text_structure.xml 126 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#AleksanderKwaśniewski">Wznawiam obrady Komisji Konstytucyjnej.</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#AleksanderKwaśniewski">Witam wszystkich obecnych.</u>
          <u xml:id="u-1.2" who="#AleksanderKwaśniewski">Przed rozpoczęciem prac merytorycznych - w związku z pytaniami kierowanymi do mnie - chcę podzielić się informacją dotyczącą nieobecności na posiedzeniu Komisji, przedstawicieli Prezydenta RP. Wczoraj w godzinach późnych popołudniowych otrzymałem list od prof. Michała Pietrzaka, prof. Andrzeja Rzeplińskiego i dr. Władysława Kuleszy. List ma treść następującą:</u>
          <u xml:id="u-1.3" who="#AleksanderKwaśniewski">„Uprzejmie informujemy pana, że powodem rezygnacji z prezentowania Prezydenta RP w Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego była negatywna ocena przez Pana Prezydenta popieranego przez nas projektu konstytucji.</u>
          <u xml:id="u-1.4" who="#AleksanderKwaśniewski">Pragniemy jednocześnie wyrazić Panu nasze osobiste uznanie za okazywaną życzliwość i zrozumienie dla bronionych przez nas opcji ustrojowych”.</u>
          <u xml:id="u-1.5" who="#AleksanderKwaśniewski">Dodam, że list nosi datę 3 lipca 1995 r.</u>
          <u xml:id="u-1.6" who="#AleksanderKwaśniewski">Treść listu po powieleniu zostanie dostarczona członkom Komisji.</u>
          <u xml:id="u-1.7" who="#AleksanderKwaśniewski">W związku z treścią listu chcę zaproponować - jeżeli nie będzie sprzeciwów - wyrażenie podziękowania przedstawicielom Prezydenta RP: prof. M. Pietrzakowi, prof. A. Rzeplińskiemu i dr. W. Kuleszy za aktywny udział w pracach Komisji. Nawet jeżeli różniliśmy się - a różniliśmy się wielokrotnie - były to różnice merytoryczne poparte argumentami, a pozbawione emocji i konceptów pozamerytorycznych. Myślę więc, że słowa uznania ze strony Komisji Konstytucyjnej, dla pracujących z nami przedstawicieli Prezydenta RP, należą się.</u>
          <u xml:id="u-1.8" who="#AleksanderKwaśniewski">Rozumiem, że w tej kwestii uzyskuję akceptację, czego wyrazem są oklaski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#JerzyWiatr">Podziękowanie uważam za oczywiste. Myślę jednak również, że może byłoby sprawą właściwą, aby do prof. M. Pietrzaka, prof. A. Rzeplińskiego i dr. W. Kuleszy wysłać zaproszenie do uczestnictwa w posiedzeniach Komisji - oczywiście jeżeli zechcą - nie jako reprezentanci kogokolwiek, lecz jako eksperci.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#AleksanderKwaśniewski">W sensie formalnym nie mogą być ekspertami Komisji, gdyż Komisja powołała zespół stałych ekspertów. Myślę, że mamy wszelkie powody, aby znakomity zespół ekspercki jakim dysponujemy podtrzymać i wzmocnić w jego misji.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#AleksanderKwaśniewski">Myślę więc, że zaprosimy prof. M. Pietrzaka, prof. A. Rzeplińskiego jako gości, zwłaszcza że obrady Komisji są otwarte, choć status uczestników obrad jest różny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#JerzyZdrada">W związku z różnego rodzaju informacjami, jakie do nas docierają za pośrednictwem mediów, chcę zapytać, czy panu przewodniczącemu coś wiadomo o terminie i formach dalszego uczestnictwa przedstawicieli Prezydenta RP w pracach naszej Komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#AleksanderKwaśniewski">Nic mi na ten temat nie wiadomo poza wypowiedzią - wydrukowaną w dzisiejszej prasie - przedstawiciela Prezydenta RP.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#AleksanderKwaśniewski">Chcę dodać, że zwrócę się ze stosownym pytaniem do Kancelarii Prezydenta. Wydaje się, że na tym etapie sprawę możemy uznać za zamkniętą nie próbując polemizować z wypowiedzią przedstawiciela Prezydenta RP, który stwierdził, że skoro prezydent ma być reprezentowany, to w pracach Komisji - być może - będzie uczestniczył członek personelu technicznego Kancelarii Prezydenta. Nie należy bowiem zapominać, że ustawa konstytucyjna z 23 kwietnia 1992 r. o trybie przygotowania i uchwalenia Konstytucji RP na określone podmioty - w tym Prezydenta RP - nakłada obowiązek uczestniczenia w pracach Komisji Konstytucyjnej.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#AleksanderKwaśniewski">Pragnę jeszcze przypomnieć, że oprócz prof. M. Pietrzaka, prof. A. Rzeplińskiego i dr. W. Kuleszy, do reprezentowania Prezydenta RP upoważnione są również inne osoby, które jednak uczestniczyły w posiedzeniach ze znacznie mniejszą intensywnością.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#SławomirSzatkowski">Myślę, że członków Komisji, którzy nie uczestniczą w posiedzeniach można byłoby się zapytać, dlaczego nie uczestniczą w posiedzeniach Komisji.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#SławomirSzatkowski">Uważam więc, że sprawę o której mówimy należy pominąć milczeniem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#AleksanderKwaśniewski">Myślę jednak, że są powody, aby zapytać dlaczego przedstawiciele Prezydenta RP nie uczestniczą w posiedzeniach Komisji.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#AleksanderKwaśniewski">Przechodzimy do spraw merytorycznych. Przypominam, że zgodnie z naszymi ustaleniami poczynionymi w trakcie wczorajszej dyskusji, przygotowane zostało zestawienie wniosków i poprawek obejmujących artykuły od 143 do 152. jest to druk Komisji nr 22/07. Zgłoszone wnioski odnoszą się do artykułów regulujących Radę Ministrów. Rozstrzygnięcie wniosków zawartych w druku nr 22/07 będzie oznaczało zakończenie prac nad kolejnym rozdziałem projektu. Jest to rozdział VI dotyczący Rady Ministrów i administracji rządowej.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#AleksanderKwaśniewski">Po głosowaniach nad kwestiami merytorycznymi odbyły się głosowania nad wnioskiem parlamentarzystów Unii Wolności, którzy zaproponowali odłożenie posiedzeń Komisji. W kwestii tej występują jednak problemy natury proceduralnej, które znalazły wyraz w liście, jaki otrzymałem od wicemarszałka Sejmu A. Małachowskiego. List ten odczytam w stosownym momencie.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#AleksanderKwaśniewski">Uważam jednak, że powinniśmy rozpocząć jednak od przesądzenia kwestii merytorycznych. Przesądzenie kwestii merytorycznych oznaczać będzie zakończenie prac nad rozdziałem o Radzie Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#AleksanderKwaśniewski">Wczorajsza dyskusja nad tym rozdziałem przebiegała w duchu daleko idącego kompromisu. Nie było zasadniczych sporów. Dyskutowane artykuły dotyczą przede wszystkim sposobu powoływania rządu oraz procedury egzekwowania odpowiedzialności rządu i poszczególnych jej członków.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#TadeuszMazowiecki">Czy dobrze zrozumiałem, że list wicemarszałka A. Małachowskiego odnosi się do naszego wniosku?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#AleksanderKwaśniewski">Tak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#TadeuszMazowiecki">Proszę więc, aby list ten został udostępniony teraz, a nie tuż przed głosowaniem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#AleksanderKwaśniewski">Przyjmuję uwagę posła T. Mazowieckiego.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#AleksanderKwaśniewski">Rozumiem, że jest zgoda co do tego, abyśmy głosowania rozpoczęli od głosowań merytorycznych.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#AleksanderKwaśniewski">Przechodzimy zatem do rozstrzygnięcia wniosków odnoszących się do artykułów od 143 do 152 i zawartych w druku nr 22/07.</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#AleksanderKwaśniewski">Przechodzimy do art. 143, który reguluje etapy tworzenia rządu w sposób zbliżony do przepisów małej konstytucji. Pierwszy krok, to rząd tworzony przez prezydenta i ubiegający się o wotum zaufania Sejmu. Drugi krok to tworzenie rządu przez Sejm. Kolejny krok to rząd tworzony przez prezydenta i ubiegający się o wotum zaufania uzyskiwane większością zwykłą. Następnie - taką samą większością rząd tworzony jest przez Sejm. Po wyczerpaniu tych możliwości prezydent tworzy rząd na okres 6 miesięcy. Finał procedury, to możliwe wybory przedterminowe, lub uzyskanie przez rząd wotum zaufania.</u>
          <u xml:id="u-11.4" who="#AleksanderKwaśniewski">Propozycja podkomisji ma treść następującą:</u>
          <u xml:id="u-11.5" who="#AleksanderKwaśniewski">„Ust. 1. Prezydent powołuje Prezesa Rady Ministrów a na jego wniosek Radę Ministrów w składzie zaproponowanym przez Prezesa rady ministrów, w ciągu 14 dni od pierwszego posiedzenia Sejmu lub przyjęcia dymisji Rady Ministrów. Powołanie przez Prezydenta Prezesa Rady Ministrów następuje wraz z powołaniem Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-11.6" who="#AleksanderKwaśniewski">Ust. 2. Prezes Rady Ministrów, najpóźniej w ciągu 14 dni od dnia powołania przez Prezydenta, przedstawia Sejmowi program działania rady Ministrów z wnioskiem o udzielenie wotum zaufania. Sejm uchwala wotum zaufania bezwzględną większością głosów, w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u>
          <u xml:id="u-11.7" who="#AleksanderKwaśniewski">Ust. 3. W razie niepowołania Rady Ministrów w trybie ust. 1 i 2, Sejm, w ciągu 21 dni, wybiera Prezesa Rady Ministrów oraz proponowany przez niego skład Rady Ministrów bezwzględną większością głosów, w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów. Prezydent powołuje tak wybrany Rząd i odbiera od niego przysięgę”.</u>
          <u xml:id="u-11.8" who="#AleksanderKwaśniewski">Do propozycji podkomisji poprawki przedłożyli posłowie: S, Rogowski, J. Szymański i J. Zdrada.</u>
          <u xml:id="u-11.9" who="#AleksanderKwaśniewski">Ponadto całościowe propozycje alternatywne przedłożyli posłowie: R. Grodzicki, M. Mazurkiewicz i W. Cimoszewicz.</u>
          <u xml:id="u-11.10" who="#AleksanderKwaśniewski">Czy ktoś z wnioskodawców chciałby zabrać głos?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#StanisławRogowski">W druku Komisji wniosek mój i posła J. Szymańskiego oznaczony nr 2 został zapisany odrębnie z moim wnioskiem oznaczonym nr 4. Tymczasem wnioski te powinny być traktowane łącznie i łącznie głosowane.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#AleksanderKwaśniewski">Przyjmuję uwagę posła S. Rogowskiego.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#AleksanderKwaśniewski">Przechodzimy do ustalenia ostatecznego brzmienia propozycji art. 143, przedłożonej przez podkomisję.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#AleksanderKwaśniewski">Jako pierwszy poddam pod głosowanie wniosek posłów S. Rogowskiego i J. Szymańskiego. jego treść stanowią wnioski oznaczone jako nr 2 i nr 4 w druku. Istota wniosku to nie powołanie premiera lecz desygnowanie premiera w pierwszym etapie procedury.</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#AleksanderKwaśniewski">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie poprawki posłów S. Rogowskiego i J. Szymańskiego przewidującej w ust. 1 w zdaniu pierwszym zastąpienie wyrazu „powołuje” wyrazem „desygnuje”, skreślenie w ust. 1 zdania drugiego, zastąpienie w ust. 2 wyrazu „powołania” wyrazem „desygnowania” oraz dodanie na końcu nowego zdania w brzmieniu: „Prezydent powołuje Rząd i odbiera od niego przysięgę”.</u>
          <u xml:id="u-13.4" who="#AleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, że Komisja w głosowaniu większością 31 głosów przeciwnych, 13 popierających i 1 wstrzymującym się, odrzuciła wniosek.</u>
          <u xml:id="u-13.5" who="#AleksanderKwaśniewski">Przechodzimy do wniosku posła J. Zdrady, który ma następujące brzmienie:</u>
          <u xml:id="u-13.6" who="#AleksanderKwaśniewski">„Prezydent desygnuje Prezesa Rady Ministrów, który proponuje skład Rządu. Prezydent powołuje Prezesa Rady Ministrów wraz z Radą Ministrów w ciągu 14 dni od pierwszego posiedzenia Sejmu lub przyjęcia dymisji Rady Ministrów i odbiera od niej przysięgę”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#JanuszSzymański">Chcę zapytać jak można odebrać przysięgę od rządu, który nie uzyskał potwierdzenia od parlamentu. Przysięga powinna być dopiero po uzyskaniu wotum zaufania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#AleksanderKwaśniewski">Na tym właśnie polega logika wniosku posła J. Zdrady, że najpierw jest powołanie rządu przez prezydenta, a dopiero później rząd ubiega się o wotum zaufania. kwestia ta była wczoraj dyskutowana. Podczas dyskusji wskazywano, że lepiej jest aby po wyborach powstał nowy rząd nawet nie mający zaufania Sejmu, aniżeli aby przedłużać funkcjonowanie starego rządu, który składa się z reprezentantów sił politycznych, które przegrały wybory.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#JanuszSzymański">W systemie parlamentarno-gabinetowym powołanie rządu jest warunkowe.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#JanuszSzymański">Jeżeli chodzi o obowiązujące przepisy, to chcę zwrócić uwagę, że nie regulują one, kiedy ma być odebrana przysięga. Praktyka poszła w tym kierunku, że po powołaniu rządu, a przed uzyskaniem wotum zaufania, prezydent obierał przysięgę od rządu. Z przepisów nie wynika to jednoznacznie. Natomiast propozycja posła J. Zdrady stawia kropkę nad „i”. zastanawiam się czy słusznie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#AlicjaGrześkowiak">Miejsce na dyskusję było wczoraj. Dzisiaj dyskusja rozpoczyna się od nowa. Jeżeli poseł J. Zdrada zgłosił wniosek, to nie należy go przekonywać, że wniosek jest zły. Proszę więc o przejście do głosowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Mam pytanie dotyczące zarówno wniosku posła J. Zdrady jak i propozycji podkomisji.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Czy należy rozumieć, że w każdym z kolejnych etapów powoływany jest rząd, który może nie uzyskać wotum zaufania? Czy oznacza to więc, że jeżeli doszlibyśmy aż do piątego etapu powoływania rządu, to „po drodze” mielibyśmy cztery powołane rządy, które nie uzyskały wotum zaufania? Czy więc w ciągu 3 miesięcy powstałoby 6 rządów, łącznie z rządem, który jako pierwszy złożył dymisję i rządem tzw. prezydenckim?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#AleksanderKwaśniewski">Nie, ponieważ procedura o której mówimy dotyczy tylko pierwszego kroku. Proszę zwrócić uwagę na ust. 3 i inne przepisy. Wszędzie tam procedura powołania rządu odbywa się po przeprowadzeniu procedury uzyskania wotum zaufania.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#AleksanderKwaśniewski">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie ust. 1 w brzmieniu przedłożonym przez posła J. Zdradę.</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#AleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, że Komisja w głosowaniu większością 25 głosów popierających, 13 przeciwnych i 7 wstrzymujących się, przyjęła wniosek.</u>
          <u xml:id="u-19.3" who="#AleksanderKwaśniewski">Przechodzimy do poprawki posłów S. Rogowskiego i J. Szymańskiego, która przewiduje nadanie ust. 3 następującej treści:</u>
          <u xml:id="u-19.4" who="#AleksanderKwaśniewski">„W razie niepowołania Rady Ministrów w trybie ust. 1 lub nieudzielenia jej wotum zaufania w trybie ust. 2, Sejm w ciągu 14 dni od upływu tych terminów wybiera Prezesa Rady Ministrów oraz proponowany przez niego skład Rady Ministrów bezwzględną większością głosów, w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów. Prezydent powołuje tak wybrany Rząd i odbiera od niego przysięgę”.</u>
