text_structure.xml
28.5 KB
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
<xi:include href="PPC_header.xml" />
<TEI>
<xi:include href="header.xml" />
<text>
<body>
<div xml:id="div-1">
<u xml:id="u-1.0" who="#JerzyKozdroń">Witam wszystkich serdecznie. Witam pana ministra Jacka Czaję, witam zaproszonych gości z Ministerstwa Sprawiedliwości, witam pana senatora Zbigniewa Cichonia.</u>
<u xml:id="u-1.1" who="#JerzyKozdroń">Senat w swojej mądrości wniósł szereg poprawek, oczywiście słusznych i niebudzących wątpliwości przynajmniej, jeśli chodzi Kodeks postępowania cywilnego. Zobaczymy, czy tą samą uwagę można będzie odnieść do poprawki dotyczącej Kodeksu postępowania karnego.</u>
<u xml:id="u-1.2" who="#JerzyKozdroń">Przechodzimy do pierwszego punktu porządku posiedzenia. Rozpatrzenie uchwały Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (druk nr 1525). Głos ma pan senator Zbigniew Cichoń.</u>
</div>
<div xml:id="div-2">
<u xml:id="u-2.0" who="#ZbigniewCichoń">Popieram zgłoszone przez Senat poprawki. Mają one charakter natury technicznej, zwłaszcza tam, gdzie chodziło o zróżnicowanie pomiędzy instytucją a organem samorządu zawodowego prawników. Chodzi mi o radców prawnych i adwokatów. Celowe było wprowadzenie przy pośrednictwie dla uzyskania dostępu do podpisu elektronicznego i składania pozwów w trybie elektronicznym, zamiany nazwy instytucji. Organy: Izbę Radców Prawnych lub Izbę Prawna Adwokatów należało zmienić na: Okręgową Radą Radców Prawnych albo Okręgową Radą Adwokacką.</u>
<u xml:id="u-2.1" who="#ZbigniewCichoń">Generalnie rzecz ujmując są to tego typu poprawki. Nie są one natury merytorycznej, bardziej redakcyjnej, związanej ze wskazaniem właściwych organów, a nie instytucji, które działają w jej imieniu.</u>
</div>
<div xml:id="div-3">
<u xml:id="u-3.0" who="#JerzyKozdroń">Dziękuję. Panie ministrze, jakie jest stanowisko rządu, odnośnie do zgłoszonych przez Senat poprawek?</u>
</div>
<div xml:id="div-4">
<u xml:id="u-4.0" who="#JacekCzaja">Dziękuję, panie przewodniczący. Rząd przychyla się do wszystkich zgłoszonych i przyjętych przez Senat poprawek.</u>
</div>
<div xml:id="div-5">
<u xml:id="u-5.0" who="#JerzyKozdroń">Dobrze. Przystępujemy do szczegółowego omówienia poprawek. Czy Komisja zgadza się na przyjęcie poprawki nr 1? Czy jest sprzeciw? Nie słyszę. Stwierdzam, że Komisja przyjęła poprawkę nr 1.</u>
<u xml:id="u-5.1" who="#JerzyKozdroń">Czy są uwagi do poprawki nr 2? Czy jest sprzeciw? Nie słyszę. Stwierdzam, że Komisja przyjęła poprawkę nr 2.</u>
<u xml:id="u-5.2" who="#JerzyKozdroń">Czy są uwagi do poprawki nr 3? Czy jest sprzeciw? Nie słyszę. Stwierdzam, że Komisja przyjęła poprawkę nr 3.</u>
<u xml:id="u-5.3" who="#JerzyKozdroń">Czy są uwagi do poprawki nr 4? Czy jest sprzeciw? Nie słyszę. Stwierdzam, że Komisja przyjęła poprawkę nr 4.</u>
<u xml:id="u-5.4" who="#JerzyKozdroń">Czy są uwagi do poprawki nr 5? Czy jest sprzeciw? Nie słyszę. Stwierdzam, że Komisja przyjęła poprawkę nr 5.</u>
<u xml:id="u-5.5" who="#JerzyKozdroń">Czy są uwagi do poprawki nr 6? Czy jest sprzeciw? Nie słyszę. Stwierdzam, że Komisja przyjęła poprawkę nr 6.</u>
<u xml:id="u-5.6" who="#JerzyKozdroń">Czy są uwagi do poprawki nr 7? Czy jest sprzeciw? Nie słyszę. Stwierdzam, że Komisja przyjęła poprawkę nr 7.</u>
