text_structure.xml 43.1 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#JanuszKrasoń">Otwieram posiedzenie Komisji do Spraw Kontroli Państwowej. Witam pana Stanisława Jarosza, wiceprezesa Najwyższej Izby Kontroli, wraz z osobami towarzyszącymi, przedstawicieli Ministerstwa Finansów z panią Ewą Adamiak, dyrektor Departamentu Podatków Dochodowych na czele, jak również panie i panów posłów.</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#JanuszKrasoń">Porządek dzienny naszego posiedzenia przewiduje w punkcie pierwszym rozpatrzenie informacji Najwyższej Izby Kontroli o wynikach kontroli poboru podatku dochodowego od osób fizycznych; referować będzie ten temat pan prezes Stanisław Jarosz. W punkcie drugim zaś mamy sprawy bieżące.</u>
          <u xml:id="u-1.2" who="#JanuszKrasoń">Pragnę poinformować ponadto, że po zakończeniu niniejszego posiedzenia Komisji odbędzie się posiedzenie podkomisji nadzwyczajnej do przygotowania komisyjnego projektu ustawy o zmianie ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy.</u>
          <u xml:id="u-1.3" who="#JanuszKrasoń">Czy w sprawie porządku obrad są uwagi? Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-1.4" who="#JanuszKrasoń">Przystępujemy więc do rozpatrzenia informacji Najwyższej Izby Kontroli o wynikach kontroli poboru podatku dochodowego od osób fizycznych.</u>
          <u xml:id="u-1.5" who="#JanuszKrasoń">O zabranie głosu proszę pana prezesa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#StanisławJarosz">Dziękuję bardzo. Panie przewodniczący, szanowni państwo. Kontrolę poboru podatku dochodowego od osób fizycznych Najwyższa Izba Kontroli przeprowadziła w drugim półroczu 2009 roku w Ministerstwie Finansów oraz w 19 urzędach skarbowych na terenie 9 województw, a badaniem objęte zostały lata 2007 i 2008 oraz pierwsze półrocze roku 2009.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#StanisławJarosz">Celem kontroli była ocena prawidłowości i skuteczności postępowania organów podatkowych w zakresie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych oraz ocena wykonywania funkcji nadzoru i kontroli przez Ministra Finansów. Badaliśmy, czy urzędy skarbowe prawidłowo wykonują swe zadania, zwłaszcza w zakresie analizy dokumentacji podatników, kontrolowaliśmy terminowość wpłat podatku, sprawności i skuteczności prowadzenia czynności windykacyjnych i egzekucji kontroli podatkowej. Badaliśmy również, czy Minister Finansów prawidłowo sprawuje nadzór nad podległymi organami podatkowymi w zakresie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych, czy prowadzi analizy trafności rozwiązań ustawowych, jakie działania prowadzi dla zwiększenia dochodów z PIT. Badaliśmy także realizację wniosków NIK z poprzednich kontroli.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#StanisławJarosz">Najwyższa Izba Kontroli oceniła pozytywnie pobór przez urzędy skarbowe podatku dochodowego od osób fizycznych, mimo stwierdzonych nieprawidłowości. Jest to ocena z czterostopniowej skali ocen, trzecia w kolejności. Oceny bowiem są następujące: pozytywna, pozytywna z uchybieniami, pozytywna z nieprawidłowościami i negatywna. W naszej ocenie stan, który badaliśmy, zasługuje na ocenę pozytywną z nieprawidłowościami.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#StanisławJarosz">W latach 2007 i 2008 dochody budżetu państwa z podatku PIT były wyższe od prognozowanych o 11 proc., podobnie jak w 2009 – trochę wyższe, ale jednak nastąpił spadek w porównaniu z rokiem 2008 – o ponad 7 proc. W naszej ocenie stało się tak wskutek spowolnienia gospodarki, a więc obniżenia rentowności podmiotów gospodarczych, niższych rozmiarów zatrudnienia, wyhamowania wzrostu płac oraz zmian w skali podatkowej.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#StanisławJarosz">Jakie były pozytywne aspekty kontrolowanych zagadnień? Naszym zdaniem Ministerstwo Finansów wykonywało swoje obowiązki w zakresie analizy skuteczności obowiązujących przepisów, prowadziło analizę realizowanych dochodów, egzekwowanych kwot oraz miało obraz przyczyn przedawnień. Prawidłowo też sprawowało nadzór nad podległymi urzędami. Wprowadzenie w roku 2009 nowych mierników realizacji zadań komórek rachunkowości, takich jak wskaźnik szybkości podejmowania działań windykacyjnych, pozwala w naszej ocenie na bieżące monitorowanie wydajności pracy i skuteczności poboru podatku PIT.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#StanisławJarosz">Mimo znacznego obciążenia pracą skontrolowane urzędy skarbowe wywiązywały się z obowiązku rozliczenia podatników, którzy złożyli zeznania podatkowe. Czynności sprawdzające wykonywane były zgodnie z obowiązującymi zasadami i rzetelnie. Rzetelnie i terminowo urzędy wywiązywały się z obowiązku zwrotu nadpłaconego podatku dochodowego od osób fizycznych; przed dokonaniem zwrotu sprawdzano, czy podatnicy nie mają zaległości w innych podatkach.