text_structure.xml 109 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 11 min. 30)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#WicemarszałekSzwalbe">Otwieram posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#WicemarszałekSzwalbe">Powołuję na sekretarzy posłów Wysockiego Lesława i Bancerza Stefana, Protokół i listę mówców prowadzi poseł Wysocki.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#WicemarszałekSzwalbe">Proszę Obywateli Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#WicemarszałekSzwalbe">Protokóły 41 i 42 posiedzeń Sejmu uważam za przyjęte, gdyż nie zgłoszono przeciw nim zarzutów.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#WicemarszałekSzwalbe">Usprawiedliwiają nieobecność na posiedzeniach Sejmu następujący posłowie: Banaczyk Władysław, Wicemarszałek Sejmu Barcikowski Wacław, Dobruś Edward, Jura Albin, Lewińska Pelagia, Marczakowa Felicja, Kołodziejczyk Henryk, Kurzela Gwidon, Obrączka Ryszard, Pokora Wojciech, Górny Alfred, Rajkowski Władysław, Stefański Stanisław, Sztachelska Irena, Rek Tadeusz.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#WicemarszałekSzwalbe">Proszą Wysoką Izbę o udzielenie urlopów następujący posłowie: Baczewski Jan do dnia 30 czerwca rb., Bęben Bronisław do dnia 15 lipca rb., Dechnik Józef do dnia 30 czerwca rb., Dąb-Kocioł Jan do dnia 27 czerwca rb., Flacht Piotr do dnia 30 czerwca rb, Gronkiewicz Jan do dnia 10 lipca rb., Langer Antoni do dnia 15 lipca rb., Laskowski Stanisław do dnia 1 lipca rb., Kotek-Agroszewski Stanisław do dnia 20 lipca rb., Koter Stanisław do dnia 30 czerwca rb., Kowalik Władysław do dnia 30 czerwca rb., Krygier Alfred do końca bieżącej sesji, Łabuz Józef do dnia 10 lipca rb., Nowak Roman do dnia 15 lipca rb., Piotrowski Antoni do dnia 15 lipca rb., Różański Józef do dnia 30 sierpnia rb., Szafrański Henryk do dnia 26 czerwca rb., Szymanek Piotr do dnia 15 lipca rb., Wójcik Józef do końca bieżącej sesji, Zduńczyk Włodzimierz do dnia 15 lipca rb.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#WicemarszałekSzwalbe">Sprzeciwu nie słyszę, uważam, że Izba zgodziła się na udzielenie powyższych urlopów.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#WicemarszałekSzwalbe">W tekstach ustaw:</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#WicemarszałekSzwalbe">1) o Centralnym Związku Spółdzielczym i centralach spółdzielni oraz,</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#WicemarszałekSzwalbe">2) o centralach spółdzielczo-państwowych poszczególne wyrażenia uległy zniekształceniu.</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#WicemarszałekSzwalbe">Proponuję więc dla uzgodnienia nomenklatury dokonanie następujących sprostowań:</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#WicemarszałekSzwalbe">1) W ustawie o Centralnym Związku Spółdzielczym i centralach spółdzielni:</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#WicemarszałekSzwalbe">— w art. 5 ust. 2 zamiast: „Spółdzielnie i ich centrale stają się członkami Związku z chwilą uzyskania oświadczenia o celowości i wpisania do rejestru handlowego” powinno być: „Spółdzielnie i ich centrale stają się członkami Związku z chwilą uzyskania oświadczenia o celowości i wpisania do rejestru spółdzielni”,</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#WicemarszałekSzwalbe">— w art. 5 ust. 4 zamiast: „Centrale i spółdzielnie przestają być członkami Związku z chwilą wykreślenia z rejestru sądowego” powinno być: „Centrale i spółdzielnie przestają być członkami Związku z chwilą wykreślenia z rejestru spółdzielni”,</u>
          <u xml:id="u-2.14" who="#WicemarszałekSzwalbe">— w art. 36 ust. 3 zamiast: „do rejestru handlowego danej centrali” powinno być: „do rejestru spółdzielni”,</u>
          <u xml:id="u-2.15" who="#WicemarszałekSzwalbe">— w art. 39 po wyrazach: „z dnia 29 października 1920” zamiast: „(tekst, jednolity z dn. 17 czerwca 1934 r. Dz. U. R. P. nr 55 poz. 495)” powinno być „(Dz. U. R. P, 1934 r. nr 55 poz. 495)”.</u>
          <u xml:id="u-2.16" who="#WicemarszałekSzwalbe">2) W ustawie o centralach spółdzielczo państwowych:</u>
          <u xml:id="u-2.17" who="#WicemarszałekSzwalbe">— w art. 3 ust. 3 zamiast: „Centrala spółdzielczo-państwowa podlega wpisowi do rejestru handlowego, działu spółdzielni i przez zarejestrowanie nabywa osobowość prawną” powinno być: „Centrala spółdzielczo-państwowa podlega wpisowi do rejestru spółdzielni i przez zarejestrowanie nabywa osobowość prawną”,</u>
          <u xml:id="u-2.18" who="#WicemarszałekSzwalbe">— w art. 5 ust. 4 zamiast: „Wkłady Skarbu Państwa i ich zmiany winny być uwidocznione w rejestrze centrali spółdzielczo-państwowej” powinno być: „Wkłady Skarbu Państwa i ich zmiany winny być uwidocznione w rejestrze spółdzielni”,</u>
          <u xml:id="u-2.19" who="#WicemarszałekSzwalbe">— w art. 10 ust. 5 zamiast: „Skład pierwszej Rady Nadzorczej nowo utworzonej centrali spółdzielczo-państwowej wyznacza w 1/4 Naczelna Rada Spółdzielcza Centralnego Związku Spółdzielczego, a w 1/4 Minister Przemysłu i Handlu” powinno być: „Skład pierwszej Rady Nadzorczej nowo utworzonej centrali spółdzielczo-państwowej wyznacza w 3/4 Narodowa Rada Spółdzielcza, a w 1/4 Minister Przemysłu i Handlu”.</u>
          <u xml:id="u-2.20" who="#WicemarszałekSzwalbe">Sprzeciwu nie słyszę, uważam, że Izba zgodziła się na dokonanie powyższych sprostowań.</u>
          <u xml:id="u-2.21" who="#WicemarszałekSzwalbe">Zawiadamiam Izbę, że wpłynął wniosek posłów Związku Parlamentarnego Polskich Socjalistów i klubu poselskiego Polskiej Partii Robotniczej w sprawie regulaminu Sejmu Ustawodawczego.</u>
          <u xml:id="u-2.22" who="#WicemarszałekSzwalbe">Wniosek powyższy odsyłam do Komisji Specjalnej, którąśmy powołali do opracowania regulaminu obrad Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-2.23" who="#WicemarszałekSzwalbe">Przechodząc do właściwego porządku obrad chcę zaznaczyć, że w rozesłanym porządku dziennym zaszły zmiany. Porządek dzienny ustalony na zasadzie art. 34 tymczasowego regulaminu obrad Sejmu brzmiałby w sposób następujący:</u>
          <u xml:id="u-2.24" who="#WicemarszałekSzwalbe">„1) Pierwsze czytanie rządowych projektów ustaw:</u>
          <u xml:id="u-2.25" who="#WicemarszałekSzwalbe">a) w sprawie ratyfikacji umowy pomiędzy Rzecząpospolitą Polską i Republiką Czechosłowacką o współpracy w dziedzinie polityki i administracji społecznej, podpisanej Warszawie dnia 5 kwietnia 1948 r. (druk nr 291),</u>
          <u xml:id="u-2.26" who="#WicemarszałekSzwalbe">b) w sprawie ratyfikacji umowy pomiędzy Rzecząpospolitą Polską i Republiką Czechosłowacką o ubezpieczeniu społecznym, podpisanej w Warszawie dnia 5 kwietnia 1948 r. (druk nr 292),</u>
          <u xml:id="u-2.27" who="#WicemarszałekSzwalbe">c) o ratyfikacji układu o przyjaźni, współpracy i wzajemnej pomocy między Polską a Bułgarią podpisanego w Warszawie dnia 29 maja 1948 r. (druk nr 318),</u>
          <u xml:id="u-2.28" who="#WicemarszałekSzwalbe">d) o ratyfikacji konwencji o współpracy gospodarczej pomiędzy Rzecząpospolitą Polską a Republiką Węgierską oraz układu o zastosowaniu powyższej konwencji, podpisanych w Budapeszcie dnia 13 maja 1948 r. (druk nr 322).</u>
          <u xml:id="u-2.29" who="#WicemarszałekSzwalbe">2) Sprawozdanie Komisji Skarbowo-Budżetowej o przedłożeniu rządowym o zamknięciach rachunków państwowych za okres od 22 lipca 1944 r. do 31 marca 1945 r. z wnioskiem Biura Kontroli przy Radzie Państwa o zatwierdzenie rachunków i udzielenie Rządowi przez Sejm absolutorium z gospodarki finansowej za powyższy okres (druki nr 288 i 313).</u>
          <u xml:id="u-2.30" who="#WicemarszałekSzwalbe">3) Sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych o rządowym projekcie ustawy o ratyfikacji protokółu, podpisanego w Londynie dnia 17 lipca 1947 r. w sprawie zmiany układu o patentach niemieckich, podpisanego w Londynie dnia 27 lipca 1946 r. (druki nr 276 i 312).</u>
          <u xml:id="u-2.31" who="#WicemarszałekSzwalbe">4) Sprawozdanie Komisji Komunikacyjnej o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy z dnia 10 grudnia 1920 r. o budowie i utrzymaniu dróg publicznych w Rzeczypospolitej Polskiej (druki nr 285 i 314).</u>
          <u xml:id="u-2.32" who="#WicemarszałekSzwalbe">5. Sprawozdanie Komisji Rolnej o rządowym projekcie ustawy o uprawnieniach osób, które przed dniem 13 września 1944 r. otrzymały we władanie grunty, wchodzące w skład nieruchomości ziemskich, przeznaczonych na cele reformy rolnej (druki nr 286 i 313).</u>
          <u xml:id="u-2.33" who="#WicemarszałekSzwalbe">6) Sprawozdanie Komisji Prawniczej i Regulaminowej o wniosku oskarżyciela prywatnego Karola Glacela o zezwolenie na pociągnięcie posła Franciszka Trąbalskiego do odpowiedzialności karno-sądowej (druk nr 316)”.</u>
          <u xml:id="u-2.34" who="#WicemarszałekSzwalbe">Sprzeciwu nie słyszę, uważam, że Izba zgodziła się na moją propozycję.</u>
          <u xml:id="u-2.35" who="#WicemarszałekSzwalbe">Po zakończeniu posiedzenia zbierze się Komisja Spraw Zagranicznych i rozpatrzy projekty ustaw:</u>
          <u xml:id="u-2.36" who="#WicemarszałekSzwalbe">— o ratyfikacji układu o przyjaźni, współpracy i wzajemnej pomocy między Polską a Bułgarią, podpisanego w Warszawie dnia 29 maja 1948 r. oraz,</u>
          <u xml:id="u-2.37" who="#WicemarszałekSzwalbe">— o ratyfikacji konwencji o współpracy gospodarczej pomiędzy Rzecząpospolitą Polską i Republiką Węgierską oraz układu o zastosowaniu powyższej konwencji, podpisanych w Budapeszcie dnia 13 maja 1948 r.</u>
          <u xml:id="u-2.38" who="#WicemarszałekSzwalbe">Sprawozdania o powyższych projektach ustaw zostaną umieszczone na porządku dziennym najbliższego posiedzenia Sejmu, które odbędzie się w dniu dzisiejszym o godz. 17 min. 30.</u>
          <u xml:id="u-2.39" who="#WicemarszałekSzwalbe">Również po zakończeniu bieżącego posiedzenia zbiorą się na wspólnym posiedzeniu Komisje Prawnicza i Regulaminowa oraz Wojskowa i zajmą stanowisko wobec projektu ustawy o odpowiedzialności i trybie postępowania w sprawach szkód w majątku wojskowym.</u>
          <u xml:id="u-2.40" who="#WicemarszałekSzwalbe">Proponuję na zasadzie art. 17 lit. c tymczasowego regulaminu obrad Sejmu zastosowanie do wszystkich sprawozdań komisji, umieszczonych na porządku dziennym dzisiejszego posiedzenia, postępowania skróconego, a mianowicie; dopuszczenie do rozprawy zaraz po rozdaniu drukowanego sprawozdania komisji.</u>
          <u xml:id="u-2.41" who="#WicemarszałekSzwalbe">Sprzeciwu nie słyszę, uważam, że Izba zgodziła się na zastosowanie skróconego postępowania.</u>
          <u xml:id="u-2.42" who="#WicemarszałekSzwalbe">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Pierwsze czytanie rządowych projektów ustaw:</u>
          <u xml:id="u-2.43" who="#WicemarszałekSzwalbe">a) w sprawie ratyfikacji, umowy pomiędzy Rzecząpospolitą Polską i Republiką Czechosłowacką o współpracy w dziedzinie polityki i administracji społecznej, podpisanej w Warszawie dnia 5 kwietnia 1948 r. (druk nr 291),</u>
          <u xml:id="u-2.44" who="#WicemarszałekSzwalbe">b) w sprawie ratyfikacji umowy pomiędzy Rzecząpospolitą Polską i Republiką Czechosłowacką o ubezpieczeniu społecznym, podpisanej w Warszawie dnia 5 kwietnia 1948 r. (druk nr 292),</u>
          <u xml:id="u-2.45" who="#WicemarszałekSzwalbe">c) o ratyfikacji układu przyjaźni współpracy i wzajemnej pomocy między Polską a Bułgarią, podpisanego w Warszawie dnia 29 maja 1948 r. (druk nr 318),</u>
          <u xml:id="u-2.46" who="#WicemarszałekSzwalbe">d) o ratyfikacji konwencji o współpracy gospodarczej pomiędzy Rzeczą pospolitą Polską a Republiką Węgierską oraz układu o zastosowaniu powyższej konwencji, podpisanych w Budapeszcie dnia 13 maja 1948 r. (druk nr 322).</u>
          <u xml:id="u-2.47" who="#WicemarszałekSzwalbe">Czy kto życzy sobie zabrać głos w tej sprawie? Nikt głosu nie żąda, Powyższe projekty ustaw odsyłam do Komisji Spraw Zagranicznych.</u>
          <u xml:id="u-2.48" who="#WicemarszałekSzwalbe">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Sprawozdanie? Komisji Skarbowo-Budżetowej o przedłożeniu rządowym o zamknięciach rachunków państwowych za okres od 22 lipca 1944 r. do 31 marca 1945 r. z wnioskiem Biura Kontroli przy Radzie Państwa o zatwierdzenie rachunków i udzielenie Rządowi przez Sejm absolutorium z gospodarki finansowej za powyższy okres (druki nr 288 i 313).</u>
