to, czy będzie przeproszony za „dorobienie” mu życiorysu. Nie wiem, czy chorąży żądał takich przeprosin...</u>
          <u xml:id="u-185.2" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-185.3" who="#JanKuriata">... ale myślę, że ten, ktoś to uczynił, przeprosi. Ministerstwo nie dorabiało takiego życiorysu chorążemu.</u>
          <u xml:id="u-185.4" who="#JanKuriata">Jakie decyzje - bo to jest główna sprawa - zapadły, aby zapobiec powtórzeniu się takiego incydentu? Jest to jakby kontynuowanie działań, mówiłem już o tym, które podejmowano przedtem. Polegały one na wydawaniu wytycznych i te wytyczne aktualnie obowiązują.</u>
          <u xml:id="u-185.5" who="#komentarz">(Poseł Longin Pastusiak: Czy są respektowane, panie ministrze?)</u>
          <u xml:id="u-185.6" who="#JanKuriata">Skoro nie mamy sygnałów, z wyjątkiem tego jednego - chodzi o tego chorążego, który zbierał podpisy, przy czym zostało to zameldowane właśnie zgodnie z wytycznymi - znaczy to, że są one przestrzegane.</u>
          <u xml:id="u-185.7" who="#JanKuriata">Czy nie będzie już żadnych problemów w tym względzie? Z pewnością będą, bo to jest proces, który trwa. Należy przyjąć propozycję przeprowadzenia dodatkowych szkoleń, trzeba to zrobić, trzeba wyjaśniać. Obecnie przygotowywane jest uzupełnienie tych wytycznych. To są działania, które będą kontynuowane. Nie wiadomo, co może przynieść życie, i wtedy trzeba będzie zareagować na te przypadki.</u>
          <u xml:id="u-185.8" who="#komentarz">(Poseł Ryszard Faszyński: Zniszczenie morale wojska.)</u>
          <u xml:id="u-185.9" who="#JanKuriata">Na pewno te przypadki, zarówno w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych, jak i w Ministerstwie Obrony Narodowej, dały wszystkim dużo, dlatego że wyostrzyły uwagę dowódców, a także uzmysłowiły, ile trzeba pracować z ludźmi, wyjaśniać im, ażeby nie dochodziło do takich incydentów. Mam nadzieję, że do podobnych incydentów już nie dojdzie, a jeżeli dojdzie, będziemy reagować z całą ostrością.</u>
          <u xml:id="u-185.10" who="#JanKuriata">Czy miało miejsce takie spotkanie, na którym omawiane były problemy związane z apolitycznością? Mówiłem już o tym, że są one rozpatrywane podczas obrad zespołu ministra obrony narodowej, natomiast dowódcy, także dowódcy okręgów, problemy te rozpatrują w swoich zespołach, a więc wydaje się, że praca w tym względzie jest prowadzona i są tego rezultaty. To nie znaczy, że nie może dojść do jakichś incydentalnych zjawisk. Najwięcej jednak kontrowersji wzbudziła dzisiaj nie sprawa zbierania podpisów, ale sprawa wystąpienia generała Komornickiego i szefa Sztabu Generalnego. Jeżeli chodzi o ich wystąpienia - a występują oni jako żołnierze odpowiedzialni za bardzo ważną dziedzinę - to stwierdzenie, że w siłach zbrojnych jest obserwowany znaczny niedostatek, że wiele sprzętu jest niesprawnego, że obronność kraju zamiast wzrastać - maleje, to jest prawda, a więc czy to jest działalność polityczna, czy to jest przedstawianie problemu przez osobę odpowiedzialną za ten odcinek? Jeżeliby szef sztabu takich spraw nie podnosił, jego kadra odpowiednio by to oceniła, a zapotrzebowanie kadry jest właśnie takie. To nie jest wchodzenie w politykę, tylko kwestia uzmysłowienia stanu obronności kraju - jaki on jest.</u>
          <u xml:id="u-185.11" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-185.12" who="#komentarz">(Poseł Artur Smółko: Chodzi o wskazanie kandydata.)</u>
          <u xml:id="u-185.13" who="#JanKuriata">Kto wskazał kandydata na prezydenta? Nie znam takiego przypadku, żeby ktoś wskazał kandydata na prezydenta.</u>
          <u xml:id="u-185.14" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-185.15" who="#komentarz">(Poseł Artur Smółko: Ale jak to się ma do wskazania kandydata na prezydenta?)</u>
          <u xml:id="u-185.16" who="#JanKuriata">Nie wiem, czy to ja mówię nieprawdę? A może ktoś inny mówi nieprawdę? Wiedza, jaką posiadam, jaką dysponuje ministerstwo, jest właśnie taka, jak przekazuję.</u>
          <u xml:id="u-185.17" who="#komentarz">(Protesty z sali)</u>
          <u xml:id="u-185.18" who="#JanKuriata">Jeśli można, prosiłbym, żeby pomóc Ministerstwu Obrony Narodowej w realizacji tych bardzo trudnych zadań i żeby powodować wygaszanie konfliktów i nie dopuszczać do wciągania w nie sił zbrojnych, bo to przynosi wiele szkody wszystkim, i siłom zbrojnym, i obronności.</u>
          <u xml:id="u-185.19" who="#JanKuriata">Dobrze byłoby, gdybyśmy wspólnie mogli podjąć w tym względzie działania, bo to nie jest tylko jedna strona. Ministerstwo Obrony Narodowej i siły zbrojne mogą się bronić, ale mogą być atakowane. Ataki powodują to, że ludzie zaczynają się bronić i już upolitycznia się problem, nabiera on bardzo dużego rozgłosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-186">
          <u xml:id="u-186.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">To wszystko, panie ministrze? Tak.</u>
          <u xml:id="u-186.1" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Jeszcze pan premier Aleksander Łuczak chce zabrać głos.</u>
          <u xml:id="u-186.2" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-187">
          <u xml:id="u-187.0" who="#AleksanderŁuczak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mówiąc o innych, oczywiście miałem na myśli nie inne wydarzenia, które były związane ze zbieraniem podpisów, tylko inne sprawy, to znaczy zbieranie podpisów i te kwestie dotyczące wystąpień w Szczecinie i w innych miejscach, o których mówiliśmy na tej sali. Co do drugiej kwestii, trudno mi uchwycić istotę sprawy, bo jeżeli chodzi o generała Wileckiego, to on wtedy odpowiedział, że mówił jako żołnierz. Natomiast, o ile pamiętam, to dziennikarz spytał, czy uznaję się za polityka, czy za politykiera, bo takie było sformułowanie w tym wystąpieniu z okazji święta wojska. Odpowiedziałem tak, jak powiedziałem. Natomiast w związku z tym wszystkim, co tutaj się wydarzyło, z tymi wątpliwościami, uwagami, przepraszam pana marszałka i Wysoką Izbę, ale chciałbym prosić o to, żeby powrócić do tej sprawy, żeby ponownie te kwestie, które wzbudziły tyle wątpliwości, były rzetelnie i odpowiednio naświetlone i przedstawione w obecności pana ministra obrony narodowej na następnym posiedzeniu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-187.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-188">
          <u xml:id="u-188.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-188.1" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-188.2" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Wysoki Sejmie, w czasie dyskusji zgłoszono dwa niezależne wnioski o odrzucenie zarówno informacji ministra spraw wewnętrznych, jak i ministra obrony narodowej.</u>
          <u xml:id="u-188.3" who="#WłodzimierzCimoszewicz">W tej sytuacji rozstrzygniemy to w jutrzejszym głosowaniu.</u>
          <u xml:id="u-188.4" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 4 porządku dziennego: Pierwsze czytanie pilnego rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (druk nr 1189).</u>
          <u xml:id="u-188.5" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Proszę o zabranie głosu ministra pracy i polityki socjalnej pana Leszka Millera w celu przedstawienia uzasadnienia projektu ustawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-189">
          <u xml:id="u-189.0" who="#LeszekMiller">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zmieniające się warunki społeczno-gospodarcze powodują konieczność przekształceń systemu ubezpieczenia społecznego. Zmiany kompleksowe i długofalowe, tworzące sprawnie funkcjonujące instytucje zabezpieczające dochód na wypadek niezdolności do pracy zawodowej z powodu stanu zdrowia lub starości, ujęte zostały w rządowym projekcie „Programu reformy ubezpieczeń społecznych”. Realizacja tego programu będzie przedsięwzięciem, którego wdrożenie musi odbywać się w długim czasie metodą ewolucyjnych przekształceń. Jednocześnie obecny system musi reagować na zmieniające się uwarunkowania społeczne i gospodarcze. Temu celowi służy prezentowana zmiana ustawowych zasad waloryzacji świadczeń. Zmiana ta nie zrywa więzi z poziomem płac, podkreśla jednak konieczność odwołania się do wskaźnika realnego wzrostu poziomu świadczeń jako najbardziej przystającego do kryteriów społecznych, ubezpieczeniowych i finansowych.</u>
          <u xml:id="u-189.1" who="#LeszekMiller">Obecnie emerytury i renty podlegają okresowej waloryzacji, jeżeli przeciętne wynagrodzenie w porównaniu z wynagrodzeniem w kwartale, w którym ostatnio była przeprowadzona waloryzacja, wzrosło co najmniej o 10%. Wyjściowo kwotę bazową waloryzacji stanowiło 100% przeciętnego wynagrodzenia w kwartale poprzedzającym waloryzację. Od 1 marca 1993 r. kwota ta uległa obniżeniu do 91% przeciętnego wynagrodzenia, natomiast od czerwca 1994 r. kwota bazowa waloryzacji została podwyższona do 93% przeciętnego wynagrodzenia.</u>
          <u xml:id="u-189.2" who="#LeszekMiller">Zwykle wzrost płac w IV kwartale dawał podstawę do waloryzacji w marcu następnego roku, a następnie tak zwaloryzowane świadczenie było wypłacane przez 9 miesięcy, by w grudniu ulec następnej waloryzacji. Tak było w minionych latach, począwszy od 1992 r., z wyjątkiem 1994 r., kiedy to trzykrotnie dokonano waloryzacji. Mechanizm ten w warunkach zmniejszającej się inflacji powoduje zachwianie właściwych proporcji między wzrostem płac i świadczeń. Właśnie przeniesienie z przeszłości silniejszej dynamiki płac, skutkującej z opóźnieniem (jedno-, dwu- lub trzykwartałowym) podwyżką świadczeń, powoduje taki skutek. Im wolniejszy bowiem jest wzrost płac wywołany zmniejszającą się inflacją, tym gwałtowniejszy wzrost poziomu świadczeń w stosunku do płac.</u>
          <u xml:id="u-189.3" who="#LeszekMiller">Funkcjonowanie tego mechanizmu najlepiej można prześledzić na przykładzie założeń budżetowych na 1996 rok. Gdyby utrzymać obowiązujące zasady, nominalny wzrost świadczeń emerytalno-rentowych w systemie pracowniczym wyniósłby około 35%, a w systemie rolników indywidualnych około 36%, podczas gdy wzrost wynagrodzeń w tym okresie wyniesie około 24%. W wymiarze realnym oznacza to wzrost świadczeń emerytalno-rentowych o 12–13% przy wzroście realnym wynagrodzeń rzędu 3–4%, a więc prawie czterokrotnie niższym.</u>
          <u xml:id="u-189.4" who="#LeszekMiller">Przedstawiany projekt ustawy nie znosi podstawowej więzi między pracą a emeryturą. W projekcie tym wszakże uznaje się, że praca i jej wyniki są nadrzędne, gdyż tworzą przyrost dochodu narodowego, z którego - w określonym stopniu - korzysta pozostała część społeczeństwa, w tym także renciści i emeryci.</u>
          <u xml:id="u-189.5" who="#LeszekMiller">Ze wzrostu gospodarczego w pierwszej kolejności korzystać powinni obecnie pracujący, ale pozostała część społeczeństwa nie może być pozbawiona możliwości uczestnictwa w efektach tego wzrostu. W tym ujęciu należy rozpatrywać relacje między przyrostem płac a przyrostem emerytur i rent. Właściwe proporcje chronią system przed załamaniem, a jednocześnie zapewniają stały realny wzrost świadczeń na poziomie możliwości finansów ubezpieczeń społecznych i budżetu państwa. Pod rządami prezentowanej ustawy emeryci i renciści będą zyskiwać realnie, lecz wolniej niż pracujący. Wolniej o 0,5% niż pracujący w sferze przedsiębiorstw i wolniej o 3% od pracowników sfery budżetowej, dla których Komisja Trójstronna ustaliła wzrost realnych płac w przyszłym roku na 5,5%.</u>
          <u xml:id="u-189.6" who="#LeszekMiller">Uznając, że wzrost dochodów emerytów i rencistów powinien podążać za wzrostem płac, ale nie może być od nich szybszy, oraz biorąc pod uwagę możliwości finansowe budżetu państwa, Rada Ministrów na posiedzeniu w dniu 24 czerwca br. ustaliła, że świadczenia emerytalno-rentowe w 1996 r. w porównaniu z 1995 r. powinny wzrosnąć realnie o 2,5%. Stosownie do tych ustaleń projekt ustawy zakłada w 1996 r. jedną waloryzację świadczeń od 1 września. Trzeba wszakże pamiętać, że w grudniu tego roku nastąpi znaczna waloryzacja — rzędu 15–17% — której skutki prawie w całości przeniosą się na rok następny. Wskaźnik podwyżek świadczeń zapewniający tak ustalony wzrost realny, uwzględniający jednocześnie podwyższenie o jeden punkt procentowy kwoty bazowej, zostanie określony w ustawie budżetowej na rok 1996.</u>
          <u xml:id="u-189.7" who="#LeszekMiller">Ponadto w projekcie założono przeprowadzenie w kwietniu 1997 r. korekty zrealizowanych podwyżek stosownie do rzeczywistego ukształtowania się odpowiednich wskaźników, tak aby w efekcie zagwarantować wzrost realny emerytur i rent w wysokości 2,5%. Pragnę podkreślić wagę tego mechanizmu. Dzięki niemu nie tylko założenia i prognozy ustawy budżetowej będą decydować o ostatecznej kwocie świadczenia. Przede wszystkim decydować będzie o tym realny wynik osiągnięty w gospodarce, rzeczywisty poziom inflacji. W ten sposób zapewnia się realny wzrost wypłacanych kwot świadczeń w 1996 r. na zakładanym poziomie. Przypomnę, że obecnie nie ma możliwości zagwarantowania odpowiedniego poziomu wzrostu realnego świadczeń emerytalno-rentowych, gdyż ten wzrost jest zawsze rezultatem przebiegu procesów społeczno-gospodarczych i wynikających zeń wzrostu wynagrodzeń i wzrostu kosztów utrzymania. Szacuje się, że przeciętna emerytura-renta w 1996 r. w porównaniu do roku obecnego nominalnie wzrośnie o 22,8%. Na wzrost ten składać się będzie iloczyn zakładanego średniorocznego składnika wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych na poziomie 119,8% i ustalonego realnego wzrostu świadczeń emerytalno-rentowych w wysokości 2,5%.</u>
          <u xml:id="u-189.8" who="#LeszekMiller">Projekt wprowadza jednolite zasady waloryzacji świadczeń, w tym także minimalnych, oraz wszystkich dodatków i zasiłków wypłacanych przy emeryturze lub rencie. Wdrożenie tego mechanizmu jest konieczne po to, by nie doprowadzić do dalszego spłaszczenia świadczeń emerytalnych i rentowych oraz aby uniknąć nadmiernego zwiększania się udziału dodatków w formule świadczeń.</u>
          <u xml:id="u-189.9" who="#LeszekMiller">W oparciu o identyczne zasady ukształtowane byłyby świadczenia dla inwalidów wojennych i wojskowych.</u>
          <u xml:id="u-189.10" who="#LeszekMiller">Zgodnie z przepisami ustawy o związkach zawodowych oraz o organizacjach pracodawców projekt ustawy został skierowany do konsultacji w dniu 20 lipca br. Związki zawodowe krytycznie oceniły proponowane rozwiązania. Z kolei Konfederacja Pracodawców Polskich nie wniosła zastrzeżeń do projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-189.11" who="#LeszekMiller">Mimo krytycznych opinii przed rządem stoi alternatywa: albo przyjmiemy zmiany w waloryzacji rent i emerytur, dostosowując je do realiów rozwoju gospodarczego Polski, albo trzeba będzie szukać innych dodatkowych źródeł finansowania - w podatkach lub w druku pustego, inflacyjnego pieniądza. Podkreślam wszakże, że każde z tych rozwiązań najszybciej i najboleśniej, rzecz jasna, uderzy w najbiedniejszych, niwelując w rzeczywistości pozytywne skutki takich decyzji.</u>
          <u xml:id="u-189.12" who="#LeszekMiller">Wysoka Izbo! W obecnym swym kształcie system ubezpieczeń społecznych ma wiele wad. Aż 70% Polaków badanych przez Centrum Badania Opinii Społecznej negatywnie ocenia istniejące rozwiązania. Wspomniany wcześniej projekt reformy systemu ubezpieczeń społecznych zawiera propozycje kompleksowych rozwiązań podstawowych problemów ubezpieczeń społecznych w Polsce, w tym także zmian w systemie ubezpieczenia emerytalno-rentowego. Wyniki sondażu przeprowadzonego przez Centrum Badania Opinii Społecznej w lipcu tego roku wskazują, że prawie 70% badanych postuluje wprowadzenie zmian w obecnym systemie, jakkolwiek należy przypuszczać, że część z nich oczekuje po prostu wzrostu wysokości świadczeń. Opinie co do sposobu realizacji reformy są podzielone. Dotyczy to także rodzaju indeksacji.</u>
          <u xml:id="u-189.13" who="#LeszekMiller">W programie reformy ubezpieczeń społecznych zaproponowano waloryzację mieszaną. Renta państwowa waloryzowana byłaby według wskaźnika wzrostu cen, natomiast część ubezpieczeniowa - według wskaźnika wzrostu płac objętych składką na ubezpieczenie społeczne. Ponadto proponuje się jednakowy system waloryzacji dla wszystkich świadczeń rentowo-emerytalnych.</u>
          <u xml:id="u-189.14" who="#LeszekMiller">Z badań CBOS wynika, że w kwestii formuły waloryzacji świadczeń zdania są równo podzielone. Po 47% badanych opowiada się za indeksacją płacową i tyle samo za indeksacją cenową. Wszakże najwięcej zwolenników zyskuje wariant mieszany.</u>
