text_structure.xml 101 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml"/>
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 4 m. 35 popoł.)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Przedstawiciele Rządu: Prezydent Ministrów i Minister Skarbu Władysław Grabski, Kierownik Ministerstwa Sprawiedliwości Jan Morawski, Kierownik Ministerstwa Zdrowia Publicznego Witold Chodźko, Prezes Głównego Urzędu Ziemskiego Tomasz Wilkoński.)</u>
          <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">(Podsekretarze Stanu: W Prezydjum Rady Ministrów Władysław Wróblewski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#Marszałek">Otwieram posiedzenie. Protokół 162 posiedzenia uważam za przyjęty, ponieważ nie wniesiono przeciwko niemu zarzutów. Protokół 163 posiedzenia leży w biurze sejmowem do przejrzenia. Jako sekretarze zasiadają posłowie Harasz i Staniszkis. Listę mówców prowadzi p. Staniszkis.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#Marszałek">Proszę p. Sekretarza o odczytanie interpelacji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#komentarz">(Czyta:)</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#SekretarzpHarasz">Interpelacja p. Zofii Moraczewskiej i tow. do p. Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w sprawie obsadzenia posad kierowników gimnazjów żeńskich w Małopolsce.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#SekretarzpHarasz">Interpelacja p. Szyszkowskiego i innych z klubu Narodowego Zjednoczenia Ludowego do p. Ministra Rolnictwa w sprawie wykaszania zagajników w lasach państwowych w Strzałkowie, pow. radomskiego.</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#SekretarzpHarasz">Interpelacja pp. Kwiatkowskiego i Piotrowskiego z klubu N. Z. L. w sprawie niedostarczenia mąki dla bezrolnych i robotników pow. brzezińskiego, a w szczególności dla m. Tomaszowa-Rawskiego.</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#SekretarzpHarasz">Interpelacja p. Aleksandra Niedbalskiego i tow. z klubu P. S. L. do p. Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie wykroczeń policji państwowej w Sokołowie.</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#SekretarzpHarasz">Interpelacja pp. Pużaka, Arciszewskiego, Gęborka i tow. do pp. Ministrów Spraw Wewnętrznych i Spraw Wojskowych w sprawie bezprawnej konfiskaty odezwy werbunkowej i zatrzymania toku pracy w drukarni „Górnika” w Sosnowcu.</u>
          <u xml:id="u-3.6" who="#SekretarzpHarasz">Interpelacja pp. Pużaka, Arcyszewskiego, i tow. do p. Ministra Spraw Wewnętrznych i p. Ministra Spraw Wojskowych w sprawie prześladowania działalności biura werbunkowego P. P. S. w Olkuszu.</u>
          <u xml:id="u-3.7" who="#SekretarzpHarasz">Interpelacja pp. Pużaka, Arcyszewskiego, Gęborka i tow. do p. Ministra Skarbu w sprawie odebrania koncesji biednej wdowie w Dąbrowie Górniczej, a nadania jej byłemu żandarmowi rosyjskiemu.</u>
          <u xml:id="u-3.8" who="#SekretarzpHarasz">Interpelacja p. Szczerkowskiego i tow. do p. Ministra Sprawiedliwości w sprawie fałszywej denuncjacji radnych socjalistycznych w Zduńskiej Woli.</u>
          <u xml:id="u-3.9" who="#SekretarzpHarasz">Interpelacja pp. Krempy, Marchuta, Sudoła i tow. do p. Ministra Rolnictwa w sprawie niezasianych gruntów, leżących odłogiem w kilku obszarach dworskich w powiecie mieleckim (Małopolska), kolbuszowskim, niskim i tarnobrzeskim.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#Marszałek">Interpelacje te prześlę do p. Prezydenta Ministrów na drodze regulaminem przepisanej.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#Marszałek">Muszę zacząć od tego, że nie mogę nad wczorajszą ohydną sceną, jaką się zakończyło posiedzenie, przejść do porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#komentarz">(Głosy: Słusznie)</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#Marszałek">Konstatuję niniejszem, że p. Poniatowski, chociaż głos został mu odebrany, po dwukrotnem wezwaniu nie opuścił trybuny, lecz dalej przemawiał i zmusił do zakończenia posiedzenia. Gdyby nie smutne wewnętrzne położenie Ojczyzny naszej, użyłbym ostatecznego środka, który mi podług regulaminu przysługuje, i postawiłbym wniosek o wykluczenie p. Poniatowskiego na 30 posiedzeń.</u>
          <u xml:id="u-4.4" who="#komentarz">(Brawa)</u>
          <u xml:id="u-4.5" who="#Marszałek">Mam jednak nadzieję, że apel do patriotyzmu p. Poniatowskiego...</u>
          <u xml:id="u-4.6" who="#komentarz">(Głos: Napróżno!)</u>
          <u xml:id="u-4.7" who="#Marszałek">... i jego towarzyszy więcej poskutkuje. Ale mogę Panów zapewnić, że na przyszłość dopóki na tem miejscu stoję, do podobnych zajść nie dopuszczę.</u>
          <u xml:id="u-4.8" who="#komentarz">(Brawa i oklaski. Głos: Do szkoły ich wysłać)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#PPoniatowski">Panie Marszałku! Proszę o głos abym mógł złożyć oświadczenie.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#komentarz">(Głos: Aby prowokować Sejm!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#Marszałek">Na razie nie ma Pan głosu.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#Marszałek">Przechodzimy do porządku dziennego. Ustne sprawozdanie Komisji Likwidacyjnej w sprawie projektu ustawy o likwidowaniu majątków prywatnych w wykonaniu traktatu pokoju podpisanego w Wersalu (Druk Nr. 1971).</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#Marszałek">Głos ma p. Z. Seyda.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#PZygmuntSeyda">Wysoka Izbo! Ustawa, o której mam zaszczyt składać Sejmowi sprawozdanie, reguluje sposób likwidacji majątków prywatnych w wykonaniu traktatu pokojowego w Wersalu, podpisanego w dn. 28/6 1919 r. Traktat pokoju przyznaje Polsce prawo likwidacji, żeby dać Państwu naszemu możność naprawienia zła, wyrządzonego Społeczeństwu polskiemu przez eksterminacyjną politykę rządu niemieckiego, zwłaszcza w dziedzinie polityki osadniczej przez działalność smutnej pamięci komisji kolonizacyjnej.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#PZygmuntSeyda">Ustawę przygotowywującą likwidację wydał Sejm już w dniu 4 marca 1920 r. Jest to ustawa o rejestracji i zabezpieczeniu majątków niemieckich. Na podstawie tej ustawy uzyskał lub uzyska Główny Urząd Likwidacyjny pogląd na majątki, podpadające likwidacji, a obecna ustawa ma mu dać możność przeprowadzenia tej likwidacji. Ustawa obecna jest ustawą ogólną w myśl traktatu pokojowego. O obiektach, podlegających likwidacji wzmianki w niej niema, bo co do tego pozostają oczywiście obowiązujące przepisy traktatu pokojowego.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#PZygmuntSeyda">Ustawa przewiduje trzy sposoby przeprowadzenia likwidacji: zbycie majątku, prawa, lub interesu przez właściciela, zatrzymanie ich na rzecz Państwa, albo też sprzedaż przymusową. Według oświadczeń, złożonych przez Rząd w Komisji Likwidacyjnej Rząd, rozejrzawszy się na podstawie ustawy z dn. 4 marca 1919 r., w obiektach podlegających likwidacji zamierza najprzód zadecydować co do tego, które obiekty zatrzymać na rzecz Państwa.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#PZygmuntSeyda">Co do tych obiektów właściciele będą mieli prawo przed upływem wyznaczonego im terminu złożyć Komitetowi Likwidacyjnemu ocenę zatrzymanego przedmiotu, popartą odpowiedniemi dowodami. Po upływie wyznaczonego terminu, względnie po otrzymaniu od właściciela oceny, Komitet Likwidacyjny szacuje majątek, prawo lub interes, właścicielowi zaś biorącemu udział w tem postępowaniu przysługuje prawo przedstawienia Komitetowi swoich uwag w przedmiocie oceny. Co do reszty majątków mianowicie tych, które Komitet Likwidacyjny zatrzyma na rzecz Państwa, właściciel w myśl art. 7 ustawy otrzyma wezwanie od Komitetu Likwidacyjnego, ażeby zbył swój majątek w drodze dobrowolnej umowy, oznaczy mu termin dokonania tej transakcji i zarazem zawiadomi go o warunkach, jakim winien odpowiadać nabywca. W razie, jeśli zbycie nastąpi niezgodnie z warunkami, podyktowanemu przez Komitet Likwidacyjny, tranzakcja według art. 9 ustawy będzie nieważna. Gdyby właściciel w terminie wskazanym nie zbył swego majątku zgodnie z warunkami podyktowanemi mu, majątek przechodzi według art. 10 na rzecz Państwa według szacunku, który ustali Komitet Likwidacyjny. Różnica więc między postępowaniem w tym wypadku, gdy właściciel został wezwany do zbycia dobrowolnego, a wezwaniu temu zadość nie uczynił, a tym wypadkiem w którym Komitet Likwidacyjny z góry zdecyduje się zatrzymać majątek na rzecz Państwa, polega na tem, że właścicielowi w pierwszym wypadku dalsza ingerencja na oszacowanie majątku już nie przysługuje, podczas gdy w drugim wypadku, ma prawo podania oceny majątku i poparcia tego dowodami.</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#PZygmuntSeyda">Art. 13 przewiduje postępowanie w drodze sprzedaży przymusowej, o ile mianowicie majątek, prawo, lub interes zakwalifikowany do likwidacji, nie został zatrzymany na rzecz Państwa, ani też wbrew zawezwaniu zbyty przez właściciela w drodze dobrowolnej umowy, wówczas majątek taki ulega przymusowej sprzedaży. Przepisów co do tego postępowania ustawa niniejsza jeszcze nie zawiera; ogólne przepisy co do sprzedaży przymusowej są na razie zupełnie niejednolite w poszczególnych częściach Państwa i dlatego art. 13 przewiduje, że wydana zostanie dalsza ustawa, normująca sposób przeprowadzenia sprzedaży przymusowej jednolicie w całem Państwie Polskiem.</u>
          <u xml:id="u-7.5" who="#PZygmuntSeyda">Rząd oświadczył, że ma nadzieję, iż do tego trzeciego i ostatecznego sposobu, przeprowadzania likwidacji tylko chyba w nielicznych wypadkach dojdzie, i że dobrze zrozumiany własny interes wskaże właścicielowi drogę jedynie właściwą, a mianowicie zastosowania się do zawezwania Komitetu Likwidacyjnego do dobrowolnej sprzedaży.</u>
          <u xml:id="u-7.6" who="#PZygmuntSeyda">Art. 14 przewiduje, że postanowienia Komitetu Likwidacyjnego nie podlegają zaskarżeniu i podlegają wykonaniu narówni z prawomocnymi wyrokami sądowymi. Rząd i Komisja Likwidacyjna zgodne były co do tego, że należy to rozumieć oczywiście z tem zastrzeżeniem, iż by Komitet Likwidacyjny działał w obrębie przysługujących kompetencji. Jeśli więc Komitet Likwidacyjny zakwalifikuje do 1 likwidacji majątek, nie podlegający w ogólności likwidacji, a mianowicie: majątek, będący własnością obywatela polskiego, wówczas mimo przepisu artykułu 14, 1 osobie dotkniętej takiem zarządzeniem ma oczywiście przysługiwać prawo udania się na drogę sądową, wytoczenia akcji o własność przeciwko Głównemu Urzędowi Likwidacyjnemu, względnie przeciw Skarbowi Państwa Polskiego, prawo wytoczenia skargi z tem uzasadnieniem, że Komitet Likwidacyjny przekroczył swą kompetencję i że zakwalifikował do likwidacji majątek, który likwidacji nie podlega.</u>
          <u xml:id="u-7.7" who="#PZygmuntSeyda">Tak samo uważa Komisja, a Rząd to zapatrywanie potwierdził, że przepis art. 14 nie przesądza także prawa dochodzenia praw przez osoby trzecie. Jeśli więc na majątku, podlegającym likwidacji, znajdzie się własność ruchoma, należąca do innej osoby, nie do właściciela majątku wówczas, mimo przepisu art. 14, właściciel ruchomości może wytoczyć skargę interwencyjną o uznanie swojego prawa własności. Wynik tej skargi zależy od tego, czy jest obywatelem polskim, czy nie, bo od tego zależy czy dany obiekt również podlega likwidacji, czy nie.</u>
          <u xml:id="u-7.8" who="#PZygmuntSeyda">Komisja postanowiła prosić Wysoką Izbę o przyjęcie projektu ustawy bez rzeczowych zmian, jedynie z pewnemi drobnemi formalnemi zmianami, mianowicie: Komisja proponuje, ażeby w art. 1 skreślić wyrazy które znajdują się w nawiasie, po wyrazach „podpisanego w Wersalu dn. 28 czerwca 1919 r. wyrazy „Dziennik Ustaw 1920 roku Nr. 35 poz. 200”.</u>
          <u xml:id="u-7.9" who="#PZygmuntSeyda">Komisja prosi o skreślenie tych wyrazów ze względu na to, ażeby czasem nie powstało mniemanie, że Sejm wychodzi z założenia, jakoby traktat wersalski w stosunku do likwidacji obowiązywał dopiero z chwilą ogłoszenia go jako ustawy sejmowej w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-7.10" who="#PZygmuntSeyda">Następnie Komisja prosi, ażeby w art, 4 słowa „b. zaboru pruskiego” zamienić na słowa: „b. dzielnicy pruskiej”, stosownie do ogólnego zwyczaju, który się u nas w Sejmie przyjął.</u>
