text_structure.xml 111 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml"/>
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 10) (Na posiedzeniu przewodniczy Marszałek Sejmu Stanisław Gucwa)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#Marszałek">Obywatele Posłowie! W trzydziestą rocznicę zwycięstwa nad faszyzmem otwieram, zwołane z inicjatywy Klubów Poselskich Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego, uroczyste posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#Marszałek">Gorąco witam zaproszonych do udziału w dzisiejszym uroczystym posiedzeniu Sejmu przedstawicieli Ludowego Wojska Polskiego oraz kombatantów — członków Związku Bojowników o Wolność i Demokrację; żołnierzy, partyzantów, uczestników ruchu oporu i więźniów koncentracyjnych obozów hitlerowskich, wśród nich serdecznie witam byłego dowódcę Armii Ludowej i pierwszego Naczelnego Dowódcę Ludowego Wojska Polskiego Marszałka Michała Rolę-Żymierskiego.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#Marszałek">Witam delegacje warszawskich zakładów pracy i młodzieży.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#Marszałek">Pozdrawiam przybyłych na nasze uroczyste posiedzenie szefów misji dyplomatycznych państw, z którymi Polska-utrzymuje stosunki dyplomatyczne.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#Marszałek">Serdecznie witam zagraniczne delegacje weteranów walk rewolucyjnych, kombatantów i ofiar wojny, a wśród nich delegację okrytej chwałą bratniej Armii Radzieckiej z Marszałkiem Lotnictwa Siergiejem Rudenko.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#Marszałek">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został Obywatelom Posłom doręczony.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#Marszałek">Ponieważ nie zgłoszono doń uwag, stwierdzam, że Sejm porządek dzienny posiedzenia zatwierdził.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#Marszałek">Na sekretarzy posiedzenia powołuję posłów Jerzego Rachowskiego i Bogdana Waligórskiego.</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#Marszałek">Proszę o zabranie głosu I Sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, posła Edwarda Gierka.</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Wysoki Sejmie! Rodacy! Święcimy dziś trzydziestą rocznicę zwycięstwa nad faszyzmem, trzydziestą rocznicę zakończenia drugiej wojny światowej w Europie.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Była to sprawiedliwa wojna narodów przeciw najbardziej złowrogiej sile, jaką znały dzieje, przeciw ludobójczemu hitleryzmowi. Szło w niej o wartości najwyższe i sprawy najważniejsze: o byt narodów, o godność człowieka, o ocalenie kultury.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Zwycięski finał tej największej i najkrwawszej wojny w historii — bezwarunkowa kapitulacja hitlerowskiej Rzeszy niemieckiej — zapisał się na zawsze jako triumf wolności nad niewolą, demokracji nad tyranią, humanizmu nad barbarzyństwem. Obchodzimy rocznicę zwycięstwa wespół z większością narodów Europy i świata, z radzieckimi braćmi, ze wszystkimi towarzyszami broni i sojusznikami w tej historycznej walce.</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">My, Polacy, czynimy to ze szczególnie głębokimi uczuciami. Druga wojna światowa rozpoczęła się na polskich granicach. Naród nasz, mimo olbrzymiej przewagi agresora, pierwszy podjął zbrojną walkę przeciwko podbojom hitleryzmu. Walcząc na śmierć i życie z najeźdźcą, wystąpił w obronie swojej ojczyzny, broniąc tym samym podstawowych wartości ludzkich, które faszyzm chciał zniszczyć.</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Celem, do którego zmierzały Niemcy hitlerowskie, było wymazanie Polski z mapy Europy, była całkowita eksterminacja Polaków. 6 milionów obywateli naszego kraju poniosło śmierć z rąk okupanta. Rozpaczy po stracie najbliższych, cierpień torturowanych, rannych, umierających z głodu, umęczonych pracą nad siły — nie zdoła udokumentować żadna statystyka. Ta część strat, a także ta pozycja winy sprawców wojny — pozostanie niewyrażalna w liczbach. Takimi też pozostaną bieda powojenna, masowe choroby i inwalidztwo, cofnięcie o wiele lat pokojowego rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Wojna i okupacja hitlerowska wystawiły na najwyższą próbę wszystkie duchowe i materialne siły naszego narodu. W walce o wolność wzniósł się on na najwyższe szczyty bohaterstwa, nigdy nie złożył broni, walczył od pierwszego do ostatniego dnia wojny na wszystkich frontach, na morzach i w powietrzu, w podziemiu zbrojnym i w cywilnym ruchu oporu.</u>
          <u xml:id="u-3.6" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Dziś, w rocznicę wielkiego zwycięstwa, uczcijmy pamięć żołnierzy polskich poległych na polach bitewnych, partyzantów i bojowników ruchu oporu, zamęczonych w katowniach gestapo i obozach koncentracyjnych, zamordowanych na ulicach naszych miast i wsi, tych co zginęli w pożarach i pod gruzami domów, uczcijmy pamięć wszystkich Polaków — mężczyzn, kobiet i dzieci — którzy oddali swe życie, by Polska żyła wolna i niepodległa. Uczcijmy pamięć poległych chwilą skupienia, chwilą poświęconej im ciszy.</u>
          <u xml:id="u-3.7" who="#komentarz">(Wszyscy wstają) (Chwila ciszy)</u>
          <u xml:id="u-3.8" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Obywatele Posłowie! Rodacy! Z bohaterskich zmagań wojennego pokolenia czerpiemy siłę ideową i moralną, a z lekcji historii wyciągnęliśmy wszystkie wnioski i nauki.</u>
          <u xml:id="u-3.9" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Wiemy: hitleryzm nie był dopustem bożym, zrodził go imperializm i antykomunizm, zrodził go niemiecki nacjonalizm i militaryzm.</u>
          <u xml:id="u-3.10" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Wiemy: zwycięstwo nad faszyzmem też nie było darem niebios, zrodził je bezprzykładny, najcięższy wysiłek wojenny ludów. Zostało okupione czterdziestoma milionami ofiar, a wśród nich szczególnie wielkimi ofiarami narodów Związku Radzieckiego, Polski i Jugosławii.</u>
          <u xml:id="u-3.11" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Imperializm niemiecki sięgnął po panowanie nad światem, toteż w walce z nim sprzymierzyły się w wielkiej koalicji dziesiątki państw i narodów.</u>
          <u xml:id="u-3.12" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Główną, rozstrzygającą siłą tej koalicji był Związek Radziecki, pierwszy kraj socjalistyczny po niespełna ćwierćwieczu istnienia okazał się jedynym na kontynencie europejskim państwem, zdolnym skutecznie stawić czoło agresorowi. Moskwa i Leningrad, Stalingrad i Kursk stały się tytułem nieśmiertelnej chwały dla Armii Radzieckiej, a dla narodów ujarzmionych i dla milionów miłujących wolność ludzi na całym świecie — imionami nadziei.</u>
          <u xml:id="u-3.13" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Sława Związku Radzieckiego rozprzestrzeniła się w latach wojny po całym globie ziemskim. Potęga Związku Radzieckiego, bohaterstwo ludzi radzieckich budziły uczucia podziwu, szacunku i sympatii, wzmacniając autorytet idei socjalizmu. Socjalistyczne państwo przyniosło Europie wyzwolenie. Zmieniło to z gruntu sytuację międzynarodową i dawne układy sił, otwierając nową epokę.</u>
          <u xml:id="u-3.14" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Hitleryzm zdołał przygotować i podjąć swe zbrodnicze dzieło, wyrósł w groźną potęgę militarną dlatego, że początkowo rządy wielu państw kapitalistycznych — późniejszych ofiar i przeciwników Rzeszy hitlerowskiej — godziły się na przygotowania do agresji, czasem wręcz sprzyjały im z krótkowzroczności, z klasowego egoizmu, z antyradzieckiego wyrachowania.</u>
          <u xml:id="u-3.15" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Rządy te nie potrafiły przygotować swoich krajów na miarę dziejowej potrzeby ani militarnie, ani politycznie.</u>
          <u xml:id="u-3.16" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Sprawę wolności i demokracji w tych krytycznych latach ujmowały w swe ręce narody. Walka z barbarzyństwem hitlerowskim stała się najświętszym nakazem dla wszystkich patriotów. Wielki podziw zawsze budzić będzie wspaniałe bohaterstwo narodów Europy w obliczu niemieckiej agresji i faszystowskiego terroru. Nigdy przedtem wspólna wola i wspólny front nie jednoczyły tak potężnych mas ludzkich.</u>
          <u xml:id="u-3.17" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Ogromną rolę w powszechnym ruchu oporu odegrała klasa robotnicza i partie komunistyczne. Walka mas ludowych tworzyła niepowtarzalny klimat moralny tamtych lat, który wywierał również wpływ na politykę rządów.</u>
          <u xml:id="u-3.18" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Decydująca rola Związku Radzieckiego i antyfaszystowska postawa mas ludowych sprawiły, że świat po wojnie nie mógł pozostać ten sam. Wszystkie postępowe przemiany minionego trzydziestolecia — odwrócenie się wielu narodów od kapitalizmu, powstanie socjalistycznej wspólnoty, rozpad systemu kolonialnego, wzrost wpływów lewicy — biorą początek w historiotwórczych procesach, które zrodziły się w walce z faszyzmem.</u>
          <u xml:id="u-3.19" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Ważny wkład do wspólnego zwycięstwa nad faszyzmem wniosły zachodnie państwa wielkiej koalicji, a zwłaszcza Stany Zjednoczone, Wielka Brytania i Francja. W walce z hitleryzmem połączyły swe wysiłki pierwsze na świecie państwo socjalistyczne i szereg państw kapitalistycznych. Zawiera się w tym historycznym fakcie sprawdzian żywotności leninowskiej tezy, iż możliwa jest współpraca państw o odmiennych ustrojach społecznych w imię wspólnych, nadrzędnych interesów. Doświadczenie koalicji antyhitlerowskiej pozostaje doniosłym argumentem na rzecz współdziałania tych państw również dziś i w przyszłości — w budowie trwałego, nienaruszalnego pokoju.</u>
          <u xml:id="u-3.20" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Obywatele Posłowie! Zwycięstwo roku 1945 było dla Polski, dla naszego narodu i państwa zwycięstwem tak pełnym i owocnym, jakiego nie znają nasze tysiącletnie dzieje.</u>
          <u xml:id="u-3.21" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Stało się tak dlatego, że w najtrudniejszym okresie wojny nastąpiła głęboka reorientacja polityki narodowej. Na czoło wysunęła się klasa robotnicza. Komuniści polscy wytyczyli pro-gram walki wyzwoleńczej, zespolili w jedno cele narodowe i społeczne, zyskali dla sprawy polskiej potężne oparcie w sojuszu i braterstwie broni ze Związkiem Radzieckim.</u>
          <u xml:id="u-3.22" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Tworząc w okupowanym kraju Polską Partię Robotniczą, Gwardię i Armię Ludową, organizując na ziemi radzieckiej Związek Patriotów Polskich i Armię Polską, a także walcząc w ruchu oporu wszystkich krajów Europy — komuniści szli w pierwszym szeregu bojowników o wyzwolenie, skupiali wokół wspólnego celu najlepsze siły narodu.</u>
          <u xml:id="u-3.23" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">W demokratycznym i patriotycznym froncie wyzwoleńczym zadzierzgnął się i umocnił sojusz komunistów z lewicą socjalistyczną, z radykalną częścią ruchu ludowego, z postępowymi kołami inteligencji. Z tego nurtu wyrosła jedność narodowa, wyrosła Krajowa Rada Narodowa i Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego, wyłoniła się Polska Ludowa.</u>
          <u xml:id="u-3.24" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Program obozu demokracji i jego walka wyzwoleńcza nadały nowy kierunek dążeniom narodu, otworzyły przed nim perspektywę odrodzenia, uchroniły przed zepchnięciem na manowce. Rząd emigracyjny i jego krajowe ekspozytury w istocie kontynuowały politykę winowajców klęski wrześniowej i okazały się niezdolne do przewodzenia wyzwoleńczej walce narodu.</u>
          <u xml:id="u-3.25" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Antykomunizm tego rządu, jego rachuby na rozłam w antyhitlerowskiej koalicji, uwikłanie w zgubną, antyradziecką politykę „dwu wrogów” groziły zmarnotrawieniem polskiego wysiłku zbrojnego i zaprzepaszczeniem sprawy polskiej.</u>
          <u xml:id="u-3.26" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Zapobiegła temu demokracja polska i jej ideowi przywódcy — polscy komuniści. Program walki z najeźdźcą oparli oni o współdziałanie z potęgą ZSRR. Wyzwolenie naszej ojczyźnie przyniosła Armia Radziecka. Sześćset tys. jej żołnierzy poległo na ziemi polskiej w walce o wspólną wolność. Ich czyn i ofiara pozostaną na zawsze w pamięci naszego narodu.</u>
          <u xml:id="u-3.27" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Dzisiaj kierujemy swe najlepsze uczucia do głównych twórców zwycięstwa nad faszyzmem — do narodu radzieckiego, do jego komunistycznej partii, do bohaterskich żołnierzy i wspaniałych dowódców wyzwolicielskiej armii. Pozdrawiamy ich z całego serca.</u>
          <u xml:id="u-3.28" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski)</u>
          <u xml:id="u-3.29" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Kierujemy nasze pozdrowienia do wszystkich sojuszników wojennych zmagań z faszyzmem, do wszystkich, którzy okazali nam żołnierską pomoc.</u>
          <u xml:id="u-3.30" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-3.31" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Pozdrawiamy najgoręcej, z uczuciem głębokiej, ogólnonarodowej wdzięczności, wszystkich żołnierzy wojny wyzwoleńczej naszego narodu.</u>
