text_structure.xml 97.1 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#Sprawozdawca">Dnia 6 kwietnia 1982 r. Komisja Handlu Wewnętrznego, Drobnej Wytwórczości i Usług, obradująca pod przewodnictwem posła Jerzego Jóźwiaka (SD), rozpatrzyła:</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#Sprawozdawca">- rozwój drobnej wytwórczości, ze szczególnym uwzględnieniem realizacji uchwały Rady Ministrów nr 112 z 1981 r.</u>
          <u xml:id="u-1.2" who="#Sprawozdawca">W posiedzeniu udział wzięli: minister handlu wewnętrznego i usług Zenon Komender, prezes Centralnego Związku Spółdzielczości Pracy Wiktor Sielanko, prezes Centralnego Związku Spółdzielni Niewidomych płk Marian Galwala, prezes Komisji Koordynacyjnej Działalności Gospodarczej Organizacji Spółdzielczych Stanisław Kowalczyk, prezes Centralnego Związku „Cepelia” Czesław Sawicki oraz przedstawiciele Najwyższej Izby Kontroli, Komisji Planowania przy Radzie Ministrów, Ministerstwa Finansów, Urzędu Gospodarki Materiałowej, Urzędu Cen, CZSR „Samopomoc Chłopska”, CZSS „Społem”, Centralnego Związku Spółdzielni Inwalidów, Centralnego Związku Rzemiosła, Instytutu Handlu Wewnętrznego i Usług oraz Spółdzielczego Instytutu Badawczego. W posiedzeniu uczestniczyli też przedstawiciele Zrzeszenia Przedsiębiorstw Państwowego Przemysłu Drobnego „Prodryn” z Katowic oraz Regionalnego Związku Spółdzielni Inwalidów z Poznania.</u>
          <u xml:id="u-1.3" who="#Sprawozdawca">Materiały na posiedzenie Komisji przedstawiły: Ministerstwo Handlu Wewnętrznego i Usług oraz Najwyższa Izba Kontroli.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#JerzyJóźwiak">Upłynął rok od chwili, gdy Komisja rozpatrywała kompleksowo sprawy drobnej wytwórczości. W opinii wystosowanej wówczas do rządu stwierdzono, że zdaniem Komisji istnieje pilna potrzeba opracowania jednolitego systemu ekonomicznego i prawnego, umożliwiającego prawidłowe funkcjonowanie drobnej wytwórczości, W wyniku opinii sformułowanej przez Komisję powołany został zespół rządowy pod przewodnictwem posła Zenona Komendera, a następnie podjęta została uchwała nr 112 Rady Ministrów, której realizację dzisiaj oceniamy. Czas wdrażania uchwały jest na tyle długi, że pozwala dokonać wstępnej oceny jej funkcjonowania. Wdrażanie uchwały dokonywało się w trudnym okresie: w warunkach narastającego kryzysu gospodarczego, fali strajków, anarchii, a w ostatnich miesiącach w warunkach rygorów stanu wojennego. Był to więc rzeczywiście trudny „poligon doświadczalny” dla wdrażania nowych rozwiązań w drobnej wytwórczości, Powinniśmy sobie dzisiaj odpowiedzieć na pytanie, czy uchwała spełniła oczekiwania społeczne, a również oczekiwania samej drobnej wytwórczości. Otrzymane na posiedzenie materiały skonfrontowaliśmy z sytuacją w 5 zwizytowanych przez zespoły poselskie województwach. Pozwoli to nam w sposób bardziej prawidłowy sformułować ostateczną opinię nt. warunków i rezultatów wdrażania u chwały nr 112 Rady Ministrów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#EdwardWiśniewski">Drobna wytwórczość jest ważnym, integralnym elementem nowoczesnej struktury gospodarki narodowej. Wzrost jej znaczenia wynika przede wszystkim z potrzeby lepszego zaopatrzenia rynku w towary i usługi, rozwój kooperacji, pełniejszego wykorzystania lokalnych zasobów surowców mineralnych, wtórnych i odpadowych oraz siły roboczej, a także zagospodarowania wszystkich nadwyżek płodów rolnych.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#EdwardWiśniewski">Doniosłe funkcje społeczno-ekonomiczne drobnej wytwórczości wynikają z jej specyficznych właściwości - takich w szczególności jak:</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#EdwardWiśniewski">- duża elastyczność produkcji stwarzająca możliwość szybkiego jej dostosowania do zmieniających się upodobań konsumentów, - bliskość lokalnych rynków zbytu, a w związku z tym niższe koszty transportu i bezpośredni kontakt z konsumentami, - łatwość wytwarzania wyrobów nietypowych, w krótkich seriach, na indywidualne zamówienia odbiorców.</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#EdwardWiśniewski">Na szczególne podkreślenie zasługuje aktywizacyjna funkcja drobnej wytwórczości, a zwłaszcza duże możliwości zagospodarowania siły roboczej, w tym pracowników niepełnosprawnych, zatrudnianych sezonowo i w chałupnictwie, lepsze wykorzystanie lokalnych zasobów surowcowych, zagospodarowanie sprzętu technicznego wycofywanego z zakładów kluczowych oraz sprawniejsze zaspokajanie potrzeb konsumentów indywidualnych w zakresie usług.</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#EdwardWiśniewski">Należy wreszcie zaakcentować znaczenie kooperacji drobnej wytwórczości z wielkim i średnim przemysłem, dużą aktywność innowacyjną małych zakładów oraz znaczne możliwości wzrostu eksportu produkowanych wyrobów i usług.</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#EdwardWiśniewski">Wszystko to skłania do wprowadzania w życie takich rozwiązań, które by pozwoliły w pełni wykorzystać zalety i specyfikę tego działu gospodarki. Jest to tym bardziej istotne, że drobna wytwórczość ma wszelkie potencjalne szanse odegrania znaczącej roli w procesie przezwyciężania kryzysu gospodarczego w naszym kraju. Stanowi ona tę część gospodarki narodowej, w której stosunkowo szybko można osiągnąć istotne efekty w postaci wzrostu produkcji pożądanych społecznie dóbr i usług, poprawy zaopatrzenia rynku oraz wzrostu opłacalnego eksportu. Ponadto, drobna wytwórczość może, przy zapewnieniu niezbędnego zaopatrzenia materiałowego i technicznego, wchłonąć część siły roboczej przemieszczanej z innych sfer gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-3.6" who="#EdwardWiśniewski">Dla realizacji tych społeczno-ekonomicznych celów niezbędne okazały się zmiany mechanizmu ekonomicznego, a w szczególności zapewnienie wszystkim jednostkom drobnej wytwórczości pełnej samodzielności, samorządności i stworzenia warunków dla samofinansowania ich rozwoju. Zapoczątkowanie takiego procesu stanowi wdrażana od 1 lipca 1981 r. na mocy uchwały Rady Ministrów nr 112 - reforma gospodarcza drobnej wytwórczości. Drobna wytwórczość stanowić miała swoisty „poligon doświadczalny” właściwej reformy gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-3.7" who="#EdwardWiśniewski">Z dniem 1 lipca 1981 r. rozpoczęto proces wdrażania postanowień uchwały nr 112/81 Rady Ministrów w jednostkach zrzeszonych w centralnych związkach: Spółdzielni Pracy, Spółdzielni Inwalidów, Spółdzielni Niewidomych, Spółdzielni Przemysłu Ludowego i Artystycznego „Cepelia”, w przedsiębiorstwach organizacji społecznych, państwowym przemyśle terenowym i w rzemiośle. Pozostałe piony drobnej wytwórczości: CZSS „Społem” i CZSR „Samopomoc Chłopska” rozpoczęły wdrażanie uchwały z dniem 1 stycznia 1982 r.</u>
          <u xml:id="u-3.8" who="#EdwardWiśniewski">Produkcja przemysłowa we wszystkich pionach drobnej wytwórczości kształtowała się w warunkach znacznych niedoborów zaopatrzenia materiałowego, trudności paliwowo-energetycznych i zakłóceń kooperacyjnych. W tej sytuacji podstawowym celem było utrzymanie zakładów w ruchu ciągłym - głównie poprzez zmiany w profilu i asortymencie produkcji - oraz wykorzystywanie na rzecz produkcji rynkowej rezerw powstałych w wyniku ograniczenia kooperacji i eksportu.</u>
          <u xml:id="u-3.9" who="#EdwardWiśniewski">Na wielkość dostaw kooperacyjnych z drobnej wytwórczości wpływało zmniejszenie produkcji finalnej przez głównych odbiorców - przedsiębiorstwa przemysłu kluczowego. Były też przypadki zrywania umów kooperacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-3.10" who="#EdwardWiśniewski">Sprzedaż wyrobów i usług przez jednostki uspołecznione na rynek wzrosła w 1981 r. o 3,5%, a na eksport spadła do poziomu 91,4% roku 1980. W rzemiośle indywidualnym obroty wyrobami rynkowymi wzrosły o 25,7%, a obrony eksportowe spadły do poziomu 90% roku poprzedniego. Udział sprzedaży na rynek w sprzedaży ogółem wynosił w uspołecznionych jednostkach 55%, a w rzemiośle 84%. Wartość dostaw towarów z drobnej wytwórczości na rynek w cenach detalicznych wyniosła ogółem 156,2 mld zł. Niewielki przyrost wartości produkcji w zmiennych warunkach funkcjonowania drobnej wytwórczości wskazuje, że raczej można mówić o utrzymaniu zbliżonego do 1980 r. poziomu sprzedaży produkcji. Wyniki działalności gospodarczej rzemiosła mogą natomiast świadczyć o częściowym rzeczywistym wzroście masy towarów i usług, zwłaszcza jeśli się uwzględni stosunkowo niższy niż w sektorze uspołecznionym ruch cen.</u>
          <u xml:id="u-3.11" who="#EdwardWiśniewski">W obu sektorach miało natomiast miejsce znaczne załamanie planów asortymentowych. W wielu jednostkach drobnej wytwórczości następuje proces dostosowywania profilu produkcji do możliwości zaopatrzenia materiałowego. W przemysłach odzieżowo-włókienniczym i skórzanym, stanowiących trzon potencjału wytwórczego drobnej wytwórczości - kosztem znacznych zmian asortymentowych - starano się utrzymać wolumen produkcji na poziomie zbliżonym do 1980 roku. W przemyśle wzrosło konfekcjonowanie odzieży dziecięcej z resztek tkanin. Zmniejszyło się przetwórstwo mięsa, ryb i cukru. Wzrost produkcji spożywczej w rzemiośle spowodowały był dalszym znacznym wzrostem piekarnictwa.</u>
          <u xml:id="u-3.12" who="#EdwardWiśniewski">Jednostki uspołecznione zrealizowały w 1981 r. usługi bytowe w 104,8%, a rzemiosło indywidualne - w 119,7%. Na uwagę zasługuje, że po raz pierwszy wystąpił spadek sprzedaży usług dla konsumentów zbiorowych. W latach poprzednich zakłady usługowe lansowały wyroby z własnych, drogich materiałów przy niechętnym stosunku do napraw. Zahamowanie tej tendencji w 1981 r. jest wynikiem zarówno niedoborów własnych materiałów w zakładach usługowych, jak i zapewnionej opłacalności napraw w nowych warunkach systemowych.</u>
          <u xml:id="u-3.13" who="#EdwardWiśniewski">Podkreślić należy, że sprzedaż usług bytowych wykazana jest w cenach bieżących i nie uwzględnia ruchu cen w II półroczu 1981 r. GUS szacuje, że rzeczywisty wolumen usług bytowych zmniejszył się o ok. 7,8%. Jest to następstwo omawianych zmian strukturalnych sprzedaży usług oraz zahamowania rozwoju sieci placówek usługowych.</u>
          <u xml:id="u-3.14" who="#EdwardWiśniewski">W uspołecznionej drobnej wytwórczości liczba jednostek zwiększyła się wprawdzie w 1981 r. o 402, było to jednak głównie wynikiem usamodzielniania się oddziałów niektórych większych spółdzielni, choć równocześnie powstało 190 nowych spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-3.15" who="#EdwardWiśniewski">Planowe działania organizacyjne prowadzone były na rzecz reaktywowania państwowego przemysłu terenowego. Przekazano urzędom wojewódzkim listę 65 państwowych jednostek gospodarczych kwalifikujących się do przemieszczenia do układu terenowego. Nowe przedsiębiorstwa przemysłu terenowego powstały w województwach: kieleckim, krakowskim, koszalińskim, szczecińskim i łódzkim.</u>
          <u xml:id="u-3.16" who="#EdwardWiśniewski">W roku 1981 w jednostkach uspołecznionej drobnej wytwórczości zarysowała się tendencja zmniejszania liczby zatrudnionych, spowodowana trudnościami zaopatrzenia materiałowego. Starano się utrzymać stan zatrudnienia w zakładach zwartych, przy ograniczaniu liczby zatrudnionych w nakładztwie. W rzemiośle indywidualnym natomiast nastąpił wzrost zatrudnienia.</u>
          <u xml:id="u-3.17" who="#EdwardWiśniewski">Na ukształtowanie się wyników finansowych w działalności gospodarczej uspołecznionej drobnej wytwórczości wpłynęły takie czynniki, jak wzrost kosztów wytwarzania i kosztów ogólnych, likwidacja lub znaczne ograniczenie dotacji przedmiotowych oraz wzrost cen wyrobów i usług. W ostatecznym rachunku jednostki uspołecznione drobnej wytwórczości zamknęły działalność roku 1981 wynikami dodatnimi.</u>
