PPC / ppc

text_structure.xml 616 KB
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 961 962 963 964 965 966 967 968 969 970 971 972 973 974 975 976 977 978 979 980 981 982 983 984 985 986 987 988 989 990 991 992 993 994 995 996 997 998 999 1000 1001 1002 1003 1004 1005 1006 1007 1008 1009 1010 1011 1012 1013 1014 1015 1016 1017 1018 1019 1020 1021 1022 1023 1024 1025 1026 1027 1028 1029 1030 1031 1032 1033 1034 1035 1036 1037 1038 1039 1040 1041 1042 1043 1044 1045 1046 1047 1048 1049 1050 1051 1052 1053 1054 1055 1056 1057 1058 1059 1060 1061 1062 1063 1064 1065 1066 1067 1068 1069 1070 1071 1072 1073 1074 1075 1076 1077 1078 1079 1080 1081 1082 1083 1084 1085 1086 1087 1088 1089 1090 1091 1092 1093 1094 1095 1096 1097 1098 1099 1100 1101 1102 1103 1104 1105 1106 1107 1108 1109 1110 1111 1112 1113 1114 1115 1116 1117 1118 1119 1120 1121 1122 1123 1124 1125 1126 1127 1128 1129 1130 1131 1132 1133 1134 1135 1136 1137 1138 1139 1140 1141 1142 1143 1144 1145 1146 1147 1148 1149 1150 1151 1152 1153 1154 1155 1156 1157 1158 1159 1160 1161 1162 1163 1164 1165 1166 1167 1168 1169 1170 1171 1172 1173 1174 1175 1176 1177 1178 1179 1180 1181 1182 1183 1184 1185 1186 1187 1188 1189 1190 1191 1192 1193 1194 1195 1196 1197 1198 1199 1200 1201 1202 1203 1204 1205 1206 1207 1208 1209 1210 1211 1212 1213 1214 1215 1216 1217 1218 1219 1220 1221 1222 1223 1224 1225 1226 1227 1228 1229 1230 1231 1232 1233 1234 1235 1236 1237 1238 1239 1240 1241 1242 1243 1244 1245 1246 1247 1248 1249 1250 1251 1252 1253 1254 1255 1256 1257 1258 1259 1260 1261 1262 1263 1264 1265 1266 1267 1268 1269 1270 1271 1272 1273 1274 1275 1276 1277 1278 1279 1280 1281 1282 1283 1284 1285 1286 1287 1288 1289 1290 1291 1292 1293 1294 1295 1296 1297 1298 1299 1300 1301 1302 1303 1304 1305 1306 1307 1308 1309 1310 1311 1312 1313 1314 1315 1316 1317 1318 1319 1320 1321 1322 1323 1324 1325 1326 1327 1328 1329 1330 1331 1332 1333 1334 1335 1336 1337 1338 1339 1340 1341 1342 1343 1344 1345 1346 1347 1348 1349 1350 1351 1352 1353 1354 1355 1356 1357 1358 1359 1360 1361 1362 1363 1364 1365 1366 1367 1368 1369 1370 1371 1372 1373 1374 1375 1376 1377 1378 1379 1380 1381 1382 1383 1384 1385 1386 1387 1388 1389 1390 1391 1392 1393 1394 1395 1396 1397 1398 1399 1400 1401 1402 1403 1404 1405 1406 1407 1408 1409 1410 1411 1412 1413 1414 1415 1416 1417 1418 1419 1420 1421 1422 1423 1424 1425 1426 1427 1428 1429 1430 1431 1432 1433 1434 1435 1436 1437 1438 1439 1440 1441 1442 1443 1444 1445 1446 1447 1448 1449 1450 1451 1452 1453 1454 1455 1456 1457 1458 1459 1460 1461 1462 1463 1464 1465 1466 1467 1468 1469 1470 1471 1472 1473 1474 1475 1476 1477 1478 1479 1480 1481 1482 1483 1484 1485 1486 1487 1488 1489 1490 1491 1492 1493 1494 1495 1496 1497 1498 1499 1500 1501 1502 1503 1504 1505 1506 1507 1508 1509 1510 1511 1512 1513 1514 1515 1516 1517 1518 1519 1520 1521 1522 1523 1524 1525 1526 1527 1528 1529 1530 1531 1532 1533 1534 1535 1536 1537 1538 1539 1540 1541 1542 1543 1544 1545 1546 1547 1548 1549 1550 1551 1552 1553 1554 1555 1556 1557 1558 1559 1560 1561 1562 1563 1564 1565 1566 1567 1568 1569 1570 1571 1572 1573 1574 1575 1576 1577 1578 1579 1580 1581 1582 1583 1584 1585 1586 1587 1588 1589 1590 1591 1592 1593 1594 1595 1596 1597 1598 1599 1600 1601 1602 1603 1604 1605 1606 1607 1608 1609 1610 1611 1612 1613 1614 1615 1616 1617 1618 1619 1620 1621 1622 1623 1624 1625 1626 1627 1628 1629 1630 1631 1632 1633 1634 1635 1636 1637 1638 1639 1640 1641 1642 1643 1644 1645 1646 1647 1648 1649 1650 1651 1652 1653 1654 1655 1656 1657 1658 1659 1660 1661 1662 1663 1664 1665 1666 1667 1668 1669 1670 1671 1672 1673 1674 1675 1676 1677 1678 1679 1680 1681 1682 1683 1684 1685 1686 1687 1688 1689 1690 1691 1692 1693 1694 1695 1696 1697 1698 1699 1700 1701 1702 1703 1704 1705 1706 1707 1708 1709 1710 1711 1712 1713 1714 1715 1716 1717 1718 1719 1720 1721 1722 1723 1724 1725 1726 1727 1728 1729 1730 1731 1732 1733 1734 1735 1736 1737 1738 1739 1740 1741 1742 1743 1744 1745 1746 1747 1748 1749 1750 1751 1752 1753 1754 1755 1756 1757 1758 1759 1760 1761 1762 1763 1764 1765 1766 1767 1768 1769 1770 1771 1772 1773 1774 1775 1776 1777 1778 1779 1780 1781 1782 1783 1784 1785 1786 1787 1788 1789 1790 1791 1792 1793 1794 1795 1796 1797 1798 1799 1800 1801 1802 1803 1804 1805 1806 1807 1808 1809 1810 1811 1812 1813 1814 1815 1816 1817 1818 1819 1820 1821 1822 1823 1824 1825 1826 1827 1828 1829 1830 1831 1832 1833 1834 1835 1836 1837 1838 1839 1840 1841 1842 1843 1844 1845 1846 1847 1848 1849 1850 1851 
<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 9 min 03)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą marszałek Sejmu Józef Oleksy oraz wicemarszałkowie Olga Krzyżanowska, Aleksander Małachowski i Józef Zych)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#JózefOleksy">Otwieram posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#JózefOleksy">Na sekretarzy powołuję posłów Marka Sawickiego i Adama Rychliczka.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#JózefOleksy">Protokół i listę mówców prowadzić będzie pan poseł Marek Sawicki.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#JózefOleksy">Proszę posłów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#JózefOleksy">Protokół 29 posiedzenia uważam za przyjęty wobec niewniesienia doń zastrzeżeń.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#JózefOleksy">Porządek dzienny został posłankom i posłom doręczony.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#JózefOleksy">W punkcie 7 porządku dziennego planuje się pierwsze czytanie rządowych projektów ustaw dotyczących podatków. Tej samej sprawy dotyczy poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (druk nr 352).</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#JózefOleksy">Klub Sojuszu Lewicy Demokratycznej przedłożył propozycje zmian w składzie osobowym komisji sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#JózefOleksy">W związku z tym Prezydium Sejmu, po zasięgnięciu opinii Konwentu Seniorów, proponuje:</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#JózefOleksy">— rozpatrzenie w pierwszym czytaniu poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (druk nr 352) — w ramach punktu 7 porządku dziennego;</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#JózefOleksy">— dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Zmiany w składzie osobowym komisji sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#JózefOleksy">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, uznam, że Izba przyjęła tę propozycję.</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#JózefOleksy">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-2.14" who="#JózefOleksy">Informuję, że na podstawie art. 99 ust. 3 regulaminu Sejmu zgłoszono wnioski do porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-2.15" who="#JózefOleksy">Pan poseł Maciej Manicki wnosi o skreślenie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Pierwsze czytanie pilnego rządowego projektu ustawy o kształtowaniu środków na wynagrodzenia w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw (druk nr 616).</u>
          <u xml:id="u-2.16" who="#JózefOleksy">W uzasadnieniu swojego wniosku pan poseł podaje, że w przypadku powyższego projektu ustawy nie został zachowany ustawowy tryb wymagany dla wydania ustawy. Wymieniony projekt został przedstawiony do zaopiniowania związkom zawodowym 15 września br. Ponadto rząd 20 września przedstawił związkom zawodowym autopoprawkę do tego projektu, zasadniczo zmieniającą zakres działania ustawy, której termin zaopiniowania upływa 26 października br. Tym samym wcześniejsze rozpatrywanie projektu przez Wysoką Izbę jest niecelowe i byłoby sankcjonowaniem łamania ustawowego trybu legislacyjnego.</u>
          <u xml:id="u-2.17" who="#JózefOleksy">Prezydium Sejmu nie przychyliło się do wniosku pana posła Manickiego, ponieważ otrzymało pisemną informację rządu o przeprowadzeniu konsultacji ze związkami zawodowymi. Za chwilę będziemy rozpatrywać inny, ale odnoszący się do podobnej materii wniosek klubu Unii Pracy dotyczący rygoru przeprowadzania konsultacji ze związkami zawodowymi i w tej sprawie zaproponujemy, by te kwestie rozbieżności poglądów co do konsultacji były rozpatrzone w trakcie debaty nad tym punktem porządku obrad.</u>
          <u xml:id="u-2.18" who="#JózefOleksy">Poddam więc pod głosowanie wniosek pana posła Manickiego o zdjęcie z porządku obrad pierwszego czytania pilnego rządowego projektu ustawy o kształtowaniu środków na wynagrodzenia w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-2.19" who="#JózefOleksy">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-2.20" who="#JózefOleksy">Kto z państwa jest za wnioskiem posła Macieja Manickiego o zdjęcie z porządku obrad tego punktu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-2.21" who="#JózefOleksy">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-2.22" who="#JózefOleksy">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-2.23" who="#JózefOleksy">Głosowało 267 posłów. Za wnioskiem oddano 149 głosów, przeciw - 68, wstrzymało się 50 posłów.</u>
          <u xml:id="u-2.24" who="#JózefOleksy">Stwierdzam, że Izba przyjęła wniosek posła Macieja Manickiego o zdjęcie z porządku obrad pierwszego czytania pilnego rządowego projektu ustawy o kształtowaniu środków na wynagrodzenia w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-2.25" who="#JózefOleksy">Klub Parlamentarny Konfederacji Polski Niepodległej wnosi o uzupełnienie porządku dziennego o pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o zwrocie majątku utraconego przez związki zawodowe i organizacje społeczne w wyniku wprowadzenia stanu wojennego.</u>
          <u xml:id="u-2.26" who="#JózefOleksy">Tekst tego projektu został doręczony posłankom i posłom w druku nr 629.</u>
          <u xml:id="u-2.27" who="#JózefOleksy">Unia Pracy Klub Parlamentarny wnosi natomiast o skreślenie punktu 11 porządku dziennego, który dotyczy pierwszego czytania projektu nowelizacji tej ustawy, zawartego w drukach nr 403 i 403-A.</u>
          <u xml:id="u-2.28" who="#JózefOleksy">W pierwszej kolejności poddam pod głosowanie wniosek klubu Unii Pracy o skreślenie punktu 11 porządku dziennego obrad, a dopiero w zależności od wyniku tego głosowania - wniosek KPN o uzupełnienie porządku obrad o rozszerzenie tego punktu.</u>
          <u xml:id="u-2.29" who="#JózefOleksy">Poddaję pod głosowanie wniosek klubu Unii Pracy.</u>
          <u xml:id="u-2.30" who="#JózefOleksy">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-2.31" who="#JózefOleksy">Kto z państwa jest za wnioskiem klubu Unii Pracy o skreślenie punktu 11 porządku dziennego, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-2.32" who="#JózefOleksy">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-2.33" who="#JózefOleksy">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-2.34" who="#JózefOleksy">Głosowało 278 posłów. Za wnioskiem klubu Unii Pracy oddano 98 głosów, przeciw - 128, wstrzymało się 52 posłów.</u>
          <u xml:id="u-2.35" who="#JózefOleksy">Stwierdzam, że Izba nie przyjęła wniosku klubu Unii Pracy o skreślenie punktu 11 porządku obrad.</u>
          <u xml:id="u-2.36" who="#JózefOleksy">Poddaję pod głosowanie wniosek klubu KPN.</u>
          <u xml:id="u-2.37" who="#JózefOleksy">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-2.38" who="#JózefOleksy">Kto z państwa jest za wnioskiem klubu KPN o rozszerzenie punktu 11 porządku dziennego o pierwsze czytanie projektu ustawy z druku nr 629, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-2.39" who="#JózefOleksy">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-2.40" who="#JózefOleksy">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-2.41" who="#JózefOleksy">Głosowało 280 posłów. Za wnioskiem klubu KPN oddano 94 głosy, przeciw - 121 głosów, wstrzymało się 65 posłów.</u>
          <u xml:id="u-2.42" who="#JózefOleksy">Stwierdzam, że Izba nie przyjęła wniosku klubu KPN o rozszerzenie punktu 11 porządku obrad.</u>
          <u xml:id="u-2.43" who="#JózefOleksy">Unia Pracy Klub Parlamentarny wnosi o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o radiofonii i telewizji.</u>
          <u xml:id="u-2.44" who="#JózefOleksy">Klub proponuje przeprowadzenie debaty średniej nad tym projektem ustawy.</u>
          <u xml:id="u-2.45" who="#JózefOleksy">W uzasadnieniu wniosku czytamy: Wokół Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji narasta konflikt angażujący naczelne organa państwa. Problem funkcjonowania KRRiT wywołuje ogromne zainteresowanie opinii publicznej. Z tego powodu w opinii Unii Pracy Klubu Parlamentarnego pierwsze czytanie projektu ustawy o zmianie ustawy o radiofonii i telewizji powinno odbyć się w czasie debaty plenarnej na 30 posiedzeniu Sejmu RP.</u>
          <u xml:id="u-2.46" who="#JózefOleksy">Prezydium Sejmu podziela tę opinię i wnosi o uwzględnienie wniosku klubu Unii Pracy i uzupełnienie porządku obrad tego posiedzenia o proponowany punkt. Proponuję więc, by wprowadzić do porządku obrad punkt w brzmieniu: Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o radiofonii i telewizji. W tym punkcie porządku dziennego byłyby jednak prezentowane 10-minutowe wystąpienia w imieniu klubów i 5-minutowe w imieniu kół zamiast proponowanej przez klub UP debaty średniej.</u>
          <u xml:id="u-2.47" who="#JózefOleksy">Jeżeli nie będzie sprzeciwu wobec propozycji Prezydium Sejmu popierającego wniosek klubu Unii Pracy, uznam, że Izba zatwierdziła ten punkt porządku obrad.</u>
          <u xml:id="u-2.48" who="#JózefOleksy">Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-2.49" who="#JózefOleksy">Proponuję, by debata nad tym punktem porządku dziennego odbyła się w piątek rano.</u>
          <u xml:id="u-2.50" who="#JózefOleksy">Klub Parlamentarny Konfederacji Polski Niepodległej wnosi o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Pierwsze czytanie poselskich projektów ustaw:</u>
          <u xml:id="u-2.51" who="#JózefOleksy">— o zmianie ustawy z dnia 19 kwietnia 1969 r. Kodeks karny;</u>
          <u xml:id="u-2.52" who="#JózefOleksy">— o zmianie ustawy z dnia 19 kwietnia 1969 r. Kodeks postępowania karnego;</u>
          <u xml:id="u-2.53" who="#JózefOleksy">— o zmianie przepisów konstytucyjnych utrzymanych w mocy na podstawie art. 77 Ustawy Konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 r.</u>
          <u xml:id="u-2.54" who="#JózefOleksy">Proszę państwa, klub Konfederacji Polski Niepodległej po raz trzeci stawia ten wniosek. Izba nie podważała jego zasadności merytorycznej, przypomnę natomiast, że odraczamy wprowadzanie do porządku obrad tych trzech propozycji ze względu na to, iż oczekujemy na znowelizowane propozycje rządu w tej samej dziedzinie. Dlatego Prezydium Sejmu nie proponuje wprowadzenia tego punktu do porządku obrad.</u>
          <u xml:id="u-2.55" who="#JózefOleksy">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#KrzysztofKról">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub KPN składa ten wniosek już po raz czwarty i po raz czwarty słyszymy, że uznaje się racjonalność naszego wniosku, jego zasadność, natomiast jest on odrzucany w głosowaniu - Prezydium Sejmu odmawia uzupełnienia porządku dziennego o ten punkt. W ciągu dwóch miesięcy ginie wiele tysięcy samochodów i nie uda się już ukryć, że jakaś część odpowiedzialności za przestępstwa w Polsce spada na parlament, który nie chce debatować na temat Kodeksu karnego i Kodeksu postępowania karnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#JózefOleksy">Pan poseł, mając zapewne we wszystkim rację, nie zamierzał chyba społeczeństwu obiecać, że w momencie uchwalenia tej nowelizacji przestaną ginąć samochody.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#JózefOleksy"> Niemniej powtarzam tylko, że u podstaw stanowiska Prezydium Sejmu nie leży bagatelizowanie projektów KPN, lecz jedynie oczekiwanie na zapowiedziane znowelizowane propozycje rządu.</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#JózefOleksy">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#KrzysztofKról">Panie Marszałku! Oczywiście ma pan marszałek całkowitą rację, tylko w tym projekcie, który zgłaszamy, proponujemy m.in. usunięcie z Kodeksu karnego art. 214, zakładającego, iż złodzieje samochodów odpowiadają w sposób złagodzony, jeśli ukradli pojazd w celu jego krótkotrwałego użycia. Naszym zdaniem jest to paranoja, po prostu nie ma innych słów na określenie tego. Dlatego uważamy, że taki przepis, z którego korzystają mafie samochodowe, należy jak najszybciej usunąć z Kodeksu karnego.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#JózefOleksy">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#JózefOleksy">Oczywiście pan nie podkreślił, że to nie jest jedyny przedmiot tych propozycji ustawodawczych, bo w grę wchodzi zmiana konstytucji itd. Wiemy, o co chodzi, nie raz to było tu referowane - cztery razy nawet. W związku z tym zechciejmy pozwolić sobie jeszcze na małą zwłokę, potem w skrupulatny sposób rozpatrzymy łącznie propozycje rządowe i propozycje KPN w tej samej materii. Takie jest stanowisko Prezydium Sejmu, które poddam pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#JózefOleksy">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#AndrzejCzernecki">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Jest tutaj pan minister Cimoszewicz - sądzę, że przed głosowaniem moglibyśmy wysłuchać informacji o tym, kiedy rząd przedłoży wreszcie tę zmianę ustawy.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#JózefOleksy">Wniosek jest całkiem zasadny.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#JózefOleksy">Czy pan premier chciałby zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#JózefOleksy">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Jak miałem już okazję zwrócić na to uwagę Wysokiej Izby, wskutek uchwalenia przez Sejm ustawy o ochronie obrotu gospodarczego wystąpiła oczywista konieczność dostosowania do wniosków wynikających z tego faktu zakresu proponowanej przez rząd nowelizacji Kodeksu karnego. W naszym przekonaniu to dostosowanie nie może się ograniczać jedynie do wykluczenia z tej proponowanej nowelizacji punktów już skonsumowanych przez uchwalenie ustawy o ochronie obrotu gospodarczego. Podjęliśmy przy tej okazji pewne prace zmierzające wręcz do rozszerzenia zakresu proponowanej nowelizacji; te prace w Ministerstwie Sprawiedliwości zostaną zakończone w ciągu najbliższych kilkunastu dni. Jestem przekonany, że Rada Ministrów zechce w trybie pilnym ponownie rozpatrzyć te propozycje, i mam nadzieję, że w październiku możliwe będzie sformułowanie oficjalnego stanowiska rządu w tej sprawie. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#JózefOleksy">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#JózefOleksy">Kilkanaście dni w Ministerstwie Sprawiedliwości i potem niewiadoma liczba dni w Radzie Ministrów. Panie premierze, muszę prosić - to jest temat, do którego wrócimy - o przyspieszenie prac, dlatego że materia jest znana, a klub KPN, jak podejrzewamy, nie zaprzestanie zgłaszania propozycji dodania tego punktu do porządku obrad.</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-10.3" who="#JózefOleksy"> Proszę rząd o łaskawe wyciągnięcie z tego wniosków.</u>
          <u xml:id="u-10.4" who="#JózefOleksy">Poddaję pod głosowanie wniosek klubu KPN.</u>
          <u xml:id="u-10.5" who="#JózefOleksy">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku Klubu Parlamentarnego KPN o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Pierwsze czytanie poselskich projektów ustaw:</u>
          <u xml:id="u-10.6" who="#JózefOleksy">— o zmianie ustawy z dnia 19 kwietnia 1969 r. Kodeks karny,</u>
          <u xml:id="u-10.7" who="#JózefOleksy">— o zmianie ustawy z dnia 19 kwietnia 1969 r. Kodeks postępowania karnego,</u>
          <u xml:id="u-10.8" who="#JózefOleksy">— o zmianie przepisów konstytucyjnych utrzymanych w mocy na podstawie art. 77 Ustawy Konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 r., zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-10.9" who="#JózefOleksy">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-10.10" who="#JózefOleksy">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-10.11" who="#JózefOleksy">Głosowało 295 posłów. Za wnioskiem klubu KPN oddano 141 głosów,...</u>
          <u xml:id="u-10.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-10.13" who="#JózefOleksy">... przeciw — 81, wstrzymało się 73 posłów.</u>
          <u xml:id="u-10.14" who="#JózefOleksy">Stwierdzam, że Sejm przyjął wniosek Klubu Parlamentarnego Konfederacji Polski Niepodległej o umieszczenie w porządku obrad obecnego posiedzenia tych trzech projektów ustaw.</u>
          <u xml:id="u-10.15" who="#JózefOleksy">Unia Pracy Klub Parlamentarny wnosi o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Informacja rządu o przebiegu konsultacji nad projektami ustaw będących przedmiotem 30 posiedzenia Sejmu, co do których w świetle regulaminu Sejmu istnieje obowiązek konsultacji.</u>
          <u xml:id="u-10.16" who="#JózefOleksy">Wnioskodawcy piszą, iż zgłaszają ten wniosek - dotyczący informacji rządu o przebiegu konsultacji w sprawie projektów ustaw - z uwagi na skomplikowanie i drażliwość tej kwestii oraz wymagany, zgodnie z regulaminem Sejmu, obowiązek konsultacji z zainteresowanymi stronami.</u>
          <u xml:id="u-10.17" who="#JózefOleksy">Wysoka Izbo! Jest to wniosek w pewnym sensie precedensowy. Dotyczy on kilkunastu projektów ustaw umieszczonych w porządku obrad bieżącego posiedzenia. Wnioskodawcy proponują niejako wyłączenie (w świetle tej propozycji odrębnego punktu) sprawy jednego z rygorów regulaminowych, czyli konsultacji projektów ze związkami zawodowymi, zakładając jej odrębne omówienie (w pierwszym, rozumiem, punkcie porządku obrad). Prezydium Sejmu uznało, że ten precedens byłby zbyt poważny, biorąc pod uwagę, że mamy pakiet 11 ustaw, w tej chwili już 10 ustaw. Uważamy też, tak jak poprzednio mówiłem, że rząd jest zobowiązany w każdym z punktów, w których będzie prezentowany rządowy projekt ustawy, przedstawić stan i wynik konsultacji ze związkami zawodowymi. Z tego powodu nie proponujemy wprowadzenia tego punktu do porządku obrad.</u>
          <u xml:id="u-10.18" who="#JózefOleksy">Poddaję pod głosowanie ten wniosek klubu Unii Pracy.</u>
          <u xml:id="u-10.19" who="#JózefOleksy">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem wniosku Unii Pracy Klubu Parlamentarnego o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Informacja rządu o przebiegu konsultacji nad projektami ustaw będących przedmiotem 30 posiedzenia Sejmu, co do których w świetle regulaminu Sejmu istnieje obowiązek konsultacji, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-10.20" who="#JózefOleksy">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-10.21" who="#JózefOleksy">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-10.22" who="#JózefOleksy">Głosowało 292 posłów. Za wnioskiem Unii Pracy oddano 96 głosów, przeciw - 151, wstrzymało się 45 posłów.</u>
          <u xml:id="u-10.23" who="#JózefOleksy">Stwierdzam, że Sejm nie przyjął wniosku klubu Unii Pracy.</u>
          <u xml:id="u-10.24" who="#JózefOleksy">Grupa posłów wnosi o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Sprawozdanie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, Komisji Transportu, Łączności, Handlu i Usług oraz Komisji Polityki Społecznej o poselskim projekcie uchwały w sprawie włączenia podatku od środków transportowych do podatku akcyzowego od paliw silnikowych.</u>
          <u xml:id="u-10.25" who="#JózefOleksy">Uzasadnienia nie ma, poza informacją, że wniosek ten przyjęły jednomyślnie trzy komisje sejmowe.</u>
          <u xml:id="u-10.26" who="#JózefOleksy">Prezydium Sejmu - głównie z powodu natłoku punktów w obecnym porządku obrad - postanowiło nie przychylać się do tego wniosku, mimo że sprawozdanie jest gotowe, i zaproponować rozpatrzenie tego sprawozdania na jednym z najbliższych posiedzeń Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-10.27" who="#JózefOleksy">Poddaję ten wniosek pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-10.28" who="#JózefOleksy">Kto z państwa jest za wnioskiem grupy posłów o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Sprawozdanie komisji o poselskim projekcie uchwały w sprawie włączenia podatku od środków transportowych do podatku akcyzowego od paliw silnikowych, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-10.29" who="#JózefOleksy">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-10.30" who="#JózefOleksy">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-10.31" who="#JózefOleksy">Głosowało 292 posłów. Za wnioskiem grupy posłów oddano 139 głosów, przeciw - 84 głosy, wstrzymało się 69 posłów.</u>
          <u xml:id="u-10.32" who="#JózefOleksy">Stwierdzam, że Sejm przyjął wniosek grupy posłów o uzupełnienie porządku obrad bieżącego posiedzenia o sprawozdanie komisji w sprawie podatku akcyzowego od paliw silnikowych.</u>
          <u xml:id="u-10.33" who="#JózefOleksy">Stwierdzam, że porządek dzienny 30 posiedzenia zaproponowany przez Prezydium Sejmu, wraz z przyjętymi zmianami, został przez Wysoką Izbę zatwierdzony.</u>
          <u xml:id="u-10.34" who="#JózefOleksy">Przedstawię teraz propozycje dotyczące trybu rozpatrywania punktów porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-10.35" who="#JózefOleksy">Prezydium Sejmu, po zasięgnięciu opinii Konwentu Seniorów, proponuje przeprowadzenie debaty średniej nad punktem dotyczącym projektów ustaw odnoszących się do zmian w przepisach podatkowych; przeprowadzenie debat krótkich nad punktami dotyczącymi projektów ustaw o rachunkowości i o biegłych rewidentach, o zmianie ustawy o pracownikach urzędów państwowych, o zmianie ustaw Prawo budżetowe, o samorządzie terytorialnym, o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym i nad projektem ustawy Prawo dewizowe.</u>
          <u xml:id="u-10.36" who="#JózefOleksy">Prezydium Sejmu proponuje odrębne debaty krótkie nad projektami ustaw: o zasiłkach rodzinnych i pielęgnacyjnych, o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących pracę na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej oraz o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu.</u>
          <u xml:id="u-10.37" who="#JózefOleksy">Podczas debaty nad punktem dotyczącym projektów ustaw o zmianie ustawy o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych oraz o podziale zysku w niektórych spółkach skarbu państwa Prezydium Sejmu proponuje wysłuchanie 7-minutowych wystąpień w imieniu klubów i kół.</u>
          <u xml:id="u-10.38" who="#JózefOleksy">Co do pozostałych punktów wymagających dyskusji Prezydium Sejmu proponuje wysłuchanie 5-minutowych wystąpień w imieniu klubów i kół.</u>
          <u xml:id="u-10.39" who="#JózefOleksy">Jeżeli chodzi o wprowadzone do porządku obrad trzy projekty ustaw Konfederacji Polski Niepodległej, proponuję - bo nie ma możliwości uzgodnienia tego - debatę krótką, jako pierwsze czytanie przed skierowaniem projektów do komisji.</u>
          <u xml:id="u-10.40" who="#komentarz">(Poseł Kazimierz Pańtak: Panie marszałku, proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-10.41" who="#JózefOleksy">Tak, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#KazimierzPańtak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Proponuję, aby rozważyć, czy nad punktem 3 porządku dziennego, to jest nad sprawozdaniami komisji dotyczącymi ustaw o rachunkowości oraz o biegłych rewidentach i ich samorządzie, jest potrzebna debata krótka. Dołożyliśmy tu parę punktów. Są to ustawy pilne, tak że - choćby wnioski były najsłuszniejsze - nie możemy nic zmienić w tych ustawach. Te ustawy nie budziły kontrowersji w trakcie obrad komisji - jest tylko jeden wniosek mniejszości do projektu ustawy o biegłych rewidentach. Tak więc, skoro dołożyliśmy tu parę punktów, myślę, że wniosek o 5-minutowe wystąpienia w debacie nad tymi projektami ustaw byłby zasadny i dlatego wnoszę o taką debatę.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#JózefOleksy">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#JózefOleksy">Czy jest sprzeciw wobec tego wniosku?</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#komentarz">(Poseł Jan Król: Zgłaszam sprzeciw.)</u>
          <u xml:id="u-12.3" who="#JózefOleksy">Jest sprzeciw. Poddam więc wniosek pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-12.4" who="#JózefOleksy">Pan poseł zaproponował wysłuchanie 5-minutowych wystąpień w debacie nad punktem dotyczącym sprawozdań komisji o projektach ustaw o rachunkowości i o biegłych rewidentach.</u>
          <u xml:id="u-12.5" who="#JózefOleksy">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-12.6" who="#JózefOleksy">Kto z państwa jest za przyjęciem wniosku o 5-minutowe wystąpienia w ramach tego punktu porządku obrad, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-12.7" who="#JózefOleksy">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-12.8" who="#JózefOleksy">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-12.9" who="#JózefOleksy">Głosowało 292 posłów. Za wnioskiem oddano 224 głosy, przeciw - 57 głosów, wstrzymało się 11 posłów.</u>
          <u xml:id="u-12.10" who="#JózefOleksy">Stwierdzam, że Izba przyjęła wniosek pana posła Pańtaka o 5-minutowe wystąpienia w dyskusji nad punktem dotyczącym sprawozdań o projektach ustaw o rachunkowości i o biegłych rewidentach.</u>
          <u xml:id="u-12.11" who="#JózefOleksy">Wysoka Izbo! Przyjęte przez Wysoką Izbę zmiany w porządku dziennym mogą spowodować potrzebę wydłużenia obrad w poszczególnych dniach bieżącego posiedzenia lub przesunięcia obrad na sobotę. Prezydium Sejmu skłania się raczej do wydłużania obrad w kolejnych dniach posiedzenia, ale pamiętajmy, że wprowadziliśmy dodatkowo kilka punktów i musimy się liczyć z większą niż zwykle dyscypliną przestrzegania czasu wystąpień podczas obrad.</u>
          <u xml:id="u-12.12" who="#JózefOleksy">Głosowania przeprowadzimy jutro o godz. 9 oraz w piątek o godz. 9 i pod koniec posiedzenia Sejmu. Powtarzam: głosowania jutro o godz. 9, w piątek o godz. 9 i tego samego dnia pod koniec obrad.</u>
          <u xml:id="u-12.13" who="#JózefOleksy">Interpelacje i zapytania rozpatrzymy jutro w godzinach od 16 do 19, tj. po przerwie w obradach Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-12.14" who="#JózefOleksy">Informuję, że Senat przyjął bez poprawek ustawy: o zmianie ustawy Prawo przewozowe, a także o dodatku i uprawnieniach przysługujących żołnierzom zastępczej służby wojskowej przymusowo zatrudnianym w kopalniach węgla, kamieniołomach i zakładach wydobywania rud uranu.</u>
          <u xml:id="u-12.15" who="#JózefOleksy">Przypominam też, że dzisiaj i jutro przerwa w obradach będzie od godz. 14 do godz. 16, a w piątek od godz. 13 do godz. 15. Dla zasady przypominam stałą regułę dotyczącą przerw, co jest związane z telewizyjną retransmisją interpelacji i zapytań.</u>
          <u xml:id="u-12.16" who="#JózefOleksy">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 1 porządku dziennego: Sprawozdania Komisji Nadzwyczajnej o rządowych projektach ustaw:</u>
          <u xml:id="u-12.17" who="#JózefOleksy">1) o zmianie ustawy o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych oraz o zmianie niektórych ustaw (druki nr 66 i 607);</u>
          <u xml:id="u-12.18" who="#JózefOleksy">2) o podziale zysku w niektórych spółkach skarbu państwa (druki nr 67 i 608).</u>
          <u xml:id="u-12.19" who="#JózefOleksy">O zabranie głosu proszę sprawozdawcę komisji pana posła Macieja Manickiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#MaciejManicki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt w imieniu Komisji Nadzwyczajnej do spraw paktu o przedsiębiorstwie państwowym przedstawić sprawozdania komisji dotyczące projektu ustawy o zmianie ustawy o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych oraz o zmianie niektórych ustaw, a także projektu ustawy o podziale zysku w niektórych spółkach skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#MaciejManicki">Mówiąc o tych ustawach trzeba przypomnieć troszeczkę historię powstania tych projektów, historię powstawania paktu o przedsiębiorstwie państwowym w trakcie przekształceń. Pakt był negocjowany w listopadzie 1992 r., został podpisany 22 lutego 1993 r. i w wyniku tych negocjacji i uzgodnień rząd skierował do Sejmu projekty wspomnianych przeze mnie ustaw. Jeśli chodzi o dalszy przebieg wydarzeń, parlament poprzedniej kadencji, jak wiadomo, nie zdołał rozpatrzyć tych spraw, ponieważ został rozwiązany. Nowy rząd natomiast, realizując pakt o przedsiębiorstwie państwowym, skierował projekty ustaw do Sejmu bieżącej kadencji. Tymczasem nastąpiły znane wydarzenia związane z uchyleniem ustawy o opodatkowaniu wzrostu wynagrodzeń - jak wiadomo, nastąpiło to z inicjatywy posłów OPZZ. Ten podatek został ostatecznie zlikwidowany z dniem 31 marca br. Perturbacje związane z likwidacją podatku od wzrostu wynagrodzeń uniemożliwiły - do czasu ostatecznego rozstrzygnięcia tej kwestii - rozpatrywanie przez komisje wymienionych projektów ustaw. Tak więc dopiero po ostatecznym rozstrzygnięciu sprawy związanej z popiwkiem - jak wiadomo, nowa ustawa dotycząca tej materii została opublikowana w Dzienniku Ustaw dopiero 13 lipca br., zaś na posiedzeniu Sejmu w dniu, o ile dobrze pamiętam, 19 sierpnia Wysoka Izba postanowiła, że i ta ustawa utraci moc z dniem 31 grudnia br., a więc będzie obowiązywała wyłącznie przez 5 miesięcy, od sierpnia do grudnia - stało się możliwe rozpatrzenie wymienionych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#MaciejManicki">Co było materią tych ustaw? Otóż ich głównym elementem była regulacja dotycząca wypłat wynagrodzeń finansowanych przez państwowe podmioty gospodarcze, zarówno przedsiębiorstwa państwowe, jak i jednoosobowe spółki skarbu państwa — finansowanych w ciężar zysku. Poprzednio, kiedy obowiązywał stary popiwek, wynagrodzenia finansowane w ciężar zysku były — podobnie jak wynagrodzenia finansowane w ciężar kosztów — obciążone karami w postaci popiwku, w postaci podatku od wzrostu wynagrodzeń, jeśli wypłaty te przekroczyły określoną ustawą wysokość.</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#MaciejManicki">Te rozwiązania zdecydowanie się zmieniły. Wspomnę tylko, że od 1 kwietnia br. nie obowiązują już żadne regulacje czy żadne limity dotyczące wypłat wynagrodzeń finansowanych w ciężar zysku. Również ustawa o metodach kształtowania wynagrodzeń i środków na wynagrodzenia w podmiotach gospodarczych, którą Sejm przyjął 22 kwietnia, a która weszła w życie od 1 sierpnia, nie zawiera jakichkolwiek regulacji związanych z wynagrodzeniami wypłacanymi z zysku. W tej sytuacji, biorąc pod uwagę obecny stan prawny, jak również doświadczenia z nagrodami finansowanymi z zysku od 1 kwietnia br. (nie wydarzyło się nic takiego, co byłoby przesłanką uzasadniającą ustawowe regulacje w tej materii), komisja jednogłośnie proponuje Wysokiej Izbie, aby te projekty - jako nieaktualne - w drugim czytaniu zechciała odrzucić. Muszę powiedzieć, że jest to w pełni zgodne ze stanowiskiem rządowym.</u>
