text_structure.xml
54.7 KB
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
<xi:include href="PPC_header.xml" />
<TEI>
<xi:include href="header.xml" />
<text>
<body>
<div xml:id="div-1">
<u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Dnia 9 stycznia 1981 roku Komisja Handlu Zagranicznego, obradująca pod przewodnictwem posła Stanisława Gębali (PZPR) rozpatrzyła projekt planu i budżetu na rok 1981 w części dotyczącej handlu zagranicznego.)</u>
<u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(W posiedzeniu wziął udział minister handlu zagranicznego i gospodarki morskiej Ryszard Karski, zastępca przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów Stanisław Długosz, wiceminister finansów Witold Bień oraz przedstawiciele Najwyższej Izby Kontroli.)</u>
</div>
<div xml:id="div-2">
<u xml:id="u-2.0" who="#Sprawozdawca">Otwierając obrady, przewodniczący Komisji poseł Stanisław Gębala (PZPR) podkreślił odmienne od dotychczasowych warunki formułowania projektu planu rocznego. Zadania w zakresie eksportu określone są ostrożnie z punktu widzenia interesów gospodarki narodowej, pożyteczne byłoby ich zwiększenie, ale jak wiadomo, w ub. roku plan eksportu nie został wykonany, a plan importu przekroczony. Sytuacja była skomplikowana, zaostrzona nieurodzajem w rolnictwie. Skutki tego będą działać silniej w roku bieżącym przy konieczności zwiększenia importu artykułów spożywczych. Te realia należy brać pod uwagę rozpatrując przedstawiony projekt.</u>
<u xml:id="u-2.1" who="#Sprawozdawca">Jak wynika z materiału resortu handlu zagranicznego i gospodarki morskiej oraz z dodatkowych informacji na posiedzeniu ministra Ryszarda Karskiego, zakłócenia w produkcji przemysłowej wywołane trudnościami za opatrzeniowymi i energetycznymi, oraz strajkami, spowodowały znaczne straty produkcyjne w przemyśle, szacowane w końcu października 1980 r. na 90 mld zł. Opóźnienia te szczególnie odczuwalne były w dostawach eksportowych. Przy ogólnym zaawansowaniu realizacji zadań produkcji przemysłowej, wynoszącym w końcu listopada 80 r. 90,4% , zaawansowanie dostaw na cele eksportowe wyniosło 80% planu, wobec upływu czynnika czasu 91, 5% . Sytuację w handlu zagranicznym dodatkowo skomplikowała konieczność ograniczenia eksportu płodów rolnych oraz artykułów spożywczych, przy jednoczesnym znacznym zwiększeniu ich importu.</u>
<u xml:id="u-2.2" who="#Sprawozdawca">Sytuacja na rynkach zagranicznych też nie przedstawiała się korzystnie. W krajach socjalistycznych występowały napięcia gospodarcze, przede wszystkim surowcowe i energetyczne. Zjawiska te spowodowały trudności w uzyskaniu dodatkowych dostaw surowców. Na rynkach wysoko uprzemysłowionych krajów kapitalistycznych nadal utrzymywał się niski stopień aktywności gospodarczej oraz wysoki poziom inflacji, rzutujący na wymianę międzynarodową.</u>
<u xml:id="u-2.3" who="#Sprawozdawca">Na podstawie dotychczasowej realizacji założeń NPSC na 1980 r. w zakresie obrotów handlu zagranicznego, szacuje się, że w wymianie z krajami I obszaru płatniczego zadania, eksportowe zostały wykonane w 96,9% , a importowe w 99,1% . Główną przyczyną niepełnego wykonania eksportu był brak węgla (ok. 5 mln ton), wyrobów przemysłu chemicznego, w tym siarki, towarów rynkowych oraz wyrobów przemysłu lekkiego. Plan importu został zrealizowany m.in. w wyniku dodatkowych dostaw w ramach pomocy udzielonej nam przez kraje socjalistyczne. Tym samym ujemne saldo wymiany towarowej zamiast planowanego - 3, 9 mld zł dew. wyniosło - 4, 4 mld zł dew.</u>
<u xml:id="u-2.4" who="#Sprawozdawca">W obrotach towarowych z krajami II obszaru płatniczego, zadania eksportowe wykonane zostały w 89, 3% , a importowe w 93, 5% . Niedobór w eksporcie wyniknął m.in. z mniejszych dostaw węgla (ok. 5,6 mln t), towarów rolno-spożywczych (ok. 600 mln zł dew.), cementu (1,3 mln t), a także miedzi, siarki, wyrobów przemysłu chemicznego oraz wyrobów przemysłu elektromaszynowego. Przekroczenie planu importu spowodowane zostało zakupami z upoważnień planu i uchwał, oraz zwiększonym importem towarów rolno-spożywczych. W konsekwencji, ujemne saldo obrotów towarowych wyniosło 2 mld zł dew.</u>
<u xml:id="u-2.5" who="#Sprawozdawca">Istniejące napięcia w gospodarce narodowej rzutować będą na ewolucję handlu zagranicznego w roku bieżącym. Także sytuacja zewnętrzna nie ulegnie większej poprawie. Zgodnie z uchwałą Rady Ministrów o NPSG - 81 nadrzędnym zadaniem jest maksymalizacja eksportu. Eksport jest bowiem podstawowym sposobem zagwarantowania środków płatniczych na pokrycie kosztów obsługi i spłaty zadłużenia, jak również na import. Konieczność uzyskania maksymalnie możliwej dynamiki eksportu, zwłaszcza do krajów kapitalistycznych, podyktowana jest również względami politycznymi. Wysoka dynamika eksportu jest bowiem oceniana przez naszych partnerów zachodnich jako wyraz aktywności gospodarczej, a to z kolei - stanowi bardzo ważny element w rozmowach gospodarczych, tak natury handlowej jak i finansowej. Nie trzeba wyjaśniać stwierdził minister R. Karski, że w aktualnej sytuacji jest to dla nas bardzo ważne. W planie eksportu wzięto pod uwagę konieczność ograniczenia wywozu szeregu towarów o podstawowym znaczeniu dla gospodarki, aby me zubażać niezbędnych zasobów. Dążąc do intensyfikacji eksportu, władze położą szczególny nacisk na rozwój specjalizacji eksportowych oraz dostosowanie się do potrzeb rynków zagranicznych, zwiększenie udziału w eksporcie wyrobów o wyższym stopniu przetworzenia i relatywnie niewielkiej importochłonności oraz rozwijanie eksportu usług, zwłaszcza budowlanych, transportowych, technicznych i innych opartych na wykorzystaniu krajowego potencjału kwalifikowanych kadr.</u>
<u xml:id="u-2.6" who="#Sprawozdawca">Konieczna jest również dalsza racjonalizacja importu oraz ścisłe dostosowanie jego wielkości do możliwości płatniczych państwa. Niezbędne jest zmniejszenie lub wstrzymanie importu szeregu towarów mniej potrzebnych, preferowanie zakupów w krajach o najbardziej dogodnych warunkach płatniczych oraz zdecydowana poprawa wykorzystania importowanych surowców i materiałów. Dodatkowy import surowców i materiałów do produkcji będzie możliwy pod warunkiem zwiększenia wpływów gotówkowych z eksportu ponad ustalenia planu.</u>
