text_structure.xml 134 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 17 min. 45)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#WicemarszałekSzwalbe">Otwieram posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#WicemarszałekSzwalbe">Na sekretarzy powołuję posłów Trzebińskiego Henryka i Bancerza Stefana. Protokół i listę mówców prowadzi poseł Trzebiński.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#WicemarszałekSzwalbe">Proszę Obywateli Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#WicemarszałekSzwalbe">Protokół 43 posiedzenia jest wyłożony do przejrzenia w biurze Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#WicemarszałekSzwalbe">Usprawiedliwiają nieobecność na posiedzeniu Sejmu posłowie: Garncarczykowa Stanisława i Hochfeld Julian.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#WicemarszałekSzwalbe">Proszą Wysoką Izbę o udzielenie urlopów zdrowotnych następujący posłowie: Dobosz Stanisław do dnia 17 lipca rb. i Okulicki Wincenty do dnia 15 lipca rb.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#WicemarszałekSzwalbe">Sprzeciwu nie słyszę, wobec tego uważam, że Izba zgodziła się na udzielenie powyższych urlopów.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#WicemarszałekSzwalbe">Porządek dzienny bez zmian, tak jak zapowiedziałem w czasie poprzedniego posiedzenia, tzn.:</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#WicemarszałekSzwalbe">„1. Sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych o projekcie ustawy o ratyfikacji układu o przyjaźni, współpracy i wzajemnej pomocy między Polską a Bułgarią, podpisanego w Warszawie dnia 29 maja 1948 r. (druki nr 318 i 325).</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#WicemarszałekSzwalbe">2. Sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych o rządowych projektach ustaw:</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#WicemarszałekSzwalbe">a) o ratyfikacji konwencji kulturalnej między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Węgierską, podpisanej w Budapeszcie dnia 31 stycznia 1948 r. (druki nr 274 i 310),</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#WicemarszałekSzwalbe">b) o ratyfikacji konwencji o współpracy gospodarczej pomiędzy Rzecząpospolitą Polską i Republiką Węgierską oraz układu o zastosowaniu powyższej konwencji, podpisanych w Budapeszcie dnia 13 maja 1948 r. (druki nr 322 i 326).</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#WicemarszałekSzwalbe">3. Sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych o rządowym projekcie ustawy o ratyfikacji umowy o współpracy kulturalnej między Rzecząpospolitą Polską a Rumuńską Republiką Ludową, podpisanej w Warszawie dnia 27 lutego 1948 r. (druki nr 275 i 311).</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#WicemarszałekSzwalbe">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych o rządowym projekcie ustawy o ratyfikacji układu o przyjaźni, współpracy i wzajemnej pomocy między Polską a Bułgarią, podpisanego w Warszawie dnia 29 maja 1948 r. (druki nr 318 i 325)”.</u>
          <u xml:id="u-2.14" who="#WicemarszałekSzwalbe">Przypominam, że Izba zgodziła się na skrócone postępowanie regulaminowe.</u>
          <u xml:id="u-2.15" who="#WicemarszałekSzwalbe">Sprawozdawcą jest poseł Wągrowski, któremu udzielam głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#PosełWągrowski">Wysoka Izbo! Układ o przyjaźni, współpracy i wzajemnej pomocy między Rzecząpospolitą Polską a Ludową Republiką Bułgarii, podpisany w Warszawie dnia 29 maja rb., a ratyfikowany w tych dniach przez bułgarskie Zgromadzenie Narodowe, stanowi nowe, mocne ogniwo w ogólnym łańcuchu pokoju. Układ ten odpowiadający żywotnym interesom obu naszych narodów stanowi podstawę dalszego, najściślejszego zacieśnienia naszej wzajemnej przyjaźni i współdziałania, które znalazły już wyraz w umowie kulturalnej, zawartej przed rokiem.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#PosełWągrowski">Układ, przedstawiony Wysokiej Izbie do ratyfikacji, zamyka krąg układów między Polską i krajami słowiańskimi, które jednocześnie — podobnie jak Polska — łączą się układami o tej samej treści pokojowej z innymi niesłowiańskimi krajami demokracji ludowej, z wszystkimi państwami, które walczą o trwały pokój i bezpieczeństwo. Układy te nie są skierowane przeciwko żadnemu narodowi, przeciwko żadnemu państwu, jak nie są wyrazem jakiejkolwiek ograniczoności czy ekskluzywności. Wszystkie one mają na celu umocnienie pokoju, w szczególności wobec niebezpieczeństwa, jakie stanowią-usiłowania odbudowy reakcyjnych i agresywnych Niemiec. Układy te zapewniają wzajemną pomoc przeciwko agresji ze strony Niemiec lub każdego innego państwa, które zjednoczyłoby się z Niemcami bezpośrednio lub w jakiejkolwiek innej formie. Wspólnym zadaniem narodów, które kochają wolność i pokój, jest zabezpieczenie się przed groźbą imperializmu niemieckiego zarówno jako inicjatora agresji, jak również użytego jako narzędzie agresji.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#PosełWągrowski">Sojusz między Polską i Bułgarią, jak wszystkie układy między krajami demokracji ludowej, nie jest sojuszem koniunkturalnym, właściwym systemowi imperialistycznemu, nie jest układem, który się porzuca, gdy interes wielkiego kapitału wymaga czego innego. Sojusz między naszymi narodami wyraża najgłębsze interesy narodowe obu krajów, jest trwały i niewzruszony, gdyż wspiera się na woli i na wspólnych historycznych dążeniach mas pracujących naszych narodów. Niezłomną jego gwarancją są ustroje demokracji ludowej, ustabilizowane i ugruntowane w obu krajach.</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#PosełWągrowski">Mimo podobnych doświadczeń dziejowych, mimo wspólnego pochodzenia i pokrewieństwa języków, mimo wspólnych żywotnych interesów i jednako zagrażającego niebezpieczeństwa imperializmu niemieckiego nie następowało i nie mogło nastąpić w okresie przedwojennym zespolenie naszych narodów w prawdziwej przyjaźni i współdziałaniu, dopóki w obu krajach utrzymywały się przy władzy rządy reakcyjne, kierujące się ciasnymi interesami klas uprzywilejowanych wbrew interesom narodu i dopóki rządy obu krajów były związane z intrygami i planami imperializmu.</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#PosełWągrowski">Koniecznym warunkiem nawiązania trwałego i coraz ściślejszego współdziałania i wzajemnej przyjaźni między naszymi krajami było dojście mas ludowych do władzy w obu krajach w toku walki wyzwoleńczej przeciwko hitleryzmowi, dokonanie w obu krajach wielkich historycznych przeobrażeń politycznych, gospodarczych i społecznych.</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#PosełWągrowski">Bułgaria, wyzwolona po pięciuset latach niewoli tureckiej, stała się podobnie jak inne kraje bałkańskie terenem intryg i rozgrywek państw imperialistycznych, które przekształcały te kraje w tzw. „kocioł bałkański”. Polityka imperialistów rwała naturalne więzy między dzisiejszymi krajami demokracji ludowej. Przykładem tego jest m. in. fakt, iż udział Polski w obrotach handlu zagranicznego krajów bałkańskich nie stanowił nawet 5%. Narzucona Bułgarii przez państwa imperialistyczne niemiecka dynastia królewska, a później rządy monarchistyczno-faszystowskie, uciskały lud Bułgarii, łamały krwawo jego walkę i powstania, a wreszcie w roku 1941 otworzyły na oścież granice kraju wojskom hitlerowskim, które wyniszczyły, zrujnowały i wygłodziły ten piękny kraj. Ale naród bułgarski ani przez chwilę nie pogodził się z tą polityką zdrady narodowej, uprawianą przez dyktaturę faszystowską i w tym samym jeszcze roku wyłonił pod wodzą Jerzego Dymitrowa, obecnego premiera Bułgarii, „Front Ojczyźniany”, zwarty front, bułgarskich robotników, chłopów i inteligencji, który podjął nieubłaganą walkę z rodzimym faszyzmem i hitlerowską okupacją. Akcja sabotażowa i ruch partyzancki mas ludowych rozwijały się coraz szerzej i przy nadejściu zwycięskiej armii radzieckiej przekształciły się w powstanie, które 9 września 1944 r. obaliło raz na zawsze rządy reakcyjne. Trzy armie bułgarskie wzięły zwycięski udział w walce z hitleryzmem u boku armii radzieckiej.</u>
          <u xml:id="u-3.6" who="#PosełWągrowski">Po wojnie demokracja ludowa w Bułgarii rozwijała się w walce z agentami imperializmu. W r. 1946 wybory, które przyniosły „Frontowi Ojczyźnianemu” 78% głosów, następnie przeprowadzenie reformy rolnej i unarodowienie przemysłu, a wreszcie 4 grudnia ub. r. uchwalenie konstytucji Ludowej Republiki Bułgarskiej ugruntowały i umocniły demokrację ludową w Bułgarii, otwierając przed nią szerokie widnokręgi rozwoju wewnętrznego i wprowadzając ją do wielkiej rodziny wolnych narodów, wyzwolonych od intryg imperialistycznych.</u>
          <u xml:id="u-3.7" who="#PosełWągrowski">Ludowa Republika Bułgarska zawarła kolejne układy o przyjaźni i wzajemnej pomocy z Jugosławią, Albanią, Rumunią, ZSRR i Czechosłowacją.</u>
          <u xml:id="u-3.8" who="#PosełWągrowski">Przyjęcie przez oba nasze państwa za podstawę swej polityki zewnętrznej sojuszu i przyjaźni ze Związkiem Radzieckim, który stanowił główną siłę zwycięstwa nad hitleryzmem, a dziś stanowi główną i decydującą siłę obrony pokoju i suwerenności narodów przed zakusami imperializmu, jest nieodłącznym, zasadniczym czynnikiem trwałej przyjaźni i wzajemnego współdziałania obu naszych narodów.</u>
          <u xml:id="u-3.9" who="#PosełWągrowski">Sojusz naszych narodów jest nierozdzielną częścią całokształtu polityki, wyrażającej w obu naszych krajach interesy I wolę mas pracujących oraz wspólną drogę do lepszej przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-3.10" who="#PosełWągrowski">O sile i konsolidacji demokracji ludowej Bułgarii, kraju liczącego 7 milionów mieszkańców, świadczy stopień zorganizowania ludności, który wyraża się liczbą 540.000 związków zawodowych, 1.280.000 członków związku rolników i z górą 2 milionów członków organizacji spółdzielczych oraz miliona członków związku młodzieży.</u>
          <u xml:id="u-3.11" who="#PosełWągrowski">Cały naród bułgarski pracuje z ogromnym zapałem: szczególnie ofiarnie pracuje młodzież, tworząc ochotnicze brygady pracy, budując linie kolejowe, szosy, zapory wodne, a nawet i cale miasto przemysłowe — Dymitrowgrad, będący wyrazem czci i miłości dla wodza narodu — Jerzego Dymitrowa.</u>
          <u xml:id="u-3.12" who="#PosełWągrowski">Już w 1947 r. ogólny poziom produkcji przemysłowej Bułgarii przekroczył o 30% poziom z 1939 r., a urodzaj w roku ubiegłym, mimo posuchy, był również większy niż przed wojną. W obecnym roku, zgodnie z planem dwuletnim, produkcja przemysłowa Bułgarii wzrośnie w stosunku do przedwojennej do 167%, Opracowywany nowy 5-letni plan gospodarczy wysuwa zadanie przekształcenia Bułgarii z kraju rolniczego na kraj przemysłowo-rolniczy, zbudowania 25 wielkich zakładów przemysłowych i 36 elektrowni oraz pełnej przebudowy rolnictwa, a między innymi utworzenia 150 stacji traktorowych.</u>
          <u xml:id="u-3.13" who="#PosełWągrowski">Wzajemne uzupełnianie się gospodarcze Polski i Bułgarii, planowa gospodarka w obu krajach, oparta na ustroju demokracji ludowej, wysiłek wytwórczy i pomyślny rozwój gospodarczy obu naszych krajów tworzą niezawodną podstawę dla rozwoju i umocnienia wzajemnych stosunków gospodarczych, co znalazło również wyraz w podpisanym układzie.</u>
          <u xml:id="u-3.14" who="#PosełWągrowski">Układ między Polską i Bułgarią, jak wszystkie układy tego systemu, wzmacnia niepodległość i suwerenność obu naszych krajów, sprzyja rozwojowi naszej pracy pokojowej, coraz pełniejszym osiągnięciom gospodarczym i kulturalnym. Wzmacniając nasze kraje, układ ten wzmacnia siły antyimperialistyczne na świecie, siły pokoju, wolności i postępu, podobnie jak każdy wzrost sił pokojowych umacnia jednocześnie niepodległość i suwerenność naszych narodów.</u>
          <u xml:id="u-3.15" who="#PosełWągrowski">W przeciwieństwie do rosnących sprzeczności w świecie imperialistycznym, w łonie poszczególnych państw imperialistycznych oraz między tymi państwami — jednocześnie wśród krajów, które wyrwały się z łańcucha imperialistycznego, coraz wyraźniej występuje zarówno wewnętrzna konsolidacja w każdym z tych krajów, jak i zacieśnienie między nimi wzajemnej, trwałej i owocnej współpracy i współdziałania, opartych na zasadach prawdziwej równości i solidarności. Nowym wspaniałym dowodem, jak sprawiedliwie rozstrzygane są sprawy wśród państw demokratycznych w interesie ogólnym, jest zredukowanie o 50% przez Związek Sowiecki odszkodowań, należnych mu od Finlandii, Węgier i Rumunii.</u>
          <u xml:id="u-3.16" who="#PosełWągrowski">Układ, który zawarły nasze kraje, jak oświadczył premier Dymitrow, „jest układem pokoju i współpracy międzynarodowej”. Nie tylko nie umniejsza on możliwości współpracy z innymi państwami, lecz przeciwnie stwarza dla niej dogodniejsze warunki. Zacieśnianie współpracy pokojowej państw demokratycznych jest wymownym przeciwieństwem do usiłowań podżegaczy wojennych, dążących do utrzymywania na świecie atmosfery niepewności oraz szerzących psychozę i histerię wojenną. Odrzucenie przez Stany Zjednoczone Ameryki propozycji Związku Radzieckiego bezpośrednich rozmów dla załatwienia spornych spraw pokazało jeszcze raz ludziom dobrej woli we wszystkich krajach kłamliwość napaści propagandy imperialistycznej na Związek Radziecki oraz na państwa demokracji ludowej.</u>
          <u xml:id="u-3.17" who="#PosełWągrowski">Długotrwała walka narodu bułgarskiego o wyzwolenie narodowe i społeczne znajdowała zawsze żywy i szczery oddźwięk wśród szerokich mas robotników i chłopów Polski, Powstanie mas ludowych pod wodzą Jerzego Dymitrowa w r. 1923 przeciwko dyktaturze reakcji bułgarskiej i następujące po jego zgnieceniu długie lata terroru faszystowskiego jeszcze bardziej pogłębiły w narodzie polskim serdeczną sympatię dla bohaterskiego ludu Bułgarii. Postać bohatera narodowego Bułgarii — Jerzego Dymitrowa, rzucającego na procesie lipskim gromkie oskarżenie w twarz hitlerowskim prowokatorom i oprawcom, stała się dla mas pracujących Polski symbolem nieugiętej walki z faszyzmem,</u>
          <u xml:id="u-3.18" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-3.19" who="#PosełWągrowski">Żywe były również od dawna sympatie narodu bułgarskiego' dla narodu polskiego. W Bułgarii przetłumaczono prawie całego Mickiewicza, Słowackiego, Sienkiewicza, Reymonta i Konopnicką. W podręcznikach szkolnych znajdują się wyjątki z utworów naszych wielkich poetów.</u>
          <u xml:id="u-3.20" who="#PosełWągrowski">Twarde i zdecydowane stanowisko, jakie wraz z innymi narodami demokratycznymi zajmuje naród bułgarski w sprawie nienaruszalności naszych granic na Odrze i Nysie Łużyckiej, jest jeszcze jednym dowodem mocnej, braterskiej więzi, jaka łączy nasze narody.</u>
          <u xml:id="u-3.21" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-3.22" who="#PosełWągrowski">Układ o przyjaźni, współpracy i wzajemnej pomocy między Rzecząpospolitą Polską i Ludową Republiką Bułgarską daje zarówno trwałą podstawę dalszego zbliżenia między naszymi narodami jak i stanowi realny wkład w dzieło budowy pokoju na świecie.</u>
          <u xml:id="u-3.23" who="#PosełWągrowski">W imieniu Komisji Spraw Zagranicznych wnoszę o uchwalenie ustawy o ratyfikacji układu o przyjaźni, współpracy i wzajemnej pomocy między Polską a Bułgarią.</u>