          <u xml:id="u-13.4" who="#MaciejManicki">Warto tutaj również wspomnieć, że komisja uznała za właściwe spotkanie się w tej sprawie ze wszystkimi sygnatariuszami paktu o przedsiębiorstwie, ponieważ projekty tych ustaw zostały skierowane do Sejmu niejako w związku z tym paktem. Takie spotkanie się odbyło. Zostali zaproszeni wszyscy sygnatariusze paktu i muszę powiedzieć — mimo iż niektórzy z zaproszonych nie przybyli na spotkanie — że również tutaj panowała pełna jednomyślność. Zarówno przedstawiciele obecnych na tym spotkaniu związków zawodowych, jak i przedstawiciele organizacji pracodawców (Konfederacji Pracodawców Polskich) byli zgodni co do tego, że życie wyprzedziło rozwiązania, które proponowały obie ustawy, i że w związku z tym przy obecnym stanie rzeczy nie ma sensu uchwalanie tych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-13.5" who="#MaciejManicki">Jest jedna wymagająca rozstrzygnięcia kwestia związana z tymi ustawami, sprawa dywidendy i oprocentowania kapitału, które funkcjonują dzisiaj ciągle w postaci quasi-podatku o charakterze majątkowym. Regulacje przewidywane w tej ustawie miały wprowadzić zasadę, że dywidenda i oprocentowanie kapitału będą pobierane w wysokości takiej samej kwoty, jaka będzie wypłacana pracownikom, czyli, krótko mówiąc, za złotówkę wypłaconą pracownikom państwowy zakład pracy odprowadzałby złotówkę do budżetu. Taki nowy kształt dywidendy był proponowany w tych ustawach.</u>
          <u xml:id="u-13.6" who="#MaciejManicki">Muszę powiedzieć, że rozwiązania obecne nie są korzystne. W czasie prac w komisji zastanawialiśmy się nad tym, czy nie należałoby dokonać zmiany tego stanu rzeczy. Jednakże biorąc pod uwagę deklarację rządu, jednoznacznie wyrażoną, popartą również dokumentami rządowymi, o tym, że rząd w najbliższym czasie skieruje do Sejmu projekt ustawy zmieniającej zasady poboru dywidendy i oprocentowania kapitału poprzez przejście na udział w zysku netto (przypomnę, że założenia budżetu państwa na rok 1995 przewidują takie rozwiązanie, jak również jest tam zapisane, że wysokość tej dywidendy wynosić będzie 10% zysku netto), komisja postanowiła, jak wspomniałem na wstępie, zaproponować Sejmowi odrzucenie tych ustaw, licząc na to, że rząd tym razem wywiąże się z deklaracji i projekt ten w niedługim czasie wpłynie do Sejmu. Chodzi o to, aby te rozwiązania od 1 stycznia 1995 r. - jak przewiduje się w założeniach budżetu państwa - mogły już funkcjonować w tym nowym kształcie.</u>
          <u xml:id="u-13.7" who="#MaciejManicki">Nie chcąc zabierać Wysokiej Izbie więcej czasu, również ze względu na apel pana marszałka, nie będę dłużej tych spraw wyjaśniał.</u>
          <u xml:id="u-13.8" who="#MaciejManicki">Proponuję w imieniu komisji odrzucenie obu projektów ustaw w drugim czytaniu. Jednocześnie informuję, że wobec jednomyślności na posiedzeniu komisji nie zgłoszono w tej sprawie żadnego wniosku mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-13.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#JózefOleksy">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#JózefOleksy">Sejm podjął decyzję o wysłuchaniu w dyskusji nad tym punktem porządku dziennego 7-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i kół parlamentarnych.</u>
          <u xml:id="u-14.2" who="#JózefOleksy">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-14.3" who="#JózefOleksy">Głos ma poseł Jacek Kasprzyk, Sojusz Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#JacekKasprzyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt w imieniu Sojuszu Lewicy Demokratycznej Klubu Parlamentarnego zapoznać Wysoką Izbę ze stanowiskiem klubu odnośnie do sprawozdania Komisji Nadzwyczajnej dotyczącego dwóch projektów: o podziale zysku w niektórych spółkach skarbu państwa oraz o zmianie ustawy o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych oraz o zmianie niektórych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#JacekKasprzyk">Wysoka Izbo! Posłowie Sojuszu Lewicy Demokratycznej akceptują stanowisko Komisji Nadzwyczajnej, w którym wnosi się o odrzucenie przez Wysoką Izbę obu projektów rządowych, jak i uzasadnienie wygłoszone przez pana posła Manickiego. Zdaniem posłów Sojuszu Lewicy Demokratycznej tematy objęte projektami ustaw, które wynikają z paktu o przedsiębiorstwie państwowym, stały się już dzisiaj nieaktualne. Jest oczywiste, że omawiane projekty ustaw dotyczące przedsiębiorstw państwowych i jednoosobowych spółek skarbu państwa tworzone były wtedy, gdy obowiązywał tzw. stary popiwek, który dotyczył wynagrodzeń z zysku. Obecnie mamy już nieco zmienioną sytuację, nie istnieje już tzw. stary popiwek. Pracujemy w nowych warunkach, bo istnieje ustawa, która dotyczy wyłącznie wynagrodzeń zaliczanych w koszty. W tej sytuacji od 1 kwietnia br. wszystkie nagrody i premie wypłacane z zysku są wolne od ograniczeń podatkowych, a o wielkości wynagrodzeń z zysku decyduje właściciel przez uchwałę walnego zgromadzenia bądź — w wypadku przedsiębiorstwa państwowego — rada pracownicza. W tej sytuacji uchwalenie omawianych projektów byłoby po prostu cofnięciem się do starych rozwiązań legislacyjnych, bardzo krytykowanych zarówno w wielu przedsiębiorstwach, jak i w jednoosobowych spółkach skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#JacekKasprzyk">Wysoka Izbo! Omawiane projekty ustaw pozostają również w pewnej niezgodności z koncepcjami przedstawionymi w „Strategii dla Polski”, w której zakłada się odejście od systemu podatkowego ograniczania wzrostu wynagrodzeń. Dzisiaj takie sztuczne ograniczanie nie powinno mieć miejsca. Musimy przejść na systemy stosowane w krajach o gospodarce wolnorynkowej.</u>
          <u xml:id="u-15.3" who="#JacekKasprzyk">Mając powyższe na uwadze, posłowie Sojuszu Lewicy Demokratycznej głosować będą za odrzuceniem obu projektów ustaw, jednoznacznie popierając stanowisko przedstawione przez Komisję Nadzwyczajną.</u>
          <u xml:id="u-15.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#JózefOleksy">Dziękuję bardzo panu posłowi Jackowi Kasprzykowi.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#JózefOleksy">Głos ma pan poseł Jan Świrepo z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#JanŚwirepo">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przedstawiając stanowisko Polskiego Stronnictwa Ludowego w sprawie rządowych projektów ustaw: o zmianie ustawy o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych oraz zmianie niektórych ustaw (druk nr 66) i o podziale zysku w niektórych spółkach skarbu państwa (druk nr 67), pragnę zwrócić uwagę, że wyżej wymienione projekty wpłynęły do Sejmu 3 listopada 1993 r. i stanowiły część pakietu ustaw uzgodnionych ze związkami zawodowymi w ramach paktu o przedsiębiorstwie państwowym. Stanowiły one także integralną część ustawy o opodatkowaniu ponadnormatywnych wypłat w przedsiębiorstwach państwowych. Rozpatrywanie tych ustaw uzależnione było od uchwalenia ustawy popiwkowej. Wysoka Izba wielokrotnie rozpatrywała projekt tej ustawy, ze względu na jego dużą kontrowersyjność i na rozbieżność pomiędzy oczekiwaniami społecznymi a potrzebami budżetu państwa. Okres legislacyjny trwał więc ponad 6 miesięcy. Ustawa popiwkowa rozpoczęła swoje działanie z dniem 1 lipca 1994 r. Dziś możemy stwierdzić, że przedłużający się okres rozpatrywania tych ustaw spowodował, iż proponowane w nich zmiany stały się mało aktualne i mało precyzyjne. Wydarzenia w życiu gospodarczym i przemiany restrukturyzacyjne następują tak szybko, że wszystkie ustawy okresu przejściowego, które dotyczą ręcznego sterowania pewnymi zjawiskami ekonomicznymi, wymagają szybkiego wprowadzenia.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#JanŚwirepo">Projekt ustawy o zmianie ustawy o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych (druk nr 66) przewidywał zmiany w systemie regulowania środków na wynagrodzenia, proponując likwidację tzw. dywidendy obligatoryjnej, a także likwidację popiwku od wypłat wynagrodzeń z zysku, z jednoczesnym wprowadzeniem oprocentowania tych wypłat. Powyższe rozwiązania miały być zasadą w systemie finansowym przedsiębiorstw państwowych. Po raz pierwszy ustawa określała pojęcie wyniku finansowego i opierała na tym pojęciu szereg rozwiązań szczegółowych, w tym związanych z wypłatami wynagrodzeń z zysku, określenie wysokości tych wypłat, a także sposobu naliczania dywidend, które zostały także uzależnione od zysku. Sprecyzowane zostały przepisy dotyczące funduszu założycielskiego i funduszu przedsiębiorstwa. Takie zapisy dawały pewną jasność w zakresie korzystania przez pracowników przedsiębiorstw państwowych z wypracowanego zysku i ich udziału w jego podziale. Mimo tych nowatorskich zapisów projekt ustawy w dalszym ciągu zawierał szereg ogólnikowych zwrotów, co w efekcie mogło doprowadzić do różnej interpretacji, przedłużający się zaś czas rozpatrywania tej ustawy sprawił, że zapisane tam rozwiązania stały się nieaktualne.</u>
          <u xml:id="u-17.2" who="#JanŚwirepo">Drugi z omawianych dziś projektów ustaw, projekt ustawy o podziale zysku w niektórych spółkach skarbu państwa (druk nr 67), wypełniał lukę w ustawodawstwie, jaka powstała z chwilą utworzenia spółek skarbu państwa z pełnym udziałem państwa lub spółek skarbu państwa z udziałem pracowników, którym udziały zostały przekazane nieodpłatnie. Ustawa regulowała także zasadę zmiany dywidendy obligatoryjnej na odsetki od kapitału. Ustalała w miarę precyzyjnie sposób wypłacania wynagrodzeń z zysku w tych przedsiębiorstwach.</u>
          <u xml:id="u-17.3" who="#JanŚwirepo">Proces przebudowy ustroju społeczno-politycznego i gospodarczego założony przez obecny rząd w „Strategii dla Polski” różni się częściowo od dotychczasowych rozwiązań w tym zakresie. Strategia zakłada przede wszystkim stabilizację finansową państwa przy jednoczesnej poprawie warunków życia społeczeństwa. Przewiduje także, że — przy kontynuacji przebudowy systemu gospodarczego — nastąpi częściowa zmiana procesów restrukturyzacji i modernizacji gospodarki. Takie założenia spowodowały, że omawiane dzisiaj projekty ustaw zawierają rozwiązania mało aktualne i nieprecyzyjne w świetle istniejących dziś warunków oraz filozofii planowanej strategii. Polskie Stronnictwo Ludowe, mając to na uwadze, przychyla się do stanowiska Komisji Nadzwyczajnej, która w swoim sprawozdaniu (druki nr 607 i 608) proponuje odrzucić te projekty ustaw. Będziemy głosowali za ich odrzuceniem.</u>
          <u xml:id="u-17.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#JózefOleksy">Dziękuję bardzo panu posłowi Janowi Świrepo.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#JózefOleksy">Głos zabierze pani poseł Helena Góralska z Unii Wolności:</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#HelenaGóralska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałam zwrócić uwagę na numery druków, które dzisiaj tu rozpatrujemy. To są druki nr 66 i 67, czyli już archiwalne. To, że dopiero dzisiaj zajmujemy się tą sprawą, nie wynikało bynajmniej z lenistwa posłów, w szczególności posłów z Komisji Nadzwyczajnej. Po prostu nie mieliśmy możliwości zająć się nimi, dopóki nie została rozstrzygnięta - tak jak już to mówili kolega poseł sprawozdawca i posłowie, którzy przede mną zabierali głos - ustawa o popiwku, o kontroli wynagrodzeń. Ponieważ rząd raz był za popiwkiem, potem był przeciwko, na tej sali już wprowadzaliśmy neopopiwek i go znosiliśmy. Dopiero wtedy, kiedy te sprawy zostały ustalone, Komisja Nadzwyczajna mogła zająć się tymi dwoma drukami.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#HelenaGóralska">Chciałam przypomnieć, że na początku listopada obecny rząd skierował do Sejmu kilka projektów ustaw składających się na pakt o przedsiębiorstwie, których Sejm I kadencji nie zdążył uchwalić. Były wśród nich projekty dwóch ustaw socjalnych, dwóch ustaw finansowych (o finansach przedsiębiorstw), a nie było, niestety, najważniejszego - projektu ustawy prywatyzacyjnej. Sejm załatwił tylko część socjalną paktu, mianowicie uchwalił ustawę o funduszu ochrony roszczeń pracowniczych i o funduszu świadczeń socjalnych. Projektu ustawy prywatyzacyjnej do dzisiaj nie dostaliśmy. Te ustawy finansowe były konieczne do rozluźniania popiwku, kontroli wynagrodzeń wypłacanych z zysku. Jeżeli nie ma kontroli wliczenia wypłacanych wynagrodzeń w koszty, to rzeczywiście te ustawy tracą rację bytu. Nastąpił tutaj demontaż pewnej spójnej koncepcji i nie załatwione zostały te sprawy, które właśnie pakt o przedsiębiorstwie miał rozwiązać.</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#HelenaGóralska">Co teraz zostaje? Zostaje nierówność dwóch podmiotów, dwóch rodzajów przedsiębiorstw państwowych - tych, które działają na podstawie ustawy o przedsiębiorstwie państwowym, i jednoosobowych spółek skarbu państwa. Wysokość dywidendy w przedsiębiorstwach państwowych jest teraz określona w ustawie; ten podatek majątkowy wynosi 10%, natomiast oprocentowanie kapitałów w jednoosobowych spółkach skarbu państwa wynosi nadal (w myśl ustawy) 6%. I teraz można tylko liczyć na dobrą wolę ministra finansów. Kolejnymi zarządzeniami nie może on zmniejszyć tego oprocentowania, ale może zaniechać poboru podatku od połowy majątku. Zależy to tylko od dobrej woli ministra finansów.</u>
          <u xml:id="u-19.3" who="#HelenaGóralska">Rzeczywiście, jak powiedział poseł Manicki, nikt na posiedzeniu komisji nie protestował przeciwko odrzuceniu tych dwóch projektów ustaw w całości, bo wydawało się, że sprawę kontroli wynagrodzeń mamy już rozstrzygniętą na nie. Teraz chciałam jednak zwrócić uwagę na taką rzecz. Niedawno dostaliśmy kilkanaście projektów ustaw do rozpatrzenia w trybie pilnym, w tym projekt ustawy o zatrudnieniu i bezrobociu, w którym w zapisie kilku artykułów odniesiono się do tzw. neopopiwku. M.in. w art. 57 ust. 6 tego projektu ustawy mówi się, że wypłaty wynagrodzeń finansowane z Funduszu Pracy nie wchodzą do podstawy ustalenia opłaty sankcyjnej w rozumieniu przepisów o metodach kształtowania wynagrodzeń i środków na wynagrodzenia przez podmioty gospodarcze. Ta ustawa ma wejść w życie od 1 stycznia 1995 r. i — jak właśnie przeczytałam — zakłada, że opłata sankcyjna, czyli neopopiwek, będzie istniał. Wobec czego, zanim będziemy głosować nad projektem tej ustawy, chciałabym się jednak dowiedzieć od rządu, jaki rząd ma zamysł: zostawić opłatę neosankcyjną — to znaczy wprowadzić ją, bo Sejm zdecydował, że 31 grudnia 1994 r. przestaje ona istnieć — czy też w tym popłochu i pośpiechu, w jakim były przygotowywane te ustawy, po prostu odpowiednie artykuły nie zostały wykreślone. Chciałabym się więc od kompetentnego przedstawiciela rządu dowiedzieć, jakie są zamiary rządu wobec neopopiwku. Tylko, panie marszałku, ja mogę równie dobrze stawiać te pytania ścianie, dlatego że w ławach rządowych nie ma absolutnie nikogo, wobec czego prosiłabym bardzo, żeby pan marszałek przekazał moje pytanie i żeby przed jutrzejszym rannym głosowaniem — bo rozumiem, że nad odrzuceniem tych projektów ustaw będziemy głosować jutro rano — kompetentny przedstawiciel rządu zabrał głos w sprawie utrzymania bądź nieutrzymania neopopiwku.</u>
          <u xml:id="u-19.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#JózefOleksy">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#JózefOleksy">Podzielam w całej rozciągłości pani zdumienie i niezadowolenie. Wzywam przedstawicieli rządu, żeby jednak zasiedli w ławach rządowych, bo to przecież rządowe projekty są rozpatrywane. Przykro mi bardzo, ale wobec tego postaram się, żeby jutro przedstawiciel rządu odpowiedział na pani wątpliwości przed głosowaniem.</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#JózefOleksy">Głos ma pan poseł Bogusław Kaczmarek z Unii Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#BogusławKaczmarek">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Unia Pracy Klub Parlamentarny opowie się za zakończeniem procesu legislacyjnego dotyczącego tych dwóch projektów ustaw, ponieważ - jak mówiliśmy przy okazji burzliwych debat na temat opodatkowania wzrostu wynagrodzeń - życie i dynamika sytuacji gospodarczej przerastają to, co robimy w parlamencie. Wydaje mi się, że nie od rzeczy będzie zastanowić się nad tym, czy rzeczywiście parlament powinien toczyć boje o rozwiązania tymczasowe, które okazują się za pół roku - bo tyle czasu minęło od pierwszego czytania tych dwóch projektów ustaw - w żaden sposób nie przystające do rzeczywistości. To jest jedna generalna uwaga.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#BogusławKaczmarek">Druga jest taka: Unię Pracy Klub Parlamentarny niepokoją pewne zakłócenia w procesie obowiązkowych, ustawowych konsultacji między rządem a związkami zawodowymi na temat projektów ustaw mających zastąpić te dwa projekty ustaw, które prawdopodobnie jutro w czasie głosowania zakończą swój żywot. Te perturbacje nas niepokoją i mamy wątpliwości co do tego, czy pakiet ustaw przedstawiany w tej chwili przez rząd w trybie pilnym rzeczywiście w pełni będzie realizował zapisy paktu o przedsiębiorstwie. Nasze wątpliwości wyrażaliśmy dzisiaj poprzez próbę wprowadzenia do porządku obrad informacji rządu na temat przebiegu tych konsultacji. Obawiamy się, by znowu nie doszło do tego, że stanowisko rządu i stanowisko związków zawodowych będą się różnić. Unia Pracy opowiada się za ideą rozwiązywania głównych problemów społecznych właśnie w trybie paktowania, w trybie porozumień społecznych także, a może nawet przede wszystkim, ze związkami zawodowymi. Uważamy, że te nasze wątpliwości przedstawiciel rządu powinien jednoznacznie przed głosowaniem rozwiać.</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#BogusławKaczmarek">Na marginesie jeszcze jedna uwaga: Komisja Nadzwyczajna miała również problemy z przedstawieniem sprawozdania, ponieważ przedstawiciele rządu często nie stawiali się na posiedzenia komisji. Wydaje mi się, że odpowiedzialność za to, iż Sejm wykonał sporo niepotrzebnej pracy, spada jednak na rząd.</u>
          <u xml:id="u-21.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#JózefOleksy">Dziękuję panu posłowi Bogusławowi Kaczmarkowi.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#JózefOleksy">Głos ma pan poseł Paweł Saar z BBWR.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#PawełSaar">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny BBWR pragnie zwrócić uwagę Wysokiej Izby na niepokojące przedłużanie się sprawy uchwalenia zmian do tak ważnej ustawy o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych, przedstawionych w druku sejmowym nr 66. Poseł sprawozdawca nakreślił przyczyny „zapętlenia się” procesu legislacyjnego w tej konkretnej sprawie. Pozostaje jednak niepokój, że kolejny raz wstrzymany jest ważny fragment reform ekonomicznych, a można byłoby tego uniknąć, gdyby rząd miał wcześniej sprecyzowany program i uzgodnił go w zasadniczych częściach z istotnymi w tej sprawie organizacjami. Pozostaje nadzieja, że negocjowane ze związkami zawodowymi i pracodawcami uzgodnienia zostały w dostateczny sposób uwzględnione w pakiecie ustaw „Strategia dla Polski”. Dzięki temu chociaż w części uda się odrobić opóźnienia legislacyjne w dziedzinie reform gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#PawełSaar">Klub nasz zwraca uwagę, że istnieje potrzeba opracowania jednolitej, konkretnej w treści nowej ustawy. Ustawa z 31 stycznia 1989 r. była wprowadzana w życie w zupełnie innej rzeczywistości ekonomicznej i ustrojowej. Ustawa ta jest obecnie nieaktualna, poza tym przyniosła wymierne szkody ekonomiczne w gospodarce przedsiębiorstw państwowych. Nie wystarczą już cząstkowe zmiany, ale konieczna jest całkowita zmiana filozofii działania mechanizmów ekonomicznych w przedsiębiorstwie państwowym.</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#PawełSaar">Zwrócę uwagę na kilka ważniejszych spraw. Z pewnością należy utrzymać nowe przepisy o funduszu założycielskim zakładu, ponieważ pozwalają one na bardziej elastyczną i ekonomiczną wycenę rzeczywistej wartości przedsiębiorstwa i posiadanych funduszy kapitałowych. Natomiast niewielki postęp odnotowujemy w stosunku do kontrowersyjnych wcześniej zapisów o popiwku, w sprawie oprocentowania wypłat z zysku dla pracowników zakładu - art. 12 ust. 2 pkt. 5 i art. 6. Problemy te powinny być lepiej dopracowane z uwzględnieniem relacji: zysk przedsiębiorstwa - wypłaty na rzecz skarbu państwa - podział rzeczywistego zysku między pracowników zakładu wraz z indywidualnym opodatkowaniem. Brakuje wciąż czytelnego dla wszystkich mechanizmu, natomiast wprowadzane są coraz bardziej skomplikowane przepisy, na przykład, jeśli chodzi o ustalenie dopuszczalnych kwot wypłat, równowartość iloczynu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, oprocentowanie wypłat itp. Mechanizmy regulujące płace w przedsiębiorstwach państwowych są bardzo biurokratyczne, brakuje im czytelności mechanizmów ekonomicznych. W konsekwencji przedsiębiorstwa państwowe tracą na tej polityce w stosunku do sektora prywatnego, gdzie obowiązują jasne kryteria ekonomiczne.</u>
          <u xml:id="u-23.3" who="#PawełSaar">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Podobnie jak w przypadku poprzednio omówionego projektu ustawy Klub Parlamentarny BBWR wyraża swój niepokój w związku z przedłużającą się procedurą legislacyjną dotyczącą ustawy o podziale zysku w niektórych spółkach skarbu państwa — druk sejmowy nr 67. Oczekujemy, że w pakiecie ustaw do „Strategii dla Polski” pojawią się rozwiązania wynegocjowane już ze związkami zawodowymi i pracodawcami. Ustawa ta ma niezmierną wagę, ponieważ przybywa wciąż przedsiębiorstw działających jako spółki skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-23.4" who="#PawełSaar">W swoim oświadczeniu chcemy zwrócić rządowi uwagę na potrzebę lepszego doprecyzowania przepisów przygotowywanego nowego projektu. Przede wszystkim wymaga zastanowienia podnoszona w uzasadnieniu kwestia wpływów do budżetu. Rząd spodziewa się, że wpływy z dochodów przedsiębiorstwa mogą się zmniejszyć. Należy jednak wziąć pod uwagę, że przedsiębiorstwa przekształcone w spółki skarbu państwa tylko w początkowym okresie przyniosą mniejsze dochody. Ich zdecydowana większość, jak pokazuje doświadczenie, jest znacznie aktywniejsza ekonomicznie i w końcu przynoszą w miarę szybko zyski. Dlatego należy się zastanowić, czy przekształcone przedsiębiorstwa trzeba aż tak bardzo krępować w podziale zysku. Zasługuje przy tym na uwagę znaczny postęp w rezygnacji z obciążeń majątkowych na rzecz dywidendy i oprocentowania należnego od zysku netto danego zakładu.</u>
          <u xml:id="u-23.5" who="#PawełSaar">Proponowane rozwiązania ekonomiczne mają istotny mankament, który chcemy zasygnalizować. Trzeba szukać ekonomicznego rozwiązania dylematów kierownictwa zakładu w sytuacji uwarunkowanej sztywno rozumianym interesem skarbu państwa i naciskiem załogi wywieranym przez związki zawodowe w sprawie podziału zysku. Może to spowodować swoisty paraliż w podejmowaniu decyzji przez kierownictwo zakładu, a także słabe motywacje do rozwoju przedsiębiorstwa. Sztywno ustalone reguły wypłat z zysku, zaznaczone szczególnie w artykułach 9, 10, 11 i 12, dają niewielkie możliwości uwzględniania specyfiki przedsiębiorstw, sytuacji ekonomicznej itp. Opowiadamy się za bardziej elastycznymi regułami gry finansowej w spółkach skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-23.6" who="#PawełSaar">Klub Parlamentarny Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform - biorąc pod uwagę powstałą sytuację - opowiada się za wnioskiem Komisji Nadzwyczajnej do spraw paktu o przedsiębiorstwie państwowym w trakcie przekształceń i będzie głosował za odrzuceniem projektów ustaw z druków sejmowych nr 66 i 67.</u>
          <u xml:id="u-23.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#JózefOleksy">Dziękuję panu posłowi Pawłowi Saarowi.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#JózefOleksy">Głos ma poseł Krzysztof Laga z KPN.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#KrzysztofLaga">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Rozpatrujemy dzisiaj dwa projekty ustaw: pierwszy — o podziale zysku w niektórych spółkach skarbu państwa wraz z projektami podstawowych aktów wykonawczych i drugi — o zmianie ustawy o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych. Oba te projekty powiązane były z podpisanym w lutym 1993 r. paktem o przedsiębiorstwie państwowym i wchodziły w zakres tzw. pakietu ustaw paktowych. W związku z tym powyższe projekty w obecnej kadencji Sejmu trafiły do Komisji Nadzwyczajnej do spraw paktu o przedsiębiorstwie w trakcie przekształceń. Prace nad tym materiałem rozpoczęły się w komisji jeszcze na początku roku, ale nie wyjaśniona do końca sytuacja z tzw. popiwkiem, neopopiwkiem wstrzymywała pracę. Trzeba przypomnieć, że oba te projekty były ściśle powiązane z istnieniem tego mechanizmu ograniczającego wzrost płac w przedsiębiorstwie. Novum zawartym w projekcie ustawy o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych była możliwość — zagwarantowana zresztą w pakcie — zmiany w systemie regulowania środków na wynagrodzenia, polegająca na likwidacji dywidendy obligatoryjnej i popiwku od wypłat wynagrodzeń z zysku i wprowadzeniu oprocentowania tych wypłat. Projekt — wykorzystując dotychczasowe doświadczenia z funkcjonowania ustawy — eliminował jednocześnie niejasności istniejące w obecnym stanie prawnym. Zawierał on istotny mechanizm zmiany poboru dywidendy: z majątkowej na udział w zysku netto. Sądzę zresztą, że ta konstrukcja jest nadal potrzebna polskim przedsiębiorstwom. Prace nad projektami — najpierw zawieszone z powodu, jak wspomniałem, kłopotów z popiwkiem — zostały podjęte ponownie w sierpniu, lecz wtedy okazało się, że Ministerstwo Finansów przygotowuje nowy projekt ustawy o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych, ściśle powiązany ze „Strategią dla Polski” wicepremiera Kołodki. Dlatego też komisja na swoim posiedzeniu podjęła decyzję, aby w sprawozdaniu zaproponować Wysokiej Izbie odrzucenie obu tych projektów jako nie przystających do proponowanych obecnie rozwiązań prawnych. Dlatego też klub Konfederacji Polski Niepodległej popiera wniosek komisji i będzie głosował za odrzuceniem powyższych projektów.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#JózefOleksy">Dziękuję bardzo panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#JózefOleksy">Lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-26.2" who="#JózefOleksy">Pan poseł Maciej Manicki prosi o głos?</u>
          <u xml:id="u-26.3" who="#komentarz">(Poseł Maciej Manicki: A rząd?)</u>
          <u xml:id="u-26.4" who="#JózefOleksy">Rząd się nie zgłaszał.</u>
          <u xml:id="u-26.5" who="#JózefOleksy">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#MaciejManicki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Moje wskazanie na ławę rządową zmierzało do tego, aby ewentualnie zabrał głos przedstawiciel rządu, bo to są projekty rządowe. Jest na sali pan minister Pazura i nie wiem, czy nie chce zabrać głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#JózefOleksy">Proszę go nie zmuszać. Dopiero wszedł, więc może być nie zorientowany.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#MaciejManicki">Jasna rzecz.</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#MaciejManicki">Jeśli chodzi o tych parę słów, które chciałem w tej chwili powiedzieć, to są one związane z tym elementem, który w dyskusji był poruszony, a dotyczył nowych regulacji związanych z dywidendą i oprocentowaniem kapitału.</u>
          <u xml:id="u-29.2" who="#MaciejManicki">Jak już wspominałem poprzednio, jest zamiar przejścia wreszcie od 1 stycznia 1995 r. na regulacje związane z udziałem skarbu państwa w zysku netto państwowych podmiotów gospodarczych. Ta regulacja - jeśli chodzi o założenia do budżetu państwa na 1995 r. - przewiduje, jak mówiłem, obciążenie stawką w wysokości 10%. Oznacza to - biorąc pod uwagę relacje makroekonomiczne przewidywane w założeniach - że wtedy dywidenda w stosunku do tej, jaka będzie pobrana w 1994 r. na dotychczasowych zasadach, wzrośnie nominalnie o ok. 27%, czyli nieznacznie powyżej tempa inflacji zakładanego na 1995 r. Co prawda łącznie dywidendy wzrosną o ok. 42%, ale wynika to z tego, że wyższa jest zakładana dynamika, jeśli chodzi o dywidendę z sektora finansowego, czyli z banków i ubezpieczeń.</u>
          <u xml:id="u-29.3" who="#MaciejManicki">Po wyeliminowaniu tego, po oczyszczeniu tego wyłącznie do relacji dotyczącej podmiotów gospodarczych, na rok 1994 do 1995 - jak już mówiłem - zakłada się, że dywidenda nominalnie wzrośnie o ok. 27%, czyli jest to, można powiedzieć, generalnie na poziomie dotychczasowych obciążeń. Faktem jest, że będą podmioty gospodarcze, które trochę na tym stracą, będą też takie, które zyskają. Niestety w ten sposób będzie musiało się to odbyć, jeśli średnia ma pozostać na tym samym poziomie. Muszę przy tym powiedzieć, że podstawową zmianą, najbardziej korzystną i oczekiwaną jest to, iż będzie to udział w rzeczywistym zysku netto, a nie obciążenia płatne z zysku netto bez względu na to, czy ten wynik finansowy został przez podmiot gospodarczy wygenerowany.</u>
          <u xml:id="u-29.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#JózefOleksy">Dziękuję bardzo panu posłowi Maciejowi Manickiemu.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#JózefOleksy">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-30.2" who="#JózefOleksy">Do trzeciego czytania przystąpimy jutro rano.</u>
          <u xml:id="u-30.3" who="#JózefOleksy">Zgodnie z wnioskiem pani poseł Heleny Góralskiej rząd będzie jutro proszony o udzielenie wyjaśnień.</u>
          <u xml:id="u-30.4" who="#JózefOleksy">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 2 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (druki nr 594 i 606).</u>
          <u xml:id="u-30.5" who="#JózefOleksy">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę pana posła Kazimierza Pańtaka.</u>
          <u xml:id="u-30.6" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Olga Krzyżanowska)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#KazimierzPańtak">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! 19 sierpnia br. przyjęliśmy ustawę o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych ustaw. Przypominam, że dokonaliśmy nowelizacji działu XI - Układy zbiorowe pracy.</u>
          <u xml:id="u-31.1" who="#KazimierzPańtak">Senat wniósł poprawki do ustawy. W zasadzie poprawki ograniczają się do dwóch, są to w gruncie rzeczy dwie poprawki merytoryczne, mimo że wymieniono ich kilka.</u>
          <u xml:id="u-31.2" who="#KazimierzPańtak">Senat wnosi, aby w art. 2417 § 4 dodać zapis, że strony — jeżeli nie chcą, aby układ nadal obowiązywał — w razie rozwiązania układu wyraźnie oświadczają, iż nie zamierzają zawrzeć nowego układu zbiorowego. Układ rozwiązany obowiązuje do czasu zawarcia nowego układu, chyba że strony nie zamierzają go zawrzeć. Zatem o zaprzestaniu działania układu po jego rozwiązaniu lub o dalszym jego działaniu decyduje w istocie wola stron czy też jej brak. W ustawie użyty został zwrot: „chyba że strony nie zamierzają zawrzeć nowego układu”. Senat uznał, że takie zamierzenie musi znaleźć zewnętrzny wyraz w formie oświadczenia stron, tylko wtedy bowiem wywoła skutki prawne. Samo zamierzenie — lub jego brak — jeśli nie zostało wyrażone w formie przyjętej w prawie polskim, to jest oświadczenia woli, skutków prawnych nie wywołuje.</u>
          <u xml:id="u-31.3" who="#KazimierzPańtak">Komisja Nadzwyczajna do spraw paktu o przedsiębiorstwie państwowym w trakcie przekształceń po rozpatrzeniu poprawek Senatu stwierdza, że w zasadzie te poprawki nie wnoszą merytorycznie wiele nowego do przyjętych zapisów. Wola stron może być wyrażona w różny sposób, m.in. w sposób dorozumiany. Jednak z uwagi na to, że sprawa dotyczy pracowników, a pewne poprawki zaproponowane przez Senat jasno precyzują te zapisy, komisja rekomenduje Sejmowi w sprawozdaniu zawartym w druku nr 606, aby poprawki Senatu w pkt. 1, dotyczące lit. a i b, to jest dopisania w § 4 i w § 5 art. 2417 słów: „oświadczą, że”, przyjąć. Komisja rekomenduje je jednogłośnie.</u>
          <u xml:id="u-31.4" who="#KazimierzPańtak">Senat zaproponował też, aby w art. 2417 dopisać § 6 o treści następującej: „Oświadczenie stron, o którym mowa w § 4 i 5, powinno być złożone przed upływem roku od rozwiązania układu zbiorowego”. Komisja rekomenduje Wysokiej Izbie odrzucenie tej poprawki Senatu. Komisja wychodzi z założenia, że zgoda stron nie może być ograniczana. Wychodzi się z założenia, że zgoda stron tworzy prawo. Nie może ona być ograniczona terminem zawitym, gdyż strony układu — mimo że nie chcą, aby on dalej obowiązywał — jeżeli nie złożyłyby tego oświadczenia w odpowiednim czasie, stałyby się niewolnikami zapisu formalnego. I dlatego komisja wnosi o odrzucenie poprawki z pkt. 1 lit. c, polegającej na dodaniu § 6, którego treść przedstawiłem.</u>
          <u xml:id="u-31.5" who="#KazimierzPańtak">Drugą merytoryczną poprawką Senatu jest poprawka zawarta w pkt. 2, polegająca na dodaniu do ustawy nowego artykułu (art. 7) w brzmieniu: „Termin dokonania rejestracji układu, ustalony w art. 24111 w § 2 pkt 2, wynosi — w okresie do 31 grudnia 1995 r. — 2 miesiące”. W ustawie, przypominam, jest zapis o terminie 1-miesięcznym, tzn. układy, które są rejestrowane przez okręgowych inspektorów pracy, czyli układy zakładowe, powinny być zarejestrowane - tak przyjęliśmy w ustawie - w terminie 1 miesiąca od dnia złożenia wniosku. Ten zapis w ustawie w czasie procedowania miał swoją historię. Mianowicie w projekcie rządowym był to termin 1 miesiąca, komisja zaś w swoim sprawozdaniu przyjęła termin 2-miesięczny, ulegając sugestii i wnioskom inspekcji pracy, która stała na stanowisku, że termin 1-miesięczny jest terminem zbyt krótkim, gdyż są to nowe regulacje prawne, będzie bardzo dużo układów zbiorowych i po prostu, mówiąc językiem potocznym, okręgowe inspekcje pracy „nie wyrobią się” z rozpatrzeniem merytorycznym tych wniosków i wpisaniem do rejestru, nie ma zaś nic gorszego niż niedotrzymywanie terminów. Co prawda, niedotrzymanie tego terminu nie wywołuje jakichkolwiek skutków prawnych, albowiem jest to termin instrukcyjny, lecz inspekcja pracy, dbając o swoją dobrą reputację, nie chciała dopuścić do tego, by terminy były przedłużane (nie byłaby w stanie ich dotrzymać przy swoich możliwościach technicznych i kadrowych). I dlatego komisja przyjęła termin 2-miesięczny. Następnie był wniosek mniejszości, który Wysoka Izba przegłosowała, by obowiązywał termin 1-miesięczny. Senat znalazł wyjście kompromisowe w sprawie tych sprzecznych wniosków i zaproponował, aby termin w okresie przejściowym, do 31 grudnia 1995 r., a więc przez prawie rok, wynosił 2 miesiące. Senat wyszedł bowiem z założenia, że w tym czasie inspekcja pracy dostosuje swój tryb pracy do nowej sytuacji, i kiedy nawał wniosków — bo jednak w pierwszym okresie jest spodziewany nawał wniosków dotyczących rejestracji układów zbiorowych — minie, wówczas będzie obowiązywał termin 1-miesięczny. Komisja jednomyślnie poparła wniosek Senatu i rekomenduje Wysokiej Izbie przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-31.6" who="#KazimierzPańtak">Jeśli chodzi o pozostałe poprawki, nasze stanowisko jest wyrażone w druku nr 606. Są to poprawki czysto legislacyjne, tzn. dotyczą zmiany numeracji artykułów itd., tak że nawet nie ma potrzeby ich omawiać.</u>