          <u xml:id="u-3.32" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-3.33" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Chylimy czoła przed bohaterstwem żołnierzy września 1939 roku, okazanym w bitwach przegranych, ale nie daremnych.</u>
          <u xml:id="u-3.34" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Oddajemy cześć męstwu i ofiarności polskiego ruchu oporu i partyzantki wszystkich antyhitlerowskich ugrupowań, których bojownicy dali najwyższe dowody patriotyzmu i hartu moralnego.</u>
          <u xml:id="u-3.35" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Z dumą podkreślamy udział Polaków w walkach na frontach zachodnich i w ruchu oporu okupowanych krajów Europy, gdzie ich męstwo sławiło dobre imię naszej ojczyzny.</u>
          <u xml:id="u-3.36" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Najwyższą czcią otaczamy czyn bojowy ludowego Wojska Polskiego, jego bohaterstwo na całym szlaku bojowym w bitwach o wyzwolenie ziemi ojczystej, nad Wisłą, o Warszawę, na Wale Pomorskim, jego walkę o przywrócenie Polsce prastarych granic nad Odrą, Nysą i Bałtykiem, jego chlubne uczestnictwo w berlińskim triumfie, jego uświęcone krwią przymierze z Armią Radziecką. Szczycimy się udziałem polskiego żołnierza w wyzwoleniu bratniej Czechosłowacji.</u>
          <u xml:id="u-3.37" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">W Dzień Zwycięstwa słowa najserdeczniejsze kierujemy do wszystkich polskich kombatantów, do całego pokolenia wojny, które z honorem, w duchu najlepszych patriotycznych i rewolucyjnych tradycji, wypełniło swój obowiązek w chwili najwyższej potrzeby, a później ofiarnie podjęło trud dźwignięcia kraju z ruin, dzieło budowy nowej socjalistycznej Polski.</u>
          <u xml:id="u-3.38" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-3.39" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">W tym wielkim dziele uczestniczą dziś, znajdując patriotyczną satysfakcję w pracy dla ojczyzny, byli żołnierze wszystkich nurtów walki antyhitlerowskiej. Niechaj im — ludziom skromnym i jakże często nie dostrzeganym — towarzyszy uznanie społeczeństwa, szacunek młodych generacji, jeszcze większa troska i opieka ludowego państwa.</u>
          <u xml:id="u-3.40" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-3.41" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Obywatele Posłowie! Zwycięstwo 1945 roku otworzyło przed naszym narodem wielką, historyczną szansę. Dziś mamy prawo stwierdzić: szansa ta przez współczesne pokolenia Polaków została w pełni wykorzystana. Rozwiązaliśmy wszystkie podstawowe problemy bytu narodowego: niepodległości i bezpieczeństwa, sprawiedliwych, odpowiadających historycznym siedzibom narodu granic, wszechstronnego rozwoju. Polska znalazła się w głównym nurcie postępu dziejowego.</u>
          <u xml:id="u-3.42" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">W ciągu 30 lat praca narodu przeobraziła kraj we wszystkich dziedzinach. Wielokrotnie zwiększył się potencjał wytwórczy, rozwija się nowoczesny socjalistyczny przemysł, przeobraża się rolnictwo, rozkwita oświata, nauka i kultura. Zbudowaliśmy mocne i sprawne socjalistyczne państwo, realizujemy zasady sprawiedliwości społecznej i pogłębiamy socjalistyczną demokrację.</u>
          <u xml:id="u-3.43" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Pokonaliśmy wiele trudności, wynikających ze zniszczeń wojennych i zacofania oraz przeszkód piętrzonych przez siły reakcyjne w kraju i za granicą. Mogliśmy je pokonać dlatego, że szliśmy jedyną słuszną drogą, że naród zjednoczył się wokół wspólnych celów i rozwinął wszystkie swe twórcze siły.</u>
          <u xml:id="u-3.44" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Jedność moralno-polityczna naszego narodu, zrodzona w walce wyzwoleńczej, ugruntowana i wypełniona nową treścią w budowie socjalizmu, jest naszą historyczną zdobyczą, wielkim źródłem siły, podstawą przyszłości. Umacnianie Frontu Jedności Narodu, zacieśnianie współdziałania z sojuszniczymi stronnictwami, zespalanie partyjnych i bezpartyjnych w pracy dla Polski — jest i pozostanie niewzruszoną zasadą naszej polityki.</u>
          <u xml:id="u-3.45" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-3.46" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Obywatele Posłowie! Wraz ze zwycięstwem nad faszyzmem sprawą najważniejszą stała się budowa trwałego pokoju. Pragnienie straszliwie doświadczonych narodów najlepiej wyrażało hasło: Nigdy więcej wojny.</u>
          <u xml:id="u-3.47" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Do tego zmierzały decyzje zwycięskich mocarstw na historycznej konferencji poczdamskiej. Postanowienia poczdamskie, odpowiadające żywotnym interesom całej Europy, zaspokajały zarazem podstawowe interesy Polski.</u>
          <u xml:id="u-3.48" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Dziś, w 30 lat po zakończeniu drugiej wojny światowej, możemy stwierdzić: sprawiedliwe i bezpieczne granice Polski ustalone w Poczdamie są ostateczne i powszechnie uznane. Jest to rezultat polityki naszego państwa i jego rosnącej pozycji. Jest to rezultat konsekwentnego poparcia Związku Radzieckiego.</u>
          <u xml:id="u-3.49" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Ustanowienie i umocnienie pokojowego ładu w powojennej Europie jest wielką historyczną zasługą Związku Radzieckiego i całej socjalistycznej wspólnoty. Jest to zasługa — istniejącego od dwu dziesięcioleci — polityczno-obronnego sojuszu Układu Warszawskiego.</u>
          <u xml:id="u-3.50" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Ważny do tego dzieła wkład wniosła nasza ojczyzna — socjalistyczna Polska. Wnieśliśmy go poprzez niezłomny sojusz i współdziałanie z Krajem Rad, przez umacnianie socjalistycznej wspólnoty, przez konsekwentną i aktywną politykę na arenie międzynarodowej.</u>
          <u xml:id="u-3.51" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Nasza braterska jedność, nasze współdziałanie — to podstawowe przesłanki pomyślnej walki o wszystkie wspólne cele. Będziemy ich stale strzec, będziemy je stale pogłębiać. Dla dobra Polski, dla dobra socjalizmu, dla dobra pokoju.</u>
          <u xml:id="u-3.52" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-3.53" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Możemy dziś z pełnym uzasadnieniem powiedzieć: uczyniliśmy wszystko, by nikt i nigdy więcej nie zagroził bezpieczeństwu naszej ojczyzny, całości jej ziem, spokojowi jej miast i wsi, socjalistycznemu rozwojowi naszego narodu. Będziemy nadal umacniać wszystkie czynniki bezpieczeństwa kraju — jego potencjał ekonomiczny i obronny, jego zespolone z ludem, nowoczesne i bezgranicznie oddane ojczyźnie siły zbrojne, nasze niezawodne sojusze.</u>
          <u xml:id="u-3.54" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-3.55" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Wysoki Sejmie! Rodacy! Upływa 30 lat pokoju w Europie. Dominującą cechą obecnego czasu stało się odprężenie zainicjowane polityką socjalistycznej wspólnoty, rozwinięte w programie pokoju XXIV Zjazdu KPZR, pogłębiane wszechstronnym działaniem krajów socjalistycznych, a wśród nich Polski.</u>
          <u xml:id="u-3.56" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Odprężenie jest nową jakością międzynarodowych stosunków, odsuwa niebezpieczeństwo bezpośredniej militarnej konfrontacji i tworzy przesłanki dla trwałego pokojowego współistnienia państw o odmiennych ustrojach. Otwiera ono nowe możliwości współpracy narodów, wspólnego rozwiązywania wielkich problemów, które stoją przed ludzkością. Tworzy korzystne warunki dla walki narodów o postęp.</u>
          <u xml:id="u-3.57" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Szczególną wagę dla procesu odprężenia ma nawiązany w ostatnich latach dialog radziecko-amerykański, zawarte dotychczas i przygotowywane porozumienia między obu państwami. Wyrażamy nadzieję, że kierunek ten będzie pomyślnie kontynuowany. Jest to potrzebne dla pokoju świata, dla zapobieżenia globalnemu konfliktowi nuklearnemu.</u>
          <u xml:id="u-3.58" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Ważny dla całej ludzkości, a podstawowy dla wszystkich narodów naszego kontynentu, jest rozwój odprężenia w Europie. Obok państw socjalistycznych do tego procesu istotny wkład wniosły Francja, nasi północni nadbałtyccy sąsiedzi, szereg innych krajów Europy zachodniej.</u>
          <u xml:id="u-3.59" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Dzięki wysiłkom socjalistycznej wspólnoty wygrana została długa polityczna walka przeciwko siłom zimnej wojny i zachodnioniemieckiego rewanżyzmu o nieodwracalność polityczno-terytorialnego stanu rzeczy w Europie, ukształtowanego w wyniku zwycięstwa nad hitlerowską Rzeszą.</u>
          <u xml:id="u-3.60" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Kluczowe pod tym względem znaczenie miało powstanie i rozwój Niemieckiej Republiki Demokratycznej — pokojowego, socjalistycznego państwa, które kontynuuje i ucieleśnia najlepsze tradycje ofiarnej walki niemieckich komunistów i antyfaszystów przeciwko imperializmowi i wojnie. Cieszymy się z wysokiej pozycji NRD we współczesnym świecie i jej rosnącego autorytetu międzynarodowego.</u>
          <u xml:id="u-3.61" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">W ostatnich latach integralną częścią procesu odprężenia stała się normalizacja stosunków z Republiką Federalną Niemiec na podstawie układów zawartych przez ZSRR, Polskę, Czechosłowację i NRD oraz czterostronnego porozumienia w sprawie Berlina Zachodniego.</u>
          <u xml:id="u-3.62" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Podkreślaliśmy zawsze i stwierdzamy to raz jeszcze, że układ zawarty przez Polskę z RFN jest dobrą podstawą wszechstronnej normalizacji stosunków. Przestrzegamy go i będziemy przestrzegać. Tego samego oczekujemy od RFN.</u>
          <u xml:id="u-3.63" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Równocześnie mówiliśmy i mówimy: rzeczywista, a nie tylko formalno-prawna normalizacja, wymaga rozwiązania problemów, które pozostawiła wojna, problemów spowodowanych przez zbrodnie hitleryzmu wobec naszego narodu.</u>
          <u xml:id="u-3.64" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Tendencjom realistycznym w RFN, które występują w imię trwałego ułożenia dobrych stosunków między Polską i RFN, zawsze wychodziliśmy naprzeciw i teraz również gotowi jesteśmy je powitać. Z uwagą odnosimy się do ostatnich oświadczeń przywódców koalicji rządowej, jak też niektórych innych polityków RFN. Świadczą one o docenianiu szczególnej, moralno-politycznej wymowy ułożenia stosunków między naszymi krajami oraz ich znaczenia dla rozwoju sytuacji europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-3.65" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Rzecz jasna, nie możemy nie dostrzegać sił rewizjonistycznych i nacjonalistycznych, które chciałyby cofnąć RFN i Europę na pozycję zimnej wojny. My, Polacy, mamy prawo bacznie śledzić sytuację w RFN.</u>
          <u xml:id="u-3.66" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Właśnie dlatego, że pamiętając o przeszłości stosunków polsko-niemieckich i wyciągając z niej wnioski — myślimy o przyszłości, o perspektywie pokojowego współżycia narodów obu krajów, niezbędnego dla nich i niezbędnego dla Europy.</u>
          <u xml:id="u-3.67" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Wespół i w ścisłym współdziałaniu z Krajem Rad, z naszymi sąsiadami, bratnią Czechosłowacją i Niemiecką Republiką Demokratyczną, wespół z innymi naszymi sojusznikami i przyjaciółmi będziemy dalej konsekwentnie iść drogą odprężenia. Wierzymy, że mimo różnych przeszkód, powodowanych przez siły imperializmu i reakcji, pokój będzie się umacniać.</u>
          <u xml:id="u-3.68" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Będziemy nadal działać na rzecz pomyślnego zakończenia Europejskiej Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy spotkaniem na najwyższym szczeblu. Będziemy w dalszym ciągu rozszerzać stosunki ekonomiczne jako materialną bazę pokojowego współistnienia. Będziemy zmierzać do uzupełnienia odprężenia politycznego odprężeniem militarnym. Będziemy zawsze i wszędzie wspierać sprawę wolności narodów i postępu społecznego.</u>
          <u xml:id="u-3.69" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Celem naszym jest przedłużenie dotychczasowego trzydziestoletniego okresu pokoju w Europie na całą, dającą się przewidzieć przyszłość. Uczynimy wszystko, co leży w naszej mocy, aby perspektywa ta ziściła się.</u>
          <u xml:id="u-3.70" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-3.71" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Wysoki Sejmie! Drodzy Rodacy! 30 lat temu witaliśmy pierwszy dzień pokoju. Radowaliśmy się nim, ponieważ przynosił kres nadludzkim cierpieniom naszego narodu i wieńczył zwycięstwem jego bezprzykładny, heroiczny wysiłek. Radość nasza łączyła się z bólem po ofiarach i stratach, łączyła się z nadzieją na rozkwit odradzającej się ojczyzny i nowego życia narodu.</u>
          <u xml:id="u-3.72" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Nadzieja ta została spełniona. Sprawił to socjalizm. Sprawił to sojusz z Krajem Rad i nasz współudział w tworzeniu i umacnianiu socjalistycznej wspólnoty.</u>
          <u xml:id="u-3.73" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Sprawiła to jedność naszego narodu — jedność w walce z faszyzmem, jedność w odbudowie i jedność w wielkiej pracy dla rozwoju socjalistycznej Polski.</u>