          <u xml:id="u-7.11" who="#PZygmuntSeyda">I ostatecznie w art. 9 wyrazy „nie odpowiadającemu” dla lepszego zrozumienia zamienić na „który nie odpowiadać”. Te trzy poprawki nie zmieniają w niczem zasad zawartych w ustawie, chodzi tylko o pewne stylistyczne jej wyrównanie. W imieniu Komisji proszę Wysoki Sejm o przyjęcie ustawy z temi trzema poprawkami.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#Marszałek">Do głosu nikt się nie zapisał. Przypuszczam, że bez głosowania poprawki stylistyczne, wniesione przez posła sprawozdawcę zostają przyjęte. Proszę tych Posłów, którzy są za przyjęciem całej ustawy z druku Nr 1971, o likwidacji majątków prywatnych w wykonaniu traktatu pokoju, podpisanego w Wersalu dnia 28 czerwca 1919 r., ażeby powstali z miejsc. Jest większość, ustawa została przyjęta. Jest wniosek o trzecie czytanie. Nikt nie protestuje, do głosu nikt się nie zapisał, bez głosowania mogę przypuścić, że ustawa została w trzeciem czytaniu przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#Marszałek">Przechodzimy do 2 punktu porządku dziennego: „Sprawozdanie Komisji Likwidacyjnej o ustawie w przedmiocie wypłaty zastępczej pewnej kategorii wierzytelności (druk Nr 1990).</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#Marszałek">Głos ma poseł Stesłowicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#PStesłowicz">Wysoki Sejmie! Poza szkodami i świadczeniami wojennemi istnieje wiele wierzytelności, które się należą obywatelom i Państwa Polskiego od niemieckich i austro-węgierskich i austriackich rządów zaborczych, względnie okupacyjnych. Rząd, w projektowanej ustawie przewiduje wypłatę czterech kategorii takich wierzytelności. Są one następujące:</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#komentarz">(czyta)</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#PStesłowicz">1) umowy o najem usług,</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#PStesłowicz">2) zwrotów kaucji i depozytów, złożonych na rzecz skarbu państw zaborczych lub okupacyjnych, a przejętych przez władze polskie, o ile tytuł do ich zatrzymania zgasł,</u>
          <u xml:id="u-9.4" who="#PStesłowicz">3) umownych dostaw prac i robót, dokonanych na rzecz państw zaborczych lub okupacyjnych, o ile Państwo Polskie z nich skorzystało lub korzysta i,</u>
          <u xml:id="u-9.5" who="#PStesłowicz">4) kosztów leczenia i wszelkich tytułów prywatno-prawnych, przysługujących szpitalom, jako też instytucjom humanitarnym.</u>
          <u xml:id="u-9.6" who="#PStesłowicz">Projekt rządowy, w którym wybrano tę cztery kategorie wierzytelności nie wymaga bliższego uzasadnienia. O ile zaś chodzi o kaucje i depozyty, to natęży tu podnieść, że zostały one złożone władzom i zaborczym na zabezpieczenie, i nigdy nie przestały być własnością deponentów i nie mogą tez przejść na własność państwa Polskiego.</u>
          <u xml:id="u-9.7" who="#PStesłowicz">O ile więc tytuł, pod którym zostały złożone zgasł, niema przeszkód, aby Skarb Państwa kaucje i depozyty wydał. Chodzi tutaj o sumy nieznaczne, albowiem np. w gubernatorstwie lubelskiem suma zwrotów z tęgo tytułu nie dochodzi do 2.000.000 koron, tak że zwrotu gotówki Skarb Państwa nie potrzebuje się obawiać.</u>
          <u xml:id="u-9.8" who="#PStesłowicz">Dalej co do wynagrodzeń, pochodzących z tytułu umów dostaw pracy, dokonanych na rzecz państw zaborczych od wielu miesięcy żądają sfery interesowane koła przemysłowe i rzemieślnicze, aby wynagrodzenia za te dostawy zostały przez Państwo Polskie wypłacone. Jeśli Państwo Polskie korzystało lub korzysta z tych robót, to nie ma przeszkód, aby te wynagrodzenia natychmiast wypłacać. Jest, to nie tylko wymóg polityki społecznej, ale też gospodarczej, albowiem liczne sfery rzemieślnicze i przemysłowe, które poczyniły na ten cel wydatki, wskutek tego znalazły się nieraz w kłopotach pieniężnych, zasługują na uwzględnienie i wynagrodzenia te powinny im przez Państwo Polskie w drodze zastępczej być wypłacone.</u>
          <u xml:id="u-9.9" who="#PStesłowicz">Wypłata nastąpiłaby przez Główny Urząd Likwidacyjny i decyzja o wypłacie zastępczej także zależałaby od Głównego Urzędu Likwidacyjnego, któryby działał w porozumieniu z zainteresowanemi ministerstwami.</u>
          <u xml:id="u-9.10" who="#PStesłowicz">Następnie wspomnieć należy o dwóch zastrzeżeniach, pod któremi ta wypłata zastępcza się odbywa. Mianowicie sfery interesowane mają do wyboru, czy chcą korzystać z tej ustawy, czy nie. Wypłata nastąpi tylko co do samej należności. Natomiast nie będą uwzględniane należności uboczne lub inne pretensje. Gdyby więc strona interesowana nie była zadowolona, może nie korzystać z tej ustawy, jeśli jednak przyjmie zapłatę według tej ustawy, to sprawa między Państwem Polskiem, a stroną interesowaną została załatwiona i strona interesowana po takiej wypłacie musi wystawić deklarację Skarbowi Polskiemu, celem międzynarodowego rozrachunku. Jednakże strony interesowanej nie pozbawia się prawa dochodzenia nadwyżki swojej wierzytelności, o ile nie otrzymała jej od Skarbu Państwa przeciwko rządom zaborczym, od których ta zależność stronom interesowanym przypada.</u>
          <u xml:id="u-9.11" who="#PStesłowicz">Ustawa niniejsza nie stosuje się do wierzytelności do krajowego Urzędu Odbudowy we Lwowie, ponieważ sprawę tę już poprzednio uregulowano osobnem rozporządzeniem ministerialnem. Komisja Likwidacyjna uznała w zupełności, że sprawa ta wymaga szybkiego uregulowania i że projekt Rządu w tym względzie jest uzasadniony w Swoich szczegółach, porobiła tylko nieznaczne poprawki, mianowicie co do samego napisu, oraz poprawki stylistyczne w art. 1 i 4. Zresztą co do samej sprawy pozostawiła projekt rządowy niezmieniony.</u>
          <u xml:id="u-9.12" who="#PStesłowicz">Na posiedzeniu Komisji przedstawiciel Rządu oświadczył, że w celu wykonania tej ustawy będzie otworzony kredyt na razie w kwocie 150,000,000 mk. Komisja to oświadczenie przyjęła do wiadomości, sądziła jednak, że samem oświadczeniem nie może się zadowolić, tylko musi tę sprawę ująć w osobnej rezolucji i dlatego też dla zapewnienia bezzwłocznego wykonania tej ustawy przedkłada Wysokiemu Sejmowi także do uchwalenia, rezolucję:</u>
          <u xml:id="u-9.13" who="#komentarz">(czyta)</u>
          <u xml:id="u-9.14" who="#PStesłowicz">„Wzywa się Rząd, aby celem wykonania ustawy w przedmiocie wypłaty zastępczej niektórych kategorji wierzytelności należnych obywatelom polskim od b. rządów zaborczych względnie okupacyjnych otworzył kredyt na razie w wysokości 150 miljonów mk. polskich i zarządził, by wypłaty przewidziane w tej ustawie mogły być bezzwłocznie podjęte”. Komisja Likwidacyjna uprasza Wysoki Sejm, żeby raczył ustawę jako też i rezolucję uchwalić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#Marszałek">Do głosu nikt się nie zapisał. Proszę tych Posłów którzy są za ustawą w przedmiocie wypłaty zastępczej pewnych kategorii wierzytelności należnych obywatelom Państwa Polskiego od niemieckich austro-węgierskich i austriackich byłych rządów zaborczych, względnie okupacyjnych, aby powstali z miejsc. Jest jednomyślność.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#Marszałek">Zgłoszono wniosek o natychmiastowe przystąpienie do trzeciego czytania. Nikt nie protestuje, nikt głosu nie żąda. Bez głosowania uważam ustawę w trzeciem czytaniu za przyjętą. Bez osobnego głosowania mogę również przypuścić, że odczytana rezolucja Komisji zostaje przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#Marszałek">Przystępujemy do Nr 3 porządku dziennego: Ustne sprawozdanie Komisji Prawniczej o projekcie ustawy w przedmiocie zmian w ustawie z dnia 27 listopada 1919 r. o obowiązku zarządów gmin miejskich dostarczania pomieszczeń (dr. Nr 1832).</u>
          <u xml:id="u-10.3" who="#Marszałek">Głos ma p. Z. Seyda.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#PZygmuntSeyda">Wysoki Sejmie! Ustawa z dn. 27 listopada 1919 r. o obowiązku zarządów gmin miejskich dostarczania pomieszczeń zastrzega wiele uprawnień i obowiązków dla Ministra Zdrowia Publicznego. Obecnie Rząd proponuje nam, ażeby uprawnienia i obowiązki te przelać na Ministra Spraw Wewnętrznych i motywuje to w ten sposób, że obowiązek dostarczania pomieszczeń włożony jest na jednostki samorządne miejskie, że kontrola nad niemi należy do kompetencji Ministra Spraw Wewnętrznych i prócz tego do zakresu działania tego Ministerstwa należy sprawa przebywania w państwie obcokrajowców, których mieszkania w myśl art. 3 powyżej wskazanej ustawy mogą być rekwirowane.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#PZygmuntSeyda">Komisja Prawnicza odbyła dłuższą dyskusję co do polityki mieszkaniowej w ogólności i doszła do przekonania, że obecne przedłożenie rządowe oczywiście przez wprowadzenie zmiany co do kompetencji Ministerstw nie może zaradzić złemu, które ma zupełnie inne źródło. Wyjaśniwszy dalej w pewnych rozmiarach konflikt, który od dłuższego czasu panuje między Urzędem mieszkaniowym a wojskowym urzędem kwaterunkowym Komisja uznała jednakowoż motywy przytoczone w projekcie ustawy za wystarczające i nie chcąc ze swej strony przyczyniać się do jakiegokolwiek utrudnienia w wykonaniu ustawy z dn. 27 listopada 1919 r. postanowiła zaproponować Wysokiej Izbie przyjęcie przedłożonego rządowego projektu bez zmiany.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#Marszałek">Do głosu nikt więcej się nie zapisał. Proszę Posłów, którzy są za przyjęciem proponowanej ustawy z druku 1832 w przedmiocie zmian w ustawie z dn. 27 listopada 1919 r. o obowiązku zarządów gmin miejskich dostarczania pomieszczeń, ażeby powstali z miejsc. Większość, ustawa w drugiem czytaniu przyjęta. Jest wniosek o natychmiastowe przystąpienie do trzeciego czytania. Nikt nie protestuje, głosu nikt nie żąda, bez głosowania mogę przypuścić, że ustawa w trzeciem czytaniu została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#Marszałek">Musimy chwilowo przeskoczyć punkt 4 i 5 zaś p. 6 odłożyć do jutra, bo p. referent prosi o odłożenie go na jutrzejsze posiedzenie. Przystępujemy do nr 7: Sprawozdanie Komisji Konstytucyjnej w przedmiocie wniosku p. Buzka i prezesów klubów poselskich o statucie organicznym województwa śląskiego (druk nr. 1989).</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#Marszałek">Głos ma p. Buzek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#PBuzek">Wysoki Sejmie! Przedkładając w imieniu Komisji Konstytucyjnej Wysokiemu Sejmowi konstytucję dla województwa śląskiego, powinienem podać motywy, dlaczego Komisja Konstytucyjna przychodzi do Sejmu przedewszystkiem z ustawą konstytucyjną województwa śląskiego i dlaczego w tej ustawie nadaje województwu śląskiemu bardzo daleko idące prawa samorządowe.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#PBuzek">Motywy Komisji były trojakie. Przedewszystkiem miarodajnym był wzgląd na sytuację obecną na Górnym Śląsku. Śląsk Górny przygotowuje się do plebiscytu. Za jakie dwa, trzy miesiące, przypuszczam przyjdzie do głosowania, które rozstrzygnie czy Śląsk Górny ma przypaść Polsce, i wróci do swojej macierzy czyteż ma pozostać nadal pod jarzmem pruskiem i Rząd pruski chciał poprawić swoje szanse zresztą nie zbyt dobre, w ten sposób, że i w jesieni 1919 r. zgromadzenie narodowe pruskie uchwaliło ustawę ogłoszoną w dzienniku ustaw tamtejszych, w której to ustawie są określone warunki, administracyjne, polityczne, w których się będzie znajdował Śląsk Górny w razie, gdyby został przyznane Prusom.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#PBuzek">Otóż nasza ustawa jest odpowiedzią na tamtą ustawę: daje jednak ludowi śląskiemu nieskończenie więcej, niż ustawa pruska. Nie boimy się porównania naszej ustawy z ustawą pruska. Możemy bowiem przeprowadzić dowód, ze nasz sejm polski ma daleko większe zaufanie do ludu śląskiego niż sejm pruski. Lud śląski jest krwią z naszej krwi, kością z naszej kości, to też mógł sejm nasz bez obawy o całość Rzeczypospolitej zgodzić się na dalej idące prawa samorządowe Śląska, niż to mógł ofiarować sejm pruski. Kilkoma przykładami pozwolę sobie to później uzasadnić.</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#PBuzek">Obecnie muszę zaznaczyć, że nie tylko względy plebiscytowe były dla nas miarodajne. Przecież Panowie wiedzą, że na Śląsku Cieszyńskim nie będzie plebiscytu i Komisja Konstytucyjna z tem się liczyła, mimo to do województwa śląskiego będzie należał także Śląsk Cieszyński. Z tego widać, że nie chodziło nam tylko o względy natury plebiscytowej.</u>