          <u xml:id="u-19.5" who="#AleksanderKwaśniewski">Poprawka ta jest oparzona uwagą, że jest ona aktualna w razie pozostawienia ust. 1 i ust. 2 w brzmieniu propozycji podkomisji. Tymczasem Komisja przyjęła brzmienie ust. 1 zgodne z poprawką posła J. Zdrady. Jednakże w moim przekonaniu utrzymane zostało merytoryczne brzmienie ust. 1 i ust. 2 propozycji podkomisji.</u>
          <u xml:id="u-19.6" who="#AleksanderKwaśniewski">Chcę jednak formalnie zapytać wnioskodawców czy podtrzymują swoją poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#StanisławRogowski">Tak, podtrzymujemy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#JerzyMadej">Rozumiem, że wnioskodawcy proponują skrócenie terminu do 14 dni, podczas gdy podkomisja proponuje 21 dni.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#AleksanderKwaśniewski">Jak ja rozumiem, to intencją wniosku jest bardziej precyzyjne zapisanie terminów. Ponadto nastąpiło rzeczywiście skrócenie terminu.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#AleksanderKwaśniewski">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie wniosku posłów S. Rogowskiego i J. Szymańskiego przewidującego zmodyfikowane brzmienie ust. 3.</u>
          <u xml:id="u-22.2" who="#AleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, że Komisja w głosowaniu większością 23 głosów popierających, 16 przeciwnych i 7 wstrzymujących się przyjęła wniosek.</u>
          <u xml:id="u-22.3" who="#AleksanderKwaśniewski">W ten sposób ustaliliśmy autentyczne brzmienie propozycji podkomisji. Ponadto całościowe propozycje przedłożyli: poseł R. Grodzicki, poseł M. Mazurkiewicz i poseł W. Cimoszewicz. W kolejnych głosowaniach ustalimy stopień poparcia dla każdego z wniosków całościowych.</u>
          <u xml:id="u-22.4" who="#AleksanderKwaśniewski">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie art. 143 w brzmieniu propozycji podkomisji ustalonym przez Komisję.</u>
          <u xml:id="u-22.5" who="#AleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, że w głosowaniu wniosek uzyskał 35 głosów popierających, 8 przeciwnych i 2 wstrzymujących się.</u>
          <u xml:id="u-22.6" who="#AleksanderKwaśniewski">Przechodzimy do wniosku posła R. Grodzickiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#JanuszSzymański">Chcę zapytać posła R. Grodzickiego czy jest pewien, że jego wniosek jest zgody z wcześniejszymi ustaleniami Komisji, a zwłaszcza z przyjętą zasadą podziału władz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#RyszardGrodzicki">Uważam, że mój wniosek jest zgodny z dotychczasowymi ustaleniami Komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#AleksanderKwaśniewski">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie art. 143 i art. 144 w następującym brzmieniu przedłożonym przez posła R. Grodzickiego:</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#AleksanderKwaśniewski">„Art. 143.</u>
          <u xml:id="u-25.2" who="#AleksanderKwaśniewski">Ust. 1. Sejm wybiera Prezesa Rady Ministrów większością ustawowej liczby posłów, bez dyskusji, na wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zgłoszony w ciągu 14 dni po pierwszym posiedzeniu Sejmu lub po przyjęciu przez Prezydenta dymisji Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-25.3" who="#AleksanderKwaśniewski">Ust. 2. Jeśli zaproponowany kandydat nie zostanie wybrany, Sejm w ciągu 14 dni od głosowania nad wnioskiem Prezydenta może większością ustawowej liczby posłów wybrać Prezesa Rady Ministrów na wniosek zgłoszony przez co najmniej 115 posłów.</u>
          <u xml:id="u-25.4" who="#AleksanderKwaśniewski">Ust. 3. Jeśli w terminie określonym w ust. 2 Sejm nie dokona wyboru Prezesa Rady Ministrów, przeprowadza się bezzwłocznie głosowanie, w którym wyboru Prezesa Rady Ministrów dokonuje się większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów spośród kandydatów, o których mowa w ust. 1 i2.</u>
          <u xml:id="u-25.5" who="#AleksanderKwaśniewski">Ust. 4. Wybranego przez Sejm kandydata Prezydent ma obowiązek w ciągu 3 dni powołać na urząd Prezesa Rady Ministrów i odebrać od niego przysięgę.</u>
          <u xml:id="u-25.6" who="#AleksanderKwaśniewski">Art. 144.</u>
          <u xml:id="u-25.7" who="#AleksanderKwaśniewski">Prezydent na wniosek Prezesa Rady Ministrów powołuje niezwłocznie członków Rady Ministrów i odbiera od nich przysięgę”.</u>
          <u xml:id="u-25.8" who="#AleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, że w głosowaniu wniosek uzyskał 8 głosów popierających, 26 przeciwnych i 12 wstrzymujących się.</u>
          <u xml:id="u-25.9" who="#AleksanderKwaśniewski">Przechodzimy do wniosku posła M. Mazurkiewicza, który ma następujące brzmienie:</u>
          <u xml:id="u-25.10" who="#AleksanderKwaśniewski">„Ust. 1. Prezydent desygnuje Prezesa Rady Ministrów a na jego wniosek Radę Ministrów w ciągu 14 dni od dnia pierwszego posiedzenia Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-25.11" who="#AleksanderKwaśniewski">Ust. 2. Prezes Rady Ministrów najpóźniej w ciągu 14 dni od dnia desygnowania przez Prezydenta przedstawia sejmowi skład Rady Ministrów i program działania Rady Ministrów z wnioskiem o udzielenie wotum zaufania. Sejm uchwala wotum zaufania bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy liczby posłów.</u>
          <u xml:id="u-25.12" who="#AleksanderKwaśniewski">Ust. 3. Powołanie przez Prezydenta Prezesa Rady Ministrów następuje wraz z powołaniem Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-25.13" who="#AleksanderKwaśniewski">Ust. 4. W razie niepowołania Rady Ministrów w trybie ust. 1 i 2, Sejm w ciągu 21 dni, wybiera Prezesa Rady Ministrów oraz proponowany przez niego skład Rady Ministrów bezwzględną większością głosów, w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów. Prezydent powołuje tak wybrany Rząd i odbiera od niego przysięgę”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#MarekMazurkiewicz">Wobec precyzyjnego ujęcia treści mojego wniosku w treści innych wniosków, wycofuję swój wniosek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#Aleksanderkwaśniewski">Przechodzimy zatem do wniosku posła W. Cimoszewicza.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#Aleksanderkwaśniewski">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie art. 143 w następującym brzmieniu przedłożonym przez posła W. Cimoszewicza:</u>
          <u xml:id="u-27.2" who="#Aleksanderkwaśniewski">„Ust. 1. Prezydent desygnuje Prezesa Rady Ministrów w ciągu 14 dni od pierwszego posiedzenia Sejmu lub przyjęcia dymisji Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-27.3" who="#Aleksanderkwaśniewski">Ust. 2. Prezes Rady Ministrów, najpóźniej w ciągu 14 dno od desygnowania przez Prezydenta, przedstawia Sejmowi proponowany skład i program Rady Ministrów z wnioskiem o udzielenie wotum zaufania. Sejm uchwala wotum zaufania bezwzględną większością głosów, w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów. W razie uchwalenia wotum zaufania, Prezydent powołuje Rząd i odbiera od niego przysięgę.</u>
          <u xml:id="u-27.4" who="#Aleksanderkwaśniewski">Ust. 3. W razie naruszenia terminów, o których mowa w ust. 1 i 2, lub nieuchwalenia wotum zaufania. Sejm w ciągu 21 dni wybiera Prezesa Rady Ministrów oraz proponowany przez niego skład Rady Ministrów bezwzględną większością głosów, w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów. Prezydent powołuje tak wybrany Rząd i odbiera od niego przysięgę”.</u>
          <u xml:id="u-27.5" who="#Aleksanderkwaśniewski">Stwierdzam, że w głosowaniu wniosek uzyskał 17 głosów popierających 18 przeciwnych i 11 wstrzymujących się.</u>
          <u xml:id="u-27.6" who="#Aleksanderkwaśniewski">Jedynym więc wnioskiem, który uzyskał poparcie większości Komisji - 35 głosów popierających, 8 przeciwnych i 2 wstrzymujących się - jest wniosek, którego treść ustaliła Komisja w oparciu o propozycję podkomisji.</u>
          <u xml:id="u-27.7" who="#Aleksanderkwaśniewski">Tak więc Komisja przyjęła art. 143 w następującym brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-27.8" who="#Aleksanderkwaśniewski">„Ust. 1. Prezydent desygnuje Prezesa Rady Ministrów, który proponuje skład Rządu. Prezydent powołuje Prezesa Rady Ministrów wraz z Radą Ministrów w ciągu 14 dni od pierwszego posiedzenia Sejmu lub przyjęcia dymisji Rady Ministrów i odbiera od niej przysięgę.</u>
          <u xml:id="u-27.9" who="#Aleksanderkwaśniewski">Ust. 2. Prezes Rady Ministrów, najpóźniej w ciągu 14 dni od dnia powołania przez Prezydenta, przedstawia Sejmowi program działania Rady Ministrów z wnioskiem o udzielenie wotum zaufania. Sejm uchwala wotum zaufania bezwzględną większością głosów, w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u>
          <u xml:id="u-27.10" who="#Aleksanderkwaśniewski">Ust. 3. W razie niepowołania Rady Ministrów w trybie ust. 1 lub nieudzielenia jej wotum zaufania w trybie ust. 2, Sejm, w ciągu 14 dni od upływu tych terminów, wybiera Prezesa Rady Ministrów oraz proponowany przez niego skład Rady Ministrów, bezwzględną większością głosów, w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów. Prezydent powołuje tak wybrany Rząd i odbiera od niego przysięgę”.</u>
          <u xml:id="u-27.11" who="#Aleksanderkwaśniewski">Przechodzimy do art. 144, który dotyczy dalszych kroków o powoływaniu rządu. Brzmienie propozycji podkomisji jest następujące:</u>
          <u xml:id="u-27.12" who="#Aleksanderkwaśniewski">„Ust. 1. W razie niepowołania Rady Ministrów w trybie art. 143 ust. 3, Prezydent powołuje Prezesa Rady Ministrów, a na jego wniosek Radę Ministrów w trybie art. 143 ust. 2 i 3, z tym że Sejm uchwała wotum zaufania większością głosów, w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów. Prezydent powołuje tak wybrany Rząd i odbiera od niego przysięgę.</u>
          <u xml:id="u-27.13" who="#Aleksanderkwaśniewski">Ust. 2. W razie niepowołania Rady Ministrów w trybie ust. 1, Sejm w ciągu 21 dni, wybiera Prezesa Rady Ministrów oraz proponowany przez niego skład Rady Ministrów większością głosów. Prezydent powołuje tak wybrany Rząd i odbiera od niego przysięgę”.</u>
          <u xml:id="u-27.14" who="#Aleksanderkwaśniewski">Do propozycji podkomisji poprawki przedłożyli: senator J. Madej oraz poseł J. Szymański wspólnie z posłem J. Ciemniewskim.</u>
          <u xml:id="u-27.15" who="#Aleksanderkwaśniewski">Czy ktoś z wnioskodawców chce jeszcze zabrać głos?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#JanuszSzymański">Uważam, że pojawia się problem nadania symetrii przepisom art. 144 w związku z przyjętymi już rozstrzygnięciami w art. 143. Proszę zwrócić uwagę, że w obu tych artykułach stosowana jest odmienna stylistyka. Wydaje się, że konieczna będzie pewna korekta, nawet po rozstrzygnięciach Komisji.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#JanuszSzymański">Proszę zwrócić uwagę, że art. 144 ma stylistykę taką jaką miał art. 143 w propozycji podkomisji. Sygnalizuję ten problem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#AleksanderKwaśniewski">Uważam, że problem ten występuje jedynie w ust. 1, ponieważ pojawia się formuła o powołaniu, a chodzi o desygnację premiera.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#JerzyMadej">Odnosząc się do wątpliwości posła J.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#JerzyMadej">Szymańskiego, chcę powiedzieć, że w art. 144 ust. 1 chodzi o rząd prezydencki. Premier jest człowiekiem prezydenta. Nie ma więc desygnacji, lecz od razu powołanie. Jest to sytuacja po nieudanej próbie powołania rządu przez Sejm.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#JanuszSzymański">Nie jest tak. Jest to natomiast powtórzenie procedury lecz przy niższym progu jeżeli chodzi o większość - z większości bezwzględnej do większości względnej.</u>
          <u xml:id="u-31.1" who="#JanuszSzymański">Sytuacja, o której mówił senator J. Madej jest uregulowana w art. 145, w którym mamy do czynienia z mniejszościowym rządem prezydenckim.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#AleksanderKwaśniewski">To, co proponuje senator J. Madej w swojej poprawce jest próbą uniknięcia wątpliwości, którą zgłosił poseł J. Szymański. Brzmienie poprawki senatora J. Madeja jest bowiem następujące:</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#AleksanderKwaśniewski">„W razie niepowołania Rady Ministrów w trybie art. 143 ust. 3, Prezydent w ciągu 14 dni powołuje Prezesa Rady Ministrów i na jego wniosek Radę Ministrów. Sejm najpóźniej w ciągu 14 dni od dnia powołania Rady Ministrów przez Prezydenta, uchwała wotum zaufania większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów”.</u>
          <u xml:id="u-32.2" who="#AleksanderKwaśniewski">Jest to czytelna procedura będąca odwzorowaniem procedury zawartej w ust. 1 i ust. 2.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#JerzyMadej">Chcę wnieść autopoprawkę. Ponieważ poprzednio już przyjęliśmy formułę, iż prezydent powołuje rząd i odbiera od niego przysięgę, proponuję uzupełnienie mojej poprawki tego typu formułą.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#AleksanderKwaśniewski">Uważam, że symetria jest zachowana i dlatego zachęcam senatora J. Madeja, aby nie zmieniał swojego wniosku.</u>
          <u xml:id="u-34.1" who="#AleksanderKwaśniewski">Rzeczywiście art. 144 ust. 1 w propozycji podkomisji był skorelowany z poprzednim artykułem w propozycji podkomisji. Komisja zdecydowała jednak o przyjęciu zmienionego brzmienia. W tej sytuacji treść zawarta w poprawce senatora J. Madeja jest bardziej koherentna.</u>
          <u xml:id="u-34.2" who="#AleksanderKwaśniewski">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie art. 144 ust. 1 w brzmieniu przedłożonym w propozycji senatora J. Madeja.</u>
          <u xml:id="u-34.3" who="#AleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, że Komisja w głosowaniu większością 34 głosów popierających, 4 przeciwnych i 7 wstrzymujących się przyjęła wniosek.</u>
          <u xml:id="u-34.4" who="#AleksanderKwaśniewski">Przechodzimy do wniosku posłów J. Szymańskiego i J. Ciemniewskiego o skreślenie ust. 2. Przyjęcie wniosku oznacza skrócenie procedury tworzenia rządu i będzie mieć konsekwencje dla art. 145.</u>
          <u xml:id="u-34.5" who="#AleksanderKwaśniewski">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie poprawki posłów J. Szymańskiego i J. Ciemniewskiego przewidującej skreślenie art. 144 ust. 2.</u>
          <u xml:id="u-34.6" who="#AleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, że Komisja w głosowaniu większością 23 głosów przeciwnych, 17 popierających i 5 wstrzymujących się, odrzuciła wniosek.</u>
          <u xml:id="u-34.7" who="#AleksanderKwaśniewski">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie art. 144 w brzmieniu propozycji podkomisji wraz ze zmianą wprowadzoną przez Komisję.</u>
          <u xml:id="u-34.8" who="#AleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, że Komisja w głosowaniu większością 30 głosów popierających, 11 przeciwnych i 4 wstrzymujących się przyjęła wniosek. Należy jednak rozstrzygnąć jeszcze jedną kwestię. W poprzednich głosowaniach skróciliśmy termin z 21 do 14 dni. W przyjętym przed chwilą art. 144 termin 21 dni jest utrzymany. Uważam, że dążenie do symetryczności rozwiązań powinno nas zachęcać do konsekwentnego przyjęcia terminu 14 dni. Wniosek o tej treści nie został jednak zgłoszony.</u>