          <u xml:id="u-3.74" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Są to najwyższe wartości decydujące o wszystkim, czego dokonaliśmy i czego w przyszłości pragniemy dokonać.</u>
          <u xml:id="u-3.75" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Prowadzimy wytrwale zapoczątkowane przed 30 laty dzieło budowy Polski silnej i bezpiecznej, Polski socjalistycznej, zapewniającej coraz lepsze warunki życia narodu i wnoszącej godny wkład do rozwoju Europy, do postępu ludzkości. Z tą świadomością realizujemy konsekwentnie społeczno-ekonomiczny program VI Zjazdu partii. Z tą świadomością przygotowujemy VII Zjazd naszej partii. Chcemy, aby jego uchwały były kontynuacją dynamicznej strategii rozwojowej, aby następne pięciolecie przyniosło naszemu narodowi dalszy wszechstronny postęp.</u>
          <u xml:id="u-3.76" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Chcemy, aby program, który zostanie nakreślony na VII Zjeździe dojrzewał jako wyraz zbiorowej woli naszego narodu, jako suma jego wysiłków i dążeń, jako wspólnota myśli i czynu dla dobra ojczyzny — dla dobra wszystkich Polaków.</u>
          <u xml:id="u-3.77" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">W imieniu pokolenia, które z bronią w ręku witało przed 30 laty Dzień Zwycięstwa, zwracam się do młodych Polaków: Jesteście spadkobiercami najwspanialszych patriotycznych tradycji, jesteście spadkobiercami heroicznego czynu narodu, dziedziczycie Polskę, którą Wasi ojcowie i matki odzyskali i zbudowali najofiarniejszą walką i najcięższymi wyrzeczeniami.</u>
          <u xml:id="u-3.78" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Budowaliśmy ją z myślą o Was — o godnym życiu nowych pokoleń, o godnym miejscu naszego narodu.</u>
          <u xml:id="u-3.79" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-3.80" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Pracujemy dziś razem dla niej tak, aby swym kształtem, siłą swej gospodarki, rozwojem nauki, nowoczesnością techniki, bogactwem kultury, poziomem życia i jakością stosunków społecznych — odpowiadała najgorętszym naszym pragnieniom i najśmielszym marzeniom.</u>
          <u xml:id="u-3.81" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Budując taką Polskę, wcielamy w życie testament wszystkich, którzy przed 30 laty przynieśli naszemu narodowi zwycięstwo największe i najpłodniejsze ze wszystkich zwycięstw w jego 1000-letniej historii.</u>
          <u xml:id="u-3.82" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Niech rozkwita nasza socjalistyczna ojczyzna — Polska Rzeczpospolita Ludowa!</u>
          <u xml:id="u-3.83" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-3.84" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Niech żyje przyjaźń między narodami, niech zwycięża pokój!</u>
          <u xml:id="u-3.85" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski)</u>
          <u xml:id="u-3.86" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Dziękuję I Sekretarzowi Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Towarzyszowi Posłowi Edwardowi Gierkowi za wygłoszone przemówienie.</u>
          <u xml:id="u-3.87" who="#ISekretarzKCPZPRposełEdwardGierek">Zawarte w nim myśli wyrażają odczucia całego narodu polskiego, a przedstawione oceny i zadania są uogólnieniem doświadczeń, które wzbogacały naszą świadomość w okresie I walk o narodowe i społeczne wyzwolenie spod hitlerowskiej okupacji oraz trzydziestu lat budownictwa socjalistycznego w Polsce Ludowej. Głos ma poseł Wojciech Jaruzelski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#PosełJaruzelskiWojciech">Wysoki Sejmie! „Zwycięstwo roku 1945 było dla Polski, dla naszego narodu i państwa zwycięstwem tak pełnym i owocnym, jakiego nie znają nasze 1000-letnie dzieje” — powiedział przed chwilą I Sekretarz Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej towarzysz Edward Gierek.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#PosełJaruzelskiWojciech">Dzieje te były trudne i złożone. Niewola i ucisk, gorzka droga żołnierza tułacza, wyzwoleńcze zrywy — to treść ostatnich wieków naszej historii, to wynik bezwzględnych wilczych praw ówczesnego świata, to cena za własną słabość, za prywatę, za nihilizm obronny.</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#PosełJaruzelskiWojciech">W tym historycznym ciągu — II wojna światowa, okupacja były najstraszliwszą próbą — zagroziły wymiarem totalnej zagłady. Naród nasz okazał się wierny swoim zakorzenionym głęboko wolnościowym tradycjom. Nie uległ, nie poddał się nigdy. Stanął do walki zbrojnej, odpowiedział powszechnym oporem. Krwi nie odmówił nikt.</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#PosełJaruzelskiWojciech">Licznie rozsiani po świecie Polacy stawali również w szeregach antyhitlerowskiej koalicji, antyfaszystowskiego ruchu oporu. Do krwawiącej Warszawy, do spalonych wsi i głodujących miast, do walczącego kraju szli w walce jego synowie.</u>
          <u xml:id="u-4.4" who="#PosełJaruzelskiWojciech">Wśród wielu dróg jedna najskuteczniej prowadziła do celu — do wyzwolenia Polski, do berlińskiego zwycięstwa. Partii zawdzięczamy tę drogę. To ona w historycznie trafnej godzinie połączyła narodowe aspiracje z postępem społecznym, pozyskała dla walki wyzwoleńczej ideowo bliskiego, szczerze zainteresowanego powstaniem silnej i przyjaznej Polski — radzieckiego sojusznika.</u>
          <u xml:id="u-4.5" who="#PosełJaruzelskiWojciech">To partia dowiodła, że droga do pełnego, skutecznego zwycięstwa może prowadzić tylko od socjalistycznej strony. Sprawiła, że walcząc o wolną Polskę współtworzyliśmy nową Polskę.</u>
          <u xml:id="u-4.6" who="#PosełJaruzelskiWojciech">Przyjaźń, pomoc radziecka stworzyły nam historyczną szansę. Naród tak wykrwawiony, kraj tak spustoszony w niezwykle krótkim czasie wystawił poważne siły zbrojne. We wspólnej z Armią Radziecką walce wychodziliśmy nad Bałtyk, Odrę i Nysę Łużycką, współkształtowaliśmy powojenne, polityczno-terytorialne realia, których nienaruszalności po dzień dzisiejszy wspólnie strzeżemy.</u>
          <u xml:id="u-4.7" who="#PosełJaruzelskiWojciech">Byliśmy nad Łabą, pod Dreznem i na przedpolach Pragi. Byliśmy w Berlinie, przynosząc sprawiedliwą satysfakcję wszystkim walczącym Polakom.</u>
          <u xml:id="u-4.8" who="#PosełJaruzelskiWojciech">Na tej drodze, w próbie ognia wspólnie przebytej, umacniała się szczególnie wysoka bojowa forma internacjonalizmu: polsko-radzieckie braterstwo broni.</u>
          <u xml:id="u-4.9" who="#PosełJaruzelskiWojciech">Obywatele Posłowie! Berlińskie zwycięstwo ma rangę historyczną, ma również współczesne i perspektywiczne odniesienie. W poczuciu narodowego bezpieczeństwa, w godnym miejscu Polski, w jej pokojowym socjalistycznym rozwoju wyraża się tego zwycięstwa rzeczywista dla nas wielkość. Było ono końcem, ale i początkiem drogi, wymagało potwierdzenia trwałością pokoju.</u>
          <u xml:id="u-4.10" who="#PosełJaruzelskiWojciech">Dziś przeżywamy uroczysty, świąteczny nastrój. Pamiętamy jednak ciężary napięcia i zagrożenia minionego okresu. Dostrzegamy również militarystyczne i odwetowe orientacje, siły, które kładą się cieniem, niepokoją próbami zimnowojennej recydywy, opóźniają postęp ku odprężeniu.</u>
          <u xml:id="u-4.11" who="#PosełJaruzelskiWojciech">Z doświadczeń przeszłości wynieśliśmy niezłomne postanowienie, aby już nigdy nie być krajem słabym, osamotnionym, zaskoczonym. Problem ten rozwiązały rewolucyjne zmiany ustrojowe. Tylko one mogły zmienić i w rewolucyjny sposób zmieniły naszą sytuację obronną. Z doświadczeń przeszłości wyciągamy też nauki — o pokój trzeba stale, uporczywie walczyć, pokój trzeba zabezpieczać.</u>
          <u xml:id="u-4.12" who="#PosełJaruzelskiWojciech">Spełniają niezawodnie to zadanie, dają tego gwarancję siły zbrojne socjalistycznej wspólnoty — Armia Radziecka, Układ Warszawski, który sprawdza się skutecznie od lat już dwudziestu.</u>
          <u xml:id="u-4.13" who="#PosełJaruzelskiWojciech">Jesteśmy dumni, że zawsze biliśmy się dobrze, ale szczycimy się również, iż przez minionych lat 30 nie biliśmy się w ogóle, że nasza gotowość bojowa, determinacja obronna utrwalają pokój, wspierają skutecznie pokojową politykę socjalizmu.</u>
          <u xml:id="u-4.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-4.15" who="#PosełJaruzelskiWojciech">Wysoki Sejmie! Kończyliśmy wojnę jako wojsko silne, kadrowo doświadczone i bojowo zahartowane.</u>
          <u xml:id="u-4.16" who="#PosełJaruzelskiWojciech">Dziś tradycyjnie mężny żołnierz polski, dobrze wyszkolony, nowocześnie wyposażony, oddany bez reszty socjalistycznej ojczyźnie staje do Apelu Zwycięstwa. Jest wierny pamięci tych, którzy nie doszli, którzy oddali swoje życie. Dziedziczy zwycięskie tradycje w sposób aktywny. Rytmem kolejnych pokoleń tkwi w głównym nurcie życia narodu, trwa na obronnym posterunku, przysparza Polsce dobrego imienia, niesie pokojową misję innym kontynentom. Jest naszą patriotyczną ambicją, by Wojsko Polskie — zbrojne ramię narodu, armia dobra i silna, niezawodna jako sojusznik i groźna jako przeciwnik — służyło nadal z najwyższym pożytkiem sprawie pokoju i bezpieczeństwa socjalistycznej Polski.</u>
          <u xml:id="u-4.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#Marszałek">Dziękuję posłowi Wojciechowi Jaruzelskiemu. Obecnie proszę o zabranie głosu posła Henryka Szafrańskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#PosełSzafrańskiHenryk">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Staję na tej trybunie jako okupacyjny działacz Polskiej Partii Robotniczej, współorganizator rad narodowych, a więc jako przedstawiciel tej orientacji politycznej i tego kierunku działań, którym historia przyznała rację.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#PosełSzafrańskiHenryk">Polska Partia Robotnicza była bowiem tą siłą polityczną, która, stając na gruncie marksistowsko-leninowskiego światopoglądu i celów, jakie przyświecały komunistom polskim, sformułowała program walki o narodowe i społeczne wyzwolenie kraju i mas pracujących. To ona była rzeczniczką skupienia wokół tej walki wszystkich patriotycznych i postępowych sił narodu polskiego, sojuszu z Krajem Rad, sprawiedliwego rozwiązania narodowych problemów, budowy demokratycznej i silnej Polski.</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#PosełSzafrańskiHenryk">To z jej inspiracji tworzone oddziały Gwardii Ludowej, a potem, wraz z rozszerzeniem narodowego i demokratycznego frontu walki, przekształcone w Armię Ludową — uderzały w siły nieprzyjaciela, toczyły partyzanckie bitwy, podejmowały bojowe akcje w miastach i osiedlach, dezorganizowały zaplecze wroga, niosły odwet za jego zbrodnie.</u>
          <u xml:id="u-6.3" who="#PosełSzafrańskiHenryk">To z inicjatywy Polskiej Partii Robotniczej powołana wspólnie z Robotniczą Partią Polskich Socjalistów, Stronnictwem Ludowym „Wola Ludu” i Stronnictwem Demokratycznym — konspiracyjna Krajowa Rada Narodowa i rady terenowe kształtowały podziemną polityczną reprezentację obozu demokracji polskiej. To PPR nawiązała bezpośrednie rozmowy z utworzonym z inicjatywy polskich komunistów na gościnnej ziemi radzieckiej Związkiem Patriotów Polskich, który uznał Krajową Radę Narodową jako zwierzchni organ polskiej władzy państwowej.</u>
          <u xml:id="u-6.4" who="#PosełSzafrańskiHenryk">To właśnie Krajowa Rada Narodowa na pierwszym wyzwolonym skrawku ziemi polskiej powołała Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego jako organ władzy wykonawczej do kierowania walką wyzwoleńczą narodu i budowy polskiego państwa oraz scaliła Armię Ludową i Armię Polską sformowaną w ZSRR w jednolite Wojsko Polskie.</u>
          <u xml:id="u-6.5" who="#PosełSzafrańskiHenryk">Dzień Zwycięstwa jest świętem wszystkich uczestników walki z hitlerowskim najeźdźcą i całego narodu polskiego. Każda bowiem przelana dla ojczyzny kropla krwi ma jednakową wartość. Chylimy czoła nad mogiłami współtowarzyszy i współsojuszników naszej walki. Oddajemy hołd tym, którym przesądy polityczne lub okoliczności przesłoniły najkrótszą i najpewniejszą drogę do Polski wolnej i sprawiedliwej, ale którzy w swoim poczuciu patriotycznego obowiązku nie wahali się oddać życia na ołtarzu ojczyzny.</u>
          <u xml:id="u-6.6" who="#PosełSzafrańskiHenryk">Powstanie Polski Ludowej było w dziejach naszego narodu epokowym zwycięstwem wolności nad niewolą, życia nad śmiercią i zniszczeniem, postępu nad reakcją i wstecznictwem. Obecny kształt i dorobek gospodarczy, społeczny, kulturalny i polityczny Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, szacunek dla niej wśród naszych przyjaciół i sojuszników, jej pozycja i autorytet na arenie międzynarodowej — to rezultat upowszechnienia się tej prawdy w dzisiejszej świadomości naszego narodu, rezultat wspólnego wysiłku robotników, chłopów i inteligencji w budowie Polski socjalistycznej, a zarazem jest to moralno-polityczna satysfakcja dla polskich komunistów, Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, kierujących się nieodmiennie dewizą służby ludowi pracującemu miast i wsi, narodowi, ojczyźnie.</u>
          <u xml:id="u-6.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-6.8" who="#PosełSzafrańskiHenryk">Dziękuję posłowi Henrykowi Szafrańskiemu. Głos ma poseł Józef Ozga-Michalski.</u>
          <u xml:id="u-6.9" who="#PosełSzafrańskiHenryk">Poseł Ozga-Michalski Józef:</u>
