text_structure.xml 67.2 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml"/>
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#PosełJerzySzteliga">Otwieram posiedzenie Komisji.</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#PosełJerzySzteliga">Czy są uwagi do porządku obrad? Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-1.2" who="#PosełJerzySzteliga">Przystępujemy do omówienia pierwszego punktu.</u>
          <u xml:id="u-1.3" who="#PosełJerzySzteliga">Na początku posiedzenia chciałbym złożyć serdeczne gratulacje w imieniu Komisji naszemu przyjacielowi, panu prof. Jerzemu Rejtowi w związku z ponownym wyborem na zaszczytną funkcję przewodniczącego Związku Ukraińców w Polsce. Myślę, że współpraca naszej Komisji ze Związkiem będzie się układać - tak jak dotychczas - bardzo pozytywnie. Informuję, że w sobotę odbył się zjazd Związku Ukraińców Rzeczypospolitej i w imieniu Sejmu był obecny marszałek Aleksander Małachowski oraz ja, reprezentant naszej Komisji.</u>
          <u xml:id="u-1.4" who="#PosełJerzySzteliga">Problematyka mniejszości narodowych i etnicznych w środkach masowego przekazu nie jest dla Komisji sprawą nową. Zajmowaliśmy się nią już w lutym 1994 r.</u>
          <u xml:id="u-1.5" who="#PosełJerzySzteliga">Dziś z perspektywy tamtego czasu spróbujemy wysłuchać wszystkich stron i odnieść się do tego, jak ta problematyka funkcjonuje w mass mediach. Zapoznamy się z informacją posła Byry na temat tego, co zrobiła nasza Komisja w tej dziedzinie.</u>
          <u xml:id="u-1.6" who="#PosełJerzySzteliga">Jak państwo pamiętają, zainicjowaliśmy tę problematykę ankietową, apelem do rozgłośni regionalnych, komercyjnych i publicznych, aby pokazać jak sprawa mniejszości narodowych i etnicznych wygląda w skali kraju, szczególnie tam, gdzie są skupiska mniejszości narodowych i etnicznych.</u>
          <u xml:id="u-1.7" who="#PosełJerzySzteliga">Proszę przedstawicieli telewizji publicznej i radia publicznego, aby poinformowali nas o tym, jak z ich perspektywy wygląda realizacja zapisu art. 21 ust. 2 pkt 9 ustawy o radiofonii i telewizji publicznej w części dotyczącej problematyki mniejszości narodowych i etnicznych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#StanisławJędrzejewski">Od 1993 r. w statusie radia publicznego zaszły radykalne zmiany. Polskie Radio w przeciwieństwie do innych krajów, gdzie istnieją media publiczne, zostało zdezintegrowane, rozbite na 18 niezależnych spółek jednoosobowych skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#StanisławJędrzejewski">Spółka centralna Polskie Radio S.A. tworzy cztery programy krajowe i jeden zagraniczny, natomiast 17 niezależnych spółek tworzy po jednym programie regionalnym. Problematyka mniejszości narodowych i etnicznych w pewnym stopniu również została rozczłonkowana. Rozgłośnie regionalne nadają audycje dla mniejszości narodowych. Myślę tu o rozgłośni katowickiej i opolskiej, które nadają audycje dla mniejszości niemieckiej, a także rozgłośnie: rzeszowska, szczecińska, olsztyńska, białostocka nadają audycje dla mniejszości ukraińskiej; białostocka - dla mniejszości litewskiej i białowieskiej.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#StanisławJędrzejewski">Natomiast Polskie Radio w programie IV, czyli Radia „Bis” nadaje audycje ekumeniczne dla mniejszości wyznaniowych.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#StanisławJędrzejewski">Poza tym w każdą niedzielę, w programie IV nadawana jest 10-minutowa audycja z cyklu „Kościoły w Polsce i na świecie”. Jest to audycja o charakterze informacyjnym. O godz. 8.00 odbywa się godzinne nabożeństwo lub audycja religijna któregoś z kościołów, albo kościołów zrzeszonych w Polskiej Radzie Ekumenicznej, z którą mamy podpisaną specjalną umowę, albo mniejszości wyznaniowych i innych kościołów nie zrzeszonych w Radzie.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#StanisławJędrzejewski">Nabożeństwa są też nadawane poza niedzielami w dni świąt kościelnych i świąt państwowych.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#StanisławJędrzejewski">Poza programem V kościoły mniejszościowe przygotowują regularnie w programie II Polskiego Radia w soboty o godz. 9.00 audycje - rozważania z cyklu „5 minut nad Biblią”.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#StanisławJędrzejewski">Natomiast w programach I i III, które są najszerzej odbierane w Polsce, mają największe audytorium, ukazują się zarówno audycje informacyjne, jak i audycje złożone poświęcone wspólnotom wyznaniowym, działającym w Polsce, a także religiom świata, ruchom religijnym, wybitnym duchownym, reformatorom Kościoła, ewangelistom itd.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#StanisławJędrzejewski">Ponadto Polskie Radio S.A. spełnia również prośby tych kościołów i wyznań, które nie mają specjalnych porozumień z radiem, np. takie audycje, jak: „Polscy muzułmanie”, „Koran - święta księga islamu, „Judaizm - chrześcijaństwo - islam”. Wiele audycji poświęcamy ruchowi Hari Kriszna, polskim buddystom itd. Audycje z tego cyklu miały charakter ponadwyznaniowy - pokazywały spotkania ludzi inaczej wierzących, przedstawiały formy i postacie współczesnego ekumenizmu, uczyły tolerancji. Tego typu programy są nadawane również obecnie.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#StanisławJędrzejewski">Specjalnym wydarzeniem pozaantenowym, które jednak znalazło odbicie na antenie, była zorganizowana przez Polskie Radio wspólnie z Polską Radą Ekumeniczną i Polskim Komitetem do Spraw UNESCO sesja „Pluralizm i tolerancja” - Polskie Radio na rzecz mniejszości religijnych, narodowych i etnicznych”. Ta sesja została zorganizowana w siedzibie Polskiego Radia 30 listopada 1995 r. Wydaliśmy specjalną publikację, stenogram dyskusji, w którym zawarta jest treść wystąpień i przemówień o charakterze naukowym i publicystycznym.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#StanisławJędrzejewski">Sesja spotkała się z ogromnym zainteresowaniem naszych partnerów - mam tu na myśli przedstawicieli kościołów różnych wyznań, a także mniejszości narodowych. Myślę, że to był znaczący wkład Polskiego Radia - pozaantenowy - w dzieło tolerancji i zrozumienia innych mieszkających w Polsce.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#PosełJerzySzteliga">Dziękuję. Proszę pana dyr. Nowaka o krótką, syntetyczną informację w imieniu telewizji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#StanisławNowak">Dziękuję za zaproszenie. Chciałbym państwa przeprosić za to, że materiały, które przygotowała Telewizja Polska dotarły do Sejmu przed samym posiedzeniem.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#StanisławNowak">Brałem udział w poprzednim posiedzeniu Komisji, kiedy omawiane było działanie środków masowego przekazu na polu zagadnień mniejszości narodowych i etnicznych. Muszę powiedzieć, że w Telewizji Polskiej przez ten czas na różnych płaszczyznach udało się zrealizować to, o czym wówczas mówiliśmy. W niektórych dziedzinach mamy już duże osiągnięcia, a z niektórych naszych działań nie jesteśmy jeszcze zadowoleni.</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#StanisławNowak">Jeżeli chodzi o wykonanie ustawowego zobowiązania, to instancje, które analizują działalność programową telewizji, przyjmowały w minionych dwóch latach nasze pomysły.</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#StanisławNowak">Chciałbym jednak powiedzieć, że sami nie jesteśmy zadowoleni z naszej pracy na tym polu i dlatego cieszę się z dzisiejszego spotkania.</u>
          <u xml:id="u-4.4" who="#StanisławNowak">Obecnie jesteśmy na etapie tworzenia nowego układu ramowego, tzw. ramówki, która będzie realizowana od września br. przez co najmniej rok. Nie chcemy wprowadzać jakichś zasadniczych zmian, natomiast dzisiejsza dyskusja na pewno pomoże znaleźć jakieś nowe propozycje i wnioski, które przekażę naszym programistom w antenie I i II oraz oddziałom regionalnym.</u>