          <u xml:id="u-3.18" who="#EdwardWiśniewski">Dokonując oceny wyników drobnej wytwórczości w świetle uchwały nr 112 Rady Ministrów, należy podkreślić, że okres 9 miesięcy jest zbyt krótki dla wyciągnięcia ostatecznych wniosków co do trafności rozwiązań uchwały i skuteczności jej działania na rzecz rozwoju drobnej wytwórczości. Warunki kryzysowe w całej gospodarce, a zwłaszcza sytuacja w zaopatrzeniu materiałowo-technicznym, uniemożliwiły pełne wykorzystanie mechanizmów systemowych. Mimo wszystko trzeba stwierdzić, że w roku 1981 drobna wytwórczość osiągnęła lepsze efekty niż cała gospodarka narodowa, bowiem sprzedaż w całym przemyśle uległa zmniejszeniu o 13,2%, podczas gdy w uspołecznionej drobnej wytwórczości utrzymała się na poziomie 1980 r. Dzięki temu udział uspołecznionej drobnej wytwórczości w całym przemyśle wynosił w 1981 r. w wartości sprzedaży 6,8%., a w zatrudnieniu 10,8%.</u>
          <u xml:id="u-3.19" who="#EdwardWiśniewski">Mniej korzystnie kształtowała się sytuacja w obszarze usług, zwłaszcza w usługach bytowych, gdzie niedobory materiałowe znacznie zahamowały obroty.</u>
          <u xml:id="u-3.20" who="#EdwardWiśniewski">Niekorzystne wyniki uzyskane przez jednostki drobnej wytwórczości w eksporcie wyrobów są spowodowane w głównej mierze brakiem konsekwencji we wdrażaniu postanowień uchwały nr 112/81 Rady Ministrów. Podstawowy czynnik motywacyjny wzrostu eksportu, jakim był 20% odpis od uzyskanych w eksporcie środków dewizowych, w praktyce nie był realizowany. W rezultacie jednostki drobnej wytwórczości, przy ograniczaniu środków dewizowych na import, pozbawione zostały praktycznej możliwości zakupu surowców, materiałów i komponentów niezbędnych dla produkcji eksportowej.</u>
          <u xml:id="u-3.21" who="#EdwardWiśniewski">Zgodnie z intencjami uchwały nr 112, w 1981 r. rozpoczął się proces porządkowania struktur organizacyjnych drobnej wytwórczości. Wyraził się on decentralizacją niektórych większych wielozakładowych spółdzielni oraz nowymi inicjatywami założycielskimi. Brak było natomiast warunków dla wzrostu liczby zatrudnionych.</u>
          <u xml:id="u-3.22" who="#EdwardWiśniewski">Rozwój organizacyjny rzemiosła wyraził się znacznym wzrostem liczby nowych zakładów i liczby zatrudnionych.</u>
          <u xml:id="u-3.23" who="#EdwardWiśniewski">Na ogólną poprawę wyników finansowych jednostek drobnej wytwórczości niewątpliwy wpływ miały zawarte w uchwale nr 112 uprawnienia do samodzielnego ustalania cen. Odbiurokratyzowanie trybu ustalania cen spowodowało, że nowo produkowane wyroby prawie natychmiast można było wprowadzać na rynek. Wzrost cen na wyroby był niższy niż na usługi i kształtował się w granicach od 30 do 100%. Poza nielicznymi przypadkami, nie stwierdzone tendencji do nadmiernego zawyżania zysku.</u>
          <u xml:id="u-3.24" who="#EdwardWiśniewski">Uchwała nr 112 stworzyła jednostkom drobnej wytwórczości warunki do swobodnego kształtowania wynagrodzeń. Mimo to dynamika przyrostu średniej płacy w jednostkach drobnej wytwórczości w 1981 r. była niższa niż w przemyśle kluczowym i wynosiła 21% w porównaniu z 24% przyrostem średniej płacy w przemyśle kluczowym.</u>
          <u xml:id="u-3.25" who="#EdwardWiśniewski">Analizując wpływ rozwiązań przyjętych w uchwale nr 112 na rozwój drobnej wytwórczości w 1981 r., należy stwierdzić, że nie wszystkie postanowienia uchwały zostały wdrożone do praktyki gospodarczej. W szczególności w zakresie zaopatrzenia materiałowego ograniczono się do postanowień dotyczących surowców i materiałów centralnie bilansowanych poprzez zabezpieczenie w bilansach centralnych wyodrębnionej puli dla drobnej wytwórczości.</u>
          <u xml:id="u-3.26" who="#EdwardWiśniewski">Natomiast ministerstwa i organizacje obrotu zaopatrzeniowego nie przestrzegają przepisów uchwały zobowiązujących je do zapewnienia jednostkom drobnej wytwórczości dostępu do surowców i materiałów na tych samych zasadach, jakie dotyczą jednostek przemysłu kluczowego. W warunkach funkcjonowania programów operacyjnych jakiekolwiek preferencje zaopatrzeniowe dla drobnej wytwórczości przestały istnieć. Nie są również realizowane w pełni postanowienia dotyczące wydawania zezwoleń na skup surowców i materiałów przez jednostki drobnej wytwórczości.</u>
          <u xml:id="u-3.27" who="#EdwardWiśniewski">Na tle dotychczasowych rozważań nasuwają się następujące wnioski:</u>
          <u xml:id="u-3.28" who="#EdwardWiśniewski">1) w zakresie zaopatrzenia materiałowo-technicznego rozwiązania zawarte w uchwale są słuszne, lecz w wielu obszarach system zaopatrzenia nie funkcjonuje zgodnie z przyjętymi zasadami. Udział drobnej wytwórczości w programach operacyjnych nie gwarantuje wielu jednostkom zaopatrzenia umożliwiającego utrzymanie dotychczasowego poziomu produkcji. Narastające trudności zaopatrzeniowe prowadzą do ograniczenia produkcji wielu asortymentów towarów i świadczenia usług oraz stwarzają realną groźbę znacznej redukcji zatrudnienia w niektórych pionach spółdzielczych. Wręcz dramatyczna sytuacja występuje w niektórych rodzajach usług o dużej wadze społecznej (szewstwo, krawiectwo, rymarstwo). Wszystko to potwierdza potrzebę wprowadzenia odrębnego systemu zaopatrzenia drobnej wytwórczości już w II półroczu 1982 r. W obecnej sytuacji naczelnym zadaniem jest ochrona osiągniętego poziomu produkcji i usług i utrzymanie założonej na 1982 r. dynamiki wzrostu - głównie poprzez:</u>
          <u xml:id="u-3.29" who="#EdwardWiśniewski">- stosowanie w praktyce równoprawności jednostek drobnej wytwórczości z jednostkami przemysłu kluczowego w sferze zaopatrzenia, - zrealizowanie postanowień uchwały nr 112 odnośnie rzeczywistego zwolnienia środków dewizowych do wysokości odpisów naliczonych na eksport, - umożliwienie jednostkom drobnej wytwórczości bezpośrednich kontaktów z partnerami zagranicznymi - m.in. w celu pozyskania materiałów i surowców do przerobu.</u>
          <u xml:id="u-3.30" who="#EdwardWiśniewski">2) Wobec braku perspektyw odczuwalnej poprawy zaopatrzenia surowcowo-materiałowego konieczne jest dokonanie głębokich zmian w strukturze produkcji drobnej wytwórczości z założeniem jej reorientacji na wykorzystanie krajowych surowców rolnych, mineralnych, lokalnych. Chodzi tu zwłaszcza o organizowanie drobnych zakładów przetwórczych w ramach przemysłu rolno-spożywczego i uruchamianie nieczynnych młynów, kaszarni, olejarni itp.</u>
          <u xml:id="u-3.31" who="#EdwardWiśniewski">3) W dziedzinie kooperacji przemysłowej należy dokonać oceny istniejących powiązań drobnej wytwórczości z przemysłem kluczowym w układach regionalnych i ustalić zakres rozwoju tej współpracy na najbliższe lata. Chodzi tu zwłaszcza o możliwości rozszerzenia kooperacji przez spółdzielnie inwalidów i spółdzielnie niewidomych.</u>
          <u xml:id="u-3.32" who="#EdwardWiśniewski">4) W porozumieniu z właściwymi resortami powinny być uściślone perspektywy rozwijania w drobnej wytwórczości produkcji wyrobów chemii gospodarczej, leków oraz sprzętu medycznego i weterynaryjnego.</u>
          <u xml:id="u-3.33" who="#EdwardWiśniewski">5) Należy zapewnić drobnej wytwórczości rozwój produkcji drobnego sprzętu i narzędzi dla rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-3.34" who="#EdwardWiśniewski">6) W odniesieniu do rozwiniętych tradycyjnych branż drobnej wytwórczości (skórzanej, odzieżowej, włókienniczej) należałoby silniej powiązać wykorzystanie potencjału ze współpracą międzynarodową.</u>
          <u xml:id="u-3.35" who="#EdwardWiśniewski">7) Należy zobowiązać wojewodów do uzupełnienia i zaktualizowania wojewódzkich programów rozwoju przemysłu drobnego.</u>
          <u xml:id="u-3.36" who="#EdwardWiśniewski">8) Przyspieszenia wymaga podjęcie decyzji w sprawie objęcia układem terenowym przedsiębiorstw zakwalifikowanych do państwowego przemysłu terenowego.</u>
          <u xml:id="u-3.37" who="#EdwardWiśniewski">9) Terenowe organy administracji państwowej powinny kontynuować prace wspierające rozwój organizacyjny drobnej wytwórczości, zwłaszcza poprzez mechanizmy ekonomicznej motywacji.</u>
          <u xml:id="u-3.38" who="#EdwardWiśniewski">10) Należy dostosować postanowienia ustawy o opodatkowaniu jednostek gospodarki uspołecznionej do potrzeb drobnej wytwórczości.</u>
          <u xml:id="u-3.39" who="#EdwardWiśniewski">11) Trzeba opracować zasady opodatkowania rzemiosła w sposób, który zapewniałby sprawiedliwe i społecznie akceptowane dochody właściciela zakładu, zachęty do podejmowania działalności w dziedzinach preferowanych przez państwo oraz gwarancje stabilności i prawidłowego stosowania zasad opodatkowania.</u>
          <u xml:id="u-3.40" who="#EdwardWiśniewski">12) Niezbędne jest powołanie rady ds. drobnej wytwórczości i usług przy Prezydium Rządu. Rada ta pełniłaby funkcje organu opiniotwórczo-doradczego Rady Ministrów oraz inicjującego i koordynującego rozwój uspołecznionej i nieuspołecznionej drobnej wytwórczości i usług.</u>
          <u xml:id="u-3.41" who="#EdwardWiśniewski">13) Rząd powinien opracować nową koncepcję rozwoju usług i podjąć decyzje gwarantujące odpowiednie rozwiązania w tej dziedzinie.</u>
          <u xml:id="u-3.42" who="#EdwardWiśniewski">14) W warunkach reformy gospodarczej uregulowania wymagają sprawy funkcjonowania spółdzielczości inwalidów (wysoka pracochłonność produkcji przy konieczności zachowania prymatu zadań rehabilitacyjnych utrudnia działalność w ramach wolnej konkurencji).</u>
          <u xml:id="u-3.43" who="#EdwardWiśniewski">15) W sferze prac naukowo-badawczych konieczne jest przygotowanie programu rozwoju i działania drobnej wytwórczości oraz warunków usprawnienia techniczno-organizacyjnego jej bazy wytwórczej. W pierwszej kolejności niezbędne jest podjęcie badań nad opracowaniem technologii pozyskiwania surowców mineralnych, wtórnych i odpadowych.</u>
          <u xml:id="u-3.44" who="#EdwardWiśniewski">Przedstawione wyżej postulaty i wnioski powinny znaleźć również odbicie w przygotowywanych projektach ustaw - m.in. w ustawie o radach narodowych i samorządzie terytorialnym, o spółdzielniach i ich związkach oraz o organizacji i wykonywaniu rzemiosła.</u>
          <u xml:id="u-3.45" who="#EdwardWiśniewski">Podczas wizytacji zespołów poselskich stwierdzono, że uchwała nr 112 Rady Ministrów jest generalnie pozytywnie oceniana. Podkreślono zwłaszcza jej walory w kształtowaniu samodzielności, samorządności i samofinansowania jednostek gospodarczych. Zwracano jednak uwagę, że proces wdrażania uchwały wymaga zasadniczego wzmocnienia. Rząd powinien zająć stanowisko w sprawie rozwoju drobnej wytwórczości, dokonując oceny reformy gospodarczej w tej dziedzinie gospodarki. Jest to niezbędne dla działań na rzecz dalszego jej rozwoju Uwagi o realizacji uchwały nr 112 Rady Ministrów przedstawił dyrektor Zespołu Najwyższej Izby Kontroli Stanisław Pawłowski: Wprowadzone z dniem 1 lipca ub.r. uchwała nr 112 RM nowe zasady działania drobnej wytwórczości stworzyły korzystne i właściwie nieskrępowane warunki rozwoju. Mimo kłopotów zaopatrzeniowych i społeczno-gospodarczego rozchwiania - drobna wytwórczość uspołeczniona i nieuspołeczniona w 1981 r. utrzymała produkcję i usługi na niezmniejszonym poziomie, a w przypadku rzemiosła osiągnięto wyraźny wartościowy wzrost produkcji rynkowej i usług dla ludności.</u>
          <u xml:id="u-3.46" who="#EdwardWiśniewski">W wyniku przeprowadzonej na terenie 8 województw w I kwartale br. kontroli wpływu rozwiązań przyjętych w uchwale 112 na rozwój drobnej wytwórczości Zespół stwierdził niedostateczne oddziaływanie organów administracji terenowej, sprowadzające się głównie do czysto administracyjnych czynności. Brak jest natomiast konkretnych działań zmierzających np. do reaktywowania przemysłu terenowego przekazanego w 1976 r. do tzw. „klucza”. W większości urzędów wojewódzkich nie ma kto na co dzień sterować sprawami przemysłu drobnego, tylko w 13 urzędach funkcjonują odpowiednie wydziały, w pozostałych wydziałach handlu i usług dominuje problematyka handlowa, a właściwie reglamentacyjna.</u>