          <u xml:id="u-31.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przypominam, że Sejm postanowił o wysłuchaniu w debacie nad tym punktem porządku dziennego 5-minutowych wystąpień w imieniu klubów i kół parlamentarnych.</u>
          <u xml:id="u-32.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-32.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła Macieja Manickiego o zabranie głosu w imieniu Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Następnym mówcą będzie pan poseł Jan Świrepo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#MaciejManicki">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Senat, ustosunkowując się do ustawy uchwalonej przez Sejm 19 sierpnia, proponuje przyjęcie dwóch poprawek. W pierwszej z tych poprawek reguluje się kwestię zawartą w dwóch przepisach, a także jest tam propozycja dodania nowego przepisu. Druga poprawka dotyczy terminu. Jak już wspominał sprawozdawca komisji pan poseł Pańtak, komisja zaleca przyjęcie pierwszej poprawki wprowadzającej zmiany w przepisach przyjętych przez Sejm, proponuje natomiast odrzucenie zgłoszonego nowego przepisu, dotyczącego dodania terminu, w jakim miałoby nastąpić oświadczenie woli o tym, że strony nie zamierzają zawrzeć nowego układu. Uważamy - i stanowisko to popiera klub Sojuszu Lewicy Demokratycznej - że taka regulacja (z zawartym terminem) jest tutaj zbędna; powodowałaby tylko określone komplikacje, natomiast przychylamy się, podobnie jak komisja, do tego, aby przyjąć zapisy proponowane przez Senat, jednoznacznie precyzujące, że zamiar musi być tutaj wyartykułowany w postaci - określonego prawem polskim - oświadczenia woli.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#MaciejManicki">Jeśli chodzi o drugą poprawkę. Jak mówił pan poseł Pańtak, powoduje ona, iż w pierwszym okresie funkcjonowania ustawy, a więc do 31 grudnia 1995 r., termin rejestracji układów zakładowych będzie wynosił dwa miesiące, a nie jeden, jak to przyjął Sejm. Ta poprawka jest jak gdyby kompromisowym zakończeniem pewnego sporu, który toczył się w Sejmie w czasie prac nad tą ustawą. Wyrażał się on zmiennym stanowiskiem dotyczącym terminu. Rząd chciał miesięcznego terminu rejestracji, potem, po długich dyskusjach, komisja zaproponowała dwumiesięczny, i następnie zmieniła zdanie - w wyniku przyjęcia poprawki zgłoszonej w czasie dyskusji: zgodzono się na termin miesięczny. Już to świadczy o tym, na ile sprawa była kontrowersyjna. Senat zaproponował rozwiązanie kompromisowe: aby w pierwszym okresie - tym, w którym wszyscy będą się uczyć nowego prawa - obowiązywał termin dłuższy, czyli dwumiesięczny.</u>
          <u xml:id="u-33.2" who="#MaciejManicki">Reasumując, klub Sojuszu Lewicy Demokratycznej będzie głosował za poprawkami w taki sposób, jak to proponuje Komisja Nadzwyczajna.</u>
          <u xml:id="u-33.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-34.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Maciej Manicki w imieniu Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-34.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła Jana Świrepo o zabranie głosu w imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#JanŚwirepo">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Zabierając głos w imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego odnośnie do sprawozdania Komisji Nadzwyczajnej o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy Kodeks pracy, dział XI (druk nr 606), wyrażam nasze zadowolenie, że Senat zgłosił jedynie dwie poprawki, co w sposób zasadniczy przyśpiesza uchwalenie tej ustawy. Jest ona oczekiwana ze względu na możliwość prowadzenia negocjacyjnego trybu rozwiązywania wszelkich problemów na styku pracodawca - pracownicy.</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#JanŚwirepo">Nasze duże zaniepokojenie wzbudza odwlekanie — zagwarantowanego w pakcie o przedsiębiorstwie państwowym — ustawowego umocowania komisji trójstronnej. Powinna ona stanowić najważniejsze, właściwie jedyne forum rozwiązywania trudnych problemów wielkiej wagi, powstających na styku dwóch podmiotów: pracodawca–pracownicy. Przyjęte tymczasowe rozwiązanie należy traktować jako ułomne, szczególnie jeżeli do końca nie są rozwiązane problemy dotyczące reprezentatywności organizacji pracodawców i związków zawodowych. Nasze obawy są oparte także na tym, że organizacje pracodawców są słabe, co może stać się przeszkodą w zawieraniu ponadzakładowych układów zbiorowych pracy. Związki zawodowe nie będą miały wtedy silnego partnera do prowadzenia negocjacji układowych. Z drugiej strony niepokój budzi duże rozproszenie związków zawodowych, co może także prowadzić do destrukcyjnego działania niektórych z nich podczas negocjacji. Dlatego postulujemy pilne ustawowe umocowanie komisji trójstronnej. Obowiązek konsultacji z tą komisją jest zapisany w tym i w wielu innych projektach ustaw.</u>
          <u xml:id="u-35.2" who="#JanŚwirepo">Zgłoszone przez Senat poprawki uważamy za częściowo słuszne.</u>
          <u xml:id="u-35.3" who="#JanŚwirepo">Poprawka nr 1, dotycząca obowiązywania układu po jego rozwiązaniu - jesteśmy za przyjęciem poprawek w art. 2417, dotyczących § 4 i 5. Negatywnie przyjmujemy § 6 w nowym brzmieniu: oświadczenie stron powinno być złożone przed upływem roku od rozwiązania układu zbiorowego.</u>
          <u xml:id="u-35.4" who="#JanŚwirepo">Pozytywnie przyjmujemy także poprawkę nr 2, która pozwala w okresie przejściowym, a więc do 31 grudnia 1995 r., przedłużyć termin rejestracji układu z jednego na dwa miesiące.</u>
          <u xml:id="u-35.5" who="#JanŚwirepo">Nasze stanowisko jest zgodne ze stanowiskiem Komisji Nadzwyczajnej i tak będziemy głosowali.</u>
          <u xml:id="u-35.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-36.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Jan Świrepo z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-36.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła Zbigniewa Janasa o zabranie głosu w imieniu Klubu Parlamentarnego Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#ZbigniewJanas">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Parlamentarnego Unii Wolności mam zaszczyt ustosunkować się do poprawek Senatu do ustawy o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz zmianie niektórych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-37.1" who="#ZbigniewJanas">Senat wniósł właściwie sześć poprawek. Kilka z nich ma bardzo istotne, według nas, znaczenie. Część poprawek wiąże się jakby z wcześniejszymi propozycjami klubu Unii Wolności - i właśnie do nich chciałbym się ustosunkować. Najpierw jednak chciałbym zwrócić uwagę na jedną kwestię ogólną. Otóż przy rozpatrywaniu tego punktu porządku dziennego i tych poprawek Senatu widać, jak pozytywną rolę pełni często ta Izba, jeśli chodzi o doskonalenie prawa. Myślę, że powinniśmy na ten aspekt sprawy zwrócić uwagę, gdy podczas dyskusji nad konstytucją będziemy się zastanawiać, czy Senat jest nam potrzebny.</u>
          <u xml:id="u-37.2" who="#ZbigniewJanas">Teraz chciałbym się odnieść do poszczególnych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-37.3" who="#ZbigniewJanas">Poprawka pierwsza do art. 1, dotycząca art. 2417 § 4, nawiązuje do wymogów Kodeksu cywilnego i precyzuje moment upływu ważności poprzedniego układu zbiorowego. Jest to niezwykle ważna zmiana, która może ustrzec nas od wielu konfliktów. Mój klub będzie głosował za jej przyjęciem.</u>
          <u xml:id="u-37.4" who="#ZbigniewJanas">Konsekwentnie będziemy również głosowali za przyjęciem poprawki drugiej.</u>
          <u xml:id="u-37.5" who="#ZbigniewJanas">Odnośnie do poprawki trzeciej, dotyczącej dodania nowego § 6 precyzującego termin, do kiedy powinno zostać złożone oświadczenie stron, o którym mowa w § 4 i 5, klub Unii Wolności opowiada się za przyjęciem stanowiska Senatu, czyli będziemy głosować inaczej, niż proponuje komisja. Uważamy bowiem, że sprawy związane z układami zbiorowymi powinny być dla wszystkich stron zawierających te układy najważniejsze i nie widzimy powodu, dla którego te strony nie miałyby zdążyć z wyrażeniem swojej woli w okresie roku od rozwiązania układu zbiorowego. Chyba że w tym czasie będą się zajmowały czymś zupełnie innym, niż powinny.</u>
          <u xml:id="u-37.6" who="#ZbigniewJanas">Jeśli chodzi o poprawkę czwartą, polegającą na dodaniu nowego art. 7, klub Unii Wolności jest za jej przyjęciem, tym bardziej że wcześniej proponowaliśmy przyjęcie dwumiesięcznego terminu rejestracji zakładowych układów zbiorowych. Trzeba wziąć pod uwagę aspekt techniczny, ponieważ gdybyśmy go nie uwzględnili, mogłoby się okazać, że Państwowa Inspekcja Pracy nie może się wywiązać z nałożonych na nią obowiązków.</u>
          <u xml:id="u-37.7" who="#ZbigniewJanas">Poprawki piąta i szósta są poprawkami technicznymi, uzależnionymi od przyjęcia poprzednich poprawek, i oczywiście będziemy głosować za ich przyjęciem.</u>
          <u xml:id="u-37.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-38.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Zbigniew Janas z Unii Wolności.</u>
          <u xml:id="u-38.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę panią poseł Wiesławę Ziółkowską o zabranie głosu w imieniu Unii Pracy Klubu Parlamentarnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#WiesławaZiółkowska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Unia Pracy jest za przyjęciem poprawek Senatu zgodnie z propozycją komisji. Nie będę powtarzała argumentów za takim stanowiskiem, przedstawionych przez moich przedmówców. Chcę natomiast wykorzystać czas przeznaczony dla mojego klubu do podkreślenia, że dla Unii Pracy negocjacyjny tryb ustalania stosunków pracy i płacy jest sprawą o zasadniczym znaczeniu. Naszym zdaniem naiwne, wręcz szkodliwe, jest takie podejście, które niejednokrotnie prezentują nie tylko politycy, ale i praktycy — że wygodniej żyłoby im się bez związków zawodowych. W naszych warunkach normalnej, racjonalnej, efektywnej gospodarki rynkowej nie zbudujemy bez partnera socjalnego. Jeżeli będziemy „wypychać” związki zawodowe z tych obszarów, na których są z natury powołane do prowadzenia działalności, a więc obejmujących negocjowanie warunków pracy i płacy, to właśnie wtedy związki zawodowe będą zajmować pozycję i pełnić funkcję partii politycznych. Zatem jeżeli faktycznie chcemy budować efektywną gospodarkę, w której każdy z uczestników tego procesu będzie odgrywał właściwą mu rolę, określoną tradycyjnie w gospodarkach rynkowych, to musimy tę rolę związków zawodowych właściwie uregulować i w Kodeksie pracy, i w innych ustawach. Niepokojącym zjawiskiem, naszym zdaniem, jest to, że do tej pory rząd nie przedstawił tego, co jest zapowiedziane w „Strategii dla Polski”, a mianowicie propozycji ustawy regulującej kompetencje trójstronnej komisji. Dopóki one nie będą jasno określone, dopóty będziemy spotykali się z takimi mrzonkami, jak te, które są wypowiadane przez przedstawicieli niektórych związków zawodowych — na przykład, że to związki zawodowe mają decydować o tych kwestiach, o których teraz decyduje parlament. Parlament może zrezygnować z niektórych swoich kompetencji, ale przedtem on właśnie musi w ustawie określić, które z tych kompetencji są w obszarze działania trójstronnej komisji. Jeżeli jasno nie określimy, co w obszarze działania trójstronnej komisji należy do pracowników, czyli do związków zawodowych, co do parlamentu i co do rządu, to ta komisja nie będzie praktycznie spełniać swojej roli, będzie kwiatkiem do kożucha.</u>
          <u xml:id="u-39.1" who="#WiesławaZiółkowska">Wzywam więc rząd, tak jak już wcześniej dziś wzywano - proszę, aby pan minister Pazura był uprzejmy jasno określić, kiedy należy oczekiwać takiego projektu ustawy. Jest to ważne, gdyż obawiam się, że znowu będzie tak, że dostaniemy projekt w ostatniej chwili i znowu będzie to projekt pilny.</u>
          <u xml:id="u-39.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-40.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiała pani poseł Wiesława Ziółkowska z Unii Pracy.</u>
          <u xml:id="u-40.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Ryszarda Burskiego, Klub Parlamentarny Konfederacji Polski Niepodległej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#RyszardBurski">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Rozpatrujemy dzisiaj sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej do spraw paktu o przedsiębiorstwie państwowym w trakcie przekształceń, dotyczące uchwały Senatu Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie ustawy o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych ustaw. Zarówno Związek Zawodowy „Kontra”, jak i Klub Parlamentarny Konfederacji Polski Niepodległej, w których imieniu mam zaszczyt przemawiać, w pełni podzielają stanowisko Komisji Nadzwyczajnej.</u>
          <u xml:id="u-41.1" who="#RyszardBurski">Podjęta przez Sejm nowelizacja niezwykle ważnej części Kodeksu pracy, jaką jest dział XI - o układach zbiorowych pracy - jak i przyjęte w tej nowelizacji szczegółowe rozwiązania zostały w zasadzie zaaprobowane przez Senat. Stanowisko Komisji Nadzwyczajnej jest wynikiem zarówno dyskusji, jak i głosowań nad poszczególnymi poprawkami Senatu.</u>
          <u xml:id="u-41.2" who="#RyszardBurski">Senat ograniczył się w zasadzie do dwóch poprawek, które uznał za niezbędne. Poprawka nr 1 dotyczy w szczególności okresu obowiązywania układu po jego rozwiązaniu. W związku z powyższym art. 2417 § 4 mówi: Układ rozwiązany obowiązuje do czasu zawarcia nowego układu, chyba że strony nie zamierzają zawrzeć nowego układu. Wobec tego, jeśli chodzi o zaprzestanie działania układu po jego rozwiązaniu - lub dalsze jego działanie - decydująca jest wola stron odnośnie do zawarcia nowego układu lub brak takiej woli. Senat uznał, że zamiar zawarcia nowego układu musi znaleźć wyraz w postaci oświadczenia stron, albowiem tylko wtedy wywoła skutki prawne. Należy przy tym stwierdzić, że samo zamierzenie lub jego brak, jeśli nie zostały wyrażone w postaci oświadczenia, skutków prawnych nie wywołują.</u>
          <u xml:id="u-41.3" who="#RyszardBurski">Zdaniem Senatu konieczne jest również określenie terminu złożenia przez strony wymienionego oświadczenia, albowiem powstałaby sytuacja, w której strony nie podejmowałyby decyzji odnośnie do zawarcia nowego układu, a więc obowiązywałby układ już rozwiązany. Senat proponuje w związku z tym dodanie nowego § 6. Tę propozycję komisja odrzuciła.</u>
          <u xml:id="u-41.4" who="#RyszardBurski">Poprawka nr 2 dotyczy przejściowego ułatwienia rejestracji układów zbiorowych. Senat przyjął za celowe, by w początkowym okresie wydłużyć termin rejestracji układu do 2 miesięcy. Komisja w końcowym efekcie swych prac zgodziła się z sugestiami Państwowej Inspekcji Pracy i przyjęła termin 2 miesięcy.</u>
          <u xml:id="u-41.5" who="#RyszardBurski">Pozostałe poprawki są konsekwencją przyjętych dwóch pierwszych poprawek i mają charakter legislacyjny.</u>
          <u xml:id="u-41.6" who="#RyszardBurski">Reasumując: Klub Parlamentarny Konfederacji Polski Niepodległej będzie głosował zgodnie ze stanowiskiem Komisji Nadzwyczajnej do spraw paktu o przedsiębiorstwie państwowym.</u>
          <u xml:id="u-41.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-42.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Ryszard Burski z Konfederacji Polski Niepodległej.</u>
          <u xml:id="u-42.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła Cezarego Miżejewskiego o zabranie głosu w imieniu Koła Parlamentarnego Polskiej Partii Socjalistycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#CezaryMiżejewski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Uchwała Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, którą dzisiaj omawiamy, budzi niestety nasze głębokie rozczarowanie. Otóż nad projektem działu XI Kodeksu pracy toczyła się bardzo gorąca debata. Zgłaszano wiele przeciwstawnych wniosków i mieliśmy nadzieję, że część tych wniosków znajdzie odzwierciedlenie w uchwale Senatu. Przypomnę jedną, chyba najbardziej kontrowersyjną kwestię; dotyczyła ona ustalania reprezentatywności. Propozycja ta została odrzucona niewielką liczbą głosów na skutek przypadkowego wstrzymania się od głosu jednego z klubów parlamentarnych. Liczyliśmy na to, że ta sprawa powróci i będziemy ją mogli znów omówić.</u>
          <u xml:id="u-43.1" who="#CezaryMiżejewski">Poprawki, które złożył Senat, są w zasadzie poprawkami formalnymi. Chciałbym się skupić tylko na poprawce nr 2, dotyczącej nowego art. 7. Otóż przypomnę, że na 26 posiedzeniu Sejmu Koło Parlamentarne PPS zgłosiło właśnie taki wniosek. Po pierwsze, chodziło o skrócenie terminu rejestracji układów zbiorowych pracy do jednego miesiąca, po drugie, była propozycja, aby w okresie przejściowym obowiązywał okres dwumiesięczny. Niestety, wskutek niewłaściwego zgłoszenia propozycji nie można było poddać jej pod głosowanie. Głosowano tylko nad pierwszą częścią. Teraz Senat naprawia nasz błąd legislacyjny.</u>
          <u xml:id="u-43.2" who="#CezaryMiżejewski">Koło Parlamentarne PPS będzie głosować zgodnie ze sprawozdaniem komisji, za przyjęciem poprawek nr 1 i 2, a także nr 4, 5 i 6, oraz za odrzuceniem poprawki nr 3.</u>
          <u xml:id="u-43.3" who="#CezaryMiżejewski">Na koniec chciałbym zapytać przedstawiciela rządu - widzę na sali pana ministra Bączkowskiego - o dalsze działania ministerstwa. Jak wygląda kwestia powołania komisji do spraw układów zbiorowych pracy, kiedy możemy się jej spodziewać?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-44.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Cezary Miżejewski z Polskiej Partii Socjalistycznej.</u>
          <u xml:id="u-44.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Na tym zakończyliśmy wystąpienia w imieniu klubów i kół parlamentarnych.</u>
          <u xml:id="u-44.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu podsekretarza stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Socjalnej pana Andrzeja Bączkowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#AndrzejBączkowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Jeśli chodzi o pytanie postawione przez panią poseł Ziółkowską, chciałbym odpowiedzieć w taki oto sposób. Zamiarem rządu jest, aby ustawowa regulacja kompetencji i zasad funkcjonowania komisji trójstronnej stanowiła fragment nowej ustawy o zbiorowych układach pracy. Założenia nowej ustawy, a więc i w części dotyczącej komisji trójstronnej, zostały już przez rząd przyjęte; w ostatnią sobotę przekazałem je członkom komisji trójstronnej. W przyszłym tygodniu projekt ustawy zostanie przekazany naszym partnerom społecznym w trybie przewidzianym w art. 19 ustawy o związkach zawodowych i w art. 16 ustawy o organizacjach pracodawców. Co prawda jest tam określony termin 30-dniowy i do niego dostosowaliśmy tryb naszych prac rządowych, ale należy się liczyć z tym, że z uwagi na rodzaj materii - jest to przecież konstytucja dla związków zawodowych, organizacji pracodawców - ten termin de facto może się wydłużyć. Niemniej jednak zgodnie ze stanem na dzień dzisiejszy rząd ma w planie rozpatrzenie projektu ustawy w listopadzie. Niezwłocznie po jego przyjęciu zostanie on skierowany do parlamentu. Przewiduje się pierwszą połowę listopada, konkretnie 8 listopada.</u>
          <u xml:id="u-45.1" who="#AndrzejBączkowski">Odnośnie do pytania postawionego przez pana posła Miżejewskiego. Prace przygotowawcze do powołania komisji do spraw układów zbiorowych pracy zostały podjęte bez czekania na wejście w życie ustawy, która — przypomnę — przewiduje miesięczne vacatio legis. W ubiegłym tygodniu podpisałem pismo skierowane do wszystkich sygnatariuszy paktu z prośbą o wyznaczenie swoich przedstawicieli do komisji, tak aby możliwe było podjęcie przez nią prac nie później niż w połowie października.</u>
          <u xml:id="u-45.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-46.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy pan poseł sprawozdawca chciałby zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-46.2" who="#komentarz">(Poseł Kazimierz Pańtak: Nie, dziękuję.)</u>
          <u xml:id="u-46.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-46.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Do głosowania nad tym punktem porządku dziennego przystąpimy jutro rano.</u>
          <u xml:id="u-46.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdania Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej o pilnych rządowych projektach ustaw:</u>
          <u xml:id="u-46.6" who="#OlgaKrzyżanowska">1) o rachunkowości (druki nr 567 i 611);</u>
          <u xml:id="u-46.7" who="#OlgaKrzyżanowska">2) o biegłych rewidentach i ich samorządzie (druki nr 568 i 612).</u>
          <u xml:id="u-46.8" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Stanisława Steca.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#StanisławStec">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt w imieniu Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej przedstawić sprawozdanie o dwóch pilnych projektach ustaw o ważnym znaczeniu dla doskonalenia systemu gospodarczego w Polsce, a mianowicie projekcie ustawy o rachunkowości i projekcie ustawy o biegłych rewidentach i ich samorządzie. Projekty tych ustaw w toku prac podkomisji, a następnie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej uzyskały wysoką ocenę.</u>
          <u xml:id="u-47.1" who="#StanisławStec">Projekt ustawy o rachunkowości udoskonala dotychczasowe przepisy rozproszone w kilku aktach normatywnych, a także rozszerza zakres oddziaływania na wszystkie podmioty gospodarcze. W projekcie ustawy o rachunkowości dostosowuje się nasze rozwiązania w tej dziedzinie do obowiązujących w państwach Unii Europejskiej. W szczególności ustawa konsumuje w stosunku do spółek prowadzących na większą skalę działalność gospodarczą dyrektywy IV i VII dotyczące sprawozdań finansowych i ich konsolidacji. Ustawa o rachunkowości objęła instytucje finansowe i ubezpieczycieli upoważniając jednocześnie prezesa Narodowego Banku Polskiego i przewodniczącego Komisji Papierów Wartościowych, aby w porozumieniu z ministrem finansów wydali przepisy szczególne dla banków i dla jednostek działających na podstawie przepisów Prawa o publicznym obrocie papierami wartościowymi.</u>
          <u xml:id="u-47.2" who="#StanisławStec">Przepisami ustawy mają być objęte także inne, mniejsze jednostki, jeżeli zobowiązane są one prowadzić rachunkowość. Projektowana ustawa o rachunkowości ma praktycznie obowiązywać wszystkie jednostki prowadzące działalność gospodarczą, jak i niezarobkową, bez względu na ich formę prawną - np. spółki prawa handlowego, spółki cywilne, przedsiębiorstwa państwowe, spółdzielnie, osoby fizyczne i zakłady budżetowe - i bez względu na przedmiot działalności (przemysł, budownictwo, handel, banki, działalność maklerska, oświata, szkolnictwo, administracja itp.).</u>
          <u xml:id="u-47.3" who="#StanisławStec">Zgodnie z przedłożonym projektem nie byłyby objęte ustawą o rachunkowości: skarb państwa i Narodowy Bank Polski oraz osoby fizyczne i spółki cywilne, których obrót w roku poprzednim był niższy niż 400 tys. ECU, obecnie ok. 12 mld zł, jeżeli same nie chcą stosować postanowień ustawy.</u>
          <u xml:id="u-47.4" who="#StanisławStec">Ujmując zasady prowadzenia rachunkowości w ustawie, podnosimy prestiż rachunkowości, nadajemy jej wysoką rangę, adekwatną do roli, jaką odgrywa w gospodarce rynkowej. Nic dziwnego, że już nawet w większości krajów Europy Środkowo-Wschodniej uwzględniono ważność tej fundamentalnej dziedziny i uchwalono przepisy w randze ustawy. W Polsce natomiast rolę rachunkowości jako jedynego źródła rzetelnej i prawidłowej informacji docenił rząd, umieszczając ją w ramach realizacji zadań określonych w programie „Strategia dla Polski”.</u>
          <u xml:id="u-47.5" who="#StanisławStec">Wyraźnie określono w 86 artykułach i 10 załącznikach wymagania stawiane rachunkowości prowadzonej przez jednostki objęte ustawą, a zarazem ujednolicono zasady, według których rachunkowość powinna być prowadzona. Zwiększy to przejrzystość uregulowań i ułatwi ich stosowanie. Zapewniona zostanie stabilność przepisów, tak ważna w pracy księgowych, wobec nadania zasadom rachunkowości rangi ustawy.</u>
          <u xml:id="u-47.6" who="#StanisławStec">Do projektu ustawy, co należy wyraźnie podkreślić, włączono wiele rozwiązań zawartych w międzynarodowych standardach rachunkowości. Dostosowanie przepisów o rachunkowości do standardów międzynarodowych stwarza możliwość swobodnego przepływu kapitałów oraz współpracy gospodarczej między polskimi przedsiębiorstwami i firmami zagranicznymi.</u>
          <u xml:id="u-47.7" who="#StanisławStec">Ustawowe określenie treści sprawozdań finansowych powinno sprzyjać przyjęciu za punkt wyjścia do obliczeń podatkowych danych wykazywanych przez rachunkowość. Doprowadzi to w przyszłości do zmniejszenia różnic między wynikiem finansowym i dochodem podatkowym, choć nie da się ich uniknąć zupełnie. Jednak już od 1 stycznia 1996 r. podstawą opodatkowania podatkiem dochodowym będzie zysk brutto z uwzględnieniem pozycji nie uznawanych jako koszty uzyskania przychodu w rozumieniu ustaw podatkowych. Ustawowe określenie treści sprawozdań finansowych pozwoli na uniknięcie sporządzania innych sprawozdań dla potrzeb statystycznych. Stworzono formalnoprawną możliwość uchylenia w ustawie nieaktualnych już, często sprzecznych przepisów o rachunkowości, zawartych w różnych innych wysokiej rangi aktach prawnych, a zwłaszcza w Kodeksie handlowym.</u>
          <u xml:id="u-47.8" who="#StanisławStec">Projektowana ustawa określa zasady prowadzenia rachunkowości. Jej szczegółowe zapisy są dostosowane do polskich warunków, lecz w żaden sposób nie naruszają obowiązujących dyrektyw Unii Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-47.9" who="#StanisławStec">Zgodnie z przedłożonym Wysokiej Izbie projektem ustawy w zakres rachunkowości wchodzą:</u>
          <u xml:id="u-47.10" who="#StanisławStec">— opis przyjętych przez jednostkę zasad prowadzenia rachunkowości;</u>
          <u xml:id="u-47.11" who="#StanisławStec">— prowadzenie ksiąg rachunkowych;</u>
          <u xml:id="u-47.12" who="#StanisławStec">— okresowe ustalanie lub sprawdzanie rzeczywistego stanu aktywów i pasywów;</u>
          <u xml:id="u-47.13" who="#StanisławStec">— wycena aktywów i pasywów oraz ustalenie wyniku finansowego;</u>
          <u xml:id="u-47.14" who="#StanisławStec">— sporządzanie sprawozdań finansowych jednostek oraz skonsolidowanych dla grupy kapitałowej, obejmującej jednostkę dominującą i jednostki od niej zależne oraz stowarzyszone;</u>
          <u xml:id="u-47.15" who="#StanisławStec">— gromadzenie i przechowywanie dokumentacji;</u>
          <u xml:id="u-47.16" who="#StanisławStec">— poddawanie rocznych sprawozdań większych jednostek badaniu przez biegłych rewidentów i ich ogłaszanie.</u>
          <u xml:id="u-47.17" who="#StanisławStec">Zadaniem rachunkowości w myśl projektu jest prawidłowe, to znaczy zgodne z ustawą, oraz rzetelne i jasne, a więc w zgodzie ze stanem rzeczywistym, bieżące i okresowe przedstawianie sytuacji majątkowej i finansowej, pozostającego po opodatkowaniu wyniku finansowego oraz rentowności danej jednostki.</u>
          <u xml:id="u-47.18" who="#StanisławStec">Rachunkowość prowadzi się za poszczególne lata obrotowe, którymi są rok kalendarzowy lub okres kolejnych 12 miesięcy (stosowany także dla celów podatkowych), w języku polskim, w złotych oraz groszach (po wejściu w życie ustawy o denominacji złotówki). Rachunkowość może prowadzić w siedzibie jednostki lub jej oddziału wyznaczony przez kierownika jednostki pracownik lub może to następować usługowo, poza siedzibą jednostki, przez uprawnioną do świadczenia takich usług osobę fizyczną względnie osobę prawną. Minister finansów ma określić warunki uzyskiwania tego rodzaju uprawnień.</u>
          <u xml:id="u-47.19" who="#StanisławStec">Rachunkowość należy prowadzić w świetle wymagań projektu w sposób bezbłędny, sprawdzalny oraz bieżący. Jednym z kryteriów bieżącego prowadzenia rachunkowości jest zamknięcie ksiąg miesiąca do 15 dnia następnego miesiąca oraz sporządzenie w terminie obowiązujących jednostkę sprawozdań finansowych, deklaracji podatkowych i rozliczeń finansowych. Zgodnie z projektem ustawy odpowiedzialnym za prawidłowe prowadzenie rachunkowości jest kierownik jednostki.</u>
          <u xml:id="u-47.20" who="#StanisławStec">Projekt ustawy zakłada zgodnie z wymogami, że rachunkowość prowadzi się stosując niżej przedstawione zasady nadrzędne.</u>
          <u xml:id="u-47.21" who="#StanisławStec">Po pierwsze, przyjmuje się założenie kontynuacji przez jednostkę w dającej się przewidzieć przyszłości działalności w nie zmniejszonym istotnie zakresie, jeżeli nie jest to niezgodne ze stanem faktycznym lub prawnym. O ile założenie takie nie byłoby prawdziwe, co ma w szczególności miejsce w razie zawarcia spółki na czas ograniczony lub postawienia jednostki w stan likwidacji, podziału jednostki, sprzedaży jednostki, to wycena wszelkich aktywów, w tym także majątku trwałego i produkcji nie zakończonej, następuje po cenie sprzedaży netto lub według wartości księgowej - zależnie od tego, która z nich jest niższa.</u>
          <u xml:id="u-47.22" who="#StanisławStec">Po drugie, w kolejnych latach w sposób ciągły, a więc niezmienny, stosuje się raz przyjęte: metody grupowania operacji na kontach księgi głównej; zasady wyceny aktywów i pasywów, w tym również dokonywania odpisów amortyzacyjnych i ustalania wyniku finansowego; układy i zasady wypełniania sprawozdań finansowych, przy czym bilans zamknięcia roku poprzedzającego powinien stanowić bilans otwarcia roku następnego. Jednostka może od nowego roku obrotowego zmienić dotychczasowe rozwiązania na inne dopuszczone ustawą, jeżeli pozwala to lepiej odzwierciedlić sytuację majątkową, finansową i rentowność jednostki. Zmiana ta wymaga opisu w sprawozdaniu finansowym.</u>
          <u xml:id="u-47.23" who="#StanisławStec">Po trzecie, obowiązuje zasada memoriału, co oznacza, że w księgach ujmuje się wszystkie przychody i koszty dotyczące danego roku obrotowego, niezależnie od terminu ich opłacenia. Dla zapewnienia współmierności przychodów i kosztów nie dotyczące okresu sprawozdawczego przychody i koszty podlegają rozliczeniu w czasie, a na nie opłacone, lecz przypadające na okresy koszty tworzy się rezerwy.</u>
          <u xml:id="u-47.24" who="#StanisławStec">Po czwarte, wycena aktywów i pasywów następuje po rzeczywiście poniesionych cenach nabycia względnie kosztach wytworzenia z zachowaniem zasady ostrożnej wyceny.</u>
          <u xml:id="u-47.25" who="#StanisławStec">Po piąte, następuje indywidualna wycena poszczególnych składników aktywów i pasywów. Nie można kompensować ze sobą różnych co do rodzaju aktywów i pasywów, przychodów i związanych z nimi kosztów oraz zysków i strat nadzwyczajnych.</u>
          <u xml:id="u-47.26" who="#StanisławStec">Po szóste, stosuje się zasadę istotności, polegającą na wyodrębnieniu w rachunkowości tych wszystkich operacji gospodarczych oraz aktywów i pasywów, które są istotne dla oceny sytuacji majątkowej, finansowej oraz rentowności jednostki. Można stosować uproszczenia, jeżeli to nie będzie miało ujemnego wpływu na realizację tych zadań, np. określić dolną granicę wartości środków trwałych, względnie nie rozliczać kosztów w czasie.</u>
          <u xml:id="u-47.27" who="#StanisławStec">Ponadto dostosowanie rozwiązań do zasad stosowanych w Unii Europejskiej spowodowało duże zmiany: po pierwsze, w sposobie klasyfikacji elementów wyników innych aniżeli przychody ze sprzedaży produktów i towarów oraz kosztów uzyskania tych przychodów, po drugie, w sposobie definiowania środków trwałych, a także ich wyceny i prawa dokonywania odpisów amortyzacyjnych (daje się przedsiębiorstwom swobodę stosowania stawek amortyzacyjnych; oczywiście nie jest to bezpośrednio związane ze sposobem ustalenia kosztów uzyskania przychodów w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych), po trzecie, w podejściu do wartości niematerialnych i prawnych. Szczególnie podkreślenia wymaga ograniczenie bardzo szeroko stosowanego dotychczas zakresu pojęcia strat i zysków nadzwyczajnych przez wprowadzenie nowej kategorii kosztów pod nazwą „pozostałe koszty i dochody operacyjne”.</u>
          <u xml:id="u-47.28" who="#StanisławStec">Przyjęte rozwiązania ujednolicają polskie zasady rachunkowości z dyrektywami i rozwiązaniami obowiązującymi w Unii Europejskiej. Tym samym rachunkowość staje się językiem biznesu.</u>
          <u xml:id="u-47.29" who="#StanisławStec">Projekt ustawy o rachunkowości przejął zasady badania i ogłaszania sprawozdań finansowych z dotychczas obowiązujących przepisów ustawy z 19 października 1991 r. o badaniu i ogłaszaniu sprawozdań finansowych oraz biegłych rewidentach i ich samorządzie. Roczne sprawozdania finansowe większych jednostek prowadzących działalność gospodarczą podlegają badaniu przez biegłych rewidentów i ogłoszeniu w Monitorze Polskim B. Za większe jednostki prowadzące działalność gospodarczą uważa się wszystkie banki, towarzystwa ubezpieczeniowe, biura maklerskie, fundusze powiernicze oraz spółki akcyjne i te pozostałe jednostki gospodarcze, które w roku poprzedzającym rok obrotowy spełniły dwa z trzech kryteriów, a mianowicie:</u>
          <u xml:id="u-47.30" who="#StanisławStec">— średnie roczne zatrudnienie wynosiło co najmniej 50 osób,</u>
          <u xml:id="u-47.31" who="#StanisławStec">— suma bilansu rocznego była nie mniejsza niż 1 mln ECU (obecnie ok. 26 mld zł),</u>
          <u xml:id="u-47.32" who="#StanisławStec">— roczny przychód netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych wynosił przynajmniej 3 mln ECU.</u>
          <u xml:id="u-47.33" who="#StanisławStec">Dwa z tych trzech warunków trzeba spełnić, aby bilans podlegał obowiązkowemu badaniu przez biegłych rewidentów. Jednostki prowadzące działalność gospodarczą nie spełniające tych warunków - z wyjątkiem spółdzielni, które są badane przez lustratorów - mają podlegać badaniu przez rewidentów raz na trzy lata.</u>
          <u xml:id="u-47.34" who="#StanisławStec">Na sprawozdanie finansowe jednostek podlegających corocznemu badaniu składa się bilans, rachunek zysków i strat, szczegółowa informacja uzupełniająca oraz sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych dotyczące działalności operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej. Wzory tych sprawozdań zawierają załączniki do ustawy. Spółki kapitałowe oraz spółdzielnie sporządzają dodatkowo sprawozdania z rocznej działalności.</u>
          <u xml:id="u-47.35" who="#StanisławStec">Projekt przewiduje, że roczne sprawozdania finansowe mają być złożone nie później niż po trzech miesiącach, a zatwierdzone nie później niż po 6 miesiącach od dnia bilansowego oraz złożone do ogłoszenia w sądzie nie później niż w 15 dni od daty ich zatwierdzenia.</u>
