PPC / ppc

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?>
<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-192227-snt-ppxxx-00081-01">
  <fileDesc>
    <titleStmt>
      <title>81 posiedzenie Senatu II RP</title>
    </titleStmt>
    <publicationStmt>
      <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p>
    </publicationStmt>
    <sourceDesc>
      <bibl>
        <title>81 posiedzenie Senatu II RP</title>
        <publisher>Kancelaria Senatu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher>
        <note type="system">II RP</note>
        <note type="house">Senat</note>
        <note type="termNo">1</note>
        <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note>
        <note type="sessionNo">81</note>
        <note type="dayNo">1</note>
        <date>1925-01-28</date>
      </bibl>
    </sourceDesc>
  </fileDesc>
  <profileDesc>
    <particDesc>
      <person xml:id="AlegdybynawetniezbudowanokanaluGdanskWislaDnieprMorzeCzarne" role="speaker">
        <persName>Ale gdyby nawet nie zbudowano kanału Gdańsk — Wisła — Dniepr — Morze Czarne,</persName>
      </person>
      <person xml:id="AleitaustawastanowicbedzietylkoczasowezalatwieniesprawynaprzyszloscmusibyczaprojektowanaustawanamocyktorejmoznabytegokredytustaleudzielacanatomusibycstworzonaosobnainstytucjakredytowanapodstawachtakichjakCentralnaKasaRolniczaalbodawnaniemieckaGewerbekasseProjekttakiejustawymusibycrozpatrzonyprzezRzadizwszystkiemiodpowiedniemigospodarczemizrzeszeniamimusibycuzgodniony" role="speaker">
        <persName>Ale i ta ustawa stanowić będzie tylko czasowe załatwienie sprawy, na przyszłość musi być zaprojektowana ustawa, na mocy której możnaby tego kredytu stale udzielać, a na to musi być stworzona osobna instytucja kredytowa, na podstawach takich, jak Centralna Kasa Rolnicza albo dawna niemiecka Gewerbekasse. Projekt takiej ustawy musi być rozpatrzony przez Rząd i z wszystkiemi odpowiedniemi gospodarczemi zrzeszeniami musi być uzgodniony.</persName>
      </person>
      <person xml:id="AletwierdzazwolennicyforytowaniaGdanskawdziedzinietaryfkolejowychzePolsceniewolnozrownacwarunkowwywozunaGdanskzwarunkamiwywozunaSzczecinlubKrolewiecbowtensposobpracowalibysmytylkonarzeczNiemcowWszakNiemcyzapraszajanasdoSzczecinaidoKrolewcapotoazebyodciagnacnasodGdanskaTwierdzeniateniesauzasadnione" role="speaker">
        <persName>Ale twierdzą zwolennicy forytowania Gdańska w dziedzinie taryf kolejowych, że Polsce nie wolno zrównać warunków wywozu na Gdańsk z warunkami wywozu na Szczecin lub Królewiec, bo w ten sposób pracowalibyśmy tylko na rzecz Niemców. Wszak Niemcy zapraszają nas do Szczecina i do Królewca po to, ażeby odciągnąć nas od Gdańska. Twierdzenia te nie są uzasadnione.</persName>
      </person>
      <person xml:id="AlewytworzeniewsejmiegdanskimwiekszosciantynacjonalistycznejzdolalobypoprawicstosunekGdanskadoPolskitylkodopewnegostopniaDlaczegotylkodopewnegostopniaPoniewazorganemdecydujacymwGdanskuniejestsejmalesenatczylirzadgdanski" role="speaker">
        <persName>Ale wytworzenie w sejmie gdańskim większości antynacjonalistycznej zdołało by poprawić stosunek Gdańska do Polski tylko do pewnego stopnia. Dlaczego tylko do pewnego stopnia? Ponieważ organem decydującym w Gdańsku nie jest sejm ale senat, czyli rząd gdański.</persName>
      </person>
      <person xml:id="Azebyskonczyczogolnacharakterystykarozpatrywanejustawyzaznaczewkoncuzechociazwtytuleustawyiwposzczegolnychjejprzepisachistniejaterminywspolrzedneksiegahipotecznaiaktahipotecznetemniemniejnieoznaczatoazebyprzepisyustawymialyzastosowaniedozaginionychlubzniszczonychposzczegolnychdokumentowhypotecznychwyrazenia" role="speaker">
        <persName>Ażeby skończyć z ogólną charakterystyką rozpatrywanej ustawy zaznaczę w końcu że chociaż w tytule ustawy i w poszczególnych jej przepisach istnieją terminy współrzędne — „księga hipoteczna i akta hipoteczne”, tem niemniej nie oznacza to, ażeby przepisy ustawy miały zastosowanie do zaginionych lub zniszczonych poszczególnych dokumentów hypotecznych wyrażenia</persName>
      </person>
      <person xml:id="BardzooryginalnypogladwyrazaHenrykTennenbaumktorywpowolanymjuzwyzejzeszycieEkonomistytwierdziizodpowiadatoogolnejpolityceAngljiabyzawszeujsciarzeczneznajdowalysiewinnychrekachanizelisambiegrzekiTennenbaumdowodzizeAngljachceumiedzynarodowicrzekiizepragnieztegopowodubyjednaitasamarzekanalezaladokilkupanstwWrzeczysamejczynilaAngljapodczaspertraktacjipokojowychusilowaniacelemumiedzynarodowieniaWislyDalejprzeprowadzapTennenbaumanalogjemiedzyujsciemWislyaujsciemSkaldyidowodzizeAngljaniezgodzilasienaoddanieujsciaSkaldyBelgjiazastrzeglajeHolandjiatozpowoduponiewazobawialasieizBelgjamozedostacsielatwowreceNiemiecalboFrancjiwktorymtowypadkuNiemcyawzglednieFrancjamoglykorzystaczujsciaSkaldyprzeciwkoAngljiAnalogjatamojemzdaniemmocnochromaujscieSkaldylezytuznaprzeciwwybrzezomWielkiejBrytanjitenktoposiadaujscieSkaldymozeskuteczniezagrazacAngljiOujsciuWislyzadnamiarategopowiedziecniemozna" role="speaker">
        <persName>Bardzo oryginalny pogląd wyraża Henryk Tennenbaum, który w powołanym już wyżej zeszycie — „ Ekonomisty” twierdzi iż odpowiada to ogólnej polityce Anglji, aby zawsze ujścia rzeczne znajdowały się w innych rękach aniżeli sam bieg rzeki Tennenbaum dowodzi, że Anglja chce umiędzynarodowić rzeki i że pragnie z tego powodu, by jedna i ta sama rzeka należała do kilku państw. W rzeczy samej czyniła Anglja podczas pertraktacji pokojowych usiłowania celem umiędzynarodowienia Wisły. Dalej przeprowadza p. Tennenbaum analogję między ujściem Wisły a ujściem Skaldy i dowodzi, że Anglja nie zgodziła się na oddanie ujścia Skaldy Belgji a zastrzegła je Holandji, a to z powodu, ponieważ obawiała się, iż Belgja może dostać się łatwo w ręce Niemiec albo Francji, w którym to wypadku Niemcy, a względnie Francja mogły korzystać z ujścia Skaldy przeciwko Anglji. Analogja ta mojem zdaniem mocno chroma, ujście Skaldy leży tuż naprzeciw wybrzeżom Wielkiej Brytanji, ten kto posiada ujście Skaldy, może skutecznie zagrażać Anglji O ujściu Wisły żadną miarą tego powiedzieć nie można.</persName>
      </person>
      <person xml:id="Byosiagnactencelnaczelnyzgodzilsiesejmustawodawczygdanskinapozbawieniesejmunajprymitywniejszegoprawapolitycznegojakimjestprawopociaganiarzadudoodpowiedzialnosci" role="speaker">
        <persName>By osiągnąć ten cel naczelny, zgodził się sejm ustawodawczy gdański na pozbawienie sejmu najprymitywniejszego prawa politycznego, jakim jest prawo pociągania rządu do odpowiedzialności.</persName>
      </person>
      <person xml:id="ByskierowacjaknajwiekszaczescnaszegoeksportunaGdanskobnizylonaszeministerstwokolejowebardzoznacznietaryfenormalnadlatowaroweksportowychprzezGdanskaponadtozapewniloprzesylkomidacymnaGdanskprzyoznaczeniukolejnosciwysylkipierwszenstwoprzedtowaramieksportowanemiprzezjakakolwiekinnastacjegranicznaJednemslowemnaszeministerstwokoleiforytowaloeksportprzezGdanskwszelkiemisposobamiTaksamozapewnionoznaczneulgiwtaryfachkolejowychdlatowarowimportowanychprzezGdanskOprocztegoforytowalaadministracjacelnagdanskaimportprzezGdanskkredytujacimporteromgdanskimoplatyclowenaokresszesciumiesiecypodczasgdykupcypolscyimportujacytowaryprzezjakakolwiekinnastacjegranicznamusieliuiszczacclonatychmiastPrzyklademnadzwyczajnegoforytowaniaeksportuprzezGdanskmogabyctaryfykolejowenaprzewozdrzewazokolicWilnalubBialegostokudoGdanskaNajkrotszaotwartaobecniedrogadlawywozudrzewaztychczescipanstwajestdroganaKrolewiecKrolewieckadyrekcjakolejowaupominalasiebardzooprzesylanietychprzesylekprzezKrolewiecofiarowalanawetnaszemuministerstwukoleizawarciekorzystnejumowytaryfowejktorabyumozliwilaznacznietanszywywoznaszegodrzewazokolicBialegostokuiWilnaNictoniepomogloNaszeministerstwoodrzucilozawarcietejumowyobnizylonatomiastswojetaryfynarzecztransportutegodrzewanaGdanskdrzewoidziewieczamiastnaKrolewiecnaGdanskOtozulgtegorodzajuwtaryfachkolejowychnarzeczGdanskajestbardzoduzoaznawcyobliczajaizwszystkieteulgiczyniakwoteokolodziewieciumiljonowzlotychJesttowiecdrugaofiaranadzwyczajniewielka" role="speaker">