          <u xml:id="u-3.47" who="#EdwardWiśniewski">Ustalenia potwierdzają opinię, że zeszły rok był dla drobnej wytwórczości nie najgorszy, jednakże trzy miesiące 1982 r. przyniosły zdecydowane pogorszenie, szczególnie reglamentacja surowcowo-materiałowa usztywniła i zwęziła pole manewru wielu jednostkom produkcyjno-usługowym, mimo iż niektóre z nich wytwarzają towary objęte tzw. programami operacyjnymi.</u>
          <u xml:id="u-3.48" who="#EdwardWiśniewski">Następstwem tej sytuacji może być ograniczanie zatrudnienia. Jest to sprawa poważna, o trudnych do przewidzenia konsekwencjach. Zgodnie z założeniami drobna wytwórczość miała wchłaniać tysiące ludzi zwalnianych z administracji i wielkich zakładów pracy, a tymczasem już obecnie wiele jednostek ma kłopoty z zapewnieniem pracy dla aktualnie zatrudnionych, a gdzie tu lokować nowych. Nawet rzemiosło, które utrzymuje trend rozwojowy, nie przejawia większego zainteresowania, by rozszerzać front pracy zwiększając zatrudnienie. Kandydatom ubiegającym się o uprawnienia do wykonywania rzemiosła stwarza się dodatkową barierę kwalifikacyjną polegającą na wprowadzeniu obowiązku składania egzaminów sprawdzających w zakresie umiejętności praktycznych oraz przepisów bhp, w rzemiosłach, w których kryteria te nie były dotąd wymagane.</u>
          <u xml:id="u-3.49" who="#EdwardWiśniewski">Spośród wielu zjawisk wywołanych reformą drobnej wytwórczości, najwięcej niepokojów wywołuje powszechny i nadmierny wzrost tzw. wolnych cen na towary i usługi. NIK podziela ten społeczny niepokój, bowiem nad procesem cenotwórstwa nie ustanowiono właściwej kontroli, nawet PKC, obniżyła loty w tej dziedzinie, merytoryczne kontrole zastępując tzw. obserwacjami poziomu cen. Co więcej, na skutek niepotrzebnych zawiłości interpretacyjnych objaśniających stosowanie przepisów uchwały nr 112 zasugerowano zaniechanie obowiązku sporządzania kalkulacji dla potrzeb ustalania cen. Zakłady przyjęły te wytyczne jako zwolnienie ich z obowiązku dokumentowania kalkulacji kosztów. Komplikuje to m.in. proces kontroli cen. Zebrane przez kontrole materiały dają podstawę do stwierdzenia, że działania jednostek drobnej wytwórczości w zakresie podwyższania cen są podstawowym narzędziem wykorzystywanym dla poprawy rentowności. Nie stwierdzamy natomiast podejmowania jakichkolwiek innych przedsięwzięć na rzecz poprawy rentowności. Stan ten daje podstawę do stwierdzenia, że ustalone ceny, znacznie wyższe od uzasadnionych, sankcjonują również skutki braku gospodarności, złej organizacji, spadku wydajności pracy, marnotrawstwa materiałów, przestojów i przerostów w zatrudnieniu.</u>
          <u xml:id="u-3.50" who="#EdwardWiśniewski">W tej sytuacji mało pocieszająco brzmi stwierdzenie zawarte w informacji MHWiU, że odbiurokratyzowano w pełni tryb ustalania cen przez co towary mogą szybciej być wprowadzane na rynek. Ale przecież płaci za to klient, bowiem na skutek braku kontroli wielu producentów nadużywa uprawnień w ustanawianiu cen. Funkcji kontrolnej nie spełniają również przedsiębiorstwa handlowe, mimo że zgodnie z wytycznymi ministra MHWiU zobowiązane są one do sprawdzania by system ten nie był wykorzystywany niezgodnie z jego społecznym przeznaczeniem. Nie sprawdzają one kalkulacji kosztów produkcji, godzą się z faktem jednostronnego narzucania cen przez producentów. I tak np. Spółdzielnia Pracy Rękodzieła Artystycznego „Jersey” w W-wie, zatwierdziła nowe ceny na wyroby. M.in. podniesiono cenę półgolfa „Sen” z włóczki mohair z 950 zł do 1700 zł. Na wyprodukowanie tego półgolfa zużyto materiał wartości 485 zł, a koszt robocizny wyniósł 183 zł, razem te dwie podstawowe pozycje stanowiły tylko 39% wartości w stosunku do ceny wyrobu. Do najbardziej ważących pozycji w kalkulacji należały koszty wydziałowe. Zakłady przemysłu terenowego „Prumel” w Pruszkowie (m.in. produkcja prodiży i części dla „Polmozbytu”) uzyskały w 1981 r. b. dobre wyniki ekonomiczno-finansowe, szczególnie po wejściu w życie uchwały 112 RM; na skutek ustanawiania wyższych cen przy założeniu w kalkulacjach większego wzrostu kosztów wydziałowych i ogólnozakładowych niż faktycznie poniesione. Jeden z rzemieślników przedstawił komisji cenowej spółdzielni wniosek o zmianę ceny zegara kominkowego z 8000 zł na 16135 zł. W specyfikacji kosztów, znajduje się narzut do robocizny 150%, koszty transportu i zaopatrzenia 27%, w stosunku do kosztów materiałowych, zysk 20%, podatek obrotowy 6%, marże handlowe 25%, prowizja spółdzielni 5%. Najpikantniejszym szczegółem tego wyrobu jest wmontowany mechanizm zegarowy - w postaci budzika wartości 230 zł.</u>
          <u xml:id="u-3.51" who="#EdwardWiśniewski">Można oczekiwać, że nadmiernie wyśrubowane ceny odbija się ujemnie na wynikach ekonomicznych producentów. Są już przykłady z życia potwierdzające to. I tak np. rzeszowska Spółdzielnia Usługowa na działalności w zakresie usług fryzjerskich w I półr. ub.r. poniosła stratę 1.374 tys. zł. Po ukazaniu się uchwały nr 112 RM Spółdzielnia podniosła ceny średnio o 124% i mimo to w II półroczu, straty jej wyniosły 733 tys. zł. Wysokie ceny na usługi fryzjerskie odstraszyły klientów, obroty spadły, zaczęto szukać przyczyn głębszych i okazało się że nie tylko instrumentem cenowym można się posługiwać. Ustalono, że zakłady są źle zlokalizowane, że występują nadwyżki stanowisk pracy. Zaczęto też likwidować absurdy, jak np. zainstalowanie w 1977 r. bio-sauny (produkcji włoskiej), w której wykonano zaledwie 34 zabiegi dla 8 klientów. Na poziomie ponoszonych kosztów w usługach fryzjerskich niemały wpływ wywierał wysoki wzrost płac kierownictwa spółdzielni i administracji, wyższy o 26% w 1981 r. od podwyżek płac fryzjerów.</u>
          <u xml:id="u-3.52" who="#EdwardWiśniewski">Po wprowadzeniu uchwały nr 112 w większości uspołecznionych jednostek drobnej wytwórczości wystąpiło zjawisko nie kontrolowanego często wzrostu płac i to głównie w grupie pracowników na stanowiskach kierowniczych i w administracji.</u>
          <u xml:id="u-3.53" who="#komentarz">(Dyskusja)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#AlojzyBryl">Wizytacja na terenie województwa kaliskiego i opolskiego umożliwiła sformułowanie poglądu na realizację uchwały nr 112 Rady Ministrów. Uchwała ta stwarza małe możliwości władzom wojewódzkim w zakresie stymulowania drobnej wytwórczości. Potrzebne jest wypracowanie w tej dziedzinie odpowiednich mechanizmów o charakterze ekonomicznym. Część uprawnień dotyczących drobnej wytwórczości, szczególnie w sferze podatkowej, powinna znaleźć się w gestii władz wojewódzkich. W oparciu o przeprowadzoną wizytację stwierdzić można, że większość jednostek drobnej wytwórczości, zwłaszcza spółdzielczości pracy, nie ma dostatecznych środków na akumulację. Należy szukać rozwiązań, które pozwoliłyby spółdzielczości na gromadzenie tych środków. Obserwuje się zjawisko obawy przed podejmowaniem inwestycji. Niedostateczny jest wpływ spółdzielczości na dysponowanie środkami z odpisów dewizowych. Odpowiednie przepisy uchwały nr 112 nie są bowiem realizowane. Nie zachęca to do działalności eksportowej, a zarazem hamuje rozwój drobnej wytwórczości, środki dewizowe drobnej wytwórczości znajdujące się na kontach bankowych są „martwe”. Tymczasem powinny one służyć finansowaniu zakupu brakujących surowców i części zamiennych. Nie spotkaliśmy takiej jednostki, która uzyskałaby licencję na prowadzenie działalności w zakresie handlu zagranicznego. Opłaty ponoszone na rzecz central handlu zagranicznego są znaczne, mimo że spółdzielnie mogłyby same prowadzić działalność handlową uzyskawszy odpowiednią licencję. Celowe jest uproszczenie procedury w dziedzinie handlu zagranicznego. Istniejąca obecnie sytuacja wiązać się może z niewiedzą w zainteresowanych jednostkach oraz brakiem pomocy ze strony odpowiednich centralnych związków spółdzielczości.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#AlojzyBryl">Obecny system podatkowy jest mniej korzystny dla spółdzielczości pracy, niż określony w uchwale nr 167 Rady Ministrów, co odbija się na kosztach produkcji, powodując wysoki poziom cen. Wspomniane zjawisko nie służy rozwojowi spółdzielczości. W toku wizytacji wskazywano nam na progresję występującą przy podatku dochodowym. Wyrażono obawę, że nastąpi dalsze podwyższenie podatku. Proponowano utworzenie funduszu, który umożliwiłby ponoszenie ryzyka. Nasi rozmówcy krytykowali stosowanie jednakowego podatku od funduszu płac. Skomplikowało to sytuację spółdzielczości. Posługiwano się przy tym przepisami finansowymi z mocą wsteczną. Wskazywano nam na mało korzystny system kredytowy. Stwierdzić można, że splot wielu okoliczności rzutuje na niezadowalającą obecnie sytuację ekonomiczno-finansową spółdzielczości.</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#AlojzyBryl">Ustalenia jednej z uchwał Centralnego Związku Spółdzielczości Inwalidów stwarzają antybodźce w dziedzinie zatrudnienia ciężko poszkodowanych inwalidów. Proponowano, by stworzyć fundusz ochrony zatrudnienia pracowników spółdzielczości inwalidów, który powstawałby z części składek na ubezpieczenia społeczne (odpis wynosiłby jedną czwartą składki). Sytuacja w służbie zdrowia spółdzielczości inwalidów jest szczególnie złożona. Zwraca uwagę niewłaściwe zabezpieczenie kadrowe, wadliwy system zaopatrzenia w leki i związany z tym ich brak. Zagadnienia te powinny stać się przedmiotem wspólnego posiedzenia naszej komisji oraz Komisji Zdrowia i Kultury Fizycznej.</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#AlojzyBryl">Często podnoszono problem zaopatrzenia rzemiosła. Uchwała nr 112 mówi wprawdzie, że rzemiosło jest partnerem dla jednostek gospodarki państwowej, jednakże przepis ten rzadko bywa stosowany. Występują tutaj zasadnicze przeszkody w sferze psychiki kierowników zakładów państwowych. Jeden z nich stwierdził, że mógłby sprzedać rzemieślnikowi zbyteczne maszyny i urządzenia, boi się jednak posądzenia o branie łapówek. Jest to obecnie bariera nie do pokonania. Kierownicy zakładów uspołecznionych obawiają się kontaktów z rzemiosłem. Należy szukać radykalnych i nadzwyczajnych rozwiązań. Podczas wizytacji spotkaliśmy się z niezrozumiałymi brakami w zaopatrzeniu w cukier małych zakładów rzemieślniczych, co sprawia, że zakłady te znajdują się na krańcu opłacalności. Podobne zjawisko występuje także w zaopatrzeniu w margarynę. Wiadomo, że w województwach wschodnich margaryny nie brak, a nawet ulega ona zepsuciu. Inaczej jest w województwach zachodnich. Występuje bowiem swoisty regionalizm w strukturze konsumpcji. Jak wygląda ten problem w ocenie kierownictwa resortu handlu wewnętrznego i usług?</u>
