text_structure.xml 61.5 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#JaremaMaciszewski">Dnia 13 lipca 1983 r. Komisja Oświaty i Wychowania, obradująca pod przewodnictwem posła Jaremy Maciszewskiego (PZPR), rozpatrzyła - stan realizacji oraz ocenę funkcjonowania ustawy z dnia 26.01.1982 r. „Karta Nauczyciela”, - projekt rozporządzenia ministra pracy, płac i spraw socjalnych w sprawie zasad porównywania wynagrodzeń nauczycieli i pracowników inżynieryjno-technicznych.</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#JaremaMaciszewski">W obradach udział wzięli: minister oświaty i wychowania Bolesław Faron oraz wiceminister Wiesława Król, wiceminister zdrowia i opieki społecznej Stanisław Mlekodaj, przedstawiciele Najwyższej Izby Kontroli, Komisji Planowania przy Radzie Ministrów, Ministerstwa Finansów, Ministerstwa Kultury i Sztuki, Ministerstwa Pracy, Płac i Spraw Socjalnych, Związku Nauczycielstwa Polskiego Warszawa Praga-Południe, Wydziału Nauki i Oświaty KC PZPR, Zarządu Głównego Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-1.2" who="#JaremaMaciszewski">Uwagi do opracowanego przez resort materiału przedstawił minister oświaty i wychowania Bolesław Faron: Materiał resortu obejmuje realizację Karty do Końca kwietnia br. Chcielibyśmy, żeby materiał ten dał odpowiedź na generalne pytanie: jak funkcjonuje dzisiejsza szkoła. Aby był dokumentem, który rzutuje na koncepcję pracy szkoły.</u>
          <u xml:id="u-1.3" who="#JaremaMaciszewski">W związku z realizacją Karty przyjęliśmy wiele działań, zebraliśmy materiały z przeprowadzonych przez resort kontroli w 10 województwach, materiały zebrane z 9 województw przez Inspekcję Sił Zbrojnych, materiały dostarczone nam z kuratoriów oświaty i wychowania, zebrane w trakcie spotkań z nauczycielami i kadrą oświatowo-wychowawczą oraz z obszernej korespondencji, którą dostaje ministerstwo.</u>
          <u xml:id="u-1.4" who="#JaremaMaciszewski">Ocenę stanu realizacji oraz funkcjonowania ustawy Karty nauczyciela przedstawiła poseł Józefa Matyńkowska (PZPR):</u>
          <u xml:id="u-1.5" who="#JaremaMaciszewski">Zespół powołany do przygotowania rozpatrywanego dziś tematu zapoznał się z wpływającym pod adresem komisji sejmowej listami ze środowisk nauczycielskich, odbył spotkanie z grupą nauczycieli warszawskich, dysponował również wiedzą ze spotkań poselskich w swoich okręgach wyborczych. Śledziliśmy uważnie ukazujące się w ostatnich miesiącach artykuły prasowe, dotyczące realizacji Karty nauczyciela oraz wypowiedzi przedstawicieli administracji państwowej. Utrzymywaliśmy bieżący kontakt z ogniwami Związku Nauczycielstwa Polskiego. Ta nasza wiedza, płynąca z wielorakich źródeł nakłada się na atmosferę napięcia i niepokoju wokół realizacji Karty nauczyciela, jaka panuje w środowiskach nauczycielskich.</u>
          <u xml:id="u-1.6" who="#JaremaMaciszewski">Wyrazem tych obaw są setki listów nadesłanych do Sejmu. Listy zawierały uwagi i propozycje dotyczące dotychczasowych rozwiązań prawnych pragmatyki nauczycielskiej, a nade wszystko prezentowały jednoznaczne stanowisko w sprawie konieczności pełnej realizacji przepisów ustawy, jako niezbędnego warunku wiarygodności Sejmu i rządu.</u>
          <u xml:id="u-1.7" who="#JaremaMaciszewski">Mając pełną świadomość obaw i niepokojów środowisk nauczycielskich, Komisja opracowała opinię w sprawie realizacji ustawy i skierowała ją do Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów w związku z dyskusją nad planem 3-letnim oraz programami antyinflacyjnym i oszczędnościowym.</u>
          <u xml:id="u-1.8" who="#JaremaMaciszewski">Niepokój i obawy z powodu rzekomego czy rzeczywistego zagrożenia niektórych punktów Karty nauczyciela, klimat wychowawczy w szkole i sprawy bazy materialnej oświaty stały się przedmiotem spotkania i wymiany poglądów członków komisji z wicepremierem M.F. Rakowskim.</u>
          <u xml:id="u-1.9" who="#JaremaMaciszewski">W takich warunkach podejmujemy dzisiaj temat, który siłą rzeczy może zarysować jedynie wstępną ocenę funkcjonowania ustawy Karta nauczyciela.</u>
          <u xml:id="u-1.10" who="#JaremaMaciszewski">Uchwalona przez Sejm 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela w art. 101 zobowiązała rząd do wydania przepisów wykonawczych najpóźniej do 31 lipca 1982 r.</u>
          <u xml:id="u-1.11" who="#JaremaMaciszewski">Dotychczas wydano 31 rozporządzeń i zarządzeń resortowych, 22 akty wykonawcze zostały wydane po ustawowym terminie. Nie zostało dotychczas wydanych 9 aktów wykonawczych:</u>
          <u xml:id="u-1.12" who="#JaremaMaciszewski">- zarządzenie ministra oświaty i wychowania dotyczące współpracy ze związkami zawodowymi; realizacja tej delegacji może nastąpić dopiero po powstaniu centrali Związku Nauczycielstwa Polskiego;</u>
          <u xml:id="u-1.13" who="#JaremaMaciszewski">- określenia przez ministra zdrowia i opieki społecznej zasad i trybu dokonywania oceny pracy nauczycieli przedmiotów zawodowych w średnich szkołach medycznych; zarządzenie to zostało już zaopiniowane przez merytoryczne komisje;</u>
          <u xml:id="u-1.14" who="#JaremaMaciszewski">- określenia przez ministra kultury i sztuki zasad sprawowania nadzoru pedagogicznego nad szkołami artystycznymi; zarządzenie to zostało zaopiniowane przez Komisję Kultury i Sztuki;</u>
          <u xml:id="u-1.15" who="#JaremaMaciszewski">- określenia przez ministra kultury i sztuki podstawowych warunków niezbędnych do realizacji przez szkoły i nauczycieli zadań i programów w szkołach artystycznych; zarządzenie to zostało zaopiniowane przez Komisję Kultury i Sztuki;</u>
          <u xml:id="u-1.16" who="#JaremaMaciszewski">- określenia przez ministra pracy, płac i spraw socjalnych poziomu wynagrodzeń nauczycieli w porównaniu z wynagrodzeniami pracowników inżynieryjno-technicznych w przemyśle uspołecznionym;</u>
          <u xml:id="u-1.17" who="#JaremaMaciszewski">- sporządzenia przez ministra zdrowia i opieki społecznej wykazu prac w warunkach szkodliwych dla zdrowia, określenia stopnia ich szkodliwości oraz zasad wypłaty dodatku z tego tytułu; zarządzenie to zostało zaopiniowane przez zainteresowane komisje;</u>
          <u xml:id="u-1.18" who="#JaremaMaciszewski">- określenia przez Radę Ministrów, zasad organizacji służb socjalnych oraz sposobu wykorzystywania funduszu socjalnego i mieszkaniowego;</u>
          <u xml:id="u-1.19" who="#JaremaMaciszewski">- określenia przez Radę Ministra wykazu chorób zawodowych nauczycieli;</u>
          <u xml:id="u-1.20" who="#JaremaMaciszewski">- określenia przez ministra zdrowia i opieki społecznej zasad przejścia na wcześniejszą emeryturę na podstawie orzeczenia lekarskiego.</u>
          <u xml:id="u-1.21" who="#JaremaMaciszewski">Praktycznie nad 5 dokumentami prace trwają. Niepokojącym zjawiskiem jest fakt, iż po okresie prac legislacyjnych przedłuża się czas ogłoszenia zarządzeń w dzienniku urzędowym. Wśród dotychczas nie wydanych aktów, jest ten, który w intencji ustawodawcy był zapisem zasadniczym, głęboko rozumianym aktem sprawiedliwości społecznej, zakładającym stopniowe likwidowanie upośledzenia materialnego tego zawodu, niwelowanie niczym nie usprawiedliwionych, krzywdzących różnic w usytuowaniu materialnym pedagogów w stosunku do innych grup zawodowych o podobnym poziomie wykształcenia.</u>
