text_structure.xml
64.7 KB
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
<xi:include href="PPC_header.xml"/>
<TEI>
<xi:include href="header.xml"/>
<text>
<body>
<div xml:id="div-1">
<u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o g. 4 m. 50 po poł.).</u>
<u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Przedstawiciele Rządu: Prezydent Ministrów Wincenty Witos, Wiceprezydent Ministrów Ignacy Daszyński, Minister Spraw Wewnętrznych Leopold Skulski, Minister Spraw Zagranicznych Eustachy Sapieha, Minister Skarbu Władysław Grabski, Minister Sprawiedliwości Stanisław Nowodworski, Minister Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Maciej Rataj, Minister Pracy i Opieki Społecznej Edward Pepłowski, Minister Aprowizacji Stanisław Śliwiński, Minister Spraw Wojskowych Józef Leśniewski., Minister Rolnictwa i Dóbr Państwowych Juljusz Poniatowski, Minister Przemysłu i Handlu Wiesław Chrzanowski, Minister Robót Publicznych Gabrjel Narutowicz, Minister b. Dzielnicy Pruskiej Władysław Kucharski, Kierownik Ministerstwa Zdrowia Publicznego Witold Chodźko, Prezes Najwyższej Izby Kontroli Państwa Józef Higersberger, Prezes Głównego Urzędu Ziemskiego Tomasz Wilkoński.)</u>
<u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">(Podsekretarze Stanu: W Ministerstwie Sprawiedliwości Jan Morawski, w Ministerstwie Robót Publicznych Henryk Dudek, w Ministerstwie Skarbu Roman Rybarski, w Prezydjum Rady Ministrów Władysław Wróblewski.)</u>
</div>
<div xml:id="div-2">
<u xml:id="u-2.0" who="#Marszałek">Otwieram posiedzenie. Protokół 164 posiedzenia uważam za przyjęty, gdyż nie wniesiono przeciw niemu zarzutów. Protokół 165 posiedzenia znajduje się w biurze sejmowem do przejrzenia. Jako sekretarze zasiadają dziś posłowie Jan Dębski i Szymczak. Listę mówców prowadzi poseł Szymczak. Proszę p. Sekretarza o odczytanie interpelacji.</u>
</div>
<div xml:id="div-3">
<u xml:id="u-3.0" who="#komentarz">(Czyta:)</u>
<u xml:id="u-3.1" who="#SekretarzpJDębski">Interpelacja posła Szewczyka i kol. z klubu N. Z. L. do p. Ministra Robót Publicznych w sprawie niewydawania drzewa na odbudowę.</u>
<u xml:id="u-3.2" who="#SekretarzpJDębski">Interpelacja posła Niewinowskiego z klubu N. P. R. do p. Ministra; Spraw Wewnętrznych w sprawie zamknięcia jednej z ulic w m. Ozorkowie przez starostę p. łęczyckiego.</u>
<u xml:id="u-3.3" who="#SekretarzpJDębski">Interpelacja posła Waszkiewicza i tow. z klubu N. P. R. do p. Ministra Przemysłu i Handlu w sprawę repartycji papieru rotacyjnego przez Związek Prasy Prowincjonalnej.</u>
<u xml:id="u-3.4" who="#SekretarzpJDębski">Interpelacja posła Dąbala, Dobrowolskiego i tow. do p. Ministra Zdrowia Publicznego w spraw e nadużyć i roztrwonienia setek mil jonów majątku państwowego przez Centralny Komitet do walki z durem plamistym.</u>
<u xml:id="u-3.5" who="#SekretarzpJDębski">Interpelacja posła Dobrowolskiego i tow. do p. Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie wypłacenia zapomóg rodzinom ofiar rozruchów antyżydowskich w Częstochowie.</u>
<u xml:id="u-3.6" who="#SekretarzpJDębski">Interpelacja posła Żuławskiego i tow. do pp. Ministrów b. dzielnicy pruskiej, Spraw Wojskowych, Kolei Żelaznych oraz Poczt i Telegrafów w sprawie nadużyć popełnianych przez władze na członkach wolnych związków zawodowych w Poznańskiem i na Pomorzu.</u>
<u xml:id="u-3.7" who="#SekretarzpJDębski">Interpelacja posła Żuławskiego i tow. do pp. Prezydenta Ministrów i Ministra Spraw Wojskowych w sprawie gwałtów popełnianych przez władze wojskowe na ludności żydowskiej.</u>
<u xml:id="u-3.8" who="#SekretarzpJDębski">Interpelacja pp. Perlą, Barlickiego i tow. do p. Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie rekwizycji hotelu „Mazowieckiego” w Warszawie.</u>
<u xml:id="u-3.9" who="#SekretarzpJDębski">Interpelacja posła Nurka i tow. z klubu N. P. R. do p. Prezydenta Ministrów w sprawie ks. Biskupa Rosentretera w Pelplinie na Pomorzu.</u>
<u xml:id="u-3.10" who="#SekretarzpJDębski">Interpelacja p. Stapińskiego i tow. do p. Ministra Skarbu w sprawie trudności czynionych przesyłkom pieniężnym z zagranicy.</u>
<u xml:id="u-3.11" who="#SekretarzpJDębski">Interpelacja posła ks. Blizińskiego z klubu N. Z. L. do p. Ministra Kolei Żelaznych w sprawie kradzieży bagaży pasażerom na kolejach państwowych.</u>
<u xml:id="u-3.12" who="#SekretarzpJDębski">Interpelacja posła Putka i tow. do p. Ministra Skarbu w sprawie niewykonywania uchwał sejmowych, dotyczących dodatku do rent oraz podwojonych poborów emerytalnych.</u>
<u xml:id="u-3.13" who="#SekretarzpJDębski">Interpelacja pp. Krempy, Marchuta, Madeja i tow. do p. Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie nieprzychylnego traktowania inwalidy Włodzimierza Lewandowskiego z Sanoka (Małopolska) przy udzieleniu koncesji szynkarskiej.</u>
<u xml:id="u-3.14" who="#SekretarzpJDębski">Interpelacja pp. Krempy, Marchuta tow. do pp. Ministrów Spraw Wewnętrznych, Poczt i Telegrafów w sprawie wykonywanych zarządzeń przez władze co do przymusowego jeżdżenia furmankami z pocztą z Radomyśla Wielkiego do Czarny (Małopolska).</u>
<u xml:id="u-3.15" who="#SekretarzpJDębski">Interpelacja p. Ćwikowskiego i tow. do p. Ministra Skarbu w sprawie niestosowania się kierownika Dyrekcji Skarbu w Nowym Sączu, p. Jana Hejnara, do okólnika dyrekcji monopolu tytuniowego w Warszawie z dn. 23/V 1919 r. L. 2974 względem wypowiadania składowni tytoniu i trafik dotychczasowym dzierżawcom i nadawanie ich inwalidom, wdowom i sierotom po wojskowych.</u>
<u xml:id="u-3.16" who="#SekretarzpJDębski">Interpelacja p. Nader a i kolegów z klubu N. P. R. do p. Prezydenta Ministrów w sprawie unifikacji politycznej województw poznańskiego i pomorskiego z Rzeczpospolitą Polską.</u>
</div>
<div xml:id="div-4">
<u xml:id="u-4.0" who="#Marszałek">Interpelacje te odeślę p. Prezydentowi Ministrów na drodze regulaminem przepisanej.</u>
<u xml:id="u-4.1" who="#Marszałek">Od Naczelnika Państwa odebrałem doniesienie, że zamianował nowy Gabinet Ministrów w następującym składzie:</u>
<u xml:id="u-4.2" who="#Marszałek">— Poseł Wincenty Witos — Prezydent Ministrów.</u>
<u xml:id="u-4.3" who="#Marszałek">— Poseł Ignacy Daszyński — Wiceprezydent Ministrów.</u>
<u xml:id="u-4.4" who="#Marszałek">— Poseł Leopold Skulski — Minister Spraw Wewnętrznych.</u>
<u xml:id="u-4.5" who="#Marszałek">— Pan Eustachy Sapieha — Minister Spraw Zagranicznych.</u>
<u xml:id="u-4.6" who="#Marszałek">— Poseł Władysław Grabski — Minister Skarbu.</u>
<u xml:id="u-4.7" who="#Marszałek">— Pan Stanisław Nowodworski — Minister Sprawiedliwości.</u>
<u xml:id="u-4.8" who="#Marszałek">— Poseł Maciej Rataj — Minister Oświaty.</u>
<u xml:id="u-4.9" who="#Marszałek">— Pan Edward Pepłowski — Minister Pracy.</u>
<u xml:id="u-4.10" who="#Marszałek">— Pan Kazimierz Bartel — Minister Kolej Żelaznych.</u>
<u xml:id="u-4.11" who="#Marszałek">— Pan Stanisław Śliwiński — Minister Aprowizacji.</u>
<u xml:id="u-4.12" who="#Marszałek">— Pan Władysław Kucharski — Minister b. Dzielnicy Pruskiej.</u>
<u xml:id="u-4.13" who="#Marszałek">— Pan Wiesław Chrzanowski — Minister Przemysłu i Handlu.</u>
<u xml:id="u-4.14" who="#Marszałek">— Poseł Julian Poniatowski — Minister Robactwa.</u>
<u xml:id="u-4.15" who="#Marszałek">— Generał Józef Leśniewski — Minister Spraw Wojskowych.</u>
<u xml:id="u-4.16" who="#Marszałek">— Pan Gabriel Narutowicz — Minister Robót Publicznych.</u>
<u xml:id="u-4.17" who="#Marszałek">— Poseł Władysław Stesłowicz — Minister Poczt i Telegrafów.</u>
