text_structure.xml 505 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml"/>
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Posiedzeniu przewodniczą marszałek Bogdan Borusewicz oraz wicemarszałkowie Marek Ziółkowski i Zbigniew Romaszewski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Wznawiam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Proszę senatorów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu dwudziestego porządku obrad: informacja Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego Rzeczypospolitej Polskiej o działalności Sądu Najwyższego w roku 2009.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Tekst informacji zawarty jest w druku nr 875. Marszałek Senatu otrzymaną informację skierował do Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji. Komisja na posiedzeniu w dniu 24 czerwca 2010 r. zapoznała się z przedstawioną informacją i poinformowała o tym marszałka Senatu.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Informację przedstawi pan Janusz Godyń, prezes Sądu Najwyższego kierujący pracami Izby Wojskowej.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Proszę pana prezesa o zabranie głosu i przedstawienie informacji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Dziękuję bardzo, Panie Marszałku.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Panie Marszałku! Panie i Panowie Senatorowie!</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Przypadł mi zaszczyt przedstawienia sprawozdania Wysokiej Izbie w zastępstwie pierwszego prezesa Sądu Najwyższego.</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Informacja o działalności Sądu Najwyższego w 2009 r., złożona Senatowi przez pierwszego prezesa stosownie do treści art. 4 §2 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym, jest opracowaniem obszernym, liczącym sto czterdzieści trzy strony. Ale uspokajam: nie będę in extenso cytował, ze zrozumiałych względów ograniczę się do zasygnalizowania podstawowych kierunków pracy i najważniejszych problemów działalności Sądu Najwyższego.</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">W roku ubiegłym wpłynęło dziewięć tysięcy sto dwadzieścia dziewięć spraw, o dwieście trzydzieści dziewięć więcej niż w roku 2008, w tym najwięcej, gdyż pięć tysięcy dziewięćset osiemdziesiąt pięć, było kasacji, to jest 66% ogółu spraw. Z kolei rozpoznano dziewięć tysięcy dwadzieścia pięć spraw, czyli liczbę zbliżoną do liczby spraw, które wpłynęły, chociaż nie były to, co oczywiste, sprawy tożsame. Zawsze bowiem wśród spraw rozpoznawanych w danym roku znajdują się sprawy, które wpłynęły w poprzednich okresach sprawozdawczych, a w szczególności te, które wpłynęły pod koniec roku poprzedzającego ten okres. Wśród spraw rozpoznanych dominowały kasacje, których było pięć tysięcy siedemset sześćdziesiąt cztery, to znaczy 64% ogółu spraw rozpoznanych, oraz zażalenia - tysiąc dwadzieścia cztery, czyli 11% ogółu spraw. Na pozostałą liczbę załatwionych spraw składają się kwestie prawne, których było dwieście dwadzieścia cztery, apelacje od orzeczeń wojskowych sądów okręgowych, skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia - tego typu spraw było pięćset osiemdziesiąt dziewięć, też stosunkowo dużo - sprawy z zakresu ochrony konkurencji i konsumentów, skargi na przewlekłość postępowania, skargi o wznowienie, wnioski o przekazanie sprawy innemu sądowi, o ułaskawienie, wnioski incydentalne oraz protesty wyborcze, których było czterdzieści dziewięć, głównie związanych z wyborami do Parlamentu Europejskiego.</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Problemowa charakterystyka orzecznictwa w poszczególnych izbach Sądu Najwyższego przedstawia się następująco. Najpierw powiem o Izbie Cywilnej. Sąd Najwyższy podjął osiemdziesiąt trzy uchwały, w tym jedną uchwałę w pełnym składzie izby, oraz sześć uchwał w składzie siedmiu sędziów, jednej z nich nadając moc zasady prawnej. W porównaniu z rokiem ubiegłym liczba uchwał zmniejszyła się, co nie jest następstwem obniżenia wpływu, lecz przede wszystkim wynika z wzrostu liczby przypadków, w których odmówiono podjęcia uchwały, przejęto sprawę do rozpoznania lub zwrócono akta celem usunięcia braków. Wysoki wpływ zagadnień prawnych w sprawach cywilnych przedstawionych do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu jest powodowany, jak co roku, trudnościami jurysdykcyjnymi powstającymi w sądach powszechnych przy wykładni prawa o nie zawsze najlepszej jakości, a także ograniczeniami w dostępie do skargi kasacyjnej. Spośród siedmiu uchwał podjętych przez skład powiększony, w tym przez pełny skład izby, trzy zapadły na skutek wniosków rzecznika praw obywatelskich, dwie - w wyniku rozstrzygnięcia zagadnień prawnych przekazanych przez zwykłe składy Sądu Najwyższego oraz po jednej - na skutek wniosku pierwszego prezesa Sądu Najwyższego oraz wniosku rzecznika ubezpieczonych. Uchwała pełnego składu izby dotyczy niezwykle ważnego, a zarazem skomplikowanego jurydycznie problemu zaliczania do odszkodowania zasądzanego na podstawie art. 446 §1 kodeksu cywilnego zasiłku pogrzebowego przyznawanego na podstawie stosownego przepisu ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Z wnioskiem o rozstrzygnięcie tej rozbieżności wystąpił rzecznik ubezpieczonych. Pełny skład izby przyjął, że zasiłek pogrzebowy, o którym mowa, nie podlega uwzględnieniu przy ustalaniu odszkodowania dochodzonego na podstawie przepisów kodeksu cywilnego. Oznacza to między innymi, że Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych nie przysługuje roszczenie regresowe z tytułu wypłaty tego zasiłku.</u>
          <u xml:id="u-3.6" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Wszystkie uchwały podjęte w 2009 r. przez Izbę Cywilną w składzie siedmiu sędziów mają dużą wagę jurysdykcyjną i dotyczą zagadnień, które należy zaliczyć do bardzo ważnych, także z punktu widzenia interesu publicznego oraz praktyki sądowej. Niektóre z nich odegrają z pewnością istotną rolę w obrocie cywilnoprawnym, a większość bez wątpienia przyczyni się do rozwoju czy choćby wzbogacenia nauki prawa cywilnego.</u>
          <u xml:id="u-3.7" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Na pierwszy plan, ze względu na rangę prawną i znaczenie społeczne, wysuwa się uchwała z dnia 19 maja 2009 r. dotycząca odpowiedzialności za tak zwane zaniechania normatywne; głosi ona, że Skarb Państwa odpowiada za szkodę wyrządzoną niewydaniem aktu normatywnego, którego obowiązek wydania powstał po wejściu w życie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Uchwała ta, stanowiąca pokłosie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 grudnia 2001 r., dotycząca konstytucyjnej oceny art. 417 kodeksu cywilnego, wyjaśnia powstałe na tle tego wyroku wątpliwości i rozbieżności.</u>
          <u xml:id="u-3.8" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Bardzo istotną rolę odegra z pewnością uchwała z 16 grudnia 2009 r., rozstrzygająca zagadnienie, czy przy rozpoznawaniu wniosku o wpis w księdze wieczystej decydujące znaczenie ma stan rzeczy w chwili orzekania, czy też, zważywszy na szczególny charakter postępowania wieczystoksięgowego i jego funkcje publiczne, stan istniejący w chwili złożenia wniosku o wpis. Sąd Najwyższy orzekł, nadając tej uchwale moc zasady prawnej, że sąd rozpoznający wniosek o wpis w księdze wieczystej związany jest stanem istniejącym w chwili złożenia wniosku i kolejnością jego wpływu.</u>
          <u xml:id="u-3.9" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Spośród uchwał podjętych przez Sąd Najwyższy w składach zwykłych około 50%, a więc nieco więcej niż w roku poprzednim, dotyczyło zagadnień prawa cywilnego materialnego. Jak co roku obejmowały one szeroki zakres problemów, wśród których trudno wyróżnić dominującą tematykę. Orzeczone uchwały dotyczyły między innymi służebności gruntowych, stosunków obligacyjnych, nieważności czynności prawnej ze względu na formę, problematyki spółek, postępowań odrębnych - nakazowego oraz w sprawach gospodarczych, a także przepisów egzekucyjnych.</u>
          <u xml:id="u-3.10" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">W zakresie stosunków obligacyjnych bardzo ważne dla praktyki zagadnienie prawne zostało rozstrzygnięte w uchwale dokonującej wykładni art. 691 kodeksu cywilnego. Po przywróceniu tego artykułu do kodeksu cywilnego w 2001 r. pojawiło się pojęcie osoby, która pozostawała faktycznie we wspólnym pożyciu z najemcą, jako osoby wstępującej w stosunek najmu w razie śmierci najemcy. Sąd Najwyższy dokonał analizy tego przepisu w jego nowym brzmieniu, dostrzegając przede wszystkim wyraźną tendencję do zawężania kręgu osób wstępujących z mocy prawa w stosunek najmu po zmarłym najemcy przez rezygnację z niedookreślonego, pojemnego i rozciąganego w orzecznictwie ponad miarę określenia „osoba bliska”. W związku z tym zdaniem Sądu Najwyższego nie ma podstaw do zrównywania pojęcia „osoba, która pozostawała faktycznie we wspólnym pożyciu z najemcą” z pojęciem „osoba pozostająca z najemcą we wspólnocie domowej, duchowej i gospodarczej”. Biorąc pod uwagę intencję ustawodawcy, a także interesy właścicieli budynków, w których znajdują się wynajmowane lokale, Sąd Najwyższy przyjął, że faktyczne wspólne pożycie oznacza więź łączącą dwie osoby, pozostające w takich relacjach jak małżonkowie. Oznacza to, że pojęciem tym objęci są również konkubenci. Otwarte jednak pozostaje pytanie, czy chodzi tu także o członków związków partnerskich tej samej płci.</u>
          <u xml:id="u-3.11" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Z uchwał dotyczących postępowania egzekucyjnego wymienić należy uchwałę rozstrzygającą kwestię dopuszczalności wystawienia bankowego tytułu wykonawczego przeciwko osobie, która bezpośrednio z bankiem dokonała czynności bankowej po śmierci tej osoby. Nawiązując do uchwały z dnia 7 stycznia 2004 r., stwierdzono, że w takiej sytuacji wystawienie tytułu bankowego nie jest dopuszczalne.</u>
          <u xml:id="u-3.12" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Ważne zagadnienia prawnomaterialne i procesowe Izba Cywilna wyjaśniła także w orzeczeniach kasacyjnych. Ich tematyka jest różnorodna. Istotne znaczenie z punktu widzenia skutków orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego ma wyrok Sądu Najwyższego, w którym przyjęto, że orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego stwierdzające niezgodność z konstytucją przepisu uchylającego wcześniej obowiązujący przepis wywołuje skutek ex tunc, co oznacza, że przepis uchylony odzyskuje moc prawną ze skutkiem wstecznym z chwilą ogłoszenia orzeczenia w organie promulgacyjnym.</u>
          <u xml:id="u-3.13" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Szeroki zakres dóbr osobistych chronionych prawem oraz różnorodność sytuacji faktycznych, w których może dojść do ich naruszenia, usprawiedliwia zwrócenie uwagi na wyrok, w którym Sąd Najwyższy wyjaśnił, że przy ustaleniu treści prawa nietykalności mieszkania w rozumieniu art. 23 kodeksu cywilnego należy mieć na względzie aspekt niematerialny. Udzielając ochrony prawnej takiemu dobru osobistemu, nie wystarczy zatem stwierdzenie, że osoba trzecia objęła nad nim władztwo, zwłaszcza gdy nastąpiło to wskutek wydania mieszkania przez osobę współuprawnioną w okresie niezajmowania mieszkania przez osobę poszkodowaną. Badaniem aspektu niematerialnego prawa nietykalności mieszkania powinna być objęta kwestia bezprawnego wtargnięcia osoby trzeciej w sferę określonego stanu psychicznego i emocjonalnego, dającego człowiekowi poczucie bezpiecznego i niezakłóconego korzystania z własnego mieszkania, które stanowi centrum aktywności życiowej i zapewnia prywatność każdej osobie.</u>
          <u xml:id="u-3.14" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Jako istotne w dziedzinie ochrony dóbr osobistych oraz prawa prasowego należy wymienić dwa wyroki. W sprawach tych wyjaśnienia wymagał sposób uchylenia zakazu publikowania danych osobowych osób, przeciwko którym zostało wszczęte postępowanie karne, przewidzianego w art. 13 ust. 2 ustawy - Prawo prasowe. W publikacjach prasowych często dochodzi do naruszania tego zakazu, co prowadzi do licznych sporów sądowych, które ujawniają wątpliwości związane z tą instytucją.</u>
          <u xml:id="u-3.15" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">W pierwszym z wyroków Sąd Najwyższy zajął stanowisko, że publiczne podanie przez prokuratora krajowego w formie odpowiedzi na interpelacje poselską czy też senatorską pełnych danych osobowych osób, przeciwko którym toczy się postępowanie przygotowawcze, stanowi podstawę do uznania, że doszło do uchylenia tego zakazu. Sąd Najwyższy stwierdził, że dziennikarze, wydawca odpowiedzialni za publikację tych danych w materiale prasowym nie mają obowiązku weryfikowania działań prokuratora krajowego pod kątem ich formalnej poprawności. W konsekwencji bezpodstawne jest zarzucanie dziennikarzowi bezprawności działania w sytuacji, w której opublikował on w materiale prasowym dane osobowe, ujawnione wcześniej w opisany sposób przez osobę zaufania publicznego.</u>
          <u xml:id="u-3.16" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">W drugim z wyroków na tle innego stanu faktycznego Sąd Najwyższy zajął podobne stanowisko, a ponadto uznał, że przewidziany w art. 81 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych wyjątek dopuszczający rozpowszechnianie bez zezwolenia wizerunku osoby powszechnie znanej, jeżeli wizerunek ten wykonano w związku z pełnieniem przez tę osobę funkcji publicznych, nie uchyla zakazu przewidzianego w art. 13 ust. 2 prawa prasowego.</u>
          <u xml:id="u-3.17" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Problematyki ochrony dóbr osobistych w aspekcie zasady wynikającej z art. 365 kodeksu postępowania cywilnego dotyczy wyrok, w którym Sąd Najwyższy zwrócił uwagę na związanie sądu rozpoznającego sprawę o ochronę dobrego imienia osoby nazwanej agentem bezpieki prawomocnym orzeczeniem wydanym w procesie lustracyjnym, na podstawie którego osoba taka oczyszczona została od zarzutu kłamcy lustracyjnego. Oznacza to, że postępowanie w sprawie ochrony dóbr osobistych nie może być wykorzystywane do weryfikacji wyników postępowania lustracyjnego.</u>
          <u xml:id="u-3.18" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Istotne zagadnienia prawne rozstrzygnięte zostały w wyroku wydanym w sprawie, której przedmiotem było roszczenie Skarbu Państwa przeciwko Funduszowi Wczasów Pracowniczych spółce z ograniczoną odpowiedzialnością o wydanie kilkudziesięciu nieruchomości. Sąd Najwyższy, analizując sytuację prawną powstałą po zlikwidowaniu Funduszu Wczasów Pracowniczych jako osoby prawa publicznego, jednostki organizacyjnej związków zawodów, nie zaś - jak nietrafnie określa się w piśmiennictwie i judykaturze - państwowej osoby prawnej, oraz powołaniu przez Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, działającej pod firmą, która zawiera nazwę zlikwidowanego Funduszu Wczasów Pracowniczych, wskazał na ewidentne zaniechanie legislacyjne, jakim jest brak przepisów określających losy majątku dawnego FWP.</u>
          <u xml:id="u-3.19" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Sąd Najwyższy, stwierdzając, że w aktualnym stanie prawnym Skarb Państwa nie jest właścicielem ani użytkownikiem wieczystym nieruchomości, które należały do FWP, podkreślił, że rozwiązanie problemu własności tych nieruchomości powinno nastąpić w drodze ustawy, która spełniając standardy konstytucyjne, wskazywałaby nie tylko następcę prawnego, ale także określałaby sposób zaspokojenia wierzycieli Funduszu Wczasów Pracowniczych. Sąd Najwyższy potwierdził również, że Skarb Państwa nie jest następcą prawnym FWP ani też nie przejął jego mienia w inny sposób. Zasygnalizował ponownie, że przedłuża się wieloletni okres zaniechania legislacyjnego państwa zobowiązanego do ustawowego uregulowania statusu prawnego majątku pozostałego po FWP. Trybunał Konstytucyjny już w wyroku z dnia 3 czerwca 1998 r. zakwestionował legalność przejęcia przez OPZZ praw majątkowych FWP oraz przekazania ich jako aportu do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. W konsekwencji wielkim i ważnym społecznie majątkiem zarządza przez wiele lat podmiot nieuprawniony.</u>
          <u xml:id="u-3.20" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Przechodząc do omówienia spraw, którymi zajmowała się Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych, chciałbym powiedzieć, że spośród zagadnień prawnych, które pojawiły się w działalności uchwałodawczej z zakresu prawa pracy, na uwagę zasługuje w szczególności uchwała składu siedmiu sędziów, dotycząca odszkodowania za bezprawne rozwiązanie stosunków pracy i wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy. Powstało pytanie, czy pracownik, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy na poprzednich warunkach przez sąd pracy, po ustaleniu, że wypowiedzenie przez pracodawcę umowy o pracę na czas nieokreślony było nieuzasadnione lub naruszało przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, ma prawo do odszkodowania na podstawie przepisów kodeksu cywilnego ponad przysługujące mu na podstawie art. 47 kodeksu pracy wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy. W uchwale składu siedmiu sędziów Sąd Najwyższy jednoznacznie przesądził, że pracownikowi takie prawo nie przysługuje.</u>
          <u xml:id="u-3.21" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Niezwykle doniosłego problemu o dużym zasięgu społecznym dotyczy również uchwała składu siedmiu sędziów podjęta na wniosek rzecznika praw obywatelskich. W uchwale przyjęto, że osiągnięcie wieku emerytalnego i nabycie prawa do emerytury nie może stanowić wyłącznej przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę.</u>
          <u xml:id="u-3.22" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">W 2009 r. zdecydowana większość uchwał w składach powiększonych i zwykłych zapadłych w izbie dotyczyła problematyki ubezpieczeń społecznych. Rozstrzygnięcie istotne dla ubezpieczonych, którzy są urodzeni przed dniem 1 stycznia 1949 r. i chcą skorzystać z prawa do emerytury na podstawie art. 29 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, zawarte jest w uchwale składu siedmiu sędziów, w której wyjaśniono wątpliwość dotyczącą rozumienia sformułowania z art. 29 ust. 2 pkt 1 tej ustawy. Sformułowanie to brzmi: „ubezpieczonym, którzy ostatnio, przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę, byli pracownikami”. W uchwale przyjęto stanowisko, że nawet krótkotrwałe pozostawanie w stosunku zlecenia po ustaniu stosunku pracy niweczy możliwość nabycia prawa do emerytury na podstawie art. 29 ustawy emerytalnej. Sąd Najwyższy rozstrzygnął także istotny problem praktyczny, czy w sytuacji, gdy pracownikowi nie wypłacono żadnego wynagrodzenia, nawet zasądzonego, stanowi ono jako świadczenie przysługujące, wymagalne, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, czy też podstawę taką stanowi wyłącznie wynagrodzenie wypłacone pracownikowi, postawione do jego dyspozycji. W uchwale składu siedmiu sędziów przyjęto, że niewypłacone pracownikowi wynagrodzenie za pracę nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne.</u>
          <u xml:id="u-3.23" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Osobnego omówienia wymagają uchwały dotyczące kwestii proceduralnych. Najistotniejsza, bo przełomowa wypowiedź Sądu Najwyższego - nie tylko o charakterze procesowym, ale przede wszystkim o charakterze ustrojowym - której nadano moc zasady prawnej, została zawarta w uchwale składu siedmiu sędziów. Udzielono w niej odpowiedzi na pytanie prawne rzecznika praw obywatelskich, dotyczące wykładni art. 401¹ kodeksu postępowania cywilnego w kontekście tak zwanych wyroków interpretacyjnych Trybunału Konstytucyjnego. W pytaniu tym rzecznik wskazał na rozbieżność orzecznictwa Sądu Najwyższego w tym zakresie. Wspomniany artykuł stanowi, że można żądać wznowienia postępowania również w wypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności z konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą aktu normatywnego, na podstawie którego zostało wydane orzeczenie. W uchwale przesądzono, że orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego stwierdzające w sentencji niezgodność z konstytucją określonej wykładni aktu normatywnego i niepowodujące utraty mocy obowiązującej przepisów nie stanowi podstawy do wznowienia postępowania przewidzianego w tym przepisie.</u>
          <u xml:id="u-3.24" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Istotne dla praktyki uchwały zostały podjęte także w składach trzyosobowych Sądu Najwyższego. W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych szczegółowej kwestii, związanej z ustalaniem wysokości podstawy wymiaru emerytury, dotyczy rozstrzygnięcie zawarte w uchwale, w której przyjęto, że zasiłek chorobowy i świadczenie rehabilitacyjne wypłacane po ustaniu stosunków pracy nie podlegają wliczeniu do podstawy wymiaru emerytury. Dwie uchwały rozstrzygają tę samą kwestię, dotyczącą wykładni odpowiedniego przepisu ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. W pierwszej przyjęto, że przy ustalaniu spełnienia warunków posiadania dwudziestu kwartałów okresu ubezpieczenia emerytalno-rentowego, wymaganego do nabycia prawa do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym, powstałego w wieku powyżej trzydziestu lat, mającego przypadać w okresie ostatnich dziesięciu lat przed złożeniem wniosku o rentę, nie wlicza się okresów pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy. W drugiej zaś przesądzono, że do okresu ostatnich dziesięciu lat przed złożeniem wniosku o przyznanie renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy wlicza się okresy pobierania renty rolniczej.</u>
          <u xml:id="u-3.25" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">W sprawach rozpoznawanych w postępowaniu kasacyjnym z zakresu prawa pracy dominowała, wzorem lat ubiegłych, problematyka dotycząca kwestii związanych między innymi z przekształceniem, ustaleniem lub ustaniem stosunku pracy i roszczeń z tego tytułu. Na uwagę zasługują orzeczenia dotyczące odpowiedzialności odszkodowawczej pracodawcy. Należy odnotować wyrok, w którym Sąd Najwyższy podkreślił, że niezgodność z prawem rozwiązania umowy o pracę przez pracodawcę pracownik może wykazać wyłącznie przez powództwo przewidziane w kodeksie pracy, wniesione z zachowaniem odpowiedniego terminu. W innym orzeczeniu Sąd Najwyższy przyjął, że na podstawie art. 390 §1 kodeksu cywilnego, w związku z art. 300 kodeksu pracy, jeżeli strona zobowiązana do zawarcia przyrzeczonej umowy o pracę, czyli pracodawca, uchyla się od jej zawarcia, druga strona, czyli pracownik, może żądać naprawienia szkody polegającej na utracie wynagrodzenia uzyskiwanego w stosunku pracy, który został przez nią rozwiązany dlatego, że liczyła na zawarcie umowy przyrzeczonej, a nie - szkody polegającej na utracie wynagrodzenia, jakie miała otrzymywać według ustaleń umowy przyrzeczonej.</u>
          <u xml:id="u-3.26" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Izba Karna Sądu Najwyższego. Działalność uchwałodawcza tej izby, polegająca na udzielaniu odpowiedzi na przedstawione pytania prawne, dotyczące zagadnień prawnych wymagających zasadniczej wykładni ustawy, lub rozstrzyganiu rozbieżności wykładni prawa ujawniających się w orzecznictwie sądów powszechnych, sądów wojskowych lub Sądu Najwyższego, przekłada się na czterdzieści dwie załatwione sprawy. Tak więc było ich znacząco więcej niż w roku 2008, kiedy takich spraw rozpoznano dwadzieścia osiem, zaś porównywalnie z latami wcześniejszymi - w 2006 r. były czterdzieści dwie takie sprawy, w 2007 r. było ich czterdzieści sześć. A liczba wpływających tego rodzaju spraw - trzydzieści siedem w 2009 r. - utrzymywała się na poziomie porównywalnym z latami poprzednimi.</u>
          <u xml:id="u-3.27" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Na wyeksponowanie zasługują przede wszystkim uchwały dotyczące problematyki ustrojowej. Na pierwszy plan wysuwa się tu bez wątpienia uchwała składu siedmiu sędziów dotycząca procedury delegowania sędziego sądu wojskowego do innego sądu lub organu, w szczególności jeśli chodzi o sąd powszechny, gdzie szczególną rolę odgrywa porozumienie ministra sprawiedliwości i ministra obrony narodowej. W uchwale tej wyrażono pogląd, że minister obrony narodowej w ramach wymaganego przez stosowny przepis ustawy - Prawo o ustroju sądów wojskowych porozumienia z ministrem sprawiedliwości, warunkującego delegowanie sędziego sądu wojskowego za jego zgodą do innego sądu lub organu, może realizować swoje uprawnienia osobiście lub w zastępstwie bądź z upoważnienia przez sekretarza stanu lub podsekretarza stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej. Może on jednak także powierzyć załatwianie spraw w jego imieniu w tym zakresie, czyli przeprowadzanie czynności niezbędnych do powstania takiego porozumienia i potwierdzania jego zaistnienia, innemu upoważnionemu przez siebie w trybie określonym w art. 268 kodeksu postępowania administracyjnego pracownikowi tego ministerstwa, a więc również dyrektorowi odpowiedniego departamentu.</u>
          <u xml:id="u-3.28" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Także w powiększonym składzie Sąd Najwyższy rozstrzygnął zagadnienie o zasadniczym znaczeniu dla funkcjonowania polskiego notariatu i dokonał interpretacji art. 5 §1 ustawy - Prawo o notariacie w ten sposób, który potwierdził możliwość swobodnego kształtowania wynagrodzenia notariusza, w granicach wyznaczonych przez ustawę, na podstawie umowy z klientem. Stwierdził mianowicie, że zgodnie z art. 5 §1 prawa o notariacie podstawą uprawnienia notariusza do pobrania wynagrodzenia od stron za dokonanie czynności notarialnej jest umowa ze stronami czynności. Przepis ten nie wyłącza możliwości zawarcia umowy o dokonanie czynności notarialnej bez wynagrodzenia. Problem, jak pamiętam, powstał na tle tego, że przeciwko notariuszowi, który nie pobrał wynagrodzenia, władze notarialne przedsięwzięły postępowanie dyscyplinarne za to, że go nie pobrał. Innymi słowy, notariusze uważali, że nie wolno pracować za darmo. Sąd Najwyższy powiedział jednak, że nie jest to deliktem dyscyplinarnym.</u>
          <u xml:id="u-3.29" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Wśród uchwał z zakresu prawa karnego materialnego na plan pierwszy wysunąć należy uchwałę, w której Sąd Najwyższy stwierdził, że przestępstwo określone w art. 265 §1 kodeksu karnego ma charakter powszechny, a zatem może być popełnione przez każdą osobę, odpowiadającą ogólnym cechom podmiotu przestępstwa, która ujawnia informacje stanowiące tajemnicę państwową lub wbrew przepisom ustawy informacje takie wykorzystuje. Przyjęty kierunek rozstrzygnięcia tego zagadnienia prawnego wskazuje, że przestępstwo z art. 265 §1 kodeksu karnego może popełnić nie tylko oficjalny dysponent takiej tajemnicy, ale także osoba, która informację stanowiącą taką tajemnicę uzyskała w jakikolwiek sposób i ujawniła ją osobie nieupoważnionej. Rozstrzygnięcie to, z oczywistych powodów, nie spotkało się z aprobatą przedstawicieli środków społecznego przekazu.</u>
          <u xml:id="u-3.30" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">W roku 2009 zdecydowana większość rozpoznawanych zagadnień prawnych dotyczyła problematyki prawa karnego procesowego. Na szczególną uwagę zasługuje uchwała, która ma charakter wręcz precedensowy, a jej uzasadnienie zawiera wyjątkowo obszerne rozważania dotyczące problematyki ekstradycji i przekazywania osób skazanych oraz wykonywania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wyroków sądów państw obcych. Sąd Najwyższy dokonał nie tylko interpretacji przepisów kodeksu postępowania karnego, ale także aktów zaliczanych do szeroko pojętego prawa międzynarodowego publicznego. Rezultatem rozważań dotyczących tego szczególnego przypadku skazania obywatela polskiego przez sąd brytyjski na karę pozbawienia wolności w wymiarze nieznanym polskiemu kodeksowi karnemu, którą następnie przekazano do wykonania w Polsce, były następujące tezy... To była ta głośna sprawa o zgwałcenie i spowodowanie śmierci, o ile pamiętam, obywatelki brytyjskiej przez mieszkańca Poznania.</u>
          <u xml:id="u-3.31" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Tezy te są następujące. Norma zawarta w zdaniu drugim art. 607s §4 kodeksu postępowania karnego, która brzmi: „Sąd związany jest wymiarem orzeczonej kary”, w związku z art. 607t §2 k.p.k., w odniesieniu do skazanego obywatela polskiego, przekazanego uprzednio innemu państwu członkowskiemu Unii Europejskiej na podstawie europejskiego nakazu aresztowania, a następnie odesłanego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w celu wykonania kary, wyłącza w stosunku do niego procedurę przekształcenia kary przewidzianą w art. 114 §4 kodeksu karnego w związku z art. 611c §2 kodeksu postępowania karnego oraz w art. 10 i 11 Konwencji o przekazywaniu osób skazanych z dnia 21 marca 1983 r.</u>
          <u xml:id="u-3.32" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">I druga teza. Określenie w wyroku sądu innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, podlegającym wykonaniu w Polsce na podstawie wspomnianych przepisów, warunków, od spełnienia których uzależnione jest ubieganie się przez skazanego o warunkowe przedterminowe zwolnienie, stanowi element wymiaru kary i w związku z tym wiąże sąd orzekający w przedmiocie wykonania tej kary w Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-3.33" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">W innej uchwale powiększonego składu odniesiono się do kryteriów uznawania za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, konkretnie do kryterium terytorialnego. W uchwale tej stwierdzono, że przepisy art. 8 ust. 2a i 2b ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego nie zawierają kryterium miejsca działalności niepodległościowej jako warunku przyznania prawa do odszkodowania i zadośćuczynienia osobom represjonowanym przez radzieckie organy ścigania i wymiaru sprawiedliwości oraz organy pozasądowe.</u>
          <u xml:id="u-3.34" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Jeśli chodzi o orzeczenia wydawane w związku z rozpatrywaniem kasacji, to należy zauważyć, że zagadnienia prawa karnego pojawiające się w tych orzeczeniach mają bardzo różnorodny charakter. Można było jednak wyróżnić pewne typowe problemy interpretacyjne, wynikające najczęściej z kolejnych zmian przepisów prawa, których treść budziła wątpliwości w praktyce. Wątpliwości dotyczyły także instytucji od lat już funkcjonujących w orzecznictwie.</u>
          <u xml:id="u-3.35" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Analizując problematykę czasu popełnienia czynu ciągłego w sytuacji, gdy przestępstwa dokonała osoba, która dokonując części czynu, nie miała ukończonych siedemnastu lat, a przy następnej części czynu miała ukończone siedemnaście lat, Sąd Najwyższy stwierdził, że chociaż koncepcja jednoczynowa przestępstwa ciągłego nakazuje dokonywanie oceny całości czynu, a nie jego poszczególnych fragmentów, to nie może prowadzić to do rozstrzygnięć sprzecznych z treścią art. 10 §1 kodeksu karnego, który stanowi, że odpowiedzialności karnej podlega tylko ten, kto w czasie popełnienia czynu zabronionego ukończył siedemnaście lat. Innymi słowy, tylko ta część czynu ciągłego, która miała miejsce po ukończeniu siedemnastu lat, będzie podlegała kognicji sądu karnego, a nie sądu do spraw nieletnich.</u>
          <u xml:id="u-3.36" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Interpretując znamiona przestępstw korupcyjnych, Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że odpowiedzialności za przestępstwo określone w art. 230 §1 kodeksu karnego podlega osoba powołująca się na wpływy także w krajowej jednostce organizacyjnej dysponującej środkami publicznymi, podejmująca się pośrednictwa w załatwieniu sprawy w zamian za korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę, zaznaczając przy tym, że określenie „krajowa jednostka organizacyjna” obejmuje swoim zakresem również organizację.</u>
          <u xml:id="u-3.37" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Orzecznictwo kasacyjne odnotowało w wielu sprawach naruszenie przepisu art. 596 kodeksu postępowania karnego, związanego ściśle z instytucją ekstradycji. W związku z tą tematyką zwraca uwagę następująca teza wyroku Sądu Najwyższego: brak zgody państwa wydającego na pociągnięcie oskarżonego do odpowiedzialności karnej stanowi przeszkodę w ściganiu i jest tym samym inną okolicznością wyłączającą ściganie w rozumieniu stosownego przepisu k.p.k., którą należy traktować jako bezwzględną przyczynę odwoławczą.</u>
          <u xml:id="u-3.38" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Jeżeli chodzi o Izbę Wojskową, to w zakresie uchwałodawczym należy przedstawić uchwałę, która dotyczyła znowelizowanego art. 647 k.p.k., na nowo określającego właściwość sądów wojskowych w odniesieniu do żołnierzy w czynnej służbie wojskowej, popełniających występek pospolity. Zaszła konieczność interpretacji użytego w przywołanym przepisie zwrotu: przestępstwo popełnione „przeciwko innemu żołnierzowi”. Ponieważ zarówno sprawcą czynu, jak i pokrzywdzonym musi być żołnierz, a więc osoba pełniąca czynną służbę wojskową, to można z całą pewnością powiedzieć, że przestępstwo popełnione przeciwko innemu żołnierzowi to przestępstwo popełnione przeciwko osobie, która ma status żołnierza lub nim była. Innymi słowy, jest to przestępstwo godzące w osobę, czyli jej dobra ściśle osobiste, takie jak na przykład życie, zdrowie, nietykalność cielesna, cześć lub wolność. Z określenia, że przestępstwo popełniono przeciwko komuś, nie wynika, że musi to być przestępstwo umyślne, bowiem dobra ściśle osobiste mogą być naruszone lub zagrożone zarówno umyślnie, jak i nieumyślnie. I o to głównie chodziło, o wykładnię, czy również działanie nieumyślne podlega kognicji sądów wojskowych w relacji żołnierz - żołnierz.</u>
          <u xml:id="u-3.39" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">W orzeczeniach tezowych dotyczących procedury karnej Izba Wojskowa poruszyła następujące zagadnienia.</u>
          <u xml:id="u-3.40" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">W związku z wejściem w życie z dniem 1 stycznia 2009 r. ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw wyjaśnienia wymagała kwestia właściwości sądu wojskowego do podejmowania czynności sądowych w postępowaniu przygotowawczym. Konkretnie chodziło o kwestię rozpoznania zażalenia strony na postanowienie prokuratora wojskowego o przekazaniu sprawy powszechnej jednostce prokuratury. Sąd Najwyższy wywiódł, że do momentu uprawomocnienia się takiego postanowienia sądem dokonującym czynności jest sąd wojskowy.</u>
          <u xml:id="u-3.41" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Na bazie ustawy z dnia 20 lutego 2009 r. o zmianie ustawy o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki Sąd Najwyższy odniósł się do trzech kwestii, co zakończyło się sformułowaniem tez. Były to zastępujące kwestie: czy przepisy znowelizowanej ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki mają zastosowanie w postępowaniu przygotowawczym również do stanów zaistniałych przed wejściem w życie wskazanej noweli; czy sędzia, przeciwko któremu de facto było prowadzone postępowanie, jednak z uwagi na nieuzyskanie zezwolenia na pociągnięcie go do odpowiedzialności karnej nie przedstawiono mu zarzutu, jest stroną w rozumieniu tejże ustawy i czy może złożyć skargę na przewlekłość postępowania; jak należy rozumieć w odniesieniu do postępowania przygotowawczego wymóg zawarty w art. 5 ust. 1 powołanej ustawy, że skargę wnosi się w toku postępowania w sprawie.</u>
          <u xml:id="u-3.42" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">W przypadku pierwszych dwóch kwestii odpowiedź była pozytywna, w przypadku trzeciej zaś stwierdzono, że skarga na przewlekłość postępowania jest wniesiona w terminie, czyli w toku postępowania, jeżeli złożona została do czasu prawomocnego zakończenia tego postępowania albo skierowania do sądu aktu oskarżenia bądź wniosków określonych w stosownych przepisach procedury karnej, w tym również po uzupełnieniu śledztwa lub dochodzenia dokonanym po zwrocie sprawy prokuratorowi w tych sytuacjach, w których staje się on ponownie jej gospodarzem.</u>
          <u xml:id="u-3.43" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">I to by było na tyle, oczywiście w telegraficznym skrócie, jeżeli chodzi o orzecznictwo Sądu Najwyższego, w tym poszczególnych izb.</u>
          <u xml:id="u-3.44" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Jeżeli chodzi o ogólną charakterystykę działalności Sądu Najwyższego, to można pozwolić sobie na stwierdzenie, że stanowiła ona kontynuację tego, co miało miejsce w latach wcześniejszych, nie uległy bowiem zmianie ustrojowe cele działalności Sądu Najwyższego. W roku sprawozdawczym nie zmniejszyło się zapotrzebowanie na dokonywanie przez Sąd Najwyższy zasadniczej wykładni przepisów prawnych, co sprzyjało bardziej prawidłowemu funkcjonowaniu sądów powszechnych. Oprócz rozstrzygania konkretnych zagadnień prawnych w uzasadnieniach uchwał Sąd Najwyższy niejednokrotnie stwierdzał, że choć przyjęte stanowisko może budzić wątpliwości z punktu widzenia zasad słuszności, to ewentualna jego zmiana jest zależna od zmian ustawowych, gdyż inaczej wykraczałaby poza granice wykładni prawa. Stwierdzenia takie były w przeszłości przyczyną zmian w obowiązującym prawie. Takie rozstrzygnięcia stanowią wyraz poszanowania zasady trójpodziału władzy i respektują zakres kompetencji Sądu Najwyższego określony jako wykładnia prawa a nie jego tworzenie.</u>
          <u xml:id="u-3.45" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Należy zauważyć utrzymanie się wysokiej aktywności rzecznika praw obywatelskich, który monitoruje orzecznictwo sądowe i zachodzące rozbieżności, a także przedstawia je do rozstrzygnięcia. Dobrze przebiegała współpraca z Prokuratorią Generalną Skarbu Państwa. Radcowie prokuratorii w obszernych pismach procesowych i wypowiedziach na posiedzeniach jawnych podnosili argumenty merytoryczne, które poszerzały zakres rozważań na korzyść zapadających orzeczeń.</u>
          <u xml:id="u-3.46" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Coraz częściej zachodzi potrzeba wyjaśniania prawa w kontekście unormowań Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, prawa międzynarodowego czy prawa europejskiego. W większym zakresie uwzględniono w rozstrzygnięciach izbowych prawo i orzecznictwo Unii Europejskiej, co jest następstwem wzrostu liczby rozpoznawanych spraw z elementem unijnym. Świadectwem tego były między innymi trzy pytania prawne skierowane w ubiegłym roku przez Sąd Najwyższy do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-3.47" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Dodatkowo na uwadze należy mieć nowe wymagania, które wynikają z ogólnego rozwoju i komplikowania się prawa. Rodzaj rozpatrywanych spraw przez Sąd Najwyższy pozwala sformułować wniosek, że wzrasta aktywność gospodarcza obywateli oraz ich świadomość prawna. Coraz częściej pojawiają się sprawy, w przypadku których konieczna jest wykładnia prawa energetycznego, budowlanego, telekomunikacyjnego, szczególnie dotyczącego opłat abonamentowych i za połączenia telekomunikacyjne, internet, prawa ochrony znaków towarowych i własności przemysłowej, ochrony wierzycieli oraz bezpieczeństwa obrotu. Przedmiotem dużego zainteresowania jest nadal orzecznictwo dotyczące prawa prasowego i cywilnoprawnej ochrony dóbr osobistych.</u>
          <u xml:id="u-3.48" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Jeśli chodzi o organizację pracy Sądu Najwyższego, to należy wspomnieć, że zgodnie z rozporządzeniem prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 18 marca 2005 r. w sprawie ustalenia liczby stanowisk sędziowskich w Sądzie Najwyższym oraz liczby prezesów przyjęto, że w skład Sądu Najwyższego wejdzie dziewięćdziesięciu sędziów. Obsada sędziowska na dzień 31 grudnia 2009 r. wynosiła osiemdziesięciu jeden sędziów, w roku poprzednim było ich osiemdziesięciu sześciu. A więc można mówić o dosyć sporym niedoborze. No ale w tym roku podjęliśmy kroki zmierzające do uzupełnienia stanu osobowego. Okresowo Sąd Najwyższy korzystał z pomocy czternastu sędziów oddelegowanych przez ministra sprawiedliwości na wniosek pierwszego prezesa Sądu Najwyższego do orzekania we wszystkich izbach, najwięcej w Izbie Karnej - z czternastu oddelegowanych sędziów dziesięciu było w tej właśnie izbie. Podkreślić należy, że przez cały rok systematycznie wykonywali obowiązki sędziowskie w Izbie Karnej w systemie rotacyjnym sędziowie Sądu Najwyższego orzekający w Izbie Wojskowej.</u>
          <u xml:id="u-3.49" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Jeżeli chodzi o sędziów Sądu Najwyższego, to są to sędziowie powołani z sądów powszechnych - czterdziestu sześciu, z Sądu Najwyższego po kadencji zakończonej w roku 1990 - czterech, sądów wojskowych - dziesięciu, NSA - jeden. Reprezentowane jest też środowisko naukowe przez siedemnastu profesorów i doktorów habilitowanych, adwokackie - dwie osoby i prokuratorskie - jedną osobę.</u>
          <u xml:id="u-3.50" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">W roku ubiegłym podobnie jak w latach poprzednich odbyły się we wszystkich izbach Sądu Najwyższego konferencje poświęcone problemom merytorycznym, między innymi kwestiom związanym z bieżącym orzecznictwem, zmianami przepisów czy prawem unijnym. We wszystkich konferencjach brali udział także referenci spoza Sądu Najwyższego, przedstawiciele nauki. Analogicznie do lat poprzednich sędziowie Sądu Najwyższego przejawiali dużą aktywność naukową, komentatorską i publicystyczną, która znajdowała wyraz w licznych opracowaniach i publikacjach. Wielu sędziów prowadziło zajęcia dydaktyczne oraz działalność szkoleniową, polegającą głównie na uczestniczeniu w szkoleniach sędziów niższych instancji. Sędziowie brali też udział w przygotowywaniu projektów aktów prawnych. Szczególnie dużo czasu poświęcili na dyskusję nad przedstawionym przez Komisję Kodyfikacyjną Prawa Cywilnego projektem księgi I nowego kodeksu cywilnego. Sędziowie Sądu Najwyższego uczestniczyli również w pracach Krajowej Rady Sądownictwa oraz w pracach redakcyjnych różnych czasopism. I wreszcie angażowali się w pracę Państwowej Komisji Wyborczej, a także podejmowali obowiązki ekspertów na rzecz parlamentu i ministra sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-3.51" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Niezależnie od publikowania orzeczeń Sądu Najwyższego na łamach prasy orzeczenia były ogłaszane w urzędowych zbiorach przygotowywanych przez kolegia redakcyjne poszczególnych izb oraz na stronie internetowej Sądu Najwyższego. Kontynuowano wydawanie biuletynów poszczególnych izb. Formą aktywności publikacyjnej Sądu Najwyższego jest także działalność informacyjna prowadzona przez rzecznika prasowego Sądu Najwyższego z pomocą kierowanego przez niego zespołu prasowego.</u>
          <u xml:id="u-3.52" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Jakie wnioski należałoby przedstawić? Wyniki pracy zarówno ze względu na poziom orzecznictwa oraz liczbę załatwionych spraw, jak też czas oczekiwania na rozpoznanie sprawy nieprzekraczający standardów konstytucyjnych i europejskiej konwencji o ochronie praw człowieka - w Izbie Cywilnej oczekiwano około dziewięciu miesięcy, ale trzeba dodać, że izba rozpatruje niemal połowę spraw, jeśli chodzi o Sąd Najwyższy, w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych - pięć miesięcy, w Izbie Karnej - sześć miesięcy, a w izbie wojskowej na bieżąco - pozwalają z aprobatą ocenić działalność Sądu Najwyższego w ubiegłym roku. Jest to rezultat ogromnego wysiłku sędziów wraz asystentami, specjalistów, członków Biura Studiów i Analiz, pracowników sekretariatu oraz obsługi administracyjnej. Nadal ulega wzmocnieniu oddziaływanie orzeczeń Sądu Najwyższego na dziedziny ustrojowe i społeczno-gospodarcze, a także sferę praworządności i ochrony praw obywateli, często wywierają one wpływ na kształtowanie zmian obowiązujących przepisów.</u>
          <u xml:id="u-3.53" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Utrzymuje się wysoki wpływ zagadnień prawnych powodowany trudnościami podczas wykładni prawa o nie zawsze dobrej, jak już mówiłem, jakości, co wyraża się w braku wyraźnych określeń ustawowych, dużym stopniu szczegółowości prawa ustawowego, zawierającego luki i niespójności, a także ciągłych nowelizacjach dokonywanych w polskim ustawodawstwie. Ogólnie trzeba stwierdzić, że przedstawiane do rozstrzygnięcia zagadnienia prawne dotyczą interesujących i społecznie doniosłych problemów prawnych, dzięki którym Sąd Najwyższy może prawidłowo spełniać swoją konstytucyjną rolę nadzoru nad działalnością sądów powszechnych i wojskowych.</u>
          <u xml:id="u-3.54" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Poza tym znaczące obciążenie sędziów stanowi orzekanie w postępowaniu dyscyplinarnym, które niewątpliwie wzrośnie wobec wejścia w życie nowych unormowań dotyczących odpowiedzialności dyscyplinarnej lekarza.</u>
          <u xml:id="u-3.55" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">W roku 2010 i w następnych latach niezbędne będzie utrzymywanie osiągniętej sprawności postępowania kasacyjnego, równomierne obciążanie pracą wydziałów kasacyjnych, prawidłowe funkcjonowanie wydziału zajmującego się sprawami dyscyplinarnymi i sprawami ze skarg na przewlekłość postępowania oraz o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnych orzeczeń, a także jeszcze większe skoncentrowanie uwagi na rozpoznawaniu zagadnień prawnych. Dziękuję bardzo, Panie Marszałku. Dziękuję paniom i panom.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Dziękuję, Panie Prezesie.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Czy ktoś z państwa senatorów chciałby zadać pytanie panu prezesowi Januszowi Godyniowi? Nie... O, jest pytanie.</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Panie Prezesie, przepraszam, jest pytanie do pana. Mamy taką procedurę, która teraz umożliwia zadawanie pytań panu przez państwa senatorów.</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#komentarz">(Senator Zbigniew Cichoń: Można, tak?)</u>
          <u xml:id="u-4.4" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Proszę bardzo, pan senator Cichoń.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#SenatorZbigniewCichoń">Panie Prezesie, ja mam pytanie dotyczące orzeczenia Sądu Najwyższego, które zostało niedawno wydane. Dotyczy ono kwestii przedawnienia przestępstw popełnionych przez funkcjonariuszy państwa komunistycznego, co do których jest dłuższy termin przedawnienia przewidziany w ustawie o ściganiu tychże przestępstw i związanej z działaniami IPN. Sąd Najwyższy wydał orzeczenie, w którym stwierdził, że te dłuższe terminy przedawnienia nie mają zastosowania, tylko ma zastosowanie ogólna norma kodeksu karnego.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#SenatorZbigniewCichoń">Czy mógłby pan prezes ewentualnie powiedzieć parę słów na ten temat? Pytam, bo to postawiło IPN wobec bardzo trudnej sytuacji. Gdyby zastosować się do tego orzeczenia, to większość postępowań, które się już toczą, należałoby umorzyć. Tym samym potencjalni oskarżeni w ogóle uniknęliby aktu oskarżenia, a następnie osądzenia, co jest dosyć bulwersujące i bardzo negatywnie, generalnie rzecz biorąc, oceniane przez ludzi, którzy cenią sobie praworządność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Proszę bardzo, Panie Prezesie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Uchwała, jak wynika z przywołanej przez pana senatora daty, nie dotyczy omawianego okresu sprawozdawczego, będzie przedstawiona w sprawozdaniu za ten rok. Ja nie czuję się w ogóle upoważniony do wypowiadania się w tej kwestii, no, trudno mi merytorycznie oceniać uchwałę Sądu Najwyższego. Zapadła taka uchwała, jaka zapadła. Jako prezes nie sprawuję nadzoru judykacyjnego, zwłaszcza, że to zapadło w izbie karnej. Nawet gdybym był prezesem tej izby, to też nie mógłbym się odnosić do tego w sposób merytoryczny. Nigdy merytorycznie nie oceniałem publicznie orzecznictwa sądów, a w szczególności Sądu Najwyższego, nigdy tego nie czyniłem. Tak że nie mam nic do powiedzenia poza tym, co zostało przedstawione w uchwale. Z tego, co czytałem, wiem, że jest to bardzo obszerne uzasadnienie, cała uchwała zawiera chyba dwadzieścia sześć stron maszynopisu. Poruszono tam w sposób bardzo obszerny wszelkie możliwe konfiguracje, zajęto takie, a nie inne stanowisko, nic więcej nie mam do powiedzenia w tej sprawie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Dziękuję, Panie Prezesie.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Pan senator Wojciechowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#SenatorGrzegorzWojciechowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Prezesie!</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#SenatorGrzegorzWojciechowski">Jednym z takich podstawowych znamion kultury prawnej człowieka jest to, że człowiek sam nie wymusza długów. Jeżeli ma wyrok w sprawie, że coś mu się od kogoś należy, to idzie do komornika, sam tego długu nie egzekwuje. Tymczasem spotkałem się z wyrokiem, że jeden z obywateli został skazany za to, że próbował przeciwstawić się samodzielnej egzekucji długu przez dłużnika z udziałem policji.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#SenatorGrzegorzWojciechowski">Panie Prezesie, jaka jest w tym zakresie norma, jaki jest sposób postępowania, jeśli chodzi o kwestię samodzielnego egzekwowania długów przez wierzycieli? Jakie jest stanowisko Sądu Najwyższego? Czy jest ono zgodne z tym wyrokiem, który zapadł w sądzie rejonowym, w wyniku którego człowiek został skazany, czy też jest ono inne? Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Proszę bardzo, Panie Prezesie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Dziękuję za pytania, ale muszę odpowiedzieć podobnie, jak poprzednio. Po pierwsze, ta sprawa jest mi zupełnie nieznana. Po drugie, nawet jeżeli byłaby ona w Sądzie Najwyższym, to byłaby w izbie cywilnej. Ja jestem karnistą, więc nie sposób mi się wypowiadać na ten temat. A szczegółowe, poszczególne rozstrzygnięcia, które na dodatek, jak z tego wynika, w ogóle nie były w Sądzie Najwyższym, tym bardziej nie mogą stanowić przedmiotu mojej wypowiedzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Pan senator Bisztyga, a potem jeszcze raz pan senator Cichoń.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#SenatorStanisławBisztyga">Moje pytania, jak sądzę, będą dotyczyły materii, o której pan prezes mówił, streszczając nam stuczterdziestotrzystronicowe sprawozdanie. Panie Prezesie, mówił pan, że kasacje to 64% ogółu spraw, zażalenia - 11%. Czy byłby pan uprzejmy powiedzieć, jakiej materii najczęściej dotyczyły te kasacje?</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#SenatorStanisławBisztyga">Drugie pytanie. Bardzo pobieżnie mówił pan o dobrej współpracy z rzecznikiem praw obywatelskich i z prokuratorią. Czy mógłby pan rozszerzyć ten wątek odnośnie do tych kwestii, które były uzgadniane, które były wspólne. Szczególnie interesowałyby mnie to, czy były jakieś spektakularne różnice? Według mojej wiedzy nie z wszystkimi kwestiami - chciałbym, żeby pan mnie uspokoił - państwo się zgadzaliście. Chodzi mi o szerszą ocenę tej współpracy i o to, czy były jakieś spektakularne różnice między orzecznictwem Sądu Najwyższego a sprawami, które wnosił rzecznik praw obywatelskich bądź prokuratoria. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Jeżeli chodzi o tematykę kasacji, to one dotyczyły wszelkich możliwych rozstrzygnięć, jakie zapadają w sądach. Oczywiście zakres kasacji jest ustawowo określony, są pewne ograniczenia. Nie wszystkie rozstrzygnięcia sądów niższej instancji mogą być skarżone w trybie kasacyjnym. Na przykład w postępowaniu karnym skarżone mogą być tylko te rozstrzygnięcia, w których zapadł wyrok skazujący na bezwzględną karę pozbawienia wolności. Innymi słowy, wszystkie inne kary, które zapadają wobec oskarżonych, nie dają podstaw do kierowania skarg kasacyjnych. Ale, tak jak mówię, to wynika z obowiązujących przepisów. Sąd Najwyższy oczywiście ściśle się do nich stosuje.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Czy jest możliwe rozpoznawanie kasacji w innych sprawach, niż te, do których strony mają uprawnienia? Tak, jest to możliwe, gdyż wszelkie rozstrzygnięcia zapadające w polskich sądach mogą być skarżone zarówno przez prokuratora generalnego, jak i rzecznika praw obywatelskich. Są to dwa podmioty, które mają prawo zaskarżyć każde orzeczenie, w przypadku cywilnym bez względu na wartość przedmiotu sporu, a w postępowaniu karnym bez względu na to, czy zapadła kara bezwzględna, czy też nie zapadła. Regułą jednak są kasacje stron i oczywiście ich skuteczność jest różna. Trzeba powiedzieć, że znaczna część jest oddalana jako bezzasadna, mówię tu o postępowaniu karnym, a w postępowaniu cywilnym, w tak zwanej fazie przedwstępnej badania dopuszczalności kasacji, są one pozostawiane bez rozpoznania. Innymi słowy, Sąd Najwyższy nie dopatruje się w postępowaniu cywilnym takich problemów przedstawionych w kasacji, które wymagałyby interpretacji Sądu Najwyższego. Bo, jak się mówi potocznie, Sąd Najwyższy jest sądem prawa, a nie sądem faktów. Ale strony, niestety, zbyt często zapominają o tym i traktują kasację jako trzecią instancję.</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Są dwie podstawowe instancje, są sądy pierwszej instancji i sądy drugiej instancji. Od orzeczeń sądów pierwszej instancji przysługują zwykłe środki odwoławcze i można w nich kwestionować, mówiąc lapidarnie, niemal wszystko. A więc na przykład niewłaściwe stosowanie prawa, niewłaściwe ustalanie stanów faktycznych, czyli wszystko to, co stronę bulwersuje, co jej się nie podoba, co jej zdaniem było rozwiązane nie po jej myśli. Z kolei kasacja, jak mówiłem, ma ograniczenia ustawowe, dotyczy przede wszystkim kwestii naruszenia prawa i w tym zakresie wypowiada się tylko i wyłącznie Sąd Najwyższy.</u>
          <u xml:id="u-15.3" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Jeżeli chodzi o współpracę z rzecznikiem praw obywatelskich, to, tak jak mówiłem, była ona dobra w tym sensie, że rzecznik praw obywatelskich dosyć aktywnie monitoruje orzecznictwo. W przypadkach, w których, jego zdaniem, doszło do naruszenia prawa, składa kasacje. Tak jak mówię, rzecznik może składać kasacje od wszystkich orzeczeń. Dominujące kasacje, jeżeli chodzi o rzecznika praw obywatelskich, to kasacje w postępowaniu karnym. Stosunkowo mało kasacji było w postępowaniu cywilnym. W karnym były różne rozstrzygnięcia, co do wielu z nich Sąd Najwyższy podzielał stanowisko rzecznika praw obywatelskich. Mogę tu powiedzieć chociażby o Izbie Wojskowej, chyba w tamtym roku ze dwie takie kasacje rozpatrywaliśmy i obie były uwzględnione. Oczywiście tematyki nie jestem w stanie podać, nie pamiętam tematyki wszystkich kasacji wnoszonych przez rzecznika praw obywatelskich, ale jeżeli pana senatora to szczególnie interesuje, to oczywiście jesteśmy gotowi zrobić stosowne opracowanie i przesłać je na ręce pana senatora, opracowanie, w którym szczegółowo przedstawimy, jakie zagadnienia prawne kierował do nas rzecznik praw obywatelskich, jakie były rozstrzygnięcia. Wymagałoby to jednak zebrania przez Biuro Studiów i Analiz SN danych ze wszystkich izb, gdyż to dotyczy zarówno działalności uchwałodawczej, jak i działalności kasacyjnej. Ja tu mówiłem głównie o działalności uchwałodawczej, w zakresie której również rzecznik praw obywatelskich przejawiał dużą aktywność, podawałem dane, wynikało z nich, że najwięcej tych właśnie pytań spośród uprawnionych podmiotów zadał rzecznik praw obywatelskich. Jeśli chodzi zaś o kasacje, to jak mówię, trzeba by zebrać dane i jesteśmy w stanie to we miarę krótkim czasie zrobić, trzeba po prostu to zebrać. Sprawozdanie z działalności Sądu Najwyższego, jak mówię, jest obszernym dokumentem i byłoby jeszcze obszerniejszym, gdybyśmy chcieli wszystkie kwestie bardzo szczegółowo opisać. Siłą rzeczy ma on charakter sprawozdawczy i uznaliśmy, że to, co zostało podane jako ogólna charakterystyka, wystarczy, ale oczywiście zawsze jest jeszcze możliwa pogłębiona analiza.</u>
          <u xml:id="u-15.4" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Podobnie jest z Prokuratorią Generalną. Prokuratoria Generalna uczestniczyła głównie w postępowaniach przed Izbą Cywilną. Taka jest jej zasadnicza rola, jak wiadomo, chroni ona interes Skarbu Państwa, to są sprawy majątkowe, a tymi sprawami zajmuje się Izba Cywilna. Z tego, co tutaj zaprezentowałem na podstawie danych przedstawionych przez Izbę Cywilną, wynika, że ta współpraca układa się bardzo dobrze, z czego można wysnuć wniosek, że powołanie tej instytucji było ze wszech miar uzasadnione i że dobrze ona funkcjonuje i dobrze służy interesowi państwa, skoro tak jest oceniana współpraca z nią przez Sąd najwyższy. Oczywiście to jest tylko część działalności Prokuratorii Generalnej, ja nie czuję się kompetentny do oceny jej działalności, ale jeśli chodzi o aktywność procesową przed Sądem Najwyższym, to ta działalność jest oceniana bardzo pozytywnie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Dziękuję, Panie Prezesie.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Teraz pytania zadają panowie senatorowie Cichoń, Szaleniec, Wojciechowski.</u>
          <u xml:id="u-16.2" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Proszę bardzo, Panie Senatorze. Pan senator Cichoń.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#SenatorZbigniewCichoń">Panie Prezesie, chciałbym nawiązać do jednej z pierwszych uchwał, którą pan prezes był łaskaw wymienić, a dotyczącej stwierdzenia, że Skarb Państwa odpowiada za szkodę wyrządzona niewydaniem aktu normatywnego jedynie po wejściu w życie konstytucji, czyli po 17 października 1997 r. Moje pytanie zmierza oczywiście do tego, czy nie dostrzega pan prezes ryzyka, że tego typu interpretacja pozostaje w sprzeczności z przyjętą interpretacją Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w podobnych sprawach. Trybunał przyjął koncepcję tak zwanego istniejącego przedłużającego się stanu naruszenia prawa w sytuacji, kiedy zaistniało ono nawet kilkadziesiąt lat temu i nadal trwa. A niejednokrotnie mamy do czynienia z taką właśnie sytuacją, że akty prawne wydane jeszcze przed 1997 r. zawierały delegacje do wydania innych aktów prawnych, na przykład przez Radę Ministrów czy też inne organy, i do tej pory nie jest to wykonywane i stanowi to element istotnej szkody dla obywateli. Przypominam, że taką właśnie koncepcję istniejącego przedłużającego się stanu naruszenia prawa przyjął Europejski Trybunał Praw Człowieka w sprawie Broniowski przeciwko Polsce dotyczącej mienia zabużańskiego, w której szło o to, że przez kilkadziesiąt lat nie były wykonywane dyspozycje przepisów ustawowych, różnej rangi, które nakazywały uregulowanie tej sprawy. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Proszę bardzo, Panie Prezesie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Ponownie chciałbym powiedzieć, że nigdy publicznie nie oceniałem orzeczeń Sądu Najwyższego i nie będę oceniał. Czy ona rodzi jakieś wątpliwości w zakresie wykładni? Być może, nie będę dyskutował na ten temat, zwłaszcza że była ona wydana przez skład siedmiu sędziów, sędziów Izby Cywilnej, niewątpliwie przecież fachowców w swojej dziedzinie. Uważam, że ustosunkowywanie się przeze mnie do niej w jakikolwiek sposób merytoryczny nie znajduje żadnego uzasadnienia. Teza jest taka, jaka jest. Jeżeli będą wątpliwości, czy ta teza jest właściwa, to przecież zawsze jest możliwość zmiany podglądów Sądu Najwyższego, ale w tym wypadku byłaby potrzebna uchwała całej izby, bo tę uchwałę podjął skład siedmiu sędziów. Nie została ona co prawda wpisana do księgi zasad prawnych i nie wiąże sądów niższej instancji, ale tak to już jest, że ze względu na autorytet, jaki ma Sąd Najwyższy w sądach niższej instancji, na ogół ta wykładnia jest przyjmowana. Jednak nigdy nie jest przecież wykluczone, że może nastąpić zmiana, bywały już takie przypadki w historii orzecznictwa Sądu Najwyższego, że następowały zmiany wyrażanych poglądów, nieraz wymagające nawet zebrania się dwóch lub więcej izb Sądu Najwyższego. Obecnie pogląd jest taki, jaki jest, i nic więcej w tym zakresie nie mogę powiedzieć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Pan senator Szaleniec.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#SenatorZbigniewSzaleniec">Dziękuję, Panie Marszałku.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#SenatorZbigniewSzaleniec">Panie Prezesie, w swoim sprawozdaniu wspomniał pan o sprawie, która wiąże się z parlamentem, Sejmem, Senatem. Chodzi mianowicie o pewne zaniechania ustawowe dotyczące orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego, Sądu Najwyższego wiążących się z Funduszem Wczasów Pracowniczych. Proszę mi powiedzieć, z czego wynika to, że tą sprawą nikt nie chce się zająć. Czy pan ma jakąś teorię w tej sprawie? To po pierwsze. I jakiej wielkości majątku to dotyczy, jak duży jest majątek, o którym mówimy, i czy tym majątkiem w tej chwili w całości zarządza OPZZ, czy jego część niszczeje? Gdyby można było powiedzieć parę słów w tej sprawie...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Jeżeli chodzi o zaniechanie legislacyjne, to wyrażony został pogląd bardzo ogólnikowy: zaniechanie ze strony państwa. Wiadomo, państwo to poszczególne instytucje. Jakie tu mogą wchodzić w rachubę? Wydaje mi się, że w pierwszej kolejności rząd. Tak chyba jest to przyjmowane i jeżeli chodzi o działalność legislacyjną, to należy oczekiwać inicjatywy z jego strony i nie wydaje mi się, żeby to była sprawa sporna. Oczywiście są możliwe inne inicjatywy, jakie, to państwo doskonale wiedzą, byłoby nawet nietaktowne, gdybym tu szerzej na ten temat mówił, ale nawet i Senat może taką inicjatywę zgłosić. Trudno mi powiedzieć, dlaczego tak się dzieje. A dzieje się niedobrze, bo jeżeli dwanaście lat temu zostało wydane orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego, to mogę, oczywiście nie uzurpując sobie prawa do oceny ani dodatniej, ani ujemnej ważnych organów państwa, bo łamałbym zasadę trójpodziału władzy, bardzo ostrożnie powiedzieć, że chyba to jest okres stanowczo za długi. To powoduje, że jak to zostało stwierdzone przez Sąd Najwyższy, majątkiem zarządza podmiot nieuprawniony, co oczywiście w demokratycznym państwie prawnym, art. 2 konstytucji, jest sytuacją ze wszech miar niepożądaną. Mogę tylko wyrazić ubolewanie, jak każdy obywatel naszego państwa, że taki stan rzeczy trwa. Naszą, Sądu Najwyższego, sprawą jest sygnalizowanie tego, a nie usuwanie tego stanu rzeczy. Mam nadzieję, że to sygnalizowanie spowoduje zainteresowanie, które przełoży się na konkretną inicjatywę. Na pewno tematyka jest trudna. Są sprawy, które można załatwić, jak to się mówi, na jednym posiedzeniu. A ta tematyka z pewnością do takich nie należy, skoro przez tyle lat nikt nie przejawiał żadnej inicjatywy. No ale należy wyrazić nadzieję, że jak ta sprawa została wreszcie zasygnalizowana... Zwłaszcza że to dotyczy kilkudziesięciu nieruchomości i choć trudno mi oszacować ich wartość, to wiem na pewno, że jest znacząca, nie mówimy tu przecież o dziesiątkach tysięcy ani o setkach, tak mi się przynajmniej wydaje, to idzie zapewne w miliony. Przecież wiemy, o jakiej wartości były i są te nieruchomości, aczkolwiek w jakim stanie one są w tej chwili, to tego zupełnie nie potrafię powiedzieć. Ale kiedyś one były w przyzwoitym stanie, użytkowano je, korzystano z nich i stanowiły one zapewne spory majątek. No a przedłużanie takiego stanu rzeczy może doprowadzić do całkowitej dekapitalizacji tego mienia, nie mówię już o tym, że cały czas mamy do czynienia z sytuacją, w której nie respektuje się prawa. I tyle mogę powiedzieć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Dziękuję, Panie Prezesie.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Pan senator Wojciechowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#SenatorGrzegorzWojciechowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Prezesie!</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#SenatorGrzegorzWojciechowski">Odpowiadając na moje poprzednie pytanie, powiedział pan, że sprawa skazania tego człowieka trafiłaby do izby cywilnej. Czy mógłby pan to w jakiś sposób rozszerzyć, uzasadnić, dlaczego akurat do izby cywilnej? To jedno pytanie.</u>