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#StanisławJarosz">Ministerstwo Finansów w naszej ocenie słusznie ukierunkowało kontrolę podatkową na ujawnianie i zwalczanie nieprawidłowości w obszarach zwiększonego ryzyka nadużyć podatkowych, co pozwoliło na osiągniecie przez urzędy skarbowe wysokiej skuteczności kontroli podatkowej. Na ogół zgodnie z obowiązującymi zasadami przebiegał też proces udzielania ulg podatkowych w kontrolowanych urzędach; chodziło głównie o rozkładanie zaległości na raty w wypadku tego podatku.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#StanisławJarosz">Przejdę teraz do nieprawidłowości, które wypłynęły na naszą ocenę działalności Ministra Finansów oraz aparatu skarbowego. I tak należy zwrócić uwagę na fakt obiektywny – rosną kwoty zaległości. Na koniec pierwszego półrocza roku 2009 zaległości podatkowe wzrosły o 17,5 proc. w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego. Wzrosły również zaległości, które powstały ponad 5 lat od daty ich wymagalności – o prawie 40 proc., a zwracam uwagę na fakt, iż wraz z upływem czasu zaległości te stają się coraz trudniejsze do odzyskania.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#StanisławJarosz">Nastąpiło obniżenie skuteczności egzekucji. Jeśli popatrzymy na mierniki oceny jej skuteczności, to widać, że z 21,8 w roku 2007 spadły do 18,3 w roku 2008. Mówimy o pełnych latach, ponieważ rok 2009 nie był skontrolowany w całości. Na obniżenie skuteczności wpłynęły różne czynniki, jak np. brak u dłużników składników majątkowych podlegających egzekucji, przy czym są to przyczyny w dużej mierze obiektywne. Często prowadzona jest działalność gospodarcza przy wykorzystaniu majątku dzierżawionego, kredytowanego lub przyjętego w leasing, co powoduje problem z majątkiem do egzekwowania.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#StanisławJarosz">Były również błędy i zaniedbania urzędów skarbowych, takie jak np. opóźnienia w wysyłaniu upomnień, tytułów wykonawczych, podejmowanie czynności egzekucyjnych ze znaczną zwłoką lub nieuzasadnione przerwy między poszczególnymi czynnościami czy też niewykorzystywanie informacji o posiadanym majątku. W co drugim kontrolowanym urzędzie stwierdziliśmy, że czynności egzekucyjne podejmowane były ze znaczną zwłoką.</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#StanisławJarosz">Poza oczywistymi zaniedbaniami przyczyną było również nakładanie na urzędy coraz większej liczby obowiązków przy nie zmienionej liczbie osób zatrudnionych.</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#StanisławJarosz">Ministerstwo Finansów ma rozeznanie co do istniejących barier w dochodzeniu należności pieniężnych w trybie egzekucji administracyjnych, których usunięcie wymaga – obok zmian legislacyjnych – wyposażenia urzędów podatkowych i egzekucyjnych w narzędzia informatyczne oraz wsparcie w postaci dostępu do różnych baz danych, m.in. do informacji o założonych i zlikwidowanych rachunkach bankowych związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Stąd też nasze wnioski, zawarte w dostarczonej państwu informacji, żeby doprowadzić do zmian tego rodzaju. Świadomość tego, w jaki sposób można poprawić sytuację, istnieje, jest tylko problem ze zmianami, które mogłyby świadomość tę wykorzystać do osiągnięcia pożądanych efektów.</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#StanisławJarosz">Inna nieprawidłowość związana jest z kwotą zaległości przedawnionych oraz z nierzetelną ewidencją zaległości podatkowych. W okresie objętym kontrolą jako przedawnione odpisano prawie 350.000 tys. zł, ale w kontrolowanych urzędach stwierdziliśmy wśród zaległości sprawy, dla których dawno minęło 5 lat, a więc przedawniły się one, a ciągle figurują w ewidencji.</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#StanisławJarosz">Stwierdziliśmy wypadki nierzetelnego prowadzenia postępowań w celu odzyskania zaległości w 8 kontrolowanych urzędach, a nieprawidłowości dotyczyły 16 wypadków dopuszczenia do przedawnienia kwot wynoszących ogółem 2.300 tys. zł. Przyczyną były zaniedbania i błędy popełniane przez pracowników komórek egzekucyjnych. Tylko w 2 urzędach wobec osób odpowiedzialnych wyciągnięto konsekwencje służbowe, a także zawiadomiona została prokuratura.</u>
          <u xml:id="u-2.14" who="#StanisławJarosz">Naszym zdaniem niewystarczająca była kontrola wywiązywania się podatników ze zobowiązań. Wyniki kontroli pokazały, że słuszne było ukierunkowanie kontroli podatkowej na ujawnianie i zwalczanie nieprawidłowości w obszarach zwiększonego ryzyka nadużyć podatkowych, gdyż u prawie 70 proc. kontrolowanych stwierdzono nieprawidłowości, w tym uszczuplenia podatku na kwotę prawie 800.000 tys. zł. Urzędy skarbowe obejmowały kontrolą tylko część podatników spełniających kryteria ustalone przez ministerstwo, gdyż występowały problemy kadrowe. Z uwagi na możliwości kadrowe priorytetem dla urzędów były więc kontrole w zakresie podatku od towarów i usług, na czym cierpiał w pewnym sensie podatek dochodowy od osób fizycznych.</u>
