text_structure.xml 518 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 11 min. 05)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą Marszałek Sejmu Mikołaj Kozakiewicz oraz wicemarszałek Tadeusz Fiszbach)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#MikołajKozakiewicz">Otwieram posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#MikołajKozakiewicz">Na sekretarzy powołuję posłów Krzysztofa Grzebyka i Macieja Półtoraka.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#MikołajKozakiewicz">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Krzysztof Grzebyk.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę posłów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#MikołajKozakiewicz">Protokół 4 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty wobec niewniesienia przeciwko niemu zastrzeżeń.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#MikołajKozakiewicz">Porządek dzienny został obywatelom posłom doręczony.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#MikołajKozakiewicz">Obywatelski Klub Parlamentarny proponuje uzupełnienie porządku dziennego posiedzenia o nowy punkt 5. w brzmieniu: „5. Przyjęcie przez Sejm oświadczenia w 21 rocznicę interwencji wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowackiej Republice Socjalistycznej”.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#MikołajKozakiewicz">Dotychczasowy punkt 5. oznaczony zostałby jako punkt 6.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#MikołajKozakiewicz">Poddaję wniosek pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#MikołajKozakiewicz">Kto jest za wnioskiem — proszę podnieść rękę do góry i nacisnąć przycisk,.</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#MikołajKozakiewicz">Kto jest przeciw? Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-2.14" who="#MikołajKozakiewicz">Stwierdzam, że wniosek przeszedł.</u>
          <u xml:id="u-2.15" who="#MikołajKozakiewicz">Czy możemy przyjąć, że obecny porządek dzienny w całości został przez Izbę przyjęty?</u>
          <u xml:id="u-2.16" who="#MikołajKozakiewicz">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-2.17" who="#MikołajKozakiewicz">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził zaproponowany przez Prezydium Sejmu porządek posiedzenia.</u>
          <u xml:id="u-2.18" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Pierwsze czytanie projektu ustawy o zmianie ustawy budżetowej na rok 1989 oraz o zmianie niektórych ustaw (druk nr 9).</u>
          <u xml:id="u-2.19" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę o zabranie głosu Ministra Finansów Andrzeja Wróblewskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#AndrzejWróblewski">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! W lipcu Rząd skierował do nowego Sejmu projekt zmian ustawy budżetowej na rok 1989 wraz z projektem założeń programu gospodarczego na lata 1989–1992. Potrzeba przygotowania i przedłożenia tych dokumentów, zdaniem Rządu, wynikała z dwóch przesłanek: z przebiegu realnych procesów gospodarczych i podejmowanych zmian gospodarczych, wykraczających poza założenia przyjęte w planach na 1989 r. oraz z rysującej się po raz pierwszy szansy porozumienia się z międzynarodowymi organizacjami finansowymi i możliwości normalizacji stosunków finansowych.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#AndrzejWróblewski">Budżet uchwalony na 1989 rok był — tu chciałbym przypomnieć — niezwykle napięty. Szczególnym problemem był zakładany w tej ustawie poziom inflacji, którego realizacja mogła być możliwa tylko przy znaczącym zmniejszeniu presji rewindykacyjnych płacowo-cenowych w przedsiębiorstwach.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#AndrzejWróblewski">Niestety, ten warunek tuż po uchwaleniu ustawy budżetowej przestał być spełniany. Mieliśmy w okresie luty–marzec–kwiecień narastającą falę wymuszeń i strajków płacowych. Mimo — w początkowym okresie — licznych prób przeciwdziałania, opierania się temu — przypomnę tu strajki przedsiębiorstw komunikacyjnych w Płocku, Piotrkowie Trybunalskim, przedsiębiorstwa przemysłu bawełnianego im. Marchlewskiego w Łodzi — jednak ta fala narastała. Nie powstrzymała jej również, choć wszyscy na to liczyli, dyskutowana, a następnie uzgodniona przy okrągłym stole zasada i zapowiedź indeksacji płac w całej gospodarce. Rozwój sytuacji gospodarczej kraju stawiał Rząd w związku z tym przed kolejnymi trudnymi dylematami i problemami dotyczącymi całej polityki ekonomicznej, nie tylko budżetu.</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#AndrzejWróblewski">Zgodnie z przyjętą na początku polityką reform, ujętą później w planie konsolidacji, potwierdzoną uchwałami Sejmu, Rząd zapoczątkował zmiany, które miały przyspieszyć proces liberalizacji gospodarki, rozszerzyć obszary samodzielnego funkcjonowania reguł rynkowych, znosić różnego rodzaju formy administracyjnych ograniczeń w życiu gospodarczym. I z tej strony mieliśmy wyraźne naciski, żeby taką linię kontynuować. Przypomnę tu, że rolnicy i ich organizacje domagali się niezwykle zdecydowanie zmian w kierunku urynkowienia w kompleksie gospodarki żywnościowej.</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#AndrzejWróblewski">Trzeba przypomnieć problemy bilansu płatniczego. Pierwsze półrocze 1989 spowodowało, że musieliśmy realizować znacznie wyższy import zbóż i pasz niż w poprzednich latach ze względu na gorsze wyniki rolnictwa w 1988 roku. Tymczasem w wyniku importu realizowanego w 1988 roku, w związku z próbami ratowania sytuacji rynkowej, mieliśmy w roku 1989 większe płatności za import zrealizowany jeszcze w trakcie 1988 roku.</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#AndrzejWróblewski">To powodowało dodatkowe napięcia i ograniczało możliwości elastycznego reagowania przez Rząd za pośrednictwem importu.</u>
          <u xml:id="u-3.6" who="#AndrzejWróblewski">Jednak zdaniem Rządu nie można było i nie należało się wycofywać z realizowanych kierunków zmian zmierzających do liberalizacji gospodarki i wracać do administracyjnych form w sterowaniu, gdyż odsuwałoby to cały proces reform w czasie, a jednocześnie doświadczenia wskazywały, że na dłuższą metę formy administracyjne nie przynosiły pożądanych efektów. Również w dyskusjach przy okrągłym stole, dotyczących nowego ładu gospodarczego, podkreślano potrzebę przyspieszania procesu urynkowienia gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-3.7" who="#AndrzejWróblewski">Kolejnym problemem był obszar polityki cenowej. Rząd zgodnie z planem dokonał niewielkiej podwyżki cen urzędowych w I kwartale br. Jednak presja płacowa i związany z nią szybki wzrost cen umownych postawił przed Rządem wymóg zwiększenia dotacji w gospodarce, zwłaszcza w trzech dziedzinach objętych wtedy cenami urzędowymi, to jest żywności, przemysłu węglowego i komunikacji pasażerskiej. Rodzi się pytanie, czy możliwe było w II kwartale zwiększenie wzrostu cen żywności, węgla i taryf stosownie do dokonujących się zmian gospodarczych i ograniczenie wzrostu dotacji? Przypomnę jednak, że w trakcie obrad okrągłego stołu formułowano postulaty o wstrzymaniu przez Rząd podwyżek cen żywności. Tutaj można też się odwołać do stanowiska zawartego w oświadczeniu KKW „Solidarności” z 4 kwietnia, żeby ograniczyć decyzje cenowe Rządu na czas trwania okrągłego stołu i dyskutowania ostatecznych zmian. Czy z drugiej strony można było w kwietniu br. nie podejmować decyzji o podwyżce cen skupu w rolnictwie? Naszym zdaniem nie można było, wynikało to i z bieżącej sytuacji ekonomicznej w rolnictwie, i z olbrzymiej presji, ale także z pewnej zasady systemowej, która jakby została potwierdzona niedawno na tej sali przy ustawie indeksacyjnej, dotyczącej korekty cen skupu do poziomu parytetów w okresach kwartalnych. Trzeba również postawić inne pytanie, które stawialiśmy wtedy: czy można było już w II kwartale wprowadzić urynkowienie żywności? Naszym zdaniem nie można było, mimo że oczekiwania były bardzo duże. Przecież było zapowiedziane dalsze dyskutowanie i uzgadnianie ze związkami zawodowymi tych problemów, wiemy, jak ten proces trudno przebiegał i nie do końca udało się uzgodnić dopracowanie szczegółowych rozwiązań indeksacyjnych. A więc nie było możliwości uzyskania efektów tą drogą.</u>
          <u xml:id="u-3.8" who="#AndrzejWróblewski">Kolejną kwestią, która wywołuje dużo kontrowersji przy ocenie polityki gospodarczej, jest problem polityki kursu złotego. Czy można było w wolniejszym tempie dewaluować złotówkę w I półroczu bieżącego roku, jako że ta dewaluacja ma niewątpliwie wpływ na procesy inflacyjne? Nie wydaje się, żeby było to możliwe. Głównym celem było zapewnienie w miarę najlepszych warunków do rozwoju eksportu, a wiemy, że i dewaluacja, której dokonywano wraz z ulgami z tytułu eksportu, była kwestionowana przez eksporterów jako niewystarczająca. Oczywiście można było rozważyć bardziej administracyjne metody sterowania i eksportem, i rozdziałem dewiz, ale nie wydaje się, żeby na dłuższą metę — tak jak mówiłem wcześniej — takie rozwiązania administracyjne dały trwale efekty.</u>
          <u xml:id="u-3.9" who="#AndrzejWróblewski">Stojąc przed tymi zjawiskami i pytaniami Rząd zdecydował się jednak w II kwartale przyspieszyć wydatki budżetowe na dotacje. Upatruje się w tym źródła przyspieszenia inflacji. Warto jednak wskazać, że decyzja o szybszym wzroście cen urzędowych wyrobów dotowanych spowodowałaby przecież także przyspieszony wzrost dotacji, a przede wszystkim spowodowałaby wzrost cen.</u>
          <u xml:id="u-3.10" who="#AndrzejWróblewski">Na sytuację budżetu w I półroczu dodatkowo oddziaływały negatywne zmiany w strukturze dochodów i podział tych dochodów między budżety terenowe i budżet centralny. Wynikały one z rozwiązań wprowadzonych przez Sejm w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych i w ustawie o systemie rad narodowych i samorządzie terytorialnym, zmniejszały bowiem w sposób znaczny dochody budżetu centralnego na rzecz zwiększenia dochodów budżetów terenowych. Przy czym — o tym już kiedyś mówiłem tutaj — te przesunięcia miały bardzo różną strukturę w poszczególnych województwach.</u>
          <u xml:id="u-3.11" who="#AndrzejWróblewski">Negatywnym zjawiskiem były również przejściowe opóźnienia we wpłatach przedsiębiorstw. Wynikają one i z rozwiązań systemowych, a więc zmiany sposobu poboru podatku — w poprzednim roku właściwie mieliśmy wyraźne przedpłaty na podatek — jak i ze świadomych opóźnień przez przedsiębiorstwa, które ze względu na wysokość odsetek poszukują w ten sposób tańszych dróg finansowania własnych, bardziej doraźnych celów.</u>
          <u xml:id="u-3.12" who="#AndrzejWróblewski">Aby ograniczyć wpływ tych negatywnych zjawisk na budżet, Rząd w maju i czerwcu podjął szereg decyzji zmniejszających przede wszystkim wydatki budżetu. Wstrzymano i ograniczono przekazywanie środków na wyrównanie skutków wzrostu cen, w tym głównie dla budżetów terenowych. Wiązało się to z występującymi tam nadwyżkami. Wstrzymano dofinansowywanie wydatków na inwestycje. Dalsze ograniczenia, jak wiemy, wprowadzono w lipcu br.</u>
          <u xml:id="u-3.13" who="#AndrzejWróblewski">Działania te przyniosły określone efekty. Chciałbym tu przypomnieć, że o ile niedobór budżetu centralnego na koniec kwietnia wynosił około 2,5 biliona, a do końca czerwca wzrósł do 3,7 biliona, to na koniec lipca spadł do 3 bilionów złotych. Natomiast z drugiej strony trzeba spojrzeć na sytuację w systemie finansowym państwa. W budżetach rad narodowych występowała nadwyżka na koniec czerwca przekraczająca 300 mld zł, w przedsiębiorstwach — o czym już mówiłem — pozostawały środki wynikające z przesunięć terminów płatności podatków.</u>
          <u xml:id="u-3.14" who="#AndrzejWróblewski">Można więc stwierdzić, że fakt, iż Rząd wykorzystał dodatkowy kredyt Banku Narodowego, miał pokrycie w systemie finansowym państwa.</u>
          <u xml:id="u-3.15" who="#AndrzejWróblewski">Warto też zwrócić uwagę na rozpatrywany w następnym punkcie plan kredytowy. Otóż można wykazać, że na koniec maja przyrost środków jednostek budżetowych w systemie bankowym wynosił ponad bilion złotych, kiedy w planie zakładano praktycznie zerowy — 70 mld. A więc to też pokazuje, że w sektorze budżetowym występowały większe środki niż to wynika z samego rozliczenia budżetu centralnego. Jednocześnie o pieniądzach, które uruchomione zostały przez Bank, mówiono jako o nie mających pokrycia w systemie kredytowym.</u>
          <u xml:id="u-3.16" who="#AndrzejWróblewski">Wysoka Izbo! Dokonując w kwietniu i maju oceny realizacji budżetu oraz prognozy sytuacji finansowej państwa, Rząd stanął przed dylematem kształtu budżetu w II półroczu br. O ile wyprzedzający wzrost wydatków w II kwartale znajdował pokrycie w opóźnionych dochodach budżetu od przedsiębiorstw, o tyle problemem były przewidywane na II półrocze dodatkowe wydatki budżetu. Do nich należy zaliczyć przede wszystkim zwiększone — zgodnie z ustawą z 31 stycznia 1939 r. — wynagrodzenia w sferze budżetowej oraz wyższy poziom dotacji do żywności w związku z przyjęciem zasady, że przy urynkowieniu utrzymany zostanie poziom dotacji z czerwca br. W ustawie budżetowej, w której także przewidywano wprowadzanie w 1939 r. urynkowienia żywności, zakładano, że dotacje zostaną utrzymane na poziomie nie wyższym, a w miarę możliwości niższym, niż w styczniu br.</u>
          <u xml:id="u-3.17" who="#AndrzejWróblewski">Kolejna sprawa to wzrost — zgodnie z ustawą o wspólnocie węgla kamiennego — dotacji do przemysłu węglowego, pokrywającej różnicę między cenami transakcyjnymi węgla a cenami krajowymi.</u>
          <u xml:id="u-3.18" who="#AndrzejWróblewski">Musiały również wzrastać, w związku z dewaluacją złotówki, wydatki na wykup dewiz przeznaczonych na obsługę zadłużenia zagranicznego.</u>
          <u xml:id="u-3.19" who="#AndrzejWróblewski">Wszystko to wymagało zdaniem Rządu wystąpienia o niezbędne korekty w ustawie budżetowej. Rząd przyjął, iż taka korekta powinna być przedstawiona jednak nowemu Sejmowi, jako że dotyczy już jego kadencji. Dodatkową przesłanką była wspomniana przeze mnie sprawa możliwości porozumienia się z Międzynarodowym Funduszem Walutowym, Klubem Paryskim i Bankiem Światowym, co stwarzało szansę na przygotowanie i uzgodnienie programu dostosowawczego. Przy czym instytucje te oczekiwały, że proces uzgodnień będzie mógł być zrealizowany w drugiej połowie roku, a do końca roku powinien być zakończony.</u>
          <u xml:id="u-3.20" who="#AndrzejWróblewski">Trzeba przy tym zaznaczyć, że szansa ta, co wielokrotnie podkreślali nasi partnerzy, wynikała z wprowadzonych przez Rząd prorynkowych zmian w systemie gospodarki oraz dokonujących się przemian politycznych. Wskazywano przy tym na konieczność szybszego wprowadzenia reguł rynkowych do gospodarki, zwłaszcza zaostrzenia polityki stopy procentowej, liberalizacji polityki cenowej i walutowej. Podjęte zostały w związku z tym intensywne prace nad założeniami programu gospodarczego, który w przypadku zaakceptowania przez nowy Sejm mógłby stać się podstawą opracowania programu dostosowawczego. Przygotowanie projektu założeń umożliwiało uwzględnienie w konstrukcji projektowanej zmiany ustawy budżetowej nie tylko problemów roku bieżącego, ale także tematów wynikających z tego programu. Natomiast nadmiernym optymizmem ze strony Rządu było założenie, iż dokumenty te będą mogły być rozpatrywane przez Sejm już w lipcu.</u>
          <u xml:id="u-3.21" who="#AndrzejWróblewski">Obywatele Posłowie! Przedkładając projekt zmiany ustawy budżetowej na rok 1989 Rząd przyjął rozwiązania, które są kompromisem między polityką radykalnych reform ustroju gospodarczego a polityką gospodarczą kształtowaną pod wpływem doraźnej sytuacji społeczno-gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-3.22" who="#AndrzejWróblewski">Pierwszym założeniem jest przyspieszenie procesu dochodzenia do gospodarki rynkowej. Wymaga to tworzenia rynku kapitałowego ze wszystkimi konsekwencjami dla systemu cenowego, tworzenia rynku walutowego, polityki pieniężno-kredytowej. Przyjęto jednak, zgodnie z założeniami programu, że proces ten będzie możliwy w okresie co najmniej rocznym. Stąd założono stopniową liberalizację systemu cenowego, stopniowe dochodzenie do realnej stopy procentowej i stopniową liberalizację cen. Określiło to w rezultacie niezbędną skalę dotacji do artykułów objętych dotowaniem przez budżet.</u>
          <u xml:id="u-3.23" who="#AndrzejWróblewski">Szukając jednak możliwości hamowania bardzo silnej tendencji do wzrostu dotacji, przyjęto w projekcie zmiany ustawy budżetowej, że dla żywności zostaną utrzymane stawki — o czym wspomniałem — z czerwca br. Niestety, są to stawki w sumie średnio wyższe o blisko 70% w stosunku do tych, które obowiązywały w styczniu br. Ponieważ w wypadku węgla zostanie utrzymana relacja ceny krajowej do ceny transakcyjnej na poziomie około 40%, powinno to zatrzymać tendencję względnego jego tanienia. Przypomnę, że w poprzednich miesiącach relacja ta wynosiła 32% ceny transakcyjnej, a przy tym chciałbym zwrócić uwagę, że szereg surowców już w poprzednim roku miało ustalane pułapy wzrostu cen i ich poziomu w relacji do cen transakcyjnych. Cenę miedzi ustalono na ponad 60% ceny transakcyjnej wyrobów hutniczych — do 85%. I ten zakres się rozszerza, co, jak się wydaje, jest jedyną słuszną drogą z punktu widzenia przyszłej pożądanej struktury cen.</u>
          <u xml:id="u-3.24" who="#AndrzejWróblewski">Rozwiązania te jednak utrzymują w dalszym ciągu dotacje na wysokim poziomie. Np. w przypadku węgla ich zmniejszenie mogłoby nastąpić dopiero przy ustaleniu ceny węgla na poziomie przekraczającym 60% ceny transakcyjnej, co oznaczałoby podwyżkę cen węgla rzędu do 100%. Z tym związane są podwyżki cen pozostałych paliw i energii, co wywoła skutki w całej gospodarce.</u>
          <u xml:id="u-3.25" who="#AndrzejWróblewski">Przewidziano także ograniczenie dotacji do komunikacji pasażerskiej i gospodarki mieszkaniowej, przyjmując, że w drugim półroczu dotacje te niewiele wzrosną w stosunku do wydatków w pierwszym półroczu, a w konsekwencji trzeba się liczyć ze wzrostem taryf przewozowych oraz cen w gospodarce mieszkaniowej rzędu 80 i więcej procent.</u>
          <u xml:id="u-3.26" who="#AndrzejWróblewski">Podstawowym zagadnieniem jest to, czy można w tych warunkach dokonać bezwzględnego ograniczenia wydatków na dotacje do towarów i usług? Z punktu widzenia budżetu i przyszłego systemu ekonomicznego byłby to proces bardzo pożądany. Ale praktycznie, żeby efekt był długotrwały, wymagałby prawie całkowitej liberalizacji cen, zniesienia dotychczasowych ograniczeń administracyjnych, z wyjątkiem przepisów ustawy antymonopolowej.</u>
          <u xml:id="u-3.27" who="#AndrzejWróblewski">Mam nadzieję, że ta sprawa, jeżeli dojdzie do dyskusji w Sejmie i nad ustawą, i nad programem gospodarczym, będzie rozstrzygnięta, o ile możemy przyspieszyć proces liberalizacji cen, a wydaje on się niezbędny z punktu widzenia przyszłego kształtu naszej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-3.28" who="#AndrzejWróblewski">Sprawą szczególnie trudną w konstrukcji projektu zmiany jest finansowanie sfery budżetowej. Zgłaszane postulaty, w tym także poszczególnych zespołów okrągłego stołu, wskazują na potrzebę znacznego zwiększenia wydatków w tej sferze, i to w realnym wymiarze. Jeśli uwzględnić, że w tej sferze zatrudnionych jest ponad 2,5 mln pracowników, to przyjęte rozwiązania kształtowania płac wymagają znaczącego wzrostu wydatków.</u>
          <u xml:id="u-3.29" who="#AndrzejWróblewski">Wydatki na sferę budżetową stanowią 45% wydatków bieżących budżetu, a więc jest to pozycja istotna. Wszelkie ich zmiany mają wpływ na cały kształt budżetu. Trzeba przypomnieć, że budżet państwa finansuje bezpośrednio przede wszystkim oświatę i służbę zdrowia, przy czym znaczną część wydatków w tych działach finansują budżety terenowe, a więc budżet oddziałuje tutaj pośrednio na rozmiary środków uruchamianych w tych obszarach.</u>
          <u xml:id="u-3.30" who="#AndrzejWróblewski">W innej formie finansowane są nauka oraz kultura, które mają zapewnione autonomiczne źródła zasilania. Centralny Fundusz Nauki i Techniki zgodnie z ustawą wynosi około 645 mld zł, ale prawdopodobnie wpływy będą znacznie wyższe, natomiast Fundusz Rozwoju Kultury przejmuje 14,5% wpływów z podatku od płac, a więc też ma zapewniony stały wzrost dochodów, a tym samym możliwości realizowania wyższych wydatków.</u>
          <u xml:id="u-3.31" who="#AndrzejWróblewski">W ustawie budżetowej oraz w projektowanej zmianie tej ustawy wydatki na sferę budżetową zostały ujęte jakby w dwóch pozycjach: w poszczególnych działach i resortach oraz w pozycji tak zwanych nie rozdzielonych rezerw, a obejmujących rezerwę na sfinansowanie skutków wzrostu wynagrodzeń z tytułu wdrożenia ustawy z 31 stycznia oraz skutków sfinansowania wzrostu cen w jednostkach i zakładach budżetowych.</u>
          <u xml:id="u-3.32" who="#AndrzejWróblewski">Na te cele przewidziano w projekcie wzrost wydatków o prawie 1,9 bln zł przeznaczonych na sfinansowanie skutków wzrostu cen oraz 1,3 bln zł przeznaczonych na wzrost płac łącznie ze składką ZUS. Przy czym mamy świadomość, iż jest to przyrost nie satysfakcjonujący tej sfery. Wzrost płac został określony przy przyjęciu zasady, iż poziom płac w sferze budżetowej będzie stanowił 0,97 poziomu płac w sferze materialnej w poszczególnych kwartałach, to jest w kwartale III w stosunku do II, w kwartale IV w stosunku do III. Znalazło to wyraz w art. 5. przedkładanego projektu ustawy. A więc jest to niższy poziom niż wynika z dokładnego zapisu ustawy z 31 stycznia. Jednak uwzględnienie w pełni ustawy z 31 stycznia wymagałoby dodatkowo ponad jednego biliona złotych na tę sferę i pojawia się problem, skąd uzyskać środki na ten cel? Na ile mogą być one uzyskane z obniżenia dotacji, co wywoła szereg problemów, o których wcześniej mówiłem, a na ile mogą pochodzić z dodatkowych źródeł dochodów? Z nowych podatków albo podwyższenia już istniejących; przecież projekt już przewiduje dodatkowe obciążenie podmiotów gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-3.33" who="#AndrzejWróblewski">Jednocześnie z wprowadzeniem w życie podjętej przez Wysoki Sejm ustawy o indeksacji nastąpiło zapotrzebowanie na nie uwzględnione w przedkładanym projekcie środki z tytułu wypłat dodatków stuprocentowych z tytułu wzrostu cen artykułów żywnościowych. W sferze budżetowej skutki z tego tytułu szacowane są na około 200 mld zł. Jest to już zobowiązanie ustawowe dla Rządu i trzeba będzie je uwzględnić w projektowanej zmianie ustawy.</u>
          <u xml:id="u-3.34" who="#AndrzejWróblewski">Omawiając budżet należy zwrócić uwagę na jeszcze jedną istotną pozycję, to jest rozliczenie z bankami, a zwłaszcza wydatki na sfinansowanie preferencyjnych stóp kredytów popieranych. Dotyczy to głównie budownictwa mieszkaniowego, do którego dopłata, zgodnie z ustawą, wynosi około 700 mld zł. Dopłata do podwyższonego oprocentowania oszczędności z 1988 roku wynosi około 100 mld. Preferencyjne kredyty dla rolnictwa kosztować będą około 73 mld zł.</u>
          <u xml:id="u-3.35" who="#AndrzejWróblewski">Projekt zmiany ustawy budżetowej przewiduje uwzględnienie propozycji zawartych w założeniach programu gospodarczego, zatem w miarę zmiany podstawowej stopy procentowej będą się zmieniały także stawki kredytów preferencyjnych, a więc będą one rosły, co umożliwiłoby utrzymanie wydatków na dofinansowanie kredytów na poziomie zbliżonym do ustawy. Gdyby nie przyjęto tej zasady, a są w wielu wypadkach postulaty, żeby nie podwyższać stóp oprocentowania, to według szacunku na dzień dzisiejszy trzeba byłoby zwiększyć dodatkowo o około 300 mld zł wydatki na dofinansowanie kredytów preferencyjnych wypłacanych przez banki.</u>
          <u xml:id="u-3.36" who="#AndrzejWróblewski">Wysoki Sejmie! Dla przedkładanego projektu zmiany budżetu na rok bieżący ważne znaczenie ma także rozliczenie między budżetami terenowymi, a budżetem centralnym. Jak już wspomniałem, budżety terenowe uzyskały w I półroczu nadwyżkę przekraczającą 300 ml zł. Oczywiście, była ona różnie rozłożona między poszczególne województwa. Można przewidywać, iż nadwyżka ta może wzrosnąć w II półroczu ze względu na rozszerzanie się źródeł dochodów, tworzenie nowych przedsiębiorstw, przejmowanie w końcu zeszłego roku przedsiębiorstw pod nadzór wojewodów. Po drugie, dochód budżetu terenowego stanowi 85% wpływów z podatku od plac, przy wyższym wskaźniku inflacji te dochody będą znacznie wyższe od zakładanych.</u>
          <u xml:id="u-3.37" who="#AndrzejWróblewski">W tej sytuacji Rząd zaproponował w projekcie zmiany, aby zobowiązać rady narodowe do sfinansowania z tych ponadplanowych środków przede wszystkim wydatków przeznaczonych na wzrost wynagrodzeń w sferze budżetowej oraz pokrywających skutki wzrostu cen. Jest to niewątpliwie zmniejszenie możliwości finansowania przez rady narodowe innych celów, a zwłaszcza inwestycyjnych. W razie nieprzyjęcia takiego rozwiązania można szacować, że wydatki budżetu centralnego, a tym samym i budżetu państwa, powinny zwiększyć się o około 800 mld zł, co oznaczałoby pogłębienie deficytu budżetu centralnego. Jednocześnie należy się liczyć z tym, że proces ograniczania skali inwestowania w sferze budżetów terenowych zostałby wstrzymany, a nawet mogłoby nastąpić, przynajmniej w niektórych województwach, rozszerzenie inwestowania.</u>
          <u xml:id="u-3.38" who="#AndrzejWróblewski">Na tym tle chciałbym zwrócić uwagę również na wydatki na inwestycje finansowane z budżetu. Wydatki w ustawie budżetowej obejmowały dwie pozycje, to znaczy: inwestycje — w wysokości 1.609 mld zł oraz rezerwa w wydatkach nie rozdzielonych — w kwocie 225 mld zł. Rezerwa ujęta w wydatkach nie rozdzielonych jest przeznaczona na dofinansowanie inwestycji finansowanych z budżetu proporcjonalnie do postępu robót oraz na spłatę kredytów zaciągniętych pod zobowiązania budżetu z lat poprzednich. Przy czym należy tu podjąć kwestię inwestycji centralnych. Otóż z budżetu centralnego finansowane są inwestycje centralne na kwotę 142 mld, w tym 131 mld przeznaczonych jest na inwestycje cywilne, a 11 mld na tak zwane inwestycje planu „S”, obejmujące także inwestycje w przemyśle zbrojeniowym.</u>
          <u xml:id="u-3.39" who="#AndrzejWróblewski">Chciałbym tu powiedzieć, ponieważ ta sprawa wywołuje wiele kontrowersji, na co przeznaczone są te środki. Przede wszystkim około 23 mld zł na budowę elewatorów zbożowych, 21 mld na budowę zbiorników wodnych i oczyszczalni ścieków, 27 mld na wodociągi i ujęcia wody, 42 mld na metro w Warszawie, 3 mld na tłocznię gazu importowanego ze Związku Radzieckiego, przejście w Brześciu, 4 mld na linie energetyczne i stacje transformatorowe; ponadto są tu wydatki na budowę Centrum Onkologii, Bibliotekę Narodową i modernizację ośrodka izotopów w Świerku. Nie ma więc tutaj praktycznie inwestycji czysto produkcyjnych. Ponadto z rezerwy przeznaczone są około 44 mld zł na spłaty kredytów, głównie z tytułu zaniechanych inwestycji, w sprawie których decyzje podjęto w latach poprzednich. Wydaje mi się, że warto zwrócić uwagę na tę pozycję.</u>
          <u xml:id="u-3.40" who="#AndrzejWróblewski">Wysoka Izbo! W projekcie zmiany ustawy budżetowej przewidziano szereg rozwiązań zwiększających dyscyplinę wpływu podatków, w tym podwyższanie odsetek za nieterminowe realizowanie płatności, wprowadzenie do rozliczeń z budżetem tzw. polecenia pobrania, pewne ograniczenie ulg poprzez ustalenie minimalnego udziału podatku dochodowego i dywidendy w zysku.</u>
          <u xml:id="u-3.41" who="#AndrzejWróblewski">Rozwiązania te poprawią niewątpliwie płynność budżetu, ale nie zapewnią dostatecznych źródeł na pokrycie przewidywanych wydatków. Stąd uwzględniając dynamikę zysków podmiotów gospodarczych, a także potrzebę ograniczenia ich wydatków, zwłaszcza inwestycyjnych, proponuje się w projekcie wprowadzenie obligatoryjnej pożyczki na rzecz budżetu w formie obligacji. Mamy świadomość kontrowersyjności tego rozwiązania, ale wydaje się, że jest ono lepsze od dodatkowego podatku. Daje także pewną szansę na przygotowanie, może nie najlepsze, rynku papierów wartościowych.</u>
          <u xml:id="u-3.42" who="#AndrzejWróblewski">W projekcie zmiany nie została ujęta wielokrotnie postulowana, w tym także w postanowieniach okrągłego stołu, sprzedaż majątku państwowego. Wynika to przede wszystkim ze skomplikowanego stanu prawnego dysponowania majątkiem państwowym. Trzeba przypomnieć, iż majątek znajdujący się w przedsiębiorstwie państwowym może być zbywany przez to przedsiębiorstwo i stanowi wtedy jego dochód, natomiast skarb państwa może go zbywać tylko w przypadku likwidacji przedsiębiorstwa. W grudniu zeszłego roku, wnosząc projekt ustawy o gospodarce finansowej przedsiębiorstw, Rząd proponował wprowadzenie rozwiązań umożliwiających sprzedaż przedsiębiorstw niewydolnych finansowo, przy zachowaniu odpowiedniej procedury. Jednak proponowane wtedy rozwiązanie nie znalazło uznania Sejmu. Obecnie w ramach założeń programu gospodarczego Rząd przedstawił propozycje rozwiązań, które zawarte zostały w założeniach ustawy o skarbie państwa, funduszu majątku narodowego i o komercjalizacji przedsiębiorstw. Rozwiązania te przyniosłyby pewną zmianę w sytuacji przedsiębiorstw, w sposobie funkcjonowania, tworzenia rynku kapitałowego. Jednak wymaga to jeszcze dyskusji i podjęcia już konkretnych prac legislacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-3.43" who="#AndrzejWróblewski">Wysoka Izbo! Przedstawiając projekt zmiany ustawy budżetowej na rok 1989 mam świadomość skomplikowanej sytuacji. Z jednej strony nie działa jeszcze nowy Rząd, który powinien się zdeklarować co do swych opcji w stosunku do rozwiązań polityki gospodarczej do końca bieżącego roku i na lata następne. Z drugiej strony sytuacja bieżąca, a zwłaszcza problemy finansowania sfery budżetowej i dotacji na tle zachodzących zjawisk gospodarczych, jak i już podjętych przez Wysoką Izbę zobowiązań w ramach ustawy indeksacyjnej wymagają pilnego określenia warunków gospodarki budżetem państwa do końca roku.</u>
          <u xml:id="u-3.44" who="#AndrzejWróblewski">Zgodnie z ustawą indeksacyjną jeszcze w sierpniu powinniśmy uruchomić dodatkowe wypłaty z tytułu skutków wzrostu cen na żywność. Rozstrzygnięcia także wymaga sposób i skala uruchomienia środków na realizację ustawy z 31 stycznia br.</u>
          <u xml:id="u-3.45" who="#AndrzejWróblewski">Kolejną kwestią jest określenie skali dotowania żywności i komunikacji pasażerskiej. Wypływa to z konieczności pilnego podjęcia decyzji co do kształtu budżetu. Jeśli prace nad budżetem na rok bieżący miałyby być przedłużone w czasie, to niezbędne wydaje się upoważnienie do finansowania wydatków budżetowych w ramach kwot zawartych w przedkładanym projekcie.</u>
          <u xml:id="u-3.46" who="#AndrzejWróblewski">Chciałem zwrócić uwagę na jeden problem formalny. Zgodnie z przepisami prawa budżetowego, po pierwsze można wydatkować pieniądze z budżetu w ramach realnych środków pieniężnych, a po drugie nie mogą one przekroczyć limitów określonych w ustawie budżetowej. Stąd jest przede wszystkim problem, żeby w sferze budżetowej i dotacyjnej można było realizować wydatki w ramach dochodów, jakie są, ale uwzględniając już limity określone przynajmniej na takim poziomie, jaki jest zawarty w projekcie ustawy budżetowej, chyba że będą dyskusje na temat zwiększenia jeszcze wydatków, głównie na sferę budżetową.</u>
          <u xml:id="u-3.47" who="#AndrzejWróblewski">Wysoki Sejmie! Projekt zmiany budżetu prezentowany jest w tradycyjnym układzie, zgodnie z prawem budżetowym, może nie zawsze czytelnym. Stąd też w imieniu zarówno swoim, jak i innych ministerstw chciałbym zadeklarować gotowość do przedstawienia w dalszych pracach wszystkich niezbędnych informacji, jakie będą przydatne do pracy Sejmu i komisji. Mam także nadzieję, że te działania pozwolą wypracować nową, bardziej czytelną konstrukcję przedstawiania budżetu, który powinien być już ujęty w pracach nad nowelizacją prawa budżetowego.</u>
          <u xml:id="u-3.48" who="#AndrzejWróblewski">Na zakończenie chciałbym jeszcze Wysoki Sejm prosić o podjęcie w trybie pilnym prac nad przedkładanym projektem, a jeżeli to nie byłoby możliwe, o podjęcie decyzji w sprawie upoważnienia Rządu do finansowania wydatków w ramach limitów, które wynikają z przedkładanego projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-3.49" who="#AndrzejWróblewski">Wysoki Sejmie! Pragnąłbym się jeszcze odnieść do uchwały podjętej przez Senat i skierowanej do Sejmu. Po pierwsze, pragnę zwrócić uwagę, iż propozycja oddalenia projektu do ponownego opracowania nie rozwiązuje realnych i pilnych problemów w gospodarce. Starałem się uzasadnić już wcześniej, że przy konstrukcji budżetu niezbędne jest rozstrzygnięcie szeregu kwestii z obszaru polityki gospodarczej, które wymagać będą i wymagają już dzisiaj akceptacji Sejmu. Będą do nich niewątpliwie należały następujące problemy: czy dążyć do szybszego zmniejszenia funkcji redystrybucyjnych budżetu, co wymaga drastycznego ograniczenia skali dotacji, ale i liberalizacji cen, czyli zniesienia ograniczeń administracyjnych w stanowieniu cen; czy możliwe jest jeszcze w bieżącym roku wprowadzenie jednolitego rynku walutowego w kraju i przejście na ustalanie kursu poprzez rynek walutowy, rodzaj giełdy, na której sprzedają i kupują dewizy podmioty gospodarcze, w tym także budżet, czy — tak jak proponuje się to w założeniach programu gospodarczego — przesunięcie tej operacji na rok 1990? Czy możliwe jest wprowadzenie jeszcze w bieżącym roku, do czego nas zachęcają bardzo eksperci zagraniczni, stopy procentowej zbliżonej do realnej stopy inflacji, co oznacza szybki wzrost stopy procentowej? Jaki jest pożądany wariant wprowadzenia rynku kapitałowego, bez którego nie wydaje się, żeby liberalizacja mechanizmów rynkowych mogła naprawdę przynieść pożądane skutki? Wymaga to także rozstrzygnięcia ostatecznego modelu przedsiębiorstwa państwowego, z punktu widzenia potrzeby tworzenia rynku kapitałowego. Czy i w jakiej skali należy zwiększyć wydatki budżetu centralnego na sferę budżetową, i czy powinno to nastąpić kosztem zwiększenia deficytu, jeżeli nie zdecydujemy się na radykalne wycofanie dotacji do artykułów konsumpcyjnych i zaopatrzeniowych?</u>
          <u xml:id="u-3.50" who="#AndrzejWróblewski">Te elementy są niezbędne do szybkiego wprowadzenia rynkowych reguł do działalności gospodarczej przedsiębiorstw i umożliwiają realizację aktywnej polityki pieniężno-kredytowej, a z drugiej strony stanowić będą w pierwszym okresie dodatkowy impuls inflacyjny.</u>
          <u xml:id="u-3.51" who="#AndrzejWróblewski">Jednocześnie doświadczenie wskazuje, że rozkładanie w czasie tych procesów nie daje możliwości ograniczenia inflacji na trwałe, w sposób odczuwalny społecznie. Pozwala tylko przechodzić z inflacji otwartej, którą wszyscy widzą, na inflację utajoną, która przejawia się tylko w występowaniu znacznych nadwyżek środków pieniężnych w gospodarstwach i podmiotach gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-3.52" who="#AndrzejWróblewski">Chciałbym również zwrócić uwagę, że jest to problem, przed którym stanie każdy Rząd i będzie musiał przyjść z nim do Sejmu, albowiem decyzje będą należały do Wysokiej Izby. Nie mogę również przyjąć zarzutu Senatu o nieskuteczności polityki gospodarczej Rządu i doprowadzeniu gospodarki do katastrofy. Ustępujący Rząd podjął działalność w warunkach pogarszających się tendencji gospodarczych. Było to przecież przedmiotem dyskusji i badań, także ocen Sejmu poprzedniej kadencji. Wszyscy byli wówczas zgodni, iż szansą gospodarki może być tylko bardzo zasadnicza przebudowa ustroju gospodarczego. Rząd takie działania podjął, występując do Sejmu z szeregiem inicjatyw, których celowość nie jest przez nikogo kwestionowana.</u>
          <u xml:id="u-3.53" who="#AndrzejWróblewski">Nie jest możliwe jednak dokonanie gruntownej przebudowy w przeciągu kilku miesięcy. Nie wydaje się też możliwe, aby taki proces przebudowy nie zawierał elementów niespójnych, wynikających z niedopasowania nowo wprowadzonych zmian do tego, co istnieje w realnym jeszcze systemie. Są to bowiem procesy wymagające czasu. Sam obejmując funkcję ministra finansów oceniałem minimalny czas potrzebny na przebudowę tylko systemu podatkowego na 4 lata, choć praktyka w innych krajach wskazuje, że wymaga to nieraz dłuższych okresów. Dotyczy to również zmian w strukturze gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-3.54" who="#AndrzejWróblewski">Nie można również pominąć czynnika, jakim była zmiana władz ustawodawczych, która w sposób naturalny przesunęła możliwość podjęcia szeregu prac legislacyjnych nad rozwiązaniami ustrojowymi w gospodarce. Dlatego też nie w maju czy w czerwcu, ale dopiero dzisiaj ma miejsce pierwsza prezentacja założeń programu gospodarczego. I jak wiemy, choćby ze względu na bieżącą sytuację polityczną, dyskusja może mieć jedynie wstępny charakter.</u>
          <u xml:id="u-3.55" who="#AndrzejWróblewski">Ze względu na to, co powiedziałem wcześniej, nie mogę też zgodzić się z twierdzeniem, że nastąpiło złamanie ustawy budżetowej. Rząd nie podejmował bowiem decyzji o uruchamianiu nowych zadań finansowanych z budżetu, nie zwiększał środków ponad limity ustawowe, a wykazywałem, że w systemie finansowym były odłożone środki związane z finansowaniem zadań normalnych przez budżety. Natomiast z samej swej istoty prawa budżetowego deficyt budżetowy ustalany jest na koniec roku i taki jest przyjęty system rozliczania.</u>
          <u xml:id="u-3.56" who="#AndrzejWróblewski">Oczywiście, działalność Rządu nie była wolna od potknięć i błędów, jednak nie naruszała ona — zdaniem moim przynajmniej i Rządu — linii akceptowanej przez Sejm IX kadencji, który przyjmował i plan konsolidacji, i ustawy decydujące o kształcie systemu funkcjonowania gospodarki w bieżącym roku. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję obywatelowi Ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#MikołajKozakiewicz">Obywatele Posłowie! Prezydium Sejmu — po porozumieniu z Konwentem Seniorów — proponuje, aby dyskusja toczyła się łącznie nad punktami 1 i 2 porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#MikołajKozakiewicz">Jeśli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że propozycja jest przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#MikołajKozakiewicz">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-4.4" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Pierwsze czytanie projektu uchwały w sprawie zmian w uchwale Sejmu w sprawie planu kredytowego oraz założeń polityki pieniężno-kredytowej na 1989 r. (druk nr 14).</u>
          <u xml:id="u-4.5" who="#MikołajKozakiewicz">Głos zabierze Prezes Narodowego Banku Polskiego Zdzisław Pakuła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#ZdzisławPakuła">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Narodowy Bank Polski w bieżącym roku stanął przed szczególnie trudną i złożoną sytuacją. Uchwalony przez Sejm IX kadencji plan kredytowy na 1989 r. wykazuje brak zbilansowania na kwotę 984 mld zł. Zwracałem na to uwagę, prezentując projekt tego dokumentu Sejmowi minionej kadencji. Wskazałem wówczas, że źródłem niezrównoważenia planu jest planowany deficyt budżetu centralnego na kwotę 993 mld zł. Podkreślałem, że niezbilansowanie to stanowi niebezpieczeństwo dla kondycji pieniądza i całej gospodarki oraz apelowałem o poszukiwanie innych źródeł uzupełniania dochodów budżetu oraz ograniczenie jego wydatków aż do osiągnięcia równowagi.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#ZdzisławPakuła">W warunkach niezrównoważenia planów finansowych państwa najważniejszym zadaniem Narodowego Banku Polskiego pozostawało prowadzenie takiej polityki emisyjnej, aby zachowane zostały właściwe proporcje między wzrostem podaży pieniądza kredytowego dla gospodarki a wzrostem dochodu narodowego podzielonego w cenach bieżących jako czynnika hamującego procesy inflacyjne.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#ZdzisławPakuła">Chciałbym poinformować Wysoką Izbę, że mimo iż warunki realizacji planu kredytowego odbiegają od pierwotnych założeń i zmieniają się w szybkim tempie, to system bankowy wywiązuje się w pełni z tego zadania.</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#ZdzisławPakuła">Wzrost kredytów bankowych dla jednostek gospodarczych i ludności w pierwszym półroczu bieżącego roku wyniósł 38,1%, tj. znacznie mniej niż faktyczna skala inflacji w tym okresie. Utrzymanie takiego tempa wzrostu kredytu było możliwe dzięki wykorzystaniu podstawowych narzędzi banku centralnego, tj. wysokości kredytu refinansowego, podstawowej stopy oprocentowania oraz stopy rezerw obowiązkowych.</u>
          <u xml:id="u-5.4" who="#ZdzisławPakuła">Wykorzystywano również okresowo regulowane w miarę zachodzących procesów pieniężnych pułapy kredytowe. Oceniamy, że była to polityka generalnie słuszna, chociaż w ciągu minionego półrocza spotykaliśmy się niejednokrotnie z zarzutami, że system bankowy przez ograniczenie podaży kredytów hamuje rozwój przedsiębiorstw. Na dowód tego przytaczane były przykłady przejściowej niewypłacalności przedsiębiorstw, a także zatorów płatniczych.</u>
          <u xml:id="u-5.5" who="#ZdzisławPakuła">Wymaga podkreślenia, że sytuacja finansowa przedsiębiorstw jest bardzo zróżnicowana. Część przedsiębiorstw osiąga wysokie, ponadplanowe zyski i dysponuje znacznymi środkami własnymi, które tworzą popyt zarówno inwestycyjny, jak i zaopatrzeniowy, a także dają możliwość nie kontrolowanego wzrostu wynagrodzeń. Wysoka płynność finansowa tych przedsiębiorstw pozwala im na zasilanie innych jednostek, często słabych ekonomicznie, które dzięki temu kontynuują swoją nieefektywną działalność.</u>
          <u xml:id="u-5.6" who="#ZdzisławPakuła">Osiągane wysokie zyski tylko w niewielkim, niestety, stopniu zasiliły wpływy budżetu. Należy jednak przyznać, że bezwzględne wielkości przyrostu kredytów w bieżącym roku są wyższe, niż to zakładał plan kredytowy. W zakresie podmiotów gospodarczych dotyczy to przede wszystkim sfery rolnictwa i gospodarki żywnościowej oraz budownictwa mieszkaniowego.</u>
          <u xml:id="u-5.7" who="#ZdzisławPakuła">Zgodnie z preferencjami ustalonymi przez Rząd, rolnictwu i gospodarce żywnościowej stworzone zostały specjalnie korzystne warunki kredytowania. Wyrażały się one w niższym oprocentowaniu kredytów udzielanych na cele produkcji rolnej, dla przemysłu spożywczego i dla handlu wiejskiego oraz w szerszym dostępie do kredytów bankowych. Tempo wzrostu kredytu refinansowego, udzielanego przez Narodowy Bank Polski Bankowi Gospodarki Żywnościowej, jest znacznie wyższe niż tempo wzrostu tego kredytu udzielanego pozostałym bankom.</u>
          <u xml:id="u-5.8" who="#ZdzisławPakuła">W I półroczu br. kredyt refinansowy dla Banku Gospodarki Żywnościowej wzrósł o przeszło 120% w stosunku do stanu na początek roku, podczas gdy wzrost dla całego systemu bankowego wyniósł około 38%. Przyrost kredytu refinansowego dla BGŻ stanowił ponad 75% ogólnego przyrostu tego kredytu. Miało to na celu stworzenie warunków pozwalających na szybszy niż w skali całej gospodarki wzrost kredytów dla rolnictwa i gospodarki żywnościowej.</u>
          <u xml:id="u-5.9" who="#ZdzisławPakuła">W połowie lipca br. kredyt refinansowy dla Banku Gospodarki Żywnościowej został dodatkowo zwiększony o 600 mld zł. Dla zapewnienia płynnej realizacji skupu płodów rolnych kredyt na ten cel udzielany wszystkim jednostkom prowadzącym skup nie jest ograniczony.</u>
          <u xml:id="u-5.10" who="#ZdzisławPakuła">Drugą dziedziną gospodarki, w której stosowane są szerokie preferencje kredytowe, jest budownictwo mieszkaniowe. Założony w planie kredytowym przyrost kredytów wynosi 966 mld zł, tj. o 48,7% więcej niż wynosił ich stan na początku roku. Ponieważ ceny w budownictwie wzrosły znacznie szybciej niż zakładano, planowana wielkość kredytów okazała się niewystarczająca. W związku z tym podjąłem w końcu lipca br. decyzję — na mocy upoważnienia zawartego w § 3 uchwały Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z dnia 15 lutego br. w sprawie planu kredytowego — o zwiększeniu o około 470 mld zł kredytu refinansowego udzielanego bankom na budownictwo mieszkaniowe.</u>
          <u xml:id="u-5.11" who="#ZdzisławPakuła">W wyniku tej decyzji założony przyrost kredytów wyniesie około biliona 435 mld zł, co oznacza wzrost o około 72%, a więc o około 24 punkty więcej niż zakładano w planie kredytowym.</u>
          <u xml:id="u-5.12" who="#ZdzisławPakuła">Obywatele Posłowie! Odmiennie natomiast przebiegało finansowanie budżetu centralnego. Jego sytuacja w ciągu bieżącego roku ulegała systematycznemu pogorszeniu. O ile na koniec marca niedobór budżetu centralnego mieścił się w dopuszczalnej granicy jego przekroczenia, określonej ustawą budżetową na 1989 rok, to jest planowanego niedoboru budżetu centralnego w wysokości 998 miliardów złotych, to na koniec kwietnia bieżącego roku przekroczył omawianą granicę o 995 miliardów złotych.</u>
          <u xml:id="u-5.13" who="#ZdzisławPakuła">Pragnę podkreślić, że o niekorzystnej sytuacji finansowej budżetu państwa informowałem w maju br. Marszałka Sejmu, sejmową Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów, Prezesa Rady Ministrów, Prezesa Najwyższej Izby Kontroli, a także podejmowałem bezpośrednio interwencje u Ministra Finansów.</u>
          <u xml:id="u-5.14" who="#ZdzisławPakuła">W wystąpieniach swoich wskazywałem nie tylko na fakt pogłębiającego się deficytu budżetu centralnego, ale także na podstawowe przyczyny jego powstawania, w tym zwłaszcza nieosiąganie planowanych dochodów tego budżetu. Podjęte przez Ministra Finansów działania mające na celu poprawę istniejącego stanu, o których skuteczności byłem zapewniany, okazały się jednak niewystarczające. W tej sytuacji zmuszony zostałem do podjęcia drastycznej decyzji o zaprzestaniu z dniem 30 czerwca br. kredytowania bieżących wydatków budżetu centralnego, co w praktyce oznacza, że wydatki te są realizowane przez banki tylko do wysokości wpływów na rzecz budżetu centralnego.</u>
          <u xml:id="u-5.15" who="#ZdzisławPakuła">Wysoka Izbo! Podkreślenia wymaga fakt, że podjęte działania pozwoliły na ograniczenie wysokości niedoboru budżetu centralnego, który wynosił na koniec czerwca br. 3710 miliardów złotych. W ciągu lipca został on bowiem zmniejszony o prawie 700 miliardów i owo zmniejszanie trwa nadal. Pragnę jednocześnie oświadczyć, że dalsze ograniczenie kredytowania deficytu budżetowego przez Narodowy Bank Polski technicznie jest możliwe. Działanie takie jednak oznaczałoby, że zostaną bardzo ograniczone płatności na rzecz sfery budżetowej, a także wypłaty dotacji, co wywołałoby perturbacje w funkcjonowaniu tej sfery gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-5.16" who="#ZdzisławPakuła">Obywatele Posłowie! Przechodząc do scharakteryzowania projektu zmian planu kredytowego na 1989 r., pragnę podkreślić następujące jego elementy:</u>
          <u xml:id="u-5.17" who="#ZdzisławPakuła">Po pierwsze — propozycja zmian opracowana została przy pełnym respektowaniu podstawowej zasady emisji pieniądza bankowego, to jest przyjęcia założenia, że tempo wzrostu kredytów bankowych powinno być niższe od tempa wzrostu dochodu narodowego podzielonego w cenach bieżących.</u>
          <u xml:id="u-5.18" who="#ZdzisławPakuła">Po drugie — przewidywany wzrost kredytów dla podmiotów gospodarczych i gospodarstw domowych o 74,7% mieści się w uprawnieniach Prezesa Narodowego Banku Polskiego, wynikających z uchwały Sejmu w sprawie planu kredytowego oraz założeń do polityki pieniężno-kredytowej na 1989 r. Zgodnie z tą, uchwałą Prezes NBP może dokonywać zwiększenia lub ograniczenia rozmiarów kredytów w stosunku do określonych w plamę kredytowym w zależności od kształtowania się sytuacji finansowej państwa i sytuacji w gospodarce.</u>
          <u xml:id="u-5.19" who="#ZdzisławPakuła">Po trzecie — zwiększona wysokość deficytu budżetu centralnego proponowana w projekcie zmiany ustawy budżetowej oznacza analogiczne zwiększenie skali niezbilansowania planu kredytowego, a w konsekwencji dodatkową emisję pieniądza. W przypadku przyjęcia korekty dotyczącej ustawy budżetowej w części odnoszącej Się wyłącznie do wydatków, następowałoby zwiększenie zapotrzebowania na kredyt bankowy, na którego udzielenie Narodowy Bank Polski nie ma absolutnie żadnego pokrycia.</u>
          <u xml:id="u-5.20" who="#ZdzisławPakuła">Wysoka Izbo! Stosownie do ustaleń zawartych w założeniach polityki pieniężno-kredytowej w 1989 r., banki powinny kontynuować działania zmierzające do urealnienia stopy procentowej. W ciągu bowiem minionych lat stopa procentowa była ujemna. W 1988 r. przy inflacji wynoszącej ponad 60% podstawowa stopa procentowa wynosiła 18%, a maksymalne oprocentowanie kredytów oraz wkładów terminowych wynosiło 30%. Podwyższenie odsetek od wkładów oszczędnościowych obciążyło budżet.</u>
          <u xml:id="u-5.21" who="#ZdzisławPakuła">Z początkiem bieżącego roku oprocentowanie kredytu refinansowego udzielanego bankom przez Narodowy Bank Polski zostało podwyższone do 44%, z wyjątkiem kredytów na cele preferowane, o których mówiłem. Maksymalne oprocentowanie kredytów i wkładów terminowych zostało podwyższone do 66%. Ponieważ inflacja jest znacznie wyższa, niż to przewidywano, konieczne stało się podwyższenie stopy procentowej. Od 1 sierpnia br. oprocentowanie kredytu refinansowego wynosi 56%. Odstąpiłem jednocześnie od wykorzystywania swoich uprawnień do ustalania górnej granicy oprocentowania kredytów i wolnej granicy oprocentowania wkładów. Banki uzyskały możliwość ustalania oprocentowania środków na rachunkach bankowych i kredytów, z wyłączeniem kredytów na cele preferowane.</u>
          <u xml:id="u-5.22" who="#ZdzisławPakuła">Pomimo wzrostu stopy procentowej jest ona nadal ujemna. Ponieważ należy się liczyć z dalszym wzrostem inflacji, konieczne będzie stopniowe, równoległe podnoszenie poziomu stopy procentowej. Pragnę przy tym powiedzieć, że Międzynarodowy Fundusz Walutowy i Bank Światowy uważają, że konieczne jest jak najszybsze doprowadzenie do realnej, dodatniej stopy procentowej.</u>
          <u xml:id="u-5.23" who="#ZdzisławPakuła">Wyjaśnienia wymaga fakt, dlaczego już obecnie stopa procentowa nie została podwyższona do poziomu zapewniającego jej dodatnią wartość. Wydatne podniesienie oprocentowania wkładów terminowych wymagałoby również znacznego podwyższenia oprocentowania kredytów, to zaś przy niezrównoważonym i zmonopolizowanym rynku mogłoby potęgować tendencje inflacyjne poprzez przenoszenie kosztów kredytów na ceny. Należy jeszcze dodać, że większość kredytów refinansowych udzielanych jest bankom według stopy preferencyjnej wynoszącej 22%. Są to kredyty na budownictwo mieszkaniowe oraz dla rolnictwa, gospodarki żywnościowej i handlu wiejskiego. Należy obecnie rozstrzygnąć, czy pozostawić oprocentowanie tych kredytów na nie zmienionym poziomie, czy też je podwyższyć, aby stosownie do zaleceń zawartych w założeniach polityki pieniężno-kredytowej stanowiło ono 50 lub 75% stopy podstawowej kredytu refinansowego. Wymagałoby to zwiększenia dopłat z budżetu, a ponadto spowodowałoby podwyższenie odsetek pobieranych przez banki kredytowe.</u>
          <u xml:id="u-5.24" who="#ZdzisławPakuła">Szeroki zakres preferencji powoduje, że obecnie przeciętna stopa oprocentowania kredytu refinansowego jest o około połowę niższa od stopy podstawowej. Ma to ujemny wpływ na wielkość wpłat zysku Narodowego Banku Polskiego do budżetu państwa. Ponieważ nie dokonuje się rewaloryzacji kredytów wobec obowiązującej zasady nominalizmu, niska stopa procentowa pobierana od kredytów na cele preferowane nie rekompensuje bankom utraty realnych wartości pożyczonych pieniędzy.</u>
          <u xml:id="u-5.25" who="#ZdzisławPakuła">Wymogi racjonalnej polityki pieniężnej przemawiają za zdecydowanym ograniczeniem stosowanych preferencji. Stworzyłoby to warunki ułatwiające doprowadzenie do urealnienia oprocentowania wkładów oraz poprawiło sytuację budżetu państwa. Docelowo stopa procentowa od wkładów i kredytów powinna być kształtowana na poziomie równoważącym popyt na pieniądz z jego podażą. Wszystkie kredyty bankowe powinny być oprocentowane w wysokości pokrywającej bankom koszty pozyskania depozytów i odpowiedni zysk, a odsetki powinny odzwierciedlać rzeczywistą cenę pożyczanego pieniądza.</u>
          <u xml:id="u-5.26" who="#ZdzisławPakuła">Jeżeli zaś Wysoka Izba uzna za konieczne pozostawienie niektórych preferencji ze względów socjalnych, np. na budownictwo mieszkaniowe lub z innych ważnych przyczyn, to wówczas różnica w oprocentowaniu powinna być pokrywana bezpośrednio bankom kredytowym ze środków przewidywanych na ten cel w budżecie.</u>
          <u xml:id="u-5.27" who="#ZdzisławPakuła">Przedstawiam ten problem Wysokiej Izbie i pozwalam sobie wyrazić pogląd, że ograniczenie preferencji powinno nastąpić jeszcze w tym roku, a najpóźniej od początku roku przyszłego.</u>
          <u xml:id="u-5.28" who="#ZdzisławPakuła">Wysoka Izbo! Starałem się przedstawić syntetycznie najbardziej istotne problemy związane z prezentowanymi dokumentami. Proszę Wysoką Izbę o rozpatrzenie przedstawionych w nich propozycji, bowiem stanowisko, jakie Sejm zajmie w tych sprawach, określi dalsze kierunki działania Narodowego Banku Polskiego. Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję obywatelowi Prezesowi.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#MikołajKozakiewicz">Wysoka Izbo! Zanim otworzę dyskusję, poproszę Obywateli Posłów o pozwolenie mi powiedzenia kilka słów na temat dzisiejszego posiedzenia.</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#MikołajKozakiewicz">Nasze posiedzenie wypada na początku szóstego tygodnia działania Sejmu X kadencji i jest to jednocześnie pierwsze posiedzenie poświęcone niemal w całości problematyce ekonomicznej. A więc tej problematyce, która najżywiej obchodzi całe społeczeństwo. I od właściwego, szybkiego zadecydowania przez Sejm o zmianach w budżecie państwa na rok 1989 i związanych z tym zmianach innych regulacji prawnych, które dzisiaj będziemy dyskutowali, zależy sytuacja bytowa każdej rodziny, a także szansa na stopniowe wyjście z kryzysu, jak wreszcie także szansa na uzyskanie szybkiej i dostatecznej pomocy zagranicznej.</u>
          <u xml:id="u-6.3" who="#MikołajKozakiewicz">Rozpoczynamy dzisiaj dopiero pierwsze czytanie kilku pierwszych projektów zmian w ustawach. W kolejce czekają inne akty prawne związane z uzdrawianiem naszej gospodarki. Ostatnie dni zaznaczyły się szeregiem wydarzeń wokół tworzenia nowego Rządu. Choć wielu ludzi, oczywiście posłów przede wszystkim, emocjonuje się ze zrozumiałych względów tymi wydarzeniami, byłoby niedobrze, gdyby miały one odbić się ujemnie na głębi i wnikliwości dzisiejszej debaty ekonomicznej. Rzecz w tym, iż każdy nowy Rząd, niezależnie od swego kształtu i kompozycji, będzie musiał nieuchronnie rozpocząć swoją działalność od rozwikłania tych problemów ekonomicznych, które są na porządku dziennym dzisiejszego posiedzenia Sejmu, jak też tych, które będą na porządku dziennym następnych posiedzeń. Każdy nowy Rząd będzie bowiem potrzebował jasnych decyzji Sejmu w zakresie zmian w budżecie państwa na rok bieżący, zmian, które z jednej strony winny doprowadzić do zdyscyplinowania budżetu, z drugiej — zabezpieczyć środki, na przykład na wspomnianą już tutaj indeksację i inne programy, choćby tylko te wynikające z umów społecznych i okrągłego stołu.</u>
          <u xml:id="u-6.4" who="#MikołajKozakiewicz">Dlatego wydaje mi się, że warto tutaj przypomnieć mądrą opinię tych senatorów, którzy dyskutowali wcześniej od nas projekty tych ustaw i stwierdzili w Senacie, iż wyborcy będą śledzić w telewizji naszą debatę ekonomiczną i oceniać swych posłów według konkretnych wniosków dla przyszłego, nowego Rządu w zakresie poprawy funkcjonowania gospodarki i realizacji programu wychodzenia z kryzysu, a nie według bojowości wypowiedzi skoncentrowanych na tematyce rozliczeniowej ze starym Rządem. Czas naprawdę nagli i nie wolno go marnować. Zwłaszcza, gdy się dyskutuje problemy ekonomiczne kraju, znajdującego się w tak trudnej sytuacji gospodarczej jak nasza.</u>
          <u xml:id="u-6.5" who="#MikołajKozakiewicz">Otwieram obecnie łączną dyskusję nad projektem ustawy o zmianie budżetu i projektem uchwały o zmianie planu kredytowego na 1989 r.</u>
          <u xml:id="u-6.6" who="#MikołajKozakiewicz">Pragnę przypomnieć, że zgodnie z art. 36 ust. 1 regulaminu Sejmu pierwsze czytanie projektów ustaw i uchwał obejmuje zarówno wystąpienia w debacie, jak i pytania do członków Rządu przedstawiających projekty.</u>
          <u xml:id="u-6.7" who="#MikołajKozakiewicz">Informuję także, że na podstawie art. 74 ust. 1. regulaminu Prezydium Sejmu — po porozumieniu z Konwentem Seniorów — określiło czas przemówień w debacie dla mówców klubowych, którzy przemawiają w imieniu klubu — 15 minut, na wystąpienia w debacie poselskiej — 10 minut, na wystąpienia z sali — 5 minut, na pytania — 3 minuty.</u>
          <u xml:id="u-6.8" who="#MikołajKozakiewicz">Obecnie jest 10 osób na liście mówców.</u>
          <u xml:id="u-6.9" who="#MikołajKozakiewicz">Jako pierwszy głos zabierze poseł Jan Kuligowski z PZPR.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#JanKuligowski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedłożony projekt noweli ustawy budżetowej należałoby rozpatrywać na szerszym tle działania mechanizmów gospodarczych, w szczególności mechanizmów finansowych, z jakimi mamy do czynienia, budżet bowiem jest w znacznym sensie takim zwierciadłem, w którym odbijają się właściwości tego systemu. Mamy do czynienia, tak jak mieliśmy w ostatnich dziesięcioleciach, z systemem gospodarowania, w którym funkcje finansowe są w przemożnym stopniu regulowane przez państwo, funkcje finansowe przedsiębiorstw również, głównie w sektorze państwowym. Dotyczy to polityki cen, polityki płac. W rezultacie budżet państwa zajmuje tutaj wyjątkową pozycję regulatora polityki cen, a w dużym stopniu i płac przedsiębiorstw.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#JanKuligowski">Przedkładana nam nowela ustawy budżetowej nie wchodzi głęboko w zmiany tego systemu. Jest raczej próbą tylko waloryzacji, przede wszystkim po stronie wydatków i dochodów budżetu, związanej z rozwojem wydarzeń, z inflacją, z jej ogromnym nasileniem. Jeżeli wkracza w systemowe zagadnienia, to po stronie dochodów, które miałyby zapewnić pokrycie przyrostu wydatków, i to w kierunku zaostrzenia fiskalnej funkcji budżetu wobec przedsiębiorstw i terenowych administracji lokalnych. W kierunku więc generalnie niekorzystnym dla reformowania zmiany ustroju gospodarczego i ustroju finansowego w naszej gospodarce.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#JanKuligowski">Stwarza to pewien dylemat. Budżet państwa stanął u kresu swoich możliwości wydatkowania. Inflacja przy sztuczności naszych cen, w dużej części dotowanych, i regulacji administracyjnej płac spowodowała, że wydatki już w sierpniu osiągają poziom limitów dotychczasowej ustawy budżetowej i Rząd musi otrzymać sankcje Sejmu, żeby móc finansować dalej sferę budżetową i dotować.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#JanKuligowski">I to jest program minimum, a Sejm musi w najbliższym czasie sprostać wymogom sytuacji. Musi umożliwić budżetowi państwa dalsze funkcjonowanie, a więc dalsze wypłacanie pieniędzy. Natomiast druga funkcja tej noweli, a więc pewne zmiany w systemie pozyskiwania dochodów, podziału środków między budżety terenowe a budżet centralny, czy też opodatkowania przedsiębiorstw pod pozorem nabywania obligacji państwowych, w gruncie rzeczy obligatoryjne nabycie obligacji państwowych minimum 5% od kapitału przedsiębiorstwa jest quasi-podatkiem — są to już dylematy dotyczące w ogóle polityki gospodarczej i na porządku dziennym postawić trzeba pytanie, czy w końcówce 1989 r. musimy brnąć dalej w tym kierunku, w którym brnęliśmy — zwiększania redystrybucyjnej funkcji budżetu i pokrywania tego kosztem środków przedsiębiorstw i budżetów terenowych.</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#JanKuligowski">Chodzi mi o to, że głównym dylematem bieżącym jest dylemat inflacji, dylemat spadku siły nabywczej pieniądza, dramatycznego spadku siły nabywczej pieniądza, który w dużym stopniu wynika ze stagnacji podaży, ze stagnacji produkcji. My nie możemy wyjść z tego impasu inflacyjno-stagnacyjnego bez ożywienia produkcji. Ożywienie produkcji potrzebne jest głównie w sektorze państwowym. Jest to trudne ze względu na cały zespół czynników materialnych, ale i finansowych, między innymi bardzo sztuczny i nie sprzyjający rozwojowi produkcji system cen i płac.</u>
          <u xml:id="u-7.5" who="#JanKuligowski">Proponowana nowela budżetowa nie tylko przedsiębiorstwom sytuacji tutaj nie ułatwia, ale najprawdopodobniej jej realizacja oznaczałaby pogorszenie warunków finansowych produkcji i rozwoju przedsiębiorstw. Wymaga więc to bardziej szczegółowego zbadania i zdecydowania — sądzę, że przez nowy Rząd w ramach proponowanej polityki gospodarczej — jakie środki winny tu być podjęte.</u>
          <u xml:id="u-7.6" who="#JanKuligowski">Sejm nasz mógłby w najbliższym czasie przy pomocy komisji rozwiązywać tylko dylemat, czy i w jakim stopniu budżetowe wydatki państwa przekraczające dochody miałyby być finansowane z nowych emisji pieniądza, a w jakim stopniu potrzebne byłoby nakładanie dodatkowych jeszcze opodatkowań na przedsiębiorstwa i budżety terenowe. Obawiam się, że jeżeli ten bardzo trudny dylemat rozwiązalibyśmy w ten sposób, żeby jednak nie zwiększać emisji pieniądza i drenować dalej finanse przedsiębiorstw i budżetów lokalnych, mogłoby to mieć bardzo niekorzystny wpływ na wydolność gospodarki, na podaż, a więc w konsekwencji też na rozwój procesów inflacyjnych. Dotyczy to w pewnym stopniu również przedstawionego projektu ustawy o zmianie planu kredytowego, w którym ten dylemat właśnie ma już zupełnie praktyczny wymiar kredytowania przez Narodowy Bank Polski deficytu budżetowego. Osobiście uważam, że w sytuacji bieżącej mniej groźne byłoby zwiększenie kredytowania deficytu budżetowego przez Narodowy Bank Polski, czyli zwiększenie emisji, niż nasilanie fiskalizmu wobec przedsiębiorstw i budżetów terenowych.</u>
          <u xml:id="u-7.7" who="#JanKuligowski">Mamy więc dylemat potrójny: czy w końcówce roku 1989 lepiej nasilać fiskalizm podatkowy, wymuszać nabywanie obligacji przez przedsiębiorstwa, które i tak mają ograniczoną płynność finansową, co grozi dalszym ograniczaniem ich możliwości produkcyjnych i inwestycyjnych z zamrożeniem płac włącznie, czy zwiększyć zadłużenie Rządu w NBP, czyli finansowanie z nowych emisji, czy wreszcie zredukować drastycznie wydatki i w jakiej części. Oczywiście tą częścią, która najbardziej nadaje się do redukowania wydatków w budżecie, w największej skali są dotacje, których skala przekroczyła już wszelkie wyobrażenia nie tylko o zdrowej gospodarce rynkowej, ale o gospodarce rynkowej w ogóle i wypacza w rezultacie system cen. Ten dylemat będzie nam towarzyszył w czasie najbliższych prac, w trakcie których ukształtujemy nasz stosunek do tego projektu uchwały i podejmiemy decyzje.</u>