          <u xml:id="u-189.15" who="#LeszekMiller">W dzisiejszych warunkach rosnąca liczba emerytów i rencistów oraz wysokość średniej emerytury i renty — która w relacji do średniej płacy kształtuje się na poziomie 61% — powoduje, że wydatki na ubezpieczenia społeczne łącznie ze świadczeniami zaopatrzeniowymi osiągnęły bardzo wysoki poziom (planowany w ustawie budżetowej na 1995 r. na 54 mld nowych złotych). Jednocześnie obserwuje się spadek stopnia pokrycia wydatków na świadczenia dochodami ze składek. Gdyby zachować obecne zasady waloryzacji świadczeń, skala pokrycia wypłat w systemie pracowniczym obniżyłaby się z ponad 84% w roku obecnym do 79–80% w roku przyszłym. W systemie rolników indywidualnych skala ta wynosiłaby tylko ok. 6%.</u>
          <u xml:id="u-189.16" who="#LeszekMiller">Rosnący deficyt tych funduszy nie może być sfinansowany w drodze odpowiedniego zwiększenia składek. Wysoka składka ubezpieczeniowa poprzez podwyższenie kosztu pracy wpływałaby przecież na pogorszenie konkurencyjności polskich firm i towarów, ze wszelkimi negatywnymi tego skutkami. Zwiększone koszty pracy uwzględnione przez przedsiębiorstwa przy kalkulacji cen ich wyrobów i usług oznaczałyby dodatkowo wzrost cen, a w efekcie pogorszenie poziomu życia uderzające także w emerytów i rencistów.</u>
          <u xml:id="u-189.17" who="#LeszekMiller">Zmiana mechanizmu waloryzacji w 1996 r. oznacza niższe wydatki na emerytury i renty wypłacane z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i Funduszu Emerytalno-rentowego, co pozwoli na zbilansowanie wydatków budżetu państwa w 1996 r. Ponadto zmiana zasad waloryzacji emerytur i rent w 1996 r. powinna być uchwalona w możliwie szybkim terminie, aby uniknąć zarzutów naruszania zasady niedziałania prawa wstecz i niezachowania odpowiedniego vacatio legis dla przepisów emerytalno-rentowych, stąd też tryb pilny proponowanej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-189.18" who="#LeszekMiller">Po zakończeniu konsultacji społecznych nad rządowym projektem reformy systemu ubezpieczeń społecznych Rada Ministrów przedłoży Wysokiej Izbie, wraz z innymi projektami ustaw, zasady waloryzacji rent i emerytur na następne lata. Prezentowany obecnie projekt zmian ma w części dotyczącej waloryzacji charakter epizodyczny i jest ściśle powiązany z założeniami budżetowymi na 1996 r. W tym znaczeniu ma on charakter ustawy okołobudżetowej.</u>
          <u xml:id="u-189.19" who="#LeszekMiller">Wysoki Sejmie! W świetle konieczności prawidłowego funkcjonowania systemu emerytalno-rentowego oraz założeń do projektu budżetu państwa na 1996 r. wyrażam przekonanie, że zaproponowane zmiany są niezbędne. Sposób waloryzacji rent i emerytur wymaga pilnej zmiany, która z jednej strony zagwarantuje umiarkowany wzrost przeciętnej realnej emerytury i renty, z drugiej zaś zapewni sfinansowanie bez groźnej destabilizacji finansów publicznych.</u>
          <u xml:id="u-189.20" who="#LeszekMiller">Uprzejmie proszę o przyjęcie przedkładanego przez rząd projektu ustawy o zmianie ustawy o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw i skierowanie go w trybie pilnym do dalszych prac parlamentarnych.</u>
          <u xml:id="u-189.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-189.22" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Aleksander Małachowski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-190">
          <u xml:id="u-190.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu ministrowi Leszkowi Millerowi za przedstawienie projektu ustawy o zmianie ustawy o rewaloryzacji emerytur i rent.</u>
          <u xml:id="u-190.1" who="#AleksanderMałachowski">Pan poseł Jan Rulewski w jakiej sprawie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-191">
          <u xml:id="u-191.0" who="#JanRulewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! W imieniu klubowo Unii Pracy i Unii Wolności wnosimy o przerwanie debaty na wystąpieniu pana ministra. Prośbę naszą uzasadniamy następująco: Projekt został przedstawiony w trybie pilnym, a dotyczy milionów ludzi, więcej nawet, niż podaje pan minister, bo dotyczy również kombatantów, ludzi pobierających zasiłki. Nadto tryb pilny nie pozwolił na dokładne przygotowanie się i ewentualne przyspieszone konsultacje z naszymi środowiskami.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-192">
          <u xml:id="u-192.0" who="#AleksanderMałachowski">Panie pośle, po pierwsze, wprowadził mnie pan w błąd, ponieważ nie otworzyłem debaty, a pan zgłosił wniosek w sprawie debaty. Będzie go pan zatem musiał, zgodnie z wymogami regulaminu Sejmu, powtórzyć. Po drugie, wiedząc o tym wniosku, zrobiłem bilans czasu. Mamy jutro od 13 do 15 godzin pracy przed sobą. Obliczyłem to bardzo powściągliwie, zakładając, że wszystkie krótkie dyskusje będą rzeczywiście krótkie itd. Czy w tej sytuacji Wysoka Izba zechce podjąć taką decyzję? Oczywiście możemy to uchwalić, regulamin Sejmu na to pozwala. Prosiłbym tylko o refleksję, czy jest możliwość odbycia spotkania w dniu jutrzejszym.</u>
          <u xml:id="u-192.1" who="#AleksanderMałachowski">Czy są jakieś głosy w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-192.2" who="#AleksanderMałachowski">Pan poseł Stanisław Wiśniewski, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-193">
          <u xml:id="u-193.0" who="#StanisławWiśniewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Sądzę, że sprawa jest bardzo poważna, gdyż argumentacja przedstawiona przez pana ministra Millera nie jest pełna. Projekt tejże ustawy z przedłożenia rządowego trzeba rozpatrywać w szerszym kontekście. Nie jest to tylko zmiana sposobu waloryzacji emerytur i rent w systemie pracowniczym, ale również wiąże się to z budżetem państwa na rok przyszły. Z tego też względu bardzo prosimy i jako klub Unii Pracy wnosimy do Wysokiej Izby o umożliwienie przeprowadzenia dyskusji w dniu jutrzejszym. Chodzi o to także z innego względu. Jestem w posiadaniu wielu listów i pism od reprezentacji środowiska emerytów, takich jak: Krajowa Partia Emerytów i Rencistów, Krajowe Przedstawicielstwo Emerytów i Rencistów i inne. Prosili oni, aby to środowisko mogło wysłuchać debaty Sejmu nad projektem tejże ustawy.</u>
          <u xml:id="u-193.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-194">
          <u xml:id="u-194.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Wiśniewskiemu.</u>
          <u xml:id="u-194.1" who="#AleksanderMałachowski">Pan minister Leszek Miller pragnie zabrać głos.</u>
          <u xml:id="u-194.2" who="#AleksanderMałachowski">Panie pośle, przepraszam, pan był co prawda pierwszy, ale ministrowie mają prawo do wystąpień poza kolejnością zgłoszeń. Minister Miller ma ten przywilej, zgodnie z regulaminem Sejmu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-195">
          <u xml:id="u-195.0" who="#LeszekMiller">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pragnę wyrazić zdumienie, iż pan poseł Rulewski nie zgłosił tego wniosku przed zabraniem przeze mnie głosu. Jak sądzę, wtedy był czas na zaproponowanie, aby debatę odłożyć do jutra. Jeśli pan poseł Wiśniewski mówi, że jest w posiadaniu wielu sygnałów, że renciści i emeryci oczekują debaty jutro, to nieskromnie przypuszczam, że oczekują również mojego wystąpienia, tymczasem nie będą mogli go wysłuchać. Zatem, jeżeli już rozpoczęliśmy ten punkt, zwracam się z prośbą do Wysokiej Izby o kontynuowanie pracy w dniu dzisiejszym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-196">
          <u xml:id="u-196.0" who="#AleksanderMałachowski">Panie Ministrze! Sprawa polega na tym, że poseł Rulewski miał rację, zgłaszając swój wniosek, bo w tym składzie Izby nie moglibyśmy przegłosować zmiany porządku dziennego o przeniesienie punktu porządku dziennego. Możemy natomiast odroczyć rozpoczętą debatę. Niestety, na pana wypadło. Mógłby to być z równym powodzeniem wniosek poselski. W tej sytuacji udzielę jeszcze głosu panu posłowi i zaraz przeprowadzimy głosowanie. Tak określa to regulamin Sejmu. Będzie pan musiał w wystąpieniu podsumowującym powtórzyć swoje argumenty. Takie widzę praktyczne rozwiązanie. Pan ma zawsze możność wystąpienia, panie ministrze, prowadzący marszałek nie robi panu żadnej uprzejmości. Może pan zatem jeszcze zabrać głos i powtórzyć znaczną część swoich argumentów. Myślę, że to jest jednak bardziej realne rozwiązanie. Sądząc po sali, ten wniosek zostanie przegłosowany.</u>
          <u xml:id="u-196.1" who="#AleksanderMałachowski">Jeszcze pan poseł Marek Dyduch pragnie zabrać głos, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-197">
          <u xml:id="u-197.0" who="#MarekDyduch">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Faktycznie ten problem jest zasadniczy, poważny. Jutro o godz. 10.00, zaraz po głosowaniach, miało się odbyć spotkanie Komisji Polityki Społecznej i Komisji Ustawodawczej, które miały powołać podkomisję do przeprowadzenia debaty nad tą ustawą i przygotowania sprawozdania. To też trochę komplikuje sytuację, bo trzeba by to spotkanie przenieść. Jednak, uznając argumenty panów, chcielibyśmy jako klub rozważyć tę propozycję, w związku z tym w imieniu klubu wnoszę o 15-minutową przerwę. Będziemy mogli to przedyskutować, a następnie w głosowaniu ustosunkujemy się do tego wniosku. Takie prawo nam jako klubowi przysługuje.</u>
          <u xml:id="u-197.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-198">
          <u xml:id="u-198.0" who="#AleksanderMałachowski">Proszę, pan poseł Henryk Wujec.</u>
          <u xml:id="u-198.1" who="#AleksanderMałachowski">Ja ciągle przypominam, że nie otworzyłem debaty w tej sprawie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-199">
          <u xml:id="u-199.0" who="#HenrykWujec">Panie Marszałku! Był pierwszy wniosek formalny, proszę o poddanie go pod głosowanie...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-200">
          <u xml:id="u-200.0" who="#AleksanderMałachowski">Wniosek został zgłoszony przed otworzeniem debaty. Nie ma on do tej pory waloru wniosku formalnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-201">
          <u xml:id="u-201.0" who="#HenrykWujec">...i później dopiero ewentualnie tego wniosku, jeżeli tamten wniosek nie przejdzie. Jeżeli wniosek przejdzie, to wtedy i tak będzie czas na przerwę i klub będzie mógł się zebrać. Jeżeli wniosek nie przejdzie, będziemy kontynuować debatę.</u>
          <u xml:id="u-201.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie, nie, proszę nie kombinować.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-202">
          <u xml:id="u-202.0" who="#AleksanderMałachowski">Pan poseł Rulewski nie uprzedził mnie, iż zamierza zgłosić wniosek, który wymaga rozpoczęcia debaty. Ja tej debaty nie otworzyłem. Myślałem, że pan poseł chce zabrać głos w sprawach porządkowych.</u>
          <u xml:id="u-202.1" who="#AleksanderMałachowski">W tej sytuacji, skoro klub prosi o przerwę, wyrażam zgodę na 15-minutową przerwę, po której otworzę debatę, wniosek zostanie powtórzony i wtedy będzie można poddać go pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-202.2" who="#AleksanderMałachowski">Zarządzam 15-minutową przerwę, czyli do godz. 22.35.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-203">
          <u xml:id="u-203.0" who="#MałgorzataOstrowska">Chciałabym prosić jeszcze o uwagę.</u>
          <u xml:id="u-203.1" who="#MałgorzataOstrowska">Na wniosek posłów klubu SLD przekazuję jeszcze jeden komunikat: Proszę wszystkich posłów SLD o przejście na salę sejmową na spotkanie klubowe.</u>
          <u xml:id="u-203.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 22 min 17 do godz. 22 min 34)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-204">
          <u xml:id="u-204.0" who="#AleksanderMałachowski">Proszę państwa o zajmowanie miejsc, ponieważ czas przerwy dobiegł końca.</u>
          <u xml:id="u-204.1" who="#AleksanderMałachowski">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-204.2" who="#AleksanderMałachowski">Kontynuujemy punkt 4 porządku dziennego. Jest to pierwsze czytanie pilnego rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-204.3" who="#AleksanderMałachowski">Wysoka Izbo! Przypominam, iż Sejm postanowił o wysłuchaniu w debacie nad tym punktem porządku dziennego 10-minutowych wystąpień w imieniu klubów i 5-minutowych wystąpień w imieniu kół.</u>
          <u xml:id="u-204.4" who="#AleksanderMałachowski">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-204.5" who="#AleksanderMałachowski">Czy panowie posłowie, którzy przedtem w sposób nieformalny zgłosili wnioski, zamierzają je powtórzyć w sposób formalny?</u>
          <u xml:id="u-204.6" who="#AleksanderMałachowski">Proszę bardzo, pan poseł Stanisław Wiśniewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-205">
          <u xml:id="u-205.0" who="#StanisławWiśniewski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Ze względu na wagę treści zawartych w projekcie ustawy o zmianie ustawy o rewaloryzacji emerytur i rent i o zmianie niektórych ustaw w przedłożeniu rządowym, z uwagi na fakt, że ta ustawa powinna być rozpatrywana wtedy, gdy środowiska emerytów mają możliwość obserwowania debaty i z uwagi na to, że jestem w posiadaniu wielu listów organizacji emeryckich, które zwróciły się z prośbą o umożliwienie...</u>
          <u xml:id="u-205.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Pokaż!)</u>
          <u xml:id="u-205.2" who="#StanisławWiśniewski">Jutro dam ci, nie kłamię. Zwracam się do Wysokiej Izby o przełożenie dyskusji nad wystąpieniem pana ministra pracy na jutro.</u>
          <u xml:id="u-205.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-206">
          <u xml:id="u-206.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-206.1" who="#AleksanderMałachowski">Zgodnie z art. 109 ust. 3 pkt 4 regulaminu Sejmu możemy bez kworum, przy liczbie posłów obecnych na sali, przeprowadzić głosowanie w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-206.2" who="#AleksanderMałachowski">Zarządzam głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-206.3" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem wniosku klubu Unii Pracy, zgłoszonego przez pana posła Wiśniewskiego, o odroczenie do dnia jutrzejszego debaty nad punktem 4 porządku dziennego, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-206.4" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-206.5" who="#AleksanderMałachowski">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-206.6" who="#AleksanderMałachowski">W głosowaniu uczestniczyło 185 posłów. Za wnioskiem opowiedziało się 67 posłów, przeciw - 103, wstrzymało się 15 posłów.</u>
          <u xml:id="u-206.7" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm nie przychylił się do wniosku Unii Pracy Klubu Parlamentarnego i w związku z tym przystępujemy do debaty.</u>
          <u xml:id="u-206.8" who="#AleksanderMałachowski">Pierwszego proszę o zabranie głosu pana posła Marka Dyducha z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-207">
          <u xml:id="u-207.0" who="#MarekDyduch">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Rozpatrujemy dzisiaj projekt ustawy o zmianie ustawy o rewaloryzacji emerytur i rent i o zasadach ustalania emerytur i rent. Zanim przejdę do omawiania powyższych przepisów, wyrażę nadzieję, że jest to jedna z ostatnich nowelizacji tzw. ustawy emerytalnej z 17 października 1991 r. przed głębokimi, strukturalnymi reformami ubezpieczeń społecznych i związanym z tym procesem legislacyjnym. Warto podkreślić, iż sytuacja dorosła do otwartej debaty w kontekście tego zagadnienia i pełnej informacji dla społeczeństwa o złożoności sytuacji dotyczącej ubezpieczeń społecznych.</u>
          <u xml:id="u-207.1" who="#MarekDyduch">Należy zauważyć, że prognoza na lata 1995–2005 wskazuje stałą tendencję pogarszania się stanu finansowego Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, chociażby ze względu na wzrost liczby świadczeniobiorców. Po 2000 r. będzie większa o 700–1400 tys. osób. Przy obecnych uwarunkowaniach prawno-finansowych budżet państwa w przyszłych latach nie wytrzyma obciążenia, jakie stanowi dotowanie Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Przyszłym emerytom i rencistom mogą zagrozić niesystematyczne wypłacanie świadczeń, a być może działania prawne, drastycznie ograniczające świadczenia. Oby taki fakt nigdy nie nastąpił, choć już raz, dla przypomnienia podam, 3 lata temu miał miejsce.</u>