          <u xml:id="u-3.24" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#WicemarszałekSzwalbe">Rozpoczynamy dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#WicemarszałekSzwalbe">Do głosu jest zapisany poseł Lityński, udzielam mu głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#PosełLityński">Wysoka Izbo! Układ o przyjaźni, współpracy i pomocy wzajemnej oraz umowy gospodarcze i kulturalne między Ludową Republiką Bułgarii a Rzecząpospolitą Polską stanowią zdrową podstawę dalszego rozwoju braterskich stosunków między obydwoma słowiańskimi narodami dla dobra narodu polskiego i bułgarskiego i dla sprawy pokoju i współpracy międzynarodowej.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#PosełLityński">Jesteśmy i my również — nawiązując do słów premiera Dymitrowa — przekonani, że droga obrana przez nasze narody jest jedyną słuszną drogą zapewniającą wszechstronny rozwój, odbudowę i szczęśliwą przyszłość. Krocząc po tej drodze, narody nasze rzeczywiście przyczynią się do trwałego, demokratycznego pokoju na świecie.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#PosełLityński">Art. 1 układu o przyjaźni, współpracy i wzajemnej pomocy określa zastosowanie wszelkich środków, mających za zadanie zapobieżenie powtórzenia się agresji przede wszystkim ze strony Niemiec, z drugiej zaś strony stwierdza obustronne postanowienia podjęcia najszerszej współpracy międzynarodowej, takiej mianowicie, która ma na celu zachowanie pokoju i bezpieczeństwa światowego.</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#PosełLityński">Szczególnie ważnym jest art, 5, postanawiający, że Polska i Bułgaria będą rozwijały i umacniały wzajemne stosunki gospodarcze i kulturalne w interesie wszechstronnego rozwoju obu krajów. Oba nasze kraje mają szczególnie wiele na tym polu do zrobienia. Oba o charakterze rolniczym, cofniętym przemyśle, dużych brakach w udostępnieniu oświaty najszerszym masom — mają przed sobą zbliżone zadania: jak najszybsze wydźwignięcie gospodarki narodowej na możliwie najwyższe szczyty industrializacji podniesie, w ostatecznym wyniku dobrobyt mas pracujących poprzez niezbędny wysiłek wszystkich zespolonych warstw społecznych.</u>
          <u xml:id="u-5.4" who="#PosełLityński">Nasze narody są zainteresowane we wzajemnej współpracy i pomocy, zarówno w dziedzinie politycznej, jak i kulturalnej — czyli w gwarancjach pokoju i bezpieczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-5.5" who="#PosełLityński">Brutalne metody hitlerowskich Niemiec dały się wyczuwać na wiele lat przed wojną, a słynny proces bohatera narodowego Bułgarii Dymitrowa i jego towarzyszy Popowa i Taniewa z 1933 r. jest tego oczywistym i jaskrawym przykładem. Pozbawiona skrupułów brutalna i militarystyczna grupa rządząca hitlerowskich Niemiec, o najbardziej skrajnych, rozbójniczych, agresywnych i szowinistycznych instynktach — wprzęgła w swój rydwan cały bez mała naród i pchnęła go na podbój słowiańszczyzny. Rozdźwięki, brak porozumienia, spory o nieistotne drugorzędne problemy — sprowadziły nieszczęścia na Czechosłowację, Polskę, Jugosławię i Bułgarię i sięgnęły daleko na wschód od naszych granic w głąb największego terytorium słowiańskiego — Związku Radzieckiego. I dziś, gdy historyczne umowy o wzajemnej pomocy łączą kraje słowiańskie ubezpieczające się przed możliwością nowej agresji niemieckiej — aktualną rzeczą będzie przypomnieć istotnie prorocze słowa uwolnionego po znanym procesie lipskim dzisiejszego premiera Bułgarii, w których dal on wyraz przeświadczeniu, że za plecami szowinistycznych warstw burżuazji niemieckiej i junkrów kryją się faktyczni władcy tego kraju — królowie armat i ciężkiego przemysłu, w rodzaju Kruppów. Thyssenów i innych.</u>
          <u xml:id="u-5.6" who="#PosełLityński">Te istotne sprężyny każdej rzezi światowej nie cofną się nigdy przed przelewem krwi nawet we własnym kraju — a tym bardziej przed wojną prowadzoną cudzymi rękoma. I dlatego, nim nasze narody przystąpiły do umów o politycznym i gospodarczym charakterze — zlikwidowały u siebie ogniska nowej wojny, przeprowadziły wielkie, rewolucyjne przemiany socjalne, gospodarcze i polityczne, zlikwidowały niebezpieczeństwo wojny we własnym domu przez unarodowienie ciężkiego i średniego przemysłu, banków i wielką reformę rolną.</u>
          <u xml:id="u-5.7" who="#PosełLityński">Naród bułgarski, podobnie jak nasz naród, jest szczególnie przywiązany do wolności, a posiada szczególnie długą tradycję uporczywej walki o wyzwolenie mas pracujących, prowadzonej ze zmiennym szczęściem aż do roku 1944. Szczególnie wielki jest zryw powstańczy narodu bułgarskiego w 1923 r. stłumiony zbrojnie przez rząd ówczesnego cara Ferdynanda. Powstanie to było w międzywojennym okresie jednym z pierwszych masowych ruchów zbrojnych przeciwko faszyzmowi, rozpoczynającemu wówczas triumfalny pochód po Europie.</u>
          <u xml:id="u-5.8" who="#PosełLityński">Bułgarski „Front Ojczyźniany” zorganizowany przez Dymitrowa prowadził zawziętą i nieubłaganą walkę z najeźdźcą hitlerowskim, stojąc po stronie wielkich sojuszników.</u>
          <u xml:id="u-5.9" who="#PosełLityński">Walka wspólna o życie wiąże nici przyjaźni na wieki. Wspólne partyzancka boje narodu bułgarskiego i naszego narodu — to zadzierzgnięcie jeszcze w czasie wojny nici szczerej i prawdziwej sympatii bratnich narodów. Nie może przeto nikogo dziwić, że więzi sympatii kończymy dziś układem, świadczącym, poza jego oczywistymi praktycznymi korzyściami dla obu stron, o wzajemnych uczuciach braci, których — choć oddaleni od siebie — łączy wspólne słowiańskie braterstwo.</u>
          <u xml:id="u-5.10" who="#PosełLityński">Nasze stronnictwo wyraża przy tym pewność, że zawarte między naszymi narodami układy otworzą dalsze szerokie możliwości nie tylko rozwoju naszych państw, ale całej słowiańszczyzny, a z nim pokojowego zsynchronizowanego współżycia narodów, miłujących wolność i pokój.</u>
          <u xml:id="u-5.11" who="#PosełLityński">Dlatego układ między naszymi narodami, stanowiący szczebel ku likwidacji widma nowej wojny, uważa Stronnictwo Pracy, w imieniu którego mam zaszczyt przemawiać, za szczególnie szczęśliwy i wyrażając radość przy okazji jego ratyfikacji, składa życzenia, by spełnił on wszystkie pokładane w nim przez nas nadzieje.</u>
          <u xml:id="u-5.12" who="#PosełLityński">Klub poselski Stronnictwa Pracy głosować będzie za ratyfikacją układu,</u>
          <u xml:id="u-5.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#WicemarszałekSzwalbe">Głos ma poseł Szlęzak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#PosełSzlęzak">Wysoki Sejmie! Coraz bardziej zacieśniająca się współpraca zarówno w dziedzinie kulturalnej i gospodarczej, jak też politycznej między Ludową Republiką Bułgarską a Rzecząpospolitą Polską znalazła swój żywy wyraz w podpisaniu układu o przyjaźni, współpracy i wzajemnej pomocy.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#PosełSzlęzak">Choć na przestrzeni całej historii Polski i Bułgarii nie można doszukać się jakiegokolwiek istotnego konfliktu, utrudniającego stosunki polsko-bułgarskie, podkreślić trzeba, że próby nawiązania bliższych stosunków w okresie międzywojennym na skutek błędów i złej woli tych, którzy rządzili wbrew interesom mas naszymi narodami, nie mogły dać rezultatów, mimo, że podobieństwo wielowiekowej tradycji wałki wyzwoleńczej, a to zarówno w sensie narodowym, jak i społecznym, mogło ułatwiać zbliżenie między obu narodami. W wyniku ostatniej wojny doszły do głosu i skonsolidowały się siły postępu i demokracji w obu naszych krajach, odsunęły reakcyjny rząd, przekazując władzę w ręce ludzi reprezentujących istotnie interes narodowy. Polska i Bułgaria weszły na wspólną drogę, utrwalając ustrój demokracji ludowej i podejmując uporczywą walkę o nowe formy gospodarki narodowej. Od obu narodów droga ta wymaga olbrzymiego wysiłku gospodarczego, szczególnie na skutek niskiego poziomu dotychczasowego rozwoju ekonomicznego, który był wynikiem niskiej produkcji i niskiego dochodu społecznego w okresie przedwojennym, kiedy obcy kapitał panoszył się w tych krajach o rozdrobnionej własności prywatnej, które nie miały nawet możliwości przeżycia szczytowej formy kapitalizmu.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#PosełSzlęzak">Stan ten postawił przed nami podobne zadania w gospodarce wewnętrznej. Dziś narody bułgarski i polski nie szczędzą wysiłków, by przy pomocy gospodarki planowej z kraju rolniczego o słabo rozwiniętym przemyśle i rolnictwie na niskim poziomie techniki produkcyjnej przeobrazić się w przemysłowo - rolnicze nowoczesne państwo.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#PosełSzlęzak">Zawarty sojusz, obejmujący wzajemną pomoc i współpracę we wszystkich dziedzinach życia, gwarantuje realizację tych ambitnych postulatów.</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#PosełSzlęzak">Sojusz nasz nie zrodził się jedynie z podobieństwa drogi rozwojowej, mógł on zaistnieć tylko na drodze głębokich przeobrażeń wewnątrz obu krajów, gdy władzę w nich objęły masy ludowe.</u>
          <u xml:id="u-7.5" who="#PosełSzlęzak">Rządy demokracji ludowych są też jedynymi, które mogą zapewnić realność, a więc przyszłość zawartego układu. Układ ten nie jest jedynie tylko krokiem przemyślanym przez polityków — wypływa on z realnych konieczności, z których masy obydwu narodów dokładnie zdają sobie sprawę. Ma on ich poparcie uczuciowe i rozumowe. Jak zasadniczo różni się od układów zawieranych przez polityków imperialistycznych wbrew własnym narodom! Zestawić można entuzjazm, z jakim obydwa narody — polski i bułgarski — przyjęły sojusz, z nastrojem oburzenia ludowych mas francuskich wobec zobowiązań, które nie dawno minister francuski podjął w Londynie wbrew interesom i woli swego narodu.</u>
          <u xml:id="u-7.6" who="#PosełSzlęzak">Zawarta na jesieni roku zeszłego konwencja kulturalna między Bułgarią a Polską przyczynia się drogą wymiany kulturalnej do zacieśnienia bliskich więzów współpracy, a realizacja jej może być już dzisiaj sprawdzianem dwustronnego realnego podejścia do zawartych umów. Pogłębiająca się współpraca kulturalna wytwarza sprzyjające warunki dla wzajemnego poznania, sympatii, a więc i zaufania — zwłaszcza, że w naszym ustroju zbliżenie kulturalne możemy traktować jako współpracę szerokich mas ludowych. Zbliżenie się narodów będzie postępować poprzez wzajemne poznanie i upowszechnienie zdobyczy kultur narodowych. Bułgarskie tradycje rewolucyjne w literaturze i historii powinny stać się istotnym czynnikiem wychowania i naszego społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-7.7" who="#PosełSzlęzak">Układ o przyjaźni i pomocy między Polską i Bułgarią jest jednym z ogniw w systemie faktów opartych na trwałym pojmowaniu pokoju. Narody nasze dzięki doświadczeniom ostatniej wojny krwawo okupiły zdobycie świadomości tego, co może być podstawą trwałego pokoju. Jeśli pokój nie ma być tylko chwilą dla nabrania oddechu przed dalszą, jeszcze bardziej wyniszczającą ludzkość katastrofą wojny, to musi być oparty na nowych zasadach.</u>
          <u xml:id="u-7.8" who="#PosełSzlęzak">A więc z jednej strony musi nastanie przebudowa polityczna, która nie tylko uniemożliwi odbudowę Niemiec jako bezpośredniego agresora, lecz nie da im się odrodzić nawet w takiej postaci, w której mogłyby być użyte jako narzędzie agresji, z drugiej strony podstawą pokoju musi być przebudowa społeczno-gospodarcza, która zapewni możność rozwoju narodom stojącym na straży pokoju.</u>
          <u xml:id="u-7.9" who="#PosełSzlęzak">Zbliżenie narodów polskiego i bułgarskiego ma tym większe znaczenie w aspekcie awangardowej roli państw słowiańskich przy utrwalaniu pokoju światowego i demokracji w pełnym tego słowa a więc i socjalnym znaczeniu. Pokojowe znaczenie paktu występuje w całej pełni na tle dziejów narodów słowiańskich i ich zmagań z imperializmem germańskim — wykazują bowiem te dzieje, że ilekroć narody słowiańskie były rozbite i skłócone, zatracały świadomość siły i niebezpieczeństwa Niemiec, padały wówczas ich ofiarą; wystarczy przytoczyć okres Fryderyka II, Bismarcka i Hitlera.</u>
          <u xml:id="u-7.10" who="#PosełSzlęzak">Dzisiaj pogłębiająca się współpraca narodów słowiańskich wzmacnia ich potencjał gospodarczy, pozwala na szybszą odbudowę. Narody słowiańskie zdają sobie sprawę z tego, że muszą dokonać odbudowy swoich krajów wcześniej, niż za pieniądze anglo-amerykańskiego kapitału dokona się odbudowa imperialistycznych Niemiec. Jest to sprawa nie tylko ich bytu narodowego, ale jest to nieodzowny warunek trwałego pokoju na świecie.</u>
          <u xml:id="u-7.11" who="#PosełSzlęzak">I dlatego moment podpisania paktu jest jedną z najważniejszych chwil historycznych bułgarskiego i polskiego narodu. Dla nas bowiem. Polaków, miłujących wolność i walczących o nią przez całe stulecia, nie jest obojętne po jakiej drodze ma pójść rozwój ludzkości.</u>
          <u xml:id="u-7.12" who="#PosełSzlęzak">Stronnictwo Demokratyczne, które wspólnie z całym narodem walczy o postęp i pokój, popiera omawianą ustawę o ratyfikacji w całej rozciągłości.</u>
          <u xml:id="u-7.13" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#WicemarszałekSzwalbe">Głos ma poseł Ochab.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#PosełOchab">Wysoka Izbo! W układzie o wzajemnej pomocy między Polską a Bułgarią jest powiedziane, że układ ten jest wyrazem woli obu narodów. Niewątpliwie nie jest to tylko formułą dyplomatyczną, niewątpliwie słowa te znajdują pokrycie w rzeczywistym dążeniu, w rzeczywistych uczuciach milionów Polaków i milionów Bułgarów, Układ, który dzisiaj będziemy ratyfikować, może tym różni się od poprzednio ratyfikowanych, że po raz pierwszy podpisujemy układ o wzajemnej pomocy z państwem słowiańskim, które przez długi okres znajdowało się w zasięgu wpływów wroga, które dopiero we wrześniu 1944 r. mogło przejść do obozu demokratycznego, antyhitlerowskiego. Któż lepiej od nas, Polaków, zdaje sobie sprawę z tego, jak głęboka może być przepaść między reakcyjnym rządem a masami narodu. Któż lepiej od nas, którzy w ciągu długich łat musieliśmy znosić politykę Piłsudskich, Becków, Rydzów Śmigłych, rozumie tragedię narodu bułgarskiego, pchanego przez klikę cara Borysa i faszystę Fiłowa do obozu śmiertelnych wrogów słowiańszczyzny.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#PosełOchab">W tej uroczystej chwili, kiedy ratyfikujemy traktat z bratnim państwem i bratnim narodem, chcemy podkreślić przede wszystkim ten udział narodu bułgarskiego w końcowym etapie walki z hitleryzmem, udział okupiony krwią tysięcy, wielu tysięcy żołnierzy bułgarskich.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#PosełOchab">Z radością patrzymy, jak rośnie i rozwija się nowa ludowa Bułgaria. Z radością patrzymy, jak klasa robotnicza Bułgarii twardą, proletariacką ręką kieruje młodym państwem, łamiąc zaciekły opór wrogów wewnętrznych, łamiąc i niszcząc obce agentury, wymierzając im surową sprawiedliwość, nie znając pobłażania dla wrogów ludu i narodu.</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#PosełOchab">Cieszymy się z całego serca, że podobnie jak w Polsce — klasa robotnicza bułgarska zbliża się, a właściwie już realizuje pełną jedność organiczną swoich szeregów. Cieszymy się z tego, że naród bułgarski wyłonił z pośród swojego ludu wielkiego przewódcę, o którym wspominali tu już wszyscy przedmówcy, bo trudno jest, mówiąc o Bułgarii, pominąć milczeniem postać Dymitrowa. Trudno jest pominąć milczeniem proces lipski, w czasie którego nie tylko miliony komunistów patrzyły z dumą na mężne zachowanie się Dymitrowa w obliczu wściekłej bestii faszystowskiej, ale wszyscy uczciwi ludzie podziwiali tego, zdawałoby się, osamotnionego człowieka, który bronił nie tyle swego życia, ile bronił czci i honoru swojej partii i swojego narodu.</u>
          <u xml:id="u-9.4" who="#PosełOchab">Postawa i pytania Dymitrowa doprowadziły wprost do szału wściekłości Goeringa. Na bezsilne miotanie się i karczemne wyzwiska satrapy Bułgar zareagował spokojnymi słowami: „Boi się Pan moich pytań, Herr Ministerpraesident”.</u>
          <u xml:id="u-9.5" who="#PosełOchab">W okresie procesu Dymitrowa prasa niemiecka próbowała obrzucać błotem nie tylko tego wielkiego bojownika, próbowała obrzucać błotem i naród bułgarski, podobnie jak wszystkie narody słowiańskie. Dymitrow mówił wówczas: „Jestem dumny ze swojej przynależności do klasy robotniczej Bułgarii” i przypomniał fakty historyczne, które na pewno nie były przyjemne dla niemieckich buergerów: „W owych czasach, kiedy niemiecki cesarz Karol V zwykł był mówić, że po niemiecku rozmawia on tylko ze swymi końmi, kiedy szlachta niemiecka i inteligencja niemiecka pisała tylko po łacinie i wstydziła się mowy niemieckiej, w «barbarzyńskiej» Bułgarii apostołowie Cyryl i Metody krzewili pismo starobułgarskie”. Wydaje mi się, że przez usta Dymitrowa przemawiała nie tylko duma i bart ducha komunisty bolszewika, ale również bart i duma Słowianina, który potrafi wszystko poświęcić w obronie czci i wolności swego narodu, w obronie ideałów postępu, którym służy.</u>