          <u xml:id="u-13.4" who="#PBuzek">Jednak komisja liczyła się z tem, że Śląsk był przeszło przez 6 wieków, oderwany od pnia macierzystego Polski, że w tym czasie powstały pewne odrębności prawno-polityczne i ekonomiczne i te odrębności wymagają poszanowania. Ażeby zaś dać dowód, iż Sejm Rzeczypospolitej pragnie szanować odrębności i właściwości ludu śląskiego i województwa śląskiego Komisja Konstytucyjna prosi o uchwalenie tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-13.5" who="#PBuzek">Wreszcie miarodajnym jeszcze był trzeci powód, a mianowicie: lud śląski pragnie szerokiego samorządu. Lud ten chce przedewszystkiem sam decydować o swoich najbliższych potrzebach i aby mu dać sposobność do tego, aby zapewnić mu prawo samorządzenia na własnej ziemi Komisja Konstytucyjna jednomyślnie projekt ten przyjęła i prosi o jego uchwalenie. W jak wielkiej mierze projekt ten uwzględnia dążenia ludu śląskiego do samorządu, o tem pozwolę sobie podać kilka przykładów. Sejm i rząd pruski żywią taką nieufność do ludu górnośląskiego, iż nie mieli odwagi zgodzić się na wybór sejmików powiatowych na Górnym Śląsku w drodze 4-o przymiotnikowego prawa głosowania. Kiedy w całem państwie pruskiem wprowadzono przy wyborach do sejmików powiatowych głosowanie 4-o przymiotnikowe, a właściwie 5-o przymiotnikowe, pozostawiono na Górnym Śląsku po dziś dzień dawne sejmiki kurialne, nadające przewagę sztuczną magnatom górnośląskim. My mamy do ludu górnośląskiego pełne zaufanie i dlatego nasza ustawa nadaje mu prawo wybierania Sejmu śląskiego w głosowaniu równem, powszechnem, bezpośredniem, tajnem i stosunkowem. My wiemy, że ten Sejm będzie w 3/4 polskim; my wiemy, że przy wyborach opartych na demokratycznych podstawach, żywioł niemiecki zdoła uzyskać zaledwie 1/4, część reprezentacji, a 3/4 będą polskie. I mając to zaufanie nadajemy temu Sejmowi prawo stanowienia o wszystkich najwięcej dających się ludności odczuć potrzebach codziennego życia administracyjnego i samorządowego.</u>
          <u xml:id="u-13.6" who="#PBuzek">A więc przedewszystkiem sejm śląski będzie miał prawo uchwalania ustaw o organizacji władz śląskich i samorządu powiatowego i gminnego. Mając to prawo w swoich rękach, lud śląski jest tem samem kowalem swego własnego szczęścia, sam będzie decydował o ustroju swej administracji i sam będzie się mógł troszczyć o to, aby ta administracja była jak najlepsza i aby jak najkorzystniej mogła działać dla ludu.</u>
          <u xml:id="u-13.7" who="#PBuzek">Dalej nasza konstytucja wojewódzka nadaje sejmowi śląskiemu prawo ustawodawcze w dziedzinie higieny publicznej i w dziedzinie samorządowych urządzeń sanitarnych, jak szpitale, przytułki i t. p. W ten sposób będzie bardzo znaczna część troski o zdrowie cielesne należała do kompetencji sejmu śląskiego, w zupełności dla sejmu śląskiego jest zastrzeżona troska o wykształcenie przyszłych pokoleń, o oświatę ludową, średnia i wyższą, o życie intelektualne i o sprawy wyznaniowe. Oprócz tego sejm śląski będzie miał stanowczy głos w sprawach natury ekonomicznej, w ustawie wyliczonych. W tej dziedzinie będzie naturalnie ze względu na łączność z resztą Rzeczypospolitej zwykle miarodajnem ustawodawstwo sejmu państwowego. Jednak art. 4 i następne naszej ustawy konstytucyjnej dowodzą, że w sprawach najbliżej dotykających codziennych potrzeb ludności, głos decydujący będzie miał nie sejm państwowy, ale sejm śląski. Należą tutaj sprawy policji budowlanej, policji ogniowej, utrzymania dróg, ustawodawstwo wodne, regulacja rzek, zaopatrzenie ludności w energię elektryczną, ustawodawstwo rolnicze, ustawodawstwo w sprawię różnych zakładów użyteczności publicznej i t. d. Wszystko to będzie należało do kompetencji sejmu śląskiego.</u>
          <u xml:id="u-13.8" who="#PBuzek">Porównajmy tę kompetencję z tą, jaką nadaje Sejmowi prowincjonalnemu śląskiemu ustawa pruska. Cóż się okazuje? Że to co my dajemy jest conajmniej 50 razy więcej, niż to, co daje ustawa pruska. Nie zaznaczam jeszcze raz, że ustawa pruska więcej dać nie mogła ponieważ sejm r rząd pruski bali się, iż sejm śląski będzie miał większość polską; my zaś, wiedząc, że będzie miał większość polską, żadnych obaw nie możemy żywić i nie żywimy. W ten sposób przedstawia się ustawa nasza jako votum ufności, którą naród polski wyraża ludności Górnego Śląska. Jesteśmy pewni, że na ten głos zaufania ludność śląska także zaufaniem odpowie.</u>
          <u xml:id="u-13.9" who="#komentarz">(Przewodnictwo obejmuje wicemarszałek p. Bojko)</u>
          <u xml:id="u-13.10" who="#PBuzek">Porównajmy prawa finansowe przyznane Śląsków i w naszej ustawie i w ustawie pruskiej. W ustawie pruskiej Śląsk Górny otrzymuje takie same prawa finansowe, jakie mają i inne prowincje pruskie, mianowicie prawo ustanawiania dodatków do podatków bezpośrednich. U nas te prawa idą bez porównania dalej. Sejm górnośląski będzie miał bardzo szerokie kompetencje i będzie wskutek tego potrzebował znacznych funduszy. Z tego powodu ustawa nasza przepisuje, iż województwo śląskie będzie miało wszelkie prawa finansowe i podatkowe, jakie określi osobna umowa zawarta między rządem polskim a radą wojewódzką śląską a potwierdzona potem przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej i przez sejm śląski. Umowa ta będzie mogła być zawartą dopiero później, gdy będziemy mieli dokładny pogląd na potrzeby i siły podatkowe Śląska. Jak długo tej umowy nie będzie, będą dochody Śląska i Państwa j dzielone między Śląskiem a Rzecząpospolitą Polską według klucza ludnościowego i podatkowego, co oznacza faktycznie bardzo silne ugruntowanie i rozszerzenie samorządu śląskiego.</u>
          <u xml:id="u-13.11" who="#PBuzek">Myśl ta znalazła swój wyraz w ustępie przedostatnim art. 5 który opiewa:</u>
          <u xml:id="u-13.12" who="#komentarz">(czyta)</u>
          <u xml:id="u-13.13" who="#PBuzek">Z tych dochodów oddaje Skarb śląski na potrzeby ogólnopaństwowe, część, określoną przez przeciętną między stosunkiem liczby ludności województwa do liczby ludności reszty Rzeczypospolitej i stosunkiem dochodu z podatków i opłat, pobieranych w województwie do dochodu z podatków i opłat reszty Rzeczypospolitej.</u>
          <u xml:id="u-13.14" who="#PBuzek">Sposób w jaki przeczytany ustęp wysuwa myśl zasadniczą, iż dochody winny być dzielone między Śląskiem a państwem według kluczy ludowego i podatkowego, daje sposobność do całego szeregu wątpliwości. By usunąć je, proszę po porozumieniu się z p. Wiceministrem Rybarskim, ażeby Wysoki Sejm uchwałę Komisji Konstytucyjnej zmienił w sposób taki, by wszelkie niepewności zostały wyłączone. W tem celu upraszam o uchwalenie tekstu następującego ustalonego w porozumieniu się z p. Wiceministrem D-r Rybarskim:</u>
          <u xml:id="u-13.15" who="#PBuzek">„Z tych dochodów skarb śląski oddaje na potrzeby ogólno-państwowe część odpowiadającą liczbie mieszkańców i sile podatkowej Śląska, a obliczoną w sposób podany w dodatku”.</u>
          <u xml:id="u-13.16" who="#PBuzek">Dodatek do art. 5 opiewa:</u>
          <u xml:id="u-13.17" who="#komentarz">(czyta)</u>
          <u xml:id="u-13.18" who="#PBuzek">Należy obliczyć corocznie:</u>
          <u xml:id="u-13.19" who="#PBuzek">1) ludność cywilną województwa śląskiego,</u>
          <u xml:id="u-13.20" who="#PBuzek">2) ludność cywilną Rzeczypospolitej Polskiej, wraz z województwem Śląskiem,</u>
          <u xml:id="u-13.21" who="#PBuzek">3) dochód ogólny skarbu śląskiego z podatków i opłat pobieranych ze Śląska, atoli bez dochodu z dodatków do podatków (punkt 3 art. 5),</u>
          <u xml:id="u-13.22" who="#PBuzek">4) dochód ogólny skarbu Rzeczypospolitej i skarbu śląskiego z podatków i opłat wszelkiego rodzaju (bez dodatków do podatków),</u>
          <u xml:id="u-13.23" who="#PBuzek">5) Skarb śląski zatrzymuje na własne potrzeby część równającą się [Tabela],</u>
          <u xml:id="u-13.24" who="#PBuzek">6) Skarb śląski oddaje na potrzeby ogólnopaństwowe część równającą się [Tabela].</u>
          <u xml:id="u-13.25" who="#PBuzek">Proszę panów, ta formułka wygląda trochę skomplikowaną, jednak nie ulega ona żadnym wątpliwościom.</u>
          <u xml:id="u-13.26" who="#PBuzek">Godząc się na to, p. Wiceminister Skarbu miał na oku w równej mierze potrzeby Skarbu Rzeczypospolitej Polskiej, jak i potrzeby skarbu śląskiego.</u>
          <u xml:id="u-13.27" who="#PBuzek">Dalszych szczegółów z przedłożonego projektu, który dziś mamy uchwalić, nie będę przytaczał. Chciałbym tylko zaznaczyć, iż uchwała Komisji Konstytucyjnej zapadła po dokładnych naradach zarówno w Komisji, jak i w podkomisji, osobno w tym celu wybranej. Mogę zaznaczyć, że w jednym tylko wypadku zarysowała się większa różnica zdań, ale i w tej sprawie następnie doszło do porozumienia. Pozatem wszystkie kwestie zostały w komisji przyjęte jednomyślnie.</u>
          <u xml:id="u-13.28" who="#PBuzek">Prosiłbym Wysoki Sejm o zatwierdzenie tej jednomyślnej uchwały Komisji Konstytucyjnej, także jednomyślną uchwałą Wysokiego Sejmu. W ten sposób lud górnośląski otrzyma w sposób jak najdobitniejszy gwarancję iż niezłomną wolą sejmu i narodu polskiego jest dokonaniem połączenia Śląska z macierzą polską w sposób odpowiadający w zupełności także woli ludności śląskiej.</u>
          <u xml:id="u-13.29" who="#komentarz">(Brawo)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#WicemarszałekBojko">Głos ma wiceminister p. Wróblewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#WiceministerWróblewski">Wysoki Sejmie! W imieniu Rządu mam zaszczyt złożyć następujące oświadczenie w sprawie projektowanego samorządu dla Śląską. Rząd z radością przystępuje do inicjatywy Wysokiej Izby, która zapewnić ma naszym braciom na Śląsku Górnym i Cieszyńskim należytą ochronę ich praw i interesów, w obrębie jednej i niepodzielnej Rzeczpospolitej. Plebiscyt byle przeprowadzony bezstronnie i sprawiedliwie, w warunkach, które dadzą jaką taką równość swobody i bezpieczeństwa, jakich niestety nie było w powiatach nadwiślańskich na Mazurach i Warmii, odda nam te odwieczne polskie ziemie. Trzeba żeby jednak, zanim nastąpi wzruszająca chwila połączenia, ślązacy wiedzieli, że myśmy tu w naszym domu przygotowali dla nich pomieszczenie wygodne i odpowiadające uzasadnionym potrzebom i słusznym pragnieniom.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#WiceministerWróblewski">Traktat wersalski nakazał plebiscyt na Górnym Śląsku. Na Śląsku Cieszyńskim, zanim ostatni obrót rzeczy oddał rozstrzygnięcie w ręce głównych mocarstw sprzymierzonych i stowarzyszonych, zgodziliśmy się na plebiscyt sami, ale to nie zmienia faktu, że to są ziemie polskie i że w swoim uczuciu polskim ogromna większość polska tych krajów nie da się prześcignąć ludności innych ziem polskich. Nie o targi tu zatem chodzi, ani o przynętę, ale niezbędnem jest takie ułożenie przyszłego współżycia żeby ludność obu Śląsków mogła znaleźć w Polsce najlepsze warunki rozwoju, żeby mogła najlepiej wyzyskać tę zdumiewającą zdolność twardej pracy, jaka jest jej udziałem, żeby w ten sposób mogła jaknajobfitsze plony swoich trudów oddać na rzecz wielkiej Ojczyzny.</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#WiceministerWróblewski">Do tego celu zmierza statut organiczny Śląska. Strzegąc jedności i nierozerwalności węzłów państwowych, składa się w ręce ludności śląskiej moc rozporządzenia w tych dziedzinach, w których pewien szczególny układ gospodarczych stosunków pociąga za sobą niejaką odrębność potrzeb i środków ich zaspokojenia.</u>
          <u xml:id="u-15.3" who="#WiceministerWróblewski">Votum Sejmu będzie wyrazem przekonania, że lud polski na obu Śląskach z nadanych mu praw potrafi skorzystać na łączny polski i swój pożytek, a równocześnie będzie dowodem zaufania, jakie Polska żywi do tych swych synów, których powrotu do Ojczyzny wygląda z największą tęsknotą. Należy się ta ufność tym, którzy zanim zostali z prawa obywatelami Rzeczypospolitej stali się niemi oddawna z ducha i ofiar dla Polski poniesionych.</u>