          <u xml:id="u-4.4" who="#AlojzyBryl">Celowe jest utworzenie wojewódzkich funduszy rozwoju drobnej wytwórczości. Miałyby one umocnić gospodarcze związki tej branży z województwami a także pomóc jednostkom, które tego wymagają.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#JanMełgieś">Ani w materiałach na dzisiejsze posiedzenie, ani w przedstawionych referatach nie ma mowy o tym, jak wyglądają usługi rzemieślnicze na wsi, a usług tam brakuje. Jedna wieś - to około stu gospodarstw. W takim środowisku nie ma szewca ani krawca. Brakuje też rzemieślnika, który przewijałby silniki, czy też robił grzałki niezbędne do parników elektrycznych. Dopiero na moją prośbę wojskowa grupa operacyjna przeprowadziła remonty sprzętu - w ciągu 2 dni zwieziono w tym celu 47 parników. Przecież rzemiosło mogłoby to robić z powodzeniem. Samopomoc Chłopska próbuje robić to i owo, ale jej poczynania trafiają w próżnię. Brak fachowców, którzy chcieliby pojechać na wieś. Staramy się mobilizować naczelników do rozwiązywania tego problemu. Banki mają odpowiednie fundusze na pożyczki dla chętnych. Chcemy dać rzemieślnikom przychodzącym na wieś działki budowlane. Przecież teraz, żeby zakleić dziurawy but gumowy trzeba nieraz jechać i 50 km. Wyszukuje się teraz rozmaite stare rzeczy na strychach. Niedawno widziałem człowieka w dwóch lewych butach. W tych warunkach chłopi nie poradzą sobie z produkcją chleba. Przemysł całkowicie zawiódł. Nie zdał egzaminu i przez długie jeszcze lata nie będzie można na niego liczyć. Oczekujemy, że rzemiosło przyjmie się na wsi. Na Lubelszczyźnie np., skąd pochodzę, nie brak wapienia. Czy trzeba aż jechać po wapno w Kieleckie i do Strzelc Opolskich? Czy nie można wypalać tego wapna na miejscu prowizorycznym sposobem? Byłoby wapno i na pole, i na potrzeby budownictwa. Nie brak też lokalnych surowców do produkcji materiałów budowlanych - niekoniecznie musi to być cement. Z takich surowców produkuje się materiały lekkie, przewiewne, zdrowe i przydatne dla budownictwa inwentarskiego. Trzeba to tylko robić. Przemysł produkuje np. lemiesze, ale nie potrafi nam zrobić w takim lemieszu dwóch dziur i dodać zakrętki. Trzeba więc jechać do kowala, często wiele kilometrów. Jak my właściwie te sprawy widzimy? Apeluję do was dyrektorzy, wiceministrowie i ministrowie, abyście wyszli naprzeciw potrzebom produkcji chleba. Wieś sama nie rozwiąże tego problemu. Jeśli nie podejmiecie tej sprawy, to będziemy dalej głodować. Zmniejszono ilość nawozów sztucznych, nie ma narzędzi, ani usług. Jak tu mobilizować chłopów do pracy? Gminne spółdzielnie mają lokale, które mogłyby być wykorzystywane przez rzemieślników. Co nam z pralki, kiedy trzeba ją wieźć do miasta, gdy się popsuje. Trzeba szkolić rzemieślników. Stworzymy im naprawdę dobre warunki. Cieszymy się, że rząd zabiega o rozwój rzemiosła. Ale są też nieprawidłowości. Opowiadał mi niedawno pewien rolnik, że nie mógł kupić kultywatora. Zamówił go więc w szkole zawodowej. Dostarczył materiał, który kosztował 3.950 zł. Za kultywator policzono 18 tys. zł, w tym 400% narzutu, 1.900 zł robocizny. Prześcignięto więc przemysł kluczowy, który sprzedaje kultywatory po 16 tys. zł.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#JanMełgieś">Kiedy wracam z posiedzeń Komisji pyta mnie żona, jak tam sprawy. Niewielu w Komisji chłopów - mówię. Wypadnie więc chyba - „groch o ścianę”. Jeżeli chcemy jeść chleb, to wyjdźmy naprzeciw potrzebom rolnictwa. Wieś potrzebuje pomocy ze strony przemysłu, a zwłaszcza chemicznego oraz usług. Stwórzmy takie warunki, by chłopom opłacało się pracować, by nożyce cen nie stały się czynnikiem, który hamuje produkcję chleba.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#WładysławaObidoska">Województwo szczecińskie wizytowałam dwukrotnie. Byłam tam w przeddzień sesji Wojewódzkiej Rady Narodowej, na której omawiano problemy drobnej wytwórczości. Władze polityczne i administracyjne województwa dokładają starań w zakresie uporządkowania struktur i rozwoju bazy drobnej wytwórczości. Jednakże stan zaspokojenia potrzeb drobnej wytwórczości w województwie jest daleki od normalnego. Realizacja uchwały nr 112 następuje w złożonych warunkach. Województwo nie ugina się jednak pod ciężarem kłopotów, podejmuje rozmaite inicjatywy m.in. zmierzające do wykorzystania miejscowych surowców mineralnych do produkcji materiałów budowlanych.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#WładysławaObidoska">Szczególnej troski wymaga zatrudnienie inwalidów. Wykonują oni uczciwą pracę i potrzeba otoczyć ich opieką. Należy więc pomóc spółdzielczości inwalidów w utrzymaniu ciągłości zatrudnienia przez inne niż w normalnych zakładach zaopatrzenie.</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#WładysławaObidoska">Z materiałów wynika, że drobna wytwórczość jest gorzej traktowana w zakresie zaopatrzenia. Trzeba jednak pamiętać, że z pustego nic się nie naleję. Warto zwrócić uwagę na rezerwy, np. prowadzenie skupu niektórych artykułów. Chodzi także o kontakty drobnej wytwórczości z partnerami zagranicznymi. W Szczecińskiem realizowano te kontakty z powodzeniem do roku 1975. Przywrócenie i rozszerzenie ich pomogłoby spółdzielczości rozwiązać istniejące braki surowcowe.</u>
          <u xml:id="u-6.3" who="#WładysławaObidoska">Uchwała nr 112 mówi o przekazywaniu maszyn i urządzeń z przemysłu dla potrzeb drobnej wytwórczości, ale w praktyce nic nie osiągnięto. Występuje tu szereg oporów, które należy likwidować. W województwie uważa się za celowe reaktywowanie funduszu rozwoju drobnej wytwórczości. W toku wizytacji podjęto także problem instrumentów koordynacyjnego oddziaływania administracji państwowej. Zwracano uwagę, że należy traktować jako uprzywilejowane w zakresie opodatkowania te zakłady drobnej wytwórczości, które produkują środki czyszczące, materiały budowlane, artykuły spożywcze, a także świadczą usługi szewskie oraz produkują odzież dla dzieci i zajmują się produkcją dla potrzeb rolnictwa. Niezbędne jest stworzenie na szczeblu rządowym organu doradczego, zajmującego się problemami rozwoju spółdzielczości.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#EugeniuszCzuliński">Jestem pod wrażeniem wypowiedzi posła J. Mełgiesia, który apelował do rzemiosła o zwiększenie produkcji na rzecz rolnictwa. Rzemiosło chciałoby bardzo pomóc rolnictwu, ale napotyka poważne przeszkody, głównie niedobory materiałowe. Uczestniczyć możemy w realizacji programu na rzecz rolnictwa tylko wtedy, jeżeli postanowienia uchwały nr 112 będą działały w całej pełni.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#EugeniuszCzuliński">Przyśpieszyć trzeba wydanie rozporządzeń wykonawczych do uchwały nr 112 oraz dokonać przeglądów wszystkich przepisów dotyczących działalności rzemiosła z punktu widzenia ich zgodności z postanowieniami tej uchwały.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#EugeniuszCzuliński">Potrzeby rzemiosła muszą być lepiej dostrzegane. Zdajemy sobie sprawę, że przedsiębiorstwa państwowe borykają się również z dużymi trudnościami, ale wiele kłopotów drobnej wytwórczości można by złagodzić przy odrobinie dobrej woli i dostrzeganiu jej potrzeb. W terenie spotykamy się zbyt często z objawami znieczulenia i braku zrozumienia ze strony działaczy i urzędników. Są przedsiębiorstwa, które pomagają rzemiosłu, ale są to rzadkie przypadki.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#EugeniuszCzuliński">Wczoraj prasa zamieściła raport Komisji Planowania przy Radzie Ministrów o stanie naszej gospodarki. W raporcie tym zwraca się uwagę na osiąganie coraz lepszych efektów produkcyjnych przez drobną wytwórczość, ale również na występujące poważne niedobory w zaopatrzeniu w podstawowe materiały i surowce.</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#EugeniuszCzuliński">Jestem rzemieślnikiem i prowadzę własny warsztat od 1945 roku. Trudności, z którymi spotykamy się obecnie są szczególne i nie pozwalają na pełną realizację zamierzeń stawianych w stosunku do rzemiosła. Nie będzie temu sprzyjała polityka podatkowa, która dotychczas nie jest jasno sprecyzowana i rzemieślnik nie wie, co go jutro czeka. Działajmy w tym zakresie ostrożnie, abyśmy znowu nie popełnili błędów, które miały miejsce w przeszłości i które zaważyły na losach rzemiosła. Zamknięto wskutek nadmiernie wysokich podatków, wiele zakładów rzemieślniczych. Trzeba również zapewnić rzemiosłu możliwość eksportowania swoich wyrobów, a w tym zakresie występuje nadal wiele barier nie do pokonania.</u>
          <u xml:id="u-7.5" who="#EugeniuszCzuliński">Mamy zamiar przemieścić z przemysłu do usług i rolnictwa ok. 300 tys. osób pracujących. Jeżeli mają oni podjąć pracę w rzemiośle, to muszą mieć pewność, że ta gałąź gospodarki ma szanse rozwoju i że przy podejmowaniu decyzji nie popełniają błędu.</u>
          <u xml:id="u-7.6" who="#EugeniuszCzuliński">Uregulowania wymaga sprawa zaopatrzenia w surowce chałupnictwa. Znajduje w nim zatrudnienie wiele kobiet, które wychowują małe dzieci i pracą chałupniczą uzupełniają budżety rodzinne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#JanBojarski">Uchwała nr 112 zapoczątkowała proces wdrażania reformy gospodarczej w kraju. W stosunku do poprzedniego nakazowo-rozdzielczego systemu zarządzania przedsiębiorstwami jej rozwiązania stanowiły postęp.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#JanBojarski">Zbyt krótki jest jeszcze okres stosowania uchwały nr 112 dla dokonania szerokiej i wnikliwej oceny jej skuteczności. Można jednak już stwierdzić, że podstawowe jej założenia okazały się słuszne. Do takiego stwierdzenia upoważnia to, iż mimo ogólnego regresu gospodarki wszystkie piony drobnej wytwórczości osiągnęły w roku ubiegłym nieznaczny wzrost sprzedaży, produkcji i usług zarówno w skali globalnej, jak i w części przeznaczonej na rynek. Stało się to w warunkach powszechnie znanego deficytu materiałów, surowców i energii oraz uciążliwych zakłóceń kooperacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#JanBojarski">Jednostki drobnej wytwórczości, z nielicznymi tylko wyjątkami, wykorzystują przyznane im uprawnienia do ustalenia cen wyrobów i usług oraz do pewnej swobody w kształtowaniu płac. Można więc uznać, że uchwała nr 112 zapoczątkowała nowy etap w rozwoju drobnej wytwórczości i zapewniła podstawowe warunki do intensyfikowania działalności.</u>
          <u xml:id="u-8.3" who="#JanBojarski">Jest jednak jeszcze szereg problemów wymagających dalszego unormowania. Uchwała nr 112 zobowiązała ministrów w sprawach należących do ich zakresu działania - do wydania przepisów niezbędnych dla ujednolicenia trybu i warunków zaopatrywania jednostek drobnej wytwórczości w materiały, surowce, maszyny i urządzenia.</u>
          <u xml:id="u-8.4" who="#JanBojarski">W praktyce ani w roku ubiegłym, ani w bieżącym nie wystąpiły istotne zmiany w dotychczasowym systemie zaopatrzenia. Trudności w zaopatrzeniu materiałowym wynikały z braku pokrycia potrzeb w skali kraju i niedociągnięć w funkcjonowaniu centralnego bilansowania i rozdzielnictwa części surowców i materiałów. Konieczne jest więc stworzenie lepszego systemu zaopatrzenia dla drobnej wytwórczości.</u>
          <u xml:id="u-8.5" who="#JanBojarski">Ważną sprawą jest również oddziaływanie na rozwój drobnej wytwórczości poprzez właściwą politykę podatkową. Za szczególnie pilne należy uznać wydanie, w oparciu o przepisy ustawy podatkowej z 26. II. 1980 r., rozporządzenia wprowadzającego ulgi w podatku dochodowym m.in. dla jednostek inwestujących, realizujących nowe inicjatywy w zakresie usług, szkolących uczniów, przedsiębiorstw eksportujących. W przepisach wykonawczych uwzględnione być powinno również nakładztwo oraz rękodzieło ludowe i artystyczne.</u>
          <u xml:id="u-8.6" who="#JanBojarski">Rozważenia wymaga utworzenie funduszu rozwoju drobnej wytwórczości. Występuje bowiem obecnie powszechna niechęć jednostek podstawowych drobnej wytwórczości do przeznaczania części wypracowanych zysków na inwestycje i modernizację. Narodowy Bank Polski odmawia udzielania kredytów na cele inwestycyjne, mimo wysokiego oprocentowania (9%). Przy tworzeniu tego funduszu wykorzystać należałoby doświadczenia istniejącego kiedyś funduszu powołanego uchwałą Rady Ministrów nr 67.</u>