          <u xml:id="u-9.6" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-9.7" who="#PosełOchab">Cieszymy się, że ten wybitny wódz narodu bułgarskiego, jeden z wybitnych wodzów międzynarodowego obozu postępu, demokracji i socjalizmu, kieruje dziś bratnim państwem i jego podpis znajduje się pod tym układem, który będziemy ratyfikowali.</u>
          <u xml:id="u-9.8" who="#PosełOchab">„Front Ojczyźniany” kieruje dziś uwagę narodu bułgarskiego głównie na rozwiązanie zagadnień gospodarczych. My równie dobrze jak bracia Bułgarzy zdajemy sobie sprawę z tego, jaki ogrom zadań nas jeszcze czeka, ile mamy do roboty, żeby wiekowe zacofanie naszych narodów w ciągu niewielu łat nadrobić, żeby kraje nasze miały równie silną i nowoczesną bazę gospodarczą, jak mają silny, nowoczesny, postępowy ustrój społeczny.</u>
          <u xml:id="u-9.9" who="#PosełOchab">Trudno mi tu zatrzymywać się szczegółowo nad planami gospodarczymi bratniego rządu bułgarskiego. Pragnę tylko podkreślić, że nasz naród życzy z całego serca jak największych sukcesów bratniej Republice. Obce nam są uczucia zawiści i względy konkurencyjne, które odgrywały i odgrywają tak ogromną rolę w stosunkach między państwami kapitalistycznymi.</u>
          <u xml:id="u-9.10" who="#PosełOchab">Z radością witamy cyfry, świadczące o przekroczeniu bułgarskiego planu produkcyjnego, które podał tu między innymi poseł Wągrowski. Należało by podkreślić tę wagę, jaką przywiązuje rząd Republiki Bułgarskiej do podniesienia gospodarki rolnej. Należało by podkreślić ogrom pracy już dokonanej w zakresie melioracji, rozbudowy systemu irygacyjnego, budowy siłowni i w zakresie kooperacji.</u>
          <u xml:id="u-9.11" who="#PosełOchab">W Bułgarii zagadnienie spółdzielczości ma bodaj że większe jeszcze znaczenie aniżeli w Polsce. Może będzie rzeczą celową przypomnieć, że w 1947 r. powstał w Republice Bułgarskiej Centralny Związek Spółdzielczy, który zrzesza 5.000 organizacji spółdzielczych, ponad 1 milion członków. Może będzie rzeczą celową przypomnieć słowa Dymitrowa, który oświadczył, że „kooperacja powinna mieć w życiu gospodarczym kraju takie znaczenie, jak front narodowy w życiu politycznym”.</u>
          <u xml:id="u-9.12" who="#PosełOchab">Zdaje mi się, że właśnie na tej drodze uspółdzielczenia wsi bułgarskiej będzie mógł bratni naród najłatwiej realizować swoje plany gospodarcze, będzie mógł realizować w 1949 r. swój plan produkcji rolnej, przekraczający z górą o 1/3 produkcję z 1939 r.</u>
          <u xml:id="u-9.13" who="#PosełOchab">Bułgaria leży jakby na pograniczu dwóch światów: obok Bułgarii znajduje się kraj, w którym władza należy do monarcho-faszystów, w którym rządy faktycznie wypełniają obcy — amerykański dyktat. Jakiż obraz przedstawiają te dwa sąsiadujące ze sobą kraje? Bułgaria powoli, ale systematycznie podnosi swój poziom życiowy, zalecza rany zadane jej przez wojnę, następuje tam coraz głębsza stabilizacja polityczna. A obok w nieszczęsnej Grecji — wojna domowa, dziki terror, deptanie godności narodu greckiego, dyktat obcego, wrogiego imperializmu.</u>
          <u xml:id="u-9.14" who="#PosełOchab">Panowie imperialiści amerykańscy martwią się tym, że w sąsiedztwie ich półkolonii greckiej znajduje się wolny rozkwitający kraj. Panowie imperialiści amerykańscy chcieliby się wtrącać w wewnętrzne sprawy Bułgarii, chcieliby tę brudną robotę przeprowadzać przy pomocy zdrajców Dymitrowa — w rodzaju Gemeto czy Pletkowa. Ale lud bułgarski przepędził lub śmiercią ukarał zdrajców i nie pozwolił anglosaskim imperialistom, jak nie pozwoli nikomu wtrącać się w swoje sprawy wewnętrzne.</u>
          <u xml:id="u-9.15" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-9.16" who="#PosełOchab">Panowie imperialiści próbują szukać innych dróg do mieszania się w wewnętrzne sprawy Bułgarii. Wysuwają, między innymi, propozycje o powołaniu t z w. komisji bułgarskiej Organizacji Narodów Zjednoczonych, która by rzekomo miała kontrolować północne granice Grecji, a faktycznie miała być narzędziem nacisku na ludowo-demokratyczną Bułgarię.</u>
          <u xml:id="u-9.17" who="#PosełOchab">Cieszymy się, że jedność w szeregach słowiańskich odparła i ten atak dyplomacji anglosaskiej na bratni naród i na sojusznicze państwo.</u>
          <u xml:id="u-9.18" who="#PosełOchab">Naród polski nie ma z Bułgarią sprzecznych interesów na żadnym odcinku. Cieszymy się z każdego postępu, z każdego sukcesu bułgarskiego. Można by powiedzieć, że jak gdyby jeden front od Bałtyku do Morza Czarnego, od Szczecina do Warny stoi na straży ideałów tak drogich całej Słowiańszczyźnie, ideałów wolności i postępu.</u>
          <u xml:id="u-9.19" who="#PosełOchab">W niewiele lat po wojnie przychodzi nam znów myśleć o zabezpieczeniu naszych państw, naszych narodów przed próbami odbudowania ognisk agresji niemieckiej. Panowie bankierzy amerykańscy, którzy dobrze zarobili na wojnie, myślą dziś o tym, jakby to można było po raz wtóry zarobić, myślą o tym jakby uzbroić niemiecki imperializm, myślą o tym, jakby przy pomocy niemieckich Landsknechtów złamać czy zniszczyć narody słowiańskie.</u>
          <u xml:id="u-9.20" who="#PosełOchab">Cóż, ani my, ani Bułgaria nie jesteśmy wielkimi mocarstwami i nie mamy wielkomocarstwowych aspiracji, ale mamy poczucie słuszności sprawy, której bronimy, mamy poczucie siły, którą reprezentują nasze narody w sojuszu z całą Słowiańszczyzną i wiemy, że tak jak nie pragniemy cudzego, tak nie pozwolimy ruszyć własnego.</u>
          <u xml:id="u-9.21" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-9.22" who="#PosełOchab">Ożywiają nas te same myśli, bodajże tym samym rytmem biją nasze serca słowiańskie. W Warszawie i Sofji z tym samym entuzjazmem podchwycą masy hasło: Niechaj krzepnie pokojowy sojusz państw słowiańskich i wszystkich państw demokracji ludowej:</u>
          <u xml:id="u-9.23" who="#PosełOchab">— na chwalę i pożytek ludu pracującego,</u>
          <u xml:id="u-9.24" who="#PosełOchab">— na postrach imperialistycznym wrogom i podżegaczom wojennym,</u>
          <u xml:id="u-9.25" who="#PosełOchab">— na otuchę milionom prostych ludzi, walczących o pokój, postęp i wolność.</u>
          <u xml:id="u-9.26" who="#PosełOchab">Kluby poselskie Polskiej Partji Robotniczej i Polskiej Partji Socjalistycznej będą głosować za ratyfikacją układu o przyjaźni, współpracy i wzajemnej pomocy między Polską a Bułgarią, widząc w układzie tym ważny instrument pokoju i dodatkową gwarancję, że nigdy więcej nie będzie stopa germańskiego najeźdźcy deptać bułgarskiej czy polskiej ziemi, że te słowiańskie ziemie obficie zroszone krwią żołnierzy polskich, bułgarskich i radzieckich rozkwitną w wolności i szczęściu.</u>
          <u xml:id="u-9.27" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#WicemarszałekSzwalbe">Głos ma poseł Drzewiecki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#PosełDrzewiecki">Wysoka Izbo! Imieniem klubów poselskich Stronnictwa Ludowego i Polskiego Stronnictwa Ludowego...</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#PosełDrzewiecki">... mam zaszczyt wyrazić pełne poparcie dla podpisanego przez nasz Rząd układu o przyjaźni, współpracy i wzajemnej pomocy z Ludową Republiką Bułgarii.</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#PosełDrzewiecki">Wieść o współpracy i ożywieniu przyjaźni między naszymi ludowymi państwami rozeszła się szeroko wśród polskich mas chłopskich i jak się dowiadujemy jest szeroko omawiana i serdecznie przyjęta przez chłopów bułgarskich.</u>
          <u xml:id="u-11.4" who="#PosełDrzewiecki">Jednoczy chłopów polskich i bułgarskich jednakowa w przeszłości niedola i uciemiężenie. Do niedawnych lat w obu krajach wyzyskiwani przez wielkich posiadaczy ziemskich i kapitalistów chłopi i robotnicy żyli w tragicznych i nieludzkich warunkach.</u>
          <u xml:id="u-11.5" who="#PosełDrzewiecki">Elita reakcyjna, dbając o osobiste interesy, coraz bardziej ulegała nacierającemu faszyzmowi, inspirowanemu przez międzynarodowy imperializm, przy wyraźnym poparciu coraz bardziej faszystowskich rządów.</u>
          <u xml:id="u-11.6" who="#PosełDrzewiecki">Naród bułgarski obok rewolucyjnej klasy robotniczej — posiadał i posiada postępowy ruch chłopski. W 25-letniej walce z faszyzmem hartowali się obok robotniczych i ludowi działacze Bułgarii. Wystarczy wspomnieć choćby 1923 r„ kiedy na poparcie zbrojnego wystąpienia uświadomionych robotników Bułgarii przeciwko dyktaturze faszystowskiej podniosły się masy chłopskie, realizując czynami sojusz chłopsko-robotniczy. W swoim czasie bułgarski postępowy ruch chłopski pod przewodnictwem Aleksandra Stambulijskiego nie rzadko łączył się z komunistami, i lewicą socjalistyczną, walcząc wspólnie o „ziemię, wiedzę i władzę” dla ludu. Po pierwszej wojnie próbował ówczesny chłopski premier Wincenty Witos nawiązać bliskie stosunek z bułgarskim chłopskim premierem Al. Stambulijskim, ale ani w Polsce ani w Bułgarii nie obrali ówcześni przywódcy właściwej drogi do zwycięstwa.</u>
          <u xml:id="u-11.7" who="#PosełDrzewiecki">Kumanie się z prawicą i niemaszerowanie wspólnie z robotnikami zakuły oba kraje w ciężkie kajdany kapitalizmu.</u>
          <u xml:id="u-11.8" who="#PosełDrzewiecki">Z tych doświadczeń masy ludowe Polski i Bułgarii umiały obecnie wyciągnąć naukę. Obecnie w Bułgarii obejmuje masy pracujące „Front Ojczyźniany” pod wypróbowanym przywództwem Jerzego Dymitrowa, który już w 1943 r. kierował ruchem oporu przeciw monarcho-faszystowskiemu rodzimemu rządowi, a w 1944 r. zorganizował ogólnonarodowe powstanie, które obalając reżim, zbrojnie przeciwstawiło się hitlerowskim najeźdźcom, stając w ten sposób po stronie walczących sojuszników. Z momentem wyzwolenia „Front Ojczyźniany” wkroczył na drogę głębokich reform społecznych.</u>
          <u xml:id="u-11.9" who="#PosełDrzewiecki">Reforma rolna w Bułgarii dała ziemię 127.000 rodzin chłopskich. Dzięki reformie rolnej zwiększono obszar zasiewu o 5 milionów hektarów. I te właśnie zasiewy uratowały ludową Bułgarię w łatach posuchy i nieurodzaju od głodu.</u>
          <u xml:id="u-11.10" who="#PosełDrzewiecki">Osiągnięcia ludowej Bułgarii na wsi są bezpośrednim skutkiem głębokiego i coraz bardziej powszechnego uświadomienia politycznego mas chłopskich. Życie wsi i miast ludowej Bułgarii kształtuje się w myśl zasad postępowych z korzyścią dla mas pracujących. Dla obsługi rolnictwa zorganizowano ponad 70 stacji maszynowo-traktorowych oraz 1000 wzorowych ośrodków hodowlanych. Podobnie jak u nas przyjęta i utrzymana zasada indywidualnych gospodarstw chłopskich stwarza szerokie możliwości, rozwoju dla spółdzielczości wiejskiej.</u>
          <u xml:id="u-11.11" who="#PosełDrzewiecki">Istniejących około 580 spółdzielni wiejskich postawiły sobie zadanie podobne do zadań naszych gminnych spółdzielni Związku Samopomocy Chłopskiej. Tylko we wzajemnej sąsiedzkiej pomocy oraz przy zbiorowym wysiłku można było osiągnąć tak poważne sukcesy na drodze odbudowy i przebudowy zacofanych często wsi, zarówno bułgarskich jak i polskich.</u>
          <u xml:id="u-11.12" who="#PosełDrzewiecki">Zadzierzgnięty w czasie walk o władzę ludową sojusz chłopów z robotnikami w Bułgarii wyraża się obecnie w zgodnym współdziałaniu politycznym i gospodarczym, Bułgaria, ongiś kraj zacofany, o przestarzałych formach uprawy roli — zdaje sobie sprawę, że bez rozwoju przemysłu nie zdoła podnieść dostatku narodowego, Produkcja przemysłowa Bułgarii obecnie wzrosła o ponad 30% w stosunku do produkcji z roku 1939, a wydobycie węgla o 80%.</u>
          <u xml:id="u-11.13" who="#PosełDrzewiecki">Dwuletni plan gospodarczy przewiduje dalszą elektryfikację kraju, rozbudowę kopalnictwa, dalszą i. konsekwentną mechanizację rolnictwa oraz podniesienie hodowli bydła.</u>
          <u xml:id="u-11.14" who="#PosełDrzewiecki">Rozumiemy, że do tego rodzaju osiągnięć ludowa Bułgaria mogła dojść tylko jednocząc wokół tych zadań masy pracujące miast i wsi, Organizacja „Frontu Ojczyźnianego”, skupiając wszystkie demokratyczne, polityczne i społeczne organizacje, jest dla nas przykładem zgodnej współpracy i współdziałania wszystkich zdrowych sił narodu bułgarskiego. Z tej jedności mas ludowych, dokonanej w ramach „Frontu Ojczyźnianego”, płynie siła i moc ludowej Bułgarii.</u>
          <u xml:id="u-11.15" who="#PosełDrzewiecki">„Front Ojczyźniany” Bułgarii oznacza koniec waśni i sporów rozniecanych zawsze przez trzecią siłę antyludową — wyzyskiwaczy. W ramach „Frontu Ojczyźnianego” realizują Bułgarzy wzorowo sojusz chłopsko-robotniczy, od którego odstąpienie zarówno u nas, jak i w Bułgarii zawsze oznaczało klęskę mas ludowych.</u>
          <u xml:id="u-11.16" who="#PosełDrzewiecki">Kiedy omawiamy zgodne współdziałanie mas ludowych w Bułgarii i sumujemy osiągnięcia „Frontu Ojczyźnianego”, pozwoli. Wysoka Izba podkreślić radosny fakt, że i u nas proces jednoczenia sił ludowych dokonuje się i nowe sukcesy na tej drodze jedności ostatnio odnotowujemy.</u>
          <u xml:id="u-11.17" who="#PosełDrzewiecki">Fakt, iż po raz pierwszy w tej Izbie zabiera głos jeden przedstawiciel współdziałających stronnictw chłopskich, Stronnictwa Ludowego i Polskiego Stronnictwa Ludowego...</u>
          <u xml:id="u-11.18" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-11.19" who="#PosełDrzewiecki">... jest wymownym świadectwem naszych nowych osiągnięć na drodze jedności. Sądzimy, że jesteśmy na dobrej drodze — rzetelnego współdziałania obu stronnictw. Współdziałanie skupia wokół naszych organizacji coraz to szersze masy wiejskie, po to, by całą siłą chłopską poprzeć i zgodnie uczestniczyć w budowie Polski ludowej. Tegoroczne „święto ludowe”, masowo obchodzone w całym kraju, wykazało zgodną postawę i zaufanie., jakim wieś obdarza Rząd, Sejm i demokratyczne partie polityczne. Jeśliby Mikołajczyk nie uciekł na jesieni, niewątpliwie ociekłby po zobaczeniu tegorocznego „święta” i postawy manifestujących. Uświadomienie polityczne obejmuje coraz szersze kręgi, a osiągnięcia Polski ludowej są tak wymowne, że wieś polska odrzuca i nie toleruje wichrzycieli i zdrajców między sobą.</u>
          <u xml:id="u-11.20" who="#PosełDrzewiecki">Stronnictwo Ludowe i odrodzone Polskie Stronnictwo Ludowe w oparciu o sojusz chłopsko-robotniczy zdecydowanie wkroczyły na drogę współdziałania i kroczą świadomie do pełnej jedności ruchu ludowego.</u>
          <u xml:id="u-11.21" who="#PosełDrzewiecki">Niewątpliwie bułgarska jedność działania mas pracujących, osiągnięcia rządu ludowego i „Frontu Ojczyźnianego” są wymownym dowodem, iż na drodze jedności nawet w najcięższych warunkach gospodarczych sukcesy są oczywiste i uwielokrotnione.</u>
          <u xml:id="u-11.22" who="#PosełDrzewiecki">Jedność działania partii polskiej klasy robotniczej, którą chłopi, świadomi działacze ludowi, witają z radością, oraz jedność działania obu stronnictw chłopskich przy bratnim współdziałaniu z postępową inteligencją polską, stanowią podstawowe człony bloku demokratycznego w Polsce, który nadal będzie prowadzić Polskę ku nowym osiągnięciom gospodarczym i społecznym.</u>
          <u xml:id="u-11.23" who="#PosełDrzewiecki">Podobne były drogi walki o władzę ludową w Bułgarii i w Polsce. Podobne uciemiężenie cierpiały nasze narody. Wspólnym jest wróg niemiecki i każdy inny faszyzm lub imperializm. Podobne są nasze drogi pracy i dlatego jest rzeczą oczywistą, że stosunki polsko-bułgarskie układają się pomyślnie, a współpraca wciąż pogłębia.</u>
          <u xml:id="u-11.24" who="#PosełDrzewiecki">I Bułgarzy i Polacy chcemy w spokoju budować swoją przyszłość. Jako ludowe państwa, mające na celu dobro i interesy mas pracujących, czynimy wszystko i czynić będziemy nadal, aby zachować pokój i wolność.</u>
          <u xml:id="u-11.25" who="#PosełDrzewiecki">Razem Bułgaria i Polska wespół z innymi ludowymi demokracjami pod przewodnictwem doświadczonego i wypróbowanego wspólnego przyjaciela Związku Radzieckiego — przeciwstawiamy się usiłowaniom i zamierzeniom imperialistów anglo-amerykańskich. Szczególnie wrogie są dla nas metody popierania i podjudzania sfaszyzowanych Niemców w ich szowinistycznych zapędach, których tak krwawo oba nasze narody doświadczyły w okresie wojny.</u>
          <u xml:id="u-11.26" who="#PosełDrzewiecki">Nasz układ z ludową Bułgarią przyczynia się dobrze sprawie pokoju, sprawie utrwalenia władzy ludowej w naszych krajach, sprawie jednoczenia sił mas pracujących dla braterskiego współdziałania w budowie dobrobytu i kultury.</u>
