text_structure.xml 669 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Wznowienie posiedzenia o godz. 9 min 02)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą marszałek Sejmu Józef Oleksy oraz wicemarszałkowie: Józef Zych, Olga Krzyżanowska i Aleksander Małachowski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#JózefOleksy">Wznawiam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#JózefOleksy">Na sekretarzy powołuję posłów Tadeusza Zielińskiego i Marka Sawickiego.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#JózefOleksy">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Tadeusz Zieliński.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#JózefOleksy">Proszę posłów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#JózefOleksy">Wysoka Izbo! Na początku pragnę poinformować o rozstrzygnięciu przyjętym przez Prezydium Sejmu, w porozumieniu z Konwentem Seniorów, jeśli chodzi o ustalenie debaty nad wczorajszym punktem porządku obrad, dotyczącym rozpatrzenia Informacji o strategicznych kierunkach działania rządu. Prezydium Sejmu wraz z Konwentem Seniorów podjęło decyzję o przeprowadzeniu debaty nad tym punktem na posiedzeniu za dwa tygodnie.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#JózefOleksy">Wysoka Izbo! Przypominam, że właściwe komisje rozpatrzyły poprawki zgłoszone w drugim czytaniu do ustawy o zmianie Kodeksu karnego z druku nr 157. Sprawozdanie zostało posłankom i posłom doręczone. W związku z tym Prezydium Sejmu proponuje uzupełnienie porządku dziennego o nowy punkt w brzmieniu: Sprawozdanie Komisji Sprawiedliwości, Komisji Zdrowia oraz Komisji Ustawodawczej o poselskim projekcie ustawy o zmianie Kodeksu karnego - trzecie czytanie.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#JózefOleksy">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu...</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Kamiński: Zgłaszam sprzeciw.)</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#JózefOleksy">Pan poseł zgłasza sprzeciw.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#JózefOleksy">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#KrzysztofKamiński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Zgłaszam sprzeciw wobec tej propozycji z powodów następujących. Otóż artykuł, który pozwala Prezydium Sejmu zaproponować Sejmowi rozszerzenie porządku dziennego, rozpoczyna się od słów: „W wyjątkowych wypadkach (...)”. Prosiłbym bardzo o podanie Wysokiej Izbie uzasadnienia, że istnieją wyjątkowe wypadki, które pozwalają Sejmowi rozszerzyć porządek obecnego posiedzenia. Zdaniem mojego klubu takie wyjątkowe wypadki nie istnieją. Zgłaszam wniosek, aby do debaty nad tym problemem przystąpić za dwa tygodnie.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#JózefOleksy">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#JózefOleksy">Sprzeciw został zgłoszony.</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#JózefOleksy">Chciałbym poinformować, że rozpatrywaliśmy tę sprawę na posiedzeniu Prezydium Sejmu. Oprócz przytoczonego przez pana posła artykułu jest też art. 43 ust. 5, w którym stwierdza się, iż: „Rozpatrzenie przez Sejm sprawozdania (...) odbywa się po jego doręczeniu posłom”. To jednak nie byłoby wystarczające. Przypomnę tylko, że sprawa ta jest w toku i w trakcie jej poprzedniego rozpatrywania wyraźnie stwierdzono — co Izba przyjęła — iż zostanie ona wprowadzona do porządku obrad po przedłożeniu sprawozdania przez komisję. Kierując się tym, przedkładam wniosek do decyzji Izby.</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#JózefOleksy">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-4.4" who="#JózefOleksy">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem wniosku o wprowadzenie do porządku obrad sprawozdania Komisji Sprawiedliwości, Komisji Zdrowia oraz Komisji Ustawodawczej o poselskim projekcie ustawy o zmianie Kodeksu karnego - trzecie czytanie, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-4.5" who="#JózefOleksy">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-4.6" who="#JózefOleksy">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-4.7" who="#JózefOleksy">Głosowało 367 posłów. Za wnioskiem oddano 217 głosów, przeciw - 122, wstrzymało się od głosu 28 posłów.</u>
          <u xml:id="u-4.8" who="#JózefOleksy">Stwierdzam, że Sejm wniosek przyjął.</u>
          <u xml:id="u-4.9" who="#JózefOleksy">Do głosowania nad tym punktem porządku dziennego przystąpimy dzisiaj o godz. 20.</u>
          <u xml:id="u-4.10" who="#JózefOleksy">Powracamy do rozpatrzenia punktu 7 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej oraz Komisji Ustawodawczej o pilnym rządowym projekcie ustawy o zagospodarowaniu nieruchomości przejętych od wojsk Federacji Rosyjskiej.</u>
          <u xml:id="u-4.11" who="#JózefOleksy">Sejm w dniu wczorajszym wysłuchał sprawozdania komisji przedstawionego przez posła Władysława Święsa i przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-4.12" who="#JózefOleksy">Rozpatrywanie pilnych rządowych projektów ustaw odbywa się w dwóch czytaniach.</u>
          <u xml:id="u-4.13" who="#JózefOleksy">Przechodzimy zatem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-4.14" who="#JózefOleksy">Komisja wnosi o uchwalenie projektu ustawy zawartego w sprawozdaniu.</u>
          <u xml:id="u-4.15" who="#JózefOleksy">Komisja przedstawia również wniosek mniejszości, nad którym głosować będziemy w pierwszej kolejności.</u>
          <u xml:id="u-4.16" who="#JózefOleksy">We wniosku mniejszości wnioskodawcy proponują skreślenie art. 13 stanowiącego o zwolnieniu nieruchomości od podatku od nieruchomości do czasu zawarcia umowy lub wydania decyzji o oddaniu w zarząd.</u>
          <u xml:id="u-4.17" who="#JózefOleksy">Przystępujemy do głosowania nad wnioskiem mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-4.18" who="#JózefOleksy">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości polegającego na skreśleniu art. 13, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-4.19" who="#JózefOleksy">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-4.20" who="#JózefOleksy">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-4.21" who="#JózefOleksy">Głosowało 383 posłów. Za wnioskiem oddano 86 głosów, przeciw - 271, wstrzymało się od głosu 26 posłów.</u>
          <u xml:id="u-4.22" who="#JózefOleksy">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości polegający na skreśleniu art. 13 odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-4.23" who="#JózefOleksy">Przystępujemy do głosowania nad całością projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-4.24" who="#JózefOleksy">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem w całości pilnego projektu ustawy o zagospodarowaniu nieruchomości przejętych od wojsk Federacji Rosyjskiej w brzmieniu proponowanym przez Komisję Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej oraz Komisję Ustawodawczą, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-4.25" who="#JózefOleksy">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-4.26" who="#JózefOleksy">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-4.27" who="#JózefOleksy">Głosowało 378 posłów. Za ustawą oddano 339 głosów, przeciw - nikt nie głosował, wstrzymało się od głosu 39 posłów.</u>
          <u xml:id="u-4.28" who="#JózefOleksy">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zagospodarowaniu nieruchomości skarbu państwa przejętych od wojsk Federacji Rosyjskiej.</u>
          <u xml:id="u-4.29" who="#JózefOleksy">Powracamy do rozpatrzenia punktu 8 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej oraz Komisji Ustawodawczej o poselskim projekcie ustawy zmieniającej ustawę o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości oraz niektóre inne ustawy.</u>
          <u xml:id="u-4.30" who="#JózefOleksy">Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedstawionego przez posła Marka Mazurkiewicza i przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-4.31" who="#JózefOleksy">W dyskusji zgłoszono poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-4.32" who="#JózefOleksy">Sejm postanowił o nieodsyłaniu projektu ustawy do komisji i przystąpieniu do trzeciego czytania, mimo zgłoszonej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-4.33" who="#JózefOleksy">Czy poseł sprawozdawca chciałby zabrać głos?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#MarekMazurkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przypomnę, że projekt przedstawiony przez połączone komisje został jednogłośnie poparty przez wszystkie kluby i koła parlamentarne. Dotyczy on spółdzielni i ich związków, które do 5 grudnia 1990 r. posiadały w faktycznym władaniu grunty stanowiące własność skarbu państwa lub samorządu terytorialnego. Na tych gruntach w sposób legalny, za zezwoleniem władz administracyjnych i posiadając stosowną lokalizację, wybudowały budynki i towarzyszące im obiekty, co wyklucza z regulacji wypadki samowoli budowlanej. Uzyskały z tego tytułu (taka jest propozycja w projekcie) roszczenie do ustanowienia wieczystego użytkowania gruntów i prawo przeniesienia własności wzniesionych budynków. Przy czym by nie wykorzystano tego prawa na szkodę samorządu terytorialnego, ograniczony jest jego zakres. Prawo wieczystego użytkowania gruntów odnosi się do gruntów zajętych pod budynki wraz z obszarem niezbędnym do korzystania z tych budynków.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#MarekMazurkiewicz">Pierwotny projekt ustawy odnosił się do wszystkich organizacji spółdzielczych i ich związków, ponieważ zakończyłoby to w istocie proces porządkowania stosunków własnościowych spółdzielni, co zbiega się z uchwaloną przez nas przed półtora miesiącem ustawą o zmianach w organizacji i funkcjonowaniu spółdzielczości i, miejmy nadzieję, z podjętymi na dzisiejszym posiedzeniu pracami nad projektem ustawy Prawo spółdzielcze porządkujemy już przyjęty projekt. Ta ustawa o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i niektórych innych ustaw zamknęłaby ten proces w odniesieniu do tego ważnego i społecznie istotnego sektora.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#MarekMazurkiewicz">W dążeniu do uzyskania pełnego consensusu projekt ustawy został w pracach podkomisji i komisji zawężony do problematyki spółdzielni mieszkaniowych — nie ukrywam, że z pewnym zastrzeżeniem ze strony inicjodawców, którzy przewidywali w kolejnym etapie następną nowelizację już rozszerzającą tę problematykę. Wczoraj w trakcie drugiego czytania klub PSL zgłosił poprawkę (nawiązującą do pierwotnej inicjatywy wnioskodawców, przedyskutowaną także w zespole redakcyjnym) o rozszerzenie zakresu tej ustawy na wszystkie związki i spółdzielnie, które są w takiej sytuacji. Jeszcze raz powtarzam, spółdzielnie te zgodnie z prawem, bez naruszenia interesu organu samorządu terytorialnego, z własnych funduszów, wybudowały na terenie nieruchomości, a jedynie na skutek zaniedbań organów administracji państwowej nie mają do tych nieruchomości prawa i mają bardzo skomplikowaną kodeksową drogę porządkowania tych praw. Klub PSL zgłosił wniosek o rozszerzenie zakresu tej ustawy poprzez skreślenie w pierwszym i drugim zdaniu art. 2 ustawy słowa: „mieszkaniowym”. Redakcja ustawy jest taka, że w konsekwencji przez skreślenie (dwukrotne) tego słowa obejmie swym dobrodziejstwem także inne organizacje spółdzielcze; w szczególności odnosi się to do masy drobnych spółdzielni wiejskich, które zostały rozbite i zdezorganizowane działaniem ustawy o zmianach w organizacji i funkcjonowaniu spółdzielczości. Takie jest uzasadnienie i takie są również realia. Powtarzam, że w pierwotnym zamyśle inicjatorów i w początkowej fazie prac było to również objęte inicjatywą poselską.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#JózefOleksy">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#JózefOleksy">Przystępujemy do głosowania nad poprawką.</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#JózefOleksy">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem poprawki o dokonanie w art. 2 ust. 2 w zdaniu pierwszym i drugim skreślenia wyrazu: „mieszkaniowym”, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-6.3" who="#JózefOleksy">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-6.4" who="#JózefOleksy">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-6.5" who="#JózefOleksy">Głosowało 392 posłów. Za przyjęciem poprawki głosowało 322 posłów, przeciw - 56, wstrzymało się od głosu 14 posłów.</u>
          <u xml:id="u-6.6" who="#JózefOleksy">Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-6.7" who="#JózefOleksy">Przystępujemy do głosowania nad całością projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-6.8" who="#JózefOleksy">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy zmieniającej ustawę o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości oraz niektóre inne ustawy w brzmieniu proponowanym przez Komisję Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej oraz Komisję Ustawodawczą, wraz z przyjętą poprawką, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-6.9" who="#JózefOleksy">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-6.10" who="#JózefOleksy">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-6.11" who="#JózefOleksy">Głosowało 391 posłów. Za ustawą oddano 376 głosów, przeciw - 6, wstrzymało się od głosu 9 posłów.</u>
          <u xml:id="u-6.12" who="#JózefOleksy">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę zmieniającą ustawę o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości oraz niektóre inne ustawy.</u>
          <u xml:id="u-6.13" who="#JózefOleksy">Powracamy do rozpatrzenia punktu 9 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o uregulowaniu niektórych praw majątkowych Polskiej Akademii Nauk i Polskiej Akademii Umiejętności.</u>
          <u xml:id="u-6.14" who="#JózefOleksy">Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedstawionego przez panią poseł Izabelę Jarugę-Nowacką i przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-6.15" who="#JózefOleksy">W dyskusji nie zgłoszono poprawek.</u>
          <u xml:id="u-6.16" who="#JózefOleksy">Przystępujemy zatem do trzeciego czytania.</u>
          <u xml:id="u-6.17" who="#JózefOleksy">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-6.18" who="#JózefOleksy">Komisje w sprawozdaniu wnoszą o uchwalenie przedłożonego projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-6.19" who="#JózefOleksy">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-6.20" who="#JózefOleksy">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o uregulowaniu niektórych praw majątkowych Polskiej Akademii Nauk i Polskiej Akademii Umiejętności w brzmieniu proponowanym przez Komisję Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego oraz Komisję Ustawodawczą, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-6.21" who="#JózefOleksy">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-6.22" who="#JózefOleksy">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-6.23" who="#JózefOleksy">Głosowało 396 posłów. Za ustawą oddano 392 głosy, przeciw - nikt nie głosował, 4 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-6.24" who="#JózefOleksy">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o uregulowaniu niektórych praw majątkowych Polskiej Akademii Nauk.</u>
          <u xml:id="u-6.25" who="#JózefOleksy">Wysoka Izbo! Zanim przystąpimy do rozpatrzenia punktu 10 porządku dziennego, chciałbym przypomnieć, iż na bieżącym posiedzeniu Sejmu mamy do rozpatrzenia jeszcze wiele spraw, które skumulują się w dzisiejszej wieczornej części posiedzenia i jutro do południa. Dziś o godz. 20 odbędą się liczne głosowania.</u>
          <u xml:id="u-6.26" who="#JózefOleksy">Jednocześnie chcę bardzo stanowczo w imieniu Prezydium Sejmu zaapelować do wszystkich klubów - w związku z dniem jutrzejszym. Zgłaszano nam liczne sugestie i wnioski o możliwej nieobecności posłów w związku z różnymi imprezami odbywającymi się w województwach. Wysoka Izbo, nie ma ważniejszych spraw dla posła niż przebywanie w Izbie w trakcie posiedzenia Sejmu. Już dziś o tym mówimy, by jutro nie było sytuacji, w której ustawy nie będą mogły być rozpatrzone lub przegłosowane, ponieważ państwo posłowie mają mnóstwo innych spraw poza obowiązkami sejmowymi. Bardzo prosimy, żeby kluby zechciały wziąć pod uwagę ten apel, by jutro można było rozpatrzyć cały porządek obrad do końca.</u>
          <u xml:id="u-6.27" who="#JózefOleksy">Jeżeli dzisiaj udałoby się przeprowadzić debatę nad nowelizacją Kodeksu pracy i nad denominacją złotego, to w zależności od przebiegu dyskusji będziemy się starali rozpatrywać dziś następne punkty porządku dziennego, a potencjalnie taka możliwość istnieje. Jutro od rana rozpatrywalibyśmy projekt ustawy o restrukturyzacji banków spółdzielczych i Banku Gospodarki Żywnościowej i tak jak przewidziano do głosowań przystąpilibyśmy o godz.13. Całość więc obrad moglibyśmy zakończyć jutro około godz. 16, pod warunkiem jednak, że wszystko będzie przebiegało zgodnie z przewidywaniami.</u>
          <u xml:id="u-6.28" who="#JózefOleksy">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 10 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej w sprawie wniosków wstępnych o pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej i karnej (druk nr 396).</u>
          <u xml:id="u-6.29" who="#JózefOleksy">W związku z art. 70 ust. 3 regulaminu Sejmu przypominam, że sprawozdanie komisji zostało wysłane posłankom i posłom w dniu 5 maja 1994 r.</u>
          <u xml:id="u-6.30" who="#JózefOleksy">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Jerzego Wiatra.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#JerzyWiatr">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej mam zaszczyt przedstawić łączne sprawozdanie w sprawie sześciu wniosków wstępnych o pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej i karnej byłego prezesa Rady Ministrów Jana Krzysztofa Bieleckiego, byłego wicepremiera i ministra finansów Leszka Balcerowicza, byłą minister przemysłu i handlu Henrykę Bochniarz, byłego ministra przekształceń własnościowych Waldemara Kuczyńskiego, byłego ministra przekształceń własnościowych Janusza Lewandowskiego i byłego ministra przemysłu Tadeusza Syryjczyka.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#JózefOleksy">Panie pośle, proszę chwilę poczekać, aż posłowie ulokują się na swoich miejscach.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#JózefOleksy">Proszę o zachowanie ciszy. Rozpatrujemy kolejny punkt porządku obrad.</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#JózefOleksy">Bardzo proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#JerzyWiatr">Winien jestem przede wszystkim Wysokiej Izbie wyjaśnienie, dlaczego komisja postanowiła przedstawić jedno łączne sprawozdanie, obejmujące sześć wniosków wstępnych.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#JerzyWiatr">Komisja rozpatrywała każdy z tych wniosków osobno na oddzielnych posiedzeniach. Przeprowadzała także w każdej z tych spraw odrębne głosowanie. Jednakże analiza sześciu wniosków wstępnych, złożonych w tym samym czasie i w zasadzie przez tę samą grupę posłów, wykazała, że we wszystkich wnioskach powtarzają się albo identyczne, albo podobne zarzuty i że w konsekwencji szereg kwestii, zwłaszcza natury prawnej, pojawia się w tej samej postaci. Dotyczy to zwłaszcza kwestii, o której będę mówił w dalszej części sprawozdania, mianowicie zależności między faktem udzielenia przez Sejm absolutorium rządowi a możliwością bądź niemożnością pociągnięcia do odpowiedzialności konstytucyjnej członków rządu, który uzyskał absolutorium, z tytułu zarzutu o domniemane niewykonanie lub naruszenie ustawy budżetowej. W tej sytuacji komisja uznała, że zaoszczędzi czas, jaki Wysoka Izba musi przeznaczyć na rozpatrzenie tych spraw, jeżeli przedstawi łączne sprawozdanie obejmujące wszystkie wnioski, przy czym oczywiście komisja przedstawia odrębnie każdy z sześciu wniosków dotyczących sposobu postąpienia z tymi kwestiami.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#JerzyWiatr">Wnioski wstępne złożone zostały przez grupę posłów w połowie grudnia 1992 r. zgodnie z ustawą o Trybunale Stanu. Prezydium Sejmu skierowało je do Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej, która po raz pierwszy zajmowała się nimi na posiedzeniu w dniu 4 stycznia 1993 r.</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#JerzyWiatr">Wnioski wstępne obejmowały następujące zarzuty:</u>
          <u xml:id="u-9.4" who="#JerzyWiatr">1. Byłemu premierowi Janowi Krzysztofowi Bieleckiemu wnioskodawcy zarzucili, że nie dopełniając obowiązków w zakresie kierowania i nadzoru nad pracami ministrów i Prezydium Rządu dopuścił do naruszenia dyscypliny budżetowej przez niezrealizowanie zaplanowanych w 1991 r. dochodów budżetu państwa, czym naruszył art. 40 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 57 ust.1 ustawy z dnia 5 stycznia 1991 r. Prawo budżetowe, oraz to, że nie przeciwdziałał innym nieprawidłowościom i naruszeniom przepisów prawa wymienionym w uwagach o działalności podstawowej i realizacji budżetu w części 08 dotyczącej Ministerstwa Finansów, sporządzonych przez NIK, w analizie wykonania budżetu państwa w roku 1991, sporządzonej przez NIK, w informacji o wynikach kontroli przebiegu przekształceń przedsiębiorstw państwowych w jednoosobowe spółki skarbu państwa oraz udostępniania akcji tych spółek, sporządzonej przez Zespół Przekształceń Własnościowych NIK, w informacji o wynikach kontroli realizacji ustawowych zadań ministra przekształceń własnościowych oraz w uwagach w sprawie wykonania budżetu w części 14 dotyczącej Ministerstwa Przekształceń Własnościowych w 1991 r.</u>
          <u xml:id="u-9.5" who="#JerzyWiatr">W konsekwencji wnioskodawcy wnosili o pociągnięcie pana Jana Krzysztofa Bieleckiego do odpowiedzialności konstytucyjnej i karnej. Stwierdzali, że opisane czyny wyczerpują ustawowe znamiona przestępstwa przewidzianego w art. 246 § 1 Kodeksu karnego.</u>
          <u xml:id="u-9.6" who="#JerzyWiatr">Byłemu wicepremierowi i ministrowi finansów panu Leszkowi Balcerowiczowi wnioskodawcy zarzucili:</u>
          <u xml:id="u-9.7" who="#JerzyWiatr">1. To, że przez zaniechanie częściowego poboru podatku dochodowego z tytułu różnic kursowych, przez zwolnienie nowo utworzonych spółek prawa cywilnego od podatku dochodowego i obrotowego przy sprzedaży towarów sprowadzanych z zagranicy doprowadził do uszczuplenia dochodów budżetu państwa, czym naruszył art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 29 grudnia 1982 r. o urzędzie ministra finansów.</u>
          <u xml:id="u-9.8" who="#JerzyWiatr">2. To, że utworzył bez wymaganej podstawy prawnej z dochodów budżetu centralnego tzw. środki specjalne, czym naruszył art. 18 ustawy z dnia 3 grudnia 1984 r. Prawo budżetowe.</u>
          <u xml:id="u-9.9" who="#JerzyWiatr">3. To, że przeniósł bez zasięgnięcia opinii właściwej komisji sejmowej do spraw budżetu wydatki pomiędzy odrębnymi działami budżetu państwa, czym naruszył art. 60 ustawy z dnia 3 grudnia 1984 r. Prawo budżetowe.</u>
          <u xml:id="u-9.10" who="#JerzyWiatr">4. To, że nie dopełniając swoich obowiązków w zakresie ogólnej kontroli realizacji dochodów i wydatków budżetu państwa oraz w zakresie utrzymania równowagi budżetowej doprowadził do tego, że w roku 1991 zrealizowano tylko 67% zaplanowanych do realizacji przez aparat skarbowy ministra finansów dochodów budżetowych, czym wypełnił dyspozycję art. 57 ust. 1 ustawy z dnia 5 stycznia 1991 r. Prawo budżetowe oraz naruszył art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 29 grudnia 1982 r. o urzędzie ministra finansów, a także to, że popełnił inne nieprawidłowości i dopuścił się innych naruszeń prawa, wymienionych w uwagach o działalności podstawowej i realizacji budżetu w części 08 dotyczącej Ministerstwa Finansów, sporządzonych przez Najwyższą Izbę Kontroli, w protokole kontroli przeprowadzonej w Ministerstwie Finansów przez doradcę ekonomicznego Najwyższej Izby Kontroli oraz w analizie wykonania budżetu państwa w roku 1991, sporządzonej przez Najwyższą Izbę Kontroli.</u>
          <u xml:id="u-9.11" who="#JerzyWiatr">W wyniku postawienia tych zarzutów wnioskodawcy domagali się postawienia pana Leszka Balcerowicza przed Trybunałem Stanu w trybie odpowiedzialności konstytucyjnej, a także odpowiedzialności karnej pod zarzutem przestępstwa niegospodarności przewidzianego w art. 217 § 2 Kodeksu karnego.</u>
          <u xml:id="u-9.12" who="#JerzyWiatr">Byłej minister przemysłu i handlu pani Henryce Bochniarz wnioskodawcy zarzucili to, że nie wywiązała się z obowiązków w zakresie analizowania i ściągania bieżących należności budżetowych, co doprowadziło do uszczuplenia dochodów budżetu państwa w wysokości co najmniej 40 mld zł, czym wypełniła dyspozycję art. 57 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 5 stycznia 1991 r. Prawo budżetowe, oraz to, że popełniła inne nieprawidłowości. W konsekwencji wnioskodawcy domagali się pociągnięcia pani Henryki Bochniarz do odpowiedzialności konstytucyjnej i do odpowiedzialności karnej pod zarzutem przestępstwa niegospodarności przewidzianym w art. 217 § 2 Kodeksu karnego.</u>
          <u xml:id="u-9.13" who="#JerzyWiatr">Byłemu ministrowi przekształceń własnościowych panu Waldemarowi Kuczyńskiemu wnioskodawcy zarzucili to, że zawarł z kontrahentami krajowymi i zagranicznymi szereg umów na prace związane z prywatyzacją, w których nie zabezpieczył w dostateczny sposób interesów skarbu państwa, czym naruszył art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 13 lipca 1990 r. o utworzeniu urzędu ministra przekształceń własnościowych, i w konsekwencji domagali się pociągnięcia go do odpowiedzialności konstytucyjnej i do odpowiedzialności karnej za popełnienie przestępstwa niegospodarności, tzn. z art. 217 § 2 Kodeksu karnego.</u>
          <u xml:id="u-9.14" who="#JerzyWiatr">Byłemu ministrowi przekształceń własnościowych panu Januszowi Lewandowskiemu wnioskodawcy zarzucili:</u>
          <u xml:id="u-9.15" who="#JerzyWiatr">1. To, że rozdając bezprawnie akcje skarbu państwa i nie egzekwując należnych wpłat do budżetu od jednostek zajmujących się sprzedażą akcji, doprowadził do uszczuplenia dochodów budżetowych w wysokości co najmniej 116 mld zł, czym wypełnił dyspozycję art. 57 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 5 stycznia 1991 r. Prawo budżetowe.</u>
          <u xml:id="u-9.16" who="#JerzyWiatr">2. To, że nie przestrzegając przepisów art. 5 ust. 4, 18 pkt. 2, 23 oraz 27 ust. 3 ustawy z dnia 13 lipca 1990 r. o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych doprowadził do braku skutecznej ochrony interesu skarbu państwa w procesie prywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-9.17" who="#JerzyWiatr">3. To, że zezwalał na sprzedaż kontrolnych pakietów akcji skarbu państwa zagranicznym osobom prawnym, mimo że nie uzyskały one zezwolenia ministra spraw wewnętrznych na nabywanie nieruchomości na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej, czym naruszył art. 1 i 2 ustawy z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców.</u>
          <u xml:id="u-9.18" who="#JerzyWiatr">4. To, że zlecał firmom konsultingowym opracowywanie analiz z naruszeniem postanowień ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o ochronie tajemnicy państwowej i służbowej.</u>
          <u xml:id="u-9.19" who="#JerzyWiatr">5. To, że wbrew obowiązkowi wynikającemu z art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 13 lipca 1990 r. o utworzeniu urzędu ministra przekształceń własnościowych nie dokonywał analiz stanu przekształceń własnościowych.</u>
          <u xml:id="u-9.20" who="#JerzyWiatr">6. To, że nie dopełnił przewidzianego w art. 21 ustawy z dnia 14 czerwca 1991 r. o spółkach z udziałem zagranicznym obowiązku przedkładania corocznie Sejmowi informacji o spółkach z udziałem zagranicznym działających w Rzeczypospolitej Polskiej oraz to, że popełnił inne nieprawidłowości wymienione w sporządzonej przez Najwyższą Izbę Kontroli analizie wykonania budżetu państwa w 1991 r. oraz sporządzonej przez Zespół Przekształceń Własnościowych Najwyższej Izby Kontroli informacji o wynikach kontroli przebiegu procesu przekształceń przedsiębiorstw państwowych w jednoosobowe spółki skarbu państwa oraz udostępniania akcji tych spółek.</u>
          <u xml:id="u-9.21" who="#JerzyWiatr">W konsekwencji wnioskodawcy domagali się pociągnięcia pana Janusza Lewandowskiego do odpowiedzialności konstytucyjnej oraz odpowiedzialności karnej pod zarzutem popełnienia przestępstwa niegospodarności, tzn. z art. 217 § 2 Kodeksu karnego.</u>
          <u xml:id="u-9.22" who="#JerzyWiatr">Byłemu ministrowi przemysłu panu Tadeuszowi Syryjczykowi wnioskodawcy zarzucili to, że w wyniku zaniechania określonych działań bądź też podejmowania nieprawidłowych decyzji doprowadził do uszczuplenia dochodów budżetu państwa w wysokości co najmniej 1,5 mld zł w postaci nie pobranych należności, zrealizowania wydatków niezgodnych z prawem oraz wynikających z niegospodarności, czym naruszył art. 1 ust. 1 ustawy budżetowej na rok 1990, oraz to, że popełnił inne nieprawidłowości i dopuścił do innych naruszeń prawa wymienionych w uwagach do wykonania budżetu oraz działalności resortu przemysłu w 1990 r. w świetle wyników kontroli przeprowadzonej przez Najwyższą Izbę Kontroli.</u>
          <u xml:id="u-9.23" who="#JerzyWiatr">W konsekwencji wnioskodawcy domagali się pociągnięcia pana Tadeusza Syryjczyka do odpowiedzialności konstytucyjnej i do odpowiedzialności karnej pod zarzutem popełnienia przestępstwa niegospodarności, tzn. z art. 217 § 2 Kodeksu karnego.</u>
          <u xml:id="u-9.24" who="#JerzyWiatr">Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej Sejmu I kadencji po zapoznaniu się z wnioskami wstępnymi przeprowadziła nad nimi dyskusję na posiedzeniu w dniu 20 stycznia 1993 r. Głównym wątkiem tej dyskusji była kwestia, czy wnioski są sformułowane w sposób umożliwiający prowadzenie postępowania. W szczególności komisja (a przynajmniej większość członków komisji) była zdania, że zarzuty zawarte we wnioskach wstępnych sformułowane są nazbyt ogólnie. Dotyczyło to zwłaszcza tego, że we wnioskach powtarzały się zarzuty formułowane słowami takimi, jak: „dopuścili się innych nieprawidłowości” lub „innych naruszeń prawa”, bez wskazania, o jakie konkretne czyny wymienieni we wnioskach członkowie rządu mieliby być oskarżani.</u>
          <u xml:id="u-9.25" who="#JerzyWiatr">W tej sprawie komisja zapoznała się z opiniami prawników z Biura Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu, mec. Jacka Chełmińskiego, mec. Zofii Nizińskiej i prof. Wojciecha Sokolewicza, a także rzeczoznawcy spoza Biura Studiów i Ekspertyz prof. Lecha Gardockiego.</u>
          <u xml:id="u-9.26" who="#JerzyWiatr">W wyniku tej dyskusji Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej większością głosów, w odrębnych głosowaniach nad każdym z omawianych wniosków, postanowiła zwrócić się do Prezydium Sejmu o dokonanie wykładni, czy brak precyzyjnego określenia zarzutów i kwalifikacji prawnej zarzucanych czynów stanowi przeszkodę do wszczęcia postępowania. Do czasu otrzymania odpowiedzi Prezydium Sejmu komisja nie podejmowała dalszych czynności w omawianych sprawach. Prezydium Sejmu zajmowało się tą sprawą przez kilka miesięcy i udzieliło odpowiedzi w dniu 30 kwietnia 1993 r., przyjmując, że wobec braku możliwości zwrócenia wnioskodawcom wniosków należy postępowanie prowadzić opierając się na wnioskach w takiej postaci, w jakiej zostały one złożone. Brak możliwości zwrócenia wnioskodawcom wniosków wynikał z faktu, że pomiędzy ich złożeniem a wydaniem przez Prezydium Sejmu wykładni w tej sprawie weszła w życie znowelizowana ustawa o Trybunale Stanu, która poważnie zwiększyła wymaganą do ważności wniosku wstępnego minimalną liczbę podpisów. W momencie składania wniosków wymagane były podpisy 50-osobowej grupy posłów, w obecnie obowiązującej zaś ustawie liczba ta została określona na 115. Prezydium Sejmu stanęło więc na stanowisku, że zwracanie wniosków wstępnych tej samej grupie posłów jest niemożliwe, gdyż jako zbyt mało liczna nie może ona spełniać żadnych samoistnych funkcji wnioskodawczych, a więc również zmieniać czy uzupełniać złożonych już wniosków. Natomiast Prezydium Sejmu stanęło na stanowisku, że wniosek złożony zgodnie z obowiązującym w momencie jego składania prawem, żyje własnym życiem i powinien być przez komisję rozpatrywany. W konsekwencji takiej wykładni komisja postanowiła przystąpić do procedowania w tej kwestii — 14 maja 1993 r. powiadomiła zainteresowanych o wszczęciu postępowania i przystąpiła do gromadzenia materiałów. Rozwiązanie Sejmu I kadencji spowodowało, że dalsze czynności w tych sprawach nie mogły być podjęte.</u>
          <u xml:id="u-9.27" who="#JerzyWiatr">Po ukonstytuowaniu się Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej Sejmu RP obecnej kadencji komisja wystąpiła do Prezydium Sejmu o dokonanie wykładni, czy sprawy rozpoczęte w Sejmie poprzedniej kadencji, ale nie zakończone przed jego rozwiązaniem, mają być kontynuowane. Dotyczyło to, jak Wysoka Izba się orientuje, nie tylko tych 6 wniosków, lecz również innych spraw, które w Sejmie poprzedniej kadencji były podjęte i prowadzone przez Komisję Odpowiedzialności Konstytucyjnej, ale ze względu na jego rozwiązanie nie zostały zakończone. Prezydium Sejmu, po zasięgnięciu licznych opinii, w tym również opinii pierwszego prezesa Sądu Najwyższego pana prof. Adama Strzembosza, 21 stycznia 1994 r. wydało decyzję, w której zleciło Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej dalsze prowadzenie wszystkich spraw rozpoczętych, ale nie zakończonych w Sejmie poprzedniej kadencji. W tym stanie rzeczy, po uprzednim powiadomieniu zainteresowanych o wznowieniu postępowania, komisja rozpatrzyła wnioski wstępne w omawianych sprawach i wysłuchała wyjaśnień osób wnioskami tymi objętych: pana Jana Krzysztofa Bieleckiego - dnia 4 marca 1994 r., panów Leszka Balcerowicza, Janusza Lewandowskiego i pani Henryki Bochniarz - dnia 15 marca 1994 r. oraz panów Tadeusza Syryjczyka i Waldemara Kuczyńskiego - dnia 16 marca 1994 r.</u>
          <u xml:id="u-9.28" who="#JerzyWiatr">Analizując postawione we wnioskach wstępnych zarzuty Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej nie stwierdziła w żadnym z wymienionych we wnioskach faktach naruszenia prawa. Po wnikliwym przedyskutowaniu tej kwestii ujawniły się jednak pewne różnice w rozłożeniu opinii w poszczególnych kwestiach. Najwięcej wątpliwości części członków komisji budziła konkluzja w sprawie wniosku wstępnego dotyczącego pana ministra Janusza Lewandowskiego. Ogólnie jednak we wszystkich tych kwestiach większością głosów, przy czym w wypadku 5 wniosków była to większość bliska jednomyślności, komisja stanęła na stanowisku, że prawo nie zostało naruszone.</u>
          <u xml:id="u-9.29" who="#JerzyWiatr">Komisja stanęła także przed proceduralnym problemem, jak postępować w sytuacji, gdy nieprecyzyjność i ogólnikowość wielu zarzutów uniemożliwia zainteresowanym ustosunkowanie się do tych zarzutów. Jak bowiem osoba, przeciwko której toczy się postępowanie, może odpowiedzieć na zarzut, iż popełniła inne nieprawidłowości lub inne naruszenia prawa. Komisja stanęła na stanowisku, że takie sformułowanie wniosku wstępnego utrudnia zarówno składanie wyjaśnień przez osobę, w stosunku do której toczy się postępowanie, jak również utrudnia komisji zbieranie materiałów. Równocześnie komisja stanęła na stanowisku, że ten stan rzeczy żadną miarą nie może być interpretowany na niekorzyść osób, w stosunku do których toczy się postępowanie, bo przecież to nie te osoby mają się domyślać, o jakie to inne naruszenie prawa chodzi, ani też nie komisja powinna zabiegać o ustalenie, czy osoby, w stosunku do których sformułowane są wnioski wstępne, poza konkretnymi zarzutami zawartymi we wniosku dopuściły się jeszcze jakichś innych bliżej nie nazwanych naruszeń prawa czy nieprawidłowości.</u>
          <u xml:id="u-9.30" who="#JerzyWiatr">W pracy komisji szczególne miejsce zajęła inna kwestia, która, jak komisja sądzi, ma charakter precedensowy. W stosunku do wszystkich sześciu osób objętych tymi wnioskami wstępnymi pojawiają się zarzuty tak czy inaczej związane z realizacją ustawy budżetowej. Czasami we wniosku wstępnym mówi się wprost o naruszeniu ustawy budżetowej, czasami stawia się zarzuty, które dotyczą czynności objętych realizacją ustawy budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-9.31" who="#JerzyWiatr">Zarówno były prezes Rady Ministrów pan Jan Krzysztof Bielecki, jak i wymienieni w pozostałych wnioskach ministrowie zasiadali w rządach, którym Sejm udzielił absolutorium. Jak wiadomo, nieudzielenie przez Sejm absolutorium otwiera możliwość, choć nie stwarza konieczności, uruchomienia procedury pociągnięcia do odpowiedzialności konstytucyjnej prezesa Rady Ministrów i ministrów rządu, któremu nie udzielono absolutorium - choć nie ma tutaj żadnego automatyzmu, żadnej automatycznej konieczności. Komisja stanęła jednak przed innym problemem: Czy możliwe jest pociągnięcie do odpowiedzialności z tytułu zarzutów dotyczących realizacji ustawy budżetowej prezesa Rady Ministrów i ministrów rządów, którym Sejm udzielił absolutorium?</u>
          <u xml:id="u-9.32" who="#JerzyWiatr">W sprawie tej, jako w pewnym sensie precedensowej, komisja powołała jako rzeczoznawców dwóch prawników konstytucjonalistów, panów profesorów Andrzeja Gwiżdża i Piotra Winczorka. Zadano im pytanie o konsekwencje udzielenia przez Sejm absolutorium rządowi dla ewentualnej odpowiedzialności konstytucyjnej i karnej prezesa Rady Ministrów oraz ministrów z tytułu wykonywania ustawy budżetowej. Rzeczoznawcy nie byli w swoich opiniach jednomyślni. Prof. Piotr Winczorek stanowczo odrzucił możliwość pociągania do odpowiedzialności konstytucyjnej i karnej prezesa Rady Ministrów i ministrów rządu, który otrzymał absolutorium w zakresie zarzutów dotyczących realizacji ustawy budżetowej. Jedynym wyjątkiem, jego zdaniem, byłaby sytuacja, gdyby po uchwaleniu przez Sejm absolutorium dla rządu wyszły na jaw fakty nie znane Sejmowi w chwili podejmowania decyzji o absolutorium. Prof. Winczorek zwracał w szczególności uwagę na to, że w okresie objętym wnioskami wstępnymi istniała możliwość wyłączania przez Sejm poszczególnych ministrów z udzielanego rządowi absolutorium. Wyłączenie takie stanowiłoby podstawę do wszczęcia postępowania zmierzającego do pociągnięcia do odpowiedzialności konstytucyjnej ministra, któremu Sejm nie udzieliłby absolutorium. (Powiem na marginesie to, do czego jeszcze wrócę, że w stosunku do żadnego z ministrów obu rządów, których członkowie objęci są tymi wnioskami wstępnymi, Sejm z tej możliwości nie skorzystał i udzielił absolutorium rządom w całości, a więc każdemu z ministrów w szczególności.)</u>
          <u xml:id="u-9.33" who="#JerzyWiatr">Prof. Andrzej Gwiżdż zajął w omawianej sprawie stanowisko odmienne, argumentując, że żaden przepis prawny nie wyklucza możliwości pociągnięcia do odpowiedzialności konstytucyjnej członka rządu, któremu Sejm udzielił absolutorium. Uważa on, że możliwość taka istnieje zwłaszcza wtedy, gdy ujawnione zostają fakty i okoliczności, które uprzednio w toku rozpatrywania sprawy absolutorium nie były znane. Jednakże pytany przez członków komisji prof. Gwiżdż wyjaśnił, że mówiąc, iż taka możliwość pojawia się zwłaszcza przy ujawnieniu nowych faktów, miał na myśli to, że pojawia się ona nie tylko wtedy, lecz w każdej sytuacji, a zwłaszcza wtedy, gdy ujawnione zostały nieznane dotąd fakty. Wobec różnicy zdań między rzeczoznawcami komisja rozpatrzyła wniosek formalny o powołanie trzeciego rzeczoznawcy. Wniosek ten jednak został przez komisję odrzucony większością głosów; argumentowano, że po wysłuchaniu obu opinii i przedyskutowaniu sprawy z udziałem rzeczoznawców komisja ma wyrobioną opinię w tej sprawie i gotowa jest swoje zdanie Wysokiej Izbie przedstawić.</u>
          <u xml:id="u-9.34" who="#JerzyWiatr">Komisja stoi na stanowisku, że - tak jak opiniował pan prof. Piotr Winczorek - udzielenie absolutorium rządowi wyklucza możliwość pociągania do odpowiedzialności konstytucyjnej członków rządu z tytułu działań związanych z realizacją ustawy budżetowej, chyba że - co nie zachodzi w tym wypadku - pojawiłyby się fakty nie znane Sejmowi w momencie uchwalania absolutorium.</u>
          <u xml:id="u-9.35" who="#JerzyWiatr">Stoimy bowiem na następującym stanowisku. Między uchwaleniem absolutorium a upłynięciem terminu przedawnienia, zawartym w ustawie o Trybunale Stanu, mija wiele lat. W ciągu tych lat może zdarzyć się tak, jak się zdarzyło ostatnio, że w wyniku wyborów całkowicie zmienia się koloryt polityczny Sejmu. Czy byłoby więc rzeczą słuszną, zgodną nie z literą, a z duchem prawa, by Sejm w zmienionym politycznie składzie anulował (w pewnym sensie) wcześniejszą uchwałę swojego poprzednika o udzieleniu absolutorium i to anulował ją szczególną, odrębną procedurą (niejako tylnymi drzwiami) stawiając przed Trybunałem Stanu ministrów rządu, któremu poprzedni lub jeszcze wcześniejszy Sejm udzielił absolutorium? Byłoby to nie tylko nielogiczne, ale przede wszystkim głęboko niesłuszne. Otwierałoby możliwość politycznych rozliczeń z poprzednimi rządami nie z tego tytułu, że naruszyły one prawo, lecz że realizowały politykę, która nie odpowiada aktualnej większości sejmowej. Ale odpowiedzialność konstytucyjna została wprowadzona do naszego prawa nie po to, żeby wspomagać normalne w parlamencie procedury odpowiedzialności politycznej, których elementem jest możliwość uchwalenia wotum nieufności dla rządu. Odpowiedzialność konstytucyjna jest wprowadzona do naszego prawa tylko i wyłącznie po to, by stworzyć możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności konstytucyjnej i karnej wysokich funkcjonariuszy państwa za złamanie konstytucji i ustaw, za nic więcej.</u>
          <u xml:id="u-9.36" who="#JerzyWiatr">Stojąc na tym stanowisku komisja uznała, że fakt udzielenia przez Sejm absolutorium bez wyłączenia poszczególnych ministrów wyklucza możliwość pociągania do odpowiedzialności konstytucyjnej członków rządu, który otrzymał absolutorium.</u>
          <u xml:id="u-9.37" who="#JerzyWiatr">Komisja zwróciła uwagę na to, że zarzuty zawarte we wnioskach wstępnych pochodzą ze znanych Sejmowi w momencie uchwalania absolutorium sprawozdań i innych materiałów opracowanych przez Najwyższą Izbę Kontroli. Nie negując ani kompetencji, ani dobrej woli Najwyższej Izby Kontroli, komisja uważa, że materiały kontrolne Najwyższej Izby Kontroli zostały przekazane Sejmowi w momencie uchwalania absolutorium i że to Sejm swoją uchwałą, a nie Najwyższa Izba Kontroli, ostatecznie dokonuje oceny działalności rządu. To Najwyższa Izba Kontroli jest podporządkowana Sejmowi, a nie odwrotnie. W związku z tym wiążące są decyzje podjęte przez Sejm, a nie opinie zawarte w sprawozdaniu Najwyższej Izby Kontroli.</u>
          <u xml:id="u-9.38" who="#JerzyWiatr">Zwracamy też uwagę na to, że Najwyższa Izba Kontroli, aczkolwiek formułowała zarzuty w stosunku do rządu i do poszczególnych ministrów, nie wnosiła jednak o to, by Sejm odmówił rządowi czy poszczególnym ministrom absolutorium. A więc nawet Najwyższa Izba Kontroli, na której zarzutach wnioskodawcy się oparli, nie szła tak daleko jak wnioskodawcy w swoich wnioskach wstępnych.</u>
          <u xml:id="u-9.39" who="#JerzyWiatr">Komisja wysłuchała wyjaśnień złożonych przez osoby objęte wnioskami wstępnymi. Przyjęła do wiadomości argumenty, którymi ministrowie Kuczyński i Lewandowski uzasadniali kwestionowane przez autorów wniosku wstępnego decyzje prywatyzacyjne nie wiążące się bezpośrednio z realizacją ustawy budżetowej. Decyzje te były kontrowersyjne. Dotyczy to zwłaszcza niektórych decyzji podejmowanych przez pana ministra Janusza Lewandowskiego. Ale komisja z całą mocą stwierdza, że nie dopatrzyła się w tych decyzjach naruszenia prawa, a kontrowersyjność decyzji podejmowanych przez ministra, to kwestia zupełnie inna, której w trybie odpowiedzialności konstytucyjnej rozpatrywać nie wolno. Niezależnie od tego, czy decyzje podejmowane przez poszczególnych ministrów były wolne od błędu, czy też były błędne, komisja nie stwierdziła naruszenia obowiązujących ustaw, a tym samym nie stwierdziła, by istniała podstawa do pociągnięcia do odpowiedzialności konstytucyjnej i karnej.</u>
          <u xml:id="u-9.40" who="#JerzyWiatr">W dniu 16 marca 1994 r., po dokonaniu oceny stanu faktycznego i sytuacji prawnej, Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej przeprowadziła głosowania dotyczące tych 6 spraw. W konsekwencji komisja wnosi, by Wysoki Sejm:</u>
          <u xml:id="u-9.41" who="#JerzyWiatr">— umorzył postępowanie o pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej i karnej byłego prezesa Rady Ministrów pana Jana Krzysztofa Bieleckiego (za wnioskiem głosowało 12 członków komisji, 1 wstrzymał się od głosu);</u>
          <u xml:id="u-9.42" who="#JerzyWiatr">— umorzył postępowanie o pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej i karnej byłego wicepremiera i ministra finansów pana Leszka Balcerowicza (za wnioskiem głosowało 12 członków komisji, 1 był przeciw);</u>
          <u xml:id="u-9.43" who="#JerzyWiatr">— umorzył postępowanie o pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej i karnej byłą minister przemysłu i handlu panią Henrykę Bochniarz (za wnioskiem głosowało 12 członków komisji, 1 wstrzymał się od głosu);</u>
          <u xml:id="u-9.44" who="#JerzyWiatr">— umorzył postępowanie o pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej i karnej byłego ministra przekształceń własnościowych pana Waldemara Kuczyńskiego (za wnioskiem głosowało 12 członków komisji, 1 wstrzymał się od głosu);</u>
          <u xml:id="u-9.45" who="#JerzyWiatr">— umorzył postępowanie o pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej i karnej byłego ministra przekształceń własnościowych pana Janusza Lewandowskiego (za wnioskiem głosowało 8 członków komisji, 3 było przeciw, 2 wstrzymało się od głosu);</u>
          <u xml:id="u-9.46" who="#JerzyWiatr">— umorzył postępowanie o pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej i karnej byłego ministra przemysłu pana Tadeusza Syryjczyka (za wnioskiem głosowało 12 członków komisji, 1 wstrzymał się od głosu).</u>
          <u xml:id="u-9.47" who="#JerzyWiatr">W stosunku do przedstawionych wniosków nie zostało zgłoszone stanowisko mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-9.48" who="#JerzyWiatr">Przedstawiając sprawozdanie komisja pragnie jasno zasygnalizować, że nie jest, nie chce być i nie będzie instrumentem politycznego odwetu, politycznych rozrachunków. Niezależnie od tego, jak kształtują się zmienne przecież większości i mniejszości w Sejmie, komisja stoi na straży tego, by jedynie w wypadku ewidentnego złamania prawa został uruchomiony mechanizm oskarżenia przed Trybunałem Stanu. Wszystko inne, w tym naturalne w demokratycznym państwie różnice poglądów co do kierunków polityki, słuszności czy niesłuszności decyzji, załatwia się w innym trybie, a nie w trybie objętym ustawą o Trybunale Stanu.</u>
          <u xml:id="u-9.49" who="#JerzyWiatr">Sądzę, że sygnał, który wyniknie z uchwał Wysokiej Izby w tej sprawie, powinien być czytelny. Powinno to być wyraźne opowiedzenie się za tym, by - niezależnie od tego jaka orientacja polityczna jest w większości - prawo oznaczało prawo, a ustawa o Trybunale Stanu odnosiła się wyłącznie do naruszania obowiązujących ustaw, by żaden element politycznych sympatii czy antypatii nie zakłócał podejmowanych decyzji.</u>
          <u xml:id="u-9.50" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#JózefOleksy">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#JózefOleksy">Przypominam, że Sejm postanowił o ograniczeniu debaty nad tym punktem porządku dziennego do 10-minutowych wystąpień w imieniu klubów i 5-minutowych w imieniu kół parlamentarnych.</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#JózefOleksy">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-10.3" who="#JózefOleksy">Jako pierwszy zabierze głos pan poseł Marian Żenkiewicz z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#MarianŻenkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Minęło już ponad półtora roku od momentu rozpoczęcia sprawy, która ma dzisiaj szansę na definitywne zakończenie. Wniosek wstępny, jaki wpłynął do Sejmu w 1992 r. o pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej i karnej sześciu czołowych postaci spośród dwóch kolejnych rządów solidarnościowych, był przedmiotem analizy Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej powoływanej w kolejnych kadencjach Sejmu. Zasadnicze prace wykonała jednak komisja w obecnej kadencji. Komisja ta była w lepszej sytuacji niż jej poprzedniczka, bowiem od daty, której dotyczą postawione we wniosku wstępnym zarzuty, upłynęło już ponad 2 lata. Ta niemała perspektywa czasowa, a także nowe doświadczenia uzyskane w procesie reform stworzyły szansę, aby w sposób spokojny i roztropny, a jednocześnie odpowiedzialny, dokonać oceny zarzutów zawartych w rozpatrywanych dzisiaj wnioskach wstępnych.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#MarianŻenkiewicz">Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej ocenia, że komisja szansę tę wykorzystała. Uważamy, że zarówno przebieg prac komisji, jak i przedłożone Wysokiej Izbie wnioski mają solidne uzasadnienie prawne. Ocena ta nie może być jednak w żadnym wypadku podstawą fałszywego wniosku, że klub nasz akceptuje bądź identyfikuje się z całokształtem polityki prowadzonej przez rządy, których członkowie są objęci rozpatrywanymi obecnie zarzutami. Przeciwnie - uważamy, że krytyka, która była wówczas prowadzona przez kolejne kluby parlamentarne lewicy demokratycznej, miała i ma nadal pełne uzasadnienie. Można powiedzieć więcej - to polityka ówczesnych partii rządzących, zmierzających do izolacji lewicy w parlamencie, skutecznie osłabiała ostrze tej krytyki i umożliwiała rządzącym prowadzenie wielu działań nie znajdujących akceptacji społecznej. Działań, które z jednej strony spowodowały gwałtowne zubożenie przeważającej części naszego społeczeństwa, z drugiej zaś stwarzały olbrzymie możliwości nie skrępowanego bogacenia się wąskich grup działających często na pograniczu prawa.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#MarianŻenkiewicz">Analizując jednak treść zarzutów zawartych w rozpatrywanych wnioskach, kierowaliśmy się tylko i wyłącznie względami merytorycznymi. Odrzucamy z całą mocą próby wykorzystania autorytetu Sejmu i Trybunału Stanu do stosowania zemsty i odwetu politycznego. Próby takie prowadzą bowiem do kompromitacji systemu demokratycznego w Polsce i są jego całkowitym zaprzeczeniem. Były one już w tym krótkim czasie czynione wielokrotnie. Pamiętamy przecież wszyscy kuriozalny zarzut w stosunku do pana Waldemara Pawlaka z okresu jego działalności jako premiera w 1992 r.; zarzut, który nie znalazł absolutnie potwierdzenia w późniejszej ocenie komisji, a stanowił jedynie próbę zdeprecjonowania osoby pana premiera. Podobne fakty miały i mają miejsce w innych sprawach prowadzonych przez komisję.</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#MarianŻenkiewicz">Dlatego najistotniejsze przesłanki naszej oceny przedłożonych wniosków wstępnych opieramy na następujących faktach:</u>
          <u xml:id="u-11.4" who="#MarianŻenkiewicz">1. Zarzuty zawarte w przedstawionych wnioskach opisane są bardzo ogólnikowo i nieprecyzyjnie, czego przykładami są m.in. częste sformułowania typu „inne nieprawidłowości” czy też „inne naruszenie prawa”. Uniemożliwiało to w dużym stopniu obronę osobom, których zarzuty te dotyczyły, utrudniało także podjęcie przez komisję działań wyjaśniających. Wnioski wstępne złożone zostały w okresie obowiązywania starej ustawy o Trybunale Stanu. Po nowelizacji tej ustawy, która została dokonana w dniu 7 kwietnia 1993 r., wnioski tak ogólnikowe i nieprecyzyjne zostałyby odrzucone już w początkowej fazie postępowania.</u>
          <u xml:id="u-11.5" who="#MarianŻenkiewicz">2. W niektórych przypadkach zarzuty mają charakter całkowicie niezgodny ze stwierdzonymi przez komisję faktami, co w dużym stopniu ogranicza ich wiarygodność. Jaskrawym przykładem może być tu zarzut wobec pana Waldemara Kuczyńskiego jakoby „podpisał szereg umów na prace związane z prywatyzacją”. W toku postępowania wyjaśniono, że pan Waldemar Kuczyński pełniąc funkcję ministra przekształceń własnościowych, a pełnił ją przez niecałe 3 miesiące, podpisał tylko jedną umowę, i to nie dotyczącą bezpośrednio procesów prywatyzacji, a jedynie kampanii reklamowej tych procesów.</u>
          <u xml:id="u-11.6" who="#MarianŻenkiewicz">3. Podczas postępowania wyjaśniającego komisja nie stwierdziła faktu naruszenia prawa w wypadku żadnego z wymienionych we wnioskach zarzutów. Jest to, naszym zdaniem, ustalenie fundamentalne i rozstrzygające.</u>
          <u xml:id="u-11.7" who="#MarianŻenkiewicz">4. Członkowie Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej, którzy analizowali całokształt dokumentów źródłowych, byli wyjątkowo zgodni w swoich ocenach wobec przedstawionych zarzutów. Pozwolę sobie przypomnieć, że w czterech sprawach w głosowaniu imiennym tylko jeden poseł wstrzymał się od głosu, natomiast wszyscy pozostali głosowali za umorzeniem tych spraw; w jednej sprawie tylko jeden poseł głosował przeciwko, pozostali głosowali za umorzeniem; i wreszcie w sprawie ostatniej, najbardziej kontrowersyjnej — w sprawie pana ministra Lewandowskiego — tylko dwóch posłów głosowało przeciwko...</u>
          <u xml:id="u-11.8" who="#komentarz">(Głos z sali: Trzech posłów.)</u>
          <u xml:id="u-11.9" who="#MarianŻenkiewicz">... trzech posłów głosowało przeciwko sformułowanemu przez nas wnioskowi, dwóch zaś wstrzymało się od głosu. Ta wyjątkowa zgodność w ocenie rozpatrywanych zarzutów ma swoją głęboką wymowę.</u>
          <u xml:id="u-11.10" who="#MarianŻenkiewicz">Niezależnie od naszej krytycznej oceny działalności rządów i osób, których dotyczą te zarzuty, musimy także uwzględnić to, że ogólne kierunki polityki gospodarczej i społecznej tamtego okresu były określane i zatwierdzane przez ówczesne Sejmy. I chociaż byliśmy wtedy izolowaną i opozycyjną mniejszością sprzeciwiającą się tej polityce, to przecież nie możemy dzisiaj kwestionować czy negować formalnego prawa realizacji tej polityki, gdyż była ona prawnie usankcjonowana przez ówczesną większość parlamentarną. Obowiązkiem rządów, w tym i osób objętych rozpatrywanymi zarzutami, była realizacja tej polityki - co zresztą znalazło akceptację w kolejnych absolutoriach, jakich udzieliła Wysoka Izba tym rządom za lata 1990 i 1991 - szereg zaś decyzji szczegółowych, w tym również tych, których dotyczą omawiane zarzuty, było konkretnymi wyrazami realizacji ówczesnej polityki.</u>
          <u xml:id="u-11.11" who="#MarianŻenkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wielce szkodliwa byłaby dla Polski praktyka sądów politycznych stosowanych przez zwycięzców w danych wyborach wobec pokonanych przeciwników. Prowadziłoby to do nieustannych aktów agresji politycznej, wzmacniałoby siły destrukcyjne, umożliwiałoby zbijanie kapitału politycznego przez różnych demagogów i populistów. Tego zaś w niedawnej przeszłości mieliśmy zbyt wiele.</u>
          <u xml:id="u-11.12" who="#MarianŻenkiewicz">Sojusz Lewicy Demokratycznej chce działać na rzecz zgody i porozumienia narodowego. Chcemy odrzucać waśnie i podziały. Pragniemy, aby w budowie naszego państwa mogli uczestniczyć wszyscy jego obywatele, bez względu na ich zapatrywania polityczne. Uważamy, że tylko takie podejście stwarza dla Polski szansę poprawy i sukcesu. Dlatego - mimo krytycznej oceny tamtego okresu, a szczególnie takiego sposobu przebudowy naszego państwa, którego koszty społeczne okazały się znacznie wyższe niż to początkowo obiecywano społeczeństwu - zdecydowani jesteśmy poprzeć wnioski Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej o umorzenie postępowania we wszystkich sześciu sprawach. Jest to, z jednej strony, jednoznacznym wyrazem naszego szacunku i woli respektowania ustaleń Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej, z drugiej zaś strony jest materialnym potwierdzeniem naszego działania na rzecz zgody narodowej oraz odrzucania wszelkich szkodliwych i jątrzących nasze społeczeństwo waśni. Jest również wyrazem uznania powszechnie przyjętej zasady, że jedynie przeciwko temu, kto nic nie robi, nie można znaleźć zarzutów czy podejmować krytyki jego działalności. Natomiast bardzo łatwo jest krytykować tych, którzy robią wiele, tych, którzy znajdują się w wirze wielkich przemian, w wirze wielkich reform. A takimi były właśnie osoby, przeciwko którym wysunięto wspomniane zarzuty. Wyrażam przekonanie, że idea ta spotka się również z akceptacją zdecydowanej większości członków Wysokiej Izby.</u>
          <u xml:id="u-11.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-11.14" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Józef Zych)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#JózefZych">Głos zabierze pan poseł Marian Król, Polskie Stronnictwo Ludowe, a następnie pan poseł Jacek Taylor, Unia Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#MarianKról">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Rozpatrujemy dziś sprawozdanie Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej z prac nad wnioskami o pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej i karnej byłego premiera pana Jana Krzysztofa Bieleckiego oraz byłych ministrów: pana Leszka Balcerowicza, panią Henrykę Bochniarz, pana Waldemara Kuczyńskiego, pana Janusza Lewandowskiego i pana Tadeusza Syryjczyka.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#MarianKról">Posłowie Polskiego Stronnictwa Ludowego uczestniczący w pracach Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej podzielili stanowisko członków komisji dotyczące umorzenia postępowania w stosunku do wszystkich z wyjątkiem byłego ministra przekształceń własnościowych pana Janusza Lewandowskiego. Przedstawione we wnioskach wstępnych zarzuty, z wyjątkiem tych, które dotyczyły byłego ministra Janusza Lewandowskiego, były w większości nieprecyzyjne i ogólnikowe. Komisja słusznie stanęła więc na stanowisku, że nieprecyzyjne i ogólnikowe zarzuty nie mogą być interpretowane na niekorzyść osób objętych wnioskami wstępnymi. Prawidłowa więc jest opinia komisji, że nie jest jej obowiązkiem doszukiwanie się owych innych nieprawidłowości czy innych naruszeń prawa, o których mówią wnioski wstępne.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#MarianKról">Posłowie Polskiego Stronnictwa Ludowego rozpatrując wniosek wstępny przeciwko byłemu ministrowi przekształceń własnościowych panu Januszowi Lewandowskiemu uważali, że zarzuty zawarte w nim są zasadne i udokumentowane, i podczas głosowania dali temu stosowny wyraz. Uważamy, że były minister przekształceń własnościowych Janusz Lewandowski naruszył:</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#MarianKról">— art. 1 i 2 ustawy z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców, zezwalając na sprzedaż kontrolnych pakietów akcji skarbu państwa zagranicznym osobom prawnym, mimo że nie uzyskały one zezwolenia ministra spraw wewnętrznych na nabycie nieruchomości na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej;</u>
          <u xml:id="u-13.4" who="#MarianKról">— ustawę z dnia 14 grudnia 1982 r. o ochronie tajemnicy państwowej i służbowej, zlecając analizy działalności polskich przedsiębiorstw państwowych zagranicznym firmom konsultingowym;</u>
          <u xml:id="u-13.5" who="#MarianKról">— ustawę z dnia 13 lipca 1990 r. o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, doprowadzając do braku skutecznej ochrony interesów skarbu państwa w procesie prywatyzacji;</u>
          <u xml:id="u-13.6" who="#MarianKról">— ustawę z dnia 5 stycznia 1991 r. Prawo budżetowe, a zwłaszcza art. 57 ust. 1, poprzez bezprawne rozdanie akcji skarbu państwa i zaniechanie egzekucji należnych wpłat do budżetu od jednostek zajmujących się sprzedażą akcji — w ten sposób doprowadził do uszczuplenia dochodów budżetowych o ponad 115 mld zł.</u>
          <u xml:id="u-13.7" who="#MarianKról">Krytyczną ocenę pracy byłego ministra przekształceń własnościowych oczywiście pogłębiło to, co dotyczy jego działalności w kolejnych rządach na tym stanowisku.</u>
          <u xml:id="u-13.8" who="#MarianKról">Wracam jednak do głównego wątku sprawozdania Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej. Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego podziela jej stanowisko zarówno co do oceny merytorycznej, jak i prawnej. Zajmujemy powyższe stanowisko, chociaż widoczne są pozytywne, jak i dotkliwie negatywne następstwa ówczesnej polityki reform, nie liczącej się ze społecznymi kosztami. Nadmiernie rygorystyczny fiskalizm oraz zaniedbanie ochrony rodzimego przemysłu i rolnictwa to elementy polityki, która przyczyniła się do upadku wielu zakładów pracy, katastrofalnego bezrobocia i w konsekwencji zubożenia tysięcy rodzin oraz zmniejszenia wpływów do skarbu państwa. Dotkliwe dla tysięcy współobywateli następstwa tej polityki przezwyciężać będziemy musieli jeszcze przez dłuższy czas. Powinni o tym pamiętać ówcześni i niektórzy następni rządowi politycy, którzy przechodząc do opozycji nadal posługują się metodami wypaczania intencji, rozmijania się z faktami i wprowadzania w błąd opinii publicznej. Niestety obserwujemy to także w bieżącej kampanii wyborczej przed wyborami samorządowymi, np. w formie dyskusji w sprawie rzekomo planowanego 10-procentowego podatku od nieruchomości.</u>
          <u xml:id="u-13.9" who="#MarianKról">Uznajemy zasadę, według której za realizację określonej polityki jej autorzy ponoszą polityczną odpowiedzialność, a w roli sędziów występują wyborcy. Po wielu doświadczeniach przedstawiciele żadnego ugrupowania politycznego nie powinni rościć sobie pretensji do tego, że ich koncepcja jest jedynie słuszna. Poglądy konstruktywnej opozycji mogą stanowić cenną pomoc przy poszukiwaniu optymalnych rozwiązań wiodących do rozwoju Rzeczypospolitej Polskiej. Kierując się powyższym w rozpatrywanych przypadkach, błędy popełnione w sprawowaniu funkcji ministrów czy premiera traktujemy jako brak dostatecznego doświadczenia i kompetencji, a nie jako świadome działanie na niekorzyść państwa.</u>
          <u xml:id="u-13.10" who="#MarianKról">Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej ze szczególną troską i merytoryczną dbałością rozpatrywała wnioski wstępne. Członkowie komisji zdawali sobie sprawę z delikatności rozpatrywanej materii. Komisja słusznie dążyła do maksymalnie obiektywnej oceny ludzi piastujących w państwie wysokie odpowiedzialne stanowiska rządowe. Musiała wziąć pod uwagę także warunki społeczno-ekonomiczne, jakie towarzyszyły pierwszemu okresowi transformacji ustrojowej w Rzeczypospolitej Polskiej. Wszystko to, przy jednoczesnym niepełnym udokumentowaniu wniosków wstępnych, wpłynęło na zawarty w sprawozdaniu Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej wniosek o umorzenie postępowania. Jednym z ważnych argumentów w sprawie było przygotowanie z inicjatywy komisji ekspertyz, na których podstawie uzyskano odpowiedź na temat konsekwencji udzielonego rządowi przez Sejm absolutorium w kwestii odpowiedzialności konstytucyjnej i karnej prezesa Rady Ministrów z tytułu wykonywania ustawy budżetowej. Problem ten miał w sprawie szczególne miejsce.</u>
          <u xml:id="u-13.11" who="#MarianKról">Rzeczoznawcy nie byli w swych opiniach jednomyślni, na co zwracał uwagę zarówno poseł sprawozdawca, jak i mój przedmówca poseł Żenkiewicz. Jednak rozbieżności ich opinii nie są skrajne, gdyż obie przyjmują także możliwość odpowiedzialności konstytucyjnej członków rządu nawet po uzyskaniu absolutorium, lecz jedynie w przypadku wystąpienia nowych okoliczności, które poprzednio nie były znane w sprawie.</u>
          <u xml:id="u-13.12" who="#MarianKról">Ostatecznie członkowie Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej podzielili stanowisko prof. Piotra Winczorka odrzucające możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności konstytucyjnej i karnej prezesa Rady Ministrów i ministrów rządu, który otrzymał absolutorium - w związku z zarzutami dotyczącymi realizacji ustawy budżetowej. Podkreślić należy, że w okresie objętym wnioskami wstępnymi istniała możliwość wyłączenia przez Sejm poszczególnych ministrów z udzielonego rządowi absolutorium, z czego jednak Sejm nie skorzystał. Wyłączenie takie stanowiłoby podstawę do wszczęcia postępowania zmierzającego do pociągnięcia do odpowiedzialności konstytucyjnej ministra, któremu Sejm nie udzielił absolutorium.</u>
          <u xml:id="u-13.13" who="#MarianKról">Klub Polskiego Stronnictwa Ludowego potwierdza słuszność stanowiska Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej, że jeśli Sejm udzielił rządowi absolutorium za rok 1990 i 1991, przy istniejącej możliwości indywidualnego wyłączenia niektórych ministrów z absolutorium, to nie byłoby właściwe i zasadne pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej i karnej członków rządu, którzy uzyskali absolutorium. Uważamy, że niebezpiecznym precedensem byłaby sytuacja, gdyby wyłoniony w nowych wyborach Sejm podejmował decyzje o członkach rządu, którzy uzyskali absolutorium w Sejmie innej kadencji. Mogłoby to otwierać drogę do używania odpowiedzialności konstytucyjnej jako instrumentu walki politycznej, w której aktualnie istniejąca większość parlamentarna stawiałaby przed Trybunałem Stanu przedstawicieli ugrupowań poprzednio rządzących. Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego przeciwstawia się takim praktykom, bowiem byłoby to sprzeczne z samą istotą odpowiedzialności konstytucyjnej.</u>
          <u xml:id="u-13.14" who="#MarianKról">Reasumując, posłowie Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego będą głosować za przyjęciem sprawozdania Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej.</u>
          <u xml:id="u-13.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#JózefZych">Obecnie głos zabierze pan poseł Jacek Taylor, Unia Wolności. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Ryszard Faszyński, Unia Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#JacekTaylor">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Klub Parlamentarny Unii Wolności w całości podziela wnioski zawarte w sprawozdaniu Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej i będzie głosował za przyjęciem sprawozdania.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#JacekTaylor">Muszę powiedzieć, że w wypowiedziach moich poprzedników pojawił się dość istotny i ciekawy wątek. Przy okazji omawiania sprawozdania Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej, dotyczącego aż sześciu spraw odnoszących się do sześciu byłych ministrów gospodarczych dwóch rządów - rządu Tadeusza Mazowieckiego i rządu Jana Krzysztofa Bieleckiego, pojawiły się stwierdzenia o wyrzeczeniu się odwetu, o błędach popełnionych przez tych ministrów i przez te rządy, które - jak zapamiętałem - spowodowały upadek zakładów pracy, bezrobocie, w ogóle była wówczas prowadzona błędna polityka gospodarcza, i że mimo wszystko droga odpowiedzialności konstytucyjnej nie jest drogą do rewanżu, do odwetu itd. itd.</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#JacekTaylor">Zgadzam się z tym, że ludzie z mojego ugrupowania politycznego nie mają całkiem czystego sumienia, jeśli chodzi o formację, z której państwo się wywodzą, lewa strona sali. Odsunęliśmy was od władzy w 1989 r. i pamiętamy o tej swojej winie, niemniej, kiedy mowa o odwecie, to mimo wszystko musimy zapytać, za co, za co? Przecież działaliśmy w interesie tego kraju i mamy efekty. Nie kto inny, tylko państwo kontynuujecie tę politykę gospodarczą, rozpoczętą w 1989 r. Może z gorszym efektem niż poprzednie rządy, może z lepszym, to ocenimy dopiero za jakiś czas, ale w tej chwili mówić o odwecie, o złych skutkach działalności ministrów, o których mowa w sprawozdaniu komisji, wydaje mi się niewłaściwe i mimo wszystko niesłuszne. Choć, jak powiadam, dokładnie pamiętamy to, co zastaliśmy w 1989 r. i to, co trzeba było zrobić, zwłaszcza, co zrobił ówczesny wicepremier Balcerowicz. Trzeba było doprowadzić do opanowania klęski, odziedziczonej po 45-leciu rządów komunistycznych.</u>
          <u xml:id="u-15.3" who="#JacekTaylor">Przechodzę do treści sprawozdania. Słusznie mówi się w nim, że właściwie warunki formalne wniosków wstępnych nie zostały spełnione. W tych sprawach stosuje się procedurę karną, a zresztą chodziło również o odpowiedzialność karną tych ministrów. Aż dwa przepisy Kodeksu postępowania karnego mówią o tym, jak powinien wyglądać zarzut stawiany jakiemukolwiek sprawcy: musi być on dokładnie określony co do miejsca, czasu, sposobu popełnienia, okoliczności oraz skutków, jakie z niego wynikają. Tym warunkom wnioski wstępne nie odpowiadały wcale, a to nie są okoliczności bez znaczenia. Dopiero dokładne sprecyzowanie zarzutu umożliwia podejrzanemu czy oskarżonemu obronę. Bez tego jest ona właściwie niemożliwa i jeśli się nie dopełni warunków tego koniecznego precyzowania zarzutów, to tym samym pozbawia się zainteresowanych możliwości obrony.</u>
          <u xml:id="u-15.4" who="#JacekTaylor">Tyle, jeśli chodzi o podstawowe gwarancje, które każda procedura dotycząca czyjejkolwiek winy i odpowiedzialności powinna zawierać. Już z tego powodu wnioski powinny być odrzucone, zwrócone.</u>
          <u xml:id="u-15.5" who="#JacekTaylor">Bezpośrednio po złożeniu wniosków nastąpiła zmiana prawa, polegająca na pewnym utrudnieniu: potrzeba było większej liczby podpisów pod wnioskami wstępnymi. Dlatego Prezydium Sejmu pozostawiło wszystko tak, jak było na początku. No i musieliśmy wnikać w intencje autorów, ponieważ one z literalnej treści wniosków bardzo słabo wynikały.</u>
          <u xml:id="u-15.6" who="#JacekTaylor">Większość zarzutów dotyczy wykonania budżetu, to znaczy spraw objętych absolutorium za lata 1990 i 1991. Sejm absolutorium udzielił. Istniała wówczas możliwość udzielania poszczególnym ministrom tzw. selektywnego absolutorium. Rzeczywiście w odniesieniu do niektórych osób objętych wnioskami wstępnymi Sejm kwestie selektywnego absolutorium rozstrzygał pozytywnie dla zainteresowanych.</u>
          <u xml:id="u-15.7" who="#JacekTaylor">Komisja podzieliła zdanie ekspertyzy dokonanej na użytek komisji, dotyczącej charakteru prawnego absolutorium, jakiego udziela Sejm rządowi i poszczególnym ministrom. Trudno sobie mianowicie wyobrazić - i komisja sobie tego też nie wyobrażała - że udzielenie absolutorium nie wywiera żadnych skutków prawnych.</u>
          <u xml:id="u-15.8" who="#JacekTaylor">Stanęliśmy na stanowisku, że literalna treść art. 24 konstytucji z 1952 r., która wtedy obowiązywała, przesądza o tym, że absolutorium nie dotyczy prowadzenia takiej czy innej polityki gospodarczej, tylko oznacza akceptację wobec wykonania budżetu przez rząd lub jego niewykonania (wtedy nie ma mowy o akceptacji). Jednym słowem, stoimy na stanowisku, że udzielenie absolutorium oznaczało w konsekwencji uznanie, że Sejm nie dopatrzył się uchybień, jeśli chodzi o wykonanie budżetu. Wobec tego nie ma mowy o naruszeniu prawa w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-15.9" who="#JacekTaylor">Ponieważ w dwóch wystąpieniach szczególnie akcentowano sytuację byłego ministra Janusza Lewandowskiego i, jak zrozumiałem, wypowiadający się zauważali raczej pewne nieprawidłowości w jego postępowaniu, jednym słowem zarzuty były odrobinę słuszne, wobec tego króciutko ustosunkuję się do tych zarzutów.</u>
          <u xml:id="u-15.10" who="#JacekTaylor">Pierwszy zarzut (jest ich aż 6), który mówił o niewykonaniu budżetu, o nieściągnięciu wszystkich należnych budżetowi opłat, jest to zarzut stricte absolutoryjny.</u>
          <u xml:id="u-15.11" who="#JacekTaylor">Następny zarzut, iż minister zezwolił na sprzedaż kontrolnych pakietów akcji spółek skarbu państwa zagranicznym osobom prawnym, pomimo że nie uzyskały one zezwolenia ministra spraw wewnętrznych na nabywanie nieruchomości na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej, jest oderwany od realiów prawnych naszego państwa. Nie chodzi tu bowiem o sprzedaż nieruchomości, tylko o sprzedaż akcji, a więc podpisane przez ministra Lewandowskiego umowy, o których mowa w zarzucie, dotyczyły zbywania akcji, a nie nieruchomości. Wskutek zawarcia tych umów właściciel nieruchomości się nie zmienił. Nadal była nim spółka, tyle że mająca innych akcjonariuszy. Jednym słowem zarzut mieści się w ramach prawa.</u>
          <u xml:id="u-15.12" who="#JacekTaylor">Trzeci zarzut, mianowicie zlecanie firmom konsultingowym opracowywania analiz z naruszeniem postanowień ustawy o ochronie tajemnicy państwowej i służbowej, bliżej nie skonkretyzowany, nie mógł też znaleźć akceptacji komisji, dlatego że nie była znana żadna sprawa, by ktokolwiek zwrócił uwagę na wystąpienie szkód spowodowanych w ten sposób. W Ministerstwie Przekształceń Własnościowych działała specjalna komórka organizacyjna odpowiedzialna za przestrzeganie zasad dotyczących tajemnicy państwowej i służbowej, która później została powiększona i nazwana Departamentem Spraw Obronnych. Tak więc tu śladu realiów towarzyszących temu zarzutowi nie dostrzegliśmy.</u>
          <u xml:id="u-15.13" who="#JacekTaylor">Zarzut niedokonania analiz stanu przekształceń własnościowych z naruszeniem obowiązku wynikającego z ustawy o utworzeniu urzędu ministra przekształceń własnościowych jest - moim zdaniem - w całości nieprawdziwy. Mianowicie te analizy były systematycznie dokonywane przez Ministerstwo Przekształceń Własnościowych i prezentowane również w Sejmie. Opracowanie stosownych materiałów należało do stałych obowiązków specjalnie powołanego w tym ministerstwie zespołu ds. analiz prywatyzacji. Zarzut wynika prawdopodobnie z nieporozumienia.</u>
          <u xml:id="u-15.14" who="#JacekTaylor">Wreszcie zarzut niedopełnienia obowiązku corocznego przedkładania Sejmowi informacji o spółkach z kapitałem zagranicznym działających w Rzeczypospolitej Polskiej oraz popełnienia innych nieprawidłowości. Tak właśnie wdzięcznie kończy się ten zarzut. Trzeba powiedzieć, że co najmniej z nieporozumienia wynika zarzut, że minister nie przedkładał Sejmowi stosownych corocznych informacji, albowiem je przedkładał. Przedłożył je we wrześniu 1992 r. po raz pierwszy, a po raz drugi zrobił to już jego następca w listopadzie 1993 r. Słowem, trudno tu mówić o zarzutach słusznych. Zarzut popełnienia innych nieprawidłowości, być może słuszny, jest jednak w całości nie do zbadania. Całkowicie nie mogliśmy się nim zająć.</u>
          <u xml:id="u-15.15" who="#JacekTaylor">W związku z tym, proszę Wysokiej Izby, mój klub wnosi o przyjęcie sprawozdania komisji.</u>
          <u xml:id="u-15.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#JózefZych">Głos zabierze pan poseł Ryszard Faszyński, Unia Pracy, a następnie pan poseł Andrzej Ostoja-Owsiany, Konfederacja Polski Niepodległej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#RyszardFaszyński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Chciałbym podzielić te sześć spraw, sześć wniosków wstępnych na trzy jakby części.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#RyszardFaszyński">Pierwsza część to są wnioski wstępne dotyczące Jana Krzysztofa Bieleckiego, Leszka Balcerowicza, Henryki Bochniarz i Tadeusza Syryjczyka - z zarzutami dotyczącymi tylko wykonania budżetu, Prawa budżetowego. Tutaj Unia Pracy w pełni podziela zdanie wszystkich poprzednich klubów, że ta sprawa została osądzona w postępowaniu absolutoryjnym. Eksperci w trakcie odpowiadania na pytania komisji uzgodnili, moim zdaniem, swoje stanowisko: że w momencie, kiedy Sejm podejmuje indywidualne rozstrzygnięcie - nawet prof. Liszcz się z tym zgadzał - kiedy Sejm ma prawo do takiego indywidualnego potraktowania i wręcz tak traktuje i głosuje nad określoną osobą, to de facto ta osoba została już oceniona, już osądzona. W związku z tym zarzuty dotyczące budżetu nie powinny być, zdaniem Unii Pracy, w ogóle przedmiotem dzisiejszej debaty. I ja się nimi zajmować nie będę. W tych czterech sprawach oczywiście podzielamy stanowisko komisji.</u>
          <u xml:id="u-17.2" who="#RyszardFaszyński">Jeśli chodzi o cytowany tu już zarzut dotyczący ministra Waldemara Kuczyńskiego, to Waldemar Kuczyński przedstawił wyjaśnienia i dokumenty. I przy przyjęciu choćby zasady domniemania niewinności w połączeniu z ogólnikowością zarzutów, która też już nieraz była podnoszona, nie może być - zdaniem Unii Pracy - innego rozstrzygnięcia, jak tylko również w tej sprawie podzielenie zdania komisji.</u>
          <u xml:id="u-17.3" who="#RyszardFaszyński">Trochę inaczej wygląda to w przypadku byłego ministra Janusza Lewandowskiego. Zresztą, moim zdaniem, podczas dzisiejszej debaty nieprzypadkowo odbywa się dyskusja dotycząca tej sprawy, dyskusja, która powinna odbyć się na posiedzeniu komisji. Otóż w przypadku pana Lewandowskiego zarzuty były szersze. I, panie pośle Taylor, to nie jest tak, że te zarzuty się kończą na tym, „że popełnił inne nieprawidłowości — i bez przecinka mówi się dalej — wymienione w sporządzonej przez Najwyższą Izbę Kontroli analizie wykonania budżetu państwa w 1991 roku oraz w sporządzonej przez Zespół Przekształceń Własnościowych Najwyższej Izby Kontroli informacji o wynikach kontroli przebiegu procesów przekształceń”, itd., itd. To nie jest koniec. Pierwsza część oczywiście dotyczy budżetu państwa. Natomiast zarzuty w stosunku do byłego ministra Lewandowskiego są znacznie obszerniejsze i nie są związane wyłącznie z budżetem państwa. W jakiś sposób oczywiście się łączą, bo trudno, żeby działalność ministra mogła się nie łączyć z budżetem państwa, skoro z tegoż budżetu dostaje chociażby pensję. Nie ma ministra, który by prowadził działalność w oderwaniu od budżetu państwa.</u>
          <u xml:id="u-17.4" who="#RyszardFaszyński">Pan minister Lewandowski przedstawił szerokie wyjaśnienia, równie szerokie, jak zarzuty, które zanegował. I na tym komisja zakończyła prace. Niemal natychmiast po rozpoczęciu zamkniętej części posiedzenia komisji został postawiony wniosek o zamknięcie dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-17.5" who="#RyszardFaszyński">W tym wniosku, z kimś jeszcze, chyba z panem posłem Ostoją-Owsianym, zostaliśmy przegłosowani. Bez dyskusji przystąpiliśmy do głosowania nad zamknięciem postępowania. Wtedy zostaliśmy przegłosowani po raz wtóry. Moim zdaniem, ten wniosek był zdecydowanie przedwczesny. Jeżeli zdaniem posłów PSL pan Lewandowski naruszył ustawę - zabierał dzisiaj głos w tej sprawie pan poseł Król - to nie rozumiem, dlaczego PSL odrzuca zarzuty o naruszeniu ustaw. Ta kwestia nie jest rozstrzygnięta. Przy tym mamy de facto dwie sprawy: oświadczenie posłów składających wniosek wstępny, którzy twierdzą, że pan Lewandowski jest winny, i oświadczenie pana Lewandowskiego, że jest niewinny. Uważam, że komisja powinna jednak przeprowadzić dalszą część postępowania, dotrzeć do dokumentów i ustalić, które z tych oświadczeń jest prawdziwe.</u>
          <u xml:id="u-17.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-17.7" who="#RyszardFaszyński">W związku z tym w imieniu Unii Pracy Klubu Parlamentarnego zgłaszam wniosek o odrzucenie wniosku Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej o umorzenie postępowania w stosunku do byłego ministra przekształceń własnościowych Janusza Lewandowskiego i ponowne skierowanie sprawy rozpatrzenia wniosku wstępnego do komisji w celu uzupełnienia postępowania.</u>
          <u xml:id="u-17.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-17.9" who="#RyszardFaszyński">Na koniec chciałbym się jeszcze odnieść do takich ogólnopolitycznych nutek debaty. Otóż wystąpienia nawiązywały do całokształtu polityki poprzednich rządów. Moim zdaniem, nie ma to nic wspólnego ze sprawą, która jest sprawą czysto prawną. Natomiast powyższe wystąpienia miały charakter propagandowy, co zarzucam zabierającym głos posłom. Być może posłowie uznali, że należy się wytłumaczyć przed swoim elektoratem, dlaczego podzielają stanowisko komisji i przynajmniej werbalnie poddać ostrej krytyce.</u>
          <u xml:id="u-17.10" who="#RyszardFaszyński">W wypowiedzi pana posła Żenkiewicza usłyszeliśmy, że ta krytyka była w pełni uzasadniona, że również rząd - zresztą mówił już o tym pan poseł Taylor - generalnie działał na szkodę społeczeństwa. Była też mowa o tym, że przy rozpatrywaniu sprawy braliśmy pod uwagę tylko argumenty merytoryczne. A jakim, jeśli nie merytorycznym, jest argument, że rząd działał de facto na szkodę społeczeństwa? Myślę, że jeżeli zajęlibyśmy się tylko czysto prawną stroną tych wniosków, to do takich sprzeczności byśmy nie dochodzili.</u>
