text_structure.xml
61.6 KB
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
<xi:include href="PPC_header.xml"/>
<TEI>
<xi:include href="header.xml"/>
<text>
<body>
<div xml:id="div-1">
<u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 4 m. 40 po poł.).</u>
<u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Przedstawiciele Rządu: Prezydent Ministrów Wincenty Witos, Minister Spraw Wojskowych Gen. Por. Kazimierz Sosnkowski, Minister Spraw Zagranicznych Eustachy Sapieha, Minister Spraw Wewnętrznych Leopold Skulski, Minister Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Maciej Rataj, Minister Skarbu Jan Kanty Steczkowski, Minister Rolnictwa i Dóbr Państwowych Józef Raczyński, Minister Kolei Żelaznych Zygmunt Jasiński, Minister Poczt i Telegrafów Władysław Stesłowicz, Minister Robót Publicznych Gabryel Narutowicz, Minister Aprowizacji Bolesław Grodziecki, Minister Pracy i Opieki Społecznej Jan Jankowski, Minister Sprawiedliwości Stanisław Nowodworski, Minister Przemysłu i Handlu Stefan Przanowski, Minister b. dzielnicy pruskiej Władysław Kucharski, Kierownik Ministerstwa Zdrowia Publicznego Witold Chodźko, Prezes Najwyższej Izby Kontroli Państwa Józef Higersberger, Prezes Głównego Urzędu Ziemskiego Tomasz Wilkoński.)</u>
<u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">(Podsekretarze Stanu: W Prezydjum Rady Ministrów Władysław Wróblewski.)</u>
</div>
<div xml:id="div-2">
<u xml:id="u-2.0" who="#Marszałek">Otwieram posiedzenie. Protokół 219 posiedzenia uważam za przyjęty, gdyż nie wniesiono przeciw niemu zarzutów; protokół 220 posiedzenia znajduje się w biurze sejmowem do przejrzenia.</u>
<u xml:id="u-2.1" who="#Marszałek">Jako sekretarze zasiadają pp. Sołtyk i Waszkiewicz. Listę mówców prowadzi p. Sołtyk.</u>
<u xml:id="u-2.2" who="#Marszałek">Przystępujemy do Nr. 1 porządku dziennego: Dokończenie trzeciego czytania ustawy o Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Wszystkie poprawki są już przegłosowane, głosować ma się jeszcze tylko nad postanowieniami przejściowemi, mianowicie nad art. 126. Wniosek podpisany przez większość Sejmu brzmi jak następuje:</u>
<u xml:id="u-2.3" who="#komentarz">(czyta)</u>
<u xml:id="u-2.4" who="#Marszałek">„Niniejsza Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej ma moc obowiązującą z dniem jej ogłoszenia, względnie — o ile urzeczywistnienie jej poszczególnych postanowień zawisło od wydania odpowiednich ustaw — z dniem ich wejścia w życie.</u>
<u xml:id="u-2.5" who="#Marszałek">Wszelkie istniejące obecnie przepisy i urządzenia prawne, niezgodne z postanowieniami Konstytucji, będą najpóźniej do roku od uchwalenia Konstytucji przedstawione ciału ustawodawczemu do uzgodnienia z nią w drodze prawodawczej”.</u>
<u xml:id="u-2.6" who="#Marszałek">Stawiam ten wniosek co do art. 126 pod głosowanie. Proszę Posłów, którzy są za tym wnioskiem, ażeby powstali. Widzę, że wniosek jednomyślnie przyjęty. Pozostaje zatem tylko głosowanie en bloc nad całą ustawą.</u>
<u xml:id="u-2.7" who="#Marszałek">Przed zaczęciem głosowania ma głos p. Niedziałkowski celem oświadczenia w sprawie głosowania.</u>
</div>
<div xml:id="div-3">
<u xml:id="u-3.0" who="#PNiedziałkowski">W imieniu. Związku P. P. S. mam zaszczyt złożyć następującą deklarację:</u>
<u xml:id="u-3.1" who="#komentarz">(czyta)</u>
<u xml:id="u-3.2" who="#PNiedziałkowski">„W pierwszych miesiącach istnienia Sejmu Ustawodawczego złożyliśmy do laski marszałkowskiej projekt własny ustawy konstytucyjnej. Zmierzał on do utrwalenia niepodległości Rzeczypospolitej, zapewniał jej obywatelom wszelkie swobody polityczne, gruntował w Polsce demokrację prawdziwą, wprowadzał kraj na drogę socjalistycznych reform społecznych.</u>
<u xml:id="u-3.3" who="#PNiedziałkowski">Walczyliśmy przez dwa lata o Konstytucję, na takich zasadach opartą. Nie wszystkie nasze wysiłki zostały uwieńczone powodzeniem. Większość Sejmowa, uchwalając Senat, stworzyła sztuczną przeszkodę dla postępów dalszej demokratyzacji, odrzuciła dalej bezpośrednie głosowanie ludowe i prawo ludowej inicjatywy, odrzuciła Izbę pracy i żądanie, by Konstytucja zagwarantowała szereg postulatów robotniczych w dziedzinie wolności strajków i prawnej ochrony pracy; stronnictwa prawicy przeforsowały uprzywilejowane stanowisko kleru w Państwie, nie przyjęły postulatu autonomii terytorialnej, ani czynnika społeczno-robotniczego w organizacji własności, niedostatecznie zahamowały samowolę biurokracji i policyjnych władz.</u>
<u xml:id="u-3.4" who="#PNiedziałkowski">Nie możemy tedy brać na siebie odpowiedzialności za powyższe ustępy konstytucyjnej ustawy i nie możemy oddać za całością konstytucji swych głosów. Uważamy niemniej za obowiązek stwierdzić w obliczu kraju i całej klasy robotniczej, że z dniem uchwalenia konstytucji Polska staje w rzędzie nowożytnych państw demokratycznych.</u>
<u xml:id="u-3.5" who="#PNiedziałkowski">Uzyskaliśmy bowiem szereg rzeczy, których proletariat krajów innych walczył nieraz krwawo, przez długie dziesiątki lat. Republikańska forma rządów nie może odtąd ulec zakwestionowaniu; Rzeczpospolita posiada jedno z najbardziej demokratycznych w Europie praw wyborczych; odpowiedzialność parlamentarna ministrów została przeprowadzona w pełni i konsekwentnie; pracę ludzką uznano uroczyście za podstawę bogactwa narodu; ustalono zasady fundamentalne wolności politycznych, równych praw dla wszystkich obywateli bez różnicy narodowości i wyznania, swobody rozwoju dla mniejszości narodowych, równouprawnienia wyznań, bezpłatnej szkoły. Sejm skreślił wreszcie «wirylistów» ze składu Senatu i postanowił, iż pierwsza rewizja ustawy konstytucyjnej może być dokonana bez udziału i zgody Senatu.</u>
<u xml:id="u-3.6" who="#PNiedziałkowski">Te zdobycze pozwalają nam powitać konstytucję niniejszą jako duży krok naprzód, jako zwycięstwo, częściowe przynajmniej demokracji, jako wyraz woli narodu, który wszedł na wielkie szlaki rozwoju demokratycznego. Ustawa, uchwalana dzisiaj, nie wystarcza nam jednak i nie zadowala nas. Będziemy nadal prowadzili walkę nieustanną o nieuwzględnione w tym Sejmie postulaty, o jednoizbowość, o referendum ludowe, o Izbę pracy i uspołecznienie własności, o oddzielenie kościoła od państwa, o świecką szkołę. W urzeczywistnieniu demokracji zupełnej widzimy drogę najwygodniejszą do nowego ustroju społecznego, do socjalizmu. Ten cel ostateczny pozostaje zawsze drogowskazem przyszłych naszych wysiłków całej polityki bieżącej proletariatu polskiego.</u>
<u xml:id="u-3.7" who="#PNiedziałkowski">Dzisiaj, po dwóch latach ciężkich zmagań się i prac, byt niepodległy Polski utrwalił się ostatecznie; oznacza to zarazem Utrwalenie przyszłości robotników polskich. Pragniemy więc oświadczyć z tej trybuny ludowi pracującemu Górnego Śląska, że głosując w dniu 20 marca za Polską, wypowie się za przyłączeniem do Państwa, mającego warunki niezbędne dla demokratycznego rozwoju, do Państwa, którego klasa robotnicza, zorganizowana pod czerwonym sztandarem socjalistycznym, patrzy spokojnie i z poczuciem siły własnej w swoje jutro zwycięskie”.</u>
</div>
<div xml:id="div-4">
<u xml:id="u-4.0" who="#Marszałek">Głos do deklaracji w sprawie głosowania ma p. Woźnicki.</u>
</div>
<div xml:id="div-5">