          <u xml:id="u-1.22" who="#JaremaMaciszewski">Z taryfikatora wynika, że pensja nauczycielska wynosi od 5400 zł (dla nauczyciela początkującego) do 8800 zł (górny pułap). Z rekompensatami, godzinami ponadwymiarowymi i dodatkami przeciętna miesięczna płaca nauczycielska wynosi 10.287 zł. Przy obecnym poziomie średniej płacy w kraju widoczne jest aż szokujące ponowne cofnięcie się nauczycieli w hierarchii uposażeń.</u>
          <u xml:id="u-1.23" who="#JaremaMaciszewski">Aby baza służąca porównywaniu wysokości średnich zarobków kadry inżynieryjno-technicznej z zarobkami nauczycieli była zgodna z treścią zapisów Karty i uchwałą IX Nadzwyczajnego Zjazdu PZPR, musi dotyczyć przemysłu uspołecznionego, a nie przemysłu przetwórczego, z wyłączeniem płac kadry kierowniczej. Uwzględniając jednak, że na poziom zarobków pracowników w przemyśle ogółem w dużym stopniu rzutują wysokie płace w przemyśle wydobywczym (z uwagi na pracę m.in. w wolne soboty czy inne dni wolne od pracy) wyłączenie wynagrodzeń za przepracowane godziny w dni wolne i świąteczne pracowników tego przemysłu z porównań może być uzasadnione i spotkać się ze zrozumieniem w środowisku nauczycielskim.</u>
          <u xml:id="u-1.24" who="#JaremaMaciszewski">Zapis w ustawie wyraźnie sugeruję porównanie poziomu płac obu grup w okresach rocznych. Inna realizacja tego zapisu jest jawną niesprawiedliwością.</u>
          <u xml:id="u-1.25" who="#JaremaMaciszewski">Niepokój środowiska nauczycielskiego bierze się także z innych źródeł. Dokonano już na wniosek rządu - mimo odrębnego zdania naszej Komisji - zmian w czterech artykułach ustawy: 41, 89, 90 i 91. I chociaż można zrozumieć intencje ujednolicenia świadczeń w stosunku do całego świata pracy, to jednak - w ocenie nauczycieli - zmiany w przepisach emerytalnych są dla nauczycieli niekorzystne. Zaniepokojenie musi budzić wprowadzenie zmian w niecały rok po uchwaleniu przez Sejm ustawy: tworzy się w ten sposób precedens i nie daje gwarancji, że w ślad za jednymi nie pójdą następne cięcia.</u>
          <u xml:id="u-1.26" who="#JaremaMaciszewski">Jak funkcjonuje obecnie Karta nauczyciela? Próbę odpowiedzi daje materiał Ministerstwa Oświaty i Wychowania.</u>
          <u xml:id="u-1.27" who="#JaremaMaciszewski">Pierwszym etapem wdrożenia ustawy było dotarcie z jej postanowieniami, a później z przepisami wykonawczymi do możliwie najszerszego grona nauczycieli czynnych i emerytów, a szczególnie kadry kierowniczej szkół i placówek oświatowych. Praca ta była prowadzona w pierwszych miesiącach stanu wojennego, bez działalności związku zawodowego, przy zawieszonym „Głosie Nauczycielskim” i sporych ograniczeniach w komunikacji i środkach masowego przekazu.</u>
          <u xml:id="u-1.28" who="#JaremaMaciszewski">Należało przygotować pracowników terenowych organów administracji oświatowej do przyjęcia jednolitej wykładni i prawidłowej interpretacji przepisów. Stosowano dotychczas znane i sprawdzone formy szkolenia. Był to duży wysiłek pracowników Ministerstwa Oświaty i Wychowania. Efektów tego wysiłku nie można uznać za zadowalające. Świadczy o tym różna interpretacja w kuratoriach pewnych przepisów (dotyczących np. godzin ponadwymiarowych, dodatków za „przegęszczenie”). W związku z tym resort wrócił do dawnej, mocno krytykowanej praktyki wydawania wytycznych i pism wyjaśniających, które w wielu wypadkach - zdaniem ogniw ZNP - zawierają interpretację wychodzącą poza treść i intencję ustawodawcy np. wytyczne Ministerstwa Oświaty i Wychowania z dnia 3 marca 1982 r. w sprawie wynagrodzeń za godziny ponadwymiarowe, zostały wydane do art. 3, który w ustawie nie upoważniał nikogo do wydawania dodatkowych ustaleń, zwłaszcza w formie wytycznych i interpretacji w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-1.29" who="#JaremaMaciszewski">Uwagi budzi realizacja Karty w zakresie oceny pracy nauczycieli, szczególnie na tle zgłaszanych przez kuratoria zastrzeżeń dotyczących automatycznego mianowania nauczyciela (art. 10 ust. 2 pkt 7). Intencją ustawodawcy było dyscyplinujące w obie strony działanie zapisu: jeżeli przydatność nauczyciela do zawodu zostaje pozytywnie oceniona, przy posiadanych przez niego kwalifikacjach, należy dokonać jego oceny w przeciągu lat 3, dać mu uprawnienia i egzekwować jego obowiązki; jeżeli nauczyciel nie nadaje się do pracy, również ocenić go negatywnie, a nie przedłużać jego pobytu w zawodzie. Wymaga to z pewnością operatywnej pracy administracji oświatowej, ale daje jasność sprawy i dla administracji: utrzymanie właściwej kadry w zawodzie, i dla zainteresowanego nauczyciela: lepiej, jeżeli wcześniej będzie się stabilizował w innym zawodzie.</u>
          <u xml:id="u-1.30" who="#JaremaMaciszewski">Bardzo istotne uwagi dotyczą działalności nadzoru pedagogicznego. Z przeprowadzonych przez Inspekcję Sił Zbrojnych kontroli działalności nadzoru pedagogicznego wynikają następujące stwierdzenia: całokształt pracy kontrolno-instruktażowej wymaga nowych organizacyjnych i metodologicznych rozwiązań: stosowane obecnie formy i metody sprawowania nadzoru pedagogicznego są mało skuteczne i nieefektywne; pracownicy wojewódzkiego nadzoru pedagogicznego podchodzą zbyt liberalnie do nieprawidłowości ujawnionych w pracy kontrolowanych jednostek: niedostatecznie ocenia się nadzór pedagogiczny sprawowany przez dyrektorów szkół i inspektorów; stwierdza się nieumiejętność kierowania procesem dydaktyczno-wychowawczy, niedostateczną kontrolę pracy nauczycieli oraz nieracjonalne gospodarowanie czasem własnym i podległych pracowników.</u>
          <u xml:id="u-1.31" who="#JaremaMaciszewski">Większej uwagi wymaga dobór kadry kierowniczej i jej kwalifikacje. Jest to - naszym zdaniem - obszar działalności o kapitalnym znaczeniu, stąd bierze się tak dużo krytycznych uwag o pracy nauczycieli i funkcjonowaniu szkoły. Prawidłowo prowadzony nadzór gwarantuje właściwą organizację pracy szkoły, słuszną i mobilizującą ocenę pracy nauczycieli, konsekwentną eliminację błędów w wypełnianiu obowiązków szkoły, kształtuje również moralnie zdrowe zasady stosunków międzyludzkich.</u>
          <u xml:id="u-1.32" who="#JaremaMaciszewski">Z zagadnieniem nadzoru wiąże się problem odpowiedzialności nauczyciela za wyniki nauczania. Na spotkaniach z nauczycielami postulowano konieczność rozliczania nauczyciela za wyniki jego pracy, czy to w formie funkcjonujących ongiś sprawdzianów kuratoryjnych, czy opracowanych w ośrodkach metodycznych testów. Stała, konsekwentna i zorganizowana - nie od przypadku do przypadku, czy przy okazji wizytacji - kontrola realizacji programu czy wyników dydaktycznych zmusiłaby do właściwego wykorzystania jednostki lekcyjnej, systematycznej realizacji programu i dałaby wymierną możliwość wyróżnienia dobrych nauczycieli, mogłaby stać się elementem motywacyjnym.</u>
          <u xml:id="u-1.33" who="#JaremaMaciszewski">Ocena realizacji zarządzenia ministra oświaty i wychowania w sprawie podstawowych warunków do realizacji przez szkoły i nauczycieli zadań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych potwierdziła powszechnie znane prawdy: zbyt mały zakres i częstotliwość remontów kapitalnych w budynkach nadmiernie eksploatowanych, bardzo niską jakość materiałów, zły stan higieniczno-sanitarny budynków szkolnych, zwłaszcza na wsi, bardzo duże przegęszczenie i prace często na trzy zmiany, brak sal gimnastycznych, wykorzystywanie do celów dydaktycznych świetlic, bibliotek, stołówek i korytarzy, złe warunki praktyk i zajęć warsztatowych, braki w podręcznikach, książkach metodycznych, szczególnie w szkołach specjalnych i klasach życia, niedostateczne ilości programów nauczania, ekwiwalenty pieniężne zamiast odzieży ochronnej. To są też przyczyny, dla których nie wybierają tego zawodu młodzi, wykształceni ludzie.</u>