<u xml:id="u-2.7" who="#Sprawozdawca">NPSG na rok 1981 w dziedzinie handlu zagranicznego zakłada następujące wielkości: eksport ogółem ma wynieść 49,4 mld zł dew. (I obszar 25,3 a II- 24,1), co oznacza dynamikę w stosunku do przewidywanego wykonania 1980 r. - 99, 6% . Import wyniesie 55, 1 mld zł dew. (I obszar 29, 0 a II - 26, 1), co oznacza dynamikę w stosunku do przewidywanego wykonania 1980 r. - 94,8% . Plan na 1981 r. zakłada więc utrzymanie eksportu na poziomie przewidywanego wykonania 1980 r. Jest to rezultat ograniczonej podaży artykułów eksportowych, zwłaszcza surowców i artykułów rolno-spożywczych. Zmniejszenie importu w porównaniu z rokiem 1980 jest przede wszystkim następstwem znacznego ograniczenia importu inwestycyjnego (o ok. 1/4).</u>
<u xml:id="u-2.8" who="#Sprawozdawca">Plan wymiany z krajami socjalistycznymi, przy zmniejszonych zadaniach zarówno eksportu jak i importu, przewiduje utrzymanie ujemnego salda obrotów w kwocie 3, 7 mld zł dew. Ostateczne wielkości tej wymiany ustalone zostaną po podpisaniu umów i protokołów na rok 1981. Główną trudność stwarza odstąpienie przez stronę polską od wcześniejszych ustaleń w ramach konsultacji centralnych organów planistycznych dotyczących dostaw szeregu towarów, w tym głównie węgla kamiennego. Ustalenia przewidywały dostawy 15, 5 mln ton, a aktualny bilans węgla pozwala na wywóz jedynie 7, 5 mln ton. Tak duże zmniejszenie naszego eksportu węgla może spowodować wycofanie się naszych partnerów z dostaw ważnych dla nas towarów, uznawanych za ekwiwalent węgla kamiennego.</u>
<u xml:id="u-2.9" who="#Sprawozdawca">Plan wymiany z krajami kapitalistycznymi przewiduje eksport na poziomie roku 1980. Wynika to z ograniczonej podaży towarów stanowiących ważne pozycje naszego eksportu (m.in. wyrobów hutniczych, węgla kamiennego, cementu i klinkieru, artykułów rolno-spożywczych). Szczególnie drastycznie został ograniczony eksport węgla, który ma wynieść 16, 8 mln ton, czyli o 23, 5% mniej niż przewidywane wykonanie tego eksportu w roku 1980, W ramach przyjętych wielkości eksportu zawarte jest zadanie uzyskania 400 mln zł dew. w drodze poprawy cen zbytu. Zadanie to zostało postawione niezależnie od założonego w planie 5,3% wzrostu cen towarów wyspecyfikowanych, stanowiących ok. 40% eksportu do krajów II obszaru płatniczego. Plan importu z II obszaru płatniczego na rok 1981 przyjęty został na poziomie o 5, 0% niższym niż przewidywane wykonanie w 1980 r. Musi to wystarczyć na zabezpieczenie podstawowych potrzeb gospodarki narodowej, przede wszystkim w zakresie importu surowców, paliw, części zamiennych, artykułów spożywczych, importu komplementarnego do produkcji eksportowej oraz zakupów inwestycyjnych dla obiektów kontynuowanych w 1981 roku. Plan zawiera ponadto zapis przewidujący dodatkowe zakupy kredytowe artykułów rolno-spożywczych na łączną sumę 1, 3 mld zł dew. konieczne dla zaopatrzenia ludności. Zarazem plan zakłada ograniczenie w I półroczu 1981 r. importu o kwotę 800 mln zł dew. w zakresie maszyn 1 urządzeń oraz o 500 mln zł dew. w dziedzinie towarów pozostałych, z wyjątkiem żywności, leków, środków ochrony roślin oraz nawozów.</u>
<u xml:id="u-2.10" who="#Sprawozdawca">Resort handlu zagranicznego i gospodarki morskiej podjął szereg działań na rzecz stworzenia jak najlepszych warunków dla realizacji planu obrotów handlu zagranicznego. Uproszczą się strukturę planu i ogranicza liczbę wskaźników, ponownie będzie wprowadzony powszechny system nagród za wyniki w eksporcie dla producentów i kooperantów. Stosowane będą nadal środki stymulujące eksport, istniejące w ramach obowiązującego systemu ekonomiczno-finansowego handlu zagranicznego. Ponadto, na cele aktywizacji eksportu wykorzystywany będzie fundusz nagród znajdujący się w gestu ministra handlu zagranicznego.</u>
<u xml:id="u-2.11" who="#Sprawozdawca">Wymienione kroki w sposób istotny wpływają na aktywizację eksportu. Gdy bowiem możliwości wzrostu wolumenu szeregu grup towarowych są ograniczone, jakościowy czynnik wzrostu stwarza jedyną możliwość dynamizacji eksportu. Jego uruchomienie wymaga jednak poważnych wysiłków ze strony producentów i aparatu handlu zagranicznego oraz jednostek współpracujących w obsłudze eksportu, zwłaszcza transportu. Chodzi tu o dobór najbardziej opłacalnej struktury asortymentowej wywozu, staranne i terminowe wykonywanie zamówień eksportowych, aktywne wykorzystanie elementów polityki traktowej i handlowej oraz badań rynków zagranicznych.</u>
<u xml:id="u-2.12" who="#Sprawozdawca">Dążąc do najbardziej celowego wykorzystania środków płatniczych na import resort handlu zagranicznego i gospodarki morskiej skierował pod obrady Rady Ministrów projekt uchwały o racjonalizacji importu. Projekt ten zmierza do zaostrzenia kontroli przez MHZ1GM importu inwestycyjnego i zobowiązuje resort do przeprowadzenia wnikliwej analizy zamówień importowych.</u>
<u xml:id="u-2.13" who="#Sprawozdawca">Projekt budżetu na 1981 dla resortu handlu zagranicznego i gospodarki morskiej zakłada zmniejszenie dochodów budżetowych w porównaniu z przewidywanym wykonaniem za 1980 rok o ca 1, 7% , zaś wydatki budżetowe ulegną zwiększeniu (w porównaniu z 1980 rokiem) o ca 16, 6,% . Zmniejszenie dochodów budżetowych w roku 1981 występuje głównie w działalności gospodarczej resortu. Dochody te ulegają zmniejszeniu o 1,5% w stosunku do przewidywanego wykonania za 1980 r. przy jednoczesnym nieznacznym spadku dochodów w pozostałych działach budżetu resortu. Zwiększenie wydatków budżetowych w 1981 roku w porównaniu do przewidywanego wykonania za 1980 wynika przede wszystkim ze wzrostu wydatków budżetowych przeznaczonych na finansowanie działalności gospodarczej resortu. Wydatki na ten cel ulegają zwiększeniu o 16,5% .</u>
<u xml:id="u-2.14" who="#Sprawozdawca">Pytania:</u>
<u xml:id="u-2.15" who="#Sprawozdawca">Poseł Józef Górniak (PZPR): czy państwo poniosło dodatkowe koszty z tytułu niewywiązywania się przez nas z umów z kontrahentami zagranicznymi?</u>
<u xml:id="u-2.16" who="#Sprawozdawca">Wobec stwierdzenia, że istnieją większe możliwości lokowania naszych towarów za granicą, jaki jest stan uzyskanych już przez nas zamówień i czy można zacząć produkcję przeznaczoną na ten eksport od początku roku?</u>
<u xml:id="u-2.17" who="#Sprawozdawca">Przemysł elektromaszynowy daje więcej towarów na eksport niż wynosi import na jego potrzeby; czy zapewniony jest wkład dewizowy na niezbędne uzupełnienia w imporcie dla tego przemysłu, aby nie powstawały zahamowania w produkcji?</u>
<u xml:id="u-2.18" who="#Sprawozdawca">Czy na wielkość importu paliw może mieć wpływ eksploatacja, zasobów ropy w Karlinie?</u>
<u xml:id="u-2.19" who="#Sprawozdawca">Wobec naszych wieloletnich umów z krajami RWPG, jak kształtuje się problem cen? Społeczeństwo interesuje się tym problemem.</u>