        <persName>By skierować jaknajwiększą część naszego eksportu na Gdańsk, obniżyło nasze ministerstwo kolej owe bardzo znacznie taryfę normalną dla towarów eksportowych przez Gdańsk a ponadto zapewniło przesyłkom, idącym na Gdańsk przy oznaczeniu kolejności wysyłki, pierwszeństwo przed towarami, eksportowanemi przez jakąkolwiek inną stację graniczną. Jednem słowem nasze ministerstwo kolei forytowało eksport przez Gdańsk wszelkiemi sposobami. Tak samo zapewniono znaczne ulgi w taryfach kolejowych dla towarów, importowanych przez Gdańsk. Oprócz tego forytowała administracja celna gdańska import przez Gdańsk, kredytując importerom gdańskim opłaty cłowe na okres sześciu miesięcy, podczas gdy kupcy polscy, importujący towary przez jakąkolwiek inną stację graniczną, musieli uiszczać cło natychmiast Przykładem nadzwyczajnego forytowania eksportu przez Gdańsk mogą być taryfy kolejowe na przewóz drzewa z okolic Wilna lub Białegostoku do Gdańska. Najkrótszą otwartą obecnie drogą dla wywozu drzewa z tych części państwa jest droga na Królewiec. Królewiecka dyrekcja kolejowa upominała się bardzo o przesyłanie tych przesyłek przez Królewiec, ofiarowała nawet naszemu ministerstwu kolei zawarcie korzystnej umowy taryfowej, któraby umożliwiła znacznie tańszy wywóz naszego drzewa z okolic Białegostoku i Wilna. Nic to nie pomogło. Nasze ministerstwo odrzuciło zawarcie tej umowy, obniżyło natomiast swoje taryfy na rzecz transportu tego drzewa na Gdańsk, drzewo idzie więc zamiast na Królewiec na Gdańsk. Otóż ulg tego rodzaju w taryfach kolejowych na rzecz Gdańska jest bardzo dużo, a znawcy obliczają, iż wszystkie te ulgi czynią kwotę około dziewięciu mil jonów złotych. Jest to więc druga ofiara nadzwyczajnie wielka.</persName>
      </person>
      <person xml:id="ByuzyskacprawneipokojowesposobyrealizacjiprawprzyslugujacychPolscenapodstawieTraktatuWersalskiego" role="speaker">
        <persName>By uzyskać prawne i pokojowe sposoby realizacji praw, przysługujących Polsce na podstawie Traktatu Wersalskiego,</persName>
      </person>
      <person xml:id="CalyzarobekpolaczonyzprzeladowaniemtowarowwporciezokretowdowagonowkolejowychlubdoberlineklubodwrotniezwagonowiberlineknaokretypozostalbywrekachobywateliniemieckichacowazniejszeposrednictwohandlowemiedzykupcamipolskimiazagranicznymiznajdowalobysietakzewrekachobywateliniemieckichNareszcieprzewoztowarowmorzemodbywalbysienaokretachobcychPolskiegospodarstwonarodowebylobywiecobciazoneogromnemikwotaminarzeczobcychprzedsiebiorstwokretowychnarzeczobcychkupcowirobotnikow" role="speaker">
        <persName>Cały zarobek połączony z przeładowaniem towarów w porcie z okrętów do wagonów kolejowych lub do berlinek, lub odwrotnie z wagonów i berlinek na okręty pozostałby w rękach obywateli niemieckich, a co ważniejsze pośrednictwo handlowe między kupcami polskimi a zagranicznymi znajdowałoby się także w rękach obywateli niemieckich. Nareszcie przewóz towarów morzem odbywałby się na okrętach obcych, Polskie gospodarstwo narodowe byłoby więc obciążone ogromnemi kwotami na rzecz obcych przedsiębiorstw okrętowych, na rzecz obcych kupców i robotników.</persName>
      </person>
      <person xml:id="CodoopcjitozadawalanasotylezetezynaszewwiekszosciprzeszlyZtegowiecwzgleduchociazotrzymalismyniezupelnezadowolenieztejkonwencjialewkazdymrazieweszlismynadrogelegalnaiumozliwiajacadalszapraceinawiazywaniestosunkowzsasiedniemikrajami" role="speaker">
        <persName>Co do opcji, to zadawala nas o tyle, że tezy nasze w większości przeszły. Z tego więc względu, chociaż otrzymaliśmy niezupełne zadowolenie z tej konwencji, ale w każdym razie weszliśmy na drogę legalną i umożliwiającą dalszą pracę i nawiązywanie stosunków z sąsiedniemi krajami.</persName>
      </person>
      <person xml:id="CodoprzyjeciaobywatelstwazastrzezonowtymtraktaciezeniemoznamiecpodwojnegoobywatelstwaJezeliktosstalsieobywatelempolskimtracitemsamemobywatelstwoniemieckieTomowieogolniebochcepozniejprzejscdoposzczegolnychartykulow" role="speaker">
        <persName>Co do przyjęcia obywatelstwa zastrzeżono w tym traktacie, że nie można mieć podwójnego obywatelstwa Jeżeli ktoś stał się obywatelem polskim, traci tem samem obywatelstwo niemieckie. To mówię ogólnie, bo chcę później przejść do poszczególnych artykułów.</persName>
      </person>
      <person xml:id="DalejmusialasiePolskazobowiazaczezarzadcelnywobrebiewolnegomiastaGdanskabedziewykonywanyprzezurzednikowgdanskich" role="speaker">
        <persName>Dalej musiała się Polska zobowiązać, że zarząd celny w obrębie wolnego miasta Gdańska będzie wykonywany przez urzędników gdańskich.</persName>
      </person>
      <person xml:id="DlategopozwalamsobiewimieniuKomisjiBudzetowejrowniezwtejmierzewniescrezolucje" role="speaker">
        <persName>Dlatego pozwalam sobie w imieniu Komisji Budżetowej również w tej mierze wnieść rezolucję</persName>
      </person>
      <person xml:id="DoglosuniktsiejuzniezapisalOilenieuslyszewnioskuorozdzielenieglosowaniapoddamcalarezolucjepodglosowanieNikttakiegownioskuniestawiaProszeSenatorowktorzysazarezolucjawniesionaprzezKomisjeSprawZagranicznychabywstaliProszeokontrprobeRezolucjajednomyslnieprzyjeta" role="speaker">
        <persName>Do głosu nikt się już nie zapisał, O ile nie usłyszę wniosku o rozdzielenie głosowania, poddam całą rezolucję pod głosowanie. Nikt takiego wniosku nie stawia. Proszę Senatorów, którzy są za rezolucją, wniesioną przez Komisję Spraw Zagranicznych, aby wstali. Proszę o kontrpróbę. Rezolucja jednomyślnie przyjęta.</persName>
      </person>
      <person xml:id="DoglosuniktsieniezglosilOilenieuslyszezadaniaoddzielnegoglosowaniapoddamwszystkietrzypoprawkiSenaturazempodglosowanieProszeSenatorowktorzysazatemitrzemapoprawkamizebywstaliStoiwiekszoscpoprawkiprzyjeteCalaustawatemsamemprzyjeta" role="speaker">
        <persName>Do głosu nikt się nie zgłosił, O ile nie usłyszę żądania oddzielnego głosowania, poddam wszystkie trzy poprawki Senatu razem pod głosowanie. Proszę Senatorów, którzy są za temi trzema poprawkami, żeby wstali. Stoi większość, poprawki przyjęte. Cała ustawa tem samem przyjęta.</persName>
      </person>
      <person xml:id="DoglosuniktsieniezglosilProszePanowSenatorowktorzysazataustawawedlugwnioskukomisjiabywstaliStoiwiekszoscustawaprzyjeta" role="speaker">
        <persName>Do głosu nikt się nie zgłosił Proszę Panów Senatorów, którzy są za tą ustawą według wniosku komisji, aby wstali. Stoi większość, ustawa przyjęta.</persName>
      </person>
      <person xml:id="DotychczaskontentowalismysieprawemniemieckiemobowiazujacemunaswbzaborzepruskiemmielismyjednakztegopowodupowaznetrudnosciponiewazzagranicaniezawszeumianozrozumieczenieposiadamywlasnejustawyZtegopowodustatkiplynacepodflagapolskabylyczestonarazonenakazdorazowypomiarprzyzawijaniudoportowobcychkrajowTakipomiaroczywiscieprocztegozejestobrazajacydlapanstwaktoregobanderestateknosijednoczesniejestpolaczonyzkosztamiistrataczasuObecniemajacmoznoscdokonywaniapomiarowpouchwaleniuewentualnemtejustawynapodstawieprawnejznajdziemysiewpolozeniukorzystnemTerazjuzniektosalemymozemyzarzadzickazdorazowypomiarstatkunalezacegodopanstwazktoremniemamykonwencjihandlowejdlategozebyprzymusictopanstwodoszybszegozawarciaznamitakiejkonwencji" role="speaker">
        <persName>Dotychczas kontentowaliśmy się prawem niemieckiem, obowiązującem u nas w b. zaborze pruskiem, mieliśmy jednak z tego powodu poważne trudności, ponieważ zagranicą niezawsze umiano zrozumieć, że nie posiadamy własnej ustawy, Z tego powodu statki, płynące pod flagą polską, były często narażone na każdorazowy pomiar przy zawijaniu do portów obcych krajów. Taki pomiar oczywiście prócz tego, że jest obrażający dla państwa, którego banderę statek nosi, jednocześnie jest połączony z kosztami i stratą czasu. Obecnie, mając możność dokonywania pomiarów, po uchwaleniu ewentualnem tej ustawy, na podstawie prawnej, znajdziemy się w położeniu korzystnem. Teraz już nie ktoś, ale my możemy zarządzić każdorazowy pomiar statku należącego do państwa, z którem nie mamy konwencji handlowej, dlatego, żeby przymusić to państwo do szybszego zawarcia z nami takiej konwencji.</persName>
      </person>
      <person xml:id="DuzoniejasnosciprzyrozpatrywaniukwestjigdanskiejpowstajewskutekniedoscscislegoujeciapojeciadostepudomorzaNaczempolegawlasciwiedostepdomorzaNalezysienamzastanowicnadtemtemwiecejizkwestjadostepudomorzaodgrywawpolityceeuropejskiejbardzowaznarole" role="speaker">
        <persName>Dużo niejasności przy rozpatrywaniu kwestji gdańskiej powstaje wskutek nie dość ścisłego ujęcia pojęcia dostępu do morza. Na czem polega właściwie dostęp do morza? Należy się nam zastanowić nad tem, tem więcej, iż kwestja dostępu do morza odgrywa w polityce europejskiej bardzo ważną rolę.</persName>
      </person>
      <person xml:id="GdybynieudalosieodNiemcowtegowydobycchociaztojestpowaznasumatojednaknieprzenosionasilybudzetuPanstwaPolskiegoisadzezeRzadterentybedziemoglpokryc" role="speaker">
        <persName>Gdyby nie udało się od Niemców tego wydobyć, chociaż to jest poważna suma, to jednak nie przenosi ona siły budżetu Państwa Polskiego i sądzę, że Rząd te renty będzie mógł pokryć.</persName>
      </person>
      <person xml:id="GlosmasBuzek" role="speaker">
        <persName>Glos ma s. Buzek.</persName>
      </person>
      <person xml:id="GlosmapWiceministerSkarbuKlarner" role="speaker">
        <persName>Głos ma p Wiceminister Skarbu Klarner.</persName>
      </person>
      <person xml:id="GlosmasGlogier" role="speaker">