          <u xml:id="u-1.34" who="#JaremaMaciszewski">Bardzo drastycznie w materiałach resortu został zarysowany problem absencji nauczycieli. W ciągu ostatnich dwóch lat wykazuje ona silną tendencję wzrostu. Sami nauczyciele mówią, że są takie szkoły, głównie podstawowe, które nie miały kompletu nauczycieli od początku roku. Władze oświatowe łączą to zjawisko z zapisem w Karcie nauczyciela, który wprowadził wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe w rozmiarach ujętych w planie organizacyjnym szkoły. Komisja stała na gruncie zaufania do nauczycieli, uważamy, że należy ten problem zbadać, w przeciągu roku podjąć próbę uporządkowania go i jeżeli ponowne wnioski będą potwierdzać związek tych spraw, komisja wystąpi o zmianę zapisu ustawowego. Zupełnie niezrozumiałe i sprzeczne z ustawą jest przydzielenie godzin ponadwymiarowych nauczycielom korzystającym ze zniżek.</u>
          <u xml:id="u-1.35" who="#JaremaMaciszewski">Karta nauczyciela wprowadziła zmiany do poprzednio obowiązujących przepisów w sprawach związanych z odpowiedzialnością dyscyplinarną nauczycieli. Zgodnie z art. 77 ust. 2 powołuje się odwoławcze komisje dyscyplinarne przy właściwych ministrach. Istnieje taka komisja przy ministrze oświaty i wychowania, natomiast jak nam sygnalizowano - dość opornie lub w ogóle nie realizuje się tego zapisu w innych resortach.</u>
          <u xml:id="u-1.36" who="#JaremaMaciszewski">Analiza realizacji zapisu o nagrodach i odznaczeniach dała zaskakujące informacje o dużym zróżnicowaniu wysokości nagród kuratora, inspektora, gminnego dyrektora szkół w różnych województwach. Konieczne jest natychmiastowe ujednolicenie zasad.</u>
          <u xml:id="u-1.37" who="#JaremaMaciszewski">Oddzielny kompleks spraw stanowią uwagi dotyczące systemu płac nauczycieli. Art. 36 dawał delegacje Radzie Ministrów do określenia stawek wynagrodzenia zasadniczego, dodatków, zasad zaszeregowania i przyznawania dodatków do wynagrodzenia nauczycieli. W myśl tej delegacji została wydana uchwała Nr 178 Rady Ministrów z dnia 16 sierpnia 1982 r. W art. 100 ustawy zawarte jest generalne stwierdzenie, że „świadczenia przysługujące nauczycielom w myśl postanowień ustawy mają zastosowanie od dnia 1 września 1981 r., chyba że ustawa stanowi inaczej” Dla niektórych świadczeń została zapisana w art. 36 data 1 stycznia 1983 r. Natomiast § 21 uchwały 178 Rady Ministrów ustala datę realizacji na 1 sierpnia 1982 r. W ten sposób i zapis o przeszeregowaniach automatycznych co 2 lata do wyższej grupy uposażenia jest realizowany o cały rok później, na niekorzyść nauczycieli. Jest to naruszenie ustawy. Uwagi dotyczące systemu płac nauczycieli, zgłoszone przez kuratoria i wypowiadane na spotkaniach poselskich, są zgodne: nie pełni on funkcji motywacyjnej i nie preferuje rzetelnej i sumiennej pracy. System dodatków i płac za dodatkowe zajęcia przysparza wiele buchalterii i prowadzi do błędnego przeświadczenia, że za wszystko, co nauczyciel robi czy ma robić, należy mu płacić. Nie można demonizować bodźców ekonomicznych, w tym zawodzie nie pracuje się tylko dla efektów materialnych, ale system płacowy winien dawać nauczycielowi poczucie stabilności w zawodzie.</u>
          <u xml:id="u-1.38" who="#JaremaMaciszewski">Z dość szeroką krytyką spotkało się zarządzenie o stopniach specjalizacji zawodowej, zarzuca mu się zbytni formalizm, jego wdrożenie jest opóźniane. Komisja dwukrotnie odrzucała projekty tego zarządzenia i zasięgała opinii zaproszonych na posiedzenia jako ekspertów działaczy nauczycielskich.</u>
          <u xml:id="u-1.39" who="#JaremaMaciszewski">Problem dobrowolnej wcześniejszej emerytury, tak bardzo różnorodnie oceniany w liczbach: od 14 tys. do 70 tys. osób bulwersuje środowisko nauczycielskie i społeczeństwo, gdyż z pewnością nie jest obojętne kto będzie uczył dzieci i młodzież i jak. Dwa aspekty tej sprawy pragniemy podnieść. Po pierwsze - zapis dotyczy grupy nauczycieli, którzy likwidowali analfabetyzm, organizowali ludową oświatę i zasilali państwową administrację, przeobrażali czy współuczestniczyli w przeobrażaniu polskiej wsi i rolnictwa. Jest to pokolenie mocno wysłużonych i zasłużonych ludzi, na ogół słabo opłacanych, z mocno nadszarpniętym zdrowiem. Po drugie - nie tak znów chętnie (szczególnie mężczyźni) odchodzi się w ogóle na emeryturę, a jeszcze jeżeli są realne perspektywy podwyższenia jej wymiaru poprzez służbę czynną w zawodzie.</u>
          <u xml:id="u-1.40" who="#JaremaMaciszewski">Z wielu środowisk nauczycielskich docierają sygnały o nieprawidłowościach i niejednolitości interpretowania zarządzenia, dot. dodatków mieszkaniowych i kredytów dla nauczycieli wiejskich. Zdaniem Komisji konieczne jest spowodowanie kontroli funkcjonalnej i sprawdzenie prawidłowości stosowania tego zarządzenia.</u>
          <u xml:id="u-1.41" who="#JaremaMaciszewski">Kolejna sprawa dotyczy realizacji art. 92 Karty.</u>
          <u xml:id="u-1.42" who="#JaremaMaciszewski">Sejm podjął uchwałę zmieniającą uchwałę z 1972 r. o realizacji reformy oświaty. Była zapowiedź, że rząd przystąpi do kompleksowych prac nad kształtem polskiej oświaty. Niezależnie od trudności, jakie przeżywamy trzeba postawić pytanie: jakie są perspektywy dla polskiej oświaty, na jakim etapie są prace, gdyż sprawy oświaty trzeba widzieć w perspektywie pokoleń.</u>
          <u xml:id="u-1.43" who="#JaremaMaciszewski">Karta nauczyciela formułuje również obowiązki nauczyciela, kładzie nacisk na jakość jego pracy, na konieczność kształtowania młodych pokoleń w szacunku dla ideałów ogólnoludzkich, ale i dla obecnej naszej rzeczywistości państwa socjalistycznego i jego Konstytucji. Mówi się w ustawie o konieczności szeroko pojętego samodoskonalenia nauczyciela, o poziomie jego wiedzy fachowej i ogólnej oraz o jego kwalifikacjach moralnych. Należy pogłębiać w środowiskach nauczycielskich świadomość rozumienia jedności praw i obowiązków jako równorzędnego wymogu przestrzegania praw przez władzę i obywateli. Takie stanowisko adresowane także do środowisk nauczycielskich prezentują przedstawiciele różnych światopoglądów. Jest to ważne ze względu na pojawiające się wśród nauczycieli postawy żądań wobec rządu, a czynienia małego wysiłku od siebie.</u>
          <u xml:id="u-1.44" who="#JaremaMaciszewski">Zależało nam, posłom, na szybkim i terminowym wdrożeniu wszystkich zapisów Karty nauczyciela, aby jak najszybciej przystąpić do dyskusji o całym kompleksie obowiązków nauczycielskich, o walorach tej pracy tak wyraźnie sprawdzalnych przez dzieci, młodzież i ich rodziców. Czas jest już bardzo spóźniony i coraz częściej mówi się, że proces odtworzenia zawodu nauczycielskiego jest absolutnie niezbędny. Trzeba bezzwłocznie i skutecznie zmienić system kształcenia nauczycieli oraz poważnie i odpowiedzialnie zastanowić się i podjąć działania „dla pomniejszenia kalectwa intelektualnego” - jak pisze Andrzej Chruszczyński - tysięcy nauczycieli niekwalifikowanych, szybko i różnie dokształcanych, którzy pracują i będą pracować w szkole. Liczyć tutaj trzeba i sądzę, że można na rzesze autentycznych działaczy związkowych i na obszar sprawdzonych działań ZNP. Z drugiej strony rząd musi czuć odpowiedzialność za zapewnienie przygotowania kadry nauczycielskiej, i za każdą wręcz cenę zapewniać szkole godziwe i coraz lepsze warunki materialne dla realizacji jej funkcji i nie tylko w obliczu wyżu demograficznego. Pozyskanie młodych, wykształconych nauczycieli dla wsi jest możliwe tylko poprzez zapewnienie im odpowiedniego mieszkania, w przeciwnym wypadku fikcją dalej będzie wyrównywanie startu życiowego dzieci ze wsi.</u>
