text_structure.xml 43.3 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#JadwigaGiżyckaKoprowska">Dnia 19 listopada 1981 roku, Komisje: Prac Ustawodawczych oraz Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości, obradujące na wspólnym posiedzeniu pod kolejnym przewodnictwem posłów Witolda Zakrzewskiego (bezp.) i Zygmunta Surowca (ZSL) rozpatrzyły w pierwszym czytaniu:</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#JadwigaGiżyckaKoprowska">poselski projekt ustawy o zawodzie radcy prawnego.</u>
          <u xml:id="u-1.2" who="#JadwigaGiżyckaKoprowska">W posiedzeniu uczestniczyli przedstawiciele Ministerstwa Sprawiedliwości z wiceministrem Zdzisławem Jędrzejczakiem, Prokuratury Generalnej z zastępcą prokuratora generalnego Kazimierzem Kukawką, Najwyższej Izby Kontroli, Państwowego Arbitrażu Gospodarczego, Komisji Planowania, Ministerstwa Finansów, Urzędu Rady Ministrów oraz przedstawiciele Zrzeszenia Prawników Polskich, Związku Zawodowego Radców Prawnych, Stowarzyszenia Radców Prawnych oraz zespołu radców prawnych przy Państwowym Arbitrażu Gospodarczym.</u>
          <u xml:id="u-1.3" who="#JadwigaGiżyckaKoprowska">W imieniu grupy posłów, która zgłosiła projekt, jego zasadnicze założenia przedstawił poseł Zdzisław Czeszejko-Sochacki (PZPR).</u>
          <u xml:id="u-1.4" who="#JadwigaGiżyckaKoprowska">Mówca stwierdził, że mimo swej nazwy projekt ma charakter znacznie szerszy. Postulowana regulacja pozostaje bowiem w ścisłym i logicznym związku z reformą gospodarczą. Samodzielne, samorządne i samofinansujące przedsiębiorstwo państwowe wymaga znacznie większej niż dotychczas pomocy i ochrony prawnej. Przedsiębiorstwo nowego, socjalistycznego typu, oparte na samorządzie załogi pracowniczej potrzebuje takiej pomocy prawnej, która zarówno w sferze decyzyjnej, jak i umownej zabezpieczy prawnie interesy tego przedsiębiorstwa w ramach i na gruncie porządku prawnego. Praworządność, która nie zawsze pojmowana była jako organiczna całość, nakazuje pełne przestrzeganie i stosowanie prawa przez wszystkie osoby, jednostki organizacyjne gospodarki uspołecznionej i organa władzy, wszystkich bez wyjątku i na takiej samej zasadzie. Ten wzgląd natury podstawowej już od dłuższego czasu wysuwał potrzebę regulacji obsługi prawnej, ugruntowania roli i pozycji radcy prawnego w gospodarce narodowej jako doradcy i strażnika przestrzegania prawa.</u>
          <u xml:id="u-1.5" who="#JadwigaGiżyckaKoprowska">Pilność takiej regulacji unaoczniły z całą ostrością prace nad reformą gospodarczą. Diagnoza niedomagań gospodarki wykazała daleko idące, - najczęściej odpersonifikowane - marnotrawstwo, niegospodarność, przerost biurokracji i woluntaryzm decyzyjny. Niedomagania te były - z reguły - następstwem niestosowania lub wręcz nieprzestrzegania prawa, ignorowania opinii prawnych lub wymuszanie dostosowanych do poglądów decydentów.</u>
          <u xml:id="u-1.6" who="#JadwigaGiżyckaKoprowska">Rozpoznanie tych ujemnych zjawisk i przyczyn zwróciło uwagę na pilność i wagę prawidłowej ochrony prawnej gospodarki uspołecznionej i funkcjonowania administracji państwowej, stworzyło zatem społeczne warunki do rozpatrzenia tych postulatów legislacyjnych, jakie od dawna zgłaszane były przez środowisko radców prawnych a także przez - reprezentujące cały świat prawniczy - Zrzeszenie Prawników Polskich. Wystarczy wskazać, że kilka kolejnych zjazdów tego zrzeszenia postulowało szybką regulację prawną na drodze ustawowej problematyki radców prawnych i obsługi prawnej. Niestety, od prawie 10 lat żądania te nie odnosiły skutku. Dopiero w październiku 1980 r. przystąpiono do opracowywania projektu ustawy o zawodzie radcy prawnego. Prace prowadzone były przez szerokie zespoły doświadczonych radców prawnych, w których to pracach były instytucjonalnie zaangażowane: Komisja Zawodów Prawniczych przy ZG ZPP, Stowarzyszenie Radców Prawnych, Związek Zawodowy Radców Prawnych, Komisja Radców Prawnych przy Naczelnej Radzie Adwokackiej i - na pewnym etapie i w pewnym zakresie - Zespół Radców Prawnych przy Prezesie PAG. Opublikowane w „Prawie i Życiu” tezy i tocząca się nad nimi dyskusja dała obfity plon w postaci konkretnych propozycji i uwag. Zgłoszony w ramach inicjatywy poselskiej projekt ustawy o zawodzie radcy prawnego jest właśnie efektem tych prac.</u>
          <u xml:id="u-1.7" who="#JadwigaGiżyckaKoprowska">Zaznaczyć należy, że długotrwałość prac legislacyjnych rządu w tej dziedzinie spotykała się z ostrą krytyką środowisk prawniczych, a zwłaszcza radców prawnych nie tylko ze względu na przewlekłość, ale przede wszystkim ze względu na wadliwość podstawowych założeń. Radcowie prawni, wspomagani przez inne środowiska prawnicze domagali się rzeczywistego samorządu, stymulującego aktywność tej grupy zawodowej, pozwalającej na samodzielne, zgodne z interesem społecznym i samych radców prawnych, rozwiązywanie problemów.</u>
          <u xml:id="u-1.8" who="#JadwigaGiżyckaKoprowska">Proces emancypacji zawodowej radców prawnych swymi źródłami sięga początków powstawania gospodarki uspołecznionej, zaznacza się natomiast silniej z chwilą wprowadzenia w ustawie z 19. XII. 1963 r. o ustroju adwokatury rozdzielności praktyki zawodowej adwokatów w zespołach adwokackich i obsługi prawnej. Dziś grupę zawodową radców prawnych szacuje się na ok, 15.000 osób, co liczbowo plasuje ją na pierwszym miejscu wśród zawodów prawniczych.</u>