        <persName>Głos ma s. Glogier.</persName>
      </person>
      <person xml:id="GlosmasksAlbrecht" role="speaker">
        <persName>Głos ma s. ks. Albrecht.</persName>
      </person>
      <person xml:id="JakiesaostatecznemotywypolitykiangielskiejwstosunkudoGdanskaniewiemywypadajednakzezaznaczycizwciaguostatnichmiesiecypolitykatanajprawdopodobniejuleglazmianieWskazywalbynatofaktnadzwyczajznamiennyamianowicieoswiadczenieAngljizlozonepodczasgrudniowejsesjiRadyLigiNarodowwRzymieizAngljaniezamierzawprzyszlosciprzedstawiackandydatanastanowiskowysokiegoKomisarzaLigiNarodowwGdanskuPrawdopodobnieoswiadczenietopozostajewzwiazkuprzyczynowemzutrwaleniemprzyjaznifrancuskoangielskiejzainaugurowanejprzezMacDonaldaatakszczesliwiekontynuowanejprzezChamberlaina" role="speaker">
        <persName>Jakie są ostateczne motywy polityki angielskiej w stosunku do Gdańska, nie wiemy, wypada jednakże zaznaczyć, iż w ciągu ostatnich miesięcy polityka ta najprawdopodobniej uległa zmianie. Wskazywałby na to fakt nadzwyczaj znamienny, a mianowicie oświadczenie Anglji, złożone podczas grudniowej sesji Rady Ligi Narodów w Rzymie, iż Anglja nie zamierza w przyszłości przedstawiać kandydata na stanowisko wysokiego Komisarza Ligi Narodów w Gdańsku. Prawdopodobnie oświadczenie to pozostaje w związku przyczynowem z utrwaleniem przyjaźni francusko angielskiej, zainaugurowanej przez Mac Donalda a tak szczęśliwie kontynuowanej przez Chamberlaina.</persName>
      </person>
      <person xml:id="JestjeszczejednawaznakwestjaoktoraciagletrwasportojestkwestjanieuznawaniapoprzednioprzezrzadniemieckiizlejinterpretacjiprzepisowtraktatucodozamieszkaniaMianowiciezostalouznanezetocozostalopostanowioneprzezRzadPolskiuwazanebedziezadokonanewdobrejwierzenawetjezeliopartebylonawykladniodmiennejodwykladniprzyjetejwkonwencjiczyliprzyjmujesieiztobylowdobrejwierzezrobioneiotemwiecejrozprawybycniemoze" role="speaker">
        <persName>Jest jeszcze jedna ważna kwestja, o którą ciągle trwa spór, to jest kwestja nieuznawania poprzednio przez rząd niemiecki i złej interpretacji przepisów traktatu co do zamieszkania. Mianowicie zostało uznane, że to co zostało postanowione przez Rząd Polski uważane będzie za dokonane w dobrej wierze, nawet jeżeli oparte było na wykładni odmiennej od wykładni przyjętej w konwencji, czyli przyjmuje się, iż to było w dobrej wierze zrobione i o tem więcej rozprawy być nie może.</persName>
      </person>
      <person xml:id="JuzwpoprzednimrokupodczasobradnadbudzetemadministracjicelnejpodnosiljedenzposlowizprzyadministracjicelnejurzadzonoformalnakomendeokregowaPoseltenwskazywalnafaktizpmajorWagnerposzukiwalwsrodurzednikowcelnychzbrojmistrzowzbrojmistrzowpodoficerowanawetpersonelusanitarnegoMusimychcacniechcacstwierdzicizwsrodadministracjicelnejpanujduchmilitaryzmuzawszejeszczewsposobzupelnieniepozadanyUrzednicycelnipowinnibycurzednikaminiezolnierzamiNiedawnoznowpmajorWagnerzokazjiuroczystosciZwiazkuzolnierskiegoweWrzeszczuwuniformiestarszegokomisarzacelnegopotezniegebeotwieral" role="speaker">
        <persName>„Już w poprzednim roku, podczas obrad nad budżetem administracji celnej podnosił jeden z posłów iż przy administracji celnej urządzono formalną komendę okręgową. Poseł ten wskazywał na fakt, iż p. major Wagner poszukiwał wśród urzędników celnych zbrojmistrzów, zbrojmistrzów podoficerów a nawet personelu sanitarnego. Musimy chcąc — niechcąc stwierdzić iż wśród administracji celnej panuj duch militaryzmu zawsze jeszcze w sposób zupełnie niepożądany. Urzędnicy celni powinni być urzędnikami, nie żołnierzami... Niedawno znów p. major Wagner z okazji uroczystości Związku żołnierskiego we Wrzeszczu w uniformie starszego komisarza celnego potężnie gębę otwierał</persName>
      </person>
      <person xml:id="komentarz" role="speaker">
        <persName>Komentarz</persName>
      </person>
      <person xml:id="KomisjaSprawZagranicznychiWojskowychrozpatrzywszycaloksztaltkwestjigdanskiejtudziezwnioseknaglysenatorow" role="speaker">
        <persName>Komisja Spraw Zagranicznych i Wojskowych rozpatrzywszy całokształt kwestji gdańskiej, tudzież wniosek nagły senatorów</persName>
      </person>
      <person xml:id="KonstytucjagdanskaprzepisujeizsenatniejestprzedsejmemodpowiedzialnymPanowiezapytajasiezjakiegopowodugdanskisejmkonstytucyjnyuchwaliltegorodzajukonstytucjebedacanegacjanajprymitywniejszychzasaddemokracjiPowodjestjasnychodzilootozebyutrzymacrzadyurzedniczewGdanskuponiewazrzadyurzedniczedawalynajlepszagwarancjeizGdanskbedzieprowadzilpolitykeantypolskaibedziedazylstaledoponownegopolaczeniaGdanskazNiemcami" role="speaker">
        <persName>Konstytucja gdańska przepisuje, iż senat nie jest przed sejmem odpowiedzialnym. Panowie zapytają się z jakiego powodu gdański sejm konstytucyjny uchwalił tego rodzaju konstytucję, będącą negacją najprymitywniejszych zasad demokracji. Powód jest jasny, chodziło o to, żeby utrzymać rządy urzędnicze w Gdańsku, ponieważ rządy urzędnicze dawały najlepszą gwarancję, iż Gdańsk będzie prowadził politykę antypolską i będzie dążył stale do ponownego połączenia Gdańska z Niemcami.</persName>
      </person>
      <person xml:id="Marszalek" role="speaker">
        <persName>Marszałek</persName>
      </person>
      <person xml:id="MinisterStanislawThuguttMinisterSprawZagranicznychAleksanderSkrzynskiPrezesNajwyzszejIzbyKontroliJanZarnowskiWiceministerSkarbuCzeslawKlamerWiceministerSprawiedliwosciJuljanSiennicki" role="speaker">
        <persName>Minister — Stanisław Thugutt, Minister Spraw Zagranicznych — Aleksander Skrzyński, Prezes Najwyższej Izby Kontroli — Jan Żarnowski, Wiceminister Skarbu — Czesław Klamer, Wiceminister Sprawiedliwości — Juljan Siennicki</persName>
      </person>
      <person xml:id="Mojestronnictwowystepujejakjuzdawniejprzeciwkowojskowemucharakterowipolicji" role="speaker">
        <persName>„Moje stronnictwo występuje, jak już dawniej, przeciwko wojskowemu charakterowi policji</persName>
      </person>
      <person xml:id="Natemporzadekdziennywyczerpany" role="speaker">
        <persName>Na tem porządek dzienny wyczerpany.</persName>
      </person>
      <person xml:id="NajwazniejszapodwzgledempolitycznympozycjestanowiawgdanskimkorpusieurzedniczymcelnicyipolicjaCoroczniewsejmiegdanskimpodkreslajazupelniewiarogodniposlowiecharaktermilitarnytychobukategorjiurzedniczychNiebedesietupowolywalnamowyposlowkomunistycznychnalezyichbowiemuwazacwdanymwypadkizaswiadkowmocnopodejrzanychNatomiastuwazamiztocomowiaposlowiesocjalistycznigdanscybedzieodpowiadalowzupelnoscifaktom" role="speaker">
        <persName>Najważniejszą pod względem politycznym pozycję stanowią w gdańskim korpusie urzędniczym — celnicy i policja Corocznie w sejmie gdańskim podkreślają zupełnie wiarogodni posłowie charakter militarny tych obu kategorji urzędniczych. Nie będę się tu powoływał na mowy posłów komunistycznych, należy ich bowiem uważać w danym wypadki} za świadków mocno podejrzanych. Natomiast uważam, iż to co mówią posłowie socjalistyczni gdańscy, będzie odpowiadało w zupełności faktom.</persName>
      </person>
      <person xml:id="NalezyutworzycniepodleglePanstwoPolskiektoreobejmowalobyobszaryzamieszkaleprzezludnoscniewatpliwiepolskaktoremialobyzapewnionywolnyibezpiecznydostepdomorzaiktoregopolitycznaigospodarczaniepodlegloscorazcaloscterytorjumbylabyzagwarantowanaprzezumowemiedzynarodowa" role="speaker">
        <persName>„Należy utworzyć niepodległe Państwo Polskie, które obejmowałoby obszary zamieszkałe przez ludność niewątpliwie polską, które miałoby zapewniony wolny i bezpieczny dostęp do morza i którego polityczna i gospodarcza niepodległość oraz całość terytorjum byłaby zagwarantowaną przez umowę międzynarodową”.</persName>
      </person>
      <person xml:id="Nastepneposiedzeniemasieodbycwsrodewprzyszlymtygodniuadlategowtymterminiezemabycrozwazanaustawaorekwizycjimieszkandlawojskowych" role="speaker">
        <persName>Następne posiedzenie ma się odbyć w środę w przyszłym tygodniu, a dlatego w tym terminie, że ma być rozważana ustawa o rekwizycji mieszkań dla wojskowych.</persName>
      </person>
      <person xml:id="NaszarezolucjadomagasiedalejbyrzadcofnaltakulgiwtaryfachkolejowychnarzeczGdanskajakiinneprzywilejenarzeczGdanskawdziedziniekolejowejPrzywilejetepolegajajakzauwazylismyjuzwyzejprzedewszystkiemnaobowiazujacejkolejnosciladowaniaawiecnafakcietztransportynaGdanskmajapierwszenstwoprzedtransportaminainneportylubstacjegraniczneawiecprzedtransportaminaDziedzicenaSzczecinnaSniatynalbonajakiebadzinnestacjeNiemanajmniejszegopowoduznaszegopunktuwidzeniadojakiegokolwiekforytowanianaszegoimportulubeksportunaGdanskJezeliwskutekcofnieciaulgtaryfowychiinnychprzywilejowkolejowychruchwporciegdanskimsiezmniejszyzmniejszasietakzedochodygdanskichkupcowiposrednikowiwtenczassferyteprzypomnasenatowigdanskiemuizpolitykanacjonalistycznaniejestdlaGdanskakorzystnaWtenczaswyrobisietezinnynastrojmiedzyPolskaiGdanskiemanizelijestobecnie" role="speaker">
