PPC / ppc

text_structure.xml 408 KB
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 961 962 963 964 965 966 967 968 969 970 971 972 973 974 975 976 977 978 979 980 981 982 983 984 985 986 987 988 989 990 991 992 993 994 995 996 997 998 999 1000 1001 1002 1003 1004 1005 1006 1007 1008 1009 1010 1011 1012 1013 1014 1015 1016 1017 1018 1019 1020 1021 1022 1023 1024 1025 1026 1027 1028 1029 1030 1031 1032 1033 1034 1035 1036 1037 1038 1039 1040 1041 1042 1043 1044 1045 1046 1047 1048 1049 1050 1051 1052 1053 1054 1055 1056 1057 1058 1059 1060 1061 1062 1063 1064 1065 1066 1067 1068 1069 1070 1071 1072 1073 1074 1075 1076 1077 1078 1079 1080 1081 1082 1083 1084 1085 1086 1087 1088 1089 1090 1091 1092 1093 1094 1095 1096 1097 1098 1099 1100 1101 1102 1103 1104 1105 1106 1107 1108 1109 1110 1111 1112 1113 1114 1115 1116 1117 1118 1119 1120 1121 1122 1123 1124 1125 1126 1127 1128 1129 1130 1131 1132 1133 1134 1135 1136 1137 1138 1139 1140 1141 1142 1143 1144 1145 1146 1147 1148 1149 1150 1151 1152 1153 1154 1155 1156 1157 1158 1159 1160 1161 1162 1163 1164 1165 1166 1167 1168 1169 1170 1171 1172 1173 1174 1175 1176 1177 1178 1179 1180 1181 1182 1183 1184 1185 1186 1187 1188 1189 1190 1191 1192 1193 1194 1195 1196 1197 1198 1199 1200 1201 1202 1203 1204 1205 1206 1207 1208 1209 1210 1211 1212 1213 1214 1215 1216 1217 1218 1219 1220 1221 1222 1223 1224 1225 1226 1227 1228 1229 1230 1231 1232 1233 1234 1235 1236 1237 1238 1239 1240 1241 1242 1243 1244 1245 1246 1247 1248 1249 1250 1251 1252 1253 1254 1255 1256 1257 1258 1259 1260 1261 1262 1263 1264 1265 1266 1267 1268 1269 1270 1271 1272 1273 1274 1275 1276 1277 1278 1279 1280 1281 1282 1283 1284 1285 1286 1287 1288 1289 1290 1291 1292 1293 1294 1295 1296 1297 1298 1299 1300 1301 1302 1303 1304 1305 1306 1307 1308 1309 1310 1311 1312 1313 1314 1315 1316 1317 1318 1319 1320 1321 1322 1323 1324 1325 1326 1327 1328 1329 1330 1331 1332 1333 1334 1335 1336 1337 1338 1339 1340 1341 1342 1343 1344 1345 1346 1347 1348 1349 1350 1351 1352 1353 1354 1355 1356 1357 1358 1359 1360 1361 1362 1363 1364 1365 1366 1367 1368 1369 1370 1371 1372 1373 1374 1375 1376 1377 1378 1379 1380 1381 1382 1383 1384 1385 1386 1387 1388 1389 1390 1391 1392 1393 1394 1395 1396 1397 1398 1399 1400 1401 1402 1403 1404 1405 1406 1407 1408 1409 1410 1411 1412 1413 1414 1415 1416 1417 1418 1419 1420 1421 1422 1423 1424 1425 1426 1427 1428 1429 1430 1431 1432 1433 1434 1435 1436 1437 1438 1439 1440 1441 1442 1443 1444 1445 1446 1447 1448 1449 1450 1451 1452 1453 1454 1455 1456 1457 1458 1459 1460 1461 1462 1463 1464 1465 1466 1467 1468 1469 1470 1471 1472 1473 1474 1475 1476 1477 1478 1479 1480 1481 1482 1483 1484 1485 1486 1487 1488 1489 1490 1491 1492 1493 1494 1495 1496 1497 1498 1499 1500 1501 1502 1503 1504 1505 1506 1507 1508 1509 1510 1511 1512 1513 1514 1515 1516 1517 1518 1519 1520 1521 1522 1523 1524 1525 1526 1527 1528 1529 1530 1531 1532 1533 1534 1535 1536 1537 1538 1539 1540 1541 1542 1543 1544 1545 1546 1547 1548 1549 1550 1551 1552 1553 1554 1555 1556 1557 1558 1559 1560 1561 1562 1563 1564 1565 1566 1567 1568 1569 1570 1571 1572 1573 1574 1575 1576 1577 1578 1579 1580 1581 1582 1583 1584 1585 1586 1587 1588 1589 1590 1591 1592 1593 1594 1595 1596 1597 1598 1599 1600 1601 1602 1603 1604 1605 1606 1607 1608 1609 1610 1611 1612 1613 1614 1615 1616 1617 1618 1619 1620 1621 1622 1623 1624 1625 1626 1627 1628 1629 1630 1631 1632 1633 1634 1635 1636 1637 1638 1639 1640 1641 1642 1643 1644 1645 1646 1647 1648 1649 1650 1651 1652 1653 1654 1655 1656 1657 1658 1659 1660 1661 1662 1663 1664 1665 1666 1667 1668 1669 1670 1671 1672 1673 1674 1675 1676 1677 1678 1679 1680 1681 1682 1683 1684 1685 1686 1687 1688 1689 1690 1691 1692 1693 1694 1695 1696 1697 1698 1699 1700 1701 1702 1703 1704 1705 1706 1707 1708 1709 1710 1711 1712 1713 1714 1715 1716 1717 1718 1719 1720 1721 1722 1723 1724 1725 1726 1727 1728 1729 1730 1731 1732 1733 1734 1735 1736 1737 1738 1739 1740 1741 1742 1743 1744 1745 1746 1747 1748 1749 1750 1751 1752 1753 1754 1755 1756 1757 1758 1759 1760 1761 1762 1763 1764 1765 1766 1767 1768 1769 1770 1771 1772 1773 1774 1775 1776 1777 1778 1779 1780 1781 1782 1783 1784 1785 1786 1787 1788 1789 1790 1791 1792 1793 1794 1795 1796 1797 1798 1799 1800 1801 1802 1803 1804 1805 1806 1807 1808 1809 1810 1811 1812 1813 1814 1815 1816 1817 1818 1819 1820 1821 1822 1823 1824 1825 1826 1827 1828 1829 1830 1831 1832 1833 1834 1835 1836 1837 1838 1839 1840 1841 1842 1843 1844 1845 1846 1847 1848 1849 1850 1851 1852 1853 1854 1855 1856 1857 1858 1859 1860 1861 1862 1863 1864 1865 1866 1867 1868 1869 1870 1871 1872 1873 1874 1875 1876 1877 1878 1879 1880 1881 1882 1883 1884 1885 1886 1887 1888 1889 1890 1891 1892 1893 1894 1895 1896 1897 1898 1899 1900 1901 1902 1903 1904 1905 1906 1907 1908 1909 1910 1911 1912 1913 1914 1915 1916 1917 1918 1919 1920 1921 1922 1923 1924 1925 1926 1927 1928 1929 1930 1931 1932 1933 1934 1935 1936 1937 1938 1939 1940 1941 1942 1943 1944 1945 1946 1947 1948 1949 1950 1951 1952 1953 1954 1955 1956 1957 1958 1959 1960 1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033 2034 2035 2036 2037 2038 2039 2040 2041 2042 2043 2044 2045 2046 2047 2048 2049 2050 2051 2052 2053 2054 2055 2056 2057 2058 2059 2060 2061 2062 2063 2064 2065 2066 2067 2068 2069 2070 2071 2072 2073 2074 2075 2076 2077 2078 2079 2080 2081 2082 2083 2084 
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml"/>
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#PosełMirosławCzech">Otwieram posiedzenie Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektów ordynacji wyborczych do Sejmu i do Senatu oraz o zmianie ustawy o wyborze Prezydenta RP. Witam członków Komisji oraz gości.</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#PosełMirosławCzech">Proponowany porządek dzienny został zawarty w zawiadomieniu o posiedzeniu. Czy są wnioski lub uwagi dotyczące zaproponowanego porządku dziennego? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-1.2" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu zaproponowanego porządku dziennego? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-1.3" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam przyjęcie porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-1.4" who="#PosełMirosławCzech">Proszę pozwolić, że przed przystąpieniem do realizacji porządku dziennego przedstawię Komisji kilka uwag i informacji.</u>
          <u xml:id="u-1.5" who="#PosełMirosławCzech">Uwaga pierwsza dotyczy materiałów, jakie otrzymali członkowie Komisji. Są to w zasadzie trzy materiały.</u>
          <u xml:id="u-1.6" who="#PosełMirosławCzech">Pierwszy z nich to sprawozdanie podkomisji nadzwyczajnej obejmujące projekty zmian w ordynacji wyborczej do Sejmu i w ordynacji wyborczej do Senatu. Projekty te były rozpatrywane przez Komisję na wcześniejszych posiedzeniach po pierwszym czytaniu w Sejmie.</u>
          <u xml:id="u-1.7" who="#PosełMirosławCzech">Równocześnie - zgodnie z ustaleniami Komisji - w sprawozdaniu tym zawarty jest całkowicie nowy projekt ordynacji wyborczej do Sejmu RP i do Senatu RP. W związku z tym należy dodać, że pierwsza strona sprawozdania podkomisji nadzwyczajnej - wymieniająca złożone i rozpatrzone projekty - ma charakter raczej informacyjny. Podkomisja brała oczywiście pod uwagę projekty wymienione na pierwszej stronie. Projekty te zrodziły się z wysiłku intelektualnego posłów oraz Senatu.</u>
          <u xml:id="u-1.8" who="#PosełMirosławCzech">Drugi materiał - który powinien być traktowany łącznie z pierwszym materiałem - to projekt załącznika nr 1 i załącznika nr 2. Załączniki te zawierają propozycje podziału na okręgi wyborcze do wyborów do Sejmu i do wyborów do Senatu.</u>
          <u xml:id="u-1.9" who="#PosełMirosławCzech">Załączniki zostały wypracowane przez podkomisję zgodnie z wytycznymi, jakie otrzymała od Komisji.</u>
          <u xml:id="u-1.10" who="#PosełMirosławCzech">Ponadto załączniki zawierają warianty zgłoszone przez członków podkomisji. W przypadku niektórych województw są dwa lub nawet trzy warianty. W odniesieniu do kilku województw nie ma wariantów, gdyż udało się osiągnąć zgodę.</u>
          <u xml:id="u-1.11" who="#PosełMirosławCzech">Należy jeszcze dodać, że przedłożona wersja załączników odbiega od wersji, która zostanie przedłożona do pierwszego czytania. Podkomisji chodziło bowiem o to, aby dyskusja nad podziałem na okręgi wyborcze odbywała się w oparciu o szersze informacje dotyczące zwłaszcza liczby ludności w poszczególnych powiatach. Ewentualne bowiem przesunięcia powiatów z okręgu do okręgu mogą powodować zmianę liczby mandatów w okręgach.</u>
          <u xml:id="u-1.12" who="#PosełMirosławCzech">Należy też dodać, że przy tworzeniu załącznika została przyjęta zasada, zgodnie z którą „końcówki” powyżej połowy — przy dzieleniu według normy reprezentacji — w poszczególnych okręgach przydzielane są właśnie na poszczególne okręgi, a nie na województwa. Jest to inne założenie niż w przypadku Senatu.</u>
          <u xml:id="u-1.13" who="#PosełMirosławCzech">W przypadku Senatu podstawą tworzenia okręgów są bowiem województwa. W przypadku Sejmu taką podstawą jest okręg wyborczy. Oznacza to, że niektóre okręgi wyborcze mogą aspirować do większej liczby mandatów.</u>
          <u xml:id="u-1.14" who="#PosełMirosławCzech">Załącznik nr 2 to tylko informacja o liczbie mandatów przypadających w wyborach do Senatu na poszczególne województwa. Dopiero bowiem po ustaleniu przez Komisję mapy okręgów wyborczych dla wyborów do Sejmu, uzyskamy informacje konieczne do rozstrzygnięcia kwestii mandatów senatorskich obsadzanych w poszczególnych okręgach.</u>
          <u xml:id="u-1.15" who="#PosełMirosławCzech">Trzeci materiał to sprawozdanie podkomisji nadzwyczajnej zawierające projekt nowelizacji ustawy z 1997 r. o partiach politycznych, w części dotyczącej przepisów finansowych. Chodzi o finansowanie kampanii wyborczych oraz finansowanie działalności partii politycznych.</u>
          <u xml:id="u-1.16" who="#PosełMirosławCzech">Chcę podkreślić, że sprawozdanie to powinno być traktowane jako integralna część ordynacji wyborczej do Sejmu i do Senatu. Jest tak dlatego, że rozwiązania zaproponowane w przedłożonej nowelizacji ustawy o partiach politycznych są bardzo ściśle skorelowane z przepisami regulującymi finansowanie kampanii wyborczych, co reguluje ordynacja wyborcza do Sejmu i do Senatu.</u>
          <u xml:id="u-1.17" who="#PosełMirosławCzech">Ponadto w najbliższym czasie posłowie otrzymają propozycje poprawek do przedłożonego projektu ordynacji wyborczej do Sejmu i do Senatu. Poprawki te przygotował poseł Ludwik Dorn.</u>
          <u xml:id="u-1.18" who="#PosełMirosławCzech">Kwestia druga to tryb prac, które są zaplanowane na dwa dni - dziś i jutro.</u>
          <u xml:id="u-1.19" who="#PosełMirosławCzech">Jeżeli chodzi o dzień dzisiejszy, to założenie jest takie, aby rozpatrzeć sprawozdania i odbyć dyskusję ogólną nad sprawami finansowymi. Głosowania nad załącznikami zaplanowane są na jutro na godz. 16.00 zgodnie z wnioskiem posłów z SLD.</u>
          <u xml:id="u-1.20" who="#PosełMirosławCzech">Podkomisja dzięki wsparciu Państwowej Komisji Wyborczej, naszych ekspertów i Biura Legislacyjnego Kancelarii Sejmu, wykonała bardzo dużą pracę, która uwzględnia dotychczasowy dorobek prawa wyborczego w Polsce. Równocześnie jednak zaproponowane zostały również całkowicie nowe rozwiązania. Część z nich ma charakter proceduralny, ale niektóre mają charakter ustrojowy.</u>
          <u xml:id="u-1.21" who="#PosełMirosławCzech">Ponadto należy podkreślić znaczenie inspiracji Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych i osobiście posła Ludwika Dorna, dotyczących spraw finansowych, w części dotyczącej finansowania kampanii wyborczej i finansowania partii politycznych. Część z tych rozwiązań jest ujęta wariantowo.</u>
          <u xml:id="u-1.22" who="#PosełMirosławCzech">Rozstrzygnięcie kwestii finansowych będzie mieć zasadnicze znaczenie, jeżeli chodzi o ład demokratyczny oraz funkcjonowanie polityki, a zwłaszcza partii politycznych. Dotyka to dyskutowanej ostatnio w naszym kraju kwestii styku między polityką a gospodarką, szczególnie w kontekście zwalczania zjawisk konkurencyjnych.</u>
          <u xml:id="u-1.23" who="#PosełMirosławCzech">Jeżeli chodzi o bardziej szczegółowy tryb prac, to prezydium Komisji proponuje, aby najpierw zostały rozpatrzone przepisy wspólne dla wyborów do Sejmu i wyborów do Senatu oraz przepisy szczegółowe.</u>
          <u xml:id="u-1.24" who="#PosełMirosławCzech">Drugą dyskutowaną kwestią byłyby przepisy dotyczące finansowania wyborów i partii politycznych, choć w pierwszej kolejności powinny zostać przedyskutowane kwestie dotyczące finansowania partii politycznych. Rozstrzygnięcia przyjęte w tej materii będą bowiem mieć skutki dla przepisów regulujących finansowanie kampanii wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-1.25" who="#PosełMirosławCzech">Warto dodać, że jeżeli chodzi o kwestie finansowe, to Komisja ma już dość bogate doświadczenia wynikające z prac nad zmianą ustawy o wyborze Prezydenta RP. Można więc przyjąć, że kwestie finansowe nie powinny być dla Komisji kłopotem w sensie intelektualnym. Problemem może być kwestia podjęcia rozstrzygnięć.</u>
          <u xml:id="u-1.26" who="#PosełMirosławCzech">Trzecią dyskutowaną kwestią byłby podział na okręgi wyborcze. Jeżeli chodzi o tę kwestię, to już teraz chcę przedstawić postulat podkomisji polegający na tym, aby głosowania w tej materii odbywały się nad wariantami podziału na okręgi w poszczególnych województwach - w zasadzie - bez przesuwania poszczególnych powiatów z okręgu do okręgu. Jeżeli będzie taka potrzeba, to jutro do dyspozycji Komisji będzie mapa Polski z podziałem na województwa i powiaty.</u>
          <u xml:id="u-1.27" who="#PosełMirosławCzech">Tyle uwag - prezydium Komisji i zarazem podkomisji nadzwyczajnej - dotyczących bardziej szczegółowego trybu prac.</u>
          <u xml:id="u-1.28" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś chciałby zabrać głos w kwestiach, które przedstawiłem?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#PosełMarekMazurkiewicz">Jako posłowie otrzymaliśmy do skrytek zawarty w druku nr 2023 projekt Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych. Nasuwa się więc pytanie, czy poseł Ludwik Dorn w swoich poprawkach uwzględnia ten projekt? Sprawozdania przedłożone przez podkomisję nie odnoszą się do projektu z druku nr 2023.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#PosełMirosławCzech">Dobrze się stało, że poseł Marek Mazurkiewicz podniósł tę kwestię, gdyż rzeczywiście nie powiedziałem o niej w swoich uwagach wprowadzających.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#PosełMirosławCzech">Jest swego rodzaju umowa z Komisją Administracji i Spraw Wewnętrznych i marszałkiem Sejmu, że pierwsze czytanie naszego projektu ordynacji wyborczej do Sejmu i do Senatu odbędzie się łącznie z projektem Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych, która nie zgłasza żadnych pretensji co do tego, że znaczna część propozycji przepisów wypracowanych przez tę Komisję została przejęta do naszej propozycji.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#PosełMirosławCzech">Można powiedzieć, że są to wspólne propozycje. Sejm jest bowiem jeden. Każdy będzie jednak miał oddaną sprawiedliwość. Chodzi bowiem o jasność i przejrzystość polityki w Polsce.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#PosełAndrzejBrachmański">Miałem zamiar również zadać pytanie dotyczące „partyzantki” Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych i posła Ludwika Dorna. Po pytaniu posła Marka Mazurkiewicza i odpowiedzi pana przewodniczącego, sprawa wyjaśniła się.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#PosełGrzegorzSchreiber">Ordynacja wyborcza jest jedną z najważniejszych ustaw konstytuujących życie polityczne w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#PosełGrzegorzSchreiber">Zgadzam się z panem przewodniczącym, iż podkomisja wykonała bardzo dużą pracę przy wsparciu ekspertów Państwowej Komisji Wyborczej i Biura Legislacyjnego. Efektem prac jest całkowicie nowy projekt, na co zwrócił uwagę również pan przewodniczący. Całkowicie zgadzam się z tą opinią.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#PosełGrzegorzSchreiber">Posłowie otrzymali jednak projekt dwa dni temu lub nawet wczoraj. Nie chcę być posądzany o chęć przedłużania prac nad ordynacją wyborczą. Jednakże praca nad projektem ordynacji wymaga dobrego przygotowania.</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#PosełGrzegorzSchreiber">W związku z tym zgłaszam wniosek polegający na tym, aby podczas dzisiejszego posiedzenia odbyła się tylko dyskusja zgodnie z przyjętym porządkiem. Nie powinny natomiast być przeprowadzane głosowania. Głosowania powinny odbyć się podczas posiedzenia Komisji odbywające się w trakcie najbliższego posiedzenia Sejmu. Wówczas członkowie Komisji będą dobrze przygotowani do głosowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#PosełMirosławCzech">Wniosek posła Grzegorza Schreibera został sformułowany dość jasno. Trzeba jednak dodać, że gdy Komisja rozpatrzy poszczególne działy i rozdziały projektu ordynacji, to okaże się, że problemów ważnych wymagających dłuższego namysłu nie jest wiele. Kluczowe z nich to kwestie dotyczące spraw finansowych.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#PosełMirosławCzech">Tak więc nie wydaje się, aby były problemy, które w dniu dzisiejszym nie mogą być rozstrzygnięte w głosowaniu. W grę wchodzą bowiem przepisy wspólne oraz przepisy szczegółowe dotyczące ordynacji wyborczej z wyłączeniem kwestii finansowych. Kwestie te mogą być bowiem głosowane jutro.</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#PosełMirosławCzech">Dyskusja nad tymi kwestiami może odbyć się dzisiaj. Są to problemy dość złożone, ale nie jest to dla nas materia obca. Była ona bowiem przedmiotem szerokiej dyskusji w trakcie prac nad zmianami w ustawie o wyborze Prezydenta RP.</u>
          <u xml:id="u-6.3" who="#PosełMirosławCzech">Jeżeli chodzi o najbardziej kontrowersyjne kwestie finansowe, to na ogół są one ujęte wariantowo. Różnice poglądów są więc dość precyzyjnie zdefiniowane i wiadomo dość dobrze, o co chodzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#PosełJerzySzmajdziński">Zgłaszam wniosek przeciwny do wniosku posła Grzegorza Schreibera.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#PosełJerzySzmajdziński">Wszyscy dobrze wiemy, że w tym Sejmie wielokrotnie zdarzało się, że projekty rządowe liczące nawet setki stron były rozpatrywane po kilkunastu godzinach od ich wniesienia.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#PosełJerzySzmajdziński">Natomiast jeżeli chodzi o przedłożone projekty, to każdy z nas zna ich materię, i to co najmniej od roku, gdyż tyle już trwają prace nad nowym prawem wyborczym. Z ordynacjami wyborczymi jako takimi każdy z nas spotyka się od chwili, gdy zaczął prowadzić działalność polityczną.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#PosełJerzySzmajdziński">Tak więc uważam, że zarówno dzisiaj, jak i jutro Komisja powinna podejmować decyzje. Jeżeli tak się nie stanie, to skutek będzie taki, że ordynacja wyborcza zostanie uchwalona najwcześniej w październiku. Jeżeli taki jest cel, to należy to od razu powiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#PosełJerzySzmajdziński">Należy również przypomnieć, że wszyscy zobowiązaliśmy się do tego, aby prace nad ordynacją zakończyć w okresie do końca lipca br. po to, aby być w porządku wobec wyborców. Wykonajmy więc tę pracę, aby być w porządku wobec wyborców.</u>
          <u xml:id="u-7.5" who="#PosełJerzySzmajdziński">Od otrzymania projektów minęło jednak kilka dni, był więc czas i możliwe było właściwe wykorzystanie tego czasu, zwłaszcza że problematyka projektów jest nam znana. Nie jest to problematyka, która zaskoczyła nas.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#PosełMirosławCzech">Zgłoszony został wniosek. Usłyszeliśmy również głos przeciwny. Można zatem przystąpić do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#PosełMirosławCzech">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie wniosku formalnego zgłoszonego przez posła Grzegorza Schreibera. Kto opowiada się za tym wnioskiem?</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#PosełMirosławCzech">W głosowaniu za wnioskiem opowiedziało się 8 posłów, 11 było przeciwnych, nikt nie wstrzymał się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-8.3" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja odrzuciła wniosek formalny posła Grzegorza Schreibera.</u>
          <u xml:id="u-8.4" who="#PosełMirosławCzech">Przystępujemy zatem do rozpatrywania zawartego w sprawozdaniu podkomisji nadzwyczajnej projektu ordynacji wyborczej do Sejmu i do Senatu.</u>
          <u xml:id="u-8.5" who="#PosełMirosławCzech">W tym miejscu chcę jeszcze raz podkreślić, że projekt ten powstał przy ogromnym osobistym nakładzie pracy ministra Kazimierza Czaplickiego, reprezentującego Państwową Komisję Wyborczą.</u>
          <u xml:id="u-8.6" who="#PosełMirosławCzech">Jeszcze raz składam więc wyrazy podziękowania i uznania Państwowej Komisji Wyborczej i osobiście ministrowi Kazimierzowi Czaplickiemu. Dziękuję również naszym ekspertom oraz pracownikom Biura Legislacyjnego Kancelarii Sejmu. Trzeba bowiem oddać sprawiedliwość osobom pracującym nad tym projektem, a zadanie nie było łatwe.</u>
          <u xml:id="u-8.7" who="#PosełMirosławCzech">Projekt składa się z czterech działów, 36 rozdziałów liczących 249 artykułów. Jest to więc obszerny akt prawny.</u>
          <u xml:id="u-8.8" who="#PosełMirosławCzech">Projekt jest wynikiem dziesięcioletnich doświadczeń funkcjonowania w Polsce demokratycznego prawa wyborczego. Doświadczenia te są przede wszystkim udziałem sił politycznych, ale również Państwowej Komisji Wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-8.9" who="#PosełMirosławCzech">Przesłankami dla przygotowania projektu była również nowa Konstytucja RP z 1997 r., nowy podział terytorialny, a także ustawa o działach administracji rządowej i inne ustawy.</u>
          <u xml:id="u-8.10" who="#PosełMirosławCzech">Chcę jeszcze dodać, że w przypadku kilku przepisów zastosowana jest kursywa. Tak jest np. w art. 2 ust. 1. Kursywa oznacza, że podkomisja miała pewne trudności z określonym przepisem, a ściślej mówiąc z ustaleniem jego ostatecznej treści. W tego typu przypadkach decyzje co do ostatecznego brzmienia będzie podejmować Komisja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#PosełGrzegorzSchreiber">Chcę zapytać, w jakim trybie będzie możliwe zgłaszanie poprawek?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#PosełMirosławCzech">Nie ma jakichś szczególnych wymogów co do trybu składania poprawek w tym etapie prac.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#PosełJanLityński">Zgłoszona poprawka powinna być poddana pod głosowanie. Jeżeli uzyska większość głosów, wchodzi do projektu. Jeżeli zostanie odrzucona, staje się wnioskiem mniejszości, jeżeli chce tego wnioskodawca.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#PosełMirosławCzech">Zwracam uwagę, że w obecnej fazie procedury - praca nad projektem do pierwszego czytania - nie ma wniosków mniejszości. Odrzucony obecnie wniosek będzie więc mógł stać się ewentualnym wnioskiem mniejszości, ale w późniejszym etapie prac.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#PosełMirosławCzech">Czy są jeszcze pytania dotyczące procedury prac? Nie ma pytań.</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy zatem do rozpatrzenia projektu ordynacji wyborczej do Sejmu i do Senatu.</u>
          <u xml:id="u-12.3" who="#PosełMirosławCzech">Kwestia pierwsza to tytuł ustawy, który brzmi: „Ustawa z dnia... 2000 r. Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej”.</u>
          <u xml:id="u-12.4" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-12.5" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu zaproponowanego tytułu ustawy? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-12.6" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjęła tytuł ustawy.</u>
          <u xml:id="u-12.7" who="#PosełMirosławCzech">Dział I nosi tytuł: „Przepisy wspólne”. Czy są uwagi dotyczące wydzielenia działu I i jego tytułu? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-12.8" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje tytuł działu I „Przepisy wspólne”.</u>
          <u xml:id="u-12.9" who="#PosełMirosławCzech">Rozdział 1 nosi tytuł - Przepisy ogólne. Czy są uwagi do tytułu rozdziału 1? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-12.10" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje tytuł rozdziału 1 - Przepisy ogólne.</u>
          <u xml:id="u-12.11" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. 1 w brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-12.12" who="#PosełMirosławCzech">„Ustawa określa zasady i tryb zgłaszania kandydatów na posłów i senatorów, przeprowadzania wyborów oraz warunki ważności wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej”.</u>
          <u xml:id="u-12.13" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś chce zabrać głos w sprawie art. 1? Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-12.14" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 1? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-12.15" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje przedłożoną propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-12.16" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. 2 w następującym brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-12.17" who="#PosełMirosławCzech">„1. Wybory do Sejmu i Senatu są powszechne, równe, bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym.</u>
          <u xml:id="u-12.18" who="#PosełMirosławCzech">2. W wyborach, o których mowa w ust. 1, głosować można tylko osobiście i tylko jeden raz”.</u>
          <u xml:id="u-12.19" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do art. 2?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#EkspertprofStanisławGebethner">Wobec wątpliwości co do odniesienia przymiotnika mówiącego o równości wyborów do wyborów do Senatu, proponuję, aby ust. 1 miał brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#EkspertprofStanisławGebethner">„Wybory do Sejmu i Senatu przeprowadzane są zgodnie z zasadami określonymi w art. 96 ust. 2 i art. 97 ust. 2 Konstytucji RP”.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#EkspertprofStanisławGebethner">Przywołane przepisy Konstytucji RP mówią oddzielnie o zasadach prawa wyborczego do Sejmu i do Senatu.</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#EkspertprofStanisławGebethner">Tak więc moja propozycja oznacza przyjęcie zasad konstytucyjnych bez przesądzania w ustawie, czy wybory do Senatu są równe, czy też nie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#PosełMirosławCzech">Propozycja prof. Stanisława Gebethnera jest sformułowana jasno. Nasuwa się jednak pytanie, czy w ustawie można odsyłać do Konstytucji RP. Nawet jeżeli formalnie można to zrobić, to chyba nie jest to zbyt zręczne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#PosełLudwikDorn">W przypadku przyjęcia propozycji prof. Stanisława Gebethnera powstaje jednak problem interpretacji zasad prawa wyborczego. Dlatego też na ogół praktyka jest taka, że w ordynacjach recypuje się bezpośrednio treść przepisów konstytucyjnych.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#PosełLudwikDorn">Jeżeli chodzi o wybory do Senatu, to jednak nie ma co recypować, gdyż Konstytucja RP nie przesądza systemu wyborczego.</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#PosełLudwikDorn">Chcę jednak zwrócić uwagę, że jest pewien problem z proporcjonalnością. Konstytucja RP stanowi bowiem, że wybory do Sejmu są proporcjonalne. Do Senatu natomiast wybory nie są proporcjonalne i nie muszą być proporcjonalne. W związku z tym art. 2 w brzmieniu przedłożonym przez podkomisję to część wspólna dwóch zbiorów, które tworzą zasady prawa wyborczego do Sejmu i Senatu.</u>
          <u xml:id="u-15.3" who="#PosełLudwikDorn">Zwracam uwagę, że w części projektu zawierającej przepisy szczegółowe znajduje się postanowienie, zgodnie z którym: „Do Sejmu wybiera się posłów według zasady proporcjonalności”. Pojawia się problem, czy wybory proporcjonalne i wybory przeprowadzane „według zasady proporcjonalności” to to samo, czy mniej więcej to samo.</u>
          <u xml:id="u-15.4" who="#PosełLudwikDorn">Intuicja językowa wskazuje na to, że jeżeli coś przeprowadza się zgodnie z jakąś zasadą, to określenie to jest traktowane w sposób poważny, ale cokolwiek bardziej luźny.</u>
          <u xml:id="u-15.5" who="#PosełLudwikDorn">Problem, o którym mówię, nie rozwiązuje propozycja prof. Stanisława Gebethnera, który zaproponował formułę: „zgodnie z zasadami określonymi...”.</u>
          <u xml:id="u-15.6" who="#PosełLudwikDorn">Nasuwa się jednak pytanie, czy wymienione w propozycji przepisy Konstytucji RP określają zasady, czy określają precyzyjne charakterystyki dotyczące aktu wyborczego. Ja stoję na stanowisku, że są to bardziej precyzyjne charakterystyki. Wówczas nie można odwołać się do zasad konstytucyjnych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#PosełMichałKamiński">Chcę zgłosić zasadniczą wątpliwość co do przymiotnika „równe” w przypadku wyborów do Sejmu. Jest bowiem tak, że przedłożony projekt ordynacji wyborczej przewiduje, że próg 5% nie obowiązuje mniejszości narodowych. Tym samym zasada równości głosu wyborczego nie jest zachowana w tym przypadku.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#PosełMichałKamiński">Logika wskazuje bowiem, że głos obywatela polskiego narodowości polskiej nie jest równy z głosem obywatela polskiego narodowości niepolskiej.</u>
          <u xml:id="u-16.2" who="#PosełMichałKamiński">Nie wnikam w istotę zagadnienia, czy tego rodzaju przywilej dla mniejszości narodowych jest uprawniony, czy też nie. Dyskusja na ten temat będzie bardziej zasadna przy rozpatrywaniu konkretnych przepisów dotyczących tej materii.</u>
          <u xml:id="u-16.3" who="#PosełMichałKamiński">Tak więc zwracam uwagę na sprzeczność sformułowania stanowiącego, że wybory są równe, z zakładanymi w tym projekcie przywilejami dla mniejszości narodowych.</u>
          <u xml:id="u-16.4" who="#PosełMichałKamiński">Jeszcze raz chcę więc powtórzyć, iż projekt zakłada, że głosy obywateli nie są równe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#SekretarzPaństwowejKomisjiWyborczejKazimierzCzaplicki">Kwestia przymiotników wyborczych jest rozstrzygana w dwojaki sposób. Sposób pierwszy to konkretne zdefiniowanie przymiotnika, np. bezpośredniość wyborów. Oznacza to bezpośredni wybór przez uprawnionych do głosowania bez jakiegokolwiek szczebla pośredniego.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#SekretarzPaństwowejKomisjiWyborczejKazimierzCzaplicki">Jeżeli chodzi o kwestię wyborów równych, to problem jest bardziej skomplikowany. Równość może być bowiem rozumiana tak, jak mówił poseł Michał Kamiński, a więc poprzez siłę głosu. Siła głosu każdego wyborcy w każdym okręgu wyborczym powinna być taka sama.</u>
          <u xml:id="u-17.2" who="#SekretarzPaństwowejKomisjiWyborczejKazimierzCzaplicki">Drugie podejście do zasady równości, prezentowane zwłaszcza w doktrynie, polega na tym, że wszystkie podmioty uczestniczą w wyborach na równych prawach.</u>
          <u xml:id="u-17.3" who="#SekretarzPaństwowejKomisjiWyborczejKazimierzCzaplicki">Tak więc ustawa może doprecyzować, co oznaczają poszczególne przymiotniki wyborcze. Można również zrezygnować z takiego doprecyzowania i wówczas w ustawie nie będzie tego rodzaju przepisów jak w art. 2.</u>
          <u xml:id="u-17.4" who="#SekretarzPaństwowejKomisjiWyborczejKazimierzCzaplicki">W rozpatrywanym projekcie zdecydowano się na zamieszczenie przymiotników wyborczych - powszechność, bezpośredniość, tajność głosowania - gdyż są to przymiotniki wspólne dla wyborów do Sejmu i do Senatu. Co do tego nie powinno być żadnych wątpliwości.</u>
          <u xml:id="u-17.5" who="#SekretarzPaństwowejKomisjiWyborczejKazimierzCzaplicki">Jeżeli natomiast Komisja zdecyduje o pozostawieniu również przymiotnika „równe” — w znaczeniu formalnym lub materialnym — to przymiotnik ten powinien zostać zdefiniowany. Inna możliwość to zastosowanie przepisu konstytucyjnego, ale w przepisach szczegółowych. Wówczas art. 2 ust. 1 mógłby stanowić, że wybory do Sejmu i Senatu są powszechne, bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym.</u>
          <u xml:id="u-17.6" who="#SekretarzPaństwowejKomisjiWyborczejKazimierzCzaplicki">Natomiast wśród przepisów szczegółowych dotyczących wyborów do Sejmu powinno znaleźć się powtórzenie określenia z Konstytucji RP.</u>
          <u xml:id="u-17.7" who="#SekretarzPaństwowejKomisjiWyborczejKazimierzCzaplicki">Ponadto można rozważyć skreślenie art. 2 ust. 1.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#EkspertdrBartłomiejNowotarski">Moim zdaniem, konstytucję należy interpretować w ten sposób, że konstytucja nie zdecydowała za ustawodawcę zwykłego, jakie mają być wybory do Senatu. Kwestię tę ma rozstrzygnąć ustawa. Ustawa ma więc zdecydować, czy wybory do Senatu mają być równe, czy też nie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#EkspertprofStanisławGebethner">Zasadę równości można zredukować — i tak czyni się często w świecie — do formuły: „jeden człowiek — jeden głos”.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#EkspertprofStanisławGebethner">Jeżeli chodzi o przesłanki służące kwestionowaniu równości - o czym mówił poseł Michał Kamiński - to można wskazywać jeszcze inne okoliczności, choć nie chodzi o komplikowanie problemu, ale o pokazanie problemu.</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#EkspertprofStanisławGebethner">Taką okolicznością jest wielkość okręgu. Siła głosu wyborcy w okręgu 5-mandatowym jest dwukrotnie inna niż w okręgu 10-mandatowym. Nierówne okręgi mogą więc też być uznane za przejaw nierówności.</u>
          <u xml:id="u-19.3" who="#EkspertprofStanisławGebethner">Warto też dodać, że problem ten występuje także w okręgach jednomandatowych. W takich okręgach w Wielkiej Brytanii norma przedstawicielstwa nie jest jednakowa.</u>
          <u xml:id="u-19.4" who="#EkspertprofStanisławGebethner">Tak więc, jeżeli art. 2 ust. 1 ma postać, to idąc śladem sugestii dr. Bartłomieja Nowotarskiego należy rozważyć skreślenie wyrazu „równe”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#PosełMarekMazurkiewicz">Obawiam się tego, abyśmy na samym początku nie ugrzęźli na dyskusji na tematy konstytucyjne. Jednocześnie ewentualny brak precyzji w art. 2 ust. 1 może oznaczać spór z zakresu konstytucyjności przygotowywanej ordynacji.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#PosełMarekMazurkiewicz">Wydaje się, że cel, o którym mówił prof. Stanisław Gebethner, byłby spełniony, gdyby art. 2 miał treść polegającą na tym, że obecny ust. 1 zostałby rozdzielony na dwa ustępy zawierające kolejno dosłowną treść art. 96 ust. 2 Konstytucji RP — „Wybory do Sejmu są powszechne, równe, bezpośrednie i proporcjonalne oraz odbywają się w głosowaniu tajnym” i dosłowną treść art. 97 ust. 2 Konstytucji RP — „Wybory do Senatu są powszechne, bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym”.</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#PosełMarekMazurkiewicz">Nie ma wówczas problemu konstytucyjności tych przepisów, gdyż w grę wchodzi zacytowanie przepisów Konstytucji RP.</u>
          <u xml:id="u-20.3" who="#PosełMarekMazurkiewicz">Natomiast obecny ust. 2 byłby ust. 3 w brzmieniu: „W wyborach do Sejmu i Senatu głosować można tylko osobiście i tylko jeden raz”.</u>
          <u xml:id="u-20.4" who="#PosełMarekMazurkiewicz">Bezpośrednie powoływanie w ustawie przepisów konstytucji nie jest zbyt eleganckie. Jednakże w ordynacji wyborczej bezpośrednie zacytowanie przepisów konstytucji wydaje się być uprawnione. Sprecyzowanie norm konstytucyjnych byłoby w dalszych przepisach ordynacji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#PosełPawełŁączkowski">Mam pytanie, czy prezydium Komisji pracując jako podkomisja nadzwyczajna przygotowująca projekt ordynacji dysponuje pisemnymi ekspertyzami na temat kwestii będących przedmiotem dyskusji?</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#PosełPawełŁączkowski">Zwracam uwagę, że problemy te pojawiały się już wcześniej. Podczas posiedzenia Komisji sygnalizowano konieczność uporania się z problemem proporcjonalności. Rzutuje to bowiem na dopuszczalną wielkość okręgów wyborczych. Obiecano nam wówczas, że będziemy dysponować stosownymi ekspertyzami.</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#PosełPawełŁączkowski">Tak więc pytam, czy prezydium Komisji dysponuje ekspertyzami wcześniej przygotowanymi?</u>
          <u xml:id="u-21.3" who="#PosełPawełŁączkowski">Ponadto chcę podzielić wątpliwości zgłaszane przez posła Michała Kamińskiego. To, co usłyszeliśmy później, jest jedną z możliwych interpretacji. Nie jestem jednak przekonany, że jest to jedyna interpretacja.</u>
          <u xml:id="u-21.4" who="#PosełPawełŁączkowski">Chcę także postawić problem, czy art. 2 może tak wybiórczo cytować art. 96 Konstytucji RP. Czy w ordynacji wyborczej można przytaczać tylko pewne elementy art. 96 Konstytucji RP?</u>
          <u xml:id="u-21.5" who="#PosełPawełŁączkowski">Jest więc kilka istotnych pytań, na które powinniśmy odpowiedzieć w sposób bardziej zestandaryzowany.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#SekretarzPKWKazimierzCzaplicki">Jeszcze raz chcę zwrócić uwagę, że dyskutujemy nad przepisami wspólnymi, wśród których muszą znaleźć się przepisy mające zastosowanie zarówno w wyborach do Sejmu, jak i w wyborach do Senatu. Takimi wspólnymi elementami są na pewno powszechność, bezpośredniość i tajność głosowania.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#SekretarzPKWKazimierzCzaplicki">Ponieważ zasada równości budziła pewne wątpliwości, została w art. 2 ust. 1 zapisana kursywą. Czy wybory do Senatu będą równe, zależeć będzie od szczegółowych rozwiązań przyjętych w ordynacji. Chodzi zwłaszcza o rozwiązania dotyczące okręgów wyborczych i liczby mandatów w okręgach.</u>
          <u xml:id="u-22.2" who="#SekretarzPKWKazimierzCzaplicki">Proponuję rozważenie rozwiązania polegającego na skreśleniu art. 2 ust. 1, który nie jest konieczny, i pozostawieniu ust. 2 w brzmieniu: „W wyborach do Sejmu i Senatu głosować można tylko osobiście i tylko jeden raz”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#PosełJacekRybicki">Proszę naszych ekspertów - w szczególności prof. Stanisława Gebethnera - o jednoznaczne stwierdzenia dotyczące dyskutowanej kwestii. Z mojego bowiem doświadczenia wynika, że interpretacja przepisu konstytucyjnego dotyczącego równości wyborów zaprezentowana przez posła Michała Kamińskiego jest kwestią absolutnie nową w polskim prawie wyborczym. Idąc bowiem dalej w tym kierunku, możliwe jest dojście do zanegowania progów wyborczych jako naruszenia zasady równości.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#PosełJacekRybicki">Idąc dalej, możliwe jest także dojście do sytuacji, w której naruszeniem zasady równości jest przyjęcie wyższego progu wyborczego dla koalicji w stosunku do progu wyborczego dla partii politycznej. Można dać jeszcze inne przykłady.</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#PosełJacekRybicki">Rozumiałem, że do tej pory nie było żadnych sporów na dyskutowany temat i że zasada równości jest interpretowana jako formuła „jeden głos — jeden człowiek”, a głos ma być jednakowo silny, czyli równy. Jeżeli jest natomiast możliwa inna interpretacja zasady równości, to warto, aby ją przedstawić i następnie dokonać jednoznacznej wykładni. Jest to kwestia pierwsza.</u>
          <u xml:id="u-23.3" who="#PosełJacekRybicki">Kwestia druga - uważam, że ordynacja wyborcza jest dokumentem na tyle ważnym i nośnym, że propozycja wykreślenia art. 2 nie wydaje się trafna. Uważam, że lepsza jest propozycja posła Marka Mazurkiewicza, który proponował przytoczenie wprost Konstytucji RP w zakresie dotyczącym zasad prawa wyborczego do Sejmu i do Senatu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#PosełMichałKamiński">W polemice do wypowiedzi ministra Kazimierza Czaplickiego i posła Jacka Rybickiego, chcę zwrócić uwagę, że zasada stanowiąca, iż każdy głos jest tak samo silny, nie jest do pogodzenia z ulgami dla mniejszości narodowych.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#PosełMichałKamiński">Jest tak dlatego, że głos obywatela, który określi się jako obywatel narodowości niepolskiej, nie jest tak samo silny jak głos obywatela, która określa się jako osoba narodowości polskiej. Dlatego jest tak, że każda polska narodowościowo partia polityczna musi osiągnąć próg 5%, a niepolska nie musi.</u>
          <u xml:id="u-24.2" who="#PosełMichałKamiński">W przypadku istnienia progu dla wszystkich jest zgodność z zasadą równości. Oznacza to bowiem, że wszystkich obowiązuje określony próg. Nie ma więc wyłączeń.</u>
          <u xml:id="u-24.3" who="#PosełMichałKamiński">Zastanawiam się również, na ile sprawa progów dla mniejszości narodowych jest zgodna z tymi przepisami Konstytucji RP, które mówią, że Rzeczpospolita Polska ani nie dyskryminuje, ani nie uprzywilejowuje nikogo ze względu na jego narodowość, religię, czy światopogląd.</u>
          <u xml:id="u-24.4" who="#PosełMichałKamiński">Ponadto sprawa przywilejów dla mniejszości narodowych rodzi pytanie, jak przyznanie przywilejów mniejszościom narodowym ma się do spraw mniejszości religijnych, które są zjawiskiem większym w porównaniu do mniejszości narodowych.</u>
          <u xml:id="u-24.5" who="#PosełMichałKamiński">W związku z tym powstaje pytanie - ciekawe z punktu widzenia przyznawania przywilejów mniejszościom - dlaczego w ten sam sposób nie są traktowane mniejszości wyznaniowe, które mają w Polsce szerszy zakres niż mniejszości narodowe.</u>
          <u xml:id="u-24.6" who="#PosełMichałKamiński">Tak więc uważam, że rozwiązanie, zgodnie z którym progi dla mniejszości mają być niższe niż progi dla Polaków, jest sprzeczne zarówno z zasadą równości wyborów, jak i z konstytucyjną zasadą równości wszystkich obywateli, niezależnie od narodowości.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#PosełMirosławCzech">Przypominam, że kwestie, o których mówił poseł Michał Kamiński, są regulowane w art. 122 wchodzącym w skład rozdziału 13. Tak więc debata ta jest trochę przedwczesna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#EkspertprofStanisławGebethner">Odnosząc się do postulatu posła Jacka Rybickiego chcę powiedzieć, że z prawnego punktu widzenia równość prawa wyborczego oznacza formuła „jeden człowiek — jeden głos”.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#EkspertprofStanisławGebethner">Formuła ta powstała historycznie jako zaprzeczenie głosowania pluralnego, czego przykładem może być Belgia, gdzie przez wiele lat obowiązywała reguła zgodności, z którą głowa rodziny ma tyle głosów, ilu jest członków rodziny. Brytyjczycy głosowali w miejscu zamieszkania i w uniwersytecie. To samo było w koloniach.</u>
          <u xml:id="u-26.2" who="#EkspertprofStanisławGebethner">Formuła - jeden człowiek - jeden głos - to najbardziej prosta reguła wyrażająca zasadę równości. Inne wątpliwości podejmowane w dyskusji to interpretacje socjologiczne i polityczne. W tych sprawach nie chcę zabierać głosu, tym bardziej że o kwestii preferencji dla mniejszości narodowych będzie jeszcze mowa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#PosełMirosławCzech">Po tej debacie mam następującą propozycję. Powinniśmy zmierzać w kierunku rozwiązania zaproponowanego przez ministra Kazimierza Czaplickiego, a więc aby przymiotnik „równe” nie znalazł się w art. 2, lecz w przepisach szczególnych.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#PosełMirosławCzech">Tak więc we wspólnych przepisach ogólnych powinna się znaleźć formuła mówiąca o wyborach powszechnych, bezpośrednich i odbywających się w wyborach tajnych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#PosełPawełŁączkowski">Pan przewodniczący nie udzielił odpowiedzi na moje pytanie. Proszę o odpowiedź, skoro zadano pytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#PosełMirosławCzech">Nie było złożonego zamówienia na ekspertyzę dotyczącą proporcjonalności w takim sensie, w jakim była toczona debata na ten temat.</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#PosełMirosławCzech">Należy dodać, że w trakcie dotychczasowych prac były zamawiane ekspertyzy na wiele różnych tematów, w tym również na temat niektórych kwestii, o których mówił poseł Michał Kamiński. Chodzi zwłaszcza o kwestię mniejszości narodowych. Na bazie tych ekspertyz został przygotowany m.in. art. 122.</u>
          <u xml:id="u-29.2" who="#PosełMirosławCzech">Jeżeli natomiast chodzi o zasadę proporcjonalności w takim rozumieniu, o jakim mówił prof. Stanisław Gebethner, to nie wyszło z Komisji zalecenie sporządzenia ekspertyzy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#PosełPawełŁączkowski">Rozumiem, że prezydium Komisji nie dysponuje pisemną ekspertyzą dotyczącą zarówno interpretacji terminu „równe”, jak i terminu „proporcjonalne”? O to pytałem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#PosełMirosławCzech">Przyjęliśmy zasadę, zgodnie z którą reprezentanci klubów parlamentarnych zasiadają w prezydium Komisji...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#PosełPawełŁączkowski">Pytanie jest bardzo proste, odpowiedź też powinna być prosta, dysponuje prezydium Komisji ekspertyzami, czy też nie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#PosełMirosławCzech">Tak, dysponuje. Prof. Stanisław Gebethner jest ekspertem konstytucjonalistą i przedstawił ekspertyzę w tej sprawie. Ekspertyzą tą posiłkowała się podkomisja, a tym samym i prezydium.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#PosełMirosławCzech">Ponadto doceniane są możliwości intelektualne ministra Kazimierza Czaplickiego, którego traktujemy jako bardzo dobrego znawcę interpretacji dyskutowanej kwestii.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#PosełPawełŁączkowski">Czyli prezydium Komisji posiada ekspertyzy, ale nie przekazało ich posłom.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#PosełMirosławCzech">Panie pośle, jeżeli chce pan prowadzić tego rodzaju debatę, to ja mogę się na nią zgodzić, lecz proszę nie uwłaczać godności osób siedzących na tej sali i odpowiadających w dobrej wierze na pytania członków Komisji oraz gości.</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#PosełMirosławCzech">Wyrażane stanowiska są szanowane i respektowane, gdyż są to podpory naszego wspólnego procedowania i dlatego nazywani są ekspertami.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#PosełPawełŁączkowski">Proszę mi nie przypisywać intencji, których nie mam. Jeżeli prezydium Komisji dysponuje ekspertyzą, to szkoda, iż ta ekspertyza prof. Stanisława Gebethnera, który jest ekspertem w sprawach ordynacji wyborczych od 1989 r. i wszyscy go dobrze znamy, nie dotarła do członków Komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#PosełMirosławCzech">Jeżeli wypowiedzi prof. Stanisława Gebethnera nie dotarły do członków Komisji, to chcę powiedzieć, że członkowie Komisji nie zwracają uwagi na słowa wypowiadane przeze eksperta.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#PosełMarekMazurkiewicz">Chcę przypomnieć, że posłowie otrzymali szczegółowy skorowidz do biuletynów Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego. Publikacja ta zawiera szczegółowe odesłania pozwalające prześledzić dyskusję konstytucyjną, w tym również dyskusję na tematy, które były przedmiotem dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-38.1" who="#PosełMarekMazurkiewicz">Należy dodać, że w trakcie prac konstytucyjnych przygotowane były stosowne ekspertyzy i pogłębione opracowania.</u>
          <u xml:id="u-38.2" who="#PosełMarekMazurkiewicz">Jeżeli jakiś poseł nie dysponuje kompletem biuletynów, to jest on osiągalny w Bibliotece Sejmowej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#PosełMirosławCzech">Chcę przypomnieć, że członkowie Komisji otrzymali książkę szeroko opisującą współczesne systemy wyborcze. Wydaje się więc, że spór, który toczymy, jest zbędny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#PosełJacekRybicki">Ponawiam prośbę o rozważenie przyjęcia propozycji przedłożonej przez posła Marka Mazurkiewicza i polegającej na przywołaniu przepisów konstytucyjnych.</u>
          <u xml:id="u-40.1" who="#PosełJacekRybicki">Ponadto chcę dodać, iż uważam, że art. 2 ust. 1 można interpretować w taki sposób, że wybory do Sejmu i Senatu odbywają się w wyborach powszechnych, bezpośrednich i w głosowaniu tajnym. Co jednak z resztą zasad konstytucyjnych, jak chociażby zasada proporcjonalności? Rozumiem, że chodzi o wspólne zasady. Być może jednak bardziej jasne i precyzyjne byłoby zacytowanie w dwóch ustępach stosownych przepisów Konstytucji RP.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#SekretarzPKWKazimierzCzaplicki">Uważam, że jest to kwestia techniki legislacyjnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#PrzedstawicielBiuraLegislacyjnegoKancelariiSejmu">Jeżeli zostanie utrzymana taka systematyka, jaka jest zawarta w projekcie, to wówczas art. 2 mógłby stanowić tylko o tym, że w wyborach do Sejmu i Senatu głosować można tylko osobiście i tylko jeden raz.</u>
          <u xml:id="u-42.1" who="#PrzedstawicielBiuraLegislacyjnegoKancelariiSejmu">Natomiast dosłowna treść przepisów konstytucyjnych, czyli art. 96 ust. 2 Konstytucji RP — „Wybory do Sejmu są powszechne, równe, bezpośrednie i proporcjonalne oraz odbywają się w głosowaniu tajnym” — powinien znaleźć się w przepisach szczegółowych dotyczących wyborów do Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-42.2" who="#PrzedstawicielBiuraLegislacyjnegoKancelariiSejmu">Natomiast analogiczny przepis — art. 97 ust. 2 konstytucji — dotyczący Senatu — „Wybory do Senatu są powszechne, bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym” — powinien znaleźć się w przepisach szczegółowych dotyczących wyborów do Senatu.</u>