          <u xml:id="u-25.2" who="#SenatorGrzegorzWojciechowski">Drugie. Czy do Sądu Najwyższego trafiają sprawy związane z błędami sądów w kwestii, z której wynika odszkodowanie dla poszkodowanej strony? Mam tu na myśli taką sprawę, gdzie komornik sprzedał, a sąd zatwierdził sprzedaż nieruchomości, która w ogóle nie mogła być sprzedana, bo nie była własnością ani sądu, ani komornika, ani żadnej ze stron postępowania. Sprawa toczy się od piętnastu lat. Czy spotyka się pan z tego typu sprawami - nie chodzi mi o tę konkretną sprawę - i mniej więcej w jaki sposób one są załatwiane? Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Co do pierwszego pytania, to ja zrozumiałem, że chodziło o sprawy odszkodowawcze majątkowe, a to jest domena izby cywilnej. Ale wydaje mi się, że pan senator poruszył także kwestię nieprawidłowego działania, użycia siły, przemocy. A jeżeli były tego typu działania, to oczywiście już na płaszczyźnie prawnokarnej... Jeżeliby w konsekwencji doszło do skazania osoby, która naruszyła przepisy prawnokarnomaterialne, to gdyby doszło do kasacji, taka sprawa trafiłaby do izby karnej oczywiście, bo o tym aspekcie mówimy. A w zakresie materialnym, majątkowym, właściwa jest tu izba cywilna.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">To wiąże się z drugim pytaniem, które, jak rozumiem, ma charakter wybitnie cywilistyczny. Chodziło o to, czy tego typu sprawy trafiają do Sądu Najwyższego. No, każda sprawa o spór majątkowy może trafić do sądu kasacyjnego pod warunkiem, że dotyczy określonej wartości. O ile ja się orientuję, chodzi o wartości 75 tysięcy zł w przypadku określonego rodzaju spraw i 100 tysięcy zł w przypadku innego rodzaju spraw. Jak mówię, to jest tematyka, którą zajmuje się izba cywilna, ale jest tam kryterium majątkowe. Jest to podstawowe kryterium, jeżeli chodzi o możliwość kierowania kasacji do izby cywilnej. Przyjęto, że sprawy poniżej pewnej wartości nie mają tego ciężaru gatunkowego, żeby trafiały do izby cywilnej w postępowaniu kasacyjnym.</u>
          <u xml:id="u-27.2" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Ograniczenia takie wprowadzono do procedury cywilnej z tego względu, że gdyby nie było żadnego cenzusu majątkowego, to izba cywilna - która i tak ma, jak powiedziałem, niemal połowę spraw wpływających do Sądu Najwyższego - byłaby, powiem kolokwialnie, całkowicie zalana sprawami i efekt byłby taki, że tych kasacji nie rozpoznawano by przez lata, a więc prawo do sądu byłoby iluzoryczne. Tak że tu są zawsze do pogodzenia dwie wartości: albo wprowadzamy jakieś ograniczenia, które powodują, że sprawy ważniejsze mają szansę na postępowanie kasacyjne, i wtedy Sąd Najwyższy się zajmie poważnymi sprawami - takimi jak na przykład ta, o której mówił pan senator, bo wartość przedmiotu sporu lub wartość przedmiotu, którego dotyczy egzekucja komornicza jest na tyle istotna, że takie roszczenie może być dochodzone w postępowaniu kasacyjnym - albo uznamy, że jakiekolwiek roszczenie może być przedmiotem dochodzenia i wówczas, jak mówię, Sąd Najwyższy bardzo szybko zacznie popadać w zwłokę, a tym samym zacznie naruszać europejską konwencję, w której jeden z przepisów wymaga rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie. No, z tym problemem boryka się chociażby państwo włoskie, które notorycznie jest skarżone za przewlekłość postępowania, w tym przed sądem najwyższym. A więc nasz Sąd Najwyższy na tle innych sądów najwyższych wypada bardzo przyzwoicie, jeżeli chodzi o terminowość.</u>
          <u xml:id="u-27.3" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Konkludując, chciałbym powiedzieć, że jeżeli wartość przedmiotu sporu przekracza te granice, o których mówiłem, to sprawa może trafić do Izby Cywilnej Sądu Najwyższego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Więcej pytań... A, nie, jest więcej pytań.</u>
          <u xml:id="u-28.2" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Proszę bardzo, pan senator Cichoń.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#SenatorZbigniewCichoń">Obiecuję, że ostatnie, Panie Marszałku.</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#SenatorZbigniewCichoń">Panie Prezesie, nasze spotkania są periodyczne i ja te sprawozdania Sądu Najwyższego bardzo sobie cenię, bo wiele można się z nich dowiedzieć o różnych tendencjach orzeczniczych.</u>
          <u xml:id="u-29.2" who="#SenatorZbigniewCichoń">A teraz chciałbym pana prezesa zapytać - choć ze świadomością separacji władzy ustawodawczej i sądowniczej - jakiego rodzaju wskazania miałby pan prezes dla naszej izby. Ja się domyślam, że przede wszystkim będą one dotyczyły tego, żebyśmy może tak często nie zmieniali prawa i żebyśmy utrzymali właściwą jakość tego prawa. Proszę powiedzieć, tak generalnie, po prostu parę uwag, które by miały na celu zapewnienie sprawnego funkcjonowania wszystkich władz w ramach trójpodziału władzy w naszym państwie. Co by pan prezes uważał za szczególnie pożądane, aby wymiar sprawiedliwości miał... no, nie powiem, że ułatwione zadanie, bo przecież naszym celem nie jest ułatwianie życia wymiarowi sprawiedliwości, ale żeby wymiar sprawiedliwości mógł w sposób właściwy funkcjonować i żeby nie był częstokroć obciążany sprawami, które byłyby w ogóle zbyteczne i nie musiałyby trafiać do Sądu Najwyższego, gdyby nie określone działanie władzy ustawodawczej? Jeżeli można, prosiłbym pana prezesa o takie uwagi, choć mam świadomość, że pan prezes będzie tu zapewne oszczędny w formułowaniu ocen, podobnie jak nie chciał pan prezes formułować ocen co do orzeczeń wydanych przez Sąd Najwyższy w tych kwestiach, o które tutaj pytaliśmy. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">I pan senator Wojciechowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#SenatorGrzegorzWojciechowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Prezesie!</u>
          <u xml:id="u-31.1" who="#SenatorGrzegorzWojciechowski">Chciałbym zapytać kwestię dotyczącą ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji z 1966 r. To pytanie jest może troszeczkę dziwne. Czy spotkał się pan prezes z sytuacją, że w niektórych sądach ta ustawa się, że tak powiem, nie przyjęła? Bo ja się spotkałem z dwoma takimi przypadkami. Czy takie przypadki są również znane Sądowi Najwyższemu?</u>
          <u xml:id="u-31.2" who="#komentarz">(Przepraszam, nie zrozumiałem: kto nie przyjął?)</u>
          <u xml:id="u-31.3" who="#SenatorGrzegorzWojciechowski">Po prostu się nie przyjęła.</u>
          <u xml:id="u-31.4" who="#komentarz">(Prezes Sądu Najwyższego Janusz Godyń: Ale co się nie przyjęło?)</u>
          <u xml:id="u-31.5" who="#SenatorGrzegorzWojciechowski">Ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji z 1966 r. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Pan senator Rocki... Przepraszam, Rachoń. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#SenatorJanuszRachoń">Panie Marszałku! Panie Prezesie!</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#SenatorJanuszRachoń">Czy mógłby pan przypomnieć Wysokiej Izbie, ile spraw w okresie sprawozdawczym strona polska przegrała przed trybunałem w Strasburgu i czy to jest tendencja wzrostowa, czy malejąca?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Pierwsze pytanie dotyczyło tego, co zrobić, żeby wymiar sprawiedliwości, mówiąc kolokwialnie, nie zgłaszał tego typu uwag, jakie tu przed chwilą zgłaszałem, a mianowicie na temat tego, że jakość prawa nie zawsze jest najwyższa. Niewątpliwie jest to istotny problem, gdyż niedookreśloność przepisów prawnych, niejasność sformułowań powodują trudności interpretacyjne. Sądy, zwłaszcza na niższym szczeblu, chcąc uniknąć pomyłek, wykorzystują przysługującą im drogę i jeżeli sprawa trafi do postępowania odwoławczego, to wówczas jest możliwe zadanie pytania prawnego. Sądy korzystają z tej drogi. To dotyczy - tak jak mówię - sądów odwoławczych. Największy problem ze stosowaniem prawa mają te sądy pierwszoinstancyjne, które nie mają uprawnień do zadawania pytań prawnych. Powoduje to, że nie zawsze wykładnia stosowana przez te sądy jest właściwa, a skoro nie jest właściwa, to jest i duża zaskarżalność, i duża liczba spraw etc., etc.</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Czy można temu w jakiś radykalny sposób zapobiec? Na tak postawione pytanie mogę odpowiedzieć tylko bardzo ogólnie. Mianowicie nie widzę tu zbyt wielkich możliwości, gdyż zakładałoby to byty idealne. Zakładałoby to, że stanowione prawo jest prawem idealnym, czego nigdy nie było i nie będzie. Tak jak idealnie nie pracują sądy, tak i władza ustawodawcza nie zawsze może tak sformułować przepisy, żeby nie budziły one najmniejszych wątpliwości, chociaż gdyby to się udało, na pewno byłoby znakomicie. Oczywiście dążenie do jak najwyższej jakości stanowionego prawa w konsekwencji ułatwi pracę sądom, bo im prawo będzie doskonalsze, tym będzie mniej powodów do procesów sądowych, tak należy sądzić. Jednak zdaję sobie sprawę z tego, że nie jest to proste. Postępująca specjalizacja, pojawiające się problemy, jakie niesie ze sobą życie, informatyzacja, globalizacja etc., etc., wszystko to wymusza tworzenie wciąż nowych przepisów prawnych. Przy tym trzeba zdawać sobie sprawę z tego, że w momencie tworzenia tychże aktów prawnych często jest to praca dziewicza, dotyczy nowych obszarów, w których na dobrą sprawę nikt pewnie się nie czuje, łącznie z wybitnymi specjalistami w danej branży. Dopiero po tak zwanym ostrzelaniu tematyki można wypracować jakieś w miarę spójne prawo, którego stosowanie nie będzie sprawiało dużych kłopotów. Wydaje mi się, że jest to bardzo trudne, nie jest to łatwe.</u>
          <u xml:id="u-35.2" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Liczba wydawanych aktów prawnych, w tym również podustawowych, zwłaszcza w dziedzinie prawa pracy - wiem to od kolegów z Izby Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych - powoduje olbrzymie problemy. Gdy sędziowie w izbie pracy rozpatrują na przykład jakieś zagadnienie kasacyjne, a w zakresie prawa pracy czy ubezpieczeń społecznych stany faktyczne trwają nieraz kilka, kilkanaście, kilkadziesiąt lat, to często jest tak, że aby prześledzić, jak to należy finalnie pod względem prawnym rozstrzygnąć, trzeba dosłownie przebrnąć przez morze przepisów, przekopać się przez gąszcz przepisów, które niejednokrotnie wzajemnie się wykluczają.</u>
          <u xml:id="u-35.3" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Innymi słowy, na pewno o idealnej sytuacji można tylko pomarzyć, nie jest to łatwe i pewnością nieprędko do tego dojdziemy. Nie mam jakiejś gotowej recepty i nie próbuję udzielać rad, zresztą byłoby to nawet nietaktowne z mojej strony.</u>
          <u xml:id="u-35.4" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Przy tej okazji powiem, że znakomicie - jeśli mi tak wolno powiedzieć, bo to jest jednak pewna forma oceny - wpływa działalność inicjująca Senatu w zakresie dostosowywania przepisów prawa, które Trybunał Konstytucyjny uznał za niezgodne z konstytucją. Liczne inicjatywy Senatu spowodowały wyeliminowanie z obrotu prawnego niewłaściwych stanów prawnych. Muszę powiedzieć, że to jest ta działalność, którą z najwyższym uznaniem należy przyjąć. Gdyby nie działalność Senatu, to obawiam się, że zaległości tego typu, jak na przykład w przypadku Funduszu Wczasów Pracowniczy, byłyby znacznie większe. To jest na pewno dobra droga, żeby powołane organy, w tym Senat, zajmowały się tym, co wynika z orzecznictwa, czy to Trybunału, czy Sądu Najwyższego. Tyle w zakresie tego, co ewentualnie robić i jak robić, chociaż zdaję sobie sprawę z tego, że udzielenie odpowiedzi na to pytanie nie jest wcale proste.</u>
          <u xml:id="u-35.5" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Było tu również pytanie o to, ile spraw przegrała strona polska w Strasburgu. Przyznam się, że nie jestem zorientowany. Ze strony polskiego rządu jest pełnomocnik, który monitoruje te sprawy. Gdyby była taka potrzeba, to ja się mogę do niego zwrócić i przekazać odpowiedzi. To akurat nie jest dziedzina działalności bezpośrednio monitorowania czy w ogóle monitorowana przez orzecznictwo Sądu Najwyższego, gdyż Sąd Najwyższy nie jest stroną w tych postępowaniach. Stroną, jak wiadomo, jest państwo polskie, które jest reprezentowane przez stosowne czynniki. Chyba najbardziej miarodajna byłaby tu informacja ze strony ministra sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-35.6" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Oczywistą sprawą jest to, że jeżeli już zapadają orzeczenia w trybunale strasburskim, to z reguły są one potem wdrażane przez nasze sądownictwo, w tym Sąd Najwyższy. Jako przykład mógłbym wskazać sprawę przesłuchiwania świadków anonimowych, anonimizację postępowania itd. To orzeczenie trybunału strasburskiego zostało przekute przez Sąd Najwyższy na nasze realia i jest ono stosowane.</u>
          <u xml:id="u-35.7" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Wiem, że wiele orzeczeń trybunału strasburskiego dotyczyło przewlekłości postępowania. Nie dysponuję tu liczbami, ale mogę powiedzieć jedno. Na skutek tego, że przegrywaliśmy w Strasburgu postępowania ze względu na przewlekłość - jest to niestety, powiedziałbym, bardzo istotna bolączka naszego systemu wymiaru sprawiedliwości - została uchwalona ustawa dotycząca przewlekłości, o dochodzeniu roszczeń z powodu przewlekłości postępowania. Obowiązuje ona od sześciu lat. Muszę powiedzieć, że w związku z tym znacząco, naprawdę znacząco zmniejszyła się liczba skarg na państwo polskie do Strasburga, a to z tego względu, że większość tych spraw jest rozstrzygana przez polskie sądy i nie ma potrzeby sięgania do rozstrzygnięć trybunału strasburskiego, choć czasem bywa tak, że strona, uważając, że rozstrzygnięcie jest niezadowalające, zwraca się z tym do Strasburga. Powtarzam jeszcze raz: jest możliwość dochodzenia w tych sprawach przed państwem polskim i obywatele licznie korzystają z tej możliwości.</u>
          <u xml:id="u-35.8" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Sąd Najwyższy zajmuje się skargami na przewlekłość postępowania przed sądami apelacyjnymi. Tu jest pewna gradacja, wiadomo, że sądy okręgowe są monitorowane przez sądy apelacyjne, sądy apelacyjne przez Sąd Najwyższy. Wielokrotnie już Sąd Najwyższy zasądzał stosowne kwoty na rzecz obywateli, uznając, że ta przewlekłość nastąpiła. Ja osobiście bardzo korzystnie oceniam zmianę prawa w zakresie możliwości dochodzenia roszczenia przez obywateli z powodu przewlekłości w postępowaniu przygotowawczym. Jak wiadomo, wcześniej chodziło tylko o postępowania sądowe, a przecież mamy wiele rodzajów postępowań, które na etapie postępowania przygotowawczego trwają latami. I wtedy obywatel był bezradny. Zmiana tego stanu rzeczy, która nastąpiła bodajże w 2009 r., z całą pewnością pozwala zdyscyplinować organy prokuratury, tak jak poprzednia zdyscyplinowała w dużej mierze sądy, aczkolwiek nie do końca, bo jednak w dalszym ciągu te przewlekłości są. I nie chciałbym tego rozbijać na poszczególne rozdaje postępowań, z całą pewnością jednak najwięcej tych przewlekłości jest chyba w postępowaniu cywilnoprawnym, ale też, niestety, i nad tym szczególnie ubolewam, w postępowaniu karnym. Bo o ile postępowanie cywilne też może być bardzo dotkliwe dla obywatela, często przecież to są sprawy o doniosłej wadze, nieraz chodzi przecież o dorobek życia, więc w żadnym wypadku nie lekceważę tych spraw, wręcz przeciwnie, doceniam ich wagę, to jednak jeśli chodzi o postępowanie karne, gdzie mamy do czynienia z pozbawieniem wolności obywatela, standardy muszą być najwyższe. I jestem osobiście za wszelkiego rodzaju regulacją, która wymusza na organach jak najszybsze kończenie postępowania karnego. W szczególności chyba wymagana byłaby zmiana przepisów procedury karnej, które są tak sformułowane, że powodują, iż organy prokuratury, jak również sądy niższej instancji, obawiają się zarzutu niewyjaśnienia wszystkich okoliczności. A moim skromnym zdaniem wcale to nie jest konieczne. Należy wyjaśniać to, co jest istotne dla sprawy, to, co jest zasadnicze, tymczasem często obserwuje się - i na ten temat już mogę więcej powiedzieć, bo, jak wspomniałem, jestem karnistą i ta tematyka jest mi bliższa - skupianie się na imponderabiliach kosztem głównego nurtu przepisu. Też uważam, że byłoby wskazane na przykład wprowadzenie takiego postępowania, które ograniczałoby się do czynności w sprawach o najważniejsze zarzuty, na przykład jest zabójstwo i jakaś tam kradzież, która to kradzież często jest na szkodę kilkudziesięciu podmiotów. Postępowanie w tym zakresie jest niezwykle pracochłonne, trwa i trwa, a tu człowiek ma, załóżmy, proces o usiłowanie zabójstwa. Tu zagrożenie, jak to się mówi, na wejściu to jest osiem lat, a tam może dostać najwyżej pięć lat. I teraz prokurator, skupiając się na tym postępowaniu dotyczącym kradzieży, powoduje, że przewlekłość dotyczy całego postępowania. A więc tutaj byłoby chyba dobrze, gdyby Komisja Kodyfikacyjna Prawa Karnego, która tym się zajmuje, zresztą bardzo przydałaby się tu również jakaś inicjatywa parlamentu, ale to już nie moja sprawa, opracowała zmiany idące właśnie w tym kierunku, tak żeby w wielowątkowych postępowaniach koncentrować się na tym, co najważniejsze. Załatwić to, co najważniejsze, a sprawami mniejszej wagi zajmować się w stosownym czasie. Ale wszyscy byli pod wrażeniem, jak w Austrii rozpoznawano sprawę tego bodajże Fritzla, tak się nazywał ten pan, który więził i wielokrotnie gwałcił córkę itd., itd., jak sprawnie poradził sobie z tym austriacki wymiar sprawiedliwości. I ja też uważam, że u nas przecież można by takie postępowania prowadzić sprawnie, tylko oprzyrządowanie, jak mówię, musi być tego typu, żeby sąd skupiał się na zasadniczych wątkach, bez obawy, iż w dalszym postępowaniu będzie mu się zarzucać: a jeszcze można by to i tamto, co jednak w sumie dla istoty sprawy nie ma to takiego znaczenia. No ale przepisy tak są skonstruowane i dlatego często prokuratorzy i sędziowie niższej instancji w jakiejś mierze, powiedziałbym, obawiając się zarzutu o niewyjaśnienie wszystkiego, rozciągają to śledztwo czy postępowanie sądowe do czasu absolutnie nieprzystającego do wymogu rozstrzygnięcia sprawy w rozsądnym terminie. A taki przecież jest wymóg, zarówno w europejskiej konwencji o ochronie praw człowieka, jak i w naszej procedurze. Przecież w procedurze karnej, w art. 2, wśród celów, jakimi powinny kierować się prokuratury i sądy, jest wyraźnie powiedziane: rozpoznanie sprawy w rozsądnym terminie. A więc gdy ja widzę, że sprawa w postępowaniu karnym toczy się na przykład już osiem lat, to przyznam, że... No, nie chciałbym wyrażać się nieparlamentarnie.</u>
          <u xml:id="u-35.9" who="#komentarz">(Głos z sali: To już nikt nic tam nie pamięta.)</u>
          <u xml:id="u-35.10" who="#komentarz">(Przewodnictwo obrad obejmuje wicemarszałek Marek Ziółkowski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Dziękuję, Panie Prezesie.</u>
          <u xml:id="u-36.1" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Pan senator Górecki, kolejne pytanie.</u>
          <u xml:id="u-36.2" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#SenatorRyszardGórecki">Króciutkie, Panie Prezesie. To jest bardzo gorąca sprawa, którą pan tutaj referuje. Uważam, że trzeba to w Polsce uregulować. I też takie pytanie, czy nie sądzi pan, że prokurator powinien ponosić, że tak powiem, odpowiedzialność za takie podejmowane decyzje, jak tymczasowe aresztowania, kiedy potem ci aresztowani, oskarżani, są uniewinniani. Wydaje mi się, że kolejna w Polsce ważna, bardzo głośna sprawa, w Olsztynie, skończy się na tym, że człowiek oskarżony medialnie, w sposób publiczny, prawdopodobnie będzie uniewinniony.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Proszę bardzo, Panie Prezesie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Tu, jeśli można, odróżniłbym dwa aspekty. Jeden to kwestia odpowiedzialności za konkretne orzeczenie czy decyzję. Te decyzje weryfikowane są w toku instancyjnym. Tak już jest przyjęte i trudno by było za każdym razem natychmiast dążyć do odpowiedzialności karnej prokuratora czy sędziego w przypadku, gdy potem postępowanie finalnie kończy się w inny sposób, niż zakładano to na początkowym etapie, z tej prostej przyczyny, że...</u>
          <u xml:id="u-39.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Tak, oczywiście.)</u>
          <u xml:id="u-39.2" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">...tym samym dezawuowalibyśmy pojęcie instancyjności. Prawo do omyłki sądowej jest immanentnie wpisane w działalność organów prokuratury i sądu. Tak że w zakresie odpowiedzialności dyscyplinarnej czy karnej funkcjonariusza, prokuratora czy sędziego uważam, że oczywiście ona jest możliwa, ale tylko w takich przypadkach, kiedy zostanie wyraźnie wywiedzione, że ten funkcjonariusz bądź zaniechał obowiązków, które powinien był podjąć, bądź też podejmował działania, do których nie był uprawniony. Jeżeli zaś podejmowana jest na przykład przez sąd rejonowy decyzja o aresztowaniu, gdy sąd dokonuje aresztowania na wniosek prokuratora, to przecież zawsze taka decyzja jest zaskarżana, podkreślam: zawsze. A więc jest tu zapewniona kontrola. Mimo to może się zdarzyć, że przecież potem człowiek jest uniewinniany. I osoba pokrzywdzona oczywiście ma prawo dochodzenia swoich roszczeń. Jest o tym cały rozdział w kodeksie postępowania karnego, jest to przewidziane i takich postępowań my mamy wcale niemało, a odszkodowania są nieraz bardzo wysokie.</u>
          <u xml:id="u-39.3" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Ja sobie zdaję sprawę, że pieniędzmi nie można mierzyć miesięcy czy nawet lat spędzonych w zakładzie karnym. To są kwestie zupełnie nieporównywalne. No ale omyłki sądowe zdarzają się nie tylko w polskim systemie prawnym. Czytamy przecież, ile chociażby w Stanach było omyłek, i to zakończonych karami śmierci itd., itd. Oczywiście są to stany tragiczne, które nie powinny mieć miejsca, no ale się zdarzają.</u>
          <u xml:id="u-39.4" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Jeżeli zaś chodzi o odpowiedzialność funkcjonariuszy, to znaczy prokuratorów czy sędziów, nie prawnokarną, a materialną, no to tutaj za takie zachowania, które doprowadziły do szkód, jest przewidziana odpowiedzialność materialna Skarbu Państwa. A więc można również dochodzić roszczeń od Skarbu Państwa. Nie ma jednak jak do tej pory przepisów, że prokurator czy sędzia indywidualnie ponosi materialną odpowiedzialność. Jak mówię, odpowiedzialność prawnokarną on może ponosić pod warunkiem spełnienia wszystkich warunków, jakie przewidują obowiązujące przepisy procedury karnej prawa materialnego. Oczywiście, jeżeli sędziemu czy prokuratorowi będzie dowiedziona wina, to nie widzę powodów, żeby nie ponosił odpowiedzialności prawnokarnej, jeśli zaś chodzi o odpowiedzialność materialną, to można nad tym dyskutować. Są i takie głosy, że oczywiście powinien taką odpowiedzialność ponosić, z tym że wtedy musiałby podlegać ubezpieczeniu, itd., itd. Tematyka jest bardzo szeroka, więc trudno mi tu tak z marszu wypowiedzieć się w sposób wiążący, ale to już leży bardziej po stronie organów uchwalających prawo niż władzy sądowniczej, która oczywiście będzie musiała stosować to, co zostanie uchwalone w kwestii tej odpowiedzialności. Jestem za tym, żeby każdy sędzia czy prokurator był dyscyplinarnie pociągany do odpowiedzialności wtedy, kiedy istnieją podstawy do postawienia mu zarzutu zaniedbania obowiązków bądź nadużycia prawa. Nie ma najmniejszych przeszkód, żeby tak się działo. Powiem nawet więcej: z mego punktu widzenia sądy dyscyplinarne powinny się wypowiedzieć tylko w tym zakresie. Nie ma chyba potrzeby, żeby immunitet chronił na przykład w sprawach niezwiązanych z działalnością zawodową. Mam na myśli na przykład wypadek drogowy w ogóle niezwiązany z pełnioną służbą - tu chyba ochrona immunitetowa nie jest potrzebna? Oczywiście jest ona potrzebna przy postępowaniach. I muszę państwa zapewnić, że sądownictwo dyscyplinarne po wielu, wielu zmianach jest wydolne, tych orzeczeń zapada dosyć dużo i w bardzo przyzwoitym tempie. Kiedyś wolne tempo było zmorą, zwłaszcza jeśli chodzi o terminowość rozpoznawania spraw dyscyplinarnych sędziów - będę mówił o sędziach, bo nie wiem, jak to wygląda, jeśli chodzi o prokuratorów - jednak w tej chwili terminowość jest znacząca i nie pozostawia się bez echa żadnych przewinień dyscyplinarnych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Dziękuję bardzo, Panie Prezesie.</u>
          <u xml:id="u-40.1" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Jeszcze jedno pytanie?</u>
          <u xml:id="u-40.2" who="#komentarz">(Senator Stanisław Piotrowicz: W związku z ostatnią wypowiedzią pana prezesa...)</u>
          <u xml:id="u-40.3" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Dobrze, to proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#SenatorStanisławPiotrowicz">Panie Prezesie, wspomniał pan o tym, że nie jest potrzebna ochrona immunitetowa w przypadku niektórych przestępstw, chociażby wypadku drogowego. Chciałbym zwrócić uwagę na to, że immunitet nie chroni osoby, tylko chroni instytucję. Oczywiście wypadek drogowy może się przytrafić każdemu, jest to przestępstwo nieumyślne, nikt tego nie chce, jednak może do niego dojść. A reperkusje dla służby są tego rodzaju, że oto... Nie chodzi tylko o to, żeby chronić sędziego, prokuratora czy też inne osoby objęte immunitetem przed odpowiedzialnością karną, ale odpowiedzialność karna rodzi dalej idące reperkusje. Czy pan prezes nie widzi, że mogą być sytuacje wyglądające w ten oto sposób: na przykład stary, doświadczony sędzia, potrzebny wymiarowi sprawiedliwości, bo korzysta się z jego wiedzy i doświadczenia, w wyniku jednego drobnego wypadku drogowego - z lekkimi skutkami - traci dorobek całego życia, a więc ponosi konsekwencje niewspółmierne do tego, co się wydarzyło? Czy podziela pan ten pogląd, że sędzia skazany za nieumyślny wypadek drogowy, nawet na symboliczną karę grzywny, ma stracić uprawnienia do wykonywania zawodu? Czy nie jest tak?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Panie Prezesie, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Nie ulega wątpliwości, że sędzia skazany jakimkolwiek wyrokiem, za jakiekolwiek przestępstwo, moim zdaniem, nie może wykonywać zawodu. To jest zawód tego typu, że nie wyobrażam sobie, aby on mógł być dalej sędzią, nawet jeśli będzie skazany za przestępstwo nieumyślne. Tak więc do tej kwestii podchodzę rygorystycznie.</u>
          <u xml:id="u-43.1" who="#komentarz">(Senator Edmund Wittbrodt: To wystarczy za odpowiedź.)</u>
          <u xml:id="u-43.2" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Co tu dużo mówić - powiedzmy, że jesteśmy na sali sądowej, przychodzi strona, a za stołem zasiada sędzia, który był skazany za to wspomniane przestępstwo drogowe, a ma sądzić też w sprawie przestępstwa drogowego. Spójrzmy na to od strony wizerunku - nie obronilibyśmy się w żaden sposób, więc ja tu nie mam wątpliwości. Jeżeli prokurator bądź sędzia są skazani za jakiekolwiek przestępstwo, to nie mają możliwości dalszego wykonywania zawodu. No trudno, są pewne zawody, których nie można... Zdaję sobie sprawę, że to, co mówię, może skierować się także przeciwko mnie, bo również jestem użytkownikiem dróg, jeżdżę i różnie może się zdarzyć. Ale trudno, jeżeli ktoś dopuści się takiego naruszenia, to ze względu na specyfikę tego zawodu i wymagania wobec sędziów - bo o nich tu akurat będę mówił - wydaje mi się, że jednak nie powinien pełnić tej funkcji. Kiedy mówiłem, że w tej sytuacji, moim zdaniem, nie ma potrzeby ochrony immunitetowej, to chodziło mi tylko o to, że ona powinna dotyczyć przede wszystkim tego, co ma związek z wykonywaniem zawodu. Uważam, że w tej kwestii sędzia czy prokurator zawsze powinien być chroniony, w tym również po ustaniu stosunku służbowego. W przeciwnym wypadku dochodziłoby do takiej sytuacji, że taki sędzia mógłby się obawiać podejmowania określonych czynności, myśląc: w przyszłości, jak już nie będę sędzią, to wtedy mnie pociągną do odpowiedzialności karnej. Oczywiście może być pociągnięty, ale najpierw sąd dyscyplinarny powinien się wypowiedzieć, czy rzeczywiście należy go pociągnąć do tej odpowiedzialności. Tę ochronę zawęziłbym jednak wyłącznie do odpowiedzialności z tytułu wykonywanych czynności, a więc tego, co ma związek z czynnościami służbowymi, co dotyczy stricte istoty zawodu prokuratora czy sędziego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Dziękuję bardzo, Panie Prezesie.</u>
          <u xml:id="u-44.1" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-44.2" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Pan prezes może teraz posłuchać wystąpień senatorów w dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-44.3" who="#komentarz">(Prezes Sądu Najwyższego Janusz Godyń: Dziękuję bardzo.)</u>
          <u xml:id="u-44.4" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Czas pytań się zakończył.</u>
          <u xml:id="u-44.5" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Pierwszym dyskutantem jest pan profesor senator Bender. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#SenatorRyszardBender">Panie Marszałku! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-45.1" who="#SenatorRyszardBender">Z Sądem Najwyższym byłem związany pozaprocesowo, a także procesowo przez blisko dziesięć lat, a jeśli dodam do tego łączność procesową, to chyba przez trzynaście lat. Pozaprocesowo, bo kiedy byłem sędzią Trybunału Stanu, podlegałem prezesowi Sądu Najwyższego, będącemu jednocześnie prezesem Trybunału Stanu, a procesowo ze względu na to, że w Sądzie Najwyższym toczyła się przez trzynaście lat, bodajże czterokrotnie, moja sprawa, i były przyjmowane kasacje. Dotyczyła mojego sporu z Jerzym Urbanem, który został nazwany przeze mnie „Goebbelsem stanu wojennego”. Kasacji nigdy nie oddalono. Na koniec procedury kasacyjnej uzyskałem wyrok stwierdzający, że miałem prawo określić Jerzego Urbana - rzecznika rządu komunistycznego, oszczercę wielu wybitnych osób, wydawcę rynsztokowego tygodnika „Nie”, współodpowiedzialnego za propagandę, która przyczyniła się do śmierci beatyfikowanego dziś księdza Jerzego Popiełuszki - mianem Goebbelsa stanu wojennego.</u>
          <u xml:id="u-45.2" who="#SenatorRyszardBender">Ze sprawozdania, które pan prezes przedstawił, wynika, że w roku 2008 wpłynęło już pięć tysięcy dziewięćset osiemdziesiąt pięć skarg i kasacji. Ciekawi mnie, może i innych senatorów, ile tych kasacji przyjęto i czy wszystkie - to jest istotne - rozpatrywano w składzie jednoosobowym, co budzi wątpliwości, jeśli chodzi o dogłębność rozstrzygnięcia, zwłaszcza uzasadniającego odmowę przyjęcia kasacji. Ja w procesie z „Goebbelsem stanu wojennego” nie miałem problemu; kasacje przyjmowali i od niego, i ode mnie, sędziowie w większym gronie. Wtedy obowiązywała zasada, że skład nie musi być jednoosobowy. Gdyby dziś - mówię hipotetycznie - następca Jerzego Urbana w opluwaniu, oczernianiu ludzi, który ma czelność pierwszy raz w historii niepodległej Polski uwłaczać w sposób rynsztokowy, tak, rynsztokowy, jak niegdyś czynił to w obrzydliwy sposób Jerzy Urban... Chodzi mi, wszyscy się domyślają, o posła Janusza Palikota. Gdyby ten człowiek, który ma czelność odsądzać majestat głowy państwa od czci i wiary, zwłaszcza po męczeńskiej śmierci w katastrofie, świętej pamięci prezydenta naszej Najjaśniejszej Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego, który śmierć poniósł 10 kwietnia bieżącego roku; i który ciągle obrzuca prezydenta inwektywami, gdyby ten prostak miał wytoczony proces - oczywiście ciągle jest to pytanie hipotetyczne - i go przegrał lub, co nie jest wykluczone w naszym systemie sądowym, wygrał, to czy kasacja byłaby rozpatrywana przez Sąd Najwyższy jednoosobowo? Czy w tak istotnej sprawie - nadal mówię: hipotetycznej - Sąd Najwyższy mógłby sprawę kasacji rozpatrzyć nie w jednoosobowym, lecz w większym składzie? Tego, Panie Prezesie, uważam, wymagałoby normalne ludzkie poczucie sprawiedliwości i przyzwoitości. Czy Sąd Najwyższy mógłby się na to zdobyć przy obecnym ustawodawstwie, przy obecnym stanie prawnym i obecnej praktyce prawnej?</u>
          <u xml:id="u-45.3" who="#SenatorRyszardBender">Kolejna kwestia. Pan prezes zechciał powiedzieć, że Sąd Najwyższy rozpatruje również sprawy lustracyjne i orzeka, że mimo wszystko ten lub ów nie był, to się stosunkowo rzadko zdarza, kłamcą lustracyjnym. Orzeka, że współpracował z władzami bezpieczeństwa w minionym okresie komunistycznym w sposób nieświadomy. No, ale współpracował. Wtedy współpracował, a dzisiaj jakoś zamazuje się te kwestie. Współpracował nieświadomie, ale oczywiście mógł swoje dzieciństwo, że tak powiem, przenieść w lata późniejsze. Trzeba wiedzieć, że współpracował, tyle że według sądu ta współpraca zostaje uznana za łagodniejszą, łagodną lub w ogóle niemającą znaczenia ze względu na swoistą świadomość. Czy nie należałoby tego wyraźnie określić? Współpracował z komunistycznym wywiadem, wojskowym lub cywilnym, tyle że sąd widzi jego udziecinnienie, to, że nie potrafił być samodzielny, był nieświadomy...</u>
          <u xml:id="u-45.4" who="#SenatorRyszardBender">Ostatnia sprawa, Panie Marszałku. Pan senator Rachoń podniósł bardzo istotną kwestię: czy i ile spraw z Polski w Strasburgu... Tam przyjmuje bądź oddala sprawy Europejski Trybunał Praw Człowieka. Wiemy, że pan prezes mówił, iż te dane są w gestii rządu, jednak jest problem na polu sądownictwa międzynarodowego i naszego. Panie Senatorze Rachoń - nie ma pana senatora Rachonia - jest również jakiś problem związany z nami. Jest tutaj pan senator Wach. My wybieramy sędziów, a niekiedy, nawet często, nie wiemy, kim oni są - delegowano ich - jaką mieli przeszłość sądowniczą i jakie mają umiejętności. To jest nieraz działanie z zamkniętymi oczami. Poza tym nie wszyscy przecież jesteśmy prawnikami. Chciałbym zapytać, czy Sąd Najwyższy ma jakieś... Oczywiście ma kontakty z innymi sądami najwyższymi, bo często, bardzo często są tam przedstawiciele tamtych najwyższych gremiów sędziowskich. Czy można byłoby, zanim wrzucimy głos, uzyskać informacje o tym, czy jest jakaś komórka w Sądzie Najwyższym, która by nam powiedziała, że ten albo ów sędzia, jak dzisiaj się mówi, z Macedonii, byłej Republiki Jugosławii, Czarnogóry lub innych krajów, które są dla nas odległe, coś znaczy w tamtym systemie sądownictwa? To byłoby bardzo, bardzo przydatne. A jeśli nie, to czy istnieje możliwość... czy byłoby poprawne zwrócić się do Sądu Najwyższego, żeby zrobił on jakiś sondaż w tamtym sądzie najwyższym w odniesieniu do kandydata zgłaszanego do trybunału strasburskiego. Inaczej będzie taka sytuacja, że będziemy przegrywać w różnych bardzo istotnych sprawach. Będą przegrywać także inni, chociażby Włochy, które, jeśli chodzi o sprawę obrony krzyża, znaku najważniejszego dla naszej tradycji europejskiej od paru tysiącleci, są bezradne. Odwołały się co prawda do Wielkiej Izby, ale przecież w Wielkiej Izbie też są tacy sędziowie, jakich wybraliśmy. Co oni zdecydują? Na szczęście powiedzieli, że sprawę odraczają.</u>
          <u xml:id="u-45.5" who="#SenatorRyszardBender">Już, Panie Marszałku, wiem. Widzę pana gesty jednym okiem, ale jeszcze pozwoli pan...</u>
          <u xml:id="u-45.6" who="#SenatorRyszardBender">Odraczają to i być może odroczą ad Kalendas Graecas, jak to się mówi. Tak byłoby najlepiej - aby nie uwłaczali naszej tożsamości europejskiej o korzeniach chrześcijańskich. To być może umożliwiłoby też rządowi polskiemu... Nie zrobił on tego, co uczyniło, łącznie z Litwą, czternaście państw. Rządy wsparły odwołanie się rządu włoskiego do najwyższej izby trybunału w Strasburgu. Dlaczego myśmy tego nie zrobili, trudno powiedzieć. Może jest to przeoczenie z racji różnych kwestii wyborczych, może przesądziły inne względy. Byłoby dobrze, gdyby pan premier Tusk zechciał powiedzieć, dlaczego nie poszedł w ślady chociażby rządu Litwy. Skończyłem. Dziękuję za wytrzymałość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-46.1" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Pan senator Cichoń będzie łaskaw zabrać głos.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#SenatorZbigniewCichoń">Panie Marszałku! Panie Prezesie! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-47.1" who="#SenatorZbigniewCichoń">Z uwagą wysłuchałem tutaj sprawozdania pana prezesa, podobnie jak i tego przedstawionego przez pana prezesa Garlickiego na posiedzeniu komisji praw człowieka. Doceniam duży...</u>
          <u xml:id="u-47.2" who="#komentarz">(Senator Leon Kieres: Prezesa Gardockiego.)</u>
          <u xml:id="u-47.3" who="#SenatorZbigniewCichoń">Gardockiego, przepraszam.</u>
          <u xml:id="u-47.4" who="#SenatorZbigniewCichoń">Doceniam duży trud i dorobek orzecznictwa Sądu Najwyższego, ale nie po to się tutaj spotykamy, żebyśmy sobie prawili komplementy. Dlatego proszę wybaczyć, że poruszę to, co moim zdaniem zasługuje na większą uwagę i co w pewnym sensie wzbudza mój niepokój oraz prowadzi do wysunięcia ewentualnych postulatów pod adresem Sądu Najwyższego. Zdaję sobie sprawę z tego, że funkcję Sądu Najwyższego jako instancji najwyższej, która ma do czynienia ze sprawami i ze stosowaniem prawa jedynie, praktycznie rzecz ujmując, w ramach rozpatrywania kasacji lub zapytań prawnych, których ramy - zarówno kasacji, jak i zapytań prawnych - są bardzo wąsko zakreślone przez obowiązujące ustawodawstwo... Przypominam, że w sprawach kasacyjnych musi istnieć jakieś istotne zagadnienie prawne wymagające wykładni bądź też potrzeba rozstrzygnięcia spraw, które wzbudzają wątpliwości w orzecznictwie czy w nauce prawa karnego. Stąd jeszcze dodatkowe ograniczenie co do zakresu wartości przedmiotu sporu - w sprawach gospodarczych, jeśli chodzi o kasację, przedmiot sporu nie może mieć wartości poniżej 75 tysięcy, w innych sprawach jest to granica 50 tysięcy. A zatem liczba spraw napływających do Sądu Najwyższego jest bardzo ograniczona, co powoduje również, że w tej chwili do Sądu Najwyższego nie dociera bardzo wiele spraw, w których występują istotne zagadnienia prawne, jednakże z uwagi na wartość przedmiotu sporu, czyli tę wartość czysto materialną, nie mogą one być przedmiotem kasacji. Dawniej, kiedy istniała instytucja rewizji nadzwyczajnej, takich ograniczeń nie było, stąd Sąd Najwyższy bardzo często wypowiadał się w istotnych kwestiach, które może nie miały większego wymiaru materialnego, w sensie finansowym, ale dotyczyły istotnych zagadnień prawnych. W tej chwili, niestety, to wszystko wymyka się spod kontroli Sądu Najwyższego.</u>
          <u xml:id="u-47.5" who="#SenatorZbigniewCichoń">Mając świadomość tych ograniczeń, z którymi spotyka się Sąd Najwyższy, chciałbym podkreślić jedno. Tak jak w początkowej fazie transformacji po 1989 r. z dużą uwagą i aplauzem przyjmowałem wiele orzeczeń Sądu Najwyższego, zwłaszcza tych, które dotyczyły instytucji przedawnienia - na przykład były to wypowiedzi Sądu Najwyższego o tym, że nie należy liczyć terminu przedawnienia wobec dochodzenia roszczeń względem władzy państwowej przed 1989 r., kiedy z racji istniejącego systemu totalitarnego bardzo często było to niemożliwe i skazane na niepowodzenie, w związku z czym ten termin przedawnienia powinien biec dopiero po 4 czerwca 1989 r. - a także orzecznictwo Sądu Najwyższego, w którym stwierdzał on, że w ramach dyspozycji art. 8 konstytucji, która stanowi, że źródłem prawa są konstytucja i ustawy, jest władny nie stosować ustawy, którą ocenia jako sprzeczną z konstytucją, a zatem nie pozostawiał tutaj monopolu Trybunałowi Konstytucyjnemu w zakresie oceny, czy dana ustawa jest zgodna z konstytucją, czy nie, tylko uznawał, że w procesie stosowania prawa ma prawo pominąć regulacje ustawowe, które uznaje za sprzeczne z konstytucją, tak niestety w ostatnim okresie odnotowałem orzeczenia Sądu Najwyższego, które budzą niepokój i sprzeciw. Przypomnę choćby tę sławetną uchwałę Sądu Najwyższego, Izby Karnej, w kwestii niepodlegania przez sędziów odpowiedzialności za retroaktywne stosowanie ustawy, a ściśle mówiąc, właściwie dekretu o stanie wojennym. Przypominam, że wtedy sędziowie stosowali dekret o stanie wojennym, mimo że nie był on jeszcze opublikowany, a zatem nie stanowił źródła prawa powszechnie obowiązującego. Jest też następna taka uchwała, dotycząca przedawnienia czynów ściganych dokonywanych przez funkcjonariuszy ówczesnego systemu państwa komunistycznego, popełnianych w związku ze zwalczaniem opozycji. Sąd Najwyższy stwierdził, że ustawa o IPN, która ustanowiła specjalne, dłuższe terminy przedawnienia, nie ma zastosowania, tylko mają zastosowanie ogólne reguły kodeksu karnego, a więc terminy przedawnienia są krótsze. To wzbudza pewien niepokój, podobnie jak ta uchwała, o którą dzisiaj pytałem pana prezesa, stwierdzająca, że państwo odpowiada za zaniechania ustawodawcze jedynie co do sytuacji zaistniałych po wejściu w życie konstytucji, czyli po 17 października 1997 r. Są to orzeczenia, które, tak jak mówię, wzbudzają wręcz sprzeciw w mojej duszy, również prawnika, bo jestem prawnikiem praktykiem od wielu lat.</u>
          <u xml:id="u-47.6" who="#SenatorZbigniewCichoń">Niestety, mam wrażenie, że Sąd Najwyższy wykazuje tendencję do petryfikowania pewnego stanu prawnego z przeszłości, nie podchodząc do sprawy dostatecznie krytycznie i nie tworząc orzecznictwa, które byłoby orzecznictwem dającym w ramach obowiązującego stanu prawnego taką interpretację, która, z jednej strony, jest poprawna prawniczo, a z drugiej strony, powoduje, że można naprawiać pewne błędy popełnione w minionym okresie. W związku z tym muszę powiedzieć, że niestety Sąd Najwyższy postrzegam jako instytucję, która chyba troszeczkę zbyt mało aktywnie działa na tym polu, zwłaszcza jeśli chodzi o krytyczną ocenę obowiązującego ustawodawstwa, szczególnie z minionego okresu, w przeciwieństwie do tego, co czyni Trybunał Konstytucyjny czy sądy administracyjne. Tak że to są moje generalne uwagi... Trzeba też zwrócić uwagę na to, że - inaczej niż w przypadku Trybunału Konstytucyjnego - w ostatnich dwóch, trzech latach praktycznie nie spotkałem się z orzeczeniem Sądu Najwyższego, w którym odmówiłby on zastosowania ustawy, oceniając ją jako sprzeczną z konstytucją czy z Europejską Konwencją Praw Człowieka. A przecież jest to uprawnienie Sądu Najwyższego, które wypracował, tak jak powiedziałem, już dziesiątki lat temu, stwierdzając, że nie jest on limitowany jedynie do stosowania posłusznie prawa, czyli odchodząc od tej monteskiuszowskiej tezy, że sąd to są jedynie usta ustawodawcy. Odchodzimy od tego, w całej Europie się od tego odchodzi. Sądy są obecnie bardziej kreatywne, najlepszym tego dowodem są zwłaszcza instytucje takie jak trybunały konstytucyjne czy Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu. Mam świadomość, że rola Sądu Najwyższego jest inna, jednak jest tu też miejsce na to bardziej kreatywne orzecznictwo i tego mi troszeczkę brakuje. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Dziękuję bardzo, Panie Senatorze.</u>
          <u xml:id="u-48.1" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Pan senator Kieres. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#SenatorLeonKieres">Panie Marszałku! Panie i Panowie!</u>
          <u xml:id="u-49.1" who="#SenatorLeonKieres">Tak jak co roku sprawa sprawozdania Sądu Najwyższego nie budzi naszego większego zainteresowania. A moim zdaniem powinna, ze względu na znaczenie Sądu Najwyższego. Nie chcę tu mówić o pozytywach czy aspektach krytycznych, zwłaszcza o sprawach, które poruszył pan senator Cichoń, ze względu na moją przeszłość, że tak powiem, publiczną. Pamiętam, wiem, jakie dyskusje publiczne w Stanach Zjednoczonych wywołują nominacje sędziowskie do składu Sądu Najwyższego dokonywane przez prezydenta Stanów Zjednoczonych. Prezydent Stanów Zjednoczonych nie tylko przedstawia kandydatów właściwym komisjom Izby Reprezentantów i Senatu, chociaż jest to jego decyzja, ale wcześniej rozlegle i bardzo szczegółowo dyskutuje się na temat ich poglądów, nie tylko w odniesieniu do zagadnień prawnych. Czytałem ostatnio dyskusję, którą pewnie bardzo skrótowo państwu przytoczę, na temat kolejnej nominacji czy kandydatury do Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych i na temat tego, jak Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych powinien orzekać, a w zasadzie czym się powinien kierować. Ścierają się tam dwie tendencje: albo konstytucja i prawo stanowione, albo też to, co nazywamy poczuciem sprawiedliwości. Prawnicy amerykańscy, także praktycy, zabierają głos na ten temat. W Polsce nie ma takiej dyskusji, w gruncie rzeczy nominacje do Sądu Najwyższego, te powołania przechodzą niezauważane, w sposób bezrefleksyjny. Myślę, że jest to problem, przed którym stoimy. Sądzę, że takie dyskusje powinny być prowadzone. Sąd Najwyższy, który w tym procesie powoływania pełni istotną rolę, mógłby wykazać się pewną inicjatywą.</u>
          <u xml:id="u-49.2" who="#SenatorLeonKieres">Chciałbym tu mówić o orzecznictwie Sądu Najwyższego w kilku sprawach, bardzo skrótowo oczywiście, by pokazać państwu, że poza tymi sprawami wielkimi, głośnymi, o których mówił też pan senator Cichoń, Sąd Najwyższy zajmuje się sprawami bardzo praktycznymi i dotykającymi każdego z nas. Oto na przykład jest problem, czy przedsiębiorstwo energetyczne może obciążyć odbiorcę energii elektrycznej opłatami określonymi w prawie energetycznym, jeżeli ktoś jest podejrzany o to, że manipulował licznikiem czy fałszował pomiary. Sąd Najwyższy stanął po stronie prawa a nie jednej czy drugiej strony, stwierdzając, że dopóty nie stwierdzi się wyraźnie, że manipulowanie licznikiem skutkowało poborem energii i niepłaceniem z tego tytułu rachunków, dopóty nikt nie może być pociągany do odpowiedzialności odszkodowawczej.</u>
          <u xml:id="u-49.3" who="#SenatorLeonKieres">Fundamentalnym orzeczeniem jest orzeczenie dotyczące tak zwanego miru domowego. Co do znaczy nietykalność mieszkania? Nam się wydaje, że nietykalność mieszkania w rozumieniu art. 23 kodeksu cywilnego ma przede wszystkim aspekt materialny: ktoś się wdziera, wyrzuca nas, próbuje zamieszkać obok nas w tym mieszkaniu itd. Sąd Najwyższy stwierdził - i to jest bardzo cenna uwaga - że trzeba brać pod uwagę podczas rozpatrywania naruszenia miru domowego aspekt niematerialny. Badaniem aspektu niematerialnego prawa nietykalności mieszkania powinna być objęta kwestia bezprawnego wtargnięcia osoby trzeciej w sferę określonego stanu psychicznego i emocjonalnego, dającą człowiekowi poczucie bezpiecznego i niezakłóconego korzystania z własnego mieszkania, które stanowi centrum aktywności życiowej i zapewnia każdej osobie prywatność. Nietykalność mieszkania może być naruszona zgodnie z tym orzeczeniem także wtedy, kiedy ktoś w ogóle do mieszkania się nie wdziera, a uniemożliwia właściwe z punktu widzenia stanu emocjonalnego właściciela czy najemcy lokalu mieszkalnego korzystanie z tego lokalu.</u>
          <u xml:id="u-49.4" who="#SenatorLeonKieres">Przytoczę teraz przykład, który stanowi pewną ciekawostką. Znalazłem go w sprawozdaniu. Otóż zdawałoby się, że problem analfabetyzmu w Polsce został już rozwiązany, a tymczasem do Sądu Najwyższego dotarła sprawa dotycząca poświadczania tożsamości osoby przez odcisk palca na dokumencie. Sąd Najwyższy rozpatrywał ten problem w związku z pytaniem, czy odcisk palca może być potwierdzeniem tożsamości danej osoby, co jest oczywiste; czy osoba, która jest analfabetą, nie potrafi pisać, umie się tylko podpisywać, może wiarygodnie uwierzytelniać dokument takim właśnie podpisem. Zdarzają się takie sytuacje, że ktoś nie umie pisać, nie umie czytać, a został wyuczony podpisywania się. Sąd Najwyższy uznał, że jeżeli istnieje możliwość porównania złożonego przez taką osobę podpisu na dokumencie i jeżeli taki podpis został złożony w formie zwykle przez daną osobę używaną, to nawet jeśli on jest nieczytelny, ale odznacza się pewnymi cechami o charakterze indywidualnym i powtarzalnym, może być uznawany za poświadczenie tożsamości danej osoby.</u>
          <u xml:id="u-49.5" who="#SenatorLeonKieres">Jest wiele różnego rodzaju wyroków, które w sposób bardzo istotny, powiedziałbym nawet - co roku zresztą o tym mówię przy okazji tego sprawozdania - prawotwórczy... Jest jeszcze problem tak zwanej prawotwórczej roli orzecznictwa sądów polskich, a zwłaszcza Sądu Najwyższego. W tym sprawozdaniu jest wiele zarzutów formułowanych pod adresem ustawodawcy. Sędziowie skarżą się, że muszą zajmować się takimi sprawami między innymi jak te, które przed chwilą wyodrębniłem, ponieważ prawo jest niespójne, niekiedy rozwiązania prawne są niejasne, pozwalają na różnorodną interpretację, wzajemnie wykluczają się. Ale sam Sąd Najwyższy przyznaje, że i w jego orzecznictwie nie zawsze mamy tak zwaną jednolitą linię orzeczniczą. W orzecznictwie Sądu Najwyższego występują, jak napisano w sprawozdaniu na stronie 137, sprzeczne orzeczenia, które jednocześnie są badane pod kątem potrzeby wystąpienia o rozstrzyganie w składach powiększonych. Oczekuję, że praktyka ujednolicania orzecznictwa, także Sądu Najwyższego, będzie bardziej stanowcza, jeśli tak mogę powiedzieć, bez żadnej ingerencji z mojej strony w orzecznictwo Sądu Najwyższego, sądów powszechnych, administracyjnych, sądownictwa wojskowego, i oczywiście będzie kontynuowana.</u>
          <u xml:id="u-49.6" who="#SenatorLeonKieres">Panie Prezesie, mój ogląd działalności Sądu Najwyższego w roku 2009 jest bardzo pozytywny, ale jedna rzecz jest, no, łyżką dziegciu w beczce miodu. Otóż brakowało mi w dyskusji stanowiska Sądu Najwyższego w sprawach dotyczących naboru do zawodów prawniczych. Nie występuję we własnej sprawie. Byłem reprezentantem Senatu w przypadku nowelizacji ustawy o adwokaturze, o radcach prawnych. Nie uprawiam tego zawodu, nie mam w tym własnych interesów. Państwo piszecie w swoim sprawozdaniu o słabej wartości skarg kasacyjnych, a przypominam, że skargi kasacyjne może pisać tylko adwokat i tylko radca prawny. Otóż ja chciałbym zapytać pana, Panie Prezesie, jak takie ułatwienie... Ja zdecydowanie jestem za otwarciem zawodów prawniczych, uważam, że jest za mało prawników, dostęp do zawodu w moim przekonaniu był trudny do tej pory - co do tego nie ma wątpliwości, z kolei klienci nie mieli możliwości wyboru tego, kto będzie ich reprezentował. Ale wydaje mi się, że poszliśmy zbyt daleko w tych ułatwieniach. Sami państwo to potwierdzacie w tym sprawozdaniu. Skargi kasacyjne w wielu przypadkach mają istotne wady, nie chcę powiedzieć, że są przygotowywane nierzetelnie. Chociażby na tym etapie przedwstępnego, jak pan powiedział, osądu skarg kasacyjnych, wiele z nich odrzucacie tylko dlatego, że urągają one podstawowym, elementarnym wymaganiom, jakie mamy wobec prawnika reprezentującego stronę. Tyle z mojej strony. Jeszcze raz podkreślam, że moim zdaniem to sprawozdanie należy ocenić pozytywnie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-50.1" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-50.2" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Dziękuję, Panie Senatorze.</u>
          <u xml:id="u-50.3" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-50.4" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Panie Prezesie, czy chciałby pan się ustosunkować do głosów w dyskusji? Tak.</u>
          <u xml:id="u-50.5" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">W takim razie zapraszam na mównicę.</u>
          <u xml:id="u-50.6" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Dziękuję uprzejmie.</u>
          <u xml:id="u-51.1" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Pan senator Bender mówił na wstępie o składzie Sądu Najwyższego. Jak rozumiem, dotyczyło to między innymi sprawy, w której pan senator występował jako strona. Jeżeli chodzi o skład, to rzecz jest uregulowana procedurą. Na etapie wstępnym jednoosobowo rozstrzyga się sprawy kasacji. No tak stanowi przepis. A kiedy ten jednoosobowy organ dojdzie do wniosku, że sprawa powinna być skierowana na posiedzenie, to wówczas rozstrzyga ją trzech sędziów na rozprawie.</u>
          <u xml:id="u-51.2" who="#komentarz">(Senator Ryszard Bender: Ale jeśli nie powie tego ta jedna osoba? Czy jest droga do większej...)</u>
          <u xml:id="u-51.3" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Niestety nie. Takie są przepisy. Panie Senatorze, państwo uchwalacie przepisy, a my je musimy stosować.</u>
          <u xml:id="u-51.4" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Jeżeli chodzi o procesy lustracyjne, kwestię świadomości, to ja w sprawozdaniu w innym aspekcie o tym mówiłem. Nie mówiłem o procesach lustracyjnych jako takich, tylko o niemożności weryfikacji w postępowaniu cywilnym, jeśli chodzi o kwestie naruszenia dóbr osobistych, postanowień zapadłych w postępowaniu lustracyjnym. Zdarza się, że ktoś został uznany za kłamcę lustracyjnego w postępowaniu lustracyjnym przewidzianym...</u>
          <u xml:id="u-51.5" who="#komentarz">(Senator Ryszard Bender: Rzadko, ale zdarza się.)</u>
          <u xml:id="u-51.6" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Zdarza się, zdarza się. Taka osoba niekiedy próbuje dochodzić na drodze cywilnoprawnej zmiany orzeczenia, co oczywiście jest niedopuszczalne. Drogą do podważenia orzeczenia lustracyjnego jest postępowanie w toku postępowania lustracyjnego a nie inne postępowanie. Kwestia świadomości i nieświadomości to są stany faktyczne. Trudno mi się do tego odnieść, bo to są przecież zindywidualizowane historie i o każdej z nich należałoby mówić wtedy, kiedy ją się zna. W każdym razie, ogólnie rzecz biorąc, regułą jest to, że dolegliwości obywatel powinien odczuwać, jeśli był świadomy tego, co czyni. A jeżeli nie był w ogóle tego świadomy, to powinien zajmować się nim inny organ, a nie sąd, no ale to już nie jest moja kwestia.</u>
          <u xml:id="u-51.7" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Sprawa kontaktów z trybunałem europejskim, a raczej, jak zrozumiałem, czy nasz Sąd Najwyższy ma wpływ na wybór sędziów trybunału europejskiego...</u>
          <u xml:id="u-51.8" who="#komentarz">(Senator Ryszard Bender: Czy ma rozeznanie, kogo się wybiera?)</u>
          <u xml:id="u-51.9" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Otóż nie mamy ani wpływu na to, ani rozeznania w tym sensie, że w ogóle nie wpływają do Sądu Najwyższego informacje o tym, kto jest przedstawiany na kandydatów - mam tu na myśli zwłaszcza kandydatów z innych państw, bo to jest suwerenna decyzja danego państwa. To stosowne organy europejskie decydują o tym, kogo należy powołać. O ile się orientuję, dane państwo musi przedstawić trzech kandydatów i spośród tych trzech kandydatów zgromadzenie - ale nie pamiętam, który organ - dokonuje wyboru. My zaś, także jako strona polska, absolutnie nie mamy żadnego, nawet najmniejszego wpływu na to, kto z danego państwa jest przedstawiany.</u>
          <u xml:id="u-51.10" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Pan senator Cichoń nawiązał krytycznie do oceny niektórych elementów orzecznictwa Sądu Najwyższego. Przyjmuję to do wiadomości, ale też zdaję sobie sprawę, że tylko ten, kto nic nie robi, jest wolny od błędu. Czy wchodzą tu w grę błędne rozstrzygnięcia? Jak już powiedziałem, nigdy publicznie nie oceniam orzeczeń Sądu Najwyższego czy też w ogóle sądów, a zwłaszcza Sądu Najwyższego. Ale jest na szczęście zagwarantowana droga: jeżeli dane orzeczenie... Pan senator mówił tu o uchwale tegorocznej, która, jak mówię, będzie omawiana w przyszłym roku. No, ja już tylko tak bardzo skrótowo na ten temat... Czytałem w prasie wypowiedź prokuratora z IPN reprezentującego tę instytucję przed Sądem Najwyższym, mówiącego, że oni będą się zastanawiać nad skierowaniem pytania do składu powiększonego. Być może wpłynie takie pytanie, a wówczas droga jest otwarta, i być może będzie wtedy inne stanowisko niż to zajęte przez Sąd Najwyższy orzekający w składzie trzyosobowym. Z tym że, mówię to jeszcze raz, uchwały Sądu Najwyższego z mocy prawa nie są wiążące w odniesieniu do organów niższej instancji, sądów niższej instancji. Nawet jeżeli dana uchwała zostanie wpisana do księgi zasad prawnych - a taka jest orzekana w składzie minimum siedmioosobowym - to taka uchwała wiąże tylko Sąd Najwyższy, ale nadal nie wiąże składów niższych instancji. Jeżeli sądy niższej instancji przyjmą tę praktykę - bo mogą przyjąć, choć nie muszą, z tym że reguły przyjmują... W każdym razie jeszcze raz to powiem: to nie jest tak, jak było dawniej, że jeśli Sąd Najwyższy wypowiedział się, zwłaszcza w tak zwanych wytycznych, to odstępstwo od tego było podstawą do zmiany orzeczenia. W tej chwili nie ma czegoś takiego, że automatycznie następowałaby zmiana tego orzeczenia. Ale jeśli sąd, orzekając w takiej sprawie, będzie uważał, że uchwała jest niesłuszna, a więc jeżeli zajmie inne stanowisko i je uzasadni, to... no, zobaczymy, co wówczas będzie się dalej z tym działo.</u>
          <u xml:id="u-51.11" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Sprawa powoływania sędziów - na ten temat mówił pan senator Kieres, przywołując model amerykański. Cóż, wszyscy zdajemy sobie sprawę, że jest co do tego zasadnicza różnica ustrojowa. U nas to wygląda inaczej. Tu muszę powiedzieć z całą odpowiedzialnością, że na poziomie Sądu Najwyższego - zresztą przypuszczam, że podobnie rzecz się ma też w sądach niższych instancji - sprawa jest wielostopniowa. Przede wszystkim kandydaci sędziowie kierowani są na delegację do Sądu Najwyższego, i to nieraz kilkukrotnie. W trakcie tych pobytów sędziowie, którzy już są sędziami, mają okazję przyjrzeć się umiejętnościom kandydatów, niejako sprawdzić ich w działaniu. Jednakże na takie delegacje nie mogą być kierowani przedstawiciele innych zawodów prawniczych, to znaczy prokuratorzy, adwokaci czy reprezentanci nauki - co wynika z ustawowych ograniczeń - a więc w ich przypadku posiłkujemy się oceną działalności tych kandydatów przez ich środowiska. Na przykład jeśli chodzi o naukowców, to z reguły korzystamy tu z ocen rad wydziałów prawa. Poza tym na ogół za kandydatami tymi przemawia dorobek naukowy itp., itd. W przypadku sędziów jest tak, że oni są już sędziami, z reguły są to sędziowie sądów apelacyjnych, a więc osiągnęli oni już wysoki szczebel zawodowy. Z ich grona rekrutujemy na ogół kandydatów, po sprawdzeniu ich, że tak powiem, w Sądzie Najwyższym, po czym ich kandydatury są poddawane wstępnemu głosowaniu w danej izbie, a następnie przez zgromadzenie wszystkich sędziów Sądu Najwyższego, aż wreszcie trafiają oni do Krajowej Rady Sądownictwa. Tak że jest to wieloszczeblowa, wieloetapowa droga. Jak do tej pory, te nominacje były na ogół trafne - tak przynajmniej my je oceniamy. Mam tu na myśli przede wszystkim umiejętności zawodowe. Nie są mi znane takie przypadki, żeby jedni koledzy innego kolegę oceniali jako wyraźnie odstającego pod względem umiejętności. Z reguły są to przecież już, jak mówię, ludzie sprawdzeni pod względem fachowym, reprezentujący wysoki poziom wiedzy fachowej. Tak że nie można tu mówić o przypadkowości doboru. Staramy się w ramach obowiązującego systemu robić to tak, żeby były to kandydatury jak najlepsze, bo przecież to nam najbardziej zależy na tym, żeby byli u nas ludzie jak najlepsi.</u>