          <u xml:id="u-6.10" who="#PosełSzafrańskiHenryk">Wysoki Sejmie! Trzydziesta rocznica zwycięstwa nad faszyzmem pozwala nam sięgnąć do głębszej, panoramicznej oceny tego dzieła.</u>
          <u xml:id="u-6.11" who="#PosełSzafrańskiHenryk">Idee i fortuny partii błędomirskich rozpadły się; tętnienie września długo czuliśmy w żyłach; Europę ogarnęło faszystowskie kondominium mocarstwa pruskiego; ze spuścizny Wersalu, z architektury wersalskiego pokoju zostały zgliszcza. Wtedy patrzyliśmy na Wschód; w czerwone okna Kremla; porzucaliśmy drewniane kukły w kontuszach; tanie świecidła i legionowe mity; kopaliśmy w sercach głębiej; zdejmowaliśmy z polityki stare zaklęcia, rozdziewaliśmy z niej znoszoną odzież i dusze stawialiśmy przed narodowym zwierciadłem. Było gorzko i smutno, ale pod skórą pulsowała czysta krew; zaczęło boleć to, co wreszcie można było wypowiedzieć. Słowo partii robotniczej podjęło mowę tych ran z celnością uderzeń w akordy najważniejsze; słuch wyrabia się w walce, a tu abecadło należało najpierw stworzyć: od nowych fundamentów granic pod strop litery ostatniej; po upadek Berlina i układ poczdamski, który okazał się trwalszy od wersalskiego.</u>
          <u xml:id="u-6.12" who="#PosełSzafrańskiHenryk">Jakie są przesłania społeczne, polityczne i narodowe udziału ruchu ludowego i chłopów w tej walce? Tam lampa naftowa, zgoła łuczywo, błotniste lub piaszczyste drogi; rozłóg między wsią i miastem; nędzny sklepik i wieś bez szkoły. Niekiedy wizja wieszcza z sienią i komorą; dwudzielny wóz z ruchomym przodkiem, który raz służył za lawetę kosynierskiego działa, drugi raz ozdobiony wstążkami uwoził spod Mariackiego kościoła ślubną parę z gminu chłopskiego w gmin szlachecki; znamienna to, bezwładna zakrzepłość. Historia z wozem, historia miedzy, kłonicy i granicy potoczyła się zupełnie inaczej; słuch od krakowskiego gościńca stał się słuchem partyzanckich ścieżek Armii Ludowej i Batalionów Chłopskich; słuchem traktu Armii Kościuszkowskiej spod Lenino; za koleinami wozu Drzymały musiały pójść koła wozów pancernych I Armii Kościuszkowskiej, w obronie i odzyskaniu tych ziem, które tamta polityka utraciła. Musiały przetoczyć się te wozy spod Lenino z leninowskim dekretem uwłaszczenia narodowego tych ziem i osadzenia się na nich w akcie rewolucyjnym chłopów polskich.</u>
          <u xml:id="u-6.13" who="#PosełSzafrańskiHenryk">Było to więc również przekreślenie krzyżackiego i bismarkowskiego władania obszarem polskim.</u>
          <u xml:id="u-6.14" who="#PosełSzafrańskiHenryk">Wartość sojuszu robotniczo-chłopskiego i naszej jedności z ZSRR jest wartością naszego życia, i te wartości dźwignęły nas z epoki osamotnienia, z izolacji i arystokratycznej rezerwy wobec losu narodu ku organicznej całości ziem polskich; ku solidarności obozu socjalizmu, który na obszarach obumierania polityki militaryzmu buduje pokój.</u>
          <u xml:id="u-6.15" who="#PosełSzafrańskiHenryk">Dzień zwycięstwa nad faszyzmem odsłania nam najbardziej okrutną próbę historii, przez którą przeszedł człowiek; ten w Europie i ten walczący jeszcze w świecie, niosąc swój rodowód duchowy inteligenta, robotnika i chłopa, dźwigając wartość pogwałconej kultury, ochraniając ładunek swojej siły moralnej, która tu w Polsce nigdy nie dała się zatopić. I choć często musiała być anonimowa, nigdy nie była bezimienna, pozbawiona świadectwa i głosu. Karty walki z hitleryzmem tworzą księgę; karta bitwy Batalionów Chłopskich o ziemię zamojską sąsiaduje z kartą lasów janowskich Armii Ludowej, z szelestem kart, które mają dźwięk wypalonych w ogniu.</u>
          <u xml:id="u-6.16" who="#PosełSzafrańskiHenryk">Obcięte kolumny grobu na placu Zwycięstwa w Warszawie spoczywają w prochach żołnierza kampanii wrześniowej, w prochach żołnierza spod Lenino; sąsiadują z drogą otwartą przez żołnierzy polskich na Rzym, z Łukiem Triumfalnym Paryża; wznoszą się jak przecięte na pół zwrotki wielkiej pieśni narodu, którego oddech zatykano ołowiem. Naród ten obrócił historię dookoła osi swojego miecza i wespół z narodem radzieckim wbił ostrze w Bramę Brandenburską.</u>
          <u xml:id="u-6.17" who="#PosełSzafrańskiHenryk">Trzydziesta rocznica zwycięstwa nad faszyzmem, jako dzień zwycięstwa ludzkości nad swoim zagrożeniem, odpowiada na pytanie — jaka idea i jakie siły sprzymierzone są w stanie ponosić odpowiedzialność dzisiaj.</u>
          <u xml:id="u-6.18" who="#PosełSzafrańskiHenryk">Czują wszyscy te obroty kół historii, którą niesie powołanie nowych klas; realną siłę kształtowania pokojowej ewolucji i demokratycznych zmian w świecie.</u>
          <u xml:id="u-6.19" who="#PosełSzafrańskiHenryk">W trzydziestoleciu rozpiętym między klęską faszyzmu i naszym zwycięstwem powstała epoka nasycenia i otwarcia — treść pokoju wbrew zimnym wiatrom przelewa się nad przegrodami ziemi i wypełnia przepaście.</u>
          <u xml:id="u-6.20" who="#PosełSzafrańskiHenryk">Polska nie jest gołębiem, który wylatuje pojedynczo; na skrzydłach czujemy ciężar i lot; tożsamość socjalizmu; czujemy, własną odpowiedzialność za rytm stali i węgla, kolei i okrętów, ziarna i plonu, za wybór epoki, w której człowiek nie będzie uczył się smaku rzeczy pogwałconych, smaku krwi i żelaza, nie będzie cegieł na nową Wieżę Babel; człowieka stać na międzyludzkie słowo.</u>
          <u xml:id="u-6.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-6.22" who="#PosełSzafrańskiHenryk">Niech się rozwija socjalizm! Niech rośnie pokój!</u>
          <u xml:id="u-6.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#Marszałek">Dziękuję posłowi Józefowi Ozdze-Michalskiemu. Obecnie głos ma poseł Konstanty Łubieński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#PosełŁubieńskiKonstanty">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W każdej społeczności narodowej spotykamy się z patriotyzmem. Jednakże w naszym przekonaniu, a także w opinii panującej w świecie, patriotyzm Polaków ma szczególnie silne napięcie.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#PosełŁubieńskiKonstanty">Czym jest w naszym polskim wydaniu patriotyzm? Nie siląc się na naukowe definicje, powiedziałbym krótko: jest to gotowość ponoszenia najdalej idących poświęceń w walce orężnej o niepodległość i suwerenność państwa polskiego, jak również gotowość do pracy ofiarnej i możliwie najlepszej dla umocnienia tego państwa i jego rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#PosełŁubieńskiKonstanty">W miarę ucisku społeczeństwa przez zaborców następowało umasowienie i pogłębienie uczuć patriotycznych, lecz pełne opanowanie całego społeczeństwa przez patriotyzm stało się faktem w wyniku wyzwolenia społecznego szerokich mas.</u>
          <u xml:id="u-8.3" who="#PosełŁubieńskiKonstanty">Specyfikę polskiego patriotyzmu stanowi także przyjazny stosunek do innych narodów, co między innymi wyrażało słynne w okresie niewoli hasło „Za wolność Waszą i naszą”, oraz szczególne wyczulenie na prawa i warunki rozwoju jednostki. Oba te znamiona odcinają współczesny patriotyzm polski od wszelkich form nacjonalizmu.</u>
          <u xml:id="u-8.4" who="#PosełŁubieńskiKonstanty">Postawa narodu polskiego w czasie ostatniej wojny i w okresie ubiegłego 30-lecia jest potwierdzeniem tego, co zostało powiedziane.</u>
          <u xml:id="u-8.5" who="#PosełŁubieńskiKonstanty">Kampania wrześniowa była pierwszym w Europie zbrojnym oporem wobec agresji hitlerowskiej. Żołnierz polski walczył do kresu swych możliwości.</u>
          <u xml:id="u-8.6" who="#PosełŁubieńskiKonstanty">Patriotyczna postawa narodu polskiego wyraziła się w oporze społeczeństwa wobec okupanta, można by powiedzieć — oporze totalnym. Prowadziliśmy walkę zbrojną w szeregach Służby Zwycięstwu Polski, Związku Walki Zbrojnej, Batalionów Chłopskich, Armii Krajowej oraz Gwardii Ludowej i Armii Ludowej, a więc w formacjach wprawdzie reprezentujących dwa nurty politycznie odmienne, lecz zgodne co do nieprzejednanej walki z hitlerowskim najeźdźcą. Znalazło to najsilniejszy wyraz w powstaniu warszawskim. Trzeba przy tym podkreślić, że walka zbrojna armii podziemnej narażała nie tylko żołnierzy tej armii, lecz również ich bezbronne rodziny, jak to wiele tragicznych faktów potwierdza.</u>
          <u xml:id="u-8.7" who="#PosełŁubieńskiKonstanty">Ale opór — to nie tylko walka zbrojna, lecz także walka o zachowanie ducha narodu: to tajne nauczanie, to w ogóle rozwój życia umysłowego i kultury.</u>
          <u xml:id="u-8.8" who="#PosełŁubieńskiKonstanty">Okupant dążył do planowej, biologicznej zagłady narodu, miliony mordował i więził w obozach koncentracyjnych w skrajnie barbarzyńskich warunkach. Jednak i tam, w obozach, też natrafiał na bohaterski opór, na postawę patriotyczną. Tam bowiem toczyła się walka nie tylko o własne życie, lecz także — a czasem przede wszystkim, jak w przypadku księdza Kolbe, franciszkanina — o życie innych, o postawę moralną, o uwięzioną cześć narodu.</u>
          <u xml:id="u-8.9" who="#PosełŁubieńskiKonstanty">Naród polski ma pełne prawo domagać się zadośćuczynienia na rzecz ofiar zbrodni hitlerowskich. Właśnie 29 kwietnia br., w 30 rocznicę wyzwolenia najstarszego obozu w Dachau, zgromadzeni w Kaliszu byli więźniowie księża polscy w „Oświadczeniu” przypominają, że w ciągu 30 lat od zakończenia wojny nie został wyrównany dług straszliwych krzywd doznanych przez świeckich i duchownych obywateli narodu polskiego.</u>
          <u xml:id="u-8.10" who="#PosełŁubieńskiKonstanty">Poza krajem Polacy, jak tylko mieli po temu możliwości, organizowali formacje wojskowe. I tak powstało ludowe Wojsko Polskie w ZSRR, którego chlubny szlak wojenny, okupiony krwawymi bitwami, jak np. pod Lenino i w bitwie o Wał Pomorski, prowadził przy boku Armii Radzieckiej, przez wyzwalanie ziem polskich do Berlina.</u>
          <u xml:id="u-8.11" who="#PosełŁubieńskiKonstanty">W ramach wojsk zachodnich sprzymierzeńców, poczynając już od kampanii francuskiej, powstawały polskie dywizje i korpusy, które wsławiły imię Polski, wnosząc wkład w osiągnięte zwycięstwo, okupując je także wielkimi stratami w walkach o Anglię, pod Narvikiem, Tobrukiem, Monte Cassino, o wyzwolenie Belgii i Holandii.</u>
          <u xml:id="u-8.12" who="#PosełŁubieńskiKonstanty">Krótko mówiąc, o wolność Waszą i naszą walczył cały naród, wszystkie jego warstwy. Nie umniejszając niczyich zasług, jako katolicki działacz społeczny, muszę tu podkreślić zaangażowanie się w walce o niepodległość księży katolickich i innych wyznań, czego dowodem są ogromne straty, jakie poniosło również duchowieństwo.</u>
          <u xml:id="u-8.13" who="#PosełŁubieńskiKonstanty">Dzięki tej postawie patriotycznej całego społeczeństwa, która wyraziła się w olbrzymich ofiarach ludzkich i materialnych, dzięki wkładowi w odniesione zwycięstwo — Polska wróciła na ziemie piastowskie i osiągnęła jednolity kształt narodowościowy państwa.</u>
          <u xml:id="u-8.14" who="#PosełŁubieńskiKonstanty">Przyszły lata powojenne, lata ciężkiej pracy. Pamiętamy szczególnie pierwsze lata po zakończeniu wojny, jak również trudny okres tzw. zimnej wojny, kiedy mimo tylu braków wysiłek społeczeństwa był prawie bezprecedensowy. Naród świadomie i podświadomie odczuwał, że musi go ponieść, od niego bowiem zależały egzystencja narodu i jego przyszłość.</u>
          <u xml:id="u-8.15" who="#PosełŁubieńskiKonstanty">Patriotyzm w powiązaniu z socjalistycznymi przemianami społecznymi doprowadził kraj do wysokiego poziomu rozwoju, który widzimy na własne oczy i który doceniają wszyscy obiektywni obserwatorzy zagraniczni. W ostatnich kilku latach nastąpił dalszy przyspieszony postęp wyrażający się przede wszystkim w modernizacji gospodarki i wydatnym wzroście przychodów ludności. Jak wiadomo, niestrudzonym inicjatorem tej trudnej, ale nieuchronnej polityki społeczno-gospodarczej jest I Sekretarz KC PZPR poseł Edward Gierek.</u>
          <u xml:id="u-8.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-8.17" who="#PosełŁubieńskiKonstanty">Jej realizacja nie wymaga już takich poświęceń, jak w pierwszych latach po wojnie czy w okresie tzw. zimnej wojny. Jesteśmy na innym poziomie rozwoju; lecz także teraz jej realizacja wymaga postawy patriotycznej.</u>
          <u xml:id="u-8.18" who="#PosełŁubieńskiKonstanty">Patriotyzm przede wszystkim pozwolił na osiągnięcie w ciągu minionych 30 lat dużego stopnia jedności społeczeństwa, mimo nie tak dawnych podziałów klasowych, i jest szansą dla pluralistycznego charakteru naszego społeczeństwa. Dla przykładu stwierdzamy, jak w codziennej pracy, ramię przy ramieniu współpracują ludzie o różnych światopoglądach. W tym fakcie widzieć należy szczególnie mocne poparcie dla prowadzonej w ostatnich 4 latach polityki normalizacji stosunków między państwem a kościołem.</u>
          <u xml:id="u-8.19" who="#PosełŁubieńskiKonstanty">Wzięcie odpowiedzialności za los naszej ojczyzny przez polską lewicę umocniło patriotyzm, a w związku z tym polską rację stanu jako główne motywy polityki państwa, państwa ludowego.</u>
          <u xml:id="u-8.20" who="#PosełŁubieńskiKonstanty">Postawa patriotyczna całego społeczeństwa, mająca tak wielkie tradycje nie tylko w walce orężnej, lecz i w czasach pokoju, w pracy, w trosce o podnoszenie jej jakości — otwiera przed narodem i państwem dalsze szerokie perspektywy.</u>