          <u xml:id="u-42.3" who="#PrzedstawicielBiuraLegislacyjnegoKancelariiSejmu">Przyjęcie takich rozwiązań wyklucza rozbieżność z konstytucją.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#PosełMirosławCzech">Proponuję zatem, aby art. 2 uzyskał brzmienie następujące: „W wyborach do Sejmu i do Senatu głosować można tylko osobiście i tylko jeden raz”.</u>
          <u xml:id="u-43.1" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-43.2" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-43.3" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. 3, mającego brzmienie następujące: „Wybory do Sejmu i do Senatu odbywają się łącznie, w dniu wolnym od pracy”.</u>
          <u xml:id="u-43.4" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do art. 3?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#PosełMichałKamiński">O ile mi wiadomo, to polską ordynacją jest to, że wybory odbywają się w niedzielę. Tak jest zresztą w wielu innych państwach, ale nie we wszystkich. Brzmienie art. 3 nie wyklucza niedzieli, która jest dniem wolnym od pracy.</u>
          <u xml:id="u-44.1" who="#PosełMichałKamiński">Nie wyklucza jednak żadnego innego dnia wolnego od pracy. Chodzi zwłaszcza o święta, które są dniami wolnymi od pracy. W grę wchodzą także soboty, które są wolne od pracy.</u>
          <u xml:id="u-44.2" who="#PosełMichałKamiński">Tak więc nasuwa się pytanie o sens art. 3. Czy w intencji autorów chodzi o to, aby - teoretycznie - odejść od zasady głosowania w niedzielę? Czy zatem nie lepiej byłoby przyjąć formułę stanowiącą, że wybory odbywają się w niedzielę?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#PosełMirosławCzech">Art. 3 wyraża treść mającą bardzo długą tradycję znajdującą wyraz w dotychczasowych ordynacjach wyborczych. Nie jest to więc przepis nowy.</u>
          <u xml:id="u-45.1" who="#PosełMirosławCzech">Ponadto należy dodać, że art. 3 to powtórzenie normy konstytucyjnej.</u>
          <u xml:id="u-45.2" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 3 w przedłożonym brzmieniu? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-45.3" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-45.4" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. 4, który brzmi: „Przepisy niniejszego działu stosuje się do wyborów do Sejmu i do Senatu, jeżeli przepisy szczególne ustawy nie stanowią inaczej”.</u>
          <u xml:id="u-45.5" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do art. 4? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-45.6" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 4? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-45.7" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-45.8" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. 5, mającego brzmienie następujące: „Ilekroć w ustawie jest mowa o wyborach, należy przez to rozumieć wybory do Sejmu i do Senatu”.</u>
          <u xml:id="u-45.9" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do art. 5? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-45.10" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 5? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-45.11" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-45.12" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 2 — Prawa wyborcze, składającego się z art. 6–8 w następującym brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-45.13" who="#PosełMirosławCzech">„Art. 6. Prawo wybierania (czynne prawo wyborcze) do Sejmu i do Senatu ma każdy obywatel polski, który najpóźniej w dniu głosowania kończy 18 lat.</u>
          <u xml:id="u-45.14" who="#PosełMirosławCzech">Art. 7. Nie mają prawa wybierania osoby:</u>
          <u xml:id="u-45.15" who="#PosełMirosławCzech">1) pozbawione praw publicznych prawomocnym orzeczeniem sądu,</u>
          <u xml:id="u-45.16" who="#PosełMirosławCzech">2) pozbawione praw wyborczych prawomocnym orzeczeniem Trybunału Stanu,</u>
          <u xml:id="u-45.17" who="#PosełMirosławCzech">3) ubezwłasnowolnione prawomocnym orzeczeniem sądu.</u>
          <u xml:id="u-45.18" who="#PosełMirosławCzech">Art. 8.1. Prawo wybieralności (bierne prawo wyborcze) przysługuje osobie mającej prawo wybierania, jeżeli spełnia warunki określone w przepisach szczególnych ustawy.</u>
          <u xml:id="u-45.19" who="#PosełMirosławCzech">2. Nie można kandydować równocześnie do Sejmu i do Senatu”.</u>
          <u xml:id="u-45.20" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału lub brzmienia art. 6–8? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-45.21" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu rozdziału 2 — Prawo wyborcze, składającego się z art. 6–8? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-45.22" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-45.23" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 3 — Rejestr wyborców, składającego się z art. 9–13 w następującym brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-45.24" who="#PosełMirosławCzech">„Art. 9.1. Gmina prowadzi na bieżąco stały rejestr wyborców, jako zadanie zlecone.</u>
          <u xml:id="u-45.25" who="#PosełMirosławCzech">2. Rejestr wyborców służy do sporządzenia spisów wyborców dla wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, dla wyborów do Sejmu i do Senatu oraz do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw, a także do sporządzenia spisów osób uprawnionych do udziału w referendum ogólnokrajowym oraz lokalnym.</u>
          <u xml:id="u-45.26" who="#PosełMirosławCzech">3. Minister właściwy do spraw administracji publicznej, na wniosek państwowej Komisji Wyborczej, określi, w drodze rozporządzenia, sposób prowadzenia rejestru wyborców, ustalając wzór rejestru, metody jego aktualizacji i udostępniania, wzór wniosku o wpisaniem wyborcy do rejestru oraz wzór zawiadomienia o wpisaniu wyborcy, stale zamieszkałego na obszarze danej gminy bez zameldowania na pobyt stały, do rejestru wyborców.</u>
          <u xml:id="u-45.27" who="#PosełMirosławCzech">Art. 10.1. Rejestr wyborców obejmuje osoby, którym przysługuje prawo wybierania, stale zamieszkałe na obszarze gminy. Można być ujętym tylko w jednym rejestrze wyborców.</u>
          <u xml:id="u-45.28" who="#PosełMirosławCzech">2. W rejestrze wymienia się nazwiska i imiona, imię ojca, datę urodzenia, numer ewidencji PESEL i adres zamieszkania wyborcy.</u>
          <u xml:id="u-45.29" who="#PosełMirosławCzech">3. Wyborcy zameldowani na obszarze gminy na pobyt stały wpisywani są do rejestru z urzędu.</u>
          <u xml:id="u-45.30" who="#PosełMirosławCzech">4. Wyborcy stale zamieszkali na obszarze gminy, bez zameldowania na pobyt stały, wpisywani są do rejestru, jeżeli złożą w tej sprawie w urzędzie gminy pisemny wniosek zawierający dane, o których mowa w ust. 2, wraz ze wskazaniem adresu ostatniego zameldowania na pobyt stały poza obszarem gminy.</u>
          <u xml:id="u-45.31" who="#PosełMirosławCzech">5. Przepis ust. 4 stosuje się odpowiednio do wyborcy nigdzie nie zamieszkałego, przebywającego stale na obszarze gminy.</u>
          <u xml:id="u-45.32" who="#PosełMirosławCzech">Art. 11.1. Wójt lub burmistrz (prezydent miasta) wydaje decyzję o wpisaniu lub odmowie wpisania do rejestru osoby, o której mowa w art. 10 ust. 4 i 5, w terminie 3 dni od daty wniesienia wniosku, zapewniając niezwłoczne jej doręczenie wnioskodawcy.</u>
          <u xml:id="u-45.33" who="#PosełMirosławCzech">2. O wpisaniu wyborcy do rejestru zawiadamia się urząd gminy właściwy ze względu na ostatnie miejsce zameldowania wnioskodawcy na pobyt stały, w celu skreślenia go z rejestru wyborców w tej gminie.</u>
          <u xml:id="u-45.34" who="#PosełMirosławCzech">3. Od decyzji w sprawie odmowy wpisania do rejestru przysługuje prawo wniesienia skargi do właściwego miejscowo sądu rejonowego. Skargę wnosi się za pośrednictwem wójta lub burmistrza (prezydenta miasta) w terminie 3 dni od daty doręczenia decyzji. Wójt lub burmistrz (prezydent miasta) przesyła sądowi niezwłocznie skargę wraz z decyzją i aktami sprawy. Wójt lub burmistrz (prezydent miasta) może też niezwłocznie zmienić lub uchylić swoją decyzję, jeżeli uzna skargę w całości za zasadną.</u>
          <u xml:id="u-45.35" who="#PosełMirosławCzech">4. Sąd rozpoznaje skargę, o której mowa w ust. 3, w postępowaniu nieprocesowym, w składzie jednego sędziego, w terminie 3 dni od daty jej przekazania przez wójta lub burmistrza (prezydenta miasta). Odpis postanowienia sądu doręcza się osobie, która wniosła skargę, oraz wójtowi lub burmistrzowi (prezydentowi miasta). Od postanowienia sądu nie przysługuje środek prawny.</u>
          <u xml:id="u-45.36" who="#PosełMirosławCzech">Art. 12.1. Osoby pozbawione prawa wybierania skreśla się z rejestru wyborców na podstawie zawiadomień sądu i Trybunału Stanu, przekazywanych gminom.</u>
          <u xml:id="u-45.37" who="#PosełMirosławCzech">2. W wypadku wygaśnięcia przyczyny pozbawienia prawa wybierania wyborca jest wpisany do rejestru wyborców na podstawie zawiadomień sądu i Trybunału Stanu.</u>
          <u xml:id="u-45.38" who="#PosełMirosławCzech">3. Minister Sprawiedliwości, po porozumieniu z państwową Komisją Wyborczą, określi, w drodze rozporządzenia, tryb i terminy powiadomienia gmin o osobach pozbawionych prawa wybierania oraz o wygaśnięciu przyczyny pozbawienia prawa wybierania oraz wzory zaświadczeń w tych sprawach, zapewniające bieżącą aktualizację stanu rejestru wyborców.</u>
          <u xml:id="u-45.39" who="#PosełMirosławCzech">Art. 13.1. Każdy może wnieść do urzędu gminy reklamację na nieprawidłowości w rejestrze wyborców, a w szczególności w sprawie:</u>
          <u xml:id="u-45.40" who="#PosełMirosławCzech">1) pominięcia wyborcy w rejestrze,</u>
          <u xml:id="u-45.41" who="#PosełMirosławCzech">2) wpisania do rejestru osoby, która nie ma prawa wybierania,</u>
          <u xml:id="u-45.42" who="#PosełMirosławCzech">3) niewłaściwych danych o osobach wpisanych do rejestru,</u>
          <u xml:id="u-45.43" who="#PosełMirosławCzech">4) objęcia rejestrem osoby, która nie zamieszkuje stale na obszarze gminy.</u>
          <u xml:id="u-45.44" who="#PosełMirosławCzech">2. Wójt lub burmistrz (prezydent miasta) obowiązany jest rozpatrzyć reklamację w terminie 3 dni od daty jej wniesienia i wydać decyzję w sprawie.</u>
          <u xml:id="u-45.45" who="#PosełMirosławCzech">3. Decyzję, wraz z uzasadnieniem, doręcza się niezwłocznie wnoszącemu reklamację, a gdy dotyczy ona innych osób - również tym osobom.</u>
          <u xml:id="u-45.46" who="#PosełMirosławCzech">4. Na decyzję nie uwzględniającą reklamacji lub powodującą skreślenie z rejestru wnoszący reklamację bądź osoba skreślona z rejestru może wnieść, w terminie 3 dni od daty doręczenia decyzji, skargę za pośrednictwem wójta lub burmistrza (prezydenta miasta) do właściwego miejscowo sądu rejonowego. Przepisy art. 11 ust. 3 i 4 stosuje się odpowiednio”.</u>
          <u xml:id="u-45.47" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału 3 lub brzmienia art. 9–13?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#SekretarzPKWKazimierzCzaplicki">Prof. Stanisław Gebethner już wcześniej zwrócił mi uwagę na pewną niezręczność redakcyjną w art. 12 ust. 2. Chodzi o końcową formułę „zapewniając bieżącą aktualizację stanu rejestru wyborców”.</u>
          <u xml:id="u-46.1" who="#SekretarzPKWKazimierzCzaplicki">Można odnieść wrażenie, że to wzory zaświadczeń mają zapewniać bieżącą aktualizację stanu rejestru wyborców. Biorąc pod uwagę wskazaną niezręczność redakcyjną, proponuję następujące brzmienie art. 12 ust. 3: „Minister Sprawiedliwości, w celu zapewnienia bieżącej aktualizacji stanu rejestru wyborców, po porozumieniu z Państwową Komisją Wyborczą określi, w drodze rozporządzenia, tryb i terminy powiadamiania gmin o osobach pozbawionych prawa wybierania oraz o wygaśnięciu przyczyny pozbawienia prawa wybierania oraz wzory zaświadczeń w tych sprawach”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do zaproponowanego brzmienia art. 12 ust. 3? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-47.1" who="#PosełMirosławCzech">Przejmuję jako własną powyższą propozycję nowego brzmienia art. 12 ust. 3.</u>
          <u xml:id="u-47.2" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 12 ust. 3 w powyższym brzmieniu? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-47.3" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-47.4" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do innych przepisów z art. 9, 10, 11, 12 i 13? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-47.5" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 9, 10, 11, 12 i 13 wraz ze zmianą w art. 12 ust. 3? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-47.6" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-47.7" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 4 — Spis wyborców, składający się z art. 14–27.</u>
          <u xml:id="u-47.8" who="#PosełMirosławCzech">Przypominam, że wiele kwestii uregulowanych w tym rozdziale było przedmiotem dyskusji w naszej Komisji w trakcie prac nad zmianami w ustawie o wyborze Prezydenta RP.</u>
          <u xml:id="u-47.9" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. 14–16 regulujących sporządzanie spisów wyborców i mających brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-47.10" who="#PosełMirosławCzech">„Art. 14.1. Osoby, którym przysługuje prawo wybierania, wpisuje się do spisu wyborców.</u>
          <u xml:id="u-47.11" who="#PosełMirosławCzech">2. Wyborca może być wpisany tylko do jednego spisu.</u>
          <u xml:id="u-47.12" who="#PosełMirosławCzech">Art. 15.1. Spis wyborców służy do przeprowadzania głosowania w wyborach do Sejmu i do Senatu, do których wybory zostały zarządzone, chyba że przepisy szczególne ustawy stanowią inaczej.</u>
          <u xml:id="u-47.13" who="#PosełMirosławCzech">2. Spis sporządza się i aktualizuje w urzędzie gminy jako zadanie zlecone gminie.</u>
          <u xml:id="u-47.14" who="#PosełMirosławCzech">3. Spis sporządza się w 2 egzemplarzach, oddzielnie dla każdego obwodu głosowania, według miejsca zamieszkania wyborców najpóźniej w 14 dniu przed dniem wyborów. Jeden egzemplarz spisu przekazuje się w przeddzień wyborów przewodniczącemu właściwej obwodowej komisji wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-47.15" who="#PosełMirosławCzech">4. W spisie wymienia się dane, o których mowa w art. 10 ust. 2.</u>
          <u xml:id="u-47.16" who="#PosełMirosławCzech">Art. 16.1. Wyborca przebywający czasowo na obszarze gminy w okresie obejmującym dzień wyborów jest dopisywany do spisu wyborców na własny wniosek, wniesiony najpóźniej w 10 dniu przed dniem wyborów.</u>
          <u xml:id="u-47.17" who="#PosełMirosławCzech">2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do wyborcy nigdzie nie zamieszkałego, przebywającego na obszarze gminy”.</u>
          <u xml:id="u-47.18" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału 3 i art. 14, 15 i 16? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-47.19" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu tytułu rozdziału 3 i art. 14, 15 i 16? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-47.20" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-47.21" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. 17, 18, 19 i 20, regulujących m.in. kwestię spisów w szpitalach oraz dopisywania do spisów żołnierzy. Brzmienie art. 17–20 jest następujące:</u>
          <u xml:id="u-47.22" who="#PosełMirosławCzech">„Art. 17.1. Spis wyborców w szpitalach, w zakładach pomocy społecznej oraz w zakładach karnych i w aresztach śledczych, a także w oddziałach zewnętrznych tych zakładów i aresztów sporządza się na podstawie wykazów osób, które będą w nich przebywać w dniu wyborów.</u>
          <u xml:id="u-47.23" who="#PosełMirosławCzech">2. Wykazy osób, o których mowa w ust. 1, kierownicy jednostek przekazują do urzędu gminy najpóźniej w 10 dniu przed dniem wyborów.</u>
          <u xml:id="u-47.24" who="#PosełMirosławCzech">Art. 18. 1. Żołnierze pełniący zasadniczą lub okresową służbę wojskową oraz pełniący służbę w charakterze kandydatów na żołnierzy zawodowych lub odbywających ćwiczenia i przeszkolenia wojskowe, a także junacy odbywający zasadniczą służbę w obronie cywilnej poza miejscem stałego zamieszkania, są dopisywani na swój wniosek do wybranego przez nich spisu wyborców, sporządzonego dla miejscowości, w której odbywa służbę. Wniosek składa się między 21 a 14 dniem przed dniem wyborów.</u>
          <u xml:id="u-47.25" who="#PosełMirosławCzech">2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do policjantów z jednostek skoszarowanych.</u>
          <u xml:id="u-47.26" who="#PosełMirosławCzech">3. Dowódcy jednostek wojskowych, komendanci oddziałów obrony cywilnej i dowódcy jednostek policyjnych są zobowiązani zapewnić żołnierzom, junakom i policjantom wykonanie uprawnień wynikających z przepisu ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-47.27" who="#PosełMirosławCzech">4. Minister Obrony Narodowej i minister właściwy do spraw wewnętrznych, po porozumieniu z Państwową Komisją Wyborczą, określą sposób realizacji obowiązków dowódców, o których mowa w ust. 3, uwzględniając konieczność zapewnienia wyborcom, o których mowa w ust. 1 i 2, wykonania funkcji członków obwodowych komisji wyborczych i mężów zaufania.</u>
          <u xml:id="u-47.28" who="#PosełMirosławCzech">Art. 19. W dopisaniu do spisu wyborców osób, o których mowa w art. 16 ust. 1, art. 17 ust. 1 i art. 18 ust. 1, zawiadamia się urząd gminy właściwy ze względu na miejsce ich stałego zamieszkania.</u>
          <u xml:id="u-47.29" who="#PosełMirosławCzech">Art. 20. Osoby pozbawione prawa wybierania wykreśla się ze spisu wyborców”.</u>
          <u xml:id="u-47.30" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do art. 17, 18, 19 i 20? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-47.31" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 17, 18, 19 i 20? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-47.32" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-47.33" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. 21 i 22, mających brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-47.34" who="#PosełMirosławCzech">„Art. 21.1. Wyborcy zmieniający miejsce pobytu otrzymują na swoje żądanie — na podstawie rejestru wyborców, a wyborca dopisany do spisu — na podstawie spisu wyborców, zaświadczenie o prawie do głosowania w miejscu pobytu w dniu wyborów.</u>
          <u xml:id="u-47.35" who="#PosełMirosławCzech">2. Zaświadczenie, o którym mowa w ust. 1, wydaje urząd gminy.</u>
          <u xml:id="u-47.36" who="#PosełMirosławCzech">3. Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio do kapitanów polskich statków morskich i konsulów, którzy sporządzili spisy wyborców.</u>
          <u xml:id="u-47.37" who="#PosełMirosławCzech">Art. 22. Minister właściwy do spraw administracji publicznej, na wniosek Państwowej Komisji Wyborczej, określi, w drodze rozporządzenia, sposób sporządzania spisu wyborców ustalając wzór spisu, metody jego aktualizacji z uwzględnieniem wyborów ponownych, wzory wykazów osób przebywających w szpitalach, zakładach opieki społecznej, zakładach karnych i aresztach śledczych, w których utworzono obwody głosowania, wzór zawiadomienia o dopisaniu wyborcy do spisu w innym obwodzie głosowania, wzory oraz sposób wydawania zaświadczeń o prawie do głosowania”.</u>
          <u xml:id="u-47.38" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do art. 21 i 22? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-47.39" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 21 i 22? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-47.40" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-47.41" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. 23 i 24, mających brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-47.42" who="#PosełMirosławCzech">„Art. 23. 1. Wyborcy przebywający na polskich statkach morskich znajdujących się w podróży w dniu wyborów wpisywani są do spisów wyborców sporządzanych przez kapitanów statków.</u>
          <u xml:id="u-47.43" who="#PosełMirosławCzech">2. Wpisu dokonuje się na podstawie wniosku wyborcy, zgłoszonego najpóźniej 3 dnia przed dniem wyborów. Wniosek powinien zawierać nazwisko i imiona, imię ojca, datę urodzenia, numer ewidencyjny PESEL lub numer ważnego polskiego paszportu oraz adres zamieszkania.</u>
          <u xml:id="u-47.44" who="#PosełMirosławCzech">3. Minister właściwy do spraw gospodarki morskiej i minister właściwy do spraw rolnictwa, po porozumieniu z państwową Komisją Wyborczą, określi, w drodze rozporządzenia, sposób sporządzania i aktualizacji spisu wyborców, o których mowa w ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-47.45" who="#PosełMirosławCzech">Art. 24. 1. Wyborcy przebywający za granicą i posiadający ważne polskie paszporty wpisywani są do spisu wyborców sporządzanego przez właściwego terytorialnie konsula.</u>
          <u xml:id="u-47.46" who="#PosełMirosławCzech">2. Wpisu dokonuje się na podstawie osobistego zgłoszenia wniesionego ustnie, pisemnie, telefonicznie, telegraficznie lub telefaksem. Zgłoszenie powinno zawierać nazwisko i imiona, imię ojca, datę urodzenia oraz miejsce pobytu wyborcy, numer ważnego polskiego paszportu, a także miejsce i datę jego wydania. Zgłoszenia można dokonać najpóźniej 3 dnia przed dniem wyborów.</u>
          <u xml:id="u-47.47" who="#PosełMirosławCzech">3. Minister właściwy do spraw zagranicznych, po porozumieniu z Państwową Komisją Wyborczą, określi, w drodze rozporządzenia, sposób sporządzania i aktualizacji spisu wyborców, o których mowa w ust. 1”.</u>
          <u xml:id="u-47.48" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do art. 23 i 24? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-47.49" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 23 i 24? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-47.50" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-47.51" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. 25, 26 i 27. Czy są uwagi do art. 25, 26 i 27, mających brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-47.52" who="#PosełMirosławCzech">„Art. 25. 1. Spis wyborców jest udostępniany do wglądu w urzędzie gminy lub w siedzibie organu, który spis sporządził.</u>
          <u xml:id="u-47.53" who="#PosełMirosławCzech">2. Wójt lub burmistrz (prezydent miasta) albo organ, który sporządził spis wyborców, powiadamia wyborców, w sposób zwyczajowo przyjęty, o sporządzeniu spisu oraz o miejscu i czasie jego udostępniania.</u>
          <u xml:id="u-47.54" who="#PosełMirosławCzech">Art. 26.1. W okresie udostępniania spisu do wglądu każdy może wnieść do organu, który sporządził spis wyborców, reklamację w sprawie nieprawidłowości sporządzenia spisu.</u>
          <u xml:id="u-47.55" who="#PosełMirosławCzech">2. Reklamację wnosi się pisemnie bądź ustnie do protokołu.</u>
          <u xml:id="u-47.56" who="#PosełMirosławCzech">3. W sprawach, o których mowa w ust. 1 i 2, stosuje się odpowiednio przepisy art. 11 z tym, że terminy rozpatrzenia reklamacji i wniesienia skargi do sądu rejonowego wynoszą 2 dni.</u>
          <u xml:id="u-47.57" who="#PosełMirosławCzech">4. Reklamacje w sprawach spisu wyborców dotyczącego osób, o których mowa w art. 23 ust. 1 i art. 24 ust. 1, rozpatrują odpowiednio kapitan statku oraz konsul. Od decyzji podjętych w tych sprawach nie przysługuje środek prawny.</u>
          <u xml:id="u-47.58" who="#PosełMirosławCzech">Art. 27. Obwodowa komisja wyborcza dopisuje w dniu głosowania do spisu wyborców:</u>
          <u xml:id="u-47.59" who="#PosełMirosławCzech">1) osobę przedkładającą zaświadczenie o prawie do głosowania, dołączając zaświadczenie do spisu,</u>
          <u xml:id="u-47.60" who="#PosełMirosławCzech">2) osobę pominiętą w spisie, jeżeli udokumentuje, iż stale zamieszkuje na terenie obwodu głosowania, a urząd gminy potwierdzi, że nie otrzymał zawiadomienia o utracie przez nią prawa wybierania,</u>
          <u xml:id="u-47.61" who="#PosełMirosławCzech">3) obywatela polskiego stale zamieszkującego za granicą, na podstawie ważnego polskiego paszportu, odnotowując numer paszportu oraz miejsce i datę jego wydania w rubryce spisu «uwagi». Po dopisaniu obywatela polskiego zamieszkałego za granicą do spisu obwodowa komisja umieszcza w paszporcie na ostatniej wolnej stronie, przeznaczonej na adnotacje wizowe, odcisk swojej pieczęci i wpisuje datę głosowania”.</u>
          <u xml:id="u-47.62" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do art. 25, 26 i 27? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-47.63" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 25, 26 i 27? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-47.64" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-47.65" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 5 - Obwody głosowania. Jest to rozdział - w zasadzie - identyczny z rozdziałem 3 znowelizowanej ustawy o wyborze Prezydenta RP.</u>
          <u xml:id="u-47.66" who="#PosełMirosławCzech">Rozdział 5 składa się z art. 28, 29 i 30, mających brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-47.67" who="#PosełMirosławCzech">„Art. 28.1. Głosowanie w wyborach przeprowadza się w stałych obwodach głosowania utworzonych na obszarze gminy na podstawie przepisów ustawy z dnia 16 lipca 1998 r. — Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw (Dz. U. Nr 95, poz. 602 i Nr 160, poz. 1060), z uwzględnieniem przepisów ust. 3 i 4.</u>
          <u xml:id="u-47.68" who="#PosełMirosławCzech">2. Zmian w podziale na obwody głosowania, jeżeli konieczność taka wynika ze zmian granic gminy lub zmiany liczby mieszkańców na obszarze danego obwodu w gminie, dokonuje się na zasadach i w trybie ustawy, o której mowa w ust. 1, najpóźniej w 45 dniu przed dniem wyborów.</u>
          <u xml:id="u-47.69" who="#PosełMirosławCzech">3. Tworzy się obwody głosowania w szpitalach, zakładach pomocy społecznej, jeżeli w dniu wyborów będzie w nich przebywać co najmniej 50 wyborców, a gdy liczba wyborców byłaby mniejsza wówczas można utworzyć obwód głosowania po zasięgnięciu opinii kierownika szpitala lub zakładu pomocy społecznej.</u>
          <u xml:id="u-47.70" who="#PosełMirosławCzech">4. Tworzy się obwody głosowania dla wyborców przebywających w zakładach karnych i aresztach śledczych oraz w oddziałach zewnętrznych tych zakładów i aresztów. Nieutworzenie takiego obwodu jest możliwe wyłącznie w uzasadnionych wypadkach na wniosek kierownika zakładu karnego lub aresztu.</u>
          <u xml:id="u-47.71" who="#PosełMirosławCzech">5. Rada gminy na wniosek wójta lub burmistrza (prezydenta miasta) tworzy obwody głosowania, o których mowa w ust. 3 i 4, ustala ich numery, granice oraz siedziby obwodowych komisji wyborczych. Utworzenie tych obwodów następuje najpóźniej w 45 dniu przed dniem wyborów.</u>
          <u xml:id="u-47.72" who="#PosełMirosławCzech">6. Po bezskutecznym upływie terminu, o którym mowa w ust. 5, czynności wymienionych w tym przepisie dokonuje właściwy wojewoda najpóźniej w 42 dniu przed dniem wyborów.</u>
          <u xml:id="u-47.73" who="#PosełMirosławCzech">Art. 29. 1. Tworzy się obwody głosowania dla obywateli polskich przebywających za granicą.</u>
          <u xml:id="u-47.74" who="#PosełMirosławCzech">2. Obwody, o których mowa w ust. 1, tworzy, w drodze rozporządzenia, minister właściwy do spraw zagranicznych, po porozumieniu z Państwową Komisją Wyborczą, wyznaczając siedziby obwodowych komisji wyborczych.</u>
          <u xml:id="u-47.75" who="#PosełMirosławCzech">3. Tworzy się obwody głosowania dla wyborców przebywających na polskich statkach morskich, które znajdują się w podróży w okresie obejmującym dzień wyborów, jeżeli przebywa na nich co najmniej 15 wyborców i jeżeli istnieją możliwości przekazania właściwej okręgowej komisji wyborczej wyników głosowania niezwłocznie po jego zakończeniu.</u>
          <u xml:id="u-47.76" who="#PosełMirosławCzech">4. W rozumieniu niniejszej ustawy polskim statkiem morskim jest statek będący w całości własnością polskiego armatora mającego siedzibę w kraju, podnoszący polską banderę i dowodzony przez polskiego kapitana.</u>
          <u xml:id="u-47.77" who="#PosełMirosławCzech">5. Obwody głosowania, o których mowa w ust. 3, tworzą, w drodze rozporządzenia, minister właściwy do spraw gospodarki morskiej i minister właściwy do spraw rolnictwa, po porozumieniu z Państwową Komisją Wyborczą, na wniosek armatora zgłoszony najpóźniej w 30 dniu przed dniem wyborów.</u>
          <u xml:id="u-47.78" who="#PosełMirosławCzech">Art. 30. 1. Informacje o numerach i granicach obwodów głosowania oraz siedzibach obwodowych komisji wyborczych podaje do wiadomości publicznej przez rozplakatowanie wójt lub burmistrz (prezydent miasta) najpóźniej 35 dnia przed dniem wyborów.</u>
          <u xml:id="u-47.79" who="#PosełMirosławCzech">2. Obowiązek, o którym mowa w ust. 1, w odniesieniu do obwodów głosowania utworzonych za granicą ciąży na konsulach. Wykonanie tego obowiązku powinno nastąpić najpóźniej w 21 dniu przed dniem wyborów.</u>
          <u xml:id="u-47.80" who="#PosełMirosławCzech">3. O utworzeniu obwodu głosowania na statku kapitan statku zawiadamia wyborców”.</u>
          <u xml:id="u-47.81" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału 5 i art. 28, 29 i 30? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-47.82" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu tytułu rozdziału 5 i art. 28, 29 i 30? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-47.83" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-47.84" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 6 - Komisje wyborcze, składającego się z art. od 31 do 52, tworzących kilka bloków tematycznych, które będą teraz kolejno przedmiotem naszej uwagi.</u>
          <u xml:id="u-47.85" who="#PosełMirosławCzech">Pierwszy blok tematyczny to przepisy regulujące przede wszystkim członkostwo w komisjach wyborczych. Są to art. 31, 32 i 33 i mają brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-47.86" who="#PosełMirosławCzech">„Art. 31. Wybory przeprowadzają:</u>
          <u xml:id="u-47.87" who="#PosełMirosławCzech">1) Państwowa Komisja Wyborcza,</u>
          <u xml:id="u-47.88" who="#PosełMirosławCzech">2) okręgowe komisje wyborcze,</u>
          <u xml:id="u-47.89" who="#PosełMirosławCzech">3) obwodowe komisje wyborcze.</u>
          <u xml:id="u-47.90" who="#PosełMirosławCzech">Art. 32. 1. Można być członkiem tylko jednej komisji wyborczej. Nie mogą być członkami komisji kandydaci na posłów i senatorów, pełnomocnicy kandydatów lub list kandydatów oraz mężowie zaufania.</u>
          <u xml:id="u-47.91" who="#PosełMirosławCzech">2. Członkowie komisji tracą członkostwo w komisji z dniem podpisania zgody na kandydowanie na posła lub senatora bądź objęcia funkcji pełnomocnika lub męża zaufania, o których mowa w ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-47.92" who="#PosełMirosławCzech">3. Członkowie komisji nie mogą prowadzić kampanii wyborczej na rzecz poszczególnych kandydatów na posłów lub senatorów oraz list kandydatów.</u>
          <u xml:id="u-47.93" who="#PosełMirosławCzech">Art. 33. 1. Członkom komisji wyborczych przysługują:</u>
          <u xml:id="u-47.94" who="#PosełMirosławCzech">1) diety i zwrot kosztów podróży,</u>
          <u xml:id="u-47.95" who="#PosełMirosławCzech">2) zryczałtowane diety za czas związany z przeprowadzeniem głosowania oraz ustaleniem wyników głosowania na zasadach i w wysokości określonych przez ministra właściwego do spraw administracji publicznej, w drodze rozporządzenia, po zasięgnięciu opinii państwowej Komisji Wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-47.96" who="#PosełMirosławCzech">2. Członkom Państwowej Komisji Wyborczej, a także przewodniczącym okręgowych komisji wyborczych, którzy pełnią funkcje z urzędu jako wojewódzcy komisarze wyborczy lub ich zastępcy, nie przysługują zryczałtowane diety, o których mowa w ust. 1 pkt 2.</u>
          <u xml:id="u-47.97" who="#PosełMirosławCzech">3. W związku z wykonywaniem zadań członka obwodowej komisji wyborczej przysługuje mu do 5 dni zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego oraz uprawnień ze stosunku pracy, z wyjątkiem prawa do wynagrodzenia.</u>
          <u xml:id="u-47.98" who="#PosełMirosławCzech">4. Osoby wchodzące w skład komisji wyborczych korzystają z ochrony prawnej przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych i ponoszą odpowiedzialność jak funkcjonariusze publiczni.</u>
          <u xml:id="u-47.99" who="#PosełMirosławCzech">5. Osobom wchodzącym w skład komisji wyborczych, które uległy wypadkowi w czasie wykonywania zadań tych komisji albo w drodze do miejsca lub z miejsca ich wykonywania, przysługuje odszkodowanie w wysokości i na zasadach określonych dla pracowników w przepisach o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Odszkodowanie wypłaca Zakład Ubezpieczeń Społecznych, a postępowanie wypadkowe prowadzi dyrektor właściwej miejscowo delegatury Krajowego Biura Wyborczego”.</u>
          <u xml:id="u-47.100" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału 6 oraz art. 31, 32 i 33? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-47.101" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu tytułu rozdziału 6 i art. 31, 32 i 33? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-47.102" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-47.103" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. 34, 35, 36, 37, 38, 39 i 40, poświęconych Państwowej Komisji Wyborczej i mających następujące brzmienie:</u>
          <u xml:id="u-47.104" who="#PosełMirosławCzech">„Państwowa Komisja Wyborcza.</u>
          <u xml:id="u-47.105" who="#PosełMirosławCzech">Art. 34. 1. Państwowa Komisja Wyborcza jest stałym najwyższym organem wyborczym właściwym w sprawach przeprowadzania wyborów.</u>
          <u xml:id="u-47.106" who="#PosełMirosławCzech">2. W skład Państwowej Komisji Wyborczej wchodzi:</u>
          <u xml:id="u-47.107" who="#PosełMirosławCzech">1) 3 sędziów Trybunału Konstytucyjnego wskazanych przez Prezesa Trybunału Konstytucyjnego,</u>
          <u xml:id="u-47.108" who="#PosełMirosławCzech">2) 3 sędziów Sądu Najwyższego wskazanych przez Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego,</u>
          <u xml:id="u-47.109" who="#PosełMirosławCzech">3) 3 sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego wskazanych przez Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego.</u>
          <u xml:id="u-47.110" who="#PosełMirosławCzech">3. Sędziów, o których mowa w ust. 2, powołuje w skład Państwowej Komisji Wyborczej Prezydent Rzeczypospolitej.</u>
          <u xml:id="u-47.111" who="#PosełMirosławCzech">4. W skład Państwowej Komisji Wyborczej może wchodzić także sędzia pozostający w stanie spoczynku, nie dłużej jednak niż do ukończenia 70 lat.</u>
          <u xml:id="u-47.112" who="#PosełMirosławCzech">5. Państwowa Komisja Wyborcza wybiera ze swego składu przewodniczącego i dwóch zastępców.</u>
          <u xml:id="u-47.113" who="#PosełMirosławCzech">6. Funkcję sekretarza Państwowej Komisji Wyborczej pełni Kierownik Krajowego Biura Wyborczego, który uczestniczy w jej posiedzeniu z głosem doradczym.</u>
          <u xml:id="u-47.114" who="#PosełMirosławCzech">7, Skład Państwowej Komisji Wyborczej podaje się do wiadomości publicznej oraz ogłasza w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej «Monitor Polski».</u>
          <u xml:id="u-47.115" who="#PosełMirosławCzech">Art. 35.1. Wygaśnięcie członkostwa w Państwowej Komisji Wyborczej następuje wskutek:</u>
          <u xml:id="u-47.116" who="#PosełMirosławCzech">1) zrzeczenia się członkostwa,</u>
          <u xml:id="u-47.117" who="#PosełMirosławCzech">2) odwołania przez Prezydenta Rzeczypospolitej na wniosek prezesa, który wskazał sędziego jako członka Komisji,</u>
          <u xml:id="u-47.118" who="#PosełMirosławCzech">3) podpisania zgody na kandydowanie w wyborach,</u>
          <u xml:id="u-47.119" who="#PosełMirosławCzech">4) śmierci członka Komisji.</u>
          <u xml:id="u-47.120" who="#PosełMirosławCzech">2. Uzupełnienie składu Państwowej Komisji Wyborczej następuje w trybie przepisów o jej powołaniu. Przepis art. 34 ust. 7 stosuje się odpowiednio.</u>
          <u xml:id="u-47.121" who="#PosełMirosławCzech">Art. 36.1. Członkowie Państwowej Komisji Wyborczej pełnią swoje funkcje w Komisji niezależnie od swoich obowiązków służbowych.</u>
          <u xml:id="u-47.122" who="#PosełMirosławCzech">2. Osobom wchodzącym w skład Państwowej Komisji Wyborczej przysługuje wynagrodzenie miesięczne ustalane na podstawie kwoty bazowej przyjmowanej dla ustalenia wynagrodzenia osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe z zastosowaniem mnożników:</u>
          <u xml:id="u-47.123" who="#PosełMirosławCzech">1) przewodniczący 3,5,</u>
          <u xml:id="u-47.124" who="#PosełMirosławCzech">2) zastępcy przewodniczącego 3,2,</u>
          <u xml:id="u-47.125" who="#PosełMirosławCzech">3) członkowie Komisji 3,0.</u>
          <u xml:id="u-47.126" who="#PosełMirosławCzech">3. Wynagrodzenie. o którym mowa w ust. 1, przysługuje niezależnie od uposażenia wypłacanego z tytułu pełnionej funkcji sędziego.</u>
          <u xml:id="u-47.127" who="#PosełMirosławCzech">Art. 37. Do zadań Państwowej Komisji Wyborczej należy w szczególności:</u>
          <u xml:id="u-47.128" who="#PosełMirosławCzech">1) sprawowanie nadzoru nad przestrzeganiem prawa wyborczego,</u>
          <u xml:id="u-47.129" who="#PosełMirosławCzech">2) sprawowanie nadzoru nad prowadzeniem i aktualizowaniem rejestru wyborców oraz sporządzaniem spisów wyborców,</u>
          <u xml:id="u-47.130" who="#PosełMirosławCzech">3) powoływanie okręgowych komisji wyborczych oraz rozwiązywanie okręgowych i obwodowych komisji wyborczych po wykonaniu ich ustawowych zadań,</u>
          <u xml:id="u-47.131" who="#PosełMirosławCzech">4) rozpatrywanie skarg na działalność okręgowych komisji wyborczych,</u>
          <u xml:id="u-47.132" who="#PosełMirosławCzech">5) ustalenie wzorów urzędowych formularzy oraz druków wyborczych, a także wzorów pieczęci okręgowych i obwodowych komisji wyborczych,</u>
          <u xml:id="u-47.133" who="#PosełMirosławCzech">6) ustalanie i ogłaszanie wyników głosowania i wyników wyborów w zakresie określonym przepisami szczególnymi niniejszej ustawy,</u>
          <u xml:id="u-47.134" who="#PosełMirosławCzech">7) wykonywanie innych zadań określonych w niniejszej ustawie lub innej ustawie.</u>
          <u xml:id="u-47.135" who="#PosełMirosławCzech">Art. 38.1. Państwowa Komisja Wyborcza wydaje wytyczne wiążące komisje wyborcze niższego stopnia oraz wyjaśnienia dla organów administracji rządowej i organów jednostek samorządu terytorialnego, a także podległych im jednostek organizacyjnych wykonujących zadania związane z przeprowadzeniem wyborów.</u>
          <u xml:id="u-47.136" who="#PosełMirosławCzech">2. Państwowa Komisja Wyborcza uchyla uchwały okręgowych komisji wyborczych podjęte z naruszeniem prawa lub niezgodne z jej wytycznymi i przekazuje sprawę właściwej komisji do ponownego rozpoznania bądź podejmuje rozstrzygnięcie w sprawie.</u>
          <u xml:id="u-47.137" who="#PosełMirosławCzech">3. Państwowa Komisja Wyborcza może na czas wyborów utworzyć swoją inspekcję i określić jej zadania lub powierzyć wykonywanie jej zadań inspekcji okręgowej komisji wyborczej. Do osób powołanych w skład inspekcji stosuje się odpowiednio przepisy art. 33 ust. 1 i 3–5.</u>
          <u xml:id="u-47.138" who="#PosełMirosławCzech">4. Państwowa Komisja Wyborcza podejmuje uchwały w zakresie swoich ustawowych uprawnień.</u>
          <u xml:id="u-47.139" who="#PosełMirosławCzech">Art. 39. 1. Państwowa Komisja Wyborcza określa zasady i sposób wykorzystywania elektronicznego systemu przesyłania i przetwarzania danych o wynikach głosowania i wynikach wyborów.</u>
          <u xml:id="u-47.140" who="#PosełMirosławCzech">2. Minister właściwy do spraw łączności, na wniosek Państwowej Komisji Wyborczej, określa, w drodze rozporządzenia, zasady i warunki wykorzystywania dla celów wyborczych urządzeń i systemów telekomunikacyjnych, a także sieci telekomunikacyjnej użytku publicznego.</u>
          <u xml:id="u-47.141" who="#PosełMirosławCzech">Art. 40. Państwowa Komisja Wyborcza jest uprawniona do używania pieczęci urzędowej w rozumieniu przepisów o pieczęciach państwowych. Średnica pieczęci wynosi 35 mm”.</u>
          <u xml:id="u-47.142" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do art. od 34 do 40?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#EkspertprofStanisławGebethner">Mam uwagę do art. 36 ust. 3, który pomija sędziego w stanie spoczynku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#PosełMirosławCzech">Proponuję zatem dodanie na końcu art. 36 ust. 3 — po skreśleniu kropki — wyrazów: „lub uposażenia przysługującego sędziemu w stanie spoczynku”.</u>
          <u xml:id="u-49.1" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi w sprawie zaproponowanego uzupełnienia? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-49.2" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 36 ust. 3 w zmodyfikowanym brzmieniu? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-49.3" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-49.4" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do art. od 34 do 40? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-49.5" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 34, 35, 36, 37, 38, 39 i 40? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-49.6" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-49.7" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. 41, 42 i 43 regulujących instytucję okręgowej komisji wyborczej i mających brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-49.8" who="#PosełMirosławCzech">„Okręgowa komisja wyborcza.</u>
          <u xml:id="u-49.9" who="#PosełMirosławCzech">Art. 41. 1. W skład okręgowej komisji wyborczej wchodzi od 7 do 11 sędziów, w tym z urzędu, jako jej przewodniczący, wojewódzki komisarz wyborczy lub zastępca wojewódzkiego komisarza wyborczego, powołani na podstawie odrębnych przepisów. W skład komisji może wchodzić sędzia w stanie spoczynku, który nie ukończył 70 lat.</u>
          <u xml:id="u-49.10" who="#PosełMirosławCzech">2. Minister sprawiedliwości zgłasza sędziów do składu komisji, w liczbie uzgodnionej z Państwową Komisją Wyborczą, najpóźniej w 52 dniu przed dniem wyborów.</u>
          <u xml:id="u-49.11" who="#PosełMirosławCzech">3. Państwowa Komisja Wyborcza powołuje okręgowe komisje wyborcze najpóźniej w 48 dniu przed dniem wyborów.</u>
          <u xml:id="u-49.12" who="#PosełMirosławCzech">4. W razie braku możliwości pełnienia funkcji przewodniczącego komisji przez wojewódzkiego komisarza wyborczego lub zastępcę wojewódzkiego komisarza wyborczego komisja wybiera przewodniczącego ze swego grona. W takim wypadku Minister Sprawiedliwości zgłasza do składu komisji jednego sędziego więcej, aniżeli wynikałoby to z uzgodnień, o których mowa w ust. 2.</u>
          <u xml:id="u-49.13" who="#PosełMirosławCzech">5. Komisja na pierwszym posiedzeniu wybiera spośród siebie dwóch zastępców przewodniczącego komisji oraz powołuje sekretarza komisji. Na sekretarza powołuje się dyrektora właściwej miejscowo delegatury Krajowego Biura Wyborczego bądź osobę przez niego wskazaną. Sekretarz uczestniczy w pracach komisji z głosem doradczym.</u>
          <u xml:id="u-49.14" who="#PosełMirosławCzech">6. Skład komisji podaje się niezwłocznie do wiadomości publicznej w sposób zwyczajowo przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-49.15" who="#PosełMirosławCzech">Art. 42. 1. Zmiany w składzie okręgowej komisji wyborczej następują wskutek:</u>
          <u xml:id="u-49.16" who="#PosełMirosławCzech">1) zrzeczenia się członkostwa,</u>
          <u xml:id="u-49.17" who="#PosełMirosławCzech">2) odwołania członka komisji przez Państwową Komisję Wyborczą na wniosek Ministra Sprawiedliwości, który zgłosił sędziego,</u>
          <u xml:id="u-49.18" who="#PosełMirosławCzech">3) podpisania zgody na kandydowanie w wyborach,</u>
          <u xml:id="u-49.19" who="#PosełMirosławCzech">4) śmierci członka komisji.</u>
          <u xml:id="u-49.20" who="#PosełMirosławCzech">2. Uzupełnienie składu komisji następuje w trybie przepisów o jej powołaniu. Przepis art. 41 ust. 6 stosuje się odpowiednio.</u>
          <u xml:id="u-49.21" who="#PosełMirosławCzech">Art. 43. 1. Do zadań okręgowej komisji wyborczej należy w szczególności:</u>
          <u xml:id="u-49.22" who="#PosełMirosławCzech">1) sprawowanie nadzoru nad przestrzeganiem prawa wyborczego przez obwodowe komisje wyborcze,</u>
          <u xml:id="u-49.23" who="#PosełMirosławCzech">2) rejestrowanie kandydatów na posłów i senatorów w zakresie określonym przepisami szczególnymi niniejszej ustawy,</u>
          <u xml:id="u-49.24" who="#PosełMirosławCzech">3) ustalanie i zgłaszanie wyników głosowania i wyników wyborów w okręgu wyborczym w zakresie określonym przepisami niniejszej ustawy,</u>
          <u xml:id="u-49.25" who="#PosełMirosławCzech">4) rozpatrywanie skarg na działalność obwodowych komisji wyborczych,</u>
          <u xml:id="u-49.26" who="#PosełMirosławCzech">5) zapewnienie wykonania zadań wyborczych we współdziałaniu z wojewodą i organami jednostek samorządu terytorialnego,</u>
          <u xml:id="u-49.27" who="#PosełMirosławCzech">6) wykonywanie innych zadań przewidzianych ustawą lub zleconych przez Państwową Komisję Wyborczą.</u>
          <u xml:id="u-49.28" who="#PosełMirosławCzech">2. Okręgowa komisja wyborcza może na czas wyborów utworzyć swoją inspekcję i określić jej zadania. Dla osób powołanych w skład inspekcji stosuje się odpowiednio przepisy art. 33 ust. 1 i 3–5”.</u>
          <u xml:id="u-49.29" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do art. 41, 42 i 43? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-49.30" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 41, 42 i 43? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-49.31" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-49.32" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. od 44 do 47, regulujących instytucję obwodowej komisji wyborczej, które mają brzmienie:</u>
          <u xml:id="u-49.33" who="#PosełMirosławCzech">„Obwodowa komisja wyborcza.</u>
          <u xml:id="u-49.34" who="#PosełMirosławCzech">Art. 44.1. Obwodową komisję wyborczą w składzie od 5 do 9 osób, powołuje najpóźniej w 21 dniu przed dniem wyborów zarząd gminy. Kandydatów do komisji zgłaszają spośród wyborców danej gminy pełnomocnicy komitetów wyborczych lub upoważnione przez nich osoby. Z urzędu w skład komisji wchodzi, jako jej członek, osoba wskazana przez wójta lub burmistrza (prezydenta miasta) spośród pracowników samorządowych gminy lub gminnych jednostek organizacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-49.35" who="#PosełMirosławCzech">2. Do składu obwodowej komisji wyborczej zgłasza się po jednym kandydacie komitetu wyborczego najpóźniej w 30 dniu przed dniem wyborów. W wypadku większej liczby zgłoszonych kandydatów, niż wynosi skład komisji, skład komisji ustala się w drodze publicznego losowania przeprowadzonego przez zarząd gminy.</u>
          <u xml:id="u-49.36" who="#PosełMirosławCzech">3. Jeżeli liczba kandydatów zgłoszonych w trybie, o którym mowa w ust. 1, jest mniejsza od ustawowego minimalnego składu komisji, uzupełnienia składu komisji dokonuje zarząd gminy spośród kandydatów dodatkowo zgłoszonych przez pełnomocników komitetów wyborczych w ciągu 3 dni po upływie terminu określonego w ust. 2.</u>
          <u xml:id="u-49.37" who="#PosełMirosławCzech">4. Jeżeli mimo przedłużenia terminu liczba zgłoszonych kandydatów jest mniejsza od ustawowego minimalnego składu komisji, uzupełnienia składu komisji dokonuje zarząd gminy spośród wyborców.</u>
          <u xml:id="u-49.38" who="#PosełMirosławCzech">5. Sposób zgłaszania kandydatów, wzór zgłoszenia oraz szczegółowe zasady powoływania obwodowych komisji wyborczych, w tym tryb przeprowadzania losowania określa, na wniosek Państwowej Komisji Wyborczej, w drodze rozporządzenia, minister właściwy do spraw administracji publicznej.</u>
          <u xml:id="u-49.39" who="#PosełMirosławCzech">6. Obwodowe komisje wyborcze w obwodach głosowania utworzonych na polskich statkach morskich, o których mowa w art. 29 ust. 3, i za granicą powołują spośród wyborców odpowiednio kapitanowie tych statków oraz konsulowie. Tryb i termin powoływania tych komisji ustala, na wniosek Państwowej Komisji Wyborczej, w drodze rozporządzenia, odpowiednio minister właściwy do spraw gospodarki morskiej i minister właściwy do spraw rolnictwa oraz minister właściwy do spraw zagranicznych.</u>
          <u xml:id="u-49.40" who="#PosełMirosławCzech">7. Obwodowa komisja wyborcza na pierwszym posiedzeniu wybiera spośród siebie przewodniczącego i jego zastępcę. Skład komisji podaje się do wiadomości publicznej w sposób zwyczajowo przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-49.41" who="#PosełMirosławCzech">8. Funkcji przewodniczącego i zastępcy przewodniczącego obwodowej komisji wyborczej nie może pełnić osoba wskazana do składu komisji przez wójta lub burmistrza (prezydenta miasta) spośród pracowników samorządowych gminy lub gminnych jednostek organizacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-49.42" who="#PosełMirosławCzech">9. W obwodach głosowania dla wyborców przebywających w zakładach karnych lub aresztach śledczych w skład komisji wchodzi, jako jej członek, osoba wskazana przez wójta lub burmistrza (prezydenta miasta) spośród pracowników zakładów karnych lub aresztów śledczych. Przepis ust. 8 stosuje się odpowiednio.</u>