          <u xml:id="u-11.27" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#WicemarszałekSzwalbe">Lista mówców jest wyczerpana. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#WicemarszałekSzwalbe">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem projektu ustawy o ratyfikacji układu o przyjaźni, współpracy i wzajemnej pomocy między Polską a Bułgarią, podpisanego w Warszawie dnia 29 maja 1948 r., zechce wstać.</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#komentarz">(Długotrwałe i huczne oklaski,)</u>
          <u xml:id="u-12.3" who="#WicemarszałekSzwalbe">Projekt ustawy w drugim czytaniu został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-12.4" who="#WicemarszałekSzwalbe">Obowiązek regulaminowy nakazuje odbyć jeszcze trzecie czytanie. Wobec tego proponuję, abyśmy przystąpili do trzeciego, czytania projektu tej ustawy. Nikt się nie sprzeciwia. Bo głosu nikt nie jest zapisany. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-12.5" who="#WicemarszałekSzwalbe">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem projektu ustawy o ratyfikacji układu o przyjaźni, współpracy i wzajemnej pomocy między Polską a Bułgarią, podpisanego w Warszawie dnia 29 maja 1948 r., zechce wstać.</u>
          <u xml:id="u-12.6" who="#komentarz">(Wszyscy wstają. Długotrwałe oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-12.7" who="#WicemarszałekSzwalbe">Ustawa została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-12.8" who="#WicemarszałekSzwalbe">Wysoka Izbo! Byłem sam w Bułgarii przed rokiem i stwierdziłem, jak przyjazny jest nastrój narodu bułgarskiego do narodu polskiego. Obecny na sali dzisiaj prof. poseł Tagarow...</u>
          <u xml:id="u-12.9" who="#komentarz">(Owacje Izby na cześć obecnego w loży dyplomatycznej Ministra Pełnomocnego Posła Nadzwyczajnego Republiki Bułgarii, prof. Tagarowa.)</u>
          <u xml:id="u-12.10" who="#WicemarszałekSzwalbe">... był świadkiem żywych i niepowszednich uczuć, z jakimi Izba przyjęła zatwierdzenie i ratyfikację traktatu o przyjaźni z Bułgarią i mam nadzieję, że da temu wyraz w stosunku do narodu i parlamentu bułgarskiego.</u>
          <u xml:id="u-12.11" who="#WicemarszałekSzwalbe">Przystępujemy do punktu 2 porządku obrad, mianowicie: Sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych o rządowych projektach ustaw:</u>
          <u xml:id="u-12.12" who="#WicemarszałekSzwalbe">a) o ratyfikacji konwencji kulturalnej między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Węgierską, podpisanej w Budapeszcie dnia 31 stycznia 1948 r. (druki nr 274 i 310) i,</u>
          <u xml:id="u-12.13" who="#WicemarszałekSzwalbe">b) o ratyfikacji konwencji o współpracy gospodarczej pomiędzy Rzecząpospolitą Polską i Republiką Węgierską oraz układu o zastosowaniu powyższej konwencji; podpisanych w Budapeszcie dnia 13 maja 1948 r. (druki nr 322 i 326).</u>
          <u xml:id="u-12.14" who="#WicemarszałekSzwalbe">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Juszkiewiczowi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#PosełJuszkiewicz">Wysoka Izbo! Umowa o współpracy kulturalnej między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Węgierską została podpisana w Budapeszcie dnia 31 stycznia 1948 r. przez Ministra Oświaty dr Skrzeszewskiego oraz posła Rzeczypospolitej Polskiej w Budapeszcie dr Fiderkiewicza, a ze strony węgierskiej przez Ministra Spraw Zagranicznych dr Molnara i Ministra Oświaty dr Ortutay'a. Projekt ustawy zawarty jest w druku nr 274.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#PosełJuszkiewicz">Umowa zawiera 12 artykułów i. określa, jak obydwie umawiające się strony będą prowadzić prace nad zbliżeniem kulturalnym między obydwoma zaprzyjaźnionymi narodami — przez szerzenie i zapoznawanie się z dorobkiem wzajemnym w dziedzinie sztuk pięknych jak literatura, plastyka, teatr oraz przez film, radio, tworzenie lektoratów, wymianę profesorów i studentów, wspólne wydawnictwa, organizowanie wystaw itp.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#PosełJuszkiewicz">Umowa ta jest jedną w szeregu umów kulturalnych, zawartych już przez Rząd Polski z Federacyjną Republiką Jugosławii, Republiką Czechosłowacką, Republiką Bułgarską i Republiką Francuską.</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#PosełJuszkiewicz">Należy podkreślić, że umowę tę Węgry już ratyfikowały dnia 4 marca 1948 r.</u>
          <u xml:id="u-13.4" who="#PosełJuszkiewicz">Przyjaźń polsko-węgierska opiera się na głębokich tradycjach ludowych i cywilizacyjnych, a kontakt obu narodów w ciągu historycznych stuleci obfituje w dowody szczerych dążeń do przyjacielskiej współpracy.</u>
          <u xml:id="u-13.5" who="#PosełJuszkiewicz">Poza związkami dynastycznymi, już w XIV wieku natrafiamy na pierwsze ślady zacieśnienia stosunków wśród pracującego ludu obu narodów. Węgierscy robotnicy wiercą otwory w jednej z polskich kopalń soli, rozbudowują się kontakty handlowe między obu narodami.</u>
          <u xml:id="u-13.6" who="#PosełJuszkiewicz">W tym okresie zarysowuje się również walka toczona przez oba narody na płaszczyźnie kulturalnej przeciw germanizacji. W r. 1384 powstaje w Krakowie polski, a w r. 1367 w Peszcie węgierski uniwersytet, których zadaniem m. in. jest walka z duchem i imperializmem niemieckim.</u>
          <u xml:id="u-13.7" who="#PosełJuszkiewicz">Na uniwersytecie krakowskim w latach 1493–1506 studiuje około 750 studentów węgierskich. Również w Krakowie pojawiają się pierwsze drukowane książki węgierskie, między nimi gramatyka Bonatusa.</u>
          <u xml:id="u-13.8" who="#PosełJuszkiewicz">W okresie najazdów tureckich zaobserwować możemy na Węgrzech duży wpływ kultury i zwyczajów polskich. Natomiast w okresie panowania Stefana Batorego przyjmują się w Polsce węgierskie zwyczaje.</u>
          <u xml:id="u-13.9" who="#PosełJuszkiewicz">Przy końcu XVII wieku Jan Sobieski odegrał poważną rolę w oswobodzeniu Węgrów spod okupacji tureckiej. Polacy brali czynny udział w walkach wojsk Franciszka Rakoczego, bojownika o wolność Węgier, a po stłumieniu walk wolnościowych dali schronienie węgierskim uchodźcom. Po klęsce wrześniowej w 1939 r. Węgrzy roztoczyli opiekę nad uchodztwem polskim na Węgrzech.</u>
          <u xml:id="u-13.10" who="#PosełJuszkiewicz">Lata 1848–1849 są specjalnym rozdziałem w węgierskiej i polskiej historii. W wolnościowych walkach obok narodowego bohatera Węgier — Kossutha kierownicze stanowiska zajęli polscy generałowie, jak Dembiński i Bem, a obok nich walczyli z początku rozproszeni, później w osobnej polskiej legii zjednoczeni — polscy bojownicy o wolność. Węgierski naród i węgierscy poeci — z Petofim na czele — wspominają z wyrazami zachwytu o Polakach, walczących na węgierskiej ziemi o wolność wszystkich narodów.</u>
          <u xml:id="u-13.11" who="#PosełJuszkiewicz">Po pierwszej wojnie światowej, kiedy oba państwa uzyskały niepodległość i kiedy w obu państwach rządy spoczywały w rękach reakcji, nie mogły zaistnieć warunki sprzyjające rozbudowie przyjaźni między obu narodami. Warunki te zaistniały dopiero po drugiej wojnie światowej, po zwycięstwie nad faszyzmem. Fakt ten umożliwił uciskanym ludom przeorganizowanie zakorzenionych, przestarzałych, feudalnych, kapitalistycznych urządzeń oraz stworzenie nowej formy demokracji — demokracji ludowej.</u>
          <u xml:id="u-13.12" who="#PosełJuszkiewicz">Sytuacja obu narodów jest podobna, a doświadczenia dziejów pouczają o potrzebie czujnego patrzenia na niemiecki imperializm, ha wszelkie usiłowania wskrzeszenia go, na wszystkie o imperialistycznym charakterze eksperymenty, które oprzeć się pragną na germańskości.</u>
          <u xml:id="u-13.13" who="#PosełJuszkiewicz">Trzy lata, które upłynęły od oswobodzenia, przyniosły obu narodom zrealizowanie haseł i tradycji wielkiej rewolucji 1848 r. W przeciągu tych trzech lat naród węgierski i naród polski zrzuciły z siebie kajdany właścicieli ziemskich i kapitalistów.</u>
          <u xml:id="u-13.14" who="#PosełJuszkiewicz">Siły tworzące oświatę i kulturę, narodową w obu krajach demokracji ludowej współgospodarzą wraz z robotnikami i chłopami. Dzięki umasowieniu pisma, dobrej książki i teatru wyzwalają się nowe talenty ludowe i nowe wartości, współtworzące dobra kulturalne.</u>
          <u xml:id="u-13.15" who="#PosełJuszkiewicz">Oświata i kultura na Węgrzech i w Polsce jest własnością całego narodu. Stanowi to rękojmię trwałej, twórczej współpracy, jest gwarancją, że w rozwoju kulturalnym nie staniemy w pół drogi i nie poróżnimy się, że znamieniem tej współpracy będzie coraz głębsze zrozumienie na płaszczyźnie rosnącego postępu.</u>
          <u xml:id="u-13.16" who="#PosełJuszkiewicz">Dlatego niniejsza umowa jest przymierzem nie panujących wąskich klas, lecz prawdziwym przymierzem dwóch szczerze i głęboko zaprzyjaźnionych ze sobą narodów. Pragnie ona służyć urzeczywistnieniu szerokiej codziennej współpracy przez powołanie do życia nowych instytucji polskich i węgierskich, przez uruchomienie stypendiów wymiennych, obopólne odwiedzanie się artystów, obopólne zapoznawanie się pisarzy z duchem bratniego języka, przez planowe opracowanie wspólnych kontaktów historycznych, przez celową i owocną reformę szkolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-13.17" who="#PosełJuszkiewicz">W imieniu Komisji Spraw Zagranicznych wnoszę o uchwalenie ustawy o ratyfikacji polsko-węgierskiej umowy, dotyczącej współpracy kulturalnej.</u>
          <u xml:id="u-13.18" who="#PosełJuszkiewicz">Wysoka Izbo! W dalszym ciągu mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie imieniem Komisji Spraw Zagranicznych następny nowy akt polsko-węgierskiej współpracy, świadczący o niezłomnej woli obydwu narodów, zdążających do dalszego i pełniejszego zacieśnienia wzajemnych przyjaznych stosunków.</u>
          <u xml:id="u-13.19" who="#PosełJuszkiewicz">Aktem tym jest zawarta w Budapeszcie w dniu 13 maja 1948 r. umowa o współpracy gospodarczej między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Węgierską, podpisana przez polskiego Wiceministra Przemysłu i Handlu Szyra i węgierskiego Ministra Handlu i Spółdzielczości Ronai.</u>
          <u xml:id="u-13.20" who="#PosełJuszkiewicz">Umowa ta nie ma precedensu w historii stosunków polsko-węgierskich mimo, że w przeszłości łączyła nasze narody przyjaźń, cementowana w ciągu wielu wieków na polach bitew w walce o niepodległy byt narodowy przeciw wspólnemu wrogowi — germańskiej zachłannej agresji.</u>
          <u xml:id="u-13.21" who="#PosełJuszkiewicz">Zawarcie tego rodzaju układu stało się możliwe jedynie dzięki pełnemu zwycięstwu ludu pracującego wsi i miast obu krajów. Dzięki temu zwycięstwu zaistniała możliwość realizacji współpracy gospodarczej na nowych zasadach, odpowiadających potrzebom zarówno szerokich mas pracujących jak i interesom państwowo-narodowym, a polegającym na wzajemnym poszanowaniu pełnych praw suwerennych każdego organizmu gospodarczego, małego czy dużego. O konieczności takiej współpracy uczą nas ciężkie doświadczenia z okresu rządów faszystowskich i drugiej wojny światowej. Po złamaniu okrutnej agresji niemieckiej, dzięki bohaterskiemu zwycięstwu Armii Radzieckiej, oba kraje stanęły do wspólnej walki o wyzwolenie społeczne, o postęp, o zachowanie i pogłębienie osiągniętych zdobyczy ludowo-demokratycznych, o obronę swojej suwerenności przeciw zakusom anglo-amerykańskiego imperializmu, zmierzającego różnymi drogami do ekonomicznego a w konsekwencji i politycznego ujarzmienia obu narodów.</u>
          <u xml:id="u-13.22" who="#PosełJuszkiewicz">Mocodawcy imperializmu światowego jeszcze do niedawna utrzymywali swych agentów — w Polsce Stanisława Mikołajczyka a na Węgrzech Nagy Ferenca i innych, których wobec ich własnej bezsiły prawie jednocześnie odwołali do swej dyspozycji jako instrument do dalszej walki z demokracją ludową. Odwołali w chwili całkowitego bankructwa ich roli w Polsce i na Węgrzech, zmierzającej do wewnętrznego skłócenia ludu pracującego.</u>
          <u xml:id="u-13.23" who="#PosełJuszkiewicz">Rosnąca jedność działania w walce i pracy chłopów i robotników wokół demokratycznych rządów ludowych w obu krajach skutecznie odparła wszystkie ataki reakcji wewnętrznej i międzynarodowej, usiłującej restaurować stare antyludowe porządki w obu krajach, Pozwolę sobie przy tej sposobności z radością powitać fakt zjednoczenia węgierskiej klasy robotniczej w jedną partię pracujących oraz rosnące współdziałanie obu węgierskich partyj chłopskich i ich ścisłą współpracę z robotnikami, Ten ważny czynnik społeczno-polityczny, odpowiadający również dążeniom polskiego ludu pracującego, jest cenną platformą, na której będzie się rozwijała szczera i korzystna dla gospodarki narodowej obu krajów współpraca gospodarcza.</u>
          <u xml:id="u-13.24" who="#PosełJuszkiewicz">Umowa zmierza do rozszerzenia i wzmożenia wymiany towarowej między obu krajami, oba kraje będą przewidywały w swych planach produkcji i eksportu wzajemne dostawy.</u>
          <u xml:id="u-13.25" who="#PosełJuszkiewicz">Przewiduje się również współpracę w dziedzinie nauki i techniki, w dziedzinie normalizacji wyrobów przemysłowych oraz organizacji pracy szkolenia kadr, jak też modernizacji technicznej oraz patentów i licencji. Przewiduje się daleko idącą współpracę w rolnictwie i przemyśle spożywczym oraz w dziedzinie szerszego niż dotąd wykorzystania węgierskich możliwości dostaw urządzeń maszynowych dla Polski. W dziedzinie komunikacji jednym ze wspólnych zainteresowań jest budowa kanału Odra — Dunaj oraz wykorzystanie naszych linii komunikacyjnych i portów dla tranzytu węgierskiego.</u>
          <u xml:id="u-13.26" who="#PosełJuszkiewicz">Umowa przewiduje powołanie stałej komisji polsko-węgierskiej dla współpracy gospodarczej, która będzie upoważniona do opracowywania i przedkładania rządom planów realizacji współpracy projektów w dziedzinie planowania gospodarczego oraz do czuwania nad właściwym wykonaniem układu.</u>
          <u xml:id="u-13.27" who="#PosełJuszkiewicz">W ramach państw demokracji ludowej zawarła już Polska szereg umów o współpracy gospodarczej — z Czechosłowacją, Jugosławią i Bułgarią. Umowa o współpracy gospodarczej z Węgrami, której realizacja przyniesie korzyści obu stronom, stanowi dalszy etap umów z państwami o gospodarce planowej.</u>
          <u xml:id="u-13.28" who="#PosełJuszkiewicz">Polska i Węgry kroczą w szeregu państw demokracji ludowej w oparciu o sojusz ze Związkiem Radzieckim, ostoją postępu i pokoju. Aktem tym Węgry i Polska realnie przyczyniają się do dalszej powojennej stabilizacji gospodarczej w Europie, wzmacniającej podstawy pokoju światowego.</u>
          <u xml:id="u-13.29" who="#PosełJuszkiewicz">Przedstawiając Wysokiej Izbie w imieniu Komisji Spraw Zagranicznych umowę o współpracy gospodarczej polsko-węgierskiej, wnoszę o jej ratyfikację.</u>
          <u xml:id="u-13.30" who="#PosełJuszkiewicz">Na zakończenie pozwalam sobie wyrazić nadzieję, że zawarte dwa porozumienia polsko-węgierskie, dotyczące współpracy kulturalnej i gospodarczej, są zapowiedzią szerszego sojuszu o przyjaźni i wzajemnej pomocy między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Węgierską.</u>
          <u xml:id="u-13.31" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#WicemarszałekSzwalbe">Głos ma poseł Olchowicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#PosełOlchowicz">Wysoka Izbo! I cóż można dodać do uzasadnienia, jakie usłyszeliśmy z tego miejsca przed chwilą w związku ze stanowiącą przedmiot obrad naszych ustawą ratyfikacyjną konwencji kulturalnej między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Węgierską?</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#PosełOlchowicz">Wiadomo, jak wszelkie umowy mające na celu wymianę dóbr kulturalnych pomiędzy narodami wydatnie służą sprawie ich zbliżenia, czyniąc to nieraz skuteczniej niż mogą to sprawić umowy o charakterze ściśle politycznym.</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#PosełOlchowicz">Umowy takie stanowią też bardzo poważny wkład w dzieło konsolidacji stosunków pokojowych świata, których pełna stabilizacja wymaga wzajemnego przenikania wpływów kulturalnych, będących nieraz bezcennym dorobkiem odwiecznego rozwoju danego narodu, poprzez bariery graniczne, dzielące poszczególne państwa.</u>
