PPC / ppc

text_structure.xml 1020 KB
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 961 962 963 964 965 966 967 968 969 970 971 972 973 974 975 976 977 978 979 980 981 982 983 984 985 986 987 988 989 990 991 992 993 994 995 996 997 998 999 1000 1001 1002 1003 1004 1005 1006 1007 1008 1009 1010 1011 1012 1013 1014 1015 1016 1017 1018 1019 1020 1021 1022 1023 1024 1025 1026 1027 1028 1029 1030 1031 1032 1033 1034 1035 1036 1037 1038 1039 1040 1041 1042 1043 1044 1045 1046 1047 1048 1049 1050 1051 1052 1053 1054 1055 1056 1057 1058 1059 1060 1061 1062 1063 1064 1065 1066 1067 1068 1069 1070 1071 1072 1073 1074 1075 1076 1077 1078 1079 1080 1081 1082 1083 1084 1085 1086 1087 1088 1089 1090 1091 1092 1093 1094 1095 1096 1097 1098 1099 1100 1101 1102 1103 1104 1105 1106 1107 1108 1109 1110 1111 1112 1113 1114 1115 1116 1117 1118 1119 1120 1121 1122 1123 1124 1125 1126 1127 1128 1129 1130 1131 1132 1133 1134 1135 1136 1137 1138 1139 1140 1141 1142 1143 1144 1145 1146 1147 1148 1149 1150 1151 1152 1153 1154 1155 1156 1157 1158 1159 1160 1161 1162 1163 1164 1165 1166 1167 1168 1169 1170 1171 1172 1173 1174 1175 1176 1177 1178 1179 1180 1181 1182 1183 1184 1185 1186 1187 1188 1189 1190 1191 1192 1193 1194 1195 1196 1197 1198 1199 1200 1201 1202 1203 1204 1205 1206 1207 1208 1209 1210 1211 1212 1213 1214 1215 1216 1217 1218 1219 1220 1221 1222 1223 1224 1225 1226 1227 1228 1229 1230 1231 1232 1233 1234 1235 1236 1237 1238 1239 1240 1241 1242 1243 1244 1245 1246 1247 1248 1249 1250 1251 1252 1253 1254 1255 1256 1257 1258 1259 1260 1261 1262 1263 1264 1265 1266 1267 1268 1269 1270 1271 1272 1273 1274 1275 1276 1277 1278 1279 1280 1281 1282 1283 1284 1285 1286 1287 1288 1289 1290 1291 1292 1293 1294 1295 1296 1297 1298 1299 1300 1301 1302 1303 1304 1305 1306 1307 1308 1309 1310 1311 1312 1313 1314 1315 1316 1317 1318 1319 1320 1321 1322 1323 1324 1325 1326 1327 1328 1329 1330 1331 1332 1333 1334 1335 1336 1337 1338 1339 1340 1341 1342 1343 1344 1345 1346 1347 1348 1349 1350 1351 1352 1353 1354 1355 1356 1357 1358 1359 1360 1361 1362 1363 1364 1365 1366 1367 1368 1369 1370 1371 1372 1373 1374 1375 1376 1377 1378 1379 1380 1381 1382 1383 1384 1385 1386 1387 1388 1389 1390 1391 1392 1393 1394 1395 1396 1397 1398 1399 1400 1401 1402 1403 1404 1405 1406 1407 1408 1409 1410 1411 1412 1413 1414 1415 1416 1417 1418 1419 1420 1421 1422 1423 1424 1425 1426 1427 1428 1429 1430 1431 1432 1433 1434 1435 1436 1437 1438 1439 1440 1441 1442 1443 1444 1445 1446 1447 1448 1449 1450 1451 1452 1453 1454 1455 1456 1457 1458 1459 1460 1461 1462 1463 1464 1465 1466 1467 1468 1469 1470 1471 1472 1473 1474 1475 1476 1477 1478 1479 1480 1481 1482 1483 1484 1485 1486 1487 1488 1489 1490 1491 1492 1493 1494 1495 1496 1497 1498 1499 1500 1501 1502 1503 1504 1505 1506 1507 1508 1509 1510 1511 1512 1513 1514 1515 1516 1517 1518 1519 1520 1521 1522 1523 1524 1525 1526 1527 1528 1529 1530 1531 1532 1533 1534 1535 1536 1537 1538 1539 1540 1541 1542 1543 1544 1545 1546 1547 1548 1549 1550 1551 1552 1553 1554 1555 1556 1557 1558 1559 1560 1561 1562 1563 1564 1565 1566 1567 1568 1569 1570 1571 1572 1573 1574 1575 1576 1577 1578 1579 1580 1581 1582 1583 1584 1585 1586 1587 1588 1589 1590 1591 1592 1593 1594 1595 1596 1597 1598 1599 1600 1601 1602 1603 1604 1605 1606 1607 1608 1609 1610 1611 1612 1613 1614 1615 1616 1617 1618 1619 1620 1621 1622 1623 1624 1625 1626 1627 1628 1629 1630 1631 1632 1633 1634 1635 1636 1637 1638 1639 1640 1641 1642 1643 1644 1645 1646 1647 1648 1649 1650 1651 1652 1653 1654 1655 1656 1657 1658 1659 1660 1661 1662 1663 1664 1665 1666 1667 1668 1669 1670 1671 1672 1673 1674 1675 1676 1677 1678 1679 1680 1681 1682 1683 1684 1685 1686 1687 1688 1689 1690 1691 1692 1693 1694 1695 1696 1697 1698 1699 1700 1701 1702 1703 1704 1705 1706 1707 1708 1709 1710 1711 1712 1713 1714 1715 1716 1717 1718 1719 1720 1721 1722 1723 1724 1725 1726 1727 1728 1729 1730 1731 1732 1733 1734 1735 1736 1737 1738 1739 1740 1741 1742 1743 1744 1745 1746 1747 1748 1749 1750 1751 1752 1753 1754 1755 1756 1757 1758 1759 1760 1761 1762 1763 1764 1765 1766 1767 1768 1769 1770 1771 1772 1773 1774 1775 1776 1777 1778 1779 1780 1781 1782 1783 1784 1785 1786 1787 1788 1789 1790 1791 1792 1793 1794 1795 1796 1797 1798 1799 1800 1801 1802 1803 1804 1805 1806 1807 1808 1809 1810 1811 1812 1813 1814 1815 1816 1817 1818 1819 1820 1821 1822 1823 1824 1825 1826 1827 1828 1829 1830 1831 1832 1833 1834 1835 1836 1837 1838 1839 1840 1841 1842 1843 1844 1845 1846 1847 1848 1849 1850 1851 1852 1853 1854 1855 1856 1857 1858 1859 1860 1861 1862 1863 1864 1865 1866 1867 1868 1869 1870 1871 1872 1873 1874 1875 1876 1877 1878 1879 1880 1881 1882 1883 1884 1885 1886 1887 1888 1889 1890 1891 1892 1893 1894 1895 1896 1897 1898 1899 1900 1901 1902 1903 1904 1905 1906 1907 1908 1909 1910 1911 1912 1913 1914 1915 1916 1917 1918 1919 1920 1921 1922 1923 1924 1925 1926 1927 1928 1929 1930 1931 1932 1933 1934 1935 1936 1937 1938 1939 1940 1941 1942 1943 1944 1945 1946 1947 1948 1949 1950 1951 1952 1953 1954 1955 1956 1957 1958 1959 1960 1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033 2034 2035 2036 2037 2038 2039 2040 2041 2042 2043 2044 2045 2046 2047 2048 2049 2050 2051 2052 2053 2054 2055 2056 2057 2058 2059 2060 2061 2062 2063 2064 2065 2066 2067 2068 2069 2070 2071 2072 2073 2074 2075 2076 2077 2078 2079 2080 2081 2082 2083 2084 2085 2086 2087 2088 2089 2090 2091 2092 2093 2094 2095 2096 2097 2098 2099 2100 2101 2102 2103 2104 2105 2106 2107 2108 2109 2110 2111 2112 2113 2114 2115 2116 2117 2118 2119 2120 2121 2122 2123 2124 2125 2126 2127 2128 2129 2130 2131 2132 2133 2134 2135 2136 2137 2138 2139 2140 2141 2142 2143 2144 2145 2146 2147 2148 2149 2150 2151 2152 2153 2154 2155 2156 2157 2158 2159 2160 2161 2162 2163 2164 2165 2166 2167 2168 2169 2170 2171 2172 2173 2174 2175 2176 2177 2178 2179 2180 2181 2182 2183 2184 2185 2186 2187 2188 2189 2190 2191 2192 2193 2194 2195 2196 2197 2198 2199 2200 2201 2202 2203 2204 2205 2206 2207 2208 2209 2210 2211 2212 2213 2214 2215 2216 2217 2218 2219 2220 2221 2222 2223 2224 2225 2226 2227 2228 2229 2230 2231 2232 2233 2234 2235 2236 2237 2238 2239 2240 2241 2242 2243 2244 2245 2246 2247 2248 2249 2250 2251 2252 2253 2254 2255 2256 2257 2258 2259 2260 2261 2262 2263 2264 2265 2266 2267 2268 2269 2270 2271 2272 2273 2274 2275 2276 2277 2278 2279 2280 2281 2282 2283 2284 2285 2286 2287 2288 2289 2290 2291 2292 2293 2294 2295 2296 2297 2298 2299 2300 2301 2302 2303 2304 2305 2306 2307 2308 2309 2310 2311 2312 2313 2314 2315 2316 2317 2318 2319 2320 2321 2322 2323 2324 2325 2326 2327 2328 2329 2330 2331 2332 2333 2334 2335 2336 2337 2338 2339 2340 2341 2342 2343 2344 2345 2346 2347 2348 2349 2350 2351 2352 2353 2354 2355 2356 2357 2358 2359 2360 2361 2362 2363 2364 2365 2366 2367 2368 2369 2370 2371 2372 2373 2374 2375 2376 2377 2378 2379 2380 2381 2382 2383 2384 2385 2386 2387 2388 2389 2390 2391 2392 2393 2394 2395 2396 2397 2398 2399 2400 2401 2402 2403 2404 2405 2406 2407 2408 2409 2410 2411 2412 2413 2414 2415 2416 2417 2418 2419 2420 2421 2422 2423 2424 2425 2426 2427 2428 2429 2430 2431 2432 2433 2434 2435 2436 2437 2438 2439 2440 2441 2442 2443 2444 2445 2446 2447 2448 2449 2450 2451 2452 2453 2454 2455 2456 2457 2458 2459 2460 2461 2462 2463 2464 2465 2466 2467 2468 2469 2470 2471 2472 2473 2474 2475 2476 2477 2478 2479 2480 2481 2482 2483 2484 2485 2486 2487 2488 2489 2490 2491 2492 2493 2494 2495 2496 2497 2498 2499 2500 2501 2502 2503 2504 2505 2506 2507 2508 2509 2510 2511 2512 2513 2514 2515 2516 2517 2518 2519 2520 2521 2522 2523 2524 2525 2526 2527 2528 2529 2530 2531 2532 2533 2534 2535 2536 2537 2538 2539 2540 2541 2542 2543 2544 2545 2546 2547 2548 2549 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563 2564 2565 2566 2567 2568 2569 2570 2571 2572 2573 2574 2575 2576 2577 2578 2579 2580 2581 2582 2583 2584 2585 2586 2587 2588 2589 2590 2591 2592 2593 2594 2595 2596 2597 2598 2599 2600 2601 2602 2603 2604 2605 2606 2607 2608 2609 2610 2611 2612 2613 2614 2615 2616 2617 2618 2619 2620 2621 2622 2623 2624 2625 2626 2627 2628 2629 2630 2631 2632 2633 2634 2635 2636 2637 2638 2639 2640 2641 2642 2643 2644 2645 2646 2647 2648 2649 2650 2651 2652 2653 2654 2655 2656 2657 2658 2659 2660 2661 2662 2663 2664 2665 2666 2667 2668 2669 2670 2671 2672 2673 2674 2675 2676 2677 2678 2679 2680 2681 2682 2683 2684 2685 2686 2687 2688 2689 2690 2691 2692 2693 2694 2695 2696 2697 2698 2699 2700 2701 2702 2703 2704 2705 2706 2707 2708 2709 2710 2711 2712 2713 2714 2715 2716 2717 2718 2719 2720 2721 2722 2723 2724 2725 2726 2727 2728 2729 2730 2731 2732 2733 2734 2735 2736 2737 2738 2739 2740 2741 2742 2743 2744 2745 2746 2747 2748 2749 2750 2751 2752 2753 2754 2755 2756 2757 2758 2759 2760 2761 2762 2763 2764 2765 2766 2767 2768 2769 2770 2771 2772 2773 2774 2775 2776 2777 2778 2779 2780 2781 2782 2783 2784 2785 2786 2787 2788 2789 2790 2791 2792 2793 2794 2795 2796 2797 2798 2799 2800 2801 2802 2803 2804 2805 2806 2807 2808 2809 2810 2811 2812 2813 2814 2815 2816 2817 2818 2819 2820 2821 2822 2823 2824 2825 2826 2827 2828 2829 2830 2831 2832 2833 2834 2835 2836 2837 2838 2839 2840 2841 2842 2843 2844 2845 2846 2847 2848 2849 2850 2851 2852 2853 2854 2855 2856 2857 2858 2859 2860 2861 2862 2863 2864 2865 2866 2867 2868 2869 2870 2871 2872 2873 2874 2875 2876 2877 2878 2879 2880 2881 2882 2883 2884 2885 2886 2887 2888 2889 2890 2891 2892 2893 2894 2895 2896 2897 2898 2899 2900 2901 2902 2903 2904 2905 2906 2907 2908 2909 2910 2911 2912 2913 2914 2915 2916 2917 2918 2919 2920 2921 2922 2923 2924 2925 2926 2927 2928 2929 2930 2931 2932 2933 2934 2935 2936 2937 2938 2939 2940 2941 2942 2943 2944 2945 2946 2947 2948 2949 2950 2951 2952 2953 2954 2955 2956 2957 2958 2959 2960 2961 2962 2963 2964 2965 2966 2967 2968 2969 2970 2971 2972 2973 2974 2975 2976 2977 2978 2979 2980 2981 2982 2983 2984 2985 2986 2987 2988 2989 2990 2991 2992 2993 2994 2995 2996 2997 2998 2999 3000 3001 3002 3003 3004 3005 3006 3007 3008 3009 3010 3011 3012 3013 3014 3015 3016 3017 3018 3019 3020 3021 3022 3023 3024 3025 3026 3027 3028 3029 3030 3031 3032 3033 3034 3035 3036 3037 3038 3039 3040 3041 3042 3043 3044 3045 3046 3047 3048 3049 3050 3051 3052 3053 3054 3055 3056 3057 3058 3059 3060 3061 3062 3063 3064 3065 3066 3067 3068 3069 3070 3071 3072 3073 3074 3075 3076 3077 3078 3079 3080 3081 3082 3083 3084 3085 3086 3087 3088 3089 3090 3091 3092 3093 3094 3095 3096 3097 3098 3099 3100 3101 3102 3103 3104 3105 3106 3107 3108 3109 3110 3111 3112 3113 3114 3115 3116 3117 3118 3119 3120 3121 3122 3123 3124 3125 3126 3127 3128 3129 3130 3131 3132 3133 3134 3135 3136 3137 3138 3139 3140 3141 3142 3143 3144 3145 3146 3147 3148 3149 3150 3151 3152 3153 3154 3155 3156 3157 3158 3159 3160 3161 3162 3163 3164 3165 3166 3167 3168 3169 3170 3171 3172 3173 3174 3175 3176 3177 3178 3179 3180 3181 3182 3183 3184 3185 3186 3187 3188 3189 3190 3191 3192 3193 3194 3195 3196 3197 3198 3199 3200 3201 3202 3203 3204 3205 3206 3207 3208 3209 3210 3211 3212 3213 3214 3215 3216 3217 3218 3219 3220 3221 3222 3223 3224 3225 3226 3227 3228 3229 3230 3231 3232 3233 3234 3235 3236 3237 3238 3239 3240 3241 3242 3243 3244 3245 3246 3247 3248 3249 3250 3251 3252 3253 3254 3255 3256 3257 3258 3259 3260 3261 3262 3263 3264 3265 3266 3267 3268 3269 3270 3271 3272 3273 3274 3275 3276 3277 3278 3279 3280 3281 3282 3283 3284 3285 3286 3287 3288 3289 3290 3291 3292 3293 3294 3295 3296 3297 3298 3299 3300 3301 3302 3303 3304 3305 3306 3307 3308 3309 3310 3311 3312 3313 3314 3315 3316 3317 3318 3319 3320 3321 3322 3323 3324 3325 3326 3327 3328 3329 3330 3331 3332 3333 3334 3335 3336 3337 3338 3339 3340 3341 3342 3343 3344 3345 3346 3347 3348 3349 3350 3351 3352 3353 3354 3355 3356 3357 3358 3359 3360 3361 3362 3363 3364 3365 3366 3367 3368 3369 3370 3371 3372 3373 3374 3375 3376 3377 3378 3379 3380 3381 3382 3383 3384 3385 3386 3387 3388 3389 3390 3391 3392 3393 3394 3395 3396 3397 3398 3399 3400 3401 3402 3403 3404 3405 3406 3407 3408 3409 3410 3411 3412 3413 3414 3415 3416 3417 3418 3419 3420 3421 3422 3423 3424 3425 3426 3427 3428 3429 3430 3431 3432 3433 3434 3435 3436 3437 3438 3439 3440 3441 3442 3443 3444 3445 3446 3447 3448 3449 3450 3451 3452 3453 3454 3455 3456 3457 3458 3459 3460 3461 3462 3463 3464 3465 3466 3467 3468 3469 3470 3471 3472 3473 3474 3475 3476 3477 3478 3479 3480 3481 3482 3483 3484 3485 3486 3487 3488 3489 3490 3491 3492 3493 3494 3495 3496 3497 3498 3499 3500 3501 3502 3503 3504 3505 3506 3507 3508 3509 3510 3511 3512 3513 3514 3515 3516 3517 3518 3519 3520 3521 3522 3523 3524 3525 3526 3527 3528 3529 3530 3531 3532 3533 3534 3535 3536 3537 3538 3539 3540 3541 3542 3543 3544 3545 3546 3547 3548 3549 3550 3551 3552 3553 3554 3555 3556 3557 3558 3559 3560 3561 3562 3563 3564 3565 3566 3567 3568 3569 3570 3571 3572 3573 3574 3575 3576 3577 3578 3579 3580 3581 3582 3583 3584 3585 3586 3587 3588 3589 3590 3591 3592 3593 3594 3595 3596 3597 3598 3599 3600 3601 3602 3603 3604 3605 3606 3607 3608 3609 3610 3611 3612 3613 3614 3615 3616 3617 3618 3619 3620 3621 3622 3623 3624 3625 3626 3627 3628 3629 3630 3631 3632 3633 3634 3635 3636 3637 3638 3639 3640 3641 3642 3643 3644 3645 3646 3647 3648 3649 3650 3651 3652 3653 3654 3655 3656 3657 3658 3659 3660 3661 3662 3663 3664 3665 3666 3667 3668 3669 3670 3671 3672 3673 3674 3675 3676 3677 3678 3679 3680 3681 3682 3683 3684 3685 3686 3687 3688 3689 3690 3691 3692 3693 3694 3695 3696 3697 3698 3699 3700 3701 3702 3703 3704 3705 3706 3707 3708 3709 3710 3711 3712 3713 3714 3715 3716 3717 3718 3719 3720 3721 3722 3723 3724 3725 3726 3727 3728 3729 3730 3731 3732 3733 3734 3735 3736 3737 3738 3739 3740 3741 3742 3743 3744 3745 3746 3747 3748 3749 3750 3751 3752 3753 3754 3755 3756 3757 3758 3759 3760 3761 3762 3763 3764 3765 3766 3767 3768 3769 3770 3771 3772 3773 3774 3775 3776 3777 3778 3779 3780 3781 3782 3783 3784 3785 3786 3787 3788 3789 3790 3791 3792 3793 3794 3795 3796 3797 3798 3799 3800 3801 3802 3803 3804 3805 3806 3807 3808 3809 3810 3811 3812 3813 3814 3815 3816 3817 3818 3819 3820 3821 3822 3823 3824 3825 3826 3827 3828 
<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 9 min 10)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą marszałek Sejmu Mikołaj Kozakiewicz oraz wicemarszałkowie Olga Krzyżanowska i Tadeusz Fiszbach.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dzień dobry.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę uprzejmie o zajmowanie miejsc na sali.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#MikołajKozakiewicz">Otwieram posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#MikołajKozakiewicz">Na sekretarzy powołuję posłów Romualdę Matusiak i Jacka Piechotę.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#MikołajKozakiewicz">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Romualda Matusiak.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę posłów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#MikołajKozakiewicz">Protokół 72 posiedzenia uważam za przyjęty wobec niewniesienia przeciwko niemu zastrzeżeń.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#MikołajKozakiewicz">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny posiedzenia został posłankom i posłom doręczony.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#MikołajKozakiewicz">Prezydium Sejmu — po porozumieniu z Konwentem Seniorów — proponuje, aby punkt szósty porządku dziennego dotyczący projektu ustawy o ratyfikacji traktatu między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec został rozpatrzony na początku drugiego dnia obrad, to jest w piątek.</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#MikołajKozakiewicz">Chciałbym również poinformować, że Komisja Nadzwyczajna do rozpatrzenia rządowego projektu ustawy konstytucyjnej o wydawaniu przez Radę Ministrów rozporządzeń z mocą ustawy zamierza zakończyć swoje prace w przerwie obiadowej dzisiejszych obrad. W związku z tym istnieje możliwość rozszerzenia porządku dziennego obecnego posiedzenia o sprawozdanie tej komisji. Do sprawy tej powrócimy w odpowiednim czasie.</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#MikołajKozakiewicz">Prezydium Sejmu — po porozumieniu z Konwentem Seniorów — proponuje, aby Sejm na podstawie art. 46 regulaminu Sejmu przystąpił do rozpatrzenia na obecnym posiedzeniu tych punktów porządku dziennego, do których druki sejmowe zostały doręczone w terminie późniejszym, niż to przewiduje art. 43 regulaminu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#MikołajKozakiewicz">Czy ktoś z posłanek i posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#JuliuszBraun">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W okresie, jaki nam jeszcze pozostał do końca kadencji, a jest to okres krótki — nie muszę przypominać — podstawową sprawą powinno być załatwianie spraw, które już są w toku i które możliwe są do załatwienia. Tymczasem zaproponowany nam porządek dzienny, który w pierwszych punktach przewiduje pierwsze czytania, zwłaszcza pierwsza sprawa, kontrowersyjna, która niewątpliwie wywoła tu wielką dyskusję — już jest duża lista uczestników dyskusji — może spowodować, że sprawozdania komisji nie zmieszczą się, zwłaszcza jeśli otrzymamy sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej. W związku z tym chciałbym złożyć wniosek, by realizację porządku dziennego rozpocząć od punktu trzeciego, niezmiernie ważnego — sprawozdania Komisji Polityki Społecznej i Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o zatrudnieniu; i kolejno następne sprawozdania komisji. Natomiast pierwsze czytania, z wyjątkiem sprawy traktatu pomiędzy Polską a Niemcami, proponuję przenieść — jako ostatnie punkty porządku obrad.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#MikołajKozakiewicz">Myśmy rozważali sprawę porządku dziennego — jedną chwileczkę, tylko się ustosunkuję do tego głosu — i doszliśmy do wniosku, że te projekty ustaw, które są w pierwszych punktach porządku dziennego już kilkakrotnie były przesuwane. Przesuwanie na koniec posiedzenia może powodować, że one nie będą w ogóle rozpatrzone. Po drugie — wprowadza to pewien nieporządek w pracy Sejmu, bowiem przedstawiciele rządu i posłowie są przygotowani na taką właśnie kolejność, a nie inną. Podaję tylko argumentację, dlaczego byliśmy za utrzymaniem tego porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#ZbigniewDrela">Panie Marszałku! Według nieoficjalnych informacji, za miesiąc odbędzie się ostatnie posiedzenie obecnego Sejmu. Aktualnie nad rządowym projektem rewaloryzacji emerytur i rent pracują Komisja Polityki Społecznej i Komisja Ustawodawcza. Zwracam się z prośbą do pana marszałka o udzielenie Wysokiej Izbie informacji, czy Prezydium Sejmu zobowiązało wymienione komisje sejmowe do zakończenia prac nad tym projektem w takim terminie, aby proces legislacyjny doprowadzający do przyjęcia ustawy o rewaloryzacji emerytur i rent mógł być przeprowadzony jeszcze przez obecny parlament.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#MikołajKozakiewicz">Jedną chwileczkę. Jeżeli chodzi o tę drugą sprawę, Prezydium Sejmu używa terminu: ostatnie zaplanowane posiedzenie Sejmu na 10 października. Jeżeli chodzi o postępy prac Komisji Polityki Społecznej — może pani poseł zechce udzielić informacji — myśmy zobowiązywali komisje do pilnego zakończenia tych prac.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#TeresaMalczewska">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Pragnę przypomnieć tylko tok prac nad ustawą o emeryturach i rentach, a mianowicie po wielokrotnych posiedzeniach Komisji Ustawodawczej i Komisji Polityki Społecznej doszło do głosowania na wniosek jednego z posłów — wielokrotnie zresztą powtarzany przez innych — i w pierwszej wersji komisje postanowiły odrzucić projekt rządowy. Następnie — po jeszcze dalszych pracach — wróciliśmy do reasumpcji głosowania poprzednio odbytego i komisje, korzystając z art. 36 ust. 3 regulaminu Sejmu, zwróciły się do Prezydium Sejmu o to, aby Prezydium Sejmu wystąpiło do rządu w celu odrzucenia tego projektu w takim sensie, aby projekt ograniczyć do rewaloryzacji rent i emerytur, czego oczekuje całe społeczeństwo. Zgodziliśmy się również na wprowadzenie pewnych rozwiązań dotyczących naliczania nowych świadczeń. Taki projekt został przekazany do Prezydium Sejmu i Prezydium Sejmu skierowało go do naszych komisji. Prace rozpoczęliśmy już w ubiegłym tygodniu i zaplanowaliśmy je na następny tydzień: dlatego też planujemy je zakończyć w możliwie najszybszym terminie. W pracach naszych komisji — Komisji Ustawodawczej i Komisji Polityki Społecznej — uczestniczą przedstawiciele wszystkich związków zawodowych, oczywiście tych, których udział w pracach tej komisji został zaakceptowany. Praca jest bardzo trudna. Uzgadnianie zapisów poszczególnych artykułów trwa wiele godzin, ale postanowiliśmy tę pracę możliwie jak najszybciej zakończyć.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#TeresaMalczewska">Pragnę tylko zwrócić jeszcze uwagę na to, co obecnie mnie zainteresowało — jak i część posłów z naszej komisji — a mianowicie na ustalenia podane przez radio, ustalenia Komisji Nadzwyczajnej, aby ustawa o rewaloryzacji i waloryzacji rent i emerytur znalazła się w pakiecie prac przekazanych rządowi. Nie wiem, czy Wysoka Izba zdaje sobie sprawę z tego, jaka to jest wielka odpowiedzialność, jakie wielkie obciążenie. Jeżeli oddamy to w takim zapisie, w jakim proponuje rząd, myślę, że i Sejm nie uzyska dla tej decyzji aprobaty całego społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#TeresaMalczewska">Panie Marszałku! Komisje zobowiązują się do możliwie jak najszybszego zakończenia prac.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#MikołajKozakiewicz">W ostatniej części wypowiedzi pani już wykroczyła poza odpowiedź na pytanie o termin. To dotyczy dyskusji nad uprawnieniami dla rządu.</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#MikołajKozakiewicz">Czy ktoś jeszcze chce zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-8.3" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#JózefOleksy">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ja w dwóch sprawach. Pierwsza — wnoszę o zdjęcie z porządku obrad punktu drugiego zapisanego w dzisiejszym porządku. Mógłbym bardzo żartobliwie przytoczyć uzasadnienie, jak ludzie mówią o tym, co z 37 projektów ustaw, czekających w Sejmie na rozstrzygnięcie, ustępuje miejsca sprawie honorowych senatorów Rzeczypospolitej. Dziwię się, że Prezydium Sejmu znalazło miejsce akurat na tak drobne sprawy w porządku obrad, kiedy czeka tyle projektów ustaw dotyczących pilnych społecznych spraw. Wnoszę więc o zdjęcie punktu drugiego z porządku obrad.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#JózefOleksy">Druga sprawa — proszę, by Prezydium Sejmu zechciało, i Wysoka Izba to poparła, wprowadzić do porządku obrad dziś krótką rządową informację o dwóch kwestiach: jaki jest stan rozmów mających doprowadzić do stowarzyszenia Polski z Europejską Wspólnotą Gospodarczą i na czym polega istota — tak głośno przez propagandę podnoszonych — kłopotów i zahamowań grożących polskiemu eksportowi na rynki Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej. Skąd się te problemy wzięły? Czy wcześniej nie były znane? Co leży u podłoża takiej zmiany stosunku państw Wspólnoty do najżywotniejszej de facto sprawy polskiego rolnictwa i eksportu, jaką jest dostęp do tych rynków? Mówi się o nowych warunkach, jakie są Polsce stawiane przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy przed uruchomieniem zapowiadanych kredytów. Chcielibyśmy — uważam to za sprawy strategiczne dla polskich interesów — wiedzieć, na czym polega zahamowanie załatwienia sprawy dostępu polskich produktów do rynku EWG i na czym polegają ewentualne — jeśli to jest prawdą — nowe warunki, formułowane przez Fundusz Walutowy wobec Polski przed uruchomieniem nowych linii kredytowych.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#BronisławGeremek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chcę wystąpić przeciwko wnioskowi pana posła Oleksego. Myślę, że rzeczą bardzo dobrą jest — która zawarta jest w wystąpieniu pana posła Oleksego — zapowiedź nieblokowania inicjatyw ustawodawczych, którymi Sejm się zajmuje i to tylko powitać można z radością. W takiej sytuacji różnymi rzeczami i różnymi sprawami można się zajmować. Nie jest tak, że zęby myć można tylko rano, a nie wolno wieczorem.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#BronisławGeremek">Jest projekt ustawy o senatorach honorowych, który jest pewną propozycją aktu, który oddałby to, co należy polskiej emigracji i pozwoliłby, stworzyłby jeszcze jedną możliwość uczestnictwa polskiej emigracji w życiu publicznym. Jest to sprawa prosta, krótka, którą w pierwszym czytaniu Wysoka Izba może się zająć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#JózefOleksy">Z żalem muszę w całej rozciągłości podtrzymać swój wniosek, uważam bowiem, że nie daje to dobrego wydźwięku — powtarzam raz jeszcze — jeśli przy 37 projektach ustaw czekających na rozstrzygnięcie, akurat my mamy rozpatrywać sprawę o honorowych senatorach Rzeczypospolitej. Nie chcę nic więcej w tej sprawie dodawać, podtrzymuję swój wniosek i proszę o jego przegłosowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#MikołajKozakiewicz">Poseł Bronisław Geremek. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#BronisławGeremek">Panie Marszałku! Zgłaszam protest przeciwko naruszaniu regulaminu przez pana posła Oleksego. Jest zasadą, że gdy jest wniosek — może być głos za, głos przeciw. Nie należy wykorzystywać trybuny do nadmiernego pokazywania się publiczności.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#MikołajKozakiewicz">Czy są jeszcze jakieś uwagi do porządku dziennego?</u>
          <u xml:id="u-16.2" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę Państwa! Mamy wniosek pierwszy, formalny, o przesunięcie w porządku dziennym punktu pierwszego na dalsze pozycje; zamiast punktu pierwszego porządku dziennego o utworzeniu urzędu ministra administracji publicznej oraz Kancelarii Rady Ministrów i przepisów wprowadzających ustawę o utworzeniu urzędu ministra administracji publicznej — wprowadzenie punktu trzeciego, nazwijmy to krótko, o zatrudnieniu, o bezrobotnych.</u>
          <u xml:id="u-16.3" who="#MikołajKozakiewicz">Muszę poddać wniosek pod głosowanie. Kto z państwa jest za tą propozycją, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-16.4" who="#komentarz">(Głosy z sali: Przesunąć, zacząć od punktu trzeciego)</u>
          <u xml:id="u-16.5" who="#MikołajKozakiewicz">Słucham! Tak, za propozycją zmiany kolejności punktów porządku dziennego, w którym obecny punkt pierwszy porządku dziennego zostałby przesunięty na koniec posiedzenia, a zaczęlibyśmy obrady od punktu trzeciego, dotyczącego ustawy o zatrudnieniu. Taka była propozycja.</u>
          <u xml:id="u-16.6" who="#MikołajKozakiewicz">Pytam, kto jest za tą propozycją, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk (179) Kto jest przeciw? (23)</u>
          <u xml:id="u-16.7" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania? (48)</u>
          <u xml:id="u-16.8" who="#MikołajKozakiewicz">Stwierdzam, że wniosek został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-16.9" who="#MikołajKozakiewicz">Mamy wniosek pana posła Oleksego, który proponuje zdjąć z porządku dziennego punkt drugi, dotyczący senatorów honorowych.</u>
          <u xml:id="u-16.10" who="#MikołajKozakiewicz">Zapytuję, kto jest za tym wnioskiem, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (146) Kto jest przeciw? (68)</u>
          <u xml:id="u-16.11" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania? (47)</u>
          <u xml:id="u-16.12" who="#MikołajKozakiewicz">Stwierdzam, że wniosek został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-16.13" who="#MikołajKozakiewicz">W ten sposób został ustalony porządek dzienny.</u>
          <u xml:id="u-16.14" who="#MikołajKozakiewicz">Słucham?</u>
          <u xml:id="u-16.15" who="#komentarz">(Poseł Józef Oleksy: A informacja rządu?)</u>
          <u xml:id="u-16.16" who="#MikołajKozakiewicz">Porozumiemy się z rządem i udzielimy odpowiedzi po przerwie.</u>
          <u xml:id="u-16.17" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę państwa, zanim przystąpimy do rozpatrzenia punktu trzeciego porządku dziennego — mam nadzieję, że poseł sprawozdawca jest już na sali — chciałem powiedzieć kilka słów.</u>
          <u xml:id="u-16.18" who="#MikołajKozakiewicz">Wczoraj na Konwencie Seniorów poruszyliśmy sprawę wystąpienia premiera w Stanach Zjednoczonych; premiera, który jest członkiem tej Wysokiej Izby. Część członków Konwentu Seniorów była wzburzona tym wystąpieniem — że było ono nieprawdziwe merytorycznie i niewłaściwe co do miejsca. Możemy tylko wyrazić ubolewanie, że miało to miejsce zagranicą i że autorem tego wystąpienia był poseł na Sejm, ale to trzeba widzieć na szerszym tle.</u>
          <u xml:id="u-16.19" who="#MikołajKozakiewicz">Ostatni okres charakteryzuje się zaostrzeniem oskarżeń, obelg, pomówień z obu stron i traktuje się te pomówienia, te obelgi, oskarżenia jako broń przeciw sobie, jako broń używaną albo do dyskredytowania Sejmu, albo do dyskredytowania rządu. Jesteśmy w okresie szczególnym, w którym potrzebna jest siła, i gromadzenie sił, do sprostania wyzwaniom teraźniejszości — nie do zwalczania się nawzajem, ale do walki o dobro wspólne, które może być w tym okresie przejściowym poważnie zagrożone. Powiedzmy szczerze — obelgi, pomówienia, krytyka Sejmu trwają od dawna. Jak pamiętacie państwo, myśmy przyjmowali zasadę nieodpowiadania na nie, uważając, że naszą najlepszą odpowiedzią jest praca, są ustawy, które uchwalamy, jest system, który zmieniamy.</u>
          <u xml:id="u-16.20" who="#MikołajKozakiewicz">W tej chwili jesteśmy w końcówce pracy Sejmu. Wiemy dokładnie, że nie zrobimy wszystkiego — wspominanych tutaj kilkudziesięciu ustaw — i to jest powód, dla którego zajmujemy się szczególnymi uprawnieniami dla rządu. Nie możemy odpowiedzieć pracą, nie możemy wypełnić wszystkich oczekiwań społecznych, bo po prostu na to już w tej chwili nie ma czasu. W dodatku miesza się do naszych obrad — mieliśmy tego przykład już i dzisiaj — i posądzenia, i rzeczywiste fakty włączania Sejmu do kampanii wyborczej, i wypowiedzi do kampanii wyborczej. Obawiam się, że jeżeli ta agresja z obu stron będzie narastać, jej skutkiem może być wielkie spustoszenie; tak samo jej skutkiem może być naruszenie obiektywnego naszego dorobku i możemy zakończyć naszą pracę w sposób, którego byśmy chcieli uniknąć. Jeżeli mówi się za granicą, że Polska należy do krajów absolutnie przodujących w dziele: reform, demokratyzacji, wspólnego rynku, wolnego rynku, to jest to przecież dzieło tego Sejmu, to jest skutek tych właśnie ponad 200 ustaw, które uchwaliliśmy i z tego możemy być dumni. Nie należałoby zawężać tego obrazu przez agresywne poczynania obu stron.</u>
          <u xml:id="u-16.21" who="#MikołajKozakiewicz">Co możemy zrobić w tej sytuacji? Możemy zachować się jak karawana obciążona ponad miarę ciężarami, która idzie naprzód, musi dojść do swojego celu — ten cel już jest bardzo bliski — musi dowieźć swój ładunek do końca, a jednocześnie wie, że nie dowiezie całego, a więc będzie proponowała w jakiś sposób podzielenie się tym ładunkiem. Nie dajmy się wciągnąć w rosnącą falę obopólnej agresji.</u>
          <u xml:id="u-16.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-16.23" who="#MikołajKozakiewicz">Prezydium Sejmu — po zasięgnięciu opinii Konwentu Seniorów — na podstawie artykułu 74 ust. 1 regulaminu Sejmu określiło czas przemówień posłów w debatach nad poszczególnymi punktami porządku dziennego na 7 minut. Ograniczenie to oczywiście nie dotyczy wystąpień w imieniu klubów. Informuję, że w sali numer — przepraszam, tu jest nieczytelnie napisane — 67 w starym Domu Poselskim działa rządowy punkt konsultacyjny w sprawie projektów ustaw o zmianie ustawy o zatrudnieniu i o ratyfikacji Traktatu między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy.</u>
          <u xml:id="u-16.24" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy obecnie do rozpatrzenia punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej, Komisji Samorządu Terytorialnego oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o zatrudnieniu (druki nr 689, 689-A i 1049).</u>
          <u xml:id="u-16.25" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji posła Andrzeja Sidora.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#AndrzejSidor">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dzisiaj przypadły mi w udziale zaszczyt i przyjemność przedstawienia do ostatecznego zatwierdzenia przez Wysoką Izbę projektu ustawy o zatrudnieniu i bezrobociu.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#AndrzejSidor">W dniu 22 marca 1991 roku Sejm na swoim 54 posiedzeniu skierował rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o zatrudnieniu (druki nr 689 i 689-A) do Komisji Polityki Społecznej, Komisji Samorządu Terytorialnego oraz Komisji Ustawodawczej w celu rozpatrzenia.</u>
          <u xml:id="u-17.2" who="#AndrzejSidor">Komisje rozpoczęły prace w kwietniu, wyłoniły podkomisje do opracowania wersji ostatecznej. W toku prac — w ścisłej współpracy z resortem pracy i polityki socjalnej — powstała w zasadzie nowa ustawa. Nie nowelizacja, ale, powtarzam, nowa ustawa — ponieważ nowa treść stanowi ponad 65% — bardziej adekwatna do aktualnej sytuacji państwa, stanu bezrobocia i stanu finansów oraz możliwości samorządów terytorialnych.</u>
          <u xml:id="u-17.3" who="#AndrzejSidor">Ostateczne prace zostały zakończone 23 lipca i w dniach 20, 21 i 23 sierpnia trzy wysokie komisje przyjęły nowy projekt ustawy o nowym tytule: „O zatrudnieniu i bezrobociu” (druk nr 1049). Nie przypominałbym tego, gdyby nie to, że w ostatnim swoim wystąpieniu pan premier zarzucił Sejmowi przetrzymywanie i opóźnianie prac nad ustawą skierowaną przez jego rząd w styczniu. Druk nr 689 (z datą 3 stycznia 1991 r.)jest podpisany przez premiera Tadeusza Mazowieckiego, trzy tygodnie po jego dymisji.</u>
          <u xml:id="u-17.4" who="#AndrzejSidor">Jak wszystkim wiadomo, Sejm powołał pana Jana Krzysztofa Bieleckiego na prezesa Rady Ministrów podczas 48 posiedzenia — w dniach 4 i 5 stycznia — później nastąpił okres formowania rządu, jego zatwierdzenie i formowanie nowych gabinetów w resortach, potem bardzo gorący okres debaty i prac nad ustawą budżetową i innymi fundamentalnymi dla gospodarki kraju ustawami, między innymi ważnymi w tej materii — związkowymi, całym pakietem związkowych ustaw. W okresie tym resort wprowadził szereg zasadniczych zmian i poprawek w projekcie ustawy poprzedniej ekipy. Dopiero pod koniec marca rząd i Sejm byli gotowi do prac nad ustawą o zatrudnieniu, wtedy też Prezydium Sejmu skierowało projekt ustawy do odpowiednich komisji. Pan premier był łaskaw zapomnieć, że pismo z autopoprawką do ustawy, podpisane przez pana premiera, nosi datę dopiero 10 maja. Tak więc w konkluzji wynika, że to nie Sejm, a na pewno nie komisje są winne, że dopiero teraz kończy my prace nad ustawą o zatrudnieniu i bezrobociu.</u>
          <u xml:id="u-17.5" who="#AndrzejSidor">Wysoki Sejmie! Bezrobocie w Polsce nie jest problemem ostatnich lat, istniało bowiem od dawna pod postacią bezrobocia ukrytego — przerostów zatrudnienia, rozbudowanej administracji, nadmiernej biurokracji. W związku z realizowaną w poprzednich latach przez państwo polityką pełnego zatrudnienia, nie było specjalnej regulacji dotyczącej osób czasowo pozostających bez pracy. Obowiązujący w Polsce system ubezpieczeń społecznych nie obejmował ryzyka bezrobocia, nie przewidywał żadnych świadczeń z tego tytułu. Na początku lat osiemdziesiątych, w ramach prowadzonej aktywizacji zawodowej, mającej na celu jej dostosowanie do potrzeb gospodarki, utworzono Fundusz Aktywizacji Zawodowej. Pierwotnie fundusz ten był finansowany z dotacji budżetu państwa i przeznaczono go na opłacanie kosztów robót interwencyjnych i przysposobienia zawodowego, a ponadto na zasiłki dla osób podlegających temu przysposobieniu i oczekujących na skierowanie do pracy. W związku z przewidywaną reformą gospodarczą, z którą miało się wiązać przemieszczenie i przekwalifikowanie pracowników, określono nowe zasady tworzenia funduszu oraz gospodarowania jego środkami. Głównym źródłem dochodów stały się wpłaty przedsiębiorstw z tytułu obciążeń przerostów wynagrodzeń, sławny popiwek. Rozszerzono także zakres akcji finansowanych z tego funduszu, obejmując nim różne formy pomocy dla osób zmuszonych do zmiany miejsca pracy lub przekwalifikowania się, a także dla osób czasowo pozostających bez pracy.</u>
          <u xml:id="u-17.6" who="#AndrzejSidor">Zasiłki dla osób pozostających czasowo bez pracy zostały uregulowane ustawą z 29 grudnia 1983 roku: „O Państwowym Funduszu Aktywizacji Zawodowej”, która nadała im charakter świadczeń roszczeniowych, oraz rozporządzeniem ówczesnego Ministerstwa Pracy, Płacy i Spraw Socjalnych z 25 kwietnia 1984 roku, w którym określono zasady powstania i utraty prawa do zasiłku oraz jego wymiar. Zasiłki te były wypłacane w nielicznych przypadkach, co w praktyce miało właściwie znaczenie marginalne.</u>
          <u xml:id="u-17.7" who="#AndrzejSidor">W grudniu 1989 roku Sejm przyjął ustawę o zatrudnieniu, która reguluje działalność państwa w zakresie zatrudnienia. Ustawa ta reguluje także sytuację osób bezrobotnych, określa ich uprawnienia, w tym prawo do świadczeń na wypadek braku pracy.</u>
          <u xml:id="u-17.8" who="#AndrzejSidor">Uruchomienie mechanizmów gospodarki rynkowej, w tym niefortunny sposób prywatyzacji oraz przechodzenie z bezrobocia ukrytego w bezrobocie jawne, zmieniło w istotny sposób sytuację w zatrudnieniu. Od początku roku 1990 mamy do czynienia z narastającym bezrobociem. Problem zaczął urastać do poziomu nieszczęścia społecznego, politycznego i ekonomicznego, a należy się spodziewać dalszego wzrostu liczby bezrobotnych. Wystąpienie, rozmiary, a także dynamika wzrostu bezrobocia nie są więc zaskoczeniem dla nas. Bezrobocie stanowi element podjętej w Polsce restrukturyzacji gospodarki, nie wszystkie jednak konsekwencje tego zjawiska, występujące obecnie, a także mogące pojawić się w najbliższym czasie i dalszej przyszłości, zostały już rozpoznane.</u>
          <u xml:id="u-17.9" who="#AndrzejSidor">Obecnie w Polsce, równolegle do zmian gospodarczych, przeprowadzana jest reforma polityki społecznej.</u>
          <u xml:id="u-17.10" who="#AndrzejSidor">Ważnym jej elementem jest przygotowywana nowa ustawa emerytalna. Konieczne jest, aby nowe rozwiązania emerytalne i rentowe uwzględniały problem istniejącego bezrobocia.</u>
          <u xml:id="u-17.11" who="#AndrzejSidor">W rozwiniętych krajach poziom bezrobocia jest zróżnicowany od 3% do 8%, stosunkowo niski w Japonii i Norwegii, dość wysoki w Hiszpanii, Irlandii, Belgii, Francji, Wielkiej Brytanii i Niemczech. Celowo wymieniam te kraje, ponieważ nasze rozwiązania są oparte na rozwiązaniach stosowanych w tych krajach. Jednak poziom naszego bezrobocia przekracza znacznie poziom bezrobocia w tych państwach. W Polsce bezrobocie jest usytuowane nierównomiernie, są rejony, w których przybrało formę klęski społecznej i są rejony, w których jest ono w formie pozornej, gdzie są nie obsadzone miejsca pracy, na przykład w Warszawie, Krakowie i innych wielkich aglomeracjach.</u>
          <u xml:id="u-17.12" who="#AndrzejSidor">W wielu krajach zachodnich wprowadzono wiele posunięć mających na celu zwalczanie i ograniczenie bezrobocia. Niektóre z nich mają swoisty związek z systemami emerytalnymi, na przykład obniżenie wieku emerytalnego, częściowa emerytura lub wcześniejsza emerytura. Wszystkie wymienione wyżej rozwiązania miały na celu umożliwienie starszym osobom odejście z rynku pracy i uniknięcie bezrobocia. Liczono też na to, że osoby starsze, odchodzące na wcześniejszą lub częściową emeryturę, zwalniając miejsca pracy, umożliwią zatrudnienie młodych poszukujących pracy. Posunięcia te, wprawdzie łagodzące społeczne skutki bezrobocia, prowadziły jednak do znacznego wzrostu liczby emerytów i rencistów, a tym samym powodowały dodatkowe obciążenie funduszu ubezpieczeń społecznych.</u>
          <u xml:id="u-17.13" who="#AndrzejSidor">Wysoka Izbo! W konstrukcji swej ustawa wzorowana jest na wielu już wypróbowanych doświadczeniach krajów Europy Zachodniej, jak przed chwilą wspomniałem. Ustawa uwzględnia pojęcie bezrobocia zawarte w konwencjach MOP: nr 44 z 1934 roku o zabezpieczeniu na wypadek bezrobocia, nr 102 z roku 1952 o normach minimalnych zabezpieczenia społecznego i nr 168 z roku 1988 dotyczącej popierania zatrudnienia i ochrony przed bezrobociem. W ustawie zmieniono w istotny sposób jej zasięg podmiotowy w porównaniu ze stanem prawnym, obowiązującym do czasu jej wejścia w życie. Zmieniono podstawowe pojęcie, jakim jest definicja bezrobotnego — rozstrzygająca, kto i pod jakim warunkiem może być uznany za bezrobotnego. Stworzono warunki prawne zmierzające do przełamania dotychczasowej praktyki pasywnych form udzielania pomocy bezrobotnym i przejścia do aktywnych rozwiązań, tak ze strony państwa jak i samych bezrobotnych. Do ważniejszych zmian w ustawie należy zaliczyć ograniczenie okresu wypłacania zasiłków dla bezrobotnych oraz uwzględnienie stażu pracy. Wprowadza się instytucję robót publicznych, tak szeroko stosowaną w krajach o zaawansowanym bezrobociu.</u>
          <u xml:id="u-17.14" who="#AndrzejSidor">Panie Marszałku! Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Przechodząc do szczegółowego omawiania zasadniczych zmian i wprowadzonych pojęć w omawianej ustawie, chcę zacząć od sprawy najważniejszej, od pojęcia bezrobotnego. Przede wszystkim ustalono, że z jednej strony bezrobotnym może być osoba pełnoletnia, to jest po ukończeniu 18 roku życia, z drugiej zaś strony wyłącza się z tego pojęcia osoby, które w myśl powszechnie obowiązujących przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym osiągnęły wiek uprawniający do nabycia praw do emerytury, a więc kobiety mające 60 lat i mężczyźni mający 65 lat.</u>
          <u xml:id="u-17.15" who="#AndrzejSidor">Wyjątkowo bezrobotnym może być młodociany — art. 2 ust. 1 pkt 9 lit. a w związku z punktem 13 — który ukończył specjalną szkołę podstawową — w okresie 12 miesięcy od ukończenia tej szkoły lub jeżeli jest niepełnosprawny — w okresie 12 miesięcy od uzyskania uprawnień do wykonywania określonego zawodu i poszukuje pracy po raz pierwszy.</u>
          <u xml:id="u-17.16" who="#AndrzejSidor">Nie jest bezrobotną osoba ucząca się w szkole, z wyjątkiem szkół wieczorowych i zaocznych, ale pod warunkiem, że podjęła naukę w szkole wieczorowej lub zaocznej w okresie zatrudnienia. Chodzi tu o wyeliminowanie przypadków przepływu uczniów między szkołami dziennymi a wieczorowymi i zaocznymi tylko w celu uzyskania statusu bezrobotnego, a więc także prawa do świadczeń przysługujących bezrobotnym, co w listach przychodzących do naszej podkomisji było ostatnio szeroko sygnalizowane.</u>
          <u xml:id="u-17.17" who="#AndrzejSidor">Ustawa potwierdza obowiązującą dotychczas zasadę, że za osobę bezrobotną może być uznana osoba gotowa do podjęcia pracy w ramach stosunku pracy w pełnym wymiarze czasu pracy. Wyjątek od tej zasady stanowi wymieniony w art. 2 ust. 1 pkt 9 lit. f przypadek osoby niepełnosprawnej, mogącej podjąć pracę co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy, jeżeli jest to uzasadnione sytuacją zdrowotną lub rodzinną. Pojęciem bezrobotnego obejmuje się także osoby tracące zatrudnienie, a będące jednocześnie właścicielami lub posiadaczami gospodarstwa rolnego o powierzchni użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego albo gospodarstwa stanowiącego dział specjalny produkcji rolnej w rozumieniu przepisów podatkowych, chyba że wysokość podatku rolnego z tego gospodarstwa nie przekracza wysokości podatku rolnego z 1 ha przeliczeniowego. Podobna zasada znalazła swój wyraz w ust. 2 art. 2 ustawy, który pozwala stosować przepisy o bezrobotnych także do osób pozostających w stosunku pracy w wymiarze czasu pracy, z przyczyn dotyczących zakładu pracy, niższym niż połowa obowiązującego wymiaru czasu oraz osiągających w miesiącu wynagrodzenie nie przekraczające połowy najniższego wynagrodzenia. Przepisy dotyczące bezrobotnych stosuje się również do osoby, która osiągnęła dochody z tytułu świadczenia jakiejkolwiek pracy zarobkowej, wykonywanej na innej podstawie niż stosunek pracy, jeżeli dochody te nie przekraczają połowy najniższego wynagrodzenia. Należy tu zwrócić uwagę, że zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 8 w przypadku osiągnięcia w miesiącu zarobku przekraczającego połowę najniższego wynagrodzenia, przy zatrudnieniu w czasie pracy krótszym niż połowa obowiązującego wymiaru czasu pracy — art. 2 ust. 2 pkt 1 — w tym miesiącu, w którym nastąpiło przekroczenie wysokości połowy najniższego wynagrodzenia, następuje zawieszenie praw do świadczeń dla bezrobotnych. W przypadku osiągnięcia dochodu przekraczającego połowę najniższego wynagrodzenia z tytułu, o którym mowa w art. 2 ust. 2 pkt 2, osiąganie dochodów z tytułu świadczeń dla bezrobotnych następuje na okres równy tylu miesiącom, ile wynosi iloraz osiągniętego dochodu netto i przeciętnego wynagrodzenia (art. 23 ust. 2 pkt 8). W tych przepisach chodzi o ograniczenie wypłaty świadczeń bezrobotnym osiągającym często nawet znaczne dochody z tytułu pracy zarobkowej poza stosunkiem pracy. Dotyczy to tzw. handlujących i pobierających zasiłki, a nawet niektórych pracujących za granicą — przyjeżdżających do Polski raz w miesiącu, żeby pokazać się w urzędzie zatrudnienia, wziąć zasiłek i pojechać dalej zarabiać za granicą. Mamy na ten temat bardzo liczną korespondencję i ostre uwagi ze strony społecznej. Sprawa ta budziła liczne sprzeciwy społeczne, bowiem dotychczasowe przepisy umożliwiały osiąganie dochodów z pracy świadczonej poza stosunkiem pracy oraz łączenie ich z prawem do zasiłku dla bezrobotnego.</u>
          <u xml:id="u-17.18" who="#AndrzejSidor">Następną grupę osób objętych przepisami rozdziału 4 projektu ustawy stanowią byli pracownicy — właściciele gospodarstw rolnych, którzy zostali zwolnieni z pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, tzw. chłopi-robotnicy. Do rozdziału przeniesiono dotychczas obowiązujące przepisy art. 10 ustawy z dnia 24 lutego 1990 r. o niektórych warunkach funkcjonowania ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin — po wprowadzeniu odpowiednich zmian dostosowawczych. W przepisach tych chodzi o umożliwienie wyżej wymienionym byłym pracownikom, będącym jednocześnie właścicielami gospodarstw rolnych o powierzchni do 5 ha przeliczeniowych użytków rolnych, usamodzielnienia się niezależnie od dochodów z gospodarstwa rolnego. Celowi temu mają służyć takie świadczenia, jak: opłacanie zasiłku szkoleniowego w przekwalifikowaniu się zawodowym, udzielanie pożyczek na podjęcie działalności gospodarczej poza gospodarstwem rolnym, a także umożliwienie wejścia w system ubezpieczenia społecznego rolników przez opłacanie z funduszu pracy składki na ubezpieczenie rolników za pierwsze IV kwartały po rozwiązaniu stosunku pracy.</u>
          <u xml:id="u-17.19" who="#AndrzejSidor">Wysoka Izbo, należy zwrócić szczególną uwagę na zmiany proponowane w systemie udzielania pożyczek i kredytów. W projekcie eliminuje się wątpliwości, że pożyczki mają charakter fakultatywny, a ich udzielanie oparte jest na zasadach prawa cywilnego (art. 16 ust. 1 i 5). Zasady przyznania pożyczek zakładom pracy na zorganizowanie dodatkowych miejsc pracy dla bezrobotnych, skierowanych na to miejsce, oraz jednorazowo bezrobotnym i pracownikom w okresie wypowiedzenia, zwalnianym z pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, na podjęcie działalności gospodarczej zostaną określone w rozporządzeniu wykonawczym osobnym. Rozporządzenie to ma także określić wysokość stopy procentowej oraz warunki spłaty.</u>
          <u xml:id="u-17.20" who="#AndrzejSidor">W celu poddania publicznej kontroli decyzji organów zatrudnienia o udzielaniu pożyczek, zobowiązuje się rejonowe urzędy pracy do podawania do publicznej wiadomości informacji o udzielaniu pożyczek przez wywieszanie w siedzibie urzędu wykazu bezrobotnych oraz zakładów pracy, którym przyznano pożyczki. Jest to wynikiem sławnej afery wodzisławskiej, która tyle swego czasu wzbudziła kontrowersji i dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-17.21" who="#AndrzejSidor">Przewiduje się także rozszerzenie współpracy organów zatrudnienia z bankami i instytucjami finansującymi — art. 55 ust. 4 — a także zwiększa się możliwość dysponowania środkami funduszu pracy na takie cele, jak: koszty obsługi udzielanych pożyczek, gwarancja wpłaty kredytu udzielanego na tworzenie nowych miejsc pracy oraz różnica między stopą procentową kredytu finansowego a preferencyjną stopą procentową stosowaną wobec pracowników tracących pracę w trybie zwolnień grupowych oraz bezrobotnych (art. 55 ust. 1 pkt 3). Są to postanowienia umożliwiające organom zatrudnienia aktywne działanie we współpracy z bankami i innymi organizacjami finansującymi, mające na celu tworzenie nowych miejsc pracy i tworzenie możliwości zatrudnienia.</u>
          <u xml:id="u-17.22" who="#AndrzejSidor">Wysoki Sejmie, tworzy się znaną w okresie międzywojennym instytucję robót publicznych. Przepis art. 18 ust. 1, w związku z art. 2 ust. 1 pkt 16, określa pojęcie robót publicznych oraz inicjatywną rolę biur pracy przy ich organizacji. Chodzi tu o inicjowanie przez organy samorządu terytorialnego oraz organy rządowej administracji prac, z jednej strony służących umożliwieniu zmniejszenia bezrobocia, zaś z drugiej — służących rozwojowi społeczno-gospodarczemu. W tym pojęciu mieszczą się różne działania, jak np. ochrona środowiska, zaspokajanie potrzeb zbiorowych danego rejonu. Powinno się zatem dążyć do preferowania takich przedsięwzięć, które z gospodarczego punktu widzenia tworzą nowe wartości gospodarcze. Koszty robocizny wykonywanych robót publicznych obciążają Fundusz Pracy w wysokości nie przekraczającej 75% przeciętnego wynagrodzenia oraz składki na ubezpieczenie społeczne od tego wynagrodzenia. Zmienia się zasady organizowania robót interwencyjnych w zakładach pracy (art. 17). Przede wszystkim przedłuża się możliwość finansowania robót interwencyjnych, ale jednocześnie likwiduje się dotowanie zakładu pracy z Funduszu Pracy w okresie korzystania z tych robót. Zgodnie z projektem rejonowy organ zatrudnienia zwraca zakładowi pracy koszty wynagrodzeń związanych z zatrudnieniem bezrobotnych przy pracach interwencyjnych w wysokości nie przekraczającej przysługującego im zasiłku oraz składki na ubezpieczenie społeczne od tego wynagrodzenia przez okres do 6 miesięcy. Jeżeli bezrobotny nie był uprawniony do zasiłku, zwrotowi podlega wynagrodzenie w wysokości zasiłku minimalnego oraz składki od tego zasiłku. Jeżeli zakład pracy nadal zatrudnia skierowanego bezrobotnego przez okres co najmniej 6 miesięcy, zawierając umowę o pracę na czas nieokreślony, po upływie tego okresu rejonowy organ zatrudnienia zwraca temu zakładowi wynagrodzenie wypłacone w tym okresie w łącznej wysokości jednego przeciętnego wynagrodzenia oraz składkę na ubezpieczenie społeczne od tego wynagrodzenia.</u>
          <u xml:id="u-17.23" who="#AndrzejSidor">Do grupy przepisów dotyczących aktywnych czynników pośrednictwa pracy i zatrudnienia należy bez wątpienia zaliczyć przepisy art. 14, które stwarzają podstawowe pouczenie, jak należy przyuczać do zawodu lub przekwalifikowywać bezrobotnych. W przepisie tym odchodzi się od zasady szkolenia bezrobotnych tylko w zawodach lub specjalnościach umożliwiających bezzwłoczne zatrudnienie. Stwarza się możliwość przyuczenia do zawodu lub przekwalifikowania bezrobotnych także w celu zwiększenia ich szans na uzyskanie pracy. Te możliwości mają doniosłe znaczenie w pobudzaniu aktywności zawodowej bezrobotnych, szczególnie tych, którzy przez dłuższy czas oczekują na zatrudnienie.</u>
          <u xml:id="u-17.24" who="#AndrzejSidor">Organ zatrudnienia nie może odmówić skierowania na wybrany przez bezrobotnego rodzaj szkolenia, jeżeli gwarantuje ono uzyskanie pracy i został spełniony jeden z następujących warunków:</u>
          <u xml:id="u-17.25" who="#AndrzejSidor">— zainteresowany nie ma kwalifikacji zawodowych;</u>
          <u xml:id="u-17.26" who="#AndrzejSidor">— konieczność zmiany kwalifikacji w związku z brakiem propozycji pracy odpowiadającej kwalifikacjom i stanowi zdrowia bezrobotnego;</u>
          <u xml:id="u-17.27" who="#AndrzejSidor">— utrata zdolności do wykonywania pracy w dotychczas wykonywanym zawodzie.</u>
          <u xml:id="u-17.28" who="#AndrzejSidor">W tej grupie przepisów należy zwrócić uwagę na postanowienia dotyczące zatrudnienia absolwentów — to jest art. 27 i 28 ustawy. W przepisach tych wprowadza się zachęty dla zakładów pracy zatrudniających absolwentów skierowanych do pracy przez właściwe organy zatrudnienia. Przede wszystkim, zakład zatrudniający absolwenta skierowanego przez organ zatrudnienia może otrzymać zwrot wypłaconego absolwentowi wynagrodzenia — w wysokości nie przekraczającej jednak kwoty przysługującego bezrobotnemu absolwentowi zasiłku wraz ze składką na ubezpieczenie społeczne, jeżeli przewiduje się, że zatrudnienie absolwenta w tym zakładzie będzie trwać dłużej niż 12 miesięcy. Wprowadza się zasadę zachęcającą zakłady pracy do zatrudniania absolwentów skierowanych przez organ zatrudnienia. Zwalnia się zakład pracy na okres 12 miesięcy od składek na Fundusz Pracy, podatków od płac, od wynagrodzeń i za wzrost wynagrodzeń od wynagrodzenia tych absolwentów.</u>
          <u xml:id="u-17.29" who="#AndrzejSidor">Wysoki Sejmie! Okres pobierania zasiłku nie przekracza 12 miesięcy — nie zmieniło się nic w stosunku do starej ustawy. Zasada ta nie dotyczy jednak bezrobotnych, którzy do dnia rejestracji pozostawali w stosunku pracy lub stosunku służbowym przez co najmniej 25 lat kobiety i 30 lat mężczyźni. W tych przypadkach zachowują prawo do zasiłku przez okres nie 12, a 18 miesięcy. Ponadto bezrobotni, którzy posiadają staż pracy co najmniej 30 lat kobiety i 35 lat mężczyźni, a także ci, którzy pracowali — kobiety 25 lat, a mężczyźni 30 i w okresach tych przez co najmniej 15 lat wykonywali prace uznane za zatrudnienie w szczególnych warunkach oraz którym do uzyskania uprawnień emerytalnych brakuje nie więcej niż dwa lata, zachowują prawo do pobierania zasiłku dla bezrobotnych przez okres niezbędny do nabycia prawa do emerytury. Z prawa tego korzystają także bezrobotni wymienieni w art. 26 pkt. 2, to jest zwolnieni z pracy na zasadach zwolnień grupowych, którzy w roku zwolnienia z pracy ukończyli wiek: kobiety 55 lat, a mężczyźni 60 lat i posiadają minimalny okres zatrudnienia uprawniający do emerytury. Przygotowując powyższe propozycje, dotyczące okresów wypłaty zasiłków, kierowano się przesłanką wydłużenia okresu wypłaty zasiłków osobom o długim stażu pracy, które z reguły posiadają znacznie mniejsze szanse znalezienia odpowiedniej pracy, a także i mniejsze możliwości przekwalifikowania się lub przyuczenia do nowego zawodu.</u>
          <u xml:id="u-17.30" who="#AndrzejSidor">Propozycja ograniczenia wypłacania zasiłku w czasie oparta została o praktykę międzynarodową i zalecenia Banku Światowego oraz międzynarodowe badania rynku pracy. Wprowadzenie zasady ograniczenia wypłaty zasiłków w czasie, przy bezwzględnej ochronie pracowników o długim i bardzo długim stażu pracy, umożliwiają przepisy o pomocy społecznej, a także propozycja bardzo łagodnego wejścia tej zasady w życie. Zgodnie bowiem z art. 60 projektu, okres pobierania zasiłków rozpoczyna swój bieg od dnia wejścia w życie ustawy. Oznacza to, że okresy pobierania już przyznanych zasiłków, zgodnie z zasadami obecnie obowiązującej ustawy, nie podlegają sumowaniu z okresami pobierania zasiłków po wejściu w życie nowej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-17.31" who="#AndrzejSidor">Niezależnie od sprawy ograniczenia uprawnień do otrzymywania świadczeń pieniężnych w czasie, projekt wprowadza szereg zmian dotyczących bazy ustalania minimalnego i maksymalnego zasiłku oraz w niektórych przypadkach jego wysokości. Bazę ustalania poziomu najniższego zasiłku stanowi przewidywane przeciętne wynagrodzenie. Minimalny zasiłek stanowi 33 proc, tego wynagrodzenia, zaś najwyższy zasiłek nie może przekraczać kwoty tego wynagrodzenia. Projekt ustawy nie zmienia poziomu procentowej wysokości zasiłku. Pozostaje ona bez zmian i wynosi 70% wynagrodzenia przez okres pierwszych trzech miesięcy pobierania zasiłku, 50% wynagrodzenia przez dalszych sześć miesięcy i 40% tego wynagrodzenia po upływie dziewięciu miesięcy, tzn. przez ostatnie trzy miesiące ustawowego roku pobierania zasiłku.</u>
          <u xml:id="u-17.32" who="#AndrzejSidor">Wysokość zasiłków szkoleniowych w zasadzie nie ulega zmianie. Zmienia się, podobnie jak przy zasiłkach dla bezrobotnych, baza ustalania ich minimalnego i maksymalnego poziomu. Bazę tę będzie stanowić przewidywane przeciętne wynagrodzenie — dla minimalnego zasiłku 40%, a dla maksymalnego 110% tego wynagrodzenia. Zgodne jest to z uznaną zasadą, że zasiłek szkoleniowy powinien być nieco wyższy niż zasiłek dla bezrobotnych, jako że jest to aktywna forma zmiany swego statusu.</u>
          <u xml:id="u-17.33" who="#AndrzejSidor">Zasadą jest powszechne prawo do zasiłku za każdy dzień kalendarzowy po zarejestrowaniu się we właściwym urzędzie pracy. Wyjątek stanowi zasiłek dla bezrobotnych absolwentów, do którego absolwent nabywa prawo po upływie trzech miesięcy od zarejestrowania się. Chodzi tu przede wszystkim o niepłacenie zasiłków za okres wakacji, a także o aktywizowanie młodzieży do poszukiwania pracy po ukończeniu szkoły. Propozycja ta zgodna jest z doświadczeniami międzynarodowymi. W większości krajów przepisy dyscyplinują bezrobotnych nie posiadających stażu pracy, w tym absolwentów. Dzisiaj rano w radio np. mówiono o krakowskiej „Vistuli”, której dyrektor narzekał, że zakład kształci pracowników we własnym zakresie, ale prawie połowa absolwentów jego szkoły nie podjęła pracy, mimo że w zakładzie są wolne miejsca pracy. Omówiony wyżej fragment ustawy będzie zapobiegał takim możliwościom.</u>
          <u xml:id="u-17.34" who="#AndrzejSidor">Na wysokość i zachowanie przez bezrobotnych prawa do zasiłku, zgodnie z projektem, powinno mieć wpływ zachowanie się bezrobotnego. Mając to na względzie, projekt ustawy wprowadza szereg rozwiązań o charakterze dyscyplinującym to zachowanie, uzależniając wypłatę zasiłków dla bezrobotnych od spełnienia pewnych warunków lub od powstrzymywania się od działań uznanych przez ustawodawcę jako szczególnie niepożądane w sytuacji bezrobocia.</u>
          <u xml:id="u-17.35" who="#AndrzejSidor">Przede wszystkim wprowadza się obowiązek zgłaszania się bezrobotnego do właściwego rejonowego organu zatrudnienia co najmniej raz w miesiącu oraz na każdorazowe jego wezwanie w celu potwierdzenia gotowości do pracy i uzyskania informacji o możliwościach zatrudnienia, przyuczenia do zawodu lub przekwalifikowania się. Chodzi tu, wzorem rozwiązań międzynarodowych, o zobowiązanie bezrobotnego do utrzymywania kontaktu z biurem pracy, a także o podtrzymywanie jego aktywności zawodowej. Organy zatrudnienia ustalać będą częstotliwość i rodzaj kontaktów bezrobotnego z właściwym biurem pracy w zależności od sytuacji na lokalnym rynku pracy.</u>
          <u xml:id="u-17.36" who="#AndrzejSidor">Ponadto ustala się katalog przyczyn, które powodują utratę prawa do zasiłku. Należą do nich:</u>
          <u xml:id="u-17.37" who="#AndrzejSidor">— niestawienie się z przyczyn nieusprawiedliwionych w wyznaczonym terminie w rejonowym urzędzie zatrudnienia;</u>
          <u xml:id="u-17.38" who="#AndrzejSidor">— odmowa bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia dwóch propozycji odpowiedniej pracy;</u>
          <u xml:id="u-17.39" who="#AndrzejSidor">— odmowa bez uzasadnionej przyczyny propozycji przyuczenia do zawodu lub przekwalifikowania, wykonywania pracy w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych;</u>
          <u xml:id="u-17.40" who="#AndrzejSidor">— przebywanie za granicą;</u>
          <u xml:id="u-17.41" who="#AndrzejSidor">— porzucenie pracy lub rozwiązanie stosunku pracy bez wypowiedzenia z winy pracownika;</u>
          <u xml:id="u-17.42" who="#AndrzejSidor">— odmówienie poddania się badaniom lekarskim, mającym na celu ustalenie zdolności do pracy;</u>
          <u xml:id="u-17.43" who="#AndrzejSidor">— otrzymanie pożyczki lub kredytu, w ramach ustawy oczywiście;</u>
          <u xml:id="u-17.44" who="#AndrzejSidor">— tymczasowe aresztowanie;</u>
          <u xml:id="u-17.45" who="#AndrzejSidor">— osiąganie wynagrodzenia wyższego od połowy najniższego wynagrodzenia z tytułu zatrudnienia;</u>
          <u xml:id="u-17.46" who="#AndrzejSidor">— odbywanie zasadniczej lub okresowej służby wojskowej, służby wojskowej pełnionej w charakterze kandydata na żołnierza zawodowego, przeszkolenia wojskowego absolwentów szkół wyższych, zasadniczej służby w obronie cywilnej lub służby zastępczej;</u>
          <u xml:id="u-17.47" who="#AndrzejSidor">— pobieranie renty z ubezpieczenia społecznego, świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby lub macierzyństwa, wynagrodzenia lub odszkodowania w wysokości wynagrodzenia po ustaniu stosunku pracy, bądź uposażenia lub odprawy po ustaniu stosunku służbowego;</u>
          <u xml:id="u-17.48" who="#AndrzejSidor">— pobieranie zasiłku wychowawczego po ustaniu stosunku pracy lub stosunku służbowego.</u>
          <u xml:id="u-17.49" who="#AndrzejSidor">Zasadą jest powrót do zasiłku po upływie 60 dni od dnia ponownego zgłoszenia się w rejonowym organie zatrudnienia w przypadku odmowy przyjęcia dwóch propozycji pracy. W innych przypadkach, wymienionych w ustawie, powrót do zasiłku uzależniony jest od rodzaju okoliczności powodujących uprzednio jego utratę.</u>
          <u xml:id="u-17.50" who="#AndrzejSidor">Wprowadza się jednocześnie obowiązek zwrotu nienależnie pobranych świadczeń oraz możliwość ich egzekwowania w trybie administracyjnym, podobnie jak to ma miejsce w przypadku nienależnych świadczeń ubezpieczeniowych. Za nienależnie pobrane świadczenia uważa się świadczenia wypłacane, mimo zaistnienia okoliczności, powodujących ustanie prawa do świadczenia lub obniżenie wysokości świadczeń, jeżeli bezrobotny pobierający świadczenia był pouczony o tych okolicznościach oraz świadczenia wypłacane na podstawie nieprawdziwych oświadczeń lub sfałszowanych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd rejonowego organu zatrudnienia przez bezrobotnego. Zgodnie z projektem nie można żądać zwrotu nienależnie pobranych świadczeń za okres dłuższy niż 12 miesięcy.</u>
          <u xml:id="u-17.51" who="#AndrzejSidor">Mówiąc o przepisach dyscyplinujących, należy także zwrócić uwagę na szereg postanowień określających wysokość przyznawanych świadczeń oraz określających nowe warunki, uzależniające w niektórych przypadkach możliwość ich przyznania. M.in. wprowadzono zasadę, zgodnie z którą tylko bezrobotny uprawniony do zasiłku dla bezrobotnych posiada prawo do zasiłku szkoleniowego.</u>
          <u xml:id="u-17.52" who="#AndrzejSidor">Przy kierowaniu bezrobotnych do prac interwencyjnych i robót publicznych wyłączono warunek uwzględniania przez biura pracy wysokości ostatnio pobieranego wynagrodzenia. Oznacza to, że bezrobotny nie będzie mógł odmówić przyjęcia propozycji skierowania go do ww. prac, powołując się na niższe od ostatnio otrzymywanego wynagrodzenia, czyli poziom zarobków w ostatniej pracy, jaką wykonywał. Uzależniono nabycie przez bezrobotnego prawa do zasiłku po zwolnieniu z zakładu karnego od przepracowania przed pozbawieniem wolności co najmniej 180 dni lub od przepracowania w czasie odbywania kary pozbawienia wolności również co najmniej 180 dni.</u>
          <u xml:id="u-17.53" who="#AndrzejSidor">Ograniczono katalog wyjątków zezwalających na przyznanie zasiłku, pomimo braku wymaganego okresu zatrudnienia poprzedzającego rejestrację w urzędzie pracy z 10 do 6 przypadków, pomijając takie grupy, jak: młodocianych, osoby pozostające w zatrudnieniu w dowolnym okresie od 15 do 20 lat, a także współmałżonków bezrobotnych uprawnionych do zasiłku.</u>
          <u xml:id="u-17.54" who="#AndrzejSidor">Należy podkreślić, że zdecydowano się na traktowanie okresów pobierania zasiłków jako okresów pracy. Zasadę tę wprowadzono w art. 25 projektu. Pozwala ona na zaliczenie całego okresu pobierania zasiłków do okresów pracy wymaganych do nabycia lub zachowania uprawnień pracowniczych. Zasada zaliczenia okresów zasiłkowych do okresów pracy nie obejmuje przypadków ustalania prawa do urlopu wypoczynkowego, w zakresie ustalania uprawnień niezbędnych do wykonywania zawodów określonych w odrębnych przepisach oraz do okresów, od których zależy nabycie prawa do zasiłku.</u>
          <u xml:id="u-17.55" who="#AndrzejSidor">Wysoka Izbo, poza wyżej przedstawionymi najistotniejszymi zmianami, wprowadza się cały szereg zmian o charakterze technicznym, organizacyjnym oraz mającym istotne znaczenie dla sprawności obsługi zainteresowanych osób poszukujących pracy. Do tej grupy regulacji należą m.in. sprawy posiadające znaczenie praktyczne, jak np. wypłacanie zasiłków za każdy dzień kalendarzowy z dołu. Niemniej jednak należy zwrócić uwagę na wprowadzenie bardzo ważnej zasady dotyczącej terminowości wypłaty należnych świadczeń. W przypadku naruszenia ustalonych terminów wypłaty lub w przypadku niepodjęcia decyzji dotyczących przyznania należnego świadczenia przysługiwać będą osobie uprawnionej odsetki ustawowe. Dla dochodzenia odsetek przyjęto zasady obowiązujące w systemie ubezpieczeń społecznych.</u>
          <u xml:id="u-17.56" who="#AndrzejSidor">Uwzględniając postulaty związków zawodowych, wprowadza się odwołania od decyzji organów zatrudnienia do sądów, poddając tym samym kontroli sądów pracy i ubezpieczeń społecznych decyzje administracyjne. Ma to istotne znaczenie dla zapewnienia osobom rejestrującym się w organach zatrudnienia gwarancji przestrzegania przyznanych im uprawnień ustawowych. Świadomość poddania decyzji administracyjnych kontroli sądowej sprzyjać powinna podniesieniu poziomu tych decyzji oraz ich terminowości.</u>
          <u xml:id="u-17.57" who="#AndrzejSidor">Proponuje się rozszerzenie uprawnień rad zatrudnienia i przewiduje się utworzenie takich rad na szczeblu rejonowych urzędów pracy, a więc tam, gdzie są wydawane decyzje dotyczące podstawowych praw pracowniczych i bezrobotnych. Wprowadzenie kontroli społecznej na tym szczeblu jest niezwykle ważne.</u>
          <u xml:id="u-17.58" who="#AndrzejSidor">Zachowuje się dotychczasowe postanowienia określające kompetencje rad jako opiniodawczo-doradcze.</u>
          <u xml:id="u-17.59" who="#AndrzejSidor">Wprowadza się zmiany polegające na rozszerzeniu listy tytułów, które mogą być finansowane ze środków Funduszu Pracy. Należą do nich m.in.:</u>
          <u xml:id="u-17.60" who="#AndrzejSidor">— koszty obsługi udzielanych pożyczek, dla bezrobotnych i dla zakładów pracy, na tworzenie nowych miejsc pracy;</u>
          <u xml:id="u-17.61" who="#AndrzejSidor">— opłacanie składek ubezpieczeniowych od wypłacanych dodatków wyrównawczych; także przewidzianych w ustawie o zwolnieniach grupowych;</u>
          <u xml:id="u-17.62" who="#AndrzejSidor">— depozyty celowe w bankach i instytucjach na działalność tworzącą nowe miejsca pracy, chodzi o przekazywanie kwot z Funduszu Pracy m.in. do banków w celu uruchomienia środków kredytowych np. na zakładanie tzw. małych zakładów pracy.</u>
          <u xml:id="u-17.63" who="#AndrzejSidor">W stosunku do zakładów pracy projekt ustawy wprowadza obowiązek informowania organów zatrudnienia o wszystkich wolnych miejscach pracy oraz o miejscach przygotowania zawodowego.</u>
          <u xml:id="u-17.64" who="#AndrzejSidor">Wysoki Sejmie, proponowana ustawa stara się stworzyć rozwiązania prawno-organizacyjne odpowiadające potrzebom ekonomicznym i oczekiwaniom społecznym związanym z nowym zjawiskiem naszej rzeczywistości gospodarczej. Najlepsze rozwiązania w sferze prawa same nie są w stanie wpłynąć na złagodzenie skutków narastającego zagrożenia bezrobociem. W sprawie tej potrzebne są bardzo dobrze zorganizowane i sprawnie działające służby zatrudnienia, wspomagane przez różne organizacje społeczne. Sprawność działania uwarunkowana jest poziomem kwalifikacji zawodowych pracowników zatrudnionych w organach zatrudnienia, ich wyposażeniem technicznym, ale przede wszystkim zależy od właściwego systemu organizacyjnego.</u>
          <u xml:id="u-17.65" who="#AndrzejSidor">Istniejący system administracyjny, wprowadzony ustawą z dn. 22 marca 1990 r. o terenowych organach rządowej administracji ogólnej, jest dysfunkcyjny — z punktu widzenia sprawności działania — w realizacji funkcji zatrudnienia i bezrobocia. Uniemożliwia ustalenie i wdrożenie do praktyki nowoczesnych i jednolitych rozwiązań, uniemożliwia ustalenie odpowiedzialności poszczególnych ogniw tego aparatu za realizację tych celów, a także nie pozwala na prowadzenie kontroli. Jest to system naruszający jedną z podstawowych zasad organizacji, a więc ustalenie celów, określenie odpowiedzialności, wprowadzenie sprawnej kontroli. Już w tej chwili można podać szereg przykładów bardzo kosztownej dysfunkcyjności organizacyjnej wynikającej z przyjętego systemu. Daje się ona zaobserwować na przykład w związku z brakiem koordynacji pomocy oferowanej przez organizacje międzynarodowe i poszczególne kraje. Powstało duże ryzyko dublowania pracy i straty znacznych środków finansowych w sytuacji, gdy projekty dotyczące pomocy różnego rodzaju są ustalane bezpośrednio z wojewódzkimi lub rejonowymi biurami pracy. Istnieją duże różnice w poszczególnych biurach pracy w wyposażeniu techniczno-komputerowym i stosownym systemie programowym. Istnieje obawa niekompatybilności systemów regionalnych przy tworzeniu systemu krajowego, jeżeli w ogóle będzie to możliwe, wobec braku jednego organu nadzorującego te prace i spełniającego pełną kontrolę nad programami. Zwrócić tu należy uwagę, że nie będzie możliwe ujednolicenie programowe wówczas, gdy struktury organizacyjne biur pracy nie są jednolite, bo zależą od decyzji lokalnych. Po drugie — powoduje osłabienie skuteczności działania aparatu zatrudnienia przez osłabienie zdolności merytorycznych oraz sprawności organizacyjnej. Utrudnienie przepływu informacji między organami działającymi w systemie nie powiązanym organizacyjnie powoduje brak pomocy tak ze szczebla wojewódzkiego, jak i centralnego. Problemy dotyczące usprawnienia usług, trapiące szczebel wykonawczy, powinny być systematycznie zbierane i analizowane. Ten rodzaj pomocy w okresie wielkiego wysiłku i poważnych trudności, w obliczu których stoją służby zatrudnienia dzisiaj i które nastąpią w najbliższym czasie, jest po prostu koniecznością. Dbałość taka, uzależniona od systemu organizacji, przyczyniłaby się do odciążenia personelu i jego zadowolenia z pracy. Może być także czynnikiem, który zatrzyma personel w pracy, mimo nadmiernego obecnie przeciążenia i relatywnie dość niskiej płacy. Po trzecie — okoliczności powyższe dostrzegane są przez związki zawodowe, organizacje pracodawców, rady zatrudnienia oraz dyrektorów i kierowników biur pracy. Ma to na celu umożliwienie realizacji jednolitej polityki podejmowania decyzji oraz ponoszenie odpowiedzialności za prowadzoną politykę racjonalnego wydatkowania znacznych środków budżetowych, sprawną i fachową obsługę poszukujących pracy, jak i prawidłowe przydzielanie i wykorzystanie etatów, wyposażenia, systemów organizacji, podnoszenie kwalifikacji zawodowych personelu według ustalonych kryteriów. Po czwarte — na niesprawność istniejących i stosowanych rozwiązań organizacyjnych w usytuowaniu organów zatrudnienia zwracają uwagę eksperci międzynarodowych organizacji — Międzynarodowa Organizacja Pracy i Bank Światowy — odsyłając do wypracowanych przez wiele lat wzorców organizacyjnych przyjętych w krajach Europy Zachodniej.</u>
          <u xml:id="u-17.66" who="#AndrzejSidor">Kierując się wyżej wymienionymi przesłankami, proponuje się powierzenie realizowania zadań ministra pracy i polityki socjalnej, określonych w ustawie podległemu mu urzędowi pracy i jego organom terenowym. Do czasu utworzenia terenowych organów rządowej administracji specjalnej ds. zatrudnienia, tj. w okresie do stycznia 1991 r., zadania wynikające z ustawy o zatrudnianiu byłyby realizowane przez wojewodów przy pomocy podporządkowanych im wojewódzkich i rejonowych biur pracy. Oznaczałoby to uproszczenie w okresie przejściowym systemu zarządzania problematyką zatrudnienia i bezrobocia, eliminując zbędne ogniwo systemu, tj. kierowników rejonów.</u>
          <u xml:id="u-17.67" who="#AndrzejSidor">Wysoko Izbo! Biorąc pod uwagę ogromną wagę problemu bezrobocia, jakie w tej chwili istnieje w Polsce, w imieniu trzech komisji wnoszę o przychylne ustosunkowanie się do tego projektu i zatwierdzenie w dalszych pracach sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-17.68" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy obecnie do dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-18.2" who="#MikołajKozakiewicz">Jako pierwsza głos zabierze pani poseł Teresa Malczewska w imieniu Klubu Poselskiego PSL.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#TeresaMalczewska">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Już 6-miesięczny okres obowiązywania ustawy o zatrudnieniu uchwalonej przez Wysoką Izbę 29 grudnia 1989 r. ujawnił jej wiele niedoskonałości. Wątpliwości interpretacyjne, niejasność i nieprecyzyjność, niespójność wielu przepisów stanowiły duże utrudnienia w działalności realizujących jej postanowienia biur pracy, powodując konieczność wydawania dziesiątków wyjaśnień przez Ministerstwo Pracy i Polityki Socjalnej.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#TeresaMalczewska">Najbardziej dotkliwy w skutkach był jednak zbytni liberalizm przepisów ustawy. Dotyczyło to zwłaszcza prawa do świadczeń z Funduszu Pracy. Ustawa mianowicie gwarantowała prawo do świadczeń zarówno osobom, które utraciły pracę z przyczyn od siebie niezależnych i były gotowe do jej podjęcia, jak również tym, które nigdy nie pracowały. Wśród bezrobotnych, uprawnionych do świadczeń, znaleźli się nawet ci, których w minionym okresie na próżno starano się przymusić do pracy, stosując przepisy o zwalczaniu pasożytnictwa.</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#TeresaMalczewska">Uchwalona w lipcu ubiegłego roku nowelizacja ustawy o zatrudnieniu uzależniała nabycie prawa do zasiłku dla bezrobotnych od przepracowania co najmniej 180 dni w okresie 12 miesięcy poprzedzających dzień zarejestrowania. Wprowadzenie tego warunku ograniczyło o około 20% krąg osób uprawnionych do zasiłku. Nadal jednak przepisy znowelizowanej ustawy cechowała niejednoznaczność, zbytni liberalizm i nieprecyzyjność, powodując często dowolność interpretowania jej postanowień. Mankamenty ustawy ujawniła również Najwyższa Izba Kontroli na podstawie wyników badań przeprowadzonych na początku bieżącego roku w 11 wojewódzkich i 30 rejonowych biurach pracy. Wyniki tej kontroli wykazały, że na skutek nieprecyzyjności i niejednoznaczności przepisów ustawy znaczne środki Funduszu Pracy wydatkowano na cele niezgodne z intencją ustawy. Brak jednoznacznych definicji takich pojęć, jak: bezrobotny, odpowiednia praca oraz uzasadniona przyczyna odmowy odpowiedniej pracy, powodował zrównanie w prawach do świadczeń dla bezrobotnych osób zwalnianych z pracy, często o kilkudziesięcioletnim stażu pracy, z osobami młodymi, nie zainteresowanymi podjęciem jakiejkolwiek pracy, dla których zasiłek stanowi wprawdzie nieduży, lecz łatwo dostępny, dodatek do podstawowego źródła utrzymania.</u>
          <u xml:id="u-19.3" who="#TeresaMalczewska">Dość powszechnym zjawiskiem stwierdzanym w toku kontroli było przyznawanie zasiłków osobom młodym, które nie zgłaszały wymaganej ustawą gotowości do podjęcia pracy, a przedkładane przez nie zaświadczenia lekarskie, wystawiane także przez lekarzy prywatnych i spółdzielnie lekarskie, zawierały przeciwwskazanie do wykonywania pracy zarówno fizycznej, jak i umysłowej. Dość często stwierdzano również przypadki wypłacania zasiłków osobom, które bez uzasadnionej przyczyny przerwały szkolenie organizowane przez biura pracy w celu przyuczenia do zawodu, a także osobom porzucającym prace interwencyjne. Zasiłki wypłacane były również osobom, które ze względu na absolutną i trwałą utratę aktywności zawodowej, stan zdrowia czy sytuację rodzinną nie spełniały ustawowego warunku gotowości do podjęcia pracy i ich sytuacja powinna znaleźć się w gestii ośrodków pomocy społecznej.</u>
          <u xml:id="u-19.4" who="#TeresaMalczewska">Wiele krytycznych uwag dotyczyło również wydatkowania środków Funduszu Pracy na umarzane w 50%, nisko oprocentowane, wielomilionowe pożyczki dla zakładów pracy na zorganizowanie nowych miejsc pracy oraz dla bezrobotnych na podjęcie działalności gospodarczej, a także na finansowanie tak zwanych prac interwencyjnych.</u>
          <u xml:id="u-19.5" who="#TeresaMalczewska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przytoczone wyżej fakty, bulwersujące w ostatnim okresie również opinię społeczną, przemawiają za pilną koniecznością dokonania kolejnej nowelizacji, co dzisiaj czynimy, ustawy o zatrudnieniu.</u>
          <u xml:id="u-19.6" who="#TeresaMalczewska">W rozpatrywanym obecnie projekcie ustawy o zatrudnieniu i bezrobociu uwzględniono liczne uwagi i propozycje zgłoszone zarówno przez NIK, jak i realizujące ustawę biura pracy, organizacje społeczne oraz związki zawodowe. W projekcie uwzględniono również sugestie i zalecenia ekspertów Banku Światowego oraz rozwiązania stosowane w innych krajach o gospodarce rynkowej. Należy nadmienić, że proponowane rozwiązania, będące wynikiem kilkumiesięcznej pracy sejmowej podkomisji polityki społecznej, stanowią kompromis pomiędzy postulatami organizacji społecznych, związków zawodowych a możliwościami finansowymi państwa.</u>
          <u xml:id="u-19.7" who="#TeresaMalczewska">W proponowanym projekcie ustawy o zatrudnieniu i bezrobociu, oprócz oczywistych zmian o charakterze uzupełniającym i porządkowym, wprowadzono istotne korekty, mające na celu precyzyjne uregulowania zadań państwa w zakresie zatrudniania, przeciwdziałania bezrobociu oraz łagodzenia jego skutków. Wprowadzone do nowej ustawy zmiany polegają przede wszystkim na bardziej precyzyjnym określeniu kryteriów i zasad przyznawania świadczeń dla bezrobotnych oraz wprowadzeniu mechanizmów zwiększających racjonalność i efektywność gospodarowania środkami Funduszu Pracy, stworzeniu zachęty dla zakładów pracy zatrudniających absolwentów, uregulowaniu sytuacji rolników zwalnianych z pracy z przyczyn dotyczących zakładów pracy, uregulowaniu zasad zatrudnienia cudzoziemców na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-19.8" who="#TeresaMalczewska">A oto ważniejsze zmiany dotyczące wymienionych wyżej grup zagadnień. W ramach uściślających uzupełnień, wyeliminowania wątpliwości interpretacyjnych oraz dyscyplinowania zasad korzystania ze świadczeń Funduszu Pracy, wprowadzono zmiany, polegające na:</u>
          <u xml:id="u-19.9" who="#TeresaMalczewska">— uściśleniu i uzupełnieniu niektórych kategorii definicji, takich jak: bezrobotny, odpowiednia pracy, prawo do zasiłku, absolwent;</u>
          <u xml:id="u-19.10" who="#TeresaMalczewska">— wprowadzeniu sankcji w postaci karencji obniżonego zasiłku dla osób, które z własnej winy utraciły pracę lub odmówiły podjęcia odpowiedniej pracy, wykonywania prac interwencyjnych, robót publicznych lub poddania się przekwalifikowaniu bądź przyuczeniu do zawodu;</u>
          <u xml:id="u-19.11" who="#TeresaMalczewska">— wprowadzeniu obowiązku zwrotu nienależnie pobranych świadczeń. Ograniczeniu refundowania zakładom pracy, zatrudniającym bezrobotnych w ramach prac interwencyjnych, wynagrodzeń do wysokości przysługujących im zasiłków przy jednoczesnym stworzeniu zachęty materialnej do przedłużenia umowy z bezrobotnymi;</u>
          <u xml:id="u-19.12" who="#TeresaMalczewska">— odstąpieniu od zasady obligatoryjnego umarzania 50% kwoty pożyczek udzielonych zakładom pracy i osobom fizycznym. Umożliwieniu wykorzystywania środków Funduszu Pracy na przekwalifikowanie lub przyuczenie do zawodu pracowników, będących w okresie wypowiedzenia umów o pracę;</u>
          <u xml:id="u-19.13" who="#TeresaMalczewska">— wprowadzeniu znanej w okresie międzywojennym instytucji robót publicznych, służącej z jednej strony zmniejszaniu bezrobocia, a z drugiej ochronie środowiska lub zaspokajaniu potrzeb zbiorowych danego rejonu;</u>
          <u xml:id="u-19.14" who="#TeresaMalczewska">— przyznaniu uprawnień przewidzianych dla bezrobotnych osobom, które są zatrudnione w wymiarze czasu pracy mniejszym niż połowa etatu z przyczyn dotyczących zakładu pracy i osiągają zarobki nie przekraczające połowy najniższego wynagrodzenia. Jest to stworzenie zachęty do podejmowania prac nisko wynagradzanych.</u>
          <u xml:id="u-19.15" who="#TeresaMalczewska">Wychodząc naprzeciw postulatom dotyczącym wyraźniejszego zróżnicowania między bezrobotnymi, którzy utracili pracę z przyczyn od siebie niezależnych, a osobami nie wykazującymi gotowości do podjęcia pracy, w artykule 23 ustawy przewidziano ograniczenia dotyczące nabycia praw do zasiłków i ich wysokości w stosunku do osób, które z własnej winy utraciły pracę. Proponuje się, aby osoby te nabywały prawo do zasiłku nie jak dotychczas po upływie 30, lecz po 60 dniach od zarejestrowania się.</u>
          <u xml:id="u-19.16" who="#TeresaMalczewska">W projekcie ustawy zaproponowano zasadę stosowaną w większości państw o gospodarce rynkowej, przewidującą, że zasiłki mogą być nieprzerwanie otrzymywane przez okres 12 miesięcy — art. 21. Osoby wymagające pomocy po utracie prawa do zasiłku będą ją otrzymywały z funduszu pomocy społecznej. Wychodząc naprzeciw postulatom związków zawodowych, postanowiono jednak, że zasada ta nie będzie dotyczyła bezrobotnych, którzy do dnia rejestracji pozostawali w stosunku pracy przez: co najmniej 25 lat — kobiety i 30 lat — mężczyźni. Zachowują oni prawo do zasiłku przez okres do 18 miesięcy.</u>
          <u xml:id="u-19.17" who="#TeresaMalczewska">W ust. 5 artykułu 21 postanowiono również, że prawo do zasiłku do czasu nabycia prawa do emerytury zachowują bezrobotni, którzy pozostawali w stosunku pracy co najmniej 30 lat — kobiety i 35 lat — mężczyźni, wykonywali prace uznane w przepisach emerytalno-rentowych za zatrudnienie w szczególnych warunkach przez okres co najmniej 15 lat i ci, którym do uzyskania uprawnień emerytalnych brakuje nie więcej niż 2 lata.</u>
          <u xml:id="u-19.18" who="#TeresaMalczewska">W art. 26 postanowiono także, że osobom objętym przepisami o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy przysługuje zasiłek w wysokości 75% wynagrodzenia, jeśli ukończyły lub ukończą: 55 lat — kobieta i 60 — mężczyzna, w roku kalendarzowym, w którym rozwiązano stosunek pracy, i posiadają co najmniej minimalny okres zatrudnienia, uprawniający do emerytury.</u>
          <u xml:id="u-19.19" who="#TeresaMalczewska">W ramach przepisów dyscyplinujących zasady świadczeń z Funduszu Pracy, i korzystania z nich, wprowadzono w artykule 21 przepis przewidujący obowiązek wypłaty przez biura pracy ustawowych odsetek za nieterminową wypłatę świadczeń dla bezrobotnych, a w art. 22 wprowadzono możliwość odwołania się przez bezrobotnego od decyzji rejonowego urzędu pracy o przyznaniu lub utracie prawa do zasiłku do właściwego sądu pracy i ubezpieczeń społecznych według zasad określonych w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego. W art. 23 i 24 zaś wprowadzono obowiązek zwrotu nienależnie pobranych świadczeń oraz możliwość ich egzekwowania w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnych w administracji. W art. 27 przewidziano zachęty dla zakładów pracy zatrudniających absolwentów szkół wyższych, zawodowych lub ogólnokształcących w postaci zwolnienia ich ze składki na Fundusz Pracy, podatków od płac i wzrostu wynagrodzeń. W art. 28 zaś postanowiono, że rejonowy urząd zatrudnienia może przyznać zakładowi pracy zatrudniającemu absolwenta częściowy zwrot wypłaconego mu wynagrodzenia, jeżeli przewiduje się, że zatrudnienie absolwenta w tym zakładzie będzie trwać dłużej niż 12 miesięcy.</u>
          <u xml:id="u-19.20" who="#TeresaMalczewska">W proponowanej ustawie wprowadzono ponadto osobny rozdział poświęcony świadczeniom przysługującym rolnikom zwalnianym z pracy z przyczyn dotyczących zakładów pracy, którzy nie są uprawnieni do świadczeń dla bezrobotnych.</u>
          <u xml:id="u-19.21" who="#TeresaMalczewska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Poselskiego Polskiego Stronnictwa Ludowego opowiadam się za wnioskami mniejszości, zawartymi w punkcie pierwszym, dotyczącymi zmian w art. 2 ust. 1 powodującymi również zmiany w art. 33 w pkt. 2. Chodzi o podniesienie wielkości areału przeliczeniowego przy przyznawaniu zasiłków dla bezrobotnych.</u>
          <u xml:id="u-19.22" who="#TeresaMalczewska">Jednym z podstawowych czynników pogarszania się warunków życia na wsi jest właśnie bezrobocie. To bezrobocie, które widoczne jest w mieście, natomiast ukryte na wsi. Opowiadamy się właśnie za wnioskiem pierwszym, za zmianami w artykule 2 ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-19.23" who="#TeresaMalczewska">Drugim problemem, bardzo ważnym, bardzo istotnym z punktu widzenia klubu, jest poparcie drugiego wniosku mniejszości, aby w artykule 3 skreślić kwestię dotyczącą powołania specjalnej administracji do rozpatrywania spraw zatrudnienia i bezrobocia.</u>
          <u xml:id="u-19.24" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę o zabranie głosu panią poseł Stanisławę Krauz z OKP, przygotuje się poseł Emilia Pogonowska-Jucha.</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#MikołajKozakiewicz">Posłanka Krauz wystąpi w imieniu klubu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#StanisławaKrauz">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Obywatelski Klub Parlamentarny z dużym zaniepokojeniem obserwuje rosnące bezrobocie. Obecnie jest zarejestrowanych około 1850 tysięcy bezrobotnych, czyli około 10% czynnych zawodowo. Sytuacja jest tym trudniejsza, że wciąż brak jest pełnego zestawu dobrych instrumentów prawnych, regulujących rynek pracy. Trudno bowiem określić, w jakiej części obecne bezrobocie na charakter strukturalny, w jakiej zaś jest efektem patologii na rynku pracy.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#StanisławaKrauz">Praca w komisjach sejmowych nad nowelizacją ustawy rządowej o zatrudnieniu trwała od kwietnia bieżącego roku. Pierwotna wersja była zbyt liberalna i wiele osób, które nigdy nie pracowały i nie zamierzały pracować, uzyskało prawo do zasiłku dla bezrobotnych. Dezaprobata społeczna stała się przesłanką wniesienia inicjatywy poselskiej z lipca 1990 roku, dzięki której około 200 tysięcy osób utraciło prawo do zasiłku, a pozostawiono go tym, którzy w ostatnim roku przepracowali co najmniej 180 dni. Jednak w dalszym ciągu sytuacja wzbudza niepokój. Podam tu przykłady nieprawidłowości, jakie OKP przedstawiła w oświadczeniu z dnia 18 lipca br. Była to duża łatwość dostępu do zasiłku dla bezrobotnych, nie zbadano bowiem, czy osoba zwolniona z pracy nie korzysta z innych pełnych źródeł utrzymania takich, jak: handel uliczny, świadczenie usług rzemieślniczych bez rejestracji, praca w gospodarstwach rolnych i małych przedsiębiorstwach rodzinnych. Nadużyciom tego rodzaju sprzyja brak współpracy pomiędzy organami administracji rządowej i samorządowej. Następna sprawa to wykorzystanie przez prywatnych pracodawców możliwości niezgodnego z przepisami zatrudnienia osób pobierających zasiłek, osoby te bowiem korzystają z ubezpieczeń społecznych i składek emerytalnych z budżetu państwa, co zmniejsza koszty pracodawcy. Tego rodzaju patologia podwójnie obciąża budżet państwa. Występują również inne nadużycia w relacji pracodawca — pracobiorca takie, jak stosowanie umowy o pracę na czas określony, aby uniknąć płacenia za urlop, przy gwarancji ponownego nawiązania stosunku pracy po okresie urlopowym, zatrudnienie bez umowy o pracę osób pobierających zasiłek, ponadto nadużycia przepisów uprawniających do refundacji kosztów szkolenia zawodowego uczniów z funduszu pracy. Zdarza się, że po przeszkoleniu ucznia się nie zatrudnia, lecz przyjmuje się kolejnego ucznia — bezpłatnego pracownika. Następnie, niedostosowanie programów szkolenia zawodowego i kierunków kształcenia na poziomie średnim i wyższym do potrzeb gospodarki i oferty na rynku pracy. Nadużywanie przepisu o wyrównywaniu z funduszu urzędów zatrudnienia różnic płacowych u kolejnego pracodawcy, m.in. zawyża się pobory przed rozwiązaniem stosunku pracy, aby nowy pracodawca, płacąc mniej, korzystał niejako z dotacji budżetowej. Ponadto niewłaściwa jest realizacja przepisów dotyczących przyznawania pożyczek z funduszu pracy bezrobotnym i zakładom na uruchomienie nowych miejsc pracy.</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#StanisławaKrauz">Powyższe przykłady patologii rynku pracy sprawiają że, według szacunkowych danych około 60%, do 70%, zarejestrowanych bezrobotnych nie przyjmuje ofert pracy i zdarza się, że podjęcie pracy jest pozorne, na przykład po kilku dniach taki pracownik prowokuje zwolnienie, by po jednomiesięcznej przerwie powrócić do pobierania zasiłku.</u>
          <u xml:id="u-21.3" who="#StanisławaKrauz">Proces porządkowania prawa w zakresie złagodzenia skutków bezrobocia proponuje rządowa nowelizacja ustawy o zatrudnieniu. Nie będę omawiać wszystkich punktów ponieważ szczegóły wyczerpał poseł sprawozdawca. Podam jednak, że do jednych z ważniejszych zmian w projekcie należy zaliczyć propozycję ograniczenia okresu wypłacania zasiłku dla bezrobotnych. Proponuje się przyjęcie zasady, zgodnie z którą okres nieprzerwanego pobieranego zasiłku nie może przekraczać 12 miesięcy. Zasada ta nie będzie dotyczyć jednak bezrobotnych, którym do uzyskania uprawnień emerytalnych brakuje nie więcej niż dwa lata oraz osób zwolnionych z przyczyn dotyczących zakładu pracy — kobiet, które ukończyły 55 lat, i mężczyzn — 60 lat, posiadających odpowiedni wymagany staż pracy: 15 lat lub 20. W myśl nowego projektu obowiązkowe będzie zgłaszanie się bezrobotnego do właściwego rejonowego organu zatrudnienia co najmniej raz w miesiącu w celu poinformowania o możliwościach zatrudnienia, przyuczenia do zawodu lub przekwalifikowania. Ponadto projekt ustawy ustala katalog przyczyn, które powodują utratę prawa do zasiłku bezrobotnego. Wprowadza się też obowiązek zwrotu nienależnie pobieranych świadczeń, o których szeroko również mówił poseł sprawozdawca.</u>
          <u xml:id="u-21.4" who="#StanisławaKrauz">Nowością w projekcie ustawy jest też zamiar tworzenia, znanej w okresie międzywojennym, instytucji robót publicznych. Chodzi między innymi o inicjowanie przez organy samorządu terytorialnego oraz administracji rządowej prac służących z jednej strony — zmniejszeniu bezrobocia, z drugiej — rozwojowi społeczno-gospodarczemu i ochronie środowiska.</u>
          <u xml:id="u-21.5" who="#StanisławaKrauz">Jak już wcześniej wspomniałam, wiele zastrzeżeń było w stosunku do przydzielanych z Funduszu Pracy pożyczek. Bardzo często zarówno zakłady pracy, jak i osoby prywatne nie wywiązywały się z warunków zawieranych umów lub te umowy były nieprecyzyjne, a niska stopa procentowa oraz atrakcyjne warunki spłaty powodowały, że owe pożyczki stawały się wyjątkowo tanim kredytem uzyskiwanym na cele niezgodne z intencją ustawy. Propozycje w tej ustawie zaostrzają kryteria przydziału tych pożyczek.</u>
          <u xml:id="u-21.6" who="#StanisławaKrauz">Wysoka Izbo! Aby sprostać tym zadaniom, jakie nakłada ustawa, należy wspomóc działania biur pracy. Proponowana zmiana, utworzenie administracji specjalnej, zdaniem OKP, nie w pełni, nie całkowicie rozwiąże problem bezrobocia.</u>
          <u xml:id="u-21.7" who="#StanisławaKrauz">Obywatelski Klub Parlamentarny przyjmuje ustawę o bezrobociu i zatrudnieniu, traktując ją jako ustawę porządkującą stan faktyczny. Ponadto zwraca się do rządu o przygotowanie programu walki z bezrobociem, a w szczególności z bezrobociem wśród młodzieży.</u>
          <u xml:id="u-21.8" who="#StanisławaKrauz">OKP proponuje, by Wysoka Izba przyjęła projekt ustawy o zatrudnieniu i bezrobociu w wersji przyjętej przez komisję.</u>
          <u xml:id="u-21.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-21.10" who="#StanisławaKrauz">Marszałek;.</u>
          <u xml:id="u-21.11" who="#StanisławaKrauz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-21.12" who="#StanisławaKrauz">Przystępujemy teraz do dyskusji poselskiej.</u>
          <u xml:id="u-21.13" who="#StanisławaKrauz">Przypominam, że czas wystąpienia jest ograniczony do 7 minut.</u>
          <u xml:id="u-21.14" who="#StanisławaKrauz">Jako pierwsza głos zabierze pani poseł Emilia Pogonowska-Jucha, nie zrzeszona, przygotuje się poseł Wiesława Kiermaszek-Lamla.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#EmiliaPogonowskaJucha">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Projekt ustawy o zatrudnieniu i bezrobociu zawiera rozwiązania niezwykle istotne dla znacznej części naszego społeczeństwa, dla wielu polskich rodzin, i stąd zasługuje na szczególnie wnikliwą ocenę Wysokiej Izby. Pragnę skoncentrować moją uwagę na jednym zapisie, a mianowicie tym, który jest zawarty w artykule 2, ustęp 1, pkt 9, litera d projektu, a który odnosi się do bezrobotnych właścicieli lub posiadaczy drobnych gospodarstw rolnych. Skutki bezrobocia dotknęły tę grupę w znacznym, bardzo znacznym, rozmiarze na Podkarpaciu i w całym regionie Polski południowej, gdzie gospodarstwa karłowate stanowią znakomitą większość. Dość powiedzieć, że w grupie od 2 do 4 hektarów znajduje się znacznie mniej niż połowa ogółu gospodarstw, pozostałe gospodarstwa obejmują powierzchnię od kilkudziesięciu arów do 2 hektarów. Ta struktura gospodarstw to wynik wieloletniego układu stosunków społeczno-gospodarczych, sięgającego jeszcze czasów zaborów i dwudziestolecia międzywojennego. Władze II Rzeczypospolitej, dążąc do rozwiązania problemów tego makroregionu, realizowały koncepcję rozwoju przemysłowego, zmierzającą do swoistej absorpcji taniej siły roboczej, skoncentrowanej na przeludnionych i rozdrobnionych terenach wiejskich tego makroregionu. Ten kierunek, kontynuowany również w okresie powojennym, legł u podstaw powstania grupy społecznej chłopów-robotników, którzy zamieszkując na wsi i prowadząc przy pomocy rodziny, zwykle żony i dzieci, drobne gospodarstwa rolne, środki na utrzymanie tej rodziny i tego gospodarstwa czerpali przede wszystkim z pracy w przemyśle, w przedsiębiorstwach państwowych.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#EmiliaPogonowskaJucha">Kryzys, jaki dotknął te przedsiębiorstwa, a o którym wszyscy wiemy, drastycznie dotknął chłopów-robotników, posiadaczy tych drobnych gospodarstw w terenach górskich i górzystych. Cóż to bowiem za dochody osiągać można z tych kilkudziesięciu arów gruntu na stokach górskich, gdzie bardzo często nadal koń, a jeszcze nierzadko i krowa stanowią siłę pociągową a pług i brony są niezastąpionymi narzędziami tej uprawy. Czy można wyżywić 4-, a czasem 5- i więcej osobową rodzinę, ubrać dzieci, zapłacić za książki, za ubranie, za wyposażenie do szkoły, wykupić receptę? W sprawie tej zwracają się oni do wszystkich, którzy mają coś do powiedzenia — nie oni sami — przede wszystkim do lekarzy wiejskich, nauczycieli wiejskich, którzy podnoszą drastycznie narastające związane z tym problemy. Kiedy odpadł zarobek przynoszony każdego miesiąca ż zakładu pracy, sytuacja stała się dramatyczna. I tak oceniają ją władze wojewódzkie i samorządowe w opracowaniach, które są adresowane do wszystkich, zostały również skierowane do władz centralnych.</u>
          <u xml:id="u-22.2" who="#EmiliaPogonowskaJucha">W najnowszym opracowaniu z 31 sierpnia bieżącego roku Urząd Wojewódzki w Krośnie i Wojewódzkie Biuro Pracy w Krośnie stwierdzają, cytuję: „Strukturę społeczno-zawodową poszukujących pracy stanowią przede wszystkim tzw. chłopi-robotnicy, w znacznej mierze zwolnieni z przyczyn dotyczących zakładów pracy i nierzadko w pierwszej kolejności. Sytuacja tej najliczniejszej grupy osób jest szczególnie trudna, to bowiem użytkownicy drobnych, nieefektywnych gospodarstw rolnych, a sytuacja ich i ich rodzin z uwagi na brak zarówno pracy, jak i prawa do zasiłku jest często katastrofalna”.</u>
          <u xml:id="u-22.3" who="#EmiliaPogonowskaJucha">Przedstawiliśmy ten problem już wcześniej w interpelacji poselskiej i z tej trybuny przy okazji omawiania takich rozwiązań ustawowych, jak grupowe zwolnienia, ustawa regulująca grupowe zwolnienia czy sprawa dotycząca gruntów we władaniu państwowych gospodarstw rolnych. Część tych drobnych gospodarstw, tam gdzie na to pozwalają warunki glebowe i klimatyczne, podjęła przed laty próbę przestawienia się na uprawę warzyw, truskawek, malin i krzewów jagodowych, lecz recesja, która dotknęła zakłady przetwórstwa rolno-spożywczego — a część z tych zakładów stoi w obliczu bankructwa, upadłości — spowodowała zahamowanie ich produkcji i odmowę skupu w bieżącym roku warzyw i owoców jagodowych, a zdarzyły się przypadki skupu nie tylko bez zapłaty, ale także bez określenia terminu tej zapłaty, nie mówiąc już o odsetkach za zwłokę. Z czego zatem żyć, skoro nie ma perspektywy zdobycia jakichkolwiek źródeł dochodów?</u>
          <u xml:id="u-22.4" who="#EmiliaPogonowskaJucha">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Drobne gospodarstwa rolne wobec braku miejsc pracy nie są nieszczęściem gospodarki. Nieszczęściem są takie gospodarstwa prowadzone na prymitywnym poziomie. Ta prawda powinna dotrzeć jak najszybciej do ludzi, którzy decydują o naszym rozwoju gospodarczym. Tę filozofię dawno już przejęły i stosują kraje o takim poziomie rozwoju, jak na przykład Japonia i kraje Dalekiego Wschodu, takie jak Korea Południowa czy Tajwan. Coraz szybciej dociera ona również do państw Europy Zachodniej i kto z państwa śledzi informacje dochodzące stamtąd ten wie, że ostatnio stawia się tam na odpowiednie wsparcie drobnych gospodarstw rolnych.</u>
          <u xml:id="u-22.5" who="#EmiliaPogonowskaJucha">To wymaga jednak rozwiązań systemowych. Sądzę, że jest to zadanie dla Sejmu przyszłej kadencji i gorąco życzę, aby mógł je wypełnić.</u>
          <u xml:id="u-22.6" who="#EmiliaPogonowskaJucha">Żywię głęboką nadzieję, że również nasz kraj w przebudowie tego systemu wybierze, jeśli chodzi o przyszłość drobnych gospodarstw rolnych, optymalną drogę rozwoju. Taką, która z jednej strony zapewni ich użytkownikom godziwą egzystencję, z drugiej zaś uczyni te gospodarstwa ważnym elementem polityki społecznej i finansowej w całej gospodarce, bo jak twierdzą znawcy problemu, tak właśnie powinna sytuacja wyglądać. Nie mamy jednak i mieć nie możemy na dzień dzisiejszy tego rodzaju rozwiązań systemowych, pozostają nam te, które m.in. są zaproponowane w ustawie dzisiaj omawianej.</u>
          <u xml:id="u-22.7" who="#EmiliaPogonowskaJucha">Pan minister Tański w ostatnim swoim wywiadzie w „Polityce” powiedział, że w tym Sejmie nie zostało utworzone lobby prorolnicze. Zgadzam się z tym w zupełności. Nie znalazły się dotychczas w pracach Wysokiej Izby, w sfinalizowanym już etapie tych prac, takie ustawy, jak ustawa o państwowych gospodarstwach rolnych, o izbach rolniczych, o zmianie ustawy o podatku rolnym czy zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym rolników i ich rodzin.</u>
          <u xml:id="u-22.8" who="#EmiliaPogonowskaJucha">Dziś mamy jedną z ustaw, która dotyka ważnego rolniczego problemu i bardzo państwa proszę o uwzględnienie tej poprawki, za którą się opowiadam.</u>
          <u xml:id="u-22.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-22.10" who="#EmiliaPogonowskaJucha">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-22.11" who="#EmiliaPogonowskaJucha">Głos ma pani poseł Wiesława Kiermaszek-Lamla, Polskie Stronnictwo Ludowe; przygotuje się pani poseł Danuta Grabowska. Przypominam o limicie 7 minut.</u>
          <u xml:id="u-22.12" who="#EmiliaPogonowskaJucha">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#WiesławaKiermaszekLamla">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Pragnę wnieść kilka uwag do omawianego projektu ustawy o zatrudnieniu i bezrobociu. Nie do przyjęcia jest regulacja przewidziana w art. 23 ust. 2 pkt. 3 projektu ustawy, mianowicie, by osoba, która porzuciła pracę, względnie z którą rozwiązano umowę o pracę w trybie dyscyplinarnym, uzyskała prawo do zasiłku po upływie 2 miesięcy od dnia zarejestrowania w urzędzie pracy. Wnioskuję o skreślenie tego przepisu. Osoby te, wiedząc o tym, że po porzuceniu pracy nie będą miały prawa do zasiłku, bardziej będą ceniły sobie pracę.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#WiesławaKiermaszekLamla">Ponownie wnioskuję o to, by prawo do zasiłku nie przysługiwało bezrobotnemu, który dwukrotnie bez uzasadnionej przyczyny odmówił przyjęcia propozycji pracy. Dotyczy do art. 23 ust. 1 pkt. 2. Wskazuję, że już i tak propozycja pracy musi być odpowiednia do kwalifikacji. Pozostawienie bezrobotnemu możliwości do dwukrotnej odmowy powodować będzie nadużycia. Projekt ten zawiera takie samo uregulowanie, jak dotychczas. Pracownicy biur pracy wskazywali na nadużycia w tym zakresie. W końcu zresztą, kiedy aktualnie bez pracy pozostaje ok. 1 mln 800 tys. osób zdolnych do pracy i, co gorsza, liczba ta może wzrosnąć, z punktu widzenia interesu społecznego taka regulacja jest nie do przyjęcia.</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#WiesławaKiermaszekLamla">Wysoka Izbo! W celu zwiększenia nadzoru nad wydatkami z Funduszu Pracy uważam za wskazane zaproponować nowy zapis na końcu do art. 6 w punkcie 13. Cytuję: „Współdziałanie z rejonowymi radami zatrudnienia w zakresie przeciwdziałania negatywnym skutkom bezrobocia, a w szczególności przy rozdziale środków finansowych pochodzących z Funduszu Pracy”.</u>
          <u xml:id="u-23.3" who="#WiesławaKiermaszekLamla">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Dyskutując na temat propozycji rozwiązań w tym projekcie ustawy, wskazywano na potrzebę pozbawienia bezrobotnego prawa do zasiłku, pomimo spełnienia przez niego przesłanek do uzyskania takiego zasiłku, w przypadku, kiedy jego współmałżonek, pozostający z nim we wspólnym pożyciu, osiąga dochody przekraczające dwukrotną średnią przeciętną płacę w gospodarce. Zdaję sobie sprawę z szeregu kłopotów we wprowadzaniu tego w życie. Można przyjąć, na przykład, w realizacji niniejszego zapisu formę oświadczenia od osoby bezrobotnej, że jej współmałżonek nie pobiera takiego wynagrodzenia. W razie sprawdzenia, jeżeli okaże się to nieprawdą, pozbawia się go zasiłku.</u>
          <u xml:id="u-23.4" who="#WiesławaKiermaszekLamla">Panie i Panowie Posłowie! Na zakończenie pragnę poprzeć wniosek mniejszości, dotyczący skreślenia art. 4. Uważam, że niecelowe jest tworzenie dalszej administracji specjalnej. Dotychczasowa organizacja systemu organizacji pośrednictwa pracy i wypłat zasiłków prowadzona przez rejonowe biura pracy, działające w ramach urzędów rejonowych, w pełni zapewnia realizację tych zadań. Podstawowym warunkiem sprawności tych organów jest wyposażenie techniczne i organizacyjne, które już znajduje się w biurach pracy w ramach urzędów rejonowych. Dodatkowym argumentem za odrzuceniem projektu stworzenia administracji specjalnej są znacznie niższe koszty w prowadzeniu tych zadań, co w trudnej sytuacji finansowej naszego państwa nie jest bez znaczenia.</u>
          <u xml:id="u-23.5" who="#WiesławaKiermaszekLamla">Proszę wobec tego Wysoką Izbę o wsparcie tego wniosku mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-23.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głos ma pani poseł Danuta Grabowska z PKLD, przygotuje się poseł Andrzej Sikora.</u>
          <u xml:id="u-24.2" who="#MikołajKozakiewicz">Przypominam o limicie 7 minut.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#DanutaGrabowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Po części moje przedmówczynie były uprzejme powiedzieć o większości problemów, które miałam Wysokiej Izbie przedstawić — cały zakres patologii, z którą mamy aktualnie do czynienia, kiedy mówimy o bezrobociu.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#DanutaGrabowska">Zdumiewające są czasem sytuacje, kiedy absolwent szkoły średniej otrzymuje świadectwo maturalne jednego dnia, drugiego robi odpis notarialny i natychmiast melduje się w biurze pracy, po czym oczywiście bierze zasiłek i jedzie na wakacje. Znam takie przykłady, wcale nie jednostkowe. A tymczasem — na rewaloryzację emerytur dla ludzi, którzy ciężko pracowali, pieniędzy nie ma. Trzeba więc rzeczywiście w sposób decydujący i jednoznaczny ustalić — kto to jest bezrobotny, kiedy i w jakim zakresie po prostu z tych uprawnień dla bezrobotnych może korzystać. Trzeba to oczywiście robić z dużą życzliwością dla ludzi, którzy są w trudnej sytuacji, w sytuacji stresującej, bo na pewno utrata pracy czy niemożliwość jej otrzymania, jest dla każdego człowieka czymś przykrym, czymś, co nie tylko nie zapewnia mu warunków materialnych, ale również fatalnie odbija się na jego zwykłej ludzkiej godności, na poczuciu po prostu swego miejsca w życiu społecznym. I na to trzeba zwrócić uwagę. Ale te wszystkie rzeczy, o których moje przedmówczynie i pan poseł sprawozdawca szczegółowo mówili, zasługują jak najbardziej na pełne nasze poparcie.</u>
          <u xml:id="u-25.2" who="#DanutaGrabowska">Druga sprawa, na którą Chciałam zwrócić uwagę, to jest właśnie problem tych robót publicznych. Tak się składa, że przecież w dwudziestoleciu międzywojennym również był problem bezrobocia. I warto może sięgnąć do niektórych wzorów z tamtego okresu, dowiedzieć się co wtedy rozumiano przez roboty publiczne. I nie wszystko oczywiście, bo nie można kopiować życia wiernie, ale pewne rozwiązania naprawdę zasługują na uwagę, np. co to jest ta robota publiczna, bo takie bardzo doraźne prace, zorganizowane tylko po to, żeby ktoś po prostu dostał miotłę do ręki, na taką nazwę nie zasługują.</u>
          <u xml:id="u-25.3" who="#DanutaGrabowska">I trzecia sprawa — sprawa właśnie administracji. Otóż, jeśli administracja, to rzeczywiście bardzo kompetentna. To, co się dzieje w tej chwili przed rejonowymi urzędami pracy — jeśli państwo oglądali, a na pewno tak, te kłębiące się tłumy ludzi, kolejki takie że nie ma po prostu, jak przejść — wymaga rzeczywiście niezwykle sprawnej, kompetentnej i odpowiedzialnej administracji, która by w sposób należyty potrafiła te sprawy załatwiać. Ja też nie jestem zwolennikiem tego, żeby z jednej strony mówić o bezrobociu, a z drugiej tworzyć nowe stanowiska administracyjne, bo to nawet w odbiorze społecznym może nie być dobrze przyjęte. Ale trzeba się naprawdę zastanowić — w jakich warunkach pracują te rejonowe biura pracy. Nie wiem, jak jest w całym kraju, w moim województwie jeszcze pod tym względem nie jest za dobrze. Wyposażenie ich jeszcze też jest skromne. Liczba etatów niewielka. Jeżeli więc nie tworzyć nowych, to naprawdę w sposób rzetelny, uczciwy, zastanowić się nad tym, co mamy w tej chwili, i po prostu wzmocnić te urzędy, tak żeby były w stanie kompetentnie załatwiać te wszystkie kwestie.</u>
          <u xml:id="u-25.4" who="#DanutaGrabowska">I sprawa kolejna — popieram w pełni wszystkie wnioski zgłoszone przez Klub Poselski PSL.</u>
          <u xml:id="u-25.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#MikołajKozakiewicz">Jako ostatni przed przerwą głos zabiera poseł Andrzej Sikora z OKP.</u>
          <u xml:id="u-26.2" who="#MikołajKozakiewicz">Nieobecny. W takim razie poseł Wanda Sokołowska z PKLD.</u>
          <u xml:id="u-26.3" who="#MikołajKozakiewicz">Nieprzekraczalny czas wypowiedzi 7 minut.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#WandaSokołowska">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Na pewno w najśmielszych marzeniach większości obecnym bezrobotnym jeszcze dwa lata temu nie śniło się, że znajdą się w sytuacji, która jest objęta materią ustawy, o zatrudnieniu i bezrobociu. A przecież opowiedzieli się za restrukturyzacją gospodarki narodowej, urynkowieniem jej, kapitalistycznymi zasadami jej działania. Można by rzec, mamy to, czego chcieliśmy. Jeśli jednak już coś mamy, to na pewno zbyt niskie efekty gospodarczych przemian w stosunku do ujemnych ich skutków, typu: poczucie zagrożenia, niepewność, stresy, brak stabilizacji życia rodzinnego. Żeby złagodzić człowiekowi w wieku od 18 do 60 czy 65 lat przejście w stan szczęśliwości nowego systemu, dajemy mu omawiany dziś projekt ustawy, której już sam tytuł sugeruje, że państwo ustawowo kreuje bezrobocie. Uważam, że ów tytuł powinien być adekwatny do jednego z podstawowych zadań państwa wobec społeczeństwa — tworzenia warunków do maksymalizacji zatrudnienia i przeciwdziałania bezrobociu. Chętnie widziałabym taki tytuł: „Ustawa o zatrudnieniu i zapobieganiu bezrobociu”. Ale wtedy należałoby zmienić zakres regulowanych ustawą problemów. W obecnej bowiem formie nie odpowiada ona nowym w naszym życiu mechanizmom rynku pracy, nie uwzględnia bowiem nowych zjawisk i wynikających z tego zobowiązań państwa. Sejm powinien zobowiązać rząd, aby ten w jak najszybszym czasie opracował założenia regulacji rynku pracy oraz program przeciwdziałania bezrobociu.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#WandaSokołowska">Nie czyni tego omawiany dzisiaj projekt nastawiony bardziej na socjalne wspieranie bezrobotnego niż na uaktywnienie go, wyposażenie w przysłowiową wędkę zamiast ryby. Chociaż obiektywnie trzeba stwierdzić, że pewne prawidłowe sposoby wspierania bezrobotnego już widać. Są to formy udzielania pożyczek, i to zarówno zakładowi pracy na zorganizowanie dodatkowych miejsc pracy, jak i samemu bezrobotnemu na podjęcie działalności gospodarczej. Mówi o tym art. 16. Myślę, że usamodzielnieniu i uaktywnieniu zawodowemu bezrobotnego dobrze służyłby proponowany zapis wniosku mniejszości dotyczący tegoż art. 16, a mówiący, że owa pożyczka nie: może być umorzona, a podlega umorzeniu do wartości 50%, pod warunkiem prowadzenia działalności przez co najmniej 24 miesiące.</u>
          <u xml:id="u-27.2" who="#WandaSokołowska">Wysoki Sejmie, w okresie systematycznej pauperyzacji społeczeństwa w ogóle, a szczególnie ludzi pozbawionych pracy i posiadających duży staż pracy — 30 lat kobieta, 35 mężczyzna — lub zwolnionych na dwa lata przed emeryturą, pewną pomocą dla nich staje się zapis art. 21 ust. 5 dający im możliwość pobierania zasiłku aż do momentu nabycia praw emerytalnych. Ludziom w wieku przedemerytalnym bardzo trudno jest bowiem znaleźć miejsce zatrudnienia. Naprzeciw zrozumieniu położenia tych ludzi wychodzi wniosek mniejszości dotyczący art. 20 ust. 4, który przyznaję im wyższe zasiłki — zamiast 50% od czwartego do dziewiątego miesiąca po zwolnieniu — 65% wynagrodzenia, a po upływie 9 miesięcy — 60% zamiast 40% wynagrodzenia. Gorąco będę popierała ten wniosek.</u>
          <u xml:id="u-27.3" who="#WandaSokołowska">Dobrze również się stało, że w projekcie ustawy znalazł się zapis przyznający prawo do bezpłatnej pomocy medycznej absolwentom w okresie trzech miesięcy po zarejestrowaniu się, mimo iż nie pobierają oni jeszcze wtedy zasiłku. Proponuję jednak, aby to prawo do bezpłatnych świadczeń obejmowało również członków rodziny absolwenta, pozostających na jego utrzymaniu. Zapis taki miałby miejsce w art. 20 ust. 13. Trzeba pamiętać bowiem, że dzisiejszy absolwent szkoły policealnej czy wyższej to często już człowiek posiadający dziecko i żonę, też może absolwentkę beż pracy.</u>
          <u xml:id="u-27.4" who="#WandaSokołowska">Wysoka Izbo! Z uwag natury ogólnej, a dotyczącej wizji kierowania całością polityki zatrudnienia w Polsce, mam jeszcze jedną. Otóż mam poważne wątpliwości co do sensowności, jak na dzisiejsze warunki, tworzenia centralnego organu państwowego podległego ministrowi pracy w postaci urzędu pracy. Czy rzeczywiście niezbędne jest mnożenie administracji, czy nie wystarczyłby sam resort pracy.</u>
          <u xml:id="u-27.5" who="#WandaSokołowska">Jeśli zaś chodzi o strukturę terenową, to chyba najwłaściwsza byłaby dwupoziomowa: wojewódzkie i gminne biura pracy. Szczególnie te ostatnie w odróżnieniu od rejonowych, niezależne od samorządów, dawałyby rękojmię prawidłowej realizacji zadań z zakresu polityki zatrudnienia dzięki dobrej znajomości potrzeb i możliwości regionu, i samorządu terytorialnego.</u>
          <u xml:id="u-27.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#MikołajKozakiewicz">Pierwszy po przerwie zabierze głos pan poseł Andrzej Sikora.</u>
          <u xml:id="u-28.2" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę pana posła sekretarza o komunikaty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#JacekPiechota">Po zarządzeniu przerwy w obradach odbędzie się posiedzenie Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia niektórych inicjatyw ustawodawczych o godzinie 11.15 w sali nr 179.</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#JacekPiechota">Natomiast bezpośrednio po zarządzeniu przerwy rozpocznie się posiedzenie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów w sali nr 101 — o obecność proszeni są wszyscy członkowie komisji — i zebranie członków Grupy Parlamentarnej Polsko-Rumuńskiej w górnej palarni.</u>
          <u xml:id="u-29.2" who="#JacekPiechota">Ogłaszam przerwę w posiedzeniu do godziny 11.30.</u>
          <u xml:id="u-29.3" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 11 do godz. 11 min 35)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-30.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kontynuujemy dyskusję nad sprawozdaniem komisji o projekcie ustawy o zmianie ustawy o zatrudnieniu. Do głosu zapisanych jest jeszcze 9 mówców.</u>
          <u xml:id="u-30.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Andrzeja Sikorę z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#AndrzejSikora">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Nie będę oryginalny, jeżeli podobnie jak i część moich przedmówców poddam krytyce zasadniczą koncepcję organizacyjną, przyjętą w projekcie komisji, mianowicie powołania Urzędu Zatrudnienia oraz rejonowych urzędów zatrudnienia i wojewódzkich urzędów, które nazywają się urzędami pracy.</u>
          <u xml:id="u-31.1" who="#AndrzejSikora">Chciałbym gorąco państwa zachęcić do tego, byście poparli wniosek mniejszości, przedstawiony w sprawozdaniu w pkt. II, którego konsekwencją jest pozostawienie struktury zatrudnienia w obecnym kształcie prawnym. Jakie przesłanki mnie do tego skłaniają, by taki wniosek złożyć? Otóż jest ich wiele. Zacznę może od sprawy najważniejszej, jaką jest kwestia odpowiedzialności rządowych organów administracji ogólnej za to, co dzieje się chociażby na terenie województwa. Uważam, że wyłączenie spod gestii wojewody spraw zatrudnienia, spraw bezrobocia, pozostawienie tego kolejnym organom rządowej administracji specjalnej, powoduje w pewnym sensie deprecjacje tego organu i w jakiś sposób — jak mówię — zmniejsza odpowiedzialność wojewody. Wydaje mi się, że nie ma takiej potrzeby, by w tej chwili taką odpowiedzialność przerzucić na urzędy zatrudnienia administracji szczególnej. Sądzę, że autorzy koncepcji, zresztą chcę przypomnieć, że na początku rząd w dosyć ambiwalentny sposób odnosił się do sprawy stworzenia tych nowych organów rządowej administracji specjalnej, mieli tutaj na uwadze system niemiecki, gdzie są rozbudowane urzędy pracy. Chciałbym jednak powiedzieć, że tam te urzędy działają w zupełnie innej sytuacji. I tu przejdę od razu do drugiej przesłanki mojego wniosku, mianowicie kwestii budżetowych. Wiadomo, że stworzenie nowych urzędów administracji specjalnej, czy się chce czy nie chce, będzie powodowało dodatkowe koszty.</u>
          <u xml:id="u-31.2" who="#AndrzejSikora">Obecnie biura pracy działają w strukturze urzędów rejonowych, gdzie pewne służby są wspólne. Oddzielenie tych służb, stworzenie odrębnych organów spowoduje konieczność stworzenia dodatkowych służb pomocniczych, już chociażby musi być osobna kasa, osobne, oczywiście, inne jeszcze urządzenia. Tym samym wzrosną koszty.</u>
          <u xml:id="u-31.3" who="#AndrzejSikora">Druga sprawa ściśle się z tym wiążąca, to oderwanie od pracy merytorycznej na jakiś okres kilkudziesięciu najbardziej, bym powiedział, prężnych ludzi w resorcie, administratywistów. Co do zmian zawartych w projekcie o zmianie ustawy, co do spraw merytorycznych nikt z nas nie widzi oczywiście możliwości, by ta ustawa została oddalona. Każdy, jak sądzę, chce, żeby one były przeprowadzone. Ale w tym konkretnym wypadku ci ludzie nie mogą się zajmować sprawami bezrobotnych, tylko będą się zajmować stworzeniem nowego urzędu, bo taka jest niestety kolej rzeczy. Prosiłbym wobec tego o rozważenie, czy istotnie w tym momencie, w tej sytuacji budżetowej i w tej sytuacji kadrowej, również ministerstwa, istnieje potrzeba, by ten nowy urząd tworzyć. Chciałbym jeszcze powiedzieć, że jeśli chodzi o liczbę bezrobotnych przypadającą na jednego pracownika, to z tego co mi wiadomo, jest ona w Polsce bardzo wysoka. Na jednego pracownika przypada ponad 250 bezrobotnych, których musi obsłużyć, którym musi jeszcze zaproponować prace, jeżeli ma coś do zaproponowania, podczas gdy w krajach rozwiniętych, np.: właśnie w Niemczech, przypada na jednego pracownika 25 ludzi. Tym samym zatem oddelegowanie tych ludzi, jak mówię najbardziej potrzebnych, do prac organizacyjnych, moim zdaniem, może powodować, że będzie to odbywało się kosztem tych, których to biuro ma obsłużyć.</u>
          <u xml:id="u-31.4" who="#AndrzejSikora">I sprawa ostatnia. Jestem jak najbardziej za tym, jak już powiedziałem, żeby ustawa została uchwalona, żeby te przepisy weszły jak najszybciej w życie, i nie chciałbym tutaj żadnej destrukcyjnej pracy prowadzić. Niemniej jednak, proszę państwa, w gruncie rzeczy uchwalając ustawę w tym duchu, a zatem tworząc nowe organy specjalnej administracji rządowej, tworzymy prezent dla przyszłego rządu, gdyż od 1 stycznia 1993 r. te organy mają dopiero zacząć działać. Wiadomo, że stworzenie ich nie jest rzeczą ani prostą, ani łatwą i wymaga czasu. Czy zatem rzeczywiście istnieje potrzeba, by dziś już te nowe organy tworzyć i niejako, powiedzmy, przymuszać przyszłą władzę wykonawczą do tego, by do nich i do tych struktur musiała się w jakiś sposób stosować.</u>
          <u xml:id="u-31.5" who="#AndrzejSikora">Dlatego też prosiłbym wszystkich państwa o rozwagę i poparcie wniosku mniejszości, pkt II, który, jak już powiedziałem, w konsekwencji pozostawia dotychczasowe struktury organów zatrudnienia w obecnym kształcie.</u>
          <u xml:id="u-31.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo o zabranie głosu pana posła Marka Borala z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#MarekBoral">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Prawie półtoraroczny okres obowiązywania ustawy o zatrudnieniu ujawnił słabości obozu rządzącego. Z tegoż to ugrupowania politycznego wyszła inicjatywa ustawodawcza, nowelizująca ustawę o zatrudnieniu, którą to nowelizację Wysoka Izba przyjęła w grudniu 1989 r. I pomimo, że podczas prac w komisji nasi koledzy bardzo przeciwstawiali się nadmiernemu optymizmowi, Wysoka Izba przyjęła zapisy, które dzisiaj tą ustawą miałyby być uchylone. Te uprawnienia dane, dzisiaj chcemy zabrać.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#MarekBoral">Na błędy legislacyjne nałożyła się polityka gospodarcza, która jeszcze bardziej obnażyła skutki ustawy z 1989 r. Bezrobocie stało się faktem i dobrze jest, że dzisiaj nowelizując ustawę o zatrudnieniu w tytule projektu mamy również zapisane, że jest to ustawa o bezrobociu. Bezrobocie, które miało pełnić rolę czy ma pełnić rolę dyscyplinującą, wymuszającą wydajność pracy, takie było zresztą założenie i konsekwencja realizowanej doktryny polityczno-ekonomicznej, nie bardzo sprawdza się w naszych warunkach, ponieważ w Polsce niezupełnie wprost sprawdzają się te mechanizmy, które próbujemy skopiować, ale które wywodzą się z prymitywnego kapitalizmu. Nie uwzględnia się lub lekceważy się fakty, które przez 40 lat funkcjonowania państwa zostały stworzone. Niedostrzeganie tych faktów może prowadzić do napięć i konfliktów społecznych.</u>
          <u xml:id="u-33.2" who="#MarekBoral">Chciałem powiedzieć, że ustawa jest niezwykle restrykcyjna. Podam kilka przykładów, które o tym świadczą. Przede wszystkim odbieramy uprawnienia bezrobotnym już po 12 miesiącach pobierania zasiłku. Drugą taką sprawą jest ograniczenie prawa do zasiłku dla młodzieży od 15 do 18 lat, ograniczenie prawa do zasiłku dla absolwentów z 12 miesięcy do 9 miesięcy, zmniejszenie wysokości zasiłku szkoleniowego dla bezrobotnych i wysokości zasiłku szkoleniowego dla absolwentów. Odnośnie do pożyczek, które dotychczas można było brać z Funduszu Pracy, które były umarzane w 50%, obecnie wprowadzamy zapis fakultatywny, że można te pożyczki umorzyć do 50%. Takich zapisów, które wprowadzają restrykcje w stosunku do obowiązującej ustawy, można wyliczyć jeszcze więcej. Ja mam ich tutaj wypisanych 12, ale nie będę ich wszystkich przytaczał.</u>
          <u xml:id="u-33.3" who="#MarekBoral">W związku z tym, że ustawa jest restrykcyjna, na pewno nie będzie przyjęta przychylnie szczególnie w środowisku osób narażonych na bezrobocie nie z własnej winy, osób nie przygotowanych do tego, aby samodzielnie stawić czoło nowemu problemowi, z jakim się spotyka. I musimy o tym pamiętać. Dlatego, chciałbym odnieść się negatywnie do wniosku, który zgłosił pan poseł Sikora, mówiącego o organizacji i o strukturze urzędu pracy, o tym, żeby nie wyodrębniać z resortu tego urzędu, ażeby on funkcjonował w ramach resortu. Uważam, że przedstawione argumenty są na tyle nieistotne, że tego wniosku nie uzasadniają.</u>
          <u xml:id="u-33.4" who="#MarekBoral">Musimy pamiętać o przyszłości, musimy stworzyć taki urząd, który będzie w stanie aktywnie organizować problemy ludzi bezrobotnych, który będzie na tyle niezależny od administracji, aby mógł być w tym ogniwie najniższym, w gminie, skuteczny i pomocny. Dzisiejszej strukturze organizacyjnej gminy nie można absolutnie powierzyć problemów związanych z bezrobociem. Jest to jednostka organizacyjnie zbyt mała, aby mogła takie problemy podejmować i rozwiązywać. Dlatego uważam, że korzyści, które wynikają z utworzenia urzędu pracy jako oddzielnego organu, który byłby w jakiś sposób podporządkowany również ministrowi pracy, będą dużo większe od kosztów, które chcemy dzisiaj ponieść na utworzenie nowego urzędu.</u>
          <u xml:id="u-33.5" who="#MarekBoral">Drugim wnioskiem, który chciałbym poprzeć, a który wiąże się strukturalnie z bezrobociem na wsi, jest wniosek zawarty w art. 2 ust. 1 pkt 9 litera d, gdzie jest mowa o dwóch hektarach przeliczeniowych. Wiadomo o co chodzi. Zjawisko bezrobocia jest szczególnie groźne właśnie na wsi. Ale nie tylko na wsi. Jest szczególnie groźne w otoczeniu małych miast, miasteczek, które do tej pory pracowały na rzecz wsi. W tych miastach jest skupiona cała obsługa rolnictwa, dlatego wieś poniesie również duże konsekwencje bezrobocia, które już bardzo dotkliwie daje się we znaki. Dlatego gorąco popieram ten wniosek.</u>
          <u xml:id="u-33.6" who="#MarekBoral">Chciałbym jeszcze dwa słowa powiedzieć o pozytywnych skutkach, które niesie proponowany projekt ustawy. Na pewno za pozytywny należy uznać fakt, że bezrobotni, którzy pozostawali w stosunku pracy lub w stosunku służbowym, co najmniej 25 lat — kobiety, 30 lat — mężczyźni, zachowują prawo do zasiłku przez 18 miesięcy; że bezrobotni, którym brakuje nie więcej niż dwa lata do emerytury zachowują prawo do zasiłku do czasu nabycia prawa do emerytury; że zachowują prawo do zasiłku do czasu nabycia prawa do emerytury ci, co pracowali co najmniej 15 lat w warunkach szczególnych i mają co najmniej: 25 lat stażu pracy — kobiety i 30 lat — mężczyźni. Są to niewątpliwie pozytywy tej ustawy. I zwracam się do Wysokiej Izby, aby przyjąć proponowane przez komisję zapisy, ponieważ pozwalają one na rozwiązywanie trudnych problemów, szczególnie w małych ośrodkach, gdzie jeden zakład pracy utrzymuje dany region czy daną miejscowość i gdzie rzeczywiście nie ma możliwości innego zatrudnienia czy stworzenia sobie własnego miejsca pracy.</u>