          <u xml:id="u-49.43" who="#PosełMirosławCzech">Art. 45. Zmiany i uzupełnienia w składzie obwodowej komisji wyborczej następują w trybie przepisów o jej powołaniu. Przepis art. 44 ust. 7 zdanie drugie stosuje się odpowiednio.</u>
          <u xml:id="u-49.44" who="#PosełMirosławCzech">Art. 46. Do zadań obwodowej komisji wyborczej należy:</u>
          <u xml:id="u-49.45" who="#PosełMirosławCzech">1) przeprowadzenie głosowania w obwodzie,</u>
          <u xml:id="u-49.46" who="#PosełMirosławCzech">2) czuwanie w dniu wyborów nad przestrzeganiem przepisów prawa wyborczego w miejscu i czasie głosowania,</u>
          <u xml:id="u-49.47" who="#PosełMirosławCzech">3) ustalenie wyników głosowania w obwodzie i przesłanie ich właściwej okręgowej komisji wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-49.48" who="#PosełMirosławCzech">Art. 47.1. Obsługę administracyjną i warunki techniczno-materialne pracy obwodowej komisji wyborczej oraz wykonanie zadań wyborczych na obszarze gminy zapewnia wójt lub burmistrz (prezydent miasta), jako zadanie zlecone gminy.</u>
          <u xml:id="u-49.49" who="#PosełMirosławCzech">2. Jednostki organizacyjne sprawujące trwały zarząd nieruchomości państwowych i komunalnych są obowiązane udostępnić bezpłatnie pomieszczenia wskazane przez dyrektora właściwej miejscowo delegatury Krajowego Biura Wyborczego oraz wójta lub burmistrza (prezydenta miasta), z przeznaczeniem na siedziby odpowiednio okręgowych komisji wyborczych i obwodowych komisji wyborczych.</u>
          <u xml:id="u-49.50" who="#PosełMirosławCzech">3. Na siedziby komisji wyborczych można również wyznaczyć pomieszczenia innych podmiotów niż wymienione w ust. 2, po uprzednim porozumieniu z zarządzającymi tymi pomieszczeniami.</u>
          <u xml:id="u-49.51" who="#PosełMirosławCzech">4. Przepisy ust. 1–3 dotyczą odpowiednio kapitanów polskich statków morskich oraz konsulów”.</u>
          <u xml:id="u-49.52" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do art. 44, 45, 46 i 47?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#PosełTomaszKarwowski">Z art. 44 ust. 1 wynika, że obwodowa komisja wyborcza liczy 5 do 9 osób. Jest to rozwiązanie identyczne jak w ustawie o wyborze Prezydenta RP. Przyjmując jednak, że w wyborach parlamentarnych będzie więcej komitetów wyborczych niż w wyborach prezydenckich, proponuję, aby obwodową komisję wyborczą tworzyło od 7 do 11 osób.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#PosełMirosławCzech">Doświadczenie wskazuje, że kandydatów w wyborach prezydenckich jest więcej niż komitetów wyborczych w wyborach do Sejmu. Nieco więcej jest z reguły komitetów wyborczych w wyborach do Senatu.</u>
          <u xml:id="u-51.1" who="#PosełMirosławCzech">Proszę o opinie na temat propozycji posła Tomasza Karwowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#SekretarzPKWKazimierzCzaplicki">Przyjęcie dolnej granicy liczebności obwodowej komisji wyborczej oznacza, że każda obwodowa komisja wyborcza będzie musiała liczyć co najmniej 7 osób. Dotyczyć to będzie więc również obwodów w szpitalach czy domach pomocy społecznej. Proponuję więc rozważenie liczebności od 5 do 11 osób.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#PosełTomaszKarwowski">Proponuję więc przyjęcie formuły - od 5 do 11 osób.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny, aby początkowa część art. 44 ust. 1 miała brzmienie następujące: „Obwodową komisję wyborczą, w składzie od 5 do 11 osób”? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-54.1" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-54.2" who="#PosełMirosławCzech">Czy są jeszcze inne uwagi do art. 44–47? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-54.3" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 44, 45, 46 i 47? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-54.4" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-54.5" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. od 48 do 52 dotyczących Krajowego Biura Wyborczego i mających następujące brzmienie:</u>
          <u xml:id="u-54.6" who="#PosełMirosławCzech">„Krajowe Biuro Wyborcze.</u>
          <u xml:id="u-54.7" who="#PosełMirosławCzech">Art. 48.1. Krajowe Biuro Wyborcze jest centralnym urzędem państwowym, spełniającym funkcję organu wykonawczego Państwowej Komisji Wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-54.8" who="#PosełMirosławCzech">2. Do zadań Krajowego Biura Wyborczego należy zapewnienie warunków organizacyjno-administracyjnych, finansowych i technicznych, związanych z przygotowaniem oraz przeprowadzeniem wyborów i referendów, zgodnie z właściwością określoną w ustawach.</u>
          <u xml:id="u-54.9" who="#PosełMirosławCzech">3. Krajowe Biuro Wyborcze zapewnia obsługę Państwowej Komisji Wyborczej oraz innych organów (komisji) wyborczych w zakresie określonym niniejszą ustawą oraz innymi ustawami.</u>
          <u xml:id="u-54.10" who="#PosełMirosławCzech">Art. 49.1. Pracą Krajowego Biura Wyborczego kieruje Kierownik Krajowego Biura Wyborczego.</u>
          <u xml:id="u-54.11" who="#PosełMirosławCzech">2. Jednostkami organizacyjnymi Krajowego Biura Wyborczego są:</u>
          <u xml:id="u-54.12" who="#PosełMirosławCzech">1) zespoły,</u>
          <u xml:id="u-54.13" who="#PosełMirosławCzech">2) delegatury.</u>
          <u xml:id="u-54.14" who="#PosełMirosławCzech">3. Organizację Krajowego Biura Wyborczego oraz zakres działania i właściwość terytorialną jednostek organizacyjnych Krajowego Biura Wyborczego określa statut nadany przez Państwową Komisję Wyborczą na wniosek Kierownika Krajowego Biura Wyborczego. Statut Krajowego Biura Wyborczego ogłasza się w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej «Monitor Polski».</u>
          <u xml:id="u-54.15" who="#PosełMirosławCzech">4. Kierownik Krajowego Biura Wyborczego na podstawie statutu określa, w drodze zarządzenia, szczegółową organizację wewnętrzną jednostek organizacyjnych Krajowego Biura Wyborczego oraz ich właściwość.</u>
          <u xml:id="u-54.16" who="#PosełMirosławCzech">Art. 50.1. Krajowe Biuro Wyborcze realizuje zadania wynikające z niniejszej ustawy oraz innych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-54.17" who="#PosełMirosławCzech">2. Krajowe Biuro Wyborcze współdziała z właściwymi ministrami, kierownikami urzędów centralnych, wojewodami oraz jednostkami samorządu terytorialnego w celu realizacji zadań wyborczych.</u>
          <u xml:id="u-54.18" who="#PosełMirosławCzech">3. Zasady współdziałania terenowych organów administracji rządowej z Krajowym Biurem Wyborczym w zakresie, o którym mowa w ust. 2, określa, w drodze rozporządzenia, minister właściwy do spraw administracji publicznej po porozumieniu z Kierownikiem Krajowego Biura Wyborczego.</u>
          <u xml:id="u-54.19" who="#PosełMirosławCzech">4. Do zasad współdziałania organów jednostek samorządu terytorialnego z Krajowym Biurem Wyborczym w zakresie, o którym mowa w ust. 2, stosuje się odpowiednio przepisy ustawy - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw.</u>
          <u xml:id="u-54.20" who="#PosełMirosławCzech">Art. 51.1. Kierownik Krajowego Biura Wyborczego jest powoływany i odwoływany przez Marszałka Sejmu na wniosek Państwowej Komisji Wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-54.21" who="#PosełMirosławCzech">2. Do Kierownika Krajowego Biura Wyborczego stosuje się przepisy dotyczące osób powołanych na kierownicze stanowiska państwowe.</u>
          <u xml:id="u-54.22" who="#PosełMirosławCzech">3. Kierownik Krajowego Biura Wyborczego dysponuje wyodrębnionymi środkami finansowymi w budżecie państwa, w części dotyczącej Krajowego Biura Wyborczego.</u>
          <u xml:id="u-54.23" who="#PosełMirosławCzech">4. Ze środków finansowych, o których mowa w ust. 3, są pokrywane wydatki związane z bieżącą działalnością państwowej Komisji Wyborczej i innych stałych organów wyborczych oraz Krajowego Biura Wyborczego, a także dotacje na stałe zadania wyborcze zlecone jednostkom samorządu terytorialnego.</u>
          <u xml:id="u-54.24" who="#PosełMirosławCzech">5. Kierownik Krajowego Biura Wyborczego dysponuje środkami finansowymi rezerwy celowej budżetu państwa przeznaczonej na wydatki związane z przeprowadzeniem wyborów i referendów, w zakresie określonym ustawami.</u>
          <u xml:id="u-54.25" who="#PosełMirosławCzech">Art. 52. 1. Do pracowników Krajowego Biura Wyborczego stosuje się przepisy ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (Dz. U. Nr 31, poz. 214, z 1984 r. Nr 35, poz. 187, z 1988 r. Nr 19, poz. 132, z 1989 r. Nr 4, poz. 24, Nr 34, poz. 178 i 182, z 1990 r. Nr 20, poz. 121, z 1991 r. Nr 55, poz. 234, Nr 88, poz. 400 i Nr 95, poz. 425, z 1992 r. Nr 54, poz. 254 i Nr 90, poz. 451, z 1994 r. Nr 136, poz. 704, z 1995 r. Nr 132, poz. 640, z 1996 r. Nr 89, poz. 402 i Nr 106, poz. 496, z 1997 r. Nr 98, poz. 604, Nr 133, poz. 882 i 883, Nr 141, poz. 943, z 1998 r. Nr 131, poz. 860, Nr 155, poz. 1016 i Nr 162, poz. 1118, z 1999 r. Nr 49, poz. 483 i Nr 70, poz. 778 oraz z 2000 r. Nr 6, poz. 69).</u>
          <u xml:id="u-54.26" who="#PosełMirosławCzech">2. Kierownik Krajowego Biura Wyborczego jest kierownikiem urzędu w rozumieniu przepisów ustawy, o której mowa w ust. 1, i wykonuje zadania w nich określone, a w szczególności ustala, w drodze zarządzenia, rodzaje stanowisk oraz zasady wynagradzania pracowników i rozkład czasu pracy.</u>
          <u xml:id="u-54.27" who="#PosełMirosławCzech">3. Kierownik i pracownicy Krajowego Biura Wyborczego nie mogą należeć do partii politycznych ani prowadzić działalności politycznej”.</u>
          <u xml:id="u-54.28" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do art. 48, 49, 50, 51 i 52? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-54.29" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 48, 49, 50, 51 i 52? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-54.30" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-54.31" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 7 — Przebieg głosowania, składającego się z art. od 53 do 65. Przypominam, że znaczna część tych przepisów jest analogiczna do przepisów znowelizowanej ustawy o wyborze Prezydenta RP nad którymi niedawno pracowaliśmy.</u>
          <u xml:id="u-54.32" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. od 53 do 55 dotyczących głównie czasu głosowania i przygotowania urny, mających brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-54.33" who="#PosełMirosławCzech">„Art. 53.1. Głosowanie odbywa się w lokalu obwodowej komisji wyborczej (lokalu wyborczym) w ciągu jednego dnia bez przerwy, między godziną 6.00 a 20.00.</u>
          <u xml:id="u-54.34" who="#PosełMirosławCzech">2. Głosowanie w obwodach głosowania utworzonych na polskich statkach morskich oraz za granicą odbywa się między godziną 6.00 a 20.00 czasu miejscowego. Jeżeli głosowanie miałoby być zakończone w dniu następnym po dniu głosowania w kraju, głosowania przeprowadza się w dniu poprzedzającym.</u>
          <u xml:id="u-54.35" who="#PosełMirosławCzech">3. Głosowanie w obwodach głosowania utworzonych w szpitalach i zakładach pomocy społecznej może się rozpocząć później, niż w godzinach określonych w ust. 1, i zakończyć wcześniej w wypadku oddania głosów przez wszystkich wyborców. Skrócenie czasu głosowania zarządza obwodowa komisja wyborcza, po porozumieniu z kierownikiem szpitala lub zakładu pomocy społecznej, powiadamiając o tym wyborców, wójta lub burmistrza (prezydenta miasta) oraz właściwą okręgową komisję wyborczą.</u>
          <u xml:id="u-54.36" who="#PosełMirosławCzech">Art. 54.1. Głosowanie odbywa się przy pomocy urzędowych kart do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-54.37" who="#PosełMirosławCzech">2. Treść karty do głosowania określają przepisy szczególne niniejszej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-54.38" who="#PosełMirosławCzech">Art. 55.1. przed rozpoczęciem głosowania obwodowa komisja wyborcza sprawdza, czy urna jest pusta, czy na miejscu znajduje się spis wyborców oraz potrzebna liczba kart do głosowania właściwych dla przeprowadzanych wyborów, jak również czy w lokalu wyborczym znajduje się odpowiednia liczba łatwo dostępnych miejsc zapewniających tajność głosowania, po czym zamyka się urnę wyborczą i opieczętowuje ją pieczęcią komisji.</u>
          <u xml:id="u-54.39" who="#PosełMirosławCzech">2. Od chwili opieczętowania do końca głosowania urny wyborczej nie wolno otwierać.</u>
          <u xml:id="u-54.40" who="#PosełMirosławCzech">3. Od chwili rozpoczęcia głosowania aż do jego zakończenia w lokalu wyborczym muszą być równocześnie obecne co najmniej 3 osoby wchodzące w skład obwodowej komisji wyborczej, przy czym jedną z nich powinien być przewodniczący komisji lub jego zastępca.</u>
          <u xml:id="u-54.41" who="#PosełMirosławCzech">4. W dniu głosowania, w lokalu wyborczym, podczas wszystkich czynności obwodowej komisji wyborczej mają prawo być obecni, na podstawie zaświadczenia wydanego zgodnie z przepisami szczególnymi niniejszej ustawy, mężowie zaufania”.</u>
          <u xml:id="u-54.42" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do art. 53, 54 i 55? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-54.43" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 53, 54 i 55? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-54.44" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-54.45" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. 56 zawierającego nowe rozwiązania i mającego następujące brzmienie:</u>
          <u xml:id="u-54.46" who="#PosełMirosławCzech">„Art. 56.1. Obwodowa komisja wyborcza, po uzgodnieniu z okręgową komisją wyborczą, może zarządzić o stosowaniu w głosowaniu drugiej urny wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-54.47" who="#PosełMirosławCzech">2. Urna, o której mowa w ust. 1, jest urną pomocniczą, przeznaczoną dla wrzucenia kart do głosowania przez wyborców niepełnosprawnych poza lokalem wyborczym, w szczególności w obwodach głosowania w szpitalach i zakładach pomocy społecznej.</u>
          <u xml:id="u-54.48" who="#PosełMirosławCzech">3. W wypadku wyrażenia przez wyborcę woli skorzystania z urny pomocniczej, wrzucenie do niej karty do głosowania wymaga obecności przy tej czynności co najmniej dwóch osób wchodzących w skład obwodowej komisji wyborczej, reprezentujących różne komitety wyborcze.</u>
          <u xml:id="u-54.49" who="#PosełMirosławCzech">4. Do postępowania z urną pomocniczą i głosowania przy jej użyciu mają zastosowanie odpowiednie przepisy niniejszego rozdziału.</u>
          <u xml:id="u-54.50" who="#PosełMirosławCzech">5. Urna pomocnicza nie może być wykorzystywana do głosowania poza budynkiem, w którym mieści się lokal wyborczy i jego najbliższym otoczeniu”.</u>
          <u xml:id="u-54.51" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do art. 56?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#SenatorPawełAbramski">Moja uwaga wynika także z rozmów z szefami biur wyborczych. Chcę zaproponować skreślenie art. 56.</u>
          <u xml:id="u-55.1" who="#SenatorPawełAbramski">Z mojej praktyki prawniczej oraz pewnych doświadczeń z procesu tworzenia prawa wynika, że w grę wchodzi naruszenie zapisów związanych z przeprowadzaniem wyborów.</u>
          <u xml:id="u-55.2" who="#SenatorPawełAbramski">Osób obłożnie chorych - przy całym dla nich szacunku - nie jest zbyt wiele. W związku z tym wychodzenie z kartami do głosowania i listami do głosowania w składzie dwóch osób, jest - moim zdaniem - zapisem niedobrym.</u>
          <u xml:id="u-55.3" who="#SenatorPawełAbramski">Tak więc uważam, że art. 56 należy albo poważnie zmodyfikować, albo skreślić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#SekretarzPKWKazimierzCzaplicki">Rzeczywiście, przepisy art. 56 zostały wprowadzone po raz pierwszy. Stało się to pod wpływem doświadczeń polskich, ale również regulacji funkcjonujących w innych państwach.</u>
          <u xml:id="u-56.1" who="#SekretarzPKWKazimierzCzaplicki">Jeżeli chodzi o treść art. 56, to chcę zwrócić uwagę, że w tej materii polskie prawo wyborcze jest bardzo konserwatywne. Nie oznacza to oczywiście, że to jest źle.</u>
          <u xml:id="u-56.2" who="#SekretarzPKWKazimierzCzaplicki">Warto dodać, że w wielu państwach - m.in. na Węgrzech, w Rosji, Belgii, Danii - jest możliwość przyjścia z pomocą osobom niepełnosprawnym. W Polsce prawo wyborcze właściwie kwestii tej w ogóle nie reguluje, co nam się często zarzuca. Próbą wyjścia z obecnej sytuacji jest propozycja stosowania urny pomocniczej.</u>
          <u xml:id="u-56.3" who="#SekretarzPKWKazimierzCzaplicki">Jest to instytucja znana ustawodawstwu wyborczemu wielu krajów. Istota problemu polega na tym, czy Komisja zechce pójść krok do przodu, czy też nie. Możliwe są również modyfikacje w art. 56. Można np. przyjąć, że w przypadku korzystania z urny pomocniczej konieczna jest obecność nie dwóch, ale trzech osób wchodzących w skład obwodowej komisji wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-56.4" who="#SekretarzPKWKazimierzCzaplicki">Istotą rzeczy jest więc rozstrzygnięcie, czy Komisja chce coś zmienić w tej kwestii.</u>
          <u xml:id="u-56.5" who="#SekretarzPKWKazimierzCzaplicki">Ponadto proszę zwrócić uwagę, że chodzi o osoby niepełnosprawne poza lokalem wyborczym, a w szczególności w obwodach głosowania w szpitalach i zakładach pomocy społecznej. Można więc wyobrazić sobie sytuację, w której lokal obwodowej komisji wyborczej znajduje się na półpiętrze, czy piętrze bez windy. Jak osoba na wózku inwalidzkim ma pokonać tę przeszkodę?</u>
          <u xml:id="u-56.6" who="#SekretarzPKWKazimierzCzaplicki">W kontekście art. 56 warto też pamiętać, że w Polsce nie ma możliwości głosowania korespondencyjnego ani możliwości głosowania przez pełnomocnika.</u>
          <u xml:id="u-56.7" who="#SekretarzPKWKazimierzCzaplicki">Ponadto należy mieć na uwadze zwłaszcza sytuację w dużych szpitalach. Przykładem może być Szpital Wojewódzki w Katowicach, w którym jest kilkadziesiąt pawilonów oddalonych od siebie znacznymi odległościami. Chorych trzeba więc dowozić do siedziby obwodowej komisji wyborczej. Urna pomocnicza znacznie upraszcza sprawę.</u>
          <u xml:id="u-56.8" who="#SekretarzPKWKazimierzCzaplicki">Dodam jeszcze, że miałem okazję obserwować osobiście stosowanie urny pomocniczej w Danii. Nie wywołało to żadnych negatywnych zjawisk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#PosełMichałKamiński">Podzielam jednak pewne zastrzeżenia i wątpliwości co do rozwiązań zaproponowanych w art. 56. Chodzi zwłaszcza o rozwiązanie polegające na możliwości wychodzenia dwóch członków obwodowej komisji wyborczej do domu osoby...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#PosełJacekRybicki">Wyklucza to ust. 5...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#PosełMichałKamiński">Tak, chodzi więc o wychodzenie dwóch członków obwodowej komisji wyborczej do osoby, która zgłosi chęć głosowania. Jeżeli jednak w obwodzie głosowania taką chęć zgłosi tylko jedna osoba, to wówczas praktycznie nie jest zachowana zasada tajności głosowania.</u>
          <u xml:id="u-59.1" who="#PosełMichałKamiński">Uważam, że problem pomocy osobom niepełnosprawnym powinien być rozwiązany przez zobowiązanie urzędów gmin do zapewnienia środków transportu osobom niepełnosprawnym.</u>
          <u xml:id="u-59.2" who="#PosełMichałKamiński">Wiadomo mi, że poszczególne komitety wyborcze organizowały tego rodzaju pomoc dla swoich zwolenników.</u>
          <u xml:id="u-59.3" who="#PosełMichałKamiński">Ponadto wydaje się, że jednak większość lokali wyborczych nie ma już barier architektonicznych. Lokale wyborcze mieszczą się bowiem w szkołach lub innych miejscach publicznych gdzie dostęp dla osób niepełnosprawnych jest zapewniony.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#PosełJacekRybicki">Myślę, że poseł Michał Kamiński odwiedzał ostatnio zbyt mało szkół. Chcę go więc zapewnić, że jest jeszcze wiele barier, a barierą może być nawet kilka schodków.</u>
          <u xml:id="u-60.1" who="#PosełJacekRybicki">Ponadto chcę zwrócić uwagę, że mamy takie osoby jak mężowie zaufania. Jeżeli mają oni jakieś obiekcje, to mogą towarzyszyć urnie pomocniczej.</u>
          <u xml:id="u-60.2" who="#PosełJacekRybicki">Uważam więc, że art. 56 to elementarny krok, jeżeli chodzi o umożliwienie osobom niepełnosprawnym uczestniczenia w życiu publicznym. Zwracam uwagę, że - na szczęście - coraz więcej osób na wózkach inwalidzkich chce po prostu normalnie żyć.</u>
          <u xml:id="u-60.3" who="#PosełJacekRybicki">Opowiadam się więc za pozostawieniem art. 56 lub ewentualne dopisanie w ust. 3 mężów zaufania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#PosełMirosławCzech">Dodam, że poseł Jacek Rybicki zaprezentował stanowisko podkomisji i prezydium Komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#PosełMarekMazurkiewicz">Aby wyeliminować wątpliwości, jakie zostały zaprezentowane w dyskusji, proponuję rozważenie zmiany kolejności ustępów. Powinna to być kolejność następująca: 1, 2, 5, 3 i 4. Będzie wówczas bardziej oczywiste, że urna pomocnicza nie może być wykorzystywana do głosowania poza budynkiem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#PosełMichałKamiński">Popieram propozycję posła Marka Mazurkiewicza.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#StanisławGebethner">Również uważam, że poprzez zmianę redakcyjną można wyjść naprzeciw podnoszonym obawom.</u>
          <u xml:id="u-64.1" who="#StanisławGebethner">Warto też pamiętać, że populację osób niepełnosprawnych szacuje się na ponad 4 mln.</u>
          <u xml:id="u-64.2" who="#StanisławGebethner">Przychylam się również do uwagi dotyczącej trudności z głosowaniem w szpitalach. Dotyczy to także Warszawy i w grę wchodzą nie tylko obłożnie chorzy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#PosełLudwikDorn">Całkowicie popieram art. 56. Z obaw, które zgłaszał poseł Michał Kamiński, racjonalna była ta, która dotyczyła małej liczby głosów oddanych do urny pomocniczej, a co za tym idzie możliwości ustalenia treści głosu. Nie oznacza to jednak, że należy skreślić art. 56.</u>
          <u xml:id="u-65.1" who="#PosełLudwikDorn">Być może należy natomiast dokonać uzupełnienia przepisów regulujących ustalanie wyników głosowania. Uzupełnienie powinno wskazywać, że przed ustaleniem wyników głosowania należy pomieszać karty z obu urn.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#PosełJerzySzmajdziński">Popieram art. 56. Jednakże przy okazji dyskusji nad art. 56 minister Kazimierz Czaplicki zaatakował konserwatyzm, który pokutuje w polskim prawie wyborczym.</u>
          <u xml:id="u-66.1" who="#PosełJerzySzmajdziński">Uważam w związku z tym, że powinniśmy bronić się przed takim zarzutem przede wszystkim w kontekście zagranicznym. Należy m.in. podkreślać, że jesteśmy jednym z niewielu państw, które organizuje głosowanie za granicą oraz głosowanie na statkach morskich. Węgrzy z całą pewnością nie głosują na statkach.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#PosełMirosławCzech">Trzeba to sprawdzić, gdyż Balaton to bardzo duże jezioro.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#SenatorPawełAbramski">Dyskusja przekonała mnie i dlatego wycofuję swoją propozycję skreślenia art. 56. Popieram natomiast wnioski zmierzające do wprowadzenia zmian redakcyjnych, zwłaszcza jeżeli chodzi o zmianę kolejności ustępów.</u>
          <u xml:id="u-68.1" who="#SenatorPawełAbramski">Ponadto muszę jednak zwrócić uwagę na to, że w świetle art. 56 poza lokal głosowania wynoszone są listy wyborców i karty głosowania. Zgadzam się, że powinniśmy uczyć się od Danii. Warto jednak pamiętać, że Dania ma tak ukształtowaną praktykę demokratyczną, że należy do czołówki światowej.</u>
          <u xml:id="u-68.2" who="#SenatorPawełAbramski">Natomiast jeżeli chodzi o nasz kraj, to z praktyki wyborczej mogę powiedzieć, że bywa różnie. Liczba kart do głosowania z liczbą głosujących zgadza się bardzo rzadko.</u>
          <u xml:id="u-68.3" who="#SenatorPawełAbramski">Tak więc zwracam uwagę, że w grę wchodzi wynoszenie poza lokal wyborczy list i kart do głosowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#PosełMirosławCzech">Cieszę się, że senator Paweł Abramski wycofał swój wniosek o skreślenie art. 56. Jest bowiem tak, że wokół spraw osób niepełnosprawnych nie powinniśmy toczyć zbyt długich debat, lecz dbać o to, aby ludziom tym żyło się możliwie dobrze i aby mogli korzystać z pełni praw obywatelskich.</u>
          <u xml:id="u-69.1" who="#PosełMirosławCzech">Poseł Marek Mazurkiewicz wsparty przez posła Michała Kamińskiego - zgłosił wniosek o zmianę kolejności ustępów w art. 56. Obecny ust. 5 byłby ust. 3, obecny ust. 3 staje się ust. 4 i obecny ust. 4 staje się ust. 5.</u>
          <u xml:id="u-69.2" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny wnioskowi posła Marka Mazurkiewicza o zmianie kolejności ustępów art. 56? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-69.3" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-69.4" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. od 57 do 61, dotyczących m.in. gwarancji prawidłowości głosowania i mających brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-69.5" who="#PosełMirosławCzech">„Art. 57. Osobom uzbrojonym wstęp do lokalu wyborczego jest zakazany.</u>
          <u xml:id="u-69.6" who="#PosełMirosławCzech">Art. 58.1. Głosowania przerywać nie wolno. Gdyby wskutek nadzwyczajnych wydarzeń głosowanie było przejściowo uniemożliwione, obwodowa komisja wyborcza może zarządzić jego przerwanie, przedłużenie albo odroczenie do dnia następnego. Uchwała w tej sprawie powinna być natychmiast podana do wiadomości publicznej, przekazana okręgowej komisji wyborczej, wójtowi lub burmistrzowi (prezydentowi miasta) oraz przesłana Państwowej Komisji Wyborczej za pośrednictwem okręgowej komisji.</u>
          <u xml:id="u-69.7" who="#PosełMirosławCzech">2. W razie przerwania lub odroczenia głosowania komisja zapieczętowuje otwór urny wyborczej i oddaje urnę wraz ze spisem wyborców na przechowanie przewodniczącemu komisji. Pieczęć komisji oddaje się w takim wypadku na przechowanie zastępcy przewodniczącego lub innemu członkowi komisji. Komisja ustala również liczbę kart niewykorzystanych, umieszcza je w opieczętowanym pakiecie i oddaje na przechowanie przewodniczącemu komisji. Przed ponownym podjęciem głosowania komisja stwierdza protokolarnie, czy pieczęcie na urnie i pakiecie z kartami są nienaruszone.</u>
          <u xml:id="u-69.8" who="#PosełMirosławCzech">Art. 59.1. W lokalu wyborczym umieszcza się tylko urzędowe obwieszczenia wyborcze.</u>
          <u xml:id="u-69.9" who="#PosełMirosławCzech">2. W lokalu wyborczym oraz w miejscu zapewniającym tajność głosowania umieszcza się zwięzłą informację Państwowej Komisji Wyborczej o sposobie głosowania w wyborach.</u>
          <u xml:id="u-69.10" who="#PosełMirosławCzech">Art. 60.1. Przewodniczący obwodowej komisji wyborczej czuwa nad zapewnieniem tajności głosowania oraz nad utrzymaniem porządku i spokoju w czasie głosowania.</u>
          <u xml:id="u-69.11" who="#PosełMirosławCzech">2. Przewodniczący obwodowej komisji wyborczej ma prawo zażądać opuszczenia lokalu wyborczego przez osoby naruszające porządek i spokój.</u>
          <u xml:id="u-69.12" who="#PosełMirosławCzech">3. Na żądanie przewodniczącego obwodowej komisji wyborczej komendant właściwego terytorialnie komisariatu policji obowiązany jest zapewnić konieczną pomoc.</u>
          <u xml:id="u-69.13" who="#PosełMirosławCzech">4. W wypadku naruszenia porządku w lokalu wyborczym nie stosuje się przepisu art. 57.</u>
          <u xml:id="u-69.14" who="#PosełMirosławCzech">Art. 61. Głosować może tylko wyborca wpisany do spisu wyborców, a także wyborca dopisany do spisu zgodnie z przepisami art. 27”.</u>
          <u xml:id="u-69.15" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do art. 57, 58, 59, 60 i 61? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-69.16" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 57, 58, 59, 60 i 61? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-69.17" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-69.18" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. od 62 do 65, dotyczących m.in. przebiegu głosowania i mających brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-69.19" who="#PosełMirosławCzech">„Art. 62.1. Przed przystąpieniem do głosowania wyborca okazuje obwodowej komisji wyborczej dokument umożliwiający stwierdzenie jego tożsamości.</u>
          <u xml:id="u-69.20" who="#PosełMirosławCzech">2. Wyborcę przedkładającego komisji zaświadczenie o prawie do głosowania dopuszcza się do głosowania po uprzednim wpisaniu go do spisu wyborców. Zaświadczenie o prawie do głosowania załącza się do spisu wyborców.</u>
          <u xml:id="u-69.21" who="#PosełMirosławCzech">3. Po wykonaniu czynności, o której mowa w ust. 1 lub ust. 2, wyborca otrzymuje od komisji kartę do głosowania, właściwą dla przeprowadzanych wyborów, opatrzoną jej pieczęcią. Wyborca potwierdza otrzymanie karty do głosowania własnym podpisem w przeznaczonej na to rubryce spisu.</u>
          <u xml:id="u-69.22" who="#PosełMirosławCzech">4. Po otrzymaniu karty do głosowania wyborca udaje się do miejsca w lokalu wyborczym zapewniającego tajność głosowania.</u>
          <u xml:id="u-69.23" who="#PosełMirosławCzech">5. Kartę do głosowania wyborca wrzuca do urny w taki sposób, aby strona zadrukowana była niewidoczna.</u>
          <u xml:id="u-69.24" who="#PosełMirosławCzech">Art. 63. Wyborca głosujący za granicą otrzymuje kartę do głosowania wyłącznie po okazaniu obwodowej komisji wyborczej ważnego polskiego paszportu.</u>
          <u xml:id="u-69.25" who="#PosełMirosławCzech">Art. 64. Wyborcy niepełnosprawnemu, na jego prośbę, może pomagać inna osoba, z wyłączeniem członków komisji wyborczych i mężów zaufania.</u>
          <u xml:id="u-69.26" who="#PosełMirosławCzech">Art. 65.1. Wyborca głosuje, stawiając na karcie do głosowania znak «x» w kratce z lewej strony obok nazwiska kandydata, na którego głosuje albo obok nazwiska jednego z kandydatów tej listy, na którą głosuje.</u>
          <u xml:id="u-69.27" who="#PosełMirosławCzech">2. Odpowiedni sposób głosowania, w zależności od wyborów, do których przeprowadza się głosowanie, określają przepisy szczególne niniejszej ustawy”.</u>
          <u xml:id="u-69.28" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do art. 62, 63, 64 i 65? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-69.29" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 62, 63, 64 i 65? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-69.30" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-69.31" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 8 - Ustalenie wyników głosowania w obwodzie, składającego się z art. od 66 do 73.</u>
          <u xml:id="u-69.32" who="#PosełMirosławCzech">Przypominam, że wiele kwestii uregulowanych w tym rozdziale było przedmiotem dyskusji w naszej Komisji podczas prac nad nowelizacją ustawy o wyborze Prezydenta RP.</u>
          <u xml:id="u-69.33" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia tytułu rozdziału i art. od 66 do 69, regulujących m.in. wymogi dotyczące ważności kart do głosowania i mających następujące brzmienie:</u>
          <u xml:id="u-69.34" who="#PosełMirosławCzech">„Art. 66. Niezwłocznie po zakończeniu głosowania obwodowa komisja wyborcza ustala wyniki głosowania w obwodzie.</u>
          <u xml:id="u-69.35" who="#PosełMirosławCzech">Art. 67.1. Obwodowa komisja wyborcza ustala, na podstawie aktualnego spisu wyborców, liczbę osób uprawnionych do głosowania oraz liczbę wyborców, którym wydano karty do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-69.36" who="#PosełMirosławCzech">2. Komisja ustala liczbę niewykorzystanych kart do głosowania, a następnie karty te umieszcza w zapieczętowanych pakietach.</u>
          <u xml:id="u-69.37" who="#PosełMirosławCzech">3. Przewodniczący komisji w obecności jej członków otwiera urnę wyborczą, po czym komisja liczy znajdujące się w niej karty do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-69.38" who="#PosełMirosławCzech">4. Kart do głosowania przedartych, całkowicie na dwie lub więcej części, nie bierze się pod uwagę przy obliczeniach, o których mowa w ust. 3.</u>
          <u xml:id="u-69.39" who="#PosełMirosławCzech">5. Jeżeli liczba kart do głosowania wyjętych z urny jest mniejsza lub większa od liczby kart wydanych, komisja podaje w protokole przypuszczalną przyczynę tej niezgodności.</u>
          <u xml:id="u-69.40" who="#PosełMirosławCzech">Art. 68. Karty do głosowania inne niż urzędowo ustalone lub nieopatrzone pieczęcią obwodowej komisji wyborczej są nieważne.</u>
          <u xml:id="u-69.41" who="#PosełMirosławCzech">Art. 69.1. Obwodowa komisja wyborcza ustala, na podstawie oddanych ważnych kart do głosowania, odpowiednio do przeprowadzonych wyborów, liczbę głosów nieważnych oraz liczbę głosów ważnie oddanych na poszczególne listy kandydatów na posłów i na poszczególnych kandydatów z każdej z list lub na poszczególnych kandydatów na senatorów.</u>
          <u xml:id="u-69.42" who="#PosełMirosławCzech">2. Warunki ważności głosu określają przepisy szczególne niniejszej ustawy”.</u>
          <u xml:id="u-69.43" who="#PosełMirosławCzech">Czy są wnioski lub uwagi do tytułu i do art. 66, 67, 68 i 69? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-69.44" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu tytułu rozdziału 8 oraz art. 66, 67, 68 i 69? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-69.45" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-69.46" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. od 70 do 73, regulujących głównie sporządzenie protokołu głosowania i mających brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-69.47" who="#PosełMirosławCzech">„Art. 70.1. Obwodowa komisja wyborcza sporządza w dwóch egzemplarzach protokół głosowania w obwodzie, którego wzór ustala Państwowa Komisja Wyborcza.</u>
          <u xml:id="u-69.48" who="#PosełMirosławCzech">2. W protokole głosowania w obwodzie wymienia się liczby:</u>
          <u xml:id="u-69.49" who="#PosełMirosławCzech">1) osób uprawnionych do głosowania,</u>
          <u xml:id="u-69.50" who="#PosełMirosławCzech">2) wyborców, którym wydano karty do głosowania,</u>
          <u xml:id="u-69.51" who="#PosełMirosławCzech">3) oddanych kart do głosowania,</u>
          <u xml:id="u-69.52" who="#PosełMirosławCzech">4) kart nieważnych,</u>
          <u xml:id="u-69.53" who="#PosełMirosławCzech">5) kart ważnych,</u>
          <u xml:id="u-69.54" who="#PosełMirosławCzech">6) głosów nieważnych, z podaniem przyczyny ich nieważności,</u>
          <u xml:id="u-69.55" who="#PosełMirosławCzech">7) głosów ważnych,</u>
          <u xml:id="u-69.56" who="#PosełMirosławCzech">8) głosów ważnie oddanych, o których mowa w art. 69 ust. 1, odpowiednio do przeprowadzanych wyborów.</u>
          <u xml:id="u-69.57" who="#PosełMirosławCzech">3. W protokole wymienia się ponadto liczbę otrzymanych i niewykorzystanych kart do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-69.58" who="#PosełMirosławCzech">4. W protokole podaje się czas rozpoczęcia i zakończenia głosowania oraz omawia zarządzenia i wydane decyzje, jak również inne istotne okoliczności związane z przebiegiem głosowania.</u>
          <u xml:id="u-69.59" who="#PosełMirosławCzech">5. Protokół podpisują i każdą ze stron parafują wszystkie osoby wchodzące w skład obwodowej komisji wyborczej obecne przy jego sporządzaniu. Protokół opatruje się pieczęcią komisji.</u>
          <u xml:id="u-69.60" who="#PosełMirosławCzech">6. Mężom zaufania przysługuje prawo wniesienia do protokołu uwag, z wymienieniem konkretnych zarzutów.</u>
          <u xml:id="u-69.61" who="#PosełMirosławCzech">7. Przepis ust. 6 stosuje się odpowiednio do członków obwodowej komisji wyborczej, z tym że nie zwalnia ich to z obowiązku podpisania protokołu głosowania w obwodzie.</u>
          <u xml:id="u-69.62" who="#PosełMirosławCzech">Art. 71. Niezwłocznie po sporządzeniu protokołu głosowania w obwodzie obwodowa komisja wyborcza podaje do wiadomości publicznej, poprzez wywieszenie w lokalu wyborczym w miejscu łatwo dostępnym dla wyborców, wyniki głosowania z uwzględnieniem danych, o których mowa w art. 70 ust. 2.</u>
          <u xml:id="u-69.63" who="#PosełMirosławCzech">Art. 72.1. Przewodniczący obwodowej komisji wyborczej niezwłocznie przekazuje do właściwej okręgowej komisji wyborczej. W zapieczętowanej kopercie, jeden egzemplarz protokołu głosowania w obwodzie wraz z wyjaśnieniami komisji do zgłoszonych zarzutów, o których mowa w art. 70 ust. 6 i 7.</u>
          <u xml:id="u-69.64" who="#PosełMirosławCzech">2. Tryb przekazywania i przyjmowania protokołów, o których mowa w ust. 1, określa Państwowa Komisja Wyborcza, z zastrzeżeniem ust. 4.</u>
          <u xml:id="u-69.65" who="#PosełMirosławCzech">3. Państwowa Komisja Wyborcza może określić zasady i tryb wcześniejszego przekazywania danych z protokołu za pośrednictwem sieci telekomunikacyjnej użytku publicznego lub systemu elektronicznego przesyłania danych.</u>
          <u xml:id="u-69.66" who="#PosełMirosławCzech">4. Wyniki głosowania z obwodów utworzonych za granicą są przekazywane okręgowej komisji wyborczej właściwej dla gminy Warszawa-Centrum, a wyniki głosowania z obwodów utworzonych na polskich statkach morskich — okręgowej komisji wyborczej właściwej dla siedziby armatora. Zasady i tryb przekazywania okręgowej komisji wyborczej wyników głosowania i protokołów głosowania z obwodów głosowania, o których mowa w zdaniu pierwszym, ustala Państwowa Komisji Wyborcza po zasięgnięciu opinii odpowiednio ministra właściwego do spraw zagranicznych oraz ministra właściwego do spraw gospodarki morskiej i ministra właściwego do spraw rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-69.67" who="#PosełMirosławCzech">Art. 73. Po wykonaniu czynności, o których mowa w art. 72, przewodniczący obwodowej komisji wyborczej niezwłocznie przekazuje w depozyt wójtowi lub burmistrzowi (prezydentowi miast) dokumenty z głosowania oraz pieczęć komisji w sposób ustalony przez państwową Komisję Wyborczą”.</u>
          <u xml:id="u-69.68" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do art. 70, 71, 72 i 73? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-69.69" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 70, 71, 72 i 73? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-69.70" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-69.71" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 9 - Protesty wyborcze. Ważność wyborów. Składa się on z art. od 74 do 80.</u>
          <u xml:id="u-69.72" who="#PosełMirosławCzech">Również w przypadku tego rozdziału wiele zawartych w nim przepisów było przedmiotem dyskusji podczas prac nad nowelizacją ustawy o wyborze Prezydenta RP.</u>
          <u xml:id="u-69.73" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia tytułu rozdziału i art. od 74 do 77, dotyczących głównie warunków wnoszenia i procedury rozpatrywania protestów i mających brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-69.74" who="#PosełMirosławCzech">„Art. 74.1. Przeciwko ważności wyborów, ważności wyborów w okręgach lub wyborowi posła lub senatora może być wniesiony protest z powodu dopuszczenia się przestępstwa przeciwko wyborom lub naruszenia przepisów niniejszej ustawy dotyczących głosowania, ustalenia wyników głosowania lub wyników wyborów.</u>
          <u xml:id="u-69.75" who="#PosełMirosławCzech">2. Jeżeli podstawę protestu stanowi zarzut popełnienia przestępstwa przeciwko wyborom lub naruszenia przez Państwową Komisję Wyborczą przepisów niniejszej ustawy dotyczących ustalenia wyników głosowania i wyników wyborów, może go wnieść każdy wyborca.</u>
          <u xml:id="u-69.76" who="#PosełMirosławCzech">3. Protest przeciwko ważności wyborów w okręgu lub przeciwko wyborowi posła lub senatora w okręgu wyborczym może wnieść wyborca, którego nazwisko w dniu wyborów było umieszczone w spisie wyborców w jednym z obwodów głosowania na obszarze danego okręgu wyborczego.</u>
          <u xml:id="u-69.77" who="#PosełMirosławCzech">4. Prawo wniesienia protestu przysługuje również przewodniczącemu właściwej komisji wyborczej i pełnomocnikowi komitetu wyborczego.</u>
          <u xml:id="u-69.78" who="#PosełMirosławCzech">5. W razie wniesienia protestu przeciwko ważności wyborów, ważność wyborów w okręgu lub wyborowi posła lub senatora, do czasu rozstrzygnięcia sprawy w sposób określony w art. 78, do posłów lub posła, senatorów lub senatora stosuje się przepisy o obowiązkach i prawach posłów i senatorów.</u>
          <u xml:id="u-69.79" who="#PosełMirosławCzech">Art. 75.1. Protest wnosi się na piśmie do Sądu Najwyższego najpóźniej w 7 dniu od daty ogłoszenia wyników wyborów przez państwową Komisję Wyborczą w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. Nadanie w tym terminie protestu w polskim urzędzie pocztowym jest równoznaczne z wniesieniem go do Sądu Najwyższego.</u>
          <u xml:id="u-69.80" who="#PosełMirosławCzech">2. W odniesieniu do wyborcy przebywającego za granicą lub na polskim statku morskim wymogi wymienione w ust. 1 uważa się za spełnione, jeżeli protest został złożony odpowiednio właściwemu terytorialnie konsulowi lub kapitanowi statku. Wyborca obowiązany jest dołączyć do protestu zawiadomienie o ustanowieniu swojego pełnomocnika zamieszkałego w kraju lub pełnomocnika do doręczeń, zamieszkałego w kraju, pod rygorem pozostawienia protestu bez biegu.</u>
          <u xml:id="u-69.81" who="#PosełMirosławCzech">3. Wnoszący protest powinien sformułować w nim zarzuty oraz przedstawić lub wskazać dowody, na których opiera swoje zarzuty.</u>
          <u xml:id="u-69.82" who="#PosełMirosławCzech">Art. 76.1. Sąd Najwyższy rozpatruje protest w składzie 3 sędziów w postępowaniu nieprocesowym, stosując odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania cywilnego, i wydaje opinię w formie postanowienia w sprawie protestu.</u>
          <u xml:id="u-69.83" who="#PosełMirosławCzech">2. Opinia powinna zawierać ustalenia co do zasadności zarzutów protestu, a w razie potwierdzenia zasadności zarzutów - ocenę, czy przestępstwo przeciwko wyborom lub naruszeniu przepisów niniejszej ustawy miało wpływ na wynik wyborów.</u>
          <u xml:id="u-69.84" who="#PosełMirosławCzech">3. Uczestnikami postępowania są z mowy ustawy: wnoszący protest, przewodniczący właściwej komisji wyborczej lub jego zastępca i Prokurator Generalny.</u>
          <u xml:id="u-69.85" who="#PosełMirosławCzech">Art. 77.1. Sąd Najwyższy pozostawia bez dalszego biegu protest wniesiony przez osobę do tego nieuprawnioną, w myśl art. 74 ust. 2–4, lub niespełniający warunków określonych w art. 75. Niedopuszczalne jest przywrócenie terminu do wniesienia protestu.</u>
          <u xml:id="u-69.86" who="#PosełMirosławCzech">2. Sąd Najwyższy pozostawia bez dalszego biegu protest dotyczący sprawy, co do której w niniejszej ustawie przewiduje się możliwość wniesienia skargi lub odwołania do sądu lub do Państwowej Komisji Wyborczej przed dniem głosowania.</u>
          <u xml:id="u-69.87" who="#PosełMirosławCzech">3. Jeżeli w proteście zarzucono popełnienie przestępstwa przeciwko wyborom, Sąd Najwyższy niezwłocznie zawiadamia o tym Prokuratora Generalnego”.</u>
          <u xml:id="u-69.88" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału i art. 74, 75, 76 i 77? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-69.89" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu tytułu rozdziału 9 i art. 74, 75, 76 i 77? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-69.90" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-69.91" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. od 78 do 80, regulujących przede wszystkim stwierdzenie przez Sąd Najwyższy równości wyborów i mających brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-69.92" who="#PosełMirosławCzech">„Art. 78.1. Sąd Najwyższy w składzie całej Izby Administracyjnej, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie sprawozdania z wyborów przedstawionego przez Państwową Komisję Wyborczą oraz opinii wydanych w wyniku rozpoznania protestów, rozstrzyga o ważności wyborów oraz o ważności wyboru posła lub senatora, przeciwko któremu wniesiono protest, W postępowaniu stosuje się odpowiednio art. 18 i 19 ustawy z dnia 20 września 1984 r. o Sądzie Najwyższym (Dz. U. z 1994 r. Nr 13, poz. 48, z 1995 r. Nr 34, poz. 163, z 1996 r. Nr 77, poz. 367, z 1997 r. Nr 75, poz. 471, Nr 98, poz. 604, Nr 106, poz. 679 i Nr 124, poz. 782 oraz z 1999 r. Nr 75, poz. 853 i Nr 110, poz. 1255).</u>
          <u xml:id="u-69.93" who="#PosełMirosławCzech">2. Rozstrzygnięcie, o którym mowa w ust. 1, Sąd Najwyższy podejmuje w formie uchwały nie później niż w 90 dniu po dniu wyborów na posiedzeniu z udziałem Prokuratora Generalnego i Przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-69.94" who="#PosełMirosławCzech">3. Sąd Najwyższy rozstrzygając o nieważności wyborów lub nieważności wyboru posła lub senatora stwierdza wygaśnięcie mandatu w zakresie unieważnienia oraz postanawia o przeprowadzeniu wyborów ponownych lub o podjęciu niektórych czynności wyborczych, wskazując czynności, od której należy ponowić postępowanie wyborcze.</u>
          <u xml:id="u-69.95" who="#PosełMirosławCzech">4. Uchwałę Sądu Najwyższego przedstawia się niezwłocznie Prezydentowi Rzeczypospolitej oraz odpowiednio Marszałkowi Sejmu lub Marszałkowi Senatu, a także przesyła Państwowej Komisji Wyborczej oraz ogłasza w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-69.96" who="#PosełMirosławCzech">5. Wygaśnięcie mandatów, o których mowa w ust. 3, następuje w dniu ogłoszenia uchwały Sądu Najwyższego.</u>
          <u xml:id="u-69.97" who="#PosełMirosławCzech">Art. 79.1. W razie podjęcia przez Sąd Najwyższy uchwały o nieważności wyborów w okręgu lub o nieważności wyboru posła lub senatora, o której mowa w art. 78 ust. 3, wybory ponowne lub wskazane czynności wyborcze przeprowadza się wyłącznie na terytorium kraju, na zasadach i w trybie przewidzianych w niniejszej ustawie.</u>
          <u xml:id="u-69.98" who="#PosełMirosławCzech">2. Postanowienia Prezydenta Rzeczypospolitej o wyborach ponownych lub podjęciu wskazanych czynności wyborczych podaje się do wiadomości publicznej i ogłasza w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej najpóźniej w 5 dniu od dnia ogłoszenia uchwały Sądu Najwyższego, o której mowa w art. 78 ust. 3. Przepisy art. 126 stosuje się odpowiednio.</u>
          <u xml:id="u-69.99" who="#PosełMirosławCzech">3. Wyniki wyborów ponownych i przeprowadzonych czynności wyborczych, Państwowa Komisja Wyborcza podaje w obwieszczeniu. o jakim mowa w art. 179 ust. 1. W obwieszczeniu wymienia się ponadto osoby, które w wyniku wyborów ponownych lub przeprowadzonych czynności wyborczych utraciły mandat, ze wskazaniem numeru okręgu wyborczego, a w wypadku wygaśnięcia mandatu posła także numer i nazwę listy kandydatów.</u>
          <u xml:id="u-69.100" who="#PosełMirosławCzech">4. Obwieszczenie, o którym mowa w ust. 3, przesyła się niezwłocznie odpowiednio Marszałkowi Sejmu lub Marszałkowi Senatu.</u>
          <u xml:id="u-69.101" who="#PosełMirosławCzech">Art. 80. W razie podjęcia przez Sąd Najwyższy uchwały o nieważności wyborów i jej ogłoszenia w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, przeprowadza się wybory ponowne, w zakresie unieważnienia, na zasadach i w trybie przewidzianych niniejszą ustawą; przepisy art. 79 ust. 2 stosuje się odpowiednio”.</u>
          <u xml:id="u-69.102" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do art. 78, 79 i 80? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-69.103" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 78, 79 i 80? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-69.104" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-69.105" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 10 - Kampania wyborcza, składającego się z art. od 81 do 89.</u>
          <u xml:id="u-69.106" who="#PosełMirosławCzech">Także w przypadku rozdziału 10 należy przypomnieć, że wiele jego przepisów było przedmiotem prac naszej Komisji w ramach rozpatrywania zmian w ustawie o wyborze Prezydenta RP.</u>
          <u xml:id="u-69.107" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia tytułu rozdziału 10 i art. 81, regulującego rozpoczęcie kampanii wyborczej i mającego brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-69.108" who="#PosełMirosławCzech">„Art. 81.1. Kampania wyborcza rozpoczyna się z dniem ogłoszenia postanowienia Prezydenta Rzeczypospolitej o wyborze.</u>
          <u xml:id="u-69.109" who="#PosełMirosławCzech">2. Kampanii wyborczej nie można prowadzić na 24 godziny przed dniem głosowania i w dniu głosowania aż do jego zakończenia.</u>
          <u xml:id="u-69.110" who="#PosełMirosławCzech">3. Od dnia ogłoszenia postanowienia, o którym mowa w ust. 1, partie polityczne oraz wyborcy mogą wykonywać czynności określone w niniejszej ustawie. Czynności podjęte przed tym terminem są nieważne”.</u>