          <u xml:id="u-17.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#JózefZych">Głos zabierze pan poseł Andrzej Ostoja-Owsiany, Konfederacja Polski Niepodległej, a następnie pan poseł Tadeusz Kowalczyk, BBWR.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#AndrzejOstojaOwsiany">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Rozpatrujemy sprawę rzeczywiście trudną, ale nie aż tak trudną, żeby mogła ona zakończyć się tego rodzaju wnioskami, które zostały tu postawione. Chciałem przypomnieć - aczkolwiek jest to truizm rzecz jasna - iż istotną cechą demokracji, o której nie można zapominać, jest równość wszystkich obywateli wobec prawa, i to niezależnie od tego, czy będziemy mieli do czynienia z ministrem czy ze sprzątaczką, z premierem czy z robotnikiem. Truizmem jest również stwierdzenie, że Polacy są szczególnie uczuleni w tej sprawie, a okres 40 lat niedawnych rządów przekonał ich, niestety, że tej równości obywateli wobec prawa nie ma i że była duża grupa ludzi, którzy praktycznie prawu nie podlegali. Mamy dzisiaj jakże liczne trudności - nie czas je tu wymieniać - recesja, inflacja, inne sprawy, które nas dotykają, ale przestrzeganie prawa i tej zasady równości naprawdę nic nie kosztuje, a jest konieczne. Niestety, rozpatrywana sprawa nie potwierdza jak gdyby tej zasady. W grudniu 1992 r. - podkreślam jednak tę datę, bo dużo czasu od tego momentu upłynęło - Klub Parlamentarny Konfederacji Polski Niepodległej pierwszej kadencji Sejmu złożył wnioski wstępne przeciwko 6 osobom: premierowi, wicepremierowi i 4 ministrom. I przecież treść tych wniosków i zarzutów nie była przez nas wymyślona. Oparliśmy się ściśle na obszernych dokumentach i wnioskach Najwyższej Izby Kontroli, które znajdują się w posiadaniu komisji i są tutaj w Sejmie. Nie my wymyśliliśmy te zarzuty. Uważaliśmy jednak, że jeżeli Najwyższa Izba Kontroli, ten organ specjalistów, który powołany jest do rozpatrywania właśnie takich spraw, wykrył poważne nieprawidłowości, to obowiązkiem naszym jest takie wnioski wstępne złożyć, nie dlatego, żebyśmy przesądzali o winie, bo to było jeszcze przedwczesne, ale dlatego, żeby sprawa mogła być zbadana i wyjaśniona - właśnie w imię tej sprawiedliwości społecznej. Pragnę podkreślić, że aczkolwiek mecenas Taylor dyskutował z tej trybuny przed chwilą na temat zasadności wniosków w sprawie ministra Lewandowskiego, to poza nim - ani komisja, ani dzisiejszy poseł sprawozdawca - nikt nie zakwestionował ustaleń Najwyższej Izby Kontroli. Nikt. Takie zarzuty nie padły, a zatem ustalenia te są słuszne.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#AndrzejOstojaOwsiany">Mówi się tutaj o jakiejś rzekomej zemście. Nie wiem, czy stwierdzenia te mają dotyczyć KPN, w każdym razie chciałbym powiedzieć wyraźnie: Konfederacja Polski Niepodległej nie ma powodu, ani chęci, ani ochoty do zemsty. My nigdy w żadnym rządzie nie zasiadaliśmy, nie mieliśmy nawet 1/4 ministra ani nawet 1/4 referenta. Nie mamy powodu do żadnej zemsty, ale mamy powód do tego, żeby zasadom sprawiedliwości stawało się zadość. I tu od samego początku zachowanie Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej, jeszcze w pierwszej kadencji Sejmu, było dość dziwne, bo wniosek wpłynął, o czym jeszcze raz przypominam, w grudniu 1992 r. I cóż czyni komisja? Jeżeli komisja uważa, że wniosek jest nieprecyzyjny — aczkolwiek jako prawnik mogę dyskutować z tym zarzutem — bo podstawowe wnioski są precyzyjne, ale jeśli chodzi o pozostałe, to przecież zawsze istnieje możliwość uzupełnienia. Każdy sąd to robi i każda instytucja nawet to robi, bo komisja nie jest oczywiście sądem, ale jednak działa na podstawie przepisów Kodeksu karnego i K.p.k, i K.p.c. Wobec tego trzeba było zwrócić te wnioski do uzupełnienia. Jest to proste, bardzo proste, ale tego się nie robi. Występuje całkowita bezczynność. Dopiero po paru miesiącach komisja zwraca się do Prezydium Sejmu z zapytaniem, czy nad takimi wnioskami można obradować. Otrzymuje odpowiedź pozytywną i w dalszym ciągu czeka; i nic się nie dzieje w tak ważnej sprawie. Obecna komisja, czemu się akurat nie dziwię, też zaczyna od pytań do Prezydium Sejmu. Dostaje odpowiedź, iż postępowanie należy prowadzić. Ale wtedy powstaje właśnie problem udzielenia absolutorium. Przewodniczący komisji w swoim sprawozdaniu słusznie mówi, że szczególne miejsce zajęła kwestia związku, jaki istnieje między udzieleniem przez Sejm RP absolutorium rządowi a możliwością pociągnięcia poszczególnych jego członków do odpowiedzialności konstytucyjnej i karnej z tytułu działań związanych z realizacją ustawy budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#AndrzejOstojaOwsiany">Dalej dzieją się rzeczy, które według mnie są bardzo dziwne. Uznano, że sprawa ta jest szczególnie ważna, bo jest, powołano więc dwóch rzeczoznawców, wybitnych przedstawicieli prawa konstytucyjnego, prof. Andrzeja Gwiżdża i prof. Piotra Winczorka. Co się jednak okazuje? Ekspertyzy w tej sprawie są całkowicie rozbieżne. Prof. Piotr Winczorek uważa, że udzielenie absolutorium ekskulpuje, nie można więc członków rządu pociągnąć do odpowiedzialności. Całkowicie innego zdania jest prof. Andrzej Gwiżdż, który uważa, że można i że udzielenie absolutorium nie ma takiego znaczenia. Dla mnie jako dla prawnika nasuwa się wniosek zupełnie oczywisty. W tak ważnej sprawie mamy dwie opinie, które według mnie — chociaż innego zdania jest prof. Wiatr — się wykluczają. Jedna opinia mówi: tak, a druga mówi: nie. Znaleźliśmy się więc w punkcie wyjścia i wobec tego powinno się powołać kolejnego biegłego. Tak postąpiłby każdy sąd. Albo nie powołujemy biegłych w ogóle, uważając, że nasza wiedza jest wystarczająca, by sprawę rozstrzygnąć, albo też — jeżeli już zdecydowaliśmy się ich powołać — to bądźmy konsekwentni. Należało więc powołać trzeciego biegłego, lecz — ku mojemu zdumieniu, bo postawiłem taki wniosek — ten biegły nie został powołany. Dziwi mnie również, że tak doświadczony prawnik jak mecenas Taylor dzisiaj mówi, że to było w porządku. Otóż to nie było w porządku. Dla mnie jest to sprawa niezrozumiała. Jest to uchybienie, ponieważ w dalszym ciągu nie wiemy, czy słusznie można powiedzieć, że udzielenie absolutorium ekskulpuje czy też nie. Jak wobec tego można postawić wniosek, że wszystkie zarzuty dotyczące absolutorium nie są ważne? Mimo to sprawy nie rozpoznano merytorycznie, opierając się jedynie na stwierdzeniu pana prof. Piotra Winczorka, jednego z biegłych. W wyniku przyjęcia tej koncepcji postawiono wniosek o umorzenie postępowania.</u>
          <u xml:id="u-19.3" who="#AndrzejOstojaOwsiany">Muszę powiedzieć, że gdybym był na miejscu osób objętych wnioskami wstępnymi i ciążyłyby na mnie poważne zarzuty narażenia państwa i obywateli na miliardowe straty, to zrobiłbym wszystko, żeby nie dopuścić do umorzenia postępowania wobec mojej osoby. Chciałbym przecież być oczyszczony całkowicie, jeżeli jestem niewinny. Niestety, osoby objęte wnioskiem wstępnym jakoś postąpiły zupełnie inaczej. Sądzę, że w ich interesie jest doprowadzenie do tego, by żaden zarzut na nich nie ciążył - a ciąży.</u>
          <u xml:id="u-19.4" who="#AndrzejOstojaOwsiany">Kończąc proponuję, abyśmy się zastanowili, czy czasami w tej sprawie nie krąży tu gdzieś między nami, na tej sali, w tych kuluarach, duch Magdalenki,...</u>
          <u xml:id="u-19.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-19.6" who="#AndrzejOstojaOwsiany">... ten duch Magdalenki, ażeby jednak strony nie czyniły sobie nawzajem przykrości.</u>
          <u xml:id="u-19.7" who="#AndrzejOstojaOwsiany">Oczywiście czas niestety mija, dalszych argumentów nie będę przytaczał. Powtarzam jeszcze raz, sprawa nie została rozpatrzona merytorycznie, przeważył wzgląd formalny, i to tylko w opinii jednego biegłego, podczas gdy drugi biegły powiedział coś zupełnie innego. Dlatego też w imieniu Klubu Parlamentarnego Konfederacji Polski Niepodległej z przykrością stwierdzam, iż klub będzie przeciwny wnioskowi o przyjęcie sprawozdania.</u>
          <u xml:id="u-19.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#JózefZych">Wysoki Sejmie, ponieważ w czasie debaty interpretowano regulamin Sejmu w związku ze sposobem postępowania w sprawach odpowiedzialności konstytucyjnej, często odbiegając od niego, jestem zobowiązany Wysokiej Izbie wyjaśnić, że:</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#JózefZych">— sposób postępowania w sprawach odpowiedzialności konstytucyjnej jest uregulowany w dziale II rozdz. 4 regulaminu Sejmu, który ma pierwszeństwo przed wszystkimi innymi przepisami, a tam, gdzie mają być stosowane przepisy Kodeksu postępowania karnego, regulamin wyraźnie odsyła;</u>
          <u xml:id="u-20.3" who="#JózefZych">— sprawę, kto bada wstępny wniosek i kto może zwrócić ten wniosek, reguluje art. 68 ust. 2 regulaminu Sejmu, który stanowi, że wstępny wniosek, który nie odpowiada warunkom określonym ustawą, Prezydium Sejmu zwraca wnioskodawcy w celu uzupełnienia;</u>
          <u xml:id="u-20.4" who="#JózefZych">— art. 70 ust. 4 regulaminu Sejmu stanowi, że Sejm może przedłożone sprawozdanie zwrócić komisji w celu uzupełnienia postępowania i w tym wypadku Sejm określa kierunek i zakres dalszego postępowania komisji.</u>
          <u xml:id="u-20.5" who="#JózefZych">Przypominam ściśle te przepisy, abyśmy mieli świadomość, jakie może być dalsze procedowanie w tej sprawie. Pozwalam sobie również przypomnieć, że w czasie jednego z pierwszych posiedzeń komisji zwracałem uwagę na to, jak powinny być, zdaniem Prezydium Sejmu, interpretowane przepisy o postępowaniu.</u>
          <u xml:id="u-20.6" who="#JózefZych">Proszę o zabranie głosu pana posła Tadeusza Kowalczyka, Bezpartyjny Blok Wspierania Reform.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#TadeuszKowalczyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Oceniając stanowisko Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej w sprawie wniosku o pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej i karnej niektórych członków rządu z lat 1990–1992 pragniemy podkreślić szczególnie aspekt polityczny zarówno złożonych jeszcze w grudniu 1992 r. wniosków, jak i debat na ich temat, które toczyły się w Sejmie poprzedniej i obecnej kadencji.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#TadeuszKowalczyk">Niemal wszystkie znaczące ugrupowania polityczne poznały już ogromne trudności, jakie mają władze państwa w czasie transformacji ustrojowej. Chodzi tu nie tylko o znalezienie sojuszu parlamentarnego dla swoich koncepcji, lecz również o zdobycie umiejętności sprawnego kierowania aparatem państwowym i podejmowania decyzji w sytuacjach, gdy pojawiają się sprawy nowe, w których istnieje duża możliwość popełnienia omyłki.</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#TadeuszKowalczyk">Administracja państwa nazbyt często w takich sytuacjach nie daje dostatecznych gwarancji uniknięcia błędów, z którymi niestety wiążą się także skutki w sferze finansowej. Ocena tych skutków wyrażana kwotowo nie pokazuje w dostatecznym stopniu wagi i znaczenia spraw, których dotyczą podejmowane decyzje. Zgodnie z opiniami prezentowanymi przez Najwyższą Izbę Kontroli przedmiotem stałej troski władz państwowych powinno być doskonalenie procedur decyzyjnych i kontrolnych. Zaniedbania w tej dziedzinie powinny być oceniane przez parlament szczególnie krytycznie. Rygorom sprawnego i uczciwego zarządzania muszą być podporządkowani funkcjonariusze państwa wszystkich szczebli zarządzania, bez względu na to, jakie siły polityczne wyniosły ich do władzy i jakie strategiczne cele realizują na swoich stanowiskach pracy.</u>
          <u xml:id="u-21.3" who="#TadeuszKowalczyk">Dyscyplina pracy powinna być rozumiana przede wszystkim jako przestrzeganie procedur decyzyjnych i ich doskonalenie w przypadkach, gdy nie są dostosowane do praktyki życia.</u>
          <u xml:id="u-21.4" who="#TadeuszKowalczyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Choć wydaje się, że niektóre przedstawione we wnioskach zarzuty mogą być - z formalnego punktu widzenia - uznane za zasadne, to dochodzimy do wniosku, że udzielenie przez parlament absolutorium rządowi powinno - w świetle zgromadzonego materiału - zakończyć proces rozliczeniowy. Zapisy konstytucji i funkcja instytucji absolutorium są w tym wypadku, naszym zdaniem, jednoznaczne i przesądzają o umorzeniu postępowania wobec wszystkich wymienionych we wnioskach członków rządu.</u>
          <u xml:id="u-21.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#JózefZych">Lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-22.2" who="#JózefZych">Obecnie proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Jerzego Wiatra.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#JerzyWiatr">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałem przede wszystkim podziękować panu marszałkowi za poczynione w czasie debaty uwagi dotyczące trybu postępowania, a także za pomoc, jaką pan marszałek był uprzejmy udzielić komisji w czasie jej posiedzeń.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#JerzyWiatr">Do kilku spraw poruszonych w dyskusji chciałbym się odnieść. Przede wszystkim czuję się w obowiązku odpowiedzieć na zarzuty pana posła Ostoi-Owsianego dotyczące trybu postępowania komisji. Były to liczne zarzuty, więc musi to chwilę potrwać. Po pierwsze, zarzut bezczynności komisji, straty czasu...</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Ostoja-Owsiany: Ale w I kadencji)</u>
          <u xml:id="u-23.3" who="#JerzyWiatr">Tak, w I kadencji, wiem. Otóż ten zarzut jest całkowicie nieuzasadniony i aczkolwiek w większości członkowie Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej I kadencji nie tylko nie są członkami obecnej Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej, ale wręcz nie zasiadają w tej Izbie, to jednak czuję się w obowiązku wziąć tamtą komisję w obronę.</u>
          <u xml:id="u-23.4" who="#JerzyWiatr">Posłowie wnioskodawcy złożyli wniosek w połowie grudnia, trafił on do Prezydium Sejmu, Prezydium Sejmu skierowało go na początku stycznia do Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej. Komisja odbyła pierwsze posiedzenie 4 stycznia 1993 r. - więc gdzie tu bezczynność? Następnie 20 stycznia, po 16 dniach, koniecznych do zapoznania się z wnioskami, komisja stwierdziła, że są one ułomne, i skierowała do Prezydium Sejmu wniosek o dokonanie wykładni. Gdzie tu zatem bezczynność? Prezydium Sejmu odpowiedziało 30 kwietnia. Komisja natychmiast przystąpiła do procedowania. Panu posłowi wiadomo, że nie jest możliwe wzywanie osób objętych wnioskiem wstępnym niejako z dnia na dzień. Osoby te muszą być zawiadomione o decyzji Prezydium Sejmu - i zostały zawiadomione - i komisja miała zamiar przystąpić do procedowania. Trudno Komisję Odpowiedzialności Konstytucyjnej obwiniać o to, że Sejm uchwalił wotum nieufności dla rządu, a pan prezydent Rzeczypospolitej rozwiązał Sejm. Trudno też wymagać, żeby Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej działała wtedy, kiedy Sejm był rozwiązany. Zarzut bezczynności nie dotyczy, jak rozumiem, Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej w jej obecnym składzie - i rzeczywiście trudno byłoby go sformułować, gdyż od momentu uzyskania 21 stycznia stanowiska Prezydium Sejmu co do kontynuowania spraw z poprzedniej kadencji, do zakończenia przed komisją tych 6 spraw nie minęły nawet 2 miesiące.</u>
          <u xml:id="u-23.5" who="#JerzyWiatr">Kolejny zarzut, że nie powołaliśmy trzeciego rzeczoznawcy wtedy, kiedy dwaj pierwsi byli niejednomyślni. Rzeczoznawcy, Wysoka Izbo, są powoływani po to, by umożliwić komisji zajęcie stanowiska, wyrobienie sobie zdania. Żaden rzeczoznawca - jeden, dwóch, trzech czy dziesięciu - nie zdejmie z Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej obowiązku i odpowiedzialności - moralnej i politycznej - za to, jaki wniosek przedstawia Wysokiej Izbie. Powoływanie następnych rzeczoznawców miałoby sens, gdyby większość komisji była zagubiona w prawnych meandrach sprawy, ale komisja nie była zagubiona. Komisja, po dyskusji z rzeczoznawcami, miała wyrobione zdanie i ogromną większością głosów dała temu wyraz odrzucając zgłoszony przez pana posła Ostoję-Owsianego wniosek o powołanie trzeciego rzeczoznawcy. To nie jest naruszenie zasad postępowania. To jest całkowicie logiczne w sytuacji, kiedy komisja wyrobiła sobie w tej sprawie zdanie.</u>
          <u xml:id="u-23.6" who="#JerzyWiatr">I wreszcie zarzut, który już nie jest proceduralny, tylko, powiedziałbym, merytoryczny. Pan poseł Ostoja-Owsiany powiedział, że nad pracą komisji unosił się duch Magdalenki — chęć nierobienia sobie nawzajem przykrości. Otóż, panie pośle, pan wie o tym, że komisja przedstawiła Prezydium Sejmu sprawozdanie również w innej sprawie — jeżeli mamy posłużyć się tą analogią Magdalenki - dotyczącej dwóch osób, które wywarły bardzo istotny wpływ na to, że obrady „okrągłego stołu” miały miejsce. Chodzi tu o wniosek dotyczący zarzutów postawionych panu prezydentowi Wojciechowi Jaruzelskiemu i byłemu wicepremierowi ministrowi spraw wewnętrznych panu generałowi Czesławowi Kiszczakowi. W tej sprawie komisja przedstawiła wniosek wysoce niejednomyślnie. Wprawdzie większością głosów przyjęła określone stanowisko, które w odpowiednim czasie będzie dyskutowane, ale w stosunku do tego wniosku jest zapowiedziane stanowisko mniejszości i jako żywo nie zauważyłem, żeby podczas obrad nad tą sprawą unosił się nad komisją duch Magdalenki czy jakikolwiek inny duch, poza zrozumiałym i respektowanym przeze mnie i przez wszystkich członków komisji duchem dyskursu, sporu, w którym — co jest przecież normalne — poważni ludzi w poważnych sprawach mogą mieć, i miewają, różne zdania.</u>
          <u xml:id="u-23.7" who="#JerzyWiatr">Takie różne zdania członkowie komisji mieli zwłaszcza w kwestii odpowiedzialności konstytucyjnej i karnej pana ministra Janusza Lewandowskiego. Mówiłem o tym w sprawozdaniu przedstawionym komisji.</u>
          <u xml:id="u-23.8" who="#JerzyWiatr">Panowie posłowie Marian Król i Ryszard Faszyński, zwłaszcza pan poseł Faszyński, w imieniu klubów Polskiego Stronnictwa Ludowego i Unii Pracy podjęli w bardziej rozwiniętej formie zarzuty w stosunku do pana ministra Lewandowskiego. To jest sprawa sporna. To nie jest oczywiście tak, że komisja bez rozpatrzenia sprawy postanowiła występować o umorzenie postępowania w stosunku do pana Janusza Lewandowskiego. Pan minister Lewandowski złożył obszerny materiał, który został udostępniony członkom komisji, w którym punkt po punkcie odpowiadał na merytoryczne zarzuty. Pan poseł Taylor w tej kwestii powiedział właściwie wszystko, co mógłbym mieć do powiedzenia, przytaczając te kontrargumenty.</u>
          <u xml:id="u-23.9" who="#JerzyWiatr">Sprawa jest sporna, co znalazło wyraz w głosowaniu przeprowadzonym w Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej. Ośmiu członków komisji było zdania, że argumenty przytoczone przez pana ministra Lewandowskiego na swą obronę są przekonujące i głosowało za umorzeniem sprawy, trzech nie przyjęło tych argumentów i głosowało za postawieniem go w stan oskarżenia, dwóch wstrzymało się od głosu. Decyzja, panie i panowie posłowie, jest w waszym ręku. Tak jak komisja rozstrzygnęła większością głosów, tak w ostatecznym rachunku Wysoka Izba też będzie musiała większością głosów to rozstrzygnąć.</u>
          <u xml:id="u-23.10" who="#JerzyWiatr">I wreszcie ostatnia kwestia, związana z fragmentem wypowiedzi pana posła Taylora. Pan poseł zapytał, o jaki to odwet może chodzić i stwierdził, jeżeli dobrze pamiętam, że chyba nie chodzi o odwet za pozbawienie poprzedniej formacji władzy. Otóż ponieważ słowo „odwet”, a ściślej biorąc odrzucenie odwetu, znalazło się w końcowej części mojego sprawozdania, gdzie już niejako od siebie dodałem pewien komentarz do stanowiska komisji, więc rozszyfruję, o co tu chodzi.</u>
          <u xml:id="u-23.11" who="#JerzyWiatr">Wysoka Izbo! Sejm X kadencji przegłosował postawienie w stan oskarżenia byłego prezesa Rady Ministrów Mieczysława Rakowskiego za to, że wykonując obowiązki szefa rządu postawił w stan likwidacji Stocznię im. Lenina w Gdańsku (tak się wówczas nazywała). Gdyby w stosunku do premiera Bieleckiego, wicepremiera Balcerowicza i tych czterech ministrów, których sprawy rozpatrujemy, Sejm obecnej kadencji kierował się tą samą logiką, to wnioski komisji i uchwały Sejmu powinny być zupełnie inne. Bo przecież to wtedy wprowadzono taką logikę rozumowania, że jeżeli prezes Rady Ministrów lub minister podejmuje decyzję, którą się uważa za niesłuszną, chociaż mieści się ona w jego ustawowych uprawnieniach, to można i trzeba go postawić przed Trybunałem Stanu. Otóż, mówiąc pod koniec swojego wystąpienia o odwecie, nie miałem oczywiście na myśli żadnych groteskowych kwestii, takich właśnie jak porachunki z tego tytułu, że nastąpił proces demokratyzacji lub - o czym mówili niektórzy posłowie występujący w imieniu klubów - że polityka gospodarcza rządów, w których zasiadali ministrowie dzisiaj obwiniani, pociągnęła za sobą ujemne konsekwencje. Miałem na myśli to właśnie, że trzeba zejść z tej drogi, na którą wszedł Sejm X kadencji, zerwać z mieszaniem odpowiedzialności konstytucyjnej z polityczną.</u>
          <u xml:id="u-23.12" who="#JerzyWiatr">Jeżeli premier czy minister podejmuje błędną decyzję, to Wysoka Izba ma określony instrument działania w postaci wotum nieufności. Odpowiedzialność konstytucyjna i karna natomiast powinna mieć miejsce tylko wtedy, gdy w sposób oczywisty zostało złamane prawo. Niesłuszna decyzja nie jest złamaniem prawa, choćby pociągała za sobą ujemne skutki. Jest fakt. Błędna decyzja premiera czy ministra zawsze pociąga za sobą ujemne skutki. To jest zrozumiałe i - moim zdaniem - nie ma się co nadmiernie epatować miliardami złotych wydanych na skutek tej decyzji. Jeżeli taka decyzja nie łamie prawa, a tylko jest błędna, nie może owocować postawieniem przed Trybunałem Stanu. To miałem na myśli. Ale istnieje pewien związek, bo ta uchwała Sejmu X kadencji była podejmowana przede wszystkim, choć nie wyłącznie, głosami tego klubu poselskiego, z którym byli politycznie związani ministrowie, będący tematem dzisiejszych obrad. Dlatego właśnie chciałem dać jasny sygnał, że obecna większość Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej i wierzę, że obecna większość Wysokiej Izby, chce z tego rodzaju praktykami raz na zawsze zerwać. Niech w tej Izbie prawo rzeczywiście znaczy tylko i wyłącznie prawo.</u>
          <u xml:id="u-23.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#komentarz">(Poseł Kazimierz Pańtak: Chciałem zadać pytanie.)</u>
          <u xml:id="u-24.2" who="#JózefZych">Pan poseł Kazimierz Pańtak z Unii Pracy sygnalizuje chęć zadania pytania. Jest to dopuszczalne.</u>
          <u xml:id="u-24.3" who="#JózefZych">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#KazimierzPańtak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jako zawodowy prawnik, nie wchodząc w interpretację wątków politycznych, o których tu bardzo wiele mówił pan przewodniczący, mam następujące pytanie. Zasięgnięto opinii dwóch ekspertów. Jak zrozumiałem z dyskusji, opinie były przeciwstawne, ale komisja nie powołała trzeciego eksperta, albowiem miała wyrobiony pogląd. Rozumiem to. Ale chciałbym, żeby taki wyrobiony pogląd miała także Wysoka Izba.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#KazimierzPańtak">Panie przewodniczący, czy nie uważa pan, że nie dla komisji, która ma pogląd wyrobiony, ale dla Wysokiej Izby byłoby celowe, aby był powołany trzeci biegły? W czasie postępowania sądowego, kiedy są wykluczające się opinie biegłych, jest taka zasada, że zawsze - oczywiście popieram to, o czym powiedział pan poseł Owsiany - powołuje się trzeciego biegłego. I, panie przewodniczący, czy nie byłoby celowe powołanie trzeciego biegłego dla jasności sprawy, nie dla komisji?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#JózefZych">Panie pośle, chciałbym zwrócić uwagę tylko na jedną sprawę, na to że do tego tematu pan poseł sprawozdawca w pewnej części się ustosunkował.</u>
          <u xml:id="u-26.2" who="#komentarz">(Poseł Kazimierz Pańtak: Ale mam wątpliwości.)</u>
          <u xml:id="u-26.3" who="#JózefZych">Bardzo proszę, panie przewodniczący.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#JerzyWiatr">Panie Marszałku! W istocie rzeczy pan poseł Pańtak nie zadał pytania, tylko - trzymając się regulaminu Sejmu - ubrał w formę pytania odmienną opinię. Wyraził bowiem pogląd, że należało powołać trzeciego biegłego. Trzymając się więc tej samej konwencji odpowiem: Nie, nie uważam, że należało powołać trzeciego rzeczoznawcę - z przyczyn, które zostały szczegółowo wyłożone w tekście pisemnego sprawozdania komisji i które powtórzyłem przed chwilą. Oczywiście Wysoka Izba w drodze głosowania ma możliwość uczynienia ze sprawozdaniem komisji wszystkiego, czego zapragnie. Natomiast komisja, będąc przekonana o tym, że sprawa została wyjaśniona w sposób dostateczny, nie widziała potrzeby powoływania trzeciego, czwartego i następnych rzeczoznawców, bo to nie głosowanie między rzeczoznawcami decyduje, tylko w pierwszej kolejności decyduje głosowanie w komisji nad tym, jaki wniosek Sejmowi przedstawić. Ostateczną decyzję podejmuje w głosowaniu Wysoka Izba.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#komentarz">(Poseł Ryszard Bugaj: Proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-28.2" who="#JózefZych">Czy też chodzi o pytanie, panie pośle?</u>
          <u xml:id="u-28.3" who="#JózefZych">Pan poseł Ryszard Bugaj, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#RyszardBugaj">Panie Marszałku! Niestety, pan poseł Wiatr, jak sądzę, dalece wykroczył poza zakres uprawnień sprawozdawcy, ale mam tylko jedną drogę postawienia pytania.</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#RyszardBugaj">Panie pośle, mówił pan tutaj o orzeczeniu w sprawie byłego premiera Mieczysława Rakowskiego. Czy panu znana jest ekspertyza sporządzona przez prawników, odnosząca się do interpretacji wskazującej na to, że decyzje dotyczące stoczni, podejmowane z pobudek politycznych, były ocenione jako działanie niezgodne z tym, co konstytucja każe robić rządowi i premierowi? Czy panu znane są te ekspertyzy?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#JózefZych">Mam trudną sytuację, ponieważ pytanie pana posła wykracza poza zakres tej debaty. Jednak skoro pan poseł poruszył to zagadnienie, dopuszczam to w drodze wyjątku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#JerzyWiatr">Żeby nie przedłużać, odpowiem - tak, są mi znane.</u>
          <u xml:id="u-31.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#komentarz">(Wiceprezes Najwyższej Izby Kontroli Wojciech Katner: Proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-32.2" who="#JózefZych">Przepraszam, panie prezesie, może - ze względu na regulamin Sejmu - zechciałby pan nam wyjaśnić, w jakim...</u>
          <u xml:id="u-32.3" who="#komentarz">(Wiceprezes Najwyższej Izby Kontroli Wojciech Katner: Mam pytanie.)</u>
          <u xml:id="u-32.4" who="#JózefZych">Panie prezesie, jest mi bardzo przykro, ale pan nie może zadać pytania. Pytania mogą zadać tylko posłowie. Przykro mi.</u>
          <u xml:id="u-32.5" who="#JózefZych">Czy ktoś z posłów ma pytanie? Nie.</u>
          <u xml:id="u-32.6" who="#JózefZych">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-32.7" who="#JózefZych">Do głosowania przystąpimy w dniu dzisiejszym o godz. 20.</u>
          <u xml:id="u-32.8" who="#JózefZych">Proszę o odczytanie komunikatu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#MarekSawicki">Bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy odbędzie się posiedzenie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów w sali nr 24, budynek G.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-34.1" who="#JózefZych">Zarządzam przerwę do godz. 11.40.</u>
          <u xml:id="u-34.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 11 min 09 do godz. 11 min 44)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-35.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 11 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o poprawkach Senatu do ustawy o zamówieniach publicznych (druki nr 444 i 446).</u>
          <u xml:id="u-35.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Józefa Łochowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#JózefŁochowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Z upoważnienia Komisji Nadzwyczajnej chciałbym przedstawić Wysokiej Izbie sprawozdanie o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o zamówieniach publicznych.</u>
          <u xml:id="u-36.1" who="#JózefŁochowski">Pragnę na wstępie przypomnieć, że ustawa była rozpatrywana w trybie pilnym i że terminy wynikające z tego trybu zostały dotrzymane, co - jak myślę - będzie gwarancją, że została ona dobrze przygotowana i wejdzie w życie, po półrocznym oczekiwaniu, dnia 1 stycznia 1995 r. rzeczywiście z dobrym skutkiem.</u>
          <u xml:id="u-36.2" who="#JózefŁochowski">Senatorowie po długiej, bo nawet kilkudniowej, debacie zgłosili wiele poprawek, których źródłem były uwagi zgłoszone do projektu w ostatniej fazie dyskusji nad ustawą przez organizację biznesową. Zdecydowana większość poprawek dotyczyła jednak zmian stylistyczno-porządkowych, ale mimo to dwie z trzech senackich komisji rozpatrujących ten projekt ustawy zaproponowały Senatowi odrzucenie projektu w całości.</u>
          <u xml:id="u-36.3" who="#JózefŁochowski">Jednym z powodów takiego stanowiska był, jak stwierdzali senatorowie, zbyt krótki czas na pracę nad tą ustawą, bo tylko siedem dni, co wynika, jak wiemy, z trybu pilnego rozpatrywania ustawy.</u>
          <u xml:id="u-36.4" who="#JózefŁochowski">Ostatecznie, po wielu wyjaśnieniach, tylko czterech senatorów głosowało za odrzuceniem ustawy i w konsekwencji przyjęto 26 poprawek, które porządkują projekt i czynią go z pewnością bardziej czytelnym. Nie są to bowiem poprawki zmieniające ideę i ducha ustawy.</u>
          <u xml:id="u-36.5" who="#JózefŁochowski">Dlatego też Komisja Nadzwyczajna po ich przeanalizowaniu proponuje Wysokiej Izbie 18 spośród nich przyjąć, a 8 odrzucić. Jeśli państwo pozwolicie, ważniejsze z nich omówię, aby było jasne, nad czym będziemy głosować o godz. 20.</u>
          <u xml:id="u-36.6" who="#JózefŁochowski">Proponuję sięgnąć po druk nr 446 i uchwałę Senatu.</u>
          <u xml:id="u-36.7" who="#JózefŁochowski">Pierwsze dwie poprawki są redakcyjne, więc nie będę ich omawiał.</u>
          <u xml:id="u-36.8" who="#JózefŁochowski">Jeśli chodzi o poprawkę nr 3 : Senat proponuje w art. 9 w ust. 2 dodać do pkt. 2 sformułowanie: „oraz udostępniania dokumentacji dotyczącej zamówienia publicznego”. Rozszerza to w pewien sposób zakres nadzoru prezesa urzędu nad funkcjonowaniem ustawy i myślę, że jest to poprawka do przyjęcia.</u>
          <u xml:id="u-36.9" who="#JózefŁochowski">Jeśli chodzi o poprawkę nr 5 dotyczącą art. 14 pkt. 4 długi czas trwała dyskusja nad tym, czy pozostawić sformułowanie: „rokowań z zachowaniem konkurencji”, czy „negocjacji z zachowaniem konkurencji”. Senat zaproponował zmianę na „rokowania”, ponieważ uznano, że „negocjacje” są słowem bardziej przyjętym w dyskusji i w języku handlowym, bardziej zrozumiałym, „rokowania” natomiast dotyczą raczej problemów traktatowych, politycznych. Nam chodzi o konkretne działania gospodarcze i w tym przypadku sformułowanie „negocjacje” będzie lepsze. Proponujemy pozostawić, tak jak zaproponował Sejm, sformułowanie „negocjacje”.</u>
          <u xml:id="u-36.10" who="#JózefŁochowski">W poprawce nr 7 dotyczącej art. 20 ust. 1 Senat zaproponował, aby dodać sformułowanie: „a w szczególności, gdy zostało to stwierdzone przez obniżenie ceny lub zapłatę kary umownej”. Dotyczy to artykułu, w którym chodzi o wykluczenie oferentów: „Z ubiegania się o udzielenie zamówienia publicznego wyklucza się”. Ta poprawka Senatu wydała nam się niezbyt precyzyjna, ponieważ mogłaby być użyta w każdym przypadku obniżenia ceny, a może przecież zaistnieć taka sytuacja, że cena będzie obniżona nie tylko z tytułu złego wykonawstwa, ale, powiedzmy, wskutek renegocjacji umowy, wtedy proponowana poprawka oznaczałaby szkodę dla wykonawcy i aby się tego ustrzec, również tę poprawkę proponujemy odrzucić.</u>
          <u xml:id="u-36.11" who="#JózefŁochowski">W poprawce nr 8 dotyczącej art. 23 ust. 4 chodzi o sformułowanie: „nie pozostają w stosunku zależności lub dominacji w rozumieniu ustawy Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych z innymi uczestnikami postępowania lub zamawiającym albo osobami po stronie zamawiającego biorącymi udział w postępowaniu”. Chodzi po prostu o to, aby wykluczyć możliwość zmowy — jeśli można tak powiedzieć — między zamawiającym a wykonawcą. Proponujemy tę poprawkę przyjąć.</u>
          <u xml:id="u-36.12" who="#JózefŁochowski">W poprawce nr 9 ppkt b — ppkt a jest redakcyjny i nie ulega wątpliwości, że trzeba go przyjąć — dotyczącej art. 24 Senat zaproponował, aby formularze były przekazywane dostawcom nie później niż na 14 dni przed terminem składania ofert. Po długiej dyskusji — obawialiśmy się, że tych 14 dni wydłuży o dwa tygodnie procedurę postępowania — jednak przeważyło zdanie, że wykluczy to z kolei możliwość, że temu, kogo nie chciałoby się widzieć jako wykonawcy, dałoby się formularz w ostatniej chwili, tak że nie zdążyłby złożyć oferty. Jest chyba logiczne, aby tę poprawkę przyjąć.</u>
          <u xml:id="u-36.13" who="#JózefŁochowski">Jeśli chodzi o poprawkę nr 10 do art. 28 pkt 1, proponujemy zrezygnować z dodania sformułowania, że nie można udostępniać informacji, jeżeli składający ofertę zastrzegł sobie tajemnicę handlową, jeśli chodzi o takie przekazanie informacji. Uznaliśmy, że każdy mógłby sobie napisać w ofercie, że zastrzega sobie jako tajemnicę handlową to, co napisał, a w związku z tym wykluczałoby to faktycznie jawność i możliwość wkraczania w to, co tam zostało zawarte.</u>
          <u xml:id="u-36.14" who="#JózefŁochowski">Poprawka nr 17 do art. 65. Proponujemy nieprzyjęcie tej poprawki, mówiącej o zamieszczaniu ogłoszenia w miejscowej prasie codziennej. Uznaliśmy, że takie sformułowanie nie jest zbyt jasne i że można by - jak niektórzy koledzy posłowie mówili - wydając jednorazowo jakąś miejscową gazetę doprowadzić do niezbyt czystych rozstrzygnięć przy zamówieniach.</u>
          <u xml:id="u-36.15" who="#JózefŁochowski">Poprawka nr 22 do art. 71. Jest to poprawka zgłoszona przez Sejm w drugim czytaniu. Zgodnie z procedurą trybu pilnego nie mogła ona być wniesiona podczas drugiego czytania już jako poprawka naniesiona na tekst ustawy, w związku z tym zwróciliśmy się do Senatu i tę poprawkę wniósł jako swoją - za co dziękujemy kolegom w Senacie. Dotyczy ona rozszerzenia katalogu okoliczności, kiedy zamawiający może udzielić zamówienia z wolnej ręki w wypadku tzw. prac twórczych, projektowych. Rzeczywiście należy je traktować bardziej jako prace konkursowe, a nie jako prace wykonywane z tytułu zamówień publicznych. Przychylamy się do tego i również tę poprawkę proponujemy przyjąć.</u>
          <u xml:id="u-36.16" who="#JózefŁochowski">Bardzo długa dyskusja trwała przy poprawce nr 23 do art. 72. Była to kwestia, czy wyrazy „prawa cywilnego” zastąpić sformułowaniem „Kodeksu cywilnego i Kodeksu postępowania cywilnego”. Większość prawników uznała, że sformułowanie zaproponowane przez Senat, a więc „Kodeksu cywilnego i Kodeksu postępowania cywilnego” zamiast „prawa cywilnego” jest bardziej precyzyjne i lepsze. Prosimy o przyjęcie również tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-36.17" who="#JózefŁochowski">Ostatnia poprawka (z tych ważniejszych), poprawka nr 25 do art. 77. Są tu dwie zmiany w stosunku do brzmienia z projektu sejmowego. Po pierwsze, chodzi o to, by dodać sformułowanie: „istotnej zmiany okoliczności powodującej, że wykonanie umowy”. Po drugie — to jest w poprawce na końcu ostatniego zdania — chodzi o to, aby w wypadku, kiedy z powodu różnych istotnych okoliczności zamawiający odstępuje od wykonania danej pracy, wykonawca był usatysfakcjonowany otrzymując zwrot nie tylko kosztów, ale i wynagrodzenie za wykonaną już pracę. Uznaliśmy, że sformułowanie „wynagrodzenie” jest szersze, bowiem zawiera koszty plus zysk, co z pewnością należy się wykonawcy, jeżeli prace zostały przerwane nie z jego winy.</u>
          <u xml:id="u-36.18" who="#JózefŁochowski">Tyle o poprawkach.</u>
          <u xml:id="u-36.19" who="#JózefŁochowski">Chciałbym na koniec dodać, że mimo zupełnego zignorowania tej ustawy przez mass media — nie bardzo wiemy dlaczego, bo przecież dotyczy to prawie 1/3 budżetu naszego państwa, jest na to wydatkowane ponad 80 bln zł — ustawa ta znalazła bardzo szeroki oddźwięk wśród przyszłych zamawiających, czyli w jednostkach budżetowych, ale przede wszystkim wśród przedsiębiorstw, które już się przygotowują — w związku z uregulowaniem tych spraw — do konkursów od przyszłego roku. Bardzo nas cieszy, sądząc z rozmów z tymi przedsiębiorcami, że nasza ustawa trafia bardzo w ich zapotrzebowanie.</u>
          <u xml:id="u-36.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-37.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przypominam, że Sejm podjął decyzję o 5-minutowych wystąpieniach w imieniu klubów i kół parlamentarnych w dyskusji nad tym punktem porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-37.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-37.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo o zabranie głosu pana posła Krzysztofa Janika w imieniu klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#KrzysztofJanik">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Sądzę, że do tego, o czym mówił pan poseł sprawozdawca, niewiele można dodać. Chcę powiedzieć, że poprawki Senatu są rozmaite i w pewnej części - z pewną skromnością trzeba to przypomnieć - są autorstwa Wysokiej Izby. Tryb pracy nad tą ustawą uniemożliwił nam wprowadzenie ich na tej sali. Natomiast dzięki uprzejmości znacznej części senatorów udało się tekst tej ustawy i intencje autorów wyrazić bardziej precyzyjnie i za to warto Senatowi podziękować.</u>
          <u xml:id="u-38.1" who="#KrzysztofJanik">Chciałbym powiedzieć krótko i węzłowato, że Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej podziela stanowisko sejmowej Komisji Nadzwyczajnej i będzie głosował zgodnie z tym stanowiskiem. Mamy zarazem nadzieję, że ta ustawa, tak ważna dla polskiej gospodarki, dla tej płaszczyzny, na której styka się administracja publiczna z gospodarką, o czym wspominał pan poseł Łochowski, zostanie przez pana prezydenta w miarę szybko podpisana i przez rząd szybko i w pełni wdrożona.</u>
          <u xml:id="u-38.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-39.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Józefa Gruszkę w imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#JózefGruszka">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W dniu dzisiejszym Wysoka Izba pochyla się nad poprawkami zgłoszonymi na 23 posiedzeniu Senatu do uchwalonej przez Sejm ustawy o zamówieniach publicznych.</u>
          <u xml:id="u-40.1" who="#JózefGruszka">Senat Rzeczypospolitej Polskiej rozpatrując omawianą ustawę wprowadził wiele poprawek. Jak tutaj już mówił pan poseł sprawozdawca, są to poprawki o charakterze redakcyjnym, poprawki mające na celu rozszerzenie interpretacji ustawodawcy, aż do poprawek zmieniających sens zapisu przedstawionego przez Wysoką Izbę.</u>
          <u xml:id="u-40.2" who="#JózefGruszka">Jak wynika ze sprawozdania sporządzonego przez Komisję Nadzwyczajną do rozpatrzenia projektu ustawy o zamówieniach publicznych, Senat Rzeczypospolitej Polskiej zgłosił do tej ustawy 26 poprawek. Jest to dużo, jak na niezbyt obszerną ustawę. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest niewątpliwie duże tempo pracy Wysokiej Izby. Ogromna liczba projektów pilnych, zgłaszanych przez rząd, i równocześnie dużo inicjatyw poselskich po prostu powoduje taki stan rzeczy. Mam jednak nadzieję i przekonanie, że czas transformacji ustrojowej, w którym trzeba zmieniać prawo w sposób ciągły, w pełni usprawiedliwia nawet nieznaczne błędy popełniane przez ustawodawcę. Natomiast zgodnie z zasadą, że lepsze jest wrogiem dobrego, należy te błędy korygować.</u>
          <u xml:id="u-40.3" who="#JózefGruszka">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Omawiana ustawa ma bardzo duże znaczenie w życiu gospodarczym kraju, rozwiązuje bowiem wiele problemów społecznych i gospodarczych. Zdejmuje jak gdyby zasłonę, jeśli chodzi o zamówienia publiczne, które po prostu są finansowane z pieniędzy podatników. Zaproponowane w tej ustawie rozwiązania przyczynią się do zaniechania tajemnicy w tej sprawie. Będzie publicznie wiadomo, kto, za co i w jakim celu wydaje społeczne pieniądze gromadzone przez podatników w budżecie. To, co zauważył pan poseł sprawozdawca, że jest to ogromna część budżetu, jest prawdą; zasługuje natomiast na podkreślenie fakt, że ta ustawa może pomóc w pełni wykorzystać społeczne pieniądze. Prace nad tą ustawą nie odbiły się jednak szerokim echem w środkach masowego przekazu. Zastanawiam się, dlaczego tak się stało. Być może przyczyną tego była zgodność lewej i prawej strony Wysokiej Izby w tym temacie. Świadczy to tylko o wadze problemu, jaki rozwiązuje ta ustawa. Dlatego w tym momencie chciałbym się zwrócić do rządu Rzeczypospolitej Polskiej, aby mając na uwadze wprowadzenie ustawy w życie wykorzystał vacatio legis na jej promocję, na reklamowanie zawartych w niej rozwiązań. Myślę, że właściwa promocja ustawy przyczyni się do lepszego wykorzystania jej rozwiązań, a także jak gdyby przeznaczy się mniej pieniędzy społecznych dla lepszego osiągnięcia celu.</u>
          <u xml:id="u-40.4" who="#JózefGruszka">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Klub Polskiego Stronnictwa Ludowego, w imieniu którego zabieram głos, po rozpatrzeniu sprawozdania Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektów ustaw o zamówieniach publicznych, popiera stanowisko komisji w omawianej kwestii i będzie głosował zgodnie z przedstawioną przez nią propozycją.</u>
          <u xml:id="u-40.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-41.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Kazimierza Pańtaka w imieniu Klubu Parlamentarnego Unii Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#KazimierzPańtak">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Unii Pracy będzie głosował za poprawkami, tak jak wnosi o to Komisja Nadzwyczajna do rozpatrzenia tych projektów ustaw, albowiem były to dwa projekty ustaw. Dziwić może, o czym była tu już mowa, zbyt duża liczba poprawek. W większości są to poprawki redakcyjne bądź poprawki precyzujące intencje naszej Izby. Nie jest to jednak jedyne wytłumaczenie, dlaczego tak się stało. Po raz kolejny powtarzam, że zbyt często mamy do czynienia z ustawami, które są wprowadzane w trybie pilnym. Myślę, że należałoby odróżnić pojęcie trybu pilnego od ustawy pilnej. Jeżeli jest wola polityczna, możemy tworzyć ustawy pilne, ale nie powinniśmy nadużywać trybu pilnego, albowiem często znajdujemy się w paradoksalnej sytuacji, kiedy nie możemy w drugim czytaniu wnieść bardzo oczywistych poprawek. Pan poseł Janik mówił, że inspirowaliśmy senatorów do usunięcia oczywistych błędów redakcyjnych, np. w art. 64 określono ust. 1, gdy tymczasem nie ma następnych ustępów. Jest to ewidentny błąd redakcyjny. I tak będzie, jeśli będziemy musieli procedować w trybie pilnym.</u>
          <u xml:id="u-42.1" who="#KazimierzPańtak">Ostatnio zauważyliśmy nowy zwyczaj, mianowicie wiele ustaw jest kierowanych do pierwszego czytania w komisjach, co praktycznie pozbawia większość posłów, poza członkami komisji, wpływu na ich treść. Zdarza się poza tym, że w drugim czytaniu nie tylko posłowie, którzy nie brali udziału w pracach komisji nie mogą zgłosić nowych poprawek, często redakcyjnych, ale też nie mogą ich zgłosić członkowie komisji, jeżeli nie ma w tej sprawie wniosku mniejszości. Te poprawki będą. I uważam, że powinno to wywołać jakąś refleksję; Prezydium Sejmu powinno rozmawiać z rządem, abyśmy, jak już powiedziałem wcześniej, starali się często procedować ustawy pilne - bo jest taka potrzeba - a tryb pilny by był ograniczany do rzeczywiście niezbędnych ustaw. I dochodzi do takiej sytuacji, jak w tej chwili, że mamy ustawę - pierwsze czytanie odbywa się w trakcie obrad Komisji Stosunków Gospodarczych z Zagranicą i Gospodarki Morskiej oraz Komisji Ustawodawczej - na temat zabezpieczeń skarbu państwa, jeżeli chodzi o ubezpieczenia kontraktów handlowych międzynarodowych. I ta ustawa jest w pierwszym czytaniu w komisji, posłowie oczywiście są zawiadamiani o tym fakcie, ale nie mogą uczestniczyć w posiedzeniu, i kiedy przychodzi do drugiego czytania, jest problem, gdyż ustawę trzeba odrzucić, jeżeli są błędy, bo poprawek wnieść nie można.</u>
          <u xml:id="u-42.2" who="#KazimierzPańtak">Unia Pracy, jak już powiedziałem, będzie głosowała tak, jak proponuje Komisja Nadzwyczajna. Chciałbym się skoncentrować tylko na dwóch sprawach.</u>
          <u xml:id="u-42.3" who="#KazimierzPańtak">Pięć bodajże zgłoszonych tu poprawek dotyczyło użycia słowa „rokować” zamiast sformułowania „negocjować”, którego użyliśmy w projekcie. Jest faktem, że w art. 71 i 72 Kodeksu cywilnego używa się sformułowania „rokować”, ale życie poszło do przodu i bardziej popularne i zrozumiałe stało się słowo „negocjować”. Poszperałem po słownikach i encyklopediach w naszej Bibliotece Sejmowej i okazało się, że te słowa są identyczne. W niektórych encyklopediach po definicji słowa „rokować” jest odesłanie do słowa „negocjować”, więc w ogóle się nie wyjaśnia, a w innych zaś przy słowie „negocjować” jest odesłanie do słowa „rokować”. Jako ciekawostkę pragnę jeszcze dodać, że słowo „negocjować” jest pochodzenia łacińskiego, natomiast „rokować” jest pochodzenia greckiego. Tu jakby inne poglądy co do pochodzenia tego słowa miały obie Izby i stąd powstało aż 5 czy 6 poprawek.</u>
          <u xml:id="u-42.4" who="#KazimierzPańtak">Oczywiście inne poprawki są rzeczywiście słuszne, potrzebne, a jedna, jak już powiedziałem, to klasyczna pomyłka czy błąd drukarski w tekście redakcyjnym.</u>
          <u xml:id="u-42.5" who="#KazimierzPańtak">Zatem Unia Pracy głosować będzie za poprawkami tak, jak proponuje to Komisja Nadzwyczajna.</u>
          <u xml:id="u-42.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-43.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę panią poseł Barbarę Imiołczyk o zabranie głosu w imieniu Klubu Parlamentarnego Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#BarbaraImiołczyk">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Klub Parlamentarny Unii Wolności popiera stanowisko komisji i będzie zgodnie z nim głosować.</u>
          <u xml:id="u-44.1" who="#BarbaraImiołczyk">Z uwagi na pilny tryb prac nad ustawą nie mogliśmy przyjąć w komisji w pierwszym czytaniu poprawek do art. 71. Ze szczególnym zadowoleniem zatem witam tę poprawkę Senatu, która umożliwia udzielanie zamówienia z wolnej ręki na twórcze prace projektowe oraz na prace z zakresu działalności twórczej w dziedzinie kultury i sztuki. W tej poprawce Sejm daje również upoważnienie Radzie Ministrów do określenia zakresu tych prac projektowych oraz trybu przeprowadzania konkursów na prace.</u>
          <u xml:id="u-44.2" who="#BarbaraImiołczyk">Wysoki Sejmie! Przyjmując tę ustawę tworzymy jednocześnie nowe, nie funkcjonujące do tej pory prawo. Jestem przekonana, że w trakcie jego realizacji będziemy mogli obserwować, w jaki sposób można je doskonalić. Mam nadzieję, że spełni ono w dużej mierze pokładane w nim nadzieje, że przyczyni się do uregulowania gospodarki finansowej, że usprawni działanie zarówno administracji państwowej, jak i samorządowej i że będzie korzystne zarówno dla zamawiających, jak i dla tych, którzy zamówienia w tej sferze budżetowej do tej pory wykonywali, czyli dla przedsiębiorców.</u>
          <u xml:id="u-44.3" who="#BarbaraImiołczyk">I z tą nadzieją klub Unii Wolności będzie głosował za przyjęciem poprawek Senatu.</u>
          <u xml:id="u-44.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-45.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła Jerzego Eysymontta o zabranie głosu w imieniu Klubu Parlamentarnego Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#JerzyEysymontt">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Liczba poprawek Senatu, bez względu na to, jak odnosimy się do ich ważkości, wskazuje na niedoróbki legislacyjne, jakie z tej Izby wyszły. Sądzę, że wszystkie osoby, które brały udział w pracach nad tą ustawą, mają tego pełną świadomość. Ten wątek zresztą przewijał się zarówno w wystąpieniu posła sprawozdawcy, jak i moich poprzedników. Jedno jest może i optymistyczne, ale trochę zadziwiające - pełna zgodność, że tryb pilny sprzyja stanowieniu złego prawa. Tak, nazwijmy to po imieniu - złego prawa. Ponieważ tę opinię podzielają również posłowie z koalicji rządowej, mam do kolegów wielką prośbę: wpłyńcie na swój rząd, żeby to ograniczył. Przecież chyba możecie to zrobić? Jeśli nie, to będziemy stanowić złe prawo nie tylko dla nas, dla tego Sejmu, ale być może i dla następnych. A ustawa, nad którą debatujemy, jest bardzo ważna bez względu na to, czy środki masowego przekazu zauważyły to, czy nie.</u>
          <u xml:id="u-46.1" who="#JerzyEysymontt">Jeszcze kilka kwestii bardziej szczegółowych. Najpierw sprawa definicji. To jest taka typowa ustawa, która zawiera część definicyjną — w zamyśle miało to być umieszczone w pierwszym rozdziale, okazuje się jednak, że nie udało się tego uczynić, co też chyba wynikało z pewnego pośpiechu. W Senacie to zauważono, proponując zmiany dotyczące właśnie kwestii definicyjnych i usunięcie ich z paragrafów, które tego nie dotyczą. Druga sprawa jest ogólniejszej natury: jeśli wprowadzamy nowe prawa w nowej dziedzinie, to trzeba pogodzić może nie skrajności, ale dwa cele. Pierwszy cel jest dydaktyczny — maksymalna czytelność dla ogółu. Użytkownikami tej ustawy będzie kilkaset tysięcy ludzi, a może nawet miliony, a nie wszyscy z nich będą mieć wszechstronne wykształcenie prawnicze, a także ekonomiczne, aczkolwiek chodzi tu głównie o prawnicze. Drugi cel to precyzja, bardzo potrzebna dlatego, że w praktyce będzie zdarzać się na pewno mnóstwo sytuacji spornych, kiedy będzie chodzić o duże pieniądze. Sprawy te będą musiały być rozstrzygane bądź przez organy odwoławcze, bądź nawet przez sądy. Myślę, że tu rzeczywiście nie jest łatwo znaleźć złoty środek, ale trzeba to mieć na uwadze.</u>
          <u xml:id="u-46.2" who="#JerzyEysymontt">Następna sprawa to jest pewna asymetria, która istniała i, moim zdaniem, nadal istnieje w tej ustawie pomiędzy stanowionymi przez tę ustawę uprawnieniami zamawiającego, będącego przedstawicielem instytucji publicznych, często państwowych, a uprawnieniami wykonawcy, przedsiębiorcy. Jest to asymetria na niekorzyść tych drugich. Oczywiście, można znaleźć pewne argumenty za takim rozwiązaniem, ale w opiniach środowiska przedsiębiorców zwracano na to uwagę. Przykładem tego jest art. 77, gdzie Senat próbuje złagodzić tę asymetrię. Między innymi stanowi się tam, że zamawiający ma prawo przerwać realizację zamówienia tłumacząc się zmianą w ocenie interesu publicznego. To przepis niezbyt dobry, bo daje dużą możliwość subiektywnych ocen, a z kolei nie wiadomo, czy w tej sytuacji przyjmujący to zamówienie w dobrej wierze wykonawca otrzyma pełną rekompensatę za to, że realizacja zamówienia została przerwana; w każdym razie przy obecnej redakcji nie jestem o tym przekonany.</u>
          <u xml:id="u-46.3" who="#JerzyEysymontt">Konkludując wreszcie - sądzę, że ci senatorowie, którzy postawili wniosek o odrzucenie, poszli za daleko. Jednak mniejszym złem jest wprowadzenie tej ustawy, choćby niedoskonałej, ale już teraz. Miejmy jednak świadomość, że na pewno będziemy niedługo musieli ją poważnie nowelizować. Biorąc to wszystko pod uwagę mój klub będzie, podobnie jak i inne, głosował za rekomendacjami komisji.</u>
          <u xml:id="u-46.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-47.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-47.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-47.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Do głosowania nad tym punktem porządku dziennego przystąpimy w dniu dzisiejszym o godz. 20.</u>
          <u xml:id="u-47.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 12 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Ustawodawczej o orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego (sygn. akt K.11/93) o niezgodności art. 591, art. 291 § 1–3 i art. 30 § 1 i 2 ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych z przepisami konstytucyjnymi (druki nr 197 i 439).</u>
          <u xml:id="u-47.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Janusza Wojciechowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#JanuszWojciechowski">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! W orzeczeniu z dnia 9 listopada ub. r. Trybunał Konstytucyjny stwierdził niezgodność z konstytucją kilku przepisów ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych w zakresie, w jakim ta ustawa została znowelizowana ustawą zmieniającą z 15 maja ub. r.</u>
          <u xml:id="u-48.1" who="#JanuszWojciechowski">W pierwszej kolejności najważniejszą, wybijającą się sprawą był przepis, który pozwalał w pewnym trybie dyscyplinarnym, specjalnym, na usuwanie sędziów ze stanowiska za tak zwane sprzeniewierzenie się niezawisłości sędziowskiej. Trybunał przytoczył wszelkie argumenty prawne, wykazał niezgodność tego zapisu z kilkoma przepisami konstytucyjnymi, dopatrzył się naruszenia zasady niezawisłości sędziowskiej i zasady demokratycznego państwa prawnego. Komisja w całej rozciągłości ten pogląd Trybunału Konstytucyjnego podzieliła, zresztą i powołani przez komisję eksperci byli tego samego zdania.</u>
          <u xml:id="u-48.2" who="#JanuszWojciechowski">Drugą kwestią występującą w tym orzeczeniu jest sprawa powoływania prezesów sądów. Trybunał zakwestionował zgodność z konstytucją tych przepisów, które pozwalały na powoływanie prezesów sądów decyzją ministra sprawiedliwości - wbrew stanowisku organów samorządu sędziowskiego.</u>
          <u xml:id="u-48.3" who="#JanuszWojciechowski">W odniesieniu do tej sprawy wystąpiły pewne wątpliwości w toku posiedzenia komisji, poproszono więc o dodatkowe ekspertyzy, między innymi pana prof. Buchały i pana prof. Ratajczaka. Pozwoliły one na przyjęcie stanowiska, że również w tym zakresie Trybunał miał rację. Funkcje prezesów i wiceprezesów sądu nie są wyłącznie funkcjami administracyjnymi - jak niektórzy sądzą - wiążą się z nimi różne uprawnienia wkraczające w orzecznictwo i dlatego zastrzeżenia Trybunału należało uznać za słuszne.</u>
          <u xml:id="u-48.4" who="#JanuszWojciechowski">Mam w związku z tym zaszczyt rekomendować Wysokiej Izbie stanowisko Komisji Ustawodawczej w sprawie uznania tego orzeczenia za zasadne. Czynię to nie bez pewnej osobistej satysfakcji, gdyż miałem zaszczyt brać udział w pracach Krajowej Rady Sądownictwa, a był to organ, który przeciwko tym zmianom bardzo ostro i stanowczo protestował - i wtedy kiedy toczył się proces legislacyjny w odniesieniu do tych zmian, i także już po dokonaniu tych zmian. Protestowały również organy samorządu sędziowskiego, było szereg stanowisk Zrzeszenia Prawników Polskich. Dobrze się stało, że sprawa znalazła swój finał przed Trybunałem Konstytucyjnym i że Trybunał Konstytucyjny obronił te podstawowe formalnoprawne gwarancje niezawisłości sędziowskiej, jakie zostały ustawą z maja 1993 r. naruszone.</u>
          <u xml:id="u-48.5" who="#JanuszWojciechowski">Wysoka Izbo! Rzadko mamy okazję mówić o sprawach sądownictwa, dlatego jeszcze kilka ogólniejszych refleksji. Władza sądownicza i sądy są jednym z filarów państwa i to nie dla wygody sędziów, nie po to, żeby sędziowie mogli robić to, co chcą, zostały wymyślone takie zapisy, jak niezawisłość sędziowska, nieusuwalność sędziów ze stanowisk. Te zapisy są potrzebne dlatego, by sądy mogły prawidłowo funkcjonować. I bardzo niebezpieczne są wszelkie manipulacje, wszelkie próby osłabiania tego filaru państwa.</u>
          <u xml:id="u-48.6" who="#JanuszWojciechowski">Zdaję sobie sprawę, że obecnie można mieć szereg zastrzeżeń do pracy sądów, dużym problemem jest przede wszystkim przewlekłość postępowania w niektórych sądach w pewnych kategoriach spraw, ale rozwiązania tego problemu w żadnym razie nie można szukać ograniczając to, co jest istotą władzy sądowniczej w każdym demokratycznym państwie. Problem tkwi gdzie indziej i to jest problem środków kierowanych do sądów, to jest problem tych tzw. szerokich materialnych gwarancji niezawisłości sędziowskiej.</u>
          <u xml:id="u-48.7" who="#JanuszWojciechowski">I jeszcze jedno odnośnie do art. 591 - tego zakwestionowanego przez Trybunał - bo to również wymaga kilku dodatkowych zdań. Problem powstał w związku ze sprawą sędziów, którzy w minionym okresie sprzeniewierzyli się zasadzie niezawisłości, okazali swoją dyspozycyjność wobec władz i, krótko mówiąc, wydawali niesprawiedliwe wyroki. Powstał problem, czy tych sędziów może w dalszym ciągu chronić zasada niezawisłości. Ja również zetknąłem się z tym problemem w Krajowej Radzie Sądownictwa i mogę śmiało powiedzieć, że w radzie mieliśmy informacje - bo wpływały takie sygnały - że dotyczyło to kilku sędziów w Polsce. No, może takich sędziów było kilkunastu. Na pewno nie miało to szerszego zasięgu. Dla załatwienia sprawy tej niewielkiej grupy - tego naprawdę bardzo wąskiego marginesu - sędziów, którzy w przeszłości zachowali się niewłaściwie i niewłaściwie wykorzystali swoje imperium władzy, nie można podważać filarów państwa i niezawisłości sędziowskiej, która ten filar chroni. Tym bardziej że w jakiejś mierze czas ten problem rozwiązuje i następuje zjawisko tzw. samooczyszczenia się kadry sędziowskiej. Mechanizmy samorządowe, demokratyczne, które funkcjonują w sądownictwie, spowodowały już, że część tych sędziów, których obecność w wymiarze sprawiedliwości mogła razić, już w nim nie jest, a ta dosłownie garstka sędziów, których jeszcze te zarzuty mogą dotyczyć, została odsunięta od pełnienia jakichś eksponowanych funkcji w sądownictwie. Tak że ten problem, jak myślę, w żadnej mierze nie powinien powodować jakichkolwiek zakusów czy zamachów na niezawisłość sędziowską.</u>
          <u xml:id="u-48.8" who="#JanuszWojciechowski">Z tych względów jeszcze raz mam zaszczyt rekomendować Wysokiej Izbie stanowisko Trybunału Konstytucyjnego i wnosić o uznanie omawianego orzeczenia za zasadne.</u>
          <u xml:id="u-48.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-49.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Sejm postanowił o ograniczeniu debaty nad tym punktem porządku dziennego do 10-minutowych wystąpień w imieniu klubów i 5-minutowych wystąpień w imieniu kół parlamentarnych.</u>
          <u xml:id="u-49.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-49.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do wysłuchania wystąpień w imieniu klubów.</u>
          <u xml:id="u-49.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo pana posła Mieczysława Pieckę o zabranie głosu w imieniu Sojuszu Lewicy Demokratycznej Klubu Parlamentarnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#MieczysławPiecka">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! 15 maja ub.r. Wysoka Izba, choć w innym składzie, dążąc do poprawy funkcjonowania sądów i sędziów, uniezależnienia ich od władzy wykonawczej i ustawodawczej, wprowadziła zmiany w ustawie z dnia 20 czerwca 1985 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych. Jak się okazało, zmiany te, zamiast poprawić, naruszyły zasady niezawisłości sędziowskiej i nieusuwalności sędziów przez wprowadzenie w art. 591 nowej podstawy odwoływania i zawieszania sędziego w czynnościach służbowych. Zmiany naruszyły również zasadę podziału władz - podstawowego gwaranta praw człowieka, gwaranta uniemożliwiającego nadużywanie władzy przez którykolwiek ze sprawujących ją organów.</u>
          <u xml:id="u-50.1" who="#MieczysławPiecka">Naruszenie tych zasad dostrzegł rzecznik praw obywatelskich i wystąpił do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie konstytucyjności tych przepisów, zarzucając im niezgodność z ustawą konstytucyjną i z przepisami konstytucyjnymi utrzymanymi w mocy. Rzecznik praw obywatelskich zauważył, że przepisy art. 591 § 1, 2, 3, 4 ustawy są niezgodne z konstytucyjną zasadą demokratycznego państwa prawnego, urzeczywistniającego zasadę sprawiedliwości społecznej, a przepisy art. 291, 30, 41, 52 - niezgodne z art. 1 i art. 42 ustawy konstytucyjnej. Niezgodność wynika z faktu, że przepisy dają ministrowi sprawiedliwości prawo powoływania lub odwoływania prezesa sądu apelacyjnego i wojewódzkiego wbrew stanowisku zwykłej większości zgromadzenia ogólnego sędziów właściwego sądu oraz z faktu, że wyłączają one udział samorządu sędziowskiego w procesie powoływania i odwoływania wiceprezesa sądu apelacyjnego, sądu wojewódzkiego, a także prezesa i wiceprezesa sądu rejonowego.</u>
          <u xml:id="u-50.2" who="#MieczysławPiecka">Trybunał Konstytucyjny, rozpoznając sprawę w dniu 9 listopada 1993 r., orzekł niezgodność przepisu art. 591 z art. 62 w powiązaniu z art. 60 ust. 2 Konstytucji i art. 1 Ustawy Konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 r. przez to, że: odnosi się on także do demokratycznego państwa prawnego; nie określa terminu, do którego miałoby następować zakończenie postępowań stwierdzających sprzeniewierzenie się zasadzie niezawisłości sędziego w okresie poprzedzającym ustanowienie konstytucyjnej zasady demokratycznego państwa prawnego, ponieważ wprowadza szczególny tryb postępowania z udziałem władzy wykonawczej, ograniczając prawo do sądu.</u>
          <u xml:id="u-50.3" who="#MieczysławPiecka">Trybunał Konstytucyjny orzekł również niezgodność przepisu art. 291 § 1 i § 2 oraz art. 30 § 1 z art. 1 ustawy konstytucyjnej przez to, że daje ministrowi sprawiedliwości prawo powoływania i odwoływania prezesa sądu apelacyjnego i wojewódzkiego wbrew stanowisku zwykłej większości zgromadzenia ogólnego sędziów właściwego sądu. Ponadto Trybunał Konstytucyjny orzekł niezgodność przepisu art. 291 § 3 oraz art. 30 § 2 z art. 1 ustawy konstytucyjnej przez wyłączenie udziału samorządu sędziowskiego w procesie powoływania i odwoływania wiceprezesa sądu apelacyjnego i sądu wojewódzkiego, a także prezesa i wiceprezesa sądu rejonowego.</u>
          <u xml:id="u-50.4" who="#MieczysławPiecka">Komisja Ustawodawcza, rozpoznając orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego w dniach 16 lutego, 23 marca i 31 maja, zapoznała się z opiniami ekspertów - prof. Aleksandra Ratajczaka i prof. Buchały oraz opinią ekspertów Biura Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu. Komisja analizowała również stanowiska prezentowane przez prokuratora generalnego, przedstawiciela Sejmu i Krajowej Rady Sądownictwa przed Trybunałem Konstytucyjnym. Zapoznała się ponadto ze stanowiskiem wiceprezesa Rady Ministrów ministra sprawiedliwości z dnia 6 maja 1994 r.</u>
          <u xml:id="u-50.5" who="#MieczysławPiecka">Komisja po głębokiej, wnikliwej analizie podziela stanowisko Trybunału Konstytucyjnego. Komisja jednomyślnie uznała orzeczenie za zasadne.</u>
          <u xml:id="u-50.6" who="#MieczysławPiecka">Klub Parlamentarny Sojusz Lewicy Demokratycznej podziela stanowisko komisji. Klub uważa, że zmiany wprowadzone dnia 15 maja 1993 r. w zakresie wskazanym w orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego naruszyły zasadę niezawisłości i nieusuwalności sędziów oraz zasadę podziału władzy. Sojusz Lewicy Demokratycznej Klub Parlamentarny opowiada się za uznaniem orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.</u>
          <u xml:id="u-50.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-51.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę panią poseł Lidię Błądek o zabranie głosu w imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#LidiaBłądek">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Klub Polskiego Stronnictwa Ludowego popiera orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 9 listopada 1993 r. stwierdzające niezgodność niektórych przepisów, w tym art. 591 § 1 i § 2 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych z Ustawą Konstytucyjną z dnia 17 października 1992 r. o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie terytorialnym. Przepis zawarty w art. 591nie określa terminu zakończenia postępowań stwierdzających sprzeniewierzenie się przez sędziego zasadzie niezawisłości w okresie poprzedzającym ustanowienie konstytucyjnej zasady demokratycznego państwa prawnego, a nadto przepis ten pozostaje w sprzeczności z zasadą przedawnienia ścigania.</u>
          <u xml:id="u-52.1" who="#LidiaBłądek">Niezrozumiałe jest dla nas, dlaczego akurat w przypadku sędziów nie miałoby obowiązywać przedawnienie ścigania. Rozumiemy jednak, że intencją uchwalonych przez poprzedni Sejm zmian w Prawie o ustroju sądów było spowodowanie odsunięcia z wymiaru sprawiedliwości sędziów, którzy naruszyli prawo bądź dla których ważniejsze były inne racje niż poszanowanie niezawisłości sędziowskiej, a którzy nadal wywierali znaczny wpływ na kształt sądownictwa. Jednak uważamy, że problemu tego nie można rozwiązywać w sposób zaproponowany w omawianych zmianach ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych. Wierzymy, że resort sprawiedliwości przedstawi Sejmowi propozycje rozwiązań tego problemu zgodne z konstytucją. Myślę, że należy przygotować nowy projekt ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych, albowiem niektóre z wprowadzonych w 1990 r. rozwiązań po prostu się nie sprawdziły, jak wykazuje praktyka.</u>
          <u xml:id="u-52.2" who="#LidiaBłądek">Na problem organizacji wymiaru sprawiedliwości należy również spojrzeć z punktu widzenia szeroko rozumianego budowania państwa obywatelskiego. Nie do zaakceptowania jest, aby pewne zawody wykonywały osoby, które nie mają poparcia i zaufania społeczeństwa. Jak już wspomniałam, Trybunał Konstytucyjny uznał zakwestionowane przepisy za niezgodne z konstytucją. Klub Polskiego Stronnictwa Ludowego popiera orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego w tej sprawie oraz podziela uzasadnienie przedstawione przez Komisję Ustawodawczą. Dlatego też będziemy głosować za przyjęciem orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.</u>
          <u xml:id="u-52.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-53.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła Krzysztofa Budnika o zabranie głosu w imieniu Klubu Parlamentarnego Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#KrzysztofBudnik">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Unii Wolności konsekwentnie stojąc na stanowisku, że orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego są niepodważalne, również i w tym przypadku nie ośmiela się polemizować z postanowieniami omawianego orzeczenia. Tak więc nie pozwalając sobie na dokonywanie oceny orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 9 listopada 1993 r., pragnę przytoczyć najistotniejsze problemy podnoszone w związku z tym orzeczeniem. Tym bardziej, że jego konsekwencje sprowadzają się do konieczności podjęcia inicjatywy ustawodawczej zmierzającej do zmiany zakwestionowanych przepisów ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych.</u>
          <u xml:id="u-54.1" who="#KrzysztofBudnik">Trybunał Konstytucyjny orzekł, że przepis art. 591ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych jest niezgodny z art. 62 w związku z art. 60 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, a w konsekwencji z art. 1 Ustawy Konstytucyjnej o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz z art. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Zakwestionowany przepis miał realizować powszechne społeczne oczekiwanie pozbawienia prawa pełnienia służby sędziego osób, które w przeszłości sprzeniewierzyły się zasadzie niezawisłości sędziowskiej, uczestnicząc w represjach i prześladowaniach o charakterze politycznym stosowanych przez władze Polski Ludowej. Charakterystyczne jest to, że nawet w Sejmie I kadencji przeciwnicy tej regulacji nie kwestionowali faktu, że takie przypadki istotnie miały miejsce. Przedstawiciel prokuratora generalnego w piśmie z dnia 5 listopada 1993 r. w ramach postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym wyjaśniał wręcz, że powodem wprowadzenia art. 591do ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych były zarzuty stawiane sędziom, którzy pozostawali dyspozycyjni wobec władz w okresie PRL. Prokurator generalny sprzeciwiał się jedynie temu, by problem ten był rozwiązywany wbrew regułom konstytucyjnym, a w szczególności wbrew zasadzie państwa prawnego.</u>
          <u xml:id="u-54.2" who="#KrzysztofBudnik">Z orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego wynika, iż motywem ustalenia sprzeczności przedmiotowego art. 591 z przepisami konstytucyjnymi było to, iż norma ta odnosi się także do demokratycznego państwa prawnego. Nie określa terminu, do którego miałoby nastąpić zakończenie postępowań stwierdzających sprzeniewierzenie się zasadzie niezawisłości sędziego w okresie poprzedzającym ustanowienie konstytucyjnej zasady demokratycznego państwa prawnego oraz wprowadza szczególny tryb postępowania z udziałem władzy wykonawczej, ograniczający prawo do sądu.</u>
          <u xml:id="u-54.3" who="#KrzysztofBudnik">Jednym z najważniejszych elementów rozważań zawartych w uzasadnieniu omawianego orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego jest wykładnia niezawisłości sędziowskiej. Trybunał Konstytucyjny stwierdził m.in., że niezawisłość musi oznaczać niezależność sędziego zarówno od stron sporu, jak i od organów państwa, a korelatem zasady niezawisłości w wypadku sędziego jest obowiązek bezstronności, a więc orzekania według własnego sumienia, i unikania wszystkiego, co mogłoby osłabiać zaufanie do jego bezstronności. Sędzia winien przeciwstawiać się także ocenom płynącym z jego doświadczenia, stereotypów i uprzedzeń. Konkluzją tej części wywodu Trybunału Konstytucyjnego było przyjęcie, że niezawisłość nie jest wyłącznie podmiotowym uprawnieniem osoby wykonującej zawód sędziego, skoro należy ona do istoty prawidłowego wykonywania zawodu, będąc gwarancją praw i wolności obywatelskich. W konsekwencji zasada niezawisłości wyznacza nie tylko uprawnienia, ale określa też obowiązki sędziów. Tak więc fakt usunięcia sędziego z funkcji w związku z naruszeniem przez niego zasady niezawisłości nie jest sprzeczny z wymogami konstytucyjnymi.</u>
          <u xml:id="u-54.4" who="#KrzysztofBudnik">W rezultacie należy stwierdzić, że kwestionowany przepis art. 591, aczkolwiek w intencji ustawodawcy miał odnosić się do aktów sprzeniewierzenia się zasadzie niezawisłości sędziowskiej dokonywanych w okresie państwa totalitarnego, nie może być uznany po noweli konstytucyjnej z grudnia 1989 r. i przywróceniu demokracji w Polsce, nie będąc bowiem przepisem epizodycznym statuował szczególny tryb poza postępowaniem dyscyplinarnym i z udziałem organów władzy innej niż sądownicza. Nadto brak jakiegokolwiek terminu definitywnego zakończenia postępowań dotyczących okresu sprzed przełomu ustrojowego w 1989 r. nie może być usprawiedliwiony faktem, że akty sprzeniewierzenia się zasadzie niezawisłości sędziowskiej nie były w okresie PRL ścigane, często bowiem wynikały bezpośrednio z inspiracji ówczesnej władzy.</u>
          <u xml:id="u-54.5" who="#KrzysztofBudnik">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Konsekwencją omawianego orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego będzie utrata mocy obowiązującej art. 591 ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych. Na posiedzeniu Komisji Ustawodawczej w dniu 31 maja br. przedstawiciel ministra sprawiedliwości przedstawił projekt zmian do tej ustawy, obejmujący zarówno art. 291 i 301, jak i art. 591. Art. 591 ma być skreślony. Wobec tego pojawia się kwestia, czy problem sędziów, którzy brali udział w represjach i prześladowaniach władz Polski Ludowej o charakterze politycznym, w ten sposób ma być rozwiązany.</u>
          <u xml:id="u-54.6" who="#KrzysztofBudnik">Klub Parlamentarny Unii Wolności stoi na stanowisku, że potrzeba przedmiotowej weryfikacji jest nadal aktualna. Zasada niezawisłości sędziowskiej nie może chronić sędziów, którzy się jej sprzeniewierzyli. Wydaje się, że nadal z akceptacją spotyka się przynajmniej teza, że istnieje potrzeba stworzenia takiej formuły prawnej, która umożliwi odwołanie sędziego, co do którego istnieją dowody, że w przeszłości sprzeniewierzył się zasadzie niezawisłości sędziowskiej, odnoszącej się w tym wypadku do kwalifikacji konkretnego czynu sędziego. Na pewno problem ten dotyczy nielicznej grupy sędziów, jednak ustosunkowanie się do złej przeszłości wymiaru sprawiedliwości jest konieczne, gdyż ten bardzo wąski margines nadal rzuca cień na całe środowisko sędziowskie. Bardzo poważne obawy muszą budzić wyniki badań podane przez Centrum Badania Opinii Społecznej w marcu br., według których wymiar sprawiedliwości znajduje się w czołówce najbardziej skorumpowanych instytucji w Polsce - aż 40% ankietowanych uważało, że sądy są skorumpowane. Jest to niesłychanie krzywdząca opinia i należy się głęboko zastanowić nad jej przyczynami.</u>
          <u xml:id="u-54.7" who="#KrzysztofBudnik">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Pragnę podkreślić, że ten problem ma znacznie szerszy kontekst społeczny, w wielu zakresach wspólny dla sędziów i np. kombatantów, dotyka kwestii tzw. lustracji i nie sprowadza się do dążenia do odreagowania krzywd przez ofiary represji. Natomiast na pewno sprowadza się do tego, by zło nazwano złem. Niewątpliwie przedmiotowa weryfikacja jest mocno spóźniona, co w ogóle niekiedy każe podać w wątpliwość jej efektywność, ale właśnie przywiązywanie wielkiego znaczenia do władzy sędziowskiej i szacunek dla tej funkcji w polskim wymiarze sprawiedliwości skłaniają, by stale podejmować ten problem. Należy zaakceptować tezę, że nie można w nieskończoność przedłużać rozliczeń, gdyż godzi to w prestiż sądownictwa, ogranicza poczucie bezpieczeństwa prawnego sędziów i uniemożliwia stabilizację, niezależnie od dominujących aktualnie sił politycznych. Wydaje się, że procedura weryfikacyjna winna zamykać się w ramach wymiaru sprawiedliwości, a prowadzić ją zgodnie z mechanizmem dyscyplinarnym powinni sędziowie.</u>
          <u xml:id="u-54.8" who="#KrzysztofBudnik">Oczywiście nie można stwarzać takich sytuacji, w których oceny dokonywaliby sędziowie wobec swoich bliskich kolegów. Nie powinno się też rozumieć zobowiązania samorządu sędziowskiego do przeprowadzenia weryfikacji jako ingerencji w ich autonomię. Niewątpliwie procesom tym będzie służyło dalsze wzmocnienie samorządu sędziowskiego. Wiele przemawia za tym, że sędziowie są gotowi poddać się weryfikacji, ale w takiej formule i na takich zasadach, aby po jej przeprowadzeniu nie można było podnosić wobec sędziów zarzutów wynikających z upolitycznienia sądów w poprzednim okresie.</u>
          <u xml:id="u-54.9" who="#KrzysztofBudnik">Z przedstawioną wyżej problematyką, a zwłaszcza z zasadnością wzmocnienia samorządu sędziowskiego i niezależnością sądownictwa jako realizacją konstytucyjnej zasady trójpodziału władzy, wiąże się dalsza część omawianego orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Art. 291 § 1, 2 i 3 oraz art. 30 § 1 i 2 ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych zostały uznane za niezgodne z art. 1 ustawy konstytucyjnej - z tej racji, że nadają ministrowi sprawiedliwości prawo powołania lub odwołania prezesa sądu apelacyjnego i sądu wojewódzkiego, z pominięciem należytego udziału samorządu sędziowskiego, oraz dlatego, że całkowicie wyłączają ten samorząd z procesu powoływania i odwoływania wiceprezesa sądu apelacyjnego i sądu wojewódzkiego oraz prezesa i wiceprezesa sądów rejonowych.</u>
          <u xml:id="u-54.10" who="#KrzysztofBudnik">Klub Parlamentarny Unii Wolności będzie popierać te rozwiązania projektu ustawy nowelizującej w tym zakresie ustawę Prawo o ustroju sądów powszechnych, które zagwarantują jak największy udział samorządu sędziowskiego przy powoływaniu na ww. funkcje w sądownictwie.</u>
          <u xml:id="u-54.11" who="#KrzysztofBudnik">Dokładnego rozważenia wymaga kwestia, czy prawa weta, a więc wypowiedzi negatywnej, nie należy przypisać ministrowi sprawiedliwości. Istotą samorządności i niejako jej naturalną cechą jest bowiem raczej kreowanie pozytywnych propozycji, czyli w tym wypadku byłoby to prawo do wysuwania kandydatów na przedmiotowe funkcje.</u>
          <u xml:id="u-54.12" who="#KrzysztofBudnik">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Wykonując swój ustawowy i regulaminowy obowiązek posłowie Klubu Parlamentarnego Unii Wolności będą głosowali oczywiście przeciwko oddaleniu orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 9 listopada 1993 r., zamieszczonego w druku sejmowym nr 197.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-55.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła Stanisława Rogowskiego o zabranie głosu w imieniu Klubu Parlamentarnego Unii Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#StanisławRogowski">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Nowelizacja ustawy o ustroju sądów powszechnych dokonana przez Sejm I kadencji już od momentu pojawienia się projektu budziła poważne kontrowersje. Szczególnie środowiska prawnicze, i to na ogół bez względu na zapatrywania polityczne, krytycznie wypowiadały się o trybie weryfikacji sędziów, bo o to przecież w istocie chodziło, przy tak szerokim udziale władzy wykonawczej, za to znacznie ograniczającym rolę sądów i zasadę prawa każdego obywatela, a więc i sędziego, do rozpatrzenia jego sprawy przez niezawisły sąd.</u>
          <u xml:id="u-56.1" who="#StanisławRogowski">Można rozumieć intencje ustawodawcy, zważywszy na występujące - szczególnie w okresie obowiązywania stanu wojennego - fakty naruszania zasady niezawisłości sądu i sprzeniewierzania się jej. Budziło to, i budzi, negatywne odczucia i nie przystaje do ideału postawy zawodowej i moralnej grupy szczególnego zaufania, jaką są sędziowie. Tylko że, jak to bywa niekiedy, lekarstwo stało się groźniejsze od choroby. Oczywiście i bezdyskusyjnie negatywne zjawisko naruszania zasady niezawisłości i sprzeniewierzania się tej zasadzie przez sędziów próbowano zwalczać za pomocą instytucji również tę zasadę naruszającej.</u>
          <u xml:id="u-56.2" who="#StanisławRogowski">Rację więc miał Trybunał Konstytucyjny stwierdzając, iż bez względu na okoliczności i motywację wszelkie regulacje muszą się mieścić w granicach prawa, którego rozumienie zostało w Polsce określone w noweli konstytucyjnej dokonanej w grudniu 1989 r. Transformacje ustrojowe uzasadniają niekiedy szczególne tryby, jednak ich stosowanie nie może dominować i nakreślić zasad postępowania na przyszłość - i to nie określoną żadnymi granicami. A tak stałoby się w wypadku obowiązywania nowelizacji, o której mowa. Stwarzałaby ono również znakomitą okazję do wystąpienia kolejnych wypadków naruszania niezawisłości. Nie trzeba wielkiej wyobraźni, aby przewidzieć możliwość powstania i takich sytuacji, w których wywierano by na sędziego naciski odnoszące się do aktualnie przez niego sądzonych spraw, szantażując go, tak: szantażując (jest to słowo mocne, ale w tym wypadku właściwe) wytoczeniem mu postępowania szczególnego, postępowania, w którym naruszone zostałyby zasady kontradyktoryjności i prawa do obrony.</u>
          <u xml:id="u-56.3" who="#StanisławRogowski">Szczególnie rażącym przykładem naruszenia zasad proceduralnych cywilizowanego państwa była obligatoryjność zawieszania sędziego, wobec którego wszczęto postępowanie. Wraz z możliwością bezterminowego wręcz wstrzymywania trybu postępowania przez Krajową Radę Sądownictwa - mowa tu o braku obowiązku wystąpienia do prezydenta o odwołanie sędziego mimo informacji ministra sprawiedliwości o negatywnym dla tegoż sędziego orzeczeniu sądu dyscyplinarnego - powodowało to sytuację, w której zawieszenie mogło się przekształcić w stan niejako permanentny. Nawet gdyby efektem trybu, który wprowadzała rzeczona nowelizacja była eliminacja takich sędziów, którzy powinni odejść z tego zawodu (bo zapewne i tacy istnieją), to jednak szkody byłyby znacznie większe. Zagrażałoby to właściwemu procesowi budowy sprawnego, sprawiedliwego i niezawisłego systemu sądownictwa i - jak słusznie powiedział pan poseł Wojciechowski - naruszyłoby zasadę, że władza sądownicza jest jednym z filarów państwa, szczególnie państwa prawnego.</u>