          <u xml:id="u-15.4" who="#komentarz">(Ożywione brawa)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#WicemarszałekBojko">Głos ma p. Kędzior.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#PKędzior">Wysoki Sejmie! Uchwalamy właśnie statut organizacyjny dla Górnego Śląska i Cieszyńskiego, które mają być połączone w jedno województwo, ale województwo to jeszcze do Polski nie należy. Tymczasem w b. zaborze rosyjskim mamy 5 województw. W b. Galicji mamy utworzone 4 województwa, a dotychczas Wysoki Sejm nie uchwalił statutu organizacyjnego dla żadnego z tych województw. Jak ważną jest ta sprawa okazuje się z tego, że ani dróg, ani melioracji, ani regulacji rzek nie można przeprowadzić tak długo, dopóki nie są zorganizowane województwa Rzeczypospolitej. Konstytucja, uchwalona w trzech czytaniach przez komisję przewiduje, że reprezentacje wojewódzkie, sejmy czy sejmiki wojewódzkie niewiadomo jak będą się nazywać, mają prawo uchwalania ustaw w sprawie kultury krajowej w sprawach gospodarczych, a nawet administracyjnych. Otóż bardzo pilną, nagłą rzeczą jest, ażeby Wysoki Sejm uchwalił także konstytucję województw dla Rzeczypospolitej, dla tych 9, czy ile ich będzie, województw.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#PKędzior">Dlatego pozwolę sobie zaproponować uchwalenie rezolucji:</u>
          <u xml:id="u-17.2" who="#komentarz">(czyta)</u>
          <u xml:id="u-17.3" who="#PKędzior">Wzywa się Rząd, ażeby przedłożył Sejmowi projekt ustawy o reprezentacji wojewódzkiej.</u>
          <u xml:id="u-17.4" who="#PKędzior">Co się tyczy samego projektu ustawy konstytucji dla Śląska, pozwolę sobie zwrócić uwagę na punkt 11 art. 4-go. W punkcie tym ustawa przyznaje kompetencje sejmowi śląskiemu w sprawach ustawodawstwa wodnego, łącznie z ustawodawstwem o budownictwie wodnem, wyłącza jednak sztuczne drogi wodne, bo mówi: „z wyjątkiem ustawodawstwa o sztucznych drogach wodnych”. Całkiem słusznie. Ale muszę zwrócić uwagę, że Wysoki Sejm 9 lipca r. ub. uchwalił ustawę „o budowie dróg wodnych” tudzież „regulacji rzek żeglownych, spławnych i granicznych”. W myśl tej ustawy tak w Polsce, jak i w innych państwach — regulacja rzek żeglownych i granicznych, jako dla ochrony terytorium Państwa, należy zawsze do ustawodawstwa centralnego, więc w danym wypadku należy do kompetencji Sejmu warszawskiego.</u>
          <u xml:id="u-17.5" who="#PKędzior">Z tego powodu pozwolę sobie zaproponować w punkcie 11 art. 4-go dodanie po słowach: „z wyjątkiem ustawodawstwa o sztucznych drogach wodnych” jeszcze słowa: „tudzież regulacji rzek żeglownych i granicznych”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#WicemarszałekBojko">Głos ma p. Z. Seyda.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#PZygmuntSeyda">Wysoka Izbo! Chciałbym tylko umotywować dwie formalne poprawki do art. 36. Jedna jest prawdopodobnie błędem drukarskim, mianowicie w drugim wierszu pod Ks 2, mowa jest o sprawach, których akt oskarżenia nie kwalifikuje jako zbrodnie. Oczywiście akt oskarżenia nie może spraw kwalifikować, jako zbrodnie, tylko przestępstwa. Po wyrazie: „spraw” natęży więc dodać wyrazy: „o przestępstwa”.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#PZygmuntSeyda">Dalej wkradł się błąd w drugiem zdaniu w punkcie 2 gdzie jest mowa, że sąd apelacyjny będzie instancją właściwą do rozstrzygania zażaleń oraz rewizji wniesionych przeciwko wyrokom sądów okręgowych, jako sądów pierwszej instancji. Otóż zażalenia wnoszone są nie przeciw wyrokowi, tylko przeciw uchwałom. Dlatego trzeba wyrazy „wyrokom sądów okręgowych, jako sądów pierwszej instancji” zastąpić wyrazami: „uchwałom sądów okręgowych, względnie wyrokom wydanym przez nie jako przez sądy pierwszej instancji”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#WicemarszałekBojko">Głos ma jeszcze p. Sprawozdawca.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#PBuzek">Co do wniosku posła Kędziora, to pozwoliłbym sobie powiedzieć, że sprawa ta była rozstrząsana w Komisji Konstytucyjnej. Nie przywiązywano do niej większego znaczenia; ze względu jednak na to, że rzeka Odra jest rzeką międzynarodową, uważałbym, że wniosek p. Kędziora jest uzasadniony, i prosiłbym o jego przyjęcie. Popierałbym też rezolucję p. Kędziora.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#PBuzek">Poprawka posła Seydy zdaje się, że jest zupełnie uzasadniona. Istoty rzeczy nie zmienia, jest tylko wyjaśnieniem i należy ją traktować jako poprawkę natury stylistycznej. Prosiłbym także o jej przyjęcie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#WicemarszałekBojko">Przystępujemy zatem do głosowania, art. 1. Nikt do głosu się nie zapisał, uważam że jest przyjęty. Do art. 2 i 3 tak samo niema poprawki, nikt głosu nie żąda, uważam je za przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#WicemarszałekBojko">Do art. 4 jest poprawka p. Kędziora:</u>
          <u xml:id="u-22.2" who="#komentarz">(czyta)</u>
          <u xml:id="u-22.3" who="#WicemarszałekBojko">W punkcie 11 art. 4 dodać po słowach: „z wyjątkiem ustawodawstwa o sztucznych drogach wodnych” „tudzież regulacyj rzek żeglownych i granicznych”.</u>
          <u xml:id="u-22.4" who="#WicemarszałekBojko">Kto jest za tą poprawką zechce powstać.</u>
          <u xml:id="u-22.5" who="#komentarz">(Większość)</u>
          <u xml:id="u-22.6" who="#WicemarszałekBojko">Z tą poprawką art. 4 przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-22.7" who="#WicemarszałekBojko">Do art. 5 jest poprawka posła Buzka. Proszę p. Sekretarza o jej odczytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#komentarz">(Czyta:)</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#SekretarzpStaniszkis">Przedostatni ustęp art. 5 winien otrzymać brzmienie następujące: „z tych dochodów oddaje skarb śląski na potrzeby ogólno-państwowe część odpowiadającą liczbie mieszkańców i sile podatkowej Śląska, a obliczoną w sposób podany w dodatku”.</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#SekretarzpStaniszkis">Dodatek do art. 5 opiewałby jak następuje:</u>
          <u xml:id="u-23.3" who="#SekretarzpStaniszkis">Należy obliczyć corocznie:</u>
          <u xml:id="u-23.4" who="#SekretarzpStaniszkis">1) ludność cywilną województwa śląskiego,</u>
          <u xml:id="u-23.5" who="#SekretarzpStaniszkis">2) ludność cywilną Rzeczypospolitej Polskiej wraz z województwem śląskiem,</u>
          <u xml:id="u-23.6" who="#SekretarzpStaniszkis">3) dochód ogólny skarbu śląskiego z podatków i opłat pobierany ze Śląska, atoli bez dochodu z dodatków do podatków (punkt 3 art. 5),</u>
          <u xml:id="u-23.7" who="#SekretarzpStaniszkis">4) dochód ogólny skarbu Rzeczypospolitej i skarbu śląskiego z podatków i opłat wszelkiego rodzaju (bez dodatków do podatków),</u>
          <u xml:id="u-23.8" who="#SekretarzpStaniszkis">5) skarb śląski zatrzymuje na własne potrzeby część równającą się [Tabela],</u>
          <u xml:id="u-23.9" who="#SekretarzpStaniszkis">6) skarb śląski oddaje na potrzeby ogólnopaństwowe część równającą się [Tabela].</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#WicemarszałekBojko">Proszę tych Posłów, którzy są za tą poprawką, aby powstali z miejsc.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#komentarz">(Większość)</u>
          <u xml:id="u-24.2" who="#WicemarszałekBojko">Poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-24.3" who="#WicemarszałekBojko">Tem samem i cały art. 5 przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-24.4" who="#WicemarszałekBojko">Do art. 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35 — niema poprawek, zatem uważam je za przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-24.5" who="#WicemarszałekBojko">Do art. 36 jest poprawka p. posła Seydy, którą proszę p. Sekretarza odczytać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#komentarz">(Czyta:)</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#SekretarzpStaniszkis">W art. 36 w punkcie 2) po słowach „z wyjątkiem spraw” dodać: „o przestępstwa”, i zamiast słów: „wyrokom sądów okręgowych jako sądów pierwszej instancji”, wstawić wyrazy: „uchwałom sądów okręgowych względnie wyrokom wydanym przez nie jako przez sądy pierwszej instancji”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#WicemarszałekBojko">Nie słyszę sprzeciwu, wobec tego sądzę, że Panowie art. 36 z tą poprawką przyjmują. Do art. 37, 38, 39, 40, 41, 42, 43, 44 i 45 niema poprawek. Uważam je za przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#WicemarszałekBojko">Jest jeszcze rezolucja, którą Pan Sekretarz zechce odczytać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#komentarz">(Czyta:)</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#SekretarzpStaniszkis">„Wzywa się Rząd, ażeby przedłożył Sejmowi projekt ustawy o reprezentacji wojewódzkiej”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#WicemarszałekBojko">Kto jest za tą rezolucją, zechce powstać z miejsca. Rezolucja jednomyślnie przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#komentarz">(Głosy: Prosimy o trzecie czytanie)</u>
          <u xml:id="u-28.2" who="#WicemarszałekBojko">Przystępujemy do trzeciego czytania. Nie słyszę sprzeciwu, głosu nikt nie żąda, uważam, że tak samo w trzeciem czytaniu ustawa jest przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-28.3" who="#WicemarszałekBojko">Przystępujemy do następnego punktu porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-28.4" who="#komentarz">(Czyta:)</u>
          <u xml:id="u-28.5" who="#WicemarszałekBojko">„Sprawozdanie Komisji Skarbowo-Budżetowej w przedmiocie ustawy o zakazie wywozu za granicę kruszców szlachetnych w monetach, sztabach, wyrobach oraz w stanie nieprzerobionym (dr. nr 1994 i 1904)”.</u>
          <u xml:id="u-28.6" who="#WicemarszałekBojko">Głos ma poseł Osiecki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#POsiecki">Dekretem z dnia 4 lutego 1919 r. wydano zakaz wywozu za granicę kruszców szlachetnych, monet i t. d. Obecnie Rząd przedłożył ustawę, rozszerzającą ten zakaz nie tylko na wyroby, lecz także na kruszce w stanie nieprzerobionym, równocześnie zaś zaproponował, w art. 2 i 3 niejakie rozszerzenie prawa wywozu pewnych części wyrobów ze sobą. Wreszcie art. 4 nowej ustawy przewiduje kary za przestępstwa przeciwko tej ustawie. Komisja Skarbowo-Budżetowa rozpatrywała tę ustawę, przyjęła ją jednomyślnie i prosi Wysoki Sejm o uchwalenie jej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#WicemarszałekBojko">Głosu nikt nie żąda. Przystępujemy do głosowania. Kto z Panów jest za przyjęciem tej ustawy w brzmieniu proponowanem zechce powstać. Większość — ustawa w drugiem czytaniu przyjęta. Jest wniosek, aby niezwłocznie przystąpić do trzeciego czytania. Niema sprzeciwu, głosu nikt nie żąda, bez głosowania mogę uważać ustawę tę w trzeciem czytaniu za przyjętą.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#WicemarszałekBojko">Przystępujemy teraz do 10 punktu porządku dziennego: Ustne sprawozdanie Komisji Skarbowo-Budżetowej i Administracyjnej o wniosku p. Bardla i tow. w przedmiocie zabezpieczenia bytu rodzinom osób, pełniących ochotniczą lub obowiązkową służbę wojskową (druk nr. 1991).</u>
          <u xml:id="u-30.2" who="#WicemarszałekBojko">Głos ma poseł Osiecki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#POsiecki">Ustawa o zasiłkach, która obowiązuje dotąd, a w której prawdopodobnie podwyższy się zasiłki, nie zabezpiecza. Całkowicie bytu rodzinom tych, którzy zostali powołani do wojska, albo którzy sami do niego wstąpili. Jest jeszcze kategoria ludzi, którzy mają bardzo drobne gospodarstwa albo zajmują stanowiska większe lub mniejsze w służbie. Otóż te kategorie osób ustawa, którą tutaj przedkładam, bierze pod szczególną opiekę.</u>
          <u xml:id="u-31.1" who="#POsiecki">Po pierwsze jest zaproponowane, ażeby stosunek służbowy tych, którzy zostali powołani do wojska albo wstąpili do niego dobrowolnie nie mógł być rozwiązany jednostronnie, to znaczy, aby ten, który poszedł do wojska, po powrocie miał prawo zająć to samo stanowisko, jakie zajmował przed wstąpieniem do wojska.</u>
