text_structure.xml
38 KB
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?>
<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<xi:include href="PPC_header.xml"/>
<TEI>
<xi:include href="header.xml"/>
<text>
<body>
<div xml:id="div-1">
<u xml:id="u-1.0" who="#PoselJacekKuron">Witam posłów oraz zaproszonych gości. Będziecie państwo, omawiać waszą sytuację.</u>
<u xml:id="u-1.1" who="#PoselJacekKuron">Od początku jestem przewodniczącym sejmowej Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych. Rozpoczynaliśmy pracę w 1989 r. razem z obecnym tu posłem Cimoszewiczem. On był wtedy wiceprzewodniczącym.</u>
<u xml:id="u-1.2" who="#PoselJacekKuron">Przedstawiam posła Wojciecha Hausnera, wiceprzewodniczącego Komisji w obecnej kadencji. Niestety, nie mógł dziś być z nami poseł Jerzy Szteliga, który prowadził poprzednie posiedzenie Komisji na Białostocczyźnie przed dwoma laty.</u>
<u xml:id="u-1.3" who="#PoselJacekKuron">Przyjechaliśmy po to, żeby usłyszeć o państwa problemach.</u>
<u xml:id="u-1.4" who="#PoselJacekKuron">Witam przedstawiciela Związku Ukraińców Podlasia i towarzyszące mu osoby. Proszę o łaskawe przedstawienie się.</u>
</div>
<div xml:id="div-2">
<u xml:id="u-2.0" who="#WiceprzewodniczacyZarzaduGlownegoZwiazkuUkraincowPodlasiaJanKiryziuk">Przybyli wraz ze mną działacze Związku oraz nauczyciele języka ukraińskiego w szkołach na Podlasiu. Jesteśmy bardzo zainteresowani dzisiejszymi obradami sejmowej Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych. Zapraszam Komisję jesienią do Bielska Pod-laskiego na omówienie problemów mniejszości ukraińskiej.</u>
</div>
<div xml:id="div-3">
<u xml:id="u-3.0" who="#PoselJacekKuron">A może odbędziemy to spotkanie w Sejmie w Warszawie? Z punktu widzenia skuteczności obrad miejsce spotkania nie ma znaczenia. Wczoraj w II Liceum Ogólnokształcącym w Hajnówce na zakończenie obrad dyrektor wyjawił nadzieję, że z tego naszego przyjazdu będzie pożytek. Sprostowałem natychmiast: nie, to nie wy macie mieć pożytek, to my mamy mieć pożytek z tego, że tu jesteśmy.</u>
<u xml:id="u-3.1" who="#PoselJacekKuron">Niezwykle potrzebne są dla naszej działalności takie wizyty. Dopiero z tego działania Komisji pośrednio wynika pożytek dla mniejszości. Staramy się być aktywni, monitując jedynie do rządu w ogólnych i w konkretnych sprawach mniejszości. Proszę o zabieranie głosu.</u>
</div>
<div xml:id="div-4">
<u xml:id="u-4.0" who="#DyrektorIILiceumOgolnoksztalcacegozbialoruskimjezykiemnauczaniawBielskuPodlaskimZinaidaNowicka">Wszyscy niepokoimy się tym, jaka reforma czeka nas w szkolnictwie. Planowane jest gimnazjum w innych budynkach aniżeli szkoła podstawowa. Chcielibyśmy, aby sejmowa Komisja Mniejszości Narodowych i Etnicznych i nasze władze kuratorskie wzięły pod uwagę położenie tego ośrodka, w którym się znajdujemy. Zależy nam na tym, aby gimnazjum pozostało w tym budynku w najbliższym sąsiedztwie szkoły podstawowej, tworząc zespół szkół z białoruskim językiem nauczania. Utrwaliła się tradycja bliskości tych szkół, dogodna dla uczniów naszej mniejszości.</u>
<u xml:id="u-4.1" who="#DyrektorIILiceumOgolnoksztalcacegozbialoruskimjezykiemnauczaniawBielskuPodlaskimZinaidaNowicka">Chcę powiedzieć, że po ubiegłorocznym remoncie budynki szkoły są w nie najgorszym stanie. Dziękuję panu b. premierowi Cimoszewiczowi za pomoc. Cieszymy się z wielkiej sali sportowej.</u>
<u xml:id="u-4.2" who="#DyrektorIILiceumOgolnoksztalcacegozbialoruskimjezykiemnauczaniawBielskuPodlaskimZinaidaNowicka">Czasem mamy odczucie, że się zamykamy w tym ośrodku szkolnym. Nie chcielibyśmy, aby tak się stało.</u>
</div>
<div xml:id="div-5">
<u xml:id="u-5.0" who="#PoselJanByra">Wygląda na to, że za kilka miesięcy to już nie my będziemy adresatami prośby pani dyrektor. Od 1 stycznia 1999 r. będzie uruchomiona reforma. Państwo sami będziecie decydowali o rozmieszczeniu szkół na swoim terenie. 60 proc. budżetu powiatów będzie przeznaczone na oświatę. Mogę państwu poradzić, żebyście wzięli sprawy w swoje ręce i mieli jak najwięcej do powiedzenia.</u>
</div>
<div xml:id="div-6">
<u xml:id="u-6.0" who="#PoselJacekKuron">Proponowałbym nie przyjmować w tym momencie za pewnik, że reforma wejdzie w życie od 1 stycznia 1999 r. A to, co mamy do zrobienia, tak czy inaczej musimy zrobić.</u>
</div>
<div xml:id="div-7">
<u xml:id="u-7.0" who="#PoselJanByra">Proszę o zapisanie w protokole, że ja, poseł opozycji, mówię, że reforma wejdzie, a pan przewodniczący, poseł koalicji, jest przeciwnego zdania.</u>