<u xml:id="u-5.7" who="#JerzyKozdroń">Czy są uwagi do poprawki nr 8? Czy jest sprzeciw? Nie słyszę. Stwierdzam, że Komisja przyjęła poprawkę nr 8.</u>
<u xml:id="u-5.8" who="#JerzyKozdroń">Czy są uwagi do poprawki nr 9? Czy jest sprzeciw? Nie słyszę. Stwierdzam, że Komisja przyjęła poprawkę nr 9.</u>
<u xml:id="u-5.9" who="#JerzyKozdroń">Czy są uwagi do poprawki nr 10? Czy jest sprzeciw? Nie słyszę. Stwierdzam, że Komisja przyjęła poprawkę nr 10.</u>
<u xml:id="u-5.10" who="#JerzyKozdroń">Głos ma pani mecenas. Proszę bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-6">
<u xml:id="u-6.0" who="#AgnieszkaPawłowskaRyś">Chciałam zaproponować łączenie poprawek. Proponujemy głosować łącznie poprawki nr: 2, 3, 4, 9 jako poprawki redakcyjne. Następnie poprawki nr 5 i 6, potem poprawki nr 7 i 8. Natomiast poprawki nr 1 i 10 proponujemy głosować oddzielnie.</u>
</div>
<div xml:id="div-7">
<u xml:id="u-7.0" who="#JerzyKozdroń">Dobrze. Czy jest zgoda na propozycję Biura Legislacyjnego? Nie słyszę sprzeciwu. Przystępujemy do głosowania całości zaproponowanych przez Senat poprawek.</u>
<u xml:id="u-7.1" who="#JerzyKozdroń">Kto jest za przyjęciem zaproponowanych przez Senat poprawek w uszeregowaniu, w jakim przedstawiła to pani mecenas z Biura Legislacyjnego?</u>
<u xml:id="u-7.2" who="#JerzyKozdroń">Stwierdzam, że Komisja przyjęła jednomyślnie zaproponowane i przyjęte przez Senat poprawki 7 głosami.</u>
<u xml:id="u-7.3" who="#JerzyKozdroń">Ja byłem posłem sprawozdawcą Komisji tego projektu w poprzednich czytaniach. W związku z tym mam prośbę, czy Komisja wyrazi zgodę, abym dalej pełnił tę funkcję? Czy trzeba to głosować? Nie. Dziękuję.</u>
<u xml:id="u-7.4" who="#JerzyKozdroń">Przechodzimy do następnego punktu posiedzenia naszej Komisji. Witam pana ministra Zbigniewa Wronę. Właśnie czekaliśmy na pana. Przystępujemy do punktu drugiego. Rozpatrzenie uchwały Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego (druk nr 1526). Głos ma pan senator Zbigniew Cichoń.</u>
</div>
<div xml:id="div-8">
<u xml:id="u-8.0" who="#ZbigniewCichoń">Poprawka sprowadza się do dodania do art. 552 par. 4 w brzmieniu: ”Odszkodowanie i zadośćuczynienie przysługuje również w wypadku niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania, zatrzymania lub obserwacji psychiatrycznej”. Sprowadza się to do wprowadzenia odpowiedzialności na zasadzie odszkodowania i zadośćuczynienia, nie tylko w przypadku niewątpliwie nieuzasadnionego tymczasowego aresztowania i zatrzymania, ale także w przypadku niewątpliwie niesłusznej obserwacji psychiatrycznej.</u>
<u xml:id="u-8.1" who="#ZbigniewCichoń">Dlatego Senat proponuje tę poprawkę. Obserwacja psychiatryczna ma zupełnie inne cele, aniżeli tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie, ponieważ te pierwsze są środkami zapobiegawczymi. Natomiast obserwacja psychiatryczna jest środkiem dowodowym i ma na celu ustalenie poczytalności, ale de facto jest to jednak też pozbawienie wolności człowieka. Stąd też gwarancje Europejskiej Konwencji Praw Człowieka rozciągają się na sytuacje takiego zatrzymania, które następuje w celu obserwacji psychiatrycznej. Jedną z zasad jest również to, że demokratyczne państwo prawa popełniając błędy ma obowiązek pokrywać szkody i cierpienia, które przy tej okazji dana osoba poniosła. Senat doszedł do wniosku, że tę zasadę wprost powinien tutaj umieścić przy okazji tego odszkodowania i zadośćuczynienia, które przysługuje w innych przypadkach pozbawienia wolności, czyli przy tymczasowym aresztowaniu i zatrzymaniu.</u>