          <u xml:id="u-8.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#Marszałek">Dziękuję posłowi Konstantemu Łubieńskiemu. Głos ma poseł Bohdan Czeszko.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#PosełCzeszkoBohdan">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Pragnąłbym, aby z okazji tej uroczystej rocznicy, którą Wysoka Izba swym dzisiejszym zebraniem świętuje i zaznacza, nie zabrakło głosu mojego pokolenia. Skoro mówię: „moje pokolenie” mam na myśli tych wszystkich, którzy życie rozpoczęli w Polsce już uwolnionej spod zaborów i którzy będąc bardzo młodymi ludźmi w chwili wybuchu drugiej wojny światowej zostali postawieni w obliczu zadań niewspółmiernych z ich życiowym doświadczeniem, stanęli wobec konieczności dokonywania wyborów nierzadko ostatecznych, wobec prób wymagających niezwykłego natężenia sił, jeśli się chciało, a chciało się tym próbom sprostać.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#PosełCzeszkoBohdan">Nie myślę tu jedynie o kombatantach — choć przecież to czyn zbrojny narodu polskiego, a przede wszystkim młodzieży polskiej, stanowiącej główną siłę działań zbrojnych — stał się tworzywem zwycięstwa.</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#PosełCzeszkoBohdan">Byłem żołnierzem młodzieżowego Baonu im. „Czwartaków” Armii Ludowej. Ta nazwa nawiązująca do szczytnych tradycji warszawskiego pułku piechoty z okresu powstania listopadowego, dla mnie pobrzmiewa smutnym przypomnieniem, że powstanie warszawskie przeżył tylko co czwarty żołnierz tego baonu.</u>
          <u xml:id="u-10.3" who="#PosełCzeszkoBohdan">A przecież ci młodzi komuniści — członkowie Związku Walki Młodych — wiedzieli, że biorą udział w bitwie nieodpowiedzialnie zainicjowanej dla celów politycznych skrajnie im obcych. Widziałem na warszawskich barykadach równie lub bardziej jeszcze od naszego wykrwawione oddziały Armii Krajowej, takie choćby jak harcerskie bataliony „Parasola” czy „Zośki”, uczestniczące tak jak my w gniewnym, patriotycznym zrywie warszawskiego ludu. Zrywie jakże tragicznym.</u>
          <u xml:id="u-10.4" who="#PosełCzeszkoBohdan">I jeśli uprzytomnimy sobie, że właśnie to wykrwawione, wypalone ogniem wojny pokolenie, że właśnie ci ludzie latami wszelkie znoszący cierpienia, stanowili wraz ze swymi niewiele starszymi braćmi ową blisko półmilionową armię żołnierzy Wojska Polskiego, żołnierzy szturmujących Berlin, idących na Budziszyn i Drezno, zyskamy wyobrażenie miary wysiłku, jaki musiał być podjęty i został podjęty. Nieczęsto historia żąda, by taką miarą płacił jej naród za swe istnienie w pokoju i wolności.</u>
          <u xml:id="u-10.5" who="#PosełCzeszkoBohdan">W tworzeniu i umacnianiu podstaw państwowości Polski Ludowej nie kto inny, lecz właśnie ci ludzie znów stanowili główną siłę kreacyjną, oni byli w swej masie wykonawcami przemian owocujących dniem dzisiejszym. Współzawodnictwo pracy w ledwo uruchomionych zakładach produkcyjnych, trwające w zmodyfikowanych formach po dzień dzisiejszy — było sprawą ówczesnej młodzieży — przede wszystkim młodych komunistów polskich. Zaorywali oni wtedy ugorujące pola ziem zachodnich. Młodzi ludzie pod przewodnictwem ZMP budowali Nową Hutę, a budowali ją w warunkach niewiele odbiegających od warunków frontowych.</u>
          <u xml:id="u-10.6" who="#PosełCzeszkoBohdan">I dziś zdarza mi się spotykać dawnych ZMP-owców. Kiedy dzieje się coś bardzo ważnego, jak choćby budowa Portu Północnego, to wiem, że ich tam zastanę na pewno, po dawnemu pełnych energii, po dawnemu w sprawę zaangażowanych, tyle, że już szpakowatych, tyle że dysponujących wiedzą i mądrością, która pozwala im wytrzymać ogromne przeciążenia danej im odpowiedzialności.</u>
          <u xml:id="u-10.7" who="#PosełCzeszkoBohdan">Wygłosiłem oto pochwałę mych rówieśników nie dlatego, że jestem rzecznikiem stosowania podziału egzystencji narodu na okresy zwane pokoleniami. Jest to bowiem podział umowny, stosowany dla wygody. Prawdą jest bezustanne następstwo pokoleń, jak bezustanna jest ciągłość narodzin i śmierci.</u>
          <u xml:id="u-10.8" who="#PosełCzeszkoBohdan">Nie dla próżnej chwalby to uczyniłem i nie dla niegodnego wypominania zasług, lecz po to, by cześć została oddana tym, którzy uczynili wszystko, często ponad ludzką miarę, byśmy mogli święcić dzień dzisiejszy.</u>
          <u xml:id="u-10.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#Marszałek">Dziękuję posłowi Bohdanowi Czeszce. Głos ma obecnie poseł Paweł Dąbek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#PosełDąbekPaweł">Wysoki Sejmie! Należę do tej części pokolenia, któremu hitlerowcy zgotowali szczególnie okrutną próbę. Dla nas, byłych więźniów koncentracyjnych obozów hitlerowskich, zwycięstwo nad faszyzmem oznaczało po prostu życie. My — więźniowie 14 tysięcy obozów śmierci i zagłady, rozsianych po całej Europie — skazani byliśmy przez hitlerowski nazizm na z góry zaplanowaną zagładę. Perfidia moralna tego zamysłu, realizowanego z pruską wyniosłą starannością i ubranego w szaty rzekomo naukowych eksperymentów, stanowi najczarniejszą kartę w dotychczasowych dziejach ludzkości. Tragiczny zapis na tej karcie polega nie tylko na tym, że wszyscy znajdujący się w obozach, które wieńczył oszukańczy napis „Arbeit macht Frei”, skazani byli na śmierć, ale także na tym, że przed zagładą starano się pozbawić ich godności człowieczej. W tych okrutnych warunkach, wbrew zamierzeniom oprawców, rodziła się solidarność ludzi różnych narodowości i pokoleń. Bowiem w obozach śmierci cierpieli i ginęli Polacy i Rosjanie, Jugosłowianie i Francuzi, anty faszyści niemieccy i partyzanci włoscy. Zakatowano setki tysięcy ludzi ze wszystkich krajów Europy. Ofiarami pieców krematoryjnych stali się Żydzi polscy. Okrucieństwo hitlerowskich siepaczy nie szczędziło w równej mierze dorosłych, jak i dzieci, mężczyzn i kobiet. Tragedia dzieci Zamojszczyzny, tragedia 200 tysięcy dzieci polskich wywiezionych do Rzeszy — do dziś wstrząsa umysłami ludzi na całym świecie.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#PosełDąbekPaweł">Państwo nasze przez cały czas otaczało i otacza ofiary hitleryzmu opieką, niosło i niesie im pomoc. Te przeogromne, przerażające w swej wymowie straty dają nam jednakże moralne prawo domagania się konsekwentnego ukarania wszystkich winnych przestępstw ludobójstwa, domagania się zadośćuczynienia fizycznym i moralnym stratom i cierpieniom. W żaden oczywiście sposób nie można zadośćuczynić śmierci naszych najbliższych. Ale straty wynikłe z całkowitego lub częściowego pozbawienia zdolności do pracy, z kalectwa ograniczającego zdolność do normalnego życia, straty rodzin pomordowanych muszą być choćby w części zrekompensowane.</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-12.3" who="#PosełDąbekPaweł">I dlatego nie może być żadnego przedawnienia w ściganiu zbrodni przeciw ludzkości. I dlatego musi nastąpić pełna realizacja prawnych postanowień zawartych w traktatach podjętych przed i po zakończeniu wojny.</u>
          <u xml:id="u-12.4" who="#PosełDąbekPaweł">Układ między PRL i RFN o podstawach normalizacji wzajemnych stosunków z dnia 7 grudnia 1970 r. i nawiązanie stosunków dyplomatycznych między PRL i RFN stworzyły warunki do podjęcia i rozwiązania problemu odszkodowań za straty i cierpienia obywateli naszego kraju.</u>
          <u xml:id="u-12.5" who="#PosełDąbekPaweł">Dyskryminowanie Polaków w załatwianiu spraw odszkodowawczych, próby uznania części roszczeń za przedawnione — są naruszeniem obowiązujących norm prawno-międzynarodowych.</u>
          <u xml:id="u-12.6" who="#PosełDąbekPaweł">Wysoki Sejmie! Przypominamy to prawo nasze i ten obowiązek moralny wobec narodu polskiego w 30 rocznicę zwycięstwa nad hitlerowską Rzeszą; w 30 rocznicę zwycięstwa sprawiedliwości nad bezprawiem; wolności — nad okupacyjną nocą; humanitaryzmu — nad ludobójstwem; postępu i ładu ogólnospołecznego — nad faszystowskim wstecznictwem i okrucieństwem; życia i pokoju — nad zbrodniczymi planami wojny i zagłady ludzkości — przypominamy je w imię pokoju i bezpieczeństwa, w imię moralnego zadośćuczynienia stratom, cierpieniom i krzywdom, jakich doznał nasz naród z rąk hitlerowskiego agresora i ludobójcy.</u>
          <u xml:id="u-12.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#Marszałek">Dziękuję posłowi Pawłowi Dąbkowi. Głos ma poseł Jerzy Ziętek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#PosełZiętekJerzy">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Historia dowiodła, że wkład naszego narodu w wielkie dzieło zwycięstwa nad faszyzmem był przede wszystkim zasługą polskiej klasy robotniczej i jej leninowskiej partii, która wokół swego programu skupiła wszystkie światłe, patriotyczne siły społeczne i prowadziła najbardziej zdecydowaną walkę o zrzucenie hitlerowskiej niewoli, łącząc ją z rewolucyjnym dążeniem do wyzwolenia społecznego, a w perspektywie — stworzenia socjalistycznej Polski.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#PosełZiętekJerzy">Dziełem klasy robotniczej były sojusz i braterstwo ze Związkiem Radzieckim, utrwalone na bojowym szlaku od Lenino do Berlina, a wywodzące się z długiego i chlubnego rodowodu, opartego na proletariackim internacjonalizmie.</u>
          <u xml:id="u-14.2" who="#PosełZiętekJerzy">Przez całe 30 lat umacnialiśmy i spożytkowywaliśmy rezultaty naszego zwycięstwa. Wysiłkiem produkcyjnym i twórczym budowaliśmy siłę gospodarczą i społeczną naszej ojczyzny.</u>
          <u xml:id="u-14.3" who="#PosełZiętekJerzy">Na jej nowe oblicze złożył się wysiłek klasy robotniczej, całego pracowitego społeczeństwa, które program naszej partii — Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej uznało za kierunek swego patriotycznego działania. Dzięki tej postawie, płynącej z przykładu klasy robotniczej, ojczyzna nasza w krótkim historycznym okresie awansowała do grona wysoko rozwiniętych krajów, uzyskała na arenie międzynarodowej pozycję godną aspiracji i możliwości naszego narodu.</u>
          <u xml:id="u-14.4" who="#PosełZiętekJerzy">Do ogromnego, napawającego nas dumą dorobku Polski Ludowej poważny i godny szacunku wkład przez całe trzydziestolecie wnosili również mieszkańcy ziemi śląskiej, którzy od pokoleń przez długie wieki pruskiej niewoli dokumentowali swą polskość, pielęgnowali język ojczysty, kulturę i obyczaje, z bronią w ręku wielokrotnie walczyli o powrót do Macierzy i składali dowody swej jedności z całym narodem polskim.</u>
          <u xml:id="u-14.5" who="#PosełZiętekJerzy">Górnicy i hutnicy Śląska, robotnicy i chłopi szli do Polski drogą wytrwałej walki. Ani na moment nie wahali się, gdy trzeba było rzucić na szalę historii krew najlepszych synów, gdy z bronią w ręku w trzech powstańczych zrywach trzeba było wywalczyć sobie i swej ziemi miejsce w granicach wolnej ojczyzny.</u>
          <u xml:id="u-14.6" who="#PosełZiętekJerzy">Lud Śląska ponownie ukazał swój wielki patriotyzm w latach wojny, gdy tysiące jego najlepszych synów walczyło z faszyzmem w szeregach I i II Armii Wojska Polskiego, w oddziałach partyzanckich oraz w innych formach ruchu oporu.</u>
          <u xml:id="u-14.7" who="#PosełZiętekJerzy">Dzięki zwycięstwu nad faszyzmem prastara piastowska ziemia śląska powróciła do Polski i w warunkach ludowej ojczyzny, w warunkach socjalistycznego budownictwa uzyskała historyczny awans, nie znany w dotychczasowych dziejach Śląska. W warunkach władzy ludowej zmaterializowały się marzenia wielu pokoleń bojowników tej ziemi, która zintegrowała się z resztą ojczyzny, a dzięki wytężonej pracy klasy robotniczej i całego narodu przeobraziła się w nowoczesny, potężny ośrodek socjalistycznego przemysłu, nauki, oświaty i kultury.</u>
          <u xml:id="u-14.8" who="#PosełZiętekJerzy">O taką ludową i socjalistyczną Polskę walczyła też przez dziesiątki lat rewolucyjna klasa robotnicza Zagłębia, nieustraszona w bojach z caratem, z rządami burżuazyjno-obszarniczymi, z okupantem hitlerowskim, o utrwalenie władzy ludowej, o pomnożenie siły i bogactw socjalistycznej ojczyzny.</u>
          <u xml:id="u-14.9" who="#PosełZiętekJerzy">Społeczeństwo województwa katowickiego w okresie całego 30-lecia oddawało socjalistycznej ojczyźnie swój bezgraniczny patriotyzm i umiłowanie idei socjalizmu, swą pracowitość, umiejętności i kwalifikacje najlepszych kadr, niezmierzone bogactwa tej ziemi.</u>
          <u xml:id="u-14.10" who="#PosełZiętekJerzy">Wysoka Izbo! Pod kierownictwem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej społeczeństwo naszego regionu wnosiło znaczny wkład w dynamiczny rozwój całego kraju. Służyło mu ofiarną pracą górników, hutników, inżynierów i konstruktorów, milionami ton węgla, stali, wytworzoną energią elektryczną i produkcją nowoczesnych maszyn, myślą uczonych i działaniem na rzecz postępu technicznego, kultury i bezpieczeństwa pracy.</u>
          <u xml:id="u-14.11" who="#PosełZiętekJerzy">Pod przewodnictwem i z inicjatywy wojewódzkiej instancji partyjnej, którą przez długie lata kierował obecny I Sekretarz Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej towarzysz Edward Gierek, komuniści województwa katowickiego i jego bojowa klasa robotnicza czynili wszystko, aby służyć ludowej ojczyźnie tak, jak każą przepiękne tradycje naszego regionu. Aby wysokim tempem pracy, podnoszeniem jej wydajności, przekraczaniem wyznaczonych przez kierownictwo partii zadań przyspieszyć rozwój Polski Ludowej, na miarę pragnień i ambicji całego narodu. Ten kierunek i styl działania, którego własnym przykładem i osobistymi inicjatywami uczył nas towarzysz Edward Gierek, owocuje rezultatami,. jakie osiągnęliśmy w ostatnich latach, a zwłaszcza w okresie od VI Zjazdu partii. Znajduje również wyraz w nowych inicjatywach, czynach produkcyjnych i zobowiązaniach, podejmowanych z myślą o uczczeniu zbliżającego się VII Zjazdu, który wytyczy dalsze perspektywy rozwojowe socjalistycznej ojczyzny, perspektywy stwarzające wizję rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego.</u>