          <u xml:id="u-47.36" who="#StanisławStec">Podział zysku netto osób prawnych, zobowiązanych do corocznego poddania badaniu sprawozdania finansowego, może nastąpić tylko wtedy, gdy biegły rewident wydał o sprawozdaniu opinię bez zastrzeżeń lub z zastrzeżeniami. Podział dokonany bez spełnienia tego warunku byłby z mocy prawa nieważny.</u>
          <u xml:id="u-47.37" who="#StanisławStec">Nowym elementem w ustawie są przepisy o ochronie danych, zwłaszcza dotyczące ochrony zbiorów danych w jednostkach prowadzących księgi rachunkowe przy użyciu komputera, terminach przechowywania zbiorów danych oraz udostępniania danych osobom trzecim.</u>
          <u xml:id="u-47.38" who="#StanisławStec">Za naruszenie postanowień prezentowanego projektu ustawy o rachunkowości przewidziana jest odpowiedzialność karna. Konsekwencję karną, w myśl ustawy, ponoszą osoby odpowiedzialne za prowadzenie ksiąg rachunkowych, jeżeli dopuszczą do tego, że te księgi nie są prowadzone lub są prowadzone w sposób nieprawidłowy, czyli niezgodnie z przepisami prawa. Podobna odpowiedzialność jest przewidziana za niesporządzenie sprawozdania finansowego lub wykonanie go w sposób nieprawidłowy.</u>
          <u xml:id="u-47.39" who="#StanisławStec">Wszystko wskazuje na to, że ustawa z chwilą wejścia w życie stanie się aktem prawnym o fundamentalnym znaczeniu dla rozwoju teorii i praktyki rachunkowości, a przed osobami zajmującymi się rachunkowością, zwłaszcza biegłymi rewidentami, postawi wiele nowych problemów wymagających zasadniczej zmiany zarówno w metodach, jak i w technice pracy.</u>
          <u xml:id="u-47.40" who="#StanisławStec">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! W czasie prac podkomisji zapoznano się z pisemnymi opiniami do projektu ustawy, a na posiedzeniu Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów wysłuchano opinii naukowców, praktyków oraz przedstawicieli takich organizacji, jak Stowarzyszenie Księgowych w Polsce i Krajowa Izba Biegłych Rewidentów. Uwzględniono także wnioski posłów zgłaszane w czasie pierwszego czytania projektu ustawy w dniu 2 września bieżącego roku. Do ważniejszych merytorycznych zmian wprowadzonych do projektu ustawy o rachunkowości w czasie prac komisji należą:</u>
          <u xml:id="u-47.41" who="#StanisławStec">— po pierwsze, zmniejszenie z 500 tys. do 400 tys. ECU wartości przychodów, która zwalnia osoby fizyczne i spółki cywilne osób fizycznych od obowiązku wprowadzenia zasad wynikających z ustawy o rachunkowości;</u>
          <u xml:id="u-47.42" who="#StanisławStec">— po drugie, rezygnacja z koncesjonowania usług w zakresie prowadzenia ksiąg rachunkowych na rzecz ustalenia przez ministra finansów kwalifikacji i innych wymogów dla osób uprawnionych do usługowego prowadzenia rachunkowości;</u>
          <u xml:id="u-47.43" who="#StanisławStec">— po trzecie, rozszerzenie obowiązku badania bilansów jednostek przez biegłych rewidentów po zmianie sumy aktywów z 2 do 1 mln ECU oraz przychodów ze sprzedaży z 4 do 3 mln ECU — był to wniosek zgłoszony w czasie pierwszego czytania;</u>
          <u xml:id="u-47.44" who="#StanisławStec">— po czwarte, zobowiązanie prezesa Narodowego Banku Polskiego i przewodniczącego Komisji Papierów Wartościowych do porozumienia się z ministrem finansów przed określeniem szczególnych zasad rachunkowości dla banków i jednostek działających na podstawie przepisów Prawa o publicznym obrocie papierami wartościowymi.</u>
          <u xml:id="u-47.45" who="#StanisławStec">O zgodności w ocenie projektu ustawy o rachunkowości dokonanej przez Komisję Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów i Komisję Ustawodawczą świadczy fakt, że mimo iż zawiera ona 86 artykułów i 10 załączników, nie zgłoszono do projektu żadnego wniosku mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-47.46" who="#StanisławStec">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Objęcie ustawą o rachunkowości problematyki badania i ogłaszania sprawozdań finansowych powoduje konieczność uchwalenia projektu ustawy wniesionego przez rząd pod obrady Wysokiej Izby, dotyczącego biegłych rewidentów i ich samorządu. Po dwóch latach doświadczeń od chwili wejścia w życie ustawy z 19 października 1991 r. o badaniu i ogłaszaniu sprawozdań finansowych oraz o biegłych rewidentach i ich samorządzie, szczegółowym zapoznaniu się z funkcjonowaniem tej instytucji w krajach członkowskich Unii Europejskiej zachodzi potrzeba zmiany dotychczasowych uregulowań. Przede wszystkim instytucja biegłych rewidentów musi być ściśle powiązana z systemem polskiej rachunkowości. Z tych względów projektu ustawy o biegłych rewidentach i ich samorządzie nie można rozpatrywać w oderwaniu od projektu ustawy o rachunkowości.</u>
          <u xml:id="u-47.47" who="#StanisławStec">Podstawowym i zasadniczym celem zawartym w przedłożonym projekcie ustawy jest dostosowanie działania biegłych rewidentów do wymogów ustalonych dla biegłych rewidentów w krajach Unii Europejskiej. Chodzi tu o przekształcenie ich w grupę specjalistów wolnego zawodu, którzy nie mogą łączyć swojej zawodowej niezależności z równoczesnym zatrudnieniem na różnych stanowiskach w gospodarce, w instytucjach rządowych i samorządowych. Z tych względów projekt ustawy określa jednoznacznie, kto może wykonywać badanie sprawozdań finansowych. Została tu podniesiona ranga i znaczenie podmiotu uprawnionego do badania. Jednocześnie wyraźnie określono zwiększoną odpowiedzialność tych podmiotów za jakość i niezależność badania. Nieprzestrzeganie przepisów prawa, norm zawodowych i etycznych obwarowane zostało cofnięciem uprawnień do badania sprawozdań finansowych.</u>
          <u xml:id="u-47.48" who="#StanisławStec">Celem dostosowania zakresu działania podmiotów uprawnionych do badania sprawozdań finansowych do ogólnie przyjętych zasad w krajach Unii projekt ustawy określa czynności, jakie podmiot może wykonywać. Wprowadzono zasadę uznawania uprawnień do badania sprawozdań finansowych uzyskanych w krajach Unii Europejskiej pod warunkiem zdania egzaminu z prawa gospodarczego i finansowego w Polsce w języku polskim.</u>
          <u xml:id="u-47.49" who="#StanisławStec">Samorząd biegłych rewidentów jest odpowiedzialny za wydanie norm wykonywania zawodu oraz norm postępowania etycznego, których przestrzeganie jest obowiązkiem każdego podmiotu uprawnionego do badania, jak również każdego biegłego rewidenta. Samorząd ponosi odpowiedzialność za należytą kontrolę przestrzegania przez biegłych rewidentów przepisów, norm zawodowych i etycznych. W tym celu nadane zostały samorządowi uprawnienia dyscyplinarne w stosunku do społeczności samorządowej.</u>
          <u xml:id="u-47.50" who="#StanisławStec">Celem uzyskania ewolucyjnych zmian w sposobie działania biegłych rewidentów dopuszcza się w okresie do 31 grudnia 1996 r. wykonywanie badań przez zatrudnionych poza podmiotami uprawnionymi do badania. Wprowadzono tu jednak ograniczenie, że tę działalność można prowadzić tylko na podstawie umów z podmiotem uprawnionym. Daje to możliwość podjęcia przez biegłych rewidentów ostatecznej decyzji, czy przechodzą do wolnego zawodu, czy zawieszają swoje prawa do badania sprawozdań finansowych bez utraty dyplomu i członkostwa w izbie. Ograniczenie do prowadzenia działalności na podstawie umów z podmiotami uprawnionymi do badania uzasadnia fakt odpowiedzialności tych podmiotów za badanie; daje także gwarancję należytego przechowywania dokumentacji badań, a co bardzo ważne - zachowania jej poufności. Ten problem w czasie posiedzenia Komisji Ustawodawczej był bardzo mocno podkreślany przez posłów.</u>
          <u xml:id="u-47.51" who="#StanisławStec">Do ważniejszych merytorycznych zmian wprowadzonych przez komisję do ustawy o biegłych rewidentach i ich samorządzie należą:</u>
          <u xml:id="u-47.52" who="#StanisławStec">— rezygnacja z przymusowej egzekucji składek członkowskich należnych Krajowej Izbie Biegłych Rewidentów na rzecz skreślenia z rejestru biegłego rewidenta, który zalega przez 12 miesięcy z opłaceniem składki;</u>
          <u xml:id="u-47.53" who="#StanisławStec">— wprowadzenie możliwości badania bilansów przez rewizyjne związki spółdzielcze, w których zarządzie jest przynajmniej jeden biegły rewident — jest to realizacja postanowień ustawy z 7 lipca 1994 r. o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze;</u>
          <u xml:id="u-47.54" who="#StanisławStec">— zwiększenie zakresu działania podmiotów uprawnionych do badania o przeprowadzenie postępowania likwidacyjnego i upadłościowego;</u>
          <u xml:id="u-47.55" who="#StanisławStec">— włączenie do organów Krajowej Izby Biegłych Rewidentów krajowego rzecznika dyscyplinarnego;</u>
          <u xml:id="u-47.56" who="#StanisławStec">— wprowadzenie zatarcia po 5 latach kary skreślenia z rejestru biegłych rewidentów z możliwością ponownego wpisu po spełnieniu podstawowego wymogu, jakim jest zdanie egzaminu;</u>
          <u xml:id="u-47.57" who="#StanisławStec">— skrócenie o dwa lata okresu, w którym biegli rewidenci — mimo zatrudnienia w jednostkach innych niż podmioty uprawnione do badania — będą mogli badać bilans na podstawie umowy zlecenia zawartej z podmiotem uprawnionym do badania.</u>
          <u xml:id="u-47.58" who="#StanisławStec">W czasie prac komisji zgłoszono jeden wniosek mniejszości, zmierzający do skreślenia ust. 2 w art. 23, który reguluje zasady wyboru organów Krajowej Izby Biegłych Rewidentów.</u>
          <u xml:id="u-47.59" who="#StanisławStec">Wnoszone dziś pod obrady w celu uchwalenia projekty ustaw o rachunkowości oraz o biegłych rewidentach i ich samorządzie uzyskały także pozytywne opinie ekspertów zagranicznych w zakresie ich zgodności z dyrektywami Unii Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-47.60" who="#StanisławStec">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! W imieniu Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej wnoszę o uchwalenie ustaw o rachunkowości oraz o biegłych rewidentach i ich samorządzie w brzmieniu przedstawionym w sprawozdaniu komisji.</u>
          <u xml:id="u-47.61" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję panu posłowi sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-48.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przypominam, że Sejm postanowił o wysłuchaniu w debacie nad tym punktem porządku dziennego 5-minutowych wystąpień w imieniu klubów i kół parlamentarnych.</u>
          <u xml:id="u-48.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-48.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo pana posła Mieczysława Jedonia o zabranie głosu w imieniu Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Następnym mówcą będzie pan poseł Kazimierz Adamski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#MieczysławJedoń">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! W imieniu Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej mam zaszczyt przedstawić stanowisko dotyczące dwóch pilnych rządowych projektów ustaw: o rachunkowości oraz o biegłych rewidentach i ich samorządzie. Po bardzo wnikliwej analizie przeprowadzonej przez podkomisję, a następnie Komisję Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisję Ustawodawczą, przy udziale licznych ekspertów, pod obrady Sejmu wracają powyższe projekty ustaw o znaczeniu fundamentalnym dla gospodarki rynkowej.</u>
          <u xml:id="u-49.1" who="#MieczysławJedoń">Jak ważne są to przepisy prawa dla rozwijającej się gospodarki rynkowej w Polsce, niech świadczy fakt, iż zostały one umieszczone w ramach realizacji zadań określonych w programie rządowym „Strategia dla Polski”. Zadaniem rachunkowości jest bowiem przedstawienie prawidłowej i rzetelnej informacji majątkowej i finansowej, a także rentowności jednostek biorących udział w kształtowaniu rynku, zgodnie z prawdą materialną, na użytek różnych zainteresowanych podmiotów, np. właścicieli banków, kontrahentów, aparatu skarbowego itp.</u>
          <u xml:id="u-49.2" who="#MieczysławJedoń">Polska w projektowanych ustawach w pełni zharmonizowała prawo bilansowe z rozwiązaniami obowiązującymi w tym zakresie w przepisach, wytycznych państw Unii Europejskiej i międzynarodowych standardów rachunkowości. Po skorzystaniu z wzorów państw europejskich polskie prawo dotyczące rachunkowości wreszcie doczekało się nobilitacji, co z jednej strony podniesie prestiż rachunkowości, a z drugiej spowoduje, iż jednostki objęte przepisami ustawy będą mogły korzystać z jednego przejrzystego i uniwersalnego aktu prawnego kompleksowo ujmującego zagadnienia rachunkowości.</u>
          <u xml:id="u-49.3" who="#MieczysławJedoń">Dotychczasowe rozporządzenie Rady Ministrów z 15 stycznia 1991 r. w sprawie zasad prowadzenia rachunkowości zostało wydane na podstawie licznych delegacji zawartych w poszczególnych ustawach normujących przepisy gospodarcze jednostek o różnych formach prawnych. Rozporządzenie miało na celu ujednolicenie praw i obowiązków tych jednostek w dziedzinie prowadzenia rachunkowości, anachronizmem bowiem było różnicowanie praw i obowiązków zależnie od tego, kto był właścicielem jednostki gospodarczej. Zróżnicowania wymagały natomiast obowiązki jednostek w zależności od ich wielkości. Rozporządzenie to obecnie zawiera luki prawne, np. brak jest w nim przepisów o konsolidacji jednostek, nie obejmuje swym zasięgiem wielu jednostek, takich jak choćby banki, ubezpieczyciele, stowarzyszenia, fundacje, partie polityczne itp.</u>
          <u xml:id="u-49.4" who="#MieczysławJedoń">Z uwagi na powyższe wyjaśnienia wydaje się konieczne uregulowanie kwestii dotyczących rachunkowości wszystkich jednostek w jednym akcie prawnym o randze ustawowej, który będzie stanowić swoistą „konstytucję” w tej dziedzinie. Również dla osób dotychczas nie doceniających znaczenia rachunkowości, dzięki której można jasno i rzetelnie przedstawić obraz finansów podmiotów uczestniczących w obrocie gospodarczym, nadanie najwyższej rangi przepisom prawa bilansowego ma ogromne znaczenie. Ponadto uchwalenie ustawy o rachunkowości stanowi niewątpliwie niezbędny element dalszej transformacji gospodarczej w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-49.5" who="#MieczysławJedoń">Projektowana ustawa stanowi kolejny ważny krok w procesie ewolucji, normowania polskiego prawa gospodarczego. Dostosowując przepisy ustawy do regulacji obowiązujących w krajach Unii Europejskiej, w projekcie w dużej mierze wykorzystuje się dotychczasowe przepisy dotyczące rachunkowości. Wiele używanych w ustawie pojęć to pojęcia od wielu lat funkcjonujące w polskiej nauce i praktyce. Większość uregulowań zawartych w projekcie ustawy nie będzie stanowiła nowości dla polskich księgowych, gdyż ustawa ta nawiązuje do ustalonych zwyczajów i praktyki w dziedzinie rachunkowości.</u>
          <u xml:id="u-49.6" who="#MieczysławJedoń">Najistotniejszym nowym elementem wprowadzonym do projektu ustawy jest uregulowanie w sposób kompleksowy zagadnień sporządzania sprawozdań finansowych grupy kapitałowej. Kolejnym nowym elementem jest objęcie przepisami ustawy wszystkich podmiotów prowadzących działalność gospodarczą, mających siedzibę lub faktyczne miejsce zarządu na terytorium naszego kraju. Należy również podkreślić, iż projekt ustawy obejmuje kompleksowo:</u>
          <u xml:id="u-49.7" who="#MieczysławJedoń">— zasady prowadzenia ksiąg rachunkowych,</u>
          <u xml:id="u-49.8" who="#MieczysławJedoń">— ustalanie lub sprawdzanie poprzez inwentaryzację rzeczywistego stanu aktywów i pasywów jednostek,</u>
          <u xml:id="u-49.9" who="#MieczysławJedoń">— wycenę aktywów i pasywów oraz ustalanie wyniku finansowego,</u>
          <u xml:id="u-49.10" who="#MieczysławJedoń">— sporządzanie sprawozdań finansowych i innych, których dane wynikają z ksiąg rachunkowych,</u>
          <u xml:id="u-49.11" who="#MieczysławJedoń">— gromadzenie i przechowywanie wymaganej dokumentacji,</u>
          <u xml:id="u-49.12" who="#MieczysławJedoń">— badanie i ogłaszanie sprawozdań finansowych.</u>
          <u xml:id="u-49.13" who="#MieczysławJedoń">Takie kompleksowe ujęcie powyższych zagadnień sprzyjać będzie bezpieczeństwu obrotu gospodarczego i zabezpieczać interesy wszystkich zainteresowanych stron uczestniczących w tym obrocie.</u>
          <u xml:id="u-49.14" who="#MieczysławJedoń">Wysoka Izbo! Ustawa o biegłych rewidentach i ich samorządzie, określająca tryb badania sprawozdań finansowych oraz instytucję biegłych rewidentów i ich samorządu, jest wynikiem 2-letnich doświadczeń związanych z funkcjonowaniem ustawy z 19 października 1991 r. Rozpatrywany dzisiaj projekt ustawy stanowi z jednej strony nowelizację dotychczasowych uregulowań, z drugiej zaś dostosowuje przepisy w tym zakresie do wymogów ustalonych dla biegłych rewidentów w krajach Unii Europejskiej. Biegli rewidenci mają tworzyć grupę ekspertów uprawiających wolny zawód, a więc ludzi niezależnych, rzetelnych, służących swoją wiedzą i doświadczeniem ogółowi społeczeństwa. Jedynie do końca 1996 r. biegli rewidenci będą mogli wykonywać badania sprawozdań finansowych przy jednoczesnym zatrudnieniu na innych stanowiskach i poza podmiotami uprawnionymi do badania. Ustawa w swej treści wyraźnie zaostrza normy zawodowe i etyczne dotyczące biegłych rewidentów, a także kary za ich nieprzestrzeganie. Nadzór nad biegłymi rewidentami sprawuje samorząd, który jednocześnie odpowiedzialny jest za ustanawianie norm wykonywania zawodu, a także za należytą ich kontrolę.</u>
          <u xml:id="u-49.15" who="#MieczysławJedoń">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Przedstawione Wysokiej Izbie dwa projekty ustaw: o rachunkowości oraz o biegłych rewidentach i ich samorządzie, są ważnymi aktami prawnymi dla gospodarki polskiej. W imieniu klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej wnoszę o ich uchwalenie.</u>
          <u xml:id="u-49.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-50.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Mieczysław Jedoń z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-50.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła Kazimierza Adamskiego o zabranie głosu w imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#KazimierzAdamski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt przedstawić stanowisko Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego w sprawie pilnych rządowych projektów ustaw o rachunkowości oraz o biegłych rewidentach i ich samorządzie.</u>
          <u xml:id="u-51.1" who="#KazimierzAdamski">Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Dokonujące się w kraju zmiany polityczne i stworzenie warunków dla gospodarki rynkowej uzasadniają dostosowanie do nich również zasad rachunkowości, sprawozdawczości finansowej, badania i ogłaszania sprawozdań, kwestii odpowiedzialności i rangi zawodu księgowego i biegłego rewidenta. Rozwiązania zawarte w tych projektach stwarzają w odczuciu klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego taką szansę i wychodzą naprzeciw oczekiwaniom. Szybkość zmian gospodarczych sprawia, że uregulowania zawarte w dotychczasowych przepisach są już niewystarczające, a konieczność przedstawiania przejrzystych ksiąg i sprawozdań finansowych polskim i zachodnim partnerom, dostosowanych do form i standardów międzynarodowych, dodatkowo to potwierdza.</u>
          <u xml:id="u-51.2" who="#KazimierzAdamski">Propozycje zawarte w projekcie ustawy o rachunkowości pozwalają na:</u>
          <u xml:id="u-51.3" who="#KazimierzAdamski">— stworzenie warunków prawnych do integracji Polski ze Wspólnotą Europejską,</u>
          <u xml:id="u-51.4" who="#KazimierzAdamski">— nadanie ustawie odpowiedniej rangi, równorzędnej ustawom podatkowym,</u>
          <u xml:id="u-51.5" who="#KazimierzAdamski">— dostosowanie przepisów o rachunkowości do działań jednostek w warunkach gospodarki rynkowej oraz rozwijającego się rynku kapitałowego,</u>
          <u xml:id="u-51.6" who="#KazimierzAdamski">— ujednolicenie zasad rachunkowości dla wszystkich jednostek gospodarczych z zachowaniem specyfiki działania takich podmiotów, jak banki i ubezpieczyciele,</u>
          <u xml:id="u-51.7" who="#KazimierzAdamski">— całościowe ujęcie zagadnień rachunkowości w jednym akcie regulującym zasady rachunkowości oraz tryb badania sprawozdań finansowych przez biegłych rewidentów,</u>
          <u xml:id="u-51.8" who="#KazimierzAdamski">— oderwanie systemu rachunkowości od systemów podatkowych.</u>
          <u xml:id="u-51.9" who="#KazimierzAdamski">Ważnym, a zarazem nowym elementem ustawy są unormowania zawarte w rozdz. 6, zawierające przepisy odnośnie do sprawozdania finansowego grupy kapitałowej obejmującej jednostkę dominującą oraz jednostki od niej zależne lub stowarzyszone. Sytuację finansową grupy kapitałowej będzie odzwierciedlać skonsolidowany bilans, skonsolidowany rachunek zysków i strat oraz skonsolidowane sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych. Na uwagę zasługuje również wprowadzenie do ustawy przepisów o odpowiedzialności karnej za niestosowanie przepisów ustawy.</u>
          <u xml:id="u-51.10" who="#KazimierzAdamski">W projekcie ustawy o biegłych rewidentach i ich samorządzie za pozytywne należy przyjąć uznanie zawodu biegłego rewidenta za zawód wolny, co koresponduje z podobnymi rozwiązaniami przyjętymi w stosunku do innych wolnych zawodów, jak notariusz, adwokaci czy radcy prawni. Podnosi to rangę tego zawodu oraz zwiększa odpowiedzialność związaną z wykonywaniem tego zawodu.</u>
          <u xml:id="u-51.11" who="#KazimierzAdamski">Obydwa projekty zawierają pozytywne zmiany w stosunku do projektów przedstawionych w Sejmie w trakcie pierwszego czytania. W projekcie ustawy o biegłych rewidentach i ich samorządzie, w art. 10, na uwagę zasługuje zwiększenie liczby podmiotów uprawnionych do badania sprawozdań finansowych o spółdzielcze związki rewizyjne. Związki te będą mogły badać sprawozdania spółdzielni, jeśli spełnią łącznie dwa następujące warunki: zatrudnią do badania sprawozdań finansowych biegłych rewidentów i będą miały w składzie zarządu co najmniej jednego rewidenta.</u>
          <u xml:id="u-51.12" who="#KazimierzAdamski">Mimo że pozytywnie oceniam obydwa projekty, to nie mogę pozbyć się pewnego niepokoju, gdy analizuję łącznie art. 52, 53, 64, 66, 79 projektu ustawy o rachunkowości.</u>
          <u xml:id="u-51.13" who="#KazimierzAdamski">Art. 52 ust. 1 określa termin sporządzania sprawozdania - nie później niż w ciągu 3 miesięcy. Art. 53 ust. 1 określa, że sprawozdanie finansowe podlega zatwierdzeniu przez organ zatwierdzający nie później niż 6 miesięcy od dnia bilansowego. Przed zatwierdzeniem tego sprawozdania, zgodnie z art. 64 ust. 1, podlega ono badaniu przez biegłego rewidenta. Badanie to dotyczy co roku większości jednostek - jest ich kilka tysięcy, np. samych banków spółdzielczych jest ponad 1600. Art. 66 określa, że badania takiego może dokonać jedynie biegły rewident, a ponadto - zgodnie z ust. 4 tego artykułu - zobowiązuje się jednostkę do zawarcia z biegłym rewidentem umowy o badanie w terminie umożliwiającym jego udział w inwentaryzacji. I tu nasuwa się pytanie, jak można wykonać że czynności przy udziale ok. 1000 biegłych rewidentów posiadających uprawnienia do badania sprawozdań finansowych, by zgodnie z art. 79 uniknąć kary grzywny w wysokości od 30 do 150 mln zł za niedopełnienie w określonym czasie obowiązku badania sprawozdania finansowego przez biegłego księgowego?</u>
          <u xml:id="u-51.14" who="#KazimierzAdamski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Mimo zasygnalizowanej wątpliwości, Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego pozytywnie ocenia projekty obydwu ustaw - tak pod względem merytorycznym, jak i pod względem formalnym - i będzie głosował za ich przyjęciem na obecnym posiedzeniu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-51.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-52.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Kazimierz Adamski z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-52.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę panią poseł Joannę Szafrugę-Sypniewską o zabranie głosu w imieniu Klubu Parlamentarnego Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#JoannaSzafrugaSypniewska">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! To bardzo dobrze, że w polskim systemie prawnym pojawi się ustawa o rachunkowości, o tak fundamentalnym, jak już zaznaczono przed moim wystąpieniem, znaczeniu dla wiedzy o finansach przedsiębiorstw, wiedzy, bez której jest przecież niemożliwe prawidłowe zarządzanie daną jednostką gospodarczą. Tym bardziej ubolewać należy, iż mamy tak mało czasu, aby o niej mówić. I tutaj chciałam zwrócić uwagę również na to, iż tryb pilny zmusił nas także do bardzo szybkiego - naszym zdaniem zbyt szybkiego - tempa pracy w podkomisji, a potem w komisji. Przecież tego typu ustawa wymaga szczególnie wnikliwego rozpatrywania - z wykorzystaniem szerokich konsultacji.</u>
          <u xml:id="u-53.1" who="#JoannaSzafrugaSypniewska">W imieniu mojego klubu, klubu Unii Wolności, chciałabym zwrócić uwagę na kwestie, które w dalszym ciągu budzą wątpliwości. Pierwsza z nich to wyłączanie spod działania ustawy skarbu państwa, o którym wiemy tyle, że nie jest regulowany żadną ustawą, że nie ma po prostu ustawy o skarbie państwa. Możemy jedynie domniemywać, co to takiego. Niemniej wpisywanie w fundamentalną ustawę czegoś, co nie istnieje ustawowo, nie wydaje się nam słuszne, tym bardziej że w dalszej części ustawy o rachunkowości, w art. 82, pojawia się znów termin: skarb państwa. Pojawia się on w połączeniu z bliżej nie określonymi jednostkami i dlatego chciałam tutaj zadać pytanie: Co to są za jednostki? Ponadto sprzeciw budzi - i na pewno zgodzą się z tym poglądem prawnicy - umieszczanie w tej ustawie przepisów karnych. Są przecież inne akty prawne, które powinny te sprawy regulować. Myślę o Kodeksie karnym, ustawie karnej skarbowej czy chociażby rozpatrywanej niedawno ustawie o ochronie obrotu gospodarczego. Poza tym zamieszczanie kar pieniężnych w ustawie, która ma obowiązywać od początku 1995 r., kiedy mamy ustawę o denominacji, powoduje brak jasności, w jakich wielkościach ma to być zapisywane. Nie mamy w tym wypadku jasno określonych instrukcji. Natomiast dobrze się stało, że zostały uwzględnione uwagi mojego klubu odnośnie do art. 81, gdzie pewne szczególne zasady rachunkowości w odniesieniu do NBP i do Komisji Papierów Wartościowych są regulowane w porozumieniu z ministrem finansów.</u>
          <u xml:id="u-53.2" who="#JoannaSzafrugaSypniewska">Teraz drugi projekt: biegli rewidenci i ich samorząd. Ustawa idzie w bardzo dobrą stronę, właśnie w stronę tworzenia samorządu biegłych rewidentów. Także określenie zawodu biegłego rewidenta jako wolnego zawodu jest słuszne, a skrócenie okresu przejściowego z 4 do 2 lat, co również postulował mój klub, eliminuje czynnik w naszym przekonaniu korupcyjny.</u>
          <u xml:id="u-53.3" who="#JoannaSzafrugaSypniewska">Poprawka mniejszości do art. 23, dotycząca skreślenia ust. 2, powinna znaleźć poparcie Wysokiej Izby. Z jednej strony bowiem w art. 26 rozszerzyliśmy uprawnienia samorządu, a z drugiej w art. 23 próbujemy je zawęzić. Wydaje mi się, że skoro daliśmy szerokie kompetencje samorządowi, to powinniśmy być konsekwentni.</u>
          <u xml:id="u-53.4" who="#JoannaSzafrugaSypniewska">Konkludując, Klub Parlamentarny Unii Wolności popiera poprawkę mniejszości. Będzie głosował za jej przyjęciem oraz za przyjęciem ustawy o rachunkowości i ustawy o biegłych rewidentach i ich samorządzie.</u>
          <u xml:id="u-53.5" who="#JoannaSzafrugaSypniewska">Na koniec chciałabym poruszyć jeszcze jedną kwestię. Niedawno pan marszałek Józef Oleksy powiedział: Złe prawo żeśmy w Sejmie zrobili. Apeluję więc do rządu, aby tak zawzięcie nie żonglował trybem pilnym, w przeciwnym razie bowiem zabraknie nam czasu na wnikliwą analizę ustaw. Wówczas niestety będą musiały się spełniać słowa pana marszałka. Mówię: niestety, dlatego że to dotyczy tworzenia prawa. Sądzę, że w tym wypadku znajdę także poparcie pani przewodniczącej Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, ponieważ nie można w ten sposób pracować. To jest fizycznie i technicznie niemożliwe. W tym wypadku po prostu „przerabiamy” te ustawy, mówiąc brzydko. Należy się więc naprawdę zastanowić. Poddaję to pod rozwagę rządu.</u>
          <u xml:id="u-53.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-54.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiała pani poseł Joanna Szafruga-Sypniewska z Unii Wolności.</u>
          <u xml:id="u-54.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła Kazimierza Pańtaka o zabranie głosu w imieniu Unii Pracy Klubu Parlamentarnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#KazimierzPańtak">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Unia Pracy Klub Parlamentarny opowiada się za przyjęciem przedłożonych przez Komisję Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisję Ustawodawczą projektów ustaw o rachunkowości oraz o biegłych rewidentach i ich samorządzie. Obie projektowane ustawy dostosowują polskie rozwiązania do wymagań krajów Unii Europejskiej oraz zasad zawartych w międzynarodowych standardach rachunkowości oraz określają podmioty uprawnione do badania sprawozdań finansowych.</u>
          <u xml:id="u-55.1" who="#KazimierzPańtak">Ustawa o rachunkowości uchyli już nieaktualne, często ze sobą sprzeczne przepisy o rachunkowości, zawarte w różnych i różnej rangi przepisach, takich jak Prawo spółdzielcze czy Kodeks handlowy. Ujednolicone zostaną zasady rachunkowości oraz tryb badania sprawozdań finansowych wszystkich podmiotów prowadzących działalność gospodarczą. Przede wszystkim jednak zagadnieniom rachunkowości nadana zostanie odpowiednia ranga ustawowa, co pozwoli ustabilizować podstawowe reguły oraz zapewni jednolitość i przejrzystość rozwiązań.</u>
          <u xml:id="u-55.2" who="#KazimierzPańtak">Projektowaną ustawą objęte są przede wszystkim podmioty prowadzące działalność gospodarczą, mające siedzibę lub faktyczne miejsce zarządu na terytorium Rzeczypospolitej. Ustawa o rachunkowości rozkłada odpowiednio akcenty wynikające z zakresu podmiotowego, wielkości zatrudnienia czy obrotu rocznego. Reguluje zasady prowadzenia ksiąg rachunkowych, ustalania lub sprawdzania, np. drogą inwentaryzacji, rzeczywistego stanu aktywów i pasywów, ustalania ich wyceny, a przede wszystkim ustalania wyniku finansowego i innych danych, które wynikają z ksiąg rachunkowych, gromadzenia i przechowywania dokumentacji, poddania badaniu i ogłaszania sprawozdań finansowych.</u>
          <u xml:id="u-55.3" who="#KazimierzPańtak">Szczegółowe zasady projektu zostały omówione przez moich przedmówców, przede wszystkim przez sprawozdawcę obu komisji pana posła Steca, nie będę więc ich powtarzał.</u>
          <u xml:id="u-55.4" who="#KazimierzPańtak">Uchwalenie ustawy o rachunkowości jest jednym z elementów warunkujących działanie rynku kapitałowego. Określa ona m.in. obowiązek i terminy sporządzania sprawozdań finansowych, nakłada obowiązek udostępniania danych poprzez publikację sprawozdań w Monitorze Polskim B. W celu zapewnienia wiarygodności publikowanych sprawozdań finansowych ustawa nakłada obowiązek ich zbadania i wydania opinii o rzetelności tych sprawozdań przez biegłych rewidentów. Dlatego obie ustawy są procedowane równocześnie i powinny wejść w życie z dniem 1 stycznia 1995 r. Ustawa o biegłych rewidentach zastąpi ustawę z 19 października 1991 r. o badaniu i ogłaszaniu sprawozdań finansowych oraz biegłych rewidentach i ich samorządzie. Jej postanowienia zapewniają pełną samorządność organizacji biegłych rewidentów, przewidują jedynie nadzór ministra finansów nad organami ich samorządu, a sprawy sporne rozpatrywać będą sądy powszechne. Ustawa, poza rozszerzeniem kręgu członków izby o podmioty upoważnione do badania sprawozdań finansowych, rozgranicza nabycie prawa do wykonywania zawodu od samego wykonywania zawodu. Zawód biegłego rewidenta będzie wolnym zawodem - prawo jego wykonywania otrzymuje się poprzez złożenie egzaminu i uzyskanie dyplomu biegłego rewidenta. Projektowana ustawa nie pozbawia rewidentów praw nabytych, wprowadza wyraźną odpowiedzialność podmiotów uprawnionych do badania sprawozdań za zapewnienie przestrzegania obowiązujących przepisów prawa oraz zasad etyki i norm wykonywania zawodu. Szczegółowe rozwiązania, podobnie jak przy ustawie o rachunkowości, już były dzisiaj prezentowane.</u>
          <u xml:id="u-55.5" who="#KazimierzPańtak">Będziemy głosowali przeciwko poprawce mniejszości zgłoszonej do art. 23 ust. 2 ustawy o biegłych rewidentach. Poprawka ta zmierza do nieokreślenia ustawowego obowiązku przestrzegania w wyborach do organów Krajowej Izby Biegłych Rewidentów zasad tajności i bezpośredniości głosowania, a także wybierania spośród nieograniczonej liczby kandydatów. Są to fundamentalne zasady demokratycznych wyborów i nie może być to przedmiotem jakichkolwiek wątpliwości czy rozgrywek.</u>
          <u xml:id="u-55.6" who="#KazimierzPańtak">Co do wypowiedzi pani poseł Szafrugi-Sypniewskiej - to prawda, iż jest mało czasu. Unia Pracy nie jest zwolennikiem trybu pilnego. Ja i wiele moich koleżanek i kolegów protestowaliśmy przeciwko nadużywaniu tego trybu, ale w tym wypadku jest on nie tylko usprawiedliwiony - wydaje się, że jest konieczny. Jeżeli te ustawy nie wejdą w życie 1 stycznia - rok obrotowy w wypadku prawie wszystkich firm pokrywa się z rokiem kalendarzowym, czyli rozpoczyna się 1 stycznia - to będą mogły obowiązywać dopiero w latach następnych. Tak więc Unia Pracy będzie głosować za przyjęciem tych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-55.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-56.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Kazimierz Pańtak z Unii Pracy.</u>
          <u xml:id="u-56.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła Ryszarda Olszewskiego o zabranie głosu w imieniu Klubu Parlamentarnego Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#RyszardOlszewski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform podczas pierwszego czytania przedstawił cztery swoje wątpliwości. Nadal uważamy, że moment przyjęcia ustawy o rachunkowości - druk nr 567 - nie wydaje się najszczęśliwszy. Wobec nie ukształtowanego w chwili obecnej dodatkowego modelu poszczególnych rodzajów podmiotów gospodarczych można sądzić, że najpierw należy podjąć prace nad ukształtowaniem w sensie prawnym takich instytucji, jak np. spółdzielnie, spółki kapitałowe (w tym spółki skarbu państwa), przedsiębiorstwa państwowe i inne, a dopiero potem określić obowiązujące ich zasady rachunkowości. Uważamy również, że wejście w życie ustawy o rachunkowości należy połączyć z ustawą o denominacji.</u>
          <u xml:id="u-57.1" who="#RyszardOlszewski">Wysoka Izbo! Projekt ustawy o biegłych rewidentach i ich samorządzie zmierza do stworzenia w Polsce wolnego zawodu biegłych rewidentów i daje możliwość powołania samorządu rewidentów. Nie powinno się zatem stwarzać przeszkód w powoływaniu podmiotów gospodarczych zajmujących się badaniem sprawozdań finansowych, consultingiem, obsługą prawną.</u>