          <u xml:id="u-8.7" who="#JanBojarski">W środowisku drobnej wytwórczości duży niepokój wywołały zamierzenia powoływania w urzędach wojewódzkich wydziałów drobnej wytwórczości lub wydziałów przemysłu i drobnej wytwórczości. Nie zwolniono jeszcze, zgodnie z intencjami uchwały nr 112, drobnej wytwórczości od nadmiernych obciążeń sprawozdawczo-planistycznych i informacyjnych, a już ma powstać nowa jednostka administracyjna. Ciekawe czym będzie się zajmować, jakie dodatkowe obciążenia spadną na drobną wytwórczość? Jeśli zachodzi potrzeba koordynacji i pomocy w programowaniu działalności drobnej wytwórczości, to z powodzeniem mogłyby to robić społeczne rady lub komisje społeczne w ramach wojewódzkich rad narodowych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#CzesławSłowek">Od szeregu lat podejmowane są wysiłki dla zwiększenia zakresu usług drobnej wytwórczości. Niestety, rezultaty tych starań są nadal niezadowalające. Od szeregu lat rzemiosło i drobna wytwórczość nie mogą się przebić przez barierę różnego rodzaju przepisów i hamulców. Uchwała nr 112 powinna wreszcie stworzyć warunki dla pełnego rozwoju drobnej wytwórczości i jej działalności usługowej. O ile jednak przepisy normatywne są dobre, to brak jest jeszcze niektórych podstawowych warunków, które pozwoliłyby w pełni wprowadzić w życie postanowienia uchwały. Drobna wytwórczość w dalszym ciągu odczuwa poważny niedobór maszyn, urządzeń, surowców i materiałów, nie ma własnego funduszu rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#CzesławSłowek">Słusznie podkreślano w dyskusji, że zbyt krótki jest jeszcze okres na dokonanie pełnej oceny działania uchwały nr 112. Jedno jest pewne, że zamierzonych rezultatów nie osiągniemy dotąd, dopóki nie zlikwidujemy hamujących barier. Równouprawnienie surowcowe, które zapewnia drobnej wytwórczości uchwałą, jest nadal tylko fikcją.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#CzesławSłowek">Niezbędna jest nowelizacja obowiązującego u nas systemu podatkowego w stosunku do drobnej wytwórczości. Wzrost cen artykułów przemysłowych spowoduje dalszy wzrost zapotrzebowania na usługi naprawcze. Dzisiaj, niestety, mamy taką sytuację, że trudno jest coś kupić, ale i trudno naprawić.</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#CzesławSłowek">Przyspieszenie rozwoju działalności usługowej może nastąpić tylko po przyznaniu preferencji materiałowych i finansowych dla drobnej wytwórczości.</u>
          <u xml:id="u-9.4" who="#CzesławSłowek">Więcej uwagi skoncentrować trzeba na rozwoju działalności usługowej na terenie wsi. W latach siedemdziesiątych lansowano tezę, że przy dogodnej komunikacji pomiędzy miastem a wsią dostęp do usług dla wsi nie jest trudny i nie stanowi istotnego problemu. Dziś, niestety, komunikacja jest także zła i trzeba szybko rozwijać warsztaty usługowe na wsi.</u>
          <u xml:id="u-9.5" who="#CzesławSłowek">W przeszłości staraliśmy się otwierać placówki usługowe wysoko wyspecjalizowane, a na wsi nie zdaje do egzaminu, trzeba tam uruchamiać zakłady, które mogą wykonywać różnego rodzaju podstawowe usługi, obejmujące zarówno naprawę sprzętu gospodarstwa domowego, maszyn i urządzeń, jak i lutowanie garnków. Trzeba zmodyfikować listę rzemiosł, gdyż obecnie istnieje taki wymóg, iż rzemieślnik wyspecjalizowany w jednym zawodzie nie może wykonywać usług w zawodzie pokrewnym.</u>
          <u xml:id="u-9.6" who="#CzesławSłowek">Placówki usługowe na wsi nie mają zapewnionej rentowności, tak jak w mieście, gdyż w pewnych okresach występuje mniejsze zapotrzebowanie na usługi. Rzemieślnikowi otwierającemu warsztat rzemieślniczy na wsi należałoby dać kawałek ziemi, ażeby mógł, obok rzemiosła, prowadzić własne gospodarstwo i w ten sposób uzupełniać swoje dochody.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#MariaKorczakowska">Brałam udział w wizytacji prowadzonej na terenie woj. przemyskiego i rzeszowskiego. W swojej wypowiedzi ograniczę się tylko do wniosków, które zobowiązałam się przekazać komisji.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#MariaKorczakowska">Dotyczą one m.in.: przydzielania odpowiedniej puli materiałów dla zakładów krawieckich na terenie tych województw, zwiększenia przydziału materiałów budowlanych, tarcicy, materiałów hutniczych i pokryciowych dla zakładów usługowych oraz zwiększenia przydziału środków transportu dla drobnej wytwórczości. Niezbędna jest modyfikacja aktów wykonawczych do uchwały nr 112, a zwłaszcza przepisów normujących system podatkowy.</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#MariaKorczakowska">Drobnej wytwórczości przyznać należy możliwość dokonywania zakupów dewizowych z puli MHWiU.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#FranciszekMleczko">W ostatnich latach, obok legalnej działalności produkcyjnej i usługowej, rozwinęła się gospodarka równoległa, polegająca na tym, że wielu pracowników nawet zatrudnionych w przedsiębiorstwach uspołecznionych wykonywało różnego rodzaju prace usługowe we własnym zakresie na własny rachunek. Ten rodzaj nielegalnej działalności usługowej rozpowszechnił się tak bardzo, że nawet naprawy, które powinny być wykonywane bezpłatnie, świadczono prywatnie za niebagatelną opłatą. Ponadto występowało zjawisko przepłacania niektórych robót, na których wykonaniu szczególnie zależało kierownictwu zakładu. Takie zjawiska występują na całym świecie. U nas przybrały one jednak groźne rozmiary. Prowadzony sondaż w 1980 roku na terenie Krakowa wykazał, że po oddaniu budynków mieszkalnych użytkownikom 90% różnego rodzaju napraw wykonywane było poza normalnym systemem usługowo-naprawczym.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#FranciszekMleczko">Konsekwencją tego stanu rzeczy jest nieprawidłowa statystyka rozwoju usług, nieprawidłowe ich planowanie, uchybienia w gospodarce surowcowo-materiałowej, a ponadto zjawisko redystrybucji dochodów.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#FranciszekMleczko">Słusznie w dyskusji wskazywano na konieczność zwiększenia produkcji wyrobów dla potrzeb rolnictwa. Rolnictwo dało w roku 1981 produkcję większą niż w 1980 roku. Rolnicy za wypracowane przez siebie dochody nie mogą kupić tego, co jest potrzebne do gospodarstwa. Jeśli sytuacja nie poprawi się, grozi to spadkiem zainteresowania rolnictwa rozwojem produkcji.</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#FranciszekMleczko">Nie w pełni można się zgodzić ze sformułowaniem zawartym w materiale resortu handlu wewnętrznego nt. konieczności opracowania przez placówki naukowo-badawcze programu działania drobnej wytwórczości. Uważamy, że w warunkach „3-S” program taki musi się kształtować równolegle odgórnie i oddolnie. Placówki naukowo-badawcze powinny umieć wskazać przemysłowi drobnemu niezbędne priorytety jego rozwoju. Trzeba połączyć myśl techniczną i ekonomiczną. Wypada się natomiast zgodzić z tą częścią sformułowania materiału MHWiU, która dotyczy opracowania koncepcji rekonstrukcji przemysłu drobnego.</u>
          <u xml:id="u-11.4" who="#FranciszekMleczko">Chciałbym również wypowiedzieć się polemicznie na temat oceny wzrostu cen w drobnej wytwórczości. U nas ceny wyprowadza się wyłącznie z kosztów. Jest to tylko pozornie słuszne. Gdy zaczynamy bliżej badać, jak np. wykonawcy usług kalkulują swój czas pracy, okazuje się, że kalkulacja ta kształtuje się w sposób bardzo zróżnicowany. Przy programowaniu usług na wsi trzeba np. brać pod uwagę, że kobieta wiejska wtedy tylko zdecyduje się na korzystanie z usługi w zakresie krawiectwa czy pralnictwa, gdy będzie ona tańsza od takiej samej usługi wykonanej przez nią samodzielnie. Uogólniając ten problem, nie robiłbym zarzutu z tego, że cena nie zawsze ściśle odpowiada kosztom wytwarzania i na jednych wyrobach zarabia się więcej, a na drugich mniej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#ZdzisławJusis">Jako rzemieślnik przyjąłem w lipcu 1981 r. niezwykle pozytywnie uchwałę nr 112. Z uchwałą tą wiązaliśmy duże nadzieje, ale obecnie nadzieja ta powoli się rozwiewa. Od marca br., gdy wszystkie przedsiębiorstwa objęte zostały reformą gospodarczą, drobna wytwórczość ze swoją reformą pozostała daleko w tyle. Przy kładem mogą być chociażby sprawy zaopatrzenia materiałowego. W wielu zakładach nadal utrzymuje się niechęć do odsprzedaży surowców odpadowych rzemiosłu, a przecież odpady przędzy czy tkanin powstające w przemyśle lekkim mogłyby być z powodzeniem wykorzystane przez rzemieślników. Nadal również przemysł kluczowy złomuje wyeksploatowane maszyny, mimo iż ma obowiązek odstępowania ich rzemiosłu za pośrednictwem BOMIS-u.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#ZdzisławJusis">Jako rzemieślnicy z radością witamy przepływ nowych sił do rzemiosła i cieszy nas każdy nowy warsztat. Uważamy jednak, że w stosunku do osób przychodzących do pracy w rzemiośle nie wolno rezygnować z wymagań kwalifikacyjnych. Praca w rzemiośle wymaga zupełnie innych umiejętności niż w dużych zakładach pracy i nie wolno o tym zapominać.</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#ZdzisławJusis">Rozwój usług na wsi jest w dużym stopniu zależny od stosunku władz miejscowych do ich rozwoju. Należy też mieć na uwadze rachunek ekonomiczny rzemieślnika. Zająć się rzemiosłem na wsi może właściwie tylko ten rzemieślnik, który równocześnie posiada kawałek ziemi.</u>
          <u xml:id="u-12.3" who="#ZdzisławJusis">Uważam, że należy nadać wyższą rangę problemowi rozwoju drobnej wytwórczości. Dobrze służyłoby temu celowi uregulowanie spraw drobnej wytwórczości w drodze ustawy sejmowej.</u>
          <u xml:id="u-12.4" who="#ZdzisławJusis">Główny ekonomista Zrzeszenia Przedsiębiorstw Państwowych Przemysłu Drobnego „Prodryn” w Katowicach Danuta Jarosz: W wystąpieniu posła referenta i w dyskusji główną uwagę zwracano na sprawy spółdzielczości pracy i rzemiosła. Znacznie mniejsze zainteresowanie budziły sprawy państwowego przemysłu terenowego, a przecież w woj. stołecznymi warszawskimi w woj. katowickim przedsiębiorstwa pracują i zostały objęte obligatoryjnie uchwałą nr 112.</u>
          <u xml:id="u-12.5" who="#ZdzisławJusis">Jednostki, które reprezentuję, legitymują się dobrymi wynikami. Plan został przekroczony, osiągnięto nawet wzrost wydajności pracy, a zatrudnienie w grupie przemysłowej wzrosło. Państwowy przemysł drobny, który się obecnie odradza, czuje się jednak pozbawiony „ojca”, mamy opiekunów w postaci resortu, wojewodów, wydziałów urzędów wojewódzkich, ale brakuje instytucji, która by reprezentowała państwowe jednostki przemysłu drobnego.</u>
          <u xml:id="u-12.6" who="#ZdzisławJusis">Od lipca ub. roku pracujemy w warunkach uchwały nr 112. Uważamy, że uchwała ta daje określone korzyści, ale równocześnie przedsiębiorstwa nasze są pełne obaw o dalsze losy uchwały w związku z przyjętymi ostatnio przez Sejm ustawami finansowymi. Chodzi nam głównie ó możliwości zachowania z uchwały nr 112 dwuwariantowego systemu stymulowania i podziału wyników. Chodzi również o zachowanie takiej skali podatku dochodowego, jaka była przewidziana w uchwale nr 112. Niepokoi również obciążenie przyrostu średniej płacy; jest ona przecież u nas znacznie niższa niż w przemyśle kluczowym, a obciążenie jest takie samo. Nie do przyjęcia jest również jednolita skala podatkowa od funduszu płac (20% dla wszystkich przemysłów), skoro pracochłonność w naszej produkcji, zwłaszcza chałupniczej, jest znacznie większa.</u>