          <u xml:id="u-1.45" who="#JaremaMaciszewski">Powstrzymać należy bezmyślny atak wszystkich na nauczycieli, krzywdzi to ich, bo na jednym poziomie stawia złych, słabych i dobrych, oddanych szkole nauczycieli. Należy pisać i mówić rzetelnie i uczciwie o szkole. Naprawdę chronić ten zawód przed nadmiernym krytykanctwem, bo to przynosi szkody społeczne.</u>
          <u xml:id="u-1.46" who="#JaremaMaciszewski">Na końcu materiału resortowego jest stwierdzenie: „Karta nauczyciela nie jest aktem doskonałym i jego realizacja napotyka wiele trudności. Jednak zdaniem ministerstwa nie czas po temu, by już teraz wprowadzać do niej zmiany, gdyż byłoby to z wielu względów i ryzykowne, i może przedwczesne. Najpierw należy zrealizować wszystkie zapisy Karty, a dopiero później, ewentualnie po kilku latach, przemyśleć sprawę jej poprawek”. Podobny pogląd reprezentuje Wydział Nauki i Oświaty KG PZPR uważając, że wszelkie próby manipulacji w sprawie Karty mogą na długie lata w środowisku nauczycielskim spowodować nieufność wobec władz państwa. Powstający ZNP od początku spychany będzie na drogę konfliktu z władzami. Uchwała IX Zjazdu PZPR, mówiąc o pilnej potrzebie kompleksowego rozwiązywania wszystkich spraw zawodu nauczycielskiego zobowiązała Komitet Centralny do inspirowania działań rządu zmierzających do realnej poprawy warunków socjalno-bytowych nauczycieli. Karta jest zatem realizacją Uchwały Zjazdu. Komisja Oświaty, prezentując swoje stanowisko wielokrotnie, nadal uważa, że korzyści finansowe i społeczne wynikające z jakichkolwiek zmian w ustawie, która funkcjonuje zaledwie rok i nie została w pełni wdrożona będą znikome, natomiast skutki polityczne wynikające z faktu dokonania zmian mogą być w środowisku nauczycielskim poważne.</u>
          <u xml:id="u-1.47" who="#JaremaMaciszewski">Karta nauczyciela została przyjęta przez środowisko pedagogów z godnością i szacunkiem jako dowód autentycznej dbałości władz o rangę tego zawodu, jako dowód wiarygodności zapewnień, iż umowy społeczne będą dotrzymywane. Konsekwentna realizacja Karty, zgodna z intencją ustawodawcy stanowi dla nauczycieli probierz kontynuacji tej polityki. Sądzimy, że leży to w interesie nie tylko nauczycieli. W imieniu Zespołu proponuję następujące wnioski:</u>
          <u xml:id="u-1.48" who="#JaremaMaciszewski">- Komisja Oświaty i Wychowania opowiada się za pełnym wdrożeniem i konsekwentną realizacją Karty nauczyciela;</u>
          <u xml:id="u-1.49" who="#JaremaMaciszewski">- Komisja uważa za niezbędną systematyczną analizę wdrażania Karty nauczyciela i okresową ocenę jej funkcjonowania oraz wynikających stąd skutków społecznych i ekonomicznych;</u>
          <u xml:id="u-1.50" who="#JaremaMaciszewski">- Komisja widzi pilną potrzebę reorganizacji systemu kształcenia nauczycieli dla zapewnienia kadry nauczycieli i wychowania.</u>
          <u xml:id="u-1.51" who="#komentarz">(Dyskusja.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#JózefRóżański">Zgadzam się w pełni z koreferatem; do tez w nim zawartych nie można wiele dodać. Karta nauczyciela miała być podstawowym unormowaniem prawnym w sferze oświaty. Należy dodać, że miała ona być rozpatrywana wspólnie z ustawą o Edukacji Narodowej. Ustaw doskonałych nie ma i każda z nich może i powinna być kiedyś modyfikowana. Jest jednak jeden warunek modyfikacji, można jej dokonywać dopiero po. pełnym wdrożeniu, kiedy obie strony wypełnią podstawowe zobowiązania ustawy. Każda wcześniejsza próba modyfikacji Karty nauczyciela może doprowadzić do zakłócenia atmosfery społecznej w środowisku nauczycielskim.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#JózefRóżański">Jednym z szeroko ostatnio poruszanych zagadnień jest deficyt kadry nauczycielskiej. Chciałem zauważyć, że strona rządowa nie uczyniła wiele, by faktyczny deficyt kadry zlikwidować. Zamykanie niektórych kierunków studiów pedagogicznych, gdy na przykład na jedno miejsce w Uniwersytecie Jagiellońskim przypada 9 chętnych, świadczy o czymś wręcz przeciwnym.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#JózefRóżański">Zapis, dotyczący średnich płac nauczycieli został sformułowany jasno: „Średnie wynagrodzenie nauczycielskie nie może być niższe, niż średnie uposażenie pracowników inżynieryjno-technicznych w przemyśle uspołecznionym”. Sprawa ta wymaga zdecydowanego stosunku naszej Komisji, jak i całego Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#JózefRóżański">Inną ważną sprawą, podnoszoną ostatnio w publicznych wystąpieniach przedstawicieli rządu jest obniżenie wieku emerytalnego w środowisku nauczycielskim.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#JózefRóżański">Powszechne są obawy, że zjawisko wcześniejszych emerytur spowoduje pogłębienie deficytu kadrowego w szkolnictwie.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#JózefRóżański">Twierdzenia te nie są jednak oparte na żadnych badaniach społeczności nauczycielskiej, nikt bowiem, o ile wiem, nie przeprowadzał wśród nauczycieli podobnych sondaży.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#JózefRóżański">Na zakończenie swej wypowiedzi proponuję, żeby Komisja stanęła na stanowisku pełnego wdrożenia ustawy w pierwotnie przewidzianym terminie. Chciałbym podać trzy argumenty przemawiające za takim rozwiązaniem: po pierwsze - jest to pierwsza ustawa uchwalona w stanie wojennym; po drugie - zapis w materiałach IX Zjazdu PZPR praktycznie pokrywa się z zapisem w ustawie; po trzecie - oficjalne wystąpienia premiera zawierały stwierdzenie, że realizacja ustawy będzie przykładem wypełniania porozumień społecznych.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#JózefRóżański">Apeluję do obecnych przedstawicieli prasy, aby przekazali pełny obraz naszych dzisiejszych obrad. Zostanie to przyjęte ze zrozumieniem przez środowisko nauczycielskie, które odnotowuje brak zadowalającej informacji prasowej na omawiany temat.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#JózefRóżański">Przewodniczący Krajowego Komitetu Założycielskiego ZNP Kazimierz Piłat: Należy podkreślić rangę omawianej ustawy. Była to pierwsza ustawa podjęta przez Sejm w stanie wojennym. Była ona podjęta jednomyślnie. Minął już termin sześciu miesięcy przewidzianych do realizacji postulatów płacowych. W dalszym ciągu nie wydano odpowiednich aktów wykonawczych. W dniu dzisiejszym, po raz pierwszy zapoznałem się z projektem rozporządzenia ministra pracy, płac i spraw socjalnych dotyczącym porównywania wynagrodzeń nauczycieli z uposażeniem pracowników inżynieryjno-technicznych. Podkreślam, że dokument ten jest niezgodny z ustawą, zawiera bowiem sformułowanie „uspołeczniony przemysł przetwórczy” jako bazę porównań płacowych nauczycieli. Takie ujęcie nie pomoże tworzeniu atmosfery stabilnego wdrażania ustawy.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#JózefRóżański">Krajowy Komitet Założycielski ZNP rozesłała 29 czerwca 1983 r. na ręce prasy, a przede wszystkim do ministra pracy, płac i spraw socjalnych list zawierający ocenę sytuacji w środowisku nauczycielskim. W liście tym piszemy między innymi: Ostatecznym terminem realizacji zobowiązań płacowych wobec nauczycieli, był 31 sierpień 1982 r. Dziś, po upływie roku, w dalszym ciągu nie wydano odpowiednich zarządzeń wykonawczych. Domagamy się zrealizowania naszych postulatów i jednocześnie stwierdzamy, że kosztami społecznymi obecnej sytuacji w środowisku nauczycielskim obarczać będziemy odpowiedni resort.