          <u xml:id="u-1.9" who="#JadwigaGiżyckaKoprowska">Pewne problemy organizacyjno-kwalifikacyjne dotyczące radców prawnych regulowane były dotychczas aktami prawnymi rzędu uchwał Rady Ministrów, nigdy natomiast na drodze ustawowej. Nie wymaga bliższego uzasadnienia stanowisko, że na tle klasycznych zawodów prawniczych: sędziów, prokuratorów i adwokatów, mających nie tylko długoletnią tradycję, ale i wyraźne ustawowe oparcie, brak równorzędnej regulacji ustawowej odgrywał ujemny wpływ nie tylko w znaczeniu prestiżowym, ale także i dla pełności systemu ochrony prawnej.</u>
          <u xml:id="u-1.10" who="#JadwigaGiżyckaKoprowska">Zgłoszony do laski marszałkowskiej projekt ustawy o zawodzie radcy prawnego jest całkowicie nowatorskim opracowaniem. Sięga wprawdzie do praktyki funkcjonowania tego zawodu, posługuje się często i trafnie wypróbowanymi instytucjami samorządu adwokackiego, ale mimo to stanowi pierwszy krok legislacyjny. Z pewnością dlatego mimo dobrej woli i wiedzy, mimo ogromnego doświadczenia autorów opracowania, projekt nie jest wolny od wad, ani propozycji dyskusyjnych, jest jednak uporządkowaną całością zapisu ustawowego w omawianej kwestii.</u>
          <u xml:id="u-1.11" who="#JadwigaGiżyckaKoprowska">Mówiąc o „całości” - kompleksowości regulacji, trzeba zwrócić uwagę, że mimo tytułu projektu „o zawodzie radcy prawnego” obejmuję on swym zasięgiem dwie, nierozerwalnie ze sobą związane płaszczyzny: wykonywanie zawodu radcy prawnego (ujęcie podmiotowe), ale i obsługę prawną gospodarki uspołecznionej (ujęcie przedmiotowe - por. art. 4 ust.1 zd. drugie oraz ust. 2, art. 5–7, 21).</u>
          <u xml:id="u-1.12" who="#JadwigaGiżyckaKoprowska">Projekt akcentuje silnie tzw. cechy podmiotowe zawodu radcy prawnego, co oczywiście może i musi być rozumiane w kontekście celów i zasad ochrony prawnej w ogóle. Takie podmiotowe ujęcie ma natomiast tę zaletę, że wyraźnie określa zasady odpowiedzialności i warunki pracy radcy prawnego.</u>
          <u xml:id="u-1.13" who="#JadwigaGiżyckaKoprowska">W ogólnej charakterystyce projektu na uwagę zasługują następujące kwestie:</u>
          <u xml:id="u-1.14" who="#JadwigaGiżyckaKoprowska">1) zasada wyłączności (monopol) obsługi prawnej gospodarki uspołecznionej przez radców prawnych (art. 6 ust.1), z odstępstwami wynikającymi z doraźności pomocy prawnej (art. 21).</u>
          <u xml:id="u-1.15" who="#JadwigaGiżyckaKoprowska">Wyłączność tę utrwala konstytutywny charakter wpisu na listę radców prawnych (art. 23 ust. 1), z obligatoryjnością samorządowego członkostwa (art. 46 ust. 2). Oznacza to w praktyce, że obsługę prawną gospodarki uspołecznionej będzie mógł wykonywać radca prawny, wpisany na listę radców prawnych, co odpowiada konstytutywnemu wpisowi na listę, adwokatów w zakresie uregulowanym ustawą o adwokaturze,</u>
          <u xml:id="u-1.16" who="#JadwigaGiżyckaKoprowska">2) samorządność zawodowa, zadeklarowana w art. 1 i 3, bliżej zaś określona w rozdz. 6 (art. 46 i następne). Podkreślenia wymaga fakt, że samorządność jako forma rozwojowa immanentna jest socjalistycznym przeobrażeniom naszego kraju i choćby z tego względu zasługuje na poparcie.</u>
          <u xml:id="u-1.17" who="#JadwigaGiżyckaKoprowska">Proponowaną struktura organizacyjna wykorzystuje doświadczenia i wzorce samorządu adwokackiego, choć w dostosowaniu do pewnej odrębności tego zawodu. Opiera się na bezpośredniości wyborów i uwzględnia rotację.</u>
          <u xml:id="u-1.18" who="#JadwigaGiżyckaKoprowska">Projekt lokalizuje samorząd radców prawnych w sferze nadzoru Ministra Sprawiedliwości (art. 47, 55 ust. 1, 66, 76 ust.1, 86). W pewnych sprawach projekt wprowadza kontrolę sądową decyzji (art. 32 ust. 2, 76). Istotnym jest także, że przyjmując odrębność tego zawodu projekt nie usiłuje hermetyzować tej grupy prawniczej a wręcz przeciwnie dąży da merytorycznej integracji (art. 83).</u>
          <u xml:id="u-1.19" who="#JadwigaGiżyckaKoprowska">3) zadanie prawidłowej obsługi prawnej projekt przedkłada na język konkretnych wymagań kwalifikacyjnych, merytorycznych (art. 6) i formalnych (art. 24 i nast.) Kryterium merytoryczne zostało jednoznacznie sformułowane: „staranność”, wynikająca ze stanu wiedzy prawniczej, wymagań praktyki oraz zasad etyki zawodowej, z wskazaniem celu, jakiemu ta pomoc prawna ma służyć: ochrona interesów jednostki organizacyjnej, ale w łączności z ochroną porządku prawnego,</u>
          <u xml:id="u-1.20" who="#JadwigaGiżyckaKoprowska">4) gwarancje zawodowe obejmują: immunitet (wolność słowa - art. 9), ochronę prawną (art. 10), samodzielność (niezależność prawną -)art. 13) i obostrzoną ochronę stosunku pracy (art. 18),</u>
          <u xml:id="u-1.21" who="#JadwigaGiżyckaKoprowska">5) najtrudniejszy problem - konkurencyjności zasad: zależności (podporządkowania) służbowej i niezależności zawodowej (fachowej) ujmuje projekt w sposób ogromnie wyważony, odpowiadający dobrze rozumianemu interesowi ogólnemu. Deklarując „samodzielność zawodową” (art. 13), precyzują ją w odpowiednich przepisach i ramach (art. 11 ust. 2, 12 ust. 1, 13, 15). Równocześnie jednak cechy charakterystyczne dla stosunku prawnego zależnego dostosowuje do specyfiki zawodu radcy prawnego (art. 11 ust.1 w związku z art. 12 ust. 2 i w odniesieniu do kontroli organizacyjnej arg. a contrario - art. 15). Rozwiązania te godzą tę zależność, jaka wiąże się ze stosunkiem pracy lub umową zlecenia ze specyfiką zawodu, polegającą na niezależności zawodowej (merytorycznej),</u>