          <u xml:id="u-4.5" who="#StanisławNowak">W Telewizji Polskiej zaplanowaliśmy zadania w ten sposób, że główny punkt ciężkości został postawiony na działalności oddziałów regionalnych. Chcielibyśmy, aby na tych antenach ukazywało się jak najwięcej programów poświęconych mniejszościom narodowym i etnicznym w dwóch kierunkach: z jednej strony audycje opisywałyby wydarzenia z życia mniejszości narodowych w różnych aspektach, a z drugiej strony pokazywałyby problemy łączące się z życiem mniejszości w Polsce. Byłyby to programy adresowane zarówno do przedstawicieli mniejszości, jak i do Polaków, tak aby przybliżyć wzajemnie problemy obydwu grupom.</u>
          <u xml:id="u-4.6" who="#StanisławNowak">W materiale pomieściliśmy obszerny zestaw przykładów programów cyklicznych, pojedynczych charakteryzujących filozofię podejścia do tej problematyki w oddziałach regionalnych.</u>
          <u xml:id="u-4.7" who="#StanisławNowak">Na antenach centralnych wprowadziliśmy zróżnicowanie. W programie I skupiliśmy się przede wszystkim na realizacji i emisji reportaży i filmów dokumentalnych, poza pojedynczymi przykładami programów cyklicznych. Są to reportaże i filmy dokumentalne prezentujące te problemy, o których mówiłem, umiejscowiane w różnych obszarach układu ramowego.</u>
          <u xml:id="u-4.8" who="#StanisławNowak">Będziemy się teraz zastanawiać, czy dobrze wymyśliliśmy miejsca emisji, czy osadzając program w określonej porze dnia trafiamy do widza, do którego chcielibyśmy dotrzeć.</u>
          <u xml:id="u-4.9" who="#StanisławNowak">Program II ogólnopolski skupia się przede wszystkim na audycjach cyklicznych, chociaż nie stroni także od form reporterskich i dokumentalnych. Ten sposób prezentacji problemów mniejszości narodowych chcielibyśmy utrzymać. Zespoły autorskie pracują już nad uściśleniem filozofii programowej w prezentowaniu tej tematyki. Do końca sierpnia powinniśmy zamknąć ten etap pracy. Myślę, że jakość naszych programów poprawi się.</u>
          <u xml:id="u-4.10" who="#StanisławNowak">Pozostaje jeszcze niezwykle ważna dziedzina działalności, czyli programy informacyjne - produkt Telewizyjnej Agencji Informacyjnej. We wszystkich magazynach staramy się prezentować ważniejsze wydarzenia dotyczące mniejszości narodowych i etnicznych.</u>
          <u xml:id="u-4.11" who="#StanisławNowak">Telewizja Polska kończy rozmowy z Polską Radą Ekumeniczną. Opracowaliśmy już projekt umowy; musimy jeszcze uściślić szczegóły dotyczące liczby programów i składu redakcji ekumenicznych w TVP. Myślę, że ostatecznie do podpisania umowy dojdzie najpóźniej we wrześniu, a tym samym do realizacji zawartych w niej postanowień, włącznie z umiejscowieniem w programie anteny I programu cyklicznego poświęconego tematom zaproponowanym przez Polską Radę Ekumeniczną.</u>
          <u xml:id="u-4.12" who="#StanisławNowak">Nie zapominamy także o uroczystościach mniejszości, przede wszystkim religijnych. Na razie realizujemy transmisje, reportaże z tych uroczystości na zasadzie dwustronnych uzgodnień.</u>
          <u xml:id="u-4.13" who="#StanisławNowak">Chciałbym podkreślić, że wnioski z dzisiejszej rozmowy przekażę autorom programów i autorom ramówki po to, żeby realny oddźwięk tego znalazł się w projektowanym przez nas programie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#PrzedstawicielKrajowejRadyRadiofoniiiTelewizjisenatorWitoldGraboś">Chciałbym podziękować za zaproszenie i jednocześnie przeprosić, że nie ma przewodniczącego KRRiTV, pana Bolesława Sulika, ponieważ przebywa poza granicami kraju.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#PrzedstawicielKrajowejRadyRadiofoniiiTelewizjisenatorWitoldGraboś">Tak się składa, że jeśli pan prezes Polskiego Radia S.A. i pan dyrektor Telewizji Polskiej S.A. mają dużo do powiedzenia, to ja wręcz odwrotnie. Dopóki oni mają wiele do powiedzenia, to ja mogę milczeć.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#PrzedstawicielKrajowejRadyRadiofoniiiTelewizjisenatorWitoldGraboś">Chciałbym wyjaśnić, że ustawa o radiofonii i telewizji powiada, że nadawcy są samodzielni. A zatem to niejako ich powinność. Mówi także, że ta tematyka, która dzisiaj jest przedmiotem naszego zainteresowania musi być w programach. Gdyby jej nie było, to miałbym powody do niepokoju.</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#PrzedstawicielKrajowejRadyRadiofoniiiTelewizjisenatorWitoldGraboś">Podzielę się z państwem dwiema uwagami. Pierwsza uwaga, która jest rodzajem ad vocem w stosunku do wypowiedzi pana prezesa Jędrzejewskiego. Rozbicie radiofonii polskiej na 17 samodzielnych spółek medialnych niekoniecznie musi być nieszczęściem dla prezentacji problematyki mniejszości narodowych i etnicznych. Wiem, że pan prezes ma powody, aby odczuwać to boleśnie, ponieważ wpływa to na pracę Polskiego Radia. Jest to jednak osobny temat.</u>
          <u xml:id="u-5.4" who="#PrzedstawicielKrajowejRadyRadiofoniiiTelewizjisenatorWitoldGraboś">Być może mielibyśmy pełniejszy obraz tego, w jaki sposób tematyka mniejszości jest prezentowana na falach eteru, gdybyśmy mieli tutaj przedstawicieli jednostek radiowych, być może również przedstawicieli oddziałów terenowych telewizji.</u>
          <u xml:id="u-5.5" who="#PrzedstawicielKrajowejRadyRadiofoniiiTelewizjisenatorWitoldGraboś">Warto dodać, że mamy wielu nadawców komercyjnych. Oni tak samo kształtują samodzielnie programy. Niemniej jednak są wymogi ustawowe określające charakter tych programów. Dlatego tematyka mniejszości narodowych również jest obecna w programach nadawców komercyjnych. Wiem, że w drugim procesie koncesyjnym w wielu wnioskach pojawia się ta tematyka. Dzisiaj nie mamy jeszcze pełnego obrazu jej obecności w programach.</u>
          <u xml:id="u-5.6" who="#PrzedstawicielKrajowejRadyRadiofoniiiTelewizjisenatorWitoldGraboś">Przygotowujemy taki kwestionariusz, który będzie rodzajem sprawozdania z realizacji programu. Będziemy wówczas więcej wiedzieć, jak to wygląda w 17 spółkach radiowych. Jeżeli będziemy mieć takie informacje, czuję się zobligowany, aby przekazać je na ręce pana przewodniczącego. Ten element oceny programów radiowych wpłynie na podział środków abonamentowych, czyli niejako element dopingujący.</u>
          <u xml:id="u-5.7" who="#PrzedstawicielKrajowejRadyRadiofoniiiTelewizjisenatorWitoldGraboś">Druga uwaga, moja prywatna, nie jako członka Rady. Niepokoi mnie fakt, że w społeczeństwie na wskroś religijnym, eksponujemy ze zbytnią gorliwością w mediach tożsamość narodową i religijną, z akcentem na tożsamość religijną. Zwykle tak jest, że tożsamość religijna świadczy o tożsamości narodowej. Ale nie zawsze ta reguła jest obowiązująca. Jeżeli rzeczywiście w społeczeństwie na wskroś religijnym skupimy się tylko na tej tematyce, to nawet jeżeli ekumenizm będzie naszą ideą przewodnią, to może być ona postrzegana na zasadzie pełnej autonomii. My i ci, którzy stanowią pewną egzotykę religijną. Ta tendencja jest chyba niebezpieczna.</u>
          <u xml:id="u-5.8" who="#PrzedstawicielKrajowejRadyRadiofoniiiTelewizjisenatorWitoldGraboś">Wydaje mi się, że trzeba zwrócić uwagę na inne elementy. Przede wszystkim na elementy historyczne, wspólnej historii z różnymi nacjami, narodami, bo przecież Polska była państwem wielonarodowym, tak jak i wielowyznaniowym.</u>
          <u xml:id="u-5.9" who="#PrzedstawicielKrajowejRadyRadiofoniiiTelewizjisenatorWitoldGraboś">Można znaleźć te elementy, które są wspólną historią zarówno tych narodów, jak i Polaków.</u>
          <u xml:id="u-5.10" who="#PrzedstawicielKrajowejRadyRadiofoniiiTelewizjisenatorWitoldGraboś">Następna sprawa - to elementy kulturowe. Kultura objawia się najbardziej w obrzędach i w religii, ale być może nie tylko. Za mało jest tych elementów, które świadczą o tożsamości kulturowej, o obrzędach itd.</u>
          <u xml:id="u-5.11" who="#PrzedstawicielKrajowejRadyRadiofoniiiTelewizjisenatorWitoldGraboś">Tematyka społeczna. Chodzi o to, żeby nie postrzegać tych mniejszości w kategoriach „egzotycznych”, a więc religijnych, kulturowych, ale patrzeć na nie jako na zwykłych ludzi, którzy żyją w naszej społeczności, utożsamiają się z nią, pracują, mają rodziny, przeżywają różne troski, niepokoje itd. Tej tematyki nie ma. Boję się utożsamienia tematyki mniejszości narodowej i etnicznej z egzotyką kulturową i religijną.</u>
