text_structure.xml
49.6 KB
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
<xi:include href="PPC_header.xml"/>
<TEI>
<xi:include href="header.xml"/>
<text>
<body>
<div xml:id="div-1">
<u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godzinie 4 minut 45 po południu).</u>
<u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Przedstawiciele Rządu: Minister Spraw Wewnętrznych Stanisław Wojciechowski, Minister Sprawiedliwości Bronisław Sobolewski, Kierownik Ministerstwa Rolnictwa Zygmunt Chmielewski, Minister Robót Publicznych Tadeusz Jasionowski, Minister Kolei Żelaznych Juljan Eberhardt, Minister Skarbu Leon Biliński, Minister Zdrowia Publicznego Tomasz Janiszewski, Kierownik Ministerstwa Aprowizacji Oskar Sobański, Minister Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Jan Łukasiewicz, Minister b. Dzielnicy Pruskiej Władysław Seyda.)</u>
<u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">(Podsekretarze Stanu: W Ministerstwie Spraw Zagranicznych Władysław Skrzyński, w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych Józef Bek, w Ministerstwie Poczty i Telegrafu Jan Urbański, w Ministerstwie Kultury i Sztuki Jan Heurich, w Ministerstwie Spraw Wojskowych Stefan Majewski, w Ministerstwie Robót Publicznych Henryk Dudek, w Min. Pracy i Opieki Społ. Aleksander Prystor.)</u>
</div>
<div xml:id="div-2">
<u xml:id="u-2.0" who="#Marszałek">Otwieram posiedzenie.</u>
<u xml:id="u-2.1" who="#Marszałek">Protokół 87 posiedzenia uważam za przyjęty, gdyż nie wniesiono przeciw niemu zarzutów. Protokół 88 posiedzenia leży w biurze sejmowem do przejrzenia. Jako sekretarze zasiadają dziś pp. Szymczak i Pużak. Listę mówców prowadzi p. Pużak. Proszę Pana Sekretarza o odczytanie interpelacji.</u>
</div>
<div xml:id="div-3">
<u xml:id="u-3.0" who="#komentarz">(Czyta:)</u>
<u xml:id="u-3.1" who="#SekretarzpSzymczak">Interpelacja pp. Czapińskiego, Durczaka i tow. do pp. Ministrów Spraw Wewnętrznych i Aprowizacji w sprawie dostarczenia zboża dla miast górskich powiatów Małopolski.</u>
<u xml:id="u-3.2" who="#SekretarzpSzymczak">Interpelacja p. J. Putka do p. Ministra Spraw Wojskowych w sprawie niewypłacenia inwalidom w b. Galicji jednorazowego datku w kwocie 100 koron, przyznanego przez generalnego delegata Rządu, oraz w sprawie niewypłacania rent inwalidom i ich rodzinom.</u>
<u xml:id="u-3.3" who="#SekretarzpSzymczak">Interpelacja p. J. Putka do p. Ministra Spraw Wojskowych w sprawie załatwiania reklamacji wojskowych przez sekcję poborową i uzupełnień M. S. W.</u>
<u xml:id="u-3.4" who="#SekretarzpSzymczak">Interpelacja pp. ks. Madeja, Jana Potoczka i tow. do p. Ministra Rolnictwa w sprawie zagrożonych praw serwitutowych 986 serwitutowców włościan w dobrach leśnych „Dobra” w pow. limanowskim w Małopolsce.</u>
<u xml:id="u-3.5" who="#SekretarzpSzymczak">Interpelacja pp. Jana Pieniążka, Jana Sobka i tow. P. S. L. do pp. Ministrów: Spraw Wewnętrznych i Spraw Wojskowych w przedmiocie znęcania się nad ludnością w powiatach Przeworskim i Łańcuckim, popełnionego przez porucznika Rębacza, Komendanta 4 oddziału lotnej żandarmerii ze Lwowa.</u>
<u xml:id="u-3.6" who="#SekretarzpSzymczak">Interpelacja p. Marcina Przewrockiego i tow. z P. S. L. „Piast” do p. Ministra Spraw Wewnętrznych i p. Ministra Spraw Wojskowych w sprawie barbarzyńskiego znęcania się nad niewinną ludnością powiatu jarosławskiego przez p. porucznika Rębacza, Komendanta 4 oddziału lotnej żandarmerji we Lwowie, który przybył na czele oddziału do wymienionego powiatu, celem przeprowadzenia rewizji za bronią, amunicją i innymi przedmiotami wojskowemi, oraz wyszukania dezerterów wojskowych. Poszukiwania za wzmiankowanemi przedmiotami przeprowadzono w sposób gorszący, bezprawny, a nawet okrutny.</u>
<u xml:id="u-3.7" who="#SekretarzpSzymczak">Interpelacja p. Józefa Matusza, Madeja i tow. do p. Ministra Kolei w sprawie wstrzymania pociągu na linii Stróże — Zagórz oraz Zagórz — Stróże przedpołudniowego i wieczorowego.</u>
<u xml:id="u-3.8" who="#SekretarzpSzymczak">Interpelacja p. Jana Duro i innych z Klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego do p. Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie pobicia przez urzędnika państwowego p. Ryszowa (czecha) z Nadleśnictwa „Wola Ługowska” gminy Ługów pow. opatowskiego ziemi Radomskiej dzierżawcy Stanisława Kołbuca.</u>
<u xml:id="u-3.9" who="#SekretarzpSzymczak">Interpelacja pp. Krempy, Dąbala i tow. do pp. Ministrów Spraw Wewnętrznych i Skarbu, odnosząca się do należytości pieniężnych, niewypłaconych komisjom wyborczym podczas wyborów posłów do Sejmu w roku 1919 w powiatach: mieleckim, tarnobrzeskim, niskim i kolbuszowskim i t. d.</u>
<u xml:id="u-3.10" who="#SekretarzpSzymczak">Interpelacja p. Krempy i tow. do pp. Ministrów Spraw Wewnętrznych i Skarbu w sprawie przymusowych rodzajów kolejnych furmanek, jakie są zarządzone w okolicznych gminach Radomyśla Wielkiego, powiat Mielec, przez odnośną władzę z pocztą od Radomyśla do Czarny (b. Galicja).</u>
<u xml:id="u-3.11" who="#SekretarzpSzymczak">Interpelacja pp. d-ra Matakiewicza, ks. dr. Lubelskiego i tow. do p. Ministra Skarbu w sprawie niewypłacenia przez władze skarbowe Małopolski dodatków gminnych i powiatowych na rzecz gmin i powiatów.</u>
<u xml:id="u-3.12" who="#SekretarzpSzymczak">Interpelacja p. Kazimierza Stępnia i tow. P. S. L. klubu „Piastowców” do p. Ministra Aprowizacji w sprawie niewykonywania w całości przez starostwo w powiecie łaskim ustawy z dnia 29 lipca 1919 o obrocie ziemiopłodami w roku gospodarczym 1919/1920, oraz odnośnych rozporządzeń Ministerstwa Aprowizacji i Państwowej Rady Aprowizacyjnej.</u>
<u xml:id="u-3.13" who="#SekretarzpSzymczak">Interpelacja p. Palonki i tow. do p. Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie pobicia przez policjantów w okropny sposób gospodarza ze wsi Maciejów-Stary Stanisława Zyśka.</u>