          <u xml:id="u-2.15" who="#StanisławJarosz">Znikoma była także liczba kontroli doraźnych w zakresie prawidłowości zaliczek wpłacanych przez podatników prowadzących działalność gospodarczą, chociaż ponad trzy czwarte skontrolowanych podatników nierzetelnie obliczało zaliczki lub nieterminowo dokonywało wpłat. Kontrola w tym zakresie, niewielkim przecież, przyniosła istotne efekty. Sytuacja jest taka, że po zniesieniu obowiązku składania deklaracji miesięcznych urzędy skarbowe nie mają podstaw do egzekwowania należnych kwot w trakcie roku, chyba że zostanie udowodniona wpłata w niewłaściwej wysokości. Ustalenie stanu faktycznego jest możliwe jedynie w toku kontroli ksiąg podatkowych u podatnika, a nieuregulowanie zaliczek przez osoby prowadzące działalność gospodarczą miało decydujący wpływ na wzrost zaległości, o których mówiłem wcześniej.</u>
          <u xml:id="u-2.16" who="#StanisławJarosz">Stwierdziliśmy nierzetelne monitorowanie wywiązywania się przez podatników z obowiązku składania zeznań podatkowych – w 7 na 19 urzędów. Z powodu dużego obciążenia bieżącą pracą urzędy w pierwszej kolejności dokonywały rozliczeń złożonych zeznań podatkowych, odkładając na przyszłość działania dyscyplinujące wobec tych podatników, którzy zeznań nie złożyli. Rozliczanie podatników, którzy nie złożyli rocznych zeznań podatkowych, utrudniał brak odpowiednich standardowych aplikacji informatycznych, wskazujących osoby, które nie złożyły tych zeznań, chociaż miały taki obowiązek.</u>
          <u xml:id="u-2.17" who="#StanisławJarosz">Częste zmiany przepisów i aktualizacje formularzy podatkowych wywołują popełnianie przez podatników błędów, których skutkiem są liczne korekty zeznań, co zwiększa obciążenie pracą pracowników urzędów skarbowych; zajmują się oni ciągłymi korektami zeznań w związku z tym, że podatnicy wciąż popełniają błędy.</u>
          <u xml:id="u-2.18" who="#StanisławJarosz">Najwyższa Izba Kontroli skierowała wniosek do Ministra Finansów o rozwój systemu informatycznego wspierającego pracę urzędów skarbowych. Drugi wniosek systemowy – o poprawę skuteczności egzekucji w podatku PIT. Trzeci dotyczył egzekwowania od urzędów skarbowych rozliczania podatników, którzy nie wypełniają obowiązku złożenia zeznań. Wniosek czwarty odnosi się do zapewnienia urzędom skarbowym dostępu do centralnego rejestru rachunków bankowych oraz informacji o majątku podatników.</u>
          <u xml:id="u-2.19" who="#StanisławJarosz">Minister Finansów – w odpowiedzi na naszą informację – poinformował o przyjęciu wniosków do realizacji. Planuje, po pierwsze, wprowadzenie nowych rozwiązań prawnych i organizacyjnych dotyczących egzekucji administracyjnej; po drugie, udoskonalenie systemu informatycznego obsługującego komórki egzekucyjne w urzędach skarbowych; po trzecie, w celu egzekwowania od urzędów skarbowych rozliczenia podatników, którzy nie wypełniają obowiązku złożenia zeznań podatkowych, planowane jest ujęcie tego zagadnienia jako zalecenia zadania dla dyrektorów izb i naczelników urzędów skarbowych w zakresie realizacji polityki finansowej państwa na rok 2010.</u>
          <u xml:id="u-2.20" who="#StanisławJarosz">I to chyba wszystko, co w formie skrótowej pragnąłem zaprezentować na temat kontrolowanego obszaru i zjawisk, które zauważyliśmy, a które stanowią podstawę oceny Najwyższej Izby Kontroli poboru podatku dochodowego od osób fizycznych w ciągu ostatnich trzech lat i wypełniania przez Ministra Finansów funkcji nadzorczych.</u>
          <u xml:id="u-2.21" who="#StanisławJarosz">Już na zakończenie dodam, że okres objęty kontrolą, poza rokiem 2007, to okres bardzo trudny, jeśli chodzi o funkcjonowanie podatników, tak że różne zjawiska występujące również w sferze wzrostu zaległości wyglądałyby nieco inaczej, gdybyśmy mieli do czynienia z okresem normalnej prosperity.</u>
          <u xml:id="u-2.22" who="#StanisławJarosz">Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#JanuszKrasoń">Dziękuję serdecznie, panie prezesie. Otwieram dyskusję. Czy ktoś z państwa posłów chciałby zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#JanuszKrasoń">Bardzo proszę, pan poseł Jan Religa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#JanReliga">Dziękuję uprzejmie. Panie przewodniczący, szanowna Komisjo, chciałbym podnieść dwie kwestie. I tak dobrze by było znać kwotę zaległości podatkowych. W informacji podane są wysokości w procentach, czytamy, że zaległości podatkowe rosną z roku na rok i że obecnie wzrosły o 17 proc. w stosunku do roku 2009. Dobrze by było poznać kwotę zaległości.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#JanReliga">Sprawa druga to sprawa obniżenia skuteczności egzekucji zaległości podatkowych, o czym również mowa w materiale NIK. Uważam, że należałoby tę kwestię zbadać szczegółowo. Obniżenie skuteczności może bowiem wynikać również z tego, że niektórym podmiotom grozi plajta i nie są w stanie zapłacić podatków.</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#JanReliga">I jeszcze jedna kwestia – umorzeń podatkowych. Może mieć ona szczególne znaczenie, gdyż wskutek powodzi znaczna liczba podmiotów prawdopodobnie nie wywiąże się z obowiązku zapłacenia należności. Oczywiste bowiem, że w obliczu powodzi, gdy nie ma mowy o dochodach, bo nastąpiły jedynie straty, zaległości podatkowe mogą tylko jeszcze bardziej wzrosnąć. A na tle znacznego deficytu może to mieć kolosalne znaczenie dla finansów publicznych.</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#JanReliga">Bardzo proszę o skomentowanie powyższych spraw.</u>