          <u xml:id="u-7.8" who="#JanKuligowski">Korzystając z tej okazji chciałbym się odnieść do pytań, jakie stawiał Minister Wróblewski, sprowokowany reakcją Senatu na projekt tej ustawy, w związku z koniecznością zmian w systemie finansowym państwa.</u>
          <u xml:id="u-7.9" who="#JanKuligowski">Czy ograniczać redystrybucyjną funkcję budżetu, a więc czy liberalizować ceny? Odpowiedź może być tylko jedna, oczywiście tak. Brnięcie dalej jest brnięciem donikąd. Takie jest moje przynajmniej zdanie.</u>
          <u xml:id="u-7.10" who="#JanKuligowski">Czy rynek walutowy w tym roku zliberalizować na tyle, żeby funkcjonował jednolity kurs walut obcych w Polsce? Z punktu widzenia przedsiębiorstw jesteśmy już na dobrej drodze do tego i myślę, że przyspieszenie tych zmian miałoby sens, spowodowałoby ożywienie w zakresie podaży walut na rynku krajowym, a więc chyba i w tym wypadku należałoby na to pytanie odpowiedzieć pozytywnie.</u>
          <u xml:id="u-7.11" who="#JanKuligowski">Czy możliwe jest wprowadzenie jeszcze w bieżącym roku stopy procentowej zbliżonej do stopy inflacji? Kolejny dylemat dotyczący też budżetu państwa. Jeżeli — tak jak mówił Prezes Pakuła — Narodowy Bank Polski będzie musiał brnąć w kredyty preferencyjne, będzie obciążał budżet państwa w coraz większym zakresie dopłatami do odsetek. Myślę, że procent musi w najbliższym czasie stać się regulatorem gospodarki finansowej przedsiębiorstw, a wraz z ożywieniem rynku kapitałowego jego rola jeszcze wzrośnie. Byłbym za szybkim przystąpieniem do respektowania tych podstawowych praw rynku pieniężnego i kapitałowego. Finansowanie dłużników przez wierzycieli, przez ujemne stopy procentowe jest przecież sprzeczne z podstawowymi zasadami gospodarowania.</u>
          <u xml:id="u-7.12" who="#JanKuligowski">To są te ważniejsze z pytań, których odpowiedzi wiążą się z oceną noweli ustawy budżetowej, o której bardziej szczegółowo będziemy tu na pewno jeszcze mówili.</u>
          <u xml:id="u-7.13" who="#JanKuligowski">Reasumując, chciałem stwierdzić, że mamy do czynienia przede wszystkim z projektem zmiany budżetu, a wynika to z niedoszacowania przez Rząd na początku roku dynamiki zjawisk inflacyjnych. Rząd wbrew ostrzeżeniom i sugestiom zdecydował się planować budżet w wariancie bardzo ograniczonej inflacji. Chciał jak gdyby zakląć procesy inflacyjne w rozmiarze 20%, niestety, to się nie udało. Równowaga budżetowa została zniszczona, w rezultacie mamy tutaj dylemat, który nie jest już w gruncie rzeczy dylematem starego, a nowego Rządu, a my jesteśmy w takim przejściowym okresie, w którym jako parlament możemy chyba tylko umożliwić Rządowi w ogóle pokrywanie wydatków, a poczekać ze skonstruowaniem jakiejś pełniejszej polityki finansowej i budżetowej na expose i pierwsze prace nowego Rządu. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-7.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję obywatelowi posłowi.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#MikołajKozakiewicz">Jako następny głos zabierze pan poseł Aleksander Małachowski z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#AleksanderMałachowski">Panie Marszałku! Czcigodna Izbo! Wpierw może parę słów, bo widzę pewne zaskoczenie w oczach wielu posłów, dlaczego ja, pisarz i rzecznik ludzi skrzywdzonych, pojawiam się na trybunie sejmowej, parlamentarnej w momencie, dyskusji budżetowej. Pragnę wyjaśnić, iż długotrwałe obcowanie z krzywdą ludzką, o której stale mówię z trybuny telewizyjnej, doprowadziło mnie do przekonania, iż przyczyn jej w znacznej mierze, bądźmy sprawiedliwi, nie w każdym przypadku, należy szukać w ekonomicznej sytuacji naszego kraju. To sprawiło, iż postanowiłem ubiegać się o mandat poselski, a w Sejmie podjąłem się pracy w Komisji Budżetowej, mam bowiem przygotowanie zawodowe, jakąś sporą część mego życia poświęciłem tej właśnie pracy. Mówię to, bo można by przypuszczać, że jestem człowiekiem obcym w tym gronie ekspertów finansowych.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#AleksanderMałachowski">Wysoka Izbo! Eksperci Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego przedstawili już w Izbie Senatorskiej opinię naszego grona o projekcie ustawy o zmianie ustawy budżetowej na rok 1989, mnie przypadł smutny obowiązek przekazania podobnej, niestety, opinii czcigodnej Izbie Poselskiej. Podobnej, ale pozbawionej tych elementów odpowiedzialności osobistej, które w opiniach przedstawianych w Senacie zajmowały tak znaczną rolę, odpowiedzialności członków Rządu, bo nie chcę, aby moje przemówienie mogło posłużyć komukolwiek do snucia dywagacji na temat tego, iż nasz klub urządza polowanie na Rząd, który się podał do dymisji. To nie znaczy, iż my rezygnujemy z wymierzenia sprawiedliwości ludziom, którzy dopuścili się jakichś działań uzasadniających postawienie ich przed Trybunałem Stanu.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#AleksanderMałachowski">Powiedziałem — smutny obowiązek, bo wolelibyśmy, aby sytuacja ekonomiczna naszego kraju, o której nie bez podstaw mówi się, że jest stanem katastrofy, nie była dodatkowo komplikowana przez nie rozwiązywane w omawianym projekcie kolosalne trudności budżetowe. Negatywna opinia naszego klubu o projekcie jest już zatem znana w parlamencie oraz szerokiej opinii publicznej. Nie jest ona jednak przejawem jakiejś naszej opozycyjnej złośliwości, ale znajduje pełne potwierdzenie w opinii Najwyższej Izby Kontroli, gdzie jest mowa o tym, że resort finansów zrobił prawie wszystko dla doprowadzenia budżetu centralnego do stanu katastrofalnego.</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#AleksanderMałachowski">Chcemy równocześnie zwrócić uwagę Wysokiej Izby na niedopuszczalność stosowania jakichkolwiek nacisków na Izbę w celu chaotycznego przyśpieszenia prac nad wniesionymi zmianami, których brak ma być rzekomo przyczyną dalszej destabilizacji sytuacji gospodarczej kraju, ponieważ o wiele gorsze konsekwencje mogą i muszą się pojawić na skutek lekkomyślnego ewentualnego zaklajstrowania objawów katastrofy, która nie jest wynikiem jakichś przypadkowych zdarzeń, lecz poważnych błędów poczynionych w toku realizacji budżetu i w okresie jego kształtowania.</u>
          <u xml:id="u-9.4" who="#AleksanderMałachowski">Ponadto Rząd nie przedstawił Izbie jakiegokolwiek sprawozdania z wykonania budżetu za pierwsze półrocze, co bardzo utrudnia rozeznanie się w rzeczywistej skali powstałych trudności. Ponadto obowiązująca ustawa budżetowa na rok 1989 zawiera podstawowy brak, utrzymujący się zresztą w tej dziedzinie od pewnego czasu, a mianowicie nie ujmuje i nie ujawnia przed Wysoką Izbą znacznej, sięgającej 50% sum budżetowych, części wydatków i dochodów naszego kraju rozliczanych w ramach różnych funduszy specjalnych, niestety, jak mówiłem, pozabudżetowych, albo tylko częściowo ujawnianych w budżecie bez jakiegokolwiek szczegółowego przedstawiania gospodarki tymi pieniędzmi. To nie tylko utrudnia rozeznanie w rzeczywistej gospodarce finansowej kraju, ale wymaga także rozważenia z punktu widzenia legalności konstytucyjnej takiej procedury, a ponadto pewne źródła finansowania tych funduszy mają wyraźnie Charakter ukrytych podatków.</u>
          <u xml:id="u-9.5" who="#AleksanderMałachowski">W ogóle w ustawie budżetowej i w projekcie jej nowelizacji jest wiele pozycji do jakiegoś bliżej nie określonego rozliczenia w przyszłości. Stwierdzić należy, iż w momencie przekazania Sejmowi projektu zmiany ustawy budżetowej system finansowy państwa uległ rozkładowi, rozpad ten wyraża się w powstaniu olbrzymiego, jak wolno przypuszczać, niestety trwałego deficytu budżetu państwa i systemu kredytowego oraz lawinowego upadku polskiej waluty, ucieczce od złotówki i dolaryzacji gospodarki. Przedstawiony Sejmowi projekt zmian ustawy budżetowej zawiera propozycję ustanowienia nowych instrumentów quasi-podatkowych oraz aktywizacji stosowania już istniejących tak, aby prognozowany deficyt budżetu uległ zmniejszeniu.</u>
          <u xml:id="u-9.6" who="#AleksanderMałachowski">Wysoka Izbo! Łatając nowymi podatkami istniejące dziury w budżecie, nie należy jednak łudzić się, że tym samym nie tworzy się nowych dziur. Wzrost cen wywołany nowymi podatkami spowoduje nowe rewindykacje płacowe, a te, jeśli będą skuteczne, co już zresztą widzimy, zwiększą koszty w przedsiębiorstwach, zmniejszą wpływy podatkowe budżetu, zwiększą jego wydatki i po kilku miesiącach odtworzą poprzedni deficyt. Akceptacja koncepcji równoważenia budżetu zawarta w projekcie ustawy stanowiłaby w istocie propozycję przerzucenia istniejącego deficytu na rok przyszły. Podobną koncepcję zaprezentował w Sejmie Rząd profesora Messnera przy pracach nad budżetem w roku 1988, szybko jednak okazało się, że osławiona operacja cenowo-dochodowa przedsięwzięta min. w celu zrównoważenia budżetu w istocie go zdestabilizowała. Podobna groźba pojawia się teraz w związku z operacją urynkowienia cen żywności.</u>
          <u xml:id="u-9.7" who="#AleksanderMałachowski">Wysoka Izbo! Zasadnicze pytanie brzmi: jakie są główne źródła nierównowagi finansów państwa? Pytanie tym ważniejsze, im bardziej zbliżamy się do rozpoczęcia prac nad nowym budżetem w roku 1990. Przyczyną jest rzeczowe niezrównoważenie gospodarki, tzn. że suma popytu wszystkich uczestników rynku: gospodarstw domowych, przedsiębiorstw państwowych, prywatnych i spółdzielczych, a także instytucji państwowych przekracza rozmiary masy wytworzonych dóbr. Nierównowaga finansowa jest tylko zatem rezultatem nierównowagi rzeczowej. Stosowanie instrumentów podatkowych w warunkach trwałej nierównowagi rzeczowej może co najwyżej przesunąć środki pomiędzy podmiotami gospodarczymi, a i to nie zawsze, jednakże bez wpływu na owo niezrównoważenie gospodarki. Można najwyżej zamienić w ten sposób deficyt budżetowy na deficyt planu kredytowego bądź kształtować go. Zatory płatnicze, tak ostatnio dokuczliwe w naszej gospodarce, nie rozwiązują żadnego problemu gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-9.8" who="#AleksanderMałachowski">Generalnie rzecz biorąc, proponowane w nowelizacji ustawy budżetowej instrumenty zwiększające dochody budżetu państwa, m.in przymusowe obligacje, wzrost przychodów z przetargów walutowych, zaniechanie istotnej waloryzacji progu wynagrodzeń wolnych od podatku itp., będą miały wpływ na równowagę gospodarczą tylko przy założeniu, że towarzyszyć im będzie spadek realnych dochodów ludności bądź poziomu nakładów inwestycyjnych. Warto jednak zauważyć, że próby finansowania budżetu przez fiskalne stymulowanie inflacji w ostatnich dwu latach miało skutek odwrotny od zamierzonego. Wraz ze wzrostem inflacji rosły dochody ludności oraz zyski przedsiębiorstw przy wzroście deficytu budżetowego.</u>
          <u xml:id="u-9.9" who="#AleksanderMałachowski">Fakt, że budżet traci na grze inflacyjnej z przedsiębiorstwami i gospodarstwami domowymi, wymaga odnotowania i pilnego przeciwdziałania w systemie finansowym. Warto by może zauważyć, że równocześnie z projektem zmian ustawy budżetowej wysuwane są ze strony Centralnego Urzędu Planowania programy zwiększenia rozmiarów inwestowania.</u>
          <u xml:id="u-9.10" who="#AleksanderMałachowski">Chcę tu jeszcze dodać, że projekt zmian budżetowych oraz plan kredytowy pomijają milczeniem kwestię ucieczki gospodarstw domowych od złotówki oraz związaną z tym kwestię dolaryzacji gospodarki. Problem ucieczki od złotówki jest równie istotny dla systemu finansowego państwa jak deficyt budżetowy. Połączenie deficytu budżetowego z tendencją do spadku realnych zasobów pieniężnych ludności jest niezwykle niebezpieczne dla równowagi finansowej państwa. Wynikający z ucieczki od złotówki, wręcz absurdalny wzrost kursu walut obcych ma zapewne silny wpływ na przyśpieszenie inflacji, wzmacniając zwrotne tendencje do ucieczki od złotówki. Tylko dostosowane do rozmiarów inflacji oprocentowanie wkładów i kredytów obrotowych, a także wprowadzenie zasady waloryzacji długoterminowych zobowiązań pieniężnych wobec systemu bankowego mogłoby w jakimś stopniu zahamować wspomnianą ucieczkę.</u>
          <u xml:id="u-9.11" who="#AleksanderMałachowski">Wysoka Izbo! Starałem się wskazać na ogólne przyczyny sprawiające, że klęska naszej gospodarki nie może być powstrzymana przez projektowaną zmianę ustawy budżetowej. Chcę teraz wskazać na kilka spraw szczegółowych, które zdaniem naszego klubu zasługują na podkreślenie, gdyż związane są z nimi konkretne niebezpieczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-9.12" who="#AleksanderMałachowski">Po pierwsze, uważamy, że projekt zamrożenia płac oraz założona w budżecie progresja inflacji są nie do pogodzenia i nie do przyjęcia, gdyż zamrożenie zostanie i tak rozbite przez postępujący, samorzutny proces urynkowienia pracy, który dość lekkomyślnie bywa określany przez Rząd wyłącznie jako żądania rewindykacyjne ludności.</u>
          <u xml:id="u-9.13" who="#AleksanderMałachowski">Po drugie, rysuje się już dzisiaj bardzo wyraźne utrwalanie się dystansu pomiędzy płacami w dziedzinie oświaty, zdrowia, kultury, nauki i szkolnictwa wyższego a płacami w sferze gospodarki. Ten dystans sięgał w I półroczu 16%, a przewiduje się. że pod koniec roku osiągnie 27%, likwidując tym samym wszelkie dobrodziejstwa ustawy z dnia 31 stycznia br., która miała chronić pracowników wszystkich tzw. urządzeń kulturalnych i socjalnych, czyli to, co się nazywa sferą budżetową, przed skutkami inflacji.</u>
          <u xml:id="u-9.14" who="#AleksanderMałachowski">Po trzecie, uważamy za niedopuszczalne i sprzeczne z elementarnymi zasadami prawa cywilnego przywrócenie tzw. polecenia pobrania, czyli automatycznego przekazywania podatku z rachunku podatnika na rachunek budżetu. Przypominamy, że Trybunał Konstytucyjny uznał tę praktykę za sprzeczną z prawem, a jednak Rząd zgłasza ten zamiar.</u>
          <u xml:id="u-9.15" who="#AleksanderMałachowski">Po czwarte, uważamy za bardzo niebezpieczne i naganne lawinowe zwiększenie dotacji dla górnictwa, oparte na zasadzie wyrównywania niczym nie ograniczonych kosztów produkcji.</u>
          <u xml:id="u-9.16" who="#AleksanderMałachowski">Po piąte, całkowicie nie do przyjęcia są postanowienia punktu 11 ust. 4 ustawy w sprawie zabierania bankom 90% zysków. Posunięcie to stoi w sprzeczności z deklarowanym przez Rząd celem komercjalizacji systemu bankowego. Jest to oczywista próba łatania deficytu budżetowego przez przesuwanie go do systemu bankowego.</u>
          <u xml:id="u-9.17" who="#AleksanderMałachowski">Po szóste, bardzo istotnym elementem ewentualnego zbilansowania budżetu byłoby dokonanie głębokich cięć i przekształceń w sferze inwestycyjnej. Rozgrzebane inwestycje, praktycznie niemożliwe do zrealizowania z braku środków, materiałów i siły roboczej, są z gospodarki kolosalne zasoby i windują ceny zaopatrzeniowe oraz zasadniczo obniżają możliwy do osiągnięcia efekt podażowy z inwestycji. Dokonać tych cięć nie będzie łatwo, tym bardziej że istnieje konieczność zmiany struktury nakładów. Należy jednak podjąć pierwsze szybkie kroki w tej dziedzinie już w nowelizacji ustawy budżetowej i planu kredytowego na rok 1989. Jednakże wyrażamy tu obawę, by ofiarą tych zabiegów nie padły w pierwszym rzędzie inwestycje w dziedzinie ochrony środowiska.</u>
          <u xml:id="u-9.18" who="#AleksanderMałachowski">Po siódme, należy z pewnym uznaniem odnotować fakt, iż nie proponuje się jakiegoś znaczącego zwiększenia budżetu w resorcie obrony i spraw wewnętrznych, ale uważamy, że nie zostały dotąd wykorzystane możliwości obniżenia kosztów obrony przez stosowane dzisiaj na całym świecie znaczne skrócenie służby wojskowej, co przyniosłoby ten dodatkowy efekt, iż uwolniłoby sporo młodych, tak gospodarce nieodzownych rąk do pracy.</u>
          <u xml:id="u-9.19" who="#AleksanderMałachowski">Tych ważnych spraw można by przedstawić jeszcze bardzo wiele i uczynimy to w trakcie szczegółowych dyskusji nad projektem w odpowiednich komisjach sejmowych. Tu chcę jednak zadać Rządowi jeszcze dwa pytania: czy nie dostrzega konieczności uwzględnienia w przyszłych zmianach budżetowych faktu prawdopodobnego zaistnienia 3-cyfrowej inflacji, co rodzi chyba konieczność wmontowania w system dochodów i wydatków jakichś mechanizmów indeksacyjnych, które niejako automatycznie dokonywałyby przeliczeń preliminowanych sum, gdyż grożące nam tempo inflacji sprawi, że za kilka miesięcy omawiany obecnie projekt zmian stanie się już nieaktualny i będzie wymagał nowych zmian ustawowych. A drugie pytanie: dlaczego, choć zostało to dość dokładnie przewidziane w trakcie obrad okrągłego stołu, nie uczyniono do tej pory żadnych znaczących kroków w dziedzinie prawa o sprzedaży pewnych składników majątku państwowego w związku z koniecznością zmniejszenia deficytu budżetowego?</u>
          <u xml:id="u-9.20" who="#AleksanderMałachowski">Wysoka Izbo! Obywatelski Klub Parlamentarny podziela wyrażoną już w Izbie Senackiej opinię o konieczności daleko idących przepracowań projektu ustawy o zmianie ustawy budżetowej, gdyż przyjęcie go w obecnym kształcie przyniosłoby więcej szkody niż pożytku. Klub podziela opinię Senatu o konieczności pilnego rozpatrzenia korekty dotychczasowej ustawy budżetowej w części dotyczącej wydatków na finansowanie sfery usług społecznych i infrastruktury technicznej gospodarki w okresie najbliższych dwu miesięcy, szczególnie w zakresie waloryzacji płac w służbie zdrowia, oświacie, nauce, kulturze i opiece społecznej.</u>
          <u xml:id="u-9.21" who="#AleksanderMałachowski">Klub uważa za uzasadnione opinie Senatu dotyczące odpowiedzialności Rządu za doprowadzenie gospodarki budżetowej do stanu katastrofy i rozpatrzenie tej sprawy przed Trybunałem Stanu.</u>
          <u xml:id="u-9.22" who="#AleksanderMałachowski">Klub uważa za nieodzowne natychmiastowe przedłożenie Wysokiej Izbie sprawozdania z wykonania budżetu za ubiegłe już miesiące, by szybko ustalić, w jakim zakresie projektodawca zmian wnosi o uznanie faktów już dokonanych, a w jakim ustawodawca ma pole wyboru. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-9.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#MikołajKozakiewicz">Jako następny głos zabierze poseł Zdzisław Zambrzycki, Zjednoczone Stronnictwo Ludowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#ZdzisławZambrzycki">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego zastanawiał się, czy przedłożone przez Rząd na dzisiejszą debatę projekty dokumentów mogą być w ogóle rozpatrywane. Wątpliwości klubu wynikają z tego, że:</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#ZdzisławZambrzycki">Po pierwsze — ustawa została w sposób odczuwalny naruszona. Naruszenie ustawy rzutowało na obecny stan gospodarki kraju.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#ZdzisławZambrzycki">Po drugie — Rząd w sposób prawie mechaniczny proponuje zaakceptowanie naruszeń ustawy. Jakie są propozycje? Po pierwsze — nastąpiło poważne przekroczenie planowanego deficytu budżetowego. Projekt nowelizacji ustawy zmierza do zatwierdzenia tego poprzez wstawienie liczb dotyczących wypływu środków finansowych odpowiednio wyższych. Taka propozycja tylko utwierdza proinflacyjny charakter budżetu. Proponuje się wydanie obligacji, zamrożenie płac, wprowadzenie do rozliczeń zlecenia pobrania. Propozycje te, jak również i inne propozycje zawarte w materiałach i w wystąpieniu Ministra Finansów w takim ujęciu można uznać za słuszne, jak i za całkowicie błędne.</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#ZdzisławZambrzycki">Klub ponadto zwraca uwagę, że poważną, znaczącą pozycję stanowią dotacje do wyżywienia, węgla i komunikacji, stąd pytanie: czy tak musi być?</u>
          <u xml:id="u-11.4" who="#ZdzisławZambrzycki">W materiałach trudno doszukać się jednoznacznej odpowiedzi na pytania: dlaczego nie wykonano planów? Dlaczego przekroczono wydatki? Jak uniknąć błędów w przyszłości?</u>
          <u xml:id="u-11.5" who="#ZdzisławZambrzycki">Wysoki Sejmie! Zrozumiałe jest, że nasz Klub wiele uwagi poświęcał sprawom rolnictwa. Z troską stwierdzamy, że w przedstawionym projekcie sprawy wyżywienia narodu nie uzyskały należnej im rangi. Nie ma w materiałach, jak mają pełnić rolę gospodarza rady narodowe, szczególnie stopnia podstawowego, przy braku środków budżetowych, jak mają być prowadzone melioracje, zaopatrzenie wsi w wodę, budowa dróg wiejskich, telefonizacja, postęp rolniczy, jak mają mieszkańcy wsi podejmować dalsze czyny społeczne, kiedy wydatki na powyższe cele nie są rewaloryzowane, co w prostej linii oznacza, że są one po prostu uszczuplane.</u>
          <u xml:id="u-11.6" who="#ZdzisławZambrzycki">I jeszcze jeden przykład. W Polsce 70% gleb wymaga wapnowania. Bez wapnowania nawożenie mineralne nie przyniesie absolutnie spodziewanego efektu. Wiedzą o tym wszyscy rolnicy. Potrzeby wynoszą około 4 min ton w czystym składniku. Kraj nasz, jak wiadomo, na wapnie leży. Rząd podjął słuszną decyzję wprowadzając produkcję wapna do zamówień rządowych. Niestety, gwarancje Rządu nie są realizowane. Niewypłacanie dotacji jest zwykłym, delikatnie mówiąc, nieporozumieniem, wprowadziło zbyteczny chaos i było powodem zmniejszenia produkcji, szczególnie najtańszego wapna ze źródeł lokalnych. Kwota nie rozliczona przez Rząd wynosi 15 miliardów złotych. Straty natomiast wielokrotnie są wyższe, a na dobrą sprawę trudne do przewidzenia. Z punktu widzenia zakładu pracy produkującego wapno jego celem jest dostarczenie jak największej ilości towaru na rynek, natomiast po wstrzymaniu decyzji o wypłacaniu dotacji im więcej towaru dostarczy na rynek, tym ma większy deficyt. Wielu zakładom pracy zagląda w oczy widmo bankructwa.</u>
          <u xml:id="u-11.7" who="#ZdzisławZambrzycki">W decyzji tej raczej trudno doszukać się logiki. Klub wnosi o utrzymanie dotacji do pozysku, transportu i wysiewu wapna oraz pilne rozliczenie się z producentami nawozów wapniowych.</u>
          <u xml:id="u-11.8" who="#ZdzisławZambrzycki">Wysoka Izbo! Klub Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, jak również kółka rolnicze, związki rolników i wszyscy, dla których wyżywienie narodu jest zadaniem pierwszoplanowym, odrzucają argumentację użytą w uzasadnieniu, iż podwyżki cen skupu w I półroczu br. zdezorganizowały budżet państwa. Strajki i protesty chłopskie były skutkiem niewprowadzenia stosownych podwyżek cen skupu, do czego zobowiązywała ustawa o cenach, ustalenia kolegium arbitrażu społecznego przy Sądzie Wojewódzkim w Warszawie i uchwała Sejmu przyjmująca raport o stanie rolnictwa. Dowolne potraktowanie cen rolnych, brak niezbędnych decyzji i we właściwym czasie, ociąganie się z ich podjęciem spowodowało załamanie opłacalności produkcji rolnej i w efekcie jej regres, a skutki tego dzisiaj wszyscy widzimy w sklepach. Interwencyjny import żywności jest również tego dowodem, a można by użyć tutaj i mocniejszych słów, ale ze względu na Marszałka Sejmu pomijam ten fragment.</u>
          <u xml:id="u-11.9" who="#ZdzisławZambrzycki">Niezrozumiałe jest, iż znaczącemu, ważącemu udziałowi dotacji do konsumpcji żywności towarzyszy — zresztą już od wielu lat — mało precyzyjna, a w bieżącym roku błędna redakcja ustawy budżetowej w części dotyczącej cen skupu i polityki cenowo-dochodowej w rolnictwie. W efekcie dwie strony uzasadnienia do zmiany ustawy budżetowej przytaczają jedynie jałową argumentację o tym, jak zmiany cen skupu wpłynęły na zmiany stawek dotacji do cen żywności.</u>
          <u xml:id="u-11.10" who="#ZdzisławZambrzycki">Wysoka Izbo! Szacowany przez Narodowy Bank Polski wzrost kredytów dla gospodarstw indywidualnych — kredytów obrotowych o około 120%, a kredytów inwestycyjnych o około 124% — obciążony jest dwoma błędami. Po pierwsze, w proponowanej kwocie kredytów inwestycyjnych dla gospodarstw indywidualnych ujęto również kredyty na budownictwo mieszkaniowe dla pozarolniczej gospodarki nieuspołecznionej. Zniekształca to w zrozumiały, oczywisty sposób obraz kredytowania rolnictwa indywidualnego.</u>
          <u xml:id="u-11.11" who="#ZdzisławZambrzycki">Po drugie, zakłada się w planie kredytowym zmniejszenie realnych rozmiarów kredytowania rolnictwa w porównaniu do ubiegłego roku, jak również do lat wcześniejszych. Średnioroczny wskaźnik wzrostu cen o 136% oraz planowany wzrost cen od grudnia 1988 r. do grudnia 1989 r. o 215% wyraźnie przekraczają przewidywane wskaźniki wzrostu kredytów dla rolnictwa indywidualnego. Niedobór środków kredytowych w warunkach wysokiej inflacji powoduje radykalne ograniczenie możliwości rozwojowych każdego gospodarstwa, jak również całego rolnictwa. Znając tradycyjnie niski stopień angażowania przez rolników środków kredytowych na inwestycje i produkcję nie można zgodzić się na restrykcyjne ograniczenie kredytów. Rząd zobowiązywał się, że będą utrzymane preferencje kredytowe dla rolnictwa. Nie mogą to być jednak preferencje tylko deklaratywne.</u>
          <u xml:id="u-11.12" who="#ZdzisławZambrzycki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Rząd przedkładając materiały na dzisiejszą debatę proponuje ich akceptację, a w ten sposób przeniesienie odpowiedzialności na Sejm. Z takim sposobem załatwienia spraw Klub Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego nie zgadza się i go nie akceptuje. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-11.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#MikołajKozakiewicz">Jako ostatni przed przerwą zabierze głos poseł Janusz Błaszczyk — Stronnictwo Demokratyczne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#JanuszBłaszczyk">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Wyrazem sytuacji gospodarczej jest projekt dokumentu, nad którym toczy się dzisiejsza debata: zmiana ustawy budżetowej. Ten akt prawny pozwala nie tylko określić aktualny stan gospodarki, lecz również ocenić możliwości rozwikłania gospodarczego węzła nieskuteczności budżetowej. Należy od razu zastrzec się, że nie może być mowy o ocenie projektu wcześniej, niż to zrobi ciało najbardziej kompetentne, to znaczy sejmowa Komisja Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów. Nie znaczy to jednak, by posłowie — członkowie Stronnictwa Demokratycznego — nie mieli własnych opinii dotyczących przedłożonego projektu. Ustawa budżetowa jest sumarycznym obrazem stanu i perspektyw gospodarczych kraju. Jako taka nie stanowi wyłącznie spisu spodziewanych dochodów państwa oraz niezbędnych wydatków, przy czym pozycje te nie są zbilansowane. Budzi przeto ogromny niepokój nieproporcjonalny do możliwości materialnych państwa wzrost deficytu budżetowego. Powiedzmy sobie zatem wyraźnie, że wpadamy w galopującą inflację, przed którą z tej trybuny w lutym bieżącego roku przestrzegało Stronnictwo Demokratyczne. Nie zrobiono nic lub niewiele w kierunku zmiany modelu konstrukcji budżetu, który oddawałby pożądane i tworzone kierunki rozwoju gospodarczego. Dalej jest to model fiskalny, a nie dochodowy. Proponowane zmiany też idą w tym kierunku. Rozchwianie budżetu centralnego stawia pod znakiem zapytania budżety terenowe. Sytuacja ta może się odbić bardzo dotkliwie na rozwoju gospodarczym rejonów i województw. Z jednej strony dążymy do zwiększenia samodzielności samorządu terytorialnego i ogniw administracji terenowej, z drugiej ratując budżet centralny chcemy zabrać im nadwyżki budżetowe. Pozbawiamy ich zatem środków materialnych, działając destruktywnie na rozwój, rynek, a najważniejsze — na motywację zwiększania nadwyżek budżetowych.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#JanuszBłaszczyk">Niezbędny jest nowy model budżetu państwa, przy naczelnym założeniu o jego malejącym wpływie na budżety terenowe oraz promocja gospodarcza tych ostatnich. Przestrzegaliśmy też przed zubożaniem przedsiębiorstw. To, co się aktualnie dzieje zarówno w sferze produkcji, jak i zatrudnienia, może stanowić zagrożenie bytu państwowego. Dlatego też przy konstruowaniu zmian ustawy budżetowej trzeba, aby Rząd określił wyraźnie, jakie są możliwości utrzymania wskaźnika dochodu narodowego, od którego przecież zależy stan kasy państwowej.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#JanuszBłaszczyk">W tym stanie rzeczy operacja związana z obligacjami, jakkolwiek bardzo potrzebna, musi budzić poważne zastrzeżenia, tym bardziej że z jednej strony Rząd traktuje ją jako świadczenia zwrotne, a z drugiej strony wręcz rygorystycznie nakłada obowiązki płatnicze na tych, którzy obligacji nie wykupią, czyli jest to nowa forma podatku.</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#JanuszBłaszczyk">Błędy założeń tworzenia budżetu państwowego wiążą się z szeroko pojętymi zagadnieniami struktury zarówno w sferze wpływów, jak i wydatków. Motorem napędzającym lukę budżetową są nienależycie lokowane wydatki, a w szczególności nie zmniejszające się, a wręcz zwiększające się dotacje w wielkościach bezwzględnych, jak i porównywalnych. Dotyczy to zarówno struktury resortowej, jak i przedmiotowej. W tym zakresie należy jak najszybciej zmniejszyć liczbę dotacji, jak i ich wielkość. Dotacje przedmiotowe należy zastąpić podmiotowymi, przy zmniejszającej się ich roli w gospodarce.</u>
          <u xml:id="u-13.4" who="#JanuszBłaszczyk">Jednym z ważniejszych jest przestawienie wydatków z działów świadczących na rzecz wojska i spraw wewnętrznych na te działy gospodarki, które bezpośrednio związane są z zaopatrzeniem ludności. Mam na myśli rozwój zakładów rolno-spożywczych nie tylko państwowych, ale przede wszystkim terenowych, spółdzielczych i indywidualnych. Do tego przyczyni się nie tylko wzrost i dostępność kredytów, ale też i wzmożenie produkcji wyposażenia technicznego rolnictwa i gospodarstw domowych. Niezależnie od tego struktura inwestycji jest groteskowo zachwiana i niezgodna z założonymi kierunkami inwestowania. W dalszym ciągu gros nakładów skierowanych jest na przemysł ciężki i surowcowy, a nie na kierunki ujęte w programie, tj. m.in. przemysły prorynkowe, rolnictwo, budownictwo mieszkaniowe. Proces inwestowania musi być drastycznie zahamowany w przypadku budowy nawet rozpoczętych obiektów górniczych, energetycznych i ogólnie przemysłów ciężkich na rzecz przeniesienia środków na rozwój inwestycji żywnościowych i mieszkaniowych. Inwestycje w toku powinny być w trzech czwartych zablokowane i zaniechane, zwłaszcza inwestycje kubaturowe, z wyjątkiem mieszkaniowych. Wyłożenie miliardów złotych w zbędną, chybioną lub szkodliwą inwestycję przyczynia się do dalszego pogłębiania deficytu.</u>
          <u xml:id="u-13.5" who="#JanuszBłaszczyk">Problematyczny wydaje się pomysł przekazywania podatku obrotowego do budżetu centralnego. Tego rodzaju zapis w ustawie budżetowej nie jest spójny z ustawą o samorządzie terytorialnym. Jest też chybiony z punktu widzenia gospodarowania. W ogóle brak jest jasności, w jaki sposób budżet centralny zamierza się rozliczać z budżetami terenowymi. Wydaje się zasadne, aby głównym poborcą podatków były jednostki podstawowe (miasto, gmina) i one to rozliczały się z budżetami wyższego stopnia. Należałoby więc określić, ile środków uzyskanych w terenie ma pozostać na potrzeby podstawowych ogniw samorządu terytorialnego, ile ich potrzeba na szczeblu wojewódzkim i jaki procent musi być odprowadzony do budżetu centralnego w formie czystej, bez wtórnej ich redystrybucji. Zrozumiałe jest, iż nie wszystkie jednostki samorządu terytorialnego mogą dać sobie radę w zakresie zbilansowania wpływów i potrzeb. Lecz w tych wypadkach uzasadnione byłyby, zamiast dotacji, lokaty kapitałowe zwrotne, z określeniem zasad ich uruchamiania, wykorzystywania i zwrotu. Mogą być to lokaty poziome, wojewódzkie i centralne. Ta forma gospodarowania zmusi do operatywnego szukania źródeł dochodu, a zatem do wspierania rozwoju przedsiębiorczości indywidualnej i komunalnej, co w efekcie wspomoże budżet, jak i wesprze rynek.</u>
          <u xml:id="u-13.6" who="#JanuszBłaszczyk">Zdziwienie budzi fakt, że plan kredytowy nie jest skorelowany z projektem zmian ustawy budżetowej. Jest to istotny błąd i prawdopodobnie doprowadzi do dalszego pogłębiania się deficytu.</u>
          <u xml:id="u-13.7" who="#JanuszBłaszczyk">Niejasna jest również sprawa ograniczeń kredytowych. Blokada wynagrodzeń w sferze pozabudżetowej jest jawnym administracyjnym ingerowaniem w system ustroju przedsiębiorstwa. Jak wynika z dotychczasowych doświadczeń, a ostatnie zamrożenie płac w sposób oczywisty to pokazało, zakazy te nie dały żadnych efektów, a wprost przeciwnie, zaostrzyły sytuację i spowodowały niekontrolowany wypływ pieniądza. Natomiast uzasadnione jest podwyższanie progu wolnego od podatku dochodowego, co stymulować będzie płace bez ingerencji w gospodarkę przedsiębiorstw. Zachodzi również potrzeba przyspieszenia prac w kierunku wprowadzenia systemu indywidualnego opodatkowania.</u>
          <u xml:id="u-13.8" who="#JanuszBłaszczyk">Projekt budżetu nie dostrzega pozytywnej roli stymulatora ożywienia gospodarczego w postaci rozsądnie niskiej stopy procentowej kredytu i rezygnacji z nadmiernie rozwiniętego systemu podatków pośrednich i bezpośrednich. Wysokie i ciągle zmieniające się oprocentowania długoterminowych kredytów oraz jednoczesne ograniczenie ich dostępności tworzą typową sytuację blokującą inicjatywy gospodarcze. W rzeczywistości jest to polityka sprzyjająca recesji gospodarczej połączonej z rozkręcającą się inflacją. Potrzebny jest swobodny dostęp do kredytów niskoprocentowych, lecz krótkoterminowych.</u>
          <u xml:id="u-13.9" who="#JanuszBłaszczyk">W tej sytuacji to, co powiem, wywoła oburzenie prawników. Zasadna jest bowiem rewaloryzacja kredytów wykorzystanych, a nie spłaconych w stopniu odpowiadającym procentowi inflacji dla wszystkich kredytów inwestycyjnych. Czysta logika na to wskazuje. Wprowadzenie tej zasady odpowiada również zasadom ustawy antyspekulacyjnej i może choć raz byłaby ona we właściwy sposób wykorzystana.</u>
          <u xml:id="u-13.10" who="#JanuszBłaszczyk">Uważamy również, że system podatkowy nawet w warunkach kryzysu gospodarczego powinien być stabilny, pobudzający ożywienie życia gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-13.11" who="#JanuszBłaszczyk">Przedłożony przez Rząd projekt zmian ustawy budżetowej na dzień dzisiejszy już jest nieaktualny i ma charakter doraźnego i tradycyjnego łatania dziur w budżecie za pomocą aparatu fiskalnego.</u>
          <u xml:id="u-13.12" who="#JanuszBłaszczyk">W związku z tym projektem nasuwają się dwa pytania, a mianowicie, czy twórcy i projektodawcy tych zmian nie potrafią stworzyć nowego modelu budżetu, czy też celowo nie chcą? Odpowiedź na te pytania w obu przypadkach jest groźna dla bytu narodu.</u>
          <u xml:id="u-13.13" who="#JanuszBłaszczyk">Uważamy, że Komisja Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, wykorzystując przekazane przez Sejm wskazówki, opracuje takie propozycje, które ukierunkowałyby strategię zahamowania kryzysu i stwarzały warunki dla rozwoju gospodarki narodowej. Nie możemy bowiem brać na siebie odpowiedzialności za błędne koncepcje polityki budżetowej państwa. Naszym zdaniem przedstawiony przez Rząd projekt zmian ustawy budżetowej nie upoważnia do podejmowania takiej odpowiedzialności. Prowadzi też do zmuszania komisji sejmowych, a tym samym Sejmu, do wyręczenia Rządu z jego podstawowych obowiązków.</u>
          <u xml:id="u-13.14" who="#JanuszBłaszczyk">Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego gotowy jest do przedstawienia również szeregu bardziej szczegółowych uwag wraz z ich uzasadnieniem, ale uważa, że miejsce na takie działania to przede wszystkim forum komisji sejmowych. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-13.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#MikołajKozakiewicz">Poproszę posła sekretarza pana Macieja Półtoraka o przeczytanie komunikatu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#MaciejPółtorak">W dniu dzisiejszym, 16 sierpnia, bezpośrednio po zarządzeniu przerwy w obradach Sejmu odbędą się:</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#MaciejPółtorak">— po pierwsze — posiedzenie Klubu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w sali Kolumnowej;</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#MaciejPółtorak">— po drugie — wspólne posiedzenie Klubów Poselskich „Pax”, UChS i PZKS w sali nr 118 im. Konstytucji 3 Maja;</u>
          <u xml:id="u-15.3" who="#MaciejPółtorak">— po trzecie — zebranie posłów działaczy kółek rolniczych w hallu przed salą 118. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#MikołajKozakiewicz">Zarządzam przerwę do godz. 15.</u>
          <u xml:id="u-16.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 13 do godz. 15 min. 05)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#TadeuszFiszbach">Wysoka Izbo! Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#TadeuszFiszbach">Kontynuujemy dyskusję nad projektem ustawy o zmianie budżetu oraz nad projektem uchwały o zmianie planu kredytowego na rok 1989.</u>
          <u xml:id="u-17.2" who="#TadeuszFiszbach">Jeszcze zgłoszonych jest do dyskusji 29 mówców. Chciałbym uprzejmie przywołać słowa Marszałka, wypowiedziane przed rozpoczęciem naszych dzisiejszych obrad. Uprzejmie proszę o odnoszenie się do omawianych spraw w sposób pozwalający zabrać głos wszystkim zgłoszonym.</u>
          <u xml:id="u-17.3" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie głos zabierze poseł Alfred Wawrzyniak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#AlfredWawrzyniak">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Z goryczą i bez satysfakcji zabieram głos w dzisiejszej debacie. Jako poseł IX kadencji Sejmu występowałem bowiem dwukrotnie w dyskusji nad projektem ustawy budżetowej na rok 1989 i mogę dzisiaj powiedzieć, że obawy, a nawet wyrażone wówczas głębokie zaniepokojenie przewidywanymi kierunkami polityki budżetowej i polityki pieniężno-kredytowej Rządu były w pełni uzasadnione. Zarówno polityka budżetowa, jak i polityka pieniężno-kredytowa okazały się nie tylko nieskuteczne, ale więcej, jak widać to obecnie, zagroziły stabilności gospodarczej, a nawet politycznej kraju. Nie nastąpiło przy tym zapowiadane i pożądane oddzielenie polityki budżetowej od polityki pieniężno-kredytowej, ale wystąpiło niepokojące, jeszcze większe niż w przeszłości podporządkowanie polityki pieniężno-kredytowej polityce budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#AlfredWawrzyniak">Kierujący polityką pieniężną okazali się wyjątkowo podatni na naciski ze strony kierujących politykę budżetową. Niecelowe byłoby dzisiaj powtarzanie wspomnianych i powszechnie dostępnych w Diariuszu Sejmowym moich wystąpień z 22 grudnia 1988 r. i 15 lutego 1989 roku. Pragnę jedynie stwierdzić, że w swojej zasadniczej merytorycznej warstwie w pełni odnoszą się one do rozpatrywanych przez nas dzisiaj projektów aktów prawnych i planów finansowych.</u>
          <u xml:id="u-18.2" who="#AlfredWawrzyniak">Rozpatrując propozycję założeń i kierunków polityki finansowej państwa na najbliższe miesiące, w oparciu o przedstawiony nam projekt ustawy o zmianie budżetowej i projekt uchwały o zmianie uchwały w sprawie planu kredytowego, trzeba przede wszystkim stwierdzić, że dokumenty te są niekompletne, co w poważnym stopniu utrudnia wyrobienie sobie wyważonego i w pełni skonkretyzowanego poglądu o przeszłej i przyszłej polityce finansowej państwa. Brak jest zwłaszcza — poza sprawozdaniem o sytuacji finansowej państwa — przedłożenia rządowego dotyczącego zmian w bilansie płatniczym oraz zmian w planach finansowych z centralnych funduszów parabudżetowych, takich jak: Fundusz Rozwoju Kultury czy Fundusz Obsługi Zadłużenia Zagranicznego i inne. Oczywiste jest przecież, że bilans płatniczy ulega zmianie, a przesunięcia między centralnymi funduszami parabudżetowymi a budżetem są w projekcie zmian ustawy budżetowej widoczne gołym okiem, ale nie są możliwe do jednoznacznej oceny bez wniknięcia w zmiany planów centralnych funduszów parabudżetowych.</u>
          <u xml:id="u-18.3" who="#AlfredWawrzyniak">Wydaje się, że ze względu na znaczenie presji inflacyjnej na konstrukcję dokumentów, jakie mamy uchwalać, powinniśmy jeszcze otrzymać co najmniej szacunek bilansu pieniężnych przychodów i wydatków ludności za rok bieżący.</u>
          <u xml:id="u-18.4" who="#AlfredWawrzyniak">Należy ponadto zwrócić uwagę na to, że przedłożony projekt zmiany ustawy budżetowej w specyficzny sposób podchodzi do relacji między budżetem centralnym a budżetami terenowymi, przerzucając na budżety terenowe skutki inflacyjnego wzrostu wydatków tych budżetów, z równoczesnym przejęciem przez budżet centralny rezultatów inflacyjnego wzrostu dochodów budżetów terenowych.</u>
          <u xml:id="u-18.5" who="#AlfredWawrzyniak">Wysoki Sejmie! Obecna debata nad finansami państwa ma w oczywisty sposób doraźny charakter. Szczególnie pilne jest dokonanie zmian w ustawie budżetowej i do tego ograniczę się w swoim wystąpieniu, jakkolwiek dla sytuacji finansowej państwa plan kredytowy uznać by należało za ważniejszy nawet w obecnych warunkach systemowych od budżetu państwa. Uważam, że na ten temat potrzebna jest odrębna dyskusja, ale już z udziałem nowego, jak sądzę, kierownictwa gospodarczego kraju. Pragnę jedynie oświadczyć, zwracając się do Prezesa Narodowego Banku Polskiego, że przy dominacji kredytowej metody emisji pieniądza nic ani nikt nie zdejmie z kierownictwa banku centralnego odpowiedzialności za rozmiary i strukturę obiegu pieniężnego i jego powiązanie z rozmiarami i strukturą produktu społecznego.</u>
          <u xml:id="u-18.6" who="#AlfredWawrzyniak">Wysoki Sejmie! Proponowane zmiany w ustawie budżetowej spowodowane są prawie w całości inflacyjnym wzrostem wydatków budżetowych i w mniejszym stopniu także dochodów budżetowych, a tylko w niewielkim stopniu wynikają z przemian w zasięgu i kierunkach redystrybucji budżetowej. Stąd też dla oceny proponowanych zmian zasadnicze znaczenie ma prognoza co do ruchu cen i płac w końcu bieżącego roku. Wydaje się, że przyjęte w tym zakresie założenia są już obecnie zbyt niskie. Co więcej — rezultaty operacji tak zwanego urynkowienia gospodarki żywnościowej przyniosą trudny obecnie do oceny ruch płac i cen w końcowych miesiącach bieżącego roku.</u>
          <u xml:id="u-18.7" who="#AlfredWawrzyniak">Musimy jednak — pomimo braku doświadczeń w planowaniu budżetowym przy tak wysokiej inflacji — znaleźć w tej sytuacji jakieś rozwiązania i przyjąć poprawki w ustawie budżetowej w takim kształcie, aby funkcjonowanie organizmu państwowego było możliwe.</u>
          <u xml:id="u-18.8" who="#AlfredWawrzyniak">Za najważniejsze trzeba by uznać w bieżącej sytuacji kraju stymulowanie, także przy pomocy instrumentów budżetowych, rozwoju produkcji. Opodatkowanie, będące z natury rzeczy najbardziej elastycznym instrumentem budżetowym, w dalszym ciągu tej stymulacyjnej roli jednak nie pełni. Struktura opodatkowania nie ulega zasadniczej zmianie, a przebudowę systemu podatkowego odsuwa się kolejny już raz na później. Można by się z tym nawet zgodzić ze względu na doraźny charakter dyskutowanej zmiany w ustawie budżetowej, gdyby znana była odpowiedź na pytanie: jaka jest zdolność podatkowa podmiotów gospodarczych, zwłaszcza podmiotów gospodarki państwowej, oraz na ile przewidywane dochody podatkowe są realistycznie możliwe do osiągnięcia bez groźby przerwania ciągłości procesów produkcji w tych jednostkach gospodarczych, które nie będą już mogły podnieść ceny na wyższy poziom, a których produkcja mimo to jest niezbędna dla gospodarki narodowej.</u>
          <u xml:id="u-18.9" who="#AlfredWawrzyniak">W tym kontekście trzeba także oceniać wprowadzenie obowiązku wykupu obligacji skarbowej przez podmioty gospodarcze, co w proponowanym kształcie nadaje obligacjom skarbowym charakter de facto przymusowych lokat pieniężnych w budżecie państwowym. Wydaje się, że te wszystkie drenażowe zabiegi mogą ze względu na brak wiarygodnej oceny zdolności podatkowej podmiotów gospodarczych nie przynieść budżetowi spodziewanego efektu dochodowego, stając się równocześnie czynnikiem inflacjogennym oraz barierą tak potrzebnego wzrostu produkcji.</u>
          <u xml:id="u-18.10" who="#AlfredWawrzyniak">Wysoka Izbo! Wzrost produkcji i pobudzenie aktywności gospodarczej powinny stanowić zasadnicze kryterium oceny polityki gospodarczej, w tym także polityki finansowej. Sądzę także, że nawet doraźne zmiany w opodatkowaniu powinny być przede wszystkim podporządkowane rozwojowi produkcji. Załamanie rynku żywnościowego w bieżącym roku jest nie tylko rezultatem polityki rolnej, ale stanowi wynik polityki przemysłowej, która okazała się nieskuteczna i nie doprowadziła do takiego rozwoju produkcji, aby umożliwić zwiększenie wydatków budżetowych miejskich i wiejskich gospodarstw domowych na zakup artykułów przemysłowych, a nawet pozbawiła wiele gospodarstw domowych nadziei na realność zakupu kiedykolwiek wielu podstawowych artykułów przemysłowych, a to ze względu na niedostępność tych artykułów i ich „uciekającą cenę”, co w konsekwencji musi prowadzić do rosnącego popytu na rynku artykułów żywnościowych.</u>
          <u xml:id="u-18.11" who="#AlfredWawrzyniak">Wydaje się, że także dotacje budżetowe na rzecz podmiotów gospodarczych winny być rozpatrywane z punktu widzenia ich wpływu na rozwój produkcji. Powinniśmy odstąpić od przypisywania tym dotacjom wyłącznie ochronnych funkcji, a powiązać je z niezbędnym pobudzeniem aktywności gospodarczej, stymulującej wzrost produkcji i rozwój usług. Proponowane zmiany w rozmiarach i strukturze dotacji budżetowych na rzecz podmiotów gospodarczych tych warunków nie spełniają.</u>
          <u xml:id="u-18.12" who="#AlfredWawrzyniak">Wysoka Izbo! W początkowej części tego wystąpienia krytycznie odniosłem się do propozycji nowych regulacji prawnych, przewidzianych w noweli ustawy budżetowej, w zakresie relacji między budżetem centralnym a budżetami terenowymi. Konkretyzując to, wyrazić należy sprzeciw wobec proponowanych zmian w treści art. 9. ustawy budżetowej, gdyż artykuł ten wymaga obecnie zupełnie nowej redakcji, a propozycję dodania ustępu 4 i 5 w artykule 3 tej ustawy uznać należy nie tylko za niesłuszną i nie odpowiadającą interesom rad narodowych i tendencjom do rozwoju samorządności terenowej, ale wręcz sprzeczną z ustawą o systemie rad narodowych i samorządzie terytorialnym.</u>
          <u xml:id="u-18.13" who="#AlfredWawrzyniak">Równowaga budżetów terenowych jest chwiejna, a potrzeby gospodarki terenowej związanej z zaspokajaniem najniezbędniejszych potrzeb ludności w miejscu jej zamieszkania są ogromne. Dysproporcje między tymi potrzebami a możliwościami dramatycznie się pogłębiają, czego Rząd — przynajmniej w projekcie nowelizowanej ustawy budżetowej — zdaje się nie dostrzegać.</u>
          <u xml:id="u-18.14" who="#AlfredWawrzyniak">Poza tym ciągle mamy do czynienia z faktycznym centralnym kierowaniem gospodarką terenową. Wszystkie instrumenty kierowania składającymi się na tę gospodarkę dziedzinami, a więc oświatą, ochroną zdrowia, gospodarką komunalną itp., znajdują się w rękach Rządu, a finansowe skutki stosowania tych instrumentów ponosić muszą budżety terenowe, które pozbawione są autonomii poprzez to zwłaszcza, że brak jest swobody w dokonywaniu wydatków z budżetów terenowych.</u>
          <u xml:id="u-18.15" who="#AlfredWawrzyniak">Wysoki Sejmie! Zadaniem Sejmu jest m.in. zapewnienie funkcjonowania gospodarki państwa. Ani gospodarka, ani państwo nie może funkcjonować bez budżetu. Dlatego też Klub Poselski PAX jest za dokonaniem zmian w ustawie budżetowej, ale tylko w takim zakresie, jaki jest uzasadniony inflacyjnym wzrostem cen i płac, a więc niejako za usankcjonowaniem zaszłości. Niestety, ogólnie biorąc, projekt nowelizacji ustawy budżetowej w formie, w jakiej został nam przedstawiony, nie jest możliwy do przyjęcia. Potrzebne są dalsze prace nad nim w komisjach sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-18.16" who="#AlfredWawrzyniak">Dyskutujemy i porozumiewamy się w tych sprawach także z klubami poselskimi Unii Chrześcijańsko-Społecznej i Polskiego Związku Katolicko-Społecznego. W przyszłości klub nasz będzie dążył do przebudowy budżetu i zasadniczych zmian w strukturze redystrybucji budżetowej oraz do wprowadzenia zapisu ustawowego, może nawet konstytucyjnego, że każdy, w tym także Rząd, kto zgłasza propozycję takich zmian systemowych, które powodują wzrost wydatków budżetowych, zobowiązany jest równocześnie wskazać nowe źródła dochodów umożliwiające pokrycie tego wzrostu wydatków. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-18.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie w imieniu klubu głos zabierze poseł Jerzy Hopfer z Unii Chrześcijańsko-Społecznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#JerzyHopfer">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Występując w imieniu Klubu Poselskiego Unii Chrześcijańsko-Społecznej pragnę przedstawić Wysokiej Izbie kilka uwag i wniosków odnośnie do rozpatrywanego na dzisiejszym posiedzeniu projektu ustawy o zmianie ustawy budżetowej na 1989 r. i zmianie w związku z tym niektórych innych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#JerzyHopfer">Generalnie rzecz ujmując pragnę stwierdzić, że przedstawiony projekt nie spełnia naszych oczekiwań w zakresie poprawy stanu finansów publicznych.</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#JerzyHopfer">Po pierwsze dlatego, że projekt ustawy cechuje nadmierny fiskalizm ukierunkowany na działania doraźne, mające na celu równoważenie budżetu głównie poprzez zwiększanie wpływów budżetowych. W niedostatecznym natomiast stopniu uwzględnia działania o charakterze oszczędnościowym oraz pobudzanie mechanizmów propodażowych, co w konsekwencji wzrostu masy zysku zwiększałoby również dochody budżetu. W moim przekonaniu w obecnej, wręcz katastrofalnej sytuacji gospodarczej kraju, powinny być preferowane mechanizmy nakręcające koniunkturę, i nie prosty drenaż finansowy podmiotów dobrze gospodarujących. Inaczej mówiąc, powinniśmy oczekiwać raczej propozycji zmian jakościowych w pojmowaniu roli budżetu państwa, a nie kosmetyki ustawy obecnie obowiązującej, kosmetyki polegającej na mechanicznym przeliczeniu wskaźników oraz wyszukiwaniu nowych obszarów, z których udałoby się wydostać jeszcze więcej pieniędzy do budżetu.</u>
          <u xml:id="u-20.3" who="#JerzyHopfer">Po drugie dlatego, że projektodawca nie odchodzi od dotychczas obowiązującej w polskim życiu gospodarczym — i nie tylko tam — omnipotencji państwa jako głównego dysponenta funduszy narodowych, przejmującego lwią część dochodów z działalności gospodarczej i rozdzielającego je według przez siebie określonych reguł i preferencji.</u>
          <u xml:id="u-20.4" who="#JerzyHopfer">Po trzecie — w projekcie nadal proponuje się dotacje do czysto produkcyjnej sfery życia gospodarczego, co, jak już wielokrotnie wykazywano w dyskusjach na wszelkiego rodzaju forum, również w Wysokiej Izbie, preferuje producentów, którzy nie są zainteresowani obniżką kosztów wytwarzania i osiąganiem na tej drodze godziwego zysku, są natomiast mocno zainteresowani w wyszukiwaniu powodów, dla których produkcja jest nieopłacalna i wymaga dotowania. Jest to metoda wybitnie antymotywacyjna, według której outsiderzy gospodarczy zjadają nadwyżki wyprodukowane przez zdrowe ekonomicznie jednostki gospodarcze. Ponadto działania tego typu są przyczyną tak mocno krytykowanej dotychczas praktyki pozamerytorycznych i zakulisowych działań wszelkiego rodzaju grup nacisku, najczęściej na zasadzie personalnych powiązań z centrum, w efekcie zaś prowadzą do wyszarpywania z budżetu państwa ile się da i jak się da, bez oglądania się na skutki gospodarcze i społeczne. Centrum zaś ustawia w pozycji łaskawcy dzielącego majątek narodowy według metod pokazanych wyżej. Zdaję sobie sprawę, że taka rola centrum jest może i wygodna, ale w obecnej sytuacji nie chodzi nam bynajmniej o wygodę i dobre samopoczucie centrum, ale o ratowanie państwa i narodu z poniżenia i totalnego upadku gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-20.5" who="#JerzyHopfer">Opisana polityka doprowadziła w moim przekonaniu do widocznej gołym okiem sytuacji, polegającej na tym, że w państwie socjalistycznym przy doktrynalnie scentralizowanym planowaniu i bilansowaniu wszystkiego, przy teoretycznie harmonijnym rozwoju gospodarki jako całości, jej wybrane działy marnotrawią przydzielone środki, podczas gdy inne ulegają stagnacji lub wręcz degeneracji. Zamiast harmonijnego i wzajemnie się przenikającego organizmu gospodarczego mamy do czynienia ze zlepkiem osobno działających sfer gospodarki, gdzie każdy robi to, co nakazuje mu plan, i nie interesuje się, czy jest to społecznie pożyteczne. Aby nie być gołosłownym, kilka przykładów dotacji przedmiotowych z projektu ustawy:</u>
          <u xml:id="u-20.6" who="#JerzyHopfer">Mleko i produkty mleczarskie. Czy ktoś zadał sobie trud, aby obliczyć, jaki procent w cenie jednego litra mleka stanowi jego transport z każdego gospodarstwa do mleczarni oddalonej o co najmniej kilkanaście kilometrów, a po jego przetworzeniu transport powrotny serwatki lub mleka chudego do gospodarstw? Jak wpływa na ten sam litr mleka, myślę tu w dalszym ciągu o cenie, jego dalszy transport do równie oddalonych sklepów? Gdyby te koszty były liczone rzetelnie, to na przykład cena litra mleka w sklepie przy mleczarni byłaby przynajmniej o połowę niższa niż w sklepie oddalonym o kilka kilometrów A tak nie jest. Uśrednia się cenę, nazywając ją urzędową, i ukrywa w ten sposób niegospodarność, a za nią płaci raz klient, a drugi raz budżet państwa, czyli ten sam klient, bo dotacja do mleka nie trafia na przykład do służby zdrowia czy oświaty, gdzie powinna trafić. A jak wpływa cena tej wożonej serwatki lub mleka paszowego na cenę końcową mięsa, za które też płaci klient, czyli każdy z nas? Inny przykład — nawozy. Ile ma wynosić cena 100 kg nawozów, skoro wozi się je z Polic do regionu Gorzowa Wielkopolskiego na odległość 150 km ciągnikami? Jaki jest wpływ tej ceny na koszty produkcji roślinnej, mającej z kolei wpływ na ceny chleba i przetworów zbożowych?</u>
          <u xml:id="u-20.7" who="#JerzyHopfer">Jeszcze inny przykład — tłuszcze roślinne. Ile w cenie kostki margaryny lub butelki oleju jest kosztów transportu, gdy np. w woj. gorzowskim, będącym zagłębiem rzepakowym, nie ma ani jednego zakładu przetwórczego, a margarynę wozi się z Kruszwicy? Też samochodami zresztą.</u>
          <u xml:id="u-20.8" who="#JerzyHopfer">Podobne pytania nasuwają się przy niemal każdej pozycji i myślę, że nie ma potrzeby ich mnożyć. Stawiając je, chciałem — po pierwsze — podać w wątpliwość lansowaną powszechnie tezę, że koszty produkcji np. żywności są tak wysokie, że niezbędne są dotacje, a po drugie wykazać, że nasz system ekonomiczny jest w gruncie rzeczy systemem papierowym, oderwanym od logicznych reguł ekonomii i po prostu nie przystaje do życia. Nikt bowiem nie zna prawdziwej wartości złotówki jako kategorii ekonomicznej. Nie zna jej robotnik, który nie wie właściwie, ile zarabia, ani też, jaka jest rzeczywista wartość jego pracy jako towaru. Nie zna jej także ekonomista oceniający opłacalność konkretnej produkcji. Nie zna i nie może znać, bo nie ma jednego porównywalnego wskaźnika, jakim byłby np. pieniądz oraz zysk.</u>
          <u xml:id="u-20.9" who="#JerzyHopfer">W tym miejscu ciśnie się na usta jeszcze jedno zasadnicze pytanie: jakimi kryteriami kierował się projektodawca, przydzielając takie, a nie inne kwoty na poszczególne działy w budżecie? Rozpatrywany projekt ustawy budżetowej zawiera w moim przekonaniu również i tę skazę, że został skonstruowany na podstawie zdewaluowanych już i nie sprawdzonych w życiu zasad.</u>
          <u xml:id="u-20.10" who="#JerzyHopfer">Wysoka Izbo! Uwzględniając fakt, że czytając projekt i konfrontując przyjęte w nim szacunki i spodziewane kierunki zmian z tym, co, niesie codzienne życie, trudno się oprzeć wrażeniu, że są to raczej pobożne życzenia niż fachowo opracowane analizy, a także biorąc pod uwagę, że postulowana wolna gra sił ekonomicznych i procesów rynkowych pozostaje w dalszym ciągu raczej werbalnym postulatem niż realnym faktem, jak również uwzględniając przedstawione wady konstrukcyjne, wnoszę w imieniu Klubu Poselskiego Unii Chrześcijańsko-Społecznej o odesłanie projektu nowemu Rządowi do ponownego opracowania. Wnoszę również o uchwalenie prowizorium budżetowego, aby umożliwić Rządowi pracę w tym czasie.</u>
          <u xml:id="u-20.11" who="#JerzyHopfer">Chciałbym też dodać, że nasze stanowisko zostało wstępnie przedyskutowane z klubami poselskimi Stowarzyszenia „Pax” i Polskiego Związku Katolicko-Społecznego. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-20.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję za wystąpienie.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie w imieniu Klubu Polskiego Związku Katolicko-Społecznego głos zabierze poseł Marian Szatybełko.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#MarianSzatybełko">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Prace nad ustawą budżetową należą do normalnych zadań Sejmu. Dzisiejszej zaś debaty nad ustawą budżetową, a raczej nad jej korektą, nie można do takich zaliczyć. Zgłoszona korekta budżetowa nie wynika z zasadniczej zmiany gospodarzenia środkami budżetowymi, a z katastrofalnego stanu gospodarki i szalejącej inflacji. Szczególnie zaś zastrzeżenie budzi rosnące rozwarcie pomiędzy dochodami i wydatkami budżetu. Może to być skutkiem popełnionego błędu w konstrukcji budżetu na 1989 r., jak równie dobrze wynikać z niewłaściwej gospodarki jego środkami. Odpowiedzi zaś na te pytania może przynieść nie pobieżny osąd, lecz głęboka analiza, którą mogą przeprowadzić odpowiednie komisje sejmowe.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#MarianSzatybełko">Wysoka Izbo! Budżet to przeliczona na wartości finansowe gospodarcza funkcja państwa, to wyznaczenie dróg przepływu dóbr wytwarzanych przez naród. Od ukierunkowania tych przepływów w gospodarczo-społecznej strukturze państwa zależą efekty gospodarcze, jak również rozwój życia społeczno-kulturalnego narodu, aż po budżety domowe poszczególnych rodzin.</u>
          <u xml:id="u-22.2" who="#MarianSzatybełko">W związku z powyższym, wobec tak ważnego problemu, w poczuciu obowiązku poselskiego, zanim zostanie podjęta decyzja co do zgłoszonej korekty budżetu, chcę przedłożyć Wysokiej Izbie pod rozwagę parę uwag związanych z przedmiotem omawianego budżetu. W pierwszej kolejności dotyczyć one będą źródeł dochodów budżetu.</u>
          <u xml:id="u-22.3" who="#MarianSzatybełko">Jak informuje nas Ministerstwo Finansów w objaśnieniach do projektu ustawy o zmianie ustawy budżetowej na 1989 r., do dochodów budżetu państwa zaliczają się m.in. wpływy z efektów uzyskiwanych z przetargów walutowych prowadzonych przez Bank Handlowy i Bank Rozwoju Eksportu. I z tego tytułu wpływy do budżetu wzrosną z 0,8 biliona zł do kwoty 1,7 biliona zł. Dochód wynikający stąd pochodzi ze sprzedaży i kupna walut powyżej oficjalnego kursu. Zewnętrznym wyrazem procederów są kantory wymiany walut, gdzie za 7000 zł polskich można kupić 1 dolara USA, ale też można tam go sprzedać za 6800. Przykładowo, minimalna urzędowa cena skupu pszenicy wynosi 12 100 zł za 100 kg, a więc za 1 tonę pszenicy rolnik uzyska 121 000 zł i będzie mógł za te pieniądze na potrzebny wkład dewizowy kupić 17 dolarów i 30 centów.</u>
          <u xml:id="u-22.4" who="#MarianSzatybełko">Jeżeli polskiemu rolnikowi nie opłaci się sprzedać państwu tej pszenicy, to państwo przewidziało w budżecie kilkaset milionów dolarów USA na import zbóż i przetworów młynarskich i wówczas zapłaci farmerowi amerykańskiemu za podobną pszenicę około 170 dolarów USA za tonę, to znaczy 10-krotnie wyżej niż oferuje własnemu rolnikowi.</u>
          <u xml:id="u-22.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-22.6" who="#MarianSzatybełko">W przeliczeniu na złote polskie daje to 1 mln i 190 tys. zł, a więc pewien kapitał.</u>
          <u xml:id="u-22.7" who="#MarianSzatybełko">Nie będę już przeliczał, co obcokrajowiec za tę kwotę w Polsce może kupić lub w co zainwestować. Kwotę tę posiadacz dewiz może również uzyskać w kantorze sprzedając 175 dolarów USA, po 6800 zł za 1 dolara. Stąd w Polsce obecnie jest wielu milionerów rozbijających się po naszych drogach samochodami z obcą rejestracją. Na kwotę tę robotnik, profesor, urzędnik państwowy lub samorządowy musi pracować cały rok. I dlatego, panie Premierze oraz panie Ministrze Finansów, przyczyną kompromitującego dla Polaków handlu żywnością na bazarach Berlina Zachodniego nie jest tania żywność w Polsce, lecz drogie dolary w polskich kantorach wymiany walut w wyniku promocji, jakiej pan udzielił walucie obcej, ażeby za wszelką cenę uzyskać złotówki dla budżetu jednego roku. Cena tych złotówek jest nazbyt wysoka, ażeby ten fakt można było pominąć milczeniem.</u>
          <u xml:id="u-22.8" who="#MarianSzatybełko">Wysoki Sejmie! Parę tygodni temu Wysoka Izba toczyła boje o formułę indeksacji płac. Cały kraj zna wyniki, ale niepokoje społeczne trwają nadal, objawiając się strajkami i pogotowiem strajkowym. Przyczynił się do tego w głównej mierze wzrost cen produktów żywnościowych spowodowany urynkowieniem gospodarki żywnościowej. Ten gwałtowny wzrost cen produktów żywnościowych szczególnie mocno nadwerężył budżety domowe, które i tak już odzwierciedlały stan budżetu państwowego, gdzie pogłębia się rozwarcie między dochodami i wydatkami na niekorzyść dochodów. W tej sytuacji indeksacyjna regulacja płac w stosunku do posiadanych dochodów z uposażenia pracowniczego przestała społeczeństwo satysfakcjonować. Jest to zrozumiałe, jeżeli zważymy, że ten poza inflacyjny gwałtowny wzrost cen obniżył bazę, do której będzie naliczana indeksacja. Problemu tego nie rozwiązuje rekompensata cenowa na podstawowe produkty żywnościowe.</u>
          <u xml:id="u-22.9" who="#MarianSzatybełko">W tym miejscu wrócę do omawianego już składnika dochodu budżetowego, jakim jest giełdowa sprzedaż i kupno walut obcych po cenach wykreowanych przez państwo. Robię to dlatego, ażeby jeszcze raz wykazać, jak wysoce zgubne było dla całej gospodarki narodowej, jak również dla stosunków społecznych w Polsce, wysokie wyeksponowanie cen walut obcych, szczególnie z drugiego obszaru płatniczego. W relacji kantorowej wymiany walut dotychczasowe płace w Polsce w głównej masie mieszczą się w przedziale od 12 do 20 dolarów miesięcznie. Wyrównawczy zaś dodatek cenowy, czyli tzw. rekompensata, nie przekracza 2 dolarów. A więc nie dziwmy się, że szczególnie młodzież chciałaby zarabiać bezpośrednio w dolarach lub innych walutach z drugiego obszaru płatniczego i w tej sytuacji żadne racjonalne przesłanki nie są w stanie odwieść ją od dążenia do emigracji z Polski. Ceny tych walut poza tym mają również wpływ na kreację cen towarów pochodzących z importu lub których produkcja oparta jest o import, a więc mają znaczenie inflacjogenne.</u>