</div>
<div xml:id="div-8">
<u xml:id="u-8.0" who="#PoselJacekKuron">Bardzo mi przykro, nie jestem posłem koalicji. Jestem posłem okręgu warszawskiego, żadna koalicja mnie nie wybierała. Pana, jak rozumiem, wybrała jakaś opozycja. A poza tym, nie powiedziałem, że reformy nie będzie. Powiedziałem: radzę nie przyjmować za pewnik, że reforma wejdzie od 1 stycznia 1999 r. A gdyby nawet, to w okresie przejściowym różne sprawy będzie załatwiało Ministerstwo Edukacji Narodowej, kuratorium itd. Z czwartku na piątek wszystkiego nagle nie przejmie powiat, bo to niemożliwe.</u>
</div>
<div xml:id="div-9">
<u xml:id="u-9.0" who="#DyrektorDomuKulturywBielskuPodlaskimSergiuszLukaszuk">Najlepiej byłoby, gdyby szkolnictwo mniejszościowe było finansowane przez Ministerstwo Edukacji Narodowej. W terenie mogą być różne niekorzystne sytuacje. Mogę tak stwierdzić, znając przykład Bielska Podlaskiego. W poprzednim samorządzie obecna koalicja rządząca była w mniejszości, szkoły białoruskie otrzymywały mniej środków niż teraz, kiedy rządzi rada złożona również z przedstawicieli mniejszości. Płot przy szkole białoruskiej był ciągle nie naprawiony, podczas gdy ogrodzenia innych szkół nie miały żadnych uszczerbków. A kiedy Białorusini są we władzach, sytuacja się zmieniła. Jakie środowisko dominuje - tak dzieli. Tego się obawiamy.</u>
</div>
<div xml:id="div-10">
<u xml:id="u-10.0" who="#DyrektorDepartamentuKsztalceniaiWychowaniawMinisterstwieEdukacjiNarodowejGrazynaPloszajska">Proszę zwrócić uwagę na taką możliwość, że reforma systemu oświaty zbiegnie się z reformą administracyjną. Te problemy, o których tu mówimy, dotyczą całej oświaty polskiej. Od samorządów będzie zależała nowa sieć szkolna. Wczoraj słyszałam w Hajnówce, że tam już zaprojektowano skrzydło dla gimnazjum. To oznaka perspektywicznego myślenia. W szerszym wymiarze reforma nie dzieli szkół na białoruskie i polskie. Trzeba rozwiązywać problemy szkoły dla naszych dzieci. Zasmuciły mnie te przykłady, które przytoczył pan Łukaszuk. A przecież płot przy szkole białoruskiej czy przy szkole polskiej to jest płot w gminie.</u>
</div>
<div xml:id="div-11">
<u xml:id="u-11.0" who="#PoselJanByra">Jak pani dyrektor zapewne pamięta, w poprzedniej kadencji nasza Komisja wywalczyła subwencję dla gmin, w których są szkoły mniejszości narodowych. Czy resort edukacji stara się o utrzymanie tych subwencji?</u>
</div>
<div xml:id="div-12">
<u xml:id="u-12.0" who="#DyrektorGrazynaPloszajska">Dodatek preferencyjny - 20-procentowy - dla szkół z nauczaniem języka mniejszościowego, wynika z ponoszenia wyższych kosztów przez te szkoły /większa liczba godzin, płace dla nauczycieli/. Subwencja jest stała, nie słyszałam, żeby w tej sprawie coś miało ulec zmianie.</u>
</div>
<div xml:id="div-13">
<u xml:id="u-13.0" who="#PoselJacekKuron">Co przewiduje reformy? Czy ten dodatek przejdzie w dyspozycję powiatu, czy będzie ustalany centralnie?</u>
</div>
<div xml:id="div-14">
<u xml:id="u-14.0" who="#DyrektorGrazynaPloszajska">Nie potrafię w tej chwili odpowiedzieć, jak to przewiduje projekt finansowania.</u>
</div>
<div xml:id="div-15">
<u xml:id="u-15.0" who="#PoselWojciechHausner">Zwracam uwagę, że jest projektowany bon edukacyjny. Trzeba w odpowiednim momencie sprawdzić, czy przeliczenie bonu uwzględnia obecną subwencję dla szkół mniejszościowych. Ona nie może zniknąć.</u>
</div>
<div xml:id="div-16">
<u xml:id="u-16.0" who="#PoselWlodzimierzCimoszewicz">Polska jest stroną międzynarodowych zobowiązań w zakresie ochrony praw mniejszości narodowych. Podmiotem zobowiązanym jest państwo, a nie samorząd ani obywatel, który będzie dysponował bonem edukacyjnym. Dlatego też jest to może znakomity moment - zanim Sejm uchwali ustawy kompetencyjne dotyczące reformy samorządowej - aby Komisja Mniejszości Narodowych wystąpiła w drugim czytaniu z konkretną propozycją stworzenia prawnych gwarancji na dodatkowe środki na szkolnictwo mniejszości narodowych.</u>
</div>
<div xml:id="div-17">
<u xml:id="u-17.0" who="#PoselJacekKuron">W przygotowaniach reformy utrzymana jest tendencja, że mniejszości będą dofinansowywane centralnie. Są takie mniejszości, które nie mają szans zaistnieć we władzach żadnego samorządu, jak np. Litwini, poza jedną gminą w Puńsku. Chcę państwa uspokoić, że mamy tego świadomość. To jeszcze nie pewnik, ale będziemy się starali, aby tak było.</u>
</div>