<u xml:id="u-5.0" who="#PWoźnicki">Wysoki Sejmie! W imieniu P. S. L. „Wyzwolenie” mam zaszczyt złożyć następującą deklarację:</u>
<u xml:id="u-5.1" who="#komentarz">(czyta)</u>
<u xml:id="u-5.2" who="#PWoźnicki">„Doceniając wielką wagę momentu, w którym są zakończone tak długotrwające obrady konstytucyjne i uchwalona zostanie Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, stwierdzić jednak musimy co następuje: Sejm Ustawodawczy powołany został do nadania Rzeczypospolitej ustawy zasadniczej, któraby, ustalając stosunki prawne w Państwie, opierała zarazem jego rozkwit, moc i bezpieczeństwo na uwzględnieniu woli i interesów najszerszych mas ludności.</u>
<u xml:id="u-5.3" who="#PWoźnicki">Przedłożona nam do głosowania ustawa konstytucyjna jawnie i jaskrawo wolę tę gwałci przez wprowadzenie instytucji Senatu, przez zaprzeczenie ludowi prawa obioru Naczelnika Państwa, przez brak szerokich podstaw samorządu, a nadewszystko przez odjęcie ludowi możności poprawy Konstytucji na Sejmie następnym. Wobec powyższego zmuszeni jesteśmy głosować przeciwko zatwierdzeniu tej Ustawy”.</u>
</div>
<div xml:id="div-6">
<u xml:id="u-6.0" who="#Marszałek">Głos do deklaracji w sprawie głosowania ma jeszcze p. Fichna.</u>
</div>
<div xml:id="div-7">
<u xml:id="u-7.0" who="#PFichna">Wysoki Sejmie! W imieniu klubu sejmowego N. P. R. mam zaszczyt przedstawić następującą deklarację:</u>
<u xml:id="u-7.1" who="#komentarz">(czyta)</u>
<u xml:id="u-7.2" who="#PFichna">„Aczkolwiek Ustawa Konstytucyjna w wielu artykułach, jak sprawa dwuizbowości, inicjatywy ludowej, wyboru Prezydenta Państwa przedstawicielstwa robotniczego klubu sejmowego N. P. R. nie zadawala, to jednak ze względu na konieczność szybkiego uchwalenia Konstytucji głosować będziemy za całością ustawy,...</u>
<u xml:id="u-7.3" who="#komentarz">(Brawa)</u>
<u xml:id="u-7.4" who="#PFichna">... nie przesądzając w niczem naszego prawa do walki o dalszą demokratyzację ustroju państwowego Rzeczypospolitej Polskiej. Dziś wraz z polskim ludem górnośląskim chcemy przyczynić się do wielkości i potęgi zjednoczonej Polski”.</u>
<u xml:id="u-7.5" who="#komentarz">(Brawa)</u>
</div>
<div xml:id="div-8">
<u xml:id="u-8.0" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania nad całą ustawą konstytucyjną. Proszę tych Posłów, którzy są za ustawą konstytucyjną tak, jak została uchwalona w trzeciem czytaniu, ażeby powstali. Ogromna większość jest za ustawą. Ustawa w trzeciem czytaniu została przyjęta.</u>
<u xml:id="u-8.1" who="#komentarz">(Brawa)</u>
<u xml:id="u-8.2" who="#Marszałek">Szanowni Posłowie!</u>
<u xml:id="u-8.3" who="#komentarz">(Posłowie wstają)</u>
<u xml:id="u-8.4" who="#Marszałek">W dzisiejszej historycznej chwili przypomnę wstępne słowa Konstytucji, którą co tylko Rzeczypospolitej Polskiej nadaliśmy:</u>
<u xml:id="u-8.5" who="#Marszałek">„W imię Boga Wszechmogącego! My, naród Polski, dziękując Opatrzności za wyzwolenie nas z półtorawiekowej niewoli, wspominając z wdzięcznością męstwo i wytrwałość ofiarnej walki pokoleń, które najlepsze wysiłki swoje sprawie niepodległości bez przerwy poświęcały, nawiązując do świetnej tradycji wiekopomnej Konstytucji 3-go maja — dobro całej, zjednoczonej i niepodległej Matki Ojczyzny mając na oku, a pragnąc Jej byt niepodległy, potęgę i bezpieczeństwo oraz ład społeczny utwierdzić na wiekuistych zasadach prawa i wolności, pragnąc zarazem zapewnić rozwój wszystkich Jej sił moralnych i materialnych dla dobra całej, odradzającej się ludzkości, wszystkim obywatelom Rzeczypospolitej równość, a pracy poszanowanie materialnych dla dobra całej odradzającej zabezpieczyć — tę oto Ustawę Konstytucyjną na Sejmie Ustawodawczym Rzeczypospolitej Polskiej uchwalamy i stanowimy”.</u>
<u xml:id="u-8.6" who="#Marszałek">Z dniem dzisiejszym wchodzi Rzeczpospolita na drogę prawnego rozwoju. Państwo — to zorganizowany naród, a fundament organizacji — to Konstytucja. Podstawowe zagadnienia Konstytucji były u nas przedmiotem ostrych walk, jak to zresztą i u innych narodów bywało. Ale zwyciężyło u nas przekonanie, że tylko naród z jednolitą wolą i energią zasługuje na wolność, zasługuje na szacunek innych narodów. Aby można wykazać tę jednolitą wolę, winien każdy obywatel być zdolnym do poświęceń, winien kraj kochać więcej niż swe przekonania. Sejm Ustawodawczy daje dziś dowód tej dojrzałości narodu.</u>
<u xml:id="u-8.7" who="#Marszałek">Wskaźnikami dla naszej Konstytucji były nie doktryny uczące, jakim świat idealny być powinien, ale życie i jego potrzeby wedle wiekowych doświadczeń innych narodów o ustroju demokratycznym.</u>
<u xml:id="u-8.8" who="#Marszałek">Konstytucja nasza posiada niewątpliwie błędy, które się wkradły w atmosferze walki, w jakiej się rodziła. Błędy te usunąć nie będzie trudno. Bo mamy przeświadczenie, że zawsze w polskim Sejmie i Senacie znajdzie się znaczna większość, której jedynym drogowskazem będzie dobro Ojczyzny.</u>
<u xml:id="u-8.9" who="#komentarz">(Brawa)</u>
<u xml:id="u-8.10" who="#Marszałek">Jeśli zaś umieściliśmy w Konstytucji przepisy, utrudniające jej zmianę, mieliśmy na względzie nadanie jej charakteru stałości, a przez to powiększenie zaufania do Państwa Polskiego.</u>
<u xml:id="u-8.11" who="#komentarz">(Brawa)</u>
<u xml:id="u-8.12" who="#Marszałek">Szanowni Posłowie! W dniu wczorajszym i dzisiejszym daliście dowód, że w Narodzie Polskim dążenie do ładu i porządku zwycięża wszelkie przeciwności, daliście wszystkim warstwom Narodu Polskiego żywy przykład wysokiego poczucia państwowości. Oby po dzisiejszem położeniu fundamentu pod gmach państwowy dalsze jego rozbudowanie w tym samym duchu się odbywało. Obyśmy zawsze pamiętali, że Państwo — to pewność życia, wolności, mienia, to praworządność i sprawiedliwość.</u>
<u xml:id="u-8.13" who="#Marszałek">W tej uroczystej i radosnej chwili nie wolno nam zapominać o braciach, którzy jeszcze czekać muszą na połączenie z Macierzą, mianowicie, o braciach na Śląsku, których los za trzy dni ma się rozstrzygnąć. Ku braciom tym wyciągamy dłonie i wołamy, jak w hymnie, który przez sto lat nas krzepił w niewoli: „Ojczyznę, wolność racz im wrócić Panie”.</u>
<u xml:id="u-8.14" who="#komentarz">(Powszechne długotrwałe oklaski. Posłowie stojąc, śpiewają pierwszą zwrotkę pieśni: „Boże coś Polskę”).</u>
<u xml:id="u-8.15" who="#Marszałek">A teraz zanim przystąpimy do dalszego ciągu posiedzenia, udamy się wedle zwyczaju przodków naszych z Wielkiego Sejmu z dnia 3 maja 1791 r. do katedry, ażeby Panu Bogu złożyć podziękowanie za łaski, którym pozwolił na nas spłynąć.</u>
<u xml:id="u-8.16" who="#Marszałek">Początek dalszego ciągu posiedzenia wyznaczam na godz. 6½ po południu.</u>
<u xml:id="u-8.17" who="#komentarz">(W loży ukazuje się Naczelnik Państwa Piłsudski)</u>
<u xml:id="u-8.18" who="#komentarz">(Burzliwe długotrwałe oklaski. Głosy: Niech żyje Naczelnik Państwa! Niech żyje Wódz Naczelny! Niech żyje Marszałek Sejmu! Niech żyje Konstytucja!)</u>
</div>
<div xml:id="div-9">
<u xml:id="u-9.0" who="#Marszałek">Nad porządkiem pochodu będzie czuwał p. Sołtyk. Co do porządku pochodu głos ma p. Sołtyk.</u>
</div>
<div xml:id="div-10">
<u xml:id="u-10.0" who="#SekretarzpSołtyk">W pochodzie weźmiemy udział w następującym porządku: Najpierw urzędujące Prezydjum, potem Rząd, następnie Wicemarszałkowie i pozostali sekretarze, Komisja Konstytucyjna, wreszcie kluby w porządku swojej liczebności.</u>