          <u xml:id="u-33.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-34.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Teresę Liszcz, nie zrzeszoną, a następnie panią poseł Annę Dynowską.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#TeresaLiszcz">Pani Marszałek! Szanowni Państwo! Ja również chciałabym się opowiedzieć za niektórymi spośród wniosków mniejszości. W szczególności za wnioskiem mniejszości zawartym w pkt. 1. Dotyczy on pojęcia bezrobotnego w odniesieniu do osoby pobierającej naukę w szkole wieczorowej. Projekt ustawy wyłącza możliwość uznania za bezrobotne te osoby, które podjęły naukę w szkole wieczorowej w momencie, kiedy nie pozostawały w zatrudnieniu. Moim zdaniem, jest to wyłączenie niesprawiedliwe i niekorzystne społecznie. Oznacza to, że młody człowiek, który nie ma pracy i nie dostał się do szkoły dziennej, nie może również podjąć nauki w szkole wieczorowej z obawy, że gdy nie otrzyma pracy, to nie może także otrzymać statusu bezrobotnego i związanych z tym świadczeń, np. straci cały rok szkolny, bo czeka na zatrudnienie i dopiero w przyszłym roku może podjąć naukę w szkole wieczorowej. Moim zdaniem, to wyłączenie zupełnie nie jest uzasadnione.</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#TeresaLiszcz">Następnie Chciałam się szczególnie gorąco opowiedzieć za wnioskami zawartymi również w pkt. I, a dotyczącymi chłopów — robotników, a więc osób, które prowadzą małe gospodarstwa rolne i jednocześnie pracują zawodowo, tzn. pracowały do tej pory, a obecnie tę pracę straciły. Dotychczasowa ustawa przewidywała, że tylko osoby mające poniżej 1 hektara przeliczeniowego mogą mieć status bezrobotnego, jeśli spełniają pozostałe warunki. Takie gospodarstwa rolne to w istocie żadne gospodarstwa, to są jakieś działki przydomowe. Wydaje się, że ten areał dopuszczający przyznanie statusu bezrobotnego powinien być większy. Powinno to być takie gospodarstwo, które samo w sobie nie daje możliwości utrzymania się właścicielowi i rodzinie. Muszę tu przypomnieć, że ta sprawa była już rozpatrywana na gruncie dotychczasowego tekstu ustawy przez rzecznika praw obywatelskich na wniosek jednej z redakcji rolniczych. Rzecznik, aczkolwiek nie zabrał formalnie głosu, to jednak wyraził pogląd — dysponuję tą odpowiedzią rzecznika na piśmie — że takie postawienie w trudnej sytuacji chłopów — robotników, takie zróżnicowanie sytuacji tych, którzy mają wielkie gospodarstwa rolne, o wiele przekraczające 1 hektar, w stosunku do tych, którzy mają poniżej hektara lub wcale nie mają ziemi, nie jest społecznie uzasadnione. Być może dałoby się to nawet zakwestionować w świetle Konstytucji. Chodzi o to, że te osoby, które mają małe gospodarstwa, moim zdaniem, w granicach do 5 hektarów, na pewno nie są w stanie utrzymać się z pracy na gospodarstwie rolnym. Pozbawienie ich świadczeń z tytułu bezrobocia oznacza pozostawienie ich bez środków do życia, przynajmniej w pierwszym okresie po utracie pracy. Ale to nie wszystkie konsekwencje. To, że nie posiadają statusu bezrobotnego, dodatkowo oznacza, że np. nie mogą pozostać członkami związku zawodowego, którymi byli w czasie, gdy pozostawali w zatrudnieniu, bo jest przewidziane w ustawie o związkach zawodowych, że tylko bezrobotny, a nie każdy były pracownik, może być członkiem związku. A więc są pozbawieni także pewnej opieki, pewnych możliwości pomocy wynikających z członkostwa w związku zawodowym. To im także utrudnia uzyskanie pomocy społecznej, a osoba, która jest bezrobotna, prawie automatycznie tę pomoc może uzyskać. Były natomiast chłop — robotnik, obecnie już tylko chłop na małym gospodarstwie, który jest pozbawiony dochodów z pracy, aby uzyskać pomoc z pomocy społecznej musi wykazać, że znalazł się w ubóstwie, co jest i o wiele trudniejsze, i bardzo przykre. Z tych więc powodów opowiadam się za przyjęciem wniosków mniejszości z pkt. 1 i związanego z nim wniosku mniejszości z pkt. 8. Przy czym pragnę zwrócić uwagę państwa na to, że we wniosku mniejszości przewiduje się, że z dobrodziejstw tego przepisu mogłyby skorzystać tylko te osoby, które pozostawały w stosunku zatrudnienia, chłopi — robotnicy, którzy pozostawali w stosunku zatrudnienia przez co najmniej 5 lat w okresie ostatniego 10-lecia. A więc nie ma tutaj niebezpieczeństwa, że ubiegać się o te świadczenia i otrzymać te świadczenia mogą ludzie, którzy pracowali bardzo krótko, rok czy półtora. Od nich się wymaga dłuższego stażu pracy, a więc są to ludzie, którzy rzeczywiście utrzymywali się nie tylko z gospodarstwa, ale także z dodatkowego zatrudnienia, dla których było to względnie stałe źródło dochodów.</u>
          <u xml:id="u-35.2" who="#TeresaLiszcz">I jeszcze jedna sprawa — dotycząca niepełnosprawnych. W pkt. f w słowniczku w ustawie o zatrudnieniu jest, moim zdaniem, mocno niedoskonała definicja bezrobotnego w odniesieniu do osoby niepełnosprawnej. Mianowicie, wprowadza się tutaj element oceny. Osoba niepełnosprawna może być traktowana jako bezrobotna, jeśli jest gotowa do podjęcia pracy w wymiarze co najmniej połowy etatu, ale dodatkowo jeśli ubieganie się jej o pracę, podjęcie pracy jest uzasadnione warunkami materialnymi czy rodzinnymi. To jest rzecz ocenna. W definicji nie powinno być takich ocennych elementów. I nie powinno być dyskryminacji osób niepełnosprawnych w stosunku do pełnosprawnych, bo pełnosprawnym takiego warunku się nie stawia, nie bada się ich sytuacji rodzinnej przedtem zanim się uzna za bezrobotnego. A w przypadku niepełnosprawnych jakiś urzędnik ma najpierw stwierdzić, czy ubieganie się niepełnosprawnego o pracę ma uzasadnienie w jego sytuacji rodzinnej czy materialnej. Dlatego opowiadam się za wnioskiem mniejszości figurującym pod literą f (c) w pkt. 1.</u>
          <u xml:id="u-35.3" who="#TeresaLiszcz">I jeszcze ostatnia sprawa dotycząca organizacji służb zatrudnienia. Chcę się opowiedzieć za tym wnioskiem mniejszości, który przewiduje niepowoływanie oddzielnego urzędu pracy na szczeblu krajowym. Ja nie jestem przeciwna oddzielnej, wyspecjalizowanej administracji pracy, bo ona występuje w większości krajów i jest, moim zdaniem, potrzebna. Natomiast nie widzę potrzeby, ażeby na szczeblu centralnym, krajowym, istniał urząd pracy obok ministerstwa pracy. Urzędy rejonowe, wojewódzkie — tak, ale one powinny podlegać, moim zdaniem, ministerstwu pracy. Wystarczy tam sekretarz stanu ds. zatrudnienia i bezrobocia. Nie potrzeba oddzielnego centralnego urzędu, oddzielnych pomieszczeń, telefonów, samochodów w sytuacji kryzysowej. Dlatego bardzo proszę o poparcie wniosku mniejszości zawartego pod pkt. 3.</u>
          <u xml:id="u-35.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-36.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Annę Dynowską, nie zrzeszoną, a następnie panią poseł Grażynę Staniszewską.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#AnnaDynowska">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Sytuacja na rynku pracy jest pochodną sytuacji gospodarczej państwa, a my przez dwa lata obowiązywania poprzedniej ustawy o zatrudnieniu zdobyliśmy doświadczenie, bogatsi w te doświadczenia są sami bezrobotni, bogatsza jest administracja państwowa.</u>
          <u xml:id="u-37.1" who="#AnnaDynowska">Projekt nowej ustawy o zatrudnieniu jest bardzo sensowny, bardzo oczekiwany, bardzo dobrze, że mamy szansę dziś uchwalić tę ustawę. Ja mam propozycje kilku poprawek do projektu ustawy, przy czym nie próbowałam formułować zapisów poszczególnych propozycji poprawek ze względu na to, że oczekuję stanowiska co do propozycji, które zamierzam zgłosić od przedstawicieli Ministerstwa Pracy i Polityki Socjalnej, albowiem ma to związek z wysokością zasiłków dla bezrobotnych w pewnych grupach, o które tutaj występuję.</u>
          <u xml:id="u-37.2" who="#AnnaDynowska">Przede wszystkim Chciałam poprzeć wniosek mniejszości mówiący o tworzeniu specjalnego urzędu pracy. Wydaje mi się, że tworzenie takiej specjalnej administracji w tej chwili, a szczególnie na szczeblu centralnym, jest niczym nieuzasadnione.</u>
          <u xml:id="u-37.3" who="#AnnaDynowska">Następna sprawa, co do której Chciałam się zwrócić o poparcie Wysokiej Izby, wiąże się z czasem wypłacania zasiłku w regionach zagrożonych wysokim bezrobociem strukturalnym. Proszę państwa, sytuacja na rynku pracy w Warszawie, w innych wielkich miastach, a sytuacja na rynku pracy w regionach zagrożonych wysokim bezrobociem strukturalnym, gdzie praktycznie cały przemysł skazany jest na zagładę i gdzie od momentu upadku tego przemysłu nie tworzy się żadnych miejsc pracy, jest po prostu zupełnie inna.</u>
          <u xml:id="u-37.4" who="#AnnaDynowska">Ja wskażę tylko dwa województwa, województwo łódzkie i województwo wałbrzyskie, gdzie niejedna gmina nie posiada miejsc pracy i likwiduje się wszystkie istniejące w tych regionach miejsca pracy, a przynajmniej ich znakomitą część, są to regiony, które obejmują praktycznie całe województwa. W niektórych innych województwach tylko niektóre rejony, niektóre gminy są dotknięte tym bezrobociem strukturalnym. Tam, proszę państwa, gdzie likwiduje się bardzo często jedyne miejsce pracy w zasięgu 60, 80 kilometrów od miejsca zamieszkania ludzi, czas wypłacania zasiłku dla bezrobotnych, w sytuacji gdy ani administracja rządowa, ani administracja samorządowa, ani finanse proponowane przez państwo nie powodują tworzenia nowych miejsc pracy, czas wypłacania zasiłku dla bezrobotnych powinien być dłuższy aniżeli 12 miesięcy. Proponuję, żeby w regionach zagrożonych wysokim bezrobociem strukturalnym czas wypłacania zasiłku dla bezrobotnych wynosił minimum 24 miesiące.</u>
          <u xml:id="u-37.5" who="#AnnaDynowska">Proszę państwa, tam gdzie bezrobocie w masowej skali, jak na przykład w moim województwie wałbrzyskim, gdzie w miesiącu traci pracę kilka tysięcy ludzi, a nie powstaje żadne, miejsce pracy, sądzę, że koleżanki i koledzy posłowie potrafią podać przykłady także ze swoich okręgów wyborczych w tym zakresie, nie można przerzucać kosztów tego wszystkiego na pomoc społeczną, która jest niewystarczająca. Ludzie sobie z tym problemem nie poradzą. Przekwalifikowanie niczego nie zmienia dopóki nie powstanie faktycznie nowe miejsce pracy, a ono nie powstanie i nie powstanie w ciągu najbliższych 12 miesięcy.</u>
          <u xml:id="u-37.6" who="#AnnaDynowska">Proszę państwa, nasza polityka gospodarcza, bardzo drastyczna niestety, nie szła w parze z pewnymi założeniami polityki społecznej, które powinny tutaj korespondować ze sobą, albowiem nietrudno jest zamknąć zakład pracy, natomiast otworzyć nowe miejsce pracy jest niezwykle trudno. Koszty tego nie mogą w żadnym wypadku spoczywać na bezrobotnych bardzo często zupełnie nie odpowiadających za taki stan rzeczy. Aktywnością, której się wymaga od kilkudziesięciu, kilkuset tysięcy bezrobotnych, rzeczywiście może się wykazać, a to też jest, oczywiście, duży znak zapytania — zaledwie kilkadziesiąt osób. Ta propozycja dotyczy art. 20, natomiast wysokość tego zasiłku, który by był wypłacany po upływie 12 miesięcy bezrobotnym zamieszkałym w regionach o wysokim bezrobociu strukturalnym, uzależniam od stanowiska Ministerstwa Pracy i Polityki Socjalnej.</u>
          <u xml:id="u-37.7" who="#AnnaDynowska">Następna sprawa, w której Chciałam się zwrócić o poparcie do Wysokiej Izby to jest sprawa czasu wejścia w życie ustawy. Propozycja tutaj jest bardzo sensowna — miesiąc po ogłoszeniu ustawy. Ustawa rzeczywiście przywraca pewien logiczny, sensowny porządek w niektórych rzeczach. Chodzi mi o zatrudnianie absolwentów liceów ogólnokształcących, o wypłacanie zasiłku macierzyńskiego kobietom, które w czasie przebywania na zasiłku dla bezrobotnych urodzą dzieci, a które tego zasiłku w chwili obecnej są pozbawione. To jest dramat bardzo wielu kobiet. Ustawa ta, według najlepszych przewidywań, nie wejdzie w życie wcześniej niż 1 stycznia 1992 roku. Co mają robić do tego czasu absolwenci liceów ogólnokształcących, spora rzesza młodych ludzi, których rodzice występują — koleżanki i koledzy na pewno wiedzą — z dramatyczną prośbą: „niech pani poseł coś zrobi, żeby go zabrali do wojska, bo on się demoralizuje, nie ma pracy, nie dostał się na studia, nie ma środków na utrzymanie, zaczyna kraść już w domu”. Niewskazane by było czekanie na tę ustawę jeszcze parę miesięcy i obciążanie rodziny kosztami utrzymania młodego, sprawnego człowieka, który jest niezaradny, nie potrafi sobie zorganizować pracy, zwłaszcza że nie posiada zawodu ani kwalifikacji, a nie czarujmy się, szkoleń do tej pory nie ma, może są w wielkich miastach, natomiast na prowincji nie ma żadnych przeszkoleń, przekwalifikowywań i uczenia ludzi zawodu. Nie jest to też zawinione przez tych młodych ludzi. Dlatego ustawa w wypadku tej grupy, przyznająca im prawo do zasiłku dla bezrobotnych, powinna, w mojej ocenie, wejść w życie 1 września br. Dotyczy to także kobiet, które w czasie pozostawania bez pracy i pobierania zasiłku dla bezrobotnych urodziły dziecko i utraciły prawo do zasiłku dla bezrobotnych, aby uzyskały prawo do zasiłku od 1 lipca br. Nie jest to może olbrzymia, ale bardzo jednak liczna rzesza młodych ludzi, szczególnie kobiet, które są zupełnie bezradne i w wypadkach, gdy współmałżonek czy ojciec dziecka przebywa także na zasiłku dla bezrobotnych i jest bezrobotnym ich sytuacja jest nieprawdopodobnie dramatyczna i bardzo często powoduje, że osoby te występują o pomoc społeczną. Dlatego też proponuję, żeby dla tej grupy bezrobotnych, dla tych kobiet ustawa weszła w życie — ustawa, która przyznaję im prawo do zasiłku macierzyńskiego — od 1 lipca br.</u>
          <u xml:id="u-37.8" who="#AnnaDynowska">Następna sprawa jest związana z art. 10 i następnymi, które mówią o tworzeniu rad zatrudnienia. Ja się, proszę państwa, zgadzam, że tego typu rady są bardzo pomocne administracji, natomiast osobiście uważam, że poza przedstawicielami związków zawodowych, poza przedstawicielami organizacji administracji państwowej i samorządowej powinni być w nich przedstawiciele na szczeblu krajowym — Krajowej Izby Gospodarczej, a na szczeblach lokalnych — odpowiedni przedstawiciele izb gospodarczych. To jest także sprawa opiniowania pożyczek. Proszę państwa, ludzie, którzy sami prowadzą zakłady pracy, którzy zatrudniają ludzi, którzy wiedzą jak prowadzi się mały biznes, średni biznes, duży biznes, rzeczywiście potrafią pomóc administracji w przyznaniu i we właściwym ukierunkowaniu środków na pożyczki.</u>
          <u xml:id="u-37.9" who="#AnnaDynowska">I jeszcze sprawa ostatnia, już często taka „lex elegancja”, sprawa dotycząca poprawki do art. 10 ust. 3. Tutaj się podaje, że przewodniczy rejonowej radzie zatrudnienia kierownik rejonu. Proszę Państwa! Jakiego rejonu? Rejonowego urzędu pracy albo rejonowego urzędu rządowej administracji ogólnej? Chciałabym, żeby to było sprecyzowane. Jest to niezbędne dla określenia kompetencji tego miejsca.</u>
          <u xml:id="u-37.10" who="#AnnaDynowska">Chciałam jeszcze dodać w tym miejscu, że wniosek w sprawie, który tutaj zgłosiłam, w sprawie wejścia w życie ustawy dla absolwentów liceów ogólnokształcących, zgłosił także pan poseł Bujak, który ze względu na to, że była to tylko jedna z jego propozycji, bardzo mnie prosił o przedstawienie tej sprawy tutaj.</u>
          <u xml:id="u-37.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-38.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Grażynę Staniszewską z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna, a następnie panią poseł Annę Bańkowską.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#GrażynaStaniszewska">Pani Marszałek! Szanowni Państwo! Chciałam przypomnieć kontekst w jakim rozważamy tę ustawę, a mianowicie sytuację budżetową taką jaka jest. Praktycznie deficyt budżetu na ten rok wynosi 70 bilionów, bo 24 biliony to jest to co rząd proponuje, żeby zostało, natomiast około 40 bilionów to są redukcje i nie możemy rozpatrywać tej ustawy nie widząc tego kontekstu i nie wiedząc, że sytuacja będzie analogiczna na przyszły rok. Dlatego zwracam się z gorącym apelem, zwłaszcza przy wnioskach mniejszości, aby brać pod uwagę tę sytuację. Bardzo łatwo jest uchwalić papierowe prawo, a potem szukać co dwa miesiące rządów do realizacji tego prawa. Wydaje się, że na koniec naszej kadencji nie powinniśmy zostawić po sobie takiego bałaganu i takiej sytuacji, która zdestabilizuje funkcjonowanie państwa w tej jednej z najważniejszych rzeczy. W związku z tym, że po prostu wszędzie musimy szukać oszczędności, wszędzie uściślać wypływ pieniędzy, szczególnie tam, gdzie nie jest on rzeczywiście potrzebny, chciałabym poprzeć zgłaszany już wielokrotnie wniosek o niewprowadzanie administracji specjalnej, która będzie kosztowała niesłychane pieniądze. Utworzenie urzędu centralnego to są ogromne pieniądze, na które nas po prostu w tej chwili nie stać. Nie stać nas również na tworzenie administracji specjalnej na szczeblu podstawowym. To będą podwójne funkcje dla urzędów rejonowych i dla biur pracy urzędów rejonowych. Funkcje, budynki, sprzątaczki, kasy — to są ogromne pieniądze, na które po prostu nas w tej chwili nie stać. Dodatkowo, ten bardzo nieszczęśliwy pomysł zwolnień z myślenia kierowników urzędów rejonowych, wszelkich sił samorządowych, z którymi rejon współpracuje, z myślenia o problemie bezrobocia, tak jak zwolniono, na nasze nieszczęście, z myślenia o oświacie.</u>
          <u xml:id="u-39.1" who="#GrażynaStaniszewska">Tworzenie administracji specjalnych naprawdę wymaga wielkiego zastanowienia, bo może przynieść więcej szkód niż pożytku. Chciałabym poprzeć wniosek mniejszości, który znajduje się tutaj pod numerem II, aby skreślić artykuł mówiący o stworzeniu administracji specjalnej.</u>
          <u xml:id="u-39.2" who="#GrażynaStaniszewska">Również mój niepokój budzą, choć w tej chwili nie mam gotowej poprawki, takie nie doprecyzowane określenia, które mogą spowodować i już powodują wypływ pieniędzy na zasiłki tam, gdzie nie trzeba. Mianowicie, pojęcie gotowości do pracy — czy to znaczy, że bezrobotnym jest ktoś, kto jest gotowy do pracy? Gotowy do pracy zgłasza się do urzędu zatrudnienia, po czym na drugi dzień idzie po zwolnienie lekarskie w tym celu, żeby nie podjąć pracy i już otrzymuje pieniądze, obojętnie, czy w formie zasiłku dla bezrobotnych, czy w formie zasiłku chorobowego, ale otrzymuje pieniądze z Funduszu Pracy. Co to znaczy ta gotowość do pracy? Czy aby nie trzeba by było niektórych osób w takiej sytuacji przenieść do opieki społecznej? Ja Zadaję pytanie, rozumiem, że w tej chwili nie znajdziemy szybko odpowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-39.3" who="#GrażynaStaniszewska">Również z tych samych powodów budzi jakieś zastrzeżenia szlachetna bardzo idea, mianowicie, że rejonowe biura pracy inicjują tworzenie nowych miejsc pracy w zakładach. Otóż bardzo często zdarza się w ten sposób, że nie są to nowe miejsca pracy, zakład powinien zbankrutować, właściwie jest bankrutem i w ten sposób ma bardzo tani kredyt z Funduszu Pracy na podtrzymanie miejsc pracy, które praktycznie albo się do niczego nie nadają, albo się nadają, ale zakład już prawie bankrutuje. Nie jest to w każdym razie nowe miejsce pracy. I tutaj też mogą być tego rodzaju nieporozumienia i nadużycia, i są. Jak meldują mi urzędy z terenu mojego województwa, mnóstwo jest wniosków przedsiębiorstw, które widzą tu źródło po prostu taniego kredytowania.</u>
          <u xml:id="u-39.4" who="#GrażynaStaniszewska">I jeszcze jedna sprawa, już bardzo konkretna, do art. 23. Otóż, proszę państwa, wnoszę, aby wprowadzić obowiązek wpisywania do dowodu osobistego informacji o uzyskaniu zezwolenia na podjęcie działalności gospodarczej. Ja rozumiem, że budziły opory pieczątki dla bezrobotnych, że to było naznaczenie człowieka, rozumiem te argumenty, byłoby to niewłaściwe. Ale tak jak każdy pracownik, który jest zatrudniony w jakimkolwiek przedsiębiorstwie, ma wbijaną pieczątkę do dowodu osobistego, żeby przy kontroli było widać, że jest on pracownikiem, tak samo, uważam, powinna być wbijana pieczątka w momencie uzyskania zezwolenia na działalność gospodarczą, bo rejonowe biura pracy nie mają żadnej możliwości dotarcia do tych informacji poza oświadczeniem — a stopień możliwości zweryfikowania indywidualnych oświadczeń, tzn. czy ktoś prowadzi działalność gospodarczą czy nie, jest bardzo niewielki i długo jeszcze będzie niewielki. Wydaje mi się, że dla równości praw wszystkich obywateli, warto by było wprowadzić takie pieczątki, skoro mają je wszyscy pracujący W przedsiębiorstwach, to i ci, którzy podejmują działalność na własny rachunek, również powinni mieć pieczątkę, to znakomicie ułatwiłoby eliminowanie kandydatów do zasiłków, takich których po prostu nie powinno być.</u>
          <u xml:id="u-39.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-40.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Annę Bańkowską z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej, następnie panią poseł Józefę Hennelową.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#AnnaBańkowska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Doczekaliśmy się wreszcie drugiego czytania tej ustawy, która budziła tyle sprzecznych, kontrowersyjnych opinii. Najbardziej, trzeba powiedzieć, że mogły dziwić te opinie, które uważały, że niewprowadzanie tej nowelizacji ustawy o zatrudnieniu przyczyniło się właśnie do naszych ogólnonarodowych kłopotów budżetowych. Traktując delikatnie te kwestie, trzeba powiedzieć, że to jest po prostu nieprawda. Jeśli tak by miało być, że nowelizacja ustawy o zatrudnieniu miałaby przyczynić się do tego, że nasz budżet będzie silniejszy, to bardzo źle rokowałoby, jeśli chodzi o prognozy dotyczące możliwości utrzymania się bezrobotnych.</u>
          <u xml:id="u-41.1" who="#AnnaBańkowska">Faktem jest, że ustawa w dotychczasowym brzmieniu powodowała, że korzystali z zasiłków zarówno ci, którzy utracili pracę, jak i ci, którzy nigdy o nią nie zabiegali, nawet wtedy, kiedy było jej w nadmiarze. Dlatego też projekt ten, nad którym dzisiaj obradujemy, jest bardziej restrykcyjny, eliminuje szereg kwestii dotyczących patologii zdarzeń, jak również wychodzi naprzeciw tym głosom, które poddawały krytyce możliwość bycia na zasiłku młodzieży od 15 roku życia. Wprowadza się tutaj generalną zasadę, że bezrobotnym można być, z małym wyjątkiem, po skończeniu 18 lat. Takich przykładów jest bardzo dużo, przykładów, które wychodzą naprzeciw oczekiwaniom, jak i również tych, które na pewno spotkają się z jakąś krytyką. Ja osobiście chciałabym podnieść jeden najistotniejszy fragment tej nowelizacji, który jest niekorzystny dla bezrobotnych, a który wprowadza ograniczenie czasu korzystania z zasiłku. Rząd zaproponował, jak pamiętamy, tylko i wyłącznie jedno określenie czasu pobierania zasiłku przez bezrobotnego, to jest 12 miesięcy. Postulowałam w pierwszym czytaniu w imieniu mojego klubu, Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej, żeby, biorąc pod uwagę staż pracy tych, którzy zostali bezrobotnymi, zrobić gradację czasu korzystania z zasiłku aż do 30 miesięcy dla tych osób, które miały staż pracy powyżej 25 lat. Argumentowałam to między innymi tym, że znacznie trudniej przychodzi oswoić się z bezrobociem człowiekowi, który znaczną część swojego życia spędził na pracy zawodowej, jak i o wiele trudniej przejść przez etap jakichkolwiek przeobrażeń. Intencja tego wniosku, z czego się bardzo cieszę, znalazła akceptację w komisji. Art. 21, ust. 3 ustawy wprowadza prawo do przedłużonego do 18 miesięcy pobierania zasiłku przez tych bezrobotnych, którzy przepracowali: powyżej 25 lat — kobieta i powyżej 30 — mężczyzna. Wszyscy ci, którzy stają się bezrobotnymi po przepracowaniu dłuższego czasu pracy, to znaczy kobieta — powyżej 30 lat, a mężczyzna — powyżej 35, mieliby prawo, zgodnie z art. 21, ust. 3, do korzystania z zasiłku dla bezrobotnych aż do czasu przejścia na emeryturę. Jest również wniosek mniejszości nr 6 do art. 20, który zakłada, iż ci bezrobotni z długim stażem pracy mieliby prawo do zasiłku przez pierwsze trzy miesiące w wysokości 70% swojego wynagrodzenia, czyli na zasadach ogólnych, przez kolejne 6 miesięcy — 65% wynagrodzenia i dalej w wysokości 60% swojego wynagrodzenia, a wszyscy inni mają prawo tylko do 50% wynagrodzenia. Wniosek ten, proszę państwa, nie został przez komisję przyjęty. Uważam osobiście, że szkoda. Stanowi on częściowe rozwiązanie problemu niepełnych emerytur, tak bardzo potrzebnych i postulowanych. Po postawieniu tego wniosku pojawiły się w czasie prac komisji argumenty, że nasz budżet tego nie wytrzyma, że niemożliwe jest spełnienie tego postulatu.</u>
          <u xml:id="u-41.2" who="#AnnaBańkowska">Wysoka Izbo! Ja chciałabym na ten wniosek spojrzeć nieco inaczej. Otóż dla mnie jest on tylko na pozór satysfakcjonujący dla tych, którzy mieliby brać zasiłki dla bezrobotnych. Nie zakłada bowiem waloryzacji podstawy, czyli waloryzacji wynagrodzenia, które bezrobotny pobierał w ostatnim swoim miejscu pracy. Przy inflacji, jaka miała miejsce dotychczas, dzisiaj już większość bezrobotnych, mimo że była uprawniona do korzystania ze znacznej części swojego wynagrodzenia jako zasiłku dla bezrobotnych, brała już po 3 miesiącach w większości najniższy zasiłek, bo on był wyższy niż 50% ich poprzedniego wynagrodzenia. I tak można na tę sprawę popatrzeć. Ponadto chcę powiedzieć, że rozbudowane zostały nadzieje na wcześniejsze emerytury dla bezrobotnych żyjących na terenie o wysokiej stopie bezrobocia. Dlaczego podkreślam, że będę popierać ten wniosek mniejszości, dlatego że do dzisiaj problem wcześniejszych niepełnych emerytur absolutnie nie został załatwiony. Krążą różne projekty rządowe, tu i tam się mówi, że ktoś je opiniował, a tego po prostu oficjalnie nie ma. Nie ma rozporządzenia, które ustalałoby właśnie te zasady, jak również, co mnie bardzo boli, nie są powszechnie znane kryteria stanowiące podstawę do umieszczania miejscowości w wykazie gmin o szczególnym zagrożeniu bezrobociem strukturalnym. Proszę nie traktować tego jako kampanii wyborczej, absolutnie, ale muszę tu dać przykład mojego okręgu wyborczego. Mieszkam w Inowrocławiu, miasto ma 80 tys. mieszkańców, 14,5 tys. to bezrobotni, stopa bezrobocia stanowi 23,16%. Obok miasteczka, w którym stopa bezrobocia wynosi 24%, zlikwidowane są wszystkie zakłady pracy. Czyli nie ma możliwości rozwiązania tego problemu. I nie wiem w związku z tym, czy taka stopa bezrobocia nie jest już podstawą do uznania tej gminy za zagrożoną bezrobociem strukturalnym. Wszystkie wnioski, które w tym zakresie były kierowane do rządu, nie znalazły nie tylko pozytywnego odzwierciedlenia w wykazie gmin dotkniętych tym problemem bezrobocia, ale nawet korespondencji w tej sprawie nie otrzymano. Dlatego też będę bronić tego wniosku mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-41.3" who="#AnnaBańkowska">Uważam również za społecznie istotną zmianę, którą zaproponowałam w komisji, aby przedłużyć prawo do zasiłku dla bezrobotnych tym kobietom, które w czasie brania zasiłku urodziły dziecko. Przedłużyć go o czas równy urlopowi macierzyńskiemu. Wysoka Izbo! Powiedzmy sobie szczerze, nie byłoby problemu ze wzrastającym bezrobociem, gdyby były podjęte odpowiednie działania i gdyby były pieniądze na tworzenie nowych miejsc pracy. Rząd w marcu powiedział wszystkim biurom pracy, że można wydatkować na prace interwencyjne 4% ogólnej kwoty wydatków na zasiłki, a 5% ogólnej kwoty przeznaczonej na zasiłki można przeznaczyć na pożyczki. Dzieli się te środki do rejonowych biur pracy w miesięcznych ratach. Zamyka się tym sposobem perspektywę działania tym ludziom na rzecz zapobiegania bezrobociu. Mało tego, dotacje, które docierają, są znacznie mniejsze od zgłaszanych potrzeb. W sierpniu w woj. bydgoskim dotacja miała wynosić 43 mld, otrzymano 30 mld, z tego 10 mld — ostatniego dnia sierpnia. Proszę sobie wyobrazić, mówię tu do członków Komisji Polityki Społecznej, że w związku z tym biuro pracy zalega ze składkami ZUS 8 mld zł. No o czym my mówimy? Błędne koło. Nastąpił w związku z tym spadek liczby osób zatrudnionych przy pracach interwencyjnych z 3300 w styczniu do 1000 osób w sierpniu, przy takim wielkim bezrobociu! Utworzono nowych miejsc pracy 176, a w ubiegłym roku przy niskim bezrobociu — 1430. To są rzeczy, moim zdaniem, o których trzeba mówić. I dlatego uważam, że nawet 10 ustaw tego typu nam nie pomoże, aby zapobiec rosnącej patologii, która miała miejsce.</u>
          <u xml:id="u-41.4" who="#AnnaBańkowska">Społeczeństwo bardzo się boi, w tej chwili czuje się zagrożone tym problemem, obawa o utratę nowego miejsca pracy wzrośnie, moim zdaniem, nie tylko na skutek wprowadzenia ograniczenia czasu brania zasiłku, ale również wtedy, gdy społeczeństwo sobie uświadomi, że wraz z utratą prawa do zasiłku ten bezrobotny, który dalej pozostanie bezrobotnym, traci prawo do zasiłku rodzinnego, pogrzebowego, a co najważniejsze, do świadczeń społecznej służby zdrowia, jego rodzina również z bezpłatnej opieki zdrowotnej w ogóle nie będzie mogła korzystać. Nie akceptuję w ogóle kategorii bezrobocia jako takiej, natomiast zupełnie nie mogę sobie wyobrazić, w jakiej to sytuacji znajdą się bezrobotni, którzy nie dostali pracy, nie umieli jej znaleźć i raptem przyjdzie im płacić za wszystko co dotyczy leczenia. Dlatego, kończąc, wnioskuję o skreślenie w art. 20 ust. 12 słów „pobierających zasiłki”. Pozwoli to objąć świadczeniami socjalnymi wszystkich bezrobotnych. Uważam, że jest to niezbędne do czasu wprowadzenia takich rozwiązań ubezpieczeniowych, które umożliwią bezrobotnym, nie pobierającym zasiłków, korzystanie z niektórych — zaznaczam — świadczeń społecznej służby zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-41.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-42.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Józefę Hennelową z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna, a następnie pana posła Jacka Piechotę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#JózefaHennelowa">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Kilka uwag ogólnych, a potem wynikające z nich wnioski szczegółowe. Kiedy się przysłuchujemy debatom na temat problemów społecznych, kształtuje się, i to jest pewna prawidłowość w naszej pracy parlamentarnej, pewna filozofia, wyrażająca się przede wszystkim zgłaszaniem poprawek. Te poprawki, jeśli chodzi o ustawy społeczne, idą w kierunku tym, żeby świadczenia rozszerzać, czynić je nie tyle bardziej efektywnymi, ile bardziej „hojnymi”, żeby po prostu jak gdyby kreować pewną rzeczywistość życzeniową, co w odniesieniu do rzeczywistości materialnej, a zwłaszcza do budżetu, zawiera określone ryzyko.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#PosełHennelowa">Proszę państwa, to bardzo niepopularne stwierdzenie, ale Chciałam to powiedzieć. Tutaj wiele padło głosów krytycznych w odniesieniu do poprzedniej ustawy, a jeżeli chodzi o przemówienie pana posła Borala, to było ono przy okazji także atakiem na dwie kolejne ekipy rządowe za to, że dorobiły się problemu bezrobocia w naszym kraju. Jeżeli chodzi o tę uwagę, to traktuję ją jako czysto retoryczną, ponieważ każdy nie będąc nawet posłem czy politykiem, śledzi przekształcenia w krajach wychodzących ze „szczęśliwego” ustroju socjalistycznego i wie doskonale, jak to wygląda w innych krajach. Kraj tak mądry, jeśli chodzi o politykę społecznej gospodarki rynkowej, jak Republika Federalna Niemiec, ma kłopoty z byłą NRD pod względem bezrobocia i pod względem frustracji społecznej tym spowodowanej, absolutnie nie mniejsze od nas, a być może jeszcze większe. To jest jedna sprawa. A druga — powiedzmy sobie szczerze — poprawki do pierwszej ustawy były wymuszone przede wszystkim lękiem ludzi przed nową próbą społeczną, jaką było pojawiające się bezrobocie, były również w dużej mierze wynikiem zgłaszanych poprawek, poprawek, które otwierały szerzej „worek” świadczeń na użytek grup zagrożonych. I kto pamięta jak wyglądała ta debata, pamięta też, że te poprawki były również zgłaszane na sali. Otóż wydaje mi się, że my dzisiaj debatując nad poprawioną, i słusznie, na skutek m.in. sygnałów z terenu, sygnałów od ludzi, nową ustawą o zatrudnieniu i bezrobociu, zaczynamy ulegać znowu tej samej sprawie, tzn. zaczyna działać jakieś dobre, hojne serce — dlaczego nie dać tu trochę więcej, a tam trochę szerzej jeszcze jednej grupie czy jeszcze jednej kategorii ludzi, w ten czy w inny sposób na pewno nie mających się dobrze. Jak to się będzie miało do generalnych wyników budżetowych, to jest jedno pytanie, ale jest też drugie pytanie, które wydaje mi się, że koniecznie musi być wzięte pod uwagę — my nie debatujemy tutaj o ustawie o pomocy społecznej. Debatujemy o ustawie o zatrudnieniu. I zasiłek nie ma rozwiązywać spraw budżetowych, ma pozwolić albo przetrwać i przystosować się, albo po prostu osłonowo działać przez pewien okres. Jeżeli tego nie będzie się brało pod uwagę, to rzeczywiście Zaczniemy znowu tę ustawę własnymi rękami, niestety, ale trochę rozwalać.</u>
          <u xml:id="u-44.1" who="#PosełHennelowa">Teraz chcę powiedzieć o poprawkach mniejszości, które idą w tym kierunku. Pozwalam sobie zauważyć, że wyjąwszy poprawkę zgłoszoną tutaj przez panią poseł Kiermaszek, dotyczą one właśnie tej hojności, że człowiek, który traci pracę z własnej winy, który ją porzuca dwukrotnie, ma czekać tylko dwa miesiące, aż państwo znowu zacznie mu dawać za nic pieniądze, uważam je za całkowicie bezzasadne i ten wniosek podtrzymuję. Natomiast są wnioski mniejszości, chcę wymienić takie trzy, z którymi się nie zgadzam.</u>
          <u xml:id="u-44.2" who="#PosełHennelowa">Pierwszy rozszerza w słowniczku pojęcie absolwenta aż na dwa lata. Dlaczego? Nie wiem. Z punktu widzenia tego, czym ma być polityka społeczna, kształtująca postawy przezwyciężania trudności, postawy mobilizacji samego człowieka, tego typu zapis jest zapisem klasycznie opiekuńczym, ale zapisem zaadresowanym nie do tych, do których powinien być. Absolwent normalnej szkoły, zwracam uwagę, że nie dotyczy to niepełnosprawnych, ale absolwentów wszystkich innych szkół, nie jest człowiekiem, nad którym należy się pochylać ze szczególną troską w tym sensie, żeby mu usuwać z drogi przeszkody. To ma być pomoc, to ma być pewna oferta na przetrwanie, ale to ma być przede wszystkim doping do przekwalifikowania się, do różnego rodzaju poszukiwań. I nie przemawiają do mnie tego typu apele, że absolwent wyższej uczelni zazwyczaj ma już żonę i dziecko, bo w ten sposób to możemy, oczywiście, kształtować dużo rzeczy, ale nie mądrą, odpowiedzialną politykę społeczną państwa.</u>
          <u xml:id="u-44.3" who="#PosełHennelowa">Drugi problem dotyczy zaproponowanych większych stawek zasiłku, w stosunku do tego, co proponuje ustawa, w odniesieniu do tych ludzi, którzy nabywają prawo do zasiłku aż do czasu uzyskania emerytury. Są tam trzy grupy i tylko jedna grupa wymaga pewnej większej osłony. Są to ludzie, którzy pracowali określony czas w warunkach szkodliwych dla zdrowia. Reszta to już jest kwestia lat. Otóż oczywiście, można powiedzieć, że nie 50% tylko 65%, nie 40% tylko 60%, ale dlaczego w takim razie nie 70% przez cały czas? Dlaczego nie podnieść jeszcze więcej? Życie będzie drożało. I tutaj, po prostu, tak jak w normalnej, odpowiedzialnej gospodarce domowej, dobrym człowiekiem, dobrym ojcem rodziny nie jest ten, który kupuje wszystko, tylko ten, który mówi — muszę uważać, żeby starczyło. Rozstrzyga o tym tylko wyliczenie. Ja nie wiem, czy wnioskodawcy wnioskując tutaj o hojność liczyli czy na to starczy, to po pierwsze. A po drugie, dlaczego mamy tutaj wprowadzać zbitkę świadczeń. Bo prawo do otrzymywania o wiele dłużej tego zasiłku już jest pewnym świadczeniem. I to świadczenie uważam za bardzo racjonalne.</u>
          <u xml:id="u-44.4" who="#PosełHennelowa">I wreszcie trzecia sprawa, z prawdziwą przykrością muszę się sprzeciwić wnioskom dotyczącym zwiększenia świadczeń dla chłopów — robotników. Oczywiście — można zawsze powiedzieć — że tu jest także pewne zagrożenie. Ale, proszę państwa, argumentowanie, że człowiek, który ma 4 hektary nie jest w stanie utrzymać rodziny może być oczywiście całkowicie zasadne, ale jakże to się ma do sytuacji człowieka w małym mieście, gdzie jest zamykany jedyny zakład pracy, gdzie wszyscy idą na bruk i ten człowiek zostaje wyłącznie w wynajętych czterech ścianach, za które ma płacić, który nie ma zaplecza, żadnej możliwości wyżywienia nawet tej swojej rodziny. Musi się zastanawiać, za co kupi mleko i ziemniaki, co w wypadku rolnika — chwała Bogu — w rachubę nie wchodzi. Wydaje mi się, że tutaj te wnioski, które są, a przecież jest uwzględnione — najniższa działka, jak również składki na ubezpieczenie pokrywane dla bezrobotnego do wysokości podatku z 5 ha przeliczeniowych, nie wydaje mi się możliwe do przyjęcia, a co więcej nie wydaje mi się, że zostanie to przyjęte ze zrozumieniem przez inne grupy bezrobotnych. Bo możemy oczywiście bardzo pięknie to przedstawiać, ale można temu przeciwstawić również inne przykłady. Była tutaj przywoływana południowa Polska. Proszę państwa, tę wieś akurat znam. W bardzo wielu miejscowościach nakłonienie rolnika do wynajęcia na wakacje domu spotyka się z odpowiedzią — a nie opłaca mi się. To nie jest akurat ta najbardziej dramatyczna sprawa. Chciałam dorzucić jeszcze jedno, że jeżeli chodzi o to, czy człowiek z czterech albo trzech hektarów jest w stanie wyżywić rodzinę, to wtedy nie mówmy o ludziach dotychczas pracujących. Mówmy o zasiłku dla małego gospodarstwa rolnego. Bo tam, gdzie nie było pracującego w fabryce, życie było i dotychczas trudne. I na koniec…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Pani poseł, przepraszam, czas mija.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#JózefaHennelowa">Już kończę. Chciałam powiedzieć, że właśnie w związku z tym ustawa spotka się z jednej strony — być może — z zastrzeżeniami, z drugiej zaś z aprobatą tych, którzy dotąd widzieli odchylenia i nadużycia powstałe w wyniku jej stosowania.</u>
          <u xml:id="u-46.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-47.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła Jacka Piechotę z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej, a następnie panią poseł Stanisławę Popielę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#JacekPiechota">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Niestety, tempo naszej pracy sejmowej nie pozwala często na dokładne, konkretne skonsultowanie naszych projektów, szczególnie sprawozdań komisji, z życiem, z tymi, którzy później bezpośrednio te ustawy będą musieli realizować. W tym skróconym czasie starałem się projekt ustawy przedstawiony nam przez Komisję Polityki Społecznej przekonsultować w kilku rejonowych biurach pracy i jakby z tej strony spojrzeć na te przepisy, które za chwilę będziemy uchwalać.</u>
          <u xml:id="u-48.1" who="#JacekPiechota">Opinia ogólna jest taka, iż projekt ustawy zawiera w większości wnioski i sugestie kierowane z biur pracy do Ministerstwa Pracy i Polityki Socjalnej — i tu jakby plus dla ustawy. Niemniej jednak uważa się często, że wskutek tego zjawiska zachodzące na rynku pracy są pochodnymi wielu zjawisk społecznych i gospodarczych, takich jak: prywatyzacja, recesja, upadek rolnictwa, stan opieki zdrowotnej, pogarszające się warunki życia itd. Stąd nie powinno się zarówno tych zjawisk, jak i tej ustawy rozpatrywać w oderwaniu od innych aktów prawnych.</u>
          <u xml:id="u-48.2" who="#JacekPiechota">Niestety, w chwili obecnej nie ma sensownego i skutecznego programu walki z bezrobociem w związku, na przykład, z prywatyzacją. Mówiła już o tym pani poseł Sokołowska, nie będę sprawy rozszerzał. W swej zdecydowanej większości ogromne pieniądze przeznaczane są wciąż przede wszystkim, a nawet w tej chwili, przy tym stanie budżetu, tylko i wyłącznie na wypłaty zasiłków, a nie na prowadzenie polityki tworzenia miejsc pracy. Biura pracy mają wciąż ogromne, kolosalne wprost trudności ze zweryfikowaniem prawdziwości składanych przez obywateli oświadczeń nawet w sytuacjach, gdy zachodzą wobec nich podejrzenia. Mają problemy z ustaleniem statusu osoby bezrobotnej. Nie jest w stanie na skierowane zapytanie odpowiedzieć Zakład Ubezpieczeń Społecznych w sytuacji, gdy przedsiębiorstwa płacą składkę ubezpieczeniową grupową. Często jedynie pieczątka w dowodzie osobistym świadczy o tym, że ktoś nie pracuje. Tymczasem w większości spółek nagminnie nie stempluje się zatrudnienia. Wojsko, policja, Urząd Ochrony Państwa mają zabronione wstemplowywanie miejsca pracy. Wniosek z tego, że każdy zawodowy żołnierz bądź policjant z punktu widzenia biura pracy — brak pieczątki — jest bezrobotnym bez prawa do zasiłku, nie pracował wcześniej. Niezbędne jest w związku z tym przyspieszenie prac związanych ze zbudowaniem sprawnego systemu ewidencji ludności i bez takiego systemu problem ten nie będzie rozwiązany, tym bardziej że zdarza się dziś coraz częściej, że „szczególnie obrotni bezrobotni” mają po kilka dowodów osobistych, które przedstawiają w różnych miejscach w zależności od potrzeb.</u>
          <u xml:id="u-48.3" who="#JacekPiechota">Nie mogę zgodzić się z uwagami moich przedmówców, którzy wypowiadali się przeciwko wyodrębnieniu biur pracy w postaci administracji specjalnych. Uważam, iż obraz tworzony przez panią poseł Staniszewską, zagrożenia tworzeniem nowych struktur, nowych biur, nowych kas itd. jest obrazem nieprawdziwym, gdyż te biura, te struktury, te kasy już istnieją. Rejonowe Biuro Pracy w Szczecinie wypłaca dziennie kilkaset milionów złotych we własnych kasach, we własnej strukturze, prowadząc ewidencję, rozliczenie i całą dokumentację z tą kwestią związaną. A więc nie tworzy się tu nowych biur i nowej struktury, ale wprowadza przede wszystkim pewien porządek kompetencyjny. Stworzenie urzędów pracy, tak jak przewiduje to projekt, zlikwiduje — moim zdaniem — narosły dziś bałagan kompetencyjny wokół biur pracy. Kierownik Rejonowego Biura Pracy w Szczecinie podlega dzisiaj wojewodzie, dyrektorowi Wojewódzkiego Biura Pracy, przewodniczącemu wojewódzkiej rady zatrudnienia itd. Potrzebna jest tutaj pełna jasność. A nikt nie zdejmie obowiązku z wojewody za politykę kompleksową w województwie, tym bardziej że zgodnie z ustawą będzie on pełnił obowiązki przewodniczącego wojewódzkiej rady zatrudnienia. Ustawa kompetencyjna do tej pory wprowadzona spowodowała np., że etaty uzyskane przez ministerstwo pracy dla poprawy warunków w biurach pracy przekazywane były na najniższym szczeblu np. dla komisji poborowych, bo kierownik urzędu rejonowego akurat w tym czasie nie miał środków na pokrycie kosztów związanych z powołaniem komisji poborowych. Polityka zatrudnienia jest polityką niezmiernie ważną, istotną ze społecznych względów i ten aparat musi funkcjonować sprawnie.</u>
          <u xml:id="u-48.4" who="#JacekPiechota">Popieram natomiast wniosek mniejszości skierowany przeciwko tworzeniu centralnego Urzędu Pracy, ponieważ uważam, iż ta struktura powinna podlegać ministrowi pracy i polityki socjalnej i, tak jak mówiła o tym pani poseł Liszcz, wystarczy np. podsekretarz stanu odpowiedzialny za te sprawy.</u>
          <u xml:id="u-48.5" who="#JacekPiechota">Szczególny związek mają sprawy bezrobocia z opieką społeczną i z kwestiami przez nią objętymi. Znaczny procent bezrobotnych to ludzie w jakiś sposób upośledzeni społecznie — zwolnieni z zakładów karnych, narkomani, jedyni żywiciele wielodzietnych rodzin, osoby ze znaczną utratą zdrowia, w zaawansowanym wieku itd. Są to osoby, które mają bardzo wąski wachlarz możliwych do przyjęcia stanowisk pracy. Bardziej kwalifikują się one do otrzymania zasiłków z opieki społecznej z powodu braku możliwości podjęcia pracy, niż z powodu braku ofert pracy. Definicja odpowiedniej pracy jest w projekcie ustawy wciąż, niestety, niedoskonała, ale trudności z jej sprecyzowaniem są dla mnie zrozumiałe.</u>
          <u xml:id="u-48.6" who="#JacekPiechota">Tymczasem za odmowę dwóch propozycji grozi już zawieszenie prawa do zasiłku, a więc sprawa jest niezmiernie istotna.</u>
          <u xml:id="u-48.7" who="#JacekPiechota">Ustawa ma związek ze służbą zdrowia, mówiła już o tym po części pani poseł Bańkowska. Projekt zakłada, że biuro pracy kieruje bezrobotnego na badania lekarskie. Stawiam pytanie: kto ma ponosić koszty badań w sytuacji, kiedy bezrobotny nie ma prawa do korzystania z bezpłatnych świadczeń społecznych służby zdrowia. Art. 30 pkt 6 mówi wyraźnie, że koszty te nie mogą obciążać bezrobotnego. Czy w takim razie nie powinny być ponoszone z Funduszu Pracy? Czyje wreszcie orzeczenie jest ważniejsze dla biura pracy, orzeczenie lekarza, na podstawie którego biuro pracy kieruje do przedsiębiorstwa, czy też orzeczenie lekarza zakładowego, który często w obronie interesu przedsiębiorstwa nie wyraża w żaden sposób zgody na zatrudnienie danej osoby, uzasadniając to również argumentami natury medycznej.</u>
          <u xml:id="u-48.8" who="#JacekPiechota">Kolejny to związek kwestii zatrudnienia z systemem bankowym. Biura pracy dzisiaj uwikłane są właśnie w prowadzenie kas, rozliczanie ogromnych kwot, konwojowanie tych pieniędzy z banków, rozmienianie pieniędzy, raporty kasowe, rozliczenia bankowe z pobranych pieniędzy. Tego nie robi żadna administracja związana z polityką zatrudnienia na świecie, ale to wynika z niedoskonałości naszego systemu bankowego, który dzisiaj nie przewiduje nawet możliwości zakładania kont bankowych dla ludzi bezrobotnych, a więc możliwość dokonywania przelewów jest tutaj po prostu nierealna. Czy nie należałoby zastanowić się nad zmianami również w tej kwestii?</u>
          <u xml:id="u-48.9" who="#JacekPiechota">Wreszcie związek z sądownictwem pracy. Projekt przewiduje, iż instancją odwoławczą będą sądy pracy. Czy będą one w stanie udźwignąć ciężar związany z przejęciem odwołań od decyzji kierownika rejonowego biura pracy? Dzisiaj kilkadziesiąt dziennie takich odwołań jest pisanych w Biurze Rejonowym w Szczecinie.</u>
          <u xml:id="u-48.10" who="#JacekPiechota">Kadry w biurach pracy to sprawa zupełnie osobna, ale niezmiernie istotna. Była już o tym po części mowa. Przypadkowe osoby, nie przygotowane zawodowo, bez komputerów, pracujące często po kilkanaście godzin dziennie, bo przecież kolejka oczekujących jest ogromna, i wreszcie opłacane w wysokości miliona, półtora miliona złotych miesięcznie. Jaki informatyk czy prawnik zgodzi się pracować za takie pieniądze? Co Ministerstwo Pracy i Polityki Socjalnej zamierza uczynić w tej kwestii, aby poprawić sytuację? I wreszcie ostatnia sprawa, już kończę, ale sprawa szczególna. Mamy do czynienia z sytuacją, w której dwie ustawy sejmowe będą dawały dla Rady Ministrów delegacje do określenia szczegółów w tej samej sprawie. Otóż ochotnicze hufce pracy, zgodnie z przyjętą przez nas wcześniej ustawą o systemie oświaty, są elementem systemu oświaty. System oświaty obejmuje ochotnicze hufce pracy — stwierdza przyjęta wcześniej przez nas ustawa. Art. 36 pkt 2 ustawy o zatrudnieniu określa, iż ochotnicze hufce pracy są państwową jednostką organizacyjną nadzorowaną przez ministra pracy i polityki socjalnej. Z obu ustaw wynikają delegacje dla Rady Ministrów do określenia szczegółów dotyczących organizacji ochotniczych hufców pracy. W kuluarach uzyskaliśmy wyjaśnienie, iż ustawa o systemie oświaty mówi o roli ochotniczych hufców pracy w zakresie kształcenia i wychowania młodzieży, natomiast sprawy dotyczące organizacji hufców, zatrudnienia, organizowania pracy obejmuje ustawa o zatrudnieniu. Niemniej jednak zwracam się do Rady Ministrów z prośbą o jak najszybsze rozstrzygnięcie w drodze rozporządzenia pozornej sprzeczności, wynikającej dzisiaj, moim zdaniem, z obu ustaw, aby ochotnicze hufce pracy jak najkrócej były zawieszone między dwiema obowiązującymi ustawami z chwilą, gdy wejdą one w życie.</u>
          <u xml:id="u-48.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-49.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Stanisławę Popielę z Polskiego Stronnictwa Ludowego, a następnie pana posła Marka Rutkowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#StanisławaPopiela">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Nie jest łatwo wybierać między biedą większą czy mniejszą, a kiedy pojawia się zwolnienie z pracy, to wiadomo, że bieda wkracza do rodziny. I to co mówiła pani poseł Hennelowa. Zgadzam się, że na pewno trudniej jest kiedy w mieście jest groźba bezrobocia i w zasadzie bruk pozostaje, a na wsi jest jeszcze ta ziemia, ale również myślę, że pani poseł też mnie zrozumie, że nie jest łatwo w przypadku, kiedy ta ziemia jest niedostępna, nieurodzajna, rozdrobniona. I tylko chyba dzięki temu, że rolnicy będąc dwuzawodowcami do tej pory dokładali, aby utrzymać to gospodarstwo, nie powstały ogromne odłogi państwowego zasobu ziemi. Jest to bardzo ważne, dzisiaj, kiedy musimy wybierać, jaką decyzję podjąć tu w tej Izbie, czy poprzeć wniosek mniejszości, mówiący o pewnych tu uprawnieniach czy poprawie, czy, powiedzmy sobie, mówiący o zwiększeniu powierzchni gospodarstwa z 1 ha, jest to trudna sprawa, tym bardziej kiedy brak środków w budżecie, ale konieczna.</u>
          <u xml:id="u-50.1" who="#StanisławaPopiela">Pochodzę z Nowosądeckiego. I tam 95% gospodarstw to rolnicy indywidualni, średnio 2,5 ha. Sama jestem takim rolnikiem. I naprawdę, szanowni posłowie, nie jest łatwo na spotkaniach przekonać rolników, że w mieście też jest trudno, bo oni są jak gdyby w podobnej sytuacji. Jest to wszystko skomplikowane, jestem tego świadoma. Ale proszę zauważyć, kiedy była uchwała górska, kiedy były dopłaty do mleka, wyższe ceny, jakoś ci ludzie się ratowali. Przecież są obciążenia. Każdy tworzy sobie warsztat pracy i musi odpowiadać za remont mieszkania itd. Są koszty. Nie ma z czego. W mojej wiosce najwyższa suma środków uzyskanych za sprzedane mleko to jest w granicach 200–250 tys. zł. A przecież nic innego tam się nie urodzi. W związku z tym zwolniony z pracy rolnik jako dwuzawodowiec rzeczywiście staje w obliczu ogromnego zagrożenia. I to jest niezwykle trudne.</u>
          <u xml:id="u-50.2" who="#StanisławaPopiela">I dlatego całym sercem popieram wnioski koleżanek posłanek o przyjęcie wniosku mniejszości, mimo że Zdaję sobie sprawę z tego, jak bardzo trudna do podjęcia jest ta decyzja w tejże Izbie.</u>
          <u xml:id="u-50.3" who="#StanisławaPopiela">I jeszcze jedna sprawa. Bardzo często podczas dyżurów zdarza się, że starsi ludzie, którzy mają już uprawnienia do przekazania gospodarstwa, przychodzą i mówią w ten sposób: pani poseł, moja córka nie chce przejąć tego skrawka gospodarstwa, bo boi się, że zostanie zwolniona z pracy. Bardzo często odnosi się to, przypuśćmy, do nauczycieli czy innych pracujących osób, które mają dodatkowo jeszcze jakiś tam mały kawałek gospodarstwa.</u>
          <u xml:id="u-50.4" who="#StanisławaPopiela">I sprawa dosłownie sprzed paru dni. Rolnik, który ma faktycznie 3 ha, ale przeliczeniowych jest tam, powiedzmy ponad hektar, a uprawnej ziemi — mam na to dowody — 30 arów, które wyrwał, że tak powiem, kamieniom, wykarczował. I teraz tenże rolnik, który nie może przekazać gospodarstwa swojej córce, wdowie, bo ona straci jedyną szansę pracy, bo boi się tego zwolnienia z pracy, ma na swoim utrzymaniu żonę niepełnosprawną i oboje nie mają świadczeń emerytalnych. Są to właśnie te biedy na wsi, te dramaty, o których tu należy mówić, bo to są fakty.</u>
          <u xml:id="u-50.5" who="#StanisławaPopiela">I trzecia sprawa, i już kończę. Nie można przekwalifikować rolnika, który całe życie i całe, powiedzmy, swoje zamiłowanie poświęcił pracy na roli, tak ad hoc, jest to niemożliwe. I rozmawiając z naszymi chłopami, że zwolniony z pracy może wziąć tę pożyczkę, może, powiedzmy, uruchomić jakiś tam zakład pracy, dać możliwość zatrudnienia, czy jeszcze tam inne formy, nazwijmy, przekwalifikowania — w zasadzie jest to nie do przyjęcia z dwóch powodów. Trzeba mieć jakiś zasób kapitału, a w przypadku tych małych gospodarstw na całym Podkarpaciu raczej jest to niemożliwe.</u>
          <u xml:id="u-50.6" who="#StanisławaPopiela">I jeszcze sprawa, którą też należy tu brać pod uwagę — pewien stosunek do warsztatu pracy wykonywanego przez całe lata, którym była ziemia, i teraz zmienić się w jakiegoś pisarczyka nie jest łatwo. I dlatego mam nadzieję, że Wysoka Izba z sercem podejdzie do tego tematu i ten wniosek mniejszości poprze w całej rozciągłości.</u>
          <u xml:id="u-50.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-51.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Marka Rutkowskiego z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, a następnie pana posła Tadeusza Kowalczyka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#MarekRutkowski">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Przedkładany dziś projekt ustawy o zmianie ustawy o zatrudnieniu należy niewątpliwie do tych najżywiej dyskutowanych w czasie prac Komisji Polityki Społecznej oraz podkomisji, a jednocześnie wymagających długich godzin wnikliwych rozważań i analiz. Głównym jego celem jest bardziej właściwe niż dotychczas adresowanie środków z Funduszu Pracy, tak by osobom rzeczywiście pozostającym bez pracy i będącym w trudnej sytuacji finansowej zapewnić odpowiednią ochronę socjalną, a jednocześnie by środków tych nie marnotrawić na wspieranie osób uchylających się od pracy i nie przejawiających żadnej inicjatywy w szukaniu zatrudnienia. Zawarte w ustawie elementy restrykcyjne przyczynią się bez wątpienia do znacznych oszczędności w Funduszu Pracy. Można ich wymienić bardzo wiele, ale ograniczę się tylko do kilku bardziej istotnych. Należy do nich zapis o ograniczeniu okresu nieprzerwanego pobierania zasiłku tylko do 12 miesięcy, następnie pozbawienie prawa do zasiłku młodzieży od lat 15 do 18, eliminowanie z grona zasiłkobiorców szeregu osób poprzez wprowadzenie dla nich obowiązku przepracowania 180 dni w ostatnim roku poprzedzającym dzień zarejestrowania, również przepis mówiący o zobowiązaniu bezrobotnych, którzy z przyczyn nie usprawiedliwionych przerwali szkolenie, do zwrotu jego kosztów, a także w wielu innych przypadkach są obniżone wysokości pobieranych świadczeń. Uzyskane w ten sposób oszczędności można i należy skierować m.in. na skuteczniejszą ochronę ludzi starszych wiekiem i stażem, a także na ochronę rolników, którzy utracili dodatkowe zatrudnienie w mieście.</u>
          <u xml:id="u-52.1" who="#MarekRutkowski">Dlatego popieram wniosek mniejszości do art. 2 odnoszący się do właścicieli gospodarstw rolnych, a mianowicie uprawniający do zasiłku dla bezrobotnych posiadaczy gruntów o powierzchni nie przekraczającej 2 ha przeliczeniowych. Skoro często lekką ręką dajemy pieniądze bezrobotnym w mieście, to nie możemy jednocześnie dyskryminować ludzi na wsi, niezwykle ciężko pracujących, znajdujących się ostatnio w dramatycznej sytuacji materialnej. W czasie prac podkomisji nad przedkładanym projektem ustawy wielokrotnie podkreślałem, że słuszna skądinąd i praktykowana w wielu krajach zasada ograniczenia okresu nieprzerwanego pobierania zasiłku nie może dotyczyć osób o szczególnie długim stażu pracy, które tracąc zatrudnienie w tym zakładzie, z którym związane były często przez wszystkie lata swojej aktywności zawodowej, napotykają później na liczne trudności w znalezieniu nowego zajęcia na kurczącym się ciągle rynku pracy, poza tym byłoby to niezgodne z powszechnym poczuciem sprawiedliwości. Dlatego z satysfakcją odnotowuję fakt, że postulat ten znalazł się w ostatecznej wersji projektu w art. 21 ust. 5 przyznającym prawo do zasiłku do czasu nabycia prawa do emerytury tym bezrobotnym, którzy pozostawali w stosunku pracy lub stosunku służbowym przez okres co najmniej 30 lat — kobiety i 35 lat — mężczyźni oraz którzy mają staż pracy 25 lat — kobiety i 30 lat — mężczyźni, ale w tym 15 lat zatrudnienia w szczególnych warunkach oraz tym bezrobotnym, którym do uzyskania uprawnień emerytalnych brakuje nie więcej niż 2 lata.</u>
          <u xml:id="u-52.2" who="#MarekRutkowski">Chciałbym też zachęcić Wysoką Izbę do poparcia zgłoszonego przeze mnie wniosku mniejszości zawartego w pkt. 6 dotyczącym wysokości zasiłku dla tych bezrobotnych, o których mówiłem powyżej. Jest to propozycja nieco wyższych świadczeń niż te, które są zawarte w tekście przedłożonym przez komisję. Jednocześnie chciałbym zgłosić autopoprawkę do tego wniosku, która, jak sądzę, nada tym świadczeniom charakter bardziej socjalny przez odniesienie ich nie tylko do wysokości wynagrodzenia pracownika przed utratą pracy, lecz także przez odniesienie ich do przeciętnego wynagrodzenia ogłaszanego przez prezesa GUS. Proponuję, aby w art. 20 ust. 3 miał następującą treść: wysokość zasiłku wynosi, z zastrzeżeniem ust. 4 pkt 1 — sumę 35% przeciętnego wynagrodzenia i 35% wartości iloczynu przeciętnego wynagrodzenia przez wskaźnik wysokości wynagrodzenia pracownika; pkt 2 — sumę 25% przeciętnego wynagrodzenia i 25% wartości iloczynu przeciętnego wynagrodzenia przez wskaźnik wysokości wynagrodzenia pracownika; pkt 3 — sumę 20% przeciętnego wynagrodzenia i 20% wartości iloczynu przeciętnego wynagrodzenia przez wskaźnik wysokości wynagrodzenia.</u>
          <u xml:id="u-52.3" who="#MarekRutkowski">Natomiast ust. 4 brzmiałby: pkt 1 — z sumy 35% przeciętnego wynagrodzenia i 35% wartości iloczynu przeciętnego wynagrodzenia przez wskaźnik wysokości wynagrodzenia pracownika, pkt 2 — z sumy 32,5% wynagrodzenia i 32,5% wartości iloczynu przeciętnego wynagrodzenia przez wskaźnik wysokości wynagrodzenia pracownika. I pkt 3, ostatni, — z sumy 30% przeciętnego wynagrodzenia i 30% wartości iloczynu przeciętnego wynagrodzenia przez wskaźnik wysokości wynagrodzenia pracownika.</u>
          <u xml:id="u-52.4" who="#MarekRutkowski">Jeśliby ta poprawka została przyjęta w słowniczku w art. 2 ust. 1 dodać należałoby również nowy pkt 6, który, jeśli na początku jest mowa o wskaźniku, trzeba było właśnie zdefiniować ten wskaźnik, który jest użyty w przeczytanych przez mnie ustępach, brzmiałby: wskaźnik wysokości wynagrodzenia pracownika oznacza stosunek wynagrodzenia pracownika do przewidywanego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego przez prezesa GUS dla kwartału poprzedzającego kwartał, w którym przyznano zasiłek.</u>
          <u xml:id="u-52.5" who="#MarekRutkowski">Ta moja propozycja zmierza w kierunku uczynienia z zasiłku dla bezrobotnych bardziej świadczenia socjalnego. Również skłaniam się do tych dzisiejszych wypowiedzi, szczególnie do głosu pani poseł Bańkowskiej, która powiedziała, że w zgłoszonej przeze mnie propozycji dotyczącej zróżnicowania świadczeń nie ma elementu waloryzacji. Poprzez te zapisy, które tutaj państwu proponuję, uzyskamy element waloryzacji świadczeń, jeśli zgodzimy się, że niektórym grupom bezrobotnym o długim stażu pracy będziemy wypłacać zasiłek w zasadzie bezterminowo do czasu uzyskania emerytury. Jeśli w czasie prac zespołu i uzgodnień z panem ministrem, jeśli dojdzie do głosowania nad propozycją pani poseł Dynowskiej, żeby zróżnicować wypłatę zasiłków dla bezrobotnych w zależności od tego gdzie dany bezrobotny mieszka, to znaczy w regionach o szczególnym zagrożeniu bezrobociem, również ewentualnie zgodziłbym się na to, żeby te wyższe świadczenia, które tutaj proponuję w swojej poprawce, ograniczyć tylko do tych regionów o strukturalnym bezrobociu.</u>
          <u xml:id="u-52.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-53.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Tadeusza Kowalczyka z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, a następnie pana posła Mieczysława Gawła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#TadeuszKowalczyk">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! W swoim wystąpieniu ograniczę się tylko do kilku uwag i zgłoszenia poprawek. Zdecydowanie popieram poprawkę mniejszości do art. 2 ust. 1 lit. a dotyczącą zamiany 1 ha na 2 ha przeliczeniowe.</u>
          <u xml:id="u-54.1" who="#TadeuszKowalczyk">Chciałem również zgłosić poprawkę do tegoż art. 2 ust. 16 — na końcu zamiast kropki dodać: „i ochrony środowiska”. Chodzi o to, żeby w ramach prac publicznych, robót publicznych, podkreślić sprawę ochrony środowiska, mam na myśli takie sprawy, jak częsty widok zanieczyszczonych lasów, zagajników, poboczy dróg, które można by w ramach prac publicznych po prostu posprzątać.</u>
          <u xml:id="u-54.2" who="#TadeuszKowalczyk">Chciałem podobną poprawkę wnieść do art. 6 ust. 7, również dodać: „i ochrony środowiska”.</u>
          <u xml:id="u-54.3" who="#TadeuszKowalczyk">Art. 12, który mówi o zgłaszaniu się bezrobotnego do urzędu zatrudnienia — wyrazy „raz w miesiącu”, zastąpić wyrazami „raz w tygodniu”. To nie musi być rzeczywiście tak, że co tydzień on ma się zgłosić, ale powinien być do dyspozycji urzędu zatrudnienia, aby nie było sytuacji, kiedy jest niby bezrobotny, a pracuje gdzieś indziej i praktycznie zgłasza się tylko po zasiłek.</u>
          <u xml:id="u-54.4" who="#TadeuszKowalczyk">Chciałem troszeczkę dłużej zatrzymać się przy art. 21 ust. 3, który mówi o liczbie lat pracy innej dla kobiet, a innej dla mężczyzn. Już tu w Wysokiej Izbie podnosiłem sprawę w pewnym sensie dyskryminacji mężczyzn, polegającą na tym, że mężczyźni jako krócej żyjący są jednocześnie obarczeni dłuższym okresem pracy i od nich się więcej wymaga, a więc jest to chyba z punktu widzenia — jak tu jedna z pań posłanek powiedziała — dobrego i hojnego serca nie w porządku. Proponuję w art. 21 ust. 3 wykreślić słowa „30 lat” i napisać „jednakowo dla kobiet i mężczyzn 30 lat”.</u>
          <u xml:id="u-54.5" who="#TadeuszKowalczyk">W art. 31 skreślić ust. 4, który brzmi tak: „Prowadzenie pośrednictwa pracy w celach zysku jest zakazane”. W ten sposób sankcjonujemy monopol państwowy na pośrednictwo pracy. Sądzę, że w dobie, kiedy mówimy o pójściu w kierunku kapitalizmu powinniśmy zezwolić również na powstawanie prywatnych biur pracy, biur pracy prowadzonych przez związki zawodowe i w ogóle tych, którzy by spełniali warunki dobrego pośrednictwa pracy, żeby była pewna konkurencja. Również w ust. 3 należałoby w art. 58 skreślić wyrazy: „albo w celu osiągnięcia zysku”.</u>
          <u xml:id="u-54.6" who="#TadeuszKowalczyk">Chciałem teraz zgłosić wniosek formalny, który na tej sali, sądzę, wywoła dużą kontrowersję, ale który po głębszym zastanowieniu się powinien być wzięty pod uwagę. Otóż, jest taka sprawa, że w sytuacjach kryzysowych różnych państw, kiedy narastało bezrobocie — i powołam się tutaj na przykład Japonii w latach 1974–1978, kiedy nastąpiła silna depresja w gospodarce po kryzysie naftowym, zwanym często szokiem naftowym, Japończycy wprowadzili tak zwane dobrowolne przejścia na wczesną emeryturę. W ramach tego programu na wcześniejszą emeryturę mogli przejść pracownicy, którzy ukończyli co najmniej 50 lat, a w niektórych wypadkach nawet 45 lat i legitymowali się odpowiednio długim stażem pracy, różnie to w różnych działach gospodarki narodowej określane było, ale nie mniejszym niż 15 lat.</u>
          <u xml:id="u-54.7" who="#TadeuszKowalczyk">W związku z tym proponuję po art. 61 dodać art. 62 o następującej treści: „Pracownicy, którzy ukończyli 50 lat — kobiety i 55 lat — mężczyźni, a przepracowali łącznie 30 lat — kobiety i 30 lat — mężczyźni, mogą dobrowolnie przejść na emeryturę”.</u>
          <u xml:id="u-54.8" who="#TadeuszKowalczyk">Numeracja dalszych artykułów uległaby odpowiedniej zmianie.</u>
          <u xml:id="u-54.9" who="#TadeuszKowalczyk">Wysoka Izbo! Można mieć inny pogląd na ten temat. Można mówić o tym, ile to będzie skarb państwa kosztować, ale w sytuacji kiedy rodzice — i kobiety, i mężczyźni — pracują, a ich dzieci, które powinny iść do pracy, otrzymują zasiłki dla bezrobotnych, jest to chyba nie w porządku.</u>
          <u xml:id="u-54.10" who="#TadeuszKowalczyk">Można mieć również inny pogląd, czy ten zapis umieścić w tej ustawie. Moim celem jest zwrócenie uwagi i na taki sposób złagodzenia problemu bezrobocia. No, niestety, tu już było podkreślane, ja też się przychylam do tego wniosku, że brak jest odpowiedniej polityki zwalczania bezrobocia.</u>
          <u xml:id="u-54.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-55.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo pana posła Mieczysława Gawła, nie zrzeszonego, a następnie pana posła Andrzeja Gabryszewskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#MieczysławGaweł">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Wiele punktów z mojego wystąpienia omówiła już poseł Dynowska, dlatego też skoncentruję się na kilku sprawach.</u>
          <u xml:id="u-56.1" who="#MieczysławGaweł">Na pewno przemiany w naszej gospodarce, przemiany ustrojowe wymagają nowoczesnej polityki zatrudnieniowej w państwie. Powinna ona jednak zmierzać do pobudzania produkcji, rozwoju handlu i usług z nastawieniem na stymulowanie wzrostu popytu, nie zaś na to, że jedynym działem w naszej gospodarce — może inaczej — jedyną „produkcją”, która na dzień dzisiejszy wzrasta w naszym kraju to jest bezrobocie.</u>
          <u xml:id="u-56.2" who="#MieczysławGaweł">Zdaję sobie sprawę z tego, że modelowa gospodarka rynkowa jest związana ze stanowiącym źródło wielu problemów społecznym bezrobociem, jednak państwo nie może być w stosunku do bezrobocia bierne. Jest to temat wstydliwy, nie znam na ternie miasta i województwa wrocławskiego samorządu terytorialnego, który miałby w swoim porządku posiedzenia problemy bezrobocia w rejonie działania. Dopuszczenie do chronicznego, długookresowego bezrobocia przynosi zwykle nieodwracalne skutki. Bezrobocie strukturalne, tzw. higieniczne, w graniach 300, 400 tys., w naszym kraju jest na pewno korzystne. Również jest faktem, że stara ustawa o bezrobociu czy system wypłaty tego zasiłku dla bezrobotnych powodował, że jeszcze w wielu rejonach kraju mówimy o bezrobociu, ale kiedy jest potrzeba pozyskania ludzi do pracy, okazuje się ono fikcyjne.</u>
          <u xml:id="u-56.3" who="#MieczysławGaweł">I sprawa następna. Zwalnia się z wojska wcześniej około 35 tys. ludzi, nie ma nowego naboru dalszych 20. Nikt się nie zastanawiał nad skutkami, że nie jest to wcale ratowanie budżetu państwa, lecz jest to dalsza armia ludzi w wielu wypadkach bezrobotnych.</u>
          <u xml:id="u-56.4" who="#MieczysławGaweł">Pani poseł Hennelowa poruszyła tutaj sprawę rolników indywidualnych, którzy pracują. Jeżeli pracuję w przedsiębiorstwie i płacę podatki, to jako obywatel mam prawo do korzystania z tych podatków, jeżeli rzemieślnik zawiesza warsztat pracy, to nikt mu tego nie wypomina, tylko otrzymuje zasiłek dla bezrobotnych — jest to po prostu zasada. Jest to myślenie stare. Nie ma to nic wspólnego z nowoczesnym systemem gospodarki, nie ma to nic wspólnego z nowoczesnym systemem rozwiązań europejskich. Nam jest potrzebna dobra informacja, inne formy przekształcania, doradztwo, jak się przekształcać na tej wsi, to w tym kierunku się zgadzam. Jest faktem, że pół roku temu jadąc przez wieś nie można było spotkać po likwidacji gminnych sklepów innych form usług. W tej chwili na wsi zaczynają się tworzyć usługi. Jest to pewien kierunek, ale w tym kierunku muszą pójść również i określone środki w ramach funduszu dla bezrobocia i ten zapis proponowany w ustawie jest bardzo korzystny.</u>
          <u xml:id="u-56.5" who="#MieczysławGaweł">Mówimy, że nie ma ludzi dobrej woli, którzy pomagaliby na dzień dzisiejszy bezrobotnym. Otóż dam prosty przykład, przychodzę do jednego z urzędów we Wrocławiu, wisi tablica: „likwidacja związku bezrobotnych z powodu niemożliwości płacenia czynszu za najmowany lokal w budynku administracji państwowej”.</u>
          <u xml:id="u-56.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-57.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Andrzeja Gabryszewskiego z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, a następnie pana posła Franciszka Saka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#AndrzejGabryszewski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chciałem ustosunkować się do dwóch ustępów w dwóch kolejnych artykułach, dotyczących płacenia odsetek przez biura rejonowe, jak również sprawy drugiej instancji, którą według tej ustawy mają być właściwe sądy pracy i ubezpieczeń społecznych.</u>
          <u xml:id="u-58.1" who="#AndrzejGabryszewski">Proszę państwa, w przypadku tej ustawy, jak i wielu innych, tworzymy zupełnie nowe rzeczy i bardzo często na zasadzie prób i błędów oraz i naszego wyobrażenia, jakby to było najlepiej, próbujemy te ustawy konstruować, a później okazuje się, że w życiu funkcjonują one zupełnie inaczej, albo przez opaczne rozumienie ich przez poszczególnych urzędników, albo też przez ich nieścisłość, i praktycznie nie funkcjonuje u nas aparat kontrolujący działanie tej ustawy, jej skutków, jej wadliwości w samym założeniu i wadliwości w realizacji.</u>
          <u xml:id="u-58.2" who="#AndrzejGabryszewski">Chciałbym tutaj właściwie zwrócić uwagę na dwie drobne sprawy, już nie konstruujące, że ktoś będzie upoważniony lub ktoś nie, w jakimś procencie, ale w samej technicznej metodzie działania. Już tutaj przede mną jedna z posłanek, pani poseł Bańkowska, powiedziała, że urzędy pracy zalegają z płaceniem odsetek do ZUS. Otóż nie tylko zalegają z tych składek ZUS przy pracach interwencyjnych, ale zalegają również z płaceniem ZUS za tych, którym wypłacają ten zasiłek. I, proszę państwa, z czego to się praktycznie bierze? Bierze się to nie z tego, że urząd rejonowy działa niesprawnie, tylko z tego, że fundusze do tego urzędu rejonowego nie docierają w określonym terminie i w określonych wysokościach. Otóż na przykład w województwie zielonogórskim zdarzył się już ostatnio przypadek niewypłacenia w terminie, jak się umówiono, 5, 7 czy 9 danego miesiąca, wypłaty, zasiłku, nie z racji tej, że urząd nie chciał, tylko że urząd nie dostał pieniędzy od ministerstwa na określony czas. I wobec tego pytam, czy ministerstwo chce pokrywać te odsetki i dodatkowo dopłacać, czy też przekażę, jak gdyby zrzuci winę na niesprawnie pracujemy urząd. Jest to bardzo niebezpieczne, bo nie znam takich przypadków, kiedy urząd świadomie, mając pieniądze, nie wypłaca, robi to tylko wtedy, kiedy nimi nie dysponuje. I dlatego uważam, że nawet dla samego ministerstwa, dla przyszłego rządu, zapis w art. 21 ust. 9, że uprawnionemu do zasiłku lub zasiłku szkoleniowego przysługują odsetki ustawowe itd., jeżeli w określonym czasie nie zostały wypłacone, należy wykreślić, bo nie wyobrażam sobie, żeby w roku 1992 również budżet państwa był idealnie skonstruowany i te pieniądze regularnie będą wpływały. Nie chcę powiedzieć, że wobec tego można tu przesuwać termin płatności o miesiące, nie, bo nawet urzędy wypłacają wcześniej o jeden dzień czy dwa, jeżeli są jakiekolwiek ważne ku temu powody. Jest to pewna indywidualna sprawa, już na tym terenie, bo się tego ustawowo nie da wyregulować, ale zobowiązanie do płacenia odsetek praktycznie sprowadzi odpowiedzialność do urzędu rejonowego, bo tam będzie przychodził interesant, ten który jest bezrobotny, a nie do ministerstwa. Jak się wyciąga pieniądze od ministerstwa, nawet słusznie należne, to my wszyscy tutaj wiemy, wobec tego uważam, że jest to bardzo niebezpieczny zapis i należałoby go wykreślić, i to jest mój wniosek formalny.</u>
          <u xml:id="u-58.3" who="#AndrzejGabryszewski">Drugą sprawą, proszę państwa, to jest cały art. 22, który w tej chwili, w tej nowelizacji mówi o tym, że właściwym organem odwoławczym od decyzji biura pracy będzie sąd pracy i ubezpieczeń społecznych. Otóż chcę państwu powiedzieć, że do tej pory bezrobotni, bardzo często odwołują się od decyzji, które, ich zdaniem były niesłuszne, że nie otrzymali zasiłku. Tylko znikoma część promila to ci, którzy faktycznie mieli rację, ale bardzo często jest jeszcze tak, że ta racja jest uznaniowo przyznana dopóki ustawa funkcjonuje, przez organ drugiego stopnia, czyli wojewodę. W przypadku kiedy to będzie decyzja sądowa, bardzo dużo osób będzie się odwoływało tak jak do tej pory i te biura pracy będą również zalane interwencją w sądach, w wyjaśnianie. Inna jest procedura sądowa, inna zaś procedura administracyjna, pytam się, czy będą w stanie, podołać temu zagadnieniu — uczestniczyć w tych rozprawach, wyjaśniać i przekazywać? Dlatego też słuszniejsze by było, zresztą zwrócił również na to uwagę pan poseł Piechota, żeby pozostawić w tej ustawie, tak jak było do tej pory, że organem drugiej instancji pozostaje w dalszym ciągu wojewoda.</u>
          <u xml:id="u-58.4" who="#AndrzejGabryszewski">I dlatego uważam, że ten art. 22 powinien być skreślony w tym układzie, jaki jest, i wojewodę należy pozostawić, jako organ odwoławczy drugiej instancji.</u>
          <u xml:id="u-58.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-59.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Franciszka Saka z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#FranciszekSak">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Rozpatrywana dzisiaj ustawa o zatrudnieniu jest nadal zbyt liberalna, nie przeciwdziała narastającym lub zakorzenionym już patologiom. Mówiono o tym dzisiaj wielokrotnie, ale ocena wypadała różnie w tym zakresie. W myśl tej ustawy zatrudniający się „na czarno” ryzykuje zwrot kosztów ubezpieczenia pobieranego zasiłku, i to do 12 miesięcy tylko, oraz pozbawienie tego zasiłku przez czas określony ilorazem pobranych, udowodnionych oczywiście, świadczeń i przeciętnego wynagrodzenia. Taka kara będzie mało skuteczna z innego względu, bo w myśl proponowanego art. 24. ust. 1 pkt 1, trzeba jeszcze ewentualnie udowodnić w sądzie, że był o tym należycie pouczony w urzędzie pracy. Dlatego też wnioskuję aby wydłużyć okres pozbawienia zasiłku przez porównanie w art. 23 ust. 2 pkt 8 osiągniętego dochodu z najniższym wynagrodzeniem, a nie jak w ustawie powiedziane jest — z przeciętnym wynagrodzeniem.</u>
          <u xml:id="u-60.1" who="#FranciszekSak">W art. 24 ust. 2 pkt 1 proponuję skreślić drugą część zdania od słów „wysokości świadczeń, jeśli bezrobotny pobierający świadczenie był pouczony o tych okolicznościach”. To jest w nawiązaniu do tego, co przed chwilą mówiłem. Oczywiście, pouczać wszystkich, ale nie warunkować pozbawienia zasiłku, bo znajomość prawa jest obowiązkiem każdego, a w tej sytuacji tak oczywistej znajomość powszechna nie będzie problemem, mówił o tym przed chwilą poseł Gabryszewski, będzie obciążeniem sądów.</u>
          <u xml:id="u-60.2" who="#FranciszekSak">Przyjęły się na rynku zasady współdziałania pomiędzy pracodawcą i zatrudnionym będącym na zasiłku z obustronnymi korzyściami, lecz tym samym ze stratą oczywistą dla skarbu państwa. Słuszne więc będzie objęcie ryzykiem i zatrudniającego.</u>
          <u xml:id="u-60.3" who="#FranciszekSak">Wnoszę o uzupełnienie art. 58 o ust. 4 w następującym brzmieniu: „Kto świadomie zatrudnia przez okres co najmniej miesiąca osobę pobierającą zasiłek dla bezrobotnych w wymiarze czasu wyższym niż połowa obowiązującego czasu pracy lub wypłaca świadczenia wyższe niż połowa najniższego wynagrodzenia, podlega karze pieniężnej w wysokości 3-krotnego przeciętnego wynagrodzenia, wnoszonej na rachunek Funduszu Pracy”.</u>
          <u xml:id="u-60.4" who="#FranciszekSak">Ponieważ ten artykuł znajduje się w rozdziale IX, należałoby wówczas zmienić tytuł na „Odpowiedzialność za wykroczenia przeciwko przepisom ustawy o zatrudnieniu”, a nie jak brzmi, „przepisom pośrednictwa pracy”.</u>
          <u xml:id="u-60.5" who="#FranciszekSak">Proszę państwa, w belgijskim prawodawstwie z tego zakresu bezrobotny będący na zasiłku ma siedzieć i cierpliwie czekać na zaproponowanie pracy niemal w każdej chwili. Przychwycenie bezrobotnego na wykonywaniu prac we własnym obejściu, przy pracach remontowych przy własnym domu w godzinach pracy może też spowodować cofnięcie zasiłku.</u>
          <u xml:id="u-60.6" who="#FranciszekSak">Dlatego wnioskuję, aby w art. 12 ust. 2 zobowiązać do zgłaszania się co najmniej 3 razy w miesiącu, nawet jeśli należałoby tym samym powiększyć stan zatrudnienia biur pracy. Uszczelnienie przepisów wyeliminuje poważną część pozornie bezrobotnych, a tym samym zmniejszy obciążenie tych biur. W ramach deliberalizacji wnoszę również o przedłużenie okresu wyczekiwania na zasiłek z 60 do 90 dni, określonego w art. 23 ust. 2 pkt 3 za porzucenie pracy. Uszczelnienie ustawy jest w końcu potrzebne również ze względu na stan budżetu naszego państwa.</u>
          <u xml:id="u-60.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-61.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Aleksandra Bentkowskiego z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#AleksanderBentkowski">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Chciałem zabrać głos w imieniu kilku prawników, a zwłaszcza kilku sędziów, którzy są na tej sali, ponieważ jest to ustawa, która powoduje kolejne obciążenia dla sądów, czyli jest to kolejne odwołanie od takiej czy innej decyzji do sądu.</u>
          <u xml:id="u-62.1" who="#AleksanderBentkowski">Nie wiem, jakie jest stanowisko resortu sprawiedliwości, ale niedawno byłem w tym resorcie i wiem, że sądy są bardzo przeciążone, przetoczyła się przez nie olbrzymia fala odwołań w postępowaniu ubezpieczeniowym. Było to kilkaset tysięcy spraw. Sprawy te w dalszym ciągu zalegają, co spotyka się z olbrzymią krytyką zainteresowanych, dlaczego tak długo trwa rozpoznawanie, a przyczyną tego jest to po prostu fizyczna niewydolność sędziów.</u>
          <u xml:id="u-62.2" who="#AleksanderBentkowski">Teraz dowiadujemy się, że kolejne setki tysięcy odwołań trafią do sądów. Wydziały pracy w sądach rejonowych są jednymi z najbardziej obciążonych. I uważam, że dokładanie nowych spraw, jak to słusznie jeden z moich przedmówców zauważył, spowoduje olbrzymie dociążenie sądów z racji tej, że procedura sądowa jest inna, odrębna, bardziej skomplikowana i bardziej długotrwała niż procedura administracyjna.</u>
          <u xml:id="u-62.3" who="#AleksanderBentkowski">Dlatego też gorąco proszę o poparcie wniosku mniejszości o przyjęcie w tym postępowaniu wyłącznie postępowania administracyjnego.</u>
          <u xml:id="u-62.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-63.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Wiktora Dys-Kulerskiego z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna. Jako następna wystąpi pani poseł Krystyna Grzęda.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#WiktorDysKulerski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chciałem tylko parę słów jako ilustrację w nawiązaniu do wystąpienia pani poseł Hennelowej.</u>
          <u xml:id="u-64.1" who="#WiktorDysKulerski">W woj. toruńskim jest ok. 20 tys. bezrobotnych. Ostatnio właśnie stamtąd wróciłem. Dwie duże firmy — budowlana i hodowlana zgłosiły zapotrzebowanie, jedna na ok. 70 pracowników, druga na kilku pracowników, oferując płace od 1 mln do 3 mln zł, a nawet ponad, z dobrymi warunkami w firmie hodowlanej — dyżurka z miejscem do spania, telewizor. Wpłynęło tylko 6 czy 7 zgłoszeń do firmy budowlanej. Dlaczego tylko tyle? Reszta osób liczy w taki oto sposób. Jeśli mam otrzymać milion złotych, a zasiłku otrzymuję 600 tys., to mnie się nie opłaca przez miesiąc pracować za 400 tys. A ci, którzy otrzymywali większe wynagrodzenia, mówią — też mi się nie opłaca, bo ja otrzymuję 600 tys., a to co bym zrobił ponad to, to ja w kilka dni zarobię pracując dorywczo. A więc taką stronę medalu też należy widzieć, mówiąc o problemie bezrobocia i myślę, że często jest on postrzegany od tej strony humanitarnej w części wypadków tylko słusznie, w części zaś wygląda nieco inaczej. I jeśli się dalej będzie pracowało nad tą ustawą, jeśli dalej się będzie głosowało nad tą ustawa, to myślę, że ten aspekt sprawy musimy wszyscy wziąć pod uwagę. To wywołuje ferment nie tylko wśród przedsiębiorców, którzy przy tak wielkim bezrobociu statystycznym nie mogą uzyskać pracowników, ale to wywołuje ogromny ferment i ogromne niezadowolenie u ludzi, którzy mają pracę, pracują i wokół siebie widzą takich, którzy dostają te 600 tys., dorabiają sobie, nie podejmując pracy i mówią — z czyjej kieszeni? Z naszej, którzy pracujemy. To jest niesłychanie bulwersujące dla społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-64.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-65.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Krystynę Grzędę z Poselskiego Klubu Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#KrystynaGrzęda">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W związku z omawianą ustawą o zatrudnieniu i bezrobociu, budzącą wiele emocji, pragnę odnieść się głównie do dwóch kwestii, które zawarte są we wnioskach mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-66.1" who="#KrystynaGrzęda">Sprawa pierwsza, opowiadam się zdecydowanie przeciw poprawce mniejszości do art. 2 w pkt. 12 dotyczącym wydłużenia okresu pobieranego zasiłku przez absolwentów do 24 miesięcy. Proszę państwa, absolwentom całkiem po prostu nie opłaca się podejmowanie pracy. Uważam wydłużanie tego okresu za demoralizujące. Napływają do mnie listy, ukazują się publikacje, w których autorzy kwestionują w ogóle zasadność przyznawania zasiłków absolwentom argumentując to tym, że przecież wykształcenie otrzymali za darmo, na koszt państwa. Nie wiem, czy nasz budżet jest tak bogaty, by później jeszcze dokładać do tego problemu. Ale, proszę państwa, są zapewne sytuacje szczególne, gdzie należy podejść ze zrozumieniem do przypadków indywidualnych. Nie wypowiadam się generalnie przeciwko wyeliminowaniu tego zapisu, który absolwentom przyznaję prawo do zasiłku, niemniej jednak absolutnie jestem przeciwna poprawce mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-66.2" who="#KrystynaGrzęda">I, proszę państwa, problem drugi — opowiadam się zdecydowanie przeciw drugiemu wnioskowi mniejszości, który zmierza do zachowania aktualnej struktury organizacyjnej biur pracy. Stworzenie administracji specjalnej zaproponowanej w sprawozdaniu komisji, gdzie uwzględniono propozycje zgłaszane w pierwszym czytaniu w wyniku zresztą przeprowadzonej szerokiej konsultacji wśród dyrektorów wojewódzkich biur pracy, ma na celu usprawnienie działalności wojewódzkich i rejonowych biur pracy dla prowadzenia racjonalnej działalności aktywizacji zatrudnienia, wzmocnienia kompetencji i odpowiedzialności ich dyrektorów oraz przeciwdziałania zjawiskom patologicznym w omawianym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-66.3" who="#KrystynaGrzęda">Pragnę przypomnieć państwu, że w ciągu pierwszych miesięcy funkcjonowania biur pracy w kraju ich struktura organizacyjna pozwalała na zapewnienie sprawnego zarządzania poprzez właściwy przepływ decyzji i informacji, należytą koordynację działań organizacyjnych, merytorycznych i służbowych. Po wejściu w życie ustawy o administracji rządowej, biura pracy zostały włączone w tworzącą się strukturę urzędów rejonowych, co wywołało częściową dezorganizację tego, co z trudem wcześniej zbudowano. Proszę państwa, wydłużony został i utrudniony przepływ informacji między wojewódzkim a rejonowymi biurami pracy. Ogniwo pośrednie, jakim jest kierownik urzędu rejonowego, przekazywanie decyzji oraz ich egzekwowanie, tak istotne dla sprawnego zarządzania, po wprowadzeniu zależności służbowej kierowników rejonowych biur pracy wobec kierowników urzędów rejonowych dla dyrektorów wojewódzkich biur pracy, z formalnego punktu widzenia zostało uniemożliwione. Jest to o tyle istotne, że w projekcie ustawy wprowadza się wymóg opiniowania kandydata na dyrektora wojewódzkiego biura pracy przez wojewódzką radę zatrudnienia, co przy uszczupleniu kompetencji do samodzielnego podejmowania przez dyrektora decyzji oraz przy tak skonstruowanym usytuowaniu rejonowych biur pracy nie ma żadnego racjonalnego uzasadnienia. Nie do rzadkości, proszę państwa, należą przypadki prowadzenia spraw z zakresu ustawy o zatrudnieniu przez innych pracowników urzędu rejonowego, to jest poza rejonowym biurem pracy. Dotyczy to także upoważnień wydawanych przez kierowników urzędów rejonowych do podejmowania w ich imieniu decyzji z zakresu ustawy o zatrudnieniu dowolnie wybranym osobom, to jest z naruszeniem zasad określonych w taryfikatorze.</u>
          <u xml:id="u-66.4" who="#KrystynaGrzęda">Reasumując, stwierdzić należy, że z wyżej wymienionych względów usytuowanie rejonowych biur pracy w urzędach rejonowych powoduje wiele komplikacji, a system podwójnej ich podległości działa paraliżująco, rozkłada kompetencje i odpowiedzialność.</u>
          <u xml:id="u-66.5" who="#KrystynaGrzęda">I, proszę państwa, nie sposób nie odnieść się do propozycji wniosku mniejszości w tej tak bardzo spornej i bolesnej kwestii — czy bezrobotnym jest ten, który posiada gospodarstwo rolne o powierzchni 1 ha, 2, czy 5. Problem ten ma niebagatelny aspekt moralny. I proponuję, proszę państwa, aby każdy z nas rozstrzygnął o tym w swoim sumieniu, wszędzie jest dzisiaj ciężko. Nasze rodziny polskie zostały zaskoczone sytuacją ekonomiczną, której się nie spodziewały. Ludziom trudno jest znaleźć się w tej sytuacji, dramatów jest bardzo wiele zarówno na wsi, jak i w mieście. Trudno dokonać oceny, gdzie jest lżej, gdzie jest trudniej. Uważam, że każdy z nas, biorąc pod uwagę swoje bogate w tym względzie doświadczenia, dokona jak najwłaściwszych rozstrzygnięć w głosowaniu.</u>
          <u xml:id="u-66.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-67.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Na tym lista zgłoszonych mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-67.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze chciał zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-67.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Jeżeli nie, to proszę posła sprawozdawcę, wszystkich posłów, którzy zgłaszali poprawki, przedstawiciela ministerstwa, podsekretarza stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Socjalnej o zebranie się po ogłoszeniu przerwy w saloniku, w celu opracowania zgłoszonych poprawek, gdyż po punkcie interpelacje i zapytania przystąpimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-67.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo pana posła sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#JacekPiechota">Bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy obiadowej odbędą się:</u>
          <u xml:id="u-68.1" who="#JacekPiechota">— wspólne posiedzenie Komisji: Systemu Gospodarczego i Polityki Przemysłowej, Samorządu Terytorialnego i Ustawodawczej poświęcone pierwszemu czytaniu poselskiego projektu ustawy o działalności gospodarczej gminy — w sali nr 102;</u>
          <u xml:id="u-68.2" who="#JacekPiechota">— posiedzenie Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektu ustawy konstytucyjnej o wydawaniu przez Radę Ministrów rozporządzeń z mocą ustaw w sali nr 118 — posiedzenie Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej w sali kinowej w nowym Domu Poselskim.</u>
          <u xml:id="u-68.3" who="#JacekPiechota">Ponadto przypomina się zaproszonym posłom o spotkaniu z Komisją Obrony Narodowej Norwegii o godz. 14 w sali nr 101.</u>
          <u xml:id="u-68.4" who="#JacekPiechota">Chciałam tylko poinformować przed ogłoszeniem przerwy, że dzisiaj będziemy obradować do godziny 18, bez przerwy popołudniowej, czyli 3 godziny. Od 15 do 16.30 — interpelacje i zapytania, potem przechodzimy do głosowania, ewentualnie do następnego punktu porządku dziennego. Posiedzenie dzisiejsze jest krótsze ze względu na obrady Komisji Spraw Zagranicznych w związku z jutrzejszym punktem porządku dziennego. Wszystkich posłów, którzy chcieliby wziąć udział w posiedzeniu komisji, zapraszam.</u>
          <u xml:id="u-68.5" who="#JacekPiechota">Ogłaszam przerwę do godziny 15, punktualnie.</u>
          <u xml:id="u-68.6" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 13 min 35 do godz. 15 min 05)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#TadeuszFiszbach">Wysoka Izbo! Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-69.1" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do rozpatrzenia odpowiedzi na interpelacje i zapytania poselskie, które otrzymują oznaczenie punktu 2 porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-69.2" who="#TadeuszFiszbach">Posłowie: Zbigniew Balik, Antoni Żelazny i Mieczysław Brudniak po ponownej interpelacji w sprawie działań Ministerstwa Finansów, mających na celu nadanie świadczeniom pieniężnym wypłaconym w 1990 r. pracownikom przedsiębiorstw państwowych z zakładowego funduszu socjalnego i mieszkaniowego, charakteru wynagrodzeń i obłożenia ich podatkiem od ponadnormatywnych wynagrodzeń stwierdzają, że udzielona na 68 posiedzeniu Sejmu w dniu 18 lipca 1991 r. odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów Ryszarda Pazury nie została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-69.3" who="#TadeuszFiszbach">Autorzy interpelacji nadal uważają, że decyzje ministra finansów wydano naruszając obowiązujący porządek prawny, przede wszystkim ustawę o zakładowych funduszach socjalnym i mieszkaniowym, ustawę z dnia 27 grudnia 1989 r., ustawę o opodatkowaniu jednostek gospodarki uspołecznionej, a także uchwałę nr 33 Rady Ministrów w sprawie klasyfikacji wynagrodzeń w jednostkach gospodarki uspołecznionej. (Pełny tekst interpelacji w załączniku nr 2 do Sprawozdania Stenograficznego z 61 posiedzenia Sejmu.) Posłowie oczekują trafnej i wyczerpującej odpowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-69.4" who="#TadeuszFiszbach">Odpowiedzi na powyższą interpelację udzieli podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów Ryszard Pazura. Proszę, panie ministrze, o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#RyszardPazura">Pani Marszałku! Wysoka Izbo! Na posiedzeniu Wysokiej Izby w dniu 18 lipca starałem się bardzo szeroko uzasadnić podjęte przez Ministerstwo Finansów decyzje o kwalifikowaniu niektórych wypłat z funduszu socjalnego i mieszkaniowego w 1990 r., w naszej ocenie nieprawidłowych, dokonywanych szczególnie w ostatnich miesiącach roku, jako dopłat do wynagrodzeń mających charakter uzupełniania dochodów pracowniczych. I do merytorycznego uzasadnienia, które w całości podtrzymuję, chcę jeszcze dzisiaj dodać kilka argumentów.</u>
          <u xml:id="u-70.1" who="#RyszardPazura">Po pierwsze, minister finansów i jego aparat nie może pozostawać obojętny wobec sytuacji, jaka miała miejsce w drugiej połowie ubiegłego roku, gdy nie tylko urzędy i izby skarbowe, ale również i inne instytucje, w tym także niektóre zakładowe organizacje związkowe, a także pracownicy, informowały o nieprawidłowych wypłatach z funduszu socjalnego i mieszkaniowego. Przypomnę, że bulwersowało to opinię społeczną, było z całą ostrością podejmowane w rozmowach, jakie prowadził rząd ze związkami zawodowymi, w tym szczególnie z niektórymi organizacjami gałęziowymi tych związków, szczególnie z tymi, w których nie było szans na uruchomienie tego typu środków. Bulwersowało to opinię społeczną dlatego, że załogi niektórych przedsiębiorstw, które nie miały środków na wypłaty z tych funduszy, uznawały to za rażącą niesprawiedliwość.</u>
          <u xml:id="u-70.2" who="#RyszardPazura">Po drugie, nie jest tajemnicą, że niektóre przedsiębiorstwa po ukazaniu się interpretacji Ministerstwa Finansów i wytycznych dla izb i urzędów skarbowych niejako dorabiały dokumentację do wcześniej podjętych wypłat. I nasz aparat dobrze o tym wie, nie jest to tajemnicą.</u>
          <u xml:id="u-70.3" who="#RyszardPazura">Po trzecie, bardzo proszę, aby wziąć pod uwagę fakt, że uwzględniając stanowisko związków zawodowych staraliśmy się działać rozważnie i rozpatrywać wszystkie aspekty tych spraw. Ponadto nie stosowaliśmy sankcji wobec niektórych wypłat mających podobny charakter, dokonywanych innymi drogami. Ponadto tam, gdzie przeciętnie wypłaty były niewielkie, mimo że powszechne, i miały pewne cechy pomocy socjalnej, organy finansowe nie wkraczały.</u>
          <u xml:id="u-70.4" who="#RyszardPazura">Po czwarte, odstąpiliśmy od sankcji wobec zapomóg dla uczniów, rencistów i emerytów, mimo że w niektórych przedsiębiorstwach miały one charakter powszechny i jednolity.</u>
          <u xml:id="u-70.5" who="#RyszardPazura">Pragnę jeszcze raz podkreślić, że nasza interpretacja i wytyczne opierają się, po pierwsze na zapisach ustawy o podatku od wzrostu wynagrodzeń na 1990 r., która zabraniała zaliczkowych gotówkowych wypłat z zysku 1990 r. dopuszczając tego typu wypłaty w formie akcji lub obligacji skarbu państwa. Kwalifikując niektóre wypłaty z funduszu socjalnego i mieszkaniowego w tej części, w której miały one charakter dopłat do wynagrodzeń, trzeba jasno stwierdzić, że ich źródłem były właśnie zaliczkowo uzupełniane fundusze z zysku, na ogół z zysku bieżącego. De facto była to pośrednia forma zaliczkowych wypłat.</u>
          <u xml:id="u-70.6" who="#RyszardPazura">Po drugie, opieramy się na zapisach ustaw o gospodarowaniu funduszem socjalnym i mieszkaniowym art. 6 i 8, które jednoznacznie stwierdzają, że kryteria przyznania zasiłku, świadczenia, zapomogi, pożyczki mają charakter indywidualny i dotyczą konkretnej, indywidualnej sytuacji materialnej, rodzinnej osoby uprawnionej do świadczeń.</u>
          <u xml:id="u-70.7" who="#RyszardPazura">Ustawa nie dopuszcza innych, często stosowanych w praktyce, przepraszam, bardzo śmiesznych kryteriów, np. realizowania świadczeń na podstawie obecności w pracy czy na przykład stażu pracy. Nie ma to nic wspólnego z zapomogami, świadczeniami z tych dwóch funduszy, a przybiera charakter po prostu wynagrodzenia.</u>
          <u xml:id="u-70.8" who="#RyszardPazura">Po trzecie, nasze stanowisko uwzględnia również orzecznictwo Sądu Najwyższego, zgodnie z którym nie mogą wywoływać skutków prawnych czynności, zachowania zmierzające do obejścia przepisów prawa, ponieważ jest to czynienie z prawa użytku niezgodnego z jego przeznaczeniem. W konkretnej sytuacji uznaliśmy, że powszechne, jednolite wypłaty z tych funduszy, często wysokie, dokonane przez zakłady pracy, miały na celu obejście przepisów podatkowych, szczególnie ustawy o opodatkowaniu wzrostu wynagrodzeń.</u>
          <u xml:id="u-70.9" who="#RyszardPazura">Reasumując pragnę poinformować, że z kilkuset przypadków decyzji organów podatkowych w tej sprawie są przypadki ich zaskarżania do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Naczelny Sąd Administracyjny nie rozpatrzył jeszcze tych spraw. Czekamy więc na decyzję sądu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-71.1" who="#TadeuszFiszbach">Czy ktoś z państwa chciałby zabrać głos? Proszę bardzo, są dwa zgłoszenia, proszę kolejno.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#ZbigniewBalik">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Dziękuję panu ministrowi za kolejną odpowiedź. Nie mogę nadal uznać jej za zadowalającą i zgodzić się z nią, gdyż uważam, że wydane przez ministra finansów decyzje były jednak sprzeczne z prawem. Pan minister i dzisiaj, niestety, nie udowodnił, że były one zgodne z prawem w sensie merytorycznym oraz że prawo może działać wstecz, bo były one jednak wydane z wsteczną datą.</u>
          <u xml:id="u-72.1" who="#ZbigniewBalik">Pan minister powołuje się na stwierdzenia, które są dla niego wygodne. W ustawie o zakładowych funduszach socjalnym i mieszkaniowym, roz. 2 art. 4 stwierdza się, że zakład pracy może samodzielnie uzupełniać zakładowy fundusz socjalny z zysku przedsiębiorstwa lub z funduszu utworzonego z części finansowego wyniku działalności, z którego środki są przeznaczone na świadczenia dla pracowników lub dodatkowe wynagrodzenia. Ministerstwo Finansów powyższego unormowania stara się w ogóle nie dostrzegać. Ustawa i jej interpretacje zawarte w publikacjach autoryzowanych również przez agendy rządowe w 1990 r. wyraźnie wskazywały na możliwości wykorzystania nowego układu prawnego, który był ustalony na 1990 r. Przykłady to artykuły w „Rzeczpospolitej” z grudnia 1990 r. i w „Służbie Pracowniczej” z września 1990 r.</u>
          <u xml:id="u-72.2" who="#ZbigniewBalik">Liberalizacja przepisów była pomyślana jako możliwość alternatywna dla kompleksowego gospodarowania funduszami tak socjalnym, jak i wynagrodzeń. Fakt, proszę państwa, że z powyższych rozwiązań prawnych skorzystało nie jedno, nie kilka, nie kilkanaście a kilkaset przedsiębiorstw, świadczy jednoznacznie, że organy tych przedsiębiorstw interpretowały również jednoznacznie rozwiązania prawne. Ciekawe, jak komentować to, że kontrole organów finansowych, które były przeprowadzane w 1990 r. jak również w pierwszym kwartale 1991 r., nie podjęły decyzji o zaliczeniu do wynagrodzeń dopłat do rozmaitych form wypoczynku, wypłacanych z funduszu socjalnego.</u>
          <u xml:id="u-72.3" who="#ZbigniewBalik">Ponadto co najmniej zdziwienie, panie ministrze, może budzić stosowanie zbiorowych sankcji wobec całych załóg przedsiębiorstw. Mogę się zgodzić, możemy się zgodzić z tym, że w określonych przypadkach można kwestionować zasadność wysokości dofinansowania, ale naprawdę godne ubolewania są decyzje kwestionujące zasadność przyznawania takich świadczeń wszystkim pracownikom kilkuset przedsiębiorstw, w tym rodzinom wielodzietnym, rodzinom o niskich dochodach, chłopom-robotnikom i innym.</u>
          <u xml:id="u-72.4" who="#ZbigniewBalik">Moje zastrzeżenie budzi utrzymywanie w tajemnicy treści decyzji ministra finansów, pomimo że komentując odpowiedź pana ministra Misiąga prosiłem o przesłanie treści tej decyzji.</u>
          <u xml:id="u-72.5" who="#ZbigniewBalik">Panie ministrze, zgodnie z wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z 7 września 1989 r. interpretacja niezgodna z prawem nie stanowi podstawy prawnej decyzji podatkowej.</u>
          <u xml:id="u-72.6" who="#ZbigniewBalik">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ponieważ sprawa wraca po raz trzeci i nadal pozostaje różnica zdań, wnioskuję, ażeby całość materiałów związanych z interpelacją skierować do biura prawnego celem opracowania jednoznacznej interpretacji prawnej ustawy sejmowej. Osobiście uważam, że to minister finansów próbuje obejść ustawę o zakładowych funduszach socjalnym i mieszkaniowym, a nie przedsiębiorstwa. Utwierdza mnie w tym fakt, że po naszej interpelacji otrzymałem wiele sygnałów, otrzymałem pisma z przedsiębiorstw popierających moje argumenty i wywody. Ponadto nie wiem, czy resort finansów widzi realne możliwości wyegzekwowania decyzji w warunkach, gdy w wyniku finansowym netto przemysłu za 6 miesięcy wykazano stratę ponad biliona zł, przy obciążeniach tegoż przemysłu zyskiem brutto ponad 24,7 bln zł.</u>
          <u xml:id="u-72.7" who="#ZbigniewBalik">Wiemy, że od tej decyzji odwołało się do sądu wiele przedsiębiorstw, wybierając drogę sądową. Przeciąga to zamknięcie bilansów i stwarza w przedsiębiorstwach wiele kłopotów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-73.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#AntoniŻelazny">Kolejny raz jestem wzruszony troską pana ministra i takim błyskawicznym i szybkim reagowaniem na to, co lud chce. Pan minister raczył raz powiedzieć, że to lud domagał się, żeby ukarać tych, co ośmielili się własnym załogom dać troszkę pieniędzy, w formie — ja już to raz mówiłem — zapomóg. Bo to są faktycznie zapomogi, dzisiaj wypłaty po milion zł za cały rok pracy, to są zapomogi. I dzielono według różnych kryteriów, było to w gestii zakładów, bo ustawa dopuszczała, że zakłady mają własne regulaminy i nimi się kierują. Tym bardziej że w ustawie jest napisane, że regulaminy powinny być realizowane. Nie znaczy to, że muszą one uwzględniać sytuację rodzinną. Jest to pewna mała różnica, niemniej w tej sprawie bardzo istotna.</u>
          <u xml:id="u-74.1" who="#AntoniŻelazny">Chciałem tylko zaznaczyć, że pan minister raczył tutaj powiedzieć, że zakłady naruszyły prawo, zaliczając dodatkowe odpisy na fundusze przed weryfikacją bilansu przedsiębiorstwa. Widzę, że nie wiem, czy lewica wie, co czyni prawica w ministerstwie, czy prawica wie, co lewica, bo mam przed sobą wyjaśnienie doradcy ministra do jednego z zakładów, w którym piszę mniej więcej tak, odczytam to: „Nie ma przeszkód prawnych do dokonywania zaliczkowych odpisów z zysku przedsiębiorstwa zwiększającego jego fundusz przed weryfikacją bilansu za dany rok. Stosowne wyjaśnienia w tej sprawie Ministerstwo Finansów przesłało w piśmie z dn. 19.04…” itd.</u>
          <u xml:id="u-74.2" who="#AntoniŻelazny">Więc jakoś się tutaj mijają wyjaśnienia jednej osoby i drugiej. Ja również przychylam się do wniosku pana posła Balika, żeby tę sprawę rozpatrzyło biuro prawne i żebyśmy mieli jakąś bardziej wiarygodną wykładnię, gdyż to, że nie możemy tutaj znaleźć wspólnego stanowiska, jest dowodem, że jednak te rozbieżności są bardzo istotne. Dowodem na to jest fakt, jak tu pan minister raczył zaznaczyć, że bardzo duża liczba zakładów złożyła skargi do sądu, co dowodzi jednak, że prawda jest raczej po drugiej stronie, to znaczy po stronie zakładów pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-75.1" who="#TadeuszFiszbach">Czy byłyby jeszcze zgłoszenia?</u>
          <u xml:id="u-75.2" who="#TadeuszFiszbach">Pan minister zechce zabrać głos? Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#RyszardPazura">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Po pierwsze, chciałbym wyjaśnić, że nie kwestionowałem ustawowych możliwości zaliczkowego zasilania funduszu socjalnego i mieszkaniowego z zysku, lecz kwestionowałem, i nadal kwestionuję, sposób gospodarowania funduszami, powiązany z zasilaniem tychże funduszy z zysku. Przedsiębiorstwo miało, i ma prawo, na bieżąco zasilać te fundusze z zysku bieżącego, pod warunkiem jednakże, że gospodarowanie tymi funduszami jest prawidłowe i właściwe.</u>
          <u xml:id="u-76.1" who="#RyszardPazura">Po drugie, mamy po prostu wiele wystąpień zakładów, właśnie tego typu, w których zwracają one uwagę na nieprawidłowości. Tak że nie jest to obrona, tylko po prostu, przypomnę jeszcze raz, atmosfera wokół powszechnych i wysokich wypłat w końcówce 1990 r. miała bardzo istotne znaczenie dla ogólnej atmosfery w zakresie wynagrodzeń, płac, gospodarki funduszami w przedsiębiorstwach. Atmosfera ta była bardzo niedobra.</u>
          <u xml:id="u-76.2" who="#RyszardPazura">I po trzecie, spośród kilkuset przedsiębiorstw na razie dwadzieścia kilka wniosków zostało skierowanych do Naczelnego Sądu Administracyjnego i po prostu sąd musi rozstrzygnąć tę kwestię.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-77">
          <u xml:id="u-77.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-77.1" who="#TadeuszFiszbach">Nasz stosunek do sprawy jest następujący: Sejm wysłuchał odpowiedzi na interpelację posłów Zbigniewa Balika, Antoniego Żelaznego oraz Mieczysława Brudniaka i wobec dalszego istnienia rozbieżności kieruje sprawę do Biura Prawnego Kancelarii Sejmu celem sprecyzowania właściwej interpretacji prawnej, określenia praktyki resortu w tym względzie.</u>
          <u xml:id="u-77.2" who="#TadeuszFiszbach">Czy to wystarczy? Pan minister to przyjął? Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-77.3" who="#TadeuszFiszbach">W kolejnej interpelacji poseł Zbigniew Balik stwierdza, że w ostatnim okresie do załóg przedsiębiorstw państwowych coraz częściej dochodzą różne niepokojące wiadomości przekazywane przez środki masowego przekazu, a w szczególności dotyczące zaliczania do wynagrodzeń stanowiących podstawowe opodatkowanie świadczonych do tej pory na rzecz pracowników dopłat do:</u>
          <u xml:id="u-77.4" who="#TadeuszFiszbach">a) pracowniczych biletów miesięcznych;</u>
          <u xml:id="u-77.5" who="#TadeuszFiszbach">b) przewozów pracowników autobusami zakładowymi;</u>
          <u xml:id="u-77.6" who="#TadeuszFiszbach">c) obiadów abonamentowych w zakładach gastronomicznej sieci otwartej oraz posiłków profilaktycznych i regeneracyjnych;</u>
          <u xml:id="u-77.7" who="#TadeuszFiszbach">d) czynszów dla pracowników mieszkających w mieszkaniach służbowych i zakładowych.</u>
          <u xml:id="u-77.8" who="#TadeuszFiszbach">Wydatki te od wielu lat obciążały przedsiębiorstwa. Wiadomości te znajdują potwierdzenie w pismach Ministerstwa Finansów do zakładów pracy, skierowanych następnie na moje ręce, na przykład z dnia 21 marca 1991 r. do Opolskiej Fabryki Mebli w Opolu; z dnia 18 marca 1991 roku do Zakładów Urządzeń Chemicznych „Metalchem” w Kościanie. Stwarza to dla załóg i przedsiębiorstw państwowych poważne zagrożenie, gdyż pociąga za sobą opodatkowanie wzrostu wynagrodzeń podatkiem od ponadnormatywnego wzrostu wynagrodzeń. Praktyka zaś wskazuje, że decyzje takie podejmowane są po fakcie. Mając na uwadze konieczność usunięcia niejasności w prawidłowym stosowaniu obowiązujących przepisów o wynagradzaniu pracowników przedsiębiorstw państwowych, a także występujące wśród załóg pracowniczych objawy zaniepokojenia, autor interpelacji zwraca się o stanowcze i jednoznaczne wyjaśnienie tej sprawy. Odpowiedzi na tę interpelację udzieli podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów, pan Ryszard Pazura. Proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-78">
          <u xml:id="u-78.0" who="#RyszardPazura">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ustawa z 28 grudnia 1990 r. o opodatkowaniu wzrostu wynagrodzeń wprowadziła definicję wynagrodzeń znacznie różniącą się od stosowanej w 1990 r., między innymi z tej przyczyny, o której była mowa w poprzedniej interpelacji. Podstawą definicji wynagrodzeń w 1990 r.  była rzeczywiście uchwała nr 33 Rady Ministrów z 25 marca 1983 r. Zgodnie z obecnym zapisem ustawowym do wynagrodzeń przyjmuje się wszystkie wydatki pieniężne i wszystkie świadczenia w naturze, bądź ich ekwiwalenty, na rzecz pracowników i innych osób fizycznych, realizowane przez podatnika. Zakres świadczeń ujętych w definicji wynagrodzeń jest więc bardzo szeroki. W świetle definicji zalicza się te świadczenia do wynagrodzeń, poza świadczeniami z funduszu socjalnego i mieszkaniowego, które są regulowane w ustawie odrębnie i normy, i granice nie opodatkowanych wypłat z tych funduszy są w roku bieżącym uregulowane.</u>
          <u xml:id="u-78.1" who="#RyszardPazura">Z najczęściej występujących świadczeń należy wymienić te, o których mówi pan poseł, tzn. dopłaty do biletów miesięcznych na dojazdy do pracy, dopłaty do wyżywienia w stołówkach, świadczenia przysługujące z tytułu rozłąki, dopłaty do czynszów mieszkań hotelowych i zakładowych.</u>
          <u xml:id="u-78.2" who="#RyszardPazura">Pragnę poinformować, że problem wziął się z tego, że w ustawie z 22 grudnia 1990 r. norma jako podstawa wyliczenia kwoty wolnej od podatku od wzrostu wynagrodzeń ma charakter historyczny, a więc sięga 1989 r. i nie uwzględnia rozszerzenia zakresu kategorii wynagrodzeń. W związku z tym rząd wykorzystał delegację zawartą w art. 2 ust. 5 ustawy z 22 grudnia 1990 r. o opodatkowaniu wzrostu wynagrodzeń i wydał rozporządzenie Rady Ministrów, które niektóre przychody wyłączyło z rozliczania podatku od wzrostu wynagrodzeń. Wyłączyło między innymi świadczenia przysługujące pracownikom czasowo przeniesionym, realizowane na podstawie odrębnych przepisów oraz dopłaty do biletów na dojazdy do pracy. Myślę, że jest to realizacją również interpelacji.</u>
          <u xml:id="u-78.3" who="#RyszardPazura">Pragnę jeszcze powiedzieć, że lista i sposób wyłączeń znajdujących się w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 23 lipca 1991 r. dotyczy rozliczeń począwszy od 1 stycznia 1991 r., jako że rachunek podatku ma charakter narastający. Lista tych wyłączeń została uzgodniona z krajowymi centralami związków zawodowych — mam na myśli zarówno „Solidarność”, jak i OPZZ.</u>
          <u xml:id="u-78.4" who="#RyszardPazura">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-78.5" who="#RyszardPazura">Czy ktoś chce zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-78.6" who="#RyszardPazura">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-79">
          <u xml:id="u-79.0" who="#ZbigniewBalik">Dziękuję uprzejmie panu ministrowi za odpowiedź. Faktycznie interpelacja była opracowana 1 sierpnia. Dnia 23 sierpnia w „Rzeczpospolitej” ukazało się rozporządzenie Rady Ministrów, które w zasadzie reguluje sprawy, będące przedmiotem interpelacji. Szkoda tylko, że nie zwiedzieliśmy się o tym w I kwartale.</u>
          <u xml:id="u-79.1" who="#ZbigniewBalik">Prosiłbym również pana ministra o interpretację sposobu ustalenia nie zaliczanych do wynagrodzeń dopłat do czynszu za mieszkanie zakładowe, gdyż obawiam się, że kwoty wydane w 1991 r. mogą być częściowo zaliczone do podstawy opodatkowania. Rozporządzenie mówi króciutko, jak to należy ustalać, ale jest potrzebna szersza interpretacja.</u>
          <u xml:id="u-79.2" who="#ZbigniewBalik">Jestem również zdania, że jeżeli powstała nowa definicja normy wynagrodzeń, powinna powstać również nowa definicja normy, żeby pewne kwoty, które były dotychczas świadczone, znalazły się w tej normie w sposób ciągły.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-80">
          <u xml:id="u-80.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję, czy będą kolejne zgłoszenia? Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-80.1" who="#TadeuszFiszbach">Czy pan minister zechciałby odpowiedzieć na te dodatkowe pytania? To znaczy jeśli nie, to pan poseł zadowoli się odpowiedzią później. Pytanie było skierowane dzisiaj, pan poseł chciałby uzyskać odpowiedź, najlepiej oczywiście od razu, tylko nie zawsze można być przygotowanym do odpowiedzi. Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-81">
          <u xml:id="u-81.0" who="#RyszardPazura">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Oczywiście przyjmuję wniosek o wyjaśnienie sposobu liczenia dopłat do lokali i wyłączania z podatku, dlatego że w rozporządzeniu jest sformułowanie ogólne, mówiące, że liczy się to w proporcji do dopłat z I półrocza. Chodzi o to, żeby dokładnie wyjaśnić, jak to stosować. Zgadzam się z tym.</u>
          <u xml:id="u-81.1" who="#RyszardPazura">Co do drugiej kwestii, którą pan poseł poruszył, że trzeba również dostosować normę, to powiem tylko tyle, że jest to bardzo trudna sprawa z dwóch względów. Po pierwsze, chodziło o to, żeby była jakaś ciągłość w ustalaniu podatku, tym bardziej że ustawa podwyższała najniższą normę i dawała możliwości do podwyższenia najniższej normy. W związku z tym przyjęliśmy wówczas następujący sposób rozumowania, i nadal będziemy przy nim obstawać: w zakładach pracy powinno się płacić za pracę, zakładowe systemy wynagradzania powinny być coraz prostsze i nawiązywać do efektów pracy. Powinniśmy więc zawężać listę różnego typu dodatków i świadczeń nie związanych z pracą i jej efektywnością. Ale ponieważ ta kwota wolna oczywiście rosła w miarę wzrostu cen, okazało się to zbyt ostre dla przedsiębiorstw. Stąd też wyłączane są kwoty do określonego poziomu.</u>
          <u xml:id="u-81.2" who="#RyszardPazura">Myślę, że to rozwiązanie miało też pozytywne aspekty, że w niektórych przedsiębiorstwach zrezygnowano z niektórych świadczeń, wprowadzając je po prostu do wynagrodzeń.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-82">
          <u xml:id="u-82.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu ministrowi, stwierdzam że Sejm uznał za wystarczającą odpowiedź na interpelację posła Zbigniewa Balika.</u>
          <u xml:id="u-82.1" who="#TadeuszFiszbach">Czas przeznaczony na interpelacje wprawdzie nie wyczerpał się, ale jest tym razem o wiele więcej zapytań, więc proponuję, abyśmy przeszli do nich. Przedtem jednak proponuję, aby zabrała głos podsekretarz stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Socjalnej, pani Aleksandra Wiktorow, w sprawie zgłoszonej przez posła Zbigniewa Kostrzewę, dotyczącej poczynań rządu zmierzających do likwidacji przywilejów branżowych.</u>
          <u xml:id="u-82.2" who="#TadeuszFiszbach">Potem już w kolejności kilkanaście zapytań.</u>
          <u xml:id="u-82.3" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, pani minister.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-83">
          <u xml:id="u-83.0" who="#AleksandraWiktorow">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ja mam tutaj tak dużo papierów, bo tyle zajmuje spisanie tych wszystkich uprawnień, które mają pracownicy poszczególnych branż, zawodów czy zakładów pracy. Obecnie istnieje kilka rodzajów uprawnień, specjalnie nie mówię „przywilejów”, bo nie wszystkie są przywilejami, różnych grup pracowników.</u>
          <u xml:id="u-83.1" who="#AleksandraWiktorow">Można je podzielić na cztery części. Pierwsze z nich to są przepisy dotyczące szczególnej ochrony stosunków pracy, przede wszystkim zasad rozwiązywania umowy o pracę z pracownikami szczególnie chronionymi, na przykład kobietami w ciąży czy pracownikami w wieku przedemerytalnym, i nie myślę, żeby o tego rodzaju uprawnienia chodziło.</u>
          <u xml:id="u-83.2" who="#AleksandraWiktorow">Następne uprawnienia, to świadczenia w naturze lub ekwiwalencie pieniężnym, wynikające z układów zbiorowych lub umów zakładowych i do tej grupy można również zaliczyć karty branżowe. Jest ich obecnie osiem, tzn. Karta górnika, hutnika, stoczniowca, portowca, pracownika budownictwa, skalnika, nauczyciela i kolejarza.</u>
          <u xml:id="u-83.3" who="#AleksandraWiktorow">Następne uprawnienia wiążą się z ustawą emerytalną i dotyczą wcześniejszego wieku emerytalnego i dodatków za szczególny rodzaj lub charakter pracy. Pozostają jeszcze uprawnienia piąte, ulgi komunikacyjne, ale jeżeli chodzi o ten rodzaj uprawnień, to wyjaśnień udzieli państwu pan minister Waligórski.</u>
          <u xml:id="u-83.4" who="#AleksandraWiktorow">Myślę, że szczególne zainteresowanie wzbudzają świadczenia w naturze i ekwiwalencie pieniężnym, czyli tak zwane deputaty pracownicze. Sprawa z deputatami pracowniczymi, aczkolwiek są one bardzo różnorodne, jest najprostsza i nie wymaga w tej chwili żadnych uregulowań ustawowych. Najczęściej stosowanym deputatem są deputaty opałowe. Pochodzą one bardzo często jeszcze z okresu przedwojennego, częściowo są wprowadzone do zbiorowych układów pracy po wojnie. Uprawnienia do deputatu węglowego są bardzo różne, od 8 ton w górnictwie do, na przykład, 0,8 tony dla samotnych pracowników w przemyśle cukrowniczym.</u>
          <u xml:id="u-83.5" who="#AleksandraWiktorow">W każdej branży uprawnienia te są inne, częściowo są wypłacane w pieniądzach, częściowo w naturze, zresztą w tej chwili coraz częściej jest wypłacany ekwiwalent pieniężny.</u>
          <u xml:id="u-83.6" who="#AleksandraWiktorow">Następne co do częstotliwości stosowania są deputaty naftowy i gazowy, polegające na tym samym, co deputaty węglowe. W tej chwili na przykład przejawiają się również w postaci zniżki opłat za zużycie gazu.</u>
          <u xml:id="u-83.7" who="#AleksandraWiktorow">Pozostałe deputaty bardziej powszechne to są deputaty w przemyśle spożywczym, tzw. śniadaniówka, która przysługuje w zasadzie tylko w naturze.</u>
          <u xml:id="u-83.8" who="#AleksandraWiktorow">Interesującymi deputatami są: prawo do piwa, tytoniu, spirytusu, wina i oleju, z tym że do 1962 r. były one wypłacane w naturze, a od 1962 r. wypłaca się tylko ekwiwalent pieniężny w co roku ustalanym procencie wynagrodzenia w tej branży.</u>
          <u xml:id="u-83.9" who="#AleksandraWiktorow">W tej chwili deputatami, które są wypłacane w naturze, są w zasadzie tylko deputaty przysługujące pracownikom PGR. Na przykład otrzymują oni chyba 582, przepraszam, zaraz sprawdzę, bo tu mam dokładnie, nie jestem w stanie spamiętać, ile tych litrów mleka… W każdym razie otrzymują oni 546 litrów mleka dla pracownika utrzymującego rodzinę, a ponadto na każdego członka rodziny jeszcze 182 litry albo ekwiwalent pieniężny, z tym że jest to ekwiwalent bardzo często wypłacany, znaczy trudno powiedzieć, że wypłacany — dawany w naturze.</u>
          <u xml:id="u-83.10" who="#AleksandraWiktorow">Są też deputaty mniej powszechne, na przykład prawo do ulgowych albo darmowych biletów kinowych, ulgi na komunikację miejską, ulgi w opłatach za radio, telewizję. W zakładach zapałczarskich przysługuje na przykład 70 paczek zapałek rocznie.</u>
          <u xml:id="u-83.11" who="#AleksandraWiktorow">Są również okolicznościowe deputaty, to znaczy w przypadku, gdy w zakładach produkujących porcelanę pracownica wychodzi za mąż lub pracownik się żeni, dostaje serwis na 6 osób.</u>
          <u xml:id="u-83.12" who="#AleksandraWiktorow">Deputaty są różnorodne, ale mają one jedną wspólną cechę, mianowicie wszystkie te deputaty, czy w naturze, czy w ekwiwalencie pieniężnym, są wliczone do wynagrodzenia. To znaczy w statystyce przeciętnego wynagrodzenia, tej, którą publikuje GUS, jest zawsze zawarta wartość tych deputatów, bez względu na to, czy są one wypłacane w naturze czy w pieniądzach. Od wartości tych deputatów obliczane są więc wszelkie podatki oraz składka na ubezpieczenie społeczne.</u>
          <u xml:id="u-83.13" who="#AleksandraWiktorow">Dnia 26 stycznia 1984 r. zakłady pracy, przy okazji ustawy o zasadach wynagradzania, miały pełne prawo zlikwidować istniejące deputaty. W tej chwili to, czy jest jakiś deputat w zakładzie, czy nie, zależy tylko i wyłącznie od zakładu pracy. Były zakłady pracy, które włączyły deputaty do wynagrodzenia, przy czym istniała pełna dowolność włączenia ich do wynagrodzenia zasadniczego, do premii, do składnika wynagrodzenia, jaki w zakładzie ustalono.</u>
          <u xml:id="u-83.14" who="#AleksandraWiktorow">Dlatego też nie ma tu żadnej potrzeby wydawania dodatkowych przepisów, bo problem deputatów jako takich przestał istnieć w momencie, gdy mogą być one włączane do wynagrodzenia, bo są one składnikiem wynagrodzenia.</u>
          <u xml:id="u-83.15" who="#AleksandraWiktorow">Pozostałe uprawnienia pracownicze, uregulowane w kartach branżowych, są też bardzo różne. Dotyczą umundurowania, odznaczeń państwowych, nagród, dni wolnych od pracy, jak również urlopów, na przykład urlopów zdrowotnych. I te właśnie uregulowania musiałyby być zmienione ustawowo, to znaczy są karty o randze ustawy i taka karta branżowa musiałaby być zmieniona, żeby zlikwidować przywileje czy uprawnienia wynikające z karty branżowej. Chociaż wydaje się, że nie wszystkie uprawnienia są bezzasadne, to znaczy w niektórych branżach oczywiście mogłyby istnieć urlopy zdrowotne czy tradycyjne nagrody za długoletnią pracę, nie obciążające specjalnie zakładów pracy o tradycjach wynikających jeszcze sprzed wojny.</u>
          <u xml:id="u-83.16" who="#AleksandraWiktorow">I to w zasadzie wszystko, jeżeli chodzi o te uprawnienia. Jeżeli ktoś jest zainteresowany szczegółami, tym, co komu przysługuje, to jak mówię, mam tutaj wszystkie zestawienia i mogę je udostępnić.</u>
          <u xml:id="u-83.17" who="#AleksandraWiktorow">Zupełnie odrębną sprawą są natomiast ulgi komunikacyjne. Sposób rozwiązania tego problemu, jak mówiłam wcześniej, przedstawi pan minister Waligórski.</u>
          <u xml:id="u-83.18" who="#AleksandraWiktorow">Dziękuję pani minister za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-83.19" who="#AleksandraWiktorow">Teraz poproszę pana ministra komunikacji Ewarysta Waligórskiego o zabranie głosu. Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-84">
          <u xml:id="u-84.0" who="#EwarystWaligórski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Aktualnie według wykazu kategorii osób uprawnionych do bezpłatnych i ulgowych przejazdów środkami komunikacji PKP, PKS i miejskiej sporządzonego w ministerstwie transportu, z PKP korzysta 49 kategorii, tj. 2/3 jeżdżących ma różnego rodzaju ulgi. W PKS są 23 kategorie, tj. 30%, i w komunikacji miejskiej — 18 kategorii osób. Uprawnienia są wydane na mocy ustawy, rozporządzeń i uchwał Rady Ministrów oraz zarządzeń ministrów.</u>
          <u xml:id="u-84.1" who="#EwarystWaligórski">Skutki finansowe przyznanych ulg ponosi budżet państwa — są to dotacje przedmiotowe dla PKP i PKS, oraz budżety terenowe — dotacje dla komunikacji miejskiej. W związku z ciągłym ograniczaniem dotacji na przewozy pasażerskie właśnie w obowiązującym systemie ulg przejazdowych przedsiębiorstwa transportowe upatrywały, i upatrują nadal, istotną przyczynę swej złej kondycji finansowej. W związku z tym nasiliły się naciski załóg pracowniczych i związków zawodowych dążących do ograniczania zakresu uprawnionych do bezpłatnych i ulgowych przejazdów. W PKS dochodziło nawet w niektórych miesiącach do niewpuszczania ludzi, którzy mieli ulgi, i ich nieprzewożenia.</u>
          <u xml:id="u-84.2" who="#EwarystWaligórski">Na wniosek KERM działały dwa międzyresortowe zespoły robocze, których zadaniem było opracowywanie propozycji redukowania zakresu ulg przejazdowych. Został przygotowany projekt ustawy o uprawnieniach do bezpłatnych i ulgowych przejazdów środkami komunikacji, który zawiera ulgi tylko o charakterze socjalnym. W nowych wykazach określono, komu należałoby takie ulgi zostawić, a w niektórych wypadkach rozszerzyć, chodzi więc przede wszystkim o ulgi socjalne i charytatywne, jeśli tak je można nazwać. Tak więc dzieci do lat 4 jeździłyby bezpłatnie i PKP, i PKS, i komunikacją miejską. Dotychczas są znaczne różnice. Dzieci od 7 roku życia tak długo, jak się uczą i studiują, dopóki przysługują im zasiłki rodzinne, miałyby na wszystkie rodzaje transportu 50% zniżki. To samo dotyczyłoby dzieci nie uczęszczających do szkół, ale kalekich i chorych, niepełnosprawnych. Dzieci i młodzież dotknięte inwalidztwem lub niepełnosprawne, uczęszczające do dziennych ośrodków rehabilitacji, przedszkoli i szkół specjalnych, przebywające w ośrodkach szkolno-wychowawczych oraz ich opiekunowie — wszyscy mieliby prawo do bezpłatnych przejazdów wszystkimi rodzajami komunikacji — i komunikacją miejską, i PKS, i PKP. Podobnie inwalidzi wojenni i wojskowi zaliczeni do I grupy inwalidów. Inwalidzi wojskowi i wojenni zaliczeni do innych grup inwalidztwa, inwalidzi I grupy z ogólnego stanu zdrowia oraz inwalidzi narządu ruchu poruszający się na wózkach inwalidzkich otrzymaliby po 50% ulgi, podobnie jak osoby niewidome i ociemniałe. Przewodnicy inwalidów wojennych i wojskowych I grupy, inwalidów I grupy z ogólnego stanu zdrowia oraz niewidomych, ociemniałych, inwalidów narządu ruchu, poruszających się na wózkach inwalidzkich, jeździliby bezpłatnie, jak również żołnierze odbywający zasadniczą służbę wojskową do stopnia st. kaprala włącznie. Emeryci i renciści oraz ich współmałżonkowie niezdolni do pracy i pozostający na ich wyłącznym utrzymaniu, na których pobierają dodatki rodzinne, mieliby 2 przejazdy w roku z 50% ulgą, a osoby, które ukończyły siedemdziesiąty rok życia — bezpłatną komunikację miejską.</u>
          <u xml:id="u-84.3" who="#EwarystWaligórski">I to byłoby mniej więcej wszystko. Jaka jest to skala, mogę Wysokiej Izbie przedstawić na przykładzie PKP. Polskie Koleje Państwowe po podwyżkach, które teraz wchodzą, zbiorą za cały rok ok. 2,8 bln zł, czyli niecałe 3 bln zł. Natomiast według wyliczeń PKP ruch pasażerski kosztuje od 12 do 15 bln zł., na co PKP otrzyma w tym roku 2 bln zł. Powstaje więc luka 10 bln. Uzupełnia ją się z dochodów, osiągniętych przez PKP w ruchu towarowym. Wynoszą one 20,5 bln zł. Ale ceny ruchu towarowego są już za wysokie i mogłyby być wtedy obniżone niemal o połowę. Jest to nasza przyszłość, gdyż w tej chwili samochody bardzo konkurują z koleją, która jest za droga, nie daje ulg i upustów, ma maksymalne taryfy. Pieniądze pochłania bilans w ruchu pasażerskim.</u>
          <u xml:id="u-84.4" who="#EwarystWaligórski">Chciałbym zaznaczyć jeszcze jedną sprawę — różnicę między ruchem samochodowym miejskim i kolejowym. Państwo buduje drogi kołowe, utrzymuje je, zimą nawet posypuje piaskiem czy solą, nie zawsze dostatecznie, opłaca policję. Przedsiębiorstwa komunikacyjne za to nie płacą. Natomiast PKP samo buduje infrastrukturę, utrzymuje, opłaca służbę ochrony kolei, która odgrywa rolę policji, kontrolerów.</u>
          <u xml:id="u-84.5" who="#EwarystWaligórski">Jest to ten nierówny start, który wywołuje rzeczywiście duże perturbacje. W chwili obecnej, co państwo zauważają, kolej nie ma innego wyjścia i musi radykalnie zmniejszać ruch, szczególnie linie boczne i wąskotorowe, gdyż koszt przewozu 1 tony, 1 pasażera jest w PKP około 40 razy wyższy niż w innych środkach transportu i komunikacji.</u>
          <u xml:id="u-84.6" who="#EwarystWaligórski">Oczywiście, że taki trend jest wszędzie, nie chciałbym o tym już w tej chwili mówić, bo to nie dotyczy bezpośrednio ulg. Dotyczy jedynie pośrednio.</u>
          <u xml:id="u-84.7" who="#EwarystWaligórski">Gdyby były jakieś pytania, to będę na nie odpowiadał.</u>
          <u xml:id="u-84.8" who="#EwarystWaligórski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-84.9" who="#EwarystWaligórski">Proszę, pan poseł Zbigniew Kostrzewa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-85">
          <u xml:id="u-85.0" who="#ZbigniewKostrzewa">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałem i pani minister, i panu ministrowi podziękować, ale nie bardzo mogę, ponieważ prawdopodobnie państwo nie zrozumieli mojej intencji, intencji mojego wniosku.</u>
          <u xml:id="u-85.1" who="#ZbigniewKostrzewa">Stawiałem wniosek pod adresem rządu o przedstawienie nam koncepcji programu likwidacji czy też pozostawienia przywilejów. Nie chodzi o to, że będziemy likwidować jakieś tam przywileje. Chodzi o to, żebyśmy mieli pełną jasność, jakie przywileje będziemy likwidować i kiedy, a jakie zostawiamy i dlaczego. I to jest ta generalna myśl mojego wniosku. Przecież nikt rozsądny nie sądzi, że trzeba wszystko en masse generalnie likwidować. Istnieją przecież przywileje, które muszą pozostać. Przywilej nie zawsze musi się kojarzyć źle, nie zawsze musi mieć pejoratywny charakter.</u>
          <u xml:id="u-85.2" who="#ZbigniewKostrzewa">Mnie chodziło generalnie o przedstawienie programu, koncepcji likwidacji czy pozostawienia zasadniczych przywilejów.</u>
          <u xml:id="u-85.3" who="#ZbigniewKostrzewa">I chciałbym również wiedzieć, jaki jest harmonogram i jaka jest realizacja tego programu. Z tej częściowej tylko informacji wynika, że to idzie dość wolno. A mówiłem o tym, i taki wniosek w moim umyśle, że tak powiem, się zrodził z okazji debaty nad ustawą, którą Wysoka Izba przyjęła na ubiegłym posiedzeniu — ustawą o odpłatności za leki i artykuły sanitarne. Ustawa ta, jak wiadomo, powtórzę to jeszcze raz, likwiduje jedyny przywilej służby zdrowia, jakim były bezpłatne leki. I to była ta moja generalna myśl. Sądzę, że tutaj doszło do pewnego nieporozumienia. Ja tu nie mam pretensji do tego dysponenta, który prawdopodobnie rządowi taką partyturę rozpisał. Dlatego też, żeby tutaj nie rozwlekać tej historii, przyjmuję te informacje, zarówno pani minister, jak i pana ministra. Tym bardziej że jest to mój minister, bo ja jestem kolejarzem.</u>
          <u xml:id="u-85.4" who="#ZbigniewKostrzewa">Sądzę, że taka informacja była w ogóle potrzebna i służbie zdrowia, i nam, żeby pokazać przynajmniej skalę problemu, przed jakim stoimy, przed jakim będzie stał przyszły rząd. Jest to zapewne proces, który będzie trwał, ale chcielibyśmy wiedzieć, jaką generalnie koncepcję w tym zakresie ma rząd.</u>
          <u xml:id="u-85.5" who="#ZbigniewKostrzewa">Chcę podziękować i powiedzieć, że ta informacja, bo zarzucano mi to z różnych stron, była wcale nie dlatego, że rozpoczęła się kampania wyborcza.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-86">
          <u xml:id="u-86.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-86.1" who="#TadeuszFiszbach">Przechodzimy obecnie do rozpatrzenia odpowiedzi na zapytania poselskie.</u>