          <u xml:id="u-22.10" who="#MarianSzatybełko">Jak wynika z powyższego, sytuacja gospodarczo-społeczna Polski jest bardzo poważna i jeżeli Rząd nie znajdzie rozwiązań prowadzących do rewaloryzacji złotówki w miejsce kupczenia nią w sposób obniżający jej wartość realną, nie znajdzie też drogi do tak bardzo nam potrzebnego spokoju społecznego, jak również nie ochroni zagrożonego majątku narodowego.</u>
          <u xml:id="u-22.11" who="#MarianSzatybełko">Wysoki Sejmie! W analizie projektu ustawy o zmianie ustawy budżetowej na 1989 rok nie doszukałem się oczekiwanych zmian w budżecie, które między innymi prowadziłyby nie do dewaluacji, a do rewaloryzacji polskiego podstawowego środka płatniczego, jakim jest złotówka. Między innymi dlatego zostałem upoważniony przez Klub Polskiego Związku Katolicko-Społecznego do poinformowania Wysokiej Izby, że jego członkowie w porozumieniu z klubami — jak tutaj zostało już wymienione — „Pax” i ChSS będą głosowali przeciwko projektowi ustawy w przedłożonej redakcji. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-22.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję za wystąpienie.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie głos zabierze poseł Ryszard Jan Zieliński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#RyszardJanZieliński">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt reprezentować nie tylko posłów społeczeństwa krakowskiego, ale jednocześnie 23-tysięczną rzeszę pracowników krakowskiej służby zdrowia i jako lekarz pragnę odnieść się do rządowego projektu o zmianie ustawy budżetowej na 1989 rok.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#RyszardJanZieliński">Z trybuny sejmowej w obecnej kadencji Sejmu mówiono już kilkakrotnie o trudnej, a nawet wręcz dramatycznej sytuacji panującej w służbie zdrowia i jego ochronie w Polsce. Czym to było spowodowane? Wydaje się, że między innymi i tym, że budżet Ministerstwa Zdrowia na rok 1989 w wysokości 1.247 miliardów zł był wyższy tylko o 12% od budżetu w 1988 roku. A więc wszystko to, co działo się w sferze inflacji, odbijało się na naszej pracy nad utrzymaniem standardu świadczeń medycznych i tego wszystkiego, czym się zajmuje personel służby zdrowia. Wzrosły ceny leków, paliw, spirytusu, materiałów sanitarnych, energii, a przede wszystkim sprzętu oraz materiałów budowlanych. Wzrosły również ceny żywności, co sprawiło, że 4-krotnie wzrosły koszty żywienia pacjentów w naszych szpitalach, pensjonariuszy w domach opieki społecznej, jak również dzieci w żłobkach, które podlegają służbie zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-24.2" who="#RyszardJanZieliński">Niezwykle trudna sytuacja występuje również w zakresie finansowania inwestycji. Mianowicie budżet, który ma być teraz znowelizowany, przewidywał tylko 49 miliardów na inwestycje w służbie zdrowia. Nie przeliczono wzrostu cen z roku 1988 na ceny roku 1989, a proponowane obecnie w ustawie wprowadzenie ograniczenia możliwości finansowania z budżetu centralnego inwestycji terenowych oznacza praktycznie wstrzymanie budowy niemal 29 szpitali realizowanych ze środków rad narodowych przy udziale dotacji z budżetu centralnego. Wstrzymanie ich realizacji spowodowałoby ogromne szkody społeczne i jednocześnie ekonomiczne, dlatego że postęp w medycynie jest szybki i każde odkładanie wymaga zmiany w zakresie projektowania i wydatków.</u>
          <u xml:id="u-24.3" who="#RyszardJanZieliński">Przedłożona w projekcie proponowanej ustawy propozycja zwiększenia budżetu w zakresie wydatków bieżących w ochronie zdrowia i opiece społecznej o 649,5 miliarda jest wysoce niewystarczająca.</u>
          <u xml:id="u-24.4" who="#RyszardJanZieliński">Szanowne Posłanki i Posłowie! Te pieniądze Ministerstwo Zdrowia wydało już w lutym, kiedy wprowadzono podwyżki z mocą od l stycznia, oraz teraz, kiedy od 1 lipca zaliczkowo wypłacono po 28 tysięcy złotych na jednego pracującego w służbie zdrowia. Proponowana suma nie wystarcza na pokrycie tych wszystkich kosztów, o których mówiłem poprzednio. Przeznaczenie na służbę zdrowia sumy wyraźnie ponad bilion złotych może zabezpieczyć realizację naszych zadań, zapewniając finansowanie potrzeb na poziomie umożliwiającym sprawną działalność placówek ochrony zdrowia i opieki społecznej. Środki te są przecież potrzebne na pokrycie: wzrostu cen urzędowych leków, sprzętu, aparatury medycznej, żywienia pacjentów, wzrostu stałych i okresowych zasiłków pieniężnych z pomocy społecznej, finansowania programu zwalczania AIDS, wzrostu kosztów leczenia uzdrowiskowego i zaopatrzenia farmaceutycznego, wydatków na sfinansowanie działalności inwestycyjnej.</u>
          <u xml:id="u-24.5" who="#RyszardJanZieliński">Wydaje mi się, że Komisja Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, jeżeli będzie omawiała ten projekt, weźmie to na pewno pod uwagę.</u>
          <u xml:id="u-24.6" who="#RyszardJanZieliński">Innym zagadnieniem natomiast pozostaje sprawa podjęcia szybkich rozwiązań zgodnych z zapisami okrągłego stołu w zakresie zmian strukturalno-organizacyjnych w służbie zdrowia, aby przydzielone środki były najbardziej optymalnie wykorzystane.</u>
          <u xml:id="u-24.7" who="#RyszardJanZieliński">Wysoka Izbo! Szczególną społeczną wymowę ma propozycja zapisu na stronie 11 art. 5 pkt 2. Proponowany tu zapis zaprzecza zagwarantowanej ustawą o kształtowaniu środków na wynagrodzenia w sferze budżetowej relacji płac sfery budżetowej do sfery materialnej w skali całego roku. Odniesienie rewaloryzacji płac w sferze budżetowej wstecznie tylko do II i III kwartału powoduje nierównomierne obciążenie społeczeństwa inflacją. W niekorzystnej sytuacji pozostaje tutaj sfera budżetowa, właśnie m.in. pracownicy służby zdrowia, nauczyciele, pracownicy kultury. Jest to przecież 2,5 miliona pracowników.</u>
          <u xml:id="u-24.8" who="#RyszardJanZieliński">Proponowany zapis w moim przekonaniu powinien być skreślony, a uchwała Rządu z 31 stycznia winna być respektowana i brakujące środki uwzględnione, bo przecież w pełnej humanizmu pracy fachowy personel służby zdrowia nie może dochodzić swych racji poprzez protesty i strajki głodowe. Przeciętna płaca w I półroczu w służbie zdrowia wynosiła 78 tysięcy złotych. Po daniu zaliczki z 1 lipca wynosi 106.614 złotych. Suma ta w kontekście wprowadzanych w sierpniu kilkudziesięciotysięcznych podwyżek w innych działach gospodarki narodowej mówi już sama za siebie. Nie zwalnia to oczywiście Sejmu od podjęcia szybkich decyzji co do spraw płacowych w sferze budżetowej, w tym wypłat. których oczekuje służba zdrowia już za kilkanaście dni.</u>
          <u xml:id="u-24.9" who="#RyszardJanZieliński">Pragnę zwrócić uwagę Wysokiej Izbie jeszcze na dwie sprawy: w przedstawionym projekcie ustawy proponuje się w art. 15a pkt 2 podwyższenie wkładów i udziałów społeczeństwa w realizacji inwestycji w ramach czynów społecznych. W odczuciu mieszkańców wsi, a rozmawiałem podczas spotkań przedwyborczych z wieloma ich mieszkańcami, istnieje wielka niesprawiedliwość, bo w mieście buduje się wszystko z funduszy państwowych, a na wsi w większości z dużym udziałem wkładów społecznych. Jako lekarz proponowałbym, żeby przynajmniej w budowanych ośrodkach zdrowia tak niezbędnych na wsi utrzymać dotychczasowy przepis — 30% udziału, bo przecież koszt inwestycyjny ośrodka zdrowia to dziś suma od 2 do 3 mld zł.</u>
          <u xml:id="u-24.10" who="#RyszardJanZieliński">Proponowane postanowienia art. 3. ust. 4. i 5. w odniesieniu do budżetów terenowych naruszają podstawową zasadę działania rad narodowych — ich samodzielność. Sprawa ta będzie na pewno jeszcze tematem licznych wystąpień poselskich, ale pragnąłbym zwrócić uwagę Rządu na fakt, że zgodnie z pismem Ministra Finansów z 23 czerwca br. o zaniechaniu finansowania z budżetu centralnego skutków zmian cen, Rada Narodowa Miasta Krakowa w dniu 30 czerwca dokonała odpowiednich poprawek w swojej uchwale dotyczącej budżetu na rok 1939. Podwyższyła plan dochodów własnych i uwzględniła zwiększenie wydatków pozapłacowych. Dzięki temu krakowska służba zdrowia uzyskała dodatkowe kredyty na wydatki rzeczowe, a udział budżetu terenowego wzrósł w naszym województwie w ochronie zdrowia aż do 26% budżetu Rady. Z tego też względu proponowane w ustawie dofinansowanie płac w sferze budżetowej z budżetu rady narodowej będzie w przypadku Krakowa niemożliwe. Ale uważam też, że jest to doraźne, niesystemowe rozwiązanie, co będą robić rady narodowe, które nie mają nadwyżek, jeżeli uchwalimy, żeby świadczyły pewną część funduszy na pokrycie wydatków płacowych, które w tej chwili rosną.</u>
          <u xml:id="u-24.11" who="#RyszardJanZieliński">Zdaję sobie sprawę, że niedobory środków występują w wielu działach gospodarki narodowej, finansowanych przez budżet państwa lub przy jego udziale. Wskazane jest więc ustalenie pewnej hierarchii potrzeb — oczywiście w ramach posiadanych możliwości.</u>
          <u xml:id="u-24.12" who="#RyszardJanZieliński">Ochrona zdrowia, a zwłaszcza ciężko chory człowiek, powinna korzystać z priorytetu, ponieważ i zdrowie człowieka jest wartością samą w sobie, i nie w pełni sprawne społeczeństwo nie jest w stanie podołać oczekiwanym obowiązkom.</u>
          <u xml:id="u-24.13" who="#RyszardJanZieliński">Szanowne Posłanki i Szanowni Posłowie! Uwagi, które przedłożyłem do wnoszonej ustawy budżetowej, są w moim przekonaniu ważne i istotne dla ochrony zdrowia społeczeństwa. Dlatego też uważam, że powinny znaleźć swoje odzwierciedlenie w omawianej ustawie. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-24.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie głos zabierze poseł Maria Stolzman.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#MariaStolzman">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chcę zabrać głos w dwóch sprawach więżących się z naszą dzisiejszą dyskusją. Jedna sprawa dotyczy tzw. urynkowienia gospodarki żywnościowej. Od tej decyzji minęły dwa tygodnie. Podjęto ją — jak Rząd twierdzi — z opóźnieniem, ale mimo to bez potrzebnego przy gotowania, tj. działań demonopolizacyjnych, prywatyzacji otoczenia rolnictwa oraz bez zgromadzenia zapasów. Warunki tej operacji określa dokument w sprawie demonopolizacji gospodarki przyjęty w ramach porozumień okrągłego stołu. Nic z tego nie zostało przed decyzją o urynkowieniu wprowadzone, a podjęcie decyzji o tzw. urynkowieniu wręcz umocniło funkcje monopolistyczne, np. przemysłu mięsnego, zwanego obecnie spółką „Pekpol”. Ponadto tzw. urynkowienie nastąpiło po niezrozumiałym i ekonomicznie szkodliwym zamrożeniu w lipcu cen i płac. Doprowadziło ono do całkowitej dewastacji rynku, a po dwóch tygodniach od wprowadzenia tzw. urynkowienia sklepy nadal świecą pustkami.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#MariaStolzman">Okres przejściowy w operacji urynkowienia, niestety, charakteryzujący się w socjalizmie bardzo dużą trwałością, sprowadził się jedynie do spirali cenowej, w mniejszym stopniu cen skupu, w znacznie większym — cen detalicznych. Powoduje to zrozumiały wzrost napięć społecznych i uzasadnione obawy, że taka forma urynkowienia jest lub stanie się kolejną operacją cenowo-dochodową.</u>
          <u xml:id="u-26.2" who="#MariaStolzman">Wydaje się, że społeczeństwu należy się wyjaśnienie — kto zarabia na rosnących cenach żywności, które już obecnie znacznie przekroczyły zakładane wskaźniki. Istnieje uzasadniona obawa, że największe korzyści uzysku ją monopolistyczne przedsiębiorstwa przemysłu spożywczego. Taka sytuacja musi służyć dalszemu umocnieniu monopoli w skupie i przetwórstwie płodów rolnych, a nie teoretycznie zamierzonej demonopolizacji.</u>
          <u xml:id="u-26.3" who="#MariaStolzman">Chciałam w związku z tym skierować pytanie do pana Ministra Finansów, który jest podpisany na wszystkich dokumentach rządowych dotyczących urynkowienia gospodarki żywnościowej. Jakie są zamierzenia Rządu i jakie środki zamierza zastosować, żeby nie dopuścić do rozkręcania się tej spirali w sposób absolutnie niekontrolowany i do jakichś nieprzytomnych rozmiarów, których po prostu społeczeństwo nasze może nie wytrzymać. Celowo zwracam się z tym pytaniem do obecnego tutaj Ministra, ponieważ uważam, że przyszły Rząd, jak powstanie, będzie musiał niestety pić to piwo. Ale mam nadzieję, że Rząd obecny będzie mógł odpowiedzieć, w jaki sposób tutaj zamierza reagować.</u>
          <u xml:id="u-26.4" who="#MariaStolzman">Druga sprawa została poruszona akurat przez mojego przedmówcę, wobec tego skrócę bardzo swoją wypowiedź, nie chcąc nadwerężać państwa cierpliwości. Chodzi o ten art. 15a w proponowanej zmianie ustawy budżetowej, a mianowicie — zakaz przeznaczania środków z nadwyżek budżetowych oraz ponadplanowych dochodów rad narodowych na finansowanie inwestycji, w tym również prowadzonych w czynie społecznym, o ile udział ludności jest niższy niż 40%. Trzeba powiedzieć, że dotychczas ten udział wynosił zgodnie z obowiązującą w tym zakresie ustawą 30%, a w wielu przypadkach za zgodą wojewody był obniżany do 20% wartości kosztorysowej danej inwestycji.</u>
          <u xml:id="u-26.5" who="#MariaStolzman">Proponowana zmiana w ustawie budżetowej jest tak sformułowana że nie jest również jasne, czy dotyczy też inwestycji kończonych w 1989 r.</u>
          <u xml:id="u-26.6" who="#MariaStolzman">Jeden z protokołów okrągłego stołu, tzw. podstolika rolniczego, mówił o olbrzymich zaniedbaniach w infrastrukturze wsi. Posłużę się tu przykładem znanym mi dobrze, a mianowicie zaopatrzeniem w wodę.</u>
          <u xml:id="u-26.7" who="#MariaStolzman">Proszę szanownych posłanek i posłów, tylko 25% wsi polskich ma wodę z ujęć głębinowych, 75% korzysta z płytkich studzien zagrodowych, a losowo prowadzone przez Sanepid badania jakości tej wody — ich wyniki publikowane są w rocznikach statystycznych — mówią, że 67% studzien zagrodowych ma wodę, której jakość określa się jako złą, czyli na dobrą sprawę nikt nie powinien tej wody używać. Równocześnie 20% wsi polskich cierpi na ostry deficyt wody wyrażający się albo jej codziennym dowożeniem przez cały rok, albo dowożeniem w jakichś okresach roku.</u>
          <u xml:id="u-26.8" who="#MariaStolzman">Wysoka Izbo! Chciałabym zwrócić uwagę, że w tych wsiach nie nastąpi wzrost produkcji mleka i mięsa nawet przy najwyższych cenach skupu. Obecnie koszt 1 kilometra sieci wodociągowej waha się od 12 do 18 mln złotych, a jednego przyłącza wodociągowego od 1 do 2 mln. Czy średnie 5,5-hektarowe polskie gospodarstwo położone na lekkich glebach, a takich jest u nas większość, może zapłacić 800 tys. zł za przyłącze wodociągowe? Jest to wartość 70 q pszenicy, czyli dochodu brutto przy średnim plonie z 1,5–2 ha. Obecnie 25% wszystkich budowanych wodociągów powstanie w czynie społecznym, a udział ten w stosunku do inwestycji pokrywanych z budżetu, gdzie odpłatność rozłożona jest na raty i stanowi tylko równowartość 30 q żyta, z roku na rok rośnie.</u>
          <u xml:id="u-26.9" who="#MariaStolzman">W czynie społecznym, jak mówił mój przedmówca, buduje się ośrodki zdrowia, drogi, szkoły, remizy strażackie i inne infrastrukturalne potrzebne na wsi inwestycje, dlatego podwyższenie w tej chwili udziału własnego do 40% zmniejszy ich liczbę i jeszcze pogłębi opóźnienia rozwojowe polskiej wsi w tym zakresie. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-26.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie głos zabierze poseł Alicja Bieńkowska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#AlicjaBieńkowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W nawiązaniu do projektu zmian ustawy budżetowe; na 1989 rok chciałam zgłosić kilka uwag.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#AlicjaBieńkowska">Pierwsza sprawa — budżety mniejszych województw rolniczych nie będą w stanie sfinansować takich obciążeń, jak podwyżka płac w sferze budżetowej, a więc wchodzi tu w grę cała służba zdrowia, oświata. Ponadto nie będą w stanie sfinansować jednocześnie wzrostu cen w jednostkach budżetowych. Dotyczy to między innymi wyżywienia chorych w szpitalach. Już obecnie niektóre placówki po prostu dramatycznie poszukują środków na wyżywienie.</u>
          <u xml:id="u-28.2" who="#AlicjaBieńkowska">Następnym problemem jest zakaz finansowania inwestycji z nadwyżek budżetowych oraz ponadplanowych dochodów. Realizacja tego zapisu byłaby na pewno możliwa, ale w początkach roku, a nie zaś w jego drugiej połowie, kiedy są liczne zobowiązania płatnicze, a nakłady na inwestycje zostały wyczerpane w związku z podwyżką cen.</u>
          <u xml:id="u-28.3" who="#AlicjaBieńkowska">Trzecią kwestią, którą chciałabym poruszyć, jest zapis dotyczący czynów społecznych, w praktyce oznaczający całkowite zahamowanie inwestycji realizowanych w ramach czynów społecznych.</u>
          <u xml:id="u-28.4" who="#AlicjaBieńkowska">Duży niepokój budzą roszczenia płacowe w sferze produkcyjnej nie poparte wydajnością pracy, przy bardzo złej kondycji finansowej sfery budżetowej, a zwłaszcza mam tu na myśli oświatę i służbę zdrowia. Płaca w tych dziedzinach w skali roku będzie znacznie poniżej 97% płacy w sferze produkcji materialnej, choćby ze względu na brak środków wyrównujących relacje płacowe za I półrocze bieżącego roku. Oznacza to dalsze pogorszenie sytuacji materialnej pracowników sfery budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-28.5" who="#AlicjaBieńkowska">W wyżej wymienionej propozycji zmian do ustawy budżetowej brakuje również tak istotnych spraw, jak działania zmierzające do ograniczenia rozrastających się bez miary dotacji do różnych towarów i usług, które to dotacje w praktyce nie sprzyjają oszczędności i poprawie jakości. Przede wszystkim zaś brakuje mechanizmów pozwalających dobrze płacić, ale wyłącznie za dobrą pracę. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-28.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie głos zabierze poseł Alicja Kornasiewicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#AlicjaKornasiewicz">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Włączając się do debaty sejmowej na temat projektu ustawy o zmianie ustawy budżetowej na 1989 rok chciałabym skoncentrować się tylko na problematyce Funduszu Rozwoju Eksportu.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#AlicjaKornasiewicz">Aby lepiej zrozumieć istotę omawianego zagadnienia, chcę przedstawić kilka słów z historii tego problemu. Do 1 marca bieżącego roku istniał wprowadzony w 1982 roku rachunek wyrównawczy w handlu zagranicznym. Polegał on na stosowaniu dopłat i obciążeń w eksporcie i imporcie. W praktyce polegało to na zabieraniu lepszym, a dofinansowywaniu słabszych podmiotów gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-30.2" who="#AlicjaKornasiewicz">Stosowanie rachunku wyrównawczego odgradzało naszą gospodarkę od rynku światowego, ponieważ ceny światowe ulegały deformacji poprzez stosowanie dopłat i obciążeń, nie były w prawidłowy sposób przenoszone do gospodarki narodowej. W związku z tym rachunek wyrównawczy był powszechnie krytykowany, jako niezgodny z zasadami gospodarki rynkowej i reformą gospodarczą. Biorąc pod uwagę te krytyczne uwagi zlikwidowano go.</u>
          <u xml:id="u-30.3" who="#AlicjaKornasiewicz">Z dniem 1 marca ustawą z dnia 15 lutego bieżącego roku powołany został Fundusz Rozwoju Eksportu, jako jakościowo odmienny, dostosowany do wymogów reformy gospodarczej mechanizm wspomagania finansowego jednostek gospodarczych angażujących się w działalność eksportową. Fundusz przewiduje radykalne ograniczenie systemu korekcyjnego w handlu zagranicznym i powiązanie go z mechanizmami stymulującymi jednostki gospodarcze do realizacji przekształceń strukturalnych o charakterze proeksportowym. Fundusz nie przewiduje dopłat do importu, aby nie deformować rachunku ekonomicznego inwestycji, produkcji i eksportu.</u>
          <u xml:id="u-30.4" who="#AlicjaKornasiewicz">Projekt ustawy o zmianie ustawy budżetowej na 1989 rok oraz o zmianie niektórych ustaw przyjęty przez Rząd i skierowany do Sejmu przewiduje w art. 6. zmianę treści ustawy o Funduszu Rozwoju Eksportu.</u>
          <u xml:id="u-30.5" who="#AlicjaKornasiewicz">Proponowana zmiana art. 11 ustawy o Funduszu Rozwoju Eksportu poprzez dodanie w niej ust. 2. w brzmieniu: Środki Funduszu mogą być przeznaczone również na wyrównanie różnicy między cenami transakcyjnymi towarów osiąganymi w imporcie a cenami krajowymi polega na przerzuceniu z budżetu państwa na fundusz dopłat do importu środków w wysokości około 600 mld zł w 1989 roku.</u>
          <u xml:id="u-30.6" who="#AlicjaKornasiewicz">Przyjęcie proponowanego rozwiązania oznacza przekształcenie obecnego Funduszu Rozwoju Eksportu w dawny rachunek wyrównawczy handlu zagranicznego. Jest to sprzeczne nie tylko z zasadami reformy gospodarczej, ale również z założeniami programu dostosowawczego, którego najistotniejszym elementem warunkującym realność procesów ekonomicznych jest uruchomienie działania mechanizmów rynkowych, między innymi drogą wyeliminowania cen urzędowych, w tym i systemu dotowania.</u>
          <u xml:id="u-30.7" who="#AlicjaKornasiewicz">Utrzymanie dotychczasowego mechanizmu subwencjonowania importu surowców uniemożliwia prowadzenie realnego rachunku ekonomicznego w sferze produkcji i wymiany.</u>
          <u xml:id="u-30.8" who="#AlicjaKornasiewicz">Wprowadzenie do ustawy wyżej wymienionego artykułu bez zagwarantowania odpowiedniego zasilania funduszu z budżetu oznacza zaniechanie rozpatrywania wniosków o dopłaty indywidualne, co musi prowadzić do całkowitego zlikwidowania lub też ograniczenia eksportu wielu towarów, w tym artykułów rolno-spożywczych oraz wyrobów przemysłu elektromaszynowego.</u>
          <u xml:id="u-30.9" who="#AlicjaKornasiewicz">Przyjęcie takiego założenia oznacza, że środki Funduszu Rozwoju zamiast służyć przewidzianemu w ustawie zwiększeniu potencjału eksportowego gospodarki, służyć będą subwencjonowaniu importu.</u>
          <u xml:id="u-30.10" who="#AlicjaKornasiewicz">Jaki jest sens subwencjonowania importu takich surowców, jak ropa naftowa czy ruda żelaza? Już ustawa o cenach w 1982 roku przewidywała, że ceny podstawowych surowców i materiałów powinny być ustalone w relacji do cen rynku wolnodewizowego. Pytań można stawiać więcej. Jest to szczególnie aktualne dzisiaj, kiedy zamierzamy realizować program dostosowawczy naszej gospodarki. Do czego zatem doprowadza wprowadzenie w ustawie wyżej wymienionego art. 6? Po pierwsze — do przeniesienia dotacji do towarów, na które istnieją ceny urzędowe, bezpośrednio z budżetu, a obciążenie nimi Funduszu Rozwoju Eksportu, czyli nierozwiązanie problemu czy dotować należy surowce do produkcji i zniekształcać przez to rachunek ekonomiczny, ale tylko zmiana, a nawet zaciemnienie źródła dotowania. Po drugie, jednym zapisem zanegowanie celu powstania Funduszu Rozwoju Eksportu, istniejącego dopiero od 1 marca br. Po trzecie, dysponent funduszu — Minister Współpracy Gospodarczej z Zagranicą, będzie dokonywał dopłat do surowców importowanych zamiast wspomagać przedsięwzięcia proeksportowe.</u>
          <u xml:id="u-30.11" who="#AlicjaKornasiewicz">Reasumując, jednym zapisem w ustawie wracamy do nieefektywnych, nierynkowych i ciągle krytykowanych starych mechanizmów zarządzania gospodarką.</u>
          <u xml:id="u-30.12" who="#AlicjaKornasiewicz">Wysoka Izbo! W związku z powyższym, Prezydium Komisji Stosunków Gospodarczych z Zagranicą i Gospodarki Morskiej wnioskuje o uchylenie artykułu 6 w omawianym projekcie ustawy o zmianie ustawy budżetowej. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-30.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-31.1" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie głos zabierze poseł Tadeusz Kijonka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#TadeuszKijonka">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Dzisiejsza debata budżetowa toczy się na pozór beznamiętnie. Nie ma w niej akcentów napięć i agresji, a więc tego, co mogło się wydawać, że będzie niezmienną częścią tak dramatycznego tworzywa, jakim jest materiał przedstawiony nam przez Rząd. Sądzę jednak, że liczby, które są przedmiotem naszej uwagi, a także przedstawione fakty i procesy wystarczająco obrazują całą sferę dramatycznej sytuacji w tej mierze. Trzeba pamiętać przy tym, że chodzi o zmianę ustawy budżetowej na ten rok, która przecież została uchwalona tak niedawno — 15 lutego tego roku. A rodziła się ta ustawa w ogromnych bólach i mękach, zanim ostatecznie doszło do jej uchwalenia w obowiązującym w zasadzie do dziś kształcie.</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#TadeuszKijonka">Pracom nad tą ustawą towarzyszyły także działania innych nadzwyczajnych komisji, w tym do zmian w narodowym planie społeczno-gospodarczym, a także tzw. programie konsolidacji. Ustawa ta przeszła z ogromnym trudem, jeśli można mówić o ustawach na swój sposób wymuszonych, to do nich ta należała. Był to wówczas jakby kompromis zawarty między Sejmem a Rządem. Ma zresztą dzisiejsza debata także swój kontekst paradoksalny. Otóż nad ustawą dotyczącą drugiej połowy bieżącego roku obradujemy 15 sierpnia, tj. w pół roku po tym, jak tamta ustawa budżetowa weszła w życie. To wszystko obrazuje skalę dramatycznych napięć w polskiej gospodarce, tego stanu, który już tutaj kilku mówców — chyba zgodnie z prawdą — określiło stanem katastrofalnym. Toteż trudno nam właściwie cokolwiek dodać do tego, czym wszyscy żyjemy na co dzień i co wywołuje lęk o przyszłość. Jest to dominujące w tej chwili uczucie i ono określa stan świadomości zbiorowej Polaków — właśnie ów lęk przed przyszłością tą najbliższą, realną, dotykalną, jak coraz bardziej zagrożone budżety domowe. Toteż toczący się wyścig płac i strajków o to, żeby wymusić dalsze podwyżki płac, jest jakby tym wielkim komentarzem społeczno-politycznym do tego stanu. Ale lęk o przyszłość powinien być także lękiem o sytuację materialną tych grup społecznych, które w tym stanie rzeczy są szczególnie zagrożone, a nie chcą lub nie będą mogły podjąć akcji strajkowych. Tak jest ze szkolnictwem i tak jest na przykład ze sferą kultury, jedną z najbardziej zagrożonych sfer naszego życia społecznego. Właśnie tym kwestiom chciałbym poświęcić parę zdań.</u>
          <u xml:id="u-32.2" who="#TadeuszKijonka">Jeśli chodzi o finansowanie kultury, to od kilku lat mowa jest właśnie o głębokim niedofinansowaniu tej sfery. Także Fundusz Rozwoju Kultury bywa czasem nazywany funduszem ratowania kultury. Być może w tym określeniu jest pewna przesada, ponieważ Fundusz Rozwoju Kultury jakby stabilizuje źródła finansowania tej sfery, ale jednocześnie mamy tu do czynienia właśnie z głębokim niedofinansowaniem, wręcz postępującym upośledzeniem, a także narastającym rozwarstwieniem w tej sferze. Rozwarstwieniem, które doprowadza do tego, że całe obszary społeczne stają się coraz bardziej odgrodzone od kultury, a dostęp do nich bywa utrudniony podwójnie. Także w wyniku ograniczonego stopnia edukacji kulturalnej, przygotowania do odbioru kultury, naturalnego do niej dostępu. Blisko 70% społeczeństwa polskiego ma zaledwie wykształcenie podstawowe lub zawodowe.</u>
          <u xml:id="u-32.3" who="#TadeuszKijonka">Fundusz Rozwoju Kultury, jak wiemy, został zagwarantowany ustawą z 5 maja 1982 roku i trzeba przyznać, że ta ustawa pozwoliła w bardzo dramatycznym okresie stanu wojennego ochronić kulturę przed dalszą dewastacją i postępującymi zagrożeniami. Powstał on jako forma obligatoryjna w postaci odpisu podatku od płac i jest to w zasadzie proporcja stała, z tym że uległa ona z czasem zwiększeniu z 13,6% do 14,5%. Jednak od kilku lat także Sejmowa Komisja Kultury wielokrotnie zwracała uwagę na konieczność wzrostu tego Funduszu. I poniekąd to się stało, ale tylko jeśli chodzi o porównawcze wielkości procentowe, bo realne możliwości nabywcze były jednak w wyniku postępującej drożyzny i procesów inflacyjnych coraz bardziej ograniczane. W zasadzie Fundusz ten w coraz mniejszym stopniu pokrywał ogromne potrzeby merytorycznej działalności, zamieniając się coraz bardziej w fundusz płac na potrzeby kultury. Oczywiście udało się utrzymać topograficzną mapę kultury, stan instytucji artystycznych i kulturalnych. Udało się także utrzymać właśnie w tych najtrudniejszych latach stanu wojennego, kiedy doszło do bardzo silnych, często wymuszonych podziałów w środowiskach twórczych i artystycznych, obecność polskiej kultury w świecie. I to jest zaleta tego Funduszu, który jednak w tym roku jest już rzeczywiście funduszem ratowania kultury, i to z coraz mniejszymi szansami.</u>
          <u xml:id="u-32.4" who="#TadeuszKijonka">Otóż plan konsolidacji, o którym wspomniałem, doprowadził do pojawienia się nowych, niestety niekorzystnych mechanizmów także w funkcjonowaniu kultury i na to chciałem zwrócić uwagę, powołując się także na stanowisko Narodowej Rady Kultury, która w maju interweniowała w kwestii niedofinansowania życia kulturalnego w Polsce, a także na opinię Sejmowej Komisji Kultury i Komitetu Społeczno-Politycznego Rady Ministrów, bo tam właśnie 16 maja przedstawione zostały odpowiednie, bardzo dramatyczne w wymowie materiały.</u>
          <u xml:id="u-32.5" who="#TadeuszKijonka">Wspominam o tym, ponieważ nie doczytałem się tego w ustawie budżetowej, która nam została przedstawiona, że oto właśnie polska kultura znalazła się w stanie zagrożenia w wyniku bliżej nie znanej uchwały Rady Ministrów nr 98 z 30 czerwca 1989 r., która to uchwała, praktycznie biorąc, ogranicza do 50% dysponowanie realnymi zasobami Funduszu Rozwoju Kultury (posiadam kopię tego materiału). Na dodatek są one uruchamiane co miesiąc, co praktycznie nie pozwala budować budżetów w placówkach kulturalnych. Ta uchwała pojawiła się, i to jest bardzo charakterystyczne, w okresie, który jednak można uznać za dosyć dwuznaczny. Poprzedni Sejm już nie działał, nowy jeszcze nie był zaprzysiężony. I oto podjęta została uchwała, która narusza decyzje Sejmu, ponieważ Fundusz Rozwoju Kultury określony jest osobną uchwałą Sejmu i taka uchwała obowiązuje od dnia 15 lutego tego roku po dziś dzień.</u>
          <u xml:id="u-32.6" who="#TadeuszKijonka">Toteż jestem bardzo zaskoczony, iż decyzja Sejmu mogła zostać uchylona przez Rząd i proszę o wyjaśnienie, jak to się stało. Czy decyzja Sejmowa jest alitem ustawodawczym wyższej rangi, bo sądzę, że tak, i wkradło się tutaj nieporozumienie.</u>
          <u xml:id="u-32.7" who="#TadeuszKijonka">Sprawa następna, jeśli w wyniku tej uchwały wszystkie fundusze celowe, a jest ich kilkadziesiąt, miały być ograniczone o 50%, czy Fundusz Rozwoju Kultury, który w ponad 90% finansuje całą kulturę, można uznać za fundusz celowy w potocznym sensie? Moim zdaniem również nie, ponieważ jest to fundusz podstawowy dla finansowania życia kulturalnego i w takim przypadku mamy do czynienia z podważeniem podstawowego źródła finansowania kultury. Myślę, że kierując się koniecznością drastycznych oszczędności nie wzięto pod uwagę prawdziwych skutków, które ta kwestionowana przeze mnie uchwala może spowodować. Pewne procesy biegną, umowy zostały podpisane, programy są obowiązujące, także kontrakty, w tym zagraniczne, mają moc obowiązującą. Co z tym zrobić, kiedy w zasadzie z dnia na dzień zostały odcięte środki finansowe?</u>
          <u xml:id="u-32.8" who="#TadeuszKijonka">Pieniędzy jest praktycznie tyle, ile potrzeba na bieżące płace, na to, żeby otworzyć drzwi. Teraz jest przerwa w teatrach, w filharmoniach, w wielu instytucjach artystycznych, ale ona się niebawem skończy, a kiedy się skończy, to okaże się, że działanie tego aktu miało wagę swoistego pogromu.</u>
          <u xml:id="u-32.9" who="#TadeuszKijonka">Nie chciałbym rozwijać tego wątku. Sądzę, że zostanie on stosownie wyjaśniony. W każdym razie jako członek tamtej sejmowej Komisji Kultury, który współdziałał przy powstawaniu uchwały o Centralnym Funduszu Rozwoju Kultury, uważam, że została naruszona wiarygodność naszego aktu, przez nas wypracowanego i jest to niezgodne z prawem. Toteż protestuję.</u>
          <u xml:id="u-32.10" who="#TadeuszKijonka">Uważam również, że tego typu działania podważają wiarygodność oświadczeń o nowej polityce wobec inteligencji, skoro dochodzi do pogłębiającego się rozwarstwienia między sferą budżetową a tzw. produkcyjną czy materialną. Toteż myślę, że ta uchwała musi zostać uchylona. Wnoszę wniosek o interwencyjne jej uchylenie dla dobra kultury zagrożonej ponad jej siły. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-32.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie głos zabierze poseł Henryk Wujec.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#HenrykWujec">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Stanowisko Klubu OKP w sprawie projektowanej zmiany ustawy o budżecie przedstawił poseł Małachowski, chciałbym poświęcić swoje wystąpienie dwóm sprawom. Jedna rzecz chyba jest najistotniejsza dla wszystkich, którzy nas tutaj słuchają i może w tej bogatej dyskusji jakoś umknęła uwadze. Mianowicie chodzi o zamrożenie płac. Jest to art. 12, 22a pkt. 1 na str. 7, który jeśli się uważnie przeczyta, oznacza zamrożenie płac wszystkim pracownikom na okres, jak rozumiem, do końca roku.</u>
          <u xml:id="u-34.1" who="#HenrykWujec">Jeśli można rozważać w ogóle zamrożenie płac jako element polityki gospodarczej, to może być to tylko wtedy rozważane, jeżeli jest to jakiś element spójnej polityki gospodarczej, który gwarantuje, że po tym trudnym okresie będzie szansa na poprawę sytuacji. Z całej tej dyskusji, która tu została przedstawiona, wynika, że ten projekt ustawy tego absolutnie nie gwarantuje i można tylko uznać, że to zamrożenie płac jest próbą przerzucenia kosztów kryzysu na barki pracujących, na rzesze milionów ludzi pracy. Jest to wyjście najwygodniejsze, ale nie do przyjęcia i na pewno będzie źródłem bardzo poważnego kryzysu. Sądzę, że związki zawodowe, a na pewno związek zawodowy „Solidarność” z tym się nie pogodzi i będzie się temu sprzeciwiać, zwłaszcza że takie sformułowanie oznacza przede wszystkim zamrożenie płac grup słabszych, bo grupy silniejsze zawsze sobie jakoś z tym poradzą. A że tak będzie, możemy nawet wyczytać w samym projekcie ustawy, bo zaraz na str. 8. w punkcie 2. i podpunkcie 2. jest podane, że zakaz podwyższania płac, o którym tu mowa, nie będzie dotyczył żołnierzy, zgodnie z ustawą taką i taką, funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa i Milicji Obywatelskiej, zgodnie z ustawą z dnia 31 lipca 1985 r. i późniejszymi zmianami. A więc już sam projektodawca zawahał się i w tym miejscu uległ presji, że jednak nie wszyscy będą równi w tym zamrożeniu płac.</u>
          <u xml:id="u-34.2" who="#HenrykWujec">Dodatkowo, jeśli się sięgnie do właśnie wspomnianej tu ustawy o służbie funkcjonariuszy SB i MO, można odczytać tam, w art. 92 ust. 1, że uposażenie i inne świadczenia pieniężne funkcjonariuszy są wolne od podatku od wynagrodzeń, a w ust. 3, że uposażenie funkcjonariuszy wzrasta w stopniu nie mniejszym niż przeciętne wynagrodzenie pracowników w przemyśle uspołecznionym. W nie mniejszym stopniu, to znaczy, że może wzrastać w większym stopniu, a więc w przypadku zamrożenia płac w innych dziedzinach tu płace mogą rosnąć w sposób dowolny. W ust. 4. jest podane, że Rada Ministrów ustala corocznie wysokość środków przeznaczonych na wzrost uposażeń funkcjonariuszy. A więc robi to jakieś ciało kolegialne. Ale właśnie Sejm w nawale prac tuż przed zakończeniem swojej IX kadencji znalazł czas na to, żeby zmienić ustęp 4. i wprowadzić poprawkę, w wyniku której tę właśnie sprawę, to znaczy wysokość środków przeznaczonych na wzrost uposażenia funkcjonariuszy, ustala Minister Spraw Wewnętrznych w porozumieniu z Ministrem Pracy i Polityki Socjalnej. Podobnie Minister Spraw Wewnętrznych ustala zasady wypłacania nagród, zapomóg, nagród jubileuszowych itd., więc jest to w dyspozycji kierownika resortu, a zatem tutaj jest wyraźna sprzeczność z proponowanym zamrożeniem.</u>
          <u xml:id="u-34.3" who="#HenrykWujec">Wobec tego bardzo bym prosił o wyjaśnienie ze strony Ministra Finansów, jak Rząd zamierza realizować zamrożenie płac, czy będą nim objęci tak samo wszyscy, czy będą też jakieś wyjątki, a poza tym, jak Rząd ochroni najgorzej uposażonych, by to zamrożenie płac nie odbiło się właśnie na ludziach najsłabszych. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-34.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie głos zabierze poseł Ryszard Dyrak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#RyszardDyrak">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Wypowiadam się z pozycji głęboko zaniepokojonego praktyka gospodarczego i obywatela. Od 8 lat kieruję przedsiębiorstwem budownictwa przemysłowego. Zaniepokojenie moje wynika z faktu, że autorzy projektu ustawy w dalszym ciągu hołdują rozwiązaniom pasywnym, ukierunkowanym na ograniczenia popytowe, a także na fiskalizm, zabijający u dobrych resztki chęci do pracy i zachęcający słabych do wyciągania ręki po dotacje.</u>
          <u xml:id="u-36.1" who="#RyszardDyrak">Przechodzę do spraw szczegółowych. Propozycja wprowadzenia w sierpniu dodatkowego około 8% tytułu podatkowego, bo czymże innym jak nie nowym podatkiem jest wprowadzenie obowiązkowego wykupu obligacji, które nie wykupione w terminie stają się należnością budżetową, jest łamaniem reguł gry ekonomicznej ustalonych na bieżący rok zaledwie przed 6 miesiącami. Realizacja tego zapisu nie przysporzy zaufania nowemu Rządowi. Przeciwnie, utwierdzi podmioty gospodarcze w przekonaniu o skłonności centrum do manipulacji regułami gry ekonomicznej. Odpowiedzią podmiotów gospodarczych na takie manipulacje jest stosowanie groźnej dla gospodarki narodowej swoistej gry na przechytrzenie centrum.</u>
          <u xml:id="u-36.2" who="#RyszardDyrak">Dwa: Niezrozumiały jest zapis stanowiący, że dywidenda nie może być mniejsza niż 10% zysku. Zapis karze wszystkie te przedsiębiorstwa, które w latach 1984–1988 nie przejadając wypracowanych zysków inwestowały i obecnie mają relatywnie mały fundusz założycielski oraz relatywnie wyższe niż w 1983 dochody.</u>
          <u xml:id="u-36.3" who="#RyszardDyrak">Trzy: Proponowana zmiana art. 20 pkt. 3 polegająca na złamaniu generalnej zasady określonej w ustawie z 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej, zwanej potocznie w momencie zatwierdzania małą konstytucją gospodarczą, ze podatek dochodowy nie może przekraczać 50% dochodu, zaostrzy negatywne skutki omówione w pkt. 1.</u>
          <u xml:id="u-36.4" who="#RyszardDyrak">Cztery: Poważne obawy budzi propozycja zamrożenia płac także w sferze produkcji rynkowej do poziomu indeksacji, i to w sytuacji wprowadzenia pełnego urynkowienia żywności. To ograniczenie motywacji do pracy zmniejszy i tak zbyt mało dynamiczną podaż. Propozycja ta mająca zmniejszyć inflację jest tym bardziej wątpliwa, że udział robocizny w cenach w I półroczu 1989 r. w stosunku do II półrocza ubiegłego roku uległ zmniejszeniu. Podaję to za informacją GUS o sytuacji społeczno-gospodarczej kraju w I półroczu 1989 na str. 17.</u>
          <u xml:id="u-36.5" who="#RyszardDyrak">Jeśli zamierzeniem Rządu jest szybkie urynkowienie działalności gospodarczej i ukierunkowanie jej na wzrost produkcji rynkowej i usług, to nie można tego robić metodami nakazowymi, lecz wprowadzaniem w jednostkach produkujących na rynek dodatkowych elementów motywujących do zwiększania efektywności.</u>
          <u xml:id="u-36.6" who="#RyszardDyrak">Pięć: Zbyt mało precyzyjnie określono w projekcie — to jest punkt 5 — ograniczenie wydatków w sferze budżetowej. Sformułowanie w uzasadnieniu, że niezbędne jest ograniczenie wszędzie tam, gdzie jest to możliwe, pozostanie przecież tylko hasłem.</u>
          <u xml:id="u-36.7" who="#RyszardDyrak">Śmiem twierdzić, że zmniejszenie etatów w urzędach, wyeliminowanie ogniw pośrednich w administracji oraz radykalne uproszczenie obowiązujących zasad ewidencji administracyjno-finansowych w całej gospodarce, a tym samym również zmniejszenie wydatków dotowanych z budżetu przedsiębiorstw, nie spowoduje żadnego ubytku w sprawności administrowania państwem, a jedynie zmniejszy biurokrację, umożliwi pozyskanie dodatkowych lokali i da spore oszczędności budżetowe.</u>
          <u xml:id="u-36.8" who="#RyszardDyrak">Przedsięwzięcia te, jeśli nawet kwoty relatywnie nie będą stanowiły znacznego udziału w strukturze całego budżetu państwa, będą pierwszym krokiem do zalecanych przez MFW działań na rzecz stworzenia rynku pracy w nowych uwarunkowaniach gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-36.9" who="#RyszardDyrak">Sześć: Propozycję przyznania górnictwu węglowemu dotacji niemal 10-krotnie wyższych niż w ubiegłym roku traktujemy jak żart. Aby uzasadnić tak wysokie kwoty, posłużono się w obliczeniach cenami transakcyjnymi. Co będzie, jeśli pozostałe branże zechcą rozliczać się podobnie?</u>
          <u xml:id="u-36.10" who="#RyszardDyrak">Siedem: Sprzeciw budzi propozycja powrotu do skompromitowanej zasady prowadzenia operacji na rachunkach bankowych przez podmioty nie będące właścicielami tych rachunków. Byłoby to złamanie jednej ze starszych zasad prawa cywilnego w imię — jak twierdzi Minister Finansów — dyscyplinowania poboru należności podatkowych, przy czym wcale nie jest pewne, czy zaległości podatkowe spowodowane są nierzetelnością podatników. Przeczy temu terminowe wpłacanie podatków na rzecz budżetów terenowych.</u>
          <u xml:id="u-36.11" who="#RyszardDyrak">Dodatkowym przyczynkiem do tego, że zakłócenia powstają przy przekazywaniu tych pieniędzy pomiędzy bankami, jest to, że wysłane 27 lipca diety poselskie na rzecz tych posłów, którzy poprosili o przekazywanie ich na rachunki do dnia dzisiejszego w niektórych wypadkach nie dotarły.</u>
          <u xml:id="u-36.12" who="#RyszardDyrak">Osiem: Nie można zgodzić się z autorami projektu zmian w art. 19 ust. 5, pkt 2 nakładającymi obowiązek zaliczkowej wpłaty podatku dochodowego za listopad i grudzień do 20 grudnia 1989 r. Przedsiębiorstwa otrzymają przecież zapłaty za produkcję grudniową nie wcześniej niż w końcu stycznia 1990 roku. W sytuacji tak ostrej polityki fiskalnej większość przedsiębiorstw musiałaby wziąć kredyt, aby w terminie zapłacić zaliczkę. Jeżeli ta sytuacja nie będzie uwzględniona w planie kredytowym, grozi to kolejnym olbrzymim zatorem płatniczym.</u>
          <u xml:id="u-36.13" who="#RyszardDyrak">Reasumując, należy stwierdzić, że projekt zmian budżetu nie wykorzystuje efektywnościowych możliwości zbilansowania budżetu w 1989 r., nie uwzględnia mechanizmów ekonomicznych skłaniających podmioty gospodarcze do racjonalnego zmniejszania kosztów oraz zwiększania produkcji w ujęciu rzeczowym, a w konsekwencji również zwiększania masy zysku przynoszącej przecież odpowiednie wpływy budżetowe. Nie uwzględnia innych możliwości zwiększania w bieżącym roku wpływów budżetowych, na przykład przez sprzedaż majątku państwowego osobom prywatnym, osobom prawnym — w pierwszej kolejności w handlu i usługach. Uzyskane środki z tego tytułu mogą szybko zasilić budżet, a jednocześnie wyzwolić konkurencyjność i zwiększyć skuteczność gospodarowania. Zasłanianie się tutaj skomplikowanym stanem prawnym jest nieprzekonywającym argumentem.</u>
          <u xml:id="u-36.14" who="#RyszardDyrak">Kończąc, wnioskuję pod adresem osób, które będą przeredagowywać projekt zmian ustawy budżetowej w 1989 r., aby oprócz rozpatrzenia zgłoszonych w dyskusji dzisiejszej uwag oraz rozpatrzenia zjawisk, które nastąpiły po 1 sierpnia br. zasięgnęły opinii w tej sprawie w środowiskach liberalnych. Poglądy na tematy gospodarcze takich ludzi, jak Stefan Kisielewski, Janusz Korwin-Mikke są zadziwiająco zbieżne z wnioskami wynikającymi z praktyki. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-36.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-37.1" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie głos zabierze poseł Jerzy Osiatyński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#JerzyOsiatyński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Projekt, który jest przedmiotem naszej uwagi, jest także przedmiotem uwagi poza Sejmem. W ostatnim numerze tygodnika „Życie Gospodarcze” publicysta tego tygodnika pan Tomasz Jeziorański poddał ten projekt dosyć dowcipnemu zabiegowi, mianowicie obliczył wydatki budżetu w cenach stałych i w gruncie rzeczy obnażył cały ten projekt. W tym projekcie nic nie zostało. Ten projekt po prostu jest kontynuacją tego wszystkiego, co było wcześniej, i polega na tym, aby obniżać te wydatki, gdzie się oczekuje małych oporów, gdzie można zabrać pieniądze z budżetów wojewódzkich, ze sfery budżetowej, po to, żeby nadal kontynuować te wydatki, które Rząd preferuje.</u>
          <u xml:id="u-38.1" who="#JerzyOsiatyński">W gruncie rzeczy w całej tej dotychczasowej dyskusji nikt tego projektu nie broni. To jest bardzo interesujące. Żaden z mówców, którzy do tej pory zabierali głos, o tym projekcie nie miał nic dobrego do powiedzenia.</u>
          <u xml:id="u-38.2" who="#JerzyOsiatyński">Być może to też nie jest bardzo dziwne, dlatego że w istocie ten projekt jest projektem kontynuacji, projektem sporządzonym przez Rząd, który częściowo ustąpił, częściowo jeszcze jest i który ma pewne pomysły na temat tego, jak dalej robić to, co do tej pory robiono i robiono niezbyt udanie. Ten projekt — musimy pamiętać — powinien być czytany razem z pakietem wszystkich innych dokumentów, które zostały nam dostarczone. My nie możemy mówić o jednym drzewie, które się nazywa budżet, nie czytając jednocześnie całego tego pliku dokumentów, który został nam razem dostarczony, a który poza projektem zmiany planu kredytowego zawiera raport o przebiegu i wynikach wdrażania reformy gospodarczej, materiały z syntetyczną informacją o sytuacji budżetowej, założenia planu gospodarczego na lata 1989–1992, a wreszcie bardzo interesujący dokument Ministerstwa Przemysłu pt. „Koncepcja działań przyspieszających proces restrukturyzacji w przemyśle” w związku z założeniami tego programu gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-38.3" who="#JerzyOsiatyński">Otóż ja odrobiłem tę pracę domową i przeczytałem te dokumenty, i muszę powiedzieć, że rzeczywiście jest to dokładnie kontynuacja tego wszystkiego, co było dotychczas. Nawet tam, gdzie się mówi o zmianie struktury własnościowej państwa — to jest ważne, rzeczywiście tę strukturę trzeba zmienić, trzeba ją zmienić jak najprędzej, ale i radykalnie — proponuje się takie zmiany, które są zmianami do odwołania, zmianami, które w gruncie rzeczy prowadzą nadal do zachowania państwowej kontroli nad państwowym przemysłem, które w gruncie rzeczy polegają na tym, że nadal te wszystkie konflikty, które w tej chwili mamy w zakładach pracy, będą nadal konfliktami pomiędzy państwem z jednej strony — jako pracodawcą — i pracownikami z drugiej strony.</u>
          <u xml:id="u-38.4" who="#JerzyOsiatyński">No, w ten sposób my nigdy z tego koła inflacyjnego, z tej walki o płace, która to walka jest prowadzona w sposób niezwykle kosztowny z punktu widzenia gospodarki, nie wyjdziemy.</u>
          <u xml:id="u-38.5" who="#JerzyOsiatyński">Ale tam jest dalszy krok. Mianowicie w dokumencie, który się nazywa „Koncepcja działań przyspieszających” i który został przyjęty i zaakceptowany przez ustępujący Rząd, można przeczytać bardzo interesujące rzeczy — w jaki sposób będzie się realizować tę politykę. Otóż tę politykę głównie będzie się realizować za pomocą ograniczeń produkcji i nakazów, to jest w oparciu o decyzje administracyjne likwidacja przedsiębiorstw, zakładów, wydziałów i linii technologicznych oraz wprowadzenie zakazów produkcji wyrobów nadmiernie energochłonnych w eksploatacji. To są stare administracyjne metody zarządzania gospodarką, to jest właśnie dokładnie to, przeciwko czemu przez cały czas protestowaliśmy i protestujemy.</u>
          <u xml:id="u-38.6" who="#JerzyOsiatyński">Z tego punktu widzenia wydaje mi się, że my nie powinniśmy dalej prowadzić dyskusji nad tym dokumentem, który nam został przedłożony. To jest dokument tamtego Rządu. To jest dokument kontynuacji tamtej polityki gospodarczej. Jeżeli oto jesteśmy w sytuacji, gdzie być może za kilka dni, a może za kilkanaście godzin będzie powołany nowy premier i będzie formował nowy rząd, to przecież ustawa budżetowa jest niczym innym jak zapisem finansowym tej nowej polityki, nowych przedsięwzięć. Więc trzeba im stworzyć możliwości, żeby mogli określić te zmiany rzeczowe, w ślad za którymi muszą pójść zmiany finansowe.</u>
          <u xml:id="u-38.7" who="#JerzyOsiatyński">Panie Marszałku! W tej sytuacji zwracam się do pana Marszałka i do Wysokiej Izby z wnioskiem, aby Sejm podjął uchwałę o przekazaniu Radzie Ministrów do ponownego rozpatrzenia projektu zmian w ustawie budżetowej na rok 1989 oraz o zmianie niektórych ustaw (druk sejmowy nr 9), jak również w uchwale dotyczącej zmian planu kredytowego (druk nr 14). Aby to jeszcze raz zostało Sejmowi po przepracowaniu przedstawione do rozwagi. To jest pierwszy wniosek. Wniosek formalny.</u>
          <u xml:id="u-38.8" who="#JerzyOsiatyński">Chcę powiedzieć, że mamy jednocześnie wszyscy świadomość, tę świadomość ma także Rząd i pan Minister Wróblewski, który apelował, aby w przypadku, gdybyśmy odesłali ten projekt ustawy — bo rzeczywiście nie zasługuje on na więcej niż jedno czytanie, nie jest wart papieru, na którym został napisany — stworzyć Rządowi możliwości finansowania bieżących wydatków. Tam są niektóre wydatki niezwykle pilne, zwłaszcza te, które dotyczą wydatków w sferze budżetowej. To dotyczy zarówno waloryzacji, jak i rent i emerytur oraz wielu różnych spraw, na które Rząd musi znaleźć środki. Jeżeli zatem Sejm przyjąłby taką uchwałę, to wtedy pozostaje problem — w jaki sposób można na bieżąco finansować tę działalność Rządu, która musi być finansowana. I tutaj stoi przed nami problem — wydaje mi się, że na nim powinna się skoncentrować dalsza dyskusja. Problem ten w gruncie rzeczy polega na dwóch opcjach, które mamy. Jest jeszcze trzecia, która wydaje się być nieaktualna ze względów formalnych. Otóż z tej trybuny któryś z kolegów przedstawił wniosek, aby uchwalić prowizorium budżetowe. Otóż formalnie biorąc jest to niemożliwe, dlatego że prowizorium budżetowe można ustalać wtedy, kiedy nie ma ustawy budżetowej. Ustawa budżetowa jest i wobec tego to nie wchodzi w rachubę.</u>
          <u xml:id="u-38.9" who="#JerzyOsiatyński">Pan Minister Wróblewski, a także były takie wnioski tutaj z tej sali, proponuje, aby — jak gdyby — stworzyć Rządowi możliwości finansowania swoich wydatków z deficytu budżetowego. W gruncie rzeczy tej uchwały, którą przedłożył Minister, przepraszam — Prezes Narodowe go Banku Polskiego — nie warto nawet czytać, wystarczy przeczytać erratę. Jak się przeczyta erratę, to okaże się, że w gruncie rzeczy po prostu mamy do czynienia z automatyzmem kredytowym, takim, z jakim mieliśmy do czynienia przez te wszystkie lata. Ponieważ budżet się zmienił o tyle, to te wszystkie cyferki zmieniają się o tyle i o tyle. Koniec. Kropka.</u>
          <u xml:id="u-38.10" who="#JerzyOsiatyński">Wobec tego chodzi o to, czy my dalej mamy iść tym tropem? Czy dalej mamy dać carte blanche? Rząd, ze względu na ważne sprawy, jak np. finansowanie sfery budżetowej, wymaga od nas carte blanche. Uważam, że nie mamy takiego prawa, że to jest otwarcie śluzy, przez którą może się wylać nazbyt dużo środków finansowych poza naszą kontrolą. Jednocześnie, zdając sobie sprawę z tego, że te wydatki muszą być finansowane, przedstawiam Sejmowi do rozważenia inną propozycję, a mianowicie — żeby były finansowane z oszczędności z budżetu. I nie jest prawdą, że tam tych oszczędności nie można znaleźć.</u>
          <u xml:id="u-38.11" who="#JerzyOsiatyński">Jak powiedziałem, ja próbowałem zrobić trochę tej pracy domowej i niektóre takie oszczędności wydają się zupełnie możliwe. Otóż te dokumenty, które myśmy dostali jako Sejm, wydawały się nam niewystarczające i wobec tego — na prośbę Senatu — otrzymaliśmy dalsze uzupełniające informacje na temat poszczególnych wydatków z budżetu.</u>
          <u xml:id="u-38.12" who="#JerzyOsiatyński">Otóż okazuje się, nie wiem czy państwo to wiecie, że dotacje do sprzedaży węgla w pierwszym obszarze płatniczym kosztowały w pierwszym półroczu przeszło 40 mld zł. Budżet wydał na dotacje do eksportu węgla, do pierwszej strefy, do pierwszego obszaru budżetowego — przeszło 40 mld zł. Tak jest, to się bardzo łatwo liczy. Mianowicie z materiałów, które otrzymaliśmy z Ministerstwa Finansów, wynika, że koszt produkcji tego węgla, przeciętny koszt produkcji, wynosił w zaokrągleniu 18 400 zł za tonę, przeciętna cena do I obszaru wynosiła 12 400, to jest 6 tys. zł mniej. Z rocznika statystycznego można wziąć kwotę tego eksportu — 6,7 mln ton. W sumie to jest przeszło 40 mld zł.</u>
          <u xml:id="u-38.13" who="#JerzyOsiatyński">Jeżeli chodzi o te 40 mld zł, to ja sobie to byłem w stanie wyliczyć. Natomiast są takie rzeczy, których ja nie umiem wyliczyć, ale podejrzewam, że tam są ukrywane wydatki inwestycyjne w budżecie. Mianowicie jest w art. 1 ust. 2 pkt 16, który się nazywa wydatki nierozdzielone — przepraszam punkt 17, który się nazywa wydatki nierozdzielone.</u>
          <u xml:id="u-38.14" who="#komentarz">(Marszałek sygnalizuje, ze minął czas przeznaczony na wypowiedź)</u>
          <u xml:id="u-38.15" who="#JerzyOsiatyński">Już kończę, przepraszam bardzo. Bardzo bym prosił pana Marszałka jeszcze... Otóż w wydatkach nierozdzielonych bardzo dużo znajduje się inwestycji. Ale wśród tych inwestycji, jak powiedział pan Minister Finansów, są głównie elewatory zbożowe. Otóż wydaje się, że ta suma się nie bilansuje. Po prostu te wydatki na elewatory zbożowe itd. są znacznie mniejsze od ogólnej kwoty, która tam jest wpisana. Więc jak się wydaje są wydatki inwestycyjne, które można zatrzymać. I z tych oszczędności na centralnych inwestycjach można finansować sferę budżetową. I wydaje mi się, że to jest ta droga, którą Sejm powinien zaakceptować — nie emisji pustego pieniądza, który nam zwiększa tylko kolejki w sklepach, który utrudnia zaopatrzenie, ale właśnie obniżenie wydatków.</u>
          <u xml:id="u-38.16" who="#JerzyOsiatyński">I proszę bardzo — jeżeli Rząd przyjdzie do Sejmu i powie: chcemy oto dokonać takiej a takiej zmiany w strukturze wydatków, obniżyć inwestycje tu i dać tam, albo zmniejszyć wydatki bieżące tu i dać tam, i tego typu projekt Ministerstwo Finansów nam przedstawi, jestem przekonany, że ta Izba będzie miała zupełnie inny do tego stosunek. Natomiast otwieranie śluzy, polegające na tym, że my po prostu zwiększamy automatycznie kredytowanie budżetu z pustych pieniędzy, jest czymś nie do przyjęcia i bardzo bym zachęcał obywateli posłów do oddalenia tego wniosku. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-38.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-39.1" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie głos zabierze poseł Marek Boral.</u>
          <u xml:id="u-39.2" who="#komentarz">(Poseł Jerzy Osiatyński: Przepraszam bardzo, Panie Marszałku, ale był formalny wniosek o zakończenie dyskusji.)</u>
          <u xml:id="u-39.3" who="#TadeuszFiszbach">Bardzo bym prosił o zabranie jeszcze głosu posła Borala, bo go już zapowiedziałem, i przewodniczącego Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów o pomocne nam wystąpienie w tej kwestii.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#MarekBoral">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Podejmując pracę nad nowelizacją ustawy budżetowej na rok 1989, trzeba zastanowić się nad przyczynami, które doprowadziły do tak niekorzystnych zjawisk w naszej gospodarce.</u>
          <u xml:id="u-40.1" who="#MarekBoral">Już w założeniu został popełniony podstawowy błąd, że wszystkie dziedziny gospodarki mogą rozwijać się w sposób równomierny.</u>
          <u xml:id="u-40.2" who="#MarekBoral">W praktyce I półrocza okazało się, że branże produkujące na rynek otrzymały najmniej środków, a zarazem musiały oddać najwięcej w formie różnego rodzaju podatków do budżetu. Utrwalało to tradycyjną strukturę gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-40.3" who="#MarekBoral">Dotkliwym tego przejawem jest narastająca nierównowaga rynku oraz postępująca inflacja. Budżet w sposób nadmierny zaangażował się w dotowanie, w sposób bezpośredni oraz pośredni — poprzez kredyty preferowane i ulgi podatkowe. Dotacje podtrzymują funkcjonowanie nierentownych i nieefektywnych przedsiębiorstw.</u>
          <u xml:id="u-40.4" who="#MarekBoral">Podstawowym błędem był jednak brak konsekwencji Rządu w korzystaniu z będących w jego posiadaniu środków dyscyplinujących przedsiębiorstwa. Doprowadziło to do osłabienia motywacyjnej funkcji płacy, wzrostu płac nie związanych z rzeczywistymi efektami pracy. Powiększyła się rozpiętość płac w gałęziach i branżach nie mająca uzasadnienia w wynikach przedsiębiorstw.</u>
          <u xml:id="u-40.5" who="#MarekBoral">Utrzymanie tych negatywnych tendencji zagraża rozwojowi całej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-40.6" who="#MarekBoral">Rozważania na temat występujących sprzeczności pomiędzy racjami politycznymi, społecznymi i ekonomicznymi oraz sposobem godzenia tych sprzeczności zostały jednoznacznie przesądzone na korzyść ekonomicznych. Aprobata społeczna dla podejmowania decyzji jest potrzebna, ale ustępstwa z opcji ekonomicznych na rzecz społecznych są bardzo kosztowne. To, co miało być cnotą ustępującego Rządu, stało się jego największą porażką. Trudno dzisiaj dyskutować nad liczbami zawartymi w zapisie projektu ustawy budżetowej. Część z nich straciła już aktualność, część trzeba zmienić, ponieważ potrzebne jest nowe spojrzenie na kierunki zmian.</u>
          <u xml:id="u-40.7" who="#MarekBoral">Ustawa budżetowa musi zapoczątkować zmianę niekorzystnej struktury majątku produkcyjnego, musi spowodować przepływ siły roboczej do gałęzi najbardziej efektywnych, dających bezpośrednią produkcję na rynek, stworzyć zaczątki rynku pracy.</u>
          <u xml:id="u-40.8" who="#MarekBoral">Obok działań ekonomicznych, wyrażających się w przestrzeganiu istniejących przepisów prawa, musi zaistnieć również — w ograniczonym stopniu — interwencjonizm państwa. Nie można rozpatrywać nowelizacji ustawy budżetowej bez zmian ustawy o Wspólnocie Węgla Kamiennego. Dotacje do węgla są ponad siły gospodarki. Zaprojektowany mechanizm, bardzo wygodny dla wspólnoty, tworzy tak zwane państwo w państwie. Nie poddany kontroli funkcjonuje samoczynnie ze szkodą dla całej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-40.9" who="#MarekBoral">Występuje pilna potrzeba zmniejszenia dotacji, zamknięcia kilku kopalń tak, aby większość załóg znalazła pracę w miejscach zamieszkania.</u>
          <u xml:id="u-40.10" who="#MarekBoral">Równoważenie budżetu kosztem obciążenia przedsiębiorstw poprzez wykup obligacji Skarbu Państwa powoduje zaniżenie zysku do podziału, a w konsekwencji ograniczenie wydatków niezbędnych do funkcjonowania i rozwoju przedsiębiorstwa. Naraża przedsiębiorstwa na koszty związane z zaciąganiem kredytów i pogłębi trudności w zakresie rozliczeń pomiędzy jednostkami gospodarki uspołecznionej.</u>
          <u xml:id="u-40.11" who="#MarekBoral">Pamiętać należy, że rzeczywistymi kosztami tego postępowania obciążone zostaną przedsiębiorstwa nie dotowane. Propozycja zwiększenia dyscypliny roszczeń budżetu w formie polecenia pobrania jest niespójna z systemem finansowym przedsiębiorstw, przy prowadzonych przetargach walutowych na zakup podstawowych surowców.</u>
          <u xml:id="u-40.12" who="#MarekBoral">Zamrożenie płac w sferze produkcji materialnej i wprowadzenie indeksacji eliminuje motywacyjną funkcję płac, doprowadza do wypaczeń istniejących systemów wynagrodzeń, zamyka drogę do wzrostu produkcji. Jest to przekreślenie idei „3 × S” i powrót do początku lat osiemdziesiątych.</u>
          <u xml:id="u-40.13" who="#MarekBoral">Jeżeli poważnie myślimy o samorządzie terytorialnym, o uaktywnieniu szerokiej rzeszy obywateli, jeżeli chcemy powierzyć im trudne obowiązki na rzecz rozwoju kraju, nie możemy dzisiaj w sposób arbitralny zabierać im podstawowego narzędzia samodzielności. Jeszcze nie wszyscy nauczyli się zarabiać pieniądze na swoje potrzeby, a już w sposób skuteczny zniechęcamy ich do działania. Prawda bowiem jest taka, ten jest samodzielny, kto ma pieniądze.</u>
          <u xml:id="u-40.14" who="#MarekBoral">Wysoka Izbo! Sami, w przypływie wielkiej życzliwości dla potrzeb społecznych, uruchomiliśmy mechanizm zasilający rynek w dodatkowe kwoty pustego pieniądza, a jednocześnie za to samo chcemy rozliczać Rząd. Trudno przewidzieć koszty tamtych decyzji. Zaciąży to jednak nad pracami nad nową ustawą budżetową. Dlatego główne działania nad poprawą stanu budżetu państwa powinny iść w kierunku ograniczenia wydatków. Nie można natomiast wprowadzać ograniczeń w te dziedziny gospodarki, które funkcjonują jeszcze na zdrowych zasadach efektywności i samofinansowania.</u>
          <u xml:id="u-40.15" who="#MarekBoral">Za niezwykle pilne należy uznać ograniczenie zużycia energii poprzez zamknięcie kilku największych jej odbiorców — z reguły dotowanych, poważne ograniczenie dotacji w przemyśle, ograniczenie inwestycji możliwe są również oszczędności w sferze budżetowej. Rząd w trybie pilnym powinien rozliczyć przedsiębiorstwa za skutki dotychczasowej działalności finansowej, bez względu na przyczyny, którymi kierowano się przy podejmowaniu decyzji.</u>
          <u xml:id="u-40.16" who="#MarekBoral">Prawo, jakiekolwiek by było, musi być przestrzegane. A na straży tego prawa w przedsiębiorstwie, na zasadzie jednoosobowej odpowiedzialności za decyzje oparte na kryteriach ekonomicznej efektywności, stoi dyrektor, pomaga mu rada pracownicza.</u>
          <u xml:id="u-40.17" who="#MarekBoral">Komisja Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów stoi przed trudnym zadaniem. Efekty jej pracy mogą wzbudzić niezadowolenie niektórych grup zawodowych, ale racje ekonomiczne i poszanowanie prawa muszą mieć bezwzględne pierwszeństwo w procesie uzdrawiania gospodarki. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-40.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję bardzo za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-41.1" who="#TadeuszFiszbach">Ponieważ padł wniosek formalny posła Osiatyńskiego, który dotyczy zamknięcia dyskusji oraz konsekwencji z tym związanych, chciałbym uprzejmie prosić przewodniczącego Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów o pomocne w tej kwestii nam wystąpienie, jak również Ministra Finansów oraz Prezesa Narodowego Banku Polskiego o krótkie odniesienie się do tej kwestii. Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#RyszardBugaj">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Prezydium Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów przewidując dzisiejszą debatę i zapoznając się oczywiście wcześniej z dokumentami przedstawionymi przez Rząd, przyjęło, że prace nasze zostaną rozpoczęte w trybie bardzo pilnym, to znaczy, antycypując jak gdyby dzisiejszą debatę, chcieliśmy rozpocząć pracę w piątek po południu.</u>