<u xml:id="u-4.18" who="#Marszałek">— Pan Witold Chodźko — Kierownik Ministerstwa Zdrowia Publicznego, Pan Jan Heurich — Kierownik Ministerstwa Kultury i Sztuki.</u>
<u xml:id="u-4.19" who="#Marszałek">Na porządku dziennym jest jedynie ustawa w sprawie zmiany ustawy z dna 27 maja 1919 r. o tymczasowem zaopatrzeniu wdów i sierot po wojskowych wojska polskiego.</u>
<u xml:id="u-4.20" who="#Marszałek">Ministerstwo Skarbu stawia wniosek, aby tę sprawę ze względu na to, że nie była przedmiotem narad w Radzie Ministrów, przekazać Radzie Obrony Państwa. Przypuszczam, że się Sejm na to zgadza. Niema protestu, zatem ta sprawa jest załatwiona.</u>
<u xml:id="u-4.21" who="#Marszałek">Z Rady Obrony Państwa dostałem doniesienie o następujących rozporządzeniach:</u>
<u xml:id="u-4.22" who="#komentarz">(czyta)</u>
<u xml:id="u-4.23" who="#Marszałek">1) Rozporządzenie z dnia 14 lipca 1920 r. w sprawie poboru roczników 1894, 1893, 1892, 1891 i 1890.</u>
<u xml:id="u-4.24" who="#Marszałek">2) Rozporządzenie z dnia 14 lipca 1920 roku o rozciągnięciu mocy obowiązującej ustawy z dnia 25 lipca 1919 r. (Dziennik Praw Nr 61 poz. 364) w przedmiocie zapewnienia bezpieczeństwa Państwa j utrzymania porządku publicznego w czasie wojny na obszarze b. dzielnicy pruskiej.</u>
<u xml:id="u-4.25" who="#Marszałek">3) Rozporządzenie z dnia 20 lipca 1920 roku w przedmiocie sądów doraźnych w b. zaborze austriackim.</u>
<u xml:id="u-4.26" who="#Marszałek">4) Rozporządzenie z dnia 20 lipca 1920 roku w przedmiocie sądów doraźnych w b. zaborze rosyjskim.</u>
<u xml:id="u-4.27" who="#Marszałek">5) Rozporządzenie z dnia 15 lipca 1920 r. o wydawaniu rozkazów bezpośrednich i nakazów rekwizycyjnych przez władze wojskowe. (Uzupełnienie ustawy z dnia 28 października 1919 r. Ust. Nr 86 poz. 470 1909).</u>
<u xml:id="u-4.28" who="#Marszałek">6) Rozporządzenie z dnia 14 lipca 1920 roku w sprawie powołania prawników do czynnej służby wojskowej,</u>
<u xml:id="u-4.29" who="#Marszałek">7) Rozporządzenie z dnia 15 lipca 1920 roku w przedmiocie zmiany art. 185 Rozp. Rady Min. z dnia 10 maja 1920 r. o wprowadzeniu w życie na obszarze Rzeczypospolitej ustawy o wojskowem postępowaniu karnem dla siły zbrojnej z 5/7 1920 zmieniającej dawną.</u>
<u xml:id="u-4.30" who="#Marszałek">8) Rozporządzenie z dnia 19 lipca 1920 roku w przedmiocie utworzenia na obszarze b. dzielnicy pruskiej zachodniej straży obywatelskiej.</u>
<u xml:id="u-4.31" who="#Marszałek">Rozporządzenia te według ustawy o Radzie Obrony Państwa przekażę odnośnym komisjom do rozpatrzenia i zreferowania Sejmowi.</u>
<u xml:id="u-4.32" who="#Marszałek">W składzie Rady Obrony Państwa muszą zajść pewne zmiany, wskutek tego, że poseł Dmowski zrzekł się mandatu członka Rady Obrony Państwa, a poseł Głąbiński zrzekł się mandatu jego zastępcy, dalej p. Rataj oraz p. Skulski wstąpili do nowego gabinetu. Propozycje są następujące: zamiast pp. Dmowskiego i Głąbińskiego wstępują pp. Skarbek i Załuska. Zamiast p. Rataja, dotychczasowy zastępca p. Kiernik, a jako jego zastępca p. Anusz. Zamiast p. Skulskiego, jego dotychczasowy zastępca p. Dubanowicz, a jako jego zastępca poseł Sołtyk.</u>
<u xml:id="u-4.33" who="#Marszałek">Czy kto protestuje przeciw temu wyborowi?</u>
<u xml:id="u-4.34" who="#komentarz">(Nikt)</u>
<u xml:id="u-4.35" who="#Marszałek">Uważam wybór za dokonany.</u>
<u xml:id="u-4.36" who="#Marszałek">Jeszcze jest jedna sprawa: wniosek nagły Komisji Wojskowej w sprawie reorganizacji zaopatrywania armii, uchwalony już na Komisji Wojskowej.</u>
<u xml:id="u-4.37" who="#Marszałek">Głos ma p. Czetwertyński.</u>
</div>
<div xml:id="div-5">
<u xml:id="u-5.0" who="#PCzetwertyński">Wysoka Izbo! Komisja Wojskowa zajęła się sprawdzeniem działalność Głównego Urzędu Zaopatrywania Armji po złożeniu przez ten urząd sprawozdania i doszła do przekonania, że ustawa sejmowa z d. 11/4, która ten Urząd powołała do życia, nie jest wykonywaną z przyczyn wymienionych we wniosku, a mianowicie z braku współdziałania zarówno Ministerstwa Spraw Wojskowych, jak innych urzędów, z powodu pewnych trudności natury formalnej, które Główny Urząd Zaopatrywania Armji spotkał na swej drodze i z powodu braku towarów, ich ewidencji i różnych trudności, które uniemożliwiły Głównemu Urzędowi Zaopatrywania Armji skupić w swojem ręku całe zaopatrywanie armii. W ten sposób stwarza się stan ex lex. Ustawa sejmowa jest coraz gorzej wykonywana, bo Ministerstwo Spraw Wojskowych za pomocą rozkazów ustawę faktycznie coraz bardziej zawiesza. Stwierdziwszy ten stan rzeczy Komisja Wojskowa doszła do wniosku, że ten stan rzeczy dłużej trwać nie może i musi być zmieniony. Zastanawialiśmy się bardzo długo, w jaki sposób tę zmianę przeprowadzić, ponieważ istotnie obecny stan rzeczy należy zachować, a skądinąd nie odpowiada on ustawie. Komisja doszła do przekonania, że trzeba wezwać Ministerstwo Spraw Wojskowych, ażeby w ciągu 7 dni w porozumieniu z podkomisją wojskową, powołaną do tego celu, opracowało odpowiedni, projekt reorganizacji zaopatrywania armii i przedstawiło ten projekt Radzie Obrony Państwa do zatwierdzenia.</u>
<u xml:id="u-5.1" who="#PCzetwertyński">Proszę, ażeby Wysoka Izba odesłała tę sprawę do Ministerstwa Spraw Wojskowych celem załatwienia jej tak, jak to wniosek proponuje.</u>
</div>
<div xml:id="div-6">
<u xml:id="u-6.0" who="#Marszałek">Do głosu nikt się nie zapisał, nikt nie protestuje, mogę przypuścić, że Izba zgadza się na nagłość wniosku. Proponuję przystąpić natychmiast do meritum sprawy.</u>
<u xml:id="u-6.1" who="#Marszałek">Nikt nie protestuje, głosu nikt nie żąda. Proszę tych Posłów, którzy są za przyjęciem wniosku, przedstawionego przez p. Czetwertyńskiego, ażeby powstali z miejsc. Jednomyślność. Wniosek przyjęty.</u>
<u xml:id="u-6.2" who="#Marszałek">O głos prosił p. Prezydent Ministrów; udzielam mu głosu.</u>
<u xml:id="u-6.3" who="#komentarz">(Na trybunę wchodzi p. Witos, witany oklaskami lewicy i posłów ludowych).</u>
</div>
<div xml:id="div-7">
<u xml:id="u-7.0" who="#PrezydentMinistrówWitos">Wysoki Sejmie! Zgodny wysiłek stronnictw, reprezentowanych w tej Wysokiej Izbie, konieczność współpracy i konsolidacji całego narodu w chwili dla Państwa tak poważnej, doprowadziły do utworzenia Rządu, który się ma zaszczyt dzisiaj Wysokiej Izbie przedstawić.</u>
<u xml:id="u-7.1" who="#PrezydentMinistrówWitos">Z natury rzeczy Rząd ten nie przychodzi ze szczegółowym programem swej pracy, wychodząc z założenia, że program ten stworzyły i podyktowały wypadki i da się on streścić w słowach niewielu, w słowach: obrona Państwa, zakończenie wojny i zawarcie sprawiedliwego i trwałego pokoju.</u>
<u xml:id="u-7.2" who="#komentarz">(Brawa)</u>
<u xml:id="u-7.3" who="#PrezydentMinistrówWitos">W myśl wyrażonych przezemnie zasad w imieniu tego Rządu mam zaszczyt Wysokiej Izbie przedłożyć następującą deklarację:</u>
<u xml:id="u-7.4" who="#komentarz">(czyta)</u>
<u xml:id="u-7.5" who="#PrezydentMinistrówWitos">„Stajemy przed Wysokim Sejmem jako powołany przez całe przedstawicielstwo narodu Rząd Obrony Narodowej. Obejmując władzę w groźnej dla Ojczyzny chwilą ślubujemy skupić wszystkie siły dla obrony granic Państwa, całości i niepodległości Rzeczypospolitej.</u>
<u xml:id="u-7.6" who="#komentarz">(Brawa)</u>
<u xml:id="u-7.7" who="#PrezydentMinistrówWitos">Gotowi zawsze do zawarcia trwałego, sprawiedliwego i demokratycznego pokoju, wypisując taki pokój na swoim sztandarze, nie ustąpimy przed żadną groźbą zgwałcenia prawa narodu polskiego do wolności i zjednoczenia.</u>
<u xml:id="u-7.8" who="#komentarz">(Brawa)</u>