          <u xml:id="u-1.22" who="#JadwigaGiżyckaKoprowska">6) czas pracy potraktowany został przez projekt zgodnie z charakterem i celem zatrudnienia. Preferuje on kryterium intensywności (wydajności) pracy w stosunku do kryterium ekstensywnego (rozmiarów) - art. 17 ust. 1, wprowadzając jednak pewne wyjaśniająco-porządkujące normy (art. 17 ust. 2 i 3),</u>
          <u xml:id="u-1.23" who="#JadwigaGiżyckaKoprowska">7) z dużą uwagą potraktowana: została aplikacja radcowska w jej 4-letnim cyklu szkoleniowym, co zbieżne jest z okresem postulowanym w prawie o adwokaturze. Przepisy rozdz. 4 (art. 34 i nast.) formułują wymagania kwalifikacyjne, warunki szkolenia i egzaminu oraz zaliczalności, ujednolicając te zasady w stosunku do innych zawodów prawniczych. Delegację ustawową do ustalenia programu aplikacji oraz zakresu i trybu egzaminu przekazuje Krajowej Radzie Radców Prawnych w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwości,</u>
          <u xml:id="u-1.24" who="#JadwigaGiżyckaKoprowska">8) problemy płacowe projekt odsyła do zawodowego układu zbiorowego, wprowadzając jedynie dodatki: funkcyjny, koordynacyjny, terenowy oraz partycypację w zasądzonych kosztach procesowych (art. 42–45).</u>
          <u xml:id="u-1.25" who="#JadwigaGiżyckaKoprowska">Ta ogólna charakterystyka projektu wykazuje, że jest to dokument odzwierciedlający potrzebę ustawowego określenia roli, pozycji i zadań radców prawnych w ochronie gospodarki uspołecznionej, że będąc nowatorskim ujęciem prawnym silnie bazuje na doświadczeniach związanych z funkcjonowaniem tego zawodu i że w konkluzji zmierza on, w pakiecie aktów prawnych dotyczących reformy gospodarczej, do umocnienia praworządności w życiu gospodarczym naszego Kraju.</u>
          <u xml:id="u-1.26" who="#JadwigaGiżyckaKoprowska">W imieniu wnioskodawców mówca wniósł o zaaprobowanie nasad ogólnych projektu i przekazanie go do podkomisji dla bardziej szczegółowych dyskusji do specjalnie do tego celu powołanej podkomisji.</u>
          <u xml:id="u-1.27" who="#komentarz">(Dyskusja.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#WitoldZakrzewski">Projekt ustawy o zawodzie radcy prawnego zawiera szereg rozwiązań całkowicie nowatorskich. Jest to próba regulacji prawnej zagadnień, które dotąd nie doczekały się rozwiązań ustawowych. Prace nad wniesionym projektem będą wymagały szczegółowej staranności. Proponuję już na tym etapie powołać podkomisję poselską, która szczegółowo rozważy wniesiony projekt.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#WitoldZakrzewski">W imieniu prezydiów obu komisji, poseł Zygmunt Surowiec (ZSL) zaproponował skład podkomisji poselskiej: Łukasz Balcer (SD), Janina Banasik (ZSL), Ryszard Bryk (PZPR), Maria Budzanowska (SD), Zdzisław Czeszejko-Sochacki (PZPR), Edward Dzięgiel (ZSL), Jadwiga Giżycka-Koprowska (SD), Zofia Grzebisz-Nowicka (PZPR), Władysław Kupiec (ZSL) Jan Leś (PZPR), Adam Łopatka (PZPR), Franciszek Sadurski (ZSL), Antoni Wesołowski (ZSL), Jerzy Zygmanowski (PZPR).</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#WitoldZakrzewski">Komisje zatwierdziły zaproponowany skład podkomisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#WitoldPawełko">Na początku bieżącego roku grupa radców prawnych działających przy Państwowym Arbitrażu Gospodarczym przygotowała społeczny projekt ustawy o obsłudze prawnej jednostek organizacyjnych. Projekt był przedmiotem szerokiej konsultacji w różnych środowiskach prawniczych. Obecnie projekt społeczny znajduje się w końcowej fazie uzgodnień rządowych i w najbliższych dniach zostanie przedłożony pod obrady Prezydium Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#WitoldPawełko">Istnieją różnice pomiędzy rozwiązaniami w projekcie społecznym i projekcie poselskim. Zasadniczym elementem różniącym te projekty jest brak w projekcie poselskim rozwiązań regulujących zakres zadań pracowników obsługi prawnej, w tym przede wszystkim radców prawnych. Projekt społeczny zawiera w tym zakresie propozycje regulacji kompleksowej, natomiast projekt poselski podchodzi do tych spraw nazbyt zdawkowo. Nie została też, jak się wydaje, należycie ujęta rola kierownika jednostek organizacyjnych wobec zadań związanych z obsługą prawną. W projekcie poselskim zabrakło postanowień przewidujących zadania obsługi prawnej wobec samorządu pracowniczego, który w ramach zreformowanego modelu gospodarczego odgrywa przecież bardzo istotną rolę w funkcjonowaniu przedsiębiorstw. W projekcie poselskim nie wspomina się też nic o funkcjach mediacyjnych radcy prawnego. Wydaje się, że niektóre propozycje zawarte w projekcie poselskim pozostają w sprzeczności z ustawą o przedsiębiorstwach państwowych (np. przepis przewidujący wiążącą moc opinii radcy prawnego). Nieuzasadnione jest w projekcie poselskim dopuszczenie możliwości nieuczestniczenia radcy prawnego w postępowaniu sądowym oraz arbitrażowym w I instancji. Brak jest wreszcie w projekcie poselskim regulacji odnoszącej się do zadań radcy prawnego w zakresie obsługi prawnej organów administracji państwowej.