</div>
<div xml:id="div-11">
<u xml:id="u-11.0" who="#Marszałek">Odraczam posiedzenie.</u>
<u xml:id="u-11.1" who="#komentarz">(Przerwa o godz. 5 po poł.).</u>
<u xml:id="u-11.2" who="#komentarz">(Wznowienie posiedzenia o g. 7 min. 15).</u>
</div>
<div xml:id="div-12">
<u xml:id="u-12.0" who="#Marszałek">Posiedzenie na nowo się rozpoczyna. Po za porządkiem dziennym proponuję wziąć pod rozprawy sprawozdanie Komisji Skarbowo-Budżetowej o wniosku co do wybudowania kosztem Państwa kościoła pod wezwaniem Opatrzności Bożej. (Druk Nr. 2633). Głos ma referent p. ks. Bliziński.</u>
</div>
<div xml:id="div-13">
<u xml:id="u-13.0" who="#PksBliziński">Wysoki Sejmie! W dziejowych chwilach trosk lub radości naród polski od tysiąca lat zwykł był wznosić ducha do Stwórcy i czynić śluby błagalne albo śluby wdzięczności. Praojcowie nasi, twórcy wielkiej Konstytucji 3 Maja, zgodnie z tym zwyczajem ślubowali na pamiątkę uchwalenia Konstytucji wystawić świątynię kosztem Rzeczypospolitej pod wezwaniem Opatrzności Bożej. Niestety, złowrogi los, jaki nawiedził nasze Państwo, nie pozwolił na wykonanie tych ślubów, a kamień węgielny, leżący w Ogrodzie Botanicznym do dziś czeka swego przeznaczenia. To też dzisiejszy Sejm, ten spadkobierca wielkich demokratycznych idei Sejmu Czteroletniego, uchwaliwszy szczęśliwie w dniu dzisiejszym konstytucję, na której zasadach ma oprzeć się życie państwowe zmartwychwstałej Ojczyzny, zgodnie z tradycją narodu i ze ślubowaniem Sejmu Czteroletniego oraz z wdzięczności za laskę Bożą i za cuda, jakich doznał nasz naród w ostatnich zwłaszcza latach przy zmartwychwstaniu Polski przez uratowanie jej przed nawałą bolszewicką i dziś przez zgodne niemal jednomyślne uchwalenie Konstytucji, Sejm nasz, nie wątpię, raczy przyjąć miłem i ochotnem sercem ustawę, przyjętą dziś jednomyślnie na Komisji Skarbowo-Budżetowej, mianowicie ustawę o wykonaniu ślubowania złożonego przez Sejm Czteroletni, aby wznieść w Warszawie świątynię pod wezwaniem Opatrzności Bożej. Jednocześnie ustawa głosi, że przy świątyni mieścić się będą groby zasłużonych dla kraju obywateli.</u>
<u xml:id="u-13.1" who="#PksBliziński">O uchwalenie tej ustawy i rezolucji w imieniu Komisji Skarbowo-Budżetowej proszę.</u>
</div>
<div xml:id="div-14">
<u xml:id="u-14.0" who="#Marszałek">Głosu nikt więcej nie żąda. Głosujemy zatem en bloc nad całą ustawą z druku Nr. 2633. Proszę Posłów, którzy są za tą ustawą, aby powstali. Stoi większość, ustawa przyjęta.</u>
<u xml:id="u-14.1" who="#komentarz">(Głosy: Prosimy o trzecie czytanie)</u>
<u xml:id="u-14.2" who="#Marszałek">Jest propozycja, ażeby przystąpić do trzeciego czytania. Nie słyszę protestu. Do głosu nikt się nie zgłosił, przypuszczam zatem bez głosowania, że i w trzeciem czytaniu ustawa jest przyjęta. Jest jeszcze rezolucja z druku Nr. 2663. Proszę Posłów, którzy są za tą rezolucją, aby powstali. Stoi większość, rezolucja przyjęta.</u>
<u xml:id="u-14.3" who="#Marszałek">Poza porządkiem dziennym przystąpimy jeszcze do wniosku Komisji Skarbowo-Budżetowej o wzniesieniu przez Państwo Domu Ludowego Rzeczypospolitej w Warszawie na pamiątkę uchwalenia Konstytucji. Głos ma p. Głąbiński.</u>
</div>
<div xml:id="div-15">
<u xml:id="u-15.0" who="#PGłąbiński">Wysoka Izbo! Komisja Skarbowo-Budżetowa uchwaliła zaproponować Wysokiej Izbie, aby oprócz świątyni pamiątkowej, którą obecnie uchwaliliśmy, Wysoki Sejm zgodził się jeszcze na wzniesienie w Warszawie Domu Ludowego dla ludu pracującego.</u>
<u xml:id="u-15.1" who="#komentarz">(Brawa na lewicy)</u>
<u xml:id="u-15.2" who="#PGłąbiński">Pozwolę sobie zamiast umotywowania odczytać projekt ustawy, opracowanej przez Komisję Skarbowo-Budżetową:</u>
<u xml:id="u-15.3" who="#komentarz">(czyta)</u>
<u xml:id="u-15.4" who="#PGłąbiński">Dla upamiętnienia dnia uchwalenia Konstytucji zmartwychwstałej Ojczyzny Wysoki Sejm raczy uchwalić następującą ustawę:</u>
<u xml:id="u-15.5" who="#PGłąbiński">USTAWA z dnia 17 marca 1921 roku o wzniesieniu przez Państwo w Warszawie „Domu Ludowego Rzeczypospolitej”.</u>
<u xml:id="u-15.6" who="#PGłąbiński">Art. 1. Dla upamiętnienia odzyskania niepodległości i całości Ojczyzny w dniu uchwalenia Konstytucji 17 marca 1921 r. Sejm postanawia wybudować w Warszawie „Dom Ludowy Rzeczypospolitej” według postanowień ustawy niniejszej.</u>
<u xml:id="u-15.7" who="#PGłąbiński">Art. 2. „Dom Ludowy Rzeczypospolitej” będzie mieścił bibliotekę publiczną, czytelnię publiczną, pracownię naukową, salę na zebrania i odczyty i muzeum kultury i sztuki.</u>
<u xml:id="u-15.8" who="#PGłąbiński">Art. 3. Urządzenia „Domu Ludowego Rzeczypospolitej” będą dostępne bezpłatnie wszystkim obywatelom Rzeczypospolitej Polskiej na warunkach w regulaminie Domu ustalonych.</u>
<u xml:id="u-15.9" who="#PGłąbiński">Art. 4. Dla ustalenia wyboru miejsca, warunków konkursu na budowę Domu Ludowego i składu sądu konkursowego, dla zwierzchniego nadzoru nad budową, dla ustalenia regulaminu „Domu Ludowego Rzeczypospolitej”, który wskaże sposób tworzenia jego zarządu, metody zarządzania nim i warunki korzystania z niego, powołuje się Komitet Nadzorczy „Domu Ludowego Rzeczypospolitej” pod przewodnictwem Marszałka Sejmu, w składzie: pięciu delegatów, wybranych przez Sejm, dwóch przedstawicieli Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, trzech przedstawicieli Rady Miejskiej, oraz pięciu przedstawicieli instytucji kulturalnych, naukowych i artystycznych, pięciu przedstawicieli zrzeszeń zawodowych ludu pracującego, zaproszonych przez poprzednio wymienionych delegatów i przedstawicieli do uczestnictwa w Komitecie.</u>
<u xml:id="u-15.10" who="#PGłąbiński">Art. 5. Budowę Domu prowadzić będzie Ministerstwo Robót Publicznych samo, albo przez przedsiębiorcę w drodze konkursu, zatwierdzonego przez Komitet Nadzorczy, i będzie odpowiednie kwoty wstawiało na ten cel do budżetu. Na rok bieżący przeznacza się na ten cel 10 milionów marek.</u>
<u xml:id="u-15.11" who="#PGłąbiński">Art. 6. Ustawa wchodzi w życie z dniem jej ogłoszenia, a wykonanie jej powierza się Ministrowi Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, a w zakresie budowy „Domu Ludowego” — Ministerstwu Robót Publicznych.</u>
<u xml:id="u-15.12" who="#PGłąbiński">Proszę Wysoki Sejm o uchwalenie tej ustawy.</u>
</div>
<div xml:id="div-16">
<u xml:id="u-16.0" who="#Marszałek">Głosu nikt nie żąda. Proszę Posłów, którzy są za uchwaleniem ustawy o wzniesienie Domu Ludowego przez Państwo na pamiątkę uchwalenia Konstytucji, aby powstali. Ustawa jednomyślnie przyjęta. Jest wniosek o trzecie czytanie. Czy ktokolwiek protestuje?</u>
<u xml:id="u-16.1" who="#komentarz">(Nikt)</u>
<u xml:id="u-16.2" who="#Marszałek">Nikt głosu nie żąda. Na mocy poprzedniego głosowania stwierdzam, że i w trzeciem czytaniu ustawa została przyjęta.</u>
<u xml:id="u-16.3" who="#Marszałek">Dalej komunikuję Panom Posłom, że Rząd wniósł projekt amnestii dla upamiętnienia uroczystego dnia uchwalenia Konstytucji. Projekt ten rozpatruje obecnie Komisja Prawnicza przy udziale Rządu i przedłoży o nim jutro ustne sprawozdanie. Amnestia obejmie darowanie kar za przestępstwa polityczne i za niektóre przestępstwa pospolite i będzie aktem łaski Sejmu Ustawodawczego dla uświetnienia wielkiego święta odbudowy Polski.</u>