<u xml:id="u-7.9" who="#PrezydentMinistrówWitos">Powołując lud do broni, uznajemy święty obowiązek Państwa zabezpieczenia żołnierzowi poparcia, inwalidzie opieki wdzięcznej, a rodzinom zarówno zmobilizować innych jak i ochotników czynnej, natychmiastowej i wydatnej pomocy.</u>
<u xml:id="u-7.10" who="#komentarz">(Brawa)</u>
<u xml:id="u-7.11" who="#PrezydentMinistrówWitos">Rząd wezwie naród do ofiar koniecznych dla ratowania i ocalenia Ojczyzny i nie zadowoli się jedynie ofiarnością nielicznych jednostek. Od społeczeństwa zaś zażąda męskiej karności, spokoju i posłuchu, jako gwarancji bezpieczeństwa i warunków zwycięstwa.</u>
<u xml:id="u-7.12" who="#komentarz">(Brawa)</u>
<u xml:id="u-7.13" who="#PrezydentMinistrówWitos">Odrzucając hasła partyjne, Rząd nie zapomni, że masa ludu pracującego wsi, miast i osad fabrycznych dać musi dzisiaj Polsce krew i trud, aby w niej znaleźć ukochaną Ojczyznę-Matkę, wdzięczną dla wielkiej rzeszy swoich obrońców. Naród nasz stać na to, ażeby się skutecznie obronić i oprzeć wrogom skoro istnieje silna wola i zjednoczenie sił wszystkich.</u>
<u xml:id="u-7.14" who="#PrezydentMinistrówWitos">Nie uchylając się pod żadnym względem i od ścisłej demokratycznej kontroli ze strony społeczeństwa, żądać będziemy od każdego obywatela spełnienia obowiązków podyktowanych koniecznością obrony kraju. Zastrzegając sobie wniesienie w Sejmie, lub — w czasie odroczenia jego obrad — w Radzie Obrony Państwa szczegółowych; projektów ustaw, związanych z wojną i pokojem, Rząd uważać się będzie za odpowiedzialnego za obronę Ojczyzny i zabezpieczenie jej pokoju.</u>
<u xml:id="u-7.15" who="#PrezydentMinistrówWitos">Poprzednicy nasi, wysłali dn. 22 b. m. do Rządu Rosyjskiej Republiki Sowieckiej bezpośrednią propozycję zawieszenia broni i rozpoczęcia rokowań pokojowych. Rząd Rosyjskiej Republiki Sowietów propozycję w zasadzie przyjął, oświadczając gotowość do rokowań o warunki zawieszenia broni i rozpoczęcia pertraktacji pokojowych. Nastąpić musi okres ostatecznej gotowości narodu do wywalczenia korzystnego pokoju. Rozejm jest tylko pierwszym krokiem w tym kierunku i nie przesądza jeszcze losu pokoju.</u>
<u xml:id="u-7.16" who="#komentarz">(Głosy: Słusznie!)</u>
<u xml:id="u-7.17" who="#PrezydentMinistrówWitos">Polska złożyła przez to wobec całego świata dowód, że pragnie wojnie kres położyć i rozpocząć erę twórczej, pokojowej pracy. Europa, pragnąca pokoju, Europa ludów skrwawionych przez wojnę światową, Europa wolnych państw narodowych stanie po naszej stronie, gdy zrozumie, że walczymy o naszą ziemię, o naszą całość i niepodległość.</u>
<u xml:id="u-7.18" who="#komentarz">(Brawa)</u>
<u xml:id="u-7.19" who="#PrezydentMinistrówWitos">W chwili obecnej nie wolno ani jednego dnia utracić, aby dopiąć tego, żeby każdy Polak zdolny do noszenia broni stał się żołnierzem.</u>
<u xml:id="u-7.20" who="#komentarz">(Brawa)</u>
<u xml:id="u-7.21" who="#PrezydentMinistrówWitos">Wszyscy inni mieniem swojem i pracą ożywioną świętym zapałem popierać będą walczących.</u>
<u xml:id="u-7.22" who="#komentarz">(Brawa)</u>
<u xml:id="u-7.23" who="#PrezydentMinistrówWitos">Nie osłabiając w niczem wiary we własną narodu siłę, Rząd, wierny sojuszom, uczyni wszystko, co należy, aby uzyskać pomoc od sprzymierzeńców i sojuszników naszych.</u>
<u xml:id="u-7.24" who="#komentarz">(Głosy: Słusznie!)</u>
<u xml:id="u-7.25" who="#PrezydentMinistrówWitos">Demokratyczna Polska przełamać musi uprzedzenia, które w znacznej mierze bez winy narodu polskiego osłabiły te tradycyjne sympatie, jakie znajdowała w świecie Polska walcząca przez wiek cały z górą o swoje zmartwychwstanie.</u>
<u xml:id="u-7.26" who="#PrezydentMinistrówWitos">Związani każdem uderzeniem serc z naszą bohaterską armią, do której zwracamy się z nakazem i wezwaniem do wytrwania, skupieni z zaufaniem głębokiem około Naczelnego Wodza, zjednoczeni w wielkiej pracy dla Polski i pokoju, zwyciężymy.</u>
<u xml:id="u-7.27" who="#PrezydentMinistrówWitos">Idąc po tej drodze, Rząd oczekuje od Sejmu Ustawodawczego i od narodu pełnego poparcia.</u>
<u xml:id="u-7.28" who="#komentarz">(Powszechne brawa i oklaski)</u>
</div>
<div xml:id="div-8">
<u xml:id="u-8.0" who="#Marszałek">Otwieram dyskusję. Głos ma p. Kiernik.</u>
</div>
<div xml:id="div-9">
<u xml:id="u-9.0" who="#PKiernik">W imieniu Polskiego Stronnictwa Ludowego mam zaszczyt złożyć następujące oświadczenie:</u>
<u xml:id="u-9.1" who="#PKiernik">P. S. L. uważało od dłuższego czasu wobec rozwoju wypadków za konieczne wydobycie wszelkich sił z narodu dla zorganizowania obrony, niepodległości i samodzielności, oraz przyspieszenia demokratycznej budowy Państwa. Dlatego P. S. L. dążyło do utworzenia silnego Rządu i poparło utworzenie Rady Obrany Państwa jako instytucji łączącej wszystkie miarodajne czynniki w Państwie.</u>
<u xml:id="u-9.2" who="#PKiernik">P. S. L. wita zatem z radością Rząd obecny jako wyraz powyższych dążeń, a zarazem oświadcza, że żywi do tego Rządu pełne zaufanie i udzieli mu całkowitego poparcia.</u>
<u xml:id="u-9.3" who="#PKiernik">Biorąc od dzisiaj odpowiedzialność za politykę tego Rządu, łącznie ze wszystkiemi stronnictwami, P. S. L. wyraża nadzieję, że Rząd ten spełni swe zadanie, polegające przedewszystkiem na obronie Państwa i doprowadzeniu do sprawiedliwego pokoju, że jednak równocześnie wprowadzi w życie reformy przez Sejm już uchwalone, ukróci nadużycia administracji, wymusi u wszystkich posłuch dla prawa i umożliwi Państwu rozwój, oparty na uwzględnieniu postulatów szerokich mas ludowych. Lud polski, który w dzisiejszej ciężkiej dla Państwa chwili skupia się przy sztandarze obrony Państwa i przy nowym Rządzie, musi wiedzieć, że trudy i krew jego nie pójdą na marne, lecz zapewnią budowę nowej Polski Ludowej.</u>
</div>
<div xml:id="div-10">
<u xml:id="u-10.0" who="#Marszałek">Głos ma p. Głąbiński.</u>
</div>
<div xml:id="div-11">
<u xml:id="u-11.0" who="#PGłąbiński">Wysoka Izbo! Związek Ludowo-Narodowy, który mam zaszczyt reprezentować, wita zjednoczenie wszystkich sił narodowych, które się objawiło obecnie w utworzeniu gabinetu koalicyjnego. Jesteśmy szczęśliwi, że ten cel, który mieliśmy dawno przed sobą, ostatecznie został ziszczony, jakkolwiek dopiero w chwili niebezpieczeństwa dla naszej Ojczyzny. Jesteśmy równocześnie pewni, że jeżeli Rząd okaże się silnym, silnym na wewnątrz i silnym na zewnątrz, to oparty na sile całego narodu, sprosta swemu wielkiemu ważnemu zadaniu.</u>
<u xml:id="u-11.1" who="#PGłąbiński">Nie chcemy też lekceważyć i naszych sojuszników i liczymy na to, że sojusznicy spełnią także i to zadanie, jakie na siebie przyjęli. W każdym razie jednakże główną podstawą naszej siły powinna pozostać siła narodu, do tej siły narodu apelujemy i jesteśmy pewni, że naród wykrzesze z siebie tę wielka, potęgę, jaka jest niezbędna, żebyśmy uzyskali dla nas pokój taki, jaki odpowiada naszym słusznym żądaniom i potrzebom.</u>
<u xml:id="u-11.2" who="#PGłąbiński">Oświadczam, że Rząd ten, oparły na tym programie, który tu usłyszeliśmy, będziemy popierali i sądzimy, że rząd oparty na wszystkich stronnictwach, będzie mógł istotnie spełnić to zadanie, jakie na siebie przyjął.</u>
<u xml:id="u-11.3" who="#komentarz">(Brawa)</u>
<u xml:id="u-11.4" who="#PGłąbiński">Na tem kończę.</u>
</div>
<div xml:id="div-12">
<u xml:id="u-12.0" who="#Marszałek">Głos ma poseł Trzciński.</u>
</div>
<div xml:id="div-13">
<u xml:id="u-13.0" who="#PTrzciński">Wysoki Sejmie! Narodowe Zjednoczenie Ludowe uważa, że rząd koalicyjny, którego postulat wysunęliśmy przy ostatniem przesileniu, jest jedyną formą, która odpowiada poważnemu położeniu naszego Państwa. Reprezentacja wszystkich stronnictw w Rządzie jest widomym znakiem jedności narodu, zgody całego społeczeństwa, które zapominając o waśniach partyjnych, gotowe i życie i mienie złożyć na wspólnym ołtarzu, gdy Ojczyzna nasza w niebezpieczeństwie.</u>