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#WitoldPawełko">Na tle projektu poselskiego, nasuwa się ogólniejsza refleksja: jest to mianowicie projekt, który przewiduje przede wszystkim przywileje i uprawnienia radców prawnych, w nikłym stopniu zajmuje się obowiązkami stojącymi przed obsługą prawną. Konkludując, można stwierdzić, że projekt poselski nie zapewnia, z punktu widzenia normatywnego prawidłowego funkcjonowania obsługi prawnej jednostek organizacyjnych. Wychodząc z tego założenia, proponuję, by komisje w swych dalszych pracach uwzględniały oba projekty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#WitoldZakrzewski">Do komisji sejmowych wpłynął tylko jeden projekt ustawy o radcach prawnych, mający z formalnego punktu widzenia, charakter inicjatywy ustawodawczej. Komisje poinformowane były wprawdzie o toczących się pracach nad innym projektom ustawy o obsłudze prawnej, jednakże projekt ten nie został przedstawiony w trybie formalnym do rozpatrzenia Sejmowi.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#WitoldZakrzewski">Chciałbym z naciskiem podkreślić, że w swych pracach komisje sejmowe wykorzystają cały dorobek myśli zawarty zarówno w projekcie formalnym, jak i w projektach, które tego charakteru nie mają. Jednakże podstawą i punktem wyjścia prac poselskich będzie projekt zgłoszony zgodnie z obowiązującym trybem.</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#WitoldZakrzewski">Projekt opracowany przez radców prawnych skupionych w zespole działającym przy Arbitrażu Gospodarczym nie ma charakteru projektu społecznego. Z otrzymanych informacji wynika, że jest to projekt rządowy, opracowywany przy udziale zainteresowanych środowisk prawniczych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#RyszardTupin">Projekt opracowany przez nasz zespół był przedmiotem bardzo szerokiej konsultacji społecznej. Państwowy Arbitraż Gospodarczy umożliwił nadanie temu projektowi dalszego biegu, stąd też nasuwać się może uwaga, że projekt ten nie ma charakteru społecznego. Chciałbym jednak zwrócić uwagę, że ze względu na tryb przygotowania tego projektu, odzwierciedla on opinie dominujące w środowiskach prawniczych związanych z obsługą prawną jednostek organizacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#RyszardTupin">Istnieją trzy możliwości uregulowania zawodu radcy prawnego. Pierwsza z nich polegałaby na ukształtowaniu tego zawodu na zasadach zbliżonych do adwokatury, a więc jako wolnego zawodu. Druga możliwość, to uregulowanie funkcji radcy prawnego jako niezależnego eksperta strażnika praworządności, a trzecia - to przyznania radcy prawnemu statusu pracownika przedsiębiorstwa.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#RyszardTupin">Łatwo dostrzec, że pierwszy model regulacji zdecydowanie zaważył na propozycjach zawartych w projekcie poselskim. Trzeba wyraźnie powiedzieć, że ten model odrywa się zdecydowanie od tych wszystkich elementów, które dotychczas kształtowały pozycję radcy prawnego w uspołecznionych jednostkach organizacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#RyszardTupin">W naszym projekcie opowiadamy się zdecydowanie za koncepcją uregulowania pozycji radcy prawnego w przedsiębiorstwie jako niezależnego eksperta. Opracowany przez nas projekt ma charakter uniwersalny, a przez to znacznie szerszy zasięg przedmiotowy niż projekt poselski. Proponujemy regulację całościową problemów obsługi prawnej, a więc nie tylko w jednostkach gospodarki uspołecznionej, ale również w innych jednostkach organizacyjnych, w tym także organach administracyjnych oraz organizacjach społecznych.</u>
          <u xml:id="u-5.4" who="#RyszardTupin">Projekt poselski odrywa się nieomal całkowicie od problemu funkcjonowania obsługi prawnej w przedsiębiorstwie. Traktując zawód radcy prawnego jako zawód wolny, nie uwzględnia rzeczywistych potrzeb związanych z funkcjonowaniem przedsiębiorstw. Proponuję więc, by projekt opracowany przez zespół radców prawnych przy Państwowym Arbitrażu Gospodarczym został opracowany jako równorzędny, stanowiąc podstawę dla dalszych prac komisji sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-5.5" who="#RyszardTupin">Wyrażam zdziwienie, że mój przedmówca będąc radcą prawnym, a więc wysokowykwalifikowanym pracownikiem, proponuje zastosowanie trybu niezgodnego z regulaminem Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-5.6" who="#RyszardTupin">Wicedyrektor biura prawnego w Urzędzie Rady Ministrów Albin Mirończuk: Obsługa prawna jednostek uspołecznionych będzie miała duże znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania gospodarki narodowej w nowym zreformowanym systemie. Uważamy więc, że zasadnicze rozwiązania ustawowe w tej dziedzinie muszą uwzględniać pewne postulaty rządu, który odpowiedzialny jest za funkcjonowanie gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-5.7" who="#RyszardTupin">Pomiędzy projektem poselskim, a projektem skierowanym do uzgodnień międzyresortowych, istnieją rzeczywiście dość zasadnicze różnice. Czytając projekt poselski można odnieść wrażenie, że jest to swoista próba regulacji zawodu radcy prawnego na wzór kart praw i obowiązków przyjętych w innych zawodach. Projekt ten nie może być uznany jako propozycja uregulowania całego kompleksu spraw związanych z obsługą prawną. Rząd stoi na stanowisku, że potrzebne jest uregulowanie całościowe, obejmujące nie tylko status radcy prawnego, ale także szereg kwestii organizacyjnych. Tylko takie ujęcie sprzyjać będzie prawidłowemu funkcjonowaniu instrumentów prawnych w obrocie gospodarczym.</u>