          <u xml:id="u-2.49" who="#WicemarszałekSzwalbe">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Popielowi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#PosełPopiel">Wysoki Sejmie! W imieniu Komisji Skarbowo-Budżetowej mam zaszczyt zreferować stanowisko komisji wobec „Zamknięć rachunków państwowych” za okres od 22 lipca 1944 r. do 31 marca 1945 r. Ośmiomiesięczny okres objęty sprawozdaniem trudny jest do zreferowania, ale porównywać można i należy drogi, którymi kroczyły rządy lubelskie w 1918 r. i 1944 r.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#PosełPopiel">Należy ocenić skok, jaki gospodarka ludowa uczyniła po najstraszliwszej z wojen w kraju bodaj najmocniej wojną dotkniętym — można ta uczynić wtedy, gdy chociaż krótko scharakteryzuje się warunki startu.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#PosełPopiel">Polska sprzed września 1939 r. należała do krajów o średnim rozwoju kapitalizmu. Zaledwie 27% ludności utrzymywało się całkowicie z pracy najemnej. Mimo, iż ludność Polski liczyła 1,6% ludności świata, to wytwarzała od 0,5 do 0,7% światowej produkcji. Spożycie węgla na jednego mieszkańca było 2,5 razy mniejsze niż w Czechosłowacji, 3 razy mniejsze niż w Niemczech; artykułów tekstylnych 5 razy mniejsze niż w Niemczech, cukru — 3 razy mniejsze niż w Czechosłowacji lub Austrii, prawie 5 razy mniejsze niż w Anglii. Produkcja na jednego mieszkańca rocznie w złotych przedwojennych wyniosła w 1929 r., w roku maksymalnego wzniesienia koniunktury w Polsce — 610 zł, wobec 3.710 zł — w USA, 1767 zł — w Niemczech i w Anglii, 830 zł — na Węgrzech.</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#PosełPopiel">20 lat rządów burżuazji i faszyzmu w Polsce między pierwszą a drugą wojną światową przyniosło miast wzrostu — spadek produkcji w wielu dziedzinach, zwłaszcza przemysłu ciężkiego (1913–1937): węgiel z 41 do 36 milionów ton; surówka żelazna z 1,1 do 0,7 miliona ton; cynk z 192 do 107 milionów ton; ropa naftowa z 1,1 do 0,5 miliona ton; superfosfaty z 196 do 177 tysięcy ton; spirytus z 2.596 do 1.778 tysięcy hektolitrów; cukier z 5.714 tysięcy do 4.913 tysięcy q. Zbiory czterech zbóż ogółem spadły o 4 procent; plony z hektara wahały się na ogół na tym samym poziomie, uprawa ziemniaków wypierała uprawę buraków cukrowych i owsa. Nic dziwnego, że obcy i swoi natrząsali się z sanacyjnej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#PosełPopiel">Poza ogólnymi przyczynami, działającymi w okresie gnicia kapitalizmu światowego, działały w Polsce specyficzne czynniki.</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#PosełPopiel">Jedną z najpoważniejszych przyczyn zacofania gospodarczego Polski była rosnąca ingerencja kapitału zagranicznego, który opanował około 50% kapitałów w całym przemyśle, przy czym w wielkim przemyśle około 70%, a sięgał miejscami — 90 procent.</u>
          <u xml:id="u-3.6" who="#PosełPopiel">Drugą taką przyczyną były pozostałości feudalne w strukturze gospodarki rolnej. Około 1/4 gospodarstw stanowiły gospodarstwa karłowate poniżej 2 ha, a — gospodarstwa karłowate i małorolne, razem do 5 ha. Ilość zbędnych na wsi szacowano przed wojną na 7 do 9 milionów ludzi. Przy zastoju w przemyśle i żółwim tempie kapitalistycznej parcelacji ziemi, która objęła przez 20 lat — 2,7 miliona ha, dla mas chłopskich wytworzyła się beznadziejna sytuacja, której żadna emigracja i wędrówki „na saksy” (na sezonowe roboty rolne do Niemiec) nie mogły rozładować. Wyładowywał się gniew chłopów w licznych, zwłaszcza w 1936 r„ strajkach rolnych i w krwawo tłumionych przez sanację demonstracjach.</u>
          <u xml:id="u-3.7" who="#PosełPopiel">To opłakane dziedzictwo sanacji doprowadziła do katastrofalnego stanu wojna i okupacja. Zginęło około 6 milionów ludzi. W kraju pozostało miliona inwalidów, 900 tysięcy ludzi przeszło przez obozy koncentracyjne, a 2, 5 miliona — przez przymusowe obozy pracy. Straty materialne sięgają 80 miliardów złotych przedwojennych, równających się 40 budżetom przedwojennym.</u>
          <u xml:id="u-3.8" who="#PosełPopiel">Wskutek wyniszczenia przez okupanta pogłowia zwierząt domowych — ponad 1/2 koni i około 2/3 krów oraz około 2/3 owiec i 3/4 świń — brakowało w Polsce tłuszczów, mięsa i mleka.</u>
          <u xml:id="u-3.9" who="#PosełPopiel">Zniszczono około 70% urządzeń stałych kolei, około 60% dróg i mostów.</u>
          <u xml:id="u-3.10" who="#PosełPopiel">Zniszczono poważnie przemysł.</u>
          <u xml:id="u-3.11" who="#PosełPopiel">Taki był punkt startu demokracji ludowej do odbudowy.</u>
          <u xml:id="u-3.12" who="#PosełPopiel">Uwolnienie od najeźdźcy hitlerowskiego reszty kraju, zabezpieczenie narodowi bezpieczeństwa i warunków szybkiego rozwoju przez rewindykację ziem nad Odrą, Nysą i Bałtykiem i wreszcie dźwignięcie ekonomiczne i społeczne opłakanego dziedzictwa po sanacji i okupacji — wymagało skupienia wszystkich sił narodu.</u>
          <u xml:id="u-3.13" who="#PosełPopiel">Trudne te — o historycznym znaczeniu — zadania musiały być dokonywane wbrew oporowi tych sił społecznych, które rządziły Polską przed wrześniem 1939 r. i do klęski, wrześniowej doprowadziły. Ludzie, z kierownictwa tego obozu niczego się nie nauczyli i niczego nie zapomnieli. Nie nauczyły ich ani klęski narodowe dawne i ostatnia wrześniowa, ani zastosowanie na ciele narodu polskiego imperialistycznych teorii faszyzmu hitlerowskiego. Nie zapomnieli oni swoich przywilejów sprzed września i postawili je ponad interesy narodu.</u>
          <u xml:id="u-3.14" who="#PosełPopiel">Gdy naród walczył — najpierw w partyzantce, a potem pod Berlinem — o złamanie grzbietu odwiecznemu wrogowi Polski — agresywnemu prusactwu, reakcja najpierw nawoływała do „stania z bronią u nogi”, a potem nawoływała do dezercji z Wojska Polskiego. Gdy naród czynił wysiłki o powrót nad polską Odrę i Bałtyk, reakcja bredziła o zamieszkałych przez Ukraińców i Białorusinów „kresach wschodnich” i nieodpowiedzialnie głosiła za granicą wyrzeczenie się Szczecina i Wrocławia.</u>
          <u xml:id="u-3.15" who="#PosełPopiel">Gdy naród zakasał rękawy do odbudowy — winowajcy klęski wrześniowej najpierw spowodowali straszliwe powiększenie niedoli i zniszczeń przez przedwczesne wywołanie Powstania Warszawskiego — przy okazji którego chcieli pochwycić władzę w Polsce, a potem nawoływali do uchylania się od pracy pożytecznej, produkcyjnej.</u>
          <u xml:id="u-3.16" who="#PosełPopiel">Gdy masy ludowe świadczyły na odbudowę Ojczyzny, reakcja spekulowała i nawoływała chłopa, by uchylał się od świadczeń mimo, iż były one wtedy koniecznością i w stosunku do kontyngentów niemieckich były zniżone i sprawiedliwie rozłożone.</u>
          <u xml:id="u-3.17" who="#PosełPopiel">Gdy robotnik, chłop, inżynier i nauczyciel stawali ramię przy ramieniu do budowania rad narodowych i innych organów ludowych władzy państwowej — reakcja chwytała za bratobójczy topór i pistolet. Równocześnie rozlegał się z jej ust syk szeptanych kłamstw. Szły one za granicę zmieszane z tajnymi wiadomościami o ruchach wojsk, które krwawiły za Polskę na Wale Pomorskim czy pod Dreznem.</u>
          <u xml:id="u-3.18" who="#PosełPopiel">Reakcja z nienawiści do ludu polskiego stoczyła się do roli obcej agentury, porzuciła ideały niepodległości, którymi tak długo, natarczywie i cynicznie szermowała - skoro przestały one być dla jej egoistycznych celów pożyteczne.</u>
          <u xml:id="u-3.19" who="#PosełPopiel">Sztandar niepodległości podjęły masy ludowe,</u>
          <u xml:id="u-3.20" who="#PosełPopiel">Okres sprawozdawczy położył podwaliny pod historyczne przemiany, które ogłaszał Manifest Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 22 lipca 1944 r.: reformę rolną, unarodowienie wielkiego i średniego przemysłu, transportu i finansów, wcielenie i zagospodarowanie ziem odzyskanych w połączeniu z repatriacją Polaków oraz zbudowanie demokratycznego wojska i aparatu władzy państwowej i samorządowej.</u>
          <u xml:id="u-3.21" who="#PosełPopiel">Już pierwszej po wyzwoleniu jesieni i zimy 1,5 miliona chłopów otrzymało ziemię 6,5 tysięcy rodzin obszarniczych. Dostali oni ziemię za mniej niż 1/10 ceny przedwojennej gruntu. Marzenie chłopów od stuleci, ich dążenia od czasów Naczelnika w sukmanie — ziściły się natychmiast, gdy prawdziwie ludowa władza — PKWN — objęła rządy.</u>
          <u xml:id="u-3.22" who="#PosełPopiel">Dla porównania można przytoczyć za „Uwagami” Biura Kontroli dane o wykonywaniu parcelacji przed wojną, „gdzie w okresie od 1919 do 1925 r. wydano 13 ustaw, 2 rozporządzenia Prezydenta R. P. 5 rozporządzeń Rady Ministrów i 10 rozporządzeń wykonawczych Ministra Rolnictwa i R. R. i na podstawie tych wszystkich aktów prawnych rozsprzedawano po wysokich cenach (170 q za ha) przeciętnie rocznie 132.000 ha”. Rozsprzedawano oczywiście tym, którzy mogli zapłacić cenę rynkową — t. j. tylko chłopom bogatym.</u>
          <u xml:id="u-3.23" who="#PosełPopiel">A PKWN dał ziemię małorolnym, średniorolnym, bezrolnym i robotnikom folwarcznym. I dał ją natychmiast — jak nie można było inaczej, dzieląc ziemię sznurkiem z kołkami, ku zgorszeniu przyzwyczajonych do przedwojennych zasad parcelacji niektórych panów z wojewódzkich urzędów ziemskich i izb rolniczych, w których kręcił się niejeden wywłaszczony ziemianin, sabotując reformę rolną.</u>
          <u xml:id="u-3.24" who="#PosełPopiel">Nie przeszkodziły chłopu polskiemu dzielić ziemię ni sabotaż tych panów, ni uporczywie lansowana plotka o przyszłej kolektywizacji ziemi, kołchozach, ni nawet bandy organizowane przez synków ziemiańskich z NSZ. Pomogli chłopu polskiemu jego bracia robotnicy, którzy stworzyli brygady do tej pomocy.</u>
          <u xml:id="u-3.25" who="#PosełPopiel">Ziemia została podzielona przez chłopów — sprawiedliwości dziejowej stało się zadość!</u>
          <u xml:id="u-3.26" who="#PosełPopiel">Na parcelacji ziemi obszarniczej mimo trudnych warunków wojennych reforma nie utknęła. Zapoczątkowano opracowanie projektów melioracyjnych, zakładanie stacji kopulacyjnych (35), zwalczanie zaraźliwych chorób bydła, sypanie wałów i grobli. Zapoczątkowano rozwój oświaty rolniczej, zakładając 401 szkół, w tym gminnych 227, powiatowych 128, specjalnych 10, gimnazjalnych 12, licealnych 19, uniwersytetów ludowych 5.</u>
          <u xml:id="u-3.27" who="#PosełPopiel">W ciągu zaś 20 lat przed wojną zorganizowano tylko 169 szkól rolniczych.</u>
          <u xml:id="u-3.28" who="#PosełPopiel">Zakładano Szkoły, mimo iż toczyła się jeszcze wojna, że brak było pieniędzy, inwentarza, podręczników, no i personelu nauczycielskiego.</u>
          <u xml:id="u-3.29" who="#PosełPopiel">Uruchomiono Państwowy Instytut Naukowy Gospodarstwa Wiejskiego w Puławach i wyższe uczelnie.</u>
          <u xml:id="u-3.30" who="#PosełPopiel">W oparciu o repatriację — mimo bardzo trudnych warunków: braku aprowizacji, komunikacji itp. — zapoczątkowano w 1945 r. osadnictwo na ziemiach odzyskanych, na których dotychczas zagospodarowano około 5 milionów ha.</u>
          <u xml:id="u-3.31" who="#PosełPopiel">Chłop polski zakładając Związek Samopomocy Chłopskiej wziął swoje sprawy w swoje ręce.</u>
          <u xml:id="u-3.32" who="#PosełPopiel">W związku z tymi przemianami:</u>
          <u xml:id="u-3.33" who="#PosełPopiel">1) mogła wieś odbudować już w 1947 r. pogłowie świń i ptactwa,</u>
          <u xml:id="u-3.34" who="#PosełPopiel">2) obecnie wychodzimy z kryzysu zbożowego i, wznowiliśmy eksport płodów rolnych i ich przetworów.</u>
          <u xml:id="u-3.35" who="#PosełPopiel">W rezultacie reformy rolnej:</u>
          <u xml:id="u-3.36" who="#PosełPopiel">1) uwolnił się chłop od eksploatacji obszarnika i banków,</u>
          <u xml:id="u-3.37" who="#PosełPopiel">2) kładzie spółdzielcze podwaliny pod uwolnienie swe od eksploatacji przez bogacza wiejskiego,</u>
          <u xml:id="u-3.38" who="#PosełPopiel">3) znacznie zmniejszyło się przeludnienie wsi.</u>
          <u xml:id="u-3.39" who="#PosełPopiel">Manifest PKWN zapewnił chłopom, rzemieślnikom, drobnym i średnim przemysłowcom zwrot zrabowanego przez Niemców mienia, a zarazem zapowiedział unarodowienie wielkich przedsiębiorstw przemysłowych, transportowych, lasów i banków. Zgodnie z Manifestem, zostało przez Tymczasowy Zarząd Państwowy objętych około 8 tysięcy przedsiębiorstw przemysłowych, około 2,4 milionów ha lasów, koleje i środki transportowe, towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych i banki. Dokonały tego dzieła załogi zakładów pracy przy pomocy grup operacyjnych, których ilość urosła z 13 miejscowych do 20 wojewódzkich i do 163 powiatowych. Należy podkreślić, iż przeciętny koszt akcji grup operacyjnych na jeden zakład przemysłowy nie przekraczał 1.500 zł.</u>
          <u xml:id="u-3.40" who="#PosełPopiel">Tymczasowe zarządy państwowe powołały do życia wojewódzkie i powiatowe wydziały przemysłowe.</u>
          <u xml:id="u-3.41" who="#PosełPopiel">W ślad za grupami operacyjnymi następowała organizacja centralnych zarządów przemysłu poszczególnych gałęzi oraz zjednoczeń branżowych i terytorialnych.</u>
          <u xml:id="u-3.42" who="#PosełPopiel">Kolej odbudowała do 1 października 1944 r. w ogniu ofensywy wojennej 1500 km torów; do końca okresu sprawozdawczego ilość pociągów osobowych wzrosła z 4 do 264; odbudowano liczne mosty i zapoczątkowano naprawę dróg, uruchomiono w oparciu o sprzęt radziecki pierwsze linie lotnicze.</u>
          <u xml:id="u-3.43" who="#PosełPopiel">Poczta zapoczątkowała naprawę urządzeń telekomunikacyjnych i zwiększyła ilość placówek z 296 do 2150.</u>
          <u xml:id="u-3.44" who="#PosełPopiel">Odbudowa miast zapoczątkowana została w Warszawie, gdzie przystąpiono do odgruzowania ulic, remontu elektrowni, gazowni, wodociągów.</u>
          <u xml:id="u-3.45" who="#PosełPopiel">Stolica została niemal natychmiast po wyzwoleniu przeniesiona z Lublina do zrujnowanej, lecz jak zawsze żywotnej Warszawy.</u>
          <u xml:id="u-3.46" who="#PosełPopiel">Wszystko to dokonywało się ofiarnym trudem robotnika i chłopa, kolejarza i pocztowca, inżyniera, majstra i urzędnika w niesłychanie trudnych warunkach, przy brakach aprowizacyjnych i opałowych, trudnościach surowcowych i komunikacyjnych, częstokroć gołymi rękoma...</u>