<u xml:id="u-13.1" who="#PTrzciński">Słusznie Rząd zamierza skierować swoje siły przedewszystkiem dla obrony Państwa i zawarcia sprawiedliwego pokoju. Popieramy Rząd w tem przedsięwzięciu i właśnie dla skutecznej obrony Państwa stawiamy Rządowi następujące wymagania:</u>
<u xml:id="u-13.2" who="#komentarz">(czyta)</u>
<u xml:id="u-13.3" who="#PTrzciński">1) Żądamy złączenia z Państwem Polskiem wszystkich tych ziem, których ludność domaga się wcielenia do Polski.</u>
<u xml:id="u-13.4" who="#PTrzciński">2) Żądamy reorganizacji armii w duchu najdalej idących reform pod względem fachowym i nadania armii charakteru jednolitego, pozbawionego wszelkich tendencji politycznych i dzielnicowych.</u>
<u xml:id="u-13.5" who="#komentarz">(Brawa)</u>
<u xml:id="u-13.6" who="#PTrzciński">3) Żądamy dołożenia wszelkich starań, zmierzających do zainteresowania społeczeństwa naszą armią i do zbliżenia wojskowości ze społeczeństwem.</u>
<u xml:id="u-13.7" who="#komentarz">(Brawa)</u>
<u xml:id="u-13.8" who="#PTrzciński">Duch obywatelski winien ożywiać każdego żołnierza. Uważamy jednak za właściwe, ażeby w organizacji Państwa naszego nie ujawniała się supremacja wojskowości nad elementem cywilnym.</u>
<u xml:id="u-13.9" who="#PTrzciński">4) Społeczeństwo może korzystać ze swych praw obywatelskich tylko wtenczas swobodnie, jeśli ma administrację uczciwą, która swe zadania wypełnia ze skrupulatną dokładnością. Naszym urzędnikom państwowym daleko jeszcze do tego ideału, gdyż zbyt krótko są urzędnikami Państwa Polskiego. Mimo to obowiązkiem Rządu jest natychmiastowa naprawa w naszem ciele urzędniczem. Kto przekupny, kto nie wypełnia obowiązków swego urzędu, lub wypełnia je lekkomyślnie, kto w chwilach niebezpieczeństwa bez rozkazu rzuca swój urząd, nie może nadal piastować godności urzędnika Państwa Polskiego. Rząd dbać musi słusznie o dobrobyt swych urzędników, ale wzamian musi wymagać bezwzględnego posłuszeństwa i ścisłego a rozumnego wykonania zleceń.</u>
<u xml:id="u-13.10" who="#PTrzciński">5) Żądamy jak najenergiczniejszego przeciwdziałania wszelkim przeciwpaństwowym poczynaniom, które w obecnej wyjątkowej chwili zagrażają bytowi naszego Państwa.</u>
<u xml:id="u-13.11" who="#komentarz">(Brawa)</u>
<u xml:id="u-13.12" who="#PTrzciński">6) Rząd winien w calem Państwie popierać pracę i przedsiębiorczość w każdej dziedzinie, u każdej jednostki, czy w każdem zrzeszeniu. Intensywna praca jedynie może doprowadzić nas do dobrobytu i zadowolenia najszerszych warstw ludu naszego. Popieranie więc pracy jest organizowaniem silnej państwowości, jest też napełnieniem naszego Skarbu polskiego.</u>
<u xml:id="u-13.13" who="#PTrzciński">Przy przeprowadzeniu powyższych żądań poprzemy z całą siłą obecny Rząd, a pewni jesteśmy, że uczyni to także całe społeczeństwo.</u>
<u xml:id="u-13.14" who="#PTrzciński">Winien jednak Rząd okazać energię i silną wolę, bo społeczeństwo łaknie silnej rządowej ręki, którą sprawiedliwie, choć twardo poprowadzi nasze życic publiczne. W ciężkich czasach mocna wola Rządu wykrzesa przedziwne i nieoczekiwane siły w narodzie, który jak stworzył w Sejmie zgodę, tak da też obraz zgodnego i gromadnego wysiłku, aby odeprzeć nieprzyjaciela ugruntować niepodległy byt zjednoczonej Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
</div>
<div xml:id="div-14">
<u xml:id="u-14.0" who="#Marszałek">Głos ma p. Barlicki.</u>
</div>
<div xml:id="div-15">
<u xml:id="u-15.0" who="#PBarlicki">Wysoka Izbo! Związek Polskich Posłów Socjalistycznych oświadcza, że rząd koalicyjny nie był tą formą rządu, której P. P. S. pragnęła i do której dążyć nie przestanie. Tą formą rządu jest dla nas rząd, oparty na masach pracujących miast i wsi, to jest rząd robotniczo-włościański.</u>
<u xml:id="u-15.1" who="#PBarlicki">Atoli wobec tego, że rząd taki na drodze parlamentarnej nic mógł dotychczas dojść do skutku, że zaszły zmiany w naszej sytuacji wojennej i politycznej niesłychanie groźne dla kraju i jego niepodległości, związek P. P. S. uznał, że w takiej chwili zupełnie wyjątkowej może wziąć udział w rządzie powołanym dla obrony kraju i jak najszybszego zawarcia sprawiedliwego pokoju.</u>
<u xml:id="u-15.2" who="#PBarlicki">Związek P. P. S. świadom jest tego, jakie przez udział swój w rządzie koalicyjnym part ja ponosi ofiary. Bierze jednak na siebie tą odpowiedzialność w zrozumieniu i poczuciu przymusowych warunków, w jakich partia znalazła się wraz z całym krajem.</u>
<u xml:id="u-15.3" who="#PBarlicki">Z. P. P. S. oświadcza, że zawarcie pokoju, opartego na pełnem zabezpieczeniu niepodległości i rozwoju Polski oraz na rozstrzygnięciu losu krajów t. zw. kresowych, leżących pomiędzy Polską a Rosją, na zasadzie prawa stanowienia o sobie jest jego niezmiennym celem.</u>
<u xml:id="u-15.4" who="#PBarlicki">W związku z tem konieczne jest wytężenie wszystkich sił, aby pokój nie stał się kapitulacją, aby kraj zorganizował w skuteczną obronę i odparł najazd.</u>
<u xml:id="u-15.5" who="#komentarz">(Brawo)</u>
<u xml:id="u-15.6" who="#PBarlicki">Z. P. P. S. stwierdza, że wchodząc do rządu dla celów obrony i pokoju w dalszym ciągu niezmiennie prowadzić będzie i walkę swą o pełna demokratyzację kraju, o wyzwolenie społeczne ludu pracującego miast i wsi, aż do zwycięstwa socjalizmu.</u>
<u xml:id="u-15.7" who="#komentarz">(Brawa)</u>
<u xml:id="u-15.8" who="#PBarlicki">Z. P. P. S. oświadcza, że popierając w chwili tej wyjątkowej rząd koalicyjny nie dopuści do tego, aby groźne położenie kraju było wyzyskiwane przez czynniki reakcyjne i władze administracyjne dla prześladowania klasowego ruchu robotniczego, które to prześladowanie w ostatnich czasach przybrało charakter masowy.</u>
<u xml:id="u-15.9" who="#PBarlicki">Z. P. P. S. działalność swą prowadzić będzie i nadal jaki dotychczas w duchu wszechstronnej, nieulękłe j, systematycznej obrony interesów mas pracujących.</u>
<u xml:id="u-15.10" who="#komentarz">(Brawa)</u>
</div>
<div xml:id="div-16">
<u xml:id="u-16.0" who="#Marszałek">Głos ma p. Chądzyński.</u>
</div>
<div xml:id="div-17">
<u xml:id="u-17.0" who="#PChądzyński">Wysoka Izbo! Imieniem Narodowej Partii Robotniczej składam następującą dekorację: W tej trudnej sytuacji jaką obecny okres wojny obronnej wytworzył w Polsce, Narodowa Part ja Robotnicza uczyniła wszystko, by doprowadzić do powstania rządu obrony Państwa, rządu opartego na zaufaniu całego społeczeństwa.</u>
<u xml:id="u-17.1" who="#PChądzyński">Rząd prezydenta Witosa w jego zadaniach i dążeniach do skupienia wszystkich sił kraju dla obrony Rzeczypospolitej i zawarcia sprawiedliwego trwałego pokoju N. P. R. poprze jak będzie mogła najwydatniej zarówno w Sejmie jak i w kraju.</u>
<u xml:id="u-17.2" who="#PChądzyński">N. P. R. wzywa Rząd, by użył wszystkich środków do zorganizowania obrony państwa, opierając ją przedewszystkiem na własnych niewyczerpanych siłach narodu.</u>
<u xml:id="u-17.3" who="#komentarz">(Brawa)</u>
<u xml:id="u-17.4" who="#PChądzyński">Stojąc na stanowisku natychmiastowego powołania pod broń wszystkich niezbędnych do obrony wolności i granic kraju, N. P. R. jednocześnie domaga się od Rządu wydania zarządzeń i wprowadzenia ustaw, któreby zabezpieczyły byt rodzin żołnierzy powołanych do armii oraz inwalidów.</u>
<u xml:id="u-17.5" who="#PChądzyński">Armii walczącej na froncie wyrażamy hołd, a jej wodzowi zaufanie.</u>