<u xml:id="u-8.2" who="#ZbigniewCichoń">Zdaniem Senatu gwarancja ta powinna się rozciągać na sytuacje niewątpliwie niesłusznej obserwacji psychiatrycznej, która często jest bardziej dolegliwa, aniżeli tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie. Wiemy, jakie to może rodzić napiętnowanie i cierpienie dla danej osoby. Dziękuję.</u>
</div>
<div xml:id="div-9">
<u xml:id="u-9.0" who="#JerzyKozdroń">Dziękuję. Mam pytanie do przedstawicieli Biura Legislacyjnego. Ta poprawka została zgłoszona w sprawie odszkodowania za niesłuszne skierowanie na obserwację psychiatryczną. Stało się to na etapie prac senackich, czy ona została wcześniej zgłoszona?</u>
</div>
<div xml:id="div-10">
<u xml:id="u-10.0" who="#PiotrPodczaski">Panie przewodnicząca. Ona była zgłoszona w projekcie senackim. Zagadnienie to było już omawiane w trakcie prac podkomisji, która zdecydowała, żeby jej nie przyjmować.</u>
</div>
<div xml:id="div-11">
<u xml:id="u-11.0" who="#JerzyKozdroń">Rozumiem. Jest to powrót do projektu pierwotnego. Jakie jest w tej sprawie stanowisko rządu?</u>
</div>
<div xml:id="div-12">
<u xml:id="u-12.0" who="#ZbigniewWrona">Wysoka Komisjo. Sprawa jest rzeczywiście ważna, bo tu chodzi o pozbawienie osoby wolności. Zawsze, gdy w grę wchodzi pozbawienie wolności człowieka, wkraczają najważniejsze wartości systemu prawnego. Niemniej jednak, rząd jest przeciwko tej poprawce Senatu z dwóch powodów.</u>
<u xml:id="u-12.1" who="#ZbigniewWrona">Po pierwsze, cały sens tej nowelizacji polega na tym, żeby wzmocnić gwarancje sądowej kontroli nad obserwacją psychiatryczną. Mamy tutaj do czynienia z podniesionymi standardami dotyczącymi orzekania o obserwacji psychiatrycznej. Mamy decyzję sądu i jest możliwość odwoływania się od niej. I to, zdaniem rządu wystarczy, aby wyeliminować możliwość błędnych decyzji dotyczących obserwacji psychiatrycznej. Są wystarczające gwarancje, żeby obserwacja była prawidłowo zarządzona i nie występują tutaj żadne niebezpieczeństwa nadużycia.</u>
<u xml:id="u-12.2" who="#ZbigniewWrona">Po drugie, jest tu problem tego mechanicznego połączenia odszkodowania za niesłuszną obserwację z odszkodowaniem za niesłuszne zatrzymanie lub tymczasowe aresztowanie.</u>
<u xml:id="u-12.3" who="#ZbigniewWrona">Otóż, kryteria zasądzania tego odszkodowania w przypadku zatrzymania i w przypadku tymczasowego aresztowania są jasne i oczywiste. Nie było dowodów na jakąś osobę oraz zachodził brak okoliczności uzasadniających zatrzymanie lub tymczasowe aresztowanie, a człowiek był zatrzymany lub aresztowany. W przypadku obserwacji psychiatrycznej mamy zupełnie inną sytuację. Nie przystaje ona do tych dwóch sytuacji, to jest zatrzymania lub tymczasowego aresztowania.</u>
<u xml:id="u-12.4" who="#ZbigniewWrona">Wstępną przesłanką obserwacji psychiatrycznej są wątpliwości odnośnie do poczytalności danej osoby. Jeżeli wprowadzimy tę poprawkę, to grozi nam to, że wszyscy oskarżeni, którzy byli obserwowani psychiatrycznie i nie uzyskali korzystnego wyniku obserwacji w postaci stwierdzenia niepoczytalności mogą skarżyć sąd, z powodu tego, że obserwacja była niesłuszna. Są bowiem poczytalni. Taka regulacja prawna mogłaby się skierować wręcz przeciwko interesom oskarżonych. Sądy i prokuratorzy mogliby się obawiać zarządzania obserwacji, bo może to skutkować procesem w przypadku, gdyby obserwacja nie wykazała niepoczytalności oskarżonych.</u>