          <u xml:id="u-69.111" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu lub do art. 81?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#EkspertprofStanisławGebethner">Mam poprawkę redakcyjną do art. 81 ust. 1. Proponuję skreślenie wyrazu „wyborach” i dopisanie „zarządzeniu wyborów”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu następującego brzmienia art. 81 ust. 1: „Kampania wyborcza rozpoczyna się z dniem ogłoszenia postanowienia Prezydenta Rzeczypospolitej o zarządzeniu wyborów”? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-71.1" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-71.2" who="#PosełMirosławCzech">Czy są inne uwagi do art. 81? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-71.3" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 81 wraz z nowym brzmieniem ust. 1? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-71.4" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-71.5" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. od 82 do 86, dotyczących głównie prowadzenia kampanii wyborczej i mających brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-71.6" who="#PosełMirosławCzech">„Na 24 godziny przed dniem głosowania aż do zakończenia głosowania zabrania się podawania do wiadomości publicznej wyników przedwyborczych badań (sondaży) opinii publicznej, dotyczących przewidywanych zachowań wyborczych i wyniku wyborów, a także wyników sondaży przedwyborczych przeprowadzonych w dniu głosowania.</u>
          <u xml:id="u-71.7" who="#PosełMirosławCzech">Art. 83.1. W dniu głosowania oraz na 24 godziny przed tym dniem zwoływanie zgromadzeń, organizowanie pochodów i manifestacji, wygłaszanie przemówień, rozdawanie ulotek, jak też prowadzenie w inny sposób agitacji na rzecz kandydatów i list kandydatów jest zakazane.</u>
          <u xml:id="u-71.8" who="#PosełMirosławCzech">2. Wszelkie formy agitacji w lokalu wyborczym są zakazane.</u>
          <u xml:id="u-71.9" who="#PosełMirosławCzech">Art. 84.1. Zabrania się prowadzenia kampanii wyborczej na terenie zakładów pracy lub instytucji publicznych w sposób i w formach zakłócających ich normalne funkcjonowanie.</u>
          <u xml:id="u-71.10" who="#PosełMirosławCzech">2. Zabronione jest prowadzenie kampanii wyborczej na terenie jednostek wojskowych i innych jednostek organizacyjnych podległych Ministrowi Obrony Narodowej oraz w oddziałach obrony cywilnej, a także w skoszarowanych jednostkach podległych ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych.</u>
          <u xml:id="u-71.11" who="#PosełMirosławCzech">3. Zabrania się organizowania w ramach kampanii wyborczej na rzecz kandydatów na posłów lub senatorów i list kandydatów gier losowych i konkursów, w których wygranymi są nagrody pieniężne lub przedmioty o wartości wyższej niż wartość przedmiotów zwyczajowo używanych w celach reklamowych lub promocyjnych.</u>
          <u xml:id="u-71.12" who="#PosełMirosławCzech">4. Zabrania się podawania oraz dostarczania, w ramach kampanii wyborczej na rzecz kandydata na posła lub senatora, napojów alkoholowych nieodpłatnie lub po cenach sprzedaży netto możliwych do uzyskania, nie wyższej od cen nabycia lub kosztów wytworzenia.</u>
          <u xml:id="u-71.13" who="#PosełMirosławCzech">Art. 85. Materiały wyborcze powinny zawierać wyraźne oznaczenie, od kogo pochodzą.</u>
          <u xml:id="u-71.14" who="#PosełMirosławCzech">Art. 86.1. Na ścianach budynków, ogrodzeniach, latarniach, urządzeniach energetycznych, telekomunikacyjnych i innych można umieszczać plakaty i hasła wyłącznie po uzyskaniu zgody właściciela lub zarządcy nieruchomości.</u>
          <u xml:id="u-71.15" who="#PosełMirosławCzech">2. Zabrania się umieszczania plakatów i haseł wyborczych na zewnątrz i wewnątrz budynków administracji rządowej i samorządowej oraz sądów, a także na terenie jednostek wojskowych i oddziałów obrony cywilnej oraz skoszarowanych jednostek podległych ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych.</u>
          <u xml:id="u-71.16" who="#PosełMirosławCzech">3. Rada gminy może zakazać umieszczania plakatów lub haseł na niektórych budynkach publicznych, a także określonych częściach terenów publicznych, z przyczyn związanych z ochroną zabytków bądź środowiska.</u>
          <u xml:id="u-71.17" who="#PosełMirosławCzech">4. Przy ustawianiu własnych urządzeń ogłoszeniowych dla celów prowadzenia kampanii wyborczej należy stosować obowiązujące przepisy porządkowe.</u>
          <u xml:id="u-71.18" who="#PosełMirosławCzech">5. Plakaty należy umieszczać w taki sposób, aby można je było następnie usunąć bez powodowania szkód.</u>
          <u xml:id="u-71.19" who="#PosełMirosławCzech">6. Policja (straż miejska) jest obowiązana usuwać na koszt komitetu plakaty i hasła, których sposób umieszczania może zagrażać życiu lub zdrowiu fizycznemu ludzi albo bezpieczeństwu mienia bądź w ruchu drogowym.</u>
          <u xml:id="u-71.20" who="#PosełMirosławCzech">7. Plakaty, hasła wyborcze oraz urządzenia ogłoszeniowe ustawione dla celów prowadzenia kampanii wyborczej właściwe komitety obowiązane są usunąć w terminie 30 dni po dniu wyborów.</u>
          <u xml:id="u-71.21" who="#PosełMirosławCzech">8. Zarząd gminy postanawia o usunięciu plakatów wyborczych, haseł i urządzeń ogłoszeniowych umieszczonych z naruszeniem przepisów ust. 1–5 lub nieusuniętych przez właściwe komitety w terminie, o którym mowa w ust. 7. Koszty ich usunięcia ponoszą właściwe komitety”.</u>
          <u xml:id="u-71.22" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do art. 82, 83, 84, 85 i 86? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-71.23" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 82, 83, 84, 85 i 86? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-71.24" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-71.25" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. od 87 do 89, regulujących zwłaszcza kwestię bezprawnych form agitacji wyborczej i mających brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-71.26" who="#PosełMirosławCzech">„Art. 87.1. Jeżeli plakaty, hasła, ulotki, wypowiedzi albo inne formy propagandy i agitacji zawierają dane i informacje nieprawdziwe, każdy zainteresowany ma prawo wnieść do sądu okręgowego wniosek o:</u>
          <u xml:id="u-71.27" who="#PosełMirosławCzech">1) orzeczenie konfiskaty takich materiałów.</u>
          <u xml:id="u-71.28" who="#PosełMirosławCzech">2) wydanie zakazu publikowania takich danych i informacji,</u>
          <u xml:id="u-71.29" who="#PosełMirosławCzech">3) nakazanie sprostowania informacji,</u>
          <u xml:id="u-71.30" who="#PosełMirosławCzech">4) nakazanie przeproszenia pomówionego,</u>
          <u xml:id="u-71.31" who="#PosełMirosławCzech">5) nakazanie uczestnikowi postępowania wpłacenia kwoty 50.000 złotych na rzecz instytucji charytatywnej,</u>
          <u xml:id="u-71.32" who="#PosełMirosławCzech">6) zarządzenie od uczestnika postępowania na rzecz wnioskodawcy kwoty do 50.000 złotych tytułem odszkodowania.</u>
          <u xml:id="u-71.33" who="#PosełMirosławCzech">2. Sąd okręgowy rozpoznaje wniosek, o którym mowa w ust. 1, w ciągu 24 godzin, w postępowaniu nieprocesowym w składzie jednego sędziego. Sąd może rozpoznać sprawę w wypadku usprawiedliwionej nieobecności wnioskodawcy lub uczestnika postępowania, którzy o terminie rozprawy zostali prawidłowo powiadomieni. Postanowienie, kończące postępowanie w sprawie, sąd niezwłocznie doręcza osobie zainteresowanej, o której mowa w ust. 1, właściwej okręgowej komisji wyborczej i zobowiązanemu do wykonania postanowienia sądu. Na postanowienie sądu okręgowego przysługuje w ciągu 24 godzin zażalenie do sądu apelacyjnego, który jest obowiązany do jego rozpatrzenia w ciągu 24 godzin. Od postanowienia sądu apelacyjnego nie przysługuje środek prawny i podlega ono natychmiastowemu wykonaniu.</u>
          <u xml:id="u-71.34" who="#PosełMirosławCzech">3. Dane lub informacje nieprawdziwe odnoszące się do wyborów i związane z kampanią wyborczą, opublikowane w prasie, podlegają sprostowaniu w ciągu 48 godzin.</u>
          <u xml:id="u-71.35" who="#PosełMirosławCzech">4. W odniesieniu do sprostowań danych lub informacji opublikowanych w innej prasie niż dziennik sąd wskazuje dziennik, w którym sprostowanie ma być zamieszczone na koszt zobowiązanego w ciągu 48 godzin.</u>
          <u xml:id="u-71.36" who="#PosełMirosławCzech">5. W razie odmowy lub zamieszczenia sprostowania przez zobowiązanego lub wskazanego w postanowieniu sądu, sąd na wniosek zainteresowanego zarządza opublikowanie sprostowania w trybie egzekucyjnym na koszt zobowiązanego.</u>
          <u xml:id="u-71.37" who="#PosełMirosławCzech">6. W sprawach, o których mowa w ust. 3–5, przepisu art. 81 ust. 1 nie stosuje się.</u>
          <u xml:id="u-71.38" who="#PosełMirosławCzech">Art. 88. Zasady i tryb prowadzenia kampanii wyborczej w programach publicznych i niepublicznych nadawców radiowych i telewizyjnych określają przepisy szczególne niniejszej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-71.39" who="#PosełMirosławCzech">Art. 89.1. Telewizja Polska Spółka Akcyjna i Polskie Radio Spółka Akcyjna zapewniają Państwowej Komisji Wyborczej w okresie od zarządzenia wyborów do Sejmu i do Senatu możliwość nieodpłatnego przedstawiania w programach ogólnokrajowych telewizyjnych i radiowych informacji, wyjaśnień i komunikatów związanych z zarządzonymi wyborami i obowiązującymi przepisami prawa wyborczego.</u>
          <u xml:id="u-71.40" who="#PosełMirosławCzech">2. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, po porozumieniu z Państwową Komisją Wyborczą i zarządami Telewizji Polskiej i Polskiego Radia, określi, w drodze rozporządzenia, tryb i postępowania w sprawach, o których mowa w ust. 1”.</u>
          <u xml:id="u-71.41" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do art. 87, 88 i 89? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-71.42" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 87, 88 i 89? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-71.43" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#EkspertMichałStrąk">Chcę zwrócić uwagę, że przyjęty rozdział 10 - Kampania wyborcza, nie definiuje pojęcia kampanii wyborczej. Dotychczas definicja taka nie była potrzebna, ponieważ nie było zasady wyłączności prowadzenia kampanii wyborczej przez komitet wyborczy i związanych z tym przepisów karnych.</u>
          <u xml:id="u-72.1" who="#EkspertMichałStrąk">Uważam, że definicja kampanii wyborczej powinna być wprowadzona. Jeżeli tak się nie stanie, to nie bardzo będzie wiadomo, na jakiej podstawie będą podejmowane orzeczenia dotyczące naruszeń kampanii wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-72.2" who="#EkspertMichałStrąk">Dotychczas zakładano, że działalność komitetu wyborczego jest kampanią wyborczą, a komitet wyborczy powinien zaniechać swojej działalności na 24 godziny przed wyborami.</u>
          <u xml:id="u-72.3" who="#EkspertMichałStrąk">Gdyby stanąć na stanowisku, że kampania wyborcza to wyrażanie swoich poglądów i rozpowszechnianie informacji o kandydatach, to wówczas pojawi się problem zgodności z konstytucją. Tak więc - w moim przekonaniu - definicja kampanii wyborczej powinna zostać wprowadzona do projektu, a właściwie do rozdziału 10.</u>
          <u xml:id="u-72.4" who="#EkspertMichałStrąk">Wydaje się również, że dopiero po zbudowaniu definicji kampanii wyborczej można rozstrzygnąć, czy zasada wyłączności prowadzenia kampanii wyborczej przez komitet wyborczy jest zgodna z konstytucją.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#PosełMirosławCzech">Powiem tak - kocham opinię ekspertów, którzy mieli szansę pracować nad projektem i mieli możliwość zaproponowania konkretnych rozwiązań, w trakcie prac podkomisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#EkspertdrBartłomiejNowotarski">Kampania wyborcza definiowana jest pewnymi kategoriami socjologicznymi, zwłaszcza przez wskazanie, jak manifestuje się kampania wyborcza. Każdy, kto potrafi zinterpretować takie zjawisko, wie, czym jest kampania wyborcza.</u>
          <u xml:id="u-74.1" who="#EkspertdrBartłomiejNowotarski">Definicja kampanii wyborczej jest w zasadzie we wszystkich rozdziałach ordynacji, w których znajdują się nakazy i zakazy. To właściwie jest definiens. Nie da się natomiast w jednym zdaniu zdefiniować definiensa i żadne akt prawny tego nie uczyni.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#PosełMichałKamiński">Mam wątpliwości, czy może być egzekwowany do końca przepis zakazujący agitacji w dniu wyborów. Jest bowiem tak, że praktycznie w każdych wyborach zdarza się, że np. komitet wyborczy wykupi billboardy rozmieszczone w mieście. Na ogół billboardy te stoją również w dniu wyborów. Moim zdaniem, jest to element agitacji wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-75.1" who="#PosełMichałKamiński">Bilbordy te oddziałują na wyborcę dokładnie tak samo w czwartek czy piątek przed wyborami, jak w wyborczą niedzielę. Logicznie więc są elementy kampanii wyborczej. W dzisiejszych warunkach kampania wyborcza to nie tylko agitacja prowadzona bezpośrednio poprzez spotkania z wyborcami czy reklamą radiową czy telewizyjną, ale również reklama graficzna, oddziałująca na wyborcę.</u>
          <u xml:id="u-75.2" who="#PosełMichałKamiński">Zdaję sobie sprawę, że to, co teraz powiem, jest kontrowersyjne. Uważam jednak, że jeżeli chcemy być uczciwi, to nie powinniśmy zabraniać agitacji w dniu wyborów, lub tylko zabronić prowadzenia agitacji wyborczej w najbliższej okolicy lokalu wyborczego. Mogłoby to np. być np. 50 czy 100 m od lokalu wyborczego.</u>
          <u xml:id="u-75.3" who="#PosełMichałKamiński">W tym kontekście warto przypomnieć, że w 1989 r. w tamtych niezupełnie wolnych wyborach obowiązywał taki przepis. Ponieważ uczestniczyłem w tamtej kampanii wyborczej, to pamiętam, że prowadziliśmy agitację w sąsiedztwie lokali wyborczych.</u>
          <u xml:id="u-75.4" who="#PosełMichałKamiński">Tak należy rozważyć zakazanie agitacji w lokalu wyborczym i jego najbliższym sąsiedztwie określonym w metrach. Alternatywą dla takiego rozwiązania powinien być konsekwentny obowiązek usunięcia wszystkich plakatów i bilbordów, np. na 24 godziny przed głosowaniem. Nie jest to jednak nakaz realny, jeżeli chodzi o jego wyegzekwowanie.</u>
          <u xml:id="u-75.5" who="#PosełMichałKamiński">Uważam, że jeżeli nie zostanie przyjęty obowiązek usunięcia reklamy graficznej, to należy odejść od zakazu agitacji.</u>
          <u xml:id="u-75.6" who="#PosełMichałKamiński">Warto też dodać, że w tej kwestii rozwiązania stosowane za granicą są bardzo różne. W niektórych krajach obowiązuje zakaz agitacji wyborczej w dniu wyborów, a w niektórych krajach ogranicza się on tylko do zakazu agitacji w lokalu wyborczym.</u>
          <u xml:id="u-75.7" who="#PosełMichałKamiński">Ponadto - na tle rozdziału 10 - chcę poruszyć jeszcze jeden problem. Chodzi o zakaz publikowania sondaży przedwyborczych. Moim zdaniem, w dobie Internetu zakaz ten jest w praktyce nie do wyegzekwowania.</u>
          <u xml:id="u-75.8" who="#PosełMichałKamiński">Co prawda Internet ma jeszcze ograniczony zasięg, ale jednocześnie jest już na tyle powszechny, iż należy brać to pod uwagę, zwłaszcza że z wyborów na wybory powszechność Internetu będzie rosnąć. Egzekwowanie zakazu będzie więc coraz trudniejsze. Będzie to więc zakaz martwy, który będzie dotyczył tylko niektórych środków przekazu, takich jak gazety drukowane w Polsce bądź media elektroniczne nadające z terytorium Polski.</u>
          <u xml:id="u-75.9" who="#PosełMichałKamiński">Natomiast zakaz ten w praktyce nie będzie dotyczył telewizji satelitarnej, odbieranej w Polsce, ale działającej poza ustawodawstwem polskim. Media te będą mogły prezentować wyniki badań sondażowych. Będzie to oznaczać dyskryminację polskich środków społecznego przekazu.</u>
          <u xml:id="u-75.10" who="#PosełMichałKamiński">Tak więc uważam, że powinniśmy odejść od zakazu publikowania sondaży, tym bardziej że jak przypominam sobie to przed wyborami w 1993 r. „Superexpress” opublikował w sobotę wyniki sondaży. Gazeta nie poniosła za to poważniejszych konsekwencji, gdyż ukazuje się dzisiaj.</u>
          <u xml:id="u-75.11" who="#PosełMichałKamiński">Ponadto chcę dodać, że jeżeli nawet zakładamy, że ktoś manipuluje sondażami w celu wpłynięcia na wyborców, to uważam, że rola tej manipulacji jest zbliżona niezależnie od tego, czy jest ona robiona w piątek, czy w sobotę przed wyborami. Nie chcę oczywiście przez to powiedzieć, iż zakładam, że ośrodki badania opinii publicznej manipulują sondażami. Tak na pewno nie jest.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#PosełLudwikDorn">Sprawa pierwsza, to propozycja wprowadzenia definicji kampanii wyborczej. Rzeczywiście ze strony eksperta jest to postępowanie dość szczególne. Jeżeli natomiast chodzi o meritum tej propozycji, to pewien wielki rzymski prawnik napisał, iż wszelka definicja w prawie jest niebezpieczna. Można ją bowiem bardzo łatwo obalić.</u>
          <u xml:id="u-76.1" who="#PosełLudwikDorn">Warto też zwrócić uwagę na to, że nawet jeżeli w grę wchodzą przepisy prawa karnego, nie wszystkie delikty są definiowane na zasadzie definicji nominalnej czy konwencjonalnej. Przykładem może być kwestia pojęcia „treści pornograficznej”. Są one zakazane w określonych sytuacjach.</u>
          <u xml:id="u-76.2" who="#PosełLudwikDorn">Jeżeli chodzi o wyższy zakres penalizacji, to nikt nie podnosił kwestii zdefiniowania tego pojęcia. Problem pojawił się dopiero wówczas, gdy stanęła sprawa penalizacji całkowitej.</u>
          <u xml:id="u-76.3" who="#PosełLudwikDorn">Warto też zwrócić uwagę na to, o czym mówił dr Bartłomiej Nowotarski. Definicje na użytek prawa karnego można rekonstruować na podstawie przepisów ustawy. Jest to przyjęcie założenia, że normy prawne w ogóle rekonstruuje się na podstawie przepisów. Przepis może być normą, ale nie musi.</u>
          <u xml:id="u-76.4" who="#PosełLudwikDorn">Tyle moich uwag, jeżeli chodzi o kwestię definiowania kampanii wyborczej, choć warto jeszcze dodać, że ubocznym efektem ewentualnego wprowadzenia takiej definicji byłoby unieważnienie obowiązywania wszystkich przepisów o finansowaniu kampanii wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-76.5" who="#PosełLudwikDorn">Jeżeli bowiem przyjmiemy model definicji konwencjonalnej, a interpretację taką, jaką się przyjmuje w ramach procesu sądowego i postępowania karnego, to sposobów na obchodzenie przepisów będzie wiele.</u>
          <u xml:id="u-76.6" who="#PosełLudwikDorn">Jeżeli chodzi o podniesiony problem ciszy wyborczej trwającej 24 godziny przed głosowaniem, to uważam, że nie należy zgłaszać wątpliwości co do tego, co funkcjonuje - moim zdaniem - całkowicie dobrze. Jest bowiem tak, że wszystkiego się nie ureguluje przepisami prawa.</u>
          <u xml:id="u-76.7" who="#PosełLudwikDorn">Z faktu, iż nie można uregulować wszystkiego, nie wynika niecelowość przyjmowania cząstkowych regulacji w danej kwestii. Odnosi się to do kwestii uregulowanej w art. 82. Nie możemy ograniczyć telewizji satelitarnej, ale możemy ograniczyć pewien wycinek problemu i to jest dobrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-77">
          <u xml:id="u-77.0" who="#PosełJacekRybicki">Chciałem powiedzieć dokładnie to samo, co powiedział poseł Ludwik Dorn w końcowej części swojej wypowiedzi. Rok 2000 i następne, to jednak inna sytuacja niż wybory w 1989 r. Wyobraźmy więc sobie teraz, że likwidujemy przepisy tego rodzaju jak art. 82.</u>
          <u xml:id="u-77.1" who="#PosełJacekRybicki">Jestem przekonany, że wówczas wszystkie festyny i inne tego typu imprezy będą odbywały się w dniu wyborów. Będzie to więc istne szaleństwo. Niemniej jednak jestem przekonany, że wyniki sondaży przeprowadzone w tym dniu - uczciwych lub nieuczciwych - będą nagminnie wykorzystywane. Może to w praktyce w sposób wyraźny doprowadzić do skrzywienia wyników wyborów.</u>
          <u xml:id="u-77.2" who="#PosełJacekRybicki">Nie ulega wątpliwości, iż jest tak, że plakaty powieszone wcześniej wiszą w dniu wyborów, a telewizje satelitarne mogą nadawać różne audycje. Mimo tego uważam, że art. 82 i art. 83 jakoś funkcjonują. Jednak ograniczają one istotnie aktywność agitacji w dniu wyborów.</u>
          <u xml:id="u-77.3" who="#PosełJacekRybicki">Tym samym pozostawiają trochę wolnej przestrzeni dla podjęcia decyzji przez obywatela. Chciałbym, aby obywatel miał tę wolną przestrzeń i aby nie wpływano na jego decyzję przy pomocy różnych socjotechnik.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-78">
          <u xml:id="u-78.0" who="#EkspertprofStanisławGebethner">Najpierw chcę prosić o poszanowanie swego rodzaju karty praw ekspertów. Bywa bowiem tak, że pewne propozycje rodzą się nieco później, a mimo to ekspert chce się podzielić tą propozycją z posłami. Nie oznacza to jednak, że w tym przypadku popieram propozycję Michała Strąka.</u>
          <u xml:id="u-78.1" who="#EkspertprofStanisławGebethner">Uważam, że potrzebny jest art. 81 ust. 1 określający rozpoczęcie kampanii. Pozwala to bowiem przesądzić, kiedy mają zastosowanie określone przepisy. Przykładem mogą być rozliczenia finansowe. Są to przepisy porządkujące z punktu widzenia stosowania rozpatrywanej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-78.2" who="#EkspertprofStanisławGebethner">Uważam, że nie da się zdefiniować kampanii wyborczej, gdyż bardzo często stwierdza się, że kampania wyborcza rozpoczyna się następnego dnia po wyborach. Nie należy mylić aspektów socjologicznych i politycznych z aspektami prawnymi, z racji których chodzi o to, kiedy mają zastosowanie przepisy szczególne, dotyczące finansów oraz sankcji karnych.</u>
          <u xml:id="u-78.3" who="#EkspertprofStanisławGebethner">Jeżeli chodzi o art. 82, to jest trochę racji w uwagach, które na tle art. 82 przedstawił poseł Michał Kamiński. Jego wniosek jest jednak przedwczesny, aby mógł być zrealizowany w tej ustawie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-79">
          <u xml:id="u-79.0" who="#PosełMirosławCzech">Jeżeli chodzi o moją uwagę dotyczącą ekspertów, to chcę jednak przypomnieć, że na początku posiedzenia podziękowałem wielokrotnie i bardzo serdecznie ekspertom za zaangażowanie w pracach podkomisji.</u>
          <u xml:id="u-79.1" who="#PosełMirosławCzech">Uwagi eksperta Michała Strąka na temat ustrojowej roli ordynacji wyborczej były bardzo cenne. Problem polega jednak na tym, jak ogólne uwagi przekształcić w konkretne przepisy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-80">
          <u xml:id="u-80.0" who="#EkspertMichałStrąk">Uważam, że ekspert powinien myśleć do końca prac nad danym aktem prawnym. Taka jest bowiem jego rola.</u>
          <u xml:id="u-80.1" who="#EkspertMichałStrąk">W czasie prac podkomisji oraz dzisiaj, patrzę na ordynację może niezbyt ostro z punktu widzenia komitetów wyborczych i sił politycznych walczących w wyborach. Uważam bowiem, że w przypadku ordynacji wyborczej nie powinien być niedostrzegany punkt widzenia obywateli.</u>
          <u xml:id="u-80.2" who="#EkspertMichałStrąk">Interesuje mnie więc, co na gruncie przygotowywanej ordynacji będzie mógł robić obywatel. Obywatel bowiem nie będzie wiedział, co to jest kampania wyborcza. Obywatel dowie się, że wyłączność na kampanię wyborczą ma komitet wyborczy. Obywatel dowie się również z ordynacji, że jeżeli się zbyt zaangażuje, to albo poniesie konsekwencje finansowe albo pójdzie do więzienia.</u>
          <u xml:id="u-80.3" who="#EkspertMichałStrąk">Tak więc uważam, że jeżeli wprowadza się przepisy karne i jeżeli wprowadza się zasadę wyłączności prowadzenia kampanii wyborczej przez komitety wyborcze, to konieczna jest definicja kampanii wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-80.4" who="#EkspertMichałStrąk">Jeżeli chodzi o przepisy dotyczące wyłączności, to uważam, że jest on całkowicie sprzeczny z odpowiednim artykułem konstytucji, który stanowi o wolności obiegu informacji. Nie chcę jednak wyprzedzać dyskusji na ten temat.</u>
          <u xml:id="u-80.5" who="#EkspertMichałStrąk">Jeszcze raz chcę jednak podkreślić, że jeżeli wprowadzane są przepis karne i jeżeli wprowadzana jest zasada wyłączności, to musi być wiadomo, co to jest wyłączność. Jeżeli nie ma definicji, to wszystko to, co powiedział poseł Ludwik Dorn, jest pewną konstrukcją intelektualną.</u>
          <u xml:id="u-80.6" who="#EkspertMichałStrąk">Czy na takiej podstawie sędziowie będą mogli orzekać o nakładaniu kar w postaci grzywny czy pozbawienia wolności? Mam poważne wątpliwości. Nie uczestniczyłem jednak w pisaniu Kodeksu karnego. Mam więc być może małe doświadczenie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-81">
          <u xml:id="u-81.0" who="#PosełMirosławCzech">Jeżeli chodzi o wątpliwości Michała Strąka, czy możliwe jest orzekanie na podstawie przepisów, które nie określą, co to jest kampania wyborcza, to zwracam uwagę, że nie tak dawno Państwowa Komisja Wyborcza orzekła w sprawie zakresu kosztów kampanii wyborczej, jakie powinien pokrywać komitet wyborczy prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego, co ma pewne odniesienie także do innych komitetów.</u>
          <u xml:id="u-81.1" who="#PosełMirosławCzech">Tak więc można powiedzieć, że zmiana ustawy o wyborze Prezydenta RP już przyniosła pewne pozytywne następstwa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-82">
          <u xml:id="u-82.0" who="#PosełMichałKamiński">Przyjmuję oczywiście argument, po co przyjmować coś, co funkcjonuje. Równocześnie jednak nasuwa się jednak pytanie, po co to funkcjonuje. Dla mnie to jest właśnie istotne pytanie.</u>
          <u xml:id="u-82.1" who="#PosełMichałKamiński">Argument dotyczący sondaży wyborczych jest argumentem, który można rozpatrywać od bardzo różnych stron. Może być bowiem tak, iż wiadomość, iż dana partia bardzo przewodzi w badaniu sondażowym, może równie dobrze wpłynąć demobilizująco na wyborców tej partii, jak również dobrze wpłynąć mobilizująco na przeciwników tej partii. Może również doprowadzić do zwiększenia liczby zwolenników ugrupowaniu przewodzącemu w sondażu.</u>
          <u xml:id="u-82.2" who="#PosełMichałKamiński">Tak więc bardzo trudno jest określić skutki, jakie wywrze na wyborcach wiadomość dotycząca wyników sondażu. Tym bardziej więc uważam, że tworzenie martwych przepisów - w tym przypadku - nie jest potrzebne, choć z jednym zastrzeżeniem. Uważam bowiem, że należy zakazać - jest to część art. 82 - do czasu zakończenia głosowania, podawania do wiadomości publicznej sondaży przeprowadzanych w dniu głosowania.</u>
          <u xml:id="u-82.3" who="#PosełMichałKamiński">Uważam, że argumenty przedstawione są argumentami racjonalnymi. Powtórzę je raz jeszcze krótko.</u>
          <u xml:id="u-82.4" who="#PosełMichałKamiński">Nie jesteśmy w stanie zakazać bardzo dużej liczby mechanizmów wyborczych, które są uruchomione przed wyborami, ale działają w dniu głosowania. Można wręcz powiedzieć, że dyskutowany przepis uprzywilejowuje partie najbogatsze, które stać na wykupienie bilbordów widocznych w miastach.</u>
          <u xml:id="u-82.5" who="#PosełMichałKamiński">Są one ponadto trwalsze od każdej innej formy reklamy. Mogę podać następujący przykład. Chodzi o reklamy wyborcze umieszczone na autobusie. Sam widywałem takie reklamy poszczególnych partii i kandydatów.</u>
          <u xml:id="u-82.6" who="#PosełMichałKamiński">Tak więc proponuję, aby art. 82 uzyskał brzmienie następujące: „Do zakończenia głosowania zabrania się podawania do wiadomości publicznej wyników sondaży przedwyborczych przeprowadzanych w dniu głosowania”.</u>
          <u xml:id="u-82.7" who="#PosełMichałKamiński">Drugi mój wniosek, to propozycja skreślenia art. 83 ust. 1.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-83">
          <u xml:id="u-83.0" who="#PosełAndrzejBrachmański">Chcę polemizować z posłem Michałem Kamińskim w jednej sprawie. Chodzi o to, że badania socjologiczne wskazują, iż inne jest oddziaływanie plakatów i ulotek w dniu wyborów i inne jest oddziaływanie żywej kampanii wyborczej. Zakaz, o którym mówimy, tak naprawdę prowadzi do tego, aby nie było możliwe prowadzenie żywej kampanii. Socjologowie twierdzą, że można zmienić zachowanie ok. 15% wyborców w dniu wyborów, jeżeli prowadzi się żywą kampanię.</u>
          <u xml:id="u-83.1" who="#PosełAndrzejBrachmański">Uważam również, że nie należy przeceniać wartości billboardów czy plakatów widocznych w dniu wyborów. Gdyby bowiem miały one duże znaczenie, to zapewne inne byłyby wyniki wielu wyborów.</u>
          <u xml:id="u-83.2" who="#PosełAndrzejBrachmański">Ponadto chcę zwrócić uwagę, że w artykułach, o których dyskutujemy, jest kwestia, o której mówi się za mało. Jest bowiem tak, że prawdziwą zmorą polskich kampanii wyborczych nie jest to, że wiszą plakaty i że bywają publikowane plakaty. Prawdziwą zmorą polskich kampanii wyborczych jest to, że zakaz prowadzenia kampanii wyborczej jest notorycznie łamany w kościołach i wokół kościołów.</u>
          <u xml:id="u-83.3" who="#PosełAndrzejBrachmański">W związku z tym chcę zapytać przewodniczącego Mirosława Czecha, czy podkomisja formułując art. 83 uznawała, że pod pojęciem przemówień i rozdawania ulotek, należy również rozumieć przemówienia w formie kazań. To jest bowiem prawdziwe naruszanie przepisów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-84">
          <u xml:id="u-84.0" who="#SekretarzPKWKazimierzCzaplicki">Art. 83 ust. 1 musi być czytany wraz z art. 81 ust. 2. Zniesienie art. 83 oznaczałoby, że nie byłoby wiadomo, co to znaczy zakaz prowadzenia kampanii wyborczej na 24 godziny przed dniem głosowania. Jest to bowiem definicja.</u>
          <u xml:id="u-84.1" who="#SekretarzPKWKazimierzCzaplicki">Można z tego wnioskować, czego nie można czynić. Oznacza to, że nie można prowadzić agitacji w żadnej formie aktywnej. To co wisi, to będzie wisieć. Taka jest praktyka. Uważam więc, że art. 83 powinien pozostać.</u>
          <u xml:id="u-84.2" who="#SekretarzPKWKazimierzCzaplicki">Nie będą natomiast wypowiadał się na temat sondaży. Kwestia wpływu sondaży jest zagadnieniem socjologicznym.</u>
          <u xml:id="u-84.3" who="#SekretarzPKWKazimierzCzaplicki">Zwracam ponadto uwagę, że poza telewizją satelitarną, agitację wyborczą w dniu wyborów będzie można prowadzić w Internecie. Nie oznacza to jednak, że nie jest to karalne, jeżeli organ właściwy do wszczęcia postępowania ustali, kto wprowadził do Internetu najnowsze informacje.</u>
          <u xml:id="u-84.4" who="#SekretarzPKWKazimierzCzaplicki">Jeżeli jest wyłączność prowadzenia kampanii wyborczej przez komitety wyborcze, to pytanie o kazania jest bezpodstawne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-85">
          <u xml:id="u-85.0" who="#PosełMirosławCzech">Jeżeli nawet kazanie nie byłoby uznane za przemówienie, to w świetle art. 83 może być uznane za prowadzenie „w inny sposób agitacji na rzecz kandydatów i list kandydatów”.</u>
          <u xml:id="u-85.1" who="#PosełMirosławCzech">Sensem art. 83 jest zakaz prowadzenia jakichkolwiek agitacji.</u>
          <u xml:id="u-85.2" who="#PosełMirosławCzech">Proponuję jednak nie prowadzić dalszej dyskusji na ten temat. 10 lat funkcjonowania demokracji spowodowało różne zjawiska. Wiele instytucji publicznych ma doświadczenia w tej kwestii.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-86">
          <u xml:id="u-86.0" who="#EkspertdrTomaszŻukowski">Chcę bronić zakazu ogłaszania sondaży również w soboty, choć mam świadomość, że jest to zakaz po części ułomny, o czym już była mowa. Powinno to oznaczać tylko tyle, że jeżeli zakaz ten jest ułomny w sensie technicznym, to należy go w przyszłości wzmacniać nowymi rozwiązaniami prawnymi.</u>
          <u xml:id="u-86.1" who="#EkspertdrTomaszŻukowski">Tak więc uważam, że wyborcy powinni mieć w sobotę jeden dzień do namysłu. Zwracam również uwagę na to, że zakaz ten wcześniej był znacznie dłuższy, lecz teraz został skrócony. Było to dobre. Natomiast likwidacja tego zakazu nie byłaby rozsądna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-87">
          <u xml:id="u-87.0" who="#PosełMirosławCzech">Podsumowując naszą debatę chcę przypomnieć, że wiele argumentów zostało wypowiedzianych podczas prac nad nowelizacją ustawy o wyborze Prezydenta RP. Dzisiejsza debata nie przyniosła niczego zasadniczo nowego.</u>
          <u xml:id="u-87.1" who="#PosełMirosławCzech">Można powiedzieć tak, że w tej sprawie należy kierować się zasadą racjonalności. Podzielam pogląd posła Jacka Rynickiego, który zwrócił uwagę na to, że art. 83 dobrze funkcjonuje i daje wyborcy swego rodzaju oddech. Mimo więc pewnych wątpliwości związanych z funkcjonowaniem m.in. Internetu należy rozwiązanie to utrzymać. Nie powinno się natomiast czynić zbędnych ruchów, które mogą przynieść więcej szkód niż pożytku.</u>
          <u xml:id="u-87.2" who="#PosełMirosławCzech">Ponadto chcę zwrócić uwagę na to, że problemy związane z Internetem w kontekście problemów kampanii wyborczej biorą się stąd, że nie ma żadnych całościowych regulacji prawnych dotyczących Internetu. To jest kwestia zasadnicza.</u>
          <u xml:id="u-87.3" who="#PosełMirosławCzech">Z wypowiedzi posła Michała Kamińskiego wynikają trzy propozycje zmian. Propozycja pierwsza to skreślenie art. 81 ust. 2.</u>
          <u xml:id="u-87.4" who="#PosełMirosławCzech">Propozycja druga to nadanie art. 82 następującego brzmienia: „Do zakończenia głosowania zabrania się podawania do wiadomości publicznej wyników sondaży przeprowadzonych w dniu głosowania”.</u>
          <u xml:id="u-87.5" who="#PosełMirosławCzech">Propozycja trzecia to skreślenie art. 83 ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-87.6" who="#PosełMirosławCzech">Ponieważ propozycje te tworzą całość, poddam je łącznie pod głosowanie. Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie trzech propozycji zgłoszonych przez posła Michała Kamińskiego. Kto opowiada się za tym wnioskiem?</u>
          <u xml:id="u-87.7" who="#PosełMirosławCzech">W głosowaniu za wnioskiem opowiedziało się 2 posłów, 11 było przeciwnych, 2 wstrzymało się do głosu.</u>
          <u xml:id="u-87.8" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja odrzuciła przedłożone propozycje zmian.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-88">
          <u xml:id="u-88.0" who="#PosełTomaszKarwowski">Proponuję zmianę w art. 84 ust. 3 i 4. Wnoszę, aby w art. 84 ust. 3 postawić kropkę po wyrazie „konkursów” i resztę wyrazów skreślić. Analogicznie w ust. 4 proponuję kropkę po wyrazie „alkoholowych” i resztę wyrazów skreślić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-89">
          <u xml:id="u-89.0" who="#PosełMarekMazurkiewicz">Zgłaszam sprzeciw. Po pierwsze - kwestie te były obszernie przedyskutowane i zostały wprowadzone do ustawy o wyborze Prezydenta RP.</u>
          <u xml:id="u-89.1" who="#PosełMarekMazurkiewicz">Po drugie - skreślenie zaproponowane w ust. 3 doprowadziłoby do tego, że w czasie festynu nie byłoby możliwe przeprowadzenie nawet konkursu dla dzieci.</u>
          <u xml:id="u-89.2" who="#PosełMarekMazurkiewicz">Podobnie rzecz się ma z konsekwencjami zaproponowanego skreślenia w art. 4. Nie nadużywam alkoholu, ale muszę zwrócić uwagę, że zaproponowana zmiana w ust. 4 spowodowałaby zakaz sprzedaży alkoholu nawet przez osoby, które zajmują się tym bez związku z kampanią wyborczą. Możemy oczywiście wprowadzić prohibicję w Polsce, ale wiemy dobrze, jak to jest trudne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-90">
          <u xml:id="u-90.0" who="#PosełJacekRybicki">Zgadzam się z intencją wnioskodawcy, lecz jednocześnie chcę zwrócić uwagę, że jeżeli określony przepis prawa staramy się znacznie zawęzić, to przepis ten zaczyna działać w przeciwnym kierunku.</u>
          <u xml:id="u-90.1" who="#PosełJacekRybicki">Gdyby został zrealizowany całkowity zakaz, jaki proponuje wnioskodawca poprzez zmianę w ust. 4, to zapewne znajdą się tacy, którzy zaraz powiedzą, że w miejscu przeprowadzenia festynu wyborczego znajduje się budka, w której jest sprzedawane piwo. Jest to więc udział w kampanii wyborczej. Podobne mogą być skutki po wprowadzeniu proponowanych zmian w ust. 3.</u>
          <u xml:id="u-90.2" who="#PosełJacekRybicki">Uważam więc, że w ust. 3 i 4 w takim kształcie jakim są, jasno wyrażają intencje ustawodawcy. Intencja ta jest oczywista - nie można przy pomocy alkoholu i nagród w konkursach przekupywać wyborców. Jeżeli przepisy te zostaną zaostrzone, to w praktyce przestaną funkcjonować.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-91">
          <u xml:id="u-91.0" who="#EkspertdrBartłomiejNowotarski">Do tego, co trafnie powiedział poseł Jacek Rybicki, dodam tylko to, że art. 84 to dorobek ustawodawstwa angielskiego z 1883 r. Wówczas w ramach działań antykorupcyjnych, po raz pierwszy zakazano dostarczania napojów alkoholowych. Osobiście jednak z tego powodu nie uważam demokracji za najlepszy wzór.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-92">
          <u xml:id="u-92.0" who="#EkspertdrTomaszŻukowski">Przypominam, że kwestia objęta art. 84 została bardzo szeroko przedyskutowana w ramach prac nad nowelizacją ustawy o wyborze Prezydenta RP. Przepisy te będą mogły być poddane praktycznemu testowi już niedługo.</u>
          <u xml:id="u-92.1" who="#EkspertdrTomaszŻukowski">Po tym praktycznym teście będzie można ewentualnie powrócić do tych przepisów. Teraz natomiast jest chyba za wcześnie, aby już zmieniać to, co zostało dopiero niedawno uchwalone. Podzielam jednak intencje wnioskodawcy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-93">
          <u xml:id="u-93.0" who="#PosełMirosławCzech">Przypominam, iż wniosek posła Tomasza Karwowskiego przewiduje postawienie w art. 84 ust. 4 kropki po wyrazie „konkursów” i skreślenie pozostałych wyrazów oraz w ust. 4 postawienie kropki po wyrazie „alkoholowych” i skreślenie pozostałych wyrazów.</u>
          <u xml:id="u-93.1" who="#PosełMirosławCzech">Poddaję pod głosowanie wniosek posła Tomasza Karwowskiego. Kto opowiada się za tym wnioskiem?</u>
          <u xml:id="u-93.2" who="#PosełMirosławCzech">W głosowaniu za wniosek opowiedział się 1 poseł, 12 było przeciwnych, nikt nie wstrzymał się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-93.3" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja odrzuciła propozycję zmian w art. 84.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-94">
          <u xml:id="u-94.0" who="#PosełGrzegorzSchreiber">Mam uwagę do art. 84 ust. 1, który stanowi, że: „Zabrania się prowadzenia kampanii wyborczej na terenie zakładów pracy lub instytucji publicznych w sposób i w formach zakłócających ich normalne funkcjonowanie”.</u>
          <u xml:id="u-94.1" who="#PosełGrzegorzSchreiber">W praktyce w kampaniach wyborczych zdarzyły się sytuacje, kiedy to kandydaci na posłów w szkołach wędrując od klasy do klasy rozdawali ulotki dzieciom. Ulotki te miały postać planów lekcji.</u>
          <u xml:id="u-94.2" who="#PosełGrzegorzSchreiber">Działania te były przedmiotem protestów kierowanych do sądów. Sądy stwierdziły jednak, że wszystko jest w porządku. Moim zdaniem, nie jest to w porządku. Formuła zawarta w art. 84 ust. 1 - identyczna z formułą obecnie obowiązującą - dopuszcza jednak taką interpretację przyjmowaną przed sąd.</u>
          <u xml:id="u-94.3" who="#PosełGrzegorzSchreiber">Proponuję więc postawienie kropki po wyrazie „publicznych” i skreślenie pozostałych wyrazów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-95">
          <u xml:id="u-95.0" who="#PosełMirosławCzech">Proszę o opinię ministra Kazimierza Czaplickiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-96">
          <u xml:id="u-96.0" who="#SekretarzPKWKazimierzCzaplicki">Trudno ustosunkować się do propozycji posła Grzegorza Schreibera. Jest ona bowiem bardzo konkretna.</u>
          <u xml:id="u-96.1" who="#SekretarzPKWKazimierzCzaplicki">Trudno również dyskutować z zasadnością orzeczeń sądów. Dodam jeszcze, że przepis ten funkcjonuje w ten sposób, że to kierownik danego zakładu pracy faktycznie zdecydował, czy występuje zakłócanie normalnego funkcjonowania, czy też nie. Podstawą oceny był regulamin i Kodeks pracy.</u>
          <u xml:id="u-96.2" who="#SekretarzPKWKazimierzCzaplicki">Ponadto zwraca się uwagę na to, że w prywatnych zakładach pracy właściwie bardzo trudno jest zakazać czegokolwiek. Nie jest bowiem możliwe narzucanie właścicielowi tego, co ma robić lub nie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-97">
          <u xml:id="u-97.0" who="#PosełMirosławCzech">Przypominam, że w pracach nad zmianą ustawy o wyborze Prezydenta RP kwestia ta była dyskutowana. Nie udało się jednak wypracować innej formuły, choć intencje posła Grzegorza Schreibera są oczywiste.</u>
          <u xml:id="u-97.1" who="#PosełMirosławCzech">Proponuję więc, aby wnioskodawca zaczekał; być może w pierwszym czytaniu i w późniejszych pracach uda się wypracować bardziej doskonałą formułę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-98">
          <u xml:id="u-98.0" who="#PosełGrzegorzSchreiber">Przyjmuję sugestię pana przewodniczącego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-99">
          <u xml:id="u-99.0" who="#PosełMirosławCzech">Mimo więc szerokiej debaty i wniosków Komisja nie wprowadziła dalszych zmian w rozdziale 10.</u>
          <u xml:id="u-99.1" who="#PosełMirosławCzech">Powinniśmy teraz przejść do rozpatrzenia rozdziału 11 - Finansowanie kampanii wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-99.2" who="#PosełMirosławCzech">Jednakże zgodnie z przyjętymi ustaleniami w tej chwili pominiemy ten rozdział i przejdziemy do działu II - Przepisy szczególne dla wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-99.3" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału II? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-99.4" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu tytułu rozdziału II? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-99.5" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-99.6" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 13 - Zasady ogólne. Zarządzanie wyborów.</u>
          <u xml:id="u-99.7" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału 13? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-99.8" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu tytułu rozdziału 13? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-99.9" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-100">
          <u xml:id="u-100.0" who="#PrzedstawicielBiuraLegislacyjnegoKS">W nawiązaniu do wcześniejszej dyskusji dotyczącej sposobu ujęcia w projekcie konstytucyjnych przymiotników prawa wyborczego, proponujemy wprowadzenie nowego art. 115a w brzmieniu następującym:</u>
          <u xml:id="u-100.1" who="#PrzedstawicielBiuraLegislacyjnegoKS">„Wybory do Sejmu są powszechne, równe, bezpośrednie i proporcjonalne oraz odbywają się w głosowaniu tajnym”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-101">
          <u xml:id="u-101.0" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do brzmienia nowego art. 115a? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-101.1" who="#PosełMirosławCzech">Przyjmuję jako własną poprawkę zaproponowanego brzmienia nowego art. 115a.</u>
          <u xml:id="u-101.2" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu nowego art. 115a w przedłożonym brzmieniu? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-101.3" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-101.4" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. 116 mającego brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-101.5" who="#PosełMirosławCzech">„Sejm jest wybierany na okres 4 lat. Kadencja Sejmu rozpoczyna się z dniem zebrania się Sejmu na pierwsze posiedzenie i trwa do dnia poprzedzającego zebranie się Sejmu następnej kadencji”.</u>
          <u xml:id="u-101.6" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do art. 116? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-101.7" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 116? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-101.8" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-101.9" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. 117 w następującym brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-101.10" who="#PosełMirosławCzech">„Do Sejmu wybiera się posłów według zasady proporcjonalności, z tym że:</u>
          <u xml:id="u-101.11" who="#PosełMirosławCzech">1) 410 posłów wybiera się z okręgowych list kandydatów na posłów w wielomandatowych okręgach wyborczych,</u>
          <u xml:id="u-101.12" who="#PosełMirosławCzech">2) 50 posłów wybiera się z ogólnopolskich list kandydatów na posłów”.</u>
          <u xml:id="u-101.13" who="#PosełMirosławCzech">Przypominam, że art. 117 został przez podkomisję ukształtowany na podstawie o wcześniejszych ustaleń kierunkowych podjętych przez Komisję.</u>
          <u xml:id="u-101.14" who="#PosełMirosławCzech">Ponadto przypominam, że na tle tego artykułu powraca problem ujęcia w ordynacji zasady proporcjonalności. Początek tej dyskusji mamy już za sobą.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-102">
          <u xml:id="u-102.0" who="#PrzedstawicielBiuraLegislacyjnegoKS">Proponuję, aby początkowa część art. 117 miała brzmienie następujące: „Do Sejmu wybiera się:”. Wyrazy „posłów według zasad proporcjonalności, z tym, że:” zostałyby skreślone w związku z przyjętym art. 115a.</u>
          <u xml:id="u-102.1" who="#PrzedstawicielBiuraLegislacyjnegoKS">Punkty 1 i 2 byłyby bez zmian.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-103">
          <u xml:id="u-103.0" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do zaproponowanego brzmienia art. 117? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-103.1" who="#PosełMirosławCzech">Przyjmuję jako własne zaproponowane brzmienie art. 117.</u>
          <u xml:id="u-103.2" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu zaproponowanego brzmienia art. 117? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-103.3" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje przedłożoną propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-103.4" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. 118 mającego brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-103.5" who="#PosełMirosławCzech">„Wybranym do Sejmu może być obywatel polski mający prawo wybierania, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 21 lat”.</u>
          <u xml:id="u-103.6" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do art. 118? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-103.7" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 118? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-103.8" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-103.9" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. 119 w brzmieniu następującym:</u>
          <u xml:id="u-103.10" who="#PosełMirosławCzech">„Art. 119.1. Prawo zgłaszania kandydatów na posłów mają partie polityczne oraz wyborcy, tworząc w tym celu komitety wyborcze.</u>
          <u xml:id="u-103.11" who="#PosełMirosławCzech">2. Prawo zgłaszania kandydatów na posłów przysługuje również koalicjom wyborczym partii politycznych.</u>
          <u xml:id="u-103.12" who="#PosełMirosławCzech">3. Tryb tworzenia komitetów wyborczych oraz zgłaszania kandydatów określają przepisy niniejszego działu”.</u>
          <u xml:id="u-103.13" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do art. 119? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-103.14" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 119? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-103.15" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-103.16" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. 120 do 124 dotyczących podziału mandatów i mających brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-103.17" who="#PosełMirosławCzech">„Art. 120.1. W podziale mandatów w okręgach wyborczych uwzględnia się wyłącznie okręgowe listy kandydatów na posłów tych komitetów wyborczych, których listy otrzymały co najmniej 5% ważnie oddanych głosów w skali kraju.</u>
          <u xml:id="u-103.18" who="#PosełMirosławCzech">2. Okręgowe listy kandydatów na posłów komitetów wyborczych, o których mowa w art. 135 ust. 1 (koalicja wyborcza), uwzględnia się w podziale mandatów w okręgach wyborczych, jeżeli ich listy otrzymały co najmniej 8% ważnie oddanych głosów w skali kraju.</u>
          <u xml:id="u-103.19" who="#PosełMirosławCzech">Art. 121. W podziale mandatów pomiędzy ogólnopolskie listy kandydatów na posłów uwzględnia się wyłącznie listy tych komitetów wyborczych, których okręgowe listy kandydatów na posłów otrzymały co najmniej 7% ważnie oddanych głosów w skali kraju.</u>
          <u xml:id="u-103.20" who="#PosełMirosławCzech">Art. 122.1. Komitety wyborcze utworzone przez wyborców zrzeszonych w zarejestrowanych organizacjach mniejszości narodowych mogą korzystać ze zwolnienia list tych komitetów z jednego z warunków, o których mowa w art. 120 ust. 1 lub art. 121, jeżeli złożą Państwowej Komisji Wyborczej oświadczenie w tej sprawie najpóźniej w 5 dniu przed dniem wyborów. Wraz z oświadczeniem, o którym mowa w zdaniu pierwszym, komitet jest obowiązany przedłożyć dokument właściwego organu statutowego organizacji mniejszości narodowej potwierdzający utworzenie komitetu przez wyborców będących członkami tej organizacji.</u>
          <u xml:id="u-103.21" who="#PosełMirosławCzech">2. Państwowa Komisja Wyborcza potwierdza niezwłocznie otrzymanie oświadczenia, o którym mowa w ust. 1. Potwierdzenie oświadczenia jest wiążące dla komitetów wyborczych.</u>
          <u xml:id="u-103.22" who="#PosełMirosławCzech">Art. 123. Jeżeli warunku określonego w art. 120 ust. 1 lub ust. 2 nie spełnią okręgowe listy kandydatów na posłów żadnego komitetu wyborczego bądź któryś z wymienionych warunków spełniony zostanie przez listy kandydatów tylko jednego komitetu wyborczego, w podziale mandatów w okręgach wyborczych uwzględnia się listy kandydatów komitetów wyborczych, które otrzymały co najmniej 3% ważnie oddanych głosów w skali kraju. Listy koalicji wyborczych uwzględnia się, jeżeli otrzymały co najmniej 5% ważnie oddanych głosów w skali kraju.</u>
          <u xml:id="u-103.23" who="#PosełMirosławCzech">Art. 124.1. Jeżeli warunku określonego w art. 121 nie spełni ogólnopolska lista kandydatów na posłów żadnego komitetu wyborczego, w podziale mandatów uwzględnia się wyłącznie listy tych trzech komitetów wyborczych, których okręgowe listy kandydatów na posłów, spełniając warunki określone odpowiednio w art. 120 lub w art. 123, otrzymały kolejno najwyższy procent ważnie oddanych głosów w skali kraju.</u>