          <u xml:id="u-5.12" who="#PrzedstawicielKrajowejRadyRadiofoniiiTelewizjisenatorWitoldGraboś">Podkreślam jeszcze raz - to jest moja prywatna opinia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#PosełJerzySzteliga">Będziemy wdzięczni za zrealizowanie tej inicjatywy związanej ze zgromadzeniem większej ilości materiałów i wiedzy na ten temat.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#PosełJerzySzteliga">Chciałbym poinformować pana senatora i Krajową Radę Radiofonii i Telewizji, że nasza Komisja już podjęła próbę zbadania, jak problematyka mniejszości wygląda w mediach komercyjnych i publicznych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#PrzedstawicielKrajowejRadyRadiofoniiiTelewizjiWitoldGraboś">Będę wdzięczny, jeżeli informacje z Komisji będą również napływać do Krajowej Rady.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#PosełJanByra">Chciałbym uściślić to, co powiedział pan senator Graboś i pan prezes Jędrzejewski. Wiemy, że są regionalne, samodzielne spółki Polskiego Radia. Większość rozgłośni przedstawiła nam informację.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#PosełJanByra">Podjęliśmy próbę dotarcia do mediów komercyjnych - do prasy i do radia, aby rozeznać, w jaki sposób przedstawiane są problemy mniejszości narodowych.</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#PosełJanByra">Zwróciliśmy się do 8 dzienników o zasięgu centralnym, 8 tygodników i do kilkudziesięciu komercyjnych rozgłośni radiowych i wydawców prasy o największym nakładzie w danym województwie albo w większym regionie.</u>
          <u xml:id="u-8.3" who="#PosełJanByra">Pytaliśmy o liczbę publikacji, czego one dotyczyły, pytaliśmy, jaki był charakter tych publikacji - wartościujące czy oceniające dane mniejszości; pytaliśmy także o oceny, jakie napływały do redakcji, jakie były sygnały odbiorców, czytelników. Chcieliśmy się dowiedzieć, jak reagują na materiały prasowe przedstawiciele mniejszości narodowych. Pytaliśmy o możliwości i formy współpracy między mniejszościami a nadawcami czy wydawcami, o możliwość udostępniania łam czy fal.</u>
          <u xml:id="u-8.4" who="#PosełJanByra">Ten materiał byłby bardziej miarodajny, gdyby przynajmniej większość adresatów odpowiedziała. Odpowiedni otrzymaliśmy zaledwie od jednej piątej respondentów.</u>
          <u xml:id="u-8.5" who="#PosełJanByra">Wyniki tej ankiety nie są więc miarodajne i nie mamy prawa wyciągać z nich zbyt stanowczych wniosków. Ale te wnioski są następujące: najczęściej w prasie i radiu pojawiały się publikacje dotyczące mniejszości niemieckiej, ukraińskiej i białoruskiej. Według opinii redakcji przedstawiciele mediów nie stwarzają żadnych utrudnień w publikacji albo w emisji materiałów prasowych dotyczących mniejszości, albo nawet przygotowanych przez te mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-8.6" who="#PosełJanByra">Większość redakcji wyraża pogląd, że skłonne są rozszerzyć ofertę współpracy.</u>
          <u xml:id="u-8.7" who="#PosełJanByra">Jeśli chodzi o odbiór materiałów, to według opinii redakcji odbiorcy akceptują lub pozostają neutralni wobec problematyki mniejszości. Natomiast zwracają uwagę, że pojawiają się liczne sygnały, zwłaszcza pochodzące od młodego pokolenia, aby poszerzyć ofertę tematyczną.</u>
          <u xml:id="u-8.8" who="#PosełJanByra">Większość redakcji wyraziła pogląd, że przygotowując materiały prasowe o tematyce mniejszości narodowych rzadko dostrzegają istnienie i działanie sejmowej Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych. Tę uwagę odczytuję jako dobry sygnał, gdyż może to znaczyć tylko tyle, że nasza Komisja nie popełniła wiele błędów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#PosełJerzySzteliga">Wszyscy posłowie otrzymali komplet materiałów.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#PosełJerzySzteliga">Otwieram dyskusję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#PosełSiergiejPlewa">Minęło już trochę czasu od momentu, kiedy omawialiśmy w naszej Komisji problematykę mniejszości narodowych w środkach masowego przekazu. Bacznie obserwując ten temat w regionie Białostocczyzny mam wrażenie, że w radiu Białystok tematy mniejszości narodowych mieszkającej na tym terenie - białoruskiej, ukraińskiej i litewskiej - przedstawiane są prawidłowo. Można dyskutować nad tym, czy wystarczający jest czas emisji. W ciągu roku poświęcono ok. 300 godzin. Nie jest to mało.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#PosełSiergiejPlewa">Nie mogę zająć stanowiska na temat jakości programu litewskiego, ponieważ nie znam języka litewskiego. Wiem, że jest to program żywy, sympatyczny, nie stroniący od muzyki.</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#PosełSiergiejPlewa">Moim zdaniem, program ukraiński jest na wysokim poziomie, natomiast nie można tego powiedzieć o programie białoruskim. Miałbym uwagi nawet do samych redaktorów tworzących ten program. Wydaje mi się, że po prostu specjalnie się nie wysilają.</u>
          <u xml:id="u-10.3" who="#PosełSiergiejPlewa">Bardzo poważne uwagi mam do programu telewizyjnego. Również pan dyrektor powiedział, że jest niezadowolony z programów telewizyjnych. Problematyka mniejszości narodowych i etnicznych w programach telewizyjnych w ciągu roku znajdowała szczątkowy wymiar. Jeżeli w materiałach podaje się, że nagrania kasetowe były emitowane w telewizji w wymiarze 4 min., to chyba jest bardzo mało.</u>
          <u xml:id="u-10.4" who="#PosełSiergiejPlewa">Popieram pogląd pana senatora. Rzeczywiście mniej powinna nas interesować problematyka religijna. Pan dyrektor mówił o przygotowywaniu tematów z życia różnych sekt. Interesowałby mnie temat mniejszości narodowych w wymiarze kulturowym. Motyw religijny nie powinien stanowić zasadniczego tematu audycji telewizyjnych.</u>
          <u xml:id="u-10.5" who="#PosełSiergiejPlewa">Pamiętam, że na naszym poprzednim spotkaniu padła deklaracja ze strony telewizji, że temat mniejszości narodowych i etnicznych będzie rozszerzany. Dzisiaj również ta deklaracja została wypowiedziana, ale niestety nie wiadomo z jakim skutkiem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#PosełArturSmółko">Chciałbym zabrać głos w związku z tym, że jestem posłem z Komisji Kultury i Środków Przekazu. Brałem udział w tworzeniu ustawy o radiofonii i telewizji.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#PosełArturSmółko">Ustawa o radiofonii i telewizji buduje gwarancje uczestnictwa mniejszości narodowych w programach telewizji publicznej i radia publicznego. Natomiast ta ustawa nie nakłada żadnego obowiązku na nadawcę komercyjnego adresowania swoich programów do mniejszości narodowych, ani emitowania programów o mniejszościach narodowych. A zatem można powiedzieć o pozytywnym zjawisku, mimo braku obligacji ustawowej, rynek mediów komercyjnych wychodzi naprzeciw różnym oczekiwaniom.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#PosełArturSmółko">Myślę, że najistotniejszą częścią tej dyskusji jest miejsce programów mniejszości narodowych w telewizji publicznej. Chciałbym odnieść to również do telewizji Białystok. W momencie, kiedy w TVP Białystok pojawiły się w ramach WOT programy mniejszości: białoruskiej, ukraińskiej, litewskiej, to z tymi programami pojawiła się nowa jakość. Jakość ta polega na tym, że programy nie są adresowane do pewnego zamkniętego środowiska mniejszości narodowych. Te programy są adresowane do szerszej publiczności. Docelowym zadaniem telewizji jest to, aby nie zamykać adresatów programów o mniejszościach narodowych do swoistego getta.</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#PosełArturSmółko">Atutem tych nowych programów jest - po pierwsze to, że nie są to programy pokazujące tylko kulturę, ale pokazujące środowisko i ludzi. Jeśli jest to program nadawany np. w języku białoruskim, to jednocześnie temu programowi towarzyszy tłumaczenie w języku polskim. To jest właśnie ta niepowtarzalna jakość nowych audycji. Musimy mówić o miejscu programów, które są akceptowane i odbierane przez innych.</u>