<u xml:id="u-2.20" who="#Sprawozdawca">Jakie podejmuje się działania w dalszej polityce eksportowej w celu zrównoważenia obrotów z krajami II obszaru płatniczego i jakie będzie wykorzystanie nadwyżki w tych obrotach na spłatę długów?</u>
<u xml:id="u-2.21" who="#Sprawozdawca">Co zamierza się uczynić, aby podnieść wielkość eksportu przy zmienionej jego strukturze (znacznie mniej artykułów rolno-spożywczych, węgla i innych surowców), przy równoczesnym zmniejszeniu wydobycia węgla i nacisku na lepsze zaopatrzenie kraju i rolnictwa w węgiel? Jakie zachęty zastosuje się wobec górników w celu zwiększenia wydobycia węgla?</u>
<u xml:id="u-2.22" who="#Sprawozdawca">W ubiegłym roku podjęta została przez Rząd uchwała w sprawie zmian w systemie współpracy handlu zagranicznego z przemysłem. Jakie są rezultaty?</u>
</div>
<div xml:id="div-3">
<u xml:id="u-3.0" who="#JerzyKorzonek">Przewiduję się zmiany cen zaopatrzeniowych - na ile wpłynie to na wielkość ujemnej akumulacji handlu zagranicznego?</u>
</div>
<div xml:id="div-4">
<u xml:id="u-4.0" who="#ZygmuntJędrzejewski">Czy i jakie straty ponosi handel zagraniczny z tytułu niepełnego frachtu statków handlowych?</u>
</div>
<div xml:id="div-5">
<u xml:id="u-5.0" who="#MieczysławZiętek">Ponosimy straty z tytułu zwrotu reklamowanych wyrobów eksportowych, a jaką uzyskujemy rekompensatę w odwrotnych wypadkach?</u>
<u xml:id="u-5.1" who="#MieczysławZiętek">Czy będą możliwości importowania towarów na poczet wolnego salda - jak w ogóle przedstawia się sprawa sald?</u>
</div>
<div xml:id="div-6">
<u xml:id="u-6.0" who="#TadeuszStaniczeńko">W jakim stopniu zabezpieczony jest na rok bieżący importu surowców?</u>
<u xml:id="u-6.1" who="#TadeuszStaniczeńko">Drugi lub trzeci rok z rzędu nie mamy jeszcze zawartych umów ze Związkiem Radzieckim, Czechosłowacją i NRD - jak przedstawia się ten problem?</u>
<u xml:id="u-6.2" who="#TadeuszStaniczeńko">W jakiej wysokości przewidujemy zadłużenie i jego spłaty w roku bieżącym?</u>
</div>
<div xml:id="div-7">
<u xml:id="u-7.0" who="#RyszardKarski">Ogólnie mówiąc, warunki umów z krajami socjalistycznymi przewidują w przypadku naszego niewywiązywania się z umów dopłaty w wysokości 8% . Wielkość ta stanowi jednak zawsze przedmiot negocjacji. W stosunkach z krajami kapitalistycznymi są to zobowiązania między przedsiębiorstwami. I w tym przypadku ponosimy straty z powodu niewywiązywania się z dostaw węgla. Dla zachodnich kontrahentów tylko strajk może usprawiedliwić utrzymanie lub opóźnienie dostaw, żadne inne względy nie są brane w rachubę. W naszym przypadku szacują oni, iż strajk trwał 2 tygodnie i nic ich więcej nie obchodzi. Resort handlu zagranicznego usilnie stara się, by straty z tytułu niewywiązywania się przez nasz kraj z kontraktów były jak najmniejsze, ale wynoszą one już około 100 milionów dolarów.</u>
<u xml:id="u-7.1" who="#RyszardKarski">Plan zleceń eksportowych na I kwartał jest ustalony i doprowadzony do przedsiębiorstw. Przemysł maszynowy ma zabezpieczony wkład dewizowy na produkcję eksportową. Wzrastające w tym przemyśle zadania zostały przez resort handlu zagranicznego zaakceptowane.</u>
<u xml:id="u-7.2" who="#RyszardKarski">Sprowadzamy 2,2 miliony t. ropy z krajów kapitalistycznych. Jeśli złoże w Karlinie będzie dostępne i wiadomo będzie ile da ropy, to albo zwiększy się jej dostawy do przemysłu chemicznego, albo odpowiednio zmniejszy import Kontrakty z krajami RWPG oparte są na średnich cenach światowych ustalonych na okresy 5-letnie (tzw. ceny kroczące). Na tej zasadzie uzyskujemy ropę ze Związku Radzieckiego znacznie taniej, niż kosztuje ona obecnie na światowym rynku naftowym. Przynosi to nam również inne korzyści.</u>
<u xml:id="u-7.3" who="#RyszardKarski">W kwestii równoważenia obrotów i uzyskania nadwyżek mówca stwierdził, że handel zagraniczny stara się jak najlepiej sprzedać towary, ale sytuacja nie sprzyja temu. Nowy system przewiduje różnego rodzaju preferencje dla intensyfikowania produkcji eksportowej. Plan obrotów nie jest zrównoważony, a saldo jest nadal ujemne.</u>
<u xml:id="u-7.4" who="#RyszardKarski">Trwają prace nad ustaleniem jak najkorzystniejszej struktury eksportu w 3-letnim planie stabilizacji gospodarczej. Reforma (prowadzona już w ograniczonym zakresie) powinna wpłynąć na zwiększenie masy towarowej na eksport. Skutki rządowej uchwały nr 118 mogą być ocenione dopiero po opracowaniu planu przez przedsiębiorstwa i przedyskutowaniu ich na konferencjach samorządu robotniczego.</u>
<u xml:id="u-7.5" who="#RyszardKarski">W bieżącym roku nie przewiduje się wprowadzenia zmiany cen zaopatrzeniowych.</u>
<u xml:id="u-7.6" who="#RyszardKarski">Straty z powodu pustych frachtów udało się w ubiegłym roku pomniejszyć dzięki zmianie struktury ładunków oraz przewozów drobnicy pomiędzy obcymi portami.</u>
<u xml:id="u-7.7" who="#RyszardKarski">Rozmowy w sprawach obrotów i sfinalizowania umów tegorocznych z niektórymi krajami socjalistycznymi są zaawansowane, jednak wielkości importu z tych krajów uzasadnione są w znacznym stopniu od dostaw naszego węgla. W ubiegłym roku praktycznie nie zrealizowaliśmy ustalonych dostaw węgla do Związku Radzieckiego, a na rok bieżący przewiduje się tylko 1/4 dotychczasowych dostaw (w grę wchodzi przy tym również rodzaj węgla, jaki zobowiązaliśmy się dostarczyć).</u>
<u xml:id="u-7.8" who="#RyszardKarski">Zastępca przewodniczącego Komisji Planowania Stanisław Długosz objaśnił sprawę salda w obrotach zagranicznych, które ma być utrzymane na poziomie ubiegłorocznym; czyli nieco korzystniejszym niż w roku 1979. Kwota 1.300 mld zł dew. dodatkowo przeznaczona na import żywności i pasz, może być zrealizowana w razie uzyskania właściwych warunków spłaty. Rozmowy w tej kwestii z krajami EWG są zaawansowane. W propozycjach EWG rozreklamowanych w środkach masowego przekazu na Zachodzie jako „pomoc” dla Polski, jedyną preferencją dla nas jest subwencjonowanie w pewnym zakresie cen towarów, ale połączone to jest z równoczesnym żądaniem częściowej wpłaty dewizowej.</u>
<u xml:id="u-7.9" who="#RyszardKarski">Dyskusja:</u>
</div>
<div xml:id="div-8">