          <u xml:id="u-86.2" who="#TadeuszFiszbach">Pierwsze zapytanie skierowali posłowie: Józefa Hennelowa, Jerzy Zdrada i Jan Rokita w sprawie wypożyczenia Stanom Zjednoczonym obrazu Leonarda da Vinci „Dama z łasiczką”.</u>
          <u xml:id="u-86.3" who="#TadeuszFiszbach">Proszą o sprecyzowanie tego pytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-87">
          <u xml:id="u-87.0" who="#JózefaHennelowa">Panie Ministrze! Zobowiązani przez krakowskie środowiska pracowników muzeów i historyków sztuki zwracamy się z zapytaniem o przyczynę podjętej przez pana ministra decyzji wypożyczenia Stanom Zjednoczonym na wystawę obrazu Leonarda da Vinci „Dama z łasiczką” znajdującego się w zbiorach i pod opieką Muzeum Czartoryskich w Krakowie. Stało się to wbrew stanowisku odpowiedzialnego za obraz kierownictwa muzeum i wbrew międzynarodowym ustaleniom, które od 20 przeszło lat zgodnie przyjmują, że dzieł tej miary nie wypożycza się, nie przewozi, przede wszystkim ze względów bezpieczeństwa. Decyzja wypożyczenia obrazu na wystawę waszyngtońską była zaskoczeniem dla opinii publicznej, ponieważ wcześniej pan minister, jako odpowiedzialny kustosz obrazu, udzielił władzom amerykańskim odpowiedzi negatywnej. Dyrekcja Muzeum Narodowego w Krakowie podała się w związku z tym do dymisji, co w środowisku krakowskim przyjęte zostało z rozgoryczeniem. Tylko zmiana decyzji, zgodna z pierwszymi i jedynie odpowiedzialnymi ustaleniami, mogłaby oddalić zarzut mało odpowiedzialnego gospodarowania dobrami kultury, stanowiącymi tak bezcenne dobro publiczne.</u>
          <u xml:id="u-87.1" who="#JózefaHennelowa">Nasze zapytanie skierowane do pana ministra przeszło 3 tygodnie temu wymaga uzupełnienia, ponieważ w tym czasie pan minister wyjaśniał w telewizji tę kwestię, dorzucił jakby nowe argumenty. W związku z tym, że podstawową informacją było to, iż pan minister wobec decyzji pana prezydenta Lecha Wałęsy powziętej w Stanach Zjednoczonych, wobec obietnicy złożonej prezydentowi Stanów Zjednoczonych, przekazał obraz do dyspozycji pana prezydenta, nasze zapytanie brzmi: Jak w związku z tym rozkłada się odpowiedzialność za dzieło sztuki i kto będzie odpowiadał w razie realizacji tej całej sprawy, kto będzie podpisywał umowę i czuwał nad bezpieczeństwem obrazu w czasie podróży i wystawy?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-88">
          <u xml:id="u-88.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-88.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-89">
          <u xml:id="u-89.0" who="#MarekRostworowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Muzeum Czartoryskich jest od 1800 r. instytucją prywatną. W 1949 r. z powodu nieobecności w kraju małoletniego właściciela czy też spadkobiercy tego muzeum zostało ono przejęte w zarząd i użytkowanie państwa. I taki jest jego stan prawny, z tym że Adam Karol Czartoryski, obecny właściciel tego muzeum, prowadzi postępowanie w sprawie założenia fundacji. Jest już napisany statut tej fundacji i prawdopodobnie będzie ona zarejestrowana w końcu września lub w początku października.</u>
          <u xml:id="u-89.1" who="#MarekRostworowski">O wypożyczenie obrazu zwrócił się dyrektor Narodowej Galerii w Waszyngtonie latem zeszłego roku. Odpowiedź była odmowna.</u>
          <u xml:id="u-89.2" who="#MarekRostworowski">Teraz nastąpiły te fakty, o których mówiła już pani poseł Hennelowa, tzn. prezydent Wałęsa podczas swojej wizyty w Waszyngtonie poproszony przez prezydenta Busha o pożyczenie tego obrazu na wielką wystawę upamiętniającą odkrycie Ameryki przez Kolumba, w 500-lecie tego faktu, obiecał ten obraz. Właściciel muzeum Adam Czartoryski 18 lipca złożył nam na piśmie swoje oświadczenie, w którym zgadza się na wypożyczenie obrazu, a uczynił to już wpierw w rozmowach z Amerykanami. Zgadza Się na nie pod warunkiem, że obraz po zakończeniu wystawy wróci natychmiast do Krakowa. To jest duża wystawa, bardzo reprezentacyjna, gdzie z całego świata są wypożyczone dzieła sztuki. O tym nie będę szerzej mówił.</u>
          <u xml:id="u-89.3" who="#MarekRostworowski">Interpelacja, czy też raczej zapytanie było oparte po części na opinii profesora Stanisława Nachlika, którą wydał wiele lat temu, gdy zwracano się o wypożyczenie tego obrazu. Stwierdził on wówczas, że obraz nie powinien być wypożyczony ze względu na jego sytuację prawną, a mianowicie dlatego, że mógłby być przez właściciela reklamowany sądownie, gdy się znajdzie poza granicami Polski i wtedy sąd musi ten obraz wydać.</u>
          <u xml:id="u-89.4" who="#MarekRostworowski">Tych pytań było wiele i jeszcze 30 i 25 lat temu zwracali się Amerykanie, zwracali się Japończycy, zwracali się Kanadyjczycy i zawsze odpowiadano odmownie.</u>
          <u xml:id="u-89.5" who="#MarekRostworowski">Otóż w opinii profesora Nachlika nie wzięto pod uwagę oczywiście dwóch faktów, bo to jest dawna opinia, oparta na jego opinii opracowywanej na życzenie muzeum jakieś 25 lat temu. A mianowicie, że w Stanach Zjednoczonych obowiązuje ustawa z 1965 r., która przewiduje, że jeżeli rząd Stanów Zjednoczonych wypożycza dzieło sztuki o dużym znaczeniu dla państwa i jest ono wpisane wtedy do rejestru federalnego, to żaden pozew sądowy nie zostaje przyjęty w takim przypadku. To jest jedna okoliczność. Druga to ta, że dopiero kilka lat temu nawiązaliśmy kontakt z właścicielem przebywającym za granicą, który deklaruje całkiem otwarcie, że żadnych pretensji do obrazu nie zgłasza, zgłaszał nie będzie, wręcz przeciwnie, tak jak powiedziałem, zakłada fundację państwowo-rodziną, której ten obraz oczywiście jest częścią.</u>
          <u xml:id="u-89.6" who="#MarekRostworowski">A więc jakie ryzyko pozostaje, bo nie jest to ryzyko przejęcia przez właściciela. Pozostaje ryzyko transportu. Ryzyko transportu, które polega na dwóch możliwych szokach. Jeden to jest szok klimatyczny. Wiadomo, że zmiany temperatury i wilgotności mogą się odbić na dziele sztuki. Druga sprawa, to jest szok fizyczny, który po prostu może ten obraz zniszczyć.</u>
          <u xml:id="u-89.7" who="#MarekRostworowski">Jeśli chodzi o pierwsze, to przy obecnym stanie techniki jest rzeczą pewną, że temperaturę i wilgotność powietrza można regulować z dużą dokładnością, na pewno oczywiście w czasie eksponowania w Stanach Zjednoczonych, ale także w czasie transportu przez wypełnienie ścianek pomiędzy skrzynią zawierającą sam obraz, małą skrzynią, a skrzynią zewnętrzną, sezonowaną w miejscu jego przechowywania, żelem krzemionkowym, który utrzymuje stan wilgotności powietrza. Tak że tych zmian nie ma powodu się obawiać, to określiła komisja konserwatorska, którą utworzono w muzeum, aby zdecydować o warunkach tego transportu. Szok fizyczny, który wstrzymywał też przed transportem tego obrazu, to w ostatecznym wymiarze katastrofa samolotu. To zdarza się statystycznie raz na dwa miliony godzin lotu, a więc w ciągu 12 godzin lotu tam i z powrotem do Stanów Zjednoczonych, to jest 0,000006 możliwości takiego wypadku, tak mówi statystyka.</u>
          <u xml:id="u-89.8" who="#MarekRostworowski">Transport samolotowy jest określony w materiałach na tegoroczną konferencję międzynarodową w sprawie transportu dzieł sztuki, jako najwłaściwszy, ponieważ nie przenoszą się drgnienia samolotu, rezonans drgań, bo to jest największym niebezpieczeństwem. One mają tę częstotliwość, że nie przenoszą się na opakowanie i na deskę obrazu, dlatego zalecany jest transport lotniczy bardziej aniżeli transport samochodowy czy transport pociągiem. To tyle, jeśli chodzi o te warunki.</u>
          <u xml:id="u-89.9" who="#MarekRostworowski">Wypożyczeniu obrazu sprzeciwiłem się jako kustosz państwowego muzeum, kiedy to zależało praktycznie ode mnie. Było moim obowiązkiem nie dopuścić do ryzyka w stosunku do obrazu tak rzadkiego i cennego, w dodatku nie stanowiącego własności państwa. Dziś wobec zgody właściciela obrazu, udzielonej pod warunkiem powrotu obrazu do Krakowa, oraz decyzji prezydenta, głowy państwa, w którego zarządzie i użytkowaniu pozostają prywatne zbiory Czartoryskich, moja kompetencja i odpowiedzialność — bo o to pytała pani poseł Hennelowa — nie obejmują wypożyczenia, tylko zgodę na wywiezienie obrazu za granicę. W tej sytuacji, biorąc pod uwagę statystyczną znikomość ryzyka, nie sprzeciwiam się decyzji wypożyczenia obrazu podjętej przez prezydenta i godzę się na jego wywiezienie.</u>
          <u xml:id="u-89.10" who="#MarekRostworowski">Prezydent, wybrany w powszechnych wyborach, jest dla mnie symbolem demokratycznej władzy w państwie i nie chcę podważać jego obietnicy i autorytetu bez stanowczej przyczyny. Nie widzę też powodu do podejrzliwości wobec właściciela obrazu, który odziedziczonemu po przodkach Muzeum Czartoryskich nadaje obecnie status fundacji. To tyle miałbym do powiedzenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-90">
          <u xml:id="u-90.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu ministrowi za udzielenie odpowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-90.1" who="#TadeuszFiszbach">Są dodatkowe zapytania?</u>
          <u xml:id="u-90.2" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, panie pośle. Pan poseł Jerzy Zdrada, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-91">
          <u xml:id="u-91.0" who="#JerzyZdrada">Panie ministrze, mam takie pytanie, to znaczy konstatację. Otóż opinię swoją profesor Nachlik, jak wiem, powtórzył w ostatnich tygodniach i przesłał do kancelarii pana prezydenta Rzeczypospolitej. To jedna uwaga do wyjaśnienia, które otrzymaliśmy. Druga jest nieco szerszej natury. Mianowicie sprawa jest bardzo głośna zarówno w kraju, jak i poza granicami, oczywiście w środowiskach muzealnych i konserwatorskich przede wszystkim, i mam tutaj pytanie, czy ten wypadek jest precedensem w skali krajowej czy europejskiej. To jest jedna rzecz.</u>
          <u xml:id="u-91.1" who="#komentarz">(Minister Marek Rostworowski: Przepraszam, bo nie zrozumiałem pytania.)</u>
          <u xml:id="u-91.2" who="#JerzyZdrada">Czy to jest precedens, tego rodzaju wypożyczenie?</u>
          <u xml:id="u-91.3" who="#komentarz">(Minister Marek Rostworowski: W praktyce.)</u>
          <u xml:id="u-91.4" who="#JerzyZdrada">Tak, w praktyce oczywiście. I teraz dalsza sprawa. Jak to wypożyczenie będzie wpływało na międzynarodowy autorytet, bardzo wysoki dotychczas, naszych środowisk muzealnych i konserwatorskich?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-92">
          <u xml:id="u-92.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-92.1" who="#TadeuszFiszbach">Pan poseł Jan Rokita, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-93">
          <u xml:id="u-93.0" who="#JanRokita">Panie ministrze, cieszę się z tego, że pan oświadczył z tej trybuny, że to jest pańska decyzja, że pan zgadza się z tą decyzją i wydaje zgodę na wyjazd tego dzieła sztuki, najcenniejszego dzieła sztuki w polskich zbiorach, do Stanów Zjednoczonych, ponieważ oglądając program telewizyjny, poświęcony temu zagadnieniu, w którym pan wziął udział, odniosłem wrażenie, że pan twierdził wobec opinii publicznej, iż to nie jest pańska decyzja, iż pan się z tą decyzją nie zgadza, a tę decyzję podjął kto inny, w moim przekonaniu, niekompetentny w tej sprawie. Tak że chodziło tu o ustalenie pewnej odpowiedzialności. Chciałbym, żeby to pan potwierdził, że pan jako minister kultury wziął odpowiedzialność za ryzyko związane ze zniszczeniem bądź jakimikolwiek zagrożeniami dla najcenniejszego w polskich zbiorach dzieła sztuki. To jest rzecz pierwsza.</u>
          <u xml:id="u-93.1" who="#JanRokita">I wreszcie skoro tak właśnie jest, i jeśli pan minister to potwierdzi, to ja chcę panu ministrowi uświadomić do końca to, że jeśli taka jest pańska decyzja, to ona jest wydana wbrew stanowisku Narodowej Rady Kultury, wbrew stanowisku władz Muzeum Narodowego w Krakowie, które, jak dzisiaj to jeszcze potwierdziliśmy, konsekwentnie wobec tej decyzji składają w całości dymisję, wbrew sejmowej komisji kultury, wbrew posłom i senatorom z województwa krakowskiego i wbrew rozmaitym środowiskom opinii publicznej w Krakowie. Jeśli w takich warunkach pan tę decyzję podejmuje, to pan będzie za nią ponosił pełną odpowiedzialność. Oczekuję od pana bardzo jasnej deklaracji w tej sprawie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-94">
          <u xml:id="u-94.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-94.1" who="#TadeuszFiszbach">Trzech posłów zadało pytania.</u>
          <u xml:id="u-94.2" who="#TadeuszFiszbach">Czy jeszcze pani Hennelowa? Już nie.</u>
          <u xml:id="u-94.3" who="#TadeuszFiszbach">Na tym byśmy zakończyli dyskusję. Państwo mieli prawo dodatkowo pytać.</u>
          <u xml:id="u-94.4" who="#TadeuszFiszbach">Proszę pana ministra o udzielenie odpowiedzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-95">
          <u xml:id="u-95.0" who="#MarekRostworowski">Więc czy to jest precedens? Nie sądzę, żeby to był precedens i na pewno nie jest. Dlatego że tego rodzaju zbieg decyzji, jak obietnica prezydenta i zgoda właściciela, nie powinien się powtórzyć, zwłaszcza że wywołało to duży rezonans w opinii społecznej. Nie uważam, żeby to miał być precedens, aczkolwiek z całą pewnością pytania i prośby o wypożyczenie tego obrazu będą się powtarzały, bo się powtarzają od wielu, wielu lat.</u>
          <u xml:id="u-95.1" who="#MarekRostworowski">Jaki to będzie miało rezonans w opinii społecznej? Jesteśmy świadkami tego rezonansu. Jeśli chodzi o opinię zagraniczną, trudno mi powiedzieć. Była mowa w opinii profesora Nachlika o ustaleniach międzynarodowych. Otóż ustaleń takich nie ma. Dwukrotne wypożyczenie Mony Lisy przez Francuzów — raz do Japonii drugi raz do Stanów Zjednoczonych — wywołało także protesty w środowiskach muzealnych. Ta rzecz jest znana.</u>
          <u xml:id="u-95.2" who="#MarekRostworowski">Pan poseł Rokita pyta, czyja to jest decyzja? Ja to powiedziałem wyraźnie, decyzję o wypożyczeniu obrazu podjął prezydent i właściciel obrazu. Decyzja o zezwoleniu na wywóz należy do ministra. Tak że można powiedzieć, że gdyby minister tego zezwolenia nie dał, obraz by nie wyjechał i wobec tego odpowiedzialny za tę decyzję jest minister. Pan powiedział, że to jest wbrew stanowiskom różnych środowisk. Wiem o tym. Postarałem się uzasadnić, dlaczego zgodziłem się na wywóz obrazu. Wypożyczenie nie było moim dziełem, było dokonane przez innych. Wypożyczającym nie jest muzeum, wypożyczającym nie jest minister kultury, wypożyczającym jest Kancelaria Prezydenta, prezydent Rzeczypospolitej. Tak to się przedstawia.</u>
          <u xml:id="u-95.3" who="#MarekRostworowski">Dziękujemy panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-95.4" who="#MarekRostworowski">Drugie z kolei zapytanie postawili poseł Stanisław Stasiak i grupa posłów w sprawie kryteriów, którymi kieruje się rząd w polityce kadrowej.</u>
          <u xml:id="u-95.5" who="#MarekRostworowski">Bardzo proszę posła Stanisława Stasiaka o sprecyzowanie zapytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-96">
          <u xml:id="u-96.0" who="#StanisławStasiak">W imieniu 25 posłów, którzy złożyli podpisy pod skierowanymi do premiera zapytaniami, dzisiaj czynię to po raz wtóry. Po pierwsze — jakimi kryteriami kieruje się Urząd Rady Ministrów w polityce kadrowej, szczególnie w doborze wojewodów?</u>
          <u xml:id="u-96.1" who="#StanisławStasiak">I pytanie drugie — proszę o przedłożenie zmian kadrowych, zwłaszcza na stanowiskach wojewodów, z uwzględnieniem opcji politycznych odwołanych i nowo powołanych, ich wykształcenia oraz uwzględniania opinii sejmików wojewódzkich.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-97">
          <u xml:id="u-97.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-97.1" who="#TadeuszFiszbach">Bardzo proszę o zabranie głosu szefa Urzędu Rady Ministrów, pana Krzysztofa Żabińskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-98">
          <u xml:id="u-98.0" who="#KrzysztofŻabiński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu prezesa Rady Ministrów przestawiam odpowiedź na zapytanie pana posła Stanisława Stasiaka postawione w Sejmie na posiedzeniu w dniu 19 lipca 1991 r. w sprawie kryteriów, którymi kieruje się rząd w polityce kadrowej, w tym także przy obsadzie stanowisk wojewodów.</u>
          <u xml:id="u-98.1" who="#KrzysztofŻabiński">Panie Marszałku! Panie i Panowie! Przyjęta przez premiera Bieleckiego naczelna zasada polityki kadrowej brzmi: dobierać kadry najbardziej przydatne do realizacji zadań wynikających z obecnego etapu przekształceń gospodarczych. Zasada ta jest więc wynikiem pewnego kompromisu pomiędzy potrzebami a możliwościami. Nie ma bowiem dominacji jednego ugrupowania czy stronnictwa politycznego o klarownej strategii we wszystkich dziedzinach gospodarki. Nie ma także przygotowanych wcześniej kadr o niezbędnych kwalifikacjach zawodowych, sprawdzonych i zweryfikowanych w toku ich działalności politycznej. Nie ulega przecież wątpliwości, że osoby pełniące kierownicze funkcje państwowe są jednocześnie osobami na stanowiskach politycznych. Dlatego też przyjęte zostało, co jest oczywiste, że dobór na kierownicze stanowiska państwowe w ministerstwach, urzędach centralnych i urzędach wojewódzkich oparty musi być nie tylko na kwalifikacjach formalnych, ale także na akceptacji opcji politycznej reprezentowanej przez rząd i indywidualnej ocenie kandydata. Stąd przyjęto następujące kryteria polityki kadrowej obowiązujące przy doborze kadr na kierownicze stanowiska państwowe:</u>
          <u xml:id="u-98.2" who="#KrzysztofŻabiński">— zdecydowanie i zaangażowanie w realizacji kierunków strategii gospodarczej realizowanej przez rząd;</u>
          <u xml:id="u-98.3" who="#KrzysztofŻabiński">— wysokie kwalifikacje zawodowe potwierdzone wiedzą fachową i odpowiednim doświadczeniem zawodowym;</u>
          <u xml:id="u-98.4" who="#KrzysztofŻabiński">— uzdolnienia organizatorskie i kierownicze;</u>
          <u xml:id="u-98.5" who="#KrzysztofŻabiński">— oraz umiejętność dostosowywania działań i podejmowanych decyzji do szybkich przemian gospodarczych i społecznych.</u>
          <u xml:id="u-98.6" who="#KrzysztofŻabiński">Zgodnie z Konstytucją Rzeczypospolitej oraz ustawą o zasadach wynagradzania osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe, do kierowniczych stanowisk państwowych zaliczane są w ministerstwach i urzędach centralnych stanowiska: ministra, sekretarza stanu, podsekretarza stanu, kierownika urzędu centralnego, zastępcy kierownika urzędu centralnego, dyrektora generalnego oraz stanowiska kierownicze w Polskiej Akademii Nauk i Narodowym Banku Polskim. Do kierowniczych stanowisk państwowych zaliczane są również stanowiska wojewodów i wicewojewodów. Prezes Rady Ministrów projektując skład rządu przedstawia Sejmowi Rzeczypospolitej kandydatów na stanowiska ministrów i kierowników naczelnych organów administracji państwowej. Na inne kierownicze stanowiska państwowe w tych jednostkach, a więc na stanowiska sekretarzy, podsekretarzy stanu i dyrektorów generalnych oraz stanowiska wiceprezesów urzędów centralnych, premier powołuje kandydatów zgłoszonych przez ministrów lub kierowników urzędów centralnych.</u>
          <u xml:id="u-98.7" who="#KrzysztofŻabiński">Ustawy o utworzeniu urzędu ministra czy urzędu centralnego nie określają liczby kierowniczych stanowisk w tych jednostkach. Potrzeba utworzenia każdego takiego stanowiska jest wcześniej zgłaszana przez zainteresowanego ministra i kierownika urzędu centralnego, obszernie uzasadniana i skrupulatnie analizowana przez prezesa Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-98.8" who="#KrzysztofŻabiński">Obecnie w ministerstwach i urzędach centralnych, łącznie z Polską Akademią Nauk, obsadzonych jest 191 stanowisk zaliczanych do tzw. erki. Po dniu 4 stycznia 1991 r., tj. po powołaniu na stanowisko premiera Bieleckiego, odwołanych zostało z tych stanowisk 111 osób, a powołanych 110. W tym np. odwołanych zostało 45 podsekretarzy stanu, a powołanych zostało 37, odwołanych zostało 21 dyrektorów generalnych, powołanych zostało 22.</u>
          <u xml:id="u-98.9" who="#KrzysztofŻabiński">Odwołanie, podobnie jak powołanie, następuje także na wniosek ministra lub kierownika urzędu. Przyczyny odwołania, podawane w uzasadnieniu przez wnioskodawcę, to: rezygnacja, przebudowa struktury organizacyjnej bądź też konieczność zmiany na stanowisku spowodowana potrzebą dostosowania składu kierownictwa do zadań przyjętych do realizacji na danym etapie przekształceń gospodarczych. Nieraz też do odwołanej osoby nie ma nawet obiekcji, ale pojawia się kandydat o wyższych kwalifikacjach zawodowych, zdolnościach organizacyjnych i predyspozycjach kierowniczych, który daje rękojmię, że będzie lepiej wykonywał zadania na tym stanowisku niż osoba dotychczasowa.</u>
          <u xml:id="u-98.10" who="#KrzysztofŻabiński">Mówiąc o polityce kadrowej przy obsadzaniu kierowniczych stanowisk państwowych w ministerstwach i urzędach centralnych, chciałbym również poinformować Wysoką Izbę o kryteriach obsadzania stanowisk wojewodów. Wojewoda jest przede wszystkim przedstawicielem rządu na obszarze województwa i do niego należą wszystkie sprawy z zakresu administracji rządowej. Stąd też od kandydatów na stanowiska wojewodów wymagana jest pełna znajomość i akceptacja polityki rządu we wszystkich sprawach, w tym także w sprawach społeczno-politycznych, ekonomicznych, oraz znajomość problemów danego województwa, a nade wszystko umiejętność realizowania polityki rządu.</u>
          <u xml:id="u-98.11" who="#KrzysztofŻabiński">Wojewoda, jako reprezentant rządu w województwie, powinien się cieszyć pełnym zaufaniem rządu i prezesa Rady Ministrów. Trudno sobie wyobrazić, aby wojewodą mogła być osoba nie podzielająca kierunku polityki rządu albo na przykład osoba będąca członkiem organizacji politycznej czy społeczno-politycznej pozostającej w wyraźnej opozycji wobec rządu.</u>
          <u xml:id="u-98.12" who="#KrzysztofŻabiński">Wojewoda, będąc przedstawicielem rządu w województwie, ma obowiązek realizować jego politykę. Stąd też przy doborze kandydatów te dane mają istotne znaczenie. Prezesowi Rady Ministrów zależy, aby wojewoda cieszył się również poparciem sejmiku samorządowego oraz działających na terenie województwa organizacji politycznych i społeczno-zawodowych. Dlatego też, spełniając wymóg zawarty w ustawie o samorządzie terytorialnym, każdorazowo zasięga się opinii sejmiku, uwzględnia się też w miarę możliwości stanowisko organizacji działających w województwie. Chodzi bowiem o to, aby kandydat na wojewodę obok wiedzy zawodowej, doświadczenia życiowego, zaufania prezesa Rady Ministrów miał również poparcie społeczności wojewódzkiej.</u>
          <u xml:id="u-98.13" who="#KrzysztofŻabiński">Tymi kryteriami kieruje się prezes Rady Ministrów przy powoływaniu osób na stanowiska wojewodów. W okresie od 4 stycznia 1991 r., tj. od dnia objęcia przez Jana Krzysztofa Bieleckiego funkcji prezesa Rady Ministrów dokonano następujących zmian na stanowiskach wojewodów: odwołano 11, a powołano 10 wojewodów. Obecnie wakaty na tym stanowisku występują w województwie łomżyńskim i kaliskim. Na 10 powołanych wojewodów 4 z nich pełniło funkcje wicewojewodów, tak było w województwach: gorzowskim, sieradzkim, tarnobrzeskim i we wrocławskim. Należy zwrócić uwagę, że w województwie słupskim formalności związane ze zmianą na stanowisku wojewody były rozpoczęte w czasie kadencji poprzedniego premiera.</u>
          <u xml:id="u-98.14" who="#KrzysztofŻabiński">Przyjęto zasadę przedstawiania sejmikowi samorządowemu możliwie więcej niż jednego kandydata na wojewodę, aby sejmik mógł wskazać osobę jego zdaniem najlepszą. Niestety, były przypadki, że sejmik samorządowy nie wyraził pozytywnej opinii o żadnym z przedstawionych kandydatów. Tak było w bieżącym roku w województwie bydgoskim, kaliskim, tarnowskim. Pragnę przy tym wskazać, że zgodnie z ustawą z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym zadaniem sejmiku samorządowego jest opiniowanie kandydatów na stanowisko wojewody. Skrupulatnie więc przestrzega się zasady prezentowania sejmikowi kandydatów na wojewodów. Chciałbym jednak stwierdzić, że opinia sejmiku nie jest wiążąca w tych sprawach. Dlatego też na przykład w przypadku niezaopiniowania przez sejmik przedstawionych kandydatów, premier powołuje na stanowisko wojewody kandydata jego zdaniem najlepszego.</u>
          <u xml:id="u-98.15" who="#KrzysztofŻabiński">Panie Marszałku! Panie i Panowie! Polityka kadrowa i poszczególne sprawy z tym związane są bardzo trudne i złożone. O tym, jak trudne, mogła Wysoka Izba przekonać się przy wielokrotnej próbie obsadzenia stanowiska prezesa Najwyższej Izby Kontroli. Nieraz jest rzeczą wprost niemożliwą zaspokoić w tym względzie życzenia i potrzeby różnych organizacji politycznych, społecznych i zawodowych.</u>
          <u xml:id="u-98.16" who="#KrzysztofŻabiński">W wypadku nie dających się pogodzić stanowisk prezes Rady Ministrów, korzystając z uprawnień przewidzianych w Konstytucji i ustawach, powołuje kandydata, który jego zdaniem ma najlepsze kwalifikacje i rokuje nadzieje na dobre wykonywanie zadań związanych z danym stanowiskiem.</u>
          <u xml:id="u-98.17" who="#KrzysztofŻabiński">Prezentując powyższą informację, żywię przekonanie, że Wysoka Izba raczy przyjąć ją do wiadomości.</u>
          <u xml:id="u-98.18" who="#KrzysztofŻabiński">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-98.19" who="#KrzysztofŻabiński">Czy pan poseł Stasiak chciałby zadać dodatkowe pytanie, związane z omawianym tematem?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-99">
          <u xml:id="u-99.0" who="#StanisławStasiak">Chciałbym podziękować za wyczerpującą odpowiedź. Teoretycznie jest ona sugestywna i może robić wrażenie, że w polityce kadrowej przestrzegamy reguł, by na stanowiska powoływać najlepiej przygotowanych, o najlepszych predyspozycjach zawodowych. Ja jednak twierdzę, że to jest teoria, praktyka od tego odbiega. Na przykład w województwie włocławskim premier nie uwzględniał ani opinii sejmiku wojewódzkiego, ani opinii samorządów gminnych, nie kierował się żadnymi… Nie było żadnych zarzutów merytorycznych do pracy wojewody, przeważyły gry polityczne takich sił, jak regiony i komitety obywatelskie, które zdecydowały o tym, że fachowiec odszedł ze stanowiska. Na to miejsce został powołany człowiek, który do tej pory nie miał żadnego przygotowania by na to stanowisko zostać powołanym.</u>
          <u xml:id="u-99.1" who="#StanisławStasiak">Chcę stwierdzić, że cały czas mówiliśmy, że rząd — a wojewoda jest przedstawicielem rządu — będzie rządem fachowców. Tak niestety w terenie nie jest. Chcę również stwierdzić, że zwolnienia ze stanowisk dotykają szczególnie ludowców, bez podstaw merytorycznych. Jedynym zarzutem kierowanym pod ich adresem jest przynależność polityczna. Chcę z tego powodu wyrazić protest i zauważyć, że przypomina to niedawne czasy polityki kadrowej, tak dzisiaj przecież krytykowanej.</u>
          <u xml:id="u-99.2" who="#StanisławStasiak">Kończąc, chciałbym przypomnieć powiedzenie — jakże ono mi się dzisiaj tutaj ciśnie na usta — że jak my liberałowie dojdziemy, do władzy, to wszyscy staniecie się liberałami, a zwłaszcza ci na stanowiskach.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-100">
          <u xml:id="u-100.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-100.1" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-100.2" who="#TadeuszFiszbach">Poseł Emilia Pogonowska-Jucha w sprawie uprawnień emerytalnych zawartych w umowie polsko-czechosłowackiej dotyczącej repatriantów z Czechosłowacji.</u>
          <u xml:id="u-100.3" who="#TadeuszFiszbach">Bardzo proszę panią poseł o sprecyzowanie zapytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-101">
          <u xml:id="u-101.0" who="#EmiliaPogonowskaJucha">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Na terenie województwa krośnieńskiego i na terenie Polski południowej przebywają obywatele polscy, którzy przybyli do tego regionu z Czechosłowacji pod koniec lat sześćdziesiątych. Obywatele ci wykonywali na terenie Czechosłowacji pracę zarobkową, właściwie gro tej pracy, która jest niezbędna do nabycia uprawnień emerytalnych, odbywali i wykonywali ją na terenie tego kraju, i po przybyciu na teren Polski osiedlili się przede wszystkim na wsi i prowadzili bądź prowadzą nadal gospodarstwa rolne. Część z nich znajduje się obecnie w wieku emerytalnym i właśnie oni zgłaszają istotne pretensje co do sposobu rozwiązania ich uprawnień w umowie polsko-czechosłowackiej z dnia 5 kwietnia 1948 roku o ubezpieczeniu społecznym, która w artykule 14 stanowi, że osobom, które były zatrudnione w Polsce i w Czechosłowacji zalicza się okresy zatrudnienia w obu krajach, a prawo do świadczeń i ich wysokości ustala się według własnych przepisów, proporcjonalnie do okresu zatrudnienia w danym kraju. Do tej umowy zawarto porozumienie w sprawie stosowania jej właśnie między Rzecząpospolitą Polską i Republiką Czechosłowacką o ubezpieczeniu społecznym. To porozumienie zostało zawarte w Warszawie w dniu 5 kwietnia 1948 roku. Przewiduje ono w § 10, że podstawę wymiaru renty czy emerytury i przeciętny zarobek miesięczny ustala organ tego państwa, w którym pracownik był ostatnio zatrudniony.</u>
          <u xml:id="u-101.1" who="#EmiliaPogonowskaJucha">I właśnie te zasady z ustawy i z tego porozumienia są określane przez zainteresowanych jako niezwykle krzywdzące. Chcę powiedzieć, że ci, którzy osiedli na terenie województwa krośnieńskiego, stanowią wzór do naśladowania dla miejscowej ludności, zwłaszcza ludności rolniczej, wzór do naśladowania również z tego względu, że przestrzegają ściśle prawa i wyczerpali już wszelkie możliwości na drodze sądowej, aby tę sprawę załatwić, stąd też zwrócili się do biura poselskiego w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-101.2" who="#EmiliaPogonowskaJucha">Rzecz polega bowiem na tym, że ich dochody miesięczne, osiągane w Polsce na gospodarstwach rolnych przed przejściem na rentę lub emeryturę, są z reguły znacznie niższe od tych dochodów, które uzyskiwali w Czechosłowacji przed repatriacją. Stosując więc te zasady, które wynikają z cytowanych przeze mnie aktów prawnych, ich emerytura jest rzeczywiście bardzo niekorzystna. Stąd postulują, aby podjąć negocjacje w sprawie wspomnianych już przeze mnie umów i dążyć do takiego uregulowania wzajemnych stosunków z Czechosłowacją, które gwarantowałoby sprawiedliwe zasady przyznawania świadczeń, a mianowicie aby świadczenia w przedstawionej sytuacji były dla nich przez każdy z krajów, to jest przez Czechosłowację i Polskę, przyznawane w oparciu o podstawy wymiaru i czasu pracy ustalane odrębnie dla każdego z tych krajów. Zainteresowani wskazują, że podobne rozwiązania obowiązywały w Polsce międzywojennej i nawet apelują, aby po prostu przywrócić te rozwiązania.</u>
          <u xml:id="u-101.3" who="#EmiliaPogonowskaJucha">Stąd moje pytanie skierowane do pana prezesa Rady Ministrów o zajęcie stanowiska, jak i kiedy zamierza rozwiązać ten palący problem?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-102">
          <u xml:id="u-102.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-102.1" who="#TadeuszFiszbach">Odpowiedzi udzieli podsekretarz stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Socjalnej pani Aleksandra Wiktorów. Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-103">
          <u xml:id="u-103.0" who="#AleksandraWiktorow">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W odpowiedzi na zapytanie poselskie pani poseł w sprawie obliczania emerytur dla obywateli polskich, którzy pod koniec lat sześćdziesiątych powrócili z Czechosłowacji do Polski jako repatrianci, pragnę uprzejmie przedstawić, co następuje:</u>
          <u xml:id="u-103.1" who="#AleksandraWiktorow">Obywatele ci zgłaszają zastrzeżenia co do sposobu rozwiązania ich uprawnień emerytalnych, w szczególności postulują doprowadzenie do zmiany umowy, tak aby podstawą do obliczenia ich emerytur przyznawanych w Polsce według przepisów polskich były relatywnie korzystniejsze zarobki osiągane przed ponad 20 laty w Czechosłowacji.</u>
          <u xml:id="u-103.2" who="#AleksandraWiktorow">Postulują też, aby zrezygnować z wyliczania świadczeń według zasady proporcjonalności, to znaczy w zależności od tego, jaką część wymaganego okresu zatrudnienia dany obywatel przepracował na terenie Polski i Czechosłowacji, na rzecz przyznawania i obliczania świadczeń w oparciu o okres pracy i podstawę wymiaru ustaloną odrębnie dla każdego z tych krajów.</u>
          <u xml:id="u-103.3" who="#AleksandraWiktorow">Zgodnie z postanowieniami umowy polsko-czechosłowackiej przy ustaleniu uprawnień do świadczeń emerytalno-rentowych i ich wysokości każdy kraj stosuje własne przepisy obowiązujące w tym zakresie. Polskie przepisy emerytalne przewidują możliwość przyjęcia jako podstawę wymiaru wynagrodzenia pracownika z okresu kolejnych trzech lat kalendarzowych wybranych dowolnie przez zainteresowanego z 12 lat kalendarzowych przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę. Nie jest zatem możliwe uwzględnienie przy ustalaniu wysokości emerytury zarobków osiąganych w okresie wcześniejszym niż 12 lat kalendarzowych poprzedzających zgłoszenie wniosku. Powyższa zasada dotyczy w równym stopniu osób, które były zatrudnione tylko na terenie Polski i osób, które były zatrudnione za granicą. Stworzenie korzystniejszych warunków emerytalnych dla osób, które przed 20 laty były zatrudnione w Czechosłowacji i postulują, by uwzględnić ich zarobki z tamtego okresu, nie byłoby słuszne, wziąwszy pod uwagę fakt, że znaczna część osób pracujących wyłącznie w kraju także mogła osiągać relatywnie wyższe zarobki w okresie wcześniejszym niż 12 lat przed emeryturą, a obecnie nie ma możliwości ustalenia emerytury na podstawie tych zarobków.</u>
          <u xml:id="u-103.4" who="#AleksandraWiktorow">Zasada proporcjonalności przy wypłacaniu świadczeń osobom posiadającym okres zatrudnienia w Polsce i za granicą wynika z traktowania okresu zatrudnienia jednolicie, gdyż zazwyczaj okres pracy w jednym kraju bez uwzględnienia okresu pracy w drugim kraju jest niewystarczający do nabycia prawa do świadczeń, a zatem każdy kraj wypłaca świadczenie proporcjonalnie do okresu przepracowanego w tym kraju w stosunku do okresu zatrudnienia w ogóle.</u>
          <u xml:id="u-103.5" who="#AleksandraWiktorow">Rozwiązanie takie jest stosowane także w odniesieniu do osób uprawnionych do rent zagranicznych innych niż czechosłowackie, co wynika ze wszystkich podpisanych przez Polskę umów międzynarodowych.</u>
          <u xml:id="u-103.6" who="#AleksandraWiktorow">Jednocześnie należy podkreślić, że przy ustaleniu wysokości emerytury przyznawanej z tytułu prowadzenia gospodarstwa rolnego nie mają żadnego znaczenia zarobki osiągane przez uprawnionego z innego tytułu, gdyż emerytura ta jest przyznawana w zależności od okresu opłacania składek na ubezpieczenie społeczne oraz ewentualnie uzupełniana do wysokości emerytury minimalnej. Zatem sądzę, że zmiany postulowane przez osoby, które zwróciły się do pani poseł, nie byłyby zasadne.</u>
          <u xml:id="u-103.7" who="#AleksandraWiktorow">Dziękuję pani minister za udzielenie odpowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-103.8" who="#AleksandraWiktorow">Proszę panią poseł Emilię Pogońowską-Juchę o ustosunkowanie się do tej odpowiedzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-104">
          <u xml:id="u-104.0" who="#EmiliaPogonowskaJucha">Dziękuję pani minister, jednak nie sądzę, abym mogła podzielić ten pogląd. Oczywiście rzecz tutaj polega na tym, że dochody, które oni osiągają, i zasady wypłacania naszych rent rolniczych są takie, jakie są. Stąd też te ich emerytury rolnicze są także takiej wysokości, jak ogólnie wiadomo.</u>
          <u xml:id="u-104.1" who="#EmiliaPogonowskaJucha">Myślę, że jest możliwość przy renegocjacji umów z naszymi sąsiadami — po obecnych zmianach, jakie nastąpiły w naszym regionie Polski południowo-wschodniej — aby do tej sprawy wrócić.</u>
          <u xml:id="u-104.2" who="#EmiliaPogonowskaJucha">Taką odpowiedź to zainteresowani otrzymywali od dawna z ministerstwa, ale uważają ją właśnie za bardzo krzywdzącą.</u>
          <u xml:id="u-104.3" who="#EmiliaPogonowskaJucha">Chcę też powiedzieć, że ja na tę odpowiedź czekałam ponad pięć miesięcy, chociaż na zapytanie poselskie zgodnie z regulaminem oczekuje się na odpowiedź 24 godziny i to jest również powodem do rozgoryczenia.</u>
          <u xml:id="u-104.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-105">
          <u xml:id="u-105.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-105.1" who="#TadeuszFiszbach">Poseł Wiesław Woda zapytywał w sprawie utylizacji odpadów i padłych zwierząt. Odpowiedzi udzieli sekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Henryk Antosiak.</u>
          <u xml:id="u-105.2" who="#TadeuszFiszbach">Przepraszam.</u>
          <u xml:id="u-105.3" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o sprecyzowanie zapytania pana Wiesława Wodę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-106">
          <u xml:id="u-106.0" who="#WiesławWoda">Podobnie jak moja przedmówczyni, na odpowiedź na moje zapytanie czekałem kilka miesięcy, a sprowadza się ono do przedstawienia działań, jakie podejmie ministerstwo rolnictwa i ministerstwo ochrony środowiska w celu ograniczenia porzucania w miejscach najmniej do tego przeznaczonych odpadów poubojowych, jak również padłych zwierząt. Powoduje to zagrożenie dla środowiska, a również znaczne straty gospodarcze.</u>
          <u xml:id="u-106.1" who="#WiesławWoda">Moje zapytanie było sformułowane przed okresem upałów letnich, wiązało się bowiem z zagrożeniem epidemiologicznym. Sytuacja nieco się zmieniła, niemniej jednak oczekuję i proszę o odpowiedź ministra na moje zapytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-107">
          <u xml:id="u-107.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi, bardzo proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-108">
          <u xml:id="u-108.0" who="#HenrykAntosiak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W związku z zapytaniem pana posła Wiesława Wody w sprawie utylizacji odpadów poubojowych i padłych zwierząt, które przed chwilą' był uprzejmy uzupełnić, czy raczej powtórzyć, chciałem poinformować Wysoką Izbę i pana posła o podjętych w tym zakresie działaniach.</u>
          <u xml:id="u-108.1" who="#HenrykAntosiak">Pragnę przede wszystkim przypomnieć, że zadania w tym zakresie realizowane są głównie przez zakłady utylizacyjne zgrupowane w przemyśle paszowym Bacutil, oddziały produkcji mączek zwierzęcych w przemyśle mięsnym i drobiarskim oraz sieć prywatnych producentów. Zakłady te w aspekcie technologicznym gwarantują całkowite unieszkodliwienie drobnoustrojów chorobotwórczych, a w efekcie procesów produkcyjnych uzyskanie jałowych pod względem bakteriologicznym mączek zwierzęcych, które stanowią wysokobiałkowy komponent pasz przemysłowych.</u>
          <u xml:id="u-108.2" who="#HenrykAntosiak">Jak z powyższego wynika, działalność zakładów utylizacyjnych ma dwa aspekty: aspekt sanitarny — z uwagi na charakter zagospodarowanego surowca, stanowiącego zagrożenie typu epidemiologicznego, epizootycznego, aspekt ochrony środowiska naturalnego i aspekt gospodarczy, ściśle podlegający celom sanitarnym, polegający na przerobie i unieszkodliwieniu nieużytecznych pod względem gospodarczym produktów.</u>
          <u xml:id="u-108.3" who="#HenrykAntosiak">W trakcie procesów technologicznych w zakładach utylizacyjnych uzyskuje się — przepraszam, że o tym przypomnę — mączki zwierzęce stanowiące wysoko-białkowy komponent pasz przemysłowych, tłuszcze techniczne, topione, wykorzystywane przez przemysł chemiczny, skóry dla przemysłu skórzanego, włosie, szczecinę dla drobnej wytwórczości.</u>
          <u xml:id="u-108.4" who="#HenrykAntosiak">Zakłady utylizacyjne działają na podstawie ustawy z dnia 1 marca 1949 r., natomiast ich działalność sanitarna wynika z rozporządzenia prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 sierpnia 1927 roku o zwalczaniu zaraźliwych chorób zwierzęcych. Nadzór nad zakładami utylizacyjnymi jest sprawowany przez terenowe organy weterynarii, natomiast nadzór sanitarny przez Państwową Inspekcję Sanitarną. Należy dodać, że zdolności przerobowe i sieć zakładów przetwórstwa surowców odpadowych pochodzenia zwierzęcego są wystarczające, a zdolności przerobowe są wykorzystywane w granicach 60%–70%. Główny potencjał mocy przetwórczych jest skoncentrowany w przedsiębiorstwach Bacutil oraz przemyśle mięsnym i drobiarskim. Natomiast w sektorze prywatnym znajduje się około 30% mocy przerobowej.</u>
          <u xml:id="u-108.5" who="#HenrykAntosiak">Przetwórstwo surowców utylizacyjnych jest procesem energochłonnym, jednocześnie bardzo wysokie koszty zbiórki surowców utylizacyjnych, szczególnie przy zbiórce padliny, powodują, że w obecnych warunkach ekonomicznych produkcja mączek zwierzęcych i tłuszczów technicznych charakteryzuje się niską efektywnością. Tylko niewielka liczba zakładów posiada nowoczesne technologie i urządzenia pozwalające uzyskiwać takie mączki zwierzęce i tłuszcze techniczne, które pod względem jakości mogą konkurować z produktami z importu. W tych warunkach występują, a raczej występowały, w większym zakresie niekorzystne tendencje dotyczące likwidacji działalności niektórych zakładów utylizacyjnych ze względów ekonomicznych. Główny zatem wysiłek powinien być skierowany na restrukturyzację i modernizację zakładów przetwarzających padłe zwierzęta i odpady poubojowe. W celu poprawy warunków ekonomicznych i stymulowania niezbędnych zmian organizacyjnych i modernizacyjnych minister rolnictwa i gospodarki żywnościowej w wydanym rozporządzeniu z dnia 6 lipca 1991 roku w sprawie zasad realizacji wydatków budżetowych na finansowanie rozwoju rolnictwa w 1991 roku przeznaczył kwotę 200 miliardów złotych na rozwój i restrukturyzację przemysłu spożywczego, paszowego i utylizacyjnego. Środki finansowe przeznaczone będą w formie kredytów preferencyjnych na modernizację m.in, zakładów utylizacyjnych, jak również będą wspierać działania zapewniające poprawę jakości produktów i efektywności ekonomiczno-technicznej procesów produkcyjnych tej branży.</u>
          <u xml:id="u-108.6" who="#HenrykAntosiak">Chciałbym w tym miejscu powiedzieć, że zapotrzebowanie na wyroby tej branży jest duże, o czym świadczy również import tego typu mączek do produkcji pasz przemysłowych.</u>
          <u xml:id="u-108.7" who="#HenrykAntosiak">Informuję ponadto, że zgodnie z ustawą z dnia 17 maja 1990 r. o podziale zadań i kompetencji określonych w ustawach szczególnych między organami gminy a organami administracji rządowej, na podstawie art. 1 wyżej wymienionej ustawy do zakresu prac organów gminy przekazano jako zadanie własne zapewnienie warunków niezbędnych do ochrony środowiska przed odpadami oraz dbanie o utrzymanie porządku i czystości. W związku z powyższym, urzędy gmin zobowiązane są do uczestniczenia w odpowiednim zabezpieczeniu stanu sanitarnego na swoim terenie, m.in. przez organizowanie bądź w inny sposób unieszkodliwienie tych surowców, które mogłyby grozić stanem epidemiologicznym.</u>
          <u xml:id="u-108.8" who="#HenrykAntosiak">Przyjęte i przedstawione przeze mnie rozwiązania formalnoprawne, jak również działania w sferze ekonomicznej, o czym wspominałem, powinny, naszym zdaniem, stopniowo poprawiać sytuację w zakresie zagospodarowania padłych zwierząt i odpadów poubojowych, a także poprawić jakość produkowanych z nich mączek zwierzęcych i tłuszczy technicznych w takim zakresie, aby były konkurencyjne pod tym względem z surowcami importowanymi.</u>
          <u xml:id="u-108.9" who="#HenrykAntosiak">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-108.10" who="#HenrykAntosiak">Pan poseł, Wiesław Woda kieruje dodatkowe zapytanie uzupełniające. Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-109">
          <u xml:id="u-109.0" who="#WiesławWoda">Dziękuję panu ministrowi za tę odpowiedź. Stwierdziłem już pewne zmiany, które można zaobserwować w terenie, ale stwierdzam też i konieczność dalszego zainteresowania władz, zarówno państwowych, jak i samorządowych modernizacją tych zakładów, a przede wszystkim stałą kontrolą sposobu zagospodarowania tych odpadów, o których mówiłem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-110">
          <u xml:id="u-110.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi. Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-110.1" who="#TadeuszFiszbach">Poseł Jan Kościelniak w sprawie skierowania środków materialnych na ochronę zdrowia i życia dzieci. Poseł Kościelniak kieruje dwa zapytania. Drugie dotyczy innych spraw i zobaczymy, czy zdążymy wysłuchać również odpowiedzi na drugie pytanie.</u>
          <u xml:id="u-110.2" who="#TadeuszFiszbach">Bardzo proszę o zabranie głosu I zastępcę ministra zdrowia i opieki społecznej pana Piotra Mierzewskiego. Przepraszam. Może pan poseł Kościelniak uściśli to zapytanie, bo przewiduje to regulamin. Czy jest pan poseł? Proszę bardzo. Czy nie ma potrzeby? Nie ma potrzeby.</u>
          <u xml:id="u-110.3" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-111">
          <u xml:id="u-111.0" who="#PiotrMierzewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pan poseł Kościelniak — opierając się m.in. na zatroskaniu Krajowego Funduszu na rzecz Dzieci — sygnalizuje, że szpitale dziecięce stoją przed perspektywą zaprzestania działalności. Zapytuje rząd, czy to prawda, że środków na bieżącą działalność wystarczy do końca września br. i jakie są możliwości skierowania dodatkowych środków materialnych na ochronę zdrowia i życia dzieci w Polsce w kontekście prac nad ustawą budżetową.</u>
          <u xml:id="u-111.1" who="#PiotrMierzewski">Wysoka Izbo, obecne trudności finansowe, kryzys budżetowy państwa i kryzys w opiece zdrowotnej są państwu znane. Nie chcę przypominać jeszcze raz okoliczności, które doprowadziły do tego, że system ochrony zdrowia, archaiczny obecnie w tej strukturze, zderzył się z trudnościami gospodarczymi państwa. Jego niewydolność funkcjonalna, strukturalna, organizacyjna starego modelu, który nie uległ jeszcze zmianie, okazała tutaj całkowitą słabość.</u>
          <u xml:id="u-111.2" who="#PiotrMierzewski">Na szczęście, obawy wyrażane przez pana posła, dotyczące pogarszającego się stanu zdrowia dzieci, nie znajdują na razie potwierdzenia w zmianie trendów. Prawdą jest, że stan zdrowia populacji polskiej w ogólności, a dzieci w szczególności, jest rzeczywiście zły. Prawdą jest, że umieralność niemowląt w Polsce jest wielokrotnie wyższa, 2–3-krotnie niż w większości krajów Europy, natomiast, na szczęście, nie potwierdzają się sugestie, że ma ona tendencje wzrostu. Przez ostatnie 10 lat następował stopniowy — mniej więcej o 2/10 promila rocznie — spadek umieralności niemowląt. W roku 1990, dane z I połowy roku, nastąpiła stagnacja; 15,9 promila według statystyk polskich — około 4 punkty więcej, gdyby uznać definicję WHO. Oczywiście, lokuje to nas na końcu Europy. Zgadza się również, że Polska jest krajem o bardzo dużej częstości urodzeń przedwczesnych — szczególnie w miejscach zagrożonych ekologicznie, jak na Śląsku — które stanowią kilkanaście procent. Czy, proszę państwa, służba zdrowia, jakość służby zdrowia, może mieć na to wpływ? Oczywiście, jeżeli chodzi o umieralność niemowląt — tak, ale w sytuacji, w jakiej się znajdujemy skierowanie znaczniejszych środków wydaje się w tej chwili bardzo trudne.</u>
          <u xml:id="u-111.3" who="#PiotrMierzewski">20 sierpnia, kiedy przeprowadzaliśmy ostatnie ankietowe badania sytuacji finansowej w województwach — przypominam, że, niestety, nie dysponujemy systemem bieżącego monitorowania stanu finansowego w województwach — okazało się, że wydaliśmy łącznie w tym dziale ochrony zdrowia już 65% środków. Zadłużenia zobowiązań w tym dziale wynoszą w tej chwili ok. 2,5 bin zł, w tym części dotyczącej urzędów wojewódzkich — 1 bln 800 mld zł. Gdyby przyjąć to jako kryterium wydatkowania pieniędzy na działalność bieżącą, w listopadzie może nastąpić bardzo poważny kryzys finansowy.</u>
          <u xml:id="u-111.4" who="#PiotrMierzewski">Program działań doraźnych, dostosowawczych, związany z możliwością zatrzymywania części dochodów w szpitalach, związany również z propozycjami, z którymi pragniemy wystąpić — możliwością uzyskania dodatkowych funduszy na opiekę zdrowotną, może na koniec roku sytuację finansową nieco poprawić.</u>
          <u xml:id="u-111.5" who="#PiotrMierzewski">Korekta ustawy budżetowej — jak rozumiem, pan poseł Kościelniak zapytuje również o to — pozwoliła na zmniejszenie rezerwy i znaczne zmniejszenie nakładów na inwestycje. Jest tak, jak wszędzie, że w sytuacji kryzysowej inwestycje, w tym zakupy inwestycyjne, zostały praktycznie zahamowane. W tej chwili nie prowadzi się praktycznie żadnych robót, niemożliwe są zakupy. Pozwoliło to jednak zwiększyć o przeszło bilion złotych nakłady na dopłaty do leków dla uprawnionych i pozwoliło to o 865 mld zwiększyć środki na finansowanie bieżących wydatków pozapłacowych w województwach, w tym na działalność szpitalną, również związaną z opieką zdrowotną nad dziećmi.</u>
          <u xml:id="u-111.6" who="#PiotrMierzewski">Pan poseł Kościelniak podaje jako przykład — Centrum Zdrowia Dziecka. Rzeczywiście, Centrum Zdrowia Dziecka straciło swoją względnie relatywną dobrą pozycję, tak w Polsce jak i status szpitala na poziomie prawie europejskim, jakim przez pewien czas się cieszyło. Instytucja ta jest zdekapitalizowana, sprzęt prawie całkowicie zamortyzowany. Nie stać nas, niestety, w tej chwili na znaczniejszy wysiłek inwestycyjny, mimo że nakłady na Centrum Zdrowia Dziecka — które jest w całości finansowane z budżetu centralnego, gdyż służy całemu krajowi — są większe, i to znacznie większe w przeliczeniu, niż na pozostałe jednostki, tak kliniczne jak i terenowe, służące pediatrii. Nie potwierdza się informacja, że wstrzymaliśmy w tym roku dotację na przeszczepy nerek. Finansujemy w dalszym ciągu transplantację nerek, udało się uzyskać przez nas 15 mld na zakup hormonu wzrostu, udało nam się z trudem wyrównać pewne zaległości płacowe, które w Centrum Zdrowia Dziecka wystąpiły wskutek użycia części nakładów na działalność bieżącą.</u>
          <u xml:id="u-111.7" who="#PiotrMierzewski">Proszę państwa, oczywiste jest, że sytuacja w dziedzinie opieki zdrowotnej nie poprawi się w najbliższym okresie radykalnie. Troska rządu o zdrowie matki i dziecka wyraża się również w programie przygotowywanym przez pełnomocnika rządu ds. kobiet i rodziny. Rządowy program działań, zwiększający skuteczność opieki nad matką, dzieckiem i rodziną — w tym minimalnym zakresie, w jakim rząd w tej chwili jest to w stanie zapewnić — gwarantuje pewne minimum zdrowotne opieki profilaktycznej, prewencyjnej i stanu zdrowia dzieci. Z całą pewnością na dotychczasowym poziomie utrzymywać będziemy poziom szczepień. Uruchamiamy program promocyjny karmienia piersią — niesłychanie ważnego dla zdrowia dzieci. Utrzymujemy badania wykazujące fenyloketonurie. Utrzymujemy badania przesiewowe ujawniające niedoczynność tarczycy. Najprawdopodobniej nie stać nas będzie na znaczniejszy wysiłek inwestycyjny, który by mógł w sposób radykalny poprawić opiekę — zwłaszcza trzeciego stopnia — intensywną opiekę nad noworodkiem, nad niemowlęciem. Dla przykładu tylko powiem, że szacowane potrzeby wynoszą np.: przynajmniej około 50 inkubatorów, po 8–10 tysięcy dolarów; przynajmniej ze 150 respiratorów, po około 10 tysięcy dolarów; kilkadziesiąt karetek R, reanimacyjnych, po sto kilkadziesiąt milionów, oraz z inkubatorami, które kosztują również po kilkadziesiąt milionów.</u>
          <u xml:id="u-111.8" who="#PiotrMierzewski">Kierunek, który w tej chwili możemy zapewnić, to utrzymanie wszystkich zadań prewencyjnych, zapobiegawczych, nakierowanych na dziecko, ze szczególnym uwzględnieniem dziecka w środowisku wiejskim.</u>
          <u xml:id="u-111.9" who="#PiotrMierzewski">Nie jest tajemnicą, że występują w Polsce znaczne nierównomierności — zwłaszcza, jeśli chodzi o stan zdrowia dzieci, jeśli chodzi o odsetek dzieci z niską wagą urodzeniową — przede wszystkim między miastem i wsią.</u>
          <u xml:id="u-111.10" who="#PiotrMierzewski">Na koniec chcę powiedzieć, proszę państwa, że oczywiście trudno nam jest oszacować, jakie są proporcjonalne nakłady i czy występują jakieś dysproporcje między nakładami na opiekę zdrowotną — w tym szpitalną — nad dziećmi a nakładami na opiekę zdrowotną nad dorosłymi. Nasz dotychczasowy system księgowości nie pozwala na ten typ analizy kosztów, przyznaję to ze wstydem. Do tej pory było nawet tak, że jak w ZOZ były 2 szpitale, to te dane były agregowane, nie można było powiedzieć, ile każdy z nich z osobna kosztował. To się zmieni od przyszłego roku.</u>
          <u xml:id="u-111.11" who="#PiotrMierzewski">Z badań ankietowych wynika, że nakłady na opiekę zdrowotną nad dziećmi mają pierwszeństwo, że lekarze wojewódzcy, dyrektorzy ZOZ na ogół zapewniają pewne niewielkie preferencje, jakie przy tej ogólnej biedzie jeszcze można zapewnić. Wg naszych informacji, nie doszło do zamykania oddziałów dziecięcych, z wyjątkiem zamknięć typu strukturalnego. Wiem, że ostatnio w Pabianicach zamknięto oddział chirurgiczny, ale uczyniono to zapewniając opiekę lekarską w pobliskiej Łodzi.</u>
          <u xml:id="u-111.12" who="#PiotrMierzewski">Zdajemy sobie oczywiście, proszę państwa, sprawę, że sytuacja tutaj może się poprawić dopiero:</u>
          <u xml:id="u-111.13" who="#PiotrMierzewski">Po pierwsze — przy poprawie stanu gospodarki państwa.</u>
          <u xml:id="u-111.14" who="#PiotrMierzewski">Po drugie — po systemowych zmianach w opiece zdrowotnej.</u>
          <u xml:id="u-111.15" who="#PiotrMierzewski">Ustawa o zakładach opieki zdrowotnej, którą państwo tak niedawno uchwaliliście, stanowi tutaj to podstawowe minimum legislacyjne i otwiera drzwi do śmielszych przemian systemowych, które się powinny zacząć w najbliższym czasie.</u>
          <u xml:id="u-111.16" who="#PiotrMierzewski">Konkludując, nie mogę odpowiedzieć pozytywnie, w konkretny sposób, czy jest możliwość skierowania jakichś dodatkowych środków materialnych na opiekę zdrowotną nad dziećmi. Natomiast chcę potwierdzić, że opieka nad dziećmi stanowi jeden z priorytetów, którym się kieruje resort zdrowia i którym się kierują lekarze wojewódzcy oraz dyrektorzy ZOZ w terenie, którzy są faktycznymi, stosunkowo niezależnymi, realizatorami polityki zdrowotnej.</u>
          <u xml:id="u-111.17" who="#PiotrMierzewski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-111.18" who="#PiotrMierzewski">Pan poseł Jan Kościelniak, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-112">
          <u xml:id="u-112.0" who="#JanKościelniak">Chciałem serdecznie podziękować panu ministrowi za odpowiedź, a nade wszystko za dane statystyczne, które obrazują trend, jaki zaistniał w ostatnim, panie ministrze — III kwartale br. — jeżeli chodzi o umieralność niemowląt. Tylko w tym III kwartale, jako że trendy istniejące w pierwszym półroczu były odmienne, i nie bardzo wiadomo, co nam przyniesie IV kwartał.</u>
          <u xml:id="u-112.1" who="#JanKościelniak">Panie ministrze, z ogromnym zatroskaniem wysłuchałem pana stwierdzeń, że ogólna bieda, że rząd zrobił wszystko, że nie na wszystko nas stać. Nie wiem, panie ministrze, czy mówimy o tym samym, bo ja mówię i pytam już nie tylko o zdrowie, ale o życie dzieci. Nie gdzie indziej, ale w tej Wysokiej Izbie toczyła się dyskusja na temat aborcji, czyli także o zwiększeniu populacji właśnie obywateli Rzeczypospolitej, tych najmniejszych, najmłodszych. Toczyła się dyskusja na temat zapewnienia im maksymalnie możliwej w istniejących warunkach opieki. Rozumiem istniejące uwarunkowania finansowe, rozumiem trud, z jakim przychodzi nam wychodzenie z kryzysu, z jakim dokonujemy jednocześnie przekształceń ustrojowych w naszym państwie, przekształceń własnościowych, ale uważam, że dzieci, że nowy człowiek, nowy Polak to dobro najwyższe. Tu nie ma tłumaczenia. Uważam, że nie można przyjąć stwierdzenia, że rząd zrobił absolutnie wszystko, i bez reszty, w tej kwestii. Istniejący stan Centrum Zdrowia Dziecka — padającego wręcz przecież, ze względu na niewydolność urządzeń technicznych i technologicznych, nie mogącego zapewnić stosownego poziomu opieki nad nowo narodzonymi — to nie jest przecież to, o co nam wszystkim chodzi. Chciałbym zakończyć apelem do członków rządu, żeby w swoich sumieniach i w swoich fizycznych poczynaniach rzeczywiście w tej sytuacji — w tych warunkach rząd dzisiaj uznał, że zrobił wszystko, co mógł — uczynił wszystko, żeby zapobiec tragicznej sytuacji skazywania dzieci wręcz na śmierć, przez niepodejmowanie stosownych zabiegów, których te dzieci — rodząc się z określonymi wadami — wymagają natychmiast.</u>
          <u xml:id="u-112.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-113">
          <u xml:id="u-113.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-113.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, pan minister.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-114">
          <u xml:id="u-114.0" who="#PiotrMierzewski">Oczywiście nie użyłem sformułowania — to chyba przesłyszenie — że rząd zrobił wszystko. Nie czuję, przede wszystkim resort nie czuje, że zrobił wszystko. Wydaje nam się tylko, że troska o dziecko zajęła tyle miejsca, na ile rzeczywiście w określonej sytuacji nas było stać. Natomiast stan faktyczny oczywiście jest właśnie taki, jak pan poseł powiedział. Centrum Zdrowia Dziecka, które było instytucją symboliczną, instytucją symboliczną już nie jest, i niestety nie widać, żeby w najbliższym czasie z powrotem mogło wrócić do poziomu europejskiego; ale dotyczy to pewnego wyższego poziomu jakości. Natomiast naszą troską jest — sądzę, że Wysoka Izba podzieli ten pogląd — żeby w tej sytuacji dysponować tymi skąpymi zasobami w sposób jak najbardziej możliwie racjonalny, tzn. ratować możliwie jak najwięcej dzieci w całej Polsce, niekoniecznie zapatrując się na najwyższe i najdroższe technologie. Smutna prawda jest taka — jak państwo wiecie — że nie jesteśmy w stanie zapewnić najwyższego poziomu wszystkim, natychmiast i za darmo, ale chcę powiedzieć, że również krajów znacznie bogatszych od nas na to nie stać. Jest rzeczą pewnej umowy społecznej, pewnego konsensusu zawieranego również w tej Wysokiej Izbie, na ile uznamy, że zdrowie dzieci — czyli inwestycja w przyszłość — jest ważniejsze od jakichś innych działań medycznych.</u>
          <u xml:id="u-114.1" who="#PiotrMierzewski">Chcę zapewnić, że resort przy kształtowaniu polityki zdrowotnej będzie się z państwem konsultował również w najbliższym czasie, przedstawiając zamierzenia na najbliższy rok.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-115">
          <u xml:id="u-115.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-115.1" who="#TadeuszFiszbach">Pozostajemy wszyscy w przekonaniu, że zdrowie i życie najmłodszych jest najwyższą powinnością i obowiązkiem. Podtrzymujemy zatem to, o czym mówił pan poseł Kościelniak.</u>
          <u xml:id="u-115.2" who="#TadeuszFiszbach">Czas przeznaczony na rozpatrzenie odpowiedzi na interpelacje i zapytania poselskie wyczerpał się.</u>
          <u xml:id="u-115.3" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 4 porządku dziennego: Dodatkowe sprawozdanie Komisji Kultury i Środków Przekazu oraz Komisji Ustawodawczej o poselskich projektach ustaw:</u>
          <u xml:id="u-115.4" who="#TadeuszFiszbach">1) o Komitecie do Spraw Radia i Telewizji „Polskie Radio i Telewizja”;</u>
          <u xml:id="u-115.5" who="#TadeuszFiszbach">2) o telewizji (druki nr 430, 541 i 1016-A).</u>
          <u xml:id="u-115.6" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji panią poseł Dobrochnę Kędzierską-Truszczyńską.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-116">
          <u xml:id="u-116.0" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! 23 sierpnia 1991 r. Sejm na 70 posiedzeniu skierował powtórnie projekt ustawy o radiofonii i telewizji do Komisji Kultury i Środków Przekazu i Komisji Ustawodawczej w związku ze zgłoszonymi przez posłów w trakcie debaty plenarnej 45 poprawkami.</u>
          <u xml:id="u-116.1" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Komisje rozpatrzyły każdą z nich, przyjmując bądź odrzucając ją w głosowaniu. Podkreślenia wymaga, że znaczna część poprawek została wniesiona przez komisję. Najważniejsze ze zmian, zgłoszone przez posłów i uwzględnione przez komisję w sprawozdaniu, dotyczą następujących spraw.</u>
          <u xml:id="u-116.2" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">W art. 7 wprowadzono wymóg, by członkowie krajowej rady byli powoływani spośród osób wyróżniających się wiedzą i doświadczeniem w zakresie działalności radiowej i telewizyjnej. W tym samym artykule zmieniono kadencję przewodniczącego rady z 2 do 3 lat. Ponadto możliwość odwołania członka krajowej rady w przypadku popełnienia przezeń przestępstwa, zgodnie z sugestią poselską, ograniczono tylko do przypadku umyślnego. W art. 18 wprowadzono dodatkowy pkt 3, który stanowi, że audycje nie mogą propagować działań, postaw i poglądów sprzecznych z prawem, moralnością i dobrem społecznym. Komisje podzieliły pogląd posłów wnioskodawców — posła Dreli, a także pani poseł Wilczyńskiej — że środki przekazu o takim zakresie oddziaływania muszą wykazać szczególną odpowiedzialność za propagowane treści, zwłaszcza w stosunku do dzieci i młodzieży. W trakcie dyskusji posłowie wyrażali niepokój, czy projekt ustawy w dostatecznym stopniu zabezpiecza mienie publicznej radiofonii i telewizji przed dokonywaniem niekorzystnych dyspozycji tym mieniem na rzecz innych podmiotów gospodarczych. W związku z tym w art. 29 ust. 7 wprowadzono wymóg, aby tworzenie i przystępowanie do spółek przez jednostki publicznej radiofonii i telewizji oraz nabywanie, zbywanie i obciążanie nieruchomości tych jednostek wymagało zgody krajowej rady. Naszym zdaniem te postanowienia stwarzają pełną gwarancję, że mienie radia i telewizji nie zostanie przejęte przez inne podmioty. W związku z zastrzeżeniami zgłaszanymi do propozycji dotyczących opłat abonamentowych i kontroli obowiązku rejestracji odbiorników, wprowadzono do projektu kilka zmian, między innymi uwzględniając stanowisko ministra łączności. Sprecyzowano w art. 46 ust. 2, co oznacza używanie odbiornika w rozumieniu tej ustawy. Uznano, że jest to niezbędne w celu uniknięcia sporów przy dokonywaniu kontroli obowiązku rejestracji odbiorników. Zrezygnowano z rozstrzygania w ustawie, która z jednostek podporządkowanych ministrowi łączności będzie zobowiązana do wykonywania tej kontroli, uznając, że zasady wykonywania kontroli przyjęte w ustawie o łączności nie są dostatecznie dostosowane do kontroli przeprowadzanej u obywateli. Upoważniono ministra łączności do określenia zasad prowadzenia takich kontroli, w porozumieniu z ministrem sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-116.3" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Szereg wniosków dotyczyło utworzenia nowych, publicznych rozgłośni radiowych i ośrodków telewizyjnych. Po wysłuchaniu opinii kierownictwa Radiokomitetu, komisje zdecydowały w głosowaniu o rozszerzeniu listy spółek telewizji regionalnej o ośrodek bydgoski, kierując się stanem zaawansowania prac nad jego funkcjonowaniem. Podkreślam z całą mocą — nie oznacza to wcale definitywnego zamknięcia możliwości tworzenia spółek telewizyjnych i radiowych regionalnych w innych miejscowościach. Do ich powoływania upoważniono przewodniczącego krajowej rady.</u>
          <u xml:id="u-116.4" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Przechodzę do omówienia wniosków mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-116.5" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Art. 6 — jest to wniosek pana posła Małachowskiego — zmierza do rozszerzenia zadań krajowej rady o sprawy związane z ochroną praw autorskich, praw producentów oraz nadawców programów radiowych i telewizyjnych.</u>
          <u xml:id="u-116.6" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Art. 7 dotyczy sposobu powoływania przewodniczącego krajowej rady, tutaj zostały zgłoszone trzy wnioski. Pierwszy — przewiduje przyznanie tej kompetencji prezydentowi. Wybór nastąpiłby z grona członków rady. Wniosek drugi polega na powoływaniu przewodniczącego krajowej rady spośród rady, ale na całą 6-letnią kadencję. Wniosek trzeci jest mutacją rozwiązania zawartego w sprawozdaniu. Różnica polega — co chciałabym podkreślić — na rezygnacji z konieczności powołania przewodniczącego z grona osób powołanych przez pana prezydenta, Sejm i Senat.</u>
          <u xml:id="u-116.7" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Kolejne wnioski, a są cztery, dotyczą rozdziału czwartego. Wniosek pierwszy — pana posła Aleksandra Małachowskiego — zmierza do utworzenia jednej instytucji prawa publicznego, realizującej zadania publicznego radia i telewizji. Wniosek przewiduje trzy organy tej instytucji: radę administracyjną, dyrektora generalnego i radę programową oraz w sposób obszerny określa status regionalnych ośrodków radia i telewizji. Proponowane rozwiązania obejmują następujące elementy statusu tej instytucji: zadania, strukturę i kompetencje jej organów, zasadę finansowania jej działalności oraz niektóre elementy gospodarki finansowej. Wniosek drugi — który zgłosił również pan poseł Aleksander Małachowski — zawiera propozycję powołania dwóch instytucji prawa publicznego w postaci polskiego radia i polskiej telewizji. Pozostałe rozwiązania są powtórzeniem wniosku pierwszego. Trzeci wniosek, którego autorem jest pan poseł Sikora — opiera się na formie spółki akcyjnej, a różnica w stosunku do sprawozdania komisji polega na tym, iż utworzono by jedną spółkę rozpowszechniającą obydwa programy telewizyjne. Poza tym wniosek przewiduje utworzenie spółek regionalnych, które nie byłyby spółkami skarbu państwa, a ich siedziby określiłaby krajowa rada. Poseł wnioskodawca na 70 posiedzeniu Sejmu rozszerzył wniosek mniejszości o kolejne propozycje i modyfikacje. Zaproponował dodanie w art. 26 pkt. 4: „W spółkach telewizji regionalnej co najmniej 33% akcji należy do spółki Telewizja Polska, pozostałe udziały mogą być zbywane za zgodą i na zasadach określonych przez krajową radę”. Wprowadzono także zapis w art. 32, że skarbowi państwa oraz innym akcjonariuszom nie przysługuje prawo do udziału w zysku, jeżeli dochodami spółki są opłaty abonamentowe. Spółki mogą też tworzyć jednostki gospodarcze przewidziane przepisami prawa. Zapis art. 57 dotyczy przydziału częstotliwości zgodnie z prezentowaną w tym wniosku koncepcją. Wniosek czwarty — zgłoszony przez pana posła Grzyba — podtrzymuje formę spółki akcyjnej, a modyfikacja w stosunku do sprawozdania komisji polega na oddzieleniu radia i telewizji. Obydwie spółki rozpowszechniałyby zarówno programy ogólnokrajowe, jak i regionalne. Wniosek określa również bliżej status regionalnych ośrodków radia i telewizji i stwarza możliwość zapewnienia im na mocy decyzji krajowej rady określonego udziału w tworzeniu programów ogólnokrajowych.</u>
          <u xml:id="u-116.8" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Rekomendując po raz kolejny w imieniu Komisji Kultury i Środków Przekazu oraz Komisji Ustawodawczej projekt ustawy o radiofonii i telewizji, pozwalam sobie zwrócić uwagę, że uregulowania prawne, do których przystąpiliśmy, są dokonywane po 31 latach od przyjęcia pierwszej ustawy. Podstawowa zasada, którą uwzględniliśmy przy konstruowaniu tego projektu, jest oddzielenie funkcji administracyjnych od działań polegających na tworzeniu i rozpowszechnianiu programów radiowo-telewizyjnych. Organem administracji jest krajowa rada, która tworzy prawne ramy prowadzenia działalności w dziedzinie radia i telewizji i egzekwuje ich przestrzeganie, a nadawca samodzielnie tworzy program podlegający tylko ograniczeniom wynikającym z ustawy. To jest podstawowa gwarancja wolności i niezależności nadawców. Drugą najważniejszą zmianą jest stworzenie podstaw prawnych dla tworzenia telewizji i radia komercyjnego. W ten sposób faktem dokonanym — po rozstrzygnięciach ustawowych — stanie się konkurencyjność. Przepisy ustawy i zadania krajowej rady zostały tak ukształtowane, żeby konkurencja między radiofonią i telewizją publiczną i prywatną przyczyniała się do otwartego i pluralistycznego systemu środków przekazu w Polsce. Trzecią zasadą jest dostosowanie naszego prawa w tej dziedzinie do obecnego poziomu techniki i możliwości oraz obowiązujących standardów międzynarodowych. Przejawem tego jest uregulowanie zasady rozprowadzania programów w sieciach kablowych, teletekstów, retransmisji obcych programów. Status krajowej rady i gwarancje samodzielności nadawców ukształtowano w taki sposób, aby uniknąć nawet podejrzeń o podporządkowywanie radia i telewizji bieżącym, doraźnym potrzebom propagandowym i interesom rozmaitych grup nacisku. Znalazło to wyraz w sposobie tworzenia i usytuowania krajowej rady w systemie organów państwowych. To specyficzne rozwiązanie zostało wybrane świadomie. Kolejną zasadą, którą kierowaliśmy się przy pracach podkomisji, a także komisji, jest troska o rozwój kultury narodowej, szczególnie o rozwój rodzimej produkcji audiowizualnej — stąd zapisy dotyczące minimum udziału producentów krajowych w programach radiowych i telewizyjnych, a także niektóre inne rozwiązania.</u>
          <u xml:id="u-116.9" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Podstawową przesłanką — która zadecydowała o zaproponowanym w projekcie kształcie radiofonii i telewizji publicznej — było dążenie do zdecentralizowania dotychczasowego systemu radiowo-telewizyjnego i danie społecznościom regionalnym bezpośredniego wpływu na radio i telewizję; stąd podzielenie radia i telewizji na spółki działające w oparciu o dotychczasowe rozgłośnie i ośrodki telewizyjne.</u>
          <u xml:id="u-116.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-117">
          <u xml:id="u-117.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję pani poseł sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-117.1" who="#TadeuszFiszbach">Otwieram dyskusję, do której zapisało się 6 posłów. Chciałbym prosić posłów zabierających głos, aby mieli to na uwadze, że czas wystąpienia określiliśmy na 7 minut, tak abyśmy mogli do godz. 18 zakończyć dyskusję. Trudno by było przekładać ją na jutro.</u>
          <u xml:id="u-117.2" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu pana posła Jana Czaję z Klubu Poselskiego Polskiego Stronnictwa Ludowego. Kolejnym mówcą będzie poseł Jan Rzymełka… Posła Czai nie ma, zatem poseł Jan Rzymełka z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego zabierze obecnie głos. Kolejnym mówcą będzie poseł Andrzej Łapicki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-118">
          <u xml:id="u-118.0" who="#JanRzymełka">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pragnę zwrócić uwagę tylko na jeden problem związany z omawianą ustawą — problem statusu ośrodków regionalnych telewizji polskiej. Mieszkam w Katowicach, gdzie funkcjonuje sprawny ośrodek telewizji regionalnej, którego zasięg obejmuje województwa: opolskie, bielskie, częstochowskie i katowickie. W sumie program telewizji Katowice adresowany jest do około 5 mln mieszkańców. W Polsce są różne ośrodki regionalne, ale wszystkie powinny gospodarować własnymi, wypracowanymi pieniędzmi. Niektóre z ośrodków — np. Łódź czy Lublin — nadają dziennie tylko pół godziny programu regionalnego. Ośrodek katowicki emituje w tej chwili od 4 do 6 godzin dziennie. Jest w stanie emitować do 16 godzin programu, a sądzę, że również nawet do 24 godzin, ponieważ za rok — przy silnej konkurencji programów zachodnich — ośrodki regionalne będą musiały intensywniej pracować niż obecnie, aby zarobić na siebie i przetrwać. Programy regionalne cieszą się na Górnym Śląsku dużą popularnością, ale tylko wtedy, gdy są profesjonalne i dotyczą istotnych problemów danego regionu; po prostu, gdy są blisko ludzi.</u>
          <u xml:id="u-118.1" who="#JanRzymełka">Telewizja regionalna, aby sprawnie funkcjonowała, musi posiadać osobowość prawną i możliwość gospodarowania własnymi pieniędzmi. Model regionalnej spółki skarbu państwa zapewnić może gospodarność i zlikwiduje marnotrawstwo mienia ogólnonarodowego, które występowało przy centralnym systemie sterowania telewizją. Model centralny ma wiele wad. Bywa tak, że centrum nie zdaje sobie dokładnie sprawy z tego, czym są ośrodki regionalne, co robią i jakie są ich możliwości i oczekiwania. Wydaje mi się, że ręczne sterowanie ośrodkami regionalnymi to chyba już miniona epoka. Popełniono przy tym wiele błędów i zaniedbań. Wspomnę o kilku tylko. Prawie 50% powierzchni woj. bielskiego pozbawione jest obecnie programów polskiej telewizji; po prostu, niesprawne działanie władz centralnych doprowadziło do tego, że Czesi w ostatnim okresie weszli na nasze częstotliwości. Nawet duże miasto Cieszyn prawie pozbawione jest polskich programów. Gdyby decyzje w tej sprawie podejmowane były w Katowicach, nie doszłoby do tych zaniedbań. Kolejna, a zarazem kluczowa, sprawa to finanse, a właściwie gospodarność telewizji, która pojawia się naprawdę dopiero w miarę samodzielności. Ośrodek telewizji w Katowicach miał do niedawna 5 mld tzw. planowego deficytu. Obecnie dzięki gospodarności ten deficyt zmalał prawie do zera. Sporo było niegospodarności, nie było cenników usług, nie było analiz budżetowych. Panowało ogólne przekonanie, że dobry, znany reżyser czy znany aktor będzie dobrym zarządcą. Życie obaliło kolejne mity. Tylko dobra, pracowita załoga i sprawny menedżer mogą zapewnić właściwą egzystencję i godziwe zyski ośrodkom regionalnym.</u>
          <u xml:id="u-118.2" who="#JanRzymełka">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Gorąco opowiadam się za statusem ośrodków regionalnych przewidzianym w art. 26 projektu ustawy, tzn. za modelem regionalnej telewizji jako spółki skarbu państwa, które mogą tworzyć dla rozpowszechniania programu ogólnokrajowego „Dwójki” spółki spółek Telewizja Polska 2. We wniosku mniejszości nr 3 pomysł co najmniej 33% pakietu Telewizji Polskiej w spółkach regionalnych — pakietu w praktyce kontrolnego — jest kontynuacją zarządzania centralnego telewizjami regionalnymi, jest pozbawieniem samorządności ośrodków regionalnych, tak jak to stało się z samorządnością gmin pod względem finansowym.</u>
          <u xml:id="u-118.3" who="#JanRzymełka">Zwracam się do Wysokiej Izby o uchwalenie art. 26 według projektu ustawy, a nie według wniosków mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-118.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-119">
          <u xml:id="u-119.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-119.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Andrzeja Łapickiego z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna. Kolejnym mówcą będzie poseł Mieczysław Gaweł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-120">
          <u xml:id="u-120.0" who="#AndrzejŁapicki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Asumpt do mojej wypowiedzi daje mi art. 15 pkt 1 projektu ustawy, który raz jeszcze chciałbym przypomnieć: Krajowa rada, kierując się zadaniami radiofonii i telewizji, określi minimalny udział w programie audycji wytworzonych przez producentów krajowych, z uwzględnieniem charakteru poszczególnych nadawców ich programów. Jest to punkt krótki, wydawałoby się marginalny, do tego napisany suchym, prawniczym językiem, ale dla mnie i środowiska, które reprezentuję — najważniejszy, dlatego do niego powracam. Abstrahuję od formy przekształceń instytucji telewizyjnych. Czy będzie to spółka, związek spółek czy przedsiębiorstwo, problem pozostanie ten sam — wpływ tego najpotężniejszego z mass mediów na kulturę społeczeństwa, udział tego medium w rozwoju polskiej sztuki teatralnej, filmowej, w rozwoju i kształcie słowa polskiego, w rozwoju literatury, plastyki i muzyki.</u>
          <u xml:id="u-120.1" who="#AndrzejŁapicki">Telewizja na początku swego działania u nas niewątpliwie przyczyniła się do ogromnego wzrostu zainteresowania społeczeństwa — a szczególnie tej jego części, która nie mogła czy nawet nie chciała, nie miała potrzeby, aby uczestniczyć w życiu kulturalnym — teatrem, filmem polskim. Telewizja wytworzyła — zapewne wówczas również z braku innych rozrywek — kult Teatru Telewizji, specyfiki typowo polskiej, której to formy w tak szerokim zakresie nie znały — mówię to z całą odpowiedzialnością — telewizje światowe. Miało to niewątpliwie ogromny, nie do przecenienia wpływ na edukację kulturalną społeczeństwa. Teatr Telewizji bił swoją popularnością wszystkie programy, a przewyższał — na ogół — poziomem artystycznym i intelektualnym wszystkie „Dynastie” i „Santa Barbary” razem wzięte.</u>
          <u xml:id="u-120.2" who="#AndrzejŁapicki">Dziś, gdy skutecznie udało nam się wygonić publiczność z teatrów, kiedy książka jest droga, kino artystyczne nie istnieje, a cięcia budżetowe zagroziły samemu istnieniu kultury, na telewizję właśnie spada ogromny obowiązek edukacji kulturalnej społeczeństwa. To polskie filmy o naszych problemach, to polski Teatr Telewizji, kultywujący zapomniany już kształt, barwę i piękno polskiego słowa, winny te ogromną lukę — pozornie ożywianą często efektownymi, ale przeważnie przecież tylko błyskotliwymi produkcjami — wypełnić. Kiedy oglądam te twory, przypomina mi się powiedzenie naszego wielkiego aktora Stefana Jaracza, po premierze jakiejś popularnej efektownej komedyjki: „To jest jak bombka na choinkę, błyszczące, kolorowe, ale trudno na tym wysiedzieć”. Taki jest w wielkiej mierze program artystyczny telewizji. Stąd moje wołanie, które kieruję raz jeszcze dziś pod adresem przyszłej rady krajowej, aby pilnowała zapisu art. 15, aby polski teatr, polski film miały zapewnione miejsce w programie. Zapewnione miejsce, które im się po prostu należy z racji obowiązku, który telewizja winna spełniać; obowiązku nie tylko rzetelnego informowania, nie tylko dostarczania rozrywki za wszelką cenę, ale przede wszystkim obowiązku dbania o rozwój kulturalny społeczeństwa, o utrwalenie naszej tradycji w sztuce, o popieranie tego wreszcie, co sprawia, że jesteśmy znani w świecie, bo przecież tak naprawdę to nie przemysł motoryzacyjny czy optyczny nas rozsławia, ale film Wajdy, teatr Kantora czy muzyka Pendereckiego. Pamiętajmy o tym. Pilnujmy tego, domagajmy się tego, bo inaczej rzeczywiście nasze wnuki wyrosną w przekonaniu, że świat jest jednym wielkim teledyskiem.</u>
          <u xml:id="u-120.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-121">
          <u xml:id="u-121.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-121.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Mieczysława Gawła, nie zrzeszonego w żadnym z klubów poselskich. Kolejnym mówcą będzie poseł Tadeusz Trelka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-122">
          <u xml:id="u-122.0" who="#MieczysławGaweł">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zasięg oddziaływania radia i telewizji dzisiaj nie jest problemem, posiadanie jej odbiorników również. Problemem pozostała sfera psychiki tych, co w mass mediach pracują oraz podejście polityków i rządzących do radia i telewizji. Kształtowanie ludzi przez program radiowy czy telewizyjny to rzecz dzisiaj niełatwa, szczególnie w okresie tworzenia się gospodarki rynkowej. Jesteśmy dalej na początku tworzenia nowoczesnych ustaw, pasujących do rozwiniętego świata. Dlatego uważam, że uchwalenie tej ustawy, ustawy o radiu i telewizji, jest zasadnicze. Przesuwanie tego byłoby pośmiewiskiem w Europie. To trzeba uchwalić. Ten projekt odpowiada standardom międzynarodowym. Poprzednia ustawa była uchwalana 30 lat temu, kiedy było po kilka aparatów telewizyjnych w gminie. Dzisiaj często jest po kilka w jednym mieszkaniu.</u>
          <u xml:id="u-122.1" who="#MieczysławGaweł">Ustawa ta jest potrzebna i niezbędna. Obserwując głosy w dyskusji tej i — przede wszystkim — poprzedniej odniosłem wrażenie, że część zainteresowanych boi się po prostu zwykłej konkurencji. Kończą się czasy monopoli, kończy się czas na jedyny monopol, jedynie słuszny. Wolność i niezależność w telewizji i radiu — można będzie o niej powiedzieć, że jest, jeśli decydować o tym będzie komercjalizacja.</u>
          <u xml:id="u-122.2" who="#MieczysławGaweł">Wrocław ma dobre tradycje, zarówno ośrodki radiowe jak i telewizyjne nie dawały się wciągać w awantury polityczne, a przykładem komercjalizacji, konkurencji — tej właściwej — jest pierwsza w Europie Wschodniej prywatna telewizja „Echo”, która mimo przeszkód i braku rozwiązań prawnych funkcjonuje, mimo że dzisiaj straszy ją bardzo mocno konkurencja.</u>
          <u xml:id="u-122.3" who="#MieczysławGaweł">Większość obaw przy tworzeniu tej ustawy dotyczyła obecnej telewizji i radia i tego, co było w podtekście, tego, co ma być. Natomiast cechą nadrzędną i podstawową w tej ustawie jest — to, co widzę najlepszego — właśnie ta komercjalizacja i konkurencja. Danie szansy prawnej komercyjnej telewizji i radiu jest prawdziwą rewolucją. Temu, oprócz posła sprawozdawcy, prawie nikt w dyskusji czasu nie poświęcał. Stara ustawa była wygodna, bo była to formuła ręcznego sterowania — przycinania czy sterowania propagandą, często przez słuchawkę, bo podnieść słuchawkę i coś powiedzieć jest prościej, łatwiej. Łatwiej jest też przez słuchawkę nakazać, co mówić. Ta ustawa daje szansę, aby człowiek sam mówiąc, mógł się sprzedawać, aby mógł się sprzedawać aktor, a nie dawać okienko, żeby mógł się sprzedawać publicysta. To już jest nowe.</u>
          <u xml:id="u-122.4" who="#MieczysławGaweł">Nowa ustawa stawia wysoko poprzeczkę politykom i osobom publicznego życia gospodarczego, stawia też poprzeczkę dziennikarzom, Zaczyna się w radiu i telewizji czas fachowców. Zatrudnieni tam fachowcy będą mieć szansę, ale kończy się również czas dla miernot i układowców, na które można jeszcze patrzeć, ale słuchać ich to często już nie można.</u>
          <u xml:id="u-122.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-123">
          <u xml:id="u-123.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-123.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Tadeusza Trelkę z Klubu Poselskiego Polskiego Stronnictwa Ludowego. Kolejnym mówcą będzie poseł Andrzej Sikora.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-124">
          <u xml:id="u-124.0" who="#TadeuszTrelka">Przepraszam, panie marszałku, ja reprezentuję tylko i wyłącznie OKP.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-125">
          <u xml:id="u-125.0" who="#TadeuszFiszbach">Przepraszam bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-126">
          <u xml:id="u-126.0" who="#TadeuszTrelka">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu posłów i senatorów województw: przemyskiego, rzeszowskiego, tarnobrzeskiego i krośnieńskiego chciałem wnieść o dokonanie poprawki w projekcie ustawy o radiofonii i telewizji przez wprowadzenie do artykułu 55 punkt 2 po słowie: „Poznań” słowa „Rzeszów”. W opracowanym w komisji projekcie ustawy Polskie Radio i Telewizja, który określa siedziby ośrodków telewizyjnych — jako jedyna została pominięta redakcja telewizji w Rzeszowie. Jest to o tyle niezrozumiałe, że samodzielna redakcja telewizji Rzeszów obejmująca swoim zasięgiem województwa: krośnieńskie, przemyskie, rzeszowskie i tarnobrzeskie została powołana decyzją prezesa Radiokomitetu 1 lipca 1990 r., jednocześnie z redakcją telewizji w Bydgoszczy. Od tego czasu redakcja się rozwinęła dzięki nakładom finansowym miejscowych zakładów przemysłowych, zakupiła wiele sprzętu i od roku stale wydłuża czas nadawania swoich programów. Stale współpracują z redakcją w Rzeszowie zespoły telewizji powołane w Przemyślu oraz Krośnie, a materiały opracowane przez ośrodek telewizji w Rzeszowie często są emitowane w programach centralnych. Dodać należy, że programy telewizji Rzeszów odbierane są również w rejonie Lwowa, Drohobycza i na terenie północnej Słowacji, skąd redakcja od zamieszkałych tam Polaków otrzymuje dowody sympatii.</u>
          <u xml:id="u-126.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-127">
          <u xml:id="u-127.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-127.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Andrzeja Sikorę z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Kolejnym mówcą będzie poseł Jan Czaja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-128">
          <u xml:id="u-128.0" who="#AndrzejSikora">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Niestety, nie udało się doprowadzić do konsensusu, o co wnosiłem w przypadku wniosków złożonych podczas drugiego czytania, stąd też pozostaje nam wybór między jednym z wniosków, bądź w sprawozdaniu podanych, bądź wniosków mniejszości dotyczących kształtu telewizji. Decydujemy tu przede wszystkim o przyszłości telewizji, bowiem tutaj jest najtrudniej osiągnąć kompromis. Siła oddziaływania telewizji jest ogromna, a możliwości jej rozwoju ze względu na wielkie koszty i niewielką liczbę dostępnych częstotliwości są ograniczone. W praktyce w dającym się przewidzieć czasie możemy mówić tylko o jednej lub dwóch prywatnych telewizjach o zasięgu ogólnopolskim. Tym większe znaczenie ma zorganizowanie telewizji publicznej, która we wszystkich proponowanych wariantach dysponować miałaby trzema częstotliwościami: dwiema ogólnokrajowymi i jedną regionalną.</u>
          <u xml:id="u-128.1" who="#AndrzejSikora">Nic więc dziwnego, że właśnie kształt telewizji publicznej budzi największe emocje i że zgłoszono aż 5 wariantów rozwiązania tej kwestii. Zasadnicze kontrowersje dotyczą dwóch płaszczyzn. Pierwsza z nich — telewizja zdecentralizowana czy też nadal kontrolowana przez jedno silne centrum? Druga, mniej jawna, ale nie mniej ważna kontrowersja — kto ma płacić za rozwój telewizji publicznej, a w szczególności za budowanie niezbędnych wszak dla rozwoju demokracji lokalnej kanałów telewizji regionalnej? Wyłącznie abonenci, zwykli obywatele, którzy od tej chwili przeznaczają więcej niż 1% swoich zarobków na utrzymanie państwowej telewizji, czy też może koszty budowania nowych stacji dałoby się pokryć z innych źródeł, wbudowując koszty funkcjonowania telewizji publicznej w sam mechanizm działania tworzonego właśnie przez nas rynku telewizyjnego?</u>
          <u xml:id="u-128.2" who="#AndrzejSikora">W kwestii pierwszej wydaje się, że przewaga rozwiązań decentralistycznych jest oczywista. Wszyscy wiemy, czym grozi kontrolowanie telewizji przez jedną osobę. Wszyscy, mam nadzieję, rozumiemy, że aspiracje regionów do posiadania własnej telewizji to coś więcej niż lokalne ambicje. To logika rozwoju polskiej demokracji. W przedłożonych materiałach istnieją dwa projekty decentralizacji: proponowany przez komisję i zaproponowany przeze mnie tzw. wniosek mniejszości o numerze 3. Różnica między nimi jest zasadnicza. Wniosek komisji rozbija program I i program II na dwa osobne przedsiębiorstwa. Jest to niezmiernie ryzykowne. Oba programy budowane były komplementarnie, mają zintegrowany system emisji, jeden system łącz, wspólne archiwa, studia, a nawet — jak mi powiedziano — kable. Koszty i konsekwencje takiego podziału nie zostały nigdy policzone i przedstawione. Zachodzi obawa, że pacjent może operacji po prostu nie przeżyć.</u>
          <u xml:id="u-128.3" who="#AndrzejSikora">W projekcie komisji program II jest spółką, która jest własnością spółek z telewizji regionalnych. Spółki te z mocy prawa miałyby być jednoosobowymi spółkami skarbu państwa, a więc miałyby się zarazem utrzymywać i budować głównie z opłat abonamentowych. To musiałoby doprowadzić do ich wzrostu, bo przecież przy wciąż rosnących kosztach działania telewizji nie można mówić odpowiedzialnie, że zarówno program I i II, jak i nowe programy regionalne utrzymywałyby się obecnie ze zbieranych abonamentów. Mówiąc wprost, za wszystkie zapłaciliby nasi wyborcy. A przecież oni w znakomitej większości nie mają już z czego płacić. Spółki regionalne byłyby więc słabe i biedne. Ich jedyną naprawdę wartościową własnością byłby ogólnopolski program II. Te spółki — przez sytuację ekonomiczną — byłyby zmuszone ten program sprywatyzować. Jest to bowiem w konstrukcji zaproponowanej przez komisję zupełnie możliwe. Program II jest bowiem spółką spółek i z faktu, że spółki-właściciele są spółkami skarbu państwa nie wynika, że spółka-własność musi też być spółką skarbu państwa. Innymi słowami, dyrektorzy ośrodków będą mogli zrobić z programem II, co zechcą — a najprawdopodobniej, niezależnie od ich woli, po prostu bieda okresu przejściowego wymusi na nich prywatyzację i komercjalizację istotnej części telewizji publicznej.</u>
          <u xml:id="u-128.4" who="#AndrzejSikora">Moja propozycja zmierza w innym kierunku. Nie rozbijajmy funkcjonujących już programów ogólnopolskich. Zagwarantujmy, że pozostaną one telewizją publiczną, działającą w formie spółki skarbu państwa. Nie eksperymentujmy z czymś, co i tak jest kruche i ledwo działające. Natomiast odwagę wykażmy tam, gdzie zamierzamy zbudować coś nowego. Pozwólmy, aby stacje regionalne, powstające pod kontrolą wybranej przez nas Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji miały większą swobodę w kształtowaniu swojej organizacji i sposobu działania. Proponuję, aby dopuścić do budowania stacji regionalnych samorządy lokalne, stowarzyszenia, fundacje, wreszcie regionalny kapitał prywatny. Ktoś powie, że zamiast prywatyzacji Dwójki proponuję prywatyzację Trójki. Otóż, tak nie jest. Dziwna to bowiem prywatyzacja czegoś, co jeszcze nie istnieje. Proponuję budowanie czegoś nowego z udziałem innego kapitału niż ten pochodzący z opłat abonamentowych. Wreszcie — i to jest kluczem mojej propozycji — proponuję wbudowanie mechanizmu, który za kilka lat doprowadzi do tego, iż telewizja publiczna oprócz abonamentu otrzyma inne jeszcze, być może potężniejsze nawet źródło finansowania. Proponuję bowiem, by Telewizja Polska wnosząc do spółek regionalnych część majątku, wiedzę, ludzi, unikalne w Polsce umiejętności profesjonalne, stawała się równocześnie poważnym udziałowcem nowo powstającej spółki. Te udziały w proponowanej przeze mnie wersji nie mogłyby być niższe niż 33%, lecz w każdym wypadku ich wysokość określałaby ostatecznie Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji. W tak skonstruowanym systemie zyski z publiczno-komercyjnych stacji regionalnych zaczęłyby z czasem finansować telewizję publiczną, rola abonamentu malałaby wraz z rozwojem rynku telewizyjnego w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-128.5" who="#AndrzejSikora">Wreszcie ostatnia sprawa. Powie ktoś, że takie zorganizowanie stacji regionalnych zmniejsza szansę prywatnych przedsiębiorców na zakładanie stacji telewizyjnych, że lepiej by trzecią częstotliwość po prostu wystawić na przetarg. Nic bardziej błędnego. Po pierwsze dlatego, że partnerzy dla stacji regionalnych będą przecież znajdowani przez radę krajową dokładnie na tych samych zasadach, na jakich odbywać się będą przetargi na inne częstotliwości. Każdy będzie mógł złożyć ofertę współtworzenia stacji, wraz z telewizją publiczną lub osobno — jego wybór. Jest jeszcze i drugi wzgląd przemawiający za tym rozwiązaniem. Polski kapitał jest słaby. Nie stać nas na wykładanie dziesiątków milionów dolarów na inwestycje, które się spłacać będą po 8–10 latach. Koszty budowania telewizji od zera jest w tej chwili w stanie ponosić tylko kapitał zagraniczny. Dobrze wiemy, że jest on wejściem do Polski zainteresowany; właściwie wszyscy wnioskodawcy o przyznanie częstotliwości mają mniej lub bardziej jawnych partnerów zagranicznych. Nie ma w tym nic złego, pod warunkiem, że jest to prawdziwe partnerstwo, ale we wszystkich niemal wypadkach to nie jest partnerstwo, lecz dyktat z jednej strony. Proponowane przeze mnie rozwiązanie daje szansę polskiemu kapitałowi. Nie jest on bowiem w stanie budować telewizji od zera, ale wspólnie z organizacjami lokalnymi, stowarzyszeniami, o których już wspomniałem.</u>
          <u xml:id="u-128.6" who="#AndrzejSikora">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W cieniu debaty nad nadzwyczajnymi uprawnieniami dla rządu podejmujemy decyzję o wielkiej wadze, decyzję organizacji czwartej władzy, środków masowego przekazu. Decyzja ta nie tylko zadecyduje, czy taka będzie polska telewizja publiczna, ale także, czy telewizja publiczna przetrwa, czy też majątek zostanie roztrwoniony. Czy za wątpliwe eksperymenty płacić ma ubożejące społeczeństwo, czy też może zdobędziemy się na odwagę myślenia po nowemu i zbudujemy nowoczesny rynek telewizyjny w Polsce?</u>
          <u xml:id="u-128.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-129">
          <u xml:id="u-129.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-129.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę może nieco obniżyć ten pulpit mównicy, bo posłowie nie widzą, jak ja sygnalizuję, że czas minął.</u>
          <u xml:id="u-129.2" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Jana Czaję z Klubu Poselskiego Polskiego Stronnictwa Ludowego, potem — posła Jerzego Żurawieckiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-130">
          <u xml:id="u-130.0" who="#JanCzaja">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jesteśmy spóźnieni z tą ustawą i jest to również winą tej Wysokiej Izby, że najpotężniejszy instrument politycznego oddziaływania, jakim jest telewizja, pozostał faktycznie bez zmian, jako wygodny w gruncie rzeczy dla władzy relikt poprzedniej epoki. Wysoka Izba jest równocześnie ofiarą tego stanu rzeczy, jest ona stałym w zasadzie obiektem sterowanej kampanii, prowadzonej za pośrednictwem szczególnie telewizji. Pozorny pluralizm pozwala manipulować i sterować informacjami, a tym samym opinią publiczną. Niekiedy jest to jednak broń obosieczna, jak na przykład informacja rozpowszechniana wielokrotnie w telewizji — informacja o skrytykowaniu kontraktowego Sejmu przez pana premiera podczas wizyty w Stanach Zjednoczonych. Ta informacja chyba nie wzbudzi aplauzu w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-130.1" who="#JanCzaja">Klub Poselski PSL wyraża ubolewanie z faktu opóźnień w uchwaleniu ustawy o radiu i telewizji. Uważamy, że stwarza to ogromny, niczym nie uzasadniony handicap dla sił rządzących. Start kampanii wyborczej do pierwszych demokratycznych wyborów w Polsce, mimo pozorów równoprawności, nie odbywa się więc na równych zasadach dla wszystkich sił. Niezależnie jednak od tego, albo właśnie z tego powodu, powinniśmy przyjąć tę ustawę — mimo całej jej niedoskonałości. Stwarza ona bowiem przesłanki prawne ku temu, aby telewizja gwarantowała wolność słowa, otwartość i pluralizm. Oczywiście, pewności takiej mieć nie będziemy — zadecyduje o tym praktyka. Pamiętać trzeba również o tym, że otwarty dzięki tej proponowanej ustawie rozwój prywatyzacji sieci radia i telewizji może uczynić sprawę pluralizmu i wolności słowa w telewizji relatywną w tym sensie, że społeczeństwo nie będzie skazane na odbiór publicznych agencji upolitycznionej telewizji.</u>
          <u xml:id="u-130.2" who="#JanCzaja">Wysoka Izbo, Klub Poselski PSL potwierdza wyrażone uprzednio stanowisko w kwestiach podstawowych uregulowań dyskutowanego projektu ustawy. Powtórzę tylko najważniejsze z poprzednio zgłoszonych uwag. Jesteśmy za wyborem przewodniczącego krajowej rady przez samych członków rady spośród jej grona. Prezentowany we wnioskach mniejszości wariant wyboru przewodniczącego rady przez prezydenta Rzeczypospolitej jest dla nas nie do przyjęcia. Uzasadnienie przedstawiliśmy obszernie uprzednio. Nie będąc przekonanymi o słuszności żadnego z wniosków dotyczących struktury radia i telewizji, opowiadamy się jednak za wnioskiem 4 mniejszości, przewidującym, że jednostki publicznej radiofonii i telewizji działają w formie dwóch spółek akcyjnych. Uważamy, że rozdrobnienie struktur będzie sprzyjać słabości ośrodków regionalnych, uzależni je bardziej od układów lokalnych, uczyni podatnymi na zbytnią komercjalizację. Przypomnę również, że w celu wzmocnienia szans i możliwości uczynienia telewizji publicznej bardziej pluralistyczną zaproponowaliśmy, aby dyrektor generalny zarządu spółek, którego funkcja będzie kluczowa w zakresie bieżącego kształtowania oblicza radiofonii i telewizji, był powoływany po uprzednim uzyskaniu opinii sejmowej Komisji Kultury i Środków Przekazu. Podobna poprawka dotyczyłaby powoływania członków rad nadzorczych, pod warunkiem jednak, że zostanie przyjęty wariant, wniosek czwarty, czyli wtedy, gdyby były dwie spółki. Chodzi generalnie o zwiększenie również roli Sejmu w proponowanych rozwiązaniach. Wyraziłem również pogląd, że ze względu na to, iż rada programowa ma reprezentować społeczne interesy i oczekiwania związane z działalnością programową spółki, czyli radia i telewizji, powinna mieć ona odpowiednią siłę przebicia, gdyż tylko wtedy może współdecydować o programie. Zasady powoływania i kształtowania rady programowej powinny więc być szczegółowo przedyskutowane i uzyskać zgodę Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. O tym, jak to jest ważne, świadczą również listy napływające od telewidzów i słuchaczy radia, wzywające autorów programów radia i telewizji, cytuję: „do opamiętania, otrzeźwienia i refleksji”. Jeden z autorów takiego listu postuluje, mówiąc o zachwaszczeniu polskiego radia i telewizji obcymi materiałami, aby Polska była Polską w radiu i telewizji też.</u>
          <u xml:id="u-130.3" who="#JanCzaja">Wysoka Izbo! Mówiłem już uprzednio, że przedstawione projekty ustawy o radiu i telewizji nie są wyrazem najwyższego kunsztu prawniczego. Jest w nich swoisty eklektyzm prawa instytucji, są budzące wątpliwości terminy prawne, są nieprecyzyjne ujęcia. Myślę jednak, że w warunkach różnych opcji politycznych, różnego rodzaju nacisków, komisja, czy też komisje pracujące nad tą ustawą, zrobiły wszystko, co było w ich mocy, abyśmy dostali jak najlepszy projekt. Działamy w warunkach kompromisów, a także wobec wyższej konieczności, polegającej na tym, że zmian w funkcjonowaniu radia, a szczególnie telewizji, trzeba dokonać jak najszybciej, również dlatego, by stworzyć możność rozpowszechniania stacji i programów telewizji innych niż publiczne, choć nie zawsze tylko komercyjnych.</u>
          <u xml:id="u-130.4" who="#JanCzaja">Póki co, mamy jednak nadal jedną telewizję i jesteśmy spóźnieni z jej reformą. To powoduje, że do pierwszych demokratycznych wyborów parlamentarnych idziemy mając telewizję ciągle działającą według zasady cuius regio, eius religio.</u>
          <u xml:id="u-130.5" who="#JanCzaja">Projekt ustawy zaproponowany przez połączone komisje jest może niedoskonały i kontrowersyjny, stwarza jednak szanse na reformę tego ostatniego bastionu starej epoki. Likwiduje państwowy monopol na radio i telewizję. Dlatego Klub Poselski PSL będzie głosował za przyjęciem projektu ustawy o radiu i telewizji.</u>
          <u xml:id="u-130.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-131">
          <u xml:id="u-131.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-131.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Jerzego Żurawieckiego z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Kolejnym mówcą będzie poseł Juliusz Braun.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-132">
          <u xml:id="u-132.0" who="#JerzyŻurawiecki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jest mi przykro, że muszę ponownie zabrać głos, ale niestety wysoka komisja nie uwzględniła mojego wniosku z poprzedniej debaty, a myślę, że nie jest to problem wyłącznie województwa konińskiego, gdzie dwie trzecie mieszkańców nie może odbierać drugiego programu telewizyjnego i w miarę dobrze III i IV programu radiowego, płacąc abonament w takiej samej wysokości, jak mieszkańcy dużych aglomeracji w tym kraju. Dlatego zgłaszam do rozdziału VII „Opłaty abonamentowe” do art. 46, poprawkę o treści: „Krajowa Rada określi zasady opłat abonamentowych, uwzględniających odbiór ilościowy i jakościowy centralnych programów radia i telewizji”. Byłby to pkt 5 w art. 46 i po jego przyjęciu przez Wysoką Izbę, liczba punktów w tym artykule wzrosłaby do 11.</u>
          <u xml:id="u-132.1" who="#JerzyŻurawiecki">Wysoka Izbo! Dwa zdania uzasadnienia. Wcześniej wspominałem, że praktycznie, odkąd jestem posłem, staram się wyjaśnić i znaleźć rozwiązanie umożliwiające to, by odbiorca telewizyjny był podmiotem, jako konsument, a nie tylko tym, który ma nakaz płacenia abonamentu, a jeżeli nie zapłaci to są zapisy restrykcyjne, umożliwiające karanie go za to. Cała dyskusja wokół telewizji toczy się wokół jej kuchni. Ja rozumiem zainteresowania wielu moich koleżanek i kolegów, krytykujących telewizję. Może to i dobrze. Natomiast większość odbiorców wobec sytuacji ciągle wzrastających opłat chce wiedzieć, za co płaci. Jeżeli płaci za może nie zawsze najlepszej jakości programy, to przynajmniej chciałaby mieć możliwość wyboru zmiany tych programów. W moim województwie 2/3 odbiorców nie ma takiej możliwości, jest skazana za tę samą cenę, co inni abonenci, na odbiór jednego programu. I w tej sytuacji uważam, że krajowa rada winna określić możliwość odpisu części tego abonamentu na danym terenie, by z tych środków, opłat własnych mieszkańców danego terenu, utworzyć fundusz, który umożliwiłby przyspieszenie poprawy warunków technicznych odbioru telewizji i radia.</u>
          <u xml:id="u-132.2" who="#JerzyŻurawiecki">Nie wierzę, że komercjalizacja telewizji zapewni równe warunki wszystkim. Nie we wszystkich województwach są bogaci biznesmeni, którzy zainwestują w to własne środki i nie we wszystkich województwach są ludzie, którzy potrafią taką telewizję przygotować i prowadzić. I dlatego uważam, że województwa takie jak województwo konińskie, są skazane jeszcze przynajmniej przez kilka lat na odbiór programu wyłącznie telewizji centralnej. I przy takich nierównych warunkach odbioru, i jakościowych i ilościowych, a według mnie takiej samej opłacie, jest to po prostu zwykła niesprawiedliwość. I w ten sposób rejony Polski, a obejmuje to 25% powierzchni kraju, dofinansowują odbiorców na przykład w Warszawie, Krakowie czy Gdańsku, nie wiem dlaczego.</u>
          <u xml:id="u-132.3" who="#JerzyŻurawiecki">Zwracam się do Wysokiej Izby i posłów z dużych ośrodków, a szczególnie do posłów z terenu, gdzie takie warunki również są, o poparcie tego wniosku. To spada na krajową radę. Myślę, że można znaleźć warunki techniczne i organizacyjne, by rozwiązać ten problem.</u>
          <u xml:id="u-132.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-133">
          <u xml:id="u-133.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-133.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Juliusza Brauna z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego —...</u>
          <u xml:id="u-133.2" who="#komentarz">(Głosy z sali: Unia)</u>
          <u xml:id="u-133.3" who="#TadeuszFiszbach">... — przepraszam, panie pośle, ale tak mi podano — z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-134">
          <u xml:id="u-134.0" who="#JuliuszBraun">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zabierając głos w czasie drugiego czytania bardzo obszernie omawiałem sprawy związane z tą ustawą, nie będę tego powtarzał. Natomiast dosłownie w kilku zdaniach chciałem nawiązać do wystąpienia pana posła Sikory, który uzasadniał zmodyfikowany w stosunku do poprzedniej propozycji trzeci wniosek mniejszości. Jest to propozycja interesująca i spójna. Chciałbym jednak zwrócić uwagę Wysokiej Izby na fakt, iż przyjęcie trzeciego wniosku mniejszości zlikwiduje wyraźną obecnie granicę pomiędzy telewizją komercyjną a telewizją publiczną. Gdy bowiem w ośrodkach regionalnych, zachowując ustawową nazwę telewizji publicznej, gwarantujemy tylko 33% udziałów, i to pośrednio, dla skarbu państwa, zacieramy tę istotną granicę własności, granicę między tym, co jest telewizją publiczną, należącą do ogółu obywateli, a tym, co jest telewizją komercyjną czy prywatną, należącą do jakichś grup kapitału. Nie wydaje mi się to, po analizie tego wniosku, uzasadnione. Nie ma bowiem przeszkód, by kapitał prywatny także w porozumieniu z telewizją publiczną, angażował się w rozbudowę kolejnych nowych ośrodków, natomiast nie jest słuszne, by przejmował kontrolę nad istniejącymi obecnie ośrodkami telewizyjnymi.</u>
          <u xml:id="u-134.1" who="#JuliuszBraun">I jeszcze jedna uwaga do tego właśnie trzeciego wniosku mniejszości. Pozostawia on jako otwartą sprawę lokalizacji owych publiczno-prywatnych spółek telewizji regionalnej. Dopiero krajowa rada miałaby określić siedzibę tych spółek. Jest to sprawa, wydaje mi się, postawiona niewłaściwie. To Wysoka Izba powinna zadecydować o tym, że telewizja publiczna będzie funkcjonować nadal w obecnie istniejących ośrodkach telewizyjnych. Przekazanie tego w gestię uprawnień krajowej rady bez jasnego określenia postulowanego kierunku zmian byłoby nieuzasadnione.</u>
          <u xml:id="u-134.2" who="#JuliuszBraun">Co zaś do zagrożeń, wynikających z obecnego rozwiązania, które dopuszcza zawiązywanie różnego rodzaju porozumień czy tworzenie nowych podmiotów gospodarczych przy udziale spółek publicznej radiofonii i telewizji, chciałbym zwrócić uwagę na pewną modyfikację, którą w stosunku do pierwotnej wersji zastosowała komisja w art. 29. Właśnie ze względu na potrzebę zwiększenia kontroli nad tego rodzaju operacjami wprowadzony został zapis, że przystępowanie do spółek czy zbywanie udziałów lub akcji w tego rodzaju nowych, tworzonych podmiotach wymaga zgody krajowej rady. A więc to nie szefowie poszczególnych ośrodków, ale krajowa rada będzie w ostatecznej instancji decydować o tworzeniu tych nowych podmiotów, które, jak sądzimy, będą mogły wspierać w istotny sposób rozwój publicznej telewizji, będą mogły wspierać jednak od strony technicznej, organizacyjnej, nie przejmując kontroli nad — hasłowo mówiąc — prawem do nadawania programu.</u>
          <u xml:id="u-134.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-135">
          <u xml:id="u-135.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-135.1" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie proszę o zabranie głosu wiceprezesa Komitetu do Spraw Radia i Telewizji pana Marka Markiewicza.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-136">
          <u xml:id="u-136.0" who="#MarekMarkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Obciążony przed chwilą zarzutem niecenzurowania pana premiera i jego wypowiedzi w trakcie pobytu w Stanach Zjednoczonych, chcę oświadczyć w imieniu kierownictwa Radiokomitetu, że my także jesteśmy za jak najszybszym wprowadzeniem ustawy, dającej telewizji niezależność i prawo do nieskrępowanego przekazywania informacji, co powinno być cechą każdej telewizji publicznej.</u>
          <u xml:id="u-136.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-136.2" who="#MarekMarkiewicz">Ponieważ Rada Ministrów upoważniła prezesa Radiokomitetu do reprezentowania opinii Rady Ministrów w dyskusji nad radiofonią i telewizją, chciałbym przypomnieć, że Rada Ministrów wycofała rządowy projekt na początku tego roku, wyrażając poparcie dla projektu poselskiego, zwanego „gdańskim”, autorstwa panów posłów: Bieleckiego i Merkla, projektu opierającego się na bardzo precyzyjnej konstrukcji nowej telewizji publicznej. Projekt ten przede wszystkim miał przedstawiać jednolitą reglamentację spraw związanych z tzw. ładem w eterze i organizacją telewizji publicznej, jak i wydawaniem koncesji dla nadawców prywatnych. Jednolitość konstrukcji była czymś nowym w stosunku do poprzedniego projektu rządowego, który Rada Ministrów wiosną tego roku wycofała. Po drugie, Rada Ministrów była zdania, i jest nadal, że nowa ustawa winna znosić monopol telewizji państwowej, wprowadzać telewizję niezależną, czyli przełamywać unormowania wciąż obowiązującej ustawy z roku 1960.</u>
          <u xml:id="u-136.3" who="#MarekMarkiewicz">Bardzo istotnym elementem projektu poselskiego, zwanego „gdańskim”, było podniesienie roli ośrodków telewizyjnych regionalnych oraz rozgłośni radiowych, bo nie dość ciągle przypominać, że Radiokomitet składa się z centrali, w rozumieniu centrali radia i telewizji, 9 regionalnych ośrodków telewizyjnych oraz 17 rozgłośni radiowych, które w tej chwili nie posiadają żadnego statusu prawnego, żadnej osobowości prawnej, będąc filiami jednostki o nieokreślonym charakterze prawnym, jaką jest ciągle państwowa jednostka organizacyjna — Polskie Radio i Telewizja. I dlatego w projekcie gdańskim pojawiła się idea nadania osobowości prawnej ośrodkom regionalnym oraz pomysł, by ośrodki te powiązać w federację tworzącą drugi program. Prawda, że w projekcie tym nie mówiono o spółkach, ale o fundacjach, ale ta idea była podstawowym założeniem tego projektu poselskiego, popieranego przez Radę Ministrów i uznawanego w Radiokomitecie za projekt słuszny.</u>
          <u xml:id="u-136.4" who="#MarekMarkiewicz">Przewidywano w tym projekcie rozdział radia od telewizji, który, jak muszę powiedzieć, jest sytuacją już faktyczną, dlatego że administrowanie polskim radiem i telewizją rozeszło się w praktyce między zarządców tymi dwiema częściami Radiokomitetu. Nadto chodziło o zagwarantowanie przydziału częstotliwości dla ośrodków regionalnych oraz telewizji centralnej.</u>
          <u xml:id="u-136.5" who="#MarekMarkiewicz">Wreszcie ostatnią cechą, na którą Rada Ministrów zwracała uwagę przy analizie i poparciu projektu poselskiego, było połączenie tego pomysłu z innymi zmianami ustrojowymi, choćby tymi, które wynikają z ustawy o samorządzie terytorialnym, wskazującymi na potrzebę decentralizacji, podniesienia znaczenia ośrodków regionalnych, w tym także ośrodków telewizyjnych.</u>
          <u xml:id="u-136.6" who="#MarekMarkiewicz">Dzięki uprzejmości Wysokiej Izby uczestniczyliśmy w posiedzeniach podkomisji do spraw ustawy, za co dziękuję, przez ostatnie 5 miesięcy i muszę powiedzieć, że przedstawiony przez podkomisję projekt ustawy w generalnych zasadach odpowiada tonowi i pomysłowi projektu poselskiego „gdańskiego”, zarówno co do charakteru telewizji publicznej, zasad ładu w eterze, jak i organizacji ośrodków regionalnych i połączenia ich z resztkami byłego Radiokomitetu.</u>
          <u xml:id="u-136.7" who="#MarekMarkiewicz">Oczywiście są pewne zastrzeżenia — które zgłaszaliśmy podkomisji, a następnie komisji kultury — jak to dotyczące sposobu wyboru przewodniczącego krajowej rady. Podkreślaliśmy — nie ze względów politycznych, ale tylko dlatego, że tak przewidują inne unormowania na świecie — że głowa państwa powołuje przewodniczącego krajowej rady. I ten pogląd podtrzymujemy, przypominając tylko o tym, że szereg pomysłów zastosowanych w ustawie jest wziętych z unormowań krajowych. Wskazywaliśmy na potrzebę dokładniejszego określenia ustawowego przydziału częstotliwości, zastąpionego w ostatniej wersji projektu podkomisji sformułowaniem, że to minister łączności przydziela te częstotliwości, co choć może wydawać się zabiegiem drobnym, słownym, dla telewizji może mieć jednak podstawowe znaczenie. Mianowicie, przydział częstotliwości przez ministra łączności wiąże się z opłatami, bardzo wysokimi, których telewizja publiczna chciała po prostu uniknąć, prosząc o ustawowe przyznanie tych częstotliwości, z których korzysta do tej pory, a które byłyby wolne od opłat.</u>
          <u xml:id="u-136.8" who="#MarekMarkiewicz">Jest to sprawa bardzo znacząca, dlatego że jesteśmy w ciągłym konflikcie z resortem łączności, a konkretnie z PPTiT, czyli Polską Pocztą Telegrafem i Telefonem, będącym monopolistą w zakresie nadawania i łącz, i podnoszącym dość swobodnie ceny, aż do granic nieopłacalności tej działalności z punktu widzenia telewizji publicznej.</u>
          <u xml:id="u-136.9" who="#MarekMarkiewicz">Wreszcie podnosiliśmy, czego nie uwzględniła podkomisja, a jest to dla nas rzecz ważna, że w projekcie poselskim w przepisach przejściowych istniał bardzo drobny zapis przewidujący, że pierwszych dyrektorów ośrodków regionalnych czy owych spółek powołuje krajowa rada. Zwracaliśmy uwagę na to, że jeżeli Wysoka Izba przyjmie projekt utworzenia wielu spółek regionalnych, to od momentu uruchomienia procedury tworzenia walnych zgromadzeń, rad nadzorczych upłynie bardzo wiele czasu. W wyniku tego zostanie powołanych wiele osób, często spoza telewizji, gdy właśnie w tym okresie wymagać trzeba jak najbardziej ujednoliconej akcji specjalistów, których właśnie krajowa rada na ten początkowy okres roku czy dwóch lat powinna powołać. Brak takiego zapisu może naszym zdaniem spowodować wiele komplikacji w pierwszym, trudnym okresie.</u>
          <u xml:id="u-136.10" who="#MarekMarkiewicz">Wysoka Izbo! W tym stanie rzeczy można powiedzieć, że postulaty — które wzięła pod uwagę Rada Ministrów wiosną tego roku — spełnia projekt przedstawiony przez podkomisję, nie spełniają go natomiast projekty mniejszościowe pierwszy, drugi i czwarty, zgłoszone do art. 24. W naszym przekonaniu one w dalszym ciągu konstruują jednolitą, dużą instytucję, jaką jest dotychczasowy Radiokomitet, inaczej tylko nazwaną. Co do sprawnego administrowania Radiokomitetem, mamy 35-letnie doświadczenie, które wykazuje, że nie jest to możliwe. Wreszcie, że powielenie tego wzoru z ośrodków regionalnych w dalszym ciągu czyni petentów centrali, domagających się swego miejsca na antenie, które, jeżeli nie będzie ustawowo — a o to zabiegamy — zagwarantowane, zawsze będzie przedmiotem tych czy innych przetargów.</u>
          <u xml:id="u-136.11" who="#MarekMarkiewicz">Powstaje natomiast dosyć istotna kwestia projektu trzeciego, mniejszościowego, dotyczącego art. 26. Muszę powiedzieć, że w istocie rzeczy, z punktu widzenia ekonomicznego, jeden projekt od drugiego tak bardzo się nie różni. Projekt podkomisji przewiduje możliwość zakładania przez nową telewizję spółek oraz porozumień gospodarczych, to samo dopuszcza projekt mniejszości. Różnica zasadnicza leży jedynie pomiędzy konsekwencjami, nazwijmy je ideowymi, granic owych przekształceń gospodarczych. Projekt złożony przez podkomisję zakłada, że ośrodki regionalne mają być raz na zawsze ośrodkami skarbu państwa, spółkami skarbu państwa — i ten status nie może być zmieniony — natomiast projekt złożony jako trzeci wniosek mniejszościowy dopuszcza możliwość odejścia od formuły spółek skarbu państwa, co — nie taję — wymaga największej rozwagi i udzielenia odpowiedzi, czy zależy Wysokiej Izbie na stworzeniu z istniejącej sieci ośrodków regionalnych i rozgłośni telewizji publicznej, czy też telewizji o charakterze niepublicznym, gdyż te przekształcenia mogą do tego doprowadzić. Moim obowiązkiem jest na tę różnicę wskazać.</u>
          <u xml:id="u-136.12" who="#MarekMarkiewicz">Wysoka Izbo, chciałbym jeszcze wskazać na pewien problem często przedstawiany nam w postaci zarzutów. Dotyczy to małych ośrodków, które jeszcze nie istnieją. Oczywiście, jesteśmy za tym, żeby powstał ośrodek w Rzeszowie, pominięty w zapisie podkomisji. Nie dlatego występowaliśmy przeciwko tym zapisom, że nie jesteśmy za ośrodkami regionalnymi, tylko że mamy świadomość kosztów powołania owych ośrodków. Kosztów, które w naszej obecnej sytuacji nie mogą być obciążeniem istniejącego Radiokomitetu, bądź też spadku po nim. Dlatego też ideowo jesteśmy, jak najbardziej, za tworzeniem największej ilości ośrodków telewizji publicznej, deklarując, że według naszej oceny z istniejącego majątku powoływanie nowych ośrodków jest działalnością, na którą nie możemy pójść bez dodatkowych środków ze skarbu państwa, bądź innych źródeł regionalnych, samorządowych czy miejscowych, jeżeli tak witać będziemy w gronie ośrodków telewizji publicznej każdy nowy powołany dla wypełnienia tych zadań.</u>
          <u xml:id="u-136.13" who="#MarekMarkiewicz">Na zakończenie Wysoka Izbo — choć nasza ekipa jest obciążona szeregiem zastrzeżeń, a wiele osób mówi, że jak najszybciej trzeba wprowadzić ustawę, byśmy nie zniszczyli dorobku poprzednich, nie krytykowanych ekip — chcę powiedzieć, że spłaciliśmy już wszystkie długi telewizji polskiej. Przygotowaliśmy schemat organizacyjny nowej telewizji — podatnej na każdy z wariantów. Wreszcie doprowadziliśmy do zmian, które pozwolą w jak najszybszym tempie wprowadzić nowe unormowania, jakich brak jest największym nieszczęściem istniejącego Radiokomitetu, którego pracownicy wciąż trwają w niepewności swego losu, zarówno w centrali jak i w terenie. Proszę więc o przychylność Wysokiej Izby dla projektów popieranych przez Radę Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-136.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-136.15" who="#MarekMarkiewicz">Dziękuję panu prezesowi.</u>
          <u xml:id="u-136.16" who="#MarekMarkiewicz">Lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-136.17" who="#MarekMarkiewicz">Czy jeszcze ktoś pragnie zabrać głos w dyskusji?</u>
          <u xml:id="u-136.18" who="#MarekMarkiewicz">Zgłoszeń nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-136.19" who="#MarekMarkiewicz">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-136.20" who="#MarekMarkiewicz">Proponuję, abyśmy jutro przeprowadzili głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-136.21" who="#MarekMarkiewicz">Proszę posła sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-137">
          <u xml:id="u-137.0" who="#JacekPiechota">Bezpośrednio po zakończeniu obrad w dniu dzisiejszym odbędą się:</u>
          <u xml:id="u-137.1" who="#JacekPiechota">Wspólne posiedzenie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej z udziałem delegowanych do pracy nad nowelą budżetu przedstawicieli innych komisji sejmowych w sali nr 217;</u>
          <u xml:id="u-137.2" who="#JacekPiechota">Posiedzenie Komisji Spraw Zagranicznych w sali nr 102.</u>
          <u xml:id="u-137.3" who="#JacekPiechota">Jutro o godz. 8 odbędzie się posiedzenie Komisji Zdrowia w sali nr 217.</u>
          <u xml:id="u-137.4" who="#JacekPiechota">Zebranie Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej odbędzie się o godz. 8.15 w sali nr 118.</u>
          <u xml:id="u-137.5" who="#JacekPiechota">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-137.6" who="#JacekPiechota">Zamykam obrady.</u>
          <u xml:id="u-137.7" who="#JacekPiechota">Ogłaszam rozpoczęcie obrad w dniu jutrzejszym o godz. 9. Życzę wszystkim dobrej nocy.</u>
          <u xml:id="u-137.8" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu o godz. 18 min 10)</u>
          <u xml:id="u-137.9" who="#komentarz">(Wznowienie posiedzenia o godz. 9 min 5)</u>
          <u xml:id="u-137.10" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą marszałek Sejmu Mikołaj Kozakiewicz oraz wicemarszałkowie Olga Krzyżanowska, Teresa Dobielińska-Eliszewska i Tadeusz Fiszbach)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-138">
          <u xml:id="u-138.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dzień dobry.</u>
          <u xml:id="u-138.1" who="#MikołajKozakiewicz">Wznawiam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-138.2" who="#MikołajKozakiewicz">Na sekretarzy powołuję posłów Radosława Gawlika i Adama Grabowieckiego.</u>
          <u xml:id="u-138.3" who="#MikołajKozakiewicz">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Radosław Gawlik.</u>
          <u xml:id="u-138.4" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę posłów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-138.5" who="#MikołajKozakiewicz">Zgodnie z zapowiedzą przystępujemy do rozpatrzenia punktu 6 porządku dziennego: Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o ratyfikacji traktatu między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy, podpisanego w Bonn dnia 17 czerwca 1991 r. (druk nr 1067).</u>
          <u xml:id="u-138.6" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę o zabranie głosu pana ministra spraw zagranicznych Krzysztofa Skubiszewskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-139">
          <u xml:id="u-139.0" who="#KrzysztofSkubiszewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Rząd Rzeczypospolitej Polskiej przesłał już Sejmowi traktat między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o potwierdzeniu istniejącej między nimi granicy, podpisany 14 listopada 1990 r. w Warszawie. Obecnie rząd Rzeczypospolitej Polskiej przedkłada Sejmowi traktat między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy, podpisany 17 czerwca tego roku w Bonn.</u>
          <u xml:id="u-139.1" who="#KrzysztofSkubiszewski">Ratyfikacja tego traktatu wymaga uprzedniej zgody Sejmu, ponieważ niektóre jego przepisy, w szczególności odnoszące się do ochrony mniejszości, dotyczą materii uregulowanych w ustawach. Traktat o potwierdzeniu granicy niczego w prawie polskim nie zmienia, a istniejąca granica jest częścią polskiego porządku prawnego. Traktat o potwierdzeniu granicy nie podpada pod art. 32 lit. g ust. 2 Konstytucji. Niemniej rzecz jest zbyt ważna, iżby Sejm nie miał być o zamiarze ratyfikacji urzędowo powiadomiony. Powiadomienie takie nastąpiło.</u>
          <u xml:id="u-139.2" who="#KrzysztofSkubiszewski">Dziś Europa znajduje się w punkcie zwrotnym swojej historii. Stoimy przed realną szansą jedności naszego kontynentu. Wspólne są nasze interesy, wspólny los, wspólne wartości i dążenia. Potrzebne nam są pokój, bezpieczeństwo, demokracja, wolność i poszanowanie prawa.</u>
          <u xml:id="u-139.3" who="#KrzysztofSkubiszewski">Cele te będziemy mogli osiągnąć dzięki połączonym wysiłkom sił demokratycznych w Europie. Zadanie to wymaga solidarnego współdziałania wszystkich państw i narodów, wymaga porzucenia historycznych uprzedzeń, a niekiedy wręcz wrogości.</u>
          <u xml:id="u-139.4" who="#KrzysztofSkubiszewski">Stosunki z sąsiadami mają dla Polski znaczenie strategiczne. Chodzi o najbardziej żywotne interesy narodu i państwa. Nasza polityka europejska, nasz wkład w jednoczenie się Europy, dążenie do integracji z Europą Zachodnią, wszystko to wymagało przełomu w stosunkach polsko-niemieckich. Tragiczny był i jest balast agresji i zbrodni dokonanych podczas drugiej wojny światowej. Niepodległość nasza została wówczas zniszczona i dopiero dzisiaj ją odzyskaliśmy. Miliony obywateli polskich straciły życie, w tym niemal wszyscy Żydzi polscy. Setki tysięcy do dzisiaj odczuwa skutki zbrodni. Pozostała gorycz i poczucie krzywdy u Polaków i Niemców, którzy musieli opuścić swoje strony rodzinne na skutek zmiany granic spowodowanej przez wojnę.</u>
          <u xml:id="u-139.5" who="#KrzysztofSkubiszewski">Z tych wszystkich faktów wynikają wskazówki na przyszłość. Mam zwłaszcza na myśli rangę stosunków polsko-niemieckich i zobowiązanie obu narodów do pokojowego i przyjaznego współżycia dla dobra wzajemnego i dla dobra całej Europy. Nie zapominając o historii patrzymy w przyszłość. Dobre sąsiedztwo i przyjazna współpraca wynikająca ze wspólnoty interesów polsko-niemieckich są jedną z zasadniczych przesłanek jednoczenia się Europy. Bez porozumienia i pojednania polsko-niemieckiego nie będzie zjednoczonej Europy.</u>
          <u xml:id="u-139.6" who="#KrzysztofSkubiszewski">Dlatego wspólnie z naszym niemieckim partnerem podjęliśmy wysiłek stworzenia politycznych i prawnych podstaw dla stosunków między nową demokratyczną Polską a zjednoczonymi Niemcami. Wagę tego wysiłku dla Europy można przyrównać do już dokonanego pojednania niemiecko-francuskiego. Demokratyczna Europa oczekiwała i oczekuje od nas odważnych i dalekowzrocznych posunięć.</u>
          <u xml:id="u-139.7" who="#KrzysztofSkubiszewski">Zadanie takie byłoby niewykonalne bez wysiłku tych sił w Polsce i w Niemczech, które w minionych latach potrafiły wznieść się ponad uprzedzenia, podziały, różnego rodzaju rozgrywki polityczne, sił, które w porozumieniu i w pojednaniu między Polakami i Niemcami widziały przyszłość zarówno obu naszych państw i narodów, jak też przyszłość pokojowej, demokratycznej i zjednoczonej Europy.</u>
          <u xml:id="u-139.8" who="#KrzysztofSkubiszewski">Pamiętamy o mającym historyczne znaczenie, jakże odważnym i przepojonym humanizmem stanowisku biskupów polskich w 1965 r. Podkreślamy wieloletnie wysiłki Niemieckiego Kościoła Ewangelickiego. Gest pojednania wielkiego Europejczyka, Willy Brandta, podczas pobytu w Warszawie w 1970 r. ma trwałe miejsce w historii niemiecko-polskiej.</u>
          <u xml:id="u-139.9" who="#KrzysztofSkubiszewski">Wysoka Izbo! Traktat o potwierdzeniu istniejącej granicy polsko-niemieckiej zamyka przeszłość. Traktat o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy zwrócony jest ku przyszłości, opierając się mocno na dzisiejszym już dobrym stanie stosunków polsko-niemieckich.</u>
          <u xml:id="u-139.10" who="#KrzysztofSkubiszewski">Zawarcie ze zjednoczonymi Niemcami traktatu o potwierdzeniu istniejącej granicy polsko-niemieckiej było konieczne dla dalszej współpracy. Traktat ten bowiem eliminuje wszelką pojawiającą się jeszcze niekiedy w Niemczech dwuznaczność w sprawie prawnego położenia granicy polsko-niemieckiej. Traktat wyjaśnia jednoznacznie rzecz podstawową dla bezpieczeństwa Polski i jej integralności terytorialnej. Traktat o granicy ma istotne znaczenie dla rozbudowy polsko-niemieckiej wspólnoty interesów.</u>
          <u xml:id="u-139.11" who="#KrzysztofSkubiszewski">Trudno byłoby myśleć o dobrych stosunkach między Polską i Niemcami bez jasności w tej kwestii. Tylko granice uznane i nie kwestionowane mogą stać się przepuszczalnymi i otwartymi granicami europejskimi. Jest to ważne dla jednoczenia się Europy. Obecna granica jest trwałym składnikiem europejskiego porządku pokojowego.</u>
          <u xml:id="u-139.12" who="#KrzysztofSkubiszewski">W tym miejscu przypominam polityczne i prawne powiązania naszego traktatu o potwierdzeniu istniejącej granicy polsko-niemieckiej z traktatem o ostatecznej regulacji w odniesieniu do Niemiec, podpisanym 12 września ub. roku w Moskwie przez cztery mocarstwa oraz dwa państwa niemieckie. Wówczas istniały jeszcze takie dwa państwa.</u>