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#BolesławFaron">Nie jest to głos w dyskusji, lecz moja refleksja. Mimo, iż widzę dokument MPPiSS po raz pierwszy, to uważam go za podstawę dalszych prac mojego resortu, zmierzających do przygotowania podwyżki płac nauczycielskich od 1 września br. W kwestiach finansowych - zgromadziliśmy już, obok posiadanych już 3,3 mld zł dodatkowe 800 mln zł, co oznacza, że zbliżamy się do zaspokojenia potrzeb płacowych zgodnie z zapisem ustawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#JadwigaCichocka">Czy to prawda, że równolegle z naszym posiedzeniem odbywa się posiedzenie Komitetu Społeczno-Politycznego Rady Min. dotyczące spraw szkolnictwa? Jeśli tak jest, to wnioski z obu dzisiejszych posiedzeń należałoby skonfrontować, najlepszym zaś rozwiązaniem byłoby odbycie obu posiedzeń w rozdzielnych terminach.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#JadwigaCichocka">Minister oświaty i wychowania Bolesław Faron: Posiedzenie Komitetu Społeczno-Politycznego RM związane jest ze sprawami inwestycyjnymi w szkolnictwie, a nie dotyczy realizacji Karty.</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#JadwigaCichocka">Cieszę się w takim razie, że te sprawy nie są rozpatrywane równolegle, gdyż uniemożliwiłoby to wzajemne inspirowanie wniosków.</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#JadwigaCichocka">Konsultując sprawy w terenie stwierdziłam, że lepiej byłoby, gdyby materiał resortu był szerzej rozprowadzany. Jest to ogromnie ważny dokument, a nauczyciele odczuwają brak takich rzetelnych i w całości zebranych informacji. Nauczyciele widzą w Karcie gwarancję swego losu, ale podkreślają także swoje obowiązki.</u>
          <u xml:id="u-4.4" who="#JadwigaCichocka">Byłam niedawno obecna na posiedzeniu Rady Kultury i Oświaty Naczelnego Komitetu ZSL, gdzie mówiono o roli szkoły w środowisku wiejskim. Był tam jeden wielki lament nad stanem środowiska nauczycielskiego. Ale nikt nie zatroszczył się o to, aby zapewnić nauczycielom poprawę warunków, aby nauczyciele nie odczuwali tej selekcji negatywnej do zawodu.</u>
          <u xml:id="u-4.5" who="#JadwigaCichocka">Jako przedstawicielka środowiska wiejskiego zwracam uwagę na trudne warunki nauczyciela na wsi. Zapis w Karcie nauczyciela mówi o kredytach dla wiejskich pedagogów. Jednakże wymóg, by 50% godzin nauczyciel realizował w swej specjalności, jest nie do spełnienia, zwłaszcza w przypadku szkół podstawowych na najniższych szczeblach administracyjnego podziału kraju.</u>
          <u xml:id="u-4.6" who="#JadwigaCichocka">Karta nauczyciela nie może być zmieniona bez głębokich społecznych skutków, wśród których na pierwszy plan wysuwa się możliwość poderwania wiarygodności Sejmu i rządu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#DanielaKwiatkowska">Mam na co dzień kontakty ze środowiskiem nauczycielskim i wiem, że nauczyciele patrzą na realizację Karty bardzo krytycznie. Generalne negowanie, lament, że nic się nie realizuje - jest to oczywiście odczucie błędne. Trzeba nauczycielom jasno przedstawić to, co już zostało zrealizowane.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#DanielaKwiatkowska">Materiały resortu przedstawione są w sposób rzetelny. Nie zawsze jednak odbijają rzeczywistość. Większość zadań Karty jest zrealizowana, tylko szkoły mają trudności w przestawieniu się na nowe myślenie.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#DanielaKwiatkowska">Ani w materiałach Ministerstwa Oświaty i Wychowania, ani w koreferacie nie doszukałam się oceny realizacji art.6 ust.1 Karty. Wprawdzie ministerstwo opracowało program, który był dyskutowany na komisji, ale poza tym nie znalazłam zbyt wiele. Nie w tym sprawa, aby rozliczać nauczycieli z tego, że nie spełniali funkcji ideologiczno-społecznych. Jeżeli rząd będzie wiarygodny, a komisja sejmowa da dowody, iż dokładnie rozważa sprawy oświatowe, to wydaje mi się, że działania ideowe nauczycieli będą inne, pełniejsze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#KazimieraPlezia">Uczestniczyłam w wielu radach pedagogicznych, spotykałam się z nauczycielami, aby porozmawiać, nie podając konkretnie przedmiotu mego zainteresowania. Zorientowałam się, że istnieje niepełna znajomość przepisów Karty i jeszcze mniejsza znajomość aktów wykonawczych. Każdej placówce co innego było wiadome, każda z nich interpretowała przepisy inaczej. A przecież nie może być tak, żeby w różnych województwach nauczyciele mieli różne przywileje.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#KazimieraPlezia">Niepokój w środowisku nauczycielskim budzi wyliczanie dodatków za trudne warunki pracy. Jeżeli mówimy o realizacji tego aktu prawnego, to powinniśmy go rozumieć jako podstawę do udoskonalenia oświaty i zapewnienia kadr. Dotyczy to m.in. sprawy specjalizacji. Nauczyciele proponują rozważyć, czy - bez zmiany ustawy - nie można by było nadawać specjalizacji nauczycielom ocenianym jako bardzo dobrzy w ciągu 30 lat pracy, bez formalizmów, które obowiązują w tej sprawie. W Karcie gwarantowano awans co dwa lata i niejasno awans po 30 latach pracy. Na poprzednim posiedzeniu komisji minister oświaty mówił, że rozważa się możliwość awansowania nauczycieli po 30 latach pracy w zawodzie. Zaniepokojenie też wywołuje sprawa rozwiązania umowy o pracę z nauczycielem mianowanym. Jest to problem, który jest różnie w każdej szkole odczytywany. Nie może być mowy, przed pełną realizacją Karty nauczyciela, o dalszych zmianach w Karcie. Prasa lokalna, np. tarnowska, bardzo jednostronnie podchodzi do spraw oświatowych, zamieszczając materiały zwulgaryzowane, złośliwe.</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#KazimieraPlezia">Chciałabym jeszcze ustosunkować się do rozporządzenia ministra pracy, płac i spraw socjalnych. Projekt jest do przyjęcia. Proponowałabym tylko dodać w pierwszym zdaniu „zatrudnionych w przemyśle uspołecznionym”, a w drugim zdaniu skreślić „przetwórczych”. Będzie to zgodne z zapisem w Karcie nauczyciela.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#AnnaLehmann">Dyskutując plan pracy na przyszły rok szkolny, podejmowaliśmy dyskutowany dzisiaj temat. Mówiliśmy o Karcie, traktując ją nie tylko jako zbiór przywilejów dla nauczycieli, ale szerzej - jako dokument o funkcjonowaniu szkoły, zapewniającej wysoki poziom nauczania i wychowania.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#AnnaLehmann">Najistotniejsze postanowienia Karty, dotyczące sukcesywnego wzrostu wynagrodzenia nauczycieli są kiepsko wdrażane. Pomyślne rozwiązanie tej sprawy stworzyłoby optymalne warunki do pracy i życia nauczycieli, podniesienia prestiżu zawodowego i wpłynęłoby pozytywnie na zmianę motywacji do pracy. Nauczyciel wysoko ceni sobie wartość moralną, społeczne uznanie, a z tym się nie spotyka. Nie spotkałam się również z pozytywnymi opiniami o pracy nauczyciela publikowanymi w prasie.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#AnnaLehmann">Jestem posłem, który ma reprezentować interes społeczny. Sama optowałam za tym, aby płacić za godziny nadliczbowe wynikające z planu pracy. Obecnie stwierdzam, że nie ma czynnika dyscyplinującego wypełnianie godzin nadliczbowych. Kiedyś nauczyciele starali się dobrze realizować godziny nadliczbowe, bowiem było to podstawą do otrzymania godzin nadliczbowych w następnym roku szkolnym. Obecnie ich jest tak dużo, że nauczycielom nie zależy na rzetelnym ich wypełnianiu. Zarysowała się sytuacja, w której nauczyciele dbający o poziom swojej pracy i w związku z tym nie biorący zbyt wielu godzin nadliczbowych i tak muszą pracować więcej, zastępując niesolidnych nauczycieli. W Karcie nie określa się za jaki rodzaj zastępstwa nauczyciel ma prawo do wynagrodzenia, czy za pobyt na lekcji, czy za konkretną realizację materiału. Wydaje mi się konieczne, żeby nie zmieniając zapisu karty podnieść wagę czynników dyscyplinujących, które resort oświaty ma do wyboru. Mógłby np. płacić za godziny nadliczbowe, ale jednocześnie zobowiązać do zastępstw nieodpłatnych.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#AnnaLehmann">Kiedy ustalaliśmy pensum nauczyciela korzystaliśmy z wielu opracowań. Powstaje problem, czy czas pracy nauczyciela powinien być liczony tak jak czas pracy w gospodarce uspołecznionej, czy nauczyciel ma obowiązek być w szkole przez cały czas pracy szkoły?</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#AnnaLehmann">Trzeba wyraźnie określać intencje przepisów; np. do art. 42 ust. 6 - zostają kuratorium przekazywane nie dość czytelne interpretacje i stąd odmienność interpretacji przepisów.</u>