          <u xml:id="u-207.2" who="#MarekDyduch">W świadomości Polaków rozwiązania prawne obecnego systemu emerytalnego również nie zyskują aprobaty. Aż 74% ankietowanych przez CBOS respondentów ocenia dzisiejszy stan w tej dziedzinie jako zły. Już w najbliższym roku dotychczasowe przepisy ustawy emerytalnej wymusiłyby dwie waloryzacje - w marcu i w grudniu 1996 r. - co spowodowałoby realny wzrost świadczeń emerytalno-rentowych o ok. 12,%, czyli więcej niż realny wzrost wynagrodzeń dla osób czynnych zawodowo, który w 1996 r. wyniesie ok. 4 (może troszeczkę więcej) procent. Taki stan rzeczy spowoduje ogromne obciążenie budżetu państwa i zasadnicze dysproporcje w wysokości wzrostu wynagrodzeń i wyżej wymienionych świadczeń w przyszłym roku. Zatem rząd musiał podjąć decyzję, aby to zjawisko w jakiś sposób zracjonalizować. Dlatego skierował omawiany tu projekt ustawy do Wysokiej Izby.</u>
          <u xml:id="u-207.3" who="#MarekDyduch">Ze względu na ścisłą korelację projektu ustawy budżetowej na 1996 r. ze skutkami finansowymi, wynikającymi z powyższego projektu, rząd zaproponował tryb pilny dla wprowadzenia tej ustawy. Mając na względzie powyższe oraz zbliżającą się kampanię prezydencką, podczas której wiele ugrupowań i kandydatów będzie chciało upolitycznić problem związany z wysokością świadczeń emerytalno-rentowych w 1996 r., a także mając na uwadze doświadczenia z przewlekłością procesów zatwierdzających niektóre ustawy przez obecnego prezydenta, tryb ten wydaje się odpowiedni i należy go poprzeć.</u>
          <u xml:id="u-207.4" who="#MarekDyduch">Wysoka Izbo! Przechodząc do szczegółowych zapisów omawianego tu projektu skupię się na wątpliwościach, które mój klub wnosi z propozycją należytego przeanalizowania naszych spostrzeżeń w dalszych pracach nad projektem ustawy w komisjach.</u>
          <u xml:id="u-207.5" who="#MarekDyduch">Należy przede wszystkim zauważyć, że wskaźnik waloryzacji po uwzględnieniu wzrostu kwoty bazowej będzie wynosił — według art. 171 ust. 2–2,5% powyżej realnej inflacji. Ten fakt jest godny uwagi. Będzie to kolejny rok realnego wzrostu emerytur i rent. Wydaje się jednak, że zapis określający, iż będzie to stricte 2,5%, jest zbyt precyzyjny; w języku prawniczym nazywa się go zbyt sztywnym. Jak wiemy, przewiduje się jedną waloryzację, we wrześniu 1996 r., zatem ustanowienie jej na wymaganym poziomie będzie trudne. Do końca roku pozostanie kilka miesięcy i faktyczna inflacja w stosunku do przewidywanej może kształtować się różnie.</u>
          <u xml:id="u-207.6" who="#MarekDyduch">Wprawdzie przepis art. 171 ust. 5 ma zapobiegać niższym naliczeniom i stwarza gwarancje, iż w kwietniu 1997 r. ewentualne zaniżone świadczenia zostaną emerytom jednorazowo wyrównane, to jednak taki zapis nie w pełni załatwi ten problem. Przede wszystkim, termin wyrównania następuje według nas zbyt późno. Emeryci ewentualnie nie dopłaconej kwoty nie będą mieć w kieszeni przez kilka miesięcy. W dodatku wartość nominalna będzie pomniejszona w stosunku do wartości realnej tego wyrównania o inflację pierwszego kwartału 1997 r.</u>
          <u xml:id="u-207.7" who="#MarekDyduch">Słabość tych zapisów sprowadza się również do faktu ewentualnego wyższego naliczania świadczeń emerytalnych powyżej 2,5% nad realną inflację. Takie zagrożenie występuje również przy naliczaniu waloryzacji we wrześniu. Gdyby to nastąpiło, to nie ma mechanizmu, który by ten stan regulował.</u>
          <u xml:id="u-207.8" who="#MarekDyduch">W związku z powyższym proponujemy rozważyć, czy zapisów omawianych tu artykułów nie sformułować tak, żeby wskaźnik waloryzacji wynosił co najmniej 2,5%, a nie stricte 2,5%. Taki zapis będzie bardziej elastyczny i nie zamknie drogi do różnych działań w tej dziedzinie. Natomiast chcę tutaj podtrzymać tezę wygłoszoną przez ministra Millera, że zapewnienie wzrostu o 2,5% jest jednak osiągnięciem i pełną gwarancją dla emerytów i rencistów. Należy także rozważyć, czy nie zmienić na luty 1997 r. terminu ewentualnego wyrównania niedopłaty świadczeń za 1996 r., jeżeli taka nastąpi, lub przeanalizować możliwość waloryzacji wypłacanej kwoty o wysokość inflacji I kwartału 1997 r., przy założeniu pozostawienia terminu kwietnia 1997 r., jak mówią obecnie zapisy projektu.</u>
          <u xml:id="u-207.9" who="#MarekDyduch">Wysoka Izbo! Wnikliwej analizie powinny podlegać również przepisy art. 16 ust. 1 pkt 1–2 i ust. 2, które dotyczą najniższych emerytur i rent. Chodzi tu przede wszystkim o filozofię rewaloryzacji tych świadczeń. Zasadne jest tutaj pytanie, czy ma ona, tak jak obecnie, promować proporcjonalnie większy wzrost waloryzacji najniższych emerytur i rent w stosunku do waloryzacji rent o wyższym finansowo standardzie, czy traktować te świadczenia wprost proporcjonalnie do wysokości opłacanych składek. Myślę, że ten problem również zostanie wnikliwie zbadany w komisji.</u>
          <u xml:id="u-207.10" who="#MarekDyduch">Klub Sojuszu Lewicy Demokratycznej wnosi o przekazanie powyższego projektu ustawy do dalszych prac w Komisjach: Polityki Społecznej i Ustawodawczej. I składam taką propozycję, żeby bardzo szybko nad tymi ustawami popracować i na najbliższym posiedzeniu Sejmu tę ustawę - z przyczyn, które wymieniłem wcześniej - przyjąć.</u>
          <u xml:id="u-207.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-208">
          <u xml:id="u-208.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Markowi Dyduchowi z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-208.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana posła Józefa Mioduszewskiego z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-209">
          <u xml:id="u-209.0" who="#JózefMioduszewski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Rozpatrujemy dziś kolejny bardzo trudny problem - wprowadzenie proponowanego przez rząd innego systemu rewaloryzacji emerytur i rent. Zdajemy sobie doskonale sprawę, że nie jest to rozstrzygnięcie systemowe, ale kolejna regulacja doraźna i przejściowa. Jest ona w pewnym sensie wymuszona stanem finansów państwa. Nasz system finansowania świadczeń z ubezpieczenia społecznego opiera się na zasadzie pokrywania bieżących wydatków z bieżących wpływów ze składek. Taki sposób finansowania jest szczególnie czuły na zakłócenia proporcji pomiędzy płacącymi składki a świadczeniobiorcami. Ostatnie lata charakteryzuje spadek liczby osób zasilających składkami Fundusz Ubezpieczeń Społecznych oraz fundusz emerytalny rolników w stosunku do liczby świadczeniobiorców.</u>
          <u xml:id="u-209.1" who="#JózefMioduszewski">W 1995 r. wskaźnik pokrycia bieżących wydatków ZUS z dochodów ze składek oscyluje wokół 84%, a funduszu emerytalnego rolników wynosi tylko 6,4%. W celu zapewnienia płynności wypłat konieczne jest uzupełnienie środków funduszu przez budżet państwa.</u>
          <u xml:id="u-209.2" who="#JózefMioduszewski">Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego, tak jak i bodaj większość społeczeństwa, opowiada się zdecydowanie za systemową reformą ubezpieczeń społecznych. Jednak ze względu na wagę i złożoność problematyki i skutki społeczno-ekonomiczne przyszłej reformy nie może ona nastąpić z dnia na dzień. Więc póki to nie nastąpi, niestety konieczne są rozwiązania doraźne.</u>
          <u xml:id="u-209.3" who="#JózefMioduszewski">Problem poziomu świadczeń emerytalno-rentowych obecnych i przyszłych świadczeniobiorców dotyczy większości społeczeństwa i ma przede wszystkim aspekt społeczny, a także ma istotne znaczenie dla sytuacji gospodarczej i politycznej w kraju. Jest powszechna zgoda co do tego, że poziom emerytur i rent powinien zapewnić godne utrzymanie i być odpowiednią rekompensatą za trud pracy. Rzecz w tym, aby wzrost kosztów utrzymania i inflacja były odpowiednio rekompensowane. Jest jednak i zgodność co do tego, że powinny być również zachowane odpowiednie proporcje między świadczeniami czy, właściwie mówiąc, wypłatami emerytalno-rentowymi a płacami. Natomiast prawda oczywista i obiektywna jest taka, że zarówno odpowiedni poziom płac, jak też świadczeń emerytalno-rentowych nie zależy od błyskotliwości polityków, życzliwości parlamentu czy też dobrej lub złej woli rządu i ministra finansów, jak niejednokrotnie podkreślał w swych wypowiedziach wicepremier Kołodko, ale od rozwoju gospodarczego. Mówiąc obrazowo i po chłopsku, jeśli w najlepszej wierze z potrzeby bądź konieczności przeładujemy wóz, jakim jest nasza gospodarka - w przenośni - ponad możliwości konia czy innej siły pociągowej, to utknie on na środku drogi, a ta ciągle jeszcze prowadzi pod górę.</u>
          <u xml:id="u-209.4" who="#JózefMioduszewski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego generalnie popiera, nie wnikając w szczegóły, proponowane zmiany ustawy o rewaloryzacji emerytur i rent i będzie głosował za skierowaniem projektu ustawy do dalszych prac w odpowiednich komisjach. Stanowisko to wynika z tego, że dotychczasowy system ma wiele wad, co szeroko omawiał pan minister Miller. Dalsze jego utrzymywanie jest wprost niemożliwe, głównie z powodów ekonomicznych i w wyniku zmniejszania się stopnia samowystarczalności finansowej instytucji ubezpieczeniowych.</u>
          <u xml:id="u-209.5" who="#JózefMioduszewski">Proponowany nowy system rewaloryzacji zachowuje związek między wzrostem płac i wzrostem świadczeń emerytalno-rentowych, gwarantując realny wzrost świadczeń, wprawdzie na niezbyt wysokim poziomie, ale po prostu na takim, na jaki nas stać. Stan ten obrazuje takie znane ludowe powiedzenie: wedle stawu grobla.</u>
          <u xml:id="u-209.6" who="#JózefMioduszewski">Pewne wątpliwości może budzić termin, dopiero wrześniowy, rewaloryzacji, czy też ewentualna wypłata wyrównań bez oprocentowania. Tę sprawę warto dokładnie rozpatrzyć, chociaż obiektywnie rzecz biorąc, obecny, już prawie pewny, termin wysokiej rewaloryzacji grudniowej w pewnym sensie uzasadnia tę propozycję.</u>
          <u xml:id="u-209.7" who="#JózefMioduszewski">Zgodnie z wcześniejszą zapowiedzią odniosłem się wyłącznie do spraw generalnych, które proponuje rząd, wnosząc projekt ustawy o zmianie ustawy emerytalno-rentowej. Mój klub czyni to świadomie, uważając, że cała ta problematyka zostanie szczegółowo przeanalizowana w komisjach. Zawsze uważaliśmy i uważamy, że sprawy bytowe emerytów i rencistów powinny być traktowane ze szczególną troską. Po prostu musimy zachować równowagę pomiędzy finansowymi możliwościami państwa a ciągle nie zaspokojonymi w pełni oczekiwaniami wielomilionowej rzeszy emerytów i rencistów. Zachowanie takiej równowagi wymaga dokonania trudnych, ale koniecznych wyborów. Dlatego obecnie opowiadamy się za dokonaniem zaproponowanych zmian o charakterze przejściowym i za głęboką, ale dokonaną w sposób ewolucyjny reformą systemu emerytalno-rentowego w przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-209.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-210">
          <u xml:id="u-210.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Józefowi Mioduszewskiemu z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-210.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Jana Rulewskiego z Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-211">
          <u xml:id="u-211.0" who="#JanRulewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przeszło dwa lata temu opinia publiczna w Polsce - szczególnie renciści i emeryci, ale i kombatanci, kobiety oraz wojsko - dowiedziała się, że koalicja, a właściwie SLD na czele z panem posłem Kwaśniewskim, ma serce. Ujęła się ona twardo za sprawą losów rencistów i emerytów, gromko grzmiąc, że będzie podniesiona baza do 100%. Już wkrótce, to znaczy natychmiast.</u>
          <u xml:id="u-211.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Do rzeczy.)</u>
          <u xml:id="u-211.2" who="#JanRulewski">Minęły dwa lata. Dwa lata po różnych „tańcach” od śmiesznych do kanibalistycznych. Dziś wiemy, że nie będzie 100%, nie będzie nawet 93%, a spadek redukcji waloryzacji wyniesie 30% i obejmie już nie tylko rencistów i emerytów, ale, jak powiedziałem, kombatantów, sieroty, matki karmiące, biednych żołnierzy.</u>
          <u xml:id="u-211.3" who="#komentarz">(Głos z sali: I kogo jeszcze?)</u>
          <u xml:id="u-211.4" who="#JanRulewski">Dzisiaj wieczorem usłyszałem jednak krzepiącą wiadomość. Oto dowiedziałem się, że koalicja na czele z panem Kwaśniewskim, który deklarował w Bydgoszczy, że zrobi wszystko, żeby baza obliczeniowa dla rencistów i emerytów wynosiła 100%, że nawet będzie tupał na Fundusz Walutowy - dzisiaj wiemy, że tylko przytupuje Funduszowi Walutowemu na licznych bankietach w Davos - otóż dzisiaj dowiedziałem się, że koalicja ma sumienie, bo się wstydzi. Wstydzi się bowiem wystąpić przed opinią publiczną w biały dzień. Nocą, w ukryciu, na zasadzie zamachu mówi o rentach i emeryturach, a mówi właściwie o cięciu tego wszystkiego.</u>
          <u xml:id="u-211.5" who="#JanRulewski">Unia Wolności zdecydowanie protestuje przeciwko formule zamachu, która jest zawarta, po pierwsze...</u>
          <u xml:id="u-211.6" who="#komentarz">(Głos z sali: Na sali jest tylko jeden przedstawiciel Unii Wolności.)</u>
          <u xml:id="u-211.7" who="#JanRulewski">Panie marszałku, jednak wnoszę o przerwanie dyskusji z uwagi na nieprzyzwoite zachowanie się całego Klubu Parlamentarnego SLD.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-212">
          <u xml:id="u-212.0" who="#AleksanderMałachowski">Proszę mówić spokojnie i proszę, żeby panowie nie przeszkadzali posłowi Rulewskiemu w wystąpieniu.</u>
          <u xml:id="u-212.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę kontynuować wypowiedź.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-213">
          <u xml:id="u-213.0" who="#JanRulewski">Na zasadzie nocnego zamachu dokonuje się generalnych cięć w sprawach bytowych rencistów i emerytów, jakby zapomniano niedawne orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego, które przeciwstawia się praktykom rozpatrywania spraw materialnych, bytowych rencistów i emerytów - i nie tylko, wszystkich - w trybie pilnym.</u>
          <u xml:id="u-213.1" who="#JanRulewski">I w tym momencie Unia Wolności protestuje, po pierwsze przeciwko trybowi pilnemu. Po wtóre, uważa że jest to forma zamachu, gdyż ten projekt jest pod prąd tego, co jeszcze niedawno minister Miller z tej mównicy mówił o reformie, o innych zasadach waloryzacji. Uważamy, że narusza to zasady czy też rozsądek w zakresie uposażenia rencistów i emerytów i innych grup społecznych w ten sposób, że tworzy bardzo krótkie vacatio legis, co też Trybunał Konstytucyjny w swoim orzeczeniu podał. Otóż czas na przystosowanie się rencistów i emerytów będzie wynosił, jeśli dobrze pójdzie, parę dni. Jest to sprzeczne z orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego i ostrzegam, że jeśli nie my, to na pewno opinia publiczna na czele z rzecznikiem praw obywatelskich sprawy te podniesie.</u>
          <u xml:id="u-213.2" who="#JanRulewski">Protestujemy również przeciwko niebezpiecznym, niezdrowym praktykom rządu, który w trakcie kilku miesięcy przedstawia nam różne, przeciwstawne sobie projekty waloryzacji rent i emerytur. Jeszcze miesiąc temu panie i panowie posłowie z SLD przedstawiali projekt przyjęty i podpisany przez prezydenta, w którym podnosi się bazę waloryzacji o 1%, by osiągnąć 100% w kolejnych fazach waloryzacji. Dzisiaj to skreślacie, bo włączacie to do wskaźnika 2,5%. Robicie z Polski pośmiewisko, a nad kwestią rencistów i emerytów przechodzicie, z pustym śmiechem, nocą.</u>
          <u xml:id="u-213.3" who="#JanRulewski">Przechodząc już niejako „do kuchni”, do projektu tego rozwiązania — uważamy, że nie spełnia on wymogów ustawowych, ponieważ nie pozwala, aby renciści i emeryci, kombatanci, inwalidzi mogli śledzić, sprawdzić, czy rzeczywiście realny wskaźnik waloryzacji wynosi 2,5%. Nie ma tu sposobu, żeby te osoby czy też posłowie mogli to sprawdzić. Arbitralna decyzja kogoś z rządu ustanawia, że realna emerytura wzrasta o 2,5%. Zresztą, jak słusznie podniósł poseł Dyduch, i tak to będzie płacone w formie zaliczki, a jest to sprzeczne z prawami człowieka. Płaca, renta czy emerytura muszą być płacone natychmiast, zgodnie z prawem, w przewidzianym terminie — nie mogą być dzielone na raty.</u>
          <u xml:id="u-213.4" who="#JanRulewski">Następna sprawa z „kuchni” tej ustawy, która — jak przypominam — powstała na zasadach zamachu. (Jakże to znamienne, jakże charakteryzuje lewicę!). Uważamy, że...</u>
          <u xml:id="u-213.5" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-214">
          <u xml:id="u-214.0" who="#AleksanderMałachowski">Panowie, bardzo proszę o nieprzeszkadzanie, bo to do niczego nie prowadzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-215">