          <u xml:id="u-3.47" who="#PosełPopiel">A jednak uruchomienie produkcji, transportu, wymiany postępowało zadziwiająco szybko. Dynamika odbudowy była niewątpliwie rezultatem przeprowadzonych i zapoczątkowanych przemian, które stworzyły w ramach gospodarki demokracji ludowej potężny sektor uspołeczniony, obejmujący odcinki państwowy, spółdzielczy i samorządowy, które zarazem poprzez reformę rolną uruchomiły żywe siły wsi.</u>
          <u xml:id="u-3.48" who="#PosełPopiel">Nie stanął na przeszkodzie w uruchomieniu zakładów pracy żaden krajowy czy zagraniczny kapitalista, gdyż nie przyciągała go zbyt niska stopa zysku.</u>
          <u xml:id="u-3.49" who="#PosełPopiel">Natomiast stanął na wysokości zadania świat pracy, którego przodujące szeregi już w 1944 i 1945 r. — natychmiast po wyzwoleniu — przejawiły nowy stosunek do pracy i mienia publicznego.</u>
          <u xml:id="u-3.50" who="#PosełPopiel">Spekulant spekulował, rozdrapywał mienie poniemieckie, mienie publiczne, a szeregi robotników, kolejarzy, pocztowców zabezpieczały mienie publiczne przed rozdrapaniem, odbudowywały i uruchamiały swe warsztaty pracy. Podstawowe szeregi inteligencji — inżynierów, techników, buchalterów itd. walnie w tym pomagały, a często wysuwały się na czoło w przedsiębiorczości i ofiarności. Chłop polski w najtrudniejszym okresie karmił pracujących miasta.</u>
          <u xml:id="u-3.51" who="#PosełPopiel">Nie wzięły w początkowym okresie udziału w świadczeniach na rzecz odbudowy kraju liczne grupy klas posiadających. Uchylanie się od podatków, spekulacja na zniżonych cenach komercyjnych towarów produkowanych przez przemysł państwowy, albo zgoła okradanie narodu drogą niewłaściwego użytkowania towarów reglamentowanych, sprzedawanych według cen sztywnych, były zjawiskiem pospolitym w okresie sprawozdawczym.</u>
          <u xml:id="u-3.52" who="#PosełPopiel">Było to i wynikiem demoralizacji wojennej i formą walki z demokracją ludową.</u>
          <u xml:id="u-3.53" who="#PosełPopiel">Znaczna część wydatków w tym okresie dokonywana była z emisji. Podatki w okresie sprawozdawczym nie pokrywały wydatków, przy czym gros wpływów dawały podatki pośrednie (85%), które najbardziej dotykają szerokie masy pracujące.</u>
          <u xml:id="u-3.54" who="#PosełPopiel">Powolne kształtowanie się aparatu skarbowego, jego przedwojenny skład i styl pracy oraz nieznajomość terenu stały na przeszkodzie szybkiemu zwiększeniu wpływów z podatków bezpośrednich, choć Ministerstwo Skarbu dość wcześnie zreformowało system podatkowy wprowadzając zasadę progresji. Toteż reforma walutowa — wymiana złotych okupacyjnych na polskie — nie dała i nie mogła dać pełnych efektów. Ceny wolnorynkowe spadły nieznacznie, po czym — już w innym okresie sprawozdawczym znowu powoli wzrastały. Trzeba było zastosować w późniejszym okresie — połowie 1947 r. szereg środków ekonomicznych i administracyjnych przy szerokim udziale czynnika społecznego, aby położyć kres przeciekaniu dochodu narodowego do kieszeni spekulanckich.</u>
          <u xml:id="u-3.55" who="#PosełPopiel">Gospodarka pieniądzem publicznym była od początku oszczędna. Na listopad 1944 r. opracowano pierwszy preliminarz miesięczny, a już na początku 1946 r. osiągnięto równowagę budżetową, na co po pierwszej wojnie światowej trzeba było kilku lat. Preliminowanych kwot często nie wykorzystywano.</u>
          <u xml:id="u-3.56" who="#PosełPopiel">Wojsko Polskie obciążało budżet Państwa tylko wydatkami na żołd, bowiem zaopatrzenie techniczne i aprowizację dostarczała intendentura Czerwonej Armii bezpłatnie. „Za krew nie ma zapłaty” — oświadczył wówczas Stalin.</u>
          <u xml:id="u-3.57" who="#PosełPopiel">Kierunek nakładów finansowych był prawidłowy — na ożywienie życia gospodarczego, na zabezpieczenie i uruchomienie zakładów pracy, na aprowizację świata pracy, na zwiększenie produkcji.</u>
          <u xml:id="u-3.58" who="#PosełPopiel">Szybki wzrost masy towarowej częściowo zrównoważył, wzrost emisji. Dzięki tym wszystkim środkom uniknęliśmy inflacji, która tak się dała we znaki masom pracującym po poprzedniej wojnie, przy czym nie dopuściliśmy do zahamowania tempa odbudowy, unikając metod deflacyjnych, które tak ujemnie zaciążyły na gospodarce Polski po okresie inflacji, po 1924 r.</u>
          <u xml:id="u-3.59" who="#PosełPopiel">W wyniku unarodowienia poważnej części naszego aparatu gospodarczego i przewidującej polityki ekonomicznej — zapoczątkowanych w okresie sprawozdawczym — osiągnęliśmy dzisiaj:</u>
          <u xml:id="u-3.60" who="#PosełPopiel">1) przekroczenie w 1947 r. przedwojennego poziomu produkcji o 10%,</u>
          <u xml:id="u-3.61" who="#PosełPopiel">2) stabilizację życia gospodarczego,</u>
          <u xml:id="u-3.62" who="#PosełPopiel">3) systematyczny wzrost płac wraz ze wzrostem dochodu narodowego, odpowiednio do wzrostu wydajności pracy,</u>
          <u xml:id="u-3.63" who="#PosełPopiel">4) postęp rozwoju zdobyczy socjalnych: opieki nad matką i dzieckiem, ubezpieczeń społecznych i lecznictwa, wczasów itp.</u>
          <u xml:id="u-3.64" who="#PosełPopiel">W rezultacie:</u>
          <u xml:id="u-3.65" who="#PosełPopiel">1) zwycięsko realizujemy odbudowę i szykujemy się do okresu rozbudowy, pewną stopą wchodząc na drogę planowej rozszerzonej produkcji,</u>
          <u xml:id="u-3.66" who="#PosełPopiel">2) rozbudowujemy coraz szerzej nasze stosunki z zagranicą, umacniając zarazem, suwerenność ekonomiczną i polityczną narodu.</u>
          <u xml:id="u-3.67" who="#PosełPopiel">Ziemie odzyskane, będąc wyrównaniem krzywdy dziejowej narodu, nie tylko stanowią poważne zabezpieczenie jego niepodległości przez rozbicie agresywnego prusactwa, ale stanowią poważny wkład w gospodarkę Polski.</u>
          <u xml:id="u-3.68" who="#PosełPopiel">Produkcja przemysłowa tych ziem sięga dzisiaj już 1/4 całej produkcji przemysłowej.</u>
          <u xml:id="u-3.69" who="#PosełPopiel">Olbrzymie przeludnienie wsi polskiej mogło być znacznie rozładowane, zanim nastąpiło poważne uprzemysłowienie kraju, przede wszystkim dzięki ziemiom odzyskanym.</u>
          <u xml:id="u-3.70" who="#PosełPopiel">Dzięki ziemiom odzyskanym byliśmy w stanie wchłonąć liczne rzesze powracających z całego świata do Ojczyzny rodaków i dać im przyzwoite warunki bytu. Na ziemiach tych odzyskaliśmy dla polskości ponad milion autochtonów.</u>
          <u xml:id="u-3.71" who="#PosełPopiel">Ale dla przesiedlenia 4 z górą milionów ludzi trzeba było gromadzić olbrzymie ilości zboża, kartofli, jarzyn, tłuszczu, mięsa, opału, uruchomić dziesiątki tysięcy pociągów. Nie łatwa to była sprawa, a jakże nieskończenie trudną była ona, gdy pierwszej wiosny ruszyły pociągi repatriantów ze wschodu. Trudności te pokonaliśmy. Pokonaliśmy je poważnym wysiłkiem młodych władz państwowych, wkładem narodu, pomimo, a nawet wbrew reakcji, która świadomie potęgowała piętrzące się trudności.</u>
          <u xml:id="u-3.72" who="#PosełPopiel">Ziemie odzyskane zagospodarowaliśmy pomimo i wbrew reakcji, tak jak pomimo i wbrew reakcji odzyskaliśmy je.</u>
          <u xml:id="u-3.73" who="#PosełPopiel">Ziemie odzyskane są owocem słusznej polityki, którą prowadził obóz demokratyczny, prowadził PKWN, Polityka PKWN była to polityka trwałego sojuszu z narodami słowiańskimi dla obrony przed agresją niemiecką, dzięki której mieliśmy możność uczestniczyć w zdobyciu ziem zachodnich i uzyskaliśmy stanowcze poparcie naszych żądań przez Związek Radziecki na konferencji poczdamskiej, Objęcie władzy przez siły demokratyczne, złożone z elementów ludowych, i usunięcie kapitału finansowego oraz obszarnictwa z zajmowanych przez nich dominujących pozycji gospodarczych i politycznych stworzyło w okresie sprawozdawczym nieznany dotąd ustrój demokracji ludowej.</u>
          <u xml:id="u-3.74" who="#PosełPopiel">Dominuje w nim sektor uspołeczniony, który zatrudniając obecnie 20% sił roboczych wytwarza blisko 50% całego dochodu narodowego. Na gospodarkę drobno-towarową chłopską i rzemieślniczą, liczącą ponad 70% ogółu sił roboczych, przypada obecnie blisko 40% dochodu narodowego. Sektor kapitalistyczny, włączając w to bogatych chłopów, stanowi resztę, czyli niespełna 10%.</u>
          <u xml:id="u-3.75" who="#PosełPopiel">Ten układ sił ukształtował się w rezultacie świadomego oddziaływania poczynając od okresu sprawozdawczego władzy ludowej.</u>
          <u xml:id="u-3.76" who="#PosełPopiel">Organami tej władzy w okresie sprawozdawczym były przeważnie rady narodowe gminne, powiatowe, miejskie i wojewódzkie, powstałe bądź podczas okupacji, bądź po wyzwoleniu pod naczelnym zwierzchnictwem Krajowej Rady Narodowej, a także pełnomocnicy PKWN.</u>
          <u xml:id="u-3.77" who="#PosełPopiel">Zakres uprawnień rad narodowych przekracza przedwojenne uprawnienia samorządów. Sprawują one nadto kontrolę społeczną nad rządowymi organami wykonawczymi, stanowią narzędzie planowania działalności publicznej.</u>
          <u xml:id="u-3.78" who="#PosełPopiel">W zakładach pracy powstają rady zakładowe, których zadaniem staje się nie tylko troska o interesy zatrudnionych, lecz także troska o sprawne funkcjonowanie przedsiębiorstwa, o wykonanie planu.</u>
          <u xml:id="u-3.79" who="#PosełPopiel">Rady narodowe i rady zakładowe spełniły w okresie sprawozdawczym doniosłą rolę zarówno w odbudowie i uruchamianiu zakładów pracy, jak i w dziedzinie zaspokajania materialnych i kulturalnych potrzeb pracujących, jak wreszcie w utrzymywaniu dyscypliny pracy i porządku.</u>
          <u xml:id="u-3.80" who="#PosełPopiel">W okresie sprawozdawczym uruchomiono 4.500 szkół powszechnych, 130 średnich, 150 zawodowych oraz założono uniwersytet im. Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie i uruchomiono w Lublinie częściowo politechnikę warszawską. Zapewniono bezpłatność nauki wykluczając z tego przywileju zaniedbujących się. Uruchomiono bursy i stypendia. Poczyniono młodzieży robotniczej i chłopskiej ułatwienia we wstępowaniu na uczelnie.</u>
          <u xml:id="u-3.81" who="#PosełPopiel">Otwarto 120 domów kultury, 2300 świetlic, założono 150 zespołów artystycznych, uruchomiono 17 kursów dla kierowników świetlic. Odbudowano przy pomocy Związku Radzieckiego 4 radiostacje i zainstalowano 180 węzłów radiofonii przewodowej. Otwarto 13 teatrów' i. założono 5 orkiestr. Uruchomiono szkolnictwo artystyczne, Zajęto się zabezpieczeniem zabytków i rewindykacją mienia artystycznego. Powstały związki: literatów, kompozytorów, plastyków, Zaopiekowano się ludźmi sztuki i nauki. Nawiązano współpracę kulturalną z zagranicą.</u>
          <u xml:id="u-3.82" who="#PosełPopiel">Tak więc demokracja ludowa od pierwszych tygodni swych rządów ujawniła głęboką troskę o oświatę i kulturę narodu.</u>
          <u xml:id="u-3.83" who="#PosełPopiel">Demokracja po drugiej wojnie światowej zwyciężyła w Polsce i w pełni zrealizowała program sformułowany w Manifeście PKWN. Stało się tak dlatego, że naród polski, doświadczony boleśnie, wytworzył siły szczerze i konsekwentnie demokratyczne, dostatecznie wielkie.</u>
          <u xml:id="u-3.84" who="#PosełPopiel">Stało się tak dlatego, że siły demokratyczne, które odrodziły się na podstawie rewizji ich przeszłości, zjednoczyły się. W rezultacie Polska wkroczyła na jasny szlak rozwoju ku dobrobytowi i sprawiedliwości społecznej.</u>
          <u xml:id="u-3.85" who="#PosełPopiel">PKWN dobrze zasłużył się Ojczyźnie.</u>
          <u xml:id="u-3.86" who="#PosełPopiel">Przyłączając się do oceny Biura Kontroli przy Radzie Państwa, które, doceniając olbrzymi wkład PKWN w odbudowę państwowości polskiej i kraju oraz doniosły wpływ jego na późniejsze osiągnięcia, uznało, nieuniknione zresztą, braki formalne za usprawiedliwione — wnoszę w imieniu Komisji Skarbowo-Budżetowej o udzielenie absolutorium Rządowi za gospodarkę finansową w okresie 1944–1945 r.</u>
          <u xml:id="u-3.87" who="#PosełPopiel">W imieniu komisji przedkładam do uchwalenia następujące wnioski:</u>
          <u xml:id="u-3.88" who="#PosełPopiel">1) „Sejm Ustawodawczy zatwierdza przedstawione przez Rząd zamknięcia rachunków państwowych za okres od 22 lipca 1944 r. do 31 marca 1945 r.”.</u>
          <u xml:id="u-3.89" who="#PosełPopiel">2) „Sejm Ustawodawczy — zgodnie z wnioskiem Biura Kontroli przy Radzie Państwa — udziela Rządowi absolutorium z gospodarki finansowej za okres od 22 lipca 1944 r. do 31 marca 1945 r.”. Teraz następują trzy rezolucje:</u>
          <u xml:id="u-3.90" who="#PosełPopiel">1) „Sejm Ustawodawczy stwierdza, że Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego, który położył pierwsze fundamenty pod budowę Państwa demokracji ludowej i jego gospodarki, dobrze zasłużył się Ojczyźnie”.</u>
          <u xml:id="u-3.91" who="#PosełPopiel">2) „Sejm Ustawodawczy wyraża uznanie i podziękowanie Ministrowi Skarbu za podjęcie pracy przy uporządkowaniu rachunków za pierwszy okres gospodarki państwowej w 1944 r.”.</u>
          <u xml:id="u-3.92" who="#PosełPopiel">3) „Sejm Ustawodawczy wyraża uznanie pracownikom Biura Kontroli i dyrektorowi Biura, inż. Grubeckiemu, za wielki wkład pracy i trudy poniesione przy zbadaniu zamknięć rachunków Państwa za okres od 22 lipca 1944 r. do 31 marca 1945 r.”.</u>