          <u xml:id="u-34.9" who="#AleksanderKwaśniewski">Proponuję więc - w formie swego rodzaju autopoprawki Komisji - rozstrzygnąć tę kwestię.</u>
          <u xml:id="u-34.10" who="#AleksanderKwaśniewski">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie w art. 144 ust. 2 terminu wybrania premiera i na jego wniosek rządu, poprzez wybór między terminem 21 dni - użycie przycisku „za”, a terminem 14 dni - użycie przycisku „przeciw”, wraz z możliwością wstrzymania się.</u>
          <u xml:id="u-34.11" who="#AleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, że Komisja w głosowaniu większością 34 głosów popierających, 4 przeciwnych i 6 wstrzymujących się, przyjęła termin 14 dni.</u>
          <u xml:id="u-34.12" who="#AleksanderKwaśniewski">Tak więc Komisja przyjęła art. 144 w następującym brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-34.13" who="#AleksanderKwaśniewski">„Ust. 1. W razie niepowołania Rady Ministrów w trybie art. 143 ust. 3, Prezydent w ciągu 14 dni powołuje Prezesa Rady Ministrów i na jego wniosek Radę Ministrów. Sejm najpóźniej w ciągu 14 dni od dnia powołania Rady Ministrów przez Prezydenta uchwala wotum zaufania większością głosów, w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u>
          <u xml:id="u-34.14" who="#AleksanderKwaśniewski">Ust. 2. W razie niepowołania Rady Ministrów w trybie ust. 1, Sejm w ciągu 14 dni, wybiera Prezesa Rady Ministrów oraz proponowany przez niego skład Rady Ministrów większością głosów. Prezydent powołuje tak wybrany Rząd i odbiera od niego przysięgę”.</u>
          <u xml:id="u-34.15" who="#AleksanderKwaśniewski">Przechodzimy do art. 145, który reguluje końcowy etap procedury tworzenia rządu. brzmienie propozycji podkomisji jest następujące:</u>
          <u xml:id="u-34.16" who="#AleksanderKwaśniewski">„W razie niepowołania Rady Ministrów w trybie art. 144, Prezydent skraca kadencję Sejmu albo w ciągu 14 dni powołuje, na okres nie dłuższy niż 6 miesięcy, Prezesa Rady Ministrów i Radę Ministrów. jeżeli przed upływem tego terminu Sejm nie uchwali wotum zaufania dla tego Rządu lub nie uchwali wotum nieufności Prezydent skraca kadencję Sejmu i zarządza przedterminowe wybory”.</u>
          <u xml:id="u-34.17" who="#AleksanderKwaśniewski">Do propozycji podkomisji poprawkę redakcyjną przedłożyli wspólnie posłowie: S. Rogowski i W. Borowik.</u>
          <u xml:id="u-34.18" who="#AleksanderKwaśniewski">Ponadto posłowie= J. Ciemniewski i J. Wiatr przedłożyli następującą alternatywną propozycję brzmienia art. 145:</u>
          <u xml:id="u-34.19" who="#AleksanderKwaśniewski">„W razie niepowołania Rady Ministrów w trybie art. 144 Prezydent skraca kadencję Sejmu i zarządza przedterminowe wybory”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#JerzyCiemniewski">Wycofuję swoje nazwisko jako wnioskodawcy. Uważam bowiem, że procedura - poprzez odrzucenie wniosku o skreślenie art. 144 ust. 2 - tak niekonsekwentnie zmieniona, że nie jestem już zainteresowany w poprawianiu art. 145.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#AleksanderKwaśniewski">Rozumiem, że poseł J. Wiatr również przychyla się do wycofania wniosku, gdyż wniosek ten - moim zdaniem - nie ma teraz uzasadnienia wobec przesądzonych artykułów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#JerzyWiatr">Nie jestem pewien, ale wobec przekonania pana przewodniczącego, wycofuję wniosek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#AleksanderKwaśniewski">Nie chodzi o moje przekonanie, lecz meritum sprawy.</u>
          <u xml:id="u-38.1" who="#AleksanderKwaśniewski">Proszę bowiem zwrócić uwagę, że jeżeli wcześniejsze kroki nie przyniosły efektów, to funkcjonuje rząd pełniący obowiązki. Ponadto w grę wchodzi skrócenie kadencji i zarządzenie przedterminowych wyborów. Pojawia się jednak kwestia terminu tych wyborów oraz pytanie, który rząd ma dalej rządzić, czy rząd pełniący obowiązki, czy rząd utworzony na ten czas.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#JerzyWiatr">Podtrzymuję wycofanie wniosku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#AleksanderKwaśniewski">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie poprawki posła S. Rogowskiego i posła W. Borowika przewidującej zastąpienie w art. 145 w zdaniu drugim wyrazów: „tego terminu” wyrazami: „6 miesięcy”.</u>
          <u xml:id="u-40.1" who="#AleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, że Komisja w głosowaniu większością 35 głosów popierających, 4 przeciwnych i 5 wstrzymujących się, przyjęła wniosek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#StanisławRogowski">Już wczoraj zauważyliśmy ewidentną pomyłkę w tekście propozycji podkomisji. W końcowej części zdania drugiego zbędny jest wyraz „nie”. Powinni więc być: „...Rządu lub uchwali wotum nieufności...”.</u>
          <u xml:id="u-41.1" who="#StanisławRogowski">Tak właśnie jest. proszę więc o skreślenie wyrazu „nie”.</u>
          <u xml:id="u-41.2" who="#StanisławRogowski">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie art. 145 w brzmieniu propozycji podkomisji wraz z poprawką przyjętą przez Komisję.</u>
          <u xml:id="u-41.3" who="#StanisławRogowski">Stwierdzam, że Komisja w głosowaniu większością 31 głosów popierających, 13 przeciwnych i 1 wstrzymującym się, przyjęła wniosek.</u>
          <u xml:id="u-41.4" who="#StanisławRogowski">Tak więc Komisja przyjęła art. 145 w następującym brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-41.5" who="#StanisławRogowski">„W razie niepowołania Rady Ministrów w trybie art. 144 Prezydent skraca kadencję Sejmu albo w ciągu 14 dni powołuje, na okres nie dłuższy niż 16 miesięcy, Prezesa Rady Ministrów i Radę Ministrów. jeżeli przed upływem 6 miesięcy Sejm nie uchwali wotum zaufania dla tego Rządu lub uchwali wotum nieufności Prezydent skraca kadencję Sejmu i zarządza przedterminowe wybory”.</u>
          <u xml:id="u-41.6" who="#StanisławRogowski">Przechodzimy do art. 146, który reguluje kwestię odpowiedzialności konstytucyjnej członków rządu. Brzmienie propozycji podkomisji zawiera dwa warianty ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-41.7" who="#StanisławRogowski">Wariant I ust. 1 ma treść następującą:</u>
          <u xml:id="u-41.8" who="#StanisławRogowski">„Prezes Rady Ministrów, (wiceprezes Rady Ministrów) lub minister za naruszenie Konstytucji lub ustaw oraz przestępstwa związane z wykonywaniem urzędu może być pociągnięty do odpowiedzialności konstytucyjnej przed Trybunałem Stanu”.</u>
          <u xml:id="u-41.9" who="#StanisławRogowski">Jeżeli chodzi o formułę ujętą w nawiasie, to nie musimy nad nią głosować, gdyż już wcześniej przesądziliśmy, że w skład rządu mogą wchodzić wicepremierzy.</u>
          <u xml:id="u-41.10" who="#StanisławRogowski">Wariant II ust. 1 brzmi:</u>
          <u xml:id="u-41.11" who="#StanisławRogowski">„Członkowie Rady Ministrów ponoszą odpowiedzialność konstytucyjną za działalność niezgodną z Konstytucją i ustawami, jeżeli działalność ta wyrządziła poważną szkodę interesom Państwa lub spowodowała zagrożenie jego bezpieczeństwa”.</u>
          <u xml:id="u-41.12" who="#StanisławRogowski">Brzmienie ust. 2 jest następująco:</u>
          <u xml:id="u-41.13" who="#StanisławRogowski">„Uchwała Sejmu o pociągnięciu członka Rady Ministrów do odpowiedzialności konstytucyjnej podjęta może być na wniosek co najmniej 115 posłów, a do jej ważności jest niezbędna większość 3/5 głosów ustawowej liczby posłów”.</u>
          <u xml:id="u-41.14" who="#StanisławRogowski">W pierwszej kolejności dokonamy wyboru między wariantem I a wariantem II ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-41.15" who="#StanisławRogowski">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie art. 146 ust. 1, poprzez wybór między wariantem i - użycie przycisku „za”, a wariantem II - użycie przycisku „przeciw”, wraz z możliwością wstrzymania się.</u>
          <u xml:id="u-41.16" who="#StanisławRogowski">Stwierdzam, że Komisja w głosowaniu, większością 31 głosów popierających, 7 przeciwnych i 6 wstrzymujących się, przyjęła wariant I.</u>
          <u xml:id="u-41.17" who="#StanisławRogowski">Ponadto poprawki do propozycji podkomisji przedłożyli posłowie: S. Rogowski i W. Borowik oraz J. Wiatr.</u>
          <u xml:id="u-41.18" who="#StanisławRogowski">Pierwszy wniosek posłów S. Rogowskiego i W. Borowika przewiduje nadanie ust. 1 następującego brzmienia:</u>
          <u xml:id="u-41.19" who="#StanisławRogowski">„Członkowie Rady Ministrów ponoszą odpowiedzialność konstytucyjną za naruszenie Konstytucji i ustaw przed Trybunałem Stanu”.</u>
          <u xml:id="u-41.20" who="#StanisławRogowski">Czy ktoś z wnioskodawców chciałby zabrać głos?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#StanisławRogowski">Chcę podkreślić, że w naszym wniosku wykluczamy przestępstwa związane z wykonywaniem urzędu. Członkowie rządu powinni odpowiadać za naruszenie konstytucji i ustaw. Wczoraj mówił o tej kwestii prof. K. Działocha.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#KazimierzDziałocha">Problem polega na tym, czy przesłanką odpowiedzialności konstytucyjnej może być przestępstwo. Przeważał pogląd, że w przypadku członków rządu nie powinno tak być. Odpowiedzialność za przestępstwo przed Trybunałem Stanu powinna natomiast odnosić się do prezydenta. Członek rządu za przestępstwo powinie odpowiadać w normalnym trybie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#JerzyCiemniewski">Chodzi jednak o ścisły związek przestępstwa z naruszeniem ustaw w zakresie odpowiedzialności konstytucyjnej. W grę wchodzą więc przestępstwa związane z wykonywaniem urzędu. Można mówić o doprecyzowaniu formuły tak, aby wskazywała na powiązanie z postępowaniem przed Trybunałem Stanu o naruszenie konstytucji lub ustaw.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#AleksanderKwaśniewski">Rozumiem jednak, że przestępstwo popełnione przez członka rządu, jeżeli jest związane z urzędem, to jest naruszeniem konstytucji lub ustawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#JerzyCiemniewski">Kwestią dalszą jest to, czy przestępstwo ma być osądzone przed Trybunałem Stanu, czy przed sądem. Jest więc pytanie o to, czy należy prowadzić dwa postępowania: jedno o naruszenie Konstytucji lub ustaw i wymierzać karę przewidzianą przez ustawę o Trybunale Stanu, a drugie postępowanie pod zarzutem popełnienia przestępstwa i z karą wymierzoną przez sąd powszechny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#AleksanderKwaśniewski">Różnicę między propozycją podkomisji a wnioskiem posłów S. Rogowskiego i W. Borowika rozumiem tak, że tam gdzie mamy do czynienia z działalnością urzędową członka rządu i nastąpiło działanie niezgodne z konstytucją lub ustawami, ma miejsce odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu. Jeżeli jednak miało miejsce przestępstwo, które nie miało związku z wykonywaniem funkcji, w grę wchodzi normalna odpowiedzialność za spowodowanie wydarzenia, które jest karalne.</u>
          <u xml:id="u-47.1" who="#AleksanderKwaśniewski">Tak najprościej rzecz ujmując rozumiem różnicę, która mogłaby być nadinterpretowana w przypadku propozycji podkomisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#JanuszSzymański">Gdyby został przyjęty wniosek posłów S. Rogowskiego i W. Borowika, to do materii ustawy zwykłej przekazujemy rozstrzygnięcia, czy za popełnienie przestępstwa członkowie rządu ponoszą odpowiedzialność przed sądem powszechnym lub przed Trybunałem Stanu. Natomiast w propozycji podkomisji kwestia ta jest rozstrzygnięta i wynika z niej, że odpowiedzialność ta jest ponoszona przed Trybunałem Stanu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#JerzyCiemniewski">Nie chodzi o sytuację, o której mówił pan przewodniczący, a więc przestępstwa - na przykład drogowego - związanie go z wykonywaniem funkcji członka rządu, lecz o sytuację, która zilustruję przykładem. Zawarta została umowa międzynarodowa i zostały naruszone przepisy dotyczące trybu zawierania tego rodzaju umów. Równocześnie są podstawy, aby określonemu ministrowi postawić zarzut niegospodarności, czy popełnienia przestępstwa gospodarczego poprzez fakt zawarcia umowy w sposób niezgodny z przepisami regulującymi tryb zawierania u.ów międzynarodowych. W związku z taką sytuacją powstaje problem, czy należy prowadzić jedno postępowanie przed Trybunałem Stanu, w toku którego ustalony zostanie tylko fakt naruszenia przepisów dotyczących trybu zawierania umów międzynarodowych i drugie postępowanie, w którym na podstawie ustaleń Trybunału Stanu nastąpi orzeczenie przez sąd powszechny o winie w sensie prawa karnego i o wymierzenie kary za przestępstwo na przykład niegospodarności.</u>
          <u xml:id="u-49.1" who="#JerzyCiemniewski">Uważam więc propozycję podkomisji na lepszą.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#PiotrWinczorek">Ma rację poseł J. Ciemniewski w tym sensie, że dobrze byłoby, aby przed Trybunałem Stanu postępowanie związane z przestępstwem, które jest jednocześnie naruszeniem konstytucji lub ustawy, było prowadzone jednolicie. Niestety, z przedłożonych przepisów to nie wynika. Należy bowiem zwrócić uwagę, że nie każde naruszenie ustawy lub konstytucji musi być przestępstwem, natomiast każde naruszenie ustawy karnej jest naruszeniem ustawy. Każde przestępstwo jest naruszeniem ustawy. Jest to pierwszy argument.</u>
          <u xml:id="u-50.1" who="#PiotrWinczorek">Argument drugi odnosi się do użycia spójnika „oraz”, co oznacza, że tylko wówczas można byłoby pociągnąć do odpowiedzialności konstytucyjnej gdyby czyn będący deliktem konstytucyjnym był jednocześnie przestępstwem. Są jednak przypadki, gdy delikt konstytucyjny nie jest przestępstwem. Uważam więc, że zaproponowane rozwiązanie chyba nie odpowiada intencjom tego o czym słusznie mówił poseł J. Ciemniewski.</u>
          <u xml:id="u-50.2" who="#PiotrWinczorek">Chcę dodać, że w obecnym stanie prawnym jest możliwe pociągnięcie do odpowiedzialności karnej przez Trybunałem Stanu w przypadku, jeżeli jest to celowe ze względu na to, że byłoby jednocześnie osądzona odpowiedzialność konstytucyjna i odpowiedzialność karna. Powinno to być zachowane równie w przyszłości. Zaproponowany przepis daje natomiast podstawę do konkluzji opacznych w stosunku do intencji.</u>
          <u xml:id="u-50.3" who="#PiotrWinczorek">Uważam więc, że lepsza jest propozycja posłów S. Rogowskiego i W. Borowika.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#StanisławRogowski">Proponuję autopoprawkę redakcyjną: „Członkowie Rady Ministrów ponoszą odpowiedzialność konstytucyjną przed Trybunałem Stanu za naruszenie konstytucji i ustaw”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#TadeuszMazowiecki">Mam pytanie do prof. P. Winczorka. Nie wydaje mi się, aby w wariancie I podkomisji możliwa była interpretacja, że tylko gdy w grę wchodzi delikt konstytucyjny i przestępstwo równocześnie, może nastąpić pociągnięcie do odpowiedzialności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#PiotrWinczorek">Niestety, nie mogę zgodzić się z posłem T. Mazowieckim. Jeżeli bowiem został ujęty spójnik oznacza to, że dwa przypadki połączone spójnikiem muszą wystąpić jednocześnie. Wyraz „oraz” jest tyle wart, co wyraz „i”. Gdyby został użyty wyraz „lub”, to sprawa byłaby zrozumiała. Oba zdarzenia mogą wiązać się ze sobą, ale mogą również nie wiązać się ze sobą. Wówczas za przestępstwo nie będące deliktem konstytucyjnym mogłaby być stosowana odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu. Byłaby możliwa również taka sytuacja, w której przestępstwo będące równocześnie deliktem byłoby sądzone przed Trybunałem Stanu.</u>