<u xml:id="u-3.14" who="#SekretarzpSzymczak">Interpelacja pp. Witosa, Grzędzielskiego, Dyły i tow. do p. Ministra Spraw Wojskowych w przedmiocie niewypłacenia pensji wdowom i sierotom po wojskowych b. armii austriackiej, do Państwa Polskiego przynależnym.</u>
<u xml:id="u-3.15" who="#SekretarzpSzymczak">Interpelacja pp. ks. Z. Sędzimira i innych z Narodowego Zjednoczenia Ludowego do p. Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie masowych rabunków w gminie Choruń, Olsztyn i okolicach Poraja pow. będzińskiego i częstochowskiego.</u>
<u xml:id="u-3.16" who="#SekretarzpSzymczak">Interpelacja pp. Fr. Maślanki, Raczkowskiego i tow. do p. Ministra Robót Publicznych w sprawie wstrzymania budowy kliniki ginekologicznej i Akademii Górniczej w Krakowie.</u>
<u xml:id="u-3.17" who="#SekretarzpSzymczak">Interpelacja p. Franciszka Szymańskiego z klubu P. S. L. do p. Ministra Spraw Wojskowych w sprawie nadużyć Komisji Poborowej w Ostrowiu, ziemi Łomżyńskiej.</u>
<u xml:id="u-3.18" who="#SekretarzpSzymczak">Interpelacja p. Sołtyka i tow. z klubu Nar. Zjedn. Ludowego do p. Ministra Wyznań Religijnych i Oświaty Publicznej i do p. Ministra Skarbu w sprawie niewypłacenia nauczycielstwu szkół powszechnych dodatków drożyźnianych, przyznanych uchwałą Sejmową z dn. 28 lipca 1919 r.</u>
<u xml:id="u-3.19" who="#SekretarzpSzymczak">Interpelacja p. Arcyszewskiego i tow. do p. Ministra Handlu i Przemysłu w sprawie unieruchomienia cementowni.</u>
<u xml:id="u-3.20" who="#SekretarzpSzymczak">Interpelacja p. Stanisława Łańcuckiego i tow. do pana Ministra Sprawiedliwości w sprawie konfiskaty pisma „Tygodnik Jarosławski” w Jarosławiu.</u>
<u xml:id="u-3.21" who="#SekretarzpSzymczak">Interpelacja p. Tadeusza Seiba i tow. do p. Ministra Kolei Żelaznych w sprawie połączeń kolejowych w Małopolsce, a zwłaszcza na kolei t. zw. Transwersalnej, łączącej Suchą, Nowy Sącz, Stróże, Jasło, Sanok i Zagórz.</u>
<u xml:id="u-3.22" who="#SekretarzpSzymczak">Interpelacja pp. ks. Dziennickiego Tylmana z Klubu Nar. Zjedn. Lud. do pana Ministra Zdrowia Publicznego w sprawie niedbałej obsługi lekarskiej w powiecie słupeckim.</u>
<u xml:id="u-3.23" who="#SekretarzpSzymczak">Interpelacja pp. Czapińskiego, Żuławskiego i tow. do p. Prezydenta Rady Ministrów i p. Ministra Pracy i Opieki Społecznej w sprawie możliwego wybuchu strajku w Małopolsce.</u>
<u xml:id="u-3.24" who="#SekretarzpSzymczak">Interpelacja pp. z Klubu N. Z. L. do p. Ministra Robót Publicznych w sprawie wykonania ustawy z dnia 18 lipca r. b. o pomocy państwowej na odbudowę gospodarstw, zniszczonych lub uszkodzonych skutkiem wojny.</u>
<u xml:id="u-3.25" who="#SekretarzpSzymczak">Interpelacja p. Klemensiewicza i tow. do pp. Ministrów: Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych w sprawie aresztowania członków Rady Robotniczej w Kosowie.</u>
<u xml:id="u-3.26" who="#SekretarzpSzymczak">Interpelacja pp. Klubu Narodowego Zjedn. Ludowego do p. Ministra Komunikacji w sprawie wynagrodzenia właścicieli za ziemię, zabraną pod budowę kolei i kolejek.</u>
<u xml:id="u-3.27" who="#SekretarzpSzymczak">Interpelacja p. Gdyka do p. Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie pogwałcenia prawa koalicji w Piotrowicach na Śląsku Cieszyńskim.</u>
<u xml:id="u-3.28" who="#SekretarzpSzymczak">Interpelacja p. d-ra Bardla i tow. imieniem Klubu posłów P. S. L. do p. Ministra Spraw Zagranicznych w sprawie rugowania z Moraw przez urzędy czeskie polskich rolników stale tam osiadłych.</u>
</div>
<div xml:id="div-4">
<u xml:id="u-4.0" who="#Marszałek">Te 26 interpelacji prześlę Panu Prezydentowi Ministrów na drodze regulaminem przepisanej.</u>
<u xml:id="u-4.1" who="#Marszałek">Numer pierwszy porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Aprowizacyjnej musi spaść z porządku dziennego, ponieważ komisja jeszcze nie przygotowała materiału.</u>
<u xml:id="u-4.2" who="#Marszałek">Przechodzimy do 2-go porządku dziennego: sprawozdanie Komisji Aprowizacyjnej o wniosku p. Władysława Grabskiego w sprawie zaprowadzenia porządku w ruchu kolejowym. (Druk 1028). Głos ma p. Władysław Grabski.</u>
</div>
<div xml:id="div-5">
<u xml:id="u-5.0" who="#komentarz">(Z Gniezna)</u>
<u xml:id="u-5.1" who="#PWładysławGrabski">Wysoki Sejmie! Wniosek mój, odesłany do Komisji Aprowizacyjnej, spotkał się tam z tem zastrzeżeniem, że nie powinien być odesłany do Komisji Aprowizacyjnej, tylko do Komisji Komunikacyjnej. Dopiero na moją uwagę, jako wnioskodawcy, większość Komisji Aprowizacyjnej nabrała przekonania, że może rozstrzygnąć tylko o ostatniej części wniosku, to jest o zakupie automobilów, o części, tyczącej się kolei, nie będzie rozstrzygała. W meritum pierwszej i drugiej części wniosku Komisja Aprowizacyjna nie weszła wcale po załatwieniu formalnem i po oświadczeniu mojem, że wprawdzie, jako człowiek Komisji Komunikacyjnej, mogę zdać sprawę z tego, że rzecz ta była przedmiotem obrad Komisji Komunikacyjnej, że jednakowoż nie można było załatwić tego wobec zastrzeżenia Ministra Kolei, który twierdził, że tym wszystkim nieporządkom na kolei nie jest winien. Zarzucano tam między innemi, że za pomocą łapówek dostają się wagony w niepowołane ręce. Otóż okazało się w Komisji Komunikacyjnej, że tak nie jest, że tylko te wagony, które dostaje wojsko, o ile są zbytnie, bo nigdy nie jest określona w wezwaniu wojskowem ilość wagonów, tylko jest zawsze powiedziane, że potrzeba jak najwięcej wagonów, że więc te wszystkie zbytnie wagony, które są w danym punkcie zgromadzone, są potem rozdawane za łapówki paskarzom albo innym rozmaitym panom, którzy za pomocą niedozwolonych środków starają się o nielegalną dostawę.</u>