          <u xml:id="u-57.2" who="#RyszardOlszewski">Mimo nieuwzględnienia uwag zgłoszonych podczas pierwszego czytania Klub Parlamentarny Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform poprze wniosek dwóch komisji sejmowych, tj. Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej, i będzie głosował za przyjęciem tych projektów ustaw.</u>
          <u xml:id="u-57.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-58.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Ryszard Olszewski z Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform.</u>
          <u xml:id="u-58.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Na tym zakończyliśmy wystąpienia w imieniu klubów.</u>
          <u xml:id="u-58.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo o zabranie głosu sekretarza stanu w Ministerstwie Finansów pana Jana Kubika.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#JanKubik">Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! Chciałbym przede wszystkim serdecznie podziękować paniom posłankom i panom posłom za pracę w różnych komisjach nad tymi ustawami. Jest to dowód, że te ustawy są dla nas bardzo ważne. Zresztą zarówno z dyskusji w trakcie pierwszego czytania, jak i z dzisiejszej wynika, że nasza gospodarka musi mieć pełne oprzyrządowanie, jeśli chodzi o funkcjonowanie systemu finansowego.</u>
          <u xml:id="u-59.1" who="#JanKubik">Co do podniesionych przez panie posłanki i panów posłów uwag dotyczących art. 82 - że włącza się do tego skarb państwa - chcę wyjaśnić, że rząd przygotowuje ustawę o skarbie państwa, w której będzie przedstawiona ewidencja majątku skarbu państwa, dlatego też nie mogło to być uwzględnione w ustawie o rachunkowości.</u>
          <u xml:id="u-59.2" who="#JanKubik">Jeśli chodzi o tryb pilny, to wybaczcie państwo, ale wynikało to z tego, że: po pierwsze, przez parlament została przyjęta strategia gospodarcza, a jest to, jak zresztą panie i panowie posłowie zauważyli, jeden z jej podstawowych elementów; po drugie, została zawarta pomiędzy rządem polskim a Unią Europejską umowa, że ta ustawa musi wejść w życie, a po trzecie, uchwaliliśmy wcześniej ustawę o denominacji złotego, uważaliśmy więc, że równocześnie musi być przyjęta ustawa o rachunkowości ze względu na to, że wtedy będą niższe koszty wdrożenia.</u>
          <u xml:id="u-59.3" who="#JanKubik">Chciałbym ponadto przypomnieć, że ustawa o rachunkowości będzie obejmować około 130 tys. podmiotów gospodarczych, więc przeszkolenie pracowników, wdrożenie tej ustawy będzie wymagać czasu i dlatego bardzo dobrze się stało, że państwo zadecydowaliście, by ta ustawa jak najszybciej weszła w życie. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-59.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-60.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy pan poseł sprawozdawca chciałby zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-60.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#StanisławStec">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chciałbym w kilku słowach odnieść się do uwag zgłoszonych w czasie wystąpień klubowych.</u>
          <u xml:id="u-61.1" who="#StanisławStec">Pan poseł Adamski podniósł problem możliwości badania bilansów w bankach spółdzielczych przez biegłych rewidentów. Z tym że tutaj chyba było jakieś niedopowiedzenie, ponieważ jest tysiąc firm uprawnionych do badania, a nie biegłych rewidentów. Obecnie biegłych rewidentów, zatrudnionych, umieszczonych na liście w Krajowej Izbie Biegłych Rewidentów, jest ponad 11 tys. Ten problem omawialiśmy w czasie obrad komisji i podkomisji. Jedno jest na pewno tutaj ważne, żeby Krajowa Izba Biegłych Rewidentów przeprowadziła intensywne szkolenie tych biegłych rewidentów, którzy się zajmą badaniem bilansów w bankach, a szczególnie w bankach spółdzielczych. Jest to pewna specyfika. Komisja była jednak przekonana, że po prostu nie można ze względu na sytuację, jaka jest w bankowości, podjąć decyzji o zwolnieniu nawet małych banków z obowiązku przeprowadzania badania przez biegłych rewidentów.</u>
          <u xml:id="u-61.2" who="#StanisławStec">Były dyskutowane również problemy karania za nieprawidłowe działania czy nieprzestrzeganie przepisów ustawy. Czy wystarczy, że będzie w przepisach uwzględniona kara? Sugestia strony rządowej była taka, i komisja ją podzieliła, że lepiej, żeby to było również w tej ustawie, żeby po prostu księgowy miał wszystkie ustalenia w jednym akcie. Z jednej strony trochę to zaostrzy przepisy, z drugiej jednak podniesie rangę problemu rachunkowości. Nieraz bowiem kierownictwo jednostek nie doceniało go, twierdzono, że rachunkowość to jest zwykła rejestracja faktów, a przecież obecnie rachunkowość ma spełniać również inne zadania, przede wszystkim ma dostarczać bieżących informacji o sytuacji gospodarczo-finansowej jednostki i dawać podstawę do analizy, do wyciągania wniosków, gdy ta sytuacja jest niekorzystna.</u>
          <u xml:id="u-61.3" who="#StanisławStec">Podnoszono problem, że było mało czasu. Chciałbym tu jeszcze podkreślić jedną sprawę - że podkomisja miała możliwość zapoznania się z projektem jeszcze przed wakacjami i można było go konsultować. Ja osobiście otrzymałem bardzo dużo uwag - i bardzo dużo obiektywnych ocen - od praktyków, że ta ustawa jest dobra i jest ustawą na czasie. W związku z tym nie podzielam poglądu przedstawionego przez Klub Parlamentarny BBWR, że za wcześnie na tę ustawę. Uważam, że nie, ponieważ daje nam ona możliwość, aby na podstawie ustawy o rachunkowości, na podstawie danych o rachunkowości, ustalać zasady opodatkowania, żeby ustawa podatkowa nie była aktem normatywnym mającym wyższą rangę, tylko żeby jedna wartość - czyli dane księgowe, zysk brutto wynikający z zapisów księgowych - była podstawą opodatkowania. Ponadto, żeby jedno sprawozdanie finansowe sporządzone przez księgowego, później zbadane przez biegłego rewidenta, było podstawą do rozliczenia się w urzędzie skarbowym, w sądzie, jak również w Głównym Urzędzie Statystycznym, by dla potrzeb statystyki nie trzeba było prowadzić i sporządzać innej ewidencji. W związku z tym uważam, że jest to bardzo ważne.</u>
          <u xml:id="u-61.4" who="#StanisławStec">Ponadto, korzystając z okazji, chciałbym podziękować wszystkim paniom i panom posłom, którzy wnieśli wkład w prace nad ustawą o rachunkowości i ustawą o biegłych rewidentach, jak również wszystkim ekspertom, którzy przyczynili się do tego, że ta ustawa, mająca bardzo duże znaczenie, została w sposób jednoznaczny i zgodny przyjęta przez obydwie komisje, a do ustawy o biegłych rewidentach zgłoszono tylko jeden wniosek mniejszości. To w naszej kadencji w Sejmie rzadko spotykany przypadek.</u>
          <u xml:id="u-61.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-62.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-62.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Do głosowania nad tym punktem porządku dziennego przystąpimy jutro.</u>
          <u xml:id="u-62.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 4 porządku dziennego: Pierwsze czytanie pilnego rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o pracownikach urzędów państwowych (druk nr 605).</u>
          <u xml:id="u-62.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu ministra - szefa Urzędu Rady Ministrów pana Michała Strąka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#MichałStrąk">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Ustawa o zmianie ustawy o pracownikach urzędów państwowych jest pierwszą z inicjatyw ustawodawczych, które w najbliższych miesiącach rząd skieruje do Sejmu w ramach prac nad porządkowaniem administracji publicznej. Praktycznie zakończone już zostały prace i rząd przyjął projekt ustawy o państwowej służbie cywilnej; po pozostałych niewielkich pracach redakcyjnych projekt ten będzie skierowany do Wysokiej Izby. Pracujemy nad ustawą o terenowych organach administracji rządowej, są tam do rozstrzygnięcia jeszcze pewne dość kontrowersyjne kwestie związane z umocowaniem wojewodów. Pracujemy również nad ustawą o naczelnych organach administracji państwowej. Ta ustawa została skierowana jako pierwsza pod obrady Wysokiej Izby z tego względu, iż, jak sądzimy, oczyszcza ona przedpole dla prac związanych z porządkowaniem administracji publicznej. Odrabiamy tutaj pewną zaległość, którą, jak myślę, pozostawiły nam poprzednie rządy nie nowelizując ustawy, która pochodzi z 16 września 1982 r. i zawiera w swoich zapisach nie tylko frazeologię, ale również konstrukcje, które, jak nam się wydawało, powinny zostać zmienione już kilka lat temu. Ustawa ta opracowana była w innych warunkach społeczno-politycznych i kreuje model urzędnika państwowego odpowiadający tamtym warunkom. Nie zapewnia podstaw do budowy fachowego, sprawnego i stabilnego aparatu administracji publicznej. Takiej kadry urzędniczej nie da się wprawdzie wykreować wyłącznie drogą prawną, ale nie jest to także możliwe bez odpowiednich uregulowań normatywnych. Rząd pracuje zatem nad wychodzącym naprzeciw tym potrzebom projektem ustawy o państwowej służbie cywilnej, regulującej zasady dostępu do tej służby i tryb stosownego postępowania kwalifikacyjnego oraz określającej szczególne obowiązki i prawa urzędników tworzących tę służbę.</u>
          <u xml:id="u-63.1" who="#MichałStrąk">Przewiduje się, że proces budowy profesjonalnych kadr urzędniczych będzie długofalowy. W związku z tym zakładamy, że w okresie budowy nowego modelu państwowej służby cywilnej będą współistniały dwie regulacje prawne: nowa ustawa o państwowej służbie cywilnej, która (jak powiedziałem) niedługo trafi do Wysokiej Izby oraz obowiązująca znowelizowana ustawa o pracownikach urzędów państwowych. Proponowane rozwiązania stwarzają pracownikom zatrudnionym w urzędach państwowych, przed dniem wejścia w życie nowej ustawy, możliwości odpowiedniego przygotowania się do ewentualnego przystąpienia do postępowania kwalifikacyjnego, warunkującego przejście do państwowej służby cywilnej, przy jednoczesnej gwarancji utrzymania dotychczasowego stosunku pracy, także (co wymaga podkreślenia) opartego na mianowaniu. Zachodzi jednakże konieczność znowelizowania obowiązującej ustawy o pracownikach urzędów państwowych w celu stworzenia administracji rządowej prawnych możliwości racjonalniejszego wykorzystania aktualnie zatrudnionych urzędników, a także ze względu na potrzebę dostosowania jej do zmienionych warunków ustrojowych i wymagań, jakie stawia obecna transformacja społeczno-ekonomiczna.</u>
          <u xml:id="u-63.2" who="#MichałStrąk">Przedłożony Wysokiej Izbie rządowy projekt ustawy przewiduje zmiany przede wszystkim w zakresie:</u>
          <u xml:id="u-63.3" who="#MichałStrąk">— po pierwsze, nawiązywania, zmiany i rozwiązywania stosunku pracy,</u>
          <u xml:id="u-63.4" who="#MichałStrąk">— po drugie, obowiązków i uprawnień pracowniczych,</u>
          <u xml:id="u-63.5" who="#MichałStrąk">— po trzecie, rozstrzygania sporów ze stosunku pracy,</u>
          <u xml:id="u-63.6" who="#MichałStrąk">— po czwarte, zrzeszania się w związki zawodowe.</u>
          <u xml:id="u-63.7" who="#MichałStrąk">Pozostałe zmiany mają charakter jedynie porządkujący lub wynikają z potrzeby oczyszczenia przepisów ustawy z frazeologii związanej z minionym modelem społeczno-politycznym państwa.</u>
          <u xml:id="u-63.8" who="#MichałStrąk">Pozwolę sobie w przedstawionym porządku opisać propozycje najważniejszych rozwiązań zawartych w projekcie.</u>
          <u xml:id="u-63.9" who="#MichałStrąk">W zakresie nawiązywania, zmiany i rozwiązywania stosunku pracy proponujemy następujące zmiany:</u>
          <u xml:id="u-63.10" who="#MichałStrąk">1. Przewiduje się, że stosunek pracy z każdym urzędnikiem państwowym będzie mógł być nawiązany na podstawie mianowania, pod warunkiem wszakże uprzedniego zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na stanowisku, na które urzędnik ma być mianowany. Odchodzi się zatem od regulacji zobowiązującej kierownika urzędu do mianowania urzędnika (bez uprzedniego postępowania kwalifikacyjnego) zatrudnionego na stanowisku kierowniczym lub samodzielnym. Dotychczas na podstawie umowy o pracę mógł być zatrudniony pracownik zajmujący stanowisko samodzielne tylko w uzasadnionych wypadkach. Chcemy, żeby mianowanie było nagrodą za wcześniejszą pracę, a nie bezwzględnym nakazem, którego kierownik urzędu musiał się trzymać.</u>
          <u xml:id="u-63.11" who="#MichałStrąk">2. Rezygnuje się z określenia komórki organizacyjnej urzędu jako miejsca wykonywania pracy urzędnika. Miejscem jego pracy będzie urząd, zatem w akcie mianowania określone będzie tylko stanowisko urzędnika. Taka regulacja stworzy możliwość prawną przesuwania urzędnika do różnych komórek organizacyjnych urzędu (przy zachowaniu stanowiska określonego w akcie mianowania) bez konieczności dokonywania zmian organizacyjnych w urzędzie. Obecnie, jeżeli pracownik nie wyraża zgody na zmianę stanowiska pracy, trzeba dokonywać reorganizacji. Ta ustawa degenerowała struktury organizacyjne w urzędach.</u>
          <u xml:id="u-63.12" who="#MichałStrąk">3. Wprowadza się regulację umożliwiającą, w razie reorganizacji urzędu, przeniesienie urzędnika państwowego mianowanego na inne stanowisko służbowe, jeżeli ze względu na likwidację dotychczas zajmowanego nie jest możliwe dalsze jego zatrudnienie na tym stanowisku. Przeniesienie wiązałoby się z gwarancją wynagrodzenia w dotychczasowej wysokości przez okres 6 miesięcy. W obowiązującym dotychczas stanie prawnym, w przedstawionej sytuacji, jest jedynie możliwe przeniesienie urzędnika za jego zgodą do innego urzędu.</u>
          <u xml:id="u-63.13" who="#MichałStrąk">4. Przewiduje się, że w razie konieczności (podyktowanej szczególną potrzebą urzędu) kierownik urzędu będzie mógł przenieść urzędnika państwowego mianowanego na inne stanowisko, jednakże równorzędne pod względem wynagrodzenia.</u>
          <u xml:id="u-63.14" who="#MichałStrąk">5. Rezygnuje się z konieczności zmniejszenia stanu zatrudnienia w urzędzie jako warunku umożliwiającego rozwiązanie z pracownikiem stosunku pracy opartego na mianowaniu, w razie reorganizacji urzędu. Proponowana zmiana umożliwi kierownikowi urzędu dokonywanie zmian organizacyjnych w urzędzie w ramach istniejącego stanu zatrudnienia.</u>
          <u xml:id="u-63.15" who="#MichałStrąk">6. Stosunek pracy z pracownikami urzędów nie będącymi urzędnikami państwowymi będzie nawiązywany (jak dotychczas) na podstawie umowy o pracę, z tym że w zespole doradców członka Rady Ministrów doradcy będą zatrudniani na okres pełnienia funkcji przez członka Rady Ministrów. Wcześniejsze rozwiązanie umowy o pracę będzie możliwe za 2-tygodniowym wypowiedzeniem.</u>
          <u xml:id="u-63.16" who="#MichałStrąk">W zakresie obowiązków i uprawnień pracowniczych:</u>
          <u xml:id="u-63.17" who="#MichałStrąk">1. Wprowadza się prawny zakaz kierowania się przez urzędnika państwowego przy wykonywaniu swych obowiązków służbowych własnymi przekonaniami politycznymi albo związanymi z członkostwem w organizacji politycznej lub społecznej.</u>
          <u xml:id="u-63.18" who="#MichałStrąk">2. Okres transformacji ustrojowej i społeczno-gospodarczej państwa, który wiąże się z koniecznością wprowadzania głębokich i licznych zmian stanu prawnego, ujawnił, że liczba urzędników tworzących służby legislacyjne urzędów nie jest dostateczna, by sprostać aktualnym potrzebom. W Urzędzie Rady Ministrów już rozpoczęto, w ramach aplikacji legislacyjnej, przygotowanie urzędników do wykonywania obowiązków pracowników służby legislacyjnej. W projekcie nowelizacji ustawy przewiduje się możliwość skierowania przez kierownika urzędu urzędnika mającego wykształcenie prawnicze do odbycia aplikacji legislacyjnej. Wzajemne prawa i obowiązki związane ze skierowaniem na aplikację byłyby, w myśl projektu, określane w umowie zawieranej między kierownikiem urzędu a zainteresowanym urzędnikiem. Aplikacja legislacyjna kończyłaby się egzaminem. Po odbyciu aplikacji z wynikiem pozytywnym urzędnik byłby zatrudniony na stanowisku, do którego został przygotowany w jej toku. Prezes Rady Ministrów określałby - na wniosek Rady Legislacyjnej - program aplikacji, zasady i warunki przeprowadzania egzaminu, skład komisji egzaminacyjnej oraz wzór zaświadczenia stwierdzającego odbycie aplikacji.</u>
          <u xml:id="u-63.19" who="#MichałStrąk">3. Wprowadza się zmiany w zakresie ustalania prawa do dodatku za wysługę lat i nagród jubileuszowych. Dotychczas do okresu zatrudnienia uprawniającego do tych świadczeń wliczane były tylko okresy zatrudnienia w uspołecznionych zakładach pracy. Proponuje się, by zasady ustalania prawa do nagrody jubileuszowej określała Rada Ministrów w takim samym trybie jak zasady wynagradzania. Przewiduje się bowiem, że ogólnie obowiązujące zasady nabywania prawa do nagród jubileuszowych, określone przez ministra pracy i polityki socjalnej na podstawie art. 79 Kodeksu pracy, utracą moc w związku z projektowaną w nowelizacji Kodeksu pracy zmianą zakresu upoważnienia dla tego ministra do regulowania wynagrodzeń i innych świadczeń. W projekcie ustawy przewiduje się ponadto przyznanie urzędnikom prawa do nagrody jubileuszowej po 45 latach pracy, co jedynie oznaczać będzie zrównanie uprawnień urzędników w tym zakresie z uprawnieniami innych grup pracowników.</u>
          <u xml:id="u-63.20" who="#MichałStrąk">W zakresie rozstrzygania sporów dotyczących stosunku pracy przewiduje się zrezygnowanie z administracyjnego trybu postępowania w sprawach o roszczenia ze stosunku pracy i przekazanie tych spraw wyspecjalizowanemu w rozpatrywaniu sporów pracowniczych sądownictwu pracy.</u>
          <u xml:id="u-63.21" who="#MichałStrąk">Wreszcie w zakresie prawa zrzeszania się w związki zawodowe rezygnuje się z ograniczenia prawa zrzeszania się niektórych urzędników w związki zawodowe. Zatem wszyscy pracownicy urzędów państwowych będą mogli tworzyć związki zawodowe na ogólnych zasadach, określonych w ustawie o związkach zawodowych.</u>
          <u xml:id="u-63.22" who="#MichałStrąk">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Z upoważnienia rządu mam zaszczyt prosić Wysoką Izbę o przyjęcie przedstawionego projektu ustawy i skierowanie go do właściwych komisji, a w dalszej kolejności - o uchwalenie ustawy. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-63.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-64.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Sejm ustalił w debacie nad tym punktem porządku dziennego podział czasu pomiędzy kluby i koła parlamentarne, w zależności od ich wielkości, od 6 do 31 minut, tj. debatę krótką.</u>
          <u xml:id="u-64.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-64.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do wysłuchania wystąpień w imieniu klubów.</u>
          <u xml:id="u-64.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo pana posła Jerzego Zakrzewskiego o zabranie głosu w imieniu Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#JerzyZakrzewski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt w imieniu klubu SLD przedstawić nasze stanowisko w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy o pracownikach urzędów państwowych.</u>
          <u xml:id="u-65.1" who="#JerzyZakrzewski">W piśmie kierującym projekt tej ustawy do pana marszałka Sejmu Józefa Oleksego prezes Rady Ministrów pan Waldemar Pawlak poinformował, że rząd opracował projekt ustawy o państwowej służbie cywilnej i wkrótce przekaże go pod obrady parlamentu. Oba te projekty - ustawy o zmianie ustawy o pracownikach urzędów państwowych i ustawy o państwowej służbie cywilnej - dotyczą tej samej materii: statusu pracowników urzędów państwowych i powinny być rozpatrywane łącznie. Przekazanie do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy o pracownikach urzędów państwowych jest przedstawieniem tylko części projektowanych w tym zakresie rozwiązań i nie pozwala na ocenę całości problemów związanych z pozycją prawną pracowników administracji państwowej. Rzeczywiście status prawny pracowników urzędów państwowych wymaga szybkiej interwencji ustawodawcy. Jednakże nadanie trybu pilnego pracy nad przedstawionym projektem ustawy przy jednoczesnym pozostawieniu poza możliwością oceny projektu drugiego, czyli ustawy o państwowej służbie cywilnej, nie tylko nie zapewni, jak chce projektodawca, warunków budowy fachowego, sprawnego i stabilnego aparatu administracji publicznej, zgodnie z potrzebami państwa o nowym modelu ustrojowym, ale jest duże prawdopodobieństwo, że proces ten opóźni.</u>
          <u xml:id="u-65.2" who="#JerzyZakrzewski">Ponownego rozważenia wymaga przede wszystkim kwestia podstawowa: koncepcja równoległego unormowania statusu pracowników zatrudnionych w określonych w projektach urzędach w dwóch ustawach - ustawie o pracownikach urzędów państwowych i ustawie o państwowej służbie cywilnej. Projektowana dwutorowość regulacji wydaje się niesłuszna, nieuzasadniona, gdyż po uchwaleniu obu ustaw powstanie sytuacja, kiedy w urzędach państwowych zatrudnieni będą pracownicy, których status regulować będą dwie ustawy. Siłą rzeczy będzie to prowadziło do dezintegracji grup zatrudnionych pracowników, powodując wrażenie głębokiego podziału, skoro podlegać będą oni regulacji określonej w dwóch odrębnych ustawach. Powstanie także sytuacja, w której, z jednej strony, po wejściu w życie ustawy o państwowej służbie cywilnej nie będzie można mianować na podstawie ustawy o pracownikach państwowych (zmiana nr 3 w art. 1), a z drugiej strony - nie będzie można niektórych pracowników mianować także na podstawie ustawy o państwowej służbie cywilnej, ponieważ nie wszyscy pracownicy określonych w obu ustawach urzędów będą chcieli czy mogli znaleźć się wśród urzędników państwowej służby cywilnej. Wydaje się, że dla uwzględnienia zasady techniki legislacyjnej, czyli zasady regulowania jednorodnej materii - jeżeli to oczywiście możliwe - w jednym akcie prawnym, o wiele bardziej trafnym rozwiązaniem byłoby odpowiednie zamieszczenie przepisów omawianego projektu ustawy w przepisach przejściowych w ustawie o państwowej służbie cywilnej.</u>
          <u xml:id="u-65.3" who="#JerzyZakrzewski">Po tej ogólnej refleksji chciałbym zasygnalizować problem, mogący wywołać skutki, których zapewne projektodawcy sobie nie uświadamiają. Mianowicie w zmianie nr 27 przewiduje się skreślenie całego rozdziału 7 dotychczasowej ustawy o pracownikach urzędów państwowych. Rozdział ten nosi tytuł: Przedstawicielstwo pracownicze i w art. 40 stanowi: Ust. 1. Pracownicy urzędów państwowych mają prawo zrzeszania się w związkach zawodowych, z wyjątkiem pracowników:</u>
          <u xml:id="u-65.4" who="#JerzyZakrzewski">1) zatrudnionych na wysokich stanowiskach, których czynności uważa się z reguły za związane z tworzeniem polityki lub za funkcje kierownicze,</u>
          <u xml:id="u-65.5" who="#JerzyZakrzewski">2) których obowiązki mają w wysokim stopniu poufny charakter.</u>
          <u xml:id="u-65.6" who="#JerzyZakrzewski">Ust. 2. Rada Ministrów w drodze rozporządzenia określa stanowiska, o których mowa w ust. 1. Ust. 3. Przepisy ust. 1 i 2 dotyczą także pracowników delegowanych do pracy w urzędach państwowych.</u>
          <u xml:id="u-65.7" who="#JerzyZakrzewski">W uzasadnieniu do projektu omawianej ustawy czytamy: „Rezygnuje się z ograniczenia prawa zrzeszania się w związki zawodowe...”. Zatem wszyscy pracownicy urzędów państwowych będą mogli tworzyć związki zawodowe na ogólnych zasadach określonych w ustawie o związkach zawodowych. Mam poważną wątpliwość, czy, z uwagi na interesy państwa i urzędów jego administracji, będzie dobrze, jeżeli dyrektorzy i wicedyrektorzy departamentów, pracownicy kancelarii tajnych itp. będą należeli do związków zawodowych — i to różnych. Podkreślam słowo „różnych”, nie jest bowiem tak, jak proponuje się w projekcie omawianej ustawy, gdzie do art. 36 ust. 2 ustawy o pracownikach urzędów państwowych wprowadza się zmianę (zmiana nr 24), w wyniku której kierownik urzędu, powołując członków komisji dyscyplinarnej, zasięga opinii zakładowej organizacji związkowej. A przecież w urzędzie mogą działać 2, 3 czy nawet 5 związków zawodowych. Którą więc organizację związkową kierownik urzędu będzie prosił o opinię? Zapewne wszystkie, a wobec tego trzeba napisać: „zakładowych organizacji związkowych”. Sądzę jednak, że rzecz nie tylko w poprawce redakcyjnej.</u>
          <u xml:id="u-65.8" who="#JerzyZakrzewski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Biorąc pod uwagę przedstawione przeze mnie Wysokiej Izbie zastrzeżenia, w imieniu Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej wnoszę o odesłanie projektu ustawy o zmianie ustawy o pracownikach urzędów państwowych do właściwych komisji.</u>
          <u xml:id="u-65.9" who="#JerzyZakrzewski">Jednocześnie zwracam się do Prezydium Sejmu z prośbą o wystąpienie do rządu, by zrezygnował z nadania trybu pilnego projektowi tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-65.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-66.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Jerzy Zakrzewski w imieniu klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-66.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Andrzeja Grzyba z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#AndrzejGrzyb">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Wysoka Izba otrzymała projekt ustawy zmieniającej ustawę o dosyć długiej tradycji, która podlegała nowelizacjom, ale w gruncie rzeczy nigdy nie była i nie będzie doskonała. Jest to ustawa z 16 września 1982 r. Jej kolejna nowelizacja nie spełnia oczekiwań, które wiążemy z taką ustawą.</u>
          <u xml:id="u-67.1" who="#AndrzejGrzyb">Praktycznie rzecz biorąc, sposób funkcjonowania administracji publicznej - poza reformą gminną z 1990 r. - nie uległ w ostatnim czasie zasadniczym ustawowym przeobrażeniom. Równocześnie mamy do czynienia z całym procesem przekształceń, zarówno ustrojowych, jak i ekonomicznych, które stawiają przed administracją publiczną zupełnie nowe, do tej pory w zakresie objętym tąże ustawą nie spotykane, zadania. Administracja i jej struktury w poprzednim okresie były podporządkowane zadaniom państwa, które było ustrojowo zupełnie odmienne, miało inne cele polityczne, odmienną filozofię prawa, jak również odmienny sposób kształtowania gospodarki i zarządzania nią. Tocząca się od dłuższego czasu dyskusja o konieczności reformy administracyjnej w kierunku zwiększenia zarówno operatywności, jak i sterowalności państwa, w szczególności centrum władzy wykonawczej, oraz porządkowania struktur centrum i administracji terenowej pokazuje, iż istnieje taka pilna konieczność. Dyskusja ta dotyczy również usprawnienia funkcjonowania administracji, w tym przepływu informacji i procesów decyzyjnych, decentralizacji oraz wykorzystania środków publicznych. W tej ostatniej sprawie Wysoka Izba w stosownym czasie uchwaliła m.in. ustawę o zamówieniach publicznych. Jest to znaczący krok naprzód, bowiem była tu istotna luka, szczególnie w obliczu naszych dążeń do integracji z Unią Europejską.</u>
          <u xml:id="u-67.2" who="#AndrzejGrzyb">Głównym i ostatecznym odbiorcą reform administracyjnych jest zawsze obywatel, który winien stać się odbiorcą potencjalnie pozytywnych zmian w życiu politycznym - i to powinien być zasadniczy punkt tychże reform. Powstaje pytanie, czy te cele można osiągnąć bez nowoczesnych kadr w administracji. Oczywiście, nie można. Na pewno istnieje potrzeba budowy kadr administracji publicznej wg innego schematu, innego wzorca, w który obecna kadra administracyjna będzie włączona, bo bez niej trudno sobie wyobrazić, iżby takie nowoczesne kadry udało się w stosunkowo krótkim czasie zbudować. A dodać należy, że jest to niemała liczba osób. W administracji centralnej i terenowej ogólnej pracuje 48 tys. osób, w administracji specjalnej ponad 67 tys. W sumie jest to korpus ponad 105 tys. urzędników w państwie. Ta kadra przygotowuje i wdraża postanowienia rządu i parlamentu i jest wykonawcą zadań postawionych przed państwem. Od wiedzy, umiejętności zawodowych, sprawności, a także rzetelnej pracy tej grupy zależy pozycja państwa oraz skuteczność realizowania jego polityki.</u>
          <u xml:id="u-67.3" who="#AndrzejGrzyb">Ustawa, której nowela została dzisiaj w pierwszym czytaniu przedstawiona Wysokiej Izbie, na pewno nie spełnia warunków gwarantujących budowę sprawnej i fachowej kadry, która w przyszłości będzie stanowiła bardzo stabilny aparat administracji publicznej. Wymaga to nowej ustawy. Rząd, przedkładając zmianę obowiązującej ustawy, w której jest szereg zapisów nie przystających do obecnego czasu, przewiduje współistnienie tej ustawy w okresie przejściowym z nową regulacją ustawową o państwowej służbie cywilnej. Powstaje pytanie, czy tak istotnie powinno być. Wydaje się, że gdy Wysoka Izba otrzyma od rządu gotowy projekt ustawy o państwowej służbie cywilnej, to jednak te rozstrzygnięcia powinny się, być może, znaleźć w obrębie przepisów przejściowych.</u>
          <u xml:id="u-67.4" who="#AndrzejGrzyb">Oczywiście motywacja przystosowania ustawy z roku 1982 do zmienionych warunków, wobec braku ustawy postulowanej, wydaje się jak najbardziej potrzebna. Ogólnie należy pozytywnie ocenić proponowane zmiany: zmianę nr 1 do art. 1, który nie uwzględniał szeregu nowo powstałych bytów w naszej administracji, na przykład terenowych organów administracji rządowej czy Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji; zmianę nr 3 do art. 4, która zmienia w sposób zasadniczy mianowanie urzędników państwowych, wprowadzając mianowanie w urzędzie, z rezygnacją z określenia komórki organizacyjnej, co daje pełną możliwość powierzenia urzędnikowi mianowanemu pracy w różnych komórkach organizacyjnych urzędu, przy jednoczesnym zachowaniu stanowiska.</u>
          <u xml:id="u-67.5" who="#AndrzejGrzyb">Jeśli chodzi o pkt. 2 art. 4 mówiący, że akt mianowania powinien określać: składniki i wysokość wynagrodzenia, mam duże wątpliwości, czy w akcie mianowania powinno się określać składniki i wysokość wynagrodzenia. Akt mianowania jest w gruncie rzeczy aktem doniosłym, natomiast praktyka pokazuje, iż wynagrodzenie zmienia się, przynajmniej w naszych warunkach, dwa razy do roku. Tym samym deprecjonuje się ten akt, gdyż dwa razy w roku urzędnik państwowy otrzymywałby nowy albo zmieniony akt mianowania. Jaką przykłada się wagę do takiego aktu, który co chwila podlega pewnej zmianie? Ustalenie zasad wynagrodzenia powinno odbyć się odrębnym pismem na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie zasad wynagradzania pracowników urzędów państwowych lub ewentualnego zarządzenia ministra pracy, który określa stawki tego wynagrodzenia. Tak np. jest określane wynagrodzenie kierowników urzędów rejonowych - przez wojewodę - i wydaje się, że spełnia to swoje zadanie.</u>
          <u xml:id="u-67.6" who="#AndrzejGrzyb">Również w art. 4 ust. 1 pojawia się zapis: „z zastrzeżeniem przepisu art. 5 ust. 2”, dotyczący innego trybu zatrudniania doradców członków Rady Ministrów. Nie wiem, czy w przepisie generalnym taki wyjątek, odnoszący się do bardzo wąskiej grupy osób, powinien podlegać regulacji ustawowej, czy to nie powinno być rozstrzygnięte np. rozporządzeniem w tej sprawie. Gdyby w pracach komisji uwzględniono to zastrzeżenie, wymagałoby to również zmiany zapisu proponowanego w zmianie nr 4, dotyczącej art. 5.</u>
          <u xml:id="u-67.7" who="#AndrzejGrzyb">W zmianie nr 5, dotyczącej art. 6, proponuję zmienić zapis na bardziej jednoznaczny. Mówi się w nim: „Przed mianowaniem na stanowisko w urzędzie urzędnik państwowy powinien być zatrudniony na tym stanowisku na podstawie umowy o pracę przez okres nie krótszy niż rok”. Wydaje mi się, że szczęśliwszym rozwiązaniem byłby zapis, że: do mianowania na stanowisko w urzędzie wymagany jest okres zatrudnienia na tym stanowisku na podstawie umowy o pracę nie krótszy niż rok. Byłoby to, w moim pojęciu, bardziej jednoznaczne.</u>
          <u xml:id="u-67.8" who="#AndrzejGrzyb">W zmianie nr 13, dotyczącej art. 17, proponuję rozważenie zrezygnowania z ust. 2. Zdaję sobie sprawę, że „urzędnikowi państwowemu przy wykonywaniu obowiązków służbowych nie wolno kierować się własnymi przekonaniami politycznymi ani związanymi z członkostwem w organizacji politycznej lub społecznej”. Idea jest bardzo słuszna i chęć wprowadzenia tej regulacji jest bardzo słuszna. Jednak jest to bardzo nieprecyzyjny zapis. Obawiam się o jego zastosowanie w praktyce. Jak bowiem udowodnić, iż urzędnik państwowy w danym momencie przy podejmowaniu określonej decyzji kierował się określonymi sympatiami politycznymi? Jest to bardzo trudne do rozstrzygnięcia. Chciałbym znaleźć takiego człowieka, kierownika jednostki, który by podjął się takiej oceny. Ja w każdym razie widzę tutaj ogromną trudność.</u>
          <u xml:id="u-67.9" who="#AndrzejGrzyb">Po drugie, ust. 1 zawiera katalog powinności składający się z siedmiu punktów; wydaje mi się, że ich treści konsumują zapis pkt. 2. Trzeba by było doprecyzować któryś z tych zapisów. Np. w pkt. 2 po słowach: „chronić interesy państwa oraz prawa i słuszne interesy obywateli” byłby stosowny dodatkowy zapis w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-67.10" who="#AndrzejGrzyb">Jeżeli chodzi o zakres ust. 1 - skatalogowane powinności urzędnika państwowego - wydaje się również, że w ich usystematyzowaniu powinny być przeniesione niektóre akcenty. Nie ma wątpliwości co do umieszczenia na pierwszym miejscu zapisu mówiącego o przestrzeganiu konstytucji, ale już się zastanawiam, czy np. w pkt. 3 nie powinien się znaleźć zapis o rzetelnym, bezstronnym, sprawnym i terminowym wykonywaniu powierzonych zadań, a dopiero w następnej kolejności - o racjonalnym gospodarowaniu środkami publicznymi. Oczywiście jest to już zadanie dla komisji, która będzie się tą sprawą zajmować i weźmie lub nie weźmie pod uwagę tych sugestii. Propozycje te wydają się jednak na pewno możliwe do rozważenia.</u>
          <u xml:id="u-67.11" who="#AndrzejGrzyb">Proponuje się także dodanie po ust. 3 nowych ust. 3a-3e, które dotyczą aplikacji legislacyjnej. Oczywiście jestem w pełni świadom tego, że istnieją potrzeby w zakresie kształcenia służb legislacyjnych. Praktyka Wysokiej Izby, nie tylko tej kadencji, pokazuje, że te służby są niezmiernie potrzebne, i to nie tylko w tej Izbie, ale również we wszystkich urzędach państwowych. Opinia co do tego, iż potrzeba nam wysoko kwalifikowanych kadr, jest bezsporna. Dodatkowe zadania związane z funkcjonowaniem Układu Europejskiego i procesami dostosowawczymi w zakresie prawa - bo jest to w gruncie rzeczy wspólnota prawna - są konieczne i pilne. Potrzeba nam nowych specjalistów; sądzę, że należałoby podjąć szybkie działania w tym zakresie. Natomiast mam wątpliwości, czy cała ta procedura odnośnie do aplikacji legislacyjnej powinna się znaleźć w ustawie; czy nie powinna się ona znaleźć w delegacji do rozporządzenia i zawierać się w rozporządzeniu.</u>
          <u xml:id="u-67.12" who="#AndrzejGrzyb">W art. 21 ust. 3a zmierza się do pewnego wyróżnienia poprzez zapis: „Prezes Rady Ministrów, w drodze rozporządzenia, określa zasady wynagradzania i awansowania oraz wymagane kwalifikacje w zakresie wykształcenia i praktyki zawodowej urzędników Urzędu Rady Ministrów”. Postulowałbym, iżby rozważyć możliwość przeniesienia tego zapisu do art. 48 ust. 1, gdzie dawane są podobne delegacje, jeśli chodzi o inne urzędy; m.in. dla marszałka Sejmu i marszałka Senatu. Zapis ten mógłby tam funkcjonować komplementarnie z pozostałymi zapisami.</u>