<u xml:id="u-12.5" who="#ZbigniewWrona">Z tych dwóch powodów rząd uważa, iż ta poprawka nie jest zasadna. Dorzucę jeszcze trzeci argument. W przypadku, gdyby się okazało, że w grę wchodzi zła wola lub poważne błędy, to oczywiście istnieje jeszcze ochrona cywilnoprawna na zasadach ogólnych i takiego odszkodowania można dochodzić. Dziękuję.</u>
</div>
<div xml:id="div-13">
<u xml:id="u-13.0" who="#JerzyKozdroń">Tak się zastanawiam, panie ministrze, czy przy tej obserwacji psychiatrycznej nie chodzi o naruszenie prawa wynikającego z art. 203 par. 1 – 4 Kodeksu postępowania karnego. Wtedy, gdy zarządzona została obserwacja, wbrew wyraźnym wymogom wynikającym z przepisu par. 1, który mówi, że musi być uprawdopodobnione w wysokim stopniu popełnienie czynu. Druga sprawa, że przepis art. 259 par. 2 Kodeksu postępowania karnego stosuje się odpowiednio. Zastanawiam się, kiedy nie należy stosować tej obserwacji. Podobnie, kiedy nie stosuje się tymczasowego aresztowania. Gdy wbrew tym zasadom została zastosowana obserwacja psychiatryczna, to wtedy nie będziemy mieli do czynienia z możliwością odszkodowania.</u>
<u xml:id="u-13.1" who="#JerzyKozdroń">Ja nie jestem w tym zakresie specjalistą, ponieważ tą problematyką się nie zajmowałem, ale zajmował się nią mój kolega Grzegorz Karpiński, który jest w stanie wytłumaczyć nam te wszystkie wątpliwości. Oddaję mu teraz głos.</u>
</div>
<div xml:id="div-14">
<u xml:id="u-14.0" who="#GrzegorzKarpiński">Dziękuję panie przewodniczący. Sprawa, o której mówimy była przedmiotem obrad podkomisji. Proponowany par. 4 art. 552 był w pierwotnym projekcie Senatu. Podkomisja zdecydowała się wykreślić ten przepis z tych względów, o których mówił pan minister. Ale te wątpliwości, które podniósł pan przewodniczący rozwialiśmy w ten sposób, że gdyby zaistniała taka sytuacja, iż osoba zostanie skierowana na obserwację psychiatryczną w zamkniętym zakładzie i przez to pozbawiona wolności, wbrew przesłankom, o których mówił pan przewodniczący, to będzie miała możliwość dochodzenia odszkodowania na zasadach ogólnych.</u>
<u xml:id="u-14.1" who="#GrzegorzKarpiński">Uznaliśmy, że tymczasowe aresztowanie i zatrzymanie są dolegliwymi środkami zapobiegawczymi. Nie mają one na celu w żadnym stopniu dobra sprawcy. Obserwacja psychiatryczna może prowadzić natomiast do ewentualnego stwierdzenia braku odpowiedzialności karnej sprawcy. Z tego powodu potrzebne są specjalne regulacje dla tymczasowego aresztowania i zatrzymania, a nie ma powodu, aby wprowadzać je dla obserwacji psychiatrycznej, jako formy pozbawienia wolności. Bo tak, jak powiedział pan minister, ta nowa regulacja, z którą teraz zgodził się Senat i którą zmodyfikował Sejm, wprowadza bardzo daleko idące gwarancje procesowe. Gdyby wystąpiły przesłanki, o których mówił pan przewodniczący, to zasady ogólne prawa cywilnego są wystarczające. Dziękuję bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-15">
<u xml:id="u-15.0" who="#JerzyKozdroń">Głos ma pan poseł Witold Pahl.</u>
</div>
<div xml:id="div-16">