<u xml:id="u-17.6" who="#komentarz">(Huczne brawa)</u>
<u xml:id="u-17.7" who="#PChądzyński">Oczekujemy, że Rząd, broniąc Państwa i nakładając na ludność ciężary związane z wojną, w rządzeniu krajem przestrzegać będzie zasad prawa i sprawiedliwości względem wszystkich obywateli, a specjalną opieką otoczy klasę robotniczą, która najwięcej cierpi z powodu wojny i która największe ofiary ponosi dla Państwa.</u>
<u xml:id="u-17.8" who="#PChądzyński">N. P. R. obecnie jak i poprzednio oświadcza się za zakończeniem wojny i zawarciem pokoju, jednakowoż popierać będzie Rząd Witosa w jego usiłowaniach pokojowych tylko wtedy, jeżeli pokój, który ma być zawartym, oparty zostanie na warunkach gwarantujących całkowitą niepodległość narodu, zjednoczenie ziem polskich i tych, których mieszana ludność do Polski pragnie należeć.</u>
<u xml:id="u-17.9" who="#PChądzyński">Nie zgodzimy się nigdy na oddanie polskiego Lwowa i Wilna...</u>
<u xml:id="u-17.10" who="#komentarz">(Huczne brawa)</u>
<u xml:id="u-17.11" who="#PChądzyński">... oraz zmarnowanie przelanej krwi i trudu polskich żołnierzy.</u>
<u xml:id="u-17.12" who="#PChądzyński">Pokój na wschodzie sprawiedliwym i trwałym będzie wtedy, jeżeli także ludom zamieszkałym między Polską a Rosją zapewnił prawo stanowienia o własnym losie.</u>
<u xml:id="u-17.13" who="#komentarz">(Brawa)</u>
<u xml:id="u-17.14" who="#PChądzyński">Uważając, że obrona Państwa dotyczy zarówno granic wschodnich jak i zachodnich, zwracamy uwagę Rządu na niebezpieczeństwa grożące nam od strony zachodnich sąsiadów i żądamy zastosowania koniecznych środków obronnych na zachodniej granicy, oraz energicznej akcji dla przeprowadzenia sprawiedliwego plebiscytu na Górnym Śląsku, a także obrony naszych praw do Śląska Cieszyńskiego, Spiszu i Orawy.</u>
<u xml:id="u-17.15" who="#PChądzyński">Przyznając prawo dla rozwoju kulturalnego i narodowego dla mniejszość; narodowych zamieszkałych w Polsce, domagamy się od Rządu, by takie same prawa zabezpieczył ludności polskiej, pozostającej pod panowaniem obcych państw.</u>
<u xml:id="u-17.16" who="#komentarz">(Brawa)</u>
</div>
<div xml:id="div-18">
<u xml:id="u-18.0" who="#Marszałek">Głos ma poseł Czerniewski.</u>
</div>
<div xml:id="div-19">
<u xml:id="u-19.0" who="#PCzerniewski">Wysoki Sejmie! W chwili groźnej doszliśmy do wielkiego skupienia narodowego. W imieniu Narodowego Chrześcijańskiego Klubu Robotniczego i w imieniu Chrześcijańsko Narodowego Stronnictwa Pracy wobec oświadczeni, które tutaj obecny gabinet złożył, oświadczam, że klub nasz, stronnictwo nasze będzie popierało wszystkie jego poczynania, zmierzające po tej linii, jaką nam tutaj przedstawiono.</u>
<u xml:id="u-19.1" who="#PCzerniewski">W tej groźnej i wielkiej chwili skupienie sił narodu było pierwszorzędnem zadaniem i zawsze staliśmy na tem stanowisku i zawsze do tego dążyliśmy. Dlatego z tem większą radością i z tem większem uczuciem pewności witamy ten moment i żądamy, ażeby Rząd, który tę deklarację złożył wszystkich usiłowań dołożył do jej jaknajdokładniejszego i najdalej sięgającego wykonania.</u>
<u xml:id="u-19.2" who="#PCzerniewski">Pierwszem najważniejszem zadaniem jest przedewszystkiem, jak powiedziane było, zabezpieczenie granic Państwa, zabezpieczenie Państwa na zewnątrz i na wewnątrz i w imię tego celu składamy wszystko w ofierze i da jemy Rządowi całkowite nasze poparcie.</u>
<u xml:id="u-19.3" who="#PCzerniewski">Drugiem zadaniem jest umocnienie Państwa wewnątrz i wydobycie zeń maximum tych sił, które dotychczas nienaruszone spoczywają w głębi, a które podniesione mogą to, co utraciliśmy, odzyskać i zapewnić to, do czego dążymy. A dążeniem naszem jest zdobycie pokoju sprawiedliwego, takiego, przy którymby naród i Państwo nasze zajęło stanowisko zgodne ze swoją wielką tradycją dziejową, zgodne ze swojemi prawami, zgodne z tem, co w ciężkiej pracy i w stuletnich zmaganiach się z obcą przemocą, a dziś z bolszewickim naporem, zdobyło i zdobywa.</u>
<u xml:id="u-19.4" who="#PCzerniewski">Pomimo ostatnich klęsk nie straciliśmy głębokiego zaufania i wiary w siły narodu naszego i domagamy się, ażeby Rząd, posiadający tę wiarę i to zaufanie, owe siły, które spoczywają, w głębi narodu, wydobył. A ponieważ na tę walkę lud robotniczy polski; którego jestem reprezentantem, dał pierwszorzędne siły swoje razem z innemi warstwami, to też domagamy się zabezpieczenia dla nich warunków bytu i rozwoju przez ten Rząd, który tę deklarację tutaj składał, a wtenczas będziemy go całą siła popierali dopóty, dopóki będzie po tej drodze iść, a wierzymy, że będzie iść w tym kierunku i jeżeli rozwinie dostateczne siły wobec tych trudnych zagadnień, jakie się teraz wysuwają przed nami, spotka się z poparciem Całkowitem zarówno Wysokiego Sejmu, jak i z poparciem całego kraju.</u>
<u xml:id="u-19.5" who="#PCzerniewski">Żądamy, ażeby pokój, który będzie zawarty, był pokojem sprawiedliwości, ale i pokojem siły, to znaczy, ażeby godność narodu polskiego nie poniosła przy nim uszczerbku, dlatego wzywamy Rząd do tego, ażeby w razie gdyby chciano narzucać nam hańbiące pęta; był gotów, w łączności z całym narodem, przewodząc mu, odeprzeć te zamachy na naród polski i na jego Państwo.</u>
<u xml:id="u-19.6" who="#PCzerniewski">Wobec tego oświadczamy, że my, reprezentanci pracującego ludu polskiego, całą siłą poprzemy Rząd narodowy, w którym widzimy zjednoczenie wszystkich sił narodu i ufamy, że wydobędzie on maksymum sił z głębi narodu i sprawiedliwie poprowadzi nas naprzód.</u>
<u xml:id="u-19.7" who="#komentarz">(Brawa)</u>
</div>
<div xml:id="div-20">
<u xml:id="u-20.0" who="#Marszałek">Głos ma p. Stolarski.</u>
</div>
<div xml:id="div-21">
<u xml:id="u-21.0" who="#PStolarski">Wysoki Sejmie! W imieniu klubu P. S. L. „Wyzwolenie” mam zaszczyt złożyć następujące oświadczenie:</u>
<u xml:id="u-21.1" who="#komentarz">(czyta)</u>
<u xml:id="u-21.2" who="#PStolarski">„Niepodległa Rzeczpospolita Ludowa, oto naczelny punkt programu naszego stronnictwa. Jako szermierze tej idei weszliśmy do Sejmu Ustawodawczego i niezłomnymi rzecznikami byliśmy i będziemy zawsze i wszędzie aż do momentu urzeczywistnienia.</u>
<u xml:id="u-21.3" who="#PStolarski">Pracy naszej nie opieraliśmy jedynie na złudnych nadziejach współdziałania z nami państw obcych, lecz przejęci głęboką wiarą w niespożytą moc mil jonowych mas ludu pracującego — we własnym czynie twórczym; we własnym wysiłku najwyższym narodu polskiego widzieliśmy najwłaściwszą drogę, wiodącą do upragnionego celu.</u>
<u xml:id="u-21.4" who="#PStolarski">Wielki cel zbratania Polski Ludowej z wyzwolonymi przy wspólnym wysiłku z pod jarzma wrogiej przemocy ludami Ukrainy, Białej Rusi, Litwy, Łotwy, Estonii i Finlandii, wytworzenia potężnego związku tych republik ludowych, opartego na zasadzie wzajemnego poszanowania wolności i równości, przyświeca nam zawsze, przyświecać będzie i nadal, gdyż tylko w takim układzie stosunków widzimy nie tylko zabezpieczenie naszego bytu niepodległego przed zakusami odwiecznych wrogów z zachodu i ze wschodu, ale i zapewnienie stałego pokoju na wschodzie Europy. W Imię tych właśnie celów politycznych, jak dotąd, tak i tą przyszłość szeregować się będziemy dokoła Naczelnika Państwa i Naczelnego Wodza Józefa Piłsudskiego. Groza położenia wobec przewagi wroga nie może zachwiać wiary naszej w słuszność idei, nie osłabi napięcia woli do czynu. Przeciwnie. Uczyniliśmy i uczynimy wszystko, aby spotęgować odporność narodu i krzesać zapał do niesienia najwyższych ofiar z krwi i mienia ludu pracującego na rzecz obrony Państwa.</u>