          <u xml:id="u-53.1" who="#PiotrWinczorek">Jeżeli więc Komisja chce pójść w kierunku, w którym sugerują posłowie wnioskodawcy, to przynajmniej należy wyraz „oraz” zastąpić wyrazem „albo”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#JerzyCiemniewski">Czy prof. P. Winczorek uważa, że spójnik „oraz” i spójnik „i” są w pełni równoważne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#PiotrWinczorek">Tak uważam.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#PiotrAndrzejewski">Jeżeli przyjmiemy za prawomocną i alternatywną wykładnię treści dyskutowanego przepisu, to co powiedział prof. P. Winczorek, to przegłosowaliśmy coś innego.</u>
          <u xml:id="u-56.1" who="#PiotrAndrzejewski">Ja reprezentuję taki pogląd i taką interpretację, jak poseł T. Mazowiecki.</u>
          <u xml:id="u-56.2" who="#PiotrAndrzejewski">W związku z tym, wobec zmiany wykładni treści tego, nad czym głosowaliśmy, należy rozważyć skreślenie wyrazów: „oraz przestępstwa”. Kodeks karny jest również ustawą.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#AleksanderKwaśniewski">Jeżeli w brzmieniu podkomisji skreślimy wyrazy „oraz przestępstwa”, będzie to wniosek posła S. Rogowskiego i posła W. Borowika.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#MarekMazurkiewicz">Nie jest tak. Różnica polega na tym, że propozycja podkomisji mówi jeszcze: „związane z wykonywaniem urzędu”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#AleksanderKwaśniewski">Przyjmuję trafną uwagę posła M. Mazurkiewicza.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#PiotrAndrzejewski">Chcę zwrócić uwagę na jeszcze jedną różnicę. W propozycji podkomisji jest: „Konstytucji lub ustaw”, a we wniosku poselskim: „Konstytucji i ustaw”. W myśl tego, co powiedział prof. P. Winczorek możliwa i dopuszczalna będzie interpretacja, że chodzi nie o samą ustawę, lecz o ustawę i konstytucję, które muszą być naruszone. Tymczasem intencją podkomisji było to, aby naruszenie tylko ustawy - bez naruszenia konstytucji - było przesłanką pociągnięcia do odpowiedzialności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#StanisławRogowski">Proponuję zmianę na: „Konstytucji lub ustaw”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#JerzyCiemniewski">Proponuję w wariancie I podkomisji wyrazy: „oraz” zastąpić wyrazami „a także”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#AleksanderKwaśniewski">Pozostaje jednak problem proceduralny, gdyż wczoraj był czas na składanie wniosków do propozycji podkomisji. Do wariantu I ust. 1 wniosek przedłożyli tylko posłowie S. Rogowski i W. Borowik.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#StanisławRogowski">Proponuję jako autopoprawkę następujące brzmienie: „Członkowie Rady Ministrów ponoszą odpowiedzialność konstytucyjną przed Trybunałem Stanu za naruszenie Konstytucji i ustaw, a także za przestępstwa popełnione w związku z zajmowanym stanowiskiem”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#WitMajewski">Chcę zwrócić uwagę, że formuła „a także przestępstwa” jest skonsultowana poprzez ustawy. Nie ma bowiem przestępstwa bez ustawy. Powtórzenie tej kwestii nic nie zmienia. Jeżeli natomiast chcemy objąć delikty, które nie są przestępstwami, to należy stwierdzić, że chodzi o naruszenie prawa związanego z wykonywaniem urzędu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#AleksanderKwaśniewski">Zamykam dyskusję, a wnioskodawców proszę o przedstawienie ostatecznej wersji ich poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#StanisławRogowski">Wniosek brzmi: „Członkowie Rady Ministrów ponoszą odpowiedzialność konstytucyjną przed Trybunałem Stanu za naruszenie Konstytucji i ustaw, a także za przestępstwa popełnione w związku z zajmowanym stanowiskiem”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#JerzyCiemniewski">Proponuję skreślenie albo wyrazów „odpowiedzialności konstytucyjnej” albo „przed Trybunałem Stanu”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#StanisławRogowski">Przyjmuję częściowo uwagę posła J. Ciemniewskiego i proponuję skreślenie wyrazu „konstytucyjną”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#AleksanderKwaśniewski">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie poprawki posłów S. Rogowskiego i W. Borowika do art. 146 ust. w zaproponowanym brzmieniu wraz z autopoprawką.</u>
          <u xml:id="u-70.1" who="#AleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, że Komisja w głosowaniu większością 30 głosów popierających, 4 przeciwnych i 7 wstrzymujących się, przyjęła wniosek.</u>
          <u xml:id="u-70.2" who="#AleksanderKwaśniewski">Przechodzimy do art. 146 ust. 1. Do propozycji podkomisji przedłożono dwa wnioski.</u>
          <u xml:id="u-70.3" who="#AleksanderKwaśniewski">Wniosek osłów S. Rogowskiego i W. Borowika jest - jak rozumiem - tylko inną redakcją propozycji podkomisji.</u>
          <u xml:id="u-70.4" who="#AleksanderKwaśniewski">Natomiast odmienny merytorycznie jest wniosek posła J. Wiatra.</u>
          <u xml:id="u-70.5" who="#AleksanderKwaśniewski">W pierwszej kolejności rozstrzygniemy kwestię redakcyjną.</u>
          <u xml:id="u-70.6" who="#AleksanderKwaśniewski">Brzmienie wniosku posłów S. Rogowskiego i W. Borowika jest następujące:</u>
          <u xml:id="u-70.7" who="#AleksanderKwaśniewski">„"Uchwałę o pociągnięciu członka Rady Ministrów do odpowiedzialności konstytucyjnej Sejm podejmuje na wniosek co najmniej 115 posłów większością 3/5 ustawowej liczby posłów”,</u>
          <u xml:id="u-70.8" who="#AleksanderKwaśniewski">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie art. 146 ust. 2 w brzmieniu poprawki posłów S. Rogowskiego i W. Borowika.</u>
          <u xml:id="u-70.9" who="#AleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, że Komisja w głosowaniu większością 30 głosów popierających, 3 przeciwnych i 6 wstrzymujących się, przyjęła wniosek.</u>
          <u xml:id="u-70.10" who="#AleksanderKwaśniewski">Proponuję teraz głosowanie alternatywne nad przyjętym ust. 2 w brzmieniu poprawki posłów S. Rogowskiego i W. Borowika i ust. 2 w propozycji posła J. Wiatra, który przedłożył następujące brzmienie:</u>
          <u xml:id="u-70.11" who="#AleksanderKwaśniewski">„Wniosek o pociągnięcie członka Rady Ministrów do odpowiedzialności konstytucyjnej wymaga poparcia przez co najmniej 115 posłów. Sejm podejmuje uchwałę w tej sprawie bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów, po zapoznaniu się ze stanowiskiem Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej”.</u>
          <u xml:id="u-70.12" who="#AleksanderKwaśniewski">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie art. 146 ust. 2 poprzez wybór między propozycją brzmienia przyjętego przez Komisję w oparciu o poprawkę posłów S. Rogowskiego i W. Borowika - użycie przycisku „za”, a propozycją posła J. Wiatra - użycie przycisku „przeciw” wraz z możliwością wstrzymania się.</u>
          <u xml:id="u-70.13" who="#AleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, że Komisja w głosowaniu większością 28 głosów popierających, 7 przeciwnych i 3 wstrzymujących się, przyjęła propozycję posłów S. Rogowskiego i W. Borowika.</u>
          <u xml:id="u-70.14" who="#AleksanderKwaśniewski">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie całości art. 146.</u>
          <u xml:id="u-70.15" who="#AleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, że Komisja w głosowaniu większością 31 głosów popierających, 2 przeciwnych i 6 wstrzymujących się przyjęła wniosek.</u>
          <u xml:id="u-70.16" who="#AleksanderKwaśniewski">Tak więc Komisja przyjęła art. 146 w następującym brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-70.17" who="#AleksanderKwaśniewski">„Ust. 1. Członkowie Rady Ministrów ponoszą odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu za naruszenie Konstytucji i ustaw, a także za przestępstwa popełnione w związku z zajmowanym stanowiskiem.</u>
          <u xml:id="u-70.18" who="#AleksanderKwaśniewski">Ust. 2. Uchwałę w pociągnięciu członka Rady Ministrów do odpowiedzialności konstytucyjnej Sejm podejmie na wniosek co najmniej 115 posłów większością 3/5 ustawowej liczby posłów”.</u>
          <u xml:id="u-70.19" who="#AleksanderKwaśniewski">Przechodzimy do art. 147 regulującego kwestię odpowiedzialności Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-70.20" who="#AleksanderKwaśniewski">Brzmienie propozycji podkomisji jest następujące:</u>
          <u xml:id="u-70.21" who="#AleksanderKwaśniewski">„Rada Ministrów ponosi solidarną odpowiedzialność przed Sejmem za ogólny kierunek swojego działania. Każdy z ministrów ponosi ponadto odpowiedzialność indywidualną za swoją działalność oraz za działalność podległych mu organów administracji rządowej”.</u>
          <u xml:id="u-70.22" who="#AleksanderKwaśniewski">Ponadto przedłożone zostały alternatywne propozycje: senatora P. Andrzejewskiego oraz posła J. Zdrady.</u>
          <u xml:id="u-70.23" who="#AleksanderKwaśniewski">Proponuję ustalenie w głosowaniu stopnia poparcia dla każdego z trzech wniosków.</u>
          <u xml:id="u-70.24" who="#AleksanderKwaśniewski">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie art. 147 w brzmieniu przedłożonym przez podkomisję.</u>
          <u xml:id="u-70.25" who="#AleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, że w głosowaniu wniosek uzyskał 24 głosy popierające, 11 przeciwnych i 3 wstrzymujących się.</u>
          <u xml:id="u-70.26" who="#AleksanderKwaśniewski">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie art. 147 w następującym brzmieniu przedłożonym przez senatora P. Andrzejewskiego:</u>
          <u xml:id="u-70.27" who="#AleksanderKwaśniewski">Ust. 1. Premier i ministrowie ponoszą solidarną odpowiedzialność za ogólny kierunek działania Rządu oraz solidarną lub indywidualną odpowiedzialność za kontrasygnowane przez nich akty urzędowe Prezydenta. Każdy z ministrów ponosi ponadto odpowiedzialność indywidualną za działalność działu administracji państwowej, którym kieruje.</u>
          <u xml:id="u-70.28" who="#AleksanderKwaśniewski">Ust. 2. Zobowiązania zawierane przez Rząd lub poszczególnych ministrów, także w formie umów społecznych, stanowią zobowiązania Państwa i wiążą się z odpowiedzialnością konstytucyjną członków Rządu”.</u>
          <u xml:id="u-70.29" who="#AleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, że w głosowaniu wniosek uzyskał 7 głosów popierających, 23 przeciwne i 8 wstrzymujących się.</u>
          <u xml:id="u-70.30" who="#AleksanderKwaśniewski">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie art. 147 w następującym brzmieniu, przedłożonym przez posła J. Zdradę:</u>
          <u xml:id="u-70.31" who="#AleksanderKwaśniewski">„Rada Ministrów jest solidarnie odpowiedzialna na swoją działalność, a członek Rady Ministrów ponosi odpowiedzialność indywidualną za sprawy należące do kompetencji jego urzędu lub powierzone mu przez Prezesa Rady Ministrów”.</u>
          <u xml:id="u-70.32" who="#AleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, że w głosowaniu wniosek uzyskał 20 głosów popierających, 11 przeciwnych i 5 wstrzymujących się.</u>
          <u xml:id="u-70.33" who="#AleksanderKwaśniewski">Tak więc poparcie Komisji uzyskał wniosek podkomisji oraz wniosek posła J. Zdrady. Proponuję wnioski te uczynić przedmiotem głosowania alternatywnego.</u>
          <u xml:id="u-70.34" who="#AleksanderKwaśniewski">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie art. 147 poprzez wybór między propozycją podkomisji - użycie przycisku „za”, a propozycją posła J. Zdrady - użycie przycisku „przeciw”, wraz z możliwością wstrzymania się.</u>
          <u xml:id="u-70.35" who="#AleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, że Komisja w głosowaniu większością 19 głosów popierających, 18 przeciwnych i 1 wstrzymującym się, przyjęła propozycję posła J. Zdrady.</u>
          <u xml:id="u-70.36" who="#AleksanderKwaśniewski">Tak więc Komisja przyjęła art. 147 w następującym brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-70.37" who="#AleksanderKwaśniewski">„Rada Ministrów jest solidarnie odpowiedzialna za swoją działalność, a członek rady Ministrów ponosi odpowiedzialność indywidualną za sprawy należące do kompetencji jego urzędu lub powierzone mu przez Prezesa Rady Ministrów”.</u>
          <u xml:id="u-70.38" who="#AleksanderKwaśniewski">Przechodzimy do art. 148, który reguluje kwestię wotum nieufności.</u>
          <u xml:id="u-70.39" who="#AleksanderKwaśniewski">Brzmienie propozycji podkomisji jest następujące:</u>
          <u xml:id="u-70.40" who="#AleksanderKwaśniewski">„Ust. 1. Sejm może wyrazić radzie Ministrów wotum nieufności większością ustawowej liczby posłów.</u>
          <u xml:id="u-70.41" who="#AleksanderKwaśniewski">Ust. 2. Wniosek o wyrażeniu wotum nieufności Radzie Ministrów może być zgłoszony przez co najmniej 46 posłów i powinien zawierać nazwisko nowego kandydata na Prezesa rady Ministrów. Jeżeli uchwała została przez Sejm przyjęta wymaganą większością, toPrezydent przyjmuje dymisję Rady Ministrów i powołuje nowego Prezesa Rady Ministrów wybranego przez Sejm.</u>
          <u xml:id="u-70.42" who="#AleksanderKwaśniewski">Ust. 3. Wniosek o podjęcie uchwały, o której mowa w ust. 1 i 2, może być poddany głosowaniu nie wcześniej niż po upływie 7 dni od dnia jego zgłoszenia. Powtórny wniosek może być zgłoszony po upływie 3 miesięcy od dnia głosowania poprzedniego wniosku. Termin ten nie ma zastosowania, jeżeli z wnioskiem takim wystąpi co najmniej 115 posłów”.</u>
          <u xml:id="u-70.43" who="#AleksanderKwaśniewski">Do propozycji podkomisji poprawki przedłożyli: poseł M. Mazurkiewicz, przedstawiciele Rady Ministrów - prof. A. Gwiżdż i prof. S. Gebethner oraz wspólnie senator J. Madej i poseł S. Rogowski. Ponadto całościową propozycję alternatywną przedłożył senator P. Andrzejewski.</u>
          <u xml:id="u-70.44" who="#AleksanderKwaśniewski">Przypominam, że propozycja podkomisji przyjmuje koncepcję konstruktywnego wotum nieufności, co oznacza konieczność wskazania kandydata na nowego premiera.</u>
          <u xml:id="u-70.45" who="#AleksanderKwaśniewski">Poseł M. Mazurkiewicz proponuje, aby już w ust. 1 na końcu zdania dodać wyrazy: „wybierając w jednoczesnym głosowaniu nowego Prezesa Rady Ministrów”. Nie dostrzegam jednak w tym wniosku konsekwencji jakie nastąpiłyby w ust. 2 gdyby wniosek ten został przyjęty, a poseł M. Mazurkiewicz jest w tej chwili nieobecny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#WitMajewski">W art. 2 znalazłoby się powtórzenie, ale dopuszczalne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#AleksanderKwaśniewski">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie poprawki posła M. Mazurkiewicza do art. 148 ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-72.1" who="#AleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, że Komisja w głosowaniu większością 24 głosów przeciwnych, 6 popierających i 6 wstrzymujących się, odrzuciła wniosek.</u>