<u xml:id="u-16.0" who="#WitoldPahl">Pozwolę się nie zgodzić z argumentacją pana ministra i posła Grzegorza Karpińskiego, szczególnie odnośnie do sądowej kontroli stosowania instytucji obserwacji psychiatrycznej. Tą sądową kontrola jest także objęta instytucja tymczasowego aresztowania, a mimo to dochodzi dość często do pozbawienia kogoś wolności w sposób nieuzasadniony. Inicjatywa Senatu wzięła się stąd, że instytucja obserwacji psychiatrycznej była nagminnie przez prokuratorów nadużywana.</u>
<u xml:id="u-16.1" who="#WitoldPahl">Do mojego biura poselskiego przychodziły osoby i skarżyły się, że dochodziły swoich spraw nader natarczywie i mówiły, że pozbawiane były wolności w ten sposób, że kierowane były przez prokuratora na badania psychiatryczne. Było to ewidentne nadużycie tej instytucji. Dla mnie jest to oczywiste, że te dotychczasowe instrumenty zabezpieczające są niewystarczające.</u>
<u xml:id="u-16.2" who="#WitoldPahl">Jeżeli w przypadku nieuzasadnionego zatrzymania lub tymczasowego aresztowania istnieje możliwość odszkodowania, to tak samo tutaj w przypadku pozbawienia wolności, ewidentnego stygmatyzowania osoby, która w sposób nieuzasadniony takiemu badaniu psychiatrycznemu zostaje poddana, również powinna być zabezpieczona w Kodeksie postępowania karnego możliwość odszkodowania. Tym bardziej, że skutki dla takiej osoby, która w sposób nieuzasadniony została poddana obserwacji psychiatrycznej i pozbawiona przy okazji wolności są koszmarne. Często wiążą się one ze stratą pracy i obniżeniem statusu społecznego itp. Z tego względu popieram tę poprawkę Senatu.</u>
</div>
<div xml:id="div-17">
<u xml:id="u-17.0" who="#JerzyKozdroń">To tym bardziej by wskazywało na to panie pośle, że na zasadach ogólnych lepiej jest dochodzić odszkodowania. Wtedy w świetle przepisów Kodeksu cywilnego można wykazywać damnum emergens i lucrum cessans, czego w przepisach Kodeksie postępowania cywilnego nie ma. Tutaj przyjęłoby się tylko określoną kwotę za każdy dzień nieuzasadnionego przebywania na obserwacji psychiatrycznej. Proszę panie ministrze...</u>
</div>
<div xml:id="div-18">
<u xml:id="u-18.0" who="#WitoldPahl">Jeszcze od vocem, panie przewodniczący. Jedno nie wyklucza drugiego. Jeśli strona nie jest zadowolona z odszkodowania, które otrzymuje na podstawie przepisów Kodeksu postępowania karnego, to może dochodzić na zasadach ogólnych.</u>
</div>
<div xml:id="div-19">
<u xml:id="u-19.0" who="#JerzyKozdroń">Dobrze. Proszę, panie ministrze.</u>
</div>
<div xml:id="div-20">
<u xml:id="u-20.0" who="#ZbigniewWrona">Sprawa jest niezwykle delikatna i odmienna, niż stosowanie zatrzymania lub tymczasowego aresztowania. Zatrzymanie i tymczasowe aresztowanie są to środki przymusu procesowego i środki zapobiegawcze. Są stosowane dlatego, żeby zapobiec przeszkadzaniu przez oskarżonego w prawidłowym i sprawnym przebiegu postępowania przygotowawczego.</u>
<u xml:id="u-20.1" who="#ZbigniewWrona">Chcę natomiast zwrócić uwagę, że w przypadku obserwacji psychiatrycznej mamy do czynienia ze środkiem dowodowym. Nie jest to środek przymusu procesowego, który jest stosowany po to, żeby ograniczyć swobodę oskarżonego i żeby zabezpieczyć go dla potrzeb postępowania karnego. Mamy tutaj do czynienia ze środkiem dowodowym, który stwierdzi poczytalność osoby.</u>
<u xml:id="u-20.2" who="#ZbigniewWrona">Byłoby bardzo źle, gdyby wprowadzać do systemu prawnego pewne zachęty dla oskarżonego. Aby w przypadku niepomyślnego dla niego wyniku środka dowodowego, jakim jest obserwacja psychiatryczna i wieńcząca ją opinia mógł on zaskarżać obserwację, jako środek, który naruszył jego prawa.</u>