          <u xml:id="u-11.4" who="#PosełArturSmółko">Akceptacja programów pod względem merytorycznym jest bardzo namacalna. Należy się tu odwołać do wiedzy zgromadzonej w telewizji na temat akceptacji tych programów.</u>
          <u xml:id="u-11.5" who="#PosełArturSmółko">Chciałbym powiedzieć, że pierwsze programy, które pojawiły się na temat np. mniejszości białoruskiej spowodowały, że nagle pojawiła się oczywista potrzeba powiększania czasu. To jest bariera, na którą wszystkie te programy będą natrafiać. Niestety, czas w telewizji jest czasem drogim.</u>
          <u xml:id="u-11.6" who="#PosełArturSmółko">Wiem, że na ręce zarządu TVP S.A. został złożony wniosek o powiększenie czasu antenowego programów dotyczących mniejszości narodowych. Wniosek został poparty 10 tys. podpisów. Niestety, na ten wniosek nie otrzymaliśmy żadnej odpowiedzi. Chciałbym, aby pan dyr. Nowak ustosunkował się do tego. Wydaje mi się, że niezależnie od uwarunkowań, należy odpowiadać na takie wnioski. Kodeks postępowania cywilnego został tutaj złamany.</u>
          <u xml:id="u-11.7" who="#PosełArturSmółko">Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji nic nie zwalnia z obowiązku myślenia na temat miejsca i modelu programów o mniejszościach narodowych. Nie jestem przekonany o tym, czy ten model został wypracowany. Wydaje mi się, że jest to model przypadkowości. Sprowadza się on do tego, że jeśli mamy 17 spółek radiowych, to sytuacja tych programów wygląda różnie w różnych spółkach. Oczywiście, jak najdalej jestem od tego, aby samodzielnym spółkom prawa handlowego narzucać jedno rozwiązanie. Jednakże w wymiarze programowym takie rozwiązanie można wypracować przy udziale Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji oraz Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#PosełJanBudkiewicz">Chciałbym się odnieść do tego, co usłyszeliśmy od przedstawicieli radia i telewizji. Dużo mówiono o ekumenizmie i kościołach. Rozumiem to i szanuję, ale tematyka mniejszości narodowych to nie tylko zagadnienia wiary i kościołów. Radio i telewizja mają obowiązki i zadania dużo szersze. Pozostaje nienaruszona problematyka społeczna, polityczna, gospodarcza i kulturalna, a także ta drobna ludzka. O tym nie słyszeliśmy nic.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#PosełJanBudkiewicz">Wyjaśnianie różnych trudnych zagadnień, budowanie zaufania sąsiedzkiego, także sprawy historii i przyszłości - to są właśnie obowiązki, które telewizja i radio muszą na co dzień realizować.</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#PosełJanBudkiewicz">W materiałach dzisiaj nam przedstawionych najsłabiej widać to, co realizowała telewizja publiczna i radio. Często programy są przygotowywane przez dziennikarzy powierzchownie, a oni sami nie posiadają właściwej wiedzy, są nonszalanccy. To wszystko w połączeniu z szukaniem sensacji nie spełnia tych ról, których oczekiwalibyśmy.</u>
          <u xml:id="u-12.3" who="#PosełJanBudkiewicz">Druga uwaga dotyczy materiałów, o których mówił poseł Byra. Rzeczywiście są one dosyć skromne. Chciałbym jednak postawić wniosek, że trzeba jednak wyegzekwować od tych niechętnych to, co nam się należy, ponieważ nie jest to nasze „widzi mi się”, ale konkretny sens społeczny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#PosełJanByra">Z tego, co powiedział poseł Budkiewicz wynika, że zostało jakieś nieporozumienie. Jako posłowie możemy żądać dostarczenia nam odpowiedzi czy materiałów od radia czy telewizji publicznej, natomiast nie mamy żadnego prawa i żadnego wpływu na stacje komercyjne. Jest to niestety ich dobra wola.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#PosełJanBudkiewicz">Prosimy ich więc aż do skutku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#PosełHenrykKrollMNiem">Chciałbym się odnieść do tego, co pojawia się w środkach masowego przekazu na temat mniejszości. Trzeba jasno powiedzieć, że tak jak z początkiem lat 90. mniejszości były pokazywane jako pewien element sensacji zarówno w telewizji, jak i w radio, to dziś tematyka jakby spowszechniała. Moim zdaniem, jakby również trochę przysnęła. Z materiałów wynika, że regionalne ośrodki radiowe odezwały się na nasz apel, nie ma tego jednak w przypadku ośrodków telewizyjnych.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#PosełHenrykKrollMNiem">Uważam, że szczególnie telewizja ma bardzo ważną rolę do spełnienia. Zadania środków masowego przekazu, a przede wszystkim radia i telewizji podzieliłbym na dwa obszary - obszar, który jest przeznaczony dla mniejszości i najlepiej można go zrealizować w ośrodkach terenowych, oraz drugi obszar - to programy o mniejszościach. Moim zdaniem, te programy są znacznie ważniejsze, aniżeli audycje dla mniejszości. Oczywiście, obydwa są bardzo istotne. Ale programy o mniejszościach, przeznaczone dla większości powinny być realizowane głównie na poziomie telewizji centralnej.</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#PosełHenrykKrollMNiem">Jak są finansowane programy telewizyjne o mniejszościach? Podejrzewam, że gdyby ośrodek telewizyjny w Katowicach nie otrzymał gotowego programu na gotowej kasecie zrobionego za niemieckie pieniądze, to mniejszość niemiecka nie miałaby żadnego programu.</u>
          <u xml:id="u-15.3" who="#PosełHenrykKrollMNiem">Jaki jest przepływ finansów do ośrodków regionalnych?</u>
          <u xml:id="u-15.4" who="#PosełHenrykKrollMNiem">Na koniec jeszcze jedno pytanie - co to jest kolaudacja? Jak ma się kolaudacja do cenzury? Wygląda na to, że kolaudacja to jest cenzura.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#PosełMirosławCzech">Rzeczywiście, w tym dwu- i półrocznym okresie rozmawiamy o obecności problematyki mniejszości narodowych w środkach masowego przekazu nieco wzbogaceni o formy tej obecności, jak i sposoby jej wyrażania. Z uznaniem trzeba przyjąć to, że dysponujemy bogatą informacją, co świadczy, że ta problematyka istnieje. Warto podkreślić, że publiczna telewizja i publiczne radio nie uciekają od tematu mniejszości narodowych, próbują w jakiś sposób realizować zapisy ustawowe, a także swój dobrze pojęty interes, tzn. chodzi o zdobywanie słuchaczy, czy też widzów. W tej dziedzinie nastąpił znaczący postęp.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#PosełMirosławCzech">W Polskim Radiu dysponujemy dosyć bogatą gamą najprzeróżniejszych propozycji - od spraw kulturalnych zaczynając, kończąc zaś na sprawach społecznych, a nawet i politycznych, wypowiadanych zarówno w języku polskim, jak i w językach mniejszości narodowych.</u>
          <u xml:id="u-16.2" who="#PosełMirosławCzech">Z podobnymi stwierdzeniami odniósłbym się do Telewizji Polskiej, zarówno do programów centralnych, jak i do programów regionalnych.</u>
          <u xml:id="u-16.3" who="#PosełMirosławCzech">Ta problematyka jest dostrzegana w coraz większym stopniu. Należy podkreślić, iż w 1995 r. otrzymaliśmy programy w językach mniejszościowych. Jest to duży postęp i trudno przecenić znaczenie tego faktu.</u>
          <u xml:id="u-16.4" who="#PosełMirosławCzech">Przechodząc do problemów, które wyłaniają się jako istotne i należałoby uwzględnić przy projektowaniu rozwiązań dla poszczególnych dziedzin, można powiedzieć, że jeśli chodzi o programy o mniejszościach narodowych, to spełniają one jedną podstawową funkcję - informują o mniejszościach narodowych większość społeczeństwa i w ten sposób wpływają na poznawanie innego, uczenie się wzajemne, tolerancję, znaczne poszerzanie horyzontów intelektualnych itd. Chodzi o to, żeby Polacy o Polsce wiedzieli jak najwięcej, również w tej dziedzinie. W tym kontekście jest jeszcze szerszy problem, tzn. układanie stosunków z sąsiadami czy z innymi państwami. Jest to element, o którym nie należy zapominać.</u>
          <u xml:id="u-16.5" who="#PosełMirosławCzech">Wychodząc od tego ogólnego stwierdzenia, chciałbym przejść do szczegółów. Głównym środkiem komunikowania się i wpływania na poglądy społeczeństwa jest telewizja.</u>