          <u xml:id="u-5.8" who="#RyszardTupin">Faktycznie istnieją obecnie dwa projekty ustawowej regulacji w tej dziedzinie. Być może, warto by rozważyć celowość rezygnacji - w tej sytuacji - z tradycyjnych form pracy sejmowych komisji i powołać zamiast podkomisji poselskiej zespół mieszany, do którego obok posłów weszliby również przedstawiciele środowisk, które opracowały drugi projekt ustawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#ZdzisławWydrzyński">Projektowana ustawa o zawodzie radcy prawnego podniesie rangę tego zawodu. Wydaje się, że projekt ustawy powinien być rozpatrywany łącznie, a w każdym razie w ścisłym związku z projektowanymi zmianami ustawy o adwokaturze. Oba zawody: radcy prawnego i adwokata są do siebie zbliżone, identyczna jest ich rola w dziedzinie umacniania porządku prawnego. Trzeba konsekwentnie dążyć do zrównania statusu radcy prawnego i adwokata. Nie ma uzasadnienia stan obecny, w którym radca prawny korzysta z mniejszych uprawnień niż adwokat. W praktyce przecież, oba te zawody się uzupełniają i w pewnym sensie są zamienne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#MariaBudzanowska">Projekt poselski jest niewątpliwie projektem społecznym, opracowanym przy udziale nie tylko środowisk skupiających radców prawnych, działających przy Państwowym Arbitrażu Gospodarczym, ale także przy udziale Stowarzyszenia Radców Prawnych, Komisji Radców Prawnych przy Naczelnej Radzie Adwokackiej oraz Związku Zawodowego Radców Prawnych. Można stwierdzić, że projekt ten został skonsultowany ze wszystkimi, którzy mają pełne prawo, ale i obowiązek, reprezentowania opinii swojego środowiska co do tych ważnych problemów.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#MariaBudzanowska">Postulat regulacji ustawowej statusu radcy prawnego wysuwany był od wielu lat przez środowiska prawnicze. Niestety, rząd nie podejmował w tym kierunku żadnych prac, które mogłyby zapewnić realizację owych postulatów. Jest to jeden z czynników, który zadecydował o tym, że pod obrady Sejmu trafił projekt ustawy o zawodzie radcy prawnego, skierowany w trybie inicjatywy poselskiej.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#MariaBudzanowska">Dotychczasowe regulacje zawarte w aktach normatywnych niskiej rangi, a więc w uchwałach Rady Ministrów, doprowadziły stopniowo do przekształcenia zawodu radcy prawnego w zawód urzędniczy. W takim podejściu do zadań stojących przed obsługą prawną kryła się groźba nieprawidłowego funkcjonowania instrumentów prawnych w obrocie gospodarczym.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#MariaBudzanowska">Model proponowany w projekcie poselskim, to model opierający się w dużym stopniu na koncepcji samorządu zawodowego, którego kompetencje zostały zakrojone bardzo szeroko. Do samorządu należeć będą m.in. decyzje dotyczące trybu szkolenia przyszłych radców prawnych, przebiegu aplikacji radcowskiej, zasad przeprowadzenia egzaminów zawodowych. Projekt przyjmuje koncepcje samorządu ograniczonego. Wynika to konsekwentnie z pozycji radcy prawnego, jako osoby działającej przede wszystkim na podstawie umowy o pracę. Podstawową funkcją samorządu ma być stymulowanie aktywności całego środowiska, ochrona jego interesów, a także ochrona interesów nadrzędnych związanych z umacnianiem roli prawa w życiu gospodarczym i społecznym.</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#MariaBudzanowska">W nowym modelu ekonomicznym, funkcja radcy prawnego w znacznym stopniu będzie odbiegała od sytuacji obecnej. Radca prawny w zakresie swych czynności merytorycznych musi być całkowicie niezależny. Taka też jest intencja uregulowań zawartych w projekcie poselskim. Szczegółowe określenie zakresu zadań radcy prawnego leży w gestii przedsiębiorstw. Wynika to logicznie z uznania przedsiębiorstwa jako jednostki samorządnej. Uznać więc trzeba, że szczegółowe problemy związane z obsługą prawną powinny być rozstrzygane nie przepisami prawnymi, ale w statutach przedsiębiorstw.</u>
          <u xml:id="u-7.5" who="#MariaBudzanowska">Powiązanie radcy prawnego z adwokaturą wynika nie tylko z tradycji historycznych, ale i z ważnych przesłanek merytorycznych. Powinna być zachowana drożność pomiędzy tymi zawodami. Przyjęcie tego założenia stwarza możliwość wypracowania koncepcji zawodu prawniczego przystosowanego do spełniania różnorodnych funkcji. Dotyczy to rozwiązań modelowych.</u>
          <u xml:id="u-7.6" who="#MariaBudzanowska">Swoboda wyboru radcy prawnego kształtować się może różnie w poszczególnych jednostkach organizacyjnych. W tej dziedzinie muszą - być również przyjęte rozsądne granice, które nie krępowałyby nadmiernie jednostek organizujących własną obsługę prawną. O ile więc można zgodzić się z zasadą, że obsługa prawna przedsiębiorstw powinna być realizowana za pośrednictwem radców prawnych, o tyle zasada taka nie znajduje uzasadnienia w stosunku do organizacji społecznych.</u>