          <u xml:id="u-139.13" who="#KrzysztofSkubiszewski">Traktat moskiewski, nazywany w skrócie traktatem dwa plus cztery, stanowi, że granice zjednoczonych Niemiec są w politycznym i prawnym znaczeniu ostateczne, że żaden traktat pokoju lub inna forma pokojowego uregulowania (peacesettlement — zwrot z układu poczdamskiego) w rachubę już nie wchodzą. Udział Polski w tej części konferencji dwa plus cztery był konieczny. Konferencja dotyczyła interesów naszego bezpieczeństwa, w tym sprawy granicy. Nic o nas bez nas.</u>
          <u xml:id="u-139.14" who="#KrzysztofSkubiszewski">Wysoka Izbo! Konsekwencją zamknięcia problemu granicy jest przedłożony dziś Sejmowi do aprobaty traktat o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy.</u>
          <u xml:id="u-139.15" who="#KrzysztofSkubiszewski">Omawiałem go już w Sejmie w dniu 7 czerwca.</u>
          <u xml:id="u-139.16" who="#KrzysztofSkubiszewski">Traktat ten reguluje całokształt spraw dwustronnych, wyraża nową koncepcję stosunków międzynarodowych, zasadza się na standardach międzynarodowych, zwłaszcza w odniesieniu do praw człowieka.</u>
          <u xml:id="u-139.17" who="#KrzysztofSkubiszewski">Traktat ten jednocześnie wykracza poza stosunki polsko-niemieckie. Ma ważne znaczenie ogólnoeuropejskie. Utrwala perspektywę współpracy, staje się filarem nowej, wolnej i demokratycznej Europy na gruncie wspólnych wartości. Traktat ułatwi integrowanie się Polski z Europą Zachodnią. Ścisła współpraca i trwałe porozumienie z Niemcami w dużej mierze wpływać będą na realizację naszego celu strategicznego, jakim jest przystąpienie do wspólnot europejskich. Traktat dobrze służy interesom Polski w obecnym niełatwym okresie, gdy utworzenie ogólnoeuropejskiego systemu bezpieczeństwa jest w czasie oddalone. Traktat jest mocnym ogniwem w łańcuchu zobowiązań przyczyniających się do naszego bezpieczeństwa. W sumie jest to traktat nowoczesny, dobrze łączący interesy polskie, niemieckie i europejskie.</u>
          <u xml:id="u-139.18" who="#KrzysztofSkubiszewski">Wysoka Izbo! Sądzę, że liczne szczegółowe problemy dotyczące traktatu będą przedmiotem dyskusji, jaka nastąpi po moim zagajeniu. W tej chwili, z uwagi na ramy czasowe, ograniczę się do dwóch spraw. Mam na myśli postanowienia traktatu dotyczące mniejszości oraz sprawę odszkodowań dla ofiar zbrodni hitlerowskich.</u>
          <u xml:id="u-139.19" who="#KrzysztofSkubiszewski">Najpierw problem mniejszości. Rozwiązanie traktatowe odnoszące się do mniejszości opiera się na standardach międzynarodowych, przede wszystkim na dokumencie spotkania kopenhaskiego w sprawie ludzkiego wymiaru KBWE z 29 czerwca ub. roku. Nie ma tu więc żadnego, jak niektórzy czasami mówią, specjalnego rozwiązania, które by obowiązywało tylko Polskę i Niemcy.</u>
          <u xml:id="u-139.20" who="#KrzysztofSkubiszewski">Zobowiązania ujęte w traktacie wynikają dla Polski i Niemiec z różnych międzynarodowych aktów prawnych i politycznych lub z ich prawa krajowego. Dodam przy tym, że w traktacie sformułowano jednoznacznie dwie gwarancje. Jest to, po pierwsze, wymóg lojalności członków mniejszości w stosunku do państwa, w którym mieszkają i którego są obywatelami. Po drugie, jest to zobowiązanie do przestrzegania, łącznie z prawami, jakie przysługują członkom mniejszości, podstawowych zasad prawnomiędzynarodowych, w tym zasady integralności i suwerenności terytorialnej państwa zamieszkania, a więc obowiązek niekwestionowania granicy.</u>
          <u xml:id="u-139.21" who="#KrzysztofSkubiszewski">Wyjaśnić muszę, iż sprawa położenia Polaków w Niemczech nie była łatwa. Z jednej strony bowiem są w RFN grupy polskie, które podpadają pod definicję mniejszości, z drugiej zaś w RFN mieszkają od lat obywatele polscy, którzy nie mają obywatelstwa niemieckiego i na skutek tego nie są członkami mniejszości w sensie prawnym, lecz jednocześnie, naszym zdaniem, powinni oni mieć zagwarantowane pewne prawa analogiczne do praw członków mniejszości. Sytuacja była trudna także dlatego, że RFN systematycznie unika określania i uznania grup obcych etnicznie jako mniejszości, przyznając im zresztą szereg praw. Udało się nam jednak, jak sądzę, wynegocjować rozwiązanie korzystne. Traktat gwarantuje prawa mniejszości Polakom zamieszkałym w RFN i posiadającym obywatelstwo niemieckie. Natomiast pozostali Polacy zamieszkali w RFN nie posiadający obywatelstwa niemieckiego zostali objęci zobowiązaniem rządu federalnego, zawartym w wymianie listów ministrów spraw zagranicznych. Rząd RFN oświadcza tam, iż podejmie starania w celu stworzenia możliwości, aby także te osoby mogły korzystać w daleko idącym zakresie z odnośnych praw przysługujących członkom mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-139.22" who="#KrzysztofSkubiszewski">Drugą istotną sprawą są odszkodowania dla polskich ofiar zbrodni hitlerowskich. Sprawę tę poruszałem w Sejmie kilkakrotnie. Przypomnę, że kwestia odszkodowań wojennych należnych po drugiej wojnie światowej, rozwijała się dla nas szczególnie niekorzystnie. Okoliczności polityczne były fatalne, nie doszło do zawarcia traktatu pokoju z Niemcami, czyli traktatu, którzy normalnie odszkodowania reguluje.</u>
          <u xml:id="u-139.23" who="#KrzysztofSkubiszewski">Rząd PRL popełnił tu karygodne błędy i dopuścił się karygodnych zaniedbań. Obecnie nie da się ich naprawić. Szansa na zadowalające rozwiązanie dawno minęła. Ze względu na niemieckie stanowisko prawne nie było i nie ma możliwości rozwiązania sprawy odszkodowań na płaszczyźnie prawnej. Z tego względu sprawa ta nie jest regulowana w traktacie. Nie znaczy to, aby dla nas i dla rządu niemieckiego przestała istnieć. Zarówno w negocjacjach prowadzonych nad traktatem, jak i w toku wszystkich ważniejszych spotkań politycznych w ostatnich dwóch latach, przedstawiciele Polski stale podkreślali, że bez godnego rozwiązania sprawy zadośćuczynienia polskim ofiarom zbrodni hitlerowskich proces pojednania i porozumienia między Polakami i Niemcami zostałby mocno obciążony. Wskazywaliśmy na potrzebę rozwiązania humanitarnego. Obecnie bliscy jesteśmy zawarcia odpowiedniego porozumienia z rządem RFN. Porozumienie to obejmie następujące elementy:</u>
          <u xml:id="u-139.24" who="#KrzysztofSkubiszewski">Po pierwsze, rząd Polski powoła fundację, która świadczyć będzie pomoc dla szczególnie poszkodowanych ofiar zbrodni hitlerowskich.</u>
          <u xml:id="u-139.25" who="#KrzysztofSkubiszewski">Po drugie, rząd federalny przekażę określoną sumę ryczałtową na rzecz tej fundacji na mocy porozumienia z rządem polskim.</u>
          <u xml:id="u-139.26" who="#KrzysztofSkubiszewski">Po trzecie, rzecz będzie sfinalizowana równolegle do zawarcia traktatu o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy, to znaczy najpóźniej od chwili jego wejścia w życie. Dokument będzie miał charakter wiążącego porozumienia międzyrządowego.</u>
          <u xml:id="u-139.27" who="#KrzysztofSkubiszewski">W Urzędzie Rady Ministrów trwają już od pewnego czasu prace nad statutem fundacji. Statut przygotowywany jest w porozumieniu ze stowarzyszeniami osób poszkodowanych. Fundacja będzie utworzona bezzwłocznie po zawarciu porozumienia.</u>
          <u xml:id="u-139.28" who="#KrzysztofSkubiszewski">Wysoka Izbo! Przechodzę do konkluzji. Traktat o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy zwraca się ku przyszłości. Celem jest partnerska i przyjazna współpraca, porozumienie i pojednanie. Sąsiedztwo stanie się punktem wyjścia dla regionalnego współdziałania. Współżycie polsko-niemieckie jest i będzie nośnikiem zrastania się obu części Europy w jedną całość.</u>
          <u xml:id="u-139.29" who="#KrzysztofSkubiszewski">Traktaty są podstawą prawną i polityczną dla wspólnoty losów i interesów Polaków i Niemców w jednoczącej się Europie. Zwłaszcza akcentuję tu bliską mi koncepcję wspólnoty interesów.</u>
          <u xml:id="u-139.30" who="#KrzysztofSkubiszewski">Przyszłe stosunki Rzeczypospolitej Polskiej z Niemcami kształtują się i kształtować się będą zgodnie z polską racją stanu i zgodnie z dobrze pojętym interesem obu państw i interesem europejskim.</u>
          <u xml:id="u-139.31" who="#KrzysztofSkubiszewski">Traktat wyraża dynamiczną koncepcję otwierania się Polski wobec zagranicy, w tym wobec Niemiec i Niemców. Powtarzam — traktat ma fundamentalne znaczenie dla integrowania się Polski z Zachodem. W całokształcie stosunków z Zachodem współpraca i porozumienie z Niemcami w dużej mierze wpłyną na końcowy wynik naszej opcji europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-139.32" who="#KrzysztofSkubiszewski">Traktat dobrze służyć będzie interesom naszego bezpieczeństwa, zwłaszcza przy pewnej płynności w innych rejonach. Wyraża on nowe idee dzisiejszych stosunków międzynarodowych, uwzględnia bowiem podstawowe i nowoczesne standardy międzynarodowe. Nieprzypadkowo uznawany jest przez niektóre państwa trzecie za model dla regulowania podobnych problemów.</u>
          <u xml:id="u-139.33" who="#KrzysztofSkubiszewski">Pamiętajmy, iż traktat ma funkcję szeroką, wykracza bowiem poza stosunki polsko-niemieckie, ma swoje znaczenie ogólnoeuropejskie, wyraża wspólne wartości, którymi są: demokracja, prawa człowieka, praworządność, gospodarka rynkowa. Wszystko to jest konkretnie zapisane na kartach przedłożonego dzisiaj Sejmowi dokumentu.</u>
          <u xml:id="u-139.34" who="#KrzysztofSkubiszewski">Rzecz jasna, ostateczną ocenę traktatu da życie, czyli wykonanie traktatu w praktyce. Każdy traktat jest tyle wart, na ile zostanie wykonany, lecz już dzisiaj można stwierdzić, że prognozy są dobre. Od czasu bowiem utworzenia w Polsce nowego rządu przed dwoma laty dokonał się zasadniczy przełom w stosunkach polsko-niemieckich.</u>
          <u xml:id="u-139.35" who="#KrzysztofSkubiszewski">Traktat przedłożony Wysokiej Izbie jest, nie zawaham się tego powiedzieć, wydarzeniem na miarę historyczną. Umacnia to co dobre w dotychczasowych stosunkach polsko-niemieckich, przede wszystkim jednak wyznacza taki bieg naszym wspólnym sprawom, iż stosunki między dwoma wielkimi narodami nabierać będą nowych kształtów i nowej treści, reagując na wyzwania naszych czasów, a także te wyzwania wyprzedzając.</u>
          <u xml:id="u-139.36" who="#KrzysztofSkubiszewski">Kierując się tymi względami i mając świadomość historycznego momentu, jaki przeżywamy, rząd Rzeczypospolitej Polskiej zwraca się do Sejmu o wyrażenie w formie ustawy zgody na ratyfikację traktatu z Republiką Federalną Niemiec o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy.</u>
          <u xml:id="u-139.37" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-140">
          <u xml:id="u-140.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-140.1" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do debaty.</u>
          <u xml:id="u-140.2" who="#MikołajKozakiewicz">Prezydium Sejmu, po porozumieniu z Konwentem Seniorów, proponuje, aby w ramach dyskusji Sejm wysłuchał tylko wystąpień przedstawicieli klubów poselskich.</u>
          <u xml:id="u-140.3" who="#MikołajKozakiewicz">Jeśli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-140.4" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-141">
          <u xml:id="u-141.0" who="#NorbertLysek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Stawiam wniosek przeciwny — o dopuszczenie do debaty o ratyfikacji traktatu między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy. Uważam, że są osoby na tej sali, które mają coś do powiedzenia na ten temat. Proszę o rozstrzygnięcie mojego wniosku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-142">
          <u xml:id="u-142.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-142.1" who="#MikołajKozakiewicz">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-143">
          <u xml:id="u-143.0" who="#TadeuszKijonka">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Chciałbym podać jeszcze inny powód, który należałoby wziąć pod uwagę przy zmianie decyzji. Są także posłowie nie zrzeszeni w żadnym klubie i w tej sytuacji nie mogliby wyrazić swojego stanowiska. Bardzo proszę o zrozumienie tej sprawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-144">
          <u xml:id="u-144.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-144.1" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-145">
          <u xml:id="u-145.0" who="#MariaStolzman">Chciałabym podtrzymać wniosek pana marszałka, ponieważ w programie dzisiejszego posiedzenia mamy jeszcze bardzo istotne sprawy do załatwienia, dotyczące naszego codziennego dnia. Natomiast debatę można by przeprowadzić przy drugim czytaniu tej ustawy ratyfikacyjnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-146">
          <u xml:id="u-146.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-146.1" who="#MikołajKozakiewicz">Musimy wniosek poddać pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-146.2" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z państwa jest za wnioskiem zgłoszonym przez pana posła o przeprowadzeniu debaty również z udziałem posłów nie przemawiających w imieniu klubów — zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (86) Kto jest przeciw? (106)</u>
          <u xml:id="u-146.3" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania? (44)</u>
          <u xml:id="u-146.4" who="#MikołajKozakiewicz">Stwierdzam, że wniosek nie został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-146.5" who="#MikołajKozakiewicz">Przechodzimy wobec tego do wystąpień klubowych. Jako pierwszy głos zabierze pan poseł Mieczysław Gil w imieniu Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-147">
          <u xml:id="u-147.0" who="#MieczysławGil">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przedstawiony nam dzisiaj do ratyfikacji traktat o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy między Rzecząpospolitą Polską i Republiką Federalną Niemiec, stanowi w stosunkach między naszymi państwami wydarzenie niezwykłej wagi. Kładzie on podwaliny pod pokojowe współżycie i wszechstronne współdziałanie dwóch wielkich narodów w centrum kontynentu europejskiego, narodów, które jeszcze do niedawna dzielił niewzruszony, jak się wydawało, mur wzajemnych krzywd, krwi, łez i nienawiści, ale też w miarę upływu lat mur zwykłej ignorancji i wynikających stąd uprzedzeń, a także jak w przypadku byłej NRD i byłej PRL — odgórnie zadekretowanej przyjaźni.</u>
          <u xml:id="u-147.1" who="#MieczysławGil">Należy podkreślić, że traktat podpisany 17 czerwca br. w rocznicę jednego z pierwszych w bloku komunistycznym antytotalitarnych buntów — powstania robotników Berlina i innych miast wschodnich Niemiec z 1953 r., był zwieńczeniem właśnie przede wszystkim oddolnych procesów pojednania między Polakami a Niemcami, postępujących nieubłaganie mimo podziału Europy i nie sprzyjającej koniunktury politycznej. Kamieniem milowym tego procesu było posłanie biskupów polskich do biskupów niemieckich, tak zaciekle zaatakowane przez ówczesne władze PRL. Ale wypracowanie i podpisanie traktatu nie byłoby również możliwe bez zwycięstwa owej zainicjowanej przez berlińskich robotników, a kontynuowanej i zwielokrotnionej przez gdańskich stoczniowców rewolucji antytotalitarnej, kontynuowanej także przez „Solidarność” i zakończonej upadkiem komunizmu w Europie. Jednym z następstw tego upadku było odzyskanie suwerenności przez cały naród niemiecki i pokojowe zjednoczenie Niemiec, w chwili obecnej największej potęgi ekonomicznej Europy, a jednocześnie państwa o ugruntowanej demokracji, cieszącego się zaufaniem świata.</u>
          <u xml:id="u-147.2" who="#MieczysławGil">Harmonijne ułożenie stosunków między Polską a jej zachodnim sąsiadem ma fundamentalne znaczenie nie tylko dla tych dwóch państw. Polsko-niemiecka wspólnota interesów może stać się jednym z podstawowych filarów nowego systemu bezpieczeństwa europejskiego i stąd waga traktatu wykracza poza stosunki ściśle bilateralne. Dzieje się tak również dlatego, że dobra współpraca Polski z Niemcami to dobra przesłanka integracji Polski z jednoczącą się Europą, to zarazem rozszerzenie europejskiej jedności na inne kraje zza dawnej „żelaznej kurtyny”.</u>
          <u xml:id="u-147.3" who="#MieczysławGil">Zwraca uwagę wszechstronność traktatu, obejmuje on chyba wszystkie ważniejsze sfery życia politycznego. Wszechstronność ta nakłada jednak na układające się strony szczególny obowiązek aktywności i wytężonej pracy na rzecz praktycznej realizacji uzgodnień, tak by nie pozostały one pustymi formułkami. Nie jest przecież tak, że wszelkie rowy między naszymi narodami zostały już zasypane, a współpraca układa się idealnie. Przeciwnie, wydaje się, że jesteśmy dopiero wpół drogi do prawdziwego pojednania, niektóre zaś z wzajemnych stereotypów i uprzedzeń są w zbiorowej polskiej i niemieckiej świadomości zakorzenione bardzo głęboko. Mają też miejsce wydarzenia, które muszą budzić niepokój co do tego, jaką drogą pragnie pójść np. część młodych Niemców.</u>
          <u xml:id="u-147.4" who="#MieczysławGil">Nieuczciwe byłoby też twierdzić, że dotąd wykorzystaliśmy w pełni wszystkie szanse działań na rzecz pojednania i zbliżenia. Te nie wykorzystane okazje można by wskazać na stosunkowo niskim szczeblu, chodzi tu np. o wciąż za mało dynamiczną wymianę młodzieży, czy też na tym najwyższym, na nie dość zinstytucjonalizowanej konsultacji głów państw i szefów rządów np. w czasie gorących wydarzeń międzynarodowych. Ważne jednak, że i tu traktat stwarza szeroką podstawę do pozytywnego działania. Traktat reguluje też w sposób zbliżony do optymalnego, choć oczywiście i tu decydujące znaczenie będzie miała praktyka, tak drażliwą kwestię mniejszości niemieckiej w Polsce i społeczności polskiej w Niemczech. Rozwiązania przyjęte w traktacie sprzyjać powinny w każdym razie odgrywaniu przez obie te społeczności roli czynnika łączącego, nie zaś antagonizującego oba narody.</u>
          <u xml:id="u-147.5" who="#MieczysławGil">Niezwykle ważnym, ale i palącym problemem, na który wskazał również pan minister Skubiszewski, jest zadośćuczynienie tym wszystkim żyjącym jeszcze Polakom, którzy zniewoleni w latach nie przez nas wywołanej wojny pracowali w niemieckich firmach jako robotnicy przymusowi, bądź osadzeni byli bez wyroków i przewodów sądowych w hitlerowskich więzieniach i obozach koncentracyjnych. Sprawa ta, bez względu na upływ czasu, ma szczególny moralny i prawny wymiar i nie jest rzeczą możliwą, aby zapomniał o jej załatwieniu polski parlament.</u>
          <u xml:id="u-147.6" who="#MieczysławGil">Wnioskując o ratyfikację traktatu i wyrażając zadowolenie z faktu otwarcia nowej epoki w stosunkach polsko-niemieckich oczekujemy szybkiego, satysfakcjonującego pokrzywdzonych rozwiązania tego problemu. Nie powinno to zakłócić dobrego sąsiedztwa i współpracy naszych narodów. Jesteśmy świadomi, jak wielkie znaczenie ma ta współpraca i nasze wzajemne stosunki nie tylko dla nas, ale dla całej Europy. Stąd też Obywatelski Klub Parlamentarny będzie popierał proces ratyfikacyjny patrząc z nadzieją na tworzący się nowy ład europejski, dla którego traktat ten jest jednym z elementów fundamentalnych.</u>
          <u xml:id="u-147.7" who="#MieczysławGil">Obywatelski Klub Parlamentarny liczy także, że w tej materii Wysoka Izba zechce podjąć stosowną uchwałę wyrażającą stosunek parlamentu i Polski do tego traktatu.</u>
          <u xml:id="u-147.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-148">
          <u xml:id="u-148.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-148.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głos ma poseł Józef Oleksy w imieniu Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-149">
          <u xml:id="u-149.0" who="#JózefOleksy">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jest aż nadto oczywiste, że stosunki Polski ze zjednoczonymi Niemcami mają rangę specjalną, osadzoną w ich historycznej ciągłości oraz zwrocie ku przyszłości, który dziś przybrał rangę ogólnoeuropejską.</u>
          <u xml:id="u-149.1" who="#JózefOleksy">Parlamentarny Klub Lewicy Demokratycznej wita obydwa traktaty jako mocne ugruntowanie nowego kursu Polski w ramach rodziny europejskiej, jako filar przyjaznych, dobrosąsiedzkich stosunków korzystnych dla naszego rozwoju. Okres przygotowań obydwu traktatów spełniał się od początku demokratycznych przemian w Polsce, ale punkt wyjścia nie był zerowy. Również rządy polskie przed 1989 r. przykładały ogromną wagę do poprawy stosunków polsko-niemieckich warunkującej wzrost poczucia bezpieczeństwa Polaków, inna sprawa, na ile było to możliwe.</u>
          <u xml:id="u-149.2" who="#JózefOleksy">Niezależnie od różnicy ocen co do samodzielności polskiej polityki niemieckiej w przeszłości, trzeba przyznać, iż tak jak i dziś miała ona na celu spełnianie się polskiej racji stanu w całej złożoności powojennego porządku w Europie. Nie ma już dziś większego sensu spór o tzw. kliencki wymiar aktywności Polski na arenie międzynarodowej w przeszłości. Polska nie wybierała samodzielnie po wojnie własnego miejsca i stopnia niezależności. Przedstawiciele Polski nie zasiadali w Jałcie i nie decydowali o Europie. Epoka pojałtańska odeszła w przeszłość, choć jej skutki, być może, jeszcze nie raz dadzą o sobie znać.</u>
          <u xml:id="u-149.3" who="#JózefOleksy">Odzyskana przez Polskę niezależność, zmiana ustroju i nowy wymiar racji stanu włączają nas w budowanie przyszłości Europy we wspólnocie wartości uniwersalnych, od których oddzieleni byliśmy zbyt długo. Czas ten trzeba będzie nadrobić. Obydwa traktaty zawarte z Niemcami będą źródłem efektywnej współpracy, u podłoża której jest również konsekwentne stanowisko rządu polskiego w sprawie zjednoczenia Niemiec. Historycznie już dziś brzmi, choć nie mniej doniośle, współzależność szans zjednoczenia Niemiec z pionierskimi przemianami ustrojowymi w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-149.4" who="#JózefOleksy">Traktat graniczny zamyka wieloletni okres niepewności i sporu, usuwa wszelkie dwuznaczności prawne i polityczne wynikające z tzw. niemieckich pozycji prawnych. Traktat ten, naszym zdaniem, koronuje konsekwentne stanowisko Polski w sprawie granic, niezmienne w całym okresie powojennym. Dziś wraz z tym traktatem granice Polski nie są już gwarantowane przymusem jałtańskich uzgodnień, lecz wspólnym i ostatecznym postanowieniem obydwu sąsiadów. Wierzymy, że w całej Europie granice nie będą już dzielić narodów, lecz będą je łączyć.</u>
          <u xml:id="u-149.5" who="#JózefOleksy">Traktat o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy stanowi podwaliny nowych stosunków we wszystkich dziedzinach. Jest, myślę, co do tego zgoda wszystkich ugrupowań politycznych w Polsce. Nie ma sporu co do słuszności kursu rządowego. Wszystko co rząd uczynił dla nowego ukształtowania stosunków Polski z Niemcami oceniać trzeba pozytywnie, choć, być może, niepotrzebna była przesadna rezygnacja ze społecznej dyskusji o niektórych historycznych przewartościowaniach. Wiemy, że negocjacje toczyły się w nowym, przyjaznym duchu, ale też jak w każdych negocjacjach nie zabrakło zapewne momentów trudnych. Polskie społeczeństwo nie zna tych trudności i dlatego niektóre postanowienia traktatu może odczytywać jako niejasne lub nie zawierające wystarczającej uporczywości strony polskiej. Zaliczamy do nich głównie sprawę odszkodowań niemieckich za niewolniczą pracę Polaków w czasie II wojny światowej.</u>
          <u xml:id="u-149.6" who="#JózefOleksy">Sejm w toku całych negocjacji zwracał na tę sprawę szczególną uwagę. W swojej uchwale z 8 czerwca 1990 r. Sejm podkreślił prawa do odszkodowań cywilno-prawnych i zobowiązał rząd Rzeczypospolitej do ich egzekwowania. Minister spraw zagranicznych w wystąpieniu 14 lutego 1991 r. stwierdził, cytuję: „Stanowisko rządu Rzeczypospolitej w sprawie odszkodowań jest znane Wysokiej Izbie. Godne rozwiązanie tego problemu jest jedną z ważnych przesłanek porozumienia i pojednania między Polakami i Niemcami. Brak takiego rozwiązania zaciążyłby nad stosunkami polsko-niemieckimi”.</u>
          <u xml:id="u-149.7" who="#JózefOleksy">Takie było stanowisko do momentu podpisania traktatu 17 czerwca br. Później pojawiły się dziwne w ustach Polaków argumenty przerzucające winę za nierozwiązanie problemu na niewłaściwe uzgodnienia w Poczdamie i na przegraną w latach pięćdziesiątych. Takie stanowisko po stronie polskiej jest dla nas nie do przyjęcia. Każdy wie, że w latach pięćdziesiątych Polska zrezygnowała jedynie z reparacji państwowych, a to jest coś zupełnie innego niż roszczenia cywilnoprawne z tytułu odszkodowań dla swoich obywateli. Przez okres powojenny, w tym w latach osiemdziesiątych, Polska podkreślała w oświadczeniach i notach dyplomatycznych tę sprawę.</u>
          <u xml:id="u-149.8" who="#JózefOleksy">Wiemy, że strona niemiecka mimo składanych deklaracji nie chciała uwzględnić w traktacie tego polskiego żądania. Nie rozumiemy jednak, dlaczego polska strona nie zawarła tej kwestii w liście ministra spraw zagranicznych do ministra niemieckiego. Trwające ponad rok, nie spełnione do dziś, przyrzeczenia strony niemieckiej w sprawie fundacji i chwiejne stanowisko Polski naruszają poczucie sprawiedliwości setek tysięcy wciąż żyjących, coraz starszych Polaków poszkodowanych przez III Rzeszę.</u>
          <u xml:id="u-149.9" who="#JózefOleksy">Pragnę wyrazić żal wobec zjednoczonych Niemiec, iż w tej bolącej dla wielu Polaków sprawie zabrakło godnego zrozumienia racji drugiej strony. W sprawie tej znane są liczne wystąpienia stowarzyszenia poszkodowanych. Nasza sejmowa Polsko-Niemiecka Grupa Parlamentarna zajmowała również stanowcze stanowisko w licznych kontaktach i rozmowach. Ta właśnie sprawa może zaciążyć na głosowaniu niektórych posłów w procedurze ratyfikacyjnej, choć ranga historyczna traktatu wskazuje na potrzebę jednolitego stanowiska polskiego parlamentu.</u>
          <u xml:id="u-149.10" who="#JózefOleksy">Procedury ratyfikacyjne toczą się równolegle w naszym Sejmie i w Bundestagu. Śledzimy uważnie dyskusję w Bundestagu. Witamy z uznaniem projekt rezolucji wniesiony przez frakcję SPD. Powtarzamy nasz postulat, by polski Sejm ratyfikując traktat, podjął własną rezolucję w niektórych sprawach. Tę ideę zgłaszaliśmy zresztą już w czerwcu.</u>
          <u xml:id="u-149.11" who="#JózefOleksy">Wysoka Izbo! Jest zrozumiałe, że zamykając bolesną nieraz przeszłość w stosunkach polsko-niemieckich, strona polska liczy na bliską korzystną współpracę gospodarczą z Niemcami. Wierzymy, że poparcie Niemiec zadeklarowane w sprawie przyspieszenia wejścia Polski do EWG będzie, jak dotąd, wyraziste i stanowcze.</u>
          <u xml:id="u-149.12" who="#JózefOleksy">Liczymy na swoiście preferencyjny dla Polski model ekonomicznego współdziałania. Europejskie partnerstwo winno zawierać uzasadnioną wyrozumiałość dla trudu, jaki Polska musi pokonać w usuwaniu narosłych w przeszłości niedostosowań. Otwarte granice zbliżają nasze społeczeństwa. Zwłaszcza młodzi Polacy i Niemcy patrząc w przyszłość rychło usuną stare lęki i animozje.</u>
          <u xml:id="u-149.13" who="#JózefOleksy">W imieniu mojego klubu wyrażam przekonanie, iż zawarte w listach wymienionych przez ministrów spraw zagranicznych stwierdzenie w pkt. 5 o odłożeniu spraw obywatelstwa i majątkowych nie oznacza zastrzeżenia Niemiec co do swego ustawodawstwa. Zgodnie bowiem z tym ustawodawstwem osoby przyznające się do swego niemieckiego pochodzenia są automatycznie obywatelami niemieckimi z wszelkimi wynikającymi stąd konsekwencjami.</u>
          <u xml:id="u-149.14" who="#JózefOleksy">Wierzymy, że zawarte w tym liście zastrzeżenie majątkowe nie oznacza zapowiedzi, iż w stosownym czasie strona niemiecka mogłaby zgłaszać roszczenia do poniemieckiego majątku państwowego i prywatnego znajdującego się w Polsce. Ma to szczególne znaczenie w świetle postanowień traktatu o rychłym osiedlaniu się Niemców w Polsce wraz z przystąpieniem Polski do Wspólnoty Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-149.15" who="#JózefOleksy">Nie uważamy też, iż prawa Polaków w Niemczech zostały równoprawnie zabezpieczone w stosunku do postanowień o mniejszości niemieckiej w Polsce. Skromność tych regulacji i zapewnień budzi niedosyt.</u>
          <u xml:id="u-149.16" who="#JózefOleksy">Wysoka Izbo! Lewica demokratyczna uważa stosunkowo szybkie osiągnięcie traktatowej regulacji stosunków polsko-niemieckich za znaczące dokonanie rządów. Jest to sprawa doniosła dla polskiej racji stanu. Występujące asymetrie uzgodnień wymagają wyjaśnienia. Oczekujemy tego w procedurze przed drugim czytaniem. Niejasności i dokładniejszą ze strony polskiej interpretację Sejm winien zawrzeć w stosownej, proponowanej przez mój klub, tak jak i przed chwilą przez Obywatelski Klub Parlamentarny, rezolucji.</u>
          <u xml:id="u-149.17" who="#JózefOleksy">Wierzymy, że w momencie wymiany dokumentów ratyfikacyjnych będziemy cieszyć się wraz z Niemcami z jednakowej równoprawnej wykładni tego, co w traktacie zapisane i z tego, co na jego bazie dla dobra sąsiedztwa i współpracy będzie dokonywane.</u>
          <u xml:id="u-149.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-150">
          <u xml:id="u-150.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-150.1" who="#MikołajKozakiewicz">W imieniu Klubu Poselskiego PSL głos zabierze obecnie poseł Janusz Dobrosz. Jako następna wystąpi poseł Maria Stolzman.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-151">
          <u xml:id="u-151.0" who="#JanuszDobrosz">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Niewiele jest w Europie państw i narodów, nad których stosunkami tak mocno ciążyłaby ponad 1000-letnia historia, jak ma to miejsce pomiędzy Polską a Niemcami. Nasze granice nie były tylko granicami narodów i państw. Tu ścierały się światy — germański ze słowiańskim, absolutyzm z demokracją szlachecką, katolicyzm z reformacją. Nasze granice często stały w ogniu, z reguły za sprawą niemieckiej agresji na Wschód, ale również musimy obiektywnie przyznać, że setki lat granica zachodnia I Rzeczypospolitej była granicą pokoju i współpracy, a i obywatele pochodzenia niemieckiego mogli służyć za wzór patrioty.</u>
          <u xml:id="u-151.1" who="#JanuszDobrosz">Wiele zawdzięczamy naszym zachodnim sąsiadom, zwłaszcza w latach stanu wojennego. To stąd płynęła największa humanitarna pomoc dla naszego kraju. W ostatnim dziesięcioleciu coraz częstsze są przykłady dobrej współpracy gospodarczej i kulturalnej. Na nie spotykaną dotychczas skalę rozwinęły się indywidualne kontakty pomiędzy naszymi obywatelami. Polacy spotykają się z wieloma aktami życzliwości i zrozumienia, zwłaszcza na terytorium zachodnich landów.</u>
          <u xml:id="u-151.2" who="#JanuszDobrosz">Polskie Stronnictwo Ludowe w pełni zgadza się z ideą rozpoczętą przez oświadczenie polskich biskupów, że przebaczamy i prosimy o przebaczenie, dziś stanowiące podwaliny pojednania i współpracy, która stanowi myśl przewodnią traktatów pomiędzy Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy.</u>
          <u xml:id="u-151.3" who="#JanuszDobrosz">Za fundamentalne należy uznać uzgodnienia traktatowe dotyczące pokojowej formy rozwiązywania sporów (art. 6) — wraz z mechanizmem negocjacyjnym stanowi swoisty system wczesnego reagowania. Ze zrozumiałych względów Polskie Stronnictwo Ludowe zainteresowane jest współpracą Polski i Niemiec w dziedzinie rolnictwa. Art. 11 traktatu wyraźnie określa jej zakres na współdziałanie w transporcie, przechowalnictwie oraz kooperacji z przemysłem spożywczym, przetwórczym i handlem.</u>
          <u xml:id="u-151.4" who="#JanuszDobrosz">Za właściwe uznać należy postanowienia traktatu, które duży nacisk kładą na obopólne kontakty między młodzieżą naszych państw. Ta kategoria wiekowa mniej obciążona jest zaszłościami historycznymi, młodzież bardziej myśli o przyszłości, o możliwości wzajemnych kontaktów, które poza tym mają wymiar praktyczny, edukacyjny, zwłaszcza w zakresie szkolenia w biznesie, organizacji zarządzania czy w nowoczesnym rolnictwie. Muszą to być jednak kontakty jak najmniej sformalizowane, w niczym nie mogą się kojarzyć z niedawnymi aktami urzędowej przyjaźni młodzieży polskiej i NRD. Dobrze się stało, że w tekście traktatu znalazło się miejsce również dla szerokiej współpracy w zakresie ochrony zdrowia. Biorąc pod uwagę dotychczasowe doświadczenia, pomoc niemiecką w sprzęcie medycznym, medykamentach, w zakresie rozwiązań ubezpieczeń społecznych, rokuje to dobre nadzieje.</u>
          <u xml:id="u-151.5" who="#JanuszDobrosz">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W dwustronnych stosunkach między Niemcami a Polską winniśmy świadomie kreować wizję współżycia na następne pokolenia. Nie będzie to możliwe dopóki nie rozwiążemy bieżących, palących problemów. Czy temu kryterium odpowiada całościowo traktat o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy wraz z listami panów ministrów?</u>
          <u xml:id="u-151.6" who="#JanuszDobrosz">Polskie Stronnictwo Ludowe ma szereg zastrzeżeń i wątpliwości. Wielokrotnie w Wysokiej Izbie posłowie naszego klubu dopominali się o jednoznaczne stanowisko rządu w zakresie odszkodowań wojennych i cywilnoprawnych. Uchwały poczdamskie z 2 sierpnia 1945 r., sprawozdanie z trójstronnej konferencji w rozdziale o odszkodowaniach wojennych wyraźnie formułują, cytuję: „stosownie do uchwały krymskiej Niemcy będą zmuszone do wynagradzania w jak najszerszym stopniu strat i cierpień wyrządzonych narodom zjednoczonym, z powodu których naród niemiecki nie może uchylić się od odpowiedzialności”.</u>
          <u xml:id="u-151.7" who="#JanuszDobrosz">Pkt 2 powyższej uchwały mówi, że Związek Radziecki zobowiązuje się zaspokoić polskie żądania o odszkodowanie ze swej własnej części odszkodowań. No cóż, sprzymierzeni w swej niewysłowionej dobroci oddali w ręce niedźwiedzia okaleczonego orła, zbijając mu w dodatku klatkę. Ale czy to jest powód i usprawiedliwienie dla nierespektowania przez obecny rząd niemiecki moralnych i formalnych zobowiązań? Czy jedno z najbogatszych państw świata, które swój gospodarczy rozwój zawdzięcza sobie i bezprecedensowej pomocy amerykańskiej w ramach planu Marshalla, z czego nie mogła korzystać zniewolona i zniszczona Polska, nie stać dziś na akt zadośćuczynienia polskim ofiarom zbrodni? Nie łudźmy się, nie będzie prawdziwego pojednania pomiędzy naszymi narodami dopóki w naszym społeczeństwie będzie powszechna świadomość krzywdy i niesprawiedliwości. Sam znam wielu takich ludzi, którzy dziś żyją w skrajnej nędzy, którym tamte straszne lata złamały psychikę.</u>
          <u xml:id="u-151.8" who="#JanuszDobrosz">Uważamy, że w zakresie odszkodowań cywilnoprawnych dla obywateli polskich rząd nie wykazał zbyt wiele zdecydowania. Tłumaczenie niemożności skutecznego działania wobec strony niemieckiej oświadczeniem o zrzeczeniu się odszkodowań, które swego czasu złożył Bolesław Bierut jest nieprzekonywujące, gdyż nigdy nie było to źródłem prawa międzynarodowego, tym bardziej wolą narodu polskiego. Sygnalizowana w traktacie specjalna fundacja, która ma zaspokoić część roszczeń poszkodowanych przez III Rzeszę, niczego nie załatwi, tym bardziej, że proponowana przez frakcję SPD rezolucja Bundestagu wychodzi daleko naprzeciw naszym postulatom.</u>
          <u xml:id="u-151.9" who="#JanuszDobrosz">Traktat nie uwzględnia sprzeczności, które istnieją w niemieckim prawodawstwie. Z analiz specjalisty z zakresu prawa międzynarodowego prof. Alfonsa Klafkowskiego wynika, że od 1949 r., to jest od powstania niemieckiego rządu narodowego, przeciw Polsce prowadzona jest agresja prawna. Aktywność niemiecka w tej dziedzinie przejawia się w działalności legislacyjnej — ustawodawstwie dotyczącym obywatelstwa niemieckiego, w orzecznictwie sądów niemieckich — przyjmującej fikcję prawną istnienia Rzeszy niemieckiej w granicach z 1937 r.</u>
          <u xml:id="u-151.10" who="#JanuszDobrosz">Zbyt łatwo polscy negocjatorzy traktatu zrezygnowali z ok. 200-tysięcznej autochtonicznej, rdzennej ludności Śląska Opolskiego, którą z naukowego punktu widzenia trudno byłoby zakwalifikować jako ludność niemiecką. Wobec tej ludności popełniono wiele błędów. To obcy system wartości wyrwał Karolinkę z Gogolina. To wieloletnia dyskryminacja spowodowała, że dziś łatwo w tej grupie ludzi prym wiodą ci, co prezentują skrajne postawy i poglądy. Tu osobista refleksja. Jako wiceprzewodniczący Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych miałem okazję spotkać się z tą ludnością. Odczucia były zróżnicowane. Większość rozmówców nie rozumie lub nie chce zrozumieć, co to są równe prawa, a co to są prawa specjalne. Niestety, traktat w perspektywie daje prawa specjalne jednej z polskich mniejszości i to w dodatku tej, której liderzy podgrzewają antypolskie nastroje.</u>
          <u xml:id="u-151.11" who="#JanuszDobrosz">Nie można milczeć wobec wielu faktów, które nie rokują dobrze na przyszłość. Co sądzić o buńczucznych wypowiedziach we wrocławskiej telewizji, cytuję „że tu będzie Reich”. Czy tylko wybrykiem młodego człowieka nie znającego języka niemieckiego jest publiczne, przy 500-osobowym audytorium, żądanie, by mógł wojsko odsłużyć w formacjach Wehrmachtu? Wielu światłych Niemców jest bardziej zaniepokojonych tymi postawami niż nasze władze. Lata kłamstw, gdy tylko w białych, sterylnych barwach przedstawiano Polaków wobec Niemców, zastępuje dziś inny, skrajny pogląd, że to my, Polacy, wyrządziliśmy Niemcom niepomiernie więcej złego niż Niemcy Polakom, że to naród niemiecki jest ofiarą wojny. Takie poglądy obecnie na Opolszczyźnie są dość powszechne. Nie dziwi zatem już, że niektórzy decydenci nie zwracają nawet uwagi na zniszczenie pomnika Powstańców Śląskich na Górze Świętej Anny. Czy będziemy szanowani, gdy sami nie będziemy się szanować?</u>
          <u xml:id="u-151.12" who="#JanuszDobrosz">Są to delikatne problemy, ale wymagają zdecydowanej reakcji zarówno rządowych kół polskich, jak i niemieckich, i wymagają wysiłku intelektualnego, by w odpowiednich proporcjach, zgodnych z prawdą i zdrowym rozsądkiem, widzieć te problemy. Inaczej nasza pasywność ośmielać będzie coraz bardziej siły reakcyjne i coraz częściej w polskiej telewizji autentyczni Ślązacy, nie zgadzający się z niemiecką opcją narodową, usłyszą, tak jak prof. Franciszek Marek usłyszał, że jest świnią.</u>
          <u xml:id="u-151.13" who="#JanuszDobrosz">Skoro bronimy tak mocno w tym parlamencie spraw innych narodów, tym bardziej obowiązkiem naszym jest bronić spraw Polaków. W art. 2 traktatu powinno być zawarte potępienie antypolonizmu, który nie jest rzadziej niż antysemityzm rozpowszechnioną postawą z dziedziny patologii w Europie, w tym w Niemczech, jako że i w Polsce są wypadki antyniemieckiej fobii, również one winny być potępione. Nie ma natomiast powodu, by w traktacie dotyczącym stosunków polsko-niemieckich a nie polsko-izraelskich odnosić się do antysemityzmu. Takie uregulowanie może nasuwać ponadto niekorzystne skojarzenia na świecie, że za zbrodnie na milionach ludzi żydowskiego pochodzenia w okresie drugiej wojny światowej ponosimy równą z Niemcami odpowiedzialność.</u>
          <u xml:id="u-151.14" who="#JanuszDobrosz">Niezrozumiałe jest pominięcie w traktacie istnienia narodu serbołużyckiego. Słowiański naród serbołużycki, choć nieliczny, jest również zachodnim sąsiadem narodu polskiego. A ponieważ znajduje się pod suwerenną władzą rządu federalnego, to rząd ten powinien był w traktacie z 17 czerwca złożyć deklarację współżycia z narodem polskim, również w imieniu narodu serbołużyckiego.</u>
          <u xml:id="u-151.15" who="#JanuszDobrosz">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Coraz większe zaniepokojenie wśród ludności zamieszkałej na Ziemiach Odzyskanych wzbudzają kwestie własności, zwłaszcza wśród rolników. Często są to alarmy przesadzone i przedwczesne, ale przecież trudno się dziwić takim reakcjom, skoro we wspólnym oświadczeniu ministrów spraw zagranicznych pośrednio łączy się przystąpienie Polski do EWG z ułatwianiem obywatelom niemieckim osiedlania się w Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-151.16" who="#JanuszDobrosz">Niepokój również budzi ekspansja polityczna rządów nowych landów, na przykład Brandenburgii, których propozycje współpracy gospodarczej w stukilometrowym pasie nadgranicznym w praktyce spowodują wygaszenie polskiej aktywności produkcyjnej.</u>
          <u xml:id="u-151.17" who="#JanuszDobrosz">Pojawienie się na zachodnich rubieżach państwa półsuwerennych tworów quasi-państwowych ma — według niektórych polityków — uzasadniać decyzję o zastąpieniu istniejącej obecnie administracji autonomicznymi regionami. Autorzy tej koncepcji nie biorą pod uwagę niebezpieczeństwa dezintegracji państwa przy obecnym stanie polskiej gospodarki. Zapomnieli widocznie spadkobiercy Ślimaka i Drzymały z Unii Wielkopolan przeczytać chłopski testament.</u>
          <u xml:id="u-151.18" who="#JanuszDobrosz">Za niewątpliwy sukces polskiej dyplomacji należy uznać traktat graniczny. Były to niezbędne rozstrzygnięcia. Trzeba jednak zwrócić uwagę na sporne kwestie związane z korzystaniem z wód terytorialnych w Świnoujściu i Zalewie Szczecińskim, gdyż postanowienia porozumienia między Polską a NRD z maja 1989 r. potwierdzone przez graniczny traktat mogą z czasem przynieść niemiłe niespodzianki.</u>
          <u xml:id="u-151.19" who="#JanuszDobrosz">Przedstawione w imieniu klubu poselskiego krytyczne uwagi nie wynikają z programowej opozycji Polskiego Stronnictwa Ludowego, lecz z wielkiej troski o przyszłość państwa, o jego bezpieczeństwo i suwerenność oraz integralność granic. W polityce zagranicznej Polacy powinni mieć jednoznaczne poglądy. Jesteśmy skazani na sąsiedztwo z potężnym państwem niemieckim, chcemy być dobrymi, współpracującymi sąsiadami, musimy być jednak ostrożni, bo nikt nie jest w stanie dać gwarancji, że przychylne Polsce rządy niemieckie są wieczne, że pozytywne nastawienie wobec Polaków większości niemieckiego społeczeństwa nie zmieni się pod wpływem rosnącej agresji na terenie byłej NRD.</u>
          <u xml:id="u-151.20" who="#JanuszDobrosz">Na naszych oczach Europa zmienia się w oszałamiającym tempie. Oprócz integrujących procesów odradzają się niebezpieczne nacjonalizmy. Coraz to wyraźniej widać również i w Kaliningradzie. Nie uważamy, że te problemy są obojętne polskiemu narodowi.</u>
          <u xml:id="u-151.21" who="#JanuszDobrosz">Większość członków Klubu Poselskiego Polskiego Stronnictwa Ludowego wyraża pogląd, że traktat między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec należy wraz ze zgłoszonymi wątpliwościami przekazać do właściwych komisji. W uchwale związanej z traktatem trzeba mocno zaakcentować sprawę odszkodowań cywilnoprawnych, zaniepokojenie postawą mniejszości określającej się jako niemiecka na Śląsku Opolskim. W przypadku braku reakcji rządu na nasze wnioski uważamy, że traktat powinien być po raz wtóry negocjowany.</u>
          <u xml:id="u-151.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-152">
          <u xml:id="u-152.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-152.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głos ma poseł Maria Stolzman w imieniu Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna. Przygotuje się poseł Jan Janowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-153">
          <u xml:id="u-153.0" who="#MariaStolzman">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Dnia 1 września minęły 52 lata od wybuchu II wojny światowej, która wstrząsnęła światem i kosztowała niezliczoną liczbę ofiar. Polska była pierwszym celem ataku nazistowskich Niemiec. Wczoraj, również we wrześniu, minęły dwa lata od powołania rządu kierowanego przez Tadeusza Mazowieckiego, który rozpoczął energiczną pracę w zakresie realizacji procesów demokratycznych przemian w naszym kraju, które — jak wiadomo — odbiły się również na naszych zachodnich sąsiadach i pozwoliły na ich zjednoczenie.</u>
          <u xml:id="u-153.1" who="#MariaStolzman">Dziś polski Sejm rozpoczyna proces ratyfikacyjny podpisanego już traktatu o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy. Chcę powiedzieć jednak kilka słów również o traktacie dotyczącym potwierdzenia naszej granicy państwowej, który był podpisany w roku 1990. Ratyfikacja tych obu traktatów jest prowadzona w tej chwili w parlamencie zachodnioniemieckim i mam nadzieję, że ze strony naszego parlamentu ratyfikacji tego pierwszego, granicznego układu o potwierdzeniu granicy towarzyszyć będzie stosowna uchwała. Wejście traktatu w życie nastąpi w chwili wymiany dokumentów ratyfikacyjnych. Nie ulega wątpliwości, że zawarcie obu tych traktatów było możliwe tylko dzięki zmianom politycznym, które zaczęły się w Polsce w 1989 r. Jeśli chodzi o traktat potwierdzający nasze granice, to wspólne oświadczenie premiera Mazowieckiego i kanclerza Kohla z 14 listopada 1989 r. wskazało na kierunek i filozofię tego układu. Polskie siły demokratyczne popierały prawo Niemców do życia w zjednoczonym kraju. Traktat o potwierdzeniu istniejącej granicy między naszymi krajami ma wymiar ogólnoeuropejski i historyczny, likwiduje wszelkie dwuznaczności w tym zakresie, umożliwia europeizację stosunków bilateralnych. U jego podstaw leży zasada bezwzględnego poszanowania suwerenności i integralności terytorialnej państwa polskiego przez zjednoczone Niemcy. Granica między obu krajami została uznana za ostateczną i nienaruszalną. Traktat ten pieczętuje przeszłość i rozpoczyna erę współistnienia sąsiadujących krajów w duchu demokracji.</u>
          <u xml:id="u-153.2" who="#MariaStolzman">Tak zwany duży traktat o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy, podpisany w Bonn przez premiera Jana Krzysztofa Bieleckiego i kanclerza Helmuta Kohla 17 czerwca tego roku, jest skierowany ku przyszłości, określa on główne kierunki współpracy i daje podstawy polityczno-prawne długofalowego rozwoju. Ma on również wymiar europejski i jest znakiem naszego dążenia do zjednoczenia się ze wspólnotami europejskimi. Dobre stosunki polsko-niemieckie, pełne pojednanie między obu narodami, stanowią warunek uczestnictwa w tych wspólnotach. Razem z traktatem o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy podpisano porozumienia dotyczące współpracy młodzieży, określono ramy organizacyjne tej współpracy, powołano komisje do współpracy regionalnej i przygranicznej oraz utworzono radę ochrony środowiska. Są to główne kierunki współpracy Rzeczypospolitej Polskiej i Niemiec. Uregulowano również zagadnienia mniejszości niemieckiej w Polsce i polskiej w Niemczech. Regulacja ta opiera się na standardach europejskich. Stanowi ona ważną część traktatu oraz jest zawarta w listach wymienionych między szefami rządów obu krajów.</u>
          <u xml:id="u-153.3" who="#MariaStolzman">Przesunięcie polskich granic w wyniku agresji niemieckiej na Polskę pozbawiło wielu Polaków i Niemców ich stron rodzinnych. Oba traktaty stwarzają w tej chwili warunki, aby mniejszości narodowe stały się siłą napędową w procesie porozumienia i pojednania między obu narodami, poprzez ich wkład w rozwój obu krajów. Widzę tu potrzebę aktywnej polityki rządu i parlamentu, by półtora miliona Polaków w Niemczech mogło z praw, stworzonych przez te traktaty, skorzystać. Oczekujemy również ze strony mniejszości niemieckiej w Polsce, której traktat zapewnia warunki duchowego i materialnego rozwoju, respektowania lojalności obywatelskiej i przestrzegania postanowień obu traktatów, w tym integracyjności terytorialnej. Wymaga to wielkiej odpowiedzialności zarówno ze strony organów rządowych obu krajów, stowarzyszeń mniejszościowych, jak i organizacji ziomkowskich.</u>
          <u xml:id="u-153.4" who="#MariaStolzman">Niemieckie stanowisko prawne uniemożliwiło uregulowania traktatowe odszkodowań dla obywateli polskich, ofiar zbrodni i prześladowań ze strony systemu faszystowskiego, byłych więźniów obozów koncentracyjnych i byłych robotników. Lista poszkodowanych jest oczywiście dużo dłuższa, obejmuje też w przypadku na przykład wsi spacyfikowane wsie i wiele innych nieszczęść, które w tym czasie powstały. Żyje jeszcze wiele tysięcy ofiar tych represji niemieckich, ale ze względów biologicznych liczba tych represjonowanych szybko maleje. Wyrażam żal z tego powodu, że traktatowo sprawa była niemożliwa do uregulowania. Wierzę jednak, i w imieniu Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna, wierzę w to, że wysiłki zarówno rządu jak i parlamentu polskiego, Polsko-Niemieckiej Grupy Parlamentarnej, której mam zaszczyt przewodniczyć, zaowocują zawarciem porozumienia, które pozwoli na udzielenie pomocy materialnej, choćby symbolicznej, osobom poszkodowanym. Porozumienie to musi być zawarte przed wymianą dokumentów ratyfikacyjnych, gdyż stanowi ono warunek pojednania i zamknięcia ponurej przeszłości.</u>
          <u xml:id="u-153.5" who="#MariaStolzman">Zwracając się do środowisk osób poszkodowanych chcę zapewnić, że nie ustaniemy w wysiłkach, aby ten problem doprowadzić do godnego rozstrzygnięcia. Wierzę, że aktywność polskiego rządu i parlamentu oprócz dążenia do podpisania porozumienia będzie dotyczyć też poszukiwania źródeł środków finansowych od firm, głównie niemieckich, dla fundacji pojednania polsko-niemieckiego, o której mówił w swoim expose minister Skubiszewski.</u>
          <u xml:id="u-153.6" who="#MariaStolzman">Muszę powiedzieć, że przykrym zgrzytem zabrzmiały mi tu słowa wygłoszone przez pana posła Oleksego. Obciąża się ten rząd, że nie załatwił sprawy odszkodowań. Te sprawy były do załatwienia przez rząd komunistyczny. Niestety, zrezygnowano z tego. Mało — niewielkie pieniądze, jakie pozyskano na odszkodowania dla osób będących ofiarami zbrodniczych eksperymentów medycznych, były wypłacane w bardzo długim okresie i wiele jest jeszcze niejasności w sprawie wykorzystania przekazanych nam na ten cel środków.</u>
          <u xml:id="u-153.7" who="#MariaStolzman">Wysoka Izbo! Kończąc to wystąpienie w imieniu Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna, chcę wyrazić nadzieję, że stworzone przez traktaty możliwości przyjaznej koegzystencji między suwerenną demokratyczną Polską i zjednoczonymi demokratycznymi Niemcami zostaną przez parlamenty, rządy i obywateli obu krajów w pełni wykorzystane. Muszę powiedzieć, że nie służą temu wystąpienia tego typu, jak wygłoszone przez mojego poprzednika pana Dobrosza, występującego w imieniu PSL. Tego typu wystąpienia są, moim zdaniem, sprzeczne z polską racją stanu, a problemy, jak sam mój przedmówca określił delikatne, zostały potraktowane z typowym wdziękiem słonia w sklepie z porcelaną.</u>
          <u xml:id="u-153.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-153.9" who="#MariaStolzman">Klub Parlamentarny Unia Demokratyczna popiera wniosek o przyjęcie ustawy o ratyfikacji układu o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy między Polską a Niemcami.</u>
          <u xml:id="u-153.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-154">
          <u xml:id="u-154.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-154.1" who="#MikołajKozakiewicz">W imieniu Klubu Poselskiego SD głos zabierze poseł Jan Janowski. Przygotuje się poseł Ziemowit Gawski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-155">
          <u xml:id="u-155.0" who="#JanJanowski">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Trudno nie zgodzić się z panem kanclerzem federalnym Helmutem Kohlem, który traktat między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy, nad ratyfikacją którego dzisiaj debatujemy, nazwał kamieniem milowym historii. W czterdzieści sześć lat po zakończeniu drugiej wojny światowej, której tu w Europie nie zamknął traktat pokojowy, powstaje w stosunkach polsko-niemieckich podstawa do pojednania, wzajemnego zrozumienia i myślenia bardziej o przyszłości niż pamiętania o przeszłości. Jeżeli jednak mogę tu do tej przeszłości sięgnąć, to nieodparcie nasuwa się skojarzenie z wydarzeniem sprzed prawie lat tysiąca: z wizytą cesarza Ottona w Gnieźnie w roku 1000, i ta właśnie refleksja historyczna skłania do dodania do wypowiedzi kanclerza Niemiec dwóch słów: „może być”. Traktat podpisany w Bonn 17 czerwca może być kamieniem milowym w nowym ułożeniu stosunków pomiędzy sąsiadującymi przez Odrę i Nysę Łużycką dwoma państwami.</u>
          <u xml:id="u-155.1" who="#JanJanowski">Często zdarza się, Wysoka Izbo, że samo zawarcie umowy międzynarodowej traktowane jest jako sukces. Jest to sukces skutecznych negocjacji, kompromisu, czy wzajemnego uzgodnienia zobowiązań i uprawnień. Ale jak to dzisiaj powiedział pan minister, po nabraniu mocy prawnej umowa międzynarodowa może albo tętnić życiem, albo popaść w spokojną drzemkę Od czerwcowego traktatu oczekujemy żywego, skutecznego i operatywnego oddziaływania na wzajemne stosunki polsko-niemieckie. Jego postanowienia muszą być nie tylko uzgodnieniem stanowisk, ale podstawą do żywej współpracy. Traktat ten ma być codziennie używanym instrumentem, który, przekładając idee preambuły i postanowienia merytoryczne na język konkretów, będzie skutecznie z tygodnia na tydzień, z miesiąca na miesiąc kształtował, wygładzał i rozwijał wzajemne stosunki Rzeczypospolitej i Republiki Federalnej Niemiec. I to nie tylko przez najbliższe 10 czy 20 lat.</u>
          <u xml:id="u-155.2" who="#JanJanowski">Niekiedy mówi się, że nad perspektywą stosunków polsko-niemieckich ciąży piętno historii. Jak świat światem nie będzie Niemiec Polakowi bratem. Tyle popularne powiedzenie, ale miejmy nadzieję — już dziś nietrafne. Historia to nie tylko fakty, ale również i późniejsza ich interpretacja. Jeżeli z przeszłości wybierać będziemy nie wszystkie fakty, a tylko selektywnie je porządkować, otrzymać możemy to właśnie zacytowane powiedzenie. Na widzeniu historii oczyma Polaków ciężko zaważyły doświadczenia stosunków z państwem pruskim. Uproszczone spojrzenie na te sprawy polityczne i wydarzenia historyczne, zwykle nie uczyło nas historii Niemiec, w której historia Prus jest tylko jednym z ważnych, ale przecież tylko jednym z rozdziałów.</u>
          <u xml:id="u-155.3" who="#JanJanowski">Dlatego też i mój apel — przyszłość wzajemnych stosunków polsko-niemieckich to także wymiana młodzieży, o której mówi traktat, ale to przede wszystkim poznanie wzajemne teraźniejszości i przeszłości, w której i złe i dobre doświadczenia dotrą do świadomości młodzieży kształconej w obu krajach.</u>
          <u xml:id="u-155.4" who="#JanJanowski">Kiedy mówię o selektywnym traktowaniu, mam na myśli nie tylko nasze doświadczenia, ale także niepokojące, a sygnalizowane nam dzisiaj zjawiska po zachodniej stronie Odry. Przykład: sprawa tak zwanych wypędzonych. Decyzją poczdamską trzy wielkie mocarstwa zadecydowały o wysiedleniu ludności niemieckiej z Polski, w jej nowych granicach, z Czechosłowacji i z Węgier. To była decyzja Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii i Związku Radzieckiego, do których dołączyła później Francja. Nasuwa się więc pytanie, bynajmniej nie retoryczne. Dlaczego zarzuty kieruje się dzisiaj pod adresem Polski? Dlaczego właśnie Polskę obciąża się odpowiedzialnością polityczną i moralną za procesy wymuszonej migracji po II wojnie światowej? To przecież kształtuje określone odczucia i określone refleksje w Republice Federalnej Niemiec.</u>
          <u xml:id="u-155.5" who="#JanJanowski">Spośród wielu aspektów bońskiego traktatu czerwcowego chciałbym zwrócić uwagę na dwa, które mają znaczenie wykraczające poza dwustronne stosunki polsko-niemieckie. Pierwszy, to stworzenie stałego mechanizmu konsultacyjnego nie tylko na szczeblu najwyższym, ale i na szczeblach niższych, tych operacyjnych, tych od których zależy codzienna współpraca.</u>
          <u xml:id="u-155.6" who="#JanJanowski">Jeżeli ten mechanizm zostanie skutecznie wykorzystany, może się okazać, że w stosunkach polsko-niemieckich powstało modelowe rozwiązanie, które poprzez współpracę i integrację dwustronną ułatwi integrację wielostronną. Oraz aspekt drugi. Boński traktat czerwcowy w jednoznaczny sposób włącza akt końcowy KBWE z 1975 r. i inne dokumenty tej konferencji do zobowiązań traktatowych. W ten sposób normy polityczne czy moralne stają się zobowiązaniami prawnymi. Na razie w stosunkach dwustronnych, ale przecież z perspektywą rozszerzenia tej metody umacniania aktu końcowego KBWE na inne państwa. Włączenie do traktatu polsko-niemieckiego postanowień dotyczących mniejszości narodowych skłania do refleksji wykraczającej może poza ramy tej debaty. W Rzeczpospolitej Polskiej mieszka nie tylko mniejszość niemiecka. Z wielostronnych zobowiązań międzynarodowych, w tym także z kopenhaskiego dokumentu z 29 czerwca 1990 r., wynika dla Polski obowiązek równego, jednakowego traktowania wszystkich mniejszości etnicznych, kulturowych i językowych. Jedna z nich, nawet na podstawie postanowień układu dwustronnego, nie może być lepiej traktowana niż inne i w stosunku do tych innych uprzywilejowana. To nakłada na organy Rzeczypospolitej określony i jednoznaczny obowiązek. I uwaga druga. Mam nadzieję, że niedługo będziemy czekać na kolejne układy o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy z naszymi sąsiadami z północy, wschodu i południa.</u>
          <u xml:id="u-155.7" who="#JanJanowski">Skoro więc w traktacie, o którym dzisiaj mówimy, znalazły się postanowienia dotyczące mniejszości, trudno wyobrazić sobie sytuację, w której analogiczne postanowienia nie miałyby się znaleźć w pilnie oczekiwanych traktatach o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy z innymi sąsiadami państwa polskiego. Ten postulat w imieniu klubu składam na ręce i stół negocjacyjny pana ministra Krzysztofa Skubiszewskiego.</u>
          <u xml:id="u-155.8" who="#JanJanowski">Dwa postanowienia dyskutowanego dzisiaj przed ratyfikacją traktatu budzą szczególne zainteresowanie. Nie tylko może zainteresowanie, ale również wątpliwości, żeby nie powiedzieć zastrzeżenia. Są to art. 20 i 21, dotyczące mniejszości niemieckiej w Rzeczypospolitej Polskiej. Traktat przyjmuje maksymalnie szerokie ujęcie określenia mniejszości, stosując zarówno sprawdzian obiektywny, jak i subiektywny. 45 lat temu, a także w okresie międzywojennym, kwestia stosowania tych sprawdzianów była traktowana raczej rozłącznie, z położeniem nacisku na sprawdzian obiektywny, a więc obiektywne wskaźniki pozwalające daną osobę lub grupę osób kwalifikować do określonej mniejszości. Sprawdzian subiektywny, opierający się na tym, kto co czuje, do czego się przyznaję, a w istocie rzeczy co oświadcza w kwestii swojej przynależności, ten sprawdzian jest bardzo zawodny. Praktyka, związana np. z wysiedleniami ludności niemieckiej z Polski, Czechosłowacji i Węgier po II wojnie światowej dowodzi, że nie zawsze deklaracja odpowiada obiektywnym kryteriom przynależności narodowej. Dlatego też dzisiaj, nie bez pewnych zastrzeżeń, można odnosić się do wiarygodności oświadczeń, w których ktoś przyznaję się do języka, kultury lub tradycji, szczególnie wtedy, kiedy za taką deklaracją mogą iść lub są oczekiwane wymierne skutki spoza kręgu tych pojęć, spoza języka, kultury czy tradycji. Sądzę więc, że przy interpretacji tych artykułów będzie brany pod uwagę przede wszystkim art. 27 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych, którego zarówno Republika Federalna Niemiec, jak i Rzeczpospolita Polska są stronami, i zgodnie z którego postanowieniami członkowie każdej mniejszości w Polsce, nie tylko mniejszości niemieckiej w Polsce, nie będą: „pozbawieni prawa do własnego życia kulturalnego, wyznania i praktykowania własnej religii oraz do posługiwania się własnym językiem wraz z innymi członkami danej grupy, mniejszości etnicznej, religijnej czy językowej”.</u>
          <u xml:id="u-155.9" who="#JanJanowski">Nie od rzeczy może będzie wspomnieć o pewnym zjawisku, które się dało zauważyć w krajach, w których chronione są grupy mniejszościowe. Jest to zjawisko tzw. dyskryminacji pozytywnej. Członkom chronionej grupy zapewnia się nie tylko równe prawa, z tymi, którzy należą do dominującej grupy, ale również pewne przywileje wobec tej większości. Zjawisko to dało o sobie znać również i u nas. Proszę spojrzeć na art. 70 ust. 2 ustawy Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 czerwca br. i zobaczycie panie i panowie o co tutaj chodzi.</u>
          <u xml:id="u-155.10" who="#JanJanowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Historia lubi się powtarzać. I wydaje się, że niejako za symbol tych wielkich komplikacji w stosunkach polsko-niemieckich można dzisiaj traktować jedną z pierwszych wizyt na najwyższym szczeblu, jaką delegacja państwowa Republiki Federalnej Niemiec złożyła jesienią 1989 r. w Warszawie. Przypomnę, że w sposób nie praktykowany w stosunkach dyplomatycznych kanclerz Kohl musiał przerwać tę wizytę na 24 godziny, ażeby móc osobiście wziąć udział w burzeniu muru berlińskiego, co stało się początkiem zjednoczenia Niemiec. Myślę, że dzisiaj poddany ratyfikacji traktat stanowi podstawę do tego, ażeby tego rodzaju komplikacje, nie w wizytach dyplomatycznych, ale w historii pomiędzy naszymi narodami, mogły przejść całkowicie do przeszłości.</u>
          <u xml:id="u-155.11" who="#JanJanowski">Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego wysoko ocenia wysiłek negocjatorów obu stron, który doprowadził do ułożenia traktatu polsko-niemieckiego. Uważamy, że daje on dobrą, elastyczną podstawę do takiego ułożenia naszych wzajemnych stosunków z zachodnim sąsiadem, że jeżeli powstaną jakiekolwiek spory, a spory są rzeczą naturalną, to będą to spory dotyczące przyszłości, a nie spory wracające do przeszłości.</u>
          <u xml:id="u-155.12" who="#JanJanowski">Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego będzie głosował za poparciem wniosku zawartego w druku nr 1067.</u>
          <u xml:id="u-155.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-155.14" who="#JanJanowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-155.15" who="#JanJanowski">Głos ma poseł Ziemowit Gawski w imieniu Klubu Poselskiego Stowarzyszenia „Pax”. Przygotuje się pani poseł Urszula Jarosz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-156">
          <u xml:id="u-156.0" who="#ZiemowitGawski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedłożony do ratyfikacji traktat między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy jest dokumentem, który wraz z traktatem o potwierdzeniu istniejącej między Rzecząpospolitą a Republiką Federalną granicy ma w zamyśle wysokich, układających się stron, stać się wspólnym wkładem w przezwyciężenie podziału Europy, wkładem w rzeczywiste pojednanie obu narodów.</u>
          <u xml:id="u-156.1" who="#ZiemowitGawski">Jeśli chcemy, aby tak rzeczywiście się stało, to traktat nie może budzić żadnych wątpliwości interpretacyjnych po obu stronach. Dlatego z niepokojem o dobry kształt przyszłych stosunków polsko-niemieckich odbierane są w Polsce głosy napływające zza zachodniej granicy, stanowiące swoistą próbę niemieckiej interpretacji obu układów. Również z różnych stron kraju, zwłaszcza z rejonów przygranicznych płyną pytania i wątpliwości co do rzeczywistej interpretacji postanowień traktatu. Dotyczą one na przykład współpracy gospodarczej i finansowej, naukowej, kulturalnej, otwierającej nieograniczone potencjalne możliwości wpływów niemieckich w tych dziedzinach, niekoniecznie korzystnych dla polskiego interesu narodowego. Wątpliwości te potęgowane są zwłaszcza wypowiedziami niektórych prominentnych przedstawicieli życia publicznego w Republice Federalnej Niemiec pragnących znowu budować niemiecką Europę. Nie służy także dobrze traktatowi nadmierna tajemniczość roztoczona wokół jego postanowień i brak rzetelnej informacji w naszych środkach społecznego przekazu. Krążą na przykład informacje o projektowanej budowie z przydzielonych Polsce przez Bank Światowy kredytów trzech super szybkich tranzytowych połączeń kolejowych z Niemiec do Rosji i Ukrainy. Jak to się może kojarzyć polskiej opinii publicznej, nie trzeba w tym miejscu tłumaczyć. Jeśli informacja ta nie jest prawdziwa, proszę pana ministra o sprostowanie.</u>
          <u xml:id="u-156.2" who="#ZiemowitGawski">Wysoki Sejmie! Traktat reguluje w 38 artykułach zasady dobrego sąsiedztwa i przyjaznej współpracy między Polską a Niemcami. W praktyce międzynarodowej jest to zapewne jedyny w swoim rodzaju akt prawny, zarówno ze względu na jego rozmiary, jak i niezwykle drobiazgowe uregulowanie wielu założeń.</u>
          <u xml:id="u-156.3" who="#ZiemowitGawski">Załączone listy ministrów spraw zagranicznych można określić jako polityczny protokół rozbieżności intencji. Na tym tle szczególnie uderzający jest fakt, że zarówno dokumenty prawne, jak i polityczne pomijają całkowitym milczeniem zagadnienie odszkodowań wojennych dla obywateli polskich. Jest to tym bardziej uderzające, że są przecież dokumenty, które określają, względnie regulują, wiele dziesiątków zagadnień stosunków polsko-niemieckich. Mówię o tym z goryczą, gdyż zwracając się na progu odzyskiwanej przez Polskę suwerenności, jesienią 1989 r., za pośrednictwem pana ministra spraw zagranicznych do ówczesnego prezesa Rady Ministrów Tadeusza Mazowieckiego wnosiłem, aby kwestia odszkodowań dla ofiar wojny, będąca obok uznania ostatecznego charakteru granicy na Odrze, Nysie Łużyckiej i Bałtyku, rzeczywistym probierzem pojednania polsko-niemieckiego, stała się punktem honoru w działalności polskiego rządu. I oto dziś ze zdumieniem czytamy w uzasadnieniu rządowym do ustawy ratyfikacyjnej, że odszkodowań nie będzie, natomiast „Zostanie uzgodnione rozwiązanie, stosownie do którego szczególnie poszkodowane ofiary zbrodni nazistowskich otrzymają konkretną pomoc finansową”.</u>
          <u xml:id="u-156.4" who="#ZiemowitGawski">Wysoki Sejmie! To nie o pomoc finansową chodzi. Nikt bowiem w Polsce nie wyciąga ręki po jałmużnę ani nie oczekuje na resztki z pańskiego stołu podarowane w szczególnym geście łaski.</u>
          <u xml:id="u-156.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-156.6" who="#ZiemowitGawski">Nie chodzi tu nawet w ostateczności tylko o takie czy inne pieniądze, bo żadne pieniądze nie zrekompensują lat poniewierki, utraconego życia czy zdrowia, zmarnowanego dzieciństwa, straty najbliższych. Więcej nawet, nie chodzi tu o takie czy inne konstrukcje prawne. Chodzi o elementarny ład moralny w stosunkach międzynarodowych i międzyludzkich, o zwykłą uczciwość, która nakazuje zadośćuczynienie za wyrządzone krzywdy. Tak należy rozumieć uchwałę Sejmu z 8 czerwca 1990 r., w której czytamy: „Uwzględniając szczególny, moralny i prawny wymiar problemu Sejm zobowiązuje rząd Rzeczypospolitej Polskiej do kontynuowania usilnych działań mających na celu uzyskanie odszkodowań cywilnoprawnych dla ofiar II wojny światowej”. Nie chodzi zatem o szczególnie poszkodowane ofiary. Cóż zresztą znaczy to pojęcie, jeśli według szacunkowych danych, spośród żyjących w 1947 r. 13315 tys. osób uprawnionych do roszczeń o indywidualne odszkodowania wojenne, w tym 2460 tys. osób deportowanych na roboty niewolnicze, dożyło do chwili obecnej nie więcej jak 1300 tys. osób.</u>
          <u xml:id="u-156.7" who="#ZiemowitGawski">Z ubolewaniem stwierdzić należy, że ewolucja kwestii odszkodowań wojennych dla obywateli polskich zmierza wyraźnie w kierunku zaniechania tych odszkodowań przez Republikę Federalną Niemiec. Projektowana fundacja nie ma nic wspólnego nawet z urzędowymi zapewnieniami realizacji tych odszkodowań. Co więcej, dochodzą głosy z Niemiec, których nie da się inaczej określić niż jako uwłaczające godności poszkodowanych obywateli polskich, zarówno pomordowanych, zmarłych, jak i jeszcze żyjących.</u>
          <u xml:id="u-156.8" who="#ZiemowitGawski">Dlatego trzeba, aby Sejm Rzeczypospolitej Polskiej powiedział jasno i głośno, i stawiam to jako wniosek formalny do dalszych prac nad ustawą ratyfikacyjną, że nie będzie ratyfikacji polsko-niemieckiego traktatu o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy, jeśli nie będzie pomyślnie rozwiązana sprawa odszkodowań cywilnoprawnych dla polskich ofiar światowej wojny. Zdaniem mojego klubu problem ten powinien znaleźć odzwierciedlenie w uchwale Sejmu podjętej równocześnie z ustawą ratyfikacyjną.</u>
          <u xml:id="u-156.9" who="#ZiemowitGawski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W imieniu Klubu Poselskiego Stowarzyszenia „Pax” opowiadam się za skierowaniem projektu ustawy ratyfikacyjnej do dalszych prac w odpowiednich komisjach sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-156.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-157">
          <u xml:id="u-157.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-157.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głos ma w imieniu Klubu Poselskiego UChS pani poseł Urszula Jarosz. Przygotuje się poseł Zbigniew Kostrzewa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-158">
          <u xml:id="u-158.0" who="#UrszulaJarosz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nie ukrywam, że przedstawiony nam projekt ustawy o ratyfikacji traktatu między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy został przyjęty przez posłów Klubu Poselskiego Unii Chrześcijańsko-Społecznej z zadowoleniem. W tym bardzo ważkim dokumencie zostały wyrażone cele i zasady oraz wola ukształtowania stosunków Rzeczypospolitej Polskiej i Republiki Federalnej Niemiec, cytuję: „W duchu dobrego sąsiedztwa i przyjaźni, pokojowej i partnerskiej współpracy we wszystkich dziedzinach, trwałego porozumienia i pojednania oraz stworzenia Europy, w której przestrzegane są prawa człowieka i podstawowe wolności, a granice utracą swój dzielący charakter m.in, w wyniku przezwyciężenia różnic gospodarczych i społecznych”. Treści traktatu osadzone zostały na fundamentach prawa międzynarodowego, dokumentach końcowych Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, Karcie Narodów Zjednoczonych. Dla osiągnięcia wszystkich wymienionych celów konieczny jest spokój i wzajemne zaufanie. Dobrze się stało, że granica na Odrze i Nysie została usankcjonowana przez Polskę i Niemcy. Ten fakt zburzył, mam nadzieję, już na zawsze mur niepewności i pozwala z nadzieją patrzeć w przyszłość. Niezwykle ważką sprawą jest bezpieczeństwo Polski w nowym układzie geopolitycznym. Musi być zachowana równowaga bezpieczeństwa w stosunkach między Polską a Niemcami, jak również między Polską a państwami po wschodniej stronie granicy. Równowaga ta jest niezbędna, aby bez udziału Polski nie zawierano takich porozumień, które byłyby skierowane w istocie rzeczy przeciwko jej interesom.</u>
          <u xml:id="u-158.1" who="#UrszulaJarosz">Pan premier Bielecki przebywając w Stanach Zjednoczonych Ameryki powiedział, aby rozciągnąć parasol NATO nad Polską. Posłowie z Klubu Poselskiego Unii Chrześcijańsko-Społecznej uważają, że w wypowiedzi tej zawarta jest zbyt daleko posunięta kalkulacja. Opowiadamy się raczej za systemem umów bilateralnych, ewentualnie za nowym systemem zbiorowego bezpieczeństwa obejmującego Polskę, Czechosłowację, Węgry i inne kraje, które będą wyrażały wolę przystąpienia do takiego systemu. Zauważamy z satysfakcją, że w traktacie tym doszło do określenia praw i obowiązków członków niemieckiej mniejszości w Rzeczypospolitej Polskiej i Polaków w Republice Federalnej Niemiec.</u>
          <u xml:id="u-158.2" who="#UrszulaJarosz">Jak pamiętamy, sprawa uregulowania tych praw była dość kontrowersyjna. Mniejszość niemiecka w Polsce — naszym zdaniem — dość szybko i bardzo dobrze zorganizowała się wtedy, kiedy zaistniały ku temu warunki. Postrzegamy jednak, że problemem dla naszego kraju jest mniejszość polska w Republice Federalnej Niemiec. Jak wiadomo status prawny mniejszości polskiej jest nie uregulowany. Rodzi to negatywne skutki dla jej świadomości i zachowań. Szczególnie odnosi się to do emigracji najnowszej. Jest więc ona w tej sytuacji narażona na zbyt szybką i zbyt szeroką asymilację z ludnością niemiecką. Dyplomacja polska powinna wykazać się aktywną postawą w stosunku do naszej najnowszej emigracji, która to słusznie jest postrzegana przez władze niemieckie jako emigracja ekonomiczna. W każdej chwili grozi tym ludziom wydalenie poza obszar Republiki Federalnej Niemiec. Z punktu widzenia państwa polskiego, zdaniem Klubu Poselskiego Unii Chrześcijańsko-Społecznej, problem ten nasze państwo musi rozwiązać jak najszybciej.</u>
          <u xml:id="u-158.3" who="#UrszulaJarosz">Posłowie z Klubu Poselskiego Unii Chrześcijańsko-Społecznej mają nadzieję, że traktat między Polską a Niemcami jest pierwszym ogniwem w łańcuchu powiązań traktatowych także z innymi naszymi sąsiadami, przede wszystkim na Wschodzie, i że zbyt długo nie będziemy musieli czekać na ich finał.</u>
          <u xml:id="u-158.4" who="#UrszulaJarosz">Dostrzegane przez posłów występujących wcześniej pewne braki w tym traktacie, których nie będę powtarzać, nie mają, mam nadzieję, jednak równie fundamentalnego znaczenia, jak uznanie przez stronę niemiecką nienaruszalności wspólnej granicy. Dlatego posłowie z Klubu Poselskiego Unii Chrześcijańsko-Społecznej uważają, że powinien traktat ten być ratyfikowany.</u>
          <u xml:id="u-158.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-159">
          <u xml:id="u-159.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-159.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głos zabierze teraz poseł Zbigniew Kostrzewa z Klubu Niezależnych Posłów. Przygotuje się poseł Ryszard Gajewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-160">
          <u xml:id="u-160.0" who="#ZbigniewKostrzewa">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Traktat, który jest przedmiotem dzisiejszej debaty stanowi, co by o nim nie powiedzieć, historyczny dokument. Traktat między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy zamyka bolesny rozdział w dziejach naszych narodów i państw i jest wynikiem procesów zachodzących w najnowszej historii. Chciałoby się powiedzieć ahistorycznie — historii dzisiejszej. Zmiany bowiem w Europie, jakie dokonują się na naszych oczach — zjednoczenie Niemiec, dynamiczne procesy oscylujące w kierunku budowy nowego pokojowego ładu europejskiego, w tym także historyczne zmiany w naszym kraju, wszystko to zdaje się potwierdzać, że zaistniały i możliwości, i warunki do ratyfikacji tego traktatu.</u>
          <u xml:id="u-160.1" who="#ZbigniewKostrzewa">Gdyby chcieć najkrócej odpowiedzieć sobie na pytanie, co stanowi najistotniejszą dla nas Polaków wartość wynikającą z tego traktatu, to chyba można by to sprowadzić do zasadniczych elementów — pokój i bezpieczeństwo, partnerska współpraca i nienaruszalność granic. Zamykanie bolesnych i złych rozdziałów z przeszłością, a jednocześnie poszukiwanie i nawiązywanie do dobrych kart tej przeszłości, choć tych, niestety, było, tak na wagę, znacznie mniej, jest koniecznością historyczną. Obok dobrej woli obu stron, jako niezbędny warunek istnieje konieczność budowania nowej narodowej jakości w przewartościowaniu narodowego myślenia wobec zachodniego sąsiada, nowego rozumienia pojednania. Sądzimy, że jest to konieczność nie tylko dla polskiej strony. Obie bowiem społeczności, i polska i niemiecka, muszą, bo taka wydaje się dziejowa konieczność, taki jest dzisiaj wymóg czasu, spojrzeć na siebie przyjaznym wzrokiem, wyzbyć się tego wszystkiego co było przyczyną naszych wzajemnych animozji, uprzedzeń i wrogości i rozpocząć budowę wzajemnych sąsiedzkich stosunków na płaszczyźnie wspólnej odpowiedzialności za losy swoich narodów, a także za budowę wspólnego europejskiego domu.</u>
          <u xml:id="u-160.2" who="#ZbigniewKostrzewa">W preambule podkreśla się przekonanie o szczególnej roli młodego pokolenia żyjącego i ukształtowanego już po tragicznych wydarzeniach z niedawnej historii naszych państw. Pokolenia, któremu przychodzi i historyczna szansa, i historyczna konieczność budowy tych nowych stosunków na fundamencie zaufania konstruowanego na zasadach przekreślenia raz na zawsze historycznego fatum, które znaczyło nasze dzieje złymi znakami. Taka rodzi się najogólniejsza i najkrótsza refleksja nad tym traktatem.</u>
          <u xml:id="u-160.3" who="#ZbigniewKostrzewa">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Źle się natomiast stało, że nie została kompleksowo rozwiązana sprawa odszkodowań dla żyjących w Polsce ofiar zbrodni nazistowskich, tak wciąż przecież oczekiwanych. Paliatywne bowiem czy symboliczne rozwiązania, to nie rozwiązania. Będziemy jednak z całą uwagą obserwować jak zapowiedziane porozumienie rządowe, choćby to symboliczne, będzie realizowane. Kiedy i jak zapowiedziana fundacja zafunkcjonuje i kiedy praktycznie wyjdzie ze swoją działalnością naprzeciw oczekiwaniom żyjącym ofiarom zbrodni.</u>
          <u xml:id="u-160.4" who="#ZbigniewKostrzewa">Wydaje się jednak, że problem niezależnie od rozbieżności stanowisk prawnych Rzeczpospolitej Polskiej i Republiki Federalnej Niemiec powinien być rozwiązany kompleksowo.</u>
          <u xml:id="u-160.5" who="#ZbigniewKostrzewa">Tego nie można raz na zawsze uważać za niemożliwe do załatwienia albo odkładać w nieskończoność i w bliżej nieokreśloną przyszłość. Polska opinia publiczna oczekuje, że resort spraw zagranicznych dołoży wszelkich starań, ażeby definitywnie załatwić problem tych odszkodowań.</u>
          <u xml:id="u-160.6" who="#ZbigniewKostrzewa">Klub Niezależnych Posłów wnioskuje o przekazanie projektu do stosownych komisji.</u>
          <u xml:id="u-160.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-161">
          <u xml:id="u-161.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-161.1" who="#MikołajKozakiewicz">W imieniu Klubu Poselskiego PZKS zabierze głos poseł Ryszard Gajewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-162">
          <u xml:id="u-162.0" who="#RyszardGajewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dyskutowany dziś traktat o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy oraz ściśle z nim powiązany traktat graniczny, ze względu na bezprecedensowy zakres regulacji, stanowią historyczny zwrot w stosunkach polsko-niemieckich. Należą do jednych z najistotniejszych traktatów zawartych przez oba państwa w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat.</u>
          <u xml:id="u-162.1" who="#RyszardGajewski">Z jednej strony materialne przesłanki dla podjętych regulacji stworzyło zjednoczenie Niemiec oraz gruntowna transformacja polskiego systemu społeczno-politycznego i gospodarczego, z drugiej — w tych nowych realiach — powstała konieczność wypracowania nowych regulacji, harmonijnie łączących potrzeby i interesy obu państw, aspiracje zamieszkujących je narodów, jak i potrzeby ogólnoeuropejskiego ładu pokojowego. Dlatego też oba traktaty, a zwłaszcza ten tzw. duży o dobrosąsiedzkiej współpracy, posiadają nie tylko kontekst bilateralny, ale także regionalny, w odniesieniu do Europy Środkowo-Wschodniej, oraz ogólnoeuropejski. W płaszczyźnie bilateralnej rangę i znaczenie obu traktatów podnosi fakt, że uwalniając oba państwa w wielu kwestiach od ciążącej spuścizny historycznej, zorientowane są na przyszłe stosunki polsko-niemieckie. Dotyczy to zwłaszcza traktatu o dobrym sąsiedztwie, który w swej istocie określa cele, zasady oraz przedmiotowy zakres wzajemnych stosunków. Główny cel traktatu określono jako doprowadzenie do trwałego porozumienia i pojednania w stosunkach polsko-niemieckich, zarówno na płaszczyźnie państwowej, jak i narodowej, oraz osiągnięcie dobrego sąsiedztwa i przyjaźni, takiego na przykład określenia nie używano w regulacjach prawnych PRL — RFN, i pokojowej oraz partnerskiej współpracy.</u>
          <u xml:id="u-162.2" who="#RyszardGajewski">Już samo określenie celów ma przełomowy i bezprecedensowy charakter dla wzajemnych stosunków.</u>
          <u xml:id="u-162.3" who="#RyszardGajewski">Określając zasady stosunków polsko-niemieckich odwołano się do zasad ogólnodemokratycznych stosunków międzynarodowych, zawartych w karcie Narodów Zjednoczonych, Akcie Końcowym Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy oraz Paryskiej Karty Nowej Europy. Nowym zjawiskiem jest natomiast sformułowanie zachowania środowiska naturalnego jako odrębnej zasady regulującej stosunki międzypaństwowe. Niezwykle szeroki, a więc wręcz bezprecedensowy charakter ma zakres przedmiotowy regulacji stosunków polsko-niemieckich objętych traktatem. Wyodrębniono tu ponad 20 obszarów wzajemnej współpracy, począwszy od problematyki bezpieczeństwa i szeroko ujmowanych stosunków gospodarczych, poprzez m.in. współpracę naukowo-techniczną w zakresie ochrony środowiska naturalnego, ochrony praw mniejszości, wymianę kulturalną i młodzieżową, a na współpracy środków masowego przekazu, kontaktach obywateli, stosunkach prawnych i konsularnych oraz współpracy w zakresie ochrony zdrowia kończąc.</u>
          <u xml:id="u-162.4" who="#RyszardGajewski">Wysoka Izbo! W odniesieniu do powyższych obszarów współpracy, na szczególne podkreślenie zasługują następujące zagadnienia: po pierwsze — problematyka bezpieczeństwa. Regulacje zawarte w tym traktacie są istotne dla kształtowania bezpieczeństwa Polski. O ile traktat graniczny w sposób ostateczny potwierdza nienaruszalność polskiej granicy zachodniej, to traktat o dobrym sąsiedztwie potwierdza zasadę zakazu użycia siły lub groźby jej użycia oraz zasadę rozstrzygania sporów wyłącznie środkami pokojowymi. Ponadto w sytuacji, kiedy w wyniku radykalnych zmian w Europie Wschodniej Polska przestała być przedpolem ZSRR, a Związek Radziecki przestał być gwarantem polskich granic, odpowiedzialność za stabilność i nienaruszalność granicy polsko-niemieckiej spoczywa na obu sąsiadujących państwach. Tym samym, traktat jest istotny w warunkach rozpadu struktur bezpieczeństwa w Europie Wschodniej. Traktat o dobrym sąsiedztwie odwołuje się do kooperacyjnej wizji bezpieczeństwa. Zakłada ona nie tyle brak zewnętrznego zagrożenia, ile, przede wszystkim, wieloaspektową współpracę i nie tylko w wymiarze bilateralnym, lecz ogólnoeuropejskim. Tym samym współpraca staje się elementem wzajemnie wiążącym państwa i poszerzającym zakres wspólnych interesów. Przyjęto obligatoryjność kontaktów zarówno na szczeblu szefów rządów, ministrów spraw zagranicznych, jak i urzędników resortu spraw zagranicznych.</u>
          <u xml:id="u-162.5" who="#RyszardGajewski">Po drugie, współpraca gospodarcza — traktat o dobrym sąsiedztwie obejmuje szeroki zakres tak istotnej dla Polski współpracy gospodarczej i finansowej oraz zawiera zobowiązania Niemiec do wspierania działań mających na celu włączenie Polski do EWG.</u>
          <u xml:id="u-162.6" who="#RyszardGajewski">Postanowienia te mają istotne i długofalowe znaczenie dla stymulowania procesów rozwoju gospodarczego Polski i wychodzenia z zapaści cywilizacyjnej, w warunkach bowiem lawinowo rosnących współzależności międzynarodowych Polska nie może, ani w obecnej sytuacji nie jest w stanie, opierać tego rozwoju wyłącznie na własnym potencjale przemysłowym. Gospodarczy rozwój Polski wymaga uwzględnienia stymulacyjnej roli środowiska międzynarodowego. Przystąpienie Polski do EWG stwarza przesłankę, przezwyciężenia podziału Europy także w płaszczyźnie gospodarczo-cywilizacyjnej.</u>
          <u xml:id="u-162.7" who="#RyszardGajewski">Po trzecie, ochrona mniejszości narodowych — jest to trudna i kontrowersyjna kwestia. Polska, mimo wielu krytyk, słusznie odstąpiła, moim zdaniem, od fałszywej koncepcji nieistnienia mniejszości niemieckiej w Polsce. W przyjętych regulacjach określono prawa mniejszości, obowiązki państw oraz sformułowano istotną, zwłaszcza dla Polski, swoistą klauzulę lojalności, art. 22, mniejszości wobec państwa pobytu. Przyjęte regulacje odwołują się nie tyle do regulacji specjalnych, ile do obowiązujących standardów międzynarodowych, takich jak dokumenty KBWE, Pakty Praw Człowieka i inne. Regulacja ta ma istotne znaczenie, gdyż w Europie problem oraz problematyka ochrony praw człowieka, w tym mniejszości narodowych, stała się swoistym europejskim standardem politycznym. Regulacje te, w moim przekonaniu, mogą być wzorem dla innych państw.</u>
          <u xml:id="u-162.8" who="#RyszardGajewski">Po czwarte — sprawa odszkodowań. Obie strony najwyraźniej doszły do wniosku, że w istniejących realiach problematyka odszkodowań jest trudna i obosieczna. Dlatego zgodziły się na kompromisową formułę, uwzględniającą jednak w części oczekiwania Polski, przewidującą stopniowe zaspokojenie polskich roszczeń za pośrednictwem fundacji, która będzie badała i rozpatrywała indywidualne przypadki. Rząd niemiecki wyasygnuje środki na funkcjonowanie fundacji, rząd polski nie może zaprzestać wysiłków w celu zadośćuczynienia materialnego ofiarom wojny.</u>
          <u xml:id="u-162.9" who="#RyszardGajewski">Po piąte — wielopłaszczyznowość stosunków. Traktat przewiduje zarówno stosunki na płaszczyźnie rządowej, jak i poza rządowej poprzez bezpośrednie kontrakty instytucji i organizacji społecznych. Ta ostatnia forma stwarza przesłankę przezwyciężenia wielu historycznie ukształtowanych stereotypów i uprzedzeń. Szczególnie istotne są postanowienia dotyczące współpracy młodzieżowej.</u>
          <u xml:id="u-162.10" who="#RyszardGajewski">I po szóste — kwestie nie rozwiązane. W pełni zgodne z polskimi interesami jest stanowisko zawarte w liście ministra spraw zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej do ministra spraw zagranicznych Niemiec, dotyczące osób polskiego pochodzenia zamieszkałych w Niemczech, by mogły korzystać z daleko idących uprawnień i praw, wymienionych w art. 20.</u>
          <u xml:id="u-162.11" who="#RyszardGajewski">Wysoka Izbo! W kontekście ogólnoeuropejskim traktat jest skutkiem, ale przede wszystkim elementem przezwyciężania podziału Europy. Do tej pory napięcia polsko-niemieckie były integralnym elementem ładu jałtańsko-poczdamskiego. Obecnie jedność Europy jest istotną szansą dla Polski. Dobre stosunki polsko-niemieckie stwarzają nie tylko przesłankę wejścia Polski do Europy, lecz także przesłankę budowy jedności europejskiej. Bez otwarcia na Niemcy Polska nie jest w stanie dołączyć do Europy, ubiegać się o przyłączenie do EWG. W tym sensie istotnym etapem polskiej drogi do Europy jest normalizacja stosunków z Niemcami. Nie rozwiązane problemy w stosunkach polsko-niemieckich sprawiłyby, że Polska nie byłaby mile widzianym partnerem w Europie. Z drugiej strony i Niemcy są zainteresowane dobrosąsiedzkimi stosunkami z Polską. Mając na uwadze szereg obaw formułowanych przez sąsiadów Niemiec w związku z procesem zjednoczeniowym, państwu temu zależy na potwierdzeniu, że jest wiarygodnym partnerem procesów europejskich. W sytuacji trwającego konfliktu z Polską Niemcy nie pasowałyby do nowej Europy.</u>
          <u xml:id="u-162.12" who="#RyszardGajewski">Reasumując, oba traktaty tworzą polityczne i prawne podstawy polsko-niemieckiej wspólnoty interesów. Są istotnym elementem instytucjonalizacji stosunków polsko-niemieckich, a w konsekwencji ich stabilizacji.</u>
          <u xml:id="u-162.13" who="#RyszardGajewski">Po drugie, traktat stanowi filar budowy nowej demokratycznej i wolnej Europy, wiele przyjętych rozwiązań ma charakter wzorcowy dla innych państw.</u>
          <u xml:id="u-162.14" who="#RyszardGajewski">Po trzecie, kwestie nie rozwiązane nie powinny blokować procesu realizacji traktatu.</u>
          <u xml:id="u-162.15" who="#RyszardGajewski">I po czwarte, obok ze wszech miar pozytywnej litery traktatu istotne znaczenie będzie miał proces jego realizacji. Z jednej strony traktat przezwycięża pewne zagrożenia i stwarza dla Polski istotne szanse. Z drugiej strony należy pamiętać, że w układach międzynarodowych zasadnicze znaczenie ma stosunek sił i interesów poszczególnych państw. W stosunkach polsko-niemieckich, mimo kształtowania się wspólnoty interesów, stosunek sił jest nierówny.</u>
          <u xml:id="u-162.16" who="#RyszardGajewski">Panie i Panowie Posłowie! Klub Poselski Polskiego Związku Katolicko-Społecznego, w imieniu którego przemawiam, będzie popierał prace ratyfikacyjne nad układem, wnioskując jednocześnie o odesłanie go do stosownych komisji.</u>
          <u xml:id="u-162.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-163">
          <u xml:id="u-163.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-163.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głos zabierze poseł Stanisław Wiąckowski w imieniu Parlamentarnego Klubu Ekologicznego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-164">
          <u xml:id="u-164.0" who="#StanisławWiąckowski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Posłowie Parlamentarnego Klubu Ekologicznego wyrażają satysfakcję z powodu ratyfikacji traktatu między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy, podpisanego w Bonn 17 czerwca 1991 r.</u>
          <u xml:id="u-164.1" who="#StanisławWiąckowski">Szczególnie interesuje nas art. 16, w którym obie strony przywiązują dużą wagę do spraw ochrony środowiska. Warto przypomnieć, że na przykład cząsteczka dwutlenku siarki, emitowana z zakładu przemysłowego, może utrzymywać się w powietrzu 4 doby i w tym czasie dociera na odległość 1000 km. Tak więc tylko jeden zakład przemysłowy, na przykład elektrownia „Bełchatów”, może objąć swoim działaniem całą Polskę. Olbrzymi przemysł niemiecki wywiera wpływ nie tylko na cały nasz kraj, ale także na sporą część Europy. Z tego względu niezrozumiały jest ustęp 2 art. 16, który mówi o likwidacji obciążeń środowiska tylko w strefie przygranicznej. Polska jest pod wielkim wpływem zanieczyszczeń przemysłu niemieckiego. Oceniamy, że 53% skażeń notowanych nad całą Polską, to pyły i gazy pochodzenia obcego, głównie z Niemiec. Do niedawna NRD wysyłała do nas, w wyniku przeważających wiatrów z zachodu na wschód, 13 razy więcej zanieczyszczeń powietrza niż Polska do NRD. Obecnie już zjednoczone Niemcy górują w tej wymianie nad nami dziewięciokrotnie. Tak więc przemysł niemiecki jest dla nas i dla naszej gospodarki olbrzymim zagrożeniem. Niepokoją nas elektrownie atomowe z reaktorami radzieckimi, elektrownie na węgiel brunatny bez elektrofiltrów lub z bardzo niską wydajnością. Niepokoi nas zagrożenie Odry.</u>
          <u xml:id="u-164.2" who="#StanisławWiąckowski">Zdajemy sobie sprawę, że modernizacja zakładów przemysłowych w byłej NRD potrwa 10, a może i 20 lat. Polską racją stanu jest jednak wywieranie stałej presji na naszego zachodniego, już przyjaznego sąsiada o maksymalne przyspieszenie tej modernizacji. Masowo giną lasy polskie, i to w najpiękniejszych partiach górskich, masowej degradacji ulegają gleby. Polska racja stanu wymaga więc stałej dbałości o bezpieczeństwo ekologiczne naszego kraju. Oczywiście zobowiązuje to także i nas do maksymalnych wysiłków żeby zmniejszyć zagrożenia, jakie również stwarza Polska dla innych krajów europejskich.</u>
          <u xml:id="u-164.3" who="#StanisławWiąckowski">Cieszymy się z zawartego porozumienia między rządem Rzeczypospolitej Polskiej a rządem Republiki Federalnej Niemiec o utworzeniu Polsko-Niemieckiej Rady Ochrony Środowiska. Uważamy, że jest to przykład dobrej organizacji w rozwiązywaniu problemów pomiędzy dwoma sąsiadującymi ze sobą krajami.</u>
          <u xml:id="u-164.4" who="#StanisławWiąckowski">Wychodząc poza sprawy ekologii, jako były żołnierz Armii Krajowej nie mogę zrozumieć tak słabej obrony sprawy polskich odszkodowań. Nie da się przecież zapomnieć, że polskie straty w ostatniej wojnie światowej — 6,5 mln ludzi, to niecałe pół miliona tych, którzy zginęli z bronią w ręku i około 6 mln wymordowanych w obozach śmierci. Nie można również zapomnieć, że miliony ludzi wywożono do niewolniczej pracy, często wymierzonej w interesy Polski.</u>
          <u xml:id="u-164.5" who="#StanisławWiąckowski">Sprawy dobrego sąsiedztwa, przyjaznej współpracy między Polską i Niemcami są tak ważne, że stawiam wniosek, aby w Sejmie XI kadencji wprowadzić zwyczaj corocznej debaty na ten temat. Sądzę, że pomiędzy dobrymi sąsiadami nie powinno być spraw, które nie nadawałyby się do poruszenia w parlamencie.</u>
          <u xml:id="u-164.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-164.7" who="#StanisławWiąckowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-164.8" who="#StanisławWiąckowski">Głos ma pan minister Krzysztof Skubiszewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-165">
          <u xml:id="u-165.0" who="#KrzysztofSkubiszewski">Dziękuję, panie marszałku, za udzielenie mi głosu.</u>
          <u xml:id="u-165.1" who="#KrzysztofSkubiszewski">Wysoka Izbo! Wyrażam słowa wdzięczności za to wszystko, co powiedziano tutaj w sensie uznania kierowanego pod adresem negocjatorów tego traktatu. Była to rzeczywiście bardzo duża praca.</u>
          <u xml:id="u-165.2" who="#KrzysztofSkubiszewski">W Izbie tej w czasie dyskusji podkreślono wielką rolę traktatu. Tak jest w rzeczywistości. Pan poseł Kostrzewa wskazał na nowy sens pojednania. Rzeczywiście, on się wyłania z postanowień tego dokumentu. A pan poseł Gajewski bardzo słusznie wskazał, że są naturalnie kwestie nie rozwiązane w traktacie, ale przecież one nie mogą stać na przeszkodzie realizacji układu. Przecież w gruncie rzeczy mało jest traktatów, które wszystko do końca normują. A tutaj unormowano bardzo wiele.</u>
          <u xml:id="u-165.3" who="#KrzysztofSkubiszewski">Pan poseł Janowski, wydaje mi się, nader trafnie dostrzegł przekształcanie przez ten traktat różnych norm politycznych w normy prawne. To dostrzeżono już w Europie i dlatego wspomniałem, że pod różnymi względami ten traktat zaczyna być w pewnych materiach modelem dla innych. Właśnie w dziedzinie ochrony praw człowieka, która dzisiaj nabiera tak dużych rumieńców życia, traktat ten jest istotnym wkładem w prawo europejskie.</u>
          <u xml:id="u-165.4" who="#KrzysztofSkubiszewski">Poruszono też kwestię znaczenia wymiany listów. Ta wymiana to jest część całego dzieła traktatowego. Pan poseł Gawski powiedział, że to jest protokół rozbieżności. Nie, to tak nie jest. Tu nie ma rozbieżności. Tu jest regulacja pewnych istotnych kwestii, a jest też wskazanie, że pewne zagadnienia nie są przez traktat normowane, co i w Niemczech, i u nas może ratyfikację ułatwić. To jest właśnie to, o czym już mówiłem, na co wskazywał pan poseł Gajewski, że pewien dalszy ciąg będzie w dalszych, późniejszych stosunkach. Dodam jeszcze jedno, z uwagi na pewną nie zawsze dojrzałą publicystykę w tej kwestii, że tu nie ma jakiegoś braku równowagi w wymianie tych listów pomiędzy interesami polskimi i niemieckimi. Równowaga jest zachowana.</u>
          <u xml:id="u-165.5" who="#KrzysztofSkubiszewski">Czyli traktat powinien być ratyfikowany i cieszy mnie zdecydowana przewaga takich opinii Wysokiej Izby. Niemniej muszę zająć stanowisko wobec tego, co w tej kwestii powiedział pan poseł Dobrosz. Wspomniał bowiem o powtórnej negocjacji, gdyby na pytania, które postawił nie miał dobrej odpowiedzi. Panie pośle, oczywiście odpowiedź będzie w tej chwili, potem w debacie komisyjnej i w podjęciu debaty plenarnej. Ale wydaje mi się, panie pośle, że otwieranie w ogóle perspektywy renegocjacji jest wprowadzaniem elementu destrukcji do tej dyskusji. Sprawa jest zbyt ważna i zbyt istotna dla naszej racji stanu, żeby w taki lekki sposób traktować tę materię. Dziwię się, że pan tak sprawę postawił.</u>
          <u xml:id="u-165.6" who="#KrzysztofSkubiszewski">Pan poseł Oleksy słusznie wskazał na rolę Układu Warszawskiego z 1970 r. w naszych dzisiejszych posunięciach w stosunkach polsko-niemieckich. Art. 1 Układu Warszawskiego był doniosły w sprawach granicy. Gorzej było z wykonaniem tego układu. Było aż tak źle, że w 1989 r. przed utworzeniem nowego rządu, doszliśmy do ogromnego zastoju w stosunkach polsko-niemieckich, zastoju, z którym ówczesny rząd nie umiał sobie poradzić, a jego specjalny negocjator w tych kwestiach nie wykazywał ani należytej inwencji dyplomatycznej, ani elastyczności. Dopiero to się zmieniło jesienią 1989 r. Ale Układ Warszawski odegrał swoją rolę i zachował.</u>
          <u xml:id="u-165.7" who="#KrzysztofSkubiszewski">Pan poseł Oleksy powiedział także, iż podczas negocjacji była — jak pan poseł zechciał to wyrazić — pewna rezygnacja ze społecznej dyskusji, bo były kwestie wątpliwe. Dzisiaj zaś jest niejasność co do pewnych sformułowań. Gdyby taka dyskusja była, to by i tych niejasności dzisiejszych nie było. Odpowiadam. Wydaje mi się, że już w tej Izbie wyjaśniałem, że zawsze byliśmy otwarci na wszelkie pytania, a ja w każdej chwili przyszedłbym i omawiał bieżący tok negocjacji, aczkolwiek nie wszystko z tych negocjacji można było od razu publicznie wyjawić. Już nieraz o tym mówiliśmy, nie będę, panie marszałku, tego motywu rozwijał. Jeśli chodzi o mój kontakt z parlamentem, nie ma żadnych trudności, zawsze jestem do dyspozycji.</u>
          <u xml:id="u-165.8" who="#KrzysztofSkubiszewski">A co się tyczy społecznych reakcji i uwag, bardzo ważnych, to tu nawiążę do trafnego wskazania przez pana posła Dobrosza, że różne negatywne zjawiska występują w dawnej NRD i że rząd musi na to reagować. Oczywiście reagowałem, rozmawiałem z ministrem Genscherem, były nasze oświadczenia, domagania się lepszej akcji policyjnej. Ale trzeba tutaj także wpływu właśnie czynnika społecznego, o którym mówił pan poseł Oleksy.</u>
          <u xml:id="u-165.9" who="#KrzysztofSkubiszewski">Kwestia współpracy politycznej — poruszył ją, szczególnie pan poseł Gil, mówiąc o pewnych niedociągnięciach w naszych kontaktach politycznych z Niemcami, jak to określił, w gorących momentach. Zapewne mogło być i może być lepiej i będziemy się starali, zgodnie z literą traktatu, a przede wszystkim z wymaganiami praktyki, o częstsze kontakty i spotkania. Ale tak źle to nie było. Właśnie w ostatnich gorących momentach zwrócę uwagę na częsty kontakt pana premiera Bieleckiego, który zresztą ten traktat podpisał, z kanclerzem Kohlem, a i ja ostatnio widywałem się często z ministrem Genscherem, nie dalej jak przed dwoma dniami.</u>
          <u xml:id="u-165.10" who="#KrzysztofSkubiszewski">Pan poseł Dobrosz trafnie mówił o pokojowym rozstrzyganiu sporów jako o istotnym elemencie traktatu. To jest trafne dlatego, że można to rozszerzyć na większą płaszczyznę. Ostatnio miałem okazję na posiedzeniu Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie w Moskwie mówić o nowych walorach koncyliacji i arbitrażu w różnych konfliktach europejskich. Trzeba o tym mówić.</u>
          <u xml:id="u-165.11" who="#KrzysztofSkubiszewski">Pan poseł Janowski zwracał też uwagę na system konsultacji i koordynacji. Te konsultacje są przeprowadzane w różnych resortach, przede wszystkim w moim, być może, ze to nie zawsze jest wiadome opinii publicznej. Tu rzeczywiście informację należałoby poprawić.</u>
          <u xml:id="u-165.12" who="#KrzysztofSkubiszewski">Wymiana młodzieżowa jest bardzo ważna. Pan poseł Gil słusznie wskazał, że jest ona słaba, ona jest słaba dlatego, że my na to nie mamy w tej chwili pieniędzy i porównanie cyfr obecnych z cyframi sprzed kilku lat, kiedy istniała NRD, jest po prostu żenujące.</u>
          <u xml:id="u-165.13" who="#KrzysztofSkubiszewski">Rzecz leży nam bardzo na sercu, ogromnie leży na sercu kanclerzowi Kohlowi, ale bez pieniędzy nie ruszymy tego z miejsca. Słusznie mówił pan poseł Dobrosz, że wymiana powinna być niesformalizowana. Taką też już jest i taką będzie. A pan poseł Janowski trafnie wskazał, że wymiana młodzieżowa powinna być rozszerzona na inne sfery, na dążenie do tego, żeby było obiektywne spojrzenie na nasze dzieje. Tutaj Wskażę, że wielkiego dzieła dokonała komisja podręcznikowa, ale młodzież pewno o tym nic nie wie. To jest dzieło, które powinno trwać. To trzeba wciąż prowadzić.</u>
          <u xml:id="u-165.14" who="#KrzysztofSkubiszewski">Panu posłowi Gawskiemu powiedziałbym, że nie obawiam się, aby współpraca naukowa i kulturalna, przewaga w tej współpracy Niemiec jako pod różnymi względami dużo silniejszego partnera, miała nam grozić pewną dominacją niemiecką w tych dziedzinach. Chcemy tej współpracy i sądzę, że właściwe proporcje będą zachowane.</u>
          <u xml:id="u-165.15" who="#KrzysztofSkubiszewski">Teraz przechodzę do całego konglomeratu spraw dotyczących Polaków w Niemczech. Pani posłanka Jarosz powiedziała, że status nowej emigracji nie jest uregulowany. Proszę pani poseł on jest uregulowany, dlatego że cudzoziemiec przebywający w państwie ma pewną sytuację wyznaczoną przez prawo międzynarodowe, dzisiaj także to są liczne konwencje, traktatowe prawo międzynarodowe. Jest też prawo krajowe. Ministerstwo Spraw Zagranicznych bardzo zajmuje się losem tych Polaków. Robimy wszystko, ażeby nie dotknęły ich wydalenia. Zniesienie wiz, wprowadzenie swobody podróży wpłynęło na to, że trzeba było podpisać tak zwaną umowę o readmisji, czyli umowę, która nakłada na dane państwo, w tym przypadku Polskę, ale też i naszych partnerów, obowiązek przyjęcia własnych obywateli wydalonych z drugiego państwa. Otóż umowa o readmisji nie działa wstecz, ale mogą być ekspulsje Polaków, którzy tam się znajdują bez zezwolenia na pobyt i bez zezwolenia na pracę i to jest przedmiotem naszej stałej uwagi. Owszem, były pewne wydalenia, ale jak dotąd nie były one masowe i dążymy do tego, ażeby pozycja nowej emigracji została uregulowana. Lecz zdajmy sobie sprawę z jednego — nowa emigracja nam tej obrony nie ułatwia, bo są ludzie, którzy pojechali na miesiąc, a chcą tam zostać całe życie, i to nie jest takie łatwe do zrealizowania.</u>
          <u xml:id="u-165.16" who="#KrzysztofSkubiszewski">Trzeba odróżnić prawo swobody podróży od prawa osiedlania się w innym państwie. O tym w końcu to inne państwo decyduje, chyba że mamy do czynienia z tak bliskimi związkami jak Wspólnota Europejska, gdzie jest też prawo osiedlania się.</u>
          <u xml:id="u-165.17" who="#KrzysztofSkubiszewski">Pan poseł Janowski mówił o pojęciu mniejszości w traktacie. Były tam jak gdyby pewne elementy lekkiej krytyki. Panie pośle, ta definicja, do której doszliśmy w traktacie, i to właśnie z inicjatywy polskiej, dała nam pewien aplauz w Europie, zwłaszcza w KBWE, która w tej chwili coraz więcej uwagi poświęca mniejszościom.</u>
          <u xml:id="u-165.18" who="#KrzysztofSkubiszewski">Pan poseł Oleksy poruszył rzecz istotną, mianowicie, że jest asymetria regulacji dotyczącej mniejszości na korzyść Niemiec. Panie pośle, nie widzę tutaj asymetrii, ale jest pewna symetria obiektywna, mianowicie w Polsce jest mniejszość niemiecka, w Niemczech zaś są dwie kategorie osób. Są Polacy, którzy należą do mniejszości i są Polacy, którzy mniejszością nie są, nie było sposobu uzyskania dla nich tych wszystkich uprawnień, które ma mniejszość. Ale właśnie w tym krytykowanym przez niektórych liście, w wymianie listów pomiędzy ministrem Genscherem a mną, jest przecież istotne postanowienie co do dążenia niemieckiego, zobowiązanie aby szereg praw przyznać również tym Polakom, którzy tam nie mają pozycji mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-165.19" who="#KrzysztofSkubiszewski">Panu posłowi Dobroszowi odpowiadam, że z zainteresowania dla Ślązaków w Niemczech, którzy uważają się za Niemców i z tej racji ze Śląska wyemigrowali, nie zrezygnowaliśmy. Ci Niemcy przychodzą do polskich ośrodków, mamy z nimi kontakt, przychodzą na polskie nabożeństwa. Oczywiście niczego im nie narzucamy. Myśmy ich nie oddali związkowi wypędzonych. Jeśli oni tam poszli, to poszli sami. To jest sfera jednak wewnętrznych spraw niemieckich i rząd nie może w to ingerować. Zapytam jednak pana posła: co zrobiły polskie czynniki polityczne i społeczne żeby tam się zająć Ślązakami, żeby zmienić ich sytuację? Czy to jest pytanie retoryczne?</u>
          <u xml:id="u-165.20" who="#KrzysztofSkubiszewski">Ten temat poruszała także pani posłanka Stolzman, temat losu obywateli polskich w Niemczech, o którym przed chwilą mówiliśmy. Odpowiedź już dałem. Wydaje mi się, że rząd zrobił to, co było w tej sytuacji możliwe, ale na żadnych laurach nie siedzimy, bo w Ministerstwie Spraw Zagranicznych żadnych laurów nie ma i nie będzie, i dlatego będziemy się tym problemem dalej zajmować.</u>
          <u xml:id="u-165.21" who="#KrzysztofSkubiszewski">Teraz obawy dotyczące osiedlania się Niemców, uwaga pana posła Dobrosza. Wydaje mi się, że w listach wymienionych z ministrem Genscherem rzecz jest postawiona dobrze, bo ona jest związana z naszym marszem ku wspólnotom europejskim i związaniem się z tymi wspólnotami.</u>
          <u xml:id="u-165.22" who="#KrzysztofSkubiszewski">Proszę Wysokiej Izby, albo — albo. Zdecydowaliśmy się w naszej polityce zagranicznej, uzyskując aprobatę Wysokiej Izby, właśnie na strategię wiązania się ze wspólnotami, z tego będzie wynikać bardzo wiele obowiązków, również obowiązków finansowych z chwilą, gdy staniemy się członkiem. Będzie więc także swoboda osiedlania się w Polsce Francuzów, Niemców, Portugalczyków, Anglików i wszystkich obywateli z państw członkowskich. Czy zechcą się osiedlać, na jakich warunkach, to jest dalsza sprawa.</u>
          <u xml:id="u-165.23" who="#KrzysztofSkubiszewski">Ale ja kwestię tak rozumiem, że pan poseł Dobrosz nie jest przeciwny naszej strategii łączenia się z Zachodem, łączenia się ze wspólnotami europejskimi. I z tego wynikają pewne konsekwencje.</u>
          <u xml:id="u-165.24" who="#KrzysztofSkubiszewski">Panu posłowi Janowskiemu odpowiadam, że w polskiej polityce wewnętrznej i międzynarodowej jest absolutna jednolitość traktowania wszystkich mniejszości. Dlatego w moim przemówieniu podkreślałem, że nie ma żadnego specjalnego statusu dla mniejszości niemieckiej w Polsce, wynikającego z tego traktatu. Są gwarancje, które i tak powinny być dane na mocy regulacji międzynarodowej.</u>
          <u xml:id="u-165.25" who="#KrzysztofSkubiszewski">Do pewnego stopnia z tym problemem łączy się podniesiona przez pana posła Dobrosza kwestia narodu serbołużyckiego, jakże nam bliskiego. Panie pośle, to jest właśnie jedna z tych materii, których traktat nie mógł uregulować, bo Serbołużyczanie to są obywatele niemieccy, to nie są obywatele polscy i dlatego myśmy nimi nie mogli się zająć. To jest niepolska grupa w Niemczech, owszem, słowiańska. Wydaje mi się, że tutaj jest miejsce na działanie w dwóch kierunkach. Z jednej strony na pilnowanie w różnych instytucjach międzynarodowych aby standard dotyczący mniejszości był wobec Serbołużyczan w Niemczech przestrzegany. Tu może zabierać głos Polska tak, jak każde inne państwo, członek KBWE, ONZ. A dalej jest to pole do działania właśnie dla polskich organizacji społecznych lub kulturalnych. Czy to się odbywa? Do pewnego stopnia tak. Należy zwrócić uwagę na bardzo konkretne zainteresowania, znajdujące wyraz w różnych akcjach Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Ale sądzę, że więcej osób mogłoby w tej kwestii coś uczynić, a nie tylko mówić.</u>
          <u xml:id="u-165.26" who="#KrzysztofSkubiszewski">Pan poseł Wiąckowski generalnie powiedział: „słaba obrona roszczeń odszkodowawczych”. Wydaje mi się, że w moim przemówieniu i w poprzednich przemówieniach w Sejmie już mówiłem, jakie tutaj są ograniczenia. Myśmy zastali pewną sytuację bardzo trudną, właściwie beznadziejną, będącą rezultatem ostatnich 40 kilku lat i my tej sytuacji nie zmienimy. Ale jednak poszliśmy naprzód. Proszę zwrócić uwagę na to, że żadne inne państwo nie uzyskało ze strony Niemiec jak dotąd tego rodzaju zapewnień, że będzie pewne odszkodowanie dla ofiar.</u>
          <u xml:id="u-165.27" who="#KrzysztofSkubiszewski">Panu posłowi Oleksemu odpowiadam, że moja deklaracja złożona w imieniu rządu 14 lutego jest nadal miarodajna. A co się tyczy rozróżnienia: odszkodowania wojenne — roszczenia cywilnoprawne i dochodzenie na drodze cywilnoprawnej roszczeń odszkodowawczych, to nie będę w to wchodził. To są rzeczy trudne i bardzo wątpliwe. Powiem tylko generalnie, że w traktatach pokojowych odszkodowania wojenne obejmują wszystkie roszczenia, również roszczenia osób prywatnych i osób fizycznych. Stąd bierze się argument niemiecki, który na całą sprawę rozciąga kwestię odszkodowań wojennych. Panu posłowi Kostrzewie zatem odpowiadam, że nie odkładaliśmy sprawy, tylko takie były okoliczności. Pana posła Gajewskiego zapewniam, że nie będziemy ustawać w jej prowadzeniu i że rzecz jest już bardzo zaawansowana. Wołałbym oczywiście powiedzieć, że jest już zamknięta. To adresuję do rządu federalnego w Bonn.</u>
          <u xml:id="u-165.28" who="#KrzysztofSkubiszewski">Panu posłowi Dobroszowi wyjaśniam, że nigdy nie używaliśmy w rozmowach, i gdziekolwiek, argumentu zrzeczenia się przez PRL odszkodowań, nieszczęsnego zrzeczenia dokonanego w 1953 r. W ogóle to pomijam, tego nie ma. Jest inna trudność. Nie byliśmy stroną układów o odszkodowaniach z lat pięćdziesiątych.</u>
          <u xml:id="u-165.29" who="#KrzysztofSkubiszewski">Pan poseł Gawski trafnie stwierdził, że tu trzeba kierować się zwykłą uczciwością. I ten argument Niemcy rozumieją. Ja sam, powtarzam raz jeszcze, traktuję rzecz nie jako jałmużnę, tylko jako odszkodowanie. Tyle, że ono nie będzie pełne, ponieważ pełnego odszkodowania, panie pośle, dzisiaj nikt nie wynegocjuje.</u>
          <u xml:id="u-165.30" who="#KrzysztofSkubiszewski">Odłożenie spraw obywatelstwa i majątkowych w wymianie listów to uwaga pana posła Oleksego. Jest to po prostu stwierdzenie, że traktat tego nie reguluje. Tutaj nikt ani nie wygrywa, ani nie przegrywa.</u>
          <u xml:id="u-165.31" who="#KrzysztofSkubiszewski">Na koniec, panie marszałku, ostatni element mojej odpowiedzi, to co mówił pan poseł Janowski, a także pan poseł Jarosz, że mamy tu dzisiaj dyskusję o tym traktacie, a przecież trzeba podpisać jeszcze inne traktaty.</u>
          <u xml:id="u-165.32" who="#KrzysztofSkubiszewski">Oczywiście traktat z ZSRR lub z jakąś przyszłą unią, która zajmie miejsce ZSRR. Wiadomo, że nie są znegocjowane klauzule bezpieczeństwa, to była główna trudność. Rzecz w tej chwili po rozmowach, które przeprowadziłem w Moskwie, wydaje się wyglądać inaczej i lepiej.</u>
          <u xml:id="u-165.33" who="#KrzysztofSkubiszewski">Co się tyczy Ukrainy, mamy już wstępny projekt takiego traktatu o współpracy, będziemy rozmawiać.</u>
          <u xml:id="u-165.34" who="#KrzysztofSkubiszewski">W moich kontaktach z Rosją zasugerowałem podpisanie takiego traktatu. Rosja się nad tym zastanowi. Rosja zresztą, rzecz ciekawa, potężne państwo, ma bardzo trzeźwe i rozsądne podejście do stosunków międzynarodowych i z różnymi rzeczami się nie spieszy. Wysuwa ona na pierwsze miejsce stosunki gospodarcze, wyraźnie powiedział to w rozmowie, którą miałem 2 lub 3 dni temu, prezydent Jelcyn.</u>
          <u xml:id="u-165.35" who="#KrzysztofSkubiszewski">Jeżeli chodzi o Litwę. Chcemy mieć deklarację współpracy, to wszystko bardzo długo trwa, ale nie z naszej winy.</u>
          <u xml:id="u-165.36" who="#KrzysztofSkubiszewski">Deklaracja o współpracy z Białorusią już jest gotowa do podpisania. Przyjedzie minister do Warszawy — podpiszemy.</u>
          <u xml:id="u-165.37" who="#KrzysztofSkubiszewski">Tak samo gotowy jest do podpisania nowy traktat, zastępujący dawny alians z Czecho-Słowacją, podobnie z Węgrami, czyli jest tutaj i bardzo duża aktywność, i zdecydowany postęp.</u>
          <u xml:id="u-165.38" who="#KrzysztofSkubiszewski">Pan marszałek zechce wybaczyć mi długą odpowiedź.</u>
          <u xml:id="u-165.39" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-165.40" who="#KrzysztofSkubiszewski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-165.41" who="#KrzysztofSkubiszewski">Prezydium Sejmu proponuje, aby Sejm skierował rządowy projekt ustawy o ratyfikacji traktatu między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy podpisanego w Bonn 17 czerwca 1991 r. do Komisji Spraw Zagranicznych oraz Komisji Ustawodawczej w celu rozpatrzenia.</u>
          <u xml:id="u-165.42" who="#KrzysztofSkubiszewski">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-165.43" who="#KrzysztofSkubiszewski">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-165.44" who="#KrzysztofSkubiszewski">Zanim zarządzę przerwę, chcę zwrócić uwagę, że po przerwie będą od razu głosowania.</u>
          <u xml:id="u-165.45" who="#KrzysztofSkubiszewski">Bardzo proszę państwa i kolegów, których zobaczycie w kuluarach, o punktualne przyjście, żeby nie było kłopotów z quorum.</u>
          <u xml:id="u-165.46" who="#KrzysztofSkubiszewski">Poza tym od razu po ogłoszeniu przerwy odbędzie się posiedzenie Konwentu Seniorów w moim gabinecie.</u>
          <u xml:id="u-165.47" who="#KrzysztofSkubiszewski">Proszę o komunikaty posła sekretarza.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-166">
          <u xml:id="u-166.0" who="#AdamGrabowiecki">Bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy odbędą się:</u>
          <u xml:id="u-166.1" who="#AdamGrabowiecki">— posiedzenie Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego w sali kolumnowej;</u>
          <u xml:id="u-166.2" who="#AdamGrabowiecki">— posiedzenie Komisji Polityki Społecznej w sali nr 102;</u>
          <u xml:id="u-166.3" who="#AdamGrabowiecki">— posiedzenie Zespołu Senacko-Sejmowego do spraw kontaktów z Litwą, Łotwą i Estonią w sali nr 171;</u>
          <u xml:id="u-166.4" who="#AdamGrabowiecki">— posiedzenie Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa oraz Komisji Ustawodawczej w sali nr 179;</u>
          <u xml:id="u-166.5" who="#AdamGrabowiecki">— natomiast posiedzenie Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia niektórych inicjatyw ustawodawczych rozpocznie się o godz. 12 w sali nr 101.</u>
          <u xml:id="u-166.6" who="#AdamGrabowiecki">— zebranie Klubu Poselskiego Polskiego Stronnictwa Ludowego o godz. 14 w sali nr 106;</u>
          <u xml:id="u-166.7" who="#AdamGrabowiecki">— posiedzenie Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, bezpośrednio po ogłoszeniu dużej przerwy obiadowej w sali kinowej nowego Domu Poselskiego. Z uwagi na ważność omawianych spraw prezydium komisji prosi o niezawodne przybycie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-167">
          <u xml:id="u-167.0" who="#MikołajKozakiewicz">Zwracam uwagę komisji, która na godz. 12 wyznaczyła spotkanie, że o godz. 12 zacznie się głosowanie. Musicie więc zmienić tę godzinę.</u>
          <u xml:id="u-167.1" who="#MikołajKozakiewicz">Ogłaszam teraz przerwę właśnie do godziny 12.</u>
          <u xml:id="u-167.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 11 min 25 do godz. 12 min 10)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-168">
          <u xml:id="u-168.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-168.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-168.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Powracamy do rozpatrzenia punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej, Komisji Samorządu Terytorialnego oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o zatrudnieniu.</u>
          <u xml:id="u-168.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Przypominam, że Sejm wczoraj wysłuchał posła sprawozdawcy i przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-168.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę obecnie o zabranie głosu podsekretarza stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Socjalnej pana Bartłomieja Piotrowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-169">
          <u xml:id="u-169.0" who="#BartłomiejPiotrowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Na wstępie chciałbym w imieniu pana ministra Michała Boniego przeprosić państwa za jego nieobecność dzisiaj w Sejmie. Minister Boni przebywa obecnie na spotkaniu Organizacji do Spraw Współpracy Ekonomicznej i Rozwoju OSED w Paryżu. Podejmuje tam m.in, starania o uzyskanie środków wspomagających aktywną politykę przeciwdziałania bezrobociu.</u>
          <u xml:id="u-169.1" who="#BartłomiejPiotrowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Prezentowany dzisiaj projekt ustawy o zatrudnieniu i bezrobociu jest wynikiem wspólnej wielomiesięcznej pracy zarówno posłów z sejmowych Komisji Polityki Społecznej, Samorządu Terytorialnego oraz Ustawodawczej, jak i przedstawicieli rządu, związków zawodowych oraz zapraszanych ekspertów. Za wspólny wysiłek pragnąłbym w imieniu resortu pracy serdecznie podziękować. Jest to ustawa ważna, gdyż reguluje sprawy trudne i dotykające tak wielu osób. Śmiem też stwierdzić, że przedstawiony dziś projekt jest w swoich generalnych założeniach po prostu dobry. Głównym jego celem jest próba stworzenia systemu przetwarzania masowego bezrobocia w masową restrukturyzację rynku pracy. Prawie dwuletni okres obowiązującej obecnie ustawy o zatrudnieniu wykazał, że cała filozofia istniejących rozwiązań wymaga pilnej i daleko idącej zmiany. Przede wszystkim chodzi o stworzenie odpowiednich postaw prawnych, umożliwiających przełamanie dotychczasowej praktyki koncentrującej się na pasywnych formach ograniczania skutków bezrobocia. Służą temu zawarte w projekcie mechanizmy, kładące szczególny nacisk na promowanie aktywnych postaw i form zwalczania skutków bezrobocia, przy równoczesnym zachowaniu niezbędnej osłony socjalnej dla osób rzeczywiście tej osłony potrzebujących.</u>
          <u xml:id="u-169.2" who="#BartłomiejPiotrowski">Realizacja form aktywnej pomocy bezrobotnym wymaga zwiększonych środków finansowych. W obecnej sytuacji gospodarczej ich źródłem mogą być jedynie oszczędności pochodzące z wprowadzenia w przepisach ustawy rozwiązań dyscyplinujących. Chodzi o skierowanie środków z Funduszu Pracy do osób rzeczywiście pozostających bez pracy i pracę tę chcących podjąć. Działania takie zgodne są z wyrażanym wielokrotnie, także w czasie negocjacji ze związkami zawodowymi, zdaniem domagającym się uszczelnienia ustawy tak, aby wyeliminować maksymalnie dużo spostrzeganych obecnie nadużyć. Konkretne rozwiązania służące realizacji zasady priorytetu aktywnych form zwalczania skutków bezrobocia przedstawił bardzo wyczerpująco w swoim wystąpieniu pan poseł sprawozdawca Andrzej Sidor. Dlatego też ograniczę się do przedstawienia wyłącznie wątpliwości, jakie nasuwają się w związku z omawianym projektem.</u>
          <u xml:id="u-169.3" who="#BartłomiejPiotrowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Szczególną uwagę Wysokiej Izby chciałbym zatem zwrócić na niektóre wnioski mniejszości zgłoszone do omawianego projektu. Czynię to z uwagi na to, że ich uwzględnienie miałoby często niezwykle negatywne skutki, jak się wydaje nie zamierzone przez wnioskodawców. W znacznej mierze wnioski te burzą zwartą koncepcję ustawy. Represyjność niektórych wykracza znacznie poza wynegocjowane m.in. ze związkami zawodowymi kompromisowe rozwiązania przygotowane w czasie kilkunastu posiedzeń komisji. Inne z wniosków przez wyrywkowo, a szeroko, rozbudowane funkcje opiekuńcze niweczą proaktywny charakter ustawy, a ich efekty finansowe mogą być dla budżetu bardzo niebezpieczne.</u>
          <u xml:id="u-169.4" who="#BartłomiejPiotrowski">Bodajże najważniejszą poprawką mniejszości, o największym ciężarze gatunkowym, jaka została zgłoszona do projektu ustawy jest poprawka dotycząca rozciągnięcia przepisu ustawy na osoby tracące zatrudnienie i będące jednocześnie właścicielami gospodarstwa rolnego o powierzchni użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego. W sprawie tej złożono trzy wnioski mniejszości. Pierwszy zmierza do zwiększenia powierzchni gospodarstwa rolnego do 2 ha, a drugi do 5 ha przeliczeniowych. Wszystkie one zmieniają jakościowo zawarte w ustawie koncepcje polityki wobec bezrobocia. Przypomnijmy więc, że zgodnie z przyjętą definicją osoba, która posiada gospodarstwo rolne o powierzchni powyżej 1 ha, ale poniżej 5 ha jeżeli nie może się utrzymać z tego gospodarstwa, ma wiele środków przewidzianych w ustawie, ażeby znaleźć inne poza rolnictwem zatrudnienie. O środkach tych mówił bardzo wyczerpująco pan poseł Sidor, chodzi tu o pożyczki, możliwości przekwalifikowania. Trzeba też podkreślić, że struktura polskiego rolnictwa powoduje, że niewielkie nawet zmiany wielkości areału branego pod uwagę przy rozpatrywaniu przepisów ustawy znacznie zmieniają liczbę osób mających prawo do świadczeń w ustawie. Według danych ministerstwa rolnictwa średnia powierzchnia gospodarstwa rolnego wynosiła 5,9 ha realnego, nie przeliczeniowego. Przyjęcie wniosku o podwyższenie granicy do 2 ha oznaczałoby wzrost uprawnionych, szczególnie do świadczeń pieniężnych przewidzianych w ustawie, czyli do zasiłków z pochodnymi, o ok. 480 tys. osób. Zakładając, że przysługiwałby im tylko minimalny zasiłek, to łącznie ze składką ubezpieczeniową od tego zasiłku wydatek budżetu w skali roku mógłby wynieść do 5 bln zł.</u>
          <u xml:id="u-169.5" who="#BartłomiejPiotrowski">Dalej idący, a mówiący o 5 ha przeliczeniowych, wniosek powoduje jeszcze poważniejsze skutki. Mógłby on dotyczyć ok. 1,5 mln osób, a ewentualne wydatki sięgnęłyby 16 bln. Można oczywiście powiedzieć, że są to tylko teoretyczne założenia maksymalne, że oczywiście nie wszyscy z uprawnionych się zgłoszą. Na pewno tak będzie, ale gdyby nawet zgłosiła się połowa, byłoby to 8 bln, jeżeli 1/4–4 bln złotych. Można przyznać, że cały Fundusz Pracy na rok bieżący przewidywał wydanie 13 bln złotych.</u>
          <u xml:id="u-169.6" who="#BartłomiejPiotrowski">Trzeci wniosek dotyczący zwiększenia pułapu z 5 do 10 ha dla świadczenia środków, tych właśnie na zmianę zawodu, również wydaje się mało uzasadniony. Jakiż rolnik mający gospodarstwo o powierzchni powyżej 5 ha ma zmieniać zawód? Środki tam przeznaczone nie są po to, żeby pomóc utrzymać się na roli w dotychczasowym zawodzie, ale żeby znaleźć nowy zawód, nowe zajęcie pozarolnicze. Oszacowanie skutków finansowych tego ostatniego jest bardzo trudne, można powiedzieć, że dotyczyłoby to maksymalnie 250 tys. chłopów-robotników. Jak mówię, oszacowanie dzisiaj wysokości tych środków jest trudne, na pewno byłyby to duże środki.</u>
          <u xml:id="u-169.7" who="#BartłomiejPiotrowski">Dwa następne wnioski mniejszości, o których chciałbym trochę więcej powiedzieć, to wnioski zmierzające do uniemożliwienia powołania specjalnej administracji pracy. Sprawie tej pan poseł sprawozdawca poświęcił wiele uwagi, doceniając wagę problemu. Tak samo podeszła do tego problemu komisja, która również tę propozycję zatwierdziła. Pragnąłbym tylko dodać ze swej strony, że proponowane rozwiązanie, wydzielające specjalną administrację zatrudnienia, zgodne jest ze standardem europejskim obowiązującym prawie we wszystkich krajach, które w zwalczaniu bezrobocia mają bez porównania większe doświadczenie niż my. My zajmujemy się tym dwa lata, tacy na przykład Anglicy pierwszą ustawę o bezrobociu uchwalili 80 lat temu. Także eksperci z Międzynarodowej Organizacji Pracy i Banku Światowego, którzy w tej chwili w ministerstwie pracy pomagają nam w zorganizowaniu nowej administracji, namawiają nas usilnie do przyjęcia tychże sprawdzonych rozwiązań. Podobnego zdania są także związki zawodowe, i to oba, które w trakcie negocjacji wielokrotnie domagały się od rządu wydzielenia specjalnej administracji do zajmowania się bezrobociem, żeby zapewnić dobrą, instytucjonalną opiekę wszystkim bezrobotnym. Argument finansowy w tej sytuacji również wydaje się bardzo ważny, ale w innym znaczeniu, niż to było podnoszone w czasie dotychczasowych przemówień. Otóż istniejący stan powoduje dublowanie wydatków. Takim klasycznym przykładem może być fakt, że każde, może nie każde, ale większość, z województw zafundowało sobie własny program komputerowy, osobno za niego płacąc. Tym samym zamiast jednego programu, który powstałby dla całej administracji pracy, powstało ich kilkanaście niekompatybilnych, a za każdy osobno trzeba było zapłacić. Podobne przypadki dublowania wydatków na szczeblu wojewódzkim powtarzają się i w innych zakresach działania ustawy, np. jeśli idzie o opracowywanie poradników, różnego rodzaju podręczników dla bezrobotnych. Jedna organizowana administracja pracy umożliwiłaby uniknięcie tego typu rozpraszania wydatków. Wydaje mi się, że nie stać nas w tej chwili właśnie na weryfikowanie istniejącego dysfunkcjonalnego stanu.</u>
          <u xml:id="u-169.8" who="#BartłomiejPiotrowski">Następnie parę słów pozwoliłbym sobie jeszcze powiedzieć o niektórych zgłoszonych wczoraj poprawkach, gdyż one nie były omawiane w komisjach. Z konieczności stanowisko ministerstwa zostało przygotowane w sposób szacunkowy, w ciągu jednej nocy. Niektóre z proponowanych poprawek mają również bardzo poważne konsekwencje i w istotny sposób załamują dotychczasowy system ustawowy. Taką bardzo niebezpieczną i daleko idącą, aczkolwiek malutką w wymiarze miejsca, poprawką jest skreślenie słów „pobierających zasiłki” w art. 20 w ust. 12. Mówi ona o tym kto z bezrobotnych ma prawo do korzystania ze świadczeń darmowej służby zdrowia, a także z zasiłków rodzinnych. Związane to jest w projekcie ustawy z pobieraniem zasiłku dla bezrobotnych. Jeśli skreśli się słowa „pobierających zasiłek” będzie to oznaczało, że każdy bezrobotny ma prawo do bezpłatnej służby zdrowia i do zasiłków rodzinnych. W praktyce oznacza to, że każdy człowiek, który pójdzie do biura pracy a nie jest zatrudniony, otrzyma prawo do takich zasiłków. Prywatny „czarny” inwestor, ktoś, kto wrócił z zagranicy i chce żyć z funduszów w banku przychodzi, rejestruje się, odmawia podjęcia pracy. Nie dostaje w związku z tym zasiłku, ale przez całe życie spokojnie, co trzy miesiące, przychodzi i przedłuża sobie prawo do opieki zdrowotnej. I nie płacąc składki na koszt tych, co te składki opłacają, dostaje świadczenia.</u>
          <u xml:id="u-169.9" who="#BartłomiejPiotrowski">Następną zgłoszoną wczoraj propozycją, która jest dosyć dyskusyjna, jest propozycja, ażeby w rejonach o szczególnym zagrożeniu bezrobociem przedłużyć okres pobierania zasiłków do 24 miesięcy. Wydaje się to dość łatwą decyzją i taką na pierwszy rzut oka oczywistą, jest tam trudno, więc dłużej dajemy zasiłek. Jest to właśnie decyzja łatwa, łatwa także dla administracji, bo zdejmuje z niej obowiązek zajmowania się tymi ludźmi, obowiązek znajdowania im pracy, obowiązek aktywnej polityki tworzącej miejsca pracy. Według szacunków dokonanych dzisiejszej nocy należałoby na to wydać ok. biliona złotych. Wydaje się, że ten bilion znacznie lepiej można by wykorzystać na tworzenie nowych miejsc pracy w tych regionach, na politykę inwestycyjną, na programy w rodzaju wprowadzanego teraz programu robót publicznych, a nie na przedłużanie w mechaniczny sposób zasiłku na 24 miesiące.</u>