          <u xml:id="u-215.0" who="#JanRulewski">...praktyka parlamentarna znalazła sposoby na waloryzowanie tych wzrostów. Unia Wolności wnosi, aby zastosować taką formułę waloryzacji, jaka ma miejsce w ustawie o metodach kształtowania wynagrodzeń w sferze budżetowej, gdzie na podstawie prognozy wprowadza się wskaźnik wzrostu - w tym przypadku co najmniej 2,5% - ale później się natychmiast nadpłaca. Tymczasem wprowadzono tu nową zasadę waloryzacji, rozłożoną w czasie. I z tego względu, jeśli zostaniemy przymuszeni do uczestnictwa w pracach parlamentarnych, w komisjach, to będziemy wnosić o przekreślenie tej zasady waloryzacji, która jest nieczytelna, arbitralna i w gruncie rzeczy nie spełnia wymogów ustawowych.</u>
          <u xml:id="u-215.1" who="#JanRulewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Unia Wolności uważa nadto, że spraw reformy systemu rent i emerytur po tych przykrych doświadczeniach, po tych zawijasach rządu i koalicji, nie można powierzyć ludziom nieodpowiedzialnym. Dlatego stawiamy wniosek, aby do czasu wprowadzenia właściwego systemu funkcjonowania rent, emerytur oraz innych świadczeń powołano w Polsce czterostronną komisję na wzór Komisji Trójstronnej, uzupełnionej o przedstawicielstwa rencistów i emerytów. Jest to proces uspołecznienia drogi reformatorskiej, która będzie trudna. Tutaj podzielamy zdanie rządu, że ten system - potwierdzają to sondaże opinii publicznej - musi ulec zmianie, ale zmiany nie mogą być wprowadzane tak nieodpowiedzialnie, jak to robi rząd, który co tydzień ma inną koncepcję, a dwaj ministrowie prezentują pięć koncepcji sprzecznych ze sobą. Dlatego uważamy za konieczne, aby od dzisiaj rozpoczęto prace nad powołaniem takiej czterostronnej komisji, która na wzór Komisji Trójstronnej będzie działała na rzecz uspołecznienia trudnych, ale koniecznych decyzji.</u>
          <u xml:id="u-215.2" who="#JanRulewski">Prosimy Wysoką Izbę, aby jeszcze raz dała szansę rządowi, a co do rozwiązania, które przedstawia nam rząd, zdecydowanie opowiadamy się za oddaleniem projektu już w pierwszym czytaniu.</u>
          <u xml:id="u-215.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-216">
          <u xml:id="u-216.0" who="#AleksanderMałachowski">Panie pośle, wniosek, który pan przedstawił, niestety nie powoduje skutków prawnych. Musiałby to być projekt uchwały bądź rezolucji Sejmu, który by wzywał rząd do powołania takiej komisji. Nie wyobrażam sobie, żeby takie tylko słowne oświadczenie pana - a jest ono, w moim przekonaniu, zasadne - mogło powodować skutki prawne.</u>
          <u xml:id="u-216.1" who="#komentarz">(Poseł Jan Rulewski: To ja na piśmie złożę...)</u>
          <u xml:id="u-216.2" who="#AleksanderMałachowski">Nie, to nie jest wniosek na piśmie, to nie jest wniosek. Wniosek na piśmie może dotyczyć porządku. To musi być projekt jakiejś... Ten wniosek musi wejść na drogę legislacyjną. W jakiej formie? Trudno mi teraz o tej porze rozważać, jaka powinna być tego forma - czy to ma być rezolucja, czy też... Spokojnie, z regulaminem Sejmu w ręku, to ustalimy.</u>
          <u xml:id="u-216.3" who="#komentarz">(Poseł Jan Rulewski: Rozumiem, to musi wejść do pierwszego czytania, to musi być projekt rezolucji.)</u>
          <u xml:id="u-216.4" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Janowi Rulewskiemu z Unii Wolności.</u>
          <u xml:id="u-216.5" who="#AleksanderMałachowski">Proszę obecnie o zabranie głosu pana posła Stanisława Wiśniewskiego z Unii Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-217">
          <u xml:id="u-217.0" who="#StanisławWiśniewski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Klub Parlamentarny Unii Pracy przyjmuje przedłożenie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o waloryzacji emerytur i rent oraz o zmianie innych ustaw jako kolejny zamach na kieszeń emerytów i rencistów. Nie chciałbym odnosić się szczegółowo do poszczególnych propozycji, gdyż każda z nich nosi znamiona dramatycznego pogorszenia zabezpieczenia materialnego ludzi, którzy nie ze swoich powodów zakończyli pracę zawodową.</u>
          <u xml:id="u-217.1" who="#StanisławWiśniewski">Chciałbym jednak odnieść się do pewnych wątków wypowiedzi pana ministra Millera, jak również do treści zawartej w uzasadnieniu do projektowanej ustawy. I bardzo proszę pana ministra Millera, żeby był łaskaw w swojej końcowej wypowiedzi stwierdzić, że dane, które przytaczam, są kłamliwe i że poseł Wiśniewski z trybuny sejmowej kłamie. Bo to, co mówili przedstawiciele dwóch sojuszniczych klubów, które tworzą w tej chwili układ rządu, zawiera w sobie bardzo dużo dezinformacji, która w fałszywym świetle ukazuje intencje rządu. W uzasadnieniu jest stwierdzenie, że ubezpieczenia społeczne łącznie ze świadczeniami zaopatrzeniowymi osiągnęły bardzo wysoki poziom, planowany w ustawie budżetowej na 1995 r. na kwotę 54 mld zł. Sądzę, że jest to błąd, gdyż chodzi o 54 bln starych złotych. Jeśli mamy mówić o nowych, to jest to kwota 5400 mln nowych złotych.</u>
          <u xml:id="u-217.2" who="#StanisławWiśniewski">Panie ministrze, uzupełniająca dotacja budżetu państwa do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych po skorygowaniu wynosi li tylko nie 54 bln zł, ale 519 036 mln zł. Jest to znaczące zmniejszenie. Pisze się również, że stopień pokrycia wydatków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przez dochody własne z tego funduszu wynosić będzie w 1995 r. 84,3%. Przecież pan bardzo dobrze wie, że stopień pokrycia składkami Funduszu Emerytalno-Rentowego wynosi 88,2%.</u>
          <u xml:id="u-217.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Coma, coma.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-218">
          <u xml:id="u-218.0" who="#AleksanderMałachowski">Bardzo proszę o nieprzeszkadzanie mówcom.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-219">
          <u xml:id="u-219.0" who="#StanisławWiśniewski">Pan bardzo dobrze wie, że wpływy ze składek w roku 1995 stanowią kwotę 33 907 960 tys. nowych złotych, wydatki zaś 36 307 750 tys. zł. Dotacja uzupełniająca z tej kwoty ponad 55 mld do funduszu ubezpieczeń wynosi tylko 2 399 790 tys. zł.</u>
          <u xml:id="u-219.1" who="#StanisławWiśniewski">Pan bardzo dobrze wie, ale społeczeństwo tego nie wie, że od 1992 r. corocznie maleje dotacja budżetu państwa do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Jeśli w 1992 r. stanowiło to 21% ogółu wydatków funduszu, to w 1993 r. był to poziom 19,6%, w 1994 r. - 17,4%, a w 1995 r. tylko 11,8%. Jest to jeden z najniższych wskaźników dotacji budżetowej funkcjonujących w europejskich systemach emerytalnych, gdyż nie ma żadnego samowystarczalnego funduszu emerytalnego. Każdy fundusz jest dotowany lub subwencjonowany w określonym procencie z budżetu państwa. Jeśli mówimy z tej trybuny o potrzebie zmiany zasad waloryzacji, to mówmy również o tym, że w 100% z budżetu państwa są finansowane tzw. emerytury mundurowe (MON, MSW, Ministerstwa Sprawiedliwości), że w 94% z budżetu państwa w dalszym ciągu - i nie ma tendencji zniżkowej - są finansowane tzw. emerytury rolnicze. I koledzy się zgadzają.</u>
          <u xml:id="u-219.2" who="#StanisławWiśniewski">Jest jeszcze jeden bardzo ważny problem. Ten projekt ustawy należy rozpatrywać również z założeniami do projektu budżetu państwa na rok 1996, zgodnie z którymi dotacje do Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w 1996 r. mają wzrosnąć o 123%, dotacje na świadczenia pieniężne zaopatrzenia emerytalno-rentowego MON, MSW i Ministerstwa Sprawiedliwości mają wzrosnąć o 124,1%, natomiast dotacja do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ma osiągnąć poziom 99,1% z 1995 r. Nie oszukujmy w takim razie ludzi - świadczeniobiorców, emerytów, rencistów, którzy biorą świadczenia z systemu ubezpieczenia pracowniczego - że pan im gwarantuje 2,5% realnego wzrostu w przyszłym roku. Przecież pan bardzo dobrze zna również, panie ministrze, sposób waloryzacji emerytur i rent wedle obecnego systemu: że emerytury i renty podlegają waloryzacji, kiedy następuje wzrost płac o 10%. Ale były waloryzowane, do bazy się doliczało 93% np. ze stuzłotowego wzrostu. W tej chwili proponujecie państwo waloryzowanie współczynnikiem 47%.</u>
          <u xml:id="u-219.3" who="#StanisławWiśniewski">Co to oznacza? Oznacza to nie realny wzrost w przyszłym roku o 2,5%, lecz spadek - według analiz, wyliczeń praktyków systemu ubezpieczeniowego - w granicach 8%. I taka jest rzeczywista prawda, i wiele razy prosiłem z tej trybuny o odrobinę uczciwości w rozmowie ze społeczeństwem, a nie wciskanie, za przeproszeniem, dezinformacji. To się odbije, bo emeryci nie są bezbronni. Mają jeszcze długopis, a dla nich obroną jest proces wyboru - i na prezydenta, i w wyborach parlamentarnych. Każdy o tym wie.</u>
          <u xml:id="u-219.4" who="#komentarz">(Głos z sali: To 11 września...)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-220">
          <u xml:id="u-220.0" who="#AleksanderMałachowski">Bardzo proszę...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-221">
          <u xml:id="u-221.0" who="#StanisławWiśniewski">Wtedy się obiecywało, a teraz się kantuje. Nie będę tego przedłużał, bo to nie ma sensu. Podałem pewne liczby, pewne fakty na podstawie wiarygodnych dokumentów ZUS. I niech ktoś z tej trybuny zaprzeczy, że nie taka jest prawda.</u>
          <u xml:id="u-221.1" who="#StanisławWiśniewski">Unia Pracy zgłasza formalny wniosek o odrzucenie przedłożenia rządowego w pierwszym czytaniu.</u>
          <u xml:id="u-221.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-222">
          <u xml:id="u-222.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Stanisławowi Wiśniewskiemu z Unii Pracy.</u>
          <u xml:id="u-222.1" who="#AleksanderMałachowski">Pan poseł Jan Rulewski... Przepraszam, w jakim trybie?</u>
          <u xml:id="u-222.2" who="#komentarz">(Poseł Jan Rulewski: W trybie art. 109.)</u>
          <u xml:id="u-222.3" who="#AleksanderMałachowski">To znaczy sprostowania?</u>
          <u xml:id="u-222.4" who="#komentarz">(Poseł Jan Rulewski: Nie, w trybie porządkowym, zgłoszenia do porządku.)</u>
          <u xml:id="u-222.5" who="#AleksanderMałachowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-223">
          <u xml:id="u-223.0" who="#JanRulewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Uważam, że prowadzenie tego posiedzenia jest zbyt tolerancyjne. Jeden z posłów wielokrotnie przerywa wystąpienia wszystkich mówców. Rozumiem, że „wyrwany” nie jest w stanie odpowiednim do dyskusji, ale prosiłbym pana marszałka, aby zastosował wszelkie zasady porządkowania pracy parlamentu.</u>
          <u xml:id="u-223.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-224">
          <u xml:id="u-224.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-224.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana posła Dariusza Wójcika, a do panów posłów zwracam się jeszcze raz o zachowanie dyscypliny obrad, ponieważ jest rzeczą niemożliwą, aby przeszkadzano mówcom.</u>
          <u xml:id="u-224.2" who="#AleksanderMałachowski">Proszę, pan poseł będzie łaskaw rozpocząć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-225">
          <u xml:id="u-225.0" who="#DariuszWójcik">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W zasadzie wszystkie kwestie merytoryczne zostały zaprezentowane przez pana posła Wiśniewskiego. Pan poseł miał wystąpienie merytoryczne, odwoływał się do rozumu. Ja będę miał wystąpienie demagogiczne, bo będę odwoływał się do uczuć, gdyż myślę, że merytorycznie nie ma już z kim po lewej stronie w tej chwili rozmawiać.</u>
          <u xml:id="u-225.1" who="#DariuszWójcik">Miara tego, co przedstawia sobą ta ustawa, przechodzi już wszelkie ludzkie pojęcie, i to po tym, co klub SLD wyczyniał w ostatnich miesiącach, nie mówiąc już o tym, co wyczyniał w ostatnich latach. Możemy się zastanowić — w przyszłym roku nastąpi realny spadek rent i emerytur o jakieś 8%. Panowie możecie tu prezentować swoich wielkich ekonomistów, ministrów, wicepremierów, którzy będą mówili, jaki ten realny spadek będzie — wiadomo, co mówili na temat inflacji, co mówili na temat różnych wskaźników ekonomicznych, i cały czas się okazuje, że się mylą, nie mają racji — oni się po prostu albo nie chcą na tym znać, albo się na tym nie znają. Mam jednak wrażenie, że się znają, a w związku z tym jestem przekonany, że są po prostu nieuczciwi, tak jak cały wasz klub, i na tym cały problem polega.</u>
          <u xml:id="u-225.2" who="#komentarz">(Protesty na sali)</u>
          <u xml:id="u-225.3" who="#DariuszWójcik">Panie marszałku, nieuczciwość jest normalnym zachowaniem w polityce...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-226">
          <u xml:id="u-226.0" who="#AleksanderMałachowski">Dajcie spokój, jest dwunasta w nocy, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-227">
          <u xml:id="u-227.0" who="#DariuszWójcik">Spokoju sobie na pewno z tą sprawą nie damy, ponieważ ta ustawa w całej rozciągłości jest po prostu próbą oszukania opinii publicznej, szczególnie jej uzasadnienie, a liczby tu podane są inne niż te, które ministerstwo podawało wcześniej. To nie jest „przekręcenie”, to nie jest pomyłka, to nie jest sprawa brakującego przecinka, to jest po prostu ewidentne oszukiwanie opinii publicznej, i jest rzeczą wręcz niewiarygodną, że Wysoka Izba może takie dokumenty w ogóle przyjmować i nad nimi dyskutować. Nie ma nad czym dyskutować. Trzeba powiedzieć jasno — jest to oszustwo. Jestem ciekaw, jak panowie z SLD przez te lata w tym oszustwie się czują, bo pamiętam, jak było — dochód narodowy będzie rósł, produkt krajowy będzie rósł, emerytom będzie się poprawiało, ponieważ tylko chwilowo jest utrzymane to, co pozostawił liberalny rząd Hanny Suchockiej, kontynuujący politykę wicepremiera Balcerowicza. Przecież wy robicie dokładnie to samo, nawet jeszcze głębiej, jeszcze ostrzej wchodzicie w zasady liberalne.</u>
          <u xml:id="u-227.1" who="#DariuszWójcik">Jest to więc oszustwo, oszustwo wyborcze, oszustwo polityczne — to co robicie, ta hochsztaplerka, to po prostu wręcz niewiarygodne. I pełne zrozumienie, że musi się to odbywać o tej porze i nie tak, jak przed kilku laty, kiedy klub SLD robił awanturę o to, że o emeryturach i rentach próbuje się dyskutować nocą. Pamiętam, że kiedyś przekładałem dyskusję. Udało się także głosami KPN przełożyć dyskusję o rentach i emeryturach na posiedzenie dzienne. Teraz SLD ma tak dużą liczbę posłów, że o rentach i emeryturach nie można dyskutować przy świetle dziennym i przy kamerach telewizyjnych, bo posłowie SLD po prostu się wstydzą opinii publicznej.</u>
          <u xml:id="u-227.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Kogo się wstydzą, was?)</u>
          <u xml:id="u-227.3" who="#DariuszWójcik">Oczywiście, nas się nie wstydzą, już im minęło jakiekolwiek poczucie wstydu.</u>
          <u xml:id="u-227.4" who="#DariuszWójcik">Prosiłbym o nieprzerywanie, pan poseł już miał możliwość przemawiać w imieniu SLD i prosiłbym, żeby pan się nie odzywał, bo poproszę marszałka o regulaminowe zachowanie się. Bo jeżeli nie z panami, to ze mną będą kłopoty regulaminowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-228">
          <u xml:id="u-228.0" who="#AleksanderMałachowski">Panowie, bardzo proszę o nieprzeszkadzanie mówcom.</u>
          <u xml:id="u-228.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-229">
          <u xml:id="u-229.0" who="#DariuszWójcik">To jest ta sprawa. W związku z tym wydaje mi się, że merytorycznej dyskusji z klubem SLD czy z ministrami po prostu, panie pośle Wiśniewski, nie ma po co prowadzić. To już jest tak ewidentne, że wszelkie próby - przez ostatnie dwa lata próbowałem mówić, że z tą inflacją, z tymi emeryturami, z płacami w budżetówce, to nie będzie tak, to będzie wychodziło inaczej, że musimy ten budżet pchać po stronie dochodowej, żeby coś zrobić, wyjść z sytuacji - merytorycznej dyskusji w żaden sposób nie mają sensu. Tu można mówić tylko o zachowaniach posłów SLD, które są po prostu nieprzyzwoite.</u>
          <u xml:id="u-229.1" who="#DariuszWójcik">Merytorycznie, mam wrażenie, mogę jeszcze rozmawiać z klubem PSL. Bo może czegoś posłowie PSL w tym przedłożeniu rządowym nie rozumieją, czy, mam wrażenie, nie jest to jeszcze ta nieuczciwość, która występuje po lewej stronie sali sejmowej.</u>