<u xml:id="u-20.3" who="#ZbigniewWrona">Są przepisy ogólne, są gwarancje, które wprowadziły organy Sejmu i Senatu. Według mnie są one wystarczające. Chcę jeszcze na koniec przypomnieć, że powodem, dla którego Senat zajął się tą kwestią był wyrok Trybunału Konstytucyjnego, który w ogóle nie dotykał tej kwestii. Tam wyłącznie chodziło o gwarancje prawidłowego orzekania obserwacji psychiatrycznej. Natomiast Trybunał Konstytucyjny w ogóle nie wypowiadał się, że brak przepisu o odszkodowaniu jest niekonstytucyjny.</u>
</div>
<div xml:id="div-21">
<u xml:id="u-21.0" who="#JerzyKozdroń">Miałem przyjemność uczestniczyć w tym posiedzeniu Trybunału Konstytucyjnego. Trybunał jednoznacznie wykazał, że obserwacja psychiatryczna jest pozbawieniem wolności. Co byśmy na ten temat nie powiedzieli, to jest to pozbawienie wolności, ponieważ umieszcza się kogoś wbrew jego woli w zakładzie. Tam była sprawa na tle skargi konstytucyjnej. Osoba została umieszczona w zakładzie z oskarżenia prywatnego. Wniesiono przeciwko niej prywatny akt oskarżenia. Sąd rejonowy przy pierwszej czynności powołał biegłych i od razu skierował ją na obserwację psychiatryczną.</u>
<u xml:id="u-21.1" who="#JerzyKozdroń">Dobrze. Argumentacja pana ministra, że osoba może dochodzić swoich uprawnień na drodze cywilnoprawnej jest oczywista i przekonywująca. Głos ma pan senator.</u>
</div>
<div xml:id="div-22">
<u xml:id="u-22.0" who="#ZbigniewCichoń">Chciałem się odnieść do podnoszonego w czasie dyskusji argumentu, że można na drodze cywilnej dochodzić swoich roszczeń. Oczywiście jest to możliwe. Ale podobnie można dochodzić roszczeń z tytułu niesłusznego tymczasowego aresztowania lub zatrzymania. W związku z tym jakoś nikt nie wpadł na pomysł, żeby – po wejściu w życie art. 77 Konstytucji i znowelizowanego art. 417 Kodeksu cywilnego, które dają takie możliwości dochodzenia odszkodowań za niezgodne z prawem działania władzy państwowej – wykreślić te zasady przewidziane w art. 552 par. 4. To jest sprawa pierwsza.</u>
<u xml:id="u-22.1" who="#ZbigniewCichoń">Sprawa druga. Pamiętajmy, że dochodzenie cywilnoprawne jest utrudnione, bo w grę wchodzi kwestia kosztów. Często są to duże kwoty, na które strony nie stać. Oczywiście ktoś powie, że istnieje instytucja zwolnienia z takich kosztów. Ale wiemy, jak to w praktyce funkcjonuje.</u>
<u xml:id="u-22.2" who="#ZbigniewCichoń">Trzeci argument przemawiający za poprawką. Mamy zobowiązania wynikające z Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Chodzi o art. 5 ust. 5, który mówi, że za każde niesłuszne pozbawienie wolności, wbrew regułom, które są wyrażone w art. 5 ust. 1 – 4 tej Konwencji, państwo ma obowiązek zapewnić odszkodowanie i zadośćuczynienie.</u>
<u xml:id="u-22.3" who="#ZbigniewCichoń">Wydaje mi się, że wprost statuowanie tego właśnie w art. 552 par. 4 czyni zadość wymogom tejże Konwencji. Dlatego popieram takie rozwiązanie legislacyjne.</u>
</div>
<div xml:id="div-23">
<u xml:id="u-23.0" who="#JerzyKozdroń">Głos ma pani dyrektor Grażyna Stanek. Bardzo proszę.</u>
</div>
<div xml:id="div-24">