          <u xml:id="u-169.10" who="#BartłomiejPiotrowski">Z tą propozycją związana jest druga, ażeby w tych regionach zasiłki były wyższe. Przyznam, że trudno jest znaleźć uzasadnienie tego, ponieważ żadne badania nie potwierdzają tezy, że w rejonach gdzie jest większe bezrobocie trzeba więcej wydać na życie niż w tych, gdzie jest mniejsze. A w końcu zasiłek ma tylko Podsekretarz stanu Piotrowski po prostu umożliwić przeżycie. Dlatego też żadne uzasadnienie zwiększania i to w sumie o ok. 25 proc., wysokości zasiłków w tychże regionach nie wydaje się uzasadnione.</u>
          <u xml:id="u-169.11" who="#BartłomiejPiotrowski">Na koniec chciałbym zwrócić uwagę na jeszcze jeden drobny przykład wczorajszych rozwiązań. Jest to propozycja, w której się mówi, jest to po art. 23 ust. 1 dodanie pkt. 12, że jeżeli osoba bezrobotna pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym z współmałżonkiem osiągającym dochody dwukrotnie przekraczające średnią krajową, to nie przysługuje jej zasiłek dla bezrobotnych. Jest to, trzeba przyznać, restrykcyjne rozwiązanie. I na pierwszy rzut oka może się wydawać dla skarbu państwa nawet wygodne. Ale łamie ono całą tę zasadę ubezpieczeniową, jaka powinna obowiązywać przy zasiłkach dla bezrobotnych, że jest to ten zasiłek, który człowiek dostaje na zmianę pracy. Przy zastosowaniu tego rozwiązania robimy z zasiłku dla bezrobotnych proste świadczenie socjalne, tak jak zasiłki socjalne, które przecież w polskim systemie istnieją i są wprowadzone osobną ustawą.</u>
          <u xml:id="u-169.12" who="#BartłomiejPiotrowski">Nie będę tutaj omawiał pozostałych poprawek, jest ich bardzo dużo o większej lub mniejszej wadze. Generalnie apelowałbym do Wysokiej Izby o uchwalenie ustawy w kształcie jak najbardziej zbliżonym do tego, który właśnie jest owocem tej wielomiesięcznej pracy wielu posłów, wielu ekspertów, który był już przedyskutowany w pierwszym czytaniu. A obecnie, w tym kształcie jaki jest, daje szansę na to, że bezrobotni otrzymają należytą, instytucjonalną opiekę i zabezpieczenie. Może nie za duże, ale w każdym razie to minimalne, gwarantowane każdemu ubezpieczenie umożliwiające przejście przez trudny okres restrukturyzacji. Prosimy także o ustawę, która dałaby administracji pracy szanse skutecznego wykonywania tych wszystkich trudnych i ciężkich zadań, jakie na nią zostały nałożone.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-170">
          <u xml:id="u-170.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję panu podsekretarzowi.</u>
          <u xml:id="u-170.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-170.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Komisje przedstawiły w sprawozdaniu 13 wniosków mniejszości, które głosować będziemy w pierwszej kolejności.</u>
          <u xml:id="u-170.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę może pana posła sprawozdawcę, będę pana prosiła o pomoc, jeżeli będę miała jakieś wątpliwości przed przystąpieniem do kolejnego głosowania.</u>
          <u xml:id="u-170.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-170.5" who="#OlgaKrzyżanowska">W pierwszym wniosku mniejszości dotyczącym art. 2 ust. 1 wnioskodawcy proponują w pkt. 9 skreślenie wyrazów: „o ile podjęła naukę w szkole wieczorowej lub zaocznej w okresie zatrudnienia” uznając tym samym za bezrobotną również osobę, która podjęła naukę w szkole wieczorowej lub zaocznej nie będąc zatrudniona.</u>
          <u xml:id="u-170.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy jest jakaś niejasność przed przystąpieniem do głosowania? Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-170.7" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-170.8" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem mniejszości do art. 2 ust. 1 pkt 9, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (23) Kto jest przeciw? (192)</u>
          <u xml:id="u-170.9" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (37)</u>
          <u xml:id="u-170.10" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm oddalił wniosek mniejszości do art. 2 ust. 1 pkt 9.</u>
          <u xml:id="u-170.11" who="#OlgaKrzyżanowska">Drugi wniosek mniejszości dotyczący art. 2 ust. 1 pkt. 9 lit. d przedstawiony został w dwóch wariantach. W wariancie pierwszym wnioskodawcy proponują, aby za bezrobotną została uznana osoba nie posiadająca gospodarstwa rolnego, obciążonego podatkiem rolnym z 2 ha przeliczeniowych, a nie 1 ha przeliczeniowego, jak proponują komisje.</u>
          <u xml:id="u-170.12" who="#OlgaKrzyżanowska">W drugim wariancie tego przepisu wnioskodawcy proponują, aby za bezrobotną została uznana osoba nie posiadająca gospodarstwa rolnego obciążonego podatkiem rolnym z 5 ha przeliczeniowych.</u>
          <u xml:id="u-170.13" who="#OlgaKrzyżanowska">Jako pierwszy, głosować będziemy wariant drugi, który zawiera rozwiązanie dalej idące. W przypadku przyjęcia któregokolwiek z wariantów należy dokonać poprawki do art. 33 pkt. 2.</u>
          <u xml:id="u-170.14" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy przed przystąpieniem do głosowania są jakieś niejasności? Jeżeli nie, przystępujemy.</u>
          <u xml:id="u-170.15" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem mniejszości do art. 2 ust. 1 pkt 9 lit. d, jest to wariant drugi, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (36) Kto jest przeciw? (193)</u>
          <u xml:id="u-170.16" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (34)</u>
          <u xml:id="u-170.17" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 2 ust. 1 pkt 9 lit. d wariant drugi — odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-170.18" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania wariantu pierwszego.</u>
          <u xml:id="u-170.19" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem mniejszości do art. 2 ust. 1 pkt 9 lit. d wariant pierwszy, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (145) Kto jest przeciw? (92)</u>
          <u xml:id="u-170.20" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (38)</u>
          <u xml:id="u-170.21" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 2 ust. 1 pkt 9 lit. d wariant pierwszy przyjął.</u>
          <u xml:id="u-170.22" who="#OlgaKrzyżanowska">We wniosku mniejszości do art. 2 ust. 1 pkt 9 wnioskodawcy w nowym brzmieniu lit. f proponują, aby uznanie za bezrobotną osoby gotowej do podjęcia pracy w wymiarze co najmniej połowy ustawowego czasu pracy uzależnić od spełnienia wszystkich warunków zawartych w art. 2 ust. 1 pkt 9. Komisje natomiast uzależniają uznanie osoby za bezrobotną w powyższych przypadkach od jej sytuacji zdrowotnej lub rodzinnej.</u>
          <u xml:id="u-170.23" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy jest jakaś niejasność? Jeżeli nie, przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-170.24" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem mniejszości do art. 2 ust. 1 pkt 9 lit. f, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (72) Kto jest przeciw? (109)</u>
          <u xml:id="u-170.25" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (90)</u>
          <u xml:id="u-170.26" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 2 ust. 1 pkt 9 lit. f oddalił.</u>
          <u xml:id="u-170.27" who="#OlgaKrzyżanowska">We wniosku mniejszości do art. 2 ust. 1 wnioskodawcy proponują w pkt. 10, określającym, że dodatkowe miejsce pracy oznacza miejsce pracy utworzone z przeznaczeniem dla bezrobotnych, dodanie wyrazu „zarejestrowanych”.</u>
          <u xml:id="u-170.28" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy są jakieś niejasności? Jeżeli nie, przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-170.29" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości do art. 2 ust. 1 pkt 10, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk? (245) Kto jest przeciw? (6)</u>
          <u xml:id="u-170.30" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (20)</u>
          <u xml:id="u-170.31" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 2 ust. 1 pkt 10 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-170.32" who="#OlgaKrzyżanowska">W czwartym wniosku mniejszości…</u>
          <u xml:id="u-170.33" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Sidor: Pani marszałek, można głosować oba wnioski łącznie, tzn. 3 i 4, bo dotyczą tego samego)</u>
          <u xml:id="u-170.34" who="#OlgaKrzyżanowska">...to znaczy 4 i 5 łącznie?</u>
          <u xml:id="u-170.35" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Sidor: to znaczy 3 i 4 łącznie.)</u>
          <u xml:id="u-170.36" who="#OlgaKrzyżanowska">Trzeci przegłosowaliśmy, więc teraz…</u>
          <u xml:id="u-170.37" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Sidor: drugi przegłosowaliśmy)</u>
          <u xml:id="u-170.38" who="#OlgaKrzyżanowska">Przepraszam.</u>
          <u xml:id="u-170.39" who="#OlgaKrzyżanowska">W czwartym wniosku mniejszości, dotyczącym art. 2 ust. 1 wnioskodawcy proponują w pkt. 12, aby działaniem przepisów ustawy objęci byli absolwenci szkół wyższych studiów dziennych w okresie 24 miesięcy od dnia ukończenia studiów, a nie 12 miesięcy, jak proponują komisje.</u>
          <u xml:id="u-170.40" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, pan poseł sprawozdawca. Proszę, panie pośle. Proszę o ciszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-171">
          <u xml:id="u-171.0" who="#AndrzejSidor">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Drugi, następny wariant dotyczy również absolwentów, tylko szkół zawodowych, obydwa dotyczą absolwentów, tylko na innych szczeblach.</u>
          <u xml:id="u-171.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Łącznie! Oddzielnie!)</u>
          <u xml:id="u-171.2" who="#AndrzejSidor">Proponuję, żeby głosować łącznie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-172">
          <u xml:id="u-172.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Wydaje mi się, panie pośle, że będzie jaśniej, jak będziemy głosować to oddzielnie, bo to dotyczy absolwentów szkół jednego rodzaju, wniosek następny zaś absolwentów szkół zawodowych. Proszę państwa, przystępujemy do głosowania wniosków, chodzi o wydłużenie okresu pobierania zasiłku dla absolwentów szkół wyższych studiów dziennych z 12 do 24 miesięcy.</u>
          <u xml:id="u-172.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-172.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem mniejszości do art. 2 ust. 1 pkt 12, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (22) Kto jest przeciw? (231)</u>
          <u xml:id="u-172.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto się wstrzymał od głosowania? (22)</u>
          <u xml:id="u-172.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 2 ust. 1 pkt 12 oddalił.</u>
          <u xml:id="u-172.5" who="#OlgaKrzyżanowska">W piątym wniosku mniejszości do art. 2 ust. 1 wnioskodawcy w pkt. 13 proponują, aby działaniem przepisów ustawy objęci byli absolwenci szkół zawodowych lub ogólnokształcących w okresie 24 miesięcy, a nie 12 miesięcy, jak proponują komisje.</u>
          <u xml:id="u-172.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-172.7" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości do art. 2 ust. 1 pkt 13, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (11) Kto jest przeciw? (238)</u>
          <u xml:id="u-172.8" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (22)</u>
          <u xml:id="u-172.9" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 2 ust. 1 pkt 13 oddalił.</u>
          <u xml:id="u-172.10" who="#OlgaKrzyżanowska">Następne dwa wnioski dotyczą art. 3. W pierwszym z nich wnioskodawcy proponują skreślić art. 3. Komisje przewidują w tym przepisie utworzenie nowego centralnego organu administracji państwowej — Urzędu Pracy, podlegającego ministrowi pracy i polityki socjalnej. Przyjęcie tego wniosku mniejszości spowoduje konieczność dokonania poprawek w tych przepisach, w których mowa o urzędach pracy.</u>
          <u xml:id="u-172.11" who="#OlgaKrzyżanowska">W drugim wniosku mniejszości, dotyczącym art. 3 wnioskodawcy proponują w nowym brzmieniu tego przepisu, aby centralnym organem administracji państwowej w zakresie zatrudnienia stał się minister pracy i polityki socjalnej. Konsekwencją przyjęcia tego wniosku będzie skreślenie art. 4. Wnioski głosować będziemy kolejno.</u>
          <u xml:id="u-172.12" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-172.13" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem mniejszości, polegającym na skreśleniu art. 3 i poprawkami będącymi konsekwencją skreślenia tego artykułu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (101) Kto jest przeciw? (129)</u>
          <u xml:id="u-172.14" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (49)</u>
          <u xml:id="u-172.15" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości, polegający na skreśleniu art. 3 i poprawkach będących konsekwencją skreślenia tego artykułu, oddalił.</u>
          <u xml:id="u-172.16" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania następnego wniosku. Czy jest jasne, o który wniosek to chodzi?</u>
          <u xml:id="u-172.17" who="#OlgaKrzyżanowska">Może pan poseł sprawozdawca będzie uprzejmy przypomnieć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-173">
          <u xml:id="u-173.0" who="#AndrzejSidor">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Tu chodzi o to, czy zarządzającym, przepraszam, że użyję tego słowa, czy „czapką” nad tymi wszystkimi urzędami będzie minister czy kierownik urzędu pracy, centralnego urzędu pracy.</u>
          <u xml:id="u-173.1" who="#komentarz">(Poseł Jan Janowski: czyli drugi minister)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-174">
          <u xml:id="u-174.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy sprawa jest jasna?</u>
          <u xml:id="u-174.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-174.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem mniejszości, polegającym na nadaniu nowego brzmienia art. 3 oraz skreśleniu art. 4, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (100) Kto jest przeciw? (131)</u>
          <u xml:id="u-174.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (47)</u>
          <u xml:id="u-174.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości polegający na nadaniu nowego brzmienia art. 3 i skreśleniu art. 4 oddalił.</u>
          <u xml:id="u-174.5" who="#OlgaKrzyżanowska">We wniosku mniejszości do art. 12 wnioskodawcy proponują w ust. 2 dodanie przepisu stanowiącego, że bezrobotnym bez prawa do zasiłku, na których ciąży obowiązek przybycia na wezwanie do właściwego urzędu pracy, pokrywa się koszty dojazdu.</u>
          <u xml:id="u-174.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy są wątpliwości? Jeżeli nie, przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-174.7" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości do art. 12 ust. 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (23) Kto jest przeciw? (200)</u>
          <u xml:id="u-174.8" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (43)</u>
          <u xml:id="u-174.9" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 12 ust. 2 oddalił.</u>
          <u xml:id="u-174.10" who="#OlgaKrzyżanowska">Następne dwa wnioski mniejszości dotyczą art. 16. W pierwszym wnioskodawcy proponują w ust. 4, który określa warunki umorzenia pożyczki udzielonej na podjęcie działalności gospodarczej, wprowadzenie zasady obligatoryjnego umorzenia w miejsce proponowanej przez komisję możliwości umorzenia tej pożyczki.</u>
          <u xml:id="u-174.11" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy sprawa jest jasna? Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-174.12" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem mniejszości do art. 16 ust. 4, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (27) Kto jest przeciw? (214)</u>
          <u xml:id="u-174.13" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto się wstrzymał od głosowania? (32)</u>
          <u xml:id="u-174.14" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 16 ust. 4 oddalił.</u>
          <u xml:id="u-174.15" who="#OlgaKrzyżanowska">W drugim wniosku mniejszości do art. 16 wnioskodawcy proponują w ust. 6 rezygnację z zasady podawania do publicznej wiadomości w rejonowym urzędzie pracy listy osób, którym udzielono pożyczki.</u>
          <u xml:id="u-174.16" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-174.17" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości do art. 16 ust. 6, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (18) Kto jest przeciw? (227)</u>
          <u xml:id="u-174.18" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (26)</u>
          <u xml:id="u-174.19" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 16 ust. 6 oddalił.</u>
          <u xml:id="u-174.20" who="#OlgaKrzyżanowska">Następne dwa wnioski mniejszości dotyczą art. 20. W pierwszym zawartym w pkt. VI ppkt. 1 i 2 wnioskodawcy proponują dodanie nowego ust. 4, a nie, jak zapisano w sprawozdaniu, nadanie nowego brzmienia dotychczasowemu ust. 4, oraz zapisanie w ust. 3 zastrzeżenia działania tego przepisu do proponowanego nowego ust. 4. W nowym ust. 4 wnioskodawcy proponują, aby bezrobotnym wymienionym w art. 21 ust. 5 pkt. 1, 2 i 3, a nie w ust. 4, jak zapisano w sprawozdaniu, tj. pracującym 30 lat w przypadku kobiet i 35 lat w przypadku mężczyzn, pracującym 15 lat w szczególnych warunkach oraz tym, którym brakuje do uzyskania uprawnień emerytalnych nie więcej niż 2 lata, nadać prawo do pobierania zwiększonego zasiłku w stosunku do pozostałych kategorii bezrobotnych.</u>
          <u xml:id="u-174.21" who="#OlgaKrzyżanowska">Pan poseł sprawozdawca? Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-175">
          <u xml:id="u-175.0" who="#AndrzejSidor">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Tu jest pewien błąd merytoryczny. Art. 4 dotyczy zupełnie czego innego i tu należy wnieść poprawkę, że będzie dodany ust. 3a. Proszę o naniesienie poprawki i wpisanie, że nie 4, tylko 3a, ponieważ to dotyczy wysokości i procentów pobieranego zasiłku.</u>
          <u xml:id="u-175.1" who="#komentarz">(Poseł Jan Janowski: Między 3 a 4)</u>
          <u xml:id="u-175.2" who="#AndrzejSidor">Tak. Jest to błąd techniczny i proszę o wprowadzenie poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-176">
          <u xml:id="u-176.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Czyli rozumiem, że treść jest merytorycznie dobra, tylko wnioskodawcy proponują dodanie nowego ust. 3a. Treść merytoryczna pozostaje taka sama.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-177">
          <u xml:id="u-177.0" who="#AndrzejSidor">Tak. Tam, gdzie jest dwójka za nawiasem, skreślić 4 i napisać: dodać nowy ust. 3a w brzmieniu. I tam gdzie jest czwórka, znów 3a.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-178">
          <u xml:id="u-178.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy sprawa jest jasna? Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-178.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem mniejszości do art. 20 polegającym na poprawce w ust. 3 oraz dodaniu nowego ust. 3a, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (63) Kto jest przeciw? (136)</u>
          <u xml:id="u-178.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (71)</u>
          <u xml:id="u-178.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 20 polegający na poprawce w ust. 3 oraz dodaniu nowego ust. 3a oddalił.</u>
          <u xml:id="u-178.4" who="#OlgaKrzyżanowska">W drugim wniosku mniejszości do art. 20 wnioskodawcy proponują w ust. 7 przez skreślenie wyrazów: „po upływie trzech miesięcy od zarejestrowania się”, rezygnację z warunków wypłacania zasiłku bezrobotnym absolwentom.</u>
          <u xml:id="u-178.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy sprawa jest jasna? Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-178.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem mniejszości do art. 20 ust. 7, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (19) Kto jest przeciw? (183)</u>
          <u xml:id="u-178.7" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (63)</u>
          <u xml:id="u-178.8" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 20 ust. 7 oddalił.</u>
          <u xml:id="u-178.9" who="#OlgaKrzyżanowska">We wniosku mniejszości do art. 23 ust. 1 wnioskodawcy proponują w pkt. 2, aby bezrobotny tracił prawo do zasiłku w przypadku odmowy bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji pracy, przyuczenia do zawodu, wykonywania prac interwencyjnych lub robót publicznych. Komisje natomiast proponują utratę prawa do zasiłku po dwukrotnej odmowie podjęcia przez bezrobotnego powyższych propozycji.</u>
          <u xml:id="u-178.10" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy sprawa jest jasna? Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-178.11" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości do art. 23 ust. 1 pkt 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (47) Kto jest przeciw? (170)</u>
          <u xml:id="u-178.12" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (50)</u>
          <u xml:id="u-178.13" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 23 ust. 1 pkt 2 oddalił.</u>
          <u xml:id="u-178.14" who="#OlgaKrzyżanowska">W ostatnim wniosku mniejszości wnioskodawcy proponują w art. 33 oznaczenie jego treści jako ust. 1 oraz dodanie ust. 2, który przewiduje przyznanie świadczeń określonych w art. 34 również osobie, która w okresie 12 miesięcy przepracowała co najmniej 180 dni i płacącej podatek z gospodarstwa rolnego nie większy od podatku rolnego z 10 ha przeliczeniowych albo w przeliczeniu na jednego członka gospodarstwa domowego nie większy od podatku rolnego z 2 ha, jeżeli osoba ta pracowała co najmniej 5 lat w okresie 10 lat poprzedzających dzień zgłoszenia wniosku o przyznanie świadczeń.</u>
          <u xml:id="u-178.15" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy sprawa jest jasna? Czy pan poseł sprawozdawca chciał coś dodać?</u>
          <u xml:id="u-178.16" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Sidor: Nie)</u>
          <u xml:id="u-178.17" who="#OlgaKrzyżanowska">Nie.</u>
          <u xml:id="u-178.18" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-178.19" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości do art. 33, polegającego na dodaniu ust. 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (30) Kto jest przeciw? (181)</u>
          <u xml:id="u-178.20" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (62)</u>
          <u xml:id="u-178.21" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 33, polegający na dodaniu ust. 2, oddalił.</u>
          <u xml:id="u-178.22" who="#OlgaKrzyżanowska">W dyskusji zgłoszono dodatkowe poprawki, których tekst posłanki i posłowie otrzymali.</u>
          <u xml:id="u-178.23" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła sprawozdawcę o kolejne ich referowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-179">
          <u xml:id="u-179.0" who="#AndrzejSidor">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Poprawka do art 6 z propozycją, aby dodać nowy pkt 13 w brzmieniu: „Współdziałanie z rejonowymi radami zatrudnienia w zakresie przeciwdziałania negatywnym skutkom bezrobocia, w szczególności przy rozdziale środków finansowych pochodzących z Funduszu Pracy”. Jest to wniosek, aby kontrola nad rozdzielaniem funduszu była kontrolą społeczną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-180">
          <u xml:id="u-180.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję. Czy sprawa jest jasna?</u>
          <u xml:id="u-180.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania tego wniosku.</u>
          <u xml:id="u-180.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem poprawki zgłoszonej w czasie debaty do art. 6, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk? (199) Kto jest przeciw? (19)</u>
          <u xml:id="u-180.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (55)</u>
          <u xml:id="u-180.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-180.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Poprawka druga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-181">
          <u xml:id="u-181.0" who="#AndrzejSidor">Pragnę zwrócić uwagę, że w poprawce drugiej w zdaniu drugim wyrazy: „kierownik rejonu” należy zastąpić wyrazami: „kierownik rejonowego organu rządowej administracji ogólnej” — jest to poprawka tylko redakcyjna i właściwie nie wiem, czy będzie to wymagało głosowania, ponieważ to nic nie zmienia. Jest to tylko poprawka redakcyjna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-182">
          <u xml:id="u-182.0" who="#OlgaKrzyżanowska">To znaczy, w punktach a, b i c to są merytoryczne?</u>
          <u xml:id="u-182.1" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Sidor: I to będziemy głosowali łącznie)</u>
          <u xml:id="u-182.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Łącznie, i jednocześnie tę czwartą jako redakcyjną, tak?</u>
          <u xml:id="u-182.3" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Sidor: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-182.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-182.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy sprawa jest jasna?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-183">
          <u xml:id="u-183.0" who="#AndrzejSidor">Natomiast w punktach a, b i c w ust. 1 po wyrazach: „organizacji pracodawców” należy dodać wyrazy: „w tym krajowe izby gospodarcze”.</u>
          <u xml:id="u-183.1" who="#AndrzejSidor">Proszę Państwa! Tam jest nadzór w poszczególnych etapach — wojewódzkim, rejonowym, oparty na tzw. trójpodziale reprezentatywności, który Polska jest zobowiązana zastosować według zasad MOP. Wniosek polega na tym, że wprowadza się czwarty element w postaci izb gospodarczych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-184">
          <u xml:id="u-184.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-184.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania poprawki drugiej, wszystkich trzech punktów, a właściwie czterech.</u>
          <u xml:id="u-184.2" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Sidor: a, b, c, d)</u>
          <u xml:id="u-184.3" who="#OlgaKrzyżanowska">A, b, c, d i ostatnie zdanie.</u>
          <u xml:id="u-184.4" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Sidor: Przepraszam a, b, c — moja wina)</u>
          <u xml:id="u-184.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Przepraszam a, b, c i ostatnie zdanie, które traktujemy jako techniczne.</u>
          <u xml:id="u-184.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-184.7" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 10, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk? (53) Kto jest przeciw? (184)</u>
          <u xml:id="u-184.8" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (33)</u>
          <u xml:id="u-184.9" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę drugą odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-184.10" who="#OlgaKrzyżanowska">Poprawka trzecia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-185">
          <u xml:id="u-185.0" who="#AndrzejSidor">Pani Marszałek! Czy są sprzeciwy wobec tej technicznej poprawki? Jeżeli nie ma, to nie będziemy głosować.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-186">
          <u xml:id="u-186.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Ja jeśli chodzi o tę techniczną, to mówiłam, że głosujemy ją razem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-187">
          <u xml:id="u-187.0" who="#AndrzejSidor">To byśmy ją odrzucili i dlatego proponuję, żeby głosować ją osobno.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-188">
          <u xml:id="u-188.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Przepraszam, rzeczywiście pan poseł sprawozdawca ma rację.</u>
          <u xml:id="u-188.1" who="#OlgaKrzyżanowska">W takim razie przegłosujemy osobno poprawkę techniczną. Proszę państwa, poddaję pod głosowanie ostatnie zdanie, to jest „kierownik rejonu” zastąpić wyrazami: „kierownik rejonowego organu rządowej administracji ogólnej”. Chodzi o uściślenie tego.</u>
          <u xml:id="u-188.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z państwa jest za przyjęciem poprawki do art. 10 ust. 3, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (249)</u>
          <u xml:id="u-188.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest przeciw? (4)</u>
          <u xml:id="u-188.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (11)</u>
          <u xml:id="u-188.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm tę poprawkę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-188.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Poprawka trzecia z zestawienia. Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-189">
          <u xml:id="u-189.0" who="#AndrzejSidor">Poprawka polega na skreśleniu wyrazów: „pobierającym zasiłki” i dotyczy bezrobotnych pobierających zasiłki. Jeżeli skreślimy, to będziemy za tym wnioskiem — to wtenczas każdy bezrobotny zarejestrowany i nie zarejestrowany z własnej winy czy nie z własnej winy, będzie brał zasiłki, będzie miał pomoc i świadczenia lekarskie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-190">
          <u xml:id="u-190.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Czyli pan poseł mówi o poprawce trzeciej pkt a, bo to będziemy głosować jako pierwsze.</u>
          <u xml:id="u-190.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy sprawa jest jasna?</u>
          <u xml:id="u-190.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania poprawki trzeciej do art. 20 ust. 12 Przepraszam, panie pośle, bo tam jest w pkt. b…</u>
          <u xml:id="u-190.3" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Sidor: To jest co innego.)</u>
          <u xml:id="u-190.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję. Czyli głosujemy poprawkę trzecią pkt a.</u>
          <u xml:id="u-190.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z państwa jest za przyjęciem poprawki do art. 20 ust. 12, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (18) Kto jest przeciw? (210)</u>
          <u xml:id="u-190.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (42)</u>
          <u xml:id="u-190.7" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-190.8" who="#OlgaKrzyżanowska">Następna poprawka w pkt. b.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-191">
          <u xml:id="u-191.0" who="#AndrzejSidor">Punkt b dotyczy absolwentów i jest propozycja, aby dodać wyrazy: „i członkom ich rodzin”.</u>
          <u xml:id="u-191.1" who="#AndrzejSidor">Wysoka Izbo! Chodzi tu o tych absolwentów, którzy będąc na studiach czy w szkołach mają rodziny, mają dzieci, mają żony i jeżeli przyjmiemy tę poprawkę, to rodziny nie będą karane za to, że ci absolwenci przez pierwsze 3 miesiące nie dostają zasiłku. Rzecz polega na tym, że ubezpieczenie, przepraszam, że tak to nazwę, ubezpieczenie społeczne dotyczące pomocy lekarskiej i innych przysługuje tym, którzy biorą zasiłek lub nie z własnej winy są dalej bezrobotnymi, nawet jeżeli ten zasiłek przestał im przysługiwać.</u>
          <u xml:id="u-191.2" who="#AndrzejSidor">W tej sytuacji natomiast jest taki passus, że rodziny absolwentów przez te pierwsze 3 miesiące nie miałyby prawa do, na przykład, bezpłatnych, świadczeń lekarskich. Dlatego jest wniosek o przyjęcie i przegłosowanie tej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-192">
          <u xml:id="u-192.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-192.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania poprawki.</u>
          <u xml:id="u-192.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 20 ust. 13, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk? (227) Kto jest przeciw? (14)</u>
          <u xml:id="u-192.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (23)</u>
          <u xml:id="u-192.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-192.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Poprawka czwarta.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-193">
          <u xml:id="u-193.0" who="#AndrzejSidor">Poprawka czwarta dotyczy liczby lat przepracowanych przez bezrobotnych. Dotyczy to szczególnie ludzi starszych, bo jeżeli ktoś pracuje 30–35 lat, to ma prawo do pobierania dłuższego zasiłku, przez 18 nie przez 12 miesięcy. Chodzi tu o tzw. zrównanie w prawach mężczyzn i kobiet. Skreślenie wyrazów „30 lat” równa się temu, że mężczyźni i kobiety po przepracowaniu 25 lat mają równe prawa. Niestety, ku mojemu żalowi i niektórych mężczyzn, chcę powiedzieć, że jest uchwała prawa międzynarodowego, stwierdzająca że mężczyźni muszą pracować 5 lat dłużej i tutaj nie może być równouprawnienia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-194">
          <u xml:id="u-194.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie Pośle!</u>
        </div>
        <div xml:id="div-195">
          <u xml:id="u-195.0" who="#AndrzejSidor">Niestety, muszę dać komentarz, bo to tego dotyczy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-196">
          <u xml:id="u-196.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę Państwa! O ile rozumiem, to jest poprawka czwarta ujęta w pkt. a. Skreślenie wyrazów: „30 lat”. Czy sprawa jest jasna?</u>
          <u xml:id="u-196.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania poprawki czwartej ujętej w pkt. a.</u>
          <u xml:id="u-196.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 21 ust. 3, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (37) Kto jest przeciw? (164)</u>
          <u xml:id="u-196.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (64)</u>
          <u xml:id="u-196.4" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Sidor: To samo dotyczy drugiej)</u>
          <u xml:id="u-196.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-196.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Poprawka druga w pkt. b. Chodzi o skreślenie „35 lat” w ust. 5.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-197">
          <u xml:id="u-197.0" who="#AndrzejSidor">Pozytywne przegłosowanie tej poprawki, również oznaczałoby zrównanie w prawach z kobietami, czyli mężczyźni również 30 lat, a nie 35. Jest to konsekwencją poprzedniego głosowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-198">
          <u xml:id="u-198.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Zaraz, chwileczkę, nie rozumiem. Czy konsekwencją poprzedniego, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-199">
          <u xml:id="u-199.0" who="#AndrzejSidor">Pani Marszałek! Musimy głosować, skoro przegłosowaliśmy poprzednie, to powinniśmy przegłosować również i tę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-200">
          <u xml:id="u-200.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Rozumiem. O to chodzi. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-200.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa przystępujemy do głosowania poprawki 4 pkt. b. Chodzi o skreślenie „35 lat”.</u>
          <u xml:id="u-200.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 21 ust. 5 pkt. 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (31) Kto jest przeciw? (164)</u>
          <u xml:id="u-200.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (65)</u>
          <u xml:id="u-200.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę czwartą pkt. b odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-200.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę, panie pośle, pkt c.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-201">
          <u xml:id="u-201.0" who="#AndrzejSidor">Pkt c dotyczy kwestii rejonów o szczególnym zagrożeniu bezrobociem. Wniosek polega na tym, żeby w tych rejonach, które określiłoby ministerstwo czy jakiś inny wysoki urząd, zasiłek płaci się nie przez 12, tylko przez 24 miesiące czyli dwukrotnie dłużej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-202">
          <u xml:id="u-202.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-202.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania poprawki czwartej, ujętej w pkt. c. Jest to dodanie nowych ust. 8 i 9.</u>
          <u xml:id="u-202.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z państwa jest za przyjęciem poprawki do art. 21 polegającej na dodaniu ust. 8 i 9, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk? (74) Kto jest przeciw? (149)</u>
          <u xml:id="u-202.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania (41)</u>
          <u xml:id="u-202.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę czwartą pkt. c oddalił.</u>
          <u xml:id="u-202.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Uwaga, którą państwo macie w druku, jest nieistotna ze względu na odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-202.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Poprawka piąta, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-203">
          <u xml:id="u-203.0" who="#AndrzejSidor">Chcę przeprosić w imieniu Biura Prawnego. Jest to w suplemencie, dotyczy art. 21 ust. 9. Tak. Wniosek jest taki, żeby skreślić ust. 9, który brzmi...</u>
          <u xml:id="u-203.1" who="#komentarz">(Głos z sali: w ostatniej chwili)</u>
          <u xml:id="u-203.2" who="#AndrzejSidor">Tak, w ostatniej chwili, jest to błąd Biura Prawnego, dlatego przeczytam i wyjaśnię.</u>
          <u xml:id="u-203.3" who="#komentarz">(Głos z sali: który artykuł?)</u>
          <u xml:id="u-203.4" who="#AndrzejSidor">Jest to art. 21.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-204">
          <u xml:id="u-204.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Przepraszam, panie pośle. Rozumiem, że teraz głosujemy nie piątą tylko dodatkową poprawkę, która przez pomyłkę nie była umieszczona i państwo nie mają jej w drukach. Może pan poseł będzie uprzejmy ją przeczytać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-205">
          <u xml:id="u-205.0" who="#AndrzejSidor">Art. 21 ust. 9 brzmi: „uprawnionemu do zasiłku lub zasiłku szkoleniowego przysługują odsetki ustawowe, jeżeli rejonowy urząd pracy od dnia złożenia przez uprawnionego wymaganych dokumentów, w terminach przewidzianych dla przyznania lub wypłaty tych świadczeń, nie ustalił prawa do nich lub nie dokonał ich wypłaty. Chodzi tutaj o kary, takie, jakie obowiązują przy opóźnieniach w wypłatach emerytur i rent.</u>
          <u xml:id="u-205.1" who="#AndrzejSidor">Pan poseł proponuje skreślić ten ustęp.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-206">
          <u xml:id="u-206.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Rozumiem, czyli jest to skreślenie ust. 9 w art. 21, dotyczącym odsetek. Tak?</u>
          <u xml:id="u-206.1" who="#komentarz">(Głos z sali: tak)</u>
          <u xml:id="u-206.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy sprawa jest jasna?</u>
          <u xml:id="u-206.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-206.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem poprawki, to jest skreślenie ust. 9 w art. 21, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk? (33) Kto jest przeciw? (185)</u>
          <u xml:id="u-206.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (43)</u>
          <u xml:id="u-206.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm tę poprawkę oddalił.</u>
          <u xml:id="u-206.7" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy teraz do głosowania poprawki piątej z zestawienia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-207">
          <u xml:id="u-207.0" who="#AndrzejSidor">Pani marszałek, tu jeszcze jest poprawka dotycząca art. 22, może po kolei.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-208">
          <u xml:id="u-208.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Tego też nie ma w zestawieniu?</u>
          <u xml:id="u-208.1" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Sidor: Nie ma)</u>
          <u xml:id="u-208.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-209">
          <u xml:id="u-209.0" who="#AndrzejSidor">Poprawka dotycząca art. 22, wnioskodawca uważa, że odwołanie od decyzji urzędu pracy winno być składane tak, jak obecnie do sądu administracyjnego, a nie do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych. W związku z tym proponuję skreślenie art. 22.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-210">
          <u xml:id="u-210.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Całego art. 22, to znaczy chodzi o skreślenie odwołań do sądu pracy. Czy sprawa jest jasna? Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-210.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania poprawki dotyczącej skreślenia art. 22.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-211">
          <u xml:id="u-211.0" who="#AndrzejSidor">Pani Marszałek! Ja wiem, że wnioskodawcy chodzi o zmianę sądu pracy na sąd administracyjny. Tak, panie pośle?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-212">
          <u xml:id="u-212.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy jest pan poseł wnioskodawca?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-213">
          <u xml:id="u-213.0" who="#AndrzejGabryszewski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! To nie chodzi o przekazanie tego do sądów pracy, tylko dotychczasowy tryb jest następujący: odsyła się to do wyższej instancji, czyli do urzędu wojewódzkiego, to znaczy do dyrektora biura pracy, czyli jest ta administracja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-214">
          <u xml:id="u-214.0" who="#AndrzejSidor">I chodzi o zachowanie trybu administracyjnego takiego, jaki do tej pory istnieje, a nie o wprowadzanie nowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-215">
          <u xml:id="u-215.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy sprawa jest jasna przed przystąpieniem do głosowania?</u>
          <u xml:id="u-215.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy więc do głosowania poprawki polegającej na skreśleniu art. 22.</u>
          <u xml:id="u-215.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za skreśleniem art. 22, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk? (113) Kto jest przeciw? (79)</u>
          <u xml:id="u-215.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania (70)</u>
          <u xml:id="u-215.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę dotyczącą art. 22 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-215.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, wracamy do poprawek zawartych w zestawieniu które państwo macie. To jest poprawka piąta. Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-216">
          <u xml:id="u-216.0" who="#AndrzejSidor">Poprawka piąta dotycząca art. 23 jest to propozycja dodania nowego pkt. 12 w następującym brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-216.1" who="#AndrzejSidor">„Pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym ze współmałżonkiem osiągającym dochody przekraczające dwukrotnie przeciętne wynagrodzenie. Dochód ten stwierdza się na podstawie odpowiedniego zaświadczenia”.</u>
          <u xml:id="u-216.2" who="#AndrzejSidor">Wysoka Izbo! Chodzi o to, żeby zapobiec stanom, jakie istnieją, zgłaszane były do komisji, że współmałżonek zarabia bardzo dużo, prowadzi jakieś przedsiębiorstwo, np. sławne „Art-B”, małżonka jest bezrobotna, zgłasza się do urzędu pracy i bierze zasiłek dla bezrobotnych. Chodzi o to, żeby każdy zgłaszający się do zarejestrowania jako bezrobotny przedłożył zaświadczenie, że współmałżonek nie zarabia kwoty wymienionej w tym punkcie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-217">
          <u xml:id="u-217.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-217.1" who="#OlgaKrzyżanowska">To dotyczy poprawki piątej ujętej w pkt. a. Czy sprawa jest jasna przed przystąpieniem do głosowania? Proszę państwa o ciszę.</u>
          <u xml:id="u-217.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania poprawki piątej, zawartej w pkt. a.</u>
          <u xml:id="u-217.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z pań posłanek i panów postanów jest za przyjęciem poprawki do art. 23 ust. 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk? (192) Kto jest przeciw? (35)</u>
          <u xml:id="u-217.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (37)</u>
          <u xml:id="u-217.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę piątą pkt. a przyjął.</u>
          <u xml:id="u-217.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Następna poprawka, zawarta w pkt. b. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-218">
          <u xml:id="u-218.0" who="#AndrzejSidor">W ust. 2 wnioskodawca proponuje wyrazy „60 dni”, zastąpić wyrazami „90 dni”. Jest to artykuł o charakterze restrykcyjnym, tzn. dotyczy osób, które z własnej winy utraciły prawo do zasiłków. Wniosek polega na tym, żeby zatrzymanie wypłacania zasiłków dla tych, którzy utracili prawo do zasiłków z własnej winy na skutek porzucenia, czy niepodjęcia pracy przedłużyć z 2 do 3 miesięcy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-219">
          <u xml:id="u-219.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję. Czy sprawa jest jasna?</u>
          <u xml:id="u-219.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania poprawki piątej ujętej w pkt. b. dotyczącej zmiany „60 dni” na „90 dni”.</u>
          <u xml:id="u-219.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 23 ust. 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk? (195) Kto jest przeciw? (35)</u>
          <u xml:id="u-219.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (33)</u>
          <u xml:id="u-219.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę piątą ujętą w pkt. b, dotyczącą zmiany dni, przyjął.</u>
          <u xml:id="u-219.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Poprawka piąta w pkt. b, następny akapit.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-220">
          <u xml:id="u-220.0" who="#AndrzejSidor">To jest poprawka dotycząca art. 58. Polega ona na dodaniu ust. 4 w brzmieniu następującym: „Kto świadomie zatrudnia przez okres co najmniej…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-221">
          <u xml:id="u-221.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Przepraszam, panie pośle, przepraszam bardzo. W poprawce piątej pkt. b przegłosowaliśmy zmianę dni, potem natomiast jest w pkt. 8 wyraz „przeciętnego”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-222">
          <u xml:id="u-222.0" who="#AndrzejSidor">Tak, przepraszam, pani marszałek. To dotyczy również art. 23.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-223">
          <u xml:id="u-223.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Pkt 8.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-224">
          <u xml:id="u-224.0" who="#AndrzejSidor">Tak, pkt 8, gdzie chodzi o zastąpienie wyrazu „przeciętnego” wyrazem „najniższego”. Jest to również restrykcyjna poprawka polegająca na konkretnym ukaraniu osoby, która z własnej winy utraciła prawo do zasiłku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-225">
          <u xml:id="u-225.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-225.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania piątej poprawki, ostatnie zdanie w pkt. 8 — wyraz „przeciętnego” zastąpić wyrazem „najniższego”.</u>
          <u xml:id="u-225.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 23 ust. 3, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (176) Kto jest przeciw? (33)</u>
          <u xml:id="u-225.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (57)</u>
          <u xml:id="u-225.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-225.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Poprawka szósta.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-226">
          <u xml:id="u-226.0" who="#AndrzejSidor">Dotyczy art. 58, który również ma charakter restrykcyjny. Dotyczy to nie tylko nielegalnego zatrudniania cudzoziemców, ale w ogóle nielegalnego zatrudniania kogokolwiek. Jest propozycja, by dodać pkt 4, który brzmiałby następująco: „Kto świadomie zatrudnia przez okres co najmniej miesiąca osobę pobierającą zasiłek dla bezrobotnych w wymiarze czasu pracy wyższym niż połowa obowiązującego czasu pracy lub wypłaca świadczenie wyższe niż połowa najniższego wynagrodzenia, podlega karze grzywny”.</u>
          <u xml:id="u-226.1" who="#AndrzejSidor">Chodzi o to, żeby zapobiec tzw. zatrudnianiu „na czarno” osób, które biorą zasiłek, a oprócz tego pracują blokując miejsca pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-227">
          <u xml:id="u-227.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-227.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-227.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 58, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (229) Kto jest przeciw? (10)</u>
          <u xml:id="u-227.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (26)</u>
          <u xml:id="u-227.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-227.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Poprawka siódma.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-228">
          <u xml:id="u-228.0" who="#AndrzejSidor">Poprawka siódma dotyczy art. 66. Jest to poprawka typu merytorycznego, ale ważna i polega na tym, żeby treść art. 8 ustawy o działalności gospodarczej w tej chwili istniejącą uznać za ust. 1, dodać natomiast nowy ust. 2 w brzmieniu: „Organ dokonujący wpisu do ewidencji działalności gospodarczej obowiązany jest odnotować ten wpis w dowodzie osobistym osoby podejmującej działalność gospodarczą”. Chodzi o to, żeby był jakiś dowód, bo w tej chwili właściwie nie ma takiego zobowiązania prawnego, który mógłby udokumentować to, co zawiera ta propozycja. Jest to porządkujący przepis.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-229">
          <u xml:id="u-229.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-229.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania poprawki siódmej.</u>
          <u xml:id="u-229.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem poprawki polegającej na dodaniu nowego art. 66, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk? (166) Kto jest przeciw? (40)</u>
          <u xml:id="u-229.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (55)</u>
          <u xml:id="u-229.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-229.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Poprawka ósma.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-230">
          <u xml:id="u-230.0" who="#AndrzejSidor">Poprawka ósma i ostatnia. Dotyczy art. 67 i jest poprawką właściwie porządkową i regulującą przepisy końcowe. Otóż jest propozycja aby dotychczasową treść uznać za ust. 1 i wprowadzić dwa nowe ustępy, z których drugi brzmiałby następująco: „Przepisy ustawy dotyczące zasiłku dla absolwentów szkół ogólnokształcących wchodzą w życie od dnia 1 września 1991.”. Chodzi o to, żeby objąć tym przepisem absolwentów w tym roku.</u>
          <u xml:id="u-230.1" who="#AndrzejSidor">I trzeci ustęp: „Przepisy ustawy dotyczące zasiłku przysługującego bezrobotnym kobietom za udokumentowane okresy, za które przysługiwałyby zasiłki z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, wchodzą w życie od dnia 1 lipca 1991 r.”. Jest to w swoim charakterze taki sam przepis, tylko o 3 miesiące wyprzedzający, ponieważ dotyczy to przeważnie kobiet ciężarnych albo będących na urlopach macierzyńskich.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-231">
          <u xml:id="u-231.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-231.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy możemy przystąpić do głosowania?</u>
          <u xml:id="u-231.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania poprawki ósmej.</u>
          <u xml:id="u-231.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 67, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (210) Kto jest przeciw? (20)</u>
          <u xml:id="u-231.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (32)</u>
          <u xml:id="u-231.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę ósmą przyjął.</u>
          <u xml:id="u-231.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Chciałam tylko zwrócić uwagę na sprawę porządkową. W związku ze skreśleniem art. 22 jest konieczna zmiana numeracji paragrafów. Myślę, że tego nie musimy głosować, bo to jest sprawa czysto techniczna.</u>
          <u xml:id="u-231.7" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania całości projektu ustawy razem z przyjętymi poprawkami i wnioskami mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-231.8" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie ustawy o zatrudnieniu w brzmieniu proponowanym przez Komisję Polityki Społecznej, Komisję Samorządu Terytorialnego oraz Komisję Ustawodawczą, wraz z przyjętymi poprawkami, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (219) Kto jest przeciw? (20)</u>
          <u xml:id="u-231.9" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (36)</u>
          <u xml:id="u-231.10" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zatrudnieniu i bezrobociu.</u>
          <u xml:id="u-231.11" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o nieopuszczanie sali, będzie tak samo głosowanie, proszę państwa, bardzo proszę wszystkich o pozostanie na miejscach.</u>
          <u xml:id="u-231.12" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 5 porządku dziennego: Wniosek prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie powołania prezesa Narodowego Banku Polskiego.</u>
          <u xml:id="u-231.13" who="#OlgaKrzyżanowska">Informuję Wysoką Izbę, że do Prezydium Sejmu wpłynęło następujące pismo prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej:</u>
          <u xml:id="u-231.14" who="#OlgaKrzyżanowska">„Pan prof. Mikołaj Kozakiewicz Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Na podstawie art. 32 f, ust. 1 pkt 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej wnoszę o powołanie przez Sejm na stanowisko prezesa Narodowego Banku Polskiego Marka Pawła Dąbrowskiego, syna Pawła, urodzonego 13 kwietnia 1951 r. w Bydgoszczy. Podpisano — Lech Wałęsa” Wniosek zawarty w powyższym piśmie został pozytywnie zaopiniowany przez Komisję Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów.</u>
          <u xml:id="u-231.15" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy w powyższej sprawie ktoś z posłanek i posłów pragnie zabrać głos przed przystąpieniem do głosowania?</u>
          <u xml:id="u-231.16" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-232">
          <u xml:id="u-232.0" who="#StefanKozłowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Niedawno Izba odwoływała prezesa banku, pana Wojtowicza, na podstawie zarzutów o niedopatrzenia dotyczące tworzących się nieprawidłowości gospodarczych. Mamy dzisiaj powołać człowieka, który był wiceministrem w poprzednim rządzie w tym czasie, kiedy rodziła się m.in. afera alkoholowa. Sprawa afery alkoholowej nie została doprowadzona do końca. Nie uzyskaliśmy informacji od komisji, którą powołaliśmy. W związku z tym chcielibyśmy mieć pewność, wiedzieć czy rzeczywiście nie ma tutaj zastrzeżeń i czy możemy spokojnie głosować nad tą kandydaturą. Prosiłbym o takie informacje.</u>
          <u xml:id="u-232.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-233">
          <u xml:id="u-233.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-233.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze chciał zabrać głos w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-233.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, ja rozumiem, że jeśli chodzi o informacje, to chciał je pan uzyskać od komisji, bo kandydat, pan Marek Dąbrowski, był na rozmowach w komisji sejmowej. Nie wydaje mi się, żebyśmy w tej chwili mogli udzielić odpowiedzi poza opinią komisji.</u>
          <u xml:id="u-233.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, pan poseł Bugaj.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-234">
          <u xml:id="u-234.0" who="#RyszardBugaj">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Ja, niestety, nie mogę odpowiedzieć na pytanie, które postawił pan poseł, ponieważ nasza komisja, jakkolwiek bardzo długo przesłuchiwała kandydata na prezesa, to rozmawiała z nim jednak o problemach merytorycznych związanych z funkcjonowaniem systemu bankowego, o problemach polityki gospodarczej. Usiłowaliśmy uzyskać opinię kandydata na temat ogólnej sytuacji gospodarczej itd. Nie zajmowaliśmy się natomiast jego działalnością jako wiceministra finansów właściwie w żadnym aspekcie. W tej sprawie nie potrafię nic dodać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-235">
          <u xml:id="u-235.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-235.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze w tej sprawie chciał zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-235.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-236">
          <u xml:id="u-236.0" who="#BronisławGeremek">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Wydaje mi się, że byłoby niedobrze, gdyby padł jakiś zarzut i pozostał bez odpowiedzi. Jeśli zarzut jest nieprawdziwy — jest insynuacją. Jeżeli jest prawdziwy, to wpływa na nasze decyzje. O ile wiem, panu przewodniczącemu komisji, która przesłuchiwała kandydata, znane jest stanowisko pana prezydenta przekazane marszałkowi Sejmu. Bardzo prosiłbym, żeby pan przewodniczący komisji zechciał je przekazać także Sejmowi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-237">
          <u xml:id="u-237.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy pan przewodniczący komisji chciał zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-237.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-238">
          <u xml:id="u-238.0" who="#RyszardBugaj">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Ja niezupełnie rozumiem. Stanowisko pana prezydenta zostało wyrażone w liście i nie zostało zmienione. I to jest wszystko.</u>
          <u xml:id="u-238.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-239">
          <u xml:id="u-239.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-239.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, jest pismo pana prezydenta, które państwu odczytałam, i opinia komisji, która po rozmowie z panem Dąbrowskim w głosowaniu pozytywnie zaopiniowała ten wniosek. W związku z tym, mimo zgłoszonych przez pana posła…</u>
          <u xml:id="u-239.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa chciał zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-239.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-240">
          <u xml:id="u-240.0" who="#JanLityński">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Mnie się wydaje, że zarzut, który padł, powinien zostać wyjaśniony. Mamy przewodniczącego komisji, która wyjaśniała sprawę afery alkoholowej. Może przewodniczący wyjaśniłby, czy były jakiekolwiek wskazania, że pan Marek Dąbrowski ma coś wspólnego z aferą alkoholową?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-241">
          <u xml:id="u-241.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę, pan poseł.</u>
          <u xml:id="u-241.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Może potem poproszę pana posła, przewodniczącego komisji.</u>
          <u xml:id="u-241.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Pan poseł zgłosił się pierwszy, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-242">
          <u xml:id="u-242.0" who="#JanJanowski">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Wydaje mi się, że byłoby bardzo niedobrze, gdyby na nazwisku tak uczciwego człowieka, jakim w mojej opinii, na podstawie 16-miesięcznej współpracy, jest pan minister Marek Dąbrowski, pozostał jakikolwiek cień związany z postawionym tutaj pytaniem. Chciałbym stwierdzić, że w okresie działalności rządu pana Mazowieckiego, pan minister Dąbrowski jako podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów nie miał żadnego wpływu na ustalanie przepisów celnych w naszym kraju.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-243">
          <u xml:id="u-243.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-243.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę, pan przewodniczący komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-244">
          <u xml:id="u-244.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Zabieram głos w tej sprawie jedynie dlatego, że zostałem imiennie wywołany. Mogę powiedzieć tylko tyle, że ustalenia komisji zostały Wysokiej Izbie zaprezentowane w sprawozdaniu i przez większość Wysokiej Izby zostały odrzucone. Nie mam w związku z tym nic więcej do dodania.</u>
          <u xml:id="u-244.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-245">
          <u xml:id="u-245.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-245.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę, pan poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-246">
          <u xml:id="u-246.0" who="#JózefWójcik">Chciałem prosić przewodniczącego komisji, pana posła Bugaja, przewodniczącego Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów o ujawnienie, jaki był rezultat głosowania w komisji. To jest bardzo istotna przesłanka, ponieważ wiem skądinąd, że wypowiedzi były bardzo kontrowersyjne i sporne, więc informacja o pozytywnym zaopiniowaniu powinna być jednak uzupełniona rezultatami głosowania.</u>
          <u xml:id="u-246.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-247">
          <u xml:id="u-247.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-247.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę, czy pan poseł Bugaj będzie uprzejmy odpowiedzieć na to pytanie?</u>
          <u xml:id="u-247.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, proszę o ciszę, bo to nie pomaga nam wszystkim w obradach, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-248">
          <u xml:id="u-248.0" who="#RyszardBugaj">Ja rozumiem, że pani marszałek prosi o udzielenie odpowiedzi na to pytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-249">
          <u xml:id="u-249.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Tak, o pracach komisji, o wynikach głosowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-250">
          <u xml:id="u-250.0" who="#RyszardBugaj">Głosowanie wypadło następująco: 11 głosów „za”, 10 „przeciw”, 2 „wstrzymujące się”.</u>
          <u xml:id="u-250.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-251">
          <u xml:id="u-251.0" who="#JanJanowski">A jaka absencja, panie pośle?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-252">
          <u xml:id="u-252.0" who="#RyszardBugaj">Komisja liczy 46 osób.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-253">
          <u xml:id="u-253.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-253.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, czy ktoś jeszcze chciał zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-253.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-254">
          <u xml:id="u-254.0" who="#JózefaHennelowa">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Ja myślę, że zamieszanie wywołać jest bardzo łatwo. A jeżeli chcemy jakąś sprawę załatwić w sposób odpowiedzialny, to należy jednak wziąć pod uwagę wszystkie znane elementy. Ja przypominam, mimo że pan poseł Cimoszewicz nie chciał tego powtórzyć, że sprawozdanie komisji zawierało nazwiska ludzi, których komisja uznała za stosowne wskazać jako tych, którzy powinni w jakiś sposób wyjaśnić te sprawy. Myśmy już w stosunku do niektórych tych nazwisk mieli zastrzeżenia, Nie było tam natomiast nazwiska pana Marka Dąbrowskiego. A zatem całe zapytanie pana posła Kozłowskiego opiera się właściwie na jakiejś zupełnie nie mającej podstaw koncepcji. I wydaje mi się, że powinno być po prostu spokojnie potraktowane w tej chwili jako temat, którym nie będziemy się w ten sposób zajmowali. Albo poseł, który to zgłasza, wysuwa konkretne materiały, nad którymi można dyskutować, albo jest to tylko odwracanie uwagi od decyzji, którą powinniśmy powziąć ze względu na stan polskich finansów i gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-254.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-255">
          <u xml:id="u-255.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-255.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze chciał zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-255.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-255.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-255.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Przypominam, że zgodnie z art. 32f ust. 1 pkt 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 31 i 37 ust. 1 regulaminu, Sejm powołuje prezesa Narodowego Banku Polskiego bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u>
          <u xml:id="u-255.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że w posiedzeniu bierze udział wymagana regulaminem liczba posłów.</u>
          <u xml:id="u-255.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Głosujemy przez podniesienie ręki bez użycia urządzenia do obliczania głosów.</u>
          <u xml:id="u-255.7" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę zatem posłów sekretarzy, panią poseł Barbarę Blidę, pana posła Krzysztofa Grzebyka, pana posła Ziemowita Gawskiego, pana posła Marka Rusakiewicza, panią poseł Romualdę Matusiak, pana posła Adama Grabowieckiego, aby po zarządzeniu głosowania dokonali obliczenia głosów. Proszę państwa o ciszę.</u>
          <u xml:id="u-255.8" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę posłów sekretarzy o zajęcie miejsc na sali w celu obliczenia głosów w poszczególnych sektorach. Proszę też panie posłanki i panów posłów o trzymanie podniesionych rąk przy głosowaniu przez czas umożliwiający posłom sekretarzom obliczenie głosów.</u>
          <u xml:id="u-255.9" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy wszyscy państwo zajęli swoje stanowiska? Proszę bardzo wszystkich państwa posłów o zajmowanie miejsc — za chwilę przystąpimy do głosowania — a panów posłów sekretarzy o zajęcie stanowisk.</u>
          <u xml:id="u-255.10" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-255.11" who="#OlgaKrzyżanowska">Proponuję podjęcie przez Sejm następującej uchwały: „Sejm Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie art. 49 ust. 1 ustawy o Narodowym Banku Polskim ha wniosek prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, przedstawiony w myśl art. 32f ust. 1 pkt 7 Konstytucji powołuje Marka Pawła Dąbrowskiego na stanowisko prezesa Narodowego Banku Polskiego”.</u>
          <u xml:id="u-255.12" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem powyższej uchwały, zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-255.13" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest przeciw powzięciu tej uchwały, zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-255.14" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-255.15" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę posłów sekretarzy o podanie wyników.</u>
          <u xml:id="u-255.16" who="#OlgaKrzyżanowska">Podaję wyniki głosowania.</u>
          <u xml:id="u-255.17" who="#OlgaKrzyżanowska">W głosowaniu wzięło udział 288 posłów. Większość bezwzględna wynosi 145 posłów. Za uchwałą głosowało 122 posłów, przeciw uchwale 85 posłów, wstrzymało się od głosowania 81 posłów.</u>
          <u xml:id="u-255.18" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm nie przyjął uchwały o powołaniu Marka Pawła Dąbrowskiego na stanowisko prezesa Narodowego Banku Polskiego.</u>
          <u xml:id="u-255.19" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa o pozostanie na miejscach.</u>
          <u xml:id="u-255.20" who="#OlgaKrzyżanowska">Informuję, że Komisja Nadzwyczajna do rozpatrzenia rządowego projektu ustawy konstytucyjnej o wydawaniu przez Radę Ministrów rozporządzeń z mocą ustawy przedłożyła sprawozdanie o tym projekcie ustawy.</u>
          <u xml:id="u-255.21" who="#OlgaKrzyżanowska">W związku z tym Prezydium Sejmu, po porozumieniu z Konwentem Seniorów, proponuje dodać nowy punkt porządku dziennego w brzmieniu: Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o rządowym projekcie ustawy konstytucyjnej o wydawaniu przez Radę Ministrów rozporządzeń z mocą ustawy (druki nr 1060 i 1076).</u>
          <u xml:id="u-255.22" who="#OlgaKrzyżanowska">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważała, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-255.23" who="#OlgaKrzyżanowska">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-255.24" who="#OlgaKrzyżanowska">Przed ogłoszeniem przerwy Chciałam państwa poinformować, że bezpośrednio po przerwie przystępujemy do głosowania następnych ustaw, w związku z tym proszę o punktualne przybycie na salę.</u>
          <u xml:id="u-255.25" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła sekretarza o komunikaty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-256">
          <u xml:id="u-256.0" who="#AdamGrabowiecki">Bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy obiadowej odbędą się:</u>
          <u xml:id="u-256.1" who="#AdamGrabowiecki">— posiedzenie podkomisji ds. rozpatrzenia rządowego i poselskiego projektu ustawy o działalności gospodarczej gmin w sali nr 179;</u>
          <u xml:id="u-256.2" who="#AdamGrabowiecki">— posiedzenie Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna w górnej palarni;</u>
          <u xml:id="u-256.3" who="#AdamGrabowiecki">— posiedzenie Komisji Handlu i Usług w saloniku przy Sali Kolumnowej;</u>
          <u xml:id="u-256.4" who="#AdamGrabowiecki">— wspólne posiedzenie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, Komisji Stosunków Gospodarczych z Zagranicą i Gospodarki Morskiej oraz Komisji Ustawodawczej w Sali Kolumnowej;</u>
          <u xml:id="u-256.5" who="#AdamGrabowiecki">— posiedzenie Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej w sali kinowej nowego Domu Poselskiego;</u>
          <u xml:id="u-256.6" who="#AdamGrabowiecki">— zebranie Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego w sali nr 102;</u>
          <u xml:id="u-256.7" who="#AdamGrabowiecki">— na pół godziny przed zakończeniem przerwy obiadowej odbędzie się w sali nr 150 posiedzenie Poselskiego Klubu Pracy;</u>
          <u xml:id="u-256.8" who="#AdamGrabowiecki">— posiedzenie Komisji Spraw Zagranicznych odbędzie się na pół godziny przed zakończeniem przerwy obiadowej w górnej palarni;</u>
          <u xml:id="u-256.9" who="#AdamGrabowiecki">— o godz. 14 odbędzie się zebranie Klubu Poselskiego Polskiego Stronnictwa Ludowego w sali nr 106.</u>
          <u xml:id="u-256.10" who="#AdamGrabowiecki">Ogłaszam przerwę do godz. 15, punktualnie.</u>
          <u xml:id="u-256.11" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 13 min. 40 do godz. 15 min 15)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-257">
          <u xml:id="u-257.0" who="#TadeuszFiszbach">Wysoka Izbo! Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-257.1" who="#TadeuszFiszbach">Informuję, że do rozpatrzenia projektu ustawy o wydawaniu przez Radę Ministrów rozporządzeń z mocą ustawy Sejm przystąpi po zakończeniu następnej przerwy w obradach.</u>
          <u xml:id="u-257.2" who="#TadeuszFiszbach">Teraz prosiłbym posłów o naciśnięcie przycisków w celu sprawdzenia quorum. (230) Powracamy do rozpatrzenia punktu 4 porządku dziennego: Dodatkowe sprawozdanie Komisji Kultury i Środków Przekazu oraz Komisji Ustawodawczej o poselskich projektach ustaw:</u>
          <u xml:id="u-257.3" who="#TadeuszFiszbach">— o Komitecie do spraw Radia i Telewizji „Polskie Radio i Telewizja”, — o telewizji.</u>
          <u xml:id="u-257.4" who="#TadeuszFiszbach">Przypominam, że Sejm w dniu wczorajszym wysłuchał posła sprawozdawcy i przeprowadził dyskusję. Możemy zatem przystąpić do głosowania. Prosimy o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-257.5" who="#TadeuszFiszbach">Przypominam też, że komisje przedstawiły w sprawozdaniu trzy wnioski mniejszości, w tym drugi w trzech wariantach i trzeci w czterech wariantach.</u>
          <u xml:id="u-257.6" who="#TadeuszFiszbach">Prezydium Sejmu, po porozumieniu z Konwentem Seniorów, proponuje, aby w przypadku drugiego i trzeciego wniosków mniejszości dotyczących treści art. 7 ust. 2 i art. 26–29 Sejm głosował w pierwszej kolejności nad tymi przepisami w brzmieniu proponowanym przez Komisję Kultury i Środków Przekazu oraz Komisję Ustawodawczą, a w przypadku ich odrzucenia — kolejno nad wnioskami mniejszości przedstawionymi w wariantach.</u>
          <u xml:id="u-257.7" who="#TadeuszFiszbach">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-257.8" who="#TadeuszFiszbach">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-257.9" who="#TadeuszFiszbach">W pierwszym wniosku mniejszości dotyczącym art. 6 ust. 2 wnioskodawcy proponują dodanie nowego pkt. 10 stanowiącego, że do zadań Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji należy ochrona praw autorskich, praw producentów oraz nadawców programów radiowych i telewizyjnych.</u>
          <u xml:id="u-257.10" who="#TadeuszFiszbach">Czy pani poseł sprawozdawca pragnie zabrać głos? Nie.</u>
          <u xml:id="u-257.11" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-257.12" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem mniejszości do art. 6 ust. 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (118) Kto jest przeciw? (88)</u>
          <u xml:id="u-257.13" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (41)</u>
          <u xml:id="u-257.14" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 6 ust. 2 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-257.15" who="#TadeuszFiszbach">Art. 7 ust. 2 w brzmieniu przedstawionym przez komisje stanowi, że przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji wybierają jej członkowie ze swojego grona na okres 3 lat. Ponadto przepis stanowi, że przewodniczący nie może być wybrany na następny, kolejny okres 3-letni.</u>
          <u xml:id="u-257.16" who="#TadeuszFiszbach">Do tego przepisu zgłoszono trzy wnioski mniejszości. Wnioskodawcy proponują, aby:</u>
          <u xml:id="u-257.17" who="#TadeuszFiszbach">1) przewodniczącego rady powoływał prezydent spośród członków rady na okres sześcioletniej kadencji;</u>
          <u xml:id="u-257.18" who="#TadeuszFiszbach">2) przewodniczącego rady wybierali jej członkowie spośród siebie na okres sześcioletniej kadencji;</u>
          <u xml:id="u-257.19" who="#TadeuszFiszbach">3) przewodniczącego rady wybierali jej członkowie na okres 2 lat.</u>
          <u xml:id="u-257.20" who="#TadeuszFiszbach">Zgodnie z podjętą decyzją w pierwszej kolejności głosować będziemy art. 7 ust. 2 w brzmieniu proponowanym przez komisje, a w razie jego nieprzyjęcia kolejno wnioski mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-257.21" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-257.22" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem art. 7 ust. 2 w brzmieniu przedstawionym w sprawozdaniu przez Komisję Kultury i Środków Przekazu oraz Komisję Ustawodawczą, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (177) Kto jest przeciw? (48)</u>
          <u xml:id="u-257.23" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania. (18)</u>
          <u xml:id="u-257.24" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm przyjął art. 7 ust. 2 w brzmieniu przedstawionym przez komisje.</u>
          <u xml:id="u-257.25" who="#TadeuszFiszbach">W art. 26–29 dotyczących jednostek publicznej radiofonii i telewizji komisje proponują, aby:</u>
          <u xml:id="u-257.26" who="#TadeuszFiszbach">1) jednostki radiofonii i telewizji działały w formie spółki akcyjnej;</u>
          <u xml:id="u-257.27" who="#TadeuszFiszbach">2) telewizję publiczną tworzyły:</u>
          <u xml:id="u-257.28" who="#TadeuszFiszbach">a) spółka skarbu państwa pod nazwą Telewizja Polska, b) spółki telewizji regionalnej;</u>
          <u xml:id="u-257.29" who="#TadeuszFiszbach">c) spółka Telewizja Polska II zawiązana przez spółki telewizji regionalnej;</u>
          <u xml:id="u-257.30" who="#TadeuszFiszbach">3) radiofonię publiczną tworzyły:</u>
          <u xml:id="u-257.31" who="#TadeuszFiszbach">a) spółka skarbu państwa zawiązana w celu tworzenia i rozpowszechniania ogólnokrajowych programów radiowych, b) spółki radiofonii regionalnej.</u>
          <u xml:id="u-257.32" who="#TadeuszFiszbach">Do tych przepisów zgłoszono cztery wnioski mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-257.33" who="#TadeuszFiszbach">1. W pierwszym wniosku mniejszości do rozdz. IV wnioskodawcy w nowym brzmieniu art. 26–29 oraz w nowych art. 30–44 proponują powołanie osoby prawnej pod nazwą Polskie Radio i Telewizja jako samodzielnej, samorządnej i samofinansującej się jednostki organizacyjnej.</u>
          <u xml:id="u-257.34" who="#TadeuszFiszbach">2. W drugim wniosku mniejszości do rozdz. IV wnioskodawcy w nowym brzmieniu art. 26–29 oraz w nowych art. 30–44 proponują powołanie posiadających osobowość prawną odrębnych samodzielnych, samorządnych i samofinansujących się jednostek organizacyjnych:</u>
          <u xml:id="u-257.35" who="#TadeuszFiszbach">a) Polskie Radio, b) Polska Telewizja.</u>
          <u xml:id="u-257.36" who="#TadeuszFiszbach">3. W trzecim wniosku mniejszości do rozdz. IV wnioskodawcy w nowym brzmieniu art. 26 i 27 proponują utworzenie jednoosobowych spółek skarbu państwa pod nazwą Telewizja Polska i Polskie Radio oraz spółek telewizji regionalnej.</u>
          <u xml:id="u-257.37" who="#TadeuszFiszbach">4. W czwartym wniosku mniejszości do rozdz. IV wnioskodawcy w nowym brzmieniu art. 26, 27 i 28 proponują utworzenie spółek skarbu państwa pod nazwą Telewizja Polska SA oraz Polskie Radio SA, a także proponują dodanie nowego art. 30 dotyczącego regionalnych rozgłośni radiowych i ośrodków telewizyjnych.</u>
          <u xml:id="u-257.38" who="#TadeuszFiszbach">Zgodnie z podjętą decyzją w pierwszej kolejności głosować będziemy przepisy dotyczące jednostek publicznej radiofonii i telewizji w brzmieniu proponowanym przez komisje.</u>
          <u xml:id="u-257.39" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem art. 26–29 w brzmieniu proponowanym przez Komisję Kultury i Środków Przekazu oraz Komisję Ustawodawczą, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (181) Kto jest przeciw? (46)</u>
          <u xml:id="u-257.40" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (22)</u>
          <u xml:id="u-257.41" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm przyjął art. 26–29 w ujęciach proponowanych przez Komisję Kultury i Środków Przekazu.</u>
          <u xml:id="u-257.42" who="#TadeuszFiszbach">W czasie wczorajszej dyskusji zgłoszono dodatkowe poprawki,...</u>
          <u xml:id="u-257.43" who="#komentarz">(Teksty poprawek — w załączniku nr 2.)</u>
          <u xml:id="u-257.44" who="#TadeuszFiszbach">... których zestawienie posłanki i posłowie otrzymali.</u>
          <u xml:id="u-257.45" who="#TadeuszFiszbach">Proszę panią poseł sprawozdawcę o kolejne ich przedstawienie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-258">
          <u xml:id="u-258.0" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Są jeszcze dwie poprawki zgłoszone na wczorajszym posiedzeniu plenarnym Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-258.1" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Pierwszą zgłosił pan poseł Jerzy Żurawiecki do art. 46 — pan poseł proponuje dodanie nowego artykułu w brzmieniu: „Krajowa rada określi zasady r wysokość opłat abonamentowych uwzględniając odbiór (ilościowy i jakościowy) ogólnokrajowych programów radia i telewizji”. Pan poseł Żurawiecki motywował swoją poprawkę przykładem województwa konińskiego, w którym częściowo program jest nieoglądany, nie daje się oglądać.</u>
          <u xml:id="u-258.2" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Chciałabym zwrócić uwagę Wysokiej Izby, że skądinąd słuszny wniosek był dyskutowany tak w toku prac podkomisji, jak również i komisji. Zdaniem komisji przygotowujących projekt tego typu sytuacje wyczerpuje zapis w art. 6 ust. 2 pkt 6. Pan poseł Żurawiecki prosi jednak, żeby Wysoka Izba zechciała uwzględnić racje, które przedstawił.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-259">
          <u xml:id="u-259.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-259.1" who="#TadeuszFiszbach">Czyli głosujemy nad poprawką pierwszą.</u>
          <u xml:id="u-259.2" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 46, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk? (92) Kto jest przeciw? (93)</u>
          <u xml:id="u-259.3" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (63)</u>
          <u xml:id="u-259.4" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-259.5" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam nieprzyjęcie poprawki do art. 46. Proszę o kolejną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-260">
          <u xml:id="u-260.0" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Druga poprawka została zgłoszona na wczorajszym posiedzeniu Sejmu przez pana posła Tadeusza Trelkę w imieniu 21 posłów i senatorów do art. 55 ust. 1, w pkt. 2 po wyrazie „Poznań” pan poseł proponuje dodać wyraz: „Rzeszów”, motywując to następująco: telewizja Rzeszów, która obejmuje swoim zasięgiem województwa krośnieńskie, przemyskie, rzeszowskie i tarnowskie jest również odbierana w rejonie Lwowa, Drohobycza i na terenie północnej Słowacji, stąd prośba posłów i senatorów wnioskodawców o uwzględnienie tego wniosku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-261">
          <u xml:id="u-261.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-261.1" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-261.2" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 55, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk? (187)</u>
          <u xml:id="u-261.3" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest przeciw? (15)</u>
          <u xml:id="u-261.4" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (52) Stwierdzam, że poprawka dotycząca art. 55 została przyjęta przez Sejm.</u>
          <u xml:id="u-261.5" who="#TadeuszFiszbach">To wszystko, pani poseł?</u>
          <u xml:id="u-261.6" who="#komentarz">(Poseł Dobrochna Kędzierska-Truszczyńska: Tak)</u>
          <u xml:id="u-261.7" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję pani poseł sprawozdawcy i przystępu jemy do głosowania nad całością projektu ustawy. Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o radiofonii i telewizji w brzmieniu proponowanym przez Komisję Kultury i Środków Przekazu oraz Komisję Ustawodawczą, wraz z przyjętymi poprawkami, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk? (219) Kto jest przeciw? (14)</u>
          <u xml:id="u-261.8" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (30) Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o radiofonii i telewizji.</u>
          <u xml:id="u-261.9" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 7 porządku dziennego: Przedstawiony przez Komisję Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów projekt uchwały w sprawie powszechnego wprowadzenia indywidualnego rozliczania ilości dostarczanej energii cieplnej (druk nr 1024).</u>
          <u xml:id="u-261.10" who="#TadeuszFiszbach">Projekt uchwały został posłankom i posłom doręczony.</u>
          <u xml:id="u-261.11" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu w celu przedstawienia uzasadnienia posła sprawozdawcę Radosława Gawlika.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-262">
          <u xml:id="u-262.0" who="#RadosławGawlik">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! W imieniu Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz międzykomisyjnego zespołu do spraw polityki energetycznej chciałbym przedstawić projekt uchwały Sejmu w sprawie powszechnego wprowadzenia indywidualnego rozliczania ilości dostarczanej energii cieplnej.</u>
          <u xml:id="u-262.1" who="#RadosławGawlik">Potrzeba oszczędzania energii cieplnej nie wymaga chyba większego i głębszego uzasadnienia. Krótko chciałem powiedzieć, że oszczędzanie energii ma wpływ na stan i ochronę środowiska w naszym kraju, a konkretnie na zapotrzebowanie na budowę nowych mocy ciepłowniczych, na budowę nowych elektrociepłowni i ciepłowni, a także to postulowane tutaj wprowadzenie indywidualnego rozliczania ilości energii cieplnej może mieć wpływ oczywiście na indywidualnych odbiorców i na to, że stanie się jakby faktem postulat tego, aby indywidualni odbiorcy ponosili koszty rzeczywiście zużytego ciepła i przykłady innych krajów dowodzą, że wprowadzenie takiego rozliczania ilości dostarczanej energii cieplnej przynosi oszczędności od 25 do 40%.</u>
          <u xml:id="u-262.2" who="#RadosławGawlik">To można sobie w prosty sposób przeliczyć, że jeśli zużywa się u nas mniej więcej około 60 mln ton węgla kamiennego na potrzeby ciepłownicze i na potrzeby produkcji energii czy elektrociepłownicze, to te 25% to minimum około 15 mln ton węgla zaoszczędzonego, co się łączy oczywiście z mniejszą ilością siarki, tlenków azotu, pyłów emitowanych przez te zakłady, a także zmniejszeniem ilości na przykład odpadów i potrzeb ich składowania.</u>
          <u xml:id="u-262.3" who="#RadosławGawlik">Dotychczasowe wady systemu, do tych wad należałoby zaliczyć brak automatyzacji sieci ciepłowniczej i węzłów cieplnych, co oznacza potrzebę dużego nakładu środków na ocieplenie w tej chwili budynków, prowadzą do tego, że najprostszą regulacją, jeśli zrobi się za ciepło w mieszkaniach, jest otwarcie okien. I taka automatyzacja, regulacja tego systemu ciepłowniczego musi się oczywiście łączyć z wprowadzeniem indywidualnego rozliczania ciepła. I pkt. 1 przedstawionego przez Komisję Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów projektu uchwały mówi, że musi nastąpić podjęcie kompleksowych działań, zapewniających warunki techniczno-ekonomiczne do przeprowadzenia gruntownej modernizacji czy rekonstrukcji systemów ciepłowniczych i wyposażenia ich właśnie w automatyczną regulację dostaw energii cieplnej.</u>
          <u xml:id="u-262.4" who="#RadosławGawlik">Następną wadą systemu jest na pewno monopolistyczna pozycja elektrociepłowni i przedsiębiorstw ciepłowniczych i wynikający z tego np. zbyt wysoki udział składników stałych w cenie energii cieplnej. Te składniki stałe sięgają 80%, co oznacza, że właściwie te 20%, zbywające, to można byłoby zaoszczędzić, a zakłady ciepłownicze, elektrociepłownie zabezpieczają się w ten sposób, że niezależnie właściwie od pogody, niezależnie od surowości zimy, niezależnie od, właśnie, oszczędności odbiorców i tak swoje 80% otrzymują. Czyli ta proporcja powinna być zmieniona na mniej więcej odwrotną — 30 do 70 czy 40 do 60, jeśli chodzi o te składniki stałe i zmienne.</u>
          <u xml:id="u-262.5" who="#RadosławGawlik">Dalej, ta monopolistyczna pozycja rzutuje także na narzucanie warunków umów i cen, a także na sprawę właśnie skandaliczną, na którą starałem się zwrócić uwagę także w swojej interpelacji, rozliczania cen energii cieplnej od metra kwadratowego. System do tej pory utrzymywany polegał na tym, że właściwie odbiorcy płacą od metra kwadratowego, i to jest cena regulowana, czyli urzędowa, natomiast zakłady ciepłownicze są rozliczane w cenach umownych i cała nadwyżka jest dopłacana z budżetu państwa. Jeśli dodać do tego brak skutecznego nadzoru nad tymi dopłatami, to trzeba powiedzieć, że tutaj jest olbrzymie źródło marnowania publicznych środków. Taka jest moja opinia i na to wskazywałem w swojej interpelacji.</u>
          <u xml:id="u-262.6" who="#RadosławGawlik">I wreszcie istnieje argument społeczny związany z podwyżkami. Ostatnio byliśmy świadkami i doświadczyliśmy kolejnej podwyżki cen energii cieplnej. I muszę powiedzieć — i tutaj zacytować stanowisko rady Unii Demokratycznej, która także w tej sprawie zabrała głos pisząc, że rząd planując podwyżki przerzuca na obywateli koszty nieefektywności, organizacyjne i techniczne, oraz przestarzałego systemu regulowania cen i nadzoru nad przedsiębiorstwami — że likwidacja subwencjonowania cen energii jest niezbędna, lecz powinna nastąpić równolegle z przyjęciem i ogłoszeniem przez rząd programu powszechnego wprowadzenia indywidualnej regulacji i rozliczania dostarczanej energii cieplnej. I to wydaje się kluczem do zgody na to, aby ceny energii cieplnej do roku 1993, a tak to jest mniej więcej planowane, doszły do poziomu światowego, to że równolegle jakby z rezygnacją z subwencji do cen energii, co do których już się wszyscy zgadzają, że to musi nastąpić, ale musi być wprowadzony program, który postulujemy w tej uchwale, program opomiarowania, program regulacji i program indywidualnego rozliczania cen energii, aby każdy odbiorca miał świadomość, że płaci więcej, ale płaci przynajmniej za tę energię, którą rzeczywiście zużywa, a nie za całe marnotrawstwo, które np. w systemie tkwi, bo nie jest wyposażony w automatyczną regulację.</u>
          <u xml:id="u-262.7" who="#RadosławGawlik">I chciałbym tylko na koniec jeszcze, żeby nie przedłużać uzasadnienia, poprosić o autopoprawkę. W uzgodnieniu z przewodniczącym Między komisyjnego Zespołu ds. Polityki Energetycznej prof. Bilińskim, ponieważ zakładaliśmy, że uchwała wejdzie wcześniej, proponuję aby termin, w którym Sejm będzie oczekiwał od rządu przedłożenia stanowiska w tej sprawie, przedłużyć o miesiąc z 30 września do 15 października br. Wydaje się, że to jest termin wystarczający, nawet w tym gorącym okresie, do tego, aby zająć stanowisko w sprawie postulowanego tutaj powszechnego wprowadzenia indywidualnego rozliczania ilości dostarczanej energii cieplnej. Proszę Wysoką Izbę o poparcie przedstawionego projektu uchwały.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-263">
          <u xml:id="u-263.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-263.1" who="#TadeuszFiszbach">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-263.2" who="#TadeuszFiszbach">Mam tylko jedno zgłoszenie do dyskusji, po jej zakończeniu będziemy głosowali. Proszę o włączenie gongu wzywającego na salę obrad.</u>
          <u xml:id="u-263.3" who="#TadeuszFiszbach">Proszę posła Tadeusza Bilińskiego z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-264">
          <u xml:id="u-264.0" who="#TadeuszBiliński">Panie Marszałku! Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Jednym z niewątpliwie najistotniejszych problemów społeczno-gospodarczego rozwoju kraju jest problem zabezpieczenia energetycznego, to jest problem zapewnienia właściwych dostaw energii i paliw na potrzeby gospodarki narodowej, jak również dla całego społeczeństwa. Choć dzisiaj problem ten nie jest problemem pierwszoplanowym, to należy jeszcze pamiętać, że nie tak dawno wobec braku dostaw energii i paliw występowały liczne przypadki strat gospodarczych, a także uciążliwości dla społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-264.1" who="#TadeuszBiliński">Potrzeby energetyczne gospodarki i społeczeństwa powinny być zaspokajane nie tylko przez odpowiednie dostawy energii, paliw, przez właściwy rozwój energetyki, ale także, a może nawet przede wszystkim przez racjonalizację użytkowania energii i paliw we wszystkich działach gospodarki, w sferze usług i u wszystkich odbiorców. Doświadczenia bowiem wskazują, że najtańszym, a przy tym bardziej czystym ekologicznie sposobem pozyskiwania energii jest racjonalizacja.</u>
          <u xml:id="u-264.2" who="#TadeuszBiliński">Ogólnoświatowy kryzys w 1974 r. był dla wielu, a może nawet dla wszystkich państw zachodnich silnym, mocnym, twórczym bodźcem do daleko idących oszczędności energii. Efekty w stosunkowo krótkim czasie były znaczące — w okresie 1984–1987 nastąpiło zmniejszenie energochłonności dochodu narodowego o ponad 20%. Natomiast w naszym kraju niewiele zrobiono. Gospodarka ciągle jest bardzo energochłonna, dwu, trzykrotnie bardziej energochłonna niż krajów zachodnich. W ostatnich latach energochłonność nie tylko nie maleje, ale, niestety, z przykrością trzeba stwierdzić, że wzrasta, najwyższy więc czas przełamać tę tendencję.</u>
          <u xml:id="u-264.3" who="#TadeuszBiliński">Jednym z największych użytkowników energii jest gospodarka komunalna. Według przybliżonych ocen, na ogrzewanie obiektów i przygotowanie ciepłej wody przeznacza się 35% energii pierwotnej zużywanej w kraju, a więc blisko 60 mln ton paliwa umownego. To nadmierne zużycie energii cieplnej wynika z wielu przyczyn. Do tych szczególnie istotnych należy zaliczyć stosowanie zryczałtowanych opłat poboru energii oczywiście wobec braku indywidualnego rozliczania ilości pobranej energii cieplnej. Wiadomo powszechnie już od dawna, że zużycie energii cieplnej, to jest energii grzewczej, ciepłej wody spada znacznie po wprowadzeniu pomiarów użytkowanej energii. Dokumentują to liczne badania i długoletnie już doświadczenia. W wysoko uprzemysłowionych krajach zachodnich już dawno osiągnięto znaczące oszczędności. Wynika to z prostej przyczyny. Rachunek za energię cieplną oparty na pomiarze jej zużycia zawsze motywuje użytkownika do rozważnego korzystania z ogrzewania i ciepłej wody. Świadomość, że oszczędzając energię cieplną uzyskuje się korzyści ekonomiczne stanowi podstawę do zmiany dotychczasowych zachowań, do eliminacji beztroskiego użytkowania energii cieplnej, do eliminacji złych nawyków.</u>
          <u xml:id="u-264.4" who="#TadeuszBiliński">Nawoływania, aby zmniejszyć ogrzewanie, by ograniczyć użytkowanie ciepłej wody w imię oszczędności węgla, lasów nie mają siły przekonywania. Natomiast siłę przekonywania mają rachunki, mają pomiary zużytego ciepła, dają one bowiem możliwość świadomego kształtowania wydatków na energię cieplną, co w efekcie prowadzi zazwyczaj do znacznych oszczędności, dają także poczucie satysfakcji dostosowania swoich potrzeb do możliwości. Pomiary ciepła są także podstawą do sprawiedliwego podziału kosztów. Badania wykazały, że zużycie energii cieplnej w bardzo podobnych, a nawet w identycznych sytuacjach, warunkach, może różnić się znacznie — niektórzy zużywają dwu-, trzykrotnie więcej ciepła niż inni. Jeśli natomiast chodzi o zużycie ciepłej wody, różnice są na ogół znacznie większe. Niektórzy „nałogowcy” zużywają ciepłej wody i 8 razy więcej niż bardziej oszczędni. Istnieją więc ze wszech miar uzasadnione podstawy, aby wprowadzić powszechne pomiary zużycia energii. Jest to uzasadnione gospodarczo i społecznie, prowadzi do znaczących oszczędności energii cieplnej, ale prowadzi także do sprawiedliwego podziału kosztów.</u>
          <u xml:id="u-264.5" who="#TadeuszBiliński">Oszczędności wynikające z wprowadzenia pomiarów zużycia energii cieplnej sięgają 25%, a nawet często i więcej. Świadczą o tym bardzo liczne dotychczasowe doświadczenia. Doświadczenia te wskazują, że oszczędności z tytułu indywidualnego rozliczania poboru energii cieplnej są większe niż oszczędności uzyskane poprzez wzrost cen zużytej energii cieplnej, ponadto te pierwsze są trwałe, te drugie na ogół tylko okresowe. Stwierdzono, że proces ten jest procesem ciągłym, choć w pierwszym okresie uzyskujemy stosunkowo największe efekty.</u>
          <u xml:id="u-264.6" who="#TadeuszBiliński">Na wielkość oszczędności istotnie wpływa także czynnik psychologiczny, świadczą o tym liczne czy nawet bardzo liczne doświadczenia. O jednym z takich doświadczeń, w skrócie, chciałbym Wysoką Izbę poinformować. Badania zostały przeprowadzone w Szwecji, a celem ich było ustalenie komfortu cieplnego. Przygotowano specjalne atelier wyposażone tylko w biurko i pokrętło do ustalenia temperatury otoczenia. Poddano badaniom ponad tysiąc osób. Każdy w sposób zupełnie nieograniczony ustalał swój własny komfort cieplny. Jak należało się spodziewać, komfort cieplny dla każdej z tych osób był inny, oczywiście inny dla osób starszych, inny dla osób młodszych, inaczej odbierają komfort cieplny mężczyźni, inaczej kobiety, ale w tych stwierdzeniach nie było żadnych rewelacji. Natomiast istotna była druga część badania. Przeprowadzono te same badania, na tej samej populacji, w tym samym pomieszczeniu, tylko oprócz pokrętła, którym regulowano temperaturę był wskaźnik, ile to kosztuje. I okazało się, że po tych badaniach komfort cieplny jest zależny od kosztów — na ogół o 2–3 stopnie niżej każdy odczuwał komfort cieplny.</u>
          <u xml:id="u-264.7" who="#TadeuszBiliński">Uznając w pełni potrzebę rozliczania rzeczywistego zużycia energii cieplnej w budownictwie mieszkaniowym podjęto już w kraju działania na rzecz technicznego i organizacyjnego przygotowania wprowadzenia pomiarów ciepła, ale, niestety, tylko w odniesieniu do nowej substancji, do nowych inwestycji. Wydano odpowiednie podstawy prawne, zalecono, by w każdym projektowanym budynku przewidzieć możliwość zastosowania urządzeń do pomiaru ilości dostarczanej energii cieplnej. Od 1 stycznia 1992 r. przewiduje się oddawanie nowych budynków mieszkalnych z węzłami cieplnymi wyposażonymi w liczniki ciepła.</u>
          <u xml:id="u-264.8" who="#TadeuszBiliński">Pomijając jednakże starą substancję mieszkaniową, istniejące już budynki, efekty będą znikome, mało znaczące w ogólnym bilansie energetycznym. Na znaczące efekty trzeba byłoby czekać dziesiątki lat. Ponadto pominięcie istniejących budynków podłączonych do tych samych kolektorów cieplnych i odkładanie na późniejsze, lepsze czasy jest działaniem nieracjonalnym. Już dzisiaj powinna nam przyświecać tzw. opcja zerowa, nic więcej energii dla gospodarki komunalnej. Nowe budynki cieplne powinniśmy ogrzewać energią zaoszczędzoną w istniejącej substancji budowlanej. Taka właściwie droga przeobrażeń jakościowych powinna być dominująca. Dlatego też w imieniu Między komisyjnego Zespołu ds. Polityki Energetycznej Kraju zwracam się do Wysokiej Izby z serdeczną prośbą o poparcie uchwały w sprawie powszechnego wprowadzenia indywidualnego rozliczania ilości dostarczanej energii cieplnej.</u>
          <u xml:id="u-264.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-265">
          <u xml:id="u-265.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-265.1" who="#TadeuszFiszbach">Chciałbym zapytać, czy jeszcze ktoś pragnie zabrać głos w dyskusji? Czy byłyby ponadto jeszcze zgłoszenia kolejne?</u>
          <u xml:id="u-265.2" who="#TadeuszFiszbach">Proszę pana posła o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-266">
          <u xml:id="u-266.0" who="#MirosławNowakowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wszystko to, co panowie przedmówcy powiedzieli o uchwale, godne jest poparcia, ale chciałem zwrócić uwagę, że nie wskazano na sposób realizacji tego. Ponieważ sytuacja finansowa kraju jest, jak wszyscy wiemy, trudna, wydaje mi się, że trzeba by się zwrócić w tym wypadku do społeczeństwa, a przede wszystkim taką legislację zrobić, żeby społeczeństwo mogło to skonsumować. Dlatego jeszcze raz, gdyż na ten temat wspominałem w momencie, kiedy żeśmy opracowywali i przedkładali Wysokiej Izbie projekt ustawy o podatku od osób fizycznych, zwracam się za apelem do rządu, żeby wykorzystał to upoważnienie, jakie wprowadziliśmy do tej ustawy, żeby skorzystał z tego zapisu i wprowadził możliwość odliczania od podstawy opodatkowania wydatków ponoszonych przez społeczeństwo na budowę liczników, które pozwoliłyby na indywidualne mierzenie, a tym samym i oszczędzanie energii cieplnej.</u>
          <u xml:id="u-266.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-267">
          <u xml:id="u-267.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi za zabranie głosu w dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-267.1" who="#TadeuszFiszbach">Czy jeszcze ktoś pragnie zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-267.2" who="#TadeuszFiszbach">Zgłoszeń nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-267.3" who="#TadeuszFiszbach">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-267.4" who="#TadeuszFiszbach">Sejm powróci do głosowania projektu uchwały.</u>
          <u xml:id="u-267.5" who="#TadeuszFiszbach">Proponuję, abyśmy przystąpili do rozpatrzenia punktu 8 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (druki nr 1021 i 1061).</u>
          <u xml:id="u-267.6" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji, panią poseł Marię Stolzman.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-268">
          <u xml:id="u-268.0" who="#MariaStolzman">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Komisja Nadzwyczajna do rozpatrzenia niektórych ustaw gospodarczych, niektórych inicjatyw ustawodawczych przedstawia sprawozdanie i wniosek o przyjęcie przez Wysoką Izbę zgłoszonych jako wniosek rządowy, jako inicjatywa rządowa, poprawek do ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.</u>
          <u xml:id="u-268.1" who="#MariaStolzman">Ustawa, Chciałam od razu uprzedzić ewentualne tutaj uwagi, ustawa jest stara, ma różne archaizmy, niemniej prace nad nową ustawą są w trakcie, a w tej chwili drobna bardzo korekta tej ustawy ma na celu przeciwdziałanie nielegalnemu handlowi alkoholem przez drobnych handlarzy, głównie przyjeżdżające z zagranicy osoby, które w ten sposób u nas zarabiają pieniądze.</u>
          <u xml:id="u-268.2" who="#MariaStolzman">Ze statystyk 1990 r., chciałabym przedstawić dane dostarczone mi przez Ministerstwo Sprawiedliwości, wynika, że w 1990 r. osądzono za przestępstwa w stosunku do tej ustawy 2645 osób, z tego 2154 osoby skazano. W tej liczbie skazanych na ograniczenie wolności było 92 osoby, na samoistną karę grzywny — 1981 osób, na karę pozbawienia wolności — 62 osoby. Dlaczego przytaczam te dane? Proszę państwa, wynika z nich, że skazanie osoby, która nie jest obywatelem polskim, przebywa na terenie naszego kraju bardzo krótko, jest prawie wykluczone, bo po prostu zanim dojdzie do całej procedury sądowej, to taka osoba kraj opuszcza. Wiemy, że dzisiaj te sprawy handlu alkoholem, szczególnie przez obywateli naszego wschodniego sąsiada, tworzą dość poważną pozycję alkoholu na rynku.</u>
          <u xml:id="u-268.3" who="#MariaStolzman">Treść zasadnicza ustawy zasadza się na tym, że przestępstwo, to co było do tej pory ustawą nowelizowaną określane jako przestępstwo, ma się traktować jako wykroczenie. Chodzi po prostu o to, żeby można było zareagować od razu, nawet na ulicy, na targu w sposób taki, że kto się takiego czynu niedozwolonego dopuszcza, płaci po prostu grzywnę, a nie uruchamiać całej procedury, której wymaga określenie tego jako przestępstwa. Reszta artykułów w tej krótkiej ustawie ma już charakter czysto porządkowy.</u>
          <u xml:id="u-268.4" who="#MariaStolzman">Komisja wnioskuje o przyjęcie tej noweli ustawy bez żadnych poprawek, w wersji przedstawionej przez stronę rządową.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-269">
          <u xml:id="u-269.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję pani poseł sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-269.1" who="#TadeuszFiszbach">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-269.2" who="#TadeuszFiszbach">Mam dwa zgłoszenia do dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-269.3" who="#TadeuszFiszbach">Bardzo proszę o zabranie głosu posła Władysława Serafina z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej. Kolejnym mówcą będzie pani poseł Marianna Borawska.</u>
          <u xml:id="u-269.4" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o wyłączenie gongu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-270">
          <u xml:id="u-270.0" who="#WładysławSerafin">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W ramach nowelizowanej ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi chciałem wnieść o wykreślenie z tej ustawy art. 12 w całości, który mówi o tym, że minister rynku wewnętrznego określa w drodze rozporządzenia liczbę punktów sprzedaży napojów alkoholowych o zawartości powyżej 4,5% alkoholu na ternie kraju i dalej wojewoda, dalej burmistrz, wójt itd. itd. na terenach swojej działalności.</u>
          <u xml:id="u-270.1" who="#WładysławSerafin">Uzasadniam to, Wysoka Izbo, tym, że to co się dzieje z tym racjonowaniem punktów sprzedaży, punktów alkoholowych na terenach gmin, miast, województw jest zaprzeczeniem powagi autorytetu demokracji, porządku, ładu w państwie, rodzi ogromną korupcję, rodzi ogromne nadużycia. A w państwie rynku, w państwie swobody gospodarczej, w państwie, w którym trzeba uczyć również kultury nie poprzez zakazy a poprzez dostępność pewnych form, dziś, kiedy mamy do czynienia z wieloma różnego rodzaju napitkami i trunkami, limitowanie tego typu punktów sprzedaży powoduje dramatyczne w niektórych gminach i miastach konflikty, które burzą działalność rad samorządu terytorialnego. Szerzy się korupcja, łapownictwo z tego tytułu. Ilość chętnych przekracza kilkakrotnie ilość posiadanych zgodnie z ustawą zezwoleń w ręku burmistrza czy wójta. W związku z tym, biorąc to wszystko pod uwagę, nie używając więcej argumentów, wnosiłbym, aby Wysoka Izba chciała ten artykuł skreślić, żeby nie komplikować tego życia społecznego.</u>
          <u xml:id="u-270.2" who="#WładysławSerafin">Jednocześnie powoduje to, że wielu wójtów odbiera i odebrało zezwolenia na prowadzenie działalności tego typu spółdzielniom, gminnym spółdzielniom szczególnie na terenach wiejskich, przekazując to w ręce prywatnego biznesu gospodarczego, który przechwytuje całość zysku związanego z obrotem alkoholem. A w związku z tym na równych prawach, na równych zasadach każdy obywatel prowadzący działalność gospodarczą i każdy podmiot w ramach zdrowej i racjonalnej konkurencji powinien mieć prawo dostępu do tego typu działalności.</u>
          <u xml:id="u-270.3" who="#WładysławSerafin">Myślę, że to co proponuję nie grozi nam zalewem alkoholu. Odpowiedź na taki zarzut może być tylko jedna — kto ma kupić to kupi, kto ma wypić to wypije. Chodzi o to, żebyśmy my uporządkowali w ramach demokracji ten jeden element demokracji. Jeżeli mówimy, że państwo odchodzi od racjonowania, to ja właśnie tego odejścia się domagam, tym bardziej że ten pomysł jest zaczerpnięty z ustawy, która powstała w 1982 r., i o której się mówi jaka o ustawie okresu stanu wojennego. W związku z tym mam nadzieję, że Wysoka Izba mój wniosek przyjmie.</u>
          <u xml:id="u-270.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-271">
          <u xml:id="u-271.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-271.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu panią poseł Mariannę Borawską z Poselskiego Klubu Pracy. Kolejnym mówcą będzie poseł Stefan Ryder.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-272">
          <u xml:id="u-272.0" who="#MariannaBorawska">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Do najgroźniejszych skutków związanych z wielkim napływem alkoholu do Polski, o czym nieraz słyszeliśmy na tej sali, należy zaliczyć, obok ogromnych strat w budżecie państwa, nieobliczalne straty społeczne, moralne i zdrowotne narodu.</u>
          <u xml:id="u-272.1" who="#MariannaBorawska">Przed chwilą mój przedmówca powiedział na temat ustawy z 1982 r. Niestety, wielu lekarzy, pełnomocników do spraw zwalczania alkoholizmu, podobnie jak przedstawicieli policji, którzy mają z tym do czynienia stwierdza, że bardzo przeszkadzało w konsekwentnym zwalczaniu i zapobieganiu alkoholizmowi deprecjonowanie na każdym szczeblu i w różnych miejscach tej właśnie ustawy o trzeźwości i zwalczaniu alkoholizmu z 26 października 1982 r., chociaż w miejsce tej krytykowanej nie przygotowano i nie wprowadzono żadnej lepszej.</u>
          <u xml:id="u-272.2" who="#MariannaBorawska">Tymczasem, według ocen specjalistów i lekarzy odpowiedzialnych za organizację leczenia i przeciwdziałania alkoholizmowi jest to ustawa całościowo dobrze przygotowana, ale oczywiście warunkiem jej realizacji jest systematyczna kontrola, konsekwentne wyciąganie wniosków wobec podmiotów, które nie przestrzegają obowiązujących ustawowych zapisów, jest wreszcie elastyczne dostosowywanie przestarzałych regulacji nie dostosowanych do aktualnych uwarunkowań.</u>
          <u xml:id="u-272.3" who="#MariannaBorawska">W tym właśnie kontekście dostosowywania do aktualnej rzeczywistości niezwykle ważne jest zastąpienie w art. 1 ust. 2 pojęcia „przestępstwo” proponowanym wyrazem „wykroczenie”, bo, jak stwierdzają ludzie bezpośrednio włączeni w tę konkretną, codzienną walkę z alkoholizmem, umożliwi to, bez zbędnego procesu dochodzeniowego, natychmiastowe karanie, doprowadzanie i przyspieszanie postępowania za konkretne czyny, na których sprawca został przyłapany.</u>
          <u xml:id="u-272.4" who="#MariannaBorawska">Przypuszczam, że w wielu województwach, podobnie jak w moim, takich kobiet, mężczyzn sprzedających od szóstej rano na targowiskach miejskich, na ulicach alkohol odmierzany brudnymi szklankami z butelki chowanej w torbie jest, niestety, setki, jak również cudzoziemców, którzy bez zezwoleń sprzedają ogromne ilości alkoholu, a których w świetle wprowadzonej zmiany będzie można doraźnie, szybko karać, konfiskując przy tym posiadany alkohol. Jednakże policjanci odpowiedzialni za zwalczanie tego rodzaju przestępczości zwracają uwagę na konieczność dokonania dalszych zmian, np. w art. 43 ust. 3, żeby spożywający lub kupujący alkohol nie był traktowany jak sprawca wykroczenia i żeby nie podlegał karze, bo często zdarza się, że jest to niezawiniony czyn, gdyż np. ostatnio bardzo wiele punktów sprzedaży owoców, warzyw otrzymało zezwolenia na sprzedaż alkoholu, podobnie małych sklepików, budek, których obfitość obserwujemy w całej Polsce. I właściwie kupujący nie ma zupełnie pojęcia, że dokonuje transakcji, która z punktu widzenia prawa jest niedozwolona, bo właściciel nie ma zezwolenia. Ponadto taki uczestnik transakcji kupna mógłby być wykorzystywany jako świadek, co również przyspieszyłoby orzeczenie winy. Dlatego na podstawie, jak powiadam, wniosków przedstawicieli komendy wojewódzkiej, którzy są kompetentni w tych sprawach, proponuję rozważenie możliwości skreślenia w art. 43 ust. 3 słów: „kto nabywa lub spożywa napoje alkoholowe w miejscach nielegalnej sprzedaży, albo spożywa napoje alkoholowe przyniesione przez siebie lub inną osobę w miejscach wyznaczonych do ich sprzedaży lub podawania, podlega karze ograniczenia wolności do 3 miesięcy lub grzywny”. Kolejną przeszkodą w konsekwentnym zwalczaniu alkoholizmu jest uniemożliwienie trybu przyspieszonego w przypadkach takich, jeśli np. zatrzymany mówi, że leczy się u psychiatry. Należałoby koniecznie do minimum ograniczyć te przeszkody w odpowiednich zapisach.</u>
          <u xml:id="u-272.5" who="#MariannaBorawska">Nieskutecznym hamulcem zniechęcania do handlu alkoholem jest także ograniczenie grzywny do 1 mln zł. Kiedy w grę wchodzą całe transporty samochodowe z nielegalnie sprzedawanym alkoholem, należałoby bezwzględnie podwyższyć górną granicę sumy grzywny, ponieważ 1 mln zł jest wówczas niemalże symboliczną sumą.</u>
          <u xml:id="u-272.6" who="#MariannaBorawska">Ludzie bezpośrednio stykający się z winnymi nadużyć widzą także konieczność jak najszybszej zmiany w kodeksie karnym art. 146 i 147 — umożliwienia natychmiastowego egzekwowania odpowiedzialności za wykroczenia w przypadku stwierdzenia stanu nietrzeźwości, np. u maszynistów, konduktorów, kierowców, pracujących przy prowadzeniu pojazdów, nawet jeśli nie nastąpił jeszcze żaden wypadek, ale zagraża to bezpieczeństwu innych.</u>
          <u xml:id="u-272.7" who="#MariannaBorawska">Popierając wprowadzenie zgłoszonych dzisiaj zmian do ustawy, zgłaszam potrzebę tych dalszych nowelizacji, na które zwróciłam uwagę w związku z konsultacjami przeprowadzonymi na ten temat.</u>
          <u xml:id="u-272.8" who="#MariannaBorawska">Na zakończenie pragnę dodać, że lekarze pełnomocni odpowiedzialni za organizację działań mających na celu zwalczanie alkoholizmu i zapobieganie mu, przywiązują ogromną wagę, mówię to na przykładzie mojego województwa słupskiego, do przygotowywanych przez gminy konkretnych programów profilaktycznych do spraw zapobiegania i leczenia alkoholizmu, ponieważ jest to warunkiem otrzymania środków z resztek funduszu przeciwalkoholowego, którym dysponuje resort, ale przeznaczy je na określone celowe działania.</u>
          <u xml:id="u-272.9" who="#MariannaBorawska">Kończę więc apelem do władz gmin na terenie całej Polski o przygotowanie takich programów, umożliwienie i otoczenie opieką klubów anonimowych alkoholików na przykład i widzenie w tych trudnych czasach realnych możliwości działań na rzecz trzeźwości społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-272.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-273">
          <u xml:id="u-273.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję pani poseł za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-273.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Stefana Rydera z Parlamentarnego Klubu Ekologicznego. Kolejnym mówcą będzie poseł Wiktor Dys-Kulerski z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna.</u>
          <u xml:id="u-273.2" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-274">
          <u xml:id="u-274.0" who="#StefanRyder">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Chciałbym zgłosić wniosek formalny o wykreślenie z ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi art. 44, który mówi: „Kto wbrew szczególnemu obowiązkowi nadzoru dopuszcza do sprzedawania, podawania i spożywania napojów alkoholowych na terenie zakładu pracy, jak również powziąwszy wiadomość o sprzedawaniu, podawaniu lub spożywaniu na terenie zakładu pracy takich napojów nie podejmie prawem przewidzianego postępowania, podlega karze pozbawienia wolności do lat 2, ograniczenia wolności albo grzywny”.</u>
          <u xml:id="u-274.1" who="#StefanRyder">Wysoki Sejmie! W świetle złagodzenia karania wykroczeń czy, jak dotychczas określano w ustawie, przestępstw polegających na sprzedawaniu i podawaniu napojów alkoholowych, gdy to jest zabronione, tak i karanie kierowników zakładów pracy za to, że nie zareagowali w czasie, jest również anachronizmem. Jest to jeszcze jeden z przepisów z poprzedniej epoki, kiedy każdy kierownik zakładu pracy miał być pomocnikiem milicji.</u>
          <u xml:id="u-274.2" who="#StefanRyder">Chciałbym się tutaj w uzasadnieniu powołać również na Kodeks pracy art. 94 o obowiązkach zakładu pracy, który mówi, że: ust. 3 — zakład pracy zapewni przestrzeganie porządku i dyscypliny pracy; ust. 4 — zapewni bezpieczne i higieniczne warunki pracy; ust. 2 — zakład pracy jest zobowiązany organizować pracę w sposób zapewniający pełne wykorzystanie czasu pracy, jak również osiąganie przez pracowników wysokiej wydajności i należnej jakości pracy. Już te przepisy mówią o tym, co kierownik zakładu pracy powinien zrobić, jeżeli stwierdzi, że ktoś na terenie zakładu pracy pije, podaje lub sprzedaje napoje alkoholowe. Również art. 234 Kodeksu pracy mówi, że kierownik zakładu pracy ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie i art. 283 Kodeksu pracy mówi, że kto kierując zakładem pracy lub zespołem pracowników albo działając w imieniu kierownika zakładu pracy nie przestrzega przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, podlega karze grzywny do 50 tys. zł, to zostało już przez nas zmienione.</u>
          <u xml:id="u-274.3" who="#StefanRyder">Wysoki Sejmie! Myślę, że kierownik zakładu pracy powinien kierować się przede wszystkim dobrem zakładu pracy i pracowników i w związku z tym ścigać wykroczenia alkoholowe na terenie swojego zakładu nie z obawy przed karą, ale w trosce o dobro zakładu pracy i pracowników. Dlatego też proszę Wysoką Izbę o zaakceptowanie mego wniosku. Gdyby ten wniosek nie przeszedł, proponuję wykreślić przynajmniej w art. 44 stwierdzenia” pozbawienia wolności do lat 2” i „ograniczenia wolności”, wtedy zostałaby tylko kara grzywny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-275">
          <u xml:id="u-275.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi za zabranie głosu w dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-275.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Wiktora Dys-Kulerskiego z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna. Kolejnym mówcą będzie pani poseł Teresa Woźniak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-276">
          <u xml:id="u-276.0" who="#WiktorDysKulerski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nie raz miałem okazję wysłuchiwać wystąpień posła Serafina, cenię je sobie, bo były na ogół bardzo oryginalne, czasem sięgające granic absurdu. Jednak to ostatnie wystąpienie stało się w sposób nie zamierzony — mam nadzieję, że w sposób nie zamierzony — właściwie autokarykaturą czy karykaturą poprzednich wystąpień.</u>
          <u xml:id="u-276.1" who="#WiktorDysKulerski">Chcę zwrócić uwagę państwa, że napoje alkoholowe są traktowane przez Światową Organizację Zdrowia podobnie jak narkotyki, jako środki powodujące uzależnienie i pociągające za sobą destrukcję indywidualną, autodestrukcję i destrukcję społeczną. I w sposób zupełnie dla mnie niewytłumaczalny słuchałem tych słów, nie umiem sobie wytłumaczyć, co je podyktowało. Dlatego też chcę zaproponować posłowi Serafinowi i tym wszystkim, którym przyszłoby do głowy traktować te słowa poważnie, pewną konsekwencję. Jeśli tak byśmy mieli myśleć i takie zasady i argumenty stosować do napojów alkoholowych, to proszę o konsekwencję. Zastosujemy je konsekwentnie, bo wszystkie doskonale nadają się do tego, również do narkotyków, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-276.2" who="#WiktorDysKulerski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nie zgłaszam wniosku przeciwnego z jednej tylko przyczyny, dlatego że nie wyobrażam sobie, żeby ktokolwiek poważnie potraktował wniosek posła Serafina.</u>
          <u xml:id="u-276.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-277">
          <u xml:id="u-277.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-277.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu panią poseł Teresę Woźniak z Poselskiego Klubu Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-278">
          <u xml:id="u-278.0" who="#TeresaWoźniak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ja również z repliką wobec wypowiedzi pana posła Serafina. Powiem zapewne to samo, co mój przedmówca, ale nigdy za dużo mówienia o patologii społecznej, jaką jest alkoholizm i skutki spożywania alkoholu. Pan poseł Serafin posługiwał się takimi słowami, jak dramat, demokracja, mówił o sprawiedliwości. Dramat wynikający z używania narkotyku, jakim jest alkohol, to skutki zdrowotne i społeczne o zasięgu ogólnokrajowym. Jest to problem, który dotyczy całego świata. Jako lekarz po raz kolejny w tej Izbie informuję, że na wielkość spożycia alkoholu w sposób wprost proporcjonalny wpływa dostępność jego zakupu. Wiem, że wielu osobom, które rozpoczęły nową działalność gospodarczą w tejże niby rynkowej naszej gospodarce, bardzo zależy na tym, by otworzyć sklepy z alkoholem, nie bacząc na to, jakie będą tego skutki. Podziwiam odwagę wnioskującego o rozszerzenie sieci sprzedaży każdego, ktokolwiek to zgłosi. Moim zdaniem jest to kompromitacja.</u>
          <u xml:id="u-278.1" who="#TeresaWoźniak">Informuję również Wysoką Izbę, że znane mi są co najmniej trzy wersje nowej ustawy o polityce państwa wobec alkoholu. Moim zdaniem najlepsza jest przygotowana pod kierunkiem pana dr. Melibrudy, a opracowana w ministerstwie zdrowia. Niezrozumiałe jest dla mnie, że do tej pory nie znalazło to wyrazu w projekcie, który byłby przedłożony Sejmowi. Z niecierpliwością nie tylko ja, ale wszyscy, których dotyczą skutki alkoholizmu, na tę ustawę czekają. Sądzę, że po dzisiejszej dyskusji, w tej sprawie również zapanuje świeżość. Czas, by Polska, jak wszystkie cywilizowane kraje tego świata, wprowadziła monopol i kontrolę produkcji i obrotu również alkoholem.</u>
          <u xml:id="u-278.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-279">
          <u xml:id="u-279.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję pani poseł za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-279.1" who="#TadeuszFiszbach">O zabranie głosu ponownie prosił poseł Władysław Serafin z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-279.2" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-280">
          <u xml:id="u-280.0" who="#WładysławSerafin">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Rozumiem te westchnienia, ale pan minister, tzn. sekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej, dał przykład, jak należy wychowywać młodzież w dialogu ze społeczeństwem i demokracji. Najpierw odnosi się do treści moich wystąpień nie mających nic wspólnego z treścią, którą przedstawiłem. Mam prawo wyrazić pogląd negatywny. I ja teraz nie będę opowiadał co myślę o pośle Kulerskim, zachowam to dla siebie.</u>
          <u xml:id="u-280.1" who="#WładysławSerafin">Proszę państwa, po prawej stronie, możecie się umiejętnie bawić, nie ma sprawy, możecie wyjść i zażyć ten narkotyk za chwilę w restauracji, też nie ma sprawy.</u>
          <u xml:id="u-280.2" who="#komentarz">(Głosy z sali: Odebrać głos)</u>
          <u xml:id="u-280.3" who="#WładysławSerafin">Wielu też ten narkotyk zażywa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-281">
          <u xml:id="u-281.0" who="#TadeuszFiszbach">Panie pośle, proszę do rzeczy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-282">
          <u xml:id="u-282.0" who="#WładysławSerafin">Rozumiem, że państwa to podnieca i denerwuje, bo to rzeczywiście temat społecznie bardzo ważny. I jeżeli państwo nie macie kontaktu z wyborcami, to ja na to nie mam wpływu.</u>
          <u xml:id="u-282.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-282.2" who="#WładysławSerafin">Ja realizuję wnioski zgłoszone do mnie przez wiele samorządów, i mam na to dokumenty. Obserwuję, proszę państwa, to co się dzieje w zakresie patologii społecznej, której przejawem jest rozszerzające się łapownictwo itd. itd. I powiedziałem wyraźnie, że moją motywacją jest jedna rzecz, że w państwie odchodzimy od reglamentacji, że każdy kto dysponuje 20 punktami w gminie, a w mojej gminie akurat, w mieście Kłobucku, w Częstochowskiem, w okolicznych gminach mam żywe przykłady interwencji społeczeństwa na to co się dzieje. Jeżeli zostaje 20–30 punktów, a podań jest, proszę państwa, setki, czy dziesiątki, nieunikniona jest w tym momencie konieczność wyboru przez urzędnika samorządowego. Ci ludzie są narażeni na to, że są pod presją taką a nie inną. Ja rozumiem, że państwo nazywacie to patologią społeczną. Natomiast nie zgadzam się, aby przyjąć porównanie pana Kulerskiego, że to samo z narkotykami.</u>
          <u xml:id="u-282.3" who="#komentarz">(Poseł Izabella Sierakowska: Oczywiście, panie pośle.)</u>
          <u xml:id="u-282.4" who="#WładysławSerafin">Nie ma ustawy… Ale pani poseł też użyła określenia „narkotyk”. Jeżeli jest to narkotyk, to jest w powszechnej normalnej dostępnej sprzedaży, natomiast kokainę państwo kupujecie tylko nielegalnie. Więc nie ta skala porównania, proszę państwa,...</u>
          <u xml:id="u-282.5" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-282.6" who="#WładysławSerafin">...więc kto kupuje, to widocznie kupuje, ale nie ma sklepów z kokainą, z morfiną, z innymi elementami, są na to recepty. A w tej chwili ja chcę, żeby receptę w gminie znieść na alkohol, który powoduje korupcję. I tylko to leży u podstaw mojego wnioskowania, że jednocześnie są rozgrywane gry gospodarcze, że się odbiera gminnym spółdzielniom i innym podmiotom zezwolenia, a rozdaje się to w inny sposób.</u>
          <u xml:id="u-282.7" who="#WładysławSerafin">Proszę państwa, uważam, że wniosek ten nie powoduje wzrostu alkoholizmu. No pomyślcie państwo racjonalnie. Jeżeli jest 20 punktów na terenie miasta, to kto ma kupić to kupi, kto ma wypić to wypije — powiedziałem, to nie od ilości punktów zależy, ale to zależy od rozsądku tego parlamentu, czy reforma gospodarcza będzie popierana. To jest element reformy gospodarczej. Dostrzeżcie to państwo. Ja wniosek podtrzymuję.</u>
          <u xml:id="u-282.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-283">
          <u xml:id="u-283.0" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo, jeszcze panią poseł sprawozdawcę poproszę.</u>
          <u xml:id="u-283.1" who="#TadeuszFiszbach">Przepraszam, jest jeszcze jedno zgłoszenie z sali.</u>
          <u xml:id="u-283.2" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-284">
          <u xml:id="u-284.0" who="#JacekKasprzyk">Panie Marszałku! Myślę, że wnioski wywołały bardzo wiele emocji i mają one swoje uzasadnienie i zaprzeczenie. Chciałem zaproponować, ponieważ ta ustawa w praktyce nie sprawdza się, a myślę, że każdy by miał jeszcze wiele uwag, aby ponownie odesłać ją do komisji i rozważyć inne rozwiązania, które mogłyby w sposób rzeczywisty podejść do sprawy i wychowania w trzeźwości, i przeciwdziałania alkoholizmowi, a nie tylko pozostać przy pewnych zapisach, które wzajemnie się wykluczają.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-285">