          <u xml:id="u-31.2" who="#POsiecki">Następnie przewiduje ustawa obowiązek świadczeń w naturze, nakładany na wsie i gminy na rzecz drobnych rolników.</u>
          <u xml:id="u-31.3" who="#POsiecki">Jeżeli drobny rolnik został powołany do wojska, albo jeżeli sam doń wstąpił, to gospodarstwo jego pozostaje bez żadnej opieki. Otóż ustawa nakłada na gminy, względnie wioski, obowiązek świadczeń w naturze, polegający na tem, ażeby dopomagały w zbiorze plonów, w uprawie ziemi, słowem w całem gospodarstwie.</u>
          <u xml:id="u-31.4" who="#POsiecki">Ustawa składa się z 7 artykułów. Art. 1 przewiduje obowiązek świadczeń nie tylko Państwa lecz i gmin na rzecz rodzin pozostałych po zabranych do wojska. Art. 2 przewiduje, że Skarb Państwa wypłacać będzie rodzinom osób, służących wojskowo przez cały czas trwania tej służby I zasiłek pieniężny określony ustawą zasiłkową. Art. 3 mówi, że stosunek praco! dawcy do pracobiorcy, pełniącego służbę wojskową i do jego rodziny nie może być przez czas trwania służby wojskowej jednostronnie rozwiązany. Art. 4 mówi i o świadczeniach w naturze. Art. 5 przewiduje sankcję karną. Wreszcie art. 6 i 7 powierza wykonanie ustawy Ministrowi zaznacza, że ustawa wchodzi w życie z dniem jej ogłoszenia.</u>
          <u xml:id="u-31.5" who="#POsiecki">Ustawę tę rozpatrywano na posiedzeniu Komisji Administracyjnej i Skarbowo-Budżetowej, uzupełniono i jednomyślnie przyjęto. Wnoszę zatem o jej przyjęcie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#WicemarszałekBojko">Do głosu nikt się nie zapisał, przystępujemy do głosowania. Poprawek żadnych nie zgłoszono, dozwolone jest przeto głosowanie en bloc. Kto jest za przyjęciem ustawy w drugiem czytaniu, zechce powstać. Większość. Ustawa w drugiem czytaniu przyjęta. Jest wniosek o przystąpienie do trzeciego czytania. Nikt nie protestuje, nikt głosu nie żąda. Mogę przypuszczać bez głosowania, że ustawa w trzeciem czytaniu jest przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#WicemarszałekBojko">Przechodzimy do p. 9 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Skarbowo-Budżetowej o ustawie dającej rozciągnąć przepisy o dodatku drożyźnianym dla emerytów cywilnych na emerytów wojskowych druk nr 1999 i 1905).</u>
          <u xml:id="u-32.2" who="#WicemarszałekBojko">Głos ma p. Wojdaliński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#PWojdaliński">Wysoka Izbo! Emeryci wojskowi w porównaniu z emerytami cywilnymi są traktowani w Państwie naszem w sposób niesłychanie krzywdzący. Płynie to nie z woli Sejmu, tylko czy to z zupełnej nieudolności, czy złej woli wojskowej sekcji likwidacyjnej, która specjalnie ma za zadanie zajmować się emerytami wojskowymi. Otóż zazwyczaj w ten sposób się dzieje, że dodatki drożyźniane do emerytur wojskowych, które u nas i tak są niesłychanie niskie, uchwala się dopiero w parę miesięcy albo w pół roku po emeryturach cywilnych. Nie dość tego. Uchwały sejmowe nie są respektowane przez władze wojskowe i dodatki uchwalone do emerytur wojskowych nie są wypłacane. Dlatego już z tej trybuny podnosiłem, że wojskowa sekcja likwidacyjna odgrywa względem emerytów wojskowych rolę w wysokim stopniu naganną.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#PWojdaliński">Ze w tej sekcji panuje chaos, to przyznał mi i jej przedstawiciel. Na zgłoszenia emerytalne nie otrzymuje się po parę miesięcy odpowiedzi. Sam znam wielu emerytów wojskowych, którzy pół roku temu dali petycje i dotychczas nie doczekali się ich załatwienia tak, że każdą sprawę trzebaby indywidualnie swoim wpływem załatwiać. Ale koroną tej absolutnej nieudolności i nieorientowania się w ustawach, dotyczących emerytur wojskowych, jest ustawa, którą władze wojskowe w tej sprawie przedstawiły. Trzeba ją było zupełnie przekreślić i napisać ustawę inną, bo tamta krzywdziłaby w sposób niesłychany emerytów wojskowych. Wskutek tego wszystkiego nosiłem się z zamiarem postawienia wniosku, żeby całą sprawę emerytur wojskowych przekazać władzom cywilnym, które aczkolwiek nieświetnie działają, to jednak w porównaniu z sekcją wojskową są o niebo sprawniejsze. Jednak przedstawiciel sekcji likwidacyjnej wojskowej w ostatnich dniach oświadczył mi, że tam zaszły zmiany, że wprawdzie dotychczas źle się działo, ale on jako nowy kierownik ma nadzieję, że wszystko zmieni. Wierząc mu, że on zdoła to zmienić, na razie nie stawiam takiego wniosku, zaznaczam tylko, że jeśli w przeciągu najbliższych tygodni i miesięcy nie spostrzegę zasadniczej poprawy w działalności sekcji likwidacyjnej wojskowej w dziale emerytur wojskowych, będę zmuszony taki wniosek na pozór nieusprawiedliwiony postawić.</u>
          <u xml:id="u-33.2" who="#PWojdaliński">Ustawa, której przyjęcie proponuję jest tylko rozciągnięciem wszystkich dodatków drożyźnianych, które zostały, już przez Sejm przyznane emerytom cywilnym, i na emerytów wojskowych. Wobec tego proszę Wysoki Sejm o przyjęcie owej ustawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#WicemarszałekBojko">Do głosu nikt się nie zgłosił. Przystępujemy zatem do głosowania. Ponieważ poprawek nie zgłoszono żadnych, przeto dozwolone jest głosowanie en bloc całą Ustawą. Proszę tych Posłów, którzy są za całą ustawą, ażeby powstali z miejsc. Jednomyślność. Ustawa przyjęta. Jest wniosek o przystąpienie do trzeciego czy tania. Nie słyszę protestu, do głosu nikt się nie zgłosił. Uważam ustawę i w trzeciem czytaniu za przyjętą. Przystępujemy do punktu 12 porządku dziennego:</u>
          <u xml:id="u-34.1" who="#WicemarszałekBojko">Sprawozdanie Komisji Odbudowy Kraju w sprawie uzupełnienia art. 8 ustawy z dnia 18 lipca 1919 r. o pomocy państwowej na odbudowę gospodarstw zniszczonych lub uszkodzonych skutkiem wojny (druk nr 1988 i 1451).</u>
          <u xml:id="u-34.2" who="#WicemarszałekBojko">Głos ma p. ks. Suliński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#PksSuliński">Wysoki Sejmie! Częstokroć do Komisji Odbudowy Kraju, do Komisji Robót Publicznych albo bezpośrednio do Ministerstwa lub do rozmaitych klubów i stronnictw napływają prośby od mieszkańców zniszczonych zakątków naszego kraju, ażeby Rząd przyszedł im z pomocą przy odbudowie kościołów. Petycje te odesłano po większej części do Komisji Odbudowy Kraju. Komisja, rozważając sprawę, przyszła do przekonania, że ustawa z 18 lipca 1919 r., która uwzględnia i kościoły, ale pozwala im korzystać tylko z zapomóg do wysokości 20,000 mk. nie odpowiada temu, co kościoły przy odbudowie powinnyby otrzymać. Wskutek tego powstał i wpłynął do Komisji wniosek Związku Ludowo-Narodowego, proponujący nowelę do tej ustawy, żeby zmienić artykuł 8. Aby jednakże nie obciążyć zbytnio Skarbu i tak pustego, postanowiono w Komisji jednogłośnie, po porozumieniu z Komisją Skarbowo-Budżetową, ażeby Skarb płacił tylko połowę strat, poniesionych wskutek wojny. Ta połowa byłaby uważana za subsydjum, dane na materiał i roboty fachowe z odbudową połączone, inne zaś roboty tak zwane czarne i ziemne mają parafianie przeprowadzić własnym kosztem i nakładem.</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#PksSuliński">Otóż według zaproponowanej noweli art. 8 ustawy z dnia 18 lipca 1919 r. w Dzienniku Praw Nr 66 pozycja 368 ma mieć następujące brzmienie:</u>
          <u xml:id="u-35.2" who="#komentarz">(czyta)</u>
          <u xml:id="u-35.3" who="#PksSuliński">„Bezzwrotna zapomoga pieniężna (art. 7) na odbudowę, z wyjątkiem kościołów, nie może przekraczać sumy 20 tysięcy marek; a w granicach tej sumy z tytułu strat w ruchomościach domowych (art. 4d) — dwóch tysięcy marek Bezzwrotna zapomoga na odbudowę kościołów wynosić będzie 50% oszacowanych strat wojennych, a do czasu przeszacowania i ustalenia kursu waluty w myśl art. 9 zapomoga wynosić będzie 50%. rzeczywistych kosztów odbudowy. Ponadto poszkodowani mogą otrzymać resztę pomocy państwowej tylko tytułem pożyczki”.</u>
          <u xml:id="u-35.4" who="#PksSuliński">W imieniu Komisji proszę Wysoki Sejm o przyjęcie tej ustawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#WicemarszałekBojko">Do głosu nikt więcej się nie zgłosił. Przystępujemy do głosowania. Proszę tych Posłów, którzy są za tą ustawą, ażeby powstali z miejsc. Większość. Ustawa w drągiem czytaniu przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-36.1" who="#WicemarszałekBojko">Jest wniosek o natychmiastowe odbycie trzeciego czytania. Nikt nie protestuje. Do głosu nikt się nie zgłosił Uważam bez głosowania ustawę w trzeciem czytaniu za przyjętą.</u>
          <u xml:id="u-36.2" who="#WicemarszałekBojko">Przystępujemy do 13 punktu porządku dziennego:</u>
          <u xml:id="u-36.3" who="#komentarz">(czyta)</u>
          <u xml:id="u-36.4" who="#WicemarszałekBojko">Ustne sprawozdanie Komisji Administracyjnej o wniosku p. J. Dębskiego i tow. w sprawie budowy i utrzymania dróg przez sejmiki (druk nr. 1850).</u>
          <u xml:id="u-36.5" who="#WicemarszałekBojko">Głos ma ks. Sobolewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#PksSobolewski">Wysoki Sejmie! W dniu 1 czerwca wpłynął do Komisji Administracyjnej wniosek trzech połączonych klubów, który żąda:</u>
          <u xml:id="u-37.1" who="#PksSobolewski">1) upoważnienia Ministra Skarbu do podwojenia dotychczasowych dotacji asygnowanych starostwom na utrzymanie dróg bitych i,</u>
          <u xml:id="u-37.2" who="#PksSobolewski">2) asygnowania 100,000,000 marek do rozporządzenia Związku Sejmików na wybudowanie dróg gruntowych.</u>
          <u xml:id="u-37.3" who="#PksSobolewski">Komisja Administracyjna po wysłuchaniu w tej sprawie referatu jednego ze swych członków, postanowiła sprawę tę na razie odroczyć do czasu rozpatrzenia ustawy rządowej o budowie i utrzymaniu dróg. Rząd ustawę tę już wykończył i wkrótce ma ją Sejmowi przedstawić. Że jednak wiele jest dróg bitych zwłaszcza w b. Królestwie Polskiem, które są świeżo wybudowane i jeśli nie będą utrzymywane w dobrym stanie, to wkrótce ulegną albo całkowitemu zniszczeniu, albo znacznemu zepsuciu, z drugiej zaś strony ponieważ wiele jest starostw, które stać na to, ażeby mogły własnym kosztem swoje drogi utrzymywać, Komisja uważała za wskazane zwrócić się do Rządu, ażeby wezwał starostów do czuwania nad utrzymaniem tych dróg w porządku. W tym celu Komisja powzięła rezolucję, o której przyjęcie proszę. Rezolucja ta brzmi:</u>
          <u xml:id="u-37.4" who="#komentarz">(czyta)</u>
          <u xml:id="u-37.5" who="#PksSobolewski">„Sejm wzywa Rząd, aby zobowiązał starostów do utrzymania w porządku dróg bitych, zwłaszcza świeżo wybudowanych”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#WicemarszałekBojko">Więcej nikt głosu nie żąda. Przystępujemy do głosowania nad rezolucją dopiero co odczytaną. Proszę tych Posłów, którzy są za tą rezolucją, aby zechcieli powstać.</u>
          <u xml:id="u-38.1" who="#komentarz">(Większość)</u>
          <u xml:id="u-38.2" who="#WicemarszałekBojko">Rezolucja przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-38.3" who="#WicemarszałekBojko">Przystępujemy teraz do Nr. 14 porządku dziennego:</u>
          <u xml:id="u-38.4" who="#komentarz">(czyta)</u>
          <u xml:id="u-38.5" who="#WicemarszałekBojko">Sprawozdanie Komisji Przemysłowo-Handlowej o ustawie w sprawie zmiany cen za dostarczanie energii elektrycznej (dr. Nr. 1967 i 1819).</u>
          <u xml:id="u-38.6" who="#WicemarszałekBojko">Głos ma p. Maślanka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#PMaślanka">Wysoki Sejmie! Prawie wszystkie elektrownie, które istnieją dziś w Polsce, powstały na podstawie umów koncesyjnych między przedsiębiorstwami a gminami. W umowach tych przeważnie jest oznaczona cena, po jakiej elektrownie zobowiązują się dostarczyć energii tym gminom i ich mieszkańcom.</u>