          <u xml:id="u-15.3" who="#PosełOlchowicz">Umowy kulturalne regulują racjonalną wymianę osiągnięć narodowych w dziedzinie kulturalnej, ujmując je w ramy stałej systematycznej akcji planowej, aby nie tonęła w chaosie bezprogramowej dorywczości.</u>
          <u xml:id="u-15.4" who="#PosełOlchowicz">Z głębokim też przekonaniem przyklasnąć należy omawianej tu konwencji kulturalnej w zrozumieniu pełnej jej celowości.</u>
          <u xml:id="u-15.5" who="#PosełOlchowicz">Umowa kulturalna między Polską a Węgrami w szczególności poruszyć musi po obu stronach liczne struny uczuciowe. Nie jest ona pomostem dopiero przerzuconym pomiędzy narodami polskim i węgierskim celem wzajemnego zbliżenia się, bo to zbliżenie jest już faktem dokonanym od wielu stuleci, Ale niewątpliwie umowa ta przyczyni się walnie do ściślejszego jeszcze zacieśnienia węzłów przyjaźni pomiędzy nami.</u>
          <u xml:id="u-15.6" who="#PosełOlchowicz">Nie tu czas i miejsce rozwodzić się szeroko nad tymi podobieństwami, jakie w biegu dziejów od wieków zbliżały do siebie oba narody, przesiąknięte do głębi kulturą łacińską, w większości swej znacznej szczerze i gorąco przywiązane do wiary katolickiej.</u>
          <u xml:id="u-15.7" who="#PosełOlchowicz">Tradycja przyjaźni naszej z Węgrami, sięgająca odległych stuleci, streszczająca się na co dzień w znanym powszechnie poczuciu braterstwa, a w godzinie próby przed stu laty w walce o wyzwolenie Węgier, przypieczętowana krwią ofiarnie przelaną przez mężnych synów Polski z generałami Bemem i Dembińskim na czele, posiada swą nieprzedawnioną wymowę. A jeszcze zaznaczyć się godzi tę okoliczność, iż te węzły przyjaźni, które w praktyce łączyły dotychczas tylko uprzywilejowane, rządzące warstwy obu narodów, teraz po zapanowaniu również i na Węgrzech ustroju demokratycznego obejmą wszystkich Węgrów i wszystkich Polaków.</u>
          <u xml:id="u-15.8" who="#PosełOlchowicz">Przemawiając tu w imieniu klubu poselskiego Stronnictwa Pracy i oświadczając, że głosować będziemy oczywiście za ustawą ratyfikacyjną, pozwalam sobie zarazem wyrazić życzenie, aby konwencja kulturalna stała się jeszcze jednym ogniwem w naszej odwiecznej przyjaźni, która oby zwycięsko przetrwała wszelkie próby czasu, wiążąc mocno ze sobą nasze narody w służbie pokoju i demokracji.</u>
          <u xml:id="u-15.9" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#WicemarszałekSzwalbe">Głos ma poseł Radziwiłł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#PosełRadziwiłł">Wysoka Izbo! Pomiędzy umowami normującymi wymianę kulturalną lub gospodarczą dwóch narodów bywają takie, które są jedynie czczą formalnością. Ale bywają również i inne, które starają się ująć w prawne formy silny nurt kulturalnego zbliżenia, który istnieje niezależnie od legalistycznych formalności.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#PosełRadziwiłł">Umowa kulturalna pomiędzy Węgrami i Polską oraz konwencja o współpracy gospodarczej należą na pewno do tej grupy, Bo też chyba nie ma dwóch narodów w środkowej Europie, których losy byłyby tak podobne, jak dzieje Węgier i Polski. W obu narodach wywodząca się z ich narodowych charakterów dążność do wolności i demokracji przyjęła początkowo formy demokracji wyłącznie szlacheckiej, co bezwzględnie wysunęło oba narody w swoim czasie naprzód w stosunku do innych otaczających je wokół sąsiadów, ale równocześnie utrudniło obu narodom późniejsze dojście do ogólnych ponadklasowych demokracji.</u>
          <u xml:id="u-17.2" who="#PosełRadziwiłł">Łatwiej bowiem było obalić absolutną władzę monarszą, ażeby na jej trupie wybudować całkiem nowe życie, jak to miało miejsce u naszego wielkiego sąsiada, niż zamienić jednostronną, często przechodzącą w anarchię jednej uprzywilejowanej warstwy, demokrację polską czy węgierską przez całkiem nowe ustroje demokracji ludowej. Toteż dzieje narodu polskiego i narodu węgierskiego często zbaczały na manowce. Wprawdzie nasza wspólna walka przeciwko barbarzyństwu tureckiemu i rosyjskiemu caratowi była słuszna i prawowita, kiedy jednak te dwa niebezpieczeństwa przestały zagrażać Europie, zarówno polski jak i węgierski naród nie zorientowały się na czas, że rola przedmurza już dawno się dla nich skończyła, a obecnie należy iść razem z żywymi i wielkimi ruchami idącymi ze Wschodu, które postawiły sobie za zadanie odrodzenie i odbudowanie nowej kultury europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-17.3" who="#PosełRadziwiłł">W dylemacie tym, który doprowadził zarówno Polskę w epoce płk. Becka, jak i Węgry w epoce admirała Horthy'ego nad sam kraniec przepaści, nastąpiła obecnie zasadnicza zmiana. Zarówno Polska trzeciej niepodległości jak i Węgry oswobodzone od tych wstecznych czynników, które pchały je tyle razy w objęcia niemieckiego przymierza, zrozumiały, że nową wielką treścią naszych dziejów jest dzisiaj uczestnictwo w odrodzeniu starej europejskiej kultury przez nowe formy społeczne i gospodarcze, wywodzące się z wielkich i niezużytych dotychczas sił narodowych najszerszych mas społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-17.4" who="#PosełRadziwiłł">Ta równoczesność dziejów polskich i dziejów węgierskich jest czymś tak istotnym i zasadniczym, że nawiązanie jak najściślejszej więzi kulturalnej pomiędzy naszymi obydwoma narodami jest właśnie dzisiaj sprawą specjalnie aktualną. Chodzi bowiem o to, ażeby dawne nieaktualne już dzisiaj przysłowie o Polaku i Węgrze, jako dwóch bratankach zdecydowanych zawsze na wspólne pijaństwo i wspólną bijatykę, zostało nareszcie zapomniane, a to, co na przyszłość powinno łączyć Węgrów i Polaków — to będzie wspólna produkcyjna praca, gwarantująca nie tylko zewnętrzny prestiż obu państwom, ale przede wszystkim dobrobyt gospodarczy i kulturalny dla obu narodów. Dynamizm polski, temperament węgierski będą jednak iść zawsze razem naprzód.</u>
          <u xml:id="u-17.5" who="#PosełRadziwiłł">Rozumiemy, że dążenia kulturalne obu naszych narodów idą właśnie w tym kierunku i dlatego stronnictwo nasze, pomne przyjaźni polsko-węgierskiej, łączącej polskich i węgierskich demokratów z epoki „wiosny ludów”, będzie głosowało z radością za ratyfikacją umowy kulturalnej polsko-węgierskiej.</u>
          <u xml:id="u-17.6" who="#PosełRadziwiłł">Rozumiemy, że w dzisiejszej epoce powojennej sprawy kultury łączą się jak najściślej ze sprawami dobrobytu tych społeczeństw, które kulturę wytwarzają. I dlatego słusznie obradujemy nad ratyfikacją umowy kulturalnej i konwencji gospodarczej pomiędzy Rzecząpospolitą Polską i Republiką Węgierską. Stronnictwo Demokratyczne, opierając się na zasadzie jak najszerszych stosunków gospodarczych z innymi narodami, a narodami mającymi podobne do nas ustroje gospodarki planowej w szczególności, będzie również głosowało za ratyfikacją konwencji o współpracy gospodarczej pomiędzy Węgrami i Polską.</u>
          <u xml:id="u-17.7" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#WicemarszałekSzwalbe">Głos ma poseł Olszewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#PosełOlszewski">Wysoka Izbo! Umowa o współpracy kulturalnej i umowa o współpracy gospodarczej między Polską a Republiką Węgierską jest jednym z etapów współpracy i przyjaźni. jaka od wieków istniała między sąsiadującymi narodami.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#PosełOlszewski">Liczne sojusze łączą Polskę z Węgrami od najdawniejszych czasów: pierwszy z nich zawarty w XI wieku był sojuszem obronnym, skierowanym przeciwko niemieckim najeźdźcom; później wspólny los i wspólna walka w okresie najazdów tatarskich, które spustoszyły zarówno Polskę jak i Węgry; wspólna walka z Turkami, wreszcie liczne związki dynastyczne, począwszy od ostatnich Piastów poprzez Jagiellonów, a skończywszy na Stefanie Batorym, sprawmy, że ta przyjaźń początkowo o charakterze sojuszu obronnego zamieniła się powoli w ścisłą jak na owe czasy współpracę gospodarczą i kulturalną.</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#PosełOlszewski">Węgrzy dali Polsce pierwsze statuty górnicze dla kopalń soli. W Polsce, w Krakowie, w oficynie drukarskiej Wietora wydano w pierwszej połowie XVI w. pierwsze książki drukowane po węgiersku. W tym też czasie ukazała się w Krakowie pierwsza gramatyka węgierska drukowana po polsku i po węgiersku, stając się podręcznikiem języka węgierskiego dla Polaków. Świadczy to, że liczne kontakty gospodarcze i kulturalne stwarzały już wtedy potrzebę porozumienia się i w związku z tym znajomości języka węgierskiego w Polsce i języka polskiego na Węgrzech.</u>
          <u xml:id="u-19.3" who="#PosełOlszewski">Ożywiona wymiana gospodarcza między Polską a Wągrami nie ograniczała się tylko do sławnego wina węgierskiego. Polska wywoziła na Węgry sól, płótna, nici, ołów, cynę, chmiel i sukno. Polska sprowadzała z Węgier miedź, złoto i srebro monetarne oraz broń różnego rodzaju.</u>
          <u xml:id="u-19.4" who="#PosełOlszewski">W XVIII wieku oba narody wkraczają w okres walk wolnościowych. Polacy popadają w zależność od państw zaborczych, Węgry walczą o swoją wolność z monarchią habsburską.</u>
          <u xml:id="u-19.5" who="#PosełOlszewski">Okresem najsilniejszego zbliżenia i współpracy polsko-węgierskiej w walce o wolność jest „wiosna ludów”. Przed stu laty najlepsi synowie Polski jak gen, Bem, Wysocki, Dembiński wraz z tysiącznymi rzeszami żołnierzy biorą pod wodzą Kossutha udział w walce o wolność Węgier. W tym to czasie Stanisław Worcel, jeden z współorganizatorów radykalnego ugrupowania chłopskiego „Gromada Grudziądz” i wielki pionier polskiej myśli postępowej tak charakteryzuje stosunki polsko-węgierskie na łamach pisma „Demokrata Polski”: „Węgrów i Polaków łączy nie przypadkowa sympatia, ale historia ośmiu stuleci, wspólne zwycięstwa i klęski. wiążą ich wspomnienia wielkości i upadku, Polska i Węgry są jak dwa dęby wiekowe, które wzrosły obok siebie, a rozgałęzione pod ziemią ich korzenie splotły się i zrosły niedostrzegalnie. Dlatego więc od sił żywotnych jednego zależy życie i rozwój drugiego. Nie byłoby może doszło do rozbiorów Polski, gdyby Węgry były niezawisłe, ani też Węgry nie zostałyby pokonane przy boku silnej Polski. Pomyślność lub nieszczęście jednego z narodów stanowi pomyślność lub nieszczęście drugiego”. Stanisław Worcel w swej ocenie przyjaźni polsko-węgierskiej nie był odosobniony. Wyrażał on wtedy przekonanie całej postępowej części naszego społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-19.6" who="#PosełOlszewski">Okres międzywojenny to droga wrogich naszym narodom knowań klik rządzących.</u>
          <u xml:id="u-19.7" who="#PosełOlszewski">Dziś tak jak w przeszłości znaleźliśmy się na wspólnej drodze. Podobne systemy gospodarcze, podobny ustrój i struktura społeczna pogłębiają konieczność szerokiej wymiany kulturalnej i gospodarczej. W ciągu ostatnich lat naród węgierski pokonał olbrzymie przeszkody, jakie stały na jego drodze do demokracji ludowej. Obok trudności natury politycznej, zniszczenia wojenne i dwa kolejne lata nieurodzaju wytworzyły olbrzymie trudności natury gospodarczej. Nie złamało to jednak sił tych klas społecznych, które po wojnie wzięły na Węgrzech odpowiedzialność za losy państwa.</u>
          <u xml:id="u-19.8" who="#PosełOlszewski">Ruch ludowy na Węgrzech przeżywał po wojnie podobne koleje losu, co i w Polsce. Partia drobnych rolników z byłym premierem Nagym na czele stała się przytułkiem wszelkich sił wstecznych w narodzie. I podobnie jak w Polsce starano się chłopów wciągnąć na pozycje wrogie ustrojowa demokracji ludowej. Rachuby te zarówno na Węgrzech jak i w Polsce musiały zawieść, bo treść klasowa, bo struktura chłopskiej własności rolnej zarówno u nas jak i na Węgrzech czyni z chłopa pracownika rolnego, którego interesy są wspólne z dążeniami całego świata pracy a nie burżuazji.</u>
          <u xml:id="u-19.9" who="#PosełOlszewski">Toteż jednoczący ruch ludowy w Polsce z zadowoleniem obserwował atmosferę współdziałania, jaką ujawnił ostatni kongres węgierskiej Partii Narodowo-Chłopskiej, który odbył się 2 kwietnia br. Nasi delegaci na ten kongres stwierdzili, że węgierska Narodowa Partia Chłopska, krocząc od początku w szeregach postępu i radykalizmu chłopskiego, przyciąga do siebie partię drobnych rolników, która po oczyszczeniu się z obcych ruchowi ludowemu naleciałości pragnie wziąć udział w nowotworzącym się jednolitym froncie narodowym na Węgrzech, oraz że ruch ludowy na Węgrzech wkroczył w fazę jednoczenia.</u>
          <u xml:id="u-19.10" who="#PosełOlszewski">Sytuacja na odcinku politycznym wsi wywiera doniosły wpływ na sytuację gospodarczą rolnictwa węgierskiego.</u>
          <u xml:id="u-19.11" who="#PosełOlszewski">Reforma rolna na Węgrzech dzięki zdecydowanej postawie mas chłopskich została przeprowadzona. Rośnie wydajność gospodarstw chłopskich, a Węgry po obecnych zbiorach wejdą na rynki międzynarodowe jako eksporter pszenicy i innych płodów rolnych. I dlatego słusznie zawarta obecnie konwencja gospodarcza przewiduje sprawę ułatwienia Węgrom korzystania w ich obrotach handlowych z portów polskich na Bałtyku. Sprawa ta może i powinna mieć doniosłe znaczenie jako czynnik wiążący oba narody. Dziś Węgry weszły na drogę planowej gospodarki, a wzajemne zainteresowanie wymianą handlową zrodziło konieczność zawarcia umowy handlowej, nad którą obecnie Wysoki Sejm obraduje. Możliwości wzajemnej wymiany towarowej są już obecnie duże. Węgry stały się eksporterem ropy naftowej, maszyn rolniczych, obrabiarek, przyrządów elektrotechnicznych i specyfików farmaceutycznych, Polska może dostarczać Węgrom znacznych ilości węgla, koksu i pewnych produktów chemicznych. W przyszłości asortyment posiadanych do wymiany towarów będzie z obu stron zwiększony.</u>
          <u xml:id="u-19.12" who="#PosełOlszewski">W dziedzinie współpracy kulturalnej trzeba zaspokajać z obu stron istniejące zainteresowania życiem kulturalnym i twórczością drugiego narodu. W naszych czasach istniejące od dawna dwustronne wpływy kulturalne zostaną znacznie pogłębione, bo w obu krajach zwiększył się udział w życiu kulturalnym szerokich mas ludności.</u>
          <u xml:id="u-19.13" who="#PosełOlszewski">Stronnictwo Ludowe, w imieniu którego przemawiam, widzi w zawartych umowach: gospodarczej i kulturalnej — wyraz naturalnych dążeń obu narodów, które w nowej sytuacji, wyzwolone z pęt kapitalizmu i imperializmu, starają się kontynuować od wieków istniejącą tradycyjną politykę przyjaźni i współpracy i pogłębiać ją na drodze postępu.</u>
          <u xml:id="u-19.14" who="#PosełOlszewski">Kluby poselskie Stronnictwa Ludowego i Polskiego Stronnictwa Ludowego będą głosowały za przyjęciem przedłożonych umów o współpracy kulturalnej i gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-19.15" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#WicemarszałekSzwalbe">Głos ma poseł Jarosz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#PosełJarosz">Wysoka Izbo! Przedłożone Wysokiemu Sejmowi dwie konwencje: kulturalna i o współpracy gospodarczej, zawarte między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Węgierską, regulują w sposób umowny te stosunki kulturalne i więzy gospodarcze, jakie między naszymi dwoma narodami istniały od zarania dziejów naszych narodów.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#PosełJarosz">Nie ma przykładu w historii krajów cywilizowanych, żeby dwa narody, różniące się skądinąd pochodzeniem czy warunkami etnicznymi, żyły w całym przebiegu dziejów w sąsiedzkiej przyjaźni i których pokojowego współżycia nie zakłóciłby żaden zatarg wojenny.</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#PosełJarosz">Poprzez więzy dynastyczne, łączące nasze narody od czasów Ar padów i Piastów, Andegawenów i Jagiellonów, dążyliśmy do zbliżenia naszych narodów zarówno na polu politycznym, kulturalnym jak i gospodarczym. Te powiązania dynastyczne miały na celu wzmocnienie obu naszych państw przeciwko naciskowi wspólnych nieprzyjaciół, zagrażających obu naszym narodom. Już w 1106 r. Bolesław Śmiały zawarł przymierze zaczepno-odporne z Kolomanem węgierskim, skierowane przeciwko protektorowi niemieckiemu. W wiekach późniejszych przymierza te były odnawiane i skierowane bądź to przeciwko zakonowi krzyżackiemu, bądź przeciwko Tatarom i Turkom, zagrażającym obu naszym państwom.</u>