<div xml:id="div-18">
<u xml:id="u-18.0" who="#LiteratSokratJanowicz">W znacznym stopniu już mnie wyręczono w tym, co chciałem powiedzieć. Chcę tylko podkreślić, że poza Bielskiem i poza Hajnówką Białorusini też nie mają szans wejść do samorządu. Pochodzę z Krynek, gdzie mieszka może 20 proc. Białorusinów, a jestem tam przez władze gminy ledwie tolerowany. Trzeba liczyć się z tym, że społeczeństwo na kresach jeszcze nie dojrzało do współżycia. Może z pewną przesadą powiem, że nie ma tutaj współdziałania.</u>
<u xml:id="u-18.1" who="#LiteratSokratJanowicz">Sytuacja przypomina ścianę. W Bielsku Podlaskim, np. drukuje się broszurę, w której napisano, że Białorusinów na te tereny nawiózł car w wagonach towarowych. Trzeba koniecznie wydostać się z tego etapu, chociaż na poziom wzajemnej tolerancji. Zdrową sytuacją jest dopiero partnerstwo, jak mówi pani burmistrz Hajnówki. Silniejszy zawsze jest winny.</u>
<u xml:id="u-18.2" who="#LiteratSokratJanowicz">Marzę, żeby u nas psychologicznie stało się możliwe wyjście na ulicę z hasłem w stylu Pomarańczowej Alternatywy, że tylko Białorusin jest dobrym obywatelem. W takiej przesadzie jest ziarno wielkiej rzeczy. W Austrii jako odtrutkę urządza się manifestacje z hasłem, że tylko Słoweniec jest dobrym obywatelem.</u>
<u xml:id="u-18.3" who="#LiteratSokratJanowicz">U nas nie ma jeszcze dojrzałości we współżyciu. Nasza władza, to nasza siła. A chodzi o to, żeby białoruskość była czymś tak naturalnym, jak powietrze do oddychania.</u>
</div>
<div xml:id="div-19">
<u xml:id="u-19.0" who="#PrzewodniczacyZwiazkuBialoruskiegowRPEugeniuszWappa">Wypracowanie pew-nego modelu edukacyjnego i wychowawczego należy do samej mniejszości. Natomiast na państwie spoczywają obowiązki, których nie może scedować na samorządy, jak np. edukacja obywatelska czy międzykulturowa. Dlatego zwracamy się do sejmowej Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych, aby zwróciła się do telewizji o przygotowanie dużych pakietów multimedialnych na temat kultury mniejszości na różnym poziomie edukacyjnym. Tego mniejszość sama zrobić nie może.</u>
<u xml:id="u-19.1" who="#PrzewodniczacyZwiazkuBialoruskiegowRPEugeniuszWappa">Jako praktyk nauczania regionalnego borykam się z brakiem potrzebnych do tego przedmiotu materiałów. Nauczyciel w białostockiej szkole polskiej nie ma się na czym oprzeć.</u>
</div>
<div xml:id="div-20">
<u xml:id="u-20.0" who="#CzlonekZarzaduGlownegoBialoruskiegoTowarzystwaSpolecznoKulturalnegoJanZieniuk">W naszym państwie powinna być wypracowana polityka narodowościowa, mająca ramy prawne.</u>
<u xml:id="u-20.1" who="#CzlonekZarzaduGlownegoBialoruskiegoTowarzystwaSpolecznoKulturalnegoJanZieniuk">Druga książeczka, opublikowana przez Ministerstwo Edukacji Narodowej, proponuje rozwiązania strukturalne i merytoryczno-programowe reformowanego systemu ksz-tałcenia. Niedługo będą opracowane standardy wymagań. Te dokumenty są już dyskutowane w środowiskach. Brak w nich problematyki dotyczącej mniejszości narodowych. Daleko już jesteśmy w przygotowaniu generalnej koncepcji reformy, a szkolnictwo mniejszościowe zostanie w tyle. Nie będzie można tworzyć programów z nauczaniem języka biało-ruskiego, nie mając podstawy programowej. Proszę o przyspieszenie prac uwzględniających problematykę mniejszości narodowych. Mam na myśli podstawy programowe, standardy wymagań, programy, podręczniki.</u>
</div>
<div xml:id="div-21">
<u xml:id="u-21.0" who="#DyrektorGrazynaPloszajska">Ta pomarańczowa książeczka została przesłana do państwa właśnie w tym celu, żeby wszystkie sprawy, nurtujące środowisko, mogły być zgłoszone do Ministerstwa Edukacji Narodowej. Przypominam, że jest to projekt, jeszcze niepełny i niedoskonały. Oczekujemy na współpracę. Od tego zależy nasz dalszy krok. Podstawy programowe muszą być tworzone wspólnie ze środowiskiem nauczycieli mniejszości narodowych.</u>
</div>
<div xml:id="div-22">
<u xml:id="u-22.0" who="#PrzedstawicielKuratoriumOswiatywBialymstokuRyszardPszczolkowski">W programie naszej matury język mniejszości narodowych został zaniedbany. W tej chwili to niedopatrzenie jest naprawiane w szybkim tempie. Grupa centralna zwróciła się do regionalnej grupy łomżyńskiej o wytypowanie przedstawiciela dla języka litewskiego i białoruskiego. Pani Tamara Rusaczyk będzie brała udział w tworzeniu programu nauczania języka białoruskiego.</u>
</div>
<div xml:id="div-23">