          <u xml:id="u-16.6" who="#PosełMirosławCzech">Na poprzednim posiedzeniu Komisji mówiliśmy, że warto byłoby w ramach telewizji edukacyjnej pomyśleć o programie cyklicznym, emitowanym raz na miesiąc, raz na dwa miesiące, o problematyce mniejszości narodowych dla dzieci i młodzieży. Sami oglądaliśmy kilka programów poświęconych dyskusji młodych ludzi na temat mniejszości. Są to bardzo cenne inicjatywy. Te programy są oglądane, czego mieliśmy świadectwa w kontaktach osobistych lub korespondencji. Niemniej jednak ważną rzeczą byłaby cykliczność takiego programu, byłoby to jednocześnie dostrzeżenie tej problematyki w nauczaniu dzieci i młodzieży.</u>
          <u xml:id="u-16.7" who="#PosełMirosławCzech">Istnieją programy cykliczne w Telewizji Polskiej dotyczące mniejszości narodowych, ale nadawane są w godzinach małej oglądalności, tzn. w godzinach przedpołudniowych. To jest bardzo duży mankament. Chciałbym podkreślić ten problem i zaapelować, ażeby taki cykliczny program mógł być emitowany w godzinach bardziej dostępnych dla szerszej widowni.</u>
          <u xml:id="u-16.8" who="#PosełMirosławCzech">Istotny jest również udział tej problematyki w Polskim Radiu, tzn. również w tych programach, które posiadają największą słuchalność, czyli chodzi mi o program I, docierający do ok. 40% społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-16.9" who="#PosełMirosławCzech">Odnosząc się do wypowiedzi pana senatora Grabosia i pana posła Budkiewicza, chciałem powiedzieć, że jeśli chodzi o obecność problematyki wyznaniowej w telewizji publicznej, to raczej wśród wyznawców Kościoła prawosławnego i Kościoła greckokatolickiego programy były przyjęte bardzo pozytywnie. Ilość programów i czasu antenowego przeznaczonego w telewizji publicznej, szczególnie w programie II w czasie Świąt Wielkanocnych w br. była bardzo pozytywnie oceniona. W pewnym sensie widzowie nasycili się tą problematyką.</u>
          <u xml:id="u-16.10" who="#PosełMirosławCzech">Podtrzymując zdanie pana senatora Grabosia i pana posła Budkiewicza na temat tego, że nie wolno się zamykać do tej problematyki, chciałbym jednak wyrazić wdzięczność za to, że jest to dobry kierunek. Myślę, że w pierwszych latach będą one obecne na zasadach pewnej egzotyki, a potem staną się normalnością. Myślę, że w tym duchu należy patrzeć na te sprawy. Za to należą się słowa uznania dla telewizji publicznej i radia publicznego.</u>
          <u xml:id="u-16.11" who="#PosełMirosławCzech">Czy ważniejsze są programy o mniejszościach narodowych, czy dla mniejszości narodowych?</u>
          <u xml:id="u-16.12" who="#PosełMirosławCzech">Wydaje mi się, że nie ma takiej alternatywy. Jedne są dobre i drugie są dobre. W pełni popieram pana posła Smółko, który mówił, że dzięki dubbingowi, możemy oglądać na ekranach telewizorów telewizji publicznej programy dla mniejszości narodowych docierają również do widzów polskojęzycznych, do Polaków. Nie ma negatywnego odbioru dzisiaj tych programów. To przede wszystkim należy podkreślić.</u>
          <u xml:id="u-16.13" who="#PosełMirosławCzech">Chciałbym zwrócić uwagę na funkcjonowanie audycji przeznaczonych dla mniejszości ukraińskich w Polsce. O tym, że jest to mniejszość znajdująca się w specyficznym położeniu jesteśmy wszyscy przekonani. Rozproszenie powoduje znaczne utrudnienie w komunikacji. W dalszym ciągu podtrzymujemy nasz postulat, aby była emitowana audycja w języku ukraińskim w jednym z programów ogólnopolskich Polskiego Radia. Jesteśmy zadowoleni z tych programów, które są emitowane w pięciu ośrodkach regionalnych. Jeśli udałoby się w ogólnopolskim programie Polskiego Radia znaleźć czas antenowy na emitowanie programu w języku ukraińskim bylibyśmy z tego faktu bardzo zadowoleni.</u>
          <u xml:id="u-16.14" who="#PosełMirosławCzech">Jeśli chodzi o funkcjonowanie audycji w języku ukraińskim w telewizji, to jest również specyficzna problematyka, dlatego że jeśli programy w języku niemieckim, litewskim, białoruskim są emitowane przez jeden ośrodek TVP, to programy w języku ukraińskim są emitowane z jedenastu w ośmiu ośrodkach. Są one przygotowywane przez Warszawski Ośrodek Telewizyjny i potem kasety z nagraniami przesyłane są i emitowane w siedmiu innych ośrodkach. Powodowało to określone komplikacje.</u>
          <u xml:id="u-16.15" who="#PosełMirosławCzech">Podczas pierwszych rozmów z zarządem TVP umówiliśmy się na następujące rozwiązanie, że po wejściu programu na emisję będziemy jeszcze dogrywać kolejne audycje. Początkowo napotykaliśmy wiele problemów czysto organizacyjnych, tzn. chodziło o ustalenie jednego czasu emisji, tak, aby można było przyzwyczaić widzów do określonego ośrodka telewizyjnego i jednej pory emisji i dnia.</u>
          <u xml:id="u-16.16" who="#PosełMirosławCzech">Kolejny problem jest taki, że programy przygotowywane wspólnie ze Związkiem Ukraińców w Polsce emitowane w ośmiu ośrodkach telewizyjnych są programami 10-minutowymi; są to najkrótsze programy. Wszystkie inne mniejszości posiadają przynajmniej dwukrotnie dłuższy czas emisyjny.</u>
          <u xml:id="u-16.17" who="#PosełMirosławCzech">Sposoby funkcjonowania redakcji stanowią też zauważalny problem. Jest grupa młodych dziennikarzy, zapaleńców, którzy pomagają w przygotowaniu programów, za bardzo niewysoką gratyfikację. Biorąc pod uwagę specyfikę funkcjonowania mniejszości ukraińskiej, współpracę z ośrodkami regionalnymi oraz potrzeby obsłużenia tej społeczności, wydaje się, że potrzebne są nowe rozwiązania organizacyjne. Albo przyjęcie osób do pracy na etat, albo stworzenie osobnej redakcji. Wydaje się to rzeczą konieczną. Dzięki funkcjonowaniu programu „Telenowyny” w TVP Polacy na Ukrainie w jednym z kanałów telewizji ukraińskiej mają swój program po polsku. Redakcja tego programu nawiązała kontakty z analogicznymi programami w telewizji kanadyjskiej, amerykańskiej, które są emitowane w Toronto i Nowym Jorku.</u>
          <u xml:id="u-16.18" who="#PosełMirosławCzech">Do rozwiązania pozostaje kwestia podstawowa. Zwracam się do pana dyr. Nowaka o rozważenie następującej sprawy. Biorąc pod uwagę osiem ośrodków telewizyjnych, czy nie warto byłoby się zastanowić projektując nową ramówkę nad wyemitowaniem audycji o zwiększonym czasie w jednym z dwóch programów ogólnopolskich. Byłoby to wtedy technicznie bardzo proste do realizacji, wymagałoby mniejszych zabiegów organizacyjnych, a jednocześnie spełniałoby bardzo istotne walory edukacyjne, służyłoby całości polskiego społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-16.19" who="#PosełMirosławCzech">Do czterech zgłoszonych przeze mnie postulatów dołączyłbym jeszcze prośbę o rozwiązanie organizacyjne samego procesu przygotowania programów, jeśli chodzi o zespół redakcyjny i o osoby, które współpracują z Warszawskim Ośrodkiem Telewizyjnym. Na entuzjazmie i społecznikostwie w dzisiejszej dobie trudno daleko zajechać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#PrzewodniczącyTowarzystwaSpołecznoKulturalnegoŻydówwPolsceSzymonSzurmiej">Kultura mniejszości ukraińskiej jest kulturą Ukrainy. Kultura mniejszości niemieckiej jest kulturą Niemiec. Kultura żydowska zaś jest w Polsce. Tutaj ona powstała, tutaj rozwijała się i jest częścią składową kultury polskiej.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#PrzewodniczącyTowarzystwaSpołecznoKulturalnegoŻydówwPolsceSzymonSzurmiej">Jedna i druga kultura w pełni się uzupełniała. I tutaj niestety tak tragicznie została zamordowana. W tej chwili głośno myślę - dlaczego tak bogatą, wspaniałą kulturę, która emanowała na cały świat tak rzadko pokazujemy.</u>
          <u xml:id="u-17.2" who="#PrzewodniczącyTowarzystwaSpołecznoKulturalnegoŻydówwPolsceSzymonSzurmiej">Z drugiej strony - jeżeli już pokazujemy, to pokazujemy w tak krzywym zwierciadle, że utrzymuje się stereotyp Żyda pejsatego, w chałacie, który „żydłaczy” w kabaretach. Na takiego człowieka nie chce się spojrzeć. Rodzi się stereotyp Żyda i niechęć do tych ludzi. A przecież byli to normalni ludzie. Tutaj żyli, tutaj tworzyli. Stąd ta kultura emanowała na cały świat. Poeci, pisarze, laureaci Nagrody Nobla wyrośli na tej ziemi. A my wstydzimy się pokazać część tej naszej, wspólnej kultury. Ta kultura ma ojczyznę, która nazywa się Rzeczpospolita Polska.</u>