          <u xml:id="u-7.7" who="#MariaBudzanowska">W toku dalszych prac udzielić trzeba będzie odpowiedzi na pytanie, czy celem rozwiązań jest uregulowanie obsługi prawnej wszystkich osób prawnych, czy też tylko jednostek gospodarki uspołecznionej. Trzeba też będzie ustalić zasady obsługi prawnej jednostek administracji państwowej.</u>
          <u xml:id="u-7.8" who="#MariaBudzanowska">W swych założeniach generalnych, projekt spotkał się z pełną aprobatą zainteresowanych środowisk prawniczych. Jego podstawowym walorem jest stworzenie niezależnej reprezentacji zawodowej o charakterze samorządowym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#WitoldZakrzewski">Pismo, o którym mówił dyrektor Albin Mirończuk, przekazano mi, jak koledzy widzieli, przed chwilą. Nie mogłem więc o nim wiedzieć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#JacekŻuławski">Chciałem wyjaśnić, dlaczego nasze stowarzyszenie nie może zgodzić się z tezą, że projekt kolegów z arbitrażu jest projektem społecznym. Mianowicie nie został on opracowany w oparciu o społeczną aktywność środowiska, w przeciwieństwie do dzisiaj prezentowanego projektu poselskiego. Był moment, w którym stowarzyszenie nasze chciało współpracować z kolegami z arbitrażu. Niestety z przyczyn od nas niezależnych, wysiłki te spełzły na niczym. Brak poparcia społecznego dla projektu opracowanego w arbitrażu wynika ze specyficznego potraktowania w tym projekcie zagadnienia samorządu - projekt odbiega bowiem od postulatów radców prawnych. Proponowane przez kolegów z arbitrażu organy samorządne nie są w istocie takimi, ponieważ kieruje nimi prezes Państwowego Arbitrażu Gospodarczego. To samorząd, nie zaś prezes, powinien wykonywać nadzór, zajmować się szkoleniem, naborem kadr i organizacją życia zawodowego. Najistotniejsze zagadnienia projekt opracowany w arbitrażu zamierza uregulować w rozporządzeniu. I to jest kwestia różniąca ten projekt od koncepcji środowiska. Dlatego popieramy rozpatrywany dziś poselski projekt ustawy o zawodzie radcy prawnego. To właśnie Sejm powinien rozstrzygnąć, jaki model zawodu radcy prawnego zostanie ostatecznie przyjęty. Sądzę, że Sejm wybierze rozwiązanie korzystne tak dla środowiska, jak i z punktu widzenia interesów gospodarki narodowej i wymogów praworządności. Pewne zastrzeżenia może budzić sposób określenia przedmiotowego zakresu projektowanej ustawy. Intencją autorów było chyba, by ustawa dotyczyła zarówno gospodarki, jak i administracji. Podkomisja powinna usunąć wątpliwości w tym zakresie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#StanisławKołodziej">Od kilku lat istnieje wśród radców prawnych swego rodzaju rozbicie. Przy okręgowych komisjach arbitrażowych powołano zespoły radców prawnych. Istnieją również zespoły radców prawnych powołane przez Ministerstwo Sprawiedliwości przy prezesach sądów wojewódzkich. Zespoły te podejmują działalność na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej oraz w zakresie podnoszenia kwalifikacji radców. Jednakże zdecydowana większość radców prawnych pozostaje poza zespołami. Powstały ostatnio dwie organizacje radcowskie: Związek Zawodowy Radców Prawnych oraz Stowarzyszenie. Radców Prawnych. Organizacje te mają własne programy, statuty i prowadzą odrębną działalność. Inicjatywa Zrzeszenia Prawników Polskich w celu zintegrowania środowiska, nie powiodła się. W końcu ubiegłego roku stowarzyszenie rozpoczęło opracowywać projekt ustawy o radcach prawnych, przy pomocy specjalnie powołanego zespołu. Zdajemy sobie sprawę z tego, że dotychczasowe rozwiązania prawne nie gwarantują najważniejszego - zabezpieczenia praworządności, czemu powinno służyć funkcjonowanie radców prawnych. Nie chciałbym wskazywać na przykłady woluntaryzmu w zakresie tworzenia i stosowania prawa, obchodzenia prawa w warunkach niestabilności zawodu radcy prawnego - są one ogólnie znane. Wszelako akty prawne w ramach tzw. prawa powielaczowego były pisane nie przez prawników, nie oni akty te zatwierdzali i nie z nimi je konsultowano. Projekt Zrzeszenia Prawników Polskich upatruje zabezpieczenie właściwej obsługi prawnej przez samorząd, który powinien spełniać również funkcję kontrolną w zakresie przedstawiania prawa. Uważamy, że nie trzeba wyliczać w ustawie obowiązków radców prawnych. Wystarczy, by były one należycie wykonywane; obowiązki nałoży na radców prawnych samorząd. Nie należy traktować projektowanej ustawy jako „karty praw”. Ma ona stanowić zestaw uprawnień i obowiązków radców. Powinna stać się zestawem najistotniejszych problemów dotyczących obsługi prawnej. Zrzeszenie będzie nadal prowadzić prace mające na celu doskonalenie przygotowanego już projektu. Wyniki tych prac przekażemy podkomisji poselskiej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#PawełDąbek">Przed nami reforma gospodarcza. Wspiera się ona na ustawach o samorządzie i przedsiębiorstwie. Reformie służy też ukształtowanie nowej koncepcji arbitrażu. W warunkach reformy, poważna rola w zakładach pracy przypadać będzie załodze, samorządowi i jego organom, czynnikom związkowo - zawodowym i społecznym. Realizatorami reformy będą kierownicy produkcji: dyrektor, główny księgowy a także radca prawny. Rola radcy prawnego staje się dziś niepomiernie wyższa niż dotychczas.