          <u xml:id="u-12.7" who="#ZdzisławJusis">Bardzo korzystną była dla nas możliwość wykorzystywania wysokich odpisów z funduszu rozwoju na przeprowadzanie niezbędnych remontów. Obecnie, w świetle nowej ustawy finansowej, nowy podział amortyzacji między budżet a jednostkę bardzo nam skomplikował sprawę korzystania z funduszu rozwoju.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#TeresaPałaszewskaReindl">Z uchwałą nr 112 wiązaliśmy wszyscy duże nadzieje na pobudzenie przedsiębiorczości w przemyśle drobnym i stworzenie konkurencyjności w obrocie rynkowym. Częściowo oczekiwania nasze zostały spełnione, ale wiele pozostaje jeszcze do zrobienia. Chodzi np. o długofalową strategię poszczególnych firm. W dzisiejszych warunkach trudno byłoby opracować taką strategię. Czy idea ustawy o drobnej wytwórczości nie byłaby jednak godna rozpatrzenia? Jeśli chodzi o politykę podatkową i kredytową wobec drobnej wytwórczości, to dojrzała do rozważenia sprawa jej kształtowania się od strony współpracy z bankiem.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#TeresaPałaszewskaReindl">Należy rozważyć utworzenie banku drobnej wytwórczości. W świetle badań i ekspertyz rzemieślnicy nie są w stanie podołać trudnościom związanym z organizowaniem zaopatrzenia. Czy nie byłoby właściwe pobudzenie inicjatyw lokalnych i zorganizowanie jednostek specjalizujących się w zakresie zaopatrzenia rzemieślników przy wykorzystaniu surowców lokalnych? Jednostki te zajmowałyby się także wykorzystaniem odpadów oraz zaopatrzeniem w narzędzia. Wydaje się, że zadania eksportowe drobnej wytwórczości nie są doceniane, skoro tak trudno o uzyskanie licencji eksportowej. Na uwagę zasługuje fakt, że drobna wytwórczość jest tym sektorem gospodarki, w którym działają mechanizmy racjonalizujące - takie, jak dążenie do wyeliminowania zbędnej administracji oraz uniwersalizacja i wszechstronność kwalifikacji pracowników, a także łatwość przestawiania produkcji. Wyspecjalizowane zaplecze drobnej wytwórczości zostało zlikwidowane decyzjami prezesa Rady Ministrów, podjętymi w 1973 i 1975 roku.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#TeresaPałaszewskaReindl">Grupa pracowników Instytutu Handlu Wewnętrznego i Usług zajmuje się obecnie prowadzeniem ekspertyz i systematycznych obserwacji, połączonych z działalnością szkoleniową w odniesieniu do drobnej wytwórczości. Wyniki tych prac zostaną przedstawione Komisji. Istnieje konieczność wzmocnienia zaplecza drobnej wytwórczości. Nie chodzi tu o mnożenie placówek naukowych, poświęconych tej dziedzinie. Trzeba jednak wyraźnie pokazać drobnej wytwórczości jakie ma perspektywy, zwłaszcza że ma ona szereg atutów, które mogą być wykorzystane po rozwiązaniu istniejących obecnie problemów.</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#TeresaPałaszewskaReindl">Prezes Regionalnego Związku Spółdzielczości Inwalidów w Poznaniu Zdzisław Bączkiewicz podkreślił wagę i trafność oceny dokonanej przez wizytujący zespół poselski. Stwierdził, że drobna wytwórczość działa w pewnym oderwaniu od całości gospodarki, ponieważ już 9 miesięcy temu została objęta uchwałą nr 112, podczas gdy reforma gospodarcza powoli wchodzi w życie. 9 miesięcy to zbyt krótko na ocenę wspomnianej uchwały. Obecnie jednak dyskutuje się w terenie nad nowelizacją uchwały nr 112, co jest niepokojące, gdyż uchwała ta była bardzo dobra; należy ją jedynie doskonalić. Wysuwane propozycje zmierzają do wprowadzenia tzw. poziomego programowania, które było już stosowane w przeszłości. Nie przez programowanie jednak osiągniemy rozwój drobnej wytwórczości. Programów mieliśmy dużo, gorzej jednak z realizacją. Nie chodzi obecnie o planowanie i programowanie, lecz o samodzielność i samorządność.</u>
          <u xml:id="u-13.4" who="#TeresaPałaszewskaReindl">Władze terenowe powinny wykorzystać swe kompetencje w zakresie zagospodarowania przestrzennego. Zbyt mało przywiązuje się wagi do tego zagadnienia. Koncentracja drobnej wytwórczości w terenie nie zawsze jest równomierna. Poprawie struktury terytorialnej drobnej wytwórczości powinno służyć odpowiednie programowanie i działania bodźcowe. Jeśli chodzi o reaktywowanie przemysłu terenowego, to jest to możliwe tam, gdzie przemysł ten nie został zlikwidowany. Wydaje się też, że należałoby odstąpić od klasyfikacji dzielącej przemysł w terenie na kluczowy i terenowy. Wystarczy podział na przemysł kluczowy oraz przemysł drobny, który powinien być traktowany tak, jak drobna wytwórczość. Zwraca uwagę fakt, że w okresie gdy drobna wytwórczość odczuwa braki surowcowe podejmuje się decyzje zmierzające do importu niektórych wyrobów gotowych - np. wag łazienkowych z Węgier. Spółdzielczość Inwalidów podjęła produkcję tych wag. Moglibyśmy produkować więcej, jednakże brak polistyrenu wysoko udarowego wytwarzanego w krajach demokracji ludowej. Podobnie jest z rowerami, do których brakuje łożysk, a właściwie kulek do nich. Komisja powinna spowodować, aby odpowiednie decyzje były konsultowane z zainteresowanymi jednostkami. Chodzi przecież o zabezpieczenie możliwości produkcji, od czego zależy zatrudnienie ludzi. Nie można odpowiedzialności za podwyżki cen zrzucać na drobną wytwórczość, wymierzając jej karę na łamach prasy, wskutek czego społeczeństwo niewłaściwie ocenia wysiłek działaczy tego sektora gospodarki. Każdy ma prawo do popełnienia błędów.</u>
          <u xml:id="u-13.5" who="#TeresaPałaszewskaReindl">Zarząd Centralnego Związku Spółdzielni Inwalidów podjął uchwałę o dostosowaniu zasad systemu ekonomiczno-finansowego do warunków tej spółdzielczości. System będzie zachęcał do zatrudnienia inwalidów ciężko poszkodowanych.</u>
          <u xml:id="u-13.6" who="#TeresaPałaszewskaReindl">Polityka fiskalna nie może być oparta na „zasadzie zazdrości”, w myśl której jeśli komuś powodzi się lepiej, to należy zedrzeć z niego podatek. Chodzi przecież o zapewnienie środków na rozwój drobnej wytwórczości. Spółdzielczość musi takie środki uzyskać. Należy podkreślić, że spółdzielczość inwalidów prowadzi dobrą gospodarkę. Nie korzysta ona z kredytów na inwestycje. Wiążą się z tym jednak problemy, wynikające z niedoinwestowania. Blokada inwestycji, o której obecnie często się mówi, nie może dotyczyć drobnej wytwórczości. W niektórych wypadkach wiele można uzyskać w drodze bezinwestycyjnej. Obecnie obserwujemy zjawisko spadku zatrudnienia inwalidów oraz niezatrudniania inwalidów ciężko poszkodowanych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#HalinaDaniszewska">W świetle wizytacji w województwie przemyskim i rzeszowskim należy zwrócić uwagę na problem zmniejszenia się wydajności pracy. Ponadto należy zrezygnować z komisyjnego badania inwalidów zatrudnionych w spółdzielniach pracy co 15 lat. Wiadomo przecież, że nie podejmą normalnej pracy. Zaopatrzenie spółdzielczości inwalidzkiej jest bardzo skromne. Występuje praktyka likwidowania pracy nakładczej. Z powodu braku surowców i materiałów rezygnuje się z pracy chałupniczej, by utrzymać nowoczesne zakłady. Zbyt długo trwa oczekiwanie na uregulowanie cen zaopatrzeniowych.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#HalinaDaniszewska">Prezes Centralnego Związku Spółdzielni Niewidomych Marian Galwala postulował udzielenie spółdzielczości niewidomych pomocy w podejmowanych przez nią działaniach. Spółdzielczość niewidomych szczególnie odczuwa trudności zaopatrzeniowe. Chodzi zwłaszcza o surowce i materiały, które nie są dzielone centralnie. Spółdzielcy poddawani są rozmaitym naciskom lokalnym, spekulacji, wypieraniu słabszych przez silniejszych. Należy zwrócić uwagę na fakt, że niewidomi należą do dobrych pracowników. Względy społeczne przemawiają za rozwiązaniem tego problemu. Komisja przedstawiając problemy drobnej wytwórczości rządowi powinna zabiegać o zagwarantowanie ochrony produkcji prowadzonej przez spółdzielczość niewidomych. Spółdzielczość ta zatrudnia 17.500 pracowników. A na pracę oczekuje 6 tys. niewidomych. Względy humanitarne wymagają, by przyczynić się do umożliwienia im normalnego życia. W prawdzie Urząd Gospodarki Materiałowej, Resort Finansów oraz Resort Handlu Wewnętrznego i Usług preferują tę spółdzielczość, jednakże niewidomi obawiają się narastających trudności, a zwłaszcza braku pracy, który powoduje frustrację i załamania.</u>
          <u xml:id="u-14.2" who="#HalinaDaniszewska">Inspektorzy Urzędu Cen wywierają presję na obniżanie cen wyrobów, które nie były ustalone na zbyt wysokim poziomie. Inspektorzy ci twierdzą, że nie obowiązuje ich uchwała nr 112. A przecież dążyć trzeba do popierania tej działalności gospodarczej, która przynosi efekty. W porównaniu z wielkością nakładów na duże jednostki państwowe nakłady na spółdzielczość przynoszą lepsze rezultaty. Warto jednak pamiętać, że Narodowy Bank Polski ustala 9-procentową stopę oprocentowania, udzielając kredytu na okres 5-ciu lat, podczas gdy za środki lokowane w banku otrzymuje się 3%.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#WiktorSielanko">Uchwała nr 112 obowiązuje już 9 miesięcy, trudno jednak ocenić obiektywnie jej działanie, gdyż pracujemy w warunkach nienormalnych.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#WiktorSielanko">Jednostki spółdzielczości pracy stanowią ok. 60% całego potencjału wytwórczego drobnej wytwórczości, a łącznie z działalnością usługową jest on znacznie wyższy. W tych warunkach konieczne było dostosowanie polityki ekonomicznej do wymogów przedsiębiorstw spółdzielczych. W porozumieniu z Ministerstwem Finansów dokonano pewnych zmian w pierwotnym kształcie uchwały 112 i dostosowano ją do specyfiki spółdzielczej. Powołano np. istniejący w warunkach spółdzielczych fundusz samorządowy.</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#WiktorSielanko">W swoim czasie zgłaszano wiele krytycznych uwag, co do zbyt swobodnego ustalania cen przez jednostki spółdzielcze. Na przeprowadzonych 1.200 kontroli w tym zakresie stwierdziliśmy tylko w 42 przypadkach nieprawidłowości. Średnia płaca w spółdzielczości w roku ubiegłym kształtowała się na poziomie 6.200 zł, to jest niżej niż w przedsiębiorstwach uspołecznionych, gdzie wynosiła ona 7.500 zł. Wzrost średniej płacy w spółdzielczości wyniósł 21%, w porównaniu z 24% w gospodarce uspołecznionej.</u>
          <u xml:id="u-15.3" who="#WiktorSielanko">Przeprowadzone kontrole zmiany cen w I kwartale br. w większości przypadków wskazują na ekonomiczne ich uzasadnienie, choć zdajemy sobie sprawę, że społecznie często ceny te nie są do przyjęcia. Głównym czynnikiem powodującym zmianę cen jest wzrost kosztów materiałowych, energii itp.</u>
          <u xml:id="u-15.4" who="#WiktorSielanko">Jednym z założeń uchwały nr 112 było przejęcie nadwyżek zatrudnienia z przemysłu. Niestety, dotąd to nie nastąpiło, a obserwujemy nawet pewne zahamowanie przyrostu zatrudnienia w spółdzielczości pracy. Niektóre przyczyny tego stanu rzeczy są nam znane. Jest to brak zaopatrzenia, spadek zatrudnienia w administracji, przejście pewnej części pracowników na emeryturę oraz likwidacja pewnej ilości zakładów będących na tzw. zryczałtowanym rozrachunku, które teraz podjęły działalność na własny rachunek. Niebezpiecznym społecznie zjawiskiem jest natomiast spadek zatrudnienia w działalności nakładczej. W nowym układzie ekonomicznym niektórym spółdzielniom nie opłaca się utrzymywanie tej działalności.</u>
          <u xml:id="u-15.5" who="#WiktorSielanko">Największym problemem dla spółdzielczości pracy jest zaopatrzenie. W materiałach rozdzielanych centralnie przydziały na rok bieżący są ustalone na poziomie roku ubiegłego, ale ich realizacja pozostawia wiele do życzenia. Dużym błędem było pozostawienie central handlowych w ministerstwach branżowych. Zabezpieczają one przede wszystkim potrzeby własne, nie pamiętając o usługach i przedsiębiorstwach spółdzielczych.</u>
          <u xml:id="u-15.6" who="#WiktorSielanko">Konieczne jest zapewnienie warunków rozwoju drobnej wytwórczości, m.in. poprzez przyznanie ulg podatkowych dla tych przedsiębiorstw, które podejmują inwestycje oraz zastosowanie właściwej polityki kredytowej przez banki. Zapewnić trzeba sprawiedliwe zaopatrzenie drobnej wytwórczości w podstawowe surowce i materiały na równi z przedsiębiorstwami przemysłowymi, co zgodne jest z postanowieniami uchwały.</u>
          <u xml:id="u-15.7" who="#WiktorSielanko">Przyznać trzeba również możliwość wykorzystania środków dewizowych na niezbędne zakupy z importu.</u>
          <u xml:id="u-15.8" who="#WiktorSielanko">Władze terenowe muszą zrozumieć, że niezbędne jest uruchomienie mechanizmów sprzyjających rozwojowi drobnej wytwórczości. Powołanie funduszu rozwoju drobnej wytwórczości może być rozumiane jako dodatkowe opodatkowanie, środki na ten cel powinny być przewidziane w budżetach terenowych.</u>