          <u xml:id="u-285.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-285.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-286">
          <u xml:id="u-286.0" who="#JanKról">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Są takie sytuacje, że jeżeli się jedną cegiełkę czy kartę z pewnej konstrukcji wyciągnie, to cała konstrukcja się wali i można w nieskończoność dyskutować. I ustawa o przeciwdziałaniu alkoholizmowi jest tego przykładem. Otóż jako przewodniczący Komisji Nadzwyczajnej, do której Prezydium Sejmu skierowało nowelę tej ustawy w pewnym szczególnym fragmencie, proponuję i proszę Wysoką Izbę, aby przy tej okazji nie chciała przebudowywać czy zmieniać całej ustawy. Ta ustawa jest zła, tę ustawę trzeba zmienić. Nowy projekt ustawy, a nawet trzy czy ileś jego wersji, jest przygotowywany i po prostu w innym trybie będzie okazja do wielkiej debaty nad sprawami alkoholizmu i ustawą o przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Natomiast w tym konkretnym przypadku w wyniku konkretnej sytuacji zarówno związanej z tym prywatnym importem alkoholu i jego nielegalnym obrotem, jak i z rozprzestrzeniającym się ciągle w Polsce meliniarstwem, istnieje potrzeba wyposażenia organów ścigania w bardziej skuteczne instrumenty dokonywania czy przeprowadzania tego ścigania. I tego tylko dotyczy ta ustawa. Myśmy podczas posiedzenia Komisji Nadzwyczajnej byli świadomi tego wszystkiego, w jakim kierunku w tej chwili dyskusja próbuje się toczyć i boję się, ale z powodów praktycznych, pragmatycznych tej dyskusji, bo jak gdyby nie jest to zasadniczym tematem tego punktu posiedzenia Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-286.1" who="#JanKról">I dlatego zwracam się do Wysokiej Izby o przyjęcie proponowanej wersji sprawozdania, którą pani poseł Stolzman przedstawiła. Może jeszcze ze strony rządu parę słów wyjaśnienia właśnie tej praktycznej, konkretnej sytuacji, z którą mamy do czynienia, bo inaczej po prostu będziemy tutaj wielkie boje toczyli, a myślę, że nie czas w tej chwili na taką debatę.</u>
          <u xml:id="u-286.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-287">
          <u xml:id="u-287.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję posłowi Janowi Królowi za zabranie głosu.</u>
          <u xml:id="u-287.1" who="#TadeuszFiszbach">Czy będą jeszcze zgłoszenia z sali?</u>
          <u xml:id="u-287.2" who="#TadeuszFiszbach">Poproszę panią poseł sprawozdawcę Marię Stolzman o zabranie głosu, następnie panią minister Skórzewską.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-288">
          <u xml:id="u-288.0" who="#MariaStolzman">Proszę państwa, myślę, że tutaj komisja uzyskała zupełnie nie zamierzony efekt w postaci licznych wniosków, które wpłynęły. I chciałabym się najuprzejmiej zwrócić do wszystkich wnioskodawców, żeby byli łaskawi te wnioski wycofać. W tej chwili ustawa nowa, traktująca całościowo zagadnienie przeciwdziałania alkoholizmowi opracowana przez ministerstwo zdrowia, jest w trakcie uzgodnień międzyresortowych. Myślę, że na tle tej dyskusji nad tym projektem będzie możliwość wypowiedzenia wszystkich uwag. Wprowadzanie w tej chwili na sali sejmowej zgłoszonych propozycji, nie dyskutując absolutnie ich słuszności, spowoduje, że tej noweli dzisiaj nie przyjmiemy. Trzeba przecież przejrzeć całą bardzo dużą ustawę, sprawdzić wszystkie powołania w tekście, a to jest kilka godzin pracy.</u>
          <u xml:id="u-288.1" who="#MariaStolzman">Do pana posła Serafina Chciałam osobiście zaapelować, żeby swój wniosek wycofał, ponieważ przyjęcie w tej chwili tej noweli sprzyja interesom rolników. Przecież to chodzi o to, żeby zwalczać ten nielegalny handel w Polsce alkoholem i przecież jest to jak gdyby logiczna konsekwencja całego ciągu ustaw, rozpoczynając od zmian w prawie, w wysokości ceł, tak samo jest cała ustawa. Ona nie ma nic innego na celu niż to, żeby można było szybko reagować na przestępstwa związane z nielegalnym handlem alkoholem zarówno przez handlarzy naszych, krajowych, jak i przez osoby, które przywożą liczne butelki z wódką z zagranicy. O nic innego nie chodzi i chciałabym bardzo serdecznie i uprzejmie zaapelować do wszystkich wnioskodawców, żeby byli uprzejmi swoje wnioski z tej debaty wycofać, bo inaczej tej drobnej noweli po prostu nie przyjmiemy, bo dzisiaj tego nie da się zrobić.</u>
          <u xml:id="u-288.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-289">
          <u xml:id="u-289.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-289.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu panią Jadwigę Skórzewską podsekretarza stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-290">
          <u xml:id="u-290.0" who="#JadwigaSkórzewskaŁosiak">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Rzeczywiście, okazuje się, że ten materiał regulowany ustawą wzbudza kontrowersje. Jest to zupełnie naturalne. Ustawa już u początków jej uchwalania była przedmiotem rozbieżnych ocen. W dalszym ciągu jej rozwiązania są różnie oceniane i dotyczą wielkiej sfery, sfery zdrowia, sfery handlu, sfery zapobiegania patologii społecznej, jak również sfery prawa karnego.</u>
          <u xml:id="u-290.1" who="#JadwigaSkórzewskaŁosiak">Proszę zwrócić uprzejmie uwagę, a co już padło w głosach państwa posłów zabierających głos, o czym powiedziała pani poseł sprawozdawca i mówił pan przewodniczący komisji rozpatrującej tę ustawę, że w zamierzeniu rządu ten projekt miał być szybką reakcją, bardzo wąską i dotyczącą tylko jednego zjawiska, to znaczy rozprzestrzeniania się w tej chwili w sposób naprawdę duży sprzedaży alkoholu w tzw. handlu ulicznym, między innymi przez cudzoziemców jest to realizowane, że miała to być bardzo wąska nowelizacja dotycząca tylko tego problemu. Jak rozumiem, przysłuchując się tej dyskusji, co do tej kwestii nie ma tutaj żadnych rozbieżności. Państwo akceptujecie rozwiązanie przyspieszenia ścigania tego rodzaju Podsekretarz stanu Skórzewska-Łosiak patologicznych objawów i niedozwolonych tutaj zachowań. Natomiast kontrowersje budzą inne rozwiązania ustawy i nie jest chyba możliwe, żeby w tej chwili je tutaj rozpatrywać. Chciałabym państwu tylko w uzupełnieniu informacji podać, w związku z tymi problemami, które zostały podniesione, że ustawa — szeroka nowelizacja ustawy przygotowana przez ministerstwo zdrowia jest już w końcowym etapie uzgodnień międzyresortowych, a więc w najbliższym czasie będzie skierowana do Rady Ministrów. To po pierwsze.</u>
          <u xml:id="u-290.2" who="#JadwigaSkórzewskaŁosiak">Po drugie, Ministerstwo Sprawiedliwości przygotowuje nowelizację w zakresie wysokości grzywien, a więc również te głosy, które tutaj padły o wysokości grzywien, czy to w postępowaniu przed kolegiami do spraw wykroczeń, czy też za przestępstwa, będą przedłożone Wysokiej Izbie w formie nowelizacji kodeksu karnego, jego części ogólnej. W związku z czym bardzo bym była zobowiązana w imieniu rządu, gdyby zawęzić dyskusję tylko do tych problemów, które są rzeczywiście podniesione w nowelizacji ustawy i umożliwić nowelizację, która w założeniu ma przyspieszyć zwalczanie negatywnego zjawiska, nie zaś procedować nad wszystkimi innymi zawartymi w tej ustawie dobrymi czy złymi rozwiązaniami.</u>
          <u xml:id="u-290.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-291">
          <u xml:id="u-291.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję pani minister za wystąpienie.</u>
          <u xml:id="u-291.1" who="#TadeuszFiszbach">Lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-291.2" who="#TadeuszFiszbach">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-291.3" who="#TadeuszFiszbach">Ponieważ w czasie dyskusji posłowie wnieśli szereg wniosków, a pani poseł sprawozdawca zwróciła się z uprzejmą prośbą do posłów, aby te wnioski wycofali, i potrzeba trochę czasu na zastanowienie się, proponuję, abyśmy głosowanie odłożyli umożliwiając w ten sposób uzgodnienie stanowisk.</u>
          <u xml:id="u-291.4" who="#TadeuszFiszbach">Proponuję, abyśmy przystąpili do rozpatrzenia punktu 9 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Przekształceń Własnościowych, Komisji Zdrowia oraz Komisji Ustawodawczej o poselskim projekcie ustawy o środkach farmaceutycznych, materiałach medycznych, aptekach, hurtowniach i nadzorze farmaceutycznym (druki nr 727 i 1050).</u>
          <u xml:id="u-291.5" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji panią poseł Marię Sielicką-Gracką.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-292">
          <u xml:id="u-292.0" who="#MariaSielickaGracka">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt przedstawić państwu efekt wielomiesięcznej pracy, projekt ustawy o środkach farmaceutycznych i materiałach medycznych, aptekach, hurtowniach i nadzorze farmaceutycznym. Projekt ustawy wniosła Komisja Przekształceń Własnościowych, bo rezygnacja z monopolu państwowych jednostek w obrocie lekiem, po przeprowadzeniu ekspresowej prywatyzacji aptek, ujawniła brak odpowiednich regulacji prawnych w tym zakresie. Należało stworzyć warunki do prowadzenia polityki w zakresie gospodarowania lekiem, zgodnie ze zmieniającymi się warunkami gospodarczymi i zgodnie z przepisami obowiązującymi w tej dziedzinie w krajach Europy Zachodniej. Głównym jednak celem wprowadzonej ustawy jest zagwarantowanie obywatelom, iż lek będący w obrocie w Polsce jest lekiem o odpowiedniej jakości. Ponieważ nie ma w Polsce farmacji weterynaryjnej, na wniosek i po konsultacjach ze środowiskiem weterynarzy w ustawie uwzględniono także obrót środkami farmaceutycznymi stosowanymi wyłącznie u zwierząt, bo przecież nie jest obojętne dla zdrowia ludzi, czym leczone są zwierzęta rzeźne. W myśl zapisów ustawy wszystkie leki znajdujące się w obrocie w Polsce muszą być zarejestrowane zarówno te, które są w Polsce wytwarzane, jak również i importowane. Zarejestrowanie leku ma być gwarancją, że spełnia on wymagania jakościowe. Nad rejestrem czuwa komisja ekspertów, która opracowuje informacje o lekach i aktualizuje spis leków będących w obrocie. Takie rozwiązania odpowiadają kierunkom przyjętym przez Światową Organizację Zdrowia i obowiązują w Europie i w świecie. Umożliwia to prowadzenie określonej polityki w stosunku do leków.</u>
          <u xml:id="u-292.1" who="#MariaSielickaGracka">Wyodrębnienie komisji do spraw rejestracji leków o szerokich uprawnieniach jest rozwiązaniem w Polsce nowym. Nigdy dotąd także nie regulowano ustawowo wymogów jakości, wymogów, jakie należy postawić przed zarejestrowaniem leku. Cały rozdział ustawy jest poświęcony tej sprawie. Wymagania stawiane wytwórcom są tak zapisane, żeby były zgodne z wymaganiami stawianymi wytwórcom w krajach Europy Zachodniej, chociaż na tym etapie nie jesteśmy jeszcze w stanie sprostać wszystkim tym wymaganiom. Natomiast wytwórca musi uzyskać koncesję na produkcję, w której określa się warunki i zasady wytwarzania. Koncesjonowania wymaga także prowadzenie obrotu środkami farmaceutycznymi, czyli prowadzenie hurtowni i aptek.</u>
          <u xml:id="u-292.2" who="#MariaSielickaGracka">Sprawa koncesji była najszerzej dyskutowana w czasie prac komisji i budziła największe kontrowersje. Posłowie przedstawiający wniosek mniejszości do ustawy, opowiadający się po stronie opinii urzędu antymonopolowego i izby gospodarczej, uznali, że koncesje na prowadzenie apteki może uzyskać każdy, kto ma pieniądze. To stanowisko było bardzo wnikliwie analizowane i większość członków komisji była jednak zdania, że gospodarkę lekiem powinna prowadzić grupa zawodowa merytorycznie do tego przygotowana wieloletnimi i kosztownymi studiami. Jest to korzystne nie tylko dla tej grupy zawodowej, ale także dla społeczeństwa, bo tylko konkurencja wśród grupy wykonującej ten sam zawód wymusza podnoszenie kwalifikacji. Argument, że obracając lekiem wzbogacą się tylko farmaceuci upadł także wobec stwierdzenia, że nie ma racjonalnej przesłanki, żeby byli to nie farmaceuci, ale np. inżynierowie czy prawnicy.</u>
          <u xml:id="u-292.3" who="#MariaSielickaGracka">Ustawa była konstruowana w duchu fachowej odpowiedzialności za lek, począwszy od wytwórcy aż do momentu oddania go do rąk pacjentowi. I taką odpowiedzialność za lek może ponieść tylko fachowiec. Dlatego komisja stanęła na stanowisku, że regułą jest wydawanie koncesji aptekarzom, a tylko w szczególnych przypadkach dopuszcza się uzyskanie koncesji przez inne podmioty. Sprawa ta poruszona jest także w art. 73 pkt 2 w przepisach przejściowych. W świetle tego artykułu wszystkie wydane koncesje tracą ważność 31 grudnia 1992 r. Poprawka mniejszości zmierza do zachowania wydanych koncesji bezterminowych.</u>
          <u xml:id="u-292.4" who="#MariaSielickaGracka">Pilnowanie prawidłowego wytwarzania i obrotu, a także prawidłowego prowadzenia aptek i hurtowni powierzono Państwowemu Nadzorowi Farmaceutycznemu, fachowej policji państwowej z szerokimi uprawnieniami instruktażowo-egzekucyjnymi. Na czele nadzoru stoi krajowy inspektor farmaceutyczny z uprawnieniami decyzyjnymi dotyczącymi gospodarki leków. W rozdziale o nadzorze farmaceutycznym w art. 56 omyłkowo zostało wpisane, bo to przepisano z poprzedniej wersji ustawy, że pracownicy nadzoru farmaceutycznego wynagradzani są Jak pracownicy publicznych zakładów opieki zdrowotnej” zamiast Jak pracownicy urzędów państwowych”, jak zadecydowała komisja.</u>
          <u xml:id="u-292.5" who="#MariaSielickaGracka">Przedstawiciele Ministerstwa Obrony Narodowej, MSW, Ministerstwa Transportu i Gospodarki Morskiej przedstawili argumenty przemawiające za tym, żeby nadzór nad wytwarzaniem i obrotem środkami farmaceutycznymi w zakładach opieki zdrowotnej pozostających w ich gestii pozostał w rękach ich jednostek organizacyjnych. Stąd wniosek mniejszości do art. 58, do którego już po zakończeniu pracy komisji część posłów głosująca podczas posiedzenia inaczej skłoniła się także do tej wersji.</u>
          <u xml:id="u-292.6" who="#MariaSielickaGracka">Pozostaje jeszcze do omówienia wniosek mniejszości dotyczący art. 18, który nakłada na ministerstwo obowiązek publikowania informacji o specyfikach, o ich składzie, stosowaniu itd. Komisja zadecydowała, żeby była tam także zawarta informacja o cenie leków. Resort uznał, że w gospodarce wolnorynkowej nie jest możliwe umieszczenie informacji o cenie. Wniosek mniejszości postuluje zniesienie obowiązku informowania o cenie.</u>
          <u xml:id="u-292.7" who="#MariaSielickaGracka">Proszę jeszcze w tekście ustawy w art. 47 w drugim wierszu poprawić słowo „określa” na „określają”, bo tam jest „ministrowie”.</u>
          <u xml:id="u-292.8" who="#MariaSielickaGracka">Przedstawiając tę ustawę pozwalam sobie zwrócić uwagę Wysokiej Izby na jej wielką społeczną wagę. Okazało się, że demonopolizacja i prywatyzacja została przeprowadzona bez żadnej kontroli, bez żadnej szczególnej regulacji prawnej tego procesu, a 60% aptek już zostało sprywatyzowanych. Nikt nie jest w stanie ocenić szkód, na jakie został narażony skarb państwa i pacjenci. Wszystkie proponowane regulacje prawne i wniesione nowe elementy powinny pozwolić wespół z innymi rozwiązaniami na kreowanie polityki państwa w zakresie leków. Jest to akurat ta część naszego życia, która nie powinna się wymknąć spod kontroli.</u>
          <u xml:id="u-292.9" who="#MariaSielickaGracka">Proszę, aby Wysoki Sejm uchwalić raczył projekt ustawy przedstawionej przez Komisję Przekształceń Własnościowych, Komisję Zdrowia i Komisję Ustawodawczą.</u>
          <u xml:id="u-292.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-293">
          <u xml:id="u-293.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję pani poseł za wystąpienie.</u>
          <u xml:id="u-293.1" who="#TadeuszFiszbach">Otwieram dyskusję. Mam trzy zgłoszenia do dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-293.2" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Alfreda Bielewicza z Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego. Kolejnym mówcą będzie poseł Andrzej Miłkowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-294">
          <u xml:id="u-294.0" who="#AlfredBielewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zmiany zachodzące w naszej gospodarce zmuszają do zmian ustaw.</u>
          <u xml:id="u-294.1" who="#AlfredBielewicz">Oparcie gospodarki na zasadach rynkowych zmusza do dostosowania wszystkich działów gospodarki do tych zasad. Produkcję i obrót środkami farmaceutycznymi i materiałami medycznymi, działalność hurtowni, aptek i nadzoru farmaceutycznego ma regulować ustawa, której projekt dziś dyskutujemy w drugim czytaniu. Przyjęcie tej ustawy jest bardzo ważne, ponieważ jest ona częścią ustawodawstwa, przygotowującego przedpole do reformowania systemu opieki zdrowotnej.</u>
          <u xml:id="u-294.2" who="#AlfredBielewicz">Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego opowiada się za przyjęciem ustawy z niżej proponowanymi zmianami.</u>
          <u xml:id="u-294.3" who="#AlfredBielewicz">Najpierw pragnę ustosunkować się do wniosków mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-294.4" who="#AlfredBielewicz">Zawarta w pierwszym wniosku propozycja skreślenia w art. 18 w ust. 2 wyrazów: „oraz jego cenę”, zasługuje na poparcie. Utrzymanie tego zapisu będzie uniemożliwiało zmianę cen w obu kierunkach, a po wprowadzeniu zmiennego, rynkowego kursu dolara będzie niemożliwe do przestrzegania, ponieważ importer nie będzie w stanie określić ceny leku, zależnej przecież od kursu dolara.</u>
          <u xml:id="u-294.5" who="#AlfredBielewicz">Drugi wniosek mniejszości, to skreślenie ust. 2 i 3 w art. 33. A więc odstąpienie od propozycji komisji, dającej farmaceucie wyłączność w uzyskiwaniu koncesji na prowadzenie aptek i hurtowni oraz odstąpienie od nadzwyczajnych uprawnień wojewódzkiego inspektora nadzoru farmaceutycznego i ministra zdrowia do omijania przepisów ust. 2 w tzw. szczególnie uzasadnionych przypadkach. Koncepcja, zaproponowana przez połączone komisje, jest sprzeczna z zasadą równości wszystkich podmiotów wobec prawa, a jednocześnie ogranicza możliwość prowadzenia aptek przez spółki, spółdzielnie, fundacje lub organizacje społeczne. Z drugiej strony ust. 3 umożliwi załatwienie takiej koncesji, uzyskanie jej, przez podstawionego farmaceutę, który będzie pozostawał w nieformalnym stosunku pracy z właścicielem, posiadającym pieniądze.</u>
          <u xml:id="u-294.6" who="#AlfredBielewicz">Przepisy, zaproponowane przez komisję, są odmienne od przepisów ustawy o działalności gospodarczej, jak i ustawy o systemie oświaty czy też ustawy o zakładach opieki zdrowotnej.</u>
          <u xml:id="u-294.7" who="#AlfredBielewicz">Rozwiązania ustawowe, zaproponowane w rozdziałach 4, 6 i 7 tej ustawy, zabezpieczają społeczeństwo przed nieprawidłowościami w hurcie i obrocie środkami farmaceutycznymi. Uzupełnieniem tych zabezpieczeń są zmiany w zasadach odpłatności za leki, a w nich limity cen oraz zawieranie umów refundacyjnych z aptekami.</u>
          <u xml:id="u-294.8" who="#AlfredBielewicz">W przypadku przyjęcia tego wniosku mniejszości wskazane jest łączne przyjęcie czwartego wniosku mniejszości polegającego na skreśleniu w art. 73 pkt. 2 wyrazów: „do dnia 31 grudnia 1992 r.”.</u>
          <u xml:id="u-294.9" who="#AlfredBielewicz">Dłuższego zastanowienia przed podjęciem decyzji wymaga art. 16 dotyczący badań klinicznych środków farmaceutycznych. Zaproponowane przepisy w stosunku do osób dorosłych nie budzą większych zastrzeżeń. Jeżeli jednak ustawodawca w pkt. 2 mówi o wynagradzaniu osób poddających się badaniom skuteczności nowych środków, to powinien też określić, że w wypadku jego negatywnych dla zdrowia skutków przysługuje im odszkodowanie zgodne z zasadami Kodeksu cywilnego. Ustalenia w stosunku do osób małoletnich są nie do przyjęcia, gdyż są zbyt słabo obwarowane. Proponuję uzupełnienie pkt. b w art. 16 przez dodanie po słowie „małoletniej” — „tylko środka farmaceutycznego lub materiału medycznego sprawdzonego z wynikiem pozytywnym u dorosłych” oraz zmianę zapisu pkt. 2, ograniczenie możliwości wynagradzania tylko do osób dorosłych i uniemożliwienia prawnym opiekunom czerpania korzyści za udostępnianie dzieci do badań środków farmaceutycznych. Proponujemy zapis pkt. 2 art. 16: „Osoby, o których mowa w ust. 1 pkt. 2a, mogą być wynagradzane”.</u>
          <u xml:id="u-294.10" who="#AlfredBielewicz">Z upoważnienia Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego zwracam się do Wysokiej Izby z wnioskiem o poparcie projektu ustawy wraz ze zgłoszonymi poprawkami.</u>
          <u xml:id="u-294.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-295">
          <u xml:id="u-295.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-295.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Andrzeja Miłkowskiego z Parlamentarnego Klubu „Solidarność Pracy”. Kolejnym mówcą będzie pani poseł Grażyna Staniszewska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-296">
          <u xml:id="u-296.0" who="#AndrzejMiłkowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mamy przed sobą w tej chwili w drugim czytaniu projekt ustawy, i to ustawy wyjątkowej, bo rzadko która ustawa dotyczy w takim stopniu wszystkich obywateli naszego kraju, jak dotyczy właśnie ustawa o lekach, o obrocie lekami, o nadzorze farmaceutycznym i o materiałach medycznych. Każdy z tym się styka i tego będzie potrzebował.</u>
          <u xml:id="u-296.1" who="#AndrzejMiłkowski">Może na wstępie kilka słów na temat tego, jak doszło do wniesienia tej inicjatywy ustawodawczej. W związku z pracą w podkomisji nad reprywatyzacją zorientowałem się, co się dzieje w farmacji i w otoczeniu farmacji w związku ze zmianami własnościowymi, o czym już napomknęła pani poseł sprawozdawca. Okazuje się, że instytucjonalny nadzór nad obrotem lekami i materiałami medycznymi istniał przy państwowych jednostkach organizacyjnych takich, jakimi były „Cefarmy” i wszystkie inne tego typu jednostki państwowe czy spółdzielcze. Natomiast instytucje państwowe, struktura władz państwa, resortu i wojewodowie nie byli przygotowani na szybką transformację aptek państwowych na apteki prywatne. Te praktycznie wymknęły się całkowicie spod kontroli, wymknął się spod kontroli cały, prywatny obrót lekami, ponieważ powstawały jak grzyby po deszczu hurtownie, jako podmioty nowe, też nie podlegające kontroli. W związku z powyższym dostałem półprodukt, można powiedzieć, z ówczesnego departamentu farmacji w ubiegłym roku — bo taka inicjatywa była przygotowywana — uzupełniłem go trochę i poprawiłem, przekonałem Komisję Przekształceń Własnościowych i zaistniał w Sejmie jako inicjatywa ustawodawcza Komisji Przekształceń Własnościowych. Prace były długotrwałe. Wiele środowisk i specjalistów wypowiadało się na ten temat, a chcę powiedzieć, że obrót lekami jest bardzo intratnym zajęciem, bardzo dochodowym. Pomijając wielkie morale aptekarzy, czy stronę fachową, dbałość o nasze zdrowie, nikt nie chce rezygnować z bardzo wysokich dochodów, a samorząd aptekarzy jest bardzo silny, tak że w trakcie prac w świetle doświadczeń ostatniego czasu zachodzi potrzeba nowelizacji ustawy o izbach aptekarskich, co jest zawarte w art. 72 przedłożonej Wysokiej Izbie ustawy.</u>
          <u xml:id="u-296.2" who="#AndrzejMiłkowski">Wysoki Sejmie! Chciałbym pokrótce nawiązać do przedłożonych poprawek mniejszości. Proponowałbym, jako pierwsze, w art. 18 ust. 2 przyjąć proponowaną poprawkę, czyli wykreślenie ceny leku, dlatego że informacje podane przez Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej nigdy nie będą aktualne i będą zawsze budziły kontrowersje.</u>
          <u xml:id="u-296.3" who="#AndrzejMiłkowski">Natomiast w art. 33 wnioskodawcy we wniosku mniejszości wnioskują o skreślenie ust. 2 i 3, ustępu, który, gdyby został przez Wysoką Izbę przyjęty w tej postaci, w której jest przedłożony przez komisję, praktycznie sprowadzałby się do monopolu aptekarzy na całą farmację w Polsce i na obroty lekami. Jest to bardzo niebezpieczne zjawisko. Ponieważ prace w komisji zaczęły zmierzać w tym kierunku, przy jednej z wersji naszych opracowań zwróciłem się do Urzędu Antymonopolowego z prośbą o opinię w tej sprawie. Urząd Antymonopolowy zakwestionował ten zapis i stwierdził, że jest to niezgodne z ustawą o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym.</u>
          <u xml:id="u-296.4" who="#AndrzejMiłkowski">Reasumując wnoszę do pań i panów posłów o przyjęcie wniosku mniejszości, czyli skreślenie ust. 2 i ust. 3 z art. 33.</u>
          <u xml:id="u-296.5" who="#AndrzejMiłkowski">Wnoszę również, aby w art. 58, zgodnie z wnioskiem mniejszości, dodać dwa ustępy, ust. 1 i ust. 3, załączone na pierwszej stronie wykazu.</u>
          <u xml:id="u-296.6" who="#AndrzejMiłkowski">Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej w końcowej fazie prac nad projektem ustawy proponowało, żeby do tej ustawy i do obowiązków Państwowego Nadzoru Farmaceutycznego włączyć również kontrolę finansową w aptekach związaną z realizacją recept ulgowych. To zostało przez komisję odrzucone i, moim zdaniem, słusznie, ponieważ nadzór farmaceutyczny ma być nadzorem merytorycznym dotyczącym jakości leków i całego trybu obrotu lekami, natomiast nie jest to specjalistyczna kontrola finansowa, i ta kontrola powinna być inna. Ponieważ, jak się orientuję, sprawa kontroli finansowej nad działalnością aptek jest jeszcze w powijakach albo jeszcze dalej, mam następujące pytanie do ministra zdrowia, ewentualnie ministra finansów. Jak Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej zamierza rozwiązać problem kontroli finansowej przy realizacji recept ulgowych, czyli o częściowej odpłatności. To jest pytanie pierwsze. Drugie pytanie, które też stawiam ministrowi zdrowia bądź ministrowi finansów, jest następujące: czy prywatne apteki płacą podatek obrotowy lub dochodowy? I następne pytanie, jaki dochód daje miesięcznie prywatna duża apteka w centrum miasta, np. w Warszawie.</u>
          <u xml:id="u-296.7" who="#AndrzejMiłkowski">Mam nadzieję, że na te pytania dostanę odpowiedź. Ostatnio od paru miesięcy nie mam szczęścia, albo przedstawiciele rządu nie udzielają w ogóle odpowiedzi na moje pytania, albo ich odpowiedzi są niepełne.</u>
          <u xml:id="u-296.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-297">
          <u xml:id="u-297.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-297.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę panią Grażynę Staniszewską z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna o zabranie głosu. Kolejnym mówcą będzie poseł Bolesław Twaróg.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-298">
          <u xml:id="u-298.0" who="#GrażynaStaniszewska">Panie Marszałku! Szanowni Państwo! Chciałabym poprzeć wypowiedzi przedmówców życzliwie wyrażających się o wnioskach mniejszości, zwłaszcza o wniosku nr 2 i o wniosku nr 4.</u>
          <u xml:id="u-298.1" who="#GrażynaStaniszewska">Proszę państwa, aptekom jest potrzebna dobra regulacja, która by zapewniała z jednej strony dopływ środków kapitałowych, aby można było w znacznie lepszych warunkach prowadzić przechowywanie leków i ich dystrybucję, a z drugiej strony potrzebny jest nadzór nad tym, co się dzieje z lekami, tak aby były zabezpieczone interesy pacjentów. Otóż to, co proponują połączone komisje, nie daje takiej gwarancji. Dotyczy to, tak jak moi przedmówcy już podkreślali, art. 33, mianowicie wyłączność koncesji na prowadzenie aptek dla aptekarzy blokuje dopływ ludzi z gotówką, bo aptekarze w większości nie mają tychże środków kapitałowych; blokuje i w sumie obraca się to przeciwko i bezpieczeństwu, i przeciwko podnoszeniu standardu tychże aptek.</u>
          <u xml:id="u-298.2" who="#GrażynaStaniszewska">Proszę państwa, na prowadzenie apteki trzeba uzyskać koncesję. To nie jest byle jaka działalność gospodarcza, o którą można poprosić, złożyć wniosek listownie i również listownie otrzymać odpowiedź. Tutaj się składa wniosek o koncesję. W koncesji ustalone są warunki. Koncesji osobie niewiarygodnej nie trzeba dawać i można jej nie dać. To nie są ściśle określone warunki. Jednej osobie się daje, drugiej się nie daje. A więc w fakcie udzielania koncesji już zawarta jest selekcja, selekcja ludzi niewiarygodnych. I teraz, proszę państwa, jeżeli koncesję otrzyma, załóżmy, nie-farmaceuta i załóżmy, że tak jak podkreślają aptekarze, będzie to na przykład rzeźnik — ten przykład cały czas królował w pracach komisji — i tenże rzeźnik, jak mówią aptekarze, będzie zmuszał kierownika apteki — bo kierownikiem apteki musi już być farmaceuta i ten kierownik apteki odpowiada za wszystko to, co się dzieje w aptece z lekami i na styku lek i pacjent — i jeżeli tenże rzeźnik-koncesjobiorca wymusi na farmaceucie wydanie poza tym normalnym układem proceduralnym na przykład narkotyków czy na przykład spirytusu, a następnie sprzeda to na targowisku, bo również takie przykłady były podawane w komisji, to ja rozumiem, że do pilnowania i do odebrania tej koncesji mamy: po pierwsze, dwie współdziałające i bardzo silne organizacje. Mianowicie z jednej strony samorząd aptekarski, który zrzesza farmaceutów, pracowników właśnie aptek, i który ma zasadniczy wpływ na odebranie bądź udzielenie koncesji, a z drugiej strony jest nadzór aptekarski, nadzór farmaceutyczny, który jest, jak pani poseł sprawozdawca była uprzejma powiedzieć, fachową policją farmaceutyczną. Faktycznie jest fachowa policja farmaceutyczna, która nawet jeżeli aptekarz boi się swojego właściciela, może dostać nieoficjalną informację, skontrolować, a następnie doprowadzić do odebrania koncesji niewłaściwemu człowiekowi. Tak że jest tutaj zaproponowany system spójny, który z jednej strony pozwoli każdemu uzyskać koncesję, każdemu, kto ma pomysł na aptekę i kto ma środki na tę aptekę, a z drugiej strony jest nadzór aptekarski połączony z samorządem, który wyegzekwuje to, aby ta apteka była prowadzona w sposób właściwy, z korzyścią dla pacjentów przede wszystkim. I taki układ wydaje się dobry, taki układ powoduje, że nie ma tu monopolu jednego zawodu, że rodzi się szeroka konkurencja, że nie ma tego, co w tej chwili nam grozi, że właściwie te stowarzyszenia zawodowe będą zawłaszczały dla siebie tylko i wyłącznie pewne działki i to dość dochodowe działki. Tak że chciałbym państwa prosić o poparcie wniosku mniejszości nr 2 i wniosku nr 4, który też jest wręcz niezbędny. Mianowicie w projekcie ustawy mówi się, że te apteki, które już funkcjonują, mają prawo funkcjonować jedynie do końca 1992 r. Wniosek nr 4 mówi, że nie, że powinno się tę datę graniczną skreślić po to, aby mogły funkcjonować, ponieważ ktoś wyłożył na to środki, ktoś zaangażował swój, nie tylko, bo to nie tylko polski kapitał został zaangażowany, również zagraniczny. W momencie, gdybyśmy te apteki kasowali z mocy ustawy, narażamy również państwo polskie na liczne procesy i na płacenie odszkodowań. Ci ludzie po prostu powygrywają sprawy. A koncesje można odebrać im w każdej chwili. Jeżeli te apteki, dotychczas istniejące, są prowadzone w sposób nieprawidłowy, z narażeniem interesu pacjentów, można w każdej chwili cofnąć im koncesję. I to jest zadanie nadzoru farmaceutycznego. Natomiast nie powinniśmy właśnie normą ustawową ograniczać działalności gospodarczej, która już istnieje i w wielu wypadkach jest bardzo dobra. I nie powinniśmy również ograniczać konkurencji, bo tylko konkurencja może doprowadzić do poprawy jakości przechowywania i obrotu lekami i z drugiej strony do obniżenia cen, a o to przecież chyba nam chodzi.</u>
          <u xml:id="u-298.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-299">
          <u xml:id="u-299.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-299.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę posła Bolesława Twaroga z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego o zabranie głosu. Kolejnym mówcą będzie poseł Andrzej Wybrański.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-300">
          <u xml:id="u-300.0" who="#BolesławTwaróg">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ja tylko chciałbym prosić o wniesienie jednej drobnej poprawki. Mianowicie w art. 32 ust. 1 ustawy po wyrazie „importu” dodać następujące wyrazy: „z wyjątkiem obrotu środkami farmaceutycznymi określonymi w art. 31 ust. 4”. Pozostałe wyrazy pozostają bez zmian.</u>
          <u xml:id="u-300.1" who="#BolesławTwaróg">O co chodzi? Proszę państwa, w art. 31 ust. 4 jest mowa o tym, że minister zdrowia określi wykaz środków farmaceutycznych, które mogą być przedmiotem obrotu detalicznego poza aptekami. Są to środki o łagodnym działaniu, środki higieniczne, a także to, o co mi chodzi, mianowicie leki ziołowe, zioła itp.</u>
          <u xml:id="u-300.2" who="#BolesławTwaróg">Powstało w ostatnim czasie w kraju kilkanaście hurtowni, niewielkich, które to hurtownie zaopatrują drogerie, sklepy ze zdrową żywnością w zioła. Hurtownie te działają jako hurtownie zwykłe, bez odpowiednich koncesji, i to jest zupełnie logiczne. Bo skoro niektóre leki, niektóre środki farmaceutyczne mogą być sprzedawane w drogeriach, w sklepach, i to nie przez farmaceutów, to rozumiem, że równie logiczne jest dopuszczenie, aby hurtownie zaopatrujące sklepy w te właśnie asortymenty mogły być zwykłymi hurtowniami niekoncesjonowanymi. Zaznaczam, że przyjęcie tej poprawki nie wpłynie zasadniczo na jakieś pogorszenie warunków przechowywania i obrotu lekami czy środkami farmaceutycznymi w wykazie, ponieważ, po pierwsze, minister zdrowia ma również upoważnienie w art. 31 ust. 4 do tego, aby określić wymogi, jakim powinny odpowiadać lokale i wyposażenie wszystkich placówek, które zajmują się obrotem artykułami farmaceutycznymi, również tych placówek, które nie muszą być prowadzone wyłącznie przez osoby uprawnione; a co więcej — państwowy nadzór farmaceutyczny dalej będzie miał pełne prawo wnoszenia uwag, prowadzenia kontroli, wydawania decyzji w przypadku stwierdzenia jakichkolwiek nieprawidłowości. W trosce o tę niewielkie hurtownie, w niewielkiej liczbie, które rozpoczęły taką działalność — a jest to działalność, którą należy propagować, ponieważ wszystkie leki ziołowe zawsze są lepsze w stosowaniu od środków typowo farmakologicznych, chemicznych — proszę Wysoką Izbę, aby zechciała tę poprawkę przyjąć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-301">
          <u xml:id="u-301.0" who="#TadeuszFiszabach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-301.1" who="#TadeuszFiszabach">Chciałbym poinformować, że jeszcze przed nami 5 mówców. Wysłuchanie ich do przerwy nie będzie możliwe, chyba że posłowie wypowiedzą się krótko, precyzyjnie, była bowiem prośba jednego z klubów, ażeby przed 20 zakończyć dzisiejsze obrady. Rząd jest poinformowany, że około 17.45 będzie omawiany punkt dotyczący nadzwyczajnych uprawnień. Proszę mieć to na uwadze. Zorientuję się, jeśli limit 15 minut by wystarczył państwu, to byśmy zdążyli.</u>
          <u xml:id="u-301.2" who="#TadeuszFiszabach">Proszę pana posła Andrzeja Wybrańskiego z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Kolejnym mówcą będzie pani poseł Józefa Hennelowa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-302">
          <u xml:id="u-302.0" who="#AndrzejWybrański">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Postaram się mówić krótko i precyzyjnie, do czego pan marszałek zachęca. Najpierw chciałbym zauważyć, że konkurencyjności nie zapewnia prowadzenie apteki przez osoby, które nie są farmaceutami. Otóż tego argumentu pani poseł Staniszewskiej przyjąć nie mogę. Konkurencyjne są automatycznie apteki również wtedy, kiedy będą je prowadzić farmaceuci. Ja wołałbym, żeby prowadzili je ludzie specjalnie do tego przygotowani. Z pozostałymi argumentami polemizować nie będę.</u>
          <u xml:id="u-302.1" who="#AndrzejWybrański">Proszę państwa, mam w zasadzie jedną tylko uwagę dotyczącą art. 15. Otóż dotyczy to wpisu środków farmaceutycznych i materiałów medycznych do rejestru. Chodzi o to, że aby uzyskały one wpis, muszą być przebadane laboratoryjnie, a w razie potrzeby również muszą być przeprowadzone badania kliniczne. Minister zdrowia i opieki społecznej ma, po zasięgnięciu opinii komisji stworzonej zgodnie z ustawą, ustalać wykaz jednostek upoważnionych do przeprowadzania badań laboratoryjnych i właśnie klinicznych. Dlatego też prosiłbym państwa o przegłosowanie poprawki, zgodnie z którą po słowach: „po zasięgnięciu opinii Komisji” dopisalibyśmy: „i Naczelnej Rady Lekarskiej”, która przecież za badania kliniczne jest odpowiedzialna. Dałoby to — moim zdaniem — dla dobra pacjentów, większe gwarancje, jeśli przekazalibyśmy to Naczelnej Radzie Lekarskiej.</u>
          <u xml:id="u-302.2" who="#AndrzejWybrański">To wszystko, a więc chodzi mi o art. 15 ust. 3. „Po zasięgnięciu opinii Komisji i Naczelnej Rady Lekarskiej”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-303">
          <u xml:id="u-303.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-303.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę panią poseł Józefę Hennelową z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna o zabranie głosu. Kolejnym mówcą będzie pani poseł Elżbieta Seferowicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-304">
          <u xml:id="u-304.0" who="#JózefaHennelowa">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałam zgłosić wyraz zaniepokojenia nazbyt optymistyczną wizją przedstawioną w imię tego, co nazywamy walką z monopolami, otworzeniem szerokiego pola dla w pełni wolnego rynku. Wizja ta przeniesiona na problemy obrotu lekarstwami, które stanowią nie normalny towar handlowy, tylko źródło, tak jak pan poseł Miłkowski przypomniał, z jednej strony wspaniałego dochodu… Ale przede wszystkim kwestia tego, czy leki nie są szkodliwe, czy nie powstaną tu nadużycia, przecieki itd. Chciałam wyrazić przekonanie, że nie pora jeszcze dbać przede wszystkim o walkę z monopolami i o jakąś pełną jak gdyby wzorcową wizję wolnego rynku, najważniejszą sprawą jest tu bezpieczeństwo ludzi.</u>
          <u xml:id="u-304.1" who="#JózefaHennelowa">Nie mogę też przyjąć argumentu, że skoro to jest dochodowa sprawa, to znaczy, że należy tu uważać, bo bronią tego monopoliści. Ci, którzy walczą z monopolem, też walczą o dochód, a zatem argumentacja jest dokładnie ta sama.</u>
          <u xml:id="u-304.2" who="#JózefaHennelowa">Natomiast kwestia nie tylko fachowości, tylko przez przygotowanie, tak jak wymaga tego ustawa od farmaceutów, wytwarza się pewnego stopnia odpowiedzialność zawodową związaną po prostu z wiedzą. Tylko człowiek, który dokładnie poznał działanie pewnych spraw, w tym wypadku poprzez studia czy praktykę, wie, jak to może być nadużyte albo traktowane nie w taki sposób, jak powinno być traktowane.</u>
          <u xml:id="u-304.3" who="#JózefaHennelowa">I ja bym prosiła, by wnioskodawcy wniosku mniejszości uspokoili mnie, że nie będzie to trochę tak, jak gdy — przepraszam za porównanie, zdaję sobie sprawę, że ono jest demagogiczne, bo dotyczy dziedziny o wiele bardziej prymitywnej — jeżeli wszyscy pamiętamy, w imię walki z monopolami i wolnego rynku, wolnego rynku usług, swego czasu dopuściliśmy do komunikacji prywatnej bez najmniejszej kontroli. Mógł siadać w samochodzie każdy, przyczepiać sobie tabliczkę „taxi” i wozić ludzi. Powstało wreszcie zjawisko, dwa zjawiska patologiczne, które wywołały zaniepokojenie. Z jednej strony, że może to być człowiek, który nie ma pojęcia o porządnym prowadzeniu samochodu i jeździ niesprawnym wozem, z drugiej strony, że może wystąpić zmowa ludzi prawie z marginesu, z jakiejś patologii. Zaczęły się pojawiać tego rodzaju zjawiska.</u>
          <u xml:id="u-304.4" who="#JózefaHennelowa">Okazało się, że koncesja nie jest monopolem, tylko przygotowaniem zawodowym. W tym wypadku nawrót do pewnych form zrzeszenia, kontroli, jest czymś bardzo zdrowym.</u>
          <u xml:id="u-304.5" who="#JózefaHennelowa">Ja rozumiem i nie chciałabym, żeby tu wrócił argument, że przecież jest kontrola, że policja farmaceutyczna, że można, jak powiedziała pani poseł Staniszewska, nie dawać koncesji osobom niewiarygodnym. Przepraszam, ale wiemy doskonale, że w tej chwili nasze wszystkie policje fachowe działają jeszcze bardzo niesprawnie. Dowóz działa niesprawnie i sprawdzenie — co to znaczy osoba wiarygodna? — przygotowania zawodowego jest stosunkowo łatwe, jakie ma być inne? Poza tym jest to działanie ex post. Dopiero, kiedy powstaną pewne szkody, będziemy mówić o cofaniu koncesji.</u>
          <u xml:id="u-304.6" who="#JózefaHennelowa">Ja wołałabym, żeby tutaj przygotowanie wstępne było raczej nadmiernie ostrożne, niż żebyśmy potem dopiero, w wypadkach szczegółowych, kiedy powstaną te pola nadużyć czy pola zagrożeń przez czyjąś niedokładność czy czyjąś nieumiejętność, ignorancję, nie ratowali się, dopiero ex post. Uważam po prostu, że ostrożność w tym wypadku jest ważniejsza niż nasze pewne idealne obrazy, docelowo może nawet słuszne, do których dążymy, na przykład w imię ideologii wolnego rynku.</u>
          <u xml:id="u-304.7" who="#komentarz">(Poseł Miłkowski: Można ad vocem, panie marszałku?)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-305">
          <u xml:id="u-305.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-305.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę zapisać się do głosu, nie ma ad vocem, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-305.2" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu panią Elżbietę Seferowicz z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Leonard Szymański.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-306">
          <u xml:id="u-306.0" who="#ElżbietaSeferowicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ja nie chcę powtarzać już argumentów, które tutaj padły. To Wysoka Izba zadecyduje, jaki kształt przyjmie ten zapis, a więc czy ważniejsza jest konkurencja wolnorynkowa w zakresie prowadzenia handlu lekami czy też ważniejsza tu jest władza merytoryczna.</u>
          <u xml:id="u-306.1" who="#ElżbietaSeferowicz">A więc, proszę państwa, przede wszystkim Chciałam zwrócić uwagę na jedną rzecz — nie chcę powtarzać tamtych argumentów — jest jedna istotna sprawa. Przecież nic nie przeszkadza temu, ażeby powstała spółka, w której będzie ten, kto ma pieniądze i ten, kto ma dyplom i wiedzę fachową. Ale wtedy będzie możliwość równorzędnego wpływania na tę aptekę przez tych dwóch ludzi, a nie na zasadzie podporządkowania, nie mówiąc już o tym, że z kolei właściciel aptekarz może sobie dobrać świetnego organizatora tej apteki. I również nic nie stoi na przeszkodzie, ażeby do istniejących już spółek doszedł farmaceuta ze swoim zasobem, którym jest jego wiedza medyczna, farmaceutyczna i dyplom.</u>
          <u xml:id="u-306.2" who="#ElżbietaSeferowicz">Oczywiście, ten temat będzie nieustannym przedmiotem dyskusji i różnicy zdań i do Wysokiej Izby należy tu ostateczna decyzja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-307">
          <u xml:id="u-307.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-307.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę posła Leonarda Szymańskiego z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego o zabranie głosu. Kolejnym mówcą będzie pani poseł Danuta Grabowska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-308">
          <u xml:id="u-308.0" who="#LeonardSzymański">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Odpowiadając na apel pana marszałka, będę się streszczał, więc proszę państwa, powiem króciutko. Przyłączając się do głosu pani Elżbiety Seferowicz, popieram odrzucenie wniosku mniejszości. Proszę państwa, wniosek mniejszości nie będzie służył społeczeństwu. Jeżeli koncesję uzyska człowiek do tego przygotowany zawodowo, to jest to dla mnie o wiele większą gwarancją, że ten człowiek będzie służył swoją wiedzą społeczeństwu. Co innego człowiek, który jest tylko biznesmenem i który, nie chcę nikogo obrazić, jednak często jest nastawiony na maksymalny zysk. Służę przykładem z mojego okręgu, mianowicie jest tam prywatna apteka, której właścicielem jest nie-aptekarz, i kiedy ona zaczęła przynosić odrobinę mniejsze zyski, wtedy on już myśli o likwidacji tej apteki. Człowiekowi, który jest przygotowany zawodowo, przekwalifikować się jest o wiele trudniej i w związku z tym, myślę, że on nie będzie tak zmierzał od razu do tego, żeby tę aptekę zamknąć.</u>
          <u xml:id="u-308.1" who="#LeonardSzymański">Sądzę, że ten wniosek mniejszości należy odrzucić, natomiast proponowałbym Wysokiej Izbie zastanowienie się, czy nie skreślić w tymże art. 33 ust. 2 i 3, dlatego że dla mnie ust. 3 art. 33 mimo wszystko może doprowadzić do pewnych nadużyć. Kontynuując, farmaceuta obligatoryjnie przynależy do izby aptekarskiej. Ta izba, złożona z fachowców, może ocenić działalność aptekarza i jeżeli będzie ona miała uprawnienia do odebrania mu koncesji, o czym mówiliśmy przy ustawie o izbach aptekarskich, wtedy będzie również doping do tego, żeby apteka była prowadzona uczciwie.</u>
          <u xml:id="u-308.2" who="#LeonardSzymański">Sytuacja, o której mówiła pani Seferowicz, że właściciel jest jedną osobą, a zatrudniony farmaceuta posiadający koncesję — drugą, to jest stan pewnej równowagi. I tak posiadający koncesję farmaceuta będzie mógł doprowadzić do właściwego służenia apteki społeczeństwu.</u>
          <u xml:id="u-308.3" who="#LeonardSzymański">Z tym związana jest również czwarta poprawka, czwarty wniosek mniejszości, mianowicie chodzi o to, że są już apteki, które mają koncesję wydaną nie na tych zasadach, o których tutaj mowa. Wydaje mi się, że prawie półtoraroczny okres jest czasem rozsądnym do uregulowania tej sprawy. Bo myślę, że nic nie stoi na przeszkodzie, żeby w tym czasie właściciel apteki, istniejącej apteki, zatrudnił farmaceutę z koncesją. Sprawa jest dla mnie oczywista. Dlatego proszę Wysoką Izbę o odrzucenie tego wniosku mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-308.4" who="#LeonardSzymański">Jeszcze mam jedną uwagę. Jeżeli nie będzie tutaj pewnej wyłączności… Mówi się o równości podmiotów gospodarczych, apteka nie jest normalnym podmiotem gospodarczym, o tym państwa nie muszę przekonywać, i prosiłbym na to spojrzeć z tego punktu widzenia. Nie można tu mówić o równości podmiotów gospodarczych. Jeżeli wszyscy będą mieli dostęp do apteki, doprowadzimy do upadku zawodu farmaceuty, ponieważ nie trzeba będzie kończyć ciężkich studiów, żeby taką koncesję uzyskać. I dlatego twierdzę, że również patrząc perspektywicznie, patrząc dalej, powinniśmy jednak to uwzględnić.</u>
          <u xml:id="u-308.5" who="#LeonardSzymański">I ostatni mój wniosek, proszę państwa, w maju bodajże Wysoka Izba zatwierdzając ustawę o izbach aptekarskich dyskutowała na temat wyrażania zgody i wydawania opinii. Wtedy byłem tym posłem, który powiedział: a co się stanie, jeżeli izba wyda opinię negatywną, a urzędnik mimo wszystko wyda koncesję? Wtedy nastąpi coś, czego nie przewidujemy. I dlatego wnoszę o odrzucenie w całości art. 72. Uważam, że jest to również wyrazem jakiegoś braku zaufania do izb aptekarskich, a przecież one w przeszłości służyły dobrze społeczeństwu polskiemu.</u>
          <u xml:id="u-308.6" who="#LeonardSzymański">Dlatego podsumowując proszę o odrzucenie wniosku mniejszości nr 2 i nr 4 i o skreślenie art. 72.1 tu, proszę państwa, jeszcze jedna uwaga. Niedawno powstała ustawa o izbach adwokackich. Adwokatem może być tylko ten prawnik, który został wpisany na listę adwokacką, a decyduje o tym izba adwokacka. Natomiast nie chcemy takiego prawa przyznać farmaceutom. Dla mnie to jest ciekawe i nielogiczne. Adwokaci wywalczyli sobie to prawo i uważam, że to jest słuszne. Natomiast tutaj nie chcemy tego przyznać farmaceutom.</u>
          <u xml:id="u-308.7" who="#LeonardSzymański">Przeciwnicy tego mówią, że nie ma instytucji odwoławczej od decyzji wojewódzkiej izby aptekarskiej. Jest, jest nią Naczelna Izba Aptekarska i można się odwołać do niej, a jeżeli to nie wystarcza, jest również postępowanie odwoławcze do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Dlatego wnoszę o odrzucenie tych poprawek i również odrzucenie art. 72.</u>
          <u xml:id="u-308.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-309">
          <u xml:id="u-309.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-309.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę panią poseł Danutę Grabowską z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-310">
          <u xml:id="u-310.0" who="#DanutaGrabowska">Panie Marszałku! Szanowni Państwo! Miałam niedawno właśnie rozmowę z szefową naszych farmaceutów wojewódzkich — sądzę, że w całym kraju z uwagą pracownicy farmacji obserwują tę naszą dyskusję — i po pierwsze, jestem zobowiązana do przekazania szanownej komisji i pani poseł sprawozdawcy wyrazów szacunku za tak precyzyjnie i dobrze opracowaną ustawę — co z przyjemnością czynię. Po wtóre, właśnie ta poprawka wzbudziła szczególny niepokój wśród farmaceutów. Proszę państwa, tak się akurat składa, że tydzień temu większością głosów tej Izby ustaliliśmy odpłatność za leki. Odpłatność, która będzie różna, i ustalenie to dla niektórych osób jest wielce obarczające, z czego musimy sobie wszyscy, jak tu siedzimy, zdawać sprawę. Dzisiaj dyskutowaliśmy o bezrobociu. Otóż, proszę państwa, wśród farmaceutów również pojawia się problem bezrobocia. Przez 5 lat po ukończeniu szkoły średniej kształcimy farmaceutę i kończy wcale niełatwe przecież studia, wcale niełatwe, żmudne. Są to na ogół ludzie, którzy kiedy szli na te studia, nie liczyli na wielki majątek, który zdobędą, bo być może nie śniły im się jeszcze prywatne apteki w jakiejś tam perspektywie, i przez wiele, wiele lat za naprawdę marne pieniądze pracowali w swoim zawodzie. I oto teraz ze względów merkantylnych, okazuje się, stawiany jest ten wniosek mniejszości. Mnie zdumiewa jeszcze jedno, jakiś kompletny brak logiki. Są takie sytuacje, w których my nie patrzymy, że prawo działa wstecz albo przynajmniej niektórzy nie patrzą składając takie wnioski. W tym wypadku Krajowa Izba Gospodarcza jako czołowy argument wysuwa to, że prawo działałoby w niektórych przypadkach wstecz. No, proszę państwa, bądźmy konsekwentni, out, out. Proszę zwrócić uwagę w ustawie na to, na co właśnie pani magister była uprzejma zwrócić mi uwagę, co w rozumieniu ustawy jest materiałem medycznym podrobionym, co sfałszowanym, co zepsutym, co się mówi o narkomanii i środkach odurzających. Proszę państwa, do tego potrzeba fachowca, po prostu fachowca.</u>
          <u xml:id="u-310.1" who="#DanutaGrabowska">I naprawdę komisja zachowała się tutaj z wielką odpowiedzialnością. Jeżeli okaże się po pewnym czasie, że te procesy przebiegają w sposób należyty, to przecież ustawę można nowelizować. Natomiast na tym etapie, w którym teraz jesteśmy, kiedy będą sprowadzane leki, kiedy być może się okaże, że lek o podobnym działaniu, ale znacznie droższy, zagraniczny, da po prostu temu, kto tylko patrzy tak jak kupiec — nie obrażam kupców — na większe dochody, i być może wycofa on nawet krajowe leki po to tylko, by wzbogacić właśnie swoją aptekę, powiększy swoje dochody, by etykietką, czymś tam jeszcze… Ja nie twierdzę, że wszyscy tacy będą. Ale jeżeli ktoś, kto nie ma przygotowania zawodowego, decyduje się na tak trudne zadanie, być może, to ma na względzie. Nikogo nie obrażam, jeżeli personalnie nie wymieniam.</u>
          <u xml:id="u-310.2" who="#DanutaGrabowska">Natomiast, proszę państwa, jaka jest rola kierownika apteki w momencie, kiedy jest on zatrudniony w prywatnej aptece i nie ma innej pracy i chce tę pracę utrzymać, to być może nawet niezgodnie z sumieniem pójdzie na pewne kompromisy. Ja tego nie wiem. Jeden rzuci tę robotę i nie będzie szedł na kompromisy, a drugi być może pójdzie na nie. Jest to wielka po prostu moralna odpowiedzialność. Proszę państwa, w dobrym „Elementarzu” Falskiego, którego niestety nie ma w księgarniach, było tak napisane: że murarz domy muruje, a krawiec szyje ubrania, czyli każdy robi swoje.</u>
          <u xml:id="u-310.3" who="#DanutaGrabowska">Wnoszę w związku z tym o odrzucenie 2 poprawki. I wnoszę o odrzucenie również art. 72.</u>
          <u xml:id="u-310.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-311">
          <u xml:id="u-311.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-311.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę posła Andrzeja Miłkowskiego z Klubu Parlamentarnego „Solidarność Pracy” o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-312">
          <u xml:id="u-312.0" who="#AndrzejMiłkowski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Przepraszam, że powtórnie zabieram głos, ale myślę, że chyba nie wszystko dokładnie powiedziałem i stąd problemy. Przede wszystkim w ustawie, która została przedłożona Wysokiej Izbie, wydawać, przygotowywać leki i dokonywać ich kontroli i nadzoru będzie tylko i wyłącznie farmaceuta, który będzie kierownikiem apteki.</u>
          <u xml:id="u-312.1" who="#AndrzejMiłkowski">Powstaje pytanie drugie, czy tylko farmaceuta może być właścicielem apteki? I to trzeba rozstrzygnąć. Z jakiego powodu? Jeżeli powstaje fundacja, a były takie próby — np. pod nazwą — „Tani lek”, okazuje się, że samorząd aptekarski nie wyraża zgody i taka apteka nie może funkcjonować, bo przecież aptekarze stracą zarobki. I przyjęcie generalnej zasady, że krawiec szyje ubrania, że tylko i wyłącznie aptekarz ma dostęp do leków pozornie jest słuszne. Proszę państwa, pani poseł, na tej samej zasadzie właścicielem linii lotniczych mógłby być tylko i wyłącznie pilot. Przecież właścicielowi linii lotniczej może wpaść do głowy i wsiądzie do jumbo jeta czy boeinga i z pasażerami poleci w powietrze. Takie prawdopodobieństwo też istnieje. Podobnie, czy armatorem może być tylko kapitan żeglugi wielkiej? Takie przykłady można by mnożyć.</u>
          <u xml:id="u-312.2" who="#AndrzejMiłkowski">Czy inżynier opracowujący dokumentację budowy mostu, gdy właściciel firmy będzie żądał maksymalnych oszczędności, bo na tym ma zarobek, ma się podpisać pod projektem, który nie będzie bezpieczny? Nie. Przecież kiedy zdecydowaliśmy się na zmianę systemu politycznego w Polsce i idziemy w kierunku prywatyzacji i gospodarki kapitałowej, to wiedzieliśmy, że w każdej dziedzinie życia będą występowały podobne problemy. Wszędzie, na każdym kroku, będziemy stawali wobec takich przeciwności i niejasności.</u>
          <u xml:id="u-312.3" who="#AndrzejMiłkowski">Chcę podkreślić, że doświadczenia światowe w dziedzinie działania monopoli i ich skutków we wszystkich sferach życia naprawdę są bardzo ważne i nie powinniśmy ich lekceważyć. Można się wyzbyć wielu rzeczy, pani poseł, nawet można nie kupić nowych butów, tylko chodzić w starych w zimie, ale lek kupi każdy. I jeżeli tu będzie monopol… A dowie się pani szczegółów, bo mam nadzieję, że minister zdrowia odpowie na moje pytanie, i okaże się, że to wcale tak słodko i różowo nie wygląda.</u>
          <u xml:id="u-312.4" who="#AndrzejMiłkowski">Dlatego ponownie wnoszę o przyjęcie wniosku mniejszości i odrzucenie tego, co jest zawarte w tej chwili w projekcie ustawy, bo jest to tworzenie monopolu. Twierdzenia, że samorząd aptekarski będzie wyrażał zgodę, nie potwierdziły już przykłady. Jakie trudności miał minister zdrowia właśnie z próbą uzgodnienia czegokolwiek. Wnoszę, jako o rzecz następną, żeby pan minister był uprzejmy podać ze dwa przykłady z Polski, bo one były na posiedzeniu naszej komisji omawiane.</u>
          <u xml:id="u-312.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-313">
          <u xml:id="u-313.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-313.1" who="#TadeuszFiszbach">I proszę ministra zdrowia, pana Władysława Sidorowicza o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-314">
          <u xml:id="u-314.0" who="#WładysławSidorowicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Skrócę swoje wystąpienie do wskazania tylko tych elementów, które uważam za istotne w toczącej się dzisiaj dyskusji. Chciałem przede wszystkim serdecznie podziękować komisji za pracę nad ustawą, która wraz z ustawą o odpłatnościach za leki może zamknąć pewną sytuację, jaka istnieje w polityce lekowej państwa.</u>
          <u xml:id="u-314.1" who="#WładysławSidorowicz">W pewnych kwestiach pozostały jednak rozbieżności na tyle istotne, że chciałbym na nie zwrócić uwagę Wysokiej Izby. W art. 19 ust. 1 przewidziano właściwość ministra zdrowia do wydawania koncesji na działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania środków farmaceutycznych lub materiałów medycznych, a w przypadku środków i materiałów stosowanych u zwierząt właściwość Ministerstwa Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej działającego w porozumieniu z ministrem zdrowia. Rozwiązanie to oznacza ograniczenie zasady dwuinstancyjności postępowania administracyjnego w tych sprawach oraz poważne zaangażowanie urzędu centralnego w rozstrzyganie dużej liczby spraw indywidualnych. Należy podkreślić, że nawet niewielkie zakłady, podejmujące produkcję pojedynczego artykułu sanitarnego, będą musiały uzyskiwać koncesję. Warunki produkcji zaś i tak będą oceniane przez organy państwowego nadzoru farmaceutycznego. Powstaje wobec tego pytanie, czy nie byłoby zasadne sformułowanie kompetencji w zakresie nadzoru nad warunkami produkcji i koncesjonowania na szczeblu wojewódzkiego inspektora farmaceutycznego, a minister zdrowia pełniłby wówczas rolę organu drugiej instancji.</u>
          <u xml:id="u-314.2" who="#WładysławSidorowicz">Niektóre uwagi zgłaszane przez przedstawicieli rządu i w toku prac legislacyjnych są zgodne z ujętymi w sprawozdaniu komisji wnioskami mniejszości. Chciałbym w imieniu rządu zdecydowanie poprzeć wnioski mniejszości ujęte w art. 1, 2, 3 i 4.</u>
          <u xml:id="u-314.3" who="#WładysławSidorowicz">Pierwszy wniosek dotyczy zobowiązania ministra zdrowia i opieki społecznej do ogłaszania wykazu leków zawierającego między innymi ceny leków. Chciałbym wyjaśnić, że ponad 50% pozostających obecnie w obrocie leków nie obejmuje system cen urzędowych, a w dodatku realną perspektywą jest generalne zniesienie cen urzędowych leków. Powstaje wobec tego pytanie, jakie ceny miałyby być ogłaszane w urzędowym przecież wykazie i jakie byłyby skutki prawne ogłaszania takich cen? Zdaję sobie sprawę ze znaczenia czynnika ekonomicznego w podejmowaniu przez lekarza decyzji o ordynowaniu takiego czy innego leku i dostrzegam konieczność upowszechniania informacji o aktualnych orientacyjnych cenach leków. Urzędowy wykaz leków nie wydaje się jednak dobrym miejscem do upowszechniania tego typu informacji.</u>
          <u xml:id="u-314.4" who="#WładysławSidorowicz">Drugi wniosek mniejszości dotyczy kontrowersyjnej sprawy koncesjonowania aptek. Środowiska farmaceutyczne opowiadają się za przyjęciem zasady, iż koncesje na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie prowadzenia aptek może otrzymać wyłącznie farmaceuta. Takie też rozwiązanie przyjęto w rozpatrywanym projekcie ustawy. Jednocześnie jednak dopuszczono w szczególnie uzasadnionych przypadkach udzielanie koncesji innym podmiotom gospodarczym. To ostatnie rozwiązanie podyktowane jest w pewnej mierze względami praktycznymi i zarazem istniejącym stanem rzeczy w sferze obrotu farmaceutycznego. Wystarczy wspomnieć, iż apteki prowadzone są dzisiaj przez podmioty nie będące farmaceutami: podmioty gospodarcze takie jak, przedsiębiorstwo państwowe „Cefarm”, fundacje, których celem statutowym jest szeroko rozumiana ochrona zdrowia, wreszcie przez podmioty zagraniczne. Zaproponowany w ustawie kompromis opiera się jednak na prawie administracji do wydawania niczym nie ograniczonej decyzji, na prawie do oceniania czy są to szczególnie uzasadnione przypadki, czy udzielić koncesji, czy też nie. Rozwiązanie to nawiązuje do złych tradycji prawodawstwa, operującego klauzulami generalnymi, których praktyczne stosowanie wypaczało sens stanowionych ustaw. Warto wspomnieć, że zapewnienie wyłączności jednej grupie zawodowej na prowadzenie działalności gospodarczej w określonej dziedzinie byłoby ewenementem na tle obowiązującego ustawodawstwa gospodarczego. Chciałbym również zwrócić uwagę na to, że Wysoka Izba w niedawno przyjętej ustawie dopuściła pełną swobodę dla wszystkich podmiotów gospodarczych w tak skomplikowanej i specyficznej materii, jak tworzenie i prowadzenie zakładów opieki zdrowotnej.</u>
          <u xml:id="u-314.5" who="#WładysławSidorowicz">Zdaniem rządu, ustawowa gwarancja, iż tylko aptekarz może być kierownikiem apteki, stanowi wystarczające zabezpieczenie interesu społecznego. Warto może jeszcze tylko przypomnieć, że aptekarze utworzyli samorząd zawodowy, który powinien bronić ich interesów zawodowych i stanowić naturalną przeciwwagę w ewentualnych sytuacjach konfliktowych pomiędzy właścicielem apteki i jej kierownikiem-aptekarzem.</u>
          <u xml:id="u-314.6" who="#WładysławSidorowicz">Z tych względów rząd opowiada się za skreśleniem ust. 2 i 3 w art. 33 projektu ustawy. Oznaczałoby to, że możliwość uzyskania koncesji na prowadzenie apteki mają wszystkie podmioty gospodarcze, przy założeniu, że kierownikiem apteki musiałby być lekarz…</u>
          <u xml:id="u-314.7" who="#komentarz">(Głos z sali: Aptekarz)</u>
          <u xml:id="u-314.8" who="#WładysławSidorowicz">...aptekarz, przepraszam bardzo, oczywiście.</u>
          <u xml:id="u-314.9" who="#WładysławSidorowicz">Kolejny wniosek mniejszości dotyczy możliwości wyodrębnionego nadzoru farmaceutycznego przez ministrów: obrony narodowej, spraw wewnętrznych oraz transportu i gospodarki morskiej. Stoimy na stanowisku, że istnieją racje merytoryczne do utworzenia takiego nadzoru przez ministra obrony narodowej ze względu na specyfikę produkcji i obrotu lekami w tym resorcie. Brak jest natomiast uzasadnienia dla utworzenia odrębnego nadzoru w pozostałych resortach.</u>
          <u xml:id="u-314.10" who="#WładysławSidorowicz">Wreszcie art. 73 pkt 2, w którym przewidziano wygaśnięcie wydanych dotychczas koncesji dnia 31 grudnia 1992 r. Podzielamy tutaj wniosek mniejszości, iż określenie tego postanowienia jest zasadne i wnosimy o wnikliwe rozpatrzenie tej sprawy. Mogłoby to wywołać niekorzystne skutki, mające znacznie szerszy wydźwięk aniżeli samo koncesjonowanie aptek, podważając wiarygodność polskiego ustawodawstwa gospodarczego i godząc w zasadę pewności obrotu.</u>
          <u xml:id="u-314.11" who="#WładysławSidorowicz">Tyle może tytułem tego, co chciałem państwu przedstawić. Natomiast padły tu jeszcze pytania pana posła Miłkowskiego, na które chciałbym króciutko odpowiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-314.12" who="#WładysławSidorowicz">Na razie nadzór finansowy jest realizowany przez nadzór farmaceutyczny i wzmacniając go w województwach poleciliśmy pilnowanie w szczególności uczciwości obrotu w systemie refundacyjnym. Apteki nie płacą w tej chwili podatków, są zwolnione, tak jak inne podmioty gospodarcze, w pierwszych dwóch latach działalności od jakichkolwiek podatków.</u>
          <u xml:id="u-314.13" who="#WładysławSidorowicz">Z informacji, jakie posiadamy — aczkolwiek nie są one pewne — wydaje się, że zyski aptek dobrze położonych są bardzo wysokie, sięgają setek milionów w skali miesięcznej.</u>
          <u xml:id="u-314.14" who="#WładysławSidorowicz">Prosząc zatem o uwzględnienie wyżej wymienionych wniosków, uprzejmie zwracam się do Wysokiej Izby o uchwalenie tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-314.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-315">
          <u xml:id="u-315.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-315.1" who="#TadeuszFiszbach">Lista mówców została wyczerpana. Zgłosił się jeszcze pan poseł Tadeusz Bień. Jeśli króciutko, to proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-316">
          <u xml:id="u-316.0" who="#TadeuszBień">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam jeszcze jedną uwagę do art. 42 ust. 2 prezentowanej ustawy. Czy nie należałoby zastąpić tutaj twierdzenia, że wojewoda ma określać godziny otwarcia aptek? Czy wojewoda musi to załatwiać? Jeżeli koncesję na otwarcie apteki, jak również na asortyment leków wydaje w praktyce wojewódzki inspektor nadzoru farmaceutycznego, czy to nie powinno być również w jego gestii?</u>
          <u xml:id="u-316.1" who="#TadeuszBień">Wydaje się, że po prostu wojewoda niepotrzebnie do tej sprawy, do stosunkowo drobnego problemu, zostaje jakby powołany.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-317">
          <u xml:id="u-317.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-317.1" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam, że lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-317.2" who="#TadeuszFiszbach">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-317.3" who="#TadeuszFiszbach">Zanim poproszę posła sekretarza, chciałbym przedstawić Wysokiej Izbie informację.</u>
          <u xml:id="u-317.4" who="#TadeuszFiszbach">Wobec doniosłego faktu powrotu republik bałtyckich do rodziny wolnych narodów, parlamentarny zespół do spraw Litwy, Łotwy i Estonii zainicjował powstanie grup parlamentarnych: polsko-litewskiej, polsko-łotewskiej i polsko-estońskiej w ramach Unii Międzyparlamentarnej.</u>
          <u xml:id="u-317.5" who="#TadeuszFiszbach">Bardzo proszę posła sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-318">
          <u xml:id="u-318.0" who="#AdamGrabowiecki">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy odbędzie się posiedzenie Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego w sali kolumnowej.</u>
          <u xml:id="u-318.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie słychać!)</u>
          <u xml:id="u-318.2" who="#AdamGrabowiecki">Jeszcze raz, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-319">
          <u xml:id="u-319.0" who="#AdamGrabowiecki">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy odbędzie się posiedzenie Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego w sali kolumnowej.</u>
          <u xml:id="u-319.1" who="#AdamGrabowiecki">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-319.2" who="#AdamGrabowiecki">Chciałbym prosić wszystkich posłów, którzy zabierali głos i wnieśli szereg uwag, propozycji czy poprawek, aby byli uprzejmi zebrać się w czasie tej przerwy w pokoju obok sali posiedzeń.</u>
          <u xml:id="u-319.3" who="#AdamGrabowiecki">Ogłaszam przerwę do godziny 18.05.</u>
          <u xml:id="u-319.4" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 17 min 35 do godz. 18 min 10)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-320">
          <u xml:id="u-320.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie o zajmowanie miejsc na sali.</u>
          <u xml:id="u-320.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 10 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o rządowym projekcie ustawy konstytucyjnej o wydawaniu przez Radę Ministrów rozporządzeń z mocą ustawy (druki nr 1060 i 1076) Proszę uprzejmie o zabranie głosu sprawozdawcę komisji, pana posła Andrzeja Bratkowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-321">
          <u xml:id="u-321.0" who="#AndrzejBratkowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Przypadł mi w udziale tyleż trudny, co dość niewdzięczny obowiązek przedstawienia Wysokiej Izbie sprawozdania Komisji Nadzwyczajnej o rządowym projekcie ustawy konstytucyjnej o wydawaniu przez Radę Ministrów rozporządzeń z mocą ustawy. Jest to druk 1076.</u>
          <u xml:id="u-321.1" who="#AndrzejBratkowski">Jak powiedziałem zadanie tyleż trudne, co niewdzięczne, choć komisja, której miałem zaszczyt i przyjemność przewodniczyć, podjąwszy dzieło oceny przedłożenia rządowego napotkała na znacznie większe trudności, nie mając zresztą cienia złudzenia, że jej praca zostanie właściwie oceniona przez nasze społeczeństwo, nie mówiąc już o wyrokach historii.</u>
          <u xml:id="u-321.2" who="#AndrzejBratkowski">Bo rzeczywiście przypadł nam obowiązek własnoręcznego pisania historii. Nie przesadzam, proszę państwa. Ledwie nacieszyliśmy się początkiem demokracji wolnego, choć kontraktowego parlamentaryzmu, już powstało przekonanie, jakoby najcięższe chwile, które nas trapiły, były już za nami, jakobyśmy dzięki pewnym poważnym wysiłkom uczynionym w ostatnich 2 latach weszli na drogą, na której czekają już stosunki korzystne, poprawy łatwo osiągalne. Niestety, i tym razem, bo takich złudzeń mieliśmy poprzednio już bardzo dużo, nie wolno nam się łudzić. Dzisiejsze nasze położenie daje jeszcze więcej podstaw do niepokoju, a każda chwila takiego niepokoju powinna nas robić coraz czujniejszymi. Proszę wybaczyć, nieliczni tylko, jak sądzę tu obecni, wiedzieli, że przed chwilą kilka ostatnich myśli wypowiadałem wprost słowami premiera Grabskiego z posiedzenia Sejmu z 1924 roku. Ale czyniłem to dlatego, by przypomnieć sobie i państwu wagę naszych dzisiejszych decyzji. Decyzji, które mają zapaść, przepraszam, odpukuję w nie malowane drewno, a kysz, w piątek, trzynastego.</u>
          <u xml:id="u-321.3" who="#AndrzejBratkowski">Otóż w imię i w poczuciu odpowiedzialności za los kraju, Sejm będzie decydował o wyposażeniu rządu w pełnomocnictwa przynależne konstytucyjnie władzy ustawodawczej. Nie będzie to jednak znane w innych krajach normalne ustawodawstwo delegowane, ale wyjątkowo określone — dla tego i tylko tego rządu, kierowanego dzisiaj przez premiera Bieleckiego — określone, mimo że rząd nasz nie przedłożył Sejmowi w zamian żadnego również wyjątkowego programu działania, na jaki kraj nasz by zasługiwał i na jaki oczekuje z niecierpliwością.</u>
          <u xml:id="u-321.4" who="#AndrzejBratkowski">Niejako przez domniemanie przyjmujemy, że ten właśnie rząd, za którym stoi prezydent wybrany w bezpośrednich i wolnych wyborach, nie zawiedzie naszego zaufania i przeprowadzi okręt Rzeczypospolitej właśnie z pomocą tych pełnomocnictw przez okres najbliższych 3,4 miesięcy. Tych samych 3,4 miesięcy, które powinny, ba, muszą, dzięki skutkom pierwszych od dziesiątków lat wolnych wyborów, wyklarować kształt polityczny i kierunki gospodarcze dalszego biegu życia milionów Polaków.</u>
          <u xml:id="u-321.5" who="#AndrzejBratkowski">W tych przełomowych miesiącach, gdy zabraknie de facto, choć nie de iure Sejmu, kraj nie może oczywiście pozostać bez możliwości ustawowego reagowania, zarówno wobec dzisiaj już wyraźnie rysujących się zagrożeń, jak i tych, które dopiero niespodziewanie mogą się pojawić. I ten motyw w chwili wyjątkowej dla Polski ma znaczenie pierwszorzędne dla dzisiejszej debaty. Był też osią, wokół której toczyły się dyskusje na dzienno-nocnych posiedzeniach komisji nadzwyczajnej.</u>
          <u xml:id="u-321.6" who="#AndrzejBratkowski">Rząd, jak sądzę, właściwie oceni poczucie odpowiedzialności, którym kierowała się komisja, mimo że różniliśmy się od samego początku co do konwencji konstruowania przedmiotu upoważnień. I co rząd przyjął, być może zresztą jako dopust Boży, i nie tylko przyjął, ale z czego wyciągnął konstruktywne wnioski, składając komisji swe propozycje pozytywnego katalogu uprawnień. Jest zrozumiałe, że miejscami katalog ten miał charakter życzeniowy, jakby na wszelki wypadek, i objął sfery, których większość komisji nie mogła akceptować, jako wykraczające poza polityczne i moralne kompetencje do podejmowania decyzji przez nasz kontraktowy Sejm i dzisiejszy rząd, również obciążony tą genetyczną ułomnością. W samej komisji nie było zresztą w tej mierze jednomyślności, czego dowodem są prezentowane w sprawozdaniu wnioski mniejszości. Większość np. zdecydowanie odrzuciła możliwość udzielenia upoważnień do dekretowego rozstrzygania problematyki samorządu terytorialnego, jako zbyt jeszcze kruchego fundamentu ustrojowego władz lokalnych. Podobne stanowisko zajęliśmy wobec propozycji zmian w sferze struktury i funkcjonowania władz rządowych, których kształt, zdaniem większości, nie powinien być zbyt pochopnie, pod naciskiem doraźnych ocen, regulowany. Tym bardziej że jest to sfera tak dalece odległa od codziennych zmagań z życiem przeciętnego Polaka, że może jednak poczekać na nowy parlament. Priorytet natomiast, chcąc nie chcąc, rząd i tak musi nadać przyziemnym, ludzkim sprawom, które najsilniej i najboleśniej dotykają szerokie warstwy ludności.</u>
          <u xml:id="u-321.7" who="#AndrzejBratkowski">Po tych skrótowych i wstępnych wyjaśnieniach kryteriów, którymi w swej pracy kierowała się nasza komisja, czas przejść do przedstawionych Wysokiej Izbie dokumentów.</u>
          <u xml:id="u-321.8" who="#AndrzejBratkowski">Dopracowanie się przedłożonego państwu projektu ustawy wymagało szczegółowych dyskusji z rządem i w łonie samej komisji. Po drodze przeprowadziliśmy 35 głosowań, pojawiło się bowiem wiele naturalnych różnic poglądów wzbudzających często gorące spory i nieparlamentarną nawet chwilami atmosferę obrad. Ale ostatecznie, zgodnie z pouczeniem Wysokiej Izby, cel został osiągnięty.</u>
          <u xml:id="u-321.9" who="#AndrzejBratkowski">W stosunku do druku nr 1060 kompletnie nowe ujęcie mają artykuły nr 1, 2 i 10, a w pozostałych dokonano zmian, choć nie zawsze tylko o redakcyjnym znaczeniu.</u>
          <u xml:id="u-321.10" who="#AndrzejBratkowski">Cały art. 1 poświęcony jest wyszczególnieniu dziedzin prawodawstwa objętego upoważnieniami. W tym miejscu trzeba zwrócić uwagę, że wiąże się to z wycofaniem niektórych projektów ustaw, wniesionych z inicjatywy rządu, a obecnie mu zwracanych celem podjęcia dalszego procesu legislacyjnego; obecnie, tzn. dopiero po wejściu w życie niniejszej ustawy konstytucyjnej. O szczegółach będę informował przy poszczególnych pozycjach.</u>
          <u xml:id="u-321.11" who="#AndrzejBratkowski">Proszę państwa, podstawą dyskusji i głosowań na posiedzeniach komisji był katalog 25 propozycji przygotowany przez rząd. Ten katalog w wyniku głosowań został sprowadzony do formalnie 14, praktycznie do 15 pozycji. Bo w przypadku systemu celnego oraz realizacji obrotu towarowego w pkt. 9 zostały te kwestie połączone w jednej pozycji.</u>
          <u xml:id="u-321.12" who="#AndrzejBratkowski">Jakie są konsekwencje ustawodawcze przyjęcia poszczególnych pozycji? Otóż zakres określonych w pkt. 1 związany jest z przekazaniem upoważnienia rządowi do wydania ustawy o zmianie ustawy budżetowej na rok 1991 oraz o zasadach wykonywania budżetu państwa w 1991 r., czyli druk nr 1038. Przyjęcie zakresu określonego w drugiej pozycji związane jest z przekazaniem do dalszej legislacji rządowego projektu ustawy o podatku od towarów i usług (druk nr 621). Czuję się w obowiązku wyjaśnienia w tym momencie, że projekt ten został ukończony w pracach podkomisji, natomiast brak stanowiska rządu w sprawach budownictwa mieszkaniowego zahamował ciąg dalszy prac legislacyjnych już kilka tygodni temu. Gdyby Wysoka Izba chciała na ten temat dodatkowych wyjaśnień, rozumiem, że pan poseł Pol będzie mógł ich udzielić. Niemniej, gdyby rząd podjął sprawę natychmiast, jeszcze na posiedzeniu 27–28 września, to ustawa mogłaby być przez naszą Izbę uchwalona.</u>
          <u xml:id="u-321.13" who="#AndrzejBratkowski">Przyjęcie pkt. 3 wiąże się z przekazaniem rządowego projektu ustawy o wynagrodzeniach w sferze budżetowej w 1991 r. (druk nr 1040).</u>
          <u xml:id="u-321.14" who="#AndrzejBratkowski">Przyjęcie pkt. 4 już nie jest związane z żadnymi przesunięciami w pracach ustawodawczych nad projektami ustaw dzisiaj będącymi jeszcze w posiadaniu Sejmu, bowiem dwunastego, w dniu wczorajszym czy dzisiaj, głosując już, przyjęliśmy rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o zatrudnieniu.</u>
          <u xml:id="u-321.15" who="#AndrzejBratkowski">Pkt 5 jest najbardziej kontrowersyjny. Ta kontrowersyjność wynika z faktu, że dopiero w tym tygodniu wpłynął do Wysokiej Izby rządowy projekt ustawy o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o innych zmianach w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym (druk nr 1069). Jest on opracowywany w tej chwili przez Komisję Polityki Społecznej i Komisję Ustawodawczą, i komisje te przygotowane są do wniesienia go pod obrady Wysokiej Izby w postaci sprawozdania w przyszłym tygodniu i do głosowania tym razem na posiedzeniu w dniach 27–28 września. A zatem byłby to projekt, jeden z ostatnich, który może być uchwalony jeszcze w zakresie przewidywanych pełnomocnictw.</u>
          <u xml:id="u-321.16" who="#AndrzejBratkowski">W kwestiach określonych 6 i 7 pkt. w posiadaniu Wysokiej Izby nie ma żadnych rządowych inicjatyw ustawodawczych.</u>
          <u xml:id="u-321.17" who="#AndrzejBratkowski">Jeśli natomiast chodzi o pkt 8, mamy w swoich rękach, że tak powiem, cztery projekty ustaw, z których rządowy projekt ustawy o zmianie ustaw o urzędzie ministra finansów oraz urzędach i izbach skarbowych oraz Prawo budżetowe opisane w druku 1039 wiążą się z pkt. 1 i muszą być wraz z nowelizacją ustawy budżetowej przekazane do rządu, jeżeli przyjmiemy ustawę konstytucyjną.</u>
          <u xml:id="u-321.18" who="#AndrzejBratkowski">Natomiast na druku nr 617 rządowy projekt ustawy o giełdach towarowych może być, zdaniem komisji, przekazany w przyszłym tygodniu w postaci sprawozdania i przegłosowany w dniach 27–28 września br. na posiedzeniu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-321.19" who="#AndrzejBratkowski">Jeszcze korzystniejsza sytuacja jest jeżeli chodzi o rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o Prawie bankowym i niektóre inne ustawy, które w postaci sprawozdania są już gotowe, przez komisję przygotowane i mogą być poddane drugiemu czytaniu na najbliższym posiedzeniu Sejmu, 20–21 września.</u>
          <u xml:id="u-321.20" who="#AndrzejBratkowski">Natomiast rządowy projekt ustawy o zmianie niektórych przepisów o ubezpieczeniu społecznym — jest to projekt sierpniowy — na druku nr 1023, byłby przekazany do dalszej legislacji rządowej.</u>
          <u xml:id="u-321.21" who="#AndrzejBratkowski">Jeśli chodzi o 9 pozycję, rządowy projekt ustawy o przedstawicielstwach podmiotów zagranicznych jest ewidencyjnie w naszym posiadaniu, ale został w sensie formalnym zwrócony rządowi, sprawa by była bezprzedmiotowa.</u>
          <u xml:id="u-321.22" who="#AndrzejBratkowski">Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi był dyskutowany dzisiaj. W zależności od skutku, miejmy nadzieję, że sprawa będzie zamknięta.</u>
          <u xml:id="u-321.23" who="#AndrzejBratkowski">Do zakresu upoważnień poz. 10 przynależy rządowy projekt ustawy o kontroli skarbowej, który zgodnie z deklaracjami komisji może być przygotowany do drugiego czytania na 28–29 września.</u>
          <u xml:id="u-321.24" who="#AndrzejBratkowski">Z kolei upoważnienia objęte pozycjami 11, 12, 13, 14 nie są Wysokiej Izbie prezentowane przez jakiekolwiek projekty ustaw.</u>
          <u xml:id="u-321.25" who="#AndrzejBratkowski">Z kolei chciałbym uprzedzić, że jeżeli zostaną przegłosowane wnioski mniejszości, wtedy złożony do Sejmu rządowy projekt ustawy o działalności gospodarczej gmin na druku nr 1066 zostanie przyjęty do legislacji rządowej na podstawie poz. 15.</u>
          <u xml:id="u-321.26" who="#AndrzejBratkowski">Również rządowy projekt ustawy o hipotece na niektórych ograniczonych prawach rzeczowych jako przynależny zakresowi upoważnień, określony poz. 17, reformy spółdzielczości również byłby przekazany do rządu.</u>
          <u xml:id="u-321.27" who="#AndrzejBratkowski">To samo dotyczy bloku mieszkaniowego, który związany jest z zakresem upoważnień — poz. 18.</u>
          <u xml:id="u-321.28" who="#AndrzejBratkowski">I poz. 19 (druki nr 994, 995, 996) związana z tworzeniem naczelnych i centralnych organów administracji państwowej oraz organizacji funkcjonowania terenowych organów administracji rządowej, jeżeli Wysoka Izba zdecyduje się tego rodzaju upoważnienia rządowi przekazać.</u>
          <u xml:id="u-321.29" who="#AndrzejBratkowski">I ostatnia kwestia, jest też rządowy projekt ustawy zmieniającej ustawę o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia (druk nr 942) w Sejmie przed pierwszym czytaniem, związany jest on z zakresem ewentualnych pełnomocnictw w poz. 21.</u>
          <u xml:id="u-321.30" who="#AndrzejBratkowski">Tak wygląda sprawa, która by po wejściu w życie ustawy była niejako uchwałą o charakterze pewnego rodzaju remanentu, przekazana do dalszych prac legislacyjnych przez Radę Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-321.31" who="#AndrzejBratkowski">Proszę państwa, art. 2 ustawy wiąże się z upoważnieniem związanym z ustawą budżetową na 1991 r. Treść tego artykułu jest w pełni zgodna z propozycjami rządu. Art. 3 nie budzi zastrzeżeń. W art. 4 jest wniosek mniejszości, związany z ewentualnym skreśleniem tego artykułu. Do art. 6 jest również wniosek mniejszości, który jest związany z odblokowaniem niejako praw parlamentu do zmiany podjętych w tym czasie rozporządzeń ustawodawczych, nie całości, a częściowych zmian.</u>
          <u xml:id="u-321.32" who="#AndrzejBratkowski">I różnice zdań odnośnie do zapisów poszczególnych artykułów dotyczą jeszcze art. 11. Jest to ta nadzwyczaj kontrowersyjna kwestia, która wzbudziła również ogromną dyskusję w komisji i z wnioskiem mniejszości Wysokiej Izbie pod debatę jest poddana.</u>
          <u xml:id="u-321.33" who="#AndrzejBratkowski">Chodzi o to — czy ta ustawa konstytucyjna ma obowiązywać jeszcze dwa miesiące po rozpoczęciu XI kadencji Sejmu, oczywiście z zastrzeżeniem, że w każdym wypadku parlament jest władny drogą kolejnej ustawy uchylić udzielone przez nas pełnomocnictwa w tej ustawie konstytucyjnej. Wniosek mniejszości idzie w tym kierunku, by ustawa konstytucyjna, o której dzisiaj mówimy, obowiązywała tylko do pierwszego posiedzenia nowo wybranego Sejmu. Jednym słowem, żebyśmy nie podejmowali zobowiązań za przyszły Sejm, bądź żebyśmy się nie narazili na zarzuty, które by były związane z ograniczeniem jego możliwości.</u>
          <u xml:id="u-321.34" who="#AndrzejBratkowski">Pozostaje mi jeszcze wyjaśnić poprawki mniejszości związane z katalogiem pozytywnych upoważnień. Otóż w pkt. 6 art. 1 jest propozycja mniejszości, by nadać mu brzmienie, że sprawy dotyczą „organizacji i funkcjonowania służby zdrowia”, co wiązałoby się z wykreśleniem słów: „dotyczących zasad finansowania służby zdrowia”.</u>
          <u xml:id="u-321.35" who="#AndrzejBratkowski">Ze strony kolegów posłów jest bowiem obawa, czy w trudnej sytuacji budżetowej rząd nie będzie chciał naruszyć tutaj statusu życia osób korzystających z publicznej, przede wszystkim, służby zdrowia. Nie przekonywało kolegów zastrzeżenie konstytucyjne, treść Konstytucji, która nie upoważnia do odstąpienia, dopóki nie jest zmieniona Konstytucja od bezpłatnej, społecznej służby zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-321.36" who="#AndrzejBratkowski">Pkt 7. Jest propozycja mniejszości, by po tym punkcie wprowadzić upoważnienie dla rządu o możliwości wydawania rozporządzeń z mocą ustawy w zakresie prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych.</u>
          <u xml:id="u-321.37" who="#AndrzejBratkowski">I katalog 7 pozycji, który wyczerpuje wszystkie zgłoszone czy zaproponowane przez Sejm pozycje, dotyczące zakresu spraw objętych pełnomocnictwami, a których w głosowaniach komisja nie przyjęła, o czym wcześniej mówiłem. Gdyby Wysoką Izbę interesowało, jak rozkładały się głosy w głosowaniu nad poszczególnymi punktami, to oczywiście jestem do dyspozycji. Tak jak również do wyjaśnienia wątpliwości, które na sali zostaną zgłoszone.</u>
          <u xml:id="u-321.38" who="#AndrzejBratkowski">Summa summarum, Komisja Nadzwyczajna wnosi o uchwalenie ustawy konstytucyjnej w treści przedłożenia określonego wnioskami większości.</u>
          <u xml:id="u-321.39" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-322">
          <u xml:id="u-322.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję panu posłowi sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-322.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Informuję, że Prezydium Sejmu po wysłuchaniu opinii Konwentu Seniorów określiło na podstawie art. 74 ust. 1 regulaminu Sejmu czas przemówień w tej debacie na 10 minut dla posłów występujących w imieniu klubów oraz 7 minut dla pozostałych posłów.</u>
          <u xml:id="u-322.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Otwieram debatę nad sprawozdaniem Komisji Nadzwyczajnej o projekcie ustawy o wydawaniu przez Radę Ministrów rozporządzeń z mocą ustawy.</u>
          <u xml:id="u-322.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Uprzejmie proszę o zabranie głosu pana posła Wojciecha Solarewicza w imieniu Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. I jako kolejnego pana posła Włodzimierza Cimoszewicza.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-323">
          <u xml:id="u-323.0" who="#WojciechSolarewicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Pan poseł sprawozdawca był uprzejmy bardzo dokładnie, jak sądzę wiernie, przedstawić i szczegóły ustawy, i nasze wahania, wątpliwości, kontrowersje w czasie pracy nad tym projektem. Myślę, że nie ma potrzeby, żebym wdawał się w szczegóły. Tym bardziej, że, jak sądzę, nie tylko członkowie Komisji Nadzwyczajnej, ale chyba wszyscy posłowie od tygodnia wiele dyskutowali nad tym projektem z wyborcami, z posłami ze swoich klubów, z innych klubów. Trudno się dziwić dlaczego tak się stało, pan poseł Bratkowski był uprzejmy bardzo wyraźnie to wyartykułować.</u>
          <u xml:id="u-323.1" who="#WojciechSolarewicz">Ja chciałem się odnieść do pewnych rzeczy generalnych. Otóż, proszę państwa, myślę, że po tym tygodniu ostrych i trudnych dyskusji powinniśmy generalnie sobie odpowiedzieć na pytanie — czego Wysoka Izba oczekuje po tej ustawie. Czego Wysoka Izba chce? To znaczy — czy chcemy udzielić rządowi pełnomocnictw specjalnych mając pełną świadomość wagi tej decyzji, czy też nie chcemy ich udzielić. Sądzę, Wysoka Izbo, że podejmujemy decyzję bardzo ważną i wbrew temu co czasem się słyszy, my, przepraszam za trywialne sformułowanie, nie idziemy na rękę temu rządowi, my nakładamy na barki rządu ciężki obowiązek. Jeżeli tak, jeżeli jest wola Wysokiej Izby aby ten obowiązek nałożyć na ten rząd, to sądzę, że powinniśmy wyjść naprzeciw rządowi tak dalece, jak to jest tylko możliwe i udzielić uprawnień takich, o jakie prosi. Chcę powiedzieć, że, jak Wysoka Izba o tym doskonale wie, pierwotna wersja projektu ustawy przedłożona przez rząd, która zakładała wyłączenia, a zatem ten negatywny katalog, jak się to przyjęło mówić, została w pierwszym czytaniu przez większość występujących posłów odrzucona, i komisja w większości przyjęła to jako nasze zobowiązanie, żeby do tego rząd nakłonić, i rząd wyszedł nam naprzeciw, przygotował ten projekt pozytywny. Jak łatwo się zorientować po wnioskach mniejszości, został on jeszcze uszczuplony. Nie chcę wdawać się tutaj w szczegóły, tym bardziej że jak wiem wielu kolegów posłów chciałoby właśnie mówić o szczegółach dotyczących poszczególnych punktów art. 1. Natomiast ja chciałbym odwołać się do konsekwencji w naszym działaniu. Wydaje się, że te spory, jak słusznie powiedział pan poseł Bratkowski, czasem nawet niezupełnie parlamentarne, które miały miejsce na posiedzeniu komisji, mamy chyba już za sobą. Ja myślę, że my — członkowie Komisji Nadzwyczajnej — wzięliśmy na siebie ten ciężar odreagowania rozmaitych trudnych psychologicznie i politycznie momentów i myślę, że w tej chwili powinniśmy się kierować chłodnym racjonalizmem. Jeszcze raz zapytam, czy chcemy, czy nie chcemy udzielić rządowi tych pełnomocnictw? Jeżeli chcemy, powinniśmy wyjść jak najdalej na spotkanie rządu, w przekonaniu, że to nie jest wyłącznie uprawnienie, to jest również obowiązek rządu wykonania pewnej pracy ustawodawczej. Padały głosy na posiedzeniu komisji, proszę Wysokiej Izby, że przecież tego rząd „nie przerobi”, „nie przeje”, ja przepraszam za sformułowania, one nie są moje, takie padały głosy.</u>
          <u xml:id="u-323.2" who="#WojciechSolarewicz">Oczywiście, jest to bardzo prawdopodobne. Niemniej z tego tylko powodu nie ograniczałbym kompetencji rządu.</u>
          <u xml:id="u-323.3" who="#WojciechSolarewicz">Chciałbym natomiast powiedzieć jedną rzecz w kwestii szczegółowej, nie odnoszącej się, co prawda, do tego kontrowersyjnego art. 1, natomiast — do art. 8. Otóż, proszę państwa, jeżeli Komisja Nadzwyczajna pracowała tak szybko, a chcę powiedzieć nieskromnie, że w moim przekonaniu pracowaliśmy bardzo szybko i skutecznie, to dlatego że byliśmy przekonani, że kwestia czasu jest tutaj kwestią niebagatelną. A jeżeli tak, to w moim najgłębszym przekonaniu art. 8 jest źle sformułowany. Jeżeli nam chodzi o szybkie działanie, to niechże ten wykaz projektów ustaw określa nie Sejm in corpore, tylko Prezydium Sejmu, co znakomicie przyspieszy tutaj możliwość przystąpienia rządu do wykonywania tego obowiązku, który nałożymy na niego tą ustawę.</u>
          <u xml:id="u-323.4" who="#WojciechSolarewicz">I druga rzecz, o której chciałem powiedzieć, to art. 11. Otóż do tego artykułu, jak powiedział pan poseł Bratkowski, zgłoszony jest wniosek mniejszości. Wydaje mi się, że jeżeli ten wniosek mniejszości zostałby przyjęty, to istotny sens tej ustawy, o którym mówiłem, nieco traci wagę. Wydaje mi się, że ten wniosek jest bardzo niebezpieczny i apelowałbym o odrzucenie tego wniosku.</u>
          <u xml:id="u-323.5" who="#WojciechSolarewicz">Reasumując, Wysoka Izbo, proszę o konsekwencję w imieniu Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego proszę o konsekwencję. Jeżeli ktoś z państwa posłów jest przekonany, że pełnomocnictw nie należy rządowi udzielać, to niech głosuje zgodnie ze swoim przekonaniem, żeby nie udzielać, ale jeżeli uważa, że należy ich udzielić, to niech udzieli w takim zakresie, jakiego rząd oczekuje.</u>
          <u xml:id="u-323.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-324">
          <u xml:id="u-324.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-324.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W imieniu Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej zabierze głos pan poseł Włodzimierz Cimoszewicz. Jako kolejny zabierze głos pan poseł Aleksander Bentkowski.</u>
          <u xml:id="u-324.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-325">
          <u xml:id="u-325.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W czasie pierwszego czytania projektu ustawy o pełnomocnictwach dla rządu, równoznacznych z przeniesieniem uprawnień legislacyjnych z parlamentu na egzekutywę, przedstawiliśmy swoje zasadnicze wątpliwości co do przesłanek, celów i kosztu tak fundamentalnej zmiany ustroju państwa. Mimo generalnego sprzeciwu wobec ograniczania roli parlamentu, uznaliśmy możliwość przedyskutowania pełnomocnictw w zakresie niezbędnych korekt budżetu państwa. Nasza zgoda, aktualna i dziś, wynika z przekonania, że nie ma praktycznie innego wyjścia stwarzającego cień nadziei na to, że najbardziej elementarne wydatki budżetowe zostaną zrealizowaną. W czasie prac Komisji Nadzwyczajnej rząd na wniosek komisji określił katalog spraw, które chciałby regulować sam, bez udziału Sejmu. Był to zestaw bardzo obszerny, obejmujący nie tylko problemy gospodarcze, ale także wnikający w sferę ustroju politycznego państwa. Nie mogliśmy akceptować tego dążenia, m.in. nie widząc żadnych bezpośrednich związków wielu żądanych uprawnień z potrzebami ograniczenia skutków załamania gospodarczego. Komisja oddaliła szereg propozycji rządowych, niemniej jednak zaakceptowała wiele takich, które budzą poważne zastrzeżenia. Przyjęta formuła określenia pełnomocnictw rządu w zakresie korygowania tegorocznego budżetu wyznacza dopuszczalny poziom deficytu na 24 bln zł. Jednocześnie jednak dodane do niej wyjątki mogą w praktyce sprawić, że dowolny deficyt, do jakiego dopuści rząd, będzie mógł być legitymizowany sformułowaniami ustawy. Chcemy w związku z tym stwierdzić, że w ten oto sposób zostaje naruszona jedna z podstawowych funkcji ustawy budżetowej, jaką jest wyznaczenie finansowych ram działania rządu, działania, za które ponosi on odpowiedzialność nie tylko polityczną, ale i konstytucyjną. Proponowane rozwiązanie daje w rzeczywistości rządowi przywilej pełnej bezkarności. Mimo tych uwag nie sprzeciwiamy się temu przepisowi. Odpowiedzialność rządu staje się problemem drugorzędnym wobec potrzeby energicznego działania ratunkowego.</u>
          <u xml:id="u-325.1" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Kolejne budzące zastrzeżenia upoważnienie dotyczy dowolnego podnoszenia przez rząd istniejących podatków i innych obciążeń oraz ustanawiania nowych podatków od podatników nie będących osobami fizycznymi. Przepis ten oznacza w szczególności, że możliwe będzie podnoszenie stawek podatkowych, że już niemal zupełnie dobite przedsiębiorstwa państwowe będzie można obciążyć kolejnymi należnościami. Nie odpowiadała nam ta koncepcja. Dotychczasowa polityka finansowa rodzi wątpliwości, czy tego typu kompetencje byłyby wykorzystywane odpowiedzialnie.</u>
          <u xml:id="u-325.2" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Wreszcie pamiętajmy też o tym, że historycznie rzecz biorąc parlamenty powstawały często przede wszystkim po to, by przeciwstawić się dowolnemu nakładaniu podatków przez rządzących. Dzisiejszy, uchodzący za demokratyczny, rząd chce złamać zasadę, jaką pod wezwaniem nihil novi wywalczyli obywatele, wolni obywatele Rzeczypospolitej setki lat temu.</u>
          <u xml:id="u-325.3" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Następny punkt ustawy, utrzymany w niej w wyniku bezprzykładnego zaangażowania części posłów należących do Nadzwyczajnej Komisji, daje rządowi prawo swobodnego kształtowania płac w sferze budżetowej, co w praktyce należy rozumieć jako możliwość odejścia od prawnie wymaganej waloryzacji tych wynagrodzeń, a w skrajnym przypadku nawet obniżania tych płac. Nie zgadzamy się z tym podejściem.</u>
          <u xml:id="u-325.4" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Na argument, że obniżenie zarobków nauczycieli, lekarzy, pracowników kultury i wielu innych zawodów jest konieczne dla ratowania budżetu, odpowiadamy: niech rząd szybko zmieni swoją politykę gospodarczą w sposób umożliwiający przełamanie recesji, a tym samym zwiększenie dochodów państwa. Rząd lekceważy nie tylko sytuację materialną tych ludzi, ale też niebezpieczeństwo wybuchu społecznego oporu ze strony wszystkich, którym taka polityka płacowa odbierze ostatnią nadzieję.</u>
          <u xml:id="u-325.5" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Spośród pozostałych upoważnień, proponowanych przez komisję, nasze zastrzeżenia budzą zwłaszcza te, które umożliwiają wprowadzenie odpłatności za opiekę lekarską, bez wcześniejszego zreformowania systemu ubezpieczeń społecznych oraz szerokie pełnomocnictwo w zakresie przekształcania przedsiębiorstw państwowych, traktowane otwarcie przez rząd jako podstawa do likwidacji przedstawicielstw pracowników w zarządzaniu zakładami pracy. Podzielamy przekonanie, że dotychczasowe rozwiązania często ograniczają możliwość rozsądnego kierowania przedsiębiorstwem, jednak nie oznacza to, że jedynym wyjściem jest przeciwstawne ekstremum, polegające na całkowitym pozbawieniu praw załóg pracowniczych. Wiele rozwiniętych państw zachodnich wprowadziło w szerokim zakresie udział pracowników w kierowaniu przedsiębiorstwami. Odejście od tych zasad to cofnięcie się o dziesiątki lat. Nie zgadzamy się z tym zarówno ze względów zasadniczych, jak i w przekonaniu, że jest to pomysł nieodpowiedzialny i jeszcze bardziej rewoltujący nastroje w polskim przemyśle.</u>
          <u xml:id="u-325.6" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Popieramy w efekcie te ze zgłoszonych wniosków mniejszości, które zmierzają do ograniczenia zakresu specjalnych pełnomocnictw dla rządu. Przyjęcie tych wniosków jest dla nas warunkiem udzielenia zgody na całą ustawę.</u>
          <u xml:id="u-325.7" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Na koniec uwaga dotycząca czasu obowiązywania specjalnych uprawnień i wzajemnych relacji między rządem a nowo wybranym Sejmem. Uwzględniając deklarowane przez rząd uzasadnienie dla idei pełnomocnictw polegające na zapobieżeniu ewentualnym negatywnym skutkom okresu tuż przed i po wyborach, logicznie należałoby przyjąć, że pełnomocnictwa te nie powinny krępować przyszłego parlamentu wtedy, gdy będzie on zdolny do normalnego wypełniania swoich obowiązków. Nie da się to określić przy pomocy jakiejś daty. Jedynym dowodem może być podjęcie przez nowy parlament praktycznych działań służących wypełnianiu jego prerogatyw. Dlatego też nie zasługuje na zaakceptowanie propozycja ograniczenia prawa inicjatywy ustawodawczej Sejmu oraz zakresu rzeczowego ustaw. Przyjęcie takiego rozwiązania, poza wątpliwościami natury prawnej, prowadzi do groteskowego skutku politycznego. Oto rząd, będący po 27 października ostatnią pozostałością umowy okrągłego stołu, miałby uprawnienia stawiające go ponad pochodzącym z wolnych i demokratycznych wyborów parlamentem. Jest to zapewne nie zamierzona przez inicjatorów ustawy konsekwencja przyjęcia jej w nie zmienionym kształcie, niemniej jednak należy o niej pamiętać. Być może wyjściem z tej sytuacji byłoby ograniczenie czasowe obowiązywania pełnomocnictw do momentu podjęcia przez nowy Sejm praktycznych działań. Jeżeli ten Sejm uznałby, że zachodzi potrzeba przedłużenia specjalnego mandatu rządu, rządu, który w tym czasie będzie już jedynie pełniącym obowiązki, mógłby to oczywiście zrobić.</u>
          <u xml:id="u-325.8" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Konkludując powtarzam, nie sprzeciwiamy się pełnomocnictwom w zakresie korekty budżetu, a także kilku innych problemów, takich jak: funkcjonowanie aparatu skarbowego, cła, bankowość, ograniczenie działalności gospodarczej osób pełniących funkcje publiczne, zwłaszcza jeżeli rząd pamiętałby przy tej okazji o swoich funkcjonariuszach, ochrona własności i praw intelektualnych. Pozostawienie innych upoważnień, a także rozszerzenie katalogu o kolejne propozycje rządu, takie np. jak prawo do rekonstrukcji naczelnych organów państwa, zmusi większość posłów z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej do powstrzymywania się od poparcia całej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-325.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-326">
          <u xml:id="u-326.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-326.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W imieniu Klubu Poselskiego Polskiego Stronnictwa Ludowego zabierze głos pan poseł Aleksander Bentkowski. Jako kolejny zabierze głos pan poseł Jacek Kuroń.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-327">
          <u xml:id="u-327.0" who="#AleksanderBentkowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Polskie Stronnictwo Ludowe nie popiera przedstawionego projektu z trzech powodów. Po pierwsze, cała filozofia przedłożenia rządowego, sprowadza się do tego, by Sejm wyraził zgodę na zmniejszanie wydatków w poszczególnych działach gospodarki i nie zawiera żadnych pozytywnych propozycji, które by zwiększały wpływy do budżetu z innych źródeł, nie kosztem państwa. Po drugie, nie możemy zgodzić się na to, by ratować finanse państwa kosztem wynagrodzeń pracowników sfery budżetowej, których płaca nie była waloryzowana począwszy od drugiego kwartału tego roku. Po trzecie, nie zgadzamy się dlatego, że proponuje się nam rozwiązania prawne, które są typowym działaniem prawa wstecz, polegającym na pozbawianiu ludzi tzw. praw nabytych.</u>
          <u xml:id="u-327.1" who="#AleksanderBentkowski">Wysoki Sejmie! Cały zamiar restrukturyzacji budżetu sprowadza się do tego, by pozbawić tzw. sferę pracowników budżetowych rewaloryzacji wynagrodzeń i podwyżek tych wynagrodzeń, dzięki czemu budżet uzyska z tego tytułu 10 bin zł. Stanie się to kosztem pracowników służby zdrowia, pracowników wymiaru sprawiedliwości, policji. Stanie to się kosztem tych pracowników, którzy są najmniej skłonni do protestów, do strajków. Może właśnie dlatego resort finansów proponuje w tej sferze tak olbrzymie cięcia budżetowe. Nie zgadzamy się także dlatego, że jak powiedziałem, resort nie proponuje żadnych pozytywnych rozwiązań, a wręcz przeciwnie. Tutaj, nie tak dawno, zostało przez resort budownictwa zaproponowane rozwiązanie dotyczące powszechnej wyprzedaży mieszkań, zupełnie opacznie zrozumiane i przedstawione z poważnymi wadami prawnymi i od razu na samym początku okazało się nie do zrealizowania. Jeżeli ktoś proponuje nie sprzedaż, a tzw. uwłaszczenie mieszkań, to w ogóle od początku nie liczy na dopływ pieniędzy do budżetu. Jeżeli ktoś wiąże z tym propozycje ustanowienia prawa hipotecznego, to w ogóle nie ma pojęcia na czym polega prawo hipoteczne i nie zdaje sobie sprawy z tego, co się z tym wiąże. Ustanowienie 2 mln ksiąg wieczystych jest pracą niewyobrażalną. Dzisiaj się czeka na wpis około 3 miesiące, a czekałoby się na wpis 3 lata. Złożenie takiej propozycji świadczy o zupełnym oderwaniu się od rzeczywistości, od życia, jest dowodem tego, że rząd nie ma żadnej koncepcji zdobycia środków do budżetu.</u>
          <u xml:id="u-327.2" who="#AleksanderBentkowski">Szanowni Państwo! Kolejnym przykładem braku zdrowego rozsądku w uzupełnieniu budżetu są zamiary skierowane wobec resortu sprawiedliwości. Nie znam się na mechanizmach rządzących przemysłem, ale to co proponuje się wobec resortu sprawiedliwości świadczy o jednostronnym myśleniu. Proponuje się zmniejszenie wydatków w sferze osobowej o kwotę 150 mld zł, które resort miał zamiar przeznaczyć w trzecim kwartale na prywatyzację notariatów, dzięki którym, bez większego kłopotu, można by uruchomić około 300 prywatnych kancelarii, które w ciągu 3 miesięcy odprowadzą do skarbu państwa przynajmniej 300–400 mld zł. A więc myśli się na dziś, nie myśli się na jutro. Ja już nie mówię o tym, o ile by to usprawniło obrót prawny w Polsce. Są to przykłady, które, moim zdaniem, świadczą o tym, że filozofia resortu finansów sprowadza się tylko do tego, gdzie ludziom zabrać, a nie jak ludziom pomóc, w jaki sposób zdobyć środki potrzebne i niezbędne dla skarbu państwa. Powszechna wyprzedaż mieszkań spowodowałaby, bez większego kłopotu, wpływ do skarbu państwa około 20 do 30 bln zł w okresie 2 miesięcy, oczywiście, przy naruszeniu podstawowych ustaw, takich jak prawo lokalowe, prawo o mieniu komunalnym, prawo o spółdzielczości. Ale dzisiaj naruszamy ustawę zasadniczą, ustawę konstytucyjną i nikt z tego powodu nie ma żadnych skrupułów.</u>
          <u xml:id="u-327.3" who="#AleksanderBentkowski">Dlatego też uważam, że udzielanie dzisiaj rządowi nadzwyczajnych pełnomocnictw nie byłoby w interesie społecznym, ponieważ nie wierzę w szczerość intencji rządu. Jeżeli ktoś przez 8 miesięcy nie przedstawił żadnych rewelacyjnych rozwiązań, to i teraz w ciągu półtora miesiąca takich rozwiązań nie przedstawi. Nic nie stało na przeszkodzie, ażeby rząd przez 8 miesięcy przedstawił nam projekty niezbędnych ustaw. To co przedstawił, co pozostaje do rozwiązania nie gwarantuje tego, że rząd zmierza we właściwym kierunku. Dlatego też Klub Poselski Polskiego Stronnictwa Ludowego nie akceptuje przedłożenia rządowego.</u>
          <u xml:id="u-327.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-328">
          <u xml:id="u-328.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-328.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W imieniu Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna zabierze głos pan poseł Jacek Kuroń. Jako kolejny zabierze głos pan poseł Herbert Gabryś.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-329">
          <u xml:id="u-329.0" who="#JacekKuroń">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Unia Demokratyczna opowiada się za nadzwyczajnymi uprawnieniami dla rządu w kształcie zaproponowanym przez Komisję Nadzwyczajną. Dyskutujemy przecież o skutkach pewnego faktu. Tym faktem jest to, że wpływy do budżetu są mniejsze niż zaplanowane wydatki. Oczywiście można to zmienić na różne sposoby, zapewne także przez notariaty. W różny sposób można to zmienić, natomiast skutki będą dopiero po jakimś czasie i tego nikt nie jest w stanie zmienić.</u>
          <u xml:id="u-329.1" who="#JacekKuroń">Jeśli więc nie potrafimy natychmiast podjąć paru zasadniczych decyzji, to nie budżet będziemy ratować, panie pośle Bentkowski, ale uświadommy sobie, wszyscy świadczeniobiorcy, wszyscy emeryci, wszyscy biorcy płacy budżetowej, że będą się opóźniać płace. Będzie się opóźniać płaca, czyli będzie się ona zmniejszać metodą przypadkową, po prostej zasadzie, że skoro nie ma pieniędzy i rząd nie może zrobić innego ruchu niż te wszystkie zobowiązania, to tak się będzie działo. Mówię o tych ludziach, ale ma to jeszcze konsekwencje konstytucyjne, tzn. właściwie musimy wtedy oddać to pod odpowiedzialność konstytucyjną i w ogóle rozwalamy państwo. Ale to może nas nie obchodzić. Natomiast obchodzić nas musi los ludzi, o których mówimy. Bo rząd nie spełnia ustawowych zobowiązań. A teraz, czy może to wszystko wykonać Wysoka Izba wraz z Senatem, prezydentem? Może. Ja uważam, że Wysoka Izba jest bardzo sprawna, ja mam wysokie mniemanie o Wysokiej Izbie, i tej i tamtej senackiej. Ale rzeczą Sejmu jest przecież reprezentować interesy różnych grup społecznych i ci co nas poganiają, żebyśmy szybko robili ustawy, nie rozumieją — my je robimy zbyt szybko — do czego my jesteśmy. Nie po to żeby wymyślić proch, tylko po to żeby ustawa, która się już „przeczołga” przez Wysoką Izbę, była jakby wyrazicielem różnych możliwych społecznych dążeń. Jeśli się nie chcemy temu obowiązkowi sprzeniewierzyć, a nawet jak się zechcemy mu sprzeniewierzyć i będziemy się strasznie spieszyć, to takich decyzji, które mogą uratować ludzi, tych wszystkich, o których mówiłem i nie będę powtarzał, nie zdołamy i nie zdążymy podjąć ze względów czysto proceduralnych. Czy to dobrze, że część posłów z mojego klubu, część posłów z innych klubów, a także, co z przyjemnością usłyszałem, że także w zasadniczych sprawach pan poseł Cimoszewicz i jego klub, jak rozumiem, opowiada się za tym, żeby to dać w ręce rządu. To źle, tylko że powtarzam, nowy Sejm może to wszystko natychmiast zmienić. W tym czasie, w którym te wszystkie znakomite, rewelacyjne projekty, które pan poseł Bentkowski jako minister tu złożył, bo, jak rozumiem, mowa była o tym, że brakowało rewelacyjnych projektów, to jak my je zastosujemy, wtedy te pieniądze przyjdą, a Sejm przyszły puści je. Natomiast w tym momencie mówić „daj”, to wywołać skutek odwrotny do zamierzonego. Cel, jak wierzę, wszyscy, także pan poseł Bentkowski, mamy ten sam, to znaczy chcemy, żeby ludziom było lepiej, a jak powiemy „daj”, to będzie gorzej, bo nastąpi (…) — nie będę się powtarzał — mam nadzieję, że to jest dość oczywiste i zrozumiałe.</u>
          <u xml:id="u-329.2" who="#JacekKuroń">Następna kwestia, Wysoka Izbo! Co będzie jeśli, jak mówię, my tych decyzji nie podejmiemy? Weźmiemy na siebie odpowiedzialność za bardzo daleko idące złe skutki. Trzeba sobie powiedzieć, że rząd stara się jak może, żebyśmy ich nie podjęli. To jest prawda. Rząd ubliża posłom, pan premier jest łaskaw mówić przeciw swoim sojusznikom. Zastanawiam się, czy on nie rozumie, że może wywołać odwrotny skutek, jeśli my będziemy mieli równą jemu nieodpowiedzialność za państwo? Czy może rozumie i nie chce?</u>
          <u xml:id="u-329.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-329.4" who="#JacekKuroń">Tu są dwie możliwości, albo nie rozumie, albo rozumie i nie chce, no ale to nie jest, proszę państwa, tak, że my będziemy kosztem ludzi „przykładali” sobie z rządem. To jest dla mnie sprawa zasadnicza. Powtarzam decyzje, niepodjęcie decyzji. Jest taka przepowiednia pana premiera, która się sprawdzi, bo jak Wysoka Izba nie przyjmie nadzwyczajnych uprawnień, to jego zdanie, że Wysoka Izba rozwala państwo, jakby się sprawdzi, i wtedy nie będziemy mogli mówić, że to on to wywołał. Nie damy rady, bo fakty będą świadczyć same za siebie.</u>
          <u xml:id="u-329.5" who="#JacekKuroń">Ja wierzę w rozsądek Wysokiej Izby, którego to rozsądku Wysoka Izba wielokrotnie dawała dowód, przy czym,...</u>
          <u xml:id="u-329.6" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-329.7" who="#JacekKuroń">...ja rozumiem, że państwo nie dowierzacie w swój rozsądek. Ja bym nie był taki samokrytyczny.</u>
          <u xml:id="u-329.8" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-329.9" who="#JacekKuroń">I proszę państwa, ja mam cały czas uczucie, że wszystko co było do powiedzenia zostało powiedziane. Błąd nasz polega na tym, że nie prowadzimy ze sobą dialogu, bo każdy wychodzi i nie nawiązuje do słów poprzednika, rozumiem dawno sobie napisał przemówienie, a skutek jest taki, że wygłaszamy swoje kwestie w próżnię i to jest, myślę sobie, wada, jednak znacząca wada naszego parlamentu, dziś, tu. Natomiast nie wątpię, że świadomość tego jest bardzo nikła w społeczeństwie. Sejm jest do tego, aby tutaj właśnie przećwiczyć to czego społeczeństwo od nas oczekuje, że my to zrobimy szybko, co jest sprzeczne z zasadami praw parlamentu. Nie łammy tej zasady. Zgadzam się, oczywiście, Sejmy były powołane do zatwierdzania budżetu, ale my dokładnie wiemy, co i na ile. Ja dlatego opowiadam się za wnioskiem większości, żeśmy tu uzyskali pewien consensus, pewną zasadę, dzięki której możemy się porozumieć. Tam gdzie są wątpliwości, na przykład w sprawie owego samorządu, można zażądać deklaracji rządu, bo moim zdaniem oczywiście taka interpretacja tej kwestii, którą pan poseł przedstawił, że to jest zniesienie samorządu, taka interpretacja byłaby ze strony rządu niedopuszczalna. A poza tym — ja to też czytałem — prosiłbym, żeby rząd w tej sprawie złożył deklarację i proponowałbym, żeby z góry nie zakładać, że składamy fałszywe deklaracje. W ogóle nie należy mieć takich podejrzeń, bo wtedy podejrzany jest ten, który to deklaruje.</u>
          <u xml:id="u-329.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-330">
          <u xml:id="u-330.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-330.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W imieniu Poselskiego Klubu Pracy zabierze głos pan poseł Herbert Gabryś. Jako kolejny zabierze głos pan poseł Jan Janowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-331">
          <u xml:id="u-331.0" who="#HerbertGabryś">Odpowiadając na wystąpienie pana posła Jacka Kuronia będę mówił minutę, 9 minut składam w hołdzie Wysokiej Izbie i tym, którzy nas słuchają, a także aby nie powtarzać prawd oczywistych.</u>
          <u xml:id="u-331.1" who="#HerbertGabryś">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Posłowie Poselskiego Klubu Pracy od wielu miesięcy czynią starania, aby zmusić rząd do najniezbędniejszych działań w celu ratowania gospodarki i zwiększenia dochodów budżetu państwa. Wyrazem naszej krańcowej determinacji w tych staraniach były przedstawione przez nas propozycje 2 tygodnie temu. Rozpętano w efekcie przeciwko nam kampanię dyskredytującą rzetelny wysiłek parlamentarny członków naszego klubu i Wysokiej Izby. Łagodnie mówiąc brzydka to gra. Nadal wyrażamy przekonanie, iż w ramach aktualnych regulacji ustawowych rząd może dokonać niezbędnych działań w celu powstrzymania upadku państwa. Wystąpienie rządu o uprawnienia specjalne odbieramy zatem jako zabieg polityczny, choć zdaniem rządu jest to stworzenie warunków do szybkiego spełnienia powszechnie znanych obietnic. Mamy też świadomość, że pełnomocnictwa rozumnie wykorzystane mogą spełnić nasze wcześniejsze klubowe wskazania — koniecznych zmian w sprawowaniu rządu. Będziemy głosować bez klubowej dyscypliny, z najgłębszą obawą o warunki bytowe społeczeństwa, bez wiary w spełnienie obietnic, ale z najgłębszym przekonaniem o jednoznacznej odpowiedzialności politycznej rządu za skutki społeczne wynikłe z wykorzystania dekretów. Większość członków klubu głosować będzie za propozycją Komisji Nadzwyczajnej. Z ubolewaniem jednak stwierdzamy, że wiele wskazuje na to, iż rząd tych uprawnień tak naprawdę wołałby nie otrzymać.</u>
          <u xml:id="u-331.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-332">
          <u xml:id="u-332.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-332.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W imieniu Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego zabierze głos pan poseł Jan Janowski. Jako kolejny zabierze głos pan poseł Stanisław Rogowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-333">
          <u xml:id="u-333.0" who="#JanJanowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Członkowie Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego wielokrotnie już wyrażali swoje stanowisko, że opowiadamy się za takim systemem sprawowania władzy w naszym kraju, który jest zgodny z zasadami demokracji parlamentarnej i tym samym jesteśmy generalnie przeciwni jakimkolwiek uprawomocnieniom, które są niezgodne z zapisami konstytucyjnymi. Wydaje nam się, że dwa kolejne rządy do dzisiaj czy do wczoraj miały podobne stanowisko, nie przyjmując kolejnych propozycji dotyczących wystąpienia o tego rodzaju uprawnienia. Chociaż kilka miesięcy temu, kiedy pan prezydent Rzeczypospolitej przedłożył taką propozycję panu premierowi Bieleckiemu i jego rządowi, naszym zdaniem, był to lepszy moment do rozważania wykorzystania tego rodzaju metod rządzenia krajem. Generalnie uważamy, że to nie metody rządzenia krajem należy dostosowywać do życzeń osób sprawujących władzę, a odwrotnie — osoby sprawujące władzę muszą wykazać, że potrafią się posługiwać tymi metodami, które wynikają z Konstytucji i innych regulacji prawnych. I dlatego opowiadamy się przeciwko wszelkim takim uprawnieniom, które wymagałyby zmiany zapisów ustrojowych konstytucyjnych, które dotykałyby struktury władzy bądź struktury i kompetencji samorządów oraz tego wszystkiego, co bezpośrednio dotyczy wolności i praw obywatelskich. Natomiast rozumiemy, że mówimy dzisiaj w sytuacji wyjątkowej, z tego powodu, że państwo nasze działa nie posiadając już wiarygodnego budżetu, a więc w sytuacji najtrudniejszej, jaką można sobie wyobrazić, a specyfika tej sytuacji polega na tym, że wszyscy tutaj siedzący mamy głębokie przekonanie, że uwarunkowania, na jakich rząd przedłożył projekt zmiany budżetu, są tego typu, że w naszym parlamencie mają niewielkie szanse uzyskania normalną drogą poparcia. I uważając, że ta specjalna sytuacja wymaga, niestety, również specjalnych rozwiązań, członkowie naszego klubu opowiadają się za przyznaniem takich uprawnień do wydawania rozporządzeń z mocą ustawy dla rządu pana premiera Bieleckiego, które są niezbędne do zmiany budżetu. Przy czym, w stosunku do przedłożenia zawartego w sprawozdaniu komisji, część członków naszego klubu uważa, że jest zbyt szerokie i dlatego nie wszystkie z zapisanych tam propozycji znajdą pełne poparcie członków naszego klubu.</u>
          <u xml:id="u-333.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-334">
          <u xml:id="u-334.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-334.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Obecnie głos zabierze pan poseł Stanisław Rogowski w imieniu Klubu Poselskiego Unii Chrześcijańsko-Społecznej. Jako kolejny zabierze głos pan poseł Czesław Kawecki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-335">
          <u xml:id="u-335.0" who="#StanisławRogowski">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Niemal na zakończenie swojej kadencji stanęliśmy przed jednym z najcięższych zadań, które w ciągu 2 lat przyszło nam wykonać dziś, i to z trzech powodów. Po pierwsze, przedstawiony nam projekt ma charakter ustawy konstytucyjnej. Jakkolwiek jego zasięg jest tylko czasowy, to jednak modyfikuje on system organów państwowych i zmienia ich wzajemne relacje, wliczając tu nie tylko Sejm i rząd, ale również Urząd Prezydenta. Mam tu na myśli prawo weta. Po drugie, stan ten wykroczy poza kadencję obecnego Sejmu. Biorąc pod uwagę wszystkie zastrzeżenia i oskarżenia kierowane pod adresem tego Sejmu, kwestionującego wiarygodność i zakres uprawnień, muszę zapytać: czy temu właśnie Sejmowi wolno krępować ręce Sejmowi następnemu, wybranemu w wolnych wyborach. A przecież mamy to właśnie uczynić. Nie jest to, wbrew pozorom, wcale pytanie demagogiczne ani retoryczne. To naprawdę stanowi istotny problem ustrojowy i polityczny. Sytuację łagodzi w pełnej mierze zapis art. 10 niniejszego projektu, według którego przyszły Sejm, nawet już na swoim pierwszym posiedzeniu, może w całej kwestii rozporządzeń postanowić inaczej, czyli nawet natychmiast odebrać rządowi prawo do ich wydawania… Ale pamiętajmy, że tylko kwalifikowaną większością 2/3 głosów, a takiej większości, obym był złym prorokiem, przy znacznej różnorodności politycznej przyszłego Sejmu, może się następnemu Sejmowi w ogóle nie udać osiągnąć, a w każdym razie nieprędko.</u>
          <u xml:id="u-335.1" who="#StanisławRogowski">Trzecim składnikiem owych poszczególnych trudności jest bardzo zła sytuacja gospodarcza Polski. Proszę zauważyć, że jest to również argument wnioskodawców i zwolenników specjalnych uprawnień dla rządu i ja pamiętam o tym. Ale przecież powtórzę już wcześniej wysuwaną wątpliwość, czy naprawdę jest sensowne przekazywanie szczególnych uprawnień do naprawy sytuacji gospodarczej temu samemu zespołowi ludzi, który w dużej części jest winny, nawet jeżeli już nie tego stanu, to na pewno powolnym i często nieudolnym próbom jego naprawy. Odpowiadając tu od razu na ewentualne zarzuty i repliki wyjaśniam, że pamiętam o wielu osiągnięciach, szczególnie w sferze walutowej, walce z inflacją i innych sferach, ale w dużej mierze, trzeba o tym pamiętać, należy zapisać je na konto jeszcze poprzedniego rządu i jego ministrów, którzy zasiadają w składzie obecnego rządu.</u>
          <u xml:id="u-335.2" who="#StanisławRogowski">I druga wiążąca się z tą sprawą wątpliwość. Czy naprawdę szefowie resortów, od których przez całe miesiące Sejm dopominał się zapowiadanych aktów prawnych, że wymienię tu chociażby ministra pracy i pomocy socjalnej i ustawę o zaopatrzeniu emerytalnym, i bądź ich nie otrzymywał wcale, bądź w stanie niemożliwym do akceptacji, teraz nagle po otrzymaniu nadzwyczajnych uprawnień wydadzą doskonałe akty prawne, w których rozwiążą wszelkie problemy. Wątpliwość tę powiększa też fakt zalegania rządu, o czym już była mowa, z ponad setką rozporządzeń wykonawczych do uchwalonych już ustaw często rok temu. Nasuwa się tu porównanie anegdotyczne z niektórymi pisarzami, którzy w tamtych latach pisali do szuflady, a kiedy nadszedł dobry okres i szuflady się otworzyły, było w nich również pusto. Chcę, abyśmy sobie również uświadomili, bo choć pan poseł sprawozdawca przeczytał tytuły projektów ustaw, które zostałyby ewentualnie przekazane z powrotem rządowi, co sugerowałoby, że taka będzie treść nadzwyczajnych uprawnień wykonywanych przez rząd, że Rada Ministrów, jeśli te uprawnienia uzyska, nie będzie w żadnym razie związana treścią tych przepisów. Może działać dowolnie w przyznanych ramach, także czasowych, a więc znów teoretycznie inaczej, niż pan poseł sprawozdawca to ujął. Może to dotyczyć, mówię zupełnie teoretycznie, także i innego składu osobowego Rady Ministrów. Tu nawiązuję do tego, co powiedział pan poseł Kuroń. Ja w żadnym razie nie suponuję, że obecny rząd czy przyszły, może działać w złej wierze, chcąc naprawić błąd, ale po prostu za miesiąc czy dwa może zmienić się koncepcja. Być może na lepsze. Ale my uchwalając te uprawnienia, musimy zdawać sobie sprawę z tego, że my, dając ramy, nie znamy treści tego, co zostanie w te ramy wpisane. Wątpliwościom tym należy przeciwstawić jednak inne fakty. Otóż dla wszystkich jest oczywiste, że budżet znajduje się w katastrofalnym stanie, jego nowelizacja jest konieczna. Pewne negatywne znaczenie, choć nie tak wielkie, jak to przedstawia rząd, może mieć też luka ustawodawcza na styku kadencji Izb. Istotne jest wreszcie, że rząd wyraził tu wyraźną wolę przejęcia zarówno uprawnień, jak i odpowiedzialności.</u>
          <u xml:id="u-335.3" who="#StanisławRogowski">Dlatego też naszym zdaniem można, z ogromnymi zastrzeżeniami i z ogromnym niepokojem co do efektów, udzielić rządowi niektórych uprawnień, kierując się jednak pewnymi zasadami. Są to:</u>
          <u xml:id="u-335.4" who="#StanisławRogowski">— udzielić uprawnień niezbędnie koniecznych;</u>
          <u xml:id="u-335.5" who="#StanisławRogowski">— stworzyć właściwe instrumenty kontrolne, co wydaje się w ustawie jest spełnione;</u>
          <u xml:id="u-335.6" who="#StanisławRogowski">— możliwe najmniej krępować wolę przyszłego Sejmu;</u>
          <u xml:id="u-335.7" who="#StanisławRogowski">— a wreszcie, maksymalnie ograniczyć czas skutków finansowych oraz organizacyjnych wydanych rozporządzeń.</u>
          <u xml:id="u-335.8" who="#StanisławRogowski">Także przy okazji realizacji tych nadzwyczajnych uprawnień nie tworzyć nowych sytuacji prawnych, które będą miały większą trwałość. Od tego będzie przyszły Sejm. Kierując się tymi zasadami wnosimy następujące uwagi szczegółowe, eksponując, oczywiście, nasze zastrzeżenia, a z powodu braku czasu pomijając w zasadzie te kwestie, w których jesteśmy zgodni ze stanowiskiem komisji.</u>
          <u xml:id="u-335.9" who="#StanisławRogowski">Nasz sprzeciw budzi uprawnienie zawarte w art. 1 pkt. 1, odnoszące się do regulacji świadczeń emerytalnych. A to z następujących względów. Na tę regulację oczekuje się już niemal rok. Mimo żądań i nacisków ze strony Sejmu, licznych obietnic szybkiego opracowania projektu ze strony resortu i ogromnych oczekiwań społecznych, dopiero kilkanaście dni temu otrzymaliśmy ostateczną wersję projektu rządowego. Niemniej jednak komisje sejmowe podjęły nad nimi intensywne prace i naszym zdaniem należy uczynić wszystko, a jest to możliwe, aby zostały one zakończone jeszcze przed końcem kadencji, która upływa, przypominam, dopiero w dniu pierwszego posiedzenia następnego Sejmu, choć zdaję sobie sprawę, że do tego momentu nasze prace trwać nie mogą. Regulacje emerytalno-rentowe dotyczą najistotniejszych praw człowieka, to trzeba sobie też uświadomić, i czy możemy w tej właśnie dziedzinie zdać się na rząd. Tym bardziej że projekt, o którym przed chwilą mówiłem, budził ogromne kontrowersje w Sejmie, w środowisku emerytów, a jest bardzo prawdopodobne, że takie właśnie zasady zawarte będą w przyszłym rozporządzeniu. Jesteśmy generalnie również przeciw wszystkim poprawkom, wnioskom mniejszości, zawartym w pkt. f, a mianowicie tym, które wniósł rząd, a odrzuciła komisja. Wreszcie wnosimy o zmianę brzmienia art. 11. Zastępując słowa „2 miesiące” słowami „1 miesiąc”. Chodzi o czas obowiązywania ustawy. Sądzimy, że w ciągu miesiąca nowy parlament będzie w stanie ukonstytuować się, powołać komisje i rozpocząć normalne prace. Nie ograniczajmy więc jego kompetencji bardziej, aniżeli jest to konieczne. Przypominam, że przy takim rozwiązaniu uprawnienia rządu trwałyby i tak niemal do końca br.</u>
          <u xml:id="u-335.10" who="#StanisławRogowski">Na koniec pozwolę sobie na pewną refleksję. Obserwując prace nad niniejszą ustawą, słuchając argumentów strony rządowej, mam wrażenie, oby błędne, że wszystko, co się tutaj dzieje i działo się w komisji w pewnej mierze jest dyskusją zastępczą, a także, że żadne formalne uprawnienia udzielone Radzie Ministrów niewiele tu dadzą i pomogą, jeżeli nie będą stały za nimi właściwe koncepcje, a także właściwe zespoły ludzkie, zdolne te koncepcje wcielić w życie. W wielu wypadkach, powtarzam, obym się mylił, warunki takie nie są jak dotychczas spełnione.</u>
          <u xml:id="u-335.11" who="#StanisławRogowski">Niemniej jednak Klub Poselski Unii Chrześcijańsko-Społecznej, biorąc pod uwagę realia sytuacji ekonomicznej z jednej strony i upływającą kadencję z drugiej, jest skłonny poprzeć ograniczoną wersję ustawy i udzielić rządowi w niezbędnym zakresie nadzwyczajnych uprawnień.</u>
          <u xml:id="u-335.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-336">
          <u xml:id="u-336.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-336.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu pana posła Czesława Kaweckiego w imieniu Klubu Niezależnych Posłów. Jako kolejny zabierze głos pan poseł Ryszard Bugaj.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-337">
          <u xml:id="u-337.0" who="#CzesławKawecki">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Debatujemy dzisiaj nad projektem ustawy o randze specjalnej. Jest to ustawa zmieniająca obowiązującą Konstytucję, a jednocześnie mająca ogromną rangę społeczną i polityczną. Sejm jednoznacznie wyszedł naprzeciw żądaniom rządu i w czasie wyjątkowo krótkim powołał Nadzwyczajną Komisję i proponuje już dzisiaj gotowy tekst ustawy. Klub Niezależnych Posłów chce w tym miejscu wszystkim członkom pracującym w tej komisji wyrazić słowa uznania.</u>
          <u xml:id="u-337.1" who="#CzesławKawecki">Nie sposób w tym krótkim wystąpieniu omówić wszystkie bardzo ważne dla życia i funkcjonowania państwa akty ustawodawcze zawarte w tym dokumencie. Zatrzymam się jedynie nad dwoma wybranymi problemami, w moim odczuciu, nadzwyczaj ważnymi.</u>
          <u xml:id="u-337.2" who="#CzesławKawecki">Po pierwsze, chodzi, mi o danie uprawnień Radzie Ministrów w zakresie wynagrodzeń pracowników sfery budżetowej do końca 1991 r. Chcę tu zaznaczyć, że rząd argumentował potrzebę rozszerzenia tych uprawnień na cały 1992 r. Wysoka Izbo! Nadanie tych pełnomocnictw rządowi spowoduje niewątpliwie falę wielkiego niezadowolenia, o ile nie wyraźnego protestu, wielomilionowej rzeszy pracowników sektora sfery budżetowej, oświaty, kultury, administracji, służby zdrowia, protestu trudnego dzisiaj do przewidzenia. Ponadto danie tych uprawnień będzie niezgodne z Konstytucją, ponieważ spowoduje to, że ustawa będzie działała wstecz. Trzeba jasno powiedzieć, że od kwietnia br. sfera budżetowa nie miała waloryzacji płac. Poziom płac sfery budżetowej, na przykład w służbie zdrowia, w chwili obecnej stanowi 80% zarobków sfery produkcyjnej. A ponieważ ustawa budżetowa w tej Izbie uchwalona gwarantowała w br. zarobki na poziomie 103%, na taką praktykę, jaką chce wprowadzić rząd, a do tego chce uzyskać akceptację Wysokiej Izby, członkowie naszego klubu nie wyrazili zgody.</u>