          <u xml:id="u-7.5" who="#AnnaLehmann">Nikomu nie powinno zależeć na tym, aby przeakcentowywać prawa, a nie dostrzegać obowiązków nauczyciela. Niemniej jest wiele niedomówień. Nowa siatka płac musi zawierać najważniejszą rzecz - kumulować płace zasadniczego wynagrodzenia, jako wynagrodzenie podstawowe. Dodatki, rozdrobnienie pensji obniża motywacyjną funkcję płac.</u>
          <u xml:id="u-7.6" who="#AnnaLehmann">Przewodniczący Komisji poseł Jarema Maciszewski (PZPR): Aby dać ministrowi B. Faronowi nasze poparcie do opracowania tabel płac dla nauczycieli proponuję w tytule rozporządzenia ministra pracy, płac i spraw socjalnych skreślić słowo „przetwórczym”, a w § 1 ust. 1 akapit 2 dopisać „z wyjątkiem górnictwa”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#FerdynandŁukaszek">Chciałbym zapytać przedstawiciela Ministerstwa Pracy, Płac i Spraw Socjalnych o średnią płacę w przemyśle uspołecznionym.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#FerdynandŁukaszek">Dyrektor departamentu w Ministerstwie Pracy, Płac i Spraw Socjalnych Bogusław Małecki: Społeczeństwo jest zafascynowane średnią płacą. Średnia płaca w 1982 r., bez przemysłu wydobywczego, wynosiła 12.523 zł, a średnia płaca nauczycieli w roku ub. 10.287 zł wraz z rekompensatami. Różnica wynosi więc około 2 tys. zł. W roku bieżącym średnia płaca w szkolnictwie zwiększy się o 2 tys. zł - od września.</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#FerdynandŁukaszek">Minister oświaty i Wychowania Bolesław Faron: Od września na wykonanie art. 31 Karty będę miał 4,1 mld zł. Będzie to 2.075 na każdego nauczyciela. Nie każdy taką kwotę otrzyma. Po kilku latach pracy suma ta może dojść do 3.300 zł.</u>
          <u xml:id="u-8.3" who="#FerdynandŁukaszek">Prowadzimy intensywne prace nad systemem płac, aby wszedł on od września. Z dodatków zostawiamy te, które są zapisane w Karcie, natomiast wszystkie inne chcemy włączyć do płacy zasadniczej, aby była ona możliwie najwyższa. Rekompensatą będzie nadal występować osobno, nie chcemy bowiem stwarzać wrażenia, że stanowi ona część podwyżki.</u>
          <u xml:id="u-8.4" who="#FerdynandŁukaszek">Z uwagi na ogromne trudności ze znalezieniem kandydatów na dyrektorów szkół przewidujemy wzrost dodatków dla kadry kierowniczej od kilkuset złotych do ok. 6 tys. zł. Dyrektorzy szkół oraz ich zastępcy będą też mieli większe możliwości brania godzin ponadwymiarowych z 3 do 6.</u>
          <u xml:id="u-8.5" who="#FerdynandŁukaszek">Redukcję dodatków zaczęlibyśmy od likwidacji dodatków za przeciążenie klas. Dodatek ten nie sprawdził się, a poza tym nie mamy na niego funduszu płac. Związek zawodowy chyba nas w tym poprze. Utrzymujemy dodatki za wychowawstwo klasy. Środki na ten cel będą większe.</u>
          <u xml:id="u-8.6" who="#FerdynandŁukaszek">Uchwała Rady Ministrów w sprawie systemu płac nauczycieli musi być podjęta nie później niż w ciągu 20 dni od dnia dzisiejszego. Nikt nie będzie wdrażał nowego systemu płac za pośrednictwem teleksu. U nas praca trwa intensywnie i jeżeli uchwała Rady Ministrów będzie gotowa, to w ciągu 48 godzin jesteśmy w stanie przygotować się do wypłaty wynagrodzeń od września według nowych zasad.</u>
          <u xml:id="u-8.7" who="#FerdynandŁukaszek">Było już 17 projektów regulujących sprawę stopni specjalizacji. Postuluje się w środowisku nauczycielskim, żeby po 20 latach pracy dawać I stopień specjalizacji. Równocześnie młodzi nauczyciele krytykują system stopni specjalizacji. Na spotkaniu ze mną w Gdańsku stwierdzili, że starzy nauczyciele mają więcej możliwości uzyskania tego stopnia.</u>
          <u xml:id="u-8.8" who="#FerdynandŁukaszek">Co ostatecznie z emeryturami dla nauczycieli?</u>
          <u xml:id="u-8.9" who="#FerdynandŁukaszek">Minister oświaty i wychowania Bolesław Faron: Dzisiaj pewne jest to, że zdecydowana jest obniżka godzin do 18. Rząd nie będzie występował o rewizję art. 33 karty. Wątpliwości dotyczą płatności za godziny ponadwymiarowe. Trzeba skierować pytanie do Sejmu, czy nie widzi on konieczności zmiany ilości tych godzin. Ministerstwo proponuje, aby na okres, w którym mamy trudności kadrowe w szkolnictwie, zwiększyć możliwości dyrektorów szkół do przyznawania godzin ponadwymiarowych.</u>
          <u xml:id="u-8.10" who="#FerdynandŁukaszek">W sprawie emerytur zachowany zostaje zapis pełny. Tam, gdzie się mówi o terminie przejścia na emeryturę, proponujemy w 1984 r. przechodzenie na emeryturę nauczycieli mających 34 i więcej lat pracy; w 1985 r. - 35 lat pracy; w 1986 r. - 37 lat pracy. Czy propozycje te trafią do Sejmu, czy będą dyskutowane? Na razie nie wiadomo.</u>
          <u xml:id="u-8.11" who="#FerdynandŁukaszek">Nauczycielka XXV Liceum Ogólnokształcącego Praga-Południe Teresa Bojanowicz: Z uwagą słuchałam wypowiedzi posłów i administracji szkolnej. Przekonana jestem, że należy robić wszystko, aby zrealizować zapisy karty. Chciałabym zwrócić uwagę, iż karta pomyślana była jako realizacja celu społecznego jakim jest podniesienie efektywności nauczania oraz poprawa samopoczucia nauczycieli. Oczekiwania związane z realizacją Karty nie zostały zaspokojone. Nauczyciele nie czują się usatysfakcjonowani. Dlaczego? Przecież Karta w sposób zasadniczy poprawia byt nauczycielom. Jedną z przyczyn zaniepokojenia jest wiele wypowiedzi mężów etanu i prasy nt. kwalifikacji nauczycieli oraz dyskusja nad tym, nad czym w ogóle nie powinno być dyskusji, czyli sensem wprowadzenia Karty nauczyciela. Dobrze byłoby, aby wyegzekwować większą odpowiedzialność za wypowiadane słowa, mówcy powinni zdawać sobie sprawy ze skutków, jakie powodują ich wypowiedzi. Nam, nauczycielom niepotrzebna jest ciągła dyskusja, ludzie nie mają chęci do pracy. Chciałabym zaproponować, aby przedstawiciel resortu oświaty występował okresowo z informacją o pracach resortu nad Kartą i innymi sprawami. Pozwoliłoby to na wytworzenie poczucia bezpieczeństwa wśród nauczycieli.</u>
          <u xml:id="u-8.12" who="#FerdynandŁukaszek">Rozumiemy, że nie wszystkie przepisy mogą być zrealizowane w 100%. Na przykład płacenie za godziny nadliczbowe - zdarzają się przypadki, że za tę samą godzinę płaci się dwa bądź trzy razy (uwzględnia się jeszcze w 13 pensji). Ale bardziej partnerskie traktowanie środowiska nauczycielskiego wzmocniłoby jego motywację do pracy.</u>