<u xml:id="u-23.0" who="#BurmistrzBielskaPodlaskiegoAndrzejStepaniuk">Dwukrotnie już dzisiaj powiedziano, że istnieją preferencje dla nauczania języka mniejszości narodowych. Subwencja, przekazywana z Ministerstwa Edukacji Narodowej, jest zużywana na opłacenie nauczyciela. Jestem nauczycielem języka białoruskiego czasowo sprawującym funkcję burmistrza.</u>
<u xml:id="u-23.1" who="#BurmistrzBielskaPodlaskiegoAndrzejStepaniuk">Znam problem z jednej i z drugiej strony. Nie ma preferencji. To, co tak piknie o demokracji mówił pan przewodniczący - weźmy władzę w swoje ręce - niestety, jeszcze długo nie będzie dotyczyło oświaty. Samorządy ciągle będą mieć sprawy pilniejsze. Takie miasteczka, jak Bielsk Podlaski czy Hajnówka dość dużo łożą na oświatę, ponieważ subwencja jest tak mała. Są państwo może w najpiękniejszej szkole bielskiej, ale to jest wyłącznie zasługą ludzi, którzy tu pracują. Budżet miasta 29-tysięcznego wynosi 200 mld starych złotych. Z tego 3 mld zł są przeznaczone na oświatę.</u>
<u xml:id="u-23.2" who="#BurmistrzBielskaPodlaskiegoAndrzejStepaniuk">Jestem przedstawicielem mniejszości białoruskiej. To, że dążymy do zamknięcia w tym kompleksie szkół, jest przejawem pewnego lęku. Bo tego naprawdę wcale nie chcemy. Chodziłem do tych szkół przez 12 lat. To oczywiste, że się kończyło szkołę podstawową, a potem liceum. Rozerwanie tych szkół rozbije skupiające się tutaj środowisko białoruskie. Zdecyduje o tym samorząd, ale czuwanie nad właściwym biegiem spraw oświatowych należy do państwa. Na co dzień jeszcze się nie kochamy tak, jak to zaleca Mickiewicz w ostatniej księdze "Pana Tadeusza". Upłynie dużo wody w Białce, zanim nauczymy się spokojnego współdziałania. A szkolnictwo powinno być nadal przede wszystkim zadaniem państwa.</u>
</div>
<div xml:id="div-24">
<u xml:id="u-24.0" who="#PoselJacekKuron">Drogi panie burmistrzu, powiedzmy sobie prawdę. Nie tylko szkolnictwo mniejszościowe jest zaniedbane. Szkolnictwo w ogóle w Polsce jest w dramatycznym stanie. Ten konflikt ważniejszego z ważnym odbywa się w całym kraju. Wydatki na edukację są uznawana za najważniejsze, ale nie pilą tak jak wodociąg czy oczyszczalnia ścieków. To wszyscy wiedzą.</u>
<u xml:id="u-24.1" who="#PoselJacekKuron">Nie mówię, że nie ma dyskryminacji mniejszości. Jest. Wiem to od bardzo dawna. I dlatego się tym zajmuję dużo dłużej niż istnieje sejmowa Komisja Mniejszości Narodowych i Etnicznych.</u>
<u xml:id="u-24.2" who="#PoselJacekKuron">Stosunek państwa do mniejszości zawsze jest odzwierciedleniem nastawień społecznych. Tu nie pomoże samo wydanie znakomitych praw. Dopóki nie będziemy mieć poczucia naszej wspólnej ojczyzny, to przedmiot wiedzy o mniejszościach nie ma w szkołach szans. Zdaje się, że już - już powoli jesteśmy blisko realizacji tego postulatu.</u>
<u xml:id="u-24.3" who="#PoselJacekKuron">Potem jeszcze te dzieci z życzliwym stosunkiem do mniejszości muszą wyrosnąć, być posłami, zająć ważne stanowiska i dopiero, kiedy staną się przywódcami opinii, sytuacja naprawdę się zmieni.</u>
<u xml:id="u-24.4" who="#PoselJacekKuron">Musimy mieć świadomość tego, że wszyscy wywodzimy swój rodowód z I Rzeczypospolitej. Pamiętajmy, że w Wielkim Księstwie Litewskim językiem urzędowym był język bia-łoruski. A więc wszyscy jesteśmy po trochu z białoruskiej mowy.</u>
</div>
<div xml:id="div-25">
<u xml:id="u-25.0" who="#PrzewodniczacyBialoruskiegoZjednoczeniaDemokratycznegoPiotrKruk">Pan poseł Cimoszewicz zwrócił uwagę na obowiązki państwa wobec mniejszości. A my ze swej strony domagamy się ich wypełnienia. Podstawy prawne powinny być takie, żebyśmy mogli naszą kulturę podtrzymywać i swobodnie kształtować.</u>
</div>
<div xml:id="div-26">
<u xml:id="u-26.0" who="#PoselJanByra">Nowa konstytucja zobowiązuje do tego, żeby umożliwić mniej-szościom narodowym używanie ich ojczystego języka. Nasza Komisja przygotowuje projekt ustawy o prawach mniejszości narodowych i etnicznych. Na sali są przedstawiciele samorządów. Chciałbym zapytać, czy samorządy chcą takiego uszczęśliwiania, jakie ustawa proponuje? Czy chcecie, żeby do urzędów gminnych i do dokumentów urzędowych był wprowadzony język mniejszości? Kto i w jaki sposób ma o tym zdecydować: referendum w danej gminie czy Rada Ministrów? Wprowadzenie języka pomocniczego pociąga za sobą dodatkowe koszty, np. za tłumaczenia dokumentów. Obciążone byłyby nimi samorządy.</u>
<u xml:id="u-26.1" who="#PoselJanByra">Proszę o opinię.</u>
</div>
<div xml:id="div-27">