<u xml:id="u-21.5" who="#PStolarski">Pomni tego, że najwyższym interesem każdego stronnictwa winna być niepodległość narodu, przyjmujemy udział w Rządzie wyłonionym przez wszystkie part je, którego głównym celem jest doprowadzenie wojny do szczęśliwego końca i zawarcia I trwałego pokoju.</u>
<u xml:id="u-21.6" who="#PStolarski">Gotowiśmy współdziałać z tym Rządem i popierać go w przypuszczeniu, że stanie on istotnie na wysokości swego zadania, że usunie tło, jakie się wkradło w wewnętrzne stosunki naszego życia, że dążyć będzie do urzeczywistnienia sprawiedliwości, której domaga się lud w uznaniu swoich świętych praw obywatelskich, że zacznie wprowadzać w życie najniezbędniejsze reformy społeczne, a przedewszystkiem nie zaniedba niczego, aby naród uchronić od nieszczęść najazdu, aby rychło doprowadzić do upragnionego pokoju, któryby nic był sprzeczny z żywotnemi interesami Polski na najdalszą przyszłość.</u>
</div>
<div xml:id="div-22">
<u xml:id="u-22.0" who="#Marszałek">Głos ma p. Federowicz.</u>
</div>
<div xml:id="div-23">
<u xml:id="u-23.0" who="#PFederowicz">Wysoka Izbo! Klub Pracy Konstytucyjnej starał się od pierwszej chwili, w której wybuchło przesilenie rządowe, łagodzić przeciwieństwa, aby ułatwić, o ile jego liczbowo skromne siły ku temu służyć mogły, skupienie ogólne w imię idei państwowej.</u>
<u xml:id="u-23.1" who="#PFederowicz">Zgodziliśmy się bez zastrzeżeń na powstanie Rady Obrony Państwa i uważaliśmy, że koniecznem i logicznem następstwem powinno było być utworzenie Rządu Obrony Państwa.</u>
<u xml:id="u-23.2" who="#PFederowicz">Tej myśli służyliśmy odrazu nie tylko ze względu na walkę, która się wówczas toczyła jeszcze zdała od granic Ojczyzny, ale również ze względu na przygotowanie pokoju.</u>
<u xml:id="u-23.3" who="#PFederowicz">Temi bardziej hołdujemy dziś tej idei przewodniej! Gdy nieprzyjaciel dobija się do wrót Rzeczypospolitej, nie pora na ścieranie się programów i walkę słów.</u>
<u xml:id="u-23.4" who="#PFederowicz">Chcemy więc czynnie poprzeć Rząd Obrony Narodowej, który dąży do kojarzenia stronnictw i weźmiemy pełny udział w spełnieniu jego zadań państwowych.</u>
<u xml:id="u-23.5" who="#PFederowicz">Oświadczamy to w przekonaniu, że Rząd obecny zajmie się zarówno udoskonaleniem organizacji obrony, jak i utorowaniem drogi ku sprawiedliwemu pokojowi. Sprawiedliwym zaś będzie taki układ pokojowy, który bez krzywdy niczyjej pozwolą nieuszczuplonym dzielnicom polskim prowadzić pracę cywilizacyjną, uwzględniając w szczególności bohaterskie zmaganie się wschodniej Małopolski i jej męczeństwem stwierdzoną przynależność do Polski.</u>
<u xml:id="u-23.6" who="#PFederowicz">Pragniemy, aby Rząd Obrony Narodowej wspólnie z Naczelnem Dowództwem i Radą Obrony Państwa stali się organizatorami naszej obrony, a w razie narzucenia nam dalszych walk — organizatorami zwycięstwa.</u>
</div>
<div xml:id="div-24">
<u xml:id="u-24.0" who="#Marszałek">Głos ma p. de Rosset.</u>
</div>
<div xml:id="div-25">
<u xml:id="u-25.0" who="#PdeRosset">Zjednoczenie Mieszczańskie oddawna widziało w stworzeniu gabinetu koalicyjnego jedyne racjonalne rozwiązanie sprawy rządu, który w obecnej chwili przełomowej byłby w stanic ująć w silną rękę ster nawy państwowej, dać wyraz zbiorowej woli całego narodu.</u>
<u xml:id="u-25.1" who="#PdeRosset">W głębokiem przeświadczeniu, że nowy gabinet podporządkuje wszystko sprawie obrony najżywotniejszych, dziś zagrożonych interesów Państwa, przyrzekamy mu nasze poparcie.</u>
<u xml:id="u-25.2" who="#PdeRosset">Z natury rzeczy Radzie Obrony Państwa w zakresie stanowienia, a Rządowi, w osobach przedstawicieli wielkich stronnictw, w zakresie wykonania, przypada w udziale odpowiedzialność wobec Sejmu i narodu za przebieg i rozwiązanie ważkich zagadnień chwili.</u>
<u xml:id="u-25.3" who="#PdeRosset">Co do nas — całym wysiłkiem naszej pracy, wszystkich naszych wpływów, będzie moralne i materialne popieranie spraw związanych z obroną państwa.</u>
<u xml:id="u-25.4" who="#PdeRosset">W tem dążeniu chcemy widzieć zespolenie nie tylko stronnictw, ale i całego narodu.</u>
</div>
<div xml:id="div-26">
<u xml:id="u-26.0" who="#Marszałek">Głos ma p. Putek.</u>
</div>
<div xml:id="div-27">
<u xml:id="u-27.0" who="#PPutek">W imieniu klubu lewicy P. S. L. mam zaszczyt złożyć następujące oświadczenie:</u>
<u xml:id="u-27.1" who="#PPutek">Zawsze na posiedzeniach Sejmu i na konferencjach stronnictw sejmowych dawaliśmy wyraz zapatrywaniu, iż potrzebą państwową jest stworzenie rządu, opartego o grupy lewicy i centrum tej Wysokiej Izby. Dawaliśmy równie wyraz zapatrywaniu, iż w tych ciężkich chwilach w interesie Państwa prawica powinna poświęcić swe stanowiska, oparte w znacznej części na uprzywilejowaniu. Niestety to się nie stało. Podkreślamy, że i ten nowy Rząd nie jest jeszcze rządem ludowym, lecz rządem dawnego pokroju, przysłoniętym paroma nazwiskami polityków z niektórych stronnictw chłopskich i robotniczych.</u>
<u xml:id="u-27.2" who="#PPutek">Zdajemy sobie z tego sprawę, że Rząd, w którym wszystkie najważniejsze resorty oddano w ręce prawicy, mas ludowych zadowolić nie może. A już pozostawienie teki Ministra Spraw Zagranicznych w ręku „księcia Pana” zakrawa na prowokację polskiego chłopa i robotnika. A sądzimy, że i wśród ludu pracującego państw zachodnich nie wytworzy to przekonania o zwycięstwie kierunku demokratycznego w Państwie Polskiem, Bolejemy, że w takiej chwili nie powstał rząd ludowy, oparty o rzesze pracującego ludu wsi i miast. Odpowiedzialność za to spaść musi na tych, którzy swym uporem, bezwzględnością i zapamiętałością stworzenie rządu ludowego uniemożliwili. Zapewniamy, że wytężymy wszystkie siły, ażeby do stworzenia rządu ludowego doprowadzić, temu zaś rządowi w obronie Państwa i zawarciu pokoju dopomóc. Zachowując wobec tego Rządu przejściowego wolną rękę, sądzić go będziemy wedle jego czynów w tej nadziei, że czyny te będą jak najlepsze.</u>
</div>
<div xml:id="div-28">
<u xml:id="u-28.0" who="#Marszałek">Głos ma p. Grunbaum.</u>
</div>
<div xml:id="div-29">
<u xml:id="u-29.0" who="#PGrünbaum">W imieniu ugrupowań żydowskich mam zaszczyt złożyć następujące oświadczenie. Aczkolwiek pozostawieni poza nawiasem podczas formowania się rządu koalicyjnego witamy jego powstanie w obecnej chwili decydującej, kiedy koniecznem jest zespolenie wszystkich twórczych sił dla zażegnania grożącego nam niebezpieczeństwa, dla utrwalenia bytu państwa naszego i zabezpieczenia mu niezbędnych warunków trwałego i niezakłóconego rozwoju. Uważamy jednak, że w lej chwili dziejowej, w tej chwili kiedy zaznacza się już pewien wprawdzie nieśmiały jeszcze zwrot w sprawie żydowskiej, kiedy rozpoczęły się wreszcie narady w sprawie żydowskiej, które, chcemy wierzyć, doprowadzą do porozumienia, do rozwiązania tej bolesnej sprawy, że w tej właśnie chwili należałoby stworzyć specjalny Urząd dla spraw żydowskich bądź to jako wydział Urzędu do spraw mniejszości narodowych, bądź to jako urząd odrębny. Nie wytaczamy tu żalów, mamy nadzieję, że. gabinet koalicyjny w zrozumieniu nakazu obecnej chwili dziejowej zapewni nam pokój sprawiedliwy i demokratyczny i wejdzie na drogę prawdziwej wolności demokratyzmu, sprawiedliwość; społecznej i równouprawnienia mniejszości narodowych, przedewszystkiem zaś kres położy wszystkim gwałtom i ekscesom antyżydowskim, We wszystkich zamierzeniach Rządu, które będą nacechowane tym duchem będziemy go w miarę sił i możności popierali. Przy tej sposobności ponawiamy z tej Wysokiej Trybuny oświadczenie, któremu stronnictwa i organizacje żydowskie dały już wyraz w swych odezwach do ludu żydowskiego, że gotowi jesteśmy narówni ze wszystkiemi obywatelami złożyć ofiary niezbędne dla obrony państwa naszego i zabezpieczenia mu warunków trwałego rozwoju.</u>