          <u xml:id="u-103.24" who="#PosełMirosławCzech">2. W razie spełnienia warunków określonych w art. 120 lub w art. 123 przez listy ogólnopolskie mniej niż trzech komitetów wyborczych, w podziale mandatów uwzględnia się ogólnopolskie listy kandydatów wyłącznie tych komitetów”.</u>
          <u xml:id="u-103.25" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do art. od 120 do 124?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-104">
          <u xml:id="u-104.0" who="#PosełLudwikDorn">Mam zestaw propozycji poprawek, które odnoszą się do kilku artykułów, ale ponieważ dotyczą jednej kwestii generalnej, to omówię je łącznie.</u>
          <u xml:id="u-104.1" who="#PosełLudwikDorn">Propozycja pierwsza dotyczy art. 120 i przewiduje skreślenie ust. 2, czyli przepisu różnicującego progi wyborcze dla koalicji wyborczej w porównaniu z progiem wyborczym dla partii politycznych.</u>
          <u xml:id="u-104.2" who="#PosełLudwikDorn">Propozycja druga przewiduje skreślenie art. 121, który ustanawia próg wyborczy dla udziału w podziale mandatów z list ogólnopolskich.</u>
          <u xml:id="u-104.3" who="#PosełLudwikDorn">Propozycja trzecia to skreślenie art. 123 zawierającego preferencje wyborcze dla mniejszości narodowych.</u>
          <u xml:id="u-104.4" who="#PosełLudwikDorn">Uzasadnienie tych trzech propozycji jest jedno. Jest to odwołanie się do Konstytucji RP, która stanowi, że wybory są równe. Równość w orzecznictwie — w tym zwłaszcza w orzecznictwie trybunałów konstytucyjnych w Hiszpanii, Niemczech i Czechach — oraz w doktrynie oznacza, że obowiązuje nie tylko zasada „jeden człowiek — jeden głos”. Obowiązuje zasada, że głosy mają tę samą siłę.</u>
          <u xml:id="u-104.5" who="#PosełLudwikDorn">W toku rozwoju europejskiego prawa wyborczego pojawiała się kwestia progów wyborczych. Wyjściem z tego było wskazanie także na integracyjną funkcję wyborów. Oznacza to konkretne odwołanie się do doświadczeń weimarskich. Takie odesłanie funkcjonuje w orzecznictwie trybunałów konstytucyjnych.</u>
          <u xml:id="u-104.6" who="#PosełLudwikDorn">Jednakże w orzeczeniach stwierdza się, że wzmocnienie integracyjnej funkcji wyborów poprzez zasadę progu wyborczego musi być minimalizowane. Inaczej mówiąc, nie może posuwać się zbyt daleko.</u>
          <u xml:id="u-104.7" who="#PosełLudwikDorn">W sposób oczywisty jest tak, że przepisy, które proponuję skreślić, powodują nierówność głosów wyborców głosujących na komitet wyborczy partii politycznej lub wyborców i wyborców głosujących na komitet koalicyjny.</u>
          <u xml:id="u-104.8" who="#PosełLudwikDorn">Przepisy te wprowadzają również nierówność głosów, która nie ma żadnego uzasadnienia przesłankami w postaci integracyjnej funkcji wyborów. Wchodzi bowiem odejście od zasady proporcjonalności znajdujące wyraz zwłaszcza w przyjęciu progu wyborczego dla udziału w podziale mandatów z list ogólnopolskich.</u>
          <u xml:id="u-104.9" who="#PosełLudwikDorn">Jeżeli natomiast chodzi o art. 122, to uderza on zarówno w zasadę proporcjonalności, jak i równości, a nie ma żadnego uzasadnienia w treści przepisów Konstytucji RP. Gdyby bowiem Konstytucja RP stanowiła, że mniejszościom narodowym zapewnia się udział - na innych zasadach - w sprawowaniu władzy publicznej, to nie byłoby podstaw do krytyki art. 122.</u>
          <u xml:id="u-104.10" who="#PosełLudwikDorn">Jest jednak tak, że Konstytucja RP poświęca stosowny artykuł prawom mniejszości narodowych i etnicznych. Jednakże art. 35 mówi o zachowaniu języka, o kulturze. Nie mówi natomiast nic o uprzywilejowaniu w dostępie do sprawowania władzy publicznej.</u>
          <u xml:id="u-104.11" who="#PosełLudwikDorn">Tak więc - w moim rozumieniu - art. 122, który stanowi recepcję przepisów obecnie obowiązujących, nie da się utrzymać konstytucyjnie.</u>
          <u xml:id="u-104.12" who="#PosełLudwikDorn">Z historycznego punktu widzenia, ta preferencja dla mniejszości narodowych miała swoje racjonalne uzasadnienie, gdyż była wyrazem pewnego oporu przeciwko dziedzictwu komunistycznemu. Częścią reakcji na to doświadczenie było przeświadczenie, że jeżeli jakaś grupa nie ma udziału we władzy politycznej, to znajduje się na straconych pozycjach.</u>
          <u xml:id="u-104.13" who="#PosełLudwikDorn">Ustrój liberalno-demokratyczny cechuje się tym, że ograniczenia są określone przez prawo. Ustrój taki stawia więc tamę dla akcesów władzy politycznej. W Polsce mechanizm ten funkcjonuje, choć słabo.</u>
          <u xml:id="u-104.14" who="#PosełLudwikDorn">Mniejszości narodowe mają swoje umocowanie, jeżeli chodzi o konstytucję. Jednakże zarówno z punktu widzenia konstytucji, jak i z innych punktów widzenia, nie widzę możliwości ocalenia art. 122.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-105">
          <u xml:id="u-105.0" who="#EkspertprofStanisławGebethner">Nie przypominam sobie żadnego orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego kwestionującego zgodność z zasadą równości wyższe progi wyborcze dla koalicji wyborczej. Nie jestem wielkim zwolennikiem progów wyborczych, ale chcę zwrócić uwagę, że idąc drogą rozumowania posła Ludwika Dorna można powiedzieć, że jeżeli nie byłoby takich progów, to w Sejmie znalazłyby się dwie partie tworzące koalicję wówczas, gdy każda z nich ma poparcie tylko 3% wyborców. Tymczasem partia walcząca samodzielnie o wejście do Sejmu musi uzyskać 5%.</u>
          <u xml:id="u-105.1" who="#EkspertprofStanisławGebethner">Jest więc trochę tak, że zasadę równości można argumentować na dwie strony.</u>
          <u xml:id="u-105.2" who="#EkspertprofStanisławGebethner">Jeżeli chodzi o art. 122 w kontekście wypowiedzi posła Ludwika Dorna i posła Michała Kamińskiego, to chcę powiedzieć o pewnych doświadczeniach z mojego pobytu na Litwie w ub. tygodniu. Gdybym był litewskim konserwatystą i nacjonalistą, to z satysfakcją przyjąłbym ton toczącej się teraz dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-105.3" who="#EkspertprofStanisławGebethner">Prezentowane wypowiedzi byłyby wsparciem dla tamtejszych środowisk, które nie mają na celu dobrego ułożenia stosunków z Polakami. Myślę, że prezentowane wypowiedzi nie mogłyby stanowić wsparcia dla naszych rodaków na Litwie i nie tylko na Litwie. Na kwestię tę trzeba bowiem patrzeć w szerszym kontekście międzynarodowym. W grę wchodzą bowiem interesy i dążenia Polaków za granicą.</u>
          <u xml:id="u-105.4" who="#EkspertprofStanisławGebethner">Ponadto chcę przypomnieć, że tego rodzaju przepis usuwający klauzulę 5% obowiązuje w Szlezwiku-Holsztynie w odniesieniu do mniejszości duńskiej.</u>
          <u xml:id="u-105.5" who="#EkspertprofStanisławGebethner">Tak więc uważam, że zaproponowane rozwiązanie jest w zgodzie ze standardami europejskimi. Ponadto Trybunał Konstytucyjny uznał, że tego rodzaju przepisy mają charakter wyrównania szans mniejszości, które w pewnym sensie nie mają równych szans. Jest to więc zgodne z ideą równości wobec prawa.</u>
          <u xml:id="u-105.6" who="#EkspertprofStanisławGebethner">Jeszcze raz chcę zwrócić uwagę na polityczny wydźwięk tych wypowiedzi, które zmierzają do skreślenia art. 122.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-106">
          <u xml:id="u-106.0" who="#PosełMichałKamiński">Podtrzymuję propozycję skreślenia art. 122.</u>
          <u xml:id="u-106.1" who="#PosełMichałKamiński">Na początku chcę się odnieść do ważkich argumentów podniesionych przez prof. Stanisława Gebethnera.</u>
          <u xml:id="u-106.2" who="#PosełMichałKamiński">Na Litwie obowiązuje próg 5% dla mniejszości narodowych. Zniesiono jakiekolwiek preferencje dla mniejszości narodowych. Związek Polaków na Litwie otrzymał zakaz startowania w wyborach, gdyż zakazano w ogóle udziału w wyborach organizacjom mniejszości narodowych.</u>
          <u xml:id="u-106.3" who="#PosełMichałKamiński">Na skutek tego Związek Polaków na Litwie musiał przekształcić się w Akcję Wyborczą Polaków na Litwie i zarejestrować jako litewska partia polityczna, a partie polityczne obowiązuje próg wyborczy wynoszący 5%.</u>
          <u xml:id="u-106.4" who="#PosełMichałKamiński">Tak więc na Litwie nie ma preferencji wyborczych dla mniejszości narodowych. Ponadto mają miejsce manipulacje przy tworzeniu okręgów wyborczych w taki sposób, który ma zapewnić w okręgach wyborczych większość Litwinom. Jest to komentarz do tego, o czym mówił prof. Stanisław Gebethner.</u>
          <u xml:id="u-106.5" who="#PosełMichałKamiński">Żyję w przekonaniu, że Rzeczpospolita Polska gwarantuje wszystkim obywatelom równe prawa niezależnie od narodowości. Przepisy dające przywileje mniejszościom narodowym wprowadza rozróżnienie pewnych uprawnień obywatelskich. Rozróżnienie to bierze swoje źródło w narodowości obywateli polskich.</u>
          <u xml:id="u-106.6" who="#PosełMichałKamiński">Warto podkreślić, że w polskim dowodzie osobistym nie ma rubryki „narodowość”. Jest to dobre rozwiązanie.</u>
          <u xml:id="u-106.7" who="#PosełMichałKamiński">Należy też dodać, że kwestia czym może być narodowość otwiera ogromne pole do interpretacji. W tym kontekście warto przypomnieć debatę, gdy Ślązacy uznali się za narodowość i próbowali zarejestrować się jako organizacja mniejszości narodowej.</u>
          <u xml:id="u-106.8" who="#PosełMichałKamiński">Trzeba też powiedzieć, że w związku z kwestią narodowości istnieje możliwość nadużyć. Można bowiem założyć, że możliwe jest powstanie w Polsce małej, ale zarejestrowanej organizacji mniejszości narodowej. Organizacja taka za pieniądze będzie mogła firmować listę wyborczą zarejestrowaną jako lista organizacji mniejszości narodowej. Tymczasem na tej liście wszyscy kandydaci będą narodowości polskiej.</u>
          <u xml:id="u-106.9" who="#PosełMichałKamiński">Tak więc skoro listy wyborcze mniejszości narodowych mają preferencje, to czy zakładany jest jakiś mechanizm weryfikacji tego rodzaju list? Można bowiem teoretycznie założyć, że z list mniejszości narodowych zostaną wybrani Polacy lub przedstawiciele innej mniejszości narodowej.</u>
          <u xml:id="u-106.10" who="#PosełMichałKamiński">Ponadto chcę przypomnieć argument, który już prezentowałem wcześniej. Chodzi o mniejszości religijne. Mniejszości te w Polsce — kraju o bardzo wyraźnym obliczu religijnym — mogłyby również rościć sobie pretensje do tego, aby startować w wyborach. W tym kontekście warto przypomnieć, że w ostatnich wyborach na Białostocczyźnie startował Komitet Wyborczy Prawosławnych.</u>
          <u xml:id="u-106.11" who="#PosełMichałKamiński">Tak więc są to realne problemy. Niemniej jednak ja i moi koledzy będziemy prowadzili walkę do końca. Art. 122 uważamy bowiem za sprzeczny z Konstytucją RP. Jest tak dlatego, że art. 122 czyni rozróżnienie wśród obywateli polskich ze względu na ich narodowość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-107">
          <u xml:id="u-107.0" who="#PosełMirosławCzech">Deklarację tę przyjmuję z całą powagą.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-108">
          <u xml:id="u-108.0" who="#PosełJacekRybicki">Chcę najpierw odnieść się do uwag posła Ludwika Dorna, które dotyczyły interpretacji konstytucyjnego przepisu o równości wyborów. Sprawa ma dość fundamentalny charakter. Jest to bowiem pytanie o to, w jaki sposób będzie realizowana w polskim prawie wyborczym konstytucyjna zasada równości. Jest to więc pytanie o fundament tego prawa.</u>
          <u xml:id="u-108.1" who="#PosełJacekRybicki">Namawiam do tego — mam nadzieję, że zgodzą się ze mną eksperci — aby zasady równości interpretować w myśl już przypomnianego stwierdzenia „jeden człowiek — jeden głos”.</u>
          <u xml:id="u-108.2" who="#PosełJacekRybicki">Rozwiązania zawarte w art. 120, art. 121 i art. 123 - do których korekty zgłosił poseł Ludwik Dorn - mają w prawie wyborczym inną rolę do spełnienia. Rozwiązania te nie naruszają zasady równości. Poprzez te rozwiązania ustawodawca chce uporządkować scenę polityczną. Czy jest to cel słuszny, czy też nie, to już inny problem do odrębnej dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-108.3" who="#PosełJacekRybicki">Rozwiązania te mają służyć temu, że rzeczywiście preferowana jest partia, a koalicja już musi napotkać na pewne utrudnienia w postaci wyższego progu. Podobnie jest w art. 121, z którego wynika, że w podziale mandatów z list ogólnopolskich mogą partycypować tylko większe podmioty polityczne, uzyskujące większe poparcie społeczne.</u>
          <u xml:id="u-108.4" who="#PosełJacekRybicki">Również pewien mechanizm korekcyjny jest zawarty w art. 123.</u>
          <u xml:id="u-108.5" who="#PosełJacekRybicki">Tak więc można powiedzieć, że wymienione przepisy tworzy pewien system. Jest to system rozmaitych preferencji, którymi ustawodawca chce porządkować scenę polityczną.</u>
          <u xml:id="u-108.6" who="#PosełJacekRybicki">Chcę powiedzieć posłowi Ludwikowi Dornowi, że nie tak dawno ze zdumieniem dowiedziałem się, że w Stanach Zjednoczonych system porządkowania sceny politycznej przez ustawodawcę jest wielokrotnie dalej posunięty niż w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-108.7" who="#PosełJacekRybicki">Przykładem może być rozwiązanie, zgodnie z którym w 60-tysięcznym okręgu wyborczym Partia Republikańska i Partia Demokratyczna muszą zebrać po 1,5 tys. podpisów, aby zarejestrować kandydata. Natomiast każdy inny podmiot wyborczy musi zebrać 3 tys. podpisów.</u>
          <u xml:id="u-108.8" who="#PosełJacekRybicki">Jak mówiłem, okręg jest 60-tysięczny. Wymóg dla innych podmiotów to 3 tys. Jest to więc wielokrotnie więcej niż w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-108.9" who="#PosełJacekRybicki">To rozwiązanie amerykańskie służy więc ograniczeniu funkcjonowania mniej poważnych podmiotów politycznych, które mogą zaśmiecać umysły wyborców rozmaitymi pomysłami.</u>
          <u xml:id="u-108.10" who="#PosełJacekRybicki">Tak więc można postawić pytanie, czy ustawodawca chce przy pomocy określonych przepisów - mechanizmów - porządkować scenę polityczną, czy też nie. Ja opowiadam się za taką regulacją sceny politycznej i dlatego będę opowiadał się za utrzymaniem art. 120 ust. 1, art. 121 i art. 122.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-109">
          <u xml:id="u-109.0" who="#PosełMirosławCzech">Trudno mi pozostawić bez komentarza określenie posła Jacka Rybickiego mówiące o zaśmiecaniu. Demokracja nie jest może ustrojem najlepszym, ale lepszego nikt nie wymyślił. Demokracja polega na tym, że wyborcy mogą wybierać z różnych ofert, które są prezentowane.</u>
          <u xml:id="u-109.1" who="#PosełMirosławCzech">Mogą to być zarówno oferty małe, jak i duże. Racjonalności wyborców pozostawiamy dokonanie odpowiedniego aktu wyborczego, co dzieje się raz na kilka lat poprzez wrzucenie do urny kartki wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-109.2" who="#PosełMirosławCzech">Zgadzam się z tym, że należy porządkować scenę polityczną. Jednym z instrumentów może być ordynacja wyborcza.</u>
          <u xml:id="u-109.3" who="#PosełMirosławCzech">Warto też pamiętać, że w doświadczeniach rozdrobnienia Sejmu wybranego w 1991 r., w 1993 r. przyjęto rozwiązania, które odegrały pozytywną rolę. Przepisy te zdały również egzamin w latach następnych. Są one usprawiedliwione.</u>
          <u xml:id="u-109.4" who="#PosełMirosławCzech">Równocześnie należy jednak dbać o to, aby pewne podmioty pojawiające się na scenie politycznej miały również możliwość działania. Obywatele, którzy nie są zadowoleni z rządzących, muszą mieć możliwość tworzenia nowych ugrupowań politycznych. Nie może więc być zbyt restrykcyjnych norm i zbyt wysokich progów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-110">
          <u xml:id="u-110.0" who="#PosełLudwikDorn">Chcę zgłosić jeszcze poprawkę do art. 123. Poprawka polega na propozycji skreślenia ostatniego zdania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-111">
          <u xml:id="u-111.0" who="#PosłankaOlgaKrzyżanowska">Chcę odnieść się do kwestii preferencji wyborczych dla mniejszości narodowych.</u>
          <u xml:id="u-111.1" who="#PosłankaOlgaKrzyżanowska">Ordynacja wyborcza jest przede wszystkim aktem prawnym. Musi więc być jasna i czytelna.</u>
          <u xml:id="u-111.2" who="#PosłankaOlgaKrzyżanowska">Ordynacja wyborcza podlega jednak również pewnym aktualnym uwarunkowaniom politycznym występujących w naszym kraju. Poza granicami Polski żyje wielu Polaków. Jeżeli więc mniejszości narodowe w Polsce zostaną pozbawione pewnego lepszego traktowania prawnego - być może nie całkowicie do pogorszenia ze skrajnie pojmowaną zasadą równości - to jest to sygnał dla wszystkich krajów, w których mieszkają Polacy, stosowania takich samych ograniczeń. Nawiązuję do tego, o czym mówił prof. Stanisław Gebethner.</u>
          <u xml:id="u-111.3" who="#PosłankaOlgaKrzyżanowska">Jeżeli chodzi o to, co dzieje się na Litwie, to protestujemy przeciwko temu. Jeżeli jako Sejm damy określony sygnał w ordynacji wyborczej, to musimy oczekiwać takiej samej reakcji ze strony państw, w których mieszka dużo Polaków. Rzuciły ich tam losy wojny i historii.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-112">
          <u xml:id="u-112.0" who="#PosełKrzysztofOksiuta">Muszę zabrać głos nieco sprowokowany ostatnim wystąpieniem. Jest bowiem tak, że w Polsce nikt nie ogranicza praw mniejszości narodowych, jeżeli chodzi o możliwość kandydowania do samorządu terytorialnego. Tam gdzie mniejszości narodowe żyją w znacznym skupisku, mogą sprawować władzę na poziomie lokalnym. Można tylko żałować, że kwestie te nie są tak samo traktowane w innych państwach.</u>
          <u xml:id="u-112.1" who="#PosełKrzysztofOksiuta">Ponadto pojawia się inny ważny problem. Jak już była mowa, pojęcie mniejszości narodowej to pojęcie bardzo szerokie. Może być traktowane bardzo różnie. Nie ma urzędowego spisu wyborców mniejszości narodowych. Nie można więc doprowadzić do rzeczywistych wyborów i zastosowania zasady proporcjonalności.</u>
          <u xml:id="u-112.2" who="#PosełKrzysztofOksiuta">Tak więc chodzi o prostą korektę ordynacji. Art. 122 jest pozostałością po poprzednich ordynacjach. W okresie przejściowym, kiedy były budowane podstawy demokracji w Polsce, potrzebne były pewne mechanizmy obronne. Obecnie należy natomiast wprowadzać takie same warunki dla wyborców, zarówno jeżeli chodzi o czynne, jak i bierne prawo wyborcze.</u>
          <u xml:id="u-112.3" who="#PosełKrzysztofOksiuta">Nie powinno być dysproporcji i łamania praw Polaków, tzw. region białoruski w województwie podlaskim jest niewielki. Są to grupki Białorusinów przemieszane z Polakami. Nie czują się oni Białorusinami, lecz Polakami. Tymczasem jakby na siłę podtrzymywany jest tego typu stereotyp.</u>
          <u xml:id="u-112.4" who="#PosełKrzysztofOksiuta">Przedstawiciele mniejszości narodowych mają prawo kandydowania z list wyborczych partii politycznych. Nie ma więc potrzeby tworzenia komitetów wyborczych mniejszości narodowych. Art. 122 powinien więc zostać skreślony. Popieram więc w pełni te głosy, które zmierzały w tym właśnie kierunku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-113">
          <u xml:id="u-113.0" who="#PosełMichałKamiński">Zarówno w wypowiedzi prof. Stanisława Gebethnera, jak i posłanki Olgi Krzyżanowskiej znalazły się określenia bardzo niekonkretne i, niestety, nie oddające rzeczywistości.</u>
          <u xml:id="u-113.1" who="#PosełMichałKamiński">Chcę podkreślić, że w żadnym kraju Europy zachodniej nie ma preferencji wyborczych dla mniejszości narodowych. Jedyne tego typu rozwiązanie to przywołany już przypadek Szlezwiku-Holsztyna, gdzie nie obowiązuje próg 5% dla mniejszości duńskiej, ale w wyborach do landtagu. Inne mniejszości nie mają żadnych preferencji, mimo że w Niemczech jest duża - ok. 3 mln - grupa Turków. Jest mniejszość serbska w Saksonii, a także polska.</u>
          <u xml:id="u-113.2" who="#PosełMichałKamiński">Nie ma przywilejów dla mniejszości narodowych we Francji, choć w kraju tym występują bardzo duże separatyzmy.</u>
          <u xml:id="u-113.3" who="#PosełMichałKamiński">Tego typu przywilejów nie ma w Hiszpanii, mimo że Hiszpania jest państwem znacznie bardziej wielonarodowym niż Polska.</u>
          <u xml:id="u-113.4" who="#PosełMichałKamiński">Tak więc w żadnym państwie Europy Zachodniej nie obowiązują tego typu przepisy, a często obowiązują przepisy gwarantujące w pewnym stopniu możliwość działania mniejszości narodowych na szczeblu lokalnym. W Polsce jest to również możliwe.</u>
          <u xml:id="u-113.5" who="#PosełMichałKamiński">Jak stwierdził poseł Krzysztof Oksiuta, w Polsce mniejszości narodowe mają pełne prawo do sprawowania władzy w samorządzie terytorialnym. Co więcej, przedstawiciele mniejszości narodowych mają pełne prawo do kandydowania w wyborach.</u>
          <u xml:id="u-113.6" who="#PosełMichałKamiński">Jeżeli natomiast chodzi o państwa Europy Wschodniej, to również nie ma tam preferencji dla mniejszości narodowych. Wyjątkiem są Rumunia i Węgry. Państwa te kwestię reprezentacji mniejszości narodowych regulują zupełnie inaczej. Polega to na pozostawieniu z góry określonej puli mandatów parlamentarnych dla mniejszości narodowych. Mandaty dla mniejszości narodowych obsadzane są w innej procedurze wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-113.7" who="#PosełMichałKamiński">Tak więc powołanie się na wzorce europejskie jest zupełnie nieadekwatne. Takich wzorców bowiem nie ma. Fundamentem Europy jest równość ludzi niezależnie od ich narodowości.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-114">
          <u xml:id="u-114.0" who="#PosełJerzySzmajdziński">Chcę powiedzieć, że w naszym konserwatywnym prawie wyborczym utrzymanie dotychczasowych rozwiązań jest czymś, co nas wyróżnia i wyróżnia nas dobrze. Jest to jednak równość praw. Państwo, które nie szanuje mniejszości. nie jest dobrym państwem.</u>
          <u xml:id="u-114.1" who="#PosełJerzySzmajdziński">Utrzymajmy więc to, że jesteśmy dobrym państwem i właściwie rozumiemy i określamy rolę mniejszości i nie sprowadzamy problemu do poziomu komitetów osiedlowych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-115">
          <u xml:id="u-115.0" who="#PosełLudwikDorn">Jeżeli chodzi o zderzenie pewnych naiwnych wyobrażeń o tym, jak wygląda realizacja standardów realizowanych w innych państwach, w konfrontacji z rzeczywistością i faktami, to wyręczył mnie poseł Michał Kamiński.</u>
          <u xml:id="u-115.1" who="#PosełLudwikDorn">Jeżeli ktoś posiada pewne minimum wiedzy na temat prawa wyborczego i praw mniejszości, to wie, jak jest, a jest tak, jak mówił poseł Michał Kamiński. Nie będę więc kontynuował tego wątku.</u>
          <u xml:id="u-115.2" who="#PosełLudwikDorn">Art. 96 Konstytucji RP stanowi, że wybory do Sejmu są m.in. równe. Ponadto art. 35 Konstytucji RP dotyczy mniejszości. Art. 35 ust. 2 określa uprawnienia i gwarancje dla mniejszości stwierdzając, że:</u>
          <u xml:id="u-115.3" who="#PosełLudwikDorn">„Mniejszości narodowe i etniczne mają prawo do tworzenia własnych instytucji edukacyjnych, kulturalnych i instytucji służących ochronie tożsamości religijnej oraz do uczestnictwa w rozstrzyganiu spraw dotyczących ich tożsamości kulturowej”.</u>
          <u xml:id="u-115.4" who="#PosełLudwikDorn">Jeżeli ci, którzy uchwalali chcieli, aby mniejszości traktować nierówno - oznacza to albo uprzywilejowanie, albo dyskryminowanie - to jeżeli chcieli uprzywilejować mniejszości w procesie dystrybucji władzy, to należało to zapisać. Nie byłoby wówczas problemu. Skoro tego nie wpisano, to należy pogodzić się z konstytucyjnymi ramami.</u>
          <u xml:id="u-115.5" who="#PosełLudwikDorn">Zgadzam się z posłem Jerzym Szmajdzińskim, że mniejszości narodowe należy traktować dobrze w ramach konstytucji. Nie można mniejszości traktować lepiej łamiąc konstytucję.</u>
          <u xml:id="u-115.6" who="#PosełLudwikDorn">Ponadto chcą dodać, że mam nadzieję, iż znajdzie się w Sejmie grupa co najmniej 50 posłów, którzy - gdy przepis ten zostanie uchwalony - zaskarżą go do Trybunału Konstytucyjnego. Trybunał Konstytucyjny na pewno uchyli ten przepis.</u>
          <u xml:id="u-115.7" who="#PosełLudwikDorn">Jeżeli chodzi o moje inne poprawki, to odnosząc się do nich poseł Jacek Rybicki stwierdził, że ustawodawca może porządkować scenę polityczną.</u>
          <u xml:id="u-115.8" who="#PosełLudwikDorn">Nie ulega wątpliwości, że ustawodawca ma prawo regulowania pewnych kwestii, ale w ramach, które ustawodawcy narzuca ustrojodawca. Porządkowanie sceny politycznej nie może być sprzeczne z przepisami konstytucji. Moim zdaniem, zróżnicowanie progów jest sprzeczne z zasadą równości wyborów, gdyż wprowadza nierówność między głosami i nierówność między podmiotami zgłaszającymi listy wyborcze.</u>
          <u xml:id="u-115.9" who="#PosełLudwikDorn">Jeżeli chodzi o wypowiedź prof. Stanisława Gebethnera, to oczywiście żaden trybunał konstytucyjny w Europie nie zajmował się zróżnicowaniem progów wyborczych między koalicje wyborcze a partie. To, o czym mówiłem, to kwestia uzasadnień do orzeczeń trybunałów konstytucyjnych w kwestii progów wyborczych.</u>
          <u xml:id="u-115.10" who="#PosełLudwikDorn">W tych uzasadnieniach zasada minimalizacji ingerencji ustawodawcy w równość i proporcjonalność wyborów została wyraźnie sformułowana i jest powszechnie podzielana przez całą europejską myśl prawniczą.</u>
          <u xml:id="u-115.11" who="#PosełLudwikDorn">Tak więc progi wyborcze daje się obronić, ale nie dotyczy to każdego progu. Progi są przypadkiem ingerencji - ograniczenia - zasady równości wyborów. Ingerencja ta musi być minimalizowana ze względu na integracyjną funkcję wyborów.</u>
          <u xml:id="u-115.12" who="#PosełLudwikDorn">Pan przewodniczący Mirosław Czech powiedział, że rozwiązania te sprawdziły się. Przeprowadziłem stosowne symulacje. To, co nazywa się integracyjną funkcją wyborów - czyli zdolność wyłonienia przez wybrany parlament władzy wykonawczej - to funkcja ta byłaby mniej więcej taka sama, gdyby nie było przepisów różnicujących progi. Dość łatwo to policzyć.</u>
          <u xml:id="u-115.13" who="#PosełLudwikDorn">Nie dotyczy to jednak progu 5%, ale tego progu ja nie kwestionuję. Stwierdzam tylko, że powinien on być równy dla wszystkich.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-116">
          <u xml:id="u-116.0" who="#PosełMirosławCzech">Myślę, że dalsza dyskusja nie jest potrzebna. Sprawa jest dobrze znana. Możemy więc przejść do rozstrzygnięć.</u>
          <u xml:id="u-116.1" who="#PosełMirosławCzech">Przystępujemy do głosowania. Poddaję pod głosowanie wniosek posła Ludwika Dorna o skreślenie art. 120 ust. 2. Kto opowiada się za tym wnioskiem?</u>
          <u xml:id="u-116.2" who="#PosełMirosławCzech">W głosowaniu za wnioskiem opowiedziało się 6 posłów, 12 było przeciwnych, nikt nie wstrzymał się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-116.3" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja odrzuciła wniosek.</u>
          <u xml:id="u-116.4" who="#PosełMirosławCzech">Poddaję pod głosowanie wniosek posła Ludwika Dorna o skreślenie art. 121. Kto opowiada się za tym wnioskiem?</u>
          <u xml:id="u-116.5" who="#PosełMirosławCzech">W głosowaniu za wnioskiem opowiedziało się 4 posłów, 13 było przeciwnych, 1 wstrzymał się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-116.6" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja odrzuciła wniosek.</u>
          <u xml:id="u-116.7" who="#PosełMirosławCzech">Przed głosowaniem nad art. 122 proszę pozwolić na krótką wypowiedź - prawem przewodniczącego - na temat mniejszości narodowych. Jest to problematyka, na której trochę się znam.</u>
          <u xml:id="u-116.8" who="#PosełMirosławCzech">Po pierwsze - należy powiedzieć, że regulacje europejskie w tej materii są różne. Normy, doświadczenia i praktyka są różne i zmieniają się. Ostatnim przykładem jeżeli chodzi o Wielką Brytanię są reformy państwowości dotyczące stosunku do mniejszości narodowych takich jak Szkoci i Walijczycy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-117">
          <u xml:id="u-117.0" who="#PosełLudwikDorn">Panie przewodniczący, to żart.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-118">
          <u xml:id="u-118.0" who="#PosełMirosławCzech">To nie jest żart. Przyjmowane są różne rozstrzygnięcia.</u>
          <u xml:id="u-118.1" who="#PosełMirosławCzech">Uwaga druga — jednym z osiągnięć III Rzeczypospolitej, a wcześniej ruchu opozycji demokratycznej i „Solidarności” było i jest dostrzeganie problemów mniejszości narodowych w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-118.2" who="#PosełMirosławCzech">Rozwiązania przyjęte w polskim prawie wyborczym polegają nie na tym, że tworzone są kurie wyborcze, lecz na tym, że może mieć miejsce zwolnienie z obowiązku przekroczenia progu wyborczego przez komitety mniejszości narodowych. Rozwiązanie to sprawdziło się w praktyce.</u>
          <u xml:id="u-118.3" who="#PosełMirosławCzech">Rozwiązanie takie nie zostało przyjęte w ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw. Nie było bowiem tego rodzaju postulatów.</u>
          <u xml:id="u-118.4" who="#PosełMirosławCzech">Tak więc chodzi o to, aby mniejszości narodowe, które w Polsce nie są zbyt liczne, były reprezentowane w Sejmie.</u>
          <u xml:id="u-118.5" who="#PosełMirosławCzech">Jeżeli chodzi o kontekst polityki międzynarodowej, to trzeba pamiętać, że w przypadku Wschodu, to mniejszość polska, ani nie jest największą mniejszością, ani nie jest największym problemem.</u>
          <u xml:id="u-118.6" who="#PosełMirosławCzech">Przystępujemy do głosowania. Poddaję pod głosowanie wniosek posła Ludwika Dorna o skreślenie art. 122. Kto opowiada się za tym wnioskiem?</u>
          <u xml:id="u-118.7" who="#PosełMirosławCzech">W głosowaniu za wnioskiem opowiedziało się 4 posłów, 12 było przeciwnych, 3 wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-118.8" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja odrzuciła wniosek.</u>
          <u xml:id="u-118.9" who="#PosełMirosławCzech">Poddaję pod głosowanie wniosek posła Ludwika Dorna o skreślenie ostatniego zdania w art. 123. Kto opowiada się za tym wnioskiem?</u>
          <u xml:id="u-118.10" who="#PosełMirosławCzech">W głosowaniu za wnioskiem opowiedziało się 2 posłów, 14 było przeciwnych, 1 wstrzymał się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-118.11" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja odrzuciła wniosek.</u>
          <u xml:id="u-118.12" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 120, 121, 122 i 123? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-118.13" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-118.14" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. 124, którego brzmienie jest następujące:</u>
          <u xml:id="u-118.15" who="#PosełMirosławCzech">„Art. 124.1. Jeżeli warunku określonego w art. 121 nie spełni ogólnopolska lista kandydatów na posłów żadnego komitetu wyborczego, w podziale mandatów uwzględnia się wyłącznie listy tych trzech komitetów wyborczych, których okręgowe listy kandydatów na posłów spełniając warunki określone odpowiednio w art. 120 lub w art. 123, otrzymały kolejno najwyższy procent ważnie oddanych głosów w skali kraju.</u>
          <u xml:id="u-118.16" who="#PosełMirosławCzech">2. W razie spełnienia warunków określonych w art. 120 lub w art. 123 przez listy ogólnopolskie mniej niż trzech komitetów wyborczych, w podziale mandatów uwzględnia się ogólnopolskie listy kandydatów wyłącznie ich komitetów”.</u>
          <u xml:id="u-118.17" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do art. 124? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-118.18" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 124? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-118.19" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-118.20" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. 125 i 126, dotyczących zarządzania wyborów i mających brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-118.21" who="#PosełMirosławCzech">„Art. 125.1. Wybory do Sejmu zarządza Prezydent Rzeczypospolitej, w drodze postanowienia, nie później niż na 90 dni przed upływem 4 lat od rozpoczęcia kadencji Sejmu, wyznaczając wybory na dzień wolny od pracy. przypadający w ciągu 30 dni przed upływem 4 lat od rozpoczęcia kadencji Sejmu. Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej podaje się do wiadomości publicznej i ogłasza w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej najpóźniej w 5 dniu od dnia zarządzenia wyborów.</u>
          <u xml:id="u-118.22" who="#PosełMirosławCzech">2. W postanowieniu, o którym mowa w ust. 1, Prezydent Rzeczypospolitej po zasięgnięciu opinii Państwowej Komisji Wyborczej określa dni, w których upływają terminy wykonania czynności wyborczych przewidzianych w ustawie (kalendarz wyborczy).</u>
          <u xml:id="u-118.23" who="#PosełMirosławCzech">Art. 126.1. W razie skrócenia kadencji Sejmu na mocy jego uchwały lub na mocy postanowienia Prezydenta Rzeczypospolitej, Prezydent zarządza wybory do Sejmu, wyznaczając ich datę na dzień przypadający nie później niż w ciągu 45 dni od dnia wejścia w życie uchwały Sejmu o skróceniu swej kadencji lub od dnia ogłoszenia postanowienia Prezydenta Rzeczypospolitej o skróceniu kadencji Sejmu. Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej o skróceniu kadencji Sejmu i wyborach do Sejmu podaje się do wiadomości publicznej i ogłasza w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej najpóźniej w 5 dniu od dnia jego podpisania. Przepis art. 125 ust. 2 stosuje się odpowiednio.</u>
          <u xml:id="u-118.24" who="#PosełMirosławCzech">2. Wybory, o których mowa w ust. 1, przeprowadza się w trybie i na zasadach określonych w niniejszej ustawie, z tym że:</u>
          <u xml:id="u-118.25" who="#PosełMirosławCzech">1) ustalone ustawą następujące terminy wykonania czynności wyborczych ulegają skróceniu:</u>
          <u xml:id="u-118.26" who="#PosełMirosławCzech">a) w art. 41 ust. 2 i 3 — odpowiednio do 38 dnia i 35 dnia przed dniem wyborów,</u>
          <u xml:id="u-118.27" who="#PosełMirosławCzech">b) w art. 128 ust. 2 — do 40 dnia przed dniem wyborów,</u>
          <u xml:id="u-118.28" who="#PosełMirosławCzech">c) w art. 133 ust. 3, art. 134 ust. 4 i art. 135 ust. 4 — do 35 dnia przed dniem wyborów,</u>
          <u xml:id="u-118.29" who="#PosełMirosławCzech">d) w art. 140 ust. 3 i art. 141 ust. 1 — do 25 dnia przed dniem wyborów,</u>
          <u xml:id="u-118.30" who="#PosełMirosławCzech">2) terminy przewidziane w art. 133 ust. 5–8, art. 143 ust. 2, art. 144 ust. 1 i 3, art. 152 ust. 3 i art. 154 ust. 1 na wnoszenie i rozpatrywanie skarg lub odwołań skraca się do 2 dni,</u>
          <u xml:id="u-118.31" who="#PosełMirosławCzech">3) losowanie jednolitych numerów dla list komitetów wyborczych, o których mowa w art. 145 ust. 1 i art. 146 ust. 1, przeprowadza się jedynie dla list komitetów wyborczych, które w poprzednich wyborach nie zarejestrowały list kandydatów. Komitety, które uczestniczyły w poprzednich wyborach i w obecnych zarejestrowały swoje listy, zachowują numery wówczas im przyznane”.</u>
          <u xml:id="u-118.32" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do art. 125 i 126? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-118.33" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 125 i 126? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-118.34" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-118.35" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 14 - Okręgi wyborcze, składającego się z art. od 127 do 129 w brzmieniu następującym:</u>
          <u xml:id="u-118.36" who="#PosełMirosławCzech">„Art. 127.1. W celu przeprowadzenia wyborów tworzy się wielomandatowe okręgi wyborcze, zwane dalej «okręgami wyborczymi».</u>
          <u xml:id="u-118.37" who="#PosełMirosławCzech">2. W okręgu wyborczym wybiera się co najmniej 7 posłów.</u>
          <u xml:id="u-118.38" who="#PosełMirosławCzech">3. Okręg wyborczy obejmuje obszar województwa lub jego część. Granice okręgu wyborczego nie mogą naruszać granic wchodzących w jego skład powiatów i miast na prawach powiatu. Miasto stołeczne Warszawa jest jednym okręgiem wyborczym.</u>
          <u xml:id="u-118.39" who="#PosełMirosławCzech">Art. 128.1. Ustalenie listy posłów wybieranych w poszczególnych okręgach wyborczych oraz podziału województw na okręgi wyborcze dokonuje się według jednolitej normy przedstawicielstwa, obliczonej przez podzielenie liczby mieszkańców kraju przez ogólną liczbę posłów wybieranych w okręgach wyborczych, z uwzględnieniem art. 127 i następujących zasad:</u>
          <u xml:id="u-118.40" who="#PosełMirosławCzech">1) ułamki liczby mandatów posłów wybieranych w okręgach wyborczych równe lub większe od 1/2, jakie wynikną z zastosowania normy przedstawicielstwa, zaokrągla się w górę do liczby całkowitej,</u>
          <u xml:id="u-118.41" who="#PosełMirosławCzech">2) jeżeli w wyniku postępowania. o którym mowa w pkt. 1, liczba posłów wybieranych w okręgach wyborczych przewyższa liczbę wynikającą z art. 117 pkt 1, mandaty nadwyżkowe odejmuje się w tych okręgach wyborczych, w których norma przedstawicielstwa jest najmniejsza. W wypadku, gdy liczba posłów jest mniejsza od wynikającej z art. 117 pkt. 1, dodatkowe mandaty przydziela się tym okręgom wyborczym, w których norma przedstawicielstwa jest największa.</u>
          <u xml:id="u-118.42" who="#PosełMirosławCzech">2. Podział na okręgi wyborcze, ich numery i granice oraz liczbę posłów wybieranych w każdym okręgu, a także siedziby okręgowych komisji wyborczych określa załącznik nr 1 do ustawy.</u>
          <u xml:id="u-118.43" who="#PosełMirosławCzech">3. Informację o okręgu wyborczym podaje się do wiadomości wyborcom danego okręgu wyborczego w formie obwieszczenia Państwowej Komisji Wyborczej najpóźniej w 52 dniu przed dniem wyborów. Druk i rozplakatowanie obwieszczeń zapewnia Krajowe Biuro Wyborcze.</u>
          <u xml:id="u-118.44" who="#PosełMirosławCzech">Art. 129.1. Państwowa Komisja Wyborcza przedkłada Sejmowi wnioski w sprawie zmiany granic okręgów wyborczych i liczby posłów w nich wybieranych, jeżeli konieczność taka wynika ze zmian w zasadniczym podziale terytorialnym państwa lub zmiany liczby mieszkańców w okręgu wyborczym lub w kraju.</u>
          <u xml:id="u-118.45" who="#PosełMirosławCzech">2. Sejm dokonuje zmian w podziale na okręgi wyborcze z przyczyn, o których mowa w ust. 1, najpóźniej w ciągu pierwszych 3 miesięcy roku, w którym przeprowadzone będą wybory, z zastrzeżeniem ust. 3.</u>
          <u xml:id="u-118.46" who="#PosełMirosławCzech">3. W razie skrócenia kadencji Sejmu zmian w podziale na okręgi wyborcze nie dokonuje się”.</u>
          <u xml:id="u-118.47" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału 14? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-118.48" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu tytułu rozdziału 14? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-118.49" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-118.50" who="#PosełMirosławCzech">Jeżeli chodzi o art. 128 i 129, to na piśmie propozycje poprawek przedłożył poseł Ludwik Dorn. Propozycje te mają swoje konsekwencje także w dalszych przepisach projektu. Oddaję głos posłowi Ludwikowi Dornowi, jednakże wraz z prośbą o to, aby swoje poprawki zaprezentował w miarę krótko.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-119">
          <u xml:id="u-119.0" who="#PosełLudwikDorn">Zwracam jednak uwagę, że dochodzimy do problemu kluczowego z punktu widzenia wyników najbliższych wyborów.</u>
          <u xml:id="u-119.1" who="#PosełLudwikDorn">Są dwa czynniki określające proporcjonalność i dysproporcjonalność. Jest to czynnik ważniejszy i mniej ważny. Czynnik ważniejszy to wielkość okręgów wyborczych. Czynnik mniej ważny to metoda podziału mandatów. Im okręgi większe, tym wybory są bardziej proporcjonalne. Jest to oczywista zasada.</u>
          <u xml:id="u-119.2" who="#PosełLudwikDorn">Proponuję Komisji pewną symulację i pewną prognozę. Jeżeli preferencje wyrażane w sondażach opinii publicznej utrzymają się w wyborach, to Sojusz Lewicy Demokratycznej osiągnie ok. 35–40%. Jeżeli do tego dodać 4–6% głosów oddanych na Unię Pracy, to przewidywany wynik wyborczy koalicji SLD-UP zaczyna niebezpiecznie oscylować ok. 40% czy nawet więcej.</u>
          <u xml:id="u-119.3" who="#PosełLudwikDorn">W ramach podziału na okręgi i metody podziału mandatów zaproponowanych w projekcie przygotowanym przez podkomisję, oznacza to dla SLD ponad 50% mandatów. Nie jest to perspektywa wesoła. Jest tak z dwóch względów. Wzgląd mniej ważny to możliwość samodzielnego utworzenia rządu i dobierania koalicjanta jako „kwiatka do kożucha”. Cztery lata takiego układu można bowiem ostatecznie przeboleć.</u>
          <u xml:id="u-119.4" who="#PosełLudwikDorn">Ważniejszy jest wzgląd polegający na tym, że dysponując bezwzględną większością w Sejmie formacja ta będzie w stanie uchwalać pod swoje potrzeby wszystkie kolejne ordynacje, a jest to bardzo użyteczne i wydajne narzędzie, jeżeli chodzi o kontynuację swojej władzy.</u>
          <u xml:id="u-119.5" who="#PosełLudwikDorn">Z tego względu egzystencjalnym interesem AWS i drobniejszych kół prawicowych, Unii Wolności i PSL jest niedopuszczenie do takiej dysproporcjonalności, która przy wyniku ok. 40–41% głosów zapewni ponad 50% mandatów. Poprawki, które przedkładam, zmierzają w tym właśnie kierunku.</u>
          <u xml:id="u-119.6" who="#PosełLudwikDorn">Oprócz kwestii określonego układu sił jest jeszcze interes publiczny. Według mojej wiedzy - być może skoryguje ją prof. Stanisław Gebethner - w Europie jest zasadą, a wyjątkiem jest chyba tylko Belgia, iż granice podziału terytorialnego tworzą granice okręgów wyborczych. Przykładem może być Wiedeń będący jednym okręgiem wyborczym z 35 mandatami.</u>
          <u xml:id="u-119.7" who="#PosełLudwikDorn">Okręgami z kilkudziesięcioma mandatami są regiony w Hiszpanii. Tego rodzaju zasada uniemożliwia to, co już kwitnie w Sejmie, czyli tzw. gerrymanderyzm, a więc wykrajanie okręgów wyborczych pod potrzeby określonych formacji politycznych, jak i pod potrzeby określonych grup posłów.</u>
          <u xml:id="u-119.8" who="#PosełLudwikDorn">W ostatnim czasie wiele rozmów w kuluarach, restauracji oraz w toalecie dotyczy tej właśnie sprawy.</u>
          <u xml:id="u-119.9" who="#PosełLudwikDorn">Moja propozycja brzmienia art. 127 jest następująca:</u>
          <u xml:id="u-119.10" who="#PosełLudwikDorn">„1. W celu przeprowadzenia wyborów tworzy się wielomandatowe okręgi wyborcze, zwane dalej «okręgami wyborczymi».</u>
          <u xml:id="u-119.11" who="#PosełLudwikDorn">2. Okręgiem wyborczym jest województwo z zastrzeżeniem ust. 3.</u>
          <u xml:id="u-119.12" who="#PosełLudwikDorn">3. (wariant I) Okręgi wyborcze obejmujące część województwa można tworzyć w województwach, w których liczba mieszkańców stanowi więcej niż 6,5% liczby mieszkańców kraju.</u>
          <u xml:id="u-119.13" who="#PosełLudwikDorn">(wariant II) Okręgi wyborcze obejmujące część województwa można tworzyć w województwach, w których liczba mieszkańców stanowi więcej niż 7,5% liczby mieszkańców kraju.</u>
          <u xml:id="u-119.14" who="#PosełLudwikDorn">4. Granice okręgu wyborczego nie mogą naruszać granic wchodzących w jego skład powiatów i miast na prawach powiatu.</u>
          <u xml:id="u-119.15" who="#PosełLudwikDorn">5. Podział na okręgi wyborcze, ich numery i granice (oraz liczbę posłów wybieranych w każdym okręgu — wariant bez zmiany art. 128) określa załącznik nr 1 do ustawy”.</u>
          <u xml:id="u-119.16" who="#PosełLudwikDorn">Istotą mojej propozycji jest przyjęcie zasady, zgodnie z którą okręgiem wyborczym jest województwo, z zastrzeżeniem zawartym w ust. 3, który ma dwa warianty.</u>
          <u xml:id="u-119.17" who="#PosełLudwikDorn">Problem - na dobrą sprawę - najbardziej dotyczy województwa łódzkiego. W wariancie I możliwy byłby jego podział, a w wariancie II nie byłoby to możliwe.</u>
          <u xml:id="u-119.18" who="#PosełLudwikDorn">Stosownie do art. 127 załączam dwie wersje załącznika zawierającego okręgi wyborcze. Wersja I, to 24 okręgi wyborcze, a wersja II to 21 okręgów wyborczych.</u>
          <u xml:id="u-119.19" who="#PosełLudwikDorn">Drugi element mojej propozycji, to następujące brzmienie art. 128:</u>
          <u xml:id="u-119.20" who="#PosełLudwikDorn">„1. Liczbę posłów wybranych w każdym okręgu wyborczym oblicza Państwowa Komisja Wyborcza w oparciu o krajową normę przedstawicielską.</u>
          <u xml:id="u-119.21" who="#PosełLudwikDorn">2. Krajowa norma przedstawicielska jest ilorazem liczby wszystkich głosów ważnych w skali kraju oddanych na listy komitetów wyborczych, uprawnionych do podziału mandatów w okręgach wyborczych przez liczbę 410.</u>
          <u xml:id="u-119.22" who="#PosełLudwikDorn">3. Liczbę wszystkich głosów ważnie oddanych w okręgu dzieli się przez krajową normę przedstawicielską. Otrzymany w ten sposób iloraz wyrażony liczbą całkowitą jest liczba mandatów przypadających na dany okręg wyborczy.</u>
          <u xml:id="u-119.23" who="#PosełLudwikDorn">4. Jeżeli liczba mandatów rozdzielona w sposób opisany w ust. 3 między okręgi wyborcze jest mniejsza niż 410, to pozostałe mandaty przydziela się kolejno okręgom wyborczym, które wykazują największą resztę dzielenia, o którym mowa w ust. 3. W przypadku równości reszty decyduje losowanie”.</u>
          <u xml:id="u-119.24" who="#PosełLudwikDorn">Istota przedłożonego brzmienia art. 128, to propozycja przydzielania mandatów nie według liczby mieszkańców, czy uprawnionych do głosowania, lecz według liczby ważnie oddanych głosów.</u>
          <u xml:id="u-119.25" who="#PosełLudwikDorn">Dodam, że jest to recepcja rozwiązania przyjętego w Czechach.</u>
          <u xml:id="u-119.26" who="#PosełLudwikDorn">Sens polityczny tej propozycji jest taki, aby „skubnąć” Sojusz Lewicy Demokratycznej na 1–2 mandaty. Przesunięcie mandatów następuje tam, gdzie frekwencja jest wyższa. Mówiąc dokładniej, jest to „skubnięcie” probabilistyczne.</u>
          <u xml:id="u-119.27" who="#PosełLudwikDorn">Oznacza to, że mandaty przechodzą z okręgu, gdzie większe szanse na uzyskanie mandatów ma SLD do okręgów, gdzie większe szanse na uzyskanie mandatów ma AWS, PSL czy UW. Poprawka ta nie narusza więc interesów tych trzech ugrupowań. Ma ona natomiast bardzo wyraźne ostrze antyeseldowskie. Będę się więc cieszył, jeżeli Komisja przyjmie tę poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-119.28" who="#PosełLudwikDorn">Ponadto trzeba dodać, że konsekwencją przyjęcia art. 128 w proponowanym brzmieniu będzie:</u>
          <u xml:id="u-119.29" who="#PosełLudwikDorn">— po pierwsze — zmiana art. 141 dotyczącego najmniejszej liczby kandydatów na liście. Proponuję, by liczbę tę określać w sposób podany w art. 128 sprawozdania podkomisji,</u>
          <u xml:id="u-119.30" who="#PosełLudwikDorn">— po drugie — w załączniku nr 1 nie wpisuje się liczby posłów wybieranych w okręgu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-120">
          <u xml:id="u-120.0" who="#PosełJerzySzmajdziński">Nie będę odnosił się do inwektyw, które tu głoszono. Zaproponowana została konstrukcja przepisów oparta na sondażach. Pokazuje to, że to nie SLD czuje się zwycięzcą najbliższych wyborów, lecz to poseł Ludwik Dorn uważa, że SLD wygra opierając się na sondażach. SLD uważa, że prawdziwy sondaż odbędzie się w dniu wyborów.</u>
          <u xml:id="u-120.1" who="#PosełJerzySzmajdziński">Natomiast nawiązując wprost do kwestii konstrukcji okręgów wyborczych chcę przypomnieć, że Komisja już rozstrzygnęła tę kwestię przyjmując, że w okręgu musi być co najmniej 7 mandatów. W tej sprawie odbyło się głosowanie kierunkowe. Nie ma powodów, aby dzisiaj dokonywać rewizji tego założenia.</u>
          <u xml:id="u-120.2" who="#PosełJerzySzmajdziński">Tak więc poprawki posła Ludwika Dorna powinny zostać rozpatrzone, ale w dalszych etapach postępowania ustawodawczego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-121">
          <u xml:id="u-121.0" who="#PosełJacekRybicki">Gdybym chciał pójść śladem analizy dokonanej przez posła Ludwika Dorna, to powiedziałbym, że poprzednia godziny dyskusji była oparta głównie na tym, że poseł Ludwik Dorn liczy, że stworzy koalicję, która przekroczy 5%, a nie przekroczy 8%. Dlatego opowiadał się za zniesieniem progu dla koalicji wyborczych.</u>
          <u xml:id="u-121.1" who="#PosełJacekRybicki">Nie zamierzam jednak pójść tym śladem. Nie zgadzam się z zaproponowaną analizą. Najlepszą receptą jest uzyskanie lepszych sondaży niż Sojusz Lewicy Demokratycznej, wówczas wygra AWS. Myślę, że jak to zrobić, to poseł Ludwik Dorn wie równie dobrze jak ja.</u>
          <u xml:id="u-121.2" who="#PosełJacekRybicki">Uważam, że kilkudziesięciomandatowe okręgi wyborcze są głęboko sprzeczne z tym, co prawica głosiła od pewnego czasu podkreślając, że chce zbliżyć polityków do wyborców. Kilkudziesięciomandatowe okręgi wyborcze zdecydowanie oddalą posłów od wyborców i wybory sprowadzą do mechanicznego wyboru listy czy partii.</u>
          <u xml:id="u-121.3" who="#PosełJacekRybicki">Tak więc uważam, że propozycje posła Ludwika Dorna są propozycjami niedobrymi. Myślę, że również wszyscy wiemy, że propozycje te w praktyce mogą i tak nie ograniczyć potencjalnego zwycięstwa takiego czy innego ugrupowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-122">
          <u xml:id="u-122.0" who="#PosełMirosławCzech">Poseł Jerzy Szmajdziński podniósł wątpliwość co do tego, że Komisja przyjęła wcześniej pewne ustalenia dotyczące okręgów wyborczych.</u>