          <u xml:id="u-51.12" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Jeżeli chodzi o ujednolicanie wykładni, to pan senator Kieres zapewne ma rację, że nie zawsze to przebiega tak szybko, jak powinno. Niemniej jednak obowiązkiem prezesów izb jest monitorowanie orzecznictwa danej izby - i my staramy się ten obowiązek wypełniać. Gdy pojawia się orzeczenie sprzeczne z dotychczasowym orzeczeniem, naszym obowiązkiem jest sygnalizowanie pierwszemu prezesowi tej sprzeczności, a już dalsza decyzja należy do pierwszego prezesa Sądu Najwyższego, to znaczy on zleca Biuru Studiów i Analiz analizę problemu, co z reguły kończy się skierowaniem sprawy przed skład siedmiu sędziów. I tak powinno być, bo skoro Sąd Najwyższy ma konstytucyjny obowiązek nadzoru nad orzecznictwem sądów powszechnych i sądów wojskowych, to sam musi dawać przykład w miarę możliwości jednolitego spojrzenia na dany problem. Ale też trzeba powiedzieć, że nawet w Sądzie Najwyższym zdarzają się rozbieżne stanowiska, i to nieraz diametralnie rozbieżne, co jest najlepszym dowodem na to, że materia albo nie jest właściwie uregulowana pod względem ustawodawczym, albo jest bardzo trudna. Tak to jest, skoro nawet wśród fachowców dochodzi do takich rozbieżności, że musimy sięgać do opinii powiększonych składów.</u>
          <u xml:id="u-51.13" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Jeżeli chodzi o nabór na stanowiska prawnicze i dostęp do nich, to jest to kwestia, powiedziałbym, nawet politycznie dosyć wrażliwa...</u>
          <u xml:id="u-51.14" who="#komentarz">(Senator Leon Kieres: Odczułem to.)</u>
          <u xml:id="u-51.15" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Widziałem tu przed chwilą pana senatora Piesiewicza - on na pewno wie, że w środowisku adwokatury i radców prawnych dochodziło niemal do wrzenia, gdy takie próby poszerzenia dostępu były podejmowane. A więc pozwólcie państwo, że na ten temat nie będę się wypowiadał.</u>
          <u xml:id="u-51.16" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Teraz kwestia tu poruszona przez pana senatora Kieresa, kwestia jakości skarg kasacyjnych. Cóż, stosując nawet naprawdę bardzo dużą wyrozumiałość wobec prezentowanych dokumentów procesowych, trzeba stwierdzić - ja również, bo przecież także orzekam, z tym że, jak mówię, ja orzekam w pionie karnym - iż naprawdę bywają takie skargi, że... No, po prostu nie wystawiają one najlepszego świadectwa swoim autorom. Dlatego pojawiają się postulaty wyselekcjonowania - z tym że przez środowiska, w żadnym wypadku nie przez sąd, tylko przez środowiska czy to adwokatów, czy radców prawnych - określonej grupy reprezentantów środowisk, którzy będą uprawnieni do składania skarg kasacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-51.17" who="#PrezesSąduNajwyższegoJanuszGodyń">Są takie stanowiska, w tym i w Sądzie Najwyższym, zdania są jednak podzielone. Ale jak mówię, my możemy tylko - i raczej prywatnie - wyrażać w tym zakresie swoje stanowisko, gdyż to należy przede wszystkim do danej korporacji. Jednak tak jest w świecie, na przykład we Francji jest sztywna grupa osiemdziesięciu ośmiu adwokatów, którzy są uprawnieni do składania skarg kasacyjnych. Już nie będę się rozwodził, jak potem w razie śmierci takiego adwokata jest wybierany następca itd., itd. Ale to jest bardzo ograniczona, bym powiedział, wręcz ekskluzywna grupa. Pytanie: czy środowiska chciałyby takiego samoograniczenia, wyselekcjonowania, no, takiej, jakkolwiek by było, elitarnej grupy. Ale to już pozostawianiem tym środowiskom.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-52.1" who="#komentarz">(Prezes Sądu Najwyższego Janusz Godyń: Dziękuję uprzejmie.)</u>
          <u xml:id="u-52.2" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Dziękuję panu Januszowi Godyniowi, prezesowi Sądu Najwyższego kierującemu pracami Izby Wojskowej, za przedstawienie Senatowi informacji.</u>
          <u xml:id="u-52.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-52.4" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Wysoki Senacie, stwierdzam, że Senat zapoznał się z informacją o działalności Sądu Najwyższego w roku 2009.</u>
          <u xml:id="u-52.5" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Panie Prezesie, jeszcze raz dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-52.6" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu dwudziestego pierwszego porządku obrad: informacja Rzecznika Praw Dziecka o działalności za rok 2009 wraz z uwagami o stanie przestrzegania praw dziecka.</u>
          <u xml:id="u-52.7" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Pragnę powitać pana Marka Michalaka... ale...</u>
          <u xml:id="u-52.8" who="#komentarz">(Senator Jadwiga Rotnicka: Jest tu, z tyłu.)</u>
          <u xml:id="u-52.9" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Tak, jest, schował się za filarem.</u>
          <u xml:id="u-52.10" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">...Rzecznika praw dziecka.</u>
          <u xml:id="u-52.11" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Tekst informacji zawarty jest w druku nr 843.</u>
          <u xml:id="u-52.12" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Marszałek Senatu skierował otrzymaną informację do Komisji Rodziny i Polityki Społecznej oraz Komisji Nauki, Edukacji i Sportu. Komisja Nauki, Edukacji i Sportu rozpatrzyła tę informację 6 maja, a Komisja Rodziny i Polityki Społecznej - 19 maja. Poinformowały one o tym marszałka Senatu.</u>
          <u xml:id="u-52.13" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">A teraz proszę o zabranie głosu pana Marka Michalaka, rzecznika praw dziecka.</u>
          <u xml:id="u-52.14" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Zapraszam, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Szanowny Panie Marszałku! Panie i Panowie Senatorowie! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-53.1" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Już drugi raz z rzędu mam zaszczyt stawać przed Wysoką Izbą, by przedstawić, zgodnie z zapisem art. 12 ustawy o rzeczniku praw dziecka, informację o działalności rzecznika w roku 2009 wraz z uwagami na temat stanu przestrzegania praw dziecka.</u>
          <u xml:id="u-53.2" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Na przestrzeni tych dwóch lat wiele się zmieniło w funkcjonowaniu sprawowanego przeze mnie urzędu. Odnotowujemy stały wzrost liczby zgłaszanych do biura rzecznika przypadków możliwego naruszenia praw dziecka. Zarysowują się też pewne stałe trendy, gdy idzie o liczbę zgłaszanych spraw poszczególnych kategorii. Najlepiej jest to widoczne w przedstawionych zbiorczych statystykach prowadzonych spraw. Będę o tym za chwilę mówił, przedstawiając kolejne części informacji.</u>
          <u xml:id="u-53.3" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Ważną zmianą w porównaniu z poprzednio przedstawianymi Sejmowi i Senatowi informacjami rzecznika praw dziecka, jaka zaszła w ostatnim czasie, jest pojawienie się części, która w tym dokumencie ma nr 3, w całości poświęconej nowym kompetencjom przyznanym rzecznikowi przez parlament w nowelizacji ustawy o rzeczniku praw dziecka, która weszła w życie z końcem roku 2008. Wówczas to rzecznik uzyskał prawo do występowania w interesie dzieci przed sądami poprzez przyłączenie się na prawach uczestnika do toczących się postępowań sądowych. Z tego prawa zdecydowałem się w ubiegłym roku skorzystać sześćdziesiąt sześć razy. W większości były to sprawy o charakterze opiekuńczo-wychowawczym, z zakresu władzy rodzicielskiej, kontaktów, zastępczych form opieki oraz przysposobienia. Do części z nich przystąpiłem w efekcie zgłoszenia mi ich przez zainteresowane osoby, do innych - jak chociażby w znanym przypadku małej Róży spod Poznania - z urzędu.</u>
          <u xml:id="u-53.4" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Jednak generalnie rzecz biorąc, struktura prezentowanego państwu dokumentu, podobnie jak w latach poprzednich, dzięki czemu łatwiej jest dokonywać pewnych porównań i wyciągać szersze wnioski, oparta jest na zapisach ustawy o rzeczniku praw dziecka, która pozwala nam te prawa, a zarazem obszary działalności, pogrupować w kilka generalnych kategorii. Są to: prawo do życia i ochrony zdrowia, prawo do wychowania w rodzinie, prawo do godziwych warunków socjalnych, prawo do nauki oraz prawo do ochrony przed przemocą, okrucieństwem, wyzyskiem, demoralizacją, zaniedbaniem oraz innym złym traktowaniem.</u>
          <u xml:id="u-53.5" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Każdy z podrozdziałów drugiej części informacji, które poświęcone są właśnie kolejnym kategoriom praw dziecka będącym przedmiotem troski rzecznika, zawiera część poświęconą wystąpieniom generalnym oraz omówienie spraw indywidualnych, w jakich występował rzecznik. Wystąpienia generalne mają charakter działań systemowych i są wyrazem współpracy rzecznika z władzami państwowymi. Interwencje w sprawach indywidualnych podejmowane są zarówno w efekcie przekazania rzecznikowi informacji o przypadkach łamania praw dziecka, jak i z własnej inicjatywy, na przykład na podstawie doniesień medialnych.</u>
          <u xml:id="u-53.6" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Część trzecia informacji poświęcona jest, jak mówiłem, w całości przypadkom, w których zdecydowałem się skorzystać z nowych uprawnień ustawowych umożliwiających występowanie w interesie dzieci przed sądami.</u>
          <u xml:id="u-53.7" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Kolejne części przedstawiają działalność rzecznika w zakresie współpracy z organami władzy, organizacjami pozarządowymi, współpracy międzynarodowej oraz działania mające na celu upowszechnianie społecznej świadomości praw dziecka.</u>
          <u xml:id="u-53.8" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Oprócz wspomnianych już sześćdziesięciu sześciu decyzji o przyłączeniu się rzecznika praw dziecka do postępowań sądowych działalność sprawowanego przeze mnie urzędu w roku ubiegłym obrazują pozostałe dane statystyczne: sto piętnaście wystosowanych wystąpień o charakterze generalnym, podjęcie czternastu tysięcy czterystu sześćdziesięciu indywidualnych przypadków łamania lub podejrzenia łamania praw dziecka, z których 2/3 dotyczyło prawa do wychowania w rodzinie oraz prawa do ochrony przed przemocą, okrucieństwem, wyzyskiem, demoralizacją, zaniedbaniem oraz innymi formami złego traktowania.</u>
          <u xml:id="u-53.9" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">W uwagach o stanie przestrzegania praw dziecka, które znajdą panie i panowie senatorowie na końcu przedstawionej informacji, starałem się zaprezentować nie tylko te kwestie, które nadal wymagają systemowego rozwiązania, ale też te, w przypadku których odnotowałem poprawę. Pragnę jednak podkreślić, że wiele problemów przedstawionych w informacji rzecznika praw dziecka za rok 2008 nadal nie doczekało się rozwiązania.</u>
          <u xml:id="u-53.10" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Jeśli chodzi o prawo do życia i ochrony zdrowia, to rzecznik praw dziecka w 2009 r. interweniował w czterystu dziewięciu sprawach, które dotyczyły między innymi: kosztów leczenia, organizacji i funkcjonowania palcówek służby zdrowia, przestrzegania praw małoletnich pacjentów, błędów lekarskich i dochodzenia roszczeń związanych z udzieleniem świadczeń zdrowotnych, dzieci martwo urodzonych, bezpieczeństwa stosowania leków i procedur medycznych.</u>
          <u xml:id="u-53.11" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Generalnie rzecz biorąc, uznać należy, że dzieci w Polsce nadal nie są w wystarczającym stopniu objęte opieką zdrowotną. Wprawdzie, co pozwala optymistycznie patrzeć w przyszłość, pediatrię i stomatologię dziecięcą wpisano na listę dziedzin priorytetowych, ale nadal dzieci mają zbyt utrudniony dostęp do lekarzy specjalistów wszystkich dziedzin pediatrycznych. W szkołach nie ma też gabinetów profilaktycznych i pomocy przedlekarskiej. Bezskuteczne - z ogromnym żalem muszę to stwierdzić - jak dotąd są moje starania, by każde zdrowe dziecko w Polsce choć raz w roku było badane przez lekarza pediatrę. A to pozwoliłoby wcześniej wykrywać wiele schorzeń, których późniejsze leczenie jest nie tylko trudniejsze i czasochłonne, ale też, na co zwracam uwagę osobom podnoszącym argument o kosztach takich badań, o wiele droższe. Dzisiaj 94% gimnazjalistów ma próchnicę, a 60% wady postawy. Nie możemy dłużej zwlekać z objęciem dzieci szeroko zakrojonymi programami profilaktycznymi.</u>
          <u xml:id="u-53.12" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Kolejne podstawowe prawo każdego dziecka to prawo do wychowania w rodzinie. W ostatnim roku przypadki jego pogwałcenia zgłaszano do rzecznika blisko sześć tysięcy razy, a dotyczyły one zwłaszcza władzy rodzicielskiej i opieki nad dzieckiem, przysposobienia, rodzin zastępczych, kontaktów z dzieckiem i realizacji orzeczeń sądowych ustalających kontakt, uprowadzenia dziecka poza granicę kraju, naruszania praw wychowanków placówek do ochrony więzi rodzinnych, kwestionowania zasadności pobytu dziecka w placówce, utrudnień przy ustanawianiu rodziny zaprzyjaźnionej, nieprawidłowego skreślania z listy wychowanków domów dziecka, niezapewnienia właściwej opieki medycznej w placówce, słuszności leczenia psychiatrycznego dzieci w domu dziecka i ucieczek z placówek. Sprawy te dominowały też wśród postępowań sądowych, do których przyłączył się rzecznik praw dziecka w 2009 r. To niezwykle rozbudowana kategoria spraw. Niemal wszystkie różnią się między sobą nie tylko w zakresie stanu prawnego, ale też charakteru społecznego, psychologicznego i pedagogicznego. Sprawy dotyczące życia rodzinnego dotykają bowiem nie tylko niedoskonałości przepisów prawnych, ale też ułomności charakteru, prawości, stanów emocjonalnych i kompetencji wychowawczych dorosłych. W tej kategorii spraw często spotykamy się z sytuacjami, że dorośli nawet dla dobra dziecka, które przecież kochają najbardziej na świecie, nie potrafią wznieść się ponad swoje uprzedzenia, interesy czy ambicje osobiste, i krzywdzą dziecko, nierzadko naznaczając je w ten sposób na całe jego przyszłe życie.</u>
          <u xml:id="u-53.13" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Od lat niezwykle liczne w tej kategorii spraw zgłaszanych do rzecznika są problemy z egzekucją prawa dziecka do kontaktu z obojgiem rodziców. Sprawy sądowe dotyczące prawa do kontaktów toczą się latami, a postępowania wykonawcze są nieskuteczne. Rodzice sprawujący pieczę nad dzieckiem często nadużywają swojej pozycji, zakazują mu kontaktów z drugim rodzicem, manipulują dzieckiem i nakłaniają je do określonego postępowania. Podobnie rzecz się ma z wyrokami dotyczącymi władzy rodzicielskiej. Ich egzekucja, jeśli już do niej dochodzi, często odbywa się w dramatycznych okolicznościach. Konieczna jest standaryzacja poszczególnych czynności - od przygotowania dziecka i rodziny do wykonania orzeczenia aż po działania poszczególnych organów podczas samej egzekucji - która pozwoli na pełniejszą ochronę interesów dziecka.</u>
          <u xml:id="u-53.14" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Niezbędne jest też przeorientowanie naszego - jako państwa - stosunku do rodzin przeżywających rozmaitego rodzaju problemy. Rolą państwa nie jest wkraczanie dopiero wówczas, gdy potrzebna jest ingerencja w życie rodziny. Jej problemy powinny być podstawą do wcześniejszego udzielenia jej pomocy. Żyjemy w środku Europy, w XXI wieku, i państwo nie może być policjantem ingerującym tylko wówczas, gdy stanie się już tragedia lub gdy jest ona bliska.</u>
          <u xml:id="u-53.15" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">System wsparcia rodziny winien jak najwcześniej diagnozować ewentualne problemy, z jakimi borykają się niektóre rodziny, natury wychowawczej, materialnej, zdrowotnej czy edukacyjnej, i wspierać je tak, by potrafiły sobie z nimi poradzić, nie narażając na niebezpieczeństwo praw najmłodszych. Dlatego niezbędne jest przyspieszenie prac nad projektem ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej nad dzieckiem. Jego istotą jest stworzenie spójnego systemu opieki nad dzieckiem i rodziną je wychowującą, jeżeli ma ona trudności z prawidłowym wykonywaniem swoich funkcji. Z projektem tym wiążę też duże nadzieje, gdy idzie o konieczność powstrzymania postępującego kryzysu rodzicielstwa zastępczego. Konieczne wydaje się gruntowne zreformowanie systemu placówek opiekuńczych. W młodzieżowych ośrodkach wychowawczych i młodzieżowych ośrodkach socjoterapii obserwujemy stały brak miejsc, a dzieci są do nich kierowane często nie z uwagi na określone potrzeby wychowawcze czy terapeutyczne, ale w sposób dość przypadkowy. W efekcie placówki te nie tylko nie realizują zadań, do których zostały powołane, ale też często stają się ogniskiem demoralizacji, a bywa, że i miejscami tragedii. Do MOW i MOS kierowanych jest też coraz więcej wychowanków domów dziecka, co może świadczyć o nienależytym wypełnianiu przez nie funkcji wychowawczych.</u>
          <u xml:id="u-53.16" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Wierzę głęboko, że wiele problemów z zapewnieniem tego prawa dzieciom zostanie rozwiązanych w sposób instytucjonalny podczas prac państwa posłów i senatorów nad ustawą o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. W obecnym stanie rzeczy realizacja tego prawa również napotyka na poważne trudności.</u>
          <u xml:id="u-53.17" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Za zdecydowanie niewydolny uznać należy system pomocy udzielanej przez służby socjalne rodzinom przeżywającym różnego rodzaju trudności. System ten ogranicza się właściwie do pomocy materialnej, tymczasem rodziny takie wymagają stałego, profesjonalnego, oferowanego na szczeblu lokalnym wsparcia o charakterze psychologicznym, pedagogicznym i praktycznym.</u>
          <u xml:id="u-53.18" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Prawo do godziwych warunków socjalnych. Rzecznik praw dziecka w ubiegłym roku badał niemal tysiąc spraw z tej kategorii, które dotyczyły między innymi rent rodzinnych, progów dochodowych, prawa do świadczeń rodzinnych lub świadczeń z funduszu alimentacyjnego na okresy zasiłkowe lub świadczeniowe, świadczeń z funduszu alimentacyjnego, egzekucji alimentów, spraw mieszkaniowych.</u>
          <u xml:id="u-53.19" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">W swojej informacji podkreśliłem, że w roku 2009 do rzecznika praw dziecka nie zgłoszono żadnej skargi związanej z realizacją programów dożywiania dzieci w szkołach. Mam nadzieję, że zlecone przeze mnie badania, jakie miały w poszczególnych województwach przeprowadzić kuratoria oświaty, dowiodą, że z tym problemem istotnie zaczynamy sobie radzić.</u>
          <u xml:id="u-53.20" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Generalnie jednak, jeśli chodzi o sytuację materialną dzieci i młodzieży w Polsce, trudno o optymizm. Na zlecenie rzecznika praw dziecka przeprowadzono badania, których wyniki ogłoszę w najbliższym czasie, a z których wynika, że choć zaspokajanie potrzeb dzieci jest dla polskich rodziców na pierwszym miejscu, to jednak ich możliwości są dalece ograniczone. Jak wynika z niedawnego raportu OECD, spośród krajów członkowskich tej organizacji tylko w Turcji i Meksyku ubóstwo dotyka dzieci w większym stopniu niż w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-53.21" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">W zeszłym roku mówiłem państwu senatorom z satysfakcją, iż uzyskałem deklarację, że od lat zamrażane na poziomie 504 zł na osobę w rodzinie progi dochodowe, od których uzależnione jest przyznawanie świadczeń rodzinnych, będą podniesione. Niestety, tak się nie stało. Ja rozumiem kwestię kłopotów budżetowych, uważam jednak, że z problemem tym musimy się jak najszybciej zmierzyć.</u>
          <u xml:id="u-53.22" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Pragnę w tym miejscu zaapelować do państwa senatorów, abyście, debatując i głosując nad ustawami, które pozornie mogą z losem najmłodszych obywateli Rzeczypospolitej niespecjalnie się łączyć, rozpatrywali kwestię skutków, jakie każdy z tych przepisów może przynieść dla małego Adama z Jasła czy Kasi z Opatowa. Dla tych dzieci, których rodzice, osiągając dochód w rodzinie wyższy niż 504 zł na osobę, czyli na przykład 505 zł, nie są w stanie kupić im butów na zimę czy dać drugiego śniadania do szkoły. To dla nich właśnie stanowimy przepisy, przesuwamy paragrafy i akceptujemy progi dochodowe. Oni jeszcze nie mają wprawdzie prawa wyborczego, ale to oni będą tworzyć Polskę, w której będziemy żyli za piętnaście, dwadzieścia czy trzydzieści lat.</u>
          <u xml:id="u-53.23" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Prawo do nauki. W tej kategorii spraw indywidualnych, których w 2009 r. przeprowadzonych było w Biurze Rzecznika Praw Dziecka ponad półtora tysiąca, dominowały kwestie: zasad naboru do szkół, zasad rekrutacji dzieci do przedszkoli, likwidacji w przedszkolach oddziałów dla dzieci sześcioletnich, opłat za przedszkola prowadzone przez jednostki samorządu terytorialnego, finansowania szkół niepublicznych, dowozu dzieci do szkół i przedszkoli, obowiązku szkolnego i obowiązku nauki, niewłaściwego zachowania nauczyciela lub wychowawcy, włącznie ze stosowaniem wobec uczniów przemocy w szkole czy w przedszkolu, niesprawiedliwego i wadliwego oceniania, zapisów statutów i regulaminów szkół, bezpieczeństwa i higieny, uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.</u>
          <u xml:id="u-53.24" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Wysoka Izbo! Uznać należy, iż mamy generalny problem z systemem wychowania i edukacji dzieci najmłodszych. W ostatnim czasie, zgodnie z danymi Ministerstwa Edukacji Narodowej, wskaźnik upowszechniania edukacji przedszkolnej wśród dzieci w wieku od trzech do pięciu lat wzrósł z 52 do 60%, i choć stwierdzić należy, że jest to znacząca poprawa, to wskaźnik ten nadal jest stanowczo za niski. Wszelkie spory o zasady rekrutacji do przedszkoli, między innymi o preferowanie rodziców samotnie wychowujących dziecko, mają jedną praprzyczynę - brak miejsc w przedszkolach. Należy przy tym podkreślić, że przy ogólnokrajowym wskaźniku 60% w niektórych województwach są tereny wiejskie, gdzie wynosi on 20%. Dramatycznie przedstawia się kwestia opieki nad dziećmi poniżej trzeciego roku życia. Żłobków jest coraz mniej, a według danych Głównego Urzędu Statystycznego korzystało z nich tylko 2,6% dzieci w tym wieku. Rodzice, którzy nie chcą czy nie mogą sobie pozwolić na pełną opiekę domową nad dziećmi w tym zakresie, powinni mieć możliwość skorzystania z oferty żłobkowej.</u>
          <u xml:id="u-53.25" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Prawo dzieci do ochrony przed przemocą, okrucieństwem, wyzyskiem, demoralizacją, zaniedbaniem oraz innym złym traktowaniem to bardzo obszerny blok zagadnień. Toteż kolejne niemal trzy tysiące spraw, jakie trafiły w zeszłym roku do mojego biura, a dotyczyły przede wszystkim: przemocy w środowisku domowym, przemocy seksualnej, naruszania praw wychowanków placówek opiekuńczo-wychowawczych włącznie ze stosowaniem wobec nich przemocy, przemocy rówieśniczej w szkole i w przedszkolu. Jak widać, w sporej mierze tych właśnie kwestii dotyczy ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, która została niedawno przyjęta przez obie izby parlamentu, podpisana przez marszałka wypełniającego obowiązki prezydenta Rzeczypospolitej i niedługo, bo 1 sierpnia, wejdzie w życie. Jak wielokroć już miałem zaszczyt mówić przed Wysoką Izbą, nowelizacja ta jest dla polskich rodzin i polskich dzieci niezmiernie istotna, bowiem tylko kompleksowe podejście do tego problemu, a co za tym idzie, przyjęcie rozwiązań chroniących dziecko przed przemocą w każdych warunkach i w każdym środowisku pozwoli we właściwy sposób walczyć z tym zjawiskiem.</u>
          <u xml:id="u-53.26" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Niezbędne jest utworzenie interdyscyplinarnych zespołów złożonych z przedstawicieli różnych służb, między innymi Policji, prokuratury, pomocy społecznej i ochrony zdrowia. Zadaniem takich zespołów będzie prowadzenie skoordynowanych działań w środowisku zagrożonym przemocą, inicjowanie interwencji, a przede wszystkim monitorowanie sytuacji tak, by - jak to mówiłem wcześniej - rodzinie, która ma trudności, można było jak najwcześniej pomóc, by później nie była potrzebna drastyczna interwencja.</u>
          <u xml:id="u-53.27" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Chciałbym w tym miejscu podkreślić, że jestem niezwykle zadowolony z faktu, iż panie i panowie parlamentarzyści w większości opowiedzieli się za wprowadzeniem w obowiązującym prawie zapisu jednoznacznie zakazującego stosowania wobec dzieci przemocy fizycznej. Bardzo ważna jest w tej mierze edukacja społeczeństwa oraz promowanie dobrych wzorców rodzicielskich. Z problemem stosowania wobec dzieci przemocy wiąże się również kwestia walki z najobrzydliwszym popełnianym wobec nich przestępstwem - mam tu na myśli problem wykorzystywania seksualnego dzieci. Niezbędne jest wprowadzenie przepisów, które pozwalałyby na jeszcze skuteczniejszą ochronę dzieci przed wykorzystywaniem seksualnym z użyciem nowych technologii. Chciałbym podkreślić, że popieram wszystkie zmiany w prawie, które weszły właśnie w życie, a które ułatwiają skuteczniejsze niż dotychczas ściganie tych przestępstw oraz sankcjonowanie nowych przestępczych zachowań, w tym na przykład tak zwanego groomingu, czyli nagabywania osób małoletnich do celów seksualnych z wykorzystaniem systemów lub sieci teleinformacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-53.28" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Na marginesie chciałbym zauważyć, że nie tylko coraz częstsze stosowanie nowoczesnych technologii utrudnia walkę z wykorzystywaniem seksualnym dzieci. Ostatnio zwróciłem uwagę ministra sprawiedliwości na fakt, że o ile skazanemu za pedofilię wyrokiem sądu można zakazać zbliżania się do ofiary czy uniemożliwić pracę z dziećmi, o tyle nic nie gwarantuje bezpieczeństwa dzieci, z którymi może on mieć kontakty pozazawodowe. A przecież dużo więcej okazji do popełnienia takiego przestępstwa jest w czterech ścianach własnego domu niż w pracy. Jakiś czas temu mężczyźnie, który odsiedział już wyrok za wykorzystywanie seksualne dziecka, a po wyjściu z więzienia związał się z kobietą mającą dzieci z wcześniejszego związku, prokuratura postawiła zarzuty wykorzystywania seksualnego tych właśnie dzieci. Przez ostatnie lata mieszkał on z nimi pod jednym dachem, brał udział w ich wychowaniu - wszystko to zgodnie z prawem. Czy jesteśmy w stanie skutecznie przeciwdziałać narażaniu kolejnych dzieci na skrzywdzenie przez człowieka, który karę za wykorzystywanie dzieci już odbył? Oto kolejne wyzwanie dla systemu sprawiedliwości. Pragnę w tym miejscu z ogromną satysfakcją podkreślić, że pan minister sprawiedliwości, któremu ostatnio przedstawiłem pakiet propozycji rozwiązań regulujących te problemy, odniósł się do nich z ogromną życzliwością i zapewnił, iż w zakresie ochrony dzieci przed przestępczością seksualną mogę w pełni uważać go za sojusznika. To deklaracja niezwykle budująca i liczę, że już wkrótce rozpoczniemy dalsze pilne prace nad poprawą stanu prawnego w tym właśnie zakresie.</u>
          <u xml:id="u-53.29" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Ostatnia, choć równie ważna grupa zagadnień to prawa dzieci z niepełnosprawnością. Zgłaszane przez nie same i przez ich rodziców problemy znajdziecie państwo we wszystkich częściach prezentowanej informacji, dotyczą bowiem i prawa do życia oraz ochrony zdrowia, i prawa do życia w rodzinie, i godziwych warunków socjalnych oraz edukacji, i ochrony przed przemocą czy wszelkimi formami złego traktowania. W dużej mierze są to te same problemy, z jakimi zmagają się dorośli z niepełnosprawnością - niedostosowana do ich potrzeb infrastruktura, znikoma liczba dostępnych w publicznej sferze medialnej, w bibliotekach, w muzeach i w innych placówkach kulturalnych programów dla osób posługujących się językiem migowym lub alfabetem Braille'a. W sposób szczególny widoczny jest brak oferty ze strony mediów publicznych, programów telewizyjnych i portali internetowych, w tym edukacyjnych, wychowawczych i rozrywkowych, przeznaczonych dla dzieci z niepełnosprawnością. W chwili obecnej, co z przykrością muszę stwierdzić, programy dziecięce dla wszystkich dzieci znikają z telewizji publicznej jeden po drugim, w przypadku programów dla dzieci niepełnosprawnych jest identycznie.</u>
          <u xml:id="u-53.30" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Chciałbym podkreślić dwa zagadnienia związane z prawami tych właśnie dzieci. Jedno z nich ma wymiar generalny, drugie szczególny. Otóż od lat nierozwiązanym problemem jest niezwykle mała liczba adopcji dzieci z niepełnosprawnością. Konieczne jest wdrożenie programów, które spowodują zwiększenie zainteresowania nimi u potencjalnych rodziców adopcyjnych oraz ułatwienia dla tychże. To kolejne wielkie wyzwanie wymagające rozwiązań systemowych. Inny charakter ma problem zgłaszany mi przez rodziców dzieci z niepełnosprawnością. Otóż rodzice dzieci, które nie skończyły szóstego roku życia, a wobec których orzeczono potrzebę kształcenia specjalnego i które uczęszczają do przedszkolnych oddziałów integracyjnych poza gminą bądź które posiadają opinię o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka i korzystają z tej formy wsparcia, sami muszą ponosić koszty dowożenia dzieci do placówek zapewniających realizację tych orzeczeń. Dla rodziców tych są to nieraz kwoty poważnie uszczuplające budżet domowy, i tak już przecież obciążony niemałymi kosztami opieki nad dzieckiem z niepełnosprawnością. Rozwiązaniem byłaby zmiana ustawy o systemie oświaty rozszerzająca obowiązek zapewnienia dzieciom z niepełnosprawnością transportu na dzieci w wieku poniżej szóstego roku życia korzystające z różnych form wspomagania rozwoju i wsparcia.</u>
          <u xml:id="u-53.31" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Kolejny zakres zagadnień, który w przedstawionej Wysokiej Izbie informacji został zaprezentowany nieco może szerzej niż w roku ubiegłym, to upowszechnianie wiedzy o prawach przysługujących najmłodszym zarówno wśród nich samych, jak i wśród osób dorosłych. Od początku mojej kadencji rzecznika praw dziecka uważam, że jest to - w dwie dekady po przyjęciu przez Organizację Narodów Zjednoczonych Konwencji o Prawach Dziecka oraz w dziesięć lat od utworzenia urzędu rzecznika praw dziecka - jedno z najważniejszych zadań rzecznika. By prawa dzieci były skutecznie chronione, muszą być powszechnie znane. W bieżącej pracy rzecznika w tym zakresie niezwykle pomocne są media, które zazwyczaj życzliwie do problemów dziecięcych się odnoszą. Nadzwyczaj istotne są też osobiste spotkania z dziećmi zarówno podczas wizyt w terenie, jak i wówczas, gdy dzieci i młodzież odwiedzają Biuro Rzecznika Praw Dziecka. W roku 2009, którego dotyczy omawiana informacja, w spotkaniach takich na terenie całej Polski uczestniczyło ponad trzydzieści tysięcy dzieci. W wielu tych wydarzeniach uczestniczą, za co jestem niezmiernie wdzięczny, również panie i panowie senatorowie z okręgów, które odwiedzam. W sytuacjach wyjątkowych oraz ważnych dla dzieci chwilach stosuję też inne narzędzie, jakim jest ogłaszanie poświęconych danemu tematowi listów bądź oświadczeń. W roku 2009 takie listy rzecznika praw dziecka dotyczyły między innymi: rozpoczęcia ferii zimowych, sprawdzianu na koniec szóstej klasy szkoły podstawowej, Międzynarodowego Dnia Romów, testu gimnazjalnego, Dnia Dziecka, zakończenia roku szkolnego 2008/2009, rozpoczęcia roku szkolnego 2009/2010, Dnia Nauczyciela, zwiększenia zachorowalności dzieci na choroby wirusowe, Dnia Pracownika Socjalnego, potrzeby zwrócenia uwagi na bezpieczeństwo dzieci podczas sylwestrowych zabaw z użyciem fajerwerków, petard i zimnych ogni. Oświadczenia zaś poświęcone były problemom bulwersującym opinię publiczną, jak sprawa małej Róży z Wielkopolski czy licznym głosom broniącym wybitnego reżysera oskarżonego o wykorzystanie nieletniej.</u>
          <u xml:id="u-53.32" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">W podnoszeniu społecznej świadomości na temat praw przysługujących najmłodszym rzecznik praw dziecka ma jeszcze jednego sojusznika. Są nim organizacje pozarządowe. Również do współpracy z nimi od początku kadencji przywiązuję ogromną wagę. Jako rzecznik praw dziecka współorganizuję lub patronuję licznym kampaniom społecznym, akcjom, inicjatywom organizowanym przez pełnych dobrej energii ludzi zrzeszonych w tak zasłużonych fundacjach i stowarzyszeniach jak między innymi: Fundacja ABCXXI „Cała Polska Czyta Dzieciom”, Fundacja „Dzieci Niczyje”, Fundacja Itaka, Fundacja Kidprotect.pl, Fundacja Rozwoju Dzieci imienia Jana Amosa Komeńskiego, Komitet Ochrony Praw Dziecka, Krajowe Centrum Kompetencji, Polski Czerwony Krzyż, Stowarzyszenie Parafiada, Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji, Towarzystwo Przyjaciół Dzieci, Związek Harcerstwa Polskiego i Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej. Dzięki ich działalności, wspólnie przez nas organizowanym kampaniom społecznym, akcjom i publikowanym materiałom z wiedzą na temat praw dziecka docieramy do setek tysięcy, a nawet milionów.</u>
          <u xml:id="u-53.33" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Panie Marszałku! Panie i Panowie Senatorowie! Wysoka Izbo! Na tym pozwolę sobie zakończyć tę krótką prezentację informacji o działalności rzecznika praw dziecka w ubiegłym roku. To, że minęło dwadzieścia lat od uchwalenia przez Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych Konwencji o Prawach Dziecka, a także to, że już dziesięć lat istnieje w Polsce instytucja rzecznika praw dziecka, który stoi na straży zapisów tejże konwencji, przyniosło niewątpliwą poprawę sytuacji polskich dzieci. Rzecz jasna w tym czasie nie ustrzegliśmy się od błędów. Było nim choćby, o czym już mówiłem, zlikwidowanie szkolnej medycyny i opieki stomatologicznej. Niewątpliwie kolejne informacje o działalności rzecznika praw dziecka będą diagnozować kolejne pola, na których niezbędna będzie nie tylko interwencja rzecznika, ale też praca legislacyjna parlamentu.</u>
          <u xml:id="u-53.34" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Na zakończenie chciałbym paniom senator i panom senatorom serdecznie podziękować nie tylko za współpracę na forum parlamentarnym, ale też za indywidualne współdziałanie ze mną podczas rozwiązywania problemów poszczególnych dzieci. Z wieloma z państwa miałem możliwość w takich sprawach współdziałać i cieszę się, że możemy nie tylko systemowo pracować na rzecz dzieci, ale też pomagać właśnie poszczególnym Pawełkom czy Magdom. To ten element naszej pracy, poprawiania świata, na jakim przyszło nam żyć, który ma najbardziej wymierny wyraz.</u>
          <u xml:id="u-53.35" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Jeśli będą do mnie jakieś pytania ze strony państwa senatorów, to jestem do dyspozycji. Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-53.36" who="#komentarz">(Przewodnictwo obrad obejmuje wicemarszałek Zbigniew Romaszewski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto jeszcze z państwa się zapisał?</u>
          <u xml:id="u-54.1" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Pani senator, pan senator Skorupa, pan senator Cichoń, pan senator Wiatr.</u>
          <u xml:id="u-54.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Jeszcze senator Wojciechowski.)</u>
          <u xml:id="u-54.3" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Jeszcze pan senator Wojciechowski i pan senator Augustyn... Tak jest, to chyba już wszyscy. Dobrze.</u>
          <u xml:id="u-54.4" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę państwa, jako pierwszy pan senator Muchacki. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#SenatorRafałMuchacki">Dziękuję, Panie Marszałku.</u>
          <u xml:id="u-55.1" who="#SenatorRafałMuchacki">Panie Ministrze, oceniam bardzo wysoko pana sprawozdanie, pana pracę, pracę zespołu, którym pan kieruje, chciałbym jednak zapytać o trzy kwestie.</u>
          <u xml:id="u-55.2" who="#SenatorRafałMuchacki">Pierwsza sprawa. Wspominał pan o błędach lekarskich. Czy pan w tej kwestii współpracuje z izbami lekarskimi i izbami pielęgniarek i położnych? Bo to dotyczy przecież tych pracowników i ich błędów.</u>
          <u xml:id="u-55.3" who="#SenatorRafałMuchacki">Druga kwestia. W dniu wczorajszym nowelizowaliśmy ustawę o przeciwdziałaniu narkomanii. Jak pan minister ocenia, jak pan widzi ten problem dotykający dzieci? Bo myślę, że z doniesień medialnych... No, kilkakrotnie mogliśmy się tam spotkać z ukazywaniem dzieci pod wpływem narkotyków.</u>
          <u xml:id="u-55.4" who="#SenatorRafałMuchacki">Trzecia sprawa, bardzo dla mnie niepokojąca, to jest ograniczenie dostępności do służby zdrowia w wielu miastach poprzez...</u>
          <u xml:id="u-55.5" who="#komentarz">(Wicemarszałek Zbigniew Romaszewski: W szkołach.)</u>
          <u xml:id="u-55.6" who="#SenatorRafałMuchacki">...złe działanie organów samorządowych. Chodzi o to, że były poradnie onkologiczne, diabetologiczne, a nagle po prostu zniknęły i teraz ich nie ma. Dziękuję uprzejmie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-56.1" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę bardzo, Panie Ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Bardzo dziękuję za dobre słowa. Postaram się odpowiedzieć na te trzy pytania.</u>
          <u xml:id="u-57.1" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Oczywiście współpracuję w konkretnych przypadkach ze wspomnianymi izbami, a także z rzecznikiem praw pacjenta, który działa przy ministerstwie. Pozytywnie oceniam nowelizację ustawy. Problem narkomanii niestety mamy. Jeśli w którejkolwiek placówce dyrektor mówi, że u niego tego problemu nie ma i go nie dotyczy, to ja zastanawiam się, czy zna sytuację w swojej własnej placówce, bo niestety problem jest duży i wszyscy musimy z nim walczyć. Ja też podejmuję określone kroki w swoich wystąpieniach czy w konkretnych działaniach. Uważam, że w tym momencie kluczowym problemem do rozwiązania jest problem dostępności do opieki medycznej, do służby zdrowia. Pan senator powiedział tutaj o tej opiece wysokospecjalistycznej, a ja mówię o tej, która powinna być podstawowa dla każdego dziecka, o opiece jego lekarza specjalisty, opiece lekarza pediatry. I nie chodzi tylko o długie kolejki, ale nieraz wręcz niemożność uzyskania konsultacji. Długość oczekiwania powoduje to, że choroby się nawarstwiają. Ale problem jest jeszcze inny i o jego rozwiązanie postuluję od samego początku. Powinniśmy każde zdrowe dziecko przebadać raz do roku tak profilaktycznie, żeby ustalić, czy przypadkiem coś złego nie zaczyna się dziać, od razu na początku tej drogi. Chodzi o to, co mówią lekarze onkolodzy za pośrednictwem pani profesor Alicji Chybickiej: jeśli dziecko trafi do mnie w pierwszym, drugim stopniu zaawansowania nowotworu, to ja je uratuję, w trzecim, czwartym i dalszych - już niekoniecznie. Ale żeby trafiło do tego lekarza, to trzeba to rozpoznać. Bardzo często rodzic tego nie potrafi, bo nie jest specjalistą w tej dziedzinie, podobnie jak nauczyciel, a lekarz jest w stanie. I on się zainteresuje tą plamką czy tym guzkiem, który gdzieś się pojawił. Stąd tak niezwykle istotne jest stworzenie takiego systemu, w którym byłby obowiązek przebadania dziecka co najmniej raz w roku. Już nie chodzi o takie wprowadzenie lekarzy do szkół, bo dzisiaj nawet nie mielibyśmy kogo. Średnia wieku w pediatrii to pięćdziesiąt osiem lat, za moment nie będzie tych lekarzy. Tak więc nie da się wprowadzić na starych zasadach lekarza do szkoły, bo nie ma kogo wprowadzać. W niektórych szpitalach ordynator jest i ordynatorem, i osobą pracującą ponad godziny, bo nie ma kogo tam dać. Wiem, że wpisanie teraz pediatrii na listę priorytetową zachęciło młodych ludzi do podejmowania tej specjalizacji, ale zanim oni staną się wykwalifikowanymi lekarzami, to jeszcze chwilę musimy poczekać. Stąd ważne jest tworzenie takiego systemu, żeby już na poziomie placówki szkolnej, a także wcześniej, dziecko raz do roku było dokładnie przebadane. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-58.1" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Pani senator Arciszewska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#SenatorDorotaArciszewskaMielewczyk">Dziękuję. Dziękuję za ciekawe sprawozdanie. Zresztą nam się chyba dobrze współpracuje, chciałabym jednak... Trochę mnie tutaj wyprzedził pan senator, bo ja jestem zainteresowana dostępnością służby zdrowia. W szpitalach niestety likwiduje się całe oddziały dziecięce z uwagi na ich niedochodowość, nieopłacalność. Często trzeba stoczyć całą batalię, żeby przekonać marszałka, prezydenta, dyrektora szpitala, który reorganizuje pracę szpitala i tnie koszty, aby nie likwidował oddziałów pediatrycznych. Już nie mówię o dostępności specjalisty, o szpitalach, w których nie ma pieniędzy i dlatego dziennie operuje się trzeci migdałek jednemu dziecku, jednej starszej osobie i jeszcze komuś tam, a reszta dzieci płacze. Nie dość, że jest bieda i nie można dojechać, to jeszcze rodzic płacze i prosi lekarza, żeby można było to dziecko przyjąć, bo się dusi, dławi i choruje bezustannie. Chciałabym więc zapytać, czy... Bo już pan rozwiał moje wątpliwości i wiem, że nie ma lekarzy, żeby przywrócić ten stary system, który funkcjonował. Trzeba przyznać się do błędu, do tego, że jego likwidacja była zła. Chodzi o to, żeby jednak była kontrola zdrowia dzieci. Niestety, już na tym etapie, na etapie szkoły podstawowej i przedszkola mamy chore dzieci. Chodzi też o szczepienia. Rodzicom zostawia się wolną rękę, mogą szczepić, nie muszą. To będzie miało skutki w przyszłości, a przecież to jest to pokolenie, które jest naszą przyszłością.</u>
          <u xml:id="u-59.1" who="#SenatorDorotaArciszewskaMielewczyk">Drugie pytanie. Usłyszałam wczoraj, zresztą spodziewałem się tego, niepokojącą wiadomość o tym, że dla trzylatków i czterolatków nie ma miejsc w przedszkolach, ponieważ zajęły je sześciolatki. Przyznam, że ja też posłałam syna do zerówki i cieszę się, że mogę mieć taki wybór. Mam takie pytanie. Jak pan ocenia to wtłoczenie sześciolatków do szkół? Przecież one zostały wtłoczone w normalny system szkoły podstawowej. Tam nie ma komfortowych warunków. To jest realizacja postulatów pani minister, ale to jest wtłoczenie maluchów w normalny system, już niewydolny w przypadku kilkusetosobowych szkół.</u>
          <u xml:id="u-59.2" who="#SenatorDorotaArciszewskaMielewczyk">Żłobki to też ważna sprawa, wspominał pan o tym. Jakie propozycje ustawowe przedstawił pan Ministerstwu Edukacji Narodowej, żeby rzeczywiście można było zmienić tę sytuację?</u>
          <u xml:id="u-59.3" who="#SenatorDorotaArciszewskaMielewczyk">I ostatnie pytanie. Mówi się o likwidacji barier, u nas jest program „Gdynia bez barier”, ale przecież chodzi nam nie tylko o bariery architektoniczne. Pan powiedział o bardzo ważnej sprawie, o dostępności, o klasach integracyjnych etc. Ja widzę, że jest wiele dzieci, którym lekarze często nie dawali szans na rozwój. Te dzieci ku zdumieniu niektórych lekarzy rozwijają się i są wskazania, zalecenia, żeby one przebywały wśród innych dzieci, ponieważ zaczynają mówić, chodzić, rozwijać się w sposób po prostu książkowy, można by prace pisać. Dla tych dzieci nie ma miejsc ani w przedszkolach, ani w szkołach, nie ma na to pieniędzy, bo samorząd musiałby zapewnić indywidualny tok nauczania albo otwierać odpowiednie klasy. Jak pan widzi ten problem? Ja ostatnio przyjęłam w biurze wielu rodziców takich dzieci. Jest przepis, ale on nie jest realizowany, on po prostu nie jest wprowadzany w życie, bo nie ma na to pieniędzy. Jak pan to widzi? Jak można przekuć opisane przez pana zjawiska w rzeczywistość, jak można rozwiązać te problemy? Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-61.1" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">W odpowiedzi na pierwsze pytanie pani senator powiem tak. Jeśli nawet ktoś chciałby, żeby pediatria czy jakiekolwiek dziedziny pediatrii były dochodowe, to tak się nie stanie...</u>
          <u xml:id="u-61.2" who="#komentarz">(Senator Dorota Arciszewska-Mielewczyk: Właśnie, z założenia.)</u>
          <u xml:id="u-61.3" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">...bo na dzieciach na tym etapie zarobić się nie da. Trzeba im zapewnić wszystko, co jest im potrzebne. Zatem na sprawy specjalności pediatrycznych trzeba patrzeć inaczej, także jeśli chodzi na przykład o leczenie stomatologiczne, nie można tego liczyć punkt za punkt, ponieważ dziecko - jak to mi stomatolodzy przekazali, a ja jako ojciec w to wierzę - leczy się trzy razy dłużej niż osobę dorosłą, więc w tym samym czasie przyjmuje się jedno dziecko albo trzy osoby dorosłe. Tak samo jest w przypadku innych rodzajów leczenia.</u>
          <u xml:id="u-61.4" who="#komentarz">(Senator Dorota Arciszewska-Mielewczyk: Pytam o to, by nie...)</u>
          <u xml:id="u-61.5" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Tłumaczenie, że to jest niedochodowe czy nieopłacalne... To nie będzie dochodowe ani opłacalne, bo to nie jest działalność gospodarcza. Wtedy gdy do mnie już w poszczególnych sprawach zgłaszają się różne osoby czy instytucje, to ja po prostu interweniuję. Tak samo jest wtedy - tu dotykam już następnego pytania - gdy ktoś nie został przyjęty, a powinien być przyjęty, kiedy ma wskazanie, a z różnych przyczyn nie jest... Ja to przedstawiłem ogólnie, ale zwracam uwagę na to, że jest to naprawdę wiele spraw i interwencji indywidualnych, które w znakomitej większości kończą się sukcesem. Tak że jest taka możliwość, choć nieraz coś tam nie zagrało w terenie.</u>
          <u xml:id="u-61.6" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Nie do końca mógłbym się zgodzić z tym wtłoczeniem sześciolatków do szkół. Ja bardzo dużo szkół odwiedzam, wizytuję, czynią to również moi współpracownicy, i widzę, że akurat tej grupie wiekowej stworzono dobre warunki. Jeśli pani senator ma informacje o placówce, która źle to zrobiła, to ja chętnie taką informację przyjmę i to sprawdzę. Muszę powiedzieć, że w tych miejscach, które ja oglądałem czy wizytowałem, nie dostrzegłem problemu, poza tym, że faktycznie nadal brakuje miejsc w przedszkolach. Musimy pobudzać edukację przedszkolną działaniami systemowymi. Ja w tej sprawie zwracałem się do poszczególnych resortów, nie tylko do resortu edukacji, ale także do resortu rozwoju regionalnego, rozmawiamy o środkach przeznaczonych na punkty przedszkolne, żeby można było w odpowiedni sposób utrzymać to, co zostało już rozpoczęte. To tyle w tej kwestii.</u>
          <u xml:id="u-61.7" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Gdy mówię o barierach, to wcale nie mam na myśli tego, co wszyscy mieliśmy dwadzieścia lat temu, czyli krawężników, progów i różnych tego typu spraw. Te najtrudniejsze bariery są jednak w głowach. Dlatego zgodnie z zaleceniem całego środowiska integracyjnego nie używam już określenia „dziecko niepełnosprawne”, tylko „dziecko z niepełnosprawnością”, bo trudno się licytować, jeśli chodzi o sprawność, pełną sprawność, o to, jak to wygląda.</u>
          <u xml:id="u-61.8" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Nowe przepisy, które projektuje teraz Ministerstwo Edukacji Narodowej - one za moment będą przyjęte, ja brałem udział w konsultacjach - idą w tym kierunku, żeby dzieciom, które mają wskazanie do przebywania w grupie integracyjnej, to umożliwić, tak by one nie musiały być odizolowane w ramach nauczania indywidualnego albo zamknięte w placówce.</u>
          <u xml:id="u-61.9" who="#komentarz">(Senator Dorota Arciszewska-Mielewczyk:...finansowe.)</u>
          <u xml:id="u-61.10" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Oczywiście po stronie resortu, który odpowiada za te działania. Myślę, że te kierunki zostały wytyczone. Między nami też była jakaś mała różnica zdań co do poszczególnych zapisów, ale zmierzamy do tego, żeby umożliwić edukację włączającą, bo tak to się nazywa, na wyższym poziomie. Aczkolwiek chciałbym też zwrócić uwagę na to, że środowiska zainteresowane tematem licznie protestowały przeciwko tak szerokiemu umożliwieniu nauczania w tej formie, bo bały się likwidacji specjalnych ośrodków szkolno-wychowawczych, które też mają bardzo ważną rolę do spełnienia i są niezwykle potrzebne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-62.1" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Pani senator Rotnicka.</u>
          <u xml:id="u-62.2" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#SenatorJadwigaRotnicka">Dziękuję Panie Marszałku.</u>
          <u xml:id="u-63.1" who="#SenatorJadwigaRotnicka">Ja mam jedno pytanie. W pańskim sprawozdaniu problem ten się nie pojawił, ale być może jest on w naszym społeczeństwie marginalny. Otóż ostatnimi czasy powstał termin „eurosierota”. Tak zaczęto mówić o dzieciach, które pozostawiono bez pełnej czy bez dostatecznej opieki na skutek tego, że rodzice, najczęściej za pracą, wyjechali za granicę, często do któregoś z krajów Unii Europejskiej. Tu rodzi się pewien problem. Czy miał pan w tej sprawie interwencje? Czy to zjawisko w ogóle jest? Czy ono się u nas nasila, czy nie ma takich problemów? Czy był pan zmuszony interweniować w jakiejś sprawie? Zdaję sobie sprawę z tego, że problem jest trudny, bo poruszanie się w obrębie Unii nie wymaga żadnych dodatkowych procedur, dzieci pozostają. Czy rzecznik praw dziecka zajmował się tym tematem? Czy podjął jakieś starania idące w tym kierunku, aby pozostawione dzieci miały zapewniony byt w dobrej rodzinie, czy we własnej rodzinie, i aby wychowywały się w środowisku, które zapewni im prawidłowy rozwój? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-64.1" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Przypomnę tylko, że problem tak zwanego eurosieroctwa - tak zwanego, bo też w tej Izbie dyskutowaliśmy o tym, że jest to dość niefortunne sformułowanie, ale wiemy, o co chodzi, to jest takie słowo klucz - naświetlił i zainicjował jego rozwiązanie właśnie rzecznik praw dziecka w 2008 r. Pierwsze badania, które zostały wykonane na ten temat, pierwsza diagnoza została postawiona na zlecenie rzecznika praw dziecka, po czym nastąpiły działania kolejnych instytucji. Problem ten jest bardzo dokładnie monitorowany przez kuratoria oświaty, przez ministra edukacji narodowej. Obecnie na poziomie rządu trwają prace dotyczące poszczególnych zapisów w celu zapewnienia odpowiednich warunków dzieciom będącym w takiej sytuacji. Te problemy nie zostały jeszcze całkowicie rozwiązane, ale ze strony rzecznika praw dziecka te prace legislacyjne dotyczące zabezpieczenia dziecka są monitorowane. Utworzenie instytucji patrona, który na czas nieobecności rodziców...</u>
          <u xml:id="u-64.2" who="#komentarz">(Senator Jadwiga Rotnicka: A czy ten problem narasta?)</u>
          <u xml:id="u-64.3" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Ja nie mogę w chwili obecnej stwierdzić, że narasta, pewnie trzeba byłoby powtórzyć takie same badania - i to z zastosowaniem tej samej metodologii - jakie miały miejsce dwa lata temu. Jeśli chodzi o liczbę zgłaszanych spraw, to ja nie jestem w stanie stwierdzić, czy jest ona większa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-65.1" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Pan senator Sidorowicz, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#SenatorWładysławSidorowicz">Panie Marszałku, Panie Ministrze, w mediach były pokazywane bulwersujące przypadki przejmowania opieki nad dziećmi przez instytucje z powodu ubóstwa rodzin. Czy interweniował pan w takich sprawach? To jest o tyle ważne, że w kontekście budowy pewnego systemu, w którym pomoc społeczna ma wspierać rodzinę, potrzebne jest wyjaśnienie tych spraw. Czy był pan angażowany w te sprawy?</u>
          <u xml:id="u-66.1" who="#SenatorWładysławSidorowicz">I drugie pytanie, dotyczące opieki medycznej w szkole czy badań profilaktycznych prowadzonych przez pediatrów. Czy warto powielać zdanie pewnego specjalistycznego lobby w tej kwestii, skoro przyjęliśmy trochę inny model załatwiania potrzeb profilaktycznych? Przypomnę o istnieniu tak zwanej medycy rodzinnej w Polsce. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-66.2" who="#komentarz">(Rzecznik Praw Dziecka Marek Michalak: Dziękuję bardzo.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Ja może zacznę, jeśli pan senator pozwoli, od drugiego pytania. Nie wiem, o jakie lobby chodzi...</u>
          <u xml:id="u-68.1" who="#komentarz">(Senator Władysław Sidorowicz: Specjalistyczne.)</u>
          <u xml:id="u-68.2" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">...ale z mojej obserwacji wynika, że ten problem nie został załatwiony. Wręcz przeciwnie, ten problem narasta, więc być może przyjęty kierunek nie był prawidłowym kierunkiem. Tak więc warto się zastanowić, dlaczego jest tak duży procent dzieci dotkniętych schorzeniami. Jak wcześniej wspomniałem - oczywiście w mojej informacji zostało to szerzej omówione - stwierdzam, że dzieci nie są diagnozowane w odpowiedni sposób, w odpowiednim czasie, co niestety przekłada się później także na ich śmiertelność.</u>
          <u xml:id="u-68.3" who="#komentarz">(Rozmowy na sali)</u>
          <u xml:id="u-68.4" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Teraz odpowiem na pierwsze pytanie, niezwykle ważne. Tak, są przypadki odbierania dzieci z tak zwanych względów socjalnych. Ja może posłużę się tu nawet statystyką, którą przedstawiła w Sejmie pani minister pracy podczas składania sprawozdania rządu z wdrażania Konwencji o Prawach Dziecka sprzed dwudziestu lat. Do 30% dzieci w placówkach opiekuńczo-wychowawczych znajduje się tam ze względów socjalnych. I to jest zatrważające, to pokazuje, no...</u>
          <u xml:id="u-68.5" who="#komentarz">(Senator Władysław Sidorowicz: Niedowład.)</u>
          <u xml:id="u-68.6" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">...tak, niedowład służb, o których ja także mówiłem. Ja się temu przeciwstawiam w każdym takim przypadku. Ten wielkopolski, o którym wspominałem... Ale takich spraw jest wiele więcej, niestety. Ktoś stracił mieszkanie i był wniosek, bo rodzice już nie byli w stanie zapewnić odpowiedniego metrażu, albo ktoś stracił pracę i to postępowało... Nie zawsze to się wiąże z sytuacją głębokiej dysfunkcji prowadzącej do tego, że zdrowie czy życie dziecka jest zagrożone. Ja w przypadku każdej takiej sytuacji interweniuję indywidualnie, a jeśli sam się nie przyłączam, to rodzice dostają odpowiednie wsparcie prawne w moim urzędzie, są informowani, jak postępować, żeby się zabezpieczyć albo odzyskać dziecko. Ale aż 30% dzieci... O tym trzeba mówić z dużym naciskiem, bo z tych względów dzieci nie powinny znajdować się poza rodziną biologiczną. To stwierdzam i z całą mocą podkreślam, także na końcu tych „Uwag o stanie przestrzegania praw dziecka”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Senator Skorupa, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#SenatorTadeuszSkorupa">Dziękuję, Panie Marszałku.</u>
          <u xml:id="u-70.1" who="#SenatorTadeuszSkorupa">Panie Rzeczniku, ja mam trzy pytania. Pierwsze. Jak jest wykonywana kontrola stomatologiczna, kontrola rozwoju fizycznego dzieci w szkołach mająca na celu zmniejszenie, wyeliminowanie wad postawy, wad kręgosłupa, próchnicy i chorób zębów? Czy podejmuje pan prace dotyczące przywrócenia lekarza, pielęgniarki i lekarza dentysty w szkołach, jak też opieki lekarskiej i stomatologicznej w szkołach? Jakie widzi pan rozwiązania kwestii profilaktyki w szkołach?</u>
          <u xml:id="u-70.2" who="#SenatorTadeuszSkorupa">Drugie pytanie. Jak wygląda sprawa szczepienia dziewczynek reklamowanymi szczepionkami przeciwko rakowi szyjki macicy, a faktycznie - przeciwko szczepom wirusa brodawczaka? Jakie kroki zostały podjęte wobec wprowadzenia w błąd rodziców i opiekunów dziewczynek przez reklamy firm farmaceutycznych? Czy pan się zapoznał z tymi sprawami i co pan zamierza zrobić z tymi problemami?</u>
          <u xml:id="u-70.3" who="#SenatorTadeuszSkorupa">Trzecie pytanie. Jak wygląda sprawa wstępu dzieci, młodzieży małoletniej na imprezy masowe, dyskoteki, gdzie alkohol jest ogólnie dostępny, natężenie hałasu jest wysokie i gdzie można zaopatrzyć się w narkotyki i środki psychotropowe? Czy nie można by było zaczerpnąć wzorca ze Stanów Zjednoczonych, gdzie obowiązują regulacje pozwalające wchodzić na takie imprezy ludziom, którzy ukończyli dwudziesty pierwszy rok życia, a młodsi muszą wchodzić z opiekunem? Czy badane jest natężenie hałasu na takich imprezach i czy badany jest wpływ tego hałasu na słuch uczestników imprez? Czy pan się takimi sprawami zajmuje? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-72.1" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Jeśli chodzi o to środkowe pytanie, dotyczące szczepień, to muszę powiedzieć, że zbieramy informacje - zresztą na wniosek pana senatora - od poszczególnych specjalistów w tym temacie i pan senator dostanie pisemną odpowiedź, jak już będziemy gotowi z taką odpowiedzią.</u>
          <u xml:id="u-72.2" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Jeśli chodzi o dostęp do lekarza, to ja o tym powiedziałem, nie ma odpowiedniego dostępu, ja to stwierdzam. Moim pomysłem... Zgłosiłem do rozważenia dwa pomysły mające na celu stworzenie systemu badania każdego dziecka raz w roku przez lekarza specjalistę. Uważam, że w ten sposób rozwiążemy i problem wad postawy, i wiele innych. Jeśli chodzi o stomatologię, to oczywiście dentystów w szkołach nie ma, no, są pojedyncze szkoły, gdzie funkcjonuje gabinet stomatologiczny, ale nie ma w tej materii jakiegoś przymusu, że w każdej szkole ma być gabinet stomatologiczny. A więc dostęp do dentysty na poziomie systemu szkolnego nie jest zapewniony. Ja proponowałem tak zwane dentobusy, które mogłyby jeździć i w nich pracowaliby lekarze, aczkolwiek mam świadomość problemu, który za tym idzie. Otóż nie ma stomatologów dziecięcych. Nie ma, bo stomatolodzy nie chcą leczyć dzieci przy przeliczniku, który w chwili obecnej obowiązuje. Z dziećmi pracuje się dużo trudniej i to jest bardzo odpowiedzialna praca.</u>
          <u xml:id="u-72.3" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Jeśli chodzi o wstęp na imprezy masowe, to ja myślę że prawo to reguluje, chodzi pewnie tylko o stosowanie tego prawa, więc tutaj w takich...</u>
          <u xml:id="u-72.4" who="#komentarz">(Senator Tadeusz Skorupa: A kontrola i monitoring?)</u>
          <u xml:id="u-72.5" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Panie Senatorze, nie da się w każdej placówce przeprowadzić monitoringu centralnej instytucji kontroli państwa. Myślę, że w konkretnych sytuacjach, kiedy pan senator stwierdza, że w danej dyskotece, w danym klubie czy w danym miejscu łamane jest prawo, należy to zgłosić bezpośrednio Policji, która musi podjąć odpowiednie kroki, a jeśli takich kroków nie podejmie, to trzeba o tym powiadomić organ kontrolny. To właśnie w tym momencie te procedury powinno się wykonać. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-73.1" who="#komentarz">(Senator Tadeusz Skorupa: A pytanie dotyczące hałasu?)</u>
          <u xml:id="u-73.2" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Ja może pozwolę sobie powitać naszych gości. Są z nami przedstawiciel sekretarza Ministerstwa Edukacji Narodowej, pani Krystyna Szumilas, podsekretarz stanu w Ministerstwie Zdrowia, Cezary Rzemek, podsekretarz stanu w Ministerstwie Zdrowia i podsekretarz stanu Igor Dzialuk z Ministerstwa Sprawiedliwości. A więc uprzejmie proszę, jeżeli pan będzie odczuwał taką potrzebę, o zaproponowanie wypowiedzi kogoś z państwa. Jeżeli państwo ministrowie odczuwają potrzebę wypowiedzenia się, no to oczywiście jako rząd zawsze mogą się wypowiedzieć. Tak to u nas wygląda.</u>
          <u xml:id="u-73.3" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">A w tej chwili zada pytania pani senator Zając.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#SenatorAlicjaZając">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-74.1" who="#SenatorAlicjaZając">Chciałabym zapytać pana krótko o cztery sprawy.</u>
          <u xml:id="u-74.2" who="#SenatorAlicjaZając">Pierwsza sprawa. Czy pan podejmował interwencje w przypadku rodziców dzieci chorych na stwardnienie rozsiane? Pytam, ponieważ mają oni pewne problemy z uzyskaniem odpowiedniego leczenia. Zwracam się z tym pytaniem też do przedstawiciela Ministerstwa Zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-74.3" who="#SenatorAlicjaZając">Druga sprawa. Czy zna pan sprawę nienależytego zapewnienia opieki dzieciom w rodzinach zamieszkujących tak zwane bloki socjalne czy rotacyjne? No one się różnie nazywają. Czy w tej grupie są rodziny romskie? Czy pan zajmuje się problemem dzieci w rodzinach romskich, a jeśli tak, to w jakim zakresie?</u>
          <u xml:id="u-74.4" who="#SenatorAlicjaZając">I ostatnia sprawa. Czy pan kiedykolwiek interweniował w sprawach grup żebraczych, które wykorzystują często niemowlęta do pozyskiwania środków na ulicach? Ma to też miejsce w miesiącach jesiennych i zimowych, kiedy jest zimno.</u>
          <u xml:id="u-74.5" who="#SenatorAlicjaZając">Ponieważ jestem z Jasła, na koniec chciałabym podziękować za interwencję w sprawie Adama z Jasła. Sądzę po pana wypowiedzi, że zakończyła się pozytywnie. Bardzo dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-76.1" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">W tych pierwszych dwóch sprawach nie podejmowałem interwencji, bo nie skierowano do mnie konkretnych wniosków.</u>
          <u xml:id="u-76.2" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Jeśli chodzi o problem dziecięcego żebrania, to rzecznik systematycznie przypomina odpowiedzialnemu za to resortowi o konieczności uwrażliwienia odpowiednich służb na ten problem. No jest to łamanie prawa. W niektórych przypadkach musimy reagować na bieżąco, kiedy dana sytuacja ma miejsce. Ja sam korzystałem z numeru 112, prosząc o interwencję, kiedy widziałem w Białymstoku, jak dwójka dzieci jest wykorzystywana do żebractwa przez inne osoby. Muszę powiedzieć, że w samo Boże Ciało w zeszłym roku Policja błyskawicznie interweniowała i modelowo przeprowadziła całe postępowanie. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-77">
          <u xml:id="u-77.0" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-77.1" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Pan senator Rulewski, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-78">