          <u xml:id="u-39.1" who="#PMaślanka">Wobec podrożenia surowców, węgla, smarów, a przedewszystkiem robocizny cenę energii elektrycznej powinno się znacznie podwyższyć. Tymczasem na podstawie umów koncesyjnych elektrownie tych cen podnieść nie mogą. Trzeba elektrowniom przyjść z pomocą, dlatego Rząd przedłożył projekt ustawy, na którego podstawie mogą być te umowy koncesyjne naruszone, ale tylko pod względem zmiany ceny za energię elektryczną. Komisja Handlowo-Przemysłowa prawie jednogłośnie projekt ten z małemi zmianami przyjęła. Projekt ten przewiduje dobrowolne porozumienie się między stronami, a gdyby ono nie osiągnęło rezultatu, przewidziane są komisje rozjemcze. Następnie jest przewidywana komisja rzeczoznawców przy Ministerstwie Przemysłu i Handlu i ta komisja orzeka ostatecznie. Ponieważ niektórym elektrowniom grozi ruina z powodu rabunkowej gospodarki, dlatego Komisja Przemysłowo-Handlowa prosi Wysoki Sejm, ażeby ustawę tę uchwalił, gdyż, tylko w ten sposób można będzie zapewnić byt elektrowni dalszy.</u>
          <u xml:id="u-39.2" who="#PMaślanka">Proszę zatem w imieniu Komisji Przemysłowo-Handlowej o uchwalenie niniejszej ustawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#WicemarszałekBojko">Nikt się do głosu nie zapisał. Przystępujemy do głosowania nad ustawą. Proszę tych Panów Posłów, którzy są za tą całą ustawą z druku nr. 1967 aby zechcieli powstać.</u>
          <u xml:id="u-40.1" who="#komentarz">(Większość)</u>
          <u xml:id="u-40.2" who="#WicemarszałekBojko">Uważam, że ustawa w drugiem czytaniu została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-40.3" who="#WicemarszałekBojko">Jest wniosek o niezwłoczne odbycie do trzeciego czytania. Nie słyszę protestu, głosu nikt nie żąda, wobec tego uważam ustawę w trzeciem czytaniu za przyjętą.</u>
          <u xml:id="u-40.4" who="#WicemarszałekBojko">Proponuje przerwać posiedzenie na kwandrans.</u>
          <u xml:id="u-40.5" who="#komentarz">(Posiedzenie przerwano o godz. 6 m. w.)</u>
          <u xml:id="u-40.6" who="#komentarz">(Posiedzenie podjęte o godz. 7 min. 35 popoł.)</u>
          <u xml:id="u-40.7" who="#komentarz">(Marszałek obejmuje przewodnictwo)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#Marszałek">Posiedzenie, znowu otwarte. Weźmiemy jeszcze 4 punkt porządku dziennego: „Ustne sprawozdanie Komisji Prawniczej o ustawie w sprawie rozszerzenia pełnomocnictw Ministra Przemysłu i Handlu do wywłaszczania Ziemi i powierzchni gruntów dla celów górniczych na obszarze b. Królestwa Kongresowego (dr. Nr. 1960).</u>
          <u xml:id="u-41.1" who="#Marszałek">Głos ma p. Wierzbicki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#PWierzbicki">Mieliśmy uproszczoną procedurę w powiatach olkuskim, będzińskim, które są górnicze z dawien dawna. Należy obecnie te uproszczoną procedurę rozszerzyć na całe Królestwo, bo w innych powiatach ukazały się rudy żelazne, ołowiane, cynkowe i węglowe. Z tego powodu wnoszę, ażeby Wysoki Sejm raczył uchwalić ustawę zgodnie z projektem rządowym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#Marszałek">Nikt do głosu się nie zgłosił. Proszę tych Posłów, którzy są za projektem ustawy z druku nr. 1960, ażeby powstali z miejsc. Widzę jednomyślność. Proponuję przystąpić natychmiast do trzeciego czytania. Nie słyszę protestu, do głosu nikt się nie zgłosił, bez głosowania mogę przypuścić, że i w trzeciem czytaniu ta ustawa została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-43.1" who="#Marszałek">Przystępujemy do następnego numeru porządku dziennego. Ustne sprawozdanie Komisji Prawniczej o ustawie, unieważniającej zarządzenia b. władz okupacyjnych w przedmiocie uprawnień górniczych na obszarze b. Kongresówki (dr. Nr. 1995). Głos ma p. Wierzbicki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#PWierzbicki">Jedyną rzeczą, co do której władze okupacyjne w swoim czasie przyznały, że postąpiły nieprawnie, były właśnie zarządzenia w dziedzinie górnictwa. Najwyższy jest czas, ażeby wobec tego Sejm Ustawodawczy to bezprawie zniósł. I dlatego wnoszę ażeby ustawa w tekście rządowym została uchwalona.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#Marszałek">I tu do głosu nikt się nie zgłosił. Jest wniosek o przyjęcie ustawy en bloc. Proszę Posłów, którzy są za całą ustawą, ażeby powstali z miejsc. Większość. Ustawa w drugiem czytaniu przyjęta. Proponowane jest natychmiastowe odbycie trzeciego czytania. Nikt nie protestuje, do głosu nikt się nie zgłosił, przypuszczam bez głosowania, że i w trzeciem czytaniu ta ustawa została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-45.1" who="#Marszałek">Przechodzimy do ostatniego punktu porządku dziennego, to jest do 15 go.</u>
          <u xml:id="u-45.2" who="#Marszałek">Trzecie czytanie ustawy o obrocie towarowym z zagranicą (druk nr. 1986).</u>
          <u xml:id="u-45.3" who="#Marszałek">Głos ma przedstawiciel Ministerstwa Przemysłu i Handlu p. Kirchmajer.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#PrzedstawicielMinisterstwaPrzemysłuiHandluKirchmajer">Wobec wczorajszej wątpliwości co do art. 25 Ministerstwo Przemysłu i Handlu rozpatrywało ponownie jeszcze możliwość uzupełnienia i wyjaśnienia go i proponuje w tym artykule następujące uzupełnienie:</u>
          <u xml:id="u-46.1" who="#PrzedstawicielMinisterstwaPrzemysłuiHandluKirchmajer">Po słowach „osoby upoważnione do rozporządzenia tym towarem” w art. 25 dodać słowa: „o ile w tym czasie nie przedłożą Grzędowi Celnemu pozwolenia na przywóz”.</u>
          <u xml:id="u-46.2" who="#PrzedstawicielMinisterstwaPrzemysłuiHandluKirchmajer">Po słowach: „podlega konfiskacie” dodać słowa: „na rzecz Skarbu Państwa”. Tutaj chodzi o przywóz względnie wywóz zupełnie lojalny.</u>
          <u xml:id="u-46.3" who="#PrzedstawicielMinisterstwaPrzemysłuiHandluKirchmajer">Natomiast co do postanowień karnych dotyczących art. 24 Ministerstwo uznało, że należy ustanowić znaczne obostrzenia i proponuje redakcję tego artykułu ustalić w ten sposób:</u>
          <u xml:id="u-46.4" who="#PrzedstawicielMinisterstwaPrzemysłuiHandluKirchmajer">Winni:</u>
          <u xml:id="u-46.5" who="#PrzedstawicielMinisterstwaPrzemysłuiHandluKirchmajer">a) przywozu i wywozu towarów do przywozu i wywozu zakazanych,</u>
          <u xml:id="u-46.6" who="#PrzedstawicielMinisterstwaPrzemysłuiHandluKirchmajer">b) ukrycia całej albo części waluty, która w myśl art. 17 i 23 winna być przelana do instytucji finansowej, wskazanej przez: Ministra Skarbu, ulegną grzywnie do wysokości wartości towarów względnie podwójnej sumy ukrytej waluty.</u>
          <u xml:id="u-46.7" who="#PrzedstawicielMinisterstwaPrzemysłuiHandluKirchmajer">Niezależnie od przewidzianych kar towar, będący przedmiotem przekroczenia, bez względu na to czyją stanowi własność może ulec konfiskacie na rzecz Skarbu Państwa.</u>
          <u xml:id="u-46.8" who="#PrzedstawicielMinisterstwaPrzemysłuiHandluKirchmajer">Winni niewywiezienia bez usprawiedliwionych przyczyn najniższego ryczałtu wyznaczonego przez Izbę Przywozu i Wywozu względnie przez Okręgowy Urząd Przywozu i Wywozu podlegają grzywnie do 50% wartości nie wywiezionego ryczałtu.</u>
          <u xml:id="u-46.9" who="#PrzedstawicielMinisterstwaPrzemysłuiHandluKirchmajer">Winni niestosowania się do innych przepisów niniejszej ustawy oraz rozporządzeń na jej podstawie wydanych, o ile nie podlegają surowszemu ukaraniu wedle obowiązujących ustaw karnych, ulegną grzywnie do 50.000 Mk.</u>
          <u xml:id="u-46.10" who="#PrzedstawicielMinisterstwaPrzemysłuiHandluKirchmajer">Usiłowania i udział będą karane.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#Marszałek">Głos ma jeszcze poseł referent, zresztą dyskusja zamknięta.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#PWierzbicki">Proszę Panów! Wniosek Ministerstwa, który zdąża do tego, aby obostrzyć odpowiedzialność, całkowicie popieram. Popieram także drugą poprawkę, która także więcej precyzuje art. 25.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#Marszałek">Proszę tych Posłów, którzy są za poprawką, wniesioną przez Ministerstwo Przemysłu i Handlu, aby powstali z miejsc. Większość — poprawka przyjęta. Mogę więc bez głosowania przypuścić, że ustawa w trzeciem czytaniu z tą poprawką jest przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-49.1" who="#Marszałek">Pozostaje jeszcze tylko sprawa pod nr 11, i w której jednak ma się uzgodnić poprawki, więc robię nową pauzę, prawdopodobnie tylko na kilkanaście minut. Proszę więc z sali się nie oddalać.</u>
          <u xml:id="u-49.2" who="#komentarz">(Przerwa od godziny 7 m. 40).</u>
          <u xml:id="u-49.3" who="#komentarz">(Po przerwie godz. 7 min. 50).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#komentarz">(Dzwoni)</u>
          <u xml:id="u-50.1" who="#Marszałek">Posiedzenie znowu rozpoczęte. Przystępujemy do ostatniego numeru porządku dziennego, mianowicie do nr. 11: Sprawozdanie Komisji Rolnej o wniosku pana Witosa i tow. w sprawie ustawy o wywłaszczeniu i przymusowym wykupie ziemi na parcelacje oraz o projekcie rządowym w sprawie utworzenia zapasu ziemi i na wykonanie reformy rolnej dr. nr. 2009, 1869 i 1912).</u>
          <u xml:id="u-50.2" who="#Marszałek">Głos ma poseł Kiernik.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#PKiernik">Wysoki Sejmie! Powoli torowała sobie 1 drogę myśl przeprowadzenia reformy rolnej tak u ogółu społeczeństwa, jak i w tym Sejmie. Burzliwa i namiętna dyskusja, którą w zeszłym roku przed powzięciem i pamiętnej uchwały z 10 lipca 1919 r. przeprowadził Sejm tak w komisji, jak i na plenum, świadczyła, że różnice zdań co do tej wielkiej sprawy są bardzo znaczne. A i po uchwaleniu zasad z 10 lipca różnice te tak w społeczeństwie, jak i w Sejmie nadal pozostały znaczne. Doszło do tego, że rok już upłynął, a dopiero dziś przystępujemy do uchwalenia ustawy o wykonaniu reformy rolnej, o wprowadzeniu w życie tych zasad, uchwalonych jeszcze 10 lipca 1919 r. Doszło do tego, że ci, dla których ta reforma rolna miała być zbawieniem, że szerokie masy ludu wiejskiego zwątpiły w przeprowadzenie tej reformy, a z drugiej strony ci, którzy byli jej przeciwni, sądzili, że uda im się to wielkie dzieło reformy rolnej udaremnić. Dzisiejszy projekt ustawy, którą mamy za chwilę uchwalić, jest dowodem, że sprawa reformy rolnej wyszła z dziedziny teoretycznych dyskusji i weszła na pole praktycznego zastosowania i zrealizowania.</u>
          <u xml:id="u-51.1" who="#komentarz">(Brawa)</u>
          <u xml:id="u-51.2" who="#PKiernik">Jeśli pod adresem Państwa Polskiego podnoszono zarzuty, że jest to państwo reakcyjne, obce duchowi demokratycznemu, feudalne, szlacheckie, to ustawa, którą dziś Wysoki Sejm ma uchwalić, zadaje kłam tym zarzutom, albowiem stwarza podstawy do budowania nowej Polski, Polski w znacznej mierze ludowej, Polski, której prawdziwym fundamentem i podstawą narodu ma być istotnie chłop polski, dzierżący ziemię w swoich spracowanych dłoniach.</u>
          <u xml:id="u-51.3" who="#PKiernik">Sprawa reformy rolnej przechodziła różne stadja. Do tej chwili w dziedzinie ustawodawstwa o reformie agrarnej mieliśmy zaledwie krótką ustawę o Głównym Urzędzie Ziemskim, mieliśmy ustawę o serwitutach, mieliśmy ustawę o dobrach donacyjnych, ale właściwe rozstrzygnięcie tej sprawy, właściwe doprowadzenie do skutku wykonania uchwał z dnia 10 lipca, wyraża się dopiero w tej ustawie, którą Szanowni Panowie dziś przed sobą macie.</u>
          <u xml:id="u-51.4" who="#PKiernik">Punktem wyjścia dla tej ustawy stał oprócz uchwał z dnia 10 lipca wniosek nagły p. Witosa, obejmujący projekt ustawy o przymusowym wykupie i wywłaszczeniu ziemi przeznaczonej na reformę rolną, następnie zaś projekt Urzędu Głównego Ziemskiego wniesiony do Sejmu o powiększenie zapasu ziemi na parcelację. Komisja Rolna znalazła się wobec tych dwóch projektów i stanęła odrazu na stanowisku, że projekty te nie wyczerpują całości zagadnienia, że nie należy powtarzać błędu popełnionego przed rokiem w dniu 10 lipca, nie należy stwarzać znowu tylko fikcji i nadawać sankcji ustawowej zasadom ogólnikowym, lecz należy stworzyć ustawę, któraby istotnie I reformę rolną wprowadziła w życie, któraby pozwoliła Państwu, Rządowi, Głównemu Urzędowi Ziemskiemu wcielić ją istotnie w czyn. I dlatego też Komisja Rolna zgodnie z wnioskiem referenta rozszerzyła znacznie granicę projektu, który mamy przed sobą, i z ustawy o powiększeniu zapasu ziemi, ustawy o przymusowym wykupie, stworzyła całość, która wyczerpuje także wszystkie inne zagadnienia, wiążące się z wykonaniem reformy rolnej.</u>