<u xml:id="u-5.2" who="#PWładysławGrabski">Także druga część wniosku, która tyczy się zakupna wagonów, względnie pożyczki wagonów, podług informacji p. Ministra Kolei jest zupełnie niemożliwa do załatwienia, bo nie jest to w mocy ministra. Minister pytał, skąd by można takie rzeczy dostać. Otóż dzisiaj przypadkowo po konferencji, którą miałem w tych dniach, dowiedziałem się, że można będzie za pomocą pożyczki, wskutek układu gospodarczego z Niemcami, powiększyć nasz tabor kolejowy.</u>
<u xml:id="u-5.3" who="#PWładysławGrabski">Zostaje zatem tylko trzecia część wniosku, którą Komisja Aprowizacyjna przyjęła i załatwiła. Chodzi o to, że Ministerstwo Aprowizacji na początku września podało wniosek do Ministerstwa Skarbu o różne kredyty, między innemi o milion dolarów na zakup automobilów. Tymczasem automobilów tych nie zakupiono, Ministerstwo Skarbu nie udzieliło tego kredytu i proszę Panów, dzisiaj sprawa ma się tak, że niema mowy o przewiezieniu nadwyżek aprowizacyjnych z jednego kąta naszego Państwa do drugiego, gdzie ludność poprostu z głodu umiera. Np. Poznańskie, jak to parę razy było powiedziane, ma nadwyżkę ni mniej ni więcej, jak 42:000 wagonów samego zboża, a z tego może tylko 100 dziennie przejść przez Skalmierzyce. Tak samo Poznańskie ma 75,000 wagonów kartofli do przewiezienia, a może przejść dziennie tylko 250 wagonów przez Skalmierzyce, czyli razem 350. Są tam między administracją kolejową byłego zaboru pruskiego a administracją centralną w Warszawie pewne tarcia, które się ma podobno załatwić, ale w każdym razie, proszę Panów, tak jak się ta rzecz ma, to niema mowy o tem, żebyśmy przed końcem roku z Poznańskiego uzyskali te całe nadwyżki, a tymczasem ludzie gdzieindziej będą z głodu umierali.</u>
<u xml:id="u-5.4" who="#PWładysławGrabski">Wobec tego, chociaż obiecują nam nowe połączenie przez Toruń, ewentualnie przez Herby, Komisja Aprowizacyjna postanowiła przyjąć mój wniosek choć w nieco zmodyfikowanej formie, nie żądać tak, jak ja proponowałem, trzech linii automobilowych, tylko konkretnej ilości 200 szt. automobilów ciężarowych. Tu jest apel do Ministra Skarbu. Oszczędność jest rzeczą bardzo dobrą, nie ulega wątpliwości, że automobile jako takie są rzeczą bardzo nieekonomiczną do przewozu towarów, ale przecież tu nie chodzi o to, ażebyśmy pracowali ekonomicznie, tylko ażebyśmy wyżywili naszą ludność. Oszczędność jest tutaj niedopuszczalną, gdyż nie możemy handlować zdrowiem i życiem ludności. Nie wolno nam tu robić oszczędności. Z tego powodu Komisja Aprowizacyjna zwraca się do Sejmu z następującym wnioskiem:</u>
<u xml:id="u-5.5" who="#komentarz">(czyta)</u>
<u xml:id="u-5.6" who="#PWładysławGrabski">„Wysoki Sejm uchwalić raczy: Wobec tego, że wskutek niedostatecznej sprawności komunikacji kolejowej sprowadzenie na czas niezbędnej aprowizacji z Poznańskiego zawodzi. Sejm wzywa Rząd, aby natychmiast zakupił i sprowadził 200 automobilów ciężarowych do dyspozycji Ministerstwa Aprowizacji. Równocześnie Sejm wzywa Ministerstwo Spraw Wojskowych i inne Ministerstwa, posiadające tabor automobilów ciężarowych, by dostarczyły dla przywozu aprowizacji jak największej części swego taboru automobilowego”.</u>
<u xml:id="u-5.7" who="#PWładysławGrabski">Mam zaszczyt przedstawić ten wniosek do przyjęcia Sejmowi i proszę, ażeby go raczył uchwalić jaknajwiększą ilością głosów, lub nawet jednomyślnie. Jest poprostu rzecz taka, że nie tylko mamy zbytek aprowizacji w jednem miejscu jak w Poznańskiem, gdzie w niedługim czasie, co daj Boże, będziemy mieli do przewiezienia jakieś dwadzieścia kilka tysięcy wagonów z Prus Królewskich, ale będziemy też mieli obowiązek sprowadzić z zagranicy jakie 120,000 wagonów różnych artykułów żywnościowych. Nasz tabor kolejowy i nasze linie kolejowe absolutnie na to nie wystarczają. Jest rzeczą niezbędną wypełnić za pomocą automobili towarowych tę lukę, która jest w naszym taborze kolejowym. Toć tu mamy w b. Kongresówce takie obwody, gdzie jest zbytek żywności, której nie można wywieźć. Kolega Wasilewski w Komisji Aprowizacyjnej i Komunikacyjnej dawał przykłady, jak to w jego obwodzie są przepełnione wszystkie spichrze, jak nie można tego wywieźć, a jest charakterystyczne, że w paskarskim potajemnym handlu, wskutek braku komunikacji i nadmiaru towaru w niczem cena nie przechodzi 100 mk., gdy oficjalna cena jest 90 mk.</u>
<u xml:id="u-5.8" who="#PWładysławGrabski">Proszę Panów o to, żebyście uchwalili wniosek Komisji Aprowizacyjnej i ażeby on jaknajprędzej został zastosowany. Ta uchwała byłaby niepotrzebna, gdyby Ministerstwo Skarbu było się zdecydowało na ofiarę miliona dolarów w początkach września; dzisiaj ta rzecz byłaby już załatwiona i tego przesilenia, jakie mamy dziś zaledwie w parę tygodni po żniwach, może wcale by nie było.</u>
</div>
<div xml:id="div-6">
<u xml:id="u-6.0" who="#Marszałek">Nikt do głosu się nie zapisał, przypuszczam zatem, że bez głosowania wniosek Komisji jest przyjęty. Nie słyszę protestów, a więc ta sprawa załatwiona.</u>
<u xml:id="u-6.1" who="#Marszałek">Przechodzimy do następnego numeru porządku dziennego, do wniosku nagłego p. Stolarskiego, podanego z upoważnienia Komisji Rolnej, w sprawie zaopatrzenia rolników w superfosfat. (Druk Nr. 1043).</u>
<u xml:id="u-6.2" who="#Marszałek">Głos ma poseł Stolarski.</u>
</div>
<div xml:id="div-7">
<u xml:id="u-7.0" who="#PStolarski">Wysoki Sejmie! Rolnictwo u nas podczas wojny zostało doprowadzone do stanu takiego, że nie może wydawać tego, coby wydawać powinno. Brak sztucznych nawozów, szczególnie brak nawozów fosforowych, zubożył kulturę rolną, i dlatego Rząd powinien dołożyć wszelkich starań w tym celu, aby rolnictwo nasze zaopatrzyć w nawozy sztuczne i Komisja na jednem z posiedzeń Komisji Rolnej rozpatrywała tę sprawę, upoważniła mnie do wystąpienia na plenum Sejmu z nagłym wnioskiem,</u>
<u xml:id="u-7.1" who="#PStolarski">I aby Rząd sprowadził odpowiednie materiały do wyrobu sztucznych nawozów, szczególnie superfosfatu, by pod tym względem przyjść z pomocą rolnictwu, dlatego wystąpiłem z odpowiednim wnioskiem, i proszę Wysoką Izbę, by wniosek ten został dziś uchwalony, tak aby Rząd mógł jak najprędzej zdać nam sprawę z działalności swojej, jak również, aby mógł na przyszły rok dostarczyć nam i nawozów.</u>