          <u xml:id="u-3.93" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#WicemarszałekSzwalbe">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#WicemarszałekSzwalbe">Głos ma poseł Dura.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#PosełDura">Wysoka Izbo! Z głębokim wzruszeniem zabieram głos, mówić bowiem będę o dniach historycznych, w których w rozgwarze bitew wykuwano podwaliny odrodzenia narodu polskiego.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#PosełDura">Mówić mam imieniem 4 stronnictw PKWN, które w przełomowym momencie historii naszej podjęły zdecydowaną, nieustępliwą walkę o wyzwolenie narodu z jarzma niewoli hitlerowskiej, walkę ze śmiertelnym wrogiem wolności ludów, z wrogiem, który ogniem, mieczem i trucizną niszczył naród polski i narody miłujące wolność. Wróg ten to nie tylko zbrojne kohorty morderców, podpalaczy i trucicieli germańskich, ale i ciemne siły skupione wokół gasnącego świata wyzysku i tyranii, głoszącej wolność eksploatacji cudzej pracy i cudzych bogactw.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#PosełDura">Na długo przed wojną jady faszyzmu zatruły organizmy narodów. Jady te snu ją się do dziś dnia, grożąc zniszczeniem tych, co w spokoju i pokoju dążą do odbudowy swych warsztatów pracy, do stworzenia narodowi lepszej przyszłości, Na skrawku wyzwolonej ziemi polskiej w 1944 r. 4 stronnictwa: Polska Partia Robotnicza, Polska Partia Socjalistyczna, Stronnictwo Ludowe i Stronnictwo Demokratyczne podjęły trud walki o wyzwolenie narodowe i społeczne, wzięły na siebie brzemię odpowiedzialności za losy narodu.</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#PosełDura">Suchymi liczbami zamknięć rachunków państwowych za czas od 1 sierpnia 1944 r. do 31 marca 1945 r. mówi Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego. Mówią ci pierwsi, co z trudu, znoju i nędzy wyrośli, dla których nadludzki wysiłek pracy i walki był chlebem powszednim, ci, co z ludu powstali i w lud hasła wolności, sprawiedliwości i wytrwania nieśli.</u>
          <u xml:id="u-5.4" who="#PosełDura">Bój toczy się dalej! Ale jakże daleka jesteśmy od dni krwawego wysiłku, pracy i walki. Jakże inaczej, z jaką wspaniałą wiarą patrzymy w przyszłość. Jesteśmy na drodze do ostatecznego zwycięstwa, gdyż jesteśmy świadkami, jak — zapoczątkowana wysiłkiem PKWN — konsolidacja twórczych sił narodu staje się faktem.</u>
          <u xml:id="u-5.5" who="#PosełDura">Siły postępu skupiają się w jeden mocny blok w Polsce — taką jest bowiem wola ludu!</u>
          <u xml:id="u-5.6" who="#PosełDura">Wszystkie siły pokoju i postępu świata łączą się, aby jednolitą postawą mas pracujących zadokumentować twardą wolę wygrania pokoju po zwycięskiej wojnie.</u>
          <u xml:id="u-5.7" who="#PosełDura">Jakże przewidującą była polityka PKWN — polityka polskiej racji stanu, racji stanu robotnika, chłopa i pracownika umysłowego, polityka przyjaźni i współpracy ze Związkiem Radzieckim — ostoją postępu i pokoju światowego. Rozwinięcie tej ustalonej przez PKWN linii naszych stosunków sąsiedzkich daje zupełną gwarancję naszym granicom zachodnim. Granice na Odrze, Nysie i Bałtyku stały się granicami bezpieczeństwa Słowiańszczyzny, a nawet granicami demokratycznego pokoju.</u>
          <u xml:id="u-5.8" who="#PosełDura">Oto plon posiewu PKWN. Narodu polskiego nie niepokoi fałszywa gra imperializmu i agresji anglo-amerykańskiego kapitału. Wall-Street łaknie krwi, złota i nafty! My pragniemy pokoju! W sojuszu ze Związkiem Radzieckim, w sojuszu z narodami słowiańskimi i państwami demokracji ludowej nie straszą nas trudności, nawet jeśli są rzucane z wysokości papieskiego tronu.</u>
          <u xml:id="u-5.9" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-5.10" who="#PosełDura">Kolega sprawozdawca przytaczał cyfry osiągnięć PKWN i Rządu Tymczasowego. Ale nie w cyfrach leży istotna treść — nie tylko cyfry określają wielkość podjętego wówczas działania. Dokonywała się bowiem praca zakrojona na miarę olbrzyma, praca, kładąca podwaliny pod budowę nowej Polski — Polski sprawiedliwości społecznej, w której wyzwolony z niewoli lud — robotnik, chłop i pracownik umysłowy — władzę dziś sprawuje.</u>
          <u xml:id="u-5.11" who="#PosełDura">Wielmoże Polski przedwojennej, zaślepieni egoizmem klasowym, poprzez Brześć i Berezę, poprzez rzezie robotników w miastach, poprzez krwawo tłumione strajki chłopskie, doprowadzili naród do klęski wrześniowej i skryli się w cieniu przed odpowiedzialnością wobec Boga i historii — jak głosiła ich konstytucja kwietniowa. Nie rozumieli i nie chcieli rozumieć tych wielkich przemian, jakie dokonały się w imię społecznego wyzwolenia ludu. Nie rozumieli, że trud i znój Dywizji Kościuszkowskiej i Wojska Polskiego, że masowe, niesłychane w dziejach ludobójstwo, ze wściekłą zajadłością dokonywane na Polakach przez okupanta, przekuwały duszę narodu sposobiąc ją do wielkiego dzieła zwycięstwa i budowy nowej Polski, nowego ustroju politycznego, gospodarczego i społecznego. Lud wielokrotnie przez nich oszukiwany, w ogniu walk i męce okupacji wyrósł ponad miarę oszustów emigracyjnych, dojrzał politycznie i społecznie. A tę dojrzałość umocnił w chwili najbardziej zbrodniczego oszustwa z dnia 1 sierpnia 1944 r., gdy PKWN zaledwie rozpoczął wytyczanie drogi rozwojowej Polski ludowej. Oszustwu temu na imię: nieodpowiedzialna prowokacja rządu londyńskiego, dokonana na bohaterstwie Powstania Warszawskiego. Ciężko jest wspominać o tym tu, gdzie tak wiele śladów bohaterskich walk ludu Warszawy.</u>
          <u xml:id="u-5.12" who="#PosełDura">Wola walki z okupantem została niecnie wykorzystana przez hrabiego Komorowskiego i ówczesnego premiera Rządu emigracyjnego — Mikołajczyka, by wykazać światu, że rządzić Polską można i z Londynu.</u>
          <u xml:id="u-5.13" who="#PosełDura">Spójrzcie na Warszawę, którą wysiłek rzesz pracujących całej Polski dźwiga z ruin — zgroza wstrząśnie Wami na myśl, że taki oto jest wkład do polskiej rzeczywistości Mikołajczyków, Komorowskich i wszystkich, których naród polski wyrzucił za burtę. A oni przecież stali z bronią u nogi tam, gdzie walczył chłop i robotnik — oni głosili zdradziecką teorię dwóch wrogów, PKWN nie ustawał w pracy.</u>
          <u xml:id="u-5.14" who="#PosełDura">Istotnie jeszcze toczyła się wojna, jeszcze płonęła powstańcza Warszawa, a już 6 września 1944 r. ukazał się dekret o przeprowadzeniu reformy -rolnej. Dekret ten realizował — i to po raz pierwszy w rzeczywistości, a nie na papierze — słowa Manifestu Lipcowego o rozparcelowaniu między chłopów małorolnych, średniorolnych, obarczonych liczną rodziną, drobnych dzierżawców oraz robotników rolnych, ziemi poniemieckiej, ziemi zdrajców narodu oraz gospodarstw obszarniczych o powierzchni ponad 50 ha, a na terenach ziem zachodnich w zasadzie ponad 100 ha.</u>
          <u xml:id="u-5.15" who="#PosełDura">Dekret o reformie rolnej był posunięciem podwójnie radykalnym: z jednej strony zrywał on z kunktatorsko-opóźniającą akcją parcelacyjną w Polsce przedwrześniowej, wcielał w życie to, o czym dużo pisano i do czego wieś powszechnie i stale dążyła, a co obszarnictwo i sfery rządzące stale hamowały lub wypaczały, z drugiej zaś zachowywał i podkreślał indywidualne władanie ziemią chłopską.</u>
          <u xml:id="u-5.16" who="#PosełDura">PKWN pchnął koło rozpędu życia politycznego i gospodarczego we właściwym kierunku. I oto jesteśmy świadkami niesłychanego wzrostu sił produkcyjnych narodu i odbudowy przemysłu, powstania nowych gałęzi produkcji, wzrostu pogłowia zwierzęcego i likwidacji odłogów. Osiągnięcia te były możliwe jedynie dlatego, że odbudowujemy gospodarstwo narodowe na zasadach Manifestu PKWN.</u>
          <u xml:id="u-5.17" who="#PosełDura">Przed wojną w Polsce przemysł górniczy, hutniczy i włókienniczy, produkcja cukru i siły elektrycznej były w rękach kapitalistów zagranicznych. Od 70–90% tych podstawowych gałęzi przemysłu stanowiła własność kapitalistów, trustów i banków zagranicznych. Parcelacja ziemi obszarniczej, likwidacja karteli, unarodowienie banków i zaplanowane przez PKWN unarodowienie kluczowych gałęzi przemysłu stworzyły silne podstawy, na których przebudowa życia gospodarczego Polski ludowej może być szybko, skutecznie i pomyślnie dokonywana, pomimo niesłychanych zniszczeń wojennych i ubytku narodowego.</u>
          <u xml:id="u-5.18" who="#PosełDura">Te wielkie przemiany ustrojowe Polski, początek swój biorące w Manifeście Lipcowym, stanowią podstawy gospodarki narodowej i podstawy zasadniczej koncepcji twórczej Polski ludowej sojuszu robotniczo-chłopskiego.</u>
          <u xml:id="u-5.19" who="#PosełDura">Magna charta nowe i Polski — Manifest PKWN z 22 lipca 1944 r. kładł podwaliny pod demokrację ludową w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-5.20" who="#PosełDura">Parcelacja majątków obszarniczych była aktem rewolucyjnym, którym PKWN rozpoczął przebudowę ustroju rolnego w Polsce. Polska wkroczyła na drogę sprawiedliwości społecznej i zniesienia wyzysku człowieka przez człowieka i z tej drogi zepchnąć się nie da.</u>
          <u xml:id="u-5.21" who="#PosełDura">Tocząca się wówczas wojna nie mogła była powstrzymać żywiołowego prądu odbudowy. Odbudowa ta nie przybrała jeszcze tych rozmiarów, jakie obserwujemy obecnie, niemniej jej znaczenie polegało na wspomnianej już żywiołowości. Wyrażała się zaś ona w uruchomianiu nie tylko produkcji przemysłowej i komunikacji, gdzie problem był pod każdym względem: ludzkim, kapitałowym i materiałowym — daleko trudniejszy. Robotnicy i urzędnicy stawali do uszkodzonych i wyszabrowanych warsztatów pracy, ze szczątków budowali fragmenty zakładów, przejmowali bezczynne, porzucone, opuszczone przez właścicieli, przedsiębiorstwa, klecili prowizoryczne środki komunikacji.</u>
          <u xml:id="u-5.22" who="#PosełDura">Rząd nie szczędził pomocy, na jaką go było stać. Jego przedstawiciele obejmowali pod zarząd państwowy bezpańskie zakłady przemysłowe, zabiegali o surowce, materiały pomocnicze, paliwo, dokonywali zamówień, szukali pomocy na zewnątrz, znajdując ją zresztą tylko w Związku Radzieckim. Zasługą PKWN i Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej było, że zrozumiał polityczny i gospodarczy sens współpracy ze Związkiem Radzieckim i że temu sensowi dał konkretny wyraz zawierając pierwszą umowę handlową polsko-radziecką, W tej umowie z 20 października 1944 r. podpisywanej w okresie, kiedy na zachód od Wisły stały jeszcze wojska niemieckie, Polska uzyskała najbardziej niezbędne towary, Układ ten stał się, jak wiemy, pierwszym z serii układów i umów między Polską a Związkiem Radzieckim, z których wyróżniły się potem: podstawowy układ z 21 kwietnia 1945 r. i wielki układ gospodarczy z 22 stycznia 1948 r.</u>
          <u xml:id="u-5.23" who="#PosełDura">Ze słuszną dumą z dobrze wykonanego obowiązku staje PKWN przed narodem ze sprawozdaniem rachunkowym z okresu swych prac i prac Rządu Tymczasowego, Reforma rolna, przeprowadzona w ogniu pożogi wojennej, huku armat i przy warkocie wrogich bombowców, dała naszemu chłopskiemu rolnictwu moc niespożytą i zapał do pracy. Ustrój rolny, oparty na indywidualnych gospodarstwach chłopskich, jest niewzruszony. Wrogie siły straszyły chłopa 17 republiką, kołchozami i trzecią wojną. Straszaki te z czasem straciły wszelką siłę i wiemy, że tu szeptana propaganda już nie chwyta, Zasada ładu, sprawiedliwości społecznej i zniesienia wyzysku człowieka przez człowieka przyświeca wszystkim poczynaniom PKWN. Rychło też robotnik i chłop we wspólnym wysiłku z kraju zgliszcz, ruin i mogił uczyni Polskę kwitnącą i szczęśliwą. To PKWN ustanowił jako fundament siły gospodarczej Polski ludowej planową pracę robotnika, chłopa i pracownika umysłowego. Ten fundament nie zawiódł i nie zawiedzie.</u>
          <u xml:id="u-5.24" who="#PosełDura">Pomimo olbrzymich braków chłop zlikwidował odłogi, a z wiosną 1949 r. usunie ich resztki. W roku bieżącym osiągniemy samowystarczalność żywnościową, chleba nam nie zbraknie. Prawie 3-milionowa masa indywidualnych gospodarstw chłopskich we współzawodnictwie pracy realizuje podniesienie wydajności naszych pól śladem bohaterskiego wyścigu pracy robotników.</u>
          <u xml:id="u-5.25" who="#PosełDura">Półtoramilionowa organizacja chłopska — Samopomoc Chłopska, poprzez związki branżowe czuwa nad zharmonizowaniem produkcji rolnej i przemysłowej. Górnik polski wytężoną pracą swych mięśni, daje Polsce energię zamkniętą w ziemi, a z nią szeroki oddech na świat. Nasz transport, nasze porty, nasz przemysł pośpiesznie wyrównywa straty wojenne, a suma wysiłków narodu coraz wyżej dźwiga dobrobyt mas pracujących, przekraczając przedwojenne wyniki.</u>
          <u xml:id="u-5.26" who="#PosełDura">Rezultaty te osiągnął lud polski dlatego, że dojrzał do zrzucenia pęt niewoli społecznej, objął w posiadanie bogactwa narodowe, aby z nich w planowym wysiłku stworzyć wspólny dobrobyt i kulturę.</u>
          <u xml:id="u-5.27" who="#PosełDura">To PKWN nakreślił właściwe drogi rozwojowe Polski ludowej i znalazł sposoby, aby twórcze siły ludu obudzić i skierować na drogę zwycięstwa pracy i pokoju.</u>
          <u xml:id="u-5.28" who="#PosełDura">Kończę słowami rezolucji komisji: „PKWN dobrze zasłużył się Ojczyźnie”.</u>