          <u xml:id="u-51.5" who="#PKiernik">Poza sprawą powiększenia tego zapasu ziemi, poza sprawą przymusowego wykupu Komisja uregulowała także sprawę samego planu parcelacji i rozdziału tej ziemi, którą Państwo nabyło na cele reformy rolnej. Komisja uregulowała dlatego także sprawę tych, którzy są powołani do tego, ażeby tę ziemię z rąk dotychczasowych właścicieli wzięli w swoje ręce w określonych warunkach w jakich to się odbyć powinno. Komisja zwróciła uwagę także na potrzebę utrwalenia tego nowego i ustroju rolnego przez wprowadzenie za! sady niepodzielności gospodarstw, które na podstawie tej ustawy tworzyć się mają. Różnice, jakie co do poszczególnych zasad tej ustawy w Komisji Rolnej się uwydatniły, zostały niemal zupełnie usunięte przed chwilą przez porozumienie się wszystkich klubów.</u>
          <u xml:id="u-51.6" who="#komentarz">(Brawo)</u>
          <u xml:id="u-51.7" who="#PKiernik">Najważniejsza kwestia, która mogła napotkać na opór różnych kół, kwestja wysokości odszkodowania, jakie ma być wypłacone właścicielom, dała się za wspólnem porozumieniem załatwić.</u>
          <u xml:id="u-51.8" who="#komentarz">(Brawa)</u>
          <u xml:id="u-51.9" who="#PKiernik">Przyjęto z jednej strony, że państwo nie może płacić za ziemię dzisiejszych bajecznie wysokich cen, i dlatego przyjęto za podstawę połowę ceny targowej, a z drugiej strony liczono się z tym momentem, że jednak ziemia ta niejako wraca a w każdym razie przechodzi do rąk następców tych pokoleń, które ją przez tysiące lat swoim trudem i potem uprawiały, i w ten sposób pomnażały majątek tych, od których państwo dzisiaj ziemię odbiera.</u>
          <u xml:id="u-51.10" who="#PKiernik">Należy też pamiętać o ofierze tych rzesz miljonowych, które dzisiaj na polu walki swoją piersią zasłaniają Ojczyznę, i dlatego postanowiono stworzyć fundusz, z któregoby bezpłatnie nadawano ziemie tym żołnierzom armji polskiej, którzy w obronie Ojczyzny szczególniej się odznaczyli.</u>
          <u xml:id="u-51.11" who="#komentarz">(Brawa)</u>
          <u xml:id="u-51.12" who="#PKiernik">Na ten cel będzie przeznaczona suma, która wyniknie z różnicy między ceną targową a ceną w ustawie przyjętą oraz z potrąceń, które mają być i uskutecznione przy większych obszarach i przy większych sumach płaconych dotychczasowym właścicielom.</u>
          <u xml:id="u-51.13" who="#PKiernik">Wysoki Sejmie! Wobec uzgodnionego stanowiska prawie wszystkich a właściwie wszystkich klubów tej Wysokiej Izby nie będę się rozwodził nad szczegółowemi postanowieniami tej ustawy, i zwracam się z tego wysokiego miejsca z apelem do wszystkich, którzy mają teraz tę ziemię otrzymać: Niech ta ustawa będzie dla nich hasłem do świętej nieustraszonej walki w obronie tej ziemi, którą dzisiaj w swoje ręce mają ująć.</u>
          <u xml:id="u-51.14" who="#komentarz">(Brawa)</u>
          <u xml:id="u-51.15" who="#PKiernik">Państwo oddaje tę ziemię, oddaje to co ma najlepszego w ręce szerokich rzesz włościańskich, a na nich spoczywać musi obowiązek, ażeby tej ziemi nie oddali we wraże dłonie, ażeby jej swoją piersią jako ziemi swojej i karmicielki swojej odtąd bronili i obronili.</u>
          <u xml:id="u-51.16" who="#komentarz">(Huczne brawa i oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#Marszałek">Do dyskusji ogólnej nikt się nie zgłosił. Przechodzimy do dyskusji szczegółowej nad art. 1. Głos ma p. Kiernik.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#PKiernik">Wysoki Sejmie! Co do poprawek, które I zgłoszono w Komisji, mam zaszczyt oświadczyć, że przyjmuję poprawkę p. Bresińskiego do art. 1 w zmienionej stylizacji.</u>
          <u xml:id="u-53.1" who="#PKiernik">A zatem po punkcie 5 należy dodać jako punkt osobny:</u>
          <u xml:id="u-53.2" who="#komentarz">(czyta)</u>
          <u xml:id="u-53.3" who="#PKiernik">„majątków, których właściciele od czasu istnienia b. pruskiej komisji kolonizacyjnej sprzedali ziemię na cele parcelacji państw zaborczych”. Dalej przyjmuję również w zmienionej nieco stylizacji poprawkę p. Stępnia do art. 1 by w ustępie 7 po słowach „nieadministrowane przez właścicieli” wstawić słowa: „majątki, które nie przystąpiły dotąd do uregulowania serwitutów”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#Marszałek">Do art. 1 ma głos p. Poniatowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#PPoniatowski">Wysoki Sejmie! Art. 1 pozostawia wątpliwości, czy przy przekazywaniu majątków państwowych Głównemu Grzędowi Ziemskiemu ma ten Urząd Ziemski obejmować lasy i gospodarować niemi. Logicznie jest rzeczą jasną, że te lasy powinny być przekazywane zarządowi dóbr państwowych. Również przy wykupywaniu i majątków prywatnych te majątki stanowią wraz z lasami pewną całość, i ocena i tych majątków będzie o dużo łatwiejsza, o dużo prostsza, jeśli będą traktowane j jako całość.</u>
          <u xml:id="u-55.1" who="#PPoniatowski">Sprawa lasów jest niewątpliwie jedną ze składowych części reformy rolnej. Poi myślny przebieg kolonizacji i osadnictwa tylko wtedy będzie możliwy, jeżeli powoli bidzie się zużytkowywać tereny leśne na cele osadnictwa, to zaś stanie się możliwem przez to, że lasami temi rozporządzać będzie państwo.</u>
          <u xml:id="u-55.2" who="#PPoniatowski">Oddawna już, bo już zeszłego roku uchwała Sejmu z dnia 10 lipca przewiduje, że lasy przejdą na rzecz skarbu państwa. Dalej w szeregu dyskusji, nawet w szeregu porozumień między stronnictwami zostało ułożone, że najpowolniejszym trybem, jaki należy przewidywać przy wykupywaniu majątków, lasów prywatnych, będzie tryb przekazywania zarządowi dóbr państwa tych lasów, które się znajdują na terenach majątków wykupywanych na cele reformy rolnej.</u>
          <u xml:id="u-55.3" who="#PPoniatowski">Dla usunięcia więc tego niedomówienia, tej pewnej niejasności, która tkwi w art. 1, proponuję, ażeby na końcu tego artykułu dodać ustęp:</u>
          <u xml:id="u-55.4" who="#komentarz">(czyta)</u>
          <u xml:id="u-55.5" who="#PPoniatowski">„Lasy wchodzące w skład majątków, przeznaczonych przez Rząd Głównemu i Urzędowi Ziemskiemu lub wykupionych przez Główny Urząd Ziemski z rąk prywatnych, przekazane będą zarządowi dóbr państwowych”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#Marszałek">Zresztą do art. 1 nikt się do głosu nie zgłosił. Jeszcze głos ma p. referent do poprawki p. Poniatowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#PKiernik">Wysoki Sejmie! Oprócz poprawek, które przed chwilą przedstawiłem, i które przyjąłem, prostuję jeszcze błąd drukarski, w art. 1 ust. 7, mianowicie należy skreślić słowa: „w byłym zaborze pruskim”.</u>
          <u xml:id="u-57.1" who="#PKiernik">Co do poprawki p. posła Poniatowskiego, to oświadczam się przeciw jej przyjęciu.</u>
          <u xml:id="u-57.2" who="#komentarz">(Głos: Dlaczego?)</u>
          <u xml:id="u-57.3" who="#PKiernik">A to nie dlatego, żeby lasów, o ile były w jakim majątku wykupione, nie miano przekazywać państwu, lecz dlatego, że poprawka ta budziła wątpliwości w Komisji Rolnej i u różnych stronnictw, czy ona nie przesądza nawiasowo kwestii upaństwowienia lasów, ta bowiem sprawa musi być osobno uregulowana. Dlatego, aby wykluczyć wątpliwość i niejasność, tej poprawki przyjąć nie mogę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania nad ustawą. Do artykułu 1 są trzy poprawki. Nasamprzód poprawka posła Breścińskiego, (w załączniku 2 do n-ru 2009) za którą referent oświadczył się, jednak z opuszczeniem kilku słów. Proszę tych Poi słów, którzy są za poprawką posła Bresińskiego w tej formie, ażeby powstali z miejsc.</u>
          <u xml:id="u-58.1" who="#komentarz">(Większość)</u>
          <u xml:id="u-58.2" who="#Marszałek">Poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-58.3" who="#Marszałek">Następnie jest poprawka, wniesiona przez p. Stępnia, ze zmianą stylistyczną, o której już mówił referent. Proszę Posłów, którzy są za tą poprawką, ażeby powstali z miejsc.</u>
          <u xml:id="u-58.4" who="#komentarz">(Większość)</u>
          <u xml:id="u-58.5" who="#Marszałek">Poprawka przyjęta. Przystępujemy wreszcie do poprawki posła Poniatowskiego nie zawartej w druku, a dotyczącej lasów. Proszę posłów, którzy są za poprawką posła Poniatowskiego, ażeby powstali z miejsc.</u>
          <u xml:id="u-58.6" who="#komentarz">(Stoi mniejszość)</u>
          <u xml:id="u-58.7" who="#Marszałek">Poprawka odrzucona. Z temi zmianami art. 1 uważam za przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-58.8" who="#Marszałek">Przystępujemy do art. 2. Czy p. Poniatowski cofa poprawkę do art. 2?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#PPoniatowski">Tak jest.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#Marszałek">W takim razie artykuł drugi ustawy uważam za załatwiony. Tak samo artykuły 3, 4, 5, 6.</u>
          <u xml:id="u-60.1" who="#Marszałek">Do art. 7 jest poprawka p. Poniatowskiego, wydrukowana w załączniku. Głos ma poseł Poniatowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#PPoniatowski">Wysoka Izbo! Art. 7 mówi o dobrowolnym wykupie majątków przez Główny Urząd Ziemski, jako wstępie do przymusowego wykupu. Rozumiemy, że nieraz takie dobrowolne wykupno może dawać wiele korzyści i właścicielowi; lecz rozumiemy, że z punktu widzenia interesu Państwa, z punktu widzenia reformy rolnej może się to stać bardzo wielką niekorzyścią dla Głównego Urzędu Ziemskiego. Niekorzyść jest podwójna: nie tylko, że utrudnia się wówczas proste postępowanie przymusowego wykupu, który jest przewidziany w ustawie, ale otwiera się pole do traktowania rzeczy nadzwyczaj względnie, otwiera się pole do pewnych nadużyć, które mogą popełniać funkcjonariusze urzędu. W celu zapobieżenia tym interesom niekorzystnym przewiduje ustawa w art. 7, że obowiązkiem Głównego Urzędu Ziemskiego będzie szacowanie nabywanego majątku w myśl tych samych reguł, które stosowane mają być przy wykupnie przymusowym. Ale, proszę Panów, rzeczą kardynalną jest tu nie tylko wysokość szacowania, lecz również sposób wypłacania. Wiemy bowiem doskonale, że Państwo Polskie dzisiaj nie stać na tego rodzaju wykupno, przy którem musiałoby płacić gotówką za przyjmowaną ziemię. Pozostawienie Głównemu Urzędowi Ziemskiemu dowolności pod tym względem byłoby ze wszech miar niebezpiecznem, a to dlatego, że te sprawy mogłyby być załatwiane w jednym wypadku tak, w innym inaczej. Każda ustawa powinna wykluczać indywidualny sposób załatwiania spraw, żeby nie miała jakichkolwiek celów ubocznych. Proponuję przeto, żeby na końcu art. 7 dodać ustęp, mówiący o tem, że nie tylko szacowanie będzie dokonywane w myśl ogólnych reguł, ale również sposób wypłacania i środki płatnicze będą stosowane te same, co przy wykupnie przymusowym.</u>
          <u xml:id="u-61.1" who="#PPoniatowski">Mogą się nasuwać wątpliwości, że w takim razie dobrowolne wykupno nie daje żadnych korzyści. Ale te korzyści mogą się zawierać w szybkości transakcji i w pewnych dodatkowych oszacowaniach, które przy dobrowolnym układzie szybko przejść mogą. Poprawka jest tego rodzaju, że żadnemu zwolennikowi reformy nie może nasuwać wątpliwości.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#Marszałek">Głos ma poseł referent.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#PKiernik">Wysoki Sejmie! Art. 7 wyraźnie stwierdza, że podstawą ceny kupna przy układzie dobrowolnym będą zasady określone dla oszacowania majątków prywatnych przy wykupie przymusowym. Nie ulega wątpliwości, że pod tym względem Główny Urząd Ziemski jest związany, i nadużycia są wykluczone. Jeżeli zaś chodzi o to, w jaki sposób ceny wykupu mają być wypłacone, to sądzę, że w interesie szybkiego przeprowadzenia reformy rolnej, nie jest pożądanem, ażeby Główny Urząd Ziemski miał ręce związane.</u>
          <u xml:id="u-63.1" who="#PKiernik">W najbliższej przyszłości, może nawet jutro będziemy mieć ustawę o kredycie jednego miliarda, czy pół miliarda w gotówce na cele przeprowadzenia reformy rolnej. Byłoby rzeczą Głównego Urzędu Ziemskiego zastosować te metody, jakie uzna za właściwe do celowego i szybkiego przeprowadzenia sprawy. Dlatego oświadczam, że jeżeli poseł Poniatowski rozumie swój wniosek jako dyrektywę dla Głównego Urzędu Ziemskiego, to dyrektywę taką jabym chętnie przyjął w formie rezolucji, ale wniosku, któryby wiązał ręce Głównemu Urzędowi Ziemskiemu, przyjąć nie mogę, ponieważ nie mamy jeszcze ustawy o państwowej rencie ziemskiej i innych ustaw pomocniczych. Poprawkę uważałbym za szkodliwą, dlatego sprzeciwiam się jej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#Marszałek">Poddaję pod głosowanie poprawkę p. Poniatowskiego. Proszę tych Posłów, którzy są za poprawką p. Poniatowskiego do art. 7, aby powstali z miejsc.</u>