<u xml:id="u-27.0" who="#BurmistrzBielskaPodlaskiegoAndrzejStepaniuk">Na Białostocczyźnie nie będzie problemów z powodu wprowadzenia języka mniejszości. Jeśli przychodzi do mnie interesant i chce rozmawiać po białorusku, to może. Znam ten język. Białorusini nie będą chcieli oficjalnego przyznania im tego przywileju, o którym mówi pan poseł Byra. Natomiast stawianie sprawy wprowadzenia języka mniejszościowego do urzędów w kategoriach kosztów jest niepotrzebne. Jeśli będzie taka chęć w społeczeństwie, to pieniądze na to się znajdą.</u>
</div>
<div xml:id="div-28">
<u xml:id="u-28.0" who="#WojtgminyOrlaMichalIwanczuk">Podzielam zdanie pana burmistrza. Problem językowy w zasadzie nie istnieje. Gdybyśmy zaczęli wprowadzać język białoruski urzędowo, to dopiero powstałyby problemy. W naszym urzędzie każdy rozmawia w takim języku, w jakim chce. Najczęściej ludzie mówią po "tutejszemu" - jedni trochę bardziej podobnie do białoruskiego, inni do ukraińskiego, a młodzi po polsku. Jestem przeciwny urzędowemu wprowadzaniu języka białoruskiego.</u>
</div>
<div xml:id="div-29">
<u xml:id="u-29.0" who="#LiteratSokratJanowicz">Mówimy nie na temat. Zdajemy sobie sprawę, że z tego prawa ewentualnie skorzystałby Sokrat Janowicz i jego syn. Jednak nie w tym rzecz. Niech takie prawo zostanie zapisane, niech ono istnieje. Nie chodzi ani o incydentalną korzyść z tego prawa ani o przymuszanie do korzystania z niego. Nie chodzi też o tłumaczenie dokumentów.</u>
<u xml:id="u-29.1" who="#LiteratSokratJanowicz">Języki polski i białoruski nie są sobie obce. Jeśli napiszę do wójta podanie o wydanie mi metryki po białorusku, to nie znaczy, że on ma mi ten dokument wystawić w języku białoruskim. Ale żebym miał ten komfort moralny, że nie muszę koniecznie po polsku, jak i władza nie musi po białorusku.</u>
<u xml:id="u-29.2" who="#LiteratSokratJanowicz">Nazwy geograficzne mogą sprawiać pewne trudności. Niedojdy umysłowe w urzędach przeinaczają nazwy białoruskie, a potem trzeba przeprowadzać referendum w gminie, żeby to właściwe brzmienie i znaczenie nazwy przywrócić.</u>
</div>
<div xml:id="div-30">
<u xml:id="u-30.0" who="#PrzedstawicielZwiazkuUkraincowPodlasiaAleksanderOrda">Cały czas słyszę o wypowiedziach: Ziemia Białostocka. Podlasie nigdy nie należało do Ziemi Białostockiej.</u>
<u xml:id="u-30.1" who="#PrzedstawicielZwiazkuUkraincowPodlasiaAleksanderOrda">Nie zgadzam się z panem wójtem Iwańczukiem. W gminie Orla nie mówi się po białorusku, tylko po rusku.</u>
</div>
<div xml:id="div-31">
<u xml:id="u-31.0" who="#PrzedstawicielBialoruskiegoTowarzystwaHistorycznegoOlegLatyszonek">Pan Wappa opracował program nauczania historii Białorusi i historii regionu, ale jest to program fakultatywny. A może pora pomyśleć o programach dla polskiej większości w woj. białostockim, aby kształtować postawy otwarte na mniejszości narodowe?</u>
</div>
<div xml:id="div-32">
<u xml:id="u-32.0" who="#PoselJacekKuron">Już o tym dzisiaj mówiliśmy. Pan był łaskaw ten wątek przeoczyć.</u>
</div>
<div xml:id="div-33">
<u xml:id="u-33.0" who="#LiteratSokratJanowicz">To sprawa pokoleń.</u>
</div>
<div xml:id="div-34">
<u xml:id="u-34.0" who="#PoselJanSyczewski">Z punktu widzenia legislacyjnego zapis o możliwości uży-wania języka mniejszości jako języka urzędowego jest absolutnie niezbędny, jeśli chcemy sprostać standardom europejskim i światowym. W wielu dziedzinach powstaje wielki rozziew pomiędzy stanowioną literą prawa a praktyką. Często nasze nieszczęście jako mniejszości polega na rozwarciu tych nożyc.</u>
<u xml:id="u-34.1" who="#PoselJanSyczewski">Zapotrzebowanie na używanie języka białoruskiego wygasło gdzieś w latach 60. i do chwili obecnej się nie odradza. U nas szkoły z językiem mniejszości jako językiem wykładowym nie mają powodzenia. Zapewne nie będzie też autentycznego zapotrzebowania na używanie języka białoruskiego jako języka pomocniczego.</u>
<u xml:id="u-34.2" who="#PoselJanSyczewski">W Bielsku Podlaskim do dzisiaj istnieje delegatura białostockiego kuratorium oświaty. Jest w niej zatrudniony wizytator znający język białoruski i wiele czyniący dla szkolnictwa białoruskiego. Likwidacja delegatury, obejmującej rejon Bielska, Hajnówki i Siemiatycz, oddali wizytatora od szkół mniejszościowych. Tym samym zmniejszy się zainteresowanie nauczaniem języka białoruskiego.</u>