          <u xml:id="u-5.29" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#WicemarszałekSzwalbe">Głos ma poseł Wycech.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#PosełWycech">Wysoki Sejmie! Uchwalanie budżetu Państwa, który jest zarazem programem działalności Rządu, daje okazję do prowadzenia debaty o charakterze politycznym. Natomiast zamknięciu rachunków państwowych i udzieleniu Rządowi absolutorium z działalności towarzyszy zwykle rozprawa rzeczowo-gospodarcza. Jednakże w obecnym momencie, kiedy dokonujemy oceny działalności Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego i Rządu Tymczasowego, jesteśmy w szczególnie osobliwej sytuacji, która skłania nas do zajęcia również i stanowiska politycznego wobec omawianych zamknięć rachunkowych.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#PosełWycech">Jakie są tego powody? Po pierwsze dlatego, że są to zamknięcia za okres pierwszych 8 miesięcy odradzania się organizmu państwowości polskiej. Po drugie dokonujemy zamknięcia już po upływie trzech łat od zakończenia okresu sprawozdawczego, gdy po poprzedniej wojnie pierwsze zamknięcia przyszły do Sejmu dopiero po upływie 10 lat. Jest to dobre świadectwo sprawności i tempa prac aparatu rządowego. Po trzecie omawiamy jedyny i wyjątkowy okres w dziejach naszego narodu, w którym zostały założone zupełnie nowe fundamenty pod budowę polskiej państwowości. W okresie omawianych 8 miesięcy położone zostały pierwsze i trwałe fundamenty pod budowę nowego ustroju społeczno-gospodarczego, ustroju demokracji ludowej, na miejsce ustroju kapitalistycznego w życiu gospodarczym i na miejsce ustroju tzw. demokracji liberalnej w życiu politycznym. W okresie omawianych 8 miesięcy przestawione Zostają zwrotnice dziejowe naszego narodu na tory współpracy z narodami słowiańskimi ze Związkiem Radzieckim na czele.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#PosełWycech">I wreszcie jeszcze jedna okoliczność. W tworzeniu tych zrębów dominującą rolę odegrały radykalne partie robotnicze i chłopskie z Polską Partią Robotniczą na czele.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#PosełWycech">Polskie Stronnictwo Ludowe aczkolwiek w swej przeszłości posiadało piękne tradycje ciężkich i krwawych walk nie tylko z okupantem, czego wyrazem jest m. in. akcja Batalionów Chłopskich, lecz walk o wolność, prawo i demokrację z rodzimym wstecznictwem, to jednak nie było ono w owe czasy współuczestnikiem w tworzeniu zrębów Polski ludowej w ramach Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego.</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#PosełWycech">Masa chłopska w ciągu omawianego niezmiernie trudnego okresu działalności Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego i Rządu Tymczasowego wniosła duży wkład krwi i wkład gospodarczy do budowy państwowości. Tego jednak nie możemy powiedzieć o sobie, jako grupie politycznej, która dzięki tragicznemu zbiegowi różnych okoliczności zewnętrznych i wewnętrznych nie stanęła od początku do aktywnej pracy państwowej, a pewna część naszych sił znalazła się w walce z obozem reform społecznych i władzami państwowymi przez niego wyłonionymi.</u>
          <u xml:id="u-7.5" who="#PosełWycech">Dziś, gdy z perspektywy czterech lat dokonujemy oceny działalności naszej własnej drogi, gdy oceniamy już dziś widoczne, owocne skutki założeń politycznych Krajowej Rady Narodowej i Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego, dziś gdy przeszliśmy dużą ewolucję i stajemy na politycznej platformie Manifestu Lipcowego, możemy powiedzieć, że ówczesne odpowiedzialne kierownictwo Polskiego Stronnictwa Ludowego popełniło zasadniczy błąd polityczny, że w końcowym okresie trwania okupacji, widząc działanie ośrodka londyńskiego na szkodę interesów Polski i demokracji, nie oderwało się od niego i nie stanęło do politycznej współpracy z obozem lewicy społecznej na politycznej platformie Krajowej Rady Narodowej. Był to błąd, że wbrew stanowisku zwolenników porozumienia z Rządem Tymczasowym i Polskim Komitetem Wyzwolenia Narodowego nie uczestniczyło od początku w odbudowie i budowie demokratycznej państwowości polskiej. Podjęta wówczas decyzja współpracy z obozem demokracji zmniejszyłaby rozbicie i rozdarcie polityczne w narodzie, uchroniłaby kraj od niepotrzebnych walk i ich skutków przyczyniając się do szybkiego tempa stabilizacji gospodarczej i politycznej.</u>
          <u xml:id="u-7.6" who="#PosełWycech">Polskie Stronnictwo. Ludowe szło innymi drogami do zajęcia platformy politycznej, zawartej w Manifeście Lipcowym, aniżeli inne stronnictwa demokratyczne i dlatego nasza ocena działalności Rządu i jego politycznej podstawy posiada szczególne znaczenie; posiada potrzebny obiektywizm.</u>
          <u xml:id="u-7.7" who="#PosełWycech">Polityczna koncepcja budowy nowej Polski, zawarta w historycznych uchwałach Krajowej Rady Narodowej z 1 stycznia 1944 r., a później w Manifeście Lipcowym, oparta jest o dorobek polskiej demokratycznej myśli politycznej, bo zarówno o dorobek polityczny Młodej Polski, Towarzystwa Demokratycznego, o półwiekowy dorobek ruchu chłopskiego i robotniczego, jak o doświadczenia rządu ludowego z 1918 r. W kształtowaniu koncepcji politycznej Polski ludowej w oparciu o Manifest Lipcowy twórcy jego nawiązali do dorobku politycznego, zawartego w Manifeście Demokratycznym. Manifeście rządu ludowego i dorobku radykalnej myśli chłopskiej i robotniczej z XIX i XX wieku i w działalności swej potrafili uniknąć błędów popełnionych przez demokrację przy wcielaniu w życie przyjętych zasad. I to jest wielka zdobycz Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego.</u>
          <u xml:id="u-7.8" who="#PosełWycech">Trzy są podstawowe założenia Manifestu Lipcowego.</u>
          <u xml:id="u-7.9" who="#PosełWycech">Po pierwsze: Polska może odzyskać niepodległość a utrzymać ją zdoła tylko jako państwo ludowo-demokratyczne, działające w oparciu o szerokie masy ludu polskiego. Manifest Demokratyczny o tym mówi co następuje: „Dla odzyskania niepodległego bytu Polska ma w swoim łonie własnym olbrzymie siły, których dotąd żaden głos sumienny i szczery nie wywołał jeszcze. Nietknięta to prawie, równie zewnętrznym jak i wewnętrznym nieprzyjaciołom straszna potęga. Nią Polska powstanie”. To siła ludu polskiego. I na tych siłach budowanie Polski oparł Manifest Lipcowy.</u>
          <u xml:id="u-7.10" who="#PosełWycech">I druga zasada polityczna Krajowej Rady Narodowej mówi, że odzyskanie niepodległości Polski i utrwalenie jej bytu należy związać ściśle z demokratycznymi prądami światowymi. Tak jak młoda demokracja polska z początków XIX wieku i okresów późniejszych widziała możliwość odzyskania niepodległości Polski poprzez sprzymierzenie demokracji polskiej ze światowymi nurtami postępu, tak Manifest Lipcowy słusznie zakładał, że odzyskanie wolności i niepodległości może być dokonane w ścisłym współdziałaniu z siłami demokracji w skali światowej, a słowiańskimi demokracjami w szczególności. Twórcy Krajowej Rady Narodowej w okresie okupacji pamiętali o słowach Manifestu Demokratycznego, które mówią: „Gabinetowe układy nie przywrócą Polski, a monarchiczne wojny sprawiedliwości ludowi nie wymierzą”. Rozumiano już w czasie wojny, że ani francuski Hotel Lambert po 1831 r., ani angielski Hotel Rubens po roku 1939 czy inne kombinacje polityków emigracyjnych Polski nie przywrócą, a odzyskanej niepodległości nie utrwalą. Tylko walka sił demokratycznych samego kraju, sprzymierzona z walką szczerze demokratycznych sił innych narodów — to jedyna droga do odzyskania i utrwalenia niepodległości. Tu wiązała się nierozerwalnie zasada niepodległości i zasada demokracji.</u>
          <u xml:id="u-7.11" who="#PosełWycech">Z tego założenia wynikała trzecia zasada polityczna Polski ludowej, ta zasada, którą przyjął PKWN: sojuszu z krajami i siłami demokracji ludowej, z krajami słowiańskimi.</u>
          <u xml:id="u-7.12" who="#PosełWycech">Chłopscy i robotniczy bojownicy o wolność i demokrację w wieku XIX i na początku XX wieku sprzymierzali się z siłami, które wyrastały i kształtowały się na ideałach rewolucji francuskiej, rewolucji, która pierwsza wbiła gwóźdź do trumny ustroju feudalno-pańszczyźnianego. Dziś świat dławi ustrój kapitalistyczny. Pierwszy cios temu ustrojowi zadała wielka rewolucja październikowa w Rosji. Dlatego sojusz Polski ludowej ze Związkiem Radzieckim, któremu zawdzięczamy nasze wyzwolenie ze straszliwej okupacji, i krajami demokracji ludowej, jako tymi państwami, które prowadzą walkę z ustrojem kapitalistycznym, jako tymi siłami, które kształtują nowe oblicze świata — jest koniecznością ze względu na realizowanie demokracji i koniecznością dla utrwalenia niepodległości Polski. Ten sojusz dyktują nam żywotne interesy narodowe, dyktuje nam nasza demokratyczna tradycja.</u>
          <u xml:id="u-7.13" who="#PosełWycech">Toczy się w tej chwili walka o budowę nowego, sprawiedliwego świata. I co jest w tym znamienne: siły postępu bronią demokracji i naszej niepodległości. Związek Radziecki, popierając nasze stanowisko w sprawie odzyskania i utrwalenia przy nas starych ziem piastowskich, walcząc z odradzaniem się faszyzmu i niemieckiego wstecznictwa, najlepiej działa na rzecz utrzymania i utrwalenia naszego bytu państwowego.</u>
          <u xml:id="u-7.14" who="#PosełWycech">Dalej zważmy, czy byłby możliwy sojusz polsko-czechosłowacki, sojusz, który jest drugą tamą przeciw narastaniu niebezpieczeństwa niemieckiego, gdyby w Polsce i Czechosłowacji dominowały siły nacjonalistyczne, siły wsteczne? Dziś siły wsteczne w świecie, a w szczególności siły anglo-saskiego imperializmu, nie tylko wałczą z demokracją świata i z demokracją polską, lecz działają na szkodę interesów narodowych polskich, kwestionując nasze prawo do odwiecznych ziem polskich po Nysę i Odrę. Dzieje się to w tym czasie, gdy przywódca socjalistycznej partii jedności w Niemczech Grotewohl oświadcza, że uznaje granice Niemiec na Odrze i Nysie, że demokratyczne Niemcy pragną żyć w zgodzie z demokratyczną Polską. Tego rodzaju oświadczenie jest wysoce radosne dla Polski ludowej i świadczy o tym, że tylko w oparciu o sojusz z siłami i krajami demokracji ludowej można utrwalić niepodległy byt Polski i budować nowy ustrój społeczno-gospodarczy bez wyzysku człowieka przez człowieka.</u>
          <u xml:id="u-7.15" who="#PosełWycech">Oparcie rozwoju Polski o czynny udział ludu polskiego, który usunął precz z życia polskiego siły wsteczne, przystąpienie od zarania tworzenia odrodzonej państwowości do przeprowadzenia gruntownych reform społeczno-gospodarczych w duchu sprawiedliwości społecznej i planowości z reformą rolną i nacjonalizacją przemysłu na czele, oparcie życia politycznego o sojusz chłopsko-robotniczy, zacieśnianie współpracy politycznej i gospodarczej z państwami szczerze demokratycznymi ze Związkiem Radzieckim na czele, położenie kresu sporom wśród narodów słowiańskich — wszystko to stwarza pomyślne warunki dla rozwoju Polski ludowej. I w tym tkwi historyczna zasługa PKWN, zasługa nie tylko wypracowania, ale i konsekwentnego realizowania i wcielania w życie zasad Manifestu Lipcowego.</u>
          <u xml:id="u-7.16" who="#PosełWycech">I dlatego skoro dziś debatujemy nad zamknięciem rachunków Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego i Tymczasowego Rządu Polskiego w Lublinie i Warszawie, to należy w pierwszym rzędzie udzielić Rządowi absolutorium za obraną linię polityczną, która odpowiada żywotnym interesom narodu polskiego, bowiem utrwala i pogłębia jego niepodległość, buduje nowy, sprawiedliwy ustrój.</u>
          <u xml:id="u-7.17" who="#PosełWycech">Dlatego w całej pełni przyłączamy się do wniosku Komisji Skarbowo-Budżetowej, który mówi, że PKWN dobrze zasłużył się Ojczyźnie. Linia podjęta przez niego jest najsłuszniejsza dla Polski, jest najsłuszniejszą drogą programową polskiej demokracji, która w dalszym ciągu będzie gromadzić siły społeczne dla budowy Polski ludowej w wytyczonym przez Manifest kierunku.</u>
          <u xml:id="u-7.18" who="#PosełWycech">W omawianym okresie działalności Rząd pracował w niebywale ciężkich warunkach, Walec wojenny przetoczył się świeżo przez cały kraj, Na zachodzie trwały ciężkie walki armii radzieckiej i armii polskiej z Niemcami. W społeczeństwie trwały bratobójcze walki, rozpętane przez wstecznictwo. Kraj zniszczony i zrujnowany. W wielu wsiach i miastach niedawno pogasły pożary. Fabryki rozbite, gospodarstwa rolne zdewastowane czy opuszczone, linie komunikacyjne zniszczone, a miliony ludzi wyrzuconych przez okupanta wraca, najczęściej pieszo, do własnych warsztatów pracy i domów. Setki tysięcy sierot, wdów, kalek i rannych.</u>
          <u xml:id="u-7.19" who="#PosełWycech">A jednak mimo tych ciężkich warunków Rząd polski wraz ze społeczeństwem stanął do pracy. Organizuje życie państwowe, odbudowuje gospodarstwo narodowe zarówno na odcinku państwowym, jak spółdzielczym i prywatnym, Podjął i przeprowadził reformy społeczne z reformą rolną i pracami wstępnymi w zakresie nacjonalizacji przemysłu na czele. Podjął wielkie historyczne dzieło zagospodarowania i zaludnienia ziem zachodnich. Warstwa robotnicza odegrała tu dominującą rolę polityczną i gospodarczą. Wystarczy wskazać na fakt wypracowania koncepcji politycznych Polski ludowej i na fakt rozpowszechniania przez masy ludu pracującego założeń politycznych Manifestu Lipcowego w społeczeństwie polskim. Wystarczy wskazać na fakt udziału warstwy robotniczej w odbudowie przemysłu, kolejnictwa, transportu itp. Chłopi również ponieśli wielki wysiłek. Likwidacja odłogów, świadczenia rzeczowe, płacenie podatku, krwi i pieniądza, to również duży wkład, wkład chłopa polskiego wnoszony do budowy państwowości.</u>