          <u xml:id="u-4.4" who="#JanReliga">Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#JanuszKrasoń">Dziękuję uprzejmie. Czy ktoś z państwa chciałby jeszcze zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#JanuszKrasoń">Bardzo proszę, pan poseł Jacek Zacharewicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#JacekZacharewicz">W ustaleniach z kontroli znajduje się stwierdzenie, że w latach 2007 i 2008 wszystkie urzędy skarbowe przeprowadziły 9821 kontroli w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych i że w ich wyniku wydano 39.139 decyzji na kwotę 768.000 tys. zł. Mam więc pytanie, czy te 39.139 decyzji to decyzje prawomocne, czy też podatnicy odwołują się od nich. Jeżeli nie są to decyzje prawomocne i podatnicy odwołują się od nich, to czy Najwyższa Izba Kontroli ma informacje, jaką kwotę Skarb Państwa odzyska na podstawie decyzji już uprawomocnionych. Czy taką informację Izba ma? To pytanie pierwsze.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#JacekZacharewicz">Pytanie drugie wiąże się z tym, że w całym materiale NIK przewija się myśl, iż znaczna liczna uchybień występujących w wypadku służb skarbowych wynika z niedostosowania systemu informatycznego do potrzeb. Chciałbym więc otrzymać informację, czy Ministerstwo Finansów przewiduje dofinansowanie służb skarbowych, czy też może inny sposób organizacji, mający na celu usprawnienie poboru podatku, czy może obecnie funkcjonujące systemy informatyczne odpowiadają założeniom ministerstwa co do właściwego poboru podatków.</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#JacekZacharewicz">W informacji natknąłem się też na temat niewprowadzenia części programów. Chciałbym więc prosić panią reprezentującą Ministerstwo Finansów o wyjaśnienie, dlaczego część programów nie została jeszcze wprowadzona, czym to jest spowodowane. Czy wynika to ze zbyt krótkiego czasu, czy też z tego, że do wprowadzenia lepszego systemu informatycznego wymagana jest większa liczba zatrudnionych?</u>
          <u xml:id="u-6.3" who="#JacekZacharewicz">Kolejne pytanie odnosi się od części informacji NIK pn. „Uwagi końcowe i wnioski”, gdzie Izba proponuje zapewnienie urzędom skarbowym dostępu do centralnego rejestru rachunków bankowych. Nie wiem, czy taki rejestr w ogóle istnieje. Prosiłbym o wyjaśnienie tej sprawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#JanuszKrasoń">Dziękuję, panie pośle. Czy jeszcze ktoś z państwa posłów chciałby się wypowiedzieć bądź zadać pytanie? Nie widzę zgłoszeń. Czy ktoś z naszych gości chciałby zabrać głos? Również nie ma zgłoszeń.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#JanuszKrasoń">Mam zatem prośbę, by do pytań i wypowiedzi zechciał się ustosunkować pan prezes Stanisław Jarosz oraz przedstawiciel Ministra Finansów.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#JanuszKrasoń">Bardzo proszę, panie prezesie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#StanisławJarosz">Dziękuję bardzo, panie przewodniczący. Jeśli chodzi o pytania pana posła Jana Religi, to kwota zaległości wynosi 3.300.000 tys. zł na koniec 2008 roku, na koniec pierwszego półrocza roku następnego było to prawie 4.000.000 tys. zł, czyli w ciągu pół roku nastąpił przyrost zaległości o prawie 700.000 tys. zł, z tym że jeśli popatrzymy na koniec roku 2009 – który nie był w całości badany – to widzimy, że przyrost w ciągu całego roku ukształtował się na poziomie 300.000 tys. zł, co oznacza, że w drugim półroczu kwota należności obniżyła się. Sytuacja jest taka, że – jak wspomniałem – na koniec pierwszego półrocza roku 2009 w grę wchodziło prawie 400.000 tys. zł, podczas gdy na koniec tegoż roku – 3.600.000 tys. zł. Czyli taka właśnie była kwota zaległych podatków na koniec ub. roku.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#StanisławJarosz">Kolejne pytania dotyczyły skuteczności egzekucji oraz umorzeń. Jeśli chodzi o skuteczność czynności egzekucyjnych, szczegółowo przeprowadzaliśmy, oczywiście na wybranych przykładach, badania różnych czynników, które miały wpływ na taką, a nie inną skuteczność, która później wyrażana jest w miernikach procentowych. W grę wchodziły najróżniejsze sytuacje, o których mówiłem już w poprzednim wystąpieniu.</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#StanisławJarosz">Prosiłbym, panie przewodniczący, by zarówno do tego pytania, jak i do pytania następnego mogli odnieść się moi współpracownicy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#JanuszKrasoń">Proszę uprzejmie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#AndrzejŁodyga">Andrzej Łodyga, wicedyrektor Departamentu Budżetu i Finansów. Jeśli chodzi o skuteczność egzekwowania zaległości w podatku dochodowym od osób fizycznych, to w okresie objętym kontrolą odnotowaliśmy jej obniżenie, ale na koniec roku 2009 skuteczność owa z 18, 3 proc. wzrosła do 20 proc. W ocenie NIK miały na to wpływ nie tyle zdecydowanie lepsze działania aparatu skarbowego, ile fakt, że nastąpiła zmiana w interpretacji art. 70 ustawy Ordynacja podatkowa, w związku czym w roku 2009, zwłaszcza w drugim półroczu, odnotowano znaczny wzrost kwot odpisanych jako przedawnione. Pan prezes Stanisław Jarosz zwracał w swoim wystąpieniu uwagę, że wśród kwot figurujących jako zaległości w podatku dochodowym od osób fizycznych niemała kwota – bo 1.400.000 tys. zł – to kwota, od której wymagalności minęło 5 lat i więcej, i każdy kolejny dzień powoduje spadek prawdopodobieństwa odzyskania należności. Po zmianie interpretacji art. 70 Ordynacji podatkowej urzędy skarbowe uzyskały podstawę do tego, by po gruntownej analizie część tych kwot odpisać jako przedawnione, których nie da się odzyskać. W związku z tym zmieniły się kwoty w liczniku i mianowniku obliczanego wskaźnika efektywności egzekucji i na koniec roku wystąpił niewielki wzrost w stosunku do stanu na koniec roku 2008.