<u xml:id="u-8.0" who="#ZdzisławMalicki">Resort w zaprezentowanym nam materiale utrzymuje, że uchwała nr 118/80 Rady Ministrów wpływa na produkcję eksportową. Ja mam odmienne zdanie: uchwała ta wręcz utrudnia produkcję eksportową. Podobnie przedstawia się zagadnienie cen transakcyjnych. Efekt tych cen jest taki, że zyski z tego tytułu są odprowadzane z zakładu, nie są więc one bodźcem do rozwijania produkcji eksportowej. Problem produkcji eksportowej oraz zachęt do niej nabiera kluczowego znaczenia w obecnej sytuacji gospodarczej naszego kraju. Wiemy wszyscy, że większość zakładów przemysłowych bardzo chętnie pozbywa się produkcji kooperacyjnej, jeśli tylko przeznaczona jest ona do wyrobów, przeznaczonych na eksport bo to podnosi wymagania w stosunku do producenta. W tej sytuacji resort powinien opracować środki zaradcze. Nie sądzę, aby dalsze zwiększanie nagród było w tym przypadku celowym rozwiązaniem; jest to element, który zamiast skupiać załogi wokół produkcji eksportowej raczej je dzieli. Uchwała nr 118/80 jest rozwiązaniem systemowym i resort powinien również opracować rozwiązanie systemowe.</u>
<u xml:id="u-8.1" who="#ZdzisławMalicki">W ramach transakcji wiązanych kupujemy w krajach II obszaru płatniczego wiele wyrobów. Podstawową zasadą przy tego typu transakcjach jest fakt uzyskania najniższej z oferowanych cen. Czy jednak nie warto by kupować towarów u renomowanych dostawców, w wielkich międzynarodowych koncernach? Być może przy zawieraniu takiego kontraktu moglibyśmy uzyskiwać klauzule zobowiązujące do promocji niektórych naszych towarów na rynki III świata. Obecnie wiele towarów sami nie jesteśmy w stanie sprzedać. W warunkach recesji na Zachodzie, wiele tamtejszych firmy byłoby zainteresowanych stałymi dostawami do Polski. Jest to szansa, którą nasz handel zagraniczny powinien wykorzystać.</u>
<u xml:id="u-8.2" who="#ZdzisławMalicki">Jest tajemnicą poliszynela, że w obrotach handlowych pomiędzy krajami socjalistycznymi, nie oferują one sobie nawzajem niektórych towarów, przeznaczając je na eksport do krajów II obszaru płatniczego.</u>
<u xml:id="u-8.3" who="#komentarz">(Polska nie należy do wyjątków pod tym względem)</u>
<u xml:id="u-8.4" who="#ZdzisławMalicki">Zdarza się, że część tych towarów kraje socjalistyczne zmuszone są później reeksportować. Prowadzi to do ewidentnych strat. Czy nie należałoby się zastanowić nad zmianą istniejącego stanu rzeczy? Być może odpowiednie byłyby rozwiązania nie systemowe, ale logiczne. Czy nie warto by stworzyć za granicą małych biur handlowych, które zajęłyby się wymianą towarów oferowanych przez kraje socjalistyczne na rynki kk?</u>
<u xml:id="u-8.5" who="#ZdzisławMalicki">Problem należy przemyśleć i przedstawić konkretne rozwiązania.</u>
<u xml:id="u-8.6" who="#ZdzisławMalicki">Problemy rozwoju produkcji eksportowej jest zagadnieniem o podstawowym znaczeniu. Od lat otrzymywaliśmy informacje, że resort opracowuje listę towarów, których produkcja będzie preferowana ze względu na eksport. Niestety, do dzisiaj nie otrzymaliśmy takiej listy. Nie jest to uwaga pod adresem ministra R. Karskiego, bowiem zapewnienia na ten temat otrzymywaliśmy za czasów jego poprzednika. Jeśli nie zostaną opracowane konkretne propozycje oferty to działania na rzecz rozwijania produkcji eksportowej nie na wiele się zdadzą. Społeczeństwo generalnie mniema, że eksport zubaża kraj. Jak więc w tej sytuacji wyzwolić u ludzi chęć do aktywnej pracy na rzecz zwiększania eksportu? A przecież trzeba jeszcze spłacać długi, bo nie możemy w nieskończoność zaciągać coraz to nowe pożyczki. Chcielibyśmy otrzymać przynajmniej zarys działania na tym polu. Jak resort widzi te problemy? Właściwie żaden resort nie docenia tej problematyki. Jak w tej sytuacji mamy spokojnie patrzeć w przyszłość? Przecież obecna polityka inwestycyjna może doprowadzić do wyhamowania produkcji w całym przemyśle. Na tym tle musimy widzieć nierozwiązane problemy eksportu i szukać środków zasadnych. Bez programu znajdziemy się w błędnym kole, z którego nie będzie wyjścia. Moim zdaniem w związku z aktualną sytuacją gospodarczą i niewykorzystaniem części potencjału przemysłowego istnieją realne szanse na zwiększenie produkcji eksportowej. Trzeba jej jednak dać konieczne preferencje i rzetelnie wziąć się do dzieła.</u>
<u xml:id="u-8.7" who="#ZdzisławMalicki">Zdajemy sobie wszyscy sprawę, że bardzo trudno będzie w pełni zrealizować plan przedstawiony nam przez Ministerstwo Handlu Zagranicznego i Gospodarki Morskiej. Można by wnioskować o dodatkowe środki, ale dewiz nie ma i wszyscy zdajemy sobie z tego sprawę. Trzeba więc poszukiwać, innych wyjść z sytuacji. Jedno z nich stanowi ten minimalny program działania, o którym mówiłem. Wnioskuję, by uwarunkować przyjęcie planu w części dotyczącej handlu zagranicznego od przedłożenia przez ministerstwo listy towarów, których produkcja będzie preferowana ze względu na eksport.</u>
</div>
<div xml:id="div-9">
<u xml:id="u-9.0" who="#JerzyKorzonek">Nie wiem, jakie stanowisko powinna zająć Komisja w stosunku do planu jaki zaprezentował nam resort na 1981 r. Trudno mi również ustosunkować się do tego, co powinien uczynić Sejm w stosunku do całości NPSG na rok 1981. Obecnie zrywamy wreszcie z fikcją i opieramy się na realnych przesłankach. Dlatego też należy się zastanowić, czy resort faktycznie uzyska w tym roku 11 mld dolarów kredytów, o jakich mowa. Czy istnieje alternatywny program działania, jeśli nie uzyskamy tej sumy, tylko mniejszą? Musimy zdawać sobie też sprawę, że od uzyskania tych kredytów zależy funkcjonowanie całej gospodarki narodowej. W tym kontekście rodzi się pytanie, na ile realne są plany gospodarcze pozostałych resortów? Przecież realność ich musi być niewielka? Na spotkaniach wyborcy pytają nas, jaki jest wpływ posłów na podejmowanie decyzji wagi państwowej. Jeśli niewielki, to po co wybrano nas mandatariuszami narodu? Zwracam się do przewodniczącego Komisji, czy nie należy w tej konkretnej sytuacji odejść od zasady przyjmowania uchwały w sprawie projektu planu i budżetu, a jedynie przyjąć do wiadomości kierunki działania rządu na jego odpowiedzialność, bowiem istnieje wiele wątpliwości i zastrzeżeń i to na wszystkich płaszczyznach. Rozumiem, dlaczego minister Długosz podkreślił poufność niektórych danych. Gdyby zamieściła je prasa, odebralibyśmy społeczeństwu tę nikłą iskierkę nadziei, że sytuacja w roku bieżącym będzie choć trochę lepsza niż w roku 1980. Jak najszybszego uregulowania wymaga zagadnienie cen, a zwłaszcza realizacji pomiędzy cenami krajowymi a światowym. Nasza gospodarka jest chora strukturalnie. Jedną z tych chorób stanowi fakt, że drogi surowiec od granic Rzeczypospolitej staje się tani. Powoduje to wiele negatywnych zjawisk w naszym życiu gospodarczym, m. in. niegospodarność oraz surowcowochłonną produkcję. Jeśli chcemy zachować pewne preferencje społeczne, to dotowane powinno być ostatnie ogniwo w procesie produkcji, a nie pierwsze.</u>
</div>
<div xml:id="div-10">