          <u xml:id="u-7.20" who="#PosełWycech">Osiągnięcia rzeczowo-gospodarcze i polityczne Rządu w omawianym okresie, w którym zakładano fundamenty ustroju demokracji ludowej, są duże. Rząd mimo trudności pracował sprężyście i dobrze.</u>
          <u xml:id="u-7.21" who="#PosełWycech">Klub Polskiego Stronnictwa Ludowego głosować będzie za wnioskami Komisji Skarbowo - Budżetowej o zatwierdzenie zamknięć rachunkowych i o udzielenie Rządowi absolutorium z działalności politycznej i gospodarczej, Klub bodzie głosować za rezolucją, stwierdzającą, że PKWN dobrze zasłużył się Ojczyźnie.</u>
          <u xml:id="u-7.22" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#WicemarszałekSzwalbe">Głos ma poseł Wilandt.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#PosełWilandt">Wysoka Izbo! Stronnictwo Pracy nie miało możności w swej organizacyjnej formie politycznej wziąć udziału w pracach państwowych tego okresu, za który wpłynął wniosek o absolutorium, Przyczyna tego leżała w spóźnionym starcie i spóźnionym działaniu wielkiej części kierownictwa stronnictwa w kraju, które zbyt ulegało — w oderwaniu od naszej rzeczywistości narodowej, od potrzeb mas polskich — czynnikom kierowniczym stronnictwa pozostającym na emigracji londyńskiej, Tym niemniej część stronnictwa, która jest dzisiaj jego trzonem, w pełni zrozumiała dziejowe potrzeby narodu i przystąpiła do współpracy od pierwszego dnia wyzwolenia. Co więcej — część Stronnictwa Pracy pod kierownictwem ś. p. Felczaka już w okresie okupacji wspierała inicjatywę porozumienia ze Związkiem Radzieckim, podjętą z Londynu przez gen. Sikorskiego.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#PosełWilandt">Oto są podstawy, dla których Stronnictwo Pracy uczestniczy dziś w koalicji rządowej w Polsce ludowej, oto przyczyny, dla których Stronnictwo Pracy bierze współodpowiedzialność również i za pierwszy okres, głosując za absolutorium,</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#WicemarszałekSzwalbe">Przystępujemy do głosowania wniosków i rezolucji, zawartych w druku nr 313 Komisji Skarbowo-Budżetowej. Poseł sekretarz Wysocki będzie odczytywał kolejno te wnioski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#PosełSekretarzWysocki">„Sejm Ustawodawczy zatwierdza przedstawione przez Rząd zamknięcia rachunków państwowych za okres od 22 lipca 1944 r. do 31 marca 1945 r.”</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#WicemarszałekSzwalbe">Kto jest za przyjęciem tego wniosku, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest, przeciw? Nikt się nie sprzeciwia.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#WicemarszałekSzwalbe">Stwierdzam, że wniosek został przyjęty jednogłośnie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#PosełSekretarzWysocki">„Sejm Ustawodawczy — zgodnie z wnioskiem Biura Kontroli przy Radzie Państwa — udziela Rządowi absolutorium z gospodarki finansowej za okres od 22 lipca 1944 r. do 31 marca 1945 r.”</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#WicemarszałekSzwalbe">Kto jest za przyjęciem tego wniosku, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#WicemarszałekSzwalbe">Wobec tego stwierdzam, że Sejm udzielił Rządowi absolutorium z wydatków finansowych za okres od 22 lipca 1944 r. do 31 marca 1945 r.</u>
          <u xml:id="u-14.2" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-14.3" who="#WicemarszałekSzwalbe">Ponadto w druku nr 313 są rezolucjo. Przystępujemy do głosowania nad rezolucjami. Proszę Obywatela Sekretarza o ich odczytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#PosełSekretarzWysocki">„Sejm Ustawodawczy stwierdza, że Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego, który położył pierwsze fundamenty pod budowę Państwa demokracji ludowej i jego gospodarki, dobrze zasłużył się Ojczyźnie.”</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#WicemarszałekSzwalbe">Kto jest za przyjęciem tej rezolucji, zechce wstać Dziękuję. Kto jest przeciw? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#WicemarszałekSzwalbe">Rezolucja została przyjęta jednogłośnie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#PosełSekretarzWysocki">„Sejm Ustawodawczy wyraża uznanie i podziękowanie Ministrowi Skarbu za podjęcie pracy przy uporządkowaniu rachunków za pierwszy okres gospodarki państwowej w roku 1944 i 1945.”</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#WicemarszałekSzwalbe">Kto jest za przyjęciem tej rezolucji, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Sprzeciwu nie ma.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#WicemarszałekSzwalbe">Stwierdzam, że rezolucja została jednogłośnie przyjęta.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#PosełSekretarzWysocki">„Sejm Ustawodawczy wyraża uznanie pracownikom Biura Kontroli i Dyrektorowi Biura, inż. Grubeckiemu za wielki wkład pracy i trudy poniesione przy zbadaniu zamknięć rachunków Państwa za okres od 22 lipca 1944 r. do 31 marca 1945 r.”</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#WicemarszałekSzwalbe">Kto jest za przyjęciem tej rezolucji, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#WicemarszałekSzwalbe">Rezolucja została jednogłośnie przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#WicemarszałekSzwalbe">Stwierdzam, że wszystkie wnioski i rezolucje Komisji Skarbowo-Budżetowej, dotyczące zamknięć rachunków państwowych za okres od 22 lipca 1944 r. do 31 marca 1945 oraz udzielenia Rządowi absolutorium za powyższy okres — zostały jednogłośnie uchwalone.</u>
          <u xml:id="u-20.3" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-20.4" who="#WicemarszałekSzwalbe">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji. Spraw Zagranicznych o rządowym projekcie ustawy o ratyfikacji protokółu, podpisanego w Londynie dnia 17 lipca 1947 r. w sprawie zmiany układu o patentach niemieckich, podpisanego w Londynie dnia 27 lipca 1946 r. (druki nr 276 i 312).</u>
          <u xml:id="u-20.5" who="#WicemarszałekSzwalbe">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Kiernikowi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#PosełKiernik">Wysoki Sejmie! Mógłbym ograniczyć się do krótkiego wniosku w imieniu Komisji Spraw Zagranicznych o uchwalenie przedłożonego przez Rząd projektu ustawy, jednak uważam, że sprawa ma pewne interesujące aspekty, na które chciałbym zwrócić uwagę Wysokiej Izby.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#PosełKiernik">W ustawie z 14 listopada 1947 r. Wysoki Sejm wyraził swą zgodę na ratyfikację przystąpienia Polski do układu londyńskiego w sprawie patentów niemieckich, podpisanego w Londynie dnia 27 lipca 1946 r.</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#PosełKiernik">Uczestnikami tego układu mogły być wszystkie państwa należące do Organizacji Narodów Zjednoczonych oraz te wszystkie państwa, które zachowały neutralność w czasie wojny, o ile zgłosiły przystąpienie do układu przed dniem 1 stycznia 1947 r.</u>
          <u xml:id="u-21.3" who="#PosełKiernik">Układ powyższy nadawał prawo obywatelom wszystkich tych państw, które przed chwilą wymieniłem, a więc należących do ONZ i tych, które zachowały neutralność w czasie wojny, do korzystania z patentów i licencji, jakie były nadane przez rządy tych państw obywatelom niemieckim na swym terytorium, a więc poza Niemcami — niezależnie od miejsca wytwarzania tych patentów, licencji względnie wynalazków.</u>
          <u xml:id="u-21.4" who="#PosełKiernik">Z inicjatywy rządów Wielkiej Brytanii i Holandii wprowadzono jednak do układu londyńskiego pewne zmiany, które są przedmiotem obecnego projektu ustawy. Mianowicie przedłużono termin przystąpienia do układu do dnia 31 lipca 1947 r„ a nadto prawo eksploatacji wymienionych patentów, udzielonych Niemcom w krajach uczestniczących w układzie, ograniczono warunkiem, że są wykorzystywane na terytorium tych krajów, które są uczestnikami układu.</u>
          <u xml:id="u-21.5" who="#PosełKiernik">Rząd Polski wyraził zgodę na te zmiany podpisując protokół 17 lipca 1947 r. w Londynie i przedłożył. Sejmowi projekt ustawy celem wyrażenia zgody przez Sejm na ratyfikację powyższego protokółu.</u>
          <u xml:id="u-21.6" who="#PosełKiernik">Jak wynika z powyższych postanowień, ani układ londyński z 27 lipca 1946 r., ani protokół dodatkowy z 17 lipca 1947 r. nie odnosi się do patentów niemieckich w ścisłym znaczeniu tego słowa, to znaczy, do patentów udzielonych przez rząd niemiecki swoim obywatelom na swym terytorium, czyli Niemcom w granicach Niemiec, i zarejestrowanych w Niemczech. Patenty te bowiem w samych Niemczech zostały zajęte prze państwa, okupacyjne w następstwie zwycięstwa odniesionego nad Niemcami.</u>
          <u xml:id="u-21.7" who="#PosełKiernik">Zauważyć jednak należy, że przeważna ilość tych patentów znajdowała się w strefach zachodnich Niemiec, bo tam też znajdowała się przeważająca część niemieckiego potencjału przemysłowego. Państwa alianckie, jak Stany Zjednoczone czy Wielka Brytania, ujawniają wprawdzie zajęte przez nie patenty niemieckie oprócz tych, które mają znaczenie wojskowe, co do których wiemy, że mają one bardzo wielką doniosłość, jeżeli zwróci się uwagę na wysoki stopień wynalazczości niemieckiej odnośnie narzędzi śmiercionośnych, o których wielokrotnie informował Hitler mówiąc o niemieckiej „geheime Waffe”.</u>
          <u xml:id="u-21.8" who="#PosełKiernik">Patenty te w strefach zachodnich Niemiec, zwłaszcza w okupacji amerykańskiej dostały się w ręce tych, którzy specjalnie zajmują się sprawami przyszłej wojny, tych, których nazywa się imperialistami i podżegaczami wojennymi. Patenty te mogą być nabywane, jednakże faktycznie są one eksploatowane na terytorium państw okupujących zachodnie Niemcy.</u>
          <u xml:id="u-21.9" who="#PosełKiernik">Amerykańskie publikacje ekonomiczne, jak „Foreign Commerce Weekly” podają, że dziesiątki tysięcy sprawozdań i dokumentów, odsłaniających technologię, jaka stała za przemysłową potęgą Niemiec, zostały przetransportowane do Ameryki. Wartość ich idzie w miliardy dolarów, przy czym nie są one uważane za część reparacji, chociaż niewątpliwie są częściową kompensatą za amerykańskie koszty wojenne. Te cenne techniczne wiadomości nie są uwidaczniane w miesięcznych tabelach statystycznych importu amerykańskiego, ale zawierają tajemnice handlowe takich przedsiębiorstw, jak I. G. Farbenindustrie, Siemens i Halske, Krupp, itd, i umożliwią amerykańskim fabrykantom rzucenie nowych produktów na rynek krajowy i zagraniczny, nie mówiąc już o stronie wojskowej tej sprawy.</u>
          <u xml:id="u-21.10" who="#PosełKiernik">Wedle tych publikacji amerykańskich uzyskana tą drogą znajomość niemieckiego przemysłu barwnikowego posunęła przemysł amerykański o 5 lat naprzód. Natomiast układ londyński z 27 lipca 1946 roku dotyczy, jak wspomniałem, patentów uzyskanych przez obywateli niemieckich poza Niemcami w innych krajach, których to patentów Niemcy używali do penetracji gospodarczej za granicą, dławiąc częstokroć wynalazcze wysiłki innych narodów. Co do tych patentów — wedle porozumienia londyńskiego — wprowadzona została możność wzajemnego korzystania z nich przez wszystkich uczestników układu. Te patenty, względnie licencje nie mają tak wielkiego praktycznego znaczenia jak patenty rejestrowane w samych Niemczech i są przeważnie, jeżeli idzie np. o Polskę, zużytkowane w przedsiębiorstwach względnie przemysłach państwowych. Niemcy twierdzą jednak, że eksploatacja posiadanych przez nich patentów w krajach alianckich przynosiła im przed wojną około 500 milionów marek i zabranie im tych patentów nazwali „demontażem patentowym”, przyrównując go do tak zwanego demontażu fabryk niemieckich, i uważają to za jedną z form reparacji szkód wojennych.</u>
          <u xml:id="u-21.11" who="#PosełKiernik">Po tych wyjaśnieniach proszę Wysoki Sejm imieniem Komisji Spraw Zagranicznym o uchwalenie rządowego projektu ustawy, objętego drukiem nr 276, bez żadnych zmian.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#WicemarszałekSzwalbe">Do głosu nikt nie jest zapisany. Wobec tego przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#WicemarszałekSzwalbe">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem projektu ustawy o ratyfikacji protokółu podpisanego w Londynie dnia 17 lipca 1947 r. w sprawie zmiany układu o patentach niemieckich, podpisanego w Londynie dnia 27 lipca 1946 r„ zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-22.2" who="#WicemarszałekSzwalbe">Projekt ustawy został w drugim czytaniu uchwalony.</u>
          <u xml:id="u-22.3" who="#WicemarszałekSzwalbe">Proponuję przystąpienie do trzeciego czytania. Sprzeciwu nie słyszę. Przystępujemy do trzeciego czytania.</u>
          <u xml:id="u-22.4" who="#WicemarszałekSzwalbe">Czy kto pragnie zabrać głos? Nikt głosu nie żąda. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-22.5" who="#WicemarszałekSzwalbe">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem projektu ustawy, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-22.6" who="#WicemarszałekSzwalbe">Ustawa została uchwalona.</u>