          <u xml:id="u-229.2" who="#DariuszWójcik">I mam tutaj bardzo poważny apel do klubu SLD i proszę o przekazanie kierownictwu klubu PSL, aby naprawdę przyjrzeć się temu projektowi, podyskutować nad nim. Bo, oczywiście, można będzie za pewien czas rozważać różne możliwości, kiedy emeryci i renciści dowiedzą się, o co w tym wszystkim biega, kiedy sfera budżetowa się zorientuje, co się dzieje. Unia Wolności, obóz postsolidarnościowy, doznał pogromu w wyniku trochę podobnych działań.</u>
          <u xml:id="u-229.3" who="#DariuszWójcik">Ale, panowie, ten pogrom niedługo czeka was! Grubej kreski już nie będzie, nie będzie! Zapewniam, już więcej grubych kresek nie będzie!</u>
          <u xml:id="u-229.4" who="#komentarz">(Głos z sali: Panie marszałku, w którym miejscu jesteśmy?)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-230">
          <u xml:id="u-230.0" who="#AleksanderMałachowski">Panie pośle, bardzo proszę, żeby pan wrócił do rzeczy. Przywołuję pana do porządku. Tak nie może być, że dyskusja o ustawach emerytalnych zamienia się w pogróżki polityczne. Proszę bardzo mówić na temat.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-231">
          <u xml:id="u-231.0" who="#DariuszWójcik">Panie Marszałku! To nie są pogróżki polityczne. Gruba kreska była faktem politycznym i jest. Ja mówię o tym, co jest i co będzie. Zwracam się do klubu PSL, bo pewne procesy społeczne trudno będzie odwrócić. Po prostu. I zwracam się tutaj o racjonalne i, że tak powiem, sensowne rozważenie tego problemu. Prosiłbym, żeby PSL, klub PSL wykorzystał to, że jest to nocą, bez kamer, bo jak przyjdzie do kamer, bo jak przyjdzie do dalszego rozpatrywania tej ustawy, to się ukryć tych rzeczy nie da. To jest naprawdę! To są ludzie, emeryci, renciści! Potrafię sobie wyobrazić, co to będzie. Czegoś takiego to jeszcze nie było! Naprawdę! Czegoś takiego z emeryturami i rentami to nawet Unia Wolności wcześniej nie wymyśliła. Naprawdę, to jest tak, że przechodzi ludzkie pojęcie.</u>
          <u xml:id="u-231.1" who="#DariuszWójcik">I wniosek na koniec. Tak jak powiedziałem, skończyły się możliwości dyskusji merytorycznej, bo to nie ma sensu. Z panami nie ma sensu dyskutować merytorycznie. Dlatego apeluję nie do rozumu, a do uczuć, a więc uprawiam tutaj, przyznaję się, demagogię. I wnoszę - nie z powodów merytorycznych, których tutaj nie omawiałem, bo to już uczynił pan poseł Wiśniewski - z powodu czystej ludzkiej przyzwoitości o odrzucenie tego projektu w pierwszym czytaniu.</u>
          <u xml:id="u-231.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-232">
          <u xml:id="u-232.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Wójcikowi z Konfederacji Polski Niepodległej.</u>
          <u xml:id="u-232.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana posła Stanisława Kowolika z Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-233">
          <u xml:id="u-233.0" who="#StanisławKowolik">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedstawiony Wysokiej Izbie projekt ustawy stanowi próbę rozwiązania palącego problemu waloryzacji rent i emerytur oraz ratowania budżetu państwa i jednocześnie zadośćuczynienia orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego z 10 stycznia br. Stanowi również swego rodzaju odpowiedź na poselski projekt zmian zasad rewaloryzacyjnych, zawarty w druku sejmowym nr 1079. Gdzieś jednak po drodze zagubił się problem podstawowy, a mianowicie emeryt, rencista, który od 1993 r. otrzymuje świadczenie niższe od zagwarantowanego ustawą z 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent.</u>
          <u xml:id="u-233.1" who="#StanisławKowolik">Obecna koalicja rządząca obiecywała w swoich programach wyborczych przywrócenie kwoty bazowej w wysokości 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Podobna obietnica została zawarta w umowie koalicyjnej podpisanej w październiku 1993 r. Z przedstawionego projektu ustawy widać jednak wyraźnie, że obietnice złożone społeczeństwu, w tym również wobec samych siebie, nie zostaną dotrzymane. Do końca bieżącej kadencji nie zostanie bowiem przywrócona pełna 100-procentowa waloryzacja rent i emerytur. Zgodnie z projektem ustawy dochodzenie do pełnej waloryzacji zostanie rozłożone na wiele lat.</u>
          <u xml:id="u-233.2" who="#StanisławKowolik">Obecnie trwa nasilająca się kampania prezydencka. Wydaje się, że koalicja rządząca próbuje sprostać nie zrealizowanym, a złożonym w kampanii wyborczej obietnicom, dzięki którym doszła przecież do władzy. Proponuje więc maksymalne rozciągnięcie w czasie obiecanych zmian, tak aby już dziś można było powiedzieć wyborcom, że obietnicy dotrzymała.</u>
          <u xml:id="u-233.3" who="#StanisławKowolik">Sam cel projektu ustawy jest jak najbardziej słuszny, jednak poważne wątpliwości budzą środki służące do jego realizacji, a co za tym idzie, również intencje projektodawcy. Proponowane rozwiązania mają charakter tymczasowy, doraźny czy wręcz koniunkturalny. Sam projektodawca zakłada, że proponowane rozwiązanie reguluje mechanizm waloryzacji jedynie w roku 1996, później zaś zostanie zaproponowany inny mechanizm na okres przejściowy reformy ubezpieczeń społecznych do czasu wprowadzenia docelowych rozwiązań, zapewne jeszcze innych. Ile więc jeszcze nowatorskich rozwiązań zaproponuje obecna koalicja rządząca?</u>
          <u xml:id="u-233.4" who="#StanisławKowolik">Zbyt częste zmiany w przepisach emerytalno-rentowych, mające na celu głównie poprawę sytuacji finansowej Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, już od kilku lat powodują brak stabilności oraz ciągłe poczucie niepewności i zagrożenia ekonomicznego w środowisku emerytów, w środowisku pracowniczym zaś powodują brak jasnej i klarownej perspektywy nabywania świadczeń emerytalnych, realnie odzwierciedlających wcześniej uzyskiwane zarobki. Powodują niechęć do rzetelnego opłacania składek, co w pewnym stopniu skutkuje stałym deficytem Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Powstaje więc błędne koło.</u>
          <u xml:id="u-233.5" who="#StanisławKowolik">Omawiany projekt wykazuje ponadto poważne niedociągnięcia merytoryczne. Po pierwsze, stoi w sprzeczności z przedstawionym do konsultacji społecznej programem reformy ubezpieczeń społecznych. Konsultowany obecnie projekt reformy zakłada co prawda 100-procentową waloryzację świadczeń, jednak w oparciu o inne mechanizmy niż przedstawione w projekcie ustawy. Projektowana ustawa nie stanowi więc elementu kompleksowej reformy, co potwierdza zarzut o jej koniunkturalizmie przedwyborczym.</u>
          <u xml:id="u-233.6" who="#StanisławKowolik">Po drugie, poza celami oszczędnościowymi brakuje logicznego i rzetelnego wyjaśnienia dla przyjętej w 1996 r. wysokości wskaźnika waloryzacji.</u>
          <u xml:id="u-233.7" who="#StanisławKowolik">Po trzecie, ewentualna korekta poziomu waloryzacji do 2,5% dopiero w 1997 r., dokonana poprzez jednorazową wypłatę, jest kolejnym uderzeniem w dochody emerytów, bowiem zaważy na tym zarówno charakter, jak i termin wypłaty.</u>
          <u xml:id="u-233.8" who="#StanisławKowolik">Po czwarte, omawiany projekt jest niezwykle ważny, zarówno ze względów społecznych, jak i finansowych. Niestety, projektodawca nie przedstawił żadnych rachunków symulacyjnych co do skutków finansowych proponowanych przez siebie rozwiązań.</u>
          <u xml:id="u-233.9" who="#StanisławKowolik">I dalej, zgodnie z zawartym w uzasadnieniu stwierdzeniem, część proponowanych rozwiązań ma charakter tymczasowy, część zaś trwały. Projekt bowiem wprowadza na stałe zmiany dotyczące waloryzacji najniższych świadczeń. Tym bardziej niepokoi więc brak zdecydowania projektodawcy odnośnie do proponowanych przez siebie rozwiązań.</u>
          <u xml:id="u-233.10" who="#StanisławKowolik">W konkluzji pragnę stwierdzić, że Klub Parlamentarny Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform, uznając za konieczne ostateczne rozwiązanie problemu pełnej rewaloryzacji rent i emerytur pracowniczych oraz podtrzymując swoje programowe założenia konieczności kompleksowego uregulowania w przyszłości nowego, zreformowanego systemu ubezpieczeń społecznych, uznaje za konieczne ścisłe powiązanie rozwiązań cząstkowych z zaakceptowanym przez społeczeństwo ostatecznym projektem reformy. W tej sytuacji konieczne jest jak najszybsze przywrócenie zasad waloryzacji określonej w ustawie z dnia 17 października 1991 r. bez naginania propozycji rozwiązań do nie w pełni jeszcze dotychczas określonych planów szerokiej reformy ubezpieczeń społecznych.</u>
          <u xml:id="u-233.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-234">
          <u xml:id="u-234.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Stanisławowi Kowolikowi z Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform.</u>
          <u xml:id="u-234.1" who="#AleksanderMałachowski">Jako ostatni zapisany jest do głosu pan poseł Eugeniusz Januła z Poselskiego Koła - Nowa Demokracja.</u>
          <u xml:id="u-234.2" who="#AleksanderMałachowski">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-235">
          <u xml:id="u-235.0" who="#EugeniuszJanuła">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mimo późnej pory atmosfera na sali jest gorąca i trudno się nawet dziwić, bo problem jest jednym z najważniejszych. Dotyczy w gruncie rzeczy poziomu życia ok. 9 mln ludzi - na chwilę obecną. A wszystko wskazuje na to, w świetle prognozy demograficznej, że grupa przede wszystkim emerytów będzie się dosyć szybko zwiększała. Nie ukrywam, że Nowa Demokracja uważa, iż problem rozwiązań systemu zabezpieczeń społecznych jest jednym z najważniejszych, chociaż w gradacji problemów przyjmujemy za nieco ważniejszy problem startu życiowego młodego pokolenia. Problem zabezpieczeń społecznych jest w dalszym ciągu daleki od rozwiązania. Co prawda trwają prace, na nieszczęście tylko wstępne, nad koncepcją nowego systemu zabezpieczenia społecznego, w którym system ubezpieczeniowy odgrywa rolę priorytetową. Natomiast kwestią, nad którą dyskutujemy, jest wywiązywanie się lub nie z ustawy z października 1991 r.</u>
          <u xml:id="u-235.1" who="#EugeniuszJanuła">Musimy spojrzeć na sytuację realnie: FUS jest corocznie w dużym stopniu dofinansowywany, co roku mniej, ale jednak poważnie. I to jest jeden problem. Drugi problem: bardzo nieszczelny system orzecznictwa. Na różnego rodzaju renty trafia coraz więcej ludzi, którzy uciekają w ten sposób z kurczącego się rynku pracy. Wprawdzie jeżeli chodzi o problem bezrobocia, on też nieco lepiej w tej chwili wygląda, ale również jest daleki od rozwiązania.</u>
          <u xml:id="u-235.2" who="#EugeniuszJanuła">Paradoksem, niestety, w naszej sytuacji jest fakt, że nie możemy sobie pozwolić na typowe metodologiczne pociągnięcie, tak jak w wielu krajach, że w zasadzie system emerytalno-rentowy jest zależny od poziomu płac, a nie od poziomu życia. Nasze społeczeństwo jest po prostu na to za biedne. System uzupełniający, np. system francuski, szwajcarski czy w ogóle zachodnioeuropejski, w naszym konkretnym wypadku będzie docelowym, ale trudno o możliwość zastosowania go w najbliższym dziesięcioleciu.</u>
          <u xml:id="u-235.3" who="#EugeniuszJanuła">Pozostaje pytanie, czy ta ustawa, ustawa typowo okołobudżetowa, przewidziana na rok 1996 jest zaprzeczeniem czy też nie ustawy z października 1991 r. Nowa Demokracja jest daleka od zarzucania komukolwiek kłamstwa, czy odwrotnie - demagogii, ale musimy tutaj spojrzeć prawdzie w oczy. Prawdę mówiąc, nie znajdujemy w tej ustawie mechanizmu gwarantującego utrzymanie tego 2,5-procentowego wskaźnika kroczącego. Być może pan minister zdoła go wskazać, być może w pracy komisyjnej - bo sądzimy, że ta ustawa trafi do intensywnej pracy w komisjach - takie mechanizmy się znajdą. Natomiast z pewnym przerażeniem możemy powiedzieć, że kolejny raz system ubezpieczeń jest nowelizowany w sposób epizodyczny. W tym konkretnym wypadku na 1996 r. I co dalej? Tego dalszego ciągu, niestety, tutaj nam się nie wskazuje. Biorąc pod uwagę, że prawdopodobnie reforma systemu ubezpieczeń społecznych nie będzie zakończona jeszcze do końca 1996 r., możemy się spodziewać w następnym roku kolejnej nowelizacji epizodycznej. Nie mam tutaj specjalnych pretensji do pana ministra Millera ani do jego ministerstwa. Trzeba też uczciwie powiedzieć, że pewne obietnice były w swoim czasie czynione na wyrost. Narodziła się nam w pewien sposób nadreprezentacja emerytów i rencistów, aż tak dużej grupy nikt się nie spodziewał.</u>
          <u xml:id="u-235.4" who="#EugeniuszJanuła">Z drugiej strony, w przekonaniu Nowej Demokracji, największym zagrożeniem i niebezpieczeństwem dla całego systemu emerytalno-rentowego jest problem nadmiernej rozpiętości emerytur. W wielu krajach demokratycznych, na których się wzorujemy, renty i emerytury państwowe są znacznie bardziej spłaszczone niż w naszym kraju. Oczywiście tam istnieje system dodatkowych ubezpieczeń, o których już zresztą wspominałem. W naszym systemie problemem nie jest ogólny poziom życia emerytów i rencistów, ale poziom nadmiernej rozpiętości świadczeń. Kolejne waloryzacje procentowe powodują, że ci, którzy otrzymują wysokie emerytury i renty - ja wcale nie mówię, że niesłusznie - dostają relatywnie znacznie więcej niż ci, którzy się znajdują na dolnym poziomie przedziału emerytalno-rentowego. Oczekujemy od Ministerstwa Pracy i Polityki Socjalnej konkretnych kierunków działania w celu polepszenia poziomu życia najniżej sytuowanych grup emerytów i rencistów.</u>
          <u xml:id="u-235.5" who="#EugeniuszJanuła">Konkludując, bo mój czas niestety się skończył, sądzę, że ta ustawa narodziła się po prostu w wyniku pracy nad budżetem na 1996 r., który - podobnie jak poprzednie - ma typowy schemat krótkiej kołdry. Zdecydowano się na pewne, trudno powiedzieć, czy daleko idące, ale jednak restrykcyjne cięcia funduszu emerytalno-rentowego. Czy przyniesie to oczekiwane rezultaty w kategoriach społecznych - to się dopiero okaże. Sądzę, i taki wniosek składam w imieniu Nowej Demokracji, że ta ustawa wymaga daleko idącej pracy merytorycznej w komisjach. Natomiast pilność ustawy, ze względu na to, że jest to ustawa okołobudżetowa, jest w jakimś stopniu, chociaż na pewno nie w pełni, wytłumaczona.</u>
          <u xml:id="u-235.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-236">
          <u xml:id="u-236.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Eugeniuszowi Janule z Poselskiego Koła - Nowa Demokracja.</u>
          <u xml:id="u-236.1" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, iż lista posłów zapisanych do głosu została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-236.2" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu ministra pracy i polityki socjalnej pana posła Leszka Millera.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-237">
          <u xml:id="u-237.0" who="#LeszekMiller">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pragnę przede wszystkim podziękować tym posłom, którzy zgłosili merytoryczne uwagi i zastrzeżenia. Będą one, rzecz jasna, wnikliwie analizowane w komisji czy w komisjach. Podzielam opinię panów posłów, że jest to problem bardzo skomplikowany, bardzo złożony. Niemniej jednak wyrażam satysfakcję, że w żadnym z wystąpień nie zostały zakwestionowane fundamentalne założenia tego projektu, polegające na tym, że utrzymuje się związek płacy czy ruchu płac ze wzrostem świadczeń. Nie podważa się tezy, iż płace realne powinny rosnąć szybciej niż emerytury i renty, prymat pracy bowiem musi być utrzymany. Zyskał aprobatę mechanizm gwarantujący uzyskanie zakładanego wskaźnika 2,5%, choć poseł Dyduch przekazał także pewne sugestie, które idą w kierunku modyfikacji wynikających z troski, aby rzeczywiście ten wzrost 2,5% nastąpił. Myślę, że w komisji spokojnie się nad tymi propozycjami zastanowimy. Myślę także, że propozycja, aby zastanowić się jeszcze raz, czy można by przyspieszyć ewentualne wyrównanie... Przy okazji wyjaśniam. Któryś z panów powiedział, że to jest zaliczka - otóż w żadnym wypadku. Tu można mówić najwyżej o wyrównaniu. Niby niewielka różnica, a istotna w treści. A więc żeby zastanowić się, czy nie można by przyspieszyć terminu tego wyrównania (choć to jest determinowane koniecznością ogłoszenia oficjalnych danych za rok bieżący) albo też wprowadzić rozwiązanie, które by ten wskaźnik wyrównujący korygowało w oparciu o skutki inflacyjne w pierwszym kwartale przyszłego roku - to też, jak sądzę, są propozycje godne bardzo wnikliwej uwagi.</u>