<u xml:id="u-34.3" who="#PoselJanSyczewski">Ważną sprawą jest powołanie odrębnego wizytatora szkół białoruskich. Przypominam, że na Białostocczyźnie istnieje 40 szkół podstawowych i dwa licea z białoruskim językiem nauczania. Najlepiej byłoby, gdyby on pełnił swoją funkcję w bielskiej delegaturze, gdzie żyją skupiska mniejszościowe.</u>
<u xml:id="u-34.4" who="#PoselJanSyczewski">Apeluję do Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych o poparcie budowy szkół w środowiskach etnicznie białoruskich w Dubiczach Cerkiewnych, gdzie budowa jest rozpoczęta, oraz w Łosince i w Dubinach.</u>
<u xml:id="u-34.5" who="#PoselJanSyczewski">Co roku Republika Białoruska rekrutuje spośród maturzystów ok. 40 osób, należących do mniejszości białoruskiej, na studia. Cieszymy się z tego. Każda szansa studiowania wydaje się korzystna. Jednak, jako przewodniczący Białoruskiego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego, spotykam się z przypadkami żalu i skarg, że pracodawcy polscy nie chcą zatrudniać absolwentów uczelni białoruskich. Nie wszędzie tak jest, lecz takie fakty nazbyt często się zdarzają, krzywdząc młodych Białorusinów.</u>
</div>
<div xml:id="div-35">
<u xml:id="u-35.0" who="#PoselJacekKuron">Czy dobrze zrozumiałem, że w tej chwili jest odrębny wizytator dla szkół białoruskich?</u>
</div>
<div xml:id="div-36">
<u xml:id="u-36.0" who="#PrzedstawicielKuratoriumOswiatywBialymstokuRyszardPszczolkowski">Nie ma osobnego wizytatora. Pani Tamara Rusaczyk dodatkowo zajmuje się w delegaturze bielskiej sprawami nauczania języka mniejszości. Natomiast merytorycznymi problemami zajmuje się doradca językowy z Zespołu Placówek Doskonalenia Nauczycieli.</u>
</div>
<div xml:id="div-37">
<u xml:id="u-37.0" who="#PoselJacekKuron">Wczoraj pani wicekurator powiedziała: jest taki wizytator. Teraz rozumiem to formalne usytuowanie wizytatora, zajmującego się szkolnictwem białoruskim.</u>
<u xml:id="u-37.1" who="#PoselJacekKuron">Komisja na posiedzeniu podsumowującym sprecyzuje ten postulat. Musimy ustalić, co ma się zmienić w stosunku do obecnej sytuacji.</u>
</div>
<div xml:id="div-38">
<u xml:id="u-38.0" who="#PoselWojciechHausner">Zrozumiałem, że poszczególnym wizytatorom podlega określony teren. Są też metodycy, doradcy itd. Zaś mniejszości chodzi o takiego czło-wieka, który sprawowałby pieczę nad wszystkimi problemami szkół mniejszościowych, a nie tylko nad nauczaniem języka białoruskiego. Problem w tym, że takiego odrębnego wizytatora może powołać tylko minister edukacji.</u>
</div>
<div xml:id="div-39">
<u xml:id="u-39.0" who="#PrzedstawicielKuratoriumOswiatywBialymstokuRyszardPszczolkowski">Tę kwestię reguluje rozporządzenie ministra edukacji o nadzorze.</u>
</div>
<div xml:id="div-40">
<u xml:id="u-40.0" who="#PoselWojciechHausner">Być może potrzebna jest interwencja, żeby do pakietu reform to postulowane rozwiązanie wprowadzić.</u>
</div>
<div xml:id="div-41">
<u xml:id="u-41.0" who="#WizytatorszkolnywdelegaturzewBielskuPodlaskimTamaraRusaczyk">Najpierw pracowałam w Ośrodku Doskonalenia Metodycznego na stanowisku doradcy językowego przez 10 lat. Obecnie jestem wizytatorem w delegaturze bielskiej, która będzie zlikwidowana od nowego roku szkolnego. Aby oświata białoruska na tym nie ucierpiała, poprosiłam swoich zwierzchników o funkcję doradcy metodycznego. Od 1 września br. będę nauczycielem doradcą w Zespole Placówek Doskonalenia Nauczycieli.</u>
</div>
<div xml:id="div-42">
<u xml:id="u-42.0" who="#PoselJacekKuron">Gdyby pani była wizytatorem tylko szkół białoruskich, czy byłaby pani w stanie docierać do wszystkich szkół?</u>
</div>
<div xml:id="div-43">
<u xml:id="u-43.0" who="#WizytatorszkolnywdelegaturzewBielskuPodlaskimTamaraRusaczyk">Jestem w stanie. I cały czas docierałam do tych szkół. Będę nadal codziennie w rozjazdach. Mam jednak dom i własne dzieci, a z Bielska jest mi bliżej do wizytowanych miejsc.</u>
</div>
<div xml:id="div-44">
<u xml:id="u-44.0" who="#PrzedstawicielKuratoriumOswiatywBialymstokuRyszardPszczolkowski">Nowa sytuacja od 1 września br. nie oznacza, że koordynator ds. nauczania języka białoruskiego przestanie funkcjonować. Pani Rusaczyk odmówiła dalszego pełnienia obowiązków na dotychczasowym stanowisku, ale kurator musi znaleźć nową osobę. Bardzo proszę nie traktować likwidacji delegatury z likwidacją problemu. Powody były inne. W przyszłości woj. białostockie będzie obejmować większy obszar i nikt jeszcze nie wie, jak będzie funkcjonowało kuratorium w tych nowych warunkach.</u>
</div>
<div xml:id="div-45">