</div>
<div xml:id="div-8">
<u xml:id="u-8.0" who="#Marszałek">Głos ma p. Kierownik Ministerstwa Rolnictwa.</u>
</div>
<div xml:id="div-9">
<u xml:id="u-9.0" who="#KierownikMinisterstwaRolnictwaChmielewski">Wysoki Sejmie! Wniosek posła Stolarskiego i tow. poruszył jedno z największych zagadnień w rolnictwie, jedną z największych bolączek ziemi naszej, sprawę braku sztucznych nawozów. Ze wszystkich składników pokarmowych najpotrzebniejszy jest dla gleby polskiej fosfor. Wykazały to wieloletnie jak najdokładniej prowadzone doświadczenia w naszych stacjach doświadczalnych. Przyczyną zupełnego wyczerpania fosforu w naszej glebie jest przedewszystkiem to, że na ziemiach polskich przez długie lata prowadzono prawie wyłącznie gospodarstwo zbożowe. Prócz tego w dawnych czasach ziemia polska była śpichlerzem Europy, wywożono stąd ziarno i cenne składniki pokarmowe, które nie wracały do ziemi. Wreszcie i w czasach ostatnich eksport cennych składników był poważny, dlatego, że wywożono otręby, nie oceniając ich wartości odżywczej dla bydła, wywożono je, tracąc tem samem cenne składniki. Nawozów wogóle, a w szczególności nawozów fosforowych Polska używała w pokaźnej ilości, bądź to w-postaci superfosfatów, bądź w postaci tomasyny. Kongresówka rocznie używała około 18,000 wagonów, w r. 1913 użyto tych nawozów fosfatowych 18,007. W Małopolsce zużyto 12,000 wagonów. Zabór pruski, który pod każdym względem przodował na polu rolnictwa, w wysokim stopniu oceniał znaczenie nawozów fosfatowych i używał ich w bardzo znacznej ilości, w ilości, równającej się ilości zużywanej przez b. Kongresówkę i Małopolskę razem. Mianowicie w r. 1913 zabór pruski zużył 31,500 wagonów tomasyny i superfosfatów, a zużycie w b. Kongresówce i Małopolsce wynosi niecałe 31,000. Z tych cyfr widać, jak pokaźne było zapotrzebowanie fosforu. Podczas wojny mogliśmy dostarczyć bardzo nieznacznej ilości, w szczególności w ostatnim roku dla Małopolski i Królestwa Polskiego dostarczyliśmy w sezonie wiosennym 167 wagonów, w sezonie jesiennym 100 wagonów, a wiec razem 267 wagonów, zamiast 32,000. Z tych cyfr jasno wynika jak wielkie jest zapotrzebowanie kwasów fosforowych, jak to należy czynić wszelkie zabiegi o to, aby wydostać kwas fosforowy dla naszej ziemi.</u>
<u xml:id="u-9.1" who="#KierownikMinisterstwaRolnictwaChmielewski">Więc też Ministerstwo Rolnictwa jak najzupełniej popiera myśl wniosku p. posła Stolarskiego i tow., proponuję jednak inne sformułowanie tego wniosku, albowiem ze sformułowania powyższego wynika, że Rząd ma się wszystkiem zająć, nawozy fosforowe zakupić i rolnikom dostarczyć, czyli całą sprawę ma wziąć w swoje ręce.</u>
<u xml:id="u-9.2" who="#KierownikMinisterstwaRolnictwaChmielewski">Wysoka Izbo! Niejednokrotnie wypowiadano tutaj słuszne zdanie, że Rząd powinien wziąć w swoje ręce tylko te zadania, których inne czynniki nie mogą wykonać. Mamy przemysł nawozów sztucznych, powinno się go ożywić i prowadzić należycie i sprężyście. On przedewszystkiem powinien temu zadaniu sprostać. Rząd ma pomóc temu przemysłowi, ale nie brać sam tej sprawy w swe ręce. Proponuję więc inną stylizację tego wniosku, a mianowicie: „Wzywa się Rząd do poczynienia energicznych zabiegów w celu zaopatrzenia rolników w nawozy fosforowe i składania Sejmowej Komisji Rolnej sprawozdań miesięcznych z działalności w tym kierunku”.</u>
<u xml:id="u-9.3" who="#KierownikMinisterstwaRolnictwaChmielewski">A więc pierwsza część mojego wniosku dąży do tego, ażeby Rząd wywierał odpowiedni nacisk na fabryki nawozów sztucznych, by one spełniały swoje zadanie, ale nie brał sam tej rzeczy w swoje ręce, droga zaś do tego, żeby Rząd składał sprawozdania co miesiąc, a nie jednorazowe, jak proponuje p. Stolarski w swoim wniosku. Ministerstwo Rolnictwa gotowe jest co miesiąc składać sprawozdanie z postępu tej akcji.</u>
</div>
<div xml:id="div-10">
<u xml:id="u-10.0" who="#PStolarski">Proszę o głos.</u>
</div>
<div xml:id="div-11">
<u xml:id="u-11.0" who="#Marszałek">Głos ma p. Stolarski.</u>
</div>
<div xml:id="div-12">
<u xml:id="u-12.0" who="#PStolarski">Ja na redakcję wniosku, zaproponowaną przez Kierownika Ministerstwa Rolnictwa, zgadzam się i przypuszczam, że i Komisja Rolna nic nie będzie miała przeciwko temu i zgodzi się również.</u>
</div>
<div xml:id="div-13">
<u xml:id="u-13.0" who="#Marszałek">A więc wniosek Komisji brzmi teraz jak następuje:</u>
<u xml:id="u-13.1" who="#komentarz">(czyta)</u>
<u xml:id="u-13.2" who="#Marszałek">„Wzywa się Rząd do poczynienia energicznych zabiegów w celu zaopatrzenia rolników w nawozy fosforowe i składania Sejmowej Komisji Rolnej sprawozdań miesięcznych z działalności w tym kierunku”.</u>
<u xml:id="u-13.3" who="#Marszałek">Proszę tych Posłów, którzy są za tym wnioskiem, aby powstali z miejsc.</u>
<u xml:id="u-13.4" who="#komentarz">(Większość)</u>
<u xml:id="u-13.5" who="#Marszałek">Jest większość, tem samem wniosek Komisji jest załatwiony.</u>
<u xml:id="u-13.6" who="#Marszałek">Przechodzimy do nr. 4 porządku dziennego: sprawozdania Komisji Spraw Zagranicznych:</u>
<u xml:id="u-13.7" who="#Marszałek">a) o wniosku nagłym p. Roja i tow. w sprawie plebiscytu na Spiszu, Orawie i w Czadeckiem. (Druk nr. 1011),</u>
<u xml:id="u-13.8" who="#Marszałek">b) o wniosku nagłym p. Brownsforda i tow. w sprawie ludności kresów zachodnich o przyłączenie ich do ojczystego kraju. (Druk nr. 1017).</u>
<u xml:id="u-13.9" who="#Marszałek">Sprawozdawca jest p. Osiecki.</u>
</div>
<div xml:id="div-14">