<u xml:id="u-10.0" who="#TadeuszStadniczeńko">Dyskutujemy n. t. planu handlu zagranicznego w sytuacji bardzo złożonej. Dochody i wydatki państwa w 1981 r. są jedynie prawdopodobne. W obrotach z krajami socjalistycznymi nie mamy jeszcze podpisanych umów rocznych. NSZZ „Solidarność” dąży do wprowadzenia wszystkich wolnych sobót, z drugiej strony - resort pracy, płacy i spraw socjalnych wydaje kategoryczny komunikat o potrąceniu dniówki pracownikom, którzy nie stawią się do pracy. W tej trudnej sytuacji Sejm jest gwarantem porozumień z Gdańska, Szczecina i Jastrzębia. Musimy dążyć do tego, by konsekwentnie realizować podpisane porozumienia. Chodzi o wzajemne zaufanie do tego, co podejmujemy, uspokojenie nastrojów. W zaistniałej sytuacji, gdy nie mamy pewności co do realności planu, nie mamy pełnej jasności, nie możemy go zatwierdzić. Dlatego też jestem za wnioskiem posła Korzonka zatwierdzenia wyłącznie działań kierunkowych resortu.</u>
</div>
<div xml:id="div-11">
<u xml:id="u-11.0" who="#JózefGórniak">Saldo obrotów handlu zagranicznego w 1980 r. było ujemne. Obecnie problem ten rysuje się znacznie ostrzej. W efekcie wzrośnie zadłużenie kraju. Handel zagraniczny stoi przed trudnymi problemami. Z jednej strony społeczeństwo chce otrzymać zwiększone dostawy rynkowe, z drugiej strony zrywane są wieloletnie umowy z kontrahentami zagranicznymi, ograniczany jest czas pracy. Daje to pojęcie o trudności zadań do rozwiązania. Są one trudne również dla Sejmu, który ma podjąć decyzje o zatwierdzeniu planu i budżetu.</u>
<u xml:id="u-11.1" who="#JózefGórniak">W tej sytuacji musimy wyraźnie określić swoje stanowisko - moim zdaniem nadrzędne znaczenie ma istnienie państwa, jego podstawowe interesy i to decyduje o wszystkim.</u>
<u xml:id="u-11.2" who="#JózefGórniak">W wielu listach nadsyłanych ostatnio do Komisji zwraca się uwagę na liczne wyjazdy różnych specjalistów na zagraniczne staże. Dobrze jest, że inżynierowie i technicy jadą się uczyć nowoczesności, ale nie dobrze, że po powrocie są zapatrzeni tylko w zagraniczne technologie. Podstawa ta jest krytykowana. Powinniśmy w większym niż do tej pory zakresie położyć nacisk na nasze własne wynalazki i technologie. Mamy przecież liczne surowce, z których przetwarzanie na różne wyroby, materiały do produkcji może nam dać znacznie większe zyski niż eksport surowców. Resort handlu zagranicznego powinien mieć w tej sprawie więcej do powiedzenia niż to miało miejsce w ostatnich latach.</u>
<u xml:id="u-11.3" who="#JózefGórniak">Liczne kontrakty międzynarodowe podpisywane są przy okazji różnych wizyt czy podróży. W efekcie, umowy te często nie są dopracowane. Oceniamy, że w tych sytuacjach nie może być pośpiechu. Tam gdzie w grę wchodzą pieniądze, potrzebny jest czas, kompetencje i rozwaga.</u>
<u xml:id="u-11.4" who="#JózefGórniak">W polskim handlu zagranicznym pojawia się zbyt wielu pośredników i ponosimy z tego tytułu wymierne straty. Polskie centrale handlu zagranicznego wiążą się zbyt często ze słabymi partnerami, nieraz wręcz bankrutami. Resort winien te sprawy poddawać bardzie skutecznej kontroli.</u>
<u xml:id="u-11.5" who="#JózefGórniak">Lata 1981–1985 będą należały do bardzo trudnych. Konieczna będzie większa mobilizacja w eksporcie. Wiele będzie zależało od funkcjonowania spółek zagranicznych z naszymi udziałami. Tym większego znaczenia nabiera właściwy dobór ludzi do pracy na tym odcinku. Muszą to być ludzie uczciwi, solidni, rzetelnie znający zadania handlu zagranicznego, rynek na którym działają i z najwyższą troską odnoszący się do potrzeb naszego kraju.</u>
<u xml:id="u-11.6" who="#JózefGórniak">Powinniśmy jako Komisja, zająć wyraźne stanowisko w sprawie zwiększenia kompetencji resortu w zakresie wymiany zagranicznej. Powinien on mleć większe niż do tej pory uprawnienia zwłaszcza w stosunku do resortów górnictwa, hutnictwa i przemysłu maszynowego, możliwość bezpośredniego wpływu na terminowość i jakość dostaw eksportowych a także prawo zastosowania restrykcji. Gdyby resort handlu zagranicznego posiadał takie uprawnienia i na tej bazie zaczął działać, z pewnością rezultaty byłyby lepsze.</u>
</div>
<div xml:id="div-12">
<u xml:id="u-12.0" who="#MieczysławZiętek">Już w pierwszym roku mojej 5-letniej poselskiej pracy i zaangażowania się w problematykę handlu zagranicznego nasunęły mi się zastrzeżenia co do polityki zadłużenia naszego państwa. Nie jeden raz publicznie chwalono się tym, że niemal z każdej oficjalnej wizyty zagranicznej kierownictwa partii i rządu przywożone były nowe kontrakty kredytowe. Przekonywająco potrafili o tym mówić także odpowiedzialni pracownicy resortu handlu zagranicznego. Ale w terenie słyszało się zupełnie inne opinie. Np. w jednym z zakładów mięsnych zbudowanym w oparciu o licencję, zwykły majster powiedział w rozmowie ze mną, że za 5 lat, w ciągu których inwestycja ta miała zostać i rzeczywiście została spłacona, urządzenia zakładu nie będą się już nadawać do użytku. I to się niestety sprawdziło. Takim więc sposobem możemy pracować całe życie na spłatę kredytów i nie posunąć się naprzód. Pytanie - stawiane zresztą nie od dzisiaj - dlaczego mając tak liczne i wysoko wykwalifikowane kadry inżynierskie, nie możemy konstruować różnych urządzeń w kraju? Nie che się mówić o tym, ile części musimy jeszcze importować do „malucha”, bo sami nie możemy się z tym uporać.</u>
<u xml:id="u-12.1" who="#MieczysławZiętek">W kraju posiadającym wielkie zasoby węgla i siarki oraz rozwinięty przemysł, nie powinno brakować chemicznych środków produkcji dla rolnictwa. Nie byłoby tych dotkliwych niedoborów żywności, gdyby rolnictwu dostarczono tyle ile trzeba nawozów i środków ochrony roślin, bez czego nie może być mowy o wysokich plonach. Trzeba więc pospiesznie rozwijać własną chemię i nie szczędzić na to pracy i pieniędzy.</u>
<u xml:id="u-12.2" who="#MieczysławZiętek">W poprzedniej kadencji nie ujawniano posłom wielkości zadłużenia, zasłaniając się tajemnicą państwową. Nie robiły z tego tajemnicy zachodnie środki masowego przekazu. Jedno jest pewne - nie wolno nam dalej brnąć w długi.</u>
<u xml:id="u-12.3" who="#MieczysławZiętek">Przedłożony projekt planu handlu zagranicznego można przyjąć lub nie jest to dla mnie sprawa w gruncie rzeczy obojętna. Ale nie można przy tym me wysunąć pretensji do resortu handlu zagranicznego w związku ze sprawą Tyrańskiego, o brak kontroli i nadzoru, o brak orientacji naszych placówek za granicą, które nie potrafiły zapobiec tego rodzaju przestępczym praktykom.</u>