<u xml:id="u-16.4" who="#komentarz">(Brawa)</u>
<u xml:id="u-16.5" who="#Marszałek">Zaprosiłem Panów Posłów na dalsze posiedzenie nie tylko dlatego, że chodzi o uchwalenie kilku ustaw, które są w związku z uchwaleniem Konstytucji, ale także dlatego, żeby zamanifestować przed całym narodem, że święto narodowe nie przeszkadza pracy, tembardziej, jeśli to jest praca dla dobra kraju. Jednakże ze względu na zmęczenie posłów załatwimy z porządku dziennego tylko takie sprawy, które nie wymagają dyskusji.</u>
<u xml:id="u-16.6" who="#Marszałek">Przystępujemy do Nr. 2 porządku dziennego:</u>
<u xml:id="u-16.7" who="#Marszałek">Pierwsze czytanie ustawy w sprawie zmiany w ustawie tymczasowej o uposażeniu osób wojskowych (Dz. Pr. 1920 r. Nr. 106) postanowień, dotyczących podziału miejscowości na klasy dla oznaczenia dodatku drożyźnianego (Druk Nr. 2594).</u>
<u xml:id="u-16.8" who="#Marszałek">Do głosu nikt się nie zgłosił. Sprawa idzie do Komisji Wojskowej Skarbowo-Budżetowej.</u>
<u xml:id="u-16.9" who="#Marszałek">Przystępujemy do Nr. 3 porządku dziennego:</u>
<u xml:id="u-16.10" who="#Marszałek">Sprawozdanie Komisji Rolnej i Skarbowo-Budżetowej w sprawie rządowego projektu ustawy o przyznaniu kredytu 3 miliardów marek na pomoc rolną (Druk Nr. 2600 i 2494).</u>
<u xml:id="u-16.11" who="#Marszałek">Głos ma p. Gawlikowski.</u>
</div>
<div xml:id="div-17">
<u xml:id="u-17.0" who="#PGawlikowski">Wojna światowa, która w znacznej części rozegrała się na ziemiach Rzplitej, przyczyniła się do zubożenia naszych warsztatów rolnych, a w wielu okolicach do zupełnego ich zniszczenia. Oprócz tego okupacja austriacka i niemiecka tak samo w wysokim stopniu niszczyła warsztaty rolne. Po tem zrujnowaniu zaczęło się rolnictwo podnosić, gdy w r. 1918 nastały władze polskie. Zeszłego roku dzięki bardzo ładnej wiośnie, która długo trwała, mimo szczupłości inwentarza pociągowego i martwego, udało się bardzo dużo ziemi obrobić i zaorać, tak że ogółem odłogi zmniejszyły się o 40% na obszarze Kongresówki i Małopolski. Temu odradzaniu się rolnictwa przeszkodziła jednak inwazja bolszewicka, która zwłaszcza na prawym brzegu Wisły poczyniła olbrzymie zniszczenie. Wspomnę tylko, że samych koni wzięli z sobą bolszewicy 160,000 z ilości ogólnej 800,000. W wielu miejscowościach ludzie nie mogli dokonać zbiorów z powodu operacji wojennych, w innych nie mogli dokonać zasiewów z powodu uprowadzenia inwentarza. Gospodarstw ograbionych ze zboża w wielu miejscowościach nie można było uruchomić. Ażeby je uruchomić, należy przyjść im z pomocą, kredytową. Rząd wniósł projekt, aby na ten cel przeznaczyć trzy miliardy marek. Owe trzy miliardy mk. przeznacza się na pożyczki, które przez pierwsze dwa lata będą nieoprocentowane, a przez następne cztery lata płaci się 6 od sta. Pożyczkę będzie się udzielało rolnikom bądź w naturze, bądź w gotówce. Będzie ona, jeśli chodzi o pomoc w naturze, udzielana przez dostarczanie zbóż jarych i ozimych, ziemniaków do sadzenia, nasion strączkowych, narzędzi rolniczych, koni, inwentarza; oprócz tego będzie się udzielać kredytu w gotówce.</u>
<u xml:id="u-17.1" who="#PGawlikowski">Wydatki na uruchomienie warsztatów rolnych wyniosą więcej niż 3 miliardy. Według pobieżnych obliczeń M. R. i D. P., bo o ścisłe obliczenie bardzo trudno, pomoc ta musiałaby się wyrazić w kwocie 4 miliardów. Ponieważ jednak przy uchwalaniu ustawy o nadawaniu ziemi żołnierzom w dniu 17 grudnia 1920 r. uchwalono już 2 miliardy kredytu, Ministerstwo Rolnictwa proponuje jeden miliard z tamtego kredytu na zasiewy wiosenne jare, jako uzupełnienie zostają trzy miliardy, które ma zabezpieczyć niniejsza ustawa.</u>
<u xml:id="u-17.2" who="#PGawlikowski">Do projektu rządowego Komisja Budżetowa i Rolna zgłosiły poprawkę do art. 2 ust a), a mianowicie, że obok kredytów w naturze ma się udzielać kredytu gotówkowego, a to dlatego, że w razie zaprowadzenia wolnego handlu Rząd nie będzie rozporządzał zbożem i ziemniakami, i wtedy trzeba będzie tylko udzielać pożyczek.</u>
<u xml:id="u-17.3" who="#PGawlikowski">W imieniu Komisji Skarbowo-Budżetowej i Rolnej proszę o przyjęcie tej ustawy.</u>
</div>
<div xml:id="div-18">
<u xml:id="u-18.0" who="#Marszałek">Do głosu nikt się nie zgłosił. Jest tylko mała poprawka z druku Nr. 2600, będziemy zatem głosowali en bloc nad całą ustawą. Proszę tych Posłów, którzy są za tą ustawą, dopiero co odczytaną według druku Nr. 2600, ażeby powstali. Większość. Ustawa została przyjęta.</u>
<u xml:id="u-18.1" who="#Marszałek">Z łona Sejmu jest wniosek, żeby odroczyć trzecie czytanie do jutra, bo chodzi o bardzo znaczny wydatek budżetowy.</u>
<u xml:id="u-18.2" who="#Marszałek">Przechodzimy do następnego punktu porządku dziennego, mianowicie: sprawozdanie Komisji Rolnej w sprawie ustawy w przedmiocie nadzwyczajnego kredytu na zakup zagranicznego zboża siewnego (Druk Nr. 2623).</u>
<u xml:id="u-18.3" who="#Marszałek">Głos ma p. Gawlikowski.</u>
</div>
<div xml:id="div-19">
<u xml:id="u-19.0" who="#PGawlikowski">Według obliczenia Ministerstwa Rolnictwa trzeba będzie zakupić około 10,000 wagonów zboża, ażeby dokonać zasiewów wiosennych i jesiennych. Takiej ilości zboża Rząd nie może zakupić dzisiaj wewnątrz kraju, lecz musi sięgnąć po zboże za granicę. Rząd na mocy obowiązującej ustawy kupuje zboże w kraju po cenach maksymalnych i to zboże jest tanie, natomiast za granicą musi kupować zboże po cenach rynkowych, zboże zagraniczne kosztuje więc drożej. Ponieważ jednak Rząd pragnie wszystkim rolnikom sprzedawać zboże po cenach jednakowych, więc chce z własnych funduszów ponieść różnicę kosztów pomiędzy ceną zboża zakupionego za granicą a tą, którą będzie brał od zniszczonych rolników. Różnica ta według bieżących obliczeń kalkuluje się na 3,400 mk. mniej więcej w chwili obecnej.</u>
<u xml:id="u-19.1" who="#PGawlikowski">Jest to nie kredyt ale dotacja. Jednak Komisja Rolna i Skarbowo-Budżetowa wychodziły z tego założenia, że ta dotacja jest dla Państwa koniecznie potrzebną, że ona umożliwi odbudowę warsztatów rolnych i w ten sposób przyczyni się do rozwiązania zagadnienia aprowizacyjnego w Polsce, i że lepiej jest przez dotację uruchomić warsztaty rolne i w ten sposób wyprodukować u siebie zboże, którem będzie się potem ludność żywiła, niż dawać dotację na środki aprowizacyjne sprowadzane z zagranicy. Następnie ta dotacja na rolnictwo pozwoli uruchomić zniszczone warsztaty rolne, da ludziom pracę, a później zrobi ich podatnikami dla Państwa.</u>
<u xml:id="u-19.2" who="#PGawlikowski">W imieniu Komisji Rolnej proszę o przyjęcie tej ustawy.</u>
</div>
<div xml:id="div-20">
<u xml:id="u-20.0" who="#Marszałek">Do tej sprawy prosili o głos pp. Kolischer i Stapiński. Ponieważ dziś miały być rozpatrywane tylko sprawy, nie budzące wątpliwości, przeto tę sprawę odraczam do jutra.</u>
<u xml:id="u-20.1" who="#Marszałek">Przystępujemy do Nr. 5 porządku dziennego:</u>
<u xml:id="u-20.2" who="#Marszałek">Sprawozdanie Komisji Skarbowo-Budżetowej i Wojskowej o wniosku p. Godka, zgłoszonym ustnie na posiedzeniu komisji, w sprawie przyznania ponownego nadzwyczajnego dodatku drożyźnianego dla emerytowanych cywilnych funkcjonariuszów państwowych, kolejowych i innych. (Druk Nr. 2568).</u>