          <u xml:id="u-17.3" who="#PrzewodniczącyTowarzystwaSpołecznoKulturalnegoŻydówwPolsceSzymonSzurmiej">Wszyscy się pytają, dlaczego w Polsce jest Teatr Żydowski? A jest tylko kilka tysięcy Żydów. Dlatego, że to jest teatr polski, to jest część naszej kultury, pomimo odrębności języka.</u>
          <u xml:id="u-17.4" who="#PrzewodniczącyTowarzystwaSpołecznoKulturalnegoŻydówwPolsceSzymonSzurmiej">W telewizji, w audycjach radiowych Żyd zawsze jest pokazywany specyficznie. A kultura jest doprawdy wspaniała: i muzyka, i literatura. Dlaczego wstydzimy się pokazywać tę część polskiej kultury? Nie ma się czego wstydzić.</u>
          <u xml:id="u-17.5" who="#PrzewodniczącyTowarzystwaSpołecznoKulturalnegoŻydówwPolsceSzymonSzurmiej">Oświadczam, że mogę pomóc w tym, aby pokazać tę kulturę. Chodzi o to, żeby publiczność, słuchacze, Polacy zobaczyli, ile wspólnie straciliśmy mordując przez hitlerowców tak wspaniałą kulturę, mordując ten naród. Wtedy dopiero będziemy mogli spokojnie walczyć z ksenofobią, z nacjonalizmem, że stereotypem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#PosełJerzySzteliga">Myślę, że ten wątek, który pan poruszył jest bardzo ważny. Powinniśmy apelować do radia publicznego i telewizji publicznej, aby szerzej, głębiej sięgała do tej problematyki, poszukiwała specjalistów, którzy w tej tematyce są kompetentni. Są to przedstawiciele mniejszości narodowych, którzy są naszymi ziomkami na terenie Rzeczypospolitej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#PrzewodniczącyZwiązkuBiałoruskiegoEugeniuszWappa">Mam pytanie do dyrektora Nowaka w związku z tworzeniem Białostockiego Ośrodka Telewizyjnego. Audycje w języku białoruskim na Białostocczyźnie szybko będą miały swoją rocznicę. Chciałbym złożyć podziękowanie dla Zarządu TVP, który skutecznie zareagował na naszą prośbę. Audycje, które powstały w sierpniu ub.r., cieszą się dużą oglądalnością. Jest jednak pewien problem, jeśli chodzi o wizję tego ośrodka i miejsca audycji dla mniejszości narodowych czy audycji białoruskich.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#PrzewodniczącyZwiązkuBiałoruskiegoEugeniuszWappa">Gdy mówimy o wypracowywaniu pewnych postaw i stworzeniu modelu telewizji, sądzę, że ta dyskusja powinna odbywać się z przedstawicielami mniejszości narodowych. Do tej pory mniejszości narodowe nie zostały zaproszone do dyskusji merytorycznej na temat kształtu nowego ośrodka telewizyjnego w Białymstoku.</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#PrzewodniczącyZwiązkuBiałoruskiegoEugeniuszWappa">Sądzę, że powinno dojść do takiego spotkania, zwłaszcza że gdy będą tworzone programy dla mniejszości bez udziału przedstawicieli tych mniejszości, to one stracą swój naturalny koloryt, ponieważ ludzie będą na to patrzeć jak na jeszcze jedną inicjatywę uszczęśliwienia, a sami ludzie nie będą mieli nic do powiedzenia. Apeluję jeszcze raz o poważne traktowanie mniejszości narodowych i etnicznych. My wówczas będziemy się czuć normalnymi obywatelami tego państwa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#PrzewodniczącyZwiązkuUkraińcówwPolsceJerzyRejt">Mam przed sobą pismo do członka Zarządu TVP, pana Janusza Leszczyńskiego i prezesa Ryszarda Miazka, na które nie ma odpowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#PrzewodniczącyZwiązkuUkraińcówwPolsceJerzyRejt">Otwierając program „Telenowyny” uzgodniono, że będzie to poligon. Ponieważ padły tu słowa: kadry, budowanie modelu, szukanie koncepcji, trzeba powiedzieć, że minęło już wiele miesięcy. Jest bardzo pozytywny rezonans środowiska, nie tylko ukraińskiego. Są także wnioski. Kiedy jednak nie będzie odpowiedzi na nasze propozycje, to być może ten dobry początek zostanie przerwany i za jakiś czas znowu znajdziemy się w punkcie zerowym.</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#PrzewodniczącyZwiązkuUkraińcówwPolsceJerzyRejt">Skorzystam z okazji i na ręce pana dyr. Nowaka złożę te dokumenty i pisma, ponieważ szkoda byłoby stracić to, co mamy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#SekretarzTowarzystwaSpołecznoKulturalnegoSłowakówLudomirMolitonis">Reprezentuję mniejszość słowacką w Polsce. Bardzo pozytywnie chciałbym ocenić działalność Krakowskiego Ośrodka Telewizyjnego, w szczególności pracę pana Krzysztofa Krzyżanowskiego, który jest bardzo zaangażowany w program „U nas - u siebie” realizowany dla kilku mniejszości. Emitowany jest zawsze w czwartek w godzinach wieczornych na programie regionalnym. Jest to cały cykl programów 20-, 30-minutowych, które były poświęcone różnym problemom naszej społeczności. Spotkało się to z pozytywnym odbiorem naszych widzów.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#SekretarzTowarzystwaSpołecznoKulturalnegoSłowakówLudomirMolitonis">Chciałbym zwrócić uwagę, że mamy problemy innego typu - program II nie wszędzie dociera, np. do Spisza i Orawy. Jest tam w ogóle kłopot z odbiorem programu. W niektórych miejscowościach nie jest odbierany nawet program I.</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#SekretarzTowarzystwaSpołecznoKulturalnegoSłowakówLudomirMolitonis">Chcielibyśmy, aby to był program dla nas, a nie o nas. W przypadku tych drugich audycji zaistniały problemy finansowe, ponieważ robienie napisów jest bardzo kosztowne.</u>
          <u xml:id="u-21.3" who="#SekretarzTowarzystwaSpołecznoKulturalnegoSłowakówLudomirMolitonis">Oczywiście, naszym pragnieniem jest, aby te audycje były kontynuowane i aby w nowym ramowym programie znalazły się one.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#PosełZbigniewBujak">Zaniepokoiła mnie informacja, z której wynika, że część administracji państwowej nie odpowiada na pisma. Jest to regulowane Kodeksem postępowania administracyjnego. Jeżeli następuje niedotrzymanie terminu, to jest złamanie prawa i przewiduje się kary. Mojemu nadzorowi podlega Urząd Rady Ministrów. Gdyby okazało się, że URM w przewidzianym ustawowo terminie nie odpowiedział, to proszę o poinformowanie mnie, bo w tej sprawie jestem władny reagować.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#PosełJerzySzteliga">Zdarza się, że mamy kłopoty z egzekucją pewnych postulatów.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#PosełJerzySzteliga">Jeśli nie ma więcej pytań do przedstawicieli radia i telewizji publicznej, to pozwolę sobie krótko podsumować naszą dyskusję. Spotykamy się w sytuacji jakościowo absolutnie różnej od tej, którą monitowaliśmy w lutym 1994 r. Jest naprawdę ogromny postęp. Przez ten czas nasza Komisja zjeździła całą Polskę i miała okazję oglądać audycje regionalne, słuchać regionalnych programów radiowych. Spotkało nas wiele dobrego.</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#PosełJerzySzteliga">Myślę, że z dużą roztropnością należy podejść do tego kapitału, który został już zgromadzony. Pojawia się szansa na to, aby nie zaniechawszy pewnych propozycji, szybko reagować na postulaty mniejszości. Chodzi przecież o wzajemny szacunek do siebie, a także o to, aby wzbogacić programy telewizyjne i radiowe.</u>
          <u xml:id="u-23.3" who="#PosełJerzySzteliga">Chciałbym zwrócić uwagę na jedną rzecz.</u>
          <u xml:id="u-23.4" who="#PosełJerzySzteliga">Środowiska mniejszości dysponują profesjonalnym zapleczem dziennikarskim. Każde środowisko wydaje czasopisma w językach narodowych. Myślę, że można byłoby korzystać także z pomocy fachowej, dziennikarskiej.</u>
          <u xml:id="u-23.5" who="#PosełJerzySzteliga">Obydwie strony mogłyby spowodować, aby ten sucho brzmiący art. 21 ustawy o radiofonii i telewizji stał się artykułem kwitnącym w tej naszej rzeczywistości. O to - w imieniu Komisji - apeluję do pana dyrektora i pana prezesa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#WiceprezesStanisławJędrzejewski">Być może pan poseł Budkiewicz odniósł fałszywe wyobrażenie o tym, co nadaje Polskie Radio o mniejszości i dla mniejszości, ponieważ mówiłem o tym, co nadaje radio centralne. To rzeczywiście są audycje wyznaniowe i religijne, ale nie tylko, bo są tam również audycje o charakterze kulturowym.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#WiceprezesStanisławJędrzejewski">To samo odnosi się do tego, co powiedział pan senator Graboś. Myślę, że obaj panowie przeoczyli sprawozdania nadesłane z różnych rozgłośni z całej Polski. Ten swoisty podział pracy między nami, tzn., że rozgłośnie regionalne nadają audycje o charakterze kulturowym, społecznym, obyczajowym, natomiast my nadajemy audycje (głównie w programie IV) o charakterze religijnym i wyznaniowym, ukształtował się bardzo dawno temu. To nie jest kwestia ostatnich lat. Mówiłem o radiu centralnym i stąd mogło powstać wyobrażenie, że radio koncentruje się wyłącznie na sprawach ekumenizmu, religii i kwestiach wyznaniowych.</u>