<u xml:id="u-12.4" who="#MieczysławZiętek">Jeśli aparat handlu zagranicznego nie zna przepisów i zwyczajów handlowych krajów z którymi współpracuje, to znaczy, że źle pracuje. Trzeba zaostrzyć wymogi. Trzeba też bardziej stanowczo egzekwować od producentów jakość wyrobów eksportowanych, a nie wysyłać co rusz ekipy naprawcze, co może przynosi pewne korzyści wyjeżdżającym, ale gospodarkę naraża na duże straty. Nie wolno też iść na łatwiznę przy zakupach. Sprowadzono np. komponenty do pasz przeterminowane i złej jakości. Często kupujemy złe towary. Trzeba kupować mniej, ale korzystniej.</u>
</div>
<div xml:id="div-13">
<u xml:id="u-13.0" who="#RyszardKarski">Na odbytej w ub. roku naradzie aktywu gospodarczego w KC PZPR w sprawach eksportu ustalono, że będą opracowane 5-letnie plany obejmujące zadania eksportowe oraz specjalizację dla poszczególnych resortów. Obecnie plany te ulegną rewizji odpowiednio do założeń 3-letniego programu stabilizacji gospodarki.</u>
<u xml:id="u-13.1" who="#RyszardKarski">O ile nie możemy sami ulokować naszego towaru na danym rynku, wchodzimy w kontakt z innymi firmami, szukając zwykle odpowiedzialnych partnerów. Nie mamy obecnie zbyt dużo towarów na sprzedaż, a to co mamy, możemy korzystnie ulokować.</u>
<u xml:id="u-13.2" who="#RyszardKarski">Środki finansowe na realizację zadań eksportowych przemysłu w I kwartale zostaną przyznane. Dziś ma zapaść decyzja w tej sprawie.</u>
<u xml:id="u-13.3" who="#RyszardKarski">Co do relacji pomiędzy cenami krajowymi a światowymi w odniesieniu do handlu zagranicznego mówca powiedział, że to właśnie nie w rozrachunku finansowym handlu zagranicznego umieszczane być powinny różnice cen. Problem ten znajdzie rozwiązanie w reformie gospodarczej.</u>
<u xml:id="u-13.4" who="#RyszardKarski">Nie sfinalizowano jeszcze protokołu o wymianie handlowej na ten rok ze Związkiem Radzieckim, NRD, Czechosłowacją i Węgrami, co nie oznacza, że to nie nastąpi, o ile nasi partnerzy zaakceptują zmniejszenie naszych dostaw węgla. Inna rzecz, że ze zrozumiałych w tej sytuacji względów, będziemy mieli trudności z uzyskaniem od tych krajów niektórych nam potrzebnych surowców i towarów, dostarczanych w zamian za węgiel. Np. według umowy zawartej ze Związkiem Radzieckim, za nasz węgiel i siarkę otrzymujemy ropę. W ub. roku, mimo niewywiązania się przez nas z zobowiązań dostaw węgla, strona radziecka wypełniła co do joty swoje zobowiązania.</u>
<u xml:id="u-13.5" who="#RyszardKarski">Podzielając wytyczne opinie posłów co do pracy aparatu handlowego, minister poinformował, że obecnie 22 przedsiębiorstwa handlu zagranicznego podlegają jego resortowi, 44 przedsiębiorstwa - resortom gospodarczym; 45% obrotów z zagranicą realizuje resort handlu zagranicznego, 55% obrotów - inne resorty z tym, że na ministrze handlu zagranicznego ciąży obowiązek koordynacji całości obrotów. Resort przedłożył rządowi propozycje pewnych zmian w tym układzie.</u>
<u xml:id="u-13.6" who="#RyszardKarski">Praktyki zawierania kontraktów gospodarczych przy wizytach zagranicznych obecnie się nie stosuje i chyba w przyszłości to również nie będzie miało miejsca.</u>
<u xml:id="u-13.7" who="#RyszardKarski">Eliminuje się pośredników w działalności akwizycyjnej. Wiąże się to z usprawnianiem organizacji handlu zagranicznego, który to proces przebiega może nie dość szybko, wymaga bowiem posunięć rozważnych.</u>
<u xml:id="u-13.8" who="#RyszardKarski">Wśród wyjeżdżających w sprawach handlowych za granicę 60% delegowanych to przedstawiciele przemysłu i dobór ich nie zawsze jest najlepszy. Resort bierze pod uwagę te sprawy.</u>
<u xml:id="u-13.9" who="#RyszardKarski">Sieć spółek zagranicznych, ogólnie biorąc, funkcjonuje dobrze, choć bywają i tu potknięcia. Nasz aparat handlu zagranicznego, biur radców handlowych i zaangażowany w spółkach me jest zły, może być przyrównywany do swoich odpowiedników z krajów wysoko uprzemysłowionych i korzystnie wyróżnia się na tle podobnego aparatu innych krajów socjalistycznych.</u>
<u xml:id="u-13.10" who="#RyszardKarski">Eksportujemy miedź w stanie surowym dlatego, że wiele krajów stosuje wysokie cła ochronne na wyroby przetworzone. Również z innych względów czasem lepiej opłaca się sprzedaż surowca.</u>
<u xml:id="u-13.11" who="#RyszardKarski">Poruszona przez posła Ziętka sprawa komponentów paszowych zostanie zbadana. Wnioski w sprawie zakupu licencji i inne są rozpatrywane przez radę ds. importu, która powinna zbadać, czy me istnieją możliwości wyprodukowania określonych urządzeń przez przemysł krajowy. Do tych badań włączy się własny, współdziałający z NIK aparat kontrolny resortu hz. Sprawy nadzoru są w resorcie traktowane poważnie.</u>
<u xml:id="u-13.12" who="#RyszardKarski">Sprawa Tyrańskiego, to pojedynczy, właściwie patologiczny wypadek, któremu trudno było zapobiec, zwłaszcza wobec dowiedzionej tolerancyjności współpracowników i braku nadzoru.</u>
</div>
<div xml:id="div-14">
<u xml:id="u-14.0" who="#StanisławDługosz">Prezentowany obecnie rządowy plan handlu zagranicznego jest rezultatem intensywnych prac oraz konsultacji z resortami, a nawet z większymi przedsiębiorstwami handlu zagranicznego. Podstawowym celem tych prac była ochrona stopy życiowej społeczeństwa, zwłaszcza grup najniżej uposażonych oraz zahamowanie niekorzystnych trendów. Główne punkty, to bilanse materiałowe oraz realistyczna ocena możliwości importowych z II obszaru płatniczego, gdyż z krajami socjalistycznymi z pewnością dojdziemy do porozumienia. Problemy systemowe handlu zagranicznego były szczegółowe rozważane w odpowiednim zespole komisji ds. reformy. Za jedno z kluczowych zagadnień uznano ceny, decydujące o reformie w tym dziale gospodarki. Zniesienie cen transakcyjnych może nastąpić dopiero za 3–4 lata. Dlatego przyjęto zasadę, że jeśli producent uzyska wyższą cenę transakcyjną, powinien mieć z tego bezpośrednią korzyść. Zamierza się wprowadzić tę zasadę od stycznia 1982 r.</u>
<u xml:id="u-14.1" who="#StanisławDługosz">System nagród za wyniki w eksporcie powinien przynieść korzyść przedsiębiorstwu i załodze. Powinno to służyć również preferowaniu importu niezbędnego przedsiębiorstwu dla intensyfikacji produkcji eksportowej.</u>
<u xml:id="u-14.2" who="#StanisławDługosz">Wypowiadając się z pozycji obywatela w sprawie projektu planu, Stanisław Długosz podkreślił, że znajdujemy się znów w trudnej sytuacji, znów powstają napięcia wywołane działaniami nie zawsze sprzyjającymi socjalizmowi. Nieprzyjęcie planu spowodowałoby tylko nasilenie negatywnych nastrojów społecznych. Rząd traktuje ten plan jako indykację zadań. O ile nastąpią zasadnicze, zmiany w wyniku przeniesienia projektu w dół, do przedsiębiorstw, Rada Ministrów wystąpi z odpowiednimi wnioskami do Sejmu.</u>