          <u xml:id="u-56.4" who="#StanisławRogowski">Warto przypomnieć, że w latach 1980 i 1990, gdy w Sejmie i poza nim zażarcie dyskutowano o ewentualnej lustracji czy też weryfikacji organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości i podjęto takie decyzje odnośnie do prokuratury i Służby Bezpieczeństwa, odstąpiono od weryfikacji sędziów. Do powzięcia takiej decyzji przyczynił się w bardzo dużej mierze pogląd, jaki w tej kwestii wtedy wyrażał obecny I prezes Sądu Najwyższego. Widać więc, że sprawa nie jest tak prosta i jednoznaczna, i nigdy nie była jednoznaczna, gdyż jeżeli w ogóle należałoby przeprowadzać weryfikację środowiska sędziowskiego, trzeba to było uczynić właśnie wtedy. Wydaje się, że obecnie - chociaż takie głosy o weryfikacji się pojawiają - należałoby bardzo dokładnie przemyśleć jej sens, wzajemne szkody i skutki pozytywne, a przede wszystkim tryb postępowania. Sprawa ta wymaga ogromnej delikatności działania i umiejętności właściwego postępowania. Wydaje się, że czas na to już jednak się skończył.</u>
          <u xml:id="u-56.5" who="#StanisławRogowski">Wreszcie jeszcze jeden argument, który szczególnie zasługuje na uwagę. Istnieje przecież zwykły tryb postępowania dyscyplinarnego, w którym każdego sędziego można postawić w stan oskarżenia, osądzić i po potwierdzeniu zarzutów usunąć z zawodu. Sędzia ten może też odpowiadać karnie i obowiązują tu długie okresy przedawnienia, gdy idzie o przestępstwo przewidziane w Kodeksie karnym. Zgoda - dla stawiających zarzuty jest to tryb na pewno trudniejszy, lecz dający oskarżonemu prawo do stosownej obrony. I o to właśnie chodzi w państwie prawa.</u>
          <u xml:id="u-56.6" who="#StanisławRogowski">Klub Unii Pracy podziela również stanowisko Trybunału Konstytucyjnego w kwestii rozszerzonych nowelą uprawnień ministra sprawiedliwości do obsady stanowisk prezesów i wiceprezesów sądów. W takim kształcie uprawnienia ministra ograniczały znacznie rolę samorządu sędziowskiego i otwierały pole do zbyt daleko idącej ingerencji władzy wykonawczej w zakres władzy sądowniczej. Jak słusznie skonstatował Trybunał, pozostawienie takiego stanu rzeczy ograniczałoby zasadę niezawisłości sądu i, co za tym idzie, naruszałoby konstytucyjną zasadę podziału władzy.</u>
          <u xml:id="u-56.7" who="#StanisławRogowski">Na koniec nasuwa się refleksja - szczególnie aktualna i przy okazji tego orzeczenia, i przy okazji tego posiedzenia Wysokiej Izby - że względy polityczne, nawet jeżeli są słuszne, nie mogą skłaniać do stanowienia złego prawa i naruszania powszechnie uznanych i akceptowanych procedur. Klub Parlamentarny Unii Pracy będzie głosował za przyjęciem omawianego orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.</u>
          <u xml:id="u-56.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-57.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła Krzysztofa Kamińskiego o zabranie głosu w imieniu Klubu Parlamentarnego Konfederacji Polski Niepodległej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#KrzysztofKamiński">Dziękuję, pani marszałek. Nie wiem, czy mógłbym przed przystąpieniem do prezentowania naszego stanowiska zwrócić się do posła sprawozdawcy o krótką informację, czy w grudniu ub. r. Sejm nie dokonał nowelizacji ustawy o ustroju sądów powszechnych i nie zniósł tego art. 591, bo sądzę, że taki fakt miał miejsce, i ustawa o ustroju sądów powszechnych w dniu dzisiejszym nie zawiera tego przepisu. Jestem o tym przeświadczony. Jeśli w tej chwili nie ma możliwości udzielenia odpowiedzi na to pytanie, do sprawy wrócimy, dlatego że do głosowań przejdziemy wieczorem, a być może w tej sprawie okoliczność tę powinno się wyjaśnić. Pani marszałek, byłaby to niezręczna sytuacja - nie ma przepisu, a Sejm zajmuje się badaniem jego stosunku do konstytucji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, niezależnie od możliwości odpowiedzi pana posła sprawozdawcy, wyjaśnimy tę sprawę przed przystąpieniem do głosowania lub pod koniec debaty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#KrzysztofKamiński">Bardzo dziękuję. Skoro na wokandzie Sejmu jest opiniowanie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, przystępujemy do rzeczy.</u>
          <u xml:id="u-60.1" who="#KrzysztofKamiński">Otóż, proszę państwa, muszę z przykrością stwierdzić, że po raz pierwszy ja, mój klub, moje środowisko polityczne oceniamy orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego jako głęboko niesprawiedliwe i nieuzasadnione. Jest to orzeczenie, któremu, w części likwidującej art. 591, musimy się przeciwstawić. Dlaczego?</u>
          <u xml:id="u-60.2" who="#KrzysztofKamiński">W poprzedniej części debaty mówiono - moim zdaniem niepotrzebnie - na wiele tematów. Niczego tutaj nie powinno się mówić o niezawisłości sędziowskiej, niczego nie powinno się mówić o zasadzie demokratycznego państwa prawa, powinno się mówić przede wszystkim o jednej podstawowej rzeczy - o treści konstytucji, do której musimy odnieść tę ustawę, a konstytucja mówi wyraźnie - art. 60 ust. 2: Sędziowie są nieusuwalni, z wyjątkiem przypadków określonych w ustawie.</u>
          <u xml:id="u-60.3" who="#KrzysztofKamiński">Nasza konstytucja nie zna pojęcia nieusuwalności sędziów za wszelką cenę, nie znają zresztą takiej zasady żadne demokratyczne konstytucje. Skoro więc ustawa ma dać furtkę do ograniczenia tej zasady, to proszę bardzo - od tego jest parlament i od tego jest art. 59. W tym artykule podane są następujące okoliczności:</u>
          <u xml:id="u-60.4" who="#KrzysztofKamiński">Po pierwsze, fizyczna niezdolność do pełnienia obowiązków: choroba, ułomność. Oczywista sprawa? - Oczywista.</u>
          <u xml:id="u-60.5" who="#KrzysztofKamiński">Po drugie, małżeństwo, powiedzmy, sędziego z adwokatem. Oczywista sprawa? - Oczywista.</u>
          <u xml:id="u-60.6" who="#KrzysztofKamiński">Po trzecie, jeśli sędzią był człowiek, który miał tytuł naukowy i przestał pracować na uniwersytecie, traci ten przywilej. Sprawa oczywista? - Oczywista.</u>
          <u xml:id="u-60.7" who="#KrzysztofKamiński">I po czwarte, to orzeczenie sądu dyscyplinarnego o wydaleniu ze służby lub prawomocne orzeczenie sądu skazującego na karę pozbawienia praw publicznych itd.</u>
          <u xml:id="u-60.8" who="#KrzysztofKamiński">Przecież wśród sędziów też mogą znaleźć się przestępcy. Mamy do czynienia w związku z tym z normalnym dla każdego środowiska i samorządu postępowaniem dyscyplinarnym. A więc w tej chwili jest co najmniej pięć okoliczności, które powodują, że sędziego można odwołać, można usunąć.</u>
          <u xml:id="u-60.9" who="#KrzysztofKamiński">I, proszę państwa, poprzedni parlament, parlament I kadencji, parlament demokratyczny musiał znaleźć odpowiedź na pytanie, co zrobić z faktem, że w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat mieliśmy do czynienia z patologią, jeśli chodzi o wymiar sprawiedliwości. W wymiarze sprawiedliwości siedziały podstawowe organizacje partyjne, PZPR, decydowały telefony z komitetów wojewódzkich, wpływy, nie mówiąc już o tym, że w sposób jawny w wielu wypadkach stwierdzono, że w okresie PRL sędziowie sprzeniewierzyli się właśnie zasadzie niezawisłości, że byli sędziami dyspozycyjnymi w wielu, i to wielkich, procesach, nie mówiąc już o procesach znanych po wprowadzeniu stanu wojennego.</u>
          <u xml:id="u-60.10" who="#KrzysztofKamiński">Niestety, mieliśmy wymiar sprawiedliwości, który przynajmniej częściowo znajdował się w rękach haniebnych, które - wbrew zdecydowanej większości uczciwych polskich sędziów - doprowadziły do ogromnego obniżenia autorytetu wymiaru sprawiedliwości. Polskie środowisko sędziów domagało się - i sądzę, że do dnia dzisiejszego się domaga - oczyszczenia swoich szeregów z tych, którzy mieli pana w komitecie wojewódzkim Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, a nie w majestacie prawa i Rzeczypospolitej.</u>
          <u xml:id="u-60.11" who="#KrzysztofKamiński">W związku z tym został wprowadzony art. 591, który tę okoliczność w demokratycznej procedurze przewiduje, daje bowiem wyłączną decyzję sądowi dyscyplinarnemu, który stwierdza, czy sędzia sprzeniewierzył się tej zasadzie, czy nie. To czy ktoś się sprzeniewierzył, czy nie stwierdza nie władza wykonawcza, nie pan prezydent — jak pisze Trybunał Konstytucyjny — lecz sąd dyscyplinarny, a więc koledzy sędziowie stwierdzają o swoim „koledze” pewne fakty, bez żadnych nacisków. Jest to zgodne z demokratyczną zasadą? — Jest.</u>
          <u xml:id="u-60.12" who="#KrzysztofKamiński">Takie orzeczenie może być wydane wyłącznie na wniosek ministra sprawiedliwości (poważna instytucja) czy Kolegium Sądu Apelacyjnego lub Wojewódzkiego (też poważna instytucja). Takie postępowanie nie może być rozpoczęte w wyniku donosu kolegi, artykułu prasowego czy też wystąpienia w jakimś miejscu publicznym osoby publicznej. Nie, proszę państwa. Aby takie postępowanie się rozpoczęło, potrzeba bardzo poważnego wniosku.</u>
          <u xml:id="u-60.13" who="#KrzysztofKamiński">Taki wniosek może złożyć Krajowa Rada Sądownictwa. Najwyższy organ, który jako ostatni przekazuje prezydentowi wniosek o nominowanie. Krajowa Rada Sądownictwa jest jednym z najważniejszych osiągnięć naszej demokratycznej rewolucji.</u>
          <u xml:id="u-60.14" who="#KrzysztofKamiński">Proszę państwa, jeśli mamy do czynienia — w tak demokratyczny sposób — ze stwierdzeniem sprzeniewierzenia się niezawisłości sędziowskiej, to czyż nie można wskazać sposobu na usunięcie takiego sędziego? Mówi się tutaj o kilku czy kilkunastu przypadkach. Furda! Nie! To dotyczy setek sędziów, może nie tysięcy, ale setek. Sam mógłbym przygotować, niestety, listę co najmniej 200–300 nazwisk dyspozycyjnych sędziów w skali kraju. Taka jest prawda, proszę państwa. Odpartyjnienie wymiaru sprawiedliwości to jest kwestia dopiero kilku ostatnich lat.</u>
          <u xml:id="u-60.15" who="#komentarz">(Poruszenie, gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-60.16" who="#KrzysztofKamiński">Głośniej! Głośniej!</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, bardzo proszę nie polemizować z ław z panem posłem, bo to nie sprzyja powadze obrad.</u>
          <u xml:id="u-61.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę kontynuować.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#KrzysztofKamiński">I teraz, proszę państwa, co się dzieje w listopadzie 1993 r.? Ano Trybunał Konstytucyjny wydaje takie orzeczenie. Ale jestem głęboko przekonany o tym, że pierwszym ruchem ministra sprawiedliwości nowej rzeczywistości nie było przekazanie do Sejmu ani nowelizacji Kodeksu karnego, ani ustawy o ochronie obrotu gospodarczego, która ma zwalczać patologię, ani reformy ustroju i procedur karnych czy cywilnych. Pierwszą decyzją ministra Cimoszewicza było natychmiastowe zmienienie ustawy o ustroju sądów powszechnych, byle, broń Boże, nie robić mu tylko weryfikacji sędziów tą sprawiedliwą drogą, drogą w majestacie prawa.</u>
          <u xml:id="u-62.1" who="#KrzysztofKamiński">Jestem przekonany, że Sejm zmienił ustawę o ustroju sądów powszechnych i debatujemy dzisiaj zupełnie niepotrzebnie. Bo tego przepisu już nie ma. Jest to dyskusja akademicka.</u>
          <u xml:id="u-62.2" who="#KrzysztofKamiński">Gdybyście państwo byli łaskawi zapoznać się z protokołem obrad Trybunału Konstytucyjnego, wiedzielibyście, że Trybunał Konstytucyjny był bardzo podzielony. I tylko jedna kwestia nadaje się do uzasadnionej krytyki, to, że ten przepis nie jest przepisem epizodycznym, bo gdyby tak było, to, proszę państwa, mielibyśmy treść ustawy w takiej postaci, jak została ona uchwalona. Tak naprawdę, między wierszami, z tego uzasadnienia wynika, że Trybunał zrobił to dlatego, iż jest to jak gdyby rozwiązanie idące w przyszłość, a chciał tego uniknąć. Natomiast niezgodności z konstytucją, niezgodności z zasadami prawa tego, co ustalił Sejm, tego, że Sejm w imieniu społeczeństwa chciał oczyścić wymiar sprawiedliwości z dyspozycyjnych sędziów, tego Trybunał poprzedniemu Sejmowi zarzucić nie mógł.</u>
          <u xml:id="u-62.3" who="#KrzysztofKamiński">A w tym Sejmie być może tylko Konfederacja Polski Niepodległej będzie broniła prawa do tego, aby usunąć z wymiaru sprawiedliwości dyspozycyjnych sędziów. W następnych parlamentach, prędzej czy później, do sprawiedliwej weryfikacji sędziów wrócimy.</u>
          <u xml:id="u-62.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-63.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Bernarda Szwedę w imieniu Klubu Parlamentarnego Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#BernardSzweda">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Zmiany prawa o ustroju sądów powszechnych wprowadzone ustawą z 15 maja 1993 r. tak na etapie prac legislacyjnych, jak i bezpośrednio po ich uchwaleniu zostały przez środowiska sędziowskie przyjęte zdecydowanie i generalnie negatywnie. Wypada tu przypomnieć uchwały zgromadzeń ogólnych sądów kierowane do Krajowej Rady Sądownictwa, w których podważano projektowaną treść zmian ustawy, a także - już po uchwaleniu tych zmian przez Sejm - wystąpienie Krajowej Rady Sądownictwa do prezydenta RP o niepodpisywanie ustawy z 15 maja 1993 r.</u>
          <u xml:id="u-64.1" who="#BernardSzweda">Największe oburzenie środowisk sędziowskich wywołał art. 591, wprowadzający możliwość odwołania sędziego, który sprzeniewierzył się zasadzie niezawisłości. Z uwagi zwłaszcza na niedookreślenie treści tego przepisu, jego retroaktywność, brak odniesienia do konkretnego czynu danego sędziego, obligatoryjność zawieszenia sędziego w obowiązkach służbowych od momentu zgłoszenia wniosku o wszczęcie postępowania w tym trybie — przepis ten był powszechnie odbierany przez środowiska prawnicze, zresztą nie tylko sędziowskie, jako złamanie konstytucyjnej zasady niezawisłości. Polityczny podtekst tego przepisu — który narzucał się również wobec braku gwarancji procesowych, jakie w ramach zwykłego postępowania dyscyplinarnego przeciwko sędziom są przewidziane, a które dla trybu przepisu z art. 591 nie zostały zagwarantowane — słusznie, jak się wydaje, odnoszono do ewidentnego legislacyjnego kroku wstecz względem unormowań umacniających sędziowską niezawisłość, a wprowadzonych zmianami do ustroju sądów powszechnych w latach 1990–1991. Zasadnie porównywano ten zapis art. 591 do osławionej rękojmi wykonywania zawodu sędziowskiego, która w minionym czasie jako norma prawna służyła do oceny głównie ideowo-politycznej postawy osób wykonujących ten zawód.</u>
          <u xml:id="u-64.2" who="#BernardSzweda">Wszystkie wadliwości tego przepisu rzecznik praw obywatelskich w swoim wniosku do Trybunału Konstytucyjnego wymienił i stąd generalnie się do nich odnoszę, uznając niecelowość szczegółowego ich przypominania.</u>
          <u xml:id="u-64.3" who="#BernardSzweda">W całości podzielamy również treść orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego co do poglądu o niekonstytucyjności norm art. 591 Prawa o ustroju sądów powszechnych. Wnoszę - po konsultacji ze środowiskami prawniczymi naszego elektoratu - by Wysoka Izba zechciała uznać to orzeczenie, stosownie do art. 7 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, za uzasadnione i uchyliła w całości przepis art. 591 Prawa o ustroju sądów powszechnych.</u>
          <u xml:id="u-64.4" who="#BernardSzweda">Wysoka Izbo! W nawiązaniu do tez uzasadnienia orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego wskazujących na społeczną dążność do wyeliminowania z grona sędziów osób, które zasadzie niezawisłości się sprzeniewierzyły, jako motywu wprowadzenia zmian, pragnę dodać, iż mimo obowiązywania od września 1993 r. do dnia dzisiejszego tej normy z art. 591, żadnego postępowania na podstawie tego przepisu nie wszczęto, a przecież ustawa uprawnienia do zainicjowania takich postępowań dała aż trzem niezależnym od siebie podmiotom, tj. ministrowi sprawiedliwości, kolegium sądu apelacyjnego i kolegium sądu wojewódzkiego. Dowodzi to, że norma z art. 591 w jej obecnej treści jest martwa i nie sposób podzielić motywacji społecznej jej wprowadzenia, jeśli te trzy wyżej wymienione podmioty mają być traktowane jako kompetentne i odpowiedzialne.</u>
          <u xml:id="u-64.5" who="#BernardSzweda">Chcę również dodać, że poglądy środowiska sędziowskiego są absolutnie i generalnie jednolite co do faktu, że w zawodzie tym nie ma miejsca dla ludzi, którzy charakterologicznie, osobowościowo mają lub mieli skłonność do ulegania jakimkolwiek wpływom zewnętrznym przy wykonywaniu władzy sędziowskiej. Istotne natomiast dla tych środowisk jest, by eliminacja takich osób odbywała się z zachowaniem gwarancji procesowych dotyczących postępowania dyscyplinarnego wobec sędziów, a nie w formie regulacji odrębnej, i to mającej ewidentne mankamenty legislacyjne, słusznie wytknięte przez rzecznika praw obywatelskich.</u>
          <u xml:id="u-64.6" who="#BernardSzweda">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Sędziowie sądów wojewódzkich, z którymi konsultowałem ten problem, uważają, że orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 9 listopada 1993 r. w pkt. 4, w którym stwierdzono, iż przepisy art. 291 § 3 oraz art. 30 § 2 Prawa o ustroju sądów powszechnych są niezgodne z art. 1 ustawy konstytucyjnej, nie jest trafne i że przepisy te nie naruszają art. 1, jeśli chodzi o samorząd sędziowski. Przy powoływaniu wiceprezesów sądu apelacyjnego i wojewódzkiego oraz prezesów i wiceprezesów sądów rejonowych wystarczająca jest bowiem opinia prezesa sądu apelacyjnego lub wojewódzkiego. Prezes danego sądu nadzoruje poszczególne sądy, dlatego powinien on mieć możliwość powoływania na swojego zastępcę osoby, do której ma pełne zaufanie. Takie same możliwości powinien mieć przy powoływaniu prezesów i wiceprezesów sądów rejonowych. Nie narusza to zasady samorządności, gdyż opinia prezesa poprzedzona jest opinią kolegium danego sądu, zgodnie z art. 41 i 47 § 1 pkt 3 Prawa o ustroju sądów powszechnych. Natomiast w przypadku wyboru prezesów sądów rejonowych i wiceprezesów sądów przez Zgromadzenie Ogólne mogłoby dojść do takich sytuacji, że osoba wybrana nie mogłaby lub nie chciałaby pracować z prezesem sądu przełożonego, wybranego przez samorząd danego sądu. Uprawnienia samorządu na szczeblu sądu wojewódzkiego są gwarantowane prawem weta względem decyzji ministra i w zakresie tych przepisów zgłaszam wniosek o oddalenie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Jednakże pomimo zgłoszonych uwag klub BBWR będzie głosował przeciwko oddaleniu orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-65.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy pan poseł sprawozdawca chciałby zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-65.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#JanuszWojciechowski">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Odpowiadając na pytanie pana posła Kamińskiego, stwierdzam, że nie było żadnej nowelizacji Prawa o ustroju sądów powszechnych po tym, jak Trybunał wydał to orzeczenie i nie wiem, skąd takie informacje trafiły do pana posła.</u>
          <u xml:id="u-66.1" who="#JanuszWojciechowski">W jednym zdaniu chciałem się ustosunkować jeszcze do kwestii związanej z weryfikacją sędziów. Otóż można byłoby dyskutować na temat tego orzeczenia dłużej, gdyby chodziło wyłącznie o weryfikację działającą wstecz, o rozliczenie sędziów, którzy sprzeniewierzyli się zasadzie niezawisłości, ale problem polega na tym, że przepis ten działa również na przyszłość. Sędzia za jakieś rzeczywiste czy domniemane winy, które miałyby miejsce dziś, mógłby być rozliczany za 30 lat. Chociażby z tego powodu utrzymanie tego przepisu jest absolutnie nie do przyjęcia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Chciałabym poinformować Wysoką Izbę, zgodnie z tym co już powiedział pan poseł sprawozdawca, że nie było w grudniu 1993 r. nowelizacji ustawy o ustroju sądów powszechnych. Sprawdziliśmy to w biurze prac sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-67.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Prosił o głos przewodniczący Komisji Ustawodawczej pan poseł Jerzy Jaskiernia. Panie pośle, proszę ograniczyć się do wyjaśnienia wątpliwości, które tu powstały, gdyż nie ma debaty nad tym punktem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#JerzyJaskiernia">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Sprawa ustawy, która rzekomo jest, a której nie ma, została już wyjaśniona, jednak jest to bardzo poważny zarzut, gdyby się miało okazać, że Komisja Ustawodawcza nie dostrzegła tego podstawowego faktu. Nieporozumienie polega na tym, że dopiero na podstawie decyzji, którą Wysoka Izba dzisiaj podejmie, będzie sformułowana inicjatywa ustawodawcza. Rzeczywiście minister sprawiedliwości zgłosił już propozycję, w jaki sposób ustawowo można byłoby uszanować sytuację wywołaną orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego. Komisja Ustawodawcza zamierza w tym zakresie podjąć inicjatywę i wydaje mi się, że byłoby dobrze, aby ta inicjatywa w niezbyt odległym czasie znalazła się na forum Sejmu, jako że jest to termin 6-miesięczny, a wiele tutaj było mówione, aby dotrzymywać tego terminu zgodnie z ustawą o Trybunale Konstytucyjnym.</u>
          <u xml:id="u-68.1" who="#JerzyJaskiernia">Drugi element. Pani marszałek, wydaje się, że jest rzeczą niezwykle niefortunną, że została przyjęta tylko formuła oświadczeń. Rozumiem, że jest to decyzja Wysokiej Izby, bo wystąpienie pana posła Kamińskiego wymagałoby zasadniczej polemiki. Było ono obraźliwe dla sędziów, obraźliwe dla wymiaru sprawiedliwości i niebezpieczne wobec zasady niezawisłości sędziowskiej, co niniejszym oświadczam.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, bardzo przepraszam, ale jak powiedziałam, jest to decyzja Sejmu - nie ma na ten temat debaty ani polemik. Udzieliłam panu głosu jako przewodniczącemu Komisji Ustawodawczej w celu wyjaśnienia wątpliwości, bardzo proszę się tego trzymać. Panie pośle, to była propozycja Prezydium Sejmu i Konwentu Seniorów oraz decyzja Wysokiej Izby - o 10-minutowych wystąpieniach - którą trudno mi tu komentować. Nikt nie zaprotestował, pan poseł też nie.</u>
          <u xml:id="u-69.1" who="#komentarz">(Poseł Jerzy Jaskiernia: Z tym że, pani marszałek, wystąpienie posła Kamińskiego wykraczało poza meritum, jeśli chodzi o odniesienie się do orzeczenia. Była to wypowiedź wykraczająca poza meritum.)</u>
          <u xml:id="u-69.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, każdy z posłów ma prawo się wypowiadać, nie zauważyłam, żeby to było poza tematem. Było to polityczne zdanie posła, z którym można się zgadzać lub nie zgadzać.</u>
          <u xml:id="u-69.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-69.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-69.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Do głosowania nad tym punktem porządku dziennego przystąpimy dzisiaj około godz. 20.</u>
          <u xml:id="u-69.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 13 porządku dziennego: Pierwsze czytanie:</u>
          <u xml:id="u-69.7" who="#OlgaKrzyżanowska">1) rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw (druki nr 368 i 368-A);</u>
          <u xml:id="u-69.8" who="#OlgaKrzyżanowska">2) rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (druki nr 379 i 379-A).</u>
          <u xml:id="u-69.9" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu, w imieniu rządu, podsekretarza stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Socjalnej pana Andrzeja Bączkowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#AndrzejBączkowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Z upoważnienia Rady Ministrów przedkładam Wysokiej Izbie projekt obszernej i wszechstronnej nowelizacji Kodeksu pracy, dotyczącej wszystkich jego działów, z wyjątkiem działu XI poświęconego układom zbiorowym pracy, nad którym pracuje już Komisja Nadzwyczajna.</u>
          <u xml:id="u-70.1" who="#AndrzejBączkowski">Jest oczywiste, że budowa demokratycznego państwa o społecznej gospodarce rynkowej nie jest możliwa bez nowego ukształtowania ustroju pracy. Jednym z podstawowych aktów konstytuujących ten ustrój jest Kodeks pracy. Reformowanie państwa wymaga zatem także gruntownej przebudowy modelu ustawodawstwa pracy. Konieczne, a zarazem pilne jest ograniczenie roli państwa w regulowaniu warunków zatrudnienia jedynie do stanowienia ustawowych norm ochronnych oraz norm określających powszechnie obowiązujące standardy. Główną rolę w kształtowaniu tych warunków pełnić powinni partnerzy społeczni, a więc pracodawcy i ich organizacje oraz związki zawodowe, poprzez negocjacje i zawierane w ich wyniku układy zbiorowe pracy.</u>
          <u xml:id="u-70.2" who="#AndrzejBączkowski">Na rzeczywisty kształt praw i obowiązków zdecydowanie większy wpływ powinny mieć także strony indywidualnej umowy o pracę, a więc pracodawca i pracownik. W takim modelu ustawodawstwa pracy spory zbiorowe toczyć się powinny w zasadzie między stronami układu zbiorowego pracy oraz w obrębie materii, której może on dotyczyć. Same strony powinny mieć także możliwość tworzenia w układzie zbiorowym własnych procedur rozstrzygania sporów. Powinno to radykalnie ograniczyć potrzebę i zakres ustawowej regulacji tej materii. Spory indywidualne powstające między stronami konkretnej umowy o pracę, a więc pracodawcą i pracownikiem, rozstrzygają i nadal rozstrzygać powinny niezależne, wyspecjalizowane sądy pracy. W takim modelu ustawodawstwa pracy państwo, reprezentowane m.in. przez rząd, ma szansę zająć się tworzeniem ram prawnych, wyznaczających granice swobodnych działań partnerów społecznych oraz stron indywidualnych umów o pracę. Państwo powinno więc przede wszystkim stanowić normy ochronne w interesie pracowników, a także pełnić rolę arbitra i mediatora w konfliktach między pracodawcami i pracownikami.</u>
          <u xml:id="u-70.3" who="#AndrzejBączkowski">Wysoka Izbo! Podstawy przedstawionego modelu można stworzyć przede wszystkim poprzez uchwalenie nowej regulacji o układach zbiorowych pracy, co wymaga nowelizacji działu XI Kodeksu pracy, oraz poprzez zmianę art. 18 Kodeksu pracy, wyznaczającego rolę indywidualnej umowy o pracę w kształtowaniu praw i obowiązków stron stosunku pracy. Wnoszone pod obrady Wysokiej Izby projekty tworzą takie podstawy. Chciałbym podkreślić, że proponowane zmiany działu XI, a także art. 18 Kodeksu pracy w sposób nie budzący wątpliwości interpretacyjnych kreują zasadę, zgodnie z którą zarówno układ zbiorowy, jak i indywidualna umowa o pracę nie będą mogły pogorszyć sytuacji pracownika w stosunku do określonej w Kodeksie pracy. Będą natomiast mogły kształtować ją korzystniej.</u>
          <u xml:id="u-70.4" who="#AndrzejBączkowski">W ocenie rządu przebudowa ustawodawstwa pracy nie powinna jednak ograniczać się do omówionych zmian. Byłyby one niewystarczające. Obowiązujący Kodeks pracy został uchwalony 20 lat temu w innej rzeczywistości społeczno-politycznej. Dokonywane następnie nowelizacje miały bardzo ograniczony charakter i dotyczyły jedynie poszczególnych instytucji prawa pracy.</u>
          <u xml:id="u-70.5" who="#AndrzejBączkowski">W nowej rzeczywistości społeczno-gospodarczej podjęto zatem trud przygotowania całościowej, obszernej i wielokierunkowej nowelizacji kodeksu. Prezentowany Wysokiej Izbie projekt jest wynikiem kilkuletnich prac prowadzonych przy udziale Komisji do Spraw Reformy Prawa Pracy, w której uczestniczą wybitni znawcy tej dziedziny prawa oraz przedstawiciele pracodawców i związków zawodowych. Zawarte w nim propozycje i nowe unormowania były wnikliwie konsultowane ze związkami zawodowymi, organizacjami pracodawców, a nawet stowarzyszeniami zawodowymi. Ta szczególna pieczołowitość, z jaką przygotowywano prezentowany Wysokiej Izbie projekt, wynika ze świadomości jego ogromnej wagi społecznej i politycznej.</u>
          <u xml:id="u-70.6" who="#AndrzejBączkowski">Proces przebudowy polskiej gospodarki jest długotrwały i trudny. Wymaga możliwie wszechstronnego i skutecznego zabezpieczenia interesów socjalnych pracowników. Bez ich akceptacji, a choćby przyzwolenia dalsze reformowanie gospodarki nie będzie możliwe. O tę akceptację, lub choćby przyzwolenie, rząd zabiega w procesie wszechstronnych i długotrwałych konsultacji z partnerami społecznymi.</u>
          <u xml:id="u-70.7" who="#AndrzejBączkowski">Wysoka Izbo! Szczegółowe omówienie proponowanych rozwiązań prawnych zawiera obszerne uzasadnienie projektu. Pragnę zatem zwrócić uwagę pań i panów posłów jedynie na kwestie zasadnicze.</u>
          <u xml:id="u-70.8" who="#AndrzejBączkowski">Podstawowym celem przygotowanych przez rząd zmian jest radykalne ograniczenie eksponowanej w poprzednim systemie społeczno-gospodarczym funkcji organizatorskiej prawa pracy. Funkcjonowanie autonomicznych podmiotów gospodarczych, zgodnie z zasadami wolnego rynku, czyni zbędnym wymuszanie pożądanych zachowań za pomocą rozwiązań prawnych, które dotyczą dyscypliny i efektywności pracy czy też ochrony mienia zakładu. Konkurencja zmusza przecież samego pracodawcę do dbałości o interes firmy.</u>
          <u xml:id="u-70.9" who="#AndrzejBączkowski">Zgodnie z tym założeniem w projekcie przewiduje się między innymi:</u>
          <u xml:id="u-70.10" who="#AndrzejBączkowski">— rezygnację z przepisów mających na celu wymuszanie stabilizacji zatrudnienia jako reliktu prowadzonej w poprzednim systemie walki z fluktuacją kadr (chodzi tu w pierwszej kolejności o przeciwdziałanie porzucaniu pracy, a także o liczenie stażu pracy w zależności od sposobu ustania stosunku pracy);</u>
          <u xml:id="u-70.11" who="#AndrzejBączkowski">— odejście od popierania przestrzegania dyscypliny pracy i szczególnego sankcjonowania jej naruszeń;</u>
          <u xml:id="u-70.12" who="#AndrzejBączkowski">— rezygnację z wymuszania za pomocą nakazów prawnych jakości i wydajności pracy;</u>
          <u xml:id="u-70.13" who="#AndrzejBączkowski">— rezygnację z wymuszania na pracodawcach egzekwowania pracowniczej odpowiedzialności porządkowej i materialnej.</u>
          <u xml:id="u-70.14" who="#AndrzejBączkowski">Doświadczenia ostatnich lat związane z wprowadzaniem zasad gospodarki rynkowej w naszym kraju z całą ostrością ujawniły także inną potrzebę, a mianowicie potrzebę wzmocnienia ochronnej funkcji ustawodawstwa pracy.</u>
          <u xml:id="u-70.15" who="#AndrzejBączkowski">Wysoka Izbo! W ciągu 20 lat obowiązywania Kodeksu pracy nie podwyższano poziomu zagwarantowanych w nim uprawnień pracowniczych. Przypomnę także, że formalnie obowiązuje nadal wprowadzone w 1986 r. zamrożenie uprawnień i świadczeń określonych w układach zbiorowych pracy. W tym czasie w Europie dokonał się zdecydowany postęp cywilizacyjny. Polska jako kraj stowarzyszony z Unią Europejską nie może w prowadzonej polityce ustawodawczej pomijać obowiązujących w Europie standardów socjalnych.</u>
          <u xml:id="u-70.16" who="#AndrzejBączkowski">Panie i Panowie Posłowie! Ochronna funkcja prawa pracy wymaga wzmocnienia pozycji pracownika jako strony stosunku pracy. W tym celu w projekcie przewiduje się szereg szczegółowych zmian. I tak proponujemy:</u>
          <u xml:id="u-70.17" who="#AndrzejBączkowski">— przyznanie pracownikowi prawa do rozwiązania stosunku pracy bez wypowiedzenia w razie naruszenia przez pracodawcę jego podstawowych obowiązków, wraz z gwarancją dla pracownika otrzymania z tego tytułu odszkodowania;</u>
          <u xml:id="u-70.18" who="#AndrzejBączkowski">— przyznanie pracownikowi prawa do powstrzymania się od wykonywania pracy, a nawet oddalenia się z miejsca pracy w razie zaistnienia bezpośredniego zagrożenia dla życia lub zdrowia z powodu niezapewnienia przez pracodawcę warunków pracy odpowiadających przepisom bhp;</u>
          <u xml:id="u-70.19" who="#AndrzejBączkowski">— rozszerzenie ochrony przed nieuzasadnionym zwolnieniem z pracy poprzez zagwarantowanie pracownikowi prawa do informacji o przyczynie wypowiedzenia umowy oraz rozszerzenie związkowej kontroli zamierzonych wypowiedzeń;</u>
          <u xml:id="u-70.20" who="#AndrzejBączkowski">— otwarcie pracownikowi drogi sądowej w sporach dotyczących wymierzonej kary porządkowej;</u>
          <u xml:id="u-70.21" who="#AndrzejBączkowski">— wzmocnienie pozycji pracowników zatrudnionych na podstawie umów okresowych, w szczególności poprzez ograniczenie dopuszczalności wielokrotnego zawierania krótkotrwałych umów okresowych, a także poprzez objęcie ochroną przed zwolnieniem z pracy pracownicy ciężarnej w okresie próbnym.</u>
          <u xml:id="u-70.22" who="#AndrzejBączkowski">Wysoka Izbo! Mając pełną świadomość ogromnych oczekiwań pracowników, artykułowanych bardzo silnie przez związki zawodowe i kierowanych pod adresem przygotowanej nowelizacji Kodeksu pracy, wzmacniając funkcję ochronną prawa pracy, rząd proponuje podwyższenie poziomu ustawowych gwarancji uprawnień pracowniczych.</u>
          <u xml:id="u-70.23" who="#AndrzejBączkowski">W związku z tym w przepisach o urlopach wypoczynkowych proponujemy:</u>
          <u xml:id="u-70.24" who="#AndrzejBączkowski">— przyznanie pracownikom prawa do pierwszego urlopu wypoczynkowego po 6 miesiącach w wymiarze połowy urlopu przysługującego po roku pracy;</u>
          <u xml:id="u-70.25" who="#AndrzejBączkowski">— podwyższenie z 14 do 18 dni minimalnego wymiaru urlopu;</u>
          <u xml:id="u-70.26" who="#AndrzejBączkowski">— wprowadzenie zasady, że dni dodatkowo wolne od pracy, tzw. wolne soboty, nie są wliczane do urlopu;</u>
          <u xml:id="u-70.27" who="#AndrzejBączkowski">— ustalanie prawa do urlopu oraz jego wymiaru na podstawie ogólnego stażu pracy, tj. poprzez sumowanie wszystkich okresów zatrudnienia, bez względu na przerwy oraz sposób ustania stosunku pracy;</u>
          <u xml:id="u-70.28" who="#AndrzejBączkowski">— podwyższenie wymiaru urlopu pracowników sezonowych z jednego do półtora dnia za przepracowany miesiąc;</u>
          <u xml:id="u-70.29" who="#AndrzejBączkowski">— wyłączenie z urlopu każdej niezdolności do pracy z powodu choroby (dotychczas taka choroba musiała trwać więcej niż 3 dni);</u>
          <u xml:id="u-70.30" who="#AndrzejBączkowski">— rezygnację z sankcji za porzucenie pracy oraz tzw. zwolnienie dyscyplinarne przy ustalaniu prawa do urlopu i jego wymiaru.</u>
          <u xml:id="u-70.31" who="#AndrzejBączkowski">Wysoka Izbo! W przepisach kodeksu regulujących czas pracy rząd proponuje wzmocnienie ochrony pracowników. I tak:</u>
          <u xml:id="u-70.32" who="#AndrzejBączkowski">— określa się podstawowe normy ochronne czasu pracy: 8 godzin na dobę, przeciętnie 42 godziny tygodniowo (normy czasu pracy będą mogły być skracane w układach zbiorowych pracy) oraz maksymalny okres rozliczeniowy: 3 miesiące;</u>
          <u xml:id="u-70.33" who="#AndrzejBączkowski">— gwarantuje się 39 dni dodatkowo wolnych od pracy, których terminy będą określać samodzielnie zakłady pracy;</u>
          <u xml:id="u-70.34" who="#AndrzejBączkowski">— określa się maksymalne normy czasu pracy przy wprowadzeniu 5-dniowego tygodnia pracy;</u>
          <u xml:id="u-70.35" who="#AndrzejBączkowski">— określa się dobowy limit pracy w godzinach nadliczbowych w wysokości 4 godzin, a także wysokość dodatkowego wynagrodzenia za pracę w nocy — 20% wynagrodzenia;</u>
          <u xml:id="u-70.36" who="#AndrzejBączkowski">— uchyla się możliwość przedłużenia czasu pracy pracowników zatrudnionych przy pilnowaniu (przepis wejdzie w życie po upływie roku od wejścia w życie całej nowelizacji kodeksu).</u>
          <u xml:id="u-70.37" who="#AndrzejBączkowski">Gruntowne zmiany proponujemy także w przepisach dotyczących wynagrodzenia za pracę. Projekt kreuje mianowicie zasadę, zgodnie z którą warunki wynagradzania i przyznawania innych świadczeń związanych z pracą ustalają układy zbiorowe pracy. W związku z tym radykalnie ogranicza to rolę ministra pracy i polityki socjalnej w tej dziedzinie. Minister pracy, na wniosek właściwego ministra, będzie określał zasady wynagradzania i przyznawania innych świadczeń dla pracowników zatrudnionych w państwowych jednostkach sfery budżetowej jedynie wówczas, gdy nie zostaną oni objęci układem zbiorowym pracy.</u>
          <u xml:id="u-70.38" who="#AndrzejBączkowski">Ponadto minister pracy miałby określać:</u>
          <u xml:id="u-70.39" who="#AndrzejBączkowski">— najniższe wynagrodzenie przysługujące pracownikom za pracę w pełnym wymiarze;</u>
          <u xml:id="u-70.40" who="#AndrzejBączkowski">— zasady ustalania oraz wysokość należności przysługujących pracownikom z tytułu podróży służbowych;</u>
          <u xml:id="u-70.41" who="#AndrzejBączkowski">— wysokość wynagrodzeń i innych świadczeń oraz zasady ich przyznawania pracownikom skierowanym za granicę do pracy w budownictwie eksportowym i usługach eksportowych.</u>
          <u xml:id="u-70.42" who="#AndrzejBączkowski">Projekt podnosi do rangi podstawowej zasady prawa pracy powinność pracodawcy i organów państwa, jeśli chodzi o dążenie do zapewnienia pracownikom godziwego wynagrodzenia za pracę. Jest to zgodne z Europejską Kartą Społeczną, którą Polska podpisała z chwilą przystąpienia do Rady Europy w 1991 r. Karta ta nie została jeszcze ratyfikowana. W części szczegółowej kodeksu przewiduje się, że wynagrodzenie powinno być tak ustalone, aby odpowiadało zwłaszcza rodzajowi wykonywanej pracy, kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także jej ilości i jakości.</u>
          <u xml:id="u-70.43" who="#AndrzejBączkowski">W razie nieokreślenia w umowie o pracę stawki osobistego zaszeregowania proponuje się również określenie w kodeksie poziomu gwarantowanego wynagrodzenia za czas niewykonywania pracy, jeżeli pracownik był do niej gotów i nie mógł jej wykonać z przyczyn dotyczących pracodawcy albo z powodu tymczasowego aresztowania.</u>
          <u xml:id="u-70.44" who="#AndrzejBączkowski">W projekcie przewiduje się ponadto wzmocnienie ochrony pracowników poprzez ustalanie bezpośrednio w Kodeksie pracy zasad dokonywania wypłat wynagrodzeń. Rząd proponuje także wprowadzenie sądowej kontroli kar porządkowych nakładanych na pracownika, a także usunięcie dodatkowych skutków finansowych tych kar. Proponuje się także zagwarantowanie wszystkim pracownikom, którzy dotychczas takiego uprawnienia nie mieli, prawa do odprawy pieniężnej w razie przejścia na rentę lub emeryturę.</u>
          <u xml:id="u-70.45" who="#AndrzejBączkowski">Projekt wprowadza także nowe świadczenia, np.: prawo do odszkodowania w związku z wygaśnięciem stosunku pracy w razie śmierci pracodawcy będącego osobą fizyczną, a także w razie niezwłocznego rozwiązania przez pracownika umowy o pracę w razie ciężkiego naruszenia przez pracodawcę podstawowych obowiązków wobec pracownika.</u>
          <u xml:id="u-70.46" who="#AndrzejBączkowski">Panie i Panowie Posłowie! Jednym z celów prezentowanego projektu jest usunięcie rozwiązań różnicujących ze względu na płeć sytuację prawną pracowników wychowujących małe dzieci. Mam tu na uwadze unormowania dyskryminujące pracowników mężczyzn. W związku z tym rząd proponuje:</u>
          <u xml:id="u-70.47" who="#AndrzejBączkowski">Po pierwsze, usunąć ograniczenia w korzystaniu przez pracowników mężczyzn z zasiłku opiekuńczego.</u>
          <u xml:id="u-70.48" who="#AndrzejBączkowski">Po drugie, rozciągnąć na pracowników mężczyzn będących jedynymi opiekunami dzieci w wieku do lat 4 przepisy ochronne adresowane obecnie wyłącznie do pracownic. Mam tu na uwadze zakaz powierzania pracy w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej, a także delegowania poza stałe miejsce pracy bez zgody pracownika.</u>
          <u xml:id="u-70.49" who="#AndrzejBączkowski">Po trzecie, objąć także pracowników mężczyzn, którzy samotnie sprawują opiekę nad małym dzieckiem, ochroną przed przedłużonym czasem pracy w ramach szczególnych systemów czasu pracy.</u>
          <u xml:id="u-70.50" who="#AndrzejBączkowski">Wysoka Izbo! Wzmocnienie ochronnej funkcji prawa pracy wymaga także poprawy bezpieczeństwa i higieny pracy. W związku z tym w projekcie zmiany działu X kodeksu przewiduje się prawo pracowników do odmowy wykonania pracy zagrażającej zdrowiu i życiu, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, oraz prawo do bezpłatnych badań stanu zdrowia, a w wypadku narażenia na substancje i czynniki rakotwórcze również do badań po ustaniu zatrudnienia w tych warunkach. W zakładach pracy przewiduje się powoływanie komisji bezpieczeństwa i higieny pracy jako organów doradczych i opiniodawczych pracodawcy, w skład których będą wchodzić przedstawiciele pracowników.</u>
          <u xml:id="u-70.51" who="#AndrzejBączkowski">Niezbędne jest także, i jest to zapisane w projekcie, nałożenie na pracodawcę nowych obowiązków, które dotyczą:</u>
          <u xml:id="u-70.52" who="#AndrzejBączkowski">— podawania do wiadomości pracownikom informacji o rodzajach zagrożeń zawodowych oraz zasadach ochrony przed nimi;</u>
          <u xml:id="u-70.53" who="#AndrzejBączkowski">— zakazu wyposażania stanowisk pracy w maszyny i inne urządzenia techniczne oraz narzędzia, które nie uzyskały wymaganego certyfikatu na znak bezpieczeństwa;</u>
          <u xml:id="u-70.54" who="#AndrzejBączkowski">— zakazu stosowania surowców, materiałów i procesów technologicznych bez ustalenia stopnia ich szkodliwości dla zdrowia;</u>
          <u xml:id="u-70.55" who="#AndrzejBączkowski">— podstawowych zasad postępowania z substancjami chemicznymi w procesach pracy, w tym niebezpiecznymi, a w szczególności zakazu stosowania substancji niebezpiecznych bez odpowiedniego ich oznakowania;</u>
          <u xml:id="u-70.56" who="#AndrzejBączkowski">— ochrony życia i zdrowia pracowników zatrudnionych w warunkach narażających na kontakt z substancjami i czynnikami rakotwórczymi.</u>
          <u xml:id="u-70.57" who="#AndrzejBączkowski">Projekt tworzy także podstawę prawną do określenia trybu i warunków szkolenia pracowników w zakresie BHP.</u>
          <u xml:id="u-70.58" who="#AndrzejBączkowski">Wysoka Izbo! Warunki gospodarki rynkowej wymagają także ochrony prawnej uzasadnionych interesów pracodawców. Pragnę przypomnieć, że pozycja pracodawców w zasadniczy sposób zacznie się zmieniać w związku z procesem zmian modelowych w prawie pracy, zapoczątkowanych uchwaleniem znowelizowanego działu XI oraz art. 18 kodeksu. Ochrona uzasadnionych interesów pracodawców w ocenie rządu nie powinna jednak ograniczać się wyłącznie do modelowej zmiany ustawodawstwa pracy. W związku z tym proponuje się wprowadzenie szeregu nowych rozwiązań, a także dokonanie istotnych zmian w już obowiązujących instytucjach i przepisach kodeksu. W tym celu:</u>
          <u xml:id="u-70.59" who="#AndrzejBączkowski">Po pierwsze, usuwa się zróżnicowanie regulacji prawnej stosunków pracy ze względu na sektor własności, jaki reprezentuje określony pracodawca, przewiduje się bowiem uchylenie norm prawnych adresowanych wyłącznie do uspołecznionych zakładów pracy bądź nadaje się im uniwersalny charakter. W tym celu proponujemy m.in. nowe, szersze pojęcie „pracodawcy” zamiast obecnie stosowanego pojęcia „zakład pracy”.</u>
          <u xml:id="u-70.60" who="#AndrzejBączkowski">Po drugie, zdecydowanie rozszerza się treść obowiązującego obecnie pracowniczego obowiązku dbałości o dobro pracodawcy i jego mienie. Proponujemy bowiem objąć nim także zobowiązanie do zachowania w tajemnicy wszelkich informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę. Dodatkowo wyjaśniam, że zobowiązanie to ciążyłoby na pracowniku niezależnie od dotychczasowego obowiązku przestrzegania tajemnicy państwowej i służbowej.</u>
          <u xml:id="u-70.61" who="#AndrzejBączkowski">Po trzecie, przewiduje się możliwość umownego ustanowienia zakazu prowadzenia przez pracownika działalności konkurencyjnej wobec interesów pracodawcy i to zarówno w okresie zatrudnienia, jak i po jego ustaniu.</u>
          <u xml:id="u-70.62" who="#AndrzejBączkowski">Po czwarte, proponuje się uniezależnienie od zakładowego stażu pracy niektórych uprawnień pracowniczych, związanych dotychczas z ogólnym stażem pracy. Dotyczyć to będzie długości okresu wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony oraz odprawy pośmiertnej. Korzystniejsze zasady w tym zakresie będą mogły ustalać układy zbiorowe pracy, a także indywidualne umowy o pracę.</u>
          <u xml:id="u-70.63" who="#AndrzejBączkowski">Po piąte, otwiera się także prywatnym pracodawcom możliwość stosowania kar porządkowych wobec pracowników naruszających swoje obowiązki.</u>
          <u xml:id="u-70.64" who="#AndrzejBączkowski">Po szóste, uelastycznia się regulację czasu pracy. W ramach ustawowych norm ochronnych pracodawcy wspólnie ze związkami zawodowymi decydować będą o systemie i rozkładzie czasu pracy oraz o terminach dodatkowych dni wolnych od pracy. Elastycznemu gospodarowaniu czasem pracy służyć będzie także wydłużenie z miesiąca do trzech miesięcy maksymalnego okresu rozliczeniowego czasu pracy.</u>
          <u xml:id="u-70.65" who="#AndrzejBączkowski">Po siódme, rezygnuje się ze sztywnego regulowania przez prawo okresu próbnego oraz ustawowego określania przesłanek dyscyplinarnego zwolnienia pracownika, a także nałożonego na pracodawcę obowiązku wydania na wniosek pracownika opinii o pracy. Pracodawcy nie będą także skrępowani żadnymi ustawowymi ograniczeniami przy zawieraniu sądowych i pozasądowych ugód z pracownikami winnymi wyrządzenia szkody w mieniu zakładu pracy.</u>
          <u xml:id="u-70.66" who="#AndrzejBączkowski">Wreszcie, po ósme, wprowadza się proporcjonalny urlop wypoczynkowy w roku kalendarzowym, w którym pracownik zmienia zatrudnienie. Zgodnie z tą propozycją zarówno pracodawca zwalniający pracownika, jak i nowy pracodawca zatrudniający pracownika w ciągu roku kalendarzowego będą zobowiązani do udzielenia jedynie części urlopu proporcjonalnie do czasu przepracowanego u danego pracodawcy. Zasada ta będzie także stosowana w razie wypłaty ekwiwalentu pieniężnego za urlop.</u>
          <u xml:id="u-70.67" who="#AndrzejBączkowski">Panie i Panowie Posłowie! Warunki, w jakich budujemy gospodarkę rynkową, wyzwalają, niestety, również skłonność pracodawców do naruszania ustawodawstwa pracy. W koniecznym zakresie projekt Kodeksu pracy przeciwstawia się niekorzystnemu i niebezpiecznemu społecznie zjawisku, a mianowicie dążeniu pracodawców do obniżania kosztów pracy poprzez obchodzenie przepisów prawa gwarantujących zatrudnionym określone uprawnienia pracownicze i ubezpieczeniowe. W tym celu wprowadza się nowe obowiązki pracodawców, m.in.:</u>
          <u xml:id="u-70.68" who="#AndrzejBączkowski">— prowadzenie dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akt osobowych pracownika;</u>
          <u xml:id="u-70.69" who="#AndrzejBączkowski">— ewidencjonowanie czasu pracy z uwzględnieniem pracy w godzinach nadliczbowych;</u>
          <u xml:id="u-70.70" who="#AndrzejBączkowski">— potwierdzanie na piśmie w ściśle określonym terminie warunków umowy o pracę;</u>
          <u xml:id="u-70.71" who="#AndrzejBączkowski">— wydanie regulaminu pracy, a także regulaminu wynagradzania, jeżeli pracodawca zatrudnia co najmniej 5 pracowników i nie jest objęty układem zbiorowym pracy; przy czym oba te regulaminy, a także zmiany do nich, pracodawca będzie miał obowiązek przekazać okręgowemu inspektorowi pracy.</u>
          <u xml:id="u-70.72" who="#AndrzejBączkowski">Ponadto proponuje się:</u>
          <u xml:id="u-70.73" who="#AndrzejBączkowski">— karę grzywny za naruszenie obowiązku zawiadamiania inspektora pracy o prowadzonej działalności i zatrudnianiu pracowników. Ma to przeciwdziałać nagminnemu ukrywaniu zatrudnienia;</u>
          <u xml:id="u-70.74" who="#AndrzejBączkowski">— ustawowy mechanizm przekształcenia trzeciej umowy o pracę zawartej na czas określony w umowę na czas nieokreślony. Ma to zapobiegać rozpowszechnionej praktyce zatrudniania pracowników na podstawie umów terminowych w celu pozbawienia ochrony przed zwolnieniem oraz niektórych uprawnień, zwłaszcza odpraw pieniężnych.</u>
          <u xml:id="u-70.75" who="#AndrzejBączkowski">Wysoka Izbo! Stowarzyszenie Polski z Unią Europejską narzuca konieczność rozpatrywania proponowanych zmian naszego ustawodawstwa pracy pod kątem jego zgodności z normami międzynarodowego prawa pracy, a więc konwencjami Międzynarodowej Organizacji Pracy oraz prawodawstwem instytucji europejskich. Do standardów międzynarodowych - w najszerszym zakresie - zbliżamy dział X kodeksu, poświęcony bezpieczeństwu i higienie pracy. Proponowane w nim zmiany uwzględniają wymagania dotyczące warunków pracy, określone w 8 nie ratyfikowanych konwencjach Międzynarodowej Organizacji Pracy, a także zalecenia określone w dyrektywach EWG. Proponowane zmiany w prawie urlopowym w całości realizują wymagania wynikające z konwencji nr 132 MOP dotyczącej płatnych urlopów, co pozwoli na jej ratyfikację. Także zmiany przewidziane w pozostałych przepisach Kodeksu pracy zmierzają do ich ukształtowania zgodnie ze standardami określonymi w innych nie ratyfikowanych dotąd przez Polskę konwencjach MOP oraz aktach prawa międzynarodowego. Wynikające z nich zobowiązania - które dotyczą zwłaszcza: gwarancji niedyskryminowania w stosunkach pracy, prawa do godziwego wynagrodzenia, równości traktowania pracowników obu płci mających mających obowiązki rodzinne, ochrony prawnej przed zwolnieniem z pracy oraz w razie transferu przedsiębiorstwa lub jego części, obowiązku dokumentowania przez pracodawcę warunków zawartej z pracownikiem umowy o pracę - znajdują w różnym zakresie odzwierciedlenie w przepisach prezentowanego projektu.</u>
          <u xml:id="u-70.76" who="#AndrzejBączkowski">Wysoka Izbo! Zaprezentowałem najważniejsze nowe rozwiązania oraz zmiany obowiązujących przepisów Kodeksu pracy, będące efektem kilkuletnich prac rządu i Komisji do Spraw Reformy Prawa Pracy. Przy tej okazji prezentuję także propozycję zmiany art. 92 Kodeksu pracy wraz z towarzyszącą jej zmianą ustawy z dnia 17 grudnia 1974 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby lub macierzyństwa.</u>
          <u xml:id="u-70.77" who="#AndrzejBączkowski">W obecnym stanie prawnym zasiłki chorobowe pokrywane są z dwóch źródeł: po pierwsze, wypłacane pracownikom gospodarki uspołecznionej z funduszów wynagrodzeń tych zakładów pracy; po drugie, wypłacane pozostałym pracownikom w firmach prywatnych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Proponujemy rozwiązanie kompromisowe - aby w każdym zakładzie pracy za okres 35 dni niezdolności do pracy w ciągu roku kalendarzowego przysługiwało pracownikowi co najmniej 80% wynagrodzenia, począwszy zaś od 36 dnia choroby w ciągu roku przysługiwałby zasiłek chorobowy wypłacany ze środków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W odniesieniu do prywatnych zakładów pracy rozwiązanie to wprowadzone byłoby etapowo, tak aby docelowo od dnia 1 stycznia 1996 r. wszystkie zakłady pracy płaciły wynagrodzenie za pełny okres 35 dni choroby, następnie zaś wypłacany byłby zasiłek chorobowy jako świadczenie ubezpieczeniowe.</u>
          <u xml:id="u-70.78" who="#AndrzejBączkowski">Pełna realizacja tej zasady oznaczałaby, że ze środków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych pokrywane będzie ok. 25% wydatków za absencję chorobową. Podkreślenia wymaga fakt, że proponowane rozwiązania, aczkolwiek przewidują 80-procentowy wymiar wynagrodzenia lub zasiłku chorobowego, faktycznie zwiększają globalne wypłaty z tytułu zasiłków chorobowych o ok. 9%. Wynika to z proponowanej przez rząd likwidacji obecnych dysproporcji w poziomie zasiłków chorobowych. Wynoszą one od 50 do 100% wynagrodzenia i są spowodowane odrębnymi zasadami ustalania podstawy wymiaru zasiłków. Niezależnie od tej zmiany w projekcie przewiduje się również:</u>
          <u xml:id="u-70.79" who="#AndrzejBączkowski">1. W miejsce dotychczasowego zróżnicowania wysokości zasiłku chorobowego w zależności od stażu pracy proponuje się wprowadzenie jednolitej stopy wymiaru zasiłku chorobowego na poziomie 80%. 100% przysługiwałoby tylko w razie niezdolności do pracy z powodu wypadku przy pracy, choroby zawodowej lub przypadającej na okres ciąży. Także wysokość zasiłku opiekuńczego z tytułu opieki nad chorym dzieckiem lub innym członkiem rodziny proponuje się ustalić na poziomie 80% podstawy wymiaru takiej jak zasiłku chorobowego.</u>
          <u xml:id="u-70.80" who="#AndrzejBączkowski">2. Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego, opiekuńczego i macierzyńskiego stanowić będzie wynagrodzenie, od którego ustalono składkę na ubezpieczenie społeczne; tak więc w zasadzie pełne wynagrodzenie z wyłączeniem składników, których nie uwzględnia się przy obliczaniu ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy.</u>
          <u xml:id="u-70.81" who="#AndrzejBączkowski">3. Ograniczenie wysokości podstawy wymiaru świadczeń do wysokości 250% przeciętnego wynagrodzenia w sytuacji, gdy prawo do zasiłku powstanie przed upływem okresu 6 lub 12 miesięcy, z którego ustala się podstawę wymiaru.</u>
          <u xml:id="u-70.82" who="#AndrzejBączkowski">4. Wydłużenie z 3 do 6 miesięcy okresu, z którego ustalana jest podstawa wymiaru zasiłku chorobowego i innych świadczeń.</u>
          <u xml:id="u-70.83" who="#AndrzejBączkowski">5. Wprowadzenie mechanizmu waloryzacji podstawy zasiłku chorobowego dla osób dłużej chorujących, tj. po upływie 180 dni choroby, o procent wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w ciągu dwóch kwartałów. Zwaloryzowana podstawa wymiaru zasiłku chorobowego będzie stanowiła również podstawę obliczania świadczenia rehabilitacyjnego.</u>
          <u xml:id="u-70.84" who="#AndrzejBączkowski">Przedkładając Wysokiej Izbie powyższe projekty ustaw, wnoszę o przychylne rozpatrzenie, a następnie o ich uchwalenie.</u>
          <u xml:id="u-70.85" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-71.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przypominam, że Sejm ustalił debatę nad tym punktem porządku dziennego jako debatę średnią, czyli podział czasu pomiędzy kluby i koła parlamentarne, w zależności od ich wielkości, od 11 do 67 minut.</u>
          <u xml:id="u-71.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-71.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do wystąpień w imieniu klubów i kół parlamentarnych.</u>
          <u xml:id="u-71.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę panią poseł Ewę Spychalską o zabranie głosu w imieniu Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#EwaSpychalska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Kodeks pracy jest swoistą konstytucją regulującą podstawowe stosunki między pracodawcami a pracobiorcami. Z tego powodu rozpoczynającą się dzisiaj debatę nad rządowymi projektami można - bez przesady - określić mianem jednej z najważniejszych w obecnej kadencji naszego parlamentu. Na jej skutki i podjęte przez nas decyzje oczekują ludzie pracy, a więc olbrzymia rzesza obywateli utrzymujących siebie i swoje rodziny z pracy świadczonej w formie najemnej. Na Kodeks pracy oczekują również pracodawcy, niezależnie od tego, jaki reprezentują sektor czy jaką formę własności. W Kodeksie pracy odzwierciedla się bowiem układ między tymi, którzy zatrudniają do wykonania określonych czynności, a tymi, którzy tę pracę świadczą. Rozpoczynając więc pracę nad wniesionymi projektami, powinniśmy mieć świadomość olbrzymiej odpowiedzialności za społeczne skutki jej rezultatów.</u>
          <u xml:id="u-72.1" who="#EwaSpychalska">Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej, w imieniu którego przemawiam, jest zdania, że debata ta powinna doprowadzić do nadania kodeksowi niezwykle istotnej rangi w systemie naszego prawa i że prawo to będzie regulować potrzeby partnerów w stosunku pracy oraz zabezpieczać ich podstawowe interesy.</u>
          <u xml:id="u-72.2" who="#EwaSpychalska">Trzeba pamiętać, iż stosunki te są materią niezwykle delikatną, mającą olbrzymi wpływ na funkcjonowanie zarówno układu społeczno-gospodarczego, jak i ustroju politycznego państwa. Historia społeczeństw dowodzi, że znaczna liczba konfliktów, sporów i niepokojów miała i nadal ma swoje korzenie w stosunkach pracy, w ich wadliwym układaniu bądź nieprzestrzeganiu prawa. Także w naszym kraju jesteśmy bogatsi o niejedno doświadczenie potwierdzające zasadę, iż prawo pracy może albo zapobiegać bądź łagodzić potencjalne konflikty, albo - źle skonstruowane czy łamane - może stać się ich przyczyną. Niejeden protest społeczny, niejeden strajk czy demonstracja miały swe korzenie w stosunkach pracy.</u>
          <u xml:id="u-72.3" who="#EwaSpychalska">Okres transformacji, powodujący m.in. zmiany własnościowe, przekształcenia organizacyjne i restrukturyzację gałęzi przemysłu, ma wiele ubocznych skutków. Jednym z nich jest rozluźnienie wzajemnych obowiązków partnerów w stosunku pracy na tle nieprzystosowalności dotychczasowych przepisów do tempa i zakresu zmian. Z drugiej jednak strony musimy mieć także świadomość, że wielu pracodawców w nowych podmiotach gospodarczych odstępuje od tych regulacji, zastępując prawo własnymi rozwiązaniami, w których pracownik staje się dodatkiem do maszyny, a eksploatacja jego pracy źródłem znacznych zysków. Państwowa Inspekcja Pracy potwierdza znaczny wzrost łamania podstawowych przepisów prawa pracy, szczególnie w małej sferze działalności gospodarczej prowadzonej przez prywatnych przedsiębiorców, zarówno w odniesieniu do zatrudnienia i płac, jak też oferowanych warunków pracy. Są to niekiedy przykłady na granicy Kodeksu karnego, albowiem powodują zagrożenia nie tylko dla bytu materialnego pracowników, ale także ich życia. Do praktyki działania tej strefy wkracza praca świadczona na czarno, bez zabezpieczenia na wypadek kalectwa czy stosownego odszkodowania, nie mówiąc już o regularności wypłat lub wymuszaniu ich świadczenia w tzw. naturze. Nagminnie nie dostarcza się pracownikom sprzętu ochrony osobistej, odzieży, obuwia oraz należnych posiłków profilaktycznych. Zagrożenie utratą pracy przy istniejącym zjawisku masowego bezrobocia powoduje, że pracownicy nie mający wyboru na takie warunki się godzą. Ale zjawisko spadku zainteresowania przestrzeganiem prawa pracy ma także szerszy zasięg i w znacznej mierze dotyczy dużych przedsiębiorstw, w tym państwowych i spółdzielczych, oraz urzędów i instytucji administracji państwowej. Informuje o tym wzrost skarg pracowniczych. Niebezpiecznie spada zainteresowanie problemami bhp. Nie wyeliminowano wielu zagrożeń powodujących choroby zawodowe i wypadki przy pracy. Ma miejsce ograniczanie środków na cele poprawy warunków pracy, szkolenia pracowników i służb, które powinny być odpowiedzialne za przestrzeganie przepisów. Na wypadki przy pracy, okaleczenia i choroby mają wpływ nie tylko stara technologia, przestarzałe maszyny i urządzenia, ale także nowa technika wprowadzana często żywiołowo, bez koniecznych atestów i bez odpowiedniego przeszkolenia obsługujących te urządzenia ludzi.</u>
          <u xml:id="u-72.4" who="#EwaSpychalska">Najbardziej jednak bolesne dla pracowników jest poczucie zagrożenia wzrastające w miarę zwiększania się arogancji służb kierowniczych. Istnieje także niewydolność działania służb pracowniczych, zwłaszcza w zakresie ochrony prawnej, a także ciągłe zmiany przepisów, wobec których prosty człowiek czuje się bezradny i zagubiony. Poczucie to wzmaga niepewność o jutro, o stabilność miejsca pracy i zarobków wobec utrzymujących się zjawisk inflacyjnych i podwyżek cen. Rozwiązaniu tych dylematów nie sprzyja brak nowej konstytucji, w której zagwarantowane powinny być prawa i wolności obywatelskie, w tym także odnoszące się do praw społecznych i ekonomicznych. Sojusz Lewicy Demokratycznej, idąc do wyborów parlamentarnych, te problemy wielokrotnie podnosił i uczynił z nich zadanie programowe. Z satysfakcją przyjmujemy więc fakt, że rząd koalicyjny uznał pilność tego zagadnienia i że nowelizacja taka została wniesiona pod obrady Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-72.5" who="#EwaSpychalska">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Przedłożony projekt nowelizacji stanowi znaczny postęp w stosunku do dotychczasowych rozwiązań i — naszym zdaniem — w okresie transformacji powinien odegrać znaczną rolę. Jego opracowanie miało miejsce w konsultacji ze związkami zawodowymi, które wniosły do projektu wiele uwag i wniosków. Byłoby oczywiście znacznie lepiej, gdyby zamiast nowelizacji rozpatrywać projekt nowego, nowoczesnego Kodeksu pracy, obliczonego na funkcjonowanie w dłuższej perspektywie. Jednakże na dzisiaj, wobec nie dokończonych procesów reform i braku nowej konstytucji, dobrze, że tej tak ważnej materii społecznej nie odkładamy, przystępując do nowelizacji tego, co niezbędne. Chodzi bowiem o to, aby usunąć lukę, jaka powstała między dokonanymi i dalej zachodzącymi przeobrażeniami a stanem prawnym, który tym przeobrażeniom już nie odpowiada. Nie zapominajmy jednak, że w tym wypadku to praktyka wyprzedziła prawo i że rozważane w projekcie normy są przede wszystkim „doganianiem prawa”, jeśli chodzi o rzeczywistość niezupełnie ukształtowaną, a także ciągle zmienną. Dlatego w stanowieniu i w zmianie norm powinniśmy być niezwykle ostrożni. Odnosi się to przede wszystkim do tych rozwiązań, które w poprzednim Kodeksie pracy zawierały gwarancje praw i przywilejów pracowniczych i które stały się prawami nabytymi. Byłoby niedobrze, gdyby w społecznym odbiorze obecna nowelizacja zaczęła się kojarzyć z uszczuplaniem uprawnień nabytych w okresie poprzednim, w wyniku długotrwałych działań organizacji związkowych reprezentujących interesy pracownicze. Na taką pseudonowelizację ani OPZZ, ani — jak sądzę — inne związki zawodowe nie wyrażą zgody. Takie rozwiązanie mogłoby spowodować powstanie zarzewia poważnego konfliktu społecznego, któremu przecież Kodeks pracy ze swej natury ma zapobiegać.</u>
          <u xml:id="u-72.6" who="#EwaSpychalska">Przykładem takich prób jest zamiar wprowadzenia uregulowań dotyczących ciągłości pracy i związanych z tym uprawnień. Wiele załóg pracowniczych i związków jest zaniepokojonych projektem powiązania stażu pracy tylko z aktualnym pracodawcą. W opinii związków taka regulacja deprecjonuje status pracowników najemnych; pozbawia ich praw nabytych w ciągu całej drogi zawodowej. OPZZ w swojej opinii do projektu nowelizacji wyraźnie podkreślał, że wprowadzenie zakładowego stażu pracy automatycznie spowoduje ograniczenie innych uprawnień pracowniczych, w tym urlopowych i emerytalno-rentowych. Niezależnie od tego, trzeba stwierdzić, że taka regulacja jest sprzeczna z obecnie obowiązującą zasadą niedziałania prawa wstecz, a więc jest możliwe jej zaskarżenie do Trybunału Konstytucyjnego.</u>
          <u xml:id="u-72.7" who="#EwaSpychalska">Związkowcy uważają także, że zaproponowana zmiana przepisu o prawie do pracy jest w rzeczywistości usankcjonowaniem zjawiska bezrobocia. Jest oczywiste, że nie można zamykać oczu na fakty, w tym na aktualny stan gospodarki i procesy restrukturyzacyjne, jednakże ograniczenie się przy określaniu roli państwa jedynie do ogólnikowej deklaracji może mieć groźne następstwa w przyszłości. Łatwo wyobrazić sobie, że otwiera to drogę do wycofania się państwa z podstawowej gwarancji odnoszącej się do wolności ekonomiczno-socjalnej. Na to zgodzić się nie można.</u>
          <u xml:id="u-72.8" who="#EwaSpychalska">Dość kontrowersyjnie brzmią także te zapisy projektu ustawy, które odnoszą się do równoprawnego traktowania stron stosunku pracy: pracodawców i pracowników. Przykładem może tu być zapis o stosowaniu kar w stosunku do pracowników, przewidujący, że o odrzuceniu lub uwzględnieniu sprzeciwu decyduje pracodawca. Wiąże się to z szerszym zagadnieniem dotyczącym roli i zadań związków. Organizacje związkowe wyrażają niepokój, nie wiedzą bowiem, czy w kilku przypadkach, mimo deklarowanej woli zwiększenia ich podmiotowości, zapisy te nie są w istocie pomysłem na ograniczenie ich dotychczasowych uprawnień. Projekt nowelizacji przy okazji Kodeksu pracy także niektórych przepisów ustawy o związkach zawodowych wskazuje, że nie są to obawy bezpodstawne. Ten przepis jest postrzegany jako godzenie w prawo związku zawodowego do nieujawniania pracodawcy pełnej listy swych członków. Taka regulacja mogłaby bowiem rodzić w przyszłości pokusę wywierania przez pracodawcę nacisku na grupy pracownicze lub ich korumpowanie.</u>
          <u xml:id="u-72.9" who="#EwaSpychalska">Środowiska pracownicze bulwersuje zamiar generalnej zmiany regulacji odnoszącej się do świadczeń pracowniczych w razie niezdolności pracowników do pracy z powodu choroby. Proponowana zmiana generalnie polega na ich zmniejszeniu. Ze względów społecznych jest to wielce dyskusyjne, szczególnie w zestawieniu z badaniami demograficznymi dotyczącymi stanu zdrowia grupy ludności aktywnej zawodowo oraz wysokości przeciętnych dochodów.</u>
          <u xml:id="u-72.10" who="#EwaSpychalska">OPZZ i inne związki zawodowe zgłosiły długą listę innych uwag - np. do regulacji odnoszących się do czasu pracy, godzin nadliczbowych, kar, nagród, urlopów, komisji pojednawczych. Są też uwagi do propozycji dotyczących odpraw rentowych, emerytalnych, postępowania przed sądami pracy, opinii pracowniczych. Mam nadzieję, że będą one uwzględnione w toku dalszych prac legislacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-72.11" who="#EwaSpychalska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Przytoczone w olbrzymim skrócie uwagi do projektu, zgłaszane głównie przez związki zawodowe jako naturalnego partnera stron w stosunku pracy, nie przesłaniają naszemu klubowi pozytywów, które ta nowelizacja niesie. Przede wszystkim chcemy podkreślić doniosły fakt zrównania praw i obowiązków wszystkich sektorów, niezależnie od formy własności czy zarządzania. Był to postulat powszechnie zgłaszany w ramach kampanii wyborczej. Wprowadzenie go w życie oznaczać będzie, że takie same prawa i obowiązki będą mieli pracodawcy i pracownicy zarówno w przedsiębiorstwach państwowych, jak i w ciągle rozrastającej się sferze gospodarki prywatnej. W objęciu Kodeksem pracy wszystkich podmiotów upatrujemy ważny czynnik prowadzący do równoprawności sektorowej, niezależnej od formy własności. Uważamy także, że zapis o prawie pracowników i pracodawców do tworzenia własnych organizacji jest potwierdzeniem woli konstruowania równoprawnych partnerskich stosunków, za którymi klub SLD niezmienne się opowiada.</u>
          <u xml:id="u-72.12" who="#EwaSpychalska">Z uznaniem odnosimy się także do rozwiązań w sprawie uprawnień pracowników w związku z dokonywanymi przekształceniami własnościowymi. Zapis, że w razie przejęcia zakładu pracy lub jego części przez innego pracodawcę, staje się on z mocy prawa pracodawcą, był od dawna oczekiwany przez załogi zakładów. Wyeliminuje to praktykę odżegnywania się niektórych nowych właścicieli od zobowiązań w stosunku do pracowników. Klauzula wcześniejszego powiadamiania załóg o zamiarze przekształceń wyeliminuje natomiast niepotrzebne zaskoczenie. Dotyczy to także trybu zawierania umów na czas określony, przedłużanych następnie w dowolny sposób. Ograniczy to dość znaczną liczbę przypadków wykorzystywania pracowników w pracy, bez zapewnienia im ubezpieczenia.</u>
          <u xml:id="u-72.13" who="#EwaSpychalska">Dostrzegamy także pewne pozytywy w zakresie precyzowania zadań pracodawcy wobec zakładowej i międzyzakładowej organizacji związkowej. Aprobujemy także te wszystkie zmiany, w których rezygnuje się z centralistycznej i biurokratycznej metody regulacji praw i obowiązków stron w stosunku pracy. Dotyczy to m.in. określenia elementów umowy o pracę, wprowadzenia zakładowych regulaminów wynagradzania, a także nowego sformułowania regulaminów pracy.</u>
          <u xml:id="u-72.14" who="#EwaSpychalska">Jesteśmy zdania, że liberalizacja zasad dotyczących okresu próbnego czy uprzedzenie pracownika o możliwości wypowiedzenia umowy są rozwiązaniami, które mają charakter zbieżny z wnioskami zgłaszanymi przez załogi pracownicze. Jesteśmy także przekonani, że wynegocjowany ze związkami zawodowymi w ramach „Paktu o przedsiębiorstwie państwowym” dział X, dotyczący bezpieczeństwa i higieny pracy, jest rozsądnym kompromisem między możliwościami a postulatami. W przepisach szczegółowych odnosi się on przede wszystkim do przystosowania maszyn i urządzeń do bezpiecznej pracy, zawiera regulacje dotyczące profilaktyki i ochrony zdrowia, a także uprawnień służb bezpieczeństwa i higieny pracy. Znamienne, że ta część kodeksu uzyskała consensus wszystkich negocjatorów, tj. rządu, Konfederacji Pracodawców Polskich i central związkowych, mimo że jedna z nich negocjowała przy oddzielnym stoliku.</u>
          <u xml:id="u-72.15" who="#EwaSpychalska">Przedłożony projekt nowelizacji Kodeksu pracy, regulacje układowe, rozmowy trójstronne: rząd - pracodawcy - związki klub SLD uważa za prawidłowy kierunek kształtowania nowych stosunków społecznych i rozwiązywania pojawiających się sprzeczności. Tym równoprawnym stosunkom podmiotowym będziemy sprzyjać, uważając, że dla realizacji programu reform Polsce potrzebny jest społeczny spokój i porozumienie.</u>
          <u xml:id="u-72.16" who="#EwaSpychalska">Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej w tym przekonaniu deklaruje gotowość do aktywnej pracy nad ostatecznym kształtem projektu nowelizacji Kodeksu pracy.</u>
          <u xml:id="u-72.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-73.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę posła sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#MarekSawicki">Członków Polsko-Chińskiej Grupy Bilateralnej na plenarne spotkanie dzisiaj o godz. 14 do sali nr 25, budynek G, zaprasza przewodnicząca Jadwiga Błoch.</u>
          <u xml:id="u-74.1" who="#MarekSawicki">Bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy obiadowej w sali nr 118 odbędzie się wspólne posiedzenie Komisji Przekształceń Własnościowych, Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej oraz Komisji Ustawodawczej w sprawie pierwszego czytania projektów ustaw dotyczących przekształceń własnościowych w cukrownictwie.</u>
          <u xml:id="u-74.2" who="#MarekSawicki">Posiedzenie Komisji Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej odbędzie się w sali kinowej bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy obiadowej.</u>
          <u xml:id="u-74.3" who="#MarekSawicki">Posiedzenie Komisji Łączności z Polakami za Granicą odbędzie się w przerwie obiadowej w dniu 10 czerwca br. w sali nr 23, budynek G.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-75.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, po przerwie, o godz. 15, przystąpimy do rozpatrzenia punktu: Interpelacje i zapytania, natomiast do dalszego ciągu debaty nad omawianym punktem porządku dziennego - o godz. 18.30 lub wcześniej, gdyby interpelacje i zapytania trwały krócej.</u>
          <u xml:id="u-75.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Ogłaszam przerwę do godz. 15.</u>
          <u xml:id="u-75.3" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 13 min 59 do godz. 15 min 05)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#JózefZych">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-76.1" who="#JózefZych">Przystępujemy do rozpatrzenia interpelacji i zapytań, które otrzymują oznaczenie punktu 14 porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-76.2" who="#JózefZych">Odpowiedniej zmianie ulegną oznaczenia pozostałych punktów porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-76.3" who="#JózefZych">Przechodzimy do rozpatrzenia interpelacji.</u>
          <u xml:id="u-76.4" who="#JózefZych">W dniu dzisiejszym rozpatrzymy jedną interpelację.</u>
          <u xml:id="u-76.5" who="#JózefZych">Odpowiedź na interpelację nie może trwać dłużej niż 10 minut, a udzielenie dodatkowych wyjaśnień dłużej niż 5 minut.</u>
          <u xml:id="u-76.6" who="#JózefZych">W sprawie interpelacji oraz udzielonej na nią odpowiedzi może być przeprowadzona dyskusja.</u>
          <u xml:id="u-76.7" who="#JózefZych">Teraz zreferuję sprawę, której dotyczy interpelacja.</u>
          <u xml:id="u-76.8" who="#JózefZych">Pan poseł Bogusław Kaczmarek złożył interpelację do prezesa Rady Ministrów w sprawie realizacji nie publikowanej uchwały Rady Ministrów nr 66/93 z dnia 10 sierpnia 1993 r., dotyczącej trybu zbycia akcji Stoczni Szczecińskiej Spółka Akcyjna.</u>
          <u xml:id="u-76.9" who="#JózefZych">Odpowiedź pisemną udzieloną przez ministra przekształceń własnościowych, pana Wiesława Kaczmarka, poseł uznał za niewystarczającą. W związku z tym, zgodnie z art. 120 ust. 3 regulaminu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, zwrócił się do Prezydium Sejmu o umieszczenie interpelacji w porządku dziennym dzisiejszego posiedzenia. Zdaniem pana posła, odpowiedź resortu przekształceń własnościowych dotyczy wyłącznie treści uchwały nr 66/93 Rady Ministrów, natomiast pomija istotę pytań autora interpelacji.</u>
          <u xml:id="u-76.10" who="#JózefZych">Pan poseł oczekuje pełnej odpowiedzi na następujące pytania:</u>
          <u xml:id="u-76.11" who="#JózefZych">1. W jaki sposób akcjonariusze Grupy Przemysłowej SA uczestniczyli w procesie restrukturyzacji Stoczni Szczecińskiej, aby udostępnić im ponad 20% akcji?</u>
          <u xml:id="u-76.12" who="#JózefZych">2. Czy uchwała Rady Ministrów nie powinna precyzyjnie określać komu i na jakich warunkach sprzedaje się państwowy majątek?</u>
          <u xml:id="u-76.13" who="#JózefZych">3. Jaki zaplanowano docelowy układ kapitałowy w Stoczni Szczecińskiej SA?</u>
          <u xml:id="u-76.14" who="#JózefZych">W celu udzielenia odpowiedzi na tę interpelację z upoważnienia prezesa Rady Ministrów zabierze głos minister przekształceń własnościowych pan Wiesław Kaczmarek.</u>
          <u xml:id="u-76.15" who="#JózefZych">Proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-77">
          <u xml:id="u-77.0" who="#WiesławKaczmarek">Wysoki Sejmie! Przyznaję szczerze, że dostałem inny zestaw pytań. Spróbuję sobie jakoś z tym poradzić, ponieważ mój zestaw pytań, który jest datowany... Muszę sprawdzić, panie marszałku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-78">
          <u xml:id="u-78.0" who="#JózefZych">Bardzo proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-79">
          <u xml:id="u-79.0" who="#WiesławKaczmarek">Datowany 24 maja, zawiera trochę inne pytania, na które udzielałem odpowiedzi. Ta interpelacja w ogóle nie ma szczęścia, to już chyba jest trzeci termin.</u>
          <u xml:id="u-79.1" who="#WiesławKaczmarek">Jakiej wysokości wynagrodzenie otrzymał pan Robert Pollan, i na czym polegał jego udział w restrukturyzacji Stoczni Szczecińskiej SA, i jaki zaplanowano docelowy układ kapitałowy Stoczni Szczecińskiej SA?</u>
          <u xml:id="u-79.2" who="#WiesławKaczmarek">Przyznaję, że tu był pewien poślizg w czasie - przepraszam, że odpowiedź nadeszła z opóźnieniem. Ale pan marszałek zechciał odczytać jeszcze inne pytania. Szkoda, że nie otrzymałem ich wcześniej - być może, coś się zmieniło między jednym posiedzeniem Sejmu a drugim - ale postaram się, najlepiej, jak mogę, odpowiedzieć na zadane pytania; te, które mam i te, które odczytał pan marszałek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-80">
          <u xml:id="u-80.0" who="#JózefZych">Czy pan minister chciałby otrzymać te pytania?</u>
          <u xml:id="u-80.1" who="#komentarz">(Poseł Jerzy Jaskiernia: Czy można w kwestii formalnej?)</u>
          <u xml:id="u-80.2" who="#JózefZych">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-81">
          <u xml:id="u-81.0" who="#JerzyJaskiernia">Chciałbym zapytać, czy jest autor interpelacji. Może wtedy wyjaśniłoby się, jakie pytania chce zadać panu ministrowi, żeby nie było innego nieporozumienia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-82">
          <u xml:id="u-82.0" who="#JózefZych">Oczywiście, nie ma w tej chwili autora...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-83">
          <u xml:id="u-83.0" who="#WiesławKaczmarek">Proponuję, żebyśmy spróbowali sprawę Stoczni Szczecińskiej przeciąć. Bo wszystko to, co się dzieje wokół tej stoczni, szkodzi tylko przedsiębiorstwu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-84">
          <u xml:id="u-84.0" who="#JózefZych">Przepraszam, panie ministrze. Odpowiem panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-84.1" who="#JózefZych">Otóż, zgodnie z regulaminem Sejmu, autor nie musi być obecny, ale byłoby dobrze, gdyby był. Nie ma go w tej chwili.</u>
          <u xml:id="u-84.2" who="#JózefZych">Pomimo wszystko, bardzo proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-85">
          <u xml:id="u-85.0" who="#WiesławKaczmarek">Jeżeli pan marszałek pozwoli, Wysoka Izba również, chciałbym powiedzieć, jaka była sytuacja w 1991 r., kiedy zaczęły się problemy Stoczni Szczecińskiej. Rok 1991 dla stoczni oznaczał:</u>
          <u xml:id="u-85.1" who="#WiesławKaczmarek">— nie spłacone zadłużenie sięgające 2 bln zł;</u>
          <u xml:id="u-85.2" who="#WiesławKaczmarek">— brak zamówień od dotychczasowych klientów (w ciągu całego roku 1991 zbudowano 5 statków);</u>
          <u xml:id="u-85.3" who="#WiesławKaczmarek">— konieczność wywiązania się z nieopłacalnych kontraktów eksportowych;</u>
          <u xml:id="u-85.4" who="#WiesławKaczmarek">— niewydajną organizację pracy.</u>
          <u xml:id="u-85.5" who="#WiesławKaczmarek">Zarówno ówczesna dyrekcja stoczni, jak i członkowie innych struktur wierzyli, że nastąpi rozwiązanie polityczne, tzn. że nastąpi, pod pewnym naciskiem, umorzenie zadłużenia na mocy ustaleń z rządem.</u>
          <u xml:id="u-85.6" who="#WiesławKaczmarek">Ten stan pewnej niemocy spowodował wyłonienie nowej dyrekcji i zaproponowano nowe rozwiązania. Przede wszystkim podjęto działania związane z reorientacją, restrukturyzacją przedsiębiorstwa, takie jak chociażby skrócenie cyklu budowy statków. Założenie było takie, żeby osiągnąć czas trwania budowy statku nie dłuższy niż 12 miesięcy. Natomiast głównym zadaniem była - i tu ujawnia się właśnie rola doradców finansowo-przemysłowych - restrukturyzacja. Stocznia Szczecińska była pierwszym przedsiębiorstwem, gdzie przeprowadzono restrukturyzację finansową na mocy układu sądowego. Zresztą to był taki kontrakt, tak przynajmniej dzisiaj na to patrzę, polegający na swoistym porozumieniu pomiędzy kadrą kierowniczą przedsiębiorstwa a związkami zawodowymi, czyli pracownikami tego przedsiębiorstwa. Propozycja układu, która została zaakceptowana, objęła kwotę prawie 2 bln zł i polegała na tym, że nastąpiła redukcja całej wierzytelności wraz z odsetkami o 33%. Spłata tak obniżonej należności jest rozłożona kwartalnie na 5 lat, poczynając od grudnia 1993 r., natomiast drobnym wierzycielom - do 200 mln zł - zaproponowano korzystniejsze warunki i 2/3 spłaty długu bez odsetek nastąpiło w ciągu miesiąca. W ten sposób podpisany układ, potwierdzony przez sąd, zaczął być realizowany i jest realizowany do dzisiaj. Jest to jeden z nielicznych - według stanu mej wiedzy, chociaż mogę tutaj mieć niepełną informację - układów obsługiwanych systematycznie i punktualnie. To oczywiście wiązało się z podpisaniem pewnego listu intencyjnego - z 13 stycznia 1991 r. - przez przedstawicieli Ministerstwa Przekształceń Własnościowych, związki zawodowe i zarząd stoczni, który to list określał zasady prywatyzacji zakładu.</u>
          <u xml:id="u-85.7" who="#WiesławKaczmarek">Chciałbym podkreślić, że pan Robert Pollan, który występował tu jako doradca i konsultant przemysłowo--finansowy - tak to można by określić - nie był pracownikiem etatowym ministerstwa przekształceń, był konsultantem Polskiego Banku Rozwoju i trudno mi powiedzieć, jakie były zasady jego wynagrodzenia. Tak też sformułowałem odpowiedź panu posłowi: że pan Robert Pollan nie był zatrudniony przez ministra przekształceń przy realizacji procesów związanych z restrukturyzacją stoczni, i że z posiadanych przez nas informacji wynika, iż pełnił on funkcję doradcy jednego z banków.</u>
          <u xml:id="u-85.8" who="#WiesławKaczmarek">Na czym polegała ta nie opublikowana uchwała nr 66/93 Rady Ministrów z 10 sierpnia 1993 r.? Otóż zawiera ona pewną zaplanowaną strukturę własności. Bazą do tej ustawy jest art. 23 ust. 2, który pozwala w inny sposób zbyć akcje skarbu państwa niż w jednym z trzech trybów, które określa ustawa, a mianowicie przez ofertę publiczną, publiczne rokowania bądź przetargi. Myślę, że niedługo będę miał podobny drugi przypadek, dotyczący zakładów mięsnych w Gdyni, kiedy również będę prosił Radę Ministrów o zmianę trybu zbycia. I tu zaproponowano rozwiązanie następujące: Podzielono prywatyzację stoczni na dwa etapy. Etap pierwszy, który zakończył się 31 marca 1994 r., zakładał, że pracownikom tego przedsiębiorstwa po cenie nominalnej sprzeda się 20% akcji, związkom zawodowym działającym w spółce - 2,5% akcji, członkom zarządu spółki - 4,5% uprzywilejowanych akcji. 4,5% akcji uprzywilejowanych oznacza większą siłę głosu w stosunku do akcji pracowniczych. Podmiotom uczestniczącym w procesie restrukturyzacji zbyto 35% akcji. Co to oznacza? To oznacza, że Bank Handlowy nabył 10% akcji, Polski Bank Rozwoju 10% akcji, Bank Gdański nabył 5% akcji, także 5% akcji nabyła Powszechna Kasa Oszczędności Bank Państwowy oraz 5% akcji nabyła Grupa Przemysłowo-Handlowa. Grupa Przemysłowo-Handlowa jest spółką z o.o., w której struktura kapitałowa jest następująca - nie chciałbym wprowadzić Wysokiej Izby w błąd...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-86">
          <u xml:id="u-86.0" who="#JózefZych">Nie daj Boże...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-87">