          <u xml:id="u-237.1" who="#LeszekMiller">Pan poseł Mioduszewski słusznie zauważył, że jest to rozwiązanie przejściowe. Mówiłem zresztą o tym w swoim wystąpieniu. Potwierdzam uwagę pana posła Januły, że ta propozycja jest integralnie związana z założeniami przyszłorocznej ustawy budżetowej i narodziła się w toku tych prac. Właśnie z tych powodów w projekcie ustawy nie ma wskaźnika waloryzacyjnego. Będzie on mógł być ustalony dopiero wtedy, kiedy do Sejmu wpłynie projekt ustawy budżetowej, bo jeszcze musimy uzyskać dodatkowe dane, związane z ruchem płac itd. Tak rzeczywiście jest, tutaj przecież nikt niczego nie ukrywa.</u>
          <u xml:id="u-237.2" who="#LeszekMiller">Bardzo trafna jest uwaga pana posła Mioduszewskiego, że aktualnie obowiązujący system jest taki, iż obecni pracujący płacą na obecnych emerytów i rencistów. Dlatego jest on tak bardzo wrażliwy na proporcje między wpływami, wypływem środków, wysokością świadczeń i możliwościami dotacyjnymi budżetu państwa. Tak na marginesie zresztą, często akurat ten aspekt systemu jest krytykowany, ale wyjaśniam, że tak jest w wielu krajach na świecie, łącznie ze Stanami Zjednoczonymi. Tam w tzw. systemie podstawowego zabezpieczenia - które obejmuje ponad 90% amerykańskich emerytów - również obecnie pracujący płacą na obecnych emerytów i rencistów. Nie jest to znowu aż taka wielka inność odróżniająca nasz system od poprzedniego.</u>
          <u xml:id="u-237.3" who="#LeszekMiller">Za uwagi pana posła Kowolika dziękuję i wyjaśniam, że jeśli chodzi o liczbę ewentualnych rozwiązań - o które pan poseł pyta - to może być tylko jedno, mianowicie po zakończeniu procesu konsultacji reformy ubezpieczeń społecznych. Państwo wiedzą, że w tej chwili te konsultacje są bardzo zaawansowane. Zwróciliśmy się, jako rząd, do 72 organizacji związkowych, organizacji pracodawców, stowarzyszeń emerytów i rencistów, także do partii politycznych, klubów parlamentarnych. Niestety z przykrością muszę powiedzieć, że do dziś nie uzyskaliśmy opinii ani klubu Unii Wolności, ani klubu KPN, mimo że politycy tych ugrupowań bardzo często wypowiadają się w sprawie założeń tej reformy. Chętnie powitalibyśmy kompetentne, pogłębione stanowisko klubu, bo to znacznie ułatwiłoby nam dalszy proces konsultacji. W tej chwili mniej więcej 50% organizacji, do których się zwróciliśmy, odpowiedziało. Mamy także ogromną liczbę listów od osób prywatnych i będziemy chcieli pod koniec września złożyć z tego właściwy projekt, zarysować dylematy, dlatego że wiele opinii jest sprzecznych ze sobą - co jest oczywiście zrozumiałe - i zaproponować Radzie Ministrów ich rozstrzygnięcie. A potem najszybciej jak tylko będzie to możliwe przekazać projekt do Sejmu i kolejne projekty ustaw, które będą ten projekt czyniły możliwym do realizacji. W tym pakiecie również zostanie przekazany projekt ustawy określającej zasady waloryzacji na długi czas, nie tylko tak, jak to teraz czynimy, na przyszły rok. Ale to rozwiązanie epizodyczne musi się znaleźć z przyczyn, o których już mówiłem i starałem się to wyczerpująco określić, podkreślając zarówno aspekty społeczne konieczności tych zmian, jak i ich aspekty ekonomiczne.</u>
          <u xml:id="u-237.4" who="#LeszekMiller">Nie mógłbym podzielić opinii pana posła Kowolika, że rozwiązania zawarte w projekcie stoją w sprzeczności z konsultowanym projektem. W projekcie konsultowanym, jak już mówiłem, zakłada się mechanizm waloryzacji mieszanej: częściowo cenowej, częściowo płacowej, z pewnymi elementami oczywiście również i tego rozwiązania. Prawdę mówiąc, mógłbym pogodzić się z zarzutem, że proponujemy inne rozwiązanie stojące w sprzeczności z dotychczasowymi projektami czy, zwłaszcza, z obecnie obowiązującą ustawą. Pan poseł (bodajże pan poseł Januła) też pytał, czy ta proponowana ustawa jest w sprzeczności z obecnie obowiązującą z 1991 r. Otóż wyjaśniam, że nie. Kiedy byłaby sprzeczność? Tylko wtedy, gdybyśmy prezentowali projekt waloryzacji cenowej. Wtedy oczywiście taki projekt byłby jawnie sprzeczny z obowiązującą dzisiaj ustawą. Natomiast my nadal podtrzymujemy ideę waloryzacji odnoszącej się do płac, tylko opóźnionej, to znaczy niepełnej. Byłaby to właśnie niepełna waloryzacja płacowa.</u>
          <u xml:id="u-237.5" who="#LeszekMiller">Bodaj poseł Rulewski mówił, że myśmy na tej sali co innego kiedyś mówili. Otóż ja mogę tylko potwierdzić, że właśnie tak mówiliśmy. Ja również mówiłem z tej trybuny, że proponujemy rozwiązanie, które będzie niepełną waloryzacją płacową. Po to właśnie niepełną, żeby przyrost emerytur i rent nie był wyższy niż przyrost realnych płac.</u>
          <u xml:id="u-237.6" who="#LeszekMiller">Co do innych konstruktywnych uwag, to mógłbym powiedzieć, że nie mogę jednak podzielić opinii, że w innych krajach renty i emerytury są bardziej „spłaszczone” niż u nas. U nas są spłaszczone. I proszę zwrócić uwagę, że koalicja u progu swoich rządów jeszcze bardziej je spłaszczyła, dlatego że podniesione zostały najniższe emerytury i renty (przypomnę: emerytury do 39% przeciętnego wynagrodzenia, a renty do 35% przeciętnego wynagrodzenia). I tak na marginesie, proszę państwa: Jeśliby się zapoznać z wynikami badań opinii społecznej — co polecam zresztą, bo to są bardzo interesujące wyniki, obalające wiele mitów, które krążą w społeczeństwie — to zdecydowanie ci, którzy odpowiadają na ankiety CBOS, odpowiadają na przykład, że według nich ta rozpiętość powinna być jeszcze wyższa. Według większości wyrażonych opinii emerytura i renta (zwłaszcza emerytura) musi zależeć tylko i wyłącznie od wysokości płaconej składki i od czasu jej płacenia. Jeżeli ktoś płaci mniej i krócej, to ma mieć mniej. Jeżeli ktoś chce płacić dużo i długo, to ma mieć dużo. I, tak na marginesie, to jest sprawiedliwe; taki przynajmniej jest mój pogląd.</u>
          <u xml:id="u-237.7" who="#LeszekMiller">To są wszystkie uwagi, do których chciałem się odnieść, bo uważam, że one są zgłaszane po to, żeby poprawić rozwiązania, żeby jak najszybciej projekt przyjąć i żeby zakończyć te wysiłki konstruktywnymi rezultatami.</u>
          <u xml:id="u-237.8" who="#LeszekMiller">Z prawdziwą przykrością, zresztą po raz kolejny, bo tak się zdarza, że kiedy na tej mównicy występuję, jestem zmuszony do polemiki z posłem Rulewskim czy z posłem Wiśniewskim, czy także z posłem Wójcikiem. Boleję tylko nad tym, że te polemiki stają się coraz bardziej gorące i przekraczają pułap, który wydaje się dostatecznie elegancki. Dlatego też, ponieważ pan poseł Rulewski i pan poseł Wiśniewski... wprawdzie pan poseł Wiśniewski łagodniej, ale zwłaszcza pan poseł Rulewski używał tutaj sformułowań: zamach, nocny zamach, jakieś łamanie prawa, zaskoczenie itd. - uprzejmie informuję, że cała procedura wymagana w tych sprawach związanych z wnoszeniem przez rząd projektów i pracą nad tymi projektami została dokładnie, w pełni zachowana. Panowie posłowie otrzymali w przewidzianym czasie, z odpowiednim wyprzedzeniem, co najmniej 7-dniowym, projekt tej ustawy - gdyby było inaczej, to przecież słynące z rzetelności Prezydium Sejmu nie poddałoby go pod obrady - a więc był czas na spokojne zapoznanie się z nim. Panowie posłowie również zatwierdzili porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia, gdzie było napisane, w którym punkcie jest rozpatrywany ten temat, więc tutaj też nikt nikogo nie zaskakiwał i nie wprowadzał jakichś zmian. Zatem mogę tylko wzruszyć ramionami i powiedzieć: Panie pośle Rulewski, niech pan nie zmienia rzeczywistości i nie próbuje wprowadzać tutaj wrażenia, że Sejm jest poddany jakiejś niesamowitej presji czy nakłaniany do łamania prawa. Wszystko zostało przygotowane i zrealizowane zgodnie z procedurą i słowa: zamach, nocny zamach itd., przepraszam bardzo, po prostu są nie na miejscu.</u>
          <u xml:id="u-237.9" who="#LeszekMiller">Pan poseł Rulewski był uprzejmy powiedzieć, że emeryci będą mieli na przystosowanie się do nowego systemu kilka dni. Panie pośle, mnie naprawdę zależy na tym, żeby ta ustawa została szybko przyjęta, ale tak błyskawicznego tempa wdrażania tej ustawy to nawet sobie nie wyobraziłem.</u>
          <u xml:id="u-237.10" who="#komentarz">(Poseł Jan Rulewski: A procedura?)</u>
          <u xml:id="u-237.11" who="#LeszekMiller">Otóż ona ma obowiązywać od stycznia przyszłego roku i jeśli dobrze umiem liczyć, to do stycznia mamy jeszcze kilka miesięcy, a nie kilka dni. Niezależnie od tego, czy Sejm odbywał dzisiaj pierwsze czytanie o godzinie dwunastej w nocy czy o dwunastej w południe, to przecież od jutra wszyscy będą o tym wiedzieć, dlatego że tu się nic nie odbywa za zamkniętymi drzwiami. Wszyscy dostaną wystarczającą ilość dokładnych informacji i podejrzewam, panie pośle, że być może we dwóch spotkamy się wielokrotnie, czy przed kamerami telewizyjnymi, czy będziemy polemizowali ze sobą na łamach prasy, i wszyscy o tym będą wiedzieć (kto będzie chciał, oczywiście). Muszę więc niestety zdezawuować pana pogląd, zresztą nie ostatni.</u>
          <u xml:id="u-237.12" who="#LeszekMiller">Jeśli natomiast chodzi o te uwagi dotyczące kwoty bazowej. Pan powiedział, że nie będzie kwoty bazowej 93%. Otóż uprzejmie pana informuję, że już jest, bo obowiązuje od czerwca. Może pan nie zauważył tej drobnostki, pochłonięty innymi myślami, ale właśnie w tej sali to się już dawno stało i dalej to będzie funkcjonowało; niezależnie od tego, że ta kwota bazowa jest wtopiona w cały ten mechanizm, to zwłaszcza dla osób, które będą nabywały prawa do emerytury po wrześniu, kiedy nastąpi podwyższenie o 1 punkt procentowy, to ma oczywiście określone znaczenie. I nie sądzę, żeby można było dezawuować inicjatywę posłów, którzy tę kwotę bazową podwyższyli, natomiast oczywiście można powiedzieć: A dlaczego nie od razu do 100%? No, z powodów, o których tu wielokrotnie mówiliśmy. W każdym razie nie mogę i tego poglądu pana podzielić.</u>
          <u xml:id="u-237.13" who="#LeszekMiller">Padła uwaga, że powinno być tak jak w Komisji Trójstronnej. Uprzejmie informuję, że właśnie tak jest, że tak będzie. Dlatego że w Komisji Trójstronnej wydyskutowano mechanizm, który jest bliźniaczo podobny. Mianowicie ustala się przewidywalny realny wzrost i mówi się, że jak inflacja będzie wyższa, to na początku roku, w lutym konkretnie, sfera budżetowa otrzyma wyrównanie. Dokładnie taki sam mechanizm, tylko że my mówimy nie o lutym, a o kwietniu, dlatego że tutaj są obliczenia bardziej skomplikowane i potrzeba więcej danych. Cieszę się więc, że mogliśmy spełnić pana postulat, który tutaj został przed chwilą wyrażony.</u>
          <u xml:id="u-237.14" who="#LeszekMiller">A jeśli chodzi o powołanie komisji czterostronnej, był pan uprzejmy powiedzieć, że m.in. dlatego, że jest pięć koncepcji sprzecznych ze sobą. Nie znam tych pięciu koncepcji. Znam jedną koncepcję, którą w imieniu rządu dzisiaj przedstawiłem. Jeśli pan miał na myśli koncepcję drugą, o waloryzacji cenowej, to uprzejmie informuję, że rząd wycofał tamten projekt ustawy i nie ma go już w Sejmie. Jeśli zaś...</u>
          <u xml:id="u-237.15" who="#komentarz">(Głos z sali: Wczoraj, wczoraj...)</u>
          <u xml:id="u-237.16" who="#LeszekMiller">To nie ma znaczenia, kiedy. Oczywiście, że wtedy, kiedy Sejm zdecydował się wprowadzić do porządku dziennego ten projekt ustawy. To wtedy, oczywiście, należało wycofać ten, który tutaj był w Sejmie - i tak się właśnie stało.</u>
          <u xml:id="u-237.17" who="#LeszekMiller">Natomiast jeśli chodzi o projekt reformy ubezpieczeń społecznych, to tam, jak już mówiłem, jest ta koncepcja mieszana. Ale czy ona się ostatnie i jaki będzie wybór, to dopiero zobaczymy. O tym również, oczywiście, będziemy decydować w Wysokiej Izbie.</u>
          <u xml:id="u-237.18" who="#LeszekMiller">Powołać komisję. Proszę państwa, rozumiem, że powołanie komisji, tej czterostronnej, ma wtedy sens, kiedy nie ma żadnego projektu i trzeba umówić się co do założeń, napisać projekt i tak dalej. Ale od czerwca projekt reformy ubezpieczeń społecznych - kompleksowy i obejmujący nie tylko system rentowo-emerytalny, ale również wszystkie inne składniki wchodzące w skład ubezpieczeń społecznych - istnieje. Odbywa się nad nim w tej chwili dyskusja.</u>
          <u xml:id="u-237.19" who="#LeszekMiller">Co więc ta czterostronna komisja miałaby robić? Jeśli miałaby dyskutować nad tym projektem, to proszę bardzo, my jesteśmy otwarci na wszelkie propozycje. Oczekujemy na głos, jak już mówiłem, także Unii Wolności, którego jeszcze do tej pory nie usłyszeliśmy. Ale, być może, państwo pracują intensywnie i już niedługo usłyszymy, z czego się bym bardzo cieszył. Nie widzę więc, mówiąc szczerze, specjalnie powodów, żeby to czynić. Mówiąc otwarcie, różne ugrupowania, również i te obecne w dzisiejszym parlamencie, ale również te, których nie było od 1989 r., miały czas, żeby taki projekt napisać. Nie napisano.</u>
          <u xml:id="u-237.20" who="#LeszekMiller">Nie chcę przez to powiedzieć, że jest to powód do jakiejś wielkiej dumy, że rząd Józefa Oleksego taki projekt napisał i że go przekazał, no ale widocznie to nie było takie łatwe, skoro przez tyle lat żaden taki projekt z prawdziwego zdarzenia nie powstał. Z tym większą gotowością oczekiwalibyśmy więc jak najszerszych wypowiedzi i jak najszerszych opinii.</u>
          <u xml:id="u-237.21" who="#LeszekMiller">Panie pośle Rulewski, ponieważ jestem głęboko przekonany, że pan naprawdę jest oddany wartościom sprawiedliwości społecznej i w związku z tym pana serce bije po lewej stronie, to bardzo mi przykro, kiedy pan w ten sposób argumentuje, kiedy używa pan takich argumentów. Bo jak tak dalej będzie, to będę musiał kiedyś powiedzieć, że prawdziwa jest maksyma, która mówi, że głębokość każdego kryzysu mierzy się krzykliwością demagogów. No i kryzys mamy głęboki, niestety. Ale może jest to wypowiedź przedwczesna, Stawiam ją więc ze znakiem zapytania, zobaczymy jeszcze, jak to będzie dalej.</u>
          <u xml:id="u-237.22" who="#LeszekMiller">Co do opinii pana posła Wiśniewskiego. Panie pośle, oczywiście nie mogę w tej chwili panu powiedzieć, czy pan kłamie, czy nie. Ja mam też oficjalne dane o założeniach do projektu budżetu państwa, częściowo się one zbiegają, częściowo się różnią. Pan mnie zasypał lawiną tych liczb. Ale zobowiązuję się, że jak tylko wezmę stenogram i dokładnie je sobie uszereguję, to na komisji sejmowej powiem panu, czy pan kłamie, czy nie. Albo gdzie są rozbieżności. Pan np. słusznie mówi, że dotacja do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ma być w granicach 99% w 1996 r., ale proszę zważyć, że dlatego jest taka niska, bo uwzględnia już ten mechanizm, który dzisiaj prezentuję w projekcie tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-237.23" who="#komentarz">(Poseł Stanisław Wiśniewski: Ale inne sektory.)</u>
          <u xml:id="u-237.24" who="#LeszekMiller">Panie pośle, gdyby dzisiaj tej ustawy nie było i gdyby nie założono, że takie rozwiązanie zostanie przyjęte, to, oczywiście, nie byłoby 99%, dlatego że ta dotacja musiałaby być natychmiast zwiększona o 45 bln starych złotych, a jeśli chodzi o KRUS - o 6 bln starych złotych. Może więc niektóre liczby nie uwzględniają tego kontekstu, ale proszę bardzo, chętnie panu to przekażę, zresztą szalenie sobie cenię możliwość porozumiewania się z panem i to pana oczekiwanie spełnię.</u>
          <u xml:id="u-237.25" who="#LeszekMiller">Trudno też, oczywiście, nie przyznać, że pan nie ma racji, kiedy pan mówi, że FUS to jedno, a przecież są jeszcze emerytury mundurowe, które są finansowane inaczej z budżetu, bo przecież się nie płaci składek, że jest KRUS itd. i że można, oczywiście, rozpatrywać każdy z tych funduszy oddzielnie. Ale tak mówiąc szczerze, z punktu widzenia budżetu nie ma to żadnego znaczenia, dlatego że jeżeli gdzieś, panie pośle, następuje zmniejszenie dotacji, to oznacza, że gdzie indziej te środki zostaną przesunięte, bo tam akurat nie tylko nie ma oszczędności, ale wydatki wzrosły - jak choćby w przypadku tzw. wypłat czy świadczeń wymagalnych, związanych z sytuacją w służbie zdrowia i edukacji, gdzie mamy lawinowy wzrost wydatków wymagalnych i jeśli w takim tempie będą one rosły, to do końca roku wg Ministerstwa Finansów ta kwota wyniesie 40 bln starych złotych, nie planowanych. I będzie musiała być sfinansowana, tak samo zresztą jak musi być sfinansowane - i będzie - porozumienie zawarte w Komisji Trójstronnej dotyczące płac w sferze budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-237.26" who="#LeszekMiller">Tu więc, niestety — albo i „stety” — musimy patrzeć na budżet w całości, choć zgadzam się z panem, że są pewne segmenty, w których dotacja się zmniejsza. Cieszę się bardzo, że np. jeśli chodzi o szeroko rozumiany segment ubezpieczeń i świadczeń, to po długim czasie bezustannego wzrostu prawdopodobnie w tym roku dotacja do całości tych pozycji będzie nieco mniejsza niż zakładano, bo to jednak świadczy o tym, że rozmaite działania reformatorskie przynoszą pierwsze skutki. Poprawia się ściągalność składek, choć bardzo pomału, obniżają się koszty — dzieje się tam coś pozytywnego, skoro mamy do czynienia z takimi zjawiskami.</u>