          <u xml:id="u-21.3" who="#PosełJarosz">Poprzez powiązania dynastyczne, łączące oba nasze narody, przenikały wpływy kulturalne, pozostawiając stałe ślady w zwyczajach i kulturze naszych narodów. Wystarczy wspomnieć, że renesans przyszedł do Polski z Węgier za czasów Zygmunta Jagiellończyka. W zmienionej formie wrócił on z powrotem na Węgry i ślady tego renesansu, już specyficznego o stylu polskim, spotykamy dziś w miastach północno-węgierskich.</u>
          <u xml:id="u-21.4" who="#PosełJarosz">Szereg mistrzów węgierskich pozostawiło ślady swej twórczości w pomnikach i sarkofagach, znajdujących się w Krakowie. Gnieźnie i w innych miastach polskich.</u>
          <u xml:id="u-21.5" who="#PosełJarosz">W wiekach średnich młodzież węgierska tłumnie korzystała z uniwersytetów w Polsce, gdzie, jak np. w Krakowie w latach 1490–1506 na 4180 słuchaczy studiowało 750 Węgrów, zamieszkując t. zw. „bursa Hungarorum”. Również w tym samym Krakowie, w wiekach średnich u Hieronima Wietora drukowano około 60 prac autorów węgierskich na potrzeby narodu węgierskiego. Sztuki drukarskiej uczyli się Węgrzy od Polaków w Krakowie. W XIX stuleciu wzajemne węzły kulturalne zostały pogłębione przez przetłumaczenie szeregu dzieł literatury polskiej na język węgierski i odwrotnie. Mamy tłumaczenia poezji Petofiego, Kolczica, Jokaia, Mikszatha, Franciszka Herczega i innych. Najnowszą literaturę węgierską reprezentują przekłady Kolomana Czatho, Na język węgierski zostały przetłumaczone arcydzieła literatury polskiej: komedie Fredry, sonety Mickiewicza, wszystkie dzieła Henryka Sienkiewicza, przy czym warto wspomnieć, iż „Quo Vadis” zostało trzykrotnie przetłumaczone i doczekało się dwudziestu wydań. Również zostały udostępnione dla narodu węgierskiego dzieła Bolesława Prusa, Reymonta, przy czym „Chłopi” wyszli w ośmiu wydaniach.</u>
          <u xml:id="u-21.6" who="#PosełJarosz">Związki kulturalne i powiązania między naszymi narodami znajdowały swój wyraz również po utracie naszej niepodległości w okresie walk niepodległościowych. I tak w czasie powstań polskich w latach 1830 i 1863 społeczeństwo węgierskie wbrew tendencjom rządu popierało powstania, starając się przesyłać do kraju broń i żywność, a nadto werbując ochotników do polskich oddziałów powstańczych.</u>
          <u xml:id="u-21.7" who="#PosełJarosz">W powstaniu brali udział generałowie węgierscy: Otto, Turr, Herman, wielu zaś Węgrów po upadku powstania powędrowało wraz z Polakami na Sybir. Słynną jest odezwa Kossutha z tego okresu, skierowana do Polaków i zachęcająca ich do walki o wolność, a zarazem zapewniająca o szczerej przyjaźni Węgrów. Odezwa ta znalazła żywy oddźwięk w narodzie polskim. W tym samym czasie Kossuth wystosował apel do żołnierzy węgierskich, stacjonujących w Galicji, w którym wzywał ich „aby zawsze mieli przed oczyma, że z Polakami wiąże ich wspólna dola, żeby we wszystkich czynach względem nich kierowali się uczuciem braterskiej miłości i by pomagali im w potrzebie, że Polacy wspólnie z powstańcami węgierskimi przelewali krew dla sprawy węgierskiej”. Po upadku powstań emigranci polscy znajdowali serdeczną opiekę i schronienie na ziemi węgierskiej.</u>
          <u xml:id="u-21.8" who="#PosełJarosz">Odwrotnie, udział Polaków w walkach wyzwoleńczych narodu węgierskiego w latach 1848–1849 był bardzo znaczny. Wystarczy wspomnieć, że w tym czasie został na ziemi węgierskiej stworzony „Legion Polski”, który walczył do końca powstania. Takie nazwiska, jak Wysocki, Józef Woroniecki, Małczyński, Tchórznicki, Dębiński, w szczególności Bem, zwany do dnia dzisiejszego — „apuka Bem” — ojczulek Bem, przeszły do historii Węgier. Trudno dzisiaj powiedzieć, czy Bem jest dzisiaj więcej bohaterem węgierskim, czy bohaterem polskim. Ten wzajemny udział w walkach wyzwoleńczych obu narodów scementował przyjaźń tych narodów, która przetrwała wszystkie burze i zawieruchy dziejowe. Węgrzy zawsze uważali rozbiory Polski za wielką niesprawiedliwość dziejową i przy każdej okazji ten stosunek do zagadnienia Polski manifestowali. Wspomnę tylko o wielkich głosach węgierskich mężów stanu, Andrassego, Bathanyniego, Apponyego, rozlegających się z trybun parlamentu węgierskiego w sprawie Polski w latach wojny 1914–1918.</u>
          <u xml:id="u-21.9" who="#PosełJarosz">Nic więc dziwnego, że po tragedii narodu polskiego w 1939 r., kiedy rozbite oddziały armii polskiej wraz z uciekającą ludnością cywilną znalazły się na ziemi węgierskiej, społeczeństwo węgierskie z całą serdecznością zaopiekowało się emigrantami polskimi.</u>
          <u xml:id="u-21.10" who="#PosełJarosz">Mimo iż sfery rządzące Węgier poszły na współpracę z Hitlerem, to jednak społeczeństwo węgierskie, nie szczędząc trudu ani bezpieczeństwa osobistego, czynnie wspomagało emigrantów polskich. Wspomnę tylko, że przy pomocy Węgrów około 50.000 żołnierzy polskich przedostało się z obozów węgierskich do tworzącej się armii polskiej we Francji, by dalej walczyć o niepodległość Ojczyzny.</u>
          <u xml:id="u-21.11" who="#PosełJarosz">Kiedy w marcu 1944 r. Hitler formalnie okupował Węgry, a Gestapo bezpośrednio rzuciło się do aresztowań i morderstw emigrantów polskich chroniących się na terenie Węgier, to właśnie chłopi węgierscy w swych winnicach, a robotnicy w za kładach pracy ukrywali prześladowanych przez okupanta Polaków. Należy stwierdzić, że o ile faszystowskie urzędowe czynniki, węgierskie lojalnie spełniały wszelkie polecenia władz hitlerowskich, to naród węgierski w swej masie był nastawiony antyhitlerowsko, antyfaszystowsko.</u>
          <u xml:id="u-21.12" who="#PosełJarosz">Charakterystycznym szczegółem, ilustrującym nastroje robotników węgierskich w czasie nalotów lotniczych na fabryki węgierskie, było zachowanie się tychże robotników, którzy jawnie manifestowali swoją radość, że ich fabryki są niszczone, bo wierzyli, że potencjał niemiecki nie będzie miał żadnej korzyści z ich pracy i że w ten sposób przyśpieszy się klęskę Hitlera.</u>
          <u xml:id="u-21.13" who="#PosełJarosz">W tym czasie nastąpiło również zbliżenie i współpraca między emigrantami polskimi a członkami węgierskiego ruchu oporu. Robotnicy węgierscy zorganizowani w partii komunistycznej i socjalistycznej brali wspólnie z Polakami udział w aktach sabotażu przeciwko faszyzmowi niemieckiemu i rodzimemu aż do momentu oswobodzenia kraju przez armię radziecką.</u>
          <u xml:id="u-21.14" who="#PosełJarosz">Po oswobodzeniu Węgier naród węgierski znalazł się na tym samym szlaku dziejowym co i Polska. Odzyskując bowiem wolność przeprowadził szereg reform społecznych, jak reformę rolną, upaństwowienie banków i kluczowych gałęzi produkcji. Należy wspomnieć, że Węgry były jedynym państwem w Europie, gdzie aż do czasu oswobodzenia istniał ustrój feudalny. Przeszło 7/10 ziemi znajdowało się w rękach grafów, biskupów i zakonów. Przez przeprowadzenie szeregu reform społecznych naród węgierski odzyskał swoją prężność, umożliwiającą mu odbudowę zniszczonego przez okupację hitlerowską kraju. Do głosu doszły szerokie rzesze klasy robotniczej, która wzięła na swe barki ciężar odbudowy i przebudowy ustroju swego kraju. Klasa robotnicza Węgier nie ma żadnych tendencji imperialistyczno-zaborczych w stosunku do swoich sąsiadów, jak to miało miejsce za rządów Horthy'ego, rządów obszarniczo-kapitalistycznych. Tendencje aneksjonistyczne w stosunku do narodów Jugosławii, Czechosłowacji i Rumunii zastąpiły pakty szczerej przyjaźni i współpracy z tymi narodami.</u>
          <u xml:id="u-21.15" who="#PosełJarosz">Jeżeli wspomniałem szerzej o powiązaniach kulturalnych, politycznych z narodem węgierskim na przestrzeni historii naszych narodów, to tylko w celu stwierdzenia, że zawarte między naszymi krajami konwencje kulturalne i gospodarcze są naturalną konsekwencją całego procesu dziejowego łączącego oba nasze narody. Konwencja kulturalna przewiduje zorganizowanie katedr literatury i języka węgierskiego na uniwersytetach polskich i odwrotnie języka polskiego na uniwersytetach węgierskich, popieranie prac „Instytutu Polskiego” na Węgrzech i „Instytutu Węgierskiego” w Polsce, wymianę naukowców i słuchaczy szkół wszelkich typów, tudzież żywszą wymianę kontaktów kulturalnych we wszelkich dziedzinach sztuki, literatury, teatru i filmu. Dla zorganizowania i wykonania tej konwencji zostają stworzone „komisje mieszane”.</u>
          <u xml:id="u-21.16" who="#PosełJarosz">Tak jak konwencja kulturalna reguluje sprawy, które między naszymi zaprzyjaźnionymi narodami kształtowały się zawsze pozytywnie, tak przedłożona konwencja gospodarcza podpisana dnia 13 maja 1948 r. w Budapeszcie w stosunkach gospodarczych między naszymi krajami jest czymś zupełnie nowym.</u>
          <u xml:id="u-21.17" who="#PosełJarosz">Dotychczasowe stosunki gospodarcze między naszymi krajami w swoim rozwoju dziejowym ograniczały się do wymiany niewielkiej ilości dóbr gospodarczych. Gospodarka jednego i drugiego państwa nie miała za sobą takich powiązań, które miałyby na siebie wzajemny wpływ.</u>
          <u xml:id="u-21.18" who="#PosełJarosz">Przedłożona konwencja gospodarcza przewiduje możliwości wzajemnych powiązań zarówno pod względem produkcyjnym, jak i w dziedzinie zbytu i wymiany towarowej, komunikacji i wykorzystania dróg wodnych i dostępu do naszego morza.</u>
          <u xml:id="u-21.19" who="#PosełJarosz">Z całą radością i z uczuciem prawdziwej przyjaźni będziemy głosowali za ratyfikacją obu konwencji: kulturalnej i gospodarczej, uważając je za bliską zapowiedź dalszego zbliżenia i zacieśnienia tradycyjnych naszych stosunków z zaprzyjaźnionym narodem węgierskim.</u>
          <u xml:id="u-21.20" who="#PosełJarosz">Między nami a narodem węgierskim nie ma żadnych różnic ani sprzecznych interesów. Naród węgierski po oswobodzeniu kraju znalazł się na tym samym szlaku dziejowym co i naród polski. Przez wprowadzenie szeregu reform społecznych, oba narody zdążają do tego samego celu, do realizacji budowy państwa socjalistycznego. Drogi narodu węgierskiego i narodu polskiego są do siebie podobne. Klasa robotnicza Węgier przed kilku dniami dokonała historycznego aktu połączenia obu partii robotniczych, partii komunistycznej i partii socjalistycznej w zjednoczoną partię robotniczą Węgier. Po złamaniu oporu rodzimej reakcji zwłaszcza w szeregach partii „drobnych rolników” i ucieczce byłego premiera Nagy i innych dolarowych patriotów, co tak żywo przypomina niesławną ucieczkę „naszego” względnie „londyńskiego” premiera Mikołajczyka i jego towarzyszy, klasa robotnicza węgierska pod kierownictwem swoich przywódców Matiasa Rakosego, Sakasicza i innych buduje obecnie trwałe podwaliny dobrobytu, postępu i rozwoju narodu węgierskiego.</u>
          <u xml:id="u-21.21" who="#komentarz">(Huczne oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-21.22" who="#PosełJarosz">W imieniu klubu poselskiego Polskiej Partii Robotniczej i klubu poselskiego Polskiej Partii Socjalistycznej oświadczam, że będziemy głosować za ratyfikacją obydwu konwencji,</u>
          <u xml:id="u-21.23" who="#komentarz">(Huczne oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#WicemarszałekSzwalbe">Do głosu nikt już nie jest zapisany, wobec tego przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#WicemarszałekSzwalbe">Będziemy głosowali oddzielnie za każdym projektem ustawy.</u>
          <u xml:id="u-22.2" who="#WicemarszałekSzwalbe">Obecnie głosujemy w drugim czytaniu projekt ustawy o ratyfikacji konwencji kulturalnej między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Węgierską.</u>
          <u xml:id="u-22.3" who="#WicemarszałekSzwalbe">Kto jest za przyjęciem tego projektu ustawy, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-22.4" who="#WicemarszałekSzwalbe">Projekt ustawy w drugim czytaniu został uchwalony.</u>
          <u xml:id="u-22.5" who="#WicemarszałekSzwalbe">Proponuję przystąpienie do trzeciego czytania. Nie słyszę sprzeciwu. Zatem Izba godzi się na moją propozycję. Przystępujemy do trzeciego czytania.</u>
          <u xml:id="u-22.6" who="#WicemarszałekSzwalbe">Do głosu nikt nie jest zapisany. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-22.7" who="#WicemarszałekSzwalbe">Kto jest za przyjęciem projektu ustawy w trzecim czytaniu, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-22.8" who="#komentarz">(Huczne oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-22.9" who="#WicemarszałekSzwalbe">Stwierdzam, że ustawa o konwencji kulturalnej między Rzecząpospolitą, Polską a Republiką Węgierską została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-22.10" who="#WicemarszałekSzwalbe">Przystępujemy obecnie do głosowania w drugim czytaniu nad projektem ustawy o ratyfikacji konwencji o współpracy gospodarczej pomiędzy Rzecząpospolitą Polską i Republiką Węgierską.</u>
          <u xml:id="u-22.11" who="#WicemarszałekSzwalbe">Kto jest za przyjęciem tego projektu ustawy, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-22.12" who="#WicemarszałekSzwalbe">Projekt ustawy w drugim czytaniu został uchwalony.</u>
          <u xml:id="u-22.13" who="#WicemarszałekSzwalbe">Proponuję przystąpienie do trzeciego czytania. Nie słyszę sprzeciwu. Zatem Izba godzi się na moją propozycję. Przystępujemy do trzeciego czytania.</u>
          <u xml:id="u-22.14" who="#WicemarszałekSzwalbe">Kto jest za przyjęciem projektu ustawy, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-22.15" who="#komentarz">(Huczne oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-22.16" who="#WicemarszałekSzwalbe">Stwierdzam, że ustawa o ratyfikacji konwencji o współpracy gospodarczej pomiędzy Rzecząpospolitą Polską i Republiką Węgierską została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-22.17" who="#WicemarszałekSzwalbe">Przechodzimy do punktu 3 porządku dziennego: sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych o rządowym projekcie ustawy o ratyfikacji umowy o współpracy kulturalnej między Rzecząpospolitą Polską a Rumuńską Republiką Ludową, podpisanej w Warszawie dnia 27 lutego 1948 r. (druki nr 275 i 311).</u>
          <u xml:id="u-22.18" who="#WicemarszałekSzwalbe">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Kruczkowskiemu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#PosełKruczkowski">Wysoka Izbo! Przedkładając Wysokiej Izbie projekt ustawy ratyfikacyjnej wraz z tekstem umowy o współpracy kulturalnej między Rzecząpospolitą Polską a Ludową Republiką Rumunii, mam zaszczyt zreferować ją w imieniu Komisji Spraw Zagranicznych.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#PosełKruczkowski">Umowa została podpisana w Warszawie w dniu 27 lutego rb. podczas pobytu w naszej stolicy rumuńskiej delegacji rządowej z Premierem p. Petru Groza i Ministrem Spraw Zagranicznych p. Anną Pauker na czele — przez Ministrów Skrzeszewskiego i Rzymowskiego ze strony polskiej oraz Ministrów Livezeanu i Pas ze strony rumuńskiej.</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#PosełKruczkowski">Ustawa ratyfikacyjna zawiera 3 artykuły, mówiące o technicznym wykonaniu obowiązków, jakie umowa nakłada na Rząd Polski.</u>
          <u xml:id="u-23.3" who="#PosełKruczkowski">Co do samej umowy, określa ona w 7 artykułach środki i przedsięwzięcia niezbędne dla rozwoju wzajemnych zainteresowań i jak najbliższej współpracy i wymiany kulturalnej między obu narodami.</u>
          <u xml:id="u-23.4" who="#PosełKruczkowski">Chciałbym przypomnieć Wysokiej Izbie, że podpisanie umowy kulturalnej polsko-rumuńskiej nastąpiło w znamiennym momencie: w kilka dni po zakończeniu zjazdu zjednoczeniowego rumuńskich partii robotniczych oraz na 4 tygodnie przed walnym zwycięstwem obozu demokratycznego Rumunii w wyborach do parlamentu. Oba te fakty uwieńczyły dzieło odrodzeńczych przemian, zapoczątkowane przez naród rumuński w dniu 23 sierpnia 1944 r. obaleniem długoletniej dyktatury reakcyjnej, stanowczym — raz na zawsze — odrzuceniem sił wstecznych, które przez dziesiątki łat dławiły życie społeczno-polityczne, gospodarcze i kulturalne Rumunii, a które w łatach wielkich zmagań ludowych o wolność i demokrację wciągnęły naród rumuński — wbrew jego woli — do zbrodniczej wojny ze Związkiem Radzieckim.</u>