          <u xml:id="u-87.0" who="#WiesławKaczmarek">No tak, to się zwykle źle kończy, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-87.1" who="#WiesławKaczmarek">W spółce pod nazwą Grupa Przemysłowo-Handlowa, która dostała 5% akcji Stoczni Szczecińskiej, Polski Bank Rozwoju objął 49% udziałów, firma ubezpieczeniowa „Warta” SA objęła 36% udziałów, a 15% udziałów ma Grupa OFR, spółka będąca własnością 9 osób biorących udział w procesie restrukturyzacji. To jest pierwszy etap, już zakończony, z tym wyjątkiem, że 2,5% akcji mogły nabyć organizacje związkowe. Chciałbym zaznaczyć, że tylko 8 pracowników stoczni nie skorzystało z prawa do nabycia akcji.</u>
          <u xml:id="u-87.2" who="#WiesławKaczmarek">Zakładamy, że druga transza będzie realizowana od 1 kwietnia 1994 r. do 31 grudnia 1999 r. Dlaczego do końca 1999 r., czyli do końca tego wieku? Dlatego, że tak jest zaplanowane postępowanie układowe. Realizacja tego nastąpi pod warunkiem, że stocznia będzie wywiązywała się ze swoich zobowiązań. Przewiduje się, że pracownicy nabędą 5% akcji, związki zawodowe — 2,5%, zarząd spółki — 4,5%, podmioty, biorące udział w restrukturyzacji przedsiębiorstwa — 16%.</u>
          <u xml:id="u-87.3" who="#WiesławKaczmarek">Aby wiedzieć, w jakim miejscu dzisiaj jesteśmy, na koniec podam parę istotnych parametrów. Niezaprzeczalne jest to, że Stocznia Szczecińska to dzisiaj numer jeden, podkreślam — numer jeden, jeśli chodzi o listę największych eksporterów polskich. Wartość eksportu w latach 1990–1993 przedstawiała się następująco:</u>
          <u xml:id="u-87.4" who="#WiesławKaczmarek">— 1990 r. — 74 mln USD,</u>
          <u xml:id="u-87.5" who="#WiesławKaczmarek">— 1991 r. — 65 mln USD,</u>
          <u xml:id="u-87.6" who="#WiesławKaczmarek">— 1992 r. — 184 mln USD,</u>
          <u xml:id="u-87.7" who="#WiesławKaczmarek">— 1993 r. — 236 mln USD.</u>
          <u xml:id="u-87.8" who="#WiesławKaczmarek">W 1994 r. jest planowane 335 mln USD, w 1995 r. — 440 mln USD.</u>
          <u xml:id="u-87.9" who="#WiesławKaczmarek">Stocznia Szczecińska opanowała ok. 20% światowego rynku, jeśli chodzi o produkcję kontenerowców. Można byłoby wiele powiedzieć komplementów temu przedsiębiorstwu, bo nie ma co tutaj się bać słowa „komplement”. Jednym z parametrów wskazujących, jaka jest jakość produkcji w przedsiębiorstwie branży stoczniowej, są tzw. skondensowane tony brutto produkcji statków, czyli połączenie tonażu ze stopniem komplikacji przy budowie statków. Normą przyzwoitości — podali mi ją eksperci ze środowiska związanego z budową okrętów — jest wskaźnik wyrażający, jak się to ma w stosunku do liczby zatrudnionych w stoczni, i wynosi 21–22, a stocznia ma wskaźnik 26, czyli odbiegający w górę od norm obowiązujących na rynku europejskim. (Mam nadzieję, że dwie pozostałe główne stocznie polskie, w Gdyni i Gdańsku, pójdą w górę, bo dzisiaj ich wskaźniki wynoszą poniżej 10.). Jest to stocznia, która zatrudniając 6 tys. ludzi (mają wysokie przeciętne wynagrodzenie, bo prawie na poziomie dwukrotnej średniej krajowej) produkuje więcej niż dwie stocznie, w Gdańsku i Gdyni, łącznie.</u>
          <u xml:id="u-87.10" who="#WiesławKaczmarek">Panie marszałku, to wszystko w pierwszej części.</u>
          <u xml:id="u-87.11" who="#WiesławKaczmarek">Jeżeli będą pytania, jestem do dyspozycji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-88">
          <u xml:id="u-88.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-88.1" who="#JózefZych">Czy ktoś z pań i panów posłów zamierza zabrać głos w dyskusji?</u>
          <u xml:id="u-88.2" who="#JózefZych">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-88.3" who="#JózefZych">Przechodzimy do rozpatrzenia...</u>
          <u xml:id="u-88.4" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-88.5" who="#JózefZych">Pamiętam o konkluzji, tylko że pod nieobecność autora pytania nie mogę zastosować tej formuły, bo przy stwierdzeniu, że Sejm uznaje odpowiedź za wystarczającą, powinien być obecny autor interpelacji, żeby mógł się wypowiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-88.6" who="#JózefZych">O głos prosi poseł Jerzy Jaskiernia.</u>
          <u xml:id="u-88.7" who="#JózefZych">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-89">
          <u xml:id="u-89.0" who="#JerzyJaskiernia">W kwestii formalnej. Skoro nie było pytań i zastrzeżeń do odpowiedzi pana ministra Kaczmarka, sądzę, że jest to wyraz uznania przez Izbę tej odpowiedzi, a nieobecność posła, który pytał, nie powinna uniemożliwiać sformułowania konkluzji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-90">
          <u xml:id="u-90.0" who="#JózefZych">Panie pośle, ten pogląd byłbym skłonny podzielić, gdyby nie fakt, że pan poseł już raz uznał odpowiedź pana ministra za niewystarczającą i występował do prezesa Rady Ministrów. A więc jest tu pewnego rodzaju kwestia, z tym że nic się nie stanie, bo tu nie ma żadnych skutków prawnych, tylko formalnie załatwimy sprawę na następnym posiedzeniu. Chciałbym, żeby nie było też protestów ze strony pana posła.</u>
          <u xml:id="u-90.1" who="#JózefZych">Przechodzimy do zapytań poselskich.</u>
          <u xml:id="u-90.2" who="#JózefZych">Przypominam, iż postawienie zapytania może trwać nie dłużej niż jedną minutę, udzielenie zaś odpowiedzi - nie dłużej niż pięć minut.</u>
          <u xml:id="u-90.3" who="#JózefZych">Nad zapytaniem i udzieloną odpowiedzią nie przeprowadza się dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-90.4" who="#JózefZych">Prowadzący obrady marszałek Sejmu dopuszcza jednak do postawienia zapytań dodatkowych, przy czym uprawnienie to w pierwszej kolejności przysługuje składającemu zapytanie. Postawienie dodatkowego zapytanie nie może trwać dłużej niż 30 sekund, a łączna uzupełniająca odpowiedź na dodatkowe zapytania nie może trwać dłużej niż 5 minut.</u>
          <u xml:id="u-90.5" who="#JózefZych">Pan poseł Zygmunt Cybulski, Sojusz Lewicy Demokratycznej, w sprawie trybu postępowania Centralnej Komisji do Spraw Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych - zapytanie do prezesa Rady Ministrów. Odpowiedzi z upoważnienia prezesa Rady Ministrów udzieli minister edukacji narodowej pan Aleksander Łuczak.</u>
          <u xml:id="u-90.6" who="#JózefZych">Proszę pana posła o postawienie zapytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-91">
          <u xml:id="u-91.0" who="#ZygmuntCybulski">Panie Marszałku! Panie Premierze! Od 1965 r. utrzymuje się w naszym kraju centralną instytucję do spraw kadr naukowych. Zadaniem jej jest zatwierdzenie nadanych stopni doktora i doktora habilitowanego oraz opiniowanie i podejmowanie decyzji o przedstawianiu kandydata do tytułu naukowego. Obecnie, zgodnie z ustawą z 12 września 1990 r., jest to Centralna Komisja do Spraw Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych.</u>
          <u xml:id="u-91.1" who="#ZygmuntCybulski">Wspomniana ustawa w art. 13 i 17 określa terminy załatwiania spraw doktorskich do 4 miesięcy, a habilitacyjnych do 6 miesięcy. Zdarza się, że sprawy toczą się rok, półtora, a w sporadycznych wypadkach i dłużej.</u>
          <u xml:id="u-91.2" who="#ZygmuntCybulski">Pytanie: Czy w dobie samorządności uczelni należy dalej utrzymywać ten organ administracji państwowej, bo tak się go odbiera, i czy dopuszczalne jest przeciąganie sprawy ponad rok, w dodatku jeszcze z negatywnym wynikiem? Przecież jednostki naukowe mające uprawnienia są tak wysoko zorganizowane, że szanowanie ich decyzji wydaje się sprawą konieczną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-92">
          <u xml:id="u-92.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-92.1" who="#JózefZych">Proszę, panie premierze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-93">
          <u xml:id="u-93.0" who="#AleksanderŁuczak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Odpowiadając na pytanie pana posła Cybulskiego w sprawie trybu rozpatrywania spraw przez Centralną Komisję do Spraw Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych, potwierdzam zawarty w pytaniu fakt, że centralna komisja działa na podstawie ustawy o tytule naukowym i stopniach naukowych z 12 września 1990 r. i ma własny, przez siebie uchwalony statut.</u>
          <u xml:id="u-93.1" who="#AleksanderŁuczak">W dotychczasowej działalności - myślę o okresie od początku 1993 r. - rozpatrzono około 2 tys. spraw. Najczęściej, jeżeli weźmiemy pod uwagę tę liczbę spraw, załatwienie wniosku o zatwierdzenie habilitacji trwało ok. 4 miesięcy, natomiast wniosku o nadanie tytułu naukowego - ok. 5 miesięcy.</u>
          <u xml:id="u-93.2" who="#AleksanderŁuczak">Rzeczywiście, zdarzały się dłuższe terminy. Z jakiego powodu to wynika? Przede wszystkim dotyczy to sytuacji, kiedy sprawa zatwierdzenia habilitacji albo nadania tytułu naukowego jest sprawą wzbudzającą kontrowersje. Kiedy są różnice opinii, kiedy wynik głosowania rady wydziału nie jest jednoznaczny, zwykle dochodzi do powołania superrecenzenta, dodatkowych recenzji. Często, zgodnie z sugestiami, recenzentów tych wyznacza rada wydziału. W takich sytuacjach dodatkowe recenzje, dodatkowe spotkania powodują, że te terminy są nieco dłuższe i wydłużenie się całej procedury jest naturalne. Miarą tego zjawiska niech będą liczby: przedłużona procedura dotyczy 7% wniosków o zatwierdzenie habilitacji i 12% wniosków o nadanie tytułu naukowego. To tyle, jeśli chodzi o tryb.</u>
          <u xml:id="u-93.3" who="#AleksanderŁuczak">Pytanie dotyczyło również sensu istnienia tej komisji. Trudno mi w tej chwili odpowiedzieć na to pytanie w sposób sprzeczny z obowiązującą ustawą. Ustawa, o której wspomniałem, zakłada istnienie takiego organu. Nie zgodziłbym się co do tego, że istnienie rad wydziału wystarczająco gwarantuje poziom oceniania prac naukowych. Zdarza się, i jest to chyba rzecz naturalna, że rady naukowe, rady poszczególnych naszych wydziałów i instytutów mają różny poziom. Jest to sprawa dyskusyjna, wzbudzająca różne opinie w środowisku naukowym, ale jednak przeważa pogląd, że z powodu tej dużej różnorodności powinien jednak istnieć organ, który koryguje te opinie i właśnie centralna komisja spełnia tę rolę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-94">
          <u xml:id="u-94.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu premierowi.</u>
          <u xml:id="u-94.1" who="#JózefZych">Proszę, jest dodatkowe zapytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-95">
          <u xml:id="u-95.0" who="#ZygmuntCybulski">Jeśli można, panie marszałku. Sprawa ma jednak jeszcze inny aspekt. Istnieją takie dziedziny nauki w Polsce, w których uprawnienia do przeprowadzenia habilitacji ma zaledwie kilka wydziałów. Mam taki konkretny przykład, kiedy sprawa również ciągnęła się ponad rok. Rozumiem, że jeżeli tych wydziałów jest dużo, może być problem, ale jeżeli są 3, 4 wydziały i sprawa ciągnie się ponad rok, to jest już niedopuszczalne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-96">
          <u xml:id="u-96.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-96.1" who="#JózefZych">Czy są jeszcze dodatkowe pytania? Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-96.2" who="#JózefZych">Proszę, panie premierze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-97">
          <u xml:id="u-97.0" who="#AleksanderŁuczak">Trudno mi cokolwiek dodać do tego, co powiedziałem. Istnienie takiej sytuacji, że jest właśnie mała liczba pracowników naukowych, chyba nie osłabia tej argumentacji, którą wypowiedziałem. Zmierzała ona do tego, żeby uzasadnić istnienie centralnej komisji. Chcę również zaznaczyć, że to, iż specjalność jest rzadka, nie oznacza, że w centralnej komisji nie ma odpowiednich osób, które mogłyby się wypowiedzieć na dany temat. Jak wiadomo, centralna komisja działa w swoich sekcjach i sekcje te generalnie obejmują wszystkie dziedziny nauki, które w Polsce są uprawiane.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-98">
          <u xml:id="u-98.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu premierowi.</u>
          <u xml:id="u-98.1" who="#JózefZych">Pan poseł Janusz Wojciechowski, Polskie Stronnictwo Ludowe (pan poseł jest obecny) w sprawie legalności działania firm zajmujących się odzyskiwaniem długów - zapytanie do ministra sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-98.2" who="#JózefZych">Odpowiedzi udzieli zastępca prokuratora generalnego pan Stefan Śnieżko.</u>
          <u xml:id="u-98.3" who="#JózefZych">Proszę o zadanie pytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-99">
          <u xml:id="u-99.0" who="#JanuszWojciechowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Rozpowszechniły się w kraju ostatnio firmy zajmujące się specyficznym rodzajem usług. Różnie to się nazywa - ściąganie należności, odzyskiwanie długów. Chodzi w każdym razie o działalność, która budzi moje wątpliwości co do legalności jej prowadzenia. Jeżeli mają to być usługi zastępujące jedyny tryb przewidziany prawem, czyli odzyskiwanie należności poprzez drogę sądową i komornika, byłaby to działalność nielegalna. Jeżeli uznać, że działalność tych firm ma polegać na świadczeniu usług prawniczych, to wchodzimy w zakres reglamentowany ustawą o adwokaturze, o radcach prawnych czy też ustawą o działalności gospodarczej - art. 24 przewiduje tego rodzaju działalność, ale wykonywaną przez adwokatów, radców prawnych i spółki z ich udziałem.</u>
          <u xml:id="u-99.1" who="#JanuszWojciechowski">Tak czy inaczej działalność ta budzi poważne wątpliwości w ogóle co do jej legalności. Zdaję sobie sprawę, że być może pytanie powinno być skierowane również do ministra spraw wewnętrznych, ale interesuje mnie przede wszystkim ocena prawna tej działalności i o tę ocenę prosiłbym pana ministra.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-100">
          <u xml:id="u-100.0" who="#JózefZych">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-100.1" who="#JózefZych">Proszę bardzo, panie prokuratorze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-101">
          <u xml:id="u-101.0" who="#StefanŚnieżko">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Całkowicie podzielam oceny zawarte w pytaniu pana posła. Mówiąc krótko i na początku nieco teoretycznie - wierzytelności można dochodzić jedynie w trybie przewidzianym przez prawo, a w obowiązującym stanie prawnym czynności egzekucyjne w postępowaniu cywilnym są wykonywane przez komorników, z wyjątkiem czynności zastrzeżonych dla sądów, w postępowaniu administracyjnym zaś - przez właściwe urzędy skarbowe oraz inne organy określone w ustawie z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.</u>
          <u xml:id="u-101.1" who="#StefanŚnieżko">Jak z tego wynika, jest to wyłączna kompetencja tych organów do prowadzenia egzekucji. Wszelkiego rodzaju samowola w zakresie odzyskiwania długów jest zatem oczywiście niedozwolona, bezprawna. Żaden legalnie działający podmiot gospodarczy nie może prowadzić działalności egzekucyjnej polegającej na przymusowym ściąganiu należności.</u>
          <u xml:id="u-101.2" who="#StefanŚnieżko">Powyższy zakaz - co jest oczywiste - odnosi się do czynności egzekucyjnych sensu stricto, tj. do przymusowego egzekwowania świadczenia. Natomiast wyspecjalizowane podmioty gospodarcze, np. kancelarie adwokackie i inne, o których wspominał pan poseł, mogą na zlecenie wierzyciela podejmować w jego imieniu takie czynności zmierzające do wyegzekwowania wierzytelności na drodze legalnej, jak np. zwrócenie się o dobrowolne spłacenie świadczenia przed skierowaniem sprawy do komornika, zawarcie ugody z dłużnikiem itd.</u>
          <u xml:id="u-101.3" who="#StefanŚnieżko">Wracając zatem do kwestii firm nielegalnie zajmujących się przymusowym ściąganiem należności, oczywiście trzeba stwierdzić, że takie działanie jest ze wszech miar niedozwolone przez prawo; jest sprzeczne z prawem.</u>
          <u xml:id="u-101.4" who="#StefanŚnieżko">Teraz kilka bardziej konkretnych informacji. W związku z informacjami prasowymi na ten temat, jak też na skutek sygnalizacji - bo zbiegło się to jednocześnie - przez rzecznika praw obywatelskich, który mówił o tym negatywnym zjawisku, Departament Prokuratury podjął badania w tym zakresie. Otóż informacje napłynęły w ostatnich dniach, a ich uogólnienie prowadzi do następujących stwierdzeń. Okazuje się, że na terenie całego kraju w 1993 r. były prowadzone 42 postępowania dotyczące sprzecznego z prawem działania pracowników firm ochroniarskich. Ponieważ nie wszystkie albo niewielka tylko część tych spraw została już zakończona, nie można przedstawić pełnego obrazu merytorycznych decyzji w tych sprawach, które dotyczyły głównie: bezprawnego zmuszania, naruszania nietykalności cielesnej, użycia gróźb bezprawnych, a nawet bezprawnego pozbawienia wolności.</u>
          <u xml:id="u-101.5" who="#StefanŚnieżko">Jak nam wiadomo, podobne ustalenia czy konstatacje wynikają z badań przeprowadzonych przez resort spraw wewnętrznych. Było to zresztą publikowane. Kontrola przeprowadzona przez resort spraw wewnętrznych objęła 60 firm ochroniarskich, detektywistycznych, i tylko w jednej z nich nie ujawniono nieprawidłowości. Okazało się, że firmy te zajmują się niezgodną z prawem windykacją długów, zatrudniają osoby z tzw. przeszłością kryminalną, wykraczają w swoich działaniach poza normy określone w koncesjach, a ich pracownicy dopuszczają się naruszania dóbr osobistych obywateli.</u>
          <u xml:id="u-101.6" who="#StefanŚnieżko">Uwagi czy konstatacje wynikające z takiego na gorąco przeprowadzonego badania prowadzą do wniosków, które formułuje urząd prokuratorski. Zostaną one przedstawione resortowi spraw wewnętrznych i potem wspólnie z resortem sprawiedliwości muszą zostać podjęte odpowiednie działania.</u>
          <u xml:id="u-101.7" who="#StefanŚnieżko">Po pierwsze, w zakresie wzmożenia na bieżąco nadzoru nad działaniem firm ochroniarskich przez resort spraw wewnętrznych, który do tego jest zobowiązany jako udzielający koncesji.</u>
          <u xml:id="u-101.8" who="#StefanŚnieżko">Po drugie, zdaniem urzędu prokuratorskiego - i ten wniosek zostanie przedstawiony - działalność firm ochroniarskich winna być uregulowana aktem prawnym rangi ustawowej, ze względu na potrzebę właściwego zabezpieczenia praw obywateli i bezpieczeństwa ich mienia oraz sprecyzowania zakresu ich działań w sposób wykluczający interwencje w sprawach zastrzeżonych dla organów państwowych. Naszym zdaniem, ustawa ta powinna określać wysokie wymogi zawodowe i etyczne, stawiane osobom zatrudnionym w tych firmach, a także zakres uprawnień firm ochroniarskich, tak aby odpowiadał on ich zakresowi działania, a nie obejmował działań niedopuszczalnych, które są zastrzeżone dla kompetencji innych organów.</u>
          <u xml:id="u-101.9" who="#StefanŚnieżko">Reasumując, powiedziałbym, że to są zupełnie świeże ustalenia. Takie uwagi i wnioski nasuwające się urzędowi prokuratorskiemu zostaną przedstawione resortowi spraw wewnętrznych, tak by można było wspólnie podjąć szybkie działania, zmierzające do poprawy stanu aktualnego, jak też do uregulowania ustawowego na przyszłość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-102">
          <u xml:id="u-102.0" who="#JózefZych">Dziękuję bardzo panu prokuratorowi.</u>
          <u xml:id="u-102.1" who="#JózefZych">Jest dodatkowe zapytanie.</u>
          <u xml:id="u-102.2" who="#JózefZych">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-103">
          <u xml:id="u-103.0" who="#JanuszWojciechowski">Nie chodzi o zapytanie. Chciałbym tylko podziękować panu prokuratorowi za wyczerpującą odpowiedź.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-104">
          <u xml:id="u-104.0" who="#JózefZych">Przepraszam.</u>
          <u xml:id="u-104.1" who="#JózefZych">Następne dodatkowe zapytanie.</u>
          <u xml:id="u-104.2" who="#JózefZych">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-105">
          <u xml:id="u-105.0" who="#JerzyJaskiernia">Panie Prokuratorze Generalny! Wspomniał pan, że organizacja firm ochroniarskich powinna być uregulowana ustawowo. Chciałbym zapytać, czy rząd zamierza wykazać inicjatywę ustawodawczą w tym zakresie. Chciałbym też zapytać, czy podjęte zostały badania porównawcze, jak ta kwestia jest regulowana w innych krajach, i czy możemy nawiązać do rozwiązań, które się gdzieś potwierdziły.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-106">
          <u xml:id="u-106.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-106.1" who="#JózefZych">Czy są jeszcze dalsze pytania?</u>
          <u xml:id="u-106.2" who="#JózefZych">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-107">
          <u xml:id="u-107.0" who="#JanPieniądz">Panie prokuratorze, zrozumiałem, że jest pewne rozpoznanie. Czy mógłbym - w wyniku tego rozpoznania - uzyskać odpowiedź: jaki jest według dotychczasowych postępowań stan powtarzających się coraz częściej różnych fizycznych wymuszeń? Czy prokuratura i policja podjęły konkretne działania i jak to jest procentowo zaawansowane w stosunku do rozpoznania?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-108">
          <u xml:id="u-108.0" who="#JózefZych">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-108.1" who="#JózefZych">Nie ma dalszych pytań.</u>
          <u xml:id="u-108.2" who="#JózefZych">Proszę bardzo, panie prokuratorze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-109">
          <u xml:id="u-109.0" who="#StefanŚnieżko">Wysoka Izbo! Jeśli chodzi o pytanie pana posła Jaskierni, nie mogę tu odpowiadać w imieniu rządu, bo nie wiadomo mi, czy rząd to podejmuje i na jakim poziomie jest opracowanie, czy przygotowana jest inicjatywa ustawodawcza w tym zakresie. W każdym razie mogę oświadczyć w imieniu resortu, że sygnał i zebrane dane pozwalają na stwierdzenie, że istnieje potrzeba podjęcia takich prac i resort z taką inicjatywą wystąpi.</u>
          <u xml:id="u-109.1" who="#StefanŚnieżko">Natomiast gdy chodzi o konkretne dane co do procentowego podziału, czy rozbicia tych działań o charakterze bezprawnym czy przestępczym, nie mogę w tej chwili ich podać. W prokuraturze zawisły 42 sprawy. Dotyczą takich działań bezprawnych, jak właśnie zmuszanie (najczęściej stosowany jest wtedy art. 166, 167 i 165), naruszanie nietykalności cielesnej, stosowanie gróźb, bezprawne pozbawienie wolności. W tej chwili nie dysponuję jeszcze szczegółowymi informacjami, ale już wkrótce będziemy je mieli. Dotyczą takich działań bezprawnych, jak właśnie zmuszanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-110">
          <u xml:id="u-110.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu prokuratorowi.</u>
          <u xml:id="u-110.1" who="#JózefZych">Trzecie zapytanie. Pani poseł Maria Trzcińska-Fajfrowska, Unia Wolności.</u>
          <u xml:id="u-110.2" who="#JózefZych">Czy jest pani poseł?</u>
          <u xml:id="u-110.3" who="#komentarz">(Poseł Maria Trzcińska-Fajfrowska: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-110.4" who="#JózefZych">Zapytanie do ministra zdrowia i opieki społecznej w sprawie nieprzyjmowania do sanatoriów dzieci niepełnosprawnych ze schorzeniami dróg oddechowych i wad postawy.</u>
          <u xml:id="u-110.5" who="#JózefZych">Odpowiedzi udzieli podsekretarz stanu w Ministerstwie Zdrowia i Opieki Społecznej pan Wiesław Jakubowiak.</u>
          <u xml:id="u-110.6" who="#JózefZych">Proszę bardzo, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-111">
          <u xml:id="u-111.0" who="#MariaTrzcińskaFajfrowska">Pragnę zapytać pana ministra o problem dotyczący dzieci upośledzonych ze schorzeniami dróg oddechowych i wad postawy. Dzieci te funkcjonują społecznie prawidłowo i tylko wydolnością intelektualną odbiegają od rówieśników. Dlaczego więc nie są przyjmowane do sanatoriów dla dzieci ze schorzeniami dróg oddechowych i wad postawy?</u>
          <u xml:id="u-111.1" who="#MariaTrzcińskaFajfrowska">Problem jest szerszy, dotyczy nie tylko dzieci upośledzonych w stopniu lekkim, które uczęszczają do szkół specjalnych i pod względem społecznym i fizycznym nie odbiegają od swoich rówieśników, mimo to nie są przyjmowane do sanatoriów. Jeśli chodzi o takie dziecko, chore na zapalenie płuc lub mające wady postawy, wystarczy, że lekarz kierujący je do leczenia klimatycznego napisze, iż uczęszcza ono do szkoły specjalnej, i wtedy nie ma ono szans na przyjęcie do sanatorium. Jest to dyskryminacja dla mnie niezrozumiała. Ale problem jest szerszy. Jeżeli dziecko ma napady padaczkowe, uczęszcza do szkoły masowej, jest poza tym zdrowe, a napad padaczkowy zdarza się tylko raz w roku - lekarz musi o tym wspomnieć pisząc wniosek do sanatorium, ponieważ konieczne jest podawanie odpowiednich leków - również nie zostaje przyjęte do sanatorium, które ma leczyć drogi oddechowe. Jeżeli dziecko jest porażone, uczęszcza do szkoły powszechnej, uczy się dobrze, ale niezbyt sprawnie chodzi, również nie zostaje przyjęte do takiego sanatorium.</u>
          <u xml:id="u-111.2" who="#MariaTrzcińskaFajfrowska">Te sanatoria mają leczyć klimatycznie drogi oddechowe. Są to schorzenia u dzieci częste i ciężkie, zwłaszcza w regionach ekologicznie zagrożonych. W sanatoriach pracuje personel wyspecjalizowany w dziedzinie rehabilitacji i pediatrii, dla którego małym problemem jest opanowanie napadu padaczkowego czy zapewnienie rehabilitacji. Dlaczego więc te dzieci nie mogą tam leczyć się klimatycznie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-112">
          <u xml:id="u-112.0" who="#JózefZych">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-112.1" who="#JózefZych">Proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-113">
          <u xml:id="u-113.0" who="#WiesławJakubowiak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Odpowiadając na zapytanie pani poseł Marii Trzcińskiej-Fajfrowskiej dotyczące możliwości leczenia uzdrowiskowego dzieci muszę podkreślić, że brak bliższych informacji dotyczących tych odmów nie pozwala mi odpowiedzieć konkretnie na zarzuty pod adresem sanatoriów. Istnieje instrukcja w postaci wytycznych ministra zdrowia z 1984 r. opracowanych przez ówczesny Instytut ds. Lecznictwa Uzdrowiskowego na podstawie opinii ekspertów, które zawiera przeciwwskazania do kierowania dzieci do sanatoriów. Wymienia się tam schorzenia o charakterze ostrych stanów zapalnych, np. zapalenie płuc, a także padaczkę oraz choroby psychiczne. Chcę podkreślić, że niedorozwój umysłowy nie jest traktowany jako choroba psychiczna; oznacza funkcjonowanie intelektualne znacznie poniżej średniego poziomu oraz wyraźne uszkodzenie zdolności przystosowywania się do kulturowych wymagań społeczeństwa. Skala i rozległość upośledzeń, które tak się definiuje, jest oczywiście różna, od bardzo niewielkiego upośledzenia umysłowego do skrajnych upośledzeń umysłowych cechujących się brakiem samodzielności. Biorąc pod uwagę powyższą definicję, widzimy, że tutaj może wchodzić w grę tylko jeden wypadek, a więc brak samodzielności osoby dotkniętej niedorozwojem umysłowym.</u>
          <u xml:id="u-113.1" who="#WiesławJakubowiak">W Polsce uzdrowiska posiadają zakłady lecznictwa uzdrowiskowego zarówno dla dzieci ze schorzeniami górnych dróg oddechowych (takie uzdrowiska jak Czerniawa, Szczawno, Kołobrzeg, Rabka i Rymanów), jak i dla dzieci wymagających rehabilitacji narządu ruchu, w tym wad postawy (takimi sanatoriami dysponują: Busko, Ciechocinek, Cieplice, Rymanów, Wieniec, Czerniawa). Ewentualne odmowy, jak mówiłem, mogą dotyczyć dzieci z dużym upośledzeniem umysłowym, którym dany zakład lecznictwa uzdrowiskowego nie zagwarantowałby odpowiednich warunków, bądź dzieci ze schorzeniami narządów ruchu skierowanych do uzdrowiska, które specjalizuje się tylko w leczeniu chorób układu oddechowego (może też być odwrotnie). Takie dzieci przyjmowane są w uzdrowiskach: Cieplice, Ciechocinek, Wieniec i Busko, pod opieką matek zaś, a więc wtedy gdy wymagają indywidualnej opieki - w Kołobrzegu i w Kamieniu Pomorskim, poza sezonem letnim, a przez cały rok w Rymanowie i w Rabce. Chcę podkreślić, że Busko przyjmuje również dzieci z dużym upośledzeniem umysłowym i porażeniem dziecięcym.</u>
          <u xml:id="u-113.2" who="#WiesławJakubowiak">Według informacji uzyskanych z wojewódzkich ośrodków matki i dziecka oraz niektórych uzdrowisk, wyraźna choroba psychiczna dziecka stanowi, według instrukcji opracowanej przez Instytut Medycyny Uzdrowiskowej, bezwzględne przeciwwskazanie do lecznictwa uzdrowiskowego. Podobnie dorośli w takiej sytuacji nie są kierowani do leczenia uzdrowiskowego. Natomiast, jak już wspomniałem, dzieci z upośledzeniem, które — zgodnie ze sformułowaniem pani poseł — funkcjonują społecznie prawidłowo, a odbiegają od rówieśników tylko wydolnością intelektualną, są przyjmowane na leczenie uzdrowiskowe. Można natomiast mówić o skali zjawiska, ponieważ rzeczywiście zapotrzebowanie na tego typu leczenie uzdrowiskowe jest bardzo duże i bardzo dużo wniosków zalega, i prawdopodobnie, jak pani poseł mówiła, są częste wypadki odmowy wobec tych dzieci — dlatego że mogą sobie w sanatorium nie radzić.</u>
          <u xml:id="u-113.3" who="#WiesławJakubowiak">Rozumiem, że pani poseł, zadając to pytanie, również chce poruszyć szerszy problem. Pani poseł pośrednio pyta o problem dzieci upośledzonych umysłowo i ich rehabilitację, zwłaszcza wówczas, kiedy poza upośledzeniem umysłowym mają wady postawy oraz skorelowane jakieś inne zaburzenia, na przykład schorzenia dróg oddechowych. Jest to więc, jak myślę, pytanie o systemowy punkt widzenia resortu, jeśli chodzi o znaczną grupę osób z upośledzeniem umysłowym.</u>
          <u xml:id="u-113.4" who="#WiesławJakubowiak">Nie mam, niestety, badań statystycznych jednoznacznie wyodrębniających ten rodzaj niepełnosprawności, natomiast są dane szacunkowe pochodzące między innymi z opracowań Towarzystwa Przyjaciół Dzieci. Są one tym bardziej wiarygodne, że pokrywają się z danymi publikowanymi przez WHO z 1992 r. Osoby z upośledzeniem umysłowym wszystkich stopni stanowią w sumie 1% populacji. W Polsce byłoby to ok. 380 000 osób.</u>
          <u xml:id="u-113.5" who="#WiesławJakubowiak">Według naszych danych dzieci upośledzonych umysłowo w wieku od 0 do 16 lat jest ok. 250 000, w tym w przedziale od 0 do 6 lat - 60 000, a w wieku szkolnym 190 000. Na 100 dzieci w wieku szkolnym w Polsce 2,3% ma cechy upośledzenia umysłowego.</u>
          <u xml:id="u-113.6" who="#WiesławJakubowiak">Ministerstwo, widząc ten problem, współdziałając z organizacjami pozarządowymi, przeznaczyło w 1993 r. ok. 32 mld zł na wczesne wykrywanie takich chorób i kompleksową rehabilitację dotkniętych nimi ludzi, przede wszystkim dzieci i młodzieży. Różnego typu działania w tym zakresie prowadziło i nadal prowadzi Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym. Jedną z form rehabilitacji były właśnie realizowane przez resort, jako uzupełnienie lecznictwa uzdrowiskowego, tak zwane turnusy rehabilitacyjne dla dzieci i ich opiekunów. W ubiegłym roku w 57 turnusach dwu- i trzytygodniowych przede wszystkim dla osób z dodatkowymi kalectwami uczestniczyło 3,5 tys. dzieci. Organizacje pozarządowe uzupełniają w ten sposób niewielkie możliwości sanatoriów w zakresie rehabilitacji leczniczej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-114">
          <u xml:id="u-114.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-114.1" who="#JózefZych">Proszę, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-115">
          <u xml:id="u-115.0" who="#MariaTrzcińskaFajfrowska">Panie ministrze, ja to wszystko wiem, ale zapewniam pana, że ten przepis w terenie jest interpretowany w ten sposób, że dziecko lekko poszkodowane ruchowo czy umysłowo... W ogóle wniosek w sprawie takiego dziecka nie podlega kwalifikacji, zostaje natychmiast matce oddany. Niemniej jednak lekarz musi wpisać, do jakiej szkoły dziecko uczęszcza, czy zażywa leki i jakie. I te obozy rehabilitacyjne, ta pomoc Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym, to wszystko się odnosi do dzieci ciężej poszkodowanych, które wymagają opieki osób trzecich. Ja mówię o dzieciach zaradnych, samodzielnych, zaradnych w sensie samoobsługi, funkcjonujących dobrze społecznie, które mimo to mają stygmat czy szkoły specjalnej, czy napadu padaczkowego, nawet jeśli się rzadko zdarza, czy niezbyt sprawnego chodzenia. Takie jest rozporządzenie w terenie. Wojewódzki Zespół Ochrony Zdrowia Matki, Dziecka i Młodzieży natychmiast ten wniosek odrzuca, tłumacząc się przepisem: nie możemy tego dziecka przyjąć, nie wolno nam.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-116">
          <u xml:id="u-116.0" who="#JózefZych">Pan poseł Jerzy Jaskiernia, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-117">
          <u xml:id="u-117.0" who="#JerzyJaskiernia">Panie ministrze, wspomniał pan, że obecnie zalega dużo wniosków o skierowanie dzieci do sanatoriów. Czy mógłby pan sprecyzować, jakiego rzędu to jest liczba i jakie działania zamierza podjąć rząd, aby sytuacja się poprawiła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-118">
          <u xml:id="u-118.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-118.1" who="#JózefZych">Czy są dalsze zapytania?</u>
          <u xml:id="u-118.2" who="#JózefZych">Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-118.3" who="#JózefZych">Proszę bardzo, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-119">
          <u xml:id="u-119.0" who="#WiesławJakubowiak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jeżeli takie postępowanie ma miejsce — o czym pani poseł mówiła — to ta sprawa wymaga doprecyzowania ze strony resortu. W tej chwili widzę jedno rozwiązanie: po prostu musimy przekazać komisji kwalifikującej wykładnię do istniejącej instrukcji. W związku z tym będziemy prosili, by przy skierowaniu znalazł się zapis, czy dziecko jest samodzielne, czy nie. Myślę, że to rozwiąże problem, dlatego że nie ma żadnych przeciwwskazań w tej instrukcji do wysyłania dzieci z upośledzeniem umysłowym. Natomiast badań się nie prowadziło. W związku z tym widzę tylko takie rozwiązanie, że wystąpimy z pismem do komisji kwalifikacyjnej, by instrukcja była właściwie interpretowana.</u>
          <u xml:id="u-119.1" who="#WiesławJakubowiak">Jeśli chodzi o czas oczekiwania na wyjazd do sanatorium, panie pośle, to w tej chwili nie mogę podać danych, chociaż je zbieramy. Wiem, że czeka się w granicach roku do dwóch lat, w zależności od uzdrowiska i profilu leczenia, a więc długo. Miejsc dla dzieci więcej nie ma, dlatego że resort praktycznie nie może uruchomić szybkich rozwiązań.</u>
          <u xml:id="u-119.2" who="#komentarz">(Poseł Jerzy Jaskiernia: Czy dlatego brakuje miejsc w tych sanatoriach, że są bariery natury technicznej czy też są to bariery finansowe? Czy na przykład nie rozważacie państwo podjęcia inwestycji, skoro są dwuletnie zaległości?)</u>
          <u xml:id="u-119.3" who="#WiesławJakubowiak">Generalnie staramy się zwiększać liczbę miejsc w sanatoriach dla dzieci poprzez zmianę profilu sanatoriów. Takie prace systemowe zostały podjęte. Materiał na ten temat był przedstawiany w trakcie obrad sejmowej Komisji Zdrowia. Chodziło właśnie o to, żeby objąć priorytetem tych pacjentów, którym należy się pierwszeństwo z punktu widzenia resortu, a więc dotkniętych chorobami układu krążenia i narządu ruchu; również dzieci są objęte takim programem, w związku z przeprofilowywaniem sanatoriów. Właśnie w taki sposób chcielibyśmy rozwiązać ten problem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-120">
          <u xml:id="u-120.0" who="#JózefZych">Dziękuję, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-120.1" who="#komentarz">(Poseł Maria Trzcińska-Fajfrowska: Czy mogę dodać jedno zdanie?)</u>
          <u xml:id="u-120.2" who="#JózefZych">Proszę, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-121">
          <u xml:id="u-121.0" who="#MariaTrzcińskaFajfrowska">Panie ministrze, 1% upośledzonych dzieci to już historia. W tej chwili mamy w niektórych regionach 4% dzieci niepełnosprawnych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-122">
          <u xml:id="u-122.0" who="#JózefZych">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-122.1" who="#JózefZych">Proszę państwa, na tle tego zapytania wyłoniła się istotna kwestia. Otóż dobrze byłoby, jeżeli są jakieś kwestie, żeby w kierowanych zapytaniach wskazywać, gdzie dane przypadki miały miejsce. Jednocześnie, panie ministrze, odnosi się to do adresata, jeżeli bowiem stwierdza pan, że nie można udzielić pełnej odpowiedzi, to wtedy dobrze byłoby się z posłem skontaktować. Uniknęlibyśmy w ten sposób dodatkowych powrotów do pytań, czyli jest to problem do rozwiązania przez obie strony.</u>
          <u xml:id="u-122.2" who="#JózefZych">Dziękuję, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-122.3" who="#JózefZych">Pan poseł Ryszard Nowak, Unia Pracy, zapytanie w sprawie higieny i bezpieczeństwa podróżujących Polskimi Kolejami Państwowymi - do ministra transportu i gospodarki morskiej. Odpowiedzi udzieli minister transportu i gospodarki morskiej pan Bogusław Liberadzki.</u>
          <u xml:id="u-122.4" who="#JózefZych">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-123">
          <u xml:id="u-123.0" who="#RyszardNowak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Rozpoczynają się wakacje szkolne, podczas których gwałtownie wzrośnie liczba przewozów pasażerskich z udziałem dzieci i młodzieży. Tymczasem w środkach masowej komunikacji często można się spotkać z przypadkami lekceważenia podstawowych zasad bezpieczeństwa i higieny przejazdu. Chodzi mi np. o brak stosownego oznakowania linii bezpieczeństwa na peronach, braki w wyposażeniu wagonów kolejowych czy wręcz pociągi widma, z niewłaściwie zabezpieczonymi podczas jazdy drzwiami wejściowymi.</u>
          <u xml:id="u-123.1" who="#RyszardNowak">Dlatego też myśląc przede wszystkim o najmłodszych pasażerach chciałbym wiedzieć, jakie kroki zamierza podjąć Ministerstwo Transportu i Gospodarki Morskiej w celu poprawy higieny i bezpieczeństwa jazdy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-124">
          <u xml:id="u-124.0" who="#JózefZych">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-124.1" who="#JózefZych">Proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-125">
          <u xml:id="u-125.0" who="#BogusławLiberadzki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Szanowny Panie Pośle! Niech mi wolno będzie w odpowiedzi na pańskie pytanie rozpatrzyć dwa aspekty tej sprawy, dotyczy to przecież dzieci. Po pierwsze, chodzi kwestię bezpieczeństwa na kolei, tj. tego, czy dojedziemy, czy ulegniemy katastrofie. Po drugie — zakładając, że dojeżdżamy do celu zdrowi — i chodzi o to, co dziać się będzie w samym pociągu. Czy sytuacja jest lepsza czy gorsza? Pan poseł sformułował bowiem pełne niepokoju pytanie, dotyczące aktualnej sprawy i sugerujące, że dzieje się coraz gorzej.</u>
          <u xml:id="u-125.1" who="#BogusławLiberadzki">Otóż w 1990 r. w sieci PKP mieliśmy 759 wypadków kolejowych, a w roku 1993 — 422, a więc wyraźnie mniej. W wypadkach kolejowych w 1990 r. śmierć poniosły 24 osoby, w 1993 r. — 9 osób. Rannych było odpowiednio — 198 osób i 42 osoby. Zatem jeżeli chodzi o bezpieczeństwo ruchu pociągów, możemy coraz spokojniej wysyłać dzieci pociągiem jako środkiem lokomocji. Jak to się ma w stosunku do miernika wykonanych kilometrów? Spadała nam bowiem liczba przewozów. W 1990 r. w stosunku do jednego miliona pociągokilometrów mieliśmy — 1,85 wypadków, w roku 1993 — 1,3 wypadków. A zatem jest poprawa o prawie 30%.</u>
          <u xml:id="u-125.2" who="#BogusławLiberadzki">Co się robi, żeby nie było wypadków? (Rozumiem, że to najważniejsze. Będę dość konsekwentny, twierdząc, że to jest podstawowa rzecz.) Wyposażono wszystkie lokomotywy w urządzenia radio-stop, czyli że przez radio można zatrzymać lokomotywę. Kontroluje się też poprzez specjalne czujniki czujność maszynisty podczas prowadzenia pociągu. Wszystkie lokomotywy przeznaczone do ruchu pasażerskiego są wyposażone w te urządzenia, a także 85% lokomotyw w ruchu towarowym. Lokomotywy poruszające się z szybkością powyżej 120 km na godzinę wyposażono w rejestratory rozmów radiotelefonicznych; coraz więcej jest pociągów jeżdżących z taką prędkością, sądzę więc, że jest to dobra wiadomość. Ponadto przebudowano i zbudowano na podstawowych liniach 105 urządzeń do wykrywania tzw. gorących łożysk w taborze. (Może to być przyczyną urwania się koła.) Pokryto w tym względzie już 70% potrzeb. Są również instalowane nowoczesne urządzenia do kierowania ruchem pociągów. Chciałbym prosić, jeżeli można, panie pośle, o przyjęcie tego jako dobrej wiadomości: Naprawdę następuje poprawa.</u>
          <u xml:id="u-125.3" who="#BogusławLiberadzki">Druga sprawa, o której pan wspomniał, dotyczy tego, czy można dojechać szczęśliwie, czy nie będzie się okradzionym w pociągu, napadniętym itd., czy się nie wypadnie przez drzwi, nie pobrudzi, nie zarazi. Otóż chcę bardzo wyraźnie powiedzieć, że jeśli chodzi o higienę, to w pociągach intercity i w pociągach ekspresowych, moim zdaniem, nastąpiła wręcz epokowa zmiana w stosunku do sytuacji sprzed lat 5, 6, 7. Mamy przecież wreszcie przedziały, gdzie pasażer otrzymuje nawet szczoteczkę do zębów i jednorazową pastę, nie mówiąc już o papierze toaletowym.</u>
          <u xml:id="u-125.4" who="#BogusławLiberadzki">Jest jeszcze inna sprawa. Kolej ponosi wydatki na modernizację, na usprawnienia, na wprowadzenie nowoczesnego sprzętu, a zorganizowane grupy chuligańskie czy przestępcze demolują sprzęt kolejowy. I tu wkraczamy w świat, o którym mówił pan poseł. Rzeczywiście w roku 1993 wystąpił - i występuje nadal - w porównaniu do 1992 r. dwudziestoprocentowy przyrost przestępczości, tej drobnej, pospolitej, chuligańskiej, w której wyniku jest niszczony także majątek publiczny. Na podstawie danych wyrażonych w liczbach bezwzględnych mogę powiedzieć: na szczęście tempo przyrostu tego rodzaju przestępczości nie jest większe niż w kraju w ogóle, ale równie dobrze można powiedzieć: niestety, tempo przyrostu tego typu przestępczości jest równie wysokie jak w całym kraju. W dużej mierze jest to wynikiem otwartości dworców kolejowych, łatwej dostępności do samych obiektów kolejowych, na których lokują się - jak wszyscy wiedzą - bezdomni ludzie szukający często przygód. Czy jest szansa, żeby się to zmieniło? Jestem zdania, że na pewno jest szansa, żeby się to nie pogarszało. Podjęto mianowicie stosowne przedsięwzięcia, i jeżeli się uda, jeżeli sytuacja się polepszy, będę to traktował jako widomy sukces. Co się robi w tym zakresie?</u>
          <u xml:id="u-125.5" who="#BogusławLiberadzki">Przede wszystkim położono nacisk na ochronę podróżnych na dworcach i w pociągach, poczynając od działań typowo ochronnych na peronach (w tym także przeciwko kieszonkowcom). Dokonywana jest stała analiza geografii przestępstw w celu rozlokowania w odpowiednich miejscach funkcjonariuszy Służby Ochrony Kolei. W tej chwili stale patrolowanych jest 10 pociągów, takich jak: Berolina, Varsovia, Sobieski, Polonia, Praha, Chopin, Silesia, Bem, Batory. Służba Ochrony Kolei została włączona do Colpoferu, czyli do Europejskiej Organizacji Policyjnych Służb Kolejowych i Ochronnych, której celem jest wspólne tępienie gangów złodziei działających w pociągach międzynarodowych. Bardzo dużo miejsca trzeba poświęcać dzisiaj ochronie pociągów specjalnych, w tym także kolonijnych. Np. w celu zapewnienia bezpieczeństwa przejazdu kibiców na mecz Górnik-Legia w dniu 8 czerwca br. (mecze odbywają się też w sezonie letnim, wakacyjnym) trzeba było zaangażować jednorazowo 120 policjantów. Prosiłbym zatem o docenienie tego, co się dzieje.</u>
          <u xml:id="u-125.6" who="#BogusławLiberadzki">Chcielibyśmy wystąpić z inicjatywą legislacyjną, ponieważ funkcjonariusze Służby Ochrony Kolei dotychczas nie mają prawa używania pałek i nie są wyposażeni w kajdanki. Sądzimy, że jest to dosyć istotny atrybut, który znacznie by podniósł prestiż takiego funkcjonariusza w oczach tej przestępczej mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-125.7" who="#BogusławLiberadzki">Przepraszam, mój czas już się chyba wyczerpał.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-126">
          <u xml:id="u-126.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-126.1" who="#JózefZych">Proszę, jest dodatkowe zapytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-127">
          <u xml:id="u-127.0" who="#RyszardNowak">Panie Ministrze! Dosyć często jeżdżę pociągami, może nie tymi głównymi trasami, i zauważyłem przede wszystkim otwarte drzwi. Pociąg sobie jedzie, a niektóre drzwi są otwarte. Nie wiem, po co. Mało tego, pociąg rusza ze stacji - kolejarz, który daje znać, że pociąg ma ruszyć, widzi, że drzwi są otwarte; kierownik pociągu stoi na peronie, później wsiada i też nie reaguje na to, że drzwi są otwarte. Takich sytuacji jest bardzo dużo. Następnie pociąg wjeżdża na stację i zanim się zatrzyma, pracownicy pociągu otwierają drzwi i stoją w nich. Dobry przykład dla młodzieży.</u>
          <u xml:id="u-127.1" who="#RyszardNowak">Jeśli chodzi o wyznaczanie linii bezpieczeństwa, to choć niektóre stacje są modernizowane, zapomina się o nich i w zasadzie ludzie nie wiedzą, gdzie mają stać; no, może osoba starsza mniej więcej wie, gdzie stanąć, ale dziecko nie wie. Pociąg przejeżdża obok ludzi w odległości pół metra. Jest to naprawdę niebezpieczne i zauważyłem to na dużych stacjach, np. w Częstochowie. A jeżeli już jest linia, to pracownicy SOK nie pilnują, żeby ludzie stali przed tą linią. Można byłoby chociaż przypominać o tym przez megafony.</u>
          <u xml:id="u-127.2" who="#RyszardNowak">Przepraszam, już ostatni punkt - brud w pociągach. Wiem, że gdy wsiądę do pociągu na trasie i jest brudno, to pasażerowie mogli nabrudzić, ale bywa że wsiadam do pociągu, który akurat jest podstawiany, i też jest nie posprzątane, a poza tym nie ma wody, nie ma mydła, nie ma papieru.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-128">
          <u xml:id="u-128.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-128.1" who="#JózefZych">Czy są dalsze pytania?</u>
          <u xml:id="u-128.2" who="#JózefZych">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-129">
          <u xml:id="u-129.0" who="#MarianKorczak">Panie Ministrze! Jadąc pociągiem, aż wstyd patrzeć na śmiecie, brudy przy peronach, na trasach kolejowych, w rowach itd. itd. - to jest nasza wizytówka. Jeśli ktoś jedzie pierwszy raz, to myśli, że w całej Polsce jest tak brudno, jak przy torach kolejowych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-130">
          <u xml:id="u-130.0" who="#JózefZych">Proszę państwa, proszę zwrócić uwagę na to, że regulamin Sejmu jednoznacznie mówi, że dodatkowe zapytanie nie może przekroczyć 30 sekund. Tymczasem państwo przedstawiają raczej wypowiedzi zmierzające do dyskusji, a nie zapytania, tego zaś nie przewiduje regulamin Sejmu. Bardzo proszę o przestrzeganie tych zasad.</u>
          <u xml:id="u-130.1" who="#JózefZych">Proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-131">
          <u xml:id="u-131.0" who="#BogusławLiberadzki">Panie Marszałku! Muszę przyznać, że podzielam pogląd, że to są wypowiedzi, które wymagają dłuższego czasu na odpowiedź i zastosowania formy swego rodzaju seminarium.</u>
          <u xml:id="u-131.1" who="#BogusławLiberadzki">Trudno powiedzieć, że nie jest tak, jak panowie mówią. Tak, mówię o tych dobrych przykładach, jak w przypadku intercity i superekspresu. Tak. Jest tak, jak mówił pan poseł z Unii Pracy, a także pan poseł Korczak.</u>
          <u xml:id="u-131.2" who="#BogusławLiberadzki">Jeśli chodzi o brudy przy torach, to proszę pamiętać, że nie ma tu żadnej sankcji. Tak się zachowujemy w pociągach i po prostu musimy sprzątać. Zetknąłem się kiedyś z tym problemem, podróżując po Stanach Zjednoczonych. Czy państwo wiecie, ile płaci się w Kalifornii za wyrzucenie na przykład niedopałka papierosa z okna samochodu - to kosztuje 300 dolarów, a w Singapurze - 500 dolarów. A u nas jest oczywiście w bardzo dobrym tonie takie postępowanie. Dlatego mogę jedynie powiedzieć, że na pewno będziemy zmierzać w kierunku podobnych rozwiązań.</u>
          <u xml:id="u-131.3" who="#BogusławLiberadzki">Nie zgodzę się natomiast z tym, że nie ma linii bezpieczeństwa na peronie nowo budowanej stacji w Częstochowie. Akurat tak się składa, że tym obiektem jestem szczególnie zainteresowany i dlatego mogę powiedzieć, że ta linia tam jest. Nie jest namalowana białą farbą (bo jest ona ścieralna), lecz są tam położone kamienie o innym kolorze. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-132">
          <u xml:id="u-132.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-132.1" who="#JózefZych">Wysoki Sejmie! Piątym zapytaniem jest zapytanie pana posła Kazimierza Wilka z Konfederacji Polski Niepodległej w sprawie polskich tablic, zdjętych na polecenie Czeskocieszyńskiej Rady Miejskiej - do pana ministra spraw zagranicznych.</u>
          <u xml:id="u-132.2" who="#JózefZych">Pragnę poinformować, że podsekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych pan Stanisław Szymański zwrócił się do marszałka Sejmu z pismem, w którym informuje, że z powodu nieobecności w kraju ministra Olechowskiego, przebywającego w Stambule na posiedzeniu Północnoatlantyckiej Rady Współpracy, oraz w związku z wprowadzeniem do porządku dziennego obecnego posiedzenia Sejmu zapytania pana posła prosi o umożliwienie ministrowi spraw zagranicznych udzielenia odpowiedzi na następnym posiedzeniu Sejmu. Dalej czytamy w tym piśmie, że udzielenie pełnej i precyzyjnej odpowiedzi w tak niełatwej sprawie wymaga konsultacji z konsulem generalnym Rzeczypospolitej w Ostrawie. Sprawa ta była rozpatrywana dzisiaj na posiedzeniu Konwentu Seniorów i Prezydium Sejmu. Zapadła decyzja o przełożeniu tego zapytania na 23 posiedzenie Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-132.3" who="#JózefZych">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-133">
          <u xml:id="u-133.0" who="#KazimierzWilk">Panie marszałku, czy mógłbym się w 2–3 zdaniach ustosunkować do pisma pana podsekretarza stanu?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-134">
          <u xml:id="u-134.0" who="#JózefZych">W tej chwili to już nie zmieni postaci rzeczy, ale bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-135">
          <u xml:id="u-135.0" who="#KazimierzWilk">Za zgodą pana marszałka, oczywiście.</u>
          <u xml:id="u-135.1" who="#KazimierzWilk">Nie zgodziłbym się z tym sformułowaniem: „w tak niełatwej sprawie”, ponieważ sprawa jest skandaliczna i bulwersująca. Chciałbym tylko panu marszałkowi i szanownym państwu posłom przypomnieć, że sprawa miała miejsce 7 maja — 7 maja — i że patronami tej uroczystości byli konsul generalny Rzeczypospolitej Polskiej i ambasador Rzeczypospolitej Polskiej. Dziwię się, że o takim fakcie nie zostało poinformowane Ministerstwo Spraw Zagranicznych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-136">
          <u xml:id="u-136.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-136.1" who="#JózefZych">Chcę poinformować Wysoką Izbę, że Prezydium Sejmu po rozważeniu tego pisma postanowiło odbyć rozmowę z panem ministrem spraw zagranicznych po jego powrocie, aby również w przyszłości uregulować sposób reagowania na zapytania.</u>
          <u xml:id="u-136.2" who="#JózefZych">Pan poseł Stanisław Kowolik, BBWR, w sprawie dotacji przedmiotowej dla komunikacji międzymiastowej w woj. katowickim - do ministra transportu i gospodarki morskiej oraz ministra finansów. Odpowiedzi udzielą minister transportu i gospodarki morskiej pan Bogusław Liberadzki oraz podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów pan Ryszard Pazura.</u>
          <u xml:id="u-136.3" who="#JózefZych">Proszę o zadanie pytania, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-137">
          <u xml:id="u-137.0" who="#StanisławKowolik">Panie Marszałku! Panie Ministrze! W przyjętej ustawie budżetowej na 1994 r. Sejm przeznaczył kwotę 175 mld zł jako dotację przedmiotową dla komunikacji międzymiastowej w woj. katowickim. Do dnia dzisiejszego - godzinę temu przeprowadziłem jeszcze rozmowę z jednym z międzygminnych związków komunikacji pasażerskiej w woj. katowickim - ani złotówka z tej dotacji przedmiotowej do tych adresatów nie dotarła.</u>
          <u xml:id="u-137.1" who="#StanisławKowolik">Ciężar utrzymania przedsiębiorstw obsługujących komunikację międzymiastową w województwie przekracza możliwości zarówno tych jednostek, jak i samorządów terytorialnych. Bez pilnego przekazania kwot zagwarantowanych w budżecie państwa komunikacja może zostać w znacznym stopniu ograniczona lub nawet sparaliżowana.</u>
          <u xml:id="u-137.2" who="#StanisławKowolik">W związku z tym zadaję pytanie: Kiedy dotacja przedmiotowa dla komunikacji międzymiastowej w woj. katowickim zostanie przekazana adresatowi i kto w świetle zapisu art. 18 ustawy budżetowej będzie tym adresatem?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-138">
          <u xml:id="u-138.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-138.1" who="#JózefZych">Pan minister Ryszard Pazura, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-139">
          <u xml:id="u-139.0" who="#RyszardPazura">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Rzeczywiście, w ustawie budżetowej przewidziano z inicjatywy poselskiej kwotę 175 mld zł dotacji przedmiotowej dla komunikacji międzymiastowej w woj. katowickim, prowadzonej przez Przedsiębiorstwo Komunikacji Miejskiej. Kwota została zaplanowana w budżecie ministra transportu i gospodarki morskiej w dziale 96 - dotacje. Wojewoda katowicki wystąpił z wnioskiem o przekazanie tych środków, wskazując jednocześnie dział 70 - gospodarka komunalna, w którym te środki wykorzystane byłyby na potrzeby komunikacji ponadlokalnej.</u>
          <u xml:id="u-139.1" who="#RyszardPazura">Środki mogą być uruchomione tylko wówczas, jeśli wojewoda katowicki określi, ile wozokilometrów ma być dotowanych, i przedstawi szacunki stawek dotacji przedmiotowych. Dopóki tego nie zrobi, minister finansów nie może przesunąć tych środków i ich przekazać, gdyż są to dotacje przedmiotowe, a nie podmiotowe. A więc przesunięcie z budżetu ministra transportu do budżetu wojewody katowickiego nastąpi łącznie z wydaniem przez ministra finansów rozporządzenia w sprawie ustalania stawek dotacji przedmiotowych do pasażerskich przewozów autobusowych i kolejowych, które to rozporządzenie jest obecnie przygotowywane i w którym zostaną zawarte konkretne wielkości stawek. Nie można dotacji przedmiotowej zamienić na dotacje podmiotową. Wojewoda został o tym poinformowany. Musi on więc przedstawić szczegółowe szacunki stawek dotacji przedmiotowych. Po zweryfikowaniu przez ministra finansów konkretne stawki ujęte zostaną w rozporządzeniu i środki zostaną natychmiast przekazane z działu do działu. Jest to wymóg bezwzględny Prawa budżetowego. Nie możemy wojewodzie przekazać globalnej kwoty środków bez określenia stawek dopłat.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-140">
          <u xml:id="u-140.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-140.1" who="#JózefZych">Czy pan minister Bogusław Liberadzki też życzy sobie zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-140.2" who="#JózefZych">Nie.</u>
          <u xml:id="u-140.3" who="#JózefZych">Jest dodatkowe zapytanie.</u>
          <u xml:id="u-140.4" who="#JózefZych">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-141">
          <u xml:id="u-141.0" who="#StanisławKowolik">Rozumiem, panie ministrze, że w tej części ustawy budżetowej ustawa ta będzie wykonana. Ale komunikacja ponadlokalna funkcjonuje, jest kredytowana przez gminę. I ten stan rzeczy jak najprędzej trzeba zakończyć. A pan mówi, że to przesunięcie dopiero nastąpi. Jednak czas tutaj straszliwie nagli. Pytam: Kiedy te pieniądze zostaną przekazane? A może wojewoda czegoś nie dopilnował?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-142">
          <u xml:id="u-142.0" who="#JózefZych">Zdaje się, panie pośle, że pan minister bardzo wyraźnie o tym mówił.</u>
          <u xml:id="u-142.1" who="#JózefZych">Proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-143">
          <u xml:id="u-143.0" who="#RyszardPazura">Wojewoda musi przekazać nam szczegółowe szacunki stawek i zrobi to w najbliższych dniach. Wówczas dotacje będą uruchamiane.</u>
          <u xml:id="u-143.1" who="#komentarz">(Poseł Stanisław Kowolik: Mam zapewnienie wojewody, że uczynił wszystko, o co resort finansów i resort transportu do niego się zwracały.)</u>
          <u xml:id="u-143.2" who="#RyszardPazura">Nie, nie uczynił wszystkiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-144">
          <u xml:id="u-144.0" who="#JózefZych">Panie ministrze, nie może być tak, że Sejm jest zaangażowany, czas płynie, jest wiele problemów, a między ministerstwem i panem wojewodą są spory. Panie ministrze, oficjalnie, w imieniu Prezydium Sejmu, proszę o wyjaśnienie tej sprawy. Nie możemy być niepoważnie traktowani. Proszę poprosić pana wojewodę na rozmowę, wyjaśnić i poinformować Prezydium Sejmu o stanowisku ministerstwa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-145">
          <u xml:id="u-145.0" who="#RyszardPazura">Tak też uczynimy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-146">
          <u xml:id="u-146.0" who="#JózefZych">Pan poseł Józef Mioduszewski, Polskie Stronnictwo Ludowe, w sprawie waloryzacji rent odroczonych - do ministra finansów. Odpowiedzi udzieli podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów pan Ryszard Pazura.</u>
          <u xml:id="u-146.1" who="#JózefZych">Proszę, panie pośle, o zadanie pytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-147">
          <u xml:id="u-147.0" who="#JózefMioduszewski">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Na podstawie ogólnych warunków ubezpieczenia rent odroczonych, zatwierdzonych przez Ministerstwo Finansów, w latach sześćdziesiątych były zawierane umowy-polisy na tzw. renty odroczone. W ferworze waloryzacji, rewaloryzacji o tych rentach zapomniano. Mam konkretne dane dotyczące tej sprawy.</u>
          <u xml:id="u-147.1" who="#JózefMioduszewski">Na przykład pan Deręgowski z Sokół płacił w 1967 r. 5 tys. zł składki - jak pisze, była to wówczas wartość krowy z cielakiem - następnie wnosił składki. W sumie wniósł tych składek 22 tys. zł, a obecnie PZU oferuje mu rentę miesięczną 522 zł. Podkreślam: pięćset dwadzieścia dwa złote. Bądź też zwrot całej wniesionej kwoty, to znaczy 75 tys. zł. Drugi przypadek: pan Tadeusz Zaręba wniósł składki w wysokości 129 tys. zł, wówczas gdy była to wartość samochodu, obecnie proponuje się mu rentę miesięczną 1042 zł i świadczenie pośmiertne 29 400 zł, czyli - na świece. Podaję tu konkretne, jednostkowe przypadki. Chciałbym wiedzieć, jak to wygląda w skali globalnej i jak ten problem zamierza się rozwiązać?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-148">
          <u xml:id="u-148.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-148.1" who="#JózefZych">Proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-149">
          <u xml:id="u-149.0" who="#RyszardPazura">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Fakty podane przez pana posła są prawdziwe, jest ich znacznie więcej. Szczególnie dotyczy to właśnie wpłat w tych latach, o których mówił pan poseł. Renty wypłacane obecnie przez Powszechny Zakład Ubezpieczeń SA, a poprzednio przez PZU PP, stanowiły i stanowią obecnie zobowiązanie PZU, wynikające z umów zawieranych dobrowolnie przez obie strony, wobec tych, z którymi umowy zawierano. Renty te nie stanowią zobowiązań skarbu państwa, mimo że wówczas PZU działało jako przedsiębiorstwo państwowe. Tak jak w przypadku innych przedsiębiorstw państwowych skarb państwa wówczas nie odpowiadał za zobowiązania przedsiębiorstwa, a tym bardziej teraz. Oczywiście to nie likwiduje problemu, problem istnieje, ale żeby nie było nieporozumień, na wstępie wyjaśniam stan formalnoprawny.</u>
          <u xml:id="u-149.1" who="#RyszardPazura">Według uzyskanych w PZU SA informacji obliczanie tych świadczeń następuje na podstawie polskich tablic dotyczących trwania życia i na podstawie oprocentowania, jakie uzyskiwało i jakie uzyskuje PZU SA z wpłaconego przez ubezpieczyciela kapitału, czyli składki. Do roku 1989 kapitał ten musiał być ustawowo przez PZU lokowany najpierw w budżecie, a pod koniec lat osiemdziesiątych - także w Narodowym Banku Polskim. PZU otrzymywało wówczas następujące oprocentowanie od tych lokat:</u>
          <u xml:id="u-149.2" who="#RyszardPazura">— do 1966 r. — 5%,</u>
          <u xml:id="u-149.3" who="#RyszardPazura">— od 1967 r. do 1980 r. — 7%,</u>
          <u xml:id="u-149.4" who="#RyszardPazura">— w 1981 r. — 9,3%,</u>
          <u xml:id="u-149.5" who="#RyszardPazura">— od 1982 r. do 1987 r. — 15%,</u>
          <u xml:id="u-149.6" who="#RyszardPazura">— w 1988 r. — 30%,</u>
          <u xml:id="u-149.7" who="#RyszardPazura">— w 1989 r. — 66%.</u>
          <u xml:id="u-149.8" who="#RyszardPazura">Inflacja zaś, szczególnie w ostatnich latach, w 1989 r. i bezpośrednio przed 1989 r., była wielokrotnie wyższa. Wystarczy powiedzieć, że np. w 1989 r. przy oprocentowaniu lokat 66% inflacja wynosiła ok. 700%.</u>
          <u xml:id="u-149.9" who="#RyszardPazura">Wniosek z tego jest taki, że oprocentowanie lokat było o wiele niższe od stopy inflacji, co spowodowało znaczne obniżenie realnej wartości świadczeń. Kwoty wypłacane obecnie z ubezpieczeń rent i posagów, odbiegają więc znacznie od oczekiwań ubezpieczonych. Dla złagodzenia skutków tej sytuacji PZU kilkakrotnie w ramach swoich możliwości finansowych podwyższało (głównie były to decyzje w latach 1989–1991) te świadczenia. Dalsze podwyższanie świadczeń tylko i wyłącznie ze środków PZU jest niemożliwe, a to dlatego, że PZU SA — co prawda wypłacalne i mające bieżącą płynność finansową — wymaga ze względu na wymogi prawa ubezpieczeniowego dokapitalizowania. Ani ustawy budżetowe do 1994 r., ani ustawa budżetowa na 1994 r. ze znanych państwu przyczyn tego nie zakładały. Spółka PZU nie ma żadnych możliwości waloryzacji w tej chwili tych świadczeń w ramach własnych środków finansowych. W obecnym stanie prawnym nie jest też możliwa waloryzacja tych świadczeń z udziałem środków budżetowych. Rewaloryzacja taka wymagałaby drogi ustawowej, a środki na ten cel musiałyby być przewidziane w budżecie.</u>
          <u xml:id="u-149.10" who="#RyszardPazura">Gdyby przyjąć, że wszystkie renty wypłacane obecnie przez PZU w nominalnej wysokości wynikającej z zawartych wiele lat temu umów, miałyby być zrealizowane np. wg wskaźnika średniej emerytury (wzrostu średniej emerytury), to PZU SA potrzebowałoby na te cele wielobilionowych kwot na podwyższenie swoich rezerw techniczno-ubezpieczeniowych.</u>
          <u xml:id="u-149.11" who="#RyszardPazura">Ostatnio przeprowadzono następujące szacunki skutków finansowych: gdyby przyjąć wskaźnik waloryzacji wg średniej płacy, to do wypłaty, do waloryzacji tych rent potrzebne byłoby 5 bln zł., natomiast jednostkowe ubezpieczenia i zaopatrzenie dzieci przy tej waloryzacji wymagałoby 7,5 bln zł. Jeszcze wyższe kwoty musiałyby być wydatkowane, gdyby przyjąć waloryzację wg średniej emerytury. Gdyby więc chcieć zwaloryzować, tak jak się waloryzuje renty, świadczenia płacone z ZUS, według podobnych zasad, to trzeba by dokapitalizować, zwiększyć rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe PZU SA o kwotę 12,5 bln zł.</u>
          <u xml:id="u-149.12" who="#RyszardPazura">Należy zwrócić przy tym uwagę, że renty odroczone wykupywane przez PZU nie były i nie są jedynym rodzajem oszczędzania, który utracił realną wartość w latach osiemdziesiątych. W okresie tym w wyniku znacznego wzrostu cen i utrzymywania stóp procentowych poniżej poziomu inflacji nastąpiła utrata realnej wartości wszystkich rodzajów oszczędności denominowanych w złotówkach; zarówno rent odroczonych, jak i wkładów mieszkaniowych, wkładów oszczędnościowych, wkładów celowych, deponowanych głównie w PKO BP. Był to efekt generalnej polityki stóp procentowych prowadzonych do 1989 r. włącznie. Charakterystycznym zjawiskiem jest przy tym fakt, że z takiej polityki korzystali ci, którzy w okresie wysokiej inflacji otrzymywali bardzo nisko oprocentowane kredyty, a więc ci depozytariusze jak gdyby płacili za kredytobiorców. Problem nie jest więc taki prosty i nie ma prostej odpowiedzi. Jak państwo wiecie, nie ma prostego rozwiązania, jeśli weźmie się pod uwagę możliwości budżetu państwa ze względu na nadzwyczaj trudne problemy, jakie ten budżet przeżywa, wynikające m.in. z tych efektów. To jest problem sfinansowania ewentualnego dodatkowego deficytu budżetowego, jaki towarzyszyłby ewentualnemu dokapitalizowaniu czy zwiększeniu rezerw ubezpieczeniowych PZU SA z tego tytułu.</u>
          <u xml:id="u-149.13" who="#RyszardPazura">Powiadam: bez rozstrzygnięć ustawowych i przeznaczenia środków publicznych, które musiałyby być konkretnie określone w konkretnych ustawach budżetowych, nie ma możliwości rozwiązania tego problemu, chociaż oczywiście doceniamy jego społeczną wagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-150">
          <u xml:id="u-150.0" who="#JózefZych">Czy są zapytania dodatkowe?</u>
          <u xml:id="u-150.1" who="#JózefZych">Proszę bardzo, pan poseł Józef Mioduszewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-151">
          <u xml:id="u-151.0" who="#JózefMioduszewski">Zgadzam się z panem ministrem co do jednego stwierdzenia - że Państwowy Zakład Ubezpieczeń w latach sześćdziesiątych to nie ta sama instytucja, co obecnie Powszechny Zakład Ubezpieczeń SA, z tym że w powszechnym odczuciu jest to ta sama instytucja. I nie mogę się zgodzić, że PZU nie może jakoś rozwiązać tej sprawy. Ci, co wpłacili te składki na renty, i ci, co wiedzą o tej sprawie, przecież wprost patrzeć nie mogą na telewizję, jeśli jest reklama tych samych form ubezpieczeń, za którą wykłada się olbrzymie pieniądze. Tymczasem w odczuciu tych, którzy są autentycznie pokrzywdzeni, zwrot w jakiś sposób realnej wartości tej sumy byłby zadowalający. Natomiast trudno powiedzieć, że suma włożona przez obywatela w latach sześćdziesiątych teraz ma trzykrotną wartość. Tyle oferuje im się zwrotu. Nie trzeba tu używać mocnych słów, ale to jest naprawdę bardzo śmieszne i nie do przyjęcia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-152">
          <u xml:id="u-152.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-152.1" who="#JózefZych">Pan poseł Jerzy Jaskiernia, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-153">
          <u xml:id="u-153.0" who="#JerzyJaskiernia">Panie ministrze, wspomniał pan, że w świetle aktualnego prawa nie jest to możliwe, powinno się tutaj ewentualnie wprowadzić ustawę. Jaki jest do tego stosunek rządu? Czy pan uważa, że taka ustawa byłaby potrzebna? Mamy tu do czynienia z niesprawiedliwością społeczną. Pan operuje danymi, że gdy średnia płac to 5 bln, gdy średnia emerytur to 12,5 bln. Ale czy tu można operować tylko tak: albo wszystko, albo nic? Czy nie ma jakiejś pośredniej drogi - 2,3 bln, żeby przynajmniej nieco ulżyć tym ludziom, bo naprawdę 522 zł emerytury odroczonej to jest po prostu śmieszne, to zakrawa na jakąś komedię polityczną. Dlatego też zapytuję: Czy rząd poszukuje tu jakichś rozwiązań pośrednich, żeby jednak coś z tym zrobić?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-154">
          <u xml:id="u-154.0" who="#JózefZych">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-155">
          <u xml:id="u-155.0" who="#JerzyKado">Chciałbym zapytać pana ministra, czy nie uważa, że to jest taki sam problem jak z przedpłatami na samochody? Skoro tamto się realizuje, to dlaczego tego nie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-156">
          <u xml:id="u-156.0" who="#JózefZych">Proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-157">
          <u xml:id="u-157.0" who="#RyszardPazura">Jeśli można, zacznę od ostatniego pytania. To jest podobny problem, natomiast skala jest absolutnie nieporównywalna.</u>
          <u xml:id="u-157.1" who="#RyszardPazura">Teraz co do pytania, czy rząd poszukuje rozwiązań pośrednich. Nie wydaje nam się, aby można tu było znaleźć proste rozwiązanie polegające na tym, że z budżetu państwa wyasygnuje się pieniądze na proste dokapitalizowanie PZU SA w celu waloryzacji tych świadczeń. Wtedy bowiem jeden problem społeczny zamienimy na inny. Pojawi się pytanie: A dlaczego to inni podatnicy mają płacić na rzecz PZU SA? Rozwiązanie problemu widzimy w głębokiej restrukturyzacji Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń i być może w przyszłej jego prywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-157.2" who="#RyszardPazura">W tej chwili została przyjęta pewna koncepcja dokapitalizowania PZU, ale nie wprost z budżetu państwa. Jest ona szczegółowo opracowywana, ponieważ PZU, jak powiedziałem, jest firmą wypłacalną, posiada bieżącą płynność finansową i jest szansa na to, aby np. podjąć emisję akcji, z gwarancjami skarbu państwa, celem zwiększenia kapitału, zwiększenia rezerw ubezpieczeniowych i wówczas dopiero może pojawić się możliwość powolnego rozwiązywania tych problemów.</u>
          <u xml:id="u-157.3" who="#RyszardPazura">Powiem panu posłowi wprost, że przecież to są te dylematy, które państwo przy ustawie budżetowej rozstrzygali. Jeśli popuścimy tutaj, to oczywiście musimy zmniejszyć wydatkowanie środków publicznych na inne cele, zakładając, że chcemy stabilizować i zmniejszać opodatkowanie podatników. Taka jest niestety prawda. Prowadzi się prace dotyczące restrukturyzacji, głębokiej restrukturyzacji PZU, i to jest jedyna droga, która może doprowadzić do złagodzenia problemu, bo nie całkowitego jego rozwiązania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-158">
          <u xml:id="u-158.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-158.1" who="#JózefZych">Proszę chwileczkę pozostać, panie ministrze. Odpowiedź pana, w której pierwszej części były porównania do odsetek, jakie za lokaty pobierał Państwowy Zakład Ubezpieczeń, doprowadziła jednak do zaciemnienia obrazu. Czym innym, panie ministrze, jest umowa o ubezpieczenie, a czym innym umowa dotycząca kredytu bankowego. I w związku z tym powstaje bardzo istotny problem, bo nie chodzi o restrukturyzację PZU, ale o ryzyko ubezpieczeniowe, albowiem składkę ubezpieczeniową kalkuluje się w odpowiedni sposób. Jeżeli mianowicie tworzę ubezpieczenie i pobieram składkę, to chcąc być wiarygodnym, muszę mieć na to rezerwy, o których pan wspomniał. I dziś problem sprowadza się do analizy rodzajów ubezpieczeń, które się oferuje i za które powinno się brać odpowiedzialność.</u>
          <u xml:id="u-158.2" who="#JózefZych">Pozwoliłem sobie na te uwagi, bo zajmowałem się taką działalnością: tworzeniem i podziałem funduszów ubezpieczeniowych, w tym również kalkulowaniem składki, a w latach sześćdziesiątych byłem tym, który likwidował szkody przedwojennej spółki braci z Tarnowskich Gór. To doświadczenie ukazało mi, że w okresie przedwojennym spółki ubezpieczeniowe troszczyły się o wiarygodność. W związku z tym chcę powiedzieć, że Powszechny Zakład Ubezpieczeń powinien się dziś nad tym zastanowić. Jeżeli go nie stać na to, żeby w realnej wysokości wypłacać odszkodowania, do których wypłacania się zobowiązywał, to nie powinien oferować tego typu ubezpieczeń. To jest nasz wspólny interes, żeby dążyć do takich rozwiązań.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-159">
          <u xml:id="u-159.0" who="#RyszardPazura">Chcę tylko dodać komentarz. W zupełności się z panem marszałkiem zgodzę, ale warunkiem takich rozwiązań, takiego myślenia jest realna stopa procentowa. Nie możemy powtórzyć błędów polityki polegającej na tym, że udziela się kredytów poniżej ceny depozytów, a tak było w roku 1988 i 1989, i wcześniej. To jest jeden element. Te lata zadecydowały.</u>
          <u xml:id="u-159.1" who="#RyszardPazura">Drugi element: W zupełności się zgadzam, że wszystko ujmuje się w składce, przypomnę jednak fakty. Mianowicie: galopująca inflacja w roku 1989, a jednocześnie stabilne stawki ubezpieczeniowe, nie nadążające - w żadnym przełożeniu - za inflacją. Przypomnę, że było to w roku 1989. Skutki 1989 r. dla PZU okazały się fatalne. To jest między innymi przyczynek do tematu, jaki pan poseł słusznie poruszył.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-160">
          <u xml:id="u-160.0" who="#JózefZych">Tak jest, panie ministrze. Jeszcze jedna uwaga: Szanujący się ubezpieczyciel, jeżeli zauważa, że w kraju jest tego typu sytuacja, wówczas, jak każdy kontrahent umowy, wypowiada umowę albo zwraca uwagę. Prawda?</u>
          <u xml:id="u-160.1" who="#komentarz">(Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów Ryszard Pazura: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-160.2" who="#JózefZych">Dziękuję bardzo, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-160.3" who="#JózefZych">Przechodzimy do następnej sprawy.</u>
          <u xml:id="u-160.4" who="#komentarz">(Głos z sali: Proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-160.5" who="#JózefZych">Pani poseł, przykro mi, ale już w tej sprawie nie udzielam głosu.</u>
          <u xml:id="u-160.6" who="#JózefZych">Przyjęliśmy zasadę, która została przyjęta przez Prezydium Sejmu: Kiedy wymaga się pewnych wyjaśnień i uściśleń - po to przecież między innymi są i zapytania, i interpelacje - żebyśmy sobie wyjaśnili, jaka jest sytuacja. Akurat jeśli chodzi o tę sprawę, to myślę, że jest ona bardzo ważna i nośna, bo okazuje się, że takich osób, które zawarły umowy o ubezpieczenia, są dziesiątki tysięcy.</u>
          <u xml:id="u-160.7" who="#JózefZych">Obecnie przechodzimy do kolejnego zapytania. Jest to zapytanie nr 8.</u>
          <u xml:id="u-160.8" who="#JózefZych">Pragnę poinformować, że klub Unii Wolności oraz pan poseł Krzysztof Wolfram zawiadomili, iż to pytanie jest wycofane, i zwrócili się do Prezydium Sejmu, aby w to miejsce wprowadzić zapytanie nr 12 - pani poseł Barbary Imiołczyk z Unii Wolności. Oczywiście mieści się to w ramach zapytań klubowych i w związku z tym Prezydium Sejmu wyraziło na to zgodę.</u>
          <u xml:id="u-160.9" who="#JózefZych">Pani poseł Barbara Imiołczyk zada zapytanie w sprawie polityki kadrowej wobec kuratorów oświaty - do ministra edukacji narodowej. Odpowiedzi udzieli wiceprezes Rady Ministrów minister edukacji narodowej pan Aleksander Łuczak.</u>
          <u xml:id="u-160.10" who="#JózefZych">Proszę o zadanie pytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-161">
          <u xml:id="u-161.0" who="#BarbaraImiołczyk">Szanowny Panie Ministrze! W związku z odwołaniem ze stanowisk wielu kuratorów oświaty, między innymi w Koninie, Łodzi, Pile, Elblągu i Przemyślu, istnieje niepewność co do sytuacji pozostałych kuratorów oświaty. W związku z tym, ponieważ praca w takiej atmosferze nie jest korzystna ani dla oświaty, ani dla kuratorów, ani dla szkół, chciałabym zapytać pana ministra: Czy resort posiada listę kuratorów przewidzianych do odwołania? Jakimi kryteriami kieruje się przy odwoływaniu kuratorów i czy będzie tutaj stosowana podobna polityka jak wobec wojewodów, czyli czy jest tak, że na wniosek posłów koalicji rządzącej odwołuje się ze stanowisk oświatowych?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-162">
          <u xml:id="u-162.0" who="#JózefZych">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-162.1" who="#JózefZych">Proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-163">
          <u xml:id="u-163.0" who="#AleksanderŁuczak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Szanowna Pani Poseł! Chciałbym z całą odpowiedzialnością poinformować Szanowną Izbę o tym, że nie istnieje żadna lista kuratorów przewidzianych do odwołania z piastowanych stanowisk. I to jest część odpowiedzi na zadane zapytanie.</u>
          <u xml:id="u-163.1" who="#AleksanderŁuczak">Natomiast rzeczywiście w ostatnich 7 miesiącach Ministerstwo Edukacji Narodowej - i ja również - otrzymało szereg wniosków zmierzających do tego, by odwołać kuratorów, by zastanowić się nad ich pracą. Jest to decyzja - z mojego punktu widzenia - pod każdym względem głęboko przemyślana. Uważam, że taka decyzja musi zapaść po przeanalizowaniu treści wystąpień, opinii, po zapoznaniu się z oceną pracy kuratora, dokonaną przede wszystkim w wyniku nadzoru sprawowanego nad pracą kuratorów oświaty jako urzędników rządowej administracji specjalnej ds. oświaty. W każdym wypadku - a było tych odwołań dotychczas 12 - kierowałem się zapisem art. 30 ustawy o systemie oświaty i z chwilą odwołania zasięgałem opinii wojewody i instytucji współdziałających z kuratorem oświaty, m.in. opinii sejmików i związków zawodowych. Na podstawie tego rozeznania, wydaje mi się, że w 12 przypadkach doszło do odwołania z następujących powodów:</u>
          <u xml:id="u-163.2" who="#AleksanderŁuczak">Przede wszystkim sformułowano niepodważalne, w moim przekonaniu, zarzuty związane z nieprawidłowym kierowaniem urzędem. Takie sprawy - wydaje mi się - stanowiły większość w tej puli 12 odwołań.</u>
          <u xml:id="u-163.3" who="#AleksanderŁuczak">Kolejna grupa spraw - rzeczywiście działalność kuratora spotykała się z różnymi wypowiedziami i oceną instytucji współpracujących z kuratorem.</u>
          <u xml:id="u-163.4" who="#AleksanderŁuczak">Następna grupa spraw, nieliczna - kuratorzy, którzy, moim zdaniem, powinni przede wszystkim kierować się dobrem instytucji, dobrem szkoły, wprowadzili do swojej pracy elementy działalności politycznej, podważające działalność koalicji rządowej, program, który rząd przedstawił. Wydaje mi się, że trudno, żeby kurator nie miał swoich przekonań politycznych. Nie w tym rzecz. Natomiast wydaje mi się, że w jego pracy zawodowej elementy programu działalności politycznej nie powinny być w taki sposób ujawniane, tak ostro, jak to w niektórych przypadkach miało miejsce.</u>
          <u xml:id="u-163.5" who="#AleksanderŁuczak">Na zakończenie dodam, że w dalszej działalności będę się kierował zasadami, o których wspomniałem, przede wszystkim przydatnością merytoryczną. Dotychczas odwołałem 12 kuratorów — trudno powiedzieć, czy to jest duża liczba, czy mała. Chcę jednak zwrócić uwagę na fakt, że tylko w roku 1990 w trakcie wakacji, czyli w ciągu 2 miesięcy, dokonano zmiany 30 kuratorów oświaty i wychowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-164">
          <u xml:id="u-164.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-164.1" who="#JózefZych">Proszę panią poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-165">
          <u xml:id="u-165.0" who="#BarbaraImiołczyk">Panie Ministrze! Absolutnie nie zgadzam się z poglądem, że nie należy wprowadzać elementów gry politycznej, zwłaszcza na takim stanowisku, bo chodziło chyba o to, żeby oddzielić pracę merytoryczną w oświacie, oddzielić oświatę od polityki.</u>
          <u xml:id="u-165.1" who="#BarbaraImiołczyk">Chciałabym w związku z tym poprosić o podanie przykładów: Kiedy to miało miejsce i w jakich województwach? Dlaczego pan minister podjął właśnie taką decyzję?</u>
          <u xml:id="u-165.2" who="#BarbaraImiołczyk">Powiedział pan minister również, że na 12 odwołań większość z tych odwołań zostało podjętych na konkretne wnioski. Chciałabym zapytać: Kto z takimi wnioskami występował? Jaka grupa przeważała w tym momencie? Czy to było na wniosek sejmików, czy na wniosek dyrektorów szkół, czy też na wniosek posłów?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-166">
          <u xml:id="u-166.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-166.1" who="#JózefZych">Proszę, pani poseł Grażyna Staniszewska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-167">
          <u xml:id="u-167.0" who="#GrażynaStaniszewska">Mam pytania troszeczkę zbliżone. Jakie to elementy działalności politycznej owi kuratorzy uprawiali? Czy np. udział w konferencji oświatowej zorganizowanej przez Unię Wolności, na którą są zapraszani zarówno nauczyciele, samorządowcy, jak i kuratorzy, jest udziałem w działalności politycznej? Czy ministerstwo zamierza zerwać z praktykowaną do tej pory zasadą, że dopóki nie jest podpisane jakieś prawo, nie weszło w życie - zarówno wewnętrzne, oświatowe, jak i ustawa - każdy ma prawo dyskutować na podstawie własnych doświadczeń, nie poglądów politycznych, tylko doświadczeń, po to, żeby rozwiązania dla oświaty były jak najlepsze ze względu na efekt, a nie politykę? Czy ministerstwo chce zerwać w tej chwili z tą zasadą i tak, jak to się dzieje na naradach z kuratorami, mówić im, że: waszą rolą jest słuchać, nie gadać i wykonywać? Czy też kuratorzy mogą się wypowiadać, mogą przekazywać własne odczucia i własne opinie na temat projektowanych rozwiązań?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-168">
          <u xml:id="u-168.0" who="#JózefZych">Proszę, pan poseł Jerzy Jaskiernia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-169">