          <u xml:id="u-8.13" who="#FerdynandŁukaszek">Nie obserwuję, żeby w pracy szkoły wystąpiła wyraźna poprawa. Kiedy mowa o przywilejach, które daje Karta, to ja mam na uwadze jeden element, że nikt nie wzywa nauczycieli do zdania sprawy z efektów ich pracy. Nikt ni e wzywa do odpowiedzialności nauczyciela, który nie nauczył dzieci ortografii. I z goryczą mówię, że to jest przywilej nauczycieli - praca bez odpowiedzialności. Za konkretną wiedzę przekazywaną dzieciom, za nasz styl pracy powinniśmy być odpowiedzialni.</u>
          <u xml:id="u-8.14" who="#FerdynandŁukaszek">Jeśli chodzi o kształcenie nauczycieli, to uważam, że najsłuszniejsze jest rozpoczynanie go na poziomie szkoły średniej. Do tego zawodu trzeba bowiem wcześnie zacząć wychowywać, a mamy takie możliwości oddziaływania na młodzież w średnich szkołach nauczycielskich.</u>
          <u xml:id="u-8.15" who="#FerdynandŁukaszek">Zgodnie z zarządzeniem, w szkołach do 16 oddziałów nie może być zastępcy dyrektora. Apelujemy o rozważenie tego. Spełnianie zastępstwa jako funkcji społecznej, a taka jest praktyka w szkołach do 16 oddziałów, jest wyczerpujące. Proponujemy, aby społeczni zastępcy dyrektorów mieli choć zniżkę godzin. Proszę tego nie traktować jako kolejny pakiet żądań, chcielibyśmy tylko wskazać na te miejsca, gdzie nauczycielom naprawdę można by pomóc.</u>
          <u xml:id="u-8.16" who="#FerdynandŁukaszek">Jest już projekt ustawy w sprawach młodzieży, jest na tyle istotna sprawa, że powinna być dyskutowana w środowiskach nauczycielskich.</u>
          <u xml:id="u-8.17" who="#FerdynandŁukaszek">Przedstawiciel Związku Nauczycielstwa Polskiego Praga-Południe, nauczyciel XIX Liceum Ogólnokształcącego Piotr Siwik: Rozważamy dzisiaj sprawy związane z realizacją Karty, a ja chciałbym dotknąć spraw jeszcze szerszych - funkcjonowania szkolnictwa. Boli mnie to, co się dzieje z inwestycjami szkolnymi. Można powiedzieć, że szkoły pozostawione są samym sobie. Dyrektorzy toczą boje o remont, o to, aby nie było rozkradane mienie szkoły. W szkołach pracują głównie kobiety, które przecież nie mają przygotowania technicznego. W naszej szkole już drugi raz przeżywamy remont w trakcie roku szkolnego. Trudno w takich warunkach realizować program, jest to również problem natury wychowawczej.</u>
          <u xml:id="u-8.18" who="#FerdynandŁukaszek">Uważam, że należy mówić o tych sprawach, które dotyczą Karty nauczyciela i informować społeczeństwo. Istnieje przekonanie, że nauczyciel pracuje tylko 18 godzin tygodniowo, ale przecież są to tylko godziny dydaktyczne, należy to pensum pomnożyć dwu- lub trzykrotnie, bowiem niezbędny jest czas na przygotowanie do lekcji, na sprawy wychowawcze, związane z funkcjonowaniem szkoły w godzinach pozalekcyjnych. Trzeba, aby społeczeństwo o tym wiedziało. Praca nauczyciela jest bardzo trudna. Mówiąc o Karcie musimy myśleć o całokształcie rozwiązań. Należy zobowiązać nauczycieli do pracy wychowawczej, powiązać działalność szkoły i nauczycieli z potrzebami kraju.</u>
          <u xml:id="u-8.19" who="#FerdynandŁukaszek">Będzie dyskutowany projekt ustawy o młodzieży - dobrze byłoby, aby te sprawy zostały przez środowisko nauczycielskie przeżyte, żebyśmy my, nauczyciele uczestniczyli w procesie odnowy. Resort powinien nam w tym dopomóc.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#JaremaMaciszewska">Dyskutowany temat wywołuje dostatecznie wiele emocji. Natomiast potrzebne jest spojrzenie spokojne i chłodne. Ustawa nie jest idealna. Środowisko nauczycielskie wskazuje na 4–5 punktów, które są źle rozwiązane, ja dodałbym następnych 5 (np. taki sam wymiar godzin dydaktycznych dla nauczyciela polonisty i dla nauczyciela wychowania fizycznego).</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#JaremaMaciszewska">Każda zmiana w karcie wyjdzie obecnie na niekorzyść szkole. Nasza komisja wypowiadała się zdecydowanie przeciwko kosmetycznym zmianom w karcie. Ale takie wyrywkowe, częste zmiany, to podważanie zaufania do aktu prawnego. Karta kwestionowana była w wielu środowiskach, w prasie, na forum innych komisji sejmowych. Zapominano, że wiele kwestionowanych artykułów Karty to nie była to radosna twórczość komisji, a przedłożenie rządowe. Jeżeli jakieś zmiany w karcie są niezbędne, to muszą być gruntownie przemyślane i opracowane, realizowane kompleksowo i przedstawiane wcześniej w środowisku nauczycielskim.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#JaremaMaciszewska">Odpowiadając poseł J. Matyńkowskiej w sprawie płacenia godzin ponadwymiarowych, uważam, że ten przepis jest wyrazem zaufania do nauczycieli. Tym niemniej wysoka absencja nauczycieli w pracy budzi nasz najgłębszy niepokój.</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#JaremaMaciszewska">I dlatego proponowałbym, aby środowisko przedyskutowało tę sprawę, wysunęło własne propozycje. Gdyby jednak nie było konkretnych propozycji do tej sprawy, to komisja wystąpi z własnym wnioskiem. Mam wrażenie, że nauczyciel dobry, który pracuje z poczuciem obowiązku, będzie pracował podwójnie i dlatego niezbędne jest rozwiązanie sprawy odpłatności za te godziny.</u>
          <u xml:id="u-9.4" who="#JaremaMaciszewska">Prowadziliśmy na posiedzeniach komisji ciężką walkę polityczną, aby w art.6 Karty był zapis o obowiązkach ideologiczno-społecznych nauczyciela. Mam przekonanie, że środowisko w swojej przeważającej masie realizuje ten punkt. Karta daje instrumenty do dyscyplinowania tych spraw. Szkoła nie może wychowywać w innym duchu niż państwa socjalistycznego, ideałów socjalizmu.</u>
          <u xml:id="u-9.5" who="#JaremaMaciszewska">O ile można zrozumieć, że nie wszystkie akty wykonawcze dotyczące spraw, które pociągają za sobą konsekwencje natury pieniężnej są wydane, to nie ma żadnych argumentów usprawiedliwiających to, że niektóre akty, nie powodujące skutków pieniężnych, nie zostały dotąd opracowane. Dotyczy to aktów, do których wydania ustawa zobowiązuje ministra kultury i sztuki oraz ministra zdrowia i opieki społecznej.</u>
          <u xml:id="u-9.6" who="#JaremaMaciszewska">Minister ma rację, że nauczyciel powinien być zobligowany, aby przyjął godziny ponadwymiarowe. Prawie wszyscy nauczyciele będą tego chcieli w przedziale od 1/4 do 1/2 poprzedniego czasu pracy. Środowisko nie widzi w tym problemu. Szkoły bronią godzin ponadwymiarowych.</u>
          <u xml:id="u-9.7" who="#JaremaMaciszewska">Jeżeli ktoś jest chory, to nie powinien brać żadnej godziny nadliczbowej. Jak skończy 60 czy 65 lat i czuje się na siłach, to może pracować w godzinach ponadwymiarowych.</u>
          <u xml:id="u-9.8" who="#JaremaMaciszewska">Najwięcej wątpliwości budzi sprawa emerytur. Rzecz dotyczy nie czterdziestu tysięcy ludzi jak podawała Komisja Planowania, lecz znacznie mniejszej liczby.</u>
          <u xml:id="u-9.9" who="#JaremaMaciszewska">Narzekamy na brak kadry, dokształcamy nauczycieli, jakoś ich pozyskujemy, ale trzeba przestrzegać uprawnień wynikających z Karty, aby na dłuższą metę zdobyć chętnych do pracy w szkole. Karta musi być w całości wprowadzona. Jest to sprawa wiarygodności partii i rządu.</u>