          <u xml:id="u-78.0" who="#SenatorJanRulewski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-78.1" who="#SenatorJanRulewski">Panie Ministrze, zwrócił pan uwagę na niedostateczną opiekę medyczną nad dziećmi, na brak koncepcji rozwiązania tego problemu, sztywne formuły. Akurat w sprawach onkologii te formuły są elastyczne, autobusy, nie pamiętam, jak one się tam nazywają, wjeżdżają niemalże do mieszkania...</u>
          <u xml:id="u-78.2" who="#komentarz">(Senator Jadwiga Rotnicka: Mammobusy.)</u>
          <u xml:id="u-78.3" who="#SenatorJanRulewski">Jak?</u>
          <u xml:id="u-78.4" who="#komentarz">(Senator Jadwiga Rotnicka: Mammobusy.)</u>
          <u xml:id="u-78.5" who="#SenatorJanRulewski">Mammobusy. Dziękuję, Pani Senator.</u>
          <u xml:id="u-78.6" who="#SenatorJanRulewski">Akurat w sprawie próchnicy ten autobus nie umie, że tak powiem, po wsi jeździć, prawda? Tam to lobby działa, w tym przypadku - nie. Ale nie o tym chciałem mówić. Odniosłem się do tego tylko po to, aby skomentować polską niemożność. Ta niemożność występuje też w sprawach, które pan częściowo porusza. Chodzi o dzieci dotknięte chorobami psychicznymi. Podjął pan interwencję, powiedział pan, że nie ma wydzielonej gałęzi... dzieci przebywają w normalnych niejako szpitalach, które twierdzą, że nie mają specjalistów od chorób psychicznych dzieci. Ale o to też nie chodzi.</u>
          <u xml:id="u-78.7" who="#SenatorJanRulewski">Nie było w pana wypowiedzi informacji świadczącej o interwencji, jeśli chodzi o nowe zjawisko, że tak powiem, dzieci trudne, na ogół umieszczane w ośrodkach wychowawczych. To zjawisko ma pewne cechy. Takie dzieci mają trudny charakter, bo na ogół zostały porzucone, są przestraszone i pałają agresją. A te ośrodki sobie z tym nie radzą. Umieszcza się te dzieci najpierw w szpitalu, szpital je diagnozuje, ogłasza, że to nie jest choroba, tylko trudność wychowawcza czy trudność emocjonalna u dziecka, po czym kieruje się te dzieci do młodzieżowych ośrodków socjoterapii. W tych brakuje miejsc, zgodnie z raportem, dla tysiąca dzieci. Pan zresztą przy okazji omawiania jednej sprawy zauważył, że ośrodki wychowawcze pozbywają się tych dzieci, a w ośrodkach socjoterapii z kolei brakuje miejsc, więc te dzieci są bezdomne. Co zamierza pan zrobić w tej sprawie? I drugie zjawisko... Te dzieci są trudne, także wychowawczo, bo one eksportują swoją emocjonalność na pozostałych uczestników. No i ośrodki sobie z tym nie mogą poradzić. Do tej pory nie stworzono norm dla terapii, a tylko dla jakichś krótkich zabiegów czy diagnoz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-79">
          <u xml:id="u-79.0" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-80">
          <u xml:id="u-80.0" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-80.1" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Pan senator dotknął niezwykle istotnego i czułego punktu. Faktycznie, jeśli chodzi o system pomocy dziecku, jak to tutaj nazywamy, trudnemu, to jest ogromna dysfunkcja. Jak te dzieci trafią do tego ośrodka, na który czekają nieraz bardzo długo, będąc w swoim środowisku, to jeszcze mają okazję być u specjalisty. Ale często tam nie trafiają. A z racji tego, że nie trafiają do MOS i MOW, przebywają w domu dziecka, gdzie kadra jest nieprzygotowana do pracy z nimi. Były takie przypadki w zeszłym roku, że doszło do trudnej, a nawet tragicznej sytuacji w kilku placówkach. A więc ten problem niewątpliwie musimy rozwiązać. I jest wola jego rozwiązania.</u>
          <u xml:id="u-80.2" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">U mnie odbyło się w zeszłym roku spotkanie robocze szefów poszczególnych resortów zainteresowanych tym tematem - i resortu edukacji, i resortu pracy, i resortu sprawiedliwości. Działa grupa robocza, w której uczestniczą przedstawiciele Biura Rzecznika Praw Dziecka. Pracuje się tam nad znalezieniem rozwiązania tego problemu. Ja ten problem dostrzegam, interweniowałem w zeszłym roku wcale nie mało w tych przypadkach. Jak już państwu wcześniej powiedziałem, liczba miejsc w tych ośrodkach jest praktycznie stała, a liczba dzieci tam kierowanych wzrasta. Powołam się na dane statystyczne, które pamiętam. Od 2000 r. populacja dziecięca zmalała o 25%, a liczba dzieci kierowanych do placówek wzrosła z ośmiu do jedenastu na tysiąc. A więc mamy tu dużą niewydolność już w praprzyczynach. Niewątpliwie brakuje też terapeutów. Ostatnio zwróciłem uwagę - ale to jest tegoroczne działanie - na wzrost samobójstw i prób samobójczych, które są nierejestrowane, jeśli chodzi o dzieci. Znikoma jest liczba kolejnych specjalistów, tym razem psychiatrów dziecięcych. Ich jest tak mało, że nawet nie wszędzie jesteśmy w stanie powołać wojewódzkiego konsultanta.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-81">
          <u xml:id="u-81.0" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-81.1" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Pan senator Augustyn, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-82">
          <u xml:id="u-82.0" who="#SenatorMieczysławAugustyn">Cieszę się, że mogę akurat po tej wypowiedzi zadać swoje pytanie. Umieszczenie dziecka w młodzieżowym ośrodku socjoterapeutycznym czy wychowawczym to jest dramat i porażka. Nie idźmy tą drogą.</u>
          <u xml:id="u-82.1" who="#SenatorMieczysławAugustyn">Chciałbym zapytać o coś, o co pytam pana w prywatnych rozmowach. Pan to pytanie zna, ale będę je zadawał publicznie w nieskończoność. Rzecz dotyczy dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych w szkołach. 20% tych dzieci dostaje przepustkę do następnej klasy, nie opanowawszy materiału. Tak naprawdę przygotowujemy je do wykluczenia. Problem jest ogromny, od dziesięcioleci wymaga rozwiązania. Chciałbym pana zapytać nie o to, czy zna pan problem, bo to wiem, ale czy nie warto by było w tej sprawie dokonać rzetelnej diagnozy sytuacji. Czy nie uważa pan, że warto by było stworzyć coś na kształt białej księgi na temat dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych? Dobra diagnoza byłaby świetnym wyjściem do dyskusji publicznej na ten temat. Bo dzisiaj wiedzą o tej sytuacji rodziny, wiedzą ośrodki, wiedzą pedagodzy, wiedzą samorządowcy, a sytuacja się nie zmienia.</u>
          <u xml:id="u-82.2" who="#SenatorMieczysławAugustyn">Drugie pytanie...</u>
          <u xml:id="u-82.3" who="#komentarz">(Wicemarszałek Zbigniew Romaszewski: Jeśli pan senator pozwoli, to ja może uzupełnię pańskie pytanie. Ja bym zapytał o drugi biegun, to znaczy o dzieci po prostu genialne.)</u>
          <u xml:id="u-82.4" who="#SenatorMieczysławAugustyn">Tak, no to też są dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych...</u>
          <u xml:id="u-82.5" who="#komentarz">(Wicemarszałek Zbigniew Romaszewski: Tak mi właśnie przyszło do głowy.)</u>
          <u xml:id="u-82.6" who="#SenatorMieczysławAugustyn">...i ja je też miałem na myśli. Te z kolei tracimy, może nie kierujemy do wykluczenia, ale tracimy, bo ich zdolności często zostają gdzieś zagubione.</u>
          <u xml:id="u-82.7" who="#SenatorMieczysławAugustyn">Panie Ministrze, ja chciałbym powiedzieć o jeszcze jednej sprawie. W tej chwili domy pomocy społecznej dla dzieci przeżywają kolejny czas zaniepokojenia, które może się przerodzić w dramat. I dotyczy to dzieci w najtrudniejszych stanach, leżących, niesamodzielnych. Otóż działania Narodowego Funduszu Zdrowia zmierzają do ograniczenia możliwości opieki pielęgniarskiej w tych domach. Jeśli pan nie podejmował jeszcze interwencji w tych kwestiach, to bardzo o to proszę, a przede wszystkim proszę o informację, czy ta sytuacja jest panu znana i co pan zamierza zrobić, by pomóc tym, którzy słusznie się oburzają i sprzeciwiają tym zakusom zapisanym w rozporządzeniu, jakie właśnie weszło w życie 1 lipca.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-83">
          <u xml:id="u-83.0" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-83.1" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę bardzo, Panie Ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-84">
          <u xml:id="u-84.0" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-84.1" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Problem dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, czy dotyczy to tych, które mają ten problem, bo zostają z tyłu, czy też dlatego, że są na czele, w tej płaszczyźnie systemowej jest jednym z punktów, my po prostu musimy stworzyć system pomocy dziecku. Tak jak wcześniej rozmawialiśmy, pan senator też to powiedział, porażką jest, kiedy takie dziecko trafia do młodzieżowego ośrodka socjoterapii czy młodzieżowego ośrodka wychowawczego. Mówię „takie”, bo te ośrodki też w jakimś celu zostały stworzone. Tam powinny trafiać te dzieci, którym nie jesteśmy w stanie pomóc w żaden inny sposób, ale to ta pomoc powinna być pierwsza. A więc my tu musimy stwierdzić praprzyczynę problemu i ją wykluczyć, wtedy takie dziecko nie jest, jak mówimy, skierowane do wykluczenia. Bo to skierowanie jest w którymś momencie już jak legitymacja, którą tylko okazuje się na poszczególnych etapach swojego życia i od razu wiadomo, że to jest ten, który idzie tu, a nie tam, gdzie powinien. Ja niewątpliwie liczę na to, że poprzez szereg dyskusji na ten temat ze specjalistami wszystkich resortów... Wszystkich, podkreślam, bo ten problem dotykający dzieci nie jest tylko problemem jednego resortu, jak tutaj mówimy o niezdawaniu z klasy do klasy, to znaczy resortu edukacji. On za moment stanie się także problemem resorty pracy, który ma w swej pieczy domy dziecka, jest też problemem resortu sprawiedliwości, który czasami kieruje dziecko do MOW. A tam to dziecko musi być kierowane decyzją sądu, ten człowiek jest już, że tak powiem, załatwiany tak resortowo. Ale wreszcie powstała ta grupa międzyresortowa, która dyskutuje, jak wspólnie patrzeć na dobro dziecka właśnie przez pryzmat interesu dziecka, a nie z perspektywy poszczególnych resortów, jak to się działo do tej pory. A więc ja tu mam na to duże nadzieje, dlatego też czynnie osobiście bądź poprzez swoich współpracowników w tym uczestniczę.</u>
          <u xml:id="u-84.2" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Jeśli chodzi o diagnozę, to niewątpliwie tak, diagnoza jest nam potrzebna do rozpoczęcia dyskusji w ogóle nad każdym problemem. Ale myślę, że obecna tutaj pani minister także będzie mogła odnieść się do tej kwestii, ja zaś ze swojej strony deklaruję współpracę przy podjęciu takich działań.</u>
          <u xml:id="u-84.3" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Jeśli chodzi o opieką pielęgniarską w DPS dla dzieci, to ten temat nie wpłynął do mnie w formie wniosku o podjęcie interwencji, ale oczywiście nie wyobrażam sobie, żeby dla takich pacjentów nie była zabezpieczona opieka tak szczególnie im potrzebna. A więc jeśli pan senator zdiagnozował, że ten problem występuje w mniejszej lub większej liczbie takich placówek, to ja chętnie te informacje przejmę i podejmę interwencję. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-85">
          <u xml:id="u-85.0" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-85.1" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Pan senator Pupa, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-86">
          <u xml:id="u-86.0" who="#SenatorZdzisławPupa">Panie Rzeczniku, mam takie pytanie. Jakie działania pan podejmuje, aby chronić dzieci przed patologiami? Mam tu na myśli konkretną sprawę. Nie tak dawno w internecie wyczytałem, że kilka trzynastoletnich dziewczynek spożywało alkohol, upiły się gdzieś na plaży i leżały tam nieprzytomne. Czy pan podjął działania zmierzające do przeprowadzenia śledztwa, kto tym dziewczynkom sprzedał alkohol? I czy będą wyciągnięte konsekwencje wobec tych ludzi, tych dorosłych, którzy doprowadzili do takiej sytuacji, że alkohol znalazła się w rękach nieletnich? To jest, można powiedzieć, jeden przypadek, który rzeczywiście potwierdza regułę, bo rzeczywiście takie rzeczy się zdarzają, dostępność alkoholu jest dla dzieci bardzo powszechna i nikt się tym nie przejmuje. Jakie pan konkretnie działania w związku z tym podejmuje?</u>
          <u xml:id="u-86.1" who="#SenatorZdzisławPupa">Idąc w tym samym kierunku, chcę zapytać pana rzecznika, co pan robi, aby na przykład ograniczyć dostęp dzieci do treści erotycznych i pornograficznych, a z tym dziecko czy nieletni nie ma najmniejszego problemu, bo tego typu treści można bez problemu napotkać w internecie, jak również w kioskach, gdzie są one dostępne praktycznie bez ograniczeń.</u>
          <u xml:id="u-86.2" who="#SenatorZdzisławPupa">I kolejny temat, trzeci. Powtórzę, co powiedział pan senator Skorupa. Pan tak tylko prześlizgnął się po tym zagadnieniu: jest mianowicie sprawa tych dyskotek, gdzie nieletni czy dzieci, przebywając tam, poszerzają patologię. I o tym się nie mówi. Nie mówi się o liczbie nieletnich w ciąży, w którą zaszły w związku z tymi dyskotekami, nie mówi się o pigułkach gwałtu, nie mówi się o odurzaniu młodzieży, o narkomanii, która jest z tym związana. Jakie pan zamierza podjąć kroki, aby do tych spraw nie dochodziło, aby rzeczywiście chronić przed nimi dzieci.</u>
          <u xml:id="u-86.3" who="#SenatorZdzisławPupa">Przypomniał pan tu również, można powiedzieć, o odbieraniu dzieci rodzicom ze względów socjalnych, gdy rodzice nie mogą potomstwa wychować. Ale nie wspomniał pan, czy państwo zamierza ten problem zniwelować na przykład poprzez pomoc socjalną dla tych rodziców, tak aby nie odbierać dzieci. Po prostu czy państwo podejmie konkretną pomoc finansową dla rodzin, które są w trudnej sytuacji życiowej, czasami być może przejściowo? I prosiłbym, można rzec, o taką konkretną odpowiedź, która nie będzie odpowiedzią wymijającą. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-86.4" who="#komentarz">(Bardzo proszę. Bardzo konkretna odpowiedź: po pierwsze, rzecznik praw dziecka jest organem kontroli państwa, więc ja nie mogę mówić, czy państwo coś takiego zamierza, czy nie zamierza. Ja problem stwierdzam...)</u>
          <u xml:id="u-86.5" who="#SenatorZdzisławPupa">Nie, nie, Panie Ministrze, ja uzupełnię...</u>
          <u xml:id="u-86.6" who="#SenatorZdzisławPupa">Przepraszam, proszę mi pozwolić, Panie Marszałku.</u>
          <u xml:id="u-86.7" who="#SenatorZdzisławPupa">Panie Rzeczniku, pan wspomniał o współpracy z ministrem sprawiedliwości, tu na sali siedzą również ministrowie poszczególnych innych resortów. Chcę więc spytać, na ile ta współpraca jest prowadzona właśnie w tym zakresie, aby ta sprawa kontroli... Bo pan oczywiście patronuje tej ochronie praw dziecka. I na ile te interwencje... Jak rozumiem, w sprawie tych pijanych dziewczynek pan podjął interwencję i w tych następnych przypadkach też pan podjął interwencję. Tak to rozumiem. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-87">
          <u xml:id="u-87.0" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Ja tutaj problem progów świadczeń socjalnych podnoszę w tym swoim wystąpieniu, a także w wystąpieniach do odpowiedniego resortu. Ale proszę nie oczekiwać ode mnie odpowiedzi, kiedy to nastąpi, bo ja takiej decyzji nie podejmuję; gdybym ją podejmował, to pewnie mógłbym ją ogłosić, jeśli byłoby to możliwe.</u>
          <u xml:id="u-87.1" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Teraz jeśli chodzi tak ogólnie o ochronę dzieci przed patologiami, przed dostępem do różnych rzeczy, to chciałbym zauważyć, że ochroną dzieci, opieką nad dziećmi i wychowaniem dzieci zajmują się ich rodzice. I przede wszystkim tutaj pełną odpowiedzialność, pierwszą i najważniejszą, ponoszą rodzice. Jeśli dziecko ma nieograniczony dostęp, także do internetu... Ale internet ma nie tylko treści erotyczne, nie tylko treści, które prowadzą do jakichś dysfunkcji, ma także dużo fantastycznych, potrzebnych treści edukacyjnych. W chwili obecnej nie da się odciąć dziecka od dostępu do internetu, bo odcięlibyśmy dziecko od świata, a ono w ten świat ma wchodzić. Tak więc...</u>
          <u xml:id="u-87.2" who="#komentarz">(Senator Zdzisław Pupa: Taki, jaki jest, czyli z patologią, tak?)</u>
          <u xml:id="u-87.3" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">To rodzic wychowuje swoje dziecko, Panie Senatorze, i to rodzic musi mieć pewną świadomość tego, że informacje czy zachowania przekazywane jego dziecku mogą być dla dziecka także niekorzystne. Proszę zauważyć, w ilu sytuacjach rzecznik praw dziecka podejmował inicjatywy informujące o tym. Patronowałem wielu kampaniom uświadamiającym zagrożenia i informującym o nich. W tym roku współuczestniczę w przypominaniu i przypominam o przepisach, które weszły w życie, a które są istotne, ale przypominam także o świadomym dobrym rodzicielstwie, prowadząc również kampanię „Dobry rodzic”, która...</u>
          <u xml:id="u-87.4" who="#komentarz">(Senator Ryszard Bender: Chyba „Dobrzy rodzice”, Panie Rzeczniku.)</u>
          <u xml:id="u-87.5" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Tak, oczywiście, oczywiście, że tak.</u>
          <u xml:id="u-87.6" who="#komentarz">(Senator Ryszard Bender: Pluralis, a nie singularis.)</u>
          <u xml:id="u-87.7" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Jeśli chodzi o dostępność pornografii w kioskach, to podejmowałem interwencje w tej sprawie na wniosek takiej grupy społecznej, która zorganizowała się po to, żeby walczyć z pornografią w kioskach, i były podejmowane konkretne działania. Jeśli pan senator - ja to niestety powtórzę, ale proszę nie traktować tego jak odbijania piłeczki, bo daleki jestem od tego - ma konkretną informację o konkretnej placówce, w której łamane jest prawo, w której konkretnemu dziecku dawany jest alkohol albo do której jest ono wpuszczane, to...</u>
          <u xml:id="u-87.8" who="#komentarz">(Senator Zdzisław Pupa: Nie można tak...)</u>
          <u xml:id="u-87.9" who="#komentarz">(Wicemarszałek Zbigniew Romaszewski: Ale pan pozwoli, że jednak pan minister odpowie.)</u>
          <u xml:id="u-87.10" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">...proponuję pójść drogą podstawową w państwie prawa, czyli zgłosić to organom, które chronią przed łamaniem prawa. Jeśli one nie podejmą konkretnych działań, to ja wtedy chętnie przyjrzę się ich pracy i zapytam konkretny resort, dlaczego coś takiego miało miejsce, albo poproszę o przeprowadzenie wizytacji. Ale nie ma takiej możliwości, żeby rzecznik praw dziecka jak anioł stróż był w każdej placówce i w każdym miejscu. Fajnie by było, ale się nie da.</u>
          <u xml:id="u-87.11" who="#komentarz">(Senator Zdzisław Pupa: Nie o to chodzi.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-88">
          <u xml:id="u-88.0" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-88.1" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Pani senator Arciszewska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-89">
          <u xml:id="u-89.0" who="#SenatorDorotaArciszewskaMielewczyk">Dziękuję, Panie Marszałku.</u>
          <u xml:id="u-89.1" who="#SenatorDorotaArciszewskaMielewczyk">Panie Ministrze, będąc pod wrażeniem pana sprawozdania, nie mogę nie zwrócić uwagi na to, że to idzie w złym kierunku. Bo nie chodzi tylko o to, żeby pan nam opisał sytuację, ale chodzi też o to, żeby jednak jako osoba, która to nadzoruje, zgłaszał pan propozycje instrumentów, którymi państwo powinno dysponować, aby uchronić dzieci przed tym wszystkim. W związku z tym to powinno przekuwać się na konkretne projekty ustaw i propozycje czy pakiety, o których pan mówił wcześniej w przypadku innych spraw.</u>
          <u xml:id="u-89.2" who="#SenatorDorotaArciszewskaMielewczyk">I teraz moje pytanie, bo natchniona - przepraszam za słowo - pytaniami moich poprzedników, zadam takie pytanie. Weźmy tę przykładową dyskotekę. Pan wcześniej, w kontekście różnych przypadków, powiedział o niewydolności służb. Więc pierwsze pytanie jest takie: jak się ma ta niewydolność służb do realizacji ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, w której to ustawie dostają one do dyspozycji dodatkowe narzędzie w postaci możliwości odebrania dziecka rodzinie, a pan wcześniej powiedział, jaki system jest niewydolny, jeśli chodzi o to, aby te dzieci przyjąć, zaopiekować się nimi, jeśli chodzi o to, ile dzieci żyje w ubóstwie et cetera?</u>
          <u xml:id="u-89.3" who="#SenatorDorotaArciszewskaMielewczyk">Drugie pytanie, w kontekście tej dyskoteki. Jest ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. I teraz niech pan zwróci uwagę... Moja córka czy syn mówi: „Chcę iść na taką dyskotekę”. Ja mówię: „Jesteś nieletni, nie pójdziesz”. I on czy ona mówi: „Jak to nie? Ty nade mną fizycznie czy psychicznie się znęcasz”. I nic nie mówiąc, dziecko idzie na tą dyskotekę, a tam są tabletki takie czy inne albo zażywane są narkotyki. I teraz pan mówi tak: rodzice są od wychowywania, nie może wszędzie być ktoś, kto będzie to sprawdzał. Więc ja mam takie pytanie: jakie są służby państwa, które powinny sprawdzać, czy wpuszcza się do takich lokali nieletnich albo czy sprzedaje się alkohol nieletnim, jakie są instrumenty? Bo państwo, pan z ministerstwem, do momentu, gdy dziecko jest nieletnie, powinniście współpracować, jeżeli chodzi o ochronę tego dziecka. Przecież po to są kontrole jakości towaru, jak i jakości funkcjonowania pewnych placówek, żeby temu niebezpieczeństwu zapobiec. Więc ja w tym kontekście o to pytam. Oczywiście można wyśmiać wszystko, powiedzieć, że nie może na każdym rogu stać policjant. Ale przepraszam, czy kontroluje się tego typu lokale? Jakie są statystyki, ile osób ukarano? Ilu zabrano, nie wiem, czy...</u>
          <u xml:id="u-89.4" who="#komentarz">(Senator Zdzisław Pupa: Koncesje.)</u>
          <u xml:id="u-89.5" who="#SenatorDorotaArciszewskaMielewczyk">...koncesje, czy cokolwiek innego? Jakie są instrumenty?</u>
          <u xml:id="u-89.6" who="#SenatorDorotaArciszewskaMielewczyk">I ostatnie pytanie, dotyczące konwencji haskiej. Wiele mówiliśmy na przestrzeni lat... Jak pan pamięta, ja akurat zaangażowana byłam jako jedna ze stron w obronę pewnej pani, w to, żeby dziecko rzeczywiście nie wróciło do Australii; ona była żoną Greka. Ale mówi się wiele o tym, że oprócz konwencji haskiej Austria, Niemcy, Australia, Kanada mają zapisy, przepisy, rozporządzenia wewnętrzne, które nakazują pewnym służbom działanie w imię dobra dziecka, one współdziałają i są tam jakby wewnętrzne przepisy. Ja na przestrzeni tych dwóch czy trzech lat, w ciągu których z panem współpracuję jako z urzędem... Chciałabym zapytać, jaki jest efekt tych naszych monitów, spraw wygranych i przegranych, omawianych w mediach i przez pana pracowników. Jaki jest tego efekt? Czy są podjęte jakieś prace w tej sprawie, we współpracy z Ministerstwem Sprawiedliwości? Ile takich spraw przegraliśmy, a ile jest w trakcie? Jak pan widzi to, żeby uzbroić nas w instrumenty chroniące te dzieci przed powrotem po trzech, czterech, pięciu latach do ojca, który ani nie ma z nimi styczności, ani wcześniej nimi się nie interesował, a już na pewno nie potrafi z nimi się porozumieć?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-90">
          <u xml:id="u-90.0" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-91">
          <u xml:id="u-91.0" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-91.1" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Jeśli chodzi o kontrole i służby, to są gminne komisje przeciwdziałania problemom alkoholowym, które są najniżej i mają kompetencje do podejmowania takich kontroli, a przy wielu takich komisjach działają specjalne podkomisje, które wnoszą odpowiednie informacje i kontrolują to za pośrednictwem policji. Po to zostały określone ramy prawne.</u>
          <u xml:id="u-91.2" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Nie jestem w stanie - proszę mi wybaczyć - zgodzić się z tym, że jak pani senator córki czy syna nie wypuści, to w tym momencie stosuje jakąkolwiek przemoc. Na to się...</u>
          <u xml:id="u-91.3" who="#komentarz">(Senator Dorota Arciszewska-Mielewczyk: Tak to funkcjonuje za granicą.)</u>
          <u xml:id="u-91.4" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">No tak, ale my poruszamy się w obrębie polskiego prawa...</u>
          <u xml:id="u-91.5" who="#komentarz">(Senator Dorota Arciszewska-Mielewczyk: My to wprowadziliśmy.)</u>
          <u xml:id="u-91.6" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Tak próbowano wykoślawić intencje ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie...</u>
          <u xml:id="u-91.7" who="#komentarz">(Senator Dorota Arciszewska-Mielewczyk: Tak to jest.)</u>
          <u xml:id="u-91.8" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie, nie.)</u>
          <u xml:id="u-91.9" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">...czemu ja stanowczo się sprzeciwiam, bo tak nie jest. To jest nieprawda. W tę stronę iść nie możemy.</u>
          <u xml:id="u-91.10" who="#komentarz">(Senator Dorota Arciszewska-Mielewczyk: W innych krajach tak to funkcjonuje.)</u>
          <u xml:id="u-91.11" who="#komentarz">(Głos z sali: Kiełbasa wyborcza...)</u>
          <u xml:id="u-91.12" who="#komentarz">(Senator Dorota Arciszewska-Mielewczyk: Jak się jest już dziadkiem, to można mówić, że dzieci mogą same się wychowywać.)</u>
          <u xml:id="u-91.13" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Teraz sprawa konwencji haskiej, niezwykle ważna. W sprawie pani M. w Tczewie występowaliśmy razem i ta sprawa zakończyła się, już w ostatniej instancji, sukcesem. Tylko ja bym chciał zaznaczyć... Bo mówimy: my wygramy albo przegramy...</u>
          <u xml:id="u-91.14" who="#komentarz">(Senator Dorota Arciszewska-Mielewczyk: Dziecko.)</u>
          <u xml:id="u-91.15" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Ja chciałbym mówić, że wtedy, kiedy dziecko wygrywa, to my wygrywamy. To nie jest z góry powiedziane, że gdy to jest polski rodzic, to on zawsze powinien być traktowany priorytetowo, bo to różnie też bywa. Dobro dziecka jest dobrem najważniejszym i szczególnym.</u>
          <u xml:id="u-91.16" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Jeśli chodzi o ostatnie sprawy w trybie konwencji haskiej, to muszę powiedzieć, że mimo tego, że nie ma tych jakichś takich... Ja nie wiem, czy to w ogóle jest możliwe, żebyśmy dali dodatkowe wewnętrzne instrukcje niezawisłemu sądowi.</u>
          <u xml:id="u-91.17" who="#komentarz">(Senator Dorota Arciszewska-Mielewczyk: Polityka państwa.)</u>
          <u xml:id="u-91.18" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Pani Senator, w każdym razie ja widzę, że w większości przypadków moje wnioski są uwzględniane i tak się zakończają sprawy.</u>
          <u xml:id="u-91.19" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Co zrobiliśmy od tego czasu, analizując sytuację? Stwierdziliśmy, że ludzie nie znają dokumentu, jakim jest konwencja haska, i popełniają błędy na samym początku, których nie popełniliby, gdyby go znali. Ci, którzy wiedzą, gdzie się zwrócić o pomoc, gdzie skorzystać z tej pomocy, przeprowadzają sprawy zgodnie z prawem i wtedy nie cierpi na tym albo najmniej cierpi, bo zawsze, kiedy jest konflikt między rodzicami, dziecko, nie czarujmy się, cierpi, bo ono kocha i mamę i tatę... Ale chodzi o to, żeby robić to zgodnie z prawem. Ja wydałem w zeszłym roku broszurkę... Mam nadzieję, że do państwa senatorów też doszła ta broszurka, która trafiła do wszystkich polskich placówek dyplomatycznych na świecie, która trafiła do wszystkich sądów i do wszystkich instytucji, do których z takim problemem ludzie mogą się zgłosić. Teraz przychodzą już bezpośrednio z dodatkowymi pytaniami, które się pojawiły w trakcie podejmowania działań, ale już wiedzą, jak należy się zachować i że ta konwencja haska nie została stworzona przeciwko nim, tylko po to, żeby chronić tego najsłabszego. Tam są ważne dwa artykuły, art. 11 i art. 13.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-92">
          <u xml:id="u-92.0" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-92.1" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Pan senator Bender.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-93">
          <u xml:id="u-93.0" who="#SenatorRyszardBender">Panie Rzeczniku, pragnę zapytać, czy pan już się odniósł krytycznie do absurdów, których jest wiele, zbyt wiele, w ustawie o przemocy w rodzinie. Tę ustawę, niestety, z tymi brakami przyjęliśmy. O jej wadach mówił pan bardzo ogólnie, wręcz lakonicznie, dając chociażby taki przykład, że 30% dzieci przebywa w placówkach opieki właśnie ze względów socjalnych. Ale kto je tam kieruje? Jak dotąd, prawie z reguły, robiły to sądy rodzinne, teraz, opierając się na tej złej ustawie, będą kierować pracownicy socjalni. Tak więc tutaj grozi wystąpienie ogromnej symplifikacji i ogromnych utrudnień związanych z działaniami tych pracowników socjalnych. Przecież to jest nowa instytucja, zanim oni nabiorą rozeznania, upłynie wiele czasu. Poza tym przekazywanie takiej kwestii drogą administracyjną jest w ogóle niezgodne... Ja bym to porównał, oczywiście przenosząc to na inną płaszczyznę, toutes proportions gardees, do tego, jak Leon Kozłowski ze względów politycznych przekazywał przeciwników do Berezy Kartuskiej. Ale dzieci nie są przeciwnikami. Dlaczego mają trafiać do tych zakładów w trybie administracyjnym? Ustawa zezwala pracownikom socjalnym przekazywać dzieci już nawet ze względu na skargę na rodziców. Przecież to jest ogromnie, jak wiemy, niebezpieczne. Co pan zrobi, żeby...</u>
          <u xml:id="u-93.1" who="#komentarz">(Senator Mieczysław Augustyn: Panie Marszałku, ja w sprawie regulaminowej...)</u>
          <u xml:id="u-93.2" who="#komentarz">(Wicemarszałek Zbigniew Romaszewski: Proszę państwa, i tak przegłosujecie, co będziecie chcieli, wobec tego nie będziemy...)</u>
          <u xml:id="u-93.3" who="#SenatorRyszardBender">...to zminimalizować? Chodzi o to, żeby nie odpowiadano nie tylko za słynnego klapsa, ale również za to - o tym mówiła pani senator - że się, powiedzmy, narusza ich osobowość. Nie możemy wracać do czasów Pawki Morozowa, kiedy denuncjowano rodziców, ani do systemu narodowosocjalistycznych Niemiec, gdzie zalecano wprost, żeby mówić o złym wpływie rodziców na wychowanie. Musimy być rozsądni, to nie może prowadzić do pajdokracji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-94">
          <u xml:id="u-94.0" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę bardzo, Panie Rzeczniku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-95">
          <u xml:id="u-95.0" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-95.1" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Panie Senatorze, nie zgadzamy się, jeśli chodzi o całościowe podejścia do tej ustawy, ponieważ ja uważam, że to jest dobry dokument. Nie dostrzegam absurdów w tej ustawie. O absurdach będziemy mogli mówić, kiedy ta ustawa wejdzie w życie, na razie jeszcze nie weszła.</u>
          <u xml:id="u-95.2" who="#komentarz">(Senator Ryszard Bender: Albo pan jest uległy wobec władzy, albo nie w pełni rozumie pan tę ustawę.)</u>
          <u xml:id="u-95.3" who="#komentarz">(Wicemarszałek Zbigniew Romaszewski: Proszę o ciszę.)</u>
          <u xml:id="u-95.4" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Chciałbym też zwrócić uwagę, że ta ustawa nie mówi o umieszczaniu dzieci ze względów socjalnych. Mówi o sytuacji, kiedy jest stosowana przemoc i ze względu na tę przemoc...</u>
          <u xml:id="u-95.5" who="#komentarz">(Senator Dorota Arciszewska-Mielewczyk: Definicja przemocy jest szeroka.)</u>
          <u xml:id="u-95.6" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">...zagrożone jest życie bądź zdrowie dziecka. Tylko i wyłącznie wtedy...</u>
          <u xml:id="u-95.7" who="#komentarz">(Senator Ryszard Bender: Ale kto tę definicję przemocy określił?)</u>
          <u xml:id="u-95.8" who="#komentarz">(Wicemarszałek Zbigniew Romaszewski: Poproszę o ciszę!)</u>
          <u xml:id="u-95.9" who="#komentarz">(Senator Barbara Borys-Damięcka: Troszkę kultury, Panie Profesorze, troszkę kultury...)</u>
          <u xml:id="u-95.10" who="#komentarz">(Senator Ryszard Bender: Pani senator, we wszystkich parlamentach można prowadzić dyskusję.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-96">
          <u xml:id="u-96.0" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Przepraszam bardzo, jeżeli państwu przeszkadza... Ja może zarządzę... Zarządzę po prostu przerwę, żeby państwo przez pięć minut się opanowali i żeby była normalna dyskusja.</u>
          <u xml:id="u-96.1" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Pięć minut przerwy.</u>
          <u xml:id="u-96.2" who="#komentarz">(Przerwa w obradach od godziny 13 minut 04 do godziny 13 minut 11)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-97">
          <u xml:id="u-97.0" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Co prawda nie ma jeszcze sekretarzy, ale wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-97.1" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę bardzo, Panie Ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-98">
          <u xml:id="u-98.0" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Uzupełnię jeszcze tę odpowiedź, którą po części udzieliłem panu senatorowi. Otóż chciałbym zwrócić uwagę na to, że w tym trybie administracyjnym dzieci nie są kierowane do placówek. Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie wniosła ważny kierunek, to znaczy w pierwszej kolejności pracownik socjalny ma czuwać nad tym, żeby dziecko przeżyło jak najmniejszą traumę. Ma też znaleźć dla dziecka, którego życie bądź zdrowie jest zagrożone, miejsce u najbliższej, niezamieszkującej razem z tym dzieckiem rodziny. Tak więc ten zapis wydłuża drogę trafienia do placówki, jest bardziej prorodzinny. Chciałbym jednak zwrócić uwagę na coś innego. Otóż ta ustawa dała wreszcie możliwość usunięcia z mieszkania sprawcy, a nie ofiary. Tak więc w znakomitej większości przypadków, kiedy już ten sprawca zostanie usunięty, czyli zostanie usunięte zagrożenie dla zdrowia i życia dziecka, nie będzie w ogóle potrzeby niczego wykonywać, jeśli chodzi o samo dziecko, bo ono zostanie pod opieką drugiego, dobrze zajmującego się nim rodzica. I bardzo prosiłbym, żeby jednak nie powtarzać tego, co gdzieś zostało powiedziane i urosło do takiej teorii, bo z tej ustawy nic takiego nie wynika.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-99">
          <u xml:id="u-99.0" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-99.1" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Pan senator Ortyl.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-100">
          <u xml:id="u-100.0" who="#SenatorWładysławOrtyl">Dziękuję bardzo, Panie Marszałku.</u>
          <u xml:id="u-100.1" who="#SenatorWładysławOrtyl">Panie Ministrze, bardzo pan mnie zaniepokoił odpowiedzią na pytania związane z dostępem nieletnich do różnych rzeczy. Zaniepokoił mnie pan, ponieważ powiedział pan o ewentualnie podejmowanych interwencjach i przedstawił pan instrumentarium ustawowe, które powinno temu zapobiegać, a ja bym chciał pana zapytać, czy pan prowadzi monitoring albo czy pan ma możliwości monitorowania tych spraw. Jest to, jak myślę, niezmiernie ważne. Z tych przypadków, które pan otrzymuje jako przykład interwencji, też może pan wyciągać wnioski, ale ważne jest, żeby pan sam dla siebie prowadził pewien monitoring zjawiska, sprawdzał, czy ono narasta, wzrasta, zmniejsza się czy przenosi się w inne obszary. Myślę, że to jest ważne. I myślę, że ma pan instrumentarium do takiego monitoringu.</u>
          <u xml:id="u-100.2" who="#SenatorWładysławOrtyl">I kolejne pytanie: czy pan zamierza monitorować negatywne przypadki dotyczące ustawy o przeciwdziałaniu przemocy, o której tutaj dużo mówiliśmy? Pan jest jej bezgranicznym zwolennikiem, ale skoro pan słyszy bardzo dużo różnych opinii w tej sprawie, opinii różniących się od pańskiej, to myślę, że pan się powinien zastanowić, bo nie jest tak, że pan jest nieomylny, ani tak, że cały proces ustawodawczy prowadzi do ideału. Pan o tym powinien wiedzieć. A to jest szczególna materia, bo tym działaniom poddawane są dzieci, rodzina. Tak więc to jest szczególnie delikatna i wrażliwa materia. Chciałbym zapytać, czy pan zamierza to monitorować, ewentualnie korygować.</u>
          <u xml:id="u-100.3" who="#SenatorWładysławOrtyl">Trzecie pytanie. Powódź jako kataklizm dotyka także - czy w szczególności - najsłabszych. Czy ma pan jakieś instrumenty, żeby interweniować w sprawach pomocy dla dzieci? I czy przedłożył pan rządowi, mając na uwadze powódź, jakieś wnioski bądź propozycje?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-101">
          <u xml:id="u-101.0" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-102">
          <u xml:id="u-102.0" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-102.1" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Jeśli chodzi o monitoring, szczególnie dotyczący tej ustawy, która wchodzi w życie 1 sierpnia, to chciałbym przypomnieć, że Wysoka Izba dołożyła do obowiązków rzecznika praw dziecka sprawozdanie po roku funkcjonowania tej ustawy, czyli będę je składał za rok. Tak więc nawet z tego względu muszę mieć konkretne dane, żeby przedstawić swoją opinię do tych zapisów, które istnieją.</u>
          <u xml:id="u-102.2" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Może nie będę się wdawał w dyskusję, jeśli chodzi o tę bezgraniczność, bo chciałbym najpierw skonfrontować te różne przepisy z życiem, ale od czegoś trzeba zacząć. Dziecko należy chronić. Wcześniej mówiłem o pewnych praprzyczynach. Myślę, że taką praprzyczyną przemocy stosowanej później przez dzieci względem innych dzieci czy względem osób dorosłych jest także ta przemoc, której doświadczały same, ponieważ agresja narasta, tę agresję oddaje się później. Są to uwarunkowania psychologiczne - to bici najczęściej biją potem innych. Powinniśmy w którymś momencie sprawić, by tego zaprzestano, aczkolwiek przypominam, że zapis o zakazie bicia dzieci jest zakazem pozytywnym, bezsankcyjnym.</u>
          <u xml:id="u-102.3" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Jeśli chodzi o powódź, to oczywiście tam, gdzie dotknęła ona rodzin, tam, gdzie dotknęła osób wspólnie zamieszkujących, a także uczących się, uczęszczających do poszczególnych placówek, dotknęła także dzieci. To nie ulega wątpliwości. Ja co prawda nie jestem stałym gościem na terenach powodziowych, ponieważ mój resort nie jest tym, który może bezpośrednio wskazać określone środki niezbędne do rozwiązania problemu, ale monitoruję sprawę dzięki informacjom, które do mnie docierają bezpośrednio z tamtych terenów, albo poprzez wizyty moich pracowników w poszczególnych placówkach czy na poszczególnych terenach. Monitoruję także to, czy zostanie spełnione to, co zostało zapowiedziane. Kiedy dzieci pójdą do szkoły, powinny być do tego przygotowane zarówno one, jak i placówki. Chodzi o uzupełnienie tego, co zabrała woda.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-103">
          <u xml:id="u-103.0" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-103.1" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Pan senator Sadowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-104">
          <u xml:id="u-104.0" who="#SenatorSławomirSadowski">Dziękuję, Panie Marszałku.</u>
          <u xml:id="u-104.1" who="#SenatorSławomirSadowski">Panie Ministrze, z uwagą wysłuchałem pańskiego sprawozdania - bardzo ciekawego, syntetycznego - dotyczącego najważniejszych problemów wychowawczych, edukacyjnych dzieci. Powiedział pan, że nie stwierdzono żadnego przypadku dożywiania dzieci, czyli, jak rozumiem, nie było żadnej interwencji w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-104.2" who="#komentarz">(Rzecznik Praw Dziecka Marek Michalak: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-104.3" who="#SenatorSławomirSadowski">Otóż chciałbym zapytać, czy ma pan taką statystykę - bo przed chwilą była tutaj obecna pani minister Szumilas - dotyczącą właśnie dożywiania dzieci w szkołach średnich; chodzi mi o szkoły zawodowe i średnie. Jeżeli tak, to bardzo prosiłbym o taką statystykę na piśmie, ponieważ reprezentuję tutaj województwo warmińsko-mazurskie, województwo, w którym jest największe bezrobocie, województwo, gdzie problem dożywiania dzieci jest bardzo znaczny, ponieważ jeszcze rok temu na sto szesnaście gmin dziewięćdziesiąt siedem zwróciło się z prośbą o dofinansowanie dożywiania dzieci. Wiadomo, że to jest finansowane z budżetu państwa przez wojewodę. Chciałbym zapytać, czy dysponuje pan taką statystyką. Jeżeli nie, to poproszę kogoś z przedstawicieli ministerstwa edukacji lub... O, pani dyrektor kiwa głową. Chciałbym to uzyskać na piśmie. I chciałbym, żeby uwzględniono tam województwo warmińsko-mazurskie. Są wakacje, więc wiadomo, że ten problem dożywiania jest teraz w gminach inaczej rozwiązywany, jest jednak bardzo poważny.</u>
          <u xml:id="u-104.4" who="#SenatorSławomirSadowski">To już nie jest pytanie, ale bardzo prosiłbym pana ministra, żeby zwrócił uwagę na problem alkoholizmu, również tutaj poruszany. Proszę mi wierzyć, ja z niepokojem obserwuję, jak bardzo narasta problem alkoholowy wśród dzieci, szczególnie z gimnazjum. I to jest rzeczywiście zadanie dla policji, ale... Jest to bardzo ważny problem, więc może ministerstwo czy pan, jako minister, jako rzecznik wystosowałby jakiś list do szkół, bo ten problem jest szczególnie widoczny w okresie przedwakacyjnym czy wakacyjnym. Ja widuję naprawdę duże grupy młodzieży z tym problemem. Dziękuję bardzo i przepraszam.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-105">
          <u xml:id="u-105.0" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-106">
          <u xml:id="u-106.0" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Jeśli chodzi o statystyki, to oczywiście pan senator otrzyma to, co jest w posiadaniu moim bądź ministerstwa. Robiłem też taką pogłębioną statystykę, jeśli chodzi o każdy region w naszym kraju. Zbieraliśmy informacje na temat dożywiania; one za moment będą dopracowane.</u>
          <u xml:id="u-106.1" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Jeśli chodzi o list, to powiem, że ja na zakończenie roku już tradycyjnie wystosowałem taki list do wszystkich dzieci. On był odczytywany w szkołach na zakończenie roku szkolnego. Wyjątkową uwagę poświęciłem w nim kwestii bezpieczeństwa dzieci na wakacjach, bezpieczeństwa w różnych formach. Zwróciłem uwagę na to, że są różne zagrożenia, że są osoby, przy których należy być bacznym, a także na to chociażby, żeby nie skakać na główkę do wody tam, gdzie jest płytko, bo to grozi niebezpieczeństwem.</u>
          <u xml:id="u-106.2" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Oczywiście odnotowałem sobie, że jest ten problem. Potwierdziło się to także podczas moich wizyt w szpitalach, gdzie lekarze zgłaszali mi, że, niestety, są przyjmowane dzieci w stanie upojenia alkoholowego. Oczywiście „niestety” odnosi się do faktu, że takie dzieci są, bo to, że są przyjmowane i trafiają do specjalisty, jest dobre.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-107">
          <u xml:id="u-107.0" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-107.1" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Pan senator Cichoń.</u>
          <u xml:id="u-107.2" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-107.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie ma.)</u>
          <u xml:id="u-107.4" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Nie ma senatora Cichonia. Szkoda.</u>
          <u xml:id="u-107.5" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Pan senator Dajczak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-108">
          <u xml:id="u-108.0" who="#SenatorWładysławDajczak">Dziękuję bardzo, Panie Marszałku.</u>
          <u xml:id="u-108.1" who="#SenatorWładysławDajczak">Panie Rzeczniku!</u>
          <u xml:id="u-108.2" who="#SenatorWładysławDajczak">Dwa bardzo konkretne pytania i bardzo proszę też o takie odpowiedzi. Pierwsze. Kiedy debatowaliśmy nad ustawą o przemocy w rodzinie, pytałem pana, czy ta ustawa dotyczy również dzieci nienarodzonych, poczętych. Odpowiedział mi pan wtedy bardzo zdecydowanie, że dla rzecznika dzieckiem jest każda istota ludzka od poczęcia do osiągnięcia pełnoletności. W związku z tym pytam - w pańskim sprawozdaniu nie znalazłem ani jednego słowa, ani śladu tego, żeby tak było - czy pan zajmuje się w ogóle tą problematyką w swojej działalności. Pytam dlatego, że w sprawozdaniu nie ma ani słowa o tym, żeby rzecznik zajmował się również tymi dziećmi.</u>
          <u xml:id="u-108.3" who="#SenatorWładysławDajczak">Drugie pytanie, bardzo konkretne. Niedawno zaczęły obowiązywać przepisy dające ojcom prawo do korzystania z urlopów ojcowskich. Jednak według interpretacji ministerstwa pracy ojciec dwojga dzieci urodzonych w podobnym czasie, ale z dwóch matek, ma prawo do dwóch urlopów, zaś ojciec bliźniaków tylko do jednego. Czy zajmował się pan tym tematem, czy pan się tym interesuje? Jakie jest pana zdanie na ten temat?</u>
          <u xml:id="u-108.4" who="#komentarz">(Senator Dorota Arciszewska-Mielewczyk: Karze się za bliźniaki.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-109">
          <u xml:id="u-109.0" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-110">
          <u xml:id="u-110.0" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Dobrze. Jeśli chodzi o sprawę dzieci nienarodzonych, to ja w swoim wstępnym wystąpieniu, które jest streszczeniem tego, mówiłem o dzieciach martwo narodzonych. W tej sprawie rzecznik występował, i to wielokrotnie, w zeszłym roku. Ten problem pojawia się co jakiś czas. Problem dotyczy ustalenia płci dziecka. W rubryce nie ma odpowiedniego miejsca, żeby to wpisać. Zaczyna się... A więc występuję, jeśli jest taki problem. Występowałem też wielokrotnie w sprawach dzieci... chodziło o matki, o dostęp kobiet w ciąży do odpowiedniej opieki, o odpowiednie zabezpieczenie... Rozumiem, że to dotyczy dzieci, które oczekują na przyjście na świat. To jest odpowiedź na pierwsze pytanie. Jeśli chodzi o drugie, to proszę mi przypomnieć, czego dotyczyło.</u>
          <u xml:id="u-110.1" who="#komentarz">(Senator Władysław Dajczak: Chodzi o to, że od pewnego czasu obowiązuje prawo do korzystania z urlopów. Ojciec dzieci urodzonych w podobnym czasie, ale z dwóch matek, ma prawo do dwóch urlopów, zaś ojciec bliźniaków do jednego urlopu.)</u>
          <u xml:id="u-110.2" who="#komentarz">(Senator Bohdan Paszkowski: W tym samym czasie?)</u>
          <u xml:id="u-110.3" who="#komentarz">(Senator Władysław Dajczak: Czy to jest sprawiedliwe?)</u>
          <u xml:id="u-110.4" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Ciężko mi jest się teraz odnieść do problemu...</u>
          <u xml:id="u-110.5" who="#komentarz">(Senator Władysław Dajczak: To bardzo bym prosił...)</u>
          <u xml:id="u-110.6" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">No, chyba że ktoś z ministerstwa pracy chciałby wytłumaczyć...</u>
          <u xml:id="u-110.7" who="#komentarz">(Senator Władysław Dajczak: Właśnie taka jest interpretacja ministerstwa pracy.)</u>
          <u xml:id="u-110.8" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">...dlaczego tak to wygląda. Ja panu senatorowi może odpowiem, gdy zapoznam się z tematem, dobrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-111">
          <u xml:id="u-111.0" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-111.1" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Pan senator Szaleniec.</u>
          <u xml:id="u-111.2" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-112">
          <u xml:id="u-112.0" who="#SenatorZbigniewSzaleniec">Dziękuję, Panie Marszałku.</u>
          <u xml:id="u-112.1" who="#SenatorZbigniewSzaleniec">Panie Ministrze, ja przede wszystkim chciałbym bardzo podziękować za bardzo dobrze i rzetelnie przygotowane sprawozdanie. Sprawozdanie to być może nawet brzmi nieco pesymistycznie, bo mówi o wielu, wielu problemach, ale wydaje się, że wszystkim nam chodzi o to, aby rzetelnie, bez wygładzania, pokazać problemy polskich dzieci. Niemniej pewne informacje, powiem szczerze, są dla mnie troszeczkę zaskakujące, jak chociażby to, o czym pan mówił, a mianowicie że jeżeli chodzi o ubóstwo dzieci polskich, to za nami są tylko Turcja i Meksyk.</u>
          <u xml:id="u-112.2" who="#komentarz">(Rzecznik Praw Dziecka Marek Michalak: To jest raport OECD. Ja na tym raporcie opieram te...)</u>
          <u xml:id="u-112.3" who="#SenatorZbigniewSzaleniec">Powiem szczerze, że... Czy rzecznik praw dziecka to analizował? To jest dziwne, bo, jak się okazuje, polscy rodzice stawiają dzieci na pierwszym miejscu, a polskie społeczeństwo czy polski kraj, jeżeli chodzi o uprzemysłowienie, zbliża się do dwudziestki najbardziej uprzemysłowionych państw świata. A więc z czego to wynika, że my pod tym względem jesteśmy tak nisko? Czy przeprowadzono jakąś analizę w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-112.4" who="#SenatorZbigniewSzaleniec">Druga sprawa dotyczy obniżenia wieku szkolnego w Polsce. Ciągle jest małe zainteresowanie rodziców w tym zakresie. Ja zaś uważam, że pod względem edukacyjnym, wyrównywania szans edukacyjnych, jest to bardzo istotna kwestia i powinniśmy zmierzać do tego, co już jest w całej Europie. W kolejnym roku nie ma postępu. Czy rzecznik praw dziecka promuje to zagadnienie wspólnie z ministerstwem edukacji? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-113">
          <u xml:id="u-113.0" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-113.1" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Jeśli chodzi o pierwszą kwestię, to oparłem to stwierdzenie na raporcie OECD, ale zaznaczając, że za moment będę miał wyniki moich badań, będę mógł je ogłosić, porównać, jak to wygląda, bo ja w różnych sferach zleciłem niezależne badania przeprowadzane na dużej próbie ponad pięciu tysięcy rodzin. A więc będzie można je uogólnić. Jeśli zaś chodzi o te wyniki, które już naukowcy prowadzący mi przedstawili, to można powiedzieć, że niewątpliwie w porównaniu do innych krajów u nas rodzice, nawet ci z najbiedniejszych rodzin, przede wszystkim zaspokajają potrzeby swojego dziecka, a dopiero na drugim, trzecim czy czwartym miejscu stawiają swoje potrzeby. A więc wychodzi tu jakby bardzo duża kompetencja społeczna. Tego wątku jednak może dzisiaj pozwolę sobie nie rozwijać. Gdy będę miał już konkretne informacje, to z przyjemnością, jeśli będzie taka wola, przedstawię Wysokiej Izbie wyniki tych badań. Będzie można się z nimi zapoznać i poddać pod dyskusję ewentualne rozwiązania, to, co możemy zrobić. W różnych dziedzinach podjąłem, i medycznej, i edukacyjnej, i zwykłego zabezpieczenia socjalnego... OECD wskazuje nam też na ogromne problemy, jeśli chodzi o zabezpieczenie lokalowe, mieszkaniowe. To jest...</u>
          <u xml:id="u-113.2" who="#komentarz">(Wicemarszałek Zbigniew Romaszewski: To jest bezwzględna prawda.)</u>
          <u xml:id="u-113.3" who="#komentarz">(Senator Dorota Arciszewska-Mielewczyk: Proszę państwa, czyli państwo dzieli rolę.)</u>
          <u xml:id="u-113.4" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">...wielki problem. Ja ten problem odnotowuję także w związku z ilością spraw, które są do mnie kierowane. Nie ma jednak takiego przełożenia, że ja mogę komuś kazać, aby komisja mieszkaniowa dała mieszkanie, nawet w najtrudniejszych sytuacjach. W wielu przypadkach proszę i te prośby spotykają się z pozytywną reakcją, aczkolwiek wciąż jest to ogromny problem do rozwiązania, który zauważam.</u>
          <u xml:id="u-113.5" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Jeśli zaś chodzi o kwestię obniżenia wieku szkolnego, rzecznik nie uczestniczył w promocji tego, ale w wyniku wizytacji szkół, placówek - robiłem to osobiście lub robili to moi współpracownicy - bądź w związku z informacjami napływającymi do biura nie stwierdzam na tym polu łamania praw dziecka. Stąd nie podejmuję dalszych działań.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-114">
          <u xml:id="u-114.0" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-114.1" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Senator Wojciechowski.</u>
          <u xml:id="u-114.2" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-115">
          <u xml:id="u-115.0" who="#SenatorGrzegorzWojciechowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze!</u>
          <u xml:id="u-115.1" who="#SenatorGrzegorzWojciechowski">Pierwsze pytanie, chyba pan wie, jak zwykle dotyczy kwestii praw ojców. Pytanie drugie. Mówił pan o warunkach materialnych - chodzi o kwestię dochodu w rodzinach najuboższych. W ustawie o pomocy społecznej jest określona kwota 207 zł jako miesięczny dochód z 1 ha gospodarstwa rolnego. Dużo tych rodzin mieszka na wsi, mają one dwu-, trzy-, czterohektarowe gospodarstwa, bardzo źle wyposażone, i ta kwota 207 zł miesięcznie jest na pewno więcej niż z sufitu wzięta. Przez to te rodziny mają bardzo niskie dochody. Zresztą ten przykład, który pan przytaczał... tak naprawdę to wynika właśnie z ustawy o pomocy społecznej i z tej kwoty 207 zł. Czy pan minister zamierza coś zrobić również w tym zakresie?</u>
          <u xml:id="u-115.2" who="#SenatorGrzegorzWojciechowski">Następne pytanie...</u>
          <u xml:id="u-115.3" who="#komentarz">(Wicemarszałek Zbigniew Romaszewski: Jeszcze jedno, tak? To, Panie Senatorze, prosiłbym jednak o krótsze pytania, bo jeżeli będzie pięć takich pytań, to zejdzie nam do końca dnia.)</u>
          <u xml:id="u-115.4" who="#SenatorGrzegorzWojciechowski">Jeszcze jedno w tym zakresie... Może ja jeszcze raz się zapiszę, a teraz takie pytanie. Pan minister, odpowiadając tutaj na jedno z pytań odnośnie do więzi w rodzinach, zabierania dzieci z rodzin czy tak naprawdę zabierania rodziców dzieciom, bo do tego to się sprowadza... Chodzi mi o kwestię więzi w tych rodzinach najbardziej ubogich. Kiedyś z rozmowy z panem ministrem wynikło, że te więzi są w tych rodzinach szczególnie silne. Czy w tym zakresie coś się zmieniło? Odpowiadając na jedno z pytań, pan tego nie podkreślał, więc chciałbym usłyszeć odpowiedź. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-116">
          <u xml:id="u-116.0" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-116.1" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę bardzo, Panie Ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-117">
          <u xml:id="u-117.0" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-117.1" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Jeśli chodzi o prawa o prawa ojców, to tak jak i prawa matek... Ja cały czas, niezmiennie stoję na stanowisku, które przedstawiałem i dwa lata temu, i rok temu, że dziecko ma prawo do kontaktu z obojgiem rodziców i jeśli żadne z tych rodziców nie zagraża jego życiu bądź zdrowiu, to powinniśmy zrobić wszystko, żeby to prawo było realizowane. Tutaj nic się nie zmieniło.</u>
          <u xml:id="u-117.2" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Jeśli chodzi o więzi rodzinne, to ja nie generalizuję. Więzi rodzinne w większości rodzin są mocne i należy je chronić, należy je stymulować. Ja nie chciałbym się odnosić do tego, czy w rodzinie o takim dochodzie, czy takim... Bo nie to jest... Ta miłość, ta witamina M, że tak to nazwę, która jest dziecku dawana... To bardziej wpływa na to, jak to wewnętrznie wygląda. Uważam, że każdą sytuację, szczególnie taką delikatną czy drastyczną, należy rozpatrywać bardzo indywidualnie.</u>
          <u xml:id="u-117.3" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Jeśli chodzi o progi dochodowe, to ja w tej kwestii występowałem dwa lata temu, w zeszłym roku, w tym roku i na pewno będę ten temat podejmował - dlatego też tak wyjątkowo mocno podkreśliłem to w sprawozdaniu - po to żeby bardziej się nad nim pochylić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-118">
          <u xml:id="u-118.0" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-118.1" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Pan senator Błaszczyk, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-119">
          <u xml:id="u-119.0" who="#SenatorPrzemysławBłaszczyk">Dziękuję, Panie Marszałku.</u>
          <u xml:id="u-119.1" who="#SenatorPrzemysławBłaszczyk">Panie Ministrze, ja mam takie pytanie... A może zacznę od tego, że słuchając pana wypowiedzi, słyszymy tylko: musimy zrobić, liczymy na to, że zrobimy, mamy nadzieję. Panie Ministrze, pan musi coś robić, pan musi działać i to konkretnie działać, musi pan mobilizować nas, parlamentarzystów, rząd, do pewnych działań, a nie tylko wskazywać, że musimy coś zrobić.</u>
          <u xml:id="u-119.2" who="#SenatorPrzemysławBłaszczyk">Moje zasadnicze pytanie jest takie. Czy w czasie różnych pańskich interwencji związanych ze łamaniem praw dziecka zdarzały się zaniedbania ze strony, można powiedzieć, organów państwowych czy samorządowych...</u>
          <u xml:id="u-119.3" who="#komentarz">(Rzecznik Praw Dziecka Marek Michalak: Zdarzały się.)</u>
          <u xml:id="u-119.4" who="#SenatorPrzemysławBłaszczyk">...a jeśli tak, to jakie pan podjął działania? Czy były jakieś skutki dyscyplinarne, czy karne? I jeszcze, jeśli można wiedzieć, na jakim szczeblu organizacji państwowych to się zdarzało, na jak wysokim szczeblu zdarzały się takie zaniedbania? Jak to wygląda? Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-120">
          <u xml:id="u-120.0" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-121">
          <u xml:id="u-121.0" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-121.1" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Panie Senatorze, taka jest rola rzecznika praw dziecka - ja wskazuję obszary, w których musimy coś zrobić. Ja nie mam inicjatywy ustawodawczej, więc tego ode mnie oczekiwać nie można, ale poprzez diagnozę, poprzez generalizowanie pojedynczych spraw, które wpływają do rzecznika, wskazuję, że należy podjąć działania.</u>
          <u xml:id="u-121.2" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Odpowiem na to konkretne, drugie pytanie. Tak, w wielu przypadkach stwierdziłem - ja to nawet nazywam przemocą instytucjonalną - naruszenie praw dziecka przez osoby, które były reprezentantami instytucji powołanych do tego, żeby te prawa chronić. Podejmowałem działania dyscyplinarne od najniższego poziomu do najwyższego, włącznie z angażowaniem odpowiednich resortów nadzorujących pracę danej instytucji. W wielu przypadkach kończyły się one odsunięciem takiej osoby od pracy, wyciągnięciem ostrych konsekwencji służbowych.</u>
          <u xml:id="u-121.3" who="#komentarz">(Przewodnictwo obrad obejmuje marszałek Bogdan Borusewicz)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-122">
          <u xml:id="u-122.0" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-122.1" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Teraz pytania zadaje pani senator Arciszewska-Mielewczyk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-123">
          <u xml:id="u-123.0" who="#SenatorDorotaArciszewskaMielewczyk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-123.1" who="#SenatorDorotaArciszewskaMielewczyk">Panie Ministrze, przepraszam, jeśli nie usłyszałam, ale mam pytanie. Czy OECD opiera swoją nieprzychylną dla nas, negatywną opinię, plasującą nas na tym miejscu, o którym pan powiedział, na tym, że to organy państwowe, że tak powiem, nie dopełniają obowiązków i mamy taki stopień ubóstwa dzieci, czy tu chodzi o krytykę rodziny? Bo nie przypuszczam, żeby tu chodziło o rodziców, o rodzinę, tylko chyba o kontekst państwowy i instrumenty, które mają przed tym ubóstwem chronić. Jeśliby pan mógł powiedzieć, na czym opiera się ta ocena...</u>
          <u xml:id="u-123.2" who="#SenatorDorotaArciszewskaMielewczyk">I drugie pytanie. Oczywiście dużo mówimy o tym, że mamy możliwość dokonywania indywidualnej interwencji. Ale przecież nie na tym to polega, żeby pan chodził i interweniował. My interweniujemy, gdy przychodzą do nas wyborcy i proszą o tę interwencję, ale przecież jest system państwowy, są instrumenty, o które ja ciągle z uporem maniaka pytam. Moje pytanie brzmi: jakie konkretnie rozwiązania, w jakiej dziedzinie, w jakim aspekcie - odnoszę się do sprawozdania - pan zaproponował na przestrzeni tych lat czy to ministrowi sprawiedliwości, czy spraw społecznych czy edukacji, czy zdrowia? Mnie interesują takie konkrety. Bo rzeczywiście, opisywać, jak wygląda stan rzeczy, to można długo, jednak pan musi też być tym, nie mówię, że karzącym, ale inspirującym albo proszącym o wprowadzenie pewnych mechanizmów. Dlatego moje pytanie dotyczy tych konkretnych rozwiązań, które pan zaproponował i które zostały wprowadzone czy mają być wprowadzone w życie. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-124">
          <u xml:id="u-124.0" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Dziękuję, Pani Senator.</u>
          <u xml:id="u-124.1" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Pan senator Kogut, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-125">
          <u xml:id="u-125.0" who="#SenatorStanisławKogut">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Panie i Panowie Senatorowie!</u>
          <u xml:id="u-125.1" who="#SenatorStanisławKogut">Ja się nie będę wypowiadał na temat ustawy o przemocy w rodzinie, bo trzeba czasu, kilku lat, żeby to ocenić. Przykład Szwecji i innych krajów wskazuje akurat ocenę negatywną. O tym się nie wypowiadam.</u>
          <u xml:id="u-125.2" who="#SenatorStanisławKogut">To, co pan minister powiedział... Ja zapytałbym o pewne obszary działalności, bo nie ukrywam, że pierwszy obszar... Są media... Bardzo często, gdy jestem na różnych koncertach dziecięcych, padają pytania o to, dlaczego z mediów publicznych znikają programy dla dzieci. Pierwszy program - ostatnio w Nowym Sączu, gdzie był koncert zespołów z całego świata, zapytano, dlaczego zniknął program „Od przedszkola do Opola”. Druga sprawa związana z mediami: dlaczego znikają programy integracyjne, w których były przedstawiane problemy osób niepełnosprawnych. Trzecia sprawa. Ktoś tu mówił... Państwo Drodzy, jeżeli traktujemy dziecko jak rzecz... Pojawiają się niewłaściwe docinki o Pospieszalskim... Ja sobie tego akurat nie życzę, bo, Drodzy Państwo, dla mnie dziecko to jest świętość.</u>