          <u xml:id="u-169.0" who="#JerzyJaskiernia">Panie ministrze, jestem zaniepokojony tą wysoką liczbą kuratorów, których odwołano w lecie 1990 r. Rozumiem, że to było w okresie rządów pana premiera Mazowieckiego. Czy znane są panu przypadki, żeby posłowie Unii Demokratycznej protestowali wówczas publicznie w Sejmie przeciwko tym odwołaniom?</u>
          <u xml:id="u-169.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-170">
          <u xml:id="u-170.0" who="#JózefZych">Proszę bardzo, pani poseł Jadwiga Błoch.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-171">
          <u xml:id="u-171.0" who="#JadwigaBłoch">Panie Ministrze! Ja natomiast zapytam, dlaczego w tak wolnym tempie odwołujecie państwo kuratorów, którzy są tak niekompetentni? Jestem typowym przykładem takiego odwołania. Byłam dyrektorem szkoły, szkoły twórczej, i nie było żadnych, niestety, powodów merytorycznych do odwołania mnie z funkcji, jedynie taki, że nie posiadałam takich wartości chrześcijańskich, jakie posiadał mój pan kurator.</u>
          <u xml:id="u-171.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-172">
          <u xml:id="u-172.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-172.1" who="#JózefZych">Proszę bardzo, pan poseł Bogdan Borusewicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-173">
          <u xml:id="u-173.0" who="#BogdanBorusewicz">Panie Ministrze! Porównał pan dwa okresy: rok 1990 i rok bieżący. W związku z tym chciałem się zapytać, czy pan uważa, iż zmiany ustrojowe, które zachodzą w tej chwili, można porównać do tych, które zachodziły w 1989 i 1990 r.?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-174">
          <u xml:id="u-174.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-174.1" who="#JózefZych">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-175">
          <u xml:id="u-175.0" who="#MarcinZawiła">Jestem bardzo zaniepokojony informacją pana ministra, że były wypadki odwołań z powodu publicznego manifestowania własnych poglądów politycznych na przekór koalicji. Słysząc tego typu argumentację, jako historyk zawsze odczuwam niepokój. I chciałbym, by pan minister zechciał publicznie powiedzieć, gdzie jest ta granica. Jakież to wypadki mogą spowodować odwołanie osoby powszechnie lokalnie szanowanej?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-176">
          <u xml:id="u-176.0" who="#JózefZych">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-176.1" who="#JózefZych">Nie ma dalszych pytań.</u>
          <u xml:id="u-176.2" who="#JózefZych">Proszę, panie premierze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-177">
          <u xml:id="u-177.0" who="#AleksanderŁuczak">Wkraczamy w dziedzinę, w której rzeczywiście co do oceny poglądów możemy się różnić. I wydaje mi się, że trudno znaleźć właśnie te granice, w których nie będziemy się poruszać.</u>
          <u xml:id="u-177.1" who="#AleksanderŁuczak">Chcę z całą mocą powiedzieć, że wszystkie przypadki, które podałem, a jest ich 12, były rozpatrywane z wielką wnikliwością. Nie chciałbym w tej chwili analizować każdego z nich, bo dojdziemy do wniosku, że nie na sali sejmowej każdy z tych przypadków powinien być rozpatrywany.</u>
          <u xml:id="u-177.2" who="#AleksanderŁuczak">Posłużę się ogólniejszym odniesieniem do takiego faktu. Jeżeli kurator w sposób publiczny, w środkach masowego przekazu występuje z opiniami wskazującymi na to, że resort czy ministerstwo, z którym on powinien się czuć związany właśnie jako z miejscem pracy, nie ma programu, że ten program jest programem, który jemu nie odpowiada, to jak w takiej sytuacji można się zgodzić, żeby ten człowiek pozostawał na swoim stanowisku? Jeżeli nie odpowiada mu program, nie odpowiada mu sytuacja, wydaje mi się, że on sam powinien z tego stanowiska zrezygnować, a takiej decyzji nie podjął. Wykorzystując fakt, że pełnił w tym czasie funkcję radnego i nie mógł być odwołany, gdyż prawo na to nie pozwala, nasilał swoją działalność. To jest dla mnie ewidentny przykład, kiedy działalność o charakterze politycznym przeważa nad działalnością merytoryczną. I nie ulega dla mnie wątpliwości, że w takiej sytuacji dobry obyczaj powinien skłaniać tego człowieka do rezygnacji z funkcji. Tymczasem on nie chce zrezygnować, tylko domaga się zwolnienia na mocy mojej decyzji. To jest jedna sprawa.</u>
          <u xml:id="u-177.3" who="#AleksanderŁuczak">Następnie zarzuca się nam, że nie dajemy kuratorom możliwości wypowiedzi. To jest opinia, z którą się absolutnie nie zgadzam. Żadnemu kuratorowi za zgłaszanie swojego stanowiska w taki sposób, o jakim powiedziała pani poseł Staniszewska, na naradzie czy na spotkaniu, nie grozi, że będzie zwolniony z pracy. Wielu kuratorów o innej orientacji, nie tej, która jest orientacją koalicji, nadal zachowuje swoje stanowiska i uważam, że są oni tak dobrymi fachowcami, że zachowają je nadal.</u>
          <u xml:id="u-177.4" who="#AleksanderŁuczak">Czy postępuję za wolno, zbyt opieszale odnoszę się do niektórych postulatów? Nie sądzę. Powiadam, że każdy z tych przypadków staram się rozpatrzyć i podjąć decyzję po głębokim przemyśleniu.</u>
          <u xml:id="u-177.5" who="#AleksanderŁuczak">Czy zmiany ustrojowe z 1990 r. można porównać do obecnej sytuacji? Nie. Na szczęście nie. Nie chcemy robić takiego zwrotu, nie ma takich tendencji. Chcę jednak powiedzieć, że w stosunku do tych ludzi, którzy wówczas zostali zwolnieni ze stanowisk, nie do końca kierowano się oceną ich pracy. Z grupy tych 30, których wymieniałem, mógłbym podać wielu kuratorów doskonale przygotowanych merytorycznie do sprawowania swoich funkcji, a jednak właśnie dlatego że nie byli związani z ówcześnie rządzącym obozem, opuścili swoje miejsca pracy.</u>
          <u xml:id="u-177.6" who="#AleksanderŁuczak">Gdzie jest granica między działalnością polityczną a odpowiedzialnością za pracę merytoryczną? Proszę państwa, nie da się jej wyznaczyć. I żadna z osób tutaj siedzących tej granicy nie określi ani jej nie wyznaczy. Wydaje mi się, że jest jednak taka granica, którą się bardzo dobrze określa, bo się ją czuje. I wydaje mi się, że w tych 12 wypadkach, poza jednym, osoby, którym wręczałem odwołanie, generalnie się z tą decyzją zgadzały, uważając, że jednak ich działalność, ich postępowanie narusza właśnie to, co jest tylko i wyłącznie działalnością merytoryczną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-178">
          <u xml:id="u-178.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu premierowi.</u>
          <u xml:id="u-178.1" who="#komentarz">(Poseł Barbara Imiołczyk: Panie marszałku...)</u>
          <u xml:id="u-178.2" who="#JózefZych">Pani poseł, przykro mi, już jest...</u>
          <u xml:id="u-178.3" who="#komentarz">(Poseł Barbara Imiołczyk: Pan minister nie odpowiedział...)</u>
          <u xml:id="u-178.4" who="#JózefZych">A, chyba że nie udzielono odpowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-178.5" who="#JózefZych">Proszę panią poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-179">
          <u xml:id="u-179.0" who="#BarbaraImiołczyk">Zadałam pytanie na początku, może dlatego pan minister mnie ominął. Mianowicie, czy większość z tych wniosków o odwoływanie kuratorów, które wpłynęły do pana ministra, podpisywali posłowie koalicji rządzącej? Tak brzmiało moje pytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-180">
          <u xml:id="u-180.0" who="#JózefZych">Proszę, panie premierze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-181">
          <u xml:id="u-181.0" who="#AleksanderŁuczak">Pani poseł, powiem, że różne są to wnioski. I związków zawodowych, i posłów, i często są to wnioski związków zawodowych, nie tylko Związku Nauczycielstwa Polskiego, ale i związku „Solidarność”; są to również wnioski posłów opozycji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-182">
          <u xml:id="u-182.0" who="#JózefZych">Dziękuję, panie premierze.</u>
          <u xml:id="u-182.1" who="#JózefZych">Informuję, że pod nr 9 jest zapytanie pana posła Ryszarda Nowaka z Unii Pracy w sprawie podróży służbowych członków rządu - do prezesa Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-182.2" who="#JózefZych">Prezes Rady Ministrów zwrócił się do marszałka Sejmu z pismem następującej treści: W związku z wyjazdem ministra - szefa Urzędu Rady Ministrów zwracam się z prośbą o przełożenie na następne posiedzenie Sejmu zapytania pana posła Ryszarda Nowaka.</u>
          <u xml:id="u-182.3" who="#JózefZych">Prezydium Sejmu sprawę rozważyło i postanowiło przełożyć to zapytanie na 23 posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-182.4" who="#JózefZych">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-183">
          <u xml:id="u-183.0" who="#RyszardNowak">Panie Marszałku! W takim razie to już jest po raz trzeci. W tym czasie, kiedy zadaję to pytanie, po raz trzeci pan Michał Strąk gdzieś wyjeżdża.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-184">
          <u xml:id="u-184.0" who="#JózefZych">Rozumiem, ale w tym wypadku Prezydium Sejmu jest bezsilne. Poczynimy starania, aby za czwartym razem została udzielona odpowiedź.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-185">
          <u xml:id="u-185.0" who="#RyszardNowak">Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-186">
          <u xml:id="u-186.0" who="#JózefZych">Pani poseł Wanda Sokołowska z Sojuszu Lewicy Demokratycznej w sprawie bezcłowego importu wyeksploatowanych kombajnów zbożowych - pytanie do ministra współpracy gospodarczej z zagranicą.</u>
          <u xml:id="u-186.1" who="#JózefZych">Odpowiedzi udzieli podsekretarz stanu w Ministerstwie Współpracy Gospodarczej z Zagranicą pan Maciej Leśny.</u>
          <u xml:id="u-186.2" who="#JózefZych">Proszę panią poseł o zadanie pytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-187">
          <u xml:id="u-187.0" who="#WandaSokołowska">Podobnie jak pan poseł nie zdążyłam już zadać mojego pytania na poprzednim posiedzeniu. W tym czasie w prasie wyjaśniono już pewne rzeczy, ale pytanie nadal jest aktualne. Chodzi mi o to, kiedy i jaki minister współpracy gospodarczej z zagranicą podejmie działania zmierzające do ograniczenia bardzo masowego ostatnio importu używanych, bardzo starych, często dwudziestoletnich kombajnów zbożowych z Zachodu, szczególnie z byłej NRD. Sprowadzanie kombajnów bez cła i sprzedawanie ich po wyjątkowo niskich cenach bez zabezpieczenia serwisu stanowi nieuczciwą konkurencję wobec rodzimego przemysłu maszyn rolniczych, w tym płockiej fabryki maszyn żniwnych i powstałej na jej bazie spółki z o.o. „Bizon”. Znane mi są przypadki, że na 20 sprowadzonych kombajnów 10 jest „pod pewne zamówienia”, pozostałe 10 sprzedaje się na części, żeby w jakiś sposób zapewnić tenże serwis. A że odbywa się to kosztem polskiego rodzimego przemysłu, to już nikt o to nie dba. Wiem, że były pewne ustalenia, obietnice ze strony rządu i na razie jest cisza. Bardzo proszę o wyjaśnienie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-188">
          <u xml:id="u-188.0" who="#JózefZych">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-188.1" who="#JózefZych">Proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-189">
          <u xml:id="u-189.0" who="#MaciejLeśny">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Kwestia nadmiernego importu kombajnów zbożowych jest częścią ogólnego problemu związanego ze stwierdzonym przywozem do Polski zwiększonej liczby starych oraz używanych maszyn i urządzeń. Zgodnie z obowiązującą taryfą celną od importu używanych kombajnów zbożowych pobierana jest stawka celna. Generalnie jest to 15% w wypadku przywozu z krajów korzystających z klauzuli najwyższego uprzywilejowania, z innych krajów - 30%. Równocześnie stosownie do odpowiednich postanowień w ramach umów o strefie wolnego handlu ze Wspólnotami Europejskimi oraz krajami EFTA, a także CEFTA w wymianie z tymi państwami nie pobiera się cła.</u>
          <u xml:id="u-189.1" who="#MaciejLeśny">Należy podkreślić, że taryfa celna nie różnicuje importu nowych i używanych kombajnów zbożowych, podobnie jak nie wyodrębnia kategorii sprzętu używanego w zakresie innych maszyn i urządzeń. Takie zapisy są zgodne z praktyką przyjętą w innych krajach. Polski producent kombajnów zbożowych wystąpił do ministra współpracy gospodarczej z zagranicą o wszczęcie postępowania ochronnego przed nadmiernym napływem używanych kombajnów zbożowych z Niemiec. Problem ten jest rozpatrywany przez Komisję do Spraw Postępowań Ochronnych. Komisja ta jest organem doradczym przy ministrze współpracy gospodarczej z zagranicą i ma obowiązek, zgodnie z procedurą, zbadać wielkość importu oraz wysokość szkody wyrządzonej przez import. Chciałem tutaj dodać, że wszczęcie tej procedury uzależnione jest od złożenia pełnego formalnego wniosku ze strony poszkodowanego producenta. Wniosek ten bardzo długo był kompletowany i dopiero od niedawna mogliśmy podjąć procedurę.</u>
          <u xml:id="u-189.2" who="#MaciejLeśny">Do czasu zakończenia tego postępowania, które niestety jest dość długotrwałe, zostanie wprowadzone rozwiązanie tymczasowe polegające na ograniczeniu importu do Polski używanych kombajnów zbożowych, które mają ponad 4 lata. Projekt stosownej regulacji został skierowany pod obrady rządu i powinien wejść w najbliższym czasie w życie. Zakończenie natomiast postępowania ochronnego, o którym wspominałem przed chwilą, umożliwi przyjęcie rozwiązań ostatecznie regulujących import kombajnów zbożowych do Polski.</u>
          <u xml:id="u-189.3" who="#MaciejLeśny">Niezależnie od tego zostały podjęte prace mające na celu rozwiązanie problemu importu używanych maszyn i urządzeń, w tym oczywiście również kombajnów zbożowych, poprzez wykorzystywanie regulacji pozataryfowych - a więc tych regulacji, którymi będziemy się coraz częściej posługiwali chroniąc rynek przed nieuczciwą konkurencją zagraniczną - i ustanowienie obowiązku poddania każdej przywożonej używanej maszyny lub urządzenia, w tym kombajnów, badaniom technicznym, energetycznym i procedurom certyfikacyjnym.</u>
          <u xml:id="u-189.4" who="#MaciejLeśny">Już w lutym, a następnie w maju urzędy celne otrzymały polecenie sprawdzania, czy importerzy przestrzegają obowiązku uprzedniego uzgadniania importu określonych urządzeń energetycznych przeznaczonych na rynek krajowy. Takimi urządzeniami energetycznymi są również kombajny, stosownie do postanowień art. 22 ustawy z 6 kwietnia 1984 r., a więc już dość starej ustawy o gospodarce energetycznej (DzU nr 21, poz. 96 z późniejszymi zmianami).</u>
          <u xml:id="u-189.5" who="#MaciejLeśny">Informacje o przestrzeganiu tych wymogów administracja celna będzie przekazywać do właściwych okręgowych inspektoratów gospodarki energetycznej, co umożliwi też kontrolę składanych przez importerów deklaracji w tym zakresie podczas odpraw celnych.</u>
          <u xml:id="u-189.6" who="#MaciejLeśny">W chwili obecnej przygotowana jest również nowelizacja zarządzenia ministra przemysłu i handlu w sprawie produkcji i importu urządzeń energetycznych oraz nabywania za granicą licencji na ich produkcję. Zmienione wymogi w tym zakresie pozwolą na wyeliminowanie przywozu urządzeń starych, nie spełniających polskich norm, dotyczy to również kombajnów zbożowych. Podobne zabezpieczenie przed przywozem na polski obszar celny używanych maszyn i urządzeń - w tym kombajnów złej jakości - stworzy także przygotowywany projekt zarządzenia dyrektora Polskiego Centrum Badań i Certyfikacji, ustalającego procedury certyfikacyjne dla importu szeregu towarów, w tym używanych kombajnów.</u>
          <u xml:id="u-189.7" who="#MaciejLeśny">W ocenie resortu podjęte działania oraz ustanowione zmodyfikowanymi przepisami zmienione warunki importu używanych i starych urządzeń, w tym kombajnów zbożowych, powinny, wydaje się, ograniczyć skalę nadmiernego ich przywozu i tym samym rozwiązać problem podniesiony przez panią poseł Wandę Sokołowską.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-190">
          <u xml:id="u-190.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-190.1" who="#JózefZych">Proszę, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-191">
          <u xml:id="u-191.0" who="#WandaSokołowska">Panie ministrze, czy ja dobrze zrozumiałam, proszę jeszcze powtórzyć. Czy działania rządu będą zmierzały w tym kierunku, żeby całkowicie zakazać sprowadzania kombajnów starszych niż czteroletnie czy tylko ograniczyć ich import? Przy pewnego rodzaju ograniczeniach to i tak ten rynek kwitnie, tylko to się inaczej wtedy nazywa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-192">
          <u xml:id="u-192.0" who="#JózefZych">Proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-193">
          <u xml:id="u-193.0" who="#MaciejLeśny">Tak, pani poseł, do Prezydium Rządu został przekazany projekt rozporządzenia prezesa Rady Ministrów w sprawie zakazu importu kombajnów starszych niż 4 lata.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-194">
          <u xml:id="u-194.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-194.1" who="#JózefZych">Pan poseł Henryk Siedlecki, Polskie Stronnictwo Ludowe.</u>
          <u xml:id="u-194.2" who="#JózefZych">Jest pan poseł? Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-194.3" who="#JózefZych">Pan poseł Kazimierz Pańtak, Unia Pracy, w sprawie występujących trudności z nabyciem legalizacyjnych znaków akcyzy - pytanie do ministra finansów.</u>
          <u xml:id="u-194.4" who="#JózefZych">Odpowiedzi udzieli podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów pan Ryszard Pazura.</u>
          <u xml:id="u-194.5" who="#JózefZych">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-195">
          <u xml:id="u-195.0" who="#KazimierzPańtak">Panie ministrze, 31 marca spółka pracownicza sporządziła inwentaryzację, która została zatwierdzona przez urząd kontroli skarbowej, następnie w kwietniu wpłaciła pieniądze do urzędu skarbowego w Poznaniu na zakup legalizacyjnych znaków akcyzy. Termin odbioru wyznaczono po 1 sierpnia tego roku. Jeszcze raz mówię, jest to spółka pracownicza - ale widzę, że jest to problem generalny - która wnosi między innymi do skarbu państwa opłaty leasingowe, ponieważ leasinguje majątek. Zamroziła ona ogromne pieniądze, nie może bowiem sprzedać tych wyrobów objętych akcyzą. Zapłaciła za znaki akcyzy i do dnia dzisiejszego nie wie, kiedy je otrzyma. Ma zamrożone pieniądze w towarze, nie może po prostu go sprzedawać. Dlaczego tak się dzieje, panie ministrze? Byłem w komisji, która przygotowywała projekt ustawy, i m.in. pan minister Modzelewski zapewniał, że nie ma żadnych przeszkód i że błyskawicznie po wpłaceniu pieniędzy te znaki akcyzy będzie można nabyć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-196">
          <u xml:id="u-196.0" who="#JózefZych">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-196.1" who="#JózefZych">Proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-197">
          <u xml:id="u-197.0" who="#RyszardPazura">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Odpowiadając na zapytanie pana posła Pańtaka, chciałbym z przykrością powiedzieć, że nie jest nam znany ten przypadek. Próbowaliśmy nawet z panem posłem się jakoś skontaktować. Mamy prośbę, żeby na początek nam przedstawić tę sprawę, dlatego że w Ministerstwie Finansów nie ma żadnych informacji o tym, że są trudności z nabyciem legalizacyjnych znaków akcyzy. Przypomnę, że są dwa typy znaków akcyzy: na produkcję i import i tzw. banderole legalizacyjne naklejane na zapasy w sklepach, w hurtowniach. Każdy podatnik miał obowiązek w określonym terminie zgłosić się do urzędu skarbowego i zamówić te znaki, urzędy skarbowe je wydawały. Ci wszyscy, którzy to zrobili, nie mieli żadnych kłopotów.</u>
          <u xml:id="u-197.1" who="#RyszardPazura">Przypuszczamy, ale jest to przypuszczenie, że kłopoty wynikają z czego innego. Zarówno w przypadku tych pierwszych akcyz, na produkcję i import, jak i akcyz legalizacyjnych mogą mieć kłopoty ci podatnicy, którzy mają zaległości podatkowe, dotyczące VAT, akcyzy i podatków dochodowych. Jeśli takie zaległości mają, to jest prosty wniosek: firma, która nie płaci podatków, nie może prowadzić legalnej sprzedaży wyrobów akcyzowych, nie może mieć legalnych obrotów w tej dziedzinie i dlatego nie otrzymuje akcyzy. Ale, jak powiadam, pytanie było tak ogólnie sformułowane, że sprawiło kłopot ministerstwu. Jeśliby można było prosić o sprecyzowanie tego przypadku, jeśliby można było otrzymać informację, to my moglibyśmy to zbadać i odpowiedzieć panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-197.2" who="#RyszardPazura">Muszę powiedzieć, że w efekcie wprowadzenia takich rozwiązań znikł problem zaległości podatników, którzy produkują, importują bądź obracają wyrobami obciążonymi akcyzą. A dodatkowe wpływy z tego tytułu w ciągu czterech miesięcy wyniosły ok. 2 bln zł. Takie są nasze szacunki. Nie widzimy żadnych problemów, jeśli chodzi o te rozwiązania. Natomiast przypadek firmy, która może mieć kłopot ze zdobyciem banderoli legalizacyjnej, prawdopodobnie jest związany z rozliczeniami podatkowymi. Trzeba wpłacić podatek i wtedy otrzyma się banderole.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-198">
          <u xml:id="u-198.0" who="#JózefZych">Dziękuję, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-198.1" who="#JózefZych">Jest jeszcze dodatkowe pytanie.</u>
          <u xml:id="u-198.2" who="#JózefZych">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-199">
          <u xml:id="u-199.0" who="#KazimierzPańtak">Służę panu, panie ministrze, szczegółową informacją. Ta firma nie tylko nie ma zaległości podatkowych, ale zapłaciła już za te znaki, a ma je odebrać dopiero po 1 sierpnia. Bardzo szybko przystąpiliśmy do tego zapytania, bo nie było pana posła z PSL, ale zaraz panu przekażę szczegółowe informacje.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-200">
          <u xml:id="u-200.0" who="#JózefZych">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-200.1" who="#JózefZych">Proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-201">
          <u xml:id="u-201.0" who="#RyszardPazura">Chciałbym prosić, żeby pan poseł przyjął informację, że odpowiemy na to pytanie szczegółowo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-202">
          <u xml:id="u-202.0" who="#JózefZych">Dziękuję, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-202.1" who="#JózefZych">Pan poseł Grzegorz Kaczmarzyk, Konfederacja Polski Niepodległej, w sprawie sytuacji ekonomicznej w spółkach ze 100-procentowym udziałem Kombinatu Górniczo-Hutniczego Miedzi „Miedź Polska” SA — do ministra przekształceń własnościowych. Odpowiedzi udzieli pan minister Wiesław Kaczmarek.</u>
          <u xml:id="u-202.2" who="#JózefZych">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-203">
          <u xml:id="u-203.0" who="#GrzegorzKaczmarzyk">Panie Ministrze! W związku z sytuacją ekonomiczną w spółkach ze 100-procentowym udziałem Kombinatu Górniczo-Hutniczego Miedzi „Miedź Polska” SA zagrażającą wielomiliardowemu majątkowi skarbu państwa, a będącą wynikiem błędnej restrukturyzacji kombinatu w 1993 r. oraz polityki zarządu kombinatu, zapytuję: Co pan minister, ze swymi uprawnieniami wobec kombinatu jako jednoosobowej spółki skarbu państwa, zamierza w tej sprawie uczynić?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-204">
          <u xml:id="u-204.0" who="#JózefZych">Proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-205">
          <u xml:id="u-205.0" who="#WiesławKaczmarek">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Panie Pośle! To jest bardzo ważne pytanie i podstawą — myślę — tego pytania jest list otwarty, który został wystosowany do premiera Rzeczypospolitej Polskiej, pana Waldemara Pawlaka, z końcem kwietnia; a którego autorem jest pan Tadeusz Madziarczyk, przewodniczący związku zawodowego „Solidarność” w Przedsiębiorstwie Robót Górniczych spółka z o.o. w Lubinie. List ten dotyczy procesu restrukturyzacji tak zwanych — to jest takie nieładne określenie tych spółek — spółek zaplecza. Otóż nie podzielam konkluzji tego listu, którą chciałbym Wysokiej Izbie przytoczyć:</u>
          <u xml:id="u-205.1" who="#WiesławKaczmarek">„Zwracamy się do pana premiera z prośbą o osobiste zaangażowanie się w sprawy polskiej miedzi, o znalezienie autentycznych gospodarzy dla naszego przemysłu, o rozwiązanie kilku prostych problemów w sposób zgodny z interesami Polski i wielotysięcznych załóg, aby po raz kolejny kura znosząca złote jaja nie została złożona na ołtarzu głupoty, bezmyślności i niekompetencji”.</u>
          <u xml:id="u-205.2" who="#WiesławKaczmarek">Myślę, że tak akurat nie jest z całym tym procesem, który został zapoczątkowany w Miedzi Polskiej SA, który podzielił przedsiębiorstwo na dwie grupy przedsiębiorstw, na — przynajmniej takie było założenie — to jądro, które produkuje miedź, i na tę część otoczenia, która obsługuje procesy wydobycia i przetwarzania miedzi. W majątku jest to mniej więcej taka relacja jak 20 do 1, jeżeli chodzi o wartość tak zarządzanego majątku. Wydzielono 8 tego typu spółek. Jedna ze spółek ma zasadnicze kłopoty, jest to spółka Przedsiębiorstwo Robót Górniczych. Ale nie wszystkie te spółki — jak pan zechciał zauważyć — mają kłopoty. Można wymienić parę spółek, chociażby taką spółkę jak „Legmet”, która sobie dobrze radzi i ma dobre wyniki, i zaraz o tym powiem trochę szerzej, bo myślę, że sprawa jest ważna i chciałbym uniknąć pewnych nieporozumień i nie grać znowu kartą polskiej miedzi.</u>
          <u xml:id="u-205.3" who="#WiesławKaczmarek">Otóż Przedsiębiorstwo Robót Górniczych jest organizacyjnym kontynuatorem działalności prowadzonej przez założony w 1966 r. Samodzielny Oddział Wykonawstwa Inwestycyjnego Kombinatu Górniczo-Hutniczego Miedzi. Podstawowym jego przedmiotem działania była budowa kopalń głębinowych miedzi, udostępnianie złóż oraz szkolenie kadr górniczych. Wąską specjalizacją stały się poziome roboty górnicze w nowo budowanych kopalniach. W latach dziewięćdziesiątych na dotychczas zmonopolizowanym przez Przedsiębiorstwo Robót Górniczych rynku usług dla Kombinatu Górniczo-Hutniczego Miedzi pojawiła się konkurencja w postaci firm prywatnych i państwowych. Poza tym w celu obniżenia kosztów szereg kopalń KGHM we własnym zakresie podjęło prace przygotowawcze zlecane dotychczas PRG. W rezultacie Przedsiębiorstwo Robót Górniczych, jeszcze jako jeden z zakładów KGHM, musiało zacząć prowadzić samodzielną grę konkurencyjną i politykę kapitałową. Podstawowym zadaniem tej ostatniej było zagospodarowywanie majątku, który ze względu na ograniczenie rynku był nie wykorzystany i obciążał koszty funkcjonowania Polskiej Miedzi SA jako całości.</u>
          <u xml:id="u-205.4" who="#WiesławKaczmarek">Zmiana formy prawnej oraz powołanie do życia spółki PRG w 1993 r. miało na celu umożliwienie prowadzenia firmie nie skrępowanej przez produkcję miedzi polityki rynkowej. Tym samym zakładano stopniowe uniezależnianie się przedsiębiorstwa od kondycji przemysłu wydobywczego. Liczono także na to, że stworzenie spółki wyzwoli dążenie załogi i kierownictwa do poszukiwania i eksploatowania innych rynków, zewnętrznych w stosunku do Polskiej Miedzi. Dodatkową nadzieję wiązano z konieczną przy procesach usamodzielniania się restrukturyzacją i racjonalizacją procesów świadczenia usług. Pracownikom PRG, podobnie jak innym spółkom usługowym zaplecza, stworzono także szanse poszukiwania inwestorów kapitałowych i partnerów technologicznych.</u>
          <u xml:id="u-205.5" who="#WiesławKaczmarek">Z punktu widzenia strategii Polskiej Miedzi, której podstawową przesłanką jest dążenie do obniżania kosztów produkcji miedzi, wydzielenie PRG pozwoliło zidentyfikować realne koszty funkcjonowania tej firmy; przygotować - choć jeszcze nie w pełni wdrożyć ze względu na przyjęte uprzywilejowania, o czym mówi pkt 3, do którego zaraz przejdę, niniejszego opracowania - rynkowy system wyboru wykonawców inwestycji górniczych; stworzyć szanse na racjonalne oraz nie obciążone tradycją i przyzwyczajeniami zaangażowanie aktywów PRG i rozpocząć tzw. proces dywersyfikacji produktów świadczonych przez firmy Polskiej Miedzi. Nie bez znaczenia jest również i to, że usamodzielnienie PRG miało zmusić kierownictwo tej firmy do aktywnej gry rynkowej i wyraźnie powiązać efekty działalności przedsiębiorstwa z jego funduszami. Założenia te nie zostały jednak w pełni zrealizowane przez PRG, w którym udział rynku zewnętrznego, a więc tego, co jest poza zleceniodawcą, jakim jest Polska Miedź, wynosi 5% wartości sprzedaży.</u>
          <u xml:id="u-205.6" who="#WiesławKaczmarek">W przypadku pozostałych spółek z udziałem Polskiej Miedzi zastosowana strategia dała korzystne rezultaty, czego dowodem jest utrzymanie bądź umocnienie ich dotychczasowej pozycji na rynku Polskiej Miedzi z jednoczesnym wychodzeniem na rynki zewnętrzne. Dobrym przykładem jest chociażby spółka o podobnym profilu działalności, PBK, w której udział rynku zewnętrznego w strukturze sprzedaży wynosi ponad 38%.</u>
          <u xml:id="u-205.7" who="#WiesławKaczmarek">Jakie są perspektywy dotyczące frontu robót górniczych w Polskiej Miedzi dla firm o podobnym profilu, jak PRG Lubin? Są one niezłe. Co prawda okres budowy kopalń już się zakończył. Dzisiaj mówimy o pracach o charakterze eksploatacyjnym, czyli odtwarzaniu możliwości wydobywczych. Tempo tych robót jest mocno uzależnione od sytuacji na rynku miedzi (chodzi tu przede wszystkim o ceny i poziom zapasów) i charakteryzuje się znacznymi wahaniami. Udział PRG w Polskiej Miedzi wynosi obecnie ok. 30% i ma tendencje do obniżania się. Udział drugiej spółki KGHM, jaką jest PBK, wynosi ok. 44%, pozostałą część rynku dzielą między siebie trzy firmy „zewnętrzne”, czyli Przedsiębiorstwo Budowy Kopalń Micon — 10%, Przedsiębiorstwo Budowy Kopalń Rud Częstochowa — 14% i Przedsiębiorstwo Budowy Kopalń Bytom — 2%. Przyczyną tego stanu rzeczy jest m.in. malejąca konkurencyjność cenowa i jakościowa usług świadczonych przez PRG. Niemniej utrzymanie się znaczącego udziału w rynku Polskiej Miedzi stanowi dobrą bazę (pewność realizacji podpisywanych umów, wiarygodność płatnicza KGHM) do zdobywania rynków na roboty górnicze poza Polską Miedzią, w tym eksportu usług, a także do zdobywania nowych czy rozszerzania dotychczas słabo wykorzystanych obszarów działalności opartej na doświadczeniach górniczych, jak roboty tunelowe, roboty instalacyjne. Firma może również prowadzić proste prace budowlane i montażowe.</u>
          <u xml:id="u-205.8" who="#WiesławKaczmarek">Jakie są reguły gry, jeżeli chodzi o spółki z udziałem Polskiej Miedzi, w zakresie uprzywilejowania w pozyskiwaniu zleceń na wykonywanie robót na terenie Polskiej Miedzi SA? Otóż jest to regulowane uchwałą zarządu KGHM „Miedź Polska” SA i polega na:</u>
          <u xml:id="u-205.9" who="#WiesławKaczmarek">— pierwszeństwie w składaniu ofert na zakupy wyrobów, robót i usług w zakładach i jednoosobowych spółkach KGHM,</u>
          <u xml:id="u-205.10" who="#WiesławKaczmarek">— uwzględnianiu w składanych ofertach potencjalnych potrzeb i możliwości jednoosobowych spółek,</u>
          <u xml:id="u-205.11" who="#WiesławKaczmarek">— lokowaniu przez zlecającego zamówień w ramach KGHM w przypadku, gdy złożone przez spółki oferty są korzystniejsze bądź równorzędne w stosunku do ofert spoza Polskiej Miedzi,</u>
          <u xml:id="u-205.12" who="#WiesławKaczmarek">— ponadto — w przypadku gdy warunki realizacji zlecenia przedstawione przez jednostkę zewnętrzną są konkurencyjne w stosunku do warunków oferowanych przez jednostki Polskiej Miedzi — kierownicy jednostek składających zamówienia obowiązani są przed ulokowaniem zlecenia stworzyć zakładom lub spółkom z udziałem Polskiej Miedzi możliwości skutecznego konkurowania o realizację zlecenia.</u>
          <u xml:id="u-205.13" who="#WiesławKaczmarek">To, o co pan poseł pyta, to jest po prostu pewna ilustracja tego, w jaki sposób próbuje się prowadzić restrukturyzację nie tylko finansową, ale organizacyjną przedsiębiorstwa: trzeba identyfikować koszty i niektórym zakładom, będącym fragmentem tego przedsiębiorstwa, pozwolić działać według zasad wolnej gry rynkowej; myślę, że przypadek, o którym pan poseł mówi, dowodzi, że tutaj mechanizm gry konkurencyjnej nie zafunkcjonował. Problem jest chyba znany Polskiej Miedzi i jest znany również Ministerstwu Przekształceń Własnościowych. Uważam, panie pośle, zarówno ja, jak i osoby zajmujące się tym zagadnieniem, że przyjęta procedura, jeżeli chodzi o restrukturyzację tego przedsiębiorstwa, jest drogą prawidłową. Natomiast prawdą jest też, niestety brutalną i bolesną, że nie wszyscy mogą odnieść sukces. Nie ma takiej gwarancji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-206">
          <u xml:id="u-206.0" who="#JózefZych">Dziękuję, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-206.1" who="#JózefZych">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-207">
          <u xml:id="u-207.0" who="#GrzegorzKaczmarzyk">Dodatkowe pytanie. Pan minister wspomniał o konkurencyjności. Czy konkurencyjność polega na tym że - jak w przypadku spółki BOART-LENA Wiłków - umożliwia się tej spółce dobry start, udostępnia się dużą część rynku i nie obciąża się jej żadnym zbędnym majątkiem, emerytami, rencistami? Jest to spółka z udziałem zagranicznym.</u>
          <u xml:id="u-207.1" who="#komentarz">(Minister Przekształceń Własnościowych Wiesław Kaczmarek: Jaka spółka, bo nie usłyszałem?)</u>
          <u xml:id="u-207.2" who="#GrzegorzKaczmarzyk">BOART-LENA Wiłków.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-208">
          <u xml:id="u-208.0" who="#JózefZych">Proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-209">
          <u xml:id="u-209.0" who="#WiesławKaczmarek">Panie pośle, nie znam takiej spółki i chętnie skorzystam z pana wiedzy w tym zakresie. Nie wiem o istnieniu takiej spółki. Mówiłem o firmach, które działają na froncie robót górniczych.</u>
          <u xml:id="u-209.1" who="#WiesławKaczmarek">Proszę, o co chodzi?</u>
          <u xml:id="u-209.2" who="#komentarz">(Poseł Grzegorz Kaczmarzyk: Mnie chodzi o cały Kombinat Górniczo-Hutniczy Miedzi „Miedź Polska” SA.)</u>
          <u xml:id="u-209.3" who="#WiesławKaczmarek">Panie pośle, wydaje mi się, że w tej spółce stosuje się technikę przetargową i jednym z elementów tej techniki, tych zasad, jest poszukiwanie takich rozwiązań, które dadzą przewagę polskiej miedzi; że będzie wydobywana i produkowana taniej. Sądzę, że jest to bardzo znaczący element, który trzeba uwzględniać w strategii firmy. Jeśli chodzi o firmę, którą pan wymienił, po prostu nie znam tego przypadku. Obiecuję panu posłowi, że możemy to wyjaśnić, tylko prosiłbym o stosowne dokumenty w tej sprawie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-210">
          <u xml:id="u-210.0" who="#JózefZych">Dziękuję bardzo, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-210.1" who="#JózefZych">Wysoki Sejmie, na chwileczkę powrócimy do interpelacji.</u>
          <u xml:id="u-210.2" who="#JózefZych">Informuję, że przeprowadziłem konsultację z panem posłem Bogusławem Kaczmarkiem - autorem interpelacji. Pan poseł po zapoznaniu się z odpowiedzią pana ministra Wiesława Kaczmarka nie wnosi zastrzeżeń. W związku z tym stwierdzam, iż Sejm uznał za wystarczającą odpowiedź pana ministra na interpelację pana posła Bogusława Kaczmarka.</u>
          <u xml:id="u-210.3" who="#JózefZych">Na tym zakończyliśmy zapytania zgłoszone w trybie art. 122 ust. 3 regulaminu Sejmu, tj. na 12 godzin przed rozpoczęciem posiedzenia.</u>
          <u xml:id="u-210.4" who="#JózefZych">Obecnie zarządzam 30-minutową przerwę do godz.17.50.</u>
          <u xml:id="u-210.5" who="#JózefZych">Przepraszam, jeszcze komunikat.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-211">
          <u xml:id="u-211.0" who="#TadeuszZieliński">Posiedzenie Komisji: Handlu i Usług, Ustawodawczej i Samorządu Terytorialnego odbędzie się bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy w obradach plenarnych Sejmu, w sali kinowej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-212">
          <u xml:id="u-212.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-212.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 17 min 16 do godz. 17 min 54)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-213">
          <u xml:id="u-213.0" who="#AleksanderMałachowski">Proszę państwa o zajmowanie miejsc, jeśli ktoś jest jeszcze w kuluarach. Zdaje mi się, że nie ma więcej chętnych.</u>
          <u xml:id="u-213.1" who="#AleksanderMałachowski">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-213.2" who="#AleksanderMałachowski">Powracamy do rozpatrzenia punktu 13 porządku dziennego: Pierwsze czytanie:</u>
          <u xml:id="u-213.3" who="#AleksanderMałachowski">1) rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw;</u>
          <u xml:id="u-213.4" who="#AleksanderMałachowski">2) rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-213.5" who="#AleksanderMałachowski">Kontynuujemy dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-213.6" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana posła Piotra Chojnackiego z Polskiego Stronnictwa Ludowego o zabranie głosu.</u>
          <u xml:id="u-213.7" who="#AleksanderMałachowski">Czy jest pan poseł Piotr Chojnacki? Jest.</u>
          <u xml:id="u-213.8" who="#AleksanderMałachowski">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-214">
          <u xml:id="u-214.0" who="#PiotrChojnacki">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedłożony Wysokiej Izbie rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych ustaw jest efektem prawie czteroletnich prac Komisji do Spraw Reformy Prawa Pracy pod przewodnictwem wybitnego znawcy tego prawa pana prof. Tadeusza Zielińskiego. Rozmiar oraz głębokość zmian regulacji prawnych w tej tak ważnej sferze stosunków społeczno-ekonomicznych są uzasadnione przemianami, jakie nastąpiły w życiu politycznym i gospodarce państwa.</u>
          <u xml:id="u-214.1" who="#PiotrChojnacki">Klub Polskiego Stronnictwa Ludowego, w którego imieniu mam zaszczyt przemawiać, odnosi się do projektowanych zmian z najwyższą powagą i poczuciem odpowiedzialności, gdyż w pełni rozumiemy, jak ważny jest ten akt prawny dla prawidłowego funkcjonowania stosunków między pracodawcą a pracownikiem oraz jakie jest ich znaczenie jako podstawy rodzącego się nowego ładu społeczno-gospodarczego. Wbrew obiegowym i szeroko upowszechnianym opiniom, jakoby Polskie Stronnictwo Ludowe było ugrupowaniem politycznym reprezentującym partykularne interesy swojego elektoratu, deklaruję w imieniu mojego klubu pełne zaangażowanie się jego członków w proces legislacyjny w zakresie dotyczącym nowelizacji prawa pracy. Materia noweli ma bowiem bardzo skomplikowany charakter zarówno pod względem prawnym, jak i społecznym. Dlatego praca ustawodawcza, oprócz obszernej wiedzy prawniczej, wymagać będzie poczucia sprawiedliwości i zrozumienia istoty proponowanych rozwiązań, a także umiejętności prawidłowego wyważenia relacji pomiędzy stronami szeroko rozumianego stosunku pracy. Z tego punktu widzenia patrząc na proponowane zmiany, z uznaniem podkreślić należy szeroki zakres konsultacji z organizacjami związkowymi i organizacjami pracodawców, które - jak należy przypuszczać - pomogą przybliżyć i wybrać optymalne rozwiązania w regulacji dotyczącej z natury sprzecznych interesów pracobiorców i pracodawców.</u>
          <u xml:id="u-214.2" who="#PiotrChojnacki">Jak wyżej zaznaczyłem, nowelizacja prawa pracy w tak szerokim zakresie wynika z jednej strony z konieczności uwzględniania zmian ustrojowych, z drugiej zaś dyktują to obowiązki zbliżenia norm prawa pracy do standardów w zakresie ochrony prawa pracy deklarowanych w konwencjach Międzynarodowej Organizacji Pracy, a w dalszej perspektywie sukcesywne dostosowanie tego ustawodawstwa do prawa Wspólnot Europejskich. Oczywiście osiągnięcie tych celów nie jest możliwe na mocy jednego aktu, i to ze skutkiem natychmiastowym, gdyż tempo i zakres tych zmian uzależnione są od kondycji całej gospodarki, możliwości ekonomicznych pracodawców, a także budżetu państwa. Wprowadzone zmiany uwzględniające podwyższone standardy ochronne wynikające z prawa międzynarodowego będą bowiem powodować nowe obciążenia finansowe.</u>
          <u xml:id="u-214.3" who="#PiotrChojnacki">Zatrzymam się nieco dłużej nad zagadnieniami związanymi z realizacją układu z dnia 16 grudnia 1991 r. o stowarzyszeniu Polski ze Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi. Stwierdzenie w preambule układu, że „końcowym celem Polski jest członkostwo we Wspólnocie”, sprawia, że proces przystosowawczy do standardów wspólnotowych ma charakter dość rygorystyczny i jest sprawą nie cierpiącą zwłoki, jeśli cel, o którym była mowa, ma zostać osiągnięty.</u>
          <u xml:id="u-214.4" who="#PiotrChojnacki">Z układu stowarzyszeniowego płyną określone konsekwencje w zakresie prawa pracy i polityki społecznej. Dotyczy to następujących zagadnień: wolności przepływu pracowników, z czego wynika zasada równego traktowania polskich pracowników, legalnie zatrudnionych na terytorium państw Wspólnoty, oraz cudzoziemców, pracowników z tych krajów legalnie zatrudnionych w Polsce; unormowania sytuacji rodzin tych pracowników, objęcia ich ubezpieczeniem społecznym, a także dostępu do rynków pracy państw członkowskich dla pracowników polskich (normują to art. 37–43 układu). Stosownie zaś do art. 68 i 69 układu mamy obowiązek dostosowania do norm Wspólnoty całego ustawodawstwa, w szczególności prawa pracy w zakresie ochrony pracowników w miejscu pracy. Art. 87 tegoż układu dotyczy natomiast współpracy w dziedzinie socjalnej obejmującej zdrowie pracowników i bezpieczeństwo pracy, sferę zatrudnienia oraz ubezpieczenia socjalne.</u>
          <u xml:id="u-214.5" who="#PiotrChojnacki">Dalsze obowiązki wynikają z protokołu z Maastricht w sprawie polityki socjalnej oraz z porozumienia w sprawie polityki społecznej, które wytycza następujące cele: rozwijanie zatrudnienia, poprawę warunków życia i pracy, dialog między kierownictwem i pracownikiem oraz rozwój zasobów ludzkich z myślą o trwałym wysokim zatrudnieniu (art. 1 porozumienia).</u>
          <u xml:id="u-214.6" who="#PiotrChojnacki">Z kolei karta Wspólnoty dotycząca podstawowych praw socjalnych precyzuje:</u>
          <u xml:id="u-214.7" who="#PiotrChojnacki">— prawo do sprawiedliwego wynagrodzenia za pracę,</u>
          <u xml:id="u-214.8" who="#PiotrChojnacki">— obowiązek dostosowywania warunków pracy w różnych krajach Wspólnoty wraz z wymogiem równoczesnej poprawy tych warunków, w szczególności w zakresie czasu pracy i jego kształtowania,</u>
          <u xml:id="u-214.9" who="#PiotrChojnacki">— szczególną ochronę stosunków pracy zawartych na czas oznaczony,</u>
          <u xml:id="u-214.10" who="#PiotrChojnacki">— prawo do wolności koalicji i związane z nią prawo do strajków i rokowań,</u>
          <u xml:id="u-214.11" who="#PiotrChojnacki">— gwarancję dostępu obywateli do różnych form kształcenia zawodowego,</u>
          <u xml:id="u-214.12" who="#PiotrChojnacki">— zapewnienie realizacji równouprawnienia mężczyzn i kobiet,</u>
          <u xml:id="u-214.13" who="#PiotrChojnacki">— obowiązek informowania pracowników o ważnych sprawach dotyczących zakładu pracy i wysłuchiwania ich opinii przez pracodawców,</u>
          <u xml:id="u-214.14" who="#PiotrChojnacki">— prawo do współstanowienia przez pracowników w określonych sprawach dotyczących zakładu pracy,</u>
          <u xml:id="u-214.15" who="#PiotrChojnacki">— zapewnienie ochrony pracy młodocianych,</u>
          <u xml:id="u-214.16" who="#PiotrChojnacki">— obowiązek zapewnienia niepełnosprawnym warunków do integracji zawodowej i społecznej.</u>
          <u xml:id="u-214.17" who="#PiotrChojnacki">Wysoki Sejmie! Mając na uwadze limit czasu przeznaczonego dla mojego klubu oraz cierpliwość pań i panów posłów, nie mogę dalej wnikać w całą bardzo rozbudowaną sferę spraw regulowanych przez różnego rodzaju rozporządzenia, dyrektywy, zalecenia i opinie oraz umowy zawierane na podstawie art. 220 układu z EWG. Przytoczone przeze mnie tylko częściowo i fragmentarycznie akty prawne, regulujące stosunki pracy we Wspólnocie, mają na celu wskazanie skali wielkości problemów, z którymi państwo nasze będzie musiało się uporać w tym zakresie na drodze prowadzącej do Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-214.18" who="#PiotrChojnacki">Do tego wszystkiego musimy dodać wymagania, jakie stawiają konwencje Międzynarodowej Organizacji Pracy podnoszące standard ochrony pracy, i tu muszę przytoczyć następujące akty prawne, które wymagają jeszcze ratyfikacji:</u>
          <u xml:id="u-214.19" who="#PiotrChojnacki">— konwencja nr 158 dotycząca rozwiązywania stosunku pracy z inicjatywy pracodawcy; art. 2 ust. 3 i art. 7 wymagają wprowadzenia odpowiednich gwarancji zabezpieczających przed uciekaniem się do umów o pracę na czas określony, których celem jest uniknięcie przyznania ochrony wynikającej z realizacji wymogów konwencji (zagadnienia te znajdują prawidłowe rozwiązanie w nowym brzmieniu art. 251 projektu);</u>
          <u xml:id="u-214.20" who="#PiotrChojnacki">— konwencja nr 132 dotycząca corocznych płatnych urlopów; reguluje ona bardzo ważne zagadnienie z punktu widzenia interesów pracownika (zapisy w art. 153–174 projektu);</u>
          <u xml:id="u-214.21" who="#PiotrChojnacki">— konwencja nr 98 dotycząca prawa zrzeszania się i rokowań zbiorowych;</u>
          <u xml:id="u-214.22" who="#PiotrChojnacki">— konwencja nr 154 dotycząca popierania rokowań zbiorowych.</u>
          <u xml:id="u-214.23" who="#PiotrChojnacki">Sprawy, których dotyczą dwie ostatnie konwencje, są rozwiązane już w tej chwili w sposób zbliżony do wymagań prawa międzynarodowego w ustawach z 1991 r. o związkach zawodowych, organizacjach pracodawców i rozwiązywaniu sporów zbiorowych.</u>
          <u xml:id="u-214.24" who="#PiotrChojnacki">Projektowane w Kodeksie pracy zmiany w dziale XI, stanowiące osobną regulację, które traktują o układach zbiorowych pracy, umożliwią upowszechnianie układowej metody regulowania warunków zatrudnienia w drodze negocjacji między partnerami socjalnymi. Rozwiązania konwencji nr 156 dotyczącej równego traktowania pracowników obu płci mających obowiązki rodzinne zostały wprowadzone w art. 178 Kodeksu pracy, a konwencji nr 173 dotyczącej ochrony roszczeń pracowników w wypadku niewypłacalności pracodawcy są respektowane przez ustawę o ochronie roszczeń pracowniczych z dnia 29 grudnia 1993 r.</u>
          <u xml:id="u-214.25" who="#PiotrChojnacki">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Na szczególne podkreślenie zasługują zmiany w dziale X obowiązującego kodeksu, a mianowicie w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, które są wyrazem daleko idącej troski o zdrowie i życie pracowników. Ich przyjęcie umożliwi ratyfikowanie ośmiu konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy: nr 136 dotyczącej ochrony przed niebezpieczeństwem zatrucia benzenem, nr 139 dotyczącej zapobiegania i kontroli ryzyka zawodowego spowodowanego przez substancje i czynniki rakotwórcze, nr 148 dotyczącej ochrony pracowników przed zagrożeniami zawodowymi w miejscach pracy spowodowanymi zanieczyszczeniem, hałasami i wibracją, nr 155 dotyczącej bezpieczeństwa zdrowia pracowników i środowiska pracy, nr 161 dotyczącej służb medycyny pracy, nr 162 dotyczącej bezpieczeństwa stosowania azbestu, nr 167 dotyczącej bezpieczeństwa i zdrowia w budownictwie oraz nr 170 dotyczącej bezpieczeństwa pracy przy użytkowaniu substancji chemicznych. Ratyfikację tych dokumentów zapewnią zmiany proponowane w ust. 1 art.: 1, 2, 4, 6, 7, 9, 29, 33, 34, 30, 40, 43, a także 12–16, 20–24, 26–28 oraz art. 303 § 3 pkt 2 Kodeksu pracy.</u>
          <u xml:id="u-214.26" who="#PiotrChojnacki">Wysoki Sejmie! Rozważając propozycje projektu noweli nie sposób nie dostrzec, iż jego uchwalenie prowadzić będzie do radykalnych zmian modelu prawa pracy. Kodeks pracy oraz ustawy z nim związane, a także akty wykonawcze, będą regulowały wzajemne obowiązki stron stosunku pracy oraz wprowadzą powszechnie obowiązujący standard uprawnień pracowniczych. O rzeczywistym zaś kształcie praw i obowiązków wynikających ze stosunku pracy zdecydują pracodawcy i ich organizacje oraz związki zawodowe w układach zbiorowych, a także pracodawca i pracownik w indywidualnej umowie o pracę, przy czym ani układ zbiorowy, ani umowa o pracę nie będą mogły pogorszyć sytuacji pracownika w zakresie spraw, jaki obejmuje Kodeks pracy. Z nowelizacji przebija głęboka troska o interesy pracownika, wyrażająca się we wzmocnieniu jego pozycji wobec pracodawcy, co jest materialnym wyrazem społecznej wrażliwości koalicji, zwłaszcza w obecnej sytuacji gospodarczej, kiedy ogromne bezrobocie stawia często pracownika w trudnym położeniu i jest powodem przyjmowania przez niego nierównoprawnych warunków pracy. Stosowne rozwiązania zawierają w tym względzie przepisy działu II określające stosunek pracy, a zwłaszcza nowe brzmienie art. 231, 25, 251, 29, 30, 36, 37, 38, 40, 45, 55, 56 i 62 Kodeksu pracy. Idzie o wprowadzenie związkowej kontroli kar porządkowych, powszechność odprawy przyznawanej w razie przejścia na emeryturę lub rentę; rozbudowaniu ulega katalog naruszeń przez pracodawców obowiązków wobec pracowników zagrożonych karą grzywny. Tę wielce ważną z punktu widzenia pracownika dziedzinę z konieczności potraktowałem ogólnikowo - nie dlatego że jej nie doceniamy, lecz z racji przekonania, że wątek ten zostanie stosownie i obszernie rozwinięty przez innych mówców, przede wszystkim, jak sądzę, związkowców, w tym kolegów z mojego klubu.</u>
          <u xml:id="u-214.27" who="#PiotrChojnacki">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W tym miejscu uważam za konieczne rozważenie propozycji zmian zmierzających do wzmożonej ochrony interesów pracodawców, bowiem zasada równości stron i ekwiwalentności wymaga, aby wzmocnionej pozycji pracownika odpowiadało należyte zabezpieczenie pracodawcy. Temu celowi naszym zdaniem służą następujące zmiany w Kodeksie pracy. Przede wszystkim znajduje to wyraz w uzależnieniu okresu wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony i wysokości odprawy pośmiertnej od zakładowego czasu pracy, służy temu wprowadzenie instytucji urlopu proporcjonalnego należnego od dotychczasowego i nowego pracodawcy stosownie do czasu przepracowanego w danym roku kalendarzowym u każdego z nich, a także wprowadzenie możliwości określenia w umowie o pracę zakazu prowadzenia działalności konkurencyjnej przez pracownika w czasie trwania stosunku pracy, w odniesieniu do niektórych kategorii pracowników również po jego rozwiązaniu, i obowiązek przestrzegania tajemnicy co do wszelkich informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę.</u>
          <u xml:id="u-214.28" who="#PiotrChojnacki">Dalsze rozwiązania w tym kierunku to rozciągnięcie przepisów dotyczących odpowiedzialności porządkowej pracowników także na prywatne zakłady pracy, poddawanie egzekucji sądowej ugody zawartej pomiędzy pracownikiem i pracodawcą dotyczącej odszkodowania należnego od pracownika za wyrządzone przez niego szkody, w tym także od pracownika, który w sposób nie uzasadniony rozwiązał z pracodawcą umowę o pracę bez wypowiedzenia. Ponadto pozycję pracodawcy wzmacniają możliwości zawierania ze wszystkimi pracownikami umów o pracę na okres próbny, nie przekraczający trzech miesięcy, i obowiązek konsultacji spraw ze stosunku pracy jedynie z organizacją związkową reprezentującą danego pracownika, a także zwolnienie pracodawcy od tego obowiązku, w przypadku gdy pracownik nie jest członkiem związków zawodowych i nie wskaże dla obrony swoich praw żadnej organizacji związkowej. Dochodzi do tego niewiązanie pracodawcy stanowiskiem zakładowej organizacji związkowej przy rozpatrywaniu sprzeciwu pracownika co do nałożonej na niego kary porządkowej. Na korzyść pracodawców będzie niewątpliwie też działać duża swoboda we wprowadzaniu elastycznego czasu pracy, pod warunkiem jedynie zachowania ustawowych norm ochronnych.</u>
          <u xml:id="u-214.29" who="#PiotrChojnacki">Konkludując, Wysoki Sejmie, stwierdzamy, że propozycje nowelizacyjne odpowiadają zarówno aktualnym możliwościom gospodarczym naszego kraju, jak również przybliżają w sferze rozwiązań polskie prawo pracy do standardów międzynarodowych. Mimo pewnych niedoskonałości, które niewątpliwie zostaną w debacie szczegółowo uwypuklone przez następnych mówców, chcę stwierdzić w imieniu klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego, że projekt popieramy i będziemy w toku dalszych prac legislacyjnych czynnie uczestniczyć w jego doskonaleniu.</u>
          <u xml:id="u-214.30" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-215">
          <u xml:id="u-215.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-215.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana posła Bogdana Borusewicza z Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-216">
          <u xml:id="u-216.0" who="#BogdanBorusewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ponieważ mój szanowny przedmówca był łaskaw stwierdzić, iż projekt, nad którym dzisiaj debatujemy, jest wynikiem troski koalicji o ludzi pracy, chciałbym przypomnieć, że prace komisji kodyfikacyjnej, która została powołana w 1990 r. przez premiera Mazowieckiego, trwały 3 lata i zakończyły się w ubiegłym roku, kiedy to koalicja rządząca wyglądała nieco inaczej. Wynikiem prac tej właśnie komisji jest rozpatrywany dzisiaj projekt.</u>
          <u xml:id="u-216.1" who="#BogdanBorusewicz">Obecna nowelizacja Kodeksu pracy z 1974 r. jest największa z dotychczasowych, poprzednie, z wyjątkiem tej z 1989 r., dotyczyły tylko niektórych jego instytucji. Obejmuje ona wszystkie działy i dotyczy większości przepisów. Nie jest to jednak nowy Kodeks pracy, ponieważ zachowano układ kodeksu, jego zakres, a także większość podstawowych instytucji prawnych. Zasadą ogólną jest odejście od ścisłego sterowania przez państwo w dziedzinie stosunków pracy. Jest to słuszna zasada. Wprowadza się bowiem w nowych rozwiązaniach zabezpieczenie pewnych minimów, zwiększając możliwość regulacji prawnej w układach zbiorowych. Przyjęto regułę, że układy ustalają wynagrodzenie za pracę i inne świadczenia z nią związane. Niesie to ze sobą wzmocnienie pozycji obu stron: pracowników i pracodawców. Wolność gospodarcza wymaga właśnie takiej możliwości kształtowania stosunków pracy i płacy przez partnerów socjalnych.</u>
          <u xml:id="u-216.2" who="#BogdanBorusewicz">Z rozluźnieniem rygorów w tym zakresie koresponduje - co jest słuszne - rozbudowanie działu X, dotyczącego bezpieczeństwa i higieny pracy, oraz rozbudowanie przepisów nadzoru nad umowami, sprawowanego przez Państwową Inspekcję Pracy. W razie bowiem braku układu zbiorowego pracodawca zatrudniający co najmniej 5 osób zobowiązany jest wprowadzić rejestrowany przez Państwową Inspekcję Pracy regulamin.</u>
          <u xml:id="u-216.3" who="#BogdanBorusewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Proponowane zmiany Kodeksu pracy niwelują różnice między tzw. zakładami uspołecznionymi i prywatnymi, wprowadzając pojęcie „pracodawca” zamiast dotychczasowego „zakład pracy”. Rozszerzono przy tym na przedsiębiorstwa prywatne te regulacje kodeksowe, które dotyczyły gospodarki uspołecznionej — chodzi tu m.in. o kary dyscyplinarne i powoływanie komisji pojednawczych. Regulacje te usuwają naleciałości gospodarki centralistycznie sterowanej poprzez rezygnację m.in. z socjalistycznego współzawodnictwa pracy i uchylenie zapisu o szczególnej ochronie mienia społecznego.</u>
          <u xml:id="u-216.4" who="#BogdanBorusewicz">Przedłożona nowelizacja słusznie odchodzi od formalnych rygorów dyscypliny pracy. Likwiduje przy tym zapis o porzuceniu pracy, o obowiązku efektywnego wykorzystywania czasu pracy przez pracownika czy enumeratywne wyliczenie przyczyn zastosowania art. 52 dotyczącego ciężkiego naruszenia obowiązków pracowniczych. Trzeba przy tym zauważyć, że ustawodawca wprowadza równoważny w stosunku do art. 52 przepis prawny odnoszący się do pracodawcy. Dotyczy to ciężkiego naruszenia obowiązków pracodawcy, w wyniku którego pracownik może także rozwiązać umowę o pracę w trybie natychmiastowym.</u>
          <u xml:id="u-216.5" who="#BogdanBorusewicz">Inne ważniejsze zmiany, o których chciałbym wspomnieć, to m.in. przejęcie zobowiązań pracowniczych po przekształceniu zakładu przez nowego pracodawcę (art. 231), z tym że — jak sądzę — trzeba dookreślić ten artykuł tak, by jednoznacznie obejmował tzw. ścieżkę likwidacyjną, przewidywaną w ustawie prywatyzacyjnej. Nowelizacja wprowadza także zmiany, jeżeli chodzi o naliczenie stażu; wprowadza tzw. zakładowy staż pracy, od którego zależy czas wypowiedzenia i uprawnienia pochodne, przy jednoczesnym zmniejszeniu (2–3-krotnie) czasu dochodzenia do nich.</u>
          <u xml:id="u-216.6" who="#BogdanBorusewicz">Wysoka Izbo! Ustawodawca słusznie też wprowadza cały rozdział dotyczący zakazu konkurencji i regulujący występujące już konflikty w tej materii. Tego domagali się pracodawcy, tego domagali się przedsiębiorcy. Jest to nowa sytuacja, nie występująca w okresie gospodarki centralnie sterowanej. Wychodzi też ustawodawca naprzeciw wnioskom związków zawodowych i ogranicza stosowanie umów na czas określony. Umowy te po 2 miesiącach - jeżeli są powtórzone kolejny raz - z mocy prawa stają się umowami na czas nieokreślony. Powstaje przy tym problem, jak daleko wchodzić z takimi regulacjami, przy oczywistym nadużywaniu umów na czas określony w chwili obecnej. Czy nie spowoduje to ucieczki w sferę pracy na czarno i w umowy-zlecenia?</u>
          <u xml:id="u-216.7" who="#BogdanBorusewicz">Takie pytania towarzyszą lekturze wielu proponowanych zmian. Regulacje kodeksowe będą bowiem miały wpływ na funkcjonowanie i konkurencyjność przedsiębiorstw. Racje obu stron - zarówno pracobiorców, jak i pracodawców - muszą więc być wyważone. Dlatego dalsze prace sejmowe nad zmianami powinny być prowadzone w ścisłej współpracy z przedstawicielami obu tych grup.</u>
          <u xml:id="u-216.8" who="#BogdanBorusewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wydaje się, że łącznie z dokonaniem przekształceń w Kodeksie pracy należy też dokonać kompleksowych zmian w systemie ubezpieczeń społecznych i w przepisach wykonawczych. Zrównanie bowiem prywatnych i państwowych zakładów pracy w sposobie wypłacania i rozliczania zasiłków chorobowych zwiększy w znacznym stopniu obciążenie szczególnie małych przedsiębiorstw prywatnych. Trzeba też przemyśleć celowość osobnego rozpatrywania działu XI - przez osobną komisję. Może to bowiem spowodować wewnętrzną sprzeczność przepisów kodeksu.</u>
          <u xml:id="u-216.9" who="#BogdanBorusewicz">Wysoka Izbo! Panie Marszałku! W tych wszystkich sprawach oczekujemy także na aktywny udział przedstawicieli rządu, na przykład bowiem wraz z przepisem o partycypacji pracowników w zarządzaniu zakładem pracy muszą być rozpatrywane przepisy wykonawcze. Inaczej przepis ten będzie martwy. Oczekujemy tu więc aktywności rządu, który też powinien przedstawić szerzej - przynajmniej szacunkowo - skutki ekonomiczne, jakie wywoła projektowana nowelizacja. W uzasadnieniu informacje na ten temat są zbyt skąpe. A że takie skutki ekonomiczne wywoła, myślę, że nie trzeba nikogo przekonywać.</u>
          <u xml:id="u-216.10" who="#BogdanBorusewicz">Niezależnie od przedstawionych problemów, dobrze się stało, iż po tak długim okresie, w którym zaszły olbrzymie zmiany gospodarcze i ustrojowe, próbuje się do nich dostosować prawo pracy. Należy to robić szybko, lecz i starannie, aby uniknąć ewentualnych błędów legislacyjnych. Mamy nadzieję, że Sejm w tym roku zakończy pracę nad Kodeksem pracy.</u>
          <u xml:id="u-216.11" who="#BogdanBorusewicz">W związku z tym wnoszę o przekazanie projektu do Komisji: Ustawodawczej; Polityki Społecznej; Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz do Komisji Zdrowia (ze względu na dział X, który dotyczy bhp). Tam też skierujemy uwagi szczegółowe, które napłynęły do nas, i także te, które nasunęły się w czasie wstępnych dyskusji i prac w zespole społecznym klubu Unii Wolności.</u>
          <u xml:id="u-216.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-217">
          <u xml:id="u-217.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-217.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana posła Tadeusza Jedynaka z Unii Pracy o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-218">
          <u xml:id="u-218.0" who="#TadeuszJedynak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mamy kolejną możliwość zweryfikowania metod inwestowania w społeczeństwo, metod, o których tak ciekawie opowiadał pan premier w swoim exposé czy pan wicepremier Kołodko wczoraj. Niestety, po bliższej analizie tracą one na atrakcyjności. Znowu mamy rozpatrywać sprawy wagi najważniejszej, jednak bez przedstawienia nam stanu pożądanego. Wskazany cel pozwala oceniać właściwości i skuteczność proponowanych zmian, przewidzieć ewentualne zagrożenia. Nie można zapomnieć o dotychczasowych doświadczeniach, nie można traktować rzeczywistości społecznej w całkowitym oderwaniu od świadomości zbiorowej, wzorów kulturowych, które znacznie trudniej zmieniać niż skodyfikowane prawo i które są trwalsze niż ono.</u>
          <u xml:id="u-218.1" who="#TadeuszJedynak">Niemożliwe wydaje mi się, aby rządzący nie byli świadomi spraw tak oczywistych, aby nie brali ich pod uwagę przy kreowaniu nowych zasad współdziałania grup społecznych. Kolejny raz mamy do czynienia ze społeczną amnezją polityków, a może jest to kwestia nieznajomości realiów życia potocznego. Jak długo będzie trzeba tłumaczyć konieczność systemowego oglądu i systemowej analizy życia społecznego? Czy możliwe jest, aby tylko nieliczni dostrzegali związki ich działań z poziomem i warunkami życia? Czy tylko nieliczni potrafią dokonać prostego przecież rachunku strat i zysków, społecznej i ekonomicznej opłacalności stosowanych procedur przekształceniowych?</u>
          <u xml:id="u-218.2" who="#TadeuszJedynak">Wysoka Izbo! Naszym najważniejszym zadaniem jest rozważenie problematyki zatrudnienia, w szczególności Kodeksu pracy. Mamy tworzyć zbiór nowoczesnych przepisów normujących stosunki pracy jednej z podstawowych czynności człowieka, nie tylko nadającej sens jego życiu, ale stwarzającej możliwości fizycznej egzystencji. Aktualnie obowiązujące przepisy poddawane są nieustannie krytyce i ze strony pracodawców, i ze strony pracowników. Czy krytyka ta dotyczy tego samego zagadnienia? Okazuje się, że pracodawcy narzekają na sztywny gorset zasad zatrudniania, pracownicy zaś na ich nieprzestrzeganie. Swoboda kreowania stosunków pracownik-pracodawca niewątpliwie jest potrzebna. Wątpliwości jednak budzi to, po czyjej stronie ta swoboda będzie większa i czy jest to uzasadnione, czy swoboda ta nie będzie oznaczała samowoli i dalszego, już usankcjonowanego prawem, po prostu bezprawia.</u>
          <u xml:id="u-218.3" who="#TadeuszJedynak">Zajmijmy się więc dotychczasowym systemem kontroli przestrzegania prawa. Kontrola ta sprawowana jest poprzez instytucje państwowe: Państwową Inspekcję Pracy, sądy, także prokuraturę, i poprzez organizacje społeczne - związki zawodowe. Proponowana wysokość grzywny za naruszenie przepisów prawa pracy jest niewątpliwie jedną z prób rozwiązania tego dylematu, jednak z naszych doświadczeń wynika, że rozstrzyganie odwołań pracodawców od nałożonych na nich kar trwa i 2, i 3 lata. Egzekucja orzeczeń Państwowej Inspekcji Pracy praktycznie nie istnieje. Nie jest to wina inspektorów. Wobec swobody tworzenia nowych stosunków pracy konfliktów pracownik-pracodawca będzie znacznie więcej, będą też one bardziej złożone. Swoboda tworzenia nowych stosunków pracy będzie wolnością dla pracodawcy i zniewoleniem pracownika. Któż bowiem zagrożony bezrobociem, szantażowany bezrobociem nie zgodzi się nawet na najpodlejsze warunki pracy i wynagrodzenie, aby tylko tę pracę otrzymać? Alternatywą jest zasiłek dla bezrobotnych. Gdzie będzie wówczas prokuratura, umarzająca teraz postępowania w sprawie naruszania praw pracowniczych i związkowych, zgłaszanego przez związki zawodowe, z powodu małej szkodliwości społecznej? Liczba tych spraw wskazuje, że nie są to jednostkowe przypadki, że mamy do czynienia ze zjawiskiem patologicznym, wręcz z epidemią bezkarnych oszustw, kłamstw, bezkarnego wyzyskiwania ludzi. Unia Pracy uważa, że działania te winny spotkać się z natychmiastową karą. Ale jak mówić o natychmiastowości, gdy na wydanie orzeczenia w także błahych sprawach sądy pracy potrzebują przeciętnie przynajmniej pół roku? Jak żądać od pracodawców przestrzegania prawa, a od pracowników znajomości ich podstawowych praw, kiedy np. Kodeks pracy kosztuje ponad 100 tys. zł? Jak wymagać od nowo powstałych firm kierowania się prawem? Tu przykład: Polskie Koleje Państwowe, przedsiębiorstwo z olbrzymią tradycją, posługując się kłamliwym uzasadnieniem, bezprawnie zwalnia młodocianych pracowników. Sąd pracy w tym przypadku nie zakończył jeszcze postępowania - sprawa trwa już ponad rok.</u>
          <u xml:id="u-218.4" who="#TadeuszJedynak">Wysoka Izbo! Tworzyć mamy zbiór praw nowoczesnych, określających minimum praw pracowniczych, cedujących na pracownika i pracodawcę ustalanie zasadniczych warunków pracy i wynagrodzenia. Ale nie możemy udawać, że nie wiemy, co dzieje się teraz i temu „teraz” musimy zapobiec w przyszłości. Unia Pracy obawia się, że to minimum nie zostanie rozszerzone. Nie oznacza to jednak, że zalecamy zachowanie dotychczasowych treści Kodeksu pracy. Posłowie Unii Pracy obawiają się natomiast, że swoboda stanowienia relacji prawnych pracownik-pracodawca stanie się anarchią, kolejnym elementem szantażu i upodlenia. Dlatego tak szczegółowo zajmujemy się tą problematyką, gdyż w znikomym stopniu jest ona przedstawiona w projekcie nowelizacyjnych przepisów. Musimy postarać się, aby uchwalone przez nas prawo niwelowało konflikty, by nie stawało się legislacyjnym źródłem patologii stosunków między ludźmi. Zdaniem Unii Pracy wyjściem z tego impasu mogłoby być tak pożądane przez związki zawodowe uregulowanie dotyczące układów zbiorowych. Jednak jaka będzie ich skuteczność i realizacja, skoro aktualnie łamane są wszelkie porozumienia ze związkami zawodowymi — czyni to i rząd, i najmniejsze nawet przedsiębiorstwo.</u>
          <u xml:id="u-218.5" who="#TadeuszJedynak">Wysoka Izbo, zastanówmy się, jakie środki zastosować, aby stanowione przez nas prawo było przestrzegane. Refleksja nad tym nie może odbywać się bez udziału stron zainteresowanych. Oczywiście każdy powie, że sprawy te uregulowane zostały w tzw. pakcie o przedsiębiorstwie i nie ma konieczności, by jeszcze raz wysłuchiwać opinii reprezentacji pracowników i pracodawców. Minął jednak rok od tamtych uzgodnień, niektórzy z nas zmądrzeli, a niektórzy zdobyli nowe doświadczenia. Na pewno doświadczenia związków zawodowych są najbogatsze, to one na co dzień mają do czynienia z pracowniczą krzywdą, to one w sytuacjach, wydawałoby się, beznadziejnych podejmują działania, by naprawić krzywdę. Bez udziału związków zawodowych nie wyobrażamy sobie powstania dobrego, nowego, zgodnego z wymogami cywilizowanego państwa Kodeksu pracy. Uczestnictwo przedstawicieli pracodawców wzbogaci dyskusję na ten temat.</u>
          <u xml:id="u-218.6" who="#TadeuszJedynak">Wysoka Izbo! Praca jest podstawą egzystencji obywateli i państwa. Od efektów pracy obywateli zależy ich dobro i szczęście, jak też dobro i szczęście państwa. I obywatelom - pracownikom, i państwu winniśmy dać podstawę gwarancji rozwoju, bezpiecznego i szczęśliwego, w miarę możliwości, życia, żeby ci ludzie mogli jakoś egzystować.</u>
          <u xml:id="u-218.7" who="#TadeuszJedynak">Unia Pracy jest za odesłaniem projektu do właściwych komisji.</u>
          <u xml:id="u-218.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-219">
          <u xml:id="u-219.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-219.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana posła Ryszarda Burskiego z Konfederacji Polski Niepodległej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-220">
          <u xml:id="u-220.0" who="#RyszardBurski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Rozpatrujemy dzisiaj projekt ustawy o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw, którego celem jest konieczność dostosowania prawa pracy do nowych warunków. Stan faktyczny jest taki, że Kodeks pracy uchwalony w 1974 r. i wielokrotnie nowelizowany jest obecnie hybrydą nie odzwierciedlającą realiów życia gospodarczego i w wielu przypadkach jest wewnętrznie sprzeczny. Powszechnie wiadomo, że w warunkach gospodarki rynkowej niezbędne jest ograniczanie ingerencji państwa w dziedzinie stosunków pracy. Nie znaczy to jednak, że państwo powinno w ogóle wycofać się z tej sfery życia społecznego. Oddziaływanie państwa powinno być ograniczane do wpływu na podstawowe zasady rządzące stosunkiem pracy, określania ustawowych gwarancji ochrony zatrudnienia, jak też poziomu uprawnień i świadczeń pracowniczych (przy zachowaniu międzynarodowych standardów). Realny i bezpośredni wpływ na kształtowanie stosunków pracy powinien być zapewniany partnerom socjalnym oraz stronom tych stosunków, co zapewni im swobodę w negocjacjach i zawieraniu zbiorowych układów pracy, a także w kształtowaniu treści indywidualnych umów o pracę.</u>
          <u xml:id="u-220.1" who="#RyszardBurski">Kodeks pracy w obecnym kształcie nie przystaje już do przemian ustrojowych i gospodarczych. Mimo wielu zmian zachował pierwotny charakter i ukierunkowanie na specyfikę tzw. socjalistycznych stosunków pracy w gospodarce uspołecznionej. Ten model prawa pracy hołduje zasadzie scentralizowanej i jednolitej regulacji warunków zatrudniania, przy ograniczonym wpływie na ustalanie tych warunków przez bezpośrednio zainteresowane strony.</u>
          <u xml:id="u-220.2" who="#RyszardBurski">Nowy model prawa pracy zakłada swobodę zawierania układów zbiorowych pracy zarówno na szczeblu zakładów pracy, jak i na szczeblu ponadzakładowym. Rozszerzony będzie zakres podmiotowy stosowania układów zbiorowych, m.in. będą mogli je zawierać pracownicy sfery budżetowej. Nie mniej ważne jest to, iż zakres regulacji układowej nie będzie podlegał dotychczasowym ograniczeniom — przy zachowaniu wąskiego katalogu spraw wyłączonych z regulacji układowej. Dotyczy to na przykład problematyki szczególnej ochrony stosunku pracy, roszczeń związanych z bezprawnym wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy o pracę, ochrony wynagrodzenia za pracę, niektórych uprawnień socjalnych. W konsekwencji zostaje ograniczona regulacyjna funkcja norm ustawowych w zakresie kształtowania stosunków pracy. Przepisy określą minimalny zakres oraz poziom uprawnień i świadczeń pracowniczych o charakterze powszechnym. Inne lub korzystniejsze od ustawowych uprawnienia będzie można ustalać w zbiorowych układach pracy, a także indywidualnych umowach o pracę. W państwowym sektorze gospodarczym zbiorowe układy pracy będą zawierane przez pracodawców lub ich organizacje, a nie, jak teraz, przez właściwych ministrów.</u>
          <u xml:id="u-220.3" who="#RyszardBurski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Główne kierunki nowelizacji Kodeksu pracy mają na celu:</u>
          <u xml:id="u-220.4" who="#RyszardBurski">1. Usunięcie różnic w regulacji prawnej stosunków pracy ze względu na sektor własności. W tym zakresie przepisy Kodeksu pracy nabiorą charakteru regulacji powszechnej poprzez dostosowanie, rozciągnięcie na wszystkie zakłady pracy tych regulacji kodeksowych, które obecnie dotyczą tylko uspołecznionych zakładów pracy, np. art. 88, 89 oraz art. 108–113 i art. 216 i 244 Kodeksu pracy.</u>
          <u xml:id="u-220.5" who="#RyszardBurski">2. Dostosowanie przepisów o stosunku pracy do zasad funkcjonowania zakładów pracy w warunkach wolnorynkowych. Wymagania gospodarki rynkowej uzasadniają nadanie przepisom Kodeksu pracy charakteru bardziej elastycznego, jak też wzmocnienie elementów zobowiązaniowych w stosunkach pracy oraz zwiększenie zakresu odpowiedzialności każdej ze stron stosunku pracy z tytułu naruszenia praw lub interesów drugiej strony.</u>
          <u xml:id="u-220.6" who="#RyszardBurski">3. Zwiększanie elastyczności przepisów o czasie pracy. Nowa regulacja czasu pracy przewiduje odejście od szczegółowego normowania w Kodeksie pracy i w przepisach wykonawczych do kodeksu wszystkich aspektów organizacji i rozkładu czasu pracy w zakładach pracy. W kodeksie zostaną natomiast określone ustawowe zasady i normy ochronne, które będą stanowiły podstawę do samodzielnego wprowadzania w zakładach pracy rozkładów elastycznego czasu pracy oraz szczególnych systemów czasu pracy.</u>
          <u xml:id="u-220.7" who="#RyszardBurski">4. Zharmonizowanie kodeksowych norm płacowych z nową regulacją prawa układowego poprzez stworzenie przesłanek prawnych do upowszechnienia układowej metody regulowania warunków zatrudnienia. Stwarza to konieczność odpowiedniej modyfikacji przepisów określających kompetencje w zakresie stanowienia przepisów o wynagrodzeniu, a także bardziej elastycznego określenia poziomu wynagrodzeń gwarancyjnych oraz zakresu i poziomu świadczeń płacowych gwarantowanych ogółowi pracowników.</u>
          <u xml:id="u-220.8" who="#RyszardBurski">5. Rozszerzanie uprawnień pracowniczych w kierunku ich stopniowego dostosowania do standardów międzynarodowego prawa pracy, co jest realizowane w miarę tworzenia warunków gospodarczych i społecznych sprzyjających rozszerzeniu ochrony zatrudnienia i zakresu norm gwarancyjnych. W chwili obecnej projekt przewiduje między innymi rozszerzanie praw i obowiązków z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy zgodnie z wymogami poszczególnych konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy, np. konwencji nr 155 z 1981 r. dotyczącej bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników i ochrony środowiska czy konwencji nr 161 z 1985 r. dotyczącej służb medycyny pracy. Są to jedynie wyliczenia przykładowe.</u>
          <u xml:id="u-220.9" who="#RyszardBurski">6. Ograniczenie norm o charakterze restrykcyjnym i dyscyplinującym, gdyż wymogi gospodarki rynkowej uzasadniają zrezygnowanie z uwzględniania formalnej dyscypliny pracy jako elementu ustawowej regulacji stosunku pracy. Jest to konsekwencja dążenia do zobowiązaniowego charakteru stosunku pracy oraz uwalniania przepisów prawa pracy od pełnienia funkcji dyscyplinujących i wychowawczych.</u>
          <u xml:id="u-220.10" who="#RyszardBurski">Innych istotnych zmian proponowanych przez projekt nie zamierzam szczegółowo tutaj omawiać, rezerwując sobie prawo do tego w drugim czytaniu ustawy, chciałbym natomiast zwrócić uwagę na kilka problemów przez ten projekt pomijanych lub związanych z pewnymi ograniczeniami w stosunku do obecnego stanu prawnego.</u>
          <u xml:id="u-220.11" who="#RyszardBurski">Po pierwsze, zapisy wielu artykułów eliminują obowiązek uzgadniania z ogólnokrajowymi organizacjami związkowymi treści aktów wykonawczych do Kodeksu pracy. Po drugie, brak zapisu ustalającego 40-godzinną tygodniową normę czasu pracy. Przypomnę, iż jest ona zgodna z postulatami wszystkich central związkowych. Po trzecie, ujęcie w projekcie ustawy zapisu prawa do pracy w ten sposób, iż zwalnia się w praktyce państwo z jednego z podstawowych jego obowiązków wobec obywateli, jakim jest prowadzenie aktywnej polityki zatrudnieniowej, też jest sprzeczne z wnioskami związków zawodowych.</u>
          <u xml:id="u-220.12" who="#RyszardBurski">Reasumując, klub Konfederacji Polski Niepodległej jest za przesłaniem projektu ustawy do Komisji Nadzwyczajnej do spraw Kodeksu pracy, jeżeli takowa oczywiście powstanie.</u>
          <u xml:id="u-220.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-221">
          <u xml:id="u-221.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-221.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana posła Henryka Dyrdę z Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform. Będzie to ostatnie wystąpienie w imieniu klubów parlamentarnych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-222">
          <u xml:id="u-222.0" who="#HenrykDyrda">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nowelizacja Kodeksu pracy była planowana już w 1990 r., kiedy to prezes Rady Ministrów powołał Komisję do Spraw Reformy Prawa Pracy. Od początku zmian polskiego ustroju społeczno-gospodarczego było oczywiste, że dokument określający podstawy prawne stosunków pracy musi zostać dostosowany do tych zmian. Podstawową wadą obowiązującego Kodeksu pracy jest jego związanie z potrzebami scentralizowanej gospodarki państwa socjalistycznego. W systemie tym Kodeks pracy był zasadniczym aktem prawnym kształtującym prawa i obowiązki pracowników, nie pozostawiającym wiele miejsca dla aktów autonomicznych, negocjowanych i uchwalanych przez związki zawodowe i organizacje pracodawców. Dziś potrzebny jest taki system regulowania stosunków pracy, w którym większość decyzji zostaje przekazana w gestię podmiotów bezpośrednio uczestniczących w procesach wytwarzania. Prawo to winno także uwzględniać zasady pluralizmu ruchów pracowniczych oraz określać rolę państwa jako mediatora w sprawach spornych. Nie mogą być jednak zaniedbane funkcje ochronne kodeksu, stwarzające system zabezpieczający pracowników najemnych przed możliwą samowolą pracodawców zmierzających do osiągania doraźnych zysków poprzez ograniczanie praw pracowniczych. Z drugiej strony kodeks musi uwzględniać potrzeby rozwijającej się gospodarki rynkowej, rozszerzanie się sektora prywatnej własności i wzrost znaczenia twardych zasad konkurowania podmiotów gospodarczych. Zabezpieczenia praw pracowniczych nie mogą prowadzić do pogarszania zdolności adaptacyjnej przedsiębiorstw. Rozwiązanie tego dylematu może nastąpić jedynie na drodze przeniesienia decyzji ze szczebla centralnego wprost do zakładów pracy, w których w drodze negocjacyjnej zostaną ustalone ostateczne warunki współpracy właściciela i pracowników.</u>
          <u xml:id="u-222.1" who="#HenrykDyrda">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przesłanką konieczną dla zbudowania systemu prawa pracy opartego na procedurach negocjacyjnych pomiędzy właścicielami i pracownikami jest wytworzenie pomiędzy nimi partnerskich stosunków. Oznacza to przede wszystkim uznanie przez obydwie strony nadrzędnej zasady uzgadniania interesów tych stron na poziomie zakładu pracy. Owe interesy w części tylko są wspólne, często zaś niezgodne lub nawet przeciwstawne. Rozwiązanie najlepsze będzie zatem zawsze wynikiem kompromisu, który powinien być wynegocjowany i zawarty w formie umowy. Może być on także w pewnej części narzucony w postaci regulacji ustawowej. Zmiana Kodeksu pracy jest próbą znalezienia obszaru zasad prawnych dla zawierania takich umów na poziomie zakładu pracy. Powstaje jednak pytanie, czy spełniona jest podstawowa przesłanka dla praktycznego wdrażania tych zasad, to znaczy przesłanka partnerstwa stron. Można przede wszystkim sformułować wątpliwości, czy obydwie strony układów stanowią autentyczne podmioty umowy. Strona pracownicza, zorganizowana w wielonurtowym i silnym ruchu związkowym, jest niewątpliwie dobrze umocowaną reprezentacją załóg pracowniczych, jednakże pole aktywności organizacji związkowych jest silnie powiązane z rodzajem zakładów pracy. Silne związki występują w dużych zakładach pracy będących własnością państwa (nawet w formach spółek akcyjnych), podczas gdy w mniejszych przedsiębiorstwach związki nie wykazują należytej aktywności, zaś w sektorze prywatnym występują w śladowej wręcz postaci. Partnerski układ może zatem wystąpić jedynie w obszarze przedsiębiorstw sektora publicznego, w którym niestety jako właściciel nadal występować będzie przedstawiciel skarbu państwa - wysoki rangą urzędnik administracji.</u>
          <u xml:id="u-222.2" who="#HenrykDyrda">Wysoka Izbo, w obszarze własności prywatnej brak autentycznej reprezentacji pracowniczej zderza się ze słabością organizacyjną ruchu pracodawców. Wielość ich organizacji i niewielka ich reprezentatywność uniemożliwiają w praktyce podejmowanie uzgodnień na rzecz i w imieniu większości tego środowiska poprzez jakąkolwiek wyselekcjonowaną grupę przedstawicielską. Rozbieżne często interesy właścicieli powodują powstawanie konfliktów blokujących procesy integracji tego środowiska. Nie zostało na przykład jasno przesądzone, czy wśród pracodawców znaczniejsze wpływy winni posiadać przedsiębiorcy dysponujący większym kapitałem, czy też tacy, którzy zatrudniają w swoich zakładach więcej pracowników najemnych. Proces scalania środowiska pracodawców jest jeszcze w fazie początkowej i trudno będzie uznać ich reprezentatywność przy stole negocjacyjnym.</u>