          <u xml:id="u-42.1" who="#RyszardBugaj">Jednocześnie Prezydium ma pełną świadomość, że materiały przedstawione przez Rząd daleko wykraczają poza normalną nowelizację ustawy budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-42.2" who="#RyszardBugaj">Cały szereg uregulowań zawartych w przedłożonych materiałach rządowych dotyczy fundamentalnych spraw porządku gospodarczego; dotyczy także spraw o ogromnym znaczeniu społecznym i nie wahajmy się powiedzieć o daleko idących implikacjach politycznych, w szczególności chodzi o kwestie, które regulują sprawy wynagrodzeń.</u>
          <u xml:id="u-42.3" who="#RyszardBugaj">W tej sytuacji, jaka powstała, rozpatrzenie przez naszą Komisję całego projektu nowelizacji musi oczywiście zająć nieco czasu, nawet wtedy, jeżeli Komisja pracować będzie bardzo intensywnie. Nie możemy, jak sądzę, pod presją czasu podejmować decyzji pochopnych. Skutki tych decyzji będą bowiem dalekosiężne.</u>
          <u xml:id="u-42.4" who="#RyszardBugaj">Jednocześnie istnieje oczywiście problem podjęcia decyzji, które są niezbędne, by gospodarka mogła, jeżeli tego słowa jeszcze można użyć, funkcjonować nadal normalnie. W tych warunkach, wydaje mi się — niestety, nie miałem możliwości porozumieć się w tej sprawie z całym Prezydium — że rozwiązaniem, które by było najwłaściwsze, byłoby przedstawienie przez Rząd nowego dokumentu zawierającego wyłącznie najpilniejsze uregulowania niezbędne w najbliższym czasie.</u>
          <u xml:id="u-42.5" who="#RyszardBugaj">Jednocześnie jest kwestią decyzji Wysokiej Izby, czy Komisja Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów powinna przystąpić od razu do pracy nad całym pakietem przedłożonym przez Rząd, bo bezsporne jest to, że musielibyśmy w trybie pilnym rozpatrzyć to przedłożenie dotyczące spraw najbardziej palących, czy też czekać na ewentualne autopoprawki, które zgłosiłby nowy Rząd, i przystąpić do pracy nad całym dokumentem już poprawionym przez Rząd. Nie ulega bowiem wątpliwości, iż byłoby rzeczą pożądaną, by ten dokument był dokumentem akceptowanym przez nowy Rząd, by wyrażał linię polityki nowego Rządu. Ten dokument z całą pewnością wyraża linię polityki ustępującego Rządu. Prosiłbym w związku z tym Wysoką Izbę o decyzję, czy Komisja powinna pracować przede wszystkim nad rozstrzygnięciem spraw najpilniejszych, odkładając te generalne sprawy do czasu autopoprawek zgłoszonych przez nowy Rząd, czy też zdaniem Wysokiej Izby powinniśmy — mimo wszystko — przystąpić do pracy nad dokumentem w brzmieniu obecnego przedłożenia rządowego, co — jak powiadam — musi niestety potrwać. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-43.1" who="#TadeuszFiszbach">Bardzo proszę Ministra Finansów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#AndrzejWróblewski">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Pragnę przypomnieć, że ja także zwracałem uwagę na potrzebę rozstrzygnięcia, czy dokument będzie rozpatrywany, czy będzie czekał na nowy Rząd i głęboką dyskusję, a wtedy pojawia się problem, co zrobić na dzień dzisiejszy.</u>
          <u xml:id="u-44.1" who="#AndrzejWróblewski">Chciałbym zwrócić uwagę, że jeżeli chodzi o dzień dzisiejszy, nie mogę przyjąć w żadnym wypadku opcji, którą zgłosił poseł Osiatyński. Naprawdę 40-miliardowa oszczędność na dotacjach do eksportu węgla do I obszaru nie jest w stanie sfinansować budżetu. Pomijając już to, ile by nas kosztowało wycofanie się z tego eksportu. Jak wszyscy posłowie wiedzą, w RWPG, niestety, jest tak, i prawdopodobnie jeszcze jakiś czas będzie, że mamy wiązane towarowo umowy. Import ropy, gazu, paru innych produktów, jak np. niklu, wiązany jest z eksportem naszych surowców. Ceny też są wynikiem tych wiązań. Więc wydaje mi się, że nawet nie można mówić, że likwidacja tych dotacji jest jakimś rozwiązaniem.</u>
          <u xml:id="u-44.2" who="#AndrzejWróblewski">Kwestie inwestycji też trzeba wyjaśnić, bo nie widzę tam niezgodności i możliwości oszczędności, tym bardziej że cały czas mówiono tutaj, że trzeba zwiększyć wydatki na te słuszne cele inwestycyjne.</u>
          <u xml:id="u-44.3" who="#AndrzejWróblewski">W kontekście postulatu posła Bugaja pragnę przypomnieć, że o potrzebie nowych limitów, a nie nowych środków budżetowych — wyraźnie mówiłem; ustawa budżetowa ma podwójną konstrukcję — środki, które wpływają i limity ich wydatkowania.</u>
          <u xml:id="u-44.4" who="#AndrzejWróblewski">Problem polega na tym, że środki wpływają i z miesiąca na miesiąc wpływają stopniowo większe. Natomiast kończą się limity ich wydatkowania. I niezależnie od tego, czy we wrześniu wpłynie, powiedzmy te ponad bilion złotych dochodu, to i tak, zgodnie z limitem zawartym w ustawie budżetowej, nie możemy dokonać większych wypłat czy wynagrodzeń w sferze budżetowej — mimo ustawy indeksacyjnej — i dodatkowych dotacji.</u>
          <u xml:id="u-44.5" who="#AndrzejWróblewski">Apelowałem do Wysokiej Izby, żeby o tym problemie pamiętać przy uchwalaniu ustawy indeksacyjnej, że musi być jej uwzględnienie w ustawie budżetowej, która decyduje o pieniądzach. Po prostu chodzi o otwarcie limitów wydatków. Natomiast o wszystkich przepisach prawnych do tej ustawy można dyskutować.</u>
          <u xml:id="u-44.6" who="#AndrzejWróblewski">Są jeszcze dwie pilne sprawy na tle tego, co się dzieje w gospodarce. Podwyższenie odsetek za opóźnienie wpłat do budżetu. W ustawie budżetowej, jest to jakiś błąd i Rządu, i komisji sejmowych, przyjęto wysokość podstawowej stopy procentowej Narodowego Banku Polskiego, a ona jest dużo niższa od tego, co się dzieje w obszarze gospodarczym. I druga rzecz: uważam, że niezbędny jest zapis o przywróceniu polecenia pobrania. Trybunał Konstytucyjny uchylając je, nie odwoływał się do samodzielności przedsiębiorstwa w kategoriach konstytucyjnych, tylko wskazywał, że brak jest odpowiedniej podstawy prawnej, ponieważ polecenie pobrania wprowadził Prezes Narodowego Banku Polskiego w przepisach, które już nie obowiązują.</u>
          <u xml:id="u-44.7" who="#AndrzejWróblewski">To nie jest kwestia naruszania samodzielności. Zwracam uwagę, że polecenie nie dotyczy każdej należności budżetowej, a tylko przeterminowanej. Jeżeli po zakończeniu miesiąca nie został uruchomiony przelew podatku dochodowego na rzecz budżetu, to Izba Skarbowa w takim momencie wystawia polecenie pobrania i Bank ma obowiązek — w momencie, kiedy będą wpływy na rachunek — potrącić należność budżetu. Wydaje mi się, że są jakieś zasady, jest prawo, które mówi, że podatnik ma obowiązek ustawowy 28 dnia miesiąca uruchomić taki przelew, a tu jest tylko zapewnienie, że jeżeli podatnik tego nie uruchomi, to po tym terminie Izba Skarbowa uruchamia to w drodze polecenia pobrania.</u>
          <u xml:id="u-44.8" who="#AndrzejWróblewski">Podobnie wygląda sprawa dostaw energii i węgla. Są to dostawy na podstawie umowy. Odbiorca zobowiązał się, że w zamian za dostawy będzie płacił. Niejako chronimy dostawców, którzy umowę zawarli, a nie mogą energii elektrycznej odcinać, mimo że zgodnie z terminem umowy dnia 14 danego miesiąca nie wpłynęły na rachunek czy nie zostały dokonane przelewy pieniędzy z rachunku odbiorcy.</u>
          <u xml:id="u-44.9" who="#AndrzejWróblewski">Nie mogę przyjąć zarzutu, że to jest zamach na samodzielność. Przecież nikt nie każę, jak już tak mówimy, odbiorcy zawierać umowy o dostawę. Nikt nie każę podejmować działalności i w związku z tym płacić podatków. Jest to pewien wybór. Podejmuję się, a więc realizuję swoje zobowiązania.</u>
          <u xml:id="u-44.10" who="#AndrzejWróblewski">Przepraszam Wysoką Izbę, ale jeszcze jedna rzecz. Rozumiem i mówiłem o tym, że do ustawy mogą być zastrzeżenia ze względu na politykę, jaką nowy Rząd będzie chciał realizować i jaką Wysoki Sejm będzie chciał akceptować. Ale obawiam się jednego na tle dyskusji, którą słyszałem. Może ja odbieram to w sposób zbyt subiektywny, jako były minister finansów, ale wydaje mi się, że wszyscy się zgadzamy, że trzeba zwiększyć wydatki, i wszyscy się zgadzamy, że trzeba zmniejszyć dochody, ponieważ należy wszystkich chronić. I jakby zapominamy, że gospodarka jest w kryzysie. Ja się nie zgadzam, że gospodarka jest w katastrofie, ale na pewno jest w kryzysie. Więc nie da się z kryzysu wyjść zapewniając wszystkim poprawę warunków startu. Ochronić rady narodowe, ochronić sferę budżetową, ochronić wszystkie przedsiębiorstwa. Właśnie dlatego, że chronimy, że uznajemy, że każde przedsiębiorstwo i każda produkcja w naszej gospodarce jest niezmiernie ważna, to m.in. dlatego właśnie mamy inflację strukturalną. To, co się dzieje, to wynik tego, że nikt nie może być, że tak powiem, wycofany z gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-44.11" who="#AndrzejWróblewski">I tu jest kwestia zaostrzenia reguł finansowych. Czy te proponowane są dobre, to kwestia do dyskusji, ale mnie się wydaje, że nie można przyjąć, że będziemy wszystkich chronili.</u>
          <u xml:id="u-44.12" who="#AndrzejWróblewski">W związku z tym, kończąc, chciałem tylko zwrócić uwagę, że jeżeli przesunąć dyskusję, to podtrzymuję zgłoszone te trzy elementy, które powinny być uregulowane, muszą być uregulowane ustawowo, natomiast chciałbym też powiedzieć, że nie widzę możliwości realizowania propozycji doraźnej zgłoszonej przez posła Osiatyńskiego. Nie wydaje mi się to w ogóle na dzień dzisiejszy realne i nie o takie kwoty chodzi. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-44.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#TadeuszFiszbach">Wysoka Izbo! Poseł Jerzy Osiatyński zgłosił w jednym ujęciu dwa wnioski. Jeden dotyczył zamknięcia dyskusji, a drugi ponownego opracowania projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-45.1" who="#TadeuszFiszbach">W sprawie pierwszej: jeszcze do dyskusji jest zapisanych kilkunastu mówców, dokładnie 18, więc chciałbym prosić o przegłosowanie pierwszego wniosku, zamknięcia dyskusji na wyjaśnieniach Ministra Finansów.</u>
          <u xml:id="u-45.2" who="#TadeuszFiszbach">Bardzo proszę o skorzystanie z techniki oraz podniesienie ręki.</u>
          <u xml:id="u-45.3" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za tym, aby zamknąć dyskusję na ten temat już w tej chwili, proszę o podniesienie ręki. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-45.4" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest przeciwny? Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-45.5" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-45.6" who="#TadeuszFiszbach">Zatem debatę, jeśli idzie o ten punkt porządku dziennego, zamknęliśmy.</u>
          <u xml:id="u-45.7" who="#TadeuszFiszbach">Jeśli idzie o sprawę drugą, to jest wniosek, tu przywołuję art. 36 ust. 2 naszego regulaminu, czytam: „Pierwsze czytanie projektu na posiedzeniu Sejmu kończy się skierowaniem przez Sejm projektu do komisji albo odrzuceniem projektu w całości”.</u>
          <u xml:id="u-45.8" who="#TadeuszFiszbach">Poseł Jerzy Osiatyński wnioskował, tak zapisałem, o ponowne opracowanie projektu ustawy, a poseł Bugaj, za czym się opowiadam, prosił o czekanie na opracowanie projektu ustawy bądź też przystąpienie do prac nad najpilniejszymi sprawami, możliwymi do szybkiego rozpatrzenia w świetle dokumentów, które są. Pierwszy jest wniosek o ponowne opracowanie projektu ustawy dotyczącej budżetu oraz uchwały dotyczącej planu kredytowego.</u>
          <u xml:id="u-45.9" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem tego wniosku? Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-45.10" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest przeciwny? Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-45.11" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-45.12" who="#TadeuszFiszbach">Projekt zatem został skierowany do ponownego opracowania.</u>
          <u xml:id="u-45.13" who="#TadeuszFiszbach">Teraz jeśli idzie o kwestię dopełniającą. Prosiłbym o przypomnienie. Jak zrozumiałem, poseł Bugaj zwracał się z sugestią przystąpienia do prac w sprawach, zdaniem Komisji, najpilniejszych, tak to zrozumiałem. Bardzo proszę o powtórzenie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#RyszardBugaj">Rozumiałbym to w ten sposób: wobec odrzucenia przedłożenia w obecnym brzmieniu, Wysoka Izba zwróciłaby się do Rządu o pilne przedstawienie Wysokiej Izbie wniosku — nie wiem, czy jest dopuszczalna taka procedura, by od razu nasza Komisja mogła przystąpić do rozpatrzenia tego nowego wniosku Rządu — dotyczącego uregulowania najpilniejszych spraw budżetowych, ponieważ zdaniem Rządu uregulowanie tych najpilniejszych spraw budżetowych nie może czekać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#TadeuszFiszbach">Chciałbym przypomnieć w tej kwestii ust. 3 wspomnianego artykułu 36. „Prezydium Sejmu na wniosek Komisji może zwrócić się do wnioskodawcy o ponowne opracowanie projektu z uwzględnieniem zmian postulowanych przez Komisję oraz przedstawienie skutków, zwłaszcza finansowych, tych zmian. Wniesiony projekt Prezydium Sejmu kieruje wprost do Komisji”. Sądzę, że Prezydium Sejmu odpowiednio stosując ten przepis, przychyli się do tej sugestii.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#JerzyOsiatyński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pan Minister Wróblewski przedstawił trzy punkty wniosku. Te punkty są dosyć jasne. Wydaje mi się, jakkolwiek ja próbowałem tutaj z tej mównicy ilustrować możliwości znalezienia dodatkowych oszczędności w wydatkach budżetu, to być może prawda leży pośrodku. Być może można jednocześnie znajdować środki oszczędnościowe, a także trzeba próbować szukać środków w ramach tych limitów, o których mówił pan Minister, aby rzeczywiście umożliwić finansowanie sfery budżetowej i tych wszystkich innych wydatków, na których finansowaniu nam bardzo zależy.</u>
          <u xml:id="u-48.1" who="#JerzyOsiatyński">Wobec tego wydaje mi się, że te wnioski nie są sprzeczne. Wobec takiego sformułowania wniosku przez pana Ministra Wróblewskiego, Komisja Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów mogłaby bezzwłocznie przystąpić do pracy nad tak sformułowanym projektem przedstawionym przez pana Ministra Wróblewskiego. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję. Art. 35. ust. 2 ujmuje kwestię następująco: „W wypadkach uzasadnionych Prezydium Sejmu może skierować projekt do pierwszego czytania na posiedzenie Komisji, z wyjątkiem projektów ustaw o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, projektów ustaw budżetowych i uchwał o radach” itd. Istnieje więc możliwość ponownego opracowania w trybie pilnym, bo tak to rozumiem, nowego projektu dokumentu. Ale niezbędna byłaby szczególna decyzja Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-49.1" who="#TadeuszFiszbach">Dzisiaj, Obywatele Posłowie, na tym byśmy zakończyli, za chwilę kilka komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#JanuszSzymborski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jest jednak pewna nielogiczność w tym, co uchwaliliśmy, mianowicie Rząd ma przedstawić nowy projekt ustawy budżetowej na podstawie dogłębnej dyskusji, która tutaj się odbyła. Tę dyskusję właśnie przerwaliśmy. 18 posłów być może z bardzo istotnymi postulatami nie zostało dopuszczonych do ich przedstawienia. Wobec czego, na jakiej podstawie Rząd ustali tę nową koncepcję ustawy budżetowej. Natomiast jako osoba prowadząca szpital, panie pośle, chciałbym się zapytać, za co jutro będę mógł ten szpital prowadzić? My jesteśmy już zupełnie bez środków budżetowych, nie tylko na remonty i na inwestycje, ale i na leczenie chorych dzieci.</u>
          <u xml:id="u-50.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-50.2" who="#JanuszSzymborski">Dlatego sądzę, że powinniśmy jeszcze troszkę czasu poświęcić na wybrnięcie z tej bardzo dziwnej sytuacji. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-50.3" who="#komentarz">(Poseł Jacek Kuroń: Czy mogę, Panie Marszałku?)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#JacekKuroń">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nie ulega żadnej wątpliwości, że sprawa, którą podjął pan poseł, czyli to, za co jutro będzie utrzymywał szpital, jest sprawą zasadniczej wagi i dlatego zasadniczej wagi sprawą jest to prowizorium, które Rząd być może jutro nam przedstawi.</u>
          <u xml:id="u-52.1" who="#JacekKuroń">Natomiast spodziewać się, że w związku z tym my dziś przyjmiemy tę ustawę budżetową, jednak jest pewną naiwnością i w związku z tym te 18 głosów, które tu padnie, niczego w sprawie tego prowizorium już nie zmieni. Natomiast co do ustawy budżetowej, to ona tu wróci jeszcze raz i jak rozumiem większość głosujących, bo ja się akurat wstrzymałem, uznała, że ma to być projekt nowego Rządu i tego się trzymajmy.</u>
          <u xml:id="u-52.2" who="#JacekKuroń">W tej chwili jest niesłychanie pilna sprawa prowizorium i apeluję, żeby Rząd to zrobił na jutro.</u>
          <u xml:id="u-52.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#TadeuszFiszbach">Czy jeszcze ktoś w tej sprawie chciałby zabrać głos? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#KrzysztofPutra">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ja też jestem wśród tej osiemnastki zapisanej do głosu, ale uważam, że to, co miałem do poruszenia, mogę przedstawić odpowiednim komisjom sejmowym i na tym można tę sprawę zakończyć. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-54.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-55.1" who="#TadeuszFiszbach">Czy jeszcze ktoś w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-55.2" who="#TadeuszFiszbach">Zgłoszeń nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-55.3" who="#TadeuszFiszbach">Wniosek do Rządu, o ile to będzie możliwe, o przedstawienie ponownego opracowania w dniu jutrzejszym, z uwzględnieniem sugestii i wniosków, które padały dzisiaj.</u>
          <u xml:id="u-55.4" who="#komentarz">(Poruszenie na sali.)</u>
          <u xml:id="u-55.5" who="#TadeuszFiszbach">Proszę? Jeśli ktoś chce się wypowiedzieć, bardzo proszę.</u>
          <u xml:id="u-55.6" who="#TadeuszFiszbach">Zgłoszeń nie widzę. Jest? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#BogdanDerwich">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ja właściwie mam pytanie skierowane do Rządu. Na kiedy Rząd w ogóle jest w stanie przygotować nowy projekt ustawy budżetowej? Nowy projekt, bo ten, który został przedstawiony, myśmy po prostu odrzucili. Więc ja rozumiem, że musi być przygotowany nowy projekt. Ja staram się stanąć w sytuacji tych, którzy na dzień dzisiejszy nie mają płaconych dotacji z tytułu produkcji chudego mleka, chudego twarogu itd. itd. i właściwie praktycznie rzecz biorąc odłożyliśmy temat i mnie interesuje, kiedy mógłby Minister Wróblewski przygotować taką nową koncepcję, która byłaby do przyjęcia, jutro czy pojutrze?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-57.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo, poseł Bugaj.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#RyszardBugaj">Jeśli można. Rozumiem, że to, co miałoby być nowym projektem rządowym przygotowanym w trybie absolutnie pilnym, byłoby niczym więcej niż fragmentami dokumentu, który został już przedłożony, mianowicie tymi, które wymagają natychmiastowej decyzji, które Rząd uzna za takie i które rozpatrzymy w trybie pilnym. Natomiast przygotowanie całego projektu nowelizacji ustawy budżetowej, a także nowelizacji szeregu innych ustaw, które ten obecny dokument zawiera, to sprawa przyszłościowa, i to przyszłego Rządu. Rozumiem, że taką podjęliśmy decyzję i wydaje mi się, że w warunkach, jakie istnieją, jest to decyzja racjonalna.</u>
          <u xml:id="u-58.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-59.1" who="#TadeuszFiszbach">Minister Wróblewski. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#AndrzejWróblewski">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Ja chciałem też potwierdzić, że nie widzę możliwości, żeby za dzień czy dwa, zwłaszcza ten Rząd, to znaczy były Rząd, przygotował jakąś nową koncepcję. Natomiast chcę tylko powtórzyć, że widzę trzy elementy.</u>
          <u xml:id="u-60.1" who="#AndrzejWróblewski">Po pierwsze: upoważnienie Rządu do prowadzenia gospodarki budżetowej na podstawie projektu, który został przedłożony. Chodzi o limity wydatków.</u>
          <u xml:id="u-60.2" who="#AndrzejWróblewski">Drugi element to podwyższenie — tu już jest zmiana ustawy budżetowej — odsetek.</u>
          <u xml:id="u-60.3" who="#AndrzejWróblewski">Trzeci element to jest przywrócenie polecenia pobrania.</u>
          <u xml:id="u-60.4" who="#AndrzejWróblewski">To jest to, co wedle mej wiedzy jest możliwe do zrobienia. Nie umiem tylko odpowiedzieć, czy dzisiaj Rząd się będzie mógł do tego ustosunkować, bo to jest pogląd tylko Ministra Finansów. Ale to jest to, co rozwiązuje problem, o którym tu mówił jeden z obywateli posłów — uruchomienia środków finansowych dla sfery budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-60.5" who="#AndrzejWróblewski">Z tym, że chciałbym wyraźnie też powiedzieć, że to jest uruchomienie w ograniczonym zakresie, bo w ramach dochodów, jakie będą, jako że nie przewidujemy dalszego zwiększania deficytu, bo to wymaga już regulacji ustawowej.</u>
          <u xml:id="u-60.6" who="#AndrzejWróblewski">Czyli pozostaną nadal problemy z pełnym wydotowaniem, natomiast będą możliwości uruchamiania środków trochę większych niż to jest w dniu dzisiejszym. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-61.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, jeszcze jest jedno zgłoszenie. Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#JanuszMaćkowiak">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Uważam, że popełniliśmy tutaj błąd. Ustawa budżetowa jest sprawą bardzo pilną i odrzucanie jej moim zdaniem jest błędem. Uważam, że ustawa ta powinna być skierowana do ponownego rozpatrzenia przez komisję sejmową, która wspólnie z Rządem przedstawiłaby projekt na następnym posiedzeniu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-62.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-62.2" who="#JanuszMaćkowiak">Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#HerbertGabryś">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Zostałem niejako tym ostatnim wystąpieniem wywołany tu na tę mównicę, jako że sądzę, powiedziano już wszystko i nic twórczego, nowego paść tu nie może. Ustawa budżetowa jest zbyt poważnym tematem, aby go zamknąć takim stwierdzeniem. W dyskusji przewijały się niejako trzy elementy.</u>
          <u xml:id="u-64.1" who="#HerbertGabryś">Po pierwsze zdecydowane żądanie i oczekiwanie, aby w tym projekcie znalazły się elementy nowe, traktujące o zmianie systemowej, a nie powielanie tego, co było dotychczas i tu byliśmy w dyskusji zgodni wszyscy.</u>
          <u xml:id="u-64.2" who="#HerbertGabryś">Element drugi, który wystąpił w dyskusji, to ten, iż trzeba bezwzględnie zabezpieczyć los tych, którzy tam z drugiej strony ekranu na nas w tej chwili patrzą, a więc cała sfera budżetowa, to szkolnictwo, to lekarze, to szpitale, to wszystko to, co dzisiaj jest bez środków do utrzymania, i to z tej trybuny dziś musi paść, że dla nich środki na funkcjonowanie będą. I to jest ten element, o którym mówił i poseł Osiatyński, i poseł Bugaj, i który był dla mnie zrozumiały w wystąpieniu Ministra Finansów. A więc limity.</u>
          <u xml:id="u-64.3" who="#HerbertGabryś">I sprawa trzecia — skąd na to wziąć? Ano z wpływów, z tych wpływów, które wreszcie muszą nastąpić, jeśli skuteczność polecenia pobrania będzie taka, jakiej oczekuje Minister Finansów. Sądzę, że to wszystko. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-64.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-65.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu sekretarza posła Krzysztofa Grzebyka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#KrzysztofGrzebyk">Obywatelu Marszałku! Posłanki i posłowie! Myślę, że powinniśmy się zbliżać do rozwiązania. Przeto konkretnie proponuję — mając cały czas przed sobą regulamin Sejmu — Sejm w szczególnych wypadkach może skrócić postępowanie z projektami ustaw przez: zaniechanie druku projektu i niezwłoczne przystąpienie do pierwszego czytania, niezwłocznie po otrzymaniu przez posłów druku sprawozdania komisji, ale także przystąpienie do drugiego czytania niezwłocznie po zakończeniu pierwszego, bez odsyłania projektu do komisji. Jeśli na jutro lub na następne posiedzenie za tydzień Rząd jest w stanie przygotować tę kadłubową ustawę 3-punktową, to swoiste prowizorium, o którym mówił Minister Wróblewski, myślę, że jesteśmy w stanie jutro lub za tydzień to prowizorium starego Rządu, dla tych, którzy są z drugiej strony ekranu, przyjąć jutro lub za tydzień. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-67.1" who="#TadeuszFiszbach">Sądzę, że jesteśmy zgodni co do poglądu przedstawionego przez sekretarza posła Krzysztofa Grzebyka.</u>
          <u xml:id="u-67.2" who="#TadeuszFiszbach">Jeśli idzie o dzień dzisiejszy proponuję, aby na tym nasze posiedzenie zamknąć i odroczyć je do jutra do godz. 11.</u>
          <u xml:id="u-67.3" who="#TadeuszFiszbach">Zwracam się do przedstawicieli Rządu o przedstawienie koncepcji korespondującej z wnioskiem Ministra Wróblewskiego, a także sprawami zgłoszonymi w dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-67.4" who="#TadeuszFiszbach">A w tej chwili kilka komunikatów — bardzo proszę posła sekretarza.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#MaciejPółtorak">Informuję, że jeszcze dzisiaj odbędą się: o godzinie 18 zebranie Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego w sali posiedzeń Sejmu, a o godzinie 19 w sali kolumnowej zebranie Klubu Poselskiego PZPR.</u>
          <u xml:id="u-68.1" who="#MaciejPółtorak">Natomiast w dniu jutrzejszym odbędą się posiedzenia następujących komisji w celu wyboru prezydiów:</u>
          <u xml:id="u-68.2" who="#MaciejPółtorak">— o godzinie 8 — Komisji: Administracji i Spraw Wewnętrznych; Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego; Handlu i Usług; Kultury i Środków Przekazu;</u>
          <u xml:id="u-68.3" who="#MaciejPółtorak">— o godzinie 8.45 — Komisji: Łączności z Polakami za Granicą; Młodzieży, Kultury Fizycznej i Sportu; Mniejszości Narodowych i Etnicznych; Obrony Narodowej;</u>
          <u xml:id="u-68.4" who="#MaciejPółtorak">— o godz. 9.30 — Komisji: Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa; Odpowiedzialności Konstytucyjnej; Regulaminowej i Spraw Poselskich; Samorządu Terytorialnego oraz Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej;</u>
          <u xml:id="u-68.5" who="#MaciejPółtorak">— o godz. 10.15 — Komisji: Spraw Zagranicznych; Sprawiedliwości oraz Zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-68.6" who="#MaciejPółtorak">Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-69.1" who="#TadeuszFiszbach">Jeszcze do tego zaproponowałbym Rządowi, aby jutro o godzinie 10.30 przedstawił nam — o ile to będzie możliwe — propozycje w tych najpilniejszych sprawach, o których dzisiaj była mowa i które zgłosił Minister Wróblewski.</u>
          <u xml:id="u-69.2" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo — poseł Bronisław Geremek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#BronisławGeremek">Panie Marszałku! Zwracam uwagę, że skład Komisji Nadzwyczajnej do zbadania działalności Ministerstwa Spraw Wewnętrznych nie został powołany przez Sejm. A zatem posiedzenie Komisji konstytuującej może mieć miejsce dopiero po posiedzeniu Sejmu. Proszę o takie sprostowanie do planu pracy Komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#TadeuszFiszbach">Uwagę przyjmujemy, jest ona zasadna.</u>
          <u xml:id="u-71.1" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-71.2" who="#TadeuszFiszbach">Odraczam posiedzenie do godziny 11 w dniu jutrzejszym.</u>
          <u xml:id="u-71.3" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu o godz. 17 min. 30)</u>
          <u xml:id="u-71.4" who="#komentarz">(Wznowienie posiedzenia o godz. 11 min. 10)</u>
          <u xml:id="u-71.5" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą wicemarszałkowie Sejmu Olga Krzyżanowska i Tadeusz Fiszbach)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dzień dobry Państwu. Wznawiam posiedzenie Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-72.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Na sekretarzy powołuję posłów Radosława Gawlika i Adama Grabowieckiego.</u>
          <u xml:id="u-72.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Protokół i listę mówców będzie prowadzić poseł Adam Grabowiecki.</u>
          <u xml:id="u-72.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę posłów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-72.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Wysoki Sejmie! W związku z wczorajszą decyzją Sejmu w sprawie odesłania do Rządu w celu ponownego przepracowania projektu ustawy o zmianie budżetu na rok 1989 oraz uchwały o zmianie planu kredytowego na rok bieżący — Rząd przedłożył w dniu dzisiejszym projekt ustawy o niektórych warunkach gospodarki budżetowej państwa w sierpniu i wrześniu 1989 r. oraz o zmianie ustawy budżetowej na rok 1989 — druk nr 30, którego tekst został obywatelom posłom doręczony. Ponieważ jeszcze drukuje się dalsze egzemplarze, więc tym z państwa, którzy tego druku nie dostali, zostanie on wkrótce doręczony.</u>
          <u xml:id="u-72.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Prezydium Sejmu — po porozumieniu z Konwentem Seniorów — zgodnie z art. 46 pkt 1 regulaminu Sejmu proponuje uzupełnienie porządku dziennego dzisiejszego posiedzenia o nowy punkt czwarty w brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-72.6" who="#OlgaKrzyżanowska">„4. Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o niektórych warunkach gospodarki budżetowej państwa w sierpniu i wrześniu 1989 r. oraz o zmianie ustawy budżetowej na rok 1989.”.</u>
          <u xml:id="u-72.7" who="#OlgaKrzyżanowska">Odpowiedniej zmianie ulegną następne punkty porządku dziennego dzisiejszego posiedzenia.</u>
          <u xml:id="u-72.8" who="#OlgaKrzyżanowska">Jednocześnie informuję, że Prezydium Sejmu porozumiało się z Prezydium Senatu w sprawie realizacji jego uprawnień w stosunku do przedstawionego projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-72.9" who="#OlgaKrzyżanowska">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważała, że Sejm przyjął propozycję zmiany porządku dziennego posiedzenia.</u>
          <u xml:id="u-72.10" who="#OlgaKrzyżanowska">Nie słyszę żadnych głosów sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-72.11" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm przyjął tę zmianę porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-72.12" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o Funduszu Socjalnym Wsi (druk nr 10).</u>
          <u xml:id="u-72.13" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu wiceprezesa Rady Ministrów, Ministra Rolnictwa, Leśnictwo i Gospodarki Żywnościowej pana Kazimierza Olesiaka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#KazimierzOlesiak">Pani Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałem na wstępie przypomnieć, że w lutym bieżącego roku Sejm IX kadencji uchwalił ustawę o Funduszu Socjalnym Wsi. Po raz pierwszy zostały wprowadzone rozwiązania systemowe, pozwalające na tworzenie funduszu przeznaczonego na zaspokojenie potrzeb socjalno-bytowych rolników indywidualnych i członków ich rodzin. Dotychczas ta grupa społeczna nie dysponowała funduszem, z jakiego korzystają pracownicy uspołecznionych zakładów pracy. Mam na myśli fundusze: socjalny i mieszkaniowy.</u>
          <u xml:id="u-73.1" who="#KazimierzOlesiak">Tworzony w oparciu o przepisy ustawy Fundusz Socjalny Wsi składa się z funduszy terenowych w gminach i funduszu centralnego. Wykonując ustalenia przyjęte przez zespół do spraw pluralizmu związkowego okrągłego stołu, Rząd przygotował projekt zmiany ustawy. Chodzi przede wszystkim o dostosowanie jej przepisów dotyczących dysponowania środkami funduszu centralnego (dotychczasowy artykuł ósmy) do obecnych realiów społeczno-politycznych. Powstał bowiem Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Rolników Indywidualnych „Solidarność” i trzeba ustawowo zapewnić temu Związkowi, podobnie jak innym związkom i organizacjom zawodowym działającym w środowisku wiejskim, udział w dysponowaniu środkami tego funduszu. Stąd też projekt przewiduje utworzenie Krajowej Rady Funduszu Socjalnego Wsi. Będzie ona jedynym organem uprawnionym do dysponowania środkami funduszu centralnego. W skład tej Rady wejdą w równej liczbie przedstawiciele „Solidarności” Rolników Indywidualnych, Krajowego Związku Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych — po 10 przedstawicieli oraz po jednym przedstawicielu wszystkich społeczno-zawodowych organizacji branżowych rolników indywidualnych, jeśli mają one zasięg ogólnokrajowy.</u>
          <u xml:id="u-73.2" who="#KazimierzOlesiak">Rada będzie w pełni samorządna i niezależna od administracji państwowej. Strukturę i tryb prac Rady będzie określać przyjęty przez nią regulamin.</u>
          <u xml:id="u-73.3" who="#KazimierzOlesiak">Rola Ministerstwa Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej ograniczy się do zapewnienia obsługi administracyjnej funduszu, stosownie do dyspozycji wydanych przez Radę. Rozwiązanie takie odciąży Radę od czynności administracyjnych, a koszty obsługi funduszu zostaną pokryte ze środków Ministerstwa.</u>
          <u xml:id="u-73.4" who="#KazimierzOlesiak">W związku z utworzeniem Rady proponuje się zniesienie nadzoru Ministra Pracy i Polityki Socjalnej nad działalnością funduszu centralnego, przewidzianego dotychczasowym art. 8 ust. 6 ustawy.</u>
          <u xml:id="u-73.5" who="#KazimierzOlesiak">Zwołanie inauguracyjnego posiedzenia Rady proponuje się powierzyć Ministrowi Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej (art. 2 projektu) wyłącznie w celu umożliwienia ukonstytuowania się Rady, która następnie podejmie samodzielną działalność w oparciu o własny regulamin.</u>
          <u xml:id="u-73.6" who="#KazimierzOlesiak">Projekt ustawy nie zawiera postanowienia o przekazaniu środków funduszu centralnego z rachunku, który miał być utworzony przez Krajowy Związek Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych, ponieważ w związku z projektowaną zmianą ustawy rachunek taki nie został dotychczas utworzony.</u>
          <u xml:id="u-73.7" who="#KazimierzOlesiak">Wykorzystując fakt nowelizacji ustawy proponuje się zwiększenie wpływów centralnego funduszu socjalnego przez podniesienie odpisu z przewidywanych obecnie 15% do 20% całego funduszu.</u>
          <u xml:id="u-73.8" who="#KazimierzOlesiak">Proponowana zmiana jest podyktowana koniecznością pełniejszego zaspokajania potrzeb gmin słabszych rolniczo właśnie z funduszu centralnego.</u>
          <u xml:id="u-73.9" who="#KazimierzOlesiak">Zwiększenie możliwości dofinansowania funduszy terenowych z funduszu centralnego byłoby także zgodne z koncepcją regionalizacji polityki rolnej, zakładającą między innymi finansowe wzmocnienie około 354 gmin, tak zwanych gmin problemowych — gmin, w których jest najtrudniejsza sytuacja ekonomiczna.</u>
          <u xml:id="u-73.10" who="#KazimierzOlesiak">Przedstawiając powyższe wnoszę o przyjęcie przez Wysoką Izbę proponowanych zmian. Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję panu Ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-74.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-74.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Pragnę przypomnieć, że zgodnie z art. 38 ust. 1 regulaminu Sejmu pierwsze czytanie projektów ustaw i uchwał obejmuje zarówno wystąpienia w debacie, jak i pytania do członka Rządu przedstawiającego projekt.</u>
          <u xml:id="u-74.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Teresę Malczewską z ZSL.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#TeresaMalczewska">Pani Marszałku! Wysoki Sejmie! Różne są oceny warunków życia przez poszczególne środowiska. Robotnicy uważają, że łatwiej żyje się na wsi. Na wsi mówi się, że lżej jest żyć w mieście. A przedstawiciele inteligencji czują się najbardziej upośledzeni i twierdzą, że zarówno robotnikom, jak i chłopom żyje się lepiej.</u>
          <u xml:id="u-75.1" who="#TeresaMalczewska">Zdajemy sobie sprawę, że ogólny poziom cywilizacyjny w naszym kraju jest niższy niż w krajach zachodnich. Na wsi jest wobec tego jeszcze gorzej. Wiele osób mówi — kocham wieś, mieszkam jeszcze na niej, ale chyba przeniosę się do miasta. Już wielokrotnie zapalano dla wsi „zielone światło”. Nawet gdy głoszono to z wysokich trybun — i sejmowej również — nigdy nie czyniono tego z myślą o poprawie życia ludności wiejskiej, lecz raczej, jak bez większego wysiłku ze strony państwa zwiększyć produkcję rolną. Przecież nikt z zapalających „zielone światło” nie zapalał go dla poprawy zaopatrzenia w wiejskich sklepach, zwiększenia mechanizacji w wiejskich domach i sieci usług dla gospodyń wiejskich, zapewnienia godnych warunków nauki dzieciom wiejskim, wypoczynku wakacyjnego dzieciom i młodzieży oraz opieki zdrowotnej. Wszędzie rolnik jest traktowany jak obywatel drugiej kategorii.</u>
          <u xml:id="u-75.2" who="#TeresaMalczewska">Wiele lat czekała polska wieś na ustawę o rentach i emeryturach. Pomimo jej nowelizacji jest ona nadal niesprawiedliwa dla wsi. Nie wpłynęła na poprawę warunków życia uchwała nr 47 Rady Ministrów w sprawie kształtowania warunków życia na wsi. I tak po wielu latach oczekiwań i po wielu latach zabiegów Krajowego Związku Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych 24 lutego 1989 r. na 44 posiedzeniu Sejmu PRL IX kadencji posłowie rozpatrywali projekt ustawy o funduszu socjalnym wsi. Nikt z zabierających głos posłów nie kwestionował i nie wnosił uwag do zasadności przedłożonej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-75.3" who="#TeresaMalczewska">Zaistniały prawne uwarunkowania do objęcia rolników indywidualnych, emerytów rolnych i członków ich rodzin zakresem świadczeń zbliżonych do tych, z jakich korzystają środowiska pracownicze za pośrednictwem zakładowego funduszu socjalnego.</u>
          <u xml:id="u-75.4" who="#TeresaMalczewska">Fundusz socjalny, w odróżnieniu od zakładowych funduszy socjalnych i mieszkaniowych, umożliwi finansowanie rozwoju kultury, oświaty, sportu i ochrony zdrowia, celów środowiskowych służących wszystkim mieszkańcom wsi. Zostały określone główne źródła tworzenia funduszu. Jednak wielkość dochodu funduszu i ogromna skala potrzeb socjalnych wsi oraz określenie celów, na jakie fundusz miał być przeznaczony, wskazywały na skromne jego rozmiary. Mały fundusz — duże wątpliwości. Pod takim tytułem ukazał się krótki artykuł w „Polityce”. Wiele dyskusji i emocji budziło dysponowanie funduszami. Inny zapis niż przyjęty nie byłby zgodny z obowiązującymi wtedy przepisami prawnymi.</u>
          <u xml:id="u-75.5" who="#TeresaMalczewska">Wysoki Sejmie! Dzisiaj, po sześciu miesiącach obowiązywania ustawy, która nie zdążyła zacząć funkcjonować, są podstawy prawne do jej nowelizacji. Te podstawy wynikają z porozumień okrągłego stołu, a przedkładany dziś projekt ustawy jest następstwem ustaleń zespołu do spraw pluralizmu związkowego. Proponowane przez Rząd zmiany dotyczą dysponowania środkami i zwiększenia odpisu na fundusz centralny.</u>
          <u xml:id="u-75.6" who="#TeresaMalczewska">Klub Poselski Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego akceptuje projekt utworzenia Krajowej Rady Funduszu Socjalnego Wsi, do której będzie należało dysponowanie środkami funduszu centralnego. W skład samorządnej, niezależnej od administracji państwowej, Rady wejdą przedstawiciele wszystkich środowisk, organizacji społeczno-zawodowych rolników oraz związków zawodowych rolników indywidualnych o ogólnokrajowym zasięgu działania.</u>
          <u xml:id="u-75.7" who="#TeresaMalczewska">Klub proponuje, aby do tej Rady weszli przedstawiciele Związku Młodzieży Wiejskiej. Niech i oni dołączą swoje propozycje, niech przedstawią wizję wsi, która ma być miejscem ich życia i pracy.</u>
          <u xml:id="u-75.8" who="#TeresaMalczewska">Druga propozycja zmiany wywołała dyskusję moich konsultantów w terenie, jak również na posiedzeniu Klubu. Z rozmów prowadzonych w kilku gminach województwa jeleniogórskiego wynikało, że należy utrzymać 15-procentowy odpis na rzecz funduszu centralnego. Zwiększenie bowiem odpisu zuboży — i tak przeważnie skromny — fundusz socjalny gmin średnich i słabych, które musiałyby występować o dofinansowanie z funduszu centralnego, a o wielkości otrzymanych dotacji mogłyby decydować różne czynniki.</u>
          <u xml:id="u-75.9" who="#TeresaMalczewska">Podobne głosy padały na posiedzeniu Klubu, ale przeważały wypowiedzi, że zwiększenie odpisu środków na fundusz centralny z 15 do 20% stworzy lepsze możliwości dofinansowania funduszy terenowych, zgodnie z koncepcją regionalizacji polityki rolnej w jednostkach podziału terytorialnego o mniejszej produkcji rolnej, oraz pozwoli na dofinansowanie celów o zasięgu ponadregionalnym.</u>
          <u xml:id="u-75.10" who="#TeresaMalczewska">W głosowaniu posłowie naszego Klubu opowiedzieli się za zwiększeniem z 15 do 20% odpisu na fundusz centralny. Zgodnie z wolą posłów ludowców w ich imieniu wyrażam poparcie dla proponowanych przez Rząd zmian w ustawie o funduszu socjalnym wsi. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-75.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-76.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Romana Norberta z PZPR.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-77">
          <u xml:id="u-77.0" who="#RomanNorbert">Pani Marszałku! Wysoka Izbo! Ustawa o funduszu socjalnym wsi jest dowodem na to, że w 1989 roku zaczęliśmy poważnie traktować potrzeby wsi — nie tylko materialne, ale także duchowe. Klub Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej rozpatrując poprawki do ustawy o funduszu socjalnym wsi wyraził poparcie dla inicjatywy rządowej. Jeśli można, to chciałbym jednak przedstawić parę uwag dotyczących sformułowań szczegółowych.</u>
          <u xml:id="u-77.1" who="#RomanNorbert">Otóż w sytuacji, jaka zaistniała w rolnictwie od 1 sierpnia, kiedy podjęliśmy decyzję o urynkowieniu gospodarki żywnościowej, budzi poważną wątpliwość sposób tworzenia tego funduszu w oparciu o odpis 0,5% wliczony w ciężar kosztów od skupowanych towarów rolnych. Wątpliwość polega na tym, czy powinniśmy kosztami obciążać konsumentów kupujących artykuły żywnościowe. Uwagę zgłaszam dlatego, że komisja nad tą sprawą powinna jeszcze popracować. Sprawa następna dotyczy zapisu ust. 2 art. 5, który preferuje organizację rolników i kółek rolniczych. Po prostu wydaje się, że jest to redakcyjne przeoczenie.</u>
          <u xml:id="u-77.2" who="#RomanNorbert">Kolejna sprawa — wielu posłów ma wątpliwość, czy zwiększenie odpisu centralnego z 15 na 20% nie będzie preferowało gmin, w których istnieją potrzeby, kosztem tych, które wykazują się należytym działaniem, produkcją i umiejętnością zaspokajania swoich potrzeb.</u>
          <u xml:id="u-77.3" who="#RomanNorbert">I jeszcze kwestia ostatnia. Zarówno w Klubie, jak i w kuluarach jest wiele dyskusji i rozmów na temat równania wszystkich istniejących na wsi podmiotów gospodarczych. Myślę tutaj o załogach państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej oraz rolnikach zrzeszonych w rolniczych spółdzielniach produkcyjnych.</u>
          <u xml:id="u-77.4" who="#RomanNorbert">Otóż chciałem zwrócić uwagę, Panie Premierze, że fundusz socjalny w rolniczych spółdzielniach produkcyjnych nie jest tworzony w oparciu o jakieś specjalne przepisy, ale po prostu jest odpisywany z dochodu wypracowanego — z zarobionych pieniędzy i dzielony między wszystkich bez względu na wkład pracy. Stąd też wydaje się, że objęcie takimi instytucjami, jak Fundusz Socjalny Wsi i inne, wszystkich producentów żywności na wsi w przyszłości byłoby konieczne. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-77.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-78">
          <u xml:id="u-78.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-78.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Marię Stępniak z OKP.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-79">
          <u xml:id="u-79.0" who="#MariaStępniak">Pani Marszałku! Wysoka Izbo! Projekt poprawki do ustawy o funduszu socjalnym wsi po tak krótkim czasie od jej uchwalenia jest przykładem pospiesznego uchwalania ustawy z powodów politycznych. Ustawa weszła w życie w czasie obrad okrągłego stołu, a w rezultacie utwierdziła monopol kółek rolniczych jako jedynego reprezentanta wsi. W myśl tej ustawy kółka rolnicze, a konkretnie ich zarząd krajowy, dysponowały centralnym funduszem socjalnym wsi. Zamysł ówczesnego Rządu był jednoznaczny — osłabić działającą w podziemiu „Solidarność” Rolników Indywidualnych, a umocnić związek upadającego systemu.</u>
          <u xml:id="u-79.1" who="#MariaStępniak">Ustawa ta doprowadziła do kryzysu w rozmowach stolika rolniczego przy okrągłym stole. Najważniejsze jednak, że „Solidarność” Rolników Indywidualnych stała się silniejsza niż pierestrojka, którą proponował Rząd. Zalegalizowanie „Solidarności” Rolników Indywidualnych stworzyło potrzebę zmiany tej ustawy. Nowy stan prawny organizacji związkowych wymaga, aby dysponowanie środkami funduszu socjalnego wsi zostało dokładnie uregulowane również na szczeblu gminy.</u>
          <u xml:id="u-79.2" who="#MariaStępniak">W odniesieniu do przedstawionego projektu mamy zastrzeżenia ogólne, dotyczące potrzeby tworzenia funduszu centralnego. Debata senacka wykazała również, że tworzenie funduszy centralnych jest sprzeczne z interesem ogólnym, ponieważ wymyka się spod kontroli. Proponowana zasada powołania Krajowej Rady Funduszu Socjalnego Wsi jest nieczytelna i budzi wiele zastrzeżeń.</u>
          <u xml:id="u-79.3" who="#MariaStępniak">Rząd został zmuszony do uznania „Solidarności” Rolników Indywidualnych jako czołowego reprezentanta wsi. Muszą więc nastąpić głębokie i trwałe zmiany w budowie demokracji oraz wolności politycznej i społecznej. Zależy to od ograniczenia samowoli władzy. Powolne tworzenie możliwości oddziaływania „Solidarności” Rolników Indywidualnych na zagospodarowanie funduszu socjalnego wsi podważa naszą wiarygodność związkową.</u>
          <u xml:id="u-79.4" who="#MariaStępniak">Należy również podkreślić znaczenie aktywności obywatelskiej rolników zrzeszonych w „Solidarności”; muszą oni mieć możliwość przejawiać ją w zagospodarowaniu funduszu socjalnego wsi. Jest to po prostu odblokowanie pola aktywności społeczeństwa wsi i tworzenie więzi społecznych.</u>
          <u xml:id="u-79.5" who="#MariaStępniak">Główną troską Rządu Premiera Rakowskiego było utrzymanie za wszelką cenę starych, zgrzybiałych, ale wygodnych dla władzy sił społecznych. Dlatego należy w widoczny sposób zmienić zasady skompromitowanego systemu społeczno-politycznego.</u>
          <u xml:id="u-79.6" who="#MariaStępniak">Wnoszę w imieniu Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego o zmianę tej ustawy. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-79.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-80">
          <u xml:id="u-80.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-80.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Czesława Skowrońskiego z PZPR.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-81">
          <u xml:id="u-81.0" who="#CzesławSkowroński">Pani Marszałku! Wysoka Izbo! Kółka rolnicze poprzez Krajowy Związek Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych od 1981 r. występowały o utworzenie Funduszu Socjalnego Wsi. Po dyskusji przy okrągłym stole strony doszły do przekonania, że w podziale tego funduszu powinny uczestniczyć wszystkie siły społeczne działające na wsi — stąd wniosek o zmianę ustawy o Funduszu Socjalnym Wsi. Ustawa została uchwalona 24 lutego, a więc przed rozpoczęciem obrad okrągłego stołu.</u>
          <u xml:id="u-81.1" who="#CzesławSkowroński">Potrzeby socjalne wsi są ogromne. W ciągu minionych dziesięcioleci powstały w tym zakresie zaniedbania, a zgodnie z konstytucyjną zasadą równości obywateli wszystkie grupy społeczno-zawodowe powinny mieć w miarę porównywalne możliwości zaspokojenia swoich potrzeb socjalno-bytowych. Zatrudnieni w jednostkach gospodarki uspołecznionej na finansowanie celów socjalno-bytowych dysponują funduszem socjalnym i mieszkaniowym. Odrobienie dysproporcji pod tym względem między wsią i miastem wymaga czasu i środków. Dla przykładu: brakuje ośrodków zdrowia, a jak już istnieją — często brak lekarzy. W prawie 1000 ośrodków nie pracuje lekarz stomatolog, a na jednego lekarza w wiejskim ośrodku zdrowia przypada ponad 3 tysiące mieszkańców.</u>
          <u xml:id="u-81.2" who="#CzesławSkowroński">Z ogólnej liczby aptek w kraju tylko 30% działa na wsi. Na jedną aptekę przypada 14 tys. mieszkańców, przy średniej w kraju — 11 tys. Przy wielu ośrodkach zdrowia aptek w ogóle nie ma i — jak na ironię — pacjent do ośrodka ma 6 km, a po wizycie u lekarza często chory po leki musi przemierzyć dalsze 15 lub więcej kilometrów.</u>
          <u xml:id="u-81.3" who="#CzesławSkowroński">Na tle innych grup zawodowych źle wygląda sprawa leczenia sanatoryjnego mieszkańców wsi; źle — wiejskich domów seniora, w których przebywa tylko około 27 tys. emerytów i rencistów, a potrzeby są znacznie większe.</u>
          <u xml:id="u-81.4" who="#CzesławSkowroński">Tylko około 50% naszych dzieci jest objętych wychowaniem przedszkolnym. Powstałą pustkę starają się wypełnić koła gospodyń wiejskich, organizując w okresie nasilonych prac polowych dziecińce, zapewniające opiekę jedynie 32 tys. dzieci.</u>
          <u xml:id="u-81.5" who="#CzesławSkowroński">Chciałbym także wspomnieć o działalności kulturalnej w środowisku wiejskim. Występują poważne braki finansowe na tę działalność. Wspomagają ją co prawda kółka rolnicze, gminne spółdzielnie „Samopomoc Chłopska” i banki spółdzielcze. Jest to jednak za mało, aby utrzymać to, co trzeba ocalić od zapomnienia.</u>
          <u xml:id="u-81.6" who="#CzesławSkowroński">Podając te przykłady chcę powiedzieć, że wieś czeka na ten fundusz. Mówię w czasie teraźniejszym, gdyż fundusz nie zaczął jeszcze funkcjonować. W gminach nie utworzono kont, a z jednostek skupowych nie napływają odpisy na fundusz. Marzyliśmy o wielkich pieniądzach, ale z wyliczeń wynika, że jest to około 20 mld zł. To tyle, ile trzeba na budowę około 5 ośrodków zdrowia, to tyle, ile kosztuje jeden oddział w sanatorium. Rozumiem jednak, że nasz fundusz to zaczyn drożdżowy, który stopniowo będzie rósł.</u>
          <u xml:id="u-81.7" who="#CzesławSkowroński">Chciałbym jeszcze zgłosić kilka uwag i propozycji co do zmiany ustawy o funduszu socjalnym wsi, a także zapytania do Ministra Rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-81.8" who="#CzesławSkowroński">Po pierwsze, chciałbym zaproponować podniesienie odpisu do wysokości 1% wartości skupowanych produktów rolniczych, a także bardziej realne spojrzenie na pozostałe punkty dotyczące tworzenia funduszu.</u>
          <u xml:id="u-81.9" who="#CzesławSkowroński">Po drugie, zastanawiam się, czy w gminie do dysponowania funduszem nie należałoby powołać rady, jak na szczeblu centralnym, a gromadzenie środków pozostawić w gestii administracji.</u>
          <u xml:id="u-81.10" who="#CzesławSkowroński">Chciałbym także spytać, czy w przepisach wykonawczych przewiduje się odpis od produktów rolniczych zakupionych przez spółki i odbiorców prywatnych, na przykład przez rzemieślników. Aby nie przedłużać debaty, pozostałe uwagi i wątpliwości przedstawię na posiedzeniu Komisji. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-81.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-82">
          <u xml:id="u-82.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-82.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Teresę Liszcz z ZSL.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-83">
          <u xml:id="u-83.0" who="#TeresaLiszcz">Pani Marszałku! Szanowni Państwo! Ustawa o Funduszu Socjalnym Wsi jest cenna z jednego powodu — traktuje o mieszkańcach wsi, o rolnikach inaczej niż to jest u nas przyjęte. Nie mówi o nich tylko jako o producentach, zobowiązanych do wyprodukowania dostatecznej ilości artykułów rolnych dla wyżywienia narodu, wobec których państwo ma co najwyżej obowiązek dostarczania środków produkcji, lecz mówi o nich jako o pełnoprawnych członkach społeczeństwa, w założeniu przynajmniej mających prawo do życia w normalnych warunkach godnych człowieka prawie XXI wieku.</u>
          <u xml:id="u-83.1" who="#TeresaLiszcz">Jest to ogromnie cenne, bo w praktyce dotąd funkcjonuje u nas inne podejście, jednostronne — traktowanie rolnika właśnie tylko w kategoriach producenta.</u>
          <u xml:id="u-83.2" who="#TeresaLiszcz">Efekt tego jest powszechnie znany. Jest to stworzenie przepaści cywilizacyjnej między standardem życia w mieście i na wsi, a pośredni efekt — wyludnienie wsi, zestarzenie się wsi. Odpływ młodzieży ze wsi może być zahamowany tylko w jeden sposób — przez stworzenie porównywalnych warunków życia w mieście i na wsi, to znaczy lepszych warunków bytu na wsi, lepszej opieki lekarskiej, lepszych warunków kształcenia dzieci i zaspokajania potrzeb kulturalnych.</u>
          <u xml:id="u-83.3" who="#TeresaLiszcz">Ustawa o funduszu socjalnym jest krokiem w tym kierunku. Trzeba przyznać, że krokiem bardzo małym.</u>
          <u xml:id="u-83.4" who="#TeresaLiszcz">Poza tym, że ma ten walor innego podejścia do spraw rolnika, niewiele dobrego da się o niej powiedzieć. Przygotowywana w pośpiechu w celu osiągnięcia doraźnego efektu propagandowego, ma wiele mankamentów, przede wszystkim jest bardzo ogólna i przy tym wielkim stopniu ogólności nie zawiera jednocześnie koniecznych odesłań, upoważnień dla Rady Ministrów. Jest tam tylko jedno upoważnienie dotyczące zwiększania odpisów.</u>
          <u xml:id="u-83.5" who="#TeresaLiszcz">Mam zwłaszcza obawy, jeśli chodzi o środki tego funduszu. Środki są, moim zdaniem, niepewne i niewystarczające. Przewiduję perturbacje z wpływem tych środków w związku z chaosem spowodowanym pierwszym etapem tzw. urynkowienia i demonopolizacji gospodarki żywnościowej. Trudno oceniać ustawę w tym aspekcie, ponieważ praktycznie ona jeszcze nie weszła w żyje. Pierwsze odpisy na fundusz miały zacząć wpływać od 1 lipca.</u>
          <u xml:id="u-83.6" who="#TeresaLiszcz">Sądzę, że gdy zostanie uchwalona nowa ustawa o samorządzie terytorialnym, gospodarowanie funduszem socjalnym powinno się znaleźć w gestii samorządu gminnego. Wtedy będzie to wymagało odpowiedniej, gruntownej zmiany ustawy o funduszu socjalnym, ale to jest kwestia przyszłości, mam nadzieję — niezbyt odległej. Tymczasem konieczna jest oczywiście nowelizacja ustawy o funduszu socjalnym w aspekcie podmiotów uprawnionych do gospodarowania tym funduszem. Ta konieczność wynika ze zmiany sytuacji w ruchu związkowym na wsi, w szczególności po uchwaleniu ustawy z 7 kwietnia 1989 r. o związkach zawodowych rolników indywidualnych oraz ponownym zarejestrowaniu NSZZ Rolników Indywidualnych „Solidarność”. NSZZ „Solidarność” jest prężną organizacją, związkiem zawodowym korzystającym z pełni prerogatyw związku zawodowego, autonomicznym wobec administracji, dysponującym środkami nacisku, charakterystycznymi dla typowego związku zawodowego. Jest to w moim przekonaniu organizacja, która cieszy się głębokim zaufaniem zdecydowanej większości mieszkańców wsi. Jest wobec tego rzeczą oczywistą, że ten związek powinien mieć już obecnie znaczący wpływ na gospodarowanie funduszem.</u>
          <u xml:id="u-83.7" who="#TeresaLiszcz">Sądzę, że projekt Rady Ministrów utworzenia Krajowej Rady Funduszu Socjalnego Wsi w celu gospodarowania funduszem centralnym jest rozwiązaniem zapewniającym udział wszystkich zainteresowanych organizacji, reprezentujących interesy zawodowe i socjalne wsi na danym etapie. Nie chcę zabierać głosu w sprawie proporcji udziału poszczególnych organizacji, to było albo będzie jeszcze przedmiotem negocjacji, ani też w sprawie dopuszczenia ewentualnie jeszcze innych organizacji. Myślę, że do współdysponowania funduszem na pewno powinien być dopuszczony Związek Młodzieży Wiejskiej, ponieważ fundusz ten ma pokrywać także potrzeby związane z zapewnieniem wypoczynku i potrzeb kulturalnych.</u>
          <u xml:id="u-83.8" who="#TeresaLiszcz">Oczywiście uznaję za konieczną nowelizację w zakresie wskazanym w projekcie rządowym, ale jest to — moim zdaniem — zakres zmian zdecydowanie niewystarczający. Odpowiednich zmian wymagają również inne Przepisy ustawy o Funduszu Socjalnym Wsi, z przyczyn analogicznych do tych, które legły u podstaw zmian zaproponowanych przez Radę Ministrów. Chodzi mianowicie o wspomniany już art. 5, dotyczący opiniowania wyłącznie przez Krajowy Związek Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych projektów planu rzeczowego i finansowego funduszu. Uważam, że do opiniowania projektów powinien być dopuszczony również związek zawodowy rolników indywidualnych „Solidarność”.</u>
          <u xml:id="u-83.9" who="#TeresaLiszcz">Podobny problem stwarza artykuł 7, według którego rada narodowa ma możliwość upoważnienia terenowego organu administracji państwowej do przekazania Krajowemu Związkowi Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych pewnych prerogatyw z zakresu administrowania funduszem, w szczególności decydowania o niektórych wypłatach z tego funduszu. Ten przepis musi być albo uchylony, albo też musi być uwzględniona reprezentacja związku zawodowego rolników indywidualnych „Solidarność”.</u>
          <u xml:id="u-83.10" who="#TeresaLiszcz">Sądzę, że w kontekście tego ostatniego artykułu rysuje się potrzeba powołania również na szczeblu gminnym rady Funduszu Socjalnego Wsi na wzór Rady Krajowej. Nawiasem chcę zauważyć, że także w niektórych innych ustawach rolnych istnieje potrzeba zapewniania właściwej reprezentacji rolników przy podejmowaniu różnych decyzji bądź wydawaniu aktów prawnych. Na przykład w ustawie z 1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników i ich rodzin w art. 61 jest przewidziane zasięganie opinii wyłącznie Krajowego Związku Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych przy wydawaniu rozporządzeń wykonawczych do ustawy. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-83.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-84">
          <u xml:id="u-84.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-84.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Jerzego Slezaka ze Stronnictwa Demokratycznego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-85">
          <u xml:id="u-85.0" who="#JerzySlezak">Pani Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym w oparciu o konsultację terenową zgłosić kilka uwag, może nie merytorycznych, ale formalnych. Po przeanalizowaniu ustawy z 24 lutego 1989 oraz projektu zmian do ustawy powstaje kilka pytań. Ani w ustawie, ani w projekcie zmian nie przewiduje się tworzenia funduszu na szczeblu terenowym pośrednim, to jest wojewódzkim. Wydaje się, że na szczeblu wojewódzkim, podobnie jak na szczeblu centralnym, występują dysproporcje w zaspokojeniu potrzeb socjalno-bytowych rolników i ich rodzin.</u>
          <u xml:id="u-85.1" who="#JerzySlezak">Stąd rodzi się pytanie, czy nie należy powołać wojewódzkich rad funduszu socjalnego wsi, będących dysponentami środków funduszu, z racji bliskości i znajomości terenu najlepiej znającymi problemy. Gdyby ta koncepcja znalazła uznanie, proponowałbym, aby z tych 20% wpływów przewidzianych w art. 2 ust. 1 pkt 1 10% pozostawiać na szczeblu centralnym, a 10% na szczeblu wojewódzkim.</u>
          <u xml:id="u-85.2" who="#JerzySlezak">Ten fundusz byłby przeznaczony na wyrównywanie dysproporcji w gminach w województwie białostockim, szczególnie w gminach tzw. ściany wschodniej, oraz na dofinansowanie celów, o których mówi się w art. 3.</u>
          <u xml:id="u-85.3" who="#JerzySlezak">Druga uwaga — czy proponowany skład Rady po 10 przedstawicieli kółek, organizacji itd. itd., nie jest składem za dużym. Z praktyki operatywnego działania wynika, że tego typu rada nie powinna liczyć więcej niż 10–15 osób. Proponuję zmniejszenie udziału poszczególnych grup do 5 przedstawicieli.</u>
          <u xml:id="u-85.4" who="#JerzySlezak">Sprawa następna — według mnie, środki funduszu powinny być gromadzone na rachunku bankowym Ministra Pracy i Polityki Socjalnej, a nie Ministra Rolnictwa, gdyby zaś została przyjęta koncepcja układu wojewódzkiego, to również powinny być gromadzone nie w wydziale rolnictwa, ale w wydziale zatrudnienia i spraw socjalnych.</u>
          <u xml:id="u-85.5" who="#JerzySlezak">Dlaczego tak stawiam sprawę? Uważam, że dotychczasowa praktyka zaliczania do rolnictwa wszystkiego, co się wiąże z wsią, jest błędna, szczególnie gdy chodzi o sprawy socjalne, które mają wielostronne powiązania także z innymi resortami.</u>
          <u xml:id="u-85.6" who="#JerzySlezak">I ostatnia uwaga formalna. Wprawdzie z wystąpienia pana wicepremiera Olesiaka wynika ogromna obawa resortu o to, żeby nie ingerować, nie rządzić tą Radą, niemniej proponowałbym, aby w układzie wojewódzkim i centralnym znalazł się w niej przedstawiciel z tego resortu. To znacznie usprawni działalność, bo będzie on na miejscu i będzie kompetentny. Nie bójmy się, że pracownicy administracji będą wyręczali Radę w jej działalności. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-86">
          <u xml:id="u-86.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-86.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Adama Zielińskiego z PZPR.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-87">
          <u xml:id="u-87.0" who="#AdamZieliński">Wielce szanowny Sejmie! Z wielką satysfakcją odnotowuję fakt, iż dzięki ustawie, o której obecnie mówimy, zrealizujemy jeden z kolejnych punktów porozumień okrągłego stołu. Zrealizujemy go w ważnym kierunku umacniania pluralistycznego modelu organizacji życia społecznego. Niewątpliwie komisje sporo jeszcze w tym projekcie mogą zmienić, ulepszyć. Nie zmieni to jednak oceny, że dzieje się coś pozytywnego.</u>