          <u xml:id="u-72.2" who="#AleksanderKwaśniewski">Przechodzimy do poprawki przedstawicieli Rady Ministrów, która przewiduje następujące brzmienie:</u>
          <u xml:id="u-72.3" who="#AleksanderKwaśniewski">„Ust. 1. Sejm może wyrazić Radzie Ministrów wotum nieufności większością ustawowej liczby posłów - na wniosek zgłoszony przez co najmniej 46 posłów i zawierający nazwisko nowego kandydata na Prezesa Rady Ministrów”.</u>
          <u xml:id="u-72.4" who="#AleksanderKwaśniewski">Oznaczenie dotychczasowego ust. 3 jako ust. 2 wraz z wykreśleniem wyrazów: „i 2”.</u>
          <u xml:id="u-72.5" who="#AleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, że Komisja w głosowaniu większością 17 głosów popierających, 11 przeciwnych i 7 wstrzymujących się, przyjęła wniosek.</u>
          <u xml:id="u-72.6" who="#AleksanderKwaśniewski">Przechodzimy do poprawki senatora J. Madeja i posła S. Rogowskiego, którzy proponują, aby ust. 1 i ust. 2 nadać brzmienie:</u>
          <u xml:id="u-72.7" who="#AleksanderKwaśniewski">„Ust. 1. Sejm wyraża Radzie Ministrów wotum nieufności większością ustawowej liczby posłów na wniosek zgłoszony przez co najmniej 36 posłów i zawierający nazwisko kandydata na Prezesa Rady Ministrów. Jeżeli uchwała została przyjęta przez Sejm Prezydent przyjmuje dymisję Rady Ministrów i powołuje nowego Prezesa Rady Ministrów wybranego przez Sejm.</u>
          <u xml:id="u-72.8" who="#AleksanderKwaśniewski">Ust. 2. Wniosek o podjęcie uchwały, o której mowa w ust. 1, może być poddany głosowaniu nie wcześniej niż po upływie 7 dni od dnia jego zgłoszenia. Powtórny wniosek może być zgłoszony po upływie 3 miesięcy od dnia głosowania poprzedniego wniosku. Termin ten nie ma zastosowania, jeżeli z wnioskiem takim wystąpi co najmniej 115 posłów”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#JerzyMadej">Proszę o poprawienie błędu maszynowego w ust. 1. Liczbę „36” należy zastąpić liczbą „46”.</u>
          <u xml:id="u-73.1" who="#JerzyMadej">Jeżeli chodzi o krótki komentarz, to przedłożona propozycja jest niemal tożsama z propozycją przedstawicieli rady Ministrów. Dodane zostało natomiast nowe zdanie na końcu ust. 1. Chodzi o obligatoryjność przyjęcia wotum nieufności i powołania prezesa Rady Ministrów przez prezydenta.</u>
          <u xml:id="u-73.2" who="#JerzyMadej">Mamy więc trzy propozycje całościowe. Ustalimy teraz w głosowaniach stopień poparcia dla każdej z nich.</u>
          <u xml:id="u-73.3" who="#JerzyMadej">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie art. 148 w brzmieniu propozycji podkomisji, ze zmianami wprowadzonymi przez Komisję.</u>
          <u xml:id="u-73.4" who="#JerzyMadej">Stwierdzam, że w głosowaniu wniosek uzyskał 18 głosów popierających, 16 przeciwnych i 2 wstrzymujących się.</u>
          <u xml:id="u-73.5" who="#JerzyMadej">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie art. 148 w brzmieniu propozycji senatora J. Madeja i posła S. Rogowskiego wraz ze sprostowaniem pomyłki.</u>
          <u xml:id="u-73.6" who="#JerzyMadej">Stwierdzam, że w głosowaniu wniosek uzyskał 24 głowy popierające, 6 przeciwnych i 4 wstrzymujące się.</u>
          <u xml:id="u-73.7" who="#JerzyMadej">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie art. 148 w następującym brzmieniu przedłożonym przez senatora P. Andrzejewskiego:</u>
          <u xml:id="u-73.8" who="#JerzyMadej">„Ust. 1. Sejm, na wniosek Prezydenta lub co najmniej 50 posłów, może bezwzględną większością głosów uchwalić wotum nieufności dla Rządu, desygnując jednocześnie tą samą uchwałą nowego Premiera, który przedstawia Prezydentowi skład Rządu. Prezydent mianuje desygnowanego Premiera i zaproponowanych ministrów. Wskazanie kandydata na nowego Premiera zawarte jest we wniosku o wotum nieufności.</u>
          <u xml:id="u-73.9" who="#JerzyMadej">Ust. 2. Wniosek o wotum nieufności może być poddany głosowaniu nie wcześniej niż po upływie 7 dni od daty jego zgłoszenia.</u>
          <u xml:id="u-73.10" who="#JerzyMadej">Ust. 3. Sejm może uchwalić, bezwzględną większością głosów, wotum nieufności dla określonego ministra. Minister ten składa dymisję, a Prezydent ją przyjmuje”.</u>
          <u xml:id="u-73.11" who="#JerzyMadej">Stwierdzam, że w głosowaniu wniosek uzyska 4 głosy popierające, 24 przeciwne i 8 wstrzymujących się.</u>
          <u xml:id="u-73.12" who="#JerzyMadej">Tak więc poparcie większości Komisji otrzymał zmodyfikowany wniosek podkomisji oraz wniosek senatora J. Madeja i posła S. Rogowskiego. Proponuję głosowanie alternatywne nad tymi dwoma wnioskami.</u>
          <u xml:id="u-73.13" who="#JerzyMadej">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie art. 148 poprzez wybór między zmodyfikowanym przez Komisję brzmieniem propozycji podkomisji - użycie przycisku „za”, a propozycją senatora J. Madeja i posła S. Rogowskiego - użycie przycisku „przeciw”, wraz z możliwością wstrzymania się.</u>
          <u xml:id="u-73.14" who="#JerzyMadej">Stwierdzam, że Komisja w głosowaniu większością 23 głosów popierających, 12 przeciwnych i 2 wstrzymujących się, przyjęła propozycję senatora J. Madeja i posła S. Rogowskiego.</u>
          <u xml:id="u-73.15" who="#JerzyMadej">Tak więc Komisja przyjęła art. 148 w następującym brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-73.16" who="#JerzyMadej">„Ust. 1. Sejm wyraża Radzie Ministrów wotum nieufności większością ustawowej liczby posłów na wniosek zgłoszony przez co najmniej 46 posłów i zawierający nazwisko kandydata na Prezesa Rady Ministrów. Jeżeli uchwała została przyjęta przez Sejm Prezydent przyjmuje dymisję Rady Ministrów i powołuje nowego Prezesa Rady Ministrów wybranego przez Sejm.</u>
          <u xml:id="u-73.17" who="#JerzyMadej">Ust. 2. Wniosek o podjęcie uchwały, o której mowa w ust. 1 może być poddany głosowaniu nie wcześniej niż po upływie 7 dni od dnia jego zgłoszenia. Powtórny wniosek może być zgłoszony po upływie 3 miesięcy od dnia głosowania poprzedniego wniosku. Termin ten nie ma zastosowania, jeżeli z wnioskiem takim wystąpi co najmniej 115 posłów”.</u>
          <u xml:id="u-73.18" who="#JerzyMadej">Przechodzimy do art. 149, który reguluje kwestie wotum zaufania. Brzmienie propozycji podkomisji jest następujące:</u>
          <u xml:id="u-73.19" who="#JerzyMadej">„Prezes Rady Ministrów może zwrócić się do sejmu o wyrażenie radzie Ministrów wotum zaufania. Dla udzielenia wotum zaufania Rządowi jest wymagana większość głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów”.</u>
          <u xml:id="u-73.20" who="#JerzyMadej">Do propozycji podkomisji, poprawkę przedłożył tylko poseł W. Majewski, który proponuje, aby dotychczasową treść oznaczyć jako ust. 1 i dodać ust. 2 w brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-73.21" who="#JerzyMadej">„Jeżeli Sejm nie udzieli wotum zaufania Radzie Ministrów, Prezydent przyjmuje dymisję Rządu albo rozwiązuje Sejm”.</u>
          <u xml:id="u-73.22" who="#JerzyMadej">Uważam, że kwestia podjęta przez posła W. Majewskiego jest materią art. 152. Wniosek został jednak złożony i zostanie poddany pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-73.23" who="#JerzyMadej">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie poprawki posła W. Majewskiego do art. 149 w brzmieniu propozycji podkomisji.</u>
          <u xml:id="u-73.24" who="#JerzyMadej">Stwierdzam, że Komisja w głosowaniu, większością 26 głosów przeciwnych, 8 popierających i 3 wstrzymujących się, odrzuciła wniosek.</u>
          <u xml:id="u-73.25" who="#JerzyMadej">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie art. 149 w brzmieniu propozycji podkomisji.</u>
          <u xml:id="u-73.26" who="#JerzyMadej">Stwierdzam, że Komisja w głosowaniu większości 31 głosów popierających, 1 przeciwnym i 3 wstrzymujących się, przyjęła wniosek.</u>
          <u xml:id="u-73.27" who="#JerzyMadej">Tak więc Komisja przyjęła art. 149 w następującym brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-73.28" who="#JerzyMadej">„Prezes Rady Ministrów może zwrócić się do Sejmu o wyrażenie Radzie Ministrów wotum zaufania. Dla udzielenia wotum zaufania Rządowi jest wymagana większość głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów”.</u>
          <u xml:id="u-73.29" who="#JerzyMadej">Przechodzimy do art. 150 dotyczącego trybu zmian w składzie rządu. Brzmienie propozycji podkomisji jest następujące?</u>
          <u xml:id="u-73.30" who="#JerzyMadej">„Ust. 1. Prezydent, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, dokonuje zmian w składzie Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-73.31" who="#JerzyMadej">Ust. 2. Jeżeli Prezydent w ciągu 14 dni nie dokonał zaproponowanych przez prezesa Rady Ministrów zmian w składzie Rady Ministrów, Prezes Rady Ministrów zwraca się do sejmu o zatwierdzenie wniosku”.</u>
          <u xml:id="u-73.32" who="#JerzyMadej">Jeżeli chodzi o wczorajszą dyskusję nad ujętym w nawiasie ust. 2, to przeważał pogląd, że przepis ten jest reakcją na trudności, jakie pojawiły się w praktyce dokonywania zmian w składzie rządu. Natomiast w sensie czysto konstytucyjnym jest to propozycja błędna, która wprowadza - jakby - różne poziomy odpowiedzialności na podejmowane decyzje. Mówił o tym m.in. prof. P. Winczorek.</u>
          <u xml:id="u-73.33" who="#JerzyMadej">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie propozycji polegającej na dodaniu w art. 150 ust. 2. w przedłożonym brzmieniu.</u>
          <u xml:id="u-73.34" who="#JerzyMadej">Stwierdzam, że Komisja w głosowaniu, większością 20 głosów przeciwnych, 12 popierających i 4 wstrzymujących się, odrzuciła wniosek.</u>
          <u xml:id="u-73.35" who="#JerzyMadej">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie art. 150 w brzmieniu ust. 1 propozycji podkomisji.</u>
          <u xml:id="u-73.36" who="#JerzyMadej">Stwierdzam, że Komisja w głosowaniu większością 30 głosów popierających, 4 przeciwnych i 3 wstrzymujących się, przyjęła wniosek.</u>
          <u xml:id="u-73.37" who="#JerzyMadej">Tak więc Komisja przyjęła art. 150 w następującym brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-73.38" who="#JerzyMadej">„Prezydent, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, dokonuje zmian w składzie Rady Ministrów”.</u>
          <u xml:id="u-73.39" who="#JerzyMadej">Chcę dodać, że przyjęte brzmienie jest odmienne jak w małej konstytucji i oznaczające obligatoryjność wykluczającą inne interpretacje.</u>
          <u xml:id="u-73.40" who="#JerzyMadej">Przechodzimy do art. 151, który dotyczy wotum nieufności dla ministra i ma następujące brzmienie:</u>
          <u xml:id="u-73.41" who="#JerzyMadej">„Ust. 1. Sejm może wyrazić ministrowi wotum nieufności. Wniosek o wyrażenie wotum nieufności może być zgłoszony przez co najmniej 46 posłów (lub komisję sejmową). przepis art. 148 ust. 3 stosuje się odpowiednio.</u>
          <u xml:id="u-73.42" who="#JerzyMadej">Ust. 2. Prezydent odwołuje ministra, któremu sejm wyraził wotum nieufności większością głosów ustawowej liczby posłów.</u>
          <u xml:id="u-73.43" who="#JerzyMadej">Ust. 3. Prezes rady Ministrów może głosowanie nad wnioskiem o wyrażenie wotum nieufności wobec ministra związać z kwestią zaufania dla całej Rady Ministrów”.</u>
          <u xml:id="u-73.44" who="#JerzyMadej">Do brzmienia podkomisji zgłoszony został tylko jeden wniosek, w którym senator J. Madej i poseł J. Zdrada proponują skreślenie ust. 3.</u>
          <u xml:id="u-73.45" who="#JerzyMadej">Pierwszą kwestią wymagającą rozstrzygnięcia jest formuła ujęta w nawiasie w ust. 1. We wczorajszej dyskusji wskazywano, że jest to nadmierna konstytucjonalizacja Komisji jako wewnętrznego organu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-73.46" who="#JerzyMadej">Poddaję pod głosowanie wniosek o uznanie wyrazów: „lub komisji sejmowych” za element treści art. 151 ust. 1 propozycji podkomisji.</u>
          <u xml:id="u-73.47" who="#JerzyMadej">Stwierdzam, że Komisja w głosowaniu większością 30 głosów przeciwnych, 6 popierających i 2 wstrzymujących się, odrzuciła wniosek.</u>
          <u xml:id="u-73.48" who="#JerzyMadej">Senator J. Masej i poseł J. Zdrada proponując skreślenie ust. 3 argumentowali, iż nie ma powodów, aby wymieniać jeden z powodów złożenia wniosku o wotum nieufności. Kwestię złożenia wniosku o wotum zaufania reguluje art. 149.</u>
          <u xml:id="u-73.49" who="#JerzyMadej">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie poprawki senatora J. Madeja i posła J. Zdrady o skreślenie art. 151 ust. 3 w propozycji podkomisji.</u>
          <u xml:id="u-73.50" who="#JerzyMadej">Stwierdzam, że Komisja w głosowaniu większością 31 głosów popierających, 5 przeciwnych i 2 wstrzymujących się, przyjęła wniosek.</u>
          <u xml:id="u-73.51" who="#JerzyMadej">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie art. 151 w brzmieniu propozycji podkomisji wraz ze zmianami przyjętymi przez Komisję, co oznacza również zmianę powołania w drugim zdaniu ust. 1 z: „ust. 3” na „ust. 2”.</u>
          <u xml:id="u-73.52" who="#JerzyMadej">Stwierdzam, że Komisja w głosowaniu większością 34 głosów popierających, 2 przeciwnych i 2 wstrzymujących się, przyjęła wniosek.</u>
          <u xml:id="u-73.53" who="#JerzyMadej">Tak więc Komisja przyjęła art. 151 w następującym brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-73.54" who="#JerzyMadej">„Ust. 1. Sejm może wyrazić ministrowi wotum nieufności. Wniosek o wyrażenie wotum nieufności może być zgłoszony przez co najmniej 46 posłów. Przepis art. 142 ust. 2 stosuje się odpowiednio.</u>
          <u xml:id="u-73.55" who="#JerzyMadej">Ust. 2. Prezydent odwołuje ministra, któremu Sejm wyraził wotum nieufności większością głosów ustawowej liczby posłów”.</u>
          <u xml:id="u-73.56" who="#JerzyMadej">Przechodzimy do art. 152, który reguluje przypadki złożenia dymisji Rady Ministrów i w dniu wczorajszym wywołał ożywioną dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-73.57" who="#JerzyMadej">Brzmienie propozycji podkomisji jest następujące:</u>
          <u xml:id="u-73.58" who="#JerzyMadej">„Ust. 1. Prezes Rady Ministrów składa dymisję Rady Ministrów w wypadku:</u>
          <u xml:id="u-73.59" who="#JerzyMadej">1) ukonstytuowania się nowo wybranego sejmu,</u>
          <u xml:id="u-73.60" who="#JerzyMadej">2) nie uchwalenia przez Sejm wotum zaufania dla Rady Ministrów,</u>
          <u xml:id="u-73.61" who="#JerzyMadej">3) wyrażenia radzie Ministrów wotum nieufności w trybie art. 148,</u>
          <u xml:id="u-73.62" who="#JerzyMadej">4) rezygnacji Prezesa Rady Ministrów albo ustąpienia Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-73.63" who="#JerzyMadej">Ust. 2. Prezydent, przyjmując dymisję Rady Ministrów, powierza jej dalsze sprawowanie obowiązków do czasu powołania nowej Rady Ministrów”.</u>
          <u xml:id="u-73.64" who="#JerzyMadej">Do propozycji podkomisji poprawki przedłożyli: poseł M. Mazurkiewicz oraz senator J. Madej.</u>
          <u xml:id="u-73.65" who="#JerzyMadej">Ponadto przedłożona została całościowa alternatywna propozycja podpisana przez posła J. Ciemniewskiego i przedstawicieli Rady Ministrów prof. A. Gwiżdża i prof. S. Gebethnera.</u>