<u xml:id="u-14.0" who="#POsiecki">Wysoki Sejmie! Rada Najwyższa, Rada Pięciu dnia 27 września r. b. ostatecznie postanowiła rozciągnięcie plebiscytu na wszystkie kresy, o które mieliśmy spór z państwem czechosłowackiem, a więc między innemi na Spisz i Orawę, a także na Śląsk Cieszyński. Postanowieniem tem zostaliśmy bardzo pokrzywdzeni, gdyż plebiscyt ograniczono tylko do kilku terenów, a nie rozciągnięto go na całe terytorium sporne. W myśl tej decyzji z pod plebiscytu wyłączono ziemią czadecką, okrąg składający się z kilkunastu wsi, liczący do 50,000 mieszkańców, w olbrzymiej większości Polaków, oraz południową część Spiszą, składającą się z powiatów lubowelskiego i kieżmarskiego, liczących około 35,000 mieszkańców. W ten sposób około 85,000 ludności, w olbrzymiej większości Polaków, pozbawiono prawa głosu, prawa wypowiedzenia się co do swojej przynależności. Sądzę, że naród polski zgodzić się nie może na takie pokrzywdzenie i przeciw temu jak najenergiczniej zaprotestuje.</u>
<u xml:id="u-14.1" who="#POsiecki">Rzecz ta była omawiana na posiedzeniu Komisji Spraw Zagranicznych. Obecnie przedkładam Wysokiemu Sejmowi rezolucję, o której uchwalenie prosimy. Rezolucja ta brzmi:</u>
<u xml:id="u-14.2" who="#POsiecki">„Wysoki Sejm raczy uchwalić: Sejm wita z uznaniem zastosowanie zasady plebiscytu do rozstrzygnięcia sprawy południowej granicy Polskiej od strony Republiki Czesko-słowackiej, wyraża jednak ubolewanie, że jednocześnie została pozbawiona prawa wypowiedzenia się ludność okręgu czadeckiego i południowej części Spiszu i wbrew jej woli z pogwałceniem praw narodowych oraz warunków geograficznych i gospodarczych przyłączona do obcego państwa. Z takiem pokrzywdzeniem polskiej ludności tego terytorium naród polski nie mógłby się nigdy pogodzić.</u>
<u xml:id="u-14.3" who="#POsiecki">Sejm wzywa Rząd do niezwłocznego poczynienia energicznych kroków w celu naprawienia popełnionego błędu i rozszerzenia plebiscytu na okrąg czadecki oraz dolinę Popradu, obejmującą powiaty kieżmarski i lubowelski”.</u>
</div>
<div xml:id="div-15">
<u xml:id="u-15.0" who="#Marszałek">Głos ma poseł Brownsford.</u>
</div>
<div xml:id="div-16">
<u xml:id="u-16.0" who="#PBrownsford">Wysoka Izbo! Przed tygodniem miałem zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie wniosek nagły o obronę zachodnich kresów Polski, przylegających do Niemiec. Wniosek ten odesłano do Komisji, skąd wyszedł z małą poprawką. Chciałbym jeszcze prosić Wysoką Izbę, aby zechciała wysłuchać i zapoznać się cokolwiek z kresami zachodniemi. Ponieważ dotychczas spotykaliśmy się w prasie i wszędzie z obroną kresów południowych, północnych i wschodnich, nikt zaś nie wspomina o tem, ani gazety o tem nie piszą jak się sprawa przedstawia na kresach zachodnich. W sprawie tej powiedział już z tego miejsca w swoim ekspose pan Prezydent Ministrów, że każdy głos polski na zachodzie jest ważny dla sprawy narodowej. A przed paru dniami Naczelnik Państwa wyraził się, że kresy są najnieszczęśliwszą połacią w kraju, gdy u nas świeci słońce, tam panuje noc. Na kresach zachodnich odłączono powiat wschowski, na wąskiej przestrzeni jednego do trzech kilometrów. Co do tych trzech kilometrów nie uznano granic historycznych. Odłączono tam parafie i wsie jak np. wieś Wijewo, gdzie jest 95 proc, polskiej ludności, która w pierwszym dniu rewolucji tę wieś wzięła w posiadanie i do dziś trzyma w swych rękach. Obecnie ludność ta uświadomiona patriotycznie musi wracać pod rządy niemieckie. Dalej mamy powiat babimojski, bogaty w rzeki i rzeczułki, melioracje i lasy państwowe. Jest 16 wsi w jednym bloku, 6,100 ludności polskiej a 2,673 ludności niemieckiej. Gdybyśmy w powiatach wschowskim i babimojskim zastosowali plebiscyt, to niezaprzeczenie przyznano by je Polsce. Może są między nami inżynierowie melioracji wodnej, wiedzą oni, co to jest rozgraniczyć system wodny. To znaczy, że pozbawiamy ludność milionowej wartości, jeśli ta część kraju i te lasy państwowe przepadną dla Polski, to duży szmat kraju zostanie bez opału i bez budulca.</u>
<u xml:id="u-16.1" who="#PBrownsford">Oto stosunki, jakie tam panują. Żyje tam rodzina, składająca się z 5 członków, która 30 lat nie dzieliła majątku, aby utrzymać go w polskiem ręku. Istniało bowiem prawo pierwokupu dla Państwa, jeśli się więc majątek sprzedawało, to trzeba było sprzedać go Niemcom. Rodzina ta utrzymała go dotąd, a dziś cały majątek lasy, pola, łąki pokrajano na kawałki. Z powiatu międzyrzeckiego odłączono dwie trzecie, a nawet trzy czwarte części i powinna zapanować przynajmniej ta sprawiedliwość, żeby przyłączono do Polski te wsie, które są bliżej naszej granicy, jak np. Wielka Dąbrówka, w której jest 99 proc, ludności polskiej. Ludność ta usposobiona patriotycznie doczekać się musiała tego, że dla 2 kilometrów została oddzielona traktatem od Polski. W tymże powiecie międzyrzeckim, na samej linii demarkacyjnej znajduje się miasteczko Pszczew, oraz 3 czy 4 wsie polskie. To miasteczko ma być także odłączone od Polski. W tych miejscowościach przeważa wszędzie ludność polska. Z powiatu wileńskiego, który traktatem z dnia 7 maja był także całkowicie odłączony od Polski, udało nam się odzyskać polską część dzięki zabiegom naszej deputacji do Paryża. Granice stanowi Noteć, za Notecią jest stacja Krzyż, która jest dla nas tem na lądzie, czem Gdańsk na morzu. Tę stację nam wzięto a sami Niemcy twierdzą, że to są wrota do Polski i że przy wyznaczeniu tych granic chyba nie musiało być przedstawicieli polskiego Sztabu Generalnego, skoro te wrota do Polski zostawiono w rękach niemieckich. Południowa część powiatu wileńskiego jest wprawdzie niemiecka, ale nawet ta ludność niemiecka dąży do przyłączenia do Polski, ponieważ miasto znajduje się w naszem posiadaniu.</u>
<u xml:id="u-16.2" who="#PBrownsford">Dnia 7 maja powiat złoczowski w Prusach Zachodnich należał do Polski i żadnych zmian nie przeczuwał, a 28 czerwca dowiedział się nagle, że 31 wsi polskich z ludnością przeważnie polską, wynosząca 13,000 wobec 8,000 niemców, odłączono od macierzy.</u>