          <u xml:id="u-222.3" who="#HenrykDyrda">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dla powodzenia procesów negocjacji potrzebne jest również, aby umawiające się strony w pełni akceptowały wzajemnie swoją podmiotowość. W warunkach polskich dalecy jesteśmy wciąż od dojścia w praktyce do takich społecznych uzgodnień. Aby tego dokonać, trzeba przeprowadzić wciąż odkładane powszechne uwłaszczenie, połączone z dystrybucją praw własności majątku narodowego. Pracownik, aby zaakceptował pozycję negocjacyjną pracodawcy, musi uznać także swoją, wynikającą z wyboru, pozycję pracobiorcy. Nie dokona się tego bez oferty uwłaszczenia, która powinna zostać złożona każdemu obywatelowi naszego państwa. To jest warunek ostatecznego rozliczenia Rzeczypospolitej z okresem dyktatu komunistycznego, w którym odbudowa i rozbudowa gospodarki dokonywały się bez poszanowania prawa własności. Tylko takie rozliczenie z przeszłością daje władzy państwowej mandat do wdrażania rozwiązań systemowych, ograniczających wzrost poziomu życia oraz wymuszających inwestowanie. Skala uwłaszczenia oraz zniesienia decyzji nacjonalizacyjnych, co stanowi istotny składnik tego procesu, powinna zostać dostosowana do wielkości wytwarzanego majątku narodowego oraz mieścić się w ramach racjonalności gospodarczej najpełniej wyrażonej przez rygory Kodeksu handlowego.</u>
          <u xml:id="u-222.4" who="#HenrykDyrda">Akceptacja reform jest nie tylko wynikiem przemyśleń, bo to stanowi przywilej elit, lecz też wynikiem indywidualnych ocen efektów pracy i szans na poprawę poziomu życia. Szansę poprawy bytu należy stwarzać w obydwu obszarach społecznych — tak po stronie pracownika, jak i po stronie właściciela. Spoiwem ich losu jest przedsiębiorstwo, determinantą poprawy bytu zaś jest uzyskanie wzrostu ekonomicznej efektywności jego funkcjonowania. Temu celowi przede wszystkim winno służyć określenie ram prawnych oraz praktyka funkcjonowania „instytucji” partnerstwa w gospodarce, co zapewnić powinny regulacje prawne Kodeksu pracy.</u>
          <u xml:id="u-222.5" who="#HenrykDyrda">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub, który reprezentuję, klub BBWR, ma jeszcze szereg opinii na temat szczegółowych propozycji, które zostały zawarte w nowelizacji Kodeksu pracy. Część tych propozycji oceniamy negatywnie, część pozytywnie, ale żeby nie zabierać czasu, nasze opinie zostaną przedłożone do protokołu.</u>
          <u xml:id="u-222.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-223">
          <u xml:id="u-223.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-223.1" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do wysłuchania wystąpień w imieniu kół parlamentarnych.</u>
          <u xml:id="u-223.2" who="#AleksanderMałachowski">W imieniu koła Polskiej Partii Socjalistycznej zabierze głos pan poseł Cezary Miżejewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-224">
          <u xml:id="u-224.0" who="#CezaryMiżejewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Kiedy 25 listopada ub. r. na czwartym posiedzeniu Sejmu odbywało się pierwsze czytanie pakietu ustaw, składających się na tzw. pakt o przedsiębiorstwie, występujący w debacie posłowie PPS wyrazili nadzieję, że cząstkowy projekt nowelizujący działy X i XI będzie rozpatrzony wraz z całościową nowelizacją Kodeksu pracy. Po dosyć długim oczekiwaniu wreszcie mamy i to, chociaż muszę wyrazić pewne zdziwienie, że propozycja rządowa zwarta w drukach nr 368-A i 379-A jest znów nieco ułomna, ponieważ włączono w nią dział X - bhp - wyłączając jednak dział XI - układy zbiorowe. (Problem ten poruszył już poseł Borusewicz.) Ponieważ, jak należy przypuszczać, dokumenty te będą opracowywane w różnych komisjach, to, mam nadzieję, dojdzie chociaż do krótkiej konsultacji, pozwalającej zapobiec różnicom w terminologii i uniknąć błędów legislacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-224.1" who="#CezaryMiżejewski">Wysoka Izbo! Zakres zmian w Kodeksie pracy jest rzeczywiście bardzo poważny. Jak słusznie stwierdził minister Bączkowski, jest to największa reforma prawa pracy od 20 lat, która w połączeniu z omawianym osobno działem dotyczącym układów zbiorowych stanowi iście rewolucyjną zmianę w prawnym układzie indywidualnych i zbiorowych stosunków pracy. Projekt ten zawiera wiele istotnych i pozytywnych zmian dotyczących m.in.: nawiązywania i rozwiązywania stosunku pracy, urlopów wypoczynkowych, ochrony macierzyństwa, bhp czy też obowiązkowych regulaminów wynagrodzeń w zakładach zatrudniających powyżej 5 pracowników. Wymienianie wszystkich pozytywnych stron nowelizacji nie wydaje się chyba konieczne, zwłaszcza że uczynił to znakomicie znany popularyzator rządowy minister Bączkowski, a także wielu moich przedmówców. Pozwolę sobie zatem przedstawić uwagi krytyczne wobec kilku zapisów, które zdaniem Polskiej Partii Socjalistycznej powodują pomniejszenie praw pracowniczych. Projekt ten ma bowiem wiele mankamentów, które, jak rozumiem, wynikają nie tyle z braku dobrej woli, co z odmiennej optyki przy rozwiązywaniu prawnych problemów stosunku pracy, z odmiennej wizji stosunków pomiędzy pracownikami a pracodawcami.</u>
          <u xml:id="u-224.2" who="#CezaryMiżejewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Generalne zastrzeżenia PPS odnośnie do proponowanej nowelizacji dotyczą trzech kwestii. Pierwsze zastrzeżenie dotyczy art. 10 kodeksu, który w obecnym zapisie stwierdza, iż „obywatelom zapewnia się pracę przez stały i wszechstronny rozwój gospodarki narodowej oraz politykę racjonalnego zatrudnienia”. Minister Bączkowski prześliznął się po tej kwestii, zbywając skreślenie tego zapisu prostym stwierdzeniem: „relikt starego systemu”. W zamian zaproponowano zaiste humorystyczny zapis: „Państwo prowadzi politykę sprzyjającą zatrudnianiu obywateli”. Warto zapytać wnioskodawcę, czy zapis w takim brzmieniu jest w ogóle sensowny, czy któreś ze znanych nam państw wprowadziło zapis, iż nie sprzyja zatrudnieniu, i czy przez to Polska będzie mogła się tutaj odróżniać. Warto zapytać, jak się ma ten zapis do rozwiązań ustawy o zatrudnieniu i bezrobociu z 1991 r., w których wśród zadań naczelnej i wojewódzkich rad zatrudnienia wymieniono inspirowanie przedsięwzięć zmierzających do pełnego zatrudnienia. Kwestia powyższych zapisów jest bardzo istotna, albowiem mówimy o najpoważniejszym prawie pracownika, prawie do pracy. Warto chyba przypomnieć zapisy art. 1 Europejskiej Karty Socjalnej, w którym strony zobowiązują się: „przyjąć jako jeden z zasadniczych celów osiągnięcie i utrzymanie tak wysokiego i stabilnego poziomu zatrudnienia, jak to możliwe, w celu osiągnięcia pełnego zatrudnienia”. Gdyby zapis o państwie sprzyjającym zatrudnieniu pojawił się za rządów centroprawicy, specjalnie by nas to nie zdziwiło. Jednak propozycja takiego zapisu w okresie rządów lewicowo-ludowych musi budzić nasze zdumienie.</u>
          <u xml:id="u-224.3" who="#CezaryMiżejewski">Drugie zastrzeżenie dotyczy skreślenia w kodeksie art. 17 formułującego generalne zobowiązanie pracodawcy do ułatwiania pracownikom podnoszenia kwalifikacji zawodowych. Przyznam, że trudno zrozumieć istotę tego posunięcia, zwłaszcza że to samo sformułowanie pojawia się w dalszej części kodeksu, w art. 103. Należy stwierdzić, że propozycja skreślenia art. 17 oddala nas raczej niż przybliża do rozwiązań europejskich. Wystarczy przypomnieć tu tylko francuskie ustawodawstwo dotyczące kształcenia ustawicznego pracowników.</u>
          <u xml:id="u-224.4" who="#CezaryMiżejewski">Trzecią kwestią budzącą nasze zastrzeżenia jest skreślenie w co najmniej 16 przypadkach obowiązku uzgodnienia z ogólnokrajowymi organizacjami związkowymi projektów aktów wykonawczych do Kodeksu pracy. Art. 3 nowelizacji sprowadza ten problem do zwykłego opiniowania. Rozumiem, że jest to jedna z zasadniczych kwestii, przy której pomiędzy rządem a centralami związkowymi pojawiły się daleko idące różnice. PPS zgłosi w tej sprawie wniosek o zachowanie dotychczasowych zapisów, jako że propozycje rządowe stanowią znaczny regres w stosunku do obecnych uprawnień związkowych.</u>
          <u xml:id="u-224.5" who="#CezaryMiżejewski">Oprócz tych trzech zastrzeżeń generalnych chciałbym zasygnalizować wątpliwości w kilku kwestiach szczegółowych. W dziale II: Stosunek pracy, w art. 231 dotyczącym zmiany pracodawcy zawarto bardzo pozytywny zapis, iż przy zmianie pracodawcy (przejściu zakładu na innego pracodawcę) pracownik może sam rozwiązać stosunek pracy i jest to traktowane jako wypowiedzenie przez pracodawcę. Ale tutaj chyba nastąpiła pomyłka, bo powinno to być traktowane jako zwolnienie z przyczyn zakładu pracy, z winy pracodawcy. Wiele osób podnosiło tutaj kwestię zbliżenia prawa polskiego do prawa Wspólnoty Europejskiej. Przypomnę dyrektywę nr 77 z 14 lutego 1977 r., która właśnie o tym mówi i która wskazuje także na inne kwestie, nie ujęte w tym artykule, m.in. na obowiązek informowania przedstawicieli pracowników o zmianie pracodawcy, zachowanie pozycji prawnej i funkcji przedstawicieli pracowników i - co chyba najważniejsze - przejęcie zbiorowych stosunków pracy przez nowego pracodawcę. Warto by się też zastanowić nad włączeniem do Kodeksu pracy wydzielonych do tej pory przepisów dotyczących zwolnień z przyczyn ekonomicznych. Być może przepisy te należałoby skodyfikować.</u>
          <u xml:id="u-224.6" who="#CezaryMiżejewski">Kolejna wątpliwość dotyczy art. 45. Otóż nastąpiła bardzo dziwna zmiana dotycząca kwestii przywracania do pracy. Do tej pory przywrócenie do pracy było niecelowe lub niemożliwe, jeżeli nastąpiła likwidacja stanowiska, upadłość lub zmiany organizacyjne. Teraz ten zapis się skreśla. Zostaje tylko sformułowanie, że przywrócenie może być niecelowe lub niemożliwe - i powodów się nie podaje.</u>
          <u xml:id="u-224.7" who="#CezaryMiżejewski">W art. 86 mowa jest o obowiązku wypłacania wynagrodzeń w terminie. Powstaje pytanie, co będzie, jeżeli wynagrodzenie nie zostanie wypłacone w terminie. Nie chodzi tutaj o ukaranie pracodawcy grzywną, ale o skutki dla pracownika. Czy dostanie jakieś odsetki?</u>
          <u xml:id="u-224.8" who="#CezaryMiżejewski">W art. 92 mowa jest o wynagrodzeniu za okres niezdolności do pracy, choroby. Pytanie: dlaczego proponuje się 80%, a nie tak, jak w poprzednim zapisie? Czy jest to tylko kwestia oszczędności ZUS?</u>
          <u xml:id="u-224.9" who="#CezaryMiżejewski">W dziale IV dodaje się rozdz. 2a: Zakaz konkurencji. Pracownik nie może prowadzić działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy w zakresie określonym w umowie. Przyznam, że ten zapis jest dosyć kuriozalny - bo cóż to jest działalność konkurencyjna? - i w ogóle nie sprecyzowany w odróżnieniu od zapisu ustawy z 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, gdzie art. 11 § 2 mówi dokładnie o tym samym, jednocześnie określając sankcje karne. Tutaj mamy sankcje w postaci odszkodowania trzymiesięcznego. A więc w tym wypadku bylibyśmy zainteresowani jednakowym brzmieniem obu zapisów.</u>
          <u xml:id="u-224.10" who="#CezaryMiżejewski">Odnośnie do czasu pracy: w art. 129 jest zapis o 42-godzinnym tygodniu pracy. Oczywiście opowiadamy się za 40-godzinnym tygodniem pracy.</u>
          <u xml:id="u-224.11" who="#CezaryMiżejewski">Osobną historią jest art. 19 nowelizacji, który na okres dwóch lat zezwala na przedłużenie czasu pracy w transporcie samochodowym do dwunastu godzin na dobę. Uważam, że jest to bardzo ryzykowny zapis.</u>
          <u xml:id="u-224.12" who="#CezaryMiżejewski">W art. 137 stawki za pracę w nocy ustalone są na poziomie 20% najniższego wynagrodzenia. Pytanie: dlaczego ustalono taką, a nie inną wysokość?</u>
          <u xml:id="u-224.13" who="#CezaryMiżejewski">I ostatnia kwestia, dotycząca art. 289, który mówi, że wpływy z kar orzeczonych przez inspektorów pracy stanowią dochód budżetu państwa. Wydaje się, że można by tu wrócić do starego pomysłu tworzenia funduszu ochrony pracy, specjalnie wyodrębnionego, żeby pieniądze z kar nałożonych na pracodawców przeznaczać na jakiś zbożny cel. Tak jak w przypadku policji fundusz ten może na przykład być przeznaczony na pensje dla inspektorów. Ta kwestia jest otwarta.</u>
          <u xml:id="u-224.14" who="#CezaryMiżejewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Kodeks pracy jest chyba najistotniejszym aktem prawnym dla wszystkich obywateli utrzymujących się z pracy najemnej. Jest to niemal konstytucja dla obywatela. Doceniając ten fakt, prezes Rady Ministrów utworzył w 1990 r. specjalną Komisję do Spraw Reformy Prawa Pracy, jak gdyby wskazując na wszechstronny i interdyscyplinarny charakter tego aktu prawnego. Dlatego też wydaje się, że rozpatrywanie go w Sejmie powinno odbywać się w specjalnym trybie. Stąd chciałbym wnosić o skierowanie tego projektu do Komisji Nadzwyczajnej ds. Kodeksu pracy. Chciałbym przypomnieć, że posłom został doręczony druk nr 455 - poselski projekt uchwały o powołaniu Komisji Nadzwyczajnej ds. Kodeksu pracy.</u>
          <u xml:id="u-224.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-225">
          <u xml:id="u-225.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-225.1" who="#AleksanderMałachowski">Jako ostatni w imieniu kół parlamentarnych wystąpi pan poseł Joachim Czernek z Parlamentarnego Koła Mniejszości Niemieckiej.</u>
          <u xml:id="u-225.2" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana posła o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-226">
          <u xml:id="u-226.0" who="#JoachimCzernek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W uzasadnieniu projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw czytamy, że podstawą do opracowania tego rządowego projektu były sformułowane przez Komisję do Spraw Reformy Prawa Pracy niezbędne propozycje mające na celu dostosowanie Kodeksu pracy do obecnego stopnia zaawansowania procesu reformowania gospodarki. Z ogólnie przyjętym kierunkiem zmian w Kodeksie pracy można się zatem zgodzić. Chodzi bowiem docelowo o nowe zdefiniowanie prawa pracy w układzie stosunków gospodarczych i społecznych właściwych gospodarce rynkowej. Na obecnym etapie transformacji naszej gospodarki mamy jednak do czynienia z bardzo zróżnicowanym sektorem pracodawców. Dlatego z pewnością trudno znaleźć rozwiązania uniwersalne. Zakład pracy w warunkach gospodarki rynkowej, gdzie podstawą egzystencji tego zakładu jest opłacalność ekonomiczna, nie może zapewniać w całej rozciągłości osłony socjalnej ani zaspokajać potrzeb kulturalnych czy bytowych pracowników, to jest pełnić funkcji, które oprócz gwarantowania miejsca pracy spełniać miało przedsiębiorstwo państwowe w epoce realnego socjalizmu. W pewnym zakresie przepisy prawa pracy, również w gospodarce rynkowej, winny jednak zawierać element ochrony pracowników, niezależnie od wypełniania tej powinności przez związki zawodowe. Pracownik bowiem w procesie wytwarzania to coś więcej aniżeli środek produkcji. Biorąc powyższe pod uwagę, pragnę odnieść się do kilku zmian zaproponowanych w projekcie ustawy.</u>
          <u xml:id="u-226.1" who="#JoachimCzernek">Art. 11 w nowym brzmieniu dotyczy treści bezwzględnie słusznej, ale nie zawiera jakiejkolwiek sankcji. Nieprzestrzeganie zapisów nie jest obciążone żadnym rygorem, a zagrożenia w nowej sytuacji gospodarczej występują masowo już obecnie, o czym świadczą wystąpienia rzecznika praw obywatelskich.</u>
          <u xml:id="u-226.2" who="#JoachimCzernek">Poprzez skreślenie art. 16 i 17 zdjęto praktycznie z pracodawców obowiązek troszczenia się o zaspokajanie bytowych, socjalnych i kulturalnych potrzeb pracowników. Wprawdzie umocnienie rangi takich aktów normatywnych, jak regulamin pracy, układ zbiorowy itd. nie wyklucza tzw. świadczeń socjalnych, jednak całkowite pominięcie tej problematyki w akcie podstawowym daje w dobie kryzysów i bezrobocia możliwość jej całkowitego wyeliminowania. A pewne świadczenia, np. dodatkowe środki na organizację wypoczynku, urlopu, są na świecie stosowane.</u>
          <u xml:id="u-226.3" who="#JoachimCzernek">Do nowego art. 182: Uczestniczenie w zarządzaniu na zasadach określonych w odrębnych przepisach jest tylko zapowiedzią, o ile chodzi o coś więcej niż o związki zawodowe i społeczną inspekcję pracy.</u>
          <u xml:id="u-226.4" who="#JoachimCzernek">Nowa treść art. 251 dopuszcza samoistne przekształcenie umowy o pracę zawartej dwukrotnie na czas określony w umowę na czas nie określony. Obecny Kodeks pracy w art. 25 określa jedynie typy umów, na czas określony i nie określony, bez możliwości takiej kombinacji prawnej. Nowa regulacja może spowodować, iż pracodawcy, aby uniknąć takiego przekształcenia umowy o pracę, będą albo zatrudniali pracowników po dłuższych przerwach, albo nowych pracowników. Nie jest to w konsekwencji żadna ochrona praw pracowniczych, ani nie jest to zgodne z zasadą swobody zawierania i kształtowania umów.</u>
          <u xml:id="u-226.5" who="#JoachimCzernek">Art. 36 projektu ustawy wprowadza istotną zmianę, uzależniając okres wypowiedzenia umowy o pracę od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy. Dotychczas decydują okresy zatrudnienia w ogóle, a nie u danego pracodawcy. Jest to istotne osłabienie ochrony pracownika i możliwość manipulacji dla pracodawców, szczególnie niestabilnych ekonomicznie.</u>
          <u xml:id="u-226.6" who="#JoachimCzernek">Art. 631 projektu: Niezrozumiałe jest tutaj, dlaczego prawa majątkowe wynikające ze stosunku pracy przechodzą po śmierci pracownika w równych częściach na małżonka oraz inne osoby uprawnione, a dopiero w razie braku takich osób wchodzą w skład spadku. Zgodnie z prawem spadkowym ogół praw i obowiązków majątkowych zmarłego przechodzi na jedną lub kilka osób, stosownie do przepisów art. 922 Kodeksu cywilnego. Zasady dziedziczenia są natomiast inne, w związku z tym jest to odstępstwo od zasad prawa spadkowego.</u>
          <u xml:id="u-226.7" who="#JoachimCzernek">Przechodzę do bardziej ogólnych uwag. W nowym rozdz. 1 projektu (str. 15 i następne) w art. 77 i następnych nadaje się nową rangę regulaminom i układom zbiorowym, sprowadzając zasady kodeksu do przepisów stanowiących pewne granice. Układy nie mogą być mniej korzystne niż zasady kodeksowe. Jest to regulacja bardziej elastyczna, o ile zasady kodeksu są minimum ochrony.</u>
          <u xml:id="u-226.8" who="#JoachimCzernek">Wysokość odprawy rentowej i emerytalnej (art. 921, str. 22 projektu), wynikająca obecnie najczęściej z układów zbiorowych (3-miesięczne, 6-miesięczne albo procentowo ujmowane wynagrodzenie), zostaje kodeksowo sprowadzona do jednomiesięcznego wynagrodzenia.</u>
          <u xml:id="u-226.9" who="#JoachimCzernek">Nowa regulacja (rozdz. 2a projektu) - zakaz konkurencji - wprowadza pewne nowe uregulowania.</u>
          <u xml:id="u-226.10" who="#JoachimCzernek">Istotne zmiany zachodzą w wymiarze czasu pracy: z 46 do 42 godzin tygodniowo, z możliwością swobodnego kształtowania różnych rozwiązań.</u>
          <u xml:id="u-226.11" who="#JoachimCzernek">Prawo do urlopów (art. 153 i następne projektu) jest korzystniejsze. Prawo uzyskuje się po 6 miesiącach, podobnie ogólne uprawnienia bez względu na przerwy w zatrudnieniu oraz sposób ustania stosunku pracy (art. 1541). Możliwe jest wykorzystanie urlopu proporcjonalnie do przepracowanych dni w razie zmiany czy rozwiązania umowy o pracę.</u>
          <u xml:id="u-226.12" who="#JoachimCzernek">Ogólnie w nowym projekcie zmian ustawy Kodeks pracy w istotnych sprawach ochrona pracownika uległa zmianom na gorsze, jest po prostu słabsza. Wzrasta pozycja pracodawców. Kodeks w sposób niedoskonały miałby spełniać rolę zbioru podstawowych reguł dotyczących stosunków pomiędzy równorzędnymi partnerami: pracodawcą i pracownikami. Dlatego niezbędna będzie praca w komisjach; chodzi o to, żeby ten akt prawny był bardziej doskonały. W imieniu Parlamentarnego Koła Mniejszości Niemieckiej wnoszę o przekazanie projektu ustawy do komisji sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-226.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-227">
          <u xml:id="u-227.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-227.1" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do wysłuchania wystąpień indywidualnych.</u>
          <u xml:id="u-227.2" who="#AleksanderMałachowski">Pierwsza zabierze głos pani Elżbieta Piela-Mielczarek, posłanka z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-227.3" who="#AleksanderMałachowski">Proszę panią posłankę o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-228">
          <u xml:id="u-228.0" who="#ElżbietaPielaMielczarek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Konieczność zmiany Kodeksu pracy i części aktów wykonawczych podyktowana została zaistnieniem nowych stosunków gospodarczych i społecznych, właściwych dla gospodarki rynkowej. W swoim wystąpieniu ograniczę się do nowelizacji działu X kodeksu, dotyczącego problematyki bhp, a także zmian dotyczących zasad wypłat zasiłków chorobowych i innych. Nowelizacja, a w zasadzie zmiana działu X, unowocześniła i zrównała z przepisami europejskimi zasadę przestrzegania przepisów bhp w zakładach pracy. Rozbudowanie tego działu, zdaniem niektórych ekspertów, jest nadmierne i powoduje zachwianie proporcji w regulacjach kodeksowych. Opowiadam się w tym miejscu za pragmatyzmem ustawodawcy, gdyż dla unowocześnienia kodeksu i wzmocnienia ochrony pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy warto zrezygnować ze zbytniego formalizmu.</u>
          <u xml:id="u-228.1" who="#ElżbietaPielaMielczarek">Uwzględnienie zasady całkowitej samodzielności gospodarowania przedsiębiorstw powoduje przejęcie przez nie obowiązków dotyczących ustalania reguł przydzielania pracownikom środków ochrony indywidualnej oraz dostarczania odzieży roboczej. Rodzi to konieczność wzmocnienia kontroli inspekcji pracy w tym zakresie. Proponuje się również przywrócenie w kodeksie trybu obowiązującego do 1980 r. - opiniowania przez rzeczoznawców upoważnionych przez głównego inspektora pracy projektów nowo budowanych oraz przebudowywanych obiektów, w których znajdują się pomieszczenia przeznaczone na wykonywanie pracy. Ważność opinii rzeczoznawcy jest dla przyszłego procesu bezpieczeństwa pracy decydująca.</u>
          <u xml:id="u-228.2" who="#ElżbietaPielaMielczarek">Wzbogacenie działu X o przepisy rozwijające zasady, o których mówił dzisiaj szczegółowo pan minister Bączkowski, uznać należy za potrzebne i mające wpływ na poprawę stanu bezpieczeństwa i higieny pracy, a także ułatwiające kontrolę przestrzegania przepisów bhp przez inspekcję pracy. Należy przy tym zwrócić uwagę na to, że możliwości decyzyjne Państwowej Inspekcji Pracy w sprawie zaprzestania działalności zakładu nie przestrzegającego przepisów bhp nie są duże i mogą być w dalszym ciągu nie respektowane, a pracodawca jest zagrożony karą grzywny, która stanowi małą dolegliwość.</u>
          <u xml:id="u-228.3" who="#ElżbietaPielaMielczarek">Brak jest również obecnie ekonomicznych instrumentów wpływających na poprawę warunków pracy, takich jak: ulgi podatkowe dla inwestycji poprawiających warunki pracy, dogodniejsze i tańsze kredyty bankowe na poprawę stanu bhp, zwiększenie stawki ubezpieczeniowej dla zakładów zaniedbujących warunki pracy czy też nakładanie kar obciążających zysk firmy nie przestrzegającej przepisów bhp.</u>
          <u xml:id="u-228.4" who="#ElżbietaPielaMielczarek">Sprawa następna: zmiany dotyczące art. 92 Kodeksu pracy, zasiłków chorobowych i innych.</u>
          <u xml:id="u-228.5" who="#ElżbietaPielaMielczarek">Wobec reguły równego traktowania wszystkich sektorów gospodarki zasadne wydaje się zaprzestanie różnicowania zasiłkami chorobowymi funduszów zakładów pracy, jak i też poziomów zasiłków chorobowych i opiekuńczych w zależności od tego, do jakiego sektora zakłady te należą. Słuszna jest więc zasada, że jednakowym składkom powinien odpowiadać jednakowy zakres świadczeń finansowanych z tych składek.</u>
          <u xml:id="u-228.6" who="#ElżbietaPielaMielczarek">Zachowanie prawa do wynagrodzenia w wysokości 80% za okres do 35 dni łącznej w ciągu roku niezdolności do pracy z powodu choroby pociągnie za sobą konieczność planowania wydatków na ten cel przez zakłady prywatne, które obecnie takich wydatków nie ponoszą. Projekt przewiduje dochodzenie do pełnej płatności przez zakłady prywatne etapowo. W okresie dwuletnim będzie istniała możliwość obserwacji zachowań pracodawców, czy z uwagi na zwiększone wydatki nie dyskryminują nowo zatrudnionych ze względu na wiek czy płeć, lub czy nie pozbywają się pracowników chorujących.</u>
          <u xml:id="u-228.7" who="#ElżbietaPielaMielczarek">Ujednolicenie stopy wymiaru zasiłków na poziomie 80%, a 100% tylko w przypadkach niezdolności do pracy z powodu wypadku przy pracy, choroby zawodowej lub przypadającej na okres ciąży, eliminuje wpływ stażu pracy, jak to było dotychczas, na wysokość zasiłku. Ma to oczywiście swój wymiar społeczny, jeśli chodzi o pewną równość człowieka w chorobie, i ekonomiczny - zarówno dla pracodawcy, jak i pracownika. Dla pracowników przywykłych do pobierania za okres choroby wynagrodzenia pełnego obniżenie tej podstawy o 20% może okazać się dotkliwe, choć w świadomości społecznej zdaje się zwyciężać pogląd, iż płacenie 100% wynagrodzenia za czas nieobecności w pracy z powodu choroby własnej lub członka rodziny nie jest słuszne.</u>
          <u xml:id="u-228.8" who="#ElżbietaPielaMielczarek">Reasumując, zmiany Kodeksu pracy idą w kierunku pożądanym i zgodnym z zasadami gospodarki rynkowej, toteż należy jak najszybciej przystąpić do komisyjnych prac nad tym projektem.</u>
          <u xml:id="u-228.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-229">
          <u xml:id="u-229.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję pani posłance.</u>
          <u xml:id="u-229.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana posła Stanisława Bartoszka z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-230">
          <u xml:id="u-230.0" who="#StanisławBartoszek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Obowiązujący Kodeks pracy nie odpowiada już potrzebom, jakie wynikają z zachodzących przemian ustrojowych, gospodarczych i społecznych. W warunkach przekształceń strukturalno-własnościowych w gospodarce konieczne są zmiany w systemie regulowania stosunków pracy, jak również zmiany w treści poszczególnych instytucji prawa pracy, uregulowanych w Kodeksie pracy, w celu ich dostosowania do warunków gospodarki rynkowej.</u>
          <u xml:id="u-230.1" who="#StanisławBartoszek">Zgodnie z zaproponowanymi zmianami radykalnej zmianie ulegnie model prawa pracy. Kodeks pracy i inne ustawy z nim związane, a także akty wykonawcze, będą regulowały wzajemne obowiązki stron stosunku pracy oraz powszechnie obowiązujący standard uprawnień pracowniczych. O rzeczywistym kształcie praw i obowiązków w stosunku pracy decydować będą pracodawcy i ich organizacje oraz związki zawodowe w układach zbiorowych pracy, a także pracodawca i pracownik w indywidualnej umowie o pracę. Obowiązywać będzie zasada, zgodnie z którą zarówno układ zbiorowy, jak i indywidualna umowa o pracę nie będą mogły pogorszyć sytuacji pracownika w stosunku do określonej w Kodeksie pracy.</u>
          <u xml:id="u-230.2" who="#StanisławBartoszek">Przygotowana nowelizacja ma charakter wielokierunkowy, w jej wyniku nastąpi bowiem:</u>
          <u xml:id="u-230.3" who="#StanisławBartoszek">— wzmocnienie pozycji pracownika wobec pracodawcy oraz podwyższenie poziomu uprawnień pracowniczych,</u>
          <u xml:id="u-230.4" who="#StanisławBartoszek">— ochrona interesów pracodawców,</u>
          <u xml:id="u-230.5" who="#StanisławBartoszek">— przeciwdziałanie zjawiskom patologicznym w sferze zatrudniania pracowników,</u>
          <u xml:id="u-230.6" who="#StanisławBartoszek">— usunięcie różnic w regulacji prawnej stosunków pracy ze względu na sektor własności.</u>
          <u xml:id="u-230.7" who="#StanisławBartoszek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W dalszej części swojego wystąpienia przejdę do omówienia i uzasadnienia wybranych szczegółowych zmian zaproponowanych w nowelizacji Kodeksu pracy.</u>
          <u xml:id="u-230.8" who="#StanisławBartoszek">W art. 3 wprowadza się definicję pracodawcy. Będzie ona obejmowała wszystkie podmioty zatrudniające pracowników. Oznaczać to będzie zrównanie pozycji prawnej stron stosunku pracy bez względu na podmiot zatrudniający. Dotychczasowe pojęcie „zakładu pracy” będzie nadal funkcjonowało w prawie pracy, ale tylko w znaczeniu przedmiotowym.</u>
          <u xml:id="u-230.9" who="#StanisławBartoszek">Należy skreślić art.13 w nowelizowanym druku, ponieważ ta sama sprawa jest już uregulowana w art. 78 projektu Kodeksu pracy.</u>
          <u xml:id="u-230.10" who="#StanisławBartoszek">Nowe brzmienie art. 231 wynika z potrzeby dostosowania jego treści do nowych uwarunkowań procesów reformowania gospodarki. Moim zdaniem w § 3 art. 231 ten problem został uregulowany niezbyt precyzyjnie. Termin zawiadamiania pracowników i związków zawodowych działających w zakładzie pracy o zmianach organizacyjnych winien być określony.</u>
          <u xml:id="u-230.11" who="#StanisławBartoszek">Również niezbyt trafne jest uregulowanie zawarte w art. 231 § 5 w związku z brzmieniem § 1 tegoż artykułu oraz art. 2 Kodeksu pracy. Wydaje się celowe, by w art. 231 w § 5 zamiast wyrazu „pracownikom” użyć wyrazu „osobom”.</u>
          <u xml:id="u-230.12" who="#StanisławBartoszek">Względy techniki legislacyjnej wymagają, aby dla większej czytelności dokonać podziału § 5 art. 231 na dwa odrębne paragrafy.</u>
          <u xml:id="u-230.13" who="#StanisławBartoszek">Za trafne uważam uregulowania zawarte w art. 30 § 4, dotyczące obowiązku wskazania w piśmie wypowiadającym pracownikowi umowę o pracę przyczyny uzasadniającej dokonanie takiego wypowiedzenia oraz pouczenia o przysługującym pracownikowi prawie odwołania się do sądu pracy.</u>
          <u xml:id="u-230.14" who="#StanisławBartoszek">Jeśli chodzi o art. 36, opowiadam się za dotychczasowym uregulowaniem dotyczącym okresów wypowiedzenia, z tym że staż pracy u jednego pracodawcy należy liczyć tak, jak przewiduje to projekt.</u>
          <u xml:id="u-230.15" who="#StanisławBartoszek">Wzmocnieniu ulega pozycja pracownika w wieku emerytalnym, a także uprawnionego do renty z tytułu zaliczenia do I lub II grupy inwalidzkiej, poprzez przywrócenie konieczności uzgodnienia z zakładową organizacją związkową zamiaru wypowiedzenia umowy o pracę.</u>
          <u xml:id="u-230.16" who="#StanisławBartoszek">Wiele kontrowersji ze strony prawników, zwłaszcza sędziów sądów pracy, budzi redakcja art. 52. Zdecydowana większość opowiada się za pozostawieniem katalogu ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych. Za dotychczasowym uregulowaniem przemawiają również czynniki natury moralnej, gdyż nawet w przypadku przywrócenia do pracy pracownika zwolnionego w tym trybie w najbliższym środowisku utrzymywać się będzie o nim opinia jako o zwalnianym dyscyplinarnie. Uregulowanie zaproponowane w projekcie może służyć pracodawcy do pozbywania się niewygodnych pracowników. Rodzić to będzie również nie kończące się spory interpretacyjne w sądach oraz wśród pracowników i pracodawców.</u>
          <u xml:id="u-230.17" who="#StanisławBartoszek">Skreślenie art. 64 i 65 będzie oznaczało rezygnację z instytucji porzucenia pracy jako podstawy ustania stosunku pracy. Stosowanie tej instytucji w praktyce napotykało na trudności i wywoływało wiele sporów interpretacyjnych oraz było przyczyną spraw sądowych. Poprawi się sytuacja prawna pracowników, gdyż zamiast decyzji pracodawcy towarzyszącej stwierdzeniu porzucenia pracy przez pracownika będzie wymagana decyzja o rozwiązaniu stosunku pracy, która będzie mogła być poddana kontroli związkowej i sądowej.</u>
          <u xml:id="u-230.18" who="#StanisławBartoszek">Na aprobatę zasługuje zapis w art. 97 uniezależniający wydanie świadectwa pracy od uprzedniego rozliczenia się pracownika z pracodawcą.</u>
          <u xml:id="u-230.19" who="#StanisławBartoszek">Celowe wydaje się wydłużenie z trzech do siedmiu dni terminu na wniesienie sprzeciwu od udzielonej kary porządkowej przewidzianej w art. 112. Należy jednak zachować dwustronne porozumienie zakładowej organizacji związkowej i pracodawcy w sprawach rozpatrywania sprzeciwu pracownika od udzielonej kary. Postuluję rezygnację z zapisu w § 2, który przewiduje odwołanie od odrzuconego sprzeciwu do sądu pracy. Uchwalenie proponowanego zapisu spowoduje „zasypanie” sądów pracy sprawami drobnymi, które z sądownictwem pracy niewiele mają wspólnego.</u>
          <u xml:id="u-230.20" who="#StanisławBartoszek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nowelizowana obecnie ustawa Kodeks pracy jest jednym z najważniejszych aktów prawnych, który reguluje wzajemne zachowania się dwóch podmiotów, pracowników i pracodawców. Z tych względów wnoszę na podstawie art. 20 ust. 1 regulaminu Sejmu o skierowanie projektu do dalszych prac w Komisji Nadzwyczajnej do Spraw Kodeksu pracy.</u>
          <u xml:id="u-230.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-231">
          <u xml:id="u-231.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-231.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę teraz o zabranie głosu pana posła Jana Lityńskiego z Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-232">
          <u xml:id="u-232.0" who="#JanLityński">Wysoka Izbo! Dobrze się chyba stało, że projekt ten został wniesiony - po trzech latach pracy nad nim - przez rządzącą koalicję, dlatego że sądząc z wypowiedzi pana posła Jedynaka z Unii Pracy wyobrażam sobie, jakie słyszałoby się głosy, gdyby obecnie rządząca koalicja była w opozycji - jak ten projekt by ostro zaatakowała. Na szczęście nie mamy z tym do czynienia. Pan poseł Chojnacki uważa, że jest to przejaw troski o człowieka pracy, i bardzo dobrze.</u>
          <u xml:id="u-232.1" who="#JanLityński">Chciałbym mówić tylko o jednym aspekcie tego projektu, aspekcie, do którego jestem ustosunkowany krytycznie, o zmianie art. 92 dotyczącego zasiłków chorobowych. Ta nowelizacja ma dosyć długą historię. Pierwszy raz właśnie w tej postaci została wprowadzona pod obrady Sejmu przez rząd Jana Olszewskiego w ramach ustawy okołobudżetowej. Została przez komisję odesłana, ponieważ rząd wówczas wyjaśnił, że nie ma ona specjalnego wpływu na budżet, a uznaliśmy, że jest to bardzo poważna nowelizacja i w związku z tym nie należy rozpatrywać jej w trybie przyspieszonym (wówczas regulamin Sejmu nie przewidywał trybu pilnego). Następnie rozpoczęły się dosyć długie negocjacje pomiędzy przedstawicielami rządu a Komisją Polityki Społecznej, które zakończyły się wypracowaniem pewnego kompromisu.</u>
          <u xml:id="u-232.2" who="#JanLityński">O co chodzi? Chodzi o to, że nowelizacja ta słusznie dążąc do zrównania podmiotów niezależnie od typu własności, niezależnie od tego, czy jest to przedsiębiorstwo państwowe - forma zanikająca - czy przedsiębiorstwo prywatne, słusznie dążąc do zrównania praw pracowników, a przede wszystkim praw właścicieli tych przedsiębiorstw, ma na celu to, aby zasiłki chorobowe wypłacane były również niezależnie od formy własności. Obecnie mamy rzeczywiście sytuację, w której kolejne zakłady, niekiedy bardzo duże, zmieniają formę własności, stają się zakładami prywatnymi bądź z dużym udziałem własności prywatnej i ciągle nie płacą zasiłku chorobowego (wypłaca go FUS). Jest to sytuacja ze wszech miar nieprawidłowa, i z tego względu nowelizację rządową należałoby poprzeć.</u>
          <u xml:id="u-232.3" who="#JanLityński">Ale jest jeden problem - problem z małymi, niekiedy także jeszcze państwowymi, ale przede wszystkim z prywatnymi zakładami pracy, zatrudniającymi po kilka osób. Otóż w tych zakładach choroba pracownika, której skutki statystycznie w dużym zakładzie pracy rozkładają się na wielu pracowników, może stanowić duże obciążenie. Stąd postulowaliśmy w poprzedniej kadencji, i wynegocjowaliśmy to z rządem, aby dla tego typu zakładów wprowadzić pewne ulgi ochronne, przede wszystkim dłuższy okres wprowadzania tego przepisu. W obecnej nowelizacji został ślad tego w postaci zapisu o owych 8 dniach w 1994 r. i 25 dniach w 1995 r. Wydaje się jednak, że to sformułowanie o 8 dniach, biorąc pod uwagę, że nowelizacja wejdzie najprawdopodobniej w życie w roku 1995, staje się po prostu żartem, znaczy to, że nie będzie tego typu ochrony. Jednocześnie wydaje mi się, że dużym zakładom pracy tego typu ochrona w ogóle nie jest potrzebna, np. zakładom Wedla czy Bankowi Śląskiemu. Można je po prostu zrównać z państwowymi; tego typu przedsiębiorstwa powinny płacić tak, jak obecnie płacą przedsiębiorstwa państwowe. Nie widzę żadnych powodów do ochrony takich przedsiębiorstw.</u>
          <u xml:id="u-232.4" who="#JanLityński">Natomiast jeśli idzie o przedsiębiorstwa małe, szczególnie przedsiębiorstwa powstające, przedsiębiorstwa rzemieślnicze — ale, podkreślam, przede wszystkim przedsiębiorstwa nowo powstające, które nie mają jeszcze ustabilizowanego rynku zbytu — to tam przy 2–3 pracownikach choroba jednego z nich najprawdopodobniej zmniejsza produkcję. Aby nie zmniejszyć produkcji, wymagane jest zaangażowanie innego pracownika, i w konsekwencji tego typu wydatki mogą być dla przedsiębiorstwa niszczące. I nie mówię tego tylko dlatego, żeby chronić te przedsiębiorstwa, ale dlatego, że w rezultacie, moim zdaniem — myśmy tego rachunku nie przeprowadzili dokładnie, bo i nie da się tego rachunku przeprowadzić — na skutek tego, że iluś ludzi przejdzie na bezrobocie, że nie będzie produkcji, nie będzie podatków od tej produkcji i po prostu straci skarb państwa.</u>
          <u xml:id="u-232.5" who="#JanLityński">Tak więc tego typu nowelizacja, bez ochrony dla małych zakładów pracy, szczególnie nowo powstających, jest nowelizacją bezsensowną. I stąd mój klub będzie postulował w trakcie prac w komisjach, aby tę ochronę, chociaż tę minimalną, która była wprowadzona w poprzedniej kadencji, wprowadzić. Moim zdaniem należałoby ją też nieco rozszerzyć, gdyż poprzednio była ona wynegocjowana na zbyt niskim poziomie.</u>
          <u xml:id="u-232.6" who="#JanLityński">Natomiast jeżeli chodzi o przepis wprowadzający zasiłek w wysokości 80% wynagrodzenia dla pracowników, którzy chorują, to tutaj będę trochę polemizował z panią poseł z SLD. Wydaje się, że ten przepis jest słuszny, tym bardziej że towarzyszy mu drugi przepis, mówiący: o ile przepisy w danym zakładzie nie stanowią inaczej. Co to oznacza? To oznacza, że takie jest pole negocjacyjne dla związków zawodowych. Związki zawodowe mogą negocjować, żeby pracownicy chorzy otrzymywali większe wynagrodzenie, ale muszą sobie zdawać sprawę, że odbędzie się to kosztem pracujących. Miejscem dla takich negocjacji jest zakład pracy.</u>
          <u xml:id="u-232.7" who="#JanLityński">I wreszcie trzecia i ostatnia sprawa - chodzi o projekt uchwały w sprawie powołania komisji nadzwyczajnej. Otóż wydaje mi się - tu już w imieniu mojego klubu mówił o tym pan poseł Borusewicz - że trzeba skierować to do komisji problemowych. Wydaje się, że powołanie komisji nadzwyczajnej mija się z celem. Dzięki powołaniu komisji nadzwyczajnej żadnemu posłowi nie przybywa czasu. Natomiast bardzo często powołuje się komisję nadzwyczajną do sprawy wcale nie nadzwyczajnej. Otóż nowelizacja Kodeksu pracy nie jest taką sprawą nadzwyczajną i powinna być przedmiotem normalnej pracy sejmowej, powinna być przedmiotem pracy w komisjach problemowych, które są z tymi zagadnieniami zaznajomione; nie powinno być tak - co się dosyć często zdarza - że do komisji nadzwyczajnej wchodzą posłowie reprezentujący odpowiednie lobby. Nie mam nic przeciwko reprezentantom różnych lobby, natomiast wydaje mi się, że znacznie lepiej się pracuje, kiedy pracuje się w podkomisji wyłonionej z odpowiedniej komisji, która pracuje stale, która ma orientację w całości pewnych zagadnień, a nie tylko próbuje się specjalizować w jednym zagadnieniu.</u>
          <u xml:id="u-232.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-233">
          <u xml:id="u-233.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-233.1" who="#AleksanderMałachowski">Wysoka Izbo! Kilka informacji. W tej chwili sytuacja jest taka: za 20 minut ogłoszę krótką, 15-minutową przerwę, bo na ósmą zapowiedziane są głosowania. Dlatego proszę wszystkich państwa posłów, którzy śledzą obrady Sejmu w swoich pokojach przez telewizję wewnętrzną, by zechcieli przybyć do Izby punktualnie na godzinę ósmą, abyśmy mogli rozpocząć głosowania, bo mamy duże zaległości. Te teki, które tu leżały przed chwilą - 5 tomów - to są teki scenariusza głosowań, które powinny odbyć się jeszcze dzisiaj.</u>
          <u xml:id="u-233.2" who="#AleksanderMałachowski">Proszę uprzejmie o zabranie głosu pana posła Eugeniusza Janułę z Unii Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-234">
          <u xml:id="u-234.0" who="#EugeniuszJanuła">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jak już mówiono tutaj kilkakrotnie, po około 3-letniej pracy - jak sądzę, z przerwami - przystępujemy do dyskusji nad projektem daleko idącej nowelizacji Kodeksu pracy.</u>
          <u xml:id="u-234.1" who="#EugeniuszJanuła">Trudno się rozwodzić w tym gronie, jak dalece Kodeks pracy z 1974 r. nie przystaje do rzeczywistości, bo sytuacja jest tego typu, że niektóre jego zapisy, niektóre rozdziały na pewno przystają, inne nie przystają, natomiast sytuacja gospodarcza, sytuacja społeczna zmienia się, ale oczywiście traktuję skierowanie przez rząd projektu nowelizacji kodeksu jako krok w pożądanym, dobrym kierunku. Nie zamierzam też wchodzić w zapisy szczegółowe tego kodeksu, ani odnosić się do poszczególnych artykułów. Jest to pierwsze czytanie i na pewno będzie na to czas na posiedzeniach komisji, w szczególności Komisji Polityki Społecznej.</u>
          <u xml:id="u-234.2" who="#EugeniuszJanuła">Chciałem raczej w moim bardzo krótkim wystąpieniu zastanowić się nad pewną metodologią opracowania nowelizacji. Co i w jaki sposób rząd - jako podmiot, a w drugiej kolejności Sejm - jako ustawodawca chce poprzez nowy Kodeks pracy osiągnąć? Po przeczytaniu tekstów nowelizacji zawartych w poszczególnych drukach mam mieszane odczucia. Szereg rozwiązań - w moim pojęciu - jest pozytywnych albo nawet bardzo pozytywnych. Tak na pewno należy traktować rozdz. 10, który zawiera znacznie rozszerzoną koncepcję bezpieczeństwa pracy oraz wzmocnienia nadzoru sprawowanego przez Państwową Inspekcję Pracy. Jest to w odniesieniu do Kodeksu pracy z 1974 r. bardzo duży postęp, a w porównaniu z innymi kodeksami pracy (państw europejskich) również pewne novum. I to jest na pewno - powtarzam - krok w dobrym kierunku. Nowelizacja dotycząca zakładowego stażu pracy - to jest też krok w nowoczesnym, europejskim kierunku i bardzo pożądany zapis.</u>
          <u xml:id="u-234.3" who="#EugeniuszJanuła">Natomiast - jak już mówiłem poprzednio - pewnym mankamentem jest układ systemowy i metodologiczny, a więc bardzo słabe w moim pojęciu powiązanie prezentowanego zapisu prawa pracy z systemem ubezpieczeń społecznych. A przecież system ubezpieczeń społecznych, a szerzej nawet - zabezpieczenia społecznego, powinien w powiązaniu z prawem pracy (w węższym pojęciu z Kodeksem pracy) tworzyć koncepcję bezpieczeństwa socjalnego dla pracobiorców oraz - w późniejszym okresie - dla emerytów i rencistów. Takiego powiązania, takiego układu systemowego w tym projekcie nie zauważyłem. Tutaj powinno się wrócić w pracy w komisjach do próby budowy logicznie zarysowanego systemu powiązań właśnie Kodeksu pracy z systemem ubezpieczeń społecznych.</u>
          <u xml:id="u-234.4" who="#EugeniuszJanuła">Nie widzę również logicznie zarysowanej koncepcji powiązania tego projektu z aktualnym systemem prywatyzacji. W odniesieniu do konkretów mógłbym powiedzieć, że zawarte w tym projekcie określenie „pracodawca” z jednej strony daje werbalną gwarancję równości podmiotowej, ale z drugiej wymaga co najmniej ścisłego i logicznego określenia, zarysowania tego w strukturach prawnych. Była tu już podnoszona kwestia — chyba przez posła Dyrdę — że organizacje pracodawców czy pracodawcy jako tacy to są dzisiaj dosyć słabo zarysowane struktury systemowe i prawne, ale mamy przecież nadzieję, że tak zawsze nie będzie. Obecny układ prawny, zawarty w projekcie, daje raczej mniejsze gwarancje pracobiorcy w stosunku do pracodawcy. I to należy również podczas pracy w komisjach uregulować. Zbyt słabe są również implikacje prawne dotyczące kategorii sporów zbiorowych i indywidualnych.</u>
          <u xml:id="u-234.5" who="#EugeniuszJanuła">Ostatnia kwestia, którą chciałem podnieść, poruszona już przez moich przedmówców, odnosi się do tego, czy należy powołać specjalną komisję czy nie. Uważam, że potencjał intelektualny Komisji Polityki Społecznej jest w pełni wystarczający, w pełni gwarantuje realne i szybkie prace nad nowelizacją Kodeksu pracy. Oczywiście, jeżeli ta komisja zostałaby jeszcze „obudowana” innymi komisjami problemowymi, to według mnie w zupełności to wystarczyłoby.</u>
          <u xml:id="u-234.6" who="#EugeniuszJanuła">I jeszcze jedno. Po dłuższym okresie niniejszy projekt pojawił się jako jeden z pierwszych projektów nie noszących cech pilnego projektu rządowego. Myślę, że to też należy traktować jako wielki postęp.</u>
          <u xml:id="u-234.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-235">
          <u xml:id="u-235.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-235.1" who="#AleksanderMałachowski">O zabranie głosu proszę pana posła Kazimierza Iwańca z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-236">
          <u xml:id="u-236.0" who="#KazimierzIwaniec">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przedmiotem obrad jest sprawa o fundamentalnym znaczeniu dla kształtowania stosunków społeczno-gospodarczych, a mianowicie zmiana Kodeksu pracy, jego dostosowanie do kolosalnych przemian zachodzących w naszym kraju, kwestia tworzenia warunków do dalszych reform, zabezpieczenia praw pracowniczych, ale też i interesów pracodawców.</u>
          <u xml:id="u-236.1" who="#KazimierzIwaniec">Pragnąłbym wyrazić słowa głębokiego uznania dla pracy Komisji do Spraw Reformy Prawa Pracy działającej pod przewodnictwem prof. Tadeusza Zielińskiego. Została wykonana gigantyczna praca, pozwalająca na zasadnicze rozstrzygnięcia w tych sprawach. Oczywiście w toku dalszych prac nad Kodeksem pracy zrodzi się wiele uwag i propozycji. Ale podstawową, wykonaną już pracę powinniśmy przyjąć z uznaniem. W odniesieniu do omawianych spraw chciałbym podnieść cztery kwestie.</u>
          <u xml:id="u-236.2" who="#KazimierzIwaniec">Po pierwsze - zaostrzenie przepisów w zakresie dopuszczalności dowolnego ustalania okresów próbnych zatrudnienia. Do przedstawionych propozycji należałoby dodać sankcje za nieprzestrzeganie tych przepisów. Wiąże się z tym sprawa ciągłości zatrudnienia w trybie prac zleconych i umowy o dzieło. Te wszystkie praktyki dotyczą omijania zobowiązań urlopowych, okresowych wypowiedzeń, płacenia podatków i składek na ZUS. Jest to olbrzymia szara strefa rynku pracy, nowy Kodeks pracy powinien to zdecydowanie przecinać.</u>
          <u xml:id="u-236.3" who="#KazimierzIwaniec">Po drugie - zaostrzenie zasad odnoszących się do obowiązku ubezpieczeń społecznych, ściągalności składek na ZUS, a także ubezpieczeń wypadkowych. Obecnie jest to także olbrzymi obszar szarej strefy rynku pracy.</u>
          <u xml:id="u-236.4" who="#KazimierzIwaniec">Po trzecie - zwiększenie roli i znaczenia branżowych, a nawet działowych zbiorowych układów pracy.</u>
          <u xml:id="u-236.5" who="#KazimierzIwaniec">Po czwarte - rosnące problemy bezpieczeństwa pracy. Na podkreślenie zasługuje rozbudowany w projekcie ustawy dział X traktujący o bezpieczeństwie i higienie pracy. Ochrona zdrowia i życia pracujących we wszystkich sektorach gospodarki narodowej, a w szczególności w prywatnych małych zakładach oraz prywatnych i dzierżawionych przedsiębiorstwach rolnych, w których stwierdza się brak nawyków związanych z bezpieczną pracą zarówno ze strony pracodawców, jak i pracowników, staje się w obecnym okresie sprawą bardzo ważną.</u>
          <u xml:id="u-236.6" who="#KazimierzIwaniec">Mam wiele przykładów na to, że młodzi prywatni przedsiębiorcy rolni, ograniczając w maksymalnym stopniu zatrudnienie, kierują często do niebezpiecznych prac pracowników nie mających odpowiedniego przygotowania i kwalifikacji, a także nie przeszkolonych w zakresie bezpiecznej obsługi maszyn i urządzeń. W wyniku tego pracownicy ci ulegają ciężkim, powodującym inwalidztwo i śmierć wypadkom, osierocając dzieci i pozostawiając całe rodziny, rezultatem tego są więc tragedie rodzinne.</u>
          <u xml:id="u-236.7" who="#KazimierzIwaniec">Dlatego też z uznaniem odnoszę się do proponowanych uregulowań w projekcie Kodeksu pracy mówiącym o tym, że: po pierwsze, osoba kierująca pracownikami jest obowiązana organizować stanowiska pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy - art. 212; i po drugie, że w przypadku, gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bhp i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia pracownika bądź gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom, pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonania pracy - art. 210 § 1.</u>
          <u xml:id="u-236.8" who="#KazimierzIwaniec">Przepis ten, skutecznie realizowany, co winno być nadzorowane przez Państwową Inspekcję Pracy, Społeczną Inspekcję Pracy oraz zakładowe organizacje związków zawodowych, powinien w rezultacie doprowadzić do obniżania występującej obecnie olbrzymiej liczby wypadków przy pracy, w tym i tych w przedsiębiorstwach rolnych, w których jest ich o wiele więcej niż w zakładach przemysłowych.</u>
          <u xml:id="u-236.9" who="#KazimierzIwaniec">Jestem zdania, że do Europy zbliża nas wiele konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy z dziedziny ochrony pracy, uwzględnionych w projekcie ustawy, a także nowy przepis zawarty w art. 237 nakazujący pracodawcy zatrudniającemu powyżej 50 pracowników powołanie komisji bezpieczeństwa i higieny pracy. Wprawdzie będzie to organ doradczy i opiniodawczy pracodawcy, ale jestem przekonany, że odegra on ważną rolę w procesie poprawy stanu zarówno bezpieczeństwa, jak i higieny pracy, której zresztą bardzo brakuje w polskich zakładach pracy, a głównie w przedsiębiorstwach rolnych.</u>
          <u xml:id="u-236.10" who="#KazimierzIwaniec">W tym miejscu chciałbym poinformować Wysoką Izbę, że przy czynnym udziale Polskiego Związku Zawodowego Pracowników Rolnictwa w 1992 r. w Brukseli przez Europejską Federację Związków Zawodowych Pracowników Rolnictwa została uchwalona Karta Bezpieczeństwa i Ochrony Pracowników Rolnych w Europie. Wyrażam zadowolenie, że wiele rozwiązań z dziedziny warunków pracy, o których dzisiaj dyskutujemy w ramach projektu Kodeksu pracy, jest zbieżnych z postanowieniami powyższej karty. Wprawdzie pan poseł Lityński powiedział, że wyobraża sobie, jak obecna koalicja, a przedtem opozycja, zaatakowałaby ten projekt, ja jako długoletni działacz związkowy stwierdzam jednak, że ten dokument wymaga dopracowania, ale muszę przyznać, że jest on rzeczowy.</u>
          <u xml:id="u-236.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-237">
          <u xml:id="u-237.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-237.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Mieczysława Kasprzaka z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-238">
          <u xml:id="u-238.0" who="#MieczysławKasprzak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Obowiązujący od 1 stycznia 1975 r. Kodeks pracy, choć był wielokrotnie zmieniany i nowelizowany, odbiega wyraźnie od rzeczywistości i nie może już sprostać wymogom nowego układu stosunków gospodarczych i społecznych, właściwych dla gospodarki rynkowej. Przepisy obowiązującego Kodeksu pracy obejmowały głównie stosunki pracy w sektorze uspołecznionym, całkowicie zaś pomijały firmy prywatne. Gdy w 1974 r. powstawał Kodeks pracy, nie było mowy o bezrobociu, o likwidacji zakładów pracy, o pluralizmie związków zawodowych. Wiele zapisów tego kodeksu miało charakter postulatywny.</u>
          <u xml:id="u-238.1" who="#MieczysławKasprzak">Po zmianie ustroju gospodarczego od kilku lat zaistniała pilna potrzeba zreformowania prawa pracy, ograniczenia ingerencji państwa w tę dziedzinę. Państwo powinno ustanowić podstawowe zasady, ustawowe gwarancje w zakresie ochrony zatrudnienia, a także poziom uprawnień i świadczeń pracowniczych, dostosowując je do międzynarodowego prawa pracy. I takie uregulowania zostały zawarte w przedstawionym nam projekcie.</u>
          <u xml:id="u-238.2" who="#MieczysławKasprzak">Wcześniejsze inicjatywy ustawodawcze torują drogę proponowanym rozwiązaniom w dzisiejszym projekcie, szczególnie ustawa o związkach zawodowych, o rozwiązywaniu sporów zbiorowych, o zatrudnieniu i rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych.</u>
          <u xml:id="u-238.3" who="#MieczysławKasprzak">Obecna autonomia sfery gospodarczej wymaga większej swobody w zakresie kształtowania stosunków pracy poprzez układy zbiorowe, regulaminy pracy i płacy oraz indywidualne umowy o pracę. Wspomniany wyżej projekt ustawy znosi różnice w regulacji prawnej stosunków pracy, bez względu na sektor własności, proponuje elastyczne przepisy o czasie pracy oraz gwarantuje pewien poziom wynagrodzeń.</u>
          <u xml:id="u-238.4" who="#MieczysławKasprzak">W projekcie ustawy słusznie rezygnuje się z uregulowań w zakresie formalnej dyscypliny pracy, z przepisów o treści ideologicznej oraz ogranicza się liczbę delegacji do wydawania przepisów wykonawczych.</u>
          <u xml:id="u-238.5" who="#MieczysławKasprzak">Stosowana od kilku lat praktyka zawierania umów o pracę na czas określony, następnie odtwarzanie tych umów w nieskończoność, musi być zakończona. Dlatego słusznie w art. 25 projektu ustawy proponuje się, aby umowa zawarta na czas określony po raz trzeci przekształcała się w umowę o pracę na czas nie określony.</u>
          <u xml:id="u-238.6" who="#MieczysławKasprzak">Podobnie art. 29 § 3 zobowiązuje pracodawcę do potwierdzenia w ciągu 7 dni od zatrudnienia pracownika rodzaju umowy i jej warunków na piśmie. Jest to bardzo ważne uregulowanie, dotychczas bowiem nieprzestrzeganie go w wielu firmach prywatnych doprowadzało do sytuacji, w której pracownik był dyskryminowany, wykorzystywany przez pracodawcę i tym samym stał na pozycji przegranej w sprawach spornych, rozstrzyganych przez sądy.</u>
          <u xml:id="u-238.7" who="#MieczysławKasprzak">Wypowiedzenie umowy o pracę czy rozwiązanie jej bez wypowiedzenia, zgodnie z propozycją ustawy, powinno wskazywać na przyczynę uzasadniającą to wypowiedzenie wraz z z pouczeniem o środkach odwoławczych. Dotychczas przy wypowiadaniu umowy o pracę takich uzasadnień nie wymagano.</u>
          <u xml:id="u-238.8" who="#MieczysławKasprzak">W rozdz. 3 projektu ustawy normującym odprawy rentowe i emerytalne dla pracownika (art. 921 § 1), którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę czy emeryturę, proponuje się przyznać odprawę pieniężną w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia. Jest to ogromny postęp w stosunku do praktyk obecnie stosowanych w firmach, w których nie działają układy zbiorowe pracy, pracodawcom zaś nie spieszno do tworzenia regulaminów wynagrodzenia. Sądy pracy rozpatrując w związku z tym sprawy musiały sankcjonować ten stan rzeczy wobec braku uregulowań prawnych w tym zakresie. Uważam jednak, że wysokość odprawy proponowana w ustawie jest zbyt niska, w związku z tym proponuję uzależnienie wysokości odprawy od stażu pracy, to jest podwojenie tej wysokości do dwumiesięcznego wynagrodzenia dla pracowników o ponaddziesięcioletnim stażu pracy, zaliczając jednocześnie staż pracy u poprzedniego pracodawcy. Bardzo ważny jest tutaj aspekt społeczny i ekonomiczny, wynikający z trudności w przystosowaniu się emeryta czy rencisty do zmienionych warunków po przejściu w stan spoczynku.</u>
          <u xml:id="u-238.9" who="#MieczysławKasprzak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Proponowana w projekcie ustawy wysokość odprawy w razie śmierci pracownika w czasie trwania stosunku pracy (art. 93 § 2) jest uzależniona od okresu zatrudnienia pracownika u danego pracodawcy. Moim zdaniem celowe i uzasadnione byłoby zaliczenie stażu pracy również u poprzednich pracodawców. Także uprawnienia do nagród jubileuszowych w firmach, gdzie nie działają układy zbiorowe pracy czy regulaminy wynagrodzenia, stawiają pracowników, którzy musieli zmienić pracę, w niekorzystnej sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-238.10" who="#MieczysławKasprzak">W dziale III projektu ustawy, regulującym wynagrodzenia za pracę, minister pracy otrzymuje delegację do określenia w drodze zarządzenia najniższego wynagrodzenia za pracę w pełnym wymiarze czasu pracy (art. 774), co w powiązaniu z art. 29 § 3 daje gwarancję skończenia z praktyką dowolnego ustalania wynagrodzenia na poziomie żenująco niskim.</u>
          <u xml:id="u-238.11" who="#MieczysławKasprzak">Propozycje zawarte w projekcie ustawy dotyczące uregulowań czasu pracy i zobowiązania pracodawców do prowadzenia ewidencji czasu pracy ze szczególnym uwzględnieniem czasu pracy w godzinach nadliczbowych są moim zdaniem dobre, gdyż przerwą praktyki niepłacenia za pracę w godzinach nadliczbowych. Również uregulowania urlopowe proponowane w projekcie ustawy, przyznające urlop po przepracowaniu sześciu miesięcy, są właściwe, gdyż ułatwiają sprawniejsze wykorzystywanie urlopów - nie będą, jak dotychczas, sprzyjać powstawaniu zaległości urlopowych. Dobre jest także rozwiązanie dotyczące wymiaru urlopu, liczonego w dniach roboczych - bez wliczania do urlopu dni wolnych od pracy. Czytelne i słuszne są rozwiązania urlopowe odnoszące się do rozwiązania stosunku pracy w ciągu roku kalendarzowego (art. 1551 § 1) oraz podwyższające minimalny wymiar urlopu z 14 do 18 dni roboczych.</u>
          <u xml:id="u-238.12" who="#MieczysławKasprzak">Projekt ustawy reguluje obowiązki pracodawcy, między innymi zobowiązuje go do prowadzenia dokumentacji osobowej pracowników, do współdziałania z zakładową organizacją związkową oraz wydania świadectwa pracy bez żadnych uwarunkowań. Równolegle reguluje obowiązki pracowników dotyczące wykonywania poleceń przełożonych, dbałości o mienie pracodawcy, zachowania tajemnicy informacji czy nieprowadzenia działalności konkurencyjnej w stosunku do pracodawcy. Skreślenie art. 98 dotyczącego opinii pracowniczej, rezygnacja z tej instytucji jako nieprzydatnej, nieobiektywnej i bardzo często wypaczanej w przeszłości, wydaje się słuszne. Mogą ją zastąpić zwiększone informacje zawarte w świadectwie pracy czy też powstanie nowej instytucji - rekomendacji czy referencji. Projekt ustawy, co również uznać trzeba za pozytywne, rozszerza zakres ochrony prawnej związanej z ciążą i macierzyństwem nawet w stosunku do kobiet zatrudnionych na okres próbny.</u>
          <u xml:id="u-238.13" who="#MieczysławKasprzak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Projekt ustawy o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych ustaw uważam za dobry, dlatego też wnoszę o przekazanie go do dalszego doskonalenia w komisjach sejmowych i o uwzględnienie uwag związkowców.</u>
          <u xml:id="u-238.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-239">
          <u xml:id="u-239.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-239.1" who="#AleksanderMałachowski">Ogłaszam przerwę do godz. 20.05.</u>
          <u xml:id="u-239.2" who="#AleksanderMałachowski">Proszę państwa o punktualne przybycie na obrady, żebyśmy mogli przeprowadzić głosowania.</u>
          <u xml:id="u-239.3" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 19 min 46 do godz. 20 min 07)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-240">
          <u xml:id="u-240.0" who="#AleksanderMałachowski">Proszę państwa o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-240.1" who="#AleksanderMałachowski">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-240.2" who="#AleksanderMałachowski">Wysoka Izbo! Proszę o zajmowanie miejsc i o ciszę na sali, żebyśmy mogli spokojnie się porozumiewać i sprawnie rozpatrzyć to wszystko, co tu przed nami leży.</u>
          <u xml:id="u-240.3" who="#AleksanderMałachowski">Powracamy do rozpatrzenia punktu 10 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej w sprawie wniosków wstępnych o pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej i karnej.</u>
          <u xml:id="u-240.4" who="#AleksanderMałachowski">Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedstawionego przez pana posła Jerzego Wiatra oraz przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-240.5" who="#AleksanderMałachowski">W dyskusji zgłoszono wniosek o zwrócenie komisji sprawozdania w części dotyczącej Janusza Lewandowskiego, wraz z określeniem kierunku i zakresu dalszego postępowania.</u>
          <u xml:id="u-240.6" who="#AleksanderMałachowski">Wniosek ten został paniom posłankom i panom posłom doręczony.</u>
          <u xml:id="u-240.7" who="#AleksanderMałachowski">Nad wnioskiem tym głosować będziemy w pierwszej kolejności.</u>
          <u xml:id="u-240.8" who="#AleksanderMałachowski">We wniosku czytamy: „W imieniu Unii Pracy Klubu Parlamentarnego zgłaszam wniosek o odrzucenie wniosku Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej o umorzenie postępowania w stosunku do byłego ministra przekształceń własnościowych Janusza Lewandowskiego i ponowne skierowanie sprawy rozpatrzenia wniosku wstępnego do komisji w celu uzupełnienia postępowania przez:</u>
          <u xml:id="u-240.9" who="#AleksanderMałachowski">— zgromadzenie i przedyskutowanie dokumentów dotyczących prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, o których mowa w pkt. 5b sprawozdania komisji;</u>
          <u xml:id="u-240.10" who="#AleksanderMałachowski">— przeanalizowanie wyników kontroli przebiegu procesu przekształceń własnościowych w jednoosobowe spółki skarbu państwa przeprowadzonej przez Najwyższą Izbę Kontroli, o której mowa w sprawozdaniu komisji;</u>
          <u xml:id="u-240.11" who="#AleksanderMałachowski">— zgromadzenie i przeanalizowanie dokumentów dotyczących zleceń firmom konsultingowym opracowywania analiz, o których mowa w zarzucie o naruszeniu ustawy o ochronie tajemnicy państwowej i służbowej;</u>
          <u xml:id="u-240.12" who="#AleksanderMałachowski">— powołanie biegłych na okoliczność, czy sprzedaż pakietów kontrolnych akcji skarbu państwa jest równoznaczna ze sprzedażą nieruchomości w związku z zarzutem naruszenia ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców”.</u>
          <u xml:id="u-240.13" who="#AleksanderMałachowski">Wniosek podpisał pan poseł Ryszard Faszyński.</u>
          <u xml:id="u-240.14" who="#AleksanderMałachowski">Czy wszystko jest jasne w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-240.15" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-240.16" who="#AleksanderMałachowski">Proszę uprzejmie o umieszczenie kart w czytnikach. Kworum jest, ponad 300 kart zostało włożonych.</u>
          <u xml:id="u-240.17" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem wniosku o zwrócenie Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej sprawozdania z prac nad wnioskami wstępnymi o pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej i karnej, w części dotyczącej Janusza Lewandowskiego, wraz z określeniem kierunku i zakresu dalszego postępowania komisji, w brzmieniu proponowanym we wniosku, który przed chwilą przeczytałem, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-240.18" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-240.19" who="#AleksanderMałachowski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-240.20" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, iż głosowało 381 posłów. Za wnioskiem opowiedziało się 186 posłów, przeciw - 139, wstrzymało się od głosu 56 posłów.</u>
          <u xml:id="u-240.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-240.22" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm wniosek przyjął.</u>
          <u xml:id="u-240.23" who="#AleksanderMałachowski">Przechodzimy do głosowania nad wnioskami komisji o umorzenie postępowania.</u>
          <u xml:id="u-240.24" who="#AleksanderMałachowski">Zgodnie z art. 71 regulaminu Sejmu uchwały o pociągnięciu do odpowiedzialności konstytucyjnej lub o umorzeniu postępowania w sprawie Sejm podejmuje bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u>
          <u xml:id="u-240.25" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam obecność wymaganej liczby posłów.</u>
          <u xml:id="u-240.26" who="#AleksanderMałachowski">Komisja wnosi o umorzenie postępowania wobec Jana Krzysztofa Bieleckiego, Leszka Balcerowicza, Henryki Bochniarz, Waldemara Kuczyńskiego, Janusza Lewandowskiego i Tadeusza Syryjczyka.</u>
          <u xml:id="u-240.27" who="#AleksanderMałachowski">Przed chwilą głosowaliśmy nad wnioskiem dotyczącym ministra Janusza Lewandowskiego, więc ta sprawa jest już rozwiązana.</u>
          <u xml:id="u-240.28" who="#AleksanderMałachowski">Nad każdym wnioskiem głosować będziemy oddzielnie.</u>
          <u xml:id="u-240.29" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania nad wnioskiem dotyczącym Jana Krzysztofa Bieleckiego.</u>
          <u xml:id="u-240.30" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem wniosku o umorzenie postępowania wobec Jana Krzysztofa Bieleckiego, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-240.31" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-240.32" who="#AleksanderMałachowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-240.33" who="#AleksanderMałachowski">Głosowało 389 posłów. Większość bezwzględna wynosi 195. Za wnioskiem opowiedziało się 199 posłów, przeciw - 98, wstrzymało się od głosu 92 posłów.</u>
          <u xml:id="u-240.34" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm bezwzględną większością głosów wniosek przyjął.</u>
          <u xml:id="u-240.35" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania nad wnioskiem dotyczącym Leszka Balcerowicza.</u>
          <u xml:id="u-240.36" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem wniosku o umorzenie postępowania wobec Leszka Balcerowicza, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-240.37" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-240.38" who="#AleksanderMałachowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-240.39" who="#AleksanderMałachowski">W głosowaniu wzięło udział 385 posłów. Większość bezwzględna wynosi 193. Za wnioskiem opowiedziało się 231 posłów, przeciwko - 80, wstrzymało się od głosu 74 posłów.</u>
          <u xml:id="u-240.40" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm bezwzględną większością głosów przyjął wniosek dotyczący ministra Leszka Balcerowicza.</u>
          <u xml:id="u-240.41" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania nad wnioskiem dotyczącym Henryki Bochniarz.</u>
          <u xml:id="u-240.42" who="#AleksanderMałachowski">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku o umorzenie postępowania wobec Henryki Bochniarz, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-240.43" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-240.44" who="#AleksanderMałachowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-240.45" who="#AleksanderMałachowski">Głosowało 393 posłów. Większość bezwzględna wynosi 197. Za wnioskiem opowiedziało się 274 posłów, przeciw - 42, wstrzymało się od głosu 77 posłów.</u>
          <u xml:id="u-240.46" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm przyjął wniosek bezwzględną większością głosów.</u>
          <u xml:id="u-240.47" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania nad wnioskiem dotyczącym Waldemara Kuczyńskiego.</u>
          <u xml:id="u-240.48" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem wniosku o umorzenie postępowania wobec Waldemara Kuczyńskiego, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-240.49" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-240.50" who="#AleksanderMałachowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-240.51" who="#AleksanderMałachowski">W głosowaniu wzięło udział 393 posłów. Większość bezwzględna wynosi 197. Za przyjęciem wniosku głosowało 252 posłów, przeciw - 62, wstrzymało się od głosu 79 posłów.</u>
          <u xml:id="u-240.52" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm bezwzględną większością głosów wniosek przyjął.</u>
          <u xml:id="u-240.53" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania nad wnioskiem dotyczącym Tadeusza Syryjczyka.</u>
          <u xml:id="u-240.54" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem wniosku o umorzenie postępowania wobec Tadeusza Syryjczyka, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-240.55" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-240.56" who="#AleksanderMałachowski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-240.57" who="#AleksanderMałachowski">W głosowaniu wzięło udział 387 posłów. Większość bezwzględna wynosi 194. Za przyjęciem wniosku głosowało 225 posłów, przeciw - 68, wstrzymało się od głosu 94 posłów.</u>
          <u xml:id="u-240.58" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm bezwzględną większością głosów wniosek przyjął.</u>
          <u xml:id="u-240.59" who="#AleksanderMałachowski">Powracamy do rozpatrzenia punktu 11 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o poprawkach Senatu do ustawy o zamówieniach publicznych.</u>
          <u xml:id="u-240.60" who="#AleksanderMałachowski">Przypominam, że Sejm wysłuchał sprawozdania przedstawionego przez posła Józefa Łochowskiego i przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-240.61" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana posła Józefa Łochowskiego, żeby jednak był łaskaw zająć miejsce tutaj, by w razie potrzeby mógł udzielić wyjaśnień.</u>
          <u xml:id="u-240.62" who="#AleksanderMałachowski">Proszę, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-240.63" who="#AleksanderMałachowski">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-240.64" who="#AleksanderMałachowski">Przypominam, iż zgodnie z art. 17 ust. 4 Ustawy Konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 r. Sejm odrzuca poprawkę Senatu bezwzględną większością głosów, w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u>
          <u xml:id="u-240.65" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że w głosowaniu uczestniczy wymagana liczba posłów.</u>
          <u xml:id="u-240.66" who="#AleksanderMałachowski">Jeżeli Sejm nie odrzuci poprawki Senatu bezwzględną większością głosów, uważa się ją za przyjętą.</u>
          <u xml:id="u-240.67" who="#AleksanderMałachowski">Głosować będziemy nad wnioskami o odrzucenie poprawek Senatu.</u>
          <u xml:id="u-240.68" who="#AleksanderMałachowski">Przechodzimy do poprawek.</u>
          <u xml:id="u-240.69" who="#AleksanderMałachowski">W poprawce nr 1, dotyczącej art. 2, Senat w pkt. 7 proponuje zastąpienie wyrazów: „określone w ustawie budżetowej lub budżetach” wyrazami: „lub budżetów”. Poprawka ma charakter redakcyjny.</u>
          <u xml:id="u-240.70" who="#AleksanderMałachowski">Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-240.71" who="#AleksanderMałachowski">Czy pan poseł Józef Łochowski chciałby coś dodać?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-241">
          <u xml:id="u-241.0" who="#JózefŁochowski">Nie, sprawa jest jasna, poprawkę proponuję przyjąć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-242">
          <u xml:id="u-242.0" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-242.1" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do art. 2 pkt 7, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-242.2" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-242.3" who="#AleksanderMałachowski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-242.4" who="#AleksanderMałachowski">W głosowaniu wzięło udział 392 posłów. Większość bezwzględna wynosi 197. Za odrzuceniem poprawki głosowało 7 posłów, przeciw - 384, wstrzymał się od głosu 1 poseł.</u>
          <u xml:id="u-242.5" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm, wobec nieuzyskania bezwzględnej większości głosów, poprawkę Senatu do art. 2 pkt 7 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-242.6" who="#AleksanderMałachowski">W poprawce nr 2, dotyczącej art. 4, Senat w ust. 2 proponuje zastąpienie wyrazu „ważny” wyrazami „inny ważny”. Poprawka ma charakter redakcyjny.</u>
          <u xml:id="u-242.7" who="#AleksanderMałachowski">Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-242.8" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-242.9" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do art. 4 ust. 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-242.10" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-242.11" who="#AleksanderMałachowski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-242.12" who="#AleksanderMałachowski">W głosowaniu wzięło udział 391 posłów. Większość bezwzględna wynosi 196. Za odrzuceniem opowiedziało się 3 posłów, przeciw - 387, wstrzymał się od głosu 1 poseł.</u>
          <u xml:id="u-242.13" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm, wobec nieuzyskania bezwzględnej większości głosów, poprawkę Senatu do art. 4 ust. 2 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-242.14" who="#AleksanderMałachowski">W poprawce nr 3, dotyczącej art. 9 ust. 2, Senat w nowym brzmieniu pkt. 2 proponuje, aby prezes Urzędu Zamówień Publicznych miał również prawo żądania od zamawiających udostępnienia dokumentacji dotyczącej zamówienia publicznego.</u>
          <u xml:id="u-242.15" who="#AleksanderMałachowski">Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-242.16" who="#AleksanderMałachowski">Czy pan poseł sprawozdawca ma jakieś uwagi?</u>
          <u xml:id="u-242.17" who="#komentarz">(Poseł Józef Łochowski: Nie, to jest oczywiste.)</u>
          <u xml:id="u-242.18" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-242.19" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do art. 9 ust. 2 pkt 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-242.20" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-242.21" who="#AleksanderMałachowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-242.22" who="#AleksanderMałachowski">Głosowało 396 posłów. Większość bezwzględna wynosi 199. Za odrzuceniem poprawki opowiedziało się 2 posłów, przeciw - 389, wstrzymało się od głosu 5 posłów.</u>
          <u xml:id="u-242.23" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm, wobec nieuzyskania bezwzględnej większości głosów, poprawkę Senatu do art. 9 ust. 2 pkt 2 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-242.24" who="#AleksanderMałachowski">W poprawce nr 4 Senat proponuje oznaczyć art. 12 jako art. 31, a tym samym przenieść go z rozdziału 2, dotyczącego Urzędu Zamówień Publicznych, do rozdziału 4, dotyczącego przetargu nieograniczonego i przetargu ograniczonego.</u>
          <u xml:id="u-242.25" who="#AleksanderMałachowski">W przypadku przyjęcia tej poprawki odpowiedniej zmianie ulegnie powołanie w dotychczasowym art. 12 ust. 2 pkt 1.</u>
          <u xml:id="u-242.26" who="#AleksanderMałachowski">Z tą poprawką związana jest poprawka nr 12, w której Senat proponuje dotychczasowe art. od 13 do 31 oznaczyć jako art. 12–30, a także przewidziane w ustawie odesłania do art. 13–31 zastąpić odpowiednio art. 12–30. Poprawki te mają charakter legislacyjny. Nad tymi poprawkami głosować będziemy łącznie.</u>
          <u xml:id="u-242.27" who="#AleksanderMałachowski">Komisja wnosi o przyjęcie tych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-242.28" who="#AleksanderMałachowski">Czy pan poseł chce wyrazić jakąś opinię?</u>
          <u xml:id="u-242.29" who="#komentarz">(Poseł Józef Łochowski: Nie.)</u>
          <u xml:id="u-242.30" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-242.31" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za odrzuceniem poprawek Senatu nr 4 i nr 12, dotyczących oznaczenia art. 12–31, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-242.32" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-242.33" who="#AleksanderMałachowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-242.34" who="#AleksanderMałachowski">Głosowało 392 posłów. Większość bezwzględna wynosi 197. Za odrzuceniem poprawek głosował 1 poseł, przeciw - 384 posłów, wstrzymało się od głosu 7 posłów.</u>
          <u xml:id="u-242.35" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm, wobec nieuzyskania bezwzględnej większości głosów, poprawki Senatu nr 4 i nr 12, dotyczące oznaczenia art. 12–31, przyjął.</u>
          <u xml:id="u-242.36" who="#AleksanderMałachowski">W poprawce nr 5 do art. 14 pkt 4 Senat proponuje zastąpienie terminu „negocjacje” terminem „rokowania”.</u>
          <u xml:id="u-242.37" who="#AleksanderMałachowski">Tę samą zmianę Senat proponuje w poprawkach: nr 15 do art. 63, nr 16 do art. 64, nr 17 do art. 65 ust. 1 oraz nr 18 do art. 66 ust. 4.</u>
          <u xml:id="u-242.38" who="#AleksanderMałachowski">W poprawce nr 17 Senat dodatkowo proponuje, aby rokowania mogły być poprzedzone również publicznym ogłoszeniem zaproszenia do składania ofert wstępnych lub ostatecznych co najmniej w miejscowej prasie codziennej.</u>
          <u xml:id="u-242.39" who="#AleksanderMałachowski">Nad tymi poprawkami głosować będziemy łącznie.</u>
          <u xml:id="u-242.40" who="#AleksanderMałachowski">Komisja wnosi o odrzucenie tych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-242.41" who="#AleksanderMałachowski">Czy pan poseł sprawozdawca zechce nam tu coś wyjaśnić?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-243">
          <u xml:id="u-243.0" who="#JózefŁochowski">Jeśli można, Wysoka Izbo, chciałbym tylko przypomnieć to, co mówiliśmy rano. Komisja uznała, iż przyjęte przez nas sformułowanie „negocjacje” jest lepsze, albowiem jest częściej stosowane w dziedzinie handlu i gospodarki. Dlatego też zaproponowaliśmy, aby tę poprawkę odrzucić. Jeśli chodzi o tę nieco skomplikowaną procedurę, dotyczącą ogłoszenia zaproszenia co najmniej w miejscowej codziennej prasie, to sformułowanie takie uznaliśmy także za zbyt mało precyzyjne i proponujemy jedną i drugą poprawkę odrzucić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-244">
          <u xml:id="u-244.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-244.1" who="#AleksanderMałachowski">Czy są jakieś pytania w związku z tą sprawą? Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-244.2" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-244.3" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za odrzuceniem poprawek Senatu do art. 14 pkt 4, art. 63, 64, 65 ust. 1 oraz do art. 66 ust. 4, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-244.4" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-244.5" who="#AleksanderMałachowski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-244.6" who="#AleksanderMałachowski">Głosowało 389 posłów. Większość bezwzględna wynosi 195. Za odrzuceniem poprawek opowiedziało się 379 posłów, przeciw - 1 poseł, wstrzymało się od głosu 9 posłów.</u>
          <u xml:id="u-244.7" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawki Senatu do art. 14 pkt 4, art. 63, 64, 65 ust. 1 oraz do art. 66 ust. 4 bezwzględną większością głosów.</u>
          <u xml:id="u-244.8" who="#AleksanderMałachowski">W poprawce nr 6, dotyczącej art. 19, Senat w ust. 4 proponuje wyrazy: „zwracając się do nich po raz pierwszy” zastąpić wyrazami: „rozpoczynając postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego”.</u>
          <u xml:id="u-244.9" who="#AleksanderMałachowski">Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-244.10" who="#AleksanderMałachowski">Czy pan poseł chciałby coś wyjaśniać? Chyba wszystko jest jasne; sformułowanie wydaje się szczęśliwsze.</u>
          <u xml:id="u-244.11" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-244.12" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do art. 19 ust. 4, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-244.13" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-244.14" who="#AleksanderMałachowski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-244.15" who="#AleksanderMałachowski">Głosowało 385 posłów. Większość bezwzględna wynosi 193. Za odrzuceniem poprawki opowiedziało się 3 posłów, przeciw - 379, wstrzymało się od głosu 3 posłów.</u>
          <u xml:id="u-244.16" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm, wobec nieuzyskania bezwzględnej większości głosów, poprawkę Senatu do art. 19 ust. 4 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-244.17" who="#AleksanderMałachowski">W poprawce nr 7, dotyczącej art. 20 ust. 1 pkt 1, Senat proponuje uzupełnienie przepisu, zgodnie z którym niewykonanie zamówienia przez dostawcę lub wykonawcę z należytą starannością zachodzi w szczególności, gdy zostało to stwierdzone przez obniżenie ceny lub zapłatę kary umownej.</u>
          <u xml:id="u-244.18" who="#AleksanderMałachowski">Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-244.19" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana posła sprawozdawcę o opinię.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-245">