<u xml:id="u-20.3" who="#Marszałek">Głos ma p. Godek.</u>
</div>
<div xml:id="div-21">
<u xml:id="u-21.0" who="#PGodek">Wysoki Sejmie! Po upływie zgórą pół roku staję Sejm znowu przed potrzebą podwyższenia poborów emerytalnych. Liczne memoriały i petycje zgłaszane do Wysokiego Sejmu i na ręce posłów, przedstawiają te stosunki w jak najciemniejszych barwach. Nie będę roztaczał tego obrazu głodu i nędzy i rozpaczy, zauważę tylko, że stosunki te ogarnęły nie tylko najniższe i średnie stopnie emerytów, ale najwyższe stopnie hierarchii urzędniczej, których pobory wystarczają zaledwie na kilka dni. Zaiste bolesnem jest widzieć, jak osiwiali w służbie ludzie, którzy byli pewni, że po wieloletniej pracy znajdą na starość odpowiednie zaopatrzenie dla siebie i dla swoich rodzin, dziś wyprzedają ostatnie ruchomości i z rozpaczą patrzą, jak ich rodziny podupadają i literalnie z głodu umierają. Rząd wniósł przed trzema tygodniami projekt ustawy emerytalnej. Ustawy tej oczekują rzesze emerytów w nadziei, że ona poprawi ich byt. Ale nim projekt stanie się ustawą i nim ta ustawa wejdzie w życie upłynie kilka miesięcy czasu. Tymczasem drożyzna wzrasta z dnia na dzień, a wraz z nią tragiczne położenie emerytów coraz bardziej się pogarsza. Jest to więc rzeczą obowiązku, a ja powiem sumienia i honoru państwa, ażeby tej klasie nieszczęsnej przyjść jak najprędzej z pomocą. Uznając ten obowiązek, Komisja Skarbowo-Budżetowa poddała rozpatrzeniu wniosek referenta, o podwyższenie poborów emerytalnych i uchwaliła jednogłośnie, ażeby dotychczasowe pobory emerytalne funkcjonariuszy państwowych i kolejowych, nauczycieli szkół powszechnych, średnich i wyższych jakoteż wdów i sierot po nich, oraz księży emerytów od 1 stycznia r. b. do czasu wejścia w życie nowej ustawy podwyższyć do podwójnej wysokości. Jednocześnie powzięto rezolucję, wzywającą Rząd, ażeby podobnie jak urzędnikom czynnym, także i emerytom wydawano deputaty żywnościowe i odzieżowe.</u>
<u xml:id="u-21.1" who="#PGodek">Ponieważ także emeryci wojskowi byłego zaboru rosyjskiego i austriackiego żyją w takich samych ciężkich stosunkach, rzeczą słuszną jest, ażeby i im przyjść z pomocą. Dlatego też połączone Komisje Skarbowo-Budżetowa i Wojskowa powzięły również jednomyślną uchwałę, taką samą jak co do emerytów cywilnych, mianowicie że pobory emerytów byłych wojskowych armii austriackiej i rosyjskiej t. j. oficerów, duchownych, nauczycieli i szeregowców mają być wypłacane w podwójnej wysokości od dnia 1 stycznia b. r. aż do czasu, kiedy nowa ustawa emerytalna wejdzie w życie.</u>
<u xml:id="u-21.2" who="#PGodek">Komisja powzięła też rezolucję, żeby Rząd jak najrychlej przedłożył wojskową ustawę emerytalną. Przy tej sposobności niech mi będzie wolno wyrazić przekonanie, że Ministerstwo Skarbu, które na Komisji uznało potrzebę tej pomocy i wyraziło gotowość poniesienia tego wydatku, uczyni wszystko, co potrzeba, żeby podwyżki te zostały o ile możności wypłacone jeszcze w bieżącym miesiącu.</u>
<u xml:id="u-21.3" who="#PGodek">Dodam tu jeszcze, że w ustępie pierwszym sprawozdania zakradła się pomyłka drukarska, mianowicie powinno być nie „przedwojennej”, lecz „w podwójnej” wysokości. Przedkładając to sprawozdanie wnoszę: „Wysoki Sejm raczy uchwalić przedłożona ustawę jak i załączone rezolucje”.</u>
</div>
<div xml:id="div-22">
<u xml:id="u-22.0" who="#Marszałek">Do głosu nikt więcej się nie zgłosił. Proszę Posłów, którzy są za tą ustawą, żeby wstali. Większość, ustawa została przyjęta. Jest wniosek o trzecie czytanie. Nikt nie protestuje. Do głosu nikt się nie zgłosił — uważam, że i w trzeciem czytaniu ustawa została przyjęta. Rezolucja w druku Nr. 2568 — również.</u>
<u xml:id="u-22.1" who="#Marszałek">Przystępujemy do Nr. 6 porządku dziennego: Ustne sprawozdanie Komisji Skarbowo-Budżetowej o ustawie w przedmiocie dodatków drożyźnianych do rent ubezpieczenia inwalidów z powodu starości i dla rodzin po ubezpieczonych w b. dzielnicy pruskiej. (Druk Nr. 2540).</u>
<u xml:id="u-22.2" who="#Marszałek">Głos ma sprawozdawca p. Meissner.</u>
</div>
<div xml:id="div-23">
<u xml:id="u-23.0" who="#PMeissner">Wysoki Sejmie! Dnia 18 grudnia 1920 r. Sejm powziął trzy rezolucje z dziedziny ustawodawstwa ubezpieczeń społecznych, obowiązującego na terenie b. dzielnicy pruskiej. Dla przypomnienia pozwolę sobie odczytać te rezolucje, ażeby przekonać Izbę, że Minister b. dzielnicy pruskiej, przedstawiając niniejszą ustawę, wykonał postanowienia Sejmu.</u>
<u xml:id="u-23.1" who="#PMeissner">Pierwsza rezolucja brzmiała:</u>
<u xml:id="u-23.2" who="#komentarz">(czyta)</u>
<u xml:id="u-23.3" who="#PMeissner">„Sejm wzywa Rząd, aby w jak najkrótszym czasie, najpóźniej do trzech miesięcy przedłożył Sejmowi projekt zmian przepisów ustawowych o ubezpieczeniach społecznych, obowiązujących w b. dzielnicy pruskiej w celu dostosowania wysokości rent i innych świadczeń, w przepisach tych przewidzianych, do obecnych stosunków zarobkowych i gospodarczych i odpowiedniego podwyższenia składek ubezpieczeniowych”.</u>
<u xml:id="u-23.4" who="#PMeissner">Druga rezolucja:</u>
<u xml:id="u-23.5" who="#PMeissner">„Sejm wzywa Ministra b. dzielnicy pruskiej, aby w porozumieniu z Ministrem Pracy i Opieki Społecznej i Ministrem Skarbu wprowadził w b. dzielnicy pruskiej od dn. 1 stycznia 1921 r. do czasu ustawowej zmiany ustaw o ubezpieczeniu społecznem, dodatki drożyźniane do rent wypadkowych, inwalidzkich, starczych oraz dla wdów i sierot i upoważnił Skarb Państwa do asygnowania w formie zaliczek sum niezbędnych na wypłatę powyższych dodatków drożyźnianych”.</u>
<u xml:id="u-23.6" who="#PMeissner">Trzecia rezolucja:</u>
<u xml:id="u-23.7" who="#PMeissner">„Sejm wzywa Rząd do przejęcia w formie zaliczek, wypłat, rent i t. zw. prowizji, należnych obywatelom polskim od instytucji ubezpieczeń społecznych, mających swe siedziby poza granicami Państwa aż do zawarcia konwencji z odnośnemi rządami obcymi”.</u>
<u xml:id="u-23.8" who="#komentarz">(Mówi:)</u>
<u xml:id="u-23.9" who="#PMeissner">Otóż do tych dwóch ostatnich rezolucji niniejsza ustawa zupełnie się nie odnosi.</u>
<u xml:id="u-23.10" who="#PMeissner">Odnosi się jedynie do pierwszej rezolucji, w której przewiduje się dodatki drożyźniane dla wszystkich tych, którzy korzystają z ubezpieczenia na starość i inwalidztwo, oraz dla wdów i sierot po ubezpieczonych, do których odnosi się ordynacja ubezpieczeniowa Rzeszy Niemieckiej z dn. 19 lipca 1911 r. Dz. U. Rz. Niem. str. 509. Termin oznaczony w rezolucji, został przez Ministry b. dzielnicy pruskiej dotrzymany. Idzie o to, w jaki sposób dodatki drożyźniane zostały uregulowane. W art. 1 widzimy, że jako dodatek drożyźniany dodaje się do zasadniczej renty jeszcze 900% tej renty. Ta norma odpowiada wyrażonym życzeniom i postanowieniom Komisji Ochrony Pracy, która swego czasu postawiła te rezolucje.</u>
<u xml:id="u-23.11" who="#PMeissner">Drugą ważną kwestią w tej ustawie jest kwestia, w jaki sposób zostaną uregulowane składki tygodniowe, które w myśl obowiązującej ustawy mają pokrywać renty ubezpieczeniowe. Z powodu tymczasowego podwyższenia rent muszą składki dla wszystkich klas zarobkowych ulec podwyższeniu, jednak dopiero od 1 marca b. r., bo technicznie niemożliwem jest pobrać nadwyżki za czas ubiegły od 1 stycznia, w którym to czasie Ministerstwo już wpłaciło w myśl życzeń rezolucji wyższą rentę. Art. 3 reguluje wysokość tych składek tygodniowych.</u>