        <persName>Nasza rezolucja domaga się dalej by rząd cofnął tak ulgi w taryfach kolejowych na rzecz Gdańska, jak i inne przywileje na rzecz Gdańską w dziedzinie kolejowej. Przywileje te polegają jak zauważyliśmy już wyżej, przedewszystkiem na obowiązującej kolejności ładowania, a więc na fakcie, tż transporty na Gdańsk mają pierwszeństwo przed transportami na inne porty lub stacje graniczne, a więc przed transportami na Dziedzice, na Szczecin, na Śniatyn albo na jakiebądź inne stacje. Niema najmniejszego powodu z naszego punktu widzenia, do jakiegokolwiek forytowania naszego importu lub eksportu na Gdańsk. Jeżeli wskutek cofnięcia ulg taryfowych i innych przywilejów kolejowych ruch w porcie gdańskim się zmniejszy, zmniejszą się także dochody gdańskich kupców i pośredników, i wtenczas sfery te przypomną senatowi gdańskiemu, iż polityka nacjonalistyczna nie jest dla Gdańska korzystną. Wtenczas wyrobi się też inny nastrój między Polską i Gdańskiem, aniżeli jest obecnie.</persName>
      </person>
      <person xml:id="NiedoscnatemAngljaposiadawGdanskurolewyjatkowawszyscykomisarzeLigiNarodowwGdanskubylibowiemdotychczasAnglikamiKomisarzytychbylodotadjuzkilku" role="speaker">
        <persName>Nie dość na tem, Anglja posiada w Gdańsku rolę wyjątkową, wszyscy komisarze Ligi Narodów w Gdańsku byli bowiem dotychczas Anglikami. Komisarzy tych było dotąd już kilku</persName>
      </person>
      <person xml:id="NiemamyprzecieznajmniejszegopowodupopieracsztucznieizapomocaulgruchutowarowegonaGdanskiwzmacniacposredniowtensposobpolitykenacjonalistycznaSahmaisenatugdanskiegoPrzytemnalezypamietaczeportgdanskijestbardzodrogizewiecskutekdodatniniskichoplatkolejowychjestparalizowanyprzezwysokieoplatyportowe" role="speaker">
        <persName>Nie mamy przecież najmniejszego powodu popierać sztucznie i za pomocą ulg ruchu towarowego na Gdańsk i wzmacniać pośrednio w ten sposób politykę nacjonalistyczną Sahma i senatu gdańskiego. Przytem należy pamiętać, że port gdański jest bardzo drogi, że więc skutek dodatni niskich opłat kolejowych jest paraliżowany przez wysokie opłaty portowe.</persName>
      </person>
      <person xml:id="NieprzyjacielstoinalewotoPolacy" role="speaker">
        <persName>Nieprzyjaciel stoi na lewo — to Polacy.</persName>
      </person>
      <person xml:id="NieprzyjacielstoinaprawotoFrancuzi" role="speaker">
        <persName>Nieprzyjaciel stoi na prawo — to Francuzi”.</persName>
      </person>
      <person xml:id="OilejakiespanstwoniegraniczybezposredniozmorzemstajesiecodotaryfkolejowychicodowarunkowuzywaniaobcegoportuzaleznemodpanstwanadbrzeznegoZaleznosctajestupanstwktorejakSzwajcarjaalboCzechoslowacjamogaposylacswojetowarybezznaczniejszychstratalbodomorzaSrodziemnegoalbodomorzaPolnocnegolubwzglednieBaltykunietakznacznajakabylabydlaPolskiktorajestzbytdalekooddalonaodmorzaCzarnegoiAdrjatykubymoglazkorzysciagospodarczadlasiebieprzesylacswetowarydoportowtychmorz" role="speaker">
        <persName>O ile jakieś państwo nie graniczy bezpośrednio z morzem, staje się co do taryf kolejowych i co do warunków używania obcego portu zależnem od państwa nadbrzeżnego. Zależność ta jest u państw, które jak Szwajcarja, albo Czechosłowacja mogą posyłać swoje towary bez znaczniejszych strat, albo do morza Śródziemnego, albo do morza Północnego lub względnie Bałtyku, nie tak znaczna, jaką byłaby dla Polski, która jest zbyt daleko oddalona od morza Czarnego i Adrjatyku, by mogła z korzyścią gospodarczą dla siebie przesyłać swe towary do portów tych mórz.</persName>
      </person>
      <person xml:id="OpokojowejzasadziecalejnaszejpolitykipowinnismyprzekonacswiatcalyJesttonajlepszysposobprzeciwdzialaniawrogiejpropagandzieniemieckiejisowieckiejKolegasenatorPosnerzwrocilwkomisjiuwagenawielkierozmiarytejpropagandywlasniewsprawiegdanskiejtakwAngljijakiwinnychkrajachPropagandatajakdobrzewiadomowszystkimniegardzizadnemisrodkamizadnemprzekrecaniemfaktowtotezprzeciwdzialanietejpropagandziejestjednymznajpierwszychobowiazkownaszegoMinisterstwaSprawZagranicznychByprzeciwdzialanietobyloskutecznemusibycdlakazdegorzeczajasnainiedwuznacznaizPolskazamierzaposlugiwacsietylkosrodkamipokojowemi" role="speaker">
        <persName>O pokojowej zasadzie całej naszej polityki powinniśmy przekonać świat cały. Jest to najlepszy sposób przeciwdziałania wrogiej propagandzie niemieckiej i sowieckiej. Kolega senator Posner zwrócił w komisji uwagę na wielkie rozmiary tej propagandy właśnie w sprawie gdańskiej tak w Anglji jak i w innych krajach. Propaganda ta, jak dobrze wiadomo wszystkim, nie gardzi żadnemi środkami, żadnem przekręcaniem faktów, to też przeciwdziałanie tej propagandzie jest jednym z najpierwszych obowiązków naszego Ministerstwa Spraw Zagranicznych. By przeciwdziałanie to było skuteczne, musi być dla każdego rzeczą jasną i niedwuznaczną, iż Polska zamierza posługiwać się tylko środkami pokojowemi.</persName>
      </person>
      <person xml:id="ObecniprzedstawicieleRzadu" role="speaker">
        <persName>Obecni przedstawiciele Rządu</persName>
      </person>
      <person xml:id="Organizacjapolicjiochronnej" role="speaker">
        <persName>„Organizacja policji ochronnej</persName>
      </person>
      <person xml:id="OtoznalezyzaznaczycznaciskiemizmiedzyniskiemitaryfaminaszychkoleipanstwowychdlatransportowprzezGdanskawysokiemioplatamiportowemiwGdanskuistniejelogicznyzwiazekGdanszczaniemogapobieractakwysokieoplatyponiewazmysmyobnizylitakznacznienaszetaryfykolejoweAlenielezytowcalewnaszyminteresieJezelidlanaszegoeksporteralubimporterajestrzeczakorzystniejszaeksportowaclubimportowacprzezSzczecinlubKrolewiectopanstwonaszeniepowinnotemuprzeszkadzacwprostprzeciwniepowinnodzialacwtymkierunkubyeksportowanolubimportowanozawszedroganajtanszaZnaczenieportugdanskiegodlaPolskiniezmalejewskutektakiejpolitykiGdanskmabowiemtewyzszoscnadinnemiportamizewszystkietransportywodneWislaGdanskaominacniemoga" role="speaker">
        <persName>Otóż należy zaznaczyć z naciskiem, iż między niskiemi taryfami naszych kolei państwowych dla transportów przez Gdańsk a wysokie mi opłatami portowemi w Gdańsku istnieje logiczny związek. Gdańszczanie mogą — pobierać tak wysokie opłaty, ponieważ myśmy obniżyli tak znacznie nasze taryfy kolejowe. Ale nie leży to wcale w naszym interesie. Jeżeli dla naszego eksportera lub importera jest rzeczą korzystniejszą eksportować lub importować przez Szczecin lub Królewiec, to państwo nasze nie powinno temu przeszkadzać, wprost przeciwnie, powinno działać w tym kierunku, by eksportowano lub importowano zawsze drogą najtańszą. Znaczenie portu gdańskiego dla Polski nie zmaleje wskutek takiej polityki. Gdańsk ma bowiem tę wyższość nad innemi portami, że wszystkie transporty wodne Wisłą Gdańska ominąć nie mogą.</persName>
      </person>
      <person xml:id="PotychogolnychwyjasnieniachprzystapiewkrotkoscidouzasadnieniatychzmianktorekomisjasenackauznalazakoniecznewprojekciesejmowymRozpocznejaktoczestobywaodusterekjezykowychAwieccodotytuluustawyproponujemyzebywyrazenie" role="speaker">
        <persName>Po tych ogólnych wyjaśnieniach przystąpię w krótkości do uzasadnienia tych zmian, które komisja senacka uznała za konieczne w projekcie sejmowym. Rozpocznę, jak to często bywa, od usterek językowych. A więc co do tytułu ustawy proponujemy, żeby wyrażenie</persName>
      </person>
      <person xml:id="PodsekretarzStanuwMinisterstwieSkarbuKlarner" role="speaker">
        <persName>Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Skarbu Klarner</persName>
      </person>
      <person xml:id="Pojemnoscmorskiegostatkuhandlowegojestjegoistotanapodstawiepojemnoscistatkuhandlowegoprowadzisiejegowlasnakalkulacjahandlowaprowadzisiestatystykaprzywozuiwywozucalegopanstwadoktoregostatkinaleza" role="speaker">
        <persName>Pojemność morskiego statku handlowego jest jego istotą na podstawie pojemności statku handlowego prowadzi się jego własna kalkulacja handlowa, prowadzi się statystyka przywozu i wywozu całego państwa, do którego statki należą</persName>
      </person>
      <person xml:id="PojmujacslowadostepdomorzawsposobzupelnieinnyodPrezydentaWilsonazadaliNiemcywswejodpowiedzinaprzedstawioneimwarunkipokojowedlarzeszyniemieckiezarownoGdanskajakipolnocnejczesciobecnegowojewodztwapomorskiegooswiadczylinatomiastwczesciogolnejswejodpowiedziswagotowosczapewnieniaPolscepodgwarancjamiedzynarodowawolnegoibezpiecznegodostepudomorzaprzezudzieleniePolscewolnychportowwGdanskuKrolewcuiKlajpedzietudziezprzezzawarcietraktatucodozegluginaWisleiprzezzawarcieosobnychtraktatowkolejowychJesttorzeczaniezmierniecharakterystycznaizwczesciszczegolowejodpowiedziNiemcyoswiadczajaizmogasiezgodzicnazawarcietychtraktatowkolejowychizeglugowychtylkopodwarunkiemizotrzymajaprawowolnegotranzytukolejowegonakolejachpolskichlitewskichilotewskichtudziezprawoswobodnejzegluginawszystkichrzekachpolskichZtegosformulowaniawynikajasnoizobietniceniemieckieniebylypomyslanenaserjoGdybysmynawetprzypuscilizepodnaciskiemmiedzynarodowymobietnicetebylybylojalniedotrzymanetoPolskaniemialabyprzeciezdostepudomorzawpelnemtegoslowaznaczeniuatozpowodownastepujacych" role="speaker">