          <u xml:id="u-23.5" who="#PosełKruczkowski">Przemiany te stworzyły dziś warunki niezwykle sprzyjające prawdziwie braterskiej współpracy obu narodów w każdej dziedzinie życia. Wiemy, że i przed 1939 r. dużo mówiło się u nas o przyjaźni polsko-rumuńskiej, zawierane były różne układy, poczynając od wojskowych, między ówczesnymi rządami Polski i Rumunii. Układy te nie były jednak prawdziwym wyrazem przyjaźni między obu narodami, one raczej wykorzystywały uczucia tej przyjaźni dla celów zupełnie sprzecznych z interesami narodów, były ogniwami ciemnych spisków przeciw pokojowi i wolności. Wojna wykazała całkowitą ich bezwartościowość i przyniosła im pełne bankructwo. Dzisiaj niebezpieczeństwo takie nie istnieje. Układy i porozumienia, jakie Polska dziś zawiera z krajami demokracji ludowej, nie intrygom służą, lecz dziełu postępu, nie wojnie, lecz pokojowi. To gwarantuje ich trwałość i ich realną wartość.</u>
          <u xml:id="u-23.6" who="#PosełKruczkowski">Układ, który mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie do ratyfikacji, należy do rzędu tych właśnie konstruktywnych i prawdziwie braterskich porozumień, Realizacja jego postanowień wzmacniać będzie siły moralne obu naszych narodów, a tym samym siły obozu demokratycznego w całym świecie.</u>
          <u xml:id="u-23.7" who="#PosełKruczkowski">Poszczególne artykuły umowy przewidują utworzenie stałych ośrodków kulturalnych; polskiego w Rumunii i rumuńskiego w Polsce, organizowanie katedr i lektoratów języka i literatury na zasadzie wzajemności, wymianę uczonych i studentów między obu krajami, współpracę instytucji naukowych i kulturalno-artystycznych, radia i filmu, wreszcie obustronne akcje przekładowe w dziedzinie nauki i literatury oraz współpracę w dziedzinie sportu, turystyki i wczasów.</u>
          <u xml:id="u-23.8" who="#PosełKruczkowski">Dla realizacji tych wszystkich zadań umowa przewiduje utworzenie 10-osobowej komisji mieszanej polsko-rumuńskiej, złożonej z dwóch sekcyj; jednej z siedzibą w Warszawie, drugiej z siedzibą w Bukareszcie.</u>
          <u xml:id="u-23.9" who="#PosełKruczkowski">Wysoka Izbo! W przekonaniu, że urnowa o współpracy kulturalnej polsko-rumuńskiej będzie dobrym narzędziem zacieśniania i wzbogacania tej więzi, którą już wytworzyła między obu naszymi narodami dzisiejsza wspólna ich walka o trwały demokratyczny pokój oraz o postęp społeczny, w imieniu Komisji Spraw Zagranicznych przedkładam Wysokiej Izbie projekt ustawy ratyfikacyjnej z prośbą o jego uchwalenie.</u>
          <u xml:id="u-23.10" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#WicemarszałekSzwalbe">Głos ma poseł Kaliszewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#PosełKaliszewski">Wysoki Sejmie! Mówiąc o konwencji kulturalnej między Polską a Rumunią, czyż trzeba, jak to zwykle się dzieje w tych wypadkach, mówić o tradycji i powoływać się na nią?</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#PosełKaliszewski">Wprawdzie wiemy, iż w wiekach XVI, XVII i XVIII wielu Rumunów, jak najgłośniejszy wśród nich historyk Miron Costin, studiowało na polskich wyższych uczelniach, wprawdzie pamiętamy, że kronikarze mołdawscy, wspomniany już Miron Costin i Nekulcze, podnoszą zalety narodu polskiego, a kronikarze polscy, Kromer i Długosz, chwalą naród rumuński; wprawdzie wiemy, jak to przyznaje jeden z największych pisarzy rumuńskich Michał Sadowianu, iż Polska była w pewnym okresie czasu pochodnią dla kultury rumuńskiej, ale też wierny i to, że gdyby nie fakt, iż w przeszłości kontakty między Polską i Rumunią były ograniczone do klas rządzących i miały swą określoną rolę polityczną — to związek między obu narodami byłby na pewno o wiele żywszy, pełniejszy, byłby wyrazem prawdy dziejowej, iż podobne przeżycia zbliżają narody znacznie bardziej trwale i głęboko, niż woła rządzących. Oba bowiem narody, i Rumunia, i Polska, narody głęboko miłujące swą wolność i wałczące o tę wolność przez długie łata, płaciły za nią najwyższymi ofiarami: płaciły krwawo stłumionymi powstaniami, śmiercią i męczeństwem najlepszych synów, zdławionym życiem gospodarczym i społecznym.</u>
          <u xml:id="u-25.2" who="#PosełKaliszewski">I dzisiaj Rumunia, jak i Polska, po mniej łub więcej smutnych doświadczeniach związanych ze sprawowaniem rządów przez łudzi, którym obce były interesy narodu, przeprowadziły u siebie reformy o decydującym znaczeniu politycznym, społecznym i gospodarczym.</u>
          <u xml:id="u-25.3" who="#PosełKaliszewski">I dzisiaj Polska, jak i Rumunia, stanęły na drodze przywrócenia swym narodom pełni praw rozwoju i pełni praw życia nieskrępowanego wolą i rozkazem tych, którzy prowadzili naród na drogę błędów? politycznych.</u>
          <u xml:id="u-25.4" who="#PosełKaliszewski">A że oba narody żywiły ku sobie sympatię — o tym świadczą takie fakty w naszej przeszłości, jak zawsze pełne szczerej serdeczności przyjęcie dla naszych uchodźców' po klęskach walk narodowych lat 1795, 1830, 1863. Wielu z tych emigrantów politycznych. 1830 r. i 1863 r. osiedliło się w Rumunii, a ich wypowiedzi świadczyły o tym, iż w narodzie rumuńskim znaleźli prawdziwych przyjaciół.</u>
          <u xml:id="u-25.5" who="#PosełKaliszewski">Pisarz Teodor Tomasz Jeż-Miłkowski przebywał również w? Rumunii, a kilka jego powieści o tematyce, związanej z życiem tego kraju, jest wyrazem zżycia się z narodem, który udzielił mu swej gościny.</u>
          <u xml:id="u-25.6" who="#PosełKaliszewski">Tłumaczenia na język rumuński dzieł Mickiewicza, Sienkiewicza, Reymonta, Żeromskiego, Orzeszkowej i Prusa oraz ostatnio szeregu dzieł Wasilewskiej dają świadectwo zainteresowania narodu rumuńskiego dla polskiej kultury, Tym wzajemnym zainteresowaniom kulturą obu narodów nowe perspektywy otwiera zawarta w lutym bieżącego roku konwencja kulturalna polsko-rumuńska. Jej uczestnikami i wykonawcami będą w całej pełni oba narody, które poprzez wzajemne szerzenie znajomości kultury obu krajów, przez prowadzenie prac naukowo-badawczych, przez organizowanie katedr i lektoratów oraz wprowadzenie do programów nauczania zagadnień, dotyczących obu krajów, przez wzajemną wymianę uczonych, techników i pedagogów, przez — słowem — najściślejszy, najbardziej żywy kontakt wszystkich odcinków kultury, sztuki i oświaty — poznają się wzajemnie, kładąc tym trwały fundament pod wzajemną przyjaźń.</u>
          <u xml:id="u-25.7" who="#PosełKaliszewski">Wyrazem tej rosnącej coraz bardziej przyjaźni obu narodów są już szerokie pola działalności Towarzystwa Przyjaźni Rumuńsko-Polskiej ARPOL, liczącego w Bukareszcie 8.000, a w Rumunii 40.000 członków, Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Rumuńskiej, które działa analogicznie jak jego, bratnia organizacja rumuńska w Polsce, tworząc swe koła po instytucjach i fabrykach (jak np. ostatnio powstałe koło w fabryce Cegielskiego w Poznaniu), wyrazem tego jest wreszcie działalność Instytutu Polskiego w Bukareszcie.</u>
          <u xml:id="u-25.8" who="#PosełKaliszewski">Są to podstawy trwałe, bo oparte na zbliżeniu narodów.</u>
          <u xml:id="u-25.9" who="#PosełKaliszewski">Konwencja kulturalna rozszerzy ich zasięg, pogłębi znaczenie i otworzy szerokie pole dla prawdziwego zżycia się obu narodów.</u>
          <u xml:id="u-25.10" who="#PosełKaliszewski">Posłowie Stronnictwa Demokratycznego będą głosowali za ratyfikacją konwencji.</u>
          <u xml:id="u-25.11" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#WicemarszałekSzwalbe">Głos ma poseł Kurkiewicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#PosełKurkiewicz">Wysoki Sejmie! Zawarta w dniu 27 lutego 1948 r. konwencja kulturalna pomiędzy Ludową Republiką Rumuńską a Rzecząpospolitą Polską jest jednym z dalszych ogniw normalizacji i regulowania stosunków tej części Europy. Dzień 23 sierpnia 1944 r., w którym Rumunia przystąpiła do wojny po stronie sojuszników, stał się początkiem nowej ery dla całego narodu; przez zerwanie bowiem z faszystowskim systemem, który wprzągł Rumunię w hitlerowski rydwan do walki przeciwko Związkowi Radzieckiemu stworzona została w kraju nowa sytuacja; ta nowa sytuacja to tworzenie nowych warunków gospodarczych i społecznych, otwierających możliwości pomyślnego rozwoju kulturalnego.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#PosełKurkiewicz">Nie jest dla nas rzeczą obcą, iż cienka, nieliczna warstwa obszarników i kapitalistów korzystała do niedawna z ciężkiej pracy ludu rumuńskiego, nie zapewniając mu w zamian minimalnych warunków egzystencji i rozwoju kulturalnego.</u>
          <u xml:id="u-27.2" who="#PosełKurkiewicz">Przeprowadzona reforma rolna, nacjonalizacja większych obiektów przemysłowych, a tym samym radykalizacja stosunków społecznych spowodowały usunięcie się panującej dynastii od czynnego życia i rządzenia tym krajem. Fakt ten zadecydował o tym, że Rumunia stała się republiką ludową.</u>
          <u xml:id="u-27.3" who="#PosełKurkiewicz">Z okazji podpisania konwencji należy przynajmniej w kilku zdaniach przypomnieć pewne fakty z historii tego narodu.</u>
          <u xml:id="u-27.4" who="#PosełKurkiewicz">W XVIIII wieku powstało na terenie Multan i Wołoszczyzny pierwsze samodzielne księstwo, które straciło szybko, bo już w XV wieku, swoją niezależność na rzecz Turków.</u>
          <u xml:id="u-27.5" who="#PosełKurkiewicz">Drugie księstwo, powstałe na Bukowinie i Mołdawii około połowy XIV wieku, poddało się Turcji na początku XVI wieku.</u>
          <u xml:id="u-27.6" who="#PosełKurkiewicz">Zależność obydwóch tych terenów trwała prawie pięć wieków, bo do r. 1877, to znaczy do czasu zjednoczenia Rumunii i jej usamodzielnienia się.</u>
          <u xml:id="u-27.7" who="#PosełKurkiewicz">Po pierwszej wojnie światowej terytorium Rumunii powiększyło się. W kształtowania się świadomości narodowej i społecznej Rumunii dużą rolę spełniała prasa, która posiada stosunkowo starą tradycję. Pierwszy dziennik rumuński ukazał się w Jassach w 1790 r.</u>
          <u xml:id="u-27.8" who="#PosełKurkiewicz">Do połowy XIX wieku powstaje jeszcze kilka nowych dzienników, jak „Curierul Romanesco”, „Aliba Romanesca”, wydawana przez wybitnego poetę, nowelistę i historyka Gheorge Asaki, następnie widzimy gazetę niedzielną, gazetę Transylwanii i inne.</u>
          <u xml:id="u-27.9" who="#PosełKurkiewicz">Prasa w życiu społeczeństwa rumuńskiego odgrywa w dalszym ciągu bardzo poważną rolę, będąc jednym z zasadniczych elementów kultury rumuńskiej. Dowodem tego jest fakt, iż obecnie ukazuje się w Rumunii ponad 300 najrozmaitszych dzienników i czasopism redagowanych często przez wybitnych pisarzy.</u>
          <u xml:id="u-27.10" who="#PosełKurkiewicz">Walka o demokratyzację stosunków tego kraju rozpoczęła się z górą 60 lat temu.</u>
          <u xml:id="u-27.11" who="#PosełKurkiewicz">Czołowym jej przedstawicielem była partia socjalistyczna, założona tu w 1880 r. Spośród działaczy socjalistycznych końca XIX wieku wymienić należy; Arbom, Łupu, Dobrogeanu, Ghrea, Calciu, Grigoriu, Na przełomie XIX i XX wieku wybijają się przewódcy socjalistyczni, tacy jak: Bujor, Ottoi, Wexler i Moscovict.</u>
          <u xml:id="u-27.12" who="#PosełKurkiewicz">W dziedzinie poezji uwydatnia się specjalnie twórczość ludowa. Po pierwszej wojnie światowej bardzo pomyślnie rozwijała się powieść i dramat. Sztuki plastyczne i muzyczne zaczęły się rozwijać w XIX wieku i posiadają wiele wybitnych talentów.</u>
          <u xml:id="u-27.13" who="#PosełKurkiewicz">Architektura wytworzyła coś w rodzaju swoistego stylu rumuńskiego, reprezentowanego w wielu historycznych zabytkach.</u>
          <u xml:id="u-27.14" who="#PosełKurkiewicz">W historii literatury rumuńskiej wiek XIX przynosi cały szereg wybitnych pisarzy, np. Ion Creangą, Vasile Alecsandri, Joan Luca, Caradżale Eminescu, Cosbuc, Goga, Arghezi, Minulescu, Davidescu, Rebreanu, Cotrus, Blaga, Baltazar i inni.</u>
          <u xml:id="u-27.15" who="#PosełKurkiewicz">Mamy nadzieję, że nowe reformy w Rumunii pozwolą na pogłębienie i upowszechnienie kultury; zawarta konwencja ma służyć obydwu narodom do wzajemnej wymiany dorobku kulturalnego, ma zapewnić trwałość przyjaźni obydwu narodów, ma je zbliżyć do siebie i ugruntować nowe wartości, które pozwolą obydwu ludom — rumuńskiemu i polskiemu — żyć w lepszych warunkach i mieć perspektywy wspaniałego rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-27.16" who="#PosełKurkiewicz">Klub poselski posłów Stronnictwa Ludowego będzie głosować za przyjęciem konwencji.</u>
          <u xml:id="u-27.17" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#WicemarszałekSzwalbe">Głos ma poseł Kiernik.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#PosełKiernik">Wysoka Izbo! Przedmówcy moi dotknęli już sprawy przeszłości, podnieśli węzły, jakie łączyły niejednokrotnie narody polski, i rumuński. Dlatego chciałbym raczej ze stanowiska politycznego ocenić umowę, którą mamy ratyfikować nie w oderwaniu od innych zawieranych umów międzynarodowych, ale w ich całokształcie, a także z myślą o umowach, jakie — mam nadzieję — jeszcze zawierać będziemy.</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#PosełKiernik">Przedtem pragnąłbym stwierdzić, że podobieństwo struktury społecznej Polski i Rumunii, charakter rolniczy i chłopski narodu rumuńskiego jak i narodu polskiego aż do obecnej chwili, gdy zachodzą przeobrażenia przez przebudowę na państwo przemysłowo-rolnicze — z natury rzeczy zbliżyły nas do siebie, tak jak zainteresowanie budziły zwłaszcza wielkie nowoczesne ruchy chłopskie w Rumunii, które szerokim echem rozeszły się po świecie, a w których chłop rumuński prowadził walkę o wolność, demokrację, o ziemię. Niestety, te wielkie ruchy zostały następnie sprowadzone na bezdroża, a wielcy przywódcy tych ruchów również znaleźli się w sytuacji, która nie odpowiadała pierwotnym założeniom i kierunkom, gdy prowadzili naród rumuński, chłopów rumuńskich do demokracji. Obecnie Rumunia pozbywszy się wstecznictwa monarchistyczno-kapitalistycznego weszła na tory demokracji i nadąża w postępie obok Polski i innych narodów demokratycznych wschodniej Europy, stając w szeregach bojowników o pokój przeciwko agresorom i mącicielom pokoju.</u>
          <u xml:id="u-29.2" who="#PosełKiernik">Umowa o współpracy kulturalnej pomiędzy Polską a Rumuńską Republiką Ludową jest jednym z ogniw łańcucha porozumień już zawartych i zawieranych przez Polskę z narodami i państwami sąsiednimi i dalszymi w dziedzinie współpracy międzynarodowej. Porozumienia te zawierane są w dziedzinie współpracy gospodarczej, a najgłębszy wyraz znajdują oczywiście w umowach o przyjaźni i współpracy politycznej i wzajemnej pomocy przeciwko jakiejkolwiek agresji, zwłaszcza niemieckiej. Te umowy zawieramy z państwami, z którymi łączy nas wzajemna i naturalna przyjaźń, wspólny interes i wspólne dążenie do zapewnienia bezpieczeństwa i pokoju światowego.</u>
          <u xml:id="u-29.3" who="#PosełKiernik">Umowy o współpracy kulturalnej i gospodarczej, zawierane nie tylko z narodami wschodniej czy środkowej, ale także zachodniej Europy, wybitnie wykazują nasze dążności pokojowe, gotowość do współpracy międzynarodowej i wymiany dóbr duchowych i materialnych ze wszystkimi narodami świata na warunkach wzajemnego uznania równych praw i suwerenności państwowej. Są one najlepszym dowodem, że nie tworzymy bloków zwróconych przeciwko komukolwiek. Chcemy wymiany kulturalnej i gospodarczej z każdym, kto na warunkach równości i, poszanowania naszych praw gotów jest z nami współpracować.</u>
          <u xml:id="u-29.4" who="#PosełKiernik">Umowy o najdalej idącej współpracy politycznej, przyjaźni i wzajemnej pomocy wiążą nas przede wszystkim z naszym sąsiadem wschodnim, ze wszystkimi państwami słowiańskimi i państwami demokracji ludowej, które przeciwstawiają się wszelkim zakusom imperialistycznym i ujawnionym dążeniom państw anglosaskich, a zwłaszcza rządu Stanów Zjednoczonych do hegemonii i podporządkowania swym interesom innych państw i narodów, Stanów Zjednoczonych, które przez odbudowę potencjału Niemiec popierają ich rewizjonistyczne tendencje i stwarzają w ten sposób groźbę nowych agresji.</u>