          <u xml:id="u-73.66" who="#JerzyMadej">W dyskusji nie budziły wątpliwości trzy pierwsze przypadki wymienione w ust. 1 swego rodzaju automatyzm sytuacji wymienionych w pkt. 1–3 był bezdyskusyjny.</u>
          <u xml:id="u-73.67" who="#JerzyMadej">Jeżeli natomiast chodzi o ust. 1 pkt 4 to wskazywano, że rezygnacja premiera albo ustąpienie rządu wcale nie muszą oznaczać automatycznego przyjęcia dymisji rządu przez prezydenta. Tego typu sytuacje znane są w praktyce państw demokratycznych.</u>
          <u xml:id="u-73.68" who="#JerzyMadej">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie poprawki posła M. Mazurkiewicza, która proponuje następujące brzmienie ust. 1 pkt 1: „pierwszego posiedzenia nowo wybranego Sejmu”.</u>
          <u xml:id="u-73.69" who="#JerzyMadej">Stwierdzam, że Komisja w głosowaniu większością 34 głosów popierających, 1 przeciwnym i 5 wstrzymujących się, przyjęła wniosek.</u>
          <u xml:id="u-73.70" who="#JerzyMadej">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie poprawki senatora J. Madeja proponującej dodanie ust. 3 w brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-73.71" who="#JerzyMadej">„Prezydent, w wypadku określonym w ust. 1 pkt 4, może odmówić przyjęcia dymisji Rady Ministrów”.</u>
          <u xml:id="u-73.72" who="#JerzyMadej">Stwierdzam, że Komisja w głosowaniu większością 24 głosów popierających, 10 przeciwnych i 5 wstrzymujących się, przyjęła wniosek.</u>
          <u xml:id="u-73.73" who="#JerzyMadej">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie art. 152 w brzmieniu propozycji podkomisji wraz ze zmianami wprowadzonymi przez Komisję.</u>
          <u xml:id="u-73.74" who="#JerzyMadej">Stwierdzam, że Komisja w głosowaniu większością 36 głosów popierających, 5 przeciwnych i 1 wstrzymującym się, przyjęła wniosek.</u>
          <u xml:id="u-73.75" who="#JerzyMadej">Proponuję teraz głosowanie alternatywne nad wnioskiem podkomisji zmodyfikowanym przez Komisję oraz wnioskiem posła J. Ciemniewskiego i przedstawicieli Rady Ministrów, który ma następujące brzmienie:</u>
          <u xml:id="u-73.76" who="#JerzyMadej">„Ust. 1. Prezydent przyjmuje dymisję Rady Ministrów złożoną w wypadku:</u>
          <u xml:id="u-73.77" who="#JerzyMadej">1) zebrania się nowo wybranego Sejmu,</u>
          <u xml:id="u-73.78" who="#JerzyMadej">2) nie uchwalenia przez sejm wotum zaufania radzie Ministrów,</u>
          <u xml:id="u-73.79" who="#JerzyMadej">3) wyrażenia radzie Ministrów wotum nieufności.</u>
          <u xml:id="u-73.80" who="#JerzyMadej">Ust. 2. Prezydent może przyjąć dymisję Rady Ministrów w wypadku złożonej rezygnacji Prezesa Rady Ministrów albo ustąpienia Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-73.81" who="#JerzyMadej">Ust. 3. Prezydent, przyjmując dymisję Rady Ministrów, powierza jej dalsze sprawowanie obowiązków do czasu powołania nowej rady Ministrów”.</u>
          <u xml:id="u-73.82" who="#JerzyMadej">Moim zdaniem, w obu wnioskach nie ma istotnych różnic merytorycznych. Różnice mają charakter głównie redakcyjny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#PiotrWinczorek">Również uważam, że w obu wnioskach nie ma istotnych różnic merytorycznych. Sądzę, że wersja podkomisji wraz z poprawkami jest lepsza redakcyjnie.</u>
          <u xml:id="u-74.1" who="#PiotrWinczorek">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie art. 152 poprzez wybór między propozycją podkomisji wraz ze zmianami przyjętymi przez Komisję - użycie przycisku „za”, a propozycją posła J. Ciemniewskiego i przedstawicieli Rady Ministrów - użycie przycisku „przeciw”, wraz z możliwością wstrzymania się.</u>
          <u xml:id="u-74.2" who="#PiotrWinczorek">Stwierdzam, że Komisja w głosowaniu większością 29 głosów popierających, 10 przeciwnych i 2 wstrzymujących się, przyjęła propozycję podkomisji wraz ze zmianami przyjętymi przez Komisję.</u>
          <u xml:id="u-74.3" who="#PiotrWinczorek">Tak więc art. 152 brzmi następująco:</u>
          <u xml:id="u-74.4" who="#PiotrWinczorek">„Ust. 1. Prezes rady Ministrów składa dymisję Rady Ministrów w wypadku:</u>
          <u xml:id="u-74.5" who="#PiotrWinczorek">1) pierwszego posiedzenia nowo wybranego Sejmu,</u>
          <u xml:id="u-74.6" who="#PiotrWinczorek">2) nie uchwalenia przez sejm wotum zaufania dla rady Ministrów,</u>
          <u xml:id="u-74.7" who="#PiotrWinczorek">3) wyrażenia radzie Ministrów wotum nieufności w trybie art. 148,</u>
          <u xml:id="u-74.8" who="#PiotrWinczorek">4) rezygnacji Prezesa Rady Ministrów albo ustąpienia rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-74.9" who="#PiotrWinczorek">Ust. 2. Prezydent przyjmując dymisję Rady Ministrów, powierza jej dalsze sprawowanie obowiązków do czasu powołania nowej rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-74.10" who="#PiotrWinczorek">Ust. 3. Prezydent, w wypadku określonym w ust. 1 pkt 4, może odmówić przyjęcia dymisji Rady Ministrów”.</u>
          <u xml:id="u-74.11" who="#PiotrWinczorek">Ponadto w druku nr 22/07 zawarta została całościowa propozycja rozdziału poświęconego rządowi, którą przedłożył senator P. Andrzejewski. Propozycja ta ma następujące brzmienie:</u>
          <u xml:id="u-74.12" who="#PiotrWinczorek">"Rozdział VII. Rząd.</u>
          <u xml:id="u-74.13" who="#PiotrWinczorek">Art. 89.</u>
          <u xml:id="u-74.14" who="#PiotrWinczorek">Rząd kieruje sprawami państwa nie zastrzeżonymi dla innych organów.</u>
          <u xml:id="u-74.15" who="#PiotrWinczorek">Art. 90.</u>
          <u xml:id="u-74.16" who="#PiotrWinczorek">1. Rząd składa się z Premiera i ministrów.</u>
          <u xml:id="u-74.17" who="#PiotrWinczorek">2. Premier może powierzyć funkcję wicepremiera jednemu z ministrów.</u>
          <u xml:id="u-74.18" who="#PiotrWinczorek">Art. 91.</u>
          <u xml:id="u-74.19" who="#PiotrWinczorek">1. Premier reprezentuje Rząd i kieruje jego działalnością,</u>
          <u xml:id="u-74.20" who="#PiotrWinczorek">2. Wicepremier zastępuje premiera i wykonuje inne zlecone mu przez niego zadania.</u>
          <u xml:id="u-74.21" who="#PiotrWinczorek">3. Ministrowie kierują określonymi działami administracji państwowej.</u>
          <u xml:id="u-74.22" who="#PiotrWinczorek">4. W skład Rządu mogą ponadto wchodzić ministrowie wykonujący zadania zlecone im przez Premiera.</u>
          <u xml:id="u-74.23" who="#PiotrWinczorek">Art. 92.</u>
          <u xml:id="u-74.24" who="#PiotrWinczorek">1. Prezydent mianuje i odwołuje Premiera, a na jego wniosek mianuje i odwołuje ministrów.</u>
          <u xml:id="u-74.25" who="#PiotrWinczorek">2. Premier, najpóźniej w ciągu 14 dni od dnia powołania przez Prezydenta, przedstawia sejmowi program działania Rządu z wnioskiem o udzielenie wotum zaufania. Sejm uchwala wotum zaufania bezwzględną większością głosów w ciągu następnych 14 dni.</u>
          <u xml:id="u-74.26" who="#PiotrWinczorek">3. W przypadku nieuzyskania wotum zaufania Rząd podaje się do dymisji, a prawo desygnowania Premiera przechodzi na Sejm, który powinien to uczynić w ciągu kolejnych 14 dni.</u>
          <u xml:id="u-74.27" who="#PiotrWinczorek">4. Desygnowany na Premiera przez Sejm przedstawia mu proponowany skład Rządu z wnioskiem o jego zaakceptowanie.</u>
          <u xml:id="u-74.28" who="#PiotrWinczorek">5. Po zaakceptowaniu przez Sejm bezwzględną większością głosów, prezydent powołuje tak wybrany Rząd i odbiera od niego przysięgę.</u>
          <u xml:id="u-74.29" who="#PiotrWinczorek">6. jeżeli w ciągu 30 dni od głosowania nad wotum zaufania Sejm nie desygnuje kandydata na Premiera i nie zaakceptuje przedstawionego przezeń proponowanego składu Rządu - Prezydent rozwiązuje Sejm i zarządza nowe wybory.</u>
          <u xml:id="u-74.30" who="#PiotrWinczorek">Art. 93.</u>
          <u xml:id="u-74.31" who="#PiotrWinczorek">1. Sejm, na wniosek Prezydenta lub co najmniej 50 posłów, może bezwzględną większością głosów uchwalić wotum nieufności dla Rządu, desygnując jednocześnie tą samą uchwałą nowego Premiera, który przedstawia Prezydentowi skład Rządu. Prezydent mianuje desygnowanego Premiera i zaproponowanych ministrów. Wskazanie kandydata na nowego Premiera zawarta jest we wniosku o wotum nieufności.</u>
          <u xml:id="u-74.32" who="#PiotrWinczorek">2. Wniosek o wotum nieufności może być poddany głosowaniu nie wcześniej niż po upływie 7 dni od daty jego zgłoszenia.</u>
          <u xml:id="u-74.33" who="#PiotrWinczorek">3. Sejm może uchwalić bezwzględną większością głosów wotum nieufności dla określonego ministra. Minister ten składa dymisję, a Prezydent ją przyjmuje.</u>
          <u xml:id="u-74.34" who="#PiotrWinczorek">Art. 94.</u>
          <u xml:id="u-74.35" who="#PiotrWinczorek">Prezydent nie może udzielić dymisji Rządowi, który posiada zaufanie sejmu.</u>
          <u xml:id="u-74.36" who="#PiotrWinczorek">Art. 95.</u>
          <u xml:id="u-74.37" who="#PiotrWinczorek">Premier i ministrowie ponoszą solidarną odpowiedzialność za ogólny kierunek działania Rządu oraz solidarną lub indywidualną odpowiedzialność za kontrasygnowane przez nich akty urzędowe Prezydenta. Każdy z ministrów ponosi ponadto odpowiedzialność indywidualną za działalność działu administracji państwowej, którym kieruje.</u>
          <u xml:id="u-74.38" who="#PiotrWinczorek">Art. 96.</u>
          <u xml:id="u-74.39" who="#PiotrWinczorek">Zobowiązania zawierane przez Rząd lub poszczególnych ministrów, także w formie umów społecznych, stanowią zobowiązanie Państwa i wiążą się z odpowiedzialnością konstytucyjną członków Rządu.</u>
          <u xml:id="u-74.40" who="#PiotrWinczorek">Art. 97.</u>
          <u xml:id="u-74.41" who="#PiotrWinczorek">1. Premier składa Prezydentowi dymisję rządu w razie:</u>
          <u xml:id="u-74.42" who="#PiotrWinczorek">a) ukonstytuowania się nowo wybranego Sejmu,</u>
          <u xml:id="u-74.43" who="#PiotrWinczorek">b) rezygnację przez Rząd albo przez Premiera z dalszego pełnienia funkcji,</u>
          <u xml:id="u-74.44" who="#PiotrWinczorek">c) nieudzielenia przez sejm wotum zaufania Rządowi,</u>
          <u xml:id="u-74.45" who="#PiotrWinczorek">d) uchwalenia przez Sejm wotum nieufności dla Rządu.</u>
          <u xml:id="u-74.46" who="#PiotrWinczorek">2. Prezydent przyjmuje dymisję Rządu i powierza mu sprawowanie obowiązków do czasu powołania nowego Rządu.</u>
          <u xml:id="u-74.47" who="#PiotrWinczorek">Art. 98.</u>
          <u xml:id="u-74.48" who="#PiotrWinczorek">1. Minister może zrezygnować z dalszego pełnienia funkcji, składając dymisję Premierowi.</u>
          <u xml:id="u-74.49" who="#PiotrWinczorek">2. Na wniosek Premiera Prezydent dokonuje zmian na stanowiskach poszczególnych ministrów.</u>
          <u xml:id="u-74.50" who="#PiotrWinczorek">Art. 99.</u>
          <u xml:id="u-74.51" who="#PiotrWinczorek">Przepisy art. 62 ust. 5 i 6 stosuje się odpowiednio do członków Rządu.</u>
          <u xml:id="u-74.52" who="#PiotrWinczorek">Art. 100.</u>
          <u xml:id="u-74.53" who="#PiotrWinczorek">1. W celu wykonania ustaw i na podstawie udzielonych w nich upoważnień Rząd, Premier i ministrowie wydają rozporządzenia.</u>
          <u xml:id="u-74.54" who="#PiotrWinczorek">2. Premier może uchylić rozporządzenia lub zarządzenia ministra.</u>
          <u xml:id="u-74.55" who="#PiotrWinczorek">Art. 101.</u>
          <u xml:id="u-74.56" who="#PiotrWinczorek">Premier jest zwierzchnikiem służbowym wszystkich pracowników administracji rządowej.</u>
          <u xml:id="u-74.57" who="#PiotrWinczorek">Art. 102.</u>
          <u xml:id="u-74.58" who="#PiotrWinczorek">1. Wojewoda jest organem administracji rządowej oraz przedstawicielem Rządu w województwie.</u>
          <u xml:id="u-74.59" who="#PiotrWinczorek">2. Tryb powoływania i odwoływania oraz zakres działania wojewodów określa ustawa.</u>
          <u xml:id="u-74.60" who="#PiotrWinczorek">3. Zadania administracji rządowej w terenie wykonują:</u>
          <u xml:id="u-74.61" who="#PiotrWinczorek">a) wojewodowie i podporządkowane im organa administracji ogólnej,</u>
          <u xml:id="u-74.62" who="#PiotrWinczorek">b) terenowe organa administracji podporządkowane bezpośrednio ministrom,</u>
          <u xml:id="u-74.63" who="#PiotrWinczorek">c) organa samorządu terytorialnego w ramach zadań zleconych.</u>
          <u xml:id="u-74.64" who="#PiotrWinczorek">Proponuję głosowanie alternatywne nad propozycją rozdziału dotyczącego rządu, przyjętego przez Komisję i rozdziału przedłożonego przez senatora P. Andrzejewskiego, noszącego tytuł - Rząd. Proponuję rezygnację z oznaczenia numeru rozdziału, gdyż nie jest to jeszcze sprawa przesądzona.</u>
          <u xml:id="u-74.65" who="#PiotrWinczorek">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie rozdziału projektu konstytucji regulującego Radę Ministrów, poprzez wybór między brzmieniem przyjętym przez Komisję w oparciu o propozycję podkomisji - użycie przycisku „za”, a propozycją przedłożoną przez senatora P. Andrzejewskiego - użycie przycisku „przeciw”, wraz z możliwością wstrzymania się.</u>
          <u xml:id="u-74.66" who="#PiotrWinczorek">Stwierdzam, że Komisja w głosowaniu, większością 34 głosów popierających, 4 przeciwnych i 3 wstrzymujących się, przyjęła brzmienie ustalone przez Komisję, w oparciu o propozycję podkomisji.</u>
          <u xml:id="u-74.67" who="#PiotrWinczorek">W ten sposób zakończyliśmy głosowania nad wnioskami zgłoszonymi w dniu wczorajszym i dotyczącymi art. 143 do art. 152.</u>
          <u xml:id="u-74.68" who="#PiotrWinczorek">Przechodzimy do rozpatrzenia wniosku, który został zgłoszony w dniu 3 lipca br.</u>
          <u xml:id="u-74.69" who="#PiotrWinczorek">Rozumiem, że przedstawiciele Unii Wolności mogli zapoznać się z pismem wicemarszałka A. Małachowskiego.</u>
          <u xml:id="u-74.70" who="#PiotrWinczorek">Przypomnę, że w poniedziałek zostały zgłoszone 3 wnioski. Poseł J. Ciemniewski zaproponował zawieszenie obrad do czasu zakończenia wyborów prezydenckich.</u>
          <u xml:id="u-74.71" who="#PiotrWinczorek">Poseł W. Borowik zaproponował, aby prace Komisji zostały zintensyfikowane, co oznaczałoby odbycie kolejnego posiedzenia Komisji jeszcze w lipcu br.</u>
          <u xml:id="u-74.72" who="#PiotrWinczorek">Poseł J. Wiatr zaproponował również intensyfikację prac Komisji i odbycie posiedzenia Komisji w sierpniu.</u>
          <u xml:id="u-74.73" who="#PiotrWinczorek">Czy wnioskodawcy podtrzymują swoje wnioski?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#WojciechBorowik">Wycofuję swój wniosek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#AleksanderKwaśniewski">Przed rozstrzygnięciem dwóch pozostałych wniosków, przypomnę treść pisma wicemarszałka Sejmu A. Małachowskiego:</u>
          <u xml:id="u-76.1" who="#AleksanderKwaśniewski">„Pozwalam sobie zwrócić uwagę Pana Przewodniczącego, że złożony przez przedstawicieli Klubu Parlamentarnego Unii Wolności wniosek o zawieszenie prac Komisji Konstytucyjnej na czas kampanii prezydenckiej nie powinien być poddany pod głosowanie, gdyż jest sprzeczny z regulaminem Kom.Kon.Zg.Nar., z tekstu którego wynika, że Komisja może decydować jedynie o terminach kolejnych posiedzeń Komisji. Gdyby więc wniosek Unii Wolności brzmiał: „iż ustala się termin następnego posiedzenia Komisji na dzień 15 grudnia” - to poddanie go pod głosowanie byłoby prawomocne. Natomiast regulamin nie przewiduje możliwości generalnego zawieszenia bezterminowo prac Komisji przeto wniosek tej treści nie może być rozpatrywany”.</u>