        <persName>Pojmując słowa — „dostęp do morza” w sposób zupełnie inny od Prezydenta Wilsona, żądali Niemcy w swej odpowiedzi na przedstawione im warunki pokojowe — dla rzeszy niemieckie] zarówno Gdańska, jak i północnej części obecnego województwa pomorskiego, oświadczyli natomiast w części ogólnej swej odpowiedzi swą — „gotowość” zapewnienia Polsce pod gwarancją międzynarodową wolnego i bezpiecznego dostępu do morza przez udzielenie Polsce wolnych portów w Gdańsku, Królewcu i Kłajpedzie, tudzież przez zawarcie traktatu co do żeglugi na Wiśle i przez zawarcie osobnych traktatów ko lejowych.” — Jest to rzeczą niezmiernie charakterystyczną, iż w części szczegółowej odpowiedzi Niemcy oświadczają, iż mogą się zgodzić na zawarcie tych traktatów kolejowych i żeglugowych tylko pod warunkiem, iż otrzymają prawo wolnego tranzytu kolejowego na kolejach polskich, litewskich i łotewskich, tudzież prawo swobodnej żeglugi na wszystkich rzekach polskich. Z tego sformułowania wynika jasno, iż obietnice niemieckie nie były pomyślane na serjo. Gdybyśmy nawet przypuścili, że pod naciskiem międzynarodowym obietnice te byłyby lojalnie dotrzymane, to Polska nie miałaby przecież dostępu do morza w pełnem tego słowa znaczeniu, a to z powodów następujących</persName>
      </person>
      <person xml:id="PorzadekdziennyPanowieotrzymaliwrazzuzupelnieniemprotestuniktniewniosluwazamporzadekdziennyzaprzyjety" role="speaker">
        <persName>Porządek dzienny Panowie otrzymali wraz z uzupełnieniem, protestu nikt nie wniósł, uważam porządek dzienny za przyjęty.</persName>
      </person>
      <person xml:id="PozatemKomisjaPrawniczaproponujezebywyrazeniezamieszkalewgranicachPanstwaiskreslicdlategoizuzaleznianiewyslaniaidoreczeniaimiennegowezwaniaodtegoczydanaosobawdanejchwilimieszkawgranicachRzeczypospolitejPolskiejczyniebylobydlawydzialowhipotecznychniewykonalneibledneponiewazwydzialymajawysylacwezwaniadomiejsczamieszkaniawskazanychwdowodachaponiewazwdokumentachdotyczacychprawrzeczowychsawmyslobowiazujacychprzepisowwskazanedwamiejscazamieszkaniarzeczywisteiprawneKomisjaPrawniczaproponujeazebydlazagwarantowaniaprawinteresowanychzawiadomieniaimiennewyslanebylydoobutychmiejsczamieszkania" role="speaker">
        <persName>Pozatem Komisja Prawnicza proponuje, żeby wyrażenie — „zamieszkałe w granicach Państwa i” skreślić dlatego, iż użależnianie wysłania i doręczenia imiennego wezwania od tego, czy dana osoba w danej chwili mieszka w granicach Rzeczypospolitej Polskiej czy nie, byłoby dla wydziałów hipotecznych, niewykonalne i błędne, ponieważ wydziały mają wysyłać wezwania do miejsc zamieszkania wskazanych w dowodach, a ponieważ w dokumentach dotyczących praw rzeczowych są w myśl obowiązujących przepisów wskazane dwa miejsca zamieszkania, rzeczywiste i prawne, Komisja Prawnicza proponuje, ażeby dla zagwarantowania praw interesowanych zawiadomienia imienne wysłane były do obu tych miejsc zamieszkania,</persName>
      </person>
      <person xml:id="PozniejprzedstawiePanomnakilkuprzykladachnajakieceleGdansktychdochodowuzywaobecniezaswskazenadrugabardzowielkaofiareponoszonaprzezRzeczpospolitaPolskanarzeczGdanskaMamnamysliulgiwtaryfachkolejowychnarzeczGdanska" role="speaker">
        <persName>Później przedstawię Panom na kilku przykładach, na jakie cele Gdańsk tych dochodów używa, obecnie zaś wskażę na drugą bardzo wielką ofiarę, ponoszoną przez Rzeczpospolitą Polską na rzecz Gdańska Mam na myśli ulgi w taryfach kolejowych na rzecz Gdańska.</persName>
      </person>
      <person xml:id="PrzedewszystkiemprzytaczamnastepujacywyjatekzmowysejmowejposlaMatschkewitza" role="speaker">
        <persName>Przedewszystkiem przytaczam następujący wyjątek z mowy sejmowej posła Matschkewitza.</persName>
      </person>
      <person xml:id="PrzedewszystkiemrozszerzyliNiemcybardzoznaczniesweportywKrolewcuiwSzczecinieiniejestdlanichrzeczaobojetnaczyogromneteinwestycjebedasieoplacalyczyteznieDalejpowinnismywpolitycenaszejgospodarczejwyzbycsiewszelkichanimozyjlubuprzedzenJezelieksportpolskimozesiedostactaniejdomorzadroganaSzczecinlubKrolewiecnizdroganaGdanskpowinnismydacportomtympierwszenstwoprzedportemGdanskimPortytesanambowiemwrownymniemalstopniuobcecoGdansk" role="speaker">
        <persName>Przedewszystkiem rozszerzyli Niemcy bardzo znacznie swe porty w Królewcu i w Szczecinie i nie jest dla nich rzeczą obojętną, czy ogromne te inwestycje będą się opłacały, czy też nie. Dalej powinniśmy w polityce naszej gospodarczej wyzbyć się wszelkich animozyj lub uprzedzeń. Jeżeli eksport polski może się dostać taniej do morza drogą na Szczecin lub Królewiec, niż drogą na Gdańsk, powinniśmy dać portom tym pierwszeństwo przed portem Gdańskim. Porty te są nam bowiem w równym niemal stopniu obce co Gdańsk.</persName>
      </person>
      <person xml:id="PrzejdzmyterazdopolicjiItuniebedesiepowolywalaninamowyposlowkomunistycznychaniteznamowyposlowpolskichwsejmiegdanskimaleprzytoczedoslowniekilkaurywkowzmowposlowsocjalistycznychsejmugdanskiego" role="speaker">
        <persName>Przejdźmy teraz do policji. I tu nie będę się powoływał ani na mowy posłów komunistycznych, ani też na mowy posłów polskich w sejmie gdańskim, ale przytoczę dosłownie kil ka urywków z mów posłów socjalistycznych sejmu gdańskiego.</persName>
      </person>
      <person xml:id="PrzyczynaglownajestnaszemzdaniemzjednestronysamskladVolkstagugdanskiegoawiecsejmugdanskiegozdrugiejzasstronyprzepisykonstytucjigdanskiejostosunkusejmugdanskiegodosenatuPrzepisytesaunikatemwEuropiezjedynymwyjatkiemRosji" role="speaker">
        <persName>Przyczyną główną jest naszem zdaniem z jedne) strony sam skład Volkstagu gdańskiego, a więc sejmu gdańskiego, z drugiej zaś strony przepisy konstytucji gdańskiej o stosunku sejmu gdańskiego do senatu. Przepisy te są unikatem w Europie z jedynym wyjątkiem Rosji.</persName>
      </person>
      <person xml:id="PunktyszostyisiodmynaszejrezolucjidomagajasieenergicznegoprzeciwdzialanianaduzyciompopelnianymwczesciprzezwladzecelnegdanskiewczescizaswynikajacychzniedostatecznegoobsadzenianaszejgranicyzobszaremwolnegomiastaGdanskaMimowspolnosciclowejzPolskanieprzystosowalGdanskswojegoustawodawstwaomonopolachiopodatkachkonsumcyjnychdoustawodawstwapolskiegoWskutektegoprzemytnictwozGdanskadoPolskioplacasiePrzemytnictwutemumoznaprzeciwdzialactylkoprzezwzmocnieniestrazyakcyzowejnagranicypolskogdanskiejRezolucjanaszadomagasietegowzmocnieniaaoprocztegozadabywraziepotrzebydodacpolicjepanstwowadopomocystrazyakcyzowej" role="speaker">
        <persName>Punkty szósty i siódmy naszej rezolucji domagają się energicznego przeciwdziałania nadużyciom popełnianym w części przez władze celne gdańskie, w części zaś wynikających z niedostatecznego obsadzenia naszej granicy z obszarem wolnego miasta Gdańska. Mimo wspólności cłowej z Polską nie przystosował Gdańsk swojego ustawodawstwa o monopolach i o podatkach konsumcyjnych do ustawodawstwa polskiego. Wskutek tego przemytnictwo z Gdańska do Polski opłaca się. Przemytnictwu temu można przeciwdziałać tylko przez wzmocnienie straży akcyzowej na granicy polsko-gdańskiej. Rezolucja nasza domaga się tego wzmocnienia a oprócz tego żąda, by w razie potrzeby dodać policję państwową do pomocy straży akcyzowej.</persName>
      </person>
      <person xml:id="RezolucjaktorawimieniuKomisjiSprawZagranicznychmialemzaszczytprzedstawicWysokiemuSenatowiioktorejuchwalenieupraszamodnosisiedoRzadujakocalosciOkreslenienaszegostosunkudoGdanskaniejestsprawaposzczegolnychministerstwresortowychalerzeczacalegorzaduDotychczasniestetybardzowieleministerstwnawlasnarekeitonieraznawetbezporozumieniasiezMinisterstwemsprawzagranicznychdecydowaloonaszejpolitycegdanskiejUwazamytozaniedopuszczalneidlategorezolucjenaszeniezwracajasiedoposzczegolnychministerstwresortowychaledorzadujakocalosciktorapowinnacaloksztaltnaszejpolitykiwobecGdanskaomowiciustalic" role="speaker">
        <persName>Rezolucja, którą w imieniu Komisji Spraw Zagranicznych miałem zaszczyt przedstawić Wysokiemu Senatowi i o której uchwalenie upraszam, odnosi się do Rządu jako całości. Określenie naszego stosunku do Gdańska nie jest sprawą poszczególnych ministerstw resortowych ale rzeczą całego rządu. Dotychczas niestety bardzo wiele ministerstw na własną rękę, i to nieraz nawet bez porozumienia się z Ministerstwem spraw zagranicznych decydowało o naszej polityce gdańskiej. Uważamy to za niedopuszczalne i dlatego rezolucje nasze nie zwracają się do poszczególnych ministerstw resortowych, ale do rządu jako całości, która powinna całokształt naszej polityki wobec Gdańska omówić i ustalić.</persName>