<u xml:id="u-23.12" who="#PMeissner">Ta ustawa ma obowiązywać wstecz do 1 stycznia 1921 r. zresztą nie przedstawia nic nowego, tylko lojalnie wykonywa pierwszą rezolucję sejmową z dn. 18. XII. 20 r., dlatego proszę i wnoszę, ażeby tę ustawę Wysoki Sejm przyjął bez zmian.</u>
</div>
<div xml:id="div-24">
<u xml:id="u-24.0" who="#Marszałek">Do głosu nikt więcej się nie zgłosił. Proszę Posłów, którzy są za tą ustawą z druku Nr. 2540, ażeby powstali. Większość. Ustawa w drugiem czytaniu przyjęta.</u>
<u xml:id="u-24.1" who="#komentarz">(Głos: Proszę o trzecie czytanie)</u>
<u xml:id="u-24.2" who="#Marszałek">Wniesiono o trzecie czytanie. Nikt nie protestuje. Do głosu nikt się nie zgłosił. Bez osobnego głosowania mogę przypuścić, że i w trzeciem czytaniu ustawa ta jest przyjęta.</u>
<u xml:id="u-24.3" who="#Marszałek">Jest jeszcze rezolucja. Proszę P. Sprawozdawcę o odczytanie tej rezolucji.</u>
</div>
<div xml:id="div-25">
<u xml:id="u-25.0" who="#SprawozdawcapMeissner">Rezolucja ta wniesiona przez posła Liebermana brzmi:</u>
<u xml:id="u-25.1" who="#komentarz">(czyta)</u>
<u xml:id="u-25.2" who="#SprawozdawcapMeissner">„Wzywa się Rząd, a w szczególności Ministerstwo Spraw Wojskowych, by na obszarze b. zaboru austriackiego, z uwagi na prawa, nabyte przez robotników cywilnych, zatrudnionych w zakładach wojskowych, przywrócił moc obowiązującą «Instytutowi zaopatrzenia» tychże robotników, który na podstawie rozporządzenia b. austriackiego Ministerstwa Wojny z r. 1907 (Do L. 4541 Pras. Dziennik normalnych rozporządzeń dla c. i k. wojska 23 zeszyt) wprowadził przymusowe ubezpieczenie na wypadek niezdolności do pracy wskutek wieku lub nieszczęśliwego wypadku, a który to instytut przerwał swoją działalność po upadku Austrji”.</u>
<u xml:id="u-25.3" who="#SprawozdawcapMeissner">Ja się godzę na tę rezolucję.</u>
</div>
<div xml:id="div-26">
<u xml:id="u-26.0" who="#Marszałek">Bez głosowania mogę przypuścić, że Izba tę rezolucję przyjmuje.</u>
<u xml:id="u-26.1" who="#Marszałek">Przystępujemy do 7 punktu porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Prawniczej i Skarbowo-Budżetowej w sprawie projektu rządowego, dotyczącego zmiany przepisów tymczasowych o kosztach sądowych w b. zaborze rosyjskim (Druk Nr. 2467 i 1992).</u>
<u xml:id="u-26.2" who="#Marszałek">Głos ma p. Suligowski.</u>
</div>
<div xml:id="div-27">
<u xml:id="u-27.0" who="#PSuligowski">Wysoki Sejmie! Zarówno spadek waluty, który sprawił, że stawki i wogóle opłaty sądowe przy zmianach, jakie zaszły, okazały się zbyt niskiemi, jak i potrzeba lepszego zaopatrzania Skarbu na pokrywanie kosztów utrzymania sądów wywołały projekt Rządu podniesienia różnych opłat sądowych.</u>
<u xml:id="u-27.1" who="#PSuligowski">Projekt obejmuje dwie kategorie opłat: wpisy stosunkowe, opłacane przy wejściu spraw cywilnych, w pewnym procencie do wartości powództwa, do wartości przedmiotu sporu, oraz pewne opłaty za różne czynności sądowe, jakie mogą być podczas procedury sądowej dokonywane i te opłaty określone są pod postacią stałych stawek mniej lub więcej wysokich.</u>
<u xml:id="u-27.2" who="#PSuligowski">Sprawa ta była skierowana początkowo do Komisji Prawniczej i Komisja Prawnicza, przychylając się w zasadzie do wniosku rządowego uznała za konieczne podnieść opłaty stosunkowe, jak również podnieść stawki stałe.</u>
<u xml:id="u-27.3" who="#PSuligowski">Dodać muszę, że projekt dotyczy jedynie zaboru rosyjskiego, nie zaś Wielkopolski ani Małopolski.</u>
<u xml:id="u-27.4" who="#PSuligowski">W zaborze rosyjskim system, do tej pory obowiązujący, jest zupełnie odmienny od systematu kosztów sądowych, jaki obowiązuje w b. zaborze austriackim i pruskim. Z tego powodu nie można było przeprowadzić paraleli, a przynajmniej w tej chwili, dopóki sądownictwo i stosunki sądowe nie zostaną zidentyfikowane, nie dało się w tym projekcie dotknąć opłat w innych zaborach i dlatego projekt dotyczy jedynie zaboru rosyjskiego.</u>
<u xml:id="u-27.5" who="#PSuligowski">Obecne opłaty zasadnicze, t. zw. wpisy stosunkowe, pobierane przy wejściu spraw cywilnych do sądu, są określone bardzo wysoko w stosunku do tego, jak się to praktykuje w innych krajach, mianowicie na 2%. Rząd jednak projektował podniesienie do 4%, co dla trzech instancji czyniłoby 12%.</u>
<u xml:id="u-27.6" who="#PSuligowski">W Komisji były zdania, że tak znaczne podniesienie kosztów równałoby się w wielu wypadkach poprostu odmawianiu wymiaru sprawiedliwości, stanęliśmy więc na drodze pośredniej, mianowicie zgodziliśmy się na to, ażeby podnieść do 3%, czyli, żeby od każdej cywilnej sprawy, która wchodzi pod rozpoznanie sądu w b. zaborze rosyjskim, ściągać po 3% za każdą instancję. Niezależnie od tego idą opłaty stosunkowe połowiczne i ćwiartkowe od procedur dodatkowych. Te 3% przez trzy instancje płaci jedna strona, druga zaś, która mogła wywieść powództwo wzajemne płaci również 3%, a oprócz tego procedury incydentalne, jak interwencje i t. p., prowadzą za sobą pobory połowiczne i ćwiartkowe.</u>
<u xml:id="u-27.7" who="#PSuligowski">Otóż przy takim stanie sprawy uznaliśmy, że można się zgodzić na podniesienie do 3%, ale nie można iść tak daleko, ażeby podnosić wpisy sądowe do 4%.</u>
<u xml:id="u-27.8" who="#PSuligowski">Była też rozpoznawana w Komisji Prawniczej sprawa stawek stałych. W tej dziedzinie podnieśliśmy bardzo wysoko, bo wobec spadku waluty, można było te stawki zrobić bardzo wysokiemi. Po przejściu przez Komisję Prawniczą przed Bożem Narodzeniem sprawa nie weszła na plenum Sejmu, bo nie było czasu. Tymczasem po feriach Bożego Narodzenia Rząd upomniał się, że wobec dalszego bardzo szybkiego spadku waluty, należy jeszcze niektóre opłaty podnieść. Wobec tego odbyło się wtedy wspólne posiedzenie Komisji Budżetowej i Prawniczej i na tem posiedzeniu jednozgodnie uchwalono dalsze podniesienie stawek stałych. Co do wpisu stosunkowego stanęliśmy na tem samem stanowisku jak to było przyjęte w Komisji Prawniczej, t. j. na 3%. Podniesienie dalsze stawek stałych ponadto, co Komisja Prawnicza uchwaliła, posłowie otrzymali jako załącznik drugi do druku Nr. 2467 i macie Panowie ten załącznik w ręku. Muszę dodać dla pełności obrazu, że w punkcie podniesienia tych stałych stawek obie Komisje we wszystkich szczegółach się zgadzały i nie było różnych zdań, oprócz jednego punktu, który wywołał różnicę, mianowicie art. 37 obecnych przepisów obowiązujących w Kongresówce, o kosztach sądowych t. j. kwestia poborów od treści wniesionej do wykazów hipotecznych.</u>