          <u xml:id="u-87.1" who="#AdamZieliński">Nie byłbym jednak szczery, gdybym nie powiedział, iż ta moja satysfakcja jest nieco przyćmiona świadomością przepływającego nam przez palce czasu. Zagajając wczoraj dyskusję Marszałek Kozakiewicz był łaskaw powiedzieć, że spotykamy się w szóstym tygodniu pracy naszego Sejmu. Nie jest dobrze widziane, jeżeli podwładny polemizuje z przełożonym, ale wydaje mi się, że jutro upłynie już dwa miesiące naszej kadencji, którą liczyć trzeba w sensie konstytucyjnym od drugiej tury wyborów, tzn. od 18 czerwca. To jest mniej więcej tak, jakby na 24-godzinnym zegarze upłynęła pierwsza godzina i zostało ich jeszcze 23. To prawda, że mieliśmy wiele spraw organizacyjnych. Zawsze gdy powstaje nowa instytucja, muszą być wykonane pewne czynności przygotowawcze. I te czynności zakończyliśmy dopiero dzisiaj, formując ostatecznie stałe komisje sejmowe.</u>
          <u xml:id="u-87.2" who="#AdamZieliński">Nie można jednak powstrzymać się od refleksji, że okres ten nie zaowocował — jeśli chodzi o naszą Izbę — zbyt wielkimi dokonaniami. Wiem, że niektórzy z szanownych posłów i szanownych posłanek mogą mieć mi za złe taką ocenę. Ale jeśli podsumować to, co zrobiliśmy, to okaże się, że w tym czasie zdążyliśmy wybrać Prezydenta, desygnować Premiera, uchwalić ustawy o indeksacji, no i dzisiaj odbyć pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o funduszu socjalnym wsi. Zatwierdziliśmy dwie uchwały Rady Państwa. Dręczy mnie pytanie, czy zrobiliśmy rzeczywiście wystarczająco dużo, jak na czas, w którym przyszło nam działać?</u>
          <u xml:id="u-87.3" who="#AdamZieliński">Proszę szanownych państwa, nie jestem zawodowym politykiem i dlatego mało entuzjazmują mnie frenetyczne oklaski, którymi nagradzamy wystąpienia naszych, szuranie nogami i wymiana ironicznych uśmiechów, kiedy występuje ktoś z przeciwnego obozu. Nie bardzo też trafiają mi do przekonania okrzyki „hańba”. Każdy z nas parę razy już je wydał. Choć sądzę, że nie ma parlamentu, w którym poseł nie powinien sobie parę razy krzyknąć „hańba”.</u>
          <u xml:id="u-87.4" who="#AdamZieliński">Myślę bowiem, że naprawdę najwyższy czas, żeby niezależnie od tej gry, której przecież jesteśmy i świadkami, i uczestnikami, toczącej się o kształt państwowości polskiej w najbliższych latach, rzeczywiście odpowiedzieć na to wielkie wyzwanie społeczne, jakim było powołanie naszej Izby — nowego parlamentu.</u>
          <u xml:id="u-87.5" who="#AdamZieliński">Dwa miesiące to jest jedna czwarta okresu, za który rozliczamy obecnie poprzedni Rząd. Przyjąłem propozycję kandydowania do parlamentu, licząc się z tym...</u>
          <u xml:id="u-87.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-87.7" who="#AdamZieliński">... licząc się z tym, że w tym okresie wniosę coś konkretnego w zakresie zagadnień, na których — jak sądzę — trochę się znam, jest to umacnianie praworządności — żeby Polska była Polską praworządną. Jest oczywiście wiele obszarów, na których nie znam się zupełnie.</u>
          <u xml:id="u-87.8" who="#AdamZieliński">Oczywiście, byłoby mi wygodnie ustawić się w takiej pozycji, że oto jest władza, do której ja nie należę i od której różnych rzeczy żądam, ale ciągle myślę o tym, że jestem jedną czterystusześćdziesiątą częścią najwyższego organu władzy państwowej — jak mówi Konstytucja.</u>
          <u xml:id="u-87.9" who="#AdamZieliński">Myślę — i tym chciałbym zakończyć — że byłoby rzeczą niesłychanie ważną, aby w ślad za ustawą o Funduszu Socjalnym Wsi, za nowelizacją tej ustawy, poszły działania, które by uwiarygodniły nasz parlament, którego podstawą były porozumienia okrągłego stołu. Bo cokolwiek złego o tych porozumieniach by się powiedziało, stworzyły one — w moim przekonaniu — nadzieję na to, że w Polsce będzie żyło się lepiej. I dlatego sądzę, że w ślad za tą ustawą — którą bardzo popieram ze wszystkimi poprawkami, jakie mogą być wniesione — powinny podjąć działania wszystkie komisje sejmowe, tak abyśmy za następne dwa miesiące mogli powiedzieć, że zrobiliśmy coś więcej, poza tym, że przygotowaliśmy się do pracy w przyszłości. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-87.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-88">
          <u xml:id="u-88.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-88.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Janusza Dobrosza z ZSL.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-89">
          <u xml:id="u-89.0" who="#JanuszDobrosz">Pani Marszałku! Wysoka Izbo! Dyskutując na temat nowelizacji ustawy o Funduszu Socjalnym Wsi, musimy brać pod uwagę obecny i przyszły interes młodego pokolenia wsi polskiej. Nie jest to wyraz partykularnych dążeń pokoleniowych, lecz głęboka troska o przyszłość wsi i rolnictwa. Wieloletnie zaniedbania, brak klarownej i konsekwentnej polityki prowadzi wprost do demograficznej klęski na wsi. My w Związku Młodzieży Wiejskiej, który wraz z zespołem 15 posłów mam zaszczyt w Wysokiej Izbie reprezentować, wiemy, czym kończy się niedostrzeganie problemów młodzieży wiejskiej. Wsie pustoszeją, coraz mniej młodych ludzi zostaje w rodzinnych stronach. Idą do miasta lub w ogóle opuszczają ojczyznę. A przecież powinni być naszą nadzieją i przyszłością. W gazetach jest coraz więcej ogłoszeń matrymonialnych młodych mężczyzn, dla których dziewcząt do ożenku nie starcza. Młodych rolników, którzy chcą przejmować gospodarstwa, też jest niewielu z powodu piętrzących się przed nimi trudności w nabywaniu drogiego, niedostępnego sprzętu rolniczego, nawozów czy materiałów budowlanych oraz galopującej inflacji i spadku parytetu dochodowego. Niektórych z nich nazywa się dzisiaj wprost kamikadze.</u>
          <u xml:id="u-89.1" who="#JanuszDobrosz">Oprócz uwarunkowań ekonomicznych niebagatelne znaczenie ma stan bazy kulturalnej, często jej całkowity brak, nie doinwestowana oświata, coraz biedniejszy sport wiejski. Właśnie te czynniki sprawiają, że młodzież ogarnia apatia i po prostu pijaństwo. A przecież zgodnie z uchwaloną przez Sejm ubiegłej kadencji ustawą z 22 maja 1986 r. o zasadach udziału młodzieży w życiu państwowym, społecznym i kulturalnym kraju — młodzież wiejska również ma prawo do kształtowania swojej przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-89.2" who="#JanuszDobrosz">W imieniu zespołu posłów ZMW wnoszę o zmianę przedłożonego projektu zmiany ustawy o funduszu socjalnym wsi z 24 lutego 1989 r. Proponuję po pkt 2 w ust. 2 art. 1 wpisać pkt 3 w brzmieniu: „10 przedstawicieli Związku Młodzieży Wiejskiej”, a następne przesunąć w kolejności — obecny pkt 3 byłby czwarty, dawny czwarty stałby się pkt. 5.</u>
          <u xml:id="u-89.3" who="#JanuszDobrosz">Jedynie taka zmieniona ustawa może gwarantować, że specyficzna problematyka młodych rolników, młodzieży wiejskiej nie zostanie pominięta.</u>
          <u xml:id="u-89.4" who="#JanuszDobrosz">Wysoka Izbo! Pani Marszałku! Chciałbym w tym miejscu odnieść się jeszcze do ostatnich wydarzeń bulwersujących wieś polską. Związek Młodzieży Wiejskiej „Wici”, „Solidarność RI” i Zjednoczone Stronnictwo Ludowe prowadzą aktualnie walkę o odzyskanie Uniwersytetu Ludowego im. Wincentego Witosa w Wierzchosławicach — symbolu ruchu ludowego i Wiciowego. Uniwersytet jest obecnie użytkowany przez ZSMP, które trudno uznać, nawet bardzo szeroko interpretując, za element ruchu ludowego.</u>
          <u xml:id="u-89.5" who="#JanuszDobrosz">Sprawa ma szerszy wymiar. Decyzją polityczną z 1976 roku Związek Młodzieży Wiejskiej, organizacja o przeszło 60-letniej tradycji, został zlikwidowany w myśl głoszonej wówczas tezy, że Polska to kraj rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego.</u>
          <u xml:id="u-89.6" who="#JanuszDobrosz">Odrodzony ZMW żąda zwrotu swego majątku: 9 uniwersytetów ludowych, 12 ośrodków szkoleniowych, sztandarów i symboli Związku. My nie chcemy cudzej własności, tylko swojej. Dziś w dobie dążenia do normalności i nazywania spraw po imieniu zgoda na wypaczanie idei chłopskich, Wiciowych, dorobku Ignacego Solarza jest nie do przyjęcia.</u>
          <u xml:id="u-89.7" who="#JanuszDobrosz">Zwracamy się zatem do Sejmu o podjęcie decyzji, która umożliwi zwrot należnego nam majątku.</u>
          <u xml:id="u-89.8" who="#JanuszDobrosz">Na marginesie: Jaka jest wiedza o tej problematyce, najlepiej świadczy poniedziałkowy „Teleexpres”, który w relacji z Wierzchosławic, Wiciarzy nazwał wiciowcami.</u>
          <u xml:id="u-89.9" who="#JanuszDobrosz">Szanowni i sympatyczni redaktorzy „Teleexpresu”, wiciowce to prymitywne organizmy; Wiciarze to ludzie wielkiego serca, mający takie serce, które chce wieś przyprowadzić do porządku, do oświaty, do należnego jej szacunku. Złota czcionka. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-89.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-90">
          <u xml:id="u-90.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-90.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Jacka Szymanderskiego z OKP.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-91">
          <u xml:id="u-91.0" who="#JacekSzymanderski">Pani Marszałku! Wysoka Izbo! Parę słów uzupełnienia w imieniu sekcji rolnej OKP.</u>
          <u xml:id="u-91.1" who="#JacekSzymanderski">Jak już mówiła moja szanowna przedmówczyni, pani Maria Stępniak, ta ustawa o Funduszu Socjalnym Wsi została sformułowana pospiesznie i już w dwa dni po jej uchwaleniu przez Sejm ci posłowie, którzy za nią głosowali, obiecali uroczyście przy okrągłym stole, że będzie ona nowelizowana, czyli w momencie powstania już była wadliwa, już miała być nowelizowana. Chodziło o to, aby tym funduszem nie dysponowały wyłącznie kółka rolnicze, lecz również inne związki zawodowe, dokładniej „Solidarność”, „Solidarność” Rolnicza, która w tym czasie starała się zdobyć sobie miejsce w tych wszystkich instytucjach finansowych, w tym w takiej instytucji, jak Fundusz Socjalny Wsi.</u>
          <u xml:id="u-91.2" who="#JacekSzymanderski">Przygotowany projekt nowelizacji miał być rozpatrywany przez Sejm IX kadencji. Ja myślę, że należy się zastanowić, czy fundusz socjalny wsi w ogóle może być w tej chwili uchwalony.</u>
          <u xml:id="u-91.3" who="#JacekSzymanderski">Przede wszystkim sama nowelizacja. Oto przedstawiciel młodzieży wiejskiej powiada, że niby dlaczego młodzież wiejska nie miałaby mieć wpływu na kształtowanie Funduszu Socjalnego Wsi. Faktycznie, niby dlaczego nie miałaby mieć wpływu na kształtowanie funduszu socjalnego wsi.</u>
          <u xml:id="u-91.4" who="#JacekSzymanderski">Nasi koledzy z ZSL w pewnej chwili też mogliby się zapytać, czy ZSL nie powinien mieć wpływu na kształtowanie Funduszu Socjalnego Wsi. Prawdopodobnie powinien mieć taki wpływ na kształtowanie funduszu itd.</u>
          <u xml:id="u-91.5" who="#JacekSzymanderski">Można się zastanawiać, czy w ogóle powinien istnieć specjalny, wyodrębniony fundusz socjalny wsi. Ponad 50% środków budżetowych znajduje się w wyodrębnionych funduszach. Dlaczego? O wiele prościej byłoby, gdyby te rozmaite środki znajdowały się w budżecie. Przecież Fundusz Socjalny Wsi jest funduszem tworzonym z normalnego podatku, co więcej — podatku przy skupie, podatku, który w gruncie rzeczy jest sprzeczny z istotą urynkowienia. Trzeba by rozważyć, czy chcemy opodatkować sprzedających w skupie na ów fundusz socjalny. To jest pierwsza uwaga.</u>
          <u xml:id="u-91.6" who="#JacekSzymanderski">Należy zatem zastanowić się, czy w ogóle trzeba wyodrębniać specjalny fundusz socjalny, czy też działalność socjalna wsi powinna być finansowana z budżetu i znajdować się pod kontrolą budżetową. To jest pierwsza sprawa.</u>
          <u xml:id="u-91.7" who="#JacekSzymanderski">Jeżeli by już ten fundusz powstał, to skoro jest tylu chętnych — i słusznie — do tego, by go kontrolować, najlepiej byłoby, gdyby go kontrolowały gminy, a nie centralne instytucje, które też muszą płacić dodatkowo za obsługę tego funduszu. Proszę zwrócić uwagę, że ani ustawa, ani nowelizacja ustawy nie przewidują powołania żadnego ciała, które dokonywałoby operacji na tym funduszu. Jeżeli Rada funduszu poweźmie, powiedzmy, decyzją o budowie sanatorium, to ktoś konkretny musi podjąć budowę owego sanatorium. To będą dodatkowe obciążenia i koszty tego funduszu. Nie wiadomo, czy jest to niezbędne.</u>
          <u xml:id="u-91.8" who="#JacekSzymanderski">Sprawami socjalnymi wsi powinien się zajmować samorząd terytorialny. Sprawami socjalnymi wsi powinny się zajmować rozmaite, niezależnie tworzące się, społeczne komitety. Na ten samorząd i na te komitety zarówno związki zawodowe, jak i inne organizacje działające na wsi będą uzyskiwać wpływ.</u>
          <u xml:id="u-91.9" who="#JacekSzymanderski">Chciałbym postawić następujący wniosek. Ta ustawa powinna być przedstawiona sejmowej komisji do spraw wsi i rolnictwa, żeby ona rozważyła, po pierwsze — w ogóle sens tworzenia funduszu; i po drugie — jeżeli zdecyduje, że taki fundusz jest sensowny, to czy nie powinien nim dysponować samorząd, tym bardziej że zgodnie z programem Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, teraz działającego w szerszej koalicji, wszyscy będziemy dążyć do tego, aby samorząd terytorialny możliwie jak najprędzej stał się autentycznym, demokratycznym reprezentantem społeczności lokalnych. I ten samorząd trzeba wyposażyć w środki finansowe, na przykład z Funduszu Socjalnego Wsi. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-91.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-92">
          <u xml:id="u-92.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-92.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Krzysztofa Grzebyka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-93">
          <u xml:id="u-93.0" who="#KrzysztofGrzebyk">Pani Marszałku! Wysoka Izbo! Nie zamierzam wszczynać dyskusji ustrojowej, czy obecne rady narodowe są samorządem, czy też nie. Nie zamierzam również odnosić się do tego, czy Fundusz Socjalny Wsi jest zasadny. W moim subiektywnym odczuciu, a jakiś czas uczyłem na wsi, jest tam bardzo potrzebny. I dlatego proponuję wniesienie drobnej może, ale moim zdaniem bardzo potrzebnej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-93.1" who="#KrzysztofGrzebyk">W art. 3 i 3 ustawy z dnia 24 lutego mówi się o wykorzystaniu środków z funduszu socjalnego wsi między innymi na:</u>
          <u xml:id="u-93.2" who="#KrzysztofGrzebyk">— w pkt. 1 — dofinansowanie kosztów wypoczynku,</u>
          <u xml:id="u-93.3" who="#KrzysztofGrzebyk">— w pkt. 2 — dofinansowanie kosztów żywienia dzieci w szkołach,</u>
          <u xml:id="u-93.4" who="#KrzysztofGrzebyk">— w pkt. 5 — dofinansowanie kosztów zorganizowanych form opieki nad dzieckiem.</u>
          <u xml:id="u-93.5" who="#KrzysztofGrzebyk">Dlatego proponuję, nawiązując do wypowiedzi przedstawiciela Związku Młodzieży Wiejskiej, by w Radzie oprócz przedstawicieli rolników znaleźli się reprezentanci (może jako obserwatorzy) wszystkich organizacji działających w środowisku dzieci i młodzieży. Mówię o tym jako pełniący ze społecznego mandatu funkcję naczelnika Związku Harcerstwa Polskiego, do którego należy blisko milion dzieci właśnie ze środowiska wiejskiego, dzieci, które socjalnie są jednak upośledzone.</u>
          <u xml:id="u-93.6" who="#KrzysztofGrzebyk">Chciałbym ten wniosek uzasadnić dodatkowo faktem, że w zorganizowanych formach wypoczynku, a więc tych, które mają być dotowane między innymi z Funduszu Socjalnego Wsi, uczestniczy już tylko 1/4 dzieci, z prostego powodu, że rodziców bądź organizacji na wsi nie stać na ich wypoczynek. Zamieniamy w ten sposób bardzo często prawo do zorganizowanego wypoczynku na prawo tylko do czasu wolnego.</u>
          <u xml:id="u-93.7" who="#KrzysztofGrzebyk">Upominając się jako jeden, nie jedyny, rzecznik interesów najmłodszych, a mówimy o pokoleniu dorosłych i przed chwilą młodzieży, wnoszę o to, by w nowelizowanej ustawie rozszerzyć skład Rady Funduszu Socjalnego Wsi również o przedstawiciela Związku Harcerstwa Polskiego. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-93.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-94">
          <u xml:id="u-94.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-94.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Władysława Serafina.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-95">
          <u xml:id="u-95.0" who="#WładysławSerafin">Pani Marszałku! Wysoki Sejmie! Wykorzystując debatę nad zmianą ustawy o Funduszu Socjalnym Wsi, chciałem wystąpić z repliką wobec wypowiedzianych tutaj zdań i pomówień.</u>
          <u xml:id="u-95.1" who="#WładysławSerafin">Organizacja rolników, kółek rolniczych w swojej dotychczasowej 127-letniej historycznej działalności być może jest zgrzybiała czy skostniała z racji swego rodowodu historycznego. Natomiast moja postura nie świadczy o skostnieniu, zgrzybieniu ani o starości, lecz raczej o odmładzaniu tej organizacji.</u>
          <u xml:id="u-95.2" who="#WładysławSerafin">Organizacja ta, Wysoki Sejmie, prowadzi bardzo ożywioną działalność na rzecz wsi i środowiska wiejskiego. I protestuję, Pani Marszałku i Wysoki Sejmie, przeciwko temu, aby tak ważne, poważne, godne forum sejmowe wykorzystywać podczas debat nad żywotnymi interesami wsi polskiej i rolników do żenujących — moim zdaniem — intryg politycznych w stosunku do bratniej, sąsiedniej organizacji.</u>
          <u xml:id="u-95.3" who="#WładysławSerafin">Formą działalności mojego związku jest poszanowanie, pełne partnerstwo i współdziałanie. Dlatego uważam, że każdy mówca powinien mieć świadomość tego, czy używa prawdziwych informacji, a nie w sposób nierzeczowy przekształcać sens i istotę podejmowanych decyzji wówczas lub obecnie.</u>
          <u xml:id="u-95.4" who="#WładysławSerafin">Chcę powiedzieć, że moja organizacja wykazuje obecnie wielką aktywność i żywotność poprzez koła gospodyń wiejskich, dziecińce, sanatoria. Wybudowaliśmy ze składek chłopskich i kółkowych sanatorium i dom spokojnej starości w Białymstoku. Budujemy sanatorium dla dzieci wiejskich w Rabce ze składek społecznych od chłopów, nie tylko kółkowiczów. Rozbudowujemy sanatorium w Horyńcu, w Nałęczowie. Rokrocznie rozprowadzamy wśród rolników 30 tys. skierowań do sanatoriów, uzdrowisk, leczymy, organizujemy tysiące dziecińców i przedszkoli wiejskich. Ten dorobek organizacji nie pozwala, szanowna obywatelko posłanko Stępniak, na tak niegodne i obraźliwe dla mnie oraz dla mojej organizacji potraktowanie na tym forum.</u>
          <u xml:id="u-95.5" who="#WładysławSerafin">Rozumiem, że każda organizacja walczy o swoją autentyczność, ale nie wolno swojej przeszłości czy swoich krzywd w ten sam sposób serwować komuś innemu.</u>
          <u xml:id="u-95.6" who="#WładysławSerafin">Dlatego myślę, że kółka rolnicze nie są monopolistą. To z naszej inicjatywy, Wysoki Sejmie, również z naszej walki z wieloma ekipami rządowymi wreszcie się narodziła ta ustawa, z różnych form walki, Wysoki Sejmie, walki autentycznej, chłopskiej. Wieś mnie słucha, chłopi mnie słuchają. Jest moim obowiązkiem jako członka tego związku i reprezentanta kółek rolniczych mówić o tych sprawach.</u>
          <u xml:id="u-95.7" who="#WładysławSerafin">W związku z tym chcę przypomnieć kilka faktów — dlaczego tak istotne było wprowadzenie tej ustawy właśnie w lutym w trakcie obrad przy okrągłym stole. Uczestniczyłem w zespole pluralizmu i również tam tłumaczyłem i głosowałem. Przecież właśnie tam przedstawiciele „Solidarności” często blokowali decyzje Rządu i Sejmu. A dzisiaj mówi się, że Rząd był nieskuteczny i władza nie zrobiła tego, co trzeba.</u>
          <u xml:id="u-95.8" who="#WładysławSerafin">Przecież przy tych stołach — ja byłem świadkiem — tego żądaliście: zaniechać ustawodawstwa w Sejmie, Rząd zablokować w decyzjach, a dziś mówicie — dlaczego tego nie zrobili?</u>
          <u xml:id="u-95.9" who="#WładysławSerafin">Otóż byłem przeciw temu w zespole pluralizmu. Rozsądek zdecydował, że ta ustawa została przez Sejm przyjęta dlatego tylko, że gdyby była odłożona do dziś, pół roku zbierania środków na Fundusz Socjalny Wsi przepadłoby w sposób bezpowrotny. Stało się to — być może — wbrew ambicjom „Solidarności” Rolników Indywidualnych, ale było korzystne z punktu widzenia społeczeństwa wiejskiego. A w polityce nie ma żadnej w tym momencie przegranej, niczyje ambicje nie są urażone — absolutnie. I jeszcze raz absolutnie.</u>
          <u xml:id="u-95.10" who="#WładysławSerafin">Myślę, że dzisiejsza debata nad systemem rozdzielnictwa tych skromnych środków troszkę zbłądziła i poszła nie w tym kierunku. Za dużo partnerów garnie się do dzielenia tej biedy wiejskiej.</u>
          <u xml:id="u-95.11" who="#WładysławSerafin">Zgadzam się z posłem Szymanderskim, że należy rozważyć, czy fundusz nie powinien być wkomponowany w system finansowy państwa.</u>
          <u xml:id="u-95.12" who="#WładysławSerafin">Czy to nie jest uwłaczające dla wsi, że musi zabiegać o swój — autonomiczny fundusz socjalny.</u>
          <u xml:id="u-95.13" who="#WładysławSerafin">Myślę, że nasi — jak to się nazwało — niewiarygodni kółkowicze, wspomagani autentycznym ruchem związkowym, potrafią tak ten fundusz podzielić, że będzie on służył wsi, nie nam dzielącym, nie nam. personalnie, w pojedynkę. Będziemy budować z tego cele społecznie szlachetne. Uważam, że bardziej się trzeba skoncentrować właśnie na środowisku gminy, tam gdzie rzeczywiście będzie kierunkowany ten podział.</u>
          <u xml:id="u-95.14" who="#WładysławSerafin">Chciałbym jeszcze dodać, Wysoki Sejmie, że funkcjonuje uchwała Rady Ministrów nr 47 w sprawie warunków socjalnych wsi, również przez kilka lat negocjowana z rządem. Jej realizacja jest rokrocznie rozliczana przez związek, który prezentuje pogląd, że każda nowa siła, nie tylko kółka rolnicze, nie tylko „Solidarność” wiejska, lecz każdy nowy związek, jaki utworzą chłopi, będzie miał prawo wejść i dzielić wszystko, co się wiąże z tym funduszem.</u>
          <u xml:id="u-95.15" who="#WładysławSerafin">W ustawie o związkach zawodowych jest zapis, Koleżanko Posłanko Liszcz, który w sposób jednoznaczny przenosi uprawnienia dotychczas posiadane przez organizacje kółek rolniczych, wynikające z ustaw, aktów prawnych i rozporządzeń, na wszystkie nowo powstałe związki. Tak że nie trzeba wydawać żadnych superustaw i wprowadzać nazewnictwa „Solidarność” RI. Jeżeli bowiem powstanie jeszcze kilka innych związków chłopów polskich, jeszcze nie wiadomo ile odłamów się utworzy, to będziemy musieli wszystkich z nazwy wprowadzać.</u>
          <u xml:id="u-95.16" who="#WładysławSerafin">Każda organizacja zawodowa czy związkowa funkcjonująca na wsi ma prawo udzielać, a rząd i władza terytorialna ma obowiązek zasięgać jej opinii. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-95.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-96">
          <u xml:id="u-96.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-96.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Eugeniusza Czykwina.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-97">
          <u xml:id="u-97.0" who="#EugeniuszCzykwin">Pani Marszałku! Wysoki Sejmie! Moje wystąpienie jest spowodowane wątpliwościami posła (przepraszam, nazwiska nie zapamiętałem) z Klubu Poselskiego PZPR, który kwestionował zwiększenie odpisu centralnego Funduszu Socjalnego Wsi. Chciałbym wskazać na jeden aspekt tej sprawy — może tu niedostatecznie dostrzegany, że jednym z celów tworzenia funduszu była chęć wyrównywania poziomu życia ludności na wsi i w mieście. Sposób gromadzenia tego funduszu powoduje jednak, że utrwalamy albo jeszcze zwiększamy dysproporcje w życiu mieszkańców wsi w poszczególnych regionach, a nawet województwach.</u>
          <u xml:id="u-97.1" who="#EugeniuszCzykwin">Poseł Slezak wspomniał tutaj o „ścianie wschodniej”. Chciałbym powiedzieć, że rolnicy gospodarujący na tej ziemi na pewno nie wylewają mniej potu, produkując żywność. Niestety, na skutek pośrednich dotacji przez wiele lat, centralnego rozdzielnictwa maszyn i środków produkcji znaleźli się w sytuacji takiej, w jakiej się znaleźli. Nie jest to absolutnie ich wina, a teraz do dzielenia tej biedy mają jeszcze mniej, bo odpis z ich sprzedawanej produkcji, tak małej w porównaniu z innymi, będzie znikomy.</u>
          <u xml:id="u-97.2" who="#EugeniuszCzykwin">Chciałbym jako przykład podać pewne dane, które starałem się wyliczyć. Okazało się, że w przeciągu dwóch lat rolnicy województwa leszczyńskiego otrzymali poprzez dotacje pośrednie tyle pieniędzy od państwa, czyli od wszystkich, również od rolników z tej ściany wschodniej, od nich, bo oni podatki płacą równe, ile rolnicy województwa białostockiego wygospodarowali w ciągu całego roku, to znaczy tyle, ile mieli dochodu.</u>
          <u xml:id="u-97.3" who="#EugeniuszCzykwin">Dlatego Fundusz Socjalny Wsi i ten odpis centralny rozumiem jako instrument, chociaż niewielkiego, ale jednak wyrównywania tych krzywd i kierowania środków właśnie tam, gdzie w wyniku tej polityki niesprawiedliwości, bo tak ją trzeba nazwać, powstała taka sytuacja.</u>
          <u xml:id="u-97.4" who="#EugeniuszCzykwin">I jeśli tak byśmy rozumieli ten fundusz socjalny, to ja bym postulował o zwiększenie go nie o 20%, ale jeszcze o większą sumę, gdyż to tylko może w jakiś sposób wyrównać, zachować przynajmniej pozory, że kierujemy się zasadą sprawiedliwości. Dziękuję uprzejmie.</u>
          <u xml:id="u-97.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-98">
          <u xml:id="u-98.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-98.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Chciałam prosić o zabranie głosu pana posła Artura Balazsa z OKP.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-99">
          <u xml:id="u-99.0" who="#ArturBalazs">Pani Marszałku! Wysoka Izbo! Zabieram głos właściwie dodatkowo, żeby wyjaśnić pewne rzeczy, bo tutaj powinny padać słowa prawdziwe. Niektóre zaś stwierdzenia, jakie tu padły, rozmijały się z prawdą, można tak delikatnie to określić.</u>
          <u xml:id="u-99.1" who="#ArturBalazs">Panie Pośle Serafin, to właśnie pan był w trakcie obrad okrągłego stołu przeciwny nowelizacji tej ustawy. To właśnie pan blokował wcześniejsze rozwiązanie tego problemu. Myśmy sugerowali, aby sprawę Funduszu Socjalnego Wsi rozwiązać w terminie późniejszym, po legalizacji „Solidarności” rolniczej. Pan i grupa, którą pan reprezentował, była temu zdecydowanie przeciwna.</u>
          <u xml:id="u-99.2" who="#ArturBalazs">Dzisiaj można ubierać to w zupełnie inne słówka, ale prawda pozostaje bez zmian. Dla tego proszę, żeby była tu jasność co do tego. Właśnie ta ustawa spowodowała kryzys „stolika rolniczego” i właśnie działacze kółek rolniczych blokowali jej nowelizację. To dzisiaj trzeba jasno powiedzieć. Tylko tyle, dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-99.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-100">
          <u xml:id="u-100.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-100.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Lista zgłoszonych mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-100.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z Państwa jeszcze chce zabrać głos w tej sprawie? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-100.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana wicepremiera Kazimierza Olesiaka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-101">
          <u xml:id="u-101.0" who="#KazimierzOlesiak">Pani Marszałku! Wysoka Izbo! Niektóre sformułowania, jakie padły w tej dyskusji, wręcz zadziwiają. Zacznę od pytania, czy najważniejsze jest to, aby wreszcie po wielu latach walki powstał Fundusz Socjalny Wsi, czy będziemy ciągle dochodzić, kto, w jakim stopniu i na ile będzie dysponował tym funduszem, czy będziemy wytykać jedni drugim, że ci byli przeciw, a ci byli za, że Rząd kierując się politycznymi przyczynami przyspieszał te sprawy itd., itd.</u>
          <u xml:id="u-101.1" who="#KazimierzOlesiak">Uważam, że najważniejszą i najpilniejszą sprawą — nie tylko dziś — jest, aby w trudnej sytuacji, jaka panuje w Polsce, Fundusz Socjalny Wsi zaczął wreszcie funkcjonować. To samo mówiłem jako przewodniczący Komisji Rolnictwa w poprzedniej kadencji Sejmu, nie tylko mówiłem — Komisja Rolnictwa walczyła o to, i nie tylko Komisja Rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-101.2" who="#KazimierzOlesiak">I teraz, przepraszam bardzo, jeśli pan poseł Jacek Szymanderski ma wątpliwość, czy w ogóle taką ustawę podjąć, to trzeba by się zapytać rolników, co oni na to? Zgadzam się, że to powinno być rozwiązane w innym trybie itd., tylko łatwiejsze były czasy i tego się nie zrobiło i są trudniejsze i tego się nie zrobi. Dlatego chociaż nie jest to propozycja optymalna, musi być szybko wprowadzona w życie.</u>
          <u xml:id="u-101.3" who="#KazimierzOlesiak">Rząd się spieszył, pani poseł Stępniak mówi, że politycznie chciał sprawę wygrać. Nie, Rząd się spieszył, takie były żądania wsi, takie wówczas były żądania posłów, aby jak najszybciej to wprowadzić. Zgadzam się ze wszystkimi, którzy mówili, że jest to w dużym stopniu upośledzeniem dla wsi, że takiego funduszu dotąd nie było. I na co mieliśmy czekać?</u>
          <u xml:id="u-101.4" who="#KazimierzOlesiak">Przyjęliśmy, ja też byłem uczestnikiem okrągłego stołu, przyjęliśmy tę ustawę przed powstaniem związku zawodowego „Solidarność”. Trwały rozmowy przy okrągłym stole, trwały rozmowy tu, w Sejmie, i było przyrzeczenie, że gdy powstanie „Solidarność”, wtedy zmienimy ustawę. I robimy to. Rząd realizuje to.</u>
          <u xml:id="u-101.5" who="#KazimierzOlesiak">Czy należało czekać jeszcze dłużej z tą sprawą? Wygrywamy przynajmniej to, że już w tym roku fundusz będzie tworzony, że w tym roku zacznie funkcjonować.</u>
          <u xml:id="u-101.6" who="#KazimierzOlesiak">Przypominam, biły się o to kółka rolnicze przez wiele lat, ale nie tylko kółka rolnicze, także organizacje polityczne, cała wieś się biła o to. Proponuję, abyśmy już teraz nie roztrząsali sprawy, czy tę ustawę uchwalić czy nie, natomiast proszę bardzo, Wysoka Izba zadecyduje, jaki będzie kształt ostateczny tej ustawy. Na pewno zostanie ona skierowana do Komisji Rolnictwa i Wysoka Izba zadecyduje, kto będzie dysponował funduszem, jaki będzie podział. Rzecz nie w tym, aby się o to kłócić, lecz żeby fundusz zaczął funkcjonować. To jest najważniejsze.</u>
          <u xml:id="u-101.7" who="#KazimierzOlesiak">I druga sprawa, ja się trochę dziwię, bo wszystkie te poprawki, które tutaj przed chwilą referowałem, były dokładnie uzgodnione ze wszystkimi zainteresowanymi: i z „Solidarnością”, i z kółkami rolniczymi, i ze wszystkimi zainteresowanymi.</u>
          <u xml:id="u-101.8" who="#KazimierzOlesiak">Przepraszam bardzo, Panie Pośle Szymanderski, pan w tym również brał udział, był pan przy tym obecny. Wtedy wszystko zostało uzgodnione, dzisiaj — Krajowa Rada nie, a jeśli nie, to pytam panią posłankę, co w zamian, jakie propozycje? Bo „nie” możemy sobie jeszcze mówić długo i będziemy wszystko mówić na „nie”, a w końcu będzie nic, tylko wszystko „nie”. Tylko jeśli mówimy nie, a było to — podkreślam — uzgodnione ze wszystkimi związkami, z „Solidarnością” włącznie, to proszę o propozycje.</u>
          <u xml:id="u-101.9" who="#KazimierzOlesiak">Myślę, że jeśli Wysoka Izba uzna, że nie Krajowa Rada, lecz co innego, to po prostu będzie to w dyspozycji, a ostateczną decyzję podejmie w tej sprawie Wysoka Izba.</u>
          <u xml:id="u-101.10" who="#KazimierzOlesiak">I jeszcze raz wyjaśniam, dlaczego przy funduszu terenowym nie wprowadziliśmy związku zawodowego „Solidarność”. Mówił o tym poseł Serafin. W ustawie o związkach zawodowych rolników indywidualnych „Solidarność” jest w art. 8 wyraźny zapis, nie chcę go tu cytować, jeśli zajdzie potrzeba, proszę bardzo, że wszystkie prawa w tym zakresie przysługują także związkom zawodowym „Solidarność”. Jeśli uznacie, panowie posłowie i panie posłanki, że trzeba to jeszcze wprowadzić do ustawy — nie ma przeszkód. Tylko nie zapisywaliśmy tego, bo było uzgodnione w rozmowach roboczych przy opracowywaniu zmian do ustawy.</u>
          <u xml:id="u-101.11" who="#KazimierzOlesiak">Co do udziału Związku Młodzieży Wiejskiej i innych grup, można to poszerzać w nieskończoność, tylko my wychodziliśmy z założenia, że należy uwzględnić związki zawodowe i społeczno-zawodowe. Jeśli Wysoka Izba uzna, że trzeba to jeszcze rozszerzyć na innych dysponentów, to proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-101.12" who="#KazimierzOlesiak">I jeszcze jedna sprawa — samorząd. Jest wyraźnie napisane w ustawie, w tej ustawie, w której jest dzisiaj proponowana zmiana, że rady narodowe dysponują funduszem terenowym. Uważam, że rada narodowa jest to organ samorządu terytorialnego. Mogą być inni ludzie, mogą być nowe wybory, ale rady narodowe będą, mogą się tylko inaczej nazywać. Więc nie bardzo rozumiem, co pan poseł Szymanderski chciał powiedzieć, stwierdzając, że nie przekazuje się funduszu samorządowi terytorialnemu. Przekazuje się radom narodowym, w głównej dyspozycji, a organizacje związkowe mają prawo uczestniczyć przede wszystkim w dysponowaniu funduszem centralnym i mają odpowiedni udział w dysponowaniu funduszem terenowym.</u>
          <u xml:id="u-101.13" who="#KazimierzOlesiak">Podkreślam, że to wszystko można jeszcze zmienić w wyniku dyskusji Wysokiej Izby czy Komisji Rolnictwa, ale uważam, że najpilniejszą i najważniejszą sprawą jest uchwalenie tej ustawy, ponieważ jest okres zbiorów, skupu i w tym roku już można ten fundusz utworzyć. Oczywiście, są wątpliwości, czy w warunkach urynkowienia itd. da się to tak robić, jak jest zapisane. Fundusz ściągamy nie od rolników, wyjaśniam, tylko od podmiotów skupujących i tak to trzeba rozumieć. Można pracować nad doskonaleniem ustawy, ale na razie nie wymyśliliśmy — wspólnie zresztą i ze związkami „Solidarność”, i z kółkami — innych rozwiązań. Jeśli znajdzie się inny sposób, proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-101.14" who="#KazimierzOlesiak">Nie ustosunkowuję się do drobnych spraw, które tu były poruszane, chciałbym natomiast zapewnić Wysoką Izbę, że jeśli projekt ustawy będzie dyskutowany w Komisji Rolnictwa, to zawsze przedstawiciele resortu rolnictwa będą do dyspozycji. Mam nadzieję, że wypracujemy taki projekt, który na obecne czasy będzie projektem popychającym sprawy socjalne wsi do przodu. A o to chyba nam wszystkim powinno chodzić. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-101.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-102">
          <u xml:id="u-102.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję panu Premierowi.</u>
          <u xml:id="u-102.1" who="#komentarz">(Poseł Jacek Szymanderski: W trybie repliki proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-102.2" who="#komentarz">(Poseł Teresa Liszcz: Ja też w trybie repliki.)</u>
          <u xml:id="u-102.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-103">
          <u xml:id="u-103.0" who="#JacekSzymanderski">Krótka replika. Oczywiście zgadzam się, Panie Premierze, że należało o to zapytać rolników i właśnie teraz, w Sejmie tej kadencji, mamy taką możliwość, dopiero bowiem wybory 4 czerwca dały możliwość wejścia do parlamentu demokratycznie wybranej reprezentacji rolników i właśnie jak rozumiem to, co teraz robimy, to po prostu pytamy tych rolników; przedtem, w IX kadencji, takiej okazji nie mieliśmy. To trzeba wyraźnie podkreślić. Sejm IX kadencji nie był wybrany według tej Ordynacji, która została uznana za Ordynację demokratyczną, tak że jest to dość nowa sprawa. Temu służyły obrady okrągłego stołu, proszę państwa, żeby właśnie wprowadzić demokratyczną reprezentację do Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-103.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-103.2" who="#JacekSzymanderski">Druga kwestia. Rzeczywiście byłem przy przygotowywaniu noweli tej ustawy, przygotowywaliśmy ją właśnie na Sejm IX kadencji, gdy jeszcze nie było w tym Sejmie demokratycznie wybranych reprezentantów. Dlatego chodziło o wprowadzenie kontroli ze strony związków zawodowych, związków niezależnych, których reprezentacje powstały w wyniku oddolnych i demokratycznych wyborów po to, by umożliwić działanie opinii publicznej. Co to znaczy, że nie przekazuje się samorządowi? Ja wyraziłem tutaj pewną generalną uwagę, uwagę programową, zawartą w programie Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, taką mianowicie, że również wybory do samorządów terytorialnych powinny być oparte na nowej, znacznie bardziej demokratycznej Ordynacji wyborczej niż ta, według której były wybrane rady narodowe. W związku z tym zgodnie z naszym programem ten samorząd w pełni demokratyczny zostanie ukształtowany dopiero później.</u>
          <u xml:id="u-103.3" who="#JacekSzymanderski">Mam jeszcze ostatnie pytanie do pana Premiera, to już jest koniec repliki i teraz pytanie. Chciałem dowiedzieć się, jakie są racje, aby tworzyć specjalny fundusz, a nie włączyć tę rzecz po prostu do budżetu? To jest pytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-104">
          <u xml:id="u-104.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-104.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę panią poseł Liszcz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-105">
          <u xml:id="u-105.0" who="#TeresaLiszcz">Chciałam się odnieść tylko do kwestii art. 8 ustawy o związkach zawodowych rolników indywidualnych, który to przepis jakoby czyni nieaktualnym mój wniosek o zmianę także art. 5 i 7 ustawy o Funduszu Socjalnym Wsi oraz uwagę dotyczącą art. 62 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. Ten przepis brzmi:</u>
          <u xml:id="u-105.1" who="#TeresaLiszcz">„Związki działające na podstawie niniejszej ustawy mają prawa i obowiązki, jakie przepisy ustaw przyznają społeczno-zawodowym organizacjom rolników w zakresie reprezentacji obrony praw oraz interesów rolników”. Tu jest mowa o przepisach zawierających takie właśnie sformułowanie, dotyczące społeczno-zawodowych organizacji rolników. Tymczasem w przepisach, o których ja mówiłam, jest wyraźnie skonkretyzowane: Ogólnokrajowy Związek Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych. Wobec tego jako prawnik twierdzę, że art. 8 nie pozwala ekstrapolować uprawnień przewidzianych w tych przepisach konkretnie dla tego jednego związku, na inne związki, w szczególności na RI „Solidarność” — związek zawodowy. To pierwsza sprawa.</u>
          <u xml:id="u-105.2" who="#TeresaLiszcz">Co do tego, zdaję sobie sprawę, że można dyskutować, to jest moje stanowisko, ale na przykład, gdy chodzi o art. 7, to nawet przy takiej interpretacji, jaką zastosował kolega Premier i poseł Serafin, art. 8 i tak sprawy nie załatwia, ponieważ tam jest mowa nie o uprawnieniach związków zawodowych rolników, lecz o prawie organu administracji państwowej do przekazywania pewnych administracji, na zasadzie administracji powierzonej określonym organizacjom. I tu już nie da się zastąpić nowelizacji tego przepisu rozciągnięciem art. 8.</u>
          <u xml:id="u-105.3" who="#TeresaLiszcz">Poza tym mogłaby powstać niewłaściwa, niedobra sytuacja, że wyłącznie od naczelnika czy od innego organu administracji zależałoby, której organizacji przekazuje, bo trudno sobie wyobrazić, żeby przekazał jednocześnie obydwu. Dlatego uważam moją uwagę w dalszym ciągu za aktualną. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-105.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-106">
          <u xml:id="u-106.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-106.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy pan Premier chciałby zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-106.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy jeszcze ktoś z Państwa chciał zabrać głos przed wystąpieniem pana Premiera? Proszę bardzo. Pani poseł będzie uprzejma.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-107">
          <u xml:id="u-107.0" who="#JaninaKuś">Już raz występowałam tu jako naczelnik gminy, dlatego, pani poseł, naczelnik to jest taka osoba, którą łączy i koordynuje całą pracę na wsi i jesteśmy przyjacielami rolników i tak trzeba nas traktować. Administracja jest razem z rolnikiem.</u>
          <u xml:id="u-107.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-108">
          <u xml:id="u-108.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-108.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z obywateli posłów chce zabrać głos? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-109">
          <u xml:id="u-109.0" who="#TadeuszSierżant">Pani Marszałku! Proszę Państwa! Wydaje mi się, że tutaj trzeba pewne rzeczy usystematyzować. Chciałbym się odnieść do wypowiedzi pana Szymanderskiego w ten sposób, że widzę zasadność tej wypowiedzi. Spróbuję to uzasadnić. Przez dwie kadencje byłem przewodniczącym rady sołeckiej i wydaje mi się, że mówiąc o samorządzie terytorialnym powinniśmy mieć na myśli właśnie ten najniższy szczebel. Fundusze, które są w dyspozycji tego samorządu, to część odpisana z podatku rolnego. Na wsi tym funduszem rolnicy dysponują bardzo pieczołowicie, liczą każdy grosz. Ja widzę sens w tym, co powiedział pan Szymanderski, żeby wielkość tego funduszu zwiększyć w sposób mechaniczny z odpisów na Fundusz Socjalny Wsi. Gdy bowiem zaczniemy rozpatrywać, jak gdyby delegację, na co te dwa fundusze i ten rady sołeckiej, i ten socjalny wsi mają być rozdysponowane, to okaże się, że cele są w wielu punktach jednakowe, zbieżne, tożsame. Nie widzę więc potrzeby tworzenia dodatkowego ciała społecznego, które dysponowałoby dodatkowym funduszem z przeznaczeniem na te same cele. Wydaje się, że w tym nowym podejściu do problematyki wiejskiej fundusz socjalny wsi należałoby w jakiś mechaniczny sposób wpisać do istniejącego. Zwiększy on tylko fundusz, który już jest do dyspozycji rady sołeckiej i będzie przeznaczony na cele socjalne.</u>
          <u xml:id="u-109.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-109.2" who="#TadeuszSierżant">Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-110">
          <u xml:id="u-110.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-110.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana Premiera.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-111">
          <u xml:id="u-111.0" who="#KazimierzOlesiak">Pani Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałem tylko a propos wystąpienia pana Szymanderskiego powiedzieć jeszcze parę słów. Nie można tak sprawy stawiać, że poprzednio nie pytaliśmy rolników, że to nie byli rolnicy. A kto jest w kółkach rolniczych? To nie są rolnicy? Panowie posłowie, nie dzielmy się, stanówmy, musimy stanowić jedność, również w Sejmie. Czy przedtem wyszliśmy z tą ustawą, z projektem ustawy, bez konsultacji, bez porozumienia z rolnikami? Bo nie było demokratycznych wyborów? A skądże to się wzięło?</u>
          <u xml:id="u-111.1" who="#KazimierzOlesiak">Mówiłem już o tym — wzięło się z nacisków, z oddolnych nacisków wsi. Proszę popatrzeć, są dokumenty na to, jak pracowała sejmowa komisja rolnictwa poprzedniej kadencji. Ile razy — legalna komisja, tak — ile razy stawiała te sprawy? Byłem przewodniczącym sejmowej komisji rolnictwa. Tak, jeśli panowie nie wiecie, to proszę bardzo, przeczytajcie wszystko i dowiedźcie się, czy ja z tej trybuny i ile razy się biłem nie tylko o fundusz socjalny. Wszystkiego nie wygrałem ani ja, ani Komisja, ale czy to były moje zachcianki? To były sprawy wynikające z potrzeb wsi. Nie robiłem awantur, ale stawiałem sprawy jasno i wyraźnie jako przewodniczący komisji.</u>
          <u xml:id="u-111.2" who="#KazimierzOlesiak">Uważam, że naprawdę nie wolno tak myśleć, że wtedy nic nie było, nie było nic i nie było rolników. I z rolnikami nic nie robiliśmy, i w Sejmie nic nie robiliśmy.</u>
          <u xml:id="u-111.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-111.4" who="#KazimierzOlesiak">A teraz jest dopiero pełna demokracja i wszystko będzie fajnie. Zobaczymy, jak będzie. Ale trzeba być sprawiedliwym w ocenie tych, którzy tu byli i również walczyli o sprawy wsi.</u>
          <u xml:id="u-111.5" who="#KazimierzOlesiak">Efekty mamy. Nie jest tak źle z tymi efektami, jak panowie sobie wyobrażacie i mówicie. Nikt jednak nie jest cudotwórcą i tego, czego przez trzydzieści parę lat się nie zrobiło, nie zrobi przez 9 miesięcy. To też trzeba przy jąć do wiadomości. A jeśli chodzi o efekty, to jestem gotów podyskutować z panami, czy ich w ogóle nie mamy, czy mamy jednak pewne efekty? I będziemy mieć. Tylko w rolnictwie, tak jak w całej gospodarce, trzeba trochę cierpliwości.</u>
          <u xml:id="u-111.6" who="#KazimierzOlesiak">I teraz — dlaczego fundusz, a nie z budżetu? Powiedziałem przedtem, że ja bym też tak chciał i tak stawiałem sprawę, żeby to było z budżetu. Tylko, Wysoka Izbo, wczoraj Wysoka Izba odrzuciła korektę ustawy budżetowej. Nie wnikam, dlaczego Wysoka Izba odrzuciła. Wiadomo, jaki jest deficyt. I teraz, jeśli postawimy, Panie Pośle Szymanderski, sprawę tak, że z budżetu będziemy to robić, a nie będzie to fundusz specjalny, obawiam się, że będziemy tutaj, na tej sali, dyskutować jeszcze co najmniej pół roku albo i dłużej, bo ten budżet wiadomo, jaki jest i skąd. Czy zatem czekać aż będzie lepiej i nie będzie deficytu, czy jednak po drodze uchwalić ten fundusz socjalny. On będzie niewielki, ale będzie funkcjonował.</u>
          <u xml:id="u-111.7" who="#KazimierzOlesiak">Więc dlatego z dwojga złego — bo ja nie mówię, że to jest najlepsze rozwiązanie — trzeba wybrać rozwiązanie, które jest realne. Natomiast w moim przekonaniu nie jest realne występowanie teraz do budżetu, żeby z budżetu fundować wsi pieniążki. Dlatego pozwoliłem sobie na tę replikę. Jeszcze raz chciałbym prosić — nie polemizuję z uwagami posłanki Liszcz, one może są słuszne. Mówiłem już przedtem, że jeśli trzeba wprowadzić zmiany, to przecież to nie jest sprawa zamknięta, można to wszystko dopracować. Oferuję udział przedstawicieli resortu w dopracowaniu ustawy. I bardzo bym prosił Wysoką Izbę, żeby ta ustawa jak najszybciej jednak była podjęta. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-111.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-112">
          <u xml:id="u-112.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję panu Premierowi.</u>
          <u xml:id="u-112.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-112.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Obywatele Posłowie! Prezydium Sejmu proponuje, aby Sejm skierował rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o Funduszu Socjalnym Wsi do Komisji Polityki Społecznej, Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej oraz do Komisji Ustawodawczej — do wspólnego rozpatrzenia.</u>
          <u xml:id="u-112.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważała, że Sejm wyraził zgodę na przedstawioną propozycję.</u>
          <u xml:id="u-112.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-112.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm tę propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-112.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę Państwa, na tym kończymy pierwszą część dzisiejszego posiedzenia Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-112.7" who="#OlgaKrzyżanowska">Ogłaszam dwugodzinną przerwę.</u>
          <u xml:id="u-112.8" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę Państwa, przerwa jest dlatego dłuższa, że będą mieli państwo czas na zapoznanie się z projektem zmiany ustawy o ustawie budżetowej. Będą w tym czasie jeszcze nad tym pracować prezydia komisji. Dlatego ta przerwa jest dłuższa, nie półtoragodzinna. W tej chwili jest za piętnaście pierwsza, czyli czternasta czterdzieści pięć punktualnie rozpoczyna się następne zebranie.</u>
          <u xml:id="u-112.9" who="#OlgaKrzyżanowska">Chwileczkę, jeszcze komunikaty, państwo będą uprzejmi wysłuchać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-113">
          <u xml:id="u-113.0" who="#RadosławGawlik">Dwa komunikaty dotyczące spotkań klubów poselskich. Bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy obiadowej odbędzie się w sali kolumnowej zebranie Klubu Poselskiego PZPR; a w sali posiedzeń Sejmu — OKP.</u>
          <u xml:id="u-113.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 13 min. 45 do godz. 15 min. 05)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-114">
          <u xml:id="u-114.0" who="#TadeuszFiszbach">Wznawiamy obrady.</u>
          <u xml:id="u-114.1" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 4 porządku dziennego: Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o niektórych warunkach gospodarki budżetowej państwa w sierpniu i wrześniu 1989 roku oraz o zmianie ustawy budżetowej na rok 1989 (druk nr 30).</u>
          <u xml:id="u-114.2" who="#TadeuszFiszbach">Głos zabierze Minister Finansów Andrzej Wróblewski — bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-115">
          <u xml:id="u-115.0" who="#AndrzejWróblewski">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Zgodnie z wczorajszą dyspozycją Sejmu, a także z moją zapowiedzią co do możliwości, jakie widzimy ze strony rządowej, uregulowania sprawy przejściowego finansowania wydatków z budżetu do czasu przygotowania nowej ustawy, nowego projektu zmiany ustawy budżetowej i ewentualnego uchwalenia przez Sejm, Rada Ministrów wczoraj przyjęła projekt, który został obywatelom posłom doręczony.</u>
          <u xml:id="u-115.1" who="#AndrzejWróblewski">Chciałbym tutaj wskazać na kilka kluczowych kwestii związanych z tym projektem. Pierwsza — to jest oczywiście art. 1, który pozwala wydatkować środki z budżetu do wysokości faktycznych wpływów, jakie będą w budżecie w sierpniu i we wrześniu. Zwracam uwagę, że ustęp drugi tego artykułu, utrzymujący kredyt Narodowego Banku Polskiego dla budżetu na poziomie, jaki jest w tej chwili wykorzystany, oznacza, że wyłącznie z bieżących wpływów mogą być finansowane wydatki.</u>
          <u xml:id="u-115.2" who="#AndrzejWróblewski">Chciałbym tu podkreślić, że jeżeli chodzi o budżet centralny, to można się spodziewać, że dochody w sierpniu wyniosą około 1.600 mln zł — ja mówię w samym budżecie centralnym, większe kwoty powinny być we wrześniu, zależy to jeszcze od kilku rozwiązań.</u>
          <u xml:id="u-115.3" who="#AndrzejWróblewski">Jeżeli chodzi o wydatki, proponujemy, aby kwoty wydatków były — że tak powiem — wydawane w relacji do kwot przyjętych w projekcie przedłożonym Sejmowi, a przez Sejm oddalony do ponownego rozpatrzenia, ponieważ tam są pozycje i określone kwoty. Wydaje nam się, że to rozwiązuje problem przekroczenia limitów z ustawy budżetowej z 31 stycznia bieżącego roku.</u>
          <u xml:id="u-115.4" who="#AndrzejWróblewski">Chciałbym przy tym od razu podjąć jedną kwestię, że przy takiej konstrukcji problemem będzie kolejność finansowania wydatków. Oczywiście niejako w pierwszej kolejności będą finansowane wydatki płacowe w sferze budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-115.5" who="#AndrzejWróblewski">Problemem, który jest i będzie bardzo trudny z punktu widzenia pozostałych wydatków, jest sposób sfinansowania, jeżeli przyjąć — a tak padało wczoraj w dyskusji — że wydatki płacowe są pokrywane zgodnie z ustawą z 31 stycznia o kształtowaniu zasad wynagradzania w sferze budżetowej. Oznacza to, że w sierpniu trzeba dokonać dużych wypłat wyrównań za I półrocze. Powstaje problem, czy wtedy i jakie środki pozostaną na inne wydatki w sferze budżetowej. Trzeba szacować, biorąc pod uwagę podjęte już decyzje zaliczkowych wypłat za lipiec, że jednak jeszcze jest to dodatkowe jakby jednorazowe uruchomienie kwoty rzędu 600 mld zł ponad normalne, wynikające z pensji wynagrodzeń. Jest to istotne obciążenie dla budżetu.</u>
          <u xml:id="u-115.6" who="#AndrzejWróblewski">Jest pytanie, czy tego wyrównania nie rozłożyć co najmniej na dwie raty ze względu na sprawność wydatkowania z budżetu, jak mówię, budżet będzie wydawał tylko te środki, które do niego wpłyną.</u>
          <u xml:id="u-115.7" who="#AndrzejWróblewski">Kolejna sprawa to uregulowanie — o czym mówiłem — polecenia pobrania, też tak, jak wczoraj mówiłem. Problem jest natury legislacyjnej i prezentacyjnej, dokonuje się tu niejako przywrócenia czy wprowadzenia polecenia pobrania w formie zmiany ustawy budżetowej. Można rozważyć przyjęcie zasady, że jest to w ustawie przepis samodzielny obowiązujący do końca roku.</u>
          <u xml:id="u-115.8" who="#AndrzejWróblewski">I następna sprawa, o której też mówiłem, sprawa możliwości podwyższenia odsetek za przeterminowane należności dla budżetu. To są podstawowe kwestie, które ta ustawa powinna rozwiązywać.</u>
          <u xml:id="u-115.9" who="#AndrzejWróblewski">Chciałem przy tym powiedzieć, że oczywiście w dalszym ciągu musi być stosowany reżim oszczędnościowy, który dzisiaj obowiązuje w wydatkach budżetowych, ponieważ my tylko zapewniamy środki z bieżących wpływów, nie wchodzą natomiast w grę dodatkowe wpływy, choćby takie, jakie mogły być szybko uruchamiane w myśl projektu ustawy, to znaczy ustalenia tych minimalnych wpłat podatku dochodowego czy dywidendy, a więc w dalszym ciągu nie będzie z tego tytułu przyrostu dochodów budżetu.</u>
          <u xml:id="u-115.10" who="#AndrzejWróblewski">Cały reżim, który jest związany także z podnoszoną tutaj i krytykowaną uchwałą Rady Ministrów nr 98, będzie musiał być stosowany, a więc — ograniczenie wydatków jeszcze w tych dwóch miesiącach. Ograniczać będziemy uruchamianie środków tam tylko, gdzie to będzie możliwe, tak aby się zmieścić w kwotach wpływu do budżetu. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-116">
          <u xml:id="u-116.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję obywatelowi Ministrowi za wystąpienie.</u>
          <u xml:id="u-116.1" who="#TadeuszFiszbach">Jeśli chodzi o zgłoszoną wcześniej listę mówców w tym punkcie porządku dziennego, mam cztery zgłoszenia i proszę o zabranie głosu posła Janusza Szymborskiego z Klubu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-117">
          <u xml:id="u-117.0" who="#JanuszSzymborski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wczoraj zakończyła się debata wcześniej nad projektem zmian ustawy budżetowej i do tego nie chciałbym wracać, jakkolwiek w swoim wystąpieniu — ustosunkowując się do nowego przedłożenia, jakby swoistego prowizorium — chciałbym jednak pewne rzeczowe głosy z wczorajszej debaty przywołać.</u>
          <u xml:id="u-117.1" who="#JanuszSzymborski">Co do nowego przedłożenia, które — jak powiedziałem — można by nazwać swoistym prowizorium, to z punktu widzenia posła X kadencji, jednocześnie lekarza, uważam, iż nie można przyjąć, Panie Ministrze, zapisu, który mówi w art. 1 § 1, że wydatki budżetu państwa mogą być ponoszone z uwzględnieniem kwot wydatków określonych w przedstawionym Sejmowi projekcie ustawy o zmianie ustawy budżetowej na rok 1989.</u>
          <u xml:id="u-117.2" who="#JanuszSzymborski">Pan poseł Zieliński w swoim wczorajszym wystąpieniu wykazał, że 649,5 mld zł, przewidzianych w tym projekcie na służbę zdrowia, to są środki zaledwie wystarczające na pokrycie tego, co już wydano — to są środki wydane. Służba zdrowia natomiast nie ma — i to muszę rozwinąć, bo co do tego były pewne wątpliwości, czy możemy funkcjonować, czy też nie — na co tych środków nie ma. Mianowicie nie ma na sfinansowanie od początku roku wzrostu cen i kosztów: leki, paliwo, energia, usługi — 414 mld zł; normy żywienia chorych — 11 mld zł; wzrost kosztów leczenia uzdrowiskowego — 22 mld zł; wykup przyznanych 28 mln dolarów na zwalczanie AIDS, albo zwalczamy, albo nie (nie można AIDS zwalczać na przykład w poniedziałki wieczorem), wreszcie wzrost zasiłków i ryczałtów dla inwalidów — 63 mld zł; dotacje na leki dla zakładów produkujących leki — 80 mld zł. A zatem to nowe przedłożenie może być przyjęte tylko wówczas, gdy zostanie wprowadzony do tego punkt drugi, zwiększający w projekcie ustawy o zmianie ustawy budżetowej na rok 1989 środki w wymiarze podanym przez pana posła Zielińskiego, to jest o około 700 mld zł na funkcjonowanie służby zdrowia. Dopiero wtedy będzie to do przyjęcia, bo inaczej naprawdę nie mamy za co leczyć chorych.</u>
          <u xml:id="u-117.3" who="#JanuszSzymborski">I teraz sprawa druga, o której będzie mowa w oświadczeniu Sejmowej Komisji Zdrowia. Jako jeden z nielicznych posłów IX kadencji uczestniczyłem w formułowaniu ustawy o wynagrodzeniach w sferze budżetowej z 31 stycznia. Powiedziano wiele słów i uzasadnień i nie chciałbym ich powtarzać, te uzasadnienia znajdują się w bibliotece sejmowej i każdy, kto chciałby rzeczowo ustosunkować się do niektórych ustaw IX kadencji, powinien z tych warunków, jakie są w bibliotece sejmowej, skorzystać i zapoznać się z biuletynami sejmowymi na ten temat.</u>
          <u xml:id="u-117.4" who="#JanuszSzymborski">Nie można się jednak zgodzić z takim zapisem, panie Ministrze, że nie mówi się tutaj w ogóle o realizacji tej ustawy. Po raz pierwszy uzyskaliśmy nie uchwałę, nie wymuszenie przez jedne, drugie czy trzecie związki zawodowe, ale po raz pierwszy uzyskaliśmy dla nauczycieli, pracowników służby zdrowia, pracowników kultury i nauki wreszcie ustawowe zagwarantowanie płac.</u>
          <u xml:id="u-117.5" who="#JanuszSzymborski">Pan ocenia kwotę, jaką trzeba wydać na te wynagrodzenia dzisiaj, i traktuje ją jako miarę obciążenia budżetu. Dla mnie jest to miara degradacji tych środowisk, która pogłębiła się w ostatnich latach, miara degradacji zarówno lekarzy, nauczycieli, jak i wszystkich pokrewnych zawodów. Dlatego nie można czekać na kolejne strajki głodowe i udawać, że jeśli to są głodówki, to nie zmienia to funkcjonowania służby zdrowia. To oczywiście zmienia, ponieważ niektóre specjalności zanikają, niektóre oddziały szpitalne przestają funkcjonować. Tego nie można robić w dwóch etapach, ponieważ pielęgniarki dziś podejmują decyzję, czy wstąpić do szkół pielęgniarskich. Niektóre szkoły w ogóle nie mają naboru. Absolwentki szkół pielęgniarskich czekają właśnie na wyniki dzisiejszej debaty — czy podjąć pracę, czy też nie. A prawie 40% pielęgniarek nie podejmuje pracy. To jest zbyt poważny problem, żeby go zostawiać w projekcie ustawy bez właściwego rozstrzygnięcia.</u>
          <u xml:id="u-117.6" who="#JanuszSzymborski">Dlatego proponuję, jeszcze raz przypominam, wprowadzenie w artykule 1 — punktu 2, mówiącego o zwiększeniu w projekcie ustawy o 700 mld zł kwoty na funkcjonowanie służby zdrowia, a w art. 1 — dodanie po słowach: oraz niektórych innych ustaw — w tym zwłaszcza ustawy o kształtowaniu wynagrodzeń w sferze budżetowej z 31 stycznia br. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-117.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-118">
          <u xml:id="u-118.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-118.1" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie głos zabierze poseł Marian Kowal z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-119">
          <u xml:id="u-119.0" who="#MarianKowal">Moja wypowiedź będzie uzupełnieniem tego, co powiedział kol. Szymborski. Ale chciałbym rozszerzyć i przybliżyć tę problematykę. Po prostu nie możemy się zgodzić na przyjęcie tego rozwiązania, tych limitów, które zaproponował Minister Finansów, gdyż kwoty limitów dla sfery budżetowej, w tym również dla służby zdrowia, w tej zmienianej ustawie, zostały wyliczone w oparciu o dwa rozwiązania systemowe, które są w niej zawarte. Chodzi mi o paragraf na stronie 5 pkt 5, gdzie zmienia się art. 9, który gwarantował w sferze budżetowej refundację wzrostu tylko cen urzędowych w wysokości 96%. Praktycznie ZOZ z tego nie otrzymały nic, gdyż pan Minister Finansów sobie pomyślał, że to zmieni, zaproponował nam zmianę i wyliczył, że te 96% dostaną tylko jednostki i zakłady budżetowe finansowane z budżetu centralnego. Natomiast jednostki i zakłady budżetowe, a to są właśnie szpitale i żłobki, mają sobie wygospodarować z własnych dochodów lub dostać odpowiednie kwoty z budżetów terenowych.</u>
          <u xml:id="u-119.1" who="#MarianKowal">Podam przykład mojego ZOZ. Jest to ZOZ średni i te relacje są zachowane w skali kraju. Reforma dla służby zdrowia jeszcze nie jest wdrożona, jest na etapie koncepcji. Dopiero będzie realizowana w 1991–1992 roku. I to jest zgodne z porozumieniami okrągłego stołu.</u>
          <u xml:id="u-119.2" who="#MarianKowal">Mój budżet, z którego finansuję żłobki, szpitale i przychodnie, wynosi miliard 600 mln zł, dochody własne wynikające z systemu finansowego (praktycznie mam niewielki wpływ, żeby je pozyskać), wynoszą tylko 500 tys. zł. Jak znajdę środki na skutki tylko podwyżek cen leków, jeżeli to są ceny urzędowe. Ceny zostały podniesione nie przez nas, lecz przez Rząd o 200%. I skutki tego w wypadku mojego ZOZ wynoszą 52 mln zł. A są to relacje dotyczące wszystkich. Skąd zatem mam mieć pieniądze na finansowanie działalności?</u>
          <u xml:id="u-119.3" who="#MarianKowal">W szpitalach i żłobkach u nas w ZOZ są obowiązujące nie tylko ceny urzędowe, lecz także ceny umowne, które rosną w zastraszającym tempie. Przecież aby utrzymać te placówki, musimy je remontować; mamy określony majątek trwały, musimy dokonywać remontów bieżących, remontów zabezpieczających, gdyż inaczej ten majątek będzie się dalej dekapitalizował, tak jak się dekapitalizuje.</u>
          <u xml:id="u-119.4" who="#MarianKowal">Ceny remontów, na które my nie mamy wpływu, rosną praktycznie o 300%. Podam panu przykładowo: ostatnio stawki roboczogodziny, a wynajmujemy rzemiosło, gdyż własnych grup remontowych nie mamy, wzrosły od lutego do lipca z 250 zł do 800 zł, to jest 3-krotnie; farby olejne z 465 zł na 970; farby emulsyjne, których musimy używać, z 340 zł na 690 zł; blacha ocynkowana ze 100 zł za kilogram do 300 zł za kilogram; papa asfaltowa na pokrycie dachów — z 227 zł do 770. Tak to mogę cytować w nieskończoność.</u>
          <u xml:id="u-119.5" who="#MarianKowal">Jak widzimy, to jest praktycznie 2–3-krotny wzrost cen. Nie dostajemy nic na refundację, gdyż przepis mówi tylko o cenach urzędowych.</u>
          <u xml:id="u-119.6" who="#MarianKowal">W ubiegłych latach był mechanizm, który gwarantował nam refundację tych środków, teraz nie mamy nic.</u>
          <u xml:id="u-119.7" who="#MarianKowal">Sytuacja jest naprawdę taka, a to nie jest wszystko. Przecież, żeby prowadzić, utrzymywać szpitale, musimy dokonywać wymiany bielizny. Chory musi na czymś leżeć — to są prześcieradła, poszwy, poduszki, piżamy, pieluchy, te dzieci muszą na czymś leżeć. Ceny rosną. Na przykład cena pieluszki wzrosła ze 119 na 470 zł. To jest teraz sfera cen umownych. Skąd mamy na to brać pieniądze? Przecież bez wymiany bielizny chorzy nie będą mieli na czym leżeć. Sanepid. pozamyka szpitale. Ale to nie jest wszystko, jeszcze utrzymanie czystości. Wiemy, jak podrożały proszki do prania, środki do utrzymania czystości, płyny do mycia, środki dezynfekcyjne, nie mówiąc o lekkim sprzęcie medycznym. Cena strzykawki jednorazowej, której zużycia nie możemy ograniczyć, bo wiemy, że każdy żąda tylko strzykawki jednorazowej, wzrosła z 7 zł na 26 zł. I na to nie dostajemy nic.</u>