          <u xml:id="u-76.2" who="#AleksanderKwaśniewski">Ponadto chcę przypomnieć, że do przedyskutowania i przegłosowania pozostały jeszcze: rozdział III dotyczący systemu źródeł prawa, rozdział VII o sądach i trybunałach, rozdział VIII mówiący o organach kontroli państwowej i ochrony prawa, rozdział IX o samorządzie terytorialnym, rozdział X regulujący budżet państwa i finanse oraz rozdział XI zawierający tryb zmiany konstytucji.</u>
          <u xml:id="u-76.3" who="#AleksanderKwaśniewski">Uważam więc, że stan prac można uznać za zaawansowany, gdyż przyjęliśmy rozdział o normach ustroju, prawach i wolnościach obywatelskich oraz rozdziały regulujące naczelne organy państwa.</u>
          <u xml:id="u-76.4" who="#AleksanderKwaśniewski">Otwieram dyskusję nad zgłoszonymi wnioskami dotyczącymi trybu dalszych prac Komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-77">
          <u xml:id="u-77.0" who="#WojciechBorowik">Wycofałem swój wniosek gdyż nie jestem za tym, aby przyspieszać prace Komisji. Jestem bowiem przeciwny przyspieszaniu prac, które można prowadzić w normalnym trybie. Pracować należy normalnie, a więc zarówno bez przyspieszenia jak i bez opóźniania. Swój wniosek złożyłem tylko dlatego, że poseł J. Wiatr złożył wniosek o to, aby pracować w sierpniu, a więc w tym czasie, kiedy będziemy pracować nad absolutorium dla rządu. Uważam, że jest to zły pomysł. W związku z tym tylko dlatego zgłosiłem swój wniosek o to, abyśmy pracowali w lipcu.</u>
          <u xml:id="u-77.1" who="#WojciechBorowik">Ponadto chcę zwrócić się do pozostałych wnioskodawców, aby wycofali swoje wnioski. Uważam bowiem, że powinniśmy pracować normalnie, czyli tak jak pracowaliśmy do tej pory.</u>
          <u xml:id="u-77.2" who="#WojciechBorowik">Chcę również podkreślić, że Unia Pracy podtrzymuje swoje stanowisko w sprawie referendum cząstkowego, które to referendum powinno odbyć się razem z wyborami prezydenckimi. Przedmiotem referendum powinny być te materie, które były przedmiotem szczególnych kontrowersji w Komisji i które często były przyjmowane jednym słowem. Powinny one być rozstrzygnięte przez społeczeństwo w referendum.</u>
          <u xml:id="u-77.3" who="#WojciechBorowik">Ponadto uważam w dalszym ciągu, że pan przewodniczący po przerwie wakacyjnej powinien zrezygnować z przewodniczenia pracom Komisji. Wówczas prace mogłyby być prowadzone bez emocji związanych z tym, że jeden z kandydatów na prezydenta prowadzi prace tej Komisji.</u>
          <u xml:id="u-77.4" who="#WojciechBorowik">Chcę również dodać, że w ślad za moim apelem - który podtrzymuję - wyślę do pana przewodniczącego oraz do trzech innych osób, które piastują ważne urzędy w Polsce i wyraziły, lub w najbliższym czasie wyrażą chęć kandydowania, list z prośbą aby ustąpiły z tych urzędów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-78">
          <u xml:id="u-78.0" who="#tadeuszMazowiecki">Cieszę się z dużej frekwencji na posiedzeniu Komisji, co jest zasługą naszego wniosku i chcę skomentować list wicemarszałka A. Małachowskiego. zwracam uwagę, że w naszym wniosku nie ma propozycji bezterminowego zawieszenia prac. Wybory prezydenckie odbędą się w określonym terminie i dlatego nie zgadzam się z argumentacją wicemarszałka A. Małachowskiego. Podtrzymuję więc nasz wniosek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-79">
          <u xml:id="u-79.0" who="#JerzyWiatr">Mój wniosek ma na celu wyjście naprzeciw tej części intencji wniosku posłów i senatorów Unii Wolności, którą uważam za słuszną. Jeżeli więc wniosek parlamentarzystów Unii Wolności upadnie, to ja podtrzymuję mój wniosek.</u>
          <u xml:id="u-79.1" who="#JerzyWiatr">Chcę również przypomnieć, że mój wniosek nie mówi o posiedzeniu w ogóle w sierpniu, lecz o kilkudniowym posiedzeniu po 15 sierpnia, gdyż jak rozumiem do 15 sierpnia trwa przerwa wakacyjna w pracach Sejmu. Chodzi więc o kilka dni przed posiedzeniem Sejmu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-80">
          <u xml:id="u-80.0" who="#JanuszSzymański">We wstępnej fazie dyskusji, która towarzyszyła zgłoszeniu wniosku parlamentarzystów Unii Wolności o zawieszenie prac Komisji prosiłem o podanie podstawy prawnej. teraz również chcę zwrócić się do posła J. Ciemniewskiego i posła t. mazowieckiego o wskazanie podstawy prawnej wniosku. W swoim poprzednim wystąpieniu wskazałem, że brakuje mi jasności, czy klarowności podstawy wniosku w świetle obowiązujących przepisów. Chodzi zarówno o przepisy ustawy konstytucyjnej o trybie przygotowania i uchwalania Konstytucji RP, jak również o przepisy obu obowiązujących regulaminów: regulaminu Zgromadzenia Narodowego, regulaminu Komisji Konstytucyjnej, a także regulaminu Sejmu w zakresie, w jakim odsyłają do niego oba wymienione regulaminy.</u>
          <u xml:id="u-80.1" who="#JanuszSzymański">Będę więc wdzięczny jeżeli autorzy wniosku wskażą podstawę prawną. Moim zdaniem, zasadniczym elementem tego wniosku musi być powołanie podstawy prawnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-81">
          <u xml:id="u-81.0" who="#JerzyCiemniewski">Podstawa prawna naszego wniosku jest taka sama jak podstawa prawna do tego, że zebraliśmy się na dzisiejszym posiedzeniu i zbieraliśmy się na poprzednich posiedzeniach.</u>
          <u xml:id="u-81.1" who="#JerzyCiemniewski">Jest to po prostu inicjatywa, która na drodze porozumienia pomiędzy członkami Komisji i przewodniczącym Komisji - który wyznacza terminy posiedzeń - nie mam na celu ani przyspieszania, ani opóźniania prac. Jej celem jest stworzenie sytuacji, w której prace konstytucyjne nie będą wciągnięte w wir walki politycznej.</u>
          <u xml:id="u-81.2" who="#JerzyCiemniewski">Wydaje się, że w czasie ostatnich dwóch dni rzeczywistość dostarczyła potwierdzenia tych niebezpieczeństw, które płyną z takiego właśnie traktowania prac konstytucyjnych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-82">
          <u xml:id="u-82.0" who="#AleksanderKwaśniewski">Gdyby poseł J. Ciemniewski jaśniej powiedział o tych niebezpieczeństwach gdyż tak to rozumiem, że w ten sposób komentuje kwestię związaną z reprezentacją Prezydenta RP.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-83">
          <u xml:id="u-83.0" who="#JerzyCiemniewski">Nie komentuję, lecz nawiązuję do zdarzeń, które mają miejsce w naszym życiu politycznym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-84">
          <u xml:id="u-84.0" who="#JanuszSzymański">Postawiłem pytanie i chcę wyraźnie stwierdzić, że poseł J. Ciemniewski nie podał żadnej podstawy prawnej. Przedstawił natomiast uzasadnienie polityczne. Nie chcę polemizować z takim uzasadnieniem, gdyż odbyliśmy już tego typu debatę.</u>
          <u xml:id="u-84.1" who="#JanuszSzymański">Proszę więc posła J. Ciemniewskiego o wskazanie podstawy prawnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-85">
          <u xml:id="u-85.0" who="#TadeuszMazowiecki">Myślę, że sprawa jest dość prosta. Komisja ustala termin następnego posiedzenia na dzień przypadający po tygodniu po wyborach prezydenckich.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-86">
          <u xml:id="u-86.0" who="#AleksanderKwaśniewski">Rozumiem, że biorąc pod uwagę podstawę regulaminową wniosek przedstawicieli Unii Wolności jest taki, aby przewodniczący Komisji - wraz z zastępcą - zwołał następne posiedzenie na określony dzień po wyborach prezydenckich, których termin nie jest określony.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-87">
          <u xml:id="u-87.0" who="#WitMajewski">Chcę zwrócić uwagę na inny problem. jeżeli bowiem chodzi o regulamin Komisji, to jak zwrócił uwagę wicemarszałek A. Małachowski wyznaczając termin następnego posiedzenia na przykład na 1999 r. będziemy zgodni z regulaminem. Zgodnie bowiem z art. 5 ust. 1 regulaminu Komisji, Komisja ustala termin następnego posiedzenia.</u>
          <u xml:id="u-87.1" who="#WitMajewski">Uważam natomiast, że takie postępowanie jest sprzeczne z istotą działań Komisji. Regulamin Komisji stanowi, że w sprawach nie unormowanych regulaminem należy stosować regulamin Sejmu i praktykę związaną z jego realizacją.</u>
          <u xml:id="u-87.2" who="#WitMajewski">Można mówić, że sytuacja jest analogiczna do konkordatu. Wtedy kiedy było przesuwane sprawozdanie z prac Komisji, Sejm zdecydował o tym, że Komisja może mieć jakby - wydłużony okres prac z tego lub innego powodu. Należy więc zastosować sytuację analogiczną. Należałoby więc zwołać Zgromadzenie Narodowe i przedyskutować kwestię odłożenia prac. W kwestii tej powinny wypowiedzieć się kluby, podejmując kwestię, czy zaszły okoliczności, które powodują, że Komisja nie pracuje systematycznie, do czego jest powołana, lecz ogłasza dłuższą przerwę z jakichś powodów.</u>
          <u xml:id="u-87.3" who="#WitMajewski">Uważam więc, że jeżeli zgłoszonego wniosku nie traktować nadmiernie formalnie, lecz odczytać jego treść, to oznacza on odłożenie prac o co najmniej pół roku. Moim zdaniem, wymagałoby to decyzji Zgromadzenia Narodowego. Taka praktyka była stosowana przy konkordacie i taka praktyka byłaby zrozumiała na tle praktyki parlamentarnej.</u>
          <u xml:id="u-87.4" who="#WitMajewski">Uważam więc, że wniosek formalny o odłożeniu prac o pół roku jest wnioskiem, który od strony formalnej jest uprawniony, lecz nie jest zgodny z istotą parlamentaryzmu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-88">
          <u xml:id="u-88.0" who="#JerzyGwiżdż">Jesteśmy przeciwni temu, aby odwlekać prace Komisji Konstytucyjnej choćby z tego powodu, że wszystko co ma miejsce w parlamencie ma charakter polityczny. W tej sytuacji również musielibyśmy odłożyć jesienne prace nad projektem budżetu państwa i inne kwestie.</u>
          <u xml:id="u-88.1" who="#JerzyGwiżdż">Uważam jednak, że jeden warunek musi być zachowany. Aby nie łączyć kampanii wyborczej z pracami nad konstytucją i wynikami tych prac, to będziemy prosić i żądać, aby pan przewodniczący A. Kwaśniewski, jako oficjalnie występujący jako kandydat na prezydenta, złożył rezygnację z przewodniczącego tej Komisji.</u>
          <u xml:id="u-88.2" who="#JerzyGwiżdż">Skoro Komisja ma działać tak, aby stworzyć coś, co będzie wynikiem kompromisu siedzących tu osób, to wówczas nie może być tak, że przewodniczącym tej Komisji będzie człowiek, który osobiście może być zainteresowany w tym, jak konstytucja będzie skonstruowana.</u>
          <u xml:id="u-88.3" who="#JerzyGwiżdż">Co dotyczy wypowiedzi posła J. Ciemniewskiego to chcę powiedzieć, że rzeczywiście nastąpił pewien akt o charakterze politycznym, wywołany przez prezydenta co najmniej z dwóch powodów.</u>
          <u xml:id="u-88.4" who="#JerzyGwiżdż">Po pierwsze dlatego, że pan prezydent w toku prac nad innymi projektami - przez Komisję Konstytucyjną - doszedł do wniosku, że lepszy jest projekt senacki.</u>
          <u xml:id="u-88.5" who="#JerzyGwiżdż">Po drugie doszedł do wniosku, że Komisja Konstytucyjna nie na tyle wypełnia swoje zadania, aby go to satysfakcjonowało. Wobec tego - być może - u podstaw tego stoi zbyt mała przebojowość jego reprezentantów. Zobaczymy jak to będzie dalej. Nie powiedział natomiast, że nie będzie reprezentowany w Komisji, na co chcę zwrócić uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-89">
          <u xml:id="u-89.0" who="#AleksanderKwaśniewski">Powiedziano jednak, że być może będzie reprezentowany przez sprzątaczkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-90">
          <u xml:id="u-90.0" who="#JerzyGwiżdż">Panie przewodniczący, pan również mówi różne rzeczy, tak że aż oprą się one o sądy. Lepiej więc nie komentujmy tego, co ktoś mówi przez kogoś. Sprawa jest poważna gdyż chodzi o Komisję Konstytucyjną. Wydaje się więc, że trzeba rozmawiać poważnie.</u>
          <u xml:id="u-90.1" who="#JerzyGwiżdż">Wzywając zatem i proszę pana przewodniczącego, aby zrezygnował z przewodnictwa Komisji z powodu spraw zasadniczych chcę powiedzieć, że nie jest słuszny wniosek Unii Wolności, aby przedłużać prace Komisji Konstytucyjnej w czasie, tylko dlatego że toczy się kolejna kampania wyborcza.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-91">
          <u xml:id="u-91.0" who="#AleksanderKwaśniewski">Przypominam, że tego typu dyskusję już przeprowadziliśmy. W tej chwili chodzi o decyzje.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-92">
          <u xml:id="u-92.0" who="#LonginPastusiak">Ze strony posłów Unii Wolności padło dość ciężkie oskarżenie pod adresem naszej Komisji, że jakoby nastąpiło jakieś wyraźne upolitycznienie działalności naszej Komisji w związku ze zbliżającą się kampanią wyborczą.</u>
          <u xml:id="u-92.1" who="#LonginPastusiak">Ja nie widzę takiego zjawiska. Jeżeli natomiast są konkretne przykłady, to proszę o ich podanie.</u>
          <u xml:id="u-92.2" who="#LonginPastusiak">Uważam, że właśnie przedłożony wniosek zmierza do upolitycznienia prac naszej Komisji i podporządkowania kalendarza naszych działań, kalendarzowi działań politycznych w kraju.</u>
          <u xml:id="u-92.3" who="#LonginPastusiak">Ze strony posłów Unii Wolności padło również stwierdzenie, że celem tego wniosku nie jest opóźnianie prac Komisji. Chcę więc zapytać, że skoro mamy zawiesić naszą działalność na pół roku, jest to wyraźne opóźnianie prac.</u>
          <u xml:id="u-92.4" who="#LonginPastusiak">Chcę również dodać, że byłoby dziwne, gdyby w kampanii wyborczej nie podejmowano spraw konstytucyjnych. Powinno być odwrotnie. To w naszym interesie leży, abyśmy wsłuchiwali się w kampanię wyborczą i w głosy, które padną na temat konstytucji. Głosy te mogą nam pomóc w przyjęciu dobrych rozwiązań.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-93">
          <u xml:id="u-93.0" who="#AleksanderKwaśniewski">Przypominam, że debatę w tej sprawie już odbyliśmy. Argumenty zostały już zaprezentowane. W tej chwili powinniśmy rozważyć podstawę prawną wniosków.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-94">
          <u xml:id="u-94.0" who="#TadeuszMazowiecki">Debatę odbyliśmy, ale chciałbym odnieść się do niektórych wypowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-94.1" who="#TadeuszMazowiecki">Odnosząc się do wypowiedzi posła W. Majewskiego chcę powiedzieć, że z naszej strony nie było próby krycia się za względami formalnymi dla wniosku merytorycznego. Od początku mówiliśmy, że wniosek ma charakter merytoryczny. Chodzi o to, aby uniknąć narzucania pewnego stosunku do tego projektu konstytucji, nad którym pracujemy, motywowanego względami aktualnej kampanii prezydenckiej.</u>
          <u xml:id="u-94.2" who="#TadeuszMazowiecki">Jeżeli chodzi o sprawy formalne, to odpowiadaliśmy tylko w związku z podniesionymi wątpliwościami, czy w ogóle istnieje możliwość tego typu wniosku. Problem ma natomiast charakter decyzji politycznej.</u>
          <u xml:id="u-94.3" who="#TadeuszMazowiecki">Sądzę, że chociażby dyskusja tocząca się przed chwilą pokazuje, że istnieje problem polityczny związany ze stosunkiem do tego, czy projekt Komisji ma być elementem kampanii prezydenckiej, czy też nie.</u>