<u xml:id="u-27.9" who="#PSuligowski">Co do tego punktu zamieszczono przy referacie zdanie mniejszości. Mianowicie Rząd projektował, ażeby opłaty od treści wniesionej do wykazu hipotecznego były obliczone jako 3/4% od sumy wniesionej do wykazu hipotecznego. O ile dotyczy przelewu prawa własności, stawka jest mała, bo tylko 10 mk., ale o ile dotyczy sum hipotekowanych, stawka ma wynosić 3/4 procentu od sumy. Otóż ta wysoka stawka była przedmiotem sporu. Mniejszość zresztą bardzo znaczna, mianowicie 6 głosów przeciw 8-miu, uważając tę stawkę za zbyt wysoką, zaproponowała 1/4%. Mniejszość opierała się na tym względzie, że w Kongresówce wszystkie treści do wykazu hipotecznego wchodzą na podstawie aktu notarialnego od którego płaci się różne opłaty. Otóż za samo ujawnienie treści, która obejmuje sześć do ośmiu wierszy pobieranie aż 3/4% jest niedopuszczalne. Jednakże większość była przeciw temu, mianowicie posłowie małopolscy, którzy wychodzili z tego stanowiska, że w zaborze austriackim pobór tych 3/4 jest ustalony i że trzeba unifikację zrobić i takiż pobór w zaborze rosyjskim ustanowić. Jednakże ci panowie zapomnieli o jednem, że systemat kosztów w b. zaborze austriackim jest odmienny i w wielu punktach daleko mniej obciążający, aniżeli w zaborze rosyjskim. Z tego powodu 6 posłów z Kongresówki, którzy brali udział we wspólnem posiedzeniu obu komisji, było zdania, że posłowie małopolscy nie mają racji narzucać Kongresówce jeden szczegół z systematu odmiennego. Mniejszość była zdania, ażeby pobierać tylko 1/4%, a dodać muszę, że pobór dotychczasowy w b. zaborze rosyjskim wynosił tylko 1/10%. Więc mniejszość godziła się na podniesienie tej 1/10 na 1/4, ale nie godziła się podnosić tę 1/10 na 3/4 proc., t. j. 7 i pół razy.</u>
<u xml:id="u-27.10" who="#PSuligowski">Ten jedyny punkt jest przedmiotem sporu. Ja przyłączam się do zdania mniejszości, bo uważam, że byłoby niesprawiedliwością, żeby ten szczegół z systematu austriackiego przenosić na grunt Kongresówki, a jednocześnie nie przenosić tych wszystkich korzyści i dogodności, jakie ma zabór austriacki z powodu odmiennych przepisów o kosztach sądowych.</u>
<u xml:id="u-27.11" who="#PSuligowski">Popieram więc zdanie mniejszości i mniemam, że powinno się ono utrzymać. Wogóle projekt znacznie podwyższa koszty sądowe i zapewnia Skarbowi nieporównanie większe wpływy, aniżeli Skarb miał dotychczas z tytułu kosztów sądowych. I dlatego będę prosił Sejm, żeby zechciał uchwalić zaprojektowany przez nas projekt ze wszystkiemi zmianami, jakie wprowadziliśmy na korzyść Skarbu, wyższemi nawet od tego, co sam Skarb pierwotnie proponował.</u>
<u xml:id="u-27.12" who="#PSuligowski">Mam zaszczyt prosić Pana Marszałka, żeby przegłosować najpierw poprawkę do art. 37 obecnych przepisów tymczasowych o kosztach sądowych, w zaborze rosyjskim, a potem przegłosować całość ustawy. Sądzę, że żadnych nieporozumień nie będzie i zmian prawdopodobnie nikt nie zaproponuje.</u>
</div>
<div xml:id="div-28">
<u xml:id="u-28.0" who="#Marszałek">Głos ma p. Zygmunt Seyda.</u>
</div>
<div xml:id="div-29">
<u xml:id="u-29.0" who="#PZygmuntSeyda">Proszę Panów! Komisja przedyskutowała ten projekt dokładnie, zastanawiała się nad wszystkiemi motywami, przytoczonemi przez p. sprawozdawcę i doszła do rezultatu, który przedstawiony został Panom w referacie, jako uchwała większości. Dlatego w imieniu większości Komisji, proszę o odrzucenie wniosku, postawionego przez p. sprawozdawcę jako votum mniejszości.</u>
</div>
<div xml:id="div-30">
<u xml:id="u-30.0" who="#Marszałek">Głos ma jeszcze p. Sprawozdawca.</u>
</div>
<div xml:id="div-31">
<u xml:id="u-31.0" who="#PSułkowski">Nie chcę zabierać Sejmowi dużo czasu, ale rozumiem, że przedmówca, jako prawnik z b. zaboru pruskiego, nie znając dobrze całego naszego systemu, chce nam koniecznie tak samo jak to było na Komisji narzucić jeden szczegół, który wyjęty z innego systematu kosztów jest zupełnie nieusprawiedliwiony. Przyjmując opłatę 1/4 procentu zamiast 1/10 zrobiliśmy nadzwyczajne ustępstwo. W Małopolsce i Wielkopolsce akty, wchodzące do hipoteki, nie potrzebują być obleczone w formę notarialną i są wolne od tych kosztów, które się łączą z formą notarialną, więc nic dziwnego, że tam się pobiera od treści hipotecznej większe opłaty. Według systemu, istniejącego w zaborze rosyjskim, żaden akt nie może wejść do hipoteki, jeśli nie jest obleczony w formę notarialną, co pociąga za sobą koszty, których Wielkopolska i Małopolska nie zna.</u>
<u xml:id="u-31.1" who="#PSułkowski">Dlatego obstaję przy tem, ażeby Sejm zechciał zrobić na korzyść Kongresówki ustępstwo, usprawiedliwione systemem, obowiązującym w zaborze rosyjskim.</u>
</div>
<div xml:id="div-32">
<u xml:id="u-32.0" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania. Najpierw nad art. 37, potem nad całą ustawą en bloc. Proszę Posłów, którzy są za wnioskiem mniejszości Komisji, by w art. 37 druk Nr. 2467 zamiast 3/4 proc, było 1/4 proc., aby powstali. Stoi mniejszość, poprawka odrzucona. Stawiam pod głosowanie całą ustawę wedle druku Nr. 2467 z uwzględnieniem poprawek, przytoczonych w załączniku drugim do Nr. 2467. Proszę Posłów, którzy są za tą ustawą w sprawie zmiany przepisów o kosztach sądowych w b. zaborze rosyjskim, ażeby powstali. Większość. Ustawa w drugiem czytaniu przyjęta.</u>
<u xml:id="u-32.1" who="#komentarz">(P. Seyda: Proszę o trzecie czytanie)</u>
<u xml:id="u-32.2" who="#Marszałek">Zaproponowane jest trzecie czytanie. Nikt nie protestuje, głosu nikt nie żąda, uważam, że i w trzeciem czytaniu ustawa została przyjęta. Z powodu spóźnionej pory odraczam resztę punktów na jutrzejsze posiedzenie. Proszę P. Sekretarza o odczytanie jutrzejszego porządku dziennego.</u>
</div>
<div xml:id="div-33">
<u xml:id="u-33.0" who="#komentarz">(czyta)</u>
<u xml:id="u-33.1" who="#SekretarzpSołtyk">1. Ustne sprawozdanie Komisji Prawniczej o amnestii z powodu uchwalenia Konstytucji Rzeczypospolitej.</u>
<u xml:id="u-33.2" who="#SekretarzpSołtyk">2. Pierwsze czytanie ustawy o oznaczeniu linii brzegowej publicznych wód, płynących na obszarze b. zaboru rosyjskiego. (Druk Nr. 2611).</u>
<u xml:id="u-33.3" who="#SekretarzpSołtyk">3. Pierwsze czytanie wniosku nagłego posłów Smulikowskiego i tow. z ustawą o przymusowej inwentaryzacji dawnych wydawnictw książkowych, dokumentów rękopiśmiennych i archiwalnych. (Dr. Nr. 2422).</u>
<u xml:id="u-33.4" who="#SekretarzpSołtyk">4. Trzecie czytanie ustawy o przyznaniu kredytu 3 miliardów mk. na pomoc rolną. (Dr. Nr. 2600).</u>
<u xml:id="u-33.5" who="#SekretarzpSołtyk">5. Sprawozdanie Komisji Rolnej o ustawie w przedmiocie nadzwyczajnego kredytu na zakup zagranicznego zboża siewnego. (Dr. Nr. 2623).</u>
<u xml:id="u-33.6" who="#SekretarzpSołtyk">6. Sprawozdanie Komisji Prawniczej o ustawie w przedmiocie niektórych zmian w przepisach tymczasowych o urządzeniu sądownictwa w b. Królestwie Polskiem. (Dr. Nr. 2550).</u>
<u xml:id="u-33.7" who="#SekretarzpSołtyk">7. Sprawozdanie Komisji Prawniczej w sprawie ustawy o wynagrodzeniu ławników sądów pokoju. (Dr. Nr. 2551).</u>
<u xml:id="u-33.8" who="#SekretarzpSołtyk">8. Ustne sprawozdanie Komisji Aprowizacyjnej o ustawie w przedmiocie wprowadzenia wolnego obrotu grochem w b. dzielnicy pruskiej. (Dr. Nr. 2523).</u>
<u xml:id="u-33.9" who="#SekretarzpSołtyk">9. Sprawozdanie Komisji Zdrowia Publicznego o wniosku p. Rottermunda i tow. oraz interpelacji posłów Meissnera, Bobrowskiego i innych co do organizacji walki z epidemiami tyfusu plamistego i powrotnego i innych chorób zakaźnych w Państwie. (Dr. Nr. 2619).</u>
<u xml:id="u-33.10" who="#SekretarzpSołtyk">10. Ustne sprawozdanie Komisji Likwidacyjnej o ustawie w przedmiocie zmiany ustawy z d. 15 lipca 1920 r. o likwidacji majątków prywatnych w wykonaniu Traktatu Pokoju Wersalskiego (Dr. Nr. 2612).</u>