          <u xml:id="u-237.27" who="#LeszekMiller">Co do wystąpienia pana posła Wójcika, to pan poseł obiecał nam, że będzie to wystąpienie demagogiczne - i obietnicę spełnił. Trzeba szczerze powiedzieć: nie mamy wątpliwości, że pan poseł Wójcik wywiązał się ze swojego zobowiązania. Jeśli chodzi o argumentację, to mogę powiedzieć, że była tak wątła jak myśl programowa Konfederacji Polski Niepodległej. I to chyba dla nikogo nie jest żadnym zaskoczeniem. Co do tych gróźb - że pogrom, że to, że tamto... - pan marszałek już reagował, więc ja tylko mogę wzruszyć ramionami. Do tego ta pewność pana posła Wójcika... Gdyby pan Wójcik był na sali, powiedziałbym - ale powiem mimo że go nie ma, bo być może gdzieś to słyszy - pan uważa, że pana okręt jest niezatapialny. Oczywiście, że tak, bo już dawno osiadł na mieliźnie, trudno go więc zatopić. W tej sytuacji rozumiem, skąd, z jakich źródeł ta pewność się bierze.</u>
          <u xml:id="u-237.28" who="#komentarz">(Poseł Jan Rulewski: Też nie na temat, pan tendencyjnie prowadzi, panie marszałku.)</u>
          <u xml:id="u-237.29" who="#LeszekMiller">Natomiast... tak, już, już, panie pośle. Przechodzę więc...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-238">
          <u xml:id="u-238.0" who="#AleksanderMałachowski">Proszę, panie pośle, żeby pan się nie wtrącał w tej chwili. Pan mówił dużo ostrzejsze rzeczy, tutaj nie ma rzeczy nieuprzejmych. Ja reaguję na słowa niegrzeczne i ordynarne.</u>
          <u xml:id="u-238.1" who="#komentarz">(Poseł Jan Rulewski: Przy reformie ubezpieczeń o okrętach...)</u>
          <u xml:id="u-238.2" who="#AleksanderMałachowski">Jest to odpowiedź na wiele bardzo obraźliwych tekstów wypowiedzianych przez pana marszałka Wójcika. Nie prowadźmy takich dyskusji; ja jestem bardzo wyczulony na te rzeczy. Tam, gdzie argumenty nie wkraczają w brzydkie słownictwo, nie reaguję, bo uważam, że panowie macie prawo mówić o sobie źle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-239">
          <u xml:id="u-239.0" who="#LeszekMiller">Panie pośle Rulewski, pan pozwoli mi od czasu do czasu na jakąś metaforę, która oddaje plastycznie to, co bym mógł oczywiście powiedzieć suchym tekstem, ale nie nadużywam tego, przyzna pan.</u>
          <u xml:id="u-239.1" who="#komentarz">(Poseł Jan Rulewski: Proszę bardzo, to pan marszałek decyduje o metaforach.)</u>
          <u xml:id="u-239.2" who="#LeszekMiller">Pan marszałek nie zwrócił mi uwagi, czuję się więc tutaj usprawiedliwiony.</u>
          <u xml:id="u-239.3" who="#LeszekMiller">Jeśli chodzi o merytoryczne opinie, to słyszę, że pan poseł Wójcik wyliczył, że realnie emerytury i renty spadną o 8%. Ja bym naprawdę bardzo chciał poznać tę metodę, według której to jest liczone i liczę na to, że zostanie mi ona przedstawiona. Pan poseł Wójcik mówi, że są teraz inne liczby, niż poprzednio ministerstwo podawało. Chciałbym poznać, jakie to są liczby, czym one się różnią. Marzę o takiej merytorycznej dyskusji w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-239.4" who="#LeszekMiller">Mówi pan, że to, co robi SLD, przechodzi pojęcie itd. Proszę państwa, dzisiejszy mechanizm jest taki, że nie gwarantuje osiągnięcia realnego wzrostu emerytur i rent mimo zapisanej wielkości w ustawie budżetowej, bo, jak mówiłem, to, jaki ten przyrost jest, to wynik wielu procesów. I dzisiaj przecież już wiemy, że jeśli inflacja będzie wyższa od zakładanej w ustawie budżetowej, to realny wzrost emerytur i rent w tym roku będzie mniejszy niż zapisany w ustawie budżetowej właśnie o kąt wynikający ze wzrostu inflacji. Jeśli my proponujemy mechanizm, który gwarantuje realny wzrost emerytur i rent, to jest lepiej czy gorzej w stosunku do obecnego stanu? Bo ja uważam, że jest lepiej. I nie można wypowiadać tylu niesłusznych stwierdzeń i słów, które w tej sprawie właśnie tutaj padły. Ja nie twierdzę, proszę państwa, że ten projekt, który przedstawiam, jest doskonały, że on nie wymaga żadnych prac, że trzeba w zachwycie rozłożyć ręce i cieszyć się z niego, bo przecież jesteśmy gotowi do dalszych prac. Tylko naprawdę trzymajmy się faktów. To jest minimum, które powinno w naszej Izbie, jak sądzę, obowiązywać.</u>
          <u xml:id="u-239.5" who="#LeszekMiller">Mogę się tylko zgodzić z panem posłem Wójcikiem, kiedy mówi, że trzeba się przyjrzeć temu projektowi, podyskutować. Po to właśnie będą dyskusje, jeśli Wysoka Izba tak zdecyduje, w komisji sejmowej, gdzie będzie czas i miejsce na to, żeby rozważyć wszystkie zapisy.</u>
          <u xml:id="u-239.6" who="#LeszekMiller">Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Panie Marszałku! Chciałbym na tym zakończyć swoje wystąpienie, prosząc, aby wszystkie konstruktywne uwagi, które zostały zgłoszone, mogły mieć szansę poddania analizie w komisji. Powtórzę, że proszę Wysoką Izbę o rozpoczęcie pilnych działań w celu zakończenia prac, zgodnie ze stosowną procedurą, i o szybkie uchwalenie ustawy.</u>
          <u xml:id="u-239.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-240">
          <u xml:id="u-240.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu ministrowi Leszkowi Millerowi.</u>
          <u xml:id="u-240.1" who="#AleksanderMałachowski">Pan poseł Jan Rulewski?</u>
          <u xml:id="u-240.2" who="#komentarz">(Poseł Jan Rulewski: W trybie sprostowania.)</u>
          <u xml:id="u-240.3" who="#AleksanderMałachowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-241">
          <u xml:id="u-241.0" who="#JanRulewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ja chcę sprostować dwie pańskie wypowiedzi, które, jak sądzę, wynikają z niezrozumienia.</u>
          <u xml:id="u-241.1" who="#JanRulewski">Mianowicie pierwszą, jakobym prosił o dłuższy czas na informacje dla Wysokiej Izby, w tym szczególnie dla siebie. Otóż prosiłem, aby środowisko, do którego ta ustawa jest skierowana, było poinformowane. A nie zostało poinformowane, ponieważ, jak dziś w nocy pan, rząd pański dopiero wczoraj w nocy wycofał projekt ustawy o waloryzacji cenowej. Zatem środowisko rencistów i emerytów w Polsce nie otrzymało żadnej informacji, co z ustawą o waloryzacji cenowej. To jest pierwsze sprostowanie. Drugie sprostowanie: Nie jest prawdziwe pańskie stwierdzenie, jakoby Unia Wolności, Klub Parlamentarny w szczególności, nie zajęła stanowiska w kwestii koncepcji czy też założeń reformy systemu ubezpieczeń sygnowanych przez pański rząd. Na wniosek Klubu Parlamentarnego Unii Wolności w czerwcu odbyła się w Sejmie debata nad informacją, między innymi pana ministra, w której Klub Parlamentarny Unii Wolności zajął stanowisko. Ze względu na czas nie będę go przypominał, bo jest to zapisane w diariuszach sejmowych. Tak że, panie ministrze, kryzys rządu mierzy się amnezją jego ministrów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-242">
          <u xml:id="u-242.0" who="#AleksanderMałachowski">To bardzo ładne.</u>
          <u xml:id="u-242.1" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-242.2" who="#AleksanderMałachowski">Przepraszam bardzo, chciałbym tu wyjaśnić jedną sprawę. Na poprzednim posiedzeniu Prezydium Sejmu, kiedy ustalany był pierwotny porządek dzienny tego posiedzenia, pojawił się pilny rządowy projekt ustawy, który był dzisiaj omawiany. Wtedy Prezydium Sejmu - sam podpisałem to pismo - zwróciło się do premiera Oleksego z informacją, że nie możemy przyjąć dwóch projektów równocześnie, i z żądaniem wycofania jednego z nich. W odpowiedzi na to wpłynął list od premiera, może nieco późno, że rząd projekt waloryzacji cenowej wycofuje.</u>
          <u xml:id="u-242.3" who="#AleksanderMałachowski">Pan poseł Henryk Wujec, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-243">
          <u xml:id="u-243.0" who="#HenrykWujec">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałem się zwrócić z pytaniem do pana ministra Millera. Pan minister Miller deklarował tutaj potrzebę otwartości na dyskusję na temat tego projektu ustawy i projektów ustaw dotyczących rent i emerytur. Chciałbym przyjąć z dobrą wiarą to oświadczenie. W takim razie jak wytłumaczyć usilne starania pana ministra i klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej, żeby ukryć tę całą dzisiejszą dyskusję, schować ją, odsuwając do godziny 24. Dlaczego pan minister Miller nie poprosił pana marszałka, pan marszałek ma takie regulaminowe uprawnienia, żeby przełożyć całą debatę i cały ten punkt na dzień jutrzejszy, kiedy można by było przedstawić to szerokiej publiczności tym zainteresowanej? Jeżeli zabrakło mu refleksu lub był zbyt nieśmiały, to dlaczego wtedy, kiedy poseł Rulewski zgłosił ten wniosek, poseł Miller i posłowie Sojuszu Lewicy Demokratycznej, dokonując różnych formalnych sztuczek, przegłosowali ukrycie tej całej dyskusji przed społeczeństwem? Czy nadal pan minister Miller podtrzymuje swoją deklarację o otwartości na dyskusję?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-244">
          <u xml:id="u-244.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-244.1" who="#AleksanderMałachowski">Czy pan minister chciałby odpowiedzieć?</u>
          <u xml:id="u-244.2" who="#AleksanderMałachowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-245">
          <u xml:id="u-245.0" who="#LeszekMiller">Chcę przede wszystkim powiedzieć, że nie można traktować dzisiejszej debaty jako otwarcia dyskusji nad projektem tej ustawy. Informowałem już, że ten projekt został przyjęty na początku lipca, a 20 lipca skierowany do konsultacji z partnerami społecznymi. Przypomnę też państwu, że zarówno po przyjęciu projektu ustawy w lipcu, jak i teraz, kilkanaście dni temu, kiedy rząd przyjmował jej wersję po konsultacjach, odbywały się konferencje prasowe, w których brałem udział, szeroko informując, na czym ten projekt polega. Jest bogata literatura w tej sprawie, mogę tutaj służyć rozmaitymi wycinkami prasowymi, zwłaszcza z takich dzienników jak „Rzeczpospolita” czy „Gazeta Wyborcza”, a wszyscy jesteśmy czytelnikami tych tytułów, no może jeszcze dodam „Trybunę”.</u>
          <u xml:id="u-245.1" who="#LeszekMiller">Sugerowanie, że oto nagle coś się dzisiaj nowego pojawiło, o czym nikt nie wie, jest po prostu nie uprawnione. Między innymi z tych powodów nie interweniowałem w porządek dzienny, tym bardziej że jako minister nie mam takiego uprawnienia. Porządek dzienny został przyjęty. Jeżeli panowie uważali, że ta ustawa powinna być pierwszym punktem porządku dziennego, trzeba było zgłosić taki wniosek. Byłem tutaj w tej ławie, nie słyszałem, żeby ktoś taki wniosek zgłaszał. Uważam, że jeżeli porządek został przyjęty, to ma być realizowany, aspektem zaś, który szczególnie mnie skłaniał do tego, żeby to się odbyło dzisiaj, było to, że jest to tryb pilny. Wiem - byłem o tym informowany przez kolegów z Komisji Polityki Społecznej - że jutro rano odbędzie się posiedzenie tej komisji, na którym zostanie zainicjowana praca nad tym projektem. Jestem zobowiązany, żeby sprzyjać określonemu tempu tych prac, więc nie będę ich zwalniał, a przełożenie tej debaty na dzień jutrzejszy - być może jutro znowu pojawiłby się jakiś wniosek, żeby przestawić po raz kolejny ten porządek dzienny - z tego powodu traktowałem jako posunięcie nieracjonalne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-246">
          <u xml:id="u-246.0" who="#AleksanderMałachowski">Chciałbym wyjaśnić tu pewną sprawę, bo toczymy dyskusję trochę pustą. Mianowicie na posiedzeniu Konwentu Seniorów przedstawicielom wszystkich klubów został przedstawiony projekt czasowy i było wiadomo, że będzie to rozpatrywane wieczorem. Uważam to za błąd i poczuwam się jakby do winy za niedopatrzenie tego. Rzeczywiście, takie projekty ustaw powinny być rozpatrywane w dobrych godzinach oglądalności, ale nikt: ani przedstawiciel Unii Pracy, ani przedstawiciel Unii Wolności nie zwrócił na ten fakt uwagi i dyskusja na ten temat jest o tyle nieaktualna, że Konwent Seniorów nie zakwestionował tego. Izba przyjęła ten projekt.</u>
          <u xml:id="u-246.1" who="#komentarz">(Poseł Henryk Wujec: Tak, ja to mam; to jest przybliżony czas rozpatrywania.)</u>
          <u xml:id="u-246.2" who="#AleksanderMałachowski">Zgadzam się, że wypływa z tego pewna nauczka dla nas, członków Konwentu Seniorów i Prezydium Sejmu, aby nie dopuszczać do tego rodzaju konfliktów i aby tego typu ustawy były jednak dyskutowane wtedy, kiedy jest pełna transmisja telewizyjna bądź przynajmniej radiowa. Niedobrze się dzieje, bo w tej chwili nie ma nawet transmisji radiowej. Zgadzam się z panem posłem, ale, jak mówię, sprawa była wiadoma od początku i jest to jakby błąd zbiorowy.</u>
          <u xml:id="u-246.3" who="#komentarz">(Poseł Henryk Wujec: Ja się przyznaję.)</u>
          <u xml:id="u-246.4" who="#AleksanderMałachowski">Nie da się tutaj powiedzieć, że minister Miller czy ktokolwiek inny wymyślił sobie, że to będzie w nocy. Ta sprawa była podana do wiadomości, nie zareagowaliśmy, wspólnie ponosimy winę. Ja się w każdym razie do tej winy poczuwam, że nie zwróciłem uwagi, a jestem uczulony na te rzeczy jako dziennikarz i staram się zawsze zwracać uwagę, by jednak w takich terminach takie kwestie nie były omawiane.</u>
          <u xml:id="u-246.5" who="#AleksanderMałachowski">Myślę, że na tym możemy zamknąć tę sprawę.</u>
          <u xml:id="u-246.6" who="#AleksanderMałachowski">Proszę bardzo, pan poseł Jan Rulewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-247">
          <u xml:id="u-247.0" who="#JanRulewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Mam pytanie następujące. Parę dni temu prezydent Wałęsa złożył podpis pod ustawą o zmianie ustawy o rewaloryzacji, pod inicjatywą poselską, w ramach której renciści i emeryci zgodnie z ustawą mieli otrzymać bezwzględny wzrost emerytury z tytułu wzrostu bazy o 1%. Ma to wejść, to wejdzie od 1 stycznia. Dzisiaj rząd pański, a pan również za tym optuje, proponuje, żeby tę ustawę antycypować, uwzględniać, redukować warunek 2,5-procentowego realnego wzrostu. W ustawie, którą Wysoka Izba przyjęła, nie było jakichkolwiek warunków dodatkowych. Po prostu baza naliczeniowa miała wzrastać o 1% przy obecnym systemie waloryzacji — korzystniejszym dla rencistów i emerytów. Tymczasem pan proponuje, obala w gruncie rzeczy tę świeżą ustawę. Chodzi o to rozwiązanie, które mówi, że podniesienie bazy, a więc realny wzrost emerytury może nastąpić, ale musi być uzależniony granicą. I moje pytanie dotyczy tego, czy uważa pan, że ta zagadka legislacyjna jest zgodna z prawem. Dwie sprzeczne ze sobą ustawy, a przynajmniej znoszące się w pewnej części.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-248">
          <u xml:id="u-248.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-248.1" who="#AleksanderMałachowski">Pan poseł Henryk Wujec.</u>
          <u xml:id="u-248.2" who="#komentarz">(Poseł Henryk Wujec: Nie, to później, panie marszałku.)</u>
          <u xml:id="u-248.3" who="#AleksanderMałachowski">Trzeba od razu, bo to strasznie przedłuża. Minister będzie wielokrotnie wchodził, żeby odpowiedzieć. To zabiera czas.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-249">
          <u xml:id="u-249.0" who="#HenrykWujec">Przepraszam bardzo, chcieli panowie obradować, w takim razie powinniśmy prowadzić serio tę dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-249.1" who="#HenrykWujec">Chciałem tylko złożyć sprostowanie. Mianowicie, panie marszałku, ustaliliśmy porządek obrad Sejmu, mam go przed sobą. Jest tutaj kolejność rozpatrywania punktów, nie jest oznaczone, o której godzinie który punkt będziemy rozpatrywać. Wyjątkowo czasami o tym decydujemy. Tym razem o tym nie decydowaliśmy. Owszem, mam tutaj również informację z Konwentu Seniorów, w której mówi się o przybliżonych czasach rozpatrywania punktów. Nie jest to decyzja Wysokiej Izby, jest to „przymiarka” w materiale przygotowanym przez biuro sejmowe. Rzeczywiście, przyznaję się, zabrakło nam refleksji, żeby zdecydować na rannym posiedzeniu, kiedy dokładnie ten punkt będzie rozpatrywany; aczkolwiek można było przypuszczać, że równie dobrze może być rozpatrywany jutro rano — tak to wyglądało w porządku dziennym. I dlatego też później, kiedy zorientowaliśmy się, że jednak to będzie bardzo późno w nocy, proponowaliśmy, bardzo poważnie, odłożyć rozpatrywanie tego punktu — nie w złej, tylko w dobrej wierze, żeby wszyscy mogli się z tym zapoznać. Niestety tej dobrej woli zabrakło po drugiej stronie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-250">