          <u xml:id="u-24.2" who="#WiceprezesStanisławJędrzejewski">Druga sprawa - nie mówiłem o tym, co robi program II, a zwłaszcza Radiowe Centrum Kultury Ludowej. Nagrywamy, rejestrujemy i relacjonujemy wszystkie festiwale, konkursy, również dotyczące mniejszości narodowych.</u>
          <u xml:id="u-24.3" who="#WiceprezesStanisławJędrzejewski">W ramach centrum organizujemy koncerty w studiu S-1, np. grupy izraelskiej, muzyki Romów w Polsce itd. Taka działalność służy m.in. przełamywaniu fałszywych stereotypów mniejszości, w tym także negatywnego stereotypu Żyda. Uważam, że Polskie Radio w sferze literatury, muzyki robi dużo, ażeby te ograniczenia przełamać.</u>
          <u xml:id="u-24.4" who="#WiceprezesStanisławJędrzejewski">Pan poseł Czech zgłaszał postulat uruchomienia programu z Warszawy dla Ukraińców. Rzeczywiście, długo już się nad tym zastanawiamy, ale ciągle przeszkadza nam ustalony „podział pracy”. Ośrodki regionalne są bliżej mniejszości, a często dziennikarze przygotowujący programy są członkami tych społeczności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#DyrektorStanisławNowak">Chciałbym podziękować za te głosy, w ramach których dostrzeżony został wysiłek Telewizji Polskiej w minionych dwóch latach. Dostrzeżono to, co się zmieniło na lepsze, o co program telewizji publicznej został wzbogacony. Również serdecznie chcę podziękować za wykazanie niedoskonałości w naszej pracy, ponieważ to powinniśmy poprawić.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#DyrektorStanisławNowak">Jeżeli chodzi o teren Białegostoku i zarzut, że na ten teren do mieszkańców tych ziem, w szczególności przedstawicieli mniejszości narodowych, adresujemy zbyt mało programów, to z jednej strony mamy wszystko to, co emituje warszawski oddział telewizyjny w tzw. rozszczepialnej sieci, specjalnie adresując dla tam mieszkających widzów swoje programy, z drugiej strony żywię głęboką nadzieję, że wreszcie powstanie oddziału w Białymstoku pozwoli rozwiązać te problemy.</u>
          <u xml:id="u-25.2" who="#DyrektorStanisławNowak">W rozmowach prowadzonych w Warszawie i w Białymstoku wiem, że sprawa pomieszczenia w programie oddziału białostockiego audycji prezentujących problematykę mniejszości narodowych, ale adresowana do całego społeczeństwa jest stawiana jako jeden z najważniejszych punktów.</u>
          <u xml:id="u-25.3" who="#DyrektorStanisławNowak">Jeżeli do tej pory przedstawiciele mniejszości narodowych nie brali udziału w rozmowach na temat programu, to na pewno jest to tylko kwestia czasu. W tej chwili przesądzane są sprawy lokalizacji oddziału, wyłożenia odpowiednich środków na rozpoczęcie budowy, a zaraz potem przystępujemy do rozmów programowych. Nie wyobrażam sobie takiej sytuacji, żeby odbywały się one bez przedstawicieli mniejszości narodowych.</u>
          <u xml:id="u-25.4" who="#DyrektorStanisławNowak">Jeśli chodzi o pisma, które docierają do Telewizji Polskiej i pozostają bez odpowiedzi, to mogę tylko ze wstydem i smutkiem pochylić głowę, ponieważ jest to sytuacja niewyobrażalna. Do mnie nie dotarło pismo z 10 tys. podpisów, ale jutro zajmę się tą sprawą. Oczywiście, ta sytuacja musi się poprawić. Na wszystkie wysłane pisma trzeba szybko odpowiedzieć. Wyobrażam sobie, że również można by w programie telewizyjnym Warszawskiego Oddziału Telewizyjnego powiedzieć o sprawie podpisanej przez 10 tys. osób.</u>
          <u xml:id="u-25.5" who="#DyrektorStanisławNowak">Wiele głosów koncentrowało się na sprawie programów zarówno prezentowanych na antenie centralnej, jak i w ośrodkach regionalnych. Część uwag było słusznych, natomiast na niektóre z nich można znaleźć odpowiedź w materiale przez nas przesłanym. To nie jest tak, że mówimy tylko o sensacji poruszając sprawy mniejszości narodowych, to nie jest tak, że w oddziałach regionalnych nie ma na ten temat audycji. Z materiału wynika, że co najmniej 10 oddziałów regionalnych emituje programy poświęcone mniejszościom narodowym.</u>
          <u xml:id="u-25.6" who="#DyrektorStanisławNowak">Jeśli chodzi o finansowanie programów, to Telewizja Polska posiada pieniądze na to, aby wykładać pieniądze na produkcję programów lub ich zakup. Twierdzę, że w oddziale w Katowicach są pieniądze na wyprodukowanie programów, o których mówił poseł Plewa. Jeżeli państwo umówiliście się, że na produkcję programu cyklicznego wykładane są pieniądze nie pochodzące z tego oddziału, to już tak się stało. Powtarzam - Telewizję Polską stać na to, żeby płacić na te programy.</u>
          <u xml:id="u-25.7" who="#DyrektorStanisławNowak">Sądziłem, że problem kolaudacji i cenzury już nigdy nie wróci i nie będzie o czymś takim mowy. Kolaudacja jest to spotkanie fachowców telewizyjnych, najczęściej pewnej grupy, która ogląda program, sprawdza jego zawartość merytoryczną, zgodność ze scenariuszem, wartość artystyczną, natomiast nie ma tam mowy o cenzurze. Jeśli pan poseł zna jakieś przykłady, to proszę mi je przedstawić.</u>
          <u xml:id="u-25.8" who="#DyrektorStanisławNowak">Dziękuję za podpowiedzi, pomysły związane ze wzbogaceniem naszej oferty programowej. Mówię tutaj zarówno o tym programie cyklicznym dla dzieci i młodzieży. Podejmowaliśmy już takie pojedyncze próby, ale w nowej ramówce osadzenie programu cyklicznego jest dobrym pomysłem. Problemem, z którym się borykamy są pory emisji. Przeanalizuję programy o mniejszości ukraińskiej pod kątem problemów organizacyjnych, finansowych, kadrowych.</u>
          <u xml:id="u-25.9" who="#DyrektorStanisławNowak">Cały czas zastanawiamy się czy utworzyć ogólnopolskie pasmo na którejś z anten, w którym to paśmie nie byłby emitowany program dotyczący jednej mniejszości, ale cyklicznie pojawiałyby się problemy wszystkich mniejszości, w dobrej porze emisji. Zastanowimy się nad tym kreując nowy układ ramowy.</u>
          <u xml:id="u-25.10" who="#DyrektorStanisławNowak">Z dużym smutkiem wysłuchałem głosu pana Szurmieja. Najchętniej przygotowałbym specjalną informację dotyczącą tego, co w ostatnim roku w Telewizji Polskiej na temat tych dwóch kultur czy jednej kultury zostało pokazane na antenach centralnych czy w oddziałach regionalnych.</u>
          <u xml:id="u-25.11" who="#DyrektorStanisławNowak">Myślę, że pańska ocena jest bardzo surowa. Natomiast sam widziałem programy, gdzie wspaniali artyści pochodzenia żydowskiego prezentowali tę kulturę. Były recitale, retransmitowaliśmy spektakle. To nie ma nic wspólnego z pokazywaniem Żyda w krzywym zwierciadle. Można dyskutować, czy tego jest za mało, czy za dużo, można także dyskutować o poziomie programów, ale na pewno jest to w Telewizji Polskiej. Myślę, że warto przygotować taką informację i prześlę ją na ręce pana przewodniczącego Szurmieja i przewodniczącego Komisji.</u>
          <u xml:id="u-25.12" who="#DyrektorStanisławNowak">Jeśli chodzi o problemy techniczne przy nadawaniu programów dla mniejszości słowackiej, to są one natury zasadniczej. Telewizja Polska nie posiada nadajników, to jest sprawa Telekomunikacji Polskiej. Dochodzą głosy, że zasięg, szczególnie programu II z powodu bardzo złego stanu bazy technicznej, zmniejsza się z miesiąca na miesiąc. Te problemy wkrótce będą dotyczyły nie tylko mniejszości narodowych, ale wielu innych widzów. Z Telekomunikacji Polskiej mamy bardzo słaby odzew.</u>