          <u xml:id="u-22.7" who="#WicemarszałekSzwalbe">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Komunikacyjnej o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy z dnia 10 grudnia 1920 r. o budowie i utrzymaniu dróg publicznych w Rzeczypospolitej Polskiej (druki nr 285 i 314).</u>
          <u xml:id="u-22.8" who="#WicemarszałekSzwalbe">Głos ma poseł Jasiuk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#PosełJasiuk">Wysoki Sejmie! W imieniu Komisji Komunikacyjnej mam zaszczyt referować rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy z dnia 10 grudnia 1920 roku o budowie i utrzymaniu dróg publicznych w Rzeczypospolitej Polskiej, doręczony Obywatelom Posłom jako druk nr 285.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#PosełJasiuk">Projekt tej ustawy ma na celu:</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#PosełJasiuk">Po pierwsze — usunięcie luk, jakie powstały w podstawach prawnych administracji drogowej po wejściu w życie dekretu z dnia 23 listopada 1944 r. o organizacji i zakresie działania samorządu terytorialnego, oraz przystosowanie ustawodawstwa drogowego do obowiązujących obecnie w Polsce ustaw o ustroju administracji państwowej i samorządu terytorialnego.</u>
          <u xml:id="u-23.3" who="#PosełJasiuk">Po drugie — usunięcie dwutorowości w gospodarce drogami publicznymi przez rozciągnięcie mocy obowiązującej ustawy z dnia 10 grudnia 1920 r. o budowie i utrzymaniu dróg publicznych wraz z późniejszymi zmianami na obszar całego Państwa.</u>
          <u xml:id="u-23.4" who="#PosełJasiuk">Po trzecie — należyte uporządkowanie stanu prawnego dróg publicznych w ogólności, a na ziemiach odzyskanych w szczególności przez dokonanie właściwej ich klasyfikacji zależnie od obecnego znaczenia z punktu widzenia ogólno-państwowego względnie ekonomiczno-komunikacyjnego.</u>
          <u xml:id="u-23.5" who="#PosełJasiuk">Po czwarte — utworzenie jednolitej organizacyjnie i sprawnie działającej administracji na wszystkich drogach publicznych na terenie całego Państwa, Najbardziej istotne zmiany projekt ustawy wprowadza do ustawy z dnia 10 grudnia 1920 r. artykułem 1, a mianowicie:</u>
          <u xml:id="u-23.6" who="#PosełJasiuk">1) zmianę dotychczasowej klasyfikacji dróg publicznych i zależnie od tego zmianę zasad gospodarki drogowej pod względem administracyjnym i finansowym,</u>
          <u xml:id="u-23.7" who="#PosełJasiuk">2) zmianę organizacji administracji drogowej, przystosowując ją do obecnego ustroju Państwa i samorządu terytorialnego.</u>
          <u xml:id="u-23.8" who="#PosełJasiuk">Pozostałe zmiany, wprowadzane omawianym projektem ustawy, albo są wynikiem wyżej wymienionych zasadniczych zmian, albo mają na celu lepsze przystosowanie ustawy do potrzeb praktyczno-życiowych.</u>
          <u xml:id="u-23.9" who="#PosełJasiuk">Bezpośrednie przyczyny konieczności zmiany dotychczasowej klasyfikacji dróg publicznych i organizacji administracji drogowej, a więc zmiany brzmienia art. 1 i od 9 do 18 włącznie ustawy z dnia 10 grudnia 1920 r., były następujące:</u>
          <u xml:id="u-23.10" who="#PosełJasiuk">Ustawa z dnia 10 grudnia 1920 r. była zasadniczą ustawą administracyjną o budowie i utrzymaniu dróg publicznych i zakreślała tylko ramy dla gospodarki drogowej, pozwalając przystosować ją do miejscowych warunków poszczególnych dzielnic, w których po pierwszej wojnie światowej panowały zupełnie odmienne warunki ekonomiczno-komunikacyjne i różny był stopień rozwoju gospodarki drogowej. Dzięki tej ramowości można było postanowienia tej ustawy przystosować drogą rozporządzeń wykonawczych również do zmieniających się z biegiem czasu form ustrojowych administracji państwowej i samorządu terytorialnego.</u>
          <u xml:id="u-23.11" who="#PosełJasiuk">Ustawa ta dzieliła wszystkie drogi publiczne na 4 kategorie: drogi państwowe, wojewódzkie, powiatowe i gminne — w zależności od ich znaczenia pod względem ogólnopaństwowym i ekonomiczno-komunikacyjnym. Ten podział dróg publicznych miał na celu z jednej strony zróżniczkowanie wymagań technicznych, stawianych poszczególnym kategoriom dróg w zależności od ich znaczenia, a z drugiej strony — ustawowe zobowiązanie rządu i związków samorządowych do ponoszenia kosztów budowy i utrzymania dróg publicznych przez rząd lub właściwy samorząd w zależności od ważności tych dróg.</u>
          <u xml:id="u-23.12" who="#PosełJasiuk">W zakresie administracji drogowej i gospodarki finansowej, w zależności od wymienionego podziału dróg na 4 kategorie, ustawa z dnia 10 grudnia 1920 r. stała na następującym stanowisku:</u>
          <u xml:id="u-23.13" who="#PosełJasiuk">Drogi państwowe, do których zaliczała drogi „mające znaczenie ogólnopaństwowe i uznane za takie przez Sejm” miały być odbudowane i utrzymywane na koszt Skarbu Państwa, jednakże administracja nimi oraz budowa i utrzymanie ich mogły być przekazane właściwym związkom samorządowym wraz z odpowiednimi funduszami na ten cel.</u>
          <u xml:id="u-23.14" who="#PosełJasiuk">Drogi wojewódzkie, do których ustawa zaliczała drogi „mające znaczenie ekonomiczno-komunikacyjne dla województw i zaliczone do tej kategorii przez uchwałę wojewódzkiego związku samorządowego” oraz drogi powiatowe, do których ustawa zaliczała drogi „mające znaczenie ekonomiczno-komunikacyjne dla powiatów i zaliczone do tej kategorii uchwałą powiatowego związku samorządowego” — miały być administrowane w zasadzie przez wojewódzki związek samorządowy, który jednak był uprawniony ustawowo do przekazania gospodarki na tych drogach wraz z odpowiednimi funduszami powiatowym związkom samorządowym. Koszt budowy i utrzymania tych dróg ciążył ustawowo na wojewódzkich i powiatowych związkach samorządowych.</u>
          <u xml:id="u-23.15" who="#PosełJasiuk">To ustawowa swoboda wojewódzkich związków samorządowych w zakresie administrowania drogami wojewódzkimi względnie przekazania tej administracji powiatowym związkom samorządowym stała się przyczyną niejednolitej gospodarki drogowej, mianowicie w dawnych województwach pomorskim, poznańskim i śląskim budowa i utrzymanie dróg wojewódzkich obciążały budżety wojewódzkich związków samorządowych, a natomiast w pozostałych dawnych województwach — obciążały budżety powiatowych związków samorządowych.</u>
          <u xml:id="u-23.16" who="#PosełJasiuk">Miało to bezpośredni wpływ na różny stan techniczny i poziom utrzymania dróg wojewódzkich. Wojewódzkie związki samorządowe, dysponujące większymi funduszami oraz lepszym personelem pod względem fachowym, mogły racjonalniej i bardziej ekonomicznie dysponować rozporządzanymi kredytami oraz personelem fachowym, a przez to utrzymywać drogi wojewódzkie na wyższym poziomie technicznym, niż mogły to czynić poszczególne powiatowe związki samorządowe.</u>
          <u xml:id="u-23.17" who="#PosełJasiuk">Ostatnia kategoria dróg publicznych — drogi gminne, do których ustawa zaliczała drogi „niezaliczone do jednej z trzech poprzednich kategorii, a posiadające znaczenie ekonomiczno-komunikacyjne miejscowe — dla całej lub części gminy” miały być budowane i utrzymywane całkowicie na koszt gminy.</u>
          <u xml:id="u-23.18" who="#PosełJasiuk">Ten stan prawny w zakresie administracji drogowej oraz zasad budowy i utrzymania poszczególnych dróg publicznych przetrwał aż do wybuchu wojny w 1939 roku.</u>
          <u xml:id="u-23.19" who="#PosełJasiuk">Zasadnicze zmiany wprowadził dopiero dekret PKWN z dnia 23 listopada 1944 r. o organizacji i zakresie działania samorządu terytorialnego (Dz. U. R. P. z 1944 r. nr 14 poz. 74), którym to dekretem zostały wyłączone z zakresu działania samorządu terytorialnego sprawy dróg państwowych i wojewódzkich.</u>
          <u xml:id="u-23.20" who="#PosełJasiuk">Opierając się na tym dekrecie samorządy terytorialne automatycznie przestały zajmować się gospodarką dróg wojewódzkich. W tym stanie rzeczy wszystkimi drogami wojewódzkimi i państwowymi musiało się zająć samo Państwo, asygnując ze Skarbu Państwa odpowiednie kwoty na budowę i utrzymanie dotychczasowych dróg wojewódzkich, oraz musiało przystąpić do organizacji właściwej i nowej administracji drogowej, odpowiadającej nowemu ustrojowi samorządu terytorialnego.</u>
          <u xml:id="u-23.21" who="#PosełJasiuk">Tymczasem dotąd obowiązuje w swym dotychczasowym brzmieniu wymieniona na wstępie ustawa z dnia 10 grudnia 1920 r. i brak jest podstaw prawnych do preliminowania w budżecie państwowym odpowiednich kredytów na budowę i utrzymanie dotychczasowych dróg wojewódzkich oraz do stworzenia nowej organizacji administracji drogowej. Trudności usuwa referowany przeze mnie projekt ustawy.</u>
          <u xml:id="u-23.22" who="#PosełJasiuk">Projekt tej ustawy przewiduje podział dróg publicznych tylko na trzy kategorie — drogi państwowe, powiatowe i gminne z tym, że dotychczasowe drogi wojewódzkie z mocy samej ustawy Zostają uznane za drogi państwowe. Przejęcie w całości gospodarki drogowej na dotychczasowych drogach wojewódzkich przez Państwo należy uznać za celowe i uzasadnione z następujących powodów:</u>
          <u xml:id="u-23.23" who="#PosełJasiuk">Po pierwsze — dzięki szybkiemu rozwojowi życia gospodarczego w odrodzonej Polsce, dzięki znacznemu wzrostowi przewozów towarowych pojazdami mechanicznymi oraz dzięki wzrostowi przewozów pasażerskich autobusami — większość dotychczasowych dróg wojewódzkich stała się drogami o znaczeniu ogólnopaństwowym i jako takie musiałyby one być przeklasyfikowane do kategorii dróg państwowych nawet przy niezmienionej ustawie z dnia 10 grudnia 1920 r.</u>
          <u xml:id="u-23.24" who="#PosełJasiuk">Po drugie — skupienie w ręku Państwa gospodarki drogowej na najważniejszych drogach pod względem ekonomiczno-komunikacyjnym i to w ilości sięgającej 40% wszystkich dróg kołowych o nawierzchni twardej — pozwoli na bardziej racjonalne i bardziej ekonomiczne zużytkowanie kredytów, przewidzianych w budżecie państwowym, oraz na prowadzenie jednolitej i lepszej pod względem technicznym gospodarki drogowej.</u>
          <u xml:id="u-23.25" who="#PosełJasiuk">Po trzecie — poważne odciążenie samorządów terytorialnych przez zniesienie ustawowego obowiązku utrzymania i budowy przez nie dotychczasowych dróg wojewódzkich o łącznej długości 20466 km pozwoli tym samorządom na przeznaczenie większych środków materialnych na budowę i utrzymanie dróg powiatowych i gminnych, co na pewno wpłynie dodatnio na podniesienie ich stanu technicznego.</u>
          <u xml:id="u-23.26" who="#PosełJasiuk">Omawiany projekt ustawy wprowadza również jednolitą organizacyjnie administrację drogową, przystosowaną do obecnego ustroju Państwa i samorządu terytorialnego.</u>
          <u xml:id="u-23.27" who="#PosełJasiuk">Zgodnie z brzmieniem projektu ustawy nowa organizacja administracji drogowej przedstawia się następująco:</u>
          <u xml:id="u-23.28" who="#PosełJasiuk">Władzą naczelną w zakresie budowy i utrzymania dróg publicznych jest Minister Komunikacji, zaś w zakresie planowania, rozbudowy i przebudowy sieci dróg kołowych władzę zwierzchnią sprawuje Minister Komunikacji w porozumieniu z zainteresowanymi Ministrami Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych w myśl zasad ustalonych za zgodą Rady Państwa.</u>
          <u xml:id="u-23.29" who="#PosełJasiuk">Organem drugiej instancji Ministerstwa Komunikacji w zakresie administracji i zarządu technicznego drogami państwowymi oraz w zakresie nadzoru technicznego nad budową i utrzymaniem dróg powiatowych i gminnych jest wojewódzka władza administracji ogólnej.</u>
          <u xml:id="u-23.30" who="#PosełJasiuk">Jako trzecią instancję Ministerstwa Komunikacji ustawa tworzy powiatowe zarządy drogowe przy wydziałach powiatowych, do zakresu działania których będzie należało:</u>
          <u xml:id="u-23.31" who="#PosełJasiuk">1) budowa i utrzymanie dróg państwowych i powiatowych,</u>
          <u xml:id="u-23.32" who="#PosełJasiuk">2) wykonywanie wszelkich czynności administracyjnych, związanych z utrzymaniem dróg państwowych i powiatowych,</u>
          <u xml:id="u-23.33" who="#PosełJasiuk">3) nadzór nad budową i utrzymaniem dróg gminnych.</u>
          <u xml:id="u-23.34" who="#PosełJasiuk">Powiatowe zarządy drogowe będą podlegały w zakresie budowy i utrzymania dróg państwowych wojewódzkiej władzy administracji ogólnej, a w zakresie budowy i utrzymania dróg powiatowych i gminnych — wydziałom powiatowym.</u>
          <u xml:id="u-23.35" who="#PosełJasiuk">Ta nowa organizacja administracji drogowej przy ścisłym określeniu obowiązków i kompetencji poszczególnych jej organów, poczynając od najwyższych — Ministra Komunikacji, a kończąc na najniższych — powiatowych zarządach drogowych usuwa niebezpieczną z punktu widzenia racjonalnej gospodarki dwutorowość, która w przedwojennej praktyce prowadziła do spychania odpowiedzialności za stan dróg z jednego organu na drugi, oraz stwarza podstawy do znacznie sprawniejszego i racjonalniejszego działania organów drogowych, co na pewno będzie miało dodatni wpływ na całość gospodarki na drogach publicznych.</u>