          <u xml:id="u-119.8" who="#MarianKowal">W przedstawionych propozycjach pan Minister Finansów o tym w ogóle nie pomyślał. Rozumiem trudną sytuację budżetową, ale pan Minister Finansów również wie, jak trudna jest sytuacja w naszej sferze. Na to pieniędzy nie ma, nam się tego nie refunduje, a lekką ręką — i to dla mnie jest niezrozumiałe — rezygnuje się z podatków na przykład takiego koncernu RSW. Nie znamy jego obrotów, bo to jest tajemnica państwowa, lecz wiemy, że to jest koncern jeden z większych w Europie. Faktycznie zwalnia się go z podatku obrotowego, podejmując decyzję o tym już w lutym. Według moich szacunków, gdyby tam wprowadzić minimalny podatek 10%, to sądzę, że dochody budżetu wzrosłyby ponad 100 mld zł — i to lekko, bo ten koncern na pewno ma bilion obrotów rocznie. Sądzę, że nam to pan Minister ujawni. Dochodzi do tego podatek dochodowy, którego także nie znamy. Jest dla mnie jasne, że zasięg refundacji dla sfery budżetowej nie powinien być ograniczony ustawowo, co było już w poprzedniej ustawie, lecz powinien być rozszerzony o skutki wzrostu cen umownych, ponieważ nastąpiła taka szalona inflacja, że służba zdrowia bez pomocy budżetowej sobie z nią nie poradzi.</u>
          <u xml:id="u-119.9" who="#MarianKowal">Dlatego limity finansowe, które tam są zagwarantowane, według mojej oceny, a nie mam dostępu do liczb, powinny być co najmniej podwojone. Nie wiem, skąd Minister Finansów weźmie na to pieniądze, ale są pewne źródła. Na przykład oburza się pan Minister na to, co powiedział o węglu kol. Bugaj czy Osiatyński na poprzednim posiedzeniu, że tam jest 50 mld zł, i że to jest mało. Ale tu 50 mld, koncern RSW-Prasa ponad 100 mld i będą pieniążki na sferę budżetową.</u>
          <u xml:id="u-119.10" who="#MarianKowal">Nie chciałbym się powtarzać, ale muszę przypomnieć Wysokiej Izbie, że my domagamy się podwyżki w tej sferze budżetowej. Domagamy się dlatego, że płace w sferze materialnej rosną w zastraszającym tempie i to, co nam gwarantuje ustawa ze stycznia, jest niczym innym tylko podniesieniem, daniem rangi wyższej porozumieniom społecznym. Porozumieniom społecznym, które zostały zawarte w IV kwartale — w grudniu 1988 r. w wyniku akcji protestacyjnych prowadzonych przez nauczycieli i przez pracowników służby zdrowia. Dobrze pamiętamy dyskusje, jakie toczyły się w czwartym kwartale, były też akcje protestacyjne, strajki itp.</u>
          <u xml:id="u-119.11" who="#MarianKowal">Zawarto porozumienie społeczne, podniesione rangą ustawy, a teraz co? Teraz pan Minister Finansów praktycznie przez ten okres, choć wiedział, jakie będą tego skutki, nie zrobił nic, aby zagwarantować środki finansowe na realizację ustawy. Przecież ta ustawa gwarantuje tylko 97% średniej płacy w sferze materialnej, a to nie jest dużo. Czy to jest dużo, jeśli w wyniku działania tej ustawy i sytuacji, która się wytworzyła, ordynator — podam przykład — w oddziale szpitalnym, w oddziale chirurgicznym, wykonujący po kilka, nieraz kilkanaście operacji dziennie, ma stawkę zasadnicza 75 tys. zł, a z dodatkami, z dyżurami — zarabia 130 tys. zł — 130 tysięcy złotych miesięcznie z wysługą, z premią... Tymczasem szwaczka w zakładzie odzieżowym, wykonująca czynności mechaniczne, która nie jest wysoko wykwalifikowana, ja już tutaj nie porównuję do wysoko kwalifikowanego robotnika, zarabia 200 do 300 tys. zł.</u>
          <u xml:id="u-119.12" who="#MarianKowal">I dlatego nasze wymagania naprawdę nie są duże, a pracownicy służby zdrowia to nie tylko lekarze. Lekarz oprócz tej jałmużny, którą dostaje, bo to jest jałmużna, dorobi sobie prywatnymi praktykami, ale służba zdrowia to są również zatrudnieni, to są pielęgniarki, które nie dorobią, to są salowe, konserwatorzy, palacze, praczki, kucharki — no, niestety, musimy wyżywić. Tam zarobki się kształtują średnio 70 tys zł, a ci, co wymieniałem, zarabiają 60–70 tys. Dostaną 28 tys., które pan Minister proponuje, będą zarabiać 90 tys. do 100 tys. zł, bo takie są możliwości.</u>
          <u xml:id="u-119.13" who="#MarianKowal">Czy ktoś będzie pracował? Wiemy, jakie są kłopoty z zatrudnieniem pracowników, że ludzie od nas uciekają. Widzę, że czas mija, nie będę się rozwlekał. Dlatego uważam po prostu za niedopuszczalne, że w budżecie przewiduje się obniżkę udziału wydatków na sferę budżetową z 10,8%, które były w 1988 r., na 6% w tym roku. Jest to niedopuszczalne i relacje te powinny być zmienione. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-119.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-120">
          <u xml:id="u-120.0" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie głos zabierze poseł Jan Szlachta z Klubu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-121">
          <u xml:id="u-121.0" who="#JanSzlachta">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W związku z kilkakrotnym podnoszeniem z tej trybuny spraw związanych z górnictwem węgla kamiennego, jego niekorzystnym wpływem na stan naszej gospodarki kraju, jakoby nadmiernym żądaniem dotacji, chciałbym przedstawić kilka uwag, które uważam za niezbędne do wyjaśnienia podstawowych problemów górnictwa węglowego.</u>
          <u xml:id="u-121.1" who="#JanSzlachta">Ustawa z dnia 23 października 1987 r. o tworzeniu Wspólnoty Węgla Kamiennego mówi, że w rozliczeniach z budżetem państwa za sprzedany węgiel kamienny stosuje się ceny rozliczeniowe, oparte na cenach transakcyjnych osiąganych w eksporcie do II obszaru płatniczego, pomniejszonych o dostawy węgla — w przeliczeniu asortymentowym i jego kaloryczności — przeznaczane dla kraju i na eksport do I obszaru płatniczego.</u>
          <u xml:id="u-121.2" who="#JanSzlachta">Minister Finansów wprowadził zasadę parametrycznego ustalania cen rozliczania węgla z uwzględnieniem obowiązującego kursu dewizowego, jak również bieżącego pobierania dotacji z budżetu państwa, jako różnicę między ceną rozliczeniową a ceną zbytu węgla osiąganą przez kopalnie.</u>
          <u xml:id="u-121.3" who="#JanSzlachta">Oczywiście, to wyjaśnienie musi rozwiać krążące gdzieniegdzie pogłoski, jakoby górnictwo węgla kamiennego było rozliczane w dolarach. Ja z kolei chciałbym wyjaśnić sens istnienia cen rozliczeniowych. Ceny rozliczeniowe w swoim założeniu mają umożliwić pokrycie uzasadnionych kosztów eksploatacji oraz osiągnięcie niezbędnego zysku na działalność eksploatacyjną i na działalność rozwojową oraz cele załogi kopalń.</u>
          <u xml:id="u-121.4" who="#JanSzlachta">Taka forma rozliczeń z budżetem była wręcz konieczna. Pozwala ona wykazać faktyczne koszty i jest swego rodzaju pierwszym krokiem odejścia od kształtowanego przez lata mitu o tanim i łatwym węglu w naszym kraju. Pozwala również na odejście od uciążliwego i stosowanego na przestrzeni ostatnich lat przetargowego systemu ustalania każdego zakresu kosztów, które nie zawsze pozwalały właściwie spojrzeć na perspektywy rozwojowe pod kątem zabezpieczenia wymaganych obligatoryjnie ton węgla.</u>
          <u xml:id="u-121.5" who="#JanSzlachta">Chciałbym też podkreślić, że konieczność przyjęcia rozliczenia w postaci ceny rozliczeniowej dyktują również warunki górniczo-geologiczne naszego górnictwa. Trudno nasze górnictwo rozpatrywać w oderwaniu od warunków światowego górnictwa. Mogę z całą odpowiedzialnością powiedzieć, że dziś polskie górnictwo należy zaliczyć do górnictwa trudnego ze względu na dużą głębokość eksploatacji, na tektonikę złoża, skłonność do tąpań i szereg czynników górniczych, które na pewno warunki pozwalają określić jako trudne.</u>
          <u xml:id="u-121.6" who="#JanSzlachta">Chciałbym również podkreślić, chciałem uczynić to w dniu wczorajszym, bo byłem zapisany do dyskusji, że górnictwo węglowe od lat ma obligatoryjnie wymuszane wielkości wydobycia w formie określonych zadań. Na przestrzeni ostatnich pięciu lat kształtowały się one w wysokości 190 min ton węgla. Trudno tutaj wchodzić w szczegóły, w każdym razie są pewne pułapy, przy których podnoszeniu koszt wydobycia tony węgla bardzo drożeje. Obecnie jesteśmy zobligowani do wydobycia w układzie kraju 160 min ton węgla, co — chciałbym podkreślić — przy wprowadzeniu dobrowolności pracy górników w soboty podnosi koszt tony węgla ze względu na udział kosztów stałych w kalkulacji kosztu jednej tony.</u>
          <u xml:id="u-121.7" who="#JanSzlachta">Chciałem także podkreślić, że dziś i w najbliższej perspektywie jesteśmy zobligowani do wydobycia 28–30 mln ton węgla przeznaczonego na eksport, co wynika z naszych długoterminowych zobowiązań wobec I i II obszaru płatniczego oraz konieczności wpływu środków dewizowych dla kraju. W kontekście tego chciałbym szczególnie uwypuklić, że w rozliczeniach górnictwa węgla kamiennego z odbiorcami są stosowane urzędowe ceny zbytu węgla. Obecnie są one ustalane niezależnie od rzeczywistej wartości węgla i uzasadnionych kosztów jego wydobycia oraz konieczności osiągnięcia niezbędnego zysku. Mogę tutaj podać, posługując się liczbami, że w ostatnich latach zysk w górnictwie węgla kamiennego wynosił zaledwie od 3 do 4%, a na rok bieżący założono w planie 10%. Oznacza to, że wzrost dotacji z budżetu państwa należy traktować nie jako dotowanie górnictwa węgla kamiennego, lecz jako skutek polityki państwa w zakresie cen zbytu. Tym samym — i tego nie można ukrywać — za pośrednictwem górnictwa są dotowani wszyscy odbiorcy węgla.</u>
          <u xml:id="u-121.8" who="#JanSzlachta">Aktualna średnia cena zbytu węgla jest znacznie niższa od ceny rozliczeniowej — w I półroczu 1989 r. o blisko 52%. Dla przykładu w czerwcu br. w porównaniu ze styczniem urzędowa cena zbytu nie uległa zmianie, natomiast jednostkowy koszt wydobycia węgla wzrósł głównie z powodu inflacji o 61,5%. przy wzroście ceny rozliczeniowej tylko o 51,6%. Występujący w bieżącym roku wzrost dotacji do węgla nie oznacza więc — co jednoznacznie pokazuje przytoczony przykład — że sytuacja finansowa górnictwa ulega poprawie. W II półroczu wzrost inflacji będzie na pewno o wiele większy i nieuchronnie spowoduje dalszy wzrost kosztów wydobycia węgla. Analiza dotychczasowych kosztów eksploatacji węgla i ceny rozliczeniowej wskazuje, że górnictwo będzie miało bardzo poważne problemy w osiągnięciu tego bezwzględnego 10-procentowego zysku koniecznego do zaspokojenia podstawowych potrzeb rozwojowych i załogi. Chciałbym mocno podkreślić, że dotychczasowa ograniczoność środków finansowych nie pozwoliła na zrealizowanie jakże pożądanych społecznie, a w warunkach Śląska wręcz koniecznych społecznie programów, takich jak odsalanie wód kopalnianych, modernizacja urządzeń w celu zmniejszenia zużycia energii, podkreślam to szczególnie — usunięcie wszystkich zaległości w zakresie szkód górniczych. intensywniejsze stosowanie systemu eksploatacji z podsadzką płynną i z podsadzką pneumatyczną, systemu o wiele droższego, ale wręcz koniecznego ze względu na ochronę powierzchni i budynków znajdujących się na tej powierzchni. Także często poruszane zagadnienie poprawy jakości węgla również jak dotąd nie znalazło żadnego odbicia, to jest rozpoczęcia koniecznych inwestycji, ze względu na brak środków.</u>
          <u xml:id="u-121.9" who="#JanSzlachta">Przytoczone tutaj tylko niektóre fakty dają podstawy do tego, aby zaprzeczyć głoszonym niekiedy teoriom o kataklizmie w górnictwie. W górnictwie nie ma kataklizmu i będziemy czynić wszystko, aby go nie było, bo przez pojęcie kataklizmu w górnictwie rozumiemy sprawy związane z życiem i bezpieczeństwem naszych górników. Jest natomiast kataklizm inflacji, która szczególnie drastycznie, przy małym wzroście cen urzędowych węgla, ukształtowała tę wielkość dotacji, której mechanizm starałem się wyjaśnić, a który stanowi jeden ze spornych punktów rozpatrywanej ustawy budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-121.10" who="#JanSzlachta">Zablokowanie dotacji do węgla należnych jeszcze za czerwiec stworzyło olbrzymi system, łańcuch zobowiązań i należności płatniczych i trudności ekonomicznych. Wywołują one we wszystkich kopalniach straty finansowe, nie mówiąc już o ujemnych skutkach w postaci ograniczeń i opóźnień wykonawstwa robót i usług ściśle związanych z realizacją zadań gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-121.11" who="#JanSzlachta">W tym kontekście chciałbym powiedzieć, że będziemy na pewno w nowym układzie dyskutowali, w jaki sposób obniżać koszty, wybierać eksploatację tańszą kosztem złoża, kosztem nowych systemów i to jest wszystko, co można zrobić. Chciałbym natomiast zadać pytanie, czy jest dziś możliwe odcięcie górnictwa od dotychczasowego źródła zasilania finansowego, nagłe złamanie wszystkich reguł gry? Jak to przekazać załogom? Tym bardziej że wiąże się to z zasadniczymi kwestiami, jak zrealizować ustalenia okrągłego stołu i kwestiami związanymi z indeksacją. Dlatego pomimo tych wszystkich emocji, wyrażanych tutaj i poza tą salą pod adresem górnictwa, chciałbym prosić, aby bez głębokiej i naprawdę rzeczowej analizy wszystkich uwarunkowań, zwłaszcza potrzeb paliwowo-energetycznych naszej gospodarki, nie podejmować decyzji, które mogą przysporzyć poważnych kłopotów społecznych, a jesteśmy przed trudnym szczytem jesienno-zimowym. Dlatego prosiłbym także o uwzględnienie w warunkach finansowania górnictwa do września dotychczasowych zasad finansowania z tytułu ceny rozliczeniowej. Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-122">
          <u xml:id="u-122.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-122.1" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie głos zabierze poseł Elżbieta Seferowicz z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, w sprawie oświadczenia Sejmowej Komisji Zdrowia tego Klubu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-123">
          <u xml:id="u-123.0" who="#ElżbietaSeferowicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W związku z dramatyczną sytuacją w ochronie zdrowia sejmowa Komisja Zdrowia na posiedzeniu w dniu 17 sierpnia, czyli w dniu dzisiejszym, przyjęła następujące oświadczenie, z którym zwraca się do Wysokiej Izby:</u>
          <u xml:id="u-123.1" who="#ElżbietaSeferowicz">„Po 40 latach dyskryminacji płacowej nauczycieli, pracowników ochrony zdrowia i nauki ustawa z dnia 31 stycznia 1989 r. stworzyła szansę zbliżenia wynagrodzeń pracowników tzw. sfery budżetowej do średnich płac w innych zawodach. Praktycznie jednak zbliżenie to nadal nie nastąpiło.</u>
          <u xml:id="u-123.2" who="#ElżbietaSeferowicz">W I półroczu bieżącego roku relacja płac sfery budżetowej do płac sfery materialnej wynosiła 84,3%, a w służbie zdrowia jeszcze mniej. Spowodowało to dalszą ucieczkę od zawodu pracowników służby zdrowia i zamykanie oddziałów szpitalnych. Na zrealizowanie ustawy z 31 stycznia 1989 roku, od której w dużej mierze zależy funkcjonowanie służby zdrowia i całej sfery budżetowej, trzeba 2,5 biliona złotych. Proponowane zmiany w ustawie budżetowej przyjmujące połowę tej kwoty spowodują nierównomierne rozłożenie skutków inflacji na niekorzyść grup słabszych.</u>
          <u xml:id="u-123.3" who="#ElżbietaSeferowicz">W związku z tym sejmowa Komisja Zdrowia domaga się natychmiastowej pełnej realizacji ustawy z 31 stycznia 1989 r. o kształtowaniu wynagrodzeń w sferze budżetowej. Zapewnienie tej realizacji musi znaleźć się w tak zwanym prowizorium budżetowym na najbliższe miesiące. Komisja tę sprawę uważa za najpilniejszą. Pozostałe problemy poważnych niedoborów budżetu na ochronę zdrowia zostaną przeanalizowane i prawidłowo ujęte w projekcie zmian ustawy budżetowej w najbliższym czasie”.</u>
          <u xml:id="u-123.4" who="#ElżbietaSeferowicz">Nie będę już komentować tego oświadczenia, bo zrobili to moi poprzednicy. Proszę jedynie Wysoką Izbę o poparcie.</u>
          <u xml:id="u-123.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-123.6" who="#ElżbietaSeferowicz">Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-124">
          <u xml:id="u-124.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-124.1" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie głos zabierze poseł Ryszard Bugaj z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-125">
          <u xml:id="u-125.0" who="#RyszardBugaj">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Sejmowi nie przychodzi pracować w spokojnych warunkach, z tego też powodu w dniu dzisiejszym po otrzymaniu przedłożenia rządowego zebrały się na spotkanie prezydia połączonych Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Ustawodawczej w celu wstępnego przedyskutowania dokumentu przedłożenia rządowego, dotyczącego ustawy budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-125.1" who="#RyszardBugaj">Chciałbym bardzo krótko przedstawić zasadnicze konkluzje, do jakich doszliśmy. Zdaniem naszym, ustawa w brzmieniu przedłożonym zawiera, niestety, zupełnie podstawowe wady. Rozumiemy doskonale, w jakich warunkach i w jakim czasie Rząd zmuszony był przygotować, czy podjął się przygotować, projekt tej ustawy. Nie zmienia to w niczym faktu, że w dwóch zasadniczych sprawach: jednej — uregulowanej w art. 1 i drugiej — uregulowanej w art. 2, znajdują się stwierdzenia budzące zasadniczy sprzeciw.</u>
          <u xml:id="u-125.2" who="#RyszardBugaj">Po pierwsze, w ustępie 1 art. 1 mamy do czynienia, jak sądzimy, zarówno z zasadniczą wadliwością formalnoprawną tego zapisu, jak i z treścią ekonomiczną, która jest trudna do zaakceptowania. Jak obywatele posłowie możecie zauważyć, dotyczy to następującego sformułowania: od dnia 1 sierpnia do 30 września 1989 r. wydatki budżetu państwa mogą być ponoszone z uwzględnieniem kwot wydatków określonych w przedstawionym Sejmowi projekcie ustawy o zmianie ustawy budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-125.3" who="#RyszardBugaj">Mamy tu zatem odwołanie się jako do dokumentu, który będzie stanowił źródło prawa, do dokumentu, który Sejm odrzucił i który — jak rozumiem — nie ma w tej chwili żadnego formalnego statusu. Jest to chyba z punktu widzenia prawnego całkowicie nie do przyjęcia. Rozumiem jednak, że tę wadę można by prawdopodobnie dość łatwo usunąć. Większe wątpliwości budzi intencja zawarta w stwierdzeniu „z uwzględnieniem kwot wydatków”. Wynika z tego, jeśli poprawnie interpretuję ten zapis, iż Rząd zdecyduje, co to znaczy w okresie od 1 sierpnia do 30 września, iż może uwzględnić skutki tamtej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-125.4" who="#RyszardBugaj">Jeżeli dobrze rozumiem, intencje, jakie przyświecały tej Izbie przy odrzuceniu poprzedniego projektu ustawy, z jednoczesną sugestią, by pojawiła się ustawa mająca charakter prowizorium, załatwiająca problemy w najbliższym czasie, to chodziło o to, abyśmy mogli podjąć decyzję w rzeczywiście niezbędnych sprawach, takich jak na przykład służba zdrowia, oświata czy dotacje, które w pewnych wypadkach mogłyby być finansowane przez Rząd. Chodziło więc, jak rozumiem, o to, by były przedstawione kwoty dotychczasowych wydatków, by była jasność, o ile to przekroczenie jest niezbędne. Tylko wtedy decyzja Wysokiej Izby cokolwiek konkretnego by oznaczała poza ogólnym przyzwoleniem Rządowi na wydatki, jakie uzna za stosowne.</u>
          <u xml:id="u-125.5" who="#RyszardBugaj">Pragnę w związku z art. 1 zauważyć także, iż dyskusja sejmowa, jak się wydaje, pokazała w sposób dość jednoznaczny, że jakkolwiek istnieje konieczność zwiększenia środków budżetowych nawet ponad to, co było w poprzednim projekcie przez Rząd proponowane, to jednocześnie przecież istnieje problem oszczędności budżetowych. Oczekiwaliśmy, intencja ta została bardzo ostro wyrażona w uchwale Senatu, w opinii Senatu skierowanej do naszej Izby, iż w tym przedłożeniu rządowym znajdą się także jakieś sugestie dotyczące bieżących ekstra oszczędności, które trzeba podjąć w wydatkach budżetowych. Po to mianowicie, by ta ustawa budżetowa nowelizująca nie była tylko upoważnieniem do dodatkowych wydatków.</u>
          <u xml:id="u-125.6" who="#RyszardBugaj">Rozumiem doskonale, jak trudno jest podejmować te decyzje. Rozumiemy także wszyscy doskonale, iż trudno było to przygotować tak szybko. Tym niemniej zupełny brak w tej sprawie jakiegokolwiek elementu musi budzić, jak sądzę, najdalej idące zdziwienie.</u>
          <u xml:id="u-125.7" who="#RyszardBugaj">Jeżeli chodzi o art. 2, to mamy tu rzecz jasna do czynienia — mimo krytyki wyrażanej i na tej sali, mimo decyzji Trybunału Konstytucyjnego, mimo opinii wielu prawników — z powtórzeniem w pełnym brzmieniu tego, co było w poprzednim projekcie ustawy, iż tzw. zasada pobrania powinna być zastosowana w pełnej rozciągłości. Dyskutując tę kwestię doszliśmy do wniosku, że być może, biorąc pod uwagę konieczność chwili, można by było akceptować tę zasadę w odniesieniu do punktu 1, 2, 5, a w ostateczności do punktu 3, ale w żadnym razie w odniesieniu do punktu 4 i 6, bo według opinii prawników, jak się wydaje całkowicie zgodnej, jest to naruszenie elementarnych zasad stosunków cywilnoprawnych i dlatego przyjęcie tej ustawy oznaczałoby uderzenie w fundamentalne podstawy polskiego prawa cywilnego. Wydaje mi się, że to jest także niesłychanie poważna wada.</u>
          <u xml:id="u-125.8" who="#RyszardBugaj">Wysoka Izbo! Myślę, że aby tę ustawę jednak możliwie szybko uchwalić, powinniśmy zaproponować przedstawicielom Rządu, by na posiedzenie komisji sejmowej przyszli jednak z pewnego rodzaju autopoprawkami, dotyczącymi przede wszystkim art. 1, by zapis tego art. 1 nie był dowolnym przyzwoleniem. Myślę, że nie możemy się po prostu zgodzić na ustawę, która oznacza takie oto dowolne przyzwolenie.</u>
          <u xml:id="u-125.9" who="#RyszardBugaj">Jeżeli tego typu autopoprawka byłaby przez Rząd przedstawiona, jeżeli podjęlibyśmy stosowne decyzje dotyczące art. 2, to oczywiście komisja sejmowa mogłaby prawdopodobnie przedstawić bardzo szybko Wysokiemu Sejmowi swoje sprawozdanie.</u>
          <u xml:id="u-125.10" who="#RyszardBugaj">Na zakończenie, skoro jestem w tym miejscu, chciałbym jeszcze zrobić dwie uwagi. Po pierwsze, o pełen społeczny kontekst naszej debaty nad ustawą budżetową. Chciałbym tu mianowicie zaprotestować przeciwko sposobowi, w jaki Urząd Rady Ministrów poinformował opinię publiczną o swoim posiedzeniu. Znajduje się tam stwierdzenie komunikatu PAP, jeżeli dobrze rozumiem komunikat PAP jest komunikatem urzędowym, redagowanym bezpośrednio przez przedstawicieli Rządu. Stwierdza się tam mianowicie, iż odrzucenie przez Sejm ustawy budżetowej w poprzednim przedłożeniu spowoduje oczywiście straszliwy kataklizm w szpitalach, w oświacie itd. Czytelnik, tak na marginesie, mógłby odnieść wrażenie, że ze środków budżetowych w tym kraju finansuje się wyłącznie ludzi biednych i poszkodowanych. Jak wiadomo tak nie jest. Chciałbym powiedzieć, iż w moim przeświadczeniu przyczyny, dla których istnieje obecnie takie zagrożenie, jak istnieje, możliwości ciągłości wypłat tych sektorów, te przyczyny tkwią w całości w pracy Rządu w ostatnich miesiącach. Rząd miał wiele czasu, by ten projekt ustawy budżetowej przedstawić znacznie wcześniej. Nie trzeba było zbyt wielkiej wyobraźni, aby wiedzieć, że na przełomie roku sytuacja będzie kształtować się tak, jak się kształtuje. Rząd mógł także przygotować — jak sądzę — projekt, który miałby szansę akceptacji w Sejmie. Tak się nie stało. Uważam, że próba przerzucania w tej chwili odpowiedzialności za to przed opinią publiczną jest niedopuszczalna i zasługuje na potępienie.</u>
          <u xml:id="u-125.11" who="#RyszardBugaj">I jeszcze jedna uwaga. Przemawiał przede mną pan poseł Szlachta. Trzeba powiedzieć, że wsłuchując się w to przemówienie, można by wyciągnąć jeden wniosek, że w górnictwie węglowym ma się wszystko dobrze, dotacje muszą rosnąć, bo taka jest obiektywna sytuacja. Tak, w jakichś granicach muszą rosnąć. Pragnę jednak zwrócić uwagę, że skala wzrostu dotacji do górnictwa węglowego przekracza wszelkie wyobrażalne miary. Oczywiście, niełatwo jest to zmienić, ale od dawna są wysuwane pewne postulaty, o których pan minister Szlachta wie z pewnością, a które spełnić można od ręki. Tym postulatem wielokrotnie wysuwanym także przez ludzi górnictwa, także przez górników, jest likwidacja tej gigantycznej narośli biurokratycznej nad przemysłem węglowym, która według wielu ocen jest przyczyną daleko idącej nieracjonalności pracy górnictwa i wysokich wydatków. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-125.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-126">
          <u xml:id="u-126.0" who="#TadeuszFiszbach">Poseł Szlachta w replice, tak? Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-127">
          <u xml:id="u-127.0" who="#JanSzlachta">Odpowiadając panu posłowi, chciałbym tylko odnieść się do określenia „gigantyczna narośl”. Nie wiem, co pan rozumie przez gigantyczną narośl, ja panu z pełną odpowiedzialnością mogę powiedzieć, że na 425 tysięcy zatrudnionych aktualnie w górnictwie węgla kamiennego, mam na myśli kopalnie, cały ten gigantyzm, o którym pan powiedział, to 934 osoby zatrudnione w pięciu przedsiębiorstwach eksploatacji węgla. Czy to można nazwać gigantyzmem? Według mnie na pewno nie. Stanowi to 0,2% w strukturze zatrudnienia. Tylko tyle wyjaśnienia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-128">
          <u xml:id="u-128.0" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie głos zabierze poseł Henryk Sienkiewicz z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-129">
          <u xml:id="u-129.0" who="#HenrykSienkiewicz">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Na początku tego roku uchwalony był budżet. Po kilku tygodniach stał się nieaktualny. Wczoraj czytaliśmy, zapoznaliśmy się z poprawką. Została odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-129.1" who="#HenrykSienkiewicz">Dzisiaj czytamy nową wersję. Być może po kolejnych czytaniach zostanie uchwalona. Zadaję sobie pytanie, jak długo nowa wersja budżetu będzie aktualna, czy miesiąc, czy dwa tygodnie, czy tylko tydzień, czy już w chwili uchwalenia będzie nieaktualna.</u>
          <u xml:id="u-129.2" who="#HenrykSienkiewicz">Proszę szanownych posłów! Budżet to jest zestawienie różnych wartości pieniężnych, a czy my mamy pieniądz, czy nasza złotówka spełnia wymogi pieniądza, czy spełnia jego rolę?</u>
          <u xml:id="u-129.3" who="#HenrykSienkiewicz">Wczoraj padło tu wiele zdań, wiele myśli, wiele przykładów, jak się wyraża w naszym pieniądzu i w dolarach wartość zboża czy mięsa. Ja się posłużę jednym przykładem. Jeżeli przeciętny pracownik w Polsce za przeciętną pensję kupi dolary, to na Zachodzie kupi za nie jeden obiad. Jedna miesięczna pensja — jeden obiad. Jeżeli przyjedzie do nas turysta zachodni i wymieni jednego dolara w oficjalnym kantorku, a jeden dolar to jest dla niego kilka lub kilkanaście minut pracy, to za to zje dwa obiady. Taki jest nasz pieniądz. O jego wadach można wiele mówić. Ten nasz pieniądz powoduje olbrzymi transfer naszych wartości do innych krajów. Dam też jeden przykład. Tona złomu kosztuje na świecie sto kilkanaście dolarów. U nas kosztuje przeszło 40 tysięcy złotych. A różne spółki mają zgodę na sprzedaż złomu za granicę. Proszę przeliczyć, jakie tam się kryją wartości. I dlatego wątpię, czy w naszych złotówkach uchwalanie jakiegokolwiek budżetu ma sens, bo nie mamy pieniądza.</u>
          <u xml:id="u-129.4" who="#HenrykSienkiewicz">Dlatego wniosek pierwszy. Jeżeli chcemy w tym kraju normalnie żyć, normalnie gospodarować, to musimy stworzyć pieniądz. Pieniądz wynaleziono dość dawno i — niestety — jeżeli nie przywrócimy normalnej jego funkcji, to będziemy co roku uchwalać wiele budżetów.</u>
          <u xml:id="u-129.5" who="#HenrykSienkiewicz">Wniosek drugi. W budżecie trzeba się posługiwać wartościami wymiernymi, a nie jakimiś fikcyjnymi formułkami. Jeżeli mleko jest drogie, jego produkcja droga, to doszliśmy do tego, że szklanka kefiru w naszej restauracji kosztuje 185 zł, bo produkcja jest droga i taka jest jego wartość. Dlatego uwzględnianie w budżecie towarów, znowu zacznę od tego najbardziej kontrowersyjnego, o którym była mowa — węgla, jeżeli będzie ustalana według jego wartości, chyba nie będzie problemu i w budżecie. Jeżeli ta wartość będzie ustalana na podstawie jakiejś formułki wziętej z sufitu i różnica w budżecie będzie obliczana w stosunku do wartości obliczonej z tej formułki, to nikt nigdy nie będzie wiedział, ile co kosztuje.</u>
          <u xml:id="u-129.6" who="#HenrykSienkiewicz">Bazowanie budżetu na tego typu wartościach nie ma sensu. Dlatego, proszę państwa, uważam, że musimy przeżyć ten rok. Na pewno ten budżet jest zły, ale żadna nasza decyzja nie może w ciągu najbliższych kilkunastu dni utrudnić życia zakładom pracy — ani budżetowym, ani produkcyjnym. Udoskonalajmy go, postarajmy się znaleźć środki, aby budżet na rok następny mógł być oparty na innym pieniądzu, na innych wartościach, na innych wartościach produktów i usług, ale w tym roku jest, jak jest.</u>
          <u xml:id="u-129.7" who="#HenrykSienkiewicz">Dlatego nasza decyzja nie może spowodować dalszego żalu ludzi, którzy nas wybierali, że opóźni się rewaloryzacja ich rent, emerytur czy zapłaty za pracę. Jest to problem społeczny i problem bardzo duży.</u>
          <u xml:id="u-129.8" who="#HenrykSienkiewicz">I jeszcze jedna sprawa dotycząca kredytów. Dzisiaj mamy upał, ale za dwa miesiące zacznie się okres grzewczy. Mam pytanie do Ministra Finansów i do Prezesa Banku Narodowego, jak obecna polityka kredytowa w stosunku do zakupu węgla przez elektrownie i ciepłownie sprzyja lub hamuje magazynowanie węgla? Wiem, jak to jest. Jeśli za dwa czy trzy miesiące zabraknie węgla w elektrowni czy w ciepłowni, nie będzie to wina ani kolejarzy, ani górników, będzie to wina obecnych ludzi odpowiedzialnych za finanse. Otóż wartość kredytu tego zmagazynowanego węgla musi być rozsądna. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-129.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-129.10" who="#komentarz">(Poseł Izabella Sierakowska: Proszę o głos.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-130">
          <u xml:id="u-130.0" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-131">
          <u xml:id="u-131.0" who="#IzabellaSierakowska">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Izabella Sierakowska — Klub PZPR. Nie wiem, za ile miesięcznie pan poseł żyje, jaką pan poseł otrzymuje pensję miesięczną, czy pana posła żona też jest nauczycielem, lekarzem, ale wydaje mi się, że tego rodzaju odwlekanie sprawy jest to, szanowni posłowie, zbrodnia. Ja pozwolę sobie tylko przypomnieć, że nauczyciel przeciętnie zarabia około 75 tys. zł miesięcznie, że...</u>
          <u xml:id="u-131.1" who="#komentarz">(Głos z sali: To nieprawda)</u>
          <u xml:id="u-131.2" who="#IzabellaSierakowska">Jak to nieprawda? To jest prawda. Proszę popatrzeć na tabele płac, na zarządzenie ministra z lipca. Tam nie jest powiedziane wyraźnie, kiedy nauczyciel ma osiągnąć średnią. Nauczyciel przeciętnie średnią, czyli te zagwarantowane w ustawie 97%, osiąga, po 30 ciężkich latach pracy. Nie jest zaznaczone, kiedy on ma osiągnąć tę średnią. Zarabiamy różnie i nie wszyscy mamy wychowawstwo, nie wszyscy sprawdzamy zeszyty, bo jest to po prostu niemożliwe. I teraz wyobraźmy sobie odłożenie tego wszystkiego w czasie. Kolejne obrady, kolejne dyskusje, w komisjach znów będziemy dyskutować i ględzić. Jak mówił poseł Zieliński, już gadamy dwa miesiące i nic z tego nie wynikło. A zaczyna się nowy rok szkolny i moim obowiązkiem jest uprzedzić posłów, że może się to zacząć bardzo, bardzo smutno. Dlatego, że w tej chwili każdy, kto postoi parę godzin, kto postoi parę dni, otrzymuje podwyżkę 100 tys., a nawet się mówi o wyższych kwotach. A co nauczyciele?</u>
          <u xml:id="u-131.3" who="#IzabellaSierakowska">Sądzę, że nie powinniśmy stąd wyjść, dopóki czegoś nie postanowimy i nie zobowiążemy Rządu do tego, aby jednak to prowizorium budżetowe dla dobra oświaty wprowadzić. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-131.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-132">
          <u xml:id="u-132.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-132.1" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie głos zabierze poseł Czesław Kurzajewski z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-133">
          <u xml:id="u-133.0" who="#CzesławKurzajewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym zacząć od sprowadzenia deficytu budżetowego bardzo nisko — do poziomu mojej rodziny.</u>
          <u xml:id="u-133.1" who="#CzesławKurzajewski">Szanowne Posłanki! Szanowni Posłowie! Wyobraźcie sobie, że jest 1 sierpnia i ja, jako dobry mąż, oddają żonie 100 tys. zł, ona też pracuje, zarabia 80 tys., mamy razem 180 tys. Jako trochę leniwy mężczyzna chcę, żeby rządy sprawowała moja żona i ona trzyma portfel. 16 sierpnia mówi mi, oddając pusty portfel, że wydała wszystko, a na dodatek jeszcze zrobiła 50 tys. długów. Co ja robię w tym momencie?</u>
          <u xml:id="u-133.2" who="#komentarz">(Poruszenie na sali. Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-133.3" who="#CzesławKurzajewski">Zaczynam się zastanawiać, czy czeka mnie jakaś premia, jeżeli czeka, to ratuje ten mój budżet i do końca miesiąca jakoś żyjemy. Ale we wrześniu ja już biorę ten portfel, trzymam go i nim rządzę.</u>
          <u xml:id="u-133.4" who="#CzesławKurzajewski">Powiedziałem to, szanowne posłanki i szanowni posłowie, nie bez kozery. Zauważyliście drodzy państwo, że ten druk, który dzisiaj otrzymaliśmy, podpisał pan Ireneusz Sekuła pełniący obowiązki wiceprezesa Rady Ministrów. Czyli na dobrą sprawę mamy podobną sytuację, jak w mojej rodzinie. Rząd się nie sprawdził. Potrzebny jest nowy, wiarygodny Rząd.</u>
          <u xml:id="u-133.5" who="#CzesławKurzajewski">Z drugiej strony, doskonale zdaję sobie sprawę, bo nie tak dawno jak tydzień temu byłem pacjentem, byłem u lekarza i dostałem zastrzyki 17 cm. Niestety, nie było igły ani strzykawki jednorazowego użytku. Dobrze, że ze starych chomikowych zapasów miałem to w domu i przyniosłem.</u>
          <u xml:id="u-133.6" who="#CzesławKurzajewski">Uważam, szanowne posłanki i szanowni posłowie, że musimy się zastanowić i musimy to zrobić szybko. Obliguje nas czas i obliguje nas społeczeństwo. Pan poseł Zieliński mówił tutaj, co do tej pory zrobiliśmy. Ale szanowny Panie Pośle, szanowna Izbo, czy to jest tylko nasza wina, czy my nie chcemy pracować? Ja jestem gotów publicznie zdeklarować, że mogę tu siedzieć 24 godziny, czy 48 godzin, żeby nasze działanie było skuteczne.</u>
          <u xml:id="u-133.7" who="#CzesławKurzajewski">Dwa tygodnie temu desygnowany na Premiera Czesław Kiszczak powiedział, że w ciągu dwóch tygodni przedstawi nam propozycję Rządu. Rozwiało się to, jak mgła. Teraz konieczny jest wiarygodny Rząd. I ten Rząd będzie musiał zrobić to co nazywa się nowelizacją tej ustawy budżetowej. I musimy to wszyscy zaakceptować. Tak się złożyło, że jestem posłem wojewódzkim w 100-tysięcznym mieście, jedynym posłem. Posłem, który nie ma samochodu, chodzi na piechotę i teraz boi się chodzić koło kolejek sklepowych, bo go ciągną za uszy i natychmiast robi się wiec. „Co wy w tej Warszawie robicie?”. Ja mówię, że robimy wszystko, co w naszej mocy, ale niestety pewne rzeczy nas obligują. Nie mamy Rządu. Na ławie siedzą tutaj pełniący obowiązki ministrów, tak jak podpisał to pan Ireneusz Sekuła pełniący obowiązki wicepremiera.</u>
          <u xml:id="u-133.8" who="#CzesławKurzajewski">W związku z tym uważam że najważniejszą sprawą jest stworzenie jak najszybciej wiarygodnego Rządu i zastanowienie się jak najszybciej nad budżetem. Jutro obraduje Senat i my powinniśmy zebrać się również, aby te sprawy budżetowe uregulować, żeby państwo mogło funkcjonować. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-133.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-134">
          <u xml:id="u-134.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-134.1" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie głos zabierze poseł Zygmunt Łupina z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-135">
          <u xml:id="u-135.0" who="#ZygmuntŁupina">Panie Marszałku! Szanowni Państwo! Zwracam się do was nie tylko jako do posłanek i do posłów, ale jako do rodziców, dziadków może, których dzieci i wnukowie za dwa tygodnie pójdą do szkoły. Koleżanka Sierakowska z tego samego miasta, co ja, uchyliła szparkę w sprawie, a ja chciałem na tę Izbę wprowadzić, otwierając szerzej drzwi, Kopciuszka w dotychczasowych rozważaniach — edukację narodową.</u>
          <u xml:id="u-135.1" who="#ZygmuntŁupina">Kopciuszek. Chcę przyciągnąć uwagę, bo boję się, że jak powiem, iż chodzi o edukację narodową, to ta sala się opróżni.</u>
          <u xml:id="u-135.2" who="#ZygmuntŁupina">Proszę państwa, dotychczas w tej Izbie głośno było o rolnictwie i służbie zdrowia. Słusznie, bo to jest życie, życie człowieka. Ale homo to nie tylko życie fizyczne. Homo — to świadomość. Obawiam się, że w społeczeństwie polskim niewystarczająca jest świadomość roli edukacji. To się odbija w budżetach, pan Minister proponuje sferze budżetowej, w tym oświacie, rozłożyć na raty nasze sprawiedliwe wyrównania. Wtedy, kiedy one się dalej zdewaluują. Boję się, gdy pada słowo oszczędność, bo wiem od dawna jako nauczyciel historii, że oszczędności państwowe zaczynają się od oświaty. A w oddalonym wczoraj projekcie ustawy te oszczędności na oświacie już były robione.</u>
          <u xml:id="u-135.3" who="#ZygmuntŁupina">Proszę państwa, sfera budżetowa musi w tym prowizorium budżetowym znaleźć należne jej miejsce, bo oświata umiera. Cicho i niewidocznie. Wiele rzeczy umiera w Polsce, lasy na Dolnym Śląsku umierają, ale to widać. A oświata umiera i tego nie widać i nie słychać, bo dopiero gdy dach zawali się dzieciom na głowy, będziemy robili larum. Widzę w swoim okręgu taką szkołę, która się — przypuszczam — zawali, i żadna komisja nie wyprowadziła dzieci z tej szkoły.</u>
          <u xml:id="u-135.4" who="#ZygmuntŁupina">Kiedy Czernobyl wzbudził zrozumienie — przez swoją spektakularną wymowę — dla ochrony środowiska, oświata nie ma takich spektakularnych gestów, aby wzbudzić wasze zmiłowanie dla oświaty.</u>
          <u xml:id="u-135.5" who="#ZygmuntŁupina">Apeluję, abyśmy nie krzykiem, nie nawałem argumentów, ale zrozumieniem, czym oświata powinna być dla społeczeństwa, dla narodu, uzyskali waszą sankcję dla zrozumienia tego, że oświata marnieje materialnie, budynki się rysują, dzieci trzeba wyprowadzać, a na nowe nie ma pieniędzy. Nauczyciel staje się pariasem w społeczeństwie, o czym decyduje struktura jego budżetu. Nauczyciel coraz więcej środków przeznacza na wyżywienie. Jest to budżet nie inteligenta, ale lumpenproletariusza, chyba że staje się inteligento-chłopem i uprawia rolę lub robotnikiem.</u>
          <u xml:id="u-135.6" who="#ZygmuntŁupina">Czy chcecie mieć dla swoich dzieci i wnuków takich nauczycieli, którzy zmęczeni fuchami, stają przed waszymi dziećmi i wyładowują swoje stresy i zmęczenie?</u>
          <u xml:id="u-135.7" who="#ZygmuntŁupina">Przyjmijmy mądrą zasadę, że nawet w rodzinie, która ma nędzę i biedę, na dzieciach oszczędza się najpóźniej, na szkole też. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-135.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-136">
          <u xml:id="u-136.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-136.1" who="#komentarz">(Poseł Jan Wróbel: W sprawie formalnej)</u>
          <u xml:id="u-136.2" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o podanie nazwiska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-137">
          <u xml:id="u-137.0" who="#JanWróbel">Panie Marszałku, Wysoka Izbo! Wydaje mi się, że w dyskusji jest za dużo sprzeczności. Jedni nawołują do szybszego uruchomienia środków kredytów budżetowych, inni doradzają odłożenie prowizorium. Wydaje się, że sytuacja jest tak trudna, że lepiej przyjąć to prowizorium, takie jakie ono jest, i przyniesie to mniej zła aniżeli odłożenie. Sprawa dotyczy zaledwie 6 tygodni. Jest połowa sierpnia, a temat sięga końca września. Dalsze uregulowania mogą nastąpić w korekcie ustawy na rok 1989, a szczegółowo już na rok 1990.</u>
          <u xml:id="u-137.1" who="#JanWróbel">Wobec tego wnoszę o przegłosowanie i o przyjęcie projektu prowizorium. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-138">
          <u xml:id="u-138.0" who="#TadeuszFiszbach">Chciałbym poinformować o sugestii Prezydium Sejmu. Jednak został zgłoszony wniosek formalny i proszę o zabranie głosu przewodniczącego Komisji sejmowej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-139">
          <u xml:id="u-139.0" who="#RyszardBugaj">Wysoka Izbo! Oczywiście nikt nie kwestionuje konieczności pośpiechu. Ta ustawa może być uchwalona, z zachowaniem procedury i prawa, choćby w sobotę, ale dzisiaj może być uchwalona tylko z pogwałceniem procedury.</u>
          <u xml:id="u-139.1" who="#RyszardBugaj">Pragnę zwrócić uwagę, że zgodnie z Konstytucją mamy przedłożenie w kwestii budżetowej ustawowe i zgodnie z Konstytucją Sejm może uchwalić ustawę po otrzymaniu opinii Senatu. W tym właśnie celu w trybie awaryjnym Senat został zwołany na jutro.</u>
          <u xml:id="u-139.2" who="#RyszardBugaj">Pragnę także zwrócić uwagę, że ustawa uchwalona w takim trybie, jak mi wiadomo, mogłaby być zakwestionowana przez Trybunał Konstytucyjny, ponieważ zostałaby naruszona Konstytucja przy uchwalaniu ustawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-140">
          <u xml:id="u-140.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-140.1" who="#TadeuszFiszbach">Potwierdzam pogląd, który przedstawił poseł Bugaj, że również Senat wyszedł naprzeciw prośbie Prezydium Sejmu i odbędzie debatę na ten temat zgodnie z wymogami.</u>
          <u xml:id="u-140.2" who="#TadeuszFiszbach">Chciałbym prosić posła Wróbla o wycofanie tej sugestii-wniosku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-141">
          <u xml:id="u-141.0" who="#JanWróbel">Oczywiście, pod warunkiem, że nastąpi to bardzo szybko.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-142">
          <u xml:id="u-142.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-142.1" who="#TadeuszFiszbach">Kontynuujemy dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-142.2" who="#TadeuszFiszbach">Jeszcze zostały dwa zgłoszenia.</u>
          <u xml:id="u-142.3" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie głos zabierze poseł Bohdan Głuchowski z Klubu Poselskiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-143">
          <u xml:id="u-143.0" who="#BohdanGłuchowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Na poprzedniej sesji sejmowej z tej trybuny wystąpił Minister Transportu i Łączności, który zreferował sprawy ciężkiej sytuacji panującej w podległym mu resorcie. Biorąc pod uwagę fakty, o jakich pan Minister mówił, a w szczególności brak nakładów, które nie znalazły odbicia do dnia dzisiejszego, tym samym w przedstawionym do debaty prowizorium, wnoszę o uchwalenie zwiększenia wydatków z budżetu na całą sferę podległą temu resortowi, w szczególności nakładów na utrzymanie sieci drogowej, w sierpniu i wrześniu, do wysokości umożliwiającej normalną bieżącą pracę drogownictwa.</u>
          <u xml:id="u-143.1" who="#BohdanGłuchowski">Jednocześnie proszę pana Ministra Transportu o zreferowanie panującej sytuacji w resorcie. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-144">
          <u xml:id="u-144.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-144.1" who="#TadeuszFiszbach">Jako ostatni ze zgłoszonych mówców głos zabierze poseł Aleksander Jurewicz z Klubu Poselskiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-145">
          <u xml:id="u-145.0" who="#AleksanderJurewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Reprezentuję rolnictwo i mam do prowizorium uwagę dotyczącą punktów o poleceniu pobrania. Mam taką propozycję, ażeby dopisać w art. 2 pkt. 7 w takim brzmieniu: Polecenie pobrania, o których mowa w punkcie 1, 2 i 3, wobec jednostki prowadzącej działalność rolniczą, można stosować w IV kwartale bieżącego roku kalendarzowego, bez kar odsetkowych.</u>
          <u xml:id="u-145.1" who="#AleksanderJurewicz">O co chodzi? Mamy teraz, wszyscy rolnicy, zaległości podatkowe różnego rodzaju. Jak tę ustawę uchwalimy, mam nadzieję, jak tu kolega Bugaj powiedział, że Senat się zbierze, 23 w Sejmie uchwalimy, musimy prowizorium uchwalić, to z miejsca budżet zrobi polecenia pobrania i zablokują nam konta. Wiadomo, że najwięcej pieniędzy rolnictwo ma w IV kwartale, bo zbieramy ziemniaki, zboża, teraz zboża zbieramy, dopiero etap zbiorów, sprzedaży i będziemy wykonywali siewy. Dlatego daję taką propozycję, jeżeli to Wysoka Izba i Komisja Budżetowa przyjmie, bardzo będę się z tego cieszył, bo chyba wszyscy o tym wiemy, że w rolnictwie jest najwięcej pieniędzy w IV kwartale.</u>
          <u xml:id="u-145.2" who="#AleksanderJurewicz">Jeszcze jeden temat chciałem przedstawić do rozwagi. Nie jestem przeciwny wszystkim dotacjom do jednostek produkcyjnych — do węgla, rolnictwa, do przemysłu rolnego, ale uważam, że absolutnie nie powinno być dotacji dla jednostek produkcyjnych. Te pieniądze powinny trafić do konsumenta i konsument powinien te pieniądze nam zapłacić, bo my mając dotacje jesteśmy gospodarni. My te pieniądze traktujemy jako dobro i zło, bo nikt nie myśli, jak to robić oszczędnie, lepiej gospodarzyć, taniej wykonać pracę czy robotę, dlatego ja wnioskowałbym, jeżeli będzie można, aby dotacje przyznawać tylko do końca roku, a w nowym budżecie absolutnie nie ma dotacji — do jednostek produkcyjnych, zaznaczam, o budżecie nie mówię. Jestem za tym, choć nie jestem jednostką budżetową, żeby jak najszybciej uchwalić prowizorium budżetowe, bo moi koledzy i koleżanki pracują w jednostkach budżetowych i to byłaby tragedia, gdybyśmy ludziom nie wypłacili i nie dali na lekarstwa, bo choć sami jesteśmy może na razie zdrowi, ale będziemy korzystali, nie daj Boże, żeby korzystać z takiej służby zdrowia, w której brak sprzętu, brak lekarstw, brak wszystkiego. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-145.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-146">
          <u xml:id="u-146.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-146.1" who="#TadeuszFiszbach">Wpłynęło jeszcze jedno zgłoszenie od posła Lecha Kozaczko z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, bardzo proszę o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-147">
          <u xml:id="u-147.0" who="#LechKozaczko">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Proszę państwa! Chciałbym zwrócić uwagę na art. 2 prowizorium pkt. 1 o poleceniu pobrania zaległych podatków. Wydawać by się mogło, że bronię straconej pozycji. Sam zresztą staję tu z mieszanymi uczuciami, tym bardziej że jestem zwolennikiem tego, aby wszystkie sprawy ekonomiczne rozwiązywały się według takich zasad gry, jakie funkcjonują przy wszystkich sprawach, które regulują prawa ekonomiki.</u>
          <u xml:id="u-147.1" who="#LechKozaczko">Ale w wypadku ustalania cen urzędowych na drewno i zadłużeniu w związku z tym Lasów Państwowych na kwotę 60 mld zł utrzymanie w stosunku do organizacji Lasów Państwowych tego punktu spowoduje kompletne załamanie gospodarcze w leśnictwie. Lasy nie są przedsiębiorstwem na budżecie, są przedsiębiorstwem na pełnym rozrachunku gospodarczym i są władne w normalnych warunkach funkcjonować w oparciu o własne wpływy, ale w warunkach, gdy ceny są regulowane mechanizmami rynkowymi. Leśnicy od dłuższego czasu ubiegają się o wprowadzenie tej zasady w stosunku do cen drewna i wszystkie te usiłowania są stopowane.</u>
          <u xml:id="u-147.2" who="#LechKozaczko">Podam państwu przykład, jakie są relacje cen na świecie. 1 m3 drewna tartacznego kosztuje tyle, co 4 t pszenicy. To wynika m.in. z kosztów, jakie trzeba ponieść na wyprodukowanie 1 m3 drewna w ciągu 100 lat, bo tyle trwa ten proces. Gdybyśmy przenieśli tę relację do nas, to metr sześcienny drewna tartacznego powinien kosztować 130 tys. My jesteśmy dostawcą drewna do zakładów przemysłowych i te zakłady płacą nam po 35 tys. zł za metr sześcienny.</u>
          <u xml:id="u-147.3" who="#LechKozaczko">W tej sytuacji wpływy absolutnie nie pokrywają minimalnych potrzeb funkcjonowania naszej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-147.4" who="#LechKozaczko">W związku z tym wnoszę albo zwolnienie Lasów Państwowych od zaległych podatków, albo natychmiastowe uruchomienie mechanizmów rynkowych w stosunku do cen drewna. Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-148">
          <u xml:id="u-148.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-148.1" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie proszę o zabranie głosu Ministra Finansów obywatela Andrzeja Wróblewskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-149">
          <u xml:id="u-149.0" who="#AndrzejWróblewski">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałem przypomnieć, że przedłożyliśmy — zgodnie z wczorajszą dyskusją — rozwiązania właśnie dla umożliwienia finansowania przez najbliższe 6 tygodni.</u>
          <u xml:id="u-149.1" who="#AndrzejWróblewski">Ale chciałbym zwrócić uwagę na jedną rzecz — my nic nie zmieniamy w dochodach, nie zwiększamy źródeł zasilania, nie proponuje się, bo chyba taka była wola Sejmu, zwiększania kredytu bankowego, czyli wydatkowujemy tylko to, co wpłynie w ciągu tych 6 tygodni.</u>
          <u xml:id="u-149.2" who="#AndrzejWróblewski">Zwracam na to uwagę, ponieważ pojawiają się postulaty, żeby zapisać kwoty wydatków i tyle, ile trzeba na dany dział; niezależnie od tego, jakie kwoty zapiszemy, wydać można tylko tyle, ile wpłynie, a mówiłem, że między innymi w sierpniu można szacować, że do budżetu centralnego wpłynie około 1.600 miliardów złotych, jeżeli oczywiście nie zaczniemy zwalniać zaległych podatków i tych, którzy mają kłopoty z płaceniem podatku. To jest pierwsza sprawa.</u>
          <u xml:id="u-149.3" who="#AndrzejWróblewski">W związku z tym chciałbym zwrócić uwagę, że po pierwsze — nie ma ryzyka, o którym mówi pan poseł Bugaj, że tu będzie wielkie angażowanie się i swoboda kreowania wydatków. Oczywiście, w trakcie prac komisji sejmowej możemy spróbować opisać te limity, ale ponieważ to jest inny układ niż w ustawie budżetowej, to jest to kwestia rozpisania rezerw, które były zapisane globalnie dla całej sfery budżetowej. Wydaje się, że będzie to możliwe dopiero w sobotę albo w niedzielę, zależy, jaki tryb pracy przyjmiemy.</u>
          <u xml:id="u-149.4" who="#AndrzejWróblewski">Na tym tle chciałbym stwierdzić, że postulat, aby zapisać 700 miliardów złotych na służbę zdrowia, nie wchodzi w grę. Operujemy tylko wydatkami tych dwóch miesięcy, a nie do końca roku. Nie możemy tego nawet zapisać.</u>
          <u xml:id="u-149.5" who="#AndrzejWróblewski">Po drugie, nawet jeśli na te dwa miesiące zapiszemy kwotę, a nie starczy pieniędzy, to jak mówiłem, jest kwestia przede wszystkim ochrony wynagrodzeń. Chciałem przypomnieć, że w związku z oddaleniem projektu zmiany ustawy budżetowej obowiązuje ustawa z 31 stycznia. Nikt jej nie uchylił i jesteśmy zobligowani do uruchomienia pieniędzy. Jest tylko jeden problem — przy ograniczonych wpływach do budżetu jednorazowego wypłacenia pełnego wyrównania za I półrocze, to znaczy na bieżąco byłyby już płace zgodne z ustawą, czyli z relacjami, jakie wynikają. Natomiast chodzi o jednorazową wypłatę, przy czym przypomnę, część była wypłacona w formie zaliczki, pozostaje druga część. Jeżeli wypłacimy jednorazowo, to oczywiście trzeba będzie ograniczyć inne wydatki. Pytanie tylko, które wydatki, bo jest i służba zdrowia, i oświata. Chciałbym zwrócić uwagę, że były krytyczne dyskusje, ja sam zadawałem wczoraj pytania i sam się skłaniam do tego, aby likwidować dotacje, ale trzeba — mówię — odblokować ceny, a takiej decyzji nie podjęliśmy i rozumiem, że w tym prowizorium nie podejmiemy. Ograniczając w sierpniu dotacje do węgla czy do komunikacji pasażerskiej, musielibyśmy się zdecydować co do skutków tego posunięcia, to zaś wymaga ponownej dyskusji o ustawie budżetowej i o kształcie polityki gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-149.6" who="#AndrzejWróblewski">Należy jeszcze zwrócić na jedną rzecz uwagę. Bardzo się obawiam, choć rozumiem potrzeby sfery budżetowej, naprawdę przy tym budżecie nie ma możliwości spełnienia wszystkich finansowych postulatów tej sfery. Byłoby to możliwe, gdybyśmy się zdecydowali na dalsze zwiększanie kredytu zaciągniętego w banku.</u>
          <u xml:id="u-149.7" who="#AndrzejWróblewski">Przecież tu była cała krytyka naszego pieniądza. Rozumiem, że obywatele posłowie zakładają, iż w wyniku dyskusji nad projektem przedłożonym przez nowy Rząd zostaną rozstrzygnięte problemy, z czego w tej gospodarce zabrać. Proponuję pozbyć się takich złudzeń. Poseł mówił o prawdziwym pieniądzu i urealnieniu pieniądza. Prawda, jest to bardzo potrzebne, tylko wtedy się okaże, że niektóre rodzaje produkcji i niektóre rodzaje konsumpcji są zbyt drogie, jak na poziom wydajności społecznej w naszej gospodarce. I będzie to problem społeczny. Na tym to polega i nad tym trzeba dyskutować, bo naprawdę tego się nie da rozwiązać w trakcie przyjmowania prowizorium, choć ono nie jest formalne.</u>
          <u xml:id="u-149.8" who="#AndrzejWróblewski">Druga rzecz — polecenie pobrania. Można nad tym dyskutować. Ja twierdzę, że dlatego jest ustawa, iż trzeba zapewnić ściągalność tych pieniędzy. Gdy ktoś podejmuje działalność gospodarczą, w świetle ustaw jest zobowiązany do płacenia podatków. Powinien uczynić wszystko, aby zapłacić podatek. Każdemu jest trudno. Nie ma działu, dziedziny, która dzisiaj mogłaby mówić, że nie ma problemu z pieniędzmi i może wypłacać. Jeżeli jednak chcemy zapewnić pokrycie wydatków budżetowych, choćby na sferę budżetową, musimy zapewnić ściągalność tych pieniędzy.</u>
          <u xml:id="u-149.9" who="#AndrzejWróblewski">Proszę pamiętać, że problem jest dwojakiego rodzaju. Problem, o którym się mówi, braków, troski ekonomicznej, ale jest też problem gry ekonomicznej. Przy dzisiejszych stopach procentowych, wskaźnikach przesuwanie terminu o 2 tygodnie z punktu widzenia interesu finansowego przedsiębiorstwa jest dużą sprawą, a z punktu widzenia interesu budżetu — olbrzymią stratą.</u>
          <u xml:id="u-149.10" who="#AndrzejWróblewski">Więc nie wiem, czy możemy z tego rezygnować. Podzielam też zdanie co do problemu energii elektrycznej, gazu i węgla. Wszyscy mówią, że to jest brzydkie, tylko trzeba zwrócić uwagę na dwie rzeczy. Mówiłem o tym wczoraj, gaz i energia elektryczna — są to sieciowe połączenia; nawet w przepisach o gospodarce paliwowo-energetycznej, głównie w związku z ochroną bezpieczeństwa, przewidziane są ograniczenia w możliwości przerywania dostawy. Jeżeli ktoś opóźnia się z zapłatą, a wiedzą o tym w przedsiębiorstwach, to i tak nikt nie odetnie rurociągu gazowego, ponieważ skutki są niebezpieczne. A ktoś zawarł umowę i zobowiązał się płacić.</u>
          <u xml:id="u-149.11" who="#AndrzejWróblewski">Z kolei sprawa węgla. To są masowe dostawy, między innymi do różnych odbiorców, jest to jeszcze dziedzina dotowana. Wszelkie perturbacje w ściąganiu należności oznaczają w tym wypadku zwiększony nacisk na przyspieszenie wydatkowania dotacji, wydatkowania — nie podwyższania poziomu, bo trzeba się finansować, a jest to olbrzymi mechanizm. Dlatego uważam, że chociaż rozwiązanie nie jest najlepsze systemowo, to jednak wydaje się niezbędne. Kłopoty między innymi wynikają stąd, że w tych wielkich układach powstają olbrzymie zatory, bo część przedsiębiorstw świadomie gra na zwłokę, że można nie zapłacić, można przesunąć płatność. Miejmy świadomość tych rzeczy. Niestety, taka jest brutalna prawda, stąd ten postulat.</u>
          <u xml:id="u-149.12" who="#AndrzejWróblewski">Jeszcze tylko zwracam uwagę na jedną rzecz. Wydać będzie można tyle, ile będzie wpływów. W innym wypadku — gdyby spełnić wszystkie postulaty, to powstanie problem, z czego to sfinansować, zwłaszcza że w krótkim czasie nie można dokonać tak wielkich zmian, o jakich się mówi.</u>
          <u xml:id="u-149.13" who="#AndrzejWróblewski">Chciałem zwrócić uwagę na możliwości oszczędności. Podtrzymuję uwagę dotyczącą eksportu węgla w pierwszym obszarze płatniczym. Myślę zresztą, że wczoraj poseł Osiatyński po moim wyjaśnieniu chyba tego nie oprotestował. Jest to cały system rozliczeń i nie można powiedzieć z dnia na dzień, że przestajemy eksportować, bo kto zmusi wtedy przemysł węglowy, żeby tam eksportował i do tego dopłacał, jeśli i tak stawia się zarzut, że bierze dotacje. Trzeba to rozliczyć.</u>
          <u xml:id="u-149.14" who="#AndrzejWróblewski">Jeżeli zaś chodzi o RSW „Prasa-Książka-Ruch”, to informowałem, że tego typu instytucje, tradycyjnie korzystające z ulg, muszą się liczyć z cofnięciem tych ulg. Tylko trzeba rozwiązać wszystkie te sprawy, jakie są z tym związane. Tyle moich wyjaśnień.</u>
          <u xml:id="u-149.15" who="#AndrzejWróblewski">Uważam, że musimy jednak mieć świadomość, że projektowana ustawa zapewnia tylko możliwość uruchamiania środków w ramach wpływów, a więc nie może rozwiązać wszystkich problemów, jakie występują w sferze budżetowej i w innych dziedzinach gospodarki. To wymaga zdecydowania już w dyskusji całościowej nad ustawą budżetową. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-150">
          <u xml:id="u-150.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję obywatelowi Ministrowi za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-150.1" who="#TadeuszFiszbach">Lista mówców... proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-151">
          <u xml:id="u-151.0" who="#IgnacyCzeżyk">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Panie Ministrze! Chciałbym zadać takie pytanie. W lipcu w wielkich chemicznych zakładach przemysłowych zostały nagle, z dnia na dzień, wstrzymane dotacje. Znam dokładnie sprawę jednego z zakładów. W Zakładach Azotowych w Puławach z powodu niepłacenia za gaz, za energię, za surowce i materiały straty jednego dnia sięgały 9 milionów. To trwało dosyć długo, pan Minister zna interwencję, tutaj była w Sejmie. Pytam, kto ma za to zapłacić? Kto ponosi odpowiedzialność? Przecież wstrzymanie dotacji jest źródłem, właśnie w tym samym miejscu, które teraz chce zablokować pieniądze, które nie mogły być na czas wpłacone przez te same zakłady. Proszę mi odpowiedzieć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-152">
          <u xml:id="u-152.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-152.1" who="#TadeuszFiszbach">Była to wypowiedź w ramach repliki. Czy pan Minister? Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-153">
          <u xml:id="u-153.0" who="#AndrzejWróblewski">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Oczywiście, że to była konieczność wyboru. W lipcu realizowaliśmy tylko takie wydatki, jakie były wpływy bieżące, przede wszystkim dążąc do uruchomienia płac i środków dotyczących sfery budżetowej, choć też z ograniczeniami. Jest zresztą dzisiaj pytanie poselskie tego dotyczące, część wpłat dotacji ograniczyliśmy. Mamy świadomość konsekwencji, ale jest to wybór wynikający z sytuacji. Tylko tyle mogę wyjaśnić. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-154">
          <u xml:id="u-154.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-154.1" who="#TadeuszFiszbach">Lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-154.2" who="#TadeuszFiszbach">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-154.3" who="#TadeuszFiszbach">Obywatele Posłowie! Prezydium Sejmu proponuje, aby Sejm skierował projekt ustawy do Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz do Komisji Ustawodawczej w celu wspólnego rozpatrzenia.</u>
          <u xml:id="u-154.4" who="#TadeuszFiszbach">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm wyraził zgodę na przedstawioną propozycję.</u>
          <u xml:id="u-154.5" who="#TadeuszFiszbach">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-154.6" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Wybór Komisji Nadzwyczajnej do zbadania działalności Ministerstwa Spraw Wewnętrznych (druk nr 29).</u>
          <u xml:id="u-154.7" who="#TadeuszFiszbach">Wniosek klubów poselskich i klubu parlamentarnego w sprawie wyboru Komisji Nadzwyczajnej został obywatelom posłom doręczony w druku nr 29. Nazwiska posłów: Michała Kurka, Lecha Paprzyckiego oraz Józefa Zycha z Klubu Poselskiego Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego zastępuje się nazwiskami posłów: Anieli Bukały, Mariana Kędzierskiego oraz Jana Żukowskiego również z Klubu ZSL.</u>
          <u xml:id="u-154.8" who="#TadeuszFiszbach">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-154.9" who="#TadeuszFiszbach">Zgłoszeń nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-154.10" who="#TadeuszFiszbach">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-154.11" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-154.12" who="#TadeuszFiszbach">Kto z obywateli posłów jest za wyborem Komisji Nadzwyczajnej do Zbadania Działalności Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-154.13" who="#TadeuszFiszbach">Mechanizm do liczenia głosów działa z lekkim opóźnieniem, zaraz się zatrzyma.</u>
          <u xml:id="u-154.14" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-154.15" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest przeciw? Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-154.16" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-154.17" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm dokonał wyboru składu Komisji Nadzwyczajnej.</u>
          <u xml:id="u-154.18" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do punktu 6 porządku dziennego: Przyjęcie przez Sejm oświadczenia w 21 rocznicę interwencji wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowackiej Republice Socjalistycznej.</u>
          <u xml:id="u-154.19" who="#TadeuszFiszbach">Obywatelski Klub Parlamentarny przedstawił projekt oświadczenia Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-154.20" who="#TadeuszFiszbach">Poseł Adam Michnik przedstawi ten projekt.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-155">
          <u xml:id="u-155.0" who="#AdamMichnik">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym przeczytać projekt oświadczenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i później w kilku słowach uzasadnić, dlaczego w moim rozumieniu jest rzeczą rozumną uchwalenie tego oświadczenia.</u>