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#AndrzejŁodyga">Kwestia skuteczności wiąże się z możliwościami nie tylko kadrowymi i technicznymi oraz rozwojem systemów informatycznych, o czym z pewnością będą za chwilę mówić przedstawiciele Ministra Finansów. Wiąże się to również z uregulowaniami zawartymi w ustawie o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. To jeden ze starszych dokumentów regulujących problematykę dotyczącą także kwestii podatkowych. Ustawa pochodzi z roku 1966, wielokrotnie była nowelizowana. Najwyższa Izba Kontroli zarówno po kontroli działalność egzekucyjnej, jak i po kontroli dochodów z podatku dochodowego od osób fizycznych występowała z wnioskiem do Ministra Finansów o nowelizację ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Od dwóch lat w ministerstwie prowadzone są prace nad merytorycznymi zmianami w tej ustawie, ale jak dotychczas nie osiągnęły jeszcze poziomu Rady Ministrów; wniosek o zmianę ustawy w tym zakresie tym bardziej jeszcze nie wpłynął do parlamentu.</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#AndrzejŁodyga">I to tyle na temat skuteczności i postępowań egzekucyjnych.</u>
          <u xml:id="u-10.3" who="#AndrzejŁodyga">Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#JanuszKrasoń">Dziękuję uprzejmie. O zabranie głosu bardzo proszę przedstawiciela Ministra Finansów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#KrzysztofDworniak">Krzysztof Dworniak, Departament Administracji Podatkowej Ministerstwa Finansów. Spróbuję odpowiedzieć na pytania zadane przez panów posłów. I tak, jeśli chodzi o wzrost zaległości w podatku dochodowym od osób fizycznych, nie jest tajemnicą, że zaległości podatkowe generalnie rosną z roku na rok. Powód pierwszy to stare zaległości, które z każdym rokiem są, niestety, coraz trudniej ściągalne. Powód drugi to przyrost zaległości pochodzących z roku bieżącego, aczkolwiek – jeśli można tak to ująć – możemy się pochwalić, że bieżące zaległości są egzekwowane coraz lepiej, w tym coraz lepiej płacone dobrowolnie. O ile sobie bowiem przypominam, kilka lat temu wskaźnik realizacji przepisu bieżącego wynosił ok. 94 proc., co oznacza, że ok. 6 zł z każdych 100 zł stawało się zaległością, dziś natomiast ów wskaźnik przekracza 97 proc., czyli tylko 3 zł z każdych 100 zł powoduje zwiększenie długu.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#KrzysztofDworniak">Jeśli chodzi o nieprawidłowości w egzekucji, to jest to tzw. oczywista oczywistość; są to nieprawidłowości stwierdzone w toku kontroli bezpośrednio w terenie, w urzędach skarbowych. Wiążą się one po pierwsze, jak już wspominano, z niedostateczną obsadą aparatu skarbowego, po drugie zaś, na co chciałbym zwrócić uwagę, z systematycznym wzrostem należności tzw. obcych wierzycieli, które to należności są przekazywane ustawowo do egzekucji prowadzonej przez urzędy skarbowe. Okazuje się, że siedemdziesiąt kilka procent kwot egzekwowanych zaległości to zobowiązania wobec wierzycieli obcych, na rzecz których urzędy skarbowe usługowo prowadzą egzekucje.</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#KrzysztofDworniak">Nie ma pierwszeństwa zaspokojenia zobowiązań podatkowych, a więc jeśli dany dłużnik podatkowy ma również zaległości wobec innych wierzycieli, to każda kwota wyegzekwowana musi być podzielona proporcjonalnie na zaległości wszystkich jego wierzycieli i im przekazana, co w znakomity sposób obniża skuteczność egzekucji zaległości podatkowych, w tym i zaległość z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych.</u>
          <u xml:id="u-12.3" who="#KrzysztofDworniak">Jeżeli chodzi o zaległości przedawnione, rzeczywiście, jest pewna kwota zaległości, które może nie tyle są przedawnione, ile prawdopodobnie przedawnione. Musimy pamiętać o takich wypadkach, że po upływie 5 lat, o ile nie zastosuje się kolejnego środka egzekucyjnego, przedawnia się prawo prowadzenia egzekucji, ale samo zobowiązanie podatkowe nie przedawni się, jeżeli jest zabezpieczone wpisem hipoteki przymusowej na nieruchomości albo zastawem skarbowym. Tyle że w takim wypadku egzekucję można prowadzić tylko przy zastosowaniu przedmiotu zastawu bądź hipoteki. W zadaniach na bieżący rok dla dyrektorów izb skarbowych i naczelników urzędów skarbowych znalazło się sformułowanie, które nakłada na organy terenowe obowiązek przejrzenia wszystkich podatników, w wypadku których zaległości mogłyby teoretycznie być przedawnione, ustalenia, czy rzeczywiście uległy przedawnieniu i odpisania do końca tego roku. Chodzi o to, żeby skończyć z pewną fikcją, w której są zaległości prawdopodobnie nie będące już zaległościami i nie powinny w ogóle istnieć.</u>