<u xml:id="u-14.3" who="#StanisławDługosz">Przewodniczący Komisji, poseł Stanisław Gibała (PZPR): Odpowiedzialność komisji sejmowych przy zatwierdzaniu tegorocznego projektu planu jest dziś szczególnie duża i to uzasadnia wzmożoną uwagę posłów.</u>
<u xml:id="u-14.4" who="#StanisławDługosz">Podział wielkości importu jest zależny od tego, czym handel zagraniczny będzie dysponował. Jest nacisk innych komisji sejmowych na to, by zaspokoić różne potrzeby importowe - na pewno uzasadnione -wielu branż i działów gospodarki. Najważniejsza z punktu widzenia społecznego jest dzisiaj sytuacja żywnościowa, którą uregulować musimy w drodze importu. Chodzi o takie podstawowe artykuły spożywcze, jak masło, inne tłuszcze, mąka, cukier itd., które chcemy sprowadzić z krajów EWG i których dostawy obecnie negocjujemy.</u>
<u xml:id="u-14.5" who="#StanisławDługosz">Wicepremier Kisiel uprzedzał na ostatnim posiedzeniu Sejmu, że nie obejdzie się bez dalszego zadłużenia kraju i nic nie wskazuje na to, by proces ten mógł być zahamowany w tym roku lub przyszłym. Trzeba tym bardziej czuwać nad tym, by wszystko co uzyskamy było jak najracjonalniej wykorzystane. Obniżone wpływy z eksportu, głównie z powodu węgla, rzutować będą na wielkość importu.</u>
<u xml:id="u-14.6" who="#StanisławDługosz">Chcemy maksymalizować eksport, a nie wykorzystujemy wielu możliwości w tej dziedzinie np. specjalizacji w ramach RWPG i szerszego współdziałania z krajami członkowskim, lub zwalnianych obecnie mocy wytwórczych. Trzeba aktywnie podchodzić do tych zagadnień. Uchwała nr 118/80 stwarza możliwość podejmowania wielu inicjatyw, a nieraz przecież bywało, że w przemyśle odrzucano różne konkretny i celowe propozycje, uważając je lekceważąco za jakoby nieopłacalne lub nieciekawe.</u>
<u xml:id="u-14.7" who="#StanisławDługosz">Niezbędne jest zwiększenie stopnia przetwarzania surowców na wyroby przeznaczone na eksport. Więcej trzeba inicjatywy w tym kierunku, jak i w kierunku zwiększenia eksportu usług (np. usługi budowlane planowane są zbyt statycznie). Więcej można osiągnąć m.in. w dziedzinie usług transportowych (frachty, tranzyt) i usług technicznych.</u>
<u xml:id="u-14.8" who="#StanisławDługosz">W imporcie, który z konieczności podlega ograniczeniom, trzeba będzie zwrócić większą uwagę na problem niezbędnych kooperacyjnych środków technicznych i przejrzeć po półroczu całą strukturę importu pod kątem widzenia licznych, uzasadnionych postulatów innych komisji sejmowych.</u>
<u xml:id="u-14.9" who="#StanisławDługosz">Wzmożona powinna być aktywność w sprawach cen za nasze wyroby, również w stosunku do pierwszego obszaru płatniczego. Nie jest to wyłącznie sprawa resortu handlu zagranicznego, ponieważ negocjacje prowadzą też inne resorty, ale resort koordynujący powinien wzmóc nad tym nadzór.</u>
<u xml:id="u-14.10" who="#StanisławDługosz">Jak ustosunkować się do przedstawionego projektu planu handlu zagranicznego na rok bieżący? Jeśli go nie zatwierdzimy - stworzymy, bardzo niekorzystne dla rządu warunki do działania na zewnątrz, do zabiegów o dostawy, kredyty itp. Na Zachodzie, ale także na Wschodzie poczną się budzić wątpliwości co do naszych intencji i wiarygodności jako partnera, bo obie strony zainteresowane są uzdrowieniem sytuacji gospodarczej i stabilizacją w naszym kraju.</u>
<u xml:id="u-14.11" who="#StanisławDługosz">Cenne są wszystkie uwagi posłów dotyczące konieczności wyrównywania obrotów handlu zagranicznego. Przez rok ubiegły udało nam się przebrnąć dzięki pomocy kredytowej krajów socjalistycznych, głównie Związku Radzieckiego, i pewnej rezerwy tego kredytu będziemy korzystać jeszcze przy pertraktacjach z krajami EWG, które domagają się częściowej zapłaty gotówką za dostawy żywności.</u>
<u xml:id="u-14.12" who="#StanisławDługosz">Problemy handlu zagranicznego znajdą niewątpliwie konkretniejsze odbicie w 3-letnim programie stabilizacji. W tym okresie powinien zostać zahamowany wzrost zadłużenia. Pewne wnioski można będzie wyciągnąć w odniesieniu do handlu zagranicznego z rządowego raportu o stanie gospodarki, który ma być przedstawiony Sejmowi. Wreszcie założenia reformy gospodarczej przewidują różne warianty rozwiązań problematyki handlu zagranicznego, w tym również polityki cen.</u>
<u xml:id="u-14.13" who="#StanisławDługosz">W opinii dotyczącej projektu planu, należałoby stwierdzić przyjęcie zamierzeń rządu w sferze handlu zagranicznego i w kwestii bilansu płatniczego, wnieść o aktywizację eksportu i opracowanie konkretnego programu w tej dziedzinie, wyrazić niepokój z powodu zmniejszenia importu maszyn i urządzeń dla zabezpieczenia potrzeb przemysłu i rolnictwa, uznać konieczność importu artykułów spożywczych, wnieść o ujęcie w 3-letnim programie konkretnych przedsięwzięć na rzecz zahamowania dalszego zadłużania kraju.</u>
<u xml:id="u-14.14" who="#StanisławDługosz">Poseł Józef Górniak (PZPR) przedstawił szczegółowe propozycje uwag i wniosków Komisji do projektu NPSG i budżetu na rok 1981 w części dotyczącej handlu zagranicznego.</u>
<u xml:id="u-14.15" who="#StanisławDługosz">Stwierdza się tam m.in., że przedstawiony projekt planu na rok 1981 w dziedzinie handlu zagranicznego zakłada utrzymanie eksportu na poziomie roku 1980 przy jednoczesnym zmniejszeniu importu. Powyższe założenie wpłynie korzystnie na poprawę salda obrotów towarowych z zagranicą, na poprawę warunków płatniczych wobec zagranicy. Założony kierunek działania resortu handlu zagranicznego jest zgodny z wytycznymi KC PZPR, będzie służyć strategicznemu zadaniu rozwoju gospodarki Polski w międzynarodowym podziale pracy.</u>
<u xml:id="u-14.16" who="#StanisławDługosz">Analizując wykonanie planu handlu zagranicznego w 1980 r., należy wziąć pod uwagę warunki i okoliczności które towarzyszyły jego realizacji. Do zakłóceń wywołanych trudnościami zaopatrzeniowymi oraz energetycznymi, doszło nowe zjawisko w życiu gospodarczym kraju - strajki. Zaistniała sytuacja spowodowała znaczne straty w przemyśle. Część masy towarowej, którą planowano na eksport z konieczności przesunięto na zaopatrzenie rynku wewnętrznego, co dotkliwie odbiło się na dostawach na cele eksportowe. Spadek produkcji przemysłowej, przy wyjątkowo niekorzystnych zbiorach w rolnictwie, spowodował konieczność znacznego przekroczenia zaplanowanych środków na import masy towarowej na rynek wewnętrzny. W rezultacie ujemne saldo wymiany towarowej wyniosło 8, 5 mld zł dew. wobec zaplanowanego na rok 1980 ujemnego salda 2, 7 mld zł dew.</u>