<u xml:id="u-16.3" who="#PBrownsford">W ostatniej chwili przed południem dostałem jeszcze list z Berlina od przedstawiciela Pomorza, który prosi, żeby pamiętać także o Pomorzu i o Bytomiu. Niniejszem komunikuję i o tem Wysokiemu Sejmowi.</u>
<u xml:id="u-16.4" who="#PBrownsford">Ludność wymienionych powiatów są to chłopi, włościanie, robotnicy i duchowieństwo. Niema tam obszarników, tylko sami włościanie i robotnicy. Znosili oni przez 126 lat niewolę niemiecką, a czem jest ta niewola, chyba wszystkim członkom Wysokiego Sejmu doskonale wiadomo, jednak ludność ta utrzymała wiarę i obyczaje polskie i mówi po polsku bardzo dobrze. W zeszły wtorek zalegała tu galerię, sądząc, że już będzie o niej mowa. Składała ona wielkie sumy na bezdomnych dla Królestwa, Galicji i kresów wschodnich, oraz na skarb wojenny. Jedna tylko wieś, nie będę jej wymieniał, bo jest jeszcze pod niemieckiem panowaniem, złożyła 20 tysięcy marek. Tę ludność oddzielono teraz od Polski.</u>
<u xml:id="u-16.5" who="#PBrownsford">Ponosimy przytem następujące straty materialne, bo poprzednio wymieniłem straty idealne: rozdzielenie ornych pól, lasów, parafii, i melioracji wodnych. Jak już mówiłem, to są straty milionowe, warto by nawet ponieść pewne koszta, jeśli się to nie da inaczej zrobić, miejscowości te wykupić, a nie zostawić.</u>
<u xml:id="u-16.6" who="#PBrownsford">Chciałbym się usprawiedliwić, dlaczego mimo podpisania traktatu, i ratyfikowania go w tej Wysokiej Izbie poruszam tę sprawę dlatego, że Niemcy nie szanują postanowień traktatu. Mam list z dn. 29-go września, w którym donoszą mi, że pod Zbąszynem, na odcinku ku Berlinowi, zastrzelono trzech polskich żołnierzy, a 8 raniono. A mamy 12 takich odcinków, jesteśmy otoczeni wojskiem do dziś dnia! Tak jest pod Inowrocławiem, tak jest pod Rynoczewem. Niemcy traktatu nie szanują. Dlatego nikt się temu dziwić nie może, że ja w imieniu ludności, która mię do tego upoważniła, ten nagły wniosek postawiłem. Przy obronie granic będziemy mieli komisję graniczną i wyznaczyć mamy delegata. Mnie zależało na tem, żeby Wysoki Sejm oświadczył się jednogłośnie za przyłączeniem tych miejscowości do Polski, na wszelkich możliwych drogach. Wówczas delegat będzie czuł poparcie Narodu, bo, jeżeli Sejm sprawę poprze, to i naród ją poprze, dlatego proszę Szanownych Kolegów w Wysokim Sejmie, żeby byli łaskawi poprzeć proponowany wniosek zmodyfikowany w Komisji.</u>
<u xml:id="u-16.7" who="#PBrownsford">Wzywa się Rząd do poczynienia kroków:</u>
<u xml:id="u-16.8" who="#PBrownsford">1) Aby przy ostatecznem ustaleniu granic między Polską a Niemcami wsie polskie pogranicza tego, a poza wyznaczoną tymczasowo linią graniczną pozostające, zostały do Polski włączone.</u>
<u xml:id="u-16.9" who="#PBrownsford">2) Aby komisja graniczna powołała przy ustalaniu granicy przedstawicieli miejscowej ludności, aby ludność ta mogła bezpośrednio przed komisją graniczną wypowiedzieć swe żądania.</u>
<u xml:id="u-16.10" who="#PBrownsford">Punkt drugi wyraża życzenie ludności, żeby koniecznie była powołana także do bezpośredniego wypowiedzenia się przed komisją graniczną. Jeszcze raz ponawiam prośbę moją, ażeby Wysoki Sejm zechciał jednogłośnie uchwalić ten wniosek.</u>
</div>
<div xml:id="div-17">
<u xml:id="u-17.0" who="#Marszałek">Nikt poza tem nie zapisał się do głosu. Przystępujemy do głosowania. Pierwszy wniosek Komisji brzmi:</u>
<u xml:id="u-17.1" who="#Marszałek">„Sejm wzywa Rząd do niezwłocznego poczynienia energicznych kroków w celu naprawienia popełnionego błędu i rozszerzenia plebiscytu na okrąg czadecki, oraz dolinę Popradu, obejmującą powiaty kieżmarski i lubowelski”.</u>
<u xml:id="u-17.2" who="#Marszałek">Proszę tych Posłów, którzy są za wnioskiem Komisji, ażeby powstali z miejsc. Wniosek, o ile widzę, jednogłośnie przyjęty. Drugi wniosek Komisji Spraw Zagranicznych brzmi: „Wzywa się Rząd do poczynienia kroków:</u>
<u xml:id="u-17.3" who="#Marszałek">1) aby przy ostatecznem ustaleniu granic między Polską a Niemcami wsie polskie pogranicza tego, a poza wyznaczoną tymczasowo linią graniczną pozostające, zostały do Polski włączone;</u>
<u xml:id="u-17.4" who="#Marszałek">2) aby komisja graniczna powołała przy ustalaniu granicy przedstawicieli miejscowej ludności, aby ludność ta mogła bezpośrednio przed Komisją graniczną wypowiedzieć swe żądania.</u>
<u xml:id="u-17.5" who="#Marszałek">Proszę tych Posłów, którzy są za temi wnioskami, ażeby powstali z miejsc.</u>
<u xml:id="u-17.6" who="#komentarz">(Większość)</u>
<u xml:id="u-17.7" who="#Marszałek">Wnioski te przyjęte.</u>
<u xml:id="u-17.8" who="#Marszałek">Przechodzimy do nr. 5-go porządku dziennego. Na wniosek prawie wszystkich klubów.</u>
<u xml:id="u-17.9" who="#komentarz">(Głosy: Nie wszystkich)</u>
<u xml:id="u-17.10" who="#Marszałek">Ponieważ większość klubów jest w każdym razie za tem, żeby sprawę tę usunąć z porządku dziennego, proponuję, ażeby Komisja Przemysłowo Handlowa o niej się wypowiedziała, tem bardziej, że tę sprawę z góry przekazano Komisji Przemysłowo Handlowej łącznie z Komisją Ochrony Pracy. Dotychczas Komisja tą sprawą się nie zajmowała.</u>
</div>
<div xml:id="div-18">
<u xml:id="u-18.0" who="#PZiemięcki">Proszę o głos.</u>
</div>
<div xml:id="div-19">
<u xml:id="u-19.0" who="#Marszałek">Głos ma p. Ziemięcki.</u>
</div>
<div xml:id="div-20">
<u xml:id="u-20.0" who="#PZiemięcki">Komisja Ochrony Pracy jest zupełnie gotowa i może referować swe wnioski, tymczasem Komisja Przemysłowo Handlowa żąda, ażeby odroczyć sprawę do czasu zaopiniowania jej przez Komisję Przemysłowo-Handlową.</u>
</div>
<div xml:id="div-21">
<u xml:id="u-21.0" who="#Marszałek">W każdym razie dzisiaj ta sprawa nie może być materialnie omawiana.</u>
<u xml:id="u-21.1" who="#komentarz">(Głosy: Dlaczego?)</u>
<u xml:id="u-21.2" who="#Marszałek">Czy kto stawia jakiś pozytywny wniosek?</u>