          <u xml:id="u-14.12" who="#PosełZiętekJerzy">W tych patriotycznych poczynaniach towarzyszy nam świadomość, że nasz dzień dzisiejszy narodził się ze wspólnej walki przeciwko faszyzmowi, ze wspólnie przelanej krwi żołnierza polskiego i radzieckiego.</u>
          <u xml:id="u-14.13" who="#PosełZiętekJerzy">Oddając dziś hołd wszystkim pokoleniom bojowników o wolność Waszą i naszą — najgłębszą czcią otaczamy pamięć tych, którzy ofiarą życia okupili powstanie ludowej ojczyzny, niezawodnego ogniwa socjalistycznej wspólnoty narodów.</u>
          <u xml:id="u-14.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#Marszałek">Dziękuję posłowi Jerzemu Ziętkowi. Głos ma poseł Stanisław Wroński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#PosełWrońskiStanisław">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Polscy kombatanci walk o wyzwolenie narodowe i społeczne przeżywają chwilę doniosłą. Dzisiejsze uroczyste posiedzenie inauguruje obchody Dnia Zwycięstwa jako święta narodowego, które na zawsze pozostanie w kalendarium socjalistycznej Polski. Blask tego święta nie osłabnie, bowiem nie wygasną dwa jego źródła. Pierwsze — to pamięć o tragicznych czasach, kiedy nad narodem zawisła groźba zagłady, a nad całą ludzkością groźba zniszczenia wiekowego dorobku postępu, kultury i humanizmu. Zwycięstwo nad imperializmem faszystowskim przekreśliło tę groźbę, będzie ostrzeżeniem dla wszystkich, którzy chcieliby ją ponowić.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#PosełWrońskiStanisław">Drugie źródło — to świadomość, że dzięki nieprzejednanej, ofiarnej i zwycięskiej walce z wrogiem położyliśmy podwaliny Polski Ludowej, zapoczątkowaliśmy nową epokę w dziejach naszego narodu, która rodzi i rodzić będzie coraz obfitsze owoce.</u>
          <u xml:id="u-16.2" who="#PosełWrońskiStanisław">Wyrażenie uczuć rzeszy kombatantów, którzy dożyli tego dnia nie jest łatwe, sięga bowiem do przeszłości, a równocześnie wiąże się z przyszłością.</u>
          <u xml:id="u-16.3" who="#PosełWrońskiStanisław">Ilu nas było, ilu ubyło, jakimi drogami doszliśmy do dnia zwycięstwa 30 lat temu, jacy wówczas byliśmy — to już sprawa, rzetelnych badań historyków. A ilu nas jest obecnie, jaką drogę przebyliśmy wraz z krajem przez te 30 lat powojennych? Są to pytania o nasze życiorysy z lat wojny i z lat pracy, które my, kombatanci, Chcielibyśmy złożyć przed Wami, gdyby to było możliwe. W nich to bowiem, w tej księdze pamięci o przeżyciach wspólnych i jednostkowych zawarta jest prawda o przełomie w tysiącletnich dziejach narodu polskiego.</u>
          <u xml:id="u-16.4" who="#PosełWrońskiStanisław">Jest w tej żywej jeszcze księdze zawarta pamięć już nielicznych — o wydarzeniach rewolucji 1905 roku, o błądzeniach w poszukiwaniu drogi do niepodległości Polski z lat I wojny światowej, o chwale czerwonych pułków polskich rewolucjonistów, upatrujących w socjalizmie jedyną perspektywę wolnej Polski.</u>
          <u xml:id="u-16.5" who="#PosełWrońskiStanisław">Żywa jest jeszcze gorzka klasowa pamięć o międzywojennych latach zacofania, niedorozwoju, poniewierki na obczyźnie za chlebem, pamięć doznanych przez lewicę społeczną represji politycznych, więzień i Berezy Kartuskiej, pozbawiania obywatelstwa polskiego Polaków tylko dlatego, że bronili demokracji w Hiszpanii, na przedpolach II wojny światowej.</u>
          <u xml:id="u-16.6" who="#PosełWrońskiStanisław">Najliczniej jednak reprezentowana jest pamięć niezwykle ciężkich, jakże powikłanych szlaków walki o odzyskanie niepodległości w latach II wojny światowej, pamięć masowego ruchu oporu przeciwko krwawemu reżimowi okupanta. Wiemy, która droga do Polski była najkrótsza, jedynie słuszna, kto był jej wiernym sojusznikiem, a kto niechętnym, opornym, a nawet zaciekłym przeciwnikiem. Lecz krew przelaną na wszystkich frontach walki z hitlerowskim wrogiem cenimy jednakowo.</u>
          <u xml:id="u-16.7" who="#PosełWrońskiStanisław">W pozycji kombatanta postawiony został w istocie cały naród polski, bowiem wszystko co polskie miało być z czasem starte na proch, wymazane i unicestwione. Dlatego nasze uczucia kombatanckie nade wszystko wspólne są z uczuciami całego narodu, z jego sprawiedliwie ludzkim pojmowaniem winy za wszystkie zniszczenia, cierpienia i straty spowodowane przez tych, którzy tę pożogę wojenną wywołali, spalili nam dom, i zabili naszych najbliższych, okaleczyli miliony rodzin.</u>
          <u xml:id="u-16.8" who="#PosełWrońskiStanisław">Dziś w pełni wystąpiła potrzeba pomocy socjalnej dla kombatantów. Ostrość i rozmiary tych potrzeb wiążą się z długotrwałymi skutkami wojny. Lecz kosztów tej pomocy nie ponoszą właściwi sprawcy chorób i niepowetowanych strat. W ostatnich kilku latach, dzięki polityce kierownictwa partii, dzięki osobistej inicjatywie naszych współtowarzyszy z lat walki, I Sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Edwarda Gierka i Premiera Piotra Jaroszewicza, dziesiątki tysięcy kombatantów uzyskało renty wyjątkowe, doraźną pomoc materialną, opiekę lekarską i sanatoryjną. Ustawa sejmowa rozwiązała najważniejsze potrzeby inwalidów wojennych. Dziesiątki tysięcy kombatantów otrzymało odznaczenia państwowe.</u>
          <u xml:id="u-16.9" who="#PosełWrońskiStanisław">Przemówienie towarzysza Edwarda Gierka jest pięknym aktem wysokiego uznania, za które mu dziękujemy. Wielką dla nas satysfakcją jest szacunek, jaki partia wszczepia młodej generacji dla wyzwoleńczego czynu pokolenia ich ojców, oraz to, co czyni dla wzbogacenia patriotyzmu i internacjonalizmu o nowe socjalistyczne treści. Najważniejszą jednak nagrodą za lata walki jest nasza wspólna chwała, jedyna podstawa naszej integracji — Polska Ludowa.</u>
          <u xml:id="u-16.10" who="#PosełWrońskiStanisław">Jesteśmy świadomi, że główne źródła jej siły, bezpieczeństwa i godnego miejsca w ludzkim świecie — to socjalizm, jego idee, naukowo-marksistowskie podstawy, to twórcze możliwości narodu, to partia stale służąca interesom ludzi pracy, narodu i kraju, to braterski sojusz ze Związkiem Radzieckim, główną potęgą, która zdecydowała o zwycięstwie nad faszyzmem i wyzwoleniu narodu polskiego i która nieustannie wspiera Polskę w jej rozwoju, to wspólnota krajów socjalistycznych, solidarność sił postępu w całym świecie.</u>
          <u xml:id="u-16.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-16.12" who="#PosełWrońskiStanisław">W tej świadomości polscy kombatanci będą nadal wiernie służyć ojczyźnie.</u>
          <u xml:id="u-16.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#Marszałek">Dziękuję posłowi Stanisławowi Wrońskiemu. Głos ma poseł Marian Mięsowicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#PosełMięsowiczMarian">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! 30 lat temu ucichła groza wojny. Żołnierze polscy walczący na wielu frontach II wojny światowej i w podziemiu skończyli swój bohaterski wysiłek, a ta ich część, która przedtem wraz z Armią Radziecką uwolniła kraj i której dane było zdobyć Berlin, mogła na Bramie Brandenburskiej zatknąć biało-czerwony sztandar. Kraj odetchnął. Zaczęto odbudowywać z wielkim poświęceniem i uporem ludzkim przemysł i rolnictwo. Otwarto szkoły. A jak było z nauką?</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#PosełMięsowiczMarian">W dniu 19 marca 1945 r. odbyło się pierwsze po wojnie posiedzenie senatu Uniwersytetu Jagiellońskiego. Ale start był niezwykle trudny wobec olbrzymich strat, jakie środowisko uczonych polskich poniosło z rąk okupanta hitlerowskiego. Pierwszym aktem daleko idącego planu całkowitego zniszczenia polskiej inteligencji była tak zwana „Sonderaktion Krakau” (akcja specjalna — Kraków), wymierzona przeciwko krakowskim profesorom. 6 listopada 1939 roku aresztowano podstępnie zwabionych 182 pracowników naukowych — głównie profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego i Akademii Górniczej i wywieziono początkowo do więzień wrocławskich, a potem do obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen.</u>
          <u xml:id="u-18.2" who="#PosełMięsowiczMarian">Jakiego przestępstwa dopuścili się ci ludzie? Za co zostali ukarani? Winy nie było żadnej. Faktem natomiast oczywistym była kara; kara za to, że przynależeli do umysłowej czołówki polskiego społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-18.3" who="#PosełMięsowiczMarian">W dzienniku Hansa Franka czytamy fragment jego przemówienia z wiosny 1940 roku: „Te warstwy kierownicze w Polsce, których istnienie już stwierdziliśmy należy zlikwidować, te zaś, które znów narosną, musimy wyszukać i w odpowiednim czasie znów usunąć.” Morderstwo na uczonych polskich było wielkim ciosem dla narodu polskiego, ale licząc każde życie ludzkie jednakowo — to był to dopiero początek wielomilionowego mordu na naszym narodzie. Filozofia okupanta była taka: należy pozbawić naród polski wszystkich form nauki i nauczania, sprowadzić go do niewolniczej wegetacji. Tymczasem tak się nie stało.</u>
          <u xml:id="u-18.4" who="#PosełMięsowiczMarian">Według ewidencji profesora Szafera, rektora tajnego Uniwersytetu Jagiellońskiego, która została przedstawiona właśnie na pierwszym posiedzeniu senatu, o którym wspomniałem, było w Uniwersytecie Jagiellońskim 136 wykładowców, a liczba studentów, którzy uczestniczyli w tajnym nauczaniu akademickich szkół krakowskich dochodziła do 1000. Wykłady kończyły się egzaminami, które zostały zweryfikowane po wyzwoleniu. Prowadzono studia na wszystkich poziomach, aż do doktoratu, a nawet habilitacji.</u>
          <u xml:id="u-18.5" who="#PosełMięsowiczMarian">Akcja tajnego nauczania była jedną z niezwykłych form oporu naszego narodu w najcięższych jego chwilach. Warto może zauważyć, że w żadnym innym kraju z podbitych przez hitleryzm akcja taka nie była prowadzona, a w każdym razie nie w takiej skali. Ten, chociaż tak ograniczony rozwój podziemnego życia naukowego nie był bez wpływu na start polskiej nauki w 1945 r. Po wyzwoleniu stanęły niezwykle trudne zadania przed nauką polską. Kompletnie zdewastowane laboratoria, pracownie, sale wykładowe i biblioteki na tle zrujnowanego kraju, olbrzymie straty w kadrze naukowej — oto z czym zaczynaliśmy.</u>
          <u xml:id="u-18.6" who="#PosełMięsowiczMarian">Kierownictwo polityczne naszego kraju i jego władze zrozumiały dostatecznie wcześnie, że w nowoczesnym świecie nauka jest siłą, od której rozwoju zależy miejsce danego narodu w świecie. Rozwój nauki u nas musiał być zatem konsekwencją założonej industrializacji kraju.</u>
          <u xml:id="u-18.7" who="#PosełMięsowiczMarian">Ze zbioru dyscyplin mających przede wszystkim, a może wyłącznie, cele poznawcze — nauka staje się coraz ważniejszym czynnikiem rozwoju gospodarczego kraju. Zrozumiano, że rozwój nauki i postępu technicznego są procesami dwustronnie związanymi i stanowią zasadniczy element zaspokajania potrzeb współczesnego człowieka i społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-18.8" who="#PosełMięsowiczMarian">Kiedy rozpoczynaliśmy 30 lat temu pracę, wydawało się trudne, a może niemożliwe w naszych warunkach, np. w czasie jednego pokolenia, dogonić tak zwany poziom światowy. Czy to się udało? Chyba na takie stwierdzenie jest jeszcze za wcześnie, bo proces biegnie ciągle, nauka światowa też rozwija się bardzo szybko. Stworzona jednak została w ciągu 30-lecia w naszym kraju nowa nauka, także i w licznych nie istniejących przedtem u nas dziedzinach, nauka o nowej metodyce; wychowano kadrę przy zupełnie zmienionych warunkach i metodach pracy. Ogólnie można powiedzieć, że w wielu dziedzinach osiągnięto u nas wysoki poziom, odpowiadający pozycji politycznej Polski czy też naszej pozycji w kulturze światowej.</u>
          <u xml:id="u-18.9" who="#PosełMięsowiczMarian">Zaplanowany rozwój gospodarczy naszego kraju zakłada wskaźniki wzrostu, które są możliwe do osiągnięcia tylko przy stosowaniu nowej techniki, opartej na nauce. Istnieją u nas na pewno warunki kadrowe do wykonania takich zadań. Za najwyższy sukces nauki polskiej w 30-leciu uważam wykształcenie licznej i dobrze przygotowanej kadry naukowej. Ta kadra wychowana w Polsce Ludowej stanowi dzisiaj polską naukę. Ci młodzi ludzie, niektórzy może już w średnim wieku, mają swoje osobiste osiągnięcia, stanowiące już dzisiaj o poziomie nauki polskiej. Nauka wymaga od ludzi, którzy ją tworzą, odpowiedniego psychicznego nastawienia. Pasja i ambicja twórcza są tutaj czynnikami decydującymi. Liczymy na te cechy osobowości naszej kadry naukowej. Przyczynią się one do dalszego rozwoju polskiej nauki dla dobra naszego kraju, państwa — Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
          <u xml:id="u-18.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#Marszałek">Dziękuję posłowi Marianowi Mięsowiczowi. Głos ma poseł Ewelina Szyszko.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#PosełSzyszkoEwelina">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Chociaż przed 30 laty w odczuciu i nadziejach ludzkich zbliżał się ten dzień, nikt go wówczas nie oznaczył w kalendarzu jako datę pamiętną, datę kończącą cierpienia i walkę — datę otwierającą czasy pokoju i odbudowy. Dopiero w miarę upływu dni, miesięcy, lat — ta majowa kalendarzowa kartka nabierała wagi o znaczeniu historycznym.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#PosełSzyszkoEwelina">Mówiąc te słowa, widzę tysiące kobiet, matek, żon i córek, które nie dały się złamać terrorowi najeźdźcy. Walczyły w szeregach armii polskiej, w partyzantce, narażały życie jako łączniczki, nauczały w tajnych kompletach.</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#PosełSzyszkoEwelina">My, nauczyciele, podejmowaliśmy zadania, które wyznaczało nam nie tylko powołanie, ale i patriotyczny obowiązek wobec młodego pokolenia, mającego wejść w normalne życie po zakończeniu wojny.</u>