          <u xml:id="u-122.1" who="#PosełMirosławCzech">Wydaje się, że można zastosować interpretację, zgodnie z którą wcześniejsze ustalenia Komisji przyjęte w głosowaniu, były ustaleniami kierunkowymi dla prac podkomisji. Członkowie Komisji mogą natomiast zgłaszać różne propozycje przed pierwszym czytaniem. Tego rodzaju propozycje powinny więc zostać poddane pod głosowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-123">
          <u xml:id="u-123.0" who="#PosełPawełŁączkowski">Przed głosowaniem chcę jednak powrócić do sprawy, o której mówiłem już wcześniej. Przykro mi więc trochę, że muszę być monotematyczny.</u>
          <u xml:id="u-123.1" who="#PosełPawełŁączkowski">Wówczas gdy mówiliśmy o kierunkowym głosowaniu w sprawie wielkości okręgów jako wytycznej dla podkomisji, pozwoliłem sobie podnieść wątek, jakiej wielkości okręg wyborczy gwarantuje realizację zasady proporcjonalności. Jest to pytanie istotne, gdyż w okręgach o małej liczbie mandatów, realizacja zasady proporcjonalności nie jest możliwa. Wiemy o tym doskonale wszyscy.</u>
          <u xml:id="u-123.2" who="#PosełPawełŁączkowski">Ponawiam więc pytanie o to, czy mamy odpowiedź na te wątpliwości. Czy zatem jest do utrzymania wcześniejsze ustalenie, zgodnie z którym wystarczy okręg siedmiomandatowy, aby została zrealizowana zasada proporcjonalności?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-124">
          <u xml:id="u-124.0" who="#PosełMirosławCzech">W sprawie, o której mówił poseł Paweł Łączkowski, otrzymaliśmy ekspertyzę prof. Stanisława Gebethnera. Ekspertyza dotyczy progów naturalnych na tle faktycznych wyników wyborów w 1993 i 1997 r.</u>
          <u xml:id="u-124.1" who="#PosełMirosławCzech">Konkluzja ekspertyzy jest następująca: „W tej samej kategorii okręgów wyborczych, to jest o tej samej liczbie mandatów do obsadzenia, również występują różnice co do wielkości progu naturalnego. Wynika to z odmiennego w każdym przypadku układu sił między ugrupowaniami uprawnionymi do uzyskania mandatu w danym okręgu wyborczym. Różnice między progami naturalnymi są wyższe w okręgach mniejszych, a niższe w okręgach większych.</u>
          <u xml:id="u-124.2" who="#PosełMirosławCzech">To, co jest oczywiste — i wyraźnie się ujawnia w sporządzonym zestawieniu - w okręgach większych progi są niższe niż w okręgach mniejszych”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-125">
          <u xml:id="u-125.0" who="#PosełWaldemarPawlak">Mam uwagę techniczną, która wynika częściowo z doświadczeń dyskusji nad ordynacją wyborczą przed kilkoma laty.</u>
          <u xml:id="u-125.1" who="#PosełWaldemarPawlak">Jeżeli w okręgu zostanie przyjęta zasada, co najmniej 7 mandatów i jednocześnie zostanie zamiast systemu d'Hondta przyjęty system Sainte-Lague, to zostanie uzyskany ten sam efekt, jaki daje zwiększenie liczby mandatów w okręgu.</u>
          <u xml:id="u-125.2" who="#PosełWaldemarPawlak">Mając na uwadze te dwa czynniki, można znaleźć bardziej proste rozwiązanie przy jednoczesnym utrzymaniu bliskości posłów z wyborcami. Tak więc przyjęcie metody Sainte-Lagne oznacza praktycznie pełną proporcjonalność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-126">
          <u xml:id="u-126.0" who="#EkspertMichałStrąk">Mam uwagę praktyczną. Ponieważ przygotowana jest już propozycja podziału na okręgi, i to w układzie wariantowym, to sądzę, że nie byłoby nadużyciem finansów Kancelarii Sejmu, gdyby została zlecona analiza - symulacja - na podstawie wyników wyborów z 1997 r.</u>
          <u xml:id="u-126.1" who="#EkspertMichałStrąk">Uzasadnienie mojej propozycji jest następujące. Zmiany wprowadzane do ordynacji wyborczej w 1993 r. doprowadziły do uporządkowania sceny politycznej i ukształtowania się 4 partii politycznych. Myślę więc, że w tej fazie prac zasadne jest pytanie, jakie będą konsekwencje zmian, które są teraz wprowadzane.</u>
          <u xml:id="u-126.2" who="#EkspertMichałStrąk">Ważne jest zwłaszcza pytanie o to, czy dalsze osłabienie trzeciej i czwartej partii jest zgodne z zamiarem politycznym, czy po prostu będzie przypadkowym wynikiem zmian w ordynacji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-127">
          <u xml:id="u-127.0" who="#PosełMirosławCzech">Uważam, że nie ma sensu prowadzenie dalszej dyskusji na ten temat. Problem został bowiem rozstrzygnięty konsensualnie podczas posiedzenia prezydium Komisji, które następnie zaproponowało pewne kierunkowe rozstrzygnięcia podjęte w głosowaniu.</u>
          <u xml:id="u-127.1" who="#PosełMirosławCzech">Ponadto podkomisja w składzie prezydium Komisji przeprowadziła różnorodne symulacje. Każdy z członków prezydium Komisji dysponuje stosownymi symulacjami, i to w różnych wariantach. Właśnie na podstawie symulacji były podejmowane propozycje, a następnie decyzje, które zostały zaprezentowane Komisji w sprawozdaniu.</u>
          <u xml:id="u-127.2" who="#PosełMirosławCzech">Ponadto jest tak, że symulacje zostały wykonane jako zadanie domowe członków podkomisji, którym na ogół pomagały inne osoby.</u>
          <u xml:id="u-127.3" who="#PosełMirosławCzech">Jeżeli natomiast chodzi o propozycję posła Ludwika Dorna, to wynika ona z jego rozumienia interesu swojego ugrupowania, a także AWS i mniejszych ugrupowań prawicowych, Unii Wolności oraz PSL, jak to powiedział poseł Ludwik Dorn. Kontynuowanie dyskusji nie ma więc uzasadnienia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-128">
          <u xml:id="u-128.0" who="#PosełJacekRybicki">Chcę jednak powiedzieć, że ze strony Komisji nie było żadnych symulacji czy prac symulacyjnych na temat relacji pomiędzy sondażami czy potencjalnymi wynikami a metodą podziału mandatów czy wielkości okręgów wyborczych.</u>
          <u xml:id="u-128.1" who="#PosełJacekRybicki">Takich symulacji ze strony Komisji nie było. Tego typu symulacje robiły natomiast poszczególne ugrupowania na własną rękę. Jest to jednak inna kwestia.</u>
          <u xml:id="u-128.2" who="#PosełJacekRybicki">Pragnę jednak zwrócić uwagę na inny problem, choć związany z kwestią sondaży i symulacji. Obserwuję bowiem zjawisko trochę niesłychane. Oto komisja sejmowa w pełnej powadze zaczyna dyskutować o tym, jak ukształtować prawo wyborcze wobec takich czy innych sondaży politycznych. Tego typu dyskusje mają prawo prowadzić ugrupowania polityczne.</u>
          <u xml:id="u-128.3" who="#PosełJacekRybicki">Natomiast w imieniu AWS mówiłem o tym, że nam zależy na tym, aby nie tylko uporządkować sens polityczny, ale również, aby wypracować kodeks wyborczy, który będzie służył nie tylko dzisiaj, czy jutro i to tylko określonemu ugrupowaniu mającemu dzisiaj określone poparcie polityczne. Apeluję o takie podejście do sytuacji, niezależnie od tego, że w łonie poszczególnych ugrupowań przeprowadzane są różne badania, symulacje i sondaże.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-129">
          <u xml:id="u-129.0" who="#PosełMirosławCzech">Powiedziałem tylko tyle, że każdy z członków podkomisji na swój użytek prowadził symulacje i gotów jest dostarczyć je ekspertowi Michałowi Strąkowi, jeżeli go to interesuje.</u>
          <u xml:id="u-129.1" who="#PosełMirosławCzech">Nie ulega wątpliwości, że prawo wyborcze nie powinno być przygotowywane pod bieżące potrzeby. Konieczny jest bowiem bardziej generalny namysł nad kształtem sceny politycznej. Takie założenie legło u podstaw prac Komisji i podkomisji. Jest to sprawa poza wszelką dyskusją.</u>
          <u xml:id="u-129.2" who="#PosełMirosławCzech">Nie mogę również powstrzymać się od uwagi, że do składu tej Komisji posła Ludwika Dorna zgłosił ponadnormatywnie Klub AWS...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-130">
          <u xml:id="u-130.0" who="#PosełJacekRybicki">Jesteśmy z tego dumni...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-131">
          <u xml:id="u-131.0" who="#PosełMirosławCzech">Skoro tak, to nie można wnosić zastrzeżeń.</u>
          <u xml:id="u-131.1" who="#PosełMirosławCzech">Ponadto należy pamiętać, że każdy poseł ma prawo do wypowiadania własnych sądów oraz opinii. Ponosi również odpowiedzialność za to, co mówi.</u>
          <u xml:id="u-131.2" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do głosowania. W drugiej kolejności dokonamy wyboru wariantu ust. 3.</u>
          <u xml:id="u-131.3" who="#PosełMirosławCzech">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie art. 127 w brzmieniu przedłożonym przez posła Ludwika Dorna. Kto opowiada się za tym wnioskiem?</u>
          <u xml:id="u-131.4" who="#PosełMirosławCzech">W głosowaniu za wnioskiem opowiedziało się 2 posłów, 11 było przeciwnych, 2 wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-131.5" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja odrzuciła wniosek.</u>
          <u xml:id="u-131.6" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 127 w brzmieniu przedłożonym przez podkomisję? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-131.7" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-131.8" who="#PosełMirosławCzech">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie art. 128 w brzmieniu zaproponowanym przez posła Ludwika Dorna. Kto opowiada się za tym wnioskiem?</u>
          <u xml:id="u-131.9" who="#PosełMirosławCzech">W głosowaniu za wnioskiem opowiedział się 1 poseł, 10 było przeciwnych, 4 wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-131.10" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja odrzuciła wniosek.</u>
          <u xml:id="u-131.11" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 128 w brzmieniu przedłożonym przez podkomisję? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-131.12" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-131.13" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do art. 129, który - przypomnę - ma następujące brzmienie:</u>
          <u xml:id="u-131.14" who="#PosełMirosławCzech">„Art. 129.1. Państwowa Komisja Wyborcza przedkłada Sejmowi wnioski w sprawie zmiany granic okręgów wyborczych i liczby posłów w nich wybieranych, jeżeli konieczność taka wynika ze zmian w zasadniczym podziale terytorialnym państwa lub zmiany liczby mieszkańców w okręgu wyborczym lub w kraju.</u>
          <u xml:id="u-131.15" who="#PosełMirosławCzech">2. Sejm dokonuje zmian w podziale na okręgi wyborcze z przyczyn, o których mowa w ust. 1, najpóźniej w ciągu pierwszych 3 miesięcy roku, w którym przeprowadzone będą wybory, z zastrzeżeniem ust. 3.</u>
          <u xml:id="u-131.16" who="#PosełMirosławCzech">3. W razie skrócenia kadencji Sejmu zmian w podziale na okręgi wyborcze nie dokonuje się”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-132">
          <u xml:id="u-132.0" who="#EkspertdrTomaszŻukowski">Chcę uzupełnić rozdział 14 o artykuł w brzmieniu następującym:</u>
          <u xml:id="u-132.1" who="#EkspertdrTomaszŻukowski">„1. Dokonywanie zmian granic powiatów pociągające za sobą zmiany granic okręgów wyborczych niedopuszczalne jest w okresie 12 miesięcy poprzedzających upływ kadencji Sejmu, jak i w okresie od zarządzenia wyborów przedterminowych do Sejmu aż do dnia stwierdzenia ważności wyborów.</u>
          <u xml:id="u-132.2" who="#EkspertdrTomaszŻukowski">2. Zmian podziału na okręgi wyborcze (załącznik do ustawy nr 1) dokonuje Sejm, po zasięgnięciu opinii Senatu, w drodze uchwały podjętej większością co najmniej 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.</u>
          <u xml:id="u-132.3" who="#EkspertdrTomaszŻukowski">3. Uchwały, o której mowa w ust. 2, Sejm nie może podjąć w okresie 12 miesięcy poprzedzających upływ kadencji Sejmu, jak i w okresie od zarządzenia wyborów przedterminowych do Sejmu aż do dnia stwierdzenia ważności wyborów”.</u>
          <u xml:id="u-132.4" who="#EkspertdrTomaszŻukowski">Myślę, że argumentacja jest oczywista. Proponowane przepisy nawiązują częściowo do wypowiedzi posła Ludwika Dorna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-133">
          <u xml:id="u-133.0" who="#PosełMirosławCzech">Czy to jest artykuł zamiast dotychczasowego art. 129?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-134">
          <u xml:id="u-134.0" who="#EkspertdrTomaszŻukowski">Ponieważ art. 129 w propozycji podkomisji dotyczy również innych kwestii, należy oba te artykuły spasować ze sobą.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-135">
          <u xml:id="u-135.0" who="#PosełMirosławCzech">Proszę o bardziej precyzyjną odpowiedź.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-136">
          <u xml:id="u-136.0" who="#EkspertprofTomaszŻukowski">Przedłożone brzmienie zastąpi art. 129. Ponadto mogę sobie wyobrazić dodanie jako ust. 4 i 5, ust. 1 i 2 art. 129 w brzmieniu podkomisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-137">
          <u xml:id="u-137.0" who="#PosełMirosławCzech">Proponuję więc, aby została przygotowana na piśmie ostateczna wersja poprawki, która została teraz zgłoszona do art. 129. Propozycję tę rozpatrzymy jutro.</u>
          <u xml:id="u-137.1" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 15 - Szczególne zadania komisji wyborczych, składającego się z art. 130 i 131 w brzmieniu następującym:</u>
          <u xml:id="u-137.2" who="#PosełMirosławCzech">„Art. 130. Do szczególnych zadań Państwowej Komisji Wyborczej należy:</u>
          <u xml:id="u-137.3" who="#PosełMirosławCzech">1) rejestrowanie ogólnopolskich list kandydatów na posłów,</u>
          <u xml:id="u-137.4" who="#PosełMirosławCzech">2) ustalanie zbiorczych wyników głosowania na okręgowe listy kandydatów na posłów oraz stwierdzenie, które z tych list spełniają warunki do uczestniczenia w podziale mandatów w okręgach wyborczych,</u>
          <u xml:id="u-137.5" who="#PosełMirosławCzech">3) ustalenie, które z ogólnopolskich list kandydatów na posłów spełniają warunki do uczestniczenia w podziale mandatów oraz dokonywanie podziału mandatów pomiędzy te listy.</u>
          <u xml:id="u-137.6" who="#PosełMirosławCzech">4) ogłoszenie wyników wyborów do Sejmu,</u>
          <u xml:id="u-137.7" who="#PosełMirosławCzech">5) przesłanie Marszałkowi Sejmu i Sądowi Najwyższemu sprawozdania z wyborów,</u>
          <u xml:id="u-137.8" who="#PosełMirosławCzech">6) wydawanie posłom zaświadczeń o wyborze.</u>
          <u xml:id="u-137.9" who="#PosełMirosławCzech">Art. 131. Do szczególnych zadań okręgowych komisji wyborczych należy:</u>
          <u xml:id="u-137.10" who="#PosełMirosławCzech">1) rejestrowanie okręgowych list kandydatów na posłów,</u>
          <u xml:id="u-137.11" who="#PosełMirosławCzech">2) zarządzenie drukowania odpowiednich obwieszczeń wyborczych i kart do głosowania oraz ich dostarczenia obwodowym komisjom wyborczym,</u>
          <u xml:id="u-137.12" who="#PosełMirosławCzech">3) ustalanie wyników głosowania i wyników wyborów posłów w okręgu wyborczym”.</u>
          <u xml:id="u-137.13" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału 15 i art. 130 oraz 131? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-137.14" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu tytułu rozdziału 15 oraz art. 130 i 131? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-137.15" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-137.16" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 16 - Zgłaszanie list kandydatów na posłów, składającego się z art. 132 do 156. Zgodnie z brzmieniem projektu proponuję, aby jako pierwsze zostały rozpatrzone przepisy związane z tworzeniem komitetów wyborczych. Są to art. od 132 do 135, mające treść następującą:</u>
          <u xml:id="u-137.17" who="#PosełMirosławCzech">„Tworzenie komitetów wyborczych.</u>
          <u xml:id="u-137.18" who="#PosełMirosławCzech">Art. 132.1. W imieniu partii politycznych lub wyborców uprawnionych do zgłaszania kandydatów na posłów czynności wyborcze wykonują komitety wyborcze.</u>
          <u xml:id="u-137.19" who="#PosełMirosławCzech">2. Kampanię wyborczą na rzecz kandydata lub listy kandydatów może prowadzić na zasadzie wyłączności jedynie komitet wyborczy.</u>
          <u xml:id="u-137.20" who="#PosełMirosławCzech">Art. 133.1. Funkcję komitetu wyborczego partii politycznej pełni organ partii upoważniony do jej reprezentowania przy czynnościach prawnych.</u>
          <u xml:id="u-137.21" who="#PosełMirosławCzech">2. Organ, o którym mowa w ust. 1, obowiązany jest zawiadomić Państwową Komisję Wyborczą o zamiarze ogłoszenia list kandydatów w wyborach do Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-137.22" who="#PosełMirosławCzech">3. Zawiadomienie, o którym mowa w ust. 2, może być dokonane w okresie od dnia rozpoczęcia kampanii wyborczej do 50 dnia przed dniem wyborów.</u>
          <u xml:id="u-137.23" who="#PosełMirosławCzech">4. W zawiadomieniu, o którym mowa w ust. 2, podaje się:</u>
          <u xml:id="u-137.24" who="#PosełMirosławCzech">1) nazwę i skrót nazwy komitetu wyborczego, którymi jest nazwa i skrót nazwy partii politycznej oraz adres siedziby komitetu, a także numer ewidencyjny, pod którym partia polityczna jest wpisana do ewidencji partii politycznych.</u>
          <u xml:id="u-137.25" who="#PosełMirosławCzech">2) dane: imię (imiona), nazwisko, adres zamieszkania i numer ewidencyjny PESEL pełnomocnika komitetu wyborczego uprawnionego, z zastrzeżeniem art. 92 ust. 1, do występowania na rzecz i w imieniu komitetu wyborczego,</u>
          <u xml:id="u-137.26" who="#PosełMirosławCzech">3) dane: imię (imiona), nazwisko, adres zamieszkania i numer ewidencyjny PESEL pełnomocnika finansowego komitetu wyborczego, o którym mowa w art. 92 ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-137.27" who="#PosełMirosławCzech">5. Do zawiadomienia dołączy się oświadczenie pełnomocnika oraz pełnomocnika finansowego, o którym mowa w ust. 4 pkt 1 i 3, o przyjęciu pełnomocnictwa, a w wypadku pełnomocnika finansowego — 92 ust. 2 i 3.</u>
          <u xml:id="u-137.28" who="#PosełMirosławCzech">6. Jeżeli zawiadomienie spełnia warunki określone w ust. 3–5, Państwowa Komisja Wyborcza w terminie 3 dni od dnia jego doręczenia, postanawia o przyjęciu zawiadomienia. Postanowienie o przyjęciu zawiadomienia doręcza się niezwłocznie pełnomocnikowi, o którym mowa w ust. 4 pkt 2.</u>
          <u xml:id="u-137.29" who="#PosełMirosławCzech">7. Jeżeli zawiadomienie wykazuje wady, Państwowa Komisja Wyborcza, w terminie 3 dni od dnia otrzymania zawiadomienia, wzywa pełnomocnika, o którym mowa w ust. 4 pkt 2, do ich usunięcia w terminie 5 dni. W wypadku nieusunięcia wad w terminie Państwowa Komisja Wyborcza odmawia przyjęcia zawiadomienia. Postanowienie Państwowej Komisji Wyborczej o odmowie przyjęcia zawiadomienia, wraz z uzasadnieniem, doręcza się niezwłocznie pełnomocnikowi.</u>
          <u xml:id="u-137.30" who="#PosełMirosławCzech">8. Pełnomocnikowi, o którym mowa w ust. 4 pkt 2, służy prawo wniesienia skargi do Sądu Najwyższego na postanowienie Państwowej Komisji Wyborczej o odmowie przyjęcia zawiadomienia. Skargę wnosi się w terminie 3 dni od dnia doręczenia pełnomocnikowi postanowienia od odmowie przyjęcia zawiadomienia.</u>
          <u xml:id="u-137.31" who="#PosełMirosławCzech">9. Sąd Najwyższy rozpatruje skargę w składzie 7 sędziów, w postępowaniu nieprocesowym, i wydaje orzeczenie w sprawie skargi w terminie 5 dni. Od orzeczenia Sądu Najwyższego nie przysługuje środek prawny. Orzeczenie doręcza się pełnomocnikowi, o którym mowa w ust. 4 pkt 2, i Państwowej Komisji Wyborczej. Jeżeli Sąd Najwyższy uzna skargę pełnomocnika za zasadną, Państwowa Komisja Wyborcza niezwłocznie wydaje postanowienie o przyjęciu zawiadomienia.</u>
          <u xml:id="u-137.32" who="#PosełMirosławCzech">10. Komitet wyborczy partii politycznej może wykonywać czynności wyborcze po wydaniu przez Państwową Komisję Wyborczą postanowienia o przyjęciu zawiadomienia.</u>
          <u xml:id="u-137.33" who="#PosełMirosławCzech">Art. 134.1. Komitet wyborczy wyborców może utworzyć, po rozpoczęciu kampanii wyborczej, grupa co najmniej 15 obywateli mających prawo wybierania do Sejmu, którzy złożyli pisemne oświadczenie o utworzeniu komitetu, że wskazaniem swojego imienia (imion) i nazwiska, adresu zamieszkania oraz numeru ewidencyjnego PESEL.</u>
          <u xml:id="u-137.34" who="#PosełMirosławCzech">2. W imieniu i na rzecz komitetu występuje, z zastrzeżeniem przepisu art. 92 ust. 1, pełnomocnik komitetu, wskazany w pisemnym oświadczeniu pierwszych 15 osób tworzących komitet.</u>
          <u xml:id="u-137.35" who="#PosełMirosławCzech">3. Komitet posiada osobowość prawną, którą nabywa z dniem wydania postanowienia Państwowej Komisji Wyborczej w trybie, o którym mowa w art. 133 ust. 5 lub 8.</u>
          <u xml:id="u-137.36" who="#PosełMirosławCzech">4. Po zebraniu co najmniej 1.000 podpisów obywateli mających prawo wybierania do Sejmu, popierających utworzenie komitetu, pełnomocnik, o którym mowa w ust. 1, zawiadamia Państwową Komisję Wyborczą o utworzeniu komitetu. Zawiadomienie może być dokonane do 50 dnia przed dniem wyborów.</u>
          <u xml:id="u-137.37" who="#PosełMirosławCzech">5. W zawiadomieniu podaje się:</u>
          <u xml:id="u-137.38" who="#PosełMirosławCzech">1) nazwę komitetu wyborczego, skrót jego nazwy oraz adres siedziby komitetu. Nazwa i skrót nazwy komitetu wyborczego muszą być różne, z zastrzeżeniem ust. 7, od nazw i skrótów nazw partii politycznych i organizacji społecznych wpisanych do ewidencji prowadzonych przez właściwy organ ewidencji,</u>
          <u xml:id="u-137.39" who="#PosełMirosławCzech">2) dane: imię (imiona) nazwisko, adres zamieszkania i numer ewidencyjny PESEL pełnomocnika, o którym mowa w ust. 2,</u>
          <u xml:id="u-137.40" who="#PosełMirosławCzech">3) dane: imię (imiona), nazwisko, adres zamieszkania i numer ewidencyjny PESEL pełnomocnika finansowego, o którym mowa w art. 92 ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-137.41" who="#PosełMirosławCzech">6. Do wiadomości załącza się:</u>
          <u xml:id="u-137.42" who="#PosełMirosławCzech">1) oświadczenie o utworzeniu komitetu wyborczego i ustanowieniu pełnomocników, o których mowa w ust. 2 i ust. 5 pkt 3,</u>
          <u xml:id="u-137.43" who="#PosełMirosławCzech">2) wykaz co najmniej 1.000 obywateli, o których mowa w ust. 4, zawierający ich imiona, nazwiska, adresy zamieszkania oraz numery ewidencyjne PESEL, a także własnoręcznie złożone podpisy obywateli.</u>
          <u xml:id="u-137.44" who="#PosełMirosławCzech">7. Nazwa i skrót nazwy komitetu wyborczego utworzonego przez wyborców zrzeszonych w zarejestrowanych organizacjach mniejszości narodowych mogą być tożsame z nazwą i skrótem nazwy tej organizacji. Przepisy art. 122 ust. 1 zdanie drugie stosuje się odpowiednio.</u>
          <u xml:id="u-137.45" who="#PosełMirosławCzech">Art. 135.1. Partie polityczne mogą tworzyć koalicje wyborcze w celu zgłoszenia wspólnych list kandydatów na posłów.</u>
          <u xml:id="u-137.46" who="#PosełMirosławCzech">2. Partia polityczna może wchodzić w skład tylko jednej koalicji.</u>
          <u xml:id="u-137.47" who="#PosełMirosławCzech">3. Czynności wyborcze w imieniu koalicji wyborczej wykonuje komitet wyborczy, zwany dalej «koalicyjnym komitetem wyborczym», utworzony przez organy partii politycznych wchodzących w jej skład, upoważnione do reprezentowania partii na zewnątrz.</u>
          <u xml:id="u-137.48" who="#PosełMirosławCzech">4. Koalicyjny komitet wyborczy może być utworzony w okresie od dnia rozpoczęcia kampanii wyborczej do 50 dnia przed dniem wyborów.</u>
          <u xml:id="u-137.49" who="#PosełMirosławCzech">5. Koalicyjny komitet wyborczy, w zakresie realizacji zadań wynikających z ustawy posiada osobowość prawną, którą nabywa z dniem wydania postanowienia Państwowej Komisji Wyborczej w trybie, o którym mowa w art. 133 ust. 5 lub 8.</u>
          <u xml:id="u-137.50" who="#PosełMirosławCzech">6. W skład koalicyjnego komitetu wyborczego wchodzi co najmniej 10 osób wskazanych przez organy partii politycznych, o których mowa w ust. 3.</u>
          <u xml:id="u-137.51" who="#PosełMirosławCzech">7. Członkowie komitetu, o którym mowa w ust. 6, zawiadamiają w terminie do 50 dnia przed dniem wyborów Państwową Komisję Wyborczą o utworzeniu koalicyjnego komitetu wyborczego.</u>
          <u xml:id="u-137.52" who="#PosełMirosławCzech">8. W zawiadomieniu, o którym mowa w ust. 7, podaje się:</u>
          <u xml:id="u-137.53" who="#PosełMirosławCzech">1) nazwę komitetu, skrót jego nazwy oraz adres jego siedziby,</u>
          <u xml:id="u-137.54" who="#PosełMirosławCzech">2) dane: imię (imiona), nazwisko, adres zamieszkania i numer ewidencyjny PESEL pełnomocnika koalicyjnego komitetu wyborczego upoważnionego, z zastrzeżeniem przepisu art. 92 ust. 1, do występowania na rzecz i w imieniu komitetu,</u>
          <u xml:id="u-137.55" who="#PosełMirosławCzech">3) dane: imię (imiona), nazwisko, adres zamieszkania i numer ewidencyjny PESEL pełnomocnika finansowego, o którym mowa w art. 92 ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-137.56" who="#PosełMirosławCzech">9. Do zawiadomienia, o którym mowa w ust. 7, załącza się:</u>
          <u xml:id="u-137.57" who="#PosełMirosławCzech">1) dokument o zawiązaniu koalicji wyborczej i przyjęciu dla niej nazwy oraz skrótu nazwy,</u>
          <u xml:id="u-137.58" who="#PosełMirosławCzech">2) dokument tworzący koalicyjny komitet wyborczy wraz z następującymi danymi: imionami, nazwiskami, adresami zamieszkania i numerami ewidencyjnymi PESEL osób, o których mowa w ust. 6,</u>
          <u xml:id="u-137.59" who="#PosełMirosławCzech">3) oświadczenia, o których mowa w art. 133 ust. 5,</u>
          <u xml:id="u-137.60" who="#PosełMirosławCzech">4) uwierzytelnione odpisy z ewidencji partii politycznych tworzących koalicję wyborczą,</u>
          <u xml:id="u-137.61" who="#PosełMirosławCzech">5) wyciągi ze statutów partii politycznych tworzących koalicję wyborczą wskazujące, który organ partii jest upoważniony do jej reprezentowania na zewnątrz”.</u>
          <u xml:id="u-137.62" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału 16 oraz art. 132, 133, 134 i 135?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-138">
          <u xml:id="u-138.0" who="#PosełWaldemarPawlak">Mam uwagę do art. 132. Proponuję skreślić ust. 2, przy zachowaniu ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-138.1" who="#PosełWaldemarPawlak">Utrzymanie ust. 2 prowadzić może do paradoksalnej sytuacji, w której kandydaci na posłów nie mogą prowadzić samodzielnie kampanii wyborczej, a nawet mogą być karani, gdy będą prowadzić kampanię szerszą w stosunku do kampanii komitetu wyborczego.</u>
          <u xml:id="u-138.2" who="#PosełWaldemarPawlak">Tak więc uważam, że ust. 2 to przepis całkowicie zbędny, a także niesłuszny z tego względu, że zachowana jest możliwość personalnego wyboru kandydatów. Z tego względu kandydaci powinni móc prowadzić kampanię szerszą niż komitet. Ograniczanie tego jest zupełnie niepotrzebne i - moim zdaniem - nieuzasadnione.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-139">
          <u xml:id="u-139.0" who="#EkspertMichałStrąk">Kwestia podniesiona przez przedmówcę stawia również problem zgodności art. 132 z artykułem Konstytucji RP, który stanowi, że każdemu zapewnia się wolność wyrażania swoich poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji.</u>
          <u xml:id="u-139.1" who="#EkspertMichałStrąk">Rozumiem jednak, że gdy dojdzie do pierwszego procesu na tle art. 132, to zostanie złożona skarga konstytucyjna i sprawa zostanie definitywnie wyjaśniona.</u>
          <u xml:id="u-139.2" who="#EkspertMichałStrąk">Ponadto chcę zwrócić uwagę na niejednakowe traktowanie nazw komitetów wyborczych. Art. 132 ust. 4 pkt 1 stanowi, że nazwą komitetu wyborczego jest nazwa i skrót nazwy partii.</u>
          <u xml:id="u-139.3" who="#EkspertMichałStrąk">Art. 134 ust. 5 pkt 1 stanowi, że nazwa komitetu wyborczego, skrót jego nazwy musi się różnić od skrótów nazw partii politycznych i organizacji społecznych. Określono więc, jaka ta nazwa nie może być. Nie ma natomiast tego rodzaju ograniczeń w przypadku nazwy komitetu koalicji partii politycznych.</u>
          <u xml:id="u-139.4" who="#EkspertMichałStrąk">Wydaje mi się, że te trzy rodzaje komitetów wyborczych powinny mieć określoną nazwę prawną, jeżeli chodzi o budowanie własnej nazwy. Przy obecnej redakcji, koalicja partyjna ma pełną swobodę w zakresie budowania swojej nazwy. Dwa pozostałe rodzaje komitetów mają ograniczenia ustawowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-140">
          <u xml:id="u-140.0" who="#PosełMirosławCzech">Na tym etapie prac Komisji tego rodzaju uwaga ogólna jest bardzo mało przydatna. Jeżeli ekspert Michał Strąk swoją uwagę przekształci w konkretną propozycję legislacyjną, będzie ona mogła być przedmiotem prac Komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-141">
          <u xml:id="u-141.0" who="#EkspertdrTomaszŻukowski">Proponuję, aby z debaty wyłączyć dzisiaj art. 135 dotyczący koalicji. Przygotowywana jest bowiem szersza poprawka dotycząca koalicyjnych komitetów wyborczych.</u>
          <u xml:id="u-141.1" who="#EkspertdrTomaszŻukowski">Tak więc proponuję, aby art. 135 był dyskutowany jutro w związku ze zmianami w ustawie o partiach politycznych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-142">
          <u xml:id="u-142.0" who="#PosełMirosławCzech">Przyjmuję sugestię o odłożenie do jutra dyskusji nad art. 135 wobec zapowiedzi przygotowania poprawki.</u>
          <u xml:id="u-142.1" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozstrzygnięcia wniosku posła Waldemara Pawlaka o skreślenie w art. 132 ust. 2.</u>
          <u xml:id="u-142.2" who="#PosełMirosławCzech">Przypominam, że kwestia wyłączności prowadzenia kampanii wyborczej przez komitet wyborczy była przedmiotem prac naszej Komisji w ramach nowelizacji ustawy o wyborze Prezydenta RP. Sprawa jest więc przedyskutowana. Komisja może więc rozstrzygać tę kwestię.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-143">
          <u xml:id="u-143.0" who="#PosełLudwikDorn">Trzeba jednak podkreślić, że art. 132 ust. 2 ma zasadnicze znaczenie ze względów finansowych...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-144">
          <u xml:id="u-144.0" who="#PosełMirosławCzech">Nie ulega wątpliwości, że tak jest. Jestem przekonany, że członkowie Komisji wiedzą o tym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-145">
          <u xml:id="u-145.0" who="#PosełLudwikDorn">Art. 132 ust. 2 nie dotyczy tylko kwestii tego, że kandydat może prowadzić własną kampanię wyborczą, ale przede wszystkim ma zasadnicze znaczenie dla kwestii finansowych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-146">
          <u xml:id="u-146.0" who="#PosełMirosławCzech">Kwestie finansowe będziemy omawiać jutro.</u>
          <u xml:id="u-146.1" who="#PosełMirosławCzech">Przystępujemy do głosowania. Poddaję pod głosowanie wniosek posła Waldemara Pawlaka o skreślenie w art. 132 ust. 2. Kto opowiada się za tym wnioskiem?</u>
          <u xml:id="u-146.2" who="#PosełMirosławCzech">W głosowaniu za wnioskiem opowiedział się 1 poseł, 11 było przeciwnych, 2 wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-146.3" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja odrzuciła wniosek.</u>
          <u xml:id="u-146.4" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 132 w przedłożonym brzmieniu? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.5" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.6" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 133 i 134? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.7" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.8" who="#PosełMirosławCzech">Odkładamy do jutra rozpatrzenie art. 135.</u>
          <u xml:id="u-146.9" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. od 136 do 139, dotyczących komitetów wyborczych i mających brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-146.10" who="#PosełMirosławCzech">„Art. 136. Pełnomocnicy komitetów wyborczych, o których mowa w art. 133 ust. 4 pkt 2, art. 134 ust. 2 i art. 135 ust. 8 pkt 2, zwani są dalej «pełnomocnikami».</u>
          <u xml:id="u-146.11" who="#PosełMirosławCzech">Art. 137. Do zawiadomienia i przyjęcia zgłoszenia komitetów wyborczych, o których mowa w art. 134 ust. 5 i art. 135 ust. 8, stosuje się przepisy art. 133 ust. 6–10.</u>
          <u xml:id="u-146.12" who="#PosełMirosławCzech">Art. 138.1. Komitet wyborczy ulega, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, rozwiązaniu z mocy prawa:</u>
          <u xml:id="u-146.13" who="#PosełMirosławCzech">1) po przyjęciu sprawozdania wyborczego komitetu przez Państwową Komisję Wyborczą albo</u>
          <u xml:id="u-146.14" who="#PosełMirosławCzech">2) po bezskutecznym upływie terminu do wniesienia skargi, o której mowa w art. 110 ust. 1, albo</u>
          <u xml:id="u-146.15" who="#PosełMirosławCzech">3) po wydaniu orzeczenia, o którym mowa w art. 110 ust. 2, uwzględniającego skargę na postanowienie Państwowej Komisji Wyborczej w przedmiocie odrzucenia sprawozdania.</u>
          <u xml:id="u-146.16" who="#PosełMirosławCzech">2. Komitety wyborcze, którym przysługuje prawo do dotacji podmiotowej, ulegają rozwiązaniu z mocy prawa po upływie 6 miesięcy od dnia otrzymania kwoty dotacji podmiotowej.</u>
          <u xml:id="u-146.17" who="#PosełMirosławCzech">3. Komitet wyborczy może ulec rozwiązaniu przed dniem wyborów w trybie przepisów o jego utworzeniu. O rozwiązaniu komitetu zawiadamia się niezwłocznie Państwową Komisję Wyborczą, a jeżeli rozwiązanie komitetu nastąpiło po zarejestrowaniu listy okręgowej - także właściwą okręgową komisję wyborczą.</u>
          <u xml:id="u-146.18" who="#PosełMirosławCzech">Art. 139.1. Komitet wyborczy może zgłosić w każdym okręgu wyborczym jedną okręgową listę kandydatów na posłów, zwaną dalej «listą okręgową» oraz jedną ogólnopolską listę kandydatów na posłów, zwaną dalej «listą ogólnopolską».</u>
          <u xml:id="u-146.19" who="#PosełMirosławCzech">2. Kandydować można w jednym okręgu wyborczym i z jednej listy okręgowej.</u>
          <u xml:id="u-146.20" who="#PosełMirosławCzech">3. Partie polityczne, które tworzą koalicję wyborczą nie mogą zgłaszać list kandydatów samodzielnie”.</u>
          <u xml:id="u-146.21" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do art. 136, 137, 138 i 139? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-146.22" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 136, 137, 138 i 139? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.23" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.24" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia grupy artykułów dotyczących zgłaszania okręgowych list kandydatów na posłów. Pierwszy z nich - art. 140 - ma dwa warianty ust. 1. Brzmienie art. 140 jest następujące:</u>
          <u xml:id="u-146.25" who="#PosełMirosławCzech">„Art. 140.1. Lista okręgowa powinna być poparta, w sposób, o którym mowa w art. 149 ust. 2. i 3, podpisami co najmniej 5000 wyborców stale zamieszkałych w danym okręgu wyborczym.</u>
          <u xml:id="u-146.26" who="#PosełMirosławCzech">Wariant ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-146.27" who="#PosełMirosławCzech">1. Lista okręgowa powinna być poparta, w sposób, o którym mowa w art. 149 ust. 2 i 3, podpisami przez co najmniej taką liczbę wyborców stale zamieszkałych w danym okręgu wyborczym, która stanowi wielokrotność liczby 500, liczoną od liczby posłów wybieranych w danym okręgu wyborczym.</u>
          <u xml:id="u-146.28" who="#PosełMirosławCzech">2. Komitet wyborczy, który z zachowaniem wymogów określonych w ust. 1 zarejestrował listy okręgowe w co najmniej połowie okręgów wyborczych, uprawniony jest do zgłoszenia dalszych list bez poparcia zgłoszenia podpisami wyborców.</u>
          <u xml:id="u-146.29" who="#PosełMirosławCzech">3. Zgłoszenie list okręgowych przez komitety wyborcze spełniające warunek, o którym mowa w ust. 2, następuje na podstawie zaświadczenia Państwowej Komisji Wyborczej, wydanego na wniosek zainteresowanego komitetu wyborczego, złożony do 40 dnia przed dniem wyborów”.</u>
          <u xml:id="u-146.30" who="#PosełMirosławCzech">Myślę, że różnica między wariantami jest na tyle oczywista, że nie ma potrzeby dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-146.31" who="#PosełMirosławCzech">Przystępujemy zatem do głosowania. Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie wariantu pierwszego ust. 1. Kto opowiada się za tym wnioskiem?</u>
          <u xml:id="u-146.32" who="#PosełMirosławCzech">W głosowaniu za wnioskiem opowiedziało się 8 posłów, 6 było przeciwnych, nikt nie wstrzymał się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-146.33" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje wariant pierwszy ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-146.34" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 140 wraz z pierwszym wariantem ust. 1? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.35" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.36" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. od 141 do 143, dotyczących okręgowych list kandydatów na posłów i mających brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-146.37" who="#PosełMirosławCzech">„Art. 141.1. Listę okręgową zgłasza się do okręgowej komisji wyborczej najpóźniej 40 dnia do godz. 24.00 przed dniem wyborów.</u>
          <u xml:id="u-146.38" who="#PosełMirosławCzech">2. Liczba kandydatów na liście nie może być mniejsza niż liczba posłów wybieranych w danym okręgu wyborczym i większa niż dwukrotność liczby posłów wybieranych w danym okręgu wyborczym.</u>
          <u xml:id="u-146.39" who="#PosełMirosławCzech">3. Zgłoszenia listy okręgowej dokonuje osobiście na piśmie pełnomocnik lub upoważniona przez niego osoba. W razie zgłoszenia listy przez upoważnioną przez pełnomocnika osobę, do zgłoszenia dołącza się dokument stwierdzający udzielenie upoważnienia, że wskazaniem zakresu udzielonego upoważnienia.</u>
          <u xml:id="u-146.40" who="#PosełMirosławCzech">4. Jeżeli zgłoszenia listy okręgowej dokonuje osoba upoważniona przez pełnomocnika, przepis ust. 3 i art. 133 ust. 4 pkt 2 stosuje się odpowiednio.</u>
          <u xml:id="u-146.41" who="#PosełMirosławCzech">Art. 142.1. Zgłoszenie listy okręgowej powinno zawierać nazwisko, imię (imiona), zawód i miejsce zamieszkania każdego z kandydatów, a w przypadku komitetu wyborczego partii politycznej albo koalicyjnego komitetu wyborczego także symbole graficzne partii tworzących komitet. Nazwiska kandydatów umieszcza się na liście w kolejności ustalonej przez komitet wyborczy.</u>
          <u xml:id="u-146.42" who="#PosełMirosławCzech">2. Kandydaci muszą być oznaczeni nazwą lub skrótem nazwy tej partii, której są członkami (nie więcej niż 40 znaków drukarskich).</u>
          <u xml:id="u-146.43" who="#PosełMirosławCzech">3. Pełnomocnik może wnosić o oznaczenie kandydatów, którzy nie należą do żadnej partii, tylko jedną nazwą lub skrótem nazwy partii popierającej danego kandydata; przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio. Fakt poparcia kandydata powinien być potwierdzony pisemnie przez właściwy statutowy organ partii. Wniosek wraz z potwierdzeniem składa się ze zgłoszeniem listy.</u>
          <u xml:id="u-146.44" who="#PosełMirosławCzech">4. W zgłoszeniu pełnomocnik może wskazać skrót nazwy komitetu wyborczego, którym należy oznaczyć zarejestrowaną listę na urzędowych obwieszczeniach oraz na karcie do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-146.45" who="#PosełMirosławCzech">5. Do zgłoszenia każdej listy należy dołączyć:</u>
          <u xml:id="u-146.46" who="#PosełMirosławCzech">1) wykazy podpisów wyborców popierających listę bądź zaświadczenie Państwowej Komisji Wyborczej, o którym mowa w art. 140 ust. 3,</u>
          <u xml:id="u-146.47" who="#PosełMirosławCzech">2) pisemną zgodę kandydata na kandydowanie z danej listy okręgowej. Zgoda kandydata na kandydowanie w wyborach powinna zawierać imię (imiona), nazwisko i wiek kandydata oraz numer rejestracyjny PESEL kandydata, a także wskazanie jego ewentualnej przynależności do partii politycznej; zgodę na kandydowanie kandydat opatruje datą i własnoręcznym podpisem.</u>
          <u xml:id="u-146.48" who="#PosełMirosławCzech">3) oświadczenie, o którym mowa w art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 11 kwietnia 1997 r. o ujawnieniu pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi w latach 1944–1990 osób pełniących funkcje publiczne (Dz. U. z 1999 r. Nr 42, poz. 428, Nr 57, poz. 618, Nr 62, poz. 681 i Nr 63, poz. 701 oraz z 2000 r. Nr 43, poz. 488) lub informację o uprzednim złożeniu takiego oświadczenia, w związku z kandydowaniem na funkcję publiczną, z którą związany był obowiązek złożenia oświadczenia.</u>
          <u xml:id="u-146.49" who="#PosełMirosławCzech">6. Po dokonaniu zgłoszenia uzupełnienie listy o nazwiska kandydatów lub zmiany kandydatów albo ich kolejności na liście są niedopuszczalne.</u>
          <u xml:id="u-146.50" who="#PosełMirosławCzech">Art. 143.1. Nazwa, skrót nazwy i symbol graficzny komitetu wyborczego, o którym mowa w art. 134 ust. 1, powinny różnić się dostatecznie od nazw, skrótów nazw i symboli graficznych innych komitetów wyborczych.</u>
          <u xml:id="u-146.51" who="#PosełMirosławCzech">2. Jeżeli po przyjęciu zgłoszenia listy dokonane zostanie następne zgłoszenie zawierające tę samą lub niedostatecznie różniącą się nazwę bądź skrót nazwy komitetu wyborczego, okręgowa komisja wyborcza uznaje to za wadę zgłoszenia i wyznacza termin 3 dni dla jej usunięcia. W przypadku nieusunięcia wady w terminie, komisja odmawia rejestracji listy.</u>
          <u xml:id="u-146.52" who="#PosełMirosławCzech">3. Komisja wyborcza uznaje, w trybie ust. 2, za wadę zgłoszenia listy komitetu wyborczego, o którym mowa w art. 133 ust. 1, w którego nazwie nie uwzględniono nazwy i skrótu nazwy partii tworzącej ten komitet”.</u>
          <u xml:id="u-146.53" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do art. 141, 142 i 143? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-146.54" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 141, 142 i 143? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.55" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.56" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. od 144 do 147, dotyczących głównie rejestracji list okręgowych i mających brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-146.57" who="#PosełMirosławCzech">„Art. 144.1. Okręgowa komisja wyborcza niezwłocznie rejestruje listę okręgową zgłoszoną zgodnie z przepisami mniejszej ustawy, sporządzając protokół rejestracji. Po jednym egzemplarzu protokołu doręcza się pełnomocnikowi i przesyła Państwowej Komisji Wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-146.58" who="#PosełMirosławCzech">2. Jeżeli zgłoszenie ma wady, komisja wzywa pełnomocnika do ich usunięcia w terminie 3 dni. W wypadku nieusunięcia wady w terminie komisja odmawia rejestracji listy w całości lub co do poszczególnych kandydatów. W razie odmowy rejestracji w odniesieniu do niektórych kandydatów, listę - z zastrzeżeniem przepisu art. 141 ust. 2 - rejestruje się w zakresie nie objętym odmową.</u>
          <u xml:id="u-146.59" who="#PosełMirosławCzech">3. Orzeczenia okręgowej komisji wyborczej, o których mowa w ust. 2 i art. 143 ust. 2 i 3, doręcza się niezwłocznie pełnomocnikowi. Od orzeczenia pełnomocnikowi przysługuje prawo odwołania do Państwowej Komisji Wyborczej, w terminie 3 dni od daty doręczenia. Od orzeczenia wydanego w wyniku rozpatrzenia odwołania nie przysługuje środek prawny.</u>
          <u xml:id="u-146.60" who="#PosełMirosławCzech">Art. 145.1. Państwowa Komisja Wyborcza na podstawie protokołów rejestracji list okręgowych przyznaje w drodze losowania, najpóźniej w 30 dniu przed dniem wyborów, jednolity numer dla list tego samego komitetu wyborczego, zarejestrowanym w więcej niż jednym okręgu wyborczym. O terminie losowania zawiadamia się pełnomocników; nieobecność pełnomocnika nie wstrzymuje losowania.</u>
          <u xml:id="u-146.61" who="#PosełMirosławCzech">2. W pierwszej kolejności losowane są numery dla list tych komitetów wyborczych, które zarejestrowały swoje listy we wszystkich okręgach wyborczych. W dalszej kolejności losowane są numery dla list pozostałych komitetów wyborczych.</u>
          <u xml:id="u-146.62" who="#PosełMirosławCzech">3. Państwowa Komisja Wyborcza zawiadamia niezwłocznie okręgowe komisje wyborcze oraz pełnomocników o wylosowanych numerach list okręgowych.</u>
          <u xml:id="u-146.63" who="#PosełMirosławCzech">4. Wylosowany jednolity numer dla list okręgowych tego samego komitetu jest równocześnie numerem dla zarejestrowanej ogólnopolskiej listy kandydatów, o którym mowa w art. 155 ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-146.64" who="#PosełMirosławCzech">Art. 146.1. Po otrzymaniu zawiadomienia, o którym mowa w art. 145 ust. 3, okręgowa komisja wyborcza, uwzględniając kolejność numerów list ustaloną w trybie art. 145, najpóźniej w 25 dniu przed dniem wyborów przeprowadza losowanie numerów dla list komitetów wyborczych, które zarejestrowały listy wyłącznie w danym okręgu wyborczym. O terminie losowania zawiadamia się pełnomocników; nieobecność pełnomocnika nie wstrzymuje losowania.</u>
          <u xml:id="u-146.65" who="#PosełMirosławCzech">2. Okręgowa komisja wyborcza zawiadamia niezwłocznie pełnomocników i Państwową Komisję Wyborczą o wylosowanych numerach list okręgowych, o których mowa w ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-146.66" who="#PosełMirosławCzech">Art. 147.1. Okręgowa komisja wyborcza zarządza wydrukowanie obwieszczenia o zarejestrowanych listach okręgowych, zawierającego informacje o ich numerach, nazwach i skrótach nazw komitetów wyborczych oraz dane o kandydatach zawarte w zgłoszeniach list, w tym treść oświadczenia, o którym mowa w art. 6 ust. 1 ustawy o ujawnieniu pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi w latach 1944–1990 osób pełniących funkcje publiczne, w części określonej w art. 11 ust. 2 tejże ustawy.</u>
          <u xml:id="u-146.67" who="#PosełMirosławCzech">2. Obwieszczenie, o którym mowa w ust. 1, przesyła się dyrektorowi właściwej miejscowo delegatury Krajowego Biura Wyborczego, który zapewnia jego druk i rozplanowanie na obszarze okręgu wyborczego w 10 dniu przed dniem wyborów. Jeden egzemplarz obwieszczenia przesyła się niezwłocznie Państwowej Komisji Wyborczej”.</u>
          <u xml:id="u-146.68" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do art. 144, 145, 146 i 147? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-146.69" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 144, 145, 146 i 147? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.70" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.71" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. od 148 do 152, dotyczących zwłaszcza podpisów pod listami i mających brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-146.72" who="#PosełMirosławCzech">„Art. 148.1. Okręgowa komisja wyborcza skreśla z zarejestrowanej listy okręgowej nazwisko kandydata na posła, który zmarł, utracił prawo wybieralności lub złożył komisji oświadczenie na piśmie o wycofaniu zgody na kandydowanie.</u>
          <u xml:id="u-146.73" who="#PosełMirosławCzech">2. Jeżeli skreślenie nazwiska kandydata z zarejestrowanej listy nastąpiło wskutek śmierci kandydata i powoduje, że na liście tej pozostaje mniej kandydatów niż liczba posłów wybieranych w okręgu wyborczym, komisja zawiadamia pełnomocnika o możliwości zgłoszenia nowego kandydata. Uzupełnienia listy dokonuje się najpóźniej w 15 dniu przed dniem wyborów; w takim wypadku przepisów art. 140 ust. 1 nie stosuje się.</u>
          <u xml:id="u-146.74" who="#PosełMirosławCzech">3. Jeżeli skreślenie nazwiska kandydata z listy nastąpiło z innej przyczyny niż śmierć kandydata lub lista nie została uzupełniona z uwzględnieniem terminu, o którym mowa w ust. 2, a na liście pozostaje mniej kandydatów niż liczba posłów wybieranych w okręgu wyborczym, komisja unieważnia rejestrację tej listy. Od orzeczenia wydanego w tej sprawie nie przysługuje środek prawny.</u>
          <u xml:id="u-146.75" who="#PosełMirosławCzech">4. W razie rozwiązania komitetu wyborczego, o którym mowa w art. 138 ust. 3, okręgowa komisja wyborcza unieważnia rejestrację listy tego komitetu. Przepis ust. 3 zdanie drugie stosuje się odpowiednio.</u>
          <u xml:id="u-146.76" who="#PosełMirosławCzech">5. O skreśleniu kandydata i orzeczeniach, o których mowa w ust. 2–4, okręgowa komisja wyborcza zawiadamia niezwłocznie pełnomocnika i Państwową Komisję Wyborczą oraz wyborców.</u>
          <u xml:id="u-146.77" who="#PosełMirosławCzech">Art. 149.1. Wyborca może udzielić pisemnego poparcia więcej niż jednej liście okręgowej. Stwierdzone podpisem poparcie nie może być wycofane.</u>
          <u xml:id="u-146.78" who="#PosełMirosławCzech">2. Wyborca udzielający poparcia liście okręgowej składa podpis obok czytelnie wpisanego swojego nazwiska i imienia, adresu zamieszkania i numeru ewidencyjnego PESEL.</u>
          <u xml:id="u-146.79" who="#PosełMirosławCzech">3. Wykaz podpisów musi zawierać na każdej stronie nazwę komitetu wyborczego zgłaszającego listę, numer okręgu wyborczego, w którym lista jest zgłaszana, oraz adnotację:</u>
          <u xml:id="u-146.80" who="#PosełMirosławCzech">«Udzielam poparcia liście kandydatów na posłów zgłaszanej przez... (nazwa komitetu wyborczego) w okręgu wyborczym... (numer okręgu) w wyborach do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych na... (dzień, miesiąc, rok)».</u>
          <u xml:id="u-146.81" who="#PosełMirosławCzech">Art. 150.1. Zbieranie podpisów osób popierających listę okręgową może być dokonywane tylko w miejscu, czasie i w sposób wykluczający groźbę, postęp lub stosowanie jakichkolwiek nacisków zmierzających do uzyskania podpisów.</u>
          <u xml:id="u-146.82" who="#PosełMirosławCzech">2. Zabrania się zbierania podpisów osób popierających listę okręgową na terenie jednostek wojskowych i innych jednostek organizacyjnych podległych Ministrowi Obrony Narodowej oraz oddziałów obrony cywilnej, a także skoszarowanych jednostek podległych ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych.</u>