          <u xml:id="u-12.4" who="#KrzysztofDworniak">W kwestii systemów informatycznych trzeba powiedzieć, że są one w znaczący sposób rozbudowane, kontrola NIK mówi natomiast o rozwoju systemów informatycznych, które udostępniałyby urzędom skarbowym informacje zewnętrzne. To, niestety, musi trochę potrwać, choćby dlatego, że dostęp do centralnej informacji bankowej musi być uregulowany ustawowo. Trzeba pamiętać o tajemnicy bankowej. Wszelki rozwój systemów informatycznych będzie kontynuowany przy pracach nad systemem e-Deklaracje.</u>
          <u xml:id="u-12.5" who="#KrzysztofDworniak">Zadano pytanie także na temat umorzeń zaległości. Obserwujemy w kolejnych latach znaczące zmniejszanie kwot umarzanych przez organy podatkowe, przy czym charakterystyczny jest podział tych umorzeń. I tak ponad 70 proc. stanowią kwoty umorzone z urzędu. Przepisy Ordynacji podatkowej wyszczególniają wypadki, w których należy umorzyć z urzędu zaległości podatkowe. Są to np. takie sytuacje, gdy podmiot gospodarczy po zakończeniu postępowania upadłościowego i wykreśleniu z rejestru przedsiębiorstw przestaje istnieć. Siłą rzeczy na organ podatkowy jest wtedy nakładany obowiązek umorzenia zaległości. Jest kilka takich wypadków, ale przytoczony przed chwilą jest chyba najbardziej charakterystyczny, tym bardziej że jeśli chodzi o zaległości podatkowe globalne wobec budżetu państwa, na ok. 15.000.000 tys. zł tych zaległości ponad 2.000.000 tys. to kwoty objęte postępowaniami upadłościowymi.</u>
          <u xml:id="u-12.6" who="#KrzysztofDworniak">Mowa była również o decyzjach pokontrolnych. Chodzi o decyzje, które zostały wydane, a niekoniecznie są decyzjami prawomocnymi, ba, niekoniecznie są decyzjami ostatecznymi. Chodzi o to, że pierwsza instancja wydała decyzję po kontroli, a od decyzji tej służy odwołanie do dyrektora izby skarbowej, a następnie prawo do postępowania przed sądami administracyjnymi. Musimy przy tym pamiętać jeszcze jedno – od początku ub. roku w odniesieniu do kwot objętych decyzjami podatkowymi wniesienie odwołania powoduje, że kwota nie jest wymagalna, a to oznacza również, że nie jest egzekwowalna. Tak więc zaległości te są wykazywane we wszelkich informacjach, również i NIK bierze je pod uwagę w ogólnej kwocie zaległości podatkowych, ale, niestety, patrząc z punktu widzenia organów podatkowych, nic nie da się z tym zrobić, dopóki kwoty owe nie będą wynikały z decyzji ostatecznej, a jeśli podatnik wystąpi do sądu, to już sąd decyduje o tym, czy wstrzyma wykonanie decyzji.</u>
          <u xml:id="u-12.7" who="#KrzysztofDworniak">Proszę zauważyć, że przepis ten stał się trochę niebezpieczny, jeśli chodzi o niewymagalność kwot objętych odwołaniami. Jeśli bowiem bez żadnych konsekwencji przez jakiś okres nie muszę płacić, to jeżeli nawet nie mam racji, napiszę odwołanie. I tak pewna część podatników postępuje. Oczywiście, są tacy podatnicy, którzy mają ewidentnie rację i ich odwołania są zasadne, ale każdy przepis może stwarzać pewne niebezpieczeństwo. Organy podatkowe mają obowiązek śledzenia, czy już została wydana decyzja odwoławcza, jaki ma charakter i czy można przystąpić do egzekucji zobowiązań objętych tą decyzją.</u>
          <u xml:id="u-12.8" who="#KrzysztofDworniak">Na marginesie chciałbym dodać, że w projekcie nowelizacji ustawy o postępowaniu egzekucyjnym przewiduje się dodanie wezwania do zapłaty. Przepis ten może rozwiązać problem tzw. małych zaległości, gdyż dość często są to zaległości kilkunasto-kilkudziesięciozłotowe, w wypadku których koszty prowadzenia egzekucji przewyższyłyby zysk budżetu państwa. W związku z tym, jeśli przypomni się danemu podatnikowi, że zalega na daną kwotę, to bardzo prawdopodobne – można szacować, iż będzie to ok. 20 proc. osób zawiadomionych – że zapłaci. Dość często problem wiąże się po prostu z zapomnieniem czy nawet niewiedzą, że jakaś niewielka kwota zadłużenia pozostała. Przepis ten na pewno jednak nie rozwiąże kwestii zaległości dużych dłużników. Tu, niestety, trzeba stosować bardziej bezwzględne środki egzekucyjne i dość szeroko zakrojone poszukiwanie składników majątku.</u>
          <u xml:id="u-12.9" who="#KrzysztofDworniak">Myślę, że wyczerpałem już tematykę związaną z pytaniami. Jeśli byłyby następne, spróbujemy i na nie odpowiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-12.10" who="#KrzysztofDworniak">Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#JanuszKrasoń">Dziękuję. Pan prezes Stanisław Jarosz sygnalizuje chęć zabrania głosu.