          <u xml:id="u-20.3" who="#PosełSzyszkoEwelina">Po różnych okupacyjnych drogach dotarłam do bogatego w rewolucyjne i postępowe tradycje Włocławka.</u>
          <u xml:id="u-20.4" who="#PosełSzyszkoEwelina">W latach między tamtym wielkim dniem, który właśnie przeżywałam w tym mieście, a dzisiejszą piękną i znamienną uroczystością, całe społeczeństwo — a w nim i my, kobiety — pokonywało trudy pierwszych etapów odbudowy kraju, kiedy to ustalały się treści i formy państwowości Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
          <u xml:id="u-20.5" who="#PosełSzyszkoEwelina">Byłyśmy przy reformie rolnej, podejmowałyśmy pracę w przejętych przez lud fabrykach, tworzyłyśmy rady narodowe, budowałyśmy organizacje polityczne, społeczne i młodzieżowe, likwidowałyśmy analfabetyzm, uczestniczyłyśmy w odradzającym się ruchu kulturalnym. Płaciłyśmy też życiem swych najbliższych za utrwalanie władzy ludowej.</u>
          <u xml:id="u-20.6" who="#PosełSzyszkoEwelina">Współtworzyłyśmy historię naszej ojczyzny, jej przeobrażenia we wszystkich dziedzinach życia, mocne podstawy socjalizmu i dalsze perspektywy Polski przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-20.7" who="#PosełSzyszkoEwelina">Jako kobiety i matki — równocześnie z odbudową wartości materialnych i duchowych kształtowałyśmy osobowość i świadomość naszych dzieci, ich postawy moralne i obywatelskie, uczyłyśmy miłości do kraju ojczystego, szacunku dla ludzi pracy, rzetelności i społecznej odpowiedzialności.</u>
          <u xml:id="u-20.8" who="#PosełSzyszkoEwelina">Ostatnie zwłaszcza lata dobitnie wskazują na rolę, jaką odgrywają i odgrywać będą kobiety polskie. Partia i państwo w swej polityce włączyły w zakres swych istotnych celów podniesienie autorytetu rodziny, wszechstronny program opieki nad matką, dzieckiem i młodzieżą oraz wytyczyły perspektywiczne kierunki wychowania i kształcenia młodego pokolenia. Dziś polska kobieta, wykształcona i pracująca, jest współgospodarzem kraju, równoprawnym partnerem w pracy zawodowej i w życiu społecznym. Jest organizatorem życia rodziny i wychowawcą młodego pokolenia. Coraz więcej kobiet zajmuje odpowiedzialne stanowiska w gospodarce, kulturze, nauce i w pracy politycznej. Sprzyjają temu warunki stworzone w procesie socjalistycznych przeobrażeń i rozwoju naszego kraju.</u>
          <u xml:id="u-20.9" who="#PosełSzyszkoEwelina">Obywatele Posłowie! Trudno jest w tym dniu oderwać się od wspomnień. Dziś, jak przed trzydziestu laty, święcimy Dzień Zwycięstwa w tym samym podniosłym nastroju, ale bogatsi poczuciem dumy, że nie zmarnowaliśmy szansy, jaką nam dała władza ludowa.</u>
          <u xml:id="u-20.10" who="#PosełSzyszkoEwelina">W tym dokonanym od tamtego czasu — od pokonania faszyzmu — rozwoju kraju jest niejedna cegiełka wbudowana ręką polskiej kobiety, polskiej matki. Jednocześnie każda z nas może postawić sobie pytanie — i powinna dać odpowiedź: czy nasz wkład w dzieło rozkwitu Polski Ludowej jest wystarczający i co nam należy czynić, aby zwiększyć udział w pomnażaniu materialnego i duchowego bogactwa kraju.</u>
          <u xml:id="u-20.11" who="#PosełSzyszkoEwelina">Pamięć zaś o tych wszystkich, którzy o Polskę wolną i sprawiedliwą walczyli i za nią ginęli — będzie towarzyszyć nam zawsze w działaniu na rzecz rozwoju naszej ojczyzny i pokoju w świecie.</u>
          <u xml:id="u-20.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#Marszałek">Dziękuję posłance Ewelinie Szyszko. Głos ma poseł Jerzy Piskorz-Nałęcki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#PosełPiskorzNałęckiJerzy">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! W tym podniosłym dla narodu dniu rzeczą najwyższej wagi jest przypomnieć to miejsce, jakie zajmują Śląsk i Ziemia Lubuska, Pomorze Zachodnie i Nadodrze, Warmia i Mazury, Szczecin i Gdańsk — w świadomości narodu i w rzeczywistości gospodarczej kraju. Przywrócenie Macierzy ziem naszych praojców jest wynikiem dalekowzrocznej polityki komunistów polskich, której symbolem stało się zatknięcie sztandarów biało-czerwonych na gruzach hitlerowskich Niemiec przez Wojsko Polskie, walczące u boku Armii Radzieckiej. Osiągnięte zwycięstwo, jak nigdy dotychczas w naszej historii, zostało właściwie spożytkowane w czasie pokoju. Starzy i nowi mieszkańcy naszych ziem zachodnich i północnych zgodnością współżycia i ofiarnością swego wysiłku obsiewali pola spragnione ziarna, wznosili swe domy, przywracali życie, znajdując na każdym kroku świadectwa polskości, których nie wytępił ni miecz krzyżacki, ni kulturkampf Bismarcków, ni hitlerowskie prześladowania.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#PosełPiskorzNałęckiJerzy">Trzydziestoletni okres włodarzenia Polaków na wypalonej przez wojnę ziemi doprowadził do jej gospodarczego rozkwitu, ukształtował prężne i nowoczesne społeczeństwo, które wnosi niepowtarzalne wartości do sfery materialnej i substancji duchowej narodu. Widocznym tego przykładem niech będzie moja ziemia — Pomorze Zachodnie, jej osiągnięcia w przemyśle, rolnictwie, kulturze.</u>
          <u xml:id="u-22.2" who="#PosełPiskorzNałęckiJerzy">Intensywny rozwój gospodarczy Polski w okresie minionych 30 lat, jej awans do czołówki najbardziej rozwiniętych gospodarczo państw świata niosły ze sobą konieczność i tworzyły możliwości rozwoju twórczej myśli technicznej i organizatorskich wysiłków kadry inżynierskiej. Wysokie kwalifikacje robotników, poziom wiedzy zawodowej inżynierów, coraz szersze wykorzystanie wyników badań naukowych w praktyce, a przede wszystkim utrwalana na co dzień naturalna więź rzeszy inżynierskiej z klasą robotniczą — stanowią rękojmię obecnych i przyszłych osiągnięć naszego przemysłu.</u>
          <u xml:id="u-22.3" who="#PosełPiskorzNałęckiJerzy">Polski przemysł okrętowy, który powstał nad Odrą i Bałtykiem jest przykładem osiągnięć kadry inżynierskiej, wyrosłej w większości z klasy robotniczej i wychowanej w Polsce Ludowej. Jestem osobiście związany z okrętownictwem już 28 lat, niemal od początku jego istnienia, przez szkołę zawodową, studia i 20-letnią pracę w Stoczni im. A. Warskiego w Szczecinie. Droga mojej działalności zawodowej i osiągnięcie celów życiowych, podobnie jak u wielu moich kolegów, były całkowicie związane z dynamicznym rozwojem tego przemysłu, nie mającym precedensu nie tylko w naszych dziejach.</u>
          <u xml:id="u-22.4" who="#PosełPiskorzNałęckiJerzy">Dziś polski przemysł okrętowy znajduje się w czołówce światowej. Co piąty statek z ogromnej floty Związku Radzieckiego jest zbudowany przez nas. Radzieckie zamówienia, odgrywające zasadniczą rolę w dynamicznym rozwoju naszych stoczni, są równocześnie ilustracją coraz bardziej wszechstronnej współpracy gospodarczej, kulturalnej, naukowo-technicznej oraz przyjaźni naszych narodów.</u>
          <u xml:id="u-22.5" who="#PosełPiskorzNałęckiJerzy">Staramy się wykorzystać wszystkie możliwości tej ziemi do tworzenia nowych wartości gospodarczych, do rozwoju szeregu nowych gałęzi przemysłu związanego z gospodarką morską, pracującego na eksport i rozwijającego kooperację przemysłową z krajami sąsiednimi. Dlatego tak ogromne znaczenie ma rozpoczęty w naszym regionie rozwój badań nad wydobywaniem surowców z dna morskiego oraz podjęcie produkcji sprzętu potrzebnego do tego celu. Razem z istniejącym u nas ośrodkiem produkcyjnym i naukowym rybołówstwa — stanowi to dobrą podstawę do zapoczątkowania pełnego wykorzystania zasobów morza w celu przyspieszenia rozwoju polskiej gospodarki. Jest to początek nowej przyszłościowej dziedziny działalności gospodarczej na tych ziemiach.</u>
          <u xml:id="u-22.6" who="#PosełPiskorzNałęckiJerzy">Wysoki Sejmie! Wszystko, czego dokonaliśmy na ziemiach krwią i znojem przywróconych Macierzy, świadczy, że właściwie spożytkowaliśmy to, o co nasi ojcowie walczyli. Składając w dniu dzisiejszym hołd ich pamięci, wyrażam przekonanie, że społeczeństwo tych ziem, w oparciu o uchwały VII Zjazdu partii, jeszcze bardziej pomnoży materialny i duchowy dorobek naszej socjalistycznej ojczyzny.</u>
          <u xml:id="u-22.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#Marszałek">Dziękuję posłowi Jerzemu Piskorz-Nałęckiemu. Głos ma poseł Czesław Wojtera.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#PosełWojteraCzesław">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Zabieram głos jako przedstawiciel młodego pokolenia Polaków, które przychodziło na świat i osiągało samodzielność życiową w Polsce socjalistycznej. Nie smagała nas plaga bezrobocia, nie znamy smaku parobczańskiego chleba, nie wiemy co to analfabetyzm i dotknięte krzywicą z powodu niedożywienia dzieci. Nie przeżyliśmy huku bomb spadających na nasz kraj, nie widzieliśmy faszystowskich hord depczących naszą ziemię, nie słyszeliśmy salw rozstrzeliwujących naszych ojców i matki na ulicach polskich miast i w obejściach wsi, puszczanych z dymem pożarów. Nie ginęliśmy w krematoriach i koncentracyjnych lagrach ani w obozach pracy przymusowej, nie tułaliśmy się wypędzeni z ojcowizny bagnetami hitlerowskich żołdaków. Ale dlatego, że tu właśnie rodziliśmy się, na tej ziemi, że uczyła i wychowywała nas polska szkoła i dom rodzinny, że nasz światopogląd kształtuje historia i kultura polskiego narodu oraz jego sprawiedliwy społecznie, pracowity i twórczy — choć nie wolny jeszcze od kłopotów i trudności — dzień dzisiejszy, razem z Wami chylimy czoła i oddajemy hołd tym, którzy za Polskę wolną i sprawiedliwą toczyli boje i zapełniali więzienia, oddawali życie na polach bitew II wojny światowej i w okupowanym kraju, wznosili Polskę w trudzie i znoju w pierwszych powojennych latach — w Warszawie i Gdańsku, w Nowej Hucie i „Pafawagu”, na Śląsku i w Stalowej Woli, nad Bugiem, Wisłą i Odrą, w pustkowiach Bieszczadów i Sudetów, na Pojezierzu Mazurskim i Ziemi Lubuskiej.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#PosełWojteraCzesław">I fakt, że nasz dzień dzisiejszy jest inny od dni Waszej młodości, tym bliższe i zrozumialsze czyni słowa zarówno deklaracji praw młodego pokolenia polskich KZMP-owców, OMTUR-owców i wiciarzy: „My — synowie i córki robotników i chłopów, synowie i córki inteligencji i zubożałego mieszczaństwa (...) staliśmy się tragicznym pokoleniem Polski. Czy rzeczywiście nie ma dla nas miejsca pod słońcem? (...) Ziemia nasza jest bogata i płodna w surowce (...) mamy wszystko potrzebne, by nakarmić i odziać milionowe rzesze obdartych i głodnych, by przywrócić im radość życia”.</u>
          <u xml:id="u-24.2" who="#PosełWojteraCzesław">W deklaracji Związku Walki Młodych czytamy: „Zrodził nas czyn. Naszą wolę walki wykuwa nienawiść do kajdan hitlerowskiej niewoli, gorące ukochanie wolności (...) Przykładem nam jest nieugięty hart bojowy młodzieży narodów Związku Radzieckiego (...) W naszych szeregach jest miejsce dla każdego, kto dziś jest gotów stanąć do bezwzględnej walki z najeźdźcą hitlerowskim i z bronią w ręku wywalczyć wolną, niepodległą, demokratyczną Polskę, a jutro z młotem i kilofem, pługiem, piórem i książką stanąć w pierwszych szeregach budowniczych lepszej, szczęśliwej przyszłości. A więc, młodzieży polska, do szeregu! Broń do ręki! W łeb lub serce wroga pal!” My, młode pokolenie Polaków, uważamy, że jest naszym honorem — wkładem swych umysłów, serc i rąk okazać się godnymi kontynuatorami dzieła naszych ojców i matek, starszych braci i sióstr — na budowach Huty Centrum, Portu Północnego i Lubińsko-Głogowskiego Zagłębia Miedziowego, na dających coraz obfitsze plony własnych, spółdzielczych i PGR-owskich polach, w placówkach badawczych i biurach projektowo-konstruktorskich, w instytucjach kultury i oświaty, w ogniwach administracji i gospodarki, na ławach szkolnych i w audytoriach uczelni.</u>
          <u xml:id="u-24.3" who="#PosełWojteraCzesław">Mamy ku temu wszystkie warunki: równy start do nauki i życia, wyższe kwalifikacje i uzbrojone w coraz nowocześniejszą technikę i wydajniejsze urządzenia miejsca pracy, coraz bardziej elektryfikowaną i mechanizowaną gospodarkę rolną, korzystamy z coraz wszechstronniejszej opieki zdrowotnej i socjalnej, z coraz bogatszego dorobku kultury i nauki, mamy swoją organizację: Federację Socjalistycznych Związków Młodzieży Polskiej, naszą partię i władzę ludową.</u>
          <u xml:id="u-24.4" who="#PosełWojteraCzesław">Niech mi wolno będzie zapewnić Wysoką Izbę, że młode pokolenie Polski, kształtując zaangażowane postawy obywatelskie oraz kojarząc interesy osobiste, rodzinne i zawodowe z nadrzędnymi celami społecznymi, weźmie pełny udział w realizacji zadań, które przedstawił w swym wystąpieniu I Sekretarz KC PZPR towarzysz Edward Gierek.</u>