          <u xml:id="u-250.0" who="#AleksanderMałachowski">Panie pośle, członkowie Konwentu Seniorów otrzymali dokument, który mam w tej chwili przed sobą; jest tu wyraźnie powiedziane, że pomiędzy godz. 20 a godz. 22.30 nastąpi pierwsze czytanie pilnego projektu ustawy. Nie dopatrzyliśmy tego wszyscy i nie możemy... Na posiedzeniu Konwentu Seniorów nikt na to nie zwrócił uwagi; sam się poczuwam także do winy. Jest to nauka dla nas wszystkich, byśmy na takie rzeczy zwracali uwagę. Więcej nic nie możemy w tej sprawie powiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-250.1" who="#AleksanderMałachowski">Wysoka Izbo! Zostały zgłoszone aż trzy wnioski...</u>
          <u xml:id="u-250.2" who="#komentarz">(Poseł Henryk Wujec: Jeszcze było pytanie do pana ministra.)</u>
          <u xml:id="u-250.3" who="#AleksanderMałachowski">Przepraszam bardzo, czy jest jeszcze pytanie do pana ministra?</u>
          <u xml:id="u-250.4" who="#AleksanderMałachowski">Czy pan minister zechce wyjaśnić tę sprawę?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-251">
          <u xml:id="u-251.0" who="#LeszekMiller">Panie Marszałku! Proszę pozwolić mi tylko już ostatni raz nawiązać do problemu czasu naszej debaty. Otóż, panie pośle Wujec, pragnę pana zapewnić, że rząd będzie jeszcze niejednokrotnie wprowadzał do Sejmu bardzo podobne projekty ustaw, łącznie z projektem reformy ubezpieczeń społecznych, a ten dzisiejszy projekt przecież w żadnym wypadku nie wyczerpuje całości złożonej problematyki. Jestem przekonany - w związku z deklaracją, którą pan złożył, że chodzi po prostu o to, żeby dyskusja toczyła się w bardziej merytorycznej atmosferze - że to właśnie będzie miało miejsce: i przy tych wielkich projektach reformy ubezpieczeń, i przy tych ustawach, które będą stąd wynikały. Myślę zatem, że będzie jeszcze czas, żeby w dowolnie wybranej przez pana i pana klub formie nawiązać do tych spraw, omówić je. Po prostu sądzę, że nie ma powodów, żeby dzisiaj robić z tego jakiś niezwykle ważny problem. Tym bardziej, że wszystko w tej sprawie zostało już wyjaśnione. I proszę nie podejrzewać mnie czy kogokolwiek, że my staraliśmy się o to, żeby właśnie to odbyło się tak, jak się odbyło. Myślę, że mogę tylko wyrazić żal, że niestety w części wystąpień atmosfera takich podejrzeń dochodziła jednak do głosu, a to wpłynęło na merytoryczną zawartość wypowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-251.1" who="#LeszekMiller">Co do głosu pana posła Rulewskiego. Otóż, panie pośle, musimy odróżnić dwie rzeczy. Tamta ustawa, o której pan mówi, to jest ustawa, która nie wypowiada się w sprawie waloryzacji i sposobów waloryzacji. Ona się jedynie wypowiadała w kwestii wysokości kwoty bazowej, a sposób waloryzacji i wysokość kwoty bazowej, sposób kształtowania tej kwoty bazowej to są dwie różne sprawy. I nie jest tak, jak pan sugeruje, że teraz przy tym nowym projekcie pytanie, czy 91%, czy 93%, czy 94% przestaje mieć znaczenie. Ono ma dalej znaczenie, zwłaszcza w odniesieniu do tych osób, które będą świeżo nabywały uprawnienia rentowo-emerytalne. Ale w dalszym ciągu to, jaka jest wysokość tej kwoty bazowej, oczywiście dotyczy wszystkich emerytów i rencistów. Jeżeli pan mnie pyta, czy to rozwiązanie jest sprzeczne z prawem, bo pan dostrzega, że może wystąpić sprzeczność między tamtą ustawą o wysokości kwoty bazowej a tą ustawą o waloryzacji, to odpowiadam panu, że ja nie dostrzegam w żadnym punkcie sprzeczności tych dwóch ustaw między sobą i sprzeczności z prawem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-252">
          <u xml:id="u-252.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-252.1" who="#AleksanderMałachowski">Nie ma więcej zgłoszeń, a zatem myślę, iż mogę zamknąć dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-252.2" who="#AleksanderMałachowski">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-252.3" who="#AleksanderMałachowski">Wysoka Izbo! Zostały zgłoszone aż trzy wnioski o odrzucenie ustawy w pierwszym czytaniu. Sprawę tę musimy rozpatrzyć w dniu jutrzejszym, kiedy będą bloki głosowań.</u>
          <u xml:id="u-252.4" who="#AleksanderMałachowski">Chciałbym wyjaśnić jedną rzecz. Któryś z panów posłów zgłosił wniosek o inny kalendarz niż przewidziany w propozycji Prezydium Sejmu. My proponujemy, by komisja przedłożyła sprawozdanie do 19 września (jest to zgodne z regulaminem), podczas gdy panowie proponują - tutaj padła propozycja chyba pana posła Dyducha - by to było wcześniej. Panie pośle, regulamin Sejmu rozwiązuje te kwestie. Jeżeli przy ustawach rozpatrywanych w trybie pilnym komisja przedłoży sprawozdanie wcześniej, to wtedy Prezydium Sejmu jest zobowiązane z mocy prawa skierować to sprawozdanie na najbliższe posiedzenie Sejmu. Jeśli więc Komisja Polityki Społecznej przedstawi je wcześniej, automatycznie projekt będzie musiał być skierowany na najbliższe posiedzenie Sejmu. Ale, jak mówię, do ostatecznego załatwienia tej sprawy powrócimy jutro.</u>
          <u xml:id="u-252.5" who="#AleksanderMałachowski">Wysoka Izbo! Na tym kończymy rozpatrywanie punktów porządku dziennego w dniu dzisiejszym.</u>
          <u xml:id="u-252.6" who="#AleksanderMałachowski">Komunikatów nie ma.</u>
          <u xml:id="u-252.7" who="#AleksanderMałachowski">Informuję, że zgłosili się posłowie w celu złożenia oświadczeń poselskich.</u>
          <u xml:id="u-252.8" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Stanisława Wiśniewskiego z Unii Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-253">
          <u xml:id="u-253.0" who="#StanisławWiśniewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pragnę zabrać głos w związku z przedwczorajszą decyzją Rady Ministrów w sprawie niewykorzystania możliwości delegacji zawartej w art. 20 ustawy o zaopatrzeniu emerytów i rencistów. W dniu 16 sierpnia Unia Pracy skierowała stosowne pismo na ręce pana premiera, występując z inicjatywą, aby — z uwagi na wyliczenie przez GUS wskaźnika wzrostu płacy w gospodarce po raz pierwszy z dokładnością do setnych części procenta — można było z dniem 1 września br. podwyższyć wszystkie świadczenia kwotowo, równo dla wszystkich o 40 zł. Ta decyzja Rady Ministrów nie wymagałaby żadnych dodatkowych środków finansowych z budżetu państwa do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Stan Funduszu Ubezpieczeń Społecznych na koniec lipca br. wynosił 23 677 700 tys. zł, z tego wpływy ze składek 18 798 mln, dotacja budżetowa 4 555 200 tys. zł. W sumie jest to 23 777 mln zł — przy wydatkach za okres 7 miesięcy 20 109 mln zł. Stanowi to, że ZUS na koniec lipca posiada nadwyżkę bilansową w kwocie ponad 35 bln starych złotych polskich. Koszty wprowadzenia naszej propozycji uruchamiały miesięcznie kwotę ca 312–320 mln nowych złotych polskich. Zaliczka ta byłaby potrącona od przewidywanej waloryzacji w miesiącu grudniu w wysokości, jak mówią prominentni przedstawiciele rządu, w granicach 15–17% wzrostu średniej płacy. Po prostu waloryzacja wypłacana w grudniu byłaby zmniejszona w granicach 8–9%.</u>
          <u xml:id="u-253.1" who="#StanisławWiśniewski">Uważamy, że podjęcie negatywnej decyzji powoduje znaczne pogorszenie sytuacji materialnej emerytów i rencistów w roku 1995, jak również uruchamia od początku proces budowy starych i nowych portfeli emerytalno-rentowych. Pragnę zaznaczyć, że 25 lipca Komisja Trójstronna, ze względu na wyższy wskaźnik inflacji, podniosła wskaźnik wolnego przyrostu wynagrodzeń w sferze materialnej z 23 do 27%, jeszcze z propozycją negocjacji w październiku. Również dwa dni temu Rada Ministrów podjęła uchwałę o podwyższeniu płac pracowników sfery budżetowej. Środowisko emerytów pozostaje bez waloryzacji od marca do grudnia. I nikt nie powie w tej chwili, że jest to prawidłowe działanie ze strony rządu. Brak dobrej woli ze strony Rady Ministrów, przy zasobach finansowych Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, powoduje, że to środowisko znajdzie się w III, IV kwartale w bardzo trudnej sytuacji materialnej.</u>
          <u xml:id="u-253.2" who="#StanisławWiśniewski">Po raz wtóry w imieniu Klubu Parlamentarnego Unii Pracy w obecności pana ministra Millera zwracam się do pana prezesa Rady Ministrów Józefa Oleksego o ponowne rozważenie możliwości uruchomienia podwyżki świadczeń, kwotowo w różnej wysokości, dla wszystkich, gdyż jest to bardzo uproszczony rachunek później, przy grudniowej waloryzacji świadczeń dla środowiska emerytalno-rentowego w systemie pracowniczym i rolniczym - z tego względu, że emerytury tzw. mundurowe są waloryzowane na innych zasadach i w innych terminach, a te środowiska są w znacznie gorszej sytuacji materialnej od pobierających emerytury i renty wojskowe, które wynoszą w tej chwili przeciętnie o 100% więcej niż świadczenia w systemie pracowniczym i rolniczym.</u>
          <u xml:id="u-253.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-254">
          <u xml:id="u-254.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo panu posłowi Stanisławowi Wiśniewskiemu z Unii Pracy.</u>
          <u xml:id="u-254.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana posła Stanisława Dzienisiewicza z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-255">
          <u xml:id="u-255.0" who="#StanisławDzienisiewicz">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Rozpoczynając swoje oświadczenie, jako poseł wywodzący się z kadry oficerskiej Wojska Polskiego pragnę zwrócić się z apelem do wszystkich żołnierzy, do kadry kierowniczej Ministerstwa Obrony Narodowej i Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, do kapelanów Ordynariatu Polowego Wojska Polskiego:</u>
          <u xml:id="u-255.1" who="#StanisławDzienisiewicz">— o zaniechanie zbierania podpisów pod nazwiskami kandydatów na urząd prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w jednostkach wojskowych i innych instytucjach związanych z obronnością państwa,</u>
          <u xml:id="u-255.2" who="#StanisławDzienisiewicz">— o zaprzestanie agitacji wyborczej prowadzonej przez niektórych wyższych dowódców wojskowych w czasie spotkań z kadrą za jedynie słusznym kandydatem według nich, Lechem Wałęsą.</u>
          <u xml:id="u-255.3" who="#StanisławDzienisiewicz">Wysoka Izbo! Otrzymuję liczne telefony i listy potwierdzające, że żołnierze nie chcą ani agitatorów, ani rozkazodawców zbierania podpisów. Kadra zawodowa Wojska Polskiego jest bardzo dobrze wykształcona i naprawdę potrafi sama ocenić ludzi, zwłaszcza tych, którzy sprawują najwyższy urząd w państwie.</u>
          <u xml:id="u-255.4" who="#StanisławDzienisiewicz">Wielką krzywdę ludziom w żołnierskich mundurach wyrządzili dowódcy Nadwiślańskich Jednostek Wojskowych nakazujący zbieranie podpisów w podległych sobie instytucjach. Wierzę, że oni wszyscy znają kodeks honorowy oficera Wojska Polskiego, natychmiast złożą dymisję i odejdą ze służby wojskowej.</u>
          <u xml:id="u-255.5" who="#StanisławDzienisiewicz">Szanowne Panie i Panowie Posłowie! Jest mi bardzo przykro o tym mówić z tej trybuny, ale pragnę zapytać, jak się czują wysocy oficerowie, generałowie łapiący chorążego z kilkoma podpisami, ogłaszając przed kamerami telewizji polskiej, jakiego to „zbrodniarza” mają w wojsku, dorabiając mu przy tym fałszywe pochodzenie. Mam nadzieję, że równie hucznie przeproszą go za pomyłkę. Nie będę tu mówił o honorze, godności oficera, generała, dowódcy, o żołnierskiej solidarności. Tych ludzi należy zapytać tylko o zwykłą ludzką przyzwoitość.</u>
          <u xml:id="u-255.6" who="#StanisławDzienisiewicz">Jeśli ktoś zamierza zwolnić z wojska młodego chorążego, to niech w pierwszej kolejności rozliczy wyższych przełożonych. Nie może tak być w wojsku, że najłatwiej i najchętniej zwalnia się żołnierzy niższych rangą. Oni tak samo są obywatelami Rzeczypospolitej Polskiej i dobrze służą ojczyźnie. Odpowiedzialność w wojsku musi być jednakowa - od szeregowca do generała.</u>
          <u xml:id="u-255.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-256">
          <u xml:id="u-256.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Stanisławowi Dzienisiewiczowi z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-256.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę obecnie o zabranie głosu pana posła Leszka Millera, również z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-257">
          <u xml:id="u-257.0" who="#LeszekMiller">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Z posiadanych przeze mnie danych uzyskanych z Departamentu Statystyki, Analiz i Prognoz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wynika, że na koniec lipca 1995 r. dochody Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wynosiły ogółem 236 bln starych złotych, z pewnym jeszcze kawałkiem, natomiast wydatki - 248 bln, a więc były nieco wyższe niż dochody. Z tego dotacja z budżetu państwa wynosiła 45 bln starych złotych.</u>
          <u xml:id="u-257.1" who="#LeszekMiller">Jeśli chodzi zaś o możliwość wypłaty zaliczkowej, która tutaj została zasygnalizowana, to wyjaśniam, że art. 20 obowiązującej ustawy, który często jest przywoływany, nie stwarza takiej możliwości. To zresztą wprowadziło w błąd bardzo wiele osób i dużą część opinii publicznej. Otóż artykuł ten brzmi (cytuję z pamięci, ale na pewno się nie pomylę): Rada Ministrów może podwyższyć świadczenia w poczet waloryzacji (ale to nie oznacza, że w postaci zaliczki). Obowiązujący stan prawny bowiem umożliwia tylko to, że można rzeczywiście dokonać podwyżki świadczeń, ale lepszym słowem byłoby tutaj słowo „premia”, a nie zaliczka, jako że sformułowanie „w poczet”, przy obowiązującym stanie prawnym - co zostało bardzo skrupulatnie zbadane — trzeba rozumieć w ten sposób, że gdyby nastąpiła 17-procentowa waloryzacja, tak jak jest to planowane w grudniu, to musiałaby być ona dokonana w taki sposób, żeby rzeczywiście osiągnąć 17%. Stan prawny na inne rozwiązanie nie pozwala, a to świadczenie, ta podwyżka, która byłaby np. udzielona we wrześniu czy w październiku, zostałaby dodana do tej 17-procentowej waloryzacji. Oczywiście Rada Ministrów rozważała rozmaite warianty takiej właśnie podwyżki. Jak podkreślam, nie w formie zaliczki, bo na to stan prawny nie pozwala, ale w formie wypłaty o charakterze premii. Badano rozmaite aspekty, zarówno społeczne, finansowe, jak i prawne, i niestety uznano, że w sytuacji takich dochodów i takich wpływów, o jakich mówiłem, nie do końca jeszcze pewnych wpływów z prywatyzacji, już wiadomego nieosiągnięcia przez Narodowy Bank Polski wpływów, które miały być przekazane do budżetu państwa w kwocie co najmniej 4 bln zł, Rada Ministrów nie znalazła podstaw, aby taką decyzję podjąć. Mówię o tym ze smutkiem, dlatego że z każdego punktu widzenia byłoby lepiej, gdyby taka podwyżka mogła nastąpić. Niestety, sytuacja, którą opisałem, nie umożliwiła podjęcia takiej decyzji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-258">
          <u xml:id="u-258.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-258.1" who="#komentarz">(Poseł Stanisław Wiśniewski: W sprawie sprostowania.)</u>
          <u xml:id="u-258.2" who="#AleksanderMałachowski">Panie pośle, niestety art. 110 regulaminu Sejmu powiada, że po pierwsze, przedmiotem oświadczenia poselskiego nie może być sprawa, której merytoryczna treść jest interpelacją lub zapytaniem poselskim. Pana oświadczenie miało taki charakter.</u>
          <u xml:id="u-258.3" who="#AleksanderMałachowski">Art. 110 ust. 3 brzmi: Nad oświadczeniem poselskim nie przeprowadza się dyskusji. Wystąpienie pana posła Millera miało charakter dyskusyjny. Nie mogę dalej dopuścić do debaty na ten temat. Zamknę za chwilę obrady i będziecie mogli panowie wymienić uwagi na ten temat. Nie ma możliwości przeprowadzania debaty przy oświadczeniach poselskich, przykro mi bardzo, a pana oświadczenie miało charakter taki, jakiego w zasadzie regulamin Sejmu nie dopuszcza. Z uwagi na szacunek dla obu panów nie przerwałem tego, ale naruszyłem w ten sposób regulamin Sejmu. Pocieszam się, że nie sam.</u>
          <u xml:id="u-258.4" who="#AleksanderMałachowski">Jeśli nikt się nie zgłasza, to na tym zakończymy oświadczenia poselskie.</u>
          <u xml:id="u-258.5" who="#AleksanderMałachowski">Zarządzam przerwę w obradach do dnia 31 sierpnia 1995 r. do godz. 9.</u>
          <u xml:id="u-258.6" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję wytrwałym.</u>
          <u xml:id="u-258.7" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu o godz. 0 min 36)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>