          <u xml:id="u-245.0" who="#JózefŁochowski">Dotyczy to dosyć istotnej sprawy, mianowicie problemu wykluczenia z ubiegania się o udzielenie zamówienia publicznego. Poprawkę Senatu — jak gdyby rozszerzającą, polegającą na tym, żeby po wyrazach „z należytą starannością” dodać „w szczególności, gdy zostało stwierdzone to przez obniżenie ceny lub zapłaty kary umownej” — proponujemy odrzucić z powodów takich, że obniżenie ceny nie zawsze jest wynikiem złego czy niestarannego wykonania usługi. Może ono także wynikać np. z dobrowolnej umowy między zamawiającym a wykonawcą. Dlatego nie możemy zgodzić się na tę zmianę, aby nie wykluczyć niepotrzebnie tych, którzy na to po prostu nie zasłużyli. Stąd nasza propozycja, aby tę poprawkę odrzucić. Ponadto sformułowanie „z należytą starannością” jest sformułowaniem Kodeksu cywilnego i jest dosyć szczegółowo i precyzyjnie określone w tymże kodeksie; nie wymaga więc tutaj jeszcze dodatkowych obostrzeń i wyjaśnień.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-246">
          <u xml:id="u-246.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-246.1" who="#AleksanderMałachowski">Czy są jakieś pytania lub wątpliwości? Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-246.2" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-246.3" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do art. 20 ust. 1 pkt 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-246.4" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-246.5" who="#AleksanderMałachowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-246.6" who="#AleksanderMałachowski">Głosowało 388 posłów. Większość bezwzględna wynosi 195. Za odrzuceniem poprawki opowiedziało się 379 posłów, przeciw - 4, wstrzymało się od głosu 5 posłów.</u>
          <u xml:id="u-246.7" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu do art. 20 ust. 1 pkt 1 bezwzględną większością głosów.</u>
          <u xml:id="u-246.8" who="#AleksanderMałachowski">W poprawce nr 8, dotyczącej art 23, Senat w ust. 4 proponuje dodanie przepisu, zgodnie z którym zamawiający może żądać w celu potwierdzenia spełniania warunków również oświadczenia, że dostawcy lub wykonawcy nie pozostają w stosunku zależności lub dominacji z innymi uczestnikami postępowania.</u>
          <u xml:id="u-246.9" who="#AleksanderMałachowski">Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-246.10" who="#AleksanderMałachowski">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-247">
          <u xml:id="u-247.0" who="#JózefŁochowski">Jest to faktycznie rozszerzenie zapisu, wykluczające możliwość pewnej zmowy, i w związku z tym proponujemy przyjęcie poprawki. Rozjaśnia to sformułowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-248">
          <u xml:id="u-248.0" who="#AleksanderMałachowski">Czy są pytania do posła sprawozdawcy? Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-248.1" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-248.2" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do art. 23 ust. 4, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-248.3" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-248.4" who="#AleksanderMałachowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-248.5" who="#AleksanderMałachowski">Głosowało 384 posłów. Większość bezwzględna wynosi 193. Za wnioskiem o odrzucenie poprawki opowiedziało się 3 posłów, przeciw - 377, wstrzymało się od głosu 4 posłów.</u>
          <u xml:id="u-248.6" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm, wobec nieuzyskania bezwzględnej większości głosów, poprawkę Senatu do art. 23 ust. 4 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-248.7" who="#AleksanderMałachowski">W poprawce nr 9 lit. a, dotyczącej art. 24, Senat w ust. 1 proponuje skreślić wyrazy: „o organizacji”. Poprawka ta ma charakter redakcyjny.</u>
          <u xml:id="u-248.8" who="#AleksanderMałachowski">Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-248.9" who="#AleksanderMałachowski">Pan poseł sprawozdawca nie widzi potrzeby objaśniania.</u>
          <u xml:id="u-248.10" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-248.11" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do art. 24 ust. 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-248.12" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-248.13" who="#AleksanderMałachowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-248.14" who="#AleksanderMałachowski">Głosowało 385 posłów. Większość bezwzględna wynosi 193. Za odrzuceniem poprawki opowiedział się 1 poseł, przeciw - 382, wstrzymało się od głosu 2 posłów.</u>
          <u xml:id="u-248.15" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm, wobec nieuzyskania bezwzględnej większości głosów, poprawkę Senatu do art. 24 ust. 1 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-248.16" who="#AleksanderMałachowski">W poprawce nr 9 lit. b, dotyczącej art. 24 ust. 4, Senat proponuje dodanie określenia końcowego terminu przekazywania zainteresowanym formularza wstępnej kwalifikacji na 14 dni przed terminem składania ofert.</u>
          <u xml:id="u-248.17" who="#AleksanderMałachowski">Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-248.18" who="#AleksanderMałachowski">Proszę, pan poseł sprawozdawca.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-249">
          <u xml:id="u-249.0" who="#JózefŁochowski">Chciałbym nieco rozjaśnić tę sprawę. Ponieważ ten ustęp dotyczy przekazania zainteresowanym formularza wstępnej kwalifikacji, dodanie zapisu, że nie może to nastąpić później niż 14 dni przed terminem składania ofert, wydłuża, co prawda, procedurę związaną z zamówieniem, ale zarazem ogranicza możliwość przekazania formularza przez zamawiającego w ostatniej chwili, np. w ostatnim dniu, a przez to uniemożliwienia złożenia oferty w terminie i jak gdyby bezpośrednio wykluczenia konkurencji. Uważamy, że jest to lepsze sformułowanie, paragraf ten jest przez to precyzyjniejszy i dlatego proponujemy przyjąć poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-250">
          <u xml:id="u-250.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję uprzejmie.</u>
          <u xml:id="u-250.1" who="#AleksanderMałachowski">Czy są pytania? Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-250.2" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-250.3" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do art. 24 ust. 4, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-250.4" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-250.5" who="#AleksanderMałachowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-250.6" who="#AleksanderMałachowski">Głosowało 386 posłów. Większość bezwzględna wynosi 194. Za odrzuceniem nie opowiedział się nikt, przeciw - 384 posłów, wstrzymało się od głosu 2 posłów.</u>
          <u xml:id="u-250.7" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm, wobec nieuzyskania bezwzględnej większości głosów, poprawkę Senatu do art. 24 ust. 4 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-250.8" who="#AleksanderMałachowski">W poprawce nr 10, dotyczącej art. 28, Senat w nowym brzmieniu pkt. 1 proponuje, aby zamawiający nie mógł ujawnić informacji, których ujawnienie narusza tajemnicę państwową, a nie, jak uchwalił Sejm, ważny interes państwa. Proponuje także, aby informacja o ważnych interesach handlowych nie mogła być ujawniona tylko w przypadku, jeżeli uczestnik postępowania zastrzegł sobie tajemnicę handlową. Sejm natomiast uchwalił zakaz ujawniania tych informacji bez wymogu zastrzeżenia.</u>
          <u xml:id="u-250.9" who="#AleksanderMałachowski">Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-250.10" who="#AleksanderMałachowski">Czy pan poseł sprawozdawca chce zabrać głos?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-251">
          <u xml:id="u-251.0" who="#JózefŁochowski">Jeśli można, tak. Artykuł ten i ta poprawka dotyczą tego, czego zamawiający nie może ujawnić - pewnych informacji. Propozycja Senatu zmierza do tego, aby nie mógł on ujawnić żadnej informacji, jeżeli świadczący usługę zastrzegł tajemnicę handlową. Mogłoby to doprowadzić do paradoksu - że każdy zastrzegałby, że jest to tajemnica handlowa i de facto żadnej informacji nie można byłoby wtedy ujawnić i upublicznić. Dlatego proponujemy odrzucić tę poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-252">
          <u xml:id="u-252.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję uprzejmie.</u>
          <u xml:id="u-252.1" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-252.2" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do art. 28 pkt 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-252.3" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-252.4" who="#AleksanderMałachowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-252.5" who="#AleksanderMałachowski">W głosowaniu wzięło udział 379 posłów. Większość bezwzględna wynosi 190. Za wnioskiem o odrzucenie poprawki opowiedziało się 365 posłów, przeciw - 7, wstrzymało się od głosu 7 posłów.</u>
          <u xml:id="u-252.6" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu do art. 28 pkt 1 bezwzględną większością głosów.</u>
          <u xml:id="u-252.7" who="#AleksanderMałachowski">Poprawka nr 11, dotycząca art. 30 ust. 3, polegająca na dodaniu wyrazu „także”, ma charakter redakcyjny.</u>
          <u xml:id="u-252.8" who="#AleksanderMałachowski">Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-252.9" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-252.10" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do art. 30 ust. 3, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-252.11" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-252.12" who="#AleksanderMałachowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-252.13" who="#AleksanderMałachowski">Głosowało 374 posłów. Większość bezwzględna wynosi 188. Za wnioskiem o odrzucenie poprawki opowiedziało się 18 posłów, przeciw - 349, wstrzymało się od głosu 7 posłów.</u>
          <u xml:id="u-252.14" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm, wobec nieuzyskania bezwzględnej większości głosów, poprawkę Senatu do art. 30 ust. 3 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-252.15" who="#AleksanderMałachowski">Poprawkę nr 12 rozpatrzyliśmy łącznie z poprawką nr 4.</u>
          <u xml:id="u-252.16" who="#AleksanderMałachowski">W poprawce nr 13, dotyczącej art. 40, Senat w ust. 4 proponuje zastąpienie wyrazów: „przedłużeniem okresu wadium” wyrazami: „przedłużeniem okresu ważności wadium”. Poprawka ta ma charakter redakcyjny.</u>
          <u xml:id="u-252.17" who="#AleksanderMałachowski">Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-252.18" who="#AleksanderMałachowski">To nie wymaga chyba żadnych objaśnień posła sprawozdawcy, a zatem przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-252.19" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do art. 40 ust. 4, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-252.20" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-252.21" who="#AleksanderMałachowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-252.22" who="#AleksanderMałachowski">Głosowało 378 posłów. Większość bezwzględna wynosi 190. Za wnioskiem o odrzucenie poprawki opowiedziało się 11 posłów, przeciw - 360, wstrzymało się od głosu 7 posłów.</u>
          <u xml:id="u-252.23" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm, wobec nieuzyskania bezwzględnej większości głosów, poprawkę Senatu do art. 40 ust. 4 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-252.24" who="#AleksanderMałachowski">W poprawce nr 14, dotyczącej art. 53, Senat proponuje zastąpić sformułowanie „na pierwszym” sformułowaniem „w pierwszym”. Poprawka ta ma charakter redakcyjny.</u>
          <u xml:id="u-252.25" who="#AleksanderMałachowski">Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-252.26" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-252.27" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do art. 53, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-252.28" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-252.29" who="#AleksanderMałachowski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-252.30" who="#AleksanderMałachowski">W głosowaniu wzięło udział 371 posłów. Większość bezwzględna wynosi 186. Za odrzuceniem poprawki nie głosował nikt, przeciw głosowało 369 posłów, wstrzymało się od głosu 2 posłów.</u>
          <u xml:id="u-252.31" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm, wobec nieuzyskania bezwzględnej większości głosów, poprawkę Senatu do art. 53 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-252.32" who="#AleksanderMałachowski">Poprawki nr 15–18 rozpatrzyliśmy łącznie z poprawką nr 5.</u>
          <u xml:id="u-252.33" who="#AleksanderMałachowski">W poprawce nr 19, dotyczącej art. 67, oraz nr 20, dotyczącej art. 68, Senat proponuje zastąpienie wyrazów: „dóbr gotowych” wyrazem: „rzeczy”.</u>
          <u xml:id="u-252.34" who="#AleksanderMałachowski">Nad tymi poprawkami będziemy głosować łącznie.</u>
          <u xml:id="u-252.35" who="#AleksanderMałachowski">Komisja wnosi o przyjęcie tych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-252.36" who="#AleksanderMałachowski">Pan poseł zapewne nie ma tutaj nic do dodania.</u>
          <u xml:id="u-252.37" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-252.38" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za odrzuceniem poprawek Senatu do art. 67 i art. 68, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-252.39" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-252.40" who="#AleksanderMałachowski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-252.41" who="#AleksanderMałachowski">W głosowaniu wzięło udział 386 posłów. Większość bezwzględna wynosi 194. Za odrzuceniem poprawek głosowało 4 posłów, przeciw - 378, wstrzymało się od głosu 4 posłów.</u>
          <u xml:id="u-252.42" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm, wobec nieuzyskania bezwzględnej większości głosów, poprawki Senatu do art. 67 i do art. 68 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-252.43" who="#AleksanderMałachowski">W poprawce nr 21, dotyczącej art. 70, Senat proponuje zastąpienie wyrazu „to” wyrazem „stanowi”. Poprawka ma charakter redakcyjny.</u>
          <u xml:id="u-252.44" who="#AleksanderMałachowski">Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-252.45" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-252.46" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do art. 70, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-252.47" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-252.48" who="#AleksanderMałachowski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-252.49" who="#AleksanderMałachowski">W głosowaniu wzięło udział 388 posłów. Większość bezwzględna wynosi 195. Za odrzuceniem poprawki głosowało 371 posłów, przeciw - 10, wstrzymało się od głosu 7 posłów.</u>
          <u xml:id="u-252.50" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu do art. 70 bezwzględną większością głosów.</u>
          <u xml:id="u-252.51" who="#AleksanderMałachowski">Do art. 71 Senat wniósł dwie poprawki.</u>
          <u xml:id="u-252.52" who="#AleksanderMałachowski">W poprawce nr 22 lit. a, dotyczącej art. 71 pkt 4, Senat proponuje rozszerzyć katalog zamówień publicznych z wolnej ręki o twórcze prace projektowe.</u>
          <u xml:id="u-252.53" who="#AleksanderMałachowski">W poprawce nr 22 lit. b, dotyczącej art. 71, Senat proponuje dotychczasową treść tego artykułu oznaczyć jako ust. 1 i dodać nowy ust. 2, stanowiący, że Rada Ministrów określi w drodze rozporządzenia zakres prac projektowych oraz tryb przeprowadzania konkursu na prace z zakresu działalności twórczej w dziedzinie kultury i sztuki.</u>
          <u xml:id="u-252.54" who="#AleksanderMałachowski">Nad tymi poprawkami będziemy głosować łącznie.</u>
          <u xml:id="u-252.55" who="#AleksanderMałachowski">Komisja wnosi o przyjęcie tych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-252.56" who="#AleksanderMałachowski">Czy pan poseł sprawozdawca chciałby zabrać głos?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-253">
          <u xml:id="u-253.0" who="#JózefŁochowski">Ta poprawka, dotycząca art. 71, mówi, o co możemy rozszerzyć udzielenie zamówienia z wolnej ręki przez zamawiającego. I dotyczy to właśnie spraw określonych jako twórcze prace projektowe. Ta poprawka została - pragnę przypomnieć - zgłoszona w drugim czytaniu przez panów posłów w związku z tym, że procedura pilnego czytania nie pozwalała na wniesienie tej poprawki do projektu ustawy i Senat przychylił się do tej poprawki, stąd jest to de facto nasza poprawka, którą chcemy teraz dzięki Senatowi wnieść, i dlatego proponuję ją przyjąć. Jest to sprawa dosyć jasna, z tym że aby nie było nadmiernej dowolności, dopisanie ust. 2, w którym Rada Ministrów określi rozporządzeniem szczegółowy zakres tych prac, jest logiczne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-254">
          <u xml:id="u-254.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-254.1" who="#AleksanderMałachowski">Czy są jakieś pytania związane z tym wyjaśnieniem? Jeśli nie, to przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-254.2" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za odrzuceniem poprawek Senatu do art. 71, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-254.3" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-254.4" who="#AleksanderMałachowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-254.5" who="#AleksanderMałachowski">W głosowaniu wzięło udział 386 posłów. Większość bezwzględna wynosi 194. Za wnioskiem o odrzucenie poprawek głosowało 3 posłów, przeciw - 380, wstrzymało się od głosu 3 posłów.</u>
          <u xml:id="u-254.6" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm, wobec nieuzyskania bezwzględnej większości głosów, poprawki Senatu do art. 71 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-254.7" who="#AleksanderMałachowski">W poprawce nr 23 do art. 72 Senat proponuje, aby do umów w sprawach zamówień publicznych stosować przepisy Kodeksu cywilnego i Kodeksu postępowania cywilnego, a nie całego prawa cywilnego.</u>
          <u xml:id="u-254.8" who="#AleksanderMałachowski">Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-254.9" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-254.10" who="#AleksanderMałachowski">Czy pan poseł proponuje tu jakieś logiczniejsze sformułowanie? Czy są tu jakieś wątpliwości, czy też jest to takie ogólne zamieszanie na sali?</u>
          <u xml:id="u-254.11" who="#AleksanderMałachowski">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-255">
          <u xml:id="u-255.0" who="#JózefŁochowski">Nie ma wątpliwości, jest to po prostu precyzyjniejsze sformułowanie i większość prawników opowiedziała się za tym, aby zapisać: Kodeks cywilny i Kodeks postępowania cywilnego, a nie: prawo cywilne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-256">
          <u xml:id="u-256.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-256.1" who="#AleksanderMałachowski">Są jeszcze jakieś pytania? Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-256.2" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-256.3" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do art. 72, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-256.4" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-256.5" who="#AleksanderMałachowski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-256.6" who="#AleksanderMałachowski">W głosowaniu wzięło udział 387 posłów. Większość bezwzględna wynosi 194. Za wnioskiem o odrzucenie poprawki głosowało 7 posłów, przeciw - 374, wstrzymało się od głosu 6 posłów.</u>
          <u xml:id="u-256.7" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm, wobec nieuzyskania bezwzględnej większości głosów, poprawkę Senatu do art. 72 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-256.8" who="#AleksanderMałachowski">W poprawce nr 24, dotyczącej art. 75, Senat w nowym brzmieniu ust. 2 rozszerza katalog środków, które mogą stanowić zabezpieczenie należytego wykonania umowy o gwarancje bankowe, zastaw na papierach wartościowych emitowanych lub gwarantowanych przez skarb państw, a za zgodą zamawiającego - o poręczenia osób fizycznych lub prawnych. Senat proponuje także określenie wysokości tego zabezpieczenia.</u>
          <u xml:id="u-256.9" who="#AleksanderMałachowski">Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-256.10" who="#AleksanderMałachowski">Czy pan poseł pragnie jeszcze zabrać głos? Nie.</u>
          <u xml:id="u-256.11" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-256.12" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do art. 75, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-256.13" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-256.14" who="#AleksanderMałachowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-256.15" who="#AleksanderMałachowski">W głosowaniu wzięło udział 380 posłów. Większość bezwzględna wynosi 191. Za odrzuceniem poprawki głosowało 3 posłów, przeciw - 373, wstrzymało się od głosu 4 posłów.</u>
          <u xml:id="u-256.16" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm, wobec nieuzyskania bezwzględnej większości głosów, poprawkę Senatu do art. 75 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-256.17" who="#AleksanderMałachowski">W poprawce nr 25 Senat w nowym brzmieniu art. 77 proponuje, aby odstąpienie od umowy przez zamawiającego mogło nastąpić w razie wystąpienia istotnej zmiany okoliczności powodującej, że wykonanie umowy nie leży w interesie publicznym, a nie - jak uchwalił Sejm - w razie wystąpienia okoliczności. Senat proponuje także, aby w takim przypadku wykonawca lub dostawca otrzymał wynagrodzenie z tytułu wykonania części umowy. Sejm natomiast uchwalił, że dostawcy lub wykonawcy należy się jedynie zwrot kosztów poniesionych w związku z wykonaną częścią umowy.</u>
          <u xml:id="u-256.18" who="#AleksanderMałachowski">Panie pośle sprawozdawco, nie znam, niestety, stosunku komisji do tej sprawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-257">
          <u xml:id="u-257.0" who="#JózefŁochowski">Komisja jest za przyjęciem tej poprawki. Jeśli można, w sekundkę bym to objaśnił.</u>
          <u xml:id="u-257.1" who="#JózefŁochowski">Jest to artykuł, który w sposób może zbyt brutalny ogranicza prawa wykonawcy czy dostawcy. Rzeczywiście w tym artykule — w naszej wersji — pozostawiono dosyć dużo swobody zamawiającemu w odstępowaniu od umowy. Dodanie zatem przez Senat „istotnej zmiany”, zamiast tylko „zmiany” wzmacnia powagę sytuacji, kiedy można odstąpić od umowy.</u>
          <u xml:id="u-257.2" who="#JózefŁochowski">I w drugiej części, poprawka nr 2. Zastąpienie wyrazu „koszty” wyrazem „wynagrodzenia” uważamy za lepsze i działające na rzecz dostawcy. Dostawca będzie mógł, w razie zerwania z nim przez zamawiającego umowy, wynagrodzić sobie tę stratę kosztami plus — powiedzmy — jakiś procent zysku, a zatem złagodzić straty, które poniesie z tytułu zerwania z nim umowy. Dlatego też uważamy, że sformułowanie Senatu jest lepsze, i proponujemy je przyjąć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-258">
          <u xml:id="u-258.0" who="#AleksanderMałachowski">Czy są pytania?</u>
          <u xml:id="u-258.1" who="#AleksanderMałachowski">Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-258.2" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-258.3" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do art. 77, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-258.4" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-258.5" who="#AleksanderMałachowski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-258.6" who="#AleksanderMałachowski">W głosowaniu wzięło udział 390 posłów. Większość bezwzględna wynosi 196. Za odrzuceniem poprawki opowiedziało się 2 posłów, przeciw - 384, wstrzymało się od głosu 4 posłów.</u>
          <u xml:id="u-258.7" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm, wobec nieuzyskania bezwzględnej większości głosów, poprawkę Senatu do art. 77 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-258.8" who="#AleksanderMałachowski">No i dobra wiadomość - ostatnia poprawka.</u>
          <u xml:id="u-258.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-258.10" who="#AleksanderMałachowski"> To znaczy, będzie dopiero ostatnia.</u>
          <u xml:id="u-258.11" who="#AleksanderMałachowski">W poprawce nr 26 Senat proponuje wykreślenie wyrazów „ust. 1”.</u>
          <u xml:id="u-258.12" who="#komentarz">(Poseł Józef Łochowski: Tu jest błąd.)</u>
          <u xml:id="u-258.13" who="#AleksanderMałachowski">Panie pośle, prosimy o wyjaśnienie, nie jest powiedziane, w jakim artykule.</u>
          <u xml:id="u-258.14" who="#AleksanderMałachowski">Przepraszam bardzo.</u>
          <u xml:id="u-258.15" who="#AleksanderMałachowski">W poprawce nr 26 Senat proponuje, aby w art. 81 ust. 2 wyrazy „ustęp 1” skreślić. Poprawka ma charakter legislacyjny.</u>
          <u xml:id="u-258.16" who="#AleksanderMałachowski">Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-258.17" who="#AleksanderMałachowski">Czy pan poseł chce zabrać głos?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-259">
          <u xml:id="u-259.0" who="#JózefŁochowski">Nie, nie, jest to oczywista sprawa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-260">
          <u xml:id="u-260.0" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-260.1" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do art. 81 ust. 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk?</u>
          <u xml:id="u-260.2" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-260.3" who="#AleksanderMałachowski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-260.4" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że w głosowaniu wzięło udział 393 posłów. Większość bezwzględna wynosi 197. Za odrzuceniem poprawki głosowało 4 posłów, przeciwko - 387, wstrzymało się od głosu 2 posłów.</u>
          <u xml:id="u-260.5" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm, wobec nieuzyskania bezwzględnej większości głosów, poprawkę Senatu do art. 81 ust. 2 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-260.6" who="#AleksanderMałachowski">Na tym zakończyliśmy rozpatrywanie poprawek Senatu do ustawy o zamówieniach publicznych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-261">
          <u xml:id="u-261.0" who="#JózefŁochowski">Chciałbym - licząc, że ta ustawa nie będzie zawetowana - stwierdzić, że dobrnęliśmy do końca tworzenia ustawy o zamówieniach publicznych. Była to chyba pierwsza tak ważna gospodarczo ustawa, która przeszła w tym parlamencie tak jednomyślnie, za co wszystkim dziękuję; dziękuję wszystkim, którzy przyczynili się do jej sformułowania.</u>
          <u xml:id="u-261.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-262">
          <u xml:id="u-262.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi za pomoc w przeprowadzeniu głosowania.</u>
          <u xml:id="u-262.1" who="#AleksanderMałachowski">Powracamy do rozpatrzenia punktu 12 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Ustawodawczej o orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego (sygn. akt K.11/93) o niezgodności art. 591, art. 291 § 1–3 i art. 30 § 1 i 2 ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych z przepisami konstytucyjnymi.</u>
          <u xml:id="u-262.2" who="#AleksanderMałachowski">Sejm wysłuchał sprawozdania przedstawionego przez posła Janusza Wojciechowskiego oraz przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-262.3" who="#AleksanderMałachowski">Czy pan poseł Janusz Wojciechowski zechce udzielić wyjaśnień w razie potrzeby?</u>
          <u xml:id="u-262.4" who="#AleksanderMałachowski">Nie ma pana posła?</u>
          <u xml:id="u-262.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Jest.)</u>
          <u xml:id="u-262.6" who="#komentarz">(Poseł Janusz Wojciechowski: Nie ma takiej potrzeby.)</u>
          <u xml:id="u-262.7" who="#AleksanderMałachowski">Nie zgłasza pan ochoty? Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-262.8" who="#AleksanderMałachowski">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-262.9" who="#AleksanderMałachowski">Przypominam, iż zgodnie z art. 7 ust. 4 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym uchwały o oddaleniu orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego zapadają większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u>
          <u xml:id="u-262.10" who="#AleksanderMałachowski">Zgodnie z art. 64 ust. 3 regulaminu Sejmu nieoddalenie orzeczenia jest równoznaczne z uznaniem go za zasadne.</u>
          <u xml:id="u-262.11" who="#AleksanderMałachowski">Jeżeli Sejm uzna orzeczenie za zasadne, dokonuje odpowiednich zmian w akcie objętym tym orzeczeniem bądź uchyla go w części lub w całości.</u>
          <u xml:id="u-262.12" who="#AleksanderMałachowski">W orzeczeniu z dnia 9 listopada 1993 r. Trybunał Konstytucyjny stwierdził niezgodność: art. 591 ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych z art. 1 i art. 62 przepisów konstytucyjnych utrzymanych w mocy przez Ustawę Konstytucyjną z dnia 17 października 1992 r. oraz z art. 1 tej ustawy, a także art. 291 § 1–3 oraz art. 30 § 1 i 2 ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych z art. 1 Ustawy Konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 r.</u>
          <u xml:id="u-262.13" who="#AleksanderMałachowski">Głosować będziemy nad wnioskiem o oddalenie orzeczenia.</u>
          <u xml:id="u-262.14" who="#AleksanderMałachowski">Komisja Ustawodawcza wyraża pozytywną opinię co do zasadności przedłożonego orzeczenia.</u>
          <u xml:id="u-262.15" who="#AleksanderMałachowski">Ponieważ pan poseł sprawozdawca nie chciał nic dodać, przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-262.16" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem wniosku o oddalenie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego stwierdzającego niezgodność: art. 591 ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych z art. 1 i art. 62 przepisów konstytucyjnych utrzymanych w mocy przez Ustawę Konstytucyjną z dnia 17 października 1992 r. oraz z art. 1 tej ustawy, art. 291 § 1–3 oraz art. 30 § 1–2 ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych z art. 1 Ustawy Konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 r., zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-262.17" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-262.18" who="#AleksanderMałachowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-262.19" who="#AleksanderMałachowski">Głosowało 393 posłów. Większość 2/3 wynosi 262. Za wnioskiem opowiedziało się 18 posłów, przeciwko - 357, wstrzymało się od głosu 18 posłów.</u>
          <u xml:id="u-262.20" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm, wobec nieuzyskania przez wniosek o oddalenie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego wymaganej większości 2/3 głosów, uznał orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego za zasadne.</u>
          <u xml:id="u-262.21" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 15 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Sprawiedliwości, Komisji Zdrowia oraz Komisji Ustawodawczej o projekcie ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny - trzecie czytanie (druki nr 157 i 452).</u>
          <u xml:id="u-262.22" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Wita Majewskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-263">
          <u xml:id="u-263.0" who="#WitMajewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Połączone Komisje: Sprawiedliwości, Zdrowia i Ustawodawcza zgodnie z postanowieniami Izby rozpatrzyły z udziałem wnioskodawców zgłoszone w trakcie debaty poprawki do poselskiego projektu ustawy o zmianie Kodeksu karnego. Rekomendacje komisji zawarte są w druku nr 452. Niezbędne są jeszcze pewne wyjaśnienia usterek i wątpliwości legislacyjnych związanych ze zgłoszonymi poprawkami, ale proponowałbym wyjaśniać je w trakcie głosowania i ewentualnie zgłaszać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-264">
          <u xml:id="u-264.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-264.1" who="#AleksanderMałachowski">Czy są jakieś pytania do posła Wita Majewskiego? Nie ma pytań.</u>
          <u xml:id="u-264.2" who="#AleksanderMałachowski">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-264.3" who="#AleksanderMałachowski">W poprawce oznaczonej nr I wnioskodawcy wnoszą o odrzucenie w całości projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-264.4" who="#AleksanderMałachowski">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-264.5" who="#AleksanderMałachowski">Czy pan poseł chce coś dodać?</u>
          <u xml:id="u-264.6" who="#komentarz">(Poseł Wit Majewski: Nie.)</u>
          <u xml:id="u-264.7" who="#AleksanderMałachowski">Czy są jakieś pytania w tej sprawie? Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-264.8" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-264.9" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem poprawki, polegającej na odrzuceniu w całości projektu ustawy, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-264.10" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-264.11" who="#AleksanderMałachowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-264.12" who="#AleksanderMałachowski">Głosowało 385 posłów. Za odrzuceniem projektu opowiedziało się 108 posłów, przeciw - 247, wstrzymało się od głosu 30 posłów.</u>
          <u xml:id="u-264.13" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm poprawkę polegającą na odrzuceniu w całości projektu ustawy odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-264.14" who="#AleksanderMałachowski">Nad poprawkami oznaczonymi nr II lit. a, b i c będziemy głosować łącznie.</u>
          <u xml:id="u-264.15" who="#AleksanderMałachowski">W poprawkach tych wnioskodawcy przedstawiają nową koncepcję uregulowania przedmiotu projektu ustawy. Wnioskodawcy proponują, aby całościowo uregulować problem dopuszczalności przerywania ciąży w nowym art. 5 i dodanych art. 5a do 5e w ustawie o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży. Przerwanie ciąży byłoby dopuszczalne - obok już istniejących możliwości - także w przypadkach szczególnie trudnych warunków życiowych kobiety ciężarnej lub jej rodziny, a nie - jak zawarto w przedłożeniu z druku nr 157 - w przypadkach, gdy kobieta znajduje się w ciężkich warunkach życiowych lub w trudnej sytuacji osobistej. Wnioskodawcy proponują także nadać nowe brzmienie art. 149a § 3 Kodeksu karnego, tak aby przepis ten zawierał odesłanie do szczegółowych uregulowań zawartych w nowych artykułach ww. ustawy.</u>
          <u xml:id="u-264.16" who="#AleksanderMałachowski">W przypadku przyjęcia tych poprawek zmianie ulegnie tytuł projektu ustawy, a także bezprzedmiotowe staną się pozostałe poprawki, z wyjątkiem tych, które dotyczą wejścia w życie ustawy.</u>
          <u xml:id="u-264.17" who="#AleksanderMałachowski">Komisje wnoszą o odrzucenie tych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-264.18" who="#AleksanderMałachowski">Pan poseł sprawozdawca, widzę, chce zabrać głos.</u>
          <u xml:id="u-264.19" who="#AleksanderMałachowski">Proszę uprzejmie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-265">
          <u xml:id="u-265.0" who="#WitMajewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym sprostować pewną usterkę legislacyjną, ponieważ wnioskodawcy mówią: w pkt. b w ustawie z dnia 19 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny... itd. Jest to ustawa z dnia 7 stycznia 1993 r., czyli należałoby to poprawić.</u>
          <u xml:id="u-265.1" who="#WitMajewski">Ale jest druga sprawa poważniejszej natury, ponieważ art. 5, który wnioskodawcy proponują znowelizować, dotyczył z kolei w tamtej ustawie nowelizacji ustawy o zawodzie lekarza i skreślał tam szczególną sytuację, czyli możliwość dokonywania zabiegów poza zakładami opieki zdrowotnej. Chcę tylko wyjaśnić, że w tej chwili jest już trudno skorygować tę usterkę. Natomiast w przypadku, gdyby Wysoka Izba przyjęła tę poprawkę, powstanie skomplikowany problem legislacyjny, ponieważ tamten przepis przestał już obowiązywać, a teraz zastępując brzmienie art. 5 innym brzmieniem spowodowalibyśmy pewne kłopoty interpretacyjne ustawy o wykonywaniu zawodu lekarza.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-266">
          <u xml:id="u-266.0" who="#AleksanderMałachowski">Czy są jakieś pytania?</u>
          <u xml:id="u-266.1" who="#AleksanderMałachowski">Pan poseł Andrzej Wielowieyski, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-267">
          <u xml:id="u-267.0" who="#AndrzejWielowieyski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nie wdając się w szczegółową analizę, bo tutaj już na to nie czas i nie miejsce, stwierdzam po prostu, że poprawka przedstawiona w druku nr 452, poprawka nr I, przepraszam, poprawka nr II, konsumuje w całości treść art. 5 z tamtej ustawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-268">
          <u xml:id="u-268.0" who="#AleksanderMałachowski">Czy pan poseł sprawozdawca ma tu jakąś odpowiedź?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-269">
          <u xml:id="u-269.0" who="#WitMajewski">To są różnice zdań i moim zdaniem trudności interpretacyjne będą.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-270">
          <u xml:id="u-270.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-270.1" who="#AleksanderMałachowski">Czy jeszcze są jakieś pytania? Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-270.2" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-270.3" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem poprawek, polegających na nadaniu nowego brzmienia art. 5 i dodaniu nowych art. od 5a do 5e w ustawie o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży oraz nadaniu nowego brzmienia art. 149a § 3 Kodeksu karnego oraz zmianie tytułu projektu ustawy, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-270.4" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-270.5" who="#AleksanderMałachowski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-270.6" who="#AleksanderMałachowski">W głosowaniu wzięło udział 380 posłów. Za wnioskiem głosowało 74 posłów, przeciw - 248, wstrzymało się od głosu 58 posłów.</u>
          <u xml:id="u-270.7" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm poprawki, polegające na nadaniu nowego brzmienia art. 5 i dodaniu nowych art. od 5a do 5e w ustawie o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży oraz nadaniu nowego brzmienia art. 149a § 3 Kodeksu karnego oraz zmianie tytułu projektu ustawy, odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-270.8" who="#AleksanderMałachowski">W poprawce oznaczonej nr III lit. a wnioskodawcy proponują skreślenie w art. 1 pkt. 1. W ten sposób zmierzają do utrzymania aktualnego stanu prawnego, według którego zabieg przerwania ciąży w przypadku zaistnienia określonych przesłanek dopuszczalny jest wyłącznie w publicznym zakładzie opieki zdrowotnej.</u>
          <u xml:id="u-270.9" who="#AleksanderMałachowski">Wnioskodawcy projektu ustawy proponują, aby w przypadku zaistnienia wyżej opisanego stanu faktycznego nie popełniał przestępstwa lekarz bez względu na to, w jakim zakładzie opieki zdrowotnej odbył się zabieg przerwania ciąży.</u>
          <u xml:id="u-270.10" who="#AleksanderMałachowski">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-270.11" who="#AleksanderMałachowski">Proszę, czy pan poseł sprawozdawca chciałby coś dodać? Nie.</u>
          <u xml:id="u-270.12" who="#AleksanderMałachowski">Czy są jakieś pytania z tym związane? Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-270.13" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-270.14" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem poprawki, polegającej na skreśleniu w art. 1 pkt. 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-270.15" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-270.16" who="#AleksanderMałachowski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-270.17" who="#AleksanderMałachowski">W głosowaniu wzięło 373 posłów. Za przyjęciem poprawki głosowało 65 posłów, przeciw - 256, wstrzymało się od głosu 52 posłów.</u>
          <u xml:id="u-270.18" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm poprawkę, polegającą na skreśleniu w art. 1 pkt. 1, odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-270.19" who="#AleksanderMałachowski">W poprawce oznaczonej nr III lit. b do art. 1 pkt 1 wnioskodawcy proponują, aby zabieg przerywania ciąży w przypadku zaistnienia określonych ustawą przesłanek mógł być wykonywany w zakładach opieki zdrowotnej bez względu na ich formę własności, a nie wyłącznie w publicznych zakładach ochrony zdrowia, jak stanowi projekt. Wnioskodawcy tej poprawki zmierzają do tego, aby zakaz dokonywania zabiegów przerywania ciąży dotyczył tylko prywatnych gabinetów lekarskich.</u>
          <u xml:id="u-270.20" who="#AleksanderMałachowski">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-270.21" who="#AleksanderMałachowski">Czy pan poseł sprawozdawca chciałby zabrać głos? Nie.</u>
          <u xml:id="u-270.22" who="#AleksanderMałachowski">Czy są jakieś pytania?</u>
          <u xml:id="u-270.23" who="#AleksanderMałachowski">Proszę, pan poseł Marek Balicki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-271">
          <u xml:id="u-271.0" who="#MarekBalicki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mimo że pan marszałek wyjaśnił skutki tej poprawki, mam przekonanie, że nie jest to do końca jasne, bo wprowadzenie zakazu wykonywania zabiegów przerywania ciąży w prywatnych gabinetach lekarskich powoduje to, że - z jednej strony - znosimy karalność przerywania ciąży w trudnej sytuacji życiowej kobiety, ale z drugiej - wielu kobietom, szczególnie w małych miasteczkach, utrudni się lub wręcz uniemożliwi skorzystanie z tego prawa w tych dramatycznych sytuacjach i stanowić to będzie pożywkę dla podziemia ginekologicznego, a nie o to chyba chodziło inicjatorom zmian w Kodeksie karnym.</u>
          <u xml:id="u-271.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-272">
          <u xml:id="u-272.0" who="#AleksanderMałachowski">Pan poseł Wit Majewski, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-273">
          <u xml:id="u-273.0" who="#WitMajewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Gdyby chcieć jednak umożliwić dokonywanie zabiegów również w gabinetach lekarskich, należałoby zmienić ustawę o zawodzie lekarza, a tej zmiany wnioskodawcy projektu nie uwzględniają. Tak więc faktycznie, żeby to było możliwe w tym stanie prawnym, należałoby dokonać jeszcze jednej zmiany.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-274">
          <u xml:id="u-274.0" who="#AleksanderMałachowski">Czy są jeszcze jakieś pytania w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-274.1" who="#AleksanderMałachowski">Jeśli nie ma, to przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-274.2" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem poprawki, polegającej na nadaniu nowego brzmienia art. 1 pkt 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-274.3" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-274.4" who="#AleksanderMałachowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-274.5" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że głosowało 376 posłów. Za poprawką opowiedziało się 99 posłów, przeciw - 206, wstrzymało się od głosu 71 posłów.</u>
          <u xml:id="u-274.6" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm poprawkę, polegającą na nadaniu nowego brzmienia art. 1 pkt 1, odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-274.7" who="#AleksanderMałachowski">W poprawce oznaczonej nr III lit. c tiret 1 do art. 1 pkt 2 wnioskodawcy proponują, aby przesłanką umożliwiającą przerwanie ciąży nie była trudna sytuacja osobista kobiety.</u>
          <u xml:id="u-274.8" who="#AleksanderMałachowski">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-274.9" who="#AleksanderMałachowski">Proszę posła sprawozdawcę o zabranie głosu. Nie ma pan nic do dodania?</u>
          <u xml:id="u-274.10" who="#AleksanderMałachowski">Czy ktoś z posłanek i posłów pragnie zadać jakieś pytanie? Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-274.11" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-274.12" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem poprawki, oznaczonej nr III lit. c tiret 1 do art. 1 pkt 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-274.13" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-274.14" who="#AleksanderMałachowski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-274.15" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, iż głosowało 372 posłów. Za poprawką opowiedziało się 69 posłów, przeciw - 252, wstrzymało się od głosu 51 posłów.</u>
          <u xml:id="u-274.16" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm poprawkę oznaczoną nr III lit. c tiret 1 do art. 1 pkt 2 odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-274.17" who="#AleksanderMałachowski">W poprawce oznaczonej nr III lit. c tiret 2 do art. 1 pkt 2 wnioskodawcy proponują, aby ciężkie warunki życiowe kobiety, będące przesłanką umożliwiającą przerwanie ciąży, ustalał sąd w postępowaniu nieprocesowym.</u>
          <u xml:id="u-274.18" who="#AleksanderMałachowski">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-274.19" who="#AleksanderMałachowski">Czy ktoś chce zabrać głos bądź zadać pytanie? Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-274.20" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-274.21" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem poprawki oznaczonej nr III lit. c tiret 2 do art. 1 pkt 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-274.22" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-274.23" who="#AleksanderMałachowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-274.24" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, iż w głosowaniu wzięło udział 378 posłów. Za poprawką opowiedziało się 65 posłów, przeciw - 264, wstrzymało się od głosu 49 posłów.</u>
          <u xml:id="u-274.25" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm poprawkę oznaczoną nr III lit. c tiret 2 do art. 1 pkt 2 odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-274.26" who="#AleksanderMałachowski">W poprawce oznaczonej nr III lit. c tiret 3 do art. 1 pkt 2 wnioskodawcy proponują, aby kobietom decydującym się na dokonanie zabiegu przerwania ciąży konsultacji nie musiał udzielać lekarz inny niż ten, który ma dokonać zabiegu.</u>
          <u xml:id="u-274.27" who="#AleksanderMałachowski">Wnioskodawcy projektu ustawy proponują, aby konsultacji udzielał lekarz nie mający dokonać zabiegu przerwania ciąży.</u>
          <u xml:id="u-274.28" who="#AleksanderMałachowski">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-274.29" who="#AleksanderMałachowski">Czy pan poseł zechce w tej sprawie zabrać głos? Czy są jakieś pytania?</u>
          <u xml:id="u-274.30" who="#AleksanderMałachowski">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-274.31" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-274.32" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem poprawki oznaczonej nr III lit. c tiret 3 do art. 1 pkt 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-274.33" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-274.34" who="#AleksanderMałachowski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-274.35" who="#AleksanderMałachowski">W głosowaniu wzięło udział 372 posłów. Za poprawką opowiedziało się 49 posłów, przeciw - 271, wstrzymało się od głosu 52 posłów.</u>
          <u xml:id="u-274.36" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm poprawkę oznaczoną nr III lit. c tiret 3 do art. 1 pkt 2 odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-274.37" who="#AleksanderMałachowski">W poprawce oznaczonej nr III lit. c tiret 4 do art. 1 pkt 2 wnioskodawcy proponują dodanie zastrzeżenia, że w żadnym wypadku nie można zmusić lekarza do wykonania zabiegu przerwania ciąży.</u>
          <u xml:id="u-274.38" who="#AleksanderMałachowski">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-274.39" who="#AleksanderMałachowski">Czy są jakieś pytania w tej sprawie? Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-274.40" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-274.41" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem poprawki oznaczonej nr III lit. c tiret 4 do art. 1 pkt 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-274.42" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-274.43" who="#AleksanderMałachowski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-274.44" who="#AleksanderMałachowski">W głosowaniu wzięło udział 380 posłów. Za poprawką opowiedziało się 130 posłów, przeciw - 202, wstrzymało się od głosu 48 posłów.</u>
          <u xml:id="u-274.45" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm poprawkę oznaczoną nr III lit. c tiret 4 do art. 1 pkt 2 odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-274.46" who="#AleksanderMałachowski">W poprawce oznaczonej nr IV lit. a do art. 2 wnioskodawcy proponują, aby ustawa weszła w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia. Wnioskodawcy projektu ustawy zaproponowali, aby okres vacatio legis wynosił 14 dni.</u>
          <u xml:id="u-274.47" who="#AleksanderMałachowski">W przypadku przyjęcia tej poprawki bezprzedmiotowa stanie się poprawka nr IV lit. b.</u>
          <u xml:id="u-274.48" who="#AleksanderMałachowski">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-274.49" who="#AleksanderMałachowski">Czy są jakieś pytania? Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-274.50" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-274.51" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem poprawki oznaczonej nr IV lit. a, polegającej na nadaniu nowego brzmienia art. 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-274.52" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-274.53" who="#AleksanderMałachowski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-274.54" who="#AleksanderMałachowski">W głosowaniu wzięło udział 376 posłów. Za poprawką opowiedziało się 71posłów, przeciw - 260, wstrzymało się od głosu 45 posłów.</u>
          <u xml:id="u-274.55" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm poprawkę oznaczoną nr IV lit. a, polegającą na nadaniu nowego brzmienia art. 2, odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-274.56" who="#AleksanderMałachowski">W poprawce oznaczonej nr IV lit. b do art. 2 wnioskodawcy proponują, aby ustawa weszła w życie po upływie jednego miesiąca od dnia ogłoszenia.</u>
          <u xml:id="u-274.57" who="#AleksanderMałachowski">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-274.58" who="#AleksanderMałachowski">Czy pan poseł sprawozdawca chciałby zabrać głos? Nie.</u>
          <u xml:id="u-274.59" who="#AleksanderMałachowski">Czy są pytania? Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-274.60" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-274.61" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem poprawki oznaczonej nr IV lit.b, polegającej na nadaniu nowego brzmienia art. 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-274.62" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-274.63" who="#AleksanderMałachowski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-274.64" who="#AleksanderMałachowski">W głosowaniu wzięło udział 372 posłów. Za poprawką opowiedziało się 80 posłów, przeciw - 238, wstrzymało się od głosu 54 posłów.</u>
          <u xml:id="u-274.65" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm poprawkę oznaczoną nr IV lit. b, polegającą na nadaniu nowego brzmienia art. 2, odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-274.66" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania nad całością projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-274.67" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny, w brzmieniu zawartym w druku nr 157, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-274.68" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-274.69" who="#AleksanderMałachowski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-274.70" who="#AleksanderMałachowski">W głosowaniu wzięło udział 380 posłów. Za przyjęciem ustawy głosowało 241 posłów, przeciw - 107, wstrzymało się od głosu 32 posłów.</u>
          <u xml:id="u-274.71" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy Kodeks karny.</u>
          <u xml:id="u-274.72" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-274.73" who="#AleksanderMałachowski">Wysoka Izbo! Na tym zakończyliśmy głosowania w dniu dzisiejszym. Przypominam, że następna tura głosowań odbędzie się jutro około godziny 13.</u>
          <u xml:id="u-274.74" who="#AleksanderMałachowski">Powracamy do rozpatrzenia punktu 13 porządku dziennego: Pierwsze czytanie:</u>
          <u xml:id="u-274.75" who="#AleksanderMałachowski">1) rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw;</u>
          <u xml:id="u-274.76" who="#AleksanderMałachowski">2) rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-274.77" who="#AleksanderMałachowski">Ogłaszam krótką przerwę na opuszczenie sali przez tych, którzy nie chcą uczestniczyć w dalszym ciągu debaty.</u>
          <u xml:id="u-274.78" who="#komentarz">(Krótka przerwa w obradach)</u>
          <u xml:id="u-274.79" who="#AleksanderMałachowski">Do głosu zapisana jest pani posłanka Maria Dmochowska. Nie ma jeszcze wyświetlonej listy mówców, więc proszę panią posłankę, by była łaskawa się przygotować do zabrania głosu, gdy tylko wyjdą wszyscy, którzy mają ten zamiar.</u>
          <u xml:id="u-274.80" who="#AleksanderMałachowski">Proszę bardzo opuszczających salę o pospieszenie się. Proszę o przeniesienie dyskusji do kuluarów. Proszę o włączenie mikrofonów. Jakoś opornie idzie dzisiaj to włączanie mikrofonów.</u>
          <u xml:id="u-274.81" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-274.82" who="#AleksanderMałachowski">Proszę państwa, proszę o ciszę. Proszę o przeniesienie dyskusji do kuluarów.</u>
          <u xml:id="u-274.83" who="#AleksanderMałachowski">Proszę panią posłankę o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-275">
          <u xml:id="u-275.0" who="#MariaDmochowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chcę powiedzieć parę słów o nowelizacji działu X Kodeksu pracy, traktującego o bezpieczeństwie i higienie pracy. Nowelizacja zbliża nas do standardów europejskich w dziedzinie ochrony pracy, co jest bardzo ważne i dla polskich pracowników, i w razie wzajemnych zobowiązań w wypadku przepływu pracowników na europejskim rynku pracy.</u>
          <u xml:id="u-275.1" who="#MariaDmochowska">Należy jednak wyrazić obawę, czy Państwowa Inspekcja Pracy, taka, jaka jest obecnie, podoła swym nowym obowiązkom. Pewne jest natomiast, że laboratoria i zakłady stacji sanitarno-epidemiologicznych nie są obecnie przygotowane do zwiększonych zadań, gdyż 45-letnie zaniedbania w dziedzinie ochrony pracy spowodowały, że przez jakiś czas będą musiały się do nowych zadań poważnie przygotować, co resort zdrowia powinien wziąć pod uwagę. Ustawa ta była gotowa już rok temu w pakiecie ustaw składających się na pakt o przedsiębiorstwie i gdyby nie rozwiązanie Sejmu, już można byłoby wprowadzać ją w życie.</u>
          <u xml:id="u-275.2" who="#MariaDmochowska">Musimy zdać sobie sprawę z faktu, że problem ochrony człowieka w środowisku pracy jest u nas niestety traktowany jako drugorzędny.</u>
          <u xml:id="u-275.3" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-276">
          <u xml:id="u-276.0" who="#AleksanderMałachowski">Bardzo przepraszam, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-276.1" who="#AleksanderMałachowski">Wysoka Izbo, bardzo proszę o umożliwienie pani posłance Dmochowskiej normalnego wystąpienia, bo jest taki szum na sali, że nic nie słychać. Bardzo państwa o to proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-277">
          <u xml:id="u-277.0" who="#MariaDmochowska">Dziękuję, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-277.1" who="#MariaDmochowska">Musimy sobie zdać sprawę z faktu, że problem ochrony człowieka w środowisku pracy jest u nas niestety traktowany jako drugorzędny nawet przez związki zawodowe, które koncentrują się przede wszystkim na problemach płacowych. Nic dziwnego, że tym bardziej jest to drugorzędny problem dla pracodawców, zwłaszcza że kary za przekroczenie przepisów bhp nie są wysokie. Polskie normy dotyczące skażenia środowiska pracy, wilgotności, ciepłoty, natężenia wibracji i hałasu daleko odbiegają od standardów światowych. Wiele substancji w ogóle nie jest kontrolowanych. Stosuje się przestarzałe technologie oceny skażeń i robi się często pomiary średnie w halach produkcyjnych, a nie szczegółowe atestacje miejsc i stanowisk pracy.</u>
          <u xml:id="u-277.2" who="#MariaDmochowska">Nic dziwnego, że przez 45 lat władzy ludowej, a więc władzy, która miała wykazywać troskę o człowieka, Polska była uważana za poligon doświadczalny w dziedzinie warunków pracy i zachodnie ośrodki naukowe finansowały w Polsce badania nad skutkami ekspozycji na ten czy inny czynnik, traktując to niemal jak badanie laboratoryjne.</u>
          <u xml:id="u-277.3" who="#MariaDmochowska">Pracownik musi dokładnie wiedzieć, jakie są jego zagrożenia w procesie pracy, wiadomości te bowiem przez lata były utajniane. Zapis o obowiązku informowania o ewentualnych zagrożeniach zawodowych jest jedną z zasadniczych zalet tego projektu. Zapis o informowaniu, a nie zapis o zapisie, który obowiązywał dawniej nawet w przypadku publikacji naukowych, z których wiele nie mogło się ukazać.</u>
          <u xml:id="u-277.4" who="#MariaDmochowska">Modyfikacja polegająca na rozszerzeniu działu X zbliża nasze ustawodawstwo - jak już mówiłam - do standardów światowych, a przede wszystkim do licznych, nie ratyfikowanych konwencji MOP. Tak więc proponowane w rozdziale zmiany umożliwiają ratyfikowanie konwencji nr 81. Ratyfikacja z kolei konwencji nr 121 będzie możliwa po ustaleniu nowej listy chorób zawodowych.</u>
          <u xml:id="u-277.5" who="#MariaDmochowska">Najbardziej jednak istotne i najwartościowsze w całym tym projekcie jest wprowadzenie przepisów o ochronie radiologicznej w miejscach pracy. I nie będzie to tylko ochrona przed źródłami promieniowania jonizującego, przed akceleratorami, urządzeniami, przyrządami, ale także przed promieniowaniem jonizującym, które w sposób naturalny występuje w środowisku pracy (przede wszystkim w kopalniach - jest to radon). Wprowadzenie tego punktu - nawet gdyby to była tylko jedna poprawka - już czyniłoby ten zapis bardzo pożytecznym i bardzo potrzebnym. A więc zapis działu X jest bardzo cenny. Komisja Zdrowia powinna być włączona w dalsze prace, ażeby naprawić inne błędy i pewne niedociągnięcia, które się tam znajdują. Szkoda tylko, że ten kodeks, ten zapis paktu o przedsiębiorstwie nie mógł zostać wprowadzony wcześniej. Tak się stało. Będziemy nad tym pracować obecnie.</u>
          <u xml:id="u-277.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-278">
          <u xml:id="u-278.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję pani posłance.</u>
          <u xml:id="u-278.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana posła Ryszarda Zbrzyznego z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-279">
          <u xml:id="u-279.0" who="#RyszardZbrzyzny">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Myślę, że wszyscy zgodnie na tej sali, jak i w środowiskach, z których się wywodzimy, uznajemy, że niezbędna jest kompleksowa regulacja procesu transformacji polskiej gospodarki. Proces budowy Polski jako nowoczesnego, demokratycznego państwa o gospodarce rynkowej powinien obejmować również nowe ukształtowanie ustroju pracy. Zmiany te są integralnym elementem dokonujących się przekształceń własnościowych. Wprowadzanie zasad gospodarki rynkowej i towarzyszący temu proces prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych wymagają radykalnej przebudowy ustawodawstwa pracy. Konieczne jest zmniejszenie ingerencji państwa w regulowanie stosunków pracy, a więc ograniczenie roli ustawowego prawodawstwa na rzecz rozszerzania zdecentralizowanej metody tworzenia prawa przez partnerów socjalnych w wyniku negocjacji zbiorowych. Niezbędne zatem staje się wzmocnienie rangi układów zbiorowych pracy i przywrócenie tym aktom ważnej roli, jaką pełnią w rozwiniętych krajach o gospodarce rynkowej. Wymaga to radykalnej zmiany działu XI Kodeksu pracy. Warunki gospodarki rynkowej wymagają bowiem, aby o korzystniejszym kształtowaniu uprawnień pracowniczych w stosunku do gwarancji ustawowych decydowali partnerzy socjalni, a nie państwo. Nowa regulacja prawna układów zbiorowych pracy jest więc przedsięwzięciem mającym na celu przede wszystkim zmianę relacji pomiędzy scentralizowaną (ustawową) i układową metodą regulacji prawnej szeroko rozumianych warunków zatrudnienia oraz uproszczenie trybu zawierania układów. Projekt nowelizacji działu XI Kodeksu pracy idący właśnie w tym kierunku godzien jest pełnej akceptacji. Służyć temu będzie także znaczne ograniczenie liczby aktów prawnych regulujących problematykę układów zbiorowych pracy.</u>
          <u xml:id="u-279.1" who="#RyszardZbrzyzny">Dobrze także się stało, że w omawianym projekcie ustawy wprowadzono zmiany działu X Kodeksu pracy, traktującego o bezpieczeństwie i higienie pracy. Dział ten reguluje odpowiedzialność zakładów pracy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz określa przynajmniej większość obowiązków zakładów pracy wynikających z postanowień konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy dotychczas nie ratyfikowanych przez Polskę, nad czym oczywiście boleję. Mam tu na myśli m.in. konwencje nr 136, 139, 148 i wiele, wiele innych. Konieczność zmiany działu X Kodeksu pracy podyktowana jest potrzebą, słuszną moim zdaniem, wprowadzenia rozwiązań prawnych dostosowujących jego przepisy do konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy oraz zasad gospodarki rynkowej przy zachowaniu równoprawności sektorów, co należy chyba podkreślić. Jednak celem nadrzędnym tych zmian, o czym w procesie legislacyjnym należy pamiętać, jest przede wszystkim poprawa w sferze ochrony życia i zdrowia pracowników. Niezbędnym jednak dopełnieniem zmian jest nowelizacja pozostałych przepisów Kodeksu pracy, idąca oczywiście w kierunku dostosowania ich do potrzeb kształtowania nowego modelu prawa pracy.</u>
          <u xml:id="u-279.2" who="#RyszardZbrzyzny">Najistotniejszymi kwestiami w nowym prawie pracy są m.in. regulacje usuwające różnice prawne stosunków pracy ze względu na sektor własności. Jest to rozciągnięcie na wszystkie zakłady tych regulacji kodeksowych, które obecnie dotyczą jedynie uspołecznionych zakładów pracy. I tak w art. 3 wprowadza się definicję pracodawcy rozszerzającą stosowanie Kodeksu pracy na podmioty występujące w przewidzianych prawem formach organizacyjno-prawnych (mam tu na myśli przedsiębiorstwa państwowe, spółdzielnie, fundacje, urzędy, aż do organizacji społecznych włącznie - oczywiście organizacji, które prowadzą działalność gospodarczą). Dodatkowo rozciągany jest ten przepis na osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą.</u>
          <u xml:id="u-279.3" who="#RyszardZbrzyzny">Godna poparcia jest także elastyczna regulacja dotycząca czasu pracy, urlopów wypoczynkowych, również ograniczenie norm o charakterze restrykcyjnym i dyscyplinującym, wypełnienie luk prawnych, poważne ograniczenie upoważnień ustawowych do wydawania przepisów wykonawczych.</u>
          <u xml:id="u-279.4" who="#RyszardZbrzyzny">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Aby najlepsze nawet, powszechnie akceptowane rozwiązania Kodeksu pracy mogły stać się żywym prawem, a nie tylko abstrakcją, należałoby celem zrównoważenia zdefiniować pozycję negocjacyjną pracodawców i pracobiorców. Oczywiście mam tu na myśli pracobiorców reprezentowanych przez związki zawodowe. Myślę, że należałoby pokusić się o ustawowe zdefiniowanie pojęcia reprezentatywności związków zawodowych (począwszy od struktur zakładowych, a skończywszy na ogólnopolskich). Podobnie regulacji wymagają kwestie reprezentatywności pracodawców.</u>
          <u xml:id="u-279.5" who="#RyszardZbrzyzny">Niedopuszczalne są sytuacje, z którymi mamy do czynienia w dniu dzisiejszym, gdy kilkunastoosobowy związek zawodowy jest w stanie - są to jego ustawowe prawa - w sobie tylko znanych celach zablokować choćby najlepsze rozwiązania, wynegocjowane przez kilkaset razy większe organizacje związkowe. To nie jest demokracja, to jest anarchia.</u>
          <u xml:id="u-279.6" who="#RyszardZbrzyzny">Konkludując, uważam, że omawiany projekt jest odważnym krokiem do przodu. Na ruch ten od kilku lat - jak sądzę - liczyli zarówno przedstawiciele związków zawodowych, jak i pracodawców. Zdaję sobie jednak sprawę z tego, że nie do końca tekst ten będzie akceptowany przez wszystkich zainteresowanych, jest on bowiem sumą kompromisów między pracownikami a pracodawcami. Gwarantuje on jednak poziom wzajemnych praw i obowiązków w wymiarze minimalnym, wszelkie inne korzystniejsze regulacje znaleźć się mogą w układach zbiorowych pracy lub zakładowych umowach zbiorowych.</u>
          <u xml:id="u-279.7" who="#RyszardZbrzyzny">Uważam, że projekt nowelizacji Kodeksu pracy zasługuje na poparcie. Toteż przychylam się do głosów proponujących Wysokiej Izbie kontynuację procesu legislacyjnego w stosownych komisjach, i sądzę, że najkorzystniej byłoby jednak, aby proces ten poprowadziła komisja nadzwyczajna.</u>
          <u xml:id="u-279.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-280">
          <u xml:id="u-280.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-280.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Józefa Mioduszewskiego z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-281">
          <u xml:id="u-281.0" who="#JózefMioduszewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nie jestem prawnikiem, stąd moje uwagi i wnioski do projektu zmian w Kodeksie pracy mogą budzić zastrzeżenia autorów tych zmian, zapewne prawników. Mam jednak nadzieję, że prawnicy nie poczują się dotknięci, jeśli jako pracownik z długoletnim stażem pracy wniosę do tego kodeksu pewne uwagi, aby Kodeks pracy stał się zrozumiały dla zwykłych ludzi, a nie tylko dla prawników.</u>
          <u xml:id="u-281.1" who="#JózefMioduszewski">Proponowana nowelizacja jest niezbędna, ale z punktu widzenia poprawnego tworzenia prawa może bardziej zasadne byłoby uchwalenie nowego kodeksu pracy. Brak takiej inicjatywy wymaga przynajmniej, aby w rozpatrywanej ustawie przewidzieć obowiązek niezwłocznego ogłoszenia jednolitego tekstu kodeksu.</u>
          <u xml:id="u-281.2" who="#JózefMioduszewski">Nie wnoszę zastrzeżeń o charakterze generalnym do przedłożonego projektu ustawy. Widzę natomiast potrzebę, aby w ramach dalszych prac nad nim rozważyć następujące uwagi.</u>
          <u xml:id="u-281.3" who="#JózefMioduszewski">W art. 3 1 § 1 mówi się, że czynności w sprawach z zakresu prawa pracy może dokonywać, oprócz osoby lub organu zarządzającego, „wyznaczona do tego inna osoba”. Czy nie byłoby poprawniejsze użycie sformułowania, że chodzi o osobę upoważnioną przez pracodawcę? Może zmniejszyłoby to zakres pracy Senatu i nie musielibyśmy głosować nad tak wieloma poprawkami.</u>
          <u xml:id="u-281.4" who="#JózefMioduszewski">Uważam za zbędny proponowany przepis art. 182 mówiący, że „pracownicy uczestniczą w zarządzaniu zakładem pracy” — chyba, że dodamy: będącym przedsiębiorstwem państwowym lub inną państwową osobą prawną. Z proponowanego przepisu mogliby wywodzić swe prawa do uczestniczenia w zarządzaniu pracownicy prywatnych zakładów pracy i wnosić o wydanie w tym przedmiocie odpowiednich ustaw.</u>
          <u xml:id="u-281.5" who="#JózefMioduszewski">W art. 183 mówi się o organach administracji, bez podania, o jakie organy chodzi - państwowe, jednostki samorządu terytorialnego czy może jeszcze inne.</u>
          <u xml:id="u-281.6" who="#JózefMioduszewski">Proponowany art. 18 4 stanowi, że Państwowa Inspekcja Pracy sprawuje „nadzór i kontrolę przestrzegania prawa pracy”. Poza tym, że sformułowanie: „nadzór i kontrolę przestrzegania prawa pracy”jest niezbyt poprawne, można dodać, że każdy organ nadzoru, jakim jest i Państwowa Inspekcja Pracy, sprawujący nadzór, ma obok innych uprawnień prawo kontroli i nadzorowania jednostek organizacyjnych. Według mnie, artykuł ten mógłby mieć brzmienie: organem nadzoru przestrzegania prawa pracy jest Państwowa Inspekcja Pracy. Byłoby chyba prościej.</u>
          <u xml:id="u-281.7" who="#JózefMioduszewski">Jestem za rozwiązaniem proponowanym w art. 251, gdyż obecnie w niektórych zakładach pracy, szczególnie prywatnych, wielu pracowników zatrudnionych jest na czas określony, często na miesiąc, a następnie zawierane są z nim nowe umowy. Tak zatrudnieni pracownicy nie mają żadnego poczucia bezpieczeństwa i ciągłości pracy, podkreślali to już moi przedmówcy. Muszą się jednak godzić na ewentualne zmiany warunków pracy i płacy przy zawieraniu następnych umów, gdyż pracodawcy wykorzystują trudną sytuację na rynku pracy. Przy czym niewystarczająca i prowadząca do sporów może być proponowana treść tego artykułu, że: „Zawarcie kolejnej umowy o pracę na czas określony, jeżeli poprzednio strony dwukrotnie zawarły taką umowę na następujące po sobie okresy (...) jest równoznaczne w skutkach prawnych z zawarciem umowy o pracę na czas nie określony”. Proponuję zastąpienie tej treści następująco: „Zawarta kolejna umowa o pracę na czas określony, jeżeli... — i to, co cytowałem — staje się z mocy prawa umową o pracę na czas nie określony, a jej zawarcie jest wykroczeniem dokonanym przez pracodawcę”. Według mojej propozycji także treść art. 281 pkt 1 wymagałaby uzupełnienia przez dodanie słów: „lub zawiera umowy o pracę z naruszeniem przepisów art. 251”.</u>
          <u xml:id="u-281.8" who="#JózefMioduszewski">Wydaje mi się, że nietrafna jest propozycja skreślenia art. 54 Kodeksu pracy, nakładającego na pracodawcę obowiązek podania przyczyny uzasadniającej rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia. Przy czym pracownik, któremu pracodawca wypowiedział umowę o pracę, ma prawo żądać podania przyczyny wypowiedzenia, a dla pracownika, z którym rozwiązuje się umowę bez wypowiedzenia, uprawnienia te - po skreśleniu tego artykułu - nie są przewidziane. Moim zdaniem, jest to nieuzasadnione, zwłaszcza wobec pracowników zakładów pracy, w których nie ma organizacji związkowych.</u>
          <u xml:id="u-281.9" who="#JózefMioduszewski">Uchwalenie przedłożonych projektów ustaw - zmian Kodeksu pracy uznać należy za niezbędne jako krok w kierunku porządkowania prawa, w tym prawa dotyczącego bezpośrednio kilkunastu milionów obywateli naszego państwa.</u>
          <u xml:id="u-281.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-282">
          <u xml:id="u-282.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-282.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Józefa Nowickiego z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-283">
          <u xml:id="u-283.0" who="#JózefNowicki">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W swoim wystąpieniu chciałbym się skupić na dziale X Kodeksu pracy i chciałbym też podkreślić, że przedstawione przeze mnie opinie były skonsultowane ze strukturami Państwowej Inspekcji Pracy.</u>
          <u xml:id="u-283.1" who="#JózefNowicki">I tak, w art. 184 konieczne jest, naszym zdaniem, utrzymanie w zakresie kompetencji Państwowej Inspekcji Pracy nadzoru i kontroli nad przestrzeganiem zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a nie tylko przepisów bhp. Nieuwzględnienie w projekcie ustawy nadzoru i kontroli przestrzegania zasad bezpieczeństwa i higieny pracy jest niezgodne z przepisami art. 283 § 1, który za nieprzestrzeganie tychże zasad bezpieczeństwa i higieny pracy przewiduje karę grzywny. Jest także niezgodne z przepisami ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy, która w art. 1 określa kompetencje Państwowej Inspekcji Pracy jako organu powołanego do nadzoru i kontroli przestrzegania prawa pracy, a w szczególności przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Stąd też proponuję następujące brzmienie tego artykułu: „Nadzór i kontrolę przestrzegania prawa pracy, w tym przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, sprawuje Państwowa Inspekcja Pracy”.</u>
          <u xml:id="u-283.2" who="#JózefNowicki">Moim zdaniem przeredagowania wymaga również proponowany zapis art. 234. Zgodnie z obecnym brzmieniem przepisu pracodawca jest obowiązany informować państwowego inspektora pracy i prokuratora o każdym śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy. Intencją przepisu było zobowiązanie pracodawcy do informowania właściwych organów niezwłocznie po zaistnieniu nieszczęśliwego zdarzenia wywołującego wymienione skutki. Przepis ten przez pracodawców jest interpretowany tak, że zawiadomienie obowiązuje dopiero po stwierdzeniu, że nieszczęśliwe w skutkach zdarzenie było wypadkiem przy pracy, a więc wypadkiem spełniającym warunki określone w ustawie z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Niekiedy bywa tak, że stwierdzenie, czy nieszczęśliwe zdarzenie spełnia wymienione przesłanki, jest trudne i wymaga przeprowadzenia postępowania powypadkowego. Między zaistnieniem wypadku a ustaleniem jego związku z pracą przez zespół powypadkowy upływa często maksymalny dopuszczalny okres 14 dni. W tym czasie inspektor pracy nie jest powiadomiony o zdarzeniu, nie może więc czuwać nad usuwaniem jego przyczyn oraz nad przebiegiem postępowania powypadkowego. Dlatego proponuję, aby zamieścić w Kodeksie pracy definicję określenia: wypadek przy pracy i zobowiązać pracodawców do informowania inspektora pracy o wszystkich zdarzeniach, przy których wystąpiły cechy charakterystyczne dla wypadku przy pracy, albo do informowania o wszelkich nieszczęśliwych zdarzeniach mających związek z pracą, wywołujących skutki określone w art. 234 § 2. Stąd też w pierwszym wariancie proponuję, aby w tymże artykule dodać § 11 w brzmieniu: „Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło w związku z pracą podczas wykonywania zwykłych czynności albo poleceń przełożonych, wykonywania czynności w interesie zakładu pracy, albo w drodze między siedzibą zakładu pracy a miejscem wykonywania obowiązków służbowych”. Natomiast § 2 proponuję nadać brzmienie: „Pracodawca jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić właściwego państwowego inspektora pracy i prokuratora o każdym śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku, noszącym znamiona wypadku przy pracy, o których mowa w § 1”. W wariancie drugim zaś § 2 miałby brzmienie: „Pracodawca jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić właściwego państwowego inspektora pracy i prokuratora o każdym śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym wypadku wywołującym wymienione skutki, mającym związek z pracą, który może być uznany za wypadek przy pracy”.</u>
          <u xml:id="u-283.3" who="#JózefNowicki">I wreszcie w kwestii dotyczącej art. 24124 - okręgowi inspektorzy pracy nie powinni być obciążani obowiązkami przeprowadzania referendum w celu określenia kompetencji związków zawodowych do zawarcia układu zbiorowego pracy. Jest to sprzeczne z zakresem przedmiotowym działalności inspekcji pracy oraz z art. 3 ust. 2 konwencji nr 81 Międzynarodowej Organizacji Pracy. Stąd też proponuję, aby temu artykułowi nadać brzmienie: „Referendum organizuje pracodawca na wniosek związków zawodowych, a przeprowadza komisja złożona z przedstawicieli pracodawcy i zakładowych organizacji związkowych”.</u>
          <u xml:id="u-283.4" who="#JózefNowicki">Wysoki Sejmie! Podzielam wniosek o powołanie komisji nadzwyczajnej i skierowanie projektów ustawy do tejże komisji.</u>
          <u xml:id="u-283.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-284">
          <u xml:id="u-284.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-284.1" who="#AleksanderMałachowski">Panie pośle, czy to jest wniosek, który został złożony, czy pan go składa jako pierwszy?</u>
          <u xml:id="u-284.2" who="#komentarz">(Poseł Józef Nowicki: To był wniosek PPS i ja go popieram.)</u>
          <u xml:id="u-284.3" who="#AleksanderMałachowski">Rozumiem, dobrze.</u>
          <u xml:id="u-284.4" who="#AleksanderMałachowski">Proszę panią posłankę Krystynę Sienkiewicz z Unii Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-285">
          <u xml:id="u-285.0" who="#KrystynaSienkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Podstawowym założeniem proponowanych zmian w Kodeksie pracy jest polepszenie warunków pracy i sytuacji zatrudnionych. Generalne założenie zrównania uspołecznionych i nieuspołecznionych zakładów pracy w przedmiocie zobowiązań do świadczeń za okres choroby pracownika jest słuszne. Cel ten można osiągnąć w sposób prosty i wypróbowany w Polsce okresu międzywojennego i w państwach, które nie zapewniają świadczeń z ubezpieczenia społecznego od pierwszego dnia choroby. Polega on na tym, iż zakład pracy zobowiązuje się do wypłaty wynagrodzenia za krótki okres niezdolności do pracy spowodowany chorobą od 7 do 10 dni. Tymczasem projekt przewiduje rozwiązanie dość karkołomne, niepraktyczne, kosztowne i zbiurokratyzowane, a ponadto jakby zaczerpnięte z epoki, od której chcemy odejść. Tylko w gospodarce znacjonalizowanej może mieć sens zliczanie okresów chorób u różnych pracodawców przez okres jednego roku. Nie ma żadnych racji logicznych, które by przemawiały za uzależnieniem zakresu zobowiązań pracodawcy do wypłaty pracownikowi wynagrodzenia za okres choroby od tego, jak długo chorował on w danym roku pracując u innego pracodawcy. Zobowiązanie pracodawcy do wypłaty wynagrodzenia nieprzerwanie przez okres ponad miesiąca choroby nie znajduje odpowiednika w żadnym państwie o gospodarce rynkowej, w którym istnieją ubezpieczenia społeczne. Obciążenie to byłoby nadmierne, szczególnie dla mniejszych zakładów pracy. Stąd proponuje się rozłożenie tej reformy na kilka lat. Projekt ten stanowi przykład negatywnego wzoru rozwiązywania problemów w sposób nadmiernie skomplikowany, wręcz wymykający się spod wszelkiej krytyki ze względu na swoją oczywistość.</u>
          <u xml:id="u-285.1" who="#KrystynaSienkiewicz">Uwagi szczegółowe chciałbym przedstawić do kilku artykułów.</u>
          <u xml:id="u-285.2" who="#KrystynaSienkiewicz">Art. 31 § 1. Przepis nieprecyzyjny, wymagający uściślenia pojęcia osoby lub organu zarządzającego. Uważam, że ustawodawca winien odwołać się do przepisów określających zasady funkcjonowania danego podmiotu zatrudniającego, na przykład w przypadku spółek z ograniczoną odpowiedzialnością czynności w imieniu spółki dokonuje 2-osobowy zarząd.</u>
          <u xml:id="u-285.3" who="#KrystynaSienkiewicz">Art. 112. Przepis niejasny. Konsekwencje z niego wynikające mogą sprowadzać się na przykład do żądania podwyżki wynagrodzenia. Przepis zbyteczny, bowiem równość obywateli wobec prawa gwarantuje konstytucja.</u>
          <u xml:id="u-285.4" who="#KrystynaSienkiewicz">Art. 231 § 1. Pojęcie „części zakładu pracy” niejasne, funkcjonujące zresztą w aktualnym stanie prawnym. Nie wiadomo, czy chodzi o jedną z części definicji zakładu pracy, czy też na pojęcie „części zakładu pracy” składają się wszystkie elementy definicji.</u>
          <u xml:id="u-285.5" who="#KrystynaSienkiewicz">Art. 231 § 5. Przepis całkowicie niezrozumiały. Jak się wydaje, z jego części pierwszej wynika, iż dotyczy osób wykonujących pracę na podstawie umów cywilnoprawnych, a z jego dalszej części zaś, iż „dotychczasowy stosunek pracy wygasa”. Nieprecyzyjne jest określenie terminu, w którym pracownik „mógł złożyć oświadczenie”.</u>
          <u xml:id="u-285.6" who="#KrystynaSienkiewicz">Nowy art. 251. Przepis ten godzi w zasadę swobody zawierania umów. Walor tego przepisu jest pozorny, być może pracodawca zrezygnuje z zatrudnienia pracownika zamiast godzić się na umowę na czas nie określony.</u>
          <u xml:id="u-285.7" who="#KrystynaSienkiewicz">Art. 62. Skreślenie tego przepisu uważam za niecelowe. Stanowił on wyjście w przypadkach szczególnie rażącego naruszenia obowiązków, na przykład kradzieży, pijaństwa.</u>
          <u xml:id="u-285.8" who="#KrystynaSienkiewicz">Art. 77 ust. 6. Brak przepisu, który określałby wzajemną relację między indywidualną umową o pracę a postanowieniami regulaminu. W praktyce może to wywoływać znaczne problemy.</u>