          <u xml:id="u-125.3" who="#komentarz">(Rozmowy na sali)</u>
          <u xml:id="u-125.4" who="#komentarz">(Marszałek Bogdan Borusewicz: Panie Senatorze, niech pan kontynuuje.)</u>
          <u xml:id="u-125.5" who="#SenatorStanisławKogut">Ja będę kontynuował. Drodzy Państwo, ja nie lubię hipokryzji, lubię konkretne rozmowy...</u>
          <u xml:id="u-125.6" who="#SenatorStanisławKogut">Jest taka ogromna prośba, jeśli chodzi o te sprawy, żeby rzeczywiście wystąpić do prezesa telewizji o to, aby te programy były traktowane priorytetowo.</u>
          <u xml:id="u-125.7" who="#SenatorStanisławKogut">Następna sprawa. Chyba senator Augustyn... Po tym pytaniu o DPS dla dzieci sądziłem... Ja bym ten temat rozszerzył. Uważam, że powinien pan wystąpić do Narodowego Funduszu Zdrowia z pytaniem, dlaczego tak mało jest środków i tak niskie są kontrakty w całej Polsce na hospicja domowe dla dzieci.</u>
          <u xml:id="u-125.8" who="#SenatorStanisławKogut">Kolejna sprawa. Byłem na pewnej konferencji, na takim spotkaniu integracyjnym i byłem przerażony zachowaniem nauczycieli, gdy chodziło o dzieci romskie, o integracyjne klasy Polaków i Romów. Wystąpienie pewnego nauczyciela po prostu zwaliło mnie z nóg, taki był u niego brak tolerancji. Uważam że te sprawy powinny być przez pana naprawdę bardzo szybko poruszone i to wszystko powinno być powyjaśniane.</u>
          <u xml:id="u-125.9" who="#SenatorStanisławKogut">W zeszłym roku, Panie Ministrze, także proponowałem, aby przeanalizować sprawę powstawania integracyjnych przedszkoli, integracyjnych gimnazjów, średnich szkół i uniwersytetów. Bo ja tę sprawę obserwuję i widzę, że to idzie bardzo, bardzo powoli. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-126">
          <u xml:id="u-126.0" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Dziękuję, Panie Senatorze.</u>
          <u xml:id="u-126.1" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">I pan senator Woźniak.</u>
          <u xml:id="u-126.2" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-127">
          <u xml:id="u-127.0" who="#SenatorHenrykWoźniak">Dziękuję, Panie Marszałku.</u>
          <u xml:id="u-127.1" who="#SenatorHenrykWoźniak">Chciałbym zadać dwa pytania. Nie dostrzegłem tych kwestii w sprawozdaniu pana ministra, w związku z tym pozwolę sobie... Pierwsza kwestia. Czy przedmiotem zainteresowania pana ministra była ochrona praw dzieci polskich, pochodzących z małżeństw polsko-niemieckich, w świetle decyzji Jugendamtów? Czy ta kwestia była przedmiotem rozpoznania?</u>
          <u xml:id="u-127.2" who="#SenatorHenrykWoźniak">I drugie pytanie. Czy pan minister dostrzega możliwość większego zaangażowania swego urzędu w działania na rzecz ochrony dzieci na drodze? Dzieci na drodze są najbardziej bezbronne, są uczestnikami wypadków z tragicznymi skutkami. Statystyki są powszechnie dostępne i są alarmujące. Potrzeba działań prewencyjnych. Myślę, że urząd pana ministra ma możliwości inicjowania chociażby programów, które byłyby realizowane przez organizacje pozarządowe, programów w zakresie oddziaływania prewencyjnego w celu poprawy bezpieczeństwa dzieci na drodze.</u>
          <u xml:id="u-127.3" who="#SenatorHenrykWoźniak">Te dwa obszary: Jugendamty i bezpieczeństwo dzieci na drodze. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-128">
          <u xml:id="u-128.0" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-128.1" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Proszę bardzo, Panie Ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-129">
          <u xml:id="u-129.0" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-129.1" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Odpowiadając na pierwsze pytanie pani senator, o OECD, mogę powiedzieć, że dokonuje ona diagnozy i porównuje, jak to wygląda w krajach na danym obszarze. Metodologii w tym momencie nie jestem w stanie przybliżyć. Będę to na pewno porównywał z badaniami na zlecenie rzecznika, które właśnie się kończą, wtedy będę mógł szerzej ten temat omówić.</u>
          <u xml:id="u-129.2" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Jeśli chodzi o konkretne działania, jakie rzecznik proponował, to oczywiście mógłbym ich tutaj wymienić wiele, ale może pozwolę sobie pani senator odpowiedzieć na piśmie. O kilku już wspomniałem. To jest badanie pojedyncze, to jest dentobus, to jest grupa robocza pracująca nad rozwiązaniem danego międzyresortowego problemu...</u>
          <u xml:id="u-129.3" who="#komentarz">(Senator Dorota Arciszewska-Mielewczyk: Wdrożone? Wdrożone, tak?)</u>
          <u xml:id="u-129.4" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Tak, tak.</u>
          <u xml:id="u-129.5" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">...nad problemem samobójstw i prób samobójczych, nad powołaniem odpowiedniego rejestru, wskazaniem, że brakuje komórki, która na poziomie MSWiA zajmowałaby się szczególnie wykorzystywaniem seksualnym itd. Tego jest wiele, jestem w stanie to przedstawić.</u>
          <u xml:id="u-129.6" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Panie Senatorze, bardzo dziękuję za pańskie pytanie, bo ono potwierdza zasadność moich wystąpień, już chyba dwóch albo trzech od zeszłego roku, dotyczących programów dla dzieci. Ja ze smutkiem - zresztą powiedziałem to dzisiaj we wstępnym wystąpieniu - obserwuję, że programy dziecięce z telewizji publicznej spadają. A przecież ona ma misję, dlatego mówię szczególnie o telewizji publicznej. Od stycznia nie ma „Teleranka”, choć jeszcze w grudniu zeszłego roku prezes telewizji w piśmie do mnie skierowanym obiecywał, że „Teleranek” będzie. W styczniu już „Teleranka” nie było, serial „Czterej pancerni i pies” zastąpił ten program. I tak kolejne programy...</u>
          <u xml:id="u-129.7" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Pan senator też słusznie zauważył, że podobnie jest z programami dla osób z niepełnosprawnością, one też najpierw były w bardzo wczesnych godzinach rannych, teraz zostały przesunięte... Nie ma ich.</u>
          <u xml:id="u-129.8" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Jest to niewątpliwie ogromny problem, ale chciałbym zaznaczyć, że ja ten problem także dostrzegłem, zajmowałem w tej sprawie stanowisko, jestem w stanie panu senatorowi przekazać odpowiedzi, jakie do mnie przyszły w zeszłym roku, bardzo uspakajające, i myślałem, że nic złego się w tym roku nie wydarzy, a jednak nie jest dobrze.</u>
          <u xml:id="u-129.9" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Jeśli chodzi o sprawy programów dziecięcych, to stwierdzam, że nie jest dobrze w telewizji publicznej, bo... Zaprosiłem na spotkanie do mojego biura twórców poszczególnych dziecięcych programów, i oni zgłosili mi jeszcze inny problem. Kiedyś były w telewizji cztery premiery programów dziecięcych miesięcznie, teraz - tam, gdzie one jeszcze zostały, gdzie nie zostały zlikwidowane - jest jedna premiera, a cała reszta to są powtórki, powtórki także sprzed lat, które dzisiaj dla dzieci mogą już być nieatrakcyjne. I jak zbadamy oglądalność, to ona pewnie będzie spadać, bo konkurencja jest ogromna, a jeśli chcemy dobre treści wychowawcze dzieciom przekazać, to one muszą być przekazane w taki sposób, żeby dzieci chciały je oglądać, żeby chciały ten właśnie kanał włączyć.</u>
          <u xml:id="u-129.10" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Bardzo mnie niepokoi zapowiedź, która już poprzez media jest dosyć głośno komentowana, całkowitej likwidacji dobranocek. One zostały skrócone do jakiegoś mniej niż minimum, ale jeśli całkiem ich nie będzie, to za moment nie będziemy mieli żadnej oferty dla dzieci, ani dla małych, ani dla dużych. I nad tym należy się zastanowić. Ja o to apeluję także do państwa, zapytajcie państwo władze telewizji, dlaczego tak się dzieje. Ja dostałem odpowiedź, że nie ma pieniędzy. Ale jeśli nie ma, to na nic nie ma. Dlaczego tylko na programy dziecięce?</u>
          <u xml:id="u-129.11" who="#komentarz">(Senator Stanisław Kogut: Złożę oświadczenie w tej sprawie...)</u>
          <u xml:id="u-129.12" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Bardzo dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-130">
          <u xml:id="u-130.0" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Dziękuję...</u>
          <u xml:id="u-130.1" who="#komentarz">(Senator Stanisław Kogut: Małe kontrakty...)</u>
          <u xml:id="u-130.2" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Jeszcze tam z tyłu, o tam...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-131">
          <u xml:id="u-131.0" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Panie Senatorze, jeśli chodzi o konkretne zachowanie konkretnego nauczyciela - bo ja rozumiem, że pan nie rozwijał tej kwestii z braku czasu - jeśli to jest konkretna sytuacja, w której, jak pan uważa, moja interwencja byłaby wskazana, to ja ją oczywiście natychmiast podejmę. Każde naganne zachowanie względem dziecka, a także dziecka względem osoby dorosłej, powinniśmy zauważać, nie można przechodzić nad tym do porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-131.1" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Sprawa hospicjum domowego dla dzieci, tutaj chodzi o...</u>
          <u xml:id="u-131.2" who="#komentarz">(Głos z sali:...finansowanie.)</u>
          <u xml:id="u-131.3" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">...finansowanie tego. Ja nie znam tego problemu na tyle, żebym mógł się na ten temat wypowiadać. Jeśli pan senator dostarczy mi dodatkowych informacji, które wskazują na to, że powinienem nad tym problemem się pochylić, to ja na pewno go podejmę.</u>
          <u xml:id="u-131.4" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Jeszcze mam dla pana senatora informację w sprawie małżeństw mieszanych, nie tylko polsko-niemieckich, i dzieci, które w trybie konwencji haskiej są obiektem tego działania... Oczywiście, że Niemcy to...</u>
          <u xml:id="u-131.5" who="#komentarz">(Senator Dorota Arciszewska-Mielewczyk: Jugendamty.)</u>
          <u xml:id="u-131.6" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Nie, tutaj Jugendamty były... Ale muszę powiedzieć, że w zeszłym roku miałem dwa albo trzy przypadki, kiedy Jugendamt wystąpił do rzecznika praw dziecka w Polsce z prośbą o opinię, czy dziecko może wrócić do Polski. Czyli jakiś krok został zrobiony, bo wcześniej takiej sytuacji nie było. Sprawdzaliśmy poprzez służby społeczne, jak wygląda sytuacja domowa. Czyli zauważają to partnerstwo.</u>
          <u xml:id="u-131.7" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Jeśli chodzi o ochronę dzieci przed wypadkami drogowymi, to ja patronuję kilku inicjatywom organizacji pozarządowych, które ten temat podejmują, i poprzez takie wsparcie uczestniczę w rozwiązywaniu tego problemu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-132">
          <u xml:id="u-132.0" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Dziękuję bardzo, Panie Ministrze.</u>
          <u xml:id="u-132.1" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Pan senator Wojciechowski, proszę uprzejmie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-133">
          <u xml:id="u-133.0" who="#SenatorGrzegorzWojciechowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-133.1" who="#SenatorGrzegorzWojciechowski">Panie Ministrze, pierwsza kwestia to jest dosyć delikatny temat jakości sądownictwa rodzinnego. Wiem, że to jest trudne do zbadania. Ale czy pana zdaniem coś się poprawia w tym zakresie?</u>
          <u xml:id="u-133.2" who="#SenatorGrzegorzWojciechowski">Druga kwestia to jest sprawa zdolności dzieci do czynności prawnych czy też pewnej ograniczonej zdolności do czynności prawnych. Zauważyłem, że bardzo często to prawo jest łamane, a może nie tyle łamane, ile niedoceniane. Czy doświadczenia pana ministra w tym zakresie również to potwierdzają? I czy zdaniem pana ministra potrzebne są jakieś zmiany w zakresie tego prawa? Czy to koniecznie musi być trzynaście lat, czy też może to być jakaś inna bariera wiekowa? Może pan minister mógłby odpowiedzieć, czy jest potrzeba stworzenia kilku etapów dochodzenia do pełnej zdolności do czynności prawnych, nie przez jeden - ograniczoną zdolność i pełną. Czy były jakieś działania ze strony rzecznika w tym zakresie? Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-134">
          <u xml:id="u-134.0" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Dziękuję, Panie Senatorze.</u>
          <u xml:id="u-134.1" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Proszę bardzo, Panie Ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-135">
          <u xml:id="u-135.0" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-135.1" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Oczywiście nie ośmieliłbym się oceniać całościowo władzy sądowniczej, bo to byłoby nie na miejscu. Mogę pokusić się o dyskutowanie nad konkretnym zarządzeniem czy konkretną decyzją w tym zakresie. Ale niewątpliwie pojawiające się zapowiedzi likwidacji sądownictwa rodzinnego o w Polsce także mnie zaniepokoiły i w tej sprawie wystąpiłem do ministerstwa... Pan minister będzie chciał dopowiedzieć? O, to bardzo dobrze.</u>
          <u xml:id="u-135.2" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Jeśli chodzi o to niedocenianie dzieci w tym wieku, w którym nabywają ograniczoną zdolność do czynności prawnych, to muszę powiedzieć, że ubolewam nad tym, że my w ogóle dzieci nie doceniamy, wydaje nam się, że bez klapsa ich wychować się nie da, że one muszą być traktowane z góry, że dialog z nimi nie jest czymś odpowiednim. Takie sytuacje, niestety, mają miejsce, myślę, że wszyscy razem pracujemy nad tym, żeby ta podmiotowość dziecka była bardziej szanowana, żeby ono w określonym czasie było wysłuchiwane, wtedy, kiedy może być wysłuchane - pan senator zwraca na to uwagę - kiedy instytucja ma obowiązek je wysłuchać. Mało tego, już nie tylko instytucja, bo po nowelizacji kodeksu rodzinnego i opiekuńczego także rodzic powinien wysłuchać opinii dziecka w określonym wieku, podejmując sprawę dotyczącą dziecka. Oczywiście decyzję podejmie sam, ale chodzi o to, żeby nawiązać ten pierwszy dialog.</u>
          <u xml:id="u-135.3" who="#RzecznikPrawDzieckaMarekMichalak">Czy do tych sądów pan minister chciałby się odnieść? Można, Panie Marszałku?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-136">
          <u xml:id="u-136.0" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-136.1" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Czy pan minister chce uzupełnić?</u>
          <u xml:id="u-136.2" who="#komentarz">(Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Igor Dzialuk: Tak, jeśli można.)</u>
          <u xml:id="u-136.3" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Proszę uprzejmie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-137">
          <u xml:id="u-137.0" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieSprawiedliwościIgorDzialuk">Dziękuję bardzo, Panie Marszałku.</u>
          <u xml:id="u-137.1" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieSprawiedliwościIgorDzialuk">Ja także oczywiście nie będę w stanie odpowiedzieć na pytanie dotyczące oceny merytorycznych rozstrzygnięć sądów rodzinnych, to nie należy także do ministra sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-137.2" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieSprawiedliwościIgorDzialuk">Ponieważ jednak w kontekście tego pytania pojawiła się informacja o rzekomym zamiarze likwidowania sądownictwa rodzinnego, pozwalam sobie na przekazanie państwu informacji - opartej na dokumencie, który jest publiczny od dłuższego czasu, a ponieważ projekt zmiany u.s.p. w tej chwili jest na etapie prac na poziomie Rady Ministrów, on także jest dokumentem jawnym - że zamiaru likwidacji sądownictwa rodzinnego jako wyspecjalizowanego pionu sądownictwa nigdy w przypadku tego projektu ustawy nie było. To, co robi projekt, to jedynie umożliwienie stosowania elastycznej struktury poszczególnych sądów rejonowych, zwłaszcza mniejszych sądów, w wyniku ustanowienia jako zasady dwuwydziałowej struktury sądu. W każdym sądzie muszą istnieć co najmniej wydział cywilny i wydział karny, co nie stoi na przeszkodzie tworzeniu wydziałów wyspecjalizowanych, jeżeli jest taka potrzeba. Dotyczy to sądownictwa gospodarczego, sądownictwa rodzinnego itp. To wynika bezpośrednio z uzasadnienia projektu tej ustawy. Uzasadnienie jest dostępne na stronie internetowej ministra sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-137.3" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieSprawiedliwościIgorDzialuk">Jeśli chodzi o granicę wieku, od której dzieciom przysługuje ograniczona zdolność do czynności prawnych, to jest to granica przyjęta w ustawie sztywno, granica lat trzynastu, ale także granica elastyczna ze względu na rodzaj czynności prawnych, do których taki małoletni jest upoważniony. Jak się wydaje, w praktyce przyjęcie akurat tej granicy nie stanowi większego problemu. Oczywiście zastanowiono się nad możliwością wyznaczenia tej granicy nie poprzez wiek dziecka, ale poprzez inne kryteria, ale ostatecznie w literaturze dominuje pogląd, że powinien to być wiek. Albowiem ocena, powiedzmy, rozeznania dziecka w codziennych kontaktach, w zawieraniu umów życia codziennego wydaje się zbyt skomplikowana, aby można było z tego uczynić kryterium podziału na osoby, którym nie przysługuje zdolność do czynności prawnych, i na osoby, którym przysługuje ograniczona zdolność do tych czynności. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-138">
          <u xml:id="u-138.0" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-138.1" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Uzupełniał wiceminister sprawiedliwości, pan Igor Dzialuk.</u>
          <u xml:id="u-138.2" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Nie ma więcej pytań.</u>
          <u xml:id="u-138.3" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Dziękuję, Panie Ministrze.</u>
          <u xml:id="u-138.4" who="#komentarz">(Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Igor Dzialuk: Bardzo dziękuję.)</u>
          <u xml:id="u-138.5" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-138.6" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Przypominam o konieczności zapisywania się do głosu u senatora prowadzącego listę mówców. Przemówienie senatora w dyskusji nie może trwać dłużej niż dziesięć minut.</u>
          <u xml:id="u-138.7" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Proszę o zabranie głosu pana senatora Jana Rulewskiego.</u>
          <u xml:id="u-138.8" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie ma go.)</u>
          <u xml:id="u-138.9" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-138.10" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">To proszę o zabranie głosu pana senatora Mieczysława Augustyna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-139">
          <u xml:id="u-139.0" who="#SenatorMieczysławAugustyn">Panie Marszałku! Państwo Ministrowie! Panie i Panowie Senatorowie!</u>
          <u xml:id="u-139.1" who="#SenatorMieczysławAugustyn">Rozpatrywanie sprawozdania z działalności rzecznika praw dziecka w minionym roku siłą rzeczy kieruje naszą uwagę na sytuację dzieci w ogólności, na to, jak przestrzegane są ich prawa w Polsce. Można odnieść wrażenie - ale taka jest struktura tego sprawozdania, że odnosi się ono do problemów - że ta sytuacja jest tragiczna. A tak przecież nie jest. I warto na początku powiedzieć, że choć prawa dzieci w różnych obszarach wymagają zwiększonej, dużej troski, że choć wiele problemów, które dotyczą dzieci, nie jest jeszcze właściwie rozwiązanych i wymaga rozwiązania, na co wskazują sprawozdanie i pytania państwa senatorów, to jednak nie jest tak, że w Polsce oberwane dzieci bez odpowiedniego wykształcenia, niezadbane, nieszczepione, nieleczone, z wypadającymi zębami spotykamy na każdym rogu ulicy. Tak nie jest. Trzeba mocno powiedzieć, za diagnozą społeczną, która jest robiona, że sytuacja polskich rodzin, w tym dzieci, z roku na rok na szczęście się poprawia. Chciałem, żeby to z tej trybuny wybrzmiało, żebyśmy nie nabrali jakiegoś fałszywego przekonania, że żyjemy w kraju, w którym rodziny nie dbają o dzieci, a państwo to już w ogóle.</u>
          <u xml:id="u-139.2" who="#SenatorMieczysławAugustyn">Jest jednak wiele obszarów, które wszystkich nas niepokoją. W Komisji Rodziny i Polityki Społecznej szczególnie interesują nas problemy wykluczenia i zawsze zwracamy uwagę na te sytuacje, które prowadzą do wykluczenia. Kiedy się zastanawiamy nad przyczynami, bo przecież wykluczenie jest rezultatem, to najczęściej, niezależnie od tego, czy to dotyczy osób niepełnosprawnych, już dorosłych, czy to dotyczy osób pozostających długotrwale bezrobotnymi, czy to nawet dotyczy osób starszych, gdy się zajrzy pod podszewkę, widać, że to są błędy, zaniedbania edukacyjne.</u>
          <u xml:id="u-139.3" who="#SenatorMieczysławAugustyn">I Panie Ministrze, są różne ważne jednostkowe sprawy, ale wciąż do podjęcia jest jedna bardzo trudna i bolesna sprawa, która jest zamiatana pod dywan przez wszystkie rządy nie tylko tej, ale nawet wcześniejszej Polski. Otóż system edukacji w Polsce w dużej mierze jest obszarem fikcji. Nie powinniśmy się na to godzić. Skoro tak duża część dzieci i młodzieży wychodzi ze szkół bez podstawowych umiejętności, nawet umiejętności czytania ze zrozumieniem, to jest to rezultatem między innymi tego, że wszyscy tolerujemy tę fikcję, jaką jest przepychanie dzieci do wyższych klas bez opanowania przez nie materiału i zdobycia odpowiednich umiejętności.</u>
          <u xml:id="u-139.4" who="#SenatorMieczysławAugustyn">Dlatego apeluję, Panie Ministrze - niech pan będzie inicjatorem dobrego zdiagnozowania tego problemu. On jest skomplikowany, grupa tych dzieci nie jest koherentna, przyczyny są bardzo różne, narzędzia muszą być też zróżnicowane. Ale apeluję - na miłość Boską, nie zamykajmy oczu na krzywdę tych dzieci, którym, jak się wydaje, pomagamy, nie zatrzymując ich po to... czy nie dajemy im więcej w sytuacji, kiedy natura, rodzina, środowisko dały im mniej. To jest nasz obowiązek, one muszą dostać więcej, bo jak nie, to z tym rachunkiem przyjdą do nas.</u>
          <u xml:id="u-139.5" who="#SenatorMieczysławAugustyn">Jeśli ktoś myśli nad tym, skąd się biorą kibole, jeśli ktoś myśli nad tym, skąd się biorą ci, którzy wybijają szyby i podpalają samochody, to niech zwróci uwagę na to, jaki był proces wychowania i edukacji tych dzieci, czy one czasem nie przeszły tą ścieżką, która prowadzi donikąd. A to jest bardzo kosztowne. Warto wydać większe pieniądze, żeby tym dzieciom dać więcej, bo one na to zasługują. Wszyscy się zgodzimy z tym powiedzeniem, że każdemu dziecku należy się troska i każdemu dziecku należy się szansa. Mnie porusza opowieść chłopca, który taką drogą przeszedł. On trafił do więzienia. Wspomina, jak to było - jak się zgubił pod koniec przedszkola, jak mu w cudzysłowie pomagano, pozwalając mu z łaski pójść dalej, jak w pewnym momencie zrozumiał, że on nic nie rozumie i że już chyba na długo pozostanie tym najgorszym wśród rówieśników, bo tak bardzo został w tyle. I chociaż dookoła były różne instytucje, trafił tam, gdzie trafił, rodzina nie była w stanie mu pomóc. Trzeba zabiegać o to - i razem będziemy to robić - żeby ustawa o wsparciu rodzin i pieczy zastępczej, jak najszybciej się ukazała. Ale to nie jest jedyne działanie, które trzeba podjąć. Wydaje mi się, że brakuje takiej niezależnej, ponadresortowej diagnozy. Panie Ministrze, zachęcam, żeby pan zainicjował to. Zabieramy się czasem do roboty w różnych zespołach, a nie mam wrażenia, że problem jest dobrze rozpoznany.</u>
          <u xml:id="u-139.6" who="#SenatorMieczysławAugustyn">Chciałbym podziękować panu rzecznikowi za dobrą pracę i za miłe słowa. W tej Izbie rodziła się zmiana ustawy o rzeczniku praw dziecka. Pan pisze w sprawozdaniu bardzo konkretnie, co to dało. Podaje pan, gdzie pan mógł być i jakie sprawy załatwiać. To jest komplement także dla naszej Izby. Byliśmy za tym, żeby tam, gdzie chodzi o prawa dziecka, nie uprawiać fikcji. Albo jest rzecznik i coś może, albo dajmy sobie z tym spokój. Myśmy doszli do wniosku, że trzeba rzecznika umocnić w jego uprawnieniach.</u>
          <u xml:id="u-139.7" who="#SenatorMieczysławAugustyn">Dziękuję panu za wsparcie, którego pan udzielił podczas procedowania ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Chciałbym wierzyć, że mądra decyzja Senatu, która zobowiązuje nas do przyjrzenia się funkcjonowaniu tego dokumentu, pozwoli uspokoić także tych, którzy zgłaszali poważne zastrzeżenia, na pewno kierując się troską i czyniąc to w dobrej wierze. Jeśli okaże się, że coś nie funkcjonuje, no to będziemy mieli szanse to naprawiać, zmieniać. I trzeba będzie to robić.</u>
          <u xml:id="u-139.8" who="#SenatorMieczysławAugustyn">Na koniec chciałbym powiedzieć, że osobiście współpracuję z panem rzecznikiem praw dziecka, bo ten proces wzmacniania jego uprawnień jeszcze się nie zakończył. Informuję Wysoką Izbę, że na końcowym etapie prac sejmowych jest ustawa przyjęta przez Senat, która pozwala rzecznikowi praw dziecka zgłosić udział w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym, występować z wnioskami do Sądu Najwyższego o podjęcie uchwały mającej wyjaśnić przepisy w wypadku rozbieżności w orzecznictwie, wnieść kasację itd. No w niektórych momentach po prostu zrównuje się tam status rzecznika praw dziecka i prokuratora. Dobrze, że tak jest. Mam nadzieję, że w następnych latach będziemy mogli, tak jak i teraz, komplementować pana ministra i cieszyć się, że pomogliśmy panu, a tym samym polskim dzieciom. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-140">
          <u xml:id="u-140.0" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Dziękuję, Panie Senatorze.</u>
          <u xml:id="u-140.1" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Proszę o zabranie głosu pana senatora Władysława Sidorowicza.</u>
          <u xml:id="u-140.2" who="#komentarz">(Senator Mieczysław Augustyn: Nie ma, ale jest senator Rulewski.)</u>
          <u xml:id="u-140.3" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Wiem, ale pan senator Rulewski nie był w tym czasie, kiedy powinien być. Został senator dopisany na końcu listy, bo takie są zasady.</u>
          <u xml:id="u-140.4" who="#komentarz">(Senator Jan Rulewski: Dziękuję, Panie Prezydencie.)</u>
          <u xml:id="u-140.5" who="#komentarz">(Senator Władysław Dajczak: To bardzo mądra decyzja.)</u>
          <u xml:id="u-140.6" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Pan senator Michał Boszko, a następnie pan senator Rulewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-141">
          <u xml:id="u-141.0" who="#SenatorMichałBoszko">Panie Marszałku Senatu, a także dzisiejszy Panie Prezydencie! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-141.1" who="#SenatorMichałBoszko">Głównym czynnikiem decydującym o tym, czy dzieciństwo będzie szczęśliwe, czy kalekie, jest rodzina. W Polsce liczba rodzin dotkniętych ubóstwem systematycznie wzrasta. Rodzice mają mniej czasu na sprawy opiekuńcze, na wychowywanie dzieci i dlatego ten problem jest bardzo ważny.</u>
          <u xml:id="u-141.2" who="#SenatorMichałBoszko">Chciałbym państwu przytoczyć słowa z tej wystawy, która jest bardzo ciekawa. Dzisiaj drugi raz już ją oglądałem, czytałem też komentarze. Przytoczę tu tylko fragment: Familoki to nie były zwykłe domy, to były wspólnoty. Dzieci mogły się bezpiecznie bawić na placu, bo uważały na nie sąsiadki. Stale wyglądały przez okna, jak nie ta, to tamta, a jak na podwórku pojawił się jakiś obcy, to był alert. Dzisiaj familoki na Górnym Śląsku to są enklawy ubóstwa. Zresztą autor wybrał Górny Śląsk, bo przecież tam był etos pracy, tradycji. Ale to wszystko odchodzi do historii. Podobnie jest w innych regionach Polski.</u>
          <u xml:id="u-141.3" who="#SenatorMichałBoszko">Z ogromnym zainteresowaniem słuchałem wypowiedzi i informacji pana ministra, ale i bardzo dociekliwych pytań państwa senatorów. To oznacza, że temat jest bardzo ważny. Kilka lat temu z jednym z poprzedników pana ministra, panem Pawłem Jarosem, często rozmawialiśmy o sprawach dzieci, o sprawach młodzieży. Muszę powiedzieć, że pan minister też ma i serce, i wielką determinację, jeśli chodzi o te sprawy. Tak, jak powiedział mój znakomity przedmówca, sądzę, że wiele spraw pan potrafi rozwiązać.</u>
          <u xml:id="u-141.4" who="#SenatorMichałBoszko">Ale zaintrygowało mnie tutaj dopowiedzenie pana marszałka, który, kiedy jeden z panów senatorów pytał o dzieci wymagające szczególnej opieki, zapytał, co z dziećmi utalentowanymi. Jest takie powiedzenie: Jeżeli widzisz człowieka, jakim jest, czynisz go gorszym; jeżeli potrafisz zobaczyć, jaki mógłby być, przyczyniasz się do jego wzrostu. I tutaj potrzebna jest nasza ogromna praca nad takim ustanowieniem prawa, by sprzyjało spojrzeniu na to dziecko i zobaczeniu, jakie mogłoby być.</u>
          <u xml:id="u-141.5" who="#SenatorMichałBoszko">Ja podam pewne przykłady. Na Mazowszu w rejonie płockim organizujemy od wielu lat kolonie pod nazwą „Pogodne lato”. Dzieci wynoszą piękne przeżycia po trzech tygodniach pobytu w stanicy harcerskiej. I drugi przykład. Zorganizowaliśmy rodzinny dom dziecka - mały, dla ośmiu dzieci. Trafiły tam dzieci zaniedbane, z którymi rodzice nie dawali sobie rady, zresztą nie chcieli mieć kłopotów. Po kilku miesiącach te dzieci dorównały do średniaków, a w drugim roku dwoje dzieci wyrosło na prymusów. A te one były bardzo zaniedbane. A więc warto podejmować takie działania. Ale chyba lepiej jeszcze, tak jak tutaj rozmawialiśmy, poświęcić więcej czasu na profilaktykę. Profilaktyka jest i tańsza, i lepsza. Z tym że, jak powiedział mój przedmówca, potrzeba diagnozy i chyba potrzeba większej koordynacji tych wszystkich spraw. Ja również podam przykład. Są gminne ośrodki pomocy społecznej, które na własne funkcjonowanie wydają mniej więcej tyle pieniędzy, ile na pomoc społeczną. Są powiatowe centra pomocy rodzinie, w których nie ma żadnej koordynacji między jednym działaniem a drugim. Wydaje mi się, że diagnoza i koordynacja tych działań pomogłyby nam skuteczniej wspierać rzecznika praw dziecka. Chodzi o to, żeby nie był osamotniony w tych sprawach. A temat zainspirowany dzisiaj przez pana rzecznika daje podstawy do tego, żeby zapoczątkować debatę, jak skuteczniej reagować na te wszystkie zjawiska, których jest coraz więcej i z którymi nie możemy sobie poradzić.</u>
          <u xml:id="u-141.6" who="#SenatorMichałBoszko">Jeden z pisarzy powiedział tak: ten punkt, w którym niebo styka się z ziemią, jest tylko złudzeniem, prawdziwym horyzontem jest człowiek. Do dzieciństwa wracamy wszyscy, nawet w wieku, kiedy jesteśmy już bardzo, bardzo dojrzali, bo to jest okres najszczęśliwszy, a przynajmniej powinien być najszczęśliwszy w życiu. Jeżeli jest to dzieciństwo szczęśliwe, to człowiek wchodzi w dorosłe życie optymistycznie i jest pewny, że wiele może zrobić. A jeżeli ma kalekie dzieciństwo, to bywa, że całe jego życie również jest kalekie. Dlatego też cieszę się, że dzisiaj mogłem usłyszeć informację, że wysłuchałem tylu pytań i tylu odpowiedzi. Sądzę, że bogatszy o te informacje będę mógł mądrzej podchodzić do wszystkich bardzo ważnych spraw naszych dzieci. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-142">
          <u xml:id="u-142.0" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Dziękuję, Panie Senatorze.</u>
          <u xml:id="u-142.1" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Proszę o zabranie głosu pana senatora Jana Rulewskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-143">
          <u xml:id="u-143.0" who="#SenatorJanRulewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-143.1" who="#SenatorJanRulewski">Przede wszystkim to jest wartościowy dokument. Wartościowy dlatego, że ukazuje rozbieżność między prawem a praktyką. Jest to bogaty dokument, bo pokazuje przestrzeganie w Polsce praw, które narzucane są przez wiele dokumentów, w tym przez wspomnianą Konwencję o Prawach Dziecka. Zresztą, jak wiadomo, Polska była jej inspiratorem. Jest to jednak lektura, której niektóre fragmenty porażają. a w przypadku niektórych można uznać, że znajdujemy się w dobrej sytuacji. Poraża, jak już wspomniano, szczególnie w zakresie opieki zdrowotnej, równych szans, ale i w zakresie zjawiska, o którym tu mało się mówi. Wszelkie statystyki wskazują - i do tego chciałbym się odnieść - że narasta w różnej formie zjawisko porzucania dzieci. Powiedziałem „w różnej formie”, gdyż ono ma formy łagodne i polegające, co już usiłowała w pytaniach przemycić pani senator Rotnicka, na opuszczaniu dzieci podyktowanym poszukiwaniem pracy w odległych miejscach, nie tylko w Europie, ale i dalej. To musi rodzić długotrwałe skutki w zakresie wychowania dziecka w rodzinie.</u>
          <u xml:id="u-143.2" who="#SenatorJanRulewski">Trzy artykuły Konwencji o Prawach Dziecka - art. 5, 9, 18 - mówią wprost, a z innych da się to wyinterpretować, że dziecko ma prawo do życia w rodzinie. Ale narasta ekonomizm w świecie i to prawo jest w różny sposób omijane. Namawiam pana rzecznika, który wykazuje dużą inicjatywę, do tego, aby na forum rzeczników - a wiem, że takie forum istnieje - wystąpił z propozycją działań na rzecz powstania konwencji konsumującej procesy cywilizacyjne związane z mobilnością siły roboczej, a właściwie przeciwstawiającej się takiej mobilności, której ofiarą padają miliony dzieci. Prawda, że nie jest to nowe, prawda, że być może nie jest to podkreślane, ale moje obserwacje dowodzą, że ta mobilność inaczej jest realizowana na przykład przez grupy emigrantów włoskich, tureckich, greckich czy żydowskich. Oni w różnych miejscach zachowują się różnie, ale na ogół tworzą pewną integralną wspólnotę na terytorium państwa, do którego wyemigrowali. My mamy do czynienia z emigracją rozproszoną, zatem zachowanie tożsamości, zachowanie związków rodzinnych, przecież tak bogatych w Polsce, jest niestety poprzez emigrację zarobkową, że tak powiem, rujnowane. Dlatego tym bardziej Polska ma tytuł i rzecznik praw obywatelskich oraz rzecznik praw dziecka mają tytuł do tego, żeby z taką inicjatywą występować. To nie jest zjawisko przejściowe. Grozi nam, w cudzysłowie, że zostaną otwarte rynki pracy w Austrii, w Niemczech, a także w Danii. To zjawisko może się nasilać, zatem problem dzieci zwanych eurosierotami nie może być sprowadzony tylko do badań, jak powiedział pan rzecznik, i do określenia.</u>
          <u xml:id="u-143.3" who="#SenatorJanRulewski">Inna forma porzucania dzieci, chyba najbardziej drastyczna, to umieszczanie ich, również z przyczyn ekonomicznych, w domach dziecka lub w rodzinach zastępczych przy pomocy różnych kruczków prawnych czy wprost - jak ostatnio telewizja pokazała, zostawia się wózek z dzieckiem na ulicy. Dotyczy to od czterdziestu do sześćdziesięciu tysięcy dzieci. Myślę, że różne nieprzyjemności spotykają dzieci czy nawet dotyka je przemoc, o której mówiliśmy, ale chyba największą tragedią dla dziecka pozostaje fakt, że nikt go nie chce, nawet matka i ojciec. I dlatego zjawisko dzieci porzuconych, problem, który w Polsce narasta, ma priorytet przed wszelkimi innymi - przed przemocą, przed biedą.</u>
          <u xml:id="u-143.4" who="#SenatorJanRulewski">Oczywiście jest jeszcze wiele łagodniejszych form nieobecności - między innymi brak czasu dla dzieci, chociażby dlatego że dużo kobiet musi pracować w supermarketach - na szczęście to zjawisko ustępuje. Jako autor walki o wolne soboty wiem, że jednym z głównych motywów „Solidarności” nie tyle była niechęć do pracy czy trudów pracy, ile chęć odbudowy życia rodzinnego w czasach komunistycznych, bo wtedy też wszystko było podporządkowane wydajności pracy.</u>
          <u xml:id="u-143.5" who="#SenatorJanRulewski">Następne zagadnienie - przejdę na grunt Polski - pan rzecznik podał w swoich materiałach, że wielokrotnie występował, przynajmniej w zeszłym roku, o podniesienie progów dochodowych. Ministerstwo Finansów, jak mi się wydaje, zbyło rzecznika, nie potraktowało jego wystąpienia poważnie, zresztą innych głosów też. To prawda, że są trudności budżetowe, a nawet że są trudności gospodarcze, wszakże w ministerstwie - zapewniam pana rzecznika - leżą koncepcje, jak przesunąć środki od tych, którzy mają nadmiar pieniędzy z tytułu posiadania dziecka, do tych, którym środków brakuje i którym próg dochodowy 504 zł nie wystarcza. Zgadzam się z tezą - znaną, opisywaną i dość popularną - że wprawdzie rząd podniósł wysokość zasiłków prawie do poziomu 94 zł, niemniej jednak co roku ubywa osiemset tysięcy dzieci i one już są pozbawione jakiegokolwiek zasiłku. W Ministerstwie Finansów między innymi leży jedna z moich koncepcji, jak naprawić błąd, który popełnił były rząd, gdy nonszalancko przyznał ulgi osobom, których progi dochodowe wynoszą 5 tysięcy, 2 tysiące na osobę w rodzinie. Te osoby otrzymują ulgi prorodzinne. Również niektórzy moi koledzy dowodzą, że ulgi podatkowe są dla tych, którzy pracują. W takim razie ja pytam - nikt nie zaprzeczy przecież temu, że rolnicy pracują - dlaczego dzieci rolników nie otrzymują tych świadczeń. Na pewno rzemieślnicy pracują, na pewno ryczałtowcy pracują, może więcej niż inni, nawet ci, którzy mają umowę o pracę, ale ich dzieci nie mogą skorzystać z tego prawa. Ja pytam naszego rządu, czy podejmie inicjatywę w tym zakresie i naprawi błąd byłej ekipy, która chciała się - myślę, że z przyczyn wyborczych - podlizać i przyznać ulgi, a która w ten sposób skrzywdziła setki tysięcy dzieci, bo tylko z racji tego, że rodzic nie ma fabryki lub nie jest ministrem czy senatorem, jak Jan Rulewski, nie otrzymują one świadczenia, ulgi prorodzinnej. Dlatego namawiam pana rzecznika, aby wykazał jeszcze większą energię w zakresie równania praw dziecka.</u>
          <u xml:id="u-143.6" who="#SenatorJanRulewski">I już na zakończenie. Panie Marszałku, Wysoka Izbo, to jest bardzo dobry dokument, który mówi o rozdźwiękach między prawem a praktyką, ale tak naprawdę to brakuje nam chyba raportu o polskim dzieciństwie, gdyż to, co spotkało nas w tym okresie, wskazuje, że nie mamy dostatecznych danych do tego, żeby móc nie tylko zdiagnozować sytuację, ale i wyciągnąć wnioski na przyszłość. Wprawdzie był raport o polskiej rodzinie, ale był on przygotowany bodajże w 2000 r., kiedy jeszcze nie byliśmy w Unii Europejskiej, kiedy nie było procesów mobilnego rynku i innych zagadnień. Stąd moja propozycja, abyśmy może wspólnie, Senat z rzecznikiem, pochylili się nad próbą skonstruowania raportu o polskim dzieciństwie. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-144">
          <u xml:id="u-144.0" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Dziękuję, Panie Senatorze.</u>
          <u xml:id="u-144.1" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Proszę o zabranie głosu pana senatora Rafała Muchackiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-145">
          <u xml:id="u-145.0" who="#SenatorRafałMuchacki">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-145.1" who="#SenatorRafałMuchacki">Panie Marszałku! Panowie Ministrowie! Panie i Panowie Senatorowie!</u>
          <u xml:id="u-145.2" who="#SenatorRafałMuchacki">O tym, że najważniejsza jest rodzina, każdy z moich przedmówców mówił, oczywiście najważniejsza jest rodzina szczęśliwa, w której dziecko ma miłość, opiekę. O tym wiemy wszyscy. Pamiętajmy, że dziecko jest obywatelem, pełnoprawnym obywatelem tego społeczeństwa. Moi poprzednicy, między innymi pan senator Rulewski, mówili o dzieciach porzuconych. W wielu miastach, niestety nie we wszystkich, są tak zwane okna życia. Uważam, że to jest kapitalny pomysł. Jeżeli... Różne są sytuacje. Nie jest moim zadaniem ani celem ocenianie tych matek, które nie chcą dzieci i decydują się je porzucić, ale faktem jest, że mają one możliwość zostawienia dziecka w tym „oknie życia”. Myślę, że bardzo dobra jest i powinna się rozwijać współpraca ze wszystkimi kościołami, które na pewno mogą w tym względzie pomóc. W mojej miejscowości wszystkie dzieci, które do tego „okna życia” trafiły, bardzo szybko, bez zbędnych problemów znalazły rodziny i są w tych rodzinach szczęśliwe. Nie ma z tym problemów.</u>
          <u xml:id="u-145.3" who="#SenatorRafałMuchacki">Druga sprawa, o której już mówiliśmy, to opieka zdrowotna. Ja wielokrotnie uczestniczę w posiedzeniach rad powiatu czy rad miasta na moim terenie. Proszę państwa, 90% problemów, jeśli nie więcej, to są dziury w drogach. To pojawia się najczęściej. Wpływa interpelacja do starosty, do prezydenta, bo trzeba naprawić dziurę na takiej czy innej ulicy. O problemach dzieci kompletnie się nie mówi. Bodajże raz w roku jest przyjmowane sprawozdanie z działania jakichś ośrodków MOPS, domów opieki społecznej czy domów dziecka, ale na co dzień problemu dzieci nie ma, a przecież te problemy są. Samorządy, kierując się rachunkami ekonomicznymi, nie patrzą na dobro dziecka, tylko na to, czy w szpitalu pediatrycznym, czy na oddziale pediatrycznym, jednym, drugim, piątym, czy w poradni wszystko się bilansuje. W wyniku tego - znam taki przykład z mojego okręgu - w jednym szpitalu zlikwidowano kilka oddziałów i kilka poradni, pracę straciło dwudziestu specjalistów, specjalistów chorób dzieci. Pan rzecznik mówił o tym, że w tej chwili średnia wieku lekarza pediatry to jest pięćdziesiąt osiem lat. Na miły Bóg, straszna rzecz i dobrze, że to zostało naprawione poprzez wprowadzenie tej specjalizacji na listę specjalizacji deficytowych. Do tego nie trzeba ministra, do tego trzeba po prostu odpowiedzialnego starosty i prezydenta, i odpowiedniej rady miasta czy starostwa.</u>
          <u xml:id="u-145.4" who="#SenatorRafałMuchacki">Kolejna sprawa to jest coś, czego ja nie rozumiem, bo to graniczy ze zwyrodnialstwem, mówię o gwałtach. W tej sytuacji budzą się we mnie najgorsze instynkty. Jeżeli do czegoś takiego dochodzi, to temu, kto to robi, chciałoby się zrobić coś najgorszego. Być może rzeczywiście ostra chemiczna kastracja pomoże w rozwiązaniu tego problemu.</u>
          <u xml:id="u-145.5" who="#SenatorRafałMuchacki">Proszę państwa, następna sprawa to nałogi wśród dzieci. Mówiliśmy o tym także wczoraj. Ja państwu powiem tak. Jak wygląda rodzina, w której tatuś pali przy dzieciach albo matka pali w ciąży? Nie wiem, czy państwo wiecie o tym, że ileś tysięcy dzieci - ja w tej chwili nie pamiętam liczby, ale to są tysiące - rodzi się z uzależnieniem od tytoniu, bo mamusia paliła papierosy. Przecież uznajemy życie od poczęcia do naturalnej śmierci, jak więc można coś takiego robić. To przecież jest nasze otoczenie, picie i palenie przy dzieciach widzimy właściwie na co dzień, nie mówiąc już o tym, że mamy coraz większy problem z narkomanią. Uważam, że w przypadku rodzin patologicznych - nie jestem prawnikiem, więc proszę mi wybaczyć - procedury pozbawiania praw rodzicielskich powinny być chyba bardziej restrykcyjne i działać szybciej.</u>
          <u xml:id="u-145.6" who="#SenatorRafałMuchacki">Dzieci niepełnosprawne. Pan senator Augustyn o tym mówił. Spotkałem się w swojej karierze z kilkunastoma przypadkami młodych ludzi między dziesiątym a piętnastym rokiem życia, ludzi, właściwie dzieci, które do końca życia będą kalekami, bo skakały na główkę, złamały kręgosłup szyjny i są niesprawne od szyi w dół. To jest przecież... To też z czegoś wynika. Wynika to między innymi z tego, że przez wiele lat na terenach miejskich czy w gminach nie było basenów i chodziło się do jakichś sadzawek, do jakichś dołów kopalnianych itd. Takie są tego efekty.</u>
          <u xml:id="u-145.7" who="#SenatorRafałMuchacki">Myślę, że najistotniejsza jest tu edukacja, a i sami musimy się uderzyć w piersi. Czy każdy z nas reaguje na przykład wtedy, gdy widzi dziecko, które samo błąka się gdzieś na ulicy, albo gdy jakiś smarkacz pali papierosa? Bardzo często nie reagujemy, przechodzimy, a przecież powinniśmy reagować. Niech on nawet zabluźni, bo może coś takiego zrobić. To nie zmienia faktu, że na coś takiego my musimy reagować. Ten dziesięciolatek może mnie jeszcze nie zbije, ale jeżeli chodzi o panią senator, to już jakiś wyrośnięty mógłby coś tam zdziałać. Proszę państwa, to są bardzo istotne sprawy. Musimy reagować, musimy reagować na tego typu zachowania, bo od nas zależy to, jak te dzieci będą wychowane, wszystkie. Nasze dzieci trzeba po prostu kochać, nie tylko moje, twoje, ale nasze, wszystkie. Kochajmy te dzieci, bo bez tej miłości my na starość też nie będziemy kochani. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-145.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-146">
          <u xml:id="u-146.0" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Dziękuję, Panie Senatorze.</u>
          <u xml:id="u-146.1" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Proszę o zabranie głosu panią senator Dorotę Arciszewską-Mielewczyk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-147">
          <u xml:id="u-147.0" who="#SenatorDorotaArciszewskaMielewczyk">Dziękuję, Panie Marszałku.</u>
          <u xml:id="u-147.1" who="#SenatorDorotaArciszewskaMielewczyk">Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-147.2" who="#SenatorDorotaArciszewskaMielewczyk">Widzę, że my dziś z panem senatorem bardzo podobnie myślimy, bo powiedział pan na koniec coś, o czym i ja chciałam powiedzieć, a o czym tu dziś jeszcze nie mówiliśmy.</u>
          <u xml:id="u-147.3" who="#SenatorDorotaArciszewskaMielewczyk">Zacznę od tego, że chciałabym panu ministrowi podziękować za współpracą, ale, jak powiadam, chodzi nie tylko o diagnozę i nie tylko o to, żebyśmy przychodzili do pana w sprawach indywidualnych i zajmowali pański czas - chociaż o to oczywiście też - ale przede wszystkim o to, że ten system musi działać. W związku z tym dziękuję za to, że pan się zajmuje rzeczywiście bardzo wieloma problemami i zagadnieniami. Jest to bardzo imponujące. Niemniej jednak chodzi o instrumenty, być może wręcz o zmuszanie pracowników poszczególnych ministerstwo do wdrażania pewnych rozwiązań, które muszą funkcjonować w całości systemu państwa, aby wszystkich nas chronić przed niebezpieczeństwami, a tych, którzy różne grzechy popełniają, po prostu rozliczyć dla dobra dzieci, bo to jest nasza przyszłość.</u>
          <u xml:id="u-147.4" who="#SenatorDorotaArciszewskaMielewczyk">To, co każdy z nas dziś tutaj mówi, świadczy o tym, z jak szeroką gamą problemów mamy do czynienia. Każdy z nas zna różne przykłady, ale na daną chwilę nie jesteśmy w stanie sobie o nich przypomnieć czy o nich mówić. Pan minister mówił o ubóstwie i o badaniach. Oczywiście, to jest źródło zła. Ale my powinniśmy wrócić w tym momencie do rodziny, do podstawowej jednostki, bo jeżeli my nie pomożemy rodzinie w funkcjonowaniu i zwalczaniu problemów życia codziennego, to spowoduje, niestety, odsunięcie dziecka, agresję, tragiczne zdarzenia na tle seksualnym, arogancję wobec dzieci, brak okazywania miłości czy w ogóle uczuć, znieczulicę i masę tym podobnych zjawisk. Jak powiadam, chodzi nam nie tylko o zdefiniowanie problemów, ale i o wprowadzanie instrumentów używanych przez instytucje państwowe, do tego zresztą powołane.</u>
          <u xml:id="u-147.5" who="#SenatorDorotaArciszewskaMielewczyk">Chciałabym wrócić, mimo wszystko, do kwestii niewydolności służb, bo jeżeli one rzeczywiście są niewydolne, a my mamy przykłady na tę niewydolność, to jeszcze nie oznacza, że mamy te służby napiętnować, tylko mamy pomóc tym służbom pomóc w ich funkcjonowaniu, bo ich sukces jest naszym sukcesem. A wiadomo, że w sytuacji jakiegoś marazmu finansowego czy jakichś dysfunkcji całej otoczki, no, te służby nie są po prostu w stanie wykonywać obowiązków tak, jak my byśmy tego chcieli. Ja wracam do tego dlatego, że jestem przeciwna ustawie - którą pan akurat preferuje - o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, choć jestem przeciwna tej ustawie nie w całości, bo jak udowodniliśmy sobie w dyskusji, instrumenty karania osób, które ewidentnie krzywdzą dzieci, w tej ustawie są. Mnie chodziło raczej o rozwinięcie tego elementu, a więc o danie oręża urzędnikom, czyli tej niewydolnej służbie, której powinniśmy pomóc, narzędzia w postaci odebrania dzieci. A to z kolei wiąże się z tym, o czym pan mówił, czyli z oddaniem dziecka rodzinie zastępczej albo instytucji, której niewydolność pan przedstawiał. Ale brakuje pieniędzy na to, żeby wesprzeć rodziny zastępcze i tak dalej. Czyli my zabierając to dziecko, nie mamy tak naprawdę gdzie go przekazać.</u>
          <u xml:id="u-147.6" who="#SenatorDorotaArciszewskaMielewczyk">Dlaczego o tym mówię? Ponieważ mieszkając za granicą i mając styczność z tymi problemami, zdobyłam pewne doświadczenia. Przykładu nie trzeba daleko nie szukać. W Niemczech zabranie dziecka i oddanie go rodzinie zastępczej często nazywane jest wręcz handlem dziećmi, dlatego że pieniądze, które otrzymuje rodzina zastępcza, wcale nie lepsza nić biologiczna, stanowią budżet tej rodziny. I tam brak kontroli nad tym mechanizmem, który jest w gestii samorządu w sensie organizacyjnym, absolutny brak kontroli właściwego ministra, powoduje po prostu tragedie. I teraz my wpychamy dziecko w taki oto mechanizm. Definicja, która mówi o szeroko pojętym znęcaniu się nad dzieckiem, pozwala w zasadzie dowolnie interpretować, co jest tym znęcaniem się, czy jest nim niepójście na dyskotekę, czy jedzenie chleba z szynką. My te dzieci nieświadomie wtłaczamy w taki mechanizm: no to ja ci pokażę, ja tam zadzwonię, ja się poskarżę. O co mi chodzi? Psujemy autorytet rodziny, nieświadomie psujemy stosunki w rodzinie, a do tego jeszcze się cieszymy, gdy widzimy dziecko w Szwecji na przykład, które leży na chodniku i krzyczy, rozbija wszystko dookoła, i jego mama nie zwraca na to uwagi. My mówimy: o, bezstresowe wychowanie. Ale to jest bezstresowe wychowanie, to jest kwestia tego, że każdy się boi zwrócić uwagę. Gdybym miała zwrócić uwagę temu palącemu nastolatkowi, to by zaraz powiedział: to dyskryminacja, co cię to obchodzi... itd.</u>
          <u xml:id="u-147.7" who="#SenatorDorotaArciszewskaMielewczyk">Ja państwu tylko mówię o moich doświadczeniach. I stąd moje pytania, czy pan jako rzecznik ma porównanie, jak to ocenia się w innych krajach. Czy tam są za, czy przeciw. Pytam o to nie dlatego, że jestem przeciwko ochronie dzieci, które są poddawane przemocy, no nie można tak sprawy upraszczać. Nie, tu chodzi o ten aspekt, o którym bardzo ładnie mówiła tu pani senator, chodzi o tę niemoc rodziny, niemoc w wychowaniu.</u>
          <u xml:id="u-147.8" who="#SenatorDorotaArciszewskaMielewczyk">W związku z tym wolałbym wesprzeć te służby, żeby, zanim wprowadzi się pewne mechanizmy czy rozwiązania, za które te służby będą odpowiedzialne, najpierw stworzyć im odpowiednie warunki. Tylko o to mi chodzi, bo to od tego zależy szeroko pojęte dobro dziecka.</u>
          <u xml:id="u-147.9" who="#SenatorDorotaArciszewskaMielewczyk">Dzieci to największy skarb. Jak mówimy o dzieciach, to myślimy o miłości, ale musimy też pamiętać, że jesteśmy zobowiązani do opieki nad nimi, do stworzenia im odpowiednich warunków. I tu znowu wracamy do rodziny, gdzie są odpowiednie warunki, jest dobra atmosfera, a to się wiąże z pieniędzmi. I to są rozwiązania, za które państwo jest odpowiedzialne. Dlaczego mówiłam, że dzisiaj z panem senatorem bardzo podobnie myślimy? Bo my tu w ogóle nie powiedzieliśmy o miłości, a dzieci potrzebują miłości, to jest najpiękniejsze uczucie i jeżeli one nie zaznały tej miłości, to my jako współtwórcy ustaw powinniśmy pamiętać, że nawet gdyby one miały być w innej rodzinie, w innym ośrodku, to my jesteśmy odpowiedzialni za ich prawo do tego, żeby były wychowane, za to, żeby pokazać im, że jednak można być dobrym, pałać do kogoś miłością, że tak powiem. My musimy ich tą miłością obdarzać i chcę, żebyśmy o tym nie zapominali. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-147.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-148">
          <u xml:id="u-148.0" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Dziękuję, Pani Senator.</u>
          <u xml:id="u-148.1" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Proszę o zabranie głosu pana senatora Zbigniewa Cichonia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-149">
          <u xml:id="u-149.0" who="#SenatorZbigniewCichoń">Panie Marszałku! Panie Rzeczniku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-149.1" who="#SenatorZbigniewCichoń">Ja króciutko, ponieważ czas szybko biegnie. Chciałbym zwrócić uwagę na jedną kwestię. Otóż rzecznik praw obywatelskich ma pozycję znaczącą i zarazem nieco ułomną w aspekcie uregulowań prawnych. Dlatego że z jednej strony ma dużo uprawnień w zakresie monitorowania władz, rządu, władzy ustawodawczej, w zakresie wnoszenia różnego rodzaju środków prawnych, ale z drugiej strony niestety nie ma uprawnienia do inicjatywy ustawodawczej i dlatego jego rola jest trochę niedookreślona.</u>
          <u xml:id="u-149.2" who="#SenatorZbigniewCichoń">Ja chciałbym pogratulować panu rzecznikowi tego, co do tej pory zrobił. Żałuję tylko, że nie dostaliśmy, przynajmniej większość senatorów nie dostała, opracowania w formie pisemnej. Nie wiem, dlaczego tak się stało.</u>
          <u xml:id="u-149.3" who="#SenatorZbigniewCichoń">Chcę jeszcze zwrócić uwagę na jeden problem. Proszę państwa, te wszystkie ułomności, o których tu wspominamy, wynikają z pewnej szkodliwej filozofii stanowienia prawa, to po pierwsze, a po drugie, z filozofii życia, którą się u nas lansuje, zwłaszcza w mediach. Lansowanie filozofii życia hedonistycznego, pozbawionego odniesienia do wyższych wartości, czy to transcedentalnych, czy innych, bo przecież są też niewierzący, powoduje, że jako społeczeństwo bardzo utylitarne prezentujemy skrajnie hedonistyczne podejście do drugiego człowieka, również niestety do dziecka. Dziecko zaczyna być postrzegane jako przeszkoda w robieniu kariery zawodowej, zwłaszcza przez kobiety, które ulegają czasami temu chorobliwie feministycznemu, lansowanemu przez niektóre organizacje, podejściu do życia. Dopóki nie zaczniemy dbać o całość rodziny, dopóty sytuacja dziecka będzie tak zła, jak obecnie, a załamywanie rąk nad sytuacją dzieci, moim zdaniem, będzie trąciło hipokryzją. Skoro żyjemy w państwie, które nie raczy zmienić progów dochodowych uzasadniających przyznanie zasiłku rodzinnego i osiemset tysięcy rodzin rocznie traci ten zasiłek na skutek tego, że od kilku lat obowiązuje granica bodajże 504 zł, to o czym my mówimy? Nie ma żadnego usprawiedliwienia, również natury ekonomicznej, dla takiej postawy państwa. Jest to po prostu czysta hipokryzja - trzeba rzecz nazwać po imieniu - bo są inne wydatki, środki przeznaczane na innego rodzaju sprawy, czasami wręcz zachcianki, czy na tworzenie rozwiązań w stylu jakichś monarchii, nie wiem, azjatycko-afrykańskich, pełnych przepychu. Wspomnę na przykład różnego rodzaju wydarzenia, chociażby w Krakowie, gdzie na pseudokulturalne imprezy wydaje się bardzo często setki milionów złotych - a to w skali kraju jest dosyć powszechne - nie ma natomiast paru złotych na to, żeby podwyższyć zasiłki rodzinne. To jest, proszę państwa, rzecz absolutnie niedopuszczalna.</u>
          <u xml:id="u-149.4" who="#SenatorZbigniewCichoń">Poza tym mamy prawo, które niestety uprzywilejowuje osoby silniejsze. Weźmy pod uwagę, proszę państwa, chociażby ustawę szumnie nazywaną „ustawą o ochronie praw lokatorów”. Póki nie miała tej szumnej nazwy, to rozwiązania ustawowe rzeczywiście chroniły lokatorów, a od momentu, kiedy użyto tej nazwy, wykazując się hipokryzją, i wpisano, że jest to ochrona praw lokatorów, to wprowadzono takie dziwne rozwiązania, że lokator stał się dużo słabszy aniżeli właściciel. Proszę państwa, jeżeli właściciel wypowiada wysokość stawki czynszu, to tenże lokator, który najczęściej jest biednym człowiekiem, musi wnosić pozew do sądu o ustalenie tego, że ta podwyżka czynszu jest nieuzasadniona. Czyli ten, kto jest słabszy ekonomicznie w porównaniu z właścicielem kamienicy, zostaje obciążony obowiązkiem wnoszenia powództwa, ponoszenia kosztów postępowania.</u>
          <u xml:id="u-149.5" who="#SenatorZbigniewCichoń">Inna kwestia. Proszę państwa, czy ktoś zechciał zastanowić się nad losem dzieci, których rodzice są tymczasowo aresztowani? A przecież, niestety, Rada Europy i Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu nie tak dawno uznały, że Polska nadużywa instytucji tymczasowego aresztu. Jak niepowetowane szkody wyrządza to psychice dziecka - traci ono rodzica, który jest tymczasowo aresztowany, w dodatku bardzo często utrudnia się kontakt z tym rodzicem, bo uzyskanie przez prokuraturę czy sąd dla takiej osoby, dla matki z dzieckiem, zezwolenia na wizytę w więzieniu wiąże się często z ogromnymi trudnościami. Proszę państwa, te rozwiązania tylko szczątkowo, że tak powiem, poruszają te wszystkie problemy. Mógłbym ich wymieniać wiele, ale nie będę zajmował państwa czasu.</u>
          <u xml:id="u-149.6" who="#SenatorZbigniewCichoń">Proszę państwa, dopóki nie zostanie zmieniona ta filozofia tworzenia prawa i nie weźmie się pod ochronę tych, którzy są słabsi... A kim są ci najsłabsi? To właśnie nasze dzieci. Dzieci, które stanowią nieoceniony skarb całego społeczeństwa, stanowią przyszłość. I o tym, jaka jest demokracja, jakie jest społeczeństwo, o tym, czy ono ma określony walor moralny, najlepiej świadczy właśnie to, jak się traktuje tych, którzy są najsłabsi, czyli dzieci i ludzi starszych, którzy wymagają opieki. Już Ojciec Święty kiedyś powiedział, że miarą humanizmu jest to, jak się traktuje tych, którzy są najsłabsi. Dlatego apeluję, żebyśmy to zawsze mieli na względzie w swoich pracach ustawodawczych. I chciałbym powiedzieć, że my jako Senat powinniśmy wiele z tych postulatów, które zgłaszamy dzisiaj do pana rzecznika, sami zrealizować, bo to my, a nie on, mamy inicjatywę ustawodawczą. Niestety, muszę tu wrzucić mały kamyczek do naszego własnego ogródka, bo trzeba być krytycznym. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-149.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-150">
          <u xml:id="u-150.0" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Dziękuję, Panie Senatorze.</u>
          <u xml:id="u-150.1" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Dla porządku informuję pana senatora, że informacja rzecznika praw dziecka za rok 2009 jest zawarta w druku senackim nr 843.</u>
          <u xml:id="u-150.2" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-150.3" who="#komentarz">(Senator Zbigniew Cichoń: Ale nie jest to wyłożone.)</u>
          <u xml:id="u-150.4" who="#komentarz">(Głosy z sali: Jest, mamy, mamy!)</u>
          <u xml:id="u-150.5" who="#komentarz">(Senator Dorota Arciszewska-Mielewczyk: Ale my nie mamy.)</u>
          <u xml:id="u-150.6" who="#komentarz">(Głos z sali: Było w skrzynkach.)</u>
          <u xml:id="u-150.7" who="#komentarz">(Senator Dorota Arciszewska-Mielewczy: Wczoraj nie było.)</u>
          <u xml:id="u-150.8" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">No, proszę państwa...</u>
          <u xml:id="u-150.9" who="#komentarz">(Głos z sali: W internecie jest.)</u>
          <u xml:id="u-150.10" who="#MarszałekBogdanBorusewicz">Proszę bardzo, Panie Senatorze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-151">
          <u xml:id="u-151.0" who="#SenatorWładysławSidorowicz">Panie Marszałku! Panie Ministrze!</u>
          <u xml:id="u-151.1" who="#SenatorWładysławSidorowicz">Chciałbym podziękować panu rzecznikowi za obszerne sprawozdanie, pokazujące, jak wiele jest pól, na których podejmuje on interwencję. Chciałbym też powiedzieć o dwóch sprawach.</u>
          <u xml:id="u-151.2" who="#SenatorWładysławSidorowicz">Pierwsza odnosi się do roli samorządu, który w gruncie rzeczy jest tutaj głównym graczem odpowiedzialnym za jakość opieki. Zapadła decyzja, że to pomoc społeczna, czyli pracownicy socjalni stają się głównymi osobami odpowiedzialnymi za penetrowanie środowiska i udzielanie mu wsparcia. W związku z tym niepokojące są sygnały, które mówią o tym, że ta infrastruktura społeczna ciągle jeszcze jest słaba. Z dzisiejszych prezentacji, z tych dyskusji wynika, że to musi być przedmiotem szczególnej troski. Chodzi o to, żeby tę infrastrukturę sprofesjonalizować, tak by rzeczywiście była wsparciem dla rodzin, które mają dysfunkcję. Chodzi też o to, żeby zrobić coś z tym zjawiskiem, które w tej chwili jest jeszcze dosyć masowe - 30% dzieci, które są zinstytucjonalizowane z powodów socjalnych, to bardzo niepokojący wskaźnik.</u>
          <u xml:id="u-151.3" who="#SenatorWładysławSidorowicz">Kolejna sprawa, o której chciałbym powiedzieć, dotyczy modelu opieki nad dzieckiem. I tutaj chcę po prostu powiedzieć, że respektowanie praw obywatelskich i rodziców nakłada obowiązek uczestnictwa opiekuna w badaniach, co jest jedną z barier w powieleniu tego modelu, do którego ciągle niektórzy jeszcze tęsknią, że oto w szkole robi się masowe badania diagnostyczne. Dzisiaj tego zrobić za bardzo nie można. I to jest jedna kwestia.</u>