          <u xml:id="u-15.9" who="#WiktorSielanko">Uregulowania wymaga system zarządzania drobną wytwórczością. Nie byłoby dobrze, gdybyśmy z centralnego zarządzania przeszli na również centralny system tylko terenowy. Są w tym kierunku widoczne tendencje ze strony władz terenowych. Problemy koordynacji i programowania rozwoju drobnej wytwórczości na szczeblu centralnym mogą być opiniowane przez Radę Drobnej Wytwórczości, a na szczeblu województw przez wojewódzkie komisje drobnej wytwórczości, które są ciałem społecznym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#StefanRynowiecki">Korzystny trend rozwoju rzemiosła, osiągnięty w ostatnich latach, utrzymuje się nadal. W okresie pierwszych dwóch miesięcy bież. roku przybyło 680 nowych zakładów rzemieślniczych. Mamy podstawy, by przypuszczać, że również w marcu i kwietniu wzrost liczby warsztatów rzemieślniczych będzie się utrzymywał na zbliżonym poziomie.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#StefanRynowiecki">W związku z uchwałą nr 169 Rady Ministrów o przemieszczaniu pracowników, m.in. do rzemiosła, pragnę stwierdzić, że widać bardzo wyraźne zainteresowanie indywidualnych osób podejmowaniem pracy w rzemiośle. Zakłady pracy zwalniające pracowników nie interesują się jednak zbytnio tym, dokąd oni przechodzą. Cechy rzemieślnicze prowadzą szeroką działalność informacyjną i pomóc dla osób przechodzących do rzemiosła w ramach uchwały nr 169.</u>
          <u xml:id="u-16.2" who="#StefanRynowiecki">Uchwała nr 112 Rady Ministrów w rzemiośle sprawdziła się niemal całkowicie. Uważamy jednak, że stała się ona już zbyt hermetyczna i podniesienie jej do rangi ustawy byłoby sprawą bardzo istotną.</u>
          <u xml:id="u-16.3" who="#StefanRynowiecki">Rzemiosło zostało objęte wieloma programami operacyjnymi; nie weszło jednak do programu operacyjnego dotyczącego branży włókienniczej i odzieżowej, a przecież w tych właśnie branżach rzemiosło ma obecnie szerokie możliwości działania.</u>
          <u xml:id="u-16.4" who="#StefanRynowiecki">Wiele mówiono w dyskusji o rozwoju rzemiosła na wsi. Uważamy, że we władzach gminnych i w samorządzie wiejskim musi się zmienić punkt widzenia na sprawy rozwoju rzemiosła na wsi. Chodzi o to, żeby traktować równorzędnie rolnictwo i rzemiosło.</u>
          <u xml:id="u-16.5" who="#StefanRynowiecki">Mimo trudności w ostatnim okresie przybyło na wsi blisko 90 tys. nowych warsztatów rzemieślniczych. Podstawową barierę dalszego rozwoju stanowi brak zaopatrzenia surowcowo-materiałowego dla wiejskich warsztatów rzemieślniczych. Pierwsze pozytywne symptomy nawiązywania współpracy z organizacjami rozdzielającymi materiały, surowce, części zamienne itp. wystąpiły we współpracy z „Agromą”.</u>
          <u xml:id="u-16.6" who="#StefanRynowiecki">Kolejny temat - to sprawa cen. Na giełdach poznańskich mieliśmy pełny przegląd kształtowania się cen w rzemiośle. Okazało się, że średni wzrost cen wyrobów rzemieślniczych mieści się w przedziale 30 do 40%. Oczywiście, w indywidualnych przypadkach mógł mieć miejsce przesadny wzrost cen.</u>
          <u xml:id="u-16.7" who="#StefanRynowiecki">Uważamy, że podstawową kadrę dla rzemiosła powinni stanowić pracownicy wyszkoleni w rzemiośle. Dlatego też w centrum zainteresowania Centralnego Związku Rzemiosła i terenowych organizacji rzemieślniczych pozostaje sprawa zatrzymania w rzemiośle pracowników w nim wyszkolonych.</u>
          <u xml:id="u-16.8" who="#StefanRynowiecki">Podnoszono w dyskusji sprawę wprowadzenia zmian do listy rzemiosł. Ponieważ - jak wiadomo - w najbliższym czasie będzie nowelizowana ustawa o wykonywaniu i organizacji rzemiosła, przy tej okazji zastanowimy się również nad nowelizacją listy rzemiosł.</u>
          <u xml:id="u-16.9" who="#StefanRynowiecki">Uważam za słuszne, by zawód rzemieślnika był zapisany w Konstytucji, obok zawodu rolnika.</u>
          <u xml:id="u-16.10" who="#StefanRynowiecki">Centralnym problemem dla rzemiosła i całej drobnej wytwórczości jest zaopatrzenie surowcowo-materiałowe. Pierwszy postulat - to ten, aby drobna wytwórczość miała przynajmniej w takim stopniu pokryte zapotrzebowanie na surowce, jak cała gospodarka. Drugi postulat: aby dysponentem surowców nie był producent danego surowca, gdyż zawsze będzie on w pierwszej kolejności przydzielał go swoim własnym jednostkom gospodarczym.</u>
          <u xml:id="u-16.11" who="#StefanRynowiecki">Pewne zmiany na lepsze należy odnotować w handlu zagranicznym rzemiosła. Pierwsze licencje zostały już wydane, w tym ok. 20 rzemieślnikom wydano licencje na prowadzenie eksportu bezpośredniego. Nadal występuje jednak wiele przeszkód w rozwoju eksportu rzemieślniczego, zwłaszcza jeśli chodzi o korzystanie z wypracowanego uzysku dewizowego.</u>
          <u xml:id="u-16.12" who="#StefanRynowiecki">Prezes Centralnego Związku „Cepelia” Czesław Sawicki: Przyjęcie uchwały nr 112 było w środowisku cepeliowskim równie pozytywne, jak w całej drobnej wytwórczości. Doszedł tu jeszcze element dodatkowy: po raz pierwszy w uchwale rządu znalazł się zapis, że działalność gospodarcza „Cepelii” ma być podporządkowana jej działalności statutowej, a dla „Cepelii” działalnością statutową jest ochrona i rozwój rękodzieła ludowego i artystycznego.</u>
          <u xml:id="u-16.13" who="#StefanRynowiecki">Niepokojącym zjawiskiem jest jednak to, że w okresie ub. roku nastąpiło zmniejszenie zatrudnienia w spółdzielczości cepeliowskiej o 2 tys. osób. Równa się to mniej więcej ubytkowi 10 spółdzielni, a przecież uchwała nr 112 mówi o rozwoju drobnej wytwórczości. Zmniejszenie zatrudnienia w naszych spółdzielniach spowodowane było tylko jedną przyczyną: brakami w zaopatrzeniu surowcowo-materiałowym. W naszych spółdzielniach zatrudnione są głównie kobiety z niedużych gospodarstw wiejskich, nie przekraczających 2 ha. Pozbawienie tych kobiet możliwości dodatkowego zarobkowania ma wyraźnie ujemny wydźwięk społeczny.</u>
          <u xml:id="u-16.14" who="#StefanRynowiecki">Nie polemizując z dyrektorem zespołu NIK w sprawie nadmiernie wyśrubowanych cen w drobnej wytwórczości, Chciałbym stwierdzić, że „Cepelia” od lat sama ustalała ceny swoich wyrobów. Obecnie jednak na cenę wyrobu w dużym stopniu rzutuje podatek od luksusu. Stąd też, jeśli dawniej biurko naszej produkcji kosztowało 8 tys. zł, dziś kosztuje ponad 40 tys., gdyż dąb, z którego jest wyprodukowane, został zaliczony do surowców luksusowych.</u>
          <u xml:id="u-16.15" who="#StefanRynowiecki">System podatkowy powinien być stabilny. Nie może dochodzić do nadmiernego rozwarcia między przyrostem produkcji a wpłatami do budżetu. Jeśli chodzi o wyroby rękodzieła artystycznego, to w wielu krajach w stosunku do ich produkcji stosuje się ulgi lub całkowite zwolnienie podatkowe.</u>
          <u xml:id="u-16.16" who="#StefanRynowiecki">Mówca stwierdził, że popiera wnioski swoich przedmówców w sprawach zaopatrzenia i koordynacji terenowej. Jest również za tym, aby uchwała nr 112 mogła być przekształcona w ustawę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#StefanStawski">Chciałbym zabrać głos w sprawie kilku oczywistych nieporozumień. W materiale MHWiU mówi się o „dostosowaniu do specyfiki jednostek państwowego przemysłu terenowego postanowień ustawy o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych”. Przecież skoro Sejm podjął ustawę, nikt nie ma prawa dostosowywać jej postanowień do czegokolwiek. Pragnę też przypomnieć, że uchwała nr 112 przestanie obowiązywać w lipcu br. i tylko niektóre jej przepisy będą obowiązywać do końca roku. Stąd też trudno przyjąć wnioski dotyczące doskonalenia poszczególnych rozwiązań zawartych w tej uchwale. Krytykowano w dyskusji sprawę progresji podatkowej, a przecież będzie ona uderzać tylko w tzw. „kominy zarobkowe”. Musi być instrument, który by działał w tej dziedzinie automatycznie.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#StefanStawski">Wysunięto postulat w sprawie wyodrębnienia banku drobnej wytwórczości. Trzeba sobie uświadomić, że bank musi mieć środki zarówno na udzielanie kredytów, jak i na utrzymywanie swoich folii. Z czego miałby się więc taki bank utrzymać? Z odsetek płaconych przez kredytobiorców? Przecież równocześnie postuluje się, aby kredyty były długoterminowe, a odsetki niewielkie.</u>
          <u xml:id="u-17.2" who="#StefanStawski">Spółdzielnie niewidomych są aktualnie zwolnione niemal z wszystkich podatków. Rozważamy jednak przywrócenie podatku jako podstawy do przeprowadzenia prawidłowej kalkulacji cenowej w tych spółdzielniach. Równolegle z przywróceniem podatku stosowalibyśmy nadal daleko idące ulgi w stosunku do tego działu spółdzielczości. Prezes W. Sielanko poruszył sprawę ulg podatkowych dla tych, którzy przeznaczają własne środki na inwestycje. Uważamy, że jeśli ktoś nie korzysta z drogiego kredytu bankowego, to i tak ma z tego tytułu określone korzyści.</u>
          <u xml:id="u-17.3" who="#StefanStawski">W materiale MHWiU mówi się w sensie krytycznym o likwidacji dotacji przedmiotowych, a jest przecież chyba jasne, że z chwilą wprowadzenia samodzielności w ustalaniu cen wszelkie dotacje przestały mieć rację bytu.</u>
          <u xml:id="u-17.4" who="#StefanStawski">Przygotowywany jest obecnie projekt zarządzenia przewidującego możliwości wykupu i zagospodarowania takich obiektów, jak młyny, kaszarnie czy cegielnie. Będą udzielane kredyty do wysokości 90% ponoszonych nakładów, a ponadto kredyty obrotowe z terminem spłaty na 15 lat. Oprocentowanie kredytów inwestycyjnych będzie wynosić 5% a obrotowych 6%. Trzeba przyznać, że są to ulgi daleko idące.</u>
          <u xml:id="u-17.5" who="#StefanStawski">Stosowane są najrozmaitsze ulgi podatkowe - np. z tytułu kształcenia uczniów, dla jednostek nowo uruchamianych, dla spółdzielczości inwalidów i spółdzielczości studenckiej. Inwalidzi niewidomi są całkowicie zwolnieni od podatków. Odpowiednie decyzje resortu finansów uzgadniane są z zainteresowanymi jednostkami drobnej wytwórczości. Przepisy o podatkach stosowane są z umiarem. Gwarantują możliwość rozwoju. Odczucia mogą być oczywiście subiektywne. Podatku nie należy traktować kwotowo. Powinien on być uzależniony od wielkości dochodów i obrotu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#MarcinNurowski">Informacja przedstawiciela resortu finansów o nieścisłościach w przedłożonym przez Ministerstwo Handlu Wewnętrznego i Usług materiale oparta jest na nieporozumieniu. Stosowne delegacje zawarte są w odpowiednich ustawach. Wykonanie tych delegacji było przedmiotem współdziałania obu resortów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#TadeuszWojciechowski">Kraj przeżyta obecnie największe w swej powojennej historii trudności zaopatrzeniowe. Nie ma możliwości, by jakikolwiek dział gospodarki uchronić przed tymi kłopotami. Określone działy gospodarki mogą jednak ucierpieć mniej. Mimo reformy mamy przecież gospodarkę socjalistyczną, a więc charakteryzującą się planowaniem. Zaopatrzenie w artykuły rozdzielane centralnie (np. cement, poliuretan, PCV, kable) poprawiło się w stosunku do ub. roku, przy czym wzrost ten jest wyższy dla drobnej wytwórczości, niż innych odbiorców krajowych. Trudno znaleźć grupę, w której zaopatrzenie drobnej wytwórczości z punktu widzenia bilansu byłoby gorsze. Mamy jednak także artykuły nierozdzielane, Dystrybucja tych artykułów przebiega w trybie właściwym dla rynku - wygrywa silniejszy. Jeśli chodzi o klej butapren, to jest on typowym przykładem występujących trudności. Zakłady w Pionkach dysponują potencjałem, dzięki któremu możną by zakleić cały kraj. Brakowało jednak trzech składników. Nastąpiła trzymiesięczna luka w produkcji. Od 20 dni Pionki wytwarzają już klej.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#TadeuszWojciechowski">Resort handlu wewnętrznego i usług przygotowuje wspólnie z Urzędem Gospodarki Materiałowej projekt poprawy zaopatrzenia w surowce i materiały. Nie rozwiąże to oczywiście występujących problemów. Należy zwrócić uwagę na fakt, że w warunkach względnie normalnych drobna wytwórczość, a szczególnie rzemiosło korzystało z zakupów na rynku konsumpcyjnym. Dzisiaj jest to prawie niemożliwe.</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#TadeuszWojciechowski">Należy spodziewać się, że w związku z trudnościami występującymi w przemyśle niektóre asortymenty będą występowały w nadmiarze. Hutnictwo odczuwa np. brak ferrostopów i nie może produkować stali szlachetnej; będzie więc wytwarzać stal zwykłą, której może być nadmiar. Mamy obecnie nadprodukcję cementu. Brak jednak worków i dlatego proponujemy odbiór cementu własnym transportem. Dysproporcje te będą się nadal utrzymywać.</u>