          <u xml:id="u-67.13" who="#AndrzejGrzyb">Art. 22 ust. 2 i art. 23 ust. 2 dotyczą m.in. zasad wynagradzania. Proponuje się skreślenie w ust. 2 art. 22 wyrazu „uspołecznionych”. Być może, warto pokusić się o komplementarne rozwiązanie, które dotyczy zasad wynagradzania pracowników samorządowych, którym do wymienionych uprawnień zalicza się okresy zatrudnienia we wszystkich zakładach pracy. Byłoby to rozstrzygnięcie komplementarne, a nie tylko proste skreślenie tego zapisu.</u>
          <u xml:id="u-67.14" who="#AndrzejGrzyb">Wydaje się również, iż szerszej dyskusji wymaga sprawa nagród jubileuszowych i dodatków za wysługę lat, życie bowiem pokazuje, iż urzędnik - nawet nie zmieniając swojego biurka i urzędu - niejednokrotnie przechodził z urzędu samorządowego do administracji państwowej, później nagle stawał się znowu pracownikiem administracji rządowej. Częstokroć więc nie mieściłby się on w obrębie tych przepisów.</u>
          <u xml:id="u-67.15" who="#AndrzejGrzyb">Pozytywnie należy ocenić zapis dotyczący nagród jubileuszowych, wprowadzający dodatkowo nagrodę za 45-letni okres pracy, co zrównuje urzędników z innymi grupami zawodowymi.</u>
          <u xml:id="u-67.16" who="#AndrzejGrzyb">Pozytywnie trzeba też ocenić art. 38 i 39, które także wprowadzają takie zrównanie - poprzez zapis o rozstrzyganiu roszczeń pracowniczych, wynikających ze stosunku pracy, urzędników państwowych przed sądami pracy w trybie określonym w Kodeksie pracy.</u>
          <u xml:id="u-67.17" who="#AndrzejGrzyb">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Zdając sobie sprawę z wszystkich uwarunkowań, które tutaj poruszyłem, chciałbym w imieniu klubu prosić Wysoką Izbę, by ten projekt został przesłany do Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz do Komisji Ustawodawczej do dalszych prac.</u>
          <u xml:id="u-67.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-68.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Andrzej Grzyb w imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-68.2" who="#OlgaKrzyżanowska">W związku z problemem poruszonym przez pana posła Jerzego Zakrzewskiego, odnośnie do zwrócenia się do rządu o rezygnację z nadania projektowi tej ustawy trybu pilnego, chciałabym poinformować Wysoką Izbę, że Prezydium Sejmu dwukrotnie zwracało się w tej sprawie. Najpierw poruszyliśmy tę sprawę na spotkaniu z panem premierem i panem wicepremierem Kołodką, następnie zwróciliśmy się pisemnie i otrzymaliśmy odmowę rządu. Tak więc Prezydium Sejmu w tej sprawie wyczerpało wszystkie możliwości.</u>
          <u xml:id="u-68.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła Jana Marię Rokitę o zabranie głosu w imieniu Klubu Parlamentarnego Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#JanRokita">Pani Marszałek! Szanowni Państwo! Jestem głęboko przekonany, że Polska potrzebuje systemu służby cywilnej. Potrzebuje korpusu służby cywilnej, to znaczy gwarantowanego legalnie ustawą systemu szkoleń, egzaminów, awansów, ocen i niezależności politycznej państwowych urzędników. Polska potrzebuje równocześnie instytucji strzegącej etyki pracownika urzędów państwowych i instytucji odpowiedzialnej za funkcjonowanie i polityczną autonomię całego systemu służby cywilnej. Polska potrzebuje wreszcie wyjścia z władztwa polityków, bez względu na ich orientację polityczną, korpusu służby cywilnej i wydzielenia na użytek pracy dla polityków tylko wąskiego, bardzo ograniczonego politycznego aparatu bezpośrednio ich wspomagającego. Te trzy zasady, o których tutaj wspomniałem, to są naczelne zasady instytucji służby cywilnej.</u>
          <u xml:id="u-69.1" who="#JanRokita">Instytucja służby cywilnej winna być wprowadzona w Polsce niezwłocznie, więcej: należało ją wprowadzić już znacznie wcześniej. Prace nad instytucją służby cywilnej rozpoczął jeszcze w 1991 r. - o ile dobrze pamiętam - gabinet Jana Krzysztofa Bieleckiego. W 1993 r., z udziałem wielu ekspertów, zostały one zakończone i w lecie ub. r. skierowano odpowiedni projekt ustawy do Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-69.2" who="#JanRokita">Wysoka Izbo! Szanowny Panie Ministrze! Jestem głęboko przekonany - i chcę o tym zapewnić zwłaszcza pana ministra - że jeśli przez poprzednie lata nie podejmowano kroków nowelizujących ustawę z 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych, to w takim przekonaniu, że dalsze doskonalenie systemu z 1982 r. w kwestii urzędników państwowych jest czymś w najwyższym stopniu zbędnym i niemożliwym do skutecznego przeprowadzenia. Potrzebna jest zmiana, fundamentalna reforma, nowy system. Z tego punktu widzenia ta nowelizacja, aczkolwiek pomieszane są w niej elementy rozsądne i nierozsądne, wydaje się - tak patrząc na całą tę sprawę - całkowicie chybionym pomysłem politycznym. Co więcej, ustawa zawiera pewnego rodzaju kurioza, na które pozwalam sobie zwrócić uwagę Wysokiej Izby. Na przykład w zmianie nr 16 w art. 1 noweli do ustawy proponuje się wyłączenie jednej instytucji w skali całego kraju spod systemu awansów, wynagrodzeń i kwalifikacji urzędniczych, mianowicie Urzędu Rady Ministrów, i poddanie jej pod jakiś dziwny, szczególny reżim - bliżej nieznany i nie określony w ustawie - który ma określać wyłącznie premier. Pytam zatem: Jaka jest racja wyłączenia tej jednej, dziwaczej zresztą, instytucji, która, nawiasem mówiąc, winna być - w myśl logiki funkcjonowania administracji - dawno zlikwidowana? Jaka jest logika wyłączenia tej jednej instytucji i pracowników w niej zatrudnionych spod ustawowego reżimu funkcjonowania całej administracji? Jeśli jest wprowadzony w zmianie nr 4 tejże noweli jakiś cień pomysłu gabinetów politycznych poszczególnych ministrów, to trzeba postawić pytanie: Czy ktoś, kto pisał ten projekt - na litość boską! - nie zauważył, że wprowadzanie do systemu urzędników państwowych dodatkowo instytucji doradców z dwutygodniowym wypowiedzeniem ich umowy o pracę pozostaje w kolizji z istniejącą w systemie urzędników państwowych instytucją doradcy; że następuje tu pokrywanie się ze sobą dwóch instytucji o tej samej nazwie; że polski Kodeks pracy nie zna tak naprawdę takich przypadków ograniczenia praw pracowniczych jak dwutygodniowe wypowiedzenie bez jakichkolwiek konsekwencji dla pracownika wynikających z rozwiązania z nim stosunku pracy, na przykład konsekwencji w postaci odpowiednich wynagrodzeń przez jakiś tam okres?</u>
          <u xml:id="u-69.3" who="#JanRokita">Jeśli pojawia się w tej ustawie jeszcze jeden cień systemu służby cywilnej, mianowicie idea apolityczności (w zmianie nr 13 noweli), to powstają takie chociażby pytania, jakie formułował tu pan poseł Grzyb: kogo tak naprawdę ten system apolityczności (formułowany w zmianie nr 13) dotyczy, ponieważ ustawa tworzy kategorie urzędników państwowych mianowanych, jak powiada, i urzędników państwowych (w domyśle: nie mianowanych). Skoro w zmianie nr 13 mówi się o tym, że dotyczyć ma to wszystkich urzędników państwowych, a nie tylko mianowanych, czy zatem zasada apolityczności dotyczyć ma także podsekretarzy stanu, zgodnie z art. 1 ustawy, którzy też podpadają pod system ustawy o urzędnikach państwowych, czy ma dotyczyć także wojewodów, czy rząd zmienił swoją koncepcję politycznego działania wojewodów i odchodzenia ich wraz z kolejnymi gabinetami, tak jak to było w pewnym momencie publicznie prezentowane? Kto będzie oceniał, czy ktoś kieruje się własnymi przekonaniami politycznymi, czy też nie? Owszem, apolityczność służby cywilnej jest niezbędna i potrzebna do wprowadzenia, ale w warunkach takich, kiedy istnieje apolityczny organ: komisja służby cywilnej czy też dyrekcja generalna funkcjonująca w tej materii, który rzeczywiście cały system „wyjmuje” z rąk polityków, a nie wtedy, kiedy to politycy właśnie mają zajmować się ocenianiem, czy poszczególny urzędnik kieruje się własnymi przekonaniami, czy też nie. Jak polityk reprezentujący partię X, z jakimi kompetencjami, na podstawie jakich kryteriów ma oceniać, czy podległy mu urzędnik kieruje się w danym przypadku własnymi przekonaniami politycznymi, czy też nie? Czy możliwa jest w ogóle uczciwość przy tego typu ocenie?</u>
          <u xml:id="u-69.4" who="#JanRokita">Dalej: dlaczego przy formułowaniu wymogów funkcjonowania urzędników zrezygnowano z tych podstawowych w projektach ustawy o służbie cywilnej kryteriów, które do kadry służby cywilnej miały być wprowadzone? Dlaczego nie mówi się już o rzetelności, o uczciwości jako podstawowych cechach, które winny kwalifikować kadrę służby cywilnej i wedle których ta kadra winna być oceniana? Dlaczego poniechano zakazu prowadzenia działalności gospodarczej szkodliwej czy niemożliwej do pogodzenia z interesem służby publicznej (w tym przypadku też są to rozwiązania w zasadzie we wszystkich wcześniejszych projektach instytucji służby cywilnej wprowadzane)?</u>
          <u xml:id="u-69.5" who="#JanRokita">Takie rozmaite pytania można by w odniesieniu do tej ustawy mnożyć. Problem podstawowy, w moim przekonaniu, nie polega na tym, żeby wymienić ich jeszcze dwadzieścia czy trzydzieści. Problem polega na tym, że jak się wydaje (dawali to do zrozumienia także obaj moi przedmówcy), tej ustawy z 1982 r. w sposób funkcjonalny zmienić się nie da, to jest po prostu niemożliwe. I nie dlatego jej przez pięć lat nie zmieniono, że ktoś tego zrobić nie chciał, tylko dlatego, że wychodzono z założenia, iż ta ustawa musi być zastąpiona instytucją służby cywilnej.</u>
          <u xml:id="u-69.6" who="#JanRokita">Jest rzeczą niezrozumiałą, dlaczego pan premier w piśmie przewodnim do tej ustawy, które kieruje do marszałka Sejmu, powiada o tym, iż rząd opracował projekt ustawy o państwowej służbie cywilnej. Jest on opracowany już od bardzo długiego czasu! Dlaczego zatem ten projekt ustawy o państwowej służbie cywilnej nie leży tu dzisiaj przed nami, skoro jest to tak podstawowa dla funkcjonowania państwa sprawa? Chciałbym, innymi słowy, podzielić opinię pana posła Zakrzewskiego, że rozpatrywanie tego projektu - i to dodatkowo w trybie pilnym - tak wewnętrznie nieskoordynowanego, jest niemożliwe. Możliwości są dwie: albo, zgodnie z postulatami Prezydium Sejmu, rząd zdejmie z tej ustawy klauzulę pilności (niestety, jak słyszymy od pani marszałek, rząd tego odmawia) i Sejm będzie mógł rozpocząć prace nad tą kwestią w kontekście systemu służby cywilnej - wtedy kiedy rząd zdecyduje się skierować to do Sejmu - albo, jeżeli zdjęcie klauzuli pilności, panie ministrze, okaże się niemożliwe, nie będzie innego wyjścia jak tylko odrzucenie projektu tejże ustawy w pierwszym czytaniu. W moim przekonaniu żadna inna logika w tym przypadku nie jest możliwa.</u>
          <u xml:id="u-69.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-69.8" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Aleksander Małachowski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#AleksanderMałachowski">Panie pośle, bardzo pana przepraszam: Czy pan zgłasza wniosek o odrzucenie projektu ustawy, czy pan tylko przewiduje taką możliwość? Nie jest to jasne, a ze względu na tryb postępowania musimy mieć jasność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#JanRokita">O ile, panie marszałku, rząd zawiadomiłby Izbę bądź Prezydium Sejmu - zgodnie z dwukrotnie wyrażonymi postulatami Prezydium Sejmu i postulatami klubów, które są już zgłaszane w tej debacie - że klauzula pilności jest zdjęta z tego projektu, widziałbym możliwość rozpatrywania tej ustawy. Jeśli do momentu podejmowania decyzji przez parlament klauzula pilności nie zostałaby zdjęta, formułuję wniosek o odrzucenie projektu ustawy w pierwszym czytaniu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#AleksanderMałachowski">Panie pośle, będę musiał pana prosić, żeby pan ten wniosek w odpowiednim momencie powtórzył, bo regulamin Sejmu nie zna formy wniosków warunkowych: jeśli zostanie spełniona jakaś okoliczność... Albo przedkłada pan wniosek w tej chwili, albo pan będzie łaskaw złożyć go w momencie, kiedy pan uzna, że warunki, które pan stawia, nie zostały spełnione. Regulamin Sejmu nie przewiduje warunkowego wniosku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#JanRokita">Jasne, dziękuję za to wyjaśnienie. Panie marszałku, zróbmy zatem tak: składam wniosek o odrzucenie tego projektu ustawy w pierwszym czytaniu. W przypadku gdyby rząd zdjął klauzulę pilności, mój klub ten wniosek wycofa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu bardzo. Sytuacja jest jasna.</u>
          <u xml:id="u-74.1" who="#AleksanderMałachowski">Przemawiał pan poseł Jan Maria Rokita z Unii Wolności.</u>
          <u xml:id="u-74.2" who="#AleksanderMałachowski">Proszę teraz o zabranie głosu pana posła Michała Kowalczyka z Unii Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#MichałKowalczyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przychodzi mi dzisiaj dyskutować, a czynię to w imieniu Unii Pracy Klubu Parlamentarnego, nad przedłożeniem rządowym zawartym w druku nr 605 - o zmianie ustawy o pracownikach urzędów państwowych. Aktualnie obowiązująca ustawa o pracownikach urzędów państwowych z dnia 16 września 1982 r. nie odpowiada zmienionym warunkom społeczno-gospodarczym w państwie polskim, zmianom, do jakich doszło od czasu uchwalenia tej ustawy. Unia Pracy uważa, że dobry urzędnik państwowy, nawet przy niezbyt dobrym prawie, zdziała dużo więcej niż zły urzędnik przy najwspanialszych rozwiązaniach prawnych. Nam w Polsce brakuje i jednego, i drugiego. Brakuje nam fachowego, a przede wszystkim stabilnego aparatu administracji państwowej, istniejące zaś w tej materii prawo nie sprzyja powstaniu takiej administracji.</u>
          <u xml:id="u-75.1" who="#MichałKowalczyk">W uzasadnieniu projektu nowelizacji ustawy z dnia 16 września 1982 r. rząd sygnalizuje, że w niedługim czasie będzie w stanie przedstawić Sejmowi zupełnie nowy projekt ustawy o państwowej służbie cywilnej, który będzie, po pierwsze, określał obowiązki i prawa urzędników wspomnianej służby, po drugie, będzie regulował zasady wstępowania do niej, po trzecie, będzie określał tryb postępowania kwalifikacyjnego. Należy mieć nadzieję, że będzie to dobra ustawa.</u>
          <u xml:id="u-75.2" who="#MichałKowalczyk">W celu bezkonfliktowego przejścia pracowników i urzędników państwowych z aktualnych do nowych warunków pracy w państwowej służbie cywilnej rząd przygotował nowelizację ustawy o pracownikach urzędów państwowych. Przedłożenie rządowe zawarte w druku nr 605 już w art. 1 wprowadza zmiany dostosowujące stan prawny do aktualnej rzeczywistości. Projekt rozciąga działanie ustawy na pracowników zatrudnionych w urzędach terenowych organów administracji rządowej, urzędach podległych prezesowi Rady Ministrów, w naczelnych i centralnych organach administracji państwowej, w Kancelarii Senatu, w Biurze Trybunału Konstytucyjnego i Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich, w Państwowej Inspekcji Pracy, w Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej oraz w Biurze Bezpieczeństwa Narodowego, w Biurze Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Krajowym Biurze Wyborczym, regionalnych izbach obrachunkowych.</u>
          <u xml:id="u-75.3" who="#MichałKowalczyk">W odróżnieniu od dotychczas obowiązującej zasady, wprowadza się w art. 3 ustawy zapis mówiący o tym, że urzędnikiem państwowym może być osoba, która jest obywatelem polskim i nie ma obywatelstwa innego państwa, nabytego na jej wniosek lub nadanego za jej zgodą.</u>
          <u xml:id="u-75.4" who="#MichałKowalczyk">W art. 4, 5 i 6 uzależnia się zatrudnienie urzędnika na podstawie mianowania od wcześniejszego, co najmniej rocznego zatrudnienia na tym stanowisku na podstawie umowy o pracę, z czego wynika, że nie będzie można mianować urzędnika bez przeprowadzenia postępowania kwalifikacyjnego.</u>
          <u xml:id="u-75.5" who="#MichałKowalczyk">Miejscem pracy urzędnika ma być urząd, co z kolei ma umożliwić jego kierownikowi — w przypadkach szczególnych i ważnych dla tego urzędu — przenoszenie urzędnika do różnych komórek organizacyjnych w ramach tego samego urzędu. W nowelizowanych art. 10–15 wprowadza się regulację prawną umożliwiającą przeniesienie urzędnika państwowego mianowanego na inne stanowisko służbowe w razie reorganizacji urzędu i likwidacji stanowiska dotychczas przez niego zajmowanego, zachowując zasadę wynagrodzenia stosownego do wykonywanej pracy, lecz przez okres 6 miesięcy nie niższego od otrzymywanego dotychczas. Proponowane zmiany dają w razie reorganizacji urzędu możliwość rozwiązania w drodze wypowiedzenia stosunku pracy z urzędnikiem państwowym mianowanym, jeżeli nie jest możliwe przeniesienie tego urzędnika na inne stanowisko w tym samym urzędzie, uniezależniając to wypowiedzenie od zmniejszenia stanu zatrudnienia. W takim przypadku do rozwiązania stosunku pracy stosuje się przepisy art. 38 Kodeksu pracy.</u>
          <u xml:id="u-75.6" who="#MichałKowalczyk">W rozdziale dotyczącym obowiązków i praw urzędnika państwowego w art. 17 ust. 2 wprowadza się zasadę, w myśl której urzędnikowi państwowemu przy wykonywaniu obowiązków służbowych nie wolno kierować się własnymi przekonaniami politycznymi ani związanymi z członkostwem w organizacji politycznej lub społecznej. Zapis ten ma istotne znaczenie w kontekście skreślenia całego rozdziału siódmego obowiązującej ustawy, w wyniku czego rezygnuje się z ograniczenia prawa zrzeszania się w związki zawodowe urzędników - i to wszystkich. Zgodnie z tym rozwiązaniem, na zasadach określonych w ustawie o związkach zawodowych do związków zawodowych (i to do różnych, jak tutaj wspominali moi przedmówcy) będą mogli należeć również pozbawieni dotychczas tej możliwości urzędnicy: którzy zatrudnieni są na wysokich stanowiskach; których czynności uważa się z reguły za związane z prowadzeniem polityki lub za funkcje kierownicze, oraz tacy, których obowiązki mają w wysokim stopniu poufny charakter.</u>
          <u xml:id="u-75.7" who="#MichałKowalczyk">Pamiętać trzeba, że w przedłożeniu rządowym przewiduje się, iż kierownik urzędu w sprawach zastrzeżonych dla organizacji związkowych będzie zasięgać opinii tych organizacji, np. przy powoływaniu członków komisji dyscyplinarnej.</u>
          <u xml:id="u-75.8" who="#MichałKowalczyk">W rozdziale szóstym, dotyczącym rozpatrywania sporów o roszczenia urzędników ze stosunku pracy, rezygnuje się z administracyjnego trybu postępowania, a całość sporu przenosi się na płaszczyznę Kodeksu pracy i wyspecjalizowanego w rozpatrywaniu sporów pracowniczych sądownictwa pracy.</u>
          <u xml:id="u-75.9" who="#MichałKowalczyk">Na zakończenie jeszcze jedna uwaga. W proponowanej nowelizacji ustawy projektodawca w wielu przypadkach odsyła do rozporządzeń Rady Ministrów. Wielka szkoda, że do projektu ustawy nie dołączono ich projektów. Nie wiadomo, jak będą one regulować zagadnienia w nich omawiane, a dotyczyć będą bardzo ważnych spraw, takich jak np.: program aplikacji legislacyjnej; zasady wynagradzania i awansowania oraz wymagane kwalifikacje w zakresie wykształcenia i praktyki zawodowej urzędników Urzędu Rady Ministrów; zasady ustalania okresów pracy i innych okresów uprawniających do nagrody jubileuszowej, zasady jej obliczania i wypłacania; świadczenia przysługujące absolwentom Krajowej Szkoły Administracji Publicznej (w przypadku przesiedlenia na pobyt stały do innej miejscowości) itd. Na temat innych szczegółowych rozwiązań przedłożenia rządowego wypowie się mój klubowy kolega.</u>
          <u xml:id="u-75.10" who="#MichałKowalczyk">Unia Pracy Klub Parlamentarny opowiada się za skierowaniem projektu ustawy o zmianie ustawy o pracownikach urzędów państwowych (druk nr 605) do komisji.</u>
          <u xml:id="u-75.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Michałowi Kowalczykowi z Unii Pracy.</u>
          <u xml:id="u-76.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Ryszarda Olszewskiego z Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-77">
          <u xml:id="u-77.0" who="#RyszardOlszewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Z dużą uwagą klub Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform wysłuchał przedmówców. Z częścią wymienionych uwag się zgadzamy, jak również mamy własne, które za chwilę przedstawimy.</u>
          <u xml:id="u-77.1" who="#RyszardOlszewski">Uważamy, że ustawa z 16 września 1982 r. nie zapewnia warunków do budowy administracji publicznej zgodnie z obecnymi potrzebami państwa. W związku z powyższym popieramy reformę w administracji publicznej Polski. Jest to jeden z fragmentów programu BBWR i naszego „Planu Głównego dla Polski”.</u>
          <u xml:id="u-77.2" who="#RyszardOlszewski">Propozycja projektu ustawy o publicznej służbie cywilnej powinna regulować zasady dostępu do niej, tryb postępowania kwalifikacyjnego oraz określać szczegółowo obowiązki i prawa urzędników pracujących w tej służbie. Mamy świadomość, że jest to proces długofalowy, który będzie się opierał, być może, przez pewien czas na dwóch regulacjach prawnych, to jest: o państwowej służbie cywilnej i o pracownikach urzędów państwowych, po znowelizowaniu tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-77.3" who="#RyszardOlszewski">Reforma w administracji publicznej powinna być rozpoczęta już w 1990 r. (a może i wcześniej). To zagwarantowałby stabilność i fachowość urzędów publicznych. Obsadzanie urzędów z klucza politycznego, bez systemowego działania, zawsze wprowadza zawirowania, gdy inna opcja polityczna wygrywa wybory. Zasadniczy pion administracji publicznej musi być stabilny i apolityczny; musi służyć i świadczyć usługi dla ludzi. Musi być wyraźnie określone, które stanowiska są obsadzane z klucza politycznego, bo tu jest dopuszczalna rotacja. Inne powinny być apolityczne, ponieważ są podstawowym filarem administracji publicznej i na nich jest niedopuszczalna częsta rotacja kadr ze względów politycznych. Trzeba przerwać wieczną manipulację w administracji publicznej.</u>
          <u xml:id="u-77.4" who="#RyszardOlszewski">Słuszna wydaje się idea, wg której do czasu uchwalenia nowej ustawy o państwowej służbie cywilnej obowiązywać będzie - poddana nowelizacji i uwzględniająca wymogi modelu ustroju - ustawa o pracownikach urzędów państwowych. Wydaje się jednak, że ta ostatnia powinna obowiązywać tylko do momentu wejścia w życie nowej ustawy o państwowej służbie cywilnej, która mogłaby obejmować swoim zakresem całą sferę stosunków pomiędzy państwem, jego urzędnikami i funkcjonariuszami oraz sferą praw i obowiązków.</u>
          <u xml:id="u-77.5" who="#RyszardOlszewski">Wysoka Izbo! Do konkretnych proponowanych rozwiązań klub Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform zgłasza następujące uwagi:</u>
          <u xml:id="u-77.6" who="#RyszardOlszewski">Pierwsza uwaga. Nieuzasadnione wydaje się zniesienie ograniczenia prawa zrzeszania się urzędników w ramach związków zawodowych. Ograniczenie to powinno obowiązywać nadal w sferze służby państwowej, wobec pracowników zatrudnionych w jednostkach budżetowych, w tym: nauczycieli, pracowników wymiaru sprawiedliwości, a w szczególności wobec urzędników państwowych - z uwagi na konieczność zapewnienia ciągłości pracy i stabilności urzędów państwowych.</u>
          <u xml:id="u-77.7" who="#RyszardOlszewski">Druga uwaga. Wątpliwość budzi art. 3 pkt 3 nowelizacji. Aplikacja administracyjna jest nie określoną bliżej formułą kształcenia. Funkcjonowała przecież wcześniej, w latach osiemdziesiątych. Przed wprowadzeniem obowiązku odbycia aplikacji należałoby określić jej zakres przedmiotowy oraz zastanowić się, czy każdy, kto ma stać się urzędnikiem państwowym, powinien ją odbyć. Być może powinna dotyczyć tylko urzędników wyższego szczebla. Objęcie nią wszystkich jest trudne ze względów organizacyjnych (duża fluktuacja kadr w urzędzie) i kosztowne.</u>
          <u xml:id="u-77.8" who="#RyszardOlszewski">Klub Parlamentarny Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform, pomimo wielu wątpliwości, jest za skierowaniem projektu do komisji sejmowej.</u>
          <u xml:id="u-77.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-78">
          <u xml:id="u-78.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo panu posłowi Ryszardowi Olszewskiemu z Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform.</u>
          <u xml:id="u-78.1" who="#AleksanderMałachowski">Wysoka Izbo, było to ostatnie wystąpienie w imieniu klubów.</u>
          <u xml:id="u-78.2" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do wysłuchania wystąpień indywidualnych.</u>
          <u xml:id="u-78.3" who="#AleksanderMałachowski">Jako pierwszą proszę panią posłankę Barbarę Hylę z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-79">
          <u xml:id="u-79.0" who="#BarbaraHyla">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Rozpatrywany projekt ustawy o zmianie ustawy o pracownikach urzędów państwowych może stworzyć warunki do budowy stabilnego aparatu administracji publicznej oraz do zapewnienia właściwej pracy urzędów państwowych, ale po naniesieniu wielu poprawek.</u>
          <u xml:id="u-79.1" who="#BarbaraHyla">Ustawa mało precyzyjnie określa zakres przedmiotowy pojęcia: urzędnik państwowy. Zmienia się wymogi stawiane kandydatom na urzędników państwowych. Mogą być nimi tylko obywatele polscy. Wyklucza to możliwość zatrudnienia np. specjalistów kierowanych przez organizacje międzynarodowe w ramach współpracy ustanowionej z władzami naszego kraju, przeciwdziała to integracji europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-79.2" who="#BarbaraHyla">Pominięto bardzo ważną przesłankę dotyczącą niekaralności za przestępstwa popełnione z winy umyślnej. Odpowiedź na pytanie o karalność powinna stanowić jedną z przesłanek decydujących o zatrudnianiu w urzędzie państwowym.</u>
          <u xml:id="u-79.3" who="#BarbaraHyla">W proponowanym art. 4 ust. 1 odchodzi się od obligatoryjnej dla stanowisk kierowniczych formy mianowania jako sposobu nawiązania stosunku pracy. Proponuje się zapis: stosunek pracy z urzędnikiem państwowym może być nawiązany na podstawie mianowania. Przestanie wtedy istnieć wyraźna granica między urzędnikiem państwowym a pracownikiem urzędu państwowego nie będącym urzędnikiem państwowym, z którym nawiązano stosunek pracy w drodze umowy o pracę.</u>
          <u xml:id="u-79.4" who="#BarbaraHyla">Pozostawia się przepis art. 5, proponując go jako ust. 1 art. 5, co świadczy o braku konsekwencji. Na podstawie zestawienia art. 4 ust. 1 z art. 5 ust. 1 można wnioskować, że odchodzi się od rozróżniania pojęć: urzędnik państwowy (mianowany) i kontraktowy pracownik urzędu państwowego. Czy taki jest cel zmian?</u>
          <u xml:id="u-79.5" who="#BarbaraHyla">Popieram zapis art. 5 ust. 2, mówiący o tym, aby w zespole doradców członka Rady Ministrów doradcę zatrudniać na podstawie umowy o pracę na czas określony. Ale dlaczego mowa tu o dwutygodniowym okresie wypowiedzenia?</u>
          <u xml:id="u-79.6" who="#BarbaraHyla">Art. 6 ustanawia słuszną zasadę, iż mianowanie na każde stanowisko powinno być poprzedzone zatrudnieniem w ramach umowy o pracę, wynoszącym co najmniej rok. Jest to okres niezbędny, aby poznać możliwości i umiejętności organizacyjne pracownika, jego przydatność w urzędzie.</u>
          <u xml:id="u-79.7" who="#BarbaraHyla">W projekcie rządowym proponuje się skreślenie całego art. 8, który zobowiązywał urzędnika państwowego do złożenia ślubowania. Zrywa się w ten sposób z pewną tradycją.</u>
          <u xml:id="u-79.8" who="#BarbaraHyla">W proponowanym art. 10 ust. 1b daje się możliwość przenoszenia mianowanego urzędnika na inne stanowisko, równorzędne pod względem płacowym. Taka propozycja jest sprzeczna z art. 10 ust. 1. Określenie „szczególne potrzeby urzędu” jest mocniejsze niż określenie „potrzeby urzędu”, ale nieostre; stwarza to szerokie możliwości nadużywania dyspozycji tego przepisu i prowadzi do zagrożenia stabilności, jaką dawało bycie mianowanym urzędnikiem państwowym.</u>
          <u xml:id="u-79.9" who="#BarbaraHyla">Jako pozytywną inicjatywę należy przyjąć wprowadzenie aplikacji legislacyjnej, która kształciłaby potrzebnych administracji pracowników.</u>
          <u xml:id="u-79.10" who="#BarbaraHyla">Projekt przewiduje dochodzenie roszczeń pracowniczych w trybie przewidzianym dla rozstrzygania roszczeń w sądzie pracy. Stosunek pracy z urzędnikiem państwowym przestaje być wyjątkowy.</u>
          <u xml:id="u-79.11" who="#BarbaraHyla">Art. 17 w ust. 1 precyzuje obowiązki urzędnika państwowego. Pkt 5 wprowadza obowiązek dochowania tajemnicy służbowej i państwowej. Wynika z tego, że urzędnik ma także obowiązek dochować innych rodzajów tajemnicy ustawowo chronionej, np. bankowej. Ust. 2 tegoż artykułu, dotyczący przynależności partyjnej, kłóci się z rezygnacją z ograniczania prawa zrzeszania się pracowników w różne związki zawodowe. Z przepisów wynika, że wszyscy pracownicy urzędów państwowych będą mogli tworzyć związki zawodowe na ogólnych zasadach. Kierownik urzędu będzie mógł powołać członków komisji dyscyplinarnej oraz będzie miał obowiązek zasięgania opinii zakładowych organizacji związkowych, jak mówi artykuł, a nie zakładowej organizacji związkowej.</u>
          <u xml:id="u-79.12" who="#BarbaraHyla">Art. 18 ust. 2. Jestem przeciwko rezygnacji z konieczności pisemnego potwierdzenia polecenia godzącego w interes społeczny. Może prowadzić to do niebezpieczeństwa przeniesienia odpowiedzialności za wydanie takiego polecenia z przełożonego na wykonawcę i do zatarcia granic odpowiedzialności.</u>
          <u xml:id="u-79.13" who="#BarbaraHyla">Popieram zapis art. 27 ust. 2, umożliwiający wcześniejsze przechodzenie na emeryturę z powodu likwidacji urzędu albo jego reorganizacji, jak również zapis w pkt. 6 w art. 23 o wprowadzeniu nagrody jubileuszowej po 45 latach pracy, który zrównuje uprawnienia pracownicze.</u>
          <u xml:id="u-79.14" who="#BarbaraHyla">Omawiany projekt daje tylko częściowe i tymczasowe możliwości zmian w obowiązującej ustawie. Nie daje możliwości przeprowadzenia szybkiej i całościowej reformy wśród kadr administracji publicznej, ale jest pierwszym krokiem w tym kierunku.</u>
          <u xml:id="u-79.15" who="#BarbaraHyla">Proponuję omawiany projekt przekazać do odpowiednich komisji. Wnoszę również o zdjęcie klauzuli pilności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-80">
          <u xml:id="u-80.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję pani posłance Barbarze Hyli z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-80.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Antoniego Jana Tarczyńskiego z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-81">
          <u xml:id="u-81.0" who="#AntoniJanTarczyński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Transformacja społeczno-ekonomiczna państwa, która obecnie dokonuje się w Rzeczypospolitej, stawia określone zadania również pracownikom urzędów państwowych. Ich status prawny jest uregulowany 11-krotnie nowelizowaną w różnym stopniu ustawą z 16 września 1982 r. Oczywiście, nie były to zmiany gruntowne, ale ta ustawa o pracownikach urzędów państwowych była zmieniana. Już sama data uchwalenia tej ustawy wskazuje jednoznacznie, że nie może ona zapewnić - mimo że te zmiany, o których powiedziałem, dokonywane były również po roku 1990, a więc w okresie przemian ustrojowych w naszym państwie - warunków do budowy w pełni fachowego, sprawnego aparatu administracji publicznej, aparatu mogącego sprostać wymaganiom czasów, w których żyjemy.</u>
          <u xml:id="u-81.1" who="#AntoniJanTarczyński">Mamy przed sobą projekt kolejnej zmiany ustawy o pracownikach urzędów państwowych. I tu powstaje pytanie, czy rzeczywiście jest to najlepszy sposób na budowanie fachowego aparatu administracji państwowej, a właściwie stwarzanie podstaw do tej budowy. Rozsądne byłoby łączne rozpatrywanie zarówno projektu ustawy o państwowej służbie cywilnej, jak i projektu nowelizacji ustawy o pracownikach urzędów państwowych, ale dopóki nie mamy projektu ustawy o służbie cywilnej, należy zająć się tym drugim projektem.</u>
          <u xml:id="u-81.2" who="#AntoniJanTarczyński">Wydaje się, że konieczne byłoby w związku z tym opracowanie i być może uchwalenie jednolitego tekstu tej ustawy. Dlaczego? Otóż słusznie w uzasadnieniu projektu ustawy zapisano, że — pozwolę sobie zacytować ten zapis — „proces budowy profesjonalnych kadr urzędniczych będzie procesem długofalowym, w związku z tym zakłada się, że w okresie budowy nowego modelu państwowej służby cywilnej będą współistniały dwie regulacje prawne: nowa ustawa o państwowej służbie cywilnej oraz obowiązująca — o pracownikach urzędów państwowych”. Wydaje mi się, że w tym okresie przejściowym, a chyba tak możemy mówić o obecnych czasach, nic nie stoi na przeszkodzie, by tego rodzaju ustawy równolegle funkcjonowały, tym bardziej że — jak to już z tej trybuny było mówione — z dnia na dzień nie da się zbudować nowoczesnego aparatu urzędników państwowych. Jest to po prostu niemożliwe. Nie widzę tutaj przeszkód, które uniemożliwiałyby współistnienie równolegle — ale powtarzam, w jakimś okresie przejściowym — tych dwóch ustaw.</u>
          <u xml:id="u-81.3" who="#AntoniJanTarczyński">Oczywiście w tej chwili trudno powiedzieć, kiedy wejdzie w życie ustawa o państwowej służbie cywilnej, i dlatego tym bardziej nie można przerwać procesu budowy nowych kadr urzędników. Ten proces musi trwać. Rzeczywiście jest to proces długofalowy, a powinien on m.in. spowodować takie przekwalifikowanie znacznej liczby urzędników państwowych, które umożliwi im przejście do państwowej służby cywilnej. Musimy pamiętać o tym, że pracowników państwowej służby cywilnej nie wykształcimy, nie wykreujemy z dnia na dzień. Warto w związku z tym - i trzeba to będzie zrobić - wykorzystać fachowość, doświadczenie wielu sprawdzonych, dotychczas zatrudnionych w urzędach państwowych pracowników.</u>
          <u xml:id="u-81.4" who="#AntoniJanTarczyński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Uważam, że konieczne jest w związku z tym opracowanie i uchwalenie tekstu jednolitego omawianej ustawy, z tym że dosyć głęboko skorelowanego z ustawą o państwowej służbie cywilnej. Dyskutowany dziś projekt zmian w ustawie o pracownikach urzędów państwowych dotyka kilku ważnych problemów, m.in. kwestii nawiązywania, zmiany i rozwiązywana stosunku pracy, obowiązków i uprawnień pracowniczych, rozstrzygania sporów wynikających ze stosunku pracy i innych. Jeśli państwo pozwolicie, to chciałbym odnieść się do niektórych tylko propozycji zmian.</u>
          <u xml:id="u-81.5" who="#AntoniJanTarczyński">Po pierwsze, wydaje mi się, że bardzo sensowne jest proponowane rozwiązanie stwarzające wszystkim, a nie tylko, jak dotychczas, niektórym urzędnikom państwowym możliwości uzyskania mianowania. Pan poseł Grzyb w wystąpieniu klubowym Polskiego Stronnictwa Ludowego miał tylko wątpliwości co do samego aktu mianowania. Myślę, że trudno byłoby wprowadzać jakieś aneksy do aktów mianowania w związku ze zmianami wynagrodzenia. Dobrze byłoby, gdyby zapisów o wynagrodzeniu w akcie mianowania nie było.</u>