          <u xml:id="u-285.9" who="#KrystynaSienkiewicz">I ostatni, art. 177 § 4, ostatni oczywiście w moich uwagach. Brak konsekwencji niezawarcia porozumienia w przedmiocie rozwiązania umowy o pracę. Pozostaje w związku z tym problem, czy w przypadku braku porozumienia w ogóle może dojść do rozwiązania umowy.</u>
          <u xml:id="u-285.10" who="#KrystynaSienkiewicz">Konkludując, można stwierdzić, że większość proponowanych zmian w sposób zasadniczy jednak zmienia dotychczasowe postanowienia Kodeksu pracy.</u>
          <u xml:id="u-285.11" who="#KrystynaSienkiewicz">Ponadto przedstawiam kilka uwag skonsultowanych z Instytutem Medycyny Pracy, a są to zmiany do art. 229 § 8:</u>
          <u xml:id="u-285.12" who="#KrystynaSienkiewicz">— w ust. 1 po słowach: „tryb przeprowadzania tych badań”, proponuję dopisać: „i ich dokumentowania”;</u>
          <u xml:id="u-285.13" who="#KrystynaSienkiewicz">— w ust. 2 po słowach: „sposób, tryb wydawania i przechowywania orzeczeń lekarskich dla celów przewidzianych w kodeksie”, dodać: „oraz zasady kontroli wydawanych orzeczeń i ich dokumentowania”;</u>
          <u xml:id="u-285.14" who="#KrystynaSienkiewicz">— w ust. 4 po słowach: „wymagania, jakie powinni spełniać lekarze przeprowadzający badania pracowników”, dodać: „o których mowa w § 1 i 2”.</u>
          <u xml:id="u-285.15" who="#KrystynaSienkiewicz">Ponadto proponuję dopisanie ust. 5 o następującej treści: „Zadania, sposób organizowania i finansowania służb medycyny pracy sprawujących profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami”.</u>
          <u xml:id="u-285.16" who="#KrystynaSienkiewicz">Do przygotowania tych uwag do projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw korzystałam z konsultacji i pomocy prof. Krzysztofa Kolasińskiego, sędziego Trybunału Konstytucyjnego, przewodniczącej Wydziału Pracy Sądu Rejonowego w Toruniu pani Katarzyny Borowy oraz prezesa Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Medycyny Pracy pana prof. Lecha Dawydzika.</u>
          <u xml:id="u-285.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-286">
          <u xml:id="u-286.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję pani posłance.</u>
          <u xml:id="u-286.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana posła Mariana Michalskiego z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-287">
          <u xml:id="u-287.0" who="#MarianMichalski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pragnę swoje uwagi do projektów ustaw o zmianie ustawy Kodeks pracy odnieść tylko do druku nr 368 oraz do druku nr 379.</u>
          <u xml:id="u-287.1" who="#MarianMichalski">Uwagi do druku nr 368:</u>
          <u xml:id="u-287.2" who="#MarianMichalski">Proponowane zmiany dotyczą wąskiego zagadnienia, jakim jest problem wynagrodzenia pracownika za czas nieobecności w pracy z powodu choroby i innych losowych zdarzeń.</u>
          <u xml:id="u-287.3" who="#MarianMichalski">Dotychczasowe rozwiązania przewidywały, że za okres usprawiedliwionej nieobecności pracownik uzyskiwał prawo do zasiłku chorobowego, z tym że jeżeli pracodawcą jest uspołeczniony zakład pracy, to zasiłek ten obciążał zakład pracy i nie podlegał refinansowaniu z funduszu ubezpieczeń społecznych, jeżeli zaś pracodawcą jest nieuspołeczniony zakład pracy, to zasiłek wypłacał ZUS. W sytuacji, kiedy zarówno uspołeczniony, jak i prywatny zakład pracy płacą składki ubezpieczeniowe, prywatny zakład jest uprzywilejowany. W świetle przekształceń ustrojowych taka różnica jest nieuzasadniona i stawia w gorszej sytuacji uspołeczniony zakład pracy, toteż dążenie projektodawcy do zlikwidowania tej różnicy jest słuszne.</u>
          <u xml:id="u-287.4" who="#MarianMichalski">Uważam jednak, że proponowane nowe brzmienie art. 92 § 1 pkt. 1 Kodeksu pracy jest mało zasadne, albowiem ustanawia ono zasadę, że pracownik z powodu niezdolności do pracy wskutek choroby trwającej do 35 dni w ciągu roku kalendarzowego zachowuje prawo do 80% wynagrodzenia.</u>
          <u xml:id="u-287.5" who="#MarianMichalski">Wadliwość tego rozwiązania polega na tym, że następuje odstąpienie od zasady, iż pracownik ma prawo do wynagrodzenia za świadczenie pracy lub tylko za gotowość jej świadczenia. Przyznanie pracownikowi prawa do wynagrodzenia, pomimo iż nie świadczy on pracy, kłóci się z istotą stosunku pracy, gdyż brak jest ekwiwalentności świadczenia ze strony pracownika.</u>
          <u xml:id="u-287.6" who="#MarianMichalski">Z punktu widzenia ekonomicznego pracodawcy zatrudniającego dużą liczbę pracowników może to nie stanowić poważnego problemu ekonomicznego. Natomiast pracodawcę zatrudniającego małą liczbę pracowników (np. od 1 do 5) konieczność wypłacenia pracownikowi wynagrodzenia, mimo iż nie świadczy on pracy, może doprowadzić do bankructwa i do zlikwidowania stanowiska pracy.</u>
          <u xml:id="u-287.7" who="#MarianMichalski">Wydaje się, że bardziej prawidłowym jest rozwiązanie wyraźnie stwierdzające, że z powodu nawet usprawiedliwionej nieobecności w pracy pracownik traci prawo do wynagrodzenia, a jedynie uzyskuje prawo do zasiłku z ubezpieczenia społecznego. Jeżeli jednak takie rozwiązanie byłoby niemożliwe do przyjęcia z uwagi na to, iż obciążałoby nadmiernie Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, to należy rozważyć, czy, aby zmniejszyć ryzyko pracodawcy, nie wprowadzić obowiązkowo ubezpieczenia na wypadek takich zdarzeń. Takie rozwiązanie zapewniałoby pracownikowi środki na utrzymanie w postaci świadczenia zakładu ubezpieczającego, a nie wynagrodzenia, którego przecież nie wypracował. Z drugiej strony pracodawca ponosiłby mniejsze ryzyko w przypadku niefortunnego zbiegu zachorowań znacznej liczby pracowników.</u>
          <u xml:id="u-287.8" who="#MarianMichalski">Proponowane w art. 2 projektu zmiany przepisów ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa są zasadne. Ujednolicają zasady i wysokość zasiłków chorobowych i innych związanych z chorobą lub macierzyństwem pracownika. Należy uznać za trafne ściślejsze powiązania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z podstawą wymiaru zasiłku.</u>
          <u xml:id="u-287.9" who="#MarianMichalski">Generalnie należy uznać, że projektowana zmiana może stanowić podstawę do dalszych prac nad zmianą przepisów dotyczących świadczeń dla pracowników z tytułu choroby lub podobnych zdarzeń losowych. Jednocześnie jednak powinien tam być zawarty zapis stwierdzający, że pracownik nie otrzymuje świadczenia z tytułu usprawiedliwionej nieobecności w pracy z powodu choroby, jeżeli chorobę tę sam spowodował, np. przez uczestniczenie w bójce, dokonanie samookaleczenia, nadużywanie alkoholu, doznanie obrażeń w wypadku drogowym - jeżeli prowadził pojazd będąc nietrzeźwy.</u>
          <u xml:id="u-287.10" who="#MarianMichalski">Drugi projekt zmian Kodeksu pracy (druk nr 379) ma charakter kompleksowy i właściwie nie jest to zmiana obecnego Kodeksu pracy z 1974 r., lecz zupełnie nowe jego opracowanie, dostosowujące regulację stosunku pracy do obecnej rzeczywistości gospodarczej i zmian ustrojowych. Obowiązujący dotąd Kodeks pracy w żaden sposób nie jest dostosowany do zmian, jakie zaszły w Polsce na przełomie lat 1989–1990. Przykładem takiego niedostosowania jest nadal obowiązująca preambuła do kodeksu, zawierająca slogany z czasów gospodarki nakazowo-rozdzielczej. Projektodawca słusznie proponuje skreślenie z Kodeksu pracy tej preambuły.</u>
          <u xml:id="u-287.11" who="#MarianMichalski">Proponowana zmiana w art. 1 Kodeksu pracy jest w mojej ocenie wadliwa, gdyż kodeks nie określa praw i obowiązków pracowników i pracodawców, ale reguluje stosunki pracownicze pomiędzy pracownikami a pracodawcami. Gdyby przyjąć wykładnię gramatyczną proponowanej zmiany art. 1 Kodeksu pracy, to należałoby interpretować to tak, iż kodeks ma być spisem praw i obowiązków pracowników i pracodawców, a przecież z dalszej treści kodeksu wynika, że określa on wymogi, jakim winien odpowiadać stosunek pracowniczy, który jest specyficznym stosunkiem cywilnoprawnym. Dlatego też, analogicznie do treści art. 1 Kodeksu cywilnego, w art. 1 Kodeksu pracy winno być jednoznacznie zapisane, iż Kodeks pracy, jego przedmiot regulacji, to stosunek pracowniczy, a nie „dekalog” praw i obowiązków pracowników i pracodawców.</u>
          <u xml:id="u-287.12" who="#MarianMichalski">Projektodawca zachowuje w art. 2 Kodeksu pracy dotychczasowe określenie pracownika i słusznie nie proponuje jego zmian.</u>
          <u xml:id="u-287.13" who="#MarianMichalski">Konsekwencją zmiany art. 3 i wprowadzenia art. 31 jest zastąpienie dotychczasowego pojęcia „zakład pracy” pojęciem „pracodawca”, czyli dostosowanie Kodeksu pracy do aktualnej sytuacji, gdy pracodawca występuje w różnych formach organizacyjnych i prawnych.</u>
          <u xml:id="u-287.14" who="#MarianMichalski">Skreślenie rozdz. 3 w dziale I jest zasadne, gdyż dotyczy materii uregulowanej w ustawie o związkach zawodowych i innych.</u>
          <u xml:id="u-287.15" who="#MarianMichalski">Skreślenie art. 23 Kodeksu pracy może powodować lukę prawną dotyczącą zagadnienia czynności prawnych. Wydaje się, że sens dotychczasowego przepisu należy zachować, zmieniając tylko pewne sformułowania (np. poprzez zapis, iż „czynności prawne w zakresie stosunku pracy wykonuje pracodawca lub osoba przez niego upoważniona”). Wykreślenie art. 23 może spowodować stan niepewności co do skuteczności czynności prawnych podejmowanych przez pracodawcę lub inną osobę.</u>
          <u xml:id="u-287.16" who="#MarianMichalski">Proponowane wprowadzenie art. 251 Kodeksu pracy jest zasadne, gdyż chroni pracownika przed zawieraniem z nim fikcyjnych umów o pracę na czas określony, które następnie są stale odnawiane. Projektodawca słusznie przyjmuje, że w takich sytuacjach należy uznać, iż umowa o pracę zawarta jest na czas nie określony.</u>
          <u xml:id="u-287.17" who="#MarianMichalski">Zmiana art. 29 winna iść dalej przez dodanie stwierdzenia, iż pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika przed zawarciem z nim pisemnej umowy o pracę, ponieważ proponowany § 3 art. 29 praktycznie będzie pozwalał zatrudniać osoby „na czarno”. Wprowadzone sankcje karne za brak potwierdzenia na piśmie umowy o pracę w ciągu 7 dni — z uwagi na trudności dowodowe — stają się iluzoryczne.</u>
          <u xml:id="u-287.18" who="#MarianMichalski">Zmiana art. 36 powoduje skrócenie okresów wypowiedzenia umowy o pracę; do okresu zatrudnienia proponuje się przyjąć tylko okres zatrudnienia w danym zakładzie pracy, z pewnymi wyjątkami. Stwarza to sytuację mniej korzystną dla pracownika niż dotychczasowe rozwiązanie w art. 36 § 4 Kodeksu pracy, jednakże nowe rozwiązanie wydaje się słuszniejsze. Art. 36 § 11 przewiduje skracanie okresu wypowiedzenia w przypadku tzw. zwolnień grupowych i innych z nimi związanych. Jest to przeniesienie na grunt Kodeksu pracy zapisu art. 7 z ustawy z dnia 20 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładów pracy. Zapis jest trafny.</u>
          <u xml:id="u-287.19" who="#MarianMichalski">Proponowana zmiana w art. 45 rozszerza przesłanki umożliwiające sądowi nieuwzględnienie żądania pracownika przywrócenia go do pracy. Proponowana zmiana jest racjonalna, albowiem w wielu wypadkach mimo sprzecznego z prawem wypowiedzenia pracownikowi pracy, przywrócenie go do pracy jest niemożliwe - na przykład na jego miejsce zatrudniono już nowego pracownika - lub niecelowe. Dlatego zasadnie projektodawca przewiduje w takiej sytuacji przyznanie pracownikowi tylko odszkodowania.</u>
          <u xml:id="u-287.20" who="#MarianMichalski">Zmiana w art. 52 § 1 pkt 1 nie jest zasadna. Dotychczasowe przykładowe wyliczenie przesłanek powodujących rozwiązanie stosunku pracy w trybie natychmiastowym z winy pracownika jest lepszym rozwiązaniem. Proponowana zmiana daje zbyt szeroką możliwość wypowiadania pracy w trybie natychmiastowym przez pracodawcę, jest mało precyzyjna. Treść nowemu przepisowi mogłyby nadać dopiero orzeczenia Sądu Najwyższego. Ale po co, skoro można precyzyjniej określić przesłanki do wypowiedzenia pracy w trybie natychmiastowym z winy pracownika.</u>
          <u xml:id="u-287.21" who="#MarianMichalski">Ze zrozumiałych powodów projektodawcy skreślają art. 54 Kodeksu pracy, nakładający na pracodawcę obowiązek podania powodów rozwiązania umowy o pracę w trybie natychmiastowym. Argumentacja przytoczona na str. 23–24 uzasadnienia projektu jest nieprecyzyjna.</u>
          <u xml:id="u-287.22" who="#MarianMichalski">Wprowadzenie rozdziału 6a, dotyczącego uprawnienia pracodawcy do odszkodowania ze strony pracownika, który z nieuzasadnionych powodów rozwiązał umowę o pracę w trybie natychmiastowym, jest słuszne, gdyż stwarza równość stron w stosunku pracy.</u>
          <u xml:id="u-287.23" who="#MarianMichalski">Nałożenie na pracodawcę zatrudniającego co najmniej 5 pracowników obowiązku opracowania regulaminu płacowego — art. 772 § 1 — nie jest słuszne. Taki regulamin w małym zakładzie pracy ogranicza prawo pracodawcy do elastycznego regulowania treści stosunku pracy. „Mały” pracodawca musiałby ponieść dodatkowe koszty na opracowanie takiego regulaminu. Wydaje się, że powinna być tu wyższa granica, np. 25 lub 50 pracowników.</u>
          <u xml:id="u-287.24" who="#MarianMichalski">Wydaje się konieczne przeredagowanie art. 811 § 1 Kodeksu pracy, bo jeżeli za słuszne należy przyjąć, iż do czasu orzeczenia przez sąd o winie pracownika winien on zachować prawo do wynagrodzenia - działa tu zasada domniemania niewinności - mimo pozbawienia go wolności, to dlaczego w wypadku uznania go za winnego pracodawca ma wypłacać mu wynagrodzenie w wysokości 50% za czas tymczasowego aresztowania? Lepszym rozwiązaniem byłoby takie, że z chwilą tymczasowego aresztowania pracownika pracodawca zawieszałby wypłatę wynagrodzenia do chwili rozstrzygnięcia o jego winie. W przypadku uniewinnienia pracodawca powinien mieć prawo dochodzenia od skarbu państwa zwrotu wypłacanego pracownikowi wynagrodzenia za okres jego tymczasowego aresztowania.</u>
          <u xml:id="u-287.25" who="#MarianMichalski">Zmiany art. 153 i 173 Kodeksu pracy, dotyczące urlopów dla pracowników, są korzystniejsze. Likwidują one sankcje urlopowe przewidziane w obecnych art. 156 i 157.</u>
          <u xml:id="u-287.26" who="#MarianMichalski">Zmiana art. 178 § 2 jest korzystniejsza dla kobiet, ponieważ przedłuża z jednego roku do 4 lat zakaz zatrudnienia w nocy i w godzinach nadliczbowych bez ich zgody.</u>
          <u xml:id="u-287.27" who="#MarianMichalski">Proponowane art. 281, 282 i 283 rozszerzają katalog wykroczeń, których mogą dopuścić się pracodawcy lub inne osoby naruszające prawa pracownika. Wydaje się tutaj celowe wprowadzenie odpowiedzialności posiłkowej pracodawcy jako osoby prawnej. Podobna instytucja istnieje w ustawie karnej skarbowej; wtedy to można byłoby wymierzać surowsze sankcje. Albowiem np. wymierzenie kary grzywny na rzecz konkretnej osoby może być przez pracodawcę zrekompensowane w postaci premii wypłacanej przez spółkę, w której bardziej opłaca się nie przestrzegać prawa pracy niż np. ponosić kosztowne wydatki na zapewnienie warunków bhp, a jedynie osobie ukaranej rekompensować wymierzoną grzywnę wypłaceniem nagrody lub innego świadczenia.</u>
          <u xml:id="u-287.28" who="#MarianMichalski">Wysoka Izbo! Wnoszę o przekazanie projektów ustawy do tematycznych komisji sejmowych celem dalszych prac nad kompleksowym kształtem ustawy Kodeks pracy.</u>
          <u xml:id="u-287.29" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-288">
          <u xml:id="u-288.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-288.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Andrzeja Olszewskiego z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-289">
          <u xml:id="u-289.0" who="#AndrzejOlszewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Od kilkudziesięciu lat lekarze pełniący dyżury zakładowe, czyli szpitalne, zgodnie z obowiązującym w Polsce prawem pracy są wyłączeni w sposób krzywdzący z grupy pracowników zatrudnionych w godzinach nadliczbowych i nocnych, którym za pracę w porze nocnej przysługuje dodatkowe wynagrodzenie za każdą godzinę w wysokości 20% dodatku, a według art. 134 za pracę w godzinach nadliczbowych, oprócz normalnego wynagrodzenia, przysługuje dodatek w wysokości: 50% wynagrodzenia za pracę w dwóch pierwszych godzinach i 100% wynagrodzenia za pracę w następnych godzinach nadliczbowych w nocy lub w niedziele i w święta.</u>
          <u xml:id="u-289.1" who="#AndrzejOlszewski">Dokumentując stronę prawną obowiązującej niesprawiedliwości, Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej pismem z dnia 26 kwietnia 1994 r. prezentuje następujące stanowisko:</u>
          <u xml:id="u-289.2" who="#AndrzejOlszewski">Rozporządzenie Rady Ministrów z 27 grudnia 1974 r. w sprawie niektórych obowiązków i uprawnień pracowników zatrudnionych w zakładach służby zdrowia wprowadzone zostało w oparciu o art. 298 Kodeksu pracy, który dopuszcza szczególną regulację praw i obowiązków pracowników zatrudnionych m.in. w służbie zdrowia. Rozdział 3 rozporządzenia zawiera regulację dotyczącą dyżurów zakładowych. Z postanowień tego rozdziału wynika, że: lekarz zatrudniony w komórce organizacyjnej, do zadań której należy zapewnienie pacjentom opieki całodobowej, oraz inni lekarze specjaliści zatrudnieni w danym zakładzie służby zdrowia mogą być zobowiązani do pełnienia dyżuru zakładowego; czasu pełnienia dyżuru zakładowego nie wlicza się do czasu pracy; czas pełnienia tych dyżurów nie stanowi pracy w godzinach nadliczbowych; za ich pełnienie przysługuje odrębne wynagrodzenie. Zatem pełnienie dyżurów zakładowych jest obowiązkiem lekarza, będącym konsekwencją podpisanej z zakładem umowy o pracę. Harmonogram dyżurów układa kierownictwo zakładu pracy. W takim przypadku za czas pełnienia dyżuru zakładowego przypadający w godzinach w porze nocnej dodatek, o którym mowa w § 6 ust. 1 rozporządzenia ministra zdrowia i opieki społecznej z 2 lipca 1992 r., po prostu lekarzom nie przysługuje.</u>
          <u xml:id="u-289.3" who="#AndrzejOlszewski">Lekarze pełniący dyżury zakładowe w szpitalach, nie mogąc udowodnić swoich racji, w 1988 r. zwrócili się ze skargą do rzecznika praw obywatelskich i do Trybunału Konstytucyjnego o pomoc w zrozumieniu wykładni prawa pracy. Postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 września 1988 r. (sygn. akt S-11/88), w którym Trybunał Konstytucyjny na podstawie art. 5 w związku z art. 21 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o Trybunale Konstytucyjnym postanowił wskazać Radzie Ministrów na brak zgodności pomiędzy ww. przepisami, których usunięcie jest niezbędne dla zapewnienia spójności systemu prawnego Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
          <u xml:id="u-289.4" who="#AndrzejOlszewski">W uzasadnieniu Trybunał Konstytucyjny podał: Z powołaniem się na art. 298 Kodeksu pracy Rada Ministrów rozporządzeniem z dnia 27 grudnia 1974 r. w sprawie niektórych obowiązków i uprawnień pracowników zatrudnionych w zakładach służby zdrowia unormowała m.in. kwestię lekarskich dyżurów zakładowych. Przepis § 12 tego rozporządzenia stanowi, co następuje: „Za pełnienie dyżurów zakładowych i za pozostawanie w gotowości do pracy oraz za dodatkową pracę w zespołach wyjazdowych pomocy doraźnej przysługuje odrębne wynagrodzenie, a czasu ich pełnienia nie wlicza się do czasu pracy. W takich przypadkach nie przysługuje pracownikowi dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych”.</u>
          <u xml:id="u-289.5" who="#AndrzejOlszewski">Powołane rozporządzenie w § 13 ust. 1 zawiera również stwierdzenie, że za czas dyżuru zakładowego nie przysługuje czas wolny od pracy. Definicję pojęcia: dyżur zakładowy zawiera § 1 powołanego rozporządzenia, stanowiąc, że jest to „wykonywanie pracy i pozostawanie w gotowości do jej wykonania przez lekarza przebywającego stale w zakładzie poza godzinami normalnej ordynacji danego zakładu lub jego oddziału”. Jest to zatem sytuacja, o której jest mowa w art. 128 Kodeksu pracy. Według tego przepisu „czasem pracy jest czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji zakładu pracy w zakładzie lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy”. Konsekwencją tego uregulowania sprawy dyżurów lekarskich przez powołane rozporządzenie Rady Ministrów z 27 grudnia 1974 r. jest brak ograniczeń w dopuszczalnym wymiarze czasu dyżurów zakładowych. Mogą one wynosić 17 lub 24 godziny, przy czym po zakończeniu dyżuru lekarz podejmuje pracę w obowiązującym go wymiarze czasu pracy. W sumie więc praca lekarza może wynosić łącznie i nieprzerwanie 31 godzin. Powyższe unormowania, zawarte w powołanym rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 27 grudnia 1974 r., są niezgodne z przepisami Kodeksu pracy i z konstytucją Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Według art. 144 Kodeksu pracy dopuszczalne jest stosowanie dyżurów poza normalnymi godzinami pracy, jednakże przy zachowaniu następujących zasad: czasu dyżuru nie wlicza się do czasu pracy tylko wówczas, gdy podczas dyżuru pracownik nie wykonywał pracy; za czas dyżuru przysługuje pracownikowi wolny czas, a w razie braku możliwości odebrania tego czasu przysługuje mu wynagrodzenie.</u>
          <u xml:id="u-289.6" who="#AndrzejOlszewski">W świetle powyższych zasad Kodeksu pracy możemy stwierdzić, że widoczna jest ewidentna niezgodność przepisów § 12 i § 13 powołanego rozporządzenia z dnia 27 grudnia 1974 r. z art. 144 Kodeksu pracy w zakresie dotyczącym zasad wliczania czasu pełnienia dyżurów do czasu pracy lekarza. Przyjęta w powołanym rozporządzeniu zasada niewliczania dyżuru zakładowego do czasu pracy pociąga za sobą ponadto taki skutek, że omawiana grupa pracowników pozbawiona zostaje prawa do wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych, obliczanego według zasad ustawowych określonych w art. 134 Kodeksu pracy. Przysługujący za dyżur zakładowy ryczałt został bowiem ustalony na poziomie znacznie niższym niż wynagrodzenie za godziny nadliczbowe wynikające z art. 134 Kodeksu pracy. Omawiana regulacja prawna jest ponadto niezgodna z art. 67 konstytucji PRL w związku z tym, że w zakresie dyżurów zakładowych lekarze są traktowani mniej korzystnie aniżeli inni pracownicy. Fakt, że po zakończonym dyżurze lekarz podejmuje pracę w obowiązującym go wymiarze czasu pracy, pozostaje w sprzeczności z art. 69 ust. 2 konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, gwarantującym pracownikom ośmiogodzinny dzień pracy.</u>
          <u xml:id="u-289.7" who="#AndrzejOlszewski">Wskazane wyżej przepisy rozporządzenia z dnia 27 grudnia 1974 r. wykraczają poza upoważnienia zawarte w art. 298 § 2 Kodeksu pracy. Stosownie do przyjętej przez Trybunał Konstytucyjny wykładni, prawa i obowiązki obywateli regulują ustawy, przepisy wykonawcze zaś muszą mieścić się w granicach ustawowych. W danym przypadku przepisy § 12 i § 13 powołanego rozporządzenia są niezgodne nie tylko z wymienionymi wyżej przepisami Kodeksu pracy, ale także z przepisami art. 67 ust. 2 i art. 69 ust. 2 konstytucji PRL. Należy dodać, że regulacje zawarte w kwestionowanych przepisach są przedmiotem krytyki społecznej, o czym świadczą liczne skargi i inne wystąpienia pracowników służby zdrowia, jakie wpływały do Trybunału Konstytucyjnego.</u>
          <u xml:id="u-289.8" who="#AndrzejOlszewski">Wysoka Izbo! Pomimo trwających wiele lat starań lekarzy o równe traktowanie w prawie pracy, mimo zmian ustrojowych, nadal w nowym rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy Kodeks pracy (druk nr 368 oraz druk nr 397) pozostały stare, krzywdzące lekarzy zapisy, przeciwko którym zdecydowanie protestuję i wnoszę do komisji o zmianę zapisu kwestionowanych art. 134, 136, 139 oraz przyjęcie art. 137.</u>
          <u xml:id="u-289.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-290">
          <u xml:id="u-290.0" who="#AleksanderMałachowski">Mam dla pana posła Jana Świrepo następującą informację. Zostaje panu czas na powiedzenie: „panie marszałku, Wysoka Izbo, jestem za albo przeciw”, bo ma pan 5 sekund. Wypróbowałem, można to powiedzieć w 5 sekund, nic pan więcej powiedzieć nie może.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-291">
          <u xml:id="u-291.0" who="#JanŚwirepo">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Szanując czas i regulamin Wysokiej Izby, kończę swoje przemówienie. Jednocześnie chciałbym dodać, że jestem za 40-godzinnym tygodniem pracy. Pozostałą część mojego wystąpienia przekazuję do protokółu.</u>
          <u xml:id="u-291.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-292">
          <u xml:id="u-292.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu. Przykro mi bardzo, ale koledzy „zjedli” panu czas.</u>
          <u xml:id="u-292.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę zatem o zabranie głosu pana posła Jerzego Kossakowskiego, z tym że pragnę poinformować czcigodnych panów posłów, że dla 7 posłów z SLD zapisanych do głosu zostało 19 minut.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-293">
          <u xml:id="u-293.0" who="#JerzyKossakowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nie mamy dziś prawa pracy dostosowanego do realiów społecznych i gospodarczych. Obowiązujący od blisko 20 lat Kodeks pracy, mimo kilkunastu zmian i nowelizacji, jest dokumentem historycznym, prawem innej epoki. Dziś potrzebne jest prawo, które będzie częścią konstytucji gospodarczej kraju. Prawo, które zlikwiduje dysproporcje pomiędzy tym co jest, czyli uregulowaniami państwo-przedsiębiorstwa, a tym czego nie ma, czyli uregulowaniami pracodawca-pracobiorca. W związku z tym mam kilka uwag o charakterze generalnym.</u>
          <u xml:id="u-293.1" who="#JerzyKossakowski">Po pierwsze, zdecydować należy, czy prawo pracy ma być rozproszone w wielu aktach prawnych, czy też skupione w jednym Kodeksie pracy. Za pierwszym rozwiązaniem przemawia różna specyfika relacji pracodawca-pracobiorca w różnych gałęziach gospodarki. Za drugim, prawna przejrzystość i większa skuteczność stosowania prawa, możliwość wyeliminowania nadużyć, nad- i niedointerpretacji.</u>
          <u xml:id="u-293.2" who="#JerzyKossakowski">Jestem zwolennikiem drugiego rozwiązania. Kodeks pracy powinien określać wszystkie podstawowe zasady regulacji prawa pracy i obejmować wszystkie obszary, w których występuje relacja pracodawca-pracownik. Zdecydowanie należy unikać nadmiernej delegacji regulacji prawnych w sferę innych branżowych i resortowych aktów prawnych. Specyfikę poszczególnych działów gospodarki uwzględniać mogą układy zbiorowe, których zasady zawierania znajdują się w kodeksie.</u>
          <u xml:id="u-293.3" who="#JerzyKossakowski">Po drugie, pomimo niewątpliwych osiągnięć nasz system gospodarczy trudno nazwać ustabilizowanym. W systemie tym brak też stabilizacji prawnej zarówno w relacji państwo-pracodawcy niepaństwowi, jak i w relacjach pracodawca-pracobiorca. W obydwu tych wypadkach druga strona jest słabsza. W pierwszym - wciąż centralistyczne państwo i dość zachłanny budżet nie stwarzają przedsiębiorstwom stabilnych warunków rozwoju. W drugim - pracodawcy rekompensują sobie krzywdy doznane od państwa na pracobiorcach. W rezultacie pracobiorcy, nie posiadając skutecznych prawnych mechanizmów obrony, sięgają po jedyny, ich zdaniem, skuteczny, choć najczęściej prawnie nieuzasadniony środek, czyli strajk.</u>
          <u xml:id="u-293.4" who="#JerzyKossakowski">Nie można na drodze prawnej nakazać pracodawcom, by kochali swoich pracowników i zawsze uwzględniali ich interesy. Notabene, na tej sali wśród posłów pracodawców — i to nie zawsze z jednej strony sali — padały i padają deklaracje, na pytanie o obecność związków zawodowych w ich przedsiębiorstwach: „po moim trupie”. To symptomatyczne.</u>
          <u xml:id="u-293.5" who="#JerzyKossakowski">Przedsiębiorcy muszą przekonać się, że organizacje pracowników są im potrzebne, tak jak związkom zawodowym potrzebne są reprezentatywne organizacje pracodawców. Wspólnym interesem jest dobra kondycja ekonomiczna przedsiębiorstwa. Pozostałe interesy są realnie bądź pozornie rozbieżne. Kodeks pracy może poszerzać pole tzw. wspólnoty tam, gdzie to jest możliwe. Tam gdzie to niemożliwe, musi określać także reguły rozwiązywania konfliktów, które zminimalizują ich koszty. Pamiętać należy o tym, że w sytuacji wciąż utrzymującej się kilkunastoprocentowej stopy bezrobocia oraz niedoświadczenia związków zawodowych w funkcjonowaniu w realiach gospodarki rynkowej, pracobiorcy są niewątpliwie słabszą stroną układu. Dlatego też kodeks określając prawa i obowiązki pracodawców i pracobiorców musi przede wszystkim dla tych ostatnich stanowić podstawowe pracownicze i socjalne gwarancje egzystencji.</u>
          <u xml:id="u-293.6" who="#JerzyKossakowski">Generalnie - żadne inne regulacje prawne nie mogą być dla pracownika mniej korzystne.</u>
          <u xml:id="u-293.7" who="#JerzyKossakowski">Po trzecie, z projektu znowelizowanego kodeksu usunięto całkowicie słusznie ideologiczny wypełniacz. Nie do końca usunięto jednak określenia wartościujące. Zwracają na to uwagę zarówno pracodawcy, jak i związkowcy, choć w różnych miejscach i z różnymi intencjami. Sprecyzowane więc muszą zostać określenia typu: „słuszne wynagrodzenie” i „odpowiedzialne negocjacje”. Kodeks musi być prawem precyzyjnym, o ściśle ograniczonej możliwości interpretacji jego przepisów.</u>
          <u xml:id="u-293.8" who="#JerzyKossakowski">Po czwarte, integralną częścią kodeksu są, co należy z zadowoleniem podkreślić, zapisy dotyczące układów zbiorowych pracy. Zapisy te muszą z jednej strony dość precyzyjnie określić reguły gry, czyli zasady negocjacji, funkcjonowania i wypowiadania układów, z drugiej zaś - powinny umożliwiać stronom jak najbardziej swobodne, choć ograniczone kodeksem tzw. minimum negocjowania wzajemnych obowiązków i uprawnień.</u>
          <u xml:id="u-293.9" who="#JerzyKossakowski">Projektodawcy nowelizacji kodeksu przedstawili propozycję zróżnicowania płaszczyzn zawierania układów zbiorowych, na przykład branżowych, ale też i regionalnych. Trzeba pamiętać o tym, że spowoduje to określone konsekwencje prawne i nie tylko prawne. Pierwszą będzie zapewne konieczność wydania dużej liczby aktów wykonawczych, co znów w większym stopniu uzależni strony od decyzji władz państwowych i zwiększy możliwość różnych interpretacji ustawy. Pamiętać trzeba także o tym, że nie wszędzie istnieją w pełni ukształtowane podmioty, które mogłyby stać się stroną negocjacji. O ile więc po stronie pracobiorców można precyzyjnie określić stronę uprawnioną do negocjacji, czyli związki zawodowe, o tyle pod hasłem pracodawca ukrywa się w projekcie i państwo, i przedsiębiorcy prywatni, i (w zamierzeniu) samorządy lokalne, i bliżej niezidentyfikowane krajowe podmioty gospodarcze.</u>
          <u xml:id="u-293.10" who="#JerzyKossakowski">Po piąte, kodeks winien eliminować patologie występujące na rynku pracy. Musi więc obejmować wszystkie obszary, na których występuje relacja pracodawca–pracobiorca, a nie tylko te, gdzie występuje umowa o pracę. Z jednej więc strony powinien określać podstawowe uprawnienia pracownicze osób zatrudnionych na podstawie mianowania, z drugiej zaś wkraczać w sferę krótkoterminowych umów pracodawcy z pracobiorcą. W tym drugim przypadku występuje ostatnio szczególnie wiele zjawisk patologicznych. Wysokie bezrobocie, a więc sytuacja obiektywnie korzystna dla pracodawców, skłania wielu z nich do ograniczania zatrudnienia pracowników na podstawie umowy o pracę na rzecz umów-zleceń, które praktycznie nie dają pracownikowi żadnej ochrony prawnej i socjalnej. Pozostawienie tej sfery poza zakresem zainteresowania kodeksu podważa sens innych regulacji w zakresie prawa pracy. O tym twórcy projektu zdają się zapominać.</u>
          <u xml:id="u-293.11" who="#JerzyKossakowski">Po szóste wreszcie, interesy pracodawcy i pracobiorcy są rozbieżne na wielu płaszczyznach. Pracodawca, szczególnie przy postępującej demonopolizacji wielu gałęzi gospodarki, zainteresowany jest przede wszystkim wynikami ekonomicznymi swojego konkretnego przedsiębiorstwa. Pracobiorcę postrzega tylko jako pracownika tego przedsiębiorstwa potrzebnego w danej chwili, jako osobę, której koszty zatrudnienia trzeba zminimalizować. Pracobiorca ma inną optykę. Dla niego liczy się z jednej strony stabilność zatrudnienia, czego nie należy utożsamiać z pracą w tym samym przedsiębiorstwie, oraz wysokość uposażenia i dostępne świadczenia socjalne. Z drugiej strony pracownik widzi swoją pracę w perspektywie wieloletniej - swego rozwoju zawodowego i intelektualnego, a także stabilizacji w okresie poprodukcyjnym, czyli godnej emerytury.</u>
          <u xml:id="u-293.12" who="#JerzyKossakowski">Wydaje mi się, że ten element ciągłości stażu pracy i wynikających z niego uprawnień jest niedoceniany przez projektodawców ustawy, a powinien on być jedną z zasad konstytuujących nowe prawo pracy.</u>
          <u xml:id="u-293.13" who="#JerzyKossakowski">Celem nadrzędnym jest stabilny rozwój gospodarki i podnoszenie poziomu życia społeczeństwa. Nie uzyska się tego na pewno kosztem ograniczania uprawnień pracowniczych, obniżania realnych płac i korzystania ze straszaka bezrobocia. Takie działania mogą przynieść efekt doraźny. Proponowane zmiany uwzględniają prorynkową ewolucję naszego kraju.</u>
          <u xml:id="u-293.14" who="#JerzyKossakowski">Wnoszę o skierowanie projektu do komisji.</u>
          <u xml:id="u-293.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-294">
          <u xml:id="u-294.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-294.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana posła Marka Dyducha z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-295">
          <u xml:id="u-295.0" who="#MarekDyduch">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zmiana ustroju polskiej gospodarki nakazuje unormowanie stosunków pracy między pracodawcą a pracownikiem przy uwzględnieniu zasadniczej roli państwa jako głównego kreatora prawa pracy, gwarancji socjalnych obywateli, sprzymierzeńca układów zbiorowych pracy, a także egzekutora sankcji za nieprawidłowości w realizacji prawa pracy. Nieprzestrzeganie przez wiele firm i przedsiębiorstw świadczeń socjalnych i warunków bezpieczeństwa pracy w stosunku do pracowników wymusza potrzebę przyspieszenia prac nad zmianami Kodeksu pracy.</u>
          <u xml:id="u-295.1" who="#MarekDyduch">Propozycje rządu zawarte w przedłożonych drukach są najobszerniejszymi dotychczasowymi zmianami Kodeksu pracy. Przyjęte rozwiązania przenoszą w sposób istotny reglamentację stosunków pracy z sektora państwowego na wszystkie podmioty gospodarcze.</u>
          <u xml:id="u-295.2" who="#MarekDyduch">Przechodząc do szczegółowej analizy niektórych zapisów nowelizacji, należy zauważyć:</u>
          <u xml:id="u-295.3" who="#MarekDyduch">— W dziale I (Przepisy ogólne) w art. 3 zamianę pojęcia „zakładu pracy” pojęciem „pracodawca”. W tym miejscu pojawia się mimo wszystko potrzeba zdefiniowania w nowych warunkach pojęcia „zakładu pracy”, a także zastosowania ustawodawczego jednolitego określenia formuły „pracodawcy”. Inaczej brzmi ta formuła w ustawie o organizacjach pracodawców z 23 maja 1991 r., a inaczej w proponowanej nowelizacji art. 3.</u>
          <u xml:id="u-295.4" who="#MarekDyduch">— Art. 10 Kodeksu pracy budzi wiele emocji, ponieważ określa w nowy sposób obowiązki państwa w zakresie zapewnienia zatrudnienia i prawa do pracy obywatelom. Oczywiście trudno w dzisiejszych warunkach zachować dotychczasowe gwarancje konstytucyjnego „prawa do pracy dla każdego”, ale używanie w zapisie słów: „prowadzi politykę sprzyjającą zatrudnieniu obywateli”, wydaje się nieco enigmatyczne i nie do końca przekonywające. W toku dalszych prac nad kodeksem należy ten fakt odnotować i zapis dopracować.</u>
          <u xml:id="u-295.5" who="#MarekDyduch">— Do działu X (Bezpieczeństwo i higiena pracy) eksperci mają nieco uwag, m.in. dotyczących faktu, że ustalenia paktu w tym zakresie nie wymagały całkowitej przebudowy działu X i rozbudowania go do rozmiarów przewidywanych w tym projekcie. Dostosowanie prawa polskiego do odpowiednich konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy nie wymagało tak szczegółowego rozwijania przepisów działu X, z drugiej zaś strony powyższe zapisy nie odwołują się do dyrektyw Wspólnoty Europejskiej ustalającej w tej dziedzinie szereg zasad.</u>
          <u xml:id="u-295.6" who="#MarekDyduch">Uwagi szczegółowe można odnieść do art. 209 Kodeksu pracy, dotyczącego obowiązku zawiadomienia o rozpoczęciu działalności gospodarczej inspektora pracy i państwowego inspektora sanitarnego. Przepis ten nie przewiduje sankcji za niewywiązanie się z tego obowiązku. Znając polskie realia i tendencje pracodawców do omijania przepisów prawa pracy, uważam, że bez wyraźnych sankcji za powyższe uchybienia zapis ten może nie przynieść oczekiwanych skutków.</u>
          <u xml:id="u-295.7" who="#MarekDyduch">Na zakończenie należy podkreślić, że do druków nr 368-A i 379-A nie wprowadzono nowelizacji działu XI Kodeksu pracy, dotyczącego układów zbiorowych pracy. Luka ta powinna zostać w krótkim czasie uzupełniona przez rząd. Istnieje pilna potrzeba dopełnienia zbiorowego prawa pracy w nawiązaniu do trzech tzw. ustaw związkowych z 23 maja 1991 r.: o rozwiązywaniu sporów zbiorowych, o związkach zawodowych i o organizacjach pracodawców. Miejmy nadzieję, że dalsze prace nad Kodeksem pracy doprowadzą do trafnych i trwałych unormowań prawa pracy w celu polepszenia bezpieczeństwa socjalnego obywateli.</u>
          <u xml:id="u-295.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-296">
          <u xml:id="u-296.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-296.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana posła Stanisława Rusznicę z Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Mają panowie do dyspozycji 7,5 minuty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-297">
          <u xml:id="u-297.0" who="#StanisławRusznica">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Konieczne są zmiany zarówno w systemie regulowania stosunków pracy - w celu ukształtowania nowego modelu prawa pracy - jak i w treści poszczególnych instytucji prawa pracy, unormowanych w Kodeksie pracy - w celu dostosowania ich do potrzeb i warunków społecznej gospodarki rynkowej.</u>
          <u xml:id="u-297.1" who="#StanisławRusznica">Wydaje się, że proponowane zmiany (druki nr 368 i 379) wychodzą temu naprzeciw. Zmiany wprowadzone w Kodeksie pracy winny określać niezbędny zakres oraz poziom uprawnień i świadczeń pracowniczych mających charakter powszechny, gwarantowany dla ogółu pracowników.</u>
          <u xml:id="u-297.2" who="#StanisławRusznica">Natomiast określenie zakresu i poziomu ponadstandardowych uprawnień i świadczeń pracowniczych należy powierzyć układom zbiorowym pracy oraz indywidualnym umowom o pracę z uwzględnieniem możliwości poszczególnych pracodawców, wynikających z ich sytuacji ekonomiczno-finansowej oraz pozycji na rynku.</u>
          <u xml:id="u-297.3" who="#StanisławRusznica">Mając na uwadze limit czasu mojego wystąpienia, ograniczę się tylko do pewnych problemów, które - moim zdaniem - winny znaleźć rozwiązanie w znowelizowanym Kodeksie pracy.</u>
          <u xml:id="u-297.4" who="#StanisławRusznica">Wskazane byłoby wprowadzenie domniemania prawnego istnienia stosunku pracy w sytuacji, gdy analiza rodzaju i charakteru pracy oraz sposobu jej świadczenia wskazuje na przewagę cech charakterystycznych dla umowy o pracę.</u>
          <u xml:id="u-297.5" who="#StanisławRusznica">Zaproponowane w art.78 projektu Kodeksu pracy pojęcie „wynagrodzenie” nie jest ścisłe, ponieważ dalsze przepisy, np. art. 81 § 1, rozróżniają „wynagrodzenie” i „wynagrodzenie wynikające z osobistego zaszeregowania”. Celowe byłoby więc zdefiniowanie tych pojęć.</u>
          <u xml:id="u-297.6" who="#StanisławRusznica">Wskazane byłoby określenie wysokości minimalnej zaliczki wypłacanej na poczet wynagrodzenia. W praktyce bowiem zaliczki wypłacane są w bardzo małej wysokości, np. 300–500 tys.zł, przy czym oczekiwanie na wypłacenie pozostałej części wynagrodzenia niejednokrotnie trwa długo, co ma istotny wpływ na i tak już trudną sytuację osób, szczególnie tych o małych dochodach.</u>
          <u xml:id="u-297.7" who="#StanisławRusznica">Moim zdaniem, brzmienie nadane art. 129 5 w ostatniej redakcji budzi poważne zastrzeżenia. Właściwe byłoby wprowadzenie całkowitego zakazu wydłużania dziennej normy czasu pracy w przypadku wymienionych w tym przepisie pracowników, a dopuszczenie możliwości - jedynie za zgodą pracownika - wydłużania czasu pracy matek małych dzieci i osób opiekujących się takimi dziećmi. Zakazem zatrudnienia w wymiarze przekraczającym 8 godzin dziennie należałoby ponadto objąć pracowników zatrudnionych przy pracach szczególnie niebezpiecznych.</u>
          <u xml:id="u-297.8" who="#StanisławRusznica">W dziale X art. 182 - konieczne jest utrzymanie w zakresie kompetencji Państwowej Inspekcji Pracy nadzoru i kontroli nad przestrzeganiem zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a nie tylko przepisów bhp.</u>
          <u xml:id="u-297.9" who="#StanisławRusznica">Nieuwzględnienie w projekcie ustawy sprawy nadzoru i kontroli przestrzegania zasad bezpieczeństwa i higieny pracy jest niezgodne z przepisem art. 283 § 1 Kodeksu pracy, który za nieprzestrzeganie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy przewiduje karę grzywny. Jest to także niezgodne z art. 1 ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy, który określa kompetencje Państwowej Inspekcji Pracy w zakresie nadzoru i kontroli przestrzegania zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Proponowałbym dostosować polskie przepisy w tym względzie do dyrektywy EWG z 14 czerwca 1989 r. w sprawie ujednolicenia przepisów prawnych dotyczących maszyn z przepisami państw członkowskich poprzez zobowiązanie producentów i importerów maszyn i urządzeń do wystawiania świadectwa zgodności wyrobu z wymaganiami wynikającymi z przepisów bhp. Dlatego przepis art. 215 powinien stwierdzać, że producent i importer przed dopuszczeniem maszyny i innego urządzenia technicznego do produkcji lub obrotu winien wystawić świadectwo zgodności wyrobu z wymaganiami wynikającymi z przepisów.</u>
          <u xml:id="u-297.10" who="#StanisławRusznica">W art. 226 należałoby poszerzyć katalog obowiązków pracodawcy o informowanie pracowników o ryzyku zawodowym związanym nie tylko z wykonywaną pracą, lecz i z warunkami środowiska pracy oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami.</u>
          <u xml:id="u-297.11" who="#StanisławRusznica">Przeredagowania wymaga art. 234. Zgodnie z jego obecnym brzmieniem pracodawca jest obowiązany poinformować państwowego inspektora pracy i prokuratora o każdym śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy. Przepis ten przez pracodawców jest interpretowany w ten sposób, że zawiadomienie obowiązuje dopiero po stwierdzeniu, że zdarzenie było wypadkiem przy pracy. Niejednokrotnie stwierdzenie, czy zdarzenie spełnia określone przepisami przesłanki, jest trudne i wymaga szeregu ustaleń. W tym czasie inspektor pracy nie jest powiadamiany o zdarzeniu i nie może czuwać nad usuwaniem jego przyczyn oraz przebiegiem postępowania powypadkowego. Dlatego proponowałbym, aby zamieścić w Kodeksie pracy definicję pojęcia: wypadek przy pracy i zobowiązać pracodawców do informowania inspektora pracy o wszelkich zdarzeniach, w których wystąpiły cechy charakterystyczne dla wypadku przy pracy i do informowania o wszelkich nieszczęśliwych zdarzeniach mających związek z pracą, wywołujących skutki określone w art. 234 § 2.</u>
          <u xml:id="u-297.12" who="#StanisławRusznica">W dziale XI w art. 24110 § 2 pkt 2 konieczne jest wydłużenie terminu rejestracji zakładowego układu zbiorowego do 2 miesięcy. Warunkiem zarejestrowania układu jest stwierdzenie jego zgodności z przepisami prawa pracy lub doprowadzenie do tej zgodności przez usunięcie postanowień naruszających przepisy prawa pracy.</u>
          <u xml:id="u-297.13" who="#StanisławRusznica">Organy Państwowej Inspekcji Pracy powinny mieć czas na dokonanie koniecznych ustaleń i uzgodnień. Wydaje się zatem, że jeden miesiąc przy dużym napływie spraw będzie niewystarczający. Moim zdaniem, inspektorzy pracy nie powinni być też obciążani obowiązkami przeprowadzania referendum w celu określenia kompetencji związków zawodowych do zawarcia układu zbiorowego pracy. Jest to sprzeczne z zakresem przedmiotowym działalności Państwowej Inspekcji Pracy oraz z art. 3 ust. 2 Konwencji nr 81 Międzynarodowej Organizacji Pracy dotyczącej inspekcji pracy w przemyśle i handlu.</u>
          <u xml:id="u-297.14" who="#StanisławRusznica">Zgodnie z tym przepisem inne czynności, jakie mogą być powierzone inspektorom pracy, nie powinny przeszkadzać w wykonywaniu przez nich czynności zasadniczych ani w jakikolwiek sposób naruszać autorytetu lub bezstronności koniecznych dla inspektorów w ich stosunkach z pracodawcami i pracownikami.</u>
          <u xml:id="u-297.15" who="#StanisławRusznica">Angażowanie okręgowych inspektorów pracy w rozwiązywanie spornych bądź konfliktowych sytuacji dotyczących jednej ze stron zawierających układ może powodować wątpliwości co do ich obiektywizmu przy podejmowaniu decyzji w sprawie rejestracji układu. Proponuję zatem, aby obowiązek ten był powierzony komisji złożonej z przedstawicieli zainteresowanych stron. Uwaga ta dotyczy art. 24124.</u>
          <u xml:id="u-297.16" who="#StanisławRusznica">Wnoszę, aby proponowane zmiany w Kodeksie pracy skierować do Komisji Nadzwyczajnej do spraw Kodeksu pracy, proponowanej przez posłów na podstawie projektu uchwały (druk nr 455).</u>
          <u xml:id="u-297.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-298">
          <u xml:id="u-298.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-298.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę, pan poseł Jerzy Panek.</u>
          <u xml:id="u-298.2" who="#AleksanderMałachowski">Panu posłowi Pankowi zostawiono pół minuty. Nie jest to moja wina, ale proszę, jeśli pan chce przedstawić tekst do wysłuchania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-299">
          <u xml:id="u-299.0" who="#JerzyPanek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ze względu na szczupłość czasu, jaki pozostał mojemu klubowi i fakt, że temat nowelizacji kodeksu w zakresie ochrony zdrowia poruszył wcześniej poseł Olszewski, tekst mojego wystąpienia pozwolę sobie złożyć do protokołu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-300">
          <u xml:id="u-300.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-300.1" who="#AleksanderMałachowski">Czy to samo zamierza uczynić pan poseł Wit Majewski, bo zostały panu jakieś sekundy?</u>
          <u xml:id="u-300.2" who="#komentarz">(Poseł Wit Majewski: Tylko oświadczenie, panie marszałku.)</u>
          <u xml:id="u-300.3" who="#AleksanderMałachowski">Proszę bardzo, już nie będziemy liczyć czasu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-301">
          <u xml:id="u-301.0" who="#WitMajewski">Chciałem, panie marszałku, złożyć na zakończenie krótkie oświadczenie w imieniu klubu SLD. Po rozważeniu sprawy będziemy głosowali za Komisją Nadzwyczajną rozpatrującą Kodeks pracy. Uważamy, że to przyspieszy uchwalenie tego ważnego aktu.</u>
          <u xml:id="u-301.1" who="#WitMajewski">I dwie uwagi. Jedna pod adresem Komisji Legislacyjnej, że w przypadku, jeżeli się nowelizuje tekst zawierający około 400 artykułów, to należałoby jednak sporządzić całościową ustawę, a nie przedstawiać propozycje, które są bardzo mało czytelne i które będą wymagały natychmiastowego wydania tekstu jednolitego.</u>
          <u xml:id="u-301.2" who="#WitMajewski">I wreszcie trzecia sprawa, panie marszałku. Z poprzedniej kadencji pamiętamy, że sprawa pracodawcy dla 2,5 mln pracowników państwowych musi być rozważona zgodnie z istotą tego stosunku, tzn. pracodawcą jest ten, kto ustala warunki pracy, płacy, itd., a nie dyrektor zakładu, który faktycznie też jest pracownikiem najemnym i w zasadzie nie ma wpływu na podstawowe warunki pracy. Dlatego w części dotyczącej określenia pracodawcy dla pracowników państwowych komisje muszą uczciwie popracować, żeby ta formuła była odpowiednia i nie nastręczała tych kłopotów, z którymi Sejm poprzedniej pierwszej kadencji miał tyle problemów.</u>
          <u xml:id="u-301.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-302">
          <u xml:id="u-302.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu uprzejmie.</u>
          <u xml:id="u-302.1" who="#AleksanderMałachowski">Poruszył pan ważną sprawę graficznego przedstawiania tekstów. W Sejmie X kadencji, jeśli pan pamięta, był taki zwyczaj, że teksty były drukowane i było wiadomo, co jest nową propozycją, a co jest starym tekstem. Mówiło się, że jak to się skomputeryzuje, to wszystkie teksty tak będą drukowane, ale ten zwyczaj zanikł. Chyba trzeba będzie pomyśleć nad ewentualnym jego przywróceniem w pewnych przypadkach, jak np. tego tekstu.</u>
          <u xml:id="u-302.2" who="#AleksanderMałachowski">Czy pan minister Andrzej Bączkowski, podsekretarz stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Socjalnej, ma ochotę zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-302.3" who="#AleksanderMałachowski">Jeśli tak, to bardzo proszę, bo rozumiem, że lista mówców została wyczerpana, a raczej czas został wyczerpany, bo mówcy by się jeszcze zapewne znaleźli.</u>
          <u xml:id="u-302.4" who="#AleksanderMałachowski">Proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-303">
          <u xml:id="u-303.0" who="#AndrzejBączkowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Rozumiem, że z uwagi na bardzo późną porę dobrze byłoby, gdyby moja ochota do mówienia nie była zbyt duża, będę więc mówił krótko.</u>
          <u xml:id="u-303.1" who="#AndrzejBączkowski">Z dużą satysfakcją przysłuchiwałem się dzisiejszej debacie nad nowelizacją Kodeksu pracy. Z tego miejsca i z tamtego miejsca - wspólnie z pracownikami ministerstwa - od południa przysłuchujemy się wystąpieniom pań posłanek i panów posłów. Pragnę wyrazić pogląd, że w mojej ocenie dobrze wróży rządowemu projektowi nowelizacji Kodeksu pracy akceptowanie przez panie posłanki i panów posłów podstawowych kierunków proponowanej nowelizacji i podstawowych założeń konstrukcyjnych skierowanego do parlamentu projektu.</u>
          <u xml:id="u-303.2" who="#AndrzejBączkowski">Zgłoszono cały szereg szczegółowych uwag dotyczących przepisów, poszczególnych postanowień Kodeksu pracy. Sądzę, że zasługują one na bardzo wnikliwą analizę w toku dalszych prac parlamentarnych, analizę poprzedzoną pogłębioną dyskusją. W tej chwili nie jest odpowiednia pora, aby szczegółowo ustosunkowywać się do zgłoszonych propozycji, dlatego też, panie marszałku i Wysoka Izbo, pozwolę sobie tylko na kilkanaście zdań dotyczących uwag, które zostały sformułowane w sprawach bardziej generalnych, oraz zastrzeżeń czy też wprost zarzutów, które powtarzały się w wystąpieniach pań posłanek i panów posłów.</u>
          <u xml:id="u-303.3" who="#AndrzejBączkowski">Po pierwsze, taki zarzut, iż pozbawiamy w 16 wypadkach — jak wyliczył pan poseł Miżejewski — związki zawodowe kompetencji uzgodnieniowych w toku procesu tworzenia projektów aktów prawnych, jest naszym zdaniem nieuzasadniony z tego powodu, że każdy z tych wypadków dotyczy takiego sformułowania w Kodeksie pracy, które brzmi: „po porozumieniu”. A to sformułowanie w odróżnieniu od sformułowania „w uzgodnieniu” było zawsze rozumiane jako głos opiniodawczy związków zawodowych. Pragnę zapewnić Wysoką Izbę, że w tych wszystkich wypadkach, kiedy wyraźnie zapisaliśmy, że projekty aktów prawnych będą konsultowane ze związkami zawodowymi i organizacjami pracodawców na zasadach przewidzianych w ustawie o związkach zawodowych i w ustawie o organizacjach pracodawców, nie dokonaliśmy żadnej zmiany, która wprowadzałaby umniejszenie uprawnień związkowych. Jeżeli w toku dalszej debaty parlamentarnej okaże się, że się pomyliliśmy, to oczywiście deklaruję, że się z tej naszej propozycji wycofamy.</u>
          <u xml:id="u-303.4" who="#AndrzejBączkowski">Po drugie, chodzi o sprawy może bardziej proceduralne, ale ważne - jak sądzę - dla jutrzejszych rozstrzygnięć przed głosowaniem. Mianowicie sprawa odrębnego procedowania nad działem XI Kodeksu pracy. Otóż, proszę państwa, fakt, iż rządowa autopoprawka sprowadziła się do tego, że to ostatnie przedłożenie rządowe skonsumowało wyłącznie dział X, pozostawiając dział XI do rozstrzygnięcia w komisji nadzwyczajnej (oraz art. 92 wraz z nowelą ustawy zasiłkowej z 1974 r.), był spowodowany tym, że w toku prac Komisji Trójstronnej ds. Społeczno-Gospodarczych tak związkowcy, jak i pracodawcy byli zgodni co do tego, iż należy stworzyć w parlamencie warunki do jak najszybszego uchwalenia właśnie działu XI. Przy odrębnym procedowaniu nie zachodzi niebezpieczeństwo popełnienia różnych błędów legislacyjnych, pragnę bowiem zauważyć, że dział XI nie zawiera żadnych rozstrzygnięć merytorycznych dotyczących szeroko rozumianych warunków zatrudnienia, treści stosunku pracy. Jest to jedyny dział Kodeksu pracy, który zawiera regulacje tzw. zbiorowego prawa pracy. Jest to więc instrumentarium, a nie przepisy, które rozstrzygają o kształcie uprawnień pracowniczych czy obowiązków pracodawców w zakresie kształtowania szeroko rozumianych warunków zatrudnienia. Tak więc wcześniejsze wejście w życie działu XI Kodeksu pracy, przy obowiązywaniu starego kodeksu, już oznacza zmianę modelu polskiego prawa pracy, bo te wszystkie normy w starym kodeksie, które mają charakter norm sztywnych, w momencie wejścia w życie działu XI zyskają charakter norm elastycznych, norm o charakterze ochronnym, gwarancyjnym, minimalnym. Od momentu wejścia w życie działu XI będzie można poprzez układy zbiorowe pracy korzystniej kształtować status pracownika.</u>
          <u xml:id="u-303.5" who="#AndrzejBączkowski">W tym wypadku zwracam się do pana posła Bogdana Borusewicza. Zastanawialiśmy się nad tym długo. I nawet Rada Legislacyjna przy prezesie Rady Ministrów, gdy zarzucała nam, że dokonaliśmy wyłączenia do paktu działu XI Kodeksu pracy, jednak stwierdziła, że w wypadku działu XI byłoby to z tych powodów, które przedstawiłem Wysokiej Izbie, dopuszczalne, to jest bowiem właśnie jedyny dział dotyczący zbiorowego prawa pracy.</u>
          <u xml:id="u-303.6" who="#AndrzejBączkowski">Teraz sprawa nowego Kodeksu pracy, ewentualnie jego tekstu jednolitego. Było to przedmiotem bardzo głębokiej dyskusji na posiedzeniach Komisji do Spraw Reformy Prawa Pracy. I właśnie ta komisja, grupująca wybitnych znawców problematyki, uczonych i praktyków, uznała, że nie można jeszcze w Polsce w sposób odpowiedzialny stworzyć nowego kodeksu pracy, nie dokończono bowiem procesu transformacji ustroju gospodarczego, społecznego. Podjęcie takiej próby mogłoby stworzyć wrażenie, że już zakończyliśmy etap budowania gospodarki rynkowej i przeprowadzania transformacji ustrojowej. A więc ten początkowy zamiar, by pokusić się o bardziej generalną reformę polskiego ustawodawstwa pracy, sprowadził się do tego, że proponujemy wspólnie głęboką nowelizację dotychczasowego kodeksu, aby dostosować go do obecnego stanu zaawansowania budowy w naszym kraju gospodarki rynkowej. Natomiast tak zwana rekodyfikacja, czyli nowy kodeks pracy, to jest sprawa kilku najbliższych lat i pragnę poinformować pana marszałka i Wysoką Izbę, że Komisja do Spraw Reformy Prawa Pracy w tej chwili podejmuje pracę nad tą właśnie, ostateczną reformą prawa pracy.</u>
          <u xml:id="u-303.7" who="#AndrzejBączkowski">Przy czym chcę jeszcze poinformować, że nie ma zgodności poglądów co do tego, czy Polsce w ogóle potrzebny jest nowy kodeks. Wszak niewiele krajów dysponuje kodeksem pracy. Może ustawodawstwo pracy w Polsce, w przyszłości, powinny kształtować odrębne ustawy, które nie składają się na jeden kodeks pracy. Jest to więc także przedmiotem dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-303.8" who="#AndrzejBączkowski">Sprawa zakładowego stażu pracy i fundamentalnego, podkreślam, zarzutu, który w dniu dzisiejszym był formułowany.</u>
          <u xml:id="u-303.9" who="#AndrzejBączkowski">Pragnę podkreślić, że fakt, iż my - jedynie zresztą w dwóch przypadkach: odprawy pośmiertnej i wymiaru okresu wypowiedzenia - przechodzimy z ogólnego na zakładowy staż pracy, jest wynikiem przyjęcia jednej z podstawowych reguł gospodarki rynkowej. Polega ona na tym, że dany pracodawca nie może ponosić finansowych konsekwencji z tytułu zatrudnienia pracownika u poprzedniego lub poprzednich pracodawców. Ma to znaczenie praktyczne, proszę państwa. Jeżeli za pracownikiem, który stracił pracę, pracownikiem w podeszłym wieku, ciągnie się bagaż zobowiązań, potencjalnych zobowiązań socjalnych pracodawcy, to ma on większe trudności z otrzymaniem pracy niż pracownik, który w razie zatrudnienia nie będzie rościł sobie pretensji do bardziej rozbudowanych uprawnień socjalnych.</u>
          <u xml:id="u-303.10" who="#AndrzejBączkowski">Podkreślam, to przejście na zakładowy staż pracy ma charakter normy minimalnej. Dzięki układom zbiorowym, a także indywidualnym umowom o pracę można ukształtować to korzystniej.</u>
          <u xml:id="u-303.11" who="#AndrzejBączkowski">I druga w tej sprawie - jak myślę - bardzo ważna uwaga. Przechodząc z ogólnego na zakładowy staż pracy, skracamy z 10 do 3 lat staż gwarantujący prawo do trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia. Było dziesięć lat składanych w różnych zakładach pracy, ma być trzy lata u danego pracodawcy. Jeśli chodzi o miesięczny okres wypowiedzenia, obniżamy ten staż z roku do 6 miesięcy. W przypadku odprawy pośmiertnej obniżamy także staż pracy. Sześciomiesięczny wymiar odprawy pośmiertnej warunkowany w chwili obecnej dwudziestoletnim stażem pracy byłby, w świetle naszej propozycji, warunkowany stażem o 5 lat krótszym, czyli piętnastoletnim.</u>
          <u xml:id="u-303.12" who="#AndrzejBączkowski">Prawo do pracy jako zasada. W tej materii nie chciałbym się wdawać w szczegóły. W każdym razie podkreślam, że to co znalazło się w przedłożeniu rządowym jest efektem naszego dążenia do kompromisu z partnerami społecznymi.</u>
          <u xml:id="u-303.13" who="#AndrzejBączkowski">Komisja do Spraw Reformy Prawa Pracy uznała, że art. 10, który zawierał prawo do pracy jako zasadę prawa pracy, nie powinno w ogóle być. Komisja uznała, że miejsce na tworzenie takiej zasady jest w konstytucji. Stąd w pierwszej wersji projektu komisji do spraw reformy i ministerstwa pracy nie było w ogóle prawa do pracy jako zasady prawa pracy.</u>
          <u xml:id="u-303.14" who="#AndrzejBączkowski">Dążąc do zawarcia kompromisu, stworzyliśmy rozwiązanie, które znalazło się w przedłożeniu rządowym, prezentowanym Wysokiej Izbie, i zyskało akceptację Konfederacji Pracodawców Polskich.</u>
          <u xml:id="u-303.15" who="#AndrzejBączkowski">Sądzę, że ta propozycja zbliża nas także w kontaktach ze związkami zawodowymi i deklaruję tutaj gotowość do dyskusji w toku prac w komisji czy w komisjach sejmowych, pod warunkiem wszakże, że nasze prace będą zmierzały do tego, by zapisać prawo do pracy jako zasadę, by uwzględnić standardy międzynarodowe, tak prawa europejskiego, jak i zawarte w konwencjach czy zaleceniach Międzynarodowej Organizacji Pracy.</u>
          <u xml:id="u-303.16" who="#AndrzejBączkowski">Sprawa reprezentatywności, którą podnosił pan poseł Zbrzyzny. Pragnę poinformować Wysoką Izbę, że właśnie w tym tygodniu na nocnym wtorkowym posiedzeniu podkomisji wyłonionej do pracy nad działem XI przyjęliśmy w wyniku kompromisu, że kryteria i zasady reprezentatywności na użytek negocjowania układów zbiorowych pracy zostaną zapisane właśnie w dziale XI. Także zespół problemowy wyłoniony przez komisję trójstronną, który ma za zadanie opracować założenia projektu ustawy o tej komisji trójstronnej, kończy w chwili obecnej prace nad kryteriami i zasadami reprezentatywności na użytek negocjacji trójstronnych: rząd - związki zawodowe - pracodawcy. To są trochę inne kryteria.</u>
          <u xml:id="u-303.17" who="#AndrzejBączkowski">Wreszcie, 40-godzinna tygodniowa norma czasu pracy. Z takim postulatem w toku konsultacji występowały dwie największe organizacje związkowe: OPZZ i „Solidarność”. Stanowisko rządu do chwili obecnej jest takie, że Polski nie stać na to, by dokonać generalnego obniżenia do 40 godzin tygodniowej normy czasu pracy. Ale proszę zwrócić uwagę, że poprzez zapisanie 42-godzinnej normy jako maksymalnej, ochronnej, tworzymy równocześnie możliwość jej obniżania poprzez układy zbiorowe pracy, tak zakładowe, jak i ponadzakładowe, oraz poprzez indywidualnie zawieraną umowę o pracę. Tą drogą poszły kraje o gospodarce rynkowej. Uznały, że jest to jedyna zdrowa zasada selektywnego odchodzenia od wysokiej generalnej normy czasu pracy, i to taka droga, która gwarantuje, że decyzje o wprowadzeniu tej niższej normy podejmuje ten, kto chce mniej pracować, z tym, kto ma za to zapłacić. Czyli, jeśli w układzie zbiorowym pracy, umowie dwustronnej, na szczeblu zakładowym pracodawca ze związkami zawodowymi, a na szczeblu ponadzakładowym organizacja pracodawców i związki zawodowe podejmą taką decyzję, to oznacza, że widocznie ten postulat mieści się w granicach możliwości ekonomicznej zakładu, grupy zakładów czy branży. I to także znalazło się w programie rządowym „Strategia dla Polski” w odniesieniu do rejonów zagrożonych szczególnie wysokim bezrobociem strukturalnym. Tam rząd sugerował właśnie taką drogę obniżania normy czasu pracy, by tworzyć warunki do powstawania nowych miejsc pracy.</u>
          <u xml:id="u-303.18" who="#AndrzejBączkowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W bardzo wielu bogatych krajach o gospodarce rynkowej w przepisach ustawowych jest zapis o 46 godzinach, jak w Niemczech, czy 42 godzinach, tylko że tam dawno już nikt tak długo nie pracuje; pracuje się krócej, ale tylko dlatego, że układy zbiorowe pracy o tym przesądziły. W toku pewnego wieloletniego procesu doszło do tego, że na mocy układów zbiorowych wszyscy zatrudnieni w gospodarce narodowej mają 40-godzinną czy nawet krótszą normę czasu pracy. Toczy się w tej chwili debata, trójstronna, na forum komisji ds. społeczno-gospodarczych właśnie nad tą sprawą. Bardzo pouczające jest, że ścierają się racje nie tylko związków zawodowych i rządu, ale także racje pracodawców, bo cóż mówią pracodawcy: proszę bardzo, obniżmy tę normę, ale obniżmy równocześnie wynagrodzenia w takiej samej proporcji. To jest oczywiście bardzo trudne do przyjęcia przez związki zawodowe, bo dyskutujemy o tym w kraju, gdzie są i tak niskie płace. Sądzę więc, że temperatura dyskusji nad tym, czy w Polsce ma być generalna norma 42 czy 40 godzin, osłabnie w momencie, kiedy Wysoka Izba raczy przyjąć dział XI Kodeksu pracy, bo to otworzy tę cywilizowaną drogę selektywnego obniżania tej normy tam, gdzie na to stać partnerów społecznych. Jest pewnie jeszcze kilka innych spraw, które można by uznać za generalne, ale ja i tak mówiłem więcej, niż obiecałem Wysokiej Izbie.</u>
          <u xml:id="u-303.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-304">
          <u xml:id="u-304.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-304.1" who="#AleksanderMałachowski">Chcę panu powiedzieć, panie ministrze, że jak słuchałem pana, to przyszło mi na myśl, że przedwojenna Polska, która była jednoznacznie krajem gospodarki wolnorynkowej, swoje ustawodawstwo pracy, najlepsze na świecie przez długie lata, uchwaliła w tempie dużo szybszym, niż my to jesteśmy w stanie zrobić. Bo, jak pan pamięta, te dekrety o pracy pracowników umysłowych i fizycznych powstały stosunkowo szybko. To taka gorzka refleksja nad komplikowaniem się życia.</u>
          <u xml:id="u-304.2" who="#komentarz">(Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Socjalnej Andrzej Bączkowski: Panie marszałku, jesteśmy mniej sprawni niż nasi dziadowie.)</u>
          <u xml:id="u-304.3" who="#AleksanderMałachowski">No właśnie, niestety.</u>
          <u xml:id="u-304.4" who="#AleksanderMałachowski">Wysoka Izbo! Ponieważ wpłynęły sprzeczne wnioski co do losów rozpatrywanych dzisiaj projektów, nie możemy jeszcze postanowić o losie tej ustawy. Przypominam, że wpłynął wniosek Unii Wolności o przekazanie tych projektów do czterech komisji i wniosek Polskiej Partii Socjalistycznej o powołanie komisji nadzwyczajnej do spraw nowelizacji Kodeksu pracy. Będziemy to musieli rozstrzygnąć w drodze głosowania jutro ok. godz. 13, jak to już zapowiadałem.</u>
          <u xml:id="u-304.5" who="#AleksanderMałachowski">Zamykam dyskusję w sprawie Kodeksu pracy.</u>
          <u xml:id="u-304.6" who="#AleksanderMałachowski">Na tym kończymy rozpatrywanie punktów porządku dziennego w dniu dzisiejszym.</u>
          <u xml:id="u-304.7" who="#AleksanderMałachowski">Czy są jakieś komunikaty? Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-304.8" who="#AleksanderMałachowski">Informuję, że zgłosili się posłowie w celu złożenia oświadczeń poselskich.</u>
          <u xml:id="u-304.9" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do wysłuchania oświadczeń poselskich.</u>
          <u xml:id="u-304.10" who="#AleksanderMałachowski">Jako pierwszą proszę panią posłankę Marię Dmochowską z Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-305">
          <u xml:id="u-305.0" who="#MariaDmochowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Oświadczenie to składam w imieniu swoim oraz kilkunastu posłów członków Parlamentarnego Zespołu Tradycji Niepodległościowych, którzy mnie do tego zobowiązali. Jest to nasze oświadczenie w sprawie obchodów 50 rocznicy bitwy o Monte Cassino.</u>
          <u xml:id="u-305.1" who="#MariaDmochowska">Posłowie członkowie Parlamentarnego Zespołu Tradycji Niepodległościowych po zapoznaniu się z dostępnymi materiałami, wysłuchaniu w Sejmie przedstawicieli organizacji skupiających byłych żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie oraz wyjaśnień szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych stwierdzają, co następuje:</u>
          <u xml:id="u-305.2" who="#MariaDmochowska">Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych oraz inne instytucje rządowe należące do komitetu organizacyjnego uroczystości 50 rocznicy bitwy o Monte Cassino nie wywiązały się należycie ze swoich obowiązków. I tak: organizatorzy nie włączyli do delegacji państwowej weteranów bitwy ani też nie zaprosili ich przedstawicieli, zwłaszcza kawalerów orderu Virtuti Militari, do udziału w uroczystościach na koszt państwa. Jest to tym bardziej rażące, że jednocześnie zaproszono na koszt państwa liczne osoby z kręgu władzy, często z rodzinami.</u>
          <u xml:id="u-305.3" who="#MariaDmochowska">Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych podjął się koordynowania prywatnych wyjazdów kombatantów, promując firmę turystyczną „Mazovia”, nie zrzeszoną w Polskiej Izbie Turystyki, a więc o nie potwierdzonej wiarygodności. Z tego powodu urząd ponosi współodpowiedzialność za nadużycie zaufania kombatantów korzystających z usług „Mazovii”. Takie fakty jak wspólne wyjazdy do Włoch pracowników urzędu razem z właścicielem firmy „Mazovia”, używanie druków służbowych z pieczęcią urzędu do pisania różnych pism do włoskich kontrahentów „Mazovii” dostatecznie zarzuty wobec urzędu potwierdzają.</u>
          <u xml:id="u-305.4" who="#MariaDmochowska">Negatywnie oceniamy również organizację uroczystości na miejscu, we Włoszech. Niewpuszczenie na cmentarz licznej grupy uczestników bitwy o Monte Cassino i innych byłych żołnierzy II Korpusu tylko z tego powodu, że przebywają tam najwyższe polskie władze państwowe, ocenić trzeba jako skandal. Budzi też zdziwienie nieprzygotowanie się organizatorów do zmian atmosferycznych, skoro w dniu poprzednim informowały o nich nawet środki przekazu we Włoszech.</u>
          <u xml:id="u-305.5" who="#MariaDmochowska">Do tych zarzutów dołączyć należy żenującą sprawę nieprzekazania „Karpatczykom” z Polski wszystkich 230 zaproszeń na koleżeński obiad ufundowany przez „Karpatczyków” z Zachodu. Z obiadu tego skorzystało zamiast nich bardzo liczne grono oficjalnych i mniej oficjalnych przedstawicieli władz polskich.</u>
          <u xml:id="u-305.6" who="#MariaDmochowska">Parlamentarny Zespół Tradycji Niepodległościowych wyraża nadzieję, że błędy popełnione w stosunku do kombatantów zostaną choć w części naprawione. Niezbędne jest zwrócenie pieniędzy za niewykonane usługi. Oczekujemy, że przy kolejnych czekających nas uroczystościach związanych z rocznicami walk o niepodległość weterani będą mieli należne im miejsce, zgodnie z polską tradycją - pielęgnowaną przez wiele pokoleń, a nie respektowaną przez obecny rząd - zgodnie z którą nie władza, ale bohaterowie określonych wydarzeń powinni mieć pierwsze miejsce i im, a nie komu innemu, należy oddawać honory.</u>
          <u xml:id="u-305.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-306">
          <u xml:id="u-306.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję pani posłance.</u>
          <u xml:id="u-306.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana posła Marka Lewandowskiego z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-307">
          <u xml:id="u-307.0" who="#MarekLewandowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wczoraj byliśmy świadkami arogancji, pychy i przejawu zepsucia obyczajów po stronie prawicy, a dokładniej parlamentarnej opozycji. Ustrojowi rozpruwacze spod znaku KPN wyprowadzili z sali sejmowej kwiat polskiej elity politycznej. To wydarzenie, jak sądzę, mocno zakoduje się w zbiorowej pamięci Polaków. Kolejny raz podjęta została próba zatrucia rodzącej się w bólach parlamentarnej demokracji.</u>
          <u xml:id="u-307.1" who="#MarekLewandowski">Niestety, niektórzy jakby zastygli w nienawiści i tęgie lanie w dniu 19 września nic tu nie zmieniło. W tym akcie politycznej demonstracji chodziło zapewne:</u>
          <u xml:id="u-307.2" who="#MarekLewandowski">— Po pierwsze, o dodanie sobie blasku, co jest prawem opozycji, jednak sfrustrowani aktywiści wydali okrzyk wojenny powodowani raczej strachem, że koalicji może się powieść. Sądzę, że to zwyczajny przejaw zawiści.</u>
          <u xml:id="u-307.3" who="#MarekLewandowski">— Po drugie, niepodległościowo-solidarnościowa szkoła nerwowo i agresywnie zareagowała na premiera Grzegorza Kołodkę, którego grzechem nie do zniesienia jest profesjonalizm, a ponadto — trzeba to podkreślić — nie spał na styropianie. Smutne jest to, że znakomite przyjęcie strategii przez opinię polską, a także środowiska ekonomistów, również międzynarodowych, zaowocowało po prawej stronie sali próbą wytupania tego SLD-owskiego Balcerowicza albo — jak ktoś woli — Grabskiego.</u>
          <u xml:id="u-307.4" who="#MarekLewandowski">— Po trzecie, w sposób mało rozumny starano się upokorzyć prezydenta Rzeczypospolitej, ignorując jego obecność i przejawy naturalnego przecież poparcia dla prawdziwych kryształów myśli ekonomicznej.</u>
          <u xml:id="u-307.5" who="#MarekLewandowski">W tak ważnym dla Polaków momencie herosi walki postanowili uderzyć w myśl zasady „przede wszystkim szkodzić”. Ten incydent jest dowodem kompletnej niemożliwości wyrwania się z urojonego świata, w którym przedstawiciele części klasy politycznej żyją. Zamiast „ucieczki do przodu”, proponowanej przez premiera Kołodkę, są zdolni do łapania tylko cienia.</u>
          <u xml:id="u-307.6" who="#MarekLewandowski">Zarzucam opozycji, do niedawna rządzącym, brak realizmu w ocenie procesów demokratycznych w Polsce i myślenia w interesie państwa. Ciągle widać uwielbienie dla siebie, dla teatralnych gestów zamiast szacunku do realiów. Myślę, że był to incydent pierwszy i ostatni w tym parlamencie.</u>
          <u xml:id="u-307.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-307.8" who="#komentarz">(Poseł Bogdan Borusewicz: To będzie zależało od tego, jak się będzie koalicja zachowywać.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-308">
          <u xml:id="u-308.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-308.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę bardzo o zabranie głosu pana posła Andrzeja Gaberle z Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-309">
          <u xml:id="u-309.0" who="#AndrzejGaberle">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Moje wystąpienie będzie zupełnie czego innego dotyczyć i w zupełnie innym tonie, jako że ja się nie chcę ustosunkowywać do stwierdzeń mego przedmówcy, ale powiem tylko jedno: ton, w którym to zostało wygłoszone, mnie nie odpowiada.</u>
          <u xml:id="u-309.1" who="#AndrzejGaberle">Natomiast w związku ze stwierdzeniem, które padło dziś z tej trybuny, że z polskich sądów powinno odejść nie parę tysięcy, ale na pewno kilkuset sędziów, chcę oświadczyć, co następuje:</u>
          <u xml:id="u-309.2" who="#AndrzejGaberle">Niewątpliwe jest, że sprawiedliwość jest ostoją Rzeczypospolitej. Należy jednak wymagać, aby sprawiedliwość była wymierzana nie tylko w imieniu Rzeczypospolitej, lecz również aby sprawiedliwie byli traktowani ci, którzy tę sprawiedliwość w imieniu tejże Rzeczypospolitej wymierzają.</u>
          <u xml:id="u-309.3" who="#AndrzejGaberle">Choć nie ma wątpliwości, że sędzią może tylko człowiek nieposzlakowany, twierdzenie jakoby w Polsce z ponad 4 tysięcy sędziów aż kilkuset nie zasługiwało na piastowanie tego stanowiska, opiera się na oszacowaniu wziętym z powietrza, a jako rzucające cień na każdego sędziego jest wysoce krzywdzące i godzi w powagę polskiego wymiaru sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-309.4" who="#AndrzejGaberle">Jeśli wracamy do bolesnego okresu stanu wojennego, jeśli przyznajemy, że byli i tacy sędziowie, którzy nie sprostali wyzwaniu czasu i wymaganiom swojego zawodu, to sprawiedliwość wymaga, aby powiedzieć, że byli to sędziowie nieliczni i liczenie ich w setki obraża tych, którzy tym wyzwaniom sprostali. Łatwo dziś mówić o dyspozycyjności, łatwo dziś rzucać oskarżenia zapominając, albo nie chcąc pamiętać, że do działań podejmowanych w haniebnych i strasznych warunkach stanu wojennego nie wolno przykładać dzisiejszych miar. Wówczas uchylenie trybu doraźnego wprowadzonego na użytek stanu wojennego, wymierzenie kary niskiej lub warunkowo zawieszonej było aktem oporu, było działaniem wbrew nakazowi władzy i wbrew czołgom na ulicach. Wymagało odwagi, której nie trzeba dziś do ciskania obelżywych stwierdzeń.</u>
          <u xml:id="u-309.5" who="#AndrzejGaberle">W wystąpieniu, w związku z którym składam to oświadczenie, powiedziano też, że większość sędziów zasługuje na szacunek. To grubo za mało, aby zrównoważyć wydźwięk tamtej wypowiedzi o setkach sędziów niegodnych, i stąd mój protest. Dyskusja o sądownictwie polskim jest konieczna. Sądzę, że powinna odbyć się na tej sali. Polskie sądy przygniecione narastającym ciężarem wkładanych na ich barki zadań, sędziowie zaharowani i zagonieni do granic wytrzymałości, a jednocześnie próbujący pozbyć się garbu złej sławy, zasługują na wnikliwą uwagę i pomoc, której jako Sejm Rzeczypospolitej zobowiązani jesteśmy udzielić.</u>
          <u xml:id="u-309.6" who="#AndrzejGaberle">Byłbym z sobą samym w niezgodzie, gdybym twierdził, że nie ma w Polsce sędziów, którzy powinni odejść od tego zawodu. Ale nie mogę zamykać oczu ani na to, że w ciągu minionych 5 lat pojawili się nowi sędziowie, ani na to, że zjawiska stanowiące brudne plamy na polskim wymiarze sprawiedliwości nigdy nie przybrały skali masowej, a były jedynie marginesem, niekiedy szerszym, niekiedy węższym, ale zawsze marginesem.</u>
          <u xml:id="u-309.7" who="#AndrzejGaberle">Działa tu efekt kolorowej plamy przyciągającej - jako coś nietypowego - wzrok. Sędzia, który źle wykonuje swój zawód, który sprzeciwia się jego podstawowym założeniom, jest tym, co wzrok przyciąga, bo jest czymś nienormalnym, czymś odstającym od tła.</u>
          <u xml:id="u-309.8" who="#AndrzejGaberle">Nie chcę podawać tu jakichkolwiek liczb, ale jeszcze raz pragnę podkreślić, że nie ma mowy o setkach sędziów niegodnych. I jeśli chcemy, aby polski wymiar sprawiedliwości był bez skazy, to nie twórzmy aury nagonki, skłaniającej do odejścia także takich sędziów, w których musimy lokować nadzieje na jego poprawę i nienaganne funkcjonowanie.</u>
          <u xml:id="u-309.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-310">
          <u xml:id="u-310.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu profesorowi.</u>
          <u xml:id="u-310.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana posła Marka Dyducha z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-311">
          <u xml:id="u-311.0" who="#MarekDyduch">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałem złożyć oświadczenie w sprawie upolitycznienia wyjazdu kombatantów na uroczystość obchodów 50 rocznicy bitwy pod Monte Cassino oraz upolityczniania przez Unię Wolności działań Sejmu i komisji sejmowej zajmującej się ustawą o kombatantach. Trzeba tu podkreślić, że od dłuższego czasu mamy do czynienia z dezinformacją szerzoną przez kolegów parlamentarzystów z Unii Wolności właśnie w tych dwóch sprawach.</u>
          <u xml:id="u-311.1" who="#MarekDyduch">Najpierw dezinformacja dotyczyła ustawy o kombatantach. Zwołano konferencję prasową i tam podano kilka faktów, które nie były zgodne z prawdą, m.in. to, że chcemy przywrócić prawa kombatantom, którzy byli w KGB, co jest oczywiście nieprawdą. A to było tam podkreślane.</u>
          <u xml:id="u-311.2" who="#MarekDyduch">To samo dotyczy obchodów 50 rocznicy bitwy pod Monte Cassino. Na ostatnim posiedzeniu komisji były właśnie takie oświadczenia, m.in. posła Rulewskiego - dzisiaj się to powtórzyło - zmierzające do tego, żeby całą winę za niedoskonałość przygotowań do wyjazdu naszych kombatantów pod Monte Cassino złożyć na ten rząd.</u>
          <u xml:id="u-311.3" who="#MarekDyduch">Chcę powiedzieć, że przygotowania były prowadzone już od 1992 r. Były rozmowy z rządem włoskim i doszło do wspólnych ustaleń dotyczących uroczystości.</u>
          <u xml:id="u-311.4" who="#MarekDyduch">Chcę również podkreślić, że przy uchwalaniu ustawy budżetowej w styczniu 1993 r. Komisja Polityki Społecznej wyraźnie zwracała uwagę na pewne uchybienia związane z przygotowaniami: złe szacunki, jeżeli chodzi o koszty wyjazdu, nieprecyzyjnie określoną liczbę osób wyjeżdżających z oficjalną delegacją polską itd., itd. Przypominam, że wtedy jeszcze szefem Urzędu do Spraw Kombatantów był pan Odziemkowski, z poprzedniego rządu pani Hanny Suchockiej.</u>
          <u xml:id="u-311.5" who="#MarekDyduch">Należy podkreślić, że nowy szef Urzędu do Spraw Kombatantów objął swoją funkcję w marcu 1994 r. i praktycznie nie mógł już zmienić wielu ustaleń, m.in. umowy z „Mazovią”, która była preferowana przez Urząd do Spraw Kombatantów już w lutym 1994 r., czyli jeszcze za czasów pana Odziemkowskiego. Te fakty świadczą o tym, że wprowadzanie w błąd i dezinformacja polskiego społeczeństwa jest celowa i ma aspekt polityczny.</u>
          <u xml:id="u-311.6" who="#MarekDyduch">Chcę na zakończenie powiedzieć, że komisja rozpatrzyła część zarzutów. Te, które mogliśmy wyjaśnić do tej pory, to wyjaśniliśmy. Zarzuty związane z funkcjonowaniem „Mazovii” i z całym układem z Urzędem do Spraw Kombatantów są w tej chwili badane i przez komisję specjalną w Urzędzie do Spraw Kombatantów, i przez prokuraturę. Sprawa wydatków finansowych na wyjazd polskich kombatantów jest również badana przez Najwyższą Izbę Kontroli. W związku z tym komisja postanowiła, że w tej części przyjmuje informację o tym wyjeździe, natomiast we wrześniu, po kontroli Najwyższej Izby Kontroli, będzie jeszcze raz rozpatrywać tę kwestię. Tak więc trzeba podejść do tego tematu spokojnie.</u>
          <u xml:id="u-311.7" who="#MarekDyduch">Na zakończenie chcę się podzielić taką dygresją - że prawica, Unia Wolności, nie wykazała się przez tyle lat odpowiedzialnością gospodarczą, nie ma alternatywnego programu gospodarczego, próbuje więc od dłuższego czasu grać na uczuciach właśnie kombatantów i ten motyw wykorzystać w swojej działalności politycznej.</u>
          <u xml:id="u-311.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-312">
          <u xml:id="u-312.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-312.1" who="#AleksanderMałachowski">Czy ktoś jeszcze pragnie zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-312.2" who="#AleksanderMałachowski">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-312.3" who="#AleksanderMałachowski">A zatem informuję, że na tym zakończyliśmy wysłuchiwanie oświadczeń poselskich.</u>
          <u xml:id="u-312.4" who="#AleksanderMałachowski">Zarządzam przerwę w obradach do dnia 11 czerwca 1994 r. do godz. 9, a wszystkim państwu obecnym na sali dziękuję za wytrwałość, dotrwanie bądź co bądź prawie do północy.</u>
          <u xml:id="u-312.5" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu o godz. 23 min 17)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>