</div>
<div xml:id="div-22">
<u xml:id="u-22.0" who="#PPietrzyk">Ja stawiam wniosek, ażeby ta sprawa była dzisiaj rozpatrywana.</u>
</div>
<div xml:id="div-23">
<u xml:id="u-23.0" who="#PBrun">Proszę o głos.</u>
</div>
<div xml:id="div-24">
<u xml:id="u-24.0" who="#Marszałek">W sprawie formalnej głos ma p. Brun.</u>
</div>
<div xml:id="div-25">
<u xml:id="u-25.0" who="#PBrun">Dekret ten był odesłany swego czasu do Komisji Handlowo-Przemysłowej i równocześnie do Komisji Pracy i było polecone, ażeby te sprawę rozpatrywano równocześnie. Ponieważ Komisja Pracy uznała to za niedogodne, żeby w dwóch Komisjach równocześnie sprawę rozpatrywano, czekaliśmy aż Komisja Ochrony Pracy swoje zadanie skończy, a wtedy chcieliśmy tę sprawę rozpatrzyć w naszej Komisji i albo się przyłączyć do tego, co Komisja Ochrony Pracy przygotowała, albo może wystąpić z osobnym wnioskiem, ewentualnie może się nawet porozumieć, ażeby postawić wniosek jednolity. Uważam, że obecnie dyskusja nad tem byłaby stratą czasu, bo zdaję mi się, że Komisja Handlowo Przemysłowa ma prawo wypowiedzieć się jako taka, a nie przez poszczególnych członków.</u>
</div>
<div xml:id="div-26">
<u xml:id="u-26.0" who="#Marszałek">Ponieważ biuro potwierdza oświadczenie p. Bruna, zatem nie mogę w tej chwili dopuścić do 4ego, ażeby sprawa była teraz roztrząsana.</u>
<u xml:id="u-26.1" who="#Marszałek">Przechodzimy zatem do nagłych wniosków. Wpłynęły następujące projekty rządowe: Ministerstwo Skarbu wnosi projekt ustawy w przedmiocie wprowadzenia zmian w ustawie o bezpośrednich podatkach osobistych z dn. 25-go października 1896 r. Dz. u. p. nr. 220 oraz w ustawach z dn. 3 stycznia 1913 r. Dz. u. p. nr. 5 i z dn. 23 stycznia 1914 r. Dz. u. p. nr. 13, obowiązujących na obszarze b. zaboru austriackiego.</u>
<u xml:id="u-26.2" who="#Marszałek">To samo Ministerstwo wnosi projekt ustawy o podwyższeniu podatku gruntowego na obszarze b. zaboru austriackiego.</u>
<u xml:id="u-26.3" who="#Marszałek">To samo Ministerstwo wnosi projekt ustawy w sprawie wymiaru podatku czynszowego za lata 1919/1920 na obszarze b. zaboru austriackiego.</u>
<u xml:id="u-26.4" who="#Marszałek">Proponuję, ażeby i dzisiaj, jak zwykle czynimy, projekty te w pierwszem czytaniu bez rozprawy odesłać do Komisji Skarbowo-Budżetowej.</u>
<u xml:id="u-26.5" who="#Marszałek">Nadeszły następujące nagłe wnioski: Wniosek nagły p. Bolesława Fichna i tow. w sprawie natychmiastowego rozpoczęcia przez Ministerstwo Robót Publicznych, w celu choć częściowego zaradzenia w okręgu łódzkim strasznej klęsce bezrobocia, robót:</u>
<u xml:id="u-26.6" who="#Marszałek">1) budowy szosy na linii Łódź Łagiewniki,</u>
<u xml:id="u-26.7" who="#Marszałek">2) kopania i pogłębienia rowów przy szosach już istniejących w okręgu łódzkim,</u>
<u xml:id="u-26.8" who="#Marszałek">3) zmniejszenia spadków na tak ważnej arterii komunikacyjnej, jaka jest bezsprzecznie szosa Łódź — Zgierz.</u>
<u xml:id="u-26.9" who="#Marszałek">Wniosek ten odesłałem do Komisji Robót Publicznych.</u>
<u xml:id="u-26.10" who="#Marszałek">Wniosek nagły p. d-ra Zygmunta Marka i tow. w sprawie upoważnienia Ministerstwa Skarbu do przystąpienia do spółki akcyjnej, mającej podjąć budowę Zakładu wodno-elektrycznego Szczawnica-Jazowsko, odesłałem do Komisji Handlowo-Przemysłowej.</u>
<u xml:id="u-26.11" who="#Marszałek">Wniosek nagły pp. ks. dr. Lubelskiego, dr. Matakiewicza i tow. w sprawie Polaków, byłych żołnierzy austriackich, znajdujących się w niewoli włoskiej, serbskiej i rosyjskiej, odesłałem do Komisji Wojskowej — Wniosek nagły p. Michała Marka i tow. w sprawie zaradzenia klęsce głodowej, grożącej powiatowi Żywieckiemu, odesłałem do Komisji Aprowizacyjnej.</u>
<u xml:id="u-26.12" who="#Marszałek">Wniosek nagły p. J. Walisiaka i in. z Klubu Nar. Zjedn. Lud. w sprawie sprzedaży torfu rządowego po cenach maksymalnych ludności niezamożnej odesłałem do Komisji Opałowej.</u>
<u xml:id="u-26.13" who="#Marszałek">Wniosek nagły pp. ks. Dziennickiego, Mrożewskiego i in. z Klubu N. Z. L. o zrównanie pensji nauczycieli szkół powszechnych odesłałem do Komisji Oświatowej i Skarbowo Budżetowej z tem, by te komisje porozumiały się ze sobą.</u>
<u xml:id="u-26.14" who="#Marszałek">Wniosek nagły pp. Potoczka, Majchra i tow. w sprawie poboru koni dla wojska i podniesienia cen za nie odesłałem do Komisji Wojskowej.</u>
<u xml:id="u-26.15" who="#Marszałek">Wniosek nagły pp. Piechoty, Walisiaka i in. z N. Z. L. w sprawie odroczeń w służbie wojskowej odesłałem do Komisji Wojskowej.</u>
<u xml:id="u-26.16" who="#Marszałek">Wniosek nagły p. Gdyka w sprawie uregulowania stosunków na dworcu krakowskim odesłałem do Komisji Komunikacyjnej.</u>
<u xml:id="u-26.17" who="#Marszałek">Wniosek nagły p. Gdyka w sprawie urzędowania ekspozytury urzędu żywnościowego przy delegaturze namiestnictwa galicyjskiego w Krakowie odesłałem do Komisji Aprowizacyjnej.</u>
<u xml:id="u-26.18" who="#Marszałek">Wniosek nagły p. Gdyka o uruchomienie fabryk monopolu tytuniowego w Małopolsce odesłałem do Komisji Handlowo-Przemysłowej.</u>
<u xml:id="u-26.19" who="#Marszałek">Wniosek nagły p. Gdyka i tow. o zwiększenie wydajności kopalń odesłałem do Komisji Handlowo Przemysłowej.</u>
<u xml:id="u-26.20" who="#Marszałek">Jest dalej wniosek nagły pp. Anusza, Liebermana Malewskiego i tow. w sprawie noweli do ustawy o rzeczowych świadczeniach wojennych.</u>
<u xml:id="u-26.21" who="#Marszałek">Proszę p. Sekretarza o odczytanie tego wniosku.</u>
</div>
<div xml:id="div-27">
<u xml:id="u-27.0" who="#komentarz">(Czyta:)</u>
<u xml:id="u-27.1" who="#SekretarzpSzymczak">Wniosek nagły pp. Anusza, Liebermana, Malewskiego i tow. w sprawie noweli do ustawy o rzeczowych świadczeniach wojennych.</u>
<u xml:id="u-27.2" who="#SekretarzpSzymczak">Sejm raczy uchwalić co następuje:</u>