          <u xml:id="u-151.4" who="#SenatorWładysławSidorowicz">Inna kwestia jest taka, że potencjał zasadniczy to są lekarze rodzinni, a około 40% stanowią pediatrzy, którzy uzupełnili swoje kwalifikacje i dzisiaj mają już szyld lekarza rodzinnego. To, że nie prowadzi się w tej kwestii polityki profilaktycznej, wskazuje na słabość naszego systemu, w którym Narodowy Fundusz Zdrowia jest zainteresowany finansowaniem świadczeń o charakterze zdrowotnym i ma z tym spore kłopoty. Deficyt środków powoduje, że na te działania profilaktyczne w Narodowym Funduszu Zdrowia nie ma pieniędzy, a tymczasem być może te programy powinny mieć inną ścieżkę. Brakuje nam ustawy o zdrowiu publicznym, nie mamy wskazanego sposobu, w jaki powinniśmy realizować coś, co nie jest świadczeniem indywidualnej usługi, bo zdrowie publiczne ma trochę inny charakter. Jest to rozwiązywane w Polsce w sposób kulawy, bo wiele samorządów podejmuje tutaj działania i finansuje różne programy profilaktyczne, to zaś powoduje, że są ogromne dysproporcje pomiędzy tymi samorządami, które mają swoją politykę zdrowia publicznego, a tymi, które tego typu sprawami się nie zajmują. Choćby problem próchnicy - pamiętam, że były takie ministerialne programy lakowania zębów, które przyhamowały próchnicę, w tej chwili natomiast takich programów nie ma. Być może jest to też coś takiego, o czym powinniśmy wiedzieć. Chodzi o to, że sektor medyczny jest nastawiony na świadczenie usług indywidualnych; jeśli ma wykonywać inne usługi, to trzeba by szukać takich narzędzi, które motywowałyby czy wskazywałyby na zasady rozliczania go z działań mających charakter profilaktyczny. Jest to na przykład postulowane przez pana rzecznika częstsze badanie dzieci, czyli coroczne badanie profilaktyczne dzieci przez lekarzy i dentystów. Przy czym jeszcze raz mówię: na pewno nie odbudujemy pionu pediatrycznego. Trzeba w ogóle wiedzieć, że my na temat modelu funkcjonowania służby zdrowia powinniśmy jeszcze kiedyś trochę poważniej podyskutować. Uważam jednak, że z dzisiejszej debaty wynika sporo tematów i powinniśmy to traktować jako pewnego rodzaju wskazanie pól, na których należy podjąć pewne działania. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-151.5" who="#komentarz">(Przewodnictwo obrad obejmuje wicemarszałek Marek Ziółkowski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-152">
          <u xml:id="u-152.0" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Dziękuję, Panie Senatorze.</u>
          <u xml:id="u-152.1" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Informuję, że lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-152.2" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-152.3" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Chciałbym zapytać, czy pan Marek Michalak, rzecznik praw dziecka, chciałby ustosunkować się do głosów w dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-152.4" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Panie Rzeczniku?</u>
          <u xml:id="u-152.5" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie, nie.)</u>
          <u xml:id="u-152.6" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Aha.</u>
          <u xml:id="u-152.7" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Zgłasza się za to pani minister Szumilas.</u>
          <u xml:id="u-152.8" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Proszę bardzo, Pani Minister.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-153">
          <u xml:id="u-153.0" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieEdukacjiNarodowejKrystynaSzumilas">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-153.1" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieEdukacjiNarodowejKrystynaSzumilas">Poprosiłam pana ministra, pana rzecznika praw dziecka, o to, żebym mogła jeszcze tutaj poruszyć pewną kwestię i sprostować pewne informacje.</u>
          <u xml:id="u-153.2" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieEdukacjiNarodowejKrystynaSzumilas">Otóż pani senator Arciszewska-Mielewczyk, opierając się na dzisiejszej informacji prasowej, zaniepokoiła się tym, że upowszechnienie wychowania przedszkolnego wśród pięciolatków powoduje, iż liczba dzieci trzy- i czteroletnich objętych opieką przedszkolną maleje, czyli że właśnie prawo pięciolatków do edukacji przedszkolnej powoduje, że jakby blokowane są miejsca dla dzieci trzy- i czteroletnich. Otóż dzisiejsza informacja prasowa mówi o tym, że w Polsce 44,4% dzieci czteroletnich jest objętych opieką przedszkolną. To znaczy to są dane sprzed trzech lat, w 2006 r. liczba dzieci czteroletnich objętych wychowaniem przedszkolnym wynosiła 44,4%. W 2009 r. już 59,4% czterolatków było objętych opieką przedszkolną. Jest to wzrost o 15%. I to jest, proszę państwa, jeżeli chodzi o upowszechnienie edukacji przedszkolnej, największy skok w czasie tego dwudziestolecia demokracji w Polsce. Oczywiście my nie jesteśmy jeszcze zadowoleni z tych danych, chcielibyśmy rzeczywiście dogonić w tym względzie Europę, niemniej jednak w ciągu ostatnich dwóch lat wiele samorządy w kierunku upowszechnienia edukacji przedszkolnej zrobiły - i to trzeba tutaj zaznaczyć.</u>
          <u xml:id="u-153.3" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieEdukacjiNarodowejKrystynaSzumilas">Tak już dla porządku powiem, że w 2006 r. w grupie dzieci od trzech do pięciu lat objętych edukacją przedszkolną było 33,1% trzylatków, 44,4% dzieci czteroletnich i 55,9% dzieci w wieku pięciu lat. W 2009 r. te dane wyglądają następująco: objętych wychowaniem przedszkolnym było 45,7% dzieci trzyletnich, czyli nastąpił tu wzrost o 12,6%, następnie 59,4% dzieci czteroletnich, a więc był wzrost o 15%, a także 74,8% dzieci pięcioletnich, a w tym wypadku był to wzrost o 18,9%. Bardzo chcielibyśmy, żeby ta tendencja wzrostowa się utrzymywała i żeby rzeczywiście upowszechnienie wychowania przedszkolnego w odniesieniu do dzieci w wieku od trzech do pięciu lat w Polsce było porównywalne z tym w krajach Unii Europejskiej. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-154">
          <u xml:id="u-154.0" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Dziękuję bardzo, Pani Minister.</u>
          <u xml:id="u-154.1" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">I w takim razie...</u>
          <u xml:id="u-154.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Jeszcze ministerstwo...)</u>
          <u xml:id="u-154.3" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">A, proszę bardzo. Rozumiem, że pan minister Cezary Rzemek. Tak? Zapraszam.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-155">
          <u xml:id="u-155.0" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieZdrowiaCezaryRzemek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-155.1" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieZdrowiaCezaryRzemek">Panie Marszałku! Szanowni Państwo!</u>
          <u xml:id="u-155.2" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieZdrowiaCezaryRzemek">Ja chciałbym tylko coś dodać w kwestii opieki nad dziećmi, jeżeli chodzi o badania profilaktyczne. W ostatnim czasie nasililiśmy trochę przygotowywanie naszych rozporządzeń, bo chcemy, że tak powiem, dorzucić trochę więcej obowiązków lekarzom rodzinnym - gdyż, jak państwo wiedzą, zmienił się system opieki nad dziećmi - tak żeby lekarze rodzinni zwrócili uwagę głównie na dzieci. Teraz do lekarza rodzinnego każdy musi udać się sam, bo oczywiście lekarz rodzinny nie przyjeżdża do szkoły podstawowej. I tu chodzi o to, o czym wspominał pan minister, to znaczy żeby każde dziecko miało chociaż jedno badanie w roku. Chcemy, żeby podczas tych tak zwanych wizyt kontrolnych - bo, jak zdają sobie państwo sprawę, zwłaszcza ci, którzy mają dzieci, pewnie co najmniej dwa razy do roku widuje się lekarza - wykonywano od razu więcej badań, takich podstawowych, dzięki którym będzie można wyłapać jakieś niedobre prognozy.</u>
          <u xml:id="u-155.3" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieZdrowiaCezaryRzemek">Z drugiej strony Ministerstwo Zdrowia chce wspomagać takie rozwiązania i takie inicjatywy jak chociażby wizyty stomatologów w szkole. W tej chwili w niektórych szkołach już się to odbywa. Stomatolodzy sami przychodzą do szkoły i mogą, na podstawie kontraktu z Narodowym Funduszem Zdrowia, zrobić przegląd - z tym że oczywiście nie mówimy tu o leczeniu na fotelu dentystycznym, tylko o samym przeglądzie i przedstawieniu później rodzicom takiego raportu o stanie uzębienia dziecka. Dzięki temu rodzice mają dodatkową informację o konieczności podjęcia pewnych działań, bo to rodzice - i to musimy stale im uświadamiać - podejmują decyzje o tym, kiedy się udać zarówno do lekarza dentysty, jak i do lekarza rodzinnego.</u>
          <u xml:id="u-155.4" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieZdrowiaCezaryRzemek">Są też dodatkowe programy prowadzone z Ministerstwem Edukacji Narodowej dotyczące odżywiania i wspomagania wartościowego, zdrowego odżywiania, dbania o własne zdrowie, które to programy minister zdrowia jak najbardziej popiera. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-156">
          <u xml:id="u-156.0" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Dziękuję bardzo, Panie Ministrze.</u>
          <u xml:id="u-156.1" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Chciałbym serdecznie podziękować rzecznikowi praw dziecka, panu Markowi Michalakowi, wspomaganemu przez przedstawicieli czterech resortów, którzy cały czas mu towarzyszyli, za przedstawienie Senatowi informacji. Dziękuję, Panie Ministrze.</u>
          <u xml:id="u-156.2" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Stwierdzam, że Senat zapoznał się z informacją Rzecznika Praw Dziecka o działalności za rok 2009 r. wraz z uwagami o stanie przestrzegania praw dziecka. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-156.3" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Tym samym zamykam ten punkt.</u>
          <u xml:id="u-156.4" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu...</u>
          <u xml:id="u-156.5" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">A, dziękuję wszystkim państwu za obecność w czasie procedowania nad tym punktem.</u>
          <u xml:id="u-156.6" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Trzy sekundy przerwy technicznej.</u>
          <u xml:id="u-156.7" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu dwudziestego drugiego porządku obrad: sprawozdanie Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji z rozpatrzonych w 2009 roku petycji.</u>
          <u xml:id="u-156.8" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Tekst sprawozdania to druk nr 891.</u>
          <u xml:id="u-156.9" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Pan senator Stanisław Piotrowicz będzie przedstawiał to sprawozdanie komisji.</u>
          <u xml:id="u-156.10" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-157">
          <u xml:id="u-157.0" who="#SenatorStanisławPiotrowicz">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-157.1" who="#SenatorStanisławPiotrowicz">Panie Marszałku! Panie i Panowie Senatorowie!</u>
          <u xml:id="u-157.2" who="#SenatorStanisławPiotrowicz">Sprawozdanie Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji z petycji rozpatrzonych w 2009 r.</u>
          <u xml:id="u-157.3" who="#SenatorStanisławPiotrowicz">Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. w dziale „Wolności i prawa polityczne” w art. 63 przewiduje możliwość składania przez obywateli petycji, wniosków i skarg. W tym przepisie stwierdza się, że każdy ma prawo składać petycje, wnioski, skargi w interesie publicznym, własnym lub innej osoby za jej zgodą do organów władzy publicznej oraz do organizacji i instytucji społecznych w związku z wykonywanymi przez nie zadaniami. Ponadto przepis ten zawiera upoważnienie do uregulowania w ustawie trybu rozpatrywania petycji.</u>
          <u xml:id="u-157.4" who="#SenatorStanisławPiotrowicz">Organizacje pozarządowe od dawna postulowały skorzystanie z konstytucyjnego upoważnienia do wprowadzenia w życie prawa do składania petycji. Petycje stały się przedmiotem rozważań Parlamentarnego Zespołu do spraw Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi, któremu przewodniczy marszałek Senatu Bogdan Borusewicz. Zespół ten także wskazał na potrzebę przygotowania ustawy o petycjach.</u>
          <u xml:id="u-157.5" who="#SenatorStanisławPiotrowicz">Senat Rzeczypospolitej Polskiej na dwudziestym drugim posiedzeniu 20 listopada 2008 r. debatował nad instytucją petycji i zmienił swój regulamin, aby umożliwić obywatelom korzystanie z prawa do petycji.</u>
          <u xml:id="u-157.6" who="#SenatorStanisławPiotrowicz">Rozszerzono kompetencje senackiej Komisji Praw Człowieka i Praworządności o rozpatrywanie petycji oraz dodano do nazwy tej komisji słowo „Petycje”. Ponadto do Regulaminu Senatu wprowadzono nowy dział Xa „Rozpatrywanie petycji”, w którym został określony tryb pracy Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji nad petycjami. Zmiany te weszły w życie z dniem 1 stycznia 2009 r.</u>
          <u xml:id="u-157.7" who="#SenatorStanisławPiotrowicz">Zgodnie z postanowieniami działu Xa Regulaminu Senatu obywatele mogą nadsyłać petycje do marszałka Senatu, który następnie kieruje je do przewodniczącego Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji. Każdą petycję przewodniczący komisji kieruje na posiedzenie komisji. Jeśli komisja po rozpatrzeniu petycji uzna, że przedmiot petycji nie mieści się w zakresie kompetencji Senatu, to może przekazać ją właściwemu organowi władzy publicznej, jednocześnie informując o tym marszałka Senatu. Komisja posiada także prawo niepodejmowania działań po rozpatrzeniu petycji, a o takiej decyzji również informuje marszałka Senatu i wskazuje przyczyny takiego stanu rzeczy. Komisja ma obowiązek zawiadamiania podmiotu wnoszącego petycję o podejmowanych działaniach lub przyczynach ich niepodjęcia. Schemat rozpatrywania petycji prezentuje załącznik do niniejszego sprawozdania, który został państwu udostępniony.</u>
          <u xml:id="u-157.8" who="#SenatorStanisławPiotrowicz">Corocznym obowiązkiem Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji jest składanie Senatowi sprawozdania z rozpatrzonych petycji. I tak, w 2009 r. marszałek Senatu skierował do Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji osiemnaście petycji, z których komisja rozpatrzyła czternaście. Rozpatrzenie czterech petycji, skierowanych do komisji w grudniu 2009 r., zaplanowano już na 2010 r.</u>
          <u xml:id="u-157.9" who="#SenatorStanisławPiotrowicz">Prace nad pierwszą z grupy rozpatrzonych petycji, dotyczącą uchylenia art. 5 ustawy o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin, zostały sfinalizowane poprzez oczekiwaną przez wnioskodawcę zmianę przepisów prawa, choć trzeba zaznaczyć, że komisja podjęła działania, kiedy rząd kończył prace nad projektem ustawy obejmującym zmianę omawianego przepisu. W związku z tym komisja zwiesiła na trzy miesiące prace nad petycją, w tym czasie rząd skierował projekt do Sejmu, a następnie parlament uchwalił ustawę.</u>
          <u xml:id="u-157.10" who="#SenatorStanisławPiotrowicz">Komisja po przeprowadzeniu dyskusji nad każdą z czternastu petycji podjęła decyzje o kontynuowaniu prac nad siedmioma petycjami, w odniesieniu do sześciu postanowiła nie prowadzić prac, a w wypadku jednej, dotyczącej zmiany systemu oświaty, postanowiła przekazać uwagi jej autora Ministerstwu Edukacji Narodowej.</u>
          <u xml:id="u-157.11" who="#SenatorStanisławPiotrowicz">Autorzy petycji najczęściej wnosili o zmianę prawa w zakresie: kombatantów - dotyczyło tego sześć petycji; rent i emerytur w przypadku różnych grup uprawnionych - także sześć petycji, w tym trzy dotyczące świadczeń dla inwalidów wojennych i wojskowych, trzy dotyczące przyznania świadczeń osobom przymusowo wykonującym pracę w ramach Powszechnej Organizacji „Służba Polsce” oraz zmiany zasad waloryzacji rent i emerytur byłych żołnierzy zawodowych i zasad opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne.</u>
          <u xml:id="u-157.12" who="#SenatorStanisławPiotrowicz">Dział Petycji i Korespondencji Biura Komunikacji Społecznej do każdej petycji przygotował informację o przedmiocie petycji. Jest to materiał pomocniczy do rozpatrzenia petycji przez komisję. Każda informacja zawierała prezentację autora petycji, opis przedmiotu petycji i jej uzasadnienie oraz analizę stanu prawnego regulującego problematykę petycji i dane o ewentualnych pracach legislacyjnych nad konkretnym zagadnieniem. W opracowaniu zawarte były też informacje o powiązanym z petycją orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego i sądów powszechnych, a także o działaniach rządu lub zainteresowanych organizacji. Każda z informacji o przedmiocie petycji zawierała podsumowanie i rekomendację biura. Do każdego opracowania o petycji dołączane były również materiały zawierające wniosek autora petycji oraz wybrane akty prawne, orzeczenia sądów, projekty ustaw, publikacje lub informacje o wcześniejszych działaniach w przedmiocie petycji.</u>
          <u xml:id="u-157.13" who="#SenatorStanisławPiotrowicz">Chcę w tym miejscu zwrócić uwagę, że tymi sprawami zajmował się Dział Petycji i Korespondencji Biura Komunikacji Społecznej. W tym dziale nad petycjami pracowały trzy osoby merytoryczne plus jeden pracownik sekretariatu. Muszę podkreślić wielkie zaangażowanie pracowników tego działu, wielki trud włożony w przygotowanie na posiedzenie komisji petycji w taki sposób, jaki przed chwileczką przedstawiłem. Przy tej okazji chcę wyrazić wielką wdzięczność pracownikom działu, wraz z panią kierownik Danutą Antoszkiewicz, i podziękować za rzetelne przygotowywanie petycji.</u>
          <u xml:id="u-157.14" who="#SenatorStanisławPiotrowicz">Złożoność problematyki zawartej w petycjach rozpatrzonych w 2009 r. przez Komisję Praw Człowieka, Praworządności i Petycji wymaga zaprezentowania każdej z nich. Zdaję sobie sprawę z tego, że trwałoby to zbyt długo, wymienię więc tylko hasłowo, jakie petycje rozpatrywano.</u>
          <u xml:id="u-157.15" who="#SenatorStanisławPiotrowicz">Petycja pierwsza została złożona w sprawie uchylenia art. 5 ustawy o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin.</u>
          <u xml:id="u-157.16" who="#SenatorStanisławPiotrowicz">Druga petycja dotyczyła podjęcia inicjatywy ustawodawczej w sprawie objęcia czterdziestodziewięcioprocentową ulgą studentów studiów III stopnia przy przejazdach środkami publicznego transportu zbiorowego autobusowego i kolejowego. Prace nad tą właśnie petycją zakończono po myśli wnioskodawców, 24 maja 2010 r. komisja przyjęła projekt zmian ustawowych. Są one już w druku senackim nr 839.</u>
          <u xml:id="u-157.17" who="#SenatorStanisławPiotrowicz">Kolejna petycja dotyczyła nowelizacji kodeksu karnego, chodziło o wykreślenie całego rozdziału, o uchylenie rozdziału XVI kodeksu karnego. Komisja postanowiła nie podejmować prac nad tą petycją.</u>
          <u xml:id="u-157.18" who="#SenatorStanisławPiotrowicz">Następna petycja, w sprawie podjęcia inicjatywy ustawodawczej dotyczącej przyznania świadczeń pieniężnych i innych uprawnień dla osób przymusowo wykonujących pracę w ramach Powszechnej Organizacji „Służba Polsce” w latach 1948–1955. Petycja została skierowana do komisji przez marszałka 6 października 2009 r., 15 października 2009 r. komisja ją rozpatrzyła i postanowiła nie podejmować nad nią prac. W szczególności stwierdzono, że ograniczenie ustawy tylko do żołnierzy z poboru w1949 r., którzy byli przymusowo zatrudniani w kopalniach węgla i kamieniołomach, jest trafnym rozwiązaniem. Rozszerzenie może budzić wiele kontrowersji i trudności z zakwalifikowaniem poszczególnych osób do katalogu wymienionego w tejże ustawie.</u>
          <u xml:id="u-157.19" who="#SenatorStanisławPiotrowicz">Kolejna petycja, w sprawie zmiany zasad waloryzacji rent i emerytur byłych żołnierzy zawodowych z cenowej na płacową. Była to petycja zbiorowa, wniesiona przez Stowarzyszenie „Ojczyzna - Zbiorowy Obowiązek”, z podpisami stu osiemnastu osób, i grupę pana Zdzisława G., który reprezentował pięćdziesiąt trzy osoby popierające petycję. Petycja trafiła do komisji 6 października, a 15 października komisja postanowiła nie podejmować nad nią prac. Komisja uznała, że brak podstaw do podważania zasady jednakowego traktowania wszystkich emerytów i rencistów. Nie tak dawno przecież ujednolicono cały system emerytalno-rentowy, a proponowane zmiany powodowałyby powrót do tego, co było kiedyś.</u>
          <u xml:id="u-157.20" who="#SenatorStanisławPiotrowicz">Petycja w sprawie zmiany stawki opodatkowania podatkiem VAT usług związanych z kulturą, skierowana do komisji 6 października; 15 października komisja petycję rozpatrzyła i postanowiła nie podejmować nad nią prac. Komisja uznała, że brak podstaw do wyróżniania usługi wypożyczania kaset wideo obniżoną stawką podatku od wartości dodanej.</u>
          <u xml:id="u-157.21" who="#SenatorStanisławPiotrowicz">Kolejna petycja, w sprawie podjęcia inicjatywy ustawodawczej dotyczącej zmiany systemu oświaty, skierowana do komisji 16 października. 29 października 2009 r. komisja rozpatrzyła tę petycję i postanowiła nie podejmować nad nią prac oraz przekazać uwagi autora petycji Ministerstwu Edukacji Narodowej. Jest to obszerny problem, wiążący się z reformą całego systemu oświaty. Uznaliśmy, że wykracza to poza sprawy rozpatrywane w ramach petycji. W petycji w szczególności chodziło o to, żeby wprowadzić dwunastoletni okres nauki: powołać siedmioklasową szkołę podstawową oraz pięcioletnią powszechną, ogólnotechniczną, zintegrowaną z procesem wychowawczym polskiej szkoły średniej. Proponowano, żeby po ukończeniu osiemnastego roku życia uczeń uzyskiwał prawo przystąpienia do egzaminu dojrzałości, a po praktyce w obranym przez ucznia zawodzie - do egzaminu umożliwiającego uzyskanie stopnia technika. Była to petycja indywidualna, wniesiona przez osobę fizyczną.</u>
          <u xml:id="u-157.22" who="#SenatorStanisławPiotrowicz">Kolejna petycja dotyczyła przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności. Była to petycja zbiorowa, wniesiona przez Barbarę S. z Warszawa i dwadzieścia osiem osób popierających petycję. Petycja wniesiona została 16 października, a 29 października komisja ją rozpatrzyła i postanowiła nie podejmować nad nią prac. Komisja uznała, że zmiana prawa w kierunku oczekiwanym przez wnoszących petycję jest niemożliwa, gdyż łamałaby zasadę prawa stanowiącą, że użytkowanie wieczyste gruntu może podlegać przekształceniu jedynie jako całość, nie zaś jako udział w prawie użytkowania wieczystego.</u>
          <u xml:id="u-157.23" who="#SenatorStanisławPiotrowicz">Kolejna petycja, tym razem w sprawie wznowienia nadawania Krzyża Armii Krajowej, odznaczenia o charakterze wojskowym. Jest to petycja indywidualna, wniesiona przez osobę fizyczną. Ale wiadomo, że dotyczy ona szerszego kręgu osób. Marszałek Senatu skierował petycję do komisji 5 lipca, a 12 lipca komisja ją rozpatrzyła i postanowiła kontynuować nad nią prace. Te prace nie zostały jeszcze zakończone, ale wszystko wskazuje na to, że będzie petycja zostanie rozpatrzona po myśli wnioskodawcy.</u>
          <u xml:id="u-157.24" who="#SenatorStanisławPiotrowicz">Petycja w sprawie podjęcia inicjatywy ustawodawczej dotyczącej usunięcia z życia publicznego komunistycznych patronów ulic i placów. Jest to petycja zbiorowa, wniesiona przez Radę Miasta Jastrzębie-Zdrój. Petycja została skierowana do komisji 5 listopada, a 12 listopada komisja ją rozpatrzyła i postanowiła kontynuować nad nią prace. Te prace są już bardzo zaawansowane. Na ostatnim posiedzeniu, w tym tygodniu, zapoznaliśmy się już z projektem stosownego aktu prawnego. Pozostały jeszcze kwestie doprecyzowania definicji, co jest symbolem komunistycznym, względnie innym totalitarnym, a co nie jest. Potrzebna jest nam tu pomoc specjalistów z tej dziedziny. Komisja oczekuje na stosowne propozycje i opinie w tym zakresie. Prace nad tą petycją niebawem zostaną ukończone.</u>
          <u xml:id="u-157.25" who="#SenatorStanisławPiotrowicz">Kolejna petycja dotyczyła zlikwidowania zasady wielokrotnego opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne przez tego samego ubezpieczonego, jeśli uzyskuje on przychody z więcej niż jednego tytułu w ramach działalności tego samego podmiotu prawnego. Jest to petycja indywidualna, wniesiona przez osobę fizyczną, ale doświadczenie życiowe wskazuje, że dotyczy ona wielu osób. Skierowana została do komisji 19 listopada 2009 r., a rozpatrzona została przez komisję na posiedzeniu 15 grudnia 2009 r. Komisja postanowiła nie podejmować nad nią prac. Uznano, że zgodnie z zasadą równości i koncepcją solidaryzmu społecznego wszyscy obywatele są uprawnieni do równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, niezależnie od wysokości indywidualnego wkładu do funduszu powstałego ze składek na ubezpieczenia zdrowotne.</u>
          <u xml:id="u-157.26" who="#SenatorStanisławPiotrowicz">Kolejna petycja, w sprawie wprowadzenia zmian w ustawie z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego dotyczących podniesienia rangi Urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych poprzez ponowne podporządkowanie kierownika urzędu prezesowi Rady Ministrów, a nie jak obecnie ministrowi pracy i polityki społecznej, oraz reaktywowania Państwowego Funduszu Kombatantów. Jest to petycja zbiorowa, wniesiona przez Wojewódzką Radę Kombatantów i Osób Represjonowanych przy wojewodzie małopolskim z siedzibą w Krakowie oraz Porozumienie Organizacji Kombatanckich i Niepodległościowych w Krakowie. Marszałek Senatu skierował tą petycję 19 listopada 2009 r. do komisji, która rozpatrzyła ją 15 grudnia i postanowiła kontynuować prace nad nią. Prace zmierzają już ku finałowi. Na ostatnim posiedzeniu zapoznaliśmy się ze wstępnym projektem zmian legislacyjnych. Potrzeba jeszcze pewnych opinii. Myślę, że w znacznym stopniu zostaną zadowoleni wnoszący tę petycję.</u>
          <u xml:id="u-157.27" who="#SenatorStanisławPiotrowicz">Kolejna petycja, w sprawie podjęcia uchwały okolicznościowej w celu złożenia hołdu żołnierzom Polskiego Państwa Podziemnego walczącym o wolną i demokratyczną Polskę, wykonującym rozkazy legalnego rządu na uchodźstwie, prześladowanym, aresztowanym i skazanym w latach 1944–1956 za działalność w szeregach Armii Krajowej. Jest to petycja indywidualna, wniesiona przez osobę fizyczną. Marszałek Senatu 2 grudnia 2009 skierował ją do rozpatrzenia przez komisję, która 15 grudnia rozpatrzyła petycję i postanowiła kontynuować nad nią prace. Już został przedstawiony marszałkowi Senatu projekt stosownej zmiany ustawowej. Zawarty on został w druku senackim nr 877.</u>
          <u xml:id="u-157.28" who="#SenatorStanisławPiotrowicz">Kolejna petycja, w sprawie podjęcia inicjatywy ustawodawczej mającej na celu przywrócenie inwalidom wojennym prawa do pobierania dwóch świadczeń w pełnej wysokości, czyli 100% renty inwalidzkiej i 100% emerytury. To była petycja indywidualna, wniesiona przez osobę fizyczną. Skierowana została do komisji 2 grudnia. 15 grudnia komisja rozpatrzyła petycję i postanowiła kontynuować nad nią prace. Ale w toku dalszych dyskusji uznano, że niezasadne byłyby zmiany legislacyjne i ostatecznie postanowiono nie prowadzić dalszych prac nad tą petycją.</u>
          <u xml:id="u-157.29" who="#SenatorStanisławPiotrowicz">Kolejna petycja, w sprawie zmiany wysokości rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej poprzez przyjęcie 100% wartości pozostawionych nieruchomości jako podstawy zaliczenia wartości nieruchomości. Jest to petycja indywidualna, wniesiona przez osobę fizyczną, ale wiadomo, że dotyczy ona znacznie szerszego kręgu osób. Marszałek skierował ją do komisji 11 grudnia. Komisja nie podjęła dalszych prac nad tą petycją. Ten problem przewijał się na przestrzeni wielu lat, różne parlamenty zajmowały się tą tematyką. Ostatecznie nikt nie zdecydował się na podjęcie prac, głównie ze względów możliwości budżetowych. Nadto stwierdzono, że tego rodzaju rozwiązanie, że wypłaca się tylko 20% wartości mienia, nie pozostaje w sprzeczności z prawem unijnym.</u>
          <u xml:id="u-157.30" who="#SenatorStanisławPiotrowicz">Petycja w sprawie podjęcia inicjatywy ustawodawczej dotyczącej ustanowienia dnia 4 czerwca świętem państwowym. Jest to petycja zbiorowa, wniesiona przez Jerzego B. i sześćdziesiąt pięć osób popierających. Jakkolwiek 4 czerwca jest dość ważną datą w naszej historii, wydaje się, że bardziej właściwą datą jest 31 sierpnia - ten właśnie dzień jest Dniem Solidarności i Wolności. Wydaje nam się, że to święto bardziej zasługuje na podkreślenie niż 4 czerwca. 4 czerwca rzeczywiście wiąże się z pierwszymi wolnymi wyborami, ale tylko do Senatu, bo do Sejmu jeszcze nie. Trzeba podkreślić, że w petycji nie chodziło o to, żeby ten dzień był dniem ustawowo wolnym od pracy, a jedynie o to, żeby był świętem. Ale uznano, że tę ideę chyba dobrze wyraża data 31 sierpnia, kiedy obchodzimy Dzień Solidarności i Wolności. Autorzy petycji proponowali nazwę Dzień Wolności, a więc uznaliśmy, że skoro 31 sierpnia jest Dniem Solidarności i Wolności, to w jakimś stopniu konsumuje to tę petycję.</u>
          <u xml:id="u-157.31" who="#SenatorStanisławPiotrowicz">Petycja w sprawie podjęcia inicjatywy ustawodawczej mającej na celu poszerzenie katalogu formacji walki zbrojnej walczących w latach 1939–1945 o niepodległość Polski. Komisja po dłuższej debacie doszła do wniosku, że nie będzie podejmować prac w tym zakresie. W szczególności chodzi o to, że w ustawie operuje się ogólnym pojęciem i określa się tych, którzy walczyli w tych latach o niepodległość Polski, bez wymieniania konkretnych nazw podmiotów, pod szyldami których poszczególni członkowie walczyli. Uważaliśmy, że poszerzenie katalogu poprzez wymienienie kolejnych organizacji może spowodować więcej zła niż dobra, bo nagle może się okazać, że jakiś podmiot został pominięty. Zresztą to nie rodzi skutków dla tych podmiotów, bo wszyscy mogą korzystać ze świadczeń, które w tej ustawie się przewiduje. Taksatywne wyliczenie podmiotów miałoby na celu tylko oddać cześć i szacunek tym organizacjom, a my uznaliśmy jako komisja, że na uczczenia pamięci tych organizacji jest miejsce gdzie indziej, niekoniecznie w tej ustawie. Jak już powiedziałem, można byłoby kogoś pominąć i z tego względu byłoby więcej szkody niż pożytku.</u>
          <u xml:id="u-157.32" who="#SenatorStanisławPiotrowicz">I petycja osiemnasta, w sprawie podjęcia inicjatywy ustawodawczej dotyczącej ustanowienia samorządu gospodarczego dla środowiska mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw. Jest to petycja indywidualna, wniesiona przez osobę fizyczną. Marszałek skierował ją do komisji 22 grudnia 2009 r. Już w tym roku komisja postanowiła nie podejmować prac nad tą petycją. Wydaje się, że jeżeli ta petycja miała sens, to szczególnie wtedy kiedy odzyskaliśmy niepodległość i wolność. W tej chwili jest już dużo organizacji o charakterze gospodarczym i myślę, że wypracowanie teraz właściwego modelu wymaga pracy znacznie przekraczającej możliwości komisji, wymaga być może zorganizowania szerszej konferencji, na którą zostaliby zaproszeni przedstawiciele poszczególnych organizacji gospodarczych po to, żeby się zastanowić, czy istotnie potrzebne są takie uregulowania, a jeżeli tak, to jakie. Wydaje się, że w tym momencie komisja nie jest dobrym miejscem do rozpatrzenia tego rodzaju postulatu.</u>
          <u xml:id="u-157.33" who="#SenatorStanisławPiotrowicz">Na zakończenie chciałbym stwierdzić, że sprawozdanie obejmuje petycje, które zostały skierowane przez marszałka Senatu do Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji w roku 2009. Należy zaznaczyć, iż pierwsza petycja skierowana została do komisji w dniu 29 lipca 2009 r., a następne sukcesywnie wpływały do komisji po 6 października 2009 r. Zakres tematyczny petycji i zawarte w nich propozycje rozwiązań legislacyjnych były przedmiotem wielokrotnych spotkań i posiedzeń komisji, stąd też nie nad wszystkimi petycjami udało się zakończyć prace przed upływem końca roku. Prace nad niektórymi trwają do chwili obecnej, a dwie doczekały się, jak już wspomniałem, projektów uchwałodawczych i ustawodawczych.</u>
          <u xml:id="u-157.34" who="#SenatorStanisławPiotrowicz">16 lutego i 24 marca 2010 r. komisja kontynuowała prace nad petycją w sprawie podjęcia inicjatywy ustawodawczej dotyczącej objęcia czterdziestodziewięcioprocentową ulgą dla studentów studiów trzeciego stopnia, doktorantów, przy przejazdach środkami publicznego transportu zbiorowego autobusowego i kolejowego. Biuro Legislacyjne Kancelarii Senatu przygotowało projekt nowelizacji do ustawy o zmianie ustawy o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego. Komisja na posiedzeniu 24 marca 2010 r. jednogłośnie przyjęła wniosek o zaakceptowanie przedstawionego projektu ustawy. Projekt ustawy o zmianie ustawy o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego zamieszczony został, jak już wspomniałem, w druku senackim nr 839.</u>
          <u xml:id="u-157.35" who="#SenatorStanisławPiotrowicz">Petycja w sprawie podjęcia uchwały okolicznościowej w celu złożenia hołdu żołnierzom Polskiego Państwa Podziemnego walczącym o wolną i demokratyczną Polskę, wykonującym rozkazy legalnego rządu na uchodźstwie, prześladowanym, aresztowanym i skazanym w latach 1944–1956 za działalność w szeregach Armii Krajowej zaowocowała przygotowanym przez senatora Zbigniewa Cichonia projektem, który senatorowie jednogłośnie zaaprobowali i przekazali marszałkowi Senatu. Projekt uchwały zamieszczony został w druku senackim nr 877.</u>
          <u xml:id="u-157.36" who="#SenatorStanisławPiotrowicz">Jeśli chodzi o pozostałe petycje, co do których senatorowie podjęli decyzję dalszego prowadzenia nad nimi prac, to prace nad nimi są kontynuowane na posiedzeniach komisji w tym roku.</u>
          <u xml:id="u-157.37" who="#SenatorStanisławPiotrowicz">Chcę podkreślić, że w pracach komisji uczestniczy siedmiu senatorów i bardzo duży wkład pracy wnoszą sekretarze komisji, pani Elżbieta Owczarek i pani Joanna Granowska. Jeżeli chodzi o senatorów, to myślę, że warto podkreślić, że jest ich niewielu, mianowicie członkami Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji są pan senator Zbigniew Cichoń, pan senator Paweł Klimowicz, pan senator, pan marszałek Zbigniew Romaszewski, pan senator Jan Rulewski, pan senator Jacek Swakoń i pan senator Piotr Wach.</u>
          <u xml:id="u-157.38" who="#SenatorStanisławPiotrowicz">Komisja, jak już wspomniałem, pracuje bardzo intensywnie, poszczególne petycje były przedmiotem wielokrotnych posiedzeń, długich debat, bo i problematyka, jak sami państwo zauważyliście, bywa bardzo złożona i skomplikowana. Nad każdą petycją długo zastanawiamy się po to, by rzeczywiście zadośćuczynić tym, którzy domagają się zmian ustawodawczych. Serdecznie dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-158">
          <u xml:id="u-158.0" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Dziękuję bardzo, Panie Senatorze.</u>
          <u xml:id="u-158.1" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Czy ktoś z państwa chciałby zadać pytanie? Pan senator Gruszka. Czy są jeszcze jakieś pytania do senatora sprawozdawcy? Pani senator Maria Pańczyk-Pozdziej. Kto jeszcze? Pan senator Ortyl. W takim razie proszę w tej kolejności.</u>
          <u xml:id="u-158.2" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Proszę bardzo, Panie Senatorze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-159">
          <u xml:id="u-159.0" who="#SenatorTadeuszGruszka">Dziękuję, Panie Marszałku.</u>
          <u xml:id="u-159.1" who="#SenatorTadeuszGruszka">Czy w ramach witryny „Senat” komisja ma podstronę, na której byłyby zamieszczone informacje, które my mamy, albo ewentualnie wpływające na bieżąco petycje? Moje pytanie wynika z tego, że chciałbym wiedzieć, czy informacja, którą można zaczerpnąć na stronach senackich, jest wystarczająca do tego, aby uniknąć dublowania się wpływających petycji. To pierwsze pytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-160">
          <u xml:id="u-160.0" who="#SenatorStanisławPiotrowicz">Ja od razu odpowiem, żeby nie zapomnieć. Tak, jest prowadzona taka strona, są tam bieżące informacje. Prowadzi to Biuro Komunikacji Społecznej, a dokładnie - tak jak już powiedziałem - zajmuje się tym pani Antoszkiewicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-161">
          <u xml:id="u-161.0" who="#SenatorTadeuszGruszka">Dziękuję za odpowiedź.</u>
          <u xml:id="u-161.1" who="#SenatorTadeuszGruszka">W takim razie drugie pytanie. Czy może pan pochwalić się jakąś dynamiką wpływających petycji? Wiemy, że w pierwszym roku działalności, w ciągu pół roku, jak to pan określił, wpłynęło ich osiemnaście. Ile petycji wpłynęło w pierwszym półroczu tego roku? Czy ta instytucja przyjęła się w naszym społeczeństwie? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-162">
          <u xml:id="u-162.0" who="#SenatorStanisławPiotrowicz">Petycji jest bardzo dużo, niektóre wpływają wprost do komisji, ale oczywiście musimy wówczas dokonać uzgodnienia z panem marszałkiem, czy możemy procedować w tym trybie. W przypadku każdego pisma o charakterze indywidualnym również sprawdzamy, czy nie może ono stanowić podstawy do wniesienia petycji, bowiem ktoś może pisać na przykład w sprawie obligacji Skarbu Państwa, a łatwo przecież sobie wyobrazić, że osób w takiej sytuacji może być bardzo dużo, dlatego nie jest to problem indywidualny, obejmuje on szerszą rzeszę Polaków.</u>
          <u xml:id="u-162.1" who="#SenatorStanisławPiotrowicz">W tej chwili nie potrafię powiedzieć, ile petycji wpłynęło w tym roku, ale mogę powiedzieć, że wpływa ich coraz więcej, coraz więcej petycji wpływa do Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-163">
          <u xml:id="u-163.0" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-163.1" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Pani senator Maria Pańczyk-Pozdziej.</u>
          <u xml:id="u-163.2" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Proszę bardzo, Pani Senator.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-164">
          <u xml:id="u-164.0" who="#SenatorMariaPańczykPozdziej">Dziękuję, Panie Marszałku.</u>
          <u xml:id="u-164.1" who="#SenatorMariaPańczykPozdziej">Chodzi mi o „bohaterów”, czyli patronów ulic, placów i obiektów publicznych, jeszcze z nadania komunistycznego. Uczestniczyłam bodajże trzykrotnie w sesjach gminnych rad, w których to gminach Nowotko, Krasicki, Zawadzki koegzystują z Janem Pawłem II czy z Piłsudskim. Radni nie są w stanie tego zmienić, bo zawsze znajdą się jacyś radni, którzy są przeciw, a tłumaczą to względami ekonomicznymi. Moje pytanie jest następujące. Czy nie należałoby przyspieszyć prac nad tymi sprawami, aby uregulować to ustawowo i po prostu wytrącić samorządowcom takie argumenty?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-165">
          <u xml:id="u-165.0" who="#SenatorStanisławPiotrowicz">Ma pani senator rację. Te podziały, wahania: podejmować prace, nie podejmować ich, dotyczyły nie tylko rad gmin i miast, tego rodzaju dyskusja toczyła się w łonie samej komisji. Część senatorów uważała, że nie należy tego tematu ruszać, lepiej zostawić to poszczególnym radom miast i radom gmin, niech sobie załatwią ten problem we własnym zakresie, a część senatorów, których była większość, uznała, że jest to pewnego rodzaju niekonsekwencja. Z jednej strony państwo penalizuje propagowanie symboli totalitarnych w kodeksie karnym, a z drugiej strony toleruje tego rodzaju nazewnictwo w odniesieniu do ulic, placów, pomników itd.</u>
          <u xml:id="u-165.1" who="#SenatorStanisławPiotrowicz">Mogę powiedzieć, że na pierwszy rzut oka sprawa wydaje się bardzo prosta, wydaje się, że łatwo przygotować odpowiedni akt prawny, ale im dłużej dyskutuje się nad przygotowaniem rozwiązań prawnych, tym więcej rodzi się wątpliwości. Na ostatnim posiedzeniu, jak już wspomniałem, mieliśmy przed sobą gotowy do zaakceptowania akt prawny, ale zatrzymaliśmy się nad definicją symboli. Chodzi o to, że jako senatorowie nie byliśmy gotowi do sformułowania definicji, która by czyniła zadość oczekiwaniom. Dlatego postanowiliśmy zwrócić się do kilku podmiotów po to, żeby uzyskać ich opinie i nadać ostateczny kształt tej definicji. Myślę, że na najbliższym posiedzeniu, bo to jest ostatni problem, jaki nam pozostał, załatwimy tę sprawę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-166">
          <u xml:id="u-166.0" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Pan senator Ortyl.</u>
          <u xml:id="u-166.1" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Proszę bardzo, Panie Senatorze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-167">
          <u xml:id="u-167.0" who="#SenatorWładysławOrtyl">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-167.1" who="#SenatorWładysławOrtyl">Panie Marszałku! Panie Przewodniczący!</u>
          <u xml:id="u-167.2" who="#SenatorWładysławOrtyl">Ja chciałbym wyrazić pewną opinię. Petycja w sprawie świadczeń pieniężnych dla osób, które pracowały w ramach Powszechnej Organizacji „Służba Polsce” w latach 1948–1955, została rozpatrzona negatywnie. Myślę, że ta decyzja została podjęta zbyt pochopnie. Ja myślę, że wszyscy mamy świadomość tego, że te osoby do „Służby Polsce” zostały wcielone przymusowo, nie pobierały ekwiwalentnego wynagrodzenia, a jednocześnie osoby te pracowały w warunkach bardzo trudnych, takich, które w czasie tej pracy stwarzały zagrożenie dla życia, a jednocześnie spowodowały uszczerbek na zdrowiu tych ludzi ze skutkiem trwającym do dziś. Myślę, że ta niemożność wiarygodnego wskazania i udowodnienia, że te osoby pracowały, to nie jest sprawa dotycząca tych, którzy zostali do tej pracy przymuszeni. Ja bym tu prosił pana przewodniczącego o taką troszkę szerszą informację. Jednocześnie powiem, to taka moja ocena, że to trochę zbyt pochopnie... Tym bardziej, że jest precedens w postaci tego poboru z 1949 r. 1948 i inne lata do 1955 zostały odrzucone.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-168">
          <u xml:id="u-168.0" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Proszę bardzo, Panie Senatorze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-169">
          <u xml:id="u-169.0" who="#SenatorStanisławPiotrowicz">Nad tą petycją rzeczywiście długo pracowaliśmy, tak jak i nad wszystkimi, bo wystarczy tylko spojrzeć, ile posiedzeń odbywa komisja praw człowieka i jak wielogodzinne są posiedzenia. Kiedyś dowiedziałem się, że marszałek Senatu dostrzegł przeciążenie komisji pracami, bazując na tych kryteriach, o których wspomniałem. I nad tą petycją również długo się zastanawialiśmy i dyskutowaliśmy o tym. Zastanawiało nas to... W odniesieniu do 1949 r. nie ma żadnych wątpliwości, bo ci żołnierze wbrew własnej woli zostali wcieleni, przymusowo zatrudnieni w kopalniach węgla i w kamieniołomach, tu nie ma cienia wątpliwości. Jednak co do innych roczników, że tak powiem, rodzą się pewne wątpliwości, jak to w toku dyskusji wynikło, co do tego, na ile te prace podjęto dobrowolnie, a na ile w skutek przymusu. Rzeczywiście, dobrze byłoby, gdyby skonstruować takie prawo i gdyby się udało wyłonić tych ludzi, nie ulega wątpliwości, że to byłoby najlepsze rozwiązanie. Jednak dostrzegaliśmy pewną trudność legislacyjną, tym bardziej że wiedzieliśmy, iż kwestia ta była przedmiotem wielokrotnej analizy w parlamencie i z różnych przyczyn, także z powodu niemożności wiarygodnego wskazania osób przymusowo wcielonych do organizacji „Służba Polsce”, ta kwestia nie została pozytywnie rozstrzygnięta. Ponadto zatrudnianie w ramach organizacji „Służba Polsce” zostało uznane przez parlament za szczególny rodzaj represji tylko w odniesieniu do żołnierzy z tego 1949 r., co do pozostałych kwestii w tym zakresie parlament wielokrotnie miał problemy. Myśmy uznali, że to chyba rzeczywiście jest zbyt trudna materia, żebyśmy ją mogli ująć w ramy prawne w sposób taki, żeby nieść sprawiedliwość, nikogo nie skrzywdzić, a jednocześnie tych, którzy wycierpieli z tego powodu, uszanować i oddać im to, co należne.</u>
          <u xml:id="u-169.1" who="#SenatorStanisławPiotrowicz">Ja myślę, że do każdej petycji będzie można wrócić, każdą z tych petycji będzie przecież można na forum plenarnym przy jakiejś okazji... Możliwe jest też przekazanie indywidualnych projektów przez senatorów. No, komisja decyduje większością głosów, ja składam relację w imieniu komisji. Nie zawsze mój głos jest tożsamy z tym, co ostatecznie z komisji wychodzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-170">
          <u xml:id="u-170.0" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Pan senator Bender, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-171">
          <u xml:id="u-171.0" who="#SenatorRyszardBender">Pan senator Ortyl, mój przedmówca, wspomniał o tym przymusowym wcielaniu. Tak było, większość została przymusowo wcielona, ale te kadry, które tam były, ci różni funkcyjni to byli ochotnicy, ba, to były osoby, które tak zwana władza ludowa tam skierowała. W związku z tym trudno byłoby jednych oddzielić od drugich. Gdyby to było możliwe, to tak, ale to będzie trudne, Panie Senatorze...</u>
          <u xml:id="u-171.1" who="#komentarz">(Senator Stanisław Piotrowicz: Serdecznie dziękuję panu senatorowi Benderowi za to wsparcie, bo właśnie takie dylematy miała komisja.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-172">
          <u xml:id="u-172.0" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Rozumiem.</u>
          <u xml:id="u-172.1" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Czas zadawania pytań się skończył.</u>
          <u xml:id="u-172.2" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Dziękuję, Panie Senatorze.</u>
          <u xml:id="u-172.3" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Do dyskusji nikt się nie zapisał.</u>
          <u xml:id="u-172.4" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Serdecznie dziękuję panu senatorowi Stanisławowi Piotrowiczowi za przedstawienie Senatowi sprawozdania.</u>
          <u xml:id="u-172.5" who="#komentarz">(Senator Stanisław Piotrowicz: Dziękuję bardzo.)</u>
          <u xml:id="u-172.6" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Stwierdzam, że Senat zapoznał się ze sprawozdaniem Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji z rozpatrzonych w roku 2009 petycji. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-172.7" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Proszę państwa, przystępujemy do rozpatrzenia punktu szesnastego porządku obrad: uchwała Senatu Rzeczpospolitej Polskiej w sprawie wyrażenia zgody na powołanie Rzecznika Praw Obywatelskich.</u>
          <u xml:id="u-172.8" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Plan będzie następujący. Rozpatrzymy część tego punktu, bez głosowania, potem będzie dwadzieścia minut przerwy i rozpocznie się cały cykl głosowań, po tych dwudziestu minutach.</u>
          <u xml:id="u-172.9" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Zgodnie z art. 209 ust. 1 konstytucji rzecznik praw obywatelskich jest powoływany przez Sejm za zgodą Senatu na pięć lat. Zgodnie z art. 3 ust. 4 ustawy z 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich Senat podejmuje uchwałę w sprawie wyrażenia zgody na powołanie rzecznika w ciągu miesiąca od dnia przekazania Senatowi uchwały Sejmu w tej sprawie. Uchwała ta została przekazana do Senatu w dniu 14 czerwca tego roku i zawarta jest w druku nr 901.</u>
          <u xml:id="u-172.10" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Pragnę powitać na posiedzeniu Senatu powołaną przez Sejm na stanowisko rzecznika praw obywatelskich panią Irenę Lipowicz. Witam panią.</u>
          <u xml:id="u-172.11" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Zgodnie z art. 91 ust. 2 Regulaminu Senatu Senat może wezwać powołanego przez Sejm rzecznika praw obywatelskich do złożenia wyjaśnień i udzielenia odpowiedzi na pytania senatorów. A więc najpierw zadam pytanie, czy ktoś z państwa senatorów chce zadać jakieś pytania pani Irenie Lipowicz lub też poprosić ją o złożenie wyjaśnień.</u>
          <u xml:id="u-172.12" who="#komentarz">(Senator Ryszard Bender: Z mediów wiemy sporo.)</u>
          <u xml:id="u-172.13" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">To w takim razie... Widzę, że pan senator Motyczka...</u>
          <u xml:id="u-172.14" who="#komentarz">(Rozmowy na sali)</u>
          <u xml:id="u-172.15" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Nie, nie, aha, rozumiem.</u>
          <u xml:id="u-172.16" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Pani... Ja nie wiem, czy mogę już panią nazywać rzecznikiem czy nie. Chyba jeszcze nie. W takim razie, Pani Ireno Lipowicz, powiem w ten sposób...</u>
          <u xml:id="u-172.17" who="#komentarz">(Senator Leon Kieres: Pani profesor.)</u>
          <u xml:id="u-172.18" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">No ja wiem i teraz chciałbym powiedzieć właśnie... Użyję teraz terminu pozapolitycznego i powiem: Pani Profesor, dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-172.19" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">W takim razie głosowanie zostanie przeprowadzone po dwudziestu minutach przerwy, którą niniejszym ogłaszam. Widzimy się, proszę państwa, o godzinie... No, niech będzie 15.57. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-172.20" who="#komentarz">(Przerwa w obradach od godziny 15 minut 37 do godziny 15 minut 58)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-173">
          <u xml:id="u-173.0" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-173.1" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Proszę o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-173.2" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-173.3" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Chcę przypomnieć, że jesteśmy w trakcie rozpatrywania punktu szesnastego porządku obrad.</u>
          <u xml:id="u-173.4" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Obecnie przystępujemy do głosowania w sprawie wyrażenia przez Senat Rzeczypospolitej Polskiej zgody na powołanie Ireny Lipowicz na stanowisko rzecznika praw obywatelskich.</u>
          <u xml:id="u-173.5" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Zgodnie z Regulaminem Senatu głosowanie w sprawach personalnych jest tajne i odbywa się przy użyciu opieczętowanych kart do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-173.6" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Do przeprowadzenia głosowania tajnego wyznaczam senatorów sekretarzy: Grażynę Sztark, Przemysława Błaszczyka i Stanisława Gorczycę.</u>
          <u xml:id="u-173.7" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Za chwilę senatorowie sekretarze rozdadzą państwu senatorom karty do głosowania tajnego. Obowiązuje stara zasada: na karcie należy postawić tylko jeden znak „x”. Jeżeli nie postawiono żadnego znaku albo postawiono więcej niż jeden, to głos jest nieważny. Wrzucamy głosy do urny w kolejności alfabetycznej. Następnie, proszę państwa, zostanie zarządzona przerwa, w trakcie której wyznaczeni senatorowie sekretarze dokonają obliczenia głosów oraz sporządzą protokół głosowania tajnego.</u>
          <u xml:id="u-173.8" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Proszę senatorów sekretarzy o rozdanie kart do głosowania, a państwa senatorów o wypełnianie tych kart. Proszę bardzo o sprawne rozdawanie kart do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-173.9" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Czy pani senator sekretarz Grażyna Sztark...</u>
          <u xml:id="u-173.10" who="#komentarz">(Senator Grażyna Sztark: Ja bym jeszcze prosiła o kartę do głosowania.)</u>
          <u xml:id="u-173.11" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Ja też bym poprosił o kartę, bo chciałbym wypełnić swój obowiązek, jeśli chodzi o głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-173.12" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Pani Senator Sekretarz, proszę o odczytywanie nazwisk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-174">
          <u xml:id="u-174.0" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Łukasz Abgarowicz,</u>
          <u xml:id="u-174.1" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Małgorzata Adamczak,</u>
          <u xml:id="u-174.2" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Piotr Łukasz Andrzejewski,</u>
          <u xml:id="u-174.3" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Dorota Arciszewska-Mielewczyk,</u>
          <u xml:id="u-174.4" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Mieczysław Augustyn,</u>
          <u xml:id="u-174.5" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Grzegorz Banaś,</u>
          <u xml:id="u-174.6" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Ryszard Bender,</u>
          <u xml:id="u-174.7" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Józef Bergier,</u>
          <u xml:id="u-174.8" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Stanisław Bisztyga,</u>
          <u xml:id="u-174.9" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Przemysław Błaszczyk,</u>
          <u xml:id="u-174.10" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Bogdan Borusewicz,</u>
          <u xml:id="u-174.11" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Barbara Borys-Damięcka,</u>
          <u xml:id="u-174.12" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Michał Ludwik Boszko,</u>
          <u xml:id="u-174.13" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Jerzy Chróścikowski,</u>
          <u xml:id="u-174.14" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Zbigniew Cichoń,</u>
          <u xml:id="u-174.15" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Lucjan Cichosz,</u>
          <u xml:id="u-174.16" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Włodzimierz Cimoszewicz,</u>
          <u xml:id="u-174.17" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Grzegorz Czelej,</u>
          <u xml:id="u-174.18" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Władysław Dajczak,</u>
          <u xml:id="u-174.19" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Wiesław Dobkowski,</u>
          <u xml:id="u-174.20" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Jan Dobrzyński,</u>
          <u xml:id="u-174.21" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Jarosław Duda,</u>
          <u xml:id="u-174.22" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Piotr Głowski,</u>
          <u xml:id="u-174.23" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Stanisław Gogacz,</u>
          <u xml:id="u-174.24" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Stanisław Gorczyca,</u>
          <u xml:id="u-174.25" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Ryszard Górecki,</u>
          <u xml:id="u-174.26" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Henryk Górski,</u>
          <u xml:id="u-174.27" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Maciej Grubski,</u>
          <u xml:id="u-174.28" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Piotr Gruszczyński,</u>
          <u xml:id="u-174.29" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Tadeusz Gruszka,</u>
          <u xml:id="u-174.30" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Andrzej Grzyb,</u>
          <u xml:id="u-174.31" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Witold Idczak,</u>
          <u xml:id="u-174.32" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Stanisław Iwan,</u>
          <u xml:id="u-174.33" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Kazimierz Jaworski,</u>
          <u xml:id="u-174.34" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Stanisław Jurcewicz,</u>
          <u xml:id="u-174.35" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Piotr Kaleta,</u>
          <u xml:id="u-174.36" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Stanisław Karczewski,</u>
          <u xml:id="u-174.37" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Leon Kieres,</u>
          <u xml:id="u-174.38" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Kazimierz Kleina,</u>
          <u xml:id="u-174.39" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Maciej Klima,</u>
          <u xml:id="u-174.40" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Paweł Klimowicz,</u>
          <u xml:id="u-174.41" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Ryszard Knosala,</u>
          <u xml:id="u-174.42" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Stanisław Kogut,</u>
          <u xml:id="u-174.43" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Marek Konopka,</u>
          <u xml:id="u-174.44" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Bronisław Korfanty,</u>
          <u xml:id="u-174.45" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Sławomir Kowalski,</u>
          <u xml:id="u-174.46" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Norbert Krajczy,</u>
          <u xml:id="u-174.47" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Waldemar Kraska,</u>
          <u xml:id="u-174.48" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Krzysztof Kwiatkowski,</u>
          <u xml:id="u-174.49" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Roman Ludwiczuk,</u>
          <u xml:id="u-174.50" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Krzysztof Majkowski,</u>
          <u xml:id="u-174.51" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Adam Massalski,</u>
          <u xml:id="u-174.52" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Zbigniew Meres,</u>
          <u xml:id="u-174.53" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Tomasz Misiak,</u>
          <u xml:id="u-174.54" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Andrzej Misiołek,</u>
          <u xml:id="u-174.55" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Antoni Motyczka,</u>
          <u xml:id="u-174.56" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Rafał Muchacki,</u>
          <u xml:id="u-174.57" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Ireneusz Niewiarowski,</u>
          <u xml:id="u-174.58" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Michał Okła,</u>
          <u xml:id="u-174.59" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Jan Olech,</u>
          <u xml:id="u-174.60" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Władysław Ortyl,</u>
          <u xml:id="u-174.61" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Andrzej Owczarek,</u>
          <u xml:id="u-174.62" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Maria Pańczyk-Pozdziej,</u>
          <u xml:id="u-174.63" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Bohdan Paszkowski,</u>
          <u xml:id="u-174.64" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Zbigniew Pawłowicz,</u>
          <u xml:id="u-174.65" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Andrzej Person,</u>
          <u xml:id="u-174.66" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Antoni Piechniczek,</u>
          <u xml:id="u-174.67" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Leszek Marian Piechota,</u>
          <u xml:id="u-174.68" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Krzysztof Piesiewicz,</u>
          <u xml:id="u-174.69" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Stanisław Piotrowicz,</u>
          <u xml:id="u-174.70" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Zdzisław Pupa,</u>
          <u xml:id="u-174.71" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Janusz Rachoń,</u>
          <u xml:id="u-174.72" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Marek Rocki,</u>
          <u xml:id="u-174.73" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Zbigniew Romaszewski,</u>
          <u xml:id="u-174.74" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Jadwiga Rotnicka,</u>
          <u xml:id="u-174.75" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Jan Rulewski,</u>
          <u xml:id="u-174.76" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Czesław Ryszka,</u>
          <u xml:id="u-174.77" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Sławomir Sadowski,</u>
          <u xml:id="u-174.78" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Janusz Sepioł,</u>
          <u xml:id="u-174.79" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Władysław Sidorowicz,</u>
          <u xml:id="u-174.80" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Tadeusz Skorupa,</u>
          <u xml:id="u-174.81" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Wojciech Skurkiewicz,</u>
          <u xml:id="u-174.82" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Eryk Smulewicz,</u>
          <u xml:id="u-174.83" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Jacek Swakoń,</u>
          <u xml:id="u-174.84" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Zbigniew Szaleniec,</u>
          <u xml:id="u-174.85" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Andrzej Szewiński,</u>
          <u xml:id="u-174.86" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Grażyna Sztark,</u>
          <u xml:id="u-174.87" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Marek Trzciński,</u>
          <u xml:id="u-174.88" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Piotr Wach,</u>
          <u xml:id="u-174.89" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Kazimierz Wiatr,</u>
          <u xml:id="u-174.90" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Mariusz Witczak,</u>
          <u xml:id="u-174.91" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Edmund Wittbrodt,</u>
          <u xml:id="u-174.92" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Grzegorz Wojciechowski,</u>
          <u xml:id="u-174.93" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Michał Wojtczak,</u>
          <u xml:id="u-174.94" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Henryk Woźniak,</u>
          <u xml:id="u-174.95" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Jan Wyrowiński,</u>
          <u xml:id="u-174.96" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Alicja Maria Zając,</u>
          <u xml:id="u-174.97" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Krzysztof Zaremba,</u>
          <u xml:id="u-174.98" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Piotr Zientarski,</u>
          <u xml:id="u-174.99" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Marek Ziółkowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-175">
          <u xml:id="u-175.0" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Czy wszyscy państwo senatorowie wrzucili karty do urny?</u>
          <u xml:id="u-175.1" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Pani Senator Grażyno, proszę wrzucać, ostatni będą pierwszymi.</u>
          <u xml:id="u-175.2" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Ogłaszam piętnastominutową przerwę do godziny 16.20. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-175.3" who="#komentarz">(Głosy z sali: Wcześniej, piętnaście albo dziesięć.)</u>