<u xml:id="u-45.0" who="#PoselSiergiejPlewa">Po poprzednim posiedzeniu sejmowej Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych na Białostoc-czyźnie większość zgłoszonych problemów została załatwiona. Sądzę, że tak będzie i tym razem.</u>
<u xml:id="u-45.1" who="#PoselSiergiejPlewa">Musimy stworzyć podstawy prawne dla partnerskiej egzystencji mniejszości narodowych. Taka ustawa jest potrzebna. I będzie w tym roku uchwalona. Nie zgadzam się z panem Sokratem Janowiczem, że społeczność białoruska jest niedoedukowana. Nieprawda. Mniejszość białoruska jest wysoko wykształcona, w niczym nie ustępuje większości. Spokojne współistnienie mniejszości i większości na naszych terenach jest rezultatem mądrych wójtów i burmistrzów.</u>
<u xml:id="u-45.2" who="#PoselSiergiejPlewa">Podkreślam, że większych problemów nie ma. Jednak podejrzewam, że likwidacja delegatury to problem polityczny. Dlaczego wysyłać z Białegostoku kogoś nowego, kiedy na miejscu jest dobrze przygotowany i cieszący się powszechnym szacunkiem człowiek? Uważam, że to problem polityczny.</u>
</div>
<div xml:id="div-46">
<u xml:id="u-46.0" who="#PoselJacekKuron">Poseł jest władzą i nie powinien się swoim wyborcom skarżyć na decyzje żadnych władz państwowych. Z przykrością zgłaszam tę uwagę.</u>
</div>
<div xml:id="div-47">
<u xml:id="u-47.0" who="#WiceprzewodniczacyZwiazkuUkraincowPodlasiaJanKiryziuk">Nasze problemy są zbieżne z tymi, które przedstawiali tutaj przedstawiciele mniejszości białoruskiej. Język ukraiński jest nauczany w szkołach jako przedmiot dodatkowy, ale w ramach zajęć szkolnych. W przedszkolu samorządowym nr 9 grupka dzieci uczy się języka ojczystego.</u>
<u xml:id="u-47.1" who="#WiceprzewodniczacyZwiazkuUkraincowPodlasiaJanKiryziuk">Podręczniki, które przywozimy z Ukrainy w ogóle nie odpowiadają realiom na Podlasiu. Czekamy na nowe podręczniki przygotowane dla mniejszości ukraińskiej w Polsce.</u>
<u xml:id="u-47.2" who="#WiceprzewodniczacyZwiazkuUkraincowPodlasiaJanKiryziuk">Nazwy miejscowości białoruskojęzyczne, takie jak Krynki, Narewki, Sokółka nie przy-sparzają żadnych problemów. Natomiast na terenach zamieszkałych przez mniejszość ukraińską należałoby przeprowadzić konsultację, żeby białorutynizacja nie zastąpiła polonizacji.</u>
<u xml:id="u-47.3" who="#WiceprzewodniczacyZwiazkuUkraincowPodlasiaJanKiryziuk">Wiedza o regionie nie może się zaczynać od XIX w.</u>
<u xml:id="u-47.4" who="#WiceprzewodniczacyZwiazkuUkraincowPodlasiaJanKiryziuk">W tej chwili stosunki mniejszości ukraińskiej z władzami samorządowymi układają się dobrze. Apelujemy o przeznaczenie budyneczku dla 160 dzieci ukraińskich na szkołę języka ojczystego. Jak się zmienią władze, nie wiadomo jak będzie. A są takie możliwości.</u>
</div>
<div xml:id="div-48">
<u xml:id="u-48.0" who="#PoselWojciechHausner">Do marca przyszłego roku gminy mają opracować projekty sieci szkół. Dobrze, że ta sprawa pojawiła się na forum Komisji. Będziemy ją monitorować.</u>
<u xml:id="u-48.1" who="#PoselWojciechHausner">Ważne jest to uświadomienie sobie, że odrzucając konflikty, problemy oświatowe wszystkich mniejszości w Polsce są takie same. Powinny być rozwiązane na szczeblu państwowym.</u>
<u xml:id="u-48.2" who="#PoselWojciechHausner">Pytanie posła Byry wynikało z tego, że w Sejmie przygotowywane są równocześnie dwie ustawy: o prawach mniejszości narodowych i etnicznych oraz prawo o języku polskim. Jeden projekt nakłada na państwo obowiązki związane z używaniem języka mniejszości, a drugi obciąża kosztami gminy. Sejm musi wybrać. Dlatego opinie, które tu możemy usłyszeć, są dla nas bardzo istotne.</u>
</div>
<div xml:id="div-49">
<u xml:id="u-49.0" who="#PoselJacekKuron">Odpowiedź właściwie znamy. Na terenach większych skupisk mniejszości będą głosy za samorządem, w mniejszych - będą woleli państwo.</u>
</div>
<div xml:id="div-50">
<u xml:id="u-50.0" who="#PoselWojciechHausner">Prawo powinno być dostosowane do możliwości gmin najsłabszych. Inne jest położenie mniejszości niemieckiej na Opolszczyźnie, a inne Ukraińców w woj. koszalińskim.</u>
</div>
<div xml:id="div-51">
<u xml:id="u-51.0" who="#PoselSiergiejPlewa">Podejmowaliśmy próbę przywrócenia nazw białoruskich wsi, których nazwy są obecnie spolszczone. Społeczność nie zaakceptowała w ogóle takiego tematu.</u>
</div>
<div xml:id="div-52">
<u xml:id="u-52.0" who="#DyrektorprzedszkolasamorzadowegonrwBielskuPodlaskimElzbietaNilipinska">Chciałabym się dowiedzieć, kto od nowego roku szkolnego będzie się zajmował nauczycielami języka ukraińskiego?</u>