          <u xml:id="u-23.36" who="#PosełJasiuk">Ustawowe skupienie spraw gospodarki drogowej na drogach państwowych i powiatowych w powiatowym zarządzie drogowym jako organie wykonawczym jest celowe z punktu widzenia jednolitej i racjonalnej gospodarki drogowej zarówno pod względem administracyjnym jak i technicznym.</u>
          <u xml:id="u-23.37" who="#PosełJasiuk">Omawiany projekt ustawy reguluje również stan prawny dróg publicznych na ziemiach odzyskanych, zobowiązując ustawowo właściwe organa państwowe i samorządowe do przeprowadzenia klasyfikacji tych dróg w zależności od ich obecnego znaczenia ogólnopaństwowego względnie ekonomiczno-komunikacyjnego, Ogólnie charakteryzując — omawiany projekt ustawy porządkuje w sposób należyty całość zagadnienia o budowie i utrzymaniu dróg publicznych.</u>
          <u xml:id="u-23.38" who="#PosełJasiuk">Prace Komisji Komunikacyjnej nad projektem ustawy prowadzone były w atmosferze właściwego docenienia znaczenia tej ustawy dla należytego uporządkowania gospodarki drogami publicznymi. Komisja odbyła dwa posiedzenia, na których uchwaliła jednogłośnie poprawki do rządowego projektu ustawy, doręczone Obywatelom Posłom w druku nr 314.</u>
          <u xml:id="u-23.39" who="#PosełJasiuk">Poprawki uchwalone przez Komisję Komunikacyjną mają charakter formalnoprawny, redakcyjny i językowy, nie zmieniają zaś ani ducha ustawy, ani też merytorycznego znaczenia poszczególnych artykułów tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-23.40" who="#PosełJasiuk">W imieniu Komisji Komunikacyjnej mam zaszczyt wnieść: Wysoki Sejm uchwalić raczy zreferowaną ustawę w brzmieniu projektu rządowego wraz z poprawkami zgłoszonymi przez Komisję Komunikacyjną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#WicemarszałekSzwalbe">Do głosu nikt więcej się nie zapisał. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#WicemarszałekSzwalbe">Kto jest za przyjęciem projektu ustawy o zmianie ustawy z dnia 10 grudnia 1920 r. o budowie i utrzymaniu dróg publicznych w Rzeczypospolitej Polskiej (druk nr 285) wraz z poprawkami Komisji Komunikacyjnej, ujętymi w druku nr 314, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-24.2" who="#WicemarszałekSzwalbe">Stwierdzam, że projekt ustawy został w drugim czytaniu jednogłośnie przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-24.3" who="#WicemarszałekSzwalbe">Proponuję przystąpienie do trzeciego czytania. Nie słyszę sprzeciwu. Przystępujemy do trzeciego czytania.</u>
          <u xml:id="u-24.4" who="#WicemarszałekSzwalbe">Do głosu nikt się nie zapisał. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-24.5" who="#WicemarszałekSzwalbe">Kto jest za przyjęciem projektu ustawy w trzecim czytaniu, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-24.6" who="#WicemarszałekSzwalbe">Stwierdzam, że ustawa została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-24.7" who="#WicemarszałekSzwalbe">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Rolnej o rządowym projekcie ustawy o uprawnieniach osób, które przed dniem 13 września 1944 r. otrzymały we władanie grunty, wchodzące w skład nieruchomości ziemskich, przeznaczonych na cele reformy rolnej (druki nr 286 i 315).</u>
          <u xml:id="u-24.8" who="#WicemarszałekSzwalbe">Jako sprawozdawca głos ma poseł Waleron.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#PosełWaleron">Wysoka Izbo! Mam zaszczyt przedłożyć sprawozdanie Komisji Rolnej o projekcie ustawy, złożonym przez Rząd a dotyczącym tych rolników, którzy otrzymali ziemię z obszarów dworskich, podlegających obecnie działaniu reformy rolnej. Ziemię tę otrzymali oni przed wybuchem wojny i nie dostali do tej chwili tytułu własności. W tej sprawie Rząd, a w szczególności Minister Rolnictwa i Reform Rolnych, przedłożył ustawę, którą mamy uwidocznioną w druku nr 286, a którą na Komisji i na Podkomisji Rolnej przepracowaliśmy, wprowadzając do niej poprawki, zawarte w druku nr 315.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#PosełWaleron">Do art. 1 proponujemy poprawkę, która przeprowadza całkowite przeredagowanie tego artykułu, jest to więc poprawka stylistyczna. Natomiast w końcu tego artykułu, w punkcie 6, gdzie w projekcie rządowym było powiedziane: „osoby, które otrzymały grunty we władanie, prowadziły na tych gruntach gospodarstwo osobiście lub przy pomocy domowników”, komisja proponuje wyraz „domowników” dokładniej sprecyzować, ograniczając jego zakres prawny; w ten sposób punkt ten brzmiałby: „osoby, które otrzymały grunty we władanie, prowadziły na nich gospodarstwo osobiście lub przy pomocy najbliższej rodziny: rodziców, małżonka i dzieci”. Poza tym artykuł ten pozostałby bez zmian, byłby jedynie przeredagowany, jak o tym już mówiłem.</u>
          <u xml:id="u-25.2" who="#PosełWaleron">Do art. 2 proponujemy dwie poprawki stylistyczne:</u>
          <u xml:id="u-25.3" who="#PosełWaleron">W art. 3 pierwsze zdanie przez pomyłkę brzmi: „Nie podlegają nadaniu z mocy niniejszego dekretu grunty”. Wyraz „dekret” jest tu błędnie użyty, gdyż chodzi o ustawę. Dlatego komisja proponuje tu brzmienie: „2 mocy niniejszej ustawy...”. Art. 4 proponujemy przeredagować w sposób uwidoczniony w odbitce nr 315. Byłaby to zatem poprawka czysto stylistyczna.</u>
          <u xml:id="u-25.4" who="#PosełWaleron">Art. 5 pozostaje bez zmian w brzmieniu rządowym.</u>
          <u xml:id="u-25.5" who="#PosełWaleron">Do art 6 do ustępu 3 i do ustępu 4 proponujemy poprawki stylistyczne.</u>
          <u xml:id="u-25.6" who="#PosełWaleron">Do art. 7 również proponujemy małą poprawkę stylistyczną, mianowicie w trzecim wierszu jest tam zdanie „o wpisywaniu w księgach wieczystych”, proponujemy zaś, żeby było „o wpisywaniu do ksiąg wieczystych”.</u>
          <u xml:id="u-25.7" who="#PosełWaleron">Wreszcie proponujemy poprawkę merytoryczną, mianowicie wstawienie nowego artykułu między artykułami 7 i 8, który dotyczy pobierania podatku alienacyjnego od tych nabywców gruntów, którzy temu podatkowi podlegają, a mianowicie którzy otrzymali ziemię nie tylko na podstawie przedwojennych przepisów o reformie rolnej, ale i na postawie obecnie obowiązującej ustawy, a także ci, którzy ją nabyli drogą darowizny lub z działów rodzinnych. Zachodziła obawa, że bez dodania tego nowego przepisu ci wszyscy, którzy otrzymali ziemię z działów rodzinnych lub z darowizny, mogliby uniknąć płacenia podatku alienacyjnego. Dlatego proponujemy nowy art. 8. pozwalający urzędom skarbowym na pobieranie tego podatku w wysokości, która się normalnie należy. W związku z tym dotychczasowy art. 8 otrzymuje numerację 9, dotychczasowy art. 9 otrzymuje numerację 10, dotychczasowy art. 10 otrzymuje numerację 11, przy czym na końcu art. 10 proponujemy poprawkę, a mianowicie, żeby wyrazy „Ministrowi Rolnictwa i Reform Rolnych” zastąpić wyrazami: „Ministrom Rolnictwa i Reform Rolnych oraz Skarbu”.</u>
          <u xml:id="u-25.8" who="#PosełWaleron">Wszystkie te poprawki zostały uzgodnione z przedstawicielami Ministerstwa Rolnictwa i Reform Rolnych, przeto proszę Wysoki Sejm o przyjęcie projektu w brzmieniu komisji w całości.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#WicemarszałekSzwalbe">Do głosu nikt się nie zapisał. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#WicemarszałekSzwalbe">Kto jest za przyjęciem projektu ustawy o uprawnieniach osób, które przed dniem 13 września 1944 r. otrzymały we władanie grunty, wchodzące w skład nieruchomości ziemskich, przeznaczonych na cele reformy rolnej — zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-26.2" who="#WicemarszałekSzwalbe">Stwierdzam, że projekt ustawy został w drugim czytaniu przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-26.3" who="#WicemarszałekSzwalbe">Proponuję przystąpienie do trzeciego czytania. Nie słyszę sprzeciwu. Przystępujemy do trzeciego czytania.</u>
          <u xml:id="u-26.4" who="#WicemarszałekSzwalbe">Nikt głosu nie żąda. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-26.5" who="#WicemarszałekSzwalbe">Kto jest za przyjęciem projektu ustawy, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-26.6" who="#WicemarszałekSzwalbe">Stwierdzam, że ustawa została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-26.7" who="#WicemarszałekSzwalbe">Przystępujemy do punktu 6 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Prawniczej i Regulaminowej o wniosku oskarżyciela prywatnego Karola Glacela o zezwolenie na pociągnięcie posła Franciszka Trąbalskiego do odpowiedzialności karno-sądowej (druk nr 316).</u>
          <u xml:id="u-26.8" who="#WicemarszałekSzwalbe">Jako sprawozdawca głos ma poseł Frankowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#PosełFrankowski">Wysoki Sejmie! Sprawa wyjątkowo krótka i prosta. Mianowicie ob. Glacel zwrócił się do Sejmu o wydanie władzom sądowym seniora, marszałka naszego, posła Trąbalskiego.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#PosełFrankowski">Komisja Prawnicza rozważyła szczegółowo i dokładnie całą sprawę i doszła do następujących konkluzyj:</u>
          <u xml:id="u-27.2" who="#PosełFrankowski">Przede wszystkim, że ob. Glacel ma inne możliwości dochodzenia swoich słusznych czy niesłusznych pretensyj — w co nie wchodzimy, gdyż, jak stwierdziliśmy, ani ob. Glacel nie zna naszego seniora posła Trąbalskiego, ani odwrotnie druga strona, jak oświadczył nam poseł Trąbalski, nie zna ob. Glacela — mianowicie rzekome zniesławienie z art. 255 kk. — mówiąc nawiasem wypowiedziane na rozprawie nie przez strony, ale przez adwokatów — daje drugiej stronie drogę jasną i otwartą.</u>
          <u xml:id="u-27.3" who="#PosełFrankowski">Wreszcie chodzi o zasady prawne. Mianowicie przyjęliśmy taką zasadę, że nie poszczególni obywatele zwracają się do Sejmu o wydanie władzom sądowym posła, ale prokurator poprzez Ministra Sprawiedliwości powinien się zwrócić do Sejmu o pozwolenie na pociągnięcie posła do odpowiedzialności karno-sądowej.</u>
          <u xml:id="u-27.4" who="#PosełFrankowski">Biorąc pod uwagę wszystkie motywy zawarte w sprawozdaniu pisemnym i ustnym, wnoszę w imieniu komisji, aby Wysoki Sejm zechciał przyjąć wniosek zawarty w sprawozdaniu (druk nr 316), a odmawiający zezwolenia na pociągnięcie posła Franciszka Trąbalskiego do odpowiedzialności karno-sądowej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#WicemarszałekSzwalbe">Nikt do głosu nie jest zapisany. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#WicemarszałekSzwalbe">Kto jest za przyjęciem wniosku komisji z druku nr 316, zechce wstać. Dziękuję, Kto jest przeciw? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-28.2" who="#WicemarszałekSzwalbe">Wniosek komisji został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-28.3" who="#WicemarszałekSzwalbe">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u>
          <u xml:id="u-28.4" who="#WicemarszałekSzwalbe">Protokół dzisiejszego posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w biurze Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-28.5" who="#WicemarszałekSzwalbe">Następne posiedzenie Sejmu odbędzie się w dniu dzisiejszym o godz. 17 min. 30 z następującym porządkiem dziennym:</u>
          <u xml:id="u-28.6" who="#WicemarszałekSzwalbe">„1. Sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych o rządowym projekcie ustawy o ratyfikacji układu o przyjaźni, współpracy i wzajemnej pomocy między Polską, a Bułgarią, podpisanego w Warszawie dnia 29 maja 1948 r. (druki nr 318 i 325).</u>
          <u xml:id="u-28.7" who="#WicemarszałekSzwalbe">2. Sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych o rządowych projektach ustaw:</u>
          <u xml:id="u-28.8" who="#WicemarszałekSzwalbe">a) o ratyfikacji konwencji kulturalnej między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Węgierską, podpisanej w Budapeszcie dnia 31 stycznia 1948 r. (druki, nr 274 i 310),</u>
          <u xml:id="u-28.9" who="#WicemarszałekSzwalbe">b) o ratyfikacji konwencji o współpracy gospodarczej pomiędzy Rzecząpospolitą Polską i Republiką Węgierską oraz układu o zastosowaniu powyższej konwencji, podpisanych w Budapeszcie dnia 13 maja 1948 r. (druki nr 322 i 326).</u>
          <u xml:id="u-28.10" who="#WicemarszałekSzwalbe">3. Sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych o rządowym projekcie ustawy o ratyfikacji umowy o współpracy kulturalnej między Rzecząpospolitą Polską a Rumuńską Republiką Ludową, podpisanej w Warszawie dnia 27 lutego 1948 r. (druki nr 275 i 311)”.</u>
          <u xml:id="u-28.11" who="#WicemarszałekSzwalbe">Komunikat:</u>
          <u xml:id="u-28.12" who="#WicemarszałekSzwalbe">„1) Posiedzenie Komisji Spółdzielczości, Aprowizacji i Handlu, które miało się odbyć dnia 18 czerwca rb., zostało przełożone na wtorek, dnia 22 czerwca b. r. o godz. 10.</u>
          <u xml:id="u-28.13" who="#WicemarszałekSzwalbe">2) Posiedzenie Komisji Spraw Zagranicznych odbędzie się dzisiaj, k j. 16 czerwca b. r. w 15 minut po zarządzeniu przerwy obiadowej.</u>
          <u xml:id="u-28.14" who="#WicemarszałekSzwalbe">3) Posiedzenie Komisyj Prawniczej i Regulaminowej oraz Wojskowej odbędzie się dzisiaj, tj. dnia 16 czerwca b. r., w 15 minut po zakończeniu posiedzenia plenarnego w sali obrad plenarnych Sejmu”.</u>
          <u xml:id="u-28.15" who="#WicemarszałekSzwalbe">Zamykam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-28.16" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 13 min. 40.)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>