          <u xml:id="u-337.3" who="#CzesławKawecki">Drugą sprawą, którą chcę zająć uwagę Wysokiej Izby, jest pkt 6 w art. 1 dotyczący zasad finansowania służby zdrowia. W zapisie tym mogą kryć się różne, dzisiaj jeszcze Wysokiej Izbie nie znane, propozycje rządu, które mogą prowadzić do wprowadzenia różnych form odpłatności za usługi lecznicze, które, póki co, w zapisie konstytucyjnym są bezpłatne. Taki zapis daje rządowi różne możliwości i o tym chcę z tego miejsca jasno powiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-337.4" who="#CzesławKawecki">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Analizując treść całości ustawy nasuwa się niewątpliwie uwaga natury ogólnej. Rząd w czasie kilku miesięcy chce uporządkować gospodarkę, która w wyniku jego działania przez znacznie dłuższy czas, uległa ruinie. Wydaje się to zadaniem nie tyle karkołomnym, co niewykonalnym, ale, o ile Wysoka Izba zdecyduje w głosowaniu i te specjalne pełnomocnictwa rządowi przyzna, rząd taką szansę otrzyma. Jaki będzie rezultat jego działań, pokaże najbliższa przyszłość.</u>
          <u xml:id="u-337.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-338">
          <u xml:id="u-338.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-338.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie o zabranie głosu pana posła Ryszarda Bugaja w imieniu Klubu Parlamentarnego „Solidarność Pracy”. Jako kolejny zabierze głos pan poseł Tadeusz Kaszubski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-339">
          <u xml:id="u-339.0" who="#RyszardBugaj">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Pan poseł Solarewicz powiedział na początku naszej dzisiejszej dyskusji, byśmy się zdecydowali albo przyznać rządowi pełnomocnictwa w wersji maksymalnie szerokiej, albo nie przyznawać wcale. Uważam, że jest to teza zasadniczo fałszywa. Podczas pierwszego czytania zajęliśmy stanowisko następujące. Specjalne pełnomocnictwa powinny być środkiem ułatwiającym proces legislacyjny, środkiem służącym do realizacji polityki, która jest określona i akceptowana przez parlament. Nie mogą dotyczyć spraw o znaczeniu zasadniczym, ustrojowym. Jak sądzę, nie może być żadnych wątpliwości, że projekt, który wyszedł z komisji w tej chwili tych warunków nie spełnia. Zakłada się w tym projekcie, iż rząd będzie miał prawo do wydawania rozporządzeń ustawowych w wielu sprawach, które mają, w istocie rzeczy, ustrojowy charakter, zarówno dotyczący gospodarki, jak i spraw społecznych. Jest także jasne, że Wysoka Izba przed rozpatrywaniem tego projektu nie otrzymała żadnego zarysu polityki gospodarczej, którą rząd zamierza prowadzić i w prowadzeniu której chciałby specjalne pełnomocnictwa wykorzystać.</u>
          <u xml:id="u-339.1" who="#RyszardBugaj">Chciałbym poinformować Wysoką Izbę, że w związku z dyskusją na budżetem państwa, natychmiast po tym, jak Izba podjęła decyzję, by komisja działała w trybie przyspieszonym i uproszczonym nad nowelizacją budżetu państwa, zwróciłem się do pana premiera Bieleckiego z prośbą, z usilną prośbą, o przedstawienie w pilnym trybie jakiegoś zarysu polityki gospodarczej na najbliższe miesiące. Po upływie dwóch tygodni otrzymałem odpowiedź w postaci półtorastronicowego listu. Nie mogę uznać tego za poważne, partnerskie traktowanie parlamentu.</u>
          <u xml:id="u-339.2" who="#RyszardBugaj">Wysoka Izbo! Nie wiemy, jak sądzę, jaki ma być sposób wykorzystania specjalnych pełnomocnictw, ale to nie znaczy, że czegoś nie wiemy, czegoś istotnego. Otóż wszyscy znamy projekt ustawy budżetowej i projekty ustaw towarzyszących. Wszyscy więc musimy sobie powiedzieć bardzo wyraźnie, że wiemy, iż rząd zamierza opierając się o te przepisy ustawowe zawiesić waloryzację sfery budżetowej, co oznaczać będzie, że w IV kwartale tego roku płace pracowników sfery budżetowej stanowić będą 80% płac pracowników sfery produkcji materialnej, a więc o 23 punkty mniej niżby wynikało z dotychczasowej ustawy. Wszyscy wiemy, którzy chcieliśmy przeczytać uważnie ustawę budżetową, że niesie ona za sobą ogromne ograniczenia, które kładą się wielkim ciężarem na lata następne. Jeżeli jest tak, jak mówią przedstawiciele ministerstwa zdrowia, to wstrzymujemy w tej chwili wszystkie inwestycje w ministerstwie zdrowia, a za chwilę wstrzymamy także remonty bieżące. Każdy więc kto głosuje za specjalnymi pełnomocnictwami niech nie udaje, niech wie, że głosuje także za tymi decyzjami.</u>
          <u xml:id="u-339.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-339.4" who="#RyszardBugaj">Chciałbym powiedzieć, że to, czego nie wiemy, to nie wiemy czy podjęte zostaną kroki w polityce gospodarczej, które zapewnią, by ten okrojony budżet, te okrojone dochody mogły być zrealizowane. Ja oczywiście nie zgadzam się z tym, co mówił tu dzisiaj pan poseł Cimoszewicz, że jest taka oto prosta alternatywa, że zamiast tych ograniczeń należałoby opracować jakiś program pobudzania produkcji. Tak, w długim okresie. W krótkim okresie te twarde decyzje są chyba nieuniknione, choć można myśleć o pewnych, odcinkowych chociażby, korektach. Natomiast myślę, że obowiązkiem Wysokiej Izby powinno być przyznanie specjalnych pełnomocnictw wtedy, kiedy jednocześnie mielibyśmy prawo powiedzieć społeczeństwu, iż jest nadzieja, że zostały zapowiedziane pewne działania, które przyniosą zmiany na lepsze w dłuższym okresie i dlatego jest to wołanie: powiedzcie panowie co chcecie robić. Nie ma na to wołanie, jak dotąd, żadnej odpowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-339.5" who="#RyszardBugaj">Wysoka Izbo! Polskie społeczeństwo jest rozczarowane i ma prawo być rozczarowane. Ale produktem rozczarowania jest zawsze frustracja, a w następstwie frustracji pojawia się także, oczywiście to jest zrozumiałe i trzeba mieć do tego także wyrozumiały stosunek, pojawia się chęć, pojawia się tęsknota za silną władzą wykonawczą. My pewnie do tego się przyczyniliśmy. Nasze gadulstwo, to co tu robimy, jest przez ludzi źle postrzegane. I wielu ludzi może sądzić, że można to zrobić szybko i na skróty. Ja myślę, że może wielu ludzi inaczej by o tym myślało, gdyby obrady rządu też były transmitowane przez telewizję.</u>
          <u xml:id="u-339.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-339.7" who="#RyszardBugaj">Ale tak nie jest. Jest więc domniemanie, że ta niesprawność jest udziałem tylko tej Izby. Myślę, że tak właśnie nie jest. Możemy wyjść naprzeciw tej tęsknocie. Myślę, że w okresie wyborczym będzie to przez wielu ludzi dobrze ocenione. I możemy zrobić jeszcze jedną rzecz, możemy ulec drugiej pokusie, która mnie osobiście jest także bardzo bliska, mianowicie pokusie tego, że ja tych decyzji nie podejmuję, tych trudnych decyzji, że to właściwie rząd zrobił, a ja udaję, że ja o tym nie wiem, że te decyzje mają być takie, jakie mają być. Ale uważam, że jednak tej pokusie także nie należy ulegać, nie należy tego robić, ponieważ są pewne wartości ważne po drugiej stronie, które trzeba złamać, jeżeli tej pokusie się ulega.</u>
          <u xml:id="u-339.8" who="#RyszardBugaj">Ta ustawa konstytucyjna jest, jak sądzę, nie do pogodzenia z pryncypialnymi zasadami parlamentarnej demokracji. To nie są specjalne pełnomocnictwa, które ułatwiają proces legislacyjny. To są dekrety w najbardziej dobitnym sensie tego słowa. I jeszcze jedno — czy to coś rozwiąże? Gdybym miał przeświadczenie, że łamiemy tu porządek demokratyczny, ale jest duża nadzieja, duża szansa, że to coś rozwiązuje, to bym powiedział — tak. Ale ja niestety nie wierzę, że jest coś w rządowych szufladach. Mniej więcej jest to, co żeśmy dostali, czego nie można tu uchwalić. I na tym ten problem polega.</u>
          <u xml:id="u-339.9" who="#RyszardBugaj">Wysoka Izbo! Pan premier Bielecki kilkakrotnie krytykując Sejm, mówił np. o ustawach podatkowych. Jedna z nich została już uchwalona. Druga ciągle jest w komisji, ale dlatego w komisji, że komisja już ponad 6 tygodni czeka na zajęcie przez rząd stanowiska w jednej dość ważnej sprawie i nie może się doczekać odpowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-339.10" who="#RyszardBugaj">Mówiono tu przedtem o aktach wykonawczych. Nie sądzę, iżby proces legislacyjny był zasadniczym hamulcem naprawy stosunków w polskiej gospodarce.</u>
          <u xml:id="u-339.11" who="#RyszardBugaj">Już ostatnia uwaga, Wysoka Izbo. Pan poseł Kuroń powiedział tutaj dzisiaj, iż jego zdaniem rząd właściwie nie chce tej ustawy. Rzeczywiście, nie chce w tym sensie, że zajmuje sztywne, twarde stanowisko, nie poszukuje kompromisu. Tylko ja wyciągam z tego inny wniosek niż Jacek Kuroń. Jacek Kuroń mówi — nie chce, to im dajmy. A ja mówię inaczej. Krytykuję rząd, ale na złość specjalnych pełnomocnictw rządowi bym nie przyznawał.</u>
          <u xml:id="u-339.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-340">
          <u xml:id="u-340.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Głos ma pan poseł Tadeusz Kaszubski w imieniu Klubu Poselskiego PSL.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-341">
          <u xml:id="u-341.0" who="#TadeuszKaszubski">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Ja nawiązałbym do słów mego przedmówcy, bo były to słowa przekonujące i mądre, a brzmiały one tak: wraz z projektowanymi specjalnymi uprawnieniami dla rządu oczekujemy polepszenia działań w kierunku podźwignięcia naszej upadającej gospodarki. I gdyby ta nadzieja była zrealizowana, gdyby społeczeństwo swoje pragnienia w jakimś stopniu mogło zrealizować, to oczywiście nie zastanawialibyśmy się nad udzieleniem rządowi, w określonym rozmiarze, specjalnych uprawnień. Ale rozumując w sposób taki prawidłowy i taki zwyczajny, trudno oprzeć się faktom. A fakty są takie, że jeżeli zespół przez wiele miesięcy swoim działaniem, poprzez aroganckie, lekkomyślne, karygodne działanie niektórych jednostek tego zespołu, doprowadził gospodarkę do takiego stanu, to, drodzy moi, naiwnością jest sądzić, że w kilkadziesiąt dni tę gospodarkę podniesie i uratuje.</u>
          <u xml:id="u-341.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-341.2" who="#TadeuszKaszubski">Ale nawet, uwzględniając te fakty i postępując wbrew nim. Tydzień temu mówiliśmy już o tych specjalnych uprawnieniach i w zasadzie większość występujących tutaj przewodniczących klubów skłonna była tych uprawnień udzielić. Każdy myślał w sposób też taki prostolinijny i uczciwy. No dobrze, jeżeli chcecie specjalnych uprawnień, to powiedzcie Sejmowi, jak te uprawnienia wykorzystacie. Jaki zrobicie użytek z tych specjalnych uprawnień. I tu mam za złe rządowi, że wykazuje nadal karygodną arogancję i wobec Sejmu jest nadąsany i nie ma zamiaru nam przedstawić żadnych projektów wykorzystania specjalnych uprawnień, których się domaga. Wprost przeciwnie, widzę dalsze próby negatywnego stosunku rządu do Sejmu. Niefortunny występ pana premiera w Stanach Zjednoczonych i występ pana ministra Lewandowskiego w telewizji. Nie wiem czy państwo zauważyliście. W środę występował w telewizji pan minister Lewandowski, chyba nie dłużej niż 15 sekund. I co on powiedział? Powiedział, że jeżeli projekty o prywatyzacji nie przejdą, to może to się zrobi za pomocą specjalnych uprawnień. Otóż mnie to przeraża. Mnie to przeraża, że program, który został przez Sejm powszechnie odrzucony, skrytykowany jako nierealny i dla narodu szkodliwy, chce się przemycić i zrealizować poprzez specjalne uprawnienia. Oczywiście to jest nie do przyjęcia. Dlatego proszę państwa, nie możemy stworzyć komfortu pracy i odmówić mu specjalnych uprawnień. W żadnym wypadku. Rząd powinien otrzymać specjalne uprawnienia, w rozsądnym, oczywiście, rozmiarze. Bo państwu przecież nie potrzebuję tłumaczyć, tak wytrawnym politykom, co rząd by zrobił mając taki argument, że tyle by zdziałał i uratował gospodarkę, ale ten podły, kontraktowy Sejm, zablokował sprawę.</u>
          <u xml:id="u-341.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-341.4" who="#TadeuszKaszubski">Dlatego gorąco proszę koleżanki i kolegów posłów żeby poświęcili dużo skupienia i uwagi, gdy projekt ustawy będzie czytany, szczególnie wnioskom mniejszości, żebyśmy czasem przez nieuwagę nie zatwierdzili czegoś, czego będziemy potem gorzko żałować. Może w rządzie, choć bardzo w to wątpię, drzemią jakieś tytaniczne siły, które wyzwolone zmienią obraz kraju w ciągu 40 dni. Ogromnie życzę rządowi, by jego możliwości, których nie ujawnił przez 8 miesięcy, właśnie teraz się ujawniły, w realizacji specjalnych uprawnień, o które prosi.</u>
          <u xml:id="u-341.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-342">
          <u xml:id="u-342.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-342.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Wysoka Izbo, na tym kończymy w dniu dzisiejszym rozpatrywanie punktów porządku dziennego. Bezpośrednio po zakończeniu posiedzenia zbierze się Konwent Seniorów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-343">
          <u xml:id="u-343.0" who="#JózefOleksy">W kwestii formalnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-344">
          <u xml:id="u-344.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-345">
          <u xml:id="u-345.0" who="#JózefOleksy">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Wysłuchaliśmy dzisiaj wielkiego bagażu informacji, stanowisk, wykładni, opinii. Komisja Nadzwyczajna pracowała po nocach. Ostatnie dwa dni i dwie noce pracowała, by przygotować odpowiedni projekt. Część posłów jutro zamierza wyjechać. Jest to naprawdę doniosła sprawa dla kraju i dla rządzenia krajem, i rozwiązywania jego problemów. Zgłaszam wniosek formalny i proszę Izbę o poparcie go, byśmy dziś zakończyli w całości sprawę decyzji Sejmu o nadzwyczajnych pełnomocnictwach dla rządu. Wierzę, że państwo podzielacie tę opinię.</u>
          <u xml:id="u-345.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-346">
          <u xml:id="u-346.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-346.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie o włączenie gongu, aby zaprosić posłów na salę sejmową, ponieważ muszę wniosek posła Oleksego przegłosować.</u>
          <u xml:id="u-346.2" who="#komentarz">(Poseł Marian Orzechowski: Pani marszałek decyduje.)</u>
          <u xml:id="u-346.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Nie, Wysoka Izba decyduje. Ja mogę tylko zadecydować w ten sposób, że jeżeli nie usłyszę sprzeciwu Wysokiej Izby, będę uważała, że Wysoka Izba przyjęła propozycję pana posła Oleksego.</u>
          <u xml:id="u-346.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-346.5" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, dostałam informację, że ma się zebrać Konwent Seniorów. Muszę na 5 minut ogłosić przerwę w celu wyjaśnienia sprawy, bo być może, że to posiedzenie Konwentu Seniorów jest konieczne w związku z kontynuowaniem naszego posiedzenia i proszę wobec tego o nieopuszczanie sali.</u>
          <u xml:id="u-346.6" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-346.7" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 19 min 40 do godz. 19 min 48)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-347">
          <u xml:id="u-347.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Wysoka Izbo! Informuję, że zaraz rozpoczniemy kolejną część posiedzenia, której przewodnictwo przejmie w tej chwili wicemarszałek Fiszbach.</u>
          <u xml:id="u-347.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-347.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Konwentu Seniorów na razie nie ma.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-348">
          <u xml:id="u-348.0" who="#TadeuszFiszbach">Wysoka Izbo! Proszę o zajmowanie miejsc. Kontynuujemy dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-348.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu panią poseł Barbarę Blidę z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej. Kolejnym mówcą będzie poseł Jan Czaja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-349">
          <u xml:id="u-349.0" who="#BarbaraBlida">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Rozwiązanie każdego problemu należy, moim zdaniem, rozpocząć od ustalenia hierarchii ważności poszczególnych zadań lub przedsięwzięć składających się na dany problem oraz kolejności ich realizacji. Jednym słowem, należy określić cel i filozofię działań, rozpoczynając je od głowy. Przypomnienie tych truizmów jest nieodzowne dla oceny dotychczasowych działań ministra budownictwa oraz ich dotychczasowych wyników dotyczących spraw mieszkalnictwa, stanowiących nie tylko barometr napięć społecznych, ale także implikacji politycznych w zestawieniu z domaganiem się w tym zakresie specjalnych uprawnień. Muszę stwierdzić, że działalność Ministerstwa Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa została ostatnio zdominowana pracą nad chwytliwymi i mylnymi hasłami, nagłaśnianymi przez mass media, zabrakło natomiast konkretnych działań, mających wpływ na stan realizacji budownictwa mieszkaniowego i na jego koszty. Po raz kolejny pozwolę sobie przypomnieć państwu wpływ, jaki ma budownictwo mieszkaniowe — jako konsument produkcji wielu podstawowych gałęzi przemysłu, hutnictwa, chemii, przemysłu materiałów budowlanych — na gospodarkę, a w związku z tym na koniunkturę gospodarczą.</u>
          <u xml:id="u-349.1" who="#BarbaraBlida">Uchwałą z dnia 16 czerwca br. zobowiązaliśmy rząd do przedstawienia Sejmowi zasad kredytowania i finansowania budownictwa mieszkaniowego oraz zasad dopuszczania do przetargu na roboty budowlane, finansowane ze środków publicznych. Wraz z systemem finansowania, uzbrojenia terenu i infrastruktury technicznej są to podstawowe problemy, mające bezpośredni wpływ na wielkość i koszty budownictwa mieszkaniowego. Mówiłam o tym obszernie w debacie budowlanej, nie tylko zresztą ja. Kolejne terminy upłynęły: 30 czerwiec, 31 lipiec, 31 sierpień. Mamy wrzesień; rząd dotąd z zobowiązań się nie wywiązał. I oto teraz domaga się specjalnych pełnomocnictw — nie dla natychmiastowego wprowadzenia preferencyjnego systemu finansowania i kredytowania budownictwa mieszkaniowego, nie dla sprawiedliwej rewaloryzacji wkładów mieszkaniowych, nie dla wprowadzenia podstawowych zasad ekonomicznych, czyli kosztowych, w budownictwie mieszkaniowym, co byłoby logiczne wobec utrzymujących się wynaturzeń w działalności inwestycyjno-budowlanej. Są one wszak przyczyną poważnych strat, które powodują marnotrawstwo czasu pracy i środków produkcji, a także brak rozwiązań systemowych, są źródłem patologii i łapówkarstwa, ale nie to jest dla ministerstwa budownictwa najważniejsze. Po raz kolejny okazuje się, że oceny ważności problemu z punktu widzenia szarego obywatela, potencjalnego mieszkańca, pracownika firmy budowlanej i ministerialnego urzędnika są diametralnie różne, bo rząd w ramach specjalnych uprawnień chce wprowadzić ustawę Prawo budowlane i ustawę o zagospodarowaniu przestrzennym. Prawo budowlane — dla nie wtajemniczonych — jest ustawą konstytucyjną budownictwa. W normalnych krajach praca nad tego typu ustawą trwa długo, nawet lata. Obecnie obowiązujące Prawo budowlane jest niedoskonałe, trzeba je zmienić, ale nie jest to ustawa, która ma wpływ bezpośredni na regres, jaki ma dzisiaj miejsce w budownictwie. I nie jest to ustawa, którą należy wprowadzać pospiesznie, bo wtedy nadal będzie niedoskonała.</u>
          <u xml:id="u-349.2" who="#BarbaraBlida">Gdyby pan poseł Nowak i pan poseł Bugaj pozwolili mi dokończyć, byłabym serdecznie wdzięczna.</u>
          <u xml:id="u-349.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-349.4" who="#BarbaraBlida">Nawiasem mówiąc, do dzisiaj ustawa ta do Sejmu nie wpłynęła. Dlatego pozwalam sobie zwrócić się do szanownych państwa o nieprzyznawanie uprawnień wymienionych w punkcie 13 omawianego projektu ustawy — zgłaszałam to jako wniosek mniejszości w Komisji Nadzwyczajnej, ale gdzieś ten wniosek się zawieruszył, zgłaszam zatem ten wniosek jako wniosek formalny — podobnie jak uprawnień wymienionych w punkcie 7, a dotyczących przedsiębiorstw państwowych. Jedyne, co na pewno rządowi w stosunku do przedsiębiorstw państwowych udało się, to doprowadzić je do upadłości, obniżenia produkcji, a w związku z tym spadku wpływów z tytułu podatków. Przecież to przede wszystkim błędna dogmatyczna polityka wobec sektora państwowego doprowadziła do tej olbrzymiej historycznej dziury budżetowej. Mówiliśmy o tym również wiele razy. Proponowaliśmy rozwiązania proprodukcyjne, bez skutku. Czy zdajemy sobie sprawę, że dając rządowi pełnomocnictwa, wymienione w punkcie 7, a dotyczące przedsiębiorstw państwowych, zupełnie je ubezwłasnowolniamy i skazujemy może na nieodpowiedzialne, dobijające je pociągnięcia rządu? Czy w imię przerzucenia odpowiedzialności z Sejmu na rząd, w imię naszej wygody czy komfortu psychicznego wolno nam zrobić ten ruch? Uważam, że odpowiedzialność za stan gospodarki i poziom życia społeczeństwa spoczywa w takim samym stopniu na parlamencie, jak i na rządzie. My jesteśmy również za to odpowiedzialni, czy nam się to podoba czy nie. Zdajmy sobie sprawę z tego, że skutki przerzucania odpowiedzialności z Sejmu na rząd, z rządu na Sejm odczuwają najdotkliwiej ubożejący ludzie pracy, dla których nasze parlamentarne gierki są niezrozumiałe.</u>
          <u xml:id="u-349.5" who="#BarbaraBlida">Brałam udział w pracach Komisji Nadzwyczajnej. Na wiele pytań merytorycznych — dotyczących zakresu uprawnień — przedstawiciele rządu odpowiadali, że uprawnienia te są im potrzebne na wszelki wypadek. Odniosłam wrażenie, że rząd nie bardzo jeszcze wie, co chce w ramach tych uprawnień zrobić. Stoimy wobec najważniejszej decyzji, jaką nam przyszło podjąć w tym kontraktowym parlamencie. Zachowajmy się odpowiedzialnie, może nawet niezgodnie z wolą naszych wyborców, ale widzimy bliżej i wiemy więcej od nich.</u>
          <u xml:id="u-349.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-350">
          <u xml:id="u-350.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-350.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę posła Jana Czaję z Klubu Poselskiego Polskiego Stronnictwa Ludowego o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-351">
          <u xml:id="u-351.0" who="#JanCzaja">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zabieram głos w sprawie nadzwyczajnych uprawnień bogatszy o pracę Komisji Nadzwyczajnej, a także analizę bieżącej sytuacji politycznej i gospodarczej. Pragnę przypomnieć, że w trakcie wstępnej debaty na temat nadzwyczajnych uprawnień byłem za tym, aby rząd otrzymał takie uprawnienia w zakresie korekty budżetu oraz prawa do wydawania rozporządzeń ustawowych w najpilniejszych sprawach gospodarczych, uzgodnionych z Sejmem. Wyraziłem przy tym pogląd, że warunkiem nadzwyczajnych uprawnień powinna być przeciwdziałająca recesji korekta polityki gospodarczej rządu. Bez takiej korekty nadzwyczajne uprawnienia nie zahamują recesji i nastąpi dalsze dramatyczne załamanie się wpływów budżetowych.</u>
          <u xml:id="u-351.1" who="#JanCzaja">Rząd wystąpił o rzeczywiście nadzwyczajne, bezprecendesowe uprawnienia, bardzo daleko wchodzące w obszar polityki i zmian ustrojowych. Wyraził przy tym w wielu przypadkach tylko intencje, nie przygotował konkretnych projektów, podobnie jak przedtem nie przygotował wielu aktów wykonawczych do już uchwalonych ustaw. Rząd nie przedstawił żadnych propozycji zmian polityki gospodarczej, nie zasygnalizował nawet kierunków zmiany tej polityki.</u>
          <u xml:id="u-351.2" who="#JanCzaja">Rząd wie, jaki jest układ sił politycznych w Sejmie i poza parlamentem. Nie uważam, aby był gremium ludzi nieodpowiedzialnych i nie zorientowanych. Dlaczego więc żąda czegoś, do czego nie jest przygotowany i czego nie ma szans, przynajmniej w takich rozmiarach, otrzymać? Uważam, że rząd robi to świadomie. Żąda uprawnień, budząc nadzieje w społeczeństwie, że uzdrowią one kraj; podwyższa ich próg tak, jakby chciał, aby Sejm je odrzucił. W tym szaleństwie jest metoda. Jeśli Sejm je odrzuci, będzie przecież winowajcą, podobnie jak winne będą siły wskazane przez kontrolowane przez rząd środki masowego przekazu, w tym przez telewizję. Można by zapytać, dlaczego rząd nie zareagował na dramatyczną krytykę polityki gospodarczej, wypowiadaną w tej Wysokiej Izbie od początku roku? Dlaczego przedstawił nierealistyczny budżet? Dlaczego nie poprosił o nadzwyczajne uprawnienia jeszcze wtedy, gdy była szansa rzeczywistej korekty programu i odwrócenia niekorzystnych trendów? Dlaczego mówił wtedy, że nadzwyczajne uprawnienia są niepotrzebne?</u>
          <u xml:id="u-351.3" who="#JanCzaja">Wysoka Izbo! Uważam, że nadzwyczajne uprawnienia są częścią walki o władzę; walką prowadzoną w iście makiaweliczny sposób. I byłoby to może normalne, w każdych warunkach do zaakceptowania — wraz z arsenałem środków znanych od czasów autora „Księcia” — gdyby jednak nie to, że operacja ta przebiega bez znieczulenia na chorym organizmie Rzeczypospolitej, kosztem społeczeństwa. Zwalczać trzeba przyczyny, objawy można najwyżej tuszować i to na krótką metę; po pewnym czasie tylko się one spotęgują.</u>
          <u xml:id="u-351.4" who="#JanCzaja">Dopóki nie zobaczę wiarygodnego programu zmian w polityce gospodarczej, dopóty będę przeciwko tak zakreślonym uprawnieniom nadzwyczajnym, dotykającym istotnych spraw ustrojowych. Wysoka Izba ma teraz sokratyczny dylemat, cokolwiek zrobi, cokolwiek zdecyduje — może tego żałować, co więcej, będzie obciążona współodpowiedzialnością.</u>
          <u xml:id="u-351.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-352">
          <u xml:id="u-352.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-352.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Jana Sroczyńskiego z Poselskiego Klubu Pracy. Kolejnym mówcą będzie poseł Jan Król.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-353">
          <u xml:id="u-353.0" who="#JanSroczyński">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Nie będę omawiał szczegółowo zagadnień, które wszechstronnie zostały naświetlone, ograniczę się tylko do pewnego punktu — wydaje się — niezmiernie ważnego. W imieniu grupy posłów mam zaszczyt Wysokiej Izbie przedstawić wniosek formalny o skreślenie pkt 5 art. 1, który dotyczy społecznych ubezpieczeń, zwłaszcza emerytur i rent, ich rewaloryzacji i waloryzacji. Jak Wysoka Izba została wczoraj poinformowana szczegółowo przez panią posłankę Malczewską — przewodniczącą komisji opracowującej legislację tego problemu — projekt ustawy znajduje się w tej chwili w końcowym okresie opracowywania i za dwa, trzy dni dosłownie prace będą zakończone, a projekt będzie mógł być przedstawiony do drugiego czytania już w przyszłym tygodniu na posiedzeniu Sejmu. Wydaje się, że przekazanie w tym stanie tego projektu ponownie do komisji rządowej opóźni tylko legislację, a wiemy skądinąd, że społeczeństwo oczekuje z niecierpliwością i z niepokojem na zakończenie legislacji tej ustawy. Dlatego zwracam się do Wysokiej Izby z uprzejmą prośbą o łaskawe przyjęcie tego wniosku formalnego i umożliwienie zakończenia legislacji tego projektu.</u>
          <u xml:id="u-353.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-354">
          <u xml:id="u-354.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-354.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Jana Króla z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna. Kolejnym mówcą będzie poseł Władysław Serafin.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-355">
          <u xml:id="u-355.0" who="#JanKról">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Często pyta się posłów z Unii Demokratycznej, co to się stało, skoro konsekwentnie wielokrotnie byliśmy przeciw dekretom dla rządu, przeciw specjalnym pełnomocnictwom i w pewnej sytuacji właśnie z inicjatywy naszego klubu została przedłożona Wysokiej Izbie uchwała o udzielenie specjalnych pełnomocnictw w obszarze spraw związanych z budżetem państwa i jego realizacją; taka była zawartość projektu naszej uchwały, która 8 głosami nie została przez Sejm przyjęta. Otóż, zmieniła się sytuacja, która nie burzy zasad, za jakimi Unia Demokratyczna się opowiada, państwa demokratycznego. Sytuacja grozi paraliżem władzy wykonawczej w związku z sytuacją polityczną i gospodarczą, jaką mamy i jaka na około 3 miesiące przed nami rysuje się. Źle się stało, że w tej delikatnej sytuacji gospodarczej i politycznej, która jest faktem, rząd w pewnym momencie uczynił oręż walki i rozgrywki politycznej.</u>
          <u xml:id="u-355.1" who="#JanKról">I bardzo nikłe rozumienie czy zaufanie, które między Wysoką Izbą a rządem istniało, w zasadzie pękło; stąd nieufność wobec właśnie propozycji specjalnych pełnomocnictw dla rządu. Powiedzmy sobie szczerze, że jeżeli tej nici zaufania nie odbuduje się, to rzeczywiście szanse na przeprowadzenie przedłożonego projektu ustawy są nikłe, a zatem i paraliż władzy wykonawczej jest czy może stać się realny, ponieważ rząd nie będzie miał podstaw prawnych do działania w sferze przede wszystkim budżetowej. Na tym się koncentruję, ponieważ wszystko inne może być przedmiotem kompromisu, rozmów. Taki kompromis Komisja Nadzwyczajna zawarła. W tym kierunku, moim zdaniem, nasze reakcje i decyzje powinny zmierzać, aby przynajmniej w bardzo wąskim zakresie pełnomocnictwa dla rządu przyjąć. W związku z tym uważam, że po zakończonej debacie są potrzebne posiedzenia klubów, chociażby krótkie, aby w tak ważnej i delikatnej sprawie nie podejmować decyzji przypadkowych i nie podejmować decyzji w ciemno.</u>
          <u xml:id="u-355.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-356">
          <u xml:id="u-356.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-356.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Władysława Serafina z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej. Kolejnym mówcą będzie poseł Bronisław Wilk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-357">
          <u xml:id="u-357.0" who="#WładysławSerafin">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Myślę, że stoimy przed bardzo trudnym zadaniem, gdyż do nowych wyborów jest czterdzieści kilka dni i myślę, że to jest za mało czasu na tych ponad 21 zadań, w stosunku do których rząd występuje — zgodnie z propozycją Komisji Nadzwyczajnej — o uprawnienia. Myślę również o tym, co wspólnego z budżetem, w zasadzie z ratowaniem państwa, mają rozpisane na 20 punktów uprawnienia? Można by jeszcze zgodzić się, żeby budżet, który został rzeczywiście zachwiany — gospodarka jest w trudnej sytuacji — mógł być ratowany bardziej operatywnie i by bardziej operatywnie zarządzano państwem. Czy do tego wszystkiego są potrzebne te wszystkie uprawnienia? Myślę, że nie; tym bardziej że wielu członków rządu również będzie uczestniczyć w kampanii jako kandydaci. W związku z tym w tych 45 dniach niewiele zostanie czasu na merytoryczną pracę na rzecz ratowania państwa i gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-357.1" who="#WładysławSerafin">Z drugiej strony budzi moją wątpliwość — i dlatego chciałem to powiedzieć w tym fragmencie debaty — jedna zasadnicza rzecz. Poza granicami kraju pan premier wyraża kontrowersyjne opinie o parlamencie. Temu parlamentowi — powtarzam to za wieloma mówcami — odmawiano prawa stanowienia wielu praw, w tym prawa konstytucyjnego, i nagle ten parlament i jego decyzyjność może się zazębić, a wręcz przekroczyć moment, w którym w państwie zacznie funkcjonować po raz pierwszy demokratycznie wybrany parlament. W związku z tym społeczeństwo naprawdę nie wie już, o co niektórym politykom chodzi i co jest grane. W związku z tym Polsce, uważam, potrzebny jest spokój, a politycy nie tak powinni rozgrywać zarządzanie państwem. Wiele dni i tygodni już straciliśmy na tego typu debatę, jak dzisiejsza, o tego typu zasadach i uprawnieniach, a w gruncie rzeczy mogliśmy ten czas wykorzystać na rzeczywiste tworzenie niezbędnego prawa.</u>
          <u xml:id="u-357.2" who="#WładysławSerafin">Chcę powiedzieć, że nie zgadzam się na przyznanie tych uprawnień, gdyż budzi moją wątpliwość jedna rzecz — z proponowanych zmian w budżecie w zasadzie wynika to, co rząd może w gospodarce naprawić. Do czego zatem potrzebne są te szczególne uprawnienia, jeżeli nic do tej pory nie może być zaoferowane ze strony rządu jako szczególne rozwiązanie, jako szczególne wyjście? Oprę się tylko na dziedzinie, w jakiej mogę i mam prawo się wypowiadać w sposób fachowy. Od 24 maja minęło ponad 100 dni. Od ostatniej uchwały Sejmu, która nakładała na rząd, otworzyła rządowi wręcz możliwość przedstawienia Wysokiej Izbie wariantowych rozwiązań ratujących ten fragment gospodarki narodowej — mówimy o ratunku państwa — w sprawach rolnictwa rząd nie zaproponował nic nadzwyczajnego. Oceniliśmy wczoraj negatywnie ten projekt na komisji rolnej. Zwracamy się o ponowne zobowiązanie przez Wysoką Izbę rządu do analizy, czyli dajemy kolejny raz jakby nadzwyczajne uprawnienie.</u>
          <u xml:id="u-357.3" who="#WładysławSerafin">Zatem, jakie propozycje — jako poseł, chcąc głosować za uprawnieniami, chcę wiedzieć, po co to jest — to znaczy, co rząd zamierza zrobić począwszy od drugiego punktu do dwudziestego? O co chodzi? Na 40 dni reforma w spółdzielczości? O co chodzi? Na 45 dni tworzenie i znoszenie naczelnych, centralnych organów administracji państwowej? Przecież przenoszenie biurek i przemeblowanie urzędów to są tygodnie i miesiące. Dlaczego zatem nowemu być może ładowi publicznemu, jaki nastąpi po 27 października, dajemy prawo tworzenia zmian wręcz bym powiedział ustrojowych i konstytucyjnych? Jakie zatem przedsięwzięcia — ja nie wiem jakie — rząd zamierza podjąć w ochronie środowiska, w ochronie tajemnicy państwowej, w świadczeniach emerytalnych, w funkcjonowaniu służby zdrowia, w funkcjonowaniu przekształceń, w bankowości, w systemie celnym, w aparacie skarbowym, w ochronie własności praw intelektualnych; za dużo; jeżeliby rząd sprecyzował w 4–5 zadaniach, w tych, które dla sprawnego rządzenia państwem są mu niezbędne, jestem gotów wypowiedzieć się za. Natomiast to wszystko oceniam jako bardzo prowokacyjną grę polityczną, bo nie widzę w tym systemu ratowania państwa. Za dużo jest tych systemów na te 45 dni czy na 50, czy na 60 dni. Wiem, że rząd przeniesie tę odpowiedzialność, rozmieni ją na drobne; powie się, że ten parlament kontraktowy.</u>
          <u xml:id="u-357.4" who="#WładysławSerafin">Chcę powiedzieć, że z pełną świadomością zawsze głosuję w każdym głosowaniu i tym razem będę głosował przeciw; świadomie, że po prostu nie o to chodzi. Tu nie chodzi o ratowanie państwa, nie chodzi o ratowanie gospodarki narodowej, a jest to po prostu próba pokazania społeczeństwu, że jak dadzą uprawnienia, to będzie dobry parlament, jak nie dadzą, to ich nazwiemy znów kontraktowym parlamentem, bo dostęp do środków masowej informacji jest, uważam, zmonopolizowany i posługują się one starymi wzorcami. Dlatego nie opowiadam się przeciwko uprawnieniom, ale w tej wersji tych uprawnień osobiście nie mogę przyznać.</u>
          <u xml:id="u-357.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-358">
          <u xml:id="u-358.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-358.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu pana posła Bolesława Wilka z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Kolejnym mówcą będzie poseł Włodzimierz Cimoszewicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-359">
          <u xml:id="u-359.0" who="#BronisławWilk">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Pozwalam sobie na małe sprostowanie. Ja się nazywam Bronisław Wilk, nie chciałbym zmieniać imienia od dnia dzisiejszego. Bronisław Wilk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-360">
          <u xml:id="u-360.0" who="#TadeuszFiszbach">Przepraszam bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-361">
          <u xml:id="u-361.0" who="#BronisławWilk">Wnoszę o przyjęcie zmiany w art. 1 pkt 7 w omawianym przez nas projekcie ustawy, zmiany o treści następującej. Dla jasności preambułę tego artykułu również przytoczę:</u>
          <u xml:id="u-361.1" who="#BronisławWilk">„Upoważnia się Radę Ministrów do wydawania rozporządzeń z mocą ustawy, zwanych dalej rozporządzeniami ustawodawczymi w zakresie spraw dotyczących…” mamy tu wymienione punkty i jest punkt 7. Proponuję go w wersji następującej:</u>
          <u xml:id="u-361.2" who="#BronisławWilk">7. Gospodarowanie mieniem państwowym, w tym organizacji funkcjonowania przedsiębiorstw państwowych oraz innych państwowych osób prawnych, a także państwowych jednostek organizacyjnych, nie posiadających osobowości prawnej z wyjątkiem określania zasad powszechnej prywatyzacji i reprywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-361.3" who="#BronisławWilk">Jak państwo zauważyliście, zmiana dotyczy wprowadzenia pojęcia „gospodarowanie mieniem państwowym” wcześniej. Uzupełnienie tego zapisu o „gospodarowanie mieniem państwowym” ma swoje uzasadnienie w konieczności zwiększenia operatywności zarządzania przedsiębiorstwem państwowym poprzez zawieranie kontraktów menedżerskich z założeniem zwiększenia uprawnień i oczywiście odpowiedzialności organów założycielskich. Drugi aspekt tego uzasadnienia byłby następujący: uwłaszczenie przedsiębiorstw państwowych budynkami i budowlami stanowiącymi majątek tych przedsiębiorstw. I kolejny aspekt: umożliwienie i przyspieszenie procesu tak zwanego odchudzania przedsiębiorstw państwowych z majątku nie związanego bezpośrednio z działalnością produkcyjno-sprzedażną, na przykład obiekty socjalne, wypoczynkowe, sportowe i mieszkaniowe, mieszkania czy szkoły.</u>
          <u xml:id="u-361.4" who="#BronisławWilk">Chcę państwu jeszcze przedstawić uzasadnienie dodatkowe, wynikające z przebiegu samego podejmowania decyzji podczas prac Komisji Nadzwyczajnej, mianowicie kwestia wyłączenia czy włączenia „gospodarowania mieniem państwowym” była głosowana w komisji w układzie trójwymiarowym. W skrócie rzecz ujmując, jedna część byłą przeciw temu pojęciu, a dwie części — w dwóch następnych wariantach zawierających wyżej wymienioną zasadę gospodarowania — były za. Przeważył praktycznie pogląd przeciw, z tym że w dwóch wariantach następnych — jeżeli podsumujemy, to można powiedzieć, że przekonanie komisji było również zbieżne z proponowanym przeze mnie wnioskiem.</u>
          <u xml:id="u-361.5" who="#BronisławWilk">Będąc jeszcze przy głosie, pozwolę sobie jeszcze wrócić do uzasadnienia wniosku mniejszości, który państwo macie w przedstawionym materiale, dotyczącego ujęcia katalogu spraw rozwiązywanych drogą rozporządzeń ustawowych w kwestii prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych z wyjątkiem — jak podkreślałem, jak jest to podkreślone czy ujęte — określania zasad powszechnej prywatyzacji i reprywatyzacji. Proponuje się w tym pkt. 7 właśnie włączenie tego katalogu. Uzasadnieniem, które być może było tutaj już podnoszone — chciałbym niejako odświeżyć czy przypomnieć — jest m.in. możliwość czy konieczność dokonania zmian w ustawie o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych. Chodzi o bezpłatne przekazywanie 10% udziałów załogom prywatyzowanych przedsiębiorstw — zamiast istniejącego już zapisu, mówiącego o przekazywaniu 20% udziałów za 50% ich wartości — jak również o konieczność sprecyzowania zasad udostępnienia akcji rolnikom i rybakom, będącym w związkach kooperacyjnych czy kontraktowych z prywatyzowanym przedsiębiorstwem.</u>
          <u xml:id="u-361.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-362">
          <u xml:id="u-362.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-362.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Włodzimierza Cimoszewicza z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej. Kolejnym mówcą będzie poseł Kazimierz Ujazdowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-363">
          <u xml:id="u-363.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Zabieram głos, korzystając z prawa repliki; repliki, która w tym przypadku będzie raczej wyjaśnieniem.</u>
          <u xml:id="u-363.1" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Pan poseł Kuroń w swoim wystąpieniu postawił znak zapytania nad zasadnością pewnych hipotetycznych przewidywań, do czego mogą służyć niektóre z pełnomocnictw przyznawanych rządowi, przewidywań, jakie były zawarte w moim z kolei wystąpieniu. Otóż, ja chcę stwierdzić, że żadna z tych prognoz, żadne z tych przewidywań nie były pozbawione wyraźnej podstawy w postaci wypowiedzi przedstawiciela rządu w toku prac Komisji Nadzwyczajnej.</u>
          <u xml:id="u-363.2" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Z góry zdając sobie sprawę z tego, że nie należy w sposób dowolny interpretować oczekiwań przez rząd pełnomocnictw, zadałem konkretne pytanie przedstawicielom rządu. W sprawie, której dotknął bezpośrednio pan poseł Kuroń — mianowicie tego, czy pełnomocnictwa mogą być wykorzystane dla zlikwidowania przedstawicielstw pracowniczych w zakładach pracy, w przedsiębiorstwach państwowych — w tej sprawie pan minister Lewandowski na moje pytanie odpowiedział, z godną uznania uczciwością i szczerością, że tak, właśnie do tego mają służyć. Tak że co do tego nie ma żadnych wątpliwości. To nie jest moje przypuszczenie, to jest wyraźne stwierdzenie ze strony przedstawiciela rządu.</u>
          <u xml:id="u-363.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-364">
          <u xml:id="u-364.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-364.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Kazimierza Ujazdowskiego nie zrzeszonego w żadnym z klubów poselskich. Kolejnym mówcą będzie pani poseł Teresa Liszcz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-365">
          <u xml:id="u-365.0" who="#KazimierzUjazdowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Króciutko bardzo. Mnie obchodzi głównie kwestia ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym. Chciałbym wiedzieć, jak będę miał głosować, tzn. czy w razie uzyskania pełnomocnictw przez rząd, rząd popiera ten projekt, który był przedstawiony ostatnio i zobowiązuje się, że to rozporządzenie z mocą ustawy będzie brzmiało tak, jak ten projekt, czy też wyciąga wnioski z ostatniego posiedzenia komisji, gdzie ten projekt był powszechnie krytykowany. Chciałbym wiedzieć, czy rząd w przyszłym ewentualnie rozporządzeniu, ustanowi tę górną granicę, o którą było tyle sporów, na te 2 miliony 600 z czymś; również chciałbym, żeby to nie było podane procentowo, tylko określona kwotowo, w zaokrągleniu, ta górna granica. Dlatego, że uważam, że wszyscy mamy prawo do tego, żeby wiedzieć jak głosować, bo dawanie brzytwy w ciemno jest rzeczą niemożliwą. Dlatego proszę, aby to wyjaśnienie przedstawiciel rządu czy to jeszcze dzisiaj, czy jutro rano przedstawił.</u>
          <u xml:id="u-365.1" who="#KazimierzUjazdowski">Następnie, przyznam się, że do tej pory nie wiem, jaki będzie wniosek formalny co do sposobu głosowania Wysokiej Izby. Czy będziemy głosować całość, czy też będziemy głosowali pewnymi grupami. Dla mnie jest to rzecz niesłychanie ważna. Na wielu rzeczach się nie znam, ale uważam — co do spraw emerytalnych moja wiedza jest wystarczająca — że po informacjach rządowych będę wiedział, jak się mam zachować.</u>
          <u xml:id="u-365.2" who="#KazimierzUjazdowski">Nie można skrzywdzić tych 7 milionów ludzi. Niestety, te 7 mln ludzi jest krzywdzonych. Pragnę podkreślić, że ani poprzedni rząd, ani ten rząd nie załatwiły tej sprawy. Gdybyśmy przyjęli serio te obietnice, które były w zeszłym roku — że projekt na połowę lipca, że na 15 września, bo te obietnice mieliśmy — że te projekty rządowe wpłyną, to już by tego problemu nie było; a te nieszczęścia od 2 lat trwają. Dlatego mnie się wydaje, że jestem w pełni uprawniony nie do prośby, ale do żądania odpowiedzi; w razie otrzymania uprawnień również emerytalnych, który projekt i jakie kwoty rząd popiera. Uważam, że nie wolno nam pozwolić na krzywdzenie tych naszych wszystkich starszych ludzi, którzy emerytury wypracowali.</u>
          <u xml:id="u-365.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-366">
          <u xml:id="u-366.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-366.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu panią poseł Teresę Liszcz — nie zrzeszoną. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Marcin Święcicki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-367">
          <u xml:id="u-367.0" who="#TeresaLiszcz">Panie Marszałku! Szanowni Państwo! Generalnie popierając projekt w wersji przedstawionej przez komisję — a więc przyznanie rządowi uprawnień w zasadzie w zakresie przedstawionym w sprawozdaniu komisji — pragnę jednocześnie zgłosić zastrzeżenia do sformułowania dwóch punktów wykazu zawartego w art. 1. Chodzi mi o pkt 4 oraz związany z nim wniosek mniejszości, dotyczący pkt. 16 znajdującego się pod literką f oraz o pkt 5, dotyczący świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Zacznę od tego, że sformułowanie pkt. 4 jest dla mnie niezrozumiałe. Nie wiem, co należy rozumieć przez ulgi oraz przywileje pracownicze. Zarówno ulga pracownicza, jak i przywilej pracowniczy nie są to terminy ani prawne, ani prawnicze. Są to terminy z języka potocznego, które, obawiam się, mogą być interpretowane jako uprawnienia pracownicze, co by oznaczało, że rząd będzie mógł swobodnie kształtować prawa pracowników. W takiej wersji na ten zapis zgodzić się absolutnie nie mogę i w związku z tym proponuję skreślenie pkt. 4. Uprawnienia pracownicze są to elementarne prawa osoby fizycznej, należące do sfery wyłączności ustawy, a więc do zakresu spraw, które normalnie mogą być regulowane tylko ustawami i aktami opartymi na wyraźnej delegacji ustawowej. Uważam, że nie powinny być przedmiotem specjalnych uprawnień. W przerwie, z krótkiej rozmowy, dowiedziałam się, że chodzi tutaj podobno o ulgi taryfowe, ulgowe przejazdy, dla niektórych kategorii pracowników i deputaty. Jeśli rzeczywiście chodzi o to, to powinno to być wyraźnie tak zapisane. Wtedy moglibyśmy dyskutować. W wersji takiej, jaka jest obecnie, może to być interpretowane jako ogół uprawnień pracowniczych i przeciwko temu oczywiście protestuję. W związku z tym jeszcze raz wnoszę formalnie o skreślenie pkt. 4.</u>
          <u xml:id="u-367.1" who="#TeresaLiszcz">Następna sprawa, również bardzo wątpliwa, to jest szerokie upoważnienie do kształtowania świadczeń z ubezpieczenia społecznego, w tym szczególnie waloryzacji i rewaloryzacji emerytur i rent, organizacji funkcjonowania systemu ubezpieczeń społecznych, a więc praktycznie cały zakres ubezpieczeń społecznych; znów ogromnie istotne i bardzo szeroko zakreślone prawa obywateli, prawa osób fizycznych. Wydaje mi się, że nie możemy tak szerokich uprawnień dać rządowi, że to są za istotne uprawnienia, ażeby można było się zgodzić na to, aby w krótkim czasie — bez szerokiej dyskusji — przy znanym oprotestowaniu dotychczasowych projektów rządowych, można było pozwolić rządowi na swobodne kształtowanie systemu ubezpieczeń społecznych. Natomiast nie zgadzam się z panem posłem Ujazdowskim w jednej tylko sprawie, gdy chodzi o rewaloryzację, waloryzację i zasady wymiaru emerytur i rent, tzn. o to, co jest przedmiotem najnowszego projektu rządowego, będącego w istocie przeróbką projektu ustawy emerytalno-rentowej dopasowaną do wskazań Komisji Polityki Społecznej i Komisji Ustawodawczej.</u>
          <u xml:id="u-367.2" who="#TeresaLiszcz">Z zasady byłabym przeciwna dawaniu w ręce rządu sprawy waloryzacji, rewaloryzacji i wymiaru świadczeń. Te rzeczy się łączą ze sobą. Nie można dokonać sensownej tylko rewaloryzacji, nie wprowadzając tych samych zasad wymiaru na przyszłość, bo w ten sposób utworzymy od nowa nowy stary portfel. Te rzeczy muszą być razem wykonane — rewaloryzacja i nowe zasady wymiaru świadczeń na przyszłość, takie same jak przy rewaloryzacji.</u>
          <u xml:id="u-367.3" who="#TeresaLiszcz">Z zasady jestem przeciwna oddawaniu w ręce rządu tych istotnych dla ludzie uprawnień, ale jest sytuacja szczególna. Rewaloryzacja musi być absolutnie przeprowadzona bardzo szybko. To jest sprawa społeczna nr 1 w tej chwili. To jest bomba społeczna, która może wybuchnąć, jeśli tego nie rozładujemy. Z dyskusji, które się toczą na posiedzeniach komisji sejmowych wnoszę, że Sejm nie będzie w stanie uchwalić ustawy rewaloryzacyjnej. Dyskusja na plenarnym posiedzeniu przy znacznie większej liczbie posłów będzie znacznie bogatsza, znacznie bardziej kontrowersyjna. Będzie to okazja do pozyskiwania sobie przychylności 7-milionowej rzeszy emerytów i rencistów. W rezultacie Sejm może nie być, moim zdaniem, w stanie uchwalić tej ustawy. Z tego tylko pragmatycznego powodu jestem za utrzymaniem w pkt. 5 uprawnienia dla rządu do ustalenia nowych zasad wymiaru, waloryzacji i rewaloryzacji emerytur i rent oraz organizacji i funkcjonowania ubezpieczeń społecznych; bez pierwszej części dotyczącej w ogóle świadczeń z ubezpieczenia społecznego.</u>
          <u xml:id="u-367.4" who="#TeresaLiszcz">Jak powiedziałam, jestem z tych samych względów, o których mówiłam, przeciwna wnioskowi mniejszości zawartemu pod pkt. f, a dotyczącemu dodania pkt. 16 — uprawnieniu rządu do kształtowania statusu pracowników urzędów państwowych i samorządowych. To są też uprawnienia pracownicze, które, moim zdaniem, w tym trybie szczególnym regulowane być nie powinny.</u>
          <u xml:id="u-367.5" who="#TeresaLiszcz">Na sekundę wrócę jeszcze do pkt. 4 gdzie obok ulg i przywilejów pracowniczych jest mowa o zatrudnieniu. Znów pewne niebezpieczeństwo polega na tym, że zatrudnienie może być rozumiane bardzo szeroko, wręcz tak, jak stosunki pracy. Jeśli nie jest rozumiane szeroko, a dotyczy zatrudnienia sensu stricto, czyli tego, co było przedmiotem dzisiejszej ustawy, to nie widzę potrzeby, żeby w tak krótkim czasie po uchwaleniu ustawy w zasadniczym kształcie zgodnej z projektem rządowym, rząd musiał uchwalać jakieś nowe przepisy.</u>
          <u xml:id="u-367.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-368">
          <u xml:id="u-368.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-368.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Marcina Święcickiego z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna. Kolejnym mówcą będzie poseł Wiktor Dys-Kulerski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-369">
          <u xml:id="u-369.0" who="#MarcinŚwięcicki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałem ustosunkować się króciutko do niektórych tutaj wypowiedzi, w których mówiono, że ta ustawa może prowadzić do działań zagrażających systemowi demokratycznemu, że ona wcale nie gwarantuje, że rząd zmieni swoją politykę gospodarczą. Mówił o tym poseł Bugaj, że właściwie nie wiadomo, czy ona coś rozwiąże. Otóż, w moim przekonaniu, można rzeczywiście wątpić, czy rząd zmieni swoją politykę i w jakim stopniu. Nie wątpię, że nasz system demokratyczny się jednak utrzyma. Natomiast jedno jest pewne, że bez uchwalenia teraz pełnomocnictw w tym zakresie, który jest związany z budżetem, grożą nam konsekwencje również tragiczne i dramatyczne.</u>
          <u xml:id="u-369.1" who="#MarcinŚwięcicki">Mówiono tu dużo o rentach i emeryturach, o całym tym systemie. Poseł Ujazdowski mówił, że jest 7 mln rencistów i emerytów, ale wśród 7 mln, panie pośle, wśród mężczyzn na przykład — mamy taki system emerytalny — jest więcej rencistów i emerytów, którzy nie przekroczyli jeszcze wieku emerytalnego niż tych, co przekroczyli. W ciągu pierwszego półrocza tego roku, w ciągu 6 miesięcy, przybyło ponad pół miliona nowych rencistów i emerytów. Niektóre renty i emerytury są wyższe niż uposażenie na analogicznych stanowiskach w tej chwili, a jednocześnie rzeczywiście brakuje środków na waloryzację, na podwyższenie tym, którym najbardziej potrzeba; co więcej, żeby te środki uruchomić, a rząd jest do tego zobowiązany, bo system emerytalny gwarantowany jest budżetem, jeśli nie ma środków w systemie emerytalnym, to budżet musi dopłacić, a środków nie ma, mimo że składki emerytalne należą do najwyższych w ogóle w Europie. Tak wysoko już jesteśmy obciążeni, przedsiębiorstwa, tymi składkami, ale ich brakuje przy takim systemie, jaki obecnie mamy. Otóż, wtedy trzeba sięgać do środków budżetowych i zabierać oświacie, ochronie zdrowia, administracji, całej sferze budżetowej trzeba zabrać, odjąć — i to bardzo głęboko — żeby dorzucić tam, gdzie istnieją tamte zobowiązania wobec tych rencistów i emerytów. Jednocześnie, oczywiście, nie wykonujemy szeregu zobowiązań wobec sfery budżetowej. Jednym słowem są tutaj takie sprzeczności, których rozwiązać w warunkach niepewności wpływów budżetu jeszcze w ciągu najbliższych miesięcy, w warunkach załamania się w ogóle finansów państwa, nasza Wysoka Izba nie jest w stanie. Sami zresztą do tego wniosku tutaj doszliśmy i rząd musi to robić, wziąć to na swoją odpowiedzialność, bo też za sytuację finansową, w jakiej znalazła się gospodarka, znalazł się budżet, rząd przede wszystkim ponosi odpowiedzialność. Musi on teraz ratować tutaj to, co jest najpilniejsze, co jest najważniejsze i zmieniać, ponieważ wiele z tych rzeczy jest sprzecznych — one są zawarte w ustawach — musi dokonać pewnych, dramatycznych nierzadko, zgadzam się, wyborów, ale jednak wyborów racjonalnych.</u>
          <u xml:id="u-369.2" who="#MarcinŚwięcicki">Nie zgadzam się z posłem Ujazdowskim, że my nic nie wiemy, bo w kwestii rent i emerytur jednak jest informacja, co rząd zamierza zrobić, jest dość szeroka informacja; przytrzymać trochę tych najwyższych, trochę im pozabierać, a szybko podnieść tym najsłabszym, bo oni już nie mogą naprawdę dłużej czekać — więc informację tutaj jakąś mamy.</u>
          <u xml:id="u-369.3" who="#MarcinŚwięcicki">Niemniej, w tej liście, która jest w art. 1 rzeczywiście znajdują się rzeczy, które mnie zaskoczyły. Mówiła jedna z posłanek, że na przykład gospodarka przestrzenna i prawo budowlane — czy to są faktycznie takie rzeczy, które wymagają dramatycznego, szybkiego, gwałtownego działania? Inni posłowie twierdzą, że jednak tak. Są jakieś inne tutaj paragrafy, które też trochę budzą moje zdziwienie. Czy one rzeczywiście wiążą się bezpośrednio z sytuacją budżetową, ze stanem finansów państwa?</u>
          <u xml:id="u-369.4" who="#MarcinŚwięcicki">Mimo to, proszę państwa, uważam, że powinniśmy to uchwalić, natomiast wprowadzić pewne dodatkowe zabezpieczenie, dodatkową możliwość dla Sejmu kontroli nad tym, co rząd będzie w tym zakresie robił. Mianowicie, jest w tym projekcie ustawy art. 5, który mówi o tym, że rozporządzenia ustawodawcze, przepraszam, to nie jest art. 5, to jest art. 6, że rozporządzenia ustawodawcze mogą być uchylane w drodze ustawy. Właściwie nie bardzo wiadomo, kiedy mogą być uchylane w drodze ustawy, bo jeśli rząd przyjmie rozporządzenie ustawodawcze, ono zaraz obowiązuje, to Sejm właściwie nie ma czasu. Rozporządzenie najpierw zacznie obowiązywać, dopiero potem Sejm ewentualnie to uchyli. Otóż, ja proponuję wprowadzić tutaj pewny minimalny, obowiązkowy termin vacatio legis, to znaczy konkretnie proponuję, żeby rozporządzenia ustawodawcze wchodziły w życie nie wcześniej, jak po upływie 10 dni od przekazania ich do wiadomości Sejmowi. Wtedy my mamy pewien czas, mamy ten moment. Jeśli rzeczywiście rząd popełni jakiś niebywały knot, jeśli wyjdzie z jakąś sprawą, że nas zaskoczy, że wykorzysta to i nadużyje w jakimś sensie tego zaufania, szerokiego zaufania, którego mu udzielamy, to wtedy mamy tę możliwość, żeby się zebrać, żeby to szybko uchwalić ustawą i zatrzymać tego rodzaju rozporządzenie ustawodawcze. Dla rządu nie jest to jakieś wielkie opóźnienie, 10-dniowe, dlatego że sam druk Dziennika Ustaw, samo przygotowanie tego też trwa w rządzie zwykle kilka dni. Poza tym w ogóle nakazuje to przyzwoitość ustawodawcza; rozumiem, że jesteśmy teraz już poza tym zakresem przyzwoitości, żeby vacatio legis wynosiło zwykle 14 dni. Więc danie takiego nakazu niczego nie opóźni, bo do Sejmu można przesłać rozporządzenie natychmiast po podjęciu decyzji rządowej, zanim nawet rozpoczną się przygotowania do druku Dziennika Ustaw. Uważam, że jeśli wprowadzimy tutaj poprawkę — konkretnie proponuję do art. 6 wprowadzenie ust. 3 o treści następującej: „Rozporządzenia ustawodawcze wchodzą w życie nie wcześniej jak po upływie 10 dni od przekazania ich Sejmowi do wiadomości” — otóż, mamy wtedy gwarancję, że możemy w przypadku naprawdę czegoś nieodpowiedzialnego, popełnionego przez rząd, czy nadużycia naszego zaufania, możemy się szybko zebrać i zwykłą większością głosów uchylić wtedy tego rodzaju rozporządzenie ustawodawcze. Tę poprawkę zgłaszam, a jednocześnie apeluję, naprawdę apeluję do Wysokiej Izby, żeby przyjąć tę ustawę, bo uważam, że tracimy w ogóle sterowalność państwem, a jeśli to tracimy, to grozi nam to naprawdę znacznie gorszymi konsekwencjami niż te, o których tutaj była dotychczas mowa.</u>
          <u xml:id="u-369.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-370">
          <u xml:id="u-370.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-370.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Wiktora Dys-Kulerskiego z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna. Kolejnym mówcą będzie poseł Ryszard Pidek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-371">
          <u xml:id="u-371.0" who="#WiktorDysKulerski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przede wszystkim muszę powiedzieć, że podzielam całkowicie opinie zawarte w znakomitym wystąpieniu posła Czai. Całkowicie podzielam te opinie, aczkolwiek wyprowadzam z nich wniosek zupełnie przeciwstawny. Zgadzam się, panie pośle, że to z czym mamy do czynienia w tej chwili w kraju, ta cała dramatyczna, miejmy nadzieję, że jeszcze nie tragiczna sytuacja, jest niewątpliwie skutkiem walki o władzę, może o jedyną władzę, jest skutkiem tego, co zostało nazwane wojną na górze. Niestety, ta wojna okazała się dla inicjatorów nie do końca efektywna, ale co gorsze, chyba stopniowo coraz bardziej kompromitująca. Kompromitująca inicjatorów, ale również tych, którzy się pozwalali wykorzystywać jako instrument tej walki. Do tej pory kozłem ofiarnym, bardzo łatwym do bicia, był Sejm. Tu polityka od dłuższego czasu jest wyraźna.</u>
          <u xml:id="u-371.1" who="#WiktorDysKulerski">Specjalne pełnomocnictwa w przedziwnej materii i pomieszanie gospodarczych, wykonawczych, rzeczywiście ważnych, a wśród nich wplecionych, istotnych, na długą metę prowadzą do zmian ustrojowych. Rząd wystąpił z tymi pełnomocnictwami, ale przecież nie chciał, a poza tym to nie rząd zapoczątkował akcję działania na rzecz specjalnych pełnomocnictw, na rzecz specjalnej ustawy. Dlaczego? Otóż, sądzę, że jeśli one nie przyniosą najważniejszego efektu — pełnomocnictw dotyczących spraw ustrojowych, to pozwolą na kreowanie następnego kozła ofiarnego. Myślę, że rząd o tym dobrze wie, że specjalne pełnomocnictwa, a szczególnie jeśli ograniczone one są do spraw finansowych, gospodarczych, są swego rodzaju powrozem na szyję samego rządu. Słusznie tu ktoś powiedział, że to jest wielki, ogromny obowiązek i ogromna, niebywała zupełnie odpowiedzialność, które rząd na siebie bierze. Został w to wmanewrowany. I, otóż, uczyniony instrumentem w tej walce, w tej chwili, bardzo łatwo może stać się następnym kozłem ofiarnym. Rząd być może czuje to, być może broni się przed tymi pełnomocnictwami. Sądzę, że otrzymawszy te pełnomocnictwa, ma tylko jedną drogę — żeby nie stać się kolejnym kozłem ofiarnym, takim jak do tej pory jest Sejm. Otóż, przestać być instrumentem walki politycznej, przestać być instrumentem wojny na górze i uczynić wszystko, aby uratować państwo, i oszczędzać tak dalece, jak tylko można, jego obywateli. Sądzę, że innej drogi ten rząd nie ma, jeśli te ograniczone, wąskie, specjalne pełnomocnictwa otrzyma. I dlatego, tak jak na wstępie się odniosłem do przemówienia posła Czai — dalej podkreślając, że sobie bardzo wysoko je cenię — z tych samych albo podobnych przesłanek wyprowadzam inny wniosek. Otóż, jestem za udzieleniem ograniczonych, na ograniczony czas, specjalnych pełnomocnictw dlatego, że wydaje się, że nie może ten rząd inaczej, jak tylko dobrze je wykorzystać, a w każdym razie w swojej intencji, w swoim zamierzeniu, jak najlepiej, bo inaczej sam stanie się ofiarą.</u>
          <u xml:id="u-371.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-372">
          <u xml:id="u-372.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-372.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Ryszarda Pidka z Poselskiego Klubu Pracy. Kolejnym mówcą będzie poseł Andrzej Kern.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-373">
          <u xml:id="u-373.0" who="#RyszardPidek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Z uwagi na porę — a i na to, co już tu na tej sali zostało powiedziane — pragnę złożyć jedynie wniosek merytoryczny. Składam go tak na wszelki wypadek po wysłuchaniu debaty. Niemniej uważam, iż zgłosić go należy; wniosek o wykreślenie z art. 1 w pkt. 8 bankowości.</u>
          <u xml:id="u-373.1" who="#RyszardPidek">Pragnę przypomnieć Wysokiej Izbie, iż to w końcu lipca Komisje Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, Stosunków Gospodarczych z Zagranicą i Gospodarki Morskiej oraz Ustawodawcza przedłożyły Wysokiej Izbie sprawozdanie ze swoich prac; sprawozdanie z analizy wniosku przedłożonego przez rząd w sprawie zmian ustaw bankowych. Pragnę przypomnieć, iż właśnie na wniosek rządu z porządku obrad Wysokiej Izby zostały te projekty ustaw wycofane — i również sprawozdanie komisji — z uwagi na zderzenie z rzeczywistością, na zderzenie z aferą „Art. — B”. W ostatnich dniach rząd był łaskaw przedłożyć autopoprawki, jakie podkomisja, której pracami kieruję, rozpatrzyła i w dniu dzisiejszym w przerwie obiadowej, te trzy komisje, o których wspomniałem uprzednio, nad tym przedłożeniem pracowały. Jest szansa, iż w środę komisje prace zakończą. Na najbliższym posiedzeniu mogłyby te ustawy być Wysokiej Izbie zaprezentowane.</u>
          <u xml:id="u-373.2" who="#RyszardPidek">Pragnę bez złośliwości stwierdzić, pracując cały czas nad tymi przedłożeniami, iż to posłowie uszczelnili system, to posłowie wnieśli tam wiele uwag i merytorycznych istotnych rozwiązań. Stratą zatem byłoby przekazanie tych ustaw z powrotem do rządu.</u>
          <u xml:id="u-373.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-374">
          <u xml:id="u-374.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-374.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Andrzeja Kerna z OKP.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-375">
          <u xml:id="u-375.0" who="#AndrzejKern">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nasza kadencja, która była kadencją trudną i która będzie oceniana — a myślę, że na prawidłową jej ocenę dopiero przyjdzie czas, kiedy pewne emocje wygasną — ta nasza kadencja była pełna bardzo trudnych decyzji. Tych decyzji się nie baliśmy. Dziś jest również dzień bardzo trudnej decyzji. Co bowiem może i musi rząd zrobić w momencie, kiedy załamie się budżet państwa? Są dwie niewykluczające się drogi: albo wystąpić z propozycją noweli budżetowej, albo też podać się do dymisji. Premier wybrał drogę pierwszą, tzn. podał się do dymisji. Tej dymisji Wysoka Izba nie przyjęła. Z tego wynikają pewne określone, logiczne konsekwencje, mianowicie takie, że jeżeli ta nowela do ustawy budżetowej będzie uchwalona niezależnie czy przez Wysoką Izbę czy przez rząd, co jest bardziej prawdopodobne — musimy, będąc zobowiązani pewną logiką i pewną konsekwencją, wyposażyć ten rząd w instrumenty, które pozwolą mu na realizację tej znowelizowanej ustawy budżetowej. Jakie są znów konsekwencje? Jeżeli tych instrumentów rządowi nie damy, to rządowi pozostanie już tylko jedno wyjście, mianowicie — dymisja premiera i rządu. Czy jest jakakolwiek siła polityczna w naszej Wysokiej Izbie dzisiaj, która byłaby w stanie utworzyć nowy rząd? Jest to pytanie chyba tylko teoretyczne, bo odpowiedź na nie jest zupełnie oczywista. Nawet gdyby stał się cud i jakaś siła byłaby w stanie utworzyć nowy rząd, to przecież na skutki tej decyzji, polityczne i faktyczne, trzeba by czekać. A tego czasu po prostu nie mamy.</u>
          <u xml:id="u-375.1" who="#AndrzejKern">Doszliśmy więc do momentu, kiedy musimy podjąć trudną decyzję, kiedy musimy odłożyć na bok jakieś pretensje pod adresem tego rządu, bo żale nasze nic już tutaj nie zmienią. Myślę, że jest jedna okoliczność, która osłodzi tę decyzję tym, którzy mają wątpliwości co do skuteczności polityki rządu. Mianowicie to, że uprawnienia są nadawane na bardzo krótki okres i że przyszły Sejm w każdej chwili będzie mógł skorygować to, co uzna za stosowne. Reasumując, mamy przed sobą taką alternatywę: albo nadzwyczajne uprawnienia, albo dymisja rządu. Tertium non datur.</u>
          <u xml:id="u-375.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-376">
          <u xml:id="u-376.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-376.1" who="#TadeuszFiszbach">Czy jeszcze ktoś pragnie zabrać głos? Zgłoszeń nie ma.</u>
          <u xml:id="u-376.2" who="#TadeuszFiszbach">Chciałbym zwrócić się z zapytaniem do Wysokiej Izby, ponieważ poseł Oleksy zgłosił propozycję, aby w dniu dzisiejszym zakończyć rozpatrywanie tej sprawy. W czasie dyskusji zgłoszono propozycje, zastrzeżenia, uwagi, zapytania, wątpliwości i niejasności. Poseł Król z OKP zasygnalizował potrzebę — rozumiem, że w imieniu swojego klubu — zebrania się przed ewentualnym jutrzejszym głosowaniem. Przed nami wystąpienie przedstawicieli rządu. Zastanawiam się, panie i panowie posłowie, ponieważ są dwa rozwiązania. Pierwsze — ogłosimy godzinną przerwę, bo trzeba wydrukować poprawki — następnie kontynuujemy, przeprowadzamy głosowanie. Drugie — na tym byśmy dzisiaj — jeszcze są dwa oświadczenia — zakończyli, a jutro rano wrócilibyśmy do sprawy — jeszcze zapytam o zdanie przewodniczącego komisji posła Bratkowskiego — dając czas komisji, żeby dzisiaj jeszcze się nad tą sprawą zastanowiła, wydrukowała co trzeba, minister rano by wystąpił. Jak sądzę, bylibyśmy wypoczęci i moglibyśmy odnieść się do sprawy w naturalny sposób. Ponieważ poseł Oleksy podtrzymuje tę sprawę, ja nie podważam, tylko nie mam tej pewności, czy będziemy mogli się odnieść w dniu dzisiejszym do tych kwestii.</u>
          <u xml:id="u-376.3" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Sidor: Proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-376.4" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo, poseł Sidor.</u>
          <u xml:id="u-376.5" who="#TadeuszFiszbach">Jeszcze Konwent Seniorów, mam właśnie informację, jest pilny, potrzebny, ale to jeszcze…</u>
          <u xml:id="u-376.6" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-377">
          <u xml:id="u-377.0" who="#AndrzejSidor">Myślę, że jeszcze nawet najlepsze chęci nie dadzą niczego, jeżeli na sali nie będzie quorum. Z tego co widzę, to nie będzie; dlatego proponuję, żeby pan marszałek zechciał sprawdzić obecność, bo jeżeli nie ma quorum, to wszelkie…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-378">
          <u xml:id="u-378.0" who="#TadeuszFiszbach">Dobrze, dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-378.1" who="#TadeuszFiszbach">Ja tego nie powiedziałem wprost, ale też podzielam te wątpliwości.</u>
          <u xml:id="u-378.2" who="#TadeuszFiszbach">Proszę przewodniczącego Komisji Nadzwyczajnej posła Bratkowskiego o poradę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-379">
          <u xml:id="u-379.0" who="#AndrzejBratkowski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Proszę państwa, dostaliśmy 7 poprawek o charakterze formalnym, które musimy wprowadzić do druku sejmowego, żebyście państwo w tak poważnej sprawie znali dokładnie brzmienie poszczególnych zmian wniesionych na sali sejmowej. W związku z tym proponuję, jeżeli państwo się z tym zgodzą, żeby jednak od jutra od świtu zacząć poważną robotę.</u>
          <u xml:id="u-379.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-380">
          <u xml:id="u-380.0" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo, poseł Oleksy.</u>
          <u xml:id="u-380.1" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Bratkowski: Przepraszam, nie pomyślałem o pośle Oleksym.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-381">
          <u xml:id="u-381.0" who="#JózefOleksy">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mój wniosek nie bierze się z żadnego diabolicznego uporu, ani z wielkiej chęci nadgorliwego poświęcenia. Po prostu nie chciałbym, by po raz kolejny w tak ważnej dla kraju sprawie, w sprawie przygotowanej — 7 poprawek, to jest sprawa do szybkiego przygotowania — by w tak poważnej sprawie ktoś mógł w kraju bądź za granicą oświadczyć, że z powodu tego kontraktowego Sejmu nie jest w stanie rządzić, bo nie jest ten Sejm w stanie, poświęcając jeszcze te 2, 3 godziny wieczornego czasu, dokończyć tę sprawę.</u>
          <u xml:id="u-381.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-382">
          <u xml:id="u-382.0" who="#TadeuszFiszbach">Zdania są podzielone.</u>
          <u xml:id="u-382.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę nacisnąć przycisk, jeżeli nie ma większości, podejmę decyzję.(175) Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-382.2" who="#TadeuszFiszbach">Proszę państwa, rozumiem posła Oleksego, ale dla mnie opinia posła sprawozdawcy, przewodniczącego Komisji Nadzwyczajnej jest wypowiedzią, opinią zasadniczą, bowiem idzie o treści merytoryczne, o nasze spokojne przyswojenie i ustosunkowanie się do sprawy jutro w głosowaniu. Obowiązkiem naszym jest, aby być i uczestniczyć w obradach w dniu jutrzejszym.</u>
          <u xml:id="u-382.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-382.4" who="#komentarz">(Głosy z sali: Jest kolacja! Trzeba włączyć gong! Już posłowie wchodzą.)</u>
          <u xml:id="u-382.5" who="#TadeuszFiszbach">Właśnie widzę i czekam. Proszę włączyć gong, posłowie się domagają głosowania, proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-382.6" who="#TadeuszFiszbach">Pani poseł Urbanowicz chciałaby zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-382.7" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-383">
          <u xml:id="u-383.0" who="#AnnaUrbanowicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Czy byłoby możliwe takie rozwiązanie — oczywiście za zgodą pana posła sprawozdawcy — mianowicie, gdyby okazało się, że przez tę godzinę, przez którą Komisja Nadzwyczajna pracowałaby nad poprawkami wniesionymi przez Wysoką Izbę, my moglibyśmy przegłosować te ustawy, które jeszcze nie zostały przez Wysoką Izbę po dzisiejszej debacie przegłosowane?</u>
          <u xml:id="u-383.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-384">
          <u xml:id="u-384.0" who="#TadeuszFiszbach">To też miałem na uwadze, ale chciałem się upewnić, jaka jest frekwencja. Jeszcze 3 minuty poczekamy. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-384.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o sprawdzenie i w przypadku braku frekwencji, zarządzę przerwę do jutra.</u>
          <u xml:id="u-384.2" who="#TadeuszFiszbach">Proszę nacisnąć przycisk. Dziękuję. Już wszyscy? (194)</u>
          <u xml:id="u-384.3" who="#TadeuszFiszbach">Postanawiam, że dzisiaj kończymy dyskusję na ten temat, jutro.</u>
          <u xml:id="u-384.4" who="#komentarz">(Głosy z sali: Jeszcze posłowie wchodzą.)</u>
          <u xml:id="u-384.5" who="#TadeuszFiszbach">Ja widzę, ilu wchodzi, proszę mnie zostawić decyzję. Jutro rozpoczniemy obrady od wysłuchania wystąpienia ministra Żabińskiego. Komisja zbierze się w międzyczasie.</u>
          <u xml:id="u-384.6" who="#TadeuszFiszbach">W skrytkach poselskich będą druki z poprawkami.</u>
          <u xml:id="u-384.7" who="#TadeuszFiszbach">Jak mi sygnalizują przewodniczący klubów, rano odbędą się posiedzenia klubów.</u>
          <u xml:id="u-384.8" who="#TadeuszFiszbach">Obrady wznowimy o godz. 9.</u>
          <u xml:id="u-384.9" who="#TadeuszFiszbach">Proponuję, aby teraz wysłuchać dwóch oświadczeń, poseł Iwan zrezygnował, czyli mamy jedno oświadczenie — posła Stefana Mleczki.</u>
          <u xml:id="u-384.10" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-385">
          <u xml:id="u-385.0" who="#JacekSoska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W kwestii formalnej. Zgłaszam wniosek, ażeby jutro wystąpił pan premier Jan Krzysztof Bielecki. Jest to bardzo ważna sprawa i wydaje mi się, że Sejm sobie życzy wysłuchać pana premiera.</u>
          <u xml:id="u-385.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-386">
          <u xml:id="u-386.0" who="#TadeuszFiszbach">Proszę pana posła Mleczkę. Nie ma? Jest?</u>
          <u xml:id="u-386.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-387">
          <u xml:id="u-387.0" who="#StefanMleczko">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Składam oświadczenie w imieniu własnym oraz grupy 17 posłów.</u>
          <u xml:id="u-387.1" who="#StefanMleczko">Wszystko to, co zawarłem w tym oświadczeniu nie jest kolejną próbą nowomowy, a zwartą konstrukcją, złożoną z prawie 1000 uwag zgłoszonych ustnie i na piśmie przez ludzi skupionych wokół polskiej kultury fizycznej i sportu. Mimo dwukrotnego przypomnienia z tego miejsca okoliczności zwiększenia tempa reform i przekształceń, resort kierowany przez prezesa Urzędu Kultury Fizycznej i Turystyki pana Michała Bidasa odpowiedział głuchym milczeniem. Przed nami dwa najważniejsze wydarzenia sportowe przyszłego roku, dwie olimpiady, zimowa w Albertville i letnia w Barcelonie.</u>
          <u xml:id="u-387.2" who="#StefanMleczko">Z całą mocą pragnę podkreślić, że skrajnie negatywna ocena szkodliwej pracy urzędu, a nade wszystko jej sternika i sterującego nim dżudoki, wcale nie wynika z ciężkich czasów, w jakich żyjemy i dokonanych ostatnio cięć w budżecie państwa. Wynika z braku konkretnego programu działania, kompetencji, zdolności kierowniczych, niezbędnego zasobu wiedzy specjalistycznej i totalnego bezhołowia panującego w resorcie.</u>
          <u xml:id="u-387.3" who="#StefanMleczko">Pragnę zauważyć, że pan Michał Bidas 26 sierpnia skierował do wszystkich związków i organizacji sportowych, do wszystkich kół, jednostek i urzędów podlegających resortowi kultury fizycznej i turystyki pismo, w którym zawiadamia, że w związku z korektą ustawy budżetowej na rok 1991, ogranicza się finansowanie i dotowanie, co w praktyce oznacza wstrzymanie wcześniej zaakceptowanych zadań docelowych. Tymczasem, fałszując rzeczywisty obraz i manipulując informacjami, Michał Bidas wszędzie, gdzie tylko może wyjaśnia, że nędzną kondycję finansową resortu mamy do zawdzięczenia postkomunistycznej obyczajowości, panującej w kulturze fizycznej, atakującej zza węgła nomenklaturze.</u>
          <u xml:id="u-387.4" who="#StefanMleczko">Wszelako Ministerstwo Finansów nie dało się złapać na byle jaką przynętę. W piśmie podpisanym przez podsekretarza stanu pana dr Wojciecha Misiąga, m.in. przeczytałem: „Do dnia 30 czerwca 1991 r. urząd przeznaczył na finansowanie zadań w zakresie kultury fizycznej 124 mld 90 mln zł, czyli 35,5% całego budżetu, wobec powyższego na finansowanie kultury fizycznej i wypoczynku pozostało jeszcze około 227 mld zł, co stanowi aż 65% planu na rok 1991”. Skutki takiej gospodarki były łatwe do przewidzenia. Tysiące młodych ludzi, dzieci i młodzieży, musiało pozostać w zadymionych miastach, nie mogąc wyjechać na wakacje. Brak słów na określenie skali szkodliwości takiego postępowania.</u>
          <u xml:id="u-387.5" who="#StefanMleczko">To tylko jeden z przykładów chaotycznej polityki finansowej w Urzędzie Kultury Fizycznej i Turystyki.</u>
          <u xml:id="u-387.6" who="#StefanMleczko">Kiedy czytelnicy zapoznali się z treścią wywiadu udzielonego wielonakładowej gazecie ogólnopolskiej „Sport” z 6 września, powiało grozą. Oto, co powiedział w jednym tylko miejscu liczącego 177 wierszy i 1139 słów wywiadu prezes urzędu: „Jeśli teraz będziemy mieli kolejną rewolucję, to ludzie powieszą tych, którzy nie przestrzegają elementarnych zasad przyzwoitości, na pierwszych z brzegu drzewach. Oni nie uznają grubej kreski. Mam żal do niektórych wspaniałych bojowników «Solidarności», jak Kuroń, Michnik, czy Mazowiecki. Nie można zbyt łatwo rezygnować z zasad moralnych, a Michnik na przykład poszedł z kwiatami na imieniny do Kwaśniewskiego. Ja tego nigdy nie zrobię”.</u>
          <u xml:id="u-387.7" who="#StefanMleczko">I nie jest to tylko, Wysoka Izbo, parę słów wyrwanych z kontekstu, to bełkotliwy fragment całości wypowiedzi na jedno tylko pytanie. Strach, po prostu, czytać. Widać więc jasno, że szefowi resortu zabrakło jeszcze raz poczucia odpowiedzialności i choćby odrobiny wyobraźni. Jak więc łatwo odziać się w togę prymitywnego i operetkowego uzdrowiciela, trudniej o wiele zedrzeć z siebie szaty obsesyjnego burzyciela i grabarza polskiego ruchu sportowego.</u>
          <u xml:id="u-387.8" who="#StefanMleczko">Podczas ogólnopolskiej narady w hali Huty „Baildon” w Katowicach, kiedy ludzie otoczeni szacunkiem wszystkich środowisk, organizatorzy różnych dziedzin kultury fizycznej, wypoczynku, turystyki i sportu zaczęli zadawać nękające ich pytania szefowi urzędu — jak to odnotowali w prasie dziennikarze — trzasnął im przed nosem drzwiami urzędowej lancii i wraz ze świtą ruszył w tzw. siną dal, i tyle go widziano. Na sali pozostali zmęczeni pracą i podróżą pasjonaci, z których każdy zna problemy sportu lepiej od prezesa urzędu. Taki ton wypowiedzi dał się łatwo zauważyć przez przybyłych z całego kraju, ogromnie zawiedzionych ludzi. Jeden z nich skomentował postawą prezesa krótko: paskuda. Łatwo więc wyobrazić sobie inne reakcje.</u>
          <u xml:id="u-387.9" who="#StefanMleczko">Ostatnio, 28 sierpnia, główne środki masowej komunikacji przekazały apel do Sejmu i społeczeństwa. Mowa w nim o niedocenianiu przez niektórych decydentów znaczenia sportu i kultury fizycznej. Jednym z nich jest, niestety, pan Bidas, drugim wspierający go nadmorski dżudoka. Apelują podpisani członkowie zarządu stowarzyszeń sportowych Polskiej Konfederacji Sportu, nie pozwólmy na samobójcze decyzje, takie będą Rzeczypospolite, jakie młodzieży chowanie.</u>
          <u xml:id="u-387.10" who="#StefanMleczko">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Do rozpoczęcia olimpiad pozostało niewiele czasu. Natomiast, na wyrwanie kultury fizycznej z rąk dyletanta nie mamy ani chwili do stracenia. Mając na względzie walory wychowawcze i dobro polskiej kultury fizycznej i sportu, zwracam się z prośbą do pana premiera — w imieniu setek działaczy sportowych — o odwołanie z zajmowanego stanowiska w trybie natychmiastowym Michała Bidasa — prezesa Urzędu Kultury Fizycznej i Turystyki. Odwołanie proponuję w obronie autorytetu i szacunku dla całego rządu.</u>
          <u xml:id="u-387.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-388">
          <u xml:id="u-388.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję posłowi.</u>
          <u xml:id="u-388.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo o zabranie głosu pana posła Adama Michnika.</u>
          <u xml:id="u-388.2" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-389">
          <u xml:id="u-389.0" who="#AdamMichnik">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chcę dać wyraz swojemu absolutnemu oburzeniu, że w naszym kraju się dzieją tak skandaliczne i pożałowania godne fakty, że pan Kwaśniewski informuje pana Bidasa, że ja do niego przychodzę na imieniny, a potem wcale mnie nie zaprasza.</u>
          <u xml:id="u-389.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-390">
          <u xml:id="u-390.0" who="#TadeuszFiszbach">Pan poseł Jerzy Żurawiecki, bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-391">
          <u xml:id="u-391.0" who="#JerzyŻurawiecki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jestem zdumiony, bo rozumiem, jaka jest sytuacja w kulturze fizycznej i przede wszystkim Wysoka Izba winna kontrolować działalność urzędów administracji państwowej, w tym również urzędu kultury fizycznej. Zdumiony jestem tym, że kolega poseł Stefan Mleczko jest przewodniczącym tejże komisji sejmowej, która nie zbierała się od czterech miesięcy, i w tej sprawie winna najpierw — uważam, że jak przewodniczący zna takie fakty, to komisja powinna się zebrać — ocenić tę działalność w ramach swojej działalności kontrolnej jako parlamentu wobec instytucji administracyjnej. W takiej sytuacji mogę to oświadczenie odebrać wyłącznie jako nie chęć szukania naprawy w kulturze fizycznej, tylko jakieś inne działania.</u>
          <u xml:id="u-391.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-392">
          <u xml:id="u-392.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-392.1" who="#komentarz">(Poseł Stefan Mleczko: Proszę o głos)</u>
          <u xml:id="u-392.2" who="#TadeuszFiszbach">Pan poseł, rozumiem, dopowie lub wyjaśni, bo drugiego oświadczenia proponowałbym już nie składać.</u>
          <u xml:id="u-392.3" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-393">
          <u xml:id="u-393.0" who="#StefanMleczko">W formie oświadczenia chciałem powiedzieć, że są to słowa — tak cytowałem — z wypowiedzi pana Bidasa, a nie pana Kwaśniewskiego, żeby nie było tu niedomówień, z wywiadu zamieszczonego w „Sporcie”. Chcę również oświadczyć, że ostatnie posiedzenie komisji odbyło się w czerwcu. Nie wiem, według listy obecności, czy poseł Żurawiecki był obecny, czy nie, natomiast proponuję nie wprowadzać Wysokiej Izby w błąd, że przez 4 miesiące nie było posiedzenia komisji.</u>
          <u xml:id="u-393.1" who="#komentarz">(Poseł Jerzy Żurawiecki: Panie marszałku, proszę formalnie o ogłoszenie, że byłem na tym posiedzeniu, bo to był zarzut.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-394">
          <u xml:id="u-394.0" who="#TadeuszFiszbach">Dobrze. Przyjmuję.</u>
          <u xml:id="u-394.1" who="#TadeuszFiszbach">Zaraz będą komunikaty, ale przed tym uprzejma prośba, by w pokoju obok sali posiedzeń wnioskodawcy szeregu poprawek, a także ci, którzy zgłosili wątpliwości, spotkali się z przewodniczącym Komisji Nadzwyczajnej.</u>
          <u xml:id="u-394.2" who="#TadeuszFiszbach">Proszę posła sekretarza Adama Grabowieckiego o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-395">
          <u xml:id="u-395.0" who="#AdamGrabowiecki">Bezpośrednio po zakończeniu obrad odbędzie się wspólne posiedzenie Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Komisji Ustawodawczej w sali nr 217.</u>
          <u xml:id="u-395.1" who="#AdamGrabowiecki">W dniu jutrzejszym o godz. 8 odbędą się:</u>
          <u xml:id="u-395.2" who="#AdamGrabowiecki">— zebranie Klubu Poselskiego PSL w sali nr 106, — posiedzenie Komisji Zdrowia w sali nr 179.</u>
          <u xml:id="u-395.3" who="#AdamGrabowiecki">O godz. 8 min 30 posiedzenie Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna w górnej palarni.</u>
          <u xml:id="u-395.4" who="#AdamGrabowiecki">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-395.5" who="#AdamGrabowiecki">Konwent Seniorów odbędzie się za chwilę. Zarządzam przerwę do jutra, tj. 14 września 1991 r., do godz. 9 rano.</u>
          <u xml:id="u-395.6" who="#AdamGrabowiecki">Dobranoc państwu.</u>
          <u xml:id="u-395.7" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu o godz. 21 min 05)</u>
          <u xml:id="u-395.8" who="#komentarz">(Wznowienie posiedzenia o godz. 9 min 10)</u>
          <u xml:id="u-395.9" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą marszałek Sejmu Mikołaj Kozakiewicz oraz wicemarszałek Tadeusz Fiszbach)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-396">
          <u xml:id="u-396.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dzień dobry. Proszę o zajmowanie miejsc na sali.</u>
          <u xml:id="u-396.1" who="#MikołajKozakiewicz">Wznawiam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-396.2" who="#MikołajKozakiewicz">Na sekretarzy powołuję posłów Macieja Półtoraka i Barbarę Blidę.</u>
          <u xml:id="u-396.3" who="#MikołajKozakiewicz">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Barbara Blida.</u>
          <u xml:id="u-396.4" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę posłów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-396.5" who="#MikołajKozakiewicz">Proszą państwa, zanim przejdziemy do realizacji porządku dziennego, chcę poinformować, że zmarł senator Jan Józef Lipski, wybitny działacz i przywódca socjalistyczny, wybitny działacz opozycji, którego pogrzeb odbędzie się dzisiaj.</u>
          <u xml:id="u-396.6" who="#MikołajKozakiewicz">Proponuję, żebyśmy uczcili jego pamięć chwilą milczenia.</u>
          <u xml:id="u-396.7" who="#komentarz">(Wszyscy wstają, chwila ciszy)</u>
          <u xml:id="u-396.8" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-396.9" who="#MikołajKozakiewicz">Powracamy do rozpatrzenia punktu 10 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o rządowym projekcie ustawy konstytucyjnej o wydawaniu przez Radę Ministrów rozporządzeń z mocą ustawy.</u>
          <u xml:id="u-396.10" who="#MikołajKozakiewicz">Przypominam, że w dniu wczorajszym Sejm wysłuchał posła sprawozdawcy oraz zakończył dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-396.11" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę obecnie o zabranie głosu ministra — szefa Urzędu Rady Ministrów, pana Krzysztofa Żabińskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-397">
          <u xml:id="u-397.0" who="#KrzysztofŻabiński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nasze państwo znalazło się na progu kryzysu. Istnieje potrzeba rozwiązań, które niebezpieczeństwo kryzysu oddalą. Dlatego też natychmiast po odrzuceniu przez Wysoką Izbę wniosku o dymisję Rada Ministrów podjęła decyzję o skierowaniu do Sejmu projektu ustawy konstytucyjnej umożliwiającej rządowi wydawanie rozporządzeń z mocą ustawy. Jesteśmy świadomi, że jest to rozwiązanie doraźne, wynikające z potrzeby chwili. Zdecydowaliśmy się przedłożyć projekt, który wyraźnie określa, jakie sprawy przy pomocy specjalnych pełnomocnictw dla rządu nie będą mogły być rozwiązywane.</u>
          <u xml:id="u-397.1" who="#KrzysztofŻabiński">Wiemy, że przyjęcie przez Wysoką Izbę propozycji Rady Ministrów oznaczać będzie zwiększenie politycznej i moralnej odpowiedzialności rządu. Nie uchylamy się od tej odpowiedzialności, gdyż najważniejszy jest interes państwa. To słowa premiera wygłoszone przy prezentacji projektu ustawy konstytucyjnej. Te motywy i ta ocena sytuacji dokonana przez premiera pozostają aktualne również w dniu dzisiejszym.</u>
          <u xml:id="u-397.2" who="#KrzysztofŻabiński">Szanowni Państwo! Podczas pierwszego posiedzenia Komisji Nadzwyczajnej skierowano wniosek do rządu o przedstawienie listy pozytywnej określającej obszar ustawy konstytucyjnej. Rząd przygotował taką propozycję. Obejmowała ona 25 pozycji oraz zawierała również katalog negatywny, w którym to określaliśmy sprawy bezwzględnie chronione.</u>
          <u xml:id="u-397.3" who="#KrzysztofŻabiński">Komisja w znacznym stopniu zmieniła koncepcję rządu. Powstał projekt, który jest przedmiotem dzisiejszej dyskusji. Rząd przedstawił komisji również informacje o projektach ustaw przygotowywanych przez rząd. Przedstawiliśmy informacje o 52 projektach ustaw rządowych. Członkowie komisji otrzymali wykazy ustaw wraz z krótkimi informacjami o każdej z nich.</u>
          <u xml:id="u-397.4" who="#KrzysztofŻabiński">Chciałbym przypomnieć, iż obecnie w Sejmie znajduje się 37 projektów ustaw rządowych, z czego 19 uznajemy za niezbędne do uchwalenia.</u>
          <u xml:id="u-397.5" who="#KrzysztofŻabiński">Uważamy, że zakres uprawnień powinien być szerszy niż proponowany przez komisję. W pełni popieramy wnioski pana posła Bronisława Wilka dotyczące włączenia procesów prywatyzacyjnych do specjalnych uprawnień w proponowanym zakresie. Uznajemy również za celowe włączenie uprawnień dotyczących reformowania struktur administracji państwowej oraz statusu urzędników administracji państwowej. Uważamy za celowe podjęcie działań nowelizujących Kodeks handlowy oraz możliwości wprowadzenia Prawa górniczego i geologicznego.</u>
          <u xml:id="u-397.6" who="#KrzysztofŻabiński">Chciałbym jeszcze odnieść się do art. 8. Otóż w czasie prac komisji wielokrotnie podkreślaliśmy potrzebę zaprezentowania przez komisję lub Wysoką Izbę projektu uchwały, która miałaby być integralną częścią ustawy konstytucyjnej. Niestety, takiego projektu nie otrzymaliśmy. W związku z czym uznajemy propozycje pana posła Solarewicza za rozwiązanie kompromisowe i opowiadamy się za przyjęciem takiego rozwiązania.</u>
          <u xml:id="u-397.7" who="#KrzysztofŻabiński">Gdy chodzi o pytanie, które zostało skierowane do rządu, dotyczące kwestii związanych z emeryturami i rentami, prosiłbym panią minister Wiktorow o krótkie przedstawienie stanowiska rządu.</u>
          <u xml:id="u-397.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-398">
          <u xml:id="u-398.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-398.1" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-399">
          <u xml:id="u-399.0" who="#AleksandraWiktorow">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dla dotrzymania terminu rewaloryzacji emerytur i rent w czwartym kwartale tego roku, terminu, który rząd był i jest zdecydowany dotrzymać, niezbędne jest podjęcie decyzji w przeciągu dwóch tygodni. Obecne zaawansowanie prac nad ustawą w komisji nie gwarantuje dotrzymania tego terminu.</u>
          <u xml:id="u-399.1" who="#AleksandraWiktorow">W obecnej sytuacji gospodarczej kraju zrozumiała musi być konieczność utrzymania się w przewidzianych dla ubezpieczeń społecznych rygorach finansowych. Nawet, gdyby uchwalony został wyższy od zaproponowanego przez rząd wymiar świadczeń, realizacja ustawy byłaby niemożliwa. Duża liczba świadczeniobiorców — 6,2 mln — powoduje, że nawet najmniejsza zmiana wywołuje olbrzymie skutki finansowe dla budżetu państwa idące w biliony złotych. Na przykład wprowadzenie takiego wymiaru świadczeń, jaki był zastosowany dla osiemdziesięciolatków, kosztowałoby dodatkowo ponad 1,2 bin zł miesięcznie.</u>
          <u xml:id="u-399.2" who="#AleksandraWiktorow">Rząd wyciągnie wnioski z dyskusji w Komisji Polityki Społecznej. Możliwe będzie uwzględnienie tylko tych, które nie pociągną za sobą dodatkowych wydatków. Nieuchwalenie ustawy we wrześniu oddali jej wejście w życie o następnych parę miesięcy, co spowodowałoby nieobliczalne skutki społeczne.</u>
          <u xml:id="u-399.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-399.4" who="#AleksandraWiktorow">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-399.5" who="#AleksandraWiktorow">Proszę Państwa! Przechodzimy obecnie do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-399.6" who="#AleksandraWiktorow">Proszę o spokój na sali.</u>
          <u xml:id="u-399.7" who="#AleksandraWiktorow">Przypominam, że zgodnie z art. 106 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej Sejm uchwala ustawy konstytucyjne większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów. Zasada ta dotyczy głosowania całości projektu ustawy oraz tych wniosków, które mają na celu dodanie lub zmianę brzmienia przepisów. Natomiast wnioski wnoszące o skreślenie propozycji komisji Sejm przyjmuje zwykłą większością głosów. A więc głosowanie całego projektu ustawy i dodanie lub zmianę przepisu — głosujemy przy pomocy 2/3 głosów, a skreślenie propozycji komisji — przyjmuje się zwykłą większością głosów.</u>
          <u xml:id="u-399.8" who="#AleksandraWiktorow">Stwierdzam, że w posiedzeniu bierze udział wymagana liczba posłów.</u>
          <u xml:id="u-399.9" who="#AleksandraWiktorow">Zgodnie z art. 78 ust. 3 regulaminu Sejmu w przypadku głosowania projektu ustawy konstytucyjnej marszałek Sejmu zarządza obliczanie głosów przez sekretarzy Sejmu. Głosujemy więc jedynie przez podniesienie ręki bez użycia elektronicznego urządzenia do liczenia głosów.</u>
          <u xml:id="u-399.10" who="#AleksandraWiktorow">Proszę posłów sekretarzy Annę Dynowską, Stefana Mleczkę, Krzysztofa Grzebyka, Ziemowita Gawskiego, Marka Rusakiewicza, Adama Grabowieckiego, aby po zarządzeniu głosowania dokonali obliczenia głosów.</u>
          <u xml:id="u-399.11" who="#komentarz">(Poseł Edward Rzepka: Proszę o głos)</u>
          <u xml:id="u-399.12" who="#AleksandraWiktorow">Proszę tutaj, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-400">
          <u xml:id="u-400.0" who="#EdwardRzepka">Panie Marszałku! Nie zaliczam się do znanych na tej sali specjalistów regulaminowych, ale sposób głosowania poprawek, jaki zaproponował pan marszałek, w powszechnym, nie prawniczym, odczuciu dyskryminujący inicjatywy dodania uprawnień rządowi, nie potrafię odpowiedzieć w jakim przepisie regulaminu taki właśnie sposób znajduje oparcie. Byłbym wdzięczny, gdyby pan marszałek zechciał podać podstawę prawną takiego rozstrzygnięcia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-401">
          <u xml:id="u-401.0" who="#MikołajKozakiewicz">To znaczy chodzi panu o to, że jedne poprawki Sejm uchwala większością 2/3 głosów, a inne poprawki zwykłą większością?</u>
          <u xml:id="u-401.1" who="#MikołajKozakiewicz">Czy mogę prosić pana posła Szymańskiego? Dyskutowaliśmy...</u>
          <u xml:id="u-401.2" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-401.3" who="#MikołajKozakiewicz">...nad tą sprawą na posiedzeniu Konwentu Seniorów i właśnie powstała tam ta sama wątpliwość. Może pan poseł pozwoli.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-402">
          <u xml:id="u-402.0" who="#JanuszSzymański">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Konstytucja i regulamin mówią i posługują się następującą normą, że nowa norma konstytucyjna może powstać tylko w drodze uzyskania większości kwalifikowanej 2/3. Natomiast regulamin nie rozstrzyga w żaden sposób dalszych kwestii proceduralnych.</u>
          <u xml:id="u-402.1" who="#JanuszSzymański">Przyjęta na tej sali praktyka jest następująca, z tą praktyką zetknęliśmy się już tutaj podczas aż 6 nowelizacji Konstytucji, że kiedy dochodzi do powstania nowej normy konstytucyjnej, to wymagana jest większość 2/3. Natomiast, proszę państwa, niepowstanie nowej normy było rozstrzygane zwykłą większością głosów. Przypomnę, że na tej sali padł wniosek o odrzucenie całego projektu ustawy i ten wniosek był rozstrzygany zwykłą większością. W przypadku wniosku na przykład o skreślenie propozycji zmiany Konstytucji, a więc dodania nowego przepisu, w tym wypadku ustawy konstytucyjnej, żeby ten przepis był skutecznie przez Izbę podjęty, wymagana jest kwalifikowana większość, ale nie dodanie, czy nie zmiana Konstytucji może być rozstrzygnięta zwykłą większością.</u>
          <u xml:id="u-402.2" who="#JanuszSzymański">Myślę, że najkrócej i w sposób jasny taką interpretację mogę przekazać. Pan marszałek zaproponował procedurę, która nie zmienia żadnych reguł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-403">
          <u xml:id="u-403.0" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-404">
          <u xml:id="u-404.0" who="#AndrzejKern">Proszę Państwa! Andrzej Kern, OKP. Wydaje mi się, że jeżeli chcemy być konsekwentni, logiczni w tym, co tutaj robimy, to musimy zachować jednolite pewne normy.</u>
          <u xml:id="u-404.1" who="#AndrzejKern">Istotnie regulamin nie przewiduje takiej sytuacji, z jaką mamy dzisiaj do czynienia, ale nie ulega dla mnie żadnej wątpliwości, że inne reguły głosowania obowiązują w komisjach i inne w momencie, kiedy sprawa w jakimkolwiek kształcie trafia na salę sejmową. W tym momencie wszelkie zmiany Konstytucji wymagają większości 2/3 głosów i to wyraźnie wynika z art. 106 Konstytucji. Ustawa konstytucyjna składa się z poszczególnych artykułów, ale całość stanowi pewien zwarty ciąg myślowy, który musi podlegać regułom wynikającym z art. 106.</u>
          <u xml:id="u-404.2" who="#AndrzejKern">Dlatego też wszelkie elementy tej ustawy, w moim przekonaniu, i taka może być tylko wykładnia celowościowa, mogą być interpretowane w sposób jednoznaczny, że wymagają do ich uchwalenia 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-404.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-405">
          <u xml:id="u-405.0" who="#MikołajKozakiewicz">Muszę powiedzieć, że zasięgaliśmy opinii na ten temat ekspertów, prawników, ponieważ taka wątpliwość się budziła. Mieliśmy taki pogląd, jaki przedstawił pan poseł Szymański. Tak że nie bardzo widzę, dlaczego mieliśmy nie kierować się opinią ekspertów, a jak pan powiada, indywidualnym głosem posła. Nie wiem, czy państwo wbrew opinii ekspertów, chcecie ujednolicać tę metodę głosowania?</u>
          <u xml:id="u-405.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie, nie)</u>
          <u xml:id="u-405.2" who="#MikołajKozakiewicz">No więc podtrzymuję to co powiedzieli nam eksperci, co ustaliliśmy na posiedzeniu Konwentu Seniorów i zapytuję, czy to postanowienie mamy obalać przez głosowanie?</u>
          <u xml:id="u-405.3" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-406">
          <u xml:id="u-406.0" who="#JanuszSzymański">Panie Marszałku! Panie i Panowie! Dosłownie krótko. Ta wątpliwość, jak rozumiem, zrodziła się u pana posła Kerna na skutek odrębnych wymogów formalnych rozstrzygania spraw zmiany Konstytucji, nowelizacji, czy nawet tylko nowelizacji w postaci jednego artykułu, gdzie w komisji nie jest wymagana kwalifikowana większość. Chcę powiedzieć, że regulamin tutaj nic nie stanowi. Regulamin stanowi tylko tyle, że zmiana Konstytucji dochodzi do skutku kwalifikowaną większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-406.1" who="#JanuszSzymański">I teraz, proszę państwa, wyobraźmy sobie taką sytuację, że chcemy dodać jeden przepis Konstytucji. Jeden przepis, czyli ustawa jest dwuartykułowa. Aby taka norma na trwałe weszła do Konstytucji, może być tylko podjęta przy spełnieniu dwóch wymogów: że zostanie uzyskana kwalifikowana większość i będzie na sali co najmniej połowa ogólnej liczby posłów.</u>
          <u xml:id="u-406.2" who="#JanuszSzymański">Natomiast jeżeli ten wymóg nie zostanie spełniony, po prostu norma konstytucyjna nie powstaje. Stąd propozycja procedury określającej wymogi formalne, którą zaproponował pan marszałek. To jest zgodne ze stanowiskiem teorii prawa konstytucyjnego i nikt tu nie ma wątpliwości.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-407">
          <u xml:id="u-407.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-407.1" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-408">
          <u xml:id="u-408.0" who="#AndrzejKern">Proszę Państwa! Wszyscy zdajemy sobie sprawę, że nie jest to tylko spór między prawnikami o interpretację przepisu. Jest to spór o bardzo ważnych konsekwencjach. W tej sytuacji nie wydaje mnie się, żebyśmy byli w stanie go rozstrzygnąć na sali sejmowej w tak szerokim gronie.</u>
          <u xml:id="u-408.1" who="#AndrzejKern">Proponuję, panie marszałku, żeby w tej sprawie zwrócić się do zespołu doradców prawnych Sejmu o wydanie ekspertyzy i dopiero później Konwent Seniorów podejmie w tej sprawie decyzję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-409">
          <u xml:id="u-409.0" who="#MikołajKozakiewicz">Chcę powiedzieć, że zasięgaliśmy opinii ekspertów prawnych i ich opinia była właśnie taka, jak tutaj przekazałem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-410">
          <u xml:id="u-410.0" who="#AndrzejKern">Tak, ale klub mój kwestionuje tę opinię i dlatego prosi o ponowne rozważenie.</u>
          <u xml:id="u-410.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-411">
          <u xml:id="u-411.0" who="#MikołajKozakiewicz">Czy pan to stawia jako wniosek formalny? Tak? Nie mamy rady, jest wniosek formalny, żeby jeszcze raz przeprowadzić ekspertyzę prawną, co będzie oczywiście odwlekało całą sprawę, i dopiero potem przystąpić do głosowania. Ponieważ wniosek ten został sformułowany jako wniosek formalny, poddaję go pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-411.1" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z państwa jest za wnioskiem posła Andrzeja Kerna o przerwanie teraz głosowania i zrobienie jeszcze raz ekspertyzy na temat sposobu głosowania, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (59) Kto jest przeciw? (205)</u>
          <u xml:id="u-411.2" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania? (43)</u>
          <u xml:id="u-411.3" who="#MikołajKozakiewicz">Stwierdzam, że wniosek został oddalony.</u>
          <u xml:id="u-411.4" who="#MikołajKozakiewicz">Prosiłem już posłów sekretarzy, według wyczytanej listy, o zajęcie miejsc na sali w celu obliczenia głosów w poszczególnych sektorach. Przypominam też, że trzeba trzymać ręce w górze tak długo, aż posłowie zdążą policzyć wszystkich głosujących.</u>
          <u xml:id="u-411.5" who="#MikołajKozakiewicz">Przypominam również, że Komisja Nadzwyczajna przedstawia w sprawozdaniu wnioski mniejszości, które głosować będziemy w pierwszej kolejności. Do art. 1 zgłoszono sześć wniosków mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-411.6" who="#MikołajKozakiewicz">W pierwszym z nich wnioskodawcy proponują skreślenie pkt. 2, który zawiera upoważnienie Rady Ministrów do wydawania rozporządzeń ustawodawczych w zakresie dotyczącym podatków i niepodatkowych należności budżetowych z wyjątkiem ustanowienia od osób fizycznych nowych podatków oraz innych obciążeń majątkowych.</u>
          <u xml:id="u-411.7" who="#MikołajKozakiewicz">Czy pan poseł sprawozdawca chce jeszcze udzielić jakichś wyjaśnień? Nie?</u>
          <u xml:id="u-411.8" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-411.9" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości polegającego na skreśleniu w art. 1 pkt. 2, zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-411.10" who="#MikołajKozakiewicz">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-411.11" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-411.12" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę posłów sekretarzy o obliczenie wyników głosowania.</u>
          <u xml:id="u-411.13" who="#MikołajKozakiewicz">Ogłaszam wynik głosowania.</u>
          <u xml:id="u-411.14" who="#MikołajKozakiewicz">Ogółem w głosowaniu wzięło udział 314 posłów. Za wnioskiem o skreślenie w art. 1 pkt. 2 głosowało 145 posłów, przeciw wnioskowi było 153 posłów, wstrzymało się od głosowania 16 posłów.</u>
          <u xml:id="u-411.15" who="#MikołajKozakiewicz">Stwierdzam, że wniosek mniejszości nie został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-411.16" who="#MikołajKozakiewicz">We wniosku mniejszości do art. 1, oznaczonym lit. b wnioskodawcy proponują skreślenie pkt. 3, który zawiera upoważnienie Rady Ministrów do wydawania rozporządzeń ustawodawczych w zakresie dotyczącym wynagrodzeń pracowników sfery budżetowej do końca 1991 r.</u>
          <u xml:id="u-411.17" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-412">
          <u xml:id="u-412.0" who="#AndrzejBratkowski">Szanowni państwo, ten punkt miał swoją historię w Komisji Nadzwyczajnej, o której chciałbym w tym momencie tylko państwa poinformować, mianowicie, że propozycja rządu brzmiała, by dotyczył on w ogóle wynagrodzeń pracowników sfery budżetowej. To się nie spotkało z uznaniem komisji, która w pierwszej wersji uznała za celowe, by wprowadzić ograniczenie czasowe, że dotyczy to wynagrodzeń pracowników sfery budżetowej do końca 1992 r.</u>
          <u xml:id="u-412.1" who="#AndrzejBratkowski">W wyniku reasumpcji naszej decyzji, która związana była ze zmianą treści zapisu, znaleźliście państwo w dzisiejszym druku sejmowym, jako propozycję większości komisji, zapis o wynagrodzeniach pracowników sfery budżetowej tylko do końca 1991 r., czyli w granicach budżetu obowiązującego na rok bieżący.</u>
          <u xml:id="u-412.2" who="#AndrzejBratkowski">Wczoraj na tej sali przedstawiał dodatkowe argumenty w kwestii na „nie” i na „tak” pan poseł Bentkowski. Rząd wnosił sprawy finansowe, które w jego opinii, w opinii części posłów z komisji budżetowej warunkują możliwość utrzymania się w planowanym, a w pkt. 1 naszego przedłożenia określonym, co do wysokości — deficycie budżetowym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-413">
          <u xml:id="u-413.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-413.1" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-413.2" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości, polegającego na skreśleniu w art. 1 pkt. 3, zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-413.3" who="#MikołajKozakiewicz">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-413.4" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-413.5" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę posłów sekretarzy o obliczenie wyników.</u>
          <u xml:id="u-413.6" who="#MikołajKozakiewicz">Ogłaszam wynik głosowania. W głosowaniu wzięło udział 313 posłów, za wnioskiem głosowało 140 posłów, przeciw wnioskowi głosowało 146 posłów, wstrzymało się od głosowania 27 posłów.</u>
          <u xml:id="u-413.7" who="#MikołajKozakiewicz">Stwierdzam, że wniosek, polegający na skreśleniu w art. 1 pkt. 3 został oddalony.</u>
          <u xml:id="u-413.8" who="#MikołajKozakiewicz">We wniosku mniejszości do art. 1, oznaczonym lit. c, wnioskodawcy proponują w nowym brzmieniu pkt. 6 — skreślenie wyrazów: „oraz zasad finansowania”, a przez to rezygnację z upoważnienia Rady Ministrów do wydawania rozporządzeń ustawodawczych regulujących zasady finansowania służby zdrowia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-414">
          <u xml:id="u-414.0" who="#AndrzejBratkowski">Szanowni państwo, powiedziałbym że właściwie przesłanką tego wniosku mniejszości zgłaszaną w Komisji Nadzwyczajnej był pierwotny tekst zaproponowany w tym względzie przez rząd. Dotyczyło to spraw organizacji i funkcjonowania oraz zasad odpłatności za świadczenia społecznej służby zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-414.1" who="#AndrzejBratkowski">Komisja nie zgodziła się z takim stanowiskiem, by wprowadzać w drodze rozporządzeń, z mocą ustawy, zasady odpłatności za świadczenia społecznej służby zdrowia, bojąc się generalizowania tego rodzaju stwierdzenia, mimo że na przykład jest niewątpliwie logiczne, by w przypadku administracji świadczącej — np. Państwowej Inspekcji Sanitarnej — wprowadzać pewne odpłatności dla osób. Jest tam kwestia importu, przepływu towarów itd.</u>
          <u xml:id="u-414.2" who="#AndrzejBratkowski">W związku z tym komisja zaproponowała, i większość stanęła na tym stanowisku, by niejako ograniczyć uprawnienia rządu w tym względzie, w ogóle wyeliminować sprawy zasad odpłatności za świadczenia, poprzez stwierdzenie, że sprawy te miałyby dotyczyć organizacji, funkcjonowania oraz zasad finansowania służby zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-414.3" who="#AndrzejBratkowski">Wnioskodawcy mniejszości uznali, że jest to zbyt ryzykowne i by jednak pozostawić kwestię finansowania służby zdrowia, i w związku z tym na tym polega ten wniosek mniejszości, który mówi o wykreśleniu z projektu ustawy tylko trzech słów „oraz zasad finansowania”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-415">
          <u xml:id="u-415.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-415.1" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-415.2" who="#MikołajKozakiewicz">Kto jest za przyjęciem wniosku mniejszości do art. 1 pkt 6, zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-415.3" who="#MikołajKozakiewicz">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-415.4" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-415.5" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę posłów sekretarzy o obliczenie wyników głosowania.</u>
          <u xml:id="u-415.6" who="#MikołajKozakiewicz">Ogłaszam wynik. Była to zmiana, która wymaga kwalifikowanej większości.</u>
          <u xml:id="u-415.7" who="#MikołajKozakiewicz">W głosowaniu wzięło udział 316 posłów, większość kwalifikowana wynosi 211 posłów, za wnioskiem głosowało 143 posłów, przeciw wnioskowi — 162 posłów.</u>
          <u xml:id="u-415.8" who="#komentarz">(Głosy z sali: Ilu się wstrzymało?)</u>
          <u xml:id="u-415.9" who="#MikołajKozakiewicz">Wstrzymało się od głosu 11 posłów, przepraszam bardzo.</u>
          <u xml:id="u-415.10" who="#MikołajKozakiewicz">Stwierdzam, że wniosek nie uzyskał kwalifikowanej większości 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-415.11" who="#MikołajKozakiewicz">We wniosku mniejszości do art. 1 oznaczonym lit. d wnioskodawcy proponują skreślenie pkt. 7, który zawiera upoważnienie Rady Ministrów do wydawania rozporządzeń ustawodawczych w zakresie organizacji, funkcjonowania i przekształceń przedsiębiorstw państwowych oraz innych państwowych osób prawnych, a także państwowych jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej, z wyjątkiem określenia zasad powszechnej prywatyzacji i reprywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-415.12" who="#MikołajKozakiewicz">Pan poseł sprawozdawca niczego nie chce dodawać.</u>
          <u xml:id="u-415.13" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-415.14" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości polegającego na skreśleniu w art. 1 pkt. 7, zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-415.15" who="#MikołajKozakiewicz">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-415.16" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-415.17" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę posłów sekretarzy o obliczenie głosów.</u>
          <u xml:id="u-415.18" who="#MikołajKozakiewicz">W głosowaniu brało udział 317 posłów, za wnioskiem głosowało 135 posłów, przeciw wnioskowi 155 posłów, wstrzymało się od głosowania 27 posłów.</u>
          <u xml:id="u-415.19" who="#MikołajKozakiewicz">Wniosek nie został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-415.20" who="#MikołajKozakiewicz">We wniosku mniejszości do art. 1 oznaczonym lit. e wnioskodawcy proponują dodać nowy pkt 7a i upoważnić tym samym Radę Ministrów do wydawania rozporządzeń ustawodawczych w zakresie dotyczącym prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, z wyjątkiem określenia zasad powszechnej prywatyzacji i reprywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-415.21" who="#MikołajKozakiewicz">Czy pan poseł chce coś jeszcze powiedzieć?</u>
          <u xml:id="u-415.22" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie, dziękuję)</u>
          <u xml:id="u-415.23" who="#MikołajKozakiewicz">W razie przyjęcia tego wniosku należy w obecnym pkt. 7 skreślić wyrazy: „z wyjątkiem określenia zasad powszechnej prywatyzacji i reprywatyzacji”. To są dwie połączone z sobą sprawy.</u>
          <u xml:id="u-415.24" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-415.25" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości polegającego na dodaniu w art. 1 pkt. 7a, zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-415.26" who="#MikołajKozakiewicz">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-415.27" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-415.28" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę posłów sekretarzy o obliczenie głosów.</u>
          <u xml:id="u-415.29" who="#MikołajKozakiewicz">Ogłaszam wynik głosowania.</u>
          <u xml:id="u-415.30" who="#MikołajKozakiewicz">W głosowaniu wzięło udział 318 posłów, większość 2/3 głosów wynosi 212, za wnioskiem głosowało 110 posłów, przeciw wnioskowi 197, wstrzymało się od głosowania 11 posłów.</u>
          <u xml:id="u-415.31" who="#MikołajKozakiewicz">Wniosek nie został przez Izbę przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-415.32" who="#MikołajKozakiewicz">We wniosku mniejszości do art. 1 oznaczonym lit. f wnioskodawcy proponują dodanie nowych siedmiu punktów: 15–21.</u>
          <u xml:id="u-415.33" who="#MikołajKozakiewicz">Propozycje dodania tych punktów głosować będziemy kolejno.</u>
          <u xml:id="u-415.34" who="#MikołajKozakiewicz">W nowym pkt. 15 wnioskodawcy proponują nadać Radzie Ministrów upoważnienie do wydawania rozporządzeń ustawodawczych w zakresie dotyczącym gospodarki finansowej i działalności gospodarczej gmin. Czy pan chce coś powiedzieć?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-416">
          <u xml:id="u-416.0" who="#AndrzejBratkowski">Zapisy są oczywiste, chciałem tylko przypomnieć, że jest to całe wypełnienie katalogu propozycji rządowych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-417">
          <u xml:id="u-417.0" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-417.1" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości, polegającego na dodaniu w art. 1 pkt. 15, zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-417.2" who="#MikołajKozakiewicz">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-417.3" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-417.4" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę posłów sekretarzy o obliczenie wyników.</u>
          <u xml:id="u-417.5" who="#MikołajKozakiewicz">Ogłaszam wyniki.</u>
          <u xml:id="u-417.6" who="#MikołajKozakiewicz">W głosowaniu wzięło udział 312 posłów, większość kwalifikowana 2/3 głosów wynosi 208, za wnioskiem głosowało 94 posłów, przeciw wnioskowi 208 posłów, wstrzymało się od głosowania 10 posłów.</u>
          <u xml:id="u-417.7" who="#MikołajKozakiewicz">Stwierdzam, że Sejm wniosku mniejszości polegającego na dodaniu w art. 1 pkt. 15 — nie przyjął.</u>
          <u xml:id="u-417.8" who="#MikołajKozakiewicz">W nowym pkt. 16 wnioskodawcy proponują nadać Radzie Ministrów upoważnienie do wydawania rozporządzeń w zakresie spraw dotyczących pracowników urzędów państwowych i samorządowych.</u>
          <u xml:id="u-417.9" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-417.10" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości polegającego na dodaniu w art. 1 pkt. 16, zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-417.11" who="#MikołajKozakiewicz">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-417.12" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-417.13" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę posłów sekretarzy o obliczenie wyników.</u>
          <u xml:id="u-417.14" who="#MikołajKozakiewicz">Ogłaszam wyniki głosowania.</u>
          <u xml:id="u-417.15" who="#MikołajKozakiewicz">W głosowaniu wzięło udział 316 posłów, większość kwalifikowana 2/3 głosów wynosi 211, za wnioskiem głosowało 121 posłów, przeciw wnioskowi 171 posłów, wstrzymało się od głosowania 24 posłów.</u>
          <u xml:id="u-417.16" who="#MikołajKozakiewicz">Stwierdzam, że Sejm wniosku mniejszości polegającego na dodaniu w art. 1 pkt. 16 — nie przyjął.</u>
          <u xml:id="u-417.17" who="#MikołajKozakiewicz">W nowym pkt. 17 wnioskodawcy proponują nadać Radzie Ministrów upoważnienia do wydawania rozporządzeń ustawodawczych w zakresie spraw dotyczących reformy spółdzielczości.</u>
          <u xml:id="u-417.18" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-417.19" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości polegającego na dodaniu w art. 1 pkt. 17, zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-417.20" who="#MikołajKozakiewicz">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-417.21" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-417.22" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę posłów sekretarzy o obliczenie wyników.</u>
          <u xml:id="u-417.23" who="#MikołajKozakiewicz">Podaję wyniki głosowania.</u>
          <u xml:id="u-417.24" who="#MikołajKozakiewicz">W głosowaniu wzięło udział 305 posłów, większość kwalifikowana 2/3 wynosi 203, za wnioskiem głosowało 95 posłów, przeciw wnioskowi — 201, wstrzymało się od głosowania 9 posłów.</u>
          <u xml:id="u-417.25" who="#MikołajKozakiewicz">Wniosku polegającego na dodaniu w art. 1 pkt. 17 Sejm nie przyjął.</u>
          <u xml:id="u-417.26" who="#MikołajKozakiewicz">W nowym pkt. 18 wnioskodawcy proponują nadać Radzie Ministrów upoważnienie do wydawania rozporządzeń ustawodawczych w zakresie spraw dotyczących budownictwa mieszkaniowego i warunków mieszkaniowych obywateli.</u>
          <u xml:id="u-417.27" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-417.28" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości polegającego na dodaniu w art. 1 pkt. 18, zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-417.29" who="#MikołajKozakiewicz">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-417.30" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-417.31" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę posłów sekretarzy o obliczenie wyników.</u>
          <u xml:id="u-417.32" who="#MikołajKozakiewicz">Podaję wyniki głosowania.</u>
          <u xml:id="u-417.33" who="#MikołajKozakiewicz">W głosowaniu wzięło udział 313 posłów, większość kwalifikowana 2/3 głosów wynosi 209, za wnioskiem głosowało 127 posłów, przeciw wnioskowi 165, wstrzymało się od głosowania 21 posłów.</u>
          <u xml:id="u-417.34" who="#MikołajKozakiewicz">Stwierdzam, że Sejm nie przyjął wniosku mniejszości polegającego na dodaniu w art. 1 pkt. 18.</u>
          <u xml:id="u-417.35" who="#MikołajKozakiewicz">W nowym pkt. 19 wnioskodawcy proponują nadanie Radzie Ministrów upoważnienia do wydawania rozporządzeń ustawodawczych w zakresie spraw dotyczących tworzenia i znoszenia naczelnych i centralnych organów administracji państwowej oraz organizacji i funkcjonowania terenowych organów administracji rządowej.</u>
          <u xml:id="u-417.36" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę państwa, zachowajmy spokój!</u>
          <u xml:id="u-417.37" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-417.38" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości polegającego na dodaniu w art. 1 pkt. 19, zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-417.39" who="#MikołajKozakiewicz">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-417.40" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-417.41" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę posłów sekretarzy o obliczenie wyników głosowania.</u>
          <u xml:id="u-417.42" who="#MikołajKozakiewicz">Podaję wyniki głosowania.</u>
          <u xml:id="u-417.43" who="#MikołajKozakiewicz">W głosowaniu wzięło udział 298 posłów, co oznacza, że nastąpił pewien „wyciek” posłów,...</u>
          <u xml:id="u-417.44" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-417.45" who="#MikołajKozakiewicz">...większość 2/3 wynosi 199, za wnioskiem głosowało 83 posłów, przeciw wnioskowi 202 posłów, wstrzymało się od głosowania 13 posłów.</u>
          <u xml:id="u-417.46" who="#MikołajKozakiewicz">Sejm oddalił wniosek mniejszości polegający na dodaniu w art. 1 pkt. 19.</u>
          <u xml:id="u-417.47" who="#MikołajKozakiewicz">W nowym pkt. 20 wnioskodawcy proponują nadać Radzie Ministrów upoważnienie do wydawania rozporządzeń ustawodawczych w zakresie spraw dotyczących ochrony tajemnicy państwowej i służbowej.</u>
          <u xml:id="u-417.48" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-417.49" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości polegającego na dodaniu w art. 1 pkt. 20, zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-417.50" who="#MikołajKozakiewicz">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-417.51" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-417.52" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę posłów sekretarzy o obliczenie wyników.</u>
          <u xml:id="u-417.53" who="#MikołajKozakiewicz">Podaję wyniki głosowania.</u>
          <u xml:id="u-417.54" who="#MikołajKozakiewicz">W głosowaniu wzięło udział 314 posłów, większość kwalifikowana 2/3 wynosi 209, za wnioskiem głosowało 109 posłów, przeciw wnioskowi 181 posłów, wstrzymało się od głosowania 24 posłów.</u>
          <u xml:id="u-417.55" who="#MikołajKozakiewicz">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości polegający na dodaniu w art. 1 pkt. 20 odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-417.56" who="#MikołajKozakiewicz">W nowym pkt. 21 wnioskodawcy proponują nadać Radzie Ministrów upoważnienie do wydawania rozporządzeń ustawodawczych w zakresie spraw dotyczących ochrony środowiska i gospodarki zasobami naturalnymi.</u>
          <u xml:id="u-417.57" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-417.58" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości polegającego na dodaniu w art. 1 pkt. 21, zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-417.59" who="#MikołajKozakiewicz">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-417.60" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-417.61" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę posłów sekretarzy o obliczenie wyników.</u>
          <u xml:id="u-417.62" who="#MikołajKozakiewicz">Ogłaszam wyniki głosowania.</u>
          <u xml:id="u-417.63" who="#MikołajKozakiewicz">W głosowaniu wzięło udział 303 posłów, większość 2/3 wynosi 202, za wnioskiem głosowało 148 posłów, przeciw wnioskowi 128 posłów, wstrzymało się od głosowania 27 posłów.</u>
          <u xml:id="u-417.64" who="#MikołajKozakiewicz">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości polegający na dodaniu w art. 1 pkt. 21 oddalił.</u>
          <u xml:id="u-417.65" who="#MikołajKozakiewicz">W następnym wniosku mniejszości, oznaczonym jako punkt drugi, wnioskodawcy proponują skreślenie art. 4, który przyznaję Radzie Ministrów, w czasie obowiązywania ustawy konstytucyjnej, wyłączną inicjatywę ustawodawczą, z zastrzeżeniem art. 6, w zakresie przysługujących rządowi upoważnień.</u>
          <u xml:id="u-417.66" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-418">
          <u xml:id="u-418.0" who="#AndrzejBratkowski">Proszę państwa, logika ustawodawstwa delegowanego przemawia za zachowaniem tego artykułu, natomiast jest to kwestia świadomości konsekwencji związanych z ograniczeniem uprawnień prezydenta, Senatu i Sejmu do wnoszenia inicjatyw ustawodawczych w zakresie, o którym mówimy w ustawie konstytucyjnej, wyłącznie do ustaw znoszących rozporządzenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-419">
          <u xml:id="u-419.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-419.1" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-419.2" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości polegającego na skreśleniu art. 4, zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-419.3" who="#MikołajKozakiewicz">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-419.4" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-419.5" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę posłów sekretarzy o obliczenie wyników.</u>
          <u xml:id="u-419.6" who="#MikołajKozakiewicz">Ogłaszam wynik głosowania.</u>
          <u xml:id="u-419.7" who="#MikołajKozakiewicz">W głosowaniu wzięło udział 309 posłów, za wnioskiem mniejszości głosowało 151 posłów, przeciw wnioskowi 144 posłów, wstrzymało się od głosowania 14 posłów.</u>
          <u xml:id="u-419.8" who="#MikołajKozakiewicz">Stwierdzam że Sejm wniosek mniejszości polegający na skreśleniu art. 4 przyjął zwykłą większością głosów.</u>
          <u xml:id="u-419.9" who="#MikołajKozakiewicz">We wniosku mniejszości do art. 6 wnioskodawcy proponują, aby rozporządzenia ustawodawcze mogły być zmienione — w okresie obowiązywania ustawy konstytucyjnej — w drodze rozporządzenia ustawodawczego lub ustawy, a nie jak proponuje komisja, jedynie w drodze rozporządzenia ustawodawczego.</u>
          <u xml:id="u-419.10" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-420">
          <u xml:id="u-420.0" who="#AndrzejBratkowski">Przeczytam może brzmienie tego artykułu w przypadku przyjęcia poprawki: „W czasie obowiązywania ustawy konstytucyjnej rozporządzenia ustawodawcze mogą być zmieniane bądź uchylane w drodze rozporządzenia ustawodawczego lub ustawy”. A zatem dodanie słowa „zmieniane”, bo to jest tutaj istotne, daje kompetencje innym, poza rządem, organom posiadającym inicjatywy ustawodawcze do wnoszenia ich w sferze zmieniania, a nie tylko znoszenia, nie tylko uchylania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-421">
          <u xml:id="u-421.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-421.1" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-421.2" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości do art. 6, zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-421.3" who="#MikołajKozakiewicz">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-421.4" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-421.5" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę posłów sekretarzy o obliczenie wyników.</u>
          <u xml:id="u-421.6" who="#MikołajKozakiewicz">Podaję wyniki głosowania.</u>
          <u xml:id="u-421.7" who="#MikołajKozakiewicz">W głosowaniu wzięło udział 314 posłów, większość kwalifikowana 2/3 wynosi 209, za wnioskiem głosowało 132 posłów, przeciw wnioskowi — 150 posłów, wstrzymało się od głosowania 32 posłów.</u>
          <u xml:id="u-421.8" who="#MikołajKozakiewicz">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 6 oddalił.</u>
          <u xml:id="u-421.9" who="#MikołajKozakiewicz">W ostatnim wniosku mniejszości wnioskodawcy proponują w nowym brzmieniu art. 11, aby ustawa konstytucyjna obowiązywała do pierwszego posiedzenia Sejmu wybranego w dniu 27 października 1991 r.</u>