<u xml:id="u-27.3" who="#SekretarzpSzymczak">Nowela do ustawy o rzeczowych świadczeniach wojennych z dnia 11 kwietnia 1919 pozycja 264 Dz. praw nr. 32 z r. 1919.</u>
<u xml:id="u-27.4" who="#SekretarzpSzymczak">Ze względu na nagłą a niezbędną potrzebę zaopatrzenia w jaknajkrótszym czasie oddziałów armii w polu w zimowe wyekwipowanie, upoważnia się Ministerstwo Spraw Wojskowych do bezzwłocznego zarekwirowania przy użyciu wojskowych organów administracyjnych: 100,000 ciepłych płaszczy, 100,000 bluz, względnie materiału na bluzy, 90,000 spodni, względnie materiału na spodnie, 60,000 par trzewików, 20,000 par butów, 100,000 kompletów ciepłej bielizny, 70,000 koców (derek).</u>
<u xml:id="u-27.5" who="#SekretarzpSzymczak">Rozporządzenie wykonawcze do tej noweli wyda Minister Spraw Wojskowych, stosując się przytem do zasad, tkwiących w postanowieniach rzeczonej ustawy o rzeczowych świadczeniach wojennych.</u>
</div>
<div xml:id="div-28">
<u xml:id="u-28.0" who="#Marszałek">Sprawę odsyłam do Komisji Spraw Wojskowych.</u>
<u xml:id="u-28.1" who="#Marszałek">Jeszcze jest jeden wniosek nagły p. Swidy i tow. w sprawie urlopowanych na studia studentów ochotników.</u>
<u xml:id="u-28.2" who="#Marszałek">Jest to sprawa, która nie cierpi zwłoki, jak mówią wnioskodawcy. Proszę p. Sekretarza o odczytanie tego wniosku.</u>
</div>
<div xml:id="div-29">
<u xml:id="u-29.0" who="#komentarz">(Czyta:)</u>
<u xml:id="u-29.1" who="#SekretarzpSzymczak">Wniosek nagły p. Swidy i członków Zjednoczenia Mieszczańskiego w sprawie urlopowanych na studia studentów ochotników. Studenci urlopowani rozkazem władz wojskowych dla odbywania studiów w wyższych uczelniach w ciągu semestru, czy trymestru, przybyli do wszechnic, o ile są niezamożni, bez ubrań, bielizny i obuwia i bez środków do życia. Nie mający krewnych w miastach uniwersyteckich pozbawieni są możności znalezienia jakiegokolwiek przytułku, w którym mogliby zamieszkać i uczyć się.</u>
<u xml:id="u-29.2" who="#SekretarzpSzymczak">Wobec tego Wysoki Sejm uchwalić raczy: Wzywa się p. Ministra Spraw Wojskowych, by niezwłocznie polecił Wydziałowi Oświaty Wojskowej dostarczyć urlopowanym dla studiów studentom ochotnikom.</u>
<u xml:id="u-29.3" who="#SekretarzpSzymczak">1) mieszkań z łóżkami, stołami i ławkami w oddzielnych salach, z całodziennem utrzymaniem,</u>
<u xml:id="u-29.4" who="#SekretarzpSzymczak">2) odzieży, bielizny i obuwia,</u>
<u xml:id="u-29.5" who="#SekretarzpSzymczak">3) wypłacić gaże według szarży.</u>
<u xml:id="u-29.6" who="#SekretarzpSzymczak">Wzywa się p. Ministra Oświecenia Publicznego, by studentów tej kategorii, o ile na to wniosą podania, zwolnić z opłaty czesnego.</u>
</div>
<div xml:id="div-30">
<u xml:id="u-30.0" who="#Marszałek">Wniosek jest dostatecznie poparty. Czy żąda kto głosu co do nagłości?</u>
<u xml:id="u-30.1" who="#komentarz">(Nikt)</u>
<u xml:id="u-30.2" who="#Marszałek">Proszę tych Posłów, którzy są za nagłością tego wniosku, aby powstali z miejsc.</u>
<u xml:id="u-30.3" who="#komentarz">(Większość)</u>
<u xml:id="u-30.4" who="#Marszałek">Nagłość przyjęta.</u>
<u xml:id="u-30.5" who="#Marszałek">Postawiono wniosek, ażeby in merito sprawę rozważyć, bo gdyby poszła do Komisji, to upłynęłoby ze dwa tygodnie i rzecz przestałaby być aktualna. Czy kto protestuje przeciw temu wnioskowi, by przystąpić do obrad in merito.</u>
</div>
<div xml:id="div-31">
<u xml:id="u-31.0" who="#POsiecki">Chodzi o postanowienia obowiązujące, dlatego trzeba dokładnie rozważyć sprawę więc proponuję, ażeby przekazać tę sprawę Komisji i polecić by w przyszły wtorek przedłożyła sprawozdanie.</u>
</div>
<div xml:id="div-32">
<u xml:id="u-32.0" who="#Marszałek">W takim razie, ponieważ chodzi o obciążenie skarbu, przekażemy wniosek Komisji Skarbowo-Budżetowej z prośbą, ażeby go zreferowała do przyszłego wtorku. Ponieważ nie słyszę protestu, uważam, że Izba na to się zgadza.</u>
<u xml:id="u-32.1" who="#Marszałek">Porządek dzienny wyczerpany, proponuję odbyć następne posiedzenie w przyszły wtorek o godzinie 4-ej po południu z następującym porządkiem dziennym:</u>
<u xml:id="u-32.2" who="#Marszałek">Wybór Wicemarszałka w miejsce posła Nowickiego.</u>
<u xml:id="u-32.3" who="#Marszałek">Sprawozdanie Komisji Prawniczej o ustawie w sprawie pełnoletności w Małopolsce.</u>
<u xml:id="u-32.4" who="#Marszałek">Sprawozdanie Komisji Prawniczej o ustawie w przedmiocie uproszczonego postępowania w sprawach o zbrodnie i występki w b. zaborze austriackim.</u>
<u xml:id="u-32.5" who="#Marszałek">Trzecie czytanie ustawy o zmianie nazwisk, i ewentualnie jeżeli Komisja aprowizacyjna skończy pracę, kwestia Aprowizacyjna, która dziś stała na porządku dziennym; a jako nr. 6 sprawa, o której dopiero co mówiliśmy.</u>
</div>
<div xml:id="div-33">
<u xml:id="u-33.0" who="#PPerl">Proszę o głos w sprawie porządku dziennego.</u>
</div>
<div xml:id="div-34">
<u xml:id="u-34.0" who="#Marszałek">Głos ma p. Perl.</u>
</div>
<div xml:id="div-35">
<u xml:id="u-35.0" who="#PPerl">Na poprzedniem posiedzeniu sejmowem jednogłośnie przyjęto wniosek nagły, ażeby Komisja Robót Publicznych i Pracy przedłożyła na wtorkowem posiedzeniu projekt w sprawie zażegnania bezrobocia, pomocy dla bezrobotnych i w sprawie robót publicznych. Sądzę, że należy zgodnie z uchwałą Sejmu postawić to na porządku dziennym posiedzenia wtorkowego.</u>
</div>
<div xml:id="div-36">
<u xml:id="u-36.0" who="#Marszałek">Owszem, jeżeli Komisja wygotuje tę sprawę — ale trudno umieszczać coś na porządku dziennym, jeśli niema prawdopodobieństwa, że sprawa zostanie wykończona. Jeżeli Komisja skończy do tego czasu swe prace, to sprawę postawię na porządku dziennym. Nikt nie protestuje, a zatem porządek dzienny przyjęty. Zamykam posiedzenie.</u>
<u xml:id="u-36.1" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 5 min. 40 wieczorem.)</u>
</div>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>