          <u xml:id="u-19.3" who="#TadeuszWojciechowski">Rząd zrobił wszystko, co mógł w sferze formalno-prawnej, by umożliwić sprzedaż maszyn i urządzeń z zakładów przemysłowych rzemieślnikom. W sferze psychiki kierowników zakładów państwowych tkwią poważne opory. Zamierzamy znieść nawet szczątki formalnych ograniczeń w tym zakresie. Wydaje się, że należy działać jednak przede wszystkim za pomocą propagandy i stymulowania aparatu kontrolnego. Poza Najwyższą Izbą Kontroli są jednak takie organy kontrolne, które każdy przypadek sprzedaży traktują z wielką podejrzliwością.</u>
          <u xml:id="u-19.4" who="#TadeuszWojciechowski">W warunkach reformy stosowanie metod nakazowych dla zaspokojenia potrzeb występujących w spółdzielczości inwalidzkiej i spółdzielczości niewidomych jest trudne. Urząd Gospodarki Materiałowej będzie starał się znaleźć sposób, który przyczyni się do poprawienia zaopatrzenia obu rodzajów spółdzielczości bez niszczenia założeń reformy. Być może celowe jest utworzenie wyspecjalizowanych przedsiębiorstw, zajmujących się zaopatrzeniem określonych działów drobnej wytwórczości. Jednostki gospodarki materiałowej powinny znajdować się w zakresie oddziaływania Urzędu Gospodarki Materiałowej. Problem ten zostanie przedstawiony na jednym z najbliższych posiedzeń Komitetu Gospodarczego Rady Ministrów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#ZenonKomender">Debata, której celem było dokonanie analizy realizacji uchwały nr 112 Rady Ministrów stworzyła okazję do dyskusji o stanie gospodarki. To, co powiedzieliśmy pozwala dostrzec w rozwoju drobnej wytwórczości szansę wychodzenia z kryzysu. Działania na rzecz drobnej wytwórczości są działaniami na rzecz wychodzenia z kryzysu. Ten punkt widzenia będę prezentował na posiedzeniu Rady Ministrów, poświęconym omawianym problemom. Jedną z przyczyn trudności, jakie przeżywamy jest zła struktura gospodarki, a zwłaszcza zbyt mały udział jednostek drobnej wytwórczości w gospodarce. Należy uczynić wszystko, by nie sterować rozwojem drobnej wytwórczości za pomocą metod administracyjnych przy wykorzystaniu środków nakazowych. Chodzi o to, by nie szkodzić rozwojowi tej dziedziny gospodarki i usuwać istniejące bariery. Trzeba podjąć tę problematykę we współdziałaniu z XII zespołem Komisji do spraw Reformy Gospodarczej. Sformułowano tam szereg propozycji dotyczących usuwania barier w rozwoju drobnej wytwórczości. Na podkreślenie zasługuje fakt, że projekt noweli do ustawy o organizacji i wykonywaniu rzemiosła umożliwia organizowanie produkcji systemem nakładczym.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#ZenonKomender">Słuszne są propozycje posłów w sprawie powołania rady ds. drobnej wytwórczości na szczeblu centralnym i komisji społecznych na szczeblu wojewódzkim.</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#ZenonKomender">Drobna wytwórczość powinna zapewnić sobie środki własne na reprodukcję rozszerzoną, musi więc wypracować odpowiednią akumulację na ten cel. Nie jest to sprawa prosta w obecnym okresie inflacji.</u>
          <u xml:id="u-20.3" who="#ZenonKomender">W dyskusji wiele uwagi poświęcono problemom rozwoju usług na wsi. Wydaje się, że powinniśmy przyjąć taką drogę, ażeby dawni chłopi-robotnicy zamieniali się w chłopów-rzemieślników. Trzeba uruchamiać instrumenty stymulujące powrót chłopów-robotników na wieś. Szkolenie zawodowe takich chłopów-robotników powinien podjąć w swoich programach Zakład Doskonalenia Zawodowego.</u>
          <u xml:id="u-20.4" who="#ZenonKomender">Odrębną sprawą jest zapewnienie wyposażenia technicznego tym nowo tworzonym zakładom usługowym. Dla tego celu uruchamiać trzeba specjalną produkcję.</u>
          <u xml:id="u-20.5" who="#ZenonKomender">Programy szkolenia rolniczego powinny w szerszym niż dotychczas zakresie obejmować zajęcia zawodowe, które pozwolą na to, iż rolnik będzie sam umiał dokonać niektórych prostych napraw w gospodarstwie. Zmodernizowanie gospodarstwa wiejskiego musi nastąpić poprzez przyspieszoną politechnizację rolników.</u>
          <u xml:id="u-20.6" who="#ZenonKomender">Znaczna część napraw gwarancyjnych wywołana jest złą jakością wyrobów przemysłowych. Sfera usług obciążona jest więc dodatkową działalnością z powodu złej pracy przemysłu. Można powiedzieć, że również podwyższone zapotrzebowanie na części zamienne jest wynikiem złej jakości przemysłowej.</u>
          <u xml:id="u-20.7" who="#ZenonKomender">Resort ma przygotowany program poprawy zaopatrzenia jednostek usługowych. Program ten w najbliższym czasie przedstawiony będzie Radzie. Ministrów. Trzeba jednak dodać, że przy obecnych trudnościach rynkowych niejednokrotnie jesteśmy w dużej rozterce jak dzielić pulę materiałową, czy w pierwszej kolejności kierować materiały na bezpośrednie zaopatrzenie rynku, czy też przeznaczać je dla zakładów usługowych. Jedno jest pewne, że drobna wytwórczość powinna czynić starania, ażeby głębiej wchodzić w bezpośrednią kooperację z krajami RWPG.</u>
          <u xml:id="u-20.8" who="#ZenonKomender">Ogromnym tematem jest organizacja pracy nakładczej. Wydaje się, że tej sprawie Komisja powinna poświęcić odrębne posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-20.9" who="#ZenonKomender">Mamy przygotowane wystąpienie do Rady Ministrów w sprawie inwestycji w drobnej wytwórczości. Proponujemy, ażeby tę sferę działania zaliczyć do strefy chronionej.</u>
          <u xml:id="u-20.10" who="#ZenonKomender">Musimy szukać optymalnego rozwiązania organizacji małego zakładu usługowego, który w przyszłości mógłby stać się zaczątkiem zakładu rzemieślniczego. Chodzi o to, żeby rzeczywiście był to zakład rzemieślniczy bez sztucznego systemu ajencyjnego w ramach spółdzielni. Dopuszczać należy tworzenie spółdzielni pracowniczych, które mogłyby być przedpolem dla spółdzielczości w szerszym tego słowa znaczeniu.</u>
          <u xml:id="u-20.11" who="#ZenonKomender">Chcemy wywołać opracowanie uchwały Rady Ministrów o rozwoju drobnej wytwórczości, mając na uwadze, że jej specyfika powinna być wkomponowana w cały nasz układ gospodarczy.</u>
          <u xml:id="u-20.12" who="#ZenonKomender">Wiceprezes CZSS „Społem” Stanisław Sosnkowski: W 1981 r. spółdzielnia „Nowe Życie” w Częstochowie rozpoczęła produkcję wag łazienkowych. CZSS „Społem” zakontraktował u niej 45 tys. takich wag. Na przełomie IV kwartału roku ubiegłego i I kwartału roku bieżącego otrzymaliśmy z Węgier, w ramach pomocy, 50 tys. wag łazienkowych. Transakcja ta będzie kontynuowana w roku bieżącym w ramach umów kompensacyjnych. Spółdzielnia w Częstochowie W tych warunkach przeszła na produkcję wag kuchennych.</u>
          <u xml:id="u-20.13" who="#ZenonKomender">Poseł Jerzy Jóźwiak (SD) prosił, ażeby w tej sprawie złożono bardziej dokładne wyjaśnienie na piśmie zawierające zasadność podjęcia niektórych decyzji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#AlojzyBryl">Spółdzielnia w Kędzierzynie-Koźlu otrzymała z NRD 11-kilogramowe butle do propanu-butanu. Butle te zostały obecnie wycofane i w związku z tym spółdzielnia ma duży ich zapas. Myślę, że i na innych terenach jest taka sytuacja. Stawiam wniosek, ażeby i w tej sprawie przysłano nam szczegółowe wyjaśnienie na piśmie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#JerzyJóźwiak">Dyskusja nad problemami drobnej wytwórczości skoncentrowała się na wielu istotnych zagadnieniach. Wykazała ona duże zainteresowanie posłów tą problematyką. Domagano się podniesienia rangi drobnej wytwórczości i nie traktowania jej jako ubogiego krewnego.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#JerzyJóźwiak">Nadesłane Komisji materiały resortowe, uwagi Najwyższej Izby Kontroli oraz koreferat przedstawiły obecnie sytuację oraz nakreśliły wizję i kierunki rozwoju drobnej wytwórczości zarówno w roku bieżącym, jak i na przyszłość.</u>
          <u xml:id="u-22.2" who="#JerzyJóźwiak">Efekty działania drobnej wytwórczości w 1981 roku były pozytywne. Drobna wytwórczość dowiodła, iż najmocniej potrafiła oprzeć się kryzysowi, co wyraża się w uzyskanych w roku ubiegłym efektach produkcyjnych i dalszym rozwoju sieci zakładów wytwórczych i usługowych. Za te pozytywne wyniki należy wyrazić uznanie zarówno poszczególnym jednostkom, przedsiębiorstwom i spółdzielniom, jak i resortowi nadzorującemu tę działalność. Zaistniały jednak pewne negatywne zjawiska, do których zaliczyć należy spadek zatrudnienia i zmniejszenie się pracy w systemie nakładczym.</u>
          <u xml:id="u-22.3" who="#JerzyJóźwiak">Krótki okres działania uchwały nr 112 nie pozwala na pełną i jednoznaczną ocenę. Można jednak stwierdzić, że uchwała ta spełniła i spełnia swoje zadanie, co potwierdzają osiągane wyniki ekonomiczne.</u>
          <u xml:id="u-22.4" who="#JerzyJóźwiak">Konieczne jest doskonalenie warunków dla dalszego wprowadzania w życie postanowień uchwały oraz jej podstawowych idei.</u>
          <u xml:id="u-22.5" who="#JerzyJóźwiak">Jakie problemy wyłoniły się w toku dyskusji? Po pierwsze - problemy prawne. Wiele działań w tej dziedzinie resort już podjął, a dalsze będą podejmowane w najbliższym czasie. Dotyczy to synchronizacji przepisów prawnych obejmujących drobną wytwórczość z ustawami uchwalonymi ostatnio przez Sejm.</u>
          <u xml:id="u-22.6" who="#JerzyJóźwiak">Po drugie - sprawa stworzenia warunków prawidłowego funkcjonowania spółdzielczości inwalidów i niewidomych. Jest to istotny element, który - niezależnie od spraw humanitarnych - pozwoli wyzwolić rezerwy tkwiące w tym dziale drobnej wytwórczości.</u>
          <u xml:id="u-22.7" who="#JerzyJóźwiak">Trzecia sprawa - to stworzenie warunków dalszego rozwoju usług, zwłaszcza na wsi.</u>
          <u xml:id="u-22.8" who="#JerzyJóźwiak">Wyłoniła się w dyskusji sprawa uprawnień władz terenowych w stymulowaniu rozwoju drobnej wytwórczości. Chodzi o to, aby na szczeblu regionalnym w sterowaniu drobną wytwórczością stosowano w pełni metody parametryczne, a więc ekonomiczne, a nie nakazowe. Wreszcie dwie ostatnie sprawy - to sprawy podatkowe i kredytowe dotyczące drobnej wytwórczości oraz przeciwdziałanie spadkowi zatrudnienia, zwłaszcza w chałupnictwie.</u>
          <u xml:id="u-22.9" who="#JerzyJóźwiak">Wszystkie te sprawy zawrzemy w opinii, która zostanie skierowana do prezesa Rady Ministrów. Ponieważ w przyszłym tygodniu problematyka drobnej wytwórczości ma być przedmiotem obrad Prezydium Rządu, opinia Komisji Handlu Wewnętrznego, Drobnej Wytwórczości i Usług mogłaby stanowić istotne wsparcie postulatów wysuwanych w terenie w związku z oceną uchwały nr 112 Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-22.10" who="#JerzyJóźwiak">W kolejnym punkcie porządku dziennego Komisja ustaliła tryb prac nad nowelizacją ustawy o wykonywaniu i organizacji rzemiosła.</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>