          <u xml:id="u-24.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-24.6" who="#PosełWojteraCzesław">Jest to dla nas spełnieniem zobowiązań wobec przeszłości, a zarazem realizacją patriotycznej powinności wobec ojczyzny i przyszłych pokoleń. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-24.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#Marszałek">Dziękuję posłowi Czesławowi Wojterze. Głos ma poseł Stanisława Swiderska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#PosełŚwiderskaStanisława">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! W historii naszego narodu rok 1945 jest szczególną datą. Po wsze czasy zostanie on zachowany w skarbnicy pamięci narodu polskiego jako ten, który zapisał się w naszych dziejach historycznym zwycięstwem nad zbrodniczym faszyzmem hitlerowskim. W tych zmaganiach główny ciężar dźwigała na swych barkach braterska Armia Radziecka, jej żołnierz złożył na frontach II wojny światowej największą i najchwalebniejszą ofiarę krwi i życia. I tego naród polski nigdy nie zapomni.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#PosełŚwiderskaStanisława">Walka z wrogiem toczyła się wszędzie: w lasach, na szlakach komunikacyjnych, we wsiach i na ulicach polskich miast. Prowadzili ją robotnicy i chłopi, inteligenci, cały naród postawiony przez faszyzm w obliczu biologicznego wyniszczenia.</u>
          <u xml:id="u-26.2" who="#PosełŚwiderskaStanisława">Tak było też i w moim mieście, w Łodzi, gdzie klasa robotnicza pod przewodem Polskiej Partii Robotniczej podjęła walkę na śmierć i życie z faszystowskim okupantem. Jej nadzieją, natchnieniem i siłą w tych trudnych latach była wiara w słuszność sprawy i idei, przykłady codziennego heroizmu obrońców Moskwy i Leningradu, zwycięzców spod Stalingradu i Kurska, żołnierzy spod Lenino, znad Bugu i Wisły, partyzantów lasów janowskich i Puszczy Solskiej.</u>
          <u xml:id="u-26.3" who="#PosełŚwiderskaStanisława">Kiedy jeszcze krwawiły fronty, gdy paliły się ognie wojny — łódzkie fabryki już tętniły pracą, by wyposażyć żołnierza, zaspokoić potrzeby ludności. I znowu w tym dziele tworzenia od fundamentów z pomocną dłonią przyszedł nam wypróbowany na bitewnych szlakach sojusznik: z radzieckiej bawełny wyprodukowane zostały pierwsze metry tkanin, z radzieckiego zboża wypiekliśmy pierwszy chleb.</u>
          <u xml:id="u-26.4" who="#PosełŚwiderskaStanisława">Sięgam pamięcią do tamtych lat jakże pełnych entuzjazmu pracy na swoim, dla siebie, dla robotniczo-chłopskiego państwa. Zaczynaliśmy zmieniać Polskę, choć czasy nie były łatwe. Łódź dźwigała na swych barkach piętno kapitalistycznych zaniedbań. Hasło odbudowy kraju, jego socjalistycznego rozwoju stało się przewodnią ideą myśli, dążeń, pracy i uczuć robotnika, technika, inżyniera i naukowca. Z ruin odradzały się fabryki. Rozpoczęliśmy trudny, ale jakże konsekwentnie prowadzony proces likwidacji pozostawionych nam w spadku przez burżuazję owych przysłowiowych już łódzkich kamienic, podwórek — studni bez słońca, cuchnących ścieków, domów tylko z nazwy — bez wody, światła, bez elementarnych warunków socjalnych i komunalnych.</u>
          <u xml:id="u-26.5" who="#PosełŚwiderskaStanisława">Zaczęliśmy wznosić nowe, zdrowe mieszkania i całe osiedla, budowaliśmy szkoły, przedszkola. Zamieniliśmy nasze miasto w prężny ośrodek akademicki, centrum kultury i oświaty, promieniujące swoim dorobkiem twórczym na całą Polskę.</u>
          <u xml:id="u-26.6" who="#PosełŚwiderskaStanisława">Tak było w całym kraju i wraz ze wzrostem jego siły, pomyślności społecznej rosła i piękniała nasza Łódź. Dzisiaj jest to już inne miasto. Tylko w mijającym pięcioleciu wybudujemy w naszym mieście ponad 150 tys. nowych izb, a 2/3 wyrobów łódzkiego przemysłu powstaje w nowo uruchomionych, na wskroś nowoczesnych zakładach. Jest to ogromny dorobek i świadomość tego łączymy z mądrością naszej partii, jej polityką i programem, których nadrzędnym celem jest rozwój przez człowieka — dla człowieka. I tę prawdę o owocnym trudzie, ofiarności i zaangażowaniu ludzi pracy, o awansie Polski Ludowej, rozwoju robotniczej Łodzi — będziemy jeszcze szerzej przekazywać młodszemu pokoleniu, umacniać wiedzę o historycznych dokonaniach jego matek i ojców.</u>
          <u xml:id="u-26.7" who="#PosełŚwiderskaStanisława">Pamięć o tym wszystkim ma nieprzemijające wartości, wyzwala nowe siły i inicjatywy, które tak pięknie owocowały niebywałym rozmachem i tempem przemian, których byliśmy twórcami szczególnie w ostatnich 4 latach. Ta polityka owocowała powszechnym zaufaniem do przodującej siły naszego narodu — Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, spontanicznym poparciem dla jej dalekosiężnych celów, licznymi inicjatywami wytwórczymi, wzbogacającymi nasz kraj o dodatkowe wartości, przyspieszające jego rozwój.</u>
          <u xml:id="u-26.8" who="#PosełŚwiderskaStanisława">W tym działaniu nie będziemy szczędzili rąk i umysłów. W roku VII Zjazdu partii pracowite dłonie polskiego robotnika, twórczy wysiłek naukowca, oddanie naszej młodzieży będą się składały na jeszcze piękniejszy gmach, gmach ojczyzny — Polski Ludowej.</u>
          <u xml:id="u-26.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#Marszałek">Dziękuję poseł Stanisławie Swiderskiej. Głos ma poseł Edmund Osmańczyk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#PosełOsmańczykEdmund">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! 30 lat temu nad Łabą, w samo południe 9 maja 1945 roku, jednostki I Armii Wojska Polskiego, które tydzień temu walczyły u boku Armii Czerwonej w centrum Berlina, czciły Dzień Zwycięstwa apelem poległych. Stałem w szeregu żołnierzy i oficerów dumny z polskiego munduru, ale równocześnie przeżywałem ból i rozterkę, ból nieodwracalnych strat, jakie w minionej wojnie poniósł naród, stolica i kraj. Rozterkę, że w rozdartym wówczas narodzie wiele jest gorzkich spraw Polaków, które niełatwo będzie rozwiązać. A w aspekcie zewnętrznym równie ciężko układały się przecież nasze sprawy. Oto byliśmy jedynym z narodów zjednoczonych, którego reprezentanci na skutek sprzeciwu mocarstw zachodnich nie zasiadali w tym czasie w San Francisco przy budowie fundamentów Organizacji Narodów Zjednoczonych. Równocześnie te same mocarstwa sojusznicze protestowały już w Moskwie przeciw naturalnemu, żywiołowemu powrotowi Polski nad Odrę i Nysę Łużycką, stawiając znów na odbudowę silnych Niemiec — w miejsce silnej Polski, jak po I wojnie światowej.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#PosełOsmańczykEdmund">Widać już było, jak bardzo w czasie tej wojny zetlały nasze tradycyjne sojusze i klasowe związki z Zachodem, a nowy ludowy sojusz, mający nam dać w dalszej przyszłości trwały pokój — podpisany został dopiero co w Moskwie, kilkanaście dni wcześniej, gdy Czerwona Armia i nasi Kościuszkowcy szturmowali Berlin.</u>
          <u xml:id="u-28.2" who="#PosełOsmańczykEdmund">Tak oto ja, Polak z ziem ledwo przywróconych Polsce, musiałem przeżywać obok dumy ze zwycięstwa, szarpiący niepokój, ból i gniew.</u>
          <u xml:id="u-28.3" who="#PosełOsmańczykEdmund">Wysoka Izbo! Przypominam te moje myśli i uczucia sprzed trzydziestu lat dlatego, że dopiero na tle tamtego czasu uwydatnić się może wielkość i roztropność naszego narodu od chwili, gdy zaczęła mu przewodzić klasa robotnicza. To jest bowiem główne, dziś już bezsporne źródło siły i mądrości naszej socjalistycznej Rzeczypospolitej Polaków i jej pozycji w świecie.</u>
          <u xml:id="u-28.4" who="#PosełOsmańczykEdmund">Oto z narodu skłóconego wewnętrznie, z okaleczałą straszliwie stolicą, staliśmy się narodem zjednoczonym wpierw przy odbudowie stolicy i kraju, a potem budowaniem socjalistycznej stolicy i socjalistycznego państwa.</u>
          <u xml:id="u-28.5" who="#PosełOsmańczykEdmund">Oto wszystkie granice naszego państwa po raz pierwszy w naszej historii stały się wypróbowanymi już przez trzy dekady granicami pokoju, przyjaźni i współpracy.</u>
          <u xml:id="u-28.6" who="#PosełOsmańczykEdmund">Oto z państwa i narodu będącego tak długo kamieniem niezgody między mocarstwami, staliśmy się kamieniem węgielnym pokoju Europy środkowej, szanowanym zatem sojusznikiem mocarstwa, z którym zawarliśmy alians w kwietniu 1945 roku, a równocześnie wartościowym partnerem dla pozostałych alianckich mocarstw, oczywiście z chwilą, gdy dobiliśmy się do ery odprężenia.</u>
          <u xml:id="u-28.7" who="#PosełOsmańczykEdmund">Dodajmy, że nasz klasowy i polityczny sojusz ze Związkiem Radzieckim, najrozsądniejszy sojusz w naszej historii, rozszerzył nam na cały świat krąg przyjaznych państw i narodów, a jednocześnie wzbudził respekt dla pozycji polityczno-militarnej w Europie środkowej. Myślę o respekcie wśród mężów stanu i generałów, nam co najmniej niechętnych.</u>
          <u xml:id="u-28.8" who="#PosełOsmańczykEdmund">Wreszcie w ONZ, choć nie byliśmy przy układaniu Karty Narodów Zjednoczonych, to służąc uparcie realizacji jej celów, przez pełne trzy dekady, staliśmy się na forum ONZ bezspornym autorytetem moralnym w sprawach umacniania antyfaszystowskiego pokoju, bo tylko taki pokój — jak wiemy — jest trwały.</u>
          <u xml:id="u-28.9" who="#PosełOsmańczykEdmund">Wysoka Izbo! Pamiętając o przeszłości, pochylmy głowy przed bohaterstwem żołnierzy polskich i radzieckich oraz żołnierzy wszystkich narodów zjednoczonych, z którymi we wspólnych bojach wywalczyliśmy to chwalebne zwycięstwo nad faszyzmem.</u>
          <u xml:id="u-28.10" who="#PosełOsmańczykEdmund">Pamiętając zaś o teraźniejszości i przyszłości, pochylmy z kolei głowy przed polską klasą robotniczą i jej partią, które wraz z całym narodem tamto zwycięstwo potrafiły przemienić w trwałe bezpieczeństwo i w trwały rozwój naszej ludowej ojczyzny.</u>
          <u xml:id="u-28.11" who="#PosełOsmańczykEdmund">I zapamiętajmy na koniec słowa wypowiedziane tu przed godziną przez przywódcę polskiej klasy robotniczej i całego narodu: „Budując Polskę Ludową, wcielamy w życie testament wszystkich, którzy przed trzydziestu laty przynieśli naszemu narodowi największe i najpłodniejsze ze wszystkich zwycięstw w naszej tysiącletniej historii”.</u>
          <u xml:id="u-28.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#Marszałek">Dziękuję posłowi Edmundowi Osmańczykowi.</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#Marszałek">Obywatele Posłowie! W imieniu i z upoważnienia Konwentu Seniorów zgłaszam projekt deklaracji Sejmu, której tekst przedstawiony został Obywatelom Posłom.</u>
          <u xml:id="u-29.2" who="#Marszałek">W deklaracji tej dajemy wyraz pełnej aprobaty dla treści zawartych w wystąpieniu posła Edwarda Gierka. Zawrzeć pragniemy to wszystko, co tak mocno akcentowano w dzisiejszej debacie.</u>
          <u xml:id="u-29.3" who="#Marszałek">Przypominamy historyczne i przełomowe znaczenie, jakie miało w tysiącletnich dziejach narodu polskiego zwycięstwo nad faszystowską Rzeszą. Podkreślamy, że było to zwycięstwo koalicji antyhitlerowskiej, że decydującą rolę w tej wojnie odegrał Związek Radziecki i jego sławna armia, która przyniosła Polsce wolność.</u>
          <u xml:id="u-29.4" who="#Marszałek">Wyrażając wolę całego narodu, pragniemy oddać cześć męstwu i ofiarności żołnierzy Ludowego Wojska Polskiego, którzy u boku Armii Radzieckiej przeszli szlak bojowy od Lenino do Berlina — wszystkim Polakom, którzy uczestniczyli w zmaganiach z faszyzmem na frontach II wojny światowej, w oddziałach partyzanckich i w ruchu oporu.</u>
          <u xml:id="u-29.5" who="#Marszałek">Składamy hołd 6 milionom obywateli polskich, którzy stracili życie w walce i w wyniku działań eksterminacyjnych okupanta. Kierujemy słowa pełne szacunku dla weteranów walk z faszyzmem, wyrażamy uznanie i pełne poparcie dla polityki naszego państwa, które udziela im materialnej oraz moralnej pomocy i opieki.</u>
          <u xml:id="u-29.6" who="#Marszałek">W deklaracji tej podkreślamy, że nasz wielki wkład w rozgromienie faszyzmu, osiągnięcia w budowie ustroju sprawiedliwości społecznej, nie mające precedensu w naszej historii sukcesy w dziele odbudowy i rozwoju kraju zawdzięczamy zwycięstwu koncepcji polskiej lewicy społecznej, której kierowniczą siłą była Polska Partia Robotnicza, a następnie spadkobierczyni i kontynuatorka jej tradycji — Polska Zjednoczona Partia Robotnicza.</u>
          <u xml:id="u-29.7" who="#Marszałek">Dajemy w tej deklaracji wyraz ogólnonarodowej świadomości doniosłego znaczenia, jakie miał, ma i mieć będzie dla naszego państwa sojusz, nierozerwalna przyjaźń i współpraca ze Związkiem Radzieckim oraz nasza przynależność do obozu socjalistycznego.</u>
          <u xml:id="u-29.8" who="#Marszałek">Stwierdzamy naszą wolę umacniania i pogłębiania podstawowych czynników siły całego narodu, a zwłaszcza potencjału ekonomicznego Polski i jedności jej obywateli w budowie państwa socjalistycznego.</u>
          <u xml:id="u-29.9" who="#Marszałek">W imię wzrostu siły i znaczenia naszej ojczyzny!</u>
          <u xml:id="u-29.10" who="#Marszałek">W imię coraz lepszych warunków życia jej obywateli!</u>
          <u xml:id="u-29.11" who="#Marszałek">W imię pokoju i bezpieczeństwa narodów!</u>
          <u xml:id="u-29.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-29.13" who="#Marszałek">Wysoka Izbo! Oklaski upoważniają mnie do stwierdzenia, że Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej podjął jednomyślnie deklarację w trzydziestą rocznicę zwycięstwa nad faszyzmem.</u>
          <u xml:id="u-29.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-29.15" who="#Marszałek">Na tym kończymy uroczyste posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
          <u xml:id="u-29.16" who="#Marszałek">Zamykam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-29.17" who="#komentarz">(Wszyscy wstają. Zostaje odegrany hymn narodowy)</u>
          <u xml:id="u-29.18" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 12 min. 30)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>