<u xml:id="u-14.17" who="#StanisławDługosz">W obecnej sytuacji należy się liczyć z ograniczeniem podaży na eksport surowców oraz artykułów rolno-spożywczych przy zwiększeniu podaży artykułów przemysłowych, usług i budownictwa. Zmusza to do ciągłego podnoszenia jakości oferowanych na eksport towarów, zwiększenia ofensywności naszych działań promocyjnych, doskonalenia rozwiązań systemowych w handlu zagranicznym.</u>
<u xml:id="u-14.18" who="#StanisławDługosz">Projekt NPSG na rok 1981 w dziedzinie handlu zagranicznego, jest wyważony, zakłada właściwe proporcje między wielkością eksportu i importu. Mimo słusznego ustawienia zadań na rok 1981, planowane saldo obrotów globalnych zamyka się niedoborem 3 mld zł dew. W świetle podanych faktów, Komisja postuluje dokonanie przez rząd oceny poszczególnych składników masy towarowej przeznaczonej na eksport, gdyż odnoszenie się do wyjątkowo niekorzystnego roku 1980 jako bazy wyjściowej może być zawodne (zaniżanie możliwości). Obniżenie o 1/4 importu inwestycyjnego w stosunku do roku 1980 jest zabiegiem najprostszym, lecz bardzo niebezpiecznym dla gospodarki kraju w przyszłych latach.</u>
<u xml:id="u-14.19" who="#StanisławDługosz">W projekcie planu nie określono środków na import paliw i surowców. Komisja zwraca uwagę, że tę dziedzinę importu należy załatwić w pierwszej kolejności i w takich ilościach, jakie zabezpieczą potrzeby w zakresie paliw, surowców oraz materiałów i części zamiennych gospodarki narodowej.</u>
<u xml:id="u-14.20" who="#StanisławDługosz">Komisja podkreśla wagę i znaczenie współpracy gospodarczej i wymiany handlowej z krajami RWPG a szczególnie ze Związkiem Radzieckim, który w trudnej sytuacji naszego kraju pomaga w rozwiązywaniu nabrzmiałych problemów, wychodząc poza umowy wieloletnie. Komisja podkreśla także wagę umów wieloletnich o specjalizacji i kooperacji w produkcji i rozbudowie bazy surowcowo-energetycznej, które przyczyniają się do rozwoju socjalistycznej integracji oraz rozwoju gospodarki i udziału Polski w międzynarodowym podziale pracy.</u>
<u xml:id="u-14.21" who="#StanisławDługosz">W dziedzinie importu z II obszaru płatniczego, Rząd powinien dążyć do zrównoważenia obrotów. Każdy zakup musi podlegać szczegółowej analizie, a priorytet dostaw musi mieć ta masa towarowa, która decyduje o ciągłości produkcji na rynek i eksport. W szczególności należy wpierw zbadać możliwości wykorzystania własnych surowców i substytutów oraz uruchomienia produkcji krajowej. Duże rezerwy tkwią w pełniejszej synchronizacji importu z harmonogramami potrzeb w zakładach pracy.</u>
<u xml:id="u-14.22" who="#StanisławDługosz">Realizacja planu handlu zagranicznego wymagać będzie rozwiązania wielu złożonych problemów związanych ze zmianą asortymentu i struktury produkcji na eksport, lepszym wykorzystaniem mocy produkcyjnych i podniesieniem jakości towarów przeznaczonych na eksport. W 1981 roku szczególne znaczenie mieć będzie poprawa efektywności eksportu. W roku 1981 i latach następnych resort handlu zagranicznego winien szerzej stymulować eksport polskiej myśli technicznej, usług (w tym transportowych), budownictwa.</u>
<u xml:id="u-14.23" who="#StanisławDługosz">Komisja zaleca wprowadzenie udoskonaleń w systemie stymulowania produkcji eksportowej zgodnie z uchwałą Rządu 118/80, w sprawie zmian w systemie kierowania przedsiębiorstwami państwowymi, która tworzy przesłanki dla lepszej współpracy przemysłu z handlem zagranicznym.</u>
<u xml:id="u-14.24" who="#StanisławDługosz">Poszczególne pozycje przedstawionego projektu budżetu państwa na 1981 r. w części dotyczącej handlu zagranicznego i gospodarki morskiej Komisja przyjmuje do wiadomości nie wnosząc uwag.</u>
</div>
<div xml:id="div-15">
<u xml:id="u-15.0" who="#ZdzisławMalicki">Projekt planu handlu zagranicznego na rok bieżący powinien być uzupełniony harmonogramem proeksportowych przedsięwzięć resortów (umieszczenie takiej listy w 3-letnim programie będzie nieefektywne, gdyż utrudni kontrolę realizacji w tak długim czasie). Harmonogram ten powinien ujmować etapy proeksportowych prac resortów, co umożliwiłoby baczniejsze śledzenie biegu tych prac. Były już dawniej w tej sprawie wnioski i zalecenia premiera, niestety dotychczas bez skutków, choć można opracować taki materiał bardzo szybko. Trzeba więc wymusić to działanie. Poseł Z. Malicki oświadczył, że bez takiego aneksu, nie będzie mógł głosować za przyjęciem projektu planu.</u>
<u xml:id="u-15.1" who="#ZdzisławMalicki">Co do wniosków szczegółowych, mówca wyraził zdanie, że nie można formułować, iż strajki były główną przyczyną niewywiązania się z dostaw eksportowych, albowiem były nią braki surowców, materiałów i energii.</u>
<u xml:id="u-15.2" who="#ZdzisławMalicki">Przewodniczący Komisji poseł Stanisław Gębala (PZPR): Jeśli chodzi o załącznik do planu, to według ministra R. Karskiego tego rodzaju opracowanie było już zrobione, ale obecnie musiałoby ulec rewizji. Jest faktem, że strajki przyczyniły się do zmniejszenia dostaw na eksport.</u>
</div>
<div xml:id="div-16">
<u xml:id="u-16.0" who="#JerzyKorzonek">Nie tylko z poselskiego, ale również z obywatelskiego obowiązku stwierdzić trzeba, że źle jest przyjmowane przez społeczeństwo, jeżeli Sejm podejmuje uchwałę o NSPG, a potem na wniosek rządu ją zmienia. To tak, jak gdyby działał bezwolnie. Dlatego należałoby przyjąć projekt planu uściślony po dyskusji na KSR-ach. Nie będzie dobrze teraz podejmować uchwałę o planie, aby następnie w końcu lutego lub w marcu rozpatrywać projekt z poprawkami, poddając go całej regulaminowej procedurze.</u>
</div>
<div xml:id="div-17">
<u xml:id="u-17.0" who="#Sprawozdawca">Przewodniczący Komisji poseł Stanisław Gębala poddał projekt pod głosowanie z wnioskami posłów Malickiego i Korzonka.</u>
<u xml:id="u-17.1" who="#Sprawozdawca">Projekt planu handlu zagranicznego na rok 1981 został przez Komisję zatwierdzony (przy 1 głosie sprzeciwu) z ewentualnością późniejszych zmian i pod warunkiem dołączenia doń aneksu - harmonogramu prac proeksportowych resortów.</u>
<u xml:id="u-17.2" who="#Sprawozdawca">Przedstawiony projekt uwag i wniosków dla Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów zostanie przesłany posłom do uwagi i akceptacji.</u>
<u xml:id="u-17.3" who="#Sprawozdawca">W kolejnym punkcie porządku dziennego Komisja dokonała zmian w składzie prezydium w związku z przejściem do pracy w Komisji Skarg i Wniosków posła Wita Drapicha (PZPR). Na stanowisko zastępcy przewodniczącego został powołany poseł Zdzisław Malicki (PZPR).</u>
</div>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>