          <u xml:id="u-421.10" who="#MikołajKozakiewicz">Komisja natomiast proponuje, aby ustawa konstytucyjna obowiązywała do czasu upływu dwóch miesięcy od pierwszego posiedzenia Sejmu, chyba że nowo wybrany Sejm postanowi inaczej. Czy chciałby pan coś powiedzieć? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-422">
          <u xml:id="u-422.0" who="#AndrzejBratkowski">Rozumiem, że sprawa dla wszystkich jest zrozumiała, chodzi o termin, w którym wskazujemy ograniczenia uprawnień innych ciał ustawodawczych, poza rządem, w stosunku do zakresu upoważnień, Chciałem tylko poinformować, prosił mnie o to pan poseł wnioskodawca, że na posiedzeniu Komisji Nadzwyczajnej za wersją, którą państwo macie w druku, opowiedziała się większość komisji, tj. 18 osób, za wersją posła Szymańskiego — 15, przy 5 wstrzymujących się od głosowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-423">
          <u xml:id="u-423.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-423.1" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-423.2" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości do art. 11, zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-423.3" who="#MikołajKozakiewicz">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-423.4" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-423.5" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę posłów sekretarzy o obliczenie wyników.</u>
          <u xml:id="u-423.6" who="#MikołajKozakiewicz">Ogłaszam wynik głosowania.</u>
          <u xml:id="u-423.7" who="#MikołajKozakiewicz">W głosowaniu wzięło udział 318 posłów, większość 2/3 wynosi 212, za wnioskiem głosowało 160 posłów, przeciw wnioskowi 149 posłów, wstrzymało się od głosowania 9 posłów.</u>
          <u xml:id="u-423.8" who="#MikołajKozakiewicz">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 11 oddalił.</u>
          <u xml:id="u-423.9" who="#MikołajKozakiewicz">Ponadto w dyskusji posłowie zgłosili dodatkowe poprawki, których zestawienie zostało posłom i posłankom doręczone.</u>
          <u xml:id="u-423.10" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę posła sprawozdawcę o kolejne ich referowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-424">
          <u xml:id="u-424.0" who="#AndrzejBratkowski">Wysoka Izbo! Mamy w sumie 11 poprawek, z tym że w jednej pozycji pierwsza wyklucza drugą, druga wyklucza trzecią.</u>
          <u xml:id="u-424.1" who="#AndrzejBratkowski">Pierwszy w kolejności jest wniosek pani posłanki Liszcz o skreślenie w art. 1 pkt. 4. Pani posłanka kwestionowała sprawę celowości podtrzymywania upoważnień ustawowych dotyczących zatrudnienia. Rzeczywiście w ostatnich prawie godzinach Wysoka Izba tę ustawę przyjęła. Chciałbym zwrócić uwagę na nieokreśloność sformułowania zawartego w projekcie ulg i przywilejów pracowniczych, że to sformułowanie jest wprost przepisane, że tak powiem, z propozycji rządu, który właśnie o to sformułowanie wnosi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-425">
          <u xml:id="u-425.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-425.1" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-426">
          <u xml:id="u-426.0" who="#AndrzejBratkowski">W tym przypadku decyduje zwykła większość głosów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-427">
          <u xml:id="u-427.0" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-427.1" who="#MikołajKozakiewicz">Kto jest za przyjęciem poprawki, polegającej na skreśleniu art. 1 pkt 4, proszę podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-427.2" who="#MikołajKozakiewicz">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-427.3" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-427.4" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę posłów sekretarzy o obliczenie wyników.</u>
          <u xml:id="u-427.5" who="#MikołajKozakiewicz">Podaję wynik głosowania.</u>
          <u xml:id="u-427.6" who="#MikołajKozakiewicz">W głosowaniu wzięło udział 316 posłów, za poprawką głosowało 149 posłów, przeciw — 147 posłów, wstrzymało się od głosowania 20 posłów.</u>
          <u xml:id="u-427.7" who="#MikołajKozakiewicz">Poprawka została przyjęta zwykłą większością głosów.</u>
          <u xml:id="u-427.8" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-428">
          <u xml:id="u-428.0" who="#AndrzejBratkowski">Następny wniosek, wczoraj zgłoszony przez pana posła Sroczyńskiego, dotyczy skreślenia w całości pkt. 5, który w propozycji komisji mówi o sprawach dotyczących świadczeń z ubezpieczenia społecznego, w szczególności waloryzacji i rewaloryzacji emerytur i rent oraz organizacji i funkcjonowania systemu ubezpieczeń społecznych.</u>
          <u xml:id="u-428.1" who="#AndrzejBratkowski">O rozstrzygnięciu decyduje zwykła większość głosów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-429">
          <u xml:id="u-429.0" who="#MikołajKozakiewicz">Nie udzielam głosu panu Sidorowi, ponieważ w czasie głosowania nie ma dyskusji. Przekazuję tylko informację, którą pan Sidor chciał państwu przekazać, że prace nad ustawą emerytalną są już na ukończeniu.</u>
          <u xml:id="u-429.1" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-430">
          <u xml:id="u-430.0" who="#AndrzejBratkowski">Chciałem tylko zwrócić uwagę, że w przypadku przyjęcia tego wniosku dwa dalsze są bezprzedmiotowe. W przypadku jego nieprzyjęcia, w kolejności będzie głosowany następny wniosek, również dotyczący pkt. 5 art. 1.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-431">
          <u xml:id="u-431.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-431.1" who="#MikołajKozakiewicz">Kto jest za przyjęciem poprawki, polegającej na skreśleniu art. 1 pkt. 5, proszę podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-431.2" who="#MikołajKozakiewicz">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-431.3" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-431.4" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę o obliczenie wyników.</u>
          <u xml:id="u-431.5" who="#MikołajKozakiewicz">Ogłaszam wynik głosowania.</u>
          <u xml:id="u-431.6" who="#MikołajKozakiewicz">W głosowaniu wzięło udział 354 posłów…</u>
          <u xml:id="u-431.7" who="#komentarz">(Głosy z sali: To jest niemożliwe, to jest pomyłka.)</u>
          <u xml:id="u-431.8" who="#MikołajKozakiewicz">Słucham? Czy jest pomyłka? Jest protest, że za dużo…</u>
          <u xml:id="u-431.9" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-431.10" who="#MikołajKozakiewicz">Robimy korektę.</u>
          <u xml:id="u-431.11" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-431.12" who="#MikołajKozakiewicz">Można prosić pana posła Grzebyka, bo coś jest tu nabazgrane niezbyt czytelnie.</u>
          <u xml:id="u-431.13" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-432">
          <u xml:id="u-432.0" who="#JacekSzymanderski">Głosowanie należy powtórzyć. Raport powinien być czytelny. Jeżeli nie jest czytelny, nie jest dokumentem. Nie możemy poddawać domniemaniu wyników głosowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-433">
          <u xml:id="u-433.0" who="#MikołajKozakiewicz">Na żądanie możemy powtórzyć głosowanie, dobrze? Powtórzmy ze względu na to, że pan Grzebyk napisał bardzo nieczytelnie jedną liczbę i powstaje wątpliwość. Słucham?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-434">
          <u xml:id="u-434.0" who="#KrzysztofGrzebyk">Szkoda czasu. Moje dobre imię jest szargane. Nie ma żadnej wątpliwości, w trakcie głosowania jeden z kolegów był przeciw, zamiast trzech, dopisałem czwarty głos. Koledzy u góry potraktowali, że są to 34 głosy, zamiast 3 są 4. I proszę nie mówić…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-435">
          <u xml:id="u-435.0" who="#MikołajKozakiewicz">Nie, nie. Jest nieporozumienie formalne. Proszę bardzo, możemy powtórzyć głosowanie?</u>
          <u xml:id="u-435.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie, nie.)</u>
          <u xml:id="u-435.2" who="#MikołajKozakiewicz">Czy mamy powtarzać głosowanie, czy nie powtarzać?</u>
          <u xml:id="u-435.3" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę państwa, nie róbmy proceduralnych zadrażnień.</u>
          <u xml:id="u-435.4" who="#MikołajKozakiewicz">Wyjaśniło się, że po prostu było nieczytelnie napisane i państwo odczytali cztery obok trójki, jako 34, a trójka była skreślona.</u>
          <u xml:id="u-435.5" who="#MikołajKozakiewicz">W głosowaniu wzięło więc udział 324 posłów, za poprawką głosowało 162 posłów, przeciw 156 posłów, wstrzymało się od głosowania 6 posłów.</u>
          <u xml:id="u-435.6" who="#MikołajKozakiewicz">Z tego wynika, że poprawka została przyjęta zwykłą większością głosów.</u>
          <u xml:id="u-435.7" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-436">
          <u xml:id="u-436.0" who="#AndrzejBratkowski">Dziękuję, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-436.1" who="#AndrzejBratkowski">W tej sytuacji bezprzedmiotowe jest głosowanie wniosków posłanki Liszcz i pana posła Kulerskiego, zapisanych w zestawieniu poprawek, które państwo macie przed sobą.</u>
          <u xml:id="u-436.2" who="#AndrzejBratkowski">W związku z tym przystępujemy do omówienia poprawki pana posła Wilka, oznaczonej literką c, by pkt. 7 art. 1 nadać brzmienie: „Gospodarowanie mieniem państwowym, w tym organizacji, funkcjonowania i przekształceń przedsiębiorstw państwowych i innych państwowych osób prawnych, a także państwowych jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej, z wyjątkiem określenia zasad powszechnej prywatyzacji i reprywatyzacji”. Chciałem zwrócić uwagę, że w stosunku do tekstu, który był uznany przez reprezentujących większość komisji, który macie państwo w tekście, ten różni się tym, że na początku dołożone są słowa: „gospodarowanie mieniem państwowym”, jako pewna kategoria nadrzędna w stosunku do upodmiotowienia, które następuje w dalszej części.</u>
          <u xml:id="u-436.3" who="#AndrzejBratkowski">Głosujemy tę poprawkę większością kwalifikowaną 2/3, jest to bowiem zmiana brzmienia.</u>
          <u xml:id="u-436.4" who="#AndrzejBratkowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-436.5" who="#AndrzejBratkowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-436.6" who="#AndrzejBratkowski">Kto z obywateli posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 1 pkt 7, zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-436.7" who="#AndrzejBratkowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-436.8" who="#AndrzejBratkowski">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-436.9" who="#AndrzejBratkowski">Proszę posłów sekretarzy o obliczenie wyników.</u>
          <u xml:id="u-436.10" who="#AndrzejBratkowski">Ogłaszam wyniki głosowania.</u>
          <u xml:id="u-436.11" who="#AndrzejBratkowski">W głosowaniu wzięło udział 314 posłów, większość kwalifikowana 2/3 wynosi 209, za poprawką głosowało 132 posłów, przeciw poprawce głosowało 135 posłów, wstrzymało się od głosowania 47 posłów.</u>
          <u xml:id="u-436.12" who="#AndrzejBratkowski">Poprawka nie uzyskała akceptacji Wysokiej Izby.</u>
          <u xml:id="u-436.13" who="#AndrzejBratkowski">Proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-436.14" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie ma dyskusji.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-437">
          <u xml:id="u-437.0" who="#BolesławTwaróg">W sprawie formalnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-438">
          <u xml:id="u-438.0" who="#MikołajKozakiewicz">Przepraszam, w jakiej sprawie formalnej, związanej z głosowaniem?</u>
          <u xml:id="u-438.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Tak)</u>
          <u xml:id="u-438.2" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-439">
          <u xml:id="u-439.0" who="#BolesławTwaróg">Panie marszałku, ja w sprawie formalnej dotyczącej głosowania nad poprzednim punktem. Wnoszę o przeprowadzenie reasumpcji tego głosowania.</u>
          <u xml:id="u-439.1" who="#BolesławTwaróg">Uzasadnienie. W poprzednim głosowaniu wzięło 324 posłów udział. Jest to prawdopodobnie wynikiem błędu w liczeniu, jako że we wszystkich innych głosowaniach nigdy nie wzięło udziału aż tylu posłów, a obecnie wynik głosowania i liczenia wykazuje, że jest tylko 314, a zatem o 10 mniej.</u>
          <u xml:id="u-439.2" who="#BolesławTwaróg">Ponieważ obserwowałem salę, nie sądzę, aby w tym czasie 10 posłów wyszło. Prawie nikt nie wychodził. Ponieważ były wątpliwości również z innego względu,...</u>
          <u xml:id="u-439.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-439.4" who="#BolesławTwaróg">...a mianowicie pan marszałek co prawda nie udzielił posłowi Sidorowi głosu w kwestii merytorycznej, ale sam za niego zabrał głos w kwestii merytorycznej, sugerując, w jaki sposób należy zagłosować, a z drugiej strony były wątpliwości z liczeniem głosów, a sprawa jest niezwykle istotna, ponieważ jak mówiła pani minister, niedanie rządowi nadzwyczajnych uprawnień w sprawie emerytur grozi, że emeryci nie będą mieli rewaloryzacji, wnoszę o dokonanie ...</u>
          <u xml:id="u-439.5" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-439.6" who="#BolesławTwaróg">...reasumpcji głosowania.</u>
          <u xml:id="u-439.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-440">
          <u xml:id="u-440.0" who="#MikołajKozakiewicz">No cóż, możemy tylko odwołać się do głosowania, jeżeli jest taki wniosek.</u>
          <u xml:id="u-440.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Sam może pan głosować)</u>
          <u xml:id="u-440.2" who="#MikołajKozakiewicz">Słucham?</u>
          <u xml:id="u-440.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Niech pan sam zarządzi głosowanie.)</u>
          <u xml:id="u-440.4" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie, nie)</u>
          <u xml:id="u-440.5" who="#MikołajKozakiewicz">Zadaję Wysokiej Izbie pytanie, kto jest za reasumpcją i powtórzeniem głosowania w tej sprawie? Słucham? Ale zaczyna się dyskusja w trakcie głosowania…</u>
          <u xml:id="u-440.6" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-441">
          <u xml:id="u-441.0" who="#JacekSoska">Panie Marszałku! Proszę o niedopuszczanie do dyskusji w czasie tak ważnego głosowania.</u>
          <u xml:id="u-441.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-441.2" who="#JacekSoska">Wniosek pana posła, który przed chwilą zgłosił, był typową dyskusją merytoryczną w czasie głosowania, panie marszałku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-442">
          <u xml:id="u-442.0" who="#MikołajKozakiewicz">Właśnie chcę uniknąć dyskusji, ale ponieważ wniosek formalny dotyczył głosowania, które było wątpliwe ze względu na liczbę 3l4 posłów — to tylko biorę pod uwagę — zapytuję Izbę, czy Izba jest zgodna dokonać reasumpcji tego głosowania i powtórzyć głosowanie?</u>
          <u xml:id="u-442.1" who="#MikołajKozakiewicz">Kto jest za tym? Sądzę, że to możemy głosować chyba i przy pomocy przycisków, sprawa nie jest aż tak ważna. Przecież zwykle takie wnioski głosujemy przy pomocy tablicy elektronicznej.</u>
          <u xml:id="u-442.2" who="#MikołajKozakiewicz">Zadaję pytanie, kto jest za reasumpcją tego inkryminowanego głosowania i powtórzeniem tego głosowania, proszę nacisnąć przycisk i podnieść rękę.(239) Kto jest przeciw? (40)</u>
          <u xml:id="u-442.3" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania? (28)</u>
          <u xml:id="u-442.4" who="#MikołajKozakiewicz">Stwierdzam, że wniosek został przyjęty. Wobec tego powtarzamy głosowanie. Czy może pan poseł powtórzyć tekst?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-443">
          <u xml:id="u-443.0" who="#AndrzejBratkowski">Dotyczy to skreślenia pkt. 5 w art. 1, który brzmi: „rozporządzenia ustawodawcze w zakresie spraw dotyczących świadczeń z ubezpieczenia społecznego, w szczególności waloryzacji i rewaloryzacji emerytur i rent oraz organizacji i funkcjonowania systemu ubezpieczeń społecznych”. Jest to wniosek pana posła Sroczyńskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-444">
          <u xml:id="u-444.0" who="#MikołajKozakiewicz">Czy sekretarze są już na stanowiskach?</u>
          <u xml:id="u-444.1" who="#MikołajKozakiewicz">Zadaję pytanie, kto jest za poprawką dotyczącą skreślenia pkt. 5 w art. 1, zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-444.2" who="#MikołajKozakiewicz">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-444.3" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-444.4" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę o obliczenie wyników.</u>
          <u xml:id="u-444.5" who="#MikołajKozakiewicz">Ogłaszam wynik głosowania.</u>
          <u xml:id="u-444.6" who="#MikołajKozakiewicz">W głosowaniu wzięło udział 321 posłów, za poprawką głosowało 157 posłów, przeciw 154 posłów, wstrzymało się od głosowania 10 posłów.</u>
          <u xml:id="u-444.7" who="#MikołajKozakiewicz">Poprawka została przyjęta zwykłą większością głosów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-445">
          <u xml:id="u-445.0" who="#AndrzejBratkowski">Kolejnym z listy wniosków zgłoszonych we wczorajszej debacie jest wniosek pana posła Pidka, by w art. 1 zmienić brzmienie w pkt. 8 przez skreślenie wyrazu: „bankowości”, to znaczy wyeliminowanie z zakresu upoważnień dla rządu sfery bankowości.</u>
          <u xml:id="u-445.1" who="#AndrzejBratkowski">Wymagana jest tu kwalifikowana większość 2/3 głosów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-446">
          <u xml:id="u-446.0" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-447">
          <u xml:id="u-447.0" who="#AndrzejBratkowski">Przepraszam, chcę powiedzieć, iż poseł Pidek wychodził z założenia, że ponieważ w najbliższym czasie, za tydzień, wchodzi ustawa o zmianie ustawy o prawie bankowym, bezprzedmiotowe stają się te pełnomocnictwa. Wczoraj wyjaśniałem, jest to skreślenie fragmentu, jeśli fragmentu, jest to zmiana brzmienia całego ustępu. Tak konstytucjonaliści… przepraszam bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-448">
          <u xml:id="u-448.0" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-448.1" who="#MikołajKozakiewicz">Kto jest za poprawką do art. 1 pkt. 8, zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-448.2" who="#MikołajKozakiewicz">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-448.3" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-448.4" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę o obliczenie wyników głosowania.</u>
          <u xml:id="u-448.5" who="#MikołajKozakiewicz">Podaję wyniki głosowania.</u>
          <u xml:id="u-448.6" who="#MikołajKozakiewicz">W głosowaniu wzięło udział 324 posłów, większość kwalifikowana 2/3 wynosi 216, za poprawką głosowało 154 posłów, przeciw poprawce — 154 posłów, wstrzymało się od głosowania 16 posłów.</u>
          <u xml:id="u-448.7" who="#MikołajKozakiewicz">Poprawka nie uzyskała kwalifikowanej większości 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-448.8" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-449">
          <u xml:id="u-449.0" who="#AndrzejBratkowski">Kolejny wniosek pani posłanki Blidy dotyczy skreślenia z katalogu upoważnień pkt. 13 dotyczącego gospodarki przestrzennej i prawa budowlanego. Pani posłanka Blida ten wniosek wczoraj motywowała.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-450">
          <u xml:id="u-450.0" who="#MikołajKozakiewicz">Poddaję tę poprawkę pod głosowanie zwykłą większością głosów.</u>
          <u xml:id="u-450.1" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-450.2" who="#MikołajKozakiewicz">Kto jest za poprawką dotyczącą skreślenia pkt. 13 w art. 1, proszę podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-450.3" who="#MikołajKozakiewicz">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-450.4" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-450.5" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę o obliczenie wyników głosowania.</u>
          <u xml:id="u-450.6" who="#MikołajKozakiewicz">Podaję wyniki głosowania.</u>
          <u xml:id="u-450.7" who="#MikołajKozakiewicz">Ogółem głosowało 297 posłów, resztę widzę w palarni, za poprawką głosowało 127 posłów, przeciw 153 posłów, wstrzymało się od głosowania 17 posłów.</u>
          <u xml:id="u-450.8" who="#MikołajKozakiewicz">Poprawka została oddalona.</u>
          <u xml:id="u-450.9" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-451">
          <u xml:id="u-451.0" who="#AndrzejBratkowski">Ostatnim punktem dotyczącym katalogu upoważnień — pan poseł Orzechowski mnie pilnuje, ja pamiętam, że jest jeszcze strona druga — jest wniosek pana posła Rogowskiego o skreślenie pkt. 14 z katalogu upoważnienia dotyczącego ochrony własności i praw intelektualnych, w kwestii prawa autorskiego, które, pan poseł uważa, powinno być głosowane w Wysokiej Izbie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-452">
          <u xml:id="u-452.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-452.1" who="#MikołajKozakiewicz">Poddaję tę poprawkę pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-452.2" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-452.3" who="#MikołajKozakiewicz">Kto jest za przyjęciem poprawki, polegającej na skreśleniu pkt. 14 w art. 1, proszę podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-452.4" who="#MikołajKozakiewicz">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-452.5" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-452.6" who="#MikołajKozakiewicz">Prosimy o obliczenie wyników.</u>
          <u xml:id="u-452.7" who="#MikołajKozakiewicz">Podaję wyniki głosowania.</u>
          <u xml:id="u-452.8" who="#MikołajKozakiewicz">W głosowaniu wzięło udział 311 posłów, za poprawką głosowało 132 posłów, przeciw poprawce 146 posłów, wstrzymało się od głosowania 33 posłów.</u>
          <u xml:id="u-452.9" who="#MikołajKozakiewicz">Poprawka została oddalona.</u>
          <u xml:id="u-452.10" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-453">
          <u xml:id="u-453.0" who="#AndrzejBratkowski">Wysoka Izbo, przystępujemy do trzech ostatnich poprawek, które będziemy głosować kwalifikowaną większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-453.1" who="#AndrzejBratkowski">Pierwsza dotyczy uzupełnienia art. 5 o nowy ustęp w brzmieniu następującym: „Rozporządzenia ustawodawcze wchodzą w życie nie wcześniej, jak po upływie 10 dni od przekazania ich Sejmowi do wiadomości”.</u>
          <u xml:id="u-453.2" who="#AndrzejBratkowski">Jest to wniosek pana posła Święcickiego, nie kolidujący z całą logiką ustawodawstwa, natomiast mający charakter takiej, powiedziałbym, normy blankietowej, czyli, żeby posłowie dowiadywali się wcześniej o sprawie, a nie z prasy. Czy i jak zareagują, to jest już w ogóle inna kwestia, bo o tym ustawa nie mówi.</u>
          <u xml:id="u-453.3" who="#AndrzejBratkowski">Przyjęcie wniosku pana posła Święcickiego wymaga większości 2/3 głosów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-454">
          <u xml:id="u-454.0" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-454.1" who="#MikołajKozakiewicz">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 5, polegającej na dodaniu nowego ust. 3, proszę podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-454.2" who="#MikołajKozakiewicz">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-454.3" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-454.4" who="#MikołajKozakiewicz">Podaję wyniki głosowania.</u>
          <u xml:id="u-454.5" who="#MikołajKozakiewicz">W głosowaniu wzięło udział 306 posłów, większość 2/3 wynosi 204, za poprawką głosowało 180 posłów, przeciw 97 posłów, wstrzymało się od głosowania 29 posłów.</u>
          <u xml:id="u-454.6" who="#MikołajKozakiewicz">Poprawka została oddalona.</u>
          <u xml:id="u-454.7" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-455">
          <u xml:id="u-455.0" who="#AndrzejBratkowski">Proszę państwa, następna poprawka nr 3, zgłoszona przez pana posła Solarewicza, dotyczy art. 8 ust. 1. W tym miejscu chciałbym powiedzieć, że w trakcie posiedzenia Komisji Nadzwyczajnej rozstrzygana była sprawa propozycji rządowej i propozycji, powiedziałbym, komisyjnej, która ostatecznie znalazła się w zapisie projektowanym do uchwalenia. Propozycji, którą dopiero wczoraj tu na sali zgłosił pan poseł Solarewicz, nie rozpatrywaliśmy, mimo że jest ona zgodna z intencjami rozstrzygnięć i można powiedzieć, że nawet korzystniej pozwala, że tak powiem, zoperacjonalizować bieg pomiędzy zakończeniem naszej działalności a przekazaniem jej w gestię Rady Ministrów. To do uznania szanownych państwa. Przyjęcie poprawki wymaga większości 2/3 głosów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-456">
          <u xml:id="u-456.0" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-456.1" who="#MikołajKozakiewicz">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 8 ust. 1, proszę podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-456.2" who="#MikołajKozakiewicz">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-456.3" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-456.4" who="#MikołajKozakiewicz">Ogłaszam wynik głosowania.</u>
          <u xml:id="u-456.5" who="#MikołajKozakiewicz">W głosowaniu wzięło udział 301 posłów, większość 2/3 wynosi 201, za poprawką głosowało 172 posłów, przeciw 95, wstrzymało się od głosowania 39 posłów.</u>
          <u xml:id="u-456.6" who="#MikołajKozakiewicz">Poprawka nie uzyskała większości 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-456.7" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-457">
          <u xml:id="u-457.0" who="#AndrzejBratkowski">I ostatnia propozycja poprawki, zgłoszona przez pana posła Rogowskiego, dotyczy art. 11, który — przypominam — mówi, że ustawa konstytucyjna, według projektu komisji, wchodzi w życie z dniem ogłoszenia i obowiązuje do czasu upływu 2 miesięcy od pierwszego posiedzenia, czyli w ciągu 2 miesięcy od rozpoczęcia kadencji nowo wybranego parlamentu. Pan poseł Rogowski proponuje, żeby ten okres skrócić do 1 miesiąca. Chcę powiedzieć, że głosowaliśmy wniosek pana posła Szymańskiego we wnioskach mniejszości, który zmierzał w ogóle do likwidacji jakiejkolwiek ingerencji w czas będący w gestii przyszłej kadencji, a tu jest kwestia skrócenia z 2 miesięcy, zgodnie z propozycją pana premiera Bieleckiego, wygłoszoną na tej sali, jako autopoprawka, w trakcie pierwszego czytania — na 1 miesiąc.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-458">
          <u xml:id="u-458.0" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-458.1" who="#MikołajKozakiewicz">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 11, proszę podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-458.2" who="#MikołajKozakiewicz">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-458.3" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-458.4" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę obliczyć wyniki głosowania.</u>
          <u xml:id="u-458.5" who="#MikołajKozakiewicz">Ogłaszam wyniki głosowania.</u>
          <u xml:id="u-458.6" who="#MikołajKozakiewicz">W głosowaniu wzięło udział 315 posłów, większość 2/3 wynosi 210, za poprawką głosowało 148, przeciw poprawce 152, wstrzymało się od głosowania — 15 posłów.</u>
          <u xml:id="u-458.7" who="#MikołajKozakiewicz">Poprawka nie uzyskała większości 2/3 głosów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-459">
          <u xml:id="u-459.0" who="#AndrzejBratkowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W ten sposób wyczerpaliśmy listę poprawek, czego skutkiem jest konieczność zmiany numeracji artykułów i punktów, jako że zatrzymaliśmy się na katalogu pełnomocnictw w 12 obszarach życia gospodarczego i społecznego, a nasza ustawa będzie liczyła 10 artykułów, jeżeli zostanie za chwilę uchwalona.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-460">
          <u xml:id="u-460.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-460.1" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę państwa, zbliża się teraz moment, w którym mamy głosować nad projektem ustawy. Nie jest to głosowanie podobne do głosowania poszczególnych poprawek. Prosiłbym o powagę i zastanowienie. Jest to bardzo ważna decyzja, którą Izba ma podjąć, o udzieleniu szczególnych uprawnień rządowi. A więc proszę głosować nie w atmosferze rozbawienia i śmiechu, ale zgodnie z tym, co dyktuje serce i umysł.</u>
          <u xml:id="u-460.2" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-460.3" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy konstytucyjnej o wydawaniu przez Radę Ministrów rozporządzeń z mocą ustawy w brzmieniu zaproponowanym przez Komisję Nadzwyczajną, wraz z przyjętymi poprawkami, zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-460.4" who="#MikołajKozakiewicz">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-460.5" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-460.6" who="#MikołajKozakiewicz">Ogłaszam wynik głosowania.</u>
          <u xml:id="u-460.7" who="#MikołajKozakiewicz">W głosowaniu wzięło udział 322 posłów. Większość 2/3 głosów wynosi 215, za projektem ustawy głosowało 196 posłów, przeciw projektowi głosowało 94 posłów, wstrzymało się od głosowania 32 posłów.</u>
          <u xml:id="u-460.8" who="#MikołajKozakiewicz">Stwierdzam, że Sejm nie uchwalił ustawy o wydawaniu przez Radę Ministrów rozporządzeń z mocą ustawy.</u>
          <u xml:id="u-460.9" who="#MikołajKozakiewicz">Ogłaszam obecnie przerwę do godziny 13.</u>
          <u xml:id="u-460.10" who="#MikołajKozakiewicz">Przepraszam bardzo, jeszcze komunikaty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-461">
          <u xml:id="u-461.0" who="#MaciejPółtorak">Posiedzenie OKP odbędzie się w sali kolumnowej.</u>
          <u xml:id="u-461.1" who="#MaciejPółtorak">Posiedzenie Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej odbędzie się bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy, tej pierwszej przerwy, w sali kinowej w nowym Domu Poselskim.</u>
          <u xml:id="u-461.2" who="#MaciejPółtorak">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy odbędzie się posiedzenie podkomisji ds. rozpatrzenia ustawy o budownictwie mieszkaniowym w sali nr 217.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-462">
          <u xml:id="u-462.0" who="#JacekSzymanderski">Panie marszałku, prosiłbym o przerwę do godziny 14 ze względu na to, że znaczna część posłów jedzie na pogrzeb Jana Józefa Lipskiego na Powązki. Jest to dość daleko i możemy wrócić później niż o godz. 13.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-463">
          <u xml:id="u-463.0" who="#MaciejPółtorak">Jeszcze raz powtórzę. Posiedzenie OKP odbędzie się teraz w sali kolumnowej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-464">
          <u xml:id="u-464.0" who="#MikołajKozakiewicz">Ogłaszam przerwę do godziny 14.</u>
          <u xml:id="u-464.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 11 min 55 do godz. 14 min 10)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-465">
          <u xml:id="u-465.0" who="#TadeuszFiszbach">Wysoka Izbo! Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-465.1" who="#TadeuszFiszbach">Przed nami serie głosowań. Proszę o włączenie gongu, a w międzyczasie wysłuchamy dwóch oświadczeń: posła Edwarda Rzepki z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego i Tadeusza Bilińskiego z PKLD.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-466">
          <u xml:id="u-466.0" who="#EdwardRzepka">Panie Marszałku! Panie i Panowie! Obywatelski Klub Parlamentarny od dawna był świadomy, że dla większości posłów tej kadencji Sejmu partyjne gry i obrona dotychczasowych przywilejów są ważniejsze niż interes Polski. W odpowiedzi na niedawny skrajnie nieodpowiedzialny wniosek lewicy o odwołanie rządu, przewodniczący OKP mówił w imieniu klubu, cytuję: „Proces polskich reform został w najwyższym stopniu zagrożony. Narasta destabilizacja państwa, pogłębiają się trudności gospodarcze, dramatycznie ubożeje społeczeństwo. Od pewnego czasu z rosnącym niepokojem obserwujemy wśród sił postkomunistycznych, w tym wśród znacznej części posłów lewicy, coraz wyraźniejszą niechęć do zachodzących w Polsce przemian i coraz bardziej ostentacyjne próby ratowania resztek komunistycznego porządku”. Nasze obawy w pełni się potwierdziły. Ci, którzy dziś głosowali przeciw nadzwyczajnym uprawnieniom dla rządu, muszą być świadomi, że uniemożliwiając doraźne ratowanie polskiej gospodarki, ugodzili w podstawy bytu najbiedniejszych grup społecznych.</u>
          <u xml:id="u-466.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-466.2" who="#EdwardRzepka">To ci, którzy dziś rzekomo bronili zasad demokracji, w rzeczywistości świadomie doprowadzili do zachwiania podstawami państwa, by odpowiedzialnością za to obciążyć „Solidarność” i wywodzące się z niej siły polityczne, by przy pomocy haseł o złych rządach „Solidarności” odzyskać władzę.</u>
          <u xml:id="u-466.3" who="#EdwardRzepka">Społeczeństwo powinno się dowiedzieć, że jeśli w najbliższym czasie nie dojdzie do rewaloryzacji rent i emerytur, do poprawy sytuacji budżetowej i stanu przedsiębiorstw państwowych, że jeżeli nadal będą istnieć możliwości rozkradania majątku narodowego,...</u>
          <u xml:id="u-466.4" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-466.5" who="#EdwardRzepka">...korupcji i afer gospodarczych, będzie to owocem dzisiejszego głosowania. Oby nasza przegrana nie oznaczała przegranej Polski.</u>
          <u xml:id="u-466.6" who="#EdwardRzepka">Obywatelski Klub Parlamentarny nosi się z zamiarem wniesienia w najbliższym czasie kolejnej inicjatywy ustawodawczej w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-466.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-467">
          <u xml:id="u-467.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-467.1" who="#TadeuszFiszbach">Otrzymałem informację, że w imieniu Komisji Zdrowia zabierze głos poseł Alfred Bielewicz. Byłoby to trzecie oświadczenie.</u>
          <u xml:id="u-467.2" who="#TadeuszFiszbach">Proszę obecnie o zabranie głosu posła Tadeusza Bilińskiego z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-468">
          <u xml:id="u-468.0" who="#TadeuszBiliński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W imieniu grupy posłów z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej mam zaszczyt uprzejmie prosić Wysoką Izbę o rozpatrzenie i przyjęcie uchwały Sejmu dotyczącej: po pierwsze, szybkiego zakończenia prac nad zmianą ustawy o zmianie ustawy budżetowej, po drugie, konstruktywnego wniesienia zobowiązania o szybkie rozpatrzenie wszelkich projektów złożonych przez rząd oraz zadeklarowania woli silnej współpracy z panem prezydentem, Senatem i z rządem.</u>
          <u xml:id="u-468.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-468.2" who="#TadeuszBiliński">Wobec powyższego przedkładam propozycję podjęcia następującej uchwały:</u>
          <u xml:id="u-468.3" who="#TadeuszBiliński">„Wobec bardzo trudnej sytuacji gospodarczej, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej podejmie szczególny wysiłek w celu szybkiego zakończenia prac nad projektem zmiany ustawy budżetowej w sposób umożliwiający zabezpieczenie elementarnych potrzeb społecznych i interesów państwa.</u>
          <u xml:id="u-468.4" who="#TadeuszBiliński">Sejm Rzeczypospolitej Polskiej zwraca się do rządu o pilne skierowanie do parlamentu projektów najbardziej niezbędnych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-468.5" who="#TadeuszBiliński">Sejm Rzeczypospolitej Polskiej liczy na odpowiedzialne współdziałanie rządu, Senatu i prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej”.</u>
          <u xml:id="u-468.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-469">
          <u xml:id="u-469.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-469.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo o zabranie głosu posła Alfreda Bielewicza z Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-470">
          <u xml:id="u-470.0" who="#AlfredBielewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Niniejsze oświadczenie przedkładam z upoważnienia prezydium Komisji Zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-470.1" who="#AlfredBielewicz">W związku z nieścisłymi informacjami ukazującymi się w środkach masowego przekazu, polskim radiu i telewizji, dotyczącymi posiedzenia Komisji Zdrowia w dniu 13 września 1991 r., prezydium Komisji Zdrowia pragnie poinformować, iż przedmiotem posiedzenia było uzasadnienie wniosku o wotum nieufności, o odwołanie ministra zdrowia i opieki społecznej Władysława Sidorowicza.</u>
          <u xml:id="u-470.2" who="#AlfredBielewicz">Projekt uzasadnienia nie został zaakceptowany większością głosów. Za projektem głosowało 7 posłów, przeciw — 9, wstrzymało się od głosowania 3 posłów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-471">
          <u xml:id="u-471.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-471.1" who="#TadeuszFiszbach">Informuję, że do Prezydium Sejmu wpłynął przedstawiony przez Komisję Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej projekt uchwały w sprawie wykonywania przez rząd postanowień uchwały Sejmu z dnia 24 sierpnia 1991 r. W związku z tym Prezydium Sejmu proponuje dodanie nowego punktu porządku dziennego: Projekt uchwały przedstawiony przez Komisję Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej w sprawie wykonywania przez rząd postanowień uchwały Sejmu z dnia 24 sierpnia 1991 r.</u>
          <u xml:id="u-471.2" who="#TadeuszFiszbach">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-471.3" who="#TadeuszFiszbach">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-471.4" who="#TadeuszFiszbach">Powracamy obecnie do rozpatrzenia punktu 7 porządku dziennego: Przedstawiony przez Komisję Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów projekt uchwały w sprawie powszechnego wprowadzenia indywidualnego rozliczenia ilości dostarczonej energii cieplnej.</u>
          <u xml:id="u-471.5" who="#TadeuszFiszbach">Przypominam, że Sejm w dniu wczorajszym wysłuchał wystąpienia posła sprawozdawcy oraz przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-471.6" who="#TadeuszFiszbach">Sprawdzimy obecność. Proszę posłów, którzy są jeszcze w kuluarach, żeby zajęli miejsca na sali. Proszę o naciśnięcie przycisków. (218) Poczekamy jeszcze chwilę. Proszę o zajmowanie miejsc. Jeszcze kilku posłów wchodzi.</u>
          <u xml:id="u-471.7" who="#TadeuszFiszbach">Sprawdzimy jeszcze raz, czy jest quorum. Proszę zajmować miejsca. Proszę o naciśnięcie przycisków. (222) Jeszcze chwilę może poczekamy, jeżeli nadal nie będzie quorum, to przystąpimy do pierwszego czytania. Proszę o spowodowanie, aby posłowie, którzy są poza salą obrad z jednej lub drugiej strony, spełnili swój obowiązek i przybyli na salę obrad.</u>
          <u xml:id="u-471.8" who="#TadeuszFiszbach">Teraz to już po nazwisku wypada witać posłów. Przychodzą tyle minut po czasie.</u>
          <u xml:id="u-471.9" who="#TadeuszFiszbach">Jeszcze minutę poczekamy. Komisja jedna obraduje.</u>
          <u xml:id="u-471.10" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zajmowanie miejsc. Proponowałbym, aby przewodniczący klubów spowodowali, by posłowie, którzy są poza salą obrad, przybyli niezwłocznie. W międzyczasie wysłuchamy jeszcze jednego oświadczenia.</u>
          <u xml:id="u-471.11" who="#TadeuszFiszbach">Bardzo proszę o zabranie głosu posła Bronisława Geremka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-472">
          <u xml:id="u-472.0" who="#BronisławGeremek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Rozumiem, że występuję w ramach części artystycznej, czekając na…</u>
          <u xml:id="u-472.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-472.2" who="#BronisławGeremek">Proszę państwa, każdy tu oczywiście wypowiada swoje własne zdanie. Jeżeli powiem państwu, że Klub Parlamentarny Unia Demokratyczna w świetle ostatniego posiedzenia jest zaniepokojony stanem Izby, do której należy, to myślę, że powiem prawdę i że powiem coś, co nikogo nie zaskoczy. Od samego początku tego posiedzenia miało miejsce tego typu działanie, które, wydaje się, było jakby przedłużeniem poczucia braku odpowiedzialności i przerostu elementów politycznej kampanii nad tym, co jest zadaniem parlamentu. Myślę, że w tej chwili wszyscy powinniśmy wyciągnąć z tego właściwe wnioski. Mam nadzieję, że rząd wyciągnie wnioski rozumne. Chciałbym, bo to od nas zależy, żeby parlament wyciągnął także wnioski rozumne. Powinny one prowadzić do uwolnienia tych kilku posiedzeń Sejmu, które są jeszcze przed nami, od retorycznych dyskusji, od uchwalania uchwał. Powinniśmy zająć się pracą legislacyjną, pokazać, że jeżeli brak jest w tej Izbie wystarczającej ugody, aby dać rządowi specjalne pełnomocnictwa, to znaczy że Izba sama jest w stanie zapewnić szybką legislację na miarę potrzeb. Oznacza to także wyrzeczenie się w czasie debat generalnych takich właśnie dyskusji, przemówień, które mają prowadzić do uchwał. Trzeba uznać, że w tej chwili koncentrujemy się na pracy legislacyjnej. Dotyczy to zwłaszcza najbliższego posiedzenia Sejmu. W pełni rozumiem, że sprawy, które zostały wniesione, o których wczoraj Konwent Seniorów był zawiadomiony, a dzisiaj wszyscy posłowie, są niezwykle ważne. Uważam, że sprawa ochrony zwierząt jest także bardzo ważna i powinien przyjść moment na jej rozwiązanie, ale trzeba zacząć od ludzi. Zatem ustawa emerytalna, skoro — jak zawiadomiono nas dzisiaj z tej trybuny — jest gotowa, powinna natychmiast wejść do porządku dziennego posiedzenia Sejmu. Nowelizacja ustawy budżetowej zgodnie z uchwałą Sejmu powinna być rozstrzygnięta na początku przyszłego tygodnia. Ponieważ rzecz dotyczy dramatycznej kwestii wymagającej natychmiastowych działań, na najbliższym posiedzeniu Sejmu powinna znaleźć się w porządku dziennym nowelizacja ustawy budżetowej, także ustawa zajmująca się wynagrodzeniami w sferze budżetowej, o której priorytetowym charakterze nie muszę przekonywać, powinna natychmiast być rozpatrzona. I wreszcie nic nie stoi na przeszkodzie, aby Izba zajęła się ustawą o emisji bonów skarbowych.</u>
          <u xml:id="u-472.3" who="#BronisławGeremek">W imieniu Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna zwracam się zatem z apelem do Izby, do Prezydium Sejmu i do Konwentu Seniorów, ażeby porządek dzienny naszych obrad w ciągu najbliższych dni został uwolniony z rutyny, ażeby nadać mu charakter nadzwyczajny, co oznacza koncentrację prac Izby na pracach legislacyjnych, natomiast Prezydium Sejmu w porozumieniu z rządem jest w stanie niezwłocznie przedstawić Izbie listę priorytetowych i już przygotowanych aktów legislacyjnych, które Izba będzie mogła uchwalić.</u>
          <u xml:id="u-472.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-473">
          <u xml:id="u-473.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-473.1" who="#TadeuszFiszbach">W międzyczasie doszło kilku posłów, sądzę, że teraz już jest quorum.</u>
          <u xml:id="u-473.2" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-473.3" who="#TadeuszFiszbach">Przypominam, że głosowanie dotyczy punktu 7 porządku dziennego, tj. spraw związanych z indywidualnym rozliczeniem ilości dostarczonej energii cieplnej.</u>
          <u xml:id="u-473.4" who="#TadeuszFiszbach">Zapytuję, kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem projektu uchwały w sprawie powszechnego wprowadzenia indywidualnego rozliczenia ilości dostarczonej energii cieplnej, wraz z poprawką posła sprawozdawcy, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (218)</u>
          <u xml:id="u-473.5" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest przeciw? (7)</u>
          <u xml:id="u-473.6" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (29)</u>
          <u xml:id="u-473.7" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę.</u>
          <u xml:id="u-473.8" who="#TadeuszFiszbach">Powracamy do rozpatrzenia punktu 8 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.</u>
          <u xml:id="u-473.9" who="#TadeuszFiszbach">Przypominam, że Sejm w dniu wczorajszym wysłuchał wystąpienia posła sprawozdawcy oraz przeprowadził dyskusję, w trakcie której posłowie Władysław Serafin oraz Stefan Ryder zgłosili dodatkowe poprawki, natomiast poseł Jacek Kasprzyk zaproponował odesłanie projektu ustawy do komisji.</u>
          <u xml:id="u-473.10" who="#TadeuszFiszbach">Zapytuję, czy posłowie podtrzymują swoje propozycje?</u>
          <u xml:id="u-473.11" who="#TadeuszFiszbach">Poseł Władysław Serafin, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-474">
          <u xml:id="u-474.0" who="#WładysławSerafin">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Po rozmowie z przewodniczącą, panią poseł Stolzman, uznaję przedstawione argumenty, że ustawa ma charakter szybkiej reakcji technicznej na to, co się dzieje na rynku i wycofuję swój wniosek, natomiast podtrzymuję swój wniosek, aby w najbliższym czasie dokonać zmian ustawy w duchu zgodnym z napływającymi wnioskami.</u>
          <u xml:id="u-474.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-475">
          <u xml:id="u-475.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-475.1" who="#TadeuszFiszbach">Poseł Jacek Kasprzyk, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-476">
          <u xml:id="u-476.0" who="#JacekKasprzyk">Z tych samych powodów, również po rozmowie z panią poseł Stolzman, chciałem wycofać swój wniosek.</u>
          <u xml:id="u-476.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-477">
          <u xml:id="u-477.0" who="#TadeuszFiszbach">Poseł Stefan Ryder, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-478">
          <u xml:id="u-478.0" who="#StefanRyder">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Uważam, że poprawka, którą wniosłem, jest zasadna. Jednak z uwagi na...</u>
          <u xml:id="u-478.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-478.2" who="#StefanRyder">...epizodyczność tej ustawy wycofuję swoją poprawkę i jednocześnie zgłaszam prośbę do koleżanek i kolegów posłów o poparcie inicjatywy ustawodawczej, by ten art. 44 z ustawy wycofać.</u>
          <u xml:id="u-478.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-479">
          <u xml:id="u-479.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panom posłom.</u>
          <u xml:id="u-479.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę zatem sprawozdawcę, panią Marię Stolzman, o przedstawianie zgłoszonych propozycji.</u>
          <u xml:id="u-479.2" who="#komentarz">(Poseł Maria Stolzman: Kolejne osoby ustąpiły.)</u>
          <u xml:id="u-479.3" who="#TadeuszFiszbach">Dobrze, rozumiem.</u>
          <u xml:id="u-479.4" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-479.5" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi w brzmieniu proponowanym przez Komisję Nadzwyczajną, to jest bez poprawek, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (228) Kto jest przeciw? (1)</u>
          <u xml:id="u-479.6" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (23)</u>
          <u xml:id="u-479.7" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.</u>
          <u xml:id="u-479.8" who="#TadeuszFiszbach">Powracamy do rozpatrzenia punktu 9 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Przekształceń Własnościowych, Komisji Zdrowia oraz Komisji Ustawodawczej o poselskim projekcie ustawy o środkach farmaceutycznych, materiałach medycznych, aptekach, hurtowniach i nadzorze farmaceutycznym.</u>
          <u xml:id="u-479.9" who="#TadeuszFiszbach">Przypominam, że Sejm w dniu wczorajszym wysłuchał wystąpienia posła sprawozdawcy oraz przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-479.10" who="#TadeuszFiszbach">Przechodzimy do głosowania. Przypominam, że komisje przedstawiły w sprawozdaniu cztery wnioski mniejszości, które głosować będziemy w pierwszej kolejności.</u>
          <u xml:id="u-479.11" who="#TadeuszFiszbach">W pierwszym wniosku mniejszości, dotyczącym art. 18, wnioskodawcy proponują, aby w ust. 2 wyrazy: „oraz jego cenę” skreślić i dzięki temu zwolnić ministra zdrowia i opieki społecznej z obowiązku umieszczania cen w wykazie środków farmaceutycznych i materiałów medycznych dopuszczonych do obrotu w kraju.</u>
          <u xml:id="u-479.12" who="#TadeuszFiszbach">Pani poseł, czy możemy głosować?</u>
          <u xml:id="u-479.13" who="#komentarz">(Głosy z sali: Głosować!)</u>
          <u xml:id="u-479.14" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-479.15" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości do art. 18 ust. 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (54) Kto jest przeciw? (132)</u>
          <u xml:id="u-479.16" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (46)</u>
          <u xml:id="u-479.17" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm oddalił wniosek mniejszości do art. 18 ust. 2.</u>
          <u xml:id="u-479.18" who="#TadeuszFiszbach">W drugim wniosku mniejszości, dotyczącym art. 33, wnioskodawcy proponują skreślenie ust. 2 i 3 stanowiących, że koncesję na prowadzenie apteki ogólnodostępnej może otrzymać wyłącznie farmaceuta, a tylko wyjątkowo inny podmiot. Konsekwencją skreślenia tych ustępów będzie zmiana oznaczenia pozostałych ustępów tego artykułu.</u>
          <u xml:id="u-479.19" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-479.20" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości do art. 33 ust. 2 i 3, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (58) Kto jest przeciw? (143)</u>
          <u xml:id="u-479.21" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (46)</u>
          <u xml:id="u-479.22" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm oddalił wniosek mniejszości do art. 33 ust. 2 i 3.</u>
          <u xml:id="u-479.23" who="#TadeuszFiszbach">W trzecim wniosku mniejszości, dotyczącym art. 58, wnioskodawcy proponują dotychczasową treść tego przepisu oznaczyć jako ust. 2 i dodać nowe ust. 1 i 3 dotyczące nadzoru nad wytwarzaniem i obrotem środkami farmaceutycznymi i materiałami medycznymi w zakładach opieki zdrowotnej podległych ministrom: obrony narodowej, spraw wewnętrznych oraz transportu i gospodarki morskiej.</u>
          <u xml:id="u-479.24" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-479.25" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości do art. 58, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (132) Kto jest przeciw? (26)</u>
          <u xml:id="u-479.26" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (84)</u>
          <u xml:id="u-479.27" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm przyjął wniosek mniejszości do art. 58.</u>
          <u xml:id="u-479.28" who="#TadeuszFiszbach">W czwartym wniosku mniejszości, dotyczącym art. 73 pkt 2, wnioskodawcy proponują skreślenie wyrazów: „do dnia 31 grudnia 1992 roku”, zmierzając do bezterminowego zachowania ważności koncesji na prowadzenie aptek wydanych przed dniem wejścia w życie ustawy.</u>
          <u xml:id="u-479.29" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-479.30" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości do art. 73, pkt 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (77) Kto jest przeciw? (108)</u>
          <u xml:id="u-479.31" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (54)</u>
          <u xml:id="u-479.32" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm oddalił wniosek mniejszości do art. 73 pkt 2.</u>
          <u xml:id="u-479.33" who="#TadeuszFiszbach">Przypominam, że w dyskusji posłowie zgłosili dodatkowe poprawki, których zestawienie (Teksty poprawek — w załączniku nr 4.) zostało posłankom i posłom doręczone.</u>
          <u xml:id="u-479.34" who="#TadeuszFiszbach">Proszę panią poseł sprawozdawcę o kolejne referowanie zgłoszonych poprawek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-480">
          <u xml:id="u-480.0" who="#MariaSielickaGracka">Pierwsza poprawka dotyczy art. 15 ust. 3, w którym mówi się, że: „minister zdrowia i opieki społecznej po zasięgnięciu opinii komisji ustala wykaz jednostek upoważnionych do przeprowadzania badań laboratoryjnych i klinicznych oraz szczegółowe warunki przeprowadzania tych badań”. Poprawka dotyczy dodania po wyrazach: „po zasięgnięciu opinii komisji” wyrazów: „i Naczelnej Rady Lekarskiej”, bo rzecz dotyczy badań klinicznych i warunków przeprowadzania tych badań.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-481">
          <u xml:id="u-481.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-481.1" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-481.2" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 15 ust. 3, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (147) Kto jest przeciw? (14)</u>
          <u xml:id="u-481.3" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (72)</u>
          <u xml:id="u-481.4" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm przyjął poprawkę do art. 15 ust. 3.</u>
          <u xml:id="u-481.5" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o kolejną poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-482">
          <u xml:id="u-482.0" who="#MariaSielickaGracka">Następna poprawka dotyczy art. 16, który w całości jest poświęcony warunkom dopuszczającym przeprowadzanie badań klinicznych środków farmaceutycznych. Mówi się w nim, żeby osoby, które zdecydują się na przyjęcie środka farmaceutycznego w ramach prób klinicznych, mogły być wynagradzane, natomiast poprawka zmierza do tego, żeby wynagradzane mogły być tylko osoby dorosłe. Ma to zapobiec na przykład chęciom rodziców do nakłaniania dzieci do tego, żeby poddawały się próbom klinicznym. Taki był motyw wprowadzenia tej poprawki, po jej wprowadzeniu będą mogły być wynagradzane tylko osoby dorosłe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-483">
          <u xml:id="u-483.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-483.1" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-483.2" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 16 ust. 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (156) Kto jest przeciw? (29)</u>
          <u xml:id="u-483.3" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (55)</u>
          <u xml:id="u-483.4" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam przyjęcie poprawki.</u>
          <u xml:id="u-483.5" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o trzecią poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-484">
          <u xml:id="u-484.0" who="#MariaSielickaGracka">Następna poprawka dotyczy art. 32 ust. 1. W art. 31 jest delegacja dla ministra zdrowia i opieki społecznej, żeby określił wykaz środków farmaceutycznych, które mogą być przedmiotem obrotu detalicznego poza aptekami. Poprawka zmierza do tego, żeby te środki, które znajdą się na liście, i które będą mogły być w obrocie detalicznym poza aptekami, nie były wyłącznie środkami hurtowni farmaceutycznych. Chodzi o to, żeby obrót tymi środkami był dopuszczony także w innych hurtowniach, jeżeli ich sprzedaż jest dopuszczona poza aptekami. Poprawka polega na tym, aby dodać wyrazy: „z wyjątkiem obrotu środkami farmaceutycznymi określonymi w art. 31 ust. 4”. Wobec tego te środki farmaceutyczne, które mogą być sprzedawane poza aptekami, także będą mogły być w hurcie poza hurtowniami farmaceutycznymi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-485">
          <u xml:id="u-485.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-485.1" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-485.2" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 32 ust. 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (182) Kto jest przeciw? (24)</u>
          <u xml:id="u-485.3" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (35)</u>
          <u xml:id="u-485.4" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam przyjęcie poprawki do art. 32.</u>
          <u xml:id="u-485.5" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, pani poseł, o kolejną poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-486">
          <u xml:id="u-486.0" who="#MariaSielickaGracka">Następna poprawka dotyczy art. 33, czyli udzielania koncesji. Jej wprowadzenie miałoby ograniczyć wydawanie koncesji wyłącznie farmaceutom, bo poprawka zmierza do skreślenia ust. 3, w którym jest napisane, że: „W szczególnie uzasadnionych przypadkach koncesja na prowadzenie apteki ogólnodostępnej może być udzielona innemu podmiotowi niż wymieniony w ust. 2”. Czyli koncesję na prowadzenie apteki ogólnodostępnej może otrzymać wyłącznie farmaceuta. Jeżeli skreślilibyśmy ten ust. 3, nie byłoby żadnych wyjątków i koncesje na prowadzenie apteki mógłby otrzymać wyłącznie farmaceuta.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-487">
          <u xml:id="u-487.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-487.1" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-487.2" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 33 polegającej na skreśleniu ust. 3, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (77) Kto jest przeciw? (117)</u>
          <u xml:id="u-487.3" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (48)</u>
          <u xml:id="u-487.4" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam nieprzyjęcie poprawki czwartej dotyczącej skreślenia ust. 3 w art. 33.</u>
          <u xml:id="u-487.5" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o piątą poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-488">
          <u xml:id="u-488.0" who="#MariaSielickaGracka">Art. 42 ust. 2 mówi o rozkładzie pracy aptek ogólnodostępnych na danym terenie. W projekcie ustawy jest zapisane, że decyduje o tym wojewoda. Poprawka zmierza do tego, żeby decydował o tym wojewódzki inspektor farmaceutyczny. Ten zapis, że to wojewoda ma ustalać rozkład godzin pracy aptek był zamierzony, bo chodzi o to, żeby to społeczność decydowała, w jakich godzinach, gdzie i kiedy mają te apteki być otwarte. I to było celowo zostawione w gestii wojewody.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-489">
          <u xml:id="u-489.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-489.1" who="#TadeuszFiszbach">Poseł Bień, proszę.</u>
          <u xml:id="u-489.2" who="#komentarz">(Poseł Maria Sielicka-Gracka: To pan poseł był wnioskodawcą.)</u>
          <u xml:id="u-489.3" who="#TadeuszFiszbach">Nie, nie, ale poseł chce coś uściślić.</u>
          <u xml:id="u-489.4" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-489.5" who="#komentarz">(Poseł Maria Sielicka-Gracka: Pan był wnioskodawcą, tak?)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-490">
          <u xml:id="u-490.0" who="#TadeuszBień">Przepraszam bardzo, tylko formalna sprawa. Przedstawiono niewłaściwy zapis. Ma być nie: wojewódzki inspektor farmaceutyczny, tylko wojewódzki inspektor nadzoru farmaceutycznego, który z mocy ustawy jest przywołany jako ten, który stanowi o nadaniu koncesji, ograniczeniu asortymentu leków itd., itd. Natomiast wojewoda nie jest czynnikiem społecznym, jest przedstawicielem rządu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-491">
          <u xml:id="u-491.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-491.1" who="#TadeuszFiszbach">Wprowadzamy te uściślenia, zresztą słuszne.</u>
          <u xml:id="u-491.2" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-491.3" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 42 ust. 2, wraz z przedstawionymi uściśleniami jej zapisu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (57) Kto jest przeciw? (135)</u>
          <u xml:id="u-491.4" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (97)</u>
          <u xml:id="u-491.5" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam nieprzyjęcie poprawki do art. 42 ust. 2.</u>
          <u xml:id="u-491.6" who="#TadeuszFiszbach">Poprawka szósta, ostatnia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-492">
          <u xml:id="u-492.0" who="#MariaSielickaGracka">Poprawka szósta zmierza do skreślenia art. 72, który dotyczy zastąpienia w ustawie o izbach aptekarskich wyrazów: „wyrażanie zgody” wyrazami: „wydawanie opinii”. Wnioskodawcom chodzi o to, że samorząd aptekarski, tak jak izby adwokackie, miałby wyrażać zgodę a nie tylko opiniować — jak zapisano w tej ustawie — wydawanie koncesji na prowadzenie aptek. Wykreślenie tej poprawki pozostawi wyrażanie zgody na wydawanie koncesji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-493">
          <u xml:id="u-493.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-494">
          <u xml:id="u-494.0" who="#MariaSielickaGracka">Czy jest jakaś niejasność?</u>
          <u xml:id="u-494.1" who="#MariaSielickaGracka">Wicemarszałek Tadeusz Fiszbach.</u>
          <u xml:id="u-494.2" who="#MariaSielickaGracka">Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-494.3" who="#MariaSielickaGracka">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-494.4" who="#MariaSielickaGracka">Kto jest za przyjęciem poprawki dotyczącej skreślenia art. 72, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (44) Kto jest przeciw? (119)</u>
          <u xml:id="u-494.5" who="#MariaSielickaGracka">Kto się wstrzymał od głosowania? (83)</u>
          <u xml:id="u-494.6" who="#MariaSielickaGracka">Stwierdzam nieprzyjęcie poprawki dotyczącej skreślenia art. 72.</u>
          <u xml:id="u-494.7" who="#MariaSielickaGracka">Zapytuję panią poseł, czy możemy przystąpić do głosowania całości projektu ustawy?</u>
          <u xml:id="u-494.8" who="#MariaSielickaGracka">Dziękuję pani poseł sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-494.9" who="#MariaSielickaGracka">Przystępujemy do głosowania całości projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-494.10" who="#MariaSielickaGracka">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o środkach farmaceutycznych, materiałach medycznych, aptekach, hurtowniach i nadzorze farmaceutycznym w brzmieniu proponowanym przez Komisję Przekształceń Własnościowych, Komisję Zdrowia oraz Komisję Ustawodawczą, wraz z przyjętymi poprawkami, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (226) Kto jest przeciw? (2)</u>
          <u xml:id="u-494.11" who="#MariaSielickaGracka">Kto się wstrzymał od głosowania? (23)</u>
          <u xml:id="u-494.12" who="#MariaSielickaGracka">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o środkach farmaceutycznych, materiałach medycznych, aptekach, hurtowniach i nadzorze medycznym.</u>
          <u xml:id="u-494.13" who="#MariaSielickaGracka">W sprawie formalnej poprosił o głos poseł Herbert Gabryś, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-495">
          <u xml:id="u-495.0" who="#HerbertGabryś">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Panie i Panowie! Ja w sprawie formalnej. Nawiązując do wystąpienia pana posła Bronisława Geremka z Unii Demokratycznej i do jego, naszym zdaniem, posłów Poselskiego Klubu Pracy, merytorycznie słusznej i zasadnej propozycji, zmierzającej do załatwienia najpilniejszych prac legislacyjnych w sytuacji, jaka zaistniała po głosowaniu, wnosimy formalnie o przesunięcie początku obrad 74 posiedzenia Sejmu z 19 września, tj. czwartku, na 20 i 21 września, tj. piątek i sobotę. Naszym zdaniem zmiana ta umożliwi przygotowanie przez znaczną część komisji tych m.in. ustaw, o których pan poseł Geremek mówił, a które są tak niezbędne dla utrzymania ciągłości gospodarowania w naszym kraju. Traktujemy to jako propozycję formalną, mając nadzieję, iż panie i panowie posłowie jej merytoryczną zasadność zechcą zaakceptować.</u>
          <u xml:id="u-495.1" who="#HerbertGabryś">Równocześnie kategorycznie w imieniu posłów Poselskiego Klubu Pracy protestujemy przeciwko politykierskiej demagogii w interpretacji decyzji Wysokiej Izby przez pana posła Rzepkę z OKP.</u>
          <u xml:id="u-495.2" who="#komentarz">(Głosy z sali: To nie jest formalny wniosek.)</u>
          <u xml:id="u-495.3" who="#HerbertGabryś">Nieuczciwym jest bowiem poszukiwanie za wszelką cenę winnych za stan gospodarki nieustannie poza własnym gronem.</u>
          <u xml:id="u-495.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-496">
          <u xml:id="u-496.0" who="#TadeuszFiszbach">Przystąpimy teraz do rozpatrzenia punktu 1 porządku dziennego. Prosiłbym posłów o obecność na sali, ponieważ jest tu projekt uchwały Sejmu, co sygnalizowałem w imieniu Prezydium Sejmu, wprowadzając ten punkt do porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-496.1" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Pierwsze czytanie rządowych projektów ustaw:</u>
          <u xml:id="u-496.2" who="#TadeuszFiszbach">1) o utworzeniu urzędu ministra administracji publicznej oraz Kancelarii Rady Ministrów (druk nr 995);</u>
          <u xml:id="u-496.3" who="#TadeuszFiszbach">2) przepisy wprowadzające ustawę o utworzeniu urzędu ministra administracji publicznej oraz Kancelarii Rady Ministrów i o zmianie niektórych ustaw (druk nr 996).</u>
          <u xml:id="u-496.4" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu ministra — szefa Urzędu Rady Ministrów pana Krzysztofa Żabińskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-497">
          <u xml:id="u-497.0" who="#KrzysztofŻabiński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedłożony projekt ustawy o utworzeniu urzędu ministra administracji publicznej oraz Kancelarii Rady Ministrów jest wyrazem konsekwencji reform i zmian zakresu, a także form wykonywania zadań publicznych oraz funkcjonowania administracji publicznej w obecnych warunkach ustrojowych.</u>
          <u xml:id="u-497.1" who="#KrzysztofŻabiński">Doświadczenia i wnioski z ponad rocznego okresu działania organów samorządu terytorialnego i terenowych organów administracji rządowej, a także układu oddziaływania na funkcjonowanie administracji publicznej na szczeblu centralnym, w tym zwłaszcza w sferze podziałów kompetencyjnych, uprawniają do wykonania kolejnego posunięcia organizacyjnego.</u>
          <u xml:id="u-497.2" who="#KrzysztofŻabiński">Zasadniczym celem proponowanych zmian jest ustanowienie naczelnego organu odpowiedzialnego za sprawy funkcjonowania administracji publicznej w państwie, przy jednoczesnym skupieniu w tym organie szeregu kompetencji w sprawach społeczno-administracyjnych najbardziej typowych z punktu widzenia obsługi obywateli oraz porządku publicznego. Organem tym byłby minister administracji publicznej.</u>
          <u xml:id="u-497.3" who="#KrzysztofŻabiński">Jednocześnie proponuje się utworzenie Kancelarii Rady Ministrów, jednostki sztabowej, zajmującej się wyłącznie obsługą prac rządu i prezesa Rady Ministrów. Oznacza to, że jednocześnie zniesiony będzie Urząd Rady Ministrów, organ o dość szczególnym charakterze, ustalonych kompetencjach. Ta część zadań Urzędu Rady Ministrów oraz ministra-szefa Urzędu Rady Ministrów, które wiążą się ze sprawami administracji publicznej, to znaczy w sferze wykonywania bieżącego nadzoru nad terenowymi organami rządowej administracji ogólnej oraz stosunków państwa i Kościoła katolickiego, innymi kościołami i związkami wyznaniowymi, zostanie przeniesiona do zakresu działań ministra administracji publicznej. Warto dodać, że na czele Kancelarii Rady Ministrów stać będzie jej szef, powoływany i odwoływany przez premiera, a zatem już nie członek rządu, co tym bardziej podkreśla wewnętrzny i usługowy charakter Kancelarii Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-497.4" who="#KrzysztofŻabiński">Skupienie w obszarze działania jednego organu spraw i zakresu funkcjonowania administracji publicznej, rozumianej jako układ kompleksowy, uzasadnia przeniesienie na ministra administracji publicznej funkcji wykonywania nadzoru — w zakresie ustalonym w ustawie o samorządzie terytorialnym — nad legalnością działania organów samorządu terytorialnego w wykonywaniu zadań publicznych, w tym w szczególności w zakresie działań tych organów w obszarze zadań zleconych administracji publicznej. Rozwiązanie to może tylko sprzyjać jednolitemu i skorelowanemu systemowi oddziaływań rządu na oddziaływanie organów administracji publicznej w terenie.</u>
          <u xml:id="u-497.5" who="#KrzysztofŻabiński">Utworzeniu urzędu ministra administracji publicznej towarzyszyć będzie zniesienie urzędu ministra spraw wewnętrznych. Minister administracji publicznej przejmie szereg kompetencji w sferze spraw społeczno-administracyjnych, należących dotąd do MSW, przy czym sprawy te w zdecydowanej mierze wykonywane były dotąd i będą nadal przez terenowe organy administracji rządowej, zatem nastąpi ściślejsze połączenie nadzoru nad funkcjonowaniem tych organów, wykonywanego dotąd przez ministra właściwego do spraw administracji, z nadzorem nad wykonywaniem zadań o charakterze społeczno-administracyjnym (na przykład sprawy obywatelstwa, sprawy paszportowe, aktów stanu cywilnego itp.).</u>
          <u xml:id="u-497.6" who="#KrzysztofŻabiński">Minister administracji publicznej przejmie jednocześnie wykonywanie nadzoru nad policją, strażą graniczną i strażą pożarną. W sensie formalnym nie nastąpią tu żadne zmiany w stosunku do stanu obecnego, niemniej w ujęciu perspektywicznym, przy założeniu silniejszego powiązania tych służb z organami administracji rządowej, to jest z wojewodami jako przedstawicielami rządu w terenie, i zespalania systemu administracji publicznej pod kierownictwem wojewodów — proponowane rozwiązanie ma tym bardziej racjonalne uzasadnienie. Nadto włączenie policji w obszar nadzoru organu, którego zadaniem jest zapewnienie sprawnego funkcjonowania administracji publicznej, pozwala na silniejsze kształtowanie roli policji jako służby publicznej, usługowej wobec społeczeństwa. Znosząc urząd ministra spraw wewnętrznych proponuje się jednocześnie podporządkowanie Urzędu Ochrony Państwa bezpośrednio prezesowi Rady Ministrów. Rozwiązanie takie jest właściwe systemowi państw demokratycznych, w których działalność służb specjalnych pozostaje poza obszarem oddziaływania jednego z naczelnych organów administracji, a jest natomiast pod kontrolą, w tym przypadku, szefa rządu. Proponuje się jednocześnie utrzymać w mocy dyspozycję dla prezesa Rady Ministrów do ustalania szczegółowego rozdziału kompetencji pomiędzy Urzędem Ochrony Państwa, wojskowymi organami porządkowymi oraz policją, a także określenia zasad ich współdziałania.</u>
          <u xml:id="u-497.7" who="#KrzysztofŻabiński">Należy jednocześnie nadmienić, że do zakresu ministra administracji publicznej — poza sprawami o charakterze ustrojowym — należeć będą także zadania koordynacyjne w sferze realizacji inwestycji i wyposażenia urzędów administracji publicznej w ramach systemu zakupów rządowych oraz w myśl racjonalnych zasad gospodarowania środkami publicznymi. Te kwestie również będą miały wpływ na podniesienie sprawności, a także i gospodarności w funkcjonowaniu administracji.</u>
          <u xml:id="u-497.8" who="#KrzysztofŻabiński">Proponowana ustawa o utworzeniu urzędu ministra administracji publicznej oraz Kancelarii Rady Ministrów konstytuuje nowy organ administracji i jego zadania, a także kancelarię — jednostkę obsługującą prace rządu. Wprowadzenie w życie tej ustawy wymaga wszakże pewnych regulacji o charakterze przejściowym oraz zmian w ustawodawstwie, a także rozwiązań dotyczących spraw pracowniczych. Ponieważ jest to regulacja stosunkowo obszerna, proponuje się, aby była ona objęta ustawą — przepisy wprowadzające ustawę o utworzeniu urzędu ministra administracji publicznej oraz Kancelarii Rady Ministrów i o zmianie niektórych ustaw — której projekt również przedkładamy Wysokiej Izbie.</u>
          <u xml:id="u-497.9" who="#KrzysztofŻabiński">W związku z tym projektem należy bardzo silnie podkreślić, że nie jest zamiarem rządu, aby proponowanym zmianom strukturalnym i funkcjonalnym administracji towarzyszyła tzw. weryfikacja kadr. Przewiduje się, że pracownicy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych oraz Urzędu Rady Ministrów staną się — wg odpowiednio nowego układu kompetencyjnego — pracownikami Ministerstwa Administracji Publicznej bądź Kancelarii Rady Ministrów. Ponieważ jednak proponowane zmiany mają charakter zasadniczy, także z punktu widzenia pozycji zawodowej pracowników, przewiduje się, że będą oni mogli w ciągu trzech miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy oświadczyć o rezygnacji z przejścia do wskazanych urzędów, tak jak pracownicy likwidowanych zakładów pracy. W uzasadnionych przypadkach uprawnienia do rezygnacji z pracownika, z tymi samymi skutkami, przysługiwałyby kierownikom nowych urzędów.</u>
          <u xml:id="u-497.10" who="#KrzysztofŻabiński">Wnosząc o przyjęcie przez Wysoką Izbę przedłożonych projektów ustaw i rychłe ich uchwalenie, pragnę podkreślić, że przeprowadzenie proponowanej reformy jeszcze podczas tej kadencji Sejmu jest ze wszech miar uzasadnione. Poza przesłankami o charakterze systemowym, głównie w sferze kontynuacji kształtowania modelu administracji publicznej, należy podnieść, że od strony wykonawczej wprowadzenie w życie ustaw wymaga pewnego czasu. Dobrze by było, aby po wyborach nowy układ kompetencyjny organów naczelnych, a także system obsługi prac rządu były gotowe i aby rozpoczęły funkcjonowanie.</u>
          <u xml:id="u-497.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-497.12" who="#KrzysztofŻabiński">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-497.13" who="#KrzysztofŻabiński">Otwieram dyskusję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-498">
          <u xml:id="u-498.0" who="#WicemarszałekFiszbach">Mamy jeszcze 12 zgłoszeń do dyskusji. Uprzejma prośba do zabierających głos, aby umożliwili zakończenie obrad i podjęcie jeszcze jednej uchwały, o której wspominałem, a której druki otrzymaliśmy przed chwilą, jeszcze dzisiaj, przed 16 — o ile to będzie możliwe.</u>
          <u xml:id="u-498.1" who="#WicemarszałekFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Edwarda Rzepkę z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Kolejnym mówcą będzie poseł Stanisław Gabrielski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-499">
          <u xml:id="u-499.0" who="#EdwardRzepka">Panie Marszałku! Panie i Panowie! Postaram się nie zająć wiele czasu.</u>
          <u xml:id="u-499.1" who="#EdwardRzepka">Obywatelski Klub Parlamentarny będzie optował za przekazaniem tego projektu do odpowiednich komisji. Odnosi się do tego projektu, powiedziałbym, z umiarkowaną przychylnością lub też z ostrożną przychylnością. W dwóch słowach powiem dlaczego. Oczywiście reforma administracji publicznej, nikt chyba tego nie zakwestionuje, jest potrzebna. Reforma, kierunek, jaki proponuje rząd, w zasadzie można zaakceptować. Tylko jest to sprawa niesłychanie delikatna i choć wymaga, owszem, niewątpliwie wymaga pośpiechu w pracy komisji — jak zresztą wszystkie polskie reformy — to wymaga również dużej ostrożności, dużej precyzji i staranności w rozpracowaniu, że tak powiem, tego tematu. Mówiąc o przychylności wobec tego projektu, mam na myśli oczywiście to, że nie można się nie odnosić przychylnie do koncepcji radykalnej zmiany ustrojowej, która w sposób nie praktykowany w ostatnich dziesięcioleciach rozdziela funkcje polityczne rządu od jego funkcji administracyjnych.</u>
          <u xml:id="u-499.2" who="#EdwardRzepka">Chcę powiedzieć w imieniu OKP, że chcielibyśmy wierzyć, iż to, co nam w tej chwili rząd proponuje, jest początkiem, wycinkiem pewnej zaplanowanej, o określonych ramach, wielkiej pracy nad reformą polskiej administracji. Chcielibyśmy wierzyć, że ta reforma nie będzie polegać — jak w wielu dotychczasowych próbach — na łączeniu jednych, rozdziale innych ministerstw czy też zgoła na zmianach kadrowych, tylko że będzie realizacją zupełnie innego myślenia o administrowaniu państwem. I to jest warunek naszego poparcia. Jeżeli przekonamy się, że ta propozycja jest realizacją innego myślenia.</u>
          <u xml:id="u-499.3" who="#EdwardRzepka">Słyszy się w kuluarach, być może padnie na sali ten zarzut, że nie jest to odpowiedni moment na wprowadzanie tego rodzaju reformy. Ja bym się nie zgodził z poglądem, że moment nie jest odpowiedni dlatego, że rząd lada moment przestanie pełnić swoje funkcje. Wydaje mi się, że ten rząd — czy w ogóle jakikolwiek rząd — nie może działać pod presją czasu, nie może działać jako rząd tymczasowy. Rząd, żeby właściwie spełniał swoje konstytucyjne funkcje, musi sobie narzucić świadomość bezczasowości swojej misji. Nawet wówczas, gdy w istocie miałby dwa czy sześć miesięcy do końca kadencji, nie może o tym pamiętać, bo wtedy zbyt wiele hamulców układałoby się na jego drodze. Ale z innego punktu widzenia komisje muszą rozważyć, czy jest to właściwy moment. Mianowicie — czy w tym stanie państwa, stanie organizacyjnym i finansowym, rzeczywiście taka reforma jest możliwa, czy z tego właśnie względu jest to najodpowiedniejszy moment na wprowadzanie tego rodzaju głębokich zmian ustrojowych.</u>
          <u xml:id="u-499.4" who="#EdwardRzepka">Wysoka Izbo! Trzeba pochwalić intencje zespolenia wszystkich spraw administracyjnych w jednym ośrodku decyzyjnym. Prowadzi to — w moim odczuciu — w oczywisty sposób do usprawnienia zarządzania państwem. Powstaje nowy byt prawny — Kancelaria Rady Ministrów. I chyba również dobrze, że nie będzie — jak obecnie Urząd Rady Ministrów — coś w rodzaju superresortu. Będzie to komórka oczywiście o odpowiednio wysokiej randze, ale nie rządowa. Komórka obsługowa, nastawiona na obsługę prezesa Rady Ministrów, Prezydium Rządu i całej Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-499.5" who="#EdwardRzepka">Znacznie poważniejszą natomiast kwestią jest reforma czegoś, co obecnie funkcjonuje jako Ministerstwo Spraw Wewnętrznych. Mówi się, że ma ona prowadzić do uczynienia z niego cywilnego resortu administracji o szerokich kompetencjach. Panie i panowie posłowie, ja miałbym tutaj obawy. Czy przypadkiem nazwa Ministerstwo Spraw Wewnętrznych nie jest właściwszą nazwą do określenia tego zakresu kompetencji, jaki proponuje się przyszłemu Ministerstwu Administracji Publicznej, bo przecież to są wszystko sprawy wewnętrzne, policja, straż pożarna, straż graniczna, nawet administracja rządowa czy samorządowa. Mój klub zdaje sobie jednak sprawę z pewnych negatywnych konotacji nazwy Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i dlatego przychyla się do propozycji zmiany tej nazwy.</u>
          <u xml:id="u-499.6" who="#EdwardRzepka">Jeśli idzie o oddzielenie Urzędu Ochrony Państwa, wydzielenie go z ministerstwa i pozostawienie bezpośrednio w gestii premiera, to chciałbym nie bez pewnej satysfakcji przypomnieć, że półtora roku temu, w trakcie prac nad ustawami policyjnymi, stanowisko to było dość popularne w moim klubie. Rozumiemy, że wtedy nie było odpowiedniego klimatu politycznego dla takiej reformy. Być może w tej chwili taki klimat jest, być może jest to właściwa konstrukcja prawna, żeby Urząd Ochrony Państwa podlegał prezesowi Rady Ministrów. Tylko znowu chciałbym, żeby — nie na zasadzie odrzucenia, nie dyskutujemy o tym, tylko właśnie na zasadzie starannego przyjrzenia się temu pomysłowi w komisjach — rozważono, czy w tym stanie państwa i w tym stanie finansów jest to sprawa możliwa do zrealizowania i czy jej realizacja jest konieczna właśnie w tym momencie. Idea oczywiście nam odpowiada — jako klubowi — ponieważ jest to idea rozdzielenia dwóch sfer bezpieczeństwa — sfery bezpieczeństwa państwa, do której obok wojska wchodzi oczywiście Urząd Ochrony Państwa, od sfery bezpieczeństwa wewnętrznego czy też bezpieczeństwa obywateli, jak kto woli. W tej ostatniej mieści się właśnie policja, właśnie straż pożarna czy ochrona granic. Tutaj rzeczywiście naśladowalibyśmy dobre demokratyczne wzory i celową rzeczą byłoby skupienie — jak proponuje projekt — w jednym ręku ministra administracji publicznej nadzoru nad dwiema sferami administracji, nad administracją rządową i administracją samorządową. Myślę, że jest potrzebny taki wspólny organ przy pewnej nieuniknionej konfliktowości tych dwóch sfer administracji — potrzebny jest wspólny organ, który by się zajmował koordynacją ich działań.</u>
          <u xml:id="u-499.7" who="#EdwardRzepka">Jeszcze chcę powiedzieć dwa słowa o pewnej idei, którą mój klub wyczytuje w tym projekcie i której absolutnie udziela poparcia. Mianowicie idei oddzielenia czynnika politycznego w ministerstwach od czynnika fachowego. Ministrowie stanowią czynnik polityczny, od wiceministra w dół powinien się zaczynać czynnik fachowy, dobrze wynagradzany, stabilny, niepodatny na rozmaite gabinetowe wstrząsy, nie wstrzymujący oddechu i nie wstrzymujący pracy w momencie zmiany rządu. Niepodatny na tego rodzaju emocje. Jeżeli ten projekt, który dzisiaj rozważamy, zawiera w sobie tę ideę, to oczywiście Obywatelski Klub Parlamentarny będzie jej udzielał swojego poparcia.</u>
          <u xml:id="u-499.8" who="#EdwardRzepka">Tymczasem prosimy o skierowanie projektu do bardzo starannych prac w komisjach. Wiemy, że istnieje takie ciało doradczo-konsultacyjne — komisja do spraw reformy administracji publicznej przy prezesie Rady Ministrów czy też przy Radzie Ministrów. Bardzo byłbym w imieniu klubu zadowolony, gdyby to ciało, które tworzy pewne koncepcje zmian w administracji, uczestniczyło w pracach komisji i przedstawiało swoje poglądy. Być może wtedy zyskamy pełny obraz planowanych zmian, wśród których ten projekt, nad którym dzisiaj debatujemy, jest tylko wycinkiem. Prosimy więc o skierowanie tego projektu do starannych i wnikliwych prac w komisjach.</u>
          <u xml:id="u-499.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-500">
          <u xml:id="u-500.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-500.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Stanisława Gabrielskiego z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej. Kolejnym mówcą będzie poseł Wiesław Woda.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-501">
          <u xml:id="u-501.0" who="#StanisławGabrielski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Posłowie mojego klubu uważają, iż inicjatywa utworzenia urzędu ministra administracji publicznej, który łączyłby kompetencje z zakresu bezpieczeństwa i administracji publicznej, jest koncepcją godną rozważenia. Niemniej jednak sądzimy, że jest to eksperyment, który budzi wiele wątpliwości i wymaga bardzo poważnego namysłu, bardzo poważnej dyskusji. W naszym klubie podstawowym problemem jest odpowiedź na pytanie, czy reforma tak zasadnicza powinna być rzeczywiście dokonywana przez Sejm X kadencji.</u>
          <u xml:id="u-501.1" who="#StanisławGabrielski">Wydaje nam się słusznym założenie, że rozwiązania o znaczeniu systemowym powinny być następstwem rozwiązań konstytucyjnych, które określą charakter i usytuowanie organów władzy państwowej. Powstaje rzeczywiście pytanie, czy na miesiąc przed wyborami możemy podejmować tak daleko idące systemowe rozwiązania. Sądzę, że nowo wybrany rząd, nowo wybrany parlament powinien właśnie takie decyzje podjąć. Istnieje bowiem realne niebezpieczeństwo, że rozwiązania, które w tej chwili przyjmiemy, będą miały bardzo krótki żywot, a przecież powinniśmy zmierzać do rozwiązań bardziej stabilnych. Doświadczenie chociażby najnowsze uczy nas, że po prostu przyjdzie kolejna ekipa, będzie proponowała nowe rozwiązania i to wszystko nie będzie służyło tak koniecznej stabilności ogniw państwa, ogniw rządu. Wręcz odwrotnie — te ekipy rządowe mogą zmieniać się bardzo często i każda z nich może kreować swoje koncepcje. Stąd też tak ważne rozwiązania powinny być następstwem konstytucyjnych zapisów.</u>
          <u xml:id="u-501.2" who="#StanisławGabrielski">I druga sprawa, która budzi nasze wątpliwości. W kwietniu ub. r. przyjęliśmy zasadnicze systemowe ustawy, które stworzyły podstawę kompleksowych reform w obszarze Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Były to decyzje o dużym ciężarze politycznym, tworzyły nową filozofię funkcjonowania organów i służb odpowiedzialnych za bezpieczeństwo publiczne i bezpieczeństwo państwa. Dzisiaj możemy stwierdzić, że procesy tych reform nie zostały zakończone. Wiele zadań sformułowanych w ustawach pozostało do wykonania. Tymczasem w ciągu praktycznie jednego roku podejmujemy kolejną reformę instytucji, która jest niejako w w trakcie reformowania. Wydaje się więc koniecznym, by przystępując do nowej reformy przedstawić Sejmowi chociażby syntetyczną ocenę dotychczasowej realizacji podjętych wcześniej reform. Uprawnioną wydaje się konkluzja, że ustawy o urzędzie ministra spraw wewnętrznych, Policji, Urzędzie Ochrony Państwa, straży granicznej tworzą podstawy do skutecznego działania tych instytucji. Wykorzystanie tych możliwości leży całkowicie w gestii rządu. Jeżeli efekty pracy tych instytucji, mierzone m.in. bezpieczeństwem obywateli, są niezadowalające, to problem tkwi w praktyce ich działania, w środkach finansowych przeznaczonych na ich funkcjonowanie, a nie w rozwiązaniach strukturalnych czy podstawach prawnych ich działania. Zresztą autorzy projektu ustawy nie stawiają tezy, iż proponowane zmiany przyczynią się do poprawy bezpieczeństwa publicznego. Akcentują głównie problemy funkcjonowania administracji rządowej.</u>
          <u xml:id="u-501.3" who="#StanisławGabrielski">Mamy więc sytuację dość paradoksalną. Jedna reforma nie została dokończona, nie oceniono efektów tej reformy, przystępujemy zaś do pracy nad nowymi rozwiązaniami, które przecież nie dają żadnych gwarancji, że efekty będą lepsze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-502">
          <u xml:id="u-502.0" who="#PosełGabrielski">Szanowni państwo, dosłownie kilka uwag związanych z dokumentami, które zostały przedstawione. W naszej ocenie przedstawiona ustawa ma pewną cechę szczególną. Daje bowiem możliwości dużej koncentracji władzy w jednym urzędzie, co praktycznie może prowadzić do nadmiernej dominacji urzędu ministra administracji publicznej nad innymi urzędami centralnymi. Proponowane bowiem zmiany oznaczają w praktyce:</u>
          <u xml:id="u-502.1" who="#PosełGabrielski">Po pierwsze, zespolenie ogromnego zakresu działania i kompetencji w jednym resorcie. Zgodnie z art. 3 ust. 1 zakres proponowanych kompetencji obejmuje sprawy administracji publicznej, włącznie z wykonywaniem nadzoru nad działalnością terenowych organów rządowej administracji ogólnej, oraz nadzór nad działalnością organów samorządu. Ta ostatnia kwestia wymaga wnikliwego rozpatrzenia. Tworzy się bowiem możliwość nadmiernej ingerencji organów administracji rządowej w działalność samorządową. Co prawda projekt nie przenosi mechanicznie uprawnień nadzorczych Rady Ministrów i jej prezesa na nowy resort, jednak ważne uprawnienia nadzorcze pozostaną w rękach wojewody, kierowanego przez ministra administracji publicznej. Do rozważenia oczywiście jest koncepcją równoczesnego utworzenia społecznego ciała nadzorczego, analogicznego np. do Krajowej Rady Sądownictwa czy innych podobnych organów.</u>
          <u xml:id="u-502.2" who="#PosełGabrielski">Po drugie, w proponowanych ustawach ogranicza się bezpośrednio wpływ premiera na sferę administracji publicznej. Tendencja ta jest wyraźnie zarysowana w projekcie ustawy przepisy wprowadzające. Rzecz wymaga zastanowienia, w praktyce bowiem oznaczać to może nadmierny wpływ czynnika biurokratycznego na wiele ważkich decyzji o charakterze publicznym, w tym decyzji personalnych.</u>
          <u xml:id="u-502.3" who="#PosełGabrielski">Po trzecie, zgodnie z projektem ustawy, Ministerstwu Administracji Publicznej przekazuje się kompetencje dotyczące wykonywania nadzoru w zakresie stosunków między państwem a Kościołem katolickim oraz innymi kościołami i związkami wyznaniowymi. Sprawa ta oczywiście zasługuje na poważną analizę i rozpatrzenie. W uzasadnieniu projektu ustawy nie ma żadnej argumentacji dotyczącej tej kwestii. Jest to przecież szczególny zakres spraw, mający w Polsce ważkie znaczenie społeczne, polityczne i moralne. Wydaje się zasadne, by ta problematyka była jednak w bezpośredniej gestii premiera.</u>
          <u xml:id="u-502.4" who="#PosełGabrielski">Inne zastrzeżenie, które wywołuje omawiany projekt ustawy, odnosi się do przewidzianego w art. 4 powierzenia Ministerstwu Administracji Publicznej nadzoru nad szkołami i jednostkami badawczo-rozwojowymi, których działalność dotyczy spraw określonych w art. 2 i 3. Wymaga wyjaśnienia kwestia, o jaki nadzór chodzi w danym przypadku, w jakim zakresie ma on być sprawowany i w stosunku do jakich szkół. Dla potrzeb administracji publicznej kadry szkolą także uniwersytety, wydziały prawa i administracji, wydziały zarządzania. Czy w stosunku do tych jednostek Ministerstwo Administracji Publicznej ma także sprawować nadzór? Jak to się ma — będzie miało — do nadzoru sprawowanego ustawowo w tej dziedzinie przez ministra edukacji narodowej? Być może wątpliwości te są wynikiem małej precyzji przepisów projektu, ale ich zakres i charakter budzą istotne zastrzeżenia.</u>
          <u xml:id="u-502.5" who="#PosełGabrielski">Uważam również za uzasadniony wniosek, by rozwiązania, które omawiamy, znalazły się w dwu odrębnych ustawach — o utworzeniu urzędu ministra administracji publicznej oraz utworzeniu Kancelarii Rady Ministrów. Urząd ministra administracji publicznej o projektowanych kompetencjach jest czymś znacznie bardziej zasadniczym niż Kancelaria Rady Ministrów. Dlatego spraw o tak różnym ciężarze gatunkowym nie należy regulować w tej samej ustawie.</u>
          <u xml:id="u-502.6" who="#PosełGabrielski">Ostatnia kwestia. W przedstawionym uzasadnieniu do tych ustaw nic nie mówi się o kosztach związanych z proponowanymi przekształceniami. Uważam, że nie są przekonywające stwierdzenia uzasadnienia projektu ustawy, iż zmiany organizacyjne nie spowodują dodatkowych kosztów. Moim zdaniem koszty te będą znaczące. Trzeba bowiem dokonać podziału mienia, środków techniki operacyjnej, wykorzystywanych przez policję i Urząd Ochrony Państwa. Chcę przypomnieć, że przed rokiem jednym z argumentów za pozostawieniem Urzędu Ochrony Państwa w strukturze Ministerstwa Spraw Wewnętrznych były m.in. koszty tej operacji. Sądzę więc, że szczególnie w tej sytuacji, szalenie trudnej sytuacji finansowej państwa, sprawę kosztów związanych z reformą trzeba również wziąć pod uwagę. Zresztą byłbym bardzo zobowiązany, gdyby minister Żabiński mógł kompetentnie wypowiedzieć się na ten temat.</u>
          <u xml:id="u-502.7" who="#PosełGabrielski">W związku z powyższym posłowie mojego klubu uważają, że nie ma żadnego logicznego uzasadnienia, by w trybie przyspieszonym rozpatrywać przedłożone ustawy. Naszym bowiem zdaniem nieuchwalenie tej ustawy nie ogranicza działania państwa, nie osłabia pracy administracji państwowej i samorządowej, policji czy Urzędu Ochrony Państwa — mogą one nadal realizować swoje zadania w ramach dotychczasowych rozwiązań ustawowych. Co więcej, w okresie poprzedzającym wybory zmiany organizacyjne w tej sferze życia państwa mogłyby przyczynić się do osłabienia skuteczności działania instytucji, o których traktuje projekt ustawy. Dlatego też — wychodząc naprzeciw apelom, by w najbliższych tygodniach Sejm skoncentrował się na sprawach szczególnie istotnych z punktu widzenia, obywateli, sprawach funkcjonowania gospodarki — składam formalny wniosek, by Sejm X kadencji nie rozpatrywał przedłożonych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-502.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-503">
          <u xml:id="u-503.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-503.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Wiesława Wodę z Klubu Poselskiego Polskiego Stronnictwa Ludowego. Kolejnym mówcą będzie poseł Jan Rokita.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-504">
          <u xml:id="u-504.0" who="#WiesławWoda">Panie Marszałku! Wysokie Sejmie! Rozpatrujemy dziś w pierwszym czytaniu rządowe projekty: ustawy o utworzeniu urzędu ministra administracji publicznej oraz Kancelarii Rady Ministrów, a także ustawy przepisy wprowadzające. Prace legislacyjne, gdyby nawet były prowadzone w przyspieszonym trybie — o co zwraca się do marszałka Sejmu pan premier — potrwają co najmniej do końca września. Musi więc zastanawiać, dlaczego spośród około stu projektów ustaw znajdujących się w Sejmie — mówił o tym marszałek Sejmu na rozpoczęciu poprzedniego posiedzenia — te dwie są przez rząd traktowane jako szczególnie pilne. Wprowadzenie w życiu tych ustaw w trakcie trwania X kadencji Sejmu i pracy rządu pana premiera Bieleckiego jest mało prawdopodobne. Gdyby wdrażanie nawet rozpoczęto, powstanie — jak to się zwykle dzieje przy takich okazjach — bałagan organizacyjny z powodu wprowadzenia wielu zmian legislacyjnych, niezbędnych po wejściu w życie nowej ustawy. Konsekwencją wprowadzenia w życie ustaw będą znaczne wydatki finansowe, związane m.in. ze zwolnieniami pracowników. O tym, jak wiele czasu potrzeba na załatwienie tych spraw, niech świadczy przykład zapowiedzianego przez pana premiera w jego expose połączenia Ministerstwa Przemysłu i Ministerstwa Handlu, które to prace do dziś nie zostały zakończone.</u>
          <u xml:id="u-504.1" who="#WiesławWoda">Trudno się zgodzić z niektórymi stwierdzeniami uzasadnienia do projektów ustaw: „Zniesienie urzędu ministra spraw wewnętrznych i Urzędu Rady Ministrów oraz utworzenie urzędu ministra administracji publicznej oznacza radykalną zmianę w zakresie funkcjonowania administracji państwowej”. Niewątpliwie potrzebne są zmiany, i to głębokie, w funkcjonowaniu administracji publicznej, szczególnie w zakresie usprawnienia obsługi obywateli, ale nie wystarczą do tego proponowane zmiany. Komisja Konstytucyjna zakończyła prace nad projektem nowej Konstytucji i niewątpliwie niedługo po wyborach nowy Sejm ją uchwali. Konstytucja określi przyszły ustrojowy charakter i usytuowanie organów władzy państwowej.</u>
          <u xml:id="u-504.2" who="#WiesławWoda">Jest wiele spraw z zakresu administracji wymagających zmian i usprawnień, a do najważniejszych z nich zaliczyłbym:</u>
          <u xml:id="u-504.3" who="#WiesławWoda">Po pierwsze, nowy podział kraju na województwa. Wiem, że prace nad tym zagadnieniem trwają, lecz czas, jaki minął od 1 czerwca 1975 r., utrwala zły podział administracyjny obowiązujący do dziś.</u>
          <u xml:id="u-504.4" who="#WiesławWoda">Po drugie, podjęcie decyzji co do dalszego istnienia rejonów administracyjnych i ich kompetencji. Pomimo że rejony istnieją już rok, wielu obywateli ma trudności z trafieniem do kompetentnego w określonej sprawie urzędu, gdyż podział kompetencji nie jest właściwy.</u>
          <u xml:id="u-504.5" who="#WiesławWoda">Po trzecie, rozwagi wymaga również tworzenie administracji specjalnych. To Sejm X kadencji powołał administrację specjalną w zakresie oświaty, ochrony zabytków, ochrony środowiska. Tworzenie nowych rodzajów administracji specjalnej ogranicza kompetencje i odpowiedzialność wojewody jako przedstawiciela rządu w województwie oraz w znacznym stopniu podnosi koszty funkcjonowania administracji. Przypominam, że wczoraj utworzyliśmy kolejną administrację specjalną w sprawach zatrudnienia.</u>
          <u xml:id="u-504.6" who="#WiesławWoda">Po czwarte, łącznie z powyższymi problemami Sejm powinien rozpatrzyć ustawę o państwowej służbie publicznej. Chodzi o stworzenie systemu kreującego model niezależnego, fachowego i kompetentnego urzędnika administracji na wszystkich jej szczeblach. By administracja normalnie funkcjonowała, musi być wdrożona w życie stara, ale mądra zasada, że politycy się zmieniają, a urzędnicy pozostają. Myślę, że kolejnymi decyzjami o weryfikacji pracowników administracji, państwa się nie usprawni. Należy również zaprzestać weryfikacji pracowników na podstawie kryteriów politycznych.</u>
          <u xml:id="u-504.7" who="#WiesławWoda">Wracając do projektów ustaw i uzasadnienia do nich, nasuwają się również uwagi merytoryczne. W art. 3 ust. 1 litera „d” mówi się, że do zakresu działania ministra administracji publicznej należy „kształcenie i doskonalenie kadr administracji publicznej”. W art. 4 postanawia się, że minister administracji publicznej sprawuje nadzór nad szkołami i jednostkami badawczo-rozwojowymi. Byłyby to logiczne i spójne przepisy, gdyby nie art. 7, w którym postanawia się, że do zadań Kancelarii Rady Ministrów należy wykonywanie czynności związanych z nadzorem sprawowanym przez prezesa Rady Ministrów nad podległymi mu centralnymi organami administracji państwowej oraz Krajową Szkołą Administracji Publicznej. Jeżeli minister administracji publicznej ma odpowiadać za realizację zadań w zakresie administracji publicznej, to musi mieć wpływ na kształcenie kadr, realizujących zadania tej administracji. W art. 3 ust. 1 litera „f” postanawia się, że do ministra administracji publicznej należy koordynowanie realizacji inwestycji i wyposażenia urzędów administracji państwowej. Zadanie to uważam za bardzo ważne, bowiem obserwuje się zakupy przez administrację różnych typów samochodów, często luksusowych, zbędnego wyposażenia i wystroju biur. Odnosi się wrażenie, że problemy budżetu państwa jakby nie dotyczyły części administracji, której niektórzy przedstawiciele ulegają urokowi bizantyjskiego stylu życia. Uważam, że zadanie to winno być realizowane przez Urząd Rady Ministrów bez oczekiwania na uchwalenie stosownej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-504.8" who="#WiesławWoda">Na zakończenie składam w imieniu Klubu Poselskiego Polskiego Stronnictwa Ludowego wniosek o nienadawanie tym projektom dalszego biegu legislacyjnego, bowiem być może nowy premier, nowy rząd i Sejm będą mieli odmienne od tych propozycji zdanie. Sejm X kadencji w ciągu pozostających jeszcze tygodni winien skoncentrować się na sprawach gospodarczych, by ratować gospodarkę i chronić społeczeństwo przed coraz powszechniejszym ubóstwem. Dlatego składam drugi formalny wniosek, by Prezydium Sejmu uzgodniło z rządem, które z pilnych projektów ustaw znajdujących się już w Sejmie zostaną umieszczone w porządku dziennym ostatnich posiedzeń Sejmu. Podzielam w całej rozciągłości pogląd wyrażony przez pana posła Geremka.</u>
          <u xml:id="u-504.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-505">
          <u xml:id="u-505.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-505.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Jana Rokitę z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna. Kolejnym mówcą będzie poseł Stanisław Suchodolski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-506">
          <u xml:id="u-506.0" who="#JanRokita">Panie Marszałku! Szanowni Państwo! O czterech elementach sprawy chcę jak najkrócej powiedzieć. Po pierwsze, ustrój polityczny Polski w tej chwili jest nieznany. Rozpoczęliśmy dopiero całkiem niedawno poważną debatę nad tym ustrojem.</u>
          <u xml:id="u-506.1" who="#JanRokita">Nowy parlament stanie przed palącą koniecznością określenia, kto i w jaki sposób sprawuje zwierzchnictwo nad całym aparatem wykonawczym Rzeczypospolitej, nad całą administracją państwową. Zaczął dopiero w tej chwili kształtować się sposób rozdziału kompetencji pomiędzy administrację działającą w imieniu władz centralnych państwa i administrację samorządu terytorialnego. A zatem nie mamy wciąż jeszcze ustrojowej zasadniczej odpowiedzi na takie oto pytanie, kto i w jaki sposób, a także w jakim zakresie będzie sprawował nadzór nad decyzjami samorządu terytorialnego.</u>
          <u xml:id="u-506.2" who="#JanRokita">Unia Demokratyczna chciałaby, ażeby w nieodległej przyszłości administracja samorządowa stała się administracją regionalną, aby samorząd gminny potraktować jako pierwszy krok do generalnej reformy samorządowej państwa i te nasze intencje są zbieżne, panie ministrze, z intencjami rządu. Na razie cały ten prowizoryczny aparat nadzorujący administrację został umieszczony w Urzędzie Rady Ministrów i podległych mu urzędach wojewódzkich.</u>
          <u xml:id="u-506.3" who="#JanRokita">Powstaje pytanie: jaki jest sens, ażeby ten prowizoryczny z natury rzeczy aparat z dnia na dzień podporządkowywać dziś innemu ministerstwu? Czy to coś miałoby rzeczywiście zmienić w funkcjonowaniu tego aparatu? To jest element pierwszy sprawy.</u>
          <u xml:id="u-506.4" who="#JanRokita">Element drugi, to ministerstwo spraw wewnętrznych, utworzone de facto dopiero rok temu na nowo jako instytucja cywilna, i w ciągu tego roku zdołało ono zreorganizować zaledwie aparat policyjny i aparat służb specjalnych. Gorzej bądź lepiej, ale te dwie formacje dziś w Polsce działają na nowych zasadach.</u>
          <u xml:id="u-506.5" who="#JanRokita">Nie można natomiast tego samego powiedzieć ani o straży granicznej, formacji ważnej przecież, zwłaszcza w kontekście coraz większego zagrożenia międzynarodowymi aferami finansowymi, ani o straży pożarnej, która dopiero całkiem niedawno od Wysokiej Izby otrzymała nową regulację określającą jej kompetencje, podległość i strukturę.</u>
          <u xml:id="u-506.6" who="#JanRokita">Co więcej, całe to ministerstwo tworzyliśmy rok temu ze świadomością, że jest to struktura tymczasowa, która będzie wymagać całkowitej reorganizacji w ciągu 2–3 lat, jeśli zdecydujemy się w ogóle na decentralizację tej części aparatu państwowego, która jest odpowiedzialna za porządek publiczny, czyli na decentralizację policji.</u>
          <u xml:id="u-506.7" who="#JanRokita">Wydaje się zatem z tego punktu widzenia nie całkiem rozsądna dzisiaj głęboka reforma, reorganizacja i wewnętrzne rozchwianie tego ledwie co skleconego aparatu, czuwającego nad bezpieczeństwem obywateli, skoro, po pierwsze, i tak w niedługim czasie będzie on wymagał nowej reformy związanej z reorganizacją ustroju administracyjnego państwa, a po drugie, czynienie tego w momencie, w którym obywatele utracili nie tak dawno poczucie własnego bezpieczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-506.8" who="#JanRokita">Jest element trzeci, mianowicie to jest ta dziwaczna struktura Urzędu Rady Ministrów. Rzeczywiście nie dostosowana ani do obsługi premiera, ani Rady Ministrów, instytucja, która łączy w sobie zadania merytorycznego sztabu premiera i Rady Ministrów z jednej strony, a z drugiej bardzo dziwnego ministerstwa od wszystkiego, by wymienić tylko politykę religijną, nadzór nad administracją i samorządem, nowo tworzone szkolnictwo kadr administracyjnych, dodane mu ostatnio reformy sił zbrojnych, a na dodatek jeszcze odpowiedzialność za wyposażanie urzędów centralnych w samochody, mieszkania itd. itd.</u>
          <u xml:id="u-506.9" who="#JanRokita">Mój klub podziela opinię wyrażoną przez pana ministra Żabińskiego, iż w obecnym stanie jest to instytucja całkowicie niefunkcjonalna. Powstaje jednak pytanie, czy istotnie dziś zmieniamy cokolwiek na lepsze, przenosząc cały ten dziwaczny i chaotyczny urząd w struktury dotychczasowego MSW. Czy istotnie można sądzić — zgodnie ze zdrowym rozsądkiem — że taka operacja usprawni cokolwiek w działalności tego aparatu.</u>
          <u xml:id="u-506.10" who="#JanRokita">I wreszcie element czwarty, ostatni, na który chciałbym wskazać, to Urząd Ochrony Państwa. Zrobiono wiele, aby oddzielić go od struktur policyjnych. Taka była przecież rok temu intencja przyjmowanego ustawodawstwa. Więcej, wydaje się, w obecnych warunkach, zwłaszcza finansowych, zrobić się nie da. Obie instytucje mają dzisiaj wspólne archiwa operacyjne, wspólną łączność, wspólną technikę wykorzystywaną dla celów operacyjnych, wspólny w obrębie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych — w tych dniach wreszcie porządkowany — system obiegu informacji tajnych, co było do tej pory w stanie kompletnego chaosu.</u>
          <u xml:id="u-506.11" who="#JanRokita">Co więcej natłok zagrażającej państwu przestępczości gospodarczej na wielką skalę sprawił, wbrew intencjom twórców ustawy o Urzędzie Ochrony Państwa, że nawet zakresy działania policji i urzędów w tej mierze zaczęły się poważnie na siebie nakładać.</u>
          <u xml:id="u-506.12" who="#JanRokita">Urząd przecież prowadzi najpoważniejsze sprawy w — tej materii. Jednocześnie, mimo wniosków kierowanych przez komisję sejmową, nie powstał przecież dotąd nawet zalążek systemu łączącego urząd z najwyższymi władzami państwa, prezydentem, rządem, a takie wyspecjalizowane instytucje istnieją wszędzie w świecie demokratycznym.</u>
          <u xml:id="u-506.13" who="#JanRokita">Trzeba zatem postawić proste pytanie, czy w obecnych warunkach można, czy się da, tak z dnia na dzień podporządkować służby specjalne urzędowi premiera, kompletnie przecież nie przygotowanemu do włączenia w swoje struktury tego urzędu. Czy każda poważniejsza wspólna akcja policji i służb specjalnych — a jest ich wiele w tej chwili — będzie musiała być uzgodniona w urzędzie premiera i ministra nadzorującego policję, czy korzystanie z kartoteki operacyjnej będzie też każdorazowo przedmiotem takich uzgodnień między ministrem administracji i premierem? Kto będzie tych uzgodnień dokonywał w imieniu premiera? Czy to zwiększy sprawność działania tych służb.</u>
          <u xml:id="u-506.14" who="#JanRokita">Wydaje się, że takie są cztery podstawowe elementy sytuacji, w której rząd zaproponował pilnie uchwalenie dwóch ustaw likwidujących MSW i Urząd Rady Ministrów i powołujących w to miejsce Ministerstwo Administracji Publicznej i Kancelarię Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-506.15" who="#JanRokita">W moim przekonaniu proponowana reforma sygnalizuje problem zasadniczy, a projekty ustaw powinny stać się punktem wyjścia poważnej dyskusji o przyszłej konstrukcji wciąż jeszcze całkowicie chaotycznych struktur organizacyjnych, struktur administracyjnych niepodległego państwa polskiego.</u>
          <u xml:id="u-506.16" who="#JanRokita">Ta debata jest potrzebna i sądzę, że głos rządu Jana Krzysztofa Bieleckiego w tej sprawie jest głosem ważnym. Jednak w obecnej sytuacji państwa, w moim przekonaniu, literalne przyjęcie tych ustaw nie rozwiązuje ani jednego z wymienionych przeze mnie 4 podstawowych w tej sprawie problemów. Reorganizacja, jak się wydaje, polegałaby w istocie na tym, że nie rozwiązane i zagmatwane sprawy jednego i drugiego ministerstwa poprzesuwano by nawzajem, tworząc co nieco więcej chaosu w państwie.</u>
          <u xml:id="u-506.17" who="#JanRokita">Mój klub, Klub Poselski Unia Demokratyczna nie chce wszakoż w żadnym razie przeszkadzać rządowi w inicjatywach mających na celu reorganizację państwa. Nie taka jest nasza intencja. Chcę zatem konkludując i podsumowując te swoje uwagi zdecydowanie krytyczne wobec tego projektu, bo to chyba nie ulega dla Wysokiej Izby wątpliwości, wyrazić opinię, że dla nas, dla Klubu Poselskiego Unia Demokratyczna, rozwiązaniem w tej materii najbardziej satysfakcjonującym byłoby poddanie tych podstawowych spraw związanych z reorganizacją państwa polskiego pod dyskusję publiczną, a co za tym idzie wycofanie obecnie przez rząd tych projektów. Wydaje się, że do sprawy będzie należało wrócić przy okazji określania nowej Konstytucji państwa i jego nowego ustroju.</u>
          <u xml:id="u-506.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-507">
          <u xml:id="u-507.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-507.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Stanisława Suchodolskiego z Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego, kolejnym mówcą będzie poseł Ryszard Zieliński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-508">
          <u xml:id="u-508.0" who="#StanisławSuchodolski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego wyraża pogląd, że w procesie wielkich reform polityczno-ustrojowych i gospodarczych układ administracji centralnej został zreformowany w niewielkim, prawdę powiedziawszy, w minimalnym stopniu. Wprawdzie w czasie kadencji Sejmu funkcjonowały dwa kolejne rządy, następowały zmiany kadrowe, ale przecież struktura organizacyjna Rady Ministrów, ustawy o urzędach ministrów gospodarczych pochodzą sprzed 1989 roku, a więc innego ustroju politycznego i innego modelu gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-508.1" who="#StanisławSuchodolski">Ogromne zmiany systemowe nie znalazły odbicia w funkcjonowaniu struktury administracji rządowej. Wprowadzane zmiany w strukturach rządowych mają charakter cząstkowy, wycinkowy, bez docelowej wizji i koncepcji. Dalej żyje realnym bytem Polska resortowa, a przecież zmiany organizacyjne i kompetencyjne powinny być radykalne i kompleksowe. Nad propozycjami takich zmian pracuje rządowy zespół do spraw reformy administracji państwowej. Dopiero efekty pracy tego zespołu mogą stanowić podstawę do rozważań nad modelem administracji centralnej. Zachodzi więc istotna potrzeba przyspieszania tych prac.</u>
          <u xml:id="u-508.2" who="#StanisławSuchodolski">Realnie patrząc, decyzje o kompleksowych rozwiązaniach, o modelu administracji centralnej podejmować będzie Sejm następnej kadencji. W tej sytuacji powstaje pytanie, czy dzisiaj, na kilka tygodni przed wyborami do Sejmu, Sejm winien uznać za szczególnie pilne zadanie uchwalenie proponowanych zmian i utworzenie Ministerstwa Administracji Publicznej oraz Kancelarii Rady Ministrów?</u>
          <u xml:id="u-508.3" who="#StanisławSuchodolski">Odpowiedź Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego, podobnie jak i poprzedników, brzmi — nie, nie jest to najważniejsze zadanie. Na rozpatrzenie czeka przecież cały szereg ustaw o ogromnym znaczeniu dla gospodarki, warunkujących przyjęty program, jak też ustaw wpływających na warunki życia społeczeństwa. Gdyby jednak Wysoka Izba nie podzieliła tego poglądu i podjęła prace nad tymi propozycjami, to proszę pozwolić, przy tej okazji, na przedstawienie kilku uwag.</u>
          <u xml:id="u-508.4" who="#StanisławSuchodolski">Nie negujemy samej idei koncepcji resortu, ale rozważenia wymaga nazwa nowego resortu i sposób jego utworzenia. Warto przypomnieć, że w latach 1918–1939 istniało Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, któremu podporządkowano wówczas władze administracji ogólnej, wojewodów, starostów, policję państwową, które sprawowało funkcję władzy budowlanej i sanitarnej, a ponadto nadzorowało samorząd terytorialny. W 1944 roku zadania byłego, przedwojennego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych podzielono między Ministerstwo Administracji Publicznej i Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego. W 1950 roku zlikwidowano Ministerstwo Administracji Publicznej, a jego dotychczasowe zadania przejęło Prezydium Ministrów, przemianowane w 1952 roku na Urząd Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-508.5" who="#StanisławSuchodolski">W latach 1954–55 powołano Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, które wyposażono w kompetencje zbliżone do kompetencji XIX-wiecznych ministerstw policji. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych przejęło od Urzędu Rady Ministrów szereg spraw będących w okresie do 1950 roku w gestii Ministerstwa Administracji Publicznej.</u>
          <u xml:id="u-508.6" who="#StanisławSuchodolski">Proponowane obecnie powołanie Ministerstwa Administracji Publicznej w miejsce znoszonego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych ma zapewne dość głębokie uzasadnienie emocjonalne, ale można przecież rozpatrywać rozwiązania alternatywne.</u>
          <u xml:id="u-508.7" who="#StanisławSuchodolski">Po drugie, nasuwa się wątpliwość co do zasadności przypisania ministrowi administracji publicznej kompetencji obejmujących wykonywanie zadań w dziedzinie stosunków państwa z Kościołem katolickim oraz z innymi kościołami i związkami wyznaniowymi. Warto przypomnieć, że w Polsce od wielu, wielu lat kompetencje w tych sprawach należą do prezesa Rady Ministrów. Szeroko rozumiane sprawy wyznaniowe mają charakter zdecydowanie ponadresortowy i wiążą się z kompetencjami resortów edukacji narodowej, kultury i sztuki, zdrowia i opieki społecznej i innych. Przemawiałoby to za pozostawieniem tych kompetencji w sferze działania szefa rządu.</u>
          <u xml:id="u-508.8" who="#StanisławSuchodolski">Po trzecie, zwrócić wypada uwagę na przepis art. 3, pkt 1, litera „b”, który przewiduje sprawowanie przez ministra administracji publicznej koordynacji funkcjonowania terenowych organów rządowej administracji ogólnej i specjalnej.</u>
          <u xml:id="u-508.9" who="#StanisławSuchodolski">Terenowe rządowe organy administracji specjalnej są to organy podporządkowane bezpośrednio ministrom, którzy za działalność tych organów ponoszą odpowiedzialność parlamentarną i konstytucyjną. Zgodnie z art. 10 ustawy o terenowych organach rządowej administracji ogólnej koordynatorem działalności tych organów jest wojewoda, w przypadku konfliktów rozstrzygnięcia należą do prezesa Rady Ministrów, a w świetle przedstawionej propozycji należałyby do ministra administracji publicznej. Przytoczone sposoby koordynacji poziomej są więc całkowicie wystarczające. Przewidywana koordynacja na szczeblu ministra administracji publicznej jest środkiem zbyt daleko idącym, gdyż w znacznym stopniu ubezwłasnowolnia ministrów, których agendy terenowe pozostają poza systemem administracji ogólnej.</u>
          <u xml:id="u-508.10" who="#StanisławSuchodolski">I uwaga ostatnia, czwarta. W trakcie ewentualnych prac komisji, jeżeli takie by komisja podjęła, rząd powinien przedstawić w miarę realne, symulacyjne rachunki określające przewidywane oszczędności w etatach, oszczędności w środkach, ewentualnie oszczędności w użytkowaniu obiektów.</u>
          <u xml:id="u-508.11" who="#StanisławSuchodolski">Wysoki Sejmie! Kończąc, pragnę oświadczyć w imieniu Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego, iż większość członków naszego klubu opowiada się za oddaleniem przedstawionych projektów.</u>
          <u xml:id="u-508.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-509">
          <u xml:id="u-509.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-509.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Ryszarda Zielińskiego z Klubu Poselskiego Unii Chrześcijańsko-Społecznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-510">
          <u xml:id="u-510.0" who="#RyszardZieliński">Panie Marszałku! Wysoki, acz nie bardzo już liczny, Sejmie! Jest to truizm, że polityka jest sposobem, metodą uzyskiwania zamierzonych celów. Zastanawiam się, jaki wobec tego cel przyświecał wniesieniu tej inicjatywy, bo nie mówię o zamierzonej reorganizacji, skoro istniała naprawdę minimalna szansa, ażeby przeprowadzić te ustawy przez Sejm.</u>
          <u xml:id="u-510.1" who="#RyszardZieliński">Poza merytorycznym uzasadnieniem, które na pewno istnieje, tylko że dotyczy perspektywy długofalowej, poza merytorycznym powodem musiał być też jakiś powód niezwykle pilny, że teraz, dzisiaj, w tej sytuacji, pod koniec kadencji i funkcjonowania rządu, wniesiono ten projekt. Można takich powodów doszukiwać się różnych, ale cały ten zanotowany przeze mnie akapit tego wystąpienia pomijam w związku z apelem pana prof. Geremka, bo byłby on i długi, i może niektórych nieco drażniący.</u>
          <u xml:id="u-510.2" who="#RyszardZieliński">A zatem do rzeczy. Proponuje nam się, tuż przed wyborami, ale to już każdy powtarza, proponuje nam się gigantyczną wręcz operację wbrew uzasadnieniu. Dziś taki projekt wygląda po prostu na projekt destabilizacji struktury, której stabilność warunkuje elementarne bezpieczeństwo obywateli.</u>
          <u xml:id="u-510.3" who="#RyszardZieliński">Nieodparcie jednak powraca pytanie, co jest kluczem do zrozumienia tej zdumiewającej w tej chwili propozycji, inicjatywy? Przyznam się, że zasłyszałem opinię, że jądrem tych motywów jest wymiana niejako URM na UOP, czyli, mówiąc poważnie, zmiana podległości Urzędu Ochrony Państwa, a zatem podległości policji politycznej, siłą rzeczy wraz z jej archiwami.</u>
          <u xml:id="u-510.4" who="#RyszardZieliński">Klub mój nie mówi tym projektom „nie” dla samej przyjemności protestowania. Mówi „nie” z żalu nad zaprzepaszczeniem pracy włożonej w sanację Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, w likwidację jego koszmarnej wizji, w odesłanie jej do panopticum historii, z żalu nad pracą włożoną w przeobrażenie milicji w policję państwową i z żalu nad marnowaniem pracy włożonej w ustawy tak pracowicie budujące cywilne Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, policję i pozostałe organy, ustawy tak „kilometrowo” konsultowane z przeróżnymi zainteresowanymi stronami.</u>
          <u xml:id="u-510.5" who="#RyszardZieliński">Ta cała struktura ledwo, ledwo poczynała żyć, ledwo poczynały wzrastać procenty zaufania społeczeństwa do nowych służb, a teraz mamy je już, i to koniecznie zaraz, reorganizować.</u>
          <u xml:id="u-510.6" who="#RyszardZieliński">Koszty takiego przedsięwzięcia, wbrew zapewnieniom, byłyby ogromne i te koszty materialne — przecież produkcja każdego druku resortowego to są dzisiaj miliardy złotych. Ale mniejsza o te koszty materialne. Koszty byłyby ogromne w ludziach, znowu targanych destabilizacją, koszty w ludziach w czułym bardzo na zawirowania aparacie. Musimy koniecznie teraz tym się zajmować przed oczywistym niedługo końcem funkcjonowania nie tylko Sejmu, ale wkrótce potem i rządu?</u>
          <u xml:id="u-510.7" who="#RyszardZieliński">Obawiam się, że następny rząd mógłby nam, byłemu już wówczas Sejmowi, nie być wdzięczny. Sprawa przeobrażenia Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w Ministerstwo Administracji Publicznej znajdowała się w początkowym katalogu spraw, które miały być objęte specjalnymi pełnomocnictwami dla rządu, nie zmieściła się w tych pełnomocnictwach, potem pełnomocnictwa, niestety, nie przeszły przez Sejm wskutek właściwie bardzo fatalnego zbiegu okoliczności.</u>
          <u xml:id="u-510.8" who="#RyszardZieliński">Myślę, że Sejm i tę sprawę reorganizacji tak zasadniczej pozostawi następnej Izbie, wierząc w zdolność naszych następców do postrzegania właściwej hierarchii spraw.</u>
          <u xml:id="u-510.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-511">
          <u xml:id="u-511.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-511.1" who="#TadeuszFiszbach">To były wystąpienia klubowe. Jeszcze mam 4 zgłoszenia do dyskusji, a wyznaczony przez nas czas w dniu dzisiejszym dobiega końca.</u>
          <u xml:id="u-511.2" who="#TadeuszFiszbach">Proponuję więc, aby na tym dyskusję w dniu dzisiejszym zakończyć, będziemy ją kontynuować na następnym posiedzeniu. W tej chwili wysłuchamy jeszcze oświadczenia i na tym zakończymy rozpatrywanie punktów porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-511.3" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu w celu złożenia oświadczenia posła Tadeusza Kijonkę, nie zrzeszonego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-512">
          <u xml:id="u-512.0" who="#TadeuszKijonka">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Degradacja i rozpad stanu polskiej kultury przybiera na sile z katastrofalnymi skutkami dla duchowej sfery naszego życia. Nie ma dziedziny twórczości, upowszechnienia sztuki, w której sytuacja byłaby krzepiąca. Narasta lęk o przyszłość zasłużonych instytucji, które są chlubą kultury narodowej. Towarzyszy temu postępująca pauperyzacja materialna środowisk twórczych oraz kręgów inteligencji predysponowanych do szerokiego uczestnictwa w kulturze, tworzenia wzorów życia i systemu wartości.</u>
          <u xml:id="u-512.1" who="#TadeuszKijonka">Państwo, przy całkowitej bierności rządu, czuje się zwolnione z pełnienia mecenatu bez względu na skalę nieodwracalnych strat. Rząd nie przedstawił dotąd celów i programu polityki kulturalnej państwa, nie przedstawił, bo jej nie posiada, a nie posiada, bo jej nie wypracował, choć jest do tego zobowiązany konstytucyjnie. Wszystko, co w tej sferze rząd ma do zaproponowania, to działania niekontrolowanych mechanizmów wolnorynkowych przy zasadach całkowitej liberalizacji w sferze praw, co prowadzi do żywiołowej komercjalizacji. Jeżeli w sferze gospodarki skutki takiej polityki owocują bezprzykładną skalą afer i nadużyć, w kulturze objawiają się lawinowymi aktami likwidacji. W krótkim czasie padło wiele księgarń, a przede wszystkim tysiące bibliotek publicznych, zagrożone są jednocześnie zasłużone wydawnictwa, niszczone przez bezwzględny system podatkowy, który nie chroni wartości niezbędnych dla narodowej kultury.</u>
          <u xml:id="u-512.2" who="#TadeuszKijonka">Ale stan alarmu dla zagrożonej kultury nie został ogłoszony, choć zaproponowane przez rząd bezwzględne cięcia w budżecie, które mają ograniczyć środki na te cele o 30%, muszą spowodować nieuchronną likwidację wielu instytucji artystycznych i placówek upowszechniania kultury. Ochoczych likwidatorów w kręgach władzy państwa coraz więcej, skoro wolny rynek stwarza ponoć równe szanse oraz takie same reguły gry.</u>
          <u xml:id="u-512.3" who="#TadeuszKijonka">Szczególnie zagrożona jest dziś polska kultura literacka, pozbawiona jakichkolwiek osłon i działań wspierających wartości podstawowe. Na naszych oczach zostało zniszczone w krótkim czasie szeroko rozbudowane czasopiśmiennictwo kulturalne przy okazji likwidacji RSW „Prasa”. Zostało to dokonane z całą premedytacją przy użyciu barbarzyńskich środków, skoro jednocześnie zaprzepaszczono tworzone latami bogate archiwa redakcyjne, które skazano na przemiał. Tak stało się w przypadku jedynego czasopisma poetyckiego „Poezja” oraz wielu innych tytułów.</u>
          <u xml:id="u-512.4" who="#TadeuszKijonka">Dawne organy prasy partyjnej są dziś sobie wyrywane przy użyciu bezprawnych środków oraz wsparciu jawnym bądź poufnym obozu władzy. Przeszłość ideologiczna tych tytułów w tym przypadku nikomu nie wadzi, liczą się wielkie pieniądze, nie ma natomiast chętnych do ratowania unicestwionych pism kulturalnych. Część tytułów na szczęście ocalała przygarnięta przez Ministerstwo Kultury i Sztuki i przejęta na utrzymanie resortu. Ale czy przyszłość tych jakże zasłużonych pism jest pewna, że nie znajdą się w zasięgu tej samej gilotyny likwidacyjnej? Ich byt jest bowiem teraz jednoroczny, przyszłość nadzwyczaj zagrożona, szczególnie w sytuacji proponowanych drastycznych cięć w budżecie kultury. Na pytanie, czy doczekają końca roku i co dalej, nie ma jasnej odpowiedzi. Na razie ratunkiem ma być nie wy danie ostatnich dwóch numerów w 1991 roku bądź okresowe zawieszenie pisma. Są to decyzje niebezpieczne, stanowiące wstęp do wydania ostatecznego wyroku.</u>
          <u xml:id="u-512.5" who="#TadeuszKijonka">Zabieram głos w tej sprawie i z całą mocą protestuję. Uważam także za swój obowiązek powiadomienie o tym pana premiera za pośrednictwem tej wysokiej trybuny. O jakie bowiem tytuły chodzi? Jakie czasopisma mogą zostać unicestwione? „Twórczość” — znakomity miesięcznik literacki wychodzący 47 lat, znaczący dla ciągłości polskiego życia literackiego. „Dialog” — miesięcznik dramaturgiczny ukazujący się 36 lat, pismo wybitne, ważne dla całej europejskiej kultury. „Odra” — wychodzący we Wrocławiu miesięcznik ważny dla polskiego życia umysłowego. „Literatura na świecie” — miesięcznik unikalny w prezentowaniu dokonań piśmiennictwa światowego. „Teatr” — czasopismo o szczególnych zasługach dla rozwoju polskiego życia teatralnego, tworzące obraz dokumentujący dokonania. „Ruch Muzyczny” — czasopismo kontynuujące tradycje pisma pod tym tytułem od ponad wieku, jedyne i niezastąpione dla wiedzy o życiu muzycznym w kraju i na świecie. Wszystkie te pisma od czasu przejęcia przez Ministerstwo Kultury i Sztuki znalazły się w zasięgu różnorakich zagrożeń wyłącznie z powodów finansowych. Ograniczono ich objętość, niektóre zmieniły częstotliwość wychodzenia. Teraz stanęły przed zagrożeniem czasowego zawieszenia, co grozić może ich likwidacją. Jeśli do tego dojdzie, polska kultura narodowa poniesie niepowetowane straty. Ten zwrot używany jest w nekrologach. Posłużyłem się nim jako ostrzeżeniem, licząc na niezbędne interwencje.</u>
          <u xml:id="u-512.6" who="#TadeuszKijonka">Panie marszałku, proszę o przekazanie tego oświadczenia w charakterze interpelacji na ręce pana premiera.</u>
          <u xml:id="u-512.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-513">
          <u xml:id="u-513.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-513.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę posła sekretarza Macieja Półtoraka o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-514">
          <u xml:id="u-514.0" who="#MaciejPółtorak">Wspólne posiedzenie Komisji: Stosunków Gospodarczych z Zagranicą i Gospodarki Morskiej, Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Ustawodawczej, w sprawie projektu ustawy Prawo bankowe odbędzie się w dniu 18 września, w środę, o godzinie 9, a nie, jak poinformowano wcześniej, o godzinie 11.</u>
          <u xml:id="u-514.1" who="#MaciejPółtorak">Wniosek posła Herberta Gabrysia w sprawie terminu posiedzenia Sejmu rozpatrzy Prezydium Sejmu, które decyzję w tej sprawie przekażę w formie komunikatu. Chodziło o przesunięcie terminu — w piątek i w sobotę, a nie jak planujemy czwartek i piątek.</u>
          <u xml:id="u-514.2" who="#MaciejPółtorak">Informuję, że po posiedzeniu Sejmu odbędzie się Konwent Seniorów.</u>
          <u xml:id="u-514.3" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie odbędzie się.)</u>
          <u xml:id="u-514.4" who="#MaciejPółtorak">Nie odbędzie się. To wycofuję informację.</u>
          <u xml:id="u-514.5" who="#MaciejPółtorak">Na tym kończymy 73 posiedzenie Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-514.6" who="#MaciejPółtorak">Protokół posiedzenia zostanie wyłożony do przejrzenia w Sekretariacie Posiedzeń Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-514.7" who="#MaciejPółtorak">Zamykam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-514.8" who="#komentarz">(Wicemarszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
          <u xml:id="u-514.9" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 16 min 05)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>