          <u xml:id="u-155.1" who="#AdamMichnik">„W 21 rocznicę interwencji wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowackiej Republice Socjalistycznej Sejm Polski przesyła braterskie pozdrowienia i wyrazy szacunku narodom Czechów i Słowaków.</u>
          <u xml:id="u-155.2" who="#AdamMichnik">W związku ze zbliżającą się 21 rocznicą interwencji wojsk Układu Warszawskiego z udziałem Wojska Polskiego w Czechosłowackiej Republice Socjalistycznej Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej uważa za swój obowiązek wydać następujące oświadczenie.</u>
          <u xml:id="u-155.3" who="#AdamMichnik">Interwencja ta była naruszeniem niezbywalnego prawa każdego narodu do samostanowienia i naturalnego dążenia do demokracji, wolności oraz respektowania praw człowieka.</u>
          <u xml:id="u-155.4" who="#AdamMichnik">Wkroczenie sił zbrojnych do Czechosłowacji odbyło się bez przyzwolenia polskiego społeczeństwa. Sejm uważa za słuszne wyrażenie żalu i ubolewania, a równocześnie potępia zbrojną interwencję w 1968 r., która cofnęła proces demokratyzacji w Czechosłowacji. Polski udział w tych wydarzeniach jest tym boleśniejszy, że z naszym południowym sąsiadem wiązaliśmy zawsze i wiązać będziemy jak największe nadzieje na ścisłą współpracę we wszystkich dziedzinach, a także na zwykłą ludzką przyjaźń Czechów, Słowaków i Polaków.</u>
          <u xml:id="u-155.5" who="#AdamMichnik">Życzymy siłom demokratycznej odnowy w Czechosłowacji sukcesów w pracy dla dobra Ojczyzny, a jej narodom wolności i suwerenności w ramach w pełni demokratycznego państwa.”</u>
          <u xml:id="u-155.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-155.7" who="#AdamMichnik">Wysoka Izbo! W numerze z sierpnia br. radzieckiego pisma „Znamię” zamieszczony jest artykuł Rodionowa, ówczesnego pracownika Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego, zatytułowany „Jak zaczynał się zastój”. I w tym artykule, we fragmencie poświęconym wydarzeniom w Czechosłowacji w 1968 r., znajdujemy następujące myśli.</u>
          <u xml:id="u-155.8" who="#AdamMichnik">Otóż dwaj radzieccy dziennikarze byli wtedy przyjęci przez Leonida Breżniewa i spytali go, jak mają pisać o Czechosłowacji, o tym, co dzieje się w Czechosłowacji. Leonid Breżniew odpowiedział im: piszcie prawdę. Chwilę potem się zastanowił i dorzucił: w jednym egzemplarzu.</u>
          <u xml:id="u-155.9" who="#komentarz">(Oklaski i wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-155.10" who="#AdamMichnik">Jeszcze chwilę się zastanowił i wskazując ręką na swojego sekretarza powiedział: na jego adres. I dalej czytamy u Rodionowa, który był dość znanym działaczem komunistycznej partii, sekretarzem Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Gruzji itd., że musiało przejść ponad 20 lat, żeby dziennikarze mogli przekazywać swoją prawdę nie w jednym, lecz w wielu egzemplarzach. I trzeba było 20 lat, żeby umieć publicznie wyciągnąć lekcje z tamtych wydarzeń, a podstawowa lekcja jest następująca: Nie wolno zbrojną siłą ingerować w polityczne problemy drugiego kraju, drugiego narodu, że cała ta oparta na sile polityka to niebezpieczna iluzja i historia nie wybacza podobnych kroków. We wzajemnych stosunkach między krajami nie powinno dochodzić do sytuacji, kiedy jedno państwo przypisuje sobie prawo rozwiązywania wedle własnej recepty problemów drugiego państwa.</u>
          <u xml:id="u-155.11" who="#AdamMichnik">Polityka — pisze Rodionow — nie powinna być pozbawiona zasad, bo taka polityka jest zgubna dla tych, którzy się nią posługują.</u>
          <u xml:id="u-155.12" who="#AdamMichnik">Wysoka Izbo! Chcę dać wyraz swojemu przekonaniu, że uchwała tego dokumentu, który tu zaproponowałem, nie jest żadną miarą ingerencją w wewnętrzne sprawy innego państwa.</u>
          <u xml:id="u-155.13" who="#AdamMichnik">Głosując, ustosunkowujemy się do własnej odpowiedzialności. Kiedy z kolegami posłami byliśmy niedawno w Czechosłowacji i rozmawialiśmy z bardzo różnymi przecież ludźmi, to od wszystkich słyszeliśmy jedno i to samo. Za tamtą interwencję zbrojną wy nie jesteście odpowiedzialni, ale dziś jesteście posłami, jesteście w najwyższych władzach w Państwie Polskim. Jeżeli dziś powiecie nie, to już dziś będziecie za tamtą interwencję odpowiedzialni. Dziękuję Wysokiej Izbie.</u>
          <u xml:id="u-155.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-156">
          <u xml:id="u-156.0" who="#TadeuszFiszbach">Czy ktoś z Obywateli Posłów w sprawie projektu oświadczenia pragnąłby się wypowiedzieć?</u>
          <u xml:id="u-156.1" who="#TadeuszFiszbach">Zgłoszeń nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-156.2" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania przez podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-156.3" who="#TadeuszFiszbach">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem oświadczenia, zechce podnieść rękę. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-156.4" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest przeciw? Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-156.5" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-156.6" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm oświadczenie przyjął.</u>
          <u xml:id="u-156.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-156.8" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do punktu 7 porządku dziennego: Interpelacje i zapytania poselskie.</u>
          <u xml:id="u-156.9" who="#TadeuszFiszbach">Informuję Wysoką Izbę, że do Prezydium Sejmu wpłynęły interpelacje poselskie, które Prezydium Sejmu skierowało do adresatów.</u>
          <u xml:id="u-156.10" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie przystępujemy do odpowiedzi na interpelacje.</u>
          <u xml:id="u-156.11" who="#TadeuszFiszbach">Na ostatnim posiedzeniu Sejmu w dniu 2 sierpnia bieżącego roku poseł Bronisław Wilk odczytał interpelację, w której stwierdził, że od dłuższego czasu grupa funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa z WUSW w Opolu prowadzi działalność, charakteryzującą się łamaniem prawa oraz prowokacyjnym zachowaniem wobec osób związanych ze środowiskami niezależnymi lub solidarnościowymi. Autor interpelacji przytoczył szereg zdarzeń związanych z działalnością owej grupy funkcjonariuszy bądź też — jak stwierdził — będących wynikiem działania nieznanych sprawców.</u>
          <u xml:id="u-156.12" who="#TadeuszFiszbach">W celu udzielenia odpowiedzi na interpelację głos zabierze Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych Zbigniew Pudysz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-157">
          <u xml:id="u-157.0" who="#ZbigniewPudysz">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Odpowiadając na interpelację pana posła Bronisława Wilka w sprawie naruszania prawa przez funkcjonariuszy Wojewódzkiego Urzędu Spraw Wewnętrznych w Opolu, z upoważnienia Ministra Spraw Wewnętrznych wyjaśniam, że zasadność wszystkich zarzutów została wnikliwie zbadana.</u>
          <u xml:id="u-157.1" who="#ZbigniewPudysz">Po pierwsze — w odniesieniu do zarzutu uderzenia w dniu 21 marca bieżącego roku obywatela Marcina Kaczyńskiego w głowę przez funkcjonariusza Wereszczyńskiego wyjaśniam, iż w rezultacie przeprowadzonego postępowania ustalono, że przebieg wydarzeń istotnie odbiegał od przedstawionego w oświadczeniu Kaczyńskiego, na którym została oparta interpelacja.</u>
          <u xml:id="u-157.2" who="#ZbigniewPudysz">Potwierdza to między innymi informacja, dotycząca tej sprawy, zamieszczona w biuletynie tak zwanego drugiego obiegu „na bieżąco”, numer dwa, Opole, marzec '89. Pozwolę sobie zacytować.</u>
          <u xml:id="u-157.3" who="#ZbigniewPudysz">Również w ramach pieriestrojki po oddaleniu się ekipy radiowej funkcjonariusze SB Wereszczyński i Kudyba usiłowali uprowadzić recytatorkę. Jednak dzięki zdecydowanej postawie uczestników happeningu — w nawiasie: poturbowaniu funkcjonariusza Wereszczyńskiego, do porwania nie doszło. Bezpieka musiała zadowolić się zatrzymaniem po zakończeniu imprezy tylko jednej osoby — Radosława Wojtarowicza. Z powodu nieudanej akcji oraz odniesionej kontuzji, redakcja „na bieżąco” składa Wereszczyńskiemu wyrazy ubolewania i życzy powrotu do zdrowia po długiej rekonwalescencji — koniec cytatu.</u>
          <u xml:id="u-157.4" who="#ZbigniewPudysz">Nie były natomiast podejmowane w czasie tego nielegalnego zgromadzenia czynności w stosunku do Kaczyńskiego. Nawet nie ustalono, aby on w tym zgromadzeniu uczestniczył.</u>
          <u xml:id="u-157.5" who="#ZbigniewPudysz">Odnośnie do drugiej kwestii dotyczącej zarzutu bezpodstawnego dokonania przeszukania mieszkania Krystyny i Jerzego Golczuków w Opolu.</u>
          <u xml:id="u-157.6" who="#ZbigniewPudysz">W wyniku postępowania wyjaśniającego ustalono, że istotnie 10 lutego bieżącego roku do mieszkania Golczuków przybyli czterej funkcjonariusze Wojewódzkiego Urzędu Spraw Wewnętrznych w Opolu, jednak nie w celu dokonania przeszukania mieszkania, lecz przeprowadzenia rozmowy profilaktyczno-ostrzegawczej w związku z wiarygodną informacją, że Golczukowie zamierzają rozpowszechniać materiały propagandowe sygnowane przez grupę występującą pod nazwą: Młodzieżowa Grupa Niepodległościowa — Pokolenie 80–88.</u>
          <u xml:id="u-157.7" who="#ZbigniewPudysz">Do przeprowadzania takiej rozmowy upoważnia funkcjonariusza art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 14 lipca 1983 r. o urzędzie Ministra Spraw Wewnętrznych.</u>
          <u xml:id="u-157.8" who="#ZbigniewPudysz">Funkcjonariusze zwrócili się do Golczuków o niepodejmowanie tego rodzaju działań. Golczukowie zaprzeczyli, aby mieli taki zamiar. Na dowód tego Jerzy Golczuk zaprosił funkcjonariuszy do lustracji pomieszczeń mieszkalnych.</u>
          <u xml:id="u-157.9" who="#ZbigniewPudysz">Z propozycji tej funkcjonariusze nie skorzystali. Dodać należy, iż nie stwierdzono, aby Golczukowie po tej rozmowie podejmowali działania naruszające porządek prawny. Pobyt funkcjonariuszy w mieszkaniu Golczuków, jak wspomniałem, trwał kilka minut. Istotnie, można zadać pytanie, czy do przeprowadzenia tej rozmowy konieczne było skierowanie aż 4 funkcjonariuszy. Analizowane dokumenty wskazują, iż była to rozmowa profilaktyczno-ostrzegawcza, oparta na podstawie prawnej, którą cytowałem obywatelom posłom. Nie zachodziła konieczność sporządzenia protokołu przeszukania i przedkładania go do aprobaty prokuratorowi, gdyż dokonana czynność nie była przeszukaniem w pojęciu postępowania karnego.</u>
          <u xml:id="u-157.10" who="#ZbigniewPudysz">Po trzecie — w odniesieniu do zarzutu zastraszania z groźbą użycia broni 23 maja br. wobec uczestników grupy występującej pod nazwą „Pokolenie 80–88” — braci Adama i Zbigniewa Cieślińskich oraz Tomasza Andrzejewskiego, którzy uczestniczyli w akcji antywyborczej, polegającej na oplakatowaniu niektórych obiektów w Opolu.</u>
          <u xml:id="u-157.11" who="#ZbigniewPudysz">Postępowanie wyjaśniające wykazało, że powodem zatrzymania tych osób było ich zachowanie się w godzinach wieczornych w bezpośredniej bliskości domu towarowego. Na widok zbliżającego się patrolu milicyjnego zaczęli uciekać. Po zatrzymaniu okazało się, że obecność braci Cieślińskich i Andrzejewskiego wynikała z faktu rozlepiania plakatów antywyborczych, sygnowanych przez Polską Partię Socjalistyczną.</u>
          <u xml:id="u-157.12" who="#ZbigniewPudysz">Dodać należy, że plakaty były rozlepiane w miejscach na ten cel nie przeznaczonych, co stanowi naruszenie prawa.</u>
          <u xml:id="u-157.13" who="#ZbigniewPudysz">W Rejonowym Urzędzie Spraw Wewnętrznych przeprowadzono z zatrzymanymi rozmowę ostrzegawczą i po potwierdzeniu tożsamości Cieślińskiego, który nie miał przy sobie żadnego dokumentu, zatrzymanych zwolniono. Zarzut grożenia zatrzymanym bronią palną nie znalazł potwierdzenia.</u>
          <u xml:id="u-157.14" who="#ZbigniewPudysz">Po czwarte — w odniesieniu do zarzutów wysuniętych przeciwko funkcjonariuszowi Kudybie, dotyczących próby zastraszania Robotyckiego oraz wywiezienia go do lasu i pobicia. Informuję Wysoką Izbę, że w tej sprawie toczy się śledztwo prowadzone przez Prokuraturę Rejonową w Opolu. Zakresem tego śledztwa objęto także zgłoszone przez Robotyckiego pobicie go przed jego domem w momencie, gdy wracał. Nie przesądzając wyników tego postępowania, zresztą nie jestem do tego uprawniony, pragnę zwrócić uwagę na niektóre fakty objęte śledztwem. Po opublikowaniu w „Gazecie Wyborczej” nr 42/43 z czerwca br. i „Solidarności Opolskiej” artykułu zawierającego oświadczenie Robotyckiego, iż w dniu 4 maja do policealnego studium melioracji wodnych w Kluczborku, w którym on pobiera naukę, przybyło dwóch funkcjonariuszy, z których jeden przedstawił się jako Cezary Kudyba, i którzy zastraszyli go, a także dokonali bezprawnego przeszukania pokoju w internacie oraz wywieźli go za miasto i pozostawili w lesie, szef Wojewódzkiego Urzędu Spraw Wewnętrznych w Opolu polecił w tej sprawie przeprowadzić postępowanie. Stwierdzono, że dyrektor studium Jan Sadowski oraz kierowniczka internatu Danuta Nowolińska nic nie wiedzą o pobycie w dniu 4 maja w studium i w internacie funkcjonariuszy milicji i zabrania ich podopiecznego Robotyckiego. Dodać należy, iż był to dzień powszedni.</u>
          <u xml:id="u-157.15" who="#ZbigniewPudysz">Funkcjonariusz Kudyba 4 maja przebywał w Wojewódzkim Urzędzie Spraw Wewnętrznych i nie był delegowany do Kluczborka ani też nie podejmował działań wobec Robotyckiego.</u>
          <u xml:id="u-157.16" who="#ZbigniewPudysz">Pozwolę sobie zwrócić uwagę obywateli posłów na jedną z istotnych okoliczności — prokurator okazał 27 lipca Robotyckiemu kilku mężczyzn, wśród których był Cezary Kudyba, Robotycki stwierdził do protokołu, że wśród pokazanych mu osób nie ma funkcjonariusza uczestniczącego w czynnościach podejmowanych wobec niego 4 maja, dotyczy to zwłaszcza uprowadzenia.</u>
          <u xml:id="u-157.17" who="#ZbigniewPudysz">Po piąte — w odniesieniu do zarzutu wysuniętego wobec Kudyby, jakoby 23 marca próbował zastraszyć Cieślińskiego w trakcie doręczania mu wezwania. W dniu tym Kudyba wspólnie z innym funkcjonariuszem, wykonując zlecenie kolegium do spraw wykroczeń, doręczył wezwanie braciom Zbigniewowi i Adamowi Cieślińskim w związku z toczącym się przeciwko nim postępowaniem o wykroczenie z art. 52a i 63a kodeksu wykroczeń.</u>
          <u xml:id="u-157.18" who="#ZbigniewPudysz">Istota i charakter czynności, poza doręczeniem wezwań obwinionym, obejmowały także pouczenie o skutkach niestawiennictwa, a więc o możliwości ukarania grzywną bądź przymusowego doprowadzenia. Treść tego pouczenia, dokonanego przez Kudybę, została potwierdzona przez osobę będącą świadkiem rozmowy. Fakt doręczenia wezwania w niczym nie uzasadnia formułowania gróźb wobec Cieślińskiego. Tego faktu także nie potwierdzono.</u>
          <u xml:id="u-157.19" who="#ZbigniewPudysz">Kończąc, Wysoka Izbo, pragnę zauważyć, że niektóre zdarzenia, a właściwie wszystkie przedstawione w interpelacji obywatela posła, a powodujące prawnie zasadną interwencję funkcjonariuszy, miały swoje oparcie w przepisach już nie obowiązujących, ponieważ ustawa z 29 maja tego roku o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach w istotny sposób ograniczyła ingerencję na gruncie prawa karnego i prawa o wykroczeniach. Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-158">
          <u xml:id="u-158.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję obywatelowi podsekretarzowi stanu.</u>
          <u xml:id="u-158.1" who="#TadeuszFiszbach">Czy ktoś z obywateli posłów pragnie w poruszonej sprawie zabrać głos? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-159">
          <u xml:id="u-159.0" who="#BronisławWilk">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Bronisław Wilk, poseł ziemi opolskiej, Obywatelski Klub Parlamentarny.</u>
          <u xml:id="u-159.1" who="#BronisławWilk">Głównym celem wniesienia przeze mnie omawianej interpelacji było powstrzymanie bezprawnej i bezkarnej działalności wymienionej grupy funkcjonariuszy służby bezpieczeństwa, mającej swoje źródło m.in. w inercji politycznej aktualnego kierownictwa Wojewódzkiego Urzędu Spraw Wewnętrznych w Opolu, działającego w negatywnych tradycjach lat siedemdziesiątych czy osiemdziesiątych.</u>
          <u xml:id="u-159.2" who="#BronisławWilk">Wyjaśnienia przedstawione przez gen. Pudysza, oparte w głównej mierze na oświadczeniach czy też opisie zdarzeń lub okoliczności przez pracowników opolskiej służby bezpieczeństwa, mają wyraźnie jednostronny charakter. Wręcz zdziwienie budzi fakt oparcia się na przykład na cytowanym nielegalnym wydawnictwie przez pana generała, które traktuje jako element dowodowy — nazwijmy to w tym przedstawieniu.</u>
          <u xml:id="u-159.3" who="#BronisławWilk">Nasuwają się takie pytania, jest to moje określenie. Warszawska Grupa Operacyjna SB wykonała niezależne pośrednie lub bezpośrednie rozmowy z poszkodowanymi. Czy uwzględniono stosowany dość często system powtórnego zastraszania, któremu uległ Robert Robotycki? Z jego oświadczenia wynika, że grożono mu, iż rozpoznanie pana Kudyby zakończy się dla niego tragicznie.</u>
          <u xml:id="u-159.4" who="#BronisławWilk">Nie u wszystkich ludzi funkcjonuje poczucie, że likwidacja neostalinowskiego systemu sprawowania władzy, szczególnie w zakresie funkcjonowania służby bezpieczeństwa, jest nieodwracalna. Wątpliwości budzi również stanowisko prokuratury rejonowej w Opolu z dnia 30 czerwca br., które odmawia wszczęcia postępowania przygotowawczego w sprawie naruszenia nietykalności cielesnej Marcina Kaczyńskiego, mimo że czyn został popełniony publicznie i bez powodu. A zatem miał niewątpliwie chuligański charakter. Zamiast objąć ściganiem z urzędu, tak jak byłoby to w przypadku każdego sprawcy, prokuratura odmówiła ścigania, chroniąc funkcjonariusza służby bezpieczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-159.5" who="#BronisławWilk">Wydaje się niecelowa dalsza polemika prowadzona z sejmowej trybuny, dotycząca szczegółów wniesionych przeze mnie spraw.</u>
          <u xml:id="u-159.6" who="#BronisławWilk">Mam nadzieję, że sprawy te zostaną wyjaśnione do końca zgodnie z obowiązującym prawem, a poszkodowani nie będą przedmiotem dalszej inwigilacji.</u>
          <u xml:id="u-159.7" who="#BronisławWilk">Moja interpelacja wywołała lawinę spraw zgłaszanych do mnie, a dotyczących obecnej oraz przeszłej, szczególnie z lat 1975–1988, działalności Wojewódzkiego Urzędu Spraw Wewnętrznych w Opolu. Sprawy te po zebraniu możliwej dokumentacji zgłoszę do powołanej w dniu dzisiejszym Komisji Nadzwyczajnej do zbadania działalności Ministerstwa Spraw Wewnętrznych.</u>
          <u xml:id="u-159.8" who="#BronisławWilk">I kilka uwag końcowych. Jak już ktoś na tej sali powiedział, bodajże poseł Jacek Kuroń, zmiany gospodarcze wymagają czasu i kapitału, a zmiany w systemie politycznym, szczególnie zmiany w systemie funkcjonowania MO i SB, mogą być wykonane od razu, można by rzec — bezinwestycyjnie.</u>
          <u xml:id="u-159.9" who="#BronisławWilk">W tak zapalnym stanie naszego społeczeństwa konkretne posunięcia organizacyjne, prawne i osobowe mogą mieć duże znaczenie dla uzyskania wiarygodności wszelkich zmian w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-159.10" who="#BronisławWilk">Proponuję więc po pierwsze — likwidację jednostek ZOMO istniejących przy Wojewódzkich Urzędach Spraw Wewnętrznych, dotyczy to jednostek stacjonarnych oraz tzw. batalionów centralnego podporządkowania.</u>
          <u xml:id="u-159.11" who="#BronisławWilk">Po drugie — proponuję likwidację w resorcie MSW i w Wojewódzkich Urzędach Spraw Wewnętrznych służb wydziałów do spraw polityczno-wychowawczych. Jest to zasadnicze posunięcie dotyczące realizacji jednego z punktów naszego programu wyborczego, czyli odpolitycznienia milicji i Służby Bezpieczeństwa. Istnienie tych wydziałów ma swoje źródło w przeniesieniu stalinowskiego systemu sprawowania politycznej władzy w społeczeństwie.</u>
          <u xml:id="u-159.12" who="#BronisławWilk">Po trzecie — proponuję reorganizację wieloszczeblowego i nadmiernie rozbudowanego systemu organizacyjnego MSW zarówno w układzie centralnym, jak i w powieleniu terenowym.</u>
          <u xml:id="u-159.13" who="#BronisławWilk">Realizacja tych propozycji, niezależnie od wspomnianego uwiarygodnienia zmian politycznych, ma również znaczenie gospodarcze, polegające na odciążeniu tak katastrofalnie niezrównoważonego budżetu państwa. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-159.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-160">
          <u xml:id="u-160.0" who="#TadeuszFiszbach">Czy ktoś z obywateli posłów pragnie się wypowiedzieć? Zgłoszeń nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-160.1" who="#TadeuszFiszbach">Czy obywatel Minister? Są zgłoszenia?</u>
          <u xml:id="u-160.2" who="#TadeuszFiszbach">Proszę podnieść rękę. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-161">
          <u xml:id="u-161.0" who="#LechKozaczko">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Korzystając z apelu, z jakim pan Minister zwrócił się 5 lipca, o dostarczanie materiałów, które by pozwoliły oczyścić Służbę Bezpieczeństwa z niewłaściwych elementów, zostałem zobowiązany przez moich wyborców do doręczenia panu Ministrowi dokumentów w tych sprawach, których kopie przekazałem do dzisiaj powołanej Komisji. Proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-161.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-162">
          <u xml:id="u-162.0" who="#TadeuszFiszbach">Czy byłyby zgłoszenia w tej sprawie? Do wypowiedzi? Zgłoszeń nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-162.1" who="#TadeuszFiszbach">Bardzo proszę, obywatelu ministrze, o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-163">
          <u xml:id="u-163.0" who="#ZbigniewPudysz">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Nawiązując do kwestii dotyczących samej interpelacji, pragnę poinformować, że zarzut dotyczący pobicia został objęty śledztwem prowadzonym przez prokuraturę, według tych informacji, które ja mam, a zatem nie ma takiej sytuacji, że prokuratura odmawia.</u>
          <u xml:id="u-163.1" who="#ZbigniewPudysz">Chciałbym jeszcze wrócić do terminów, które wiążą się z kwestiami wywołującymi interpelacje. Jeszcze raz mówię, że zmiana niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach w istotny sposób ograniczyła ingerencję na gruncie prawa karnego i prawa o wykroczeniach. Reprezentuję pogląd, że wszystkie podmioty powinny przestrzegać prawa i mogę służyć dowodami, że taka zasada jest w resorcie realizowana.</u>
          <u xml:id="u-163.2" who="#ZbigniewPudysz">Jestem również za rozważnym i celowym stosowaniem prawa.</u>
          <u xml:id="u-163.3" who="#ZbigniewPudysz">Pragnę również Wysoką Izbę poinformować, że uległy także modyfikacji zasady postępowania w sprawach o wykroczeniach. Dzisiaj badałem tę sprawę, nie notujemy spraw w kolegium ds. wykroczeń za czyny przykładowo tutaj omawiane, natomiast tam, gdzie zapadały orzeczenia, odstępowano od wymierzenia kary, a w wypadkach uzasadnionych orzekano jedynie przepadek dowodów rzeczowych. Jest to kolejny dowód, że następują bardzo istotne zmiany w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-163.4" who="#ZbigniewPudysz">Choć pragnę podkreślić, no, że obowiązek przestrzegania prawa dotyczy zarówno organów państwowych, jak i obywateli; w tym kierunku powinniśmy dążyć.</u>
          <u xml:id="u-163.5" who="#ZbigniewPudysz">Jeśli idzie o sprawy, związane z rekonstrukcją, z reorganizacją, postulowane przez posła Wilka, to je odnotowałem, weźmiemy to pod uwagę. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-164">
          <u xml:id="u-164.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-164.1" who="#TadeuszFiszbach">Szereg spraw zgłoszonych przez posła Wilka zostało przekazane do powołanej Komisji, również w toku jest sprawdzanie, dochodzenie prokuratury. Proponuję, ażeby wypowiedź Ministra w przedmiocie rozeznania na tym etapie biegu spraw uznać za wystarczającą.</u>
          <u xml:id="u-164.2" who="#TadeuszFiszbach">Poseł Radosław Gawlik w interpelacji stwierdza, że sytuacja płacowa pracowników wielu zakładów i przedsiębiorstw jest krytyczna oraz podkreśla, że szczególne oburzenie wywołują sumy wypłacane osobom na kierowniczych stanowiskach. Przykładowo, przytacza dane z kilku wrocławskich przedsiębiorstw, wskazując, że na przykład wysokość premii kwartalnych dyrektorów naczelnych często wynosi ponad 600 tys. zł, a pracowników — około 30 tys. zł. Praktykę tę umożliwia rozporządzenie Rady Ministrów z 27 czerwca 1988 r., które stwarza możliwość ustalenia dla kierowników zakładów 3-cyfrowego wskaźnika premii na podstawie formuły WO. Przepis ten został rozciągnięty również na inne stanowiska — zastępców kierowników, głównych księgowych itp.</u>
          <u xml:id="u-164.3" who="#TadeuszFiszbach">Poseł stwierdza, że wielkie obciążenie dla przedsiębiorstw stanowią także ryczałty pieniężne za przejazdy własnymi samochodami, nagrody z zysku, premie eksportowe i inne.</u>
          <u xml:id="u-164.4" who="#TadeuszFiszbach">Autor interpelacji postuluje przypomnienie dyrektorom obowiązku uzgadniania ze związkami zawodowymi zakładowych umów zbiorowych, systemu wynagradzania i premiowania, podawania do wiadomości załogi wysokości wynagrodzeń i premii, nagród, diet i ryczałtów oraz anulowanie przepisu rozporządzenia Rady Ministrów z 27 czerwca 1988 r. w sprawie wynagradzania kierowników zakładów pracy w części dotyczącej wysokości określanych wskaźnikiem wyniku ekonomicznego.</u>
          <u xml:id="u-164.5" who="#TadeuszFiszbach">W celu udzielenia odpowiedzi na interpelację głos zabierze Minister Pracy i Polityki Społecznej Michał Czarski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-165">
          <u xml:id="u-165.0" who="#MichałCzarski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W związku ze zgłoszoną przez obywatela posła Radosława Gawlika interpelacją w sprawie premii otrzymywanych przez kadrę kierowniczą niektórych przedsiębiorstw uprzejmie wyjaśniam co następuje.</u>
          <u xml:id="u-165.1" who="#MichałCzarski">Z dniem 1 lipca ub.r. wprowadzono jednolite w skali kraju zasady wynagradzania. W jednostkach gospodarczych stosujących zakładowe systemy wynagradzania wprowadzono zasady wynagradzania kierowników tych jednostek. Miało to na celu: po pierwsze — stworzenie warunków prawnych umożliwiających zakładom pracy samodzielne ustalanie zasad wynagradzania kierownika, po drugie — powiązanie wynagrodzeń z wynikami finansowymi zakładu, a także zakresem trudności i złożoności pracy oraz zakresem odpowiedzialności kierownika.</u>
          <u xml:id="u-165.2" who="#MichałCzarski">Postulaty takiego ustalania zasad wynagradzania wysuwało od dawna środowisko kadry kierowniczej, są one zgodne z kierunkiem reformowania gospodarki, a kierownictwo powinno być odpowiednio motywowane, dbać o lepsze wyniki zakładów, ponieważ od tych wyników zależy sytuacja materialna załogi.</u>
          <u xml:id="u-165.3" who="#MichałCzarski">Zgodnie z ustalonymi zasadami kierownikowi przysługuje premia roczna za osiągnięte wyniki ekonomiczne lub premia za realizację wyznaczonych zadań. Miernikiem, przy pomocy którego określa się wyniki ekonomiczne osiągnięte przez zakład, jest wskaźnik wyniku ekonomicznego zbliżony charakterem do miernika stopy zysku, tak zwany wskaźnik WO. Należy podkreślić, iż premiowanie za osiągnięte wyniki ekonomiczne przedsiębiorstwa dotyczy tylko dyrektora. Podkreślam: dotyczy tylko szefa jednostki gospodarczej, a nie pozostałych pracowników, ponieważ nie wydaje się uzasadnione przenoszenie ryzyka za osiągnięty przez zakład wynik na te grupy pracownicze, które nie mają bezpośredniego wpływu na wynik.</u>
          <u xml:id="u-165.4" who="#MichałCzarski">W jednostkach, w których stosowanie miernika stopy zysku z uwagi na zakres i rodzaj prowadzonej działalności nie jest możliwe względnie nie jest uzasadnione, stosuje się premiowanie kierownika za realizację wyznaczonych zadań, objętych planem zakładu. Podstawą naliczenia premii dla dyrektora jest płaca zasadnicza i dodatek funkcyjny, przy czym w wypadku premii za osiągnięte wyniki ekonomiczne jej wysokość ma charakter wynikowy, zaś w wypadku premii za realizację zadań wysokość premii nie może przekraczać 40% płacy zasadniczej i dodatku funkcyjnego łącznie.</u>
          <u xml:id="u-165.5" who="#MichałCzarski">Decyzję o stosowaniu jednego z dwóch wymienionych sposobów premiowania podejmuje organ założycielski, a w tych zakładach pracy, których kierownika powołuje rada pracownicza — organ założycielski w porozumieniu z tą radą.</u>
          <u xml:id="u-165.6" who="#MichałCzarski">Przedstawione w interpelacji obywatela posła Gawlika przykłady wysokości premii otrzymywanych przez dyrektorów i pozostałych członków dyrekcji na tle premii dla pracowników szeregowych wydają się rażąco wysokie, choć nie znając wyników osiąganych przez wymienione jednostki trudno o jednoznaczne oceny. Przeprowadzone w czerwcu tego roku przez resort pracy badania w ponad 550 jednostkach gospodarczych wykazały, że procentowa rozpiętość premii dla dyrektorów, wyliczonej w oparciu o wskaźnik osiągniętego wyniku ekonomicznego, wahała się od 40% do 278% płacy zasadniczej i dodatku funkcyjnego. Jednak w 74% zbadanych jednostek procent premii kształtował się na poziomie 70–80%.</u>
          <u xml:id="u-165.7" who="#MichałCzarski">Z powyższych zatem badań można wysnuć wniosek, iż wypadki bardzo wysokich premii otrzymywanych przez dyrektorów są sporadyczne i na ogół zdarzają się w tych jednostkach, w których premiowanie za osiągnięte wyniki ekonomiczne nie jest uzasadnione i nie powinno być stosowane; premiowanie za — to znaczy nie powinno być stosowania premiowania w tym trybie, lecz przydzielania premii za realizację zadań.</u>
          <u xml:id="u-165.8" who="#MichałCzarski">Przypadki takie mogą świadczyć o mało wnikliwej ocenie ekonomiki danej jednostki przy określaniu przez organ założycielski systemu premiowania dyrektora.</u>
          <u xml:id="u-165.9" who="#MichałCzarski">Odrębnego omówienia wymaga premiowanie za osiągnięte wyniki ekonomiczne pozostałych członków dyrekcji, a więc zastępców dyrektora, głównych księgowych. Zastosowanie bowiem tych zasad premiowania do wymienionej grupy pracowników może mieć miejsce wyłącznie w trybie dokonania odpowiedniej zmiany w zakładowym systemie wynagradzania, a zmiana taka — zgodnie z ustawą o zasadach tworzenia zakładowych systemów wynagradzania — wymaga pozytywnej opinii załogi oraz opinii rady pracowniczej.</u>
          <u xml:id="u-165.10" who="#MichałCzarski">Wymaga również zgody zakładowej organizacji związkowej, ponieważ zakładowa organizacja związkowa jest stroną podpisującą wspólnie z kierownikiem zakładu pracy porozumienie o stosowaniu zakładowego systemu wynagradzania. Jeżeli więc w wymienionych przez obywatela posła Gawlika jednostkach zasady premiowania pozostałych, poza dyrektorem, członków dyrekcji zostały wprowadzone bez uwzględnienia powyższego trybu, to z mocy prawa są nieważne. Informując o powyższym Wysoką Izbę, stwierdzam również, iż wystąpiłem do Ministra Przemysłu o zbadanie w trybie nadzoru zasadności i poprawności naliczania premii dla dyrektorów tych jednostek, które zostały wyszczególnione w interpelacji, a także o zbadanie zgodności z prawem trybu wprowadzania zasad premiowania dla pozostałych członków dyrekcji.</u>
          <u xml:id="u-165.11" who="#MichałCzarski">Jednocześnie uprzejmie informuję, iż uwzględniając wyniki przeprowadzonych badań oraz wynikające z tych badań wnioski, wystąpię o zrezygnowanie ze stosowania jednolitego w skali wszystkich jednostek gospodarczych miernika wyników ekonomicznych, od którego zależy wysokość premii dla dyrektora i pozostawienie tej kwestii do rozstrzygnięć wewnątrzzakładowych, co jest zgodne również z wnioskiem obywatela posła Gawlika. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-166">
          <u xml:id="u-166.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję obywatelowi Ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-166.1" who="#TadeuszFiszbach">Czy w tej sprawie ktoś z obywateli posłów chce zabrać głos? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-167">
          <u xml:id="u-167.0" who="#RadosławGawlik">Radosław Gawlik — Obywatelski Klub Parlamentarny.</u>
          <u xml:id="u-167.1" who="#RadosławGawlik">Muszę powiedzieć, że w dużej mierze satysfakcjonuje mnie wypowiedź obywatela Ministra, choć nie zgodzę się, że procedura ta jest wyjątkowa. Z sygnałów, jakie zaczęły dochodzić od załóg, wynika, że procedura ta jest powszechna. Ja tę interpelację zatytułowałem „nomenklatura się wyżywi” i to niestety tak wygląda, że dyrektor od dyrektora się dowiaduje, że można coś takiego robić i po prostu przydziela sobie, sobie i swoim zaufanym — i tutaj wymieniałem te osoby, które zwykle są obdzielane premiami, to jest dyrektor techniczny, ekonomiczny, główna księgowa — w jednym z przedsiębiorstw 5 osób. Kierownicy, znów główna księgowa — 4 osoby, zwykle jest to grupa osób zaufanych w przedsiębiorstwie, która ma wgląd w to, co się dzieje i te premie są w wysokości kilkuset tysięcy złotych na zasadzie właśnie tej formuły WO. Dlatego bardzo się cieszę, że jednoznacznie tu obywatel Minister stwierdził, że to rozporządzenie dotyczy tylko kierownika czy tymczasowego kierownika względnie dyrektora zakładu przemysłowego. Oznacza to, że w takim razie te premie kwartalne poprzydzielane innym osobom powinny zostać chyba zwrócone w tej chwili. Mamy dowody na to, że jest wiele takich nieuzasadnionych wypłat.</u>
          <u xml:id="u-167.2" who="#RadosławGawlik">Wracając do formuły WO — bo nie zostało to wyjaśnione. Otóż jest tak, że w płacy zasadniczej uwzględnia się różnicę i także tę różnicę w płacy zasadniczej dyrektora, które otrzymuje w tej chwili według rozporządzenia z 1 kwietnia — 150 tysięcy złotych płacy zasadniczej plus dodatek funkcyjny w wysokości maksimum trzykrotnej płacy minimalnej, to jest przeciętnie w granicach 200 tysięcy złotych.</u>
          <u xml:id="u-167.3" who="#RadosławGawlik">Na podstawie tej formuły dyrektor wyznacza sobie premie przeciętnie, może wyliczyć premie, jak wynika z przykładów, które były przedmiotem interpelacji — trzycyfrową, to znaczy na przykład 100%. Mam przykład 106%, a pracownicy przeciętnie dostają od 25–30%. Oznacza to, że wychodzą takie sumy, że w tej płacy zasadniczej już i tak byłaby przy procencie 30% uwzględniona ta różnica wysokości premii, ale jeśli jeszcze to się zwielokrotni przez...</u>
          <u xml:id="u-167.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-167.5" who="#RadosławGawlik">... — dyrektorzy klaszczą tak — jeśli to się zwielokrotni przez ten współczynnik, wychodzą takie premie, jak tu zostały podane. Dyrektor naczelny jednego z przedsiębiorstw: 672 tysiące — premia kwartalna, premia półroczna dyrektor jednego z przedsiębiorstw przemysłu lekkiego we Wrocławiu — 1.236 tysięcy i można oczywiście klaskać, ale niestety załogi, jeśli się dowiadują o tym, jakie są różnice, jakie są rozpiętości, to wcale nie mają ochoty do klaskania.</u>
          <u xml:id="u-167.6" who="#RadosławGawlik">Moja interpelacja zmierza do tego, aby wyjaśnić te kwestie, dlatego, że one wśród załóg pracowniczych budzą kontrowersje i są przedmiotem wielu konfliktów w zakładach. Myślę, że to, co Minister powiedział, że w ogóle zostanie uchylony współczynnik WO tych nieuzasadnionych premii, a zostanie to zostawione w gestii załogi czy negocjacji związków zawodowych z dyrekcją przedsiębiorstw, jest właściwym rozwiązaniem. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-167.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-168">
          <u xml:id="u-168.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-168.1" who="#TadeuszFiszbach">Czy ktoś z obywateli posłów chciałby się w tej sprawie wypowiedzieć?</u>
          <u xml:id="u-168.2" who="#TadeuszFiszbach">Tak? Proszę bardzo o krótką wypowiedź.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-169">
          <u xml:id="u-169.0" who="#MarianŻenkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Żenkiewicz, PZPR — dyrektor. Z dużym zaskoczeniem i z dużą przykrością wysłuchuję po raz kolejny z tej trybuny opinii, które mają podważyć dobre imię i uczciwość kadry kierowniczej. We wszystkich zakładach pracy funkcjonują dziś samorządy, funkcjonują związki zawodowe. Jeżeli są dyrektorzy nieuczciwi, należy ich rozliczyć, należy się z nimi pożegnać.</u>
          <u xml:id="u-169.1" who="#MarianŻenkiewicz">Natomiast wygłaszanie przez pana posła z trybuny sejmowej, że dyrektor dzieli tylko dla zaufanych premie, stanowi, w moim przekonaniu, obrazę dla wszystkich tych członków kadr kierowniczych, którzy pełnią uczciwie swoje funkcje. Ja osobiście uważam, że robię to uczciwie, nie dzielę żadnym zaufanym w ten sposób, jak to kolega poseł interpretuje. Uprzejmie apeluję o to, żeby tego typu dyskusje przenieść na teren zakładów pracy, a nie zabierać głosu wobec szerokiej opinii publicznej i z ław sejmowych. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-169.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-170">
          <u xml:id="u-170.0" who="#TadeuszFiszbach">Poseł Radosław Gawlik proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-171">
          <u xml:id="u-171.0" who="#RadosławGawlik">Ja krótko tylko zareplikuję. Mam tutaj pięć zakładów, mogę odczytać. Postaram się przedstawić listę.</u>
          <u xml:id="u-171.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-171.2" who="#RadosławGawlik">Proszę bardzo. No więc tylko z terenu Dolnego Śląska kilka zakładów, których przykłady zdążyłem uchwycić. Może na przyszłe posiedzenie przedstawię ich więcej. Wrocławskie Przedsiębiorstwo Robót Wiertniczych, czy podawać z premiami dyrektorów? I z premiami pracowników? Proszę bardzo. Dyrektor naczelny — 672 tys. zł, dyrektor techniczny, ekonomiczny, główna księgowa — premia od 291 tys. do 446 tys. To jest premia kwartalna, za II kwartał. Pracownicy premia 30% — ok. 30 tys. zł.</u>
          <u xml:id="u-171.3" who="#RadosławGawlik">Drugie — Wrocławskie Okręgowe Przedsiębiorstwo Geodezji i Kartografii. Premia za I kwartał: dyrektor naczelny ok. 600 tys. zł, zastępcy dyrektora i główny księgowy od 200 do 300 tys. zł. W tym zakładzie samodzielny referent otrzymał 35 tys. zł, kierownik działu ok. 40 tys. zł, a pozostałych 200 pracowników pośrednio-produkcyjnych od 30 do 50 tys. zł.</u>
          <u xml:id="u-171.4" who="#RadosławGawlik">Dalej — Bystrzyckie Zakłady Przemysłu Zapałczanego w Bystrzycy Kłodzkiej. Premia za II kwartał: dyrektor naczelny 590 tys. zł, zastępca dyrektora, dyrektor ekonomiczny, główna księgowa, czyli te osoby, które jak wynikałoby z odpowiedzi pana Ministra nie powinny dostać premii na zasadzie tej formuły, od 320 do 425 tys. zł. Około 60 pracowników na stanowiskach nierobotniczych przeciętnie 35 tys. zł. Dla około 500 pracowników na stanowiskach robotniczych premia wynosiła od 8 do 10 tys. zł miesięcznie, to jest 24 do 30 tys. zł kwartalnie.</u>
          <u xml:id="u-171.5" who="#RadosławGawlik">Jeszcze jeden z zakładów, nie zostałem upoważniony do podania nazwy tego zakładu, jest to zakład przemysłu lekkiego z Wrocławia. Na ucho będę mógł panu posłowi powiedzieć. Natomiast zobowiązuję się, że przedstawię listę dalszych zakładów. Jestem przekonany, że będzie ich wiele. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-172">
          <u xml:id="u-172.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-172.1" who="#TadeuszFiszbach">Uważam, że poseł Radosław Gawlik przedstawił sprawę w wymiarze cząstkowym. Nie umniejszając rangi, znaczenia i autorytetu naszych kadr kierowniczych, są to przykłady, które wymagają zainteresowania w lokalnym wymiarze.</u>
          <u xml:id="u-172.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-172.3" who="#TadeuszFiszbach">Posłanka? W ramach repliki, tak?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-173">
          <u xml:id="u-173.0" who="#WiesławaZiółkowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Po raz trzeci z tej trybuny apeluję o kompleksowe podchodzenie do polityki dochodowej, w tym również do polityki płacowej. Jeżeli jako Wysoką Izba uznamy za celowe zajmowanie się płacami poszczególnych dyrektorów czy kadr kierowniczych poszczególnych jednostek, to ja proszę, abyśmy zapoznali się z wynikami finansowymi tych jednostek oraz z płacami pracowników w tych jednostkach w różnych grupach zatrudnienia, a także abyśmy porównali płace tych osób z płacami uzyskiwanymi w firmach polonijnych, spółkach i w innych formach własności. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-173.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-174">
          <u xml:id="u-174.0" who="#TadeuszFiszbach">Sprawa jest oczywista.</u>
          <u xml:id="u-174.1" who="#TadeuszFiszbach">W ramach repliki również, tak? Proszę bardzo. Jest komisja sejmowa, sądzę, że na pewno się do tych spraw odniesie. Bardzo bym prosił o krótkie wystąpienia, mamy jeszcze wiele interpelacji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-175">
          <u xml:id="u-175.0" who="#IreneuszPięta">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Ja nie w sprawie repliki, ale w sprawie rolników, moich wyborców, którzy zapytują, czy państwo zgodziło się dopłacić do rzepaku, do trzody chlewnej. Nie wiem, czy to jest śmieszne, ale mnie proszono o zapytanie, nie mówi się też o dopłacie do mleka. Wiemy, że zeszłego roku była taka sytuacja, że zgodzono się na dopłatę w lipcu, a pieniądze wypłacono nam dopiero w grudniu. Wiemy, jak postępuje inflacja, dlatego rolnicy chcą wiedzieć, kiedy otrzymają dopłatę za odstawione płody rolne. I tutaj mocno bronię rolników, którzy produkują mleko. Dlaczego w tej sytuacji są potraktowani znowu po macoszemu, a wiemy, że ta produkcja jest najtrudniejsza. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-176">
          <u xml:id="u-176.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-176.1" who="#TadeuszFiszbach">Ważny to temat i sądzę, że w odpowiedzi na zapytania będzie odpowiedź udzielona. Tak. Zgłosił poseł tę ważną sprawę.</u>
          <u xml:id="u-176.2" who="#TadeuszFiszbach">Czy jeszcze w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-176.3" who="#TadeuszFiszbach">Zapytań nie widzę, zgłoszeń nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-176.4" who="#TadeuszFiszbach">Wobec tego stwierdzam, że Sejm uznał odpowiedź na interpelację posła Radosława Gawlika za wystarczającą, z zainteresowaniem i skierowaniem sygnalizowanych spraw w uogólnieniu do kwestii, którą się zajmie nasza komisja.</u>
          <u xml:id="u-176.5" who="#TadeuszFiszbach">Poseł Irmindo Bocheń w interpelacji porusza dwa zagadnienia. W związku z plagą gryzoni polnych, która zmusiła wojewodę legnickiego do ogłoszenia klęski żywiołowej na terenach sześciu gmin i występującym brakiem środków przeciwko gryzoniom, poseł zapytuje, jakie kroki podejmie Minister Finansów, który odmawiał pomocy, w celu udzielenia wsparcia finansowego rolnikom dotkniętym klęską?</u>
          <u xml:id="u-176.6" who="#TadeuszFiszbach">Po drugie, czy Prezydium Rządu interwencyjnie wyasygnuje dla PZU środki finansowe na wypłaty odszkodowań, których nie wypłacono pomimo obowiązującego ubezpieczenia płodów rolnych. W związku z wstrzymaniem oddania do eksploatacji kompleksu stacji hodowli i unasienniania zwierząt w Gniewomierzu w województwie legnickim autor interpelacji stwierdza, że przyczyną tego stanu jest brak centralnie przekazywanych środków finansowych, podczas gdy przyznaje się środki na nowo rozpoczynane inwestycje nieprodukcyjne.</u>
          <u xml:id="u-176.7" who="#TadeuszFiszbach">W celu udzielenia odpowiedzi na interpelację głos zabierze Minister Finansów obywatel Andrzej Wróblewski. Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-177">
          <u xml:id="u-177.0" who="#AndrzejWróblewski">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! W związku z interpelacją posła Bochnia chciałbym poinformować, w imieniu Ministra Rolnictwa i swoim, o działaniach i sytuacji związanej z plagą gryzoni polnych. Otóż chciałem poinformować, że Ministerstwo Rolnictwa pierwsze informacje o zagrożeniu przez gryzonie polne otrzymało w końcu lutego z województwa opolskiego i legnickiego. Stosownie do tych informacji z województwa opolskiego Ministerstwo Rolnictwa podjęło starania o import niezbędnych środków. W marcu dostarczono pierwsze partie środków zwalczających preparatu Tioden. Również w kolejnych okresach, ponieważ zwróciło się także województwo legnickie, wrocławskie, wałbrzyskie, dla tych województw w lipcu sprowadzono dalsze dostawy kilku rodzajów preparatów.</u>
          <u xml:id="u-177.1" who="#AndrzejWróblewski">Według rozeznania Ministerstwa Rolnictwa zagrożenie upraw, wymagające przeprowadzenia zabiegów zwalczania gryzoni, występuje w 11 województwach na powierzchni około 180 tys. hektarów. W związku z tym podjęto starania o dalszy import niezbędnych środków gryzoniobójczych. Uzgodniono m.in. z Czechosłowacją dostawy 50 ton preparatu Stutox. Uzgodniono także z firmami zagranicznymi dalsze dostawy preparatu Tioden, Boalit, Extrat. Te dodatkowe dostawy — według informacji, jakie ma Ministerstwo Rolnictwa — zostaną dostarczone najpóźniej do połowy września.</u>
          <u xml:id="u-177.2" who="#AndrzejWróblewski">Również krajowy przemysł chemiczny dostarczył ok. 10 ton preparatu.</u>
          <u xml:id="u-177.3" who="#AndrzejWróblewski">Jeżeli chodzi o pomoc finansową, to pragnę podkreślić, że powstałe szkody w uprawach nie są objęte odpowiedzialnością Państwowego Zakładu Ubezpieczeń i w związku z tym rolnicy nie mogą oczekiwać odszkodowań ubezpieczeniowych. Stosownie bowiem do przepisów art. 6 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 20 września 1984 roku o ubezpieczeniach majątkowych i osobowych ubezpieczeniu podlegają uprawy zbóż oraz roślin okopowych i pastewnych jedynie od gradobicia, ognia, powodzi i zalania wskutek nadmiernych opadów atmosferycznych. Od tego ryzyka naliczana jest także składka ubezpieczeniowa. A zatem po prostu nie jest to objęte składką i stąd nie jest objęte możliwościami finansowania.</u>
          <u xml:id="u-177.4" who="#AndrzejWróblewski">Natomiast PZU w ramach prowadzonej działalności prewencyjnej na wniosek wojewodów: wałbrzyskiego, wrocławskiego i legnickiego wyasygnowało pewne niewielkie kwoty na zwalczanie plagi gryzoni. Jest to kwota około 5 mln zł.</u>
          <u xml:id="u-177.5" who="#AndrzejWróblewski">W tej sytuacji moja uwaga dotyczy w ogóle sprawy ubezpieczenia i ubezpieczania się dobrowolnego lub rozważenia w przyszłości rozszerzenia ubezpieczenia obowiązkowego wraz z odpowiednią zmianą stawki tego ubezpieczenia.</u>
          <u xml:id="u-177.6" who="#AndrzejWróblewski">Dla złagodzenia skutków finansowych w następstwie powstałych szkód organy administracji państwowej, stosownie do swych kompetencji, stosowały ulgi w podatku rolnym i nadal takich ulg udzielają.</u>
          <u xml:id="u-177.7" who="#AndrzejWróblewski">Zdaniem Ministerstwa Finansów, jest to głównie w gestii rad narodowych. Natomiast szukając możliwości pomocy, Ministerstwo Rolnictwa przygotowało projekt uchwały umożliwiającej uruchomienie pewnych środków centralnych, ale jak mówię, są to środki bardzo ograniczone, już rezerwy Rady Ministrów. Stąd też, jeżeli będą możliwości na tle i tych rozwiązań, o których mówiliśmy w poprzednim punkcie, przewiduje się uruchomienie także środków centralnych na wsparcie tych rejonów.</u>
          <u xml:id="u-177.8" who="#AndrzejWróblewski">Zwracałem się również do niektórych wojewodów, aby w ramach posiadanych nadwyżek i ponadplanowych dochodów przeznaczyli na ten cel pewne środki. Z drugiej strony, te środki będziemy starali się rozliczyć przy oszczędnościach, o których tutaj mówiliśmy, w budżecie i ograniczeniu możliwości dysponowania przez wojewodów tymi środkami. Tyle z mojej strony, jeżeli chodzi o plagę gryzoni.</u>
          <u xml:id="u-177.9" who="#AndrzejWróblewski">Sprawa druga — dotyczy ograniczonych możliwości finansowania inwestycji oraz oddania inwestycji. Jak mnie poinformowało Ministerstwo Rolnictwa, w ramach środków — a chciałbym przypomnieć, że środki na inwestycje w budżecie były ograniczone i w zeszłym roku, i w tym roku, to znaczy nie są zwaloryzowane stosownie do wzrostu cen — a więc Ministerstwo Rolnictwa stanęło przed problemem wyboru, na jakie cele te środki mają być przeznaczone.</u>
          <u xml:id="u-177.10" who="#AndrzejWróblewski">Według tych informacji, pozostały cele o wyższym stopniu zaawansowania i tam te środki zostały skierowane. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-178">
          <u xml:id="u-178.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję obywatelowi Ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-178.1" who="#TadeuszFiszbach">Czy ktoś z obywateli posłów pragnie zabrać głos w poruszonej sprawie? Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-179">
          <u xml:id="u-179.0" who="#IrmindoBocheń">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Absolutnie odpowiedź obywatela Ministra Finansów nie może mnie zadowolić, jako posła, a tym bardziej rolnika i osobę reprezentującą rolników województwa legnickiego.</u>
          <u xml:id="u-179.1" who="#IrmindoBocheń">Fakt zgłoszenia mojej interpelacji w sprawie zagrożenia plagą gryzoni polnych wzbudza na sali uśmiech i humor. Chciałem poinformować Wysoką Izbę, że w terenie wygląda to tragicznie. Jedenaście gmin na terenie województwa wałbrzyskiego, 6–7 gmin na terenie województwa legnickiego, tyle samo na terenie województwa wrocławskiego i opolskiego, jest spustoszone, zniszczone rolniczo przez te gryzonie. Proszę sobie wyobrazić hektar pola, który jest pokryty puchem i rusza się ten puch. Wszystko zostało doszczętnie zniszczone, zjedzone, zgryzione. Czym rolnik będzie karmił swój inwentarz, jak ten rolnik będzie mógł przeżyć i egzystować przez zimę?</u>
          <u xml:id="u-179.2" who="#IrmindoBocheń">Nie umiem tego nazwać inaczej, jak tylko tragedią tego rolnika. I jestem moralnie zobowiązany w jego imieniu tu występować i wręcz żądać. Sygnalizowałem to jeszcze w listopadzie, lutym, sygnalizowano Ministerstwu Rolnictwa o zagrożeniu plagą gryzoni polnych, ale nie zostały podjęte absolutnie żadne działania. To jest kłamstwo, że się skierowało dodatkowe środki. Nowy naczelnik wydziału ochrony roślin departamentu produkcji roślinnej w Ministerstwie Rolnictwa, nowa osoba przyjęta od 1 maja, dopiero podjęła energiczne kroki, co jest musztardą po obiedzie. O tym trzeba było myśleć w zeszłym roku.</u>
          <u xml:id="u-179.3" who="#IrmindoBocheń">Ja się zgadzam, że są dziury w budżecie, że nie ma środków, ale jeżeli będziemy dawać pieniądze na określone sytuacje, a nie ratować tego, z czego żyjemy, no to będzie marny efekt.</u>
          <u xml:id="u-179.4" who="#IrmindoBocheń">Mówi się o 10 tonach ziarna zatrutego z gdańskiej Fregaty. Do dzisiejszego dnia gdańska Fregata stoi, nie produkuje w ogóle, ponieważ nie sprowadzono środka czynnego fosforku cynku, którego w Polsce się nie produkuje i trzeba go sprowadzać z zagranicy. Jest to wielka tragedia, jeżeli będziemy w ten sposób odpowiadali.</u>
          <u xml:id="u-179.5" who="#IrmindoBocheń">Dalej. Pokrycie dzisiejszych potrzeb rolników Dolnego Śląska jest w 15–20%, trzeba powiedzieć prawdę. Nie chciałbym być Popieleni, jak to „Gazeta Wyborcza” sygnalizowała swego czasu, nie chciałbym być w skórze Popiela. Natomiast pragnę i proszę o poważne potraktowanie tej sprawy oraz udzielenie odpowiedzi rolnikom w sposób jednoznaczny, że jeżeli nie zostały obowiązkowo ubezpieczone płody rolne, a nie obejmuje to akurat gryzoni polnych, to niechże zostanie wyasygnowana pewna interwencyjna kwota pieniędzy dla PZU, który będzie mógł utrzymać swój honor firmy i kontynuować wypłacanie odszkodowań, ponieważ PZU uczestniczyło, po podjęciu przez nas działań, w komisjach gminnych i szacujących te szkody. My perspektywicznie przewidzieliśmy, że dojdzie do takiej sytuacji i poprosiliśmy przedstawicieli, inspektorów PZU, aby uczestniczyli w tym.</u>
          <u xml:id="u-179.6" who="#IrmindoBocheń">Także Minister Finansów powinien się zastanowić nad formą udzielenia wsparcia finansowego. Rolnicy nie chcą pieniędzy do kieszeni, niechże ten środek dostaną za darmo, oni już będą wiedzieli, co z tym zrobić.</u>
          <u xml:id="u-179.7" who="#IrmindoBocheń">A w ogóle to obywatel Minister poprzekręcał nazwy środków i jak w telewizji słuchają rolnicy, to pewnie się trochę pośmieli z tych nazw, ale nie będę więcej na ten temat mówił.</u>
          <u xml:id="u-179.8" who="#IrmindoBocheń">Druga część mojej interpelacji — jak można wstrzymywać inwestycje na 6–8 miesięcy przed zakończeniem. Gdy stoją gotowe mieszkania, gdy trzeba rozpocząć produkcję, wstrzymuje się 350 mln zł na zakończenie tej inwestycji. Taką kwotę się wstrzymuje na tę inwestycję. Nagle brakuje tyle pieniędzy. Ile kosztował zakup bramkarza Bako do Zagłębia Lubin? To jest wymowne. Rolnicy tego nie rozumieją. Tam stoi produkcja rolnicza i należy ją uszanować, należy ją uruchomić. Niezakończenie tej inwestycji spowoduje wyłożenie największej rolniczej firmy budowlanej na terenie województwa legnickiego. Ta firma buduje dla całego Dolnego Śląska — nowoczesny, piękny, fantastyczny obiekt. I nie wolno go zatrzymać na 5 minut przed oddaniem, a rozpoczynać nowe inwestycje nieprodukcyjne. Nie będę mówił, jak one się nazywają. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-179.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-180">
          <u xml:id="u-180.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-180.1" who="#TadeuszFiszbach">Czy ktoś z obywateli posłów jeszcze w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-180.2" who="#TadeuszFiszbach">Obywatel Minister? Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-181">
          <u xml:id="u-181.0" who="#AndrzejWróblewski">Obywatelu Marszałku! Ja pozwolę sobie odpowiedzieć tylko w sprawie ubezpieczeń środków finansowych, a Minister Młynarczyk w pozostałych kwestiach.</u>
          <u xml:id="u-181.1" who="#AndrzejWróblewski">Chciałem tylko przypomnieć to, co i na tej sali się mówi, o ubezpieczeniu obowiązkowym. Ubezpieczenie obowiązkowe jest zawsze krytykowane i krytykowane są jego stawki. W momencie gdy przygotowuje się sprawy ubezpieczeń obowiązkowych, zawsze padają zdania, że za obszerny jest zakres ubezpieczenia, za wysokie stawki, a one są związane z tym, jaki jest zakres.</u>
          <u xml:id="u-181.2" who="#AndrzejWróblewski">A teraz, gdy po prostu wystąpiła jednak szkoda, to mówimy nagle, że budżet państwa ma wszystko sfinansować.</u>
          <u xml:id="u-181.3" who="#AndrzejWróblewski">Chciałbym zwrócić uwagę, że nie można, gdy mówimy o ubezpieczeniach, wszystkiego negować — to nie, tego nie należy obejmować. Przypominam batalię o wysokość i zakres ubezpieczeń obowiązkowych, z czym mieliśmy do czynienia i w tym roku, i w zeszłym roku, przecież to jest sprawa ciągła. A z drugiej strony mówimy — budżet musi dać w pełni. Natomiast ja tylko mówiłem, że w ramach posiadanych środków — widząc skalę tego, co się dzieje — budżet próbuje.</u>
          <u xml:id="u-181.4" who="#AndrzejWróblewski">Muszę też powiedzieć, to już jest moja uwaga, że jest taki zwyczaj adresowania, jak coś się stanie, to wszyscy mówią — budżet centralny. Przecież są także budżety rad narodowych. Część rad na tych terenach, gdzie jest klęska, ma nadwyżki. Sam rozmawiałem na ten temat z niektórymi wojewodami. Oni też piszą adres i przysyłają teleksy do Ministra Finansów, bo podobno — przecież nie ma sprawy — budżet centralny wszystko sfinansuje.</u>
          <u xml:id="u-181.5" who="#AndrzejWróblewski">Chciałem tylko zwrócić uwagę na ten przykład. Będziemy się starali w takim zakresie, jaki jest możliwy w ramach środków budżetu, to sfinansować. Ale przy kolejnej dyskusji o ubezpieczeniach należy sprawę podjąć.</u>
          <u xml:id="u-181.6" who="#AndrzejWróblewski">PZU jest gotowy rozszerzyć zakres ubezpieczeń, to znaczy ująć to, ponieważ ujmuje każdą sprawę ubezpieczeniami dobrowolnymi, ale generalnie — chętnych nie ma. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-182">
          <u xml:id="u-182.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-182.1" who="#TadeuszFiszbach">Bardzo proszę, pan Minister Rolnictwa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-183">
          <u xml:id="u-183.0" who="#WiesławMłynarczyk">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Jeżeli chodzi o kwestię środków gryzoniobójczych, to chciałem wyjaśnić, iż przewidywania jesienne nie mogły między innymi zakładać, że miniona zima spowoduje wylęg gryzoni na skutek tego, że będzie łagodna. Chcę jednocześnie podkreślić, iż nikt nie lekceważył i nie zaniedbywał informacji. Natomiast nikt nie mógł dążyć, przy ograniczonych środkach dewizowych, do zwiększenia produkcji środków gryzoniobójczych oraz do gromadzenia ich na zapas w celu m.in. tworzenia warunków — raz ryzyka strat, a drugi raz zagrożenia w razie konieczności ich przetrzymywania, stosowania właściwej ochrony itd.</u>
          <u xml:id="u-183.1" who="#WiesławMłynarczyk">I przyjmuję z uznaniem informację obywatela posła, że zauważył osobę, która teraz aktywnie działa. Nie oznacza to, że osoby poprzednio zajmujące się tym zagadnieniem nie działały. Ale powtarzam jeszcze raz, iż pierwszym sygnałem był nie sygnał z terenów reprezentowanych przez obywatela posła, lecz z terenu województwa opolskiego. I na ten sygnał od razu zareagowano.</u>
          <u xml:id="u-183.2" who="#WiesławMłynarczyk">Jeżeli chodzi o inwestycję w Gniewomierzu, to nie jest to jedyna inwestycja, lecz jedna z wielu nie dokończonych inwestycji. Obywatele posłowie rozpatrywali wczoraj dylematy budżetu. Ten dylemat dotyczy także finansowania inwestycji kontynuowanych w resorcie rolnictwa i gospodarki żywnościowej. Centralna stacja hodowli zwierząt, która steruje sprawami rozwoju bazy, m.in. inwestycji w Gniewomierzu, mogła otrzymać 1,8 mld zł na wszystkie inwestycje, z tego na budownictwo inwestycyjne mogła przeznaczyć 1,1 mld zł, a 41% otrzymanych środków na zakończenie w bieżącym roku budów — tych, które były przewidziane. Stopa inflacji zdewaluowała te środki. I stąd niedobór tych środków. Gdyby Gniewomierz był jedyną inwestycją, to moglibyśmy mówić o 350 milionach, które ewentualnie ktoś znajdzie. Jeżeli jest jedną z wielu, to dotyczy go ten sam dylemat przesyłania środków. A w takim razie stoimy przed dylematem — w jakiej kolejności kończyć inwestycje? Będziemy czynili starania o pozyskanie w innym trybie kredytu na dokończenie inwestycji, a w drugim etapie o sfinansowanie spłaty tego kredytu wraz z odsetkami. Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-184">
          <u xml:id="u-184.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję obywatelowi Ministrowi za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-184.1" who="#TadeuszFiszbach">Czy w tej sprawie chciałby jeszcze ktoś zabrać głos? Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-184.2" who="#TadeuszFiszbach">Wobec tego stwierdzam, że Sejm przyjmuje tę odpowiedź na tym etapie biegu sprawy. Problem pozostaje i nasza komisja sejmowa również do sprawy tej wróci, wychodząc naprzeciw potrzebom rolników i możliwościom państwa.</u>
          <u xml:id="u-184.3" who="#TadeuszFiszbach">Jeśli idzie o kolejną sprawę — poseł Jan Wróbel w interpelacji nawiązuje do uchwały nr 98/89 Rady Ministrów z 30 czerwca br. ograniczającej wydatki bieżące z budżetu centralnego w każdym miesiącu do wysokości 1/24 kwoty przewidzianej w ustawie budżetowej na rok 1989, z wyjątkiem wydatków na wynagrodzenia wynikające ze stosunku pracy. Oznacza to zmniejszenie środków o 50%. Z dniem 1 lipca br. wstrzymano także, z pewnymi wyjątkami, wypłaty dokonywane w ciężar budżetu centralnego z tytułu realizacji inwestycji. Autor interpelacji wskazuje na wielorakie ujemne skutki tej uchwały dla wielu jednostek budżetu centralnego, których działalność jest wręcz zagrożona. Straty gospodarcze na skutek przerwania robót w sumie mogą być wyższe niż wysokości faktur za rzeczywiście wykonane prace.</u>
          <u xml:id="u-184.4" who="#TadeuszFiszbach">Autor interpelacji zapytuje — czy Rada Ministrów uwzględniła całość następstw powyższej uchwały. Na jaki okres uchwała została wprowadzona? Czy projekt ustawy o zmianie ustawy budżetowej na rok bieżący rozwiąże problemy, dla których uchwała została podjęta?</u>
          <u xml:id="u-184.5" who="#TadeuszFiszbach">W celu udzielenia odpowiedzi na interpelację głos zabierze, z upoważnienia Prezesa Rady Ministrów, Minister Finansów obywatel Andrzej Wróblewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-185">
          <u xml:id="u-185.0" who="#AndrzejWróblewski">Obywatelu Marszałku! Obywatele Posłowie! W związku z interpelacją zgłoszoną przez posła obywatela Jana Wróbla chciałem wyjaśnić, że decyzja dotycząca podjęcia przez Radę Ministrów uchwały 98 wynika oczywiście z ograniczeń możliwości budżetu i z jego sytuacji, o czym tu była mowa wczoraj, a także na poprzednich posiedzeniach.</u>
          <u xml:id="u-185.1" who="#AndrzejWróblewski">Byliśmy w sytuacji ograniczenia wydatków do poziomu wpływów, jakie są w budżecie. Chciałem przy tym wyjaśnić, że ograniczenie nie dotyczy zabrania, lecz odroczenia w czasie, dopóki sytuacja budżetu się nie poprawi. Podejmując decyzję mieliśmy świadomość konsekwencji. Dlatego przyjęto zasadę, że chronione są wynagrodzenia, a pozostałe wydatki bieżące ograniczamy do 1/24. Chciałbym jeszcze wyjaśnić, że biorąc pod uwagę czas oraz rozkład dochodów i wydatków na terenie kraju, dyrektorzy izb skarbowych i oddziałów okręgowych banków narodowych zostali upoważnieni do bieżącego uruchamiania pieniędzy stosownie do faktycznych środków na rachunkach bankowych w danym regionie działania Narodowego Banku, przez który prowadzone są rozliczenia budżetu. I jest to faktycznie, że tak powiem, ręczne sterowanie uruchamianiem tytułów.</u>
          <u xml:id="u-185.2" who="#AndrzejWróblewski">Z pełną świadomością konsekwencji podjęliśmy decyzję o ograniczeniu w związku z tym dalszego finansowania inwestycji. Z tym, chciałem przypomnieć, że została przyjęta zasada, iż pokrywane są faktury już złożone, natomiast faktury na roboty realizowane w trakcie wprowadzania w życie tych zasad są finansowane za zgodą dyrektora izby skarbowej, jeśli znajdują się środki na rachunku. Jest to wyższa konieczność — tyle jest pieniędzy w budżecie.</u>