<u xml:id="u-33.11" who="#SekretarzpSołtyk">11. Dyskusja nad odpowiedzią Ministra b. dzielnicy pruskiej na interpelację klubu N. P. R. w sprawie pogwałcenia nietykalności poselskiej.</u>
<u xml:id="u-33.12" who="#SekretarzpSołtyk">12. Interpelacja posłów Farbsteina i tow. do Pana Ministra Spraw Wewnętrznych i Pana Ministra Pracy i Opieki Społecznej w sprawie nieprawnego postępowania urzędów paszportowych na prowincji.</u>
<u xml:id="u-33.13" who="#SekretarzpSołtyk">13. Ustne sprawozdanie Komisji Prawniczej o ustawie w przedmiocie zmiany niektórych przepisów niemieckiej ustawy o postępowaniu w cywilnych sprawach spornych. (Dr. Nr. 2603).</u>
<u xml:id="u-33.14" who="#SekretarzpSołtyk">14. Ustne sprawozdanie Komisji Prawniczej o ustawie w przedmiocie zmiany przepisów o wymiarze grzywien, nawiązek i wynagrodnego w b. dzielnicy pruskiej. (Dr. Nr. 2605).</u>
<u xml:id="u-33.15" who="#SekretarzpSołtyk">15. Sprawozdanie Komisji Prawniczej w sprawie przedłożonego przez Rząd projektu ustawy w przedmiocie uzupełnienia ustawy z d. 30 stycznia 1920 r. (Dz. Ust. Nr. 11 poz. 60) i zmiany art. 149 Kod. Kar. Ros. z 1903 roku oraz w sprawie zatwierdzenia rozporządzenia R. O. P. z d. 6 sierpnia 1920 r. (Dz. Ust. Nr. 73, poz. 501) (Dr. Nr. 2573).</u>
<u xml:id="u-33.16" who="#SekretarzpSołtyk">16. Sprawozdanie Komisji Skarbowo-Budżetowej o wniosku nagłym p. Osieckiego i tow. w sprawie powołania Nadzwyczajnej Komisji Sejmowej z udziałem rzeczoznawców do spraw finansowych Państwa. (Dr. Nr. 2601).</u>
<u xml:id="u-33.17" who="#SekretarzpSołtyk">17. Sprawozdanie Komisji Skarbowo-Budżetowej o wniosku nagłym komisji oświatowej w sprawie stosunku Państwa do szkół prywatnych i sposobu obliczania dodatków do wynagrodzenia nauczycieli i kierowników średnich szkół państwowych. (Dr. Nr. 2634).</u>
<u xml:id="u-33.18" who="#SekretarzpSołtyk">18. Ustne sprawozdanie Komisji Skarbowo-Budżetowej o ustawie w przedmiocie nadzwyczajnego dodatku do stałej pensji dla weteranów polskich. (Dr. Nr. 2574).</u>
<u xml:id="u-33.19" who="#SekretarzpSołtyk">19. Sprawozdanie Komisji Skarbowo-Budżetowej o wniosku p. J. Kozłowskiego w sprawie zmonopolizowania kart do gry. (Dr. Nr. 2525).</u>
<u xml:id="u-33.20" who="#SekretarzpSołtyk">20. Sprawozdanie Komisji Skarbowo-Budżetowej o uzupełnieniu drożyźnianem uposażenia duchowieństwa katolickiego.</u>
<u xml:id="u-33.21" who="#SekretarzpSołtyk">21. Sprawozdanie Komisji Skarbowo-Budżetowej i wojskowej o akredytywie, udzielonej przez Min. Spraw Wojskowych Bankowi Kupiectwa Polskiego.</u>
<u xml:id="u-33.22" who="#SekretarzpSołtyk">22. Wniosek Komisji do Spraw Zagranicznych w sprawie ziemi Wileńskiej (Druk Nr. 2465).</u>
<u xml:id="u-33.23" who="#SekretarzpSołtyk">23. Ustne sprawozdanie Komisji do Spraw Zagranicznych o wniosku posła Daszyńskiego w sprawie Gruzji. (Dr. Nr. 2518).</u>
<u xml:id="u-33.24" who="#SekretarzpSołtyk">24. Sprawozdanie Komisji Komunikacyjnej o wniosku p. Głąbińskiego i tow. w sprawie powołania do życia Państwowej Rady Kolejowej. (Dr. Nr. 2570).</u>
<u xml:id="u-33.25" who="#SekretarzpSołtyk">25. Ustne sprawozdanie Komisji Komunikacyjnej o wniosku nagłym p. Fiołki i tow. w sprawie zarezerwowania w pociągach osobowych specjalnych przedziałów dla inwalidów wojennych ciężko okaleczałych. (Dr. Nr. 2484).</u>
<u xml:id="u-33.26" who="#SekretarzpSołtyk">26. Sprawozdanie Komisji Inwalidzkiej i Skarbowo-Budżetowej o ustawie inwalidzkiej. (Dr. Nr. 2599).</u>
<u xml:id="u-33.27" who="#SekretarzpSołtyk">27. Ustne sprawozdanie Komisji Aprowizacyjnej o wniosku nagłym posłów Szewczyka i tow. w sprawie zaopatrzenia ludności wiejskiej i miasteczek w sól, naftę i koks dla kowali. (Dr. Nr. 2271).</u>
<u xml:id="u-33.28" who="#SekretarzpSołtyk">28. Ustne sprawozdanie Komisji Aprowizacyjnej o wniosku nagłym p. Mrożewskiego i tow. w sprawie zmiany terminu prekluzyjnego dla dostawy produktów kontygensowych oraz zwrotu 10% potrąceń od zboża, dostarczonego przez rolników po 15 listopada 1920 r. (Dr. Nr. 2335).</u>
<u xml:id="u-33.29" who="#SekretarzpSołtyk">29. Ustne sprawozdanie Komisji Administracyjnej o wniosku p. Sikory w sprawie ograniczenia używania samochodów przez urzędy państwowe. (Dr. Nr. 2258).</u>
<u xml:id="u-33.30" who="#SekretarzpSołtyk">30. Ustne sprawozdanie Komisji Administracyjnej o wniosku p. Herza i tow. w sprawie Izby Obrachunkowej b. dzielnicy pruskiej. (Dr. Nr. 2118).</u>
<u xml:id="u-33.31" who="#SekretarzpSołtyk">31. Sprawozdanie Komisji Wojskowej o ustawie w sprawie powołania felczerów do czynnej służby wojskowej. (Dr. Nr. 2549).</u>
<u xml:id="u-33.32" who="#SekretarzpSołtyk">32. Ustne sprawozdanie Komisji Regulaminowej i Nietykalności poselskiej w przedmiocie wniosków o wyrażenie zgody Sejmu na przeprowadzenie postępowania karnego przeciwko posłom: Wróblowi, Dąbalowi, Tomaszewskiemu, Pragaczowi, Sawickiemu, Michałowi Markowi, Bochenkowi, Żebrowskiemu, Orzechowskiemu, Kowalewskiemu, Mazurowi i Szymborskiemu.</u>
<u xml:id="u-33.33" who="#SekretarzpSołtyk">33. Wniosek Komisji Odbudowy Kraju w sprawie wykonania ustawy z dnia 21 stycznia 1921 r. zmieniającej art. 8 ustawy z d. 18 lipca 1919 r. w brzmieniu ustawy z dn. 15 lipca 1920 r. o pomocy państwowej na odbudowę gospodarstw zniszczonych lub uszkodzonych skutkiem wojny. (Dr. Nr. 2620).</u>
<u xml:id="u-33.34" who="#SekretarzpSołtyk">34. Ustne sprawozdanie Komisji Rolnej o wniosku nagłym posłów Chaniewskiego i tow. w sprawie środków ochronnych przed zawleczeniem do nas kręgosuszu. (Dr. Nr. 1895).</u>
<u xml:id="u-33.35" who="#SekretarzpSołtyk">35. Sprawozdanie Komisji Rolnej o wniosku nagłym pp. Barlickiego i tow. w sprawie zezwolenia na przymusowy wykup dóbr Okęcie pow. warszawskiego na rzecz Państwa Polskiego. (Dr. Nr. 2621).</u>
</div>
<div xml:id="div-34">
<u xml:id="u-34.0" who="#Marszałek">Porządek dzienny jest tak obciążony, że niema mowy o tem, żeby wszystkie sprawy można było jutro załatwić, o ile będą dłuższe dyskusje.</u>
<u xml:id="u-34.1" who="#komentarz">(Głos: W sobotę)</u>
<u xml:id="u-34.2" who="#Marszałek">W sobotę nie chciałbym urządzać posiedzenia, o ile nie będzie gwałtownej potrzeby.</u>
</div>
<div xml:id="div-35">
<u xml:id="u-35.0" who="#PTabaczyński">Proszę o głos w sprawie porządku dziennego.</u>
</div>
<div xml:id="div-36">
<u xml:id="u-36.0" who="#Marszałek">Proszę.</u>
</div>
<div xml:id="div-37">
<u xml:id="u-37.0" who="#PTabaczyński">Panie Marszałku, w porozumieniu z p. Ministrem Kolei prosiłbym o postawienie na jednem z pierwszych punktów porządku dziennego sprawy kreowania Rady Kolejowej.</u>
</div>
<div xml:id="div-38">
<u xml:id="u-38.0" who="#Marszałek">Te sprawy, które będą sporne, t. j. gdzie będą zgłoszenia do głosu, pójdą na koniec i prawdopodobnie spadną z porządku dziennego, a tylko te, które będą niesporne, będą mogły być załatwione.</u>
<u xml:id="u-38.1" who="#Marszałek">Proponuję rozpoczęcie posiedzenia jutrzejszego o godz. 3½.</u>
<u xml:id="u-38.2" who="#komentarz">(Głosy: Prosimy o rozpoczęcie posiedzenia o godz. 3)</u>
<u xml:id="u-38.3" who="#Marszałek">Zatem posiedzenie naznaczam na godz. 3 po poł. Dłużej niż 7 godzin nie wytrzymamy. Zamykam posiedzenie.</u>
<u xml:id="u-38.4" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 8 m. 15 wiecz.)</u>
</div>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>