          <u xml:id="u-29.5" who="#PosełKiernik">Ten łańcuch umów staje się naturalnym frontem pokoju, a front ten rośnie obejmując nie tylko państwa słowiańskie, lecz także inne kraje, które chcą skupić się wokoło tych zasad. Ten front pokoju rozszerza się. Ma to szczególne znaczenie, że do tego frontu obok państw słowiańskich włączają się i państwa niesłowiańskie, jak Węgry i Rumunia, tworzące z nami jednolitą geopolityczną całość i związane z państwami słowiańskimi wspólnym interesem zabezpieczenia pokoju oraz podobieństwem ustrojów państwowych, społecznych i gospodarczych, zwłaszcza po przeprowadzeniu reform polityczno-społecznych i gospodarczych, w których załamana została siła zwyrodniałego kapitalizmu, będącego źródłem niesprawiedliwości społecznej i zarzewiem wojen.</u>
          <u xml:id="u-29.6" who="#PosełKiernik">Nie wątpimy, że za tą umową o współpracy kulturalnej z Węgrami i Rumunią pójdą dalsze umowy gospodarcze i polityczne. Rozszerzać się będzie ten front pokoju. W zasięg jego weszła już, wprawdzie nie bezpośrednio z nami, ale za pośrednictwem naszego wielkiego sojusznika Związku Radzieckiego, Finlandia, a twierdzić śmiem, że front ten wprawdzie nie pod postacią formalnych umów sięgać będzie dalej i promieniuje już do samych ognisk imperialistycznych kół wojennych, do Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej, gdzie wzbiera coraz silniejsza fala pokojowo nastrojonych mas narodu amerykańskiego, przeciwstawiających się polityce obecnego rządu i stojących za nim kół magnatów przemysłowych i finansowych.</u>
          <u xml:id="u-29.7" who="#PosełKiernik">Nie powstrzymają tej fali różne sztuczne międzynarodówki, tworzone pod firmą jakiejś trzeciej siły pod opieką wojennej kliki amerykańskiej, a między innymi tak zwana zielona międzynarodówka z Mikołajczykiem, Nagym i innymi dezerterami państw demokratycznych wschodniej Europy, z Rumunii, Jugosławii i Węgier. Ci twórcy nowej zielonej międzynarodówki zamieniają przebrzmiałe agrarystyczne rozważania i dumania poetyczno-filozoficzne na wcale prozaiczną brzęczącą metodę dolarową. Ci agenci obcego kapitału, którzy haniebnie opuścili swą ojczyznę, zdradziwszy lud, którego zaufania nadużyli, zapominają jednak, że nawet u podłoża tak zwanego agraryzmu, na który my politycy realni patrzyliśmy jako na nieszkodliwe mrzonki, stało hasło pokoju i wiary, że może on stać się wzmocnieniem sił pokoju. Tymczasem obecni chorążowie tak zwanej zielonej międzynarodówki zamienili sztandar pokoju na żagiew wojny światowej, bo tylko na nadziejach wojny opierają swą obecną egzystencję polityczną i swoją, że tak można powiedzieć, rację bytu.</u>
          <u xml:id="u-29.8" who="#PosełKiernik">Chłopi rumuńscy czy polscy, bułgarscy czy węgierscy nie chcą mieć i nie mają nic wspólnego z tymi agentami obcego kapitału. Front obrony pokoju, tworzony przez państwa słowiańskie, staje się znakomitym środkiem przeciwdziałania psychozie wojennej podtrzymywanej systematycznie przez militarystyczne koła Ameryki.</u>
          <u xml:id="u-29.9" who="#PosełKiernik">Toteż z zadowoleniem witamy nową umowę z Rumunią, w przekonaniu, że ta umowa jak i następne umowy, które z Rumunią i innymi demokratycznymi państwami niewątpliwie będą zawarte, będą dalszymi cegiełkami w budowie potężnej tamy przeciw wszelkim zakusom fabrykantów wojny, w budowie trwałego i wolnego od gróźb wszelkiej agresji pokoju świata.</u>
          <u xml:id="u-29.10" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#WicemarszałekSzwalbe">Do głosu nikt więcej nie jest zapisany.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#WicemarszałekSzwalbe">Przystępujemy do głosowania w drugim czytaniu nad projektem ustawy o ratyfikacji umowy o współpracy kulturalnej między Rzecząpospolitą Polską a Rumuńską Republiką Ludową, podpisanej w Warszawie dnia 27 lutego 1948 r.</u>
          <u xml:id="u-30.2" who="#WicemarszałekSzwalbe">Kto jest za powyższym projektem ustawy, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-30.3" who="#WicemarszałekSzwalbe">Projekt ustawy został w drugim czytaniu uchwalony,</u>
          <u xml:id="u-30.4" who="#WicemarszałekSzwalbe">Proponuję przystąpienie do trzeciego czytania. Nie słyszę sprzeciwu, uważam, że Izba zgodziła się na moją propozycję. Przystępujemy do trzeciego czytania.</u>
          <u xml:id="u-30.5" who="#WicemarszałekSzwalbe">Czy kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos? Nikt nie zgłasza się, Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-30.6" who="#WicemarszałekSzwalbe">Kto jest za przyjęciem powyższego projektu ustawy, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-30.7" who="#WicemarszałekSzwalbe">Stwierdzam, że ustawa o ratyfikacji umowy o współpracy kulturalnej między Rzecząpospolitą Polską a Rumuńską Republiką Ludową została uchwalona.</u>
          <u xml:id="u-30.8" who="#komentarz">(Huczne oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-30.9" who="#WicemarszałekSzwalbe">Chcę podkreślić przy tej okazji, korzystając zwłaszcza z obecności Ob. Prezesa Rady Ministrów i Ob. Ministra Spraw Zagranicznych, specjalną wymowę dzisiejszego posiedzenia Sejmu. Wymowa polega na tym, że w dniu dzisiejszym zatwierdziliśmy; układ o przyjaźni i współpracy z Bułgarią, konwencję kulturalną i gospodarczą z Węgrami, zatwierdziliśmy umowę o współpracy kulturalnej z Rumunią. Jutro zatwierdzimy dwie ustawy z zakresu współpracy w dziedzinie opieki społecznej z Czechosłowacją.</u>
          <u xml:id="u-30.10" who="#WicemarszałekSzwalbe">Daliśmy w ten sposób jednomyślnie wyraz słuszności polityki Rządu w zakresie polityki zagranicznej, a jednocześnie stwierdziliśmy, że przywiązujemy, jako Sejm, specjalną wagę do zagadnień rozwoju i pogłębienia stosunków gospodarczych i kulturalnych z sąsiadującymi krajami i z innymi krajami miłującymi pokój z grupy państw demokracji ludowej. Opieramy tę politykę na podstawie zasadniczego polskiego układu zagranicznego: o sojuszu i przyjaźni ze Związkiem Radzieckim. Stwierdziliśmy też w dyskusji głębokie przygotowanie posłów do dzisiejszych debat, co świadczy, że trybuna sejmowa może być dobrze wykorzystana dla dania wyrazu wobec opinii publicznej w Polsce słuszności całej polityki zagranicznej Polski, którą reprezentuje Rząd.</u>
          <u xml:id="u-30.11" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-30.12" who="#WicemarszałekSzwalbe">W ten sposób wyczerpaliśmy porządek obrad dzisiejszego posiedzenia.</u>
          <u xml:id="u-30.13" who="#WicemarszałekSzwalbe">Następne posiedzenie odbędzie się jutro o godz. 11 z porządkiem dziennym:</u>
          <u xml:id="u-30.14" who="#WicemarszałekSzwalbe">„ 1. Pierwsze czytanie rządowych projektów ustaw:</u>
          <u xml:id="u-30.15" who="#WicemarszałekSzwalbe">a) o rozwiązaniu nieczynnych związków zawodowych i ich zrzeszeń (druk nr 319),</u>
          <u xml:id="u-30.16" who="#WicemarszałekSzwalbe">b) o podziale nieruchomości na obszarach miast i niektórych osiedli (druk nr 320),</u>
          <u xml:id="u-30.17" who="#WicemarszałekSzwalbe">c) o uchyleniu dekretu z dnia 23 stycznia 1947 r. o organach administracji zaopatrzenia inwalidzkiego (druk nr 321),</u>
          <u xml:id="u-30.18" who="#WicemarszałekSzwalbe">d) o upoważnieniu Rządu do wydawania dekretów z mocą ustawy (druk nr 323).</u>
          <u xml:id="u-30.19" who="#WicemarszałekSzwalbe">2. Sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych o rządowych projektach ustaw:</u>
          <u xml:id="u-30.20" who="#WicemarszałekSzwalbe">a) w sprawie ratyfikacji umowy pomiędzy Rzecząpospolitą Polską i Republiką Czechosłowacką o współpracy w dziedzinie polityki i administracji społecznej, podpisanej w Warszawie dnia 5 kwietnia 1948 r. (druk nr 291 i 827),</u>
          <u xml:id="u-30.21" who="#WicemarszałekSzwalbe">b) w sprawie ratyfikacji umowy pomiędzy Rzecząpospolitą Polską i Republiką Czechosłowacką o ubezpieczeniu społecznym, podpisanej w Warszawie dnia 5 kwietnia 1948 r. (druki nr 292 i 328).</u>
          <u xml:id="u-30.22" who="#WicemarszałekSzwalbe">3. Sprawozdanie Komisyj; Wojskowej oraz Prawniczej i Regulaminowej o rządowym projekcie ustawy o odpowiedzialności i trybie postępowania w sprawach szkód w majątku wojskowym (druki nr 284, 306 i 329).</u>
          <u xml:id="u-30.23" who="#WicemarszałekSzwalbe">4. Sprawozdanie Komisji Prawniczej i Regulaminowej o dekretach Rządu Rzeczypospolitej:</u>
          <u xml:id="u-30.24" who="#WicemarszałekSzwalbe">a) z dnia 3 kwietnia 1948 r. o zmianie kwot pieniężnych w przepisach kodeksu postępowania karnego (Dz. U. R. P. nr 20, poz. 136),</u>
          <u xml:id="u-30.25" who="#WicemarszałekSzwalbe">b) z dnia 14 kwietnia 1.948 r. o zmianie dekretu z dnia 3 lutego 1947 r. o rejestracji i umarzaniu niektórych dokumentów na okaziciela, emitowanych przed 1 września 1939 r. (Dz. U. R. P. nr 21, poz. 140),</u>
          <u xml:id="u-30.26" who="#WicemarszałekSzwalbe">c) z dnia 21 kwietnia 1948 r. o zmianie dekretu z dnia 7 lipca 1945 r. o odtworzeniu dyplomów i świadectw z ukończenia nauki (Dz. U. R. P. nr 23 poz. 154) (druk nr 307).</u>
          <u xml:id="u-30.27" who="#WicemarszałekSzwalbe">5. Sprawozdanie Komisji Prawniczej i Regulaminowej o dekretach Rządu Rzeczypospolitej Polskiej:</u>
          <u xml:id="u-30.28" who="#WicemarszałekSzwalbe">a) z dnia 3 kwietnia 1948 r. o zmianie dekretu z dnia 31 sierpnia 1944 r. o wymiarze kary dla faszystowsko-hitlerowskich zbrodniarzy winnych zabójstw i znęcania się nad ludnością cywilną i jeńcami oraz dla zdrajców Narodu Polskiego (Dz. U. R. P. nr 18, poz. 124),</u>
          <u xml:id="u-30.29" who="#WicemarszałekSzwalbe">b) z dnia 3 kwietnia 1948 r. o zmianie dekretu z dnia 6 czerwca 1945 r. o mocy obowiązującej orzeczeń sądowych, wydanych w okresie okupacji niemieckiej na terenie Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. R. P. nr 18, poz. 125), c) z dnia 21 kwietnia 1948 r. o zmianie prawa o sądach obywatelskich (Dz. U. R. P. nr 23, poz. 153), d) z dnia 26 kwietnia 1948 r. o podwyższeniu grzywien, kar pieniężnych, kar porządkowych i nawiązek (Dz. U. R. P. nr 24, poz. 161) (druk nr 308).</u>
          <u xml:id="u-30.30" who="#WicemarszałekSzwalbe">6. Sprawozdanie Komisji Skarbowo-Budżetowej o dekretach Rządu Rzeczypospolitej Polskiej:</u>
          <u xml:id="u-30.31" who="#WicemarszałekSzwalbe">a) z dnia 3 kwietnia 1948 r. o uzupełnieniu przepisów prawa karnego skarbowego (Dz. U. R. P. nr 18, poz. 123),</u>
          <u xml:id="u-30.32" who="#WicemarszałekSzwalbe">b) z dnia 14 kwietnia 1948 r. o sposobie udowadniania przez podatników przychodów gotówkowych (Dz. U. R. P. nr 21, poz. 141) (druk nr 299).</u>
          <u xml:id="u-30.33" who="#WicemarszałekSzwalbe">7. Sprawozdanie Komisji Skarbowo-Budżetowej o dekrecie Rządu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 14 kwietnia 1948 r. o zmianie dekretu z dnia 20 marca 1946 r. o podatkach komunalnych (Dz. U. R. P. nr 21 poz. 142) (druk nr 300).</u>
          <u xml:id="u-30.34" who="#WicemarszałekSzwalbe">8. Sprawozdanie Komisji Skarbowo-Budżetowej o dekrecie Rządu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 14 kwietnia 1948 r. o zmianie ustawy z dnia 3 czerwca 1947 r. o nadzorze nad wymiarem i poborem podatku gruntowego (Dz. U. R, P. nr 21, poz. 143) (druk nr 301).</u>
          <u xml:id="u-30.35" who="#WicemarszałekSzwalbe">9. Sprawozdanie Komisji Skarbowo-Budżetowej o dekrecie Rządu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 21 kwietnia 1948 r. o zmianie ustawy z dnia 2 czerwca 1947 r. o obywatelskich komisjach podatkowych i lustratorach społecznych (Dz. U. R. P. nr 23, poz. 156) (druk nr 302).</u>
          <u xml:id="u-30.36" who="#WicemarszałekSzwalbe">10. Sprawozdanie Komisji Skarbowo-Budżetowej o dekrecie Rządu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 25 marca 1948 r. o podatku od wynagrodzeń (Dz. U. R, P. nr 17, poz. 117) (druk nr 298).</u>
          <u xml:id="u-30.37" who="#WicemarszałekSzwalbe">11. Sprawozdanie Komisji Administracji i Bezpieczeństwa o dekretach Rządu Rzeczypospolitej Polskiej;</u>
          <u xml:id="u-30.38" who="#WicemarszałekSzwalbe">a) z dnia 3 kwietnia 1948 r. o przeznaczeniu grzywien orzekanych przez organa związków samorządu terytorialnego (Dz. U. R. P. nr 18. poz. 126),</u>
          <u xml:id="u-30.39" who="#WicemarszałekSzwalbe">b) z dnia 3 kwietnia 1948 r. o bezpłatnym odstąpieniu Wojewódzkiemu Związkowi Samorządowemu w Lublinie nieruchomości państwowej (Dz. U. R. P. nr 18, poz. 128),</u>
          <u xml:id="u-30.40" who="#WicemarszałekSzwalbe">c) z dnia 7 kwietnia 1948 r. o wywłaszczeniu majątków, zajętych na cele użyteczności publicznej w okresie wojny 1939–1945 r. (Dz. U. R. P. nr 20, poz. 138),</u>
          <u xml:id="u-30.41" who="#WicemarszałekSzwalbe">d) z dnia 26 kwietnia 1948 r. o gospodarce papierem do druku (Dz. U. R. P. nr 24, poz. 163) (druk nr 297).</u>
          <u xml:id="u-30.42" who="#WicemarszałekSzwalbe">12. Sprawozdanie Komisji Oświatowej o dekrecie Rządu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 7 kwietnia 1948 r. o uposażeniu państwowych pracowników nauki (Dz. R. P. nr 20, poz. 137) (druk nr 293).</u>
          <u xml:id="u-30.43" who="#WicemarszałekSzwalbe">13. Sprawozdanie Komisji Komunikacyjnej o dekrecie Rządu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 3 kwietnia 1948 r. o rozciągnięciu mocy obowiązującej ustawy z dnia 17 marca 1932 r. o koncesjach na koleje znaczenia miejscowego i koleje miejskie na cały obszar województwa śląskiego (Dz. U. R. P. nr 18, poz. 129) (druk nr 294).</u>
          <u xml:id="u-30.44" who="#WicemarszałekSzwalbe">14. Sprawozdanie Komisji Zdrowia o dekrecie Rządu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 26 kwietnia 1948 r. o zmianie dekretu z dnia 5 lipca 1946 r. o wykonywaniu czynności techniczno-dentystycznych (Dz. U. R. P. nr 24, poz. 162) (druk nr 295).</u>
          <u xml:id="u-30.45" who="#WicemarszałekSzwalbe">15. Sprawozdanie Komisji Wojskowej o dekretach Rządu Rzeczypospolitej Polskiej:</u>
          <u xml:id="u-30.46" who="#WicemarszałekSzwalbe">a) z dnia 3 kwietnia 1948 r. o nazwie Akademii Sztabu Generalnego (Dz. U. R. P. nr 18, poz. 127),</u>
          <u xml:id="u-30.47" who="#WicemarszałekSzwalbe">b) z dnia 26 kwietnia 1948 r. o prawie dokonywania zdjęć aerofotogrametrycznych (Dz. U. R. P. nr 24, poz. 160) (druk nr 303).</u>
          <u xml:id="u-30.48" who="#WicemarszałekSzwalbe">16. Sprawozdanie Komisji Wojskowej o dekrecie Rządu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 3 kwietnia 1948 r. o służbie wojskowej oficerów Wojska Polskiego (Dz. U. R. P. nr 20, poz. 135) (druk nr 304).</u>
          <u xml:id="u-30.49" who="#WicemarszałekSzwalbe">17. Sprawozdanie Komisyj: Administracji i Bezpieczeństwa oraz Wojskowej o dekrecie Rządu Rzeczypospolitej Polskę j z dnia 14 kwietnia 1948 r. o zasiłkach i pomocy dla żołnierzy Wojska Polskiego, żołnierzy i funkcjonariuszów służby bezpieczeństwa publicznego, członków Ochotniczej Rezerwy Milicji Obywatelskiej — oraz ich rodzin (Dz. U. R. P. nr 21, poz. 139) (druk nr 305).</u>
          <u xml:id="u-30.50" who="#WicemarszałekSzwalbe">18. Sprawozdanie Komisji Rolnej o dekrecie Rządu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 1,4 kwietnia 1948 r. w sprawne dostosowania do warunków powstałych w związku z wojną zasad postępowania scaleniowego przewidzianego w ustawie z dnia 31 lipca 1920 r. o scalaniu gruntów (Dz. U. R. P. nr 21, poz. 144) (druk nr 317).</u>
          <u xml:id="u-30.51" who="#WicemarszałekSzwalbe">19. Sprawozdanie Komisji Rolnej o dekrecie Rządu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 26 kwietnia 1948 r. o ochronie lasów nie stanowiących własności Państwa (Dz. U. R. P. nr 24, poz. 165) (druk nr 296).</u>
          <u xml:id="u-30.52" who="#WicemarszałekSzwalbe">20. Sprawozdanie Komisji Odbudowy o dekrecie Rządu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 26 kwietnia 1948 r. o ochronie lasów nie stanowiących własność R. P. nr 24, poz. 166) (druk nr 309)”.</u>
          <u xml:id="u-30.53" who="#WicemarszałekSzwalbe">Protokół dzisiejszego posiedzenia Sejmu będzie, jak zwykle, wyłożony do przejrzenia w Biurze Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-30.54" who="#WicemarszałekSzwalbe">Zamykam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-30.55" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 20 min. 20.)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>