      </person>
      <person xml:id="RezolucjenaszeniepragnaniczegoinnegojaktylkozebyGdanskstanalnagruncietraktatuwersalskiegoiprzestalsieczucprowincjapruskaniepragnaniczegoinnegojaktylkozebyGdanskwinteresieutrzymaniapokojuogolnegoidladobrawlasnegostanalnastanowiskulojalnegowykonywaniatraktatowzebyzapomnialotradycjistuletniejniewolipruskiejapowrocildotradycjiktorejzawdzieczalswietnaswaprzeszloscpodprotektoratemRzeczpospolitejPolskiejHuczneoklaski" role="speaker">
        <persName>Rezolucje nasze nie pragną niczego innego, jak tylko żeby Gdańsk stanął na gruncie traktatu wersalskiego i przestał się czuć prowincją pruską, nie pragną niczego innego, jak tylko, żeby Gdańsk w interesie utrzymania pokoju ogólnego, i dla dobra własnego stanął na stanowisku lojalnego wykonywania traktatów, żeby zapomniał o tradycji stuletniej niewoli pruskiej, a powrócił do tradycji, której zawdzięczał świetną swą przeszłość pod protektoratem Rzeczpospolitej Polskiej. {Huczne oklaski).</persName>
      </person>
      <person xml:id="RezultattenosiagnelaadministracjagdanskawtensposobiznieprzydzielalamieszkanPolakomprzypominamybowiemizwGdanskuniewolnowlascicielowidomuwynajacwolnegomieszkaniabezzgodyurzedumieszkaniowegoWtensposobwstepowalwmiejsceopuszczajacegomiastaPolakazawszeniemalNiemiecPraktykatastanowioczywistydowodeksterministracyjnejpolitykiadministracjigdanskiejwobecludnoscipolskiej" role="speaker">
        <persName>Rezultat ten osiągnęła administracja gdańska w ten sposób, iż nie przydzielała mieszkań Polakom, przypominamy bowiem, iż w Gdańsku nie wolno właścicielowi domu wynająć wolnego mieszkania bez zgody urzędu mieszkaniowego. W ten sposób wstępował w miejsce opuszczającego miasta Polaka zawsze niemal Niemiec. Praktyka ta stanowi oczywisty dowód eksterministracyjnej polityki administracji gdańskiej wobec ludności polskiej</persName>
      </person>
      <person xml:id="RozwojstosunkowpolskogdanskichwciaguostatnichlatazwlaszczaniedawnewypadkiwGdanskudowodzaizsprzecznazobowiazujacemitraktatamipolitykaSenatugdanskiegoipopierajacejgowiekszoscinacjonalistycznejzaogniastosunkipolskogdanskieiuniemozliwiazgodnewspolzyciePolskizGdanskiemnapodstawieobowiazujacegoprawaDotychczasowapolitykapolskastarajacasieustepstwamipolitycznemiiofiaramimaterjalneminarzeczGdanskazaciesnicstosunkipolskogdanskiezakonczylasiezupelnemniepowodzeniemZdrugiejstronynieuleganajmniejszejwatpliwosciizznaczenieGdanskajakozapewnionegoPolsceprzezTraktatWersalskidostepudomorzawprzyszlosciniezawodniesiezwiekszyZwszystkichtychprzyczynjestszybkasanacjaobecnegostanurzeczywinteresiepokojuogolnegoiwinteresiezarownoPolskijakiGdanskanaglacakoniecznoscia" role="speaker">
        <persName>Rozwój stosunków polsko gdańskich w ciągu ostatnich lat, a zwłaszcza niedawne wypadki w Gdańsku dowodzą, iż sprzeczna z obowiązujące mi traktatami polityka Senatu gdańskiego i popierającej go większości nacjonalistycznej zaognia stosunki polsko-gdańskie i uniemożliwia zgodne współżycie Polski z Gdańskiem na podstawie obowiązującego prawa. Dotychczasowa polityka polska, starająca się ustępstwami polityczne mi i ofiarami materjalnemi na rzecz Gdańska zacieśnić stosunki polsko gdańskie, zakończyła się zupełnem niepowodzeniem. Z drugiej strony nie ulega najmniejszej wątpliwości, iż znaczenie Gdańska, jako zapewnionego Polsce przez Traktat Wersalski dostępu do morza, w przyszłości niezawodnie się zwiększy. Z wszystkich tych przyczyn jest szybka sanacja obecnego stanu rzeczy w interesie pokoju ogólnego i w interesie zarówno Polski jak i Gdańska naglącą koniecznością.</persName>
      </person>
      <person xml:id="SAdelman" role="speaker">
        <persName>S. Adelman</persName>
      </person>
      <person xml:id="SBuzek" role="speaker">
        <persName>S. Buzek</persName>
      </person>
      <person xml:id="SGlogier" role="speaker">
        <persName>S. Glogier</persName>
      </person>
      <person xml:id="SksAlbrecht" role="speaker">
        <persName>S. ks. Albrecht</persName>
      </person>
      <person xml:id="SSiedlecki" role="speaker">
        <persName>S. Siedlecki</persName>
      </person>
      <person xml:id="SekretarzsKopcinski" role="speaker">
        <persName>Sekretarz s. Kopciński</persName>
      </person>
      <person xml:id="SenatgdanskiprowadzitonegowanienajoczywistszychprawPolskitakkonsekwentnieizorzeczeniawysokiegokomisarzaLigiNarodowawzgledniedecyzjeRadyLigiNarodownieoznaczajanigdykoncasporumiedzyPolskaaGdanskiemaledajatylkopodnietedonowychsporowWszystkojestkwestjonowanenicniejestustaloneWtychwarunkachmuszasiestosunkipolskogdanskiezaostrzacmuszasierodzicciaglekonfliktymiedzyPolskaaGdanskiemktoretokonfliktymoganawetstacsiebardzoniebezpiecznemidlapokojuogolnegoPolskaniechcetegociaglegodolewaniaoliwydoogniapragniepacyfikacjiprzyujsciuWislyidlategomusidazycdozgodnegozGdanskiemwspolzycia" role="speaker">
        <persName>Senat gdański prowadzi to negowanie najoczywistszych praw Polski tak konsekwentnie, iż orzeczenia wysokiego komisarza Ligi Narodów, a względnie decyzje Rady Ligi Narodów nie oznaczają nigdy końca sporu między Polską a Gdańskiem, ale dają tylko podnietę do nowych sporów. Wszystko jest kwest jonowane, nic nie jest ustalone. W tych warunkach muszą się stosunki polsko-gdańskie zaostrzać, muszą się rodzić ciągłe konflikty między Polską a Gdańskiem, które to konflikty mogą nawet stać się bardzo niebezpiecznemi dla pokoju ogólnego. Polska nie chce tego ciągłego dolewania oliwy do ognia, pragnie pacyfikacji przy ujściu Wisły i dlatego musi dążyć do zgodnego z Gdańskiem współżycia.</persName>
      </person>
      <person xml:id="SenatwzywaRzad" role="speaker">
        <persName>Senat wzywa Rząd</persName>
      </person>
      <person xml:id="SenatwzywaRzaddopowolaniadozyciacentralnejorganizacjikredytowej" role="speaker">
        <persName>,,Senat wzywa Rząd do powołania do życia centralnej organizacji kredytowej</persName>
      </person>
      <person xml:id="SenatwzywaRzaddoprzedlozeniadoczterechtygodniustawygwarancyjnejdlaulgowegokredytuprzeznaczonegodladrobnegoprzemysluirekodzielnictwa" role="speaker">
        <persName>„Senat wzywa Rząd do przedłożenia do czterech tygodni ustawy gwarancyjnej dla ulg owego kredytu przeznaczonego dla drobnego przemysłu i rękodzielnictwa.</persName>
      </person>
      <person xml:id="sielismysiezgodzicinatojakarbiterosadzilaczkolwiekprzedstawicieleRzadupolskiegorozwijaliswetezyzmotywaminajszczegolniejszemitaksamostronaniemieckaprzedstawialaswojetezyiwtedyrozstrzygnaltosuperarbiterKeeckenbeckNiemoznapowiedziecazebywzupelnosciwszystkietezybylyprzeciwnamalewiekszoscichposzlapolinjitamtejnpuznaniepodwojnegodomiciliumRzadpolskipoczatkowozajmowalstanowiskoprzeciwnealezkoniecznoscimusialsienatozgodzictakzemoznamiecjednodomiciliumwNiemczechadrugiepostroniePolski" role="speaker">
        <persName>sieliśmy się zgodzić i na to jak arbiter osądził, aczkolwiek przedstawiciele Rządu polskiego rozwijali swe tezy z motywami najszczególniejszemi, tak samo strona niemiecka przedstawiała swoje tezy i wtedy rozstrzygnął to superarbiter Keeckenbeck. Nie można powiedzieć, ażeby w zupełności wszystkie tezy były przeciw nam, ale większość ich poszła po linji tamtej, np. uznanie podwójnego domicilium. Rząd polski początkowo zajmował stanowisko przeciwne, ale z konieczności musiał się na to zgodzić, tak że można mieć jedno domicilium w Niemczech, a drugie po stronie Polski.</persName>
      </person>
      <person xml:id="StadwidzimyzeaczkolwiektaustawaniejestmozewzupelnoscitakajakbysmysobiezyczylijednakzkoniecznoscimusimynaniaprzystacstawiajacarbitrazjakozasadenaktorasiezgodzilismyTojestdowodempokojowoscinaszegoRzaduitegozechcemyzsasiadamizycwzgodzieiharmonjiichcemybycnawschodzieEuropyczynnikiemladuipokoju" role="speaker">
        <persName>Stąd widzimy, że aczkolwiek ta ustawa nie jest może w zupełności taka, jakbyśmy sobie życzyli, jednak z konieczności musimy na nią przystać, stawiając arbitraż, jako zasadę, na którą się zgodziliśmy. To jest dowodem pokojowości naszego Rządu, i tego, że chcemy z sąsiadami żyć w zgodzie i harmonji i chcemy być na wschodzie Europy czynnikiem ładu i pokoju</persName>
      </person>
      <person xml:id="tabela" role="speaker">
        <persName>[tabela]</persName>
      </person>
      <person xml:id="Trzebaprzyznaciztegorodzajuorganizacjapolicjijestrzeczywiscierzeczanienormalna" role="speaker">