<u xml:id="u-29.1" who="#komentarz">(Brawa)</u>
</div>
<div xml:id="div-30">
<u xml:id="u-30.0" who="#Marszałek">Głos ma p. Spickerman.</u>
</div>
<div xml:id="div-31">
<u xml:id="u-31.0" who="#PSpickermann">Wysoki Sejmie! W imieniu Klubu Zjednoczenia Niemieckiego składamy następującą deklarację:</u>
<u xml:id="u-31.1" who="#PSpickermann">„Zjednoczenie Niemieckie wyraża nowemu rządowi swoje zaufanie i będzie go popierało we wszystkich ciężkich jego położeniach.</u>
<u xml:id="u-31.2" who="#komentarz">(Brawa)</u>
<u xml:id="u-31.3" who="#PSpickermann">Mamy nadzieję, że nowemu rządowi uda się jak najrychlej doprowadzić nas do honorowego pokoju.</u>
<u xml:id="u-31.4" who="#komentarz">(Brawa)</u>
<u xml:id="u-31.5" who="#PSpickermann">Jako mniejszość narodowa niemiecka oczekujemy od nowego rządu, że Wkroczy on na drogę prawdziwej tolerancji i zupełnego równouprawnienia, aby skupić wszystkie siły do pracy dla odbudowy całego państwa i wspólnej naszej Ojczyzny”.</u>
<u xml:id="u-31.6" who="#komentarz">(Brawa)</u>
</div>
<div xml:id="div-32">
<u xml:id="u-32.0" who="#Marszałek">Głos ma p. Dąbal.</u>
</div>
<div xml:id="div-33">
<u xml:id="u-33.0" who="#PDąbal">Imieniem Radykalnego Stronnictwa Chłopskiego mam zaszczyt oświadczyć, jako przedstawiciel proletariatu małorolnych i bezrolnych, że Polska Ludowa leży nam bardzo na sercu, a obrona jej jest i naszym celem, ale zaznaczam, że zgubna polityka wojenna, jaką od samego powstania Państwa Polskiego prowadzi burżuazja przy silnem poparciu wzbogacanych na wojnie obszarników i kapitalistów całym swoim ciężarem spada na barki miljonów ludu pracującego.</u>
<u xml:id="u-33.1" who="#komentarz">(Wrzawa. Protesty)</u>
</div>
<div xml:id="div-34">
<u xml:id="u-34.0" who="#Marszałek">Proszę nie nadużywać trybuny do wygłaszania podobnych bluźnierstw.</u>
</div>
<div xml:id="div-35">
<u xml:id="u-35.0" who="#PDąbal">Zamiast oddać rządy w Polsce w ręce proletariatu wiejskiego i miejskiego, oddać mu nieskrępowany wolny głos i decyzję w sprawie budowy ustroju Państwa i gospodarki, wydano go na łup nędzy, śmierci głodowej, bezkarnie szalejącego paskarstwa, zaś wszelki ruch wyzwoleńczy proletariatu tłumiono represjami, które częstokroć barbarzyństwem przechodziły najstraszniejsze carskie okrucieństwa.</u>
<u xml:id="u-35.1" who="#komentarz">(Wrzawa wzmaga się)</u>
<u xml:id="u-35.2" who="#PDąbal">Dwa lata tych rządów, które zrujnowały gospodarczo Polskę, jasno wykazały ludowi, że nie może od podobnych rządów spodziewać się lepszej przyszłości, że nie może wierzyć w żadne obietnice ginącej burżuazji, że nie może wchodzić z nią w żadne kompromisy, bo choćby świadczy o tem t. zw. reforma rolna, uchwalona na podstawie kompromisu z obszarnikami, i to w chwili klęsk na froncie i zwycięskiego pochodu czerwonej armii rosyjskiej, mająca służyć dla zachęty milionów chłopów do wojska, jest to ustawa legalizująca paskarski handel ziemią, wywłaszczająca miljony bezrolnych i małorolnych, których nie stać na tak kosztowną reformę, a wydająca ziemię na łup i rozdrapane garstce zbogaconych paskarzy.</u>
<u xml:id="u-35.3" who="#komentarz">(Ogromna wrzawa, okrzyki i protesty)</u>
<u xml:id="u-35.4" who="#PDąbal">Lud pracujący przekonał się naocznie o nieszczerości kompromisów, gdy w chwili groźnej uchwalono pęta na lud, w postaci Izby Panów — Senatu. Nie dziw więc, że lud, pragnący szczerze pokoju, rozpoczęcia twórczej pracy, z niechęcią idzie do wojska,...</u>
<u xml:id="u-35.5" who="#komentarz">(Protesty — różne okrzyki)</u>
<u xml:id="u-35.6" who="#PDąbal">... bo w wojnie widzi tylko interes klasowy garstki wyzyskiwaczy. Obecny Rząd Koalicyjny złożony w większości swej z dotychczasowych gorących zwolenników wojny,...</u>
<u xml:id="u-35.7" who="#komentarz">(Krzyki — protesty)</u>
<u xml:id="u-35.8" who="#PDąbal">... nie może być obdarzony zaufaniem ludu pracującego. Lud, stojący na stanowisku obrony Polski Ludowej, widzi zbawienie nie w wojnie z Rosją sowiecką, ale w trwałym pokoju, w przeprowadzeniu koniecznych zmian obecnego wadliwego ustroju społecznego, opartego na wyzysku, a przedewszystkiem pragnie oddania ludowi pracującemu na roli wszystkiej ziemi, skonfiskowanej wielkim obszarnikom bez płacenia im miliardów odszkodowania i w możliwie w jak najdalej idącem uspołecznianiu środków produkcji i wymiany, widzi pokojowy rozwój społeczeństwa. Dlatego lud pracujący nie wierzy, aby obecny gabinet koalicyjny mógł spełnić te kardynalne postulaty.</u>
<u xml:id="u-35.9" who="#komentarz">(Wrzawa wzmaga się)</u>
<u xml:id="u-35.10" who="#PDąbal">Lud polski nie pozwoli na to, aby ktokolwiek gwałtem, wbrew woli ludu, lub z jego szkodą narzucał mu ustrój państwowy, bo ten będzie dziełem pracującego ludu polskiego, ale nie zaprzestanie on dalszej walki o swe prawa, aż uzyska zwycięstwo nad garstką pasożytów, aż u steru Państwa Polskiego stanie Rząd, oparty na woli milionów ludu pracującego, rząd proletariatu, rząd chłopsko-robotniczy, a wtedy lud polski z najwyższym zapałem rzuci się żywiołowo do obrony Państwa przed najazdem jakichkolwiek wrogów, którzy by chcieli go ujarzmić.</u>
<u xml:id="u-35.11" who="#komentarz">(Ogromna wrzawa. P. Anusz: Komuniści podyktowali to. Precz. Chodzi o to, czy za darmo podyktował. Głosy: Precz! Precz! Przyjaciel Lenina! Bolszewik! Precz! Wyrzucić ze Sejmu!)</u>
</div>
<div xml:id="div-36">
<u xml:id="u-36.0" who="#Marszałek">Głosu mówcy nie odebrałem, gdyż wrzawa nie pozwoliła mi dosłyszeć jego słów. Jednakże z urywków, które dosłyszałem, wyniosłem wrażenie, że mowa była skierowana na pożytek wrogów Polski. Wolność słowa tam się kończyć musi, gdzie jej ograniczenia wymaga dobro i szczęście Ojczyzny.</u>
<u xml:id="u-36.1" who="#Marszałek">Nikt więcej do głosu się nie zapisał. Przechodzimy do następnego numeru porządku dziennego: Sprawozdania połączonych Komisji Wojskowej i Spraw Zagranicznych.</u>
<u xml:id="u-36.2" who="#Marszałek">Głos ma p. Anusz.</u>
</div>
<div xml:id="div-37">
<u xml:id="u-37.0" who="#PAnusz">Wysoki Sejmie! Połączone Komisje Wojskowa i Spraw Zagranicznych po wyczerpującem przedyskutowaniu przekazanych im wniosków, dotyczących naszego położenia międzynarodowego i militarnego składają Wysokiej Izbic do uchwalenia następujące rezolucje.</u>
<u xml:id="u-37.1" who="#PAnusz">Wysoki Sejm raczy uchwalić:</u>
<u xml:id="u-37.2" who="#komentarz">(czyta)</u>
<u xml:id="u-37.3" who="#PAnusz">„W chwili groźnego niebezpieczeństwa Sejm Ustawodawczy stwierdza, że skupienie wszystkich sił narodu do obrony jest warunkiem jej skuteczności i dlatego uznaje za konieczne powierzenie władzy wykonawczej Rządowi Obrany Państwa, opartemu o współdziałanie wszystkich stronnictw o ich zobowiązanie do niezwalczania go i do nieprzeszkadzania mu w prowadzeniu walki obronnej i w jego krokach pokojowych.</u>
<u xml:id="u-37.4" who="#PAnusz">Sejm stwierdza niezłomną wolę całego narodu Polskiego do stanowczej walki w obronie zagrożonego Państwa i gotowość I zawarcia trwałego i sprawiedliwego pokoju, któryby zapewnił zjednoczenie z niepodległem Państwem Polskiem wszystkich ziem, których ludność uznaje to zjednoczenie za swoje prawo i swój obowiązek, i Pokój ten ustal: zgodnie z wolą ludności i przy wzajemnem uznaniu słusznych interesów stosunki między Polską i jej wschodnimi sąsiadami i zapewni pacyfikację wschodniej Europy i podjęcie nanowo przez wszystkie ludy, ją zamieszkujące, spokojnej, twórczej pracy.</u>