          <u xml:id="u-175.4" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Dobrze, do godziny 16.15.</u>
          <u xml:id="u-175.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-175.6" who="#komentarz">(Przerwa w obradach od godziny 16 minut 05 do godziny 16 minut 15)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-176">
          <u xml:id="u-176.0" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Wysoki Senacie, wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-176.1" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Powracamy do rozpatrywania punktu szesnastego porządku obrad: uchwała Senatu Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie wyrażenia zgody na powołanie rzecznika praw obywatelskich.</u>
          <u xml:id="u-176.2" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Informuję, że wyznaczeni do przeprowadzenia głosowania tajnego senatorowie sekretarze zakończyli obliczanie głosów i sporządzili protokół głosowania tajnego.</u>
          <u xml:id="u-176.3" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Ogłaszam wyniki głosowania tajnego w sprawie wyrażenia przez Senat zgody na powołanie Ireny Lipowicz na stanowisko rzecznika praw obywatelskich.</u>
          <u xml:id="u-176.4" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Protokół głosowania tajnego dnia 8 lipca 2010 r. w sprawie wyrażenia przez Senat zgody na powołanie Ireny Lipowicz na stanowisko rzecznika praw obywatelskich.</u>
          <u xml:id="u-176.5" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">W głosowaniu tajnym nad wyrażeniem przez Senat zgody oddano głosów 90, w tym był 1 głos nieważny.</u>
          <u xml:id="u-176.6" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Wyznaczeni przez marszałka do przeprowadzenia głosowania tajnego senatorowie sekretarze: Grażyna Sztark, Przemysław Błaszczyk i Stanisław Gorczyca, stwierdzają, że za wyrażeniem zgody głosowało 57 senatorów, przeciw - 21 senatorów, wstrzymało się od głosu 11 senatorów. I tu data i podpisy.</u>
          <u xml:id="u-176.7" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Wobec wyników głosowania stwierdzam, że Senat podjął uchwałę o następującej treści: „Uchwała Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 8 lipca 2010 r. w sprawie wyrażenia zgody na powołanie rzecznika praw obywatelskich.</u>
          <u xml:id="u-176.8" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Senat Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie art. 209 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 3 ust. 4 ustawy z dnia 15 lipca 1987 r. o rzeczniku praw obywatelskich wyraża zgodę na powołanie Ireny Lipowicz na stanowisko rzecznika praw obywatelskich”.</u>
          <u xml:id="u-176.9" who="#komentarz">(Wszyscy wstają)</u>
          <u xml:id="u-176.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-176.11" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Czy ja mogę prosić panią rzecznik - tak się mogę teraz do pani profesor zwrócić - o podejście do mnie? Gratuluję i wręczam pani rzecznik uchwałę o treści, którą przed chwilą odczytałem. Gratuluję serdecznie w imieniu Wyższej Izby Parlamentu.</u>
          <u xml:id="u-176.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-176.13" who="#komentarz">(Rzecznik Praw Obywatelskich Ewa Lipowicz: Dziękuję, Panie Marszałku. Bardzo dziękuję Wysokiemu Senatowi.)</u>
          <u xml:id="u-176.14" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Proszę państwa, zakończyliśmy rozpatrywanie punktu szesnastego, teraz przystępujemy do serii głosowań elektronicznych.</u>
          <u xml:id="u-176.15" who="#komentarz">(Rozmowy na sali)</u>
          <u xml:id="u-176.16" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Państwo Senatorowie, do roboty! Proszę zabrać karty, siadać i głosować.</u>
          <u xml:id="u-176.17" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Powracamy do rozpatrywania punktu pierwszego porządku obrad: stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-176.18" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Komisja Budżetu i Finansów Publicznych oraz Komisja Gospodarki Narodowej przedstawiły projekt uchwały, w którym wnoszą o wprowadzenie poprawek do ustawy - druk senacki nr 902A.</u>
          <u xml:id="u-176.19" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">W pierwszej kolejności zagłosujemy nad poprawkami, a następnie odbędzie się głosowanie nad całością.</u>
          <u xml:id="u-176.20" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">A zatem głosujemy nad poprawkami.</u>
          <u xml:id="u-176.21" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Poprawka pierwsza ma na celu zdefiniowanie pojęcia całkowitego zniszczenia wyrobów akcyzowych.</u>
          <u xml:id="u-176.22" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Obecność.</u>
          <u xml:id="u-176.23" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto za?</u>
          <u xml:id="u-176.24" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto przeciw?</u>
          <u xml:id="u-176.25" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-176.26" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-176.27" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Na 90 obecnych senatorów 89 głosowało za, 1 nie głosował.</u>
          <u xml:id="u-176.28" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-176.29" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Poprawka druga doprecyzowuje przepis dotyczący warunków rozpoczęcia przemieszczania wyrobów akcyzowych z zastosowaniem procedury zawieszenia poboru akcyzy.</u>
          <u xml:id="u-176.30" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Obecność.</u>
          <u xml:id="u-176.31" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto za?</u>
          <u xml:id="u-176.32" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto przeciw?</u>
          <u xml:id="u-176.33" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-176.34" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-176.35" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Na 92 obecnych senatorów wszyscy głosowali za.</u>
          <u xml:id="u-176.36" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-176.37" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Poprawka trzecia zawiera odesłanie do właściwego przepisu.</u>
          <u xml:id="u-176.38" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Obecność.</u>
          <u xml:id="u-176.39" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto za?</u>
          <u xml:id="u-176.40" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto przeciw?</u>
          <u xml:id="u-176.41" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-176.42" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-176.43" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Na 90 obecnych senatorów 89 głosowało za, 1 - przeciw.</u>
          <u xml:id="u-176.44" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-176.45" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Poprawka czwarta doprecyzowuje warunki dopuszczające do wystawienia dokumentu zastępującego raport odbioru.</u>
          <u xml:id="u-176.46" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Obecność.</u>
          <u xml:id="u-176.47" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto za?</u>
          <u xml:id="u-176.48" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto przeciw?</u>
          <u xml:id="u-176.49" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-176.50" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-176.51" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Na 92 obecnych senatorów 91 głosowało za, 1 nie głosował.</u>
          <u xml:id="u-176.52" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-176.53" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Poprawka piąta doprecyzowuje warunki użycia dokumentu zastępującego raport wywozu.</u>
          <u xml:id="u-176.54" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Obecność.</u>
          <u xml:id="u-176.55" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto za?</u>
          <u xml:id="u-176.56" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto przeciw?</u>
          <u xml:id="u-176.57" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-176.58" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Na 91 obecnych senatorów wszyscy głosowali za.</u>
          <u xml:id="u-176.59" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-176.60" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Poprawka szósta ma na celu uwzględnienie sytuacji, kiedy możliwe jest cofnięcie zezwolenia wyprowadzenia podmiotowi, który jeszcze nie rozpoczął wyprowadzania wyrobów akcyzowych z danego składu podatkowego.</u>
          <u xml:id="u-176.61" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Obecność.</u>
          <u xml:id="u-176.62" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto za?</u>
          <u xml:id="u-176.63" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto przeciw?</u>
          <u xml:id="u-176.64" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-176.65" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Na 90 obecnych senatorów wszyscy głosowali za.</u>
          <u xml:id="u-176.66" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-176.67" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Poprawka siódma ma charakter porządkowy, a dotyczy warunków działalności w charakterze zarejestrowanego odbiorcy.</u>
          <u xml:id="u-176.68" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Obecność.</u>
          <u xml:id="u-176.69" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto za?</u>
          <u xml:id="u-176.70" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto przeciw?</u>
          <u xml:id="u-176.71" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-176.72" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-176.73" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Na 91 obecnych senatorów wszyscy głosowali za.</u>
          <u xml:id="u-176.74" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Głosujemy nad uchwałą w sprawie całości.</u>
          <u xml:id="u-176.75" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Proszę państwa, proszę nacisnąć przycisk obecności.</u>
          <u xml:id="u-176.76" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto za?</u>
          <u xml:id="u-176.77" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto przeciw?</u>
          <u xml:id="u-176.78" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-176.79" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Na 92 obecnych senatorów wszyscy za.</u>
          <u xml:id="u-176.80" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Wobec wyników głosowania stwierdzam, że Senat podjął uchwałę w sprawie ustawy o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-176.81" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Punkt drugi porządku obrad: stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym.</u>
          <u xml:id="u-176.82" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Komisja Budżetu i Finansów Publicznych wnosi o przyjęcie ustawy bez poprawek - druk senacki nr 894A.</u>
          <u xml:id="u-176.83" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Możemy głosować nad przyjęciem ustawy bez poprawek.</u>
          <u xml:id="u-176.84" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Obecność.</u>
          <u xml:id="u-176.85" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto za?</u>
          <u xml:id="u-176.86" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto przeciw?</u>
          <u xml:id="u-176.87" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-176.88" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-176.89" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Na 93 obecnych senatorów wszyscy za.</u>
          <u xml:id="u-176.90" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Wobec wyników głosowania stwierdzam, że Senat podjął uchwałę w sprawie ustawy o zmianie ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym.</u>
          <u xml:id="u-176.91" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Punkt trzeci porządku obrad: stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-176.92" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">W przerwie odbyło się posiedzenie Komisji Gospodarki Narodowej oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej, które po debacie przygotowały wspólne sprawozdanie w tej sprawie - druk nr 903Z.</u>
          <u xml:id="u-176.93" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Pan senator Stanisław Jurcewicz przedstawi sprawozdanie.</u>
          <u xml:id="u-176.94" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Proszę bardzo, Panie Senatorze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-177">
          <u xml:id="u-177.0" who="#SenatorStanisławJurcewicz">Dziękuję, Panie Marszałku.</u>
          <u xml:id="u-177.1" who="#SenatorStanisławJurcewicz">Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-177.2" who="#SenatorStanisławJurcewicz">W imieniu połączonych Komisji Gospodarki Narodowej oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej proszę o przyjęcie poprawek: pierwszej, drugiej, trzeciej, czwartej, siódmej, ósmej i dziewiątej. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-178">
          <u xml:id="u-178.0" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-178.1" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Wnioski w trakcie dyskusji złożyli senatorowie Cichoń i Gruszka.</u>
          <u xml:id="u-178.2" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Czy wnioskodawcy chcieliby jeszcze wystąpić?</u>
          <u xml:id="u-178.3" who="#komentarz">(Senator Tadeusz Gruszka: Dziękujemy.)</u>
          <u xml:id="u-178.4" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Rozumiem, że dziękują.</u>
          <u xml:id="u-178.5" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">W związku z tym przystępujemy do głosowania najpierw nad poprawkami, potem nad podjęciem uchwały co do całości.</u>
          <u xml:id="u-178.6" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Poprawka pierwsza zmierza do tego, aby miejscem postoju wycofanego pojazdu nie mogła być także strefa ruchu.</u>
          <u xml:id="u-178.7" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Obecność.</u>
          <u xml:id="u-178.8" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto za?</u>
          <u xml:id="u-178.9" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto przeciw?</u>
          <u xml:id="u-178.10" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-178.11" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-178.12" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Na 93 obecnych senatorów wszyscy za.</u>
          <u xml:id="u-178.13" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-178.14" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Poprawka druga uwzględnia, że treścią centralnej ewidencji kierowców są dane, a nie informacje.</u>
          <u xml:id="u-178.15" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Obecność.</u>
          <u xml:id="u-178.16" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto za?</u>
          <u xml:id="u-178.17" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto przeciw?</u>
          <u xml:id="u-178.18" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-178.19" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-178.20" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Na 91 obecnych senatorów wszyscy za.</u>
          <u xml:id="u-178.21" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-178.22" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Poprawka trzecia wprowadza solidarną z właścicielem odpowiedzialność osoby dysponującej pojazdem na podstawie innego niż własność tytułu prawnego również z tytułu kosztów związanych z wydaniem dyspozycji usunięcia pojazdu, jeżeli od usunięcia odstąpiono.</u>
          <u xml:id="u-178.23" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Obecność.</u>
          <u xml:id="u-178.24" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto za?</u>
          <u xml:id="u-178.25" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto przeciw?</u>
          <u xml:id="u-178.26" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-178.27" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Na 92 obecnych senatorów 92 było za, 1 - przeciw.</u>
          <u xml:id="u-178.28" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-178.29" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Poprawka czwarta ma charakter redakcyjny.</u>
          <u xml:id="u-178.30" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Obecność.</u>
          <u xml:id="u-178.31" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto za?</u>
          <u xml:id="u-178.32" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto przeciw?</u>
          <u xml:id="u-178.33" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-178.34" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Na 92 obecnych senatorów wszyscy za.</u>
          <u xml:id="u-178.35" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-178.36" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Poprawka piąta eliminuje przepis ustalający maksymalną wysokość stawki kwotowej opłaty za usunięcie i przechowywanie pojazdu.</u>
          <u xml:id="u-178.37" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Obecność.</u>
          <u xml:id="u-178.38" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto za?</u>
          <u xml:id="u-178.39" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto przeciw?</u>
          <u xml:id="u-178.40" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-178.41" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-178.42" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Na 92 obecnych senatorów 34 było za, 56 - przeciw, 1 wstrzymał się od głosu, 1 nie głosował.</u>
          <u xml:id="u-178.43" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Poprawka została odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-178.44" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Głosujemy zatem nad poprawką szóstą.</u>
          <u xml:id="u-178.45" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Zmniejsza ona do 20 zł wysokość maksymalnej stawki opłaty kwotowej za usunięcie roweru i do 5 zł za każdą dobę stawkę opłaty za przechowywanie tego roweru.</u>
          <u xml:id="u-178.46" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Obecność.</u>
          <u xml:id="u-178.47" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto za?</u>
          <u xml:id="u-178.48" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto przeciw?</u>
          <u xml:id="u-178.49" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-178.50" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-178.51" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Na 93 obecnych senatorów 38 było za, 54 - przeciw, 1 wstrzymał się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-178.52" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Poprawka została odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-178.53" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Poprawka siódma zmierza do tego, aby starosta mógł wystąpić do sądu z wnioskiem o orzeczenie przepadku usuniętego z drogi pojazdu na rzecz powiatu nie wcześniej niż przed upływem trzydziestu dni od dnia powiadomienia właściciela o usunięciu pojazdu oraz wprowadza wymóg zamieszczania w powiadomieniu pouczenia o skutkach nieodebrania pojazdu.</u>
          <u xml:id="u-178.54" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Obecność.</u>
          <u xml:id="u-178.55" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto za?</u>
          <u xml:id="u-178.56" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto przeciw?</u>
          <u xml:id="u-178.57" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-178.58" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Na 93 obecnych senatorów 92 było za, 1 wstrzymał się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-178.59" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-178.60" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Poprawka ósma zapewnia spójność terminologiczną.</u>
          <u xml:id="u-178.61" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Obecność.</u>
          <u xml:id="u-178.62" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto za?</u>
          <u xml:id="u-178.63" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto przeciw?</u>
          <u xml:id="u-178.64" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-178.65" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Na 93 obecnych senatorów wszyscy za.</u>
          <u xml:id="u-178.66" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-178.67" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Poprawka dziewiąta ujednolica sposób sformułowania przepisów przejściowych.</u>
          <u xml:id="u-178.68" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Obecność.</u>
          <u xml:id="u-178.69" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto za?</u>
          <u xml:id="u-178.70" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto przeciw?</u>
          <u xml:id="u-178.71" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-178.72" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Na 92 obecnych senatorów wszyscy za.</u>
          <u xml:id="u-178.73" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Teraz głosowanie nad podjęciem uchwały co do całości.</u>
          <u xml:id="u-178.74" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Proszę państwa, przycisk obecności.</u>
          <u xml:id="u-178.75" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto za?</u>
          <u xml:id="u-178.76" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto przeciw?</u>
          <u xml:id="u-178.77" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-178.78" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Na 92 obecnych senatorów wszyscy za.</u>
          <u xml:id="u-178.79" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Wobec wyników głosowania stwierdzam, że Senat podjął uchwałę w sprawie ustawy o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-178.80" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Punkt czwarty porządku obrad: stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy - Prawo ochrony środowiska oraz ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.</u>
          <u xml:id="u-178.81" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Komisja Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej oraz Komisja Środowiska przedstawiły jednobrzmiące projekty uchwał, w których wnoszą o wprowadzenie poprawek do ustawy - druki nr 906A i nr 906B.</u>
          <u xml:id="u-178.82" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">W pierwszej kolejności głosowania nad poprawkami.</u>
          <u xml:id="u-178.83" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Proszę państwa, przystępujemy zatem do przegłosowania poprawek pierwszej i czwartej łącznie.</u>
          <u xml:id="u-178.84" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Zmierzają one do wyeliminowania z ustawy przepisów zawierających uregulowania, które zostały już wprowadzone do ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym postanowieniami innej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-178.85" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Obecność.</u>
          <u xml:id="u-178.86" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto za?</u>
          <u xml:id="u-178.87" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto przeciw?</u>
          <u xml:id="u-178.88" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-178.89" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-178.90" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Na 93 obecnych senatorów 92 było za, 1 nie głosował.</u>
          <u xml:id="u-178.91" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Poprawki zostały przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-178.92" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Poprawka druga w sposób jednoznaczny precyzuje, że wymóg umieszczania w planie operacyjno-ratowniczym zakładu odnosi się jedynie do wskazanych w przepisie podmiotów i instytucji służących społeczeństwu.</u>
          <u xml:id="u-178.93" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Obecność.</u>
          <u xml:id="u-178.94" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto za?</u>
          <u xml:id="u-178.95" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto przeciw?</u>
          <u xml:id="u-178.96" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-178.97" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-178.98" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Na 93 obecnych senatorów 92 było za, 1 nie głosował.</u>
          <u xml:id="u-178.99" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-178.100" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Poprawka trzecia ma na celu zapewnienie spójności terminologicznej.</u>
          <u xml:id="u-178.101" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Obecność.</u>
          <u xml:id="u-178.102" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto za?</u>
          <u xml:id="u-178.103" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto przeciw?</u>
          <u xml:id="u-178.104" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-178.105" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Na 92 obecnych senatorów wszyscy za.</u>
          <u xml:id="u-178.106" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-178.107" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">I, proszę państwa, uchwała co do całości.</u>
          <u xml:id="u-178.108" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Przycisk obecności.</u>
          <u xml:id="u-178.109" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto za?</u>
          <u xml:id="u-178.110" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto przeciw?</u>
          <u xml:id="u-178.111" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-178.112" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Proszę państwa, na 93 obecnych senatorów 92 było za, 1 nie głosował.</u>
          <u xml:id="u-178.113" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Wobec wyników głosowania stwierdzam, że Senat podjął uchwałę w sprawie ustawy o zmianie ustawy - Prawo ochrony środowiska oraz ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.</u>
          <u xml:id="u-178.114" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Punkt piąty porządku obrad: stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych oraz ustawy - Kodeks karny.</u>
          <u xml:id="u-178.115" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Komisja Praw Człowieka, Praworządności i Petycji przedstawiła projekt uchwały, w którym wnosi o wprowadzenie poprawek do ustawy.</u>
          <u xml:id="u-178.116" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Zatem możemy przegłosować owe poprawki.</u>
          <u xml:id="u-178.117" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Proszę państwa, poprawka pierwsza wskazuje organizatora jako podmiot obowiązany do przechowywania i niszczenia materiałów zgromadzonych podczas utrwalania przebiegu imprezy masowej.</u>
          <u xml:id="u-178.118" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Obecność.</u>
          <u xml:id="u-178.119" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto za?</u>
          <u xml:id="u-178.120" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto przeciw?</u>
          <u xml:id="u-178.121" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-178.122" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Na 93 obecnych senatorów wszyscy za.</u>
          <u xml:id="u-178.123" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-178.124" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Poprawka druga ma na celu precyzyjne określenie okresu przechowywania materiałów niezawierających dowodów przydatnych w postępowaniu karnym lub wykroczeniowym.</u>
          <u xml:id="u-178.125" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Obecność.</u>
          <u xml:id="u-178.126" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto za?</u>
          <u xml:id="u-178.127" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto przeciw?</u>
          <u xml:id="u-178.128" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-178.129" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-178.130" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Na 93 obecnych senatorów wszyscy za.</u>
          <u xml:id="u-178.131" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-178.132" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Poprawka trzecia precyzuje terminologię ustawy.</u>
          <u xml:id="u-178.133" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Obecność.</u>
          <u xml:id="u-178.134" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto za?</u>
          <u xml:id="u-178.135" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto przeciw?</u>
          <u xml:id="u-178.136" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-178.137" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Na 92 obecnych senatorów wszyscy za.</u>
          <u xml:id="u-178.138" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-178.139" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Poprawka czwarta zmierza do zaznaczenia, że w wydanym rozporządzeniu nie będą określone nowe rodzaje czynności podejmowanych przez służby porządkowe i informacyjne, a jedynie sposób podejmowania czynności wskazanych w ustawie.</u>
          <u xml:id="u-178.140" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Obecność.</u>
          <u xml:id="u-178.141" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto za?</u>
          <u xml:id="u-178.142" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto przeciw?</u>
          <u xml:id="u-178.143" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-178.144" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Na 93 obecnych senatorów wszyscy za.</u>
          <u xml:id="u-178.145" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-178.146" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Poprawka piąta obniża wysokość zagrożenia karą pozbawienia wolności za występek polegający na niestosowaniu się do orzeczonego przez sąd zakazu wstępu na imprezę masową.</u>
          <u xml:id="u-178.147" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Obecność.</u>
          <u xml:id="u-178.148" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto za?</u>
          <u xml:id="u-178.149" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto przeciw?</u>
          <u xml:id="u-178.150" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-178.151" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Na 93 obecnych senatorów 92 było za, 1 wstrzymał się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-178.152" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-178.153" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Poprawka szósta precyzuje treść przepisu przejściowego.</u>
          <u xml:id="u-178.154" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Obecność.</u>
          <u xml:id="u-178.155" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto za?</u>
          <u xml:id="u-178.156" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto przeciw?</u>
          <u xml:id="u-178.157" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-178.158" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Na 92 obecnych senatorów wszyscy za.</u>
          <u xml:id="u-178.159" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">I teraz, proszę państwa, uchwała co do całości.</u>
          <u xml:id="u-178.160" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Przycisk obecności.</u>
          <u xml:id="u-178.161" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto za?</u>
          <u xml:id="u-178.162" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto przeciw?</u>
          <u xml:id="u-178.163" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-178.164" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-178.165" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Na 93 obecnych senatorów wszyscy za.</u>
          <u xml:id="u-178.166" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Wobec wyników głosowania stwierdzam, że Senat podjął uchwałę w sprawie ustawy o zmianie ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych oraz ustawy - Kodeks karny.</u>
          <u xml:id="u-178.167" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Powracamy do rozpatrzenia punktu szóstego porządku obrad: stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy - Kodeks cywilny, ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy - Prawo upadłościowe i naprawcze.</u>
          <u xml:id="u-178.168" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Komisja Ustawodawcza przedstawiła projekt uchwały, w którym wnosi o wprowadzenie poprawek do ustawy - druk nr 900A.</u>
          <u xml:id="u-178.169" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">W pierwszej kolejności zostaną przeprowadzone głosowania nad przedstawionymi poprawkami, a następnie nad podjęciem uchwały w całości ze zmianami wynikającymi z poprawek.</u>
          <u xml:id="u-178.170" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Poprawek jest niedużo.</u>
          <u xml:id="u-178.171" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-178.172" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Poprawka pierwsza ma na celu wydzielenie do odrębnego artykułu przepisu ustanawiającego podstawę prawną do wystąpienia z żądaniem odszkodowania za szkodę wyrządzoną wydaniem prawomocnego orzeczenia niezgodnego z prawem w przypadku, gdy stronie nie przysługuje prawo wniesienia skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia.</u>
          <u xml:id="u-178.173" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto z państwa jest za?</u>
          <u xml:id="u-178.174" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-178.175" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-178.176" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Na 91 obecnych senatorów 91 poparło poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-178.177" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Poprawka druga ma na celu nawiązanie terminologicznego związku pomiędzy przepisami ustawy - Prawo upadłościowe i naprawcze a przepisami kodeksu postępowania cywilnego, który określa prawa osoby poszkodowanej wydanym prawomocnym orzeczeniem w przypadku, gdy osobie tej nie przysługuje prawo wniesienia skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia.</u>
          <u xml:id="u-178.178" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Proszę o naciśnięcie przycisku obecności.</u>
          <u xml:id="u-178.179" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto z państwa jest za?</u>
          <u xml:id="u-178.180" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto przeciw?</u>
          <u xml:id="u-178.181" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-178.182" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Na 93 obecnych senatorów 93 poparło proponowaną poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-178.183" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Teraz głosujemy nad ustawę w całości wraz ze zmianami wynikającymi z przyjętych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-178.184" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Proszę o naciśnięcie przycisku obecności.</u>
          <u xml:id="u-178.185" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto z państwa jest za?</u>
          <u xml:id="u-178.186" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto przeciw?</u>
          <u xml:id="u-178.187" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-178.188" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Na 91 obecnych senatorów 91 poparło ustawę.</u>
          <u xml:id="u-178.189" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Wobec wyników głosowania stwierdzam, że Senat podjął uchwałę w sprawie ustawy o zmianie ustawy - Kodeks cywilny, ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy - Prawo upadłościowe i naprawcze.</u>
          <u xml:id="u-178.190" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Powracamy do rozpatrywania punktu siódmego porządku obrad: stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń.</u>
          <u xml:id="u-178.191" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">W przerwie w obradach odbyło się posiedzenie Komisji Ustawodawczej, która ustosunkowała się do przedstawionych w toku debaty wniosków i przygotowała sprawozdanie w tej sprawie. Znajduje się ono w druku 898Z.</u>
          <u xml:id="u-178.192" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Proszę sprawozdawcę komisji, senatora Bohdana Paszkowskiego o przedstawienie sprawozdania komisji.</u>
          <u xml:id="u-178.193" who="#WicemarszałekMarekZiółkowski">Proszę bardzo, Panie Senatorze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-179">
          <u xml:id="u-179.0" who="#SenatorBohdanPaszkowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Komisja rekomenduje poprawkę trzecią z naszego druku, poprawka druga została wycofana. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-180">
          <u xml:id="u-180.0" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-180.1" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Czy senatorowie wnioskodawcy chcą jeszcze zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-180.2" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Przypominam, że w dyskusji zabierali głos: senator Paszkowski i senator Andrzejewski.</u>
          <u xml:id="u-180.3" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Nie. To doskonale.</u>
          <u xml:id="u-180.4" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Wobec tego przypominam, że senator Bohdan Paszkowski wycofał swoją poprawkę zapisaną jako druga w druku nr 898Z.</u>
          <u xml:id="u-180.5" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Czy ktoś z państwa senatorów chce podtrzymać wycofaną poprawkę? Nie ma chętnych.</u>
          <u xml:id="u-180.6" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-180.7" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">W pierwszej kolejności zostaną przeprowadzone głosowania nad przedstawionymi poprawkami, a następnie nad podjęciem uchwały w całości ze zmianami wynikającymi z przyjętych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-180.8" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Przystępujemy do głosowania... Zaraz, zaraz, przepraszam - pierwsza poprawka została wycofana czy nie?</u>
          <u xml:id="u-180.9" who="#komentarz">(Głosy z sali: Druga, druga.)</u>
          <u xml:id="u-180.10" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Poprawka druga została wycofana.</u>
          <u xml:id="u-180.11" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Wobec tego głosujemy nad poprawką pierwszą, która wyklucza ze zmian wykroczenia deptanie trawnika lub zieleńca.</u>
          <u xml:id="u-180.12" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-180.13" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę o naciśnięcie przycisku obecności.</u>
          <u xml:id="u-180.14" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto z państwa jest za? Proszę o naciśnięcie przycisku „za”.</u>
          <u xml:id="u-180.15" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto jest przeciwny? Proszę o naciśnięciu przycisku „przeciw”.</u>
          <u xml:id="u-180.16" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Stanowisko Senatu jest podzielone.</u>
          <u xml:id="u-180.17" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Na 93 obecnych senatorów 37 poparło poprawkę, 53 głosowało przeciw, 3 wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-180.18" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">I poprawka trzecia typizuje jako wykroczenie deptanie trawnika lub zieleńca w miejscach innych niż wyznaczone dla celów rekreacji przez właściwego zarządcę terenu.</u>
          <u xml:id="u-180.19" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę o naciśnięcie przycisku obecności.</u>
          <u xml:id="u-180.20" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto z państwa jest za?</u>
          <u xml:id="u-180.21" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto przeciw?</u>
          <u xml:id="u-180.22" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-180.23" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Na 93 obecnych senatorów 92 poparło poprawkę, 1 wstrzymał się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-180.24" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Przystępujemy do głosowania nad podjęciem uchwały w sprawie ustawy w całości ze zmianami wynikającymi z przyjętych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-180.25" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę o naciśnięcie przycisku obecności.</u>
          <u xml:id="u-180.26" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto z państwa jest za?</u>
          <u xml:id="u-180.27" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto przeciw?</u>
          <u xml:id="u-180.28" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-180.29" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Na 91 obecnych senatorów 87 poparło ustawę, 2 głosowało przeciw, 1 wstrzymał się od głosów.</u>
          <u xml:id="u-180.30" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Wobec wyników głosowania stwierdzam, że Senat podjął uchwałę w sprawie ustawy o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń.</u>
          <u xml:id="u-180.31" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Powracamy do rozpatrywania punktu ósmego porządku obrad: drugie czytanie projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego.</u>
          <u xml:id="u-180.32" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">W dniu wczorajszym zostało przedstawione sprawozdanie komisji o projekcie ustawy oraz została przeprowadzona dyskusja.</u>
          <u xml:id="u-180.33" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Przystępujemy do trzeciego czytania.</u>
          <u xml:id="u-180.34" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Informuję, że w tej sytuacji trzecie czytanie projektu ustawy obejmuje jedynie głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-180.35" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Komisje po rozpatrzeniu przedstawionego przez wnioskodawców projektu ustawy wprowadziły do niego poprawki i wnoszą o przyjęcie jednolitego projektu ustawy - druk nr 761S.</u>
          <u xml:id="u-180.36" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Komisja proponuje, aby Senat upoważnił senatora Marka Trzcińskiego do reprezentowania stanowiska Senatu w dalszych pracach nad tym projektem.</u>
          <u xml:id="u-180.37" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Przystępujemy do głosowania nad przedstawionym przez komisję projektem ustawy oraz projektem uchwały w sprawie wniesienia do Senatu tego projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-180.38" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę o naciśnięcie przycisku obecności.</u>
          <u xml:id="u-180.39" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto z państwa jest za?</u>
          <u xml:id="u-180.40" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-180.41" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-180.42" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę o podanie wyników.</u>
          <u xml:id="u-180.43" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Na 92 obecnych senatorów 92 poparło przedłożony projekt.</u>
          <u xml:id="u-180.44" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Przystępujemy do rozpatrywania punktu dziesiątego... A co się stało z punktem dziewiątym? Przepraszam, ale mi punkt dziewiąty zginął...</u>
          <u xml:id="u-180.45" who="#komentarz">(Głos z sali: Wrócił do komisji.)</u>
          <u xml:id="u-180.46" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Dobrze.</u>
          <u xml:id="u-180.47" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Przepraszam.</u>
          <u xml:id="u-180.48" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Wobec wyników głosowania stwierdzam, że Senat przyjął projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego i podjął uchwałę w sprawie wniesienia do Sejmu tego projektu.</u>
          <u xml:id="u-180.49" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Jednocześnie informuję, że Senat upoważnił senatora Marka Trzcińskiego do reprezentowania stanowiska Senatu w dalszych pracach nad tym projektem.</u>
          <u xml:id="u-180.50" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Powracamy do rozpatrywania punktu dziesiątego porządku obrad: stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii.</u>
          <u xml:id="u-180.51" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Komisja Zdrowia przedstawiła projekt uchwały, w którym wnosi o przyjęcie tej ustawy bez poprawek - druk senacki 896A.</u>
          <u xml:id="u-180.52" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Przystępujemy do głosowania nad przedstawionym przez komisję projektem uchwały.</u>
          <u xml:id="u-180.53" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę o naciśnięcie obecności.</u>
          <u xml:id="u-180.54" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto z państwa jest za?</u>
          <u xml:id="u-180.55" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto przeciw?</u>
          <u xml:id="u-180.56" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-180.57" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Na 92 obecnych senatorów 91 głosowało za, 1 nie głosował.</u>
          <u xml:id="u-180.58" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Wobec wyników głosowania stwierdzam, że Senat podjął uchwałę w sprawie ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii.</u>
          <u xml:id="u-180.59" who="#komentarz">(Rozmowy na sali)</u>
          <u xml:id="u-180.60" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę państwa, czy mogę prosić o ciszę? Bardzo poproszę o ciszę.</u>
          <u xml:id="u-180.61" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Powracamy do rozpatrywania punktu jedenastego porządku obrad: stanowisko Senatu w sprawie ustawy o nadaniu Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie nazwy „Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie”.</u>
          <u xml:id="u-180.62" who="#komentarz">(Rozmowy na sali)</u>
          <u xml:id="u-180.63" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę państwa, głosujemy w tej chwili. Szybciej będzie, jeżeli będzie cisza.</u>
          <u xml:id="u-180.64" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Komisja Nauki, Edukacji i Sportu przedstawiła projektu uchwały, w którym wnosi o przyjęcie tej ustawy bez poprawek.</u>
          <u xml:id="u-180.65" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Przystępujemy do głosowania nad przedstawionym przez komisję projektem uchwały.</u>
          <u xml:id="u-180.66" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę o naciśnięcie przycisku obecności.</u>
          <u xml:id="u-180.67" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto za?</u>
          <u xml:id="u-180.68" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto przeciw?</u>
          <u xml:id="u-180.69" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-180.70" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę o podanie wyników głosowania.</u>
          <u xml:id="u-180.71" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Na 92 obecnych senatorów 91 poparło ustawę, 1 nie głosował.</u>
          <u xml:id="u-180.72" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Wobec wyników głosowania stwierdzam, że Senat podjął uchwałę w sprawie ustawy o nadaniu Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie nazwy „Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-181">
          <u xml:id="u-181.0" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Powracamy do rozpatrywania punktu dwunastego porządku obrad: stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o materiałach wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego oraz ustawy o wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym.</u>
          <u xml:id="u-181.1" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">W przerwie w obradach odbyło się posiedzenie Komisji Gospodarki Narodowej, która ustosunkowała się do przedstawionych w toku debaty wniosków i przygotowała sprawozdanie w tej sprawie. Znajduje się ono w druku nr 899Z.</u>
          <u xml:id="u-181.2" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę sprawozdawcę, senatora Stanisława Bisztygę, o przedstawienie sprawozdania komisji.</u>
          <u xml:id="u-181.3" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę bardzo, Panie Senatorze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-182">
          <u xml:id="u-182.0" who="#SenatorStanisławBisztyga">Panie Marszałku! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-182.1" who="#SenatorStanisławBisztyga">Dzisiaj na posiedzeniu komisja rozpatrzyła wnioski zgłoszone wczoraj w toku debaty. Muszę przyznać z satysfakcją, że wszystkie poprawki zgłoszone wczoraj, a także te zgłoszone wcześniej przez Biuro Legislacyjne, zostały przyjęte przez komisję. Chciałbym rekomendować Wysokiej Izbie te siedemnaście poprawek. W celu usprawnienia procedowania, a także mając na uwadze fakt, że część tych poprawek ma charakter legislacyjno-porządkujący, chciałbym zarekomendować, abyśmy nad poprawkami: pierwszą, drugą, czwartą, piątą, szóstą, siódmą, ósmą, dziewiątą, dziesiątą, jedenastą, dwunastą, czternastą i siedemnastą głosowali łącznie, zaś nad poprawkami trzecią, trzynastą, piętnastą i szesnastą oddzielnie. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-183">
          <u xml:id="u-183.0" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Również dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-183.1" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Wobec tego przystępujemy do głosowania. W pierwszej kolejności zostaną przeprowadzone głosowania nad przedstawionymi poprawkami, a następnie nad podjęciem uchwały w całości ze zmianami wynikającymi z przyjętych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-183.2" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę państwa, przystępujemy do głosowania nad poprawkami, które zostały przedłożone przez komisję. Będziemy nad nimi głosować łącznie, jeśli nie ma sprzeciwu. Sprzeciwu nie ma, wobec tego głosujemy nad poprawkami: pierwszą, drugą, czwartą, piątą, szóstą, siódmą, ósmą, dziewiątą, dziesiątą, jedenastą, dwunastą, czternastą i siedemnastą.</u>
          <u xml:id="u-183.3" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę o naciśnięcie przycisku obecności.</u>
          <u xml:id="u-183.4" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto z państwa jest za?</u>
          <u xml:id="u-183.5" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-183.6" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Na 93 obecnych senatorów 93 poparło przedłożone poprawki.</u>
          <u xml:id="u-183.7" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Poprawka trzecia jednoznacznie wskazuje na wyłączenie stosowania rozdziału 5a ustawy wobec przebywających na terytorium Polski armii państw obcych.</u>
          <u xml:id="u-183.8" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę o naciśnięcie przycisku obecności.</u>
          <u xml:id="u-183.9" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto z państwa jest za?</u>
          <u xml:id="u-183.10" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-183.11" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-183.12" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Na 93 obecnych senatorów 93 poparło poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-183.13" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Będziemy teraz głosować nad poprawką trzynastą, która zakłada objęcie wymogiem uzyskania koncesji na wykonywanie działalności gospodarczej obrotu wyrobami pirotechnicznymi klas 4 oraz T2 i P2 w miejsce, projektowanego ustawą, całkowitego zniesienia wymogu koncesji w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-183.14" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę o naciśnięcie przycisku obecności.</u>
          <u xml:id="u-183.15" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto z państwa jest za?</u>
          <u xml:id="u-183.16" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-183.17" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-183.18" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Na 91 obecnych senatorów 90 poparło przedłożoną poprawkę, 1 się wstrzymał od głosu.</u>
          <u xml:id="u-183.19" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-183.20" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Poprawka piętnasta wobec wątpliwości interpretacyjnych przeformułowuje przepis przejściowy, zakładając, że wszystkie wyroby pirotechniczne wprowadzone do obrotu przed dniem wejścia w życie ustawy mogą pozostać w obrocie do dnia 4 lipca 2017 r.</u>
          <u xml:id="u-183.21" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę o naciśnięcie przycisku obecności.</u>
          <u xml:id="u-183.22" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto z państwa jest za?</u>
          <u xml:id="u-183.23" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-183.24" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-183.25" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Na 93 obecnych senatorów 90 poparło poprawkę, 2 było przeciw, 1 się wstrzymał od głosu.</u>
          <u xml:id="u-183.26" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-183.27" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Poprawka szesnasta wobec wątpliwości interpretacyjnych przeformułowuje przepis przejściowy, zakładając, że przepisy rozdziału 5 znajdą zastosowanie wobec wyrobów pirotechnicznych klas 4, P2 i T2 od dnia 4 lipca 2013 r.</u>
          <u xml:id="u-183.28" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę o naciśnięcie przycisku obecności.</u>
          <u xml:id="u-183.29" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto z państwa jest za?</u>
          <u xml:id="u-183.30" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-183.31" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-183.32" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Na 93 obecnych senatorów 91 poparło poprawkę, 2 wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-183.33" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-183.34" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Przystępujemy do głosowania nad podjęciem uchwały w sprawie ustawy w całości ze zmianami wynikającymi z przyjętych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-183.35" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę o naciśnięcie przycisku obecności.</u>
          <u xml:id="u-183.36" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto jest za?</u>
          <u xml:id="u-183.37" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-183.38" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-183.39" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Na 91 obecnych senatorów 91 poparło ustawę.</u>
          <u xml:id="u-183.40" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Powracamy do rozpatrywania punktu trzynastego porządku obrad: stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o zatrudnieniu socjalnym oraz niektórych innych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-183.41" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Komisja Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej oraz Komisja Rodziny i Polityki Społecznej przedstawiły projekt uchwały, w którym wnoszą o wprowadzenie poprawek do ustawy.</u>
          <u xml:id="u-183.42" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">W pierwszej kolejności zostaną przeprowadzone głosowania nad przedstawionymi poprawkami, a następnie nad podjęciem uchwały w całości ze zmianami wynikającymi z przyjętych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-183.43" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-183.44" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Poprawka pierwsza ujednolica terminologię, jaką posługuje się ustawa.</u>
          <u xml:id="u-183.45" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę o naciśnięcie przycisku obecności.</u>
          <u xml:id="u-183.46" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto z państwa jest za?</u>
          <u xml:id="u-183.47" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-183.48" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-183.49" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Jeszcze jedna osoba nie głosowała. No cóż, trudno, zrezygnujemy.</u>
          <u xml:id="u-183.50" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Na 91 obecnych senatorów 89 poparło poprawkę, 1 wstrzymał się od głosu, 1 nie głosował.</u>
          <u xml:id="u-183.51" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Poprawka druga ma na celu doprecyzowanie, że określone w ustawie działania należy podjąć w terminie czternastu dni od dnia przekształcenia zakładu aktywności zawodowej, a nie utworzenia samorządowego zakładu budżetowego.</u>
          <u xml:id="u-183.52" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę o naciśnięcie przycisku obecności.</u>
          <u xml:id="u-183.53" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto z państwa jest za?</u>
          <u xml:id="u-183.54" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-183.55" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-183.56" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Na 90 obecnych senatorów 90 poparło poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-183.57" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Poprawka trzecia uściśla, że można przejąć prowadzenie zakładu aktywności zawodowej, a nie zakład aktywności zawodowej.</u>
          <u xml:id="u-183.58" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę o naciśnięcie przycisku obecności.</u>
          <u xml:id="u-183.59" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto z państwa jest za?</u>
          <u xml:id="u-183.60" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-183.61" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-183.62" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Na 89 obecnych senatorów 88 poparło poprawkę, 1 się wstrzymał od głosu.</u>
          <u xml:id="u-183.63" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Poprawka czwarta ma charakter językowy. Polega na zastosowaniu liczby pojedynczej zamiast liczby mnogiej.</u>
          <u xml:id="u-183.64" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę o naciśnięcie przycisku obecności.</u>
          <u xml:id="u-183.65" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto z państwa jest za?</u>
          <u xml:id="u-183.66" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-183.67" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-183.68" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Na 88 obecnych senatorów 87 poparło poprawkę, 1 był przeciw, nikt się nie wstrzymał od głosu.</u>
          <u xml:id="u-183.69" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-183.70" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Przystępujemy do głosowania nad podjęciem uchwały w sprawie ustawy w całości, ze zmianami wynikającymi z przyjętych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-183.71" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę o naciśnięcie przycisku obecności.</u>
          <u xml:id="u-183.72" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto z państwa jest za?</u>
          <u xml:id="u-183.73" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-183.74" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-183.75" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Na 92 obecnych senatorów 91 poparło ustawę, 1 nie głosował.</u>
          <u xml:id="u-183.76" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Wobec wyników głosowania stwierdzam, że Senat podjął uchwałę w sprawie ustawy o zmianie ustawy o zatrudnieniu socjalnym oraz niektórych innych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-183.77" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Powracamy do rozpatrywania punktu czternastego porządku obrad: stanowisko Senatu w sprawie ustawy o ratyfikacji Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Gabinetem Ministrów Ukrainy, sporządzonej w Warszawie dnia 25 listopada 2009 r., o zmianie Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Gabinetem Ministrów Ukrainy o współpracy przy dokonywaniu kontroli osób, towarów i środków transportu przekraczających polsko-ukraińską granicę państwową, podpisanej w Kijowie dnia 25 czerwca 2001 r.</u>
          <u xml:id="u-183.78" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Komisja Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej oraz Komisja Spraw Zagranicznych przedstawiły jednobrzmiące projekty uchwał, w których wnoszą o przyjęcie tej ustawy bez poprawek.</u>