          <u xml:id="u-64.1" who="#komentarz">(Mniejszość)</u>
          <u xml:id="u-64.2" who="#Marszałek">Poprawka odrzucona. Przypuszczam bez głosowania, że art. 7 został przyjęty w brzmieniu Komisji.</u>
          <u xml:id="u-64.3" who="#Marszałek">Do art. 8 wniósł p. Staniszkis poprawkę, przypuszczam jednak, że ją teraz cofa.</u>
          <u xml:id="u-64.4" who="#komentarz">(P. Staniszkis: Tak)</u>
          <u xml:id="u-64.5" who="#Marszałek">Artykuł ten uważam przeto za przyjęty, jeśli nie usłyszę protestu.</u>
          <u xml:id="u-64.6" who="#Marszałek">Art. 9, 10, 11 — przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-64.7" who="#Marszałek">Do art. 12 jest poprawka p. Poniatowskiego. Głos ma w tej sprawie referent.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#PKiernik">Do art. 12 zgłosił p. Poniatowski poprawkę, aby po słowach: „Delegata Okręgowego Urzędu Ziemskiego” a przed słowami: „oraz dwóch Delegatów” wstawić słowa: „Delegata Ministerstwa Rolnictwa i Dóbr Państwowych rzeczoznawcy leśnego”.</u>
          <u xml:id="u-65.1" who="#PKiernik">Na tę poprawkę się zgadzam, bo powiększa ona Komisję Szacunkową, na wypadek, gdyby w skład kupowanego majątku wchodziły przestrzenie leśne, więc jest pożądane, aby i leśnik do tej Komisji Szacunkowej należał.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#Marszałek">Bez głosowania mogę przypuścić, że art. 12 z poprawką p. Poniatowskiego został przyjęty. Protestu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-66.1" who="#Marszałek">Przechodzimy do art. 13. Głos ma p. referent.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#PKiernik">Wniosek mniejszości do art. 13 został cofnięty za zgodnym oświadczeniem się wnioskodawców i tych, którzy ten wniosek popierali. Zatem art. 13 pozostaje w tem brzmieniu, w jakim wyszedł z Komisji Rolnej. Jednakże zaznaczam, że cofnięcie art. 13 według brzmienia wniosku mniejszości jest ściśle związane z uchwaleniem przez Wysoki Sejm poprawki do art. 31, którą będę miał zaszczyt przedstawić, co do której stronnictwa także zgodnie się oświadczyły.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#Marszałek">Art. 13 w brzmieniu Komisji jest przyjęty, o ile niema protestu.</u>
          <u xml:id="u-68.1" who="#Marszałek">Przechodzimy do art. 14. I tu poprawki są cofnięte. Uważam, że artykuł ten jest przyjęty. Artykuł 15 przechodzi bez poprawek. Do art. 16 poprawki posła Staniszkisa są cofnięte. I ten artykuł przechodzi w brzmieniu Komisji. Tak samo art. 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23 i 24. Do art. 25 poprawka cofnięta, więc i art. 25 przechodzi w pierwotnem brzmieniu. Tak samo art. 26. Do art. 27 poprawki posła Staniszkisa i Walisiaka są cofnięte. Więc art. 27 przechodzi w brzmieniu Komisji. Artykuły 28, 29 i 30 są przyjęte w brzmieniu Komisji. Do art. 31 ma głos p. referent.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#PKiernik">Wysoki Sejmie! Po porozumieniu się stronnictw została do art. 31 postawiona następująca poprawka: Po zdaniu drugiem, w słowach: „nabywcom parcelantom”, a przed zdaniem trzeciem, a mianowicie przed słowami: „Rozstrzyganie zaś o tem”, wstawić należy zdanie:</u>
          <u xml:id="u-69.1" who="#komentarz">(czyta)</u>
          <u xml:id="u-69.2" who="#PKiernik">„Do funduszu tego wpłyną nadto kwoty uzyskane z przeprowadzonej na ten cel redukcji cen wykupna, należnych w myśl art. 13 właścicielom majątków ziemskich, według poniższej taryfy.</u>
          <u xml:id="u-69.3" who="#PKiernik">Mianowicie potrąci Państwo na cel powyższy: od całości sumy przypadającej do wypłaty właścicielowi po potrąceniu obciążających hipotekę do dnia 15 lipca 1920 r. lub po dniu tym wskutek prawnego przymusu przyjętych długów, względnie zobowiązań, a wynoszącej:</u>
          <u xml:id="u-69.4" who="#PKiernik">[Tabela]</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#Marszałek">Głosu nikt nie żąda, proszę tych Posłów, którzy są za poprawką do art. 31 dopiero co odczytaną przez p. referenta, ażeby powstali z miejsc. Większość, poprawka przyjęta, zatem z tą zmianą art. 31 przyjęty. Dalej art. 32, 33, 34, 35, 36, 37 przyjęte. Napis według druku „Ustawa o wykonaniu reformy rolnej” przyjęty. W drugiem czytaniu ustawa przyjęta. Do rezolucji głos ma p. Kiernik.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#PKiernik">Wysoki Sejmie! W miejsce drugiej rezolucji, zgodnie zresztą z jej treścią, wnioskodawca przedłożył inną stylizację, którą przyjmuję. Brzmi ona tak:</u>
          <u xml:id="u-71.1" who="#komentarz">(czyta)</u>
          <u xml:id="u-71.2" who="#PKiernik">„Wzywa się Rząd, aby natychmiast przez ogłoszenie we wszystkich gminach Rzeczypospolitej Polskiej podał do wiadomości publicznej, że wszyscy, którzy nieprawnie uchylają się od obowiązku służby wojskowej przy poborach, jakoteż dezerterzy, tracą prawo korzystania z ustawy o wykonaniu reformy rolnej”.</u>
          <u xml:id="u-71.3" who="#komentarz">(Brawa)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#Marszałek">Rezolucję pierwszą uważam bez głosowania za przyjętą, niema bowiem sprzeciwu. Proszę posłów, którzy są za drugą rezolucją, aby powstali z miejsc. Większość, rezolucja przyjęta. Wpłynęła jeszcze rezolucja p. Dębskiego Jana. Głos ma p. Kiernik.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#PKiernik">Wpłynęła rewolucja p. Jana Dębskiego, opiewająca:</u>
          <u xml:id="u-73.1" who="#komentarz">(czyta)</u>
          <u xml:id="u-73.2" who="#PKiernik">„W wypadkach dobrowolnego kupna majątków prywatnych przez Główny Urząd Ziemski, obowiązany on będzie stosować te same metody wypłaty i używać tych samych środków płatniczych, jak przy wykupnie przymusowym.</u>
          <u xml:id="u-73.3" who="#PKiernik">Poprzednio już oświadczyłem, że poprawkę p. Poniatowskiego do art. 7, zdążającą w tym samym kierunku, jestem skłonny przyjąć tylko jako rezolucję, popieram więc rezolucję p. Dębskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#Marszałek">Proszę Posłów, którzy są za rezolucją p. Dębskiego, ażeby powstali z miejsc. Większość, rezolucja przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-74.1" who="#Marszałek">P. referent stawia wniosek o natychmiastowe trzecie czytanie. Nikt nie protestuje, głosu nikt nie żąda. Proszę tych Posłów, którzy są za ustawą w całości, ażeby powstali z miejsc. Konstatuję, że ustawa w trzeciem czytaniu jednomyślnie przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-74.2" who="#komentarz">(Brama i oklaski na ławach ludowych)</u>
          <u xml:id="u-74.3" who="#Marszałek">Na tem porządek dzienny wyczerpany.</u>
          <u xml:id="u-74.4" who="#Marszałek">Przystępujemy do nagłych wniosków. Wpłynął, jako nagły wniosek, projekt ustawy w przedmiocie wypuszczenia 4% pożyczki premiowej. Przypuszczam, że Izba zgadza się, że sprawę tę jako załatwioną dziś w pierwszem czytaniu odeślę do Komisji Skarbowo-Budżetowej, tak, że na jutrzejszem posiedzeniu możemy odbyć drugie i trzecie czytanie. Prócz tego jest nagły wniosek pp. Perla, Barlickiego i tow. w sprawie sprzedaży Polskiej Agencji Telegraficznej prywatnym przedsiębiorstwom. Odsyłam tę sprawę do Komisji Skarbowo-Budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-74.5" who="#Marszałek">Dalej dwa wnioski, które były przedmiotem wczorajszej dyskusji, a dotyczą polityki zagranicznej, odsyłam do połączonych Komisji Wojskowej i Spraw Zagranicznych, które jutro będą miały posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-74.6" who="#Marszałek">Proponuję odbyć następne posiedzenie jutro o godzinie 4 po poł. z następującym porządkiem dziennym:</u>
          <u xml:id="u-74.7" who="#komentarz">(czyta)</u>
          <u xml:id="u-74.8" who="#Marszałek">1) Dalszy ciąg dyskusji nad sprawozdaniem Komisji Konstytucyjnej w przedmiocie Konstytucji Rzeczypospolitej (druk Nr 1883).</u>
          <u xml:id="u-74.9" who="#Marszałek">2) Sprawozdanie Komisji Prawniczej w sprawie ustawy o przywróceniu praw majątkowych unitom (druk Nr 2001 i 1643).</u>
          <u xml:id="u-74.10" who="#Marszałek">3) Sprawozdanie Komisji Prawnicze) w sprawie ustawy w przedmiocie umów, zawartych przez b. władze austriackie lub austriacko-węgierskie co do majątku państwowego na obszarze b. zaboru austriackiego (druk Nr 2014).</u>
          <u xml:id="u-74.11" who="#Marszałek">4) Ustne sprawozdanie Komisji Prawniczej o ustawie, zmieniającej ustawę o postępowaniu karnem dla b. zaboru austriackiego (druk Nr 1318).</u>
          <u xml:id="u-74.12" who="#Marszałek">5) Sprawozdanie Komisji Skarbowo-Budżetowej o ustawie w sprawie zmiany ustawy z dnia 27 maja 1919 r. o tymczasowem zaopatrzeniu wdów i sierot po wojskowych wojska polskiego.</u>
          <u xml:id="u-74.13" who="#Marszałek">6) Sprawozdanie Komisji Skarbowo-Budżetowej o ustawie w przedmiocie wewnętrznej przymusowej pożyczki państwowej (druk Nr. 1855).</u>
          <u xml:id="u-74.14" who="#Marszałek">7) Sprawozdanie Komisji Skarbowo-Budżetowej o ustawie w przedmiocie 4% państwowej pożyczki premiowej (druk. Nr 2026).</u>
          <u xml:id="u-74.15" who="#Marszałek">8) Sprawozdanie Komisji Skarbowo-Budżetowej w sprawie ustawy o podatku dochodowym (druk Nr 1961 i 1669).</u>
          <u xml:id="u-74.16" who="#Marszałek">9) Sprawozdanie Komisji Skarbowo-Budżetowej w przedmiocie ustawy o opłacie stemplowej od przedmiotów zbytku (druk Nr 1980 i 1762).</u>
          <u xml:id="u-74.17" who="#Marszałek">10) Sprawozdanie Komisji Skarbowo-Budżetowej w przedmiocie ustawy o opłatach stemplowych od weksli (druk Nr 2010 i 1779).</u>
          <u xml:id="u-74.18" who="#Marszałek">11) Sprawozdanie Komisji Skarbowo-Budżetowej w przedmiocie ustawy o opłatach stemplowych od ubezpieczeń (druk Nr 2025 i 1613).</u>
          <u xml:id="u-74.19" who="#Marszałek">12) Sprawozdanie Komisji Skarbowo-Budżetowej w przedmiocie ustawy o tymczasowem podwyższeniu i zrównaniu stawek przy niektórych opłatach stemplowych na obszarach b. zaboru rosyjskiego i austriackiego (druk Nr 1993 i 1778).</u>
          <u xml:id="u-74.20" who="#Marszałek">13) Sprawozdanie Komisji Skarbowo-Budżetowej o ustawie, dotyczącej podatku od kapitałów i rent (druk Nr 1996 i 1771).</u>
          <u xml:id="u-74.21" who="#Marszałek">14) Sprawozdanie Komisji Skarbowo-Budżetowej w przedmiocie ustawy o podwyższeniu podatku domowo-klasowego w b. zaborze austriackim (druk Nr 1979 i 1672).</u>
          <u xml:id="u-74.22" who="#Marszałek">15) Sprawozdanie Komisji Skarbowo-Budżetowej w przedmiocie ustawy o rozciągnięciu na obszarze b. zaboru austriackiego podatku wojennego na nadwyżki zysków towarzystw i osób poszczególnych za rok 1919 (druk Nr 1985 i 1498).</u>
          <u xml:id="u-74.23" who="#Marszałek">16) Sprawozdanie Komisji Skarbowo-Budżetowej o ustawie w przedmiocie otworzenia dla skarbu kredytu w Polskiej Krajowej Kasie Pożyczkowej (druk Nr 1848).</u>
          <u xml:id="u-74.24" who="#Marszałek">17) Sprawozdanie Komisji Rolnej w przedmiocie ustawy o tymczasowych środkach dla sfinansowania reformy rolnej (druk Nr 2002 i 1914).</u>
          <u xml:id="u-74.25" who="#Marszałek">18) Sprawozdanie Komisji Przemysłowo-Handlowej w przedmiocie ustawy o upoważnieniu Ministra Przemysłu i Handlu do wydawania zarządzeń w zakresie nadzoru nad przemysłem złotniczym i handlem towarami złotniczemi, oraz organizacji urzędów probierczych na obszarach b. zaborów austriackiego i rosyjskiego (druk Nr 2011 i 1721). Nie słyszę protestu, uważam więc porządek dzienny za przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-74.26" who="#Marszałek">Zamykam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-74.27" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 8 min. 20 wiecz.)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>