          <u xml:id="u-81.6" who="#AntoniJanTarczyński">Oczywiście uzyskanie mianowania przez każdego pracownika byłoby możliwe po uprzednim spełnieniu pewnych warunków. Dotyczy to zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na stanowisku, na które urzędnik miałby być mianowany. Być może ta redakcyjna poprawka, którą zaproponował mój kolega klubowy pan poseł Grzyb, jest uzasadniona. W tym rozwiązaniu jest pewna spójność z założeniami ustawy o państwowej służbie cywilnej, choć ta idzie trochę dalej i stawia jeszcze dodatkowe uwarunkowania uzyskania mianowania. Chodzi mianowicie o zdanie egzaminu z wynikiem uprawniającym do mianowania. Uważam, że fakt odejścia od regulacji zobowiązującej kierownika urzędu do mianowania urzędnika (bez uprzedniego postępowania kwalifikacyjnego) zatrudnionego na stanowisku kierowniczym lub samodzielnym jest dobrym prognostykiem dla budowania właściwej administracji państwowej.</u>
          <u xml:id="u-81.7" who="#AntoniJanTarczyński">Po drugie, Wysoka Izbo, w art. 10 ust. 1b proponuje się danie kierownikowi urzędu możliwości przeniesienia urzędnika państwowego mianowanego na inne stanowisko odpowiadające jego kwalifikacjom i równorzędne pod względem wynagrodzenia. Pojawia się tu jednak kwestia, z którą nie bardzo mogę się zgodzić i która mnie niepokoi: Takie przeniesienie pracownika może być dokonane, jeżeli jest „konieczne ze względu na szczególne potrzeby urzędu”. Otóż mój niepokój wywołuje to ostatnie sformułowanie: „szczególne potrzeby urzędu”. W moim przekonaniu powinniśmy z zasady w ustawach unikać tego typu zapisów; wydaje mi się (mam przykłady z praktyki), że stwarzają one trudności interpretacyjne. Ponadto, jakkolwiek na to patrzeć, dają one kierownikowi urzędu dość duże pole manewru, mogą powodować dużą uznaniowość. Nie jestem przeciwnikiem dużych kompetencji kierownika urzędu, jednak powinny one być jak najbardziej jasno określone. Tego typu sformułowanie w moim przekonaniu jest niezbyt precyzyjne. Doprecyzowanie go, dookreślenie na pewno zapobiegłoby wszelkiego rodzaju nieporozumieniom, a jednocześnie stworzyłoby pracownikowi poczucie bezpieczeństwa w pracy na danym stanowisku, co, jak wiemy, z pewnością będzie sprzyjać właściwej jego pracy i właściwej obsłudze interesantów. A przecież w gruncie rzeczy o to chodzi w zmianie tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-81.8" who="#AntoniJanTarczyński">Trzecia kwestia, do której chciałbym się ustosunkować - w zakresie obowiązków i uprawnień pracowniczych na uwagę, moim zdaniem, zasługuje (oprócz jeszcze innych) proponowane w art. 17 ust. 3a-3e rozwiązanie kwestii poprawy pracy urzędów państwowych, jeśli chodzi o jej aspekt prawniczy. Otóż, jak już była tu mowa, proponuje się, aby kierownik urzędu mógł skierować do odbycia aplikacji legislacyjnej podległego mu urzędnika posiadającego wykształcenie prawnicze. Myślę, że będziemy zgodni co do tego, że jest to sprawa szalenie ważna dla właściwej pracy urzędów; i w tej Izbie, na tej sali doświadczaliśmy tego wielokrotnie. Jest to szczególnie ważne właśnie w okresie przemian ustrojowych, społecznych i gospodarczych państwa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-82">
          <u xml:id="u-82.0" who="#AleksanderMałachowski">Panie pośle, przykro mi bardzo, ale czas przeznaczony dla pańskiego klubu dobiega końca. Właściwie już dobiegł końca.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-83">
          <u xml:id="u-83.0" who="#AntoniJanTarczyński">Jeśli pan marszałek i państwo pozwolą, dokończę.</u>
          <u xml:id="u-83.1" who="#AntoniJanTarczyński">Jest tylko kwestią dyskusyjną, czy uregulowania tego dotyczące powinny być zawarte w ustawie czy w akcie wykonawczym do tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-83.2" who="#AntoniJanTarczyński">Nie sposób w tak krótkim wystąpieniu odnieść się do wszystkich proponowanych zmian ustawy o urzędnikach państwowych, zawartych w druku nr 605. Co do tego, że zmiany tej ustawy są potrzebne, wszyscy moi przedmówcy (z małymi wyjątkami) byli zgodni. Wydaje mi się, że należy tylko odpowiednio dopracować zapisy projektu. Dlatego też popieram wniosek o skierowanie omawianego projektu ustawy do odpowiednich komisji w celu prowadzenia dalszych prac.</u>
          <u xml:id="u-83.3" who="#AntoniJanTarczyński">Dziękuję, panie marszałku, za umożliwienie mi dokończenia wystąpienia.</u>
          <u xml:id="u-83.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-84">
          <u xml:id="u-84.0" who="#AleksanderMałachowski">To jest moim obowiązkiem.</u>
          <u xml:id="u-84.1" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Antoniemu Janowi Tarczyńskiemu z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-84.2" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana posła Jerzego Wierchowicza z Unii Wolności o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-85">
          <u xml:id="u-85.0" who="#JerzyWierchowicz">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Uważam, iż projekt tej ustawy należy rozpatrywać w kontekście przygotowanego już przez rząd Hanny Suchockiej projektu ustawy o państwowej służbie cywilnej, o którym to projekcie była tutaj już mowa. Myślę, że trzeba postawić jedno pytanie: Czy i które zmiany w obowiązującej ustawie o pracownikach państwowych są pilne, niezbędne? Szukając w projekcie rządowym propozycji takich zmian, można wskazać na następujące:</u>
          <u xml:id="u-85.1" who="#JerzyWierchowicz">1) w zakresie nawiązywania, zmiany i rozwiązywania stosunku pracy,</u>
          <u xml:id="u-85.2" who="#JerzyWierchowicz">2) w zakresie zakazu kierowania się przez urzędnika przekonaniami politycznymi,</u>
          <u xml:id="u-85.3" who="#JerzyWierchowicz">3) w zakresie przygotowania służb legislacyjnych,</u>
          <u xml:id="u-85.4" who="#JerzyWierchowicz">4) w zakresie świadczeń dla absolwentów Krajowej Szkoły Administracji Publicznej.</u>
          <u xml:id="u-85.5" who="#JerzyWierchowicz">To wydaje się oczywiste.</u>
          <u xml:id="u-85.6" who="#JerzyWierchowicz">Odnosząc się już do konkretnych zapisów projektu, gdyż czas upływa - w art. 3 ust. 1 dostrzegam kolizję z art. 25 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych, który mówi, iż każdy obywatel ma prawo i możliwość bez żadnych dyskryminacji dostępu do służby publicznej w swoim kraju na ogólnych zasadach równości. Była już o tym mowa. Myślę, że warunek nieposiadania drugiego obywatelstwa, zawarty w omawianym projekcie, nie może tego prawa ograniczać. Sądzę, że ta kwestia - a także sprawa mianowania urzędnika, o którym mowa w art. 4 projektu - jest zdecydowanie lepiej uregulowana w przepisach projektu ustawy o państwowej służbie cywilnej (odpowiednio w art. 4 i art. 21 tegoż projektu).</u>
          <u xml:id="u-85.7" who="#JerzyWierchowicz">Błędem omawianego projektu, moim zdaniem, jest - o czym mówiła już pani poseł Hyla - skreślenie art. 8 dotychczas obowiązującej ustawy mówiącego o ślubowaniu. Błędem oczywiście nie jest samo skreślenie, ale nieproponowanie w to miejsce nowej treści, przystającej do obecnych nowych, demokratycznych stosunków. Wydaje się, że kontynuowanie tradycji ślubowania urzędniczego jest zasadne. Odpowiedni tekst nowego ślubowania proponuje natomiast projekt ustawy o służbie cywilnej w przepisie art. 22.</u>
          <u xml:id="u-85.8" who="#JerzyWierchowicz">Zapis art. 10 ust. 1b przewiduje możliwość przeniesienia urzędnika mianowanego na inne stanowisko odpowiadające jego kwalifikacjom i równorzędne pod względem wynagrodzenia. Inne rozwiązanie daje proponowany w projekcie ustawy o służbie cywilnej art. 24, moim zdaniem trafniejszy, pozwalający na danie takiemu przeniesionemu urzędnikowi na czas pełnienia przez niego nowych funkcji wyższego wynagrodzenia przydanego do danego stanowiska. W obu projektach słuszny jest zakaz kierowania się przy wykonywaniu obowiązków służbowych przekonaniami politycznymi. Zapis projektu ustawy o służbie cywilnej wydaje się trafniejszy, gdyż mówi o zakazie kierowania się interesem jakiejkolwiek grupy politycznej, a także o zakazie manifestowania publicznie swoich przekonań - co jest istotne w stosunku do urzędników szczególnie wysokiego szczebla - oraz, co ważne, zakazuje urzędnikowi państwowemu przynależności do partii politycznych (art. 38).</u>
          <u xml:id="u-85.9" who="#JerzyWierchowicz">I ostatnia uwaga merytoryczna.</u>
          <u xml:id="u-85.10" who="#JerzyWierchowicz">Szanowni Państwo! Zgodnie z uchwałą 7 sędziów Sądu Najwyższego z 24 maja 1991 r. urzędnikowi państwowemu mianowanemu należy się również odprawa pieniężna przewidziana w art. 8 w związku z art. 17 ustawy z 29 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy. Ma on zatem dwie odprawy w wypadku rozwiązania stosunku pracy z przyczyn wymienionych w art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy o pracownikach państwowych. Zaliczenie okresu pobierania wynagrodzenia (art. 13 ust. 1 pkt 2 projektu) i odprawy (art. 8 ustawy o szczególnym trybie rozwiązania stosunku pracy) do okresu zatrudnienia daje dodatkowy przywilej urzędnikowi państwowemu w stosunku do pozostałych pracowników zwalnianych na podstawie ustawy z 1989 r. Ten zapis, moim zdaniem, dyskryminuje pracowników samorządowych, którym przysługuje w razie zwolnienia identyczne świadczenie jak urzędnikom państwowym, a którym okres pobierania wynagrodzenia po zwolnieniu nie byłby zaliczany do okresu zatrudnienia. I te sprzeczności (moim zdaniem) między tymi ustawami, w szczególności o pracownikach samorządowych, należy zlikwidować. Tego rozwiązania w tym projekcie nie widać.</u>
          <u xml:id="u-85.11" who="#JerzyWierchowicz">Przedstawiając te kilka uwag, wskazuję na dużą wadliwość projektu. Tutaj podzielam pogląd mojego kolegi posła Rokity; wyraża on zdziwienie, iż rząd nie przedstawił Wysokiej Izbie gotowego i kompleksowego rozwiązania w tej materii w postaci cytowanego przeze mnie projektu ustawy o państwowej służbie cywilnej. Mam nadzieję, że jeżeli dojdzie do prac nad niniejszym projektem ustawy, to rozwiązania z projektu ustawy o państwowej służbie cywilnej znajdą się w nim w jak najszerszym zakresie. Pozwoliłoby to, moim zdaniem, na naprawienie wad, które w tym projekcie istnieją. Dlatego też popieram stanowisko mojego klubu.</u>
          <u xml:id="u-85.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-86">
          <u xml:id="u-86.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Jerzemu Wierchowiczowi z Unii Wolności.</u>
          <u xml:id="u-86.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Sergiusza Karpińskiego z Unii Pracy.</u>
          <u xml:id="u-86.2" who="#AleksanderMałachowski">Panie pośle, ma pan prawie 6 minut.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-87">
          <u xml:id="u-87.0" who="#SergiuszKarpiński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Do oceny ogólnej, jaką w imieniu Klubu Parlamentarnego Unii Pracy przedstawił poseł Michał Kowalczyk, chciałbym dodać kilka uwag szczegółowych i jedną o trochę szerszym znaczeniu.</u>
          <u xml:id="u-87.1" who="#SergiuszKarpiński">Zachowując kolejność zapisów, zacznę od prośby o rozwikłanie istoty zmiany w art. 6. Według obowiązującego jeszcze zapisu urzędnik państwowy przed mianowaniem może być zatrudniony na podstawie umowy o pracę, zaś zgodnie z propozycją zmiany powinien być tak zatrudniony. Oba sformułowania są tak samo nieostre, choć dostrzec można w tym miejscu istotne przesunięcia akcentów. Rozumiem, że zasadą generalną będzie zatrudnienie urzędnika przed mianowaniem na podstawie umowy o pracę. W szczególnych przypadkach będzie można od tej reguły odstąpić. Ciśnie się wręcz na usta pytanie, jakie przypadki uznawać się będzie za szczególne i kto, oprócz kierownika urzędu, będzie o tym decydował?</u>
          <u xml:id="u-87.2" who="#SergiuszKarpiński">Do art. 23 wprowadza się jeszcze jeden szczebel nagrody jubileuszowej - 400% wynagrodzenia po 45 latach pracy. Nie wiem, w jakim stopniu będzie to zgodne z nowelizacją Kodeksu pracy, bo póki co takie szczególne wyróżnienie, obejmując niewielką liczbę pracowników, przeczy deklarowanej tendencji dostosowania przepisów szczególnych (tam, gdzie jest to możliwe i zasadne) do uregulowań ogólnych. Zawarte w rozdz. II pkt. 5 uzasadnienia stwierdzenie, iż przyznanie urzędnikom prawa do nagrody jubileuszowej po 45 latach pracy oznaczać będzie zrównanie uprawnień urzędników w tym zakresie z uprawnieniami innych pracowników, niezbyt odpowiada prawdzie, gdyż na przykład Karta nauczyciela, regulująca stosunki pracy z nauczycielami - z grupą mianowanych nauczycieli przede wszystkim - poprzestaje na nagrodach jubileuszowych po 35 latach pracy.</u>
          <u xml:id="u-87.3" who="#SergiuszKarpiński">Podobnie rzecz się ma z art. 28 mówiącym o odprawach emerytalnych i rentowych. O ile jednak przy nowelizacji Kodeksu pracy mówi się o odprawie jednomiesięcznej, o tyle swego rodzaju osłabienie warunków uprawniających do odpowiedniego szczebla wysokości odprawy może oznaczać, że urzędnik państwowy zatrudniony na przykład na miesiąc przed przejściem na emeryturę lub rentę uzyska automatycznie znacznie wyższą odprawę.</u>
          <u xml:id="u-87.4" who="#SergiuszKarpiński">Wreszcie jedna uwaga o charakterze ogólnym. Ustawa o związkach zawodowych na tyle ogólnie i jednocześnie precyzyjnie mówi o prawach i obowiązkach zakładowej organizacji związkowej, że wpisywanie potrzeby konsultacji związkowej w wypadku pojedynczych decyzji wydaje się zbędne. Może spowodować chęć zawężenia uprawnień zakładowych organizacji związkowych w urzędach państwowych tylko do nich, a chyba nie o to chodzi.</u>
          <u xml:id="u-87.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-88">
          <u xml:id="u-88.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Sergiuszowi Karpińskiemu z Unii Pracy.</u>
          <u xml:id="u-88.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę panią posłankę Irenę Lipowicz z Unii Wolności.</u>
          <u xml:id="u-88.2" who="#AleksanderMałachowski">Pani profesor, niestety, zostały 3 minuty i 18 sekund.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-89">
          <u xml:id="u-89.0" who="#IrenaLipowicz">Dziękuję bardzo, panie marszałku. Całkowicie wystarczy.</u>
          <u xml:id="u-89.1" who="#IrenaLipowicz">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Chciałabym w związku z krótkim czasem, jaki mi został na wystąpienie, skupić się tylko na jednym problemie, na proponowanej nowelizacji art. 17 ust. 2, mówiącej, że urzędnikowi państwowemu przy wykonywaniu obowiązków służbowych nie wolno kierować się własnymi przekonaniami politycznymi ani związanymi z członkostwem w organizacji politycznej lub społecznej. To jest klasyczny przykład dylematu, przed którym często staje nasza Izba. Intencje autorów tego sformułowania, o czym mówił również mój poprzednik, są niewątpliwie słuszne i chwalebne. Ale jest takie stare polskie przysłowie: „Dobrymi chęciami jest piekło brukowane”. I zastanówmy się, w jakim zakresie tymi dobrymi chęciami byłoby, w przypadku przyjęcia tego przepisu, brukowane piekło urzędników państwowych w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-89.2" who="#IrenaLipowicz">Praktycznie, jeżeli urzędnik państwowy wydałby decyzje, kierując się umiłowaniem wolności, demokracji, wrogością wobec rasizmu, poglądami antyfaszystowskimi, można by powiedzieć, że dał wyraz swoim przekonaniom politycznym. Jeżeli urzędnik, członek Partii Zielonych, albo ugrupowania jakiejś frakcji Zielonych, wydałby decyzję zamykającą zakład będący największym trucicielem w okolicy, będziemy go mogli zwolnić, ponieważ nie wolno mu było kierować się przekonaniami związanymi z jego członkostwem w organizacji politycznej lub społecznej. Jeżeli członek związku zawodowego wyda decyzję administracyjną na korzyść pracownika, albo rozstrzygnięcie, które będzie służyło w jakiś sposób grupie pracowniczej, również mamy podstawę do zwolnienia. Oczywiście, taka podstawa do zwolnienia koliduje z tym, co w tej chwili wyobrażamy sobie, czytając ten przepis. Natomiast nie możemy formułować norm, które miałyby taki skutek. Gdybyśmy chcieli tę intencję inaczej wyrazić, gdybyśmy się chcieli zastanowić, o co mogłoby chodzić, gdybyśmy w ustawie chcieli zawrzeć taki przepis, to musiałoby to odnosić się do tego, żeby nie wolno było faworyzować interesantów pochodzących z tej samej partii politycznej, żeby nie wolno było stawiać interesu partyjnego przed prawem, żeby nie wolno było stawiać interesu politycznego czy grupowego przed prawem. Natomiast mamy nadzieję, że w wyniku uchwalenia konstytucji powstanie pewien consensus polityczny, w którym będziemy wymagali od urzędnika państwowego wręcz, żeby miał takie poglądy polityczne, które są zgodne z Konstytucją Rzeczypospolitej, i żeby kierował się w swoich działaniach właśnie poglądami politycznymi zawartymi w konstytucji. Na przykład poszanowaniem praw człowieka.</u>
          <u xml:id="u-89.3" who="#IrenaLipowicz">W związku z tym chciałabym z całą mocą prosić - jeżeli postulat mojego klubu, chodzi o odrzucenie tej nie dopracowanej nowelizacji, nie zostałby spełniony - żeby w żadnym wypadku przepisu tak sformułowanego nie przekazywać, panie pośle Iwiński, do dalszych prac, ponieważ szkody, które zostaną wyrządzone, obojętnie, która partia polityczna będzie sprawowała władzę, mogą być wówczas niepowetowane. Należy ten przepis sformułować inaczej, tak żeby zapobiegał stawianiu interesów grupowych przed prawem i żeby nie prowadził do pokrzywdzenia uczciwych urzędników państwowych.</u>
          <u xml:id="u-89.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-90">
          <u xml:id="u-90.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję pani posłance.</u>
          <u xml:id="u-90.1" who="#AleksanderMałachowski">Pan poseł Krzysztof Szymański z Polskiego Stronnictwa Ludowego wie, że limit czasu jego klubu jest już wyczerpany, wobec tego proszę go o złożenie przemówienia do druku.</u>
          <u xml:id="u-90.2" who="#AleksanderMałachowski">Przepraszam, nie powiedziałem, że pani posłanka Irena Lipowicz zabierała głos.</u>
          <u xml:id="u-90.3" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana posła Jerzego Jaskiernię z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-91">
          <u xml:id="u-91.0" who="#JerzyJaskiernia">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Projekt ustawy o zmianie ustawy o pracownikach urzędów państwowych z pewnością zasługuje na baczną uwagę Wysokiej Izby. Dotyczy on bowiem kręgu osób, z którymi obywatele stykają się na co dzień w urzędach państwowych, przy podejmowaniu decyzji administracyjnych. Istnieje potrzeba bardzo precyzyjnego określenia ich statusu, będzie to rzutowało na relacje państwo - obywatel w tym niezwykle istotnym zakresie, na jaki składa się działalność urzędników państwowych. Pomimo że formalnie nie jest to ustawa ustrojowa, to jednak - ponieważ status urzędnika państwowego jest bardzo istotną częścią ustroju państwa, bo wiąże się z bezpośrednim kontaktem z obywatelem - zaliczyłbym ten projekt do ustaw ustrojowych. Jest to dodatkowa przesłanka, która powoduje, że chciałbym powrócić do kwestii pilności tego projektu.</u>
          <u xml:id="u-91.1" who="#JerzyJaskiernia">Wysoka Izbo! W tej sprawie wypowiadałem się uprzednio wielokrotnie. Sądzę, że realizacja „małej konstytucji”, jeśli chodzi o korzystanie z trybu pilnego, poszła w złym kierunku. Kiedy tworzyliśmy „małą konstytucję” argumentacja, która zaważyła na potrzebie istnienia trybu pilnego, wiązała się z tym, że mogą pojawić się, zwłaszcza pod koniec roku, projekty, które bezwzględnie trzeba przyjąć przed 1 stycznia, ponieważ ich nieprzyjęcie może oznaczać zasadnicze negatywne konsekwencje dla budżetu, dla finansów państwa. Co więcej, przy trybie pilnym chodzi przede wszystkim o wyeliminowanie możliwości zgłaszania poprawek w drugim czytaniu, bo to jest w istocie, Wysoka Izbo, sprawa zasadnicza; nie termin 30-dniowy jest istotny, chociaż i to jest bardzo niebezpieczne dla jakości ustawy, ale właśnie niemożność zgłaszania w drugim czytaniu poprawek. Jest to swoiste paraliżowanie Sejmu, ponieważ przedmiotem głosowania może być tylko to, co zostało przedstawione przez komisje sejmowe. Otóż czym to było wywołane? Argumentacja była taka, że chodzi o to, aby w drugim czytaniu, kiedy już nie ma możliwości skoordynowania tego z całością, nie były zgłaszane nieodpowiedzialne poprawki niosące konsekwencje budżetowe. I oto ten szczególny, pilny tryb obecnie jest rozciągany na szereg projektów, które według mnie, nie zasługują na to, by je tak potraktować.</u>
          <u xml:id="u-91.2" who="#JerzyJaskiernia">Dlatego też, pomimo że słyszałem już z ust pana marszałka informację, iż rząd dwukrotnie odmówił rezygnacji z trybu pilnego, to jednak jeszcze raz pozwalam sobie skierować do pana ministra Strąka pytanie o to, jakie są rzeczywiste przyczyny tej odmowy. Próbuję czytać uzasadnienie wprowadzenia w tym wypadku trybu pilnego, ale w istocie nie przedstawia się w nim żadnego precyzyjnego argumentu przekonywającego do takiego pośpiechu, wręcz przeciwnie. Rząd sygnalizuje, że zakończone zostały już prace nad projektem ustawy o państwowej służbie cywilnej, rodzi się więc potrzeba korelacji tych dwóch projektów. Dlatego też zapytuję powtórnie: Z czego wynika ten pośpiech? W jakiej sytuacji znajdzie się Sejm, jeżeli w ciągu miesiąca zakończy prace nad tą ustawą, a w kilka dni później wpłynie projekt ustawy o państwowej służbie cywilnej, gdzie mogą być przepisy styczne z przepisami tej ustawy i będzie zachodziła potrzeba koordynacji tego? Powiedziałbym, że powinno być przeciwnie, że nie dość, iż tryb pilny nie powinien być tu zastosowany, to jeszcze prace nad tym projektem powinny być odłożone do czasu zaprezentowania projektu ustawy o państwowej służbie cywilnej po to, żeby Izba mogła kompleksowo się odnieść do tego zagadnienia. Jesteśmy wielokrotnie krytykowani za usterki legislacyjne - każda taka usterka jest przykra - za błędy, które się zdarzają, a przecież można niektórych uniknąć. (W szczególności dotyczy to problemu koordynacji.) Dlatego też chciałbym pana ministra dodatkowo zapytać o to, jakie są przyczyny tego, że projekt ustawy o państwowej służbie cywilnej nie wpłynął już teraz. Dlaczego rząd nie zdecydował się obu tych projektów przedstawić łącznie? Jakie straty - rozumiem, że każda ustawa jest ważna - mogą powstać w systemie pracy urzędów państwowych, gdyby tego typu nowelizacja nie została podjęta?</u>
          <u xml:id="u-91.3" who="#JerzyJaskiernia">Uważam, panie marszałku, Wysoka Izbo, że w przyszłych pracach konstytucyjnych sprawa trybu pilnego musi się znaleźć w polu naszego zainteresowania. Jest rzeczą niedopuszczalną, żeby to, co miało być wyjątkiem od reguły, miało być zarezerwowane na szczególną okoliczność, stało się - a tak można powiedzieć na tle ostatniej praktyki - w istocie regułą. Zuboża to proces legislacyjny w stopniu grożącym niespójnością ustaw i obniżeniem ich jakości.</u>
          <u xml:id="u-91.4" who="#JerzyJaskiernia">Wysoka Izbo! Chciałbym nawiązać do drugiej kwestii, która była dzisiaj szeroko dyskutowana, a mianowicie do zmiany 13 dotyczącej art. 17 i zawartych w nim ust. 1 i 2. Jak Wysoka Izba wie, ustawa o ochronie tajemnicy państwowej i służbowej wywołała olbrzymie zainteresowanie opinii publicznej; wpłynęły liczne protesty. Część z nich jest być może wyolbrzymionych, co wynika z niezrozumienia tekstu tej ustawy, ale część dotyczy ważnych zagadnień społecznych, które powinni dostrzec posłowie. Chciałbym wykorzystać, panie ministrze, tę okazję, ponieważ w przedłożeniu rządowym w art. 17 ust. 1 pkt 5 mówi się o dochowaniu tajemnicy państwowej i służbowej, i prosić o poinformowanie Izby: Kto przesądza o zakresie tajemnicy służbowej w wypadku urzędnika państwowego? Norma, która została zawarta w uchwalonej ustawie, w odniesieniu do tajemnicy służbowej jest ogólna: Tajemnicą służbową jest wiadomość nie stanowiąca tajemnicy państwowej, której ujawnienie może narazić na szkodę interes publiczny lub prawnie chronione dobro każdego, kogo lojalność ta dotyczy, jeżeli została uzyskana w związku z zatrudnieniem, pełnieniem służby itd. Otóż kierowane były do mnie pytania: Kto interpretuje pojęcie tajemnicy służbowej? Czy jest precyzyjny katalog problemów objętych tajemnicą służbową? Co się dzieje w sytuacji, gdy dziennikarz zwraca się do urzędu państwowego z zapytaniem: Ilu mieszkańców liczy dana miejscowość? - i uzyskuje odpowiedź, że jest to objęte tajemnicą służbową (ponieważ może mieć znaczenie dla obronności kraju itd.)? Być może przykład jest akademicki. Chciałbym jednak zapytać, w odniesieniu do obu tych ustaw, jako że jest to jedna z nielicznych okazji, kiedy Sejm może o tym dyskutować, czy na tle realizacji wymogu tajemnicy służbowej nie powstaje zagrożenie prawa obywatela do informacji. Jest tu bowiem wielki skok od tajemnicy państwowej, która obejmuje sprawy dotyczące armii, bezpieczeństwa, i inne występujące w innych systemach, do tajemnicy służbowej; jest to jednak pojemny worek. Chciałbym zapytać: Czy ta regulacja tworzy jakieś nowe reguły gry? Jak przebiega sprawa egzekwowania prawa dotyczącego tajemnicy służbowej? Czy jest kontrola? Postawię także pytanie, które zadał mi jeden z dziennikarzy: Czy jest przewidziany jakiś mechanizm odwoławczy? Co się dzieje w sytuacji, kiedy urzędnik państwowy odmawia podania informacji, pomimo że w ocenie dziennikarza, jak również wynika to z pewnej logiki sytuacyjnej, dana informacja nie powinna być przedmiotem ochrony jako tajemnica służbowa? Czy jest szansa odwołania się? Kto o tym przesądza? Czy jest możliwość naprawienia tej sytuacji, gdyby okazało się, że nadmiernie obsesyjnie reguluje się tę kwestię - w ramach pewnego domniemania, że wszystko jest tajemnicą. Mówię o tym dlatego, że tajemnica służbowa pojawia się po stronie obowiązków urzędnika państwowego - obowiązków, a więc również jest problem sankcji na wypadek, gdyby ten obowiązek nie został spełniony.</u>
          <u xml:id="u-91.5" who="#JerzyJaskiernia">Nawiązuję również, Wysoka Izbo, do ust. 2 w art. 17, ponieważ klauzula, która mówi, że urzędnikowi nie wolno się kierować własnymi przekonaniami politycznymi, może być uznana za dość kuriozalną. Chciałbym zapytać: Czy rząd, prezentując tę propozycję, przeprowadził analizy, zamówił ekspertyzy, podjął próbę zbadania relacji tego przepisu do standardów międzynarodowych? W piśmie pana premiera Pawlaka stwierdza się, że projekt ustawy w zakresie proponowanych rozwiązań nie zawiera norm sprzecznych z prawem Unii Europejskiej. Chciałbym zapytać: Czy rząd badał praktykę i prawo Unii Europejskiej w tym zakresie? Zwłaszcza w kontekście konwencji obowiązujących w zakresie wolności słowa i wolności realizacji praw obywatelskich. Pytanie to nasuwa się w związku z tym, że z tego przepisu nie wynika jednoznacznie, czy ta norma reguluje wyłącznie postępowanie administracyjne, a więc jest ukierunkowana na to, że w postępowaniu administracyjnym urzędnik powinien zachować obiektywizm, a zatem że jego przekonania polityczne lub formalna przynależność nie mogą rzutować na rozstrzygnięcia administracyjne. Czy jest to generalny zakaz ujawniania przekonań politycznych w ramach czynności służbowych? A czynności służbowe mogą być bardzo różnorakie. Urzędnik może na przykład uczestniczyć w spotkaniu organizacji ekologicznej. Czy to jest zakaz ujawnienia poglądów, również poglądów ustrojowo pożądanych? Przecież jeśli konstytucja mówi o ochronie środowiska naturalnego i ktoś to aprobuje, to czy można to uznać za „ujawnianie”? Jeżeli konstytucja mówi o potrzebie umacniania samorządu terytorialnego, a urzędnik jest na przykład członkiem Unii Wolności i jest za tym, żeby umacniać samorząd terytorialny — czy to już jest naruszenie tej normy? Otóż wydaje się, że ta norma będzie rodziła olbrzymie problemy, jeśli chodzi o jej egzekwowanie. Kto będzie nad tym czuwał? Jaki będzie tryb sygnalizacyjny? Kiedy będzie można sformułować zarzut? Wydaje się, że ta sprawa musi jednak być przedmiotem oglądu, zwłaszcza na tle zmian w administracji państwowej. Kiedy zmieniają się kolejne konfiguracje, kiedy jest wiele kontekstów partyjno-politycznych, trzeba bardzo precyzyjnie odpowiedzieć na pytanie, kogo ma to dotyczyć, gdzie się to zaczyna i gdzie się kończy. Swego czasu był lansowany model, że minister — polityczny, sekretarz stanu — polityczny, podsekretarz stanu jeszcze polityczny, ale już dyrektor generalny — nie polityczny, tylko profesjonalny. Być może w ustawie o państwowej służbie cywilnej sprawa ta będzie rozstrzygnięta, ale z tej ustawy nie wynika, gdzie jest ta granica i co ona oznacza w odniesieniu do tych, którzy są aktualnie w określonych organizacjach społecznych, mogących mieć przecież bardzo szlachetne cele, na przykład ochronę dzieci. A więc wydaje się, że tutaj niejako wylano dziecko z kąpielą. Były obawy, że polityczność może utrudniać racjonalność podejmowania decyzji i obiektywizm, ale przy okazji poszło się w kierunku, który może rodzić wątpliwości, jeśli chodzi o zgodność z konstytucją i ze standardami, które obowiązują.</u>
          <u xml:id="u-91.6" who="#JerzyJaskiernia">Chciałbym też, panie ministrze, zapytać o to, czy projekt ustawy o państwowej służbie cywilnej oparty będzie na tej samej filozofii oraz jakiego typu odmienności ujawniają się i tworzą barierę uniemożliwiającą łączne rozpatrywanie tych dwóch projektów. Sojusz Lewicy Demokratycznej w swoim programie ustawodawczym, który poddał pod osąd wyborców w kampanii wyborczej, opowiedział się za służbą cywilną, za instytucją civil service. Mieliśmy okazję badać to w wielu krajach, m. in. w Wielkiej Brytanii, tam gdzie to bardzo precyzyjnie funkcjonuje. Czy przy okazji tej debaty — skoro projekt jest już gotowy — pan minister zechciałby wskazać na zasadnicze kierunki tamtego modelu i na uzasadnienie dwutorowości regulacyjnej? Czy ta sprawa nie mogłaby podlegać jednolitej, całościowej regulacji? Gdzie jest bariera? Czy chodzi o krąg zainteresowanych podmiotów, czy chodzi o inne reguły, a jeśli o inne, to jakie? Bez odpowiedzi na te pytania trudno będzie rozstrzygnąć, czy rozłączne potraktowanie obu tych projektów jest uzasadnione.</u>
          <u xml:id="u-91.7" who="#JerzyJaskiernia">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wiem, że pan poseł Rokita sformułował wniosek o odrzucenie tego projektu ustawy, martwiąc się o tryb pilny. Rzeczywiście dotrzymanie trybu pilnego będzie tutaj niezwykle utrudnione, niemniej jednak oczekuję, że odpowiedzi ministra — szefa Urzędu Rady Ministrów rozwieją wątpliwości i wpłyną na ostateczną decyzję Sejmu. Byłoby błędem, gdybyśmy odrzucili coś wartościowego, a tu jest szereg przepisów, które nie wzbudzają wątpliwości. Natomiast sądzę, że musimy stanowczo protestować wówczas, kiedy tryb pilny staje się regułą. Wchodzi w tej chwili cały kompleks spraw związanych ze „Strategią dla Polski”, rozpoczynają się prace Komisji Konstytucyjnej, podkomisji Komisji Konstytucyjnej, w związku z tym dotrzymywanie tych ekspresowych trybów w Sejmie będzie bardzo utrudnione, toteż oczekuję, że pan minister niezwykle poważnie potraktuje sygnały i opozycji, i posłów koalicyjnych, bo sprawy tej nie można rozgrywać w kategoriach partyjno-politycznych - jest zbyt poważna i wymaga bardzo rzetelnego potraktowania.</u>
          <u xml:id="u-91.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-92">
          <u xml:id="u-92.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Jerzemu Jaskierni z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-92.1" who="#AleksanderMałachowski">Jako ostatni zapisany jest do głosu pan poseł Andrzej Gąsienica-Makowski z BBWR.</u>
          <u xml:id="u-92.2" who="#AleksanderMałachowski">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-93">
          <u xml:id="u-93.0" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! O poziomie pracy administracji państwowej mówi się różnie, często niezbyt pochlebnie. W ciągu kilku lat, od kiedy zapoczątkowaliśmy zmianę ustroju naszego państwa, przemiany w administracji często dotyczyły nazwisk, a nie stylu pracy. Nie było także czasu na porządne przygotowanie nowej ustawy urzędniczej, chociaż każdy rząd próbował podjąć się tego trudnego zadania. Nie chcę bliżej wnikać w historię burzliwych nieraz zmian zakończonych przysłowiowymi czystkami w aparacie państwa jeszcze za poprzedniego ustroju, ale trzeba uczciwie powiedzieć, że także w ostatnich latach nie doczekaliśmy się stabilnego systemu i sprawnie działającego aparatu urzędniczego. Pewnym, choć małym, krokiem naprzód jest przeto przygotowana fragmentaryczna nowelizacja ustawy z 1982 r. Nowelizacja ta zapoczątkuje moim zdaniem ewolucyjny i długofalowy proces budowy profesjonalnych kadr urzędniczych. Podstawą tego będzie nie tylko obecnie nowelizowana ustawa o pracownikach urzędów państwowych, lecz także zapowiedziana nowa ustawa o państwowej służbie cywilnej. W tym zawodzie stabilizacja i poczucie bezpieczeństwa są niezmiernie potrzebne nie tylko rządzącej koalicji czy jakiejkolwiek partii - przede wszystkim leżą w interesie państwa.</u>
          <u xml:id="u-93.1" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Nowe regulacje umożliwiają bardziej elastyczne rozwiązywanie spraw dotyczących umowy o pracę. Wprowadzone zostały zapisy pozwalające na przeniesienie urzędnika na inne stanowisko służbowe w wyniku zmian lub likwidacji urzędu. Niepokoi mnie jednak rozwiązanie zastosowane w art. 10 ust. 1b, w którym mówi się, że ze względu na szczególne potrzeby urzędu można przenieść urzędnika państwowego na inne stanowisko. Powstaje tutaj duże pole do nadużyć, ponieważ jest to bardzo nieprecyzyjnie określone. Artykuł ten powinien zawierać, moim zdaniem, jasną wykładnię, podobnie jak to precyzyjnie uczyniono we wcześniejszym ust. 1a.</u>
          <u xml:id="u-93.2" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Projekt zmian wprowadza także istotne artykuły dotyczące zakresu obowiązków i uprawnień pracowniczych. Dotyczy to zwłaszcza zapisów umożliwiających podnoszenie kwalifikacji urzędniczych oraz odnoszących się do świadczeń finansowych. W zakresie obowiązków należy zwrócić uwagę, co tutaj wielu mówców podnosiło, na zapis art. 17 ust. 2. Przepis ten, choć w pewnym sensie może trafny, praktycznie jest niewykonalny. Niezmiernie trudno będzie udowodnić związek podjętej przez urzędnika decyzji z jego członkostwem partyjnym lub przekonaniami politycznymi. Ponadto przepis ten może być nadużywany przez zwierzchników, szczególnie w wypadku kolizji wyznawanych poglądów. Należy zapis ten starannie doprecyzować lub z niego zrezygnować. Natomiast z uznaniem należy przyjąć rezygnację ze skomplikowanej administracyjnej procedury postępowania w sprawach o roszczenia wynikające ze stosunku pracy i przekazanie tych spraw do sądownictwa pracy.</u>
          <u xml:id="u-93.3" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Ze spraw szczegółowych pragnę zwrócić uwagę na niektóre zapisy art. 17. Proponuję skreślenie ust. 1 pkt 7, ponieważ godne zachowanie się w pracy i poza nią jest prawem zwyczajowym i obowiązuje każdego kulturalnego człowieka. Natomiast w ust. 3d zamiast słów: „powinien być zatrudniony” proponuję wprowadzić słowa: „należy zatrudnić”. Zapis jest wówczas bardziej zobowiązujący dla kierownictwa urzędu.</u>