          <u xml:id="u-9.10" who="#JaremaMaciszewska">Trzeba znać język nauczycieli, aby móc z nimi rozmawiać. Spotykając się ze środowiskiem nauczycieli, nie można formułować ogólników, trzeba mieć dokładne dane, słowne argumenty do tego środowiska nie trafiają. Nie można mówić jedynie o trudach zawodu nauczyciela, o tym, że jest to zawód wybrany. Każdy zawód jest trudny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#JózefaMatyńkowska">Dano dyrektorom szkół możliwość przyznawania godzin nadliczbowych, ale nie można przyznawać tych godzin, osobom korzystającym ze zniżki godzin.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#JózefaMatyńkowska">Nie ma aktów wykonawczych ministra zdrowia do art. 87 ust. 3 Karty. Chodzi o przejście na wcześniejszą emeryturą na podstawie orzeczenia lekarskiego. Nauczyciela po dwudziestu latach pracy w szkołach specjalnych, lub po trzydziestu w szkołach normalnych ze względów społecznych powinno się przenieść na emeryturę.</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#JózefaMatyńkowska">Chciałabym zwrócić się do środków masowego przekazu: otrzymywaliśmy setki listów. Komisja nie była w stanie na wszystkie odpowiedzieć. Podziękujcie w naszym imieniu wszystkim adresatom. Listy były przeczytane i wykorzystane w pracy komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#AnnaLehmann">Protestuję przeciwko odebraniu dyrektorom szkół możliwości przyznawania godzin nadliczbowych. Byłoby to przeciwko postulatom nauczycieli.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#AnnaLehmann">Minister oświaty i wychowania Bolesław Faron: Godziny nadliczbowe dla dyrektorów - my je wprowadzimy, bo takie są realia życia, brak kadry nauczycielskiej, przede wszystkim na wsi. Będzie to obwarowane pewnymi warunkami, np. o ile wymaga tego prawidłowa praca placówki.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#AnnaLehmann">Dyskusja zatoczyła szeroki charakter. Mówiono nie tylko o płacach, ale o całokształcie funkcjonowania wdrażanej ustawy. Kolejność działania jest taka - wdrożyć maksymalnie Kartę, udoskonalić ją i przejść do dyskusji z nauczycielami o jakości pracy w szkole. Musimy walczyć o jakość pracy szkoły, bo to warunkuje cały proces dydaktyczno-wychowawczy.</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#AnnaLehmann">Ministerstwo wydało tyle egzemplarzy karty, ilu nauczycieli jest w szkole zatrudnionych. Przeprowadziliśmy dziesiątki spotkań z radami pedagogicznymi. Mimo to rezultaty nie są zadowalające. Podjąłem decyzję, że nowo przyjęty nauczyciel dostanie do ręki Kartę nauczyciela i kartę pracy pedagogicznej. Trzeba nadal popularyzować Kartę w szkołach.</u>
          <u xml:id="u-11.4" who="#AnnaLehmann">Przez okres ścierania się różnych poglądów, głębokich przemian społecznych należy szkołę przeprowadzić w miarę spokojnie. Nie zmieniać polityki oświatowej z dnia na dzień. Politykę tę trzeba umacniać. Utrwalać demokratyczne i słuszne uprawnienia dyrektorów i rad pedagogicznych.</u>
          <u xml:id="u-11.5" who="#AnnaLehmann">Dzisiejszą dyskusję traktujemy jako materiał do dalszych prac. Moje stanowisko na temat karty jest znane. Ale jeśli rząd zobliguje mnie do zmian w karcie, to oczywiście będę go popierał, taki jest mój obowiązek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#StanisławMlekodaj">Resort zalega z wydaniem 2 delegacji ustawowych, dotyczących wykazu chorób zawodowych oraz trybu orzekania o niezdolności do pracy i możliwości przejścia na wcześniejszą emeryturę. Minister zdrowia nie może dać interpretacji tych przepisów, z uwagi na to, że zapis w Karcie jest niezręczny, a w 2 wypadku kolidujący z ustawą o emeryturach. Minister zdrowia zwrócił się o sugestię zmiany przepisów do Biura Prawnego i Prezydium Rządu. Stąd niemożność zrealizowania delegacji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#WiesławMillati">W Karcie nauczyciela było 9 przypadków delegacji do ministra kultury i sztuki w sprawie opracowania aktów wykonawczych. Na dzień dzisiejszy opóźnienie dotyczy jednego dokumentu o nadzorze nad szkolnictwem artystycznym. Nie ma w zasadzie argumentów, by usprawiedliwić to opóźnienie.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#WiesławMillati">Korzystając z uczestnictwa w obradach chciałbym stwierdzić, że pozytywnie w naszym środowisku oceniane jest uwzględnianie specyfiki szkół artystycznych.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#WiesławMillati">Dyrektor departamentu w Ministerstwie Pracy, Płac i Spraw Socjalnych Bogusław Małecki: Na wdrożenie Karty w życie przeznaczyliśmy 36 mld zł. W zasadzie nie używa się obecnie określenia kadra inżynieryjno-techniczna. Użyliśmy tego sformułowania na użytek Karty nauczyciela. Dane statystyczne dotyczące średniej płacy dostaliśmy z GUS pod koniec maja. To spowodowało nasze opóźnienia w wydaniu rozporządzenia w sprawie zasad porównywania poziomu średniego wynagrodzenia nauczycieli ze średnim wynagrodzeniem pracowników inżynieryjno-technicznych. Chciałbym jeszcze zaznaczyć, że brak rozporządzenia nie wstrzymało prac nad nową siatką płac dla nauczycieli. Od września 1983 r. średnia płaca nauczyciela, sumując dodatki, wzrośnie o około 1 tysiąc złotych, co wraz z 2 tysiącami, które również dostaną nauczyciele od 1 września, czyni 3 tys. zł więcej w pensji nauczycielskiej.</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#WiesławMillati">Przewodniczący Komisji poseł Jarema Maciszewski (PZPR): Ogólnie chciałbym stwierdzić, że generalne stanowisko Ministerstwa Oświaty i Wychowania i Komisji w sprawie Karty nauczyciela jest zgodne.</u>
          <u xml:id="u-13.4" who="#WiesławMillati">Posłowie otrzymali projekt opinii, którą Komisja Oświaty ma podjąć w sprawie realizacji Karty nauczyciela. Uważam, że należałoby bardziej wzmocnić motywację i rozszerzyć interpretację wniosków. Proponuję, aby dzisiaj nie przyjmować opinii, a jej nowy projekt zrobić w jak najbliższym czasie. Dokument ten powinien mieć walor prezentacyjny, gdyż tekst ten będzie rozpowszechniany w środowisku nauczycielskim przez nauczycielski związek zawodowy.</u>
          <u xml:id="u-13.5" who="#WiesławMillati">Równocześnie proponuję, aby zaopiniować pozytywnie projekt rozporządzenia ministra pracy, płac i spraw socjalnych, ale wprowadzić do niego następujące zmiany: W tytule skreślić słowo „przetwórczy”; tytuł więc otrzymałby brzmienie: „w sprawie zasad porównywania poziomu średniego wynagrodzenia nauczycieli ze średnim wynagrodzeniem pracowników inżynieryjno-technicznych zatrudnionych w przemyśle uspołecznionym”.</u>
          <u xml:id="u-13.6" who="#WiesławMillati">Art. 1 ust. 1 po dodaniu słów: „zatrudnionych w przemyśle uspołecznionym” miałby brzmienie: „w celu wyrównania średniego (przeciętnego) wynagrodzenia nauczycieli do średniego (przeciętnego) wynagrodzenia pracowników inżynieryjno-technicznych zatrudnionych w przemyśle uspołecznionym (z wyjątkiem górnictwa) porównuje się”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#JózefRóżański">Czy w wyniku przyjęcia tego rozporządzenia nie będziemy o 1 rok do tyłu w sprawie ustalania wysokości średniej. W rozporządzeniu tego nie ma.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#BolesławFaron">Resort walczył o to, aby utrzymać rok poprzedni jako podliczeniowy z kilku powodów. Przyjęliśmy zasadę, żeby porównywać średnie w roku kalendarzowym, jest to według nas klarowna zasada.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#BolesławFaron">Przewodniczący Krajowego Komitetu Założycielskiego ZHP Kazimierz Piłat: Związek udzieli poparcia resortowi w sprawie zobowiązania nauczycieli do wykonywania przez nich pracy dodatkowej w wymiarze 9 godzin ponadwymiarowych tygodniowo. Doceniamy bowiem trudności jakie powstaną w szkolnictwie wobec wejścia w życie od września br. obniżonego do 18 godzin pensum zajęć.</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#BolesławFaron">Komisja pozytywnie zaopiniowała rozporządzenie. Swoje stanowisko zawarła w uchwalonej opinii.</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>