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#PawełDąbek">Wspólna podkomisja, która pracować będzie z udziałem przedstawicieli Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów stanie w obliczu trudnego zadania. Na kanwie projektu poselskiego trzeba będzie opracować rozwiązania uwzględniające wiele ze zgłoszonych formalnie i nieformalnie projektów. Na uwzględnienie zasługuje w szczególności to, co zostało powiedziane przez wiceprezesa W. Pawełko oraz przez przedstawiciela radców prawnych. Czekamy na projekt rządowy, bowiem bez jego znajomości trudno przystąpić do pracy w podkomisji. Z wszystkich znanych propozycji, a także z dyskusji na łamach fachowych czasopism, powstanie projekt podkomisji. Żadne słuszne sugestie czy propozycje nie mogą być nieuwzględnione przez podkomisję. Jej praca będzie więc trudna. W rezultacie tych wysiłków powstanie jednak dojrzały projekt aktu prawnego, tak bardzo potrzebnego dla realizacji reformy gospodarczej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#AleksanderdeLarge">Związek Zawodowy Radców Prawnych opowie się za każdym projektem o obsłudze prawnej, który będzie skutecznie gwarantował ochronę interesów gospodarki narodowej, a jednocześnie w sposób jednoznaczny ureguluje status radcy prawnego. W chwili obecnej status tego zawodu, formalnie rzecz biorąc, nie istnieje. Uchwała Nr 533 Rady Ministrów nie stwarzała nawet ram formalno-prawnych dla precyzyjnego określenia pozycji radcy prawnego w przedsiębiorstwie i innych jednostkach organizacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#AleksanderdeLarge">Związek Zawodowy Radców Prawnych popiera projekt poselski, ponieważ w swych generalnych założeniach i przyjętych kierunkach rozwiązań spełnia oczekiwania naszego środowiska. Projekt ten wymaga wprawdzie - naszym zdaniem - pewnych zmian, ale w swej konstrukcji zasadniczej odpowiada wysuwanym przez nasze środowisko postulatom.</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#AleksanderdeLarge">Projekt Państwowego Arbitrażu Gospodarczego nie spotkał się z akceptacją naszego związku. Obawy i nieufność zrodziły się m.in. w związku z trybem uzgodnień międzyresortowych tego projektu. Jest np. charakterystyczne, że jeden z opiniujących resortów zajął negatywne stanowisko wobec samej koncepcji ustawowego uregulowania statusu radcy prawnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#ZdzisławCzeszejkoSochacki">Regulacja prawna statusu radcy prawnego od wielu lat oczekiwała na rozwiązanie. Może właśnie dlatego obecnie wywołuje tyle emocji i kontrowersji. Trzeba stwierdzić, że niejednolitość poglądów może być oceniana również jako zjawisko pozytywne, umożliwiające wypracowanie dobrego aktu normatywnego.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#ZdzisławCzeszejkoSochacki">Dotychczasowy stan prawny „był w znacznej mierze konsekwencją przyjętych mechanizmów funkcjonowania gospodarki narodowej. Zachodziło tu więc zjawisko sprzężenia zwrotnego: wadliwe instrumenty zarządzania gospodarką wytwarzały wadliwe mechanizmy obsługi prawnej i odwrotnie.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#ZdzisławCzeszejkoSochacki">Powinniśmy w toku naszych prac skupić się na problemach merytorycznych. Nazwa ustawy jest sprawą drugorzędną. Nie ma też większego znaczenia dla kierunków rozstrzygnięć spór na temat, czy mamy w ustawie przyjąć ujęcie przedmiotowe, czy też podmiotowe. Podkreślam z naciskiem, że nie wolno nam przy tym zapominać o ich istotnym czynniku, jak uczucie dumy, godności, szacunku do własnego zawodu. W ramach proponowanych rozwiązań ustawowych należy więc dać wyraz aspiracjom całego środowiska.</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#ZdzisławCzeszejkoSochacki">Punktem wyjścia powinno być założenie, że ustawa ma regulować wykonywanie zawodu radcy prawnego w pewnym sensie tylko od strony zewnętrznej. Szczegółowy, wewnętrzny zakres zadań radcy prawnego w obsługiwanej przez niego jednostce organizacyjnej musi być pozostawiony kompetencji tej jednostki. Problemy te o tyle tylko powinny być regulowane przez ustawę, o ile jest to potrzebne dla zachowania merytorycznej niezależności zawodu radcy prawnego. Oczywiście, nie można stracić z pola widzenia faktu, że radca prawny pozostaje w pewnym stosunku zależności, jako związany umową o pracę lub zlecenia. To jest element odróżniający jego pozycję od pozycji adwokata. W tym więc rozumieniu, zawód radcy prawnego nie może być zaliczony do wolnych zawodów. Jeśli jednak oceniać będziemy ten zawód od strony merytorycznej - treści wykonywanych funkcji, to trzeba uznać, że jest to zawód w pełni niezależny. Radca prawny jest oczywiście podporządkowany swemu pracodawcy, ale z faktu podporządkowania nie może wynikać obowiązek wykonywania poleceń i formułowania opinii sprzecznych z prawem. Takie ujęcia pozycji zawodowej radcy prawnego akcentuje bardzo silnie jego odpowiedzialność nie tylko prawną, ale i moralną, odwołuje się do jego uczciwości zawodowej. Nie chodzi więc tu o „wyemancypowanie” radcy prawnego z przedsiębiorstwa, ale o to, by pełnione przez niego funkcje podlegały ocenie merytorycznej, były traktowane w kategoriach moralności i obowiązku.</u>