          <u xml:id="u-183.79" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Przystępujemy do głosowania nad przedstawionym przez komisje projektem uchwały.</u>
          <u xml:id="u-183.80" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę o naciśnięcie przycisku obecności.</u>
          <u xml:id="u-183.81" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto z państwa jest za?</u>
          <u xml:id="u-183.82" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto przeciw?</u>
          <u xml:id="u-183.83" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-183.84" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Głosujemy, głosujemy... jeden senator nie głosuje... teraz dobrze.</u>
          <u xml:id="u-183.85" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Na 92 obecnych senatorów 92 głosowało za.</u>
          <u xml:id="u-183.86" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Wobec wyników głosowania stwierdzam, że Senat podjął uchwałę w sprawie ustawy o ratyfikacji Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Gabinetem Ministrów Ukrainy, sporządzonej w Warszawie dnia 25 listopada 2009 r., o zmianie Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Gabinetem Ministrów Ukrainy o współpracy przy dokonywaniu kontroli osób, towarów i środków transportu przekraczających polsko-ukraińską granicę państwową, podpisanej w Kijowie dnia 25 czerwca 2001 r.</u>
          <u xml:id="u-183.87" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Powracamy do rozpatrywania punktu piętnastego porządku obrad: stanowisko Senatu w sprawie ustawy o ratyfikacji Protokołu fakultatywnego do Konwencji o bezpieczeństwie personelu Organizacji Narodów Zjednoczonych oraz personelu współdziałającego, sporządzonego w Nowym Jorku dnia 8 grudnia 2005 r.</u>
          <u xml:id="u-183.88" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Komisja Spraw Zagranicznych przedstawiła projekt uchwały, w którym wnosiła o przyjęcie tej ustawy bez poprawek.</u>
          <u xml:id="u-183.89" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Przystępujemy do głosowania nad przedstawionym przez komisję projektem uchwały.</u>
          <u xml:id="u-183.90" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę o naciśnięcie przycisku obecności.</u>
          <u xml:id="u-183.91" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto z państwa jest za?</u>
          <u xml:id="u-183.92" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto przeciw?</u>
          <u xml:id="u-183.93" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-183.94" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Na 91 obecnych senatorów 90 głosowało za, 1 nie głosował.</u>
          <u xml:id="u-183.95" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Ustawa została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-183.96" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Wobec wyników głosowania stwierdzam, że Senat podjął uchwałę w sprawie ustawy o ratyfikacji Protokołu fakultatywnego do Konwencji o bezpieczeństwie personelu Organizacji Narodów Zjednoczonych oraz personelu współdziałającego, sporządzonego w Nowym Jorku dnia 8 grudnia 2005 r.</u>
          <u xml:id="u-183.97" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Powracamy do rozpatrywania punktu siedemnastego porządku obrad: drugie czytanie projektu ustawy o zmianie ustawy o pracownikach urzędów państwowych oraz ustawy o pracownikach samorządowych.</u>
          <u xml:id="u-183.98" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Przypominam, że wczoraj zostało przedstawione sprawozdanie komisji o projekcie ustawy oraz została przeprowadzona dyskusja.</u>
          <u xml:id="u-183.99" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Przystępujemy do trzeciego czytania.</u>
          <u xml:id="u-183.100" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Informuję, że w tej sytuacji trzecie czytanie projektu ustawy obejmuje jedynie głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-183.101" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Przypominam, że komisje po rozpatrzeniu przedstawionego przez wnioskodawców projektu ustawy wnoszą o przyjęcie go bez poprawek - druk nr 811S.</u>
          <u xml:id="u-183.102" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Komisje proponują ponadto, aby Senat upoważnił senator Grażynę Sztark do reprezentowania stanowiska Senatu w dalszych pracach nad tym projektem.</u>
          <u xml:id="u-183.103" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Przystępujemy do głosowania nad przedstawionym przez komisję projektem ustawy oraz projektem uchwały w sprawie wniesienia do Sejmu tego projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-183.104" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę o naciśnięcie przycisku obecności.</u>
          <u xml:id="u-183.105" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto z państwa jest za przyjęciem przedstawionych projektów?</u>
          <u xml:id="u-183.106" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-183.107" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-183.108" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę o podanie wyników.</u>
          <u xml:id="u-183.109" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Na 92 obecnych senatorów 92 głosowało za.</u>
          <u xml:id="u-183.110" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Wobec wyników głosowania stwierdzam, że Senat przyjął projekt ustawy o zmianie ustawy o pracownikach urzędów państwowych oraz ustawy o pracownikach samorządowych i podjął uchwałę w sprawie wniesienia do Sejmu tego projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-183.111" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Jednocześnie informuję, że Senat upoważnił senator Grażynę Sztark do reprezentowania stanowiska Senatu w dalszych pracach nad tym projektem.</u>
          <u xml:id="u-183.112" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-183.113" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Powracamy do rozpatrywania punktu osiemnastego porządku obrad: drugie czytanie projektu ustawy o zmianie ustawy o świadczeniu pieniężnym przysługującym osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich.</u>
          <u xml:id="u-183.114" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Przypominam, że wczoraj zostało przedstawione sprawozdanie komisji o projekcie ustawy oraz została przeprowadzona dyskusja.</u>
          <u xml:id="u-183.115" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Przystępujemy do trzeciego czytania.</u>
          <u xml:id="u-183.116" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Informuję, że w tej sytuacji trzecie czytanie projektu ustawy obejmuje jedynie głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-183.117" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Przypominam, że komisje po rozpatrzeniu przedstawionego przez wnioskodawców projektu ustawy wprowadziły do niego poprawkę i wnoszą o przyjęcie jednolitego projektu ustawy - druk nr 836S.</u>
          <u xml:id="u-183.118" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Komisje proponują ponadto, aby Senat upoważnił senatora Stanisława Gogacza do reprezentowania stanowiska Senatu w dalszych pracach nad tym projektem.</u>
          <u xml:id="u-183.119" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Przystępujemy do głosowania nad przedstawionym przez komisje projektem ustawy oraz projektem uchwały w sprawie wniesienia do Sejmu tego projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-183.120" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę o naciśnięcie przycisku obecności.</u>
          <u xml:id="u-183.121" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto z państwa senatorów jest za przyjęciem przedstawionych projektów?</u>
          <u xml:id="u-183.122" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-183.123" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-183.124" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Na 93 obecnych senatorów 93 głosowało za.</u>
          <u xml:id="u-183.125" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Wobec wyników głosowania stwierdzam, że Senat przyjął projekt ustawy o zmianie ustawy o świadczeniu pieniężnym przysługującym osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich oraz niektórych innych ustaw i podjął uchwałę w sprawie wniesienia do Sejmu tego projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-183.126" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Jednocześnie informuję, że Senat upoważnił senatora Stanisława Gogacza do reprezentowania stanowiska Senatu w dalszych pracach nad tym projektem.</u>
          <u xml:id="u-183.127" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Powracamy do rozpatrywania punktu dziewiętnastego porządku obrad: drugie czytanie projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie granicy państwowej.</u>
          <u xml:id="u-183.128" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Przypominam, że wczoraj zostało przedstawione sprawozdanie komisji o projekcie ustawy oraz została przeprowadzona dyskusja.</u>
          <u xml:id="u-183.129" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Przystępujemy do trzeciego czytania.</u>
          <u xml:id="u-183.130" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Informuję, że w tej sytuacji trzecie czytanie projektu ustawy obejmuje jedynie głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-183.131" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Przypominam, że komisje po rozpatrzeniu przedstawionego przez wnioskodawców projektu ustawy wprowadziły do niego poprawki i wnoszą o przyjęcie jednolitego projektu ustawy - druk nr 813S.</u>
          <u xml:id="u-183.132" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Komisje proponują ponadto, aby Senat upoważnił senatora Stanisława Gogacza do reprezentowania stanowiska Senatu w dalszych pracach nad tym projektem.</u>
          <u xml:id="u-183.133" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Przystępujemy do głosowania nad przedstawionym przez komisje projektem ustawy oraz projektem uchwały w sprawie wniesienia do Sejmu tego projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-183.134" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę o naciśnięcie przycisku obecności.</u>
          <u xml:id="u-183.135" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto z państwa senatorów jest za przyjęciem przedstawionych projektów?</u>
          <u xml:id="u-183.136" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-183.137" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-183.138" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Jeszcze jeden senator nie głosował... Proszę o podanie wyników.</u>
          <u xml:id="u-183.139" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Na 92 obecnych senatorów 91 głosowało za, 1 wstrzymał się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-183.140" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Wobec wyników głosowania stwierdzam, że Senat przyjął projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie granicy państwowej i podjął uchwałę w sprawie wniesienia do Sejmu tego projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-183.141" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Jednocześnie informuję, że Senat upoważnił senatora Stanisława Gogacza do reprezentowania stanowiska Senatu w dalszych pracach nad tym projektem.</u>
          <u xml:id="u-183.142" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu dwudziestego trzeciego porządku obrad: zmiany w składzie komisji senackich.</u>
          <u xml:id="u-183.143" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Wnioski Komisji Regulaminowej, Etyki i Spraw Senatorskich zawarte są w drukach nr 893 i 921.</u>
          <u xml:id="u-183.144" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Poproszę sprawozdawcę Komisji Regulaminowej, Etyki i Spraw Senatorskich senatora Zbigniewa Szaleńca o przedstawienie wniosków komisji.</u>
          <u xml:id="u-183.145" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-184">
          <u xml:id="u-184.0" who="#SenatorZbigniewSzaleniec">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-184.1" who="#SenatorZbigniewSzaleniec">Rekomenduję w imieniu Komisji Regulaminowej, Etyki i Spraw Senatorskich przyjęcie dwóch uchwał dotyczących zmian w składach komisji.</u>
          <u xml:id="u-184.2" who="#SenatorZbigniewSzaleniec">Chodzi o uchwałę zawartą w druku nr 893. Senat w art. 1 odwołuje senator Dorotę Arciszewską-Mielewczyk z Komisji Gospodarki Narodowej i senatora Krzysztofa Majkowskiego z Komisji Środowiska, a w art. 2 powołuje czy wybiera senator Dorotę Arciszewską-Mielewczyk do Komisji Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą oraz senatora Krzysztofa Majkowskiego do Komisji Ustawodawczej. Te zmiany są przeprowadzane na wniosek zainteresowanych.</u>
          <u xml:id="u-184.3" who="#SenatorZbigniewSzaleniec">Zresztą druga uchwała również jest wynikiem wniosków senatorów, nowych senatorów, którzy zgłosili akces do określonych komisji. W art. 1 komisja rekomenduje wybór senatora Michała Boszki do Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej; senatora Leszka Piechoty do Komisji Środowiska oraz senator Alicji Zając do Komisji Środowiska. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-185">
          <u xml:id="u-185.0" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo, Panie Senatorze.</u>
          <u xml:id="u-185.1" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Czy ktoś z państwa senatorów chciałby zabrać głos w tej sprawie? Nie ma chętnych.</u>
          <u xml:id="u-185.2" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Wobec tego przystępujemy do głosowania nad przedstawionym przez Komisję Regulaminową, Etyki i Spraw Senatorskich projektem uchwały w sprawie zmian w składzie komisji senackich zawartym w druku nr 893.</u>
          <u xml:id="u-185.3" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę o naciśnięcie przycisku obecności.</u>
          <u xml:id="u-185.4" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto z państwa jest za?</u>
          <u xml:id="u-185.5" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto przeciw?</u>
          <u xml:id="u-185.6" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-185.7" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-185.8" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę o pokazanie wyników.</u>
          <u xml:id="u-185.9" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Obecnych jest 86 senatorów. Uchwała komisji została poparta przez 81 senatorów, 2 głosowało przeciwko, 3 wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-185.10" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Wobec wyników głosowania stwierdzam, że Senat podjął uchwałę w sprawie zmian w składzie komisji senackich.</u>
          <u xml:id="u-185.11" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Przystępujemy do głosowania nad przedstawionym przez Komisję Regulaminową, Etyki i Spraw Senatorskich projektem uchwały w sprawie zmian w składzie komisji senackich zawartym w druku nr 921.</u>
          <u xml:id="u-185.12" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę o naciśnięcie przycisku obecności.</u>
          <u xml:id="u-185.13" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto z państwa jest za?</u>
          <u xml:id="u-185.14" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto przeciw?</u>
          <u xml:id="u-185.15" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-185.16" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Na 85 obecnych senatorów 84 głosowało za, 1 wstrzymał się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-185.17" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Wobec wyników głosowania stwierdzam, że Senat podjął uchwałę w sprawie zmian w składzie komisji senackich.</u>
          <u xml:id="u-185.18" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu dwudziestego czwartego porządku obrad: odwołanie sekretarza Senatu.</u>
          <u xml:id="u-185.19" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Informuję, że do marszałka Senatu wpłynął wniosek złożony przez senatora Witolda Idczaka w sprawie rezygnacji z funkcji sekretarza Senatu. W związku z tym marszałek Senatu przedstawił zawarty w druku nr 923 wniosek w sprawie odwołania sekretarza Senatu.</u>
          <u xml:id="u-185.20" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Czy ktoś z państwa pragnie zabrać głos w tej sprawie? Nie widzę chętnych.</u>
          <u xml:id="u-185.21" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Wobec tego przystępujemy do głosowania w sprawie odwołania Witolda Idczaka z funkcji sekretarza Senatu.</u>
          <u xml:id="u-185.22" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Zgodnie z art. 53 ust. 6 i ust. 7 Regulaminu Senatu głosowanie w sprawach personalnych jest tajne i odbywa się przy użyciu opieczętowanych kart do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-185.23" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Do przeprowadzenia głosowania tajnego wyznaczam sekretarzy: senator Grażynę Sztark, senatora Przemysława Błaszczyka i senatora Stanisława Gorczycę.</u>
          <u xml:id="u-185.24" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Za chwilę wyznaczeni do przeprowadzenia tajnego głosowania senatorowie sekretarze rozdadzą państwu senatorom karty do głosowania tajnego. Na karcie do głosowania tajnego należy postawić tylko jeden znak „x”. Karta do głosowania, na której postawiono więcej niż jeden znak „x” lub nie postawiono żadnego, zostanie uznana za głos nieważny. Po wypełnieniu kart senatorowie w kolejności alfabetycznej będą wrzucać do urny swoje karty. Następnie zostanie zarządzona przerwa w obradach, w trakcie której wyznaczeni do przeprowadzenia głosowania tajnego senatorowie sekretarze dokonają obliczenia głosów i sporządzą protokół głosowania tajnego.</u>
          <u xml:id="u-185.25" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę teraz senatorów sekretarzy o rozdanie kart do głosowania, a państwa senatorów proszę o wypełnienie tych kart.</u>
          <u xml:id="u-185.26" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Czy wszyscy senatorowie... Nie, jeszcze nie wszyscy dostali.</u>
          <u xml:id="u-185.27" who="#komentarz">(Rozmowy na sali)</u>
          <u xml:id="u-185.28" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę państwa, co się dzieje? Okaże się, że jest za dużo głosów. My nie jesteśmy w stanie skontrolować, kto już wrzucił, a kto nie. Za chwilę powtórzy się Bruksela.</u>
          <u xml:id="u-185.29" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Czy wszyscy państwo już dostali karty?</u>
          <u xml:id="u-185.30" who="#komentarz">(Głos z sali: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-185.31" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Dobrze. To teraz pani senator Sztark proszona jest o odczytanie w kolejności nazwisk senatorów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-186">
          <u xml:id="u-186.0" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Abgarowicz,</u>
          <u xml:id="u-186.1" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Adamczak,</u>
          <u xml:id="u-186.2" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Andrzejewski,</u>
          <u xml:id="u-186.3" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Arciszewska-Mielewczyk,</u>
          <u xml:id="u-186.4" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Augustyn,</u>
          <u xml:id="u-186.5" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Banaś,</u>
          <u xml:id="u-186.6" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Bender,</u>
          <u xml:id="u-186.7" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Bergier,</u>
          <u xml:id="u-186.8" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Bisztyga,</u>
          <u xml:id="u-186.9" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Błaszczyk,</u>
          <u xml:id="u-186.10" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Borusewicz,</u>
          <u xml:id="u-186.11" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Borys-Damięcka,</u>
          <u xml:id="u-186.12" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Boszko,</u>
          <u xml:id="u-186.13" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Chróścikowski,</u>
          <u xml:id="u-186.14" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Cichoń,</u>
          <u xml:id="u-186.15" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Cichosz,</u>
          <u xml:id="u-186.16" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Cimoszewicz,</u>
          <u xml:id="u-186.17" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Czelej,</u>
          <u xml:id="u-186.18" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Dajczak,</u>
          <u xml:id="u-186.19" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Dobkowski,</u>
          <u xml:id="u-186.20" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Dobrzyński,</u>
          <u xml:id="u-186.21" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Duda,</u>
          <u xml:id="u-186.22" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Głowski,</u>
          <u xml:id="u-186.23" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Gogacz,</u>
          <u xml:id="u-186.24" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Gorczyca,</u>
          <u xml:id="u-186.25" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Górecki,</u>
          <u xml:id="u-186.26" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Górski,</u>
          <u xml:id="u-186.27" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Grubski,</u>
          <u xml:id="u-186.28" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Gruszczyński,</u>
          <u xml:id="u-186.29" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Gruszka,</u>
          <u xml:id="u-186.30" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Grzyb,</u>
          <u xml:id="u-186.31" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Idczak,</u>
          <u xml:id="u-186.32" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Iwan,</u>
          <u xml:id="u-186.33" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Jaworski,</u>
          <u xml:id="u-186.34" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Jurcewicz,</u>
          <u xml:id="u-186.35" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Kaleta,</u>
          <u xml:id="u-186.36" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Karczewski,</u>
          <u xml:id="u-186.37" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Kieres,</u>
          <u xml:id="u-186.38" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Kleina,</u>
          <u xml:id="u-186.39" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Klima,</u>
          <u xml:id="u-186.40" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Klimowicz,</u>
          <u xml:id="u-186.41" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Knosala,</u>
          <u xml:id="u-186.42" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Kogut,</u>
          <u xml:id="u-186.43" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Konopka,</u>
          <u xml:id="u-186.44" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Korfanty,</u>
          <u xml:id="u-186.45" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Kowalski,</u>
          <u xml:id="u-186.46" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Krajczy,</u>
          <u xml:id="u-186.47" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Kraska,</u>
          <u xml:id="u-186.48" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Kwiatkowski,</u>
          <u xml:id="u-186.49" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Ludwiczuk,</u>
          <u xml:id="u-186.50" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Majkowski,</u>
          <u xml:id="u-186.51" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Massalski,</u>
          <u xml:id="u-186.52" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Meres,</u>
          <u xml:id="u-186.53" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Misiak,</u>
          <u xml:id="u-186.54" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Misiołek,</u>
          <u xml:id="u-186.55" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Motyczka,</u>
          <u xml:id="u-186.56" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Muchacki,</u>
          <u xml:id="u-186.57" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Niewiarowski,</u>
          <u xml:id="u-186.58" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Okła,</u>
          <u xml:id="u-186.59" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Olech,</u>
          <u xml:id="u-186.60" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Ortyl,</u>
          <u xml:id="u-186.61" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Owczarek,</u>
          <u xml:id="u-186.62" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Pańczyk-Pozdziej,</u>
          <u xml:id="u-186.63" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Paszkowski,</u>
          <u xml:id="u-186.64" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Pawłowicz,</u>
          <u xml:id="u-186.65" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Person,</u>
          <u xml:id="u-186.66" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Piechniczek,</u>
          <u xml:id="u-186.67" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Piechota,</u>
          <u xml:id="u-186.68" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Piesiewicz,</u>
          <u xml:id="u-186.69" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Piotrowicz,</u>
          <u xml:id="u-186.70" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Pupa,</u>
          <u xml:id="u-186.71" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Rachoń,</u>
          <u xml:id="u-186.72" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Rocki,</u>
          <u xml:id="u-186.73" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Romaszewski,</u>
          <u xml:id="u-186.74" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Rotnicka,</u>
          <u xml:id="u-186.75" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Rulewski,</u>
          <u xml:id="u-186.76" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Ryszka,</u>
          <u xml:id="u-186.77" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Sadowski,</u>
          <u xml:id="u-186.78" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Sepioł,</u>
          <u xml:id="u-186.79" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Sidorowicz,</u>
          <u xml:id="u-186.80" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Skorupa,</u>
          <u xml:id="u-186.81" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Skurkiewicz,</u>
          <u xml:id="u-186.82" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Smulewicz,</u>
          <u xml:id="u-186.83" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Swakoń,</u>
          <u xml:id="u-186.84" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Szaleniec,</u>
          <u xml:id="u-186.85" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Szewiński,</u>
          <u xml:id="u-186.86" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Sztark,</u>
          <u xml:id="u-186.87" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Trzciński,</u>
          <u xml:id="u-186.88" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Wach,</u>
          <u xml:id="u-186.89" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Wiatr,</u>
          <u xml:id="u-186.90" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Witczak,</u>
          <u xml:id="u-186.91" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Wittbrodt,</u>
          <u xml:id="u-186.92" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Wojciechowski,</u>
          <u xml:id="u-186.93" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Wojtczak,</u>
          <u xml:id="u-186.94" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Woźniak,</u>
          <u xml:id="u-186.95" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Wyrowiński,</u>
          <u xml:id="u-186.96" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Zając,</u>
          <u xml:id="u-186.97" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Zaremba,</u>
          <u xml:id="u-186.98" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Zientarski,</u>
          <u xml:id="u-186.99" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Ziółkowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-187">
          <u xml:id="u-187.0" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-187.1" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Wobec tego poproszę komisję o podliczenie głosów.</u>
          <u xml:id="u-187.2" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Ogłaszam dziesięć minut przerwy.</u>
          <u xml:id="u-187.3" who="#komentarz">(Przerwa w obradach od godziny 17 minut 08 do godziny 17 minut 19)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-188">
          <u xml:id="u-188.0" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-188.1" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Powracamy do rozpatrywania punktu dwudziestego czwartego porządku obrad: odwołanie sekretarza Senatu.</u>
          <u xml:id="u-188.2" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Informuję, że senatorowie sekretarze zakończyli obliczanie głosów i sporządzili protokół głosowania tajnego.</u>
          <u xml:id="u-188.3" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Ogłaszam wyniki głosowania tajnego w sprawie odwołania senatora Witolda Idczaka z funkcji sekretarza Senatu.</u>
          <u xml:id="u-188.4" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Wyznaczeni przez marszałka Senatu do przeprowadzenia głosowania tajnego sekretarze Senatu: senator Grażyna Sztark, senator Przemysław Błaszczyk i senator Stanisław Gorczyca stwierdzają, że w głosowaniu tajnym w sprawie odwołania senatora Witolda Idczaka z funkcji sekretarza Senatu oddano 84 głosy, głosów ważnych - 84. Za odwołaniem głosowało 71 senatorów, 9 głosowało przeciw, 4 wstrzymało się od głosu. Warszawa, dnia 8 lipca 2010 r. Odpowiednie podpisy.</u>
          <u xml:id="u-188.5" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Wobec wyników głosowania stwierdzam, że Senat podjął uchwałę w sprawie odwołania sekretarza Senatu.</u>
          <u xml:id="u-188.6" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu dwudziestego piątego porządku obrad: wybór sekretarza Senatu.</u>
          <u xml:id="u-188.7" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Informuję, że w związku z odwołaniem z funkcji sekretarza Senatu senatora Witolda Idczaka została zgłoszona kandydatura senatora Władysława Dajczaka na sekretarza Senatu. Wniosek marszałka Senatu w tej sprawie zawarty jest w druku nr 924.</u>
          <u xml:id="u-188.8" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Czy ktoś z państwa senatorów pragnie zabrać głos w tej sprawie? Nie.</u>
          <u xml:id="u-188.9" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę państwa, wobec tego przerywamy rozmowy i przystępujemy do głosowania w sprawie wyboru senatora Władysława Dajczaka na sekretarza Senatu.</u>
          <u xml:id="u-188.10" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Zgodnie z art. 53 ust. 6 i ust. 7 Regulaminu Senatu głosowanie w sprawach personalnych jest tajne i odbywa się przy użyciu opieczętowanych kart do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-188.11" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Do przeprowadzenia głosowania tajnego wyznaczam sekretarzy: senator Grażynę Sztark, senatora Przemysława Błaszczyka i senatora Stanisława Gorczycę.</u>
          <u xml:id="u-188.12" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Za chwilę wyznaczeni do przeprowadzenia głosowania tajnego senatorowie sekretarze rozdadzą państwu senatorom karty do głosowania. Informuję, że na karcie do głosowania tajnego należy postawić tylko jeden znak „x” itd., tak jak przed chwilą, państwo powinni to chyba jeszcze pamiętać.</u>
          <u xml:id="u-188.13" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę senatorów sekretarzy o rozdanie kart.</u>
          <u xml:id="u-188.14" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Czy wszyscy już otrzymali karty?</u>
          <u xml:id="u-188.15" who="#komentarz">(Senator Sekretarz Grażyna Sztark: Wszyscy.)</u>
          <u xml:id="u-188.16" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Pani Senator, proszę odczytać nazwiska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-189">
          <u xml:id="u-189.0" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Abgarowicz,</u>
          <u xml:id="u-189.1" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Adamczak,</u>
          <u xml:id="u-189.2" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Andrzejewski,</u>
          <u xml:id="u-189.3" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Arciszewska-Mielewczyk,</u>
          <u xml:id="u-189.4" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Augustyn,</u>
          <u xml:id="u-189.5" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Banaś,</u>
          <u xml:id="u-189.6" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Bender,</u>
          <u xml:id="u-189.7" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Bergier,</u>
          <u xml:id="u-189.8" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Bisztyga,</u>
          <u xml:id="u-189.9" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Błaszczyk,</u>
          <u xml:id="u-189.10" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Borusewicz,</u>
          <u xml:id="u-189.11" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Borys-Damięcka,</u>
          <u xml:id="u-189.12" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Boszko,</u>
          <u xml:id="u-189.13" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Chróścikowski,</u>
          <u xml:id="u-189.14" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Cichoń,</u>
          <u xml:id="u-189.15" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Cichosz,</u>
          <u xml:id="u-189.16" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Cimoszewicz,</u>
          <u xml:id="u-189.17" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Czelej,</u>
          <u xml:id="u-189.18" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Dajczak,</u>
          <u xml:id="u-189.19" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Dobkowski,</u>
          <u xml:id="u-189.20" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Dobrzyński,</u>
          <u xml:id="u-189.21" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Duda,</u>
          <u xml:id="u-189.22" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Głowski,</u>
          <u xml:id="u-189.23" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Gogacz,</u>
          <u xml:id="u-189.24" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Gorczyca,</u>
          <u xml:id="u-189.25" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Górecki,</u>
          <u xml:id="u-189.26" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Górski,</u>
          <u xml:id="u-189.27" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Grubski,</u>
          <u xml:id="u-189.28" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Gruszczyński,</u>
          <u xml:id="u-189.29" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Gruszka,</u>
          <u xml:id="u-189.30" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Grzyb,</u>
          <u xml:id="u-189.31" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Idczak,</u>
          <u xml:id="u-189.32" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Iwan,</u>
          <u xml:id="u-189.33" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Jaworski,</u>
          <u xml:id="u-189.34" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Jurcewicz,</u>
          <u xml:id="u-189.35" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Kaleta,</u>
          <u xml:id="u-189.36" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Karczewski,</u>
          <u xml:id="u-189.37" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Kieres,</u>
          <u xml:id="u-189.38" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Kleina,</u>
          <u xml:id="u-189.39" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Klima,</u>
          <u xml:id="u-189.40" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Klimowicz,</u>
          <u xml:id="u-189.41" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Knosala,</u>
          <u xml:id="u-189.42" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Kogut,</u>
          <u xml:id="u-189.43" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Konopka,</u>
          <u xml:id="u-189.44" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Korfanty,</u>
          <u xml:id="u-189.45" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Kowalski,</u>
          <u xml:id="u-189.46" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Krajczy,</u>
          <u xml:id="u-189.47" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Kraska,</u>
          <u xml:id="u-189.48" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Kwiatkowski,</u>
          <u xml:id="u-189.49" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Ludwiczuk,</u>
          <u xml:id="u-189.50" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Majkowski,</u>
          <u xml:id="u-189.51" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Massalski,</u>
          <u xml:id="u-189.52" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Meres,</u>
          <u xml:id="u-189.53" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Misiak,</u>
          <u xml:id="u-189.54" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Misiołek,</u>
          <u xml:id="u-189.55" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Motyczka,</u>
          <u xml:id="u-189.56" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Muchacki,</u>
          <u xml:id="u-189.57" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Niewiarowski,</u>
          <u xml:id="u-189.58" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Okła,</u>
          <u xml:id="u-189.59" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Olech,</u>
          <u xml:id="u-189.60" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Ortyl,</u>
          <u xml:id="u-189.61" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Owczarek,</u>
          <u xml:id="u-189.62" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Pańczyk-Pozdziej,</u>
          <u xml:id="u-189.63" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Paszkowski,</u>
          <u xml:id="u-189.64" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Pawłowicz,</u>
          <u xml:id="u-189.65" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Person,</u>
          <u xml:id="u-189.66" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Piechniczek,</u>
          <u xml:id="u-189.67" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Piechota,</u>
          <u xml:id="u-189.68" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Piesiewicz,</u>
          <u xml:id="u-189.69" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Piotrowicz,</u>
          <u xml:id="u-189.70" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Pupa,</u>
          <u xml:id="u-189.71" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Rachoń,</u>
          <u xml:id="u-189.72" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Rocki,</u>
          <u xml:id="u-189.73" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Romaszewski,</u>
          <u xml:id="u-189.74" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Rotnicka,</u>
          <u xml:id="u-189.75" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Rulewski,</u>
          <u xml:id="u-189.76" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Ryszka,</u>
          <u xml:id="u-189.77" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Sadowski,</u>
          <u xml:id="u-189.78" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Sepioł,</u>
          <u xml:id="u-189.79" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Sidorowicz,</u>
          <u xml:id="u-189.80" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Skorupa,</u>
          <u xml:id="u-189.81" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Skurkiewicz,</u>
          <u xml:id="u-189.82" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Smulewicz,</u>
          <u xml:id="u-189.83" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Swakoń,</u>
          <u xml:id="u-189.84" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Szaleniec,</u>
          <u xml:id="u-189.85" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Szewiński,</u>
          <u xml:id="u-189.86" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Sztark,</u>
          <u xml:id="u-189.87" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Trzciński,</u>
          <u xml:id="u-189.88" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Wach,</u>
          <u xml:id="u-189.89" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Wiatr,</u>
          <u xml:id="u-189.90" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Witczak,</u>
          <u xml:id="u-189.91" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Wittbrodt,</u>
          <u xml:id="u-189.92" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Wojciechowski,</u>
          <u xml:id="u-189.93" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Wojtczak,</u>
          <u xml:id="u-189.94" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Woźniak,</u>
          <u xml:id="u-189.95" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Wyrowiński,</u>
          <u xml:id="u-189.96" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Zając,</u>
          <u xml:id="u-189.97" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Zaremba,</u>
          <u xml:id="u-189.98" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Zientarski,</u>
          <u xml:id="u-189.99" who="#SenatorSekretarzGrażynaSztark">Ziółkowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-190">
          <u xml:id="u-190.0" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-190.1" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Czy wszyscy senatorowie oddali głosy? Aha, jeszcze jedna pani senator.</u>
          <u xml:id="u-190.2" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Skoro już pani senator oddała głos, to proszę teraz wyznaczonych do przeprowadzenia głosowania tajnego senatorów sekretarzy o obliczenie głosów i sporządzenie protokołu głosowania tajnego.</u>
          <u xml:id="u-190.3" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Zarządzam przerwę do godziny 17.36.</u>
          <u xml:id="u-190.4" who="#komentarz">(Przerwa w obradach od godziny 17 minut 26 do godziny 17 minut 33)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-191">
          <u xml:id="u-191.0" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-191.1" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Powracamy do rozpatrywania punktu dwudziestego piątego porządku obrad: wybór sekretarza Senatu.</u>
          <u xml:id="u-191.2" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Informuję, że senatorowie sekretarze zakończyli obliczanie głosów i sporządzili protokół głosowania tajnego.</u>
          <u xml:id="u-191.3" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Ogłaszam wyniki głosowania tajnego nad wyborem senatora Władysława Dajczaka na sekretarza Senatu.</u>
          <u xml:id="u-191.4" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Protokół głosowania tajnego z dnia 8 lipca 2010 r. w sprawie wyboru sekretarza Senatu Rzeczypospolitej Polskiej. Wyznaczeni przez marszałka Senatu do przeprowadzenia głosowania tajnego sekretarze Senatu: senator Grażyna Sztark, senator Przemysław Błaszczyk, senator Stanisław Gorczyca stwierdzają, że w głosowaniu tajnym w sprawie wyboru senatora Władysława Dajczaka na sekretarza Senatu oddano 73 głosy, w tym głosy ważne - 73, za powołaniem głosowało 71 senatorów, przeciwko 0 głosów, 2 senatorów wstrzymało się od głosu. Warszawa, dnia 8 lipca 2010 r. Właściwe podpisy.</u>
          <u xml:id="u-191.5" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Wobec wyników głosowania stwierdzam, że Senat podjął uchwałę w sprawie wyboru sekretarza Senatu.</u>
          <u xml:id="u-191.6" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę nowo wybranego senatora sekretarza o podejście do stołu prezydialnego.</u>
          <u xml:id="u-191.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-191.8" who="#komentarz">(Senator Stanisław Karczewski: Brawo!)</u>
          <u xml:id="u-191.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-191.10" who="#komentarz">(Senator Władysław Dajczak: Ja jestem jednym z najmłodszych...)</u>
          <u xml:id="u-191.11" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-191.12" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Dobrze.</u>
          <u xml:id="u-191.13" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">W związku z podjętymi uchwałami proszę senatorów sprawozdawców o reprezentowanie Senatu w toku rozpatrywania uchwał Senatu przez komisje sejmowe.</u>
          <u xml:id="u-191.14" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Informuję, że porządek obrad pięćdziesiątego dziewiątego posiedzenia Senatu został wyczerpany.</u>
          <u xml:id="u-191.15" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Przystępujemy do oświadczeń senatorów poza porządkiem obrad.</u>
          <u xml:id="u-191.16" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Informuję państwa senatorów, że oświadczenia złożone do protokółu zostaną zamieszczone w urzędowej wersji sprawozdania stenograficznego. Oświadczenie nie może trwać dłużej niż pięć minut. Przedmiotem oświadczenia mogą być sprawy związane z wykonywaniem mandatu, przy czym nie może ono dotyczyć spraw będących przedmiotem porządku obrad bieżącego posiedzenia. Marszałek odmówi przyjęcia niewygłoszonych oświadczeń, których treści nie można ustalić lub których wygłoszenie przez senatora nie byłoby możliwe w przysługującym na to czasie, czyli w ciągu pięciu minut. Nad oświadczeniem senatorskim nie przeprowadza się dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-191.17" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Czy ktoś z państwa pragnie za chwilę zabrać głos? Tak, my już wiemy, że parę osób pragnie zabrać głos.</u>
          <u xml:id="u-191.18" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">I w związku z tym poproszę pana senatora Bendera. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-192">
          <u xml:id="u-192.0" who="#SenatorRyszardBender">Panie Marszałku! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-192.1" who="#SenatorRyszardBender">Oświadczenie senatorskie kieruję do marszałka Senatu, pana Bogdana Borusewicza.</u>
          <u xml:id="u-192.2" who="#SenatorRyszardBender">Treścią punktu dwunastego porządku obrad pięćdziesiątego siódmego posiedzenia Senatu, rozpoczynającego się 8 czerwca bieżącego roku, była debata nad programem prac Komisji Europejskiej na 2010 r. W debacie wystąpił wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej, pan Maroš Šefčovič. Pan przewodniczący przemawiał do nas po angielsku, niektórzy senatorowie w dyskusji wypowiadali się również w języku angielskim, tymczasem stenogram sporządzony przez Kancelarię Senatu zawiera jedynie polskie tłumaczenie wypowiedzi. Nie muszę chyba przekonywać pana marszałka, jako historyka, jak wielkie znaczenie w interpretacji wypowiedzi posiada oryginalne brzmienie źródła. Dlatego stenogramy w parlamentach, nie tylko europejskich, uwzględniają w publikacji oryginalny język wypowiedzi. Różnorodne mogą być bowiem tłumaczenia tego samego tekstu, nawet wówczas, gdy wszystkie są sporządzone przez kilku równie wysokiej klasy fachowców. W wielkiej mierze w treści tłumaczenia odbija się zawsze osobowość tłumacza. W odniesieniu do dokumentów państwowych tłumacz staje się ich współtwórcą. Tak ważne dla historii źródło, jak urzędowy, wydawany na papierze i umieszczany w internecie stenogram, musi być wierne. Uznając możliwość zamieszczania w publikacjach pomocniczego polskiego tłumaczenia, gorąco proszę pana marszałka o zastosowanie standardów występujących powszechnie w innych europejskich parlamentach i o publikację, zarówno w internecie, jak i w formie papierowej, wersji oryginalnej, co najwyżej uzupełnionej dodatkowym tłumaczeniem.</u>
          <u xml:id="u-192.3" who="#SenatorRyszardBender">Panie Marszałku, adresaci dokumentu zasługują na to, aby poznać nie tylko nazwisko osoby wypowiadającej się w naszej Izbie, muszą znać również jego oryginalną wypowiedź. Podanie nazwiska tłumacza w wypadku dołączenia tłumaczenia także pozwolę sobie zaliczyć do wymogów podstawowych.</u>
          <u xml:id="u-192.4" who="#SenatorRyszardBender">Pozostając z nadzieją na spełnienie przedłożonego postulatu, proszę pana marszałka, aby sprawozdania stenograficzne z posiedzeń Senatu zawierały oryginalne teksty podane w języku mówcy, ewentualnie również zamieszczone obok tłumaczenie z podaniem, kto tłumaczenia dokonał i kto za nie odpowiada.</u>
          <u xml:id="u-192.5" who="#SenatorRyszardBender">8 lipca 2010 r. Podpisano: senator Ryszard Bender.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-193">
          <u xml:id="u-193.0" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo, Panie Senatorze.</u>
          <u xml:id="u-193.1" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Poproszę pana senatora Stanisława Karczewskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-194">
          <u xml:id="u-194.0" who="#SenatorStanisławKarczewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-194.1" who="#SenatorStanisławKarczewski">Oświadczenie składam w imieniu swoim i senatorów Prawa i Sprawiedliwości, a kieruję je do prezesa Rady Ministrów, pana Donalda Tuska. Oświadczenie to dotyczy sprawy wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, domagającego się zdjęcia krzyża we włoskiej szkole, oraz apelacji rządu włoskiego.</u>
          <u xml:id="u-194.2" who="#SenatorStanisławKarczewski">Panie Premierze!</u>
          <u xml:id="u-194.3" who="#SenatorStanisławKarczewski">3 listopada 2009 r. Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu orzekł, że obecność krzyża w jednej z włoskich szkół narusza „prawo rodziców do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami” oraz prawo do „wolności religijnej uczniów”. To efekt skargi, którą na obecność krzyża w szkole złożyła w imię „świeckiego charakteru” państwa Soile Lautsi Albertin, obywatelska Włoch fińskiego pochodzenia, muzułmanka. Adwokat pani Lautis uzasadniał, że „obecność krzyża może być odbierana jako wyraz tyranii większości”, dlatego też jego klientka jest za „totalną świeckością państwa”. Europejski Trybunał Praw Człowieka, powołując się na neutralność państwa, zobowiązał rząd włoski do zdjęcia krzyża w zaskarżonej szkole oraz wypłacenia pani Lautis 5 tysięcy euro odszkodowania za „straty moralne”.</u>
          <u xml:id="u-194.4" who="#SenatorStanisławKarczewski">Państwo włoskie złożyło apelację do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, stając w obronie wolności religijnej oraz prawa do wyrażania swojego dziedzictwa oraz tożsamości. Włosi nie pozostali osamotnieni przed trybunałem. Kilkanaście państw wystąpiło w tym procesie w roli tak zwanego doradcy sądu, czyli jako podmiot, który udziela sądowi wyjaśnień w toczącej się sprawie, nie będąc stroną w procesie. Oficjalnego poparcia Włochom udzieliły: Armenia, Bułgaria, Cypr, Grecja, Litwa, Malta, Monako, Rumunia, Federacja Rosyjska, San Marino, Ukraina, Mołdawia, Albania i Serbia. W przekonaniu tych państw świeckość czy laickość w żaden sposób nie mogą być utożsamiane z „neutralnością”, na którą nieustannie powołuje się Europejski Trybunał Praw Człowieka. Argumentowano ponadto, że Europejska Karta Praw Człowieka, która jest główną wykładnią dla Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, w żadnym miejscu nie zakłada przymusu laickości państw Europy.</u>
          <u xml:id="u-194.5" who="#SenatorStanisławKarczewski">Panie Premierze! Jako senatorowie Prawa i Sprawiedliwości wyrażamy ubolewanie, że polski rząd przez minione pół roku nie podjął żadnych oficjalnych kroków mających na celu wyrażenie wobec trybunału w Strasburgu swojego poparcia dla obecności krzyża w przestrzeni publicznej. I co najbardziej zadziwia, Polska, naród w większości katolicki, nie przyłączyła się do czternastu państw, które wsparły Włochy w postępowaniu odwoławczym przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka w Strasburgu.</u>
          <u xml:id="u-194.6" who="#SenatorStanisławKarczewski">Ponieważ sędziom Wielkiej Izby Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu nie udało się jak dotąd podjąć decyzji w tej sprawie, jest jeszcze czas, aby premier wyraził jednoznaczne stanowisko naszego kraju w sprawie obrony krzyża. Mamy nadzieję, że pański rząd zdobędzie się na odwagę i w tej sprawie Polska zamanifestuje solidarne stanowisko w sprawie obrony krzyża w przestrzeni publicznej. Wiemy, że na stronie internetowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych pojawiła się krótka informacja, że Polska wyraża poparcie dla działań włoskiego rządu, oczekujemy jednak odważnego zadeklarowania tego, tak jak to uczyniły inne państwa. Decyzja Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu z 30 czerwca bieżącego roku o odłożeniu wyroku w sprawie włoskiej apelacji świadczy o tym, że ten międzynarodowy organ nie jest w stanie usłyszeć głosu chrześcijan.</u>
          <u xml:id="u-194.7" who="#SenatorStanisławKarczewski">Panie Premierze! Ufamy, że nie podziela pan opinii Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, że wszystkie kraje europejskie powinny być państwami zsekularyzowanymi.</u>
          <u xml:id="u-194.8" who="#SenatorStanisławKarczewski">Z poważaniem, senatorowie Prawa i Sprawiedliwości. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-194.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-194.10" who="#komentarz">(Senator Dorota Arciszewska-Mielewczyk: Kaszubi trzymają z Bogiem, a premier podobno jest Kaszubem.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-195">
          <u xml:id="u-195.0" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Pan senator Stanisław Gogacz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-196">
          <u xml:id="u-196.0" who="#SenatorStanisławGogacz">Panie Marszałku, swoje oświadczenie kieruję do minister zdrowia, pani Ewy Kopacz.</u>
          <u xml:id="u-196.1" who="#SenatorStanisławGogacz">Zarząd Regionu Środkowowschodniego NSZZ „Solidarność” w dniu 10 czerwca 2010 r. przyjął stanowisko w sprawie sytuacji w służbie zdrowia, które zostało mi dostarczone i którego obszerne fragmenty pozwalam sobie przytoczyć.</u>
          <u xml:id="u-196.2" who="#SenatorStanisławGogacz">Zarząd Regionu Środkowowschodniego NSZZ „Solidarność” z niepokojem przyjmuje informacje podane przez rzecznika Lubelskiego Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia dotyczące rozdziału dodatkowych środków finansowych w 2010 r. w Lubelskim Oddziale Wojewódzkim Narodowego Funduszu Zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-196.3" who="#SenatorStanisławGogacz">W wyniku wyższych, niż zakładał fundusz w planie budżetowym na 2010 r., wpływów ze składek budżet centrali Narodowego Funduszu Zdrowia będzie miał o 2,3 miliarda zł więcej, jednakże na wyższych wpływach ponownie skorzystają województwa mazowieckie i śląskie, a biedne województwa, w tym lubelskie, borykające się z finansowaniem świadczeń, szczególnie szpitalnych, znów otrzymają znacznie mniej. Na przykład województwo mazowieckie dostanie 332,3 miliona zł, województwo śląskie - 289,4 miliona zł, województwo wielkopolskie - 210 milionów zł, województwo lubelskie - 137 milionów zł i województwo podlaskie - 74 miliony zł.</u>
          <u xml:id="u-196.4" who="#SenatorStanisławGogacz">Szczególnie niepokojące jest przeznaczenie minimalnych środków finansowych na nadwykonania świadczeń szpitalnych w województwie lubelskim. Z kwoty, jaką centrala Narodowego Funduszu Zdrowia przeznacza na ten cel, czyli 339 milionów zł, województwo lubelskie otrzymuje 3,83%, to jest 13 milionów zł, przy czym nie są opłacone nadwykonania za drugie półrocze 2008 r. i cały 2009 r. Większość środków finansowych przypadających na Lubelski Oddział Wojewódzki NFZ jest przeznaczana na dopłatę do refundacji leków. Ze 137 milionów zł dodatkowych pieniędzy dopłata do leków to 112 milionów zł, czyli na leki przeznacza się 81,75% całej dodatkowej kwoty.</u>
          <u xml:id="u-196.5" who="#SenatorStanisławGogacz">Stoimy na stanowisku, że zbyt mała ilość środków finansowych dla województwa lubelskiego pogłębi dotychczasowe kłopoty służby zdrowia, a planowany podział pieniędzy dokonany w Lubelskim Oddziale Wojewódzkim Narodowego Funduszu Zdrowia spowoduje wydłużenie kolejek do planowanych świadczeń i dalsze pogłębianie trudności finansowych szpitali w województwie lubelskim.</u>
          <u xml:id="u-196.6" who="#SenatorStanisławGogacz">W związku z przytoczonym stanowiskiem zwracam się do pani minister o wyrażenie opinii w przedstawionej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-196.7" who="#SenatorStanisławGogacz">Stanisław Gogacz. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-197">
          <u xml:id="u-197.0" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-197.1" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Czy ktoś z państwa chciałby jeszcze zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-197.2" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Proszę bardzo, pan senator Kogut.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-198">
          <u xml:id="u-198.0" who="#SenatorStanisławKogut">Panie Marszałku! Panowie Senatorowie!</u>
          <u xml:id="u-198.1" who="#SenatorStanisławKogut">Bardzo krótko.</u>
          <u xml:id="u-198.2" who="#SenatorStanisławKogut">Zwróciły się do mnie organizacje dziecięce, młodzieżowe - moje oświadczenie kieruję na ręce prezesa Telewizji Polskiej - o to, aby w telewizji było więcej programów dziecięcych. Argumentują to tym - są to także organizacje kościelne - że te audycje coraz częściej są zdejmowane z programów telewizyjnych.</u>
          <u xml:id="u-198.3" who="#SenatorStanisławKogut">Po pierwsze, był apel - bo byłem w niedzielę na bardzo dużym, prawie międzynarodowym, koncercie dziecięcym - ogromna prośba, aby wrócił program „Od przedszkola do Opola”. Była też prośba, żeby te teleranki, programy publicystyczno-kościelne, które były bardzo, bardzo pouczające, wróciły do telewizji i były nadawane w odpowiednim czasie. Bo kiedy te programy były nadawane we właściwych godzinach, oglądalność była bardzo, bardzo duża. Zaczęto jednak działać na niekorzyść tych programów w ten sposób, że po prostu przekładano je na późne godziny wieczorne, a jak wiemy, rodzice nie pozwalają dzieciom oglądać wtedy tych programów.</u>
          <u xml:id="u-198.4" who="#SenatorStanisławKogut">Mam też drugą gorącą prośbę do pana prezesa. Wszyscy wiedzą, że bardzo mocno interesuję się osobami niepełnosprawnymi. W ogóle nie ma programów dla osób niepełnosprawnych. Była „Integracja” i po prostu została zdjęta. Telewizji Polskiej nie przystoi nadawanie programów o niepełnosprawnych, które były nagrane pięć, sześć lat temu.</u>
          <u xml:id="u-198.5" who="#SenatorStanisławKogut">Dziękuję, Panie Marszałku, dziękuję, Panowie Senatorowie. No, to jedno z najważniejszych oświadczeń, bo prosiły mnie o nie dzieci. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-198.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-199">
          <u xml:id="u-199.0" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-199.1" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Czy pan senator chce jeszcze zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-199.2" who="#komentarz">(Senator Stanisław Gogacz: Nie.)</u>
          <u xml:id="u-199.3" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Wobec tego poproszę senatora sekretarza o odczytanie komunikatu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-200">
          <u xml:id="u-200.0" who="#SenatorSekretarzStanisławGorczyca">Komunikat: posiedzenie Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej w sprawie rozpatrzenia ustawy o ochronie informacji niejawnych, druk senacki nr 915 i druki sejmowe nr 2791, 3154 i 3154-A, odbędzie się w dniu 14 lipca, w środę, o godzinie 13.00 w sali nr 176. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-201">
          <u xml:id="u-201.0" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-201.1" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Informuję, że protokół pięćdziesiątego dziewiątego posiedzenia Senatu Rzeczypospolitej Polskiej siódmej kadencji zostanie udostępniony senatorom w terminie trzydziestu dni po posiedzeniu Senatu w Biurze Prac Senackich, pokój nr 255.</u>
          <u xml:id="u-201.2" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Zamykam pięćdziesiąte dziewiąte posiedzenie Senatu Rzeczypospolitej Polskiej siódmej kadencji.</u>
          <u xml:id="u-201.3" who="#komentarz">(Wicemarszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
          <u xml:id="u-201.4" who="#WicemarszałekZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-201.5" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godzinie 17 minut 49)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>