</div>
<div xml:id="div-53">
<u xml:id="u-53.0" who="#PoselWojciechHausner">Wydaje mi się, że jakaś opieka merytoryczna nad nauczycielami języka ukraińskiego powinna być zagwarantowana. Natomiast sposób rozwiązania jest zależny od skali potrzeb.</u>
</div>
<div xml:id="div-54">
<u xml:id="u-54.0" who="#PrzedstawicielKuratoriumOswiatywBialymstokuRyszardPszczolkowski">Doradca języka ukraińskiego powinien być powołany, lecz trudno się spodziewać, że dla trzech szkół kurator ustanowi odrębnego koordynatora.</u>
</div>
<div xml:id="div-55">
<u xml:id="u-55.0" who="#WiceprzewodniczacyZwiazkuUkraincowPodlasiaJanKiryziuk">Zakładamy, że liczba dzieci, uczących się języka ukraińskiego, zwiększy się, i to znacznie.</u>
</div>
<div xml:id="div-56">
<u xml:id="u-56.0" who="#PoselWojciechHausner">Kuratorium powinno znaleźć właściwe rozwiązanie nadzoru pedagogicznego i opieki metodycznej w obecnej sytuacji. A kiedy dzieci będzie więcej, to i rozwiązanie się zmieni.</u>
</div>
<div xml:id="div-57">
<u xml:id="u-57.0" who="#SekretarzZwiazkuUkraincowPodlasiaMariaRyzyk">W Szkole Podstawowej nr 5 chcieliśmy wprowadzić język ukraiński dla 46 zgłoszonych dzieci. Okazało się, że wszystko jest w gestii dyrektora, który przeprowadzał z rodzicami osobiste rozmowy, wywierają na nich presję, żeby wycofywali deklaracje.</u>
</div>
<div xml:id="div-58">
<u xml:id="u-58.0" who="#PoselJacekKuron">To jest łamanie prawa. Powyżej trzech uczniów w klasie i siedmiu uczniów z różnych klas szkoła ma obowiązek zorganizować naukę ich języka ojczystego.</u>
</div>
<div xml:id="div-59">
<u xml:id="u-59.0" who="#SekretarzZwiazkuUkraincowPodlasiaMariaRyzyk">W Szkole Podstawowej nr 5 zostało w końcu czterech uczniów i pani dyrektor stwierdziła, że dla nich języka ukraińskiego nie wprowadzi. Kuratorium było w tej sprawie powiadomione.</u>
</div>
<div xml:id="div-60">
<u xml:id="u-60.0" who="#PoselJacekKuron">Proszę o dokumentację w tej sprawie.</u>
</div>
<div xml:id="div-61">
<u xml:id="u-61.0" who="#SekretarzZwiazkuUkraincowPodlasiaMariaRyzyk">Dyrektorzy boją się wprowadzenia języków mniejszości do swoich szkół. Nie wiem kogo się boją. Ale przekazuję ten lęk rodzicom i rodzice boją się jeszcze bardziej. Odgórna presja na środowisko ukraińskie jest bardzo duża.</u>
<u xml:id="u-61.1" who="#SekretarzZwiazkuUkraincowPodlasiaMariaRyzyk">Zwracam uwagę na to, że często gwarę ukraińską nazywa się gwarą białoruską.</u>
</div>
<div xml:id="div-62">
<u xml:id="u-62.0" who="#PoselWojciechHausner">Z przebiegu dyskusji widać, że mniejszości mają różne problemy z większością polską i coś się niedobrze dzieje. Wszystkie są dla nas równie ważne i będziemy je z uwagą rozpatrywać.</u>
</div>
<div xml:id="div-63">
<u xml:id="u-63.0" who="#PoselJacekKuron">Dobrze, że to usłyszeliśmy.</u>
</div>
<div xml:id="div-64">
<u xml:id="u-64.0" who="#RedaktornaczelnyNadBuhomiNarwojuGrzegorzKuprionowicz">Bywa często tak, że stosunki większości odbijają postawy mniejszości danego terenu. Tam, gdzie mniejszość stanowi 20-30 proc., język białoruski jest bardzo pożądany.</u>
<u xml:id="u-64.1" who="#RedaktornaczelnyNadBuhomiNarwojuGrzegorzKuprionowicz">Natomiast władze większości, chcąc uniknąć problemów, w różny sposób nalegają na dyrektorów szkół, np. zrezygnujecie z języka, to będziecie mieć drogę.</u>
<u xml:id="u-64.2" who="#RedaktornaczelnyNadBuhomiNarwojuGrzegorzKuprionowicz">Jesteśmy na progu reformy administracyjnej i trudno powiedzieć, jaki będzie w przyszłości stosunek samorządów do mniejszości narodowych, jaka będzie sytuacja mniejszości, gdy o większości spraw będzie decydował powiat.</u>
</div>
<div xml:id="div-65">
<u xml:id="u-65.0" who="#PoselJacekKuron">Tylko powtórzę na koniec, że takie są władze, jakie jest w społeczeństwie nastawienie do mniejszości narodowych. Kto z kolei zależy od tego, jakie są szkoły. To koło przerwać może tylko edukacja. Zajmuję się sprawami mniejszości od bardzo dawna i stwierdzam, że sytuacja jednak się poprawia. Niewspółmiernie do poczucia godności i do potrzeb kulturalnych, ale jestem przekonany, że dzięki pomocy wszystkich państwa, a zwłaszcza nauczycieli, wspólnie idziemy w kierunku Rzeczypospolitej wszystkich narodów, które ją zamieszkują.</u>
<u xml:id="u-65.1" who="#PoselJacekKuron">Zamykam posiedzenie Komisji.</u>
</div>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>