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#JanuszKrasoń">Proszę uprzejmie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#StanisławJarosz">Dziękuję bardzo. Były jeszcze pewne kwestie podniesione przez pana posła Jacka Zacharewicza, i pytania skierowane pod adresem Izby, w związku z czym prosiłbym, by pan dyrektor Waldemar Długołęcki mógł w krótkich słowach dodać pewne wyjaśnienia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#JanuszKrasoń">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#WaldemarDługołęcki">Dziękuję bardzo. Jeśli chodzi o system informatyczny, chciałbym dodać, że piszemy o tym na str. 25 naszej informacji, a rzecz polega na udostępnieniu organom podatkowym informacji, które Minister Finansów otrzymuje od banków i innych instytucji. Chodzi o aplikację CERBER, która powinna zwiększyć dostępność organów skarbowych do potrzebnych informacji.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#WaldemarDługołęcki">Jeśli chodzi natomiast o wspomnianych ponad 39.000 wydanych decyzji, to liczba ta dotyczy wszystkich decyzji. Piszemy o tym w kontekście celności kontroli podatkowych i efektów, które przynoszą. Byłoby bardzo trudno uchwycić – ponieważ jest to pewien proces, ujęcie dynamiczne – skutki decyzji, które stały się już decyzjami prawomocnymi.</u>
          <u xml:id="u-16.2" who="#WaldemarDługołęcki">Jeśli państwo pozwolą, jeszcze refleksja, która być może nie wynika bezpośrednio z omawianej kontroli, ale i z kontroli innych oraz z kontroli wykonania budżetu państwa, na temat których w tym roku właśnie przesyłamy materiały do Sejmu. Otóż była mowa o poziomie finansowania urzędów skarbowych, wielkości zatrudnienia itd. Są dwa aspekty tej sprawy. Przede wszystkim to kwestia obciążenia pracą urzędów skarbowych, ale nie tylko ten aspekt należy rozpatrywać. W analizie wykonania budżetu państwa w tym roku pokazujemy – nad czym zresztą trwają prace w Ministerstwie Finansów – możliwości lepszego podziału środków finansowych i istniejących etatów między izby skarbowe oraz podległe jednostki. Są w tym zakresie duże możliwości, których wykorzystanie z pewnością przyczyniłoby się do poprawy skuteczności urzędów skarbowych.</u>
          <u xml:id="u-16.3" who="#WaldemarDługołęcki">Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#JanuszKrasoń">Uprzejmie dziękuję. O głos prosi pan poseł Andrzej Kania. Bardzo proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#AndrzejKania">Dziękuję bardzo. Panie przewodniczący, szanowni państwo, pragnę spytać autorów informacji NIK, co mieli na myśli, pisząc w uwagach końcowych i wnioskach o zapewnieniu urzędom skarbowym informacji o majątku podatników. Jeśli autorzy przybliżyliby ten zapis, zadałbym kolejne pytanie, nie ukrywam bowiem, że trochę się niepokoję.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#AndrzejKania">Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#JanuszKrasoń">Dziękuję uprzejmie. Oddaję głos panu dyrektorowi, bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#AndrzejŁodyga">Szanowny panie przewodniczący, wysoka Komisjo. Pisząc o informacjach o charakterze majątkowym, mamy na myśli takie sytuacje, w których poszczególni podatnicy dysponują majątkiem nie tylko na terenie działania urzędu będącego dla nich właściwym do rozliczeń podatkowych. Nierzadko sytuacja wygląda tak, że jest podatnik, który dysponuje majątkiem w innym rejonie kraju, a urząd skarbowy o tym nie wie. Oczywiście, urząd podejmuje działania, próbuje szukać majątku, by dokonać na nim zabezpieczenia należności. Jeśli jednak nawet na terenie swojego działania dysponuje informacją o majątku danego podatnika, to nie mając informacji, gdzie majątek ów się znajduje, nie wie, do kogo się zwrócić z zapytaniem o to, czy podatnik posiada na danym terenie majątek, na którym można by dokonać zabezpieczenia.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#AndrzejŁodyga">Nie ma systemu, który pozwalałby na skuteczną i szybką wymianę informacji, nawet tylko i wyłącznie na podstawie transakcji o charakterze majątkowym, które są ewidencjonowane w poszczególnych urzędach skarbowych w tzw. systemie CZM. Nawet wymiana bezpośrednio między poszczególnymi urzędami skarbowymi być może pozwoliłaby niekiedy na wcześniejsze ujawnienie takiego majątku. Oczywiście, jest formuła prawna wobec podatnika, pozwalająca organowi podatkowemu żądać od podatnika wyjawienia majątku, ale są to sytuacje dość szczegółowo obwarowane ustawowo i nie zawsze jest to możliwe do zastosowania wobec poszczególnych podatników, tych zwłaszcza, którzy zalegają z większymi kwotami od dłuższego czasu.</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#AndrzejŁodyga">Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#JanuszKrasoń">Dziękuję. Proszę, panie prezesie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#StanisławJarosz">Należy podkreślić, że chodzi nam o informacje, które są w aparacie skarbowym jako całości, natomiast dany urząd skarbowy ma kłopoty z dotarciem do nich. Chodzi więc o zbudowanie systemu, przy którym urząd skarbowy nie musiałby szukać różnych dróg poszukiwania informacji o podatniku poza systemem, skoro w systemie traktowanym jako całość poszczególne informacje się znajdują. Chodzi o te właśnie informacje. Z naszej kontroli wynika zaś, że jest problem na poziomie konkretnego urzędu skarbowego z upewnieniem się, czy ma wszystkie informacje.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#JanuszKrasoń">Dziękuję. Czy wobec tych wyjaśnień pan poseł Andrzej Kania ma pytanie?