          <u xml:id="u-146.83" who="#PosełMirosławCzech">3. Zabrania się udzielania wynagrodzenia pieniężnego w zamian za złożenie podpisu pod zgłoszeniem okręgowej listy wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-146.84" who="#PosełMirosławCzech">Art. 151.1. Okręgowa komisja wyborcza, przyjmując zgłoszenie listy okręgowej, w obecności pełnomocnika sprawdza prawidłowość złożenia wymaganej liczby podpisów wyborców. Arkusze wykazu podpisów komisja numeruje i opatruje każdy arkusz swoją pieczęcią oraz wydaje pełnomocnikowi pisemne potwierdzenie przyjęcia zgłoszenia.</u>
          <u xml:id="u-146.85" who="#PosełMirosławCzech">2. Jeżeli prawidłowo złożona liczba podpisów wyborców jest mniejsza niż ustawowo wymagana, komisja orzeka o odmowie przyjęcia zgłoszenia, wskazując stwierdzone wady oraz zwraca pełnomocnikowi przedłożony wykaz podpisów.</u>
          <u xml:id="u-146.86" who="#PosełMirosławCzech">3. Orzeczenie, o którym mowa w ust. 2, może być przez pełnomocnika zaskarżone do właściwego miejscowo sądu okręg owego w terminie 3 dni od daty doręczenia. Sąd okręgowy rozpatruje skargę i wydaje orzeczenie w sprawie skargi w terminie 2 dni, w postępowaniu nieprocesowym, w składzie 3 sędziów. Od postanowienia sądu nie przysługuje środek prawny. Jeżeli sąd uzna skargę za uzasadnioną, komisja niezwłocznie przyjmuje zgłoszenie.</u>
          <u xml:id="u-146.87" who="#PosełMirosławCzech">4. Przyjęte arkusze wykazu podpisów komisja przechowuje w zapieczętowanych pakietach. Udostępnienie i rozpieczętowanie pakietów może nastąpić wyłącznie dla potrzeb postępowania przed organami wymiaru sprawiedliwości, w obecności członka okręgowej komisji wyborczej; o terminie czynności zawiadamia się niezwłocznie pełnomocnika.</u>
          <u xml:id="u-146.88" who="#PosełMirosławCzech">Art. 152.1. W razie uzasadnionych wątpliwości co do prawdziwości danych zawartych w wykazie podpisów bądź wiarygodności podpisów, okręgowa komisja wyborcza wstrzymuje rejestrację listy okręgowej i w sposób przez siebie ustalony dokonuje w terminie 3 dni sprawdzenia danych bądź wiarygodności podpisów, w oparciu o dostępne urzędowo dokumenty, w tym rejestry wyborców i urzędowe rejestry mieszkańców, a w miarę potrzeby również o wyjaśnienia wyborców. O wstrzymaniu rejestracji listy i wszczęciu postępowania wyjaśniającego zawiadamia się niezwłocznie pełnomocnika.</u>
          <u xml:id="u-146.89" who="#PosełMirosławCzech">2. Jeżeli w wyniku przeprowadzonego postępowania ustalone zostanie, iż zgłoszona lista nie uzyskała poparcia ustawowo wymaganej liczby podpisów wyborców, komisja orzeka o odmowie rejestracji listy i niezwłocznie zawiadamia o odmowie pełnomocnika.</u>
          <u xml:id="u-146.90" who="#PosełMirosławCzech">3. Orzeczenie, o którym mowa w ust. 2, może być przez pełnomocnika zaskarżone do właściwego terytorialnie sądu okręgowego w terminie 3 dni od daty doręczenia. Sąd okręgowy rozpatruje skargę i wydaje orzeczenie w sprawie skargi w terminie 3 dni, w postępowaniu nieprocesowym, w składzie 3 sędziów. Od postanowienia sądu nie przysługuje środek prawny. Jeżeli sąd uzna skargę za uzasadnioną, komisja niezwłocznie rejestruje listę”.</u>
          <u xml:id="u-146.91" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do art. 148, 149, 150, 151 i 152? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-146.92" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 148, 149, 150, 151 i 152? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.93" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.94" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. od 153 do 155, regulujących zgłaszanie ogólnopolskich list kandydatów na posłów i mających brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-146.95" who="#PosełMirosławCzech">„Zgłaszanie ogólnopolskich list kandydatów na posłów.</u>
          <u xml:id="u-146.96" who="#PosełMirosławCzech">Art. 153.1. Listę ogólnopolską zgłasza się do państwowej Komisji Wyborczej najpóźniej w 20 dniu przed dniem wyborów.</u>
          <u xml:id="u-146.97" who="#PosełMirosławCzech">2. Do zgłoszenia listy ogólnopolskiej uprawniony jest komitet wyborczy, który zarejestrował listy okręgowe w co najmniej połowie okręgów wyborczych.</u>
          <u xml:id="u-146.98" who="#PosełMirosławCzech">3. Komitet wyborczy wyborców zrzeszonych w zarejestrowanej organizacji mniejszości narodowych uprawniony jest do zgłoszenia listy ogólnopolskiej, jeżeli zarejestrował listy okręgowe w co najmniej 5 okręgach wyborczych.</u>
          <u xml:id="u-146.99" who="#PosełMirosławCzech">4. Zgłoszenia listy ogólnopolskiej dokonuje na piśmie pełnomocnik. W zgłoszeniu podaje się nazwę i adres komitetu wyborczego oraz nazwisko, imię, numer ewidencyjny PESEL i dokładny adres pełnomocnika.</u>
          <u xml:id="u-146.100" who="#PosełMirosławCzech">5. Na liście ogólnopolskiej powinno być zgłoszonych co najmniej 50 kandydatów.</u>
          <u xml:id="u-146.101" who="#PosełMirosławCzech">6. Na liście mogą być zgłoszeni tylko kandydaci, którzy zostali zarejestrowani na listach okręgowych danego komitetu wyborczego. Przy nazwiskach kandydatów podaje się numery okręgów wyborczych, w których listy okręgowe zostały zarejestrowane.</u>
          <u xml:id="u-146.102" who="#PosełMirosławCzech">Art. 154.1. Do zgłoszenia i rejestracji listy ogólnopolskiej stosuje się odpowiednio przepisy art. 144 ust. 1 i 2 i art. 148. Orzeczenie Państwowej Komisji Wyborczej może być przez pełnomocnika zaskarżone do Sądu Najwyższego w terminie 3 dni od daty doręczenia. Sąd Najwyższy rozpoznaje skargę w terminie 3 dni w postępowaniu nieprocesowym, stosując odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania cywilnego. Od postanowienia Sądu Najwyższego nie przysługuje środek prawny.</u>
          <u xml:id="u-146.103" who="#PosełMirosławCzech">2. Jeżeli w wyniku postępowania, w którym mowa w ust. 1 oraz w art. 144 ust. 3, art. 151 ust. 3 i art. 152 ust. 3, komitet wyborczy spełni warunki uprawniające do zgłoszenia listy ogólnopolskiej, Państwowa Komisja Wyborcza przyjmuje zgłoszenie, tak jakby zostało wniesione w ustawowym terminie.</u>
          <u xml:id="u-146.104" who="#PosełMirosławCzech">Art. 155.1. Po zarejestrowaniu list ogólnopolskich Państwowa Komisja Wyborcza podaje do wiadomości publicznej, w formie obwieszczenia, oraz ogłasza w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej informację o zarejestrowanych listach ogólnopolskich, zawierającą ich numery, nazwy i skróty nazw komitetów wyborczych, ogólną liczbę kandydatów oraz dane o 50 pierwszych kandydatach z każdej listy, w szczególności treść oświadczenia, o którym mowa w art. 6 ust. 1 ustawy o ujawnieniu pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi w latach 1944–1990 osób pełniących funkcje publiczne, w części określonej w art. 11 ust. 2 tejże ustawy.</u>
          <u xml:id="u-146.105" who="#PosełMirosławCzech">2. Obwieszczenie, o którym mowa w ust. 1, podaje się do wiadomości publicznej najpóźniej w 8 dniu przed dniem wyborów, przez ogłoszenie go w dzienniku o zasięgu ogólnokrajowym”.</u>
          <u xml:id="u-146.106" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do art. 153, 154 i 155? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-146.107" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 153, 154 i 155? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.108" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.109" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. 156, dotyczącego mężów zaufania i mającego brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-146.110" who="#PosełMirosławCzech">„Mężowie zaufania.</u>
          <u xml:id="u-146.111" who="#PosełMirosławCzech">Art. 156.1. Pełnomocnik lub osoba przez niego upoważniona może wyznaczyć po jednym mężu zaufania do każdej okręgowej komisji wyborczej i obwodowej komisji wyborczej na obszarze okręgu wyborczego, w którym została zarejestrowana zgłoszona przez niego lista okręgowa.</u>
          <u xml:id="u-146.112" who="#PosełMirosławCzech">2. Pełnomocnik lub osoba przez niego upoważniona wydaje mężom zaufania zaświadczenie, według wzoru określonego przez Państwową Komisję Wyborczą.</u>
          <u xml:id="u-146.113" who="#PosełMirosławCzech">3. Funkcję męża zaufania przy Państwowej Komisji Wyborczej pełni pełnomocnik lub osoba przez niego upoważniona”.</u>
          <u xml:id="u-146.114" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwag i do art. 156? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-146.115" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 156? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.116" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.117" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 17 - Karty do głosowania, składającego się z art. od 157 do 161 w brzmieniu następującym:</u>
          <u xml:id="u-146.118" who="#PosełMirosławCzech">„Art. 157. Okręgowa komisja wyborcza po zarejestrowaniu list okręgowych zarządza wydrukowanie kart do głosowania i zapewnia ich przekazanie obwodowym komisjom wyborczym w trybie określonym przez Państwową Komisję Wyborczą.</u>
          <u xml:id="u-146.119" who="#PosełMirosławCzech">Art. 158. Na karcie do głosowania umieszcza się w kolejności wzrastającej oznaczenia list zarejestrowanych w danym okręgu wyborczym, zawierające numer listy oraz nazwę lub skrót nazwy komitetu wyborczego. Pod oznaczeniem każdej listy podaje się nazwiska i imiona wszystkich kandydatów zarejestrowanych na danej liście.</u>
          <u xml:id="u-146.120" who="#PosełMirosławCzech">Art. 159.1. Na każdej karcie do głosowania zamieszcza się zwięzłą informację o sposobie głosowania.</u>
          <u xml:id="u-146.121" who="#PosełMirosławCzech">2. Na karcie do głosowania drukuje się odcisk pieczęci właściwej okręgowej komisji wyborczej i oznacza miejsce na pieczęć obwodowej komisji wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-146.122" who="#PosełMirosławCzech">3. Karta do głosowania może być zadrukowana tylko po jednej stronie. Wielkość i rodzaj czcionki powinny być jednakowe dla oznaczeń wszystkich list i nazwisk kandydatów.</u>
          <u xml:id="u-146.123" who="#PosełMirosławCzech">4. Wzór karty do głosowania ustala Państwowa Komisja Wyborcza.</u>
          <u xml:id="u-146.124" who="#PosełMirosławCzech">Art. 160.1. Jeżeli po wydrukowaniu kart do głosowania okręg owa komisja wyborcza skreśli z listy kandydatów nazwisko kandydata z przyczyn, o których mowa w art. 148 ust. 1, nazwisko tego kandydata pozostawia się na wydrukowanych kartach do głosowania. Informację o skreśleniu oraz o warunkach decydujących o ważności głosu oddanego na takiej karcie podaje się do publicznej wiadomości w formie obwieszczenia i zapewnia jego rozplakatowanie w lokalach wyborczych w dniu głosowania.</u>
          <u xml:id="u-146.125" who="#PosełMirosławCzech">2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio, jeżeli komisja unieważni listę kandydatów z przyczyn, o których mowa w art. 148 ust. 3 lub 4.</u>
          <u xml:id="u-146.126" who="#PosełMirosławCzech">Art. 161. Sposób sporządzania i przekazania kart do głosowania dla obwodów głosowania utworzonych na polskich statkach morskich oraz za granicą ustala Państwowa Komisja Wyborcza, po porozumieniu odpowiednio z ministrem właściwym do spraw gospodarki morskiej i ministrem właściwym do spraw rolnictwa oraz ministrem właściwym do spraw zagranicznych”.</u>
          <u xml:id="u-146.127" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału 17 oraz art. 157, 158, 159, 160 i 161? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-146.128" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu tytułu rozdziału 17 oraz art. 157, 158, 159, 160 i 161? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.129" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.130" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 18 - Sposób głosowania i warunki ważności głosu, składającego się z art. 162 i 163 w brzmieniu następującym:</u>
          <u xml:id="u-146.131" who="#PosełMirosławCzech">„Art. 162.1. Wyborca głosuje tylko na jedną listę kandydatów, stawiając znam «x» w kratce z lewej strony obok nazwiska jednego z kandydatów z tej listy, przez co wskazuje jego pierwszeństwo do uzyskania mandatu.</u>
          <u xml:id="u-146.132" who="#PosełMirosławCzech">2. Za nieważny uznaje się głos, jeżeli na karcie do głosowania postawiono znak «x» w kratce z lewej strony obok nazwiska dwóch lub większej liczby kandydatów z różnych list lub nie postawiono tego znaku w kratce z lewej strony obok nazwiska żadnego kandydata z którejkolwiek z list, z zastrzeżeniem ust. 4.</u>
          <u xml:id="u-146.133" who="#PosełMirosławCzech">3. Za nieważny uznaje się głos, jeżeli znak «x» postawiono w kratce z lewej strony obok nazwiska kandydata z jednej tylko listy w sytuacji określonej w art. 160 ust. 2.</u>
          <u xml:id="u-146.134" who="#PosełMirosławCzech">4. Jeżeli znak «x» postawiono w kratce z lewej strony wyłącznie obok nazwiska kandydata z jednej tylko listy w sytuacji określonej w art. 160 ust. 1, głos uznaje się za ważny i od dany na tę listę.</u>
          <u xml:id="u-146.135" who="#PosełMirosławCzech">5. Jeżeli znak «x» postawiono w kratce z lewej strony obok nazwisk dwóch lub większej liczby kandydatów, ale z tej samej listy, głos uznaje się za ważny i oddany na wskazaną listę z przyznaniem pierwszeństwa do uzyskania mandatu temu kandydatowi, przy którego nazwisku znak «x» jest umieszczony w pierwszej kolejności.</u>
          <u xml:id="u-146.136" who="#PosełMirosławCzech">Art. 163. Dopisanie na karcie do głosowania dodatkowych numerów list i nazw lub nazwisk albo poczynienie innych dopisków nie wpływa na ważność oddanego na niej głosu”.</u>
          <u xml:id="u-146.137" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału 18 oraz art. 162 i 163? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-146.138" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu tytułu rozdziału 18 i art. 162 i 163? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.139" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.140" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 19 - Ustalanie wyników głosowania i wyników wyborów w okręgu wyborczym, składającego się z art. od 164 do 174.</u>
          <u xml:id="u-146.141" who="#PosełMirosławCzech">Rozpoczynamy od rozpatrzenia tytułu rozdziału i art. od 164 do 166, dotyczących ustalenia wyników w obwodzie i okręgu, i mających brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-146.142" who="#PosełMirosławCzech">„Art. 164.1. Ustalając wyniki głosowania w obwodzie, obwodowa komisja wyborcza oblicza:</u>
          <u xml:id="u-146.143" who="#PosełMirosławCzech">1) głosy ważnie oddane na każdą z list okręgowych, czyli łączną liczbę głosów oddanych na wszystkich kandydatów z danej listy, z uwzględnieniem sytuacji, o której mowa w art. 162 ust. 4,</u>
          <u xml:id="u-146.144" who="#PosełMirosławCzech">2) głosy ważnie oddane na poszczególnych kandydatów każdej z list okręgowych.</u>
          <u xml:id="u-146.145" who="#PosełMirosławCzech">2. Liczbę głosów, o których mowa w ust. 1, wymienia się w protokole głosowania w obwodzie.</u>
          <u xml:id="u-146.146" who="#PosełMirosławCzech">Art. 165. Niezwłocznie po otrzymaniu protokołu głosowania w obwodzie okręgowa komisja wyborcza dokonuje sprawdzenia prawidłowości ustalenia wyników głosowania w obwodzie. W razie stwierdzenia nieprawidłowości w ustaleniu wyników głosowania, komisja zarządza ponowne ich ustalenie przez obwodową komisję wyborczą i powiadamia o tym Państwową Komisję Wyborczą. Przepisy art. 70–72 stosuje się odpowiednio.</u>
          <u xml:id="u-146.147" who="#PosełMirosławCzech">Art. 166.1. Okręgowa komisja wyborcza na podstawie protokołów, o których mowa w art. 165, ustala wyniki głosowania na poszczególne listy okręgowe i sporządza w dwóch egzemplarzach protokół wyników głosowania w okręgu wyborczym.</u>
          <u xml:id="u-146.148" who="#PosełMirosławCzech">2. Jeżeli właściwa okręgowa komisja wyborcza nie uzyska wyników głosowania w obwodach głosowania za granicą i na polskich statkach morskich w ciągu 24 godzin od zakończenia głosowania, o których mowa w art. 53 ust. 2, głosowanie w tych obwodach uważa się za niebyłe. Fakt ten odnotowuje się w protokole wyników głosowania w okręgu wyborczym z wymieniem obwodów głosowania oraz ewentualnych przyczyn nieuzyskania z tych obwodów wyników głosowania.</u>
          <u xml:id="u-146.149" who="#PosełMirosławCzech">3. W protokole wymienia się liczby:</u>
          <u xml:id="u-146.150" who="#PosełMirosławCzech">1) osób uprawnionych do głosowania,</u>
          <u xml:id="u-146.151" who="#PosełMirosławCzech">2) wyborców, którym wydano karty do głosowania,</u>
          <u xml:id="u-146.152" who="#PosełMirosławCzech">3) oddanych głosów,</u>
          <u xml:id="u-146.153" who="#PosełMirosławCzech">4) głosów nieważnych,</u>
          <u xml:id="u-146.154" who="#PosełMirosławCzech">5) głosów ważnych,</u>
          <u xml:id="u-146.155" who="#PosełMirosławCzech">6) głosów ważnie oddanych na każdą z list okręgowych,</u>
          <u xml:id="u-146.156" who="#PosełMirosławCzech">7) głosów ważnie oddanych na poszczególnych kandydatów każdej z list okręgowych.</u>
          <u xml:id="u-146.157" who="#PosełMirosławCzech">4. Protokół podpisują wszystkie osoby wchodzące w skład komisji, obecne przy jego sporządzaniu. Protokół opatruje się pieczęcią komisji.</u>
          <u xml:id="u-146.158" who="#PosełMirosławCzech">5. Przy ustalaniu wyników głosowania i sporządzaniu protokołu mogą być obecni pełnomocnicy, którym przysługuje prawo wniesienia do protokołu uwag z wymienieniem konkretnych zarzutów.</u>
          <u xml:id="u-146.159" who="#PosełMirosławCzech">6. Przewodniczący okręgowej komisji wyborczej przekazuje niezwłocznie dane z protokołu dotyczące liczby głosów ważnych i głosów ważnie oddanych na każdą z list okręgowych oraz głosów ważnie oddanych na poszczególnych kandydatów każdej z tych list do Państwowej Komisji Wyborczej, w sposób przez nią ustalony, za pośrednictwem sieci telekomunikacyjnej użytku publicznego lub elektronicznego przesyłania danych.</u>
          <u xml:id="u-146.160" who="#PosełMirosławCzech">7. Protokół, o którym mowa w ust. 1, przewodniczący okręgowej komisji wyborczej przesyła niezwłocznie do Państwowej Komisji Wyborczej w trybie przez nią ustalonym. Przepis ust. 7 stosuje się odpowiednio”.</u>
          <u xml:id="u-146.161" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału 19 i art. 164, 165 i 166? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-146.162" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu tytułu rozdziału 19 oraz art. 164, 165, 166? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.163" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.164" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. 167 do 170 dotyczących głównie podziału mandatów i mających brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-146.165" who="#PosełMirosławCzech">„Art. 167.1. Państwowa Komisja Wyborcza na podstawie danych, o których mowa w art. 166 ust. 3, ustala wstępnie liczbę głosów ważnych oraz głosów ważnie oddanych na listy okręgowe poszczególnych komitetów wyborczych w skali kraju i listy, które spełniają warunki uprawniające do uczestniczenia w podziale mandatów w okręgach wyborczych. Informację o tym podaje się do wiadomości publicznej.</u>
          <u xml:id="u-146.166" who="#PosełMirosławCzech">2. Po otrzymaniu protokołów wyników głosowania w okręgach wyborczych, Państwowa Komisja Wyborcza protokolarnie ustala zbiorcze wyniki głosowania na listy okręgowe w skali kraju i stwierdza, uwzględniając przepis art. 122 ust. 1, które listy spełniają warunki uprawniające do uczestniczenia w podziale mandatów w okręgach wyborczych oraz zawiadamia o tym pisemnie okręgowe komisje wyborcze. Informację o tym podaje się do wiadomości publicznej.</u>
          <u xml:id="u-146.167" who="#PosełMirosławCzech">Art. 168.1. Po otrzymaniu zawiadomienia, o którym mowa w art. 167 ust. 2, okręgowa komisja wyborcza dokonuje podziału mandatów pomiędzy uprawnione listy okręgowe w sposób następujący:</u>
          <u xml:id="u-146.168" who="#PosełMirosławCzech">1) liczbę głosów ważnie oddanych na każdą z tych list w okręgu wyborczym dzieli się kolejno przez: 1, 2, 3, 4 i dalej, aż do chwili, gdy z otrzymanych w ten sposób ilorazów da się uszeregować tyle kolejno największych liczb, ile wynosi liczba mandatów do rozdzielenia między te listy,</u>
          <u xml:id="u-146.169" who="#PosełMirosławCzech">2) każdej liście przyznaje się tyle mandatów, ile spośród ustalonego w powyższy sposób szeregu ilorazów przypada jej liczb kolejno największych.</u>
          <u xml:id="u-146.170" who="#PosełMirosławCzech">2. Jeżeli kilka list uzyskało ilorazy równe ostatniej liczbie z liczb uszeregowanych w podany sposób, a list tych jest więcej niż mandatów do rozdzielenia, pierwszeństwo mają listy w kolejności ogólnej liczby oddanych na nie głosów. Gdyby na dwie lub więcej list oddano równą liczbę głosów, o pierwszeństwie rozstrzyga liczba obwodów głosowania, w których na daną listę oddano większą liczbę głosów.</u>
          <u xml:id="u-146.171" who="#PosełMirosławCzech">Art. 169.1. Mandaty przypadające danej liście okręgowej uzyskują kandydaci w kolejności otrzymanej liczby głosów.</u>
          <u xml:id="u-146.172" who="#PosełMirosławCzech">2. Jeżeli dwóch lub więcej kandydatów otrzymało równą liczbę głosów uprawniającą do uzyskania mandatu z danej listy, o pierwszeństwie rozstrzyga większa liczba obwodów głosowania, w których jeden z kandydatów uzyskał więcej głosów, a jeżeli liczba tych obwodów byłaby równa, o pierwszeństwie rozstrzyga losowanie przeprowadzone przez przewodniczącego okręgowej komisji wyborczej w obecności członków komisji oraz zainteresowanych pełnomocników wyborczych; nieobecność pełnomocnika nie wstrzymuje losowania. Przebieg losowania uwzględnia się w protokole wyników wyborów.</u>
          <u xml:id="u-146.173" who="#PosełMirosławCzech">3. Tryb przeprowadzania losowania, o którym mowa w ust. 2, określa Państwowa Komisja Wyborcza.</u>
          <u xml:id="u-146.174" who="#PosełMirosławCzech">Art. 170.1. Po ustaleniu wyników wyborów w okręgu wyborczym, okręgowa komisja wyborcza sporządza, w dwóch egzemplarzach, protokół wyborów posłów w okręgu wyborczym.</u>
          <u xml:id="u-146.175" who="#PosełMirosławCzech">2. W protokole wymienia się liczbę posłów wybieranych w okręgu, a także liczbę:</u>
          <u xml:id="u-146.176" who="#PosełMirosławCzech">1) osób uprawnionych do głosowania,</u>
          <u xml:id="u-146.177" who="#PosełMirosławCzech">2) wyborców, którym wydano karty do głosowania,</u>
          <u xml:id="u-146.178" who="#PosełMirosławCzech">3) oddanych głosów,</u>
          <u xml:id="u-146.179" who="#PosełMirosławCzech">4) głosów nieważnych,</u>
          <u xml:id="u-146.180" who="#PosełMirosławCzech">5) głosów ważnych,</u>
          <u xml:id="u-146.181" who="#PosełMirosławCzech">6) głosów ważnie oddanych na każdą z list okręgowych,</u>
          <u xml:id="u-146.182" who="#PosełMirosławCzech">7) mandatów przypadających każdej liście,</u>
          <u xml:id="u-146.183" who="#PosełMirosławCzech">8) głosów ważnie oddanych na poszczególnych kandydatów każdej z list okręgowych oraz</u>
          <u xml:id="u-146.184" who="#PosełMirosławCzech">9) nazwiska i imiona wybranych posłów z każdej listy okręgowej.</u>
          <u xml:id="u-146.185" who="#PosełMirosławCzech">3. Protokół podpisują wszystkie osoby wchodzące w skład komisji, obecne przy jego sporządzaniu. Protokół opatruje się pieczęcią komisji.</u>
          <u xml:id="u-146.186" who="#PosełMirosławCzech">4. Przy ustalaniu wyników wyborów i sporządzaniu protokołu mogą być obecni pełnomocnicy, którym przysługuje prawo wniesienia do protokołu uwag z wymieniem konkretnych zarzutów.</u>
          <u xml:id="u-146.187" who="#PosełMirosławCzech">5. Przepis art. 72 ust. 1 stosuje się odpowiednio”.</u>
          <u xml:id="u-146.188" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do art. 167, 168, 169 i 170? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-146.189" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 167, 168, 169 i 170? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.190" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.191" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. od 171 do 174, mających brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-146.192" who="#PosełMirosławCzech">„Art. 171. Okręgowa komisja wyborcza niezwłocznie podaje do wiadomości publicznej wyniki głosowania i wyniki wyborów w okręgu wyborczym, z uwzględnieniem danych, o których mowa w art. 170 ust. 2.</u>
          <u xml:id="u-146.193" who="#PosełMirosławCzech">Art. 172.1. Przewodniczący okręgowej komisji wyborczej za pośrednictwem sieci telekomunikacyjnej użytku publicznego lub elektronicznego przesyłania danych przekazuje do Państwowej Komisji Wyborczej, w trybie przez nią ustalonym, dane z protokołu wyborów posłów w okręgu wyborczym.</u>
          <u xml:id="u-146.194" who="#PosełMirosławCzech">2. Protokół, o którym mowa w art. 170 ust. 2, przewodniczący komisji przesyła w zapieczętowanej kopercie niezwłocznie do Państwowej Komisji Wyborczej w trybie przez nią ustalonym. Pozostałe dokumenty z wyborów przechowuje dyrektor delegatury Krajowego Biura Wyborczego, właściwej dla siedziby komisji.</u>
          <u xml:id="u-146.195" who="#PosełMirosławCzech">Art. 173.1. Po otrzymaniu protokołów, o których mowa w art. 172 ust. 1, Państwowa Komisja Wyborcza dokonuje sprawdzenia prawidłowości ustalenia wyników wyborów w okręgach wyborczych.</u>
          <u xml:id="u-146.196" who="#PosełMirosławCzech">2. W razie stwierdzenia nieprawidłowości w ustalaniu wyników wyborów, państwowa Komisja Wyborcza zarządza ponowne ustalenie tych wyników. Przepisy art. 170–172 stosuje się odpowiednio.</u>
          <u xml:id="u-146.197" who="#PosełMirosławCzech">Art. 174. Państwowa Komisja Wyborcza podaje do wiadomości publicznej zbiorcze wyniki głosowania, o których mowa w art. 170 ust. 2, ustalone przez okręgową komisję wyborczą”.</u>
          <u xml:id="u-146.198" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do art. 171, 172, 173 i 174? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-146.199" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 171, 172, 173 i 174? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.200" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.201" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 20 - Ustalenie wyników wyborów z ogólnopolskich list kandydatów na posłów, składającego się z art. od 175 do 178 w brzmieniu następującym:</u>
          <u xml:id="u-146.202" who="#PosełMirosławCzech">„Art. 175. Państwowa Komisja Wyborcza, po otrzymaniu protokołów od okręgowych komisji wyborczych oraz sprawdzeniu prawidłowości ustalenia wyników wyborów w okręgach wyborczych stwierdza, uwzględniając przepis art. 122 ust. 1, które listy ogólnopolskie spełniają warunki uprawniające do uczestniczenia w podziale mandatów w myśl art. 121 albo art. 124.</u>
          <u xml:id="u-146.203" who="#PosełMirosławCzech">Art. 176.1. Państwowa Komisja Wyborcza dokonuje podziału mandatów pomiędzy uprawnione listy ogólnopolskie w sposób następujący:</u>
          <u xml:id="u-146.204" who="#PosełMirosławCzech">1) liczbę głosów ważnie oddanych na wszystkie listy okręgowe danego komitetu wyborczego, dzieli się kolejno przez 1, 2, 3, 4 i dalej, aż do chwili, gdy z otrzymanych w ten sposób ilorazów da się uszeregować tyle kolejno największych liczb, ile wynosi liczba mandatów do rozdzielenia między listy ogólnopolskie,</u>
          <u xml:id="u-146.205" who="#PosełMirosławCzech">2) każdej liście przyznaje się tyle mandatów, ile spośród ustalonego w powyższy sposób szeregu ilorazów przypada jej liczb kolejno największych,</u>
          <u xml:id="u-146.206" who="#PosełMirosławCzech">2. Jeżeli kilka list uzyskało ilorazy różne ostatniej liczbie z liczb uszeregowanych w podany wyżej sposób, a list tych jest więcej niż mandatów do rozdzielenia, pierwszeństwo mają listy komitetów wyborczych, które w okręgach uzyskały więcej mandatów. Jeżeli listy dwóch lub więcej komitetów wyborczych uzyskały w okręgach równą liczbę mandatów, o pierwszeństwie rozstrzyga większa liczba głosów oddanych w całym kraju na listy danego komitetu wyborczego.</u>
          <u xml:id="u-146.207" who="#PosełMirosławCzech">Art. 177.1. Mandaty przypadające danej liście ogólnopolskiej uzyskują kandydaci w kolejności umieszczenia ich nazwisk na liście - z pominięciem tych kandydatów, którzy uzyskali już mandaty w okręgach wyborczych.</u>
          <u xml:id="u-146.208" who="#PosełMirosławCzech">2. Jeżeli danej liście przypada większa liczba mandatów od liczby kandydatów, którzy mandaty mogą uzyskać, wówczas mandaty te przydziela się pozostałym listom w kolejności uzyskanych najwyższych ilorazów.</u>
          <u xml:id="u-146.209" who="#PosełMirosławCzech">Art. 178. Państwowa Komisja Wyborcza sporządza protokół wyborów posłów z ogólnopolskich list kandydatów na posłów, w którym podaje:</u>
          <u xml:id="u-146.210" who="#PosełMirosławCzech">1) wykaz zarejestrowanych list ogólnopolskich,</u>
          <u xml:id="u-146.211" who="#PosełMirosławCzech">2) liczbę ważnie oddanych głosów na wszystkie listy okręgowe w kraju,</u>
          <u xml:id="u-146.212" who="#PosełMirosławCzech">3) liczbę ważnie oddanych głosów w kraju na listy okręgowe każdego komitetu wyborczego, który zarejestrował listę ogólnopolską, wraz z podaniem procentu, jaki liczba ta stanowi w stosunku do liczby głosów oddanych na wszystkie listy okręgowe w kraju,</u>
          <u xml:id="u-146.213" who="#PosełMirosławCzech">4) wykaz list ogólnopolskich, które uczestniczą w podziale mandatów,</u>
          <u xml:id="u-146.214" who="#PosełMirosławCzech">5) liczbę mandatów przydzielonych poszczególnym listom ogólnopolskim,</u>
          <u xml:id="u-146.215" who="#PosełMirosławCzech">6) nazwiska i imiona wybranych posłów z podaniem numerów i nazw list ogólnopolskich, z których je uzyskali oraz numerów okręgów wyborczych, w których kandydowali”.</u>
          <u xml:id="u-146.216" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału 20 oraz art. 175, 176, 177 i 178? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-146.217" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu tytułu rozdziału 20 oraz art. 175, 176, 177 i 178? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.218" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.219" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 21 - Ogłaszanie wyników wyborów, składającego się z art. od 179 do 183 w brzmieniu następującym:</u>
          <u xml:id="u-146.220" who="#PosełMirosławCzech">„Art. 179.1. Państwowa Komisja Wyborcza po sporządzeniu protokołu, o którym mowa w art. 178, podaje do wiadomości publicznej w formie obwieszczenia, wyniki wyborów do Sejmu. W obwieszczeniu zamieszcza się podstawowe informacje zawarte w protokołach wyborów posłów w okręgach wyborczych oraz w protokole wyborów posłów z ogólnopolskich list kandydatów na posłów.</u>
          <u xml:id="u-146.221" who="#PosełMirosławCzech">2. Obwieszczenie, o którym mowa w ust. 1, publikuje się niezwłocznie w dzienniku o zasięgu ogólnokrajowym oraz ogłasza się w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-146.222" who="#PosełMirosławCzech">Art. 180. Państwowa Komisja Wyborcza wręcza posłom zaświadczenia o wyborze.</u>
          <u xml:id="u-146.223" who="#PosełMirosławCzech">Art. 181. Państwowa Komisja Wyborcza przesyła Marszałkowi Sejmu oraz Sądowi Najwyższemu sprawozdanie z wyborów nie później niż 7 dnia po ogłoszeniu obwieszczenia, o którym mowa w art. 179 ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-146.224" who="#PosełMirosławCzech">Art. 182. Państwowa Komisja Wyborcza publikuje opracowanie statystyczne zawierające szczegółowe informacje o wynikach głosowania i wyborów oraz udostępnia wyniki głosowania i wyborów w postaci elektronicznej po kosztach własnych.</u>
          <u xml:id="u-146.225" who="#PosełMirosławCzech">Art. 183. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego na wniosek Państwowej Komisji Wyborczej, złożony po porozumieniu z Naczelnym Dyrektorem Archiwów Państwowych, określa, w drodze rozporządzenia, sposób przekazywania, przechowywania i udostępniania dokumentów z wyborów”.</u>
          <u xml:id="u-146.226" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału 21 i art. 179, 180, 181, 182 i 183?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-147">
          <u xml:id="u-147.0" who="#PosełJacekRybicki">Mam uwagę do art. 182. Jest to kwestia, nad którą dyskutowaliśmy podczas prac nad nowelizacją ustawy o wyborze Prezydenta RP. Chodzi o to, czy w art. 182 nie dodać przepisu mówiącego o obowiązku opublikowania wyników wyborów w Internecie.</u>
          <u xml:id="u-147.1" who="#PosełJacekRybicki">Proszę jednak o opinię na ten temat ministra Kazimierza Czaplickiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-148">
          <u xml:id="u-148.0" who="#SekretarzPKWKazimierzCzaplicki">Realizacja wniosku posła Jacka Rybickiego nie będzie problemem po uruchomieniu stanowiska internetowego w Państwowej Komisji Wyborczej. Wyniki wyborów będą wówczas ogłoszone.</u>
          <u xml:id="u-148.1" who="#SekretarzPKWKazimierzCzaplicki">Należy jednak dodać, że oznaczać to będzie zubożenie dochodów budżetu państwa ze sprzedaży publikacji z wynikami wyborów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-149">
          <u xml:id="u-149.0" who="#PosełJacekRybicki">Wycofuję zatem swoją propozycję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-150">
          <u xml:id="u-150.0" who="#PosełMirosławCzech">Czy są jeszcze inne uwagi? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-150.1" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu tytułu rozdziału 21 oraz art. 179, 180, 181, 182 i 183? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-150.2" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-150.3" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 22 - Wygaśnięcie mandatu posła i uzupełnienie składu Sejmu, składającego się z art. od 184 do 186 w następującym brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-150.4" who="#PosełMirosławCzech">„Art. 184.1. Wygaśnięcie mandatu posła następuje wskutek:</u>
          <u xml:id="u-150.5" who="#PosełMirosławCzech">1) utraty prawa wybieralności,</u>
          <u xml:id="u-150.6" who="#PosełMirosławCzech">2) pozbawienia mandatu prawomocnym orzeczeniem Trybunału Stanu,</u>
          <u xml:id="u-150.7" who="#PosełMirosławCzech">3) zrzeczenia się mandatu,</u>
          <u xml:id="u-150.8" who="#PosełMirosławCzech">4) śmierci,</u>
          <u xml:id="u-150.9" who="#PosełMirosławCzech">5) zajmowania w dniu wyborów stanowiska lub funkcji, których stosownie do przepisów Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej albo innych ustaw, nie można łączyć z mandatem posła,</u>
          <u xml:id="u-150.10" who="#PosełMirosławCzech">6) powołania w toku kadencji na stanowisko lub powierzenie funkcji, których stosownie do przepisów Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej albo innych ustaw nie można łączyć ze sprawowaniem mandatu,</u>
          <u xml:id="u-150.11" who="#PosełMirosławCzech">7) sprawowania przez posła albo powołania na stanowisko lub funkcję:</u>
          <u xml:id="u-150.12" who="#PosełMirosławCzech">a) radnego rady gminy, rady powiatu i sejmiku województwa,</u>
          <u xml:id="u-150.13" who="#PosełMirosławCzech">b) w zarządzie gminy, zarządzie miasta na prawach powiatu, zarządzie powiatu i zarządzie województwa,</u>
          <u xml:id="u-150.14" who="#PosełMirosławCzech">c) w radzie regionalnej lub branżowej kasy chorych,</u>
          <u xml:id="u-150.15" who="#PosełMirosławCzech">d) w radzie Krajowego Związku Kasy Chorych,</u>
          <u xml:id="u-150.16" who="#PosełMirosławCzech">8) złożenia niezgodnego z prawdą oświadczenia, o którym mowa w art. 142 ust. 5 pkt 3.</u>
          <u xml:id="u-150.17" who="#PosełMirosławCzech">2. Odmowa złożenia ślubowania poselskiego jest równoznaczne ze zrzeczeniem się mandatu.</u>
          <u xml:id="u-150.18" who="#PosełMirosławCzech">3. Wygaśnięcie mandatu posła stwierdza Marszałek Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-150.19" who="#PosełMirosławCzech">4. Stwierdzenie wygaśnięcia mandatu posła zajmującego w dniu wyborów stanowisko lub funkcję, o których mowa w ust. 1 pkt 5, następuje, jeżeli nie złoży on Marszałkowi Sejmu, w terminie 14 dni od dnia ogłoszenia przez Państwową Komisję Wyborczą wyników wyborów do Sejmu, oświadczenia o złożeniu rezygnacji z zajmowanego stanowiska lub pełnionej funkcji.</u>
          <u xml:id="u-150.20" who="#PosełMirosławCzech">5. Wygaśnięcie mandatu posła powołanego w czasie kadencji na stanowisko lub funkcję, o których mowa w ust. 1 pkt. 6 i 7, następuje z dniem powołania.</u>
          <u xml:id="u-150.21" who="#PosełMirosławCzech">Art. 185.1. W razie wygaśnięcia mandatu posła wybranego z okręgowej listy kandydatów, Marszałek Sejmu postanawia, na podstawie informacji Państwowej Komisji Wyborczej, o wstąpieniu na jego miejsce kolejnego kandydata z tej samej listy, który w wyborach otrzymał kolejno największą liczbę głosów. Przy równej liczbie głosów o pierwszeństwie rozstrzyga kolejność umieszczenia kandydata na tej liście okręgowej.</u>
          <u xml:id="u-150.22" who="#PosełMirosławCzech">2. Kandydat może zrzec się pierwszeństwa do obsadzenia mandatu na rzecz kandydata z tej samej listy, który uzyskał kolejno największą liczbę głosów. Oświadczenie o ustąpieniu pierwszeństwa powinno być złożone Marszałkowi Sejmu w ciągu 7 dni od dnia doręczenia postanowienia, o którym mowa w ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-150.23" who="#PosełMirosławCzech">3. Jeżeli obsadzenie mandatu posła w trybie określonym w ust. 1 i ust. 2 byłoby niemożliwe z powodu braku kandydatów, którym mandat można przydzielić, mandat ten do końca kadencji pozostaje nieobsadzony.</u>
          <u xml:id="u-150.24" who="#PosełMirosławCzech">Art. 186. W razie wygaśnięcia mandatu posła wybranego z ogólnopolskiej listy kandydatów, przepisy art. 185 stosuje się odpowiednio z tym, że o pierwszeństwie rozstrzyga kolejność umieszczenia kandydata na tej liście”.</u>
          <u xml:id="u-150.25" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału 22 oraz art. 184, 185 i 186? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-150.26" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu tytułu rozdziału 22 oraz art. 184, 185 i 186? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-150.27" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-150.28" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 23 - Kampania wyborcza w programach radiowych i telewizyjnych, składającego się z art. od 187 do 190, mających brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-150.29" who="#PosełMirosławCzech">„Art. 187.1. W okresie od 15 dnia przed dniem wyborów do dnia zakończenia kampanii wyborczej Telewizja Polska Spółka Akcyjna oraz Polskie Radio Spółka Akcyjna i spółki radiofonii regionalnej, zwane dalej «Telewizją Polską» i «Polskim Radiem», rozpowszechniają nieodpłatnie w programach ogólnopolskich i regionalnych przygotowywane przez komitety wyborcze audycje wyborcze, zgodnie z przepisami niniejszej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-150.30" who="#PosełMirosławCzech">2. Łączny czas rozpowszechniania nieodpłatnie audycji wyborczych wynosi:</u>
          <u xml:id="u-150.31" who="#PosełMirosławCzech">1) w ogólnokrajowych programach — 15 godzin w Telewizji Polskiej, w tym do 3 godzin w TV Polonia, i 30 godzin w Polskim Radiu, w tym do 5 godzin w programie przeznaczonym dla zagranicy,</u>
          <u xml:id="u-150.32" who="#PosełMirosławCzech">2) w regionalnych programach — 10 godzin w Telewizji Polskiej i 15 godzin w Polskim Radiu.</u>
          <u xml:id="u-150.33" who="#PosełMirosławCzech">3. Komitet wyborczy ma prawo do rozpowszechniania nieodpłatnie audycji wyborczych w programach:</u>
          <u xml:id="u-150.34" who="#PosełMirosławCzech">1) ogólnokrajowym — jeżeli zarejestrował ogólnopolską listę kandydatów na posłów,</u>
          <u xml:id="u-150.35" who="#PosełMirosławCzech">2) regionalnych — jeżeli zarejestrował okręgową listę kandydatów na posłów w co najmniej jednym okręgu wyborczym.</u>
          <u xml:id="u-150.36" who="#PosełMirosławCzech">4. Przez pojęcie rozpowszechniania nieodpłatnie audycji wyborczych rozumie się zarówno rejestrację i emisję wystąpień przedstawicieli komitetów bądź kandydatów na posłów, jak i rejestrację oraz emisję audycji wyborczych przygotowanych przez komitety.</u>
          <u xml:id="u-150.37" who="#PosełMirosławCzech">Art. 188.1. Czas przeznaczony na rozpowszechnianie nieodpłatnie audycji wyborczych komitetów wyborczych, o których mowa w art. 187 ust. 2 pkt 1, dzieli się równo pomiędzy uprawnione komitety wyborcze, na podstawie informacji Państwowej Komisji Wyborczej o zarejestrowanych ogólnopolskich listach kandydatów na posłów.</u>
          <u xml:id="u-150.38" who="#PosełMirosławCzech">2. Czas przeznaczony na rozpowszechnianie nieodpłatnie audycji wyborczych komitetów wyborczych, o których mowa w art. 187 ust. 2 pkt 2, dzieli się pomiędzy uprawnione komitety wyborcze proporcjonalnie do liczby zarejestrowanych przez nie okręgowych list kandydatów na posłów, na podstawie informacji okręgowych komisji wyborczych, właściwych dla obszaru objętego regionalnym programem, o zarejestrowanych listach okręgowych.</u>
          <u xml:id="u-150.39" who="#PosełMirosławCzech">3. Czas antenowy przysługujący jednemu wybranemu komitetowi wyborczemu nie może być odstępowany innemu komitetowi. Telewizja Polska i Polskie Radio bez prawomocnego orzeczenia sądu nie mogą ingerować w treść i czas audycji komitetu wyborczego.</u>
          <u xml:id="u-150.40" who="#PosełMirosławCzech">4. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, po porozumieniu z Państwową Komisją Wyborczą, określi, w drodze rozporządzenia, tryb postępowania w sprawach podziału czasu nieodpłatnego rozpowszechniania audycji wyborczych, zakres rejestracji oraz sposób przygotowania i emisji tych audycji oraz sposób upowszechniania informacji o terminach emisji audycji wyborczych.</u>
          <u xml:id="u-150.41" who="#PosełMirosławCzech">5. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, po zasięgnięciu opinii zarządów spółek, o których mowa w art. 187 ust. 1, oraz właściwej rady programowej, ustala:</u>
          <u xml:id="u-150.42" who="#PosełMirosławCzech">1) czas przeznaczony na rozpowszechnianie nieodpłatnie audycji wyborczych w każdym z programów ogólnokrajowych i regionalnych,</u>
          <u xml:id="u-150.43" who="#PosełMirosławCzech">2) ramowy podział czasu, o którym mowa w art. 187 ust. 2, w okresie od 15 dnia przed dniem wyborów do dnia zakończenia kampanii wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-150.44" who="#PosełMirosławCzech">Art. 189.1. Kolejność rozpowszechniania w każdym dniu audycji wyborczych ustalają kierujący redakcjami właściwych ogólnokrajowych programów telewizyjnych, w tym TV Polonia i programów regionalnych oraz programów radiowych w drodze losowania przeprowadzonego w obecności pełnomocników, najpóźniej w 18 dniu przed dniem wyborów.</u>
          <u xml:id="u-150.45" who="#PosełMirosławCzech">2. Na ustalenia dotyczące podział z czasu antenowego, o którym mowa w art. 188 ust. 1 i 2, pełnomocnikom przysługuje skarga do Państwowej Komisji Wyborczej. Skargę wnosi się w terminie 24 godzin od dokonania ustalenia. Państwowa Komisja Wyborcza rozpatruje sprawę niezwłocznie i wydaje postanowienie. Od postanowienia Państwowej Komisji Wyborczej nie przysługuje środek prawny.</u>
          <u xml:id="u-150.46" who="#PosełMirosławCzech">Art. 190.1. Niezależnie od czasu przyznanego na rozpowszechnianie nieodpłatnie audycji wyborczych każdy komitet może, wyłącznie w okresie od 15 dnia przed dniem wyborów do dnia zakończenia kampanii wyborczej, odpłatnie rozpowszechniać audycje wyborcze w programach publicznych i niepublicznych nadawców radiowych i telewizyjnych. Łączny czas rozpowszechniania odpłatnie audycji wyborczych nie może przekraczać 15% łącznego czasu przyznanego danemu komitetowi na rozpowszechnianie nieodpłatnie audycji wyborczych.</u>
          <u xml:id="u-150.47" who="#PosełMirosławCzech">2. Nadawcy nie mogą odmówić rozpowszechniania na zasadach odpłatności audycji wyborczych, o których mowa w ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-150.48" who="#PosełMirosławCzech">3. Wysokość opłat pobieranych za czas rozpowszechniania audycji wyborczych, o których mowa w ust. 1, nie może przekraczać 50% stawek cen pobieranych za reklamy i musi być dla wszystkich jednakowa oraz ustalana według cennika obowiązującego w dniu zarządzenia wyborów.</u>
          <u xml:id="u-150.49" who="#PosełMirosławCzech">4. Do audycji, o których mowa w ust. 1, stosuje się przepisy o działalności reklamowej w programach telewizji i radiofonii, z zastrzeżeniem ust. 5.</u>
          <u xml:id="u-150.50" who="#PosełMirosławCzech">5. Czasu przeznaczonego na rozpowszechnianie odpłatnie audycji wyborczych nie wlicza się do ustalonego odrębnymi przepisami dopuszczalnego wymiaru czasowego reklam”.</u>
          <u xml:id="u-150.51" who="#PosełMirosławCzech">Jak pamiętamy, wiele kwestii regulowanych w rozdziale 23 było przedmiotem szerokiej dyskusji w trakcie prac nad nowelizacją ustawy o wyborze Prezydenta RP.</u>
          <u xml:id="u-150.52" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału 23 i art. 187, 188, 189 i 190? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-150.53" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu tytułu rozdziału 23 oraz art. 187, 188, 189 i 190? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-150.54" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-150.55" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia działu III - Przepisy szczególne dla wyborów do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-150.56" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału III? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-150.57" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu tytułu rozdziału III? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-150.58" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-150.59" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia tytułu rozdziału 24 - Zasady ogólne. Zarządzanie wyborów do senatu.</u>
          <u xml:id="u-150.60" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału 24? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-150.61" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu rozdziału 24? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-150.62" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje tytuł rozdziału 24.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-151">
          <u xml:id="u-151.0" who="#PrzedstawicielBiuraLegislacyjnegoKS">Zgodnie z wcześniejszymi decyzjami Komisji proponujemy dodanie nowego art. 190a w brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-151.1" who="#PrzedstawicielBiuraLegislacyjnegoKS">„Wybory do Senatu są powszechne, bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-152">
          <u xml:id="u-152.0" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do przedłożonej propozycji? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-152.1" who="#PosełMirosławCzech">Przyjmuję jako własny wniosek proponujący dodanie art. 190a.</u>
          <u xml:id="u-152.2" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu nowego art. 190a w przedłożonym brzmieniu? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-152.3" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-152.4" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. od 191 do 195, mających brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-152.5" who="#PosełMirosławCzech">„Art. 191. Senat jest wybierany na okres 4 lat. Kadencja Senatu rozpoczyna się i kończy jednocześnie z kadencją Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-152.6" who="#PosełMirosławCzech">Art. 192. Do Senatu wybiera się 100 senatorów, według zasady większości, w województwach.</u>
          <u xml:id="u-152.7" who="#PosełMirosławCzech">Art. 193. Wybranym do Senatu może być obywatel polski mający prawo wybierania, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 30 lat.</u>
          <u xml:id="u-152.8" who="#PosełMirosławCzech">Art. 194.1. Prawo zgłaszania kandydatów na senatorów mają partie polityczne oraz wyborcy.</u>
          <u xml:id="u-152.9" who="#PosełMirosławCzech">2. Prawo zgłaszania kandydatów na senatorów przysługuje również koalicjom wyborczym partii politycznych (koalicjom wyborczym).</u>
          <u xml:id="u-152.10" who="#PosełMirosławCzech">3. W imieniu partii politycznych koalicji wyborczych albo wyborców uprawnionych do zgłaszania kandydatów na senatorów czynności wyborcze wykonują komitety wyborcze.</u>
          <u xml:id="u-152.11" who="#PosełMirosławCzech">4. Tryb tworzenia komitetów wyborczych oraz zgłaszania kandydatów określają przepisy niniejszego działu.</u>
          <u xml:id="u-152.12" who="#PosełMirosławCzech">Art. 195. Wybory do Senatu zarządza Prezydent Rzeczypospolitej jednocześnie z wyborami do Sejmu w trybie i na zasadach określonych w art. 125 i 126, z zastrzeżeniem art. 161”.</u>