<u xml:id="u-37.5" who="#PAnusz">Stwierdzając, że Rzeczpospolita Polska nie ma jeszcze i na zachodzie ustalonych granic, Sejm uznaje zjednoczenie z Polską l terenów plebiscytowych za rzecz najżywotniejszą dla interesów Państwa i narodu i wyraża przekonanie, że mocarstwa zachodnie, z któremi Polska jest i pozostać pragnie złączoną węzłami ścisłego sojuszu, uczynią wszystko, aby słusznym żądaniom Rzeczypospolitej do urzeczywistnienia dopomóc”.</u>
<u xml:id="u-37.6" who="#PAnusz">Nadmieniam, że rezolucje powyższe są wyrazem jednomyślnego stanowiska wszystkich klubów wobec najistotniejszych zagadnień naszego bytu państwowego, i zawierają uzgodniony pogląd wszystkich stronnictw na obecną sytuację polityczną.</u>
</div>
<div xml:id="div-38">
<u xml:id="u-38.0" who="#Marszałek">Głos ma poseł ks. Lutosławski.</u>
</div>
<div xml:id="div-39">
<u xml:id="u-39.0" who="#PksLutosławski">Wysoka Izbo! Komisje Spraw Zagranicznych i Wojskowych wybrały podkomisję, i której poleciły wszystkie wnioski. Z części tych wniosków sformułowano, za wspólnem porozumieniem bardzo starannie dobraną rezolucję, którą podkomisja Wysokiemu Sejmowi przekłada.</u>
<u xml:id="u-39.1" who="#PksLutosławski">Natomiast rezolucję, wynikającą z wniosku naszego klubu, a domagającą się, jak to niektóre stronnictwa podkreśliły w swoich deklaracjach reorganizacji armii, Dowództwa i Sztabu postanowiono odesłać do Komisji Wojskowej, która ma przedłożyć ją Radzie Obrony Państwa. Ponieważ wiemy, że Rada Obrony Państwa już zajęła się tą sprawą, którą uważamy za pierwszorzędnej wagi dla zwycięstwa, przeto zgodziliśmy się na pominięcie tej sprawy w rezolucjach dzisiejszych i dlatego wniosku naszego nie ponawiamy.</u>
<u xml:id="u-39.2" who="#komentarz">(Głosy w centrum: Po co ksiądz to mówi?)</u>
</div>
<div xml:id="div-40">
<u xml:id="u-40.0" who="#Marszałek">Rezolucje połączonych Komisji Wojskowej i Spraw Zagranicznych poddaję pod głosowanie. Proszę tych Posłów, którzy są za rezolucjami Komisji, ażeby powstali z miejsc. Rezolucje jednogłośnie przyjęte. Na tem porządek dzienny wyczerpany. Proszę p. Sekretarza o przeczytanie wniosków nagłych.</u>
</div>
<div xml:id="div-41">
<u xml:id="u-41.0" who="#komentarz">(Czyta:)</u>
<u xml:id="u-41.1" who="#SekretarzpSołtyk">Wniosek nagły posła Grunbauma i tow. w sprawie wyznaczenia komisji śledczej do zbadania wypadków, jakie miały miejsce w 106 pułku piechoty.</u>
<u xml:id="u-41.2" who="#SekretarzpSołtyk">Wniosek nagły posła Bolesława Knasta i innych posłów ze Związku Ludowo-Narodowego w spraw-e odszkodowania ludności Pomorza za oddane złoto.</u>
<u xml:id="u-41.3" who="#SekretarzpSołtyk">Wniosek nagły posła B. Knasta i innych posłów ze Związku Ludowo-Narodowego w sprawie odszkodowania deponentów przy spłacaniu waluty niemieckiej przez polską.</u>
<u xml:id="u-41.4" who="#SekretarzpSołtyk">Wniosek nagły posła Hertza i tow. z Klubu N. P. R. w sprawie nowych gwałtów, dokonywanych na ludności polskiej na Mazurach i Warmii.</u>
<u xml:id="u-41.5" who="#SekretarzpSołtyk">Wniosek nagły posła Federowicza i tow. i w sprawie ustawy o ochronie drobnych dzierżawców rolnych.</u>
<u xml:id="u-41.6" who="#SekretarzpSołtyk">Wniosek nagły posła Nowickiego i tow. z N. P. R. w sprawie rozpisania wyborów do Sejmu Ustawodawczego w całem województwie Poznańskiem.</u>
<u xml:id="u-41.7" who="#SekretarzpSołtyk">Wniosek nagły posła Federowicza i tow. w sprawie wykonania reformy rolnej w odniesieniu do gmin miejskich.</u>
<u xml:id="u-41.8" who="#SekretarzpSołtyk">Wniosek nagły posła Stapińskiego i tow. w przedmiocie bezprawnego zniesienia przez dowództwo miasta stół. Warszawy prawomocnego orzeczenia Ministerstwa I Zdrowia, zarządzającego opróżnienie lokalu I przy ul. Wilczej 42 (7) przez kap. Sobańskiego i pociągnięcia do osobistej odpowiedzialności wojskowych sprawców tego bezprawia.</u>
<u xml:id="u-41.9" who="#SekretarzpSołtyk">Poza tem Rząd wniósł następujące projekty ustaw:</u>
<u xml:id="u-41.10" who="#SekretarzpSołtyk">Projekt ustawy o budowie linii kolejowej Redy — Kartuzy.</u>
<u xml:id="u-41.11" who="#SekretarzpSołtyk">Projekt ustawy o organizacji konsulatów i czynności konsulów.</u>
<u xml:id="u-41.12" who="#SekretarzpSołtyk">Projekt ustawy tymczasowej o dostarczeniu środków przewozowych oraz materiałów do budowy i utrzymania dróg publicznych i mostów.</u>
<u xml:id="u-41.13" who="#SekretarzpSołtyk">Projekt ustawy o organizacji giełd w Polsce.</u>
<u xml:id="u-41.14" who="#SekretarzpSołtyk">Projekt ustawy o podwyższeniu opłat sądowych w b. dzielnicy austriackiej.</u>
<u xml:id="u-41.15" who="#SekretarzpSołtyk">Projekt ustawy, zmieniającej przepisy tymczasowe o kosztach sądowych.</u>
</div>
<div xml:id="div-42">
<u xml:id="u-42.0" who="#Marszałek">O ile wnioski nagłe zawierają ustawy projektowane przez Rząd, przypuszczam, że Sejm zgadza się, aby dzień dzisiejszy uważać za dzień pierwszego czytania; zresztą wszystkie wnioski zostaną przekazanie do odpowiednich Komisji.</u>
<u xml:id="u-42.1" who="#Marszałek">Wszystkie stronnictwa zgodziły, się na to, że termin następnego posiedzenia ma być później wyznaczony.</u>
<u xml:id="u-42.2" who="#Marszałek">Zanim się jednak rozejdziemy, pozwólcie mi Panowie kilka słów powiedzieć.</u>
<u xml:id="u-42.3" who="#Marszałek">Rozchodzimy się dzisiaj na czas dłuższy w celu podjęcia nowych obowiązków. Jedni z nas przywdziewają mundur żołnierza, drudzy wyruszają do obowiązków pracy społecznej.</u>
<u xml:id="u-42.4" who="#Marszałek">Wyraziliśmy świeżo gotowość do rozejmu i pokoju, gotowość, którą okazywaliśmy oddawna. Jednakże sprawiedliwy pokój, odpowiadający godności narodowej i żywotnym interesom narodu, tylko ten naród osiągnąć może, który zdecydowany jest do dalszej walki.</u>
<u xml:id="u-42.5" who="#Marszałek">W narodzie polskim tkwią jeszcze siły nieprzebrane. Z narodu naszego można jeszcze wydobyć armie krociowe dla obrony Ojczyzny. Trzeba tylko żelaznej woli, zapału i skupienia wszystkich sił.</u>
<u xml:id="u-42.6" who="#Marszałek">Dla przetrwania obecnego ciężkiego okresu potrzeba koniecznie, aby wszyscy, zdolni do noszenia broni, poszli na front, aby wszyscy, którzy pozostaną jako niezdolni do noszenia broni, mężczyźni i kobiety — pracowali dla frontu i kraju, aby Państwo i gminy otoczyły troskliwą opieką rodziny walczących na froncie, aby praca w kraju około zbiorów i uprawy pól, oraz praca w warsztatach szła normalnie, bez zaburzeń, aby w kraju panował zupełny spokój i porządek i to podniesienie ducha, jakiego wymaga powaga chwili.</u>
<u xml:id="u-42.7" who="#Marszałek">Aż do uwolnienia Ojczyzny niechaj zapanuje w całym kraju pokój Boży.</u>
<u xml:id="u-42.8" who="#Marszałek">Jeżeli każdy żołnierz spełni swój obowiązek na froncie, broniąc zaciekle każdej piędzi ziemi, a w kraju panować będzie spokój i praca — wtedy odeprzemy wroga i osiągniemy sprawiedliwy pokój. Wszystkim posłom, którzy wyruszają już to do walki na front, już to do pracy w społeczeństwie, wołam dzisiaj serdeczne „Szczęść Boże”!!!</u>
<u xml:id="u-42.9" who="#komentarz">(P. Falkowski: Wnoszę, ażeby przemówienie Pana Marszałka rozplakatować po całym kraju)</u>
<u xml:id="u-42.10" who="#Marszałek">Czy kto z Panów ma coś przeciw temu?</u>
<u xml:id="u-42.11" who="#komentarz">(Nikt)</u>
<u xml:id="u-42.12" who="#Marszałek">A zatem propozycję p. Falkowskiego uważam za przyjętą. Zamykam posiedzenie.</u>
<u xml:id="u-42.13" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 6 wieczorem)</u>
</div>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>