<u xml:id="u-24.0" who="#GrażynaStanek">Bardzo dziękuję. Chciałam jeszcze zwrócić uwagę na jedną kwestię, ponieważ temat sprowokował dyskusję. Otóż podstawą proponowaną w poprawce Senatu do uzyskania odszkodowania jest niesłuszna obserwacja psychiatryczna. A zatem nie jest wbrew zasadom formalnym wynikającym z art. 203 Kodeksu postępowania karnego. Tu przechodzimy do problemu, który zasygnalizował rząd w swoim stanowisku, a mianowicie, jak oceniać słuszność lub niesłuszność tej obserwacji.</u>
<u xml:id="u-24.1" who="#GrażynaStanek">Pan minister wskazywał na przypadek, kiedy w wyniku obserwacji psychiatrycznej uzyskano dowód, że oskarżony nie jest niepoczytalny. To nie dowodziło tego, że obserwacja taka była niesłuszna. Może też być sytuacja odwrotna. Czy fakt, że w wyniku obserwacji stwierdzono niepoczytalność oskarżonego przesądza o tym, że ona była słuszna lub niesłuszna? Też nie jest to miarodajne.</u>
<u xml:id="u-24.2" who="#GrażynaStanek">Wydaje się, że w procesie karnym nie zbierze się tego rodzaju przesłanek, które pozwolą miarkować o słuszności, nie o zasadności formalnej decyzji o obserwacji, czyli takiej, która jest przedmiotem kontroli odwoławczej postanowienia o zastosowaniu obserwacji, tylko o jej słuszności. Odrębna sytuacja jest w przypadku orzeczeń o tymczasowym aresztowaniu lub zatrzymaniu. Tam sąd rozstrzyga na podstawie materiału dowodowego i przebiegu procesu. Tutaj oskarżony ma stwierdzoną wieloletnim leczeniem chorobę psychiczną. Czy z samego tego faktu można oczekiwać od biegłych, że orzekną po badaniu ambulatoryjnym rezygnację z obserwacji? Czy to może być przesłanką, że uwzględnienie wniosku biegłych o obserwację było niesłuszne i obserwacja została orzeczona niesłusznie? Chyba nie. A innego materiału dowodowego w postępowaniu karnym nie znajdziemy na to, żeby orzekać o słuszności bądź niesłuszności obserwacji psychiatrycznej.</u>
<u xml:id="u-24.3" who="#GrażynaStanek">W stanowisku rządu jest wyrażony pogląd, że nie powinno dochodzić do niesłusznej obserwacji. Jeśli zaś do takiej dojdzie, to winno być, co do zasady rekompensowane osobie tym dotkniętej. Jednak nie można tego rozstrzygnąć prostym stwierdzeniem w postaci poprawki do art. 552. Może warto stworzyć możliwość sprawdzania takich rozstrzygnięć w procesie karnym, ale będzie to wymagać odrębnych regulacji procesowych.</u>
<u xml:id="u-24.4" who="#GrażynaStanek">Propozycje rządu oznaczają, że sąd nie będzie tylko nostryfikował wniosków biegłych o to, żeby zarządzić obserwację. Będzie to samodzielna decyzja sądu i w tym zakresie uchwalona przez Sejm ustawa realizuje wyrok Trybunału Konstytucyjnego. Skąd jest koncepcja rozszerzenia poza regulacje wynikające z orzeczenia TK? Otóż do Senatu zwróciła się Helsińska Fundacja Praw Człowieka i wskazała tego rodzaju sugestie w piśmie z dnia 7 lipca. Niemniej jednak wydaje się, że w takiej postaci tego nie da się zrealizować. Dziękuję.</u>
</div>
<div xml:id="div-25">
<u xml:id="u-25.0" who="#JerzyKozdroń">Zastanawiam się jeszcze nad taką sytuacją. Prowadzone jest śledztwo lub dochodzenie. Zastosowano środek zapobiegawczy. Są powołani biegli. Oskarżony przebywający w areszcie jest skierowany na obserwację psychiatryczną. Jeżeli wprowadzimy przepis niesłusznej obserwacji psychiatrycznej, to w istocie rzeczy osadzony w areszcie oskarżony będzie miał roszczenia odszkodowawcze. Wiemy z praktyki, że większość oskarżonych, tymczasowo aresztowanych traktuje obserwację psychiatryczną jak pobyt w sanatorium psychiatrycznym. Nieistotne było to, że tymczasowe aresztowanie było uzasadnione, ale niesłuszne było skierowanie na obserwację. W związku z tym masz prawo do odszkodowania. Tutaj mielibyśmy problem z określeniem wysokości takiego odszkodowania. Areszt, co do zasady był słuszny. Jak wyliczyć szkodę, jeśli chodzi o niesłuszne skierowanie na obserwację?</u>