</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#JanuszKrasoń">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#AndrzejKania">Chciałbym się upewnić, czy dobrze rozumiem. Rozumiem zaś, że sugerują państwo, byśmy w Polsce stworzyli system majątków podatników. Podatnikiem jest w moim odczuciu każdy praktycznie obywatel naszego kraju, który pracuje, który składa PIT. Zapytam wprost: czy państwo z NIK sugerują, by państwo stworzyło system zawierający to, co posiada każdy z podatników? Czy dobrze zrozumiałem?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#JanuszKrasoń">Dziękuję. Czy można, panie prezesie, prosić o precyzyjne wyjaśnienie?</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#JanuszKrasoń">Bardzo proszę, panie dyrektorze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#WaldemarDługołęcki">Nie, panie pośle. Urzędy skarbowe mają szereg informacji o podatniku. Nam chodzi o to, żeby potrafiły informacje te wykorzystać. Mamy bowiem sytuacje, w których daną informację ma urząd X, a jest ona potrzebna urzędowi Y. Nie zgłaszamy postulatu o ewidencję majątku obywateli czy rozszerzanie uprawnień organów skarbowych o dostęp do nowych informacji. Chodzi o sprawne i efektywne wykorzystanie tych informacji, które aparat skarbowy już ma.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#JanuszKrasoń">Bardzo dziękuję. Panie pośle, czy sprawa jest już jasna?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#AndrzejKania">Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#JanuszKrasoń">Już wszystko jasne?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#AndrzejKania">Okaże się w praktyce, panie przewodniczący. Jeśli bowiem stworzy się taki system, to on sam będzie prosił, by wszyscy obywatele kraju powiedzieli, co mają, a urzędy skarbowe czy też cały system finansowy zacznie nas prześwietlać, by zbadać, czy na pewno to, co mamy, mamy właściwie, czy nie za dużo itd. Nie ukrywam, że mówię to z pewnym przekąsem. Na dziś już jednak dziękuję bardzo za wyjaśnienia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#JanuszKrasoń">Ja rozumiem to tak, że urząd skarbowy posiada informacje o majątkach, które są np. przedmiotem obrotu, bo w stosownym urzędzie jest odnotowany fakt zbycia przez podatnika części majątku czy też fakt jego nabycia itp., i może to być wiedza znajdująca się w innym urzędzie skarbowym niż ten, w którym podatnik składa PIT czy też ma zaległości.</u>
          <u xml:id="u-31.1" who="#JanuszKrasoń">I nie chodzi o to, by tworzyć dodatkowy system pozyskiwania dodatkowych informacji o majątku, ale o to, by wykorzystać informacje już istniejące w systemie.</u>
          <u xml:id="u-31.2" who="#JanuszKrasoń">Czy mają państwo kolejne pytania bądź też chcieliby zgłosić swe spostrzeżenia? Nie ma chętnych.</u>
          <u xml:id="u-31.3" who="#JanuszKrasoń">Czy ktoś z państwa chciałby wnieść projekt konkluzji z dzisiejszego posiedzenia? Również nie widzę zgłoszeń, a więc zgłoszę swoją propozycję w tej kwestii. Otóż mając na uwadze fakt, że ogólna ocena kontrolowanej działalności jest pozytywna, jak też mając na uwadze – po wysłuchaniu przedstawiciela Ministra Finansów – że wnioski i postulaty zawarte w uwagach końcowych informacji NIK zostały przyjęte do realizacji, sugeruję, żeby Komisja do Spraw Kontroli Państwowej przyjęła informację do wiadomości.</u>
          <u xml:id="u-31.4" who="#JanuszKrasoń">Czy powyższej konkluzji ktoś z państwa jest przeciwny? Nie widzę sprzeciwu. Dziękuję. Wyczerpaliśmy więc punkt pierwszy.</u>
          <u xml:id="u-31.5" who="#JanuszKrasoń">Punkt drugi porządku posiedzenia to sprawy bieżące. Czy ktoś z państwa posłów chciałby w tym punkcie zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-31.6" who="#JanuszKrasoń">Bardzo proszę, pan poseł Jan Religa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#JanReliga">Dziękuję bardzo. Chciałbym panu przewodniczącemu przedłożyć wniosek w bardzo ważnej i bulwersującej sprawie, która od ponad pół roku jest przedmiotem zainteresowania rzeszy ludzi, a dotyczy nieprawidłowości przy prywatyzacji TAURON-u. Dlatego też, korzystając z obecności pana prezesa Stanisława Jarosza, chciałbym uprzejmie prosić pana prezesa o chwilę rozmowy po zakończeniu posiedzenia, a ewentualne stanowisko zajmę później, zależnie od tego, co usłyszę.</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#JanReliga">Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#JanuszKrasoń">Dziękuję. Rozumiem, panie pośle, że wniosku formalnego na razie pan nie składa; być może złoży go pan na kolejnym posiedzeniu Komisji, czy tak?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#JanReliga">Tak. Być może będzie to sprawa na skalę ogólnokrajową, gdyż trwa wokół niej straszny szum.</u>
          <u xml:id="u-34.1" who="#JanReliga">Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#JanuszKrasoń">Dziękuję serdecznie za zasygnalizowanie tej sprawy. Czy inne sprawy bieżące ktoś z państwa posłów chciałby wnieść? Nie ma zgłoszeń.</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#JanuszKrasoń">Zamykam więc posiedzenie Komisji.</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>