          <u xml:id="u-94.4" who="#TadeuszMazowiecki">Również wypowiedź posła J. Gwiżdża i nieobecność przedstawicieli Prezydenta RP - a więc sytuacją generalną, a nie tylko sytuacją jednej strony - motywujemy to, że nie jest właściwą rzeczą wciąganie konstytucji w pewną sytuację plebiscytarną, którą będzie obecność tej sprawy - a nie problemów konstytucyjnych - w kampanii prezydenckiej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-95">
          <u xml:id="u-95.0" who="#AleksanderKwaśniewski">Ponieważ posłowie Unii Wolności nie wykazali nadmiaru starań, za chwilę wyręczę ich wskazując podstawę prawną dla ich wniosku. Skoro jednak wyjaśniamy sobie pewne kwestie, to ja również chcę zwrócić uwagę na kilka problemów.</u>
          <u xml:id="u-95.1" who="#AleksanderKwaśniewski">Przede wszystkim chodzi o to, aby nie było wątpliwości jeżeli chodzi o opinię publiczną. Można bowiem odnieść wrażenie, że koniec prac Komisji Konstytucyjnej jest równoznaczny z zakończeniem prac i przyjęciem konstytucji. W związku z tym chcę przypomnieć, że procedura związana z przyjęciem konstytucji zawarta w ustawie konstytucyjnej z 1992 r. jest bardzo skomplikowana. W gruncie rzeczy realizujemy obecnie dopiero drugi etap procesu, który ma co najmniej 7 etapów.</u>
          <u xml:id="u-95.2" who="#AleksanderKwaśniewski">Etap pierwszy, to składanie projektów. Obecny etap drugi, to przygotowanie tekstu jednolitego. trzeci etap to drugie czytanie w Zgromadzeniu Narodowym. Etap czwarty to przedstawienie uchwalonej konstytucji prezydentowi. Poprawki prezydenta i trzecie czytanie w Zgromadzeniu Narodowym, to etap piąty. Szósty etap to kampania referendalna. referendum ogólnonarodowe, to etap siódmy.</u>
          <u xml:id="u-95.3" who="#AleksanderKwaśniewski">Nasz problem jako Komisji polega na tym, że jeśli nie zakończymy drugiego etapu, to żaden następny etap nie nastąpi.</u>
          <u xml:id="u-95.4" who="#AleksanderKwaśniewski">Jeszcze raz chcę podkreślić, że przygotowanie i uchwalenie konstytucji, to nasz obowiązek a nie przywilej. To samo dotyczy przedstawicieli Prezydenta RP, Rady Ministrów i Trybunału Konstytucyjnego. Jest to uwaga pierwsza.</u>
          <u xml:id="u-95.5" who="#AleksanderKwaśniewski">Uwaga druga. Najbardziej polityczne rozdziały konstytucji mamy już za sobą. Żyją one swoim życiem. Są komentowane zgodnie z zasadami państwa demokratycznego - każdy komentuje jak chce. Dotyczy to stosunków państwo - Kościół, pozycji prezydenta, czy uprawnień rządu.</u>
          <u xml:id="u-95.6" who="#AleksanderKwaśniewski">W moim przekonaniu rozdziały, które jeszcze przed nami, nie będą już wzbudzać takich emocji politycznych, być może poza samorządem terytorialnym. Spór ten trwa jednak od dawna, zwłaszcza jeżeli chodzi o powiaty.</u>
          <u xml:id="u-95.7" who="#AleksanderKwaśniewski">Uwaga trzecia. Chciałbym życzyć nam wszystkim abyśmy po wyborach prezydenckich mieli znakomite warunki do dobrej, spokojnej pracy nad konstytucją. Jeżeli ktoś jest gotów podpisać tego typu weksel niech się zgłosi. W moim bowiem przekonaniu, nie ma żadnych politycznych przesłanek do tego, aby sądzić, że Komisja Konstytucyjna tego parlamentu będzie miała lepsze warunki do pracy nad konstytucją po wyborach prezydenckich, aniżeli wcześniej. jest to założenie, które może być podważone z każdej strony. Uważam więc, że nie ma żadnego powodu abyśmy rezygnowali z nałożonych na nas obowiązków.</u>
          <u xml:id="u-95.8" who="#AleksanderKwaśniewski">Ostatnią uwagę kieruję do posła J. Gwiżdża. Mówiłem już o tym odnosząc się do wcześniejszej wypowiedzi posła W. Borowika. W momencie ogłoszenia terminu wyborów będę podejmował decyzje co do swojej dalszej działalności w Komisji Konstytucyjnej.</u>
          <u xml:id="u-95.9" who="#AleksanderKwaśniewski">Powiem zupełnie szczerze, że zaczynałem tę pracę kiedy wybory prezydenckie były bardzo odległą perspektywą i moją szczerą ambicją, chęcią i zamiarem - co udowadniam swoją aktywnością w Komisji - jest zakończenie prac na poziomie Komisji Konstytucyjnej ze wspólną satysfakcją. Jeżeli okaże się, że jest to trudne lub niemożliwe, to podejmę odpowiednie decyzje.</u>
          <u xml:id="u-95.10" who="#AleksanderKwaśniewski">Z drugiej jednak strony - niech poseł J. Gwiżdż potraktuje tę uwagę, jako trochę żartobliwą - gdybym ja reprezentował moich konkurentów politycznych, to zaproponowałbym, aby posiedzenia Komisji Konstytucyjnej odbywały się co tydzień. Nie ma bowiem lepszego sposobu na wyłączenie mnie z kampanii prezydenckiej aniżeli ta metoda. Rozumiem jednak, że chce mi się umożliwić dobrą pracę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-96">
          <u xml:id="u-96.0" who="#JerzyGwiżdż">Panie przewodniczący, ale nie ma też lepszej i tańszej metody, aby codziennie pokazywać się w telewizji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-97">
          <u xml:id="u-97.0" who="#AleksanderKwaśniewski">Jeżeli o to chodzi, to jestem gotów zaniechać publicznych wypowiedzi na temat konstytucji.</u>
          <u xml:id="u-97.1" who="#AleksanderKwaśniewski">Istnieje również możliwość zaniechania wykonywania funkcji przewodniczącego i przekazanie jej senatorowi S. Pastuszce, o co być może się zwrócę. Do tego typu decyzji dobry czas będzie po 22 sierpnia br.</u>
          <u xml:id="u-97.2" who="#AleksanderKwaśniewski">Zwracając się do posłów Unii Wolności chcę powiedzieć, iż uważam, że ich wniosek dotyczy zwołania kolejnego posiedzenia Komisji na dzień 15 grudnia.</u>
          <u xml:id="u-97.3" who="#AleksanderKwaśniewski">Informuję, że podstawą do takiego wniosku może być art. 5 ust. 1 regulaminu Komisji Konstytucyjnej, który mówi o żądaniu przedstawionym przez co najmniej 1/4 ogólnej liczby członków Komisji, jeżeli chodzi o zwołanie posiedzenia Komisji.</u>
          <u xml:id="u-97.4" who="#AleksanderKwaśniewski">Policzyłem przedstawicieli Unii Wolności. Do 1/4 trochę brakuje, ale możemy przyjąć, że tego typu wniosek ma poparcie 1/4 członków Komisji.</u>
          <u xml:id="u-97.5" who="#AleksanderKwaśniewski">Uznajemy więc, że jest podstawa prawna do złożenia wniosku.</u>
          <u xml:id="u-97.6" who="#AleksanderKwaśniewski">Tak samo traktuję drugi wniosek formalny posła J. Wiatra, zakładając, że ma on również poparcie 1/4 członków Komisji.</u>
          <u xml:id="u-97.7" who="#AleksanderKwaśniewski">Wniosek posła J. Wiatra mówi o początku drugiej połowy sierpnia. Proponuję konkretnie termin 21, 22 i 23 sierpnia. będzie to przed obradami Sejmu zaplanowanym na 24 i 25 sierpnia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-98">
          <u xml:id="u-98.0" who="#JerzyCiemniewski">Dzień 21 sierpnia, to poniedziałek, a więc zarezerwowany na prace poselskie w okręgu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-99">
          <u xml:id="u-99.0" who="#AleksanderKwaśniewski">Z całym szacunkiem dla uwagi posła J. Ciemniewskiego, ale myślę że 21 sierpnia prace poselskie w terenie chyba nie będą zbyt nasilone.</u>
          <u xml:id="u-99.1" who="#AleksanderKwaśniewski">Przypominam, że art. 5 ust. 1 regulaminu Komisji również przewodniczącemu daje prawo ustalania terminów posiedzeń Komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-100">
          <u xml:id="u-100.0" who="#JerzyCiemniewski">Zgodnie z regulaminem funkcjonowały kolejne Sejmy PRL.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-101">
          <u xml:id="u-101.0" who="#AleksanderKwaśniewski">Poseł J. Ciemniewski proponował z kolei, aby wniosek przyjąć „na wiarę”.</u>
          <u xml:id="u-101.1" who="#AleksanderKwaśniewski">Są więc dwa wnioski. Pierwszy z nich zgłoszony przez 1/4 członków Komisji proponuje, aby kolejne posiedzenie Komisji zostało zwołane na dzień 15 grudnia br.</u>
          <u xml:id="u-101.2" who="#AleksanderKwaśniewski">Poddaję pod głosowanie wniosek zgłoszony przez 1/4 członków Komisji i przewidujący zwołanie następnego posiedzenia Komisji na dzień 15 grudnia br.</u>
          <u xml:id="u-101.3" who="#AleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, że Komisja w głosowaniu większością 35 głosów przeciwnych, 7 popierających i 1 wstrzymującym się odrzuciła wniosek.</u>
          <u xml:id="u-101.4" who="#AleksanderKwaśniewski">Drugi wniosek ma również poparcie 1/4 członków Komisji i przewiduje, że następne posiedzenie Komisji odbędzie się w dniach 21, 22 i 23 sierpnia br.</u>
          <u xml:id="u-101.5" who="#AleksanderKwaśniewski">Poddaję pod głosowanie wniosek zgłoszony przez 1/4 członków Komisji i przewidujący zwołanie następnego posiedzenia Komisji na 21, 22 i 23 sierpnia br.</u>
          <u xml:id="u-101.6" who="#AleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, że Komisja w głosowaniu większością 30 głosów popierających, 10 przeciwnych i 4 wstrzymujących się przyjęła wniosek.</u>
          <u xml:id="u-101.7" who="#AleksanderKwaśniewski">Tak więc na podstawie art. 5 ust. 1 regulaminu Komisji, na wniosek 1/4 członków Komisji, Komisja ustaliła termin następnego posiedzenia na 21, 22 i 23 sierpnia br.</u>
          <u xml:id="u-101.8" who="#AleksanderKwaśniewski">Na posiedzeniu tym kierownictwo Komisji zaproponuje harmonogram następnych posiedzeń Komisji.</u>
          <u xml:id="u-101.9" who="#AleksanderKwaśniewski">Na tym zakończyliśmy kwestie organizacyjne związane z głosowaniami.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-102">
          <u xml:id="u-102.0" who="#januszSzymański">Chcę zabrać głos w sprawie interpretacji art. 5 ust. 1 regulaminu Komisji. Uważam, że pojawił się błąd interpretacyjny. Przypomnę, że art. 5 ust. 1 brzmi:</u>
          <u xml:id="u-102.1" who="#januszSzymański">„Posiedzenia Komisji Konstytucyjnej odbywają się w terminach ustalonych przez samą Komisję, przez przewodniczącego Komisji lub w terminach określonych w żądaniu przedstawionym przez co najmniej 1/4 ogólnej liczby członków Komisji”.</u>
          <u xml:id="u-102.2" who="#januszSzymański">Uważam, że termin posiedzenia może ustalić Komisja i tak też się stało. Natomiast jeżeli jest żądanie 1/4 członków Komisji, to obliguje to przewodniczącego Komisji do zwołania posiedzenia w tym terminie. Dzisiaj Komisja ustaliła termin następnego posiedzenia. Komisja może to uczynić na wniosek nawet jednego członka Komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-103">
          <u xml:id="u-103.0" who="#AleksanderKwaśniewski">Powracamy do dyskusji nad jednolitym projektem konstytucji. Przedmiotem debaty będzie rozdział III regulujący źródła prawa.</u>
          <u xml:id="u-103.1" who="#AleksanderKwaśniewski">Członkowie Komisji otrzymali „materiał roboczy” przygotowany przez podkomisję zagadnień systemu źródeł prawa, której przewodniczy senator P. Andrzejewski, któremu oddaję pytając jednocześnie, jak od strony proceduralnej widzi dalszą debatę. Chodzi zwłaszcza o odpowiedź na pytanie, czy podstawą prac ma być jednolity projekt Konstytucji RP, czy też „materiał roboczy” podkomisji, który ma jednak odmienną numerację, co może skomplikować dyskusję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-104">
          <u xml:id="u-104.0" who="#PiotrAndrzejewski">Projekt jednolity Konstytucji RP, który stanowi podstawę prac Komisji powstał wcześniej niż przyjęty już rozdział I - Zasady ustroju. W rozdziale tym znalazły się bardzo istotne przepisy dotyczące tekstu przyjętego przez podkomisję zagadnień systemu źródeł prawa jako „Materiał roboczy” dla Komisji Konstytucyjnej. Członkowie Komisji są w posiadaniu tego dokumentu, który ma warianty i powstał, przy niekiedy nikłej współpracy części członków podkomisji. Głównie został przygotowany przy pomocy ekspertów.</u>
          <u xml:id="u-104.1" who="#PiotrAndrzejewski">Jeżeli chodzi o projekt jednolity, to rozdział III obejmujący źródła prawa rozpoczyna się od str. 25 i kończy na str. 29. przede wszystkim chciałbym odwołać się do tego, co zostało już przygotowane. mamy również stanowisko Rady Ministrów oraz stanowisko prof. K. Działochy, który jako ekspert brał stały udział w pracach podkomisji.</u>
          <u xml:id="u-104.2" who="#PiotrAndrzejewski">Konieczne jest więc odniesienie do tekstu projektu jednolitego, choć z pewnymi poprawkami wynikającymi z tego, co zostało już przyjęte przez Komisję Konstytucyjną i co wynika z systematyki tego rozdziału.</u>
          <u xml:id="u-104.3" who="#PiotrAndrzejewski">Przechodzimy więc do str. 25 projektu jednolitego, gdzie znajduje się art. 69 mający treść następującą:</u>
          <u xml:id="u-104.4" who="#PiotrAndrzejewski">„Ust. 1. Konstytucja jest najwyższym (stanowionym) prawem Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-104.5" who="#PiotrAndrzejewski">Ust. 2. Przepisy Konstytucji stosuje się bezpośrednio (poza wyjątkami przez nią określonymi)”.</u>
          <u xml:id="u-104.6" who="#PiotrAndrzejewski">Nie musimy jednak powracać do tego artykułu, gdyż został on przyjęty jako art. 9 projektu przyjętego przez Komisję, który brzmi:</u>
          <u xml:id="u-104.7" who="#PiotrAndrzejewski">„Ust. 1. Konstytucja jest najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-104.8" who="#PiotrAndrzejewski">Ust. 2. Przepisy Konstytucji stosuje się bezpośrednio, chyba że Konstytucja stanowi inaczej”.</u>
          <u xml:id="u-104.9" who="#PiotrAndrzejewski">Chciałbym, aby w miejsce art. 69 znalazł się inny przepis. W związku z tym proponuję analizę „Materiału roboczego” podkomisji.</u>
          <u xml:id="u-104.10" who="#PiotrAndrzejewski">Chcę również dodać, że przy każdej kwestii będę prosił o wypowiedź ekspertów, gdyż rozpatrujemy kwestie bardzo specjalistyczne.</u>
          <u xml:id="u-104.11" who="#PiotrAndrzejewski">Na miejsce art. 69 proponuję wpisanie artykułu zawierającego katalog - hierarchicznego i wyczerpującego - źródeł prawa. W tekście podkomisji jest to art. 2 ujęty w trzech wariantach.</u>
          <u xml:id="u-104.12" who="#PiotrAndrzejewski">Wydaje się, że nieumieszczenie tego przepisu w rozdziale III podważałoby w ogóle sensowność wyodrębnienia tego rozdziału.</u>
          <u xml:id="u-104.13" who="#PiotrAndrzejewski">Proponuję więc skupienie się nad enumeratywnym wyliczeniem i zredagowaniem katalogu źródeł prawa. Jest to przepis mający fundamentalne znaczenie.</u>
          <u xml:id="u-104.14" who="#PiotrAndrzejewski">Bezprzedmiotowy jest również art. 3 proponowany przez podkomisję, gdyż został włączony do rozdziału I - zasady ustroju jako art. 10 ust. 1 w brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-104.15" who="#PiotrAndrzejewski">„Rzeczpospolita Polska przestrzega wiążącego ją prawa międzynarodowego”.</u>
          <u xml:id="u-104.16" who="#PiotrAndrzejewski">Jest to przepis o znaczeniu fundamentalnym, co potwierdzają również materiały ekspertów i protokoły podkomisji.</u>
          <u xml:id="u-104.17" who="#PiotrAndrzejewski">Tak więc art. 3 znalazł się w.ród zasad ustroju i rodzi określone reperkusje...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-105">
          <u xml:id="u-105.0" who="#AleksanderKwaśniewski">Wchodzimy w materię, która ma charakter ekspercki i specjalistyczny. Polityka ma tu mniejsze znaczenie.</u>
          <u xml:id="u-105.1" who="#AleksanderKwaśniewski">W tej chwili musimy rozstrzygnąć nad czym pracujemy. Czy podstawą prac powinien być rozdział III z jednolitego projektu konstytucji, czy podstawą prac ma być „Materiał roboczy” podkomisji. Zgadzam się na wszystko pod warunkiem, że będziemy się posuwać naprzód.</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>