<u xml:id="u-25.1" who="#JerzyKozdroń">W związku z tym mam następującą propozycję. Zostawmy tę kwestię do rozwiązania na podstawie przepisów ogólnych Kodeksu postępowania cywilnego. Drogi i prawa do sądu nikomu nie zamykamy. Jeśli ktoś czuje się skrzywdzony niesłuszną obserwacją, to będzie miał możliwość dochodzenia swoich roszczeń na zasadach ogólnych prawa cywilnego.</u>
<u xml:id="u-25.2" who="#JerzyKozdroń">Głos ma pan profesor Marian Filar.</u>
</div>
<div xml:id="div-26">
<u xml:id="u-26.0" who="#MarianFilar">Sytuacja jest następująca. Pan minister ma tutaj rację. Są dwa stany faktyczne. Pierwszy, to zatrzymanie i tymczasowe aresztowanie. Jest to środek zabezpieczający i wiadomo, o co chodzi. Drugi, to jest obserwacja, środek dowodowy. Jedynym powodem uznania umieszczenia na tej obserwacji psychiatrycznej byłaby zła wiara tego, który taką decyzję podjął. Logicznie nie istnieje możliwość stwierdzenia, że obserwacja psychiatryczna była niesłuszna. Kiedy będzie słuszna? Jedyną płaszczyzną oczywistej niesłuszności byłoby stwierdzenie, że ten, który podjął taką decyzję procesową działał w złej wierze. W innym przypadku, dyskusja o tym, czy było to słuszne, czy niesłuszne nie wchodzi w rachubę.</u>
<u xml:id="u-26.1" who="#MarianFilar">Rozumiem intencję Senatu. Chodzi o wolność człowieka, która jest jednakowa i niepodzielna. Obojętnie, czy to jest areszt, czy zamknięty zakład psychiatryczny. Ważne jest to, że człowiek jest pozbawiony wolności. Byłbym za tym, żeby pozostawić to ogólnym zasadom w drodze nie tylko prawa cywilnego, ale także prawa karnego. Gdyby udowodnić sędziemu, że świadomie posłał kogoś niesłusznie do zakładu karnego, to taki sędzia może odpowiadać karnie za pozbawienie wolności. W związku z tym przychylam się do tego, żeby tę kwestię zostawić dotychczasowym regulacjom. Wiem, że Senat chciał dobrze. Dziękuję.</u>
</div>
<div xml:id="div-27">
<u xml:id="u-27.0" who="#JerzyKozdroń">Swoją wypowiedzią rozwiał pan profesor wszelkie wątpliwości. Wobec tego przystępujemy do głosowania. Rozumiem, że do tego pkt z lit. a) rząd nie ma zastrzeżeń. Jest to poprawka techniczna i ją przyjmujemy...</u>
</div>
<div xml:id="div-28">
<u xml:id="u-28.0" who="#PiotrPodczaski">Poprawkę trzeba traktować jako jedną całość. To jest jedna poprawka składająca się z lit. a) i lit. b).</u>
</div>
<div xml:id="div-29">
<u xml:id="u-29.0" who="#JerzyKozdroń">Rozumiem. Kto jest za przyjęciem tej poprawki zgłoszonej przez Senat?</u>
<u xml:id="u-29.1" who="#JerzyKozdroń">Stwierdzam, że Komisja odrzuciła poprawkę Senatu przy 1 głosie za, 6 przeciw i braku wstrzymujących się.</u>
<u xml:id="u-29.2" who="#JerzyKozdroń">Na posła sprawozdawcę proponuję pana posła Grzegorza Karpińskiego. Czy są inne kandydatury? Nie słyszę. Pan poseł się zgadza. Dziękuję.</u>
<u xml:id="u-29.3" who="#JerzyKozdroń">Na tym zamykam posiedzenie Komisji Nadzwyczajnej do spraw zmian w kodyfikacjach.</u>
</div>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>