          <u xml:id="u-185.3" who="#AndrzejWróblewski">Czas obowiązywania tej uchwały był przewidziany co najmniej do rozstrzygnięć w projekcie zmiany ustawy budżetowej. Mówiłem w poprzednim punkcie, że uważamy, iż w trakcie tzw. prowizorium uchwała nadal musi być stosowana, ponieważ wydajemy tylko środki z bieżących wpływów, a jak mówię, wzrosły dodatkowo wydatki.</u>
          <u xml:id="u-185.4" who="#AndrzejWróblewski">Mogę tylko jeszcze raz powtórzyć: jest to konieczność wynikająca z ilości środków, jakimi budżet dysponuje, i z hierarchii wydatków, jaka została przyjęta, a więc przede wszystkim płace, część wydatków bieżących w ważnych dziedzinach, a też mamy kłopoty w poszczególnych sferach budżetowych, na końcu, że tak powiem, inwestycje. Oznacza to zatrzymanie wydatków na inwestycje na poziomie, jaki był przed wprowadzeniem w życie uchwały. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-186">
          <u xml:id="u-186.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję obywatelowi Ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-186.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto z obywateli posłów? Bardzo proszę, poseł Wróbel.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-187">
          <u xml:id="u-187.0" who="#JanWróbel">Oczywiście, ta odpowiedź mnie zadowala, aczkolwiek sytuacja wręcz przeraża. Jest ta odpowiedź potwierdzeniem naszej trudnej sytuacji ekonomicznej kraju. W każdym razie z budżetem centralnym jest związanych również wiele innych przedsiębiorstw, dotyczy to także gospodarki żywnościowej, a więc tej sfery, która jest w wyjątkowo trudnej sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-187.1" who="#JanWróbel">Przyjmując to wyjaśnienie pana Ministra, można dodać, iż nie sposób dzisiaj przedstawić rachunku strat z tytułu wprowadzenia tej koniecznej uchwały. Jednocześnie przedstawiona informacja oraz sama uchwała potwierdza konieczność szybkich działań i podejmowania szybkich decyzji. Z tego między innymi powodu zabiegałem dzisiaj, aby zbytnio nie krytykować zapisów w projekcie prowizorium budżetowego i zbyt długą dyskusją tego nie przedłużać. Chodzi bowiem o to, żeby jak najpilniej przywrócić normalne funkcjonowanie jednostek budżetowych i innych jednostek związanych ze sferą budżetu centralnego. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-188">
          <u xml:id="u-188.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję obywatelowi posłowi.</u>
          <u xml:id="u-188.1" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm uznał odpowiedź na interpelację posła Jana Wróbla za wystarczającą.</u>
          <u xml:id="u-188.2" who="#TadeuszFiszbach">Poseł Michał Górski stwierdza w interpelacji, że wobec wymówienia przez Polską Pocztę, Telegraf i Telefon RSW prasie dotychczasowych warunków umowy powstało poważne zagrożenie doręczania prasy przez pocztę, chodzi głównie o czasopisma rolnicze. Jeśli nie dojdzie do szybkiego porozumienia obu kontrahentów, istnieje obawa, że setki tysięcy prenumeratorów, szczególnie ze środowisk wiejskich, będzie pozbawionych gazet.</u>
          <u xml:id="u-188.3" who="#TadeuszFiszbach">Poseł pyta, czy chodzi o to, by rolnik na wsi polskiej nie wiedział i nie mógł wiedzieć, co się w Polsce dzieje, czy za dużo prawdy w gazetach i cenzura już nie wystarcza i należy odciąć dopływ gazet do ludu. Autor interpelacji uważa, że jest to kolejny manewr sił zachowawczych i zapytuje, co zamierza się zrobić, by szybko tę sprawę załatwić?</u>
          <u xml:id="u-188.4" who="#TadeuszFiszbach">W celu udzielenia odpowiedzi na interpelację głos zabierze Minister Transportu, Żeglugi i Łączności Janusz Kamiński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-189">
          <u xml:id="u-189.0" who="#JanuszKamiński">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W związku z interpelacją posła obywatela Michała Górskiego uprzejmie wyjaśniam co następuje.</u>
          <u xml:id="u-189.1" who="#JanuszKamiński">Zgodnie z ustawą z dnia 15 listopada 1984 r. o łączności, wyłącznym prawem państwa w dziedzinie kolportażu prasy było rozpowszechnianie, kolportaż dzienników i czasopism krajowych oraz zagranicznych. Działalność ta objęta była wyłącznością państwa w dziedzinie kolportażu prasy na terenie całego kraju i wykonywała ją nadzorowana przez Ministra Transportu, Żeglugi i Łączności państwowa jednostka organizacyjna Polska Poczta, Telegraf i Telefon, na zasadach uzgodnionych z zarządem Robotniczej Spółdzielni Wydawniczej Prasa, Książka, Ruch. Na mocy tych przepisów istniał monopol na kolportaż prasy, w ramach którego RSW Prasa oraz Poczta przyjmowała przedpłaty od społeczeństwa na dostarczanie dzienników i czasopism, a następnie Poczta miała obowiązek dostarczyć prasę przez swoich doręczycieli.</u>
          <u xml:id="u-189.2" who="#JanuszKamiński">W związku ze wzrostem kosztów działalności Poczty nie osiągała ona z tej działalności zysków, wręcz przeciwnie, ponosiła dotkliwe straty. Sejm PRL ustawą z grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej uchylił te unormowania prawne ustawy o łączności, znosząc wyłączne prawo państwa oraz monopol Poczty w dziedzinie kolportażu prasy.</u>
          <u xml:id="u-189.3" who="#JanuszKamiński">W wyniku uchylenia tego monopolu i w wyniku uchylenia wyłączności w dziedzinie kolportażu RSW Prasa-Książka-Ruch i Poczta stały się partnerami, układającymi swe wzajemne stosunki na zasadach cywilnoprawnych obowiązujących wszystkie podmioty gospodarcze. PPTiT kierując się pilną koniecznością rozwiązania tego problemu i mając na uwadze interes swoich załóg oraz uwzględniając interes społeczny, a także dysponując rozgałęzioną siecią placówek i połączeń komunikacyjnych, prowadziła z kierownictwem RSW Prasa negocjacje na temat warunków ekonomicznych zapewniających pełne pokrycie ponoszonych kosztów.</u>
          <u xml:id="u-189.4" who="#JanuszKamiński">W efekcie PPTiT po długotrwałych negocjacjach w dniu 22 kwietnia zawarła z RSW Prasa-Książka-Ruch umowę w sprawie zasad organizacji prenumeraty prasy, zobowiązując się do prowadzenia pełnego zakresu kolportażu w prenumeracie pocztowej. Pomimo braków w zatrudnieniu Poczta starała się dotrzymać swoich zobowiązań, chociaż zaproponowane przez RSW stawki odpłatności nadal nie zapewniały rentowności tej usługi.</u>
          <u xml:id="u-189.5" who="#JanuszKamiński">W związku z tym w dniu 28 czerwca br. PPTiT wypowiedziała zawartą wcześniej umowę ze skutkiem na koniec bieżącego roku, żądając jednocześnie zawarcia nowej umowy, uwzględniającej rzeczywiste koszty.</u>
          <u xml:id="u-189.6" who="#JanuszKamiński">Polska Poczta wypowiadając umowę wyraziła jednocześnie gotowość kontynuowania współpracy z RSW na warunkach realnych i ekonomicznie uzasadnionych. Poczta absolutnie nie uchyla się od udziału w rozpowszechnianiu prasy, posiada odpowiedni potencjał techniczny i ludzki i jest gotowa doręczać prasę na zasadach powszechnej usługi pocztowej. Dlatego mogę zapewnić obywatela posła, że przyjęte na rok bieżący prenumeraty zostaną w całości zrealizowane.</u>
          <u xml:id="u-189.7" who="#JanuszKamiński">Wznowione przez RSW Prasa negocjacje z Polską Pocztą zmierzają do zapewnienia doręczania prasy do domu abonenta. Rozmowy te są trudne, ale będą kontynuowane — i mam nadzieję — z pozytywnym skutkiem dla wszystkich prenumeratorów.</u>
          <u xml:id="u-189.8" who="#JanuszKamiński">Tak w skrócie wygląda współpraca polskiej Poczty z RSW Prasą. Jak wynika z przedłożonych materiałów, zakłócenia w dostawie prasy na wieś nie były spowodowane w żadnym wypadku polityką Rządu, lecz przejściowymi utrudnieniami, wynikającymi z ustalania warunków ekonomicznych między dwoma partnerami.</u>
          <u xml:id="u-189.9" who="#JanuszKamiński">Przy okazji chciałem poinformować Wysoką Izbę, że udział prasy dostarczanej na wieś jest przeważający. Podam kilka liczb, interesujących moim zdaniem. Łącznie Polska Poczta dostarcza rocznie 321 min egz. prasy do prenumeratorów, z tego aż 245 mln trafia do odbiorców właśnie na wsi. Łatwo wyliczyć, że codziennie, w każdy dzień roboczy, prenumeratorom wiejskim trzeba dostarczyć ponad 800 tys. egzemplarzy prasy. Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-190">
          <u xml:id="u-190.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję obywatelowi Ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-190.1" who="#TadeuszFiszbach">Czy w tej sprawie ktoś z obywateli posłów pragnie zabrać głos? Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-191">
          <u xml:id="u-191.0" who="#MichałGórski">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Bardzo dziękuję za częściowe załatwienie sprawy. Myślę, że dla czytelników nieważna jest cena czasopism, tylko ważne jest dostarczenie. Dobrze by było, żeby ten problem już nie wrócił do Sejmu. Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-192">
          <u xml:id="u-192.0" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-193">
          <u xml:id="u-193.0" who="#JanuszKamiński">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W poprzednim punkcie porządku dziennego pan poseł Głuchowski zgłosił zapytanie, lecz mimo że zgłaszałem się do odpowiedzi nie zdążyłem jej udzielić. Chodziło o sytuację w drogownictwie. Korzystając z tego, że jestem przy tej trybunie, jeżeli obywatel Marszałek pozwoli, dwa słowa na temat sytuacji w drogownictwie. Jest ona bardzo trudna, a trudności wynikają z sytuacji finansowej. Podam kilka liczb, które to zilustrują. Drogownictwo polskie na utrzymanie i eksploatację dróg krajowych, a jest ich w Polsce około 50 tysięcy km, oraz niezbędne kapitalne remonty na tych drogach otrzymało z budżetu kwotę prawie 250 miliardów złotych. W pierwszym półroczu wydatkowano około 160 miliardów i wystąpiłem o rewaloryzację tej kwoty, rewaloryzację wynikającą z lawinowej podwyżki cen materiałów i wszystkich składników zużywanych przez polskie drogi. Sytuacja jest taka, że na drugie półrocze należałoby w związku z tą rewaloryzacją do wielkości określonych przez budżet Państwa na cały rok dołożyć około 160 miliardów złotych. Część tej kwoty jest zawarta w noweli do budżetu, którą Wysoki Sejm rozpatrywał i która została oddalona, natomiast więcej niż połowa kwoty nie znajduje miejsca w noweli i dlatego drogowcy bardzo aktywnie szukają zleceń dodatkowych, starając się tymi zleceniami dodatkowymi, realizowanymi na rzecz budżetu terenowego, wypełnić braki finansowe, co jest niezbędne do prowadzenia działalności gospodarczej oraz — co ważniejsze — do przygotowania polskich dróg do zimy.</u>
          <u xml:id="u-193.1" who="#JanuszKamiński">Zwracam się z uprzejmą prośbą do Wysokiej Izby, aby w nowelizacji projektu ustawy o zmianie ustawy budżetowej na rok 1989 obywatele posłowie byli uprzejmi uwzględnić również potrzeby służby drogowej.</u>
          <u xml:id="u-193.2" who="#JanuszKamiński">Drogowcy są zdeterminowani. W dniu dzisiejszym między godziną 13 i 14 doszło do blokady dróg krajowych. Blokada ta wywołała określone, oczywiście negatywne skutki społeczne, setki samochodów zatrzymanych w normalnym ruchu na głównych drogach krajowych w relacji Warszawa–Gdańsk, Olsztyn–Elbląg, Gdańsk–Katowice, Wrocław–Opole, Kraków–Przemyśl oczekiwało bezczynnie w 30-stopniowym upale na zakończenie akcji prowadzonej przez służbę drogową.</u>
          <u xml:id="u-193.3" who="#JanuszKamiński">Jako pełniący obowiązki kierownika resortu uważam, że tego typu reakcje pracowników służby drogowej są niedopuszczalne, zagrażają bezpieczeństwu ruchu, prowadzą do nieuzasadnionych strat i niewygód całego społeczeństwa. Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-194">
          <u xml:id="u-194.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję obywatelowi Ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-194.1" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam, że po wypowiedzi posła Michała Górskiego możemy uznać odpowiedź Ministra Kamińskiego za wystarczającą, nadto Minister podniósł sprawę, o której była przed chwilą mowa.</u>
          <u xml:id="u-194.2" who="#TadeuszFiszbach">Jeszcze, obywatele posłowie, mamy przed sobą ustosunkowanie się do dwóch interpelacji oraz 8 zapytań.</u>
          <u xml:id="u-194.3" who="#TadeuszFiszbach">Chciałbym zapytać, czy ogłosimy krótką półgodzinną przerwę, czy też kontynuujemy obrady?</u>
          <u xml:id="u-194.4" who="#TadeuszFiszbach">Przerwa. Bardzo proszę.</u>
          <u xml:id="u-194.5" who="#TadeuszFiszbach">Ogłaszam półgodzinną przerwę.</u>
          <u xml:id="u-194.6" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 18 min. 10 do godz. 18 min. 50)</u>
          <u xml:id="u-194.7" who="#TadeuszFiszbach">Wysoka Izbo! Wznawiamy obrady.</u>
          <u xml:id="u-194.8" who="#TadeuszFiszbach">Poseł Anna Bańkowska w interpelacji stwierdza, że jedną z przyczyn ograniczających produkcję maszyn rolniczych jest dysproporcja między ceną wyrobów hutniczych, która wzrosła ostatnio dwu- trzykrotnie, a dopuszczalnym wskaźnikiem wzrostu cen maszyn rolniczych produkowanych bez znaku jakości wynoszącym do 40%. Posłanka wyraża obawę, że sytuacja w zaopatrzeniu rolnictwa w maszyny, jeśli utrzyma się obecny stan, ulegnie pogorszeniu. Posłanka zwraca się do Ministra Finansów z zapytaniem, jak długo będą utrzymane przepisy cenowe nie sprzyjające rozwojowi produkcji maszyn i urządzeń rolniczych oraz czy przewidziana jest w bieżącym roku podwyżka, podwyższenie o 40% maksymalnego wskaźnika wzrostu cen, względnie jego zniesienie.</u>
          <u xml:id="u-194.9" who="#TadeuszFiszbach">W celu udzielenia odpowiedzi na interpelację głos zabierze Minister Finansów Andrzej Wróblewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-195">
          <u xml:id="u-195.0" who="#AndrzejWróblewski">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym przeprosić, że tak często i aż do znudzenia tutaj występuję. Przechodząc do interpelacji poseł Anny Bańkowskiej, chciałbym wyjaśnić kilka kwestii.</u>
          <u xml:id="u-195.1" who="#AndrzejWróblewski">Na maszyny rolnicze są stosowane tzw. pułapy wzrostu cen. Zostały one zmienione decyzją Ministra Finansów zarządzeniem z dnia 28 lipca i podwyższone z dniem 1 sierpnia. To, że utrzymujemy jeszcze pułapy, wynika z sytuacji w przemyśle maszyn rolniczych i rolnictwie, tzn. z dużej obawy, że mając bardzo silną pozycję monopolistyczną na rynku ten przemysł mógłby windować ceny. Także na tej sali padały słowa obawy środowiska rolniczego. Chciałbym też zwrócić uwagę, że te pułapy nie dotyczą maszyn rolniczych, które uzyskały znaki jakości „Q” i „1”. W takich wypadkach nie stosujemy żadnych ograniczeń i de facto przedsiębiorstwa, które mogą podjąć produkcję takich maszyn, nie są objęte tymi ograniczeniami.</u>
          <u xml:id="u-195.2" who="#AndrzejWróblewski">A więc wydaje się, że wszyscy ci, którzy potrafią uzyskać wysoką jakość produkcji, mogą po prostu ustalać ceny bez tych ograniczeń, a myślę, że z drugiej strony i rolnictwo nic przeciwko temu nie będzie miało, mając gwarancję jakości.</u>
          <u xml:id="u-195.3" who="#AndrzejWróblewski">Przewidujemy, że przynajmniej przez najbliższy okres, myślę, że jesienią, te pułapy zostaną jeszcze utrzymane, a zniesione będą dopiero w zależności od tego, jak będzie wyglądała sytuacja na rynku maszyn rolniczych i na całym rynku gospodarki żywnościowej. Jeżeli rynek będzie wracał do równowagi, to oczywiście te pułapy zostaną zniesione, o czym mówiłem tu już kiedyś. Ministerstwo Finansów nie jest zainteresowane powszechnym stosowaniem tego rodzaju rozwiązań.</u>
          <u xml:id="u-195.4" who="#AndrzejWróblewski">Podzielam pogląd posłanki, aby znosić te wskaźniki w miarę poprawy sytuacji na rynku gospodarki żywnościowej, obejmującej także zaopatrzenie w maszyny i urządzenia rolnicze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-196">
          <u xml:id="u-196.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję obywatelowi Ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-196.1" who="#TadeuszFiszbach">Czy ktoś z obywateli posłów pragnie zabrać głos w poruszonej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-196.2" who="#TadeuszFiszbach">Bardzo proszę — poseł Anna Bańkowska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-197">
          <u xml:id="u-197.0" who="#AnnaBańkowska">Anna Bańkowska, wnioskodawca interpelacji, okręg wyborczy Inowrocław.</u>
          <u xml:id="u-197.1" who="#AnnaBańkowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pragnę w kilku zdaniach przedstawić motywy mojej interpelacji. Mianowicie, problem górnego wskaźnika wzrostu cen maszyn rolniczych produkowanych w wersji standardowej, a tym samym niskiego wskaźnika rentowności producentów wyrobów maszyn rolniczych, postawiony był przeze mnie z dwóch powodów. Pierwszy — to poważny problem dla wytwórców, od lat bowiem posługując się argumentem zapobiegania wzrostowi cen skupu płodów rolnych, stosowano wobec producentów maszyn rolniczych wszelkiego rodzaju restrykcje cenowe. Eksperymentowano na cenach maszyn rolniczych od szeregu lat, między innymi wprowadzano okresowe zamrożenia cen, wskaźniki wzrostu cen, ratując rentowność producentów przez stosowanie różnego typu ulg podatkowych. Blokowano wskaźnikami, a jednocześnie nękano producentów maszyn rolniczych licznymi kontrolami cenowymi. W efekcie tego rentowność produkcji w zakładach produkujących maszyny rolnicze w wersji standardowej, bo tak formułowałam moją interpelację, jest bardzo niska. Proszę sobie wyobrazić, że w niektórych zakładach, które produkują właśnie te wyroby, rentowność sięgała nawet do 0,2%.</u>
          <u xml:id="u-197.2" who="#AnnaBańkowska">Jest to zjawisko wysoce niepokojące. Dochodzi do takich sytuacji, że niektóre maszyny produkowane są ze stratą, co z punktu widzenia ekonomiki jest nonsensem.</u>
          <u xml:id="u-197.3" who="#AnnaBańkowska">Dla podkreślenia wagi tego zagadnienia chcę przytoczyć kilka liczb. Średnie wynagrodzenie w zakładach branży Agromet, bo tak to się powszechnie w kraju nazywa, wyniosło w pierwszym półroczu 93 tys. łącznie z zyskiem, a 81,5 tys. bez zysku. Dotyczy to pracowników odlewni, cynkowni i innych zawodów, które są bardzo uciążliwe.</u>
          <u xml:id="u-197.4" who="#AnnaBańkowska">Ceny maszyn rolniczych miały prawo rosnąć o 40%, w tym czasie wydano również zarządzenie Ministra Finansów, ustalające górne wskaźniki wzrostu cen hutnictwa w pierwszej wersji na 16%, potem zmienione na 26%. Były zatem zachowane relacje: cena maszyn — 40%, wskaźnik wzrostu cen hutnictwa 26. Życie podyktowało tak istotne zmiany, że huty przysyłają decyzje cenowe, powołując się na indywidualne decyzje Ministra Finansów. Przyrost cen w stosunku do cen z końca ubiegłego roku w przetwórstwie hutniczym jest dwu-, trzy-, a nawet czterokrotny. W związku z tym produkcja ta przestaje się opłacać.</u>
          <u xml:id="u-197.5" who="#AnnaBańkowska">Przytoczony tu wskaźnik wzrostu do 52% w stosunku do cen ubiegłego roku, przy dużej materiałochłonności tej produkcji, bo taka ona musi być, nie odpowiada obecnej sytuacji. To jest jedna grupa zagadnień.</u>
          <u xml:id="u-197.6" who="#AnnaBańkowska">Poruszam ten problem również jako bardzo istotny z punktu widzenia całej gospodarki, w tym również rynku żywnościowego. Złożyłam interpelację w momencie, gdy dyskutowaliśmy o urynkowieniu gospodarki. Uważam, że prowadzona polityka cenowa nie sprzyja wzrostowi produkcji sprzętu rolniczego, nie sprzyja również konkurencji, bo naprawdę ta produkcja jest zmonopolizowana. Dlaczego nie sprzyja konkurencji? Na początku lat osiemdziesiątych znalazło się kilku potencjalnych, chętnych producentów maszyn rolniczych. Producenci ci liczyli na to, że to, co wynika z zagwarantowań zamówień rządowych i programów operacyjnych, to jest gwarancji zaopatrzenia materiałowego, będzie spełnione.</u>
          <u xml:id="u-197.7" who="#AnnaBańkowska">W niektórych wypadkach okazało się to fiaskiem. W związku z tym niska rentowność, brak pełnych gwarancji materiałów spowodowały to, że ci, którzy napływali i dawali szansę na powstanie konkurencji w tej produkcji, odeszli. Zostały przy tej produkcji stuletnie i jeszcze starsze fabryki. W efekcie popyt znacznie przewyższa podaż. Mógłby mi tutaj każdy powiedzieć, że to jest zjawisko powszechne, dotyczące całego naszego rynku. Tak! Ale chcąc sprostać zadaniom rozwoju rolnictwa, trzeba doprowadzić do przerwania dotychczasowego pasma uciążliwości, jakie znosi polski rolnik, gdy chce kupić maszynę rolniczą, bo taka jest sytuacja.</u>
          <u xml:id="u-197.8" who="#AnnaBańkowska">Dlatego dalsze stosowanie tak drastycznych przepisów cenowych dla tych wyrobów i utrzymywanie się trudności zaopatrzeniowych w zakresie dostaw materiałów i surowców może się okazać bardzo niebezpieczne. Od tego maszyn i sprzętu rolniczego nie przybędzie. Musimy to zjawisko odwrócić, bo rolnictwu naprawdę tego typu wyroby są nieodzowne.</u>
          <u xml:id="u-197.9" who="#AnnaBańkowska">Trudno nie wspomnieć tutaj, że producenci maszyn rolniczych muszą mieć środki na rozwój, na wprowadzanie postępu technicznego. Jedynym wyjściem jest wprowadzenie rynkowych mechanizmów cenowych i autentyczne zagwarantowanie, tak jak to brzmi w ofertach zamówień rządowych, dostaw materiałowych. Dlatego uważam, że decyzje podjęte ostatnio przez Ministerstwo Finansów nie rozwiążą problemu nawet do końca roku, ponieważ w wielu wypadkach bardziej będzie się opłacało płacić kary umowne, a w miejsce zwolnionych mocy produkcyjnych uruchamiać inną produkcję, niż realizować dostawy zgodnie z umowami. Tak, moim zdaniem, jako praktyka z tej branży, dalej być nie może. Takiej polityki w zakresie maszyn i urządzeń rolniczych kontynuować w obecnym stanie gospodarki nie można. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-197.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-198">
          <u xml:id="u-198.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-198.1" who="#TadeuszFiszbach">Czy byłyby inne zgłoszenia do wypowiedzi w tej sprawie? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-198.2" who="#TadeuszFiszbach">Czy obywatel Minister chciałby się odnieść? Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-199">
          <u xml:id="u-199.0" who="#AndrzejWróblewski">Miałem okazję mówić tu wczoraj na temat i polityki cenowej, i urynkowienia w sensie właśnie polityki cenowej.</u>
          <u xml:id="u-199.1" who="#AndrzejWróblewski">Chciałem powtórzyć, że trzeba dążyć do zniesienia tych ograniczeń, ale widzę, że w sytuacji, jaka jest na dzień dzisiejszy, i jaką przyjęliśmy przy wchodzeniu w urynkowienie, nie powinniśmy rezygnować, przynajmniej w sierpniu, ze znoszenia wskaźników wzrostu cen.</u>
          <u xml:id="u-199.2" who="#AndrzejWróblewski">Wydaje się, że przy dyskusji nad nowym projektem zmiany ustawy budżetowej trzeba będzie generalnie rozstrzygnąć kwestię wskaźników cen i sposobu stanowienia cen, ponieważ dotyczy to nie tylko tego przemysłu, lecz także innych przemysłów, a są to naczynia połączone. Uważam, że do czasu przedyskutowania nowego projektu ustawy o zmianie ustawy budżetowej i polityki cenowej nie powinniśmy w tej dziedzinie podejmować decyzji. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-200">
          <u xml:id="u-200.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję obywatelowi Ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-200.1" who="#TadeuszFiszbach">Czy byłyby zgłoszenia? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-200.2" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm uznał odpowiedź na interpelację posła Anny Bańkowskiej za wystarczającą.</u>
          <u xml:id="u-200.3" who="#TadeuszFiszbach">Poseł Jerzy Gołaczyński w interpelacji skierowanej do Ministrów: Przemysłu i Finansów stwierdza, że od wyborców docierają alarmujące sygnały świadczące o katastrofalnej sytuacji w energetyce pracującej na bazie węgla brunatnego.</u>
          <u xml:id="u-200.4" who="#TadeuszFiszbach">W kopalniach węgla brunatnego oraz w przemyśle maszyn górnictwa odkrywkowego brak jest odpowiednich rozwiązań systemowych, co powoduje, że od dłuższego już czasu elektrownie pracujące na węglu brunatnym nie otrzymują za dostarczaną energię elektryczną środków pieniężnych wystarczających na pokrycie zobowiązań za dostarczany węgiel brunatny. W rezultacie kopalnie węgla brunatnego nie są w stanie regulować należności za dostarczane im maszyny czy roboty budowlano-montażowe.</u>
          <u xml:id="u-200.5" who="#TadeuszFiszbach">Autor interpelacji ilustruje tę sytuację na przykładzie Fabryki Maszyn Górnictwa Odkrywkowego w Zgorzelcu. Poseł podkreśla, że pogarszająca się z dnia na dzień sytuacja wymaga szybkiego i radykalnego systemowego rozwiązania. Jak dowodzi dotychczasowa praktyka, przedsiębiorstwa użyteczności publicznej, od których funkcjonowania zależy działalność znacznej części gospodarki narodowej, w obecnym stanie rzeczy problemu tego we własnym zakresie najprawdopodobniej nie rozwiążą.</u>
          <u xml:id="u-200.6" who="#TadeuszFiszbach">Poseł podkreśla, że istniejąca sytuacja grozi rozkładem funkcjonującego przez wiele już lat systemu połączeń wiążących przemysł maszyn górnictwa odkrywkowego, kopalnie i elektrownie. Koszty odbudowy tych więzi będą tym wyższe, im dłużej będzie trwać obecny stan rzeczy.</u>
          <u xml:id="u-200.7" who="#TadeuszFiszbach">W celu udzielenia odpowiedzi na interpelację głos zabierze Minister Finansów Andrzej Wróblewski...</u>
          <u xml:id="u-200.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-200.9" who="#komentarz">(Minister Finansów Andrzej Wróblewski: Dziękuję)</u>
          <u xml:id="u-200.10" who="#TadeuszFiszbach">... oraz Sekretarz stanu w Ministerstwie Przemysłu Zdzisław Miedziarek.</u>
          <u xml:id="u-200.11" who="#komentarz">(Minister Finansów Andrzej Wróblewski: Postaram się łącznie, żeby nie przedłużać sprawy)</u>
          <u xml:id="u-200.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-201">
          <u xml:id="u-201.0" who="#AndrzejWróblewski">Obywatelu Marszałku! Obywatele Posłowie! Odpowiadając na interpelację posła Gołaczyńskiego, chciałbym wyjaśnić dwie kwestie.</u>
          <u xml:id="u-201.1" who="#AndrzejWróblewski">Pierwsza dotyczy samej energetyki, druga jest szersza.</u>
          <u xml:id="u-201.2" who="#AndrzejWróblewski">Jeżeli chodzi o energetykę, w ostatnich latach mamy do czynienia z problemem wysokości cen na energię na tle ogólnego poziomu cen w kraju i rentowności energetyki, która nie jest zadowalająca, oraz względnego tanienia do tej pory energii elektrycznej. W ostatnim okresie zostały dokonane podwyżki cen energii elektrycznej, a więc sytuacja stopniowo powinna się poprawiać. Niemniej biorąc pod uwagę w ogóle problem oszczędności, racjonalności gospodarki energią elektryczną, w dalszym ciągu można stwierdzić, że ceny energii i paliw są u nas jeszcze względnie niskie.</u>
          <u xml:id="u-201.3" who="#AndrzejWróblewski">Druga sprawa to tak zwane zatory płatnicze, które dotyczą nie tylko energetyki, ale także całej gospodarki. Te zatory narastały w gospodarce, narastały także w zeszłym roku, a jedną z przyczyn tego był sposób poboru podatków dochodowych. Z tego punktu widzenia Ministerstwo Finansów przy opracowywaniu projektu zmian ustawy o podatkach i uwzględniając dyskusję w ówczesnym Sejmie zmieniło terminy poboru podatków, odchodząc w pewnym sensie od zaliczkowego pobierania przed terminem wpływów na rzecz poboru po zakończeniu rozliczenia się przedsiębiorstwa w danym miesiącu. Niemniej jednak zatory w tym roku się utrzymały, nawet narastały. Jest to problem trudny, a z drugiej strony sytuacja finansowa przedsiębiorstw poprawia się, jeśli patrzeć z punktu widzenia statystycznego, a więc kwoty zysku wykazywanego w statystyce i rentowności. Na tym tle zatory stwarzają bardzo trudny problem właśnie w tych wielkich kompleksach o charakterze infrastrukturalnym oraz o specyficznym sposobie funkcjonowania, dostarczania dostaw. Jest to energetyka, gazownictwo, kolejnictwo, a więc gałęzie, w których jest ciągłość świadczenia usług, dosyć ograniczona możliwość wycofywania się ze świadczenia usług odbiorcom i opóźnienia płatnicze. W energetyce są to kwoty przekraczające 100 mld zł, podobnie jest w gazownictwie, w przemyśle węglowym oraz w kolejnictwie.</u>
          <u xml:id="u-201.4" who="#AndrzejWróblewski">Trzeba powiedzieć, że ze względu na skalę tych olbrzymich kompleksów zatory występujące między nimi a odbiorcami energii czy usług przekładają się na całe otoczenie, a więc zarówno na kopalnie czy fabryki maszyn górniczych, związane blisko z energetyką, a także na innych dostawców. Między innymi to dlatego tak starałem się bronić — mimo wielu zastrzeżeń prawnych — propozycji w projekcie nowelizacji ustawy budżetowej, a obecnie w projekcie ustawy wprowadzającej do swego rodzaju prowizorium o przywrócenie dla tych dziedzin polecenia pobrania.</u>
          <u xml:id="u-201.5" who="#AndrzejWróblewski">W związku ze zniesieniem polecenia pobrania, ze względu na brak podstaw prawnych — jak zostało stwierdzone — w energetyce te zatory zaczęły narastać szybciej niż gdzie indziej.</u>
          <u xml:id="u-201.6" who="#AndrzejWróblewski">Na wiosnę bieżącego roku energetyka podjęła próbę poprawy możliwości egzekwowania swoich należności przez: po pierwsze — pewne podwyższenie ceny za nieterminowe płatności, po drugie — próby odcinania. Ale — jak mówiłem wcześniej — jeżeli chodzi o wyłączanie dostaw energii do wielkich odbiorców czy do przemysłowych odbiorców, ze względu na przepisy gospodarki paliwowo-energetycznej uzasadnione bezpieczeństwem, ciągłością pracy przedsiębiorstw, są bardzo ograniczone możliwości. Dlatego — moim zdaniem — poprawa w dzisiejszych warunkach może następować stopniowo, w miarę przywracania polecenia pobrania.</u>
          <u xml:id="u-201.7" who="#AndrzejWróblewski">Rozpatrywaliśmy jeszcze inną sprawę, dotyczącą całej gospodarki, to jest stopniowej zmiany zasad rozliczeń między przedsiębiorstwami. Chodzi o przywrócenie do rozliczeń weksla, a więc zaostrzenie pewnych zasad, między innymi proponowanego, choć też krytykowanego na tej sali, zaostrzenia przepisów o upadłości, a więc możliwości wnioskowania do sądu o uznanie za upadłe przedsiębiorstwa, które w terminie nie płaci swoich długów, jak to mówi stara ustawa o upadłości, oraz trzecia rzecz, żeby to zafunkcjonowało — dokonania w skali gospodarki pewnej kompensaty wzajemnych zobowiązań.</u>
          <u xml:id="u-201.8" who="#AndrzejWróblewski">Jednak w naszej sytuacji było bardzo duże ryzyko, że trzeba by zdecydowanie zwiększyć, przynajmniej przejściowo, kredyt ze względu na plan kredytowy. Narodowy Bank Polski był całkiem słusznie przeciwny takiej operacji i nie wydaje się, aby na tle ogólnej sytuacji można było ją w tej chwili wprowadzić, ponieważ nawet przejściowe zwiększenie tych kredytów na rekompensaty na pewno spowoduje, że część przedsiębiorstw będzie próbowała to wykorzystać, niekoniecznie na cele związane ze spłaceniem własnych zobowiązań. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-202">
          <u xml:id="u-202.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję obywatelowi Ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-202.1" who="#TadeuszFiszbach">Czy ktoś z obywateli posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie? Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-203">
          <u xml:id="u-203.0" who="#JerzyGołaczyński">Obywatelu Marszałku, Wysoka Izbo! Chcę podziękować panu Ministrowi za tę odpowiedź. Pan Minister, idąc na mównicę, spotkał się z burzliwymi brawami. Sądzę, że moi wyborcy woleliby widzieć pieniądze, których nie otrzymali, niż Ministra, który tych pieniędzy im na razie zagwarantować nie może.</u>
          <u xml:id="u-203.1" who="#JerzyGołaczyński">Poważnie mówiąc, ta odpowiedź nie do końca mnie satysfakcjonuje, mimo bowiem pewnych przewidywanych przedsięwzięć sytuacja, zwłaszcza w układzie energetycznym całościowo traktowanym, zaczyna stawać się autentycznie dramatyczna. Można by doprowadzić do sytuacji, w której na przykład fabryki produkujące maszyny i części zamienne dla górnictwa mogłyby wbrew swoim statutom zająć się inną produkcją i mieć zbyt na tę produkcję, albo też — czego przykładem jest Fabryka Maszyn Górnictwa Odkrywkowego w Zgorzelcu — mogłyby sprzedawać swoje wyroby za granicę. Takich kontrahentów w kolejce czeka wielu.</u>
          <u xml:id="u-203.2" who="#JerzyGołaczyński">Dla ilustracji powiem, że „Famago” w Zgorzelcu jest jedną z pięciu fabryk na świecie produkujących wysokogabarytowe maszyny dla górnictwa odkrywkowego: koparki, zwałowarki itd., na bardzo wysokim poziomie technicznym. Rzeczywiście te maszyny miałyby zbyt za granicą, ale z uwagi na interes państwa i interes naszych kopalń, trzeba je dostarczać do tych właśnie obiektów. Natomiast fakt nieuzyskiwania za nie zapłaty stawia to przedsiębiorstwo i inne podobne przedsiębiorstwa, które pracują ekonomicznie bardzo dobrze i mają bardzo dobre wyniki, produkują bardzo dobry, wysokiej jakości sprzęt, praktycznie w sytuacji przedsiębiorstw niewypłacalnych. Jest to więc jakaś paradoksalna sytuacja, której chyba jesteśmy w stanie w systemie finansowym państwa zaradzić.</u>
          <u xml:id="u-203.3" who="#JerzyGołaczyński">Dodam przy tym, że cały ten układ jest taki, iż energetyka, elektrownie nie otrzymują odpowiedniej zapłaty za energię dostarczaną odbiorcom, na przykład elektrownia i kopalnia Turów w naszym województwie jeleniogórskim. Elektrownia Turów w tej chwili zalega kopalni Turów ponad 9 mld zł za dostarczany węgiel w tym scalonym układzie technologicznym. Z kolei ta kopalnia i inne kopalnie zalegają „Famago” ok. 4 mld.</u>
          <u xml:id="u-203.4" who="#JerzyGołaczyński">W tej sytuacji, nawet przy pobraniu odpowiednich kredytów, ten zakład rzeczywiście nie może w sposób normalny funkcjonować. Stąd ja zwracałbym się w dalszym ciągu do obywatela Ministra Finansów, aby przyspieszyć te przewidywane działania Rządu, szczególnie resortu, które by umożliwiły systemowe rozwiązanie tego problemu, aby ten przemysł, cały ten układ energetyczny zaczął wreszcie funkcjonować normalnie. I by zakłady, które mają dobrą sytuację ekonomiczną, z uwagi na te systemowe niedociągnięcia nie stawały się po prostu zakładami niewypłacalnymi.</u>
          <u xml:id="u-203.5" who="#JerzyGołaczyński">Bardzo często trudno załogom dobrze pracującym wytłumaczyć, że ich sytuacja ekonomiczna zależy od pewnych systemowych rozwiązań, a nie od ich dobrej, rzetelnej, uczciwej pracy.</u>
          <u xml:id="u-203.6" who="#JerzyGołaczyński">Bardzo zatem proszę i ponawiam swój apel, aby te sprawy zostały w sposób możliwie maksymalny, pełny załatwione, bo tu w grę nie wchodzi jakakolwiek pomoc budżetu, chyba że kredytowa. Ale Minister oświadczał, że nie jest to możliwe, w takim razie trzeba stworzyć inne mechanizmy i systemowe rozwiązania, które by tę sytuację po prostu unormalniły. I o to apeluję. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-204">
          <u xml:id="u-204.0" who="#JerzyRosiak">Obywatelu Marszałku! Rosiak Jerzy — energetyk z „Dolnej Odry”.</u>
          <u xml:id="u-204.1" who="#JerzyRosiak">W pełni podzielam zdanie kolegi z Jeleniej Góry z tego względu, że na naszym przykładzie elektrowni „Dolna Odra”, która praktycznie ma pierwsze czy drugie wskaźniki pod względem ekonomicznym w kraju, w tej chwili jest ona bankrutem. Obecnie trwa u nas intensywna kampania remontowa, a nie mamy z czego płacić za remonty i dla ludzi.</u>
          <u xml:id="u-204.2" who="#JerzyRosiak">Druga podnoszona sprawa, to gremialne odchodzenie ludzi z energetyki. Chciałem zauważyć, że w wydziałach ruchowych człowiek, żeby dobrze pracował i mógł prawidłowo pracować pod względem bhp, musi przepracować od 3 do 5 lat, dopiero będzie pełnosprawnym pracownikiem. Aktualnie przy tej rotacji kadr nie jesteśmy w stanie obsadzić wszystkich stanowisk ruchowych.</u>
          <u xml:id="u-204.3" who="#JerzyRosiak">Tutaj od pana Ministra chciałbym mimo wszystko usłyszeć zdecydowane terminy realizacji tych przedsięwzięć ekonomiczno-finansowych. Bo chciałem powiedzieć, my nie chcemy pieniążków czy dotacji, po prostu żądamy w pewnym sensie wypracowania nam prawidłowych wyników, struktur, które moglibyśmy wprowadzać, aby na siebie zarabiać, a jednocześnie odtwarzać swoją bazę elektrownianą, z uwagi na to, że na odtworzenie tej bazy bardzo dużo trzeba pieniążków. Chciałbym na to usłyszeć odpowiedź. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-205">
          <u xml:id="u-205.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-205.1" who="#TadeuszFiszbach">Czy byłyby zgłoszenia? Jeszcze jest jedno. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-206">
          <u xml:id="u-206.0" who="#JanChoszczewski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Na ostatnim posiedzeniu Sejmu występowałem z pytaniem do Rządu, a szczególnie mi chodziło o pozostawienie tych czterech artykułów spożywczych po cenach urzędowych. I właśnie nie dostałem na to odpowiedzi. I chcę jeszcze dzisiaj raz to pytanie powtórzyć i jeszcze mam dwa wnioski.</u>
          <u xml:id="u-206.1" who="#JanChoszczewski">Chodzi mi konkretnie o taką sprawę — urzędowa cena chleba i mleka została po to zostawiona, aby stworzyć osłonę dla rodzin mało zarabiających. A w tej chwili tak się złożyło, że te ceny dosłownie są konkurencyjne i te dwa produkty dosłownie są masowo wykupywane do karmienia zwierząt. Ja bym proponował, aby ta dotacja, która jest skierowana do piekarni, do pieczenia chleba czy do mleczarni, kategorycznie była skierowana do kieszeni konsumenta. Wtedy konsument będzie wiedział, za jaką cenę chleb kupić, za jaką cenę mleko kupić i będzie to spożytkowane racjonalnie. I to, powtarzam i proponuję, żeby to było właśnie rozpatrzone w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-206.2" who="#JanChoszczewski">Następna sprawa, też jeszcze w sprawie dotacji. Mam takie pytanie, czy dotacje do pasz będą utrzymane, czy nie będą, bo ja właśnie widzę, że te dotacje do pasz to są dla rolnika nadal źródłem strat w produkcji trzody chlewnej, w produkcji mleka, dlatego, że do dotacji nie ma równego dostępu każdy producent. Sektor państwowy i prywatny ma dostęp do dotacji w postaci mieszalni pasz, gdzie produkują wszystkie pasze w swoim rejonie i karmią zwierzęta w pełnym cyklu, a rolnik indywidualny tylko korzysta z pewnej części, na przykład za sprzedanego tucznika otrzymuje, dotychczas otrzymywał, 70 kg paszy względnie koncentratu, czyli stanowiło to 15% karmy zużytej na utuczenie.</u>
          <u xml:id="u-206.3" who="#JanChoszczewski">Właśnie mam taką propozycję, że ta dotacja musi być całkowicie zniesiona, bo gdy ona dalej będzie, to rolnik indywidualny nadal będzie miał produkcję droższą i będzie stratny o całość dotacji, a dotacja jest w tej chwili bardzo wysoka. Przeciętnie za 1 t mieszalnie pasz otrzymują od 25 tys. do 250 tys., od 56 tys. do 250 tys. zł za tonę, czyli to bardzo wysoka dotacja. I właśnie jak rolnik będzie produkował i z tej dotacji korzystał, o tyle będzie miał mniejszy zysk. I ma stratę. Proponuję całkowicie je znieść.</u>
          <u xml:id="u-206.4" who="#JanChoszczewski">Następna sprawa do pana Ministra Finansów. Chodzi o to, że rolnicy producenci drobiu, którzy w cyklu zamkniętym produkują brojlery, w tej chwili mają kłopoty z uzyskaniem kredytu na pełny cykl dlatego, że dotychczas w założeniach kredytowych był cykl dużo tańszy, pasza była dużo tańsza i wsad drobiu był też dużo tańszy, a w ciągu ostatnich trzech miesięcy nastąpiło podrożenie o 100%, i z tego wynika, że kredyt też musi być o 100% większy, a tego kredytu nie ma zabezpieczonego w bankach spółdzielczych i rolnicy mają trudności.</u>
          <u xml:id="u-206.5" who="#JanChoszczewski">Dochodzi do tego jeszcze druga sprawa, że bank spółdzielczy żąda od rolnika, jeśli to jest producent, własnego wkładu większego niż 20%, a ja proponowałbym, żeby właśnie 20% wkładu w tym kredycie zostało. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-207">
          <u xml:id="u-207.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-207.1" who="#TadeuszFiszbach">Poseł pozostaje w zgodzie z regulaminem, ponieważ na poprzedniej sesji takie pytanie zgłosił.</u>
          <u xml:id="u-207.2" who="#TadeuszFiszbach">Jeśli obywatel Minister byłby w tej części zapytań, do której za chwilę przejdziemy, gotów udzielić odpowiedzi, można i przy tym, bo chcę zamknąć najpierw sprawę interpelacji.</u>
          <u xml:id="u-207.3" who="#TadeuszFiszbach">Jeśli idzie o interpelację, była to ostatnia. Minister zabierze głos, ale chciałem zapytać, czy w sprawie interpelacji byłyby jeszcze głosy?</u>
          <u xml:id="u-207.4" who="#TadeuszFiszbach">Nie ma. Bardzo proszę. Jak pan połączy jedno z drugim, to nam usprawni przebieg obrad.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-208">
          <u xml:id="u-208.0" who="#AndrzejWróblewski">Chciałbym wyjaśnić, ponieważ apel był do Ministra Finansów i podobno wszystko władny jest załatwić Minister Finansów, więc chciałbym wyraźnie powiedzieć dwie rzeczy.</u>
          <u xml:id="u-208.1" who="#AndrzejWróblewski">Pierwsza to jest prośba do Wysokiego Sejmu, mając całą świadomość tych problemów prawnych, ja nie jestem w stanie tego sam rozstrzygnąć, to jest sprawa przywrócenia polecenia pobrania w tych obszarach. Jest także pewna mała pretensja pod adresem energetyki, że powinna tam wszędzie, gdzie może, jeszcze mocniej naciskać na ściąganie należności.</u>
          <u xml:id="u-208.2" who="#AndrzejWróblewski">Innych rozwiązań systemowych nie mogę wprowadzić, bo przecież nie będą nimi dotacje, nie pokrywanie wynagrodzeń. Także ja przyjmuję, robimy to, co potrafimy robić, ale tutaj są potrzebne tego typu rozwiązania.</u>
          <u xml:id="u-208.3" who="#AndrzejWróblewski">Druga sprawa, to jest kwestia cen. Przykro mi, nie mogę się wyraźnie deklarować, że już przy nowym projekcie ustawy sprawa cen wróci i poprawi ogólną sytuację finansową oraz z punktu widzenia zużywania energii.</u>
          <u xml:id="u-208.4" who="#AndrzejWróblewski">Jeżeli chodzi o pytania dotyczące rolnictwa, chciałem wyjaśnić dwie rzeczy. Problem cen urzędowych tych kilku podstawowych artykułów żywnościowych jest nam znany i zostały podjęte w porozumieniu z Centralnym Związkiem Mleczarstwa głównie, ale także z handlem, sprawy cen mleka i wyrobów mleczarskich objętych cenami urzędowymi, dotacjami; na bazie doświadczeń sierpnia Ministerstwo Finansów spróbuje przygotować propozycje rozwiązań, aby uniknąć marnotrawstwa, o którym tu była mowa.</u>
          <u xml:id="u-208.5" who="#AndrzejWróblewski">Druga sprawa, podnoszona przez obywatela posła, to jest kwestia pasz. Zgodnie z ogólną zasadą przyjętą przy urynkowieniu stawki dotacji do pasz zostały zablokowane na poziomie obowiązujących w czerwcu. Wydaje się, że na podstawie wyników z września należałoby rozważyć — i mam nadzieję, że to zostanie rozważone przez nowy Rząd — wycofanie się z tych dotacji. Jest to postulat dosyć stary, ja się z nim zgadzam, ale taka zasada była przyjęta. Czyli co najmniej jeszcze w sierpniu będą utrzymane te stawki dotacji, natomiast na tle wyników przypuszczam, że we wrześniu będzie można do tego powrócić i podjąć decyzję o wycofaniu się z dotacji.</u>
          <u xml:id="u-208.6" who="#AndrzejWróblewski">Sprawa kredytu, chciałem powiedzieć, że tu jest przede wszystkim problem środków na finansowanie tego kredytu. Mówiłem przy okazji przedstawiania zmiany projektu ustawy budżetowej, że to jest kwestia zwiększenia dodatkowych środków w budżecie na finansowanie. Ponieważ sprawa jest odłożona do przepracowania, do dopracowania koncepcji, to tylko już przy nowej można będzie tę sprawę rozstrzygać, jeśli będą w budżecie środki na ten cel. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-209">
          <u xml:id="u-209.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję obywatelowi Ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-209.1" who="#TadeuszFiszbach">Zgłoszeń nie widzę. Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-210">
          <u xml:id="u-210.0" who="#MariaStolzman">Panie Marszałku! Zgłaszam wniosek o przełożenie pozostałych interpelacji i zapytań na następne posiedzenie Sejmu, gdyż w tej chwili na sali jest niewielu posłów i wszyscy jesteśmy już zmęczeni.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-211">
          <u xml:id="u-211.0" who="#TadeuszFiszbach">Zaraz zwrócę się z tym pytaniem, podtrzymując zgłoszenie.</u>
          <u xml:id="u-211.1" who="#TadeuszFiszbach">Chciałbym jednak tę część naszego porządku dziennego...</u>
          <u xml:id="u-211.2" who="#TadeuszFiszbach">Jeszcze w tej sprawie poprzedniej? Proszę? Czy w sprawie interpelacji?</u>
          <u xml:id="u-211.3" who="#komentarz">(Poseł Lech Kozaczko: Pytanie.)</u>
          <u xml:id="u-211.4" who="#TadeuszFiszbach">Do zapytań przejdziemy za chwilę.</u>
          <u xml:id="u-211.5" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm przyjął wyjaśnienie udzielone w tej sprawie przez obywatela Ministra.</u>
          <u xml:id="u-211.6" who="#TadeuszFiszbach">Witamy z zadowoleniem zapowiedź kolejnych regulacji, które podejmie Rząd w najbliższym czasie.</u>
          <u xml:id="u-211.7" who="#TadeuszFiszbach">Wysoka Izbo! W ten sposób ten punkt porządku dziennego za nami. W tej chwili byśmy przeszli do zapytań poselskich. Jest ich osiem.</u>
          <u xml:id="u-211.8" who="#TadeuszFiszbach">Regulamin przewiduje zwięzłe, krótkie postawienie pytań, co najwyżej do 3 minut, i odpowiedź w granicach 5 minut.</u>
          <u xml:id="u-211.9" who="#TadeuszFiszbach">Zważywszy na formalny wniosek zgłoszony przez panią poseł chciałbym, oczywiście apelując, gdybyśmy podtrzymali porządek dzienny, o możliwie krótkie, zwięzłe stawianie pytań i równie trafne udzielanie odpowiedzi bądź też przełożymy tę sprawę.</u>
          <u xml:id="u-211.10" who="#TadeuszFiszbach">Wniosek został zgłoszony formalnie, aby na tym dzisiejsze posiedzenie zamknąć, a zgłoszone zapytania przełożyć na kolejne posiedzenie Sejmu. Obok zapytań również byłaby przed nami sprawa przedstawienia Wysokiej Izbie informacji o tym, jakie wpłynęły do Prezydium Sejmu następne interpelacje poselskie. Jest ich kilkanaście, dokładnie 15.</u>
          <u xml:id="u-211.11" who="#TadeuszFiszbach">Zatem poddaję pod głosowanie, bo jeśli idzie o interpelacje, które wpłynęły — sądzę, że wypadałoby również dzisiaj o nich poinformować, a zapytania przełożylibyśmy na następne posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-211.12" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-211.13" who="#komentarz">(Głos z sali: To znaczy?)</u>
          <u xml:id="u-211.14" who="#TadeuszFiszbach">Najpierw był wniosek posłanki, aby przegłosować przeniesienie zapytań na następne posiedzenie Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-211.15" who="#TadeuszFiszbach">Chciałbym zaproponować, aby te zapytania zostały złożone na piśmie i ustosunkujemy się do nich na kolejnym posiedzeniu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-211.16" who="#TadeuszFiszbach">Czy poseł podtrzymuje tę propozycję?</u>
          <u xml:id="u-211.17" who="#komentarz">(Głos z sali: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-211.18" who="#TadeuszFiszbach">Bardzo proszę o przegłosowanie propozycji poseł Stolzman w sprawie przełożenia zapytań.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-212">
          <u xml:id="u-212.0" who="#LechKozaczko">Ja w sprawie formalnej jeszcze raz. Porządek obrad był zatwierdzony i nikt go nie zmieniał, więc protestuję przeciwko takiemu decydowaniu bez nas.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-213">
          <u xml:id="u-213.0" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o wyjaśnienie tej kwestii przez sekretarza Prezydium, ja w tym czasie poinformuję o interpelacjach, jakie do nas wpłynęły, a do których odniesiemy się na następnym posiedzeniu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-213.1" who="#TadeuszFiszbach">Informuję Wysoką Izbę, że do Prezydium Sejmu wpłynęły następujące interpelacje poselskie:</u>
          <u xml:id="u-213.2" who="#TadeuszFiszbach">Posłów Elżbiety Seferowicz oraz Marii Sielickiej-Grackiej w sprawie sytuacji w instytutach resortowych Ministerstwa Zdrowia oraz groźby wstrzymania działalności szpitali.</u>
          <u xml:id="u-213.3" who="#TadeuszFiszbach">Posła Jerzego Ruseckiego w sprawie naruszania zasad ochrony środowiska w pasie przygranicznym z Czechosłowacją.</u>
          <u xml:id="u-213.4" who="#TadeuszFiszbach">Posła Jana Sroczyńskiego w sprawie sytuacji w instytutach naukowo-badawczych w resorcie zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-213.5" who="#TadeuszFiszbach">Posła Danuty Grabowskiej w sprawie projektu ograniczenia źródeł dochodów rad narodowych.</u>
          <u xml:id="u-213.6" who="#TadeuszFiszbach">Posła Andrzeja Sidora w sprawie sytuacji w Polskiej Poczcie, Telegrafie i Telefonii.</u>
          <u xml:id="u-213.7" who="#TadeuszFiszbach">Posła Mariana Kowala w sprawie nieprzestrzegania przez jednostkę armii radzieckiej w Świdnicy przepisów budowlanych.</u>
          <u xml:id="u-213.8" who="#TadeuszFiszbach">Posłów Krzysztofa Putry i Jana Beszty-Borowskiego i Adama Babula w sprawie przewozu niebezpiecznych substancji przez terytorium Polski.</u>
          <u xml:id="u-213.9" who="#TadeuszFiszbach">Posła Mariana Żenkiewicza w sprawie aktualnej sytuacji kredytowej w zakresie budownictwa mieszkaniowego.</u>
          <u xml:id="u-213.10" who="#TadeuszFiszbach">Posła Alicji Bieńkowskiej w sprawie zmian zasad finansowo-ekonomicznych i organizacyjnych przedsiębiorstw komunikacji miejskiej.</u>
          <u xml:id="u-213.11" who="#TadeuszFiszbach">Posła Alicji Bieńkowskiej w sprawie uregulowania systemu płac pracowników farmacji.</u>
          <u xml:id="u-213.12" who="#TadeuszFiszbach">Posła Zbigniewa Janasa w sprawie proporcji zatrudnienia w resorcie spraw wewnętrznych.</u>
          <u xml:id="u-213.13" who="#TadeuszFiszbach">Posła Zbigniewa Mierzwy w sprawie terminu płatności I i II raty łącznego zobowiązania pieniężnego za rok 1989.</u>
          <u xml:id="u-213.14" who="#TadeuszFiszbach">Posła Bohdana Kopczyńskiego w sprawie roty ślubowania funkcjonariuszy MSW.</u>
          <u xml:id="u-213.15" who="#TadeuszFiszbach">Posła Bohdana Kopczyńskiego w sprawie zmotoryzowanych oddziałów Milicji Obywatelskiej.</u>
          <u xml:id="u-213.16" who="#TadeuszFiszbach">Posła Edmunda Krasowskiego w sprawie wymiany handlowej ze Związkiem Radzieckim oraz niektórymi krajami Trzeciego Świata.</u>
          <u xml:id="u-213.17" who="#TadeuszFiszbach">Te interpelacje Prezydium Sejmu zgodnie z wymogami regulaminu przesłało interpelowanym.</u>
          <u xml:id="u-213.18" who="#TadeuszFiszbach">Czy obywatele sekretarze mogliby się w sprawie formalnej wypowiedzieć? Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-214">
          <u xml:id="u-214.0" who="#LechKozaczko">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przepraszam, do tej pory zabierając głos nie przedstawiłem się. Lech Kozaczko z Piły.</u>
          <u xml:id="u-214.1" who="#LechKozaczko">Panie Marszałku! W dniu 31 lipca br. złożyłem interpelację do pana Ministra Obrony Narodowej w sprawie lotniska w Pile. W czasie udzielania odpowiedzi przez pana Ministra Obrony Narodowej w sprawie lotniska na poprzedniej sesji pan Minister ustosunkował się w pewnym sensie również do zagadnień przeze mnie poruszanych, ale to był tylko fragment zagadnienia. Nie zabierałem głosu w tej sprawie nie chcąc przedłużać czasu interpelacji i sądząc, że na następnym posiedzeniu Sejmu w ramach interpelacji będzie rozpatrywana również zgłoszona przeze mnie interpelacja. Wobec powyższego proszę o włączenie do tych interpelacji, które pan Marszałek był uprzejmy przeczytać, również mojej interpelacji, która wpłynęła 30 lipca br. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-215">
          <u xml:id="u-215.0" who="#TadeuszFiszbach">Oczywiście. Proszę sekretarzy o dopilnowanie tej sprawy od razu.</u>
          <u xml:id="u-215.1" who="#TadeuszFiszbach">Jednak z racji wagi problemu zwracam się z uprzejmą prośbą, aby poseł Żabiński krótko zabrał głos, bo wiadoma mi jest sprawa, a zaraz potem przegłosujemy sprawę, w której wypowiedzą się sekretarze, wychodząc naprzeciw sugestiom formalnym. Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-216">
          <u xml:id="u-216.0" who="#WładysławŻabiński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zwracam się z pytaniem do pana Ministra Kwaśniewskiego od spraw młodzieży, kiedy zostanie zwrócony Związkowi Młodzieży Wiejskiej „Wici” budynek Uniwersytetu Ludowego w Wierzchosławicach? Pytanie zgłaszam w imieniu wyborców, członków Związku Młodzieży Wiejskiej „Wici” z woj. tarnowskiego. A oto uzasadnienie:</u>
          <u xml:id="u-216.1" who="#WładysławŻabiński">Uniwersytet Ludowy wolą fundatorów i budowniczych miał służyć wsi i ruchowi ludowemu jako kuźnia charakterów przyszłych działaczy ludowych zgodnie z zapisem w akcie erekcyjnym. Od wybudowania budynku do czasu sfederowania związków młodzieży uniwersytet ten służył właściwym celom. Charakter ten uniwersytet utracił w czasie sfederowania związków młodzieży, gdy gospodarzem obiektu został Związek Socjalistycznej Młodzieży Polskiej. W czasie tym nastąpiła alienacja jego działalności w stosunku do środowiska. Po reaktywowaniu działalności Związku Młodzieży Wiejskiej w 1980 roku podjęto starania o odzyskanie Uniwersytetu Ludowego im. Wincentego Witosa w Wierzchosławicach i przywrócenie pierwotnego charakteru jego działalności. Działania rewindykacyjne przerwał stan wojenny. Ośmioletnie działania legistyczne w tej sprawie nie przyniosły oczekiwanego skutku. Brak efektów zmusił nas do podjęcia radykalnych środków, które obecnie przyjęły postać akcji okupacyjnej. Jesteśmy zdeterminowani walczyć o swoje prawo do posiadania Uniwersytetu Ludowego im. Wincentego Witosa w Wierzchosławicach.</u>
          <u xml:id="u-216.2" who="#WładysławŻabiński">Zwracamy się z prośbą do Marszałka Sejmu i Wysokiej Izby o wsparcie naszych słusznych dążeń.</u>
          <u xml:id="u-216.3" who="#WładysławŻabiński">Społeczny komitet działań Związku Młodzieży Wiejskiej „Wici” na rzecz odzyskania Uniwersytetu Ludowego w Wierzchosławicach.</u>
          <u xml:id="u-216.4" who="#WładysławŻabiński">Podpisali posłowie z woj. tarnowskiego i koledzy posłowie ze Związku Młodzieży Wiejskiej. Z uwagi na czas nie odczytuję nazwisk. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-216.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-217">
          <u xml:id="u-217.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję obywatelowi posłowi.</u>
          <u xml:id="u-217.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o ustosunkowanie się do sprawy — to pytanie zostało skierowane do Ministra Kwaśniewskiego.</u>
          <u xml:id="u-217.2" who="#TadeuszFiszbach">Jeśli to konieczne, oczywiście udzielę głosu. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-218">
          <u xml:id="u-218.0" who="#JózefBogusz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jako przewodniczący-wiceprzewodniczący, co prawda społeczny, jestem społecznym wiceprzewodniczącym Zarządu Głównego ZSMP i przewodniczącym Krajowej Rady Młodzieży Wiejskiej Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej, uważam, że Sejm w tak złożonej sytuacji w kraju nie jest miejscem do rozstrzygania sporów majątkowych organizacji młodzieżowych. Uważam, że ten majątek zgodnie z decyzją Prezydenta Miasta Stołecznego Warszawy z 22 maja 1976 r., gdy zostały połączone organizacje młodzieżowe, przeszedł na naszą własność, ale chciałem powiedzieć, że jesteśmy gotowi natychmiast podjąć rozmowy zmierzające do przekazania tego majątku Związkowi Młodzieży Wiejskiej, dlatego że do tej pory nie zostały wyczerpane wszystkie środki prawne w tej kwestii. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-218.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-219">
          <u xml:id="u-219.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-219.1" who="#TadeuszFiszbach">Bardzo proszę obecnie sekretarza posła Grabowieckiego o poinformowanie w kwestii formalnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-220">
          <u xml:id="u-220.0" who="#AdamGrabowiecki">Regulamin Sejmu mówi...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-221">
          <u xml:id="u-221.0" who="#TadeuszFiszbach">Jest Minister Kwaśniewski? Zapytuję posła Żabińskiego i posła, który również wyjaśniał sprawę: czy dzisiaj?</u>
          <u xml:id="u-221.1" who="#komentarz">(Poseł Aleksander Bentkowski: Dzisiaj nie...)</u>
          <u xml:id="u-221.2" who="#TadeuszFiszbach">Lepiej spokojnie, z waszym udziałem...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-222">
          <u xml:id="u-222.0" who="#AleksanderKwaśniewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałem odpowiedzieć na to pytanie w trzech punktach. Punkt pierwszy, jest to rzeczywiście spór majątkowy między dwoma samodzielnymi organizacjami młodzieżowymi, Związkiem Młodzieży Wiejskiej i Związkiem Socjalistycznej Młodzieży Polskiej. Spór powinien był rozstrzygnięty między tymi organizacjami. Nie chciałbym w tej chwili ustosunkowywać się do sposobu rozstrzygnięcia tego problemu.</u>
          <u xml:id="u-222.1" who="#AleksanderKwaśniewski">Punkt drugi, otóż jestem zdania i jeżeli moja rola może być tutaj w czymkolwiek przydatna, jestem gotów pomóc obu organizacjom w znalezieniu kompromisowego rozwiązania, które będzie satysfakcjonować zarówno uzasadnione żądanie ZMW, jak i ZSMP. Tym bardziej wydaje mi się to zadanie możliwe, bowiem w Wysokiej Izbie znajdują się przedstawiciele zarówno jednej, jak i drugiej organizacji.</u>
          <u xml:id="u-222.2" who="#AleksanderKwaśniewski">I punkt trzeci, zdając sobie sprawę z czasu historycznego, w jakim wszyscy jesteśmy, jestem jednak zdania, że jest to problem, który nie powinien być rozpatrywany na tak wysokim forum, ponieważ powinien znaleźć rozwiązanie skuteczne, zgodne ze społecznymi oczekiwaniami tam, gdzie jest to niezbędne, a więc zdecydowanie niżej aniżeli w Wysokim Sejmie.</u>
          <u xml:id="u-222.3" who="#AleksanderKwaśniewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-222.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-223">
          <u xml:id="u-223.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-223.1" who="#TadeuszFiszbach">Bardzo proszę sekretarza posła Grabowieckiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-224">
          <u xml:id="u-224.0" who="#AdamGrabowiecki">Regulamin Sejmu mówi, iż Sejm rozstrzyga o wniosku formalnym po wysłuchaniu wnioskodawcy i ewentualnie jednego przeciwnika wniosku. Jednocześnie regulamin mówi, iż Sejm uchwala porządek dzienny posiedzenia i Sejm również może go zmienić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-225">
          <u xml:id="u-225.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-225.1" who="#TadeuszFiszbach">Zatem poddaję pod głosowanie wniosek formalny, abyśmy na tym dzisiaj zamknęli nasze posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-225.2" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku. W sprawie odroczenia tych spraw na kolejne posiedzenie. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-225.3" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest przeciwny? Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-225.4" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-225.5" who="#TadeuszFiszbach">Wniosek w kwestii formalnej został przez Wysoką Izbę zaakceptowany.</u>
          <u xml:id="u-225.6" who="#TadeuszFiszbach">Obywatele Posłowie! Proszę obecnie sekretarza posła; który z posłów? Bardzo proszę o odczytanie komunikatów, które otrzymaliśmy w dniu dzisiejszym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-226">
          <u xml:id="u-226.0" who="#RadosławGawlik">Zebranie Klubu Poselskiego ZSL po zakończeniu...</u>
          <u xml:id="u-226.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Nieaktualne.)</u>
          <u xml:id="u-226.2" who="#RadosławGawlik">Nieaktualne. Klubu Poselskiego SD — też nieaktualne.</u>
          <u xml:id="u-226.3" who="#RadosławGawlik">Członkowie OKP proszeni są o pozostanie ma sali po zakończeniu obrad Sejmu. Aktualne.</u>
          <u xml:id="u-226.4" who="#RadosławGawlik">Najbliższe spotkanie posłów OKP, którzy są członkami Komisji Systemu Gospodarczego Przemysłu i Budownictwa, odbędzie się przed najbliższym posiedzeniem Sejmu o godz. 9.30 w sekretariacie OKP. Przed najbliższym posiedzeniem Sejmu o 9.30 w sekretariacie OKP.</u>
          <u xml:id="u-226.5" who="#RadosławGawlik">W dniu dzisiejszym 17 sierpnia 1989 r. bezpośrednio po zakończeniu obrad Sejmu odbędzie się posiedzenie Komisji Nadzwyczajnej do zbadania działalności Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w sali nr 106 im. Krajowej Rady Narodowej. To w dniu dzisiejszym, w sali nr 106.</u>
          <u xml:id="u-226.6" who="#RadosławGawlik">W dniu jutrzejszym 18 sierpnia odbędzie się wspólne posiedzenie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej o godz. 12, a nie o godz. 16, jak wcześniej zapowiadano. Posiedzenie odbędzie się również w sali nr 106 im. Krajowej Rady Narodowej.</u>
          <u xml:id="u-226.7" who="#RadosławGawlik">Informuję obywateli posłów, że w imiennych skrytkach poselskich w dolnej palarni zostały wyłożone druki sejmowe nr 19 i 20 zawierające poselskie projekty ustaw o zniesieniu kary śmierci oraz o amnestii. Obywatele posłowie proszeni są o odebranie tych druków.</u>
          <u xml:id="u-226.8" who="#RadosławGawlik">Jeszcze jedno ogłoszenie. W dniu dzisiejszym zaraz po zakończeniu obrad Sejmu spotkanie uczestników delegacji polskiej na forum młodych parlamentarzystów, które odbędzie się w dniach od 31 sierpnia do 2 września w sali 67 naprzeciwko palarni.</u>
          <u xml:id="u-226.9" who="#RadosławGawlik">Klub Poselski PZPR — w sali kolumnowej za pół godziny po zakończeniu posiedzenia Sejmu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-227">
          <u xml:id="u-227.0" who="#TadeuszFiszbach">Innych komunikatów nie ma.</u>
          <u xml:id="u-227.1" who="#TadeuszFiszbach">Na tym kończymy piąte posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
          <u xml:id="u-227.2" who="#TadeuszFiszbach">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-227.3" who="#TadeuszFiszbach">O terminie następnego posiedzenia zostaną obywatele posłowie poinformowani.</u>
          <u xml:id="u-227.4" who="#TadeuszFiszbach">Zamykam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-227.5" who="#komentarz">(Wicemarszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
          <u xml:id="u-227.6" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 19 min. 40)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>