        <persName>Trzeba przyznać, iż tego rodzaju organizacja policji jest rzeczywiście rzeczą nienormalną.</persName>
      </person>
      <person xml:id="TrzecipunktnaszejrezolucjidotyczyzamowiennaszychwGdanskuNaszewladzeiprzedsiebiorstwapanstwoweczyniawielkiezamowieniawGdanskuTegoniepowinnobycnaszewladzepowinnyzawszepamietacizGdanskmaodrebnawalutewskutekczegozakupywGdanskutaksamoobciazajanaszbilansplatniczyjakzakupywNiemczechwCzechachlubwjakiemkolwiekinnempanstwiezagranicznemJezelijuzpanstwomusidelczyniczakupyzagranicatopowinnojeczynictamgdziejestnajtaniejGdanskniepowinienmieczadnegopierwszenstwaWtemswietlepowinnebyodpascwszystkieniemalzakupyizamowieniadotychczaswGdanskuprzezwladzenaszeuskutecznianeRozumiesiesamoprzezsieizwszelkieistniejaceobecniezobowiazaniaprawnepanstwanaszegowobecfirmgdanskichwinnebycwykonanePrawaobowiazujacegonalezyprzestrzegacwszedzieawiectakzewtejdziedzinie" role="speaker">
        <persName>Trzeci punkt naszej rezolucji dotyczy zamówień naszych w Gdańsku. Nasze władze i przedsiębiorstwa państwowe czynią wielkie zamówienia w Gdańsku. Tego nie powinno być, nasze władze powinny zawsze pamiętać, iż Gdańsk ma odrębną walutę, — wskutek czego zakupy w Gdańsku tak samo obciążają nasz bilans płatniczy, jak zakupy w Niemczech, w Czechach lub w jakiemkolwiek innem państwie zagranicznem. Jeżeli już państwo musi del czynić zakupy za granicą, to powinno je czynić tam. gdzie jest najtaniej. Gdańsk nie powinien mieć żadnego pierwszeństwa. W tem świetle powinneby odpaść wszystkie niemal zakupy i zamówienia, dotychczas w Gdańsku przez władze nasze uskuteczniane. Rozumie się samo przez się, iż wszelkie istniejące obecnie zobowiązania prawne państwa naszego wobec firm gdańskich winne być wykonane. Prawa obowiązującego należy przestrzegać wszędzie a więc także w tej dziedzinie.</persName>
      </person>
      <person xml:id="TyleposelMatschkewitztakwygladajawedlugslowniepodejrzanegoznawcygdanscyurzednicycelni" role="speaker">
        <persName>Tyle poseł Matschkewitz, tak wyglądają według słów niepodejrzanego znawcy gdańscy urzędnicy celni,</persName>
      </person>
      <person xml:id="WdrugiejczescimowisieoopcjiTumuszepowiedzieczewwiekszosciwypadkowprzeszlatezapolskaizadanianaszychdelegatowprzeprowadzonezostalyzdobrymzdajesieskutkiemChodzilootozeostateczniedopielismyceluzeprzestalatakwestjanaforummiedzynarodowewychodzicibedziezalatwianaraznazawszetraktatamianiejakproponowaliNiemcyprzezotworzenietrybunalurozjemczegoktorybyrozstrzygalwsprawieopcjiiobywatelstwaWtedybylabyznowuapelacjadotrybunaluwHadzeczygdzieindziejatakraznazawszekwestjazostalarozstrzygnieta" role="speaker">
        <persName>W drugiej części mówi się o opcji Tu muszę powiedzieć, że w większości wypadków przeszła teza polska i żądania naszych delegatów przeprowadzone zostały z dobrym zdaje się skutkiem. Chodziło o to, że ostatecznie dopięliśmy celu, że przestała ta kwestja na forum międzynarodowe wychodzić i będzie załatwiana raz na zawsze traktatami, a nie jak proponowali Niemcy, przez otworzenie trybunału rozjemczego, któryby rozstrzygał w sprawie opcji i obywatelstwa. Wtedy byłaby znowu apelacja do trybunału w Hadze czy gdzieindziej, a tak raz na zawsze kwestja została rozstrzygnięta.</persName>
      </person>
      <person xml:id="Wkwestjitejpanujaunasbardzorozneopinje" role="speaker">
        <persName>W kwestji tej panują u nas bardzo różne opinje.</persName>
      </person>
      <person xml:id="WmysltychwyjasnienmamzaszczytprosicWysokaIzbeoprzyjecierozpatrywanejustawywbrzmieniuuchwalysejmowejioprzyjeciezmianproponowanychprzezKomisjePrawnicza" role="speaker">
        <persName>W myśl tych wyjaśnień mam zaszczyt prosić Wysoką Izbę o przyjęcie rozpatrywanej ustawy w brzmieniu uchwały sejmowej i o przyjęcie zmian proponowanych przez Komisję Prawniczą.</persName>
      </person>
      <person xml:id="WnaszymstosunkudoGdanskawskutekzlejwoliGdanskawskutekdziwnejpolitykiwysokiegoKomisarzaLigiNarodowwlasciwiewszystkojestsporneniemaniczegocobybyloustaloneanajoczywistszeprawaPolskisaprzezSenatgdanskinegowane" role="speaker">
        <persName>W naszym stosunku do Gdańska wskutek złej woli Gdańska, wskutek dziwnej polityki wysokiego Komisarza Ligi Narodów, właściwie wszystko jest sporne, niema niczego co by było ustalone, a najoczywistsze prawa Polski są przez Senat gdański negowane.</persName>
      </person>
      <person xml:id="WswoimodczyciepowolanymprzezemniejuzwyzejmowiprofLordoGdanskuwsposobnastepujacy" role="speaker">
        <persName>W swoim odczycie, powołanym przezemnie już wyżej, mówi prof. Lord o Gdańsku w sposób następujący</persName>
      </person>
      <person xml:id="WezmydrugiportkonkurencyjnyGdanskaKrolewiec" role="speaker">
        <persName>Weźmy drugi port konkurencyjny Gdańska Królewiec</persName>
      </person>
      <person xml:id="WplynalwnioseknaglysGodlewskiegoitowwsprawiezagrozonejautonomjiwyzszychuczelniOdsylamgodoKomisjiOswiatowejzprosbaabynajednemzprzyszlychposiedzenbylzreferowany" role="speaker">
        <persName>Wpłynął wniosek nagły s. Godlewskiego i tow. w sprawie zagrożonej autonomji wyższych uczelni. Odsyłam go do Komisji Oświatowej z prośbą, aby na jednem z przyszłych posiedzeń był zreferowany.</persName>
      </person>
      <person xml:id="Wypadazaznaczycizmiotaczeminniesabroniapolicyjnaalebroniawybitniewojenna" role="speaker">
        <persName>Wypada zaznaczyć, iż miotacze min nie są bronią policyjną, ale bronią wybitnie wojenną.</persName>
      </person>
      <person xml:id="WysokiSenacieRozpatrujacstosunekPolskidoGdanskanalezyprzedewszystkiempamietaczekwestjaGdanskabedacjednaznajzywotniejszychkwestjipolitycznychRzeczypospolitejPolskiejniejestjednakbynajmniejkwestjanajwazniejszaNajwazniejszemzagadnieniemnaszejpolitykizagranicznejjestkwestjabezpieczenstwaRzplitejkwestjanietykalnoscigranicwstosunkudoNiemieciRosjiTekwestjemuszawiecdecydowacozasadniczymkierunkunaszejpolitykizagranicznejOtemzdajasiezapominacteglosyprasyktoresmywostatnichczasachgdzieniegdzieczytaliaktoreomawiajaczokazjiostatnichwypadkownaszstosunekdoGdanskazadalyzrewidowaniazasadniczejlinjinaszejpolitykizagranicznejBylobytorzeczazupelnieniedorzecznanienalezybowiemdostosowywaczasadniczejlinjinaszejpolitykizagranicznejdokwestjigdanskiejwprostprzeciwnienalezyprzyrozpatrywaniukwestjigdanskiejniespuszczaczokaaninachwilewymogowzasadniczegokierunkunaszejpolitykizagranicznej" role="speaker">
        <persName>Wysoki Senacie! Rozpatrując stosunek Polski do Gdańska należy przedewszystkiem pamiętać, że kwestja Gdańska, będąc jedną z najżywotniejszych kwestji politycznych Rzeczypospolitej Polskiej, nie jest jednak bynajmniej kwestją najważniejszą. Najważniejszem zagadnieniem naszej polityki zagranicznej jest kwestja bezpieczeństwa Rzplitej, kwestja nietykalności granic w stosunku do Niemiec i Rosji. Te kwestje muszą więc decydować o zasadniczym kierunku naszej polityki zagranicznej. O tem zdają się zapominać te głosy prasy, któreśmy w ostatnich czasach gdzieniegdzie czytali a które, omawiając z okazji ostatnich wypadków nasz stosunek do Gdańska, żądały zrewidowania zasadniczej linji naszej polityki zagranicznej. Byłoby to rzeczą zupełnie niedorzeczną, nie należy bowiem dostosowywać zasadniczej linji naszej polityki zagranicznej do kwestji gdańskiej, wprost przeciwnie, należy przy rozpatrywaniu kwestji gdańskiej, nie spuszczać z oka ani na chwilę wymogów zasadniczego kierunku naszej polityki zagranicznej.</persName>
      </person>
      <person xml:id="WysokiSenacieRozpatrywanaustawamanaceludacmoznoscrestytuowaniatjponownegozakladaniaksiaghipotecznychtrzechkategorji" role="speaker">
        <persName>Wysoki Senacie! Rozpatrywana ustawa ma na celu dać możność restytuowania, t. j. ponownego zakładania ksiąg hipotecznych trzech kategorji</persName>
      </person>
      <person xml:id="WysokiSenacieUstawaopomiarzestatkowhandlowychjestprawemniezbednemdlanormalnegofunkcjonowaniapolskiejmarynarkihandlowejZwyczajemiedzynarodoweoddawnaustalonewymagajascislegowymaganiapojemnoscibruttoinettoPrzezpojemnoscstatkunettorozumiesiejegozdolnoscdoprzewozeniatowarowawiecjegohandlowauzytecznosc" role="speaker">
        <persName>Wysoki Senacie! Ustawa o pomiarze statków handlowych jest prawem niezbędnem dla normalnego funkcjonowania polskiej marynarki handlowej. Zwyczaje międzynarodowe oddawna ustalone wymagają ścisłego wymagania pojemności brutto i netto. Przez pojemność statku netto rozumie się jego zdolność do przewożenia towarów, a więc jego handlową użyteczność.</persName>
      </person>
      <person xml:id="WysokiSenatraczyuchwalicnastepujacarezolucje" role="speaker">
        <persName>Wysoki Senat raczy uchwalić następującą rezolucję</persName>
      </person>