          <u xml:id="u-25.13" who="#DyrektorStanisławNowak">Na koniec chciałbym zjednoczyć się z hasłem, o którym wspomniał pan przewodniczący. Chodzi o to, żeby nie zmarnować tego kapitału, który już został stworzony, a tylko go udoskonalać lub poszerzać ofertę. Słusznym zawołaniem jest to, aby była to praca wspólna, aby korzystać z tego profesjonalnego kapitału dziennikarskiego wywodzącego się z mniejszości narodowych. Warto o tym pamiętać. Dzisiaj mamy okazję, aby w telewizji wykorzystać wszystkie zgłoszone pomysły i postulaty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#PosełJerzySzteliga">Myślę, że warto powtórzyć, iż przez ostatnie lata osiągnięto dużo. Dzisiejsze spotkanie z pewnością pomoże jeszcze państwu w kreowaniu czy to nowej ramówki, czy nowych zadań dla telewizji centralnej, czy ośrodków regionalnych. W końcu jest to nasz wspólny interes.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#PosełJanByra">Z przedstawionych nam materiałów oraz z przebiegu dyskusji wynika, że nie ma jakichś wyraźnych pretensji do świata mediów. Wydaje mi się, że nie zaszkodzi jednak, aby zwrócić się na piśmie do wszystkich rad programowych o to, aby w ramach swojej działalności statutowej i ustawowej zechciały się przyjrzeć realizacji art. ustawy o radiofonii i telewizji publicznej, który nakazuje prezentacje problemów samych mniejszości. Myślę, że taki mógłby być efekt naszego dzisiejszego posiedzenia. Mamy takie prawo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#PosełJerzySzteliga">Czy są głosy sprzeciwu wobec wniosku posła Byry? Nie ma. Wniosek jest absolutnie zasadny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#PosełMirosławCzech">Chciałbym uzupełnić ten wniosek o jeszcze jeden postulat. Chodzi o obecność cyklicznego programu o mniejszościach narodowych w ramach telewizji edukacyjnej. Ważne byłoby także monitorowanie wszystkich wniosków, które zostały zgłoszone podczas posiedzenia Komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#PosełJerzySzteliga">Rozumiem, że prezydium Komisji zostało upoważnione do opracowania tych wystąpień i skierowania pod właściwy adres.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#PosełJerzySzteliga">Gorąco apeluję do panów prezesów i przewodniczących towarzystw mniejszości, aby kontaktowali się w swoich ośrodkach regionalnych z organizacjami społecznymi funkcjonującymi przy rozgłośniach regionalnych, tj. z radami programowymi. Potrzebna jest ta inicjatywa i z jednej, i z drugiej strony.</u>
          <u xml:id="u-30.2" who="#PosełJerzySzteliga">Zamykam tę część porządku obrad.</u>
          <u xml:id="u-30.3" who="#PosełJerzySzteliga">Przechodzimy do pkt. 2.</u>
          <u xml:id="u-30.4" who="#PosełJerzySzteliga">Pamiętają państwo, że formalnie przyjęliśmy dezyderat nr 9 w sprawie internatu w Górowie Iławeckim. Ze względu na prawo finansowe jego treść musiała ulec zmianie. Dezyderat został poszerzony, a adresat z premiera zmienił się na ministra finansów. Okazało się, że kwotę przeznaczoną na wybudowanie internatu w Górowie Iławeckim należy zarezerwować w budżecie na 1997 rok. W tym roku nie ma szans na kontynuowanie budowy internatu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#PosełMirosławCzech">Zostałem zobowiązany przez posła Budkiewicza do przedstawienia następującego stwierdzenia, iż wspólnie wydaje nam się, że odpowiedź na piśmie na dezyderat nr 10 zgłoszona przez naszą Komisję byłaby rzeczą właściwą.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#PosełJerzySzteliga">Dziękuję, ale to wynika z procedury. Propozycja została przyjęta jednogłośnie.</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#PosełJerzySzteliga">Mam do przekazania jeszcze jedną informację.</u>
          <u xml:id="u-32.2" who="#PosełJerzySzteliga">Od Zarządu Głównego Stowarzyszenia Romów w Polsce otrzymaliśmy stanowisko, które zacytuję: „Stanowisko Stowarzyszenia Romów w Polsce wobec obrazy mniejszości cygańskiej przez Jana Olszewskiego”.</u>
          <u xml:id="u-32.3" who="#PosełJerzySzteliga">Przytoczę jeden fragment tego protestu: „Przewodniczący ROP, partii odwołującej się do wartości chrześcijańskiej stwierdził, że w kontekście projektu nowe konstytucji miałby najlepiej Cygan przyznający się do narodowości niemieckiej, rosyjskiej, angielskiej, poniżej 16 lat, bo to zapewnia - według tej konstytucji - szczególny status dziecka, wiążący się z dodatkowymi uprawnieniami, upośledzony fizycznie albo umysłowo, o orientacji seksualnej innej niż ta najbardziej powszechna”. Byłem zobowiązany zacytować państwu ten fragment w związku z tym, że taka była prośba prezesa Stowarzyszenia. Myślę, że można stwierdzić, iż tego rodzaju postawy w stosunku do obywateli Rzeczypospolitej wywodzących się z mniejszości narodowych wymagają jednoznacznego napiętnowania.</u>
          <u xml:id="u-32.4" who="#PosełJerzySzteliga">Chciałbym poinformować, że rok po naszym pobycie na Orawie uzyskaliśmy w końcu odpowiedź od wojewody nowosądeckiego, pana Witolda Sowy na te postulaty, które zostały zgłoszone przez Komisję. Zobowiązuję się, że prezydium Komisji wystąpi do nowego wojewody ze wszystkimi postulatami, a w szczególności z tym, który wydawało się, że jest najłatwiejszy do zrealizowania, aby przedstawiciele Związku Ukraińców znaleźli się w radzie Parku Etnograficznego w Zubrzycy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#PrzewodniczącyJerzyRejt">Chciałbym powiedzieć kilka zdań na temat III Zjazdu Związku Ukraińców w Polsce. Przeczytam tekst, który został przedstawiony wicemarszałkowi Małachowskiemu i marszałkowi Zychowi: „III Zjazd Związku Ukraińców w Polsce pragnie wyrazić uznanie Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych Sejmu RP za działalność na rzecz rozwiązywania problemów społeczności mniejszościowych.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#PrzewodniczącyJerzyRejt">Postawa członków Komisji prezentowana w wielu trudnych sytuacjach pozwoliła na uniknięcie konfliktów i wielu złożonych kwestii. Dzięki swojemu zaangażowaniu na rzecz realizacji praw mniejszości narodowych Komisja zdobyła znaczący autorytet w środowiskach mniejszości narodowych. Rola Komisji jest szczególnie godna podkreślenia wobec utrzymującego się braku organu administracji rządowej, który koordynowałby politykę narodowościową państwa”. W podpisie „III Zjazd Związku Ukraińców w Polsce”. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#PosełJerzySzteliga">Byłbym nieuczciwy, jeśli nie powiedziałbym w imieniu kolegów, że właśnie wasza opinia wyjątkowo cieszy nas wszystkich. Znaczy to, że udaje nam się coś osiągnąć w tej pracy komisyjnej. W imieniu posłów dziękuję serdecznie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#SekretarzTowarzystwaSpołecznoKulturalnegoSłowakówLubomirMolitonis">Chciałbym uzupełnić sprawę dotyczącą postulatów wysłanych do wojewody nowosądeckiego, pana Sowy. Dzisiaj pan Sowa nie jest już wojewodą. Oprócz tych spraw, które chcieliśmy wtedy załatwić u wojewody, załatwiliśmy jedną rzecz w Ministerstwie Edukacji Narodowej. Na wsparcie naszych stypendystów, którzy studiują i chodzą do szkół zawodowych na Słowacji otrzymaliśmy 15 tys. zł. Jest to stypendium socjalne.</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#SekretarzTowarzystwaSpołecznoKulturalnegoSłowakówLubomirMolitonis">Ponadto chciałbym prosić Komisję o rozpatrzenie możliwości sformułowania wniosku o utworzenie instytucji kultury mniejszości narodowych. Uświadamiamy sobie, że na terenie woj. nowosądeckiego sami niewiele załatwimy, dopóki w pewnym sensie nie będziemy samodzielni. Jeśli nie jesteśmy w stanie wprowadzić do rady naukowej w Muzeum Etnograficznym w Zubrzycy Górnej jednego Słowaka, to po prostu nic nie możemy załatwić.</u>
          <u xml:id="u-35.2" who="#SekretarzTowarzystwaSpołecznoKulturalnegoSłowakówLubomirMolitonis">Podam analogiczny przykład - na Słowacji w Koszycach utworzono Państwowy Teatr Romów ze 100-osobową obsadą etatową. Na Słowacji każda mniejszość posiada teatr państwowy. Poddałbym moją propozycję pod rozwagę Komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#PosełJerzySzteliga">Chcę powiedzieć, że mamy pewien dług w stosunku do planu pracy za I półrocze, ale w planie pracy na II półrocze jest przewidziane posiedzenie Komisji na temat kultywowania kultury w waszych środowiskach.</u>
          <u xml:id="u-36.1" who="#PosełJerzySzteliga">Zamykam posiedzenie Komisji.</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>