          <u xml:id="u-13.4" who="#ZdzisławCzeszejkoSochacki">Nie ma w moim przekonaniu sprzeczności pomiędzy ustawą o przedsiębiorstwach państwowych, a postanowieniami zawartymi w dyskutowanym dziś projekcie. Samorządne przedsiębiorstwo decyduje o swoich etatach i polityce kadrowej, o tym, czy radca prawny ma być zatrudniony na pełnym etacie, czy na pół etatu, ale nie może ono zmuszać radcy prawnego do wyrażania poglądów sprzecznych z wiedzą i niezgodnych z obowiązującym prawem. Jeżeli więc projekt ustawy obejmuje pewne kwestie w obszarze wewnętrznej obsługi przedsiębiorstwa, to stanowi to wyłącznie instrument ochrony niezależności merytorycznej radcy prawnego. Wszystkie inne zagadnienia wewnątrzorganizacyjne powinny być regulowane poprzez statuty i inne akty przedsiębiorstwa. Nie mogę zgodzić się z twierdzeniem, że poselski projekt ustawy akcentuje wyłącznie uprawnienia i przywileje radcy prawnego, pomijając całkowicie sferę obowiązku. Projekt ten rozwijając w szerokim zakresie ideę samorządu zawodowego, ma na celu wprowadzenie takich rozwiązań, które w sposób rzeczywisty, a nie tylko pozorny, stworzą podstawy dla rozwijania przez środowiska radców prawnych pełnej aktywności zawodowej. Jest to więc swoisty instrument wykorzystania mądrości zbiorowej środowiska, dla umocnienia roli prawa w życiu społecznym i gospodarczym.</u>
          <u xml:id="u-13.5" who="#ZdzisławCzeszejkoSochacki">W toku dalszych prac nad projektem ustawy trzeba odwołać się w możliwie wszechstronnym zakresie do opinii środowiska prawniczego. Konsultacja taka musi mieć charakter problemowy i merytoryczny, nie może się ograniczać do wyrażenia aprobaty lub sprzeciwu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#HalinaMinkisiewiczLatecka">Projekt ustawy spotkał się z dobrą opinią w środowisku radców prawnych. Kilkanaście lat oczekiwali oni na ustalenie swego statusu. Mieli poczucie dyskryminacji wobec osób wykonujących inne zawody prawnicze. Byli zależni od osobistej kultury dyrektorów. Dlatego bardzo dobrze się stało, że Zrzeszenie Prawników Polskich wyszło naprzeciw oczekiwaniom tego środowiska, a równocześnie - potrzebom gospodarczym. W wyniku przyjęcia ustawy, radcowie prawni staną się rzeczywistymi strażnikami interesu społecznego, interesu państwowego.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#HalinaMinkisiewiczLatecka">Przedsiębiorstwa powinny same decydować o charakterze zbędnej im obsługi prawnej, dlatego projekt ustawy słusznie nie reguluje szczegółów w tym zakresie. Wchodzimy w okres reformy ekonomicznej, w wyniku której istnieć będzie wiele różnych form organizacyjnych, a więc kwestie obsługi prawnej także nie mogą zostać ustalone w sposób zunifikowany. Z tego samego względu nie jest trafny zarzut, iż projekt nie obejmuje zagadnień obsługi prawnej. Przecież ustawa o adwokaturze reguluje przede wszystkim status adwokata, nikomu nie przyszłoby do głowy proponować zawarcie w niej kwestii obsługi prawnej realizowanej przez adwokatów, regulowanych w Kodeksie postępowania cywilnego.</u>
          <u xml:id="u-14.2" who="#HalinaMinkisiewiczLatecka">Przewodniczący obradom poseł Zygmunt Surowiec (ZSL): Dyskusja nasza miała na celu pierwsze czytanie projektu ustawy o zawodzie radcy prawnego, była więc dyskusją ogólną, a nie szczegółową. Szczegóły będą przedmiotem prac powołanej podkomisji, mogą też wystąpić w toku następnego posiedzenia obu komisji. Podkomisja powinna uwzględnić wszystkie istniejące projekty i propozycje w zakresie tej problematyki. W związku z projektem ustawy o obsłudze prawnej, powstałym w sekcji radców prawnych Państwowego Arbitrażu Gospodarczego, chcę przypomnieć, że na początku, VIII kadencji Komisja Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości wyraziła wobec PAG życzenie przyspieszenia prac nad tą ustawą. Mieliśmy informacje, że trwają one już od kilku lat, natomiast nie było wiadomości o konkretnym rezultacie. Stąd w lutym 1981 r. powołaliśmy specjalny zespół poselski dla zajęcia się tą sprawą. Zespół z różnych powodów nie zrealizował swego zadania: dużo było ustaw w tym czasie i posłowie byli zajęci bardzo pilnymi sprawami. Praca zespołu została więc opóźniona. Tymczasem wpłynął do Sejmu poselski projekt ustawy o zawodzie radcy prawnego. Nie można przy tym nie wspomnieć, że przez cały czas do Komisji napływały kolejne robocze wersje projektu PAG, który obecnie ma być rozpatrywany przez rząd. Oczywiście zamiar Rady Ministrów przekazania Sejmowi innego projektu nie może ograniczać prac naszej Komisji. Jeśli projekt rządowy wpłynie odpowiednio szybko - będzie istnieć możliwość jego rozważenia i wzięcia pod uwagę zawartych w nim rozwiązań.</u>
          <u xml:id="u-14.3" who="#HalinaMinkisiewiczLatecka">Podkomisja zaprosi do rozpatrywania tematu wszystkich zainteresowanych, chodzi nam bowiem o to, aby wypracować jak najlepszy tekst. Byłoby jednak ważne, aby zaproszeni przedstawiciele organizacji społecznych zgłaszali konkretne propozycje, a nie jedynie deklarowali, że wyrażają takie, czy inne stanowisko.</u>
          <u xml:id="u-14.4" who="#HalinaMinkisiewiczLatecka">Gdy chodzi o związek projektu ustawy z reformą gospodarczą; to warto przypomnieć, że w ub. miesiącu, gdy ustalano pakiet rozwiązań prawnych, traktowanych jako najpilniejsze z punktu widzenia wejścia w życie reformy, wymieniono także i ten projekt. Istotne jest więc, by nasze prace zrealizować w miarę szybko, choć nie będzie to łatwe.</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>