      <person xml:id="ZcytatowtychwynikazehrabiaSkrzynskimialracjemowiaczeGdanskpozostajepodprotektoratemPolskiNatomiastniejesttoniczeminnemjaksianiemniezgodymiedzyPolskaaGdanskiemjezeliprezessenatugdanskiegoSahmjasneprawaPolskineguje" role="speaker">
        <persName>Z cytatów tych wynika, że hrabia Skrzyński miał rację mówiąc, że Gdańsk pozostaje pod protektoratem Polski. Natomiast nie jest to niczem innem jak sianiem niezgody między Polską a Gdańskiem, jeżeli prezes senatu gdańskiego Sahm jasne prawa Polski neguje.</persName>
      </person>
      <person xml:id="ZpunktuwidzeniainteresowmaterjalnychGdanskaniemaGdansknajmniejszegopowodudoskargTemwiecejpowodowdoskargmajednakRzeczpospolitaCozbowiemosiagnelaRzeczpospolitaNicproczwiecznychzatargowiniepokojizagrazajacychpokojowiswiataibezpieczenstwuRzeczypospolitejnicbonawetpolskichskrzynekpocztowychniechcetolerowacsenatgdanskinicproczwzmocnienianacjonalistowgdanskichioslabienialudnoscipolskiejGdanska" role="speaker">
        <persName>Z punktu widzenia interesów materjalnych Gdańska nie ma Gdańsk najmniejszego powodu do skarg. Tem więcej powodów do skarg ma jednak Rzeczpospolita. Cóż bowiem osiągnęła Rzeczpospolita? Nic, prócz wiecznych zatargów i niepokoji, zagrażających pokojowi świata i bezpieczeństwu Rzeczypospolitej, nic bo nawet polskich skrzynek pocztowych nie chce tolerować senat gdański, nic prócz wzmocnienia nacjonalistów gdańskich i osłabienia ludności polskiej Gdańska.</persName>
      </person>
      <person xml:id="ZrezolucjitejwynikaizkomisjazadaprzedewszystkiembyPolskacofnelawszelkieswiadczenianarzeczGdanskaoiletooczywiscienamocyobowiazujacegoprawajestmozliwePrzedewszystkiemnalezyzadacnowegopodzialudochodowzcel" role="speaker">
        <persName>Z rezolucji tej wynika, iż komisja żąda przedewszystkiem, by Polska cofnęła wszelkie świadczenia na rzecz Gdańska, o ile to oczywiście na mocy obowiązującego prawa jest możliwe. Przedewszystkiem należy żądać nowego podziału dochodów z ceł.</persName>
      </person>
      <person xml:id="ZtegocodotychczasmowilemwynikaniezbicieiznaszadotychczasowapolitykawobecGdanskadalarezultatywwysokimstopniuujemneZachodziterazpytaniejakichsrodkowuzycnalezybydojscdolepszychstosunkowzGdanskiemodpowiadajacychzarownoprzepisomobowiazujacychtraktatowjakiinteresomgospodarczymPolskitudziezpotrzebiezagojeniajatrzacejranynadujsciemWislyzagrazajacejpokojowipowszechnemu" role="speaker">
        <persName>Z tego co dotychczas mówiłem, wynika niezbicie, iż nasza dotychczasowa polityka wobec Gdańska dała rezultaty w wysokim stopniu ujemne. Zachodzi teraz pytanie, jakich środków użyć należy, by dojść do lepszych stosunków z Gdańskiem, odpowiadających zarówno przepisom obowiązujących traktatów jak i interesom gospodarczym Polski, tudzież potrzebie zagojenia jątrzącej rany nad ujściem Wisły, zagrażającej pokojowi powszechnemu.</persName>
      </person>
      <person xml:id="ZtegocodotychczaspowiedzialemwynikaizPolskamialabypelnydostepdomorzaiwszystkiejegokorzyscitylkowtenczasgdybypolskiwywozipolskiprzywozodbywalsieprzezportypolskieinapolskichokretachOtakidostepdomorzawalczylapolskadelegacjaiKomitetNarodowyPolskipodczaspertraktacjipokojowychpolskichwParyzuitakidostepdomorzapragnelydacPolsceFrancjaiStanyZjednoczone" role="speaker">
        <persName>Z tego co dotychczas powiedziałem, wynika, iż Polska miałaby pełny dostęp do morza i wszystkie jego korzyści tylko wtenczas^ gdyby polski wywóz i polski przywóz odbywał się przez porty polskie i na polskich okrętach. O taki dostęp do morza walczyła polska delegacja i Komitet Narodowy Polski podczas pertraktacji pokojowych polskich w Paryżu i taki dostęp do morza pragnęły dać Polsce Francja i Stany Zjednoczone.</persName>
      </person>
      <person xml:id="ZtegopowodutrzebaszukacpowodowzupelnieinnychWyjasnieniaszukajaniektorzywantagonizmieangielskofrancuskimitwierdzaizAngljaniewierzypoteznejFrancjidazywiecstarymzwyczajemdoutrzymaniarownowagieuropejskiejprzezwzmocnienieNiemiecaprzezoslabieniesojuszniczkiFrancjiPolski" role="speaker">
        <persName>Z tego powodu trzeba szukać powodów zupełnie innych. Wyjaśnienia szukają niektórzy w antagonizmie angielsko-francuskim i twierdzą, iż Anglja nie wierzy potężnej Francji, dąży więc starym zwyczajem do utrzymania równowagi europejskiej przez wzmocnienie Niemiec, a przez osłabienie sojuszniczki Francji, Polski</persName>
      </person>
      <person xml:id="ZtegowynikaizchodziturzeczywiscieokwotybardzoznaczneoplacaneprzezludnoscRzeczypospolitejnarzeczskarbugdanskiego" role="speaker">
        <persName>Z tego wynika, iż chodzi tu rzeczywiście o kwoty bardzo znaczne, opłacane przez ludność Rzeczypospolitej na rzecz skarbu gdańskiego.</persName>
      </person>
      <person xml:id="ZtegowynikaizGdanskjestjedynymportemnaBaltykuktoryzdolalpowojniepowiekszycswojruchportowyPowojniestalsieGdanskpierwszymportemnaBaltykupodczasgdyprzedwojnabylosmymWspanialytenrozwojzawdzieczaGdanskprzedstawionejwyzejpolityceRzeczpospolitej" role="speaker">
        <persName>Z tego wynika iż Gdańsk jest jedynym portem na Bałtyku, który zdołał po wojnie powiększyć swój ruch portowy. Po wojnie stał się Gdańsk pierwszym portem na Bałtyku, podczas gdy przed wojną był ósmym. Wspaniały ten rozwój zawdzięcza Gdańsk przedstawionej wyżej polityce Rzeczpospolitej.</persName>
      </person>
      <person xml:id="ZustwybitnychAnglikowslychacnierazizAngljaniemozesiegodzicnaoddanieGdanskaiportuGdanskiegowrecepolskiezpowoduizPolskaniedorosladozarzadzaniatakskomplikowanymaparatemjakimjestkazdaadministracjaportuOtoznietrudnoudowodniczetegorodzajuargumentniemozebycbranynaserjoWszakAngljazgodzilasienaoddanieLitwieKlajpedyaprzeciezchybanieprzypisujeLitwiewiekszychzdolnosciadministracyjnychanizeliRzeczypospolitejPolskiej" role="speaker">
        <persName>Z ust wybitnych Anglików słychać nieraz, iż Anglja nie może się godzić na oddanie Gdańska i portu Gdańskiego w ręce polskie z powodu, iż Polska nie dorosła do zarządzania tak skomplikowanym aparatem, jakim jest każda administracja portu. Otóż nie trudno udowodnić, że tego rodzaju argument nie może być brany na serjo. Wszak Anglja zgodziła się na oddanie Litwie Kłajpedy, a przecież chyba nie przypisuje Litwie większych zdolności administracyjnych, aniżeli Rzeczypospolitej Polskiej.</persName>
      </person>
      <person xml:id="ZachodziterazkwestjadlaczegopolitykaGdanskawobecPolskijesttakajakjaprzedstawilismyWykryciewlasciwychprzyczynjestrzeczabardzowaznabotylkoznajacprzyczynymozemyznalezcskutecznesrodkizaradcze" role="speaker">
        <persName>Zachodzi teraz kwestja, dlaczego polityka Gdańska wobec Polski jest taką, jak ją przedstawiliśmy. Wykrycie właściwych przyczyn jest rzeczą bardzo ważną, bo tylko znając przyczyny możemy znaleźć skuteczne środki zaradcze.</persName>
      </person>
      <person xml:id="Zamykamposiedzenie" role="speaker">
        <persName>Zamykam posiedzenie.</persName>
      </person>
      <person xml:id="ZbadajmynajprzodskladVolkstaguPochodzionzwyborowpiecioprzymiotnikowychjestwiecsejmemnawskrosdemokratycznymNiestetymajawnimprzewagestronnictwanacjonalistycznestronnictwahakatystyczne" role="speaker">
        <persName>Zbadajmy najprzód skład Volkstagu. Pochodzi on z wyborów pięcio przymiotnikowych, jest więc sejmem na wskroś demokratycznym. Niestety mają w nim przewagę stronnictwa nacjonalistyczne, stronnictwa hakatystyczne.</persName>
      </person>
      <person xml:id="ZjawiskotojesttakstaleikonsekwentnezemusimysiezapytacjakiemiwlasciwiepowodamikierowalasieikierujepolitykaangielskawstosunkudowmGdanska" role="speaker">
        <persName>Zjawisko to jest tak stałe i konsekwentne, że musimy się zapytać, jakiemi właściwie powodami kierowała się i kieruje polityka angielska w stosunku do w. m. Gdańska</persName>
      </person>
      <person xml:id="ZnaczeniedostepudomorzawynikabezposredniozfaktuizprzewoztowarowmorzemjestcodotaniosciprzewozupozawszelkakonkurencjatudziezzfaktuizdrogamorskajestotwartadlawszystkichnarodowmajacychdostepdomorzaDostepdomorzaoznaczaprzedewszystkiem" role="speaker">
        <persName>Znaczenie dostępu do morza wynika bezpośrednio z faktu, iż przewóz towarów morzem jest co do taniości przewozu poza wszelką konkurencją, tudzież z faktu, iż droga morska jest otwartą dla wszystkich narodów, mających dostęp do morza. Dostęp do morza oznacza przedewszystkiem.</persName>
      </person>
      <person xml:id="ZwracajacsiezkoleidozbadaniaobecnegostanukwestjigdanskiejmusimyprzedewszystkiemzaznaczycizkwestjatadajepowoddociaglychkonfliktowdonieustannychzatargownaddolnymbrzegiemWisly" role="speaker">
        <persName>Zwracając się z kolei do zbadania obecnego stanu kwestji gdańskiej, musimy przedewszystkiem zaznaczyć, iż kwestja ta daje powód do ciągłych konfliktów, do nieustannych zatargów nad dolnym brzegiem Wisły.</persName>
      </person>
    </particDesc>
  </profileDesc>
</teiHeader>