          <u xml:id="u-152.13" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do art. 191, 192, 193, 194 i 195? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-152.14" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 191, 192, 193, 194 i 195? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-152.15" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-152.16" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. 196 i 197, regulujących zwłaszcza wybory uzupełniające i mających brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-152.17" who="#PosełMirosławCzech">„Art. 196.1. W razie wygaśnięcia mandatu senatora Prezydent Rzeczypospolitej zarządza wybory uzupełniające do Senatu.</u>
          <u xml:id="u-152.18" who="#PosełMirosławCzech">2. Wybory uzupełniające zarządza się i przeprowadza się w ciągu 3 miesięcy od dnia stwierdzenia wygaśnięcia mandatu senatora. Wyborów uzupełniających nie przeprowadza się w okresie 6 miesięcy przed dniem upływu kadencji Senatu.</u>
          <u xml:id="u-152.19" who="#PosełMirosławCzech">3. W sprawach zarządzenia wyborów, o których mowa w ust. 1, stosuje się odpowiednio przepisy art. 125 ust. 2 z tym, że postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej o wyborach uzupełniających Państwowa Komisja Wyborcza podaje niezwłocznie do wiadomości publicznej, w formie obwieszczenia, na obszarze okręgu wyborczego, w którym wybory mają być przeprowadzone. Druk i rozplakatowanie obwieszczenia zapewnia Krajowe Biuro Wyborcze.</u>
          <u xml:id="u-152.20" who="#PosełMirosławCzech">Art. 197. W sprawach nieuregulowanych w niniejszym dziale stosuje się odpowiednio przepisy niniejszej ustawy”.</u>
          <u xml:id="u-152.21" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do art. 196 i 197? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-152.22" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 196 i 197? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-152.23" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-152.24" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 25 - Okręgi wyborcze, składającego się z art. 198 i 199 w następującym brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-152.25" who="#PosełMirosławCzech">„Art. 198.1. W celu przeprowadzenia wyborów tworzy się na obszarze poszczególnych województw okręgi wyborcze.</u>
          <u xml:id="u-152.26" who="#PosełMirosławCzech">2. W okręgu wyborczym wybiera się od 2 do 4 senatorów.</u>
          <u xml:id="u-152.27" who="#PosełMirosławCzech">3. Okręg wyborczy obejmuje obszar województwa lub jego części. Granice okręgu wyborczego nie mogą naruszać granic okręgów wyborczych utworzonych dla wyborów do Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-152.28" who="#PosełMirosławCzech">Art. 199.1. Ustalenie liczby senatorów wybieranych w poszczególnych województwach oraz podziału województwa na okręgi wyborcze dokonuje się według jednolitej normy przedstawicielstwa, obliczonej przez podzielenie liczby mieszkańców kraju przez ogólną liczbę senatorów, z uwzględnieniem art. 198 i następujących zasad:</u>
          <u xml:id="u-152.29" who="#PosełMirosławCzech">1) liczbę senatorów wybieranych w poszczególnych województwach ustala się przez podzielenie liczby mieszkańców województwa przez normę przedstawicielstwa, o której mowa w zdaniu wstępnym,</u>
          <u xml:id="u-152.30" who="#PosełMirosławCzech">2) jeżeli w wyniku postępowania, o którym mowa w pkt 1 liczba senatorów wybieranych we wszystkich województwach przewyższa liczbę wynikającą z art. 192, mandaty nadwyżkowe odejmuje się w tych województwach, w których norma przedstawicielstwa jest najmniejsza. W wypadku, gdy liczba senatorów jest mniejsza od wynikającej z art. 192, dodatkowe mandaty przydziela się tym województwom, w których norma przedstawicielstwa jest największa.</u>
          <u xml:id="u-152.31" who="#PosełMirosławCzech">3) przy podziale województwa na okręgi wyborcze przepisy pkt 2 stosuje się odpowiednio.</u>
          <u xml:id="u-152.32" who="#PosełMirosławCzech">2. Liczbę senatorów wybieranych w poszczególnych województwach, podział województw na okręgi wyborcze, ich numery i granice oraz liczbę senatorów wybieranych w każdym okręgu, a także siedziby okręgowych komisji wyborczych określa załącznik nr 2 do ustawy.</u>
          <u xml:id="u-152.33" who="#PosełMirosławCzech">3. Informację w okręgu wyborczym podaje się do wiadomości wyborcom danego okręgu wyborczego w formie obwieszczenia Państwowej Komisji Wyborczej najpóźniej w 52 dniu przed dniem wyborów. Druk i rozplakatowanie obwieszczeń zapewnia Krajowe Biuro Wyborcze.</u>
          <u xml:id="u-152.34" who="#PosełMirosławCzech">4. Do zmian w podziale na okręgi wyborcze przepisy art. 129 stosuje się odpowiednio, z uwzględnieniem art. 158 ust. 3 zdanie drugie”.</u>
          <u xml:id="u-152.35" who="#PosełMirosławCzech">Chcę wyjaśnić brzmienie art. 198 ust. 2. przypominam, że zalecenie Komisji skierowane do podkomisji stanowiło, iż w okręgu będzie wybieranych od 2 do 5 senatorów. Po obliczeniach na podstawie najnowszych danych statystycznych okazało się, że w żadnym okręgu nie będzie wybieranych 5 senatorów. Pierwotnie wydawało się, że tak będzie w Warszawie.</u>
          <u xml:id="u-152.36" who="#PosełMirosławCzech">Tak więc podkomisja wyszła poza ustalenia Komisji, ale była to konieczność wynikająca z logiki sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-152.37" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału 25 oraz art. 198 i 199? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-152.38" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu tytułu rozdziału 25 oraz art. 198 i 199? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-152.39" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-152.40" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 26 - Szczególne zadania komisji wyborczych, składającego się z art. od 200 do 202 w brzmieniu następującym:</u>
          <u xml:id="u-152.41" who="#PosełMirosławCzech">„Art. 200.1. Wybory do Senatu przeprowadzają:</u>
          <u xml:id="u-152.42" who="#PosełMirosławCzech">1) Państwowa Komisja Wyborcza,</u>
          <u xml:id="u-152.43" who="#PosełMirosławCzech">2) okręgowe komisje wyborcze,</u>
          <u xml:id="u-152.44" who="#PosełMirosławCzech">3) obwodowe komisje wyborcze.</u>
          <u xml:id="u-152.45" who="#PosełMirosławCzech">2. Funkcje okręgowej komisji wyborczej, o której mowa w ust. 1 pkt 2 dla okręgów wyborczych w danym województwie spełnia odpowiednia okręgowa komisja wyborcza powołana dla wyborów do Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-152.46" who="#PosełMirosławCzech">3. Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio do obwodowych komisji wyborczych.</u>
          <u xml:id="u-152.47" who="#PosełMirosławCzech">4. W wypadku wyborów uzupełniających, o których mowa w art. 161, powołuje się okręgową komisję wyborczą i obwodowe komisje wyborcze w trybie i na zasadach określonych w niniejszej ustawie.</u>
          <u xml:id="u-152.48" who="#PosełMirosławCzech">Art. 201. Do szczególnych zadań Państwowej Komisji Wyborczej należy:</u>
          <u xml:id="u-152.49" who="#PosełMirosławCzech">1) ogłaszanie wyników wyborów do Senatu,</u>
          <u xml:id="u-152.50" who="#PosełMirosławCzech">2) przesłanie Marszałkowi Senatu i Sądowi Najwyższemu sprawozdania z wyborów,</u>
          <u xml:id="u-152.51" who="#PosełMirosławCzech">3) wydawanie senatorom zaświadczeń o wyborze.</u>
          <u xml:id="u-152.52" who="#PosełMirosławCzech">Art. 202. Do szczególnych zadań okręgowej komisji wyborczej należy:</u>
          <u xml:id="u-152.53" who="#PosełMirosławCzech">1) rejestrowanie kandydatów na senatorów,</u>
          <u xml:id="u-152.54" who="#PosełMirosławCzech">2) zarządzenie drukowania odpowiednich obwieszczeń wyborczych i kart do głosowania oraz ich dostarczenie obwodowym komisjom wyborczym,</u>
          <u xml:id="u-152.55" who="#PosełMirosławCzech">3) ustalenie wyników głosowania i wyników wyborów senatorów w okręgu wyborczym”.</u>
          <u xml:id="u-152.56" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału 26 oraz art. 200, 201 i 202? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-152.57" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu tytułu rozdziału 26 oraz art. 200, 201 i 202? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-152.58" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-152.59" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 27 - Zgłaszanie kandydatów na senatorów, składającego się z art. od 203 do 208.</u>
          <u xml:id="u-152.60" who="#PosełMirosławCzech">Pierwsza grupa przepisów dotyczy tworzenia komitetów wyborczych. Są to art. 203 i 204 w brzmieniu następującym:</u>
          <u xml:id="u-152.61" who="#PosełMirosławCzech">„Tworzenie komitetów wyborczych.</u>
          <u xml:id="u-152.62" who="#PosełMirosławCzech">Art. 203.1. Partie polityczne oraz wyborcy zgłaszają kandydatów na senatorów w formie list kandydatów. Przez listę kandydatów rozumie się również zgłoszenie jednego kandydata.</u>
          <u xml:id="u-152.63" who="#PosełMirosławCzech">2. Kampanię wyborczą na rzecz kandydata lub listy kandydatów może prowadzić na zasadzie wyłączności jedynie komitet wyborczy.</u>
          <u xml:id="u-152.64" who="#PosełMirosławCzech">Art. 204.1. Do tworzenia i zgłaszania komitetów wyborczych do państwowej Komisji Wyborczej stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące tworzenia komitetów wyborczych w wyborach do Sejmu, z tym że:</u>
          <u xml:id="u-152.65" who="#PosełMirosławCzech">1) partia polityczna, która wchodzi w skład koalicji wyborczej utworzonej w celu zgłoszenia wspólnych list kandydatów na posłów i senatorów lub wspólnych list kandydatów na senatorów nie może zgłaszać list kandydatów na senatorów samodzielnie,</u>
          <u xml:id="u-152.66" who="#PosełMirosławCzech">2) komitet wyborczy może zgłosić w każdym okręgu wyborczym tylko jedną listę kandydatów na senatorów,</u>
          <u xml:id="u-152.67" who="#PosełMirosławCzech">3) nazwa i skrót nazwy komitetu wyborczego utworzonego przez wyborców dla zgłoszenia tylko list kandydatów na senatorów musi być różna od nazw i skrótów nazw komitetów wyborczych utworzonych dla zgłoszenia list kandydatów na posłów i senatorów lub list kandydatów na posłów.</u>
          <u xml:id="u-152.68" who="#PosełMirosławCzech">2. Komitet wyborczy zgłaszający listy okręgowe w wyborach do Sejmu może zgłaszać również listy kandydatów na senatorów, z zastrzeżeniem ust. 1”.</u>
          <u xml:id="u-152.69" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału 27 oraz art. 203 i 204?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-153">
          <u xml:id="u-153.0" who="#PosełJacekRybicki">W trakcie naszych prac już wcześniej pojawił się problem, czy należy stosować tylko formułę „listy kandydatów na senatorów”. Tymczasem wybory senatorskie są całkiem inne od wyborów do Sejmu. Stosowanie więc tej samej nazwy dla dwóch różnych sytuacji nie jest najlepszym pomysłem, gdyż może być mylące.</u>
          <u xml:id="u-153.1" who="#PosełJacekRybicki">Art. 203 ust. 2 zawiera rozróżnienie mówiące o kandydacie lub liście kandydatów. Natomiast w art. 204 nie ma takiego rozróżnienia, a powinno być.</u>
          <u xml:id="u-153.2" who="#PosełJacekRybicki">Należy dodać, że moja propozycja może spowodować konieczność zmian - być może - także w innych artykułach. Przykładem może być art. 207, gdzie jest mowa o rejestracji list kandydatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-154">
          <u xml:id="u-154.0" who="#PosełMirosławCzech">Proszę przedstawiciela Biura Legislacyjnego o stosowną propozycję legislacyjną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-155">
          <u xml:id="u-155.0" who="#PrzedstawicielBiuraLegislacyjnegoKS">Po konsultacji z ministrem Kazimierzem Czaplickim proponuję następujące brzmienie art. 203 i 204, uwzględniając propozycję posła Jacka Rybickiego:</u>
          <u xml:id="u-155.1" who="#PrzedstawicielBiuraLegislacyjnegoKS">„Art. 203. Partie polityczne, wyborcy albo koalicje wyborcze mogą zgłaszać kandydata lub kandydatów na senatorów.</u>
          <u xml:id="u-155.2" who="#PrzedstawicielBiuraLegislacyjnegoKS">Art. 204.1. Do tworzenia i zgłaszania komitetów wyborczych do państwowej Komisji Wyborczej stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące tworzenia komitetów wyborczych w wyborach do Sejmu, z tym że:</u>
          <u xml:id="u-155.3" who="#PrzedstawicielBiuraLegislacyjnegoKS">1) partia polityczna, która wchodzi w skład koalicji wyborczej utworzonej w celu zgłoszenia wspólnych list kandydatów na posłów i wspólnych kandydatów na senatorów lub w celu zgłoszenia tylko wspólnych kandydatów na senatorów nie może zgłaszać kandydatów na senatorów samodzielnie,</u>
          <u xml:id="u-155.4" who="#PrzedstawicielBiuraLegislacyjnegoKS">2) nazwa i skrót nazwy komitetu wyborczego utworzonego przez wyborców tylko dla zgłoszenia kandydatów na senatorów musi być różna od nazwy i skrótów nazw komitetów wyborczych utworzonych dla zgłoszenia list kandydatów na posłów i kandydatów na senatorów lub list kandydatów na posłów.</u>
          <u xml:id="u-155.5" who="#PrzedstawicielBiuraLegislacyjnegoKS">2. Komitet wyborczy zgłaszający listy okręgowe w wyborach do Sejmu może zgłaszać również kandydatów na senatorów, z zastrzeżeniem ust. 1”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-156">
          <u xml:id="u-156.0" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do zaproponowanego brzmienia? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-156.1" who="#PosełMirosławCzech">Przejmuję przedłożoną propozycję jako własny wniosek.</u>
          <u xml:id="u-156.2" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 203 i 204 w zmodyfikowanym brzmieniu? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-156.3" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-156.4" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia przepisów regulujących zgłaszanie list kandydatów na senatorów w okręgu wyborczym. Są to art. 205, 206 - z wariantami - 207 i 208 w brzmieniu następującym:</u>
          <u xml:id="u-156.5" who="#PosełMirosławCzech">„Art. 205.1. Komitet wyborczy może zgłosić w każdym okręgu wyborczym jedną listę kandydatów na senatorów.</u>
          <u xml:id="u-156.6" who="#PosełMirosławCzech">2. Liczba kandydatów na liście nie może być większa od liczby senatorów wybieranych w danym okręgu wyborczym.</u>
          <u xml:id="u-156.7" who="#PosełMirosławCzech">3. Kandydować można tylko w jednym okręgu wyborczym i tylko z jednej listy kandydatów.</u>
          <u xml:id="u-156.8" who="#PosełMirosławCzech">Art. 206.1. Lista kandydatów na senatorów powinna być poparta w sposób, o którym mowa w art. 149 ust. 2 i 3, podpisami:</u>
          <u xml:id="u-156.9" who="#PosełMirosławCzech">1) co najmniej 500 wyborców — jeżeli zgłoszenie dotyczy jednego kandydata na senatora,</u>
          <u xml:id="u-156.10" who="#PosełMirosławCzech">2) wielokrotności liczby wyborców, o której mowa w ust. 1, liczonej od liczby zgłaszanych kandydatów.</u>
          <u xml:id="u-156.11" who="#PosełMirosławCzech">Wariant ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-156.12" who="#PosełMirosławCzech">1. Lista kandydatów na senatorów powinna być poparta w sposób, o którym mowa w art. 149 ust. 2 i 3, podpisami co najmniej 2000 wyborców.</u>
          <u xml:id="u-156.13" who="#PosełMirosławCzech">2. Poparcia dla listy może udzielić wyłącznie wyborca stale zamieszkały w danym okręgu wyborczym.</u>
          <u xml:id="u-156.14" who="#PosełMirosławCzech">Art. 207.1. Komitet wyborczy, który z zachowaniem wymogów określonych w art. 206 ust. 1 zarejestrował listy kandydatów na senatorów w co najmniej połowie okręgów wyborczych, uprawniony jest do zgłoszenia dalszych list bez poparcia zgłoszenia podpisami wyborców.</u>
          <u xml:id="u-156.15" who="#PosełMirosławCzech">2. Zgłoszenie list kandydatów przez komitety wyborcze spełniające warunek, o którym mowa w ust. 1, następuje na podstawie zaświadczenia Państwowej Komisji Wyborczej, wydanego na wniosek zainteresowanego komitetu wyborczego, złożony do 40 dnia przed dniem wyborów.</u>
          <u xml:id="u-156.16" who="#PosełMirosławCzech">Art. 208. Do zgłoszenia i rejestracji list kandydatów na senatorów przepisy art. 141–144, art. 147 i 148 oraz art. 150–152 stosuje się odpowiednio”.</u>
          <u xml:id="u-156.17" who="#PosełMirosławCzech">Proponuję, aby w pierwszej kolejności rozstrzygnąć warianty w art. 206.</u>
          <u xml:id="u-156.18" who="#PosełMirosławCzech">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie pierwszego wariantu art. 206 ust. 1. Kto opowiada się za tym wnioskiem?</u>
          <u xml:id="u-156.19" who="#PosełMirosławCzech">W głosowaniu za wnioskiem opowiedziało się 8 posłów, 1 był przeciwny, 5 wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-156.20" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam przyjęcie wniosku.</u>
          <u xml:id="u-156.21" who="#PosełMirosławCzech">Oznacza to jednak, że Komisja przyjęła odmienną regułę dotyczącą poparcia listy kandydatów w wyborach do Sejmu i inną w wyborach do Senatu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-157">
          <u xml:id="u-157.0" who="#PosełJerzySzmajdziński">Zgłaszam wniosek o reasumpcję, gdyż doszło do pomyłki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-158">
          <u xml:id="u-158.0" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny reasumpcji głosowania nad wariantami art. 206? Nie ma sprzeciwu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-159">
          <u xml:id="u-159.0" who="#SekretarzPKWKazimierzCzaplicki">Trzeba jednak wyjaśnić sytuację, w której komitet wyborczy będzie zgłaszał jednego kandydata lub gdy będzie zgłaszał tylu kandydatów, ile jest mandatów w okręgu. Inaczej mówiąc, czy ta sama liczba podpisów ma dotyczyć jednego kandydata i np. czterech kandydatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-160">
          <u xml:id="u-160.0" who="#PosełJacekRybicki">W tym przypadku konsekwencją skreślenia list kandydatów powinno być przyjęcie zasady, że nie ma zbierania podpisów pod listą. Podpisy zbiera się pod każdą kandydaturą. Taka zasada powinna zostać zapisana w art. 206.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-161">
          <u xml:id="u-161.0" who="#PosełMirosławCzech">Przypominam, że w przypadku wyborów do Sejmu przyjęliśmy, że lista musi być poparta 5.000 podpisów. Pierwotne głosowanie oznaczało przyjęcie wariantu pierwszego, mówiącego o 500 podpisach na jednego kandydata na senatora. Reasumpcja spowodowała, że tego rozwiązania już nie ma. Kwestia jest ponownie do rozstrzygnięcia.</u>
          <u xml:id="u-161.1" who="#PosełMirosławCzech">Ponadto chcę zwrócić uwagę, że rozstrzygając art. 206 musimy pamiętać o zmianach wprowadzonych w art. 203 i 204, a więc nie ma listy, są tylko poszczególni kandydaci. Konsekwencją tego musi być indywidualne poparcie każdego kandydata, nawet jeżeli dany komitet zgłasza kilku kandydatów.</u>
          <u xml:id="u-161.2" who="#PosełMirosławCzech">Trzeba też podkreślić, iż zmiana wprowadzona w art. 203 i 204 musi spowodować zmiany w art. 205, ale o tym za chwilę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-162">
          <u xml:id="u-162.0" who="#PosełJacekRybicki">Proponuję następujące brzmienie art. 206:</u>
          <u xml:id="u-162.1" who="#PosełJacekRybicki">„1. Zgłoszenie kandydata na senatora powinno być poparte w sposób, o którym mowa w art. 150 ust. 2 i 3, podpisami co najmniej 2000 wyborców.</u>
          <u xml:id="u-162.2" who="#PosełJacekRybicki">2. Poparcia dla zgłoszenia kandydata na senatora może udzielić wyłącznie wyborca stale zamieszkały w danym okręgu wyborczym”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-163">
          <u xml:id="u-163.0" who="#PrzedstawicielBiuraLegislacyjnegoKS">Proponujemy - po konsultacji z ministrem Kazimierzem Czaplickim - następujące brzmienie art. 205:</u>
          <u xml:id="u-163.1" who="#PrzedstawicielBiuraLegislacyjnegoKS">„1. Komitet wyborczy może zgłosić w każdym okręgu wyborczym najwyżej tylu kandydatów na senatorów, ilu senatorów jest wybieranych w danym okręgu wyborczym.</u>
          <u xml:id="u-163.2" who="#PrzedstawicielBiuraLegislacyjnegoKS">2. Kandydować można tylko w jednym okręgu wyborczym i tylko w ramach zgłoszenia przez jeden komitet wyborczy”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-164">
          <u xml:id="u-164.0" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do propozycji przedstawiciela Biura Legislacyjnego obejmującej art. 205? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-164.1" who="#PosełMirosławCzech">Przyjmuję jako własny wniosek propozycję brzmienia art. 205.</u>
          <u xml:id="u-164.2" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu zmodyfikowanego brzmienia art. 205? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-164.3" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje przedłożoną propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-164.4" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do głosowania nad art. 206.</u>
          <u xml:id="u-164.5" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu zaproponowanego przez posła Jacka Rybickiego zmodyfikowanego brzmienia art. 206? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-164.6" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-164.7" who="#PosełMirosławCzech">Czy są jeszcze inne uwagi?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-165">
          <u xml:id="u-165.0" who="#PosełJerzySzmajdziński">Mam uwagę do art. 207. Nie uważam za zasadne odstąpienie od dotychczas obowiązującego przepisu stanowiącego, że każdy kandydat musi uzyskać poparcie wyrażone określoną liczbą podpisów. Art. 207 przewiduje, że w przypadku rejestracji w co najmniej połowie okręgów, dalsze zgłoszenia list nie wymagają poparcia wyrażonego podpisami.</u>
          <u xml:id="u-165.1" who="#PosełJerzySzmajdziński">Wybory do Senatu to wybory większościowe. Każdy kandydat powinien więc uzyskać poparcie wyrażone podpisami. Proponuję więc skreślenie art. 207.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-166">
          <u xml:id="u-166.0" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do propozycji posła Jerzego Szmajdzińskiego? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-166.1" who="#PosełMirosławCzech">Przystępujemy do głosowania. Poddaję pod głosowanie wniosek posła Jerzego Szmajdzińskiego o skreślenie art. 207. Kto opowiada się za tym wnioskiem?</u>
          <u xml:id="u-166.2" who="#PosełMirosławCzech">W głosowaniu za wnioskiem opowiedziało się 10 posłów, 2 było przeciwnych, nikt nie wstrzymał się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-166.3" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjęła wniosek o skreślenie art. 207.</u>
          <u xml:id="u-166.4" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. 208, który brzmi:</u>
          <u xml:id="u-166.5" who="#PosełMirosławCzech">Art. 208. Do zgłoszenia i rejestracji list kandydatów na senatorów przepisy art. 141–144, art. 147 i 148 oraz art. 150–152 stosuje się odpowiednio.</u>
          <u xml:id="u-166.6" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do art. 208? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-166.7" who="#PosełMirosławCzech">Należy jednak pamiętać, że art. 208 będzie musiał uwzględnić konsekwencje wynikające ze zmian przyjętych przez Komisję. Jedną z nich będzie zmiana numeracji artykułów.</u>
          <u xml:id="u-166.8" who="#PosełMirosławCzech">Chodzi także o dodanie przepisu, zgodnie z którym zgłoszenia każdego kandydata na senatora dokonuje się odrębnie. Jeżeli komitet wyborczy dokonuje zgłoszenia więcej niż jednego kandydata, to na wykazie podpisów wyborców, muszą być umieszczone nazwiska i imiona wszystkich zgłaszanych kandydatów.</u>
          <u xml:id="u-166.9" who="#PosełMirosławCzech">Należy także dodać przepis będący konsekwencją skreślenia art. 207.</u>
          <u xml:id="u-166.10" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 208 wraz z konsekwencjami wynikającymi ze zmian wcześniej wprowadzonych? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-166.11" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-166.12" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 28 - Karty do głosowania, składającego się z art. 209 i 210, w brzmieniu następującym:</u>
          <u xml:id="u-166.13" who="#PosełMirosławCzech">„Art. 209. Okręgowa komisja wyborcza po zarejestrowaniu list kandydatów na senatorów zarządza wydrukowanie kart do głosowania i zapewnia ich przekazanie obwodowym komisjom wyborczym w trybie określonym przez państwową Komisję Wyborczą.</u>
          <u xml:id="u-166.14" who="#PosełMirosławCzech">Art. 210.1. Na karcie do głosowania umieszcza się w porządku alfabetycznym nazwiska i imiona zarejestrowanych kandydatów na senatorów z podaniem nazwy lub skrótu nazwy komitetu wyborczego.</u>
          <u xml:id="u-166.15" who="#PosełMirosławCzech">2. Przepisy art. 159–161 stosuje się odpowiednio”.</u>
          <u xml:id="u-166.16" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału 28 oraz art. 209 i 210? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-166.17" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu tytułu rozdziału 28 oraz art. 209 i 210? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-166.18" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-166.19" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 29 - Sposób głosowania i warunki ważności głosu, składającego się z art. 211 i 212 w następującym brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-166.20" who="#PosełMirosławCzech">„Art. 211.1. Wyborca głosuje na określonych kandydatów, stawiając znak «x» w kratce z lewej strony obok nazwisk najwyżej tylu kandydatów, ilu senatorów jest wybieranych w okręgu wyborczym.</u>
          <u xml:id="u-166.21" who="#PosełMirosławCzech">2. Wyborca może głosować na określonych kandydatów bez względu na to, na listach których komitetów wyborczych nazwiska ich są umieszczone.</u>
          <u xml:id="u-166.22" who="#PosełMirosławCzech">3. Wyborca może głosować na mniejszą liczbę kandydatów, aniżeli wynosi liczba senatorów wybieranych w danym okręgu wyborczym.</u>
          <u xml:id="u-166.23" who="#PosełMirosławCzech">Art. 212.1. Za nieważny uznaje się głos, jeżeli na karcie do głosowania postawiono znak «x» w kratce z lewej strony obok nazwisk więcej kandydatów niż jest wybieranych senatorów.</u>
          <u xml:id="u-166.24" who="#PosełMirosławCzech">2. Głos jest również nieważny, jeżeli znak «x» postawiono w kratce wyłącznie przy nazwisku kandydata w sytuacji określonej w art. 160 ust. 1”.</u>
          <u xml:id="u-166.25" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału 29 oraz art. 211 i 212? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-166.26" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu tytułu rozdziału 29 oraz art. 211 i 212? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-166.27" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-166.28" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 30 - Ustalenie wyników głosowania i wyników wyborów w okręgu wyborczym, składającego się z art. od 213 do 218.</u>
          <u xml:id="u-166.29" who="#PosełMirosławCzech">W pierwszej kolejności rozpatrzymy art. 213 i 214 dotyczące głosowania w obwodzie i mające brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-166.30" who="#PosełMirosławCzech">„Art. 213.1. Ustalając wyniki głosowania w obwodzie, obwodowa komisja wyborcza oblicza głosy ważnie oddane na poszczególnych kandydatów z każdej list kandydatów.</u>
          <u xml:id="u-166.31" who="#PosełMirosławCzech">2. Liczbę głosów, o których mowa w ust. 1, wymienia się w protokole głosowania w obwodzie.</u>
          <u xml:id="u-166.32" who="#PosełMirosławCzech">Art. 214. Niezwłocznie po otrzymaniu protokołu głosowania w obwodzie okręgowa komisja wyborcza dokonuje sprawdzenia prawidłowości ustalania wyników głosowania w obwodzie. W razie stwierdzenia nieprawidłowości w ustalaniu wyników głosowania, komisja zarządza ponowne ich ustalenie przez obwodową komisję wyborczą i powiadamia o tym Państwową Komisję Wyborczą. Przepisy art. 70–72 stosuje się odpowiednio”.</u>
          <u xml:id="u-166.33" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału 30 oraz art. 213 i 214? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-166.34" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu tytułu rozdziału 30 oraz art. 213 i 214? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-166.35" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-166.36" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. 215, dotyczącego protokołu okręgowej komisji wyborczej i mającego brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-166.37" who="#PosełMirosławCzech">„Art. 215.1. Okręgowa komisja wyborcza na podstawie protokołów, o których mowa w art. 214, ustala wyniki głosowania i wyniki wyborów oraz sporządza w dwóch egzemplarzach protokół wyników głosowania i wyników wyborów senatorów w okręgu wyborczym.</u>
          <u xml:id="u-166.38" who="#PosełMirosławCzech">2. Jeżeli właściwa okręgowa komisja wyborcza nie uzyska wyników głosowania w obwodach głosowania za granicą i na polskich statkach morskich w ciągu 24 godzin od zakończenia głosowania, o którym mowa w art. 53 ust. 2, głosowanie w tych obwodach uważa się za niebyłe. Fakt ten odnotowuje się w protokole wyników głosowania w okręgu wyborczym, z wymieniem obwodów głosowania oraz ewentualnych przyczyn nieuzyskania z tych obwodów wyników głosowania.</u>
          <u xml:id="u-166.39" who="#PosełMirosławCzech">3. W protokole wymienia się liczby:</u>
          <u xml:id="u-166.40" who="#PosełMirosławCzech">1) osób uprawnionych do głosowania,</u>
          <u xml:id="u-166.41" who="#PosełMirosławCzech">2) wyborców, którym wydano karty do głosowania,</u>
          <u xml:id="u-166.42" who="#PosełMirosławCzech">3) oddanych głosów,</u>
          <u xml:id="u-166.43" who="#PosełMirosławCzech">4) głosów nieważnych,</u>
          <u xml:id="u-166.44" who="#PosełMirosławCzech">5) głosów ważnych,</u>
          <u xml:id="u-166.45" who="#PosełMirosławCzech">6) głosów ważnie oddanych na poszczególnych kandydatów każdej z list kandydatów na senatorów,</u>
          <u xml:id="u-166.46" who="#PosełMirosławCzech">7) nazwiska i imiona wybranych senatorów z podaniem nazwy lub skrótu nazwy komitetu wyborczego.</u>
          <u xml:id="u-166.47" who="#PosełMirosławCzech">4. Protokół podpisują wszystkie osoby wchodzące w skład komisji, obecne przy jego sporządzaniu. Protokół opatruje się pieczęcią komisji.</u>
          <u xml:id="u-166.48" who="#PosełMirosławCzech">5. Przy ustalaniu wyników głosowania i sporządzaniu protokołu mogą być obecni pełnomocnicy, którym przysługuje prawo wniesienia do protokołu uwag z wymienieniem konkretnych zarzutów.</u>
          <u xml:id="u-166.49" who="#PosełMirosławCzech">6. Przewodniczący okręgowej komisji wyborczej przekazuje niezwłocznie dane z protokołu dotyczące liczby głosów ważnych oraz głosów ważnie oddanych na poszczególnych kandydatów każdej z tych list do Państwowej Komisji Wyborczej, w sposób przez nią ustalony, za pośrednictwem sieci telekomunikacyjnej użytku publicznego lub elektronicznego przesyłania danych”.</u>
          <u xml:id="u-166.50" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do art. 215?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-167">
          <u xml:id="u-167.0" who="#EkspertprofStanisławGebethner">Art. 215 utrzymuje ten sam błąd, który występował także w poprzednich artykułach.</u>
          <u xml:id="u-167.1" who="#EkspertprofStanisławGebethner">W wyborach do Senatu - art. 215 ust. 3, pkt 3 - nie należy mówić o liczbie oddanych głosów, lecz o liczbie oddanych kart do głosowania. Na jednej karcie można oddać kilka głosów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-168">
          <u xml:id="u-168.0" who="#SekretarzPKWKazimierzCzaplicki">W naszym rozumieniu w art. 215 ust. pkt 3 chodzi o głosy. Jest tak dlatego, że dla celów kontrolnych nie może liczba oddanych głosów na poszczególnych kandydatów być większa od liczby głosujących wyborców.</u>
          <u xml:id="u-168.1" who="#SekretarzPKWKazimierzCzaplicki">Ponadto zwracam uwagę, że liczba oddanych kart do głosowania jest w protokole ogólnym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-169">
          <u xml:id="u-169.0" who="#EkspertprofStanisławGebethner">Karty wydane to nie to samo co oddane głosy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-170">
          <u xml:id="u-170.0" who="#SekretarzPKWKazimierzCzaplicki">Głosy oddane to oznacza podstawę do obliczenia głosów ważnych i głosów nieważnych, na kartach ważnych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-171">
          <u xml:id="u-171.0" who="#EkspertprofStanisławGebethner">Najpierw trzeba obliczyć, ile wydano kart, potem ile oddano kart ważnych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-172">
          <u xml:id="u-172.0" who="#SekretarzPKWKazimierzCzaplicki">Pan profesor mówi już o wyniku wyborów w okręgu wyborczym, a najpierw trzeba powiedzieć o tym, co się dzieje w obwodzie głosowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-173">
          <u xml:id="u-173.0" who="#EkspertprofStanisławGebethner">Ale przyjęta wcześniej formuła jest dalej powtarzana. Karta zawiera bowiem kilka głosów. Trzeba więc najpierw obliczyć ile wydano kart...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-174">
          <u xml:id="u-174.0" who="#PosełMirosławCzech">Czy postulatu tego nie spełnia pkt 2 - wyborców, którym wydano karty do głosowania?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-175">
          <u xml:id="u-175.0" who="#EkspertprofStanisławGebethner">Wyborca może wziąć kartę i pójść do domu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-176">
          <u xml:id="u-176.0" who="#PosełAndrzejBrachmański">Gdyby przyjąć tok rozumowania ministra Kazimierza Czaplickiego, to komisja musiałaby obliczyć, ile głosów oddano na każdej karcie. Należy przy tym pamiętać, że nawet jeżeli na karcie są 4 głosy, to wyborca nie musi oddać 4 głosów.</u>
          <u xml:id="u-176.1" who="#PosełAndrzejBrachmański">Inaczej mówiąc liczba oddanych głosów byłaby sumą znaków „x” postawionych na wszystkich kartach. Tego nie będzie obliczać żadna komisja i nigdy tak nie liczono.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-177">
          <u xml:id="u-177.0" who="#PosełLudwikDorn">Mam pytanie o to, na jakiej podstawie, jakich przepisów Państwowa Komisja Wyborcza - bo jest to recepcja przepisów obowiązujących - ustalała frekwencję w wyborach do Senatu?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-178">
          <u xml:id="u-178.0" who="#PosełMirosławCzech">Wydanych kart do głosowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-179">
          <u xml:id="u-179.0" who="#PosełLudwikDorn">Jednakże w ust. 3 rzeczywiście nie ma przepisu zakazującego obliczenie oddanych kart do głosowania. Możliwa jest bowiem różnica.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-180">
          <u xml:id="u-180.0" who="#PosełMirosławCzech">Proponuję, aby odłożyć do jutra rozstrzygnięcie brzmienia art. 215. Pozwoli to ministrowi Kazimierzowi Czaplickiemu na spokojną analizę i zaproponowanie ewentualnych zmian.</u>
          <u xml:id="u-180.1" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. od 216 do 218, mających brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-180.2" who="#PosełMirosławCzech">„Art. 216.1. Za wybranych na senatorów w danym okręgu wyborczym uważa się tych kandydatów, którzy otrzymali kolejno najwięcej ważnie oddanych głosów.</u>
          <u xml:id="u-180.3" who="#PosełMirosławCzech">2. Jeżeli dwóch lub więcej kandydatów otrzyma równą liczbę głosów uprawniającą do uzyskania mandatu i kandydatów tych jest więcej niż mandatów do uzyskania, o pierwszeństwie rozstrzyga większa liczba obwodów głosowania, w których jeden z kandydatów uzyskał więcej głosów, a jeżeli liczba tych obwodów byłaby równa, o pierwszeństwie rozstrzyga losowanie przeprowadzone przez przewodniczącego okręgowej komisji wyborczej w obecności członków komisji oraz zainteresowanych pełnomocników komitetów wyborczych; nieobecność pełnomocnika nie wstrzymuje losowania. Przebieg losowania uwzględnia się w protokole wyników wyborów.</u>
          <u xml:id="u-180.4" who="#PosełMirosławCzech">3. Tryb przeprowadzania losowania, o którym mowa w ust. 2, określa Państwowa Komisja Wyborcza.</u>
          <u xml:id="u-180.5" who="#PosełMirosławCzech">Art. 217. Okręgowa komisja wyborcza niezwłocznie podaje do wiadomości publicznej wyniki głosowania i wyniki wyborów w okręgu wyborczym, z uwzględnieniem danych, o których mowa w art. 215 ust. 3.</u>
          <u xml:id="u-180.6" who="#PosełMirosławCzech">Art. 218.1. Protokół, o którym mowa w art. 215 ust. 4, przewodniczący komisji przesyła w zapieczętowanej kopercie niezwłocznie do Państwowej Komisji Wyborczej w trybie przez nią ustalonym. Pozostałe dokumenty z wyborów przechowuje dyrektor delegatury Krajowego Biura Wyborczego, właściwej dla siedziby komisji.</u>
          <u xml:id="u-180.7" who="#PosełMirosławCzech">2. Po otrzymaniu protokołów, o których mowa w art. 215 ust. 1. Państwowa Komisja Wyborcza dokonuje sprawdzenia prawidłowości ustalenia wyników wyborów w okręgach wyborczych.</u>
          <u xml:id="u-180.8" who="#PosełMirosławCzech">3. W razie stwierdzenia nieprawidłowości w ustalaniu wyników wyborów, Państwowa Komisja Wyborcza zarządza ponowne ustalenie tych wyników. Przepisy art. 171–173 stosuje się odpowiednio”.</u>
          <u xml:id="u-180.9" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do art. 216, 217 i 218? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-180.10" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 216, 217 i 218? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-180.11" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-180.12" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 31 - Ogłaszanie wyników wyborów do Senatu, składającego się z art. od 219 do 224, w brzmieniu następującym:</u>
          <u xml:id="u-180.13" who="#PosełMirosławCzech">„Art. 219. państwowa Komisja Wyborcza podaje do wiadomości publicznej wyniki głosowania i wyniki wyborów, o których mowa w art. 215 ust. 3, ustalone przez okręgową komisję wyborczą.</u>
          <u xml:id="u-180.14" who="#PosełMirosławCzech">Art. 220.1. Państwowa Komisja Wyborcza podaje do wiadomości publicznej, w formie obwieszczenia, wyniki wyborów do Senatu. W obwieszczeniu zamieszcza się, według okręgów wyborczych, podstawowe informacje zawarte w protokołach okręgowych komisji wyborczych oraz nazwiska i imiona senatorów.</u>
          <u xml:id="u-180.15" who="#PosełMirosławCzech">2. Obwieszczenie, o którym mowa w ust. 1, publikuje się niezwłocznie w dzienniku o zasięgu ogólnokrajowym oraz ogłasza w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-180.16" who="#PosełMirosławCzech">221. Państwowa Komisja Wyborcza wręcza senatorom zaświadczenia o wyborze.</u>
          <u xml:id="u-180.17" who="#PosełMirosławCzech">Art. 222. Państwowa Komisja Wyborcza przesyła Marszałkowi Senatu oraz Sądowi Najwyższemu sprawozdanie z wyborów nie później niż 7 dnia po ogłoszeniu obwieszczenia, o którym mowa w art. 220 ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-180.18" who="#PosełMirosławCzech">Art. 223. Państwowa Komisja Wyborcza publikuje opracowanie statystyczne zawierające szczegółowe informacje o wynikach głosowania i wyborów oraz udostępnia wyniki głosowania i wyborów w postaci elektronicznej po kosztach własnych.</u>
          <u xml:id="u-180.19" who="#PosełMirosławCzech">Art. 224. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego na wniosek Państwowej Komisji Wyborczej, złożony po porozumieniu z Naczelnym Dyrektorem Archiwów Państwowych, określa, w drodze rozporządzenia, sposób przekazywania, przechowywania i udostępniania dokumentów z wyborów”.</u>
          <u xml:id="u-180.20" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału 31 oraz art. 219, 220, 221, 222, 223 i 224? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-180.21" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu tytułu rozdziału 31 oraz art. 219, 220, 221, 222, 223 i 224? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-180.22" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-180.23" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 32 - wygaśnięcie mandatu posła i uzupełnienie składu Senatu, składającego się z art. 225 i 226. w brzmieniu następującym:</u>
          <u xml:id="u-180.24" who="#PosełMirosławCzech">„Art. 225.1. Wygaśnięcie mandatu senatora następuje wskutek:</u>
          <u xml:id="u-180.25" who="#PosełMirosławCzech">1) utraty prawa wybieralności,</u>
          <u xml:id="u-180.26" who="#PosełMirosławCzech">2) pozbawienia mandatu prawomocnym orzeczeniem Trybunału Stanu,</u>
          <u xml:id="u-180.27" who="#PosełMirosławCzech">3) zrzeczenia się mandatu,</u>
          <u xml:id="u-180.28" who="#PosełMirosławCzech">4) śmierci,</u>
          <u xml:id="u-180.29" who="#PosełMirosławCzech">5) zajmowania w dniu wyborów stanowiska lub funkcji, których stosownie do przepisów Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej albo innych ustaw, nie można łączyć z mandatem senatora,</u>
          <u xml:id="u-180.30" who="#PosełMirosławCzech">6) powołania w toku kadencji na stanowisko lub powierzenie funkcji, których stosownie do przepisów Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej albo innych ustaw nie można łączyć ze sprawowaniem mandatu,</u>
          <u xml:id="u-180.31" who="#PosełMirosławCzech">7) sprawowania przez senatora albo powołania go na stanowisko lub funkcję:</u>
          <u xml:id="u-180.32" who="#PosełMirosławCzech">a) radnego rady gminy, rady powiatu i sejmiku województwa,</u>
          <u xml:id="u-180.33" who="#PosełMirosławCzech">b) w zarządzie gminy, zarządzie miasta na prawach powiatu, zarządzie powiatu i zarządzie województwa,</u>
          <u xml:id="u-180.34" who="#PosełMirosławCzech">c) w radzie regionalnej lub branżowej kasy chorych,</u>
          <u xml:id="u-180.35" who="#PosełMirosławCzech">d) w Radzie Krajowego Związku Kasy Chorych,</u>
          <u xml:id="u-180.36" who="#PosełMirosławCzech">8) złożenia niezgodnego z prawdą oświadczenia, o którym mowa w art. 142 ust. 5 pkt 3 w związku z art. 208.</u>
          <u xml:id="u-180.37" who="#PosełMirosławCzech">2. Odmowa złożenia ślubowania senatorskiego jest równoznaczna ze zrzeczeniem się mandatu.</u>
          <u xml:id="u-180.38" who="#PosełMirosławCzech">3. Wygaśnięcie mandatu senatora stwierdza Marszałek Senatu.</u>
          <u xml:id="u-180.39" who="#PosełMirosławCzech">4. Stwierdzenie wygaśnięcia mandatu senatora zajmującego w dniu wyborów stanowisko lub funkcję, o których mowa w ust. 1 pkt 5, następuje, jeżeli nie złoży on Marszałkowi senatu, w terminie 14 dni od dnia ogłoszenia przez Państwową Komisję Wyborczą wyników wyborów do Senatu, oświadczenia o złożeniu rezygnacji z zajmowanego stanowiska lub pełnionej funkcji.</u>
          <u xml:id="u-180.40" who="#PosełMirosławCzech">5. Wygaśnięcie mandatu senatora powołanego w czasie kadencji na stanowisko lub funkcję, o których mowa w ust. 1 pkt 6 i 7, następuje z dniem powołania.</u>
          <u xml:id="u-180.41" who="#PosełMirosławCzech">Art. 226.1. Postanowienie Marszałka Senatu w sprawie wygaśnięcia mandatu senatora przekazuje się niezwłocznie Prezydentowi Rzeczypospolitej, podaje do wiadomości publicznej i ogłasza w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-180.42" who="#PosełMirosławCzech">2. Prezydent Rzeczypospolitej zarządza wybory uzupełniające do Senatu w trybie określonym w art. 196.</u>
          <u xml:id="u-180.43" who="#PosełMirosławCzech">3. Głosowanie w wyborach uzupełniających przeprowadza się tylko na terytorium kraju.</u>
          <u xml:id="u-180.44" who="#PosełMirosławCzech">4. Przepisy art. 21 ust. 1 i 2 w sprawie zaświadczeń o prawie do głosowania mają zastosowanie tylko do wyborców zamieszkałych na obszarze okręgu wyborczego, w którym przeprowadza się wybory uzupełniające”.</u>
          <u xml:id="u-180.45" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału 32 oraz art. 225 i 226? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-180.46" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu tytułu rozdziału 32 oraz art. 225 i 226? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-180.47" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-180.48" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 33 - Kampania wyborcza w programach radiowych i telewizyjnych, składającego się z art. od 227 do 229, mających brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-180.49" who="#PosełMirosławCzech">„Art. 227. Do prowadzenia kampanii wyborczej w programach radiowych i telewizyjnych stosuje się odpowiednio przepisy o kampanii wyborczej w wyborach do Sejmu, z uwzględnieniem niniejszego rozdziału.</u>
          <u xml:id="u-180.50" who="#PosełMirosławCzech">Art. 228.1. Komitet wyborczy ma prawo do rozpowszechniania nieodpłatnie audycji wyborczych w programach Telewizji Polskiej i Polskiego Radia:</u>
          <u xml:id="u-180.51" who="#PosełMirosławCzech">1) ogólnokrajowym — jeżeli zarejestrował listy kandydatów na senatorów we wszystkich okręgach wyborczych,</u>
          <u xml:id="u-180.52" who="#PosełMirosławCzech">2) regionalnych — jeżeli zarejestrował co najmniej jedną listę kandydatów.</u>
          <u xml:id="u-180.53" who="#PosełMirosławCzech">2. Łączny czas rozpowszechniania nieodpłatnie audycji wyborczych wynosi:</u>
          <u xml:id="u-180.54" who="#PosełMirosławCzech">1) w ogólnokrajowych programach — 5 godzin w Telewizji Polskiej i 10 godzin w Polskim Radiu,</u>
          <u xml:id="u-180.55" who="#PosełMirosławCzech">2) w odpowiednim programie regionalnym — 3 godziny w Telewizji Polskiej i 6 godzin w Polskim Radiu.</u>
          <u xml:id="u-180.56" who="#PosełMirosławCzech">3. Czas rozpowszechniania nieodpłatnie audycji wyborczych w programach ogólnokrajowych dzieli się po równo między wszystkie uprawnione komitety wyborcze.</u>
          <u xml:id="u-180.57" who="#PosełMirosławCzech">4. Czas rozpowszechniania nieodpłatnie audycji wyborczych w odpowiednim programie regionalnym jest dzielony między uprawnione komitety wyborcze proporcjonalnie do liczby list kandydatów na senatorów zarejestrowanych przez nie w okręgach wyborczych objętych zasięgiem danego programu.</u>
          <u xml:id="u-180.58" who="#PosełMirosławCzech">5. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, po porozumieniu z Państwową Komisją Wyborczą określi, w drodze rozporządzenia, zasady i sposób łącznego prowadzenia kampanii wyborczej w programach radiowych i telewizyjnych przez komitety wyborcze uprawnione do rozpowszechniania bezpłatnie audycji wyborczych w wyborach do Sejmu i do Senatu.</u>
          <u xml:id="u-180.59" who="#PosełMirosławCzech">Art. 229.1. W wyborach uzupełniających przepisy art. 228 ust. 1 pkt 1 nie mają zastosowania, a łączny czas rozpowszechniania nieodpłatnie audycji wyborczych w odpowiednich programach regionalnych wynosi 2 godziny w Telewizji Polskiej i 4 godziny w Polskim Radiu.</u>
          <u xml:id="u-180.60" who="#PosełMirosławCzech">2. Czas, o którym mowa w ust. 1, w każdym programie regionalnym dzieli się po równo między wszystkie uprawnione komitety wyborcze”.</u>
          <u xml:id="u-180.61" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału 33 oraz art. 227, 228 i 229? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-180.62" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu tytułu rozdziału 33 oraz art. 227, 228 i 229? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-180.63" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-180.64" who="#PosełMirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 34 - Szczególne zasady finansowania kampanii wyborczej do Senatu, składającego się z art. 230 w następującym brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-180.65" who="#PosełMirosławCzech">„Art. 230.1. Komitet wyborczy, który zarejestrował listy kandydatów na senatorów, ma prawo do dotacji z budżetu państwa na zasadach określonych w art. 107.</u>
          <u xml:id="u-180.66" who="#PosełMirosławCzech">2. W wyborach uzupełniających wysokość dotacji dla komitetu wyborczego zgłaszającego kandydata, który uzyskał mandat, oblicza się w ten sposób, że ogólną kwotę dotacji przypadającą na wszystkie komitety wyborcze w ostatnio przeprowadzonych wyborach do Sejmu i Senatu dzieli się przez 560 i mnoży przez wskaźnik przeciętnego wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych. Wskaźnik ten oblicza Główny Urząd Statystyczny za okres od miesiąca, w którym przeprowadzono wybory do Sejmu i Senatu, do miesiąca, w którym odbyły się wybory uzupełniające”.</u>
          <u xml:id="u-180.67" who="#PosełMirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału 34 oraz art. 230? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-180.68" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu tytułu rozdziału 34 i art. 230? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-180.69" who="#PosełMirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-180.70" who="#PosełMirosławCzech">Tym samym rozpatrzyliśmy tę część projektu ordynacji wyborczej do Sejmu i Senatu, którą przewidywaliśmy do rozpatrzenia na dzisiejszym posiedzeniu.</u>
          <u xml:id="u-180.71" who="#PosełMirosławCzech">Pozostałe kwestie, w tym zwłaszcza przepisy regulujące finansowanie kampanii wyborczej rozpatrzymy jutro.</u>
          <u xml:id="u-180.72" who="#PosełMirosławCzech">Czy ktoś chciałby zabrać głos w sprawach różnych przed zamknięciem posiedzenia? Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-180.73" who="#PosełMirosławCzech">Zamykam posiedzenie Komisji.</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>