          <u xml:id="u-93.4" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Uważam, że wniosek o odrzucenie projektu jest, być może, z pewnych względów sensowny, jednak decydujące jest to, że należy w komisjach rozpocząć dyskusję nad tym ważnym problemem naszych przemian - jest to celowe. Niemniej należy - popieram tutaj pana posła Jaskiernię - zdjąć z projektu klauzulę trybu pilnego. Nie służy to dobremu prawu, nie służy też sprawie opracowania dobrej ustawy o pracownikach urzędów państwowych.</u>
          <u xml:id="u-93.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-94">
          <u xml:id="u-94.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Andrzejowi Gąsienicy-Makowskiemu z BBWR.</u>
          <u xml:id="u-94.1" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, iż lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-94.2" who="#AleksanderMałachowski">Proszę zatem o zabranie głosu szefa Urzędu Rady Ministrów pana ministra Michała Strąka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-95">
          <u xml:id="u-95.0" who="#MichałStrąk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przede wszystkim chcę podziękować za dyskusję, której mogłem wysłuchać. Szczerze mówiąc, nie spodziewałem się, że ta ustawa wywoła takie zainteresowanie. Wydawało się nam, że konieczność szybkiej nowelizacji ustawy o pracownikach urzędów państwowych jest tak oczywista, iż jednym z głównych zarzutów, jaki zostanie postawiony rządowi, będzie to, że dopiero w tej chwili z taką nowelizacją występuje, bo myślę, że w istocie ta ustawa powinna być znowelizowana - jeżeli już pominąć całą sferę spraw związanych ze stosunkiem pracy - przynajmniej w 1989 albo w 1990 r.</u>
          <u xml:id="u-95.1" who="#MichałStrąk">Tu zwracam się do nieobecnych posłów z Unii Wolności. Ciągle obowiązujący art. 8 tej ustawy brzmi: „Przed podjęciem pracy urzędnik państwowy składa pisemne ślubowanie następującej treści: W pełni świadom swoich obowiązków ślubuję uroczyście, że na powierzonym mi stanowisku przyczyniać się będę ze wszystkich sił do socjalistycznego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, dochowam jej zawsze wierności, będę służyć państwu i obywatelom, powierzone mi zadania wykonywać będę sumiennie” itd. Otóż powiedziałbym, że jest pewnym paradoksem historycznym — o którym we wprowadzeniu nie chciałem mówić, ale wydaje mi się, że po tej dyskusji powinienem to powiedzieć — że rząd, który przez bardzo wielu był oskarżany o to, że będzie Polskę rekomunizował, że będzie zachowywał to, co wiąże się z tradycją Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, jest tym rządem, który występuje właśnie z projektem takiej nowelizacji. I nie dlatego, iżbyśmy tradycje tamtego okresu chcieli w tej chwili w jakiś radykalny sposób odrzucać. Mamy do tego swój indywidualny i osobisty stosunek, ale uważamy, że porządek prawny w państwie musi być taki, żeby urzędnicy państwowi, dla których te słowa brzmią być może nieco inaczej niż dla niektórych członków tego rządu, tych ślubowań podpisywać nie musieli bądź żeby nie musieli łamać prawa poprzez nieskładanie tego rodzaju ślubowań. Czyli pytanie, jakie można byłoby w tej chwili zadać panu ministrowi Rokicie jako mojemu poprzednikowi na stanowisku szefa URM dotyczyłoby tego, czy jego przyjaciele i koledzy polityczni podpisywali takie ślubowanie, a jeżeli nie podpisywali, to w jaki sposób wytłumaczyć zasadność pełnienia przez nich funkcji urzędników państwowych.</u>
          <u xml:id="u-95.2" who="#MichałStrąk">Myślę, że na sprawę trybu, panie pośle Jaskiernia, trzeba patrzeć i w wymiarze legislacyjnym, o którym pan tutaj powiedział, i w politycznym. Tzn. jeżeli uważamy, że ta nowelizacja jest potrzebna i że ogromnym niedopatrzeniem rządów solidarnościowych było to, że nie została przeprowadzona znacznie wcześniej, to po prostu nie ma powodu, żebyśmy w tej chwili z tej sprawy czynili przedmiot jakichś długich sporów. Trzeba również powiedzieć, że wszystkie przepisy, które dotyczą stosunku pracy, ciągle działają i ciągle jest tak, że po to, żeby wykonać jakiś ruch na stanowisku dyrektora wydziału czy dyrektora departamentu bez zgody pracownika pełniącego tę funkcję, trzeba pisać wnioski o zmianę statutu, o zmianę struktury organizacyjnej, o zlikwidowanie wydziału, o utworzenie nowego wydziału itd. Czyli ta ustawa jako jeden z generatorów dezorganizacji struktur w administracji państwowej ciągle działa i jeżeli w tej chwili powiemy, że to nie jest pilne, że możemy powiązać tę ustawę z inną ustawą, o której zaraz kilka zdań powiem, to jej degenerujący wpływ na struktury organizacyjne w administracji rządowej będzie dalej występował. Są w tej ustawie zapisy, które nie budzą wątpliwości i kontrowersji, być może są również takie kwestie, które budzą pewne wątpliwości, ale myślę, że w trakcie prac w komisji bez większego kłopotu zidentyfikujemy je i wypracujemy wspólne stanowisko. W ostatecznym wypadku można z tych kontrowersyjnych zapisów zrezygnować, natomiast uważamy, że odkładanie całej sprawy i wiązanie jej z nowymi rozwiązaniami systemowymi byłoby błędem.</u>
          <u xml:id="u-95.3" who="#MichałStrąk">W sprawie trybu. Ponieważ rząd może w dowolnym momencie zmienić swoją decyzję, myślę, że jeszcze w trakcie prac Komisji Ustawodawczej i Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych będziemy mogli na ten temat porozmawiać. Na pewno nie jest w intencji rządu wprowadzenie takiej konstrukcji, która uniemożliwiałaby zgłaszanie poprawek w drugim czytaniu. Oczywiście nie o to chodzi.</u>
          <u xml:id="u-95.4" who="#MichałStrąk">Następna sprawa, ustawa o pracownikach urzędów państwowych a ustawa o państwowej służbie cywilnej. Obrazowo rzecz ujmując, powiedziałbym tak: ustawa o pracownikach urzędów państwowych odnosi się do ogromnej liczby ludzi, to znaczy do wszystkich urzędników państwowych, w tym przede wszystkim mianowanych. Często są oni mianowani tak: szefowie urzędów na dzień przed odejściem podpisują akty mianowania dla przyjaciół, a czyni się to po to, żeby następcy nie mogli ich zwolnić, a jeżeli zwolnią, żeby musieli im płacić sześciomiesięczne odprawy. Odnosi się to więc do ogromnej liczby osób, ale obejmuje niewiele spraw, bo w sumie liczba regulacji, których ta ustawa dotyczy, nie jest wielka. Ustawa o państwowej służbie cywilnej, w naszym mniemaniu, w pierwszej fazie będzie dotyczyła niewielkiej liczby osób, ponieważ zakładamy, że proces tworzenia państwowej służby cywilnej będzie stopniowy, że nie otworzymy tych wrót szeroko, że będą one dość szczelnie chronione, aby ci, którzy wejdą do państwowej służby cywilnej, rzeczywiście jakościowo różnili się od wszystkich pozostałych. Za to jest tam ogromnie dużo spraw do rozpatrzenia. A zatem są dwie zupełnie różne regulacje. Jedna - duża liczba osób, mała liczba spraw, druga - mniejsza znacznie liczba osób, ale ogromnie dużo spraw. W ustawie o państwowej służbie cywilnej tworzymy bowiem w istocie nowy system, nową instytucję. Wydaje się, że długa i wnikliwa współpraca przedstawicieli rządu z posłami będzie bardzo potrzebna i dlatego dla ustawy o państwowej służbie cywilnej nie przewidujemy trybu pilnego. Uważamy, że nad tą ustawą rzeczywiście trzeba pracować bardzo długo.</u>
          <u xml:id="u-95.5" who="#MichałStrąk">Czy sama zasada, że tak powiem, dwoistości podstaw prawnych w wypadku urzędników państwowych jest dopuszczalna czy nie? Najprostszy argument, jakiego mogę użyć, to ten, że jeśli idziemy na Zachód, to musimy wiedzieć, i z całą odpowiedzialnością mogę to stwierdzić, że na Zachodzie takie konstrukcje prawne istnieją. Na przykład w RFN istnieją urzędnicy państwowi, którzy pracują na podstawie dwu ustaw - jedna odnosi się do pracowników, którzy są zatrudniani na podstawie umowy o pracę, a druga do urzędników, którzy są mianowani, przy czym wśród tych mianowanych jest i taka kategoria, w przypadku której nie wolno nikogo zwolnić bez zgody rządu - czyli tam są rozstrzygnięcia jeszcze dalej idące. Myślę, że ta dwoistość podstaw prawnych nie jest tutaj wielkim problemem, ponieważ skala zjawisk regulowanych przez obie te ustawy będzie różna. Na ten temat również w toku prac w komisji będziemy mogli jeszcze bardziej szczegółowo porozmawiać.</u>
          <u xml:id="u-95.6" who="#MichałStrąk">Sprawa związków zawodowych i tego, co tutaj można by nazwać apolitycznością urzędników państwowych. Według naszej oceny w obecnej sytuacji politycznej w Polsce nie ma już jakiegoś wielkiego zagrożenia, że w urzędach państwowych będą się tworzyły, umownie mówiąc, związki wchodzące w skład OPZZ i związki solidarnościowe. Po prostu można założyć, że jeżeli tego rodzaju zapis zostanie wprowadzony, to raczej będą powstawały jakieś, nazwijmy to, apolityczne - czyli nie powiązane z żadną z wielkich central związkowych - związki, a nie że rozpocznie się w tej chwili proces polaryzacji urzędników na tych, którzy chcą być z panem Krzaklewskim, i tych, którzy chcą być z panią Spychalską.</u>
          <u xml:id="u-95.7" who="#MichałStrąk">Sądzę, iż sytuacja jest na tyle znormalizowana, że możemy taką regulację wprowadzić. Oczywiście, w toku prac komisji, można na ten temat jeszcze dyskutować. Nie chciałbym tylko, żeby tego rodzaju restrykcyjne zapisy miały się pojawić z inicjatywy rządu. Tak że to jest problem, o którym, jak sądzę, powinniśmy jeszcze w komisji spokojnie porozmawiać, bo oczywiście niedobrze byłoby, gdyby po daniu pracownikom urzędów prawa do zrzeszania się w związkach miało dojść do jakiegoś wybuchu emocji politycznych, które nam są w tej chwili niepotrzebne.</u>
          <u xml:id="u-95.8" who="#MichałStrąk">Tyle z mojej strony uwag ogólnych. Nie będę wchodził w sprawy szczegółowe. Co do sprawy tajemnicy służbowej, muszę po prostu temu się przyjrzeć. Jeżeli nie jest to doprecyzowane, myślę, że właśnie jeszcze w czasie pracy komisji to doprecyzujemy. Chociaż, tak na marginesie, ponieważ pan poseł Jaskiernia nawiązał do ustawy o tajemnicy państwowej, chcę powiedzieć, że - tak jak bardzo często nam się to zdarza - mamy do czynienia z przegięciem w jedną stronę. Dlatego że jest rzeczywiście potrzeba nieograniczania przesadnie dziennikarzy w ich prawie do dostępu do informacji, ale myślę, że równie dużo uwagi powinniśmy poświęcać tym przypadkom, kiedy dziennikarze po prostu nadużywają tego prawa do wolności i publikują informacje, dane, które zbyt drastycznie rozmijają się z prawdą, żeby mogło to być kładzione tylko na karb zwykłych pomyłek. Tak że myślę, że ta dyskusja o tajemnicy służbowej i państwowej powinna być wykorzystana również pod innym kątem. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-96">
          <u xml:id="u-96.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu ministrowi Michałowi Strąkowi.</u>
          <u xml:id="u-96.1" who="#AleksanderMałachowski">Wysoka Izbo, czy są jakieś pytania do pana ministra?</u>
          <u xml:id="u-96.2" who="#AleksanderMałachowski">Pan poseł Jerzy Jaskiernia, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-97">
          <u xml:id="u-97.0" who="#JerzyJaskiernia">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! To, co powiedział pan minister, jest bardzo istotne, ale chciałbym to skwitować pytaniem poprzedzonym pewnym stwierdzeniem. Otóż sądzę, że na tle realizacji trybu pilnego nastąpiło jakieś generalne nieporozumienie na styku parlament-rząd. Otóż czym innym jest tryb pilny - jest on skróceniem procedury, skróceniem niebezpiecznym, i pan minister potwierdził, że sytuacja, kiedy Izba w drugim czytaniu nie może zgłosić poprawki, nawet gdyby stwierdziła fundamentalny błąd, i dopiero czeka się na Senat, jest czymś niedopuszczalnym - a czym innym jest apel rządu, aby Sejm w miarę szybko rozpatrzył ustawę, bo przemawiają za tym ważne argumenty, które zostały tu zaprezentowane. Dlatego też w związku z tymi licznymi apelami podtrzymywałbym jednak apel do rządu, by zdecydował się odstąpić od trybu pilnego - po to, żeby wyeliminować owe ograniczenia proceduralne - a połączył to z apelem o szybkie rozpatrzenie projektu ze względu na występujące konieczności. Sądzę, że po to rząd ma większość w Sejmie, aby potrafił poprzez komisje odpowiednio zadbać, by zostało to zrealizowane.</u>
          <u xml:id="u-97.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-98">
          <u xml:id="u-98.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-98.1" who="#AleksanderMałachowski">Czy pan minister zechce odpowiedzieć?</u>
          <u xml:id="u-98.2" who="#AleksanderMałachowski">Od siebie powiem, panie ministrze, że wielkim zmartwieniem Prezydium Sejmu jest właśnie ta inwazja projektów pilnych, które napawają nas niepokojem o jakość prawa, które będzie stanowione w takim szybkim tempie. Jest to wielkie zagrożenie, także dla interesów rządu. To nie jest tylko ten problem, że posłowie mają dużo pracy; to jest także zagrożenie państwowych interesów.</u>
          <u xml:id="u-98.3" who="#AleksanderMałachowski">Proszę uprzejmie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-99">
          <u xml:id="u-99.0" who="#MichałStrąk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jak państwo widzieliście, uważnie słuchałem dyskusji, słyszałem wszystkie głosy, nie jestem jednak podmiotem prawnym, by tak to określić, który może w tej sprawie podjąć decyzję. Jak powiedziałem, rząd może te decyzje podejmować w dowolnym momencie procesu legislacyjnego, po prostu sprawa musi być przemyślana i rozpatrzona. Myślę, że jeżeli będzie pozytywny odzew na ten apel i na te argumenty, które tutaj przedstawiłem, to wtedy sprawa może być rozpatrzona. Tak że ja nie chcę tutaj składać ani pozytywnych, ani negatywnych deklaracji. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-100">
          <u xml:id="u-100.0" who="#AleksanderMałachowski">Prezydium Sejmu już się w tej sprawie zwracało do rządu. Myślę, że dzisiejsza dyskusja utwierdzi przedstawiciela rządu w przekonaniu, że jest to wniosek w pełni racjonalny.</u>
          <u xml:id="u-100.1" who="#AleksanderMałachowski">Wysoka Izbo, skoro nie ma więcej pytań do pana ministra, nie pozostaje mi nic innego, jak oświadczyć, iż zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-100.2" who="#AleksanderMałachowski">Prezydium Sejmu pierwotnie chciało zgłosić wniosek o skierowanie projektu do komisji, ale skoro pan poseł Rokita przedstawił inny wniosek, mianowicie wniosek o odrzucenie projektu ustawy, przystąpimy do głosowania w tej sprawie jutro rano.</u>
          <u xml:id="u-100.3" who="#komentarz">(Poseł Jerzy Jaskiernia: Panie marszałku, może zapytajmy pana posła Rokitę, czy podtrzymuje wniosek, bo zapowiadał, że pod koniec debaty zajmie w tej sprawie ostateczne stanowisko.)</u>
          <u xml:id="u-100.4" who="#AleksanderMałachowski">Panie pośle, albo pan nie zwrócił na to uwagi, albo może pana nie było. Przeprowadziłem tutaj z panem posłem Janem Rokitą mikrodebatę w tej sprawie, mówiłem, że nie mogę przyjąć wniosku warunkowego, bo regulamin Sejmu nie przewiduje takiej instytucji. Oprócz tego pan poseł Rokita odwrócił sytuację: Jeśli rząd nie zdejmie klauzuli trybu pilnego, on składa wniosek, a gdyby rząd wycofał tryb pilny, to on ten wniosek wycofa. Rząd nie zdjął klauzuli trybu pilnego, wobec tego wniosek posła Jana Rokity pozostaje w mocy.</u>
          <u xml:id="u-100.5" who="#AleksanderMałachowski">Do głosowania przystąpimy jutro rano.</u>
          <u xml:id="u-100.6" who="#AleksanderMałachowski">Czy jeszcze są jakieś niejasności, jeśli chodzi o ten punkt porządku dziennego?</u>
          <u xml:id="u-100.7" who="#AleksanderMałachowski">Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-100.8" who="#AleksanderMałachowski">Debatę nad tym punktem porządku dziennego uważam za zakończoną.</u>
          <u xml:id="u-100.9" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 5 porządku dziennego: Pierwsze czytanie pilnego rządowego projektu ustawy o zasiłkach rodzinnych i pielęgnacyjnych oraz o zmianie niektórych ustaw (druk nr 617).</u>
          <u xml:id="u-100.10" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu ministra pracy i polityki socjalnej pana Leszka Millera.</u>
          <u xml:id="u-100.11" who="#AleksanderMałachowski">Proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-101">
          <u xml:id="u-101.0" who="#LeszekMiller">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Z upoważnienia Rady Ministrów mam zaszczyt przedstawić projekt ustawy o zasiłkach rodzinnych i pielęgnacyjnych. Jest to pierwsza ustawa z pakietu aktów prawnych składających się na program „Strategia dla Polski”. Jest ona także pierwsza z zakresu ustaw dotyczących głębokiej reformy systemu zabezpieczenia społecznego.</u>
          <u xml:id="u-101.1" who="#LeszekMiller">Przedkładany projekt zastąpi dekret Rady Ministrów z 28 października 1947 r. o ubezpieczeniu rodzinnym oraz oparte na tym dekrecie oraz innych aktach prawnych rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 10 kwietnia 1989 r. w sprawie zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-101.2" who="#LeszekMiller">W świetle obowiązujących przepisów zasiłek rodzinny jest świadczeniem ubezpieczeniowym w całości powiązanym z systemem ubezpieczeń społecznych. Przysługuje on osobom podlegającym ubezpieczeniu społecznemu na członków rodzin (dzieci i małżonka) i jest wypłacany na każdą uprawnioną osobę w jednolitej wysokości 167 000 zł miesięcznie.</u>
          <u xml:id="u-101.3" who="#LeszekMiller">Wspomagająca rola tego zasiłku systematycznie maleje:</u>
          <u xml:id="u-101.4" who="#LeszekMiller">— w 1992 r. stawka zasiłku wynosiła 8% przeciętnej płacy;</u>
          <u xml:id="u-101.5" who="#LeszekMiller">— w 1993 r. — nieco powyżej 4% przeciętnej płacy;</u>
          <u xml:id="u-101.6" who="#LeszekMiller">— w II kwartale obecnego roku — nieco powyżej 3% przeciętnej płacy.</u>
          <u xml:id="u-101.7" who="#LeszekMiller">Ustalenie stawki zasiłku rodzinnego na obowiązującym obecnie poziomie 167 000 zł nastąpiło w 1992 r. na mocy decyzji ówczesnego ministra pracy i polityki socjalnej.</u>
          <u xml:id="u-101.8" who="#LeszekMiller">Próby modyfikacji istniejących zasad zakończyły się niepowodzeniem. Projekt ustawy, zakładający zmianę charakteru świadczenia, skierowany do Sejmu w 1992 r., został wycofany.</u>
          <u xml:id="u-101.9" who="#LeszekMiller">Wysoki Sejmie! Rząd podziela pogląd, że pomoc dzieciom w rodzinach o niskich dochodach powinna mieć charakter kompleksowy: pieniężny i rzeczowy. Nierzadkie bowiem są wypadki wykorzystywania przez dorosłych świadczeń na zaspokajanie innych, nie związanych z wychowaniem dzieci, potrzeb.</u>
          <u xml:id="u-101.10" who="#LeszekMiller">Rząd zdecydował, że w pierwszej kolejności należy dokonać reformy świadczeń pieniężnych. Na drugim etapie projektowane są kompleksowe uregulowania rozproszonych świadczeń na rzecz rodziny. Mam tu na myśli zasiłki rodzinne, wychowawcze, porodowe oraz dla kobiet w ciąży, a także rozbudowę systemu świadczeń rzeczowych dla rodzin.</u>
          <u xml:id="u-101.11" who="#LeszekMiller">Przedkładany projekt ustawy tworzy nowy, jednolity i powszechny system zasiłków rodzinnych w całości finansowanych z budżetu państwa, zastępujący dotychczas wypłacane zasiłki i dodatki rodzinne objętym ubezpieczeniem społecznym, zasiłki rodzinne dla dzieci rolników indywidualnych oraz system dodatków do uposażeń dla funkcjonariuszy MSW i MON.</u>
          <u xml:id="u-101.12" who="#LeszekMiller">Zasadniczym celem reformy zasiłków rodzinnych jest wyłączenie ich z systemu ubezpieczeń społecznych i nadanie im charakteru świadczenia socjalnego oraz skierowanie środków do rodzin gorzej sytuowanych. W projekcie przyjęto zasadę, że zasiłek rodzinny będzie wypłacany wszystkim rodzinom, w których sytuacja materialna jest na tyle trudna, iż uzasadnia przyznanie dodatkowej pomocy, tj., gdy przeciętny dochód na osobę w rodzinie nie przekracza 40% przeciętnej płacy. Jednocześnie zwiększa się kwotę zasiłku do 245 tys. zł. Jest to zgodne z wielokrotnie wyrażaną intencją rządu kierowania pomocy państwa do rodzin i osób żyjących w trudniejszej sytuacji finansowej.</u>
          <u xml:id="u-101.13" who="#LeszekMiller">Nadanie zasiłkom rodzinnym charakteru świadczenia socjalnego spowoduje istotne zmiany w grupach osób dotychczas uprawnionych do zasiłków. I tak, z obecnej liczby osób, wynoszącej ok. 12 mln, według szacunków straci prawo do zasiłku ponad 4,8 mln osób, tj. 33,2%. Jednocześnie nastąpi znaczący wzrost liczby osób uprawnionych do zasiłku z tytułu wprowadzenia systemu powszechnego nie uwarunkowanego - tak jak dotychczas - spełnieniem obowiązku ubezpieczenia społecznego. Wśród 750 tys. uprawnionych około 150 tys. to osoby z rodzin rolników nie objętych ubezpieczeniem, które po zasiłek zgłoszą się do organów pomocy społecznej, a nie do Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego.</u>
          <u xml:id="u-101.14" who="#LeszekMiller">Przyjęte progi dochodowe, uprawniające do świadczenia, są zsynchronizowane z rozwiązaniami przyjętymi w systemie pomocy społecznej. W świetle projektu ustawy w rodzinie z jednym dzieckiem posiadanie dochodu przekraczającego 120% średniego wynagrodzenia - według danych za drugi kwartał byłaby to kwota nieco powyżej 6 mln zł - pozbawiać będzie prawa do zasiłku; w rodzinie z dwojgiem dzieci kwota ta przekraczać musi 160% przeciętnego wynagrodzenia, czyli powyżej 8 mln zł. W rodzinie z trojgiem dzieci osiągnięcie dochodu przewyższającego 200% przeciętnego wynagrodzenia, to jest ponad 10 mln zł, pozbawiać będzie prawa do zasiłku.</u>
          <u xml:id="u-101.15" who="#LeszekMiller">Realizując postulaty i wnioski zgłoszone w trakcie wielomiesięcznych konsultacji, rząd przyjął zasadę, zgodnie z którą prawo do zasiłku rodzinnego i pielęgnacyjnego dla uprawnionych niepełnosprawnych członków rodziny przysługuje niezależnie od sytuacji materialnej rodziny. Uznano bowiem, że rodziny te ponoszą dodatkowe koszty związane z chorobą dziecka. Ponadto zdecydowano o przekazaniu, z puli środków przeznaczonych w budżecie na 1995 r. na zasiłki rodzinne, kwoty 540 mld zł na wzmocnienie systemu stypendialnego dla dzieci uczących się w szkołach wyższych. Uznano, że pomoc w formie stypendium przyznana dzieciom studiującym będzie bardziej efektywna niż powrót do zasady wypłacania zasiłków rodzinnych na dzieci studiujące w wieku do 24 lat.</u>
          <u xml:id="u-101.16" who="#LeszekMiller">Wysoki Sejmie! W projekcie ustawy określono zasady przyznawania i wypłacania zasiłków rodzinnych. Ustalenie uprawnień i wypłata zasiłku następowałyby w zasadzie na wniosek uprawnionego, posiłkowo wniosek taki złożyć mógłby pracownik socjalny pomocy społecznej lub organizacja społeczna. Prawo do zasiłku ustalane byłoby na okresy 6-miesięczne na podstawie dochodu rodziny z dwóch kwartałów poprzedzających. Za dochód rodziny ustawa uważa wszystkie dochody brutto bez względu na tytuł i źródło ich uzyskania. Przyjęte w projekcie ustawy pojęcie dochodów jest znacznie szersze od pojęcia dochodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Wynika to z szerokiego zakresu elementów wyłączonych z podatku dochodowego. Dochód rodziny, od którego zależy prawo do zasiłku, ustalony będzie na podstawie oświadczenia uprawnionego, które może być zweryfikowane w trybie określonym przez ministra finansów w porozumieniu z ministrem pracy i polityki socjalnej. Uprawniony obarczony został obowiązkiem przedstawienia dowodów stwierdzających prawo do zasiłku rodzinnego, a także zawiadamiania o wszelkich zmianach mających wpływ na uprawnienia do zasiłku. Przewidziana jest możliwość elastycznego reagowania na zmiany sytuacji materialnej rodziny w przypadku utraty dochodu, na przykład w związku ze zwolnieniem z pracy. W takim wypadku prawo do zasiłku ustalane będzie na podstawie dochodu, z wyłączeniem utraconego źródła dochodu, a tym samym uprawniony nie będzie pozbawiony prawa do pobierania świadczeń przez 6-miesięczny okres poprzedzający termin następnej weryfikacji.</u>
          <u xml:id="u-101.17" who="#LeszekMiller">Wprowadzono także rozwiązanie zapobiegające całkowitej utracie pobieranego zasiłku w sytuacji, gdy dochód rodziny zwiększy się, ale w stopniu nie rekompensującym utraty pobieranego dotychczas zasiłku. Jeżeli zatem kwota przekroczenia granicy dochodu przypadająca na wszystkich członków rodziny nie równoważy kwoty zasiłku, zasiłek rodzinny jest nadal wypłacany, ale w wysokości pomniejszonej o kwotę tego przekroczenia.</u>
          <u xml:id="u-101.18" who="#LeszekMiller">Zaświadczenia wydawane przez zakłady pracy i właściwe organy finansowe, a także urzędy administracji rządowej i samorządowej będą zwolnione od opłat.</u>
          <u xml:id="u-101.19" who="#LeszekMiller">Powyższe propozycje dają możliwość wybiórczego kontrolowania uprawnień, a w razie ustalenia nieprawidłowości kwoty nienależnie pobranych zasiłków podlegają zwrotowi. Zasiłki wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów, a także w wypadku świadomego wprowadzania w błąd przez osobę ubiegającą się o zasiłek - podlegają zwrotowi wraz z odsetkami.</u>
          <u xml:id="u-101.20" who="#LeszekMiller">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Projekt ustawy zakłada, że zasiłki będą wypłacane w sposób najbardziej dogodny dla świadczeniobiorców, tj.:</u>
          <u xml:id="u-101.21" who="#LeszekMiller">— pracownikom w zakładach pracy ich zatrudniających;</u>
          <u xml:id="u-101.22" who="#LeszekMiller">— emerytom i rencistom odpowiednio przez oddziały Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego oraz inne organy rentowe wypłacające świadczenia;</u>
          <u xml:id="u-101.23" who="#LeszekMiller">— bezrobotnym przez rejonowe urzędy pracy;</u>
          <u xml:id="u-101.24" who="#LeszekMiller">— w pozostałych przypadkach przez ośrodki pomocy społecznej.</u>
          <u xml:id="u-101.25" who="#LeszekMiller">Wymienione wyżej podmioty ustalają także uprawnienia do zasiłków rodzinnych.</u>
          <u xml:id="u-101.26" who="#LeszekMiller">W celu umożliwienia zachowania ochrony uprawnień przewidzianej dla świadczeń z ubezpieczenia społecznego wprowadzono możliwość odwołania od decyzji oddziału ZUS czy prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego oraz innego właściwego organu rentowego do sądu wojewódzkiego.</u>
          <u xml:id="u-101.27" who="#LeszekMiller">Projekt ustawy o zasiłkach rodzinnych i pielęgnacyjnych był przedmiotem konsultacji ze związkami zawodowymi i organizacjami pracodawców prowadzonych na podstawie art. 19 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych oraz art. 15 ust. 2 ustawy o organizacjach pracodawców. Niezależnie od powyższego począwszy od pierwszych miesięcy tego roku projekt był przedmiotem kilku posiedzeń Zespołu do Spraw Wynagrodzeń oraz Zabezpieczenia Socjalnego, działającego w ramach negocjacji dotyczących gwarancji socjalnych obywateli. Na zakończenie tych rozmów sporządzony został protokół zawierający stanowiska przedstawicieli związków zawodowych i organizacji pracodawców oraz strony rządowej. Z przebiegu konsultacji oraz prac zespołu wynika przede wszystkim, że przedstawiciele związków zawodowych oraz organizacji pracodawców zgodni byli z propozycją strony rządowej co do zmiany charakteru zasiłku rodzinnego - na świadczenie socjalne. Rozbieżności dotyczyły wysokości stawek zasiłku oraz poziomu progu dochodowego uprawniającego do zasiłku rodzinnego. Uwzględniono propozycję dotyczącą możliwości podwyższenia określonej w ustawie kwoty zasiłku rodzinnego poprzez sformułowanie stosownego upoważnienia dla Rady Ministrów. Uwzględniono także postulat, aby na dziecko chore wypłacany był zasiłek pielęgnacyjny i zasiłek rodzinny niezależnie od sytuacji materialnej rodziny. Przebieg konsultacji i zebrane opinie zdecydowały także o odstąpieniu od pierwotnego zamiaru zwiększenia stawki zasiłku rodzinnego na kolejne dziecko.</u>
          <u xml:id="u-101.28" who="#LeszekMiller">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przedstawiony projekt ustawy o zasiłkach rodzinnych i pielęgnacyjnych stwarza możliwość efektywniejszego kierowania środków do rodzin znajdujących się w trudniejszej sytuacji materialnej. Porządkuje on także finanse Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, odciążając fundusz od wypłaty świadczeń nie mających w istocie rzeczy charakteru ubezpieczeniowego. Wyrażam przekonanie, że intencje rządu zawarte w tym projekcie ustawy zostaną podzielone przez Wysoką Izbę. W imieniu rządu wnoszę zatem o uchwalenie przedkładanej ustawy o zasiłkach rodzinnych i pielęgnacyjnych. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-101.29" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-102">
          <u xml:id="u-102.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-102.1" who="#AleksanderMałachowski">Wysoka Izbo! Przypominam, że Sejm ustalił w debacie nad tym punktem porządku dziennego...</u>
          <u xml:id="u-102.2" who="#komentarz">(Poseł Maria Stolzman: W sprawie formalnej, panie marszałku. Chciałabym spytać, czy nie można by przeprowadzić całej debaty po przerwie, żeby zachować ciągłość.)</u>
          <u xml:id="u-102.3" who="#komentarz">(Poseł Anna Bańkowska: Nie, ja się nie zgadzam.)</u>
          <u xml:id="u-102.4" who="#AleksanderMałachowski">Pani posłanko, rzeczywiście zostało nam niewiele minut. Jeżeli pani posłanka Bańkowska, która jest w tej chwili zapisana do głosu, pragnie wygłosić dłuższe przemówienie, to zakończy je po godz. 14.</u>
          <u xml:id="u-102.5" who="#komentarz">(Poseł Anna Bańkowska: Zmieszczę się w czasie na pewno.)</u>
          <u xml:id="u-102.6" who="#AleksanderMałachowski">Ale czy w czasie przewidzianym dla klubu, czy w czasie, jaki pozostał do godz. 14?</u>
          <u xml:id="u-102.7" who="#komentarz">(Poseł Anna Bańkowska: Do godz. 14.)</u>
          <u xml:id="u-102.8" who="#AleksanderMałachowski">Dobrze, pozostajemy przy tym.</u>
          <u xml:id="u-102.9" who="#AleksanderMałachowski">Przypominam, iż Sejm ustalił w debacie nad tym punktem porządku dziennego podział czasu pomiędzy kluby i koła parlamentarne, w zależności od ich wielkości, w granicach od 6 do 31 minut, to jest debatę krótką.</u>
          <u xml:id="u-102.10" who="#AleksanderMałachowski">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-102.11" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do wysłuchania wystąpień w imieniu klubów i kół parlamentarnych.</u>
          <u xml:id="u-102.12" who="#AleksanderMałachowski">Jako pierwszą proszę panią posłankę Annę Bańkowską z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-102.13" who="#AleksanderMałachowski">Przepraszam, chcę powiedzieć pani posłance Marii Stolzman, że bardzo mi przykro, umieściliśmy jednak tak dużo punktów w porządku dziennym, że każda minuta jest droga. Inaczej będziemy pracowali do godz. 1 w nocy.</u>
          <u xml:id="u-102.14" who="#AleksanderMałachowski">Proszę panią posłankę o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-103">
          <u xml:id="u-103.0" who="#AnnaBańkowska">Panie marszałku, bo nie zdążę do godz. 14.</u>
          <u xml:id="u-103.1" who="#AnnaBańkowska">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Ustawa o zasiłkach rodzinnych i pielęgnacyjnych zawarta w druku nr 617 zmienia charakter zasiłków rodzinnych ze świadczeń o charakterze ubezpieczeniowym na świadczenia o charakterze powszechnym i roszczeniowym, finansowane, co jest bardzo ważne, z budżetu państwa. Uznać to należy za rozwiązanie prawidłowe. Od dawna postulowali to specjaliści z zakresu ubezpieczeń społecznych, posiadanie dzieci nie jest bowiem związane z typowym ryzykiem ubezpieczeniowym. Zasiłki rodzinne uznawane są za podstawowe świadczenie na rzecz rodziny.</u>
          <u xml:id="u-103.2" who="#AnnaBańkowska">Dotychczas obowiązujące rozwiązania spowodowały, iż wspomagająca rola tego zasiłku malała. Ostatnia podwyżka kwoty zasiłku nastąpiła w 1992 r. Wtedy zasiłek stanowił 8% przeciętnej płacy, w drugim kwartale bieżącego roku zaledwie 3,2%. Utrzymywanie kwoty zasiłku od kilku lat na nie zmienionym poziomie było, jak można sądzić, elementem racjonalizowania przez rząd wydatków na te cel. Zasiłki przestały tracić swój osłonowy charakter. Były przyznawane w takiej samej wysokości bez względu na sytuację dochodową rodziny, co było krytykowane. Równocześnie decyzje o zreformowaniu zasiłków rodzinnych były odkładane w czasie, jako trudne i niezbyt popularne.</u>
          <u xml:id="u-103.3" who="#AnnaBańkowska">Projekt, z którym występuje rząd, nie jest pierwszą tego typu próbą. Poprzednie rządy też kierowały do Sejmu propozycje nowych rozwiązań, potem je wycofywały.</u>
          <u xml:id="u-103.4" who="#AnnaBańkowska">Przedłożona w druku nr 617 ustawa tworzy nowy, jednolity i powszechny system zasiłków rodzinnych, finansowany w całości z budżetu państwa, co zmniejszy dotację do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wykorzystywaną bardzo często jako karta przetargowa przy załatwianiu spraw emerytów i rencistów. (Wtedy to nie mówiło się, że w kwocie dotacji tyle i tyle bilionów stanowią kwoty na zasiłki.) Zastępuje dotychczas wypłacane zasiłki i dodatki rodzinne dla objętych ubezpieczeniem społecznym, zasiłki dla dzieci rolników indywidualnych oraz system dodatków do uposażeń dla funkcjonariuszy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Ministerstwa Obrony Narodowej.</u>
          <u xml:id="u-103.5" who="#AnnaBańkowska">Rząd, wychodząc z tą propozycją, zdecydował, że w pierwszej kolejności należy dokonać reformy świadczeń pieniężnych - na drugim etapie projektowana jest kompleksowa regulacja rozproszonych świadczeń na rzecz rodziny. Tu chciałabym przypomnieć, że inną ustawą są regulowane zasiłki wychowawcze, inną porodowe, w innym jeszcze miejscu mówimy o zasiłkach dla kobiet w ciąży. Rząd widzi też potrzebę, o czym wspominał pan minister, rozbudowania sfery świadczeń rzeczowych dla rodziny.</u>
          <u xml:id="u-103.6" who="#AnnaBańkowska">W przedłożonym projekcie ustawy przyjęta jest zasada, iż zasiłek będzie wypłacany we wszystkich rodzinach, w których dochód na osobę nie przekracza 40% przeciętnej płacy w gospodarce narodowej. W wypadku zasiłków wypłacanych w okresie od marca do sierpnia miałoby to być 40% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce z IV kwartału roku poprzedniego, a dla następnego okresu - z II kwartału tego roku.</u>
          <u xml:id="u-103.7" who="#AnnaBańkowska">Klub SLD podziela główne założenia reformy zasiłków rodzinnych. Naszym zdaniem da to szansę na podwyższenie wysokości zasiłku i poprawę sytuacji ekonomicznej rodzin biedniejszych. Jednocześnie wyrażamy obawę, iż zaproponowany próg dochodowy, w wysokości 40% przeciętnego wynagrodzenia z tak odległego okresu, o czym mówiłam - IV bądź II kwartał - przy istniejącej inflacji, pozbawi prawa do zasiłku rodzinnego dzieci, które żyją w rodzinach o dochodzie poniżej minimum socjalnego, na granicy minimum socjalnego. Jeśli te obawy podczas prac nad projektem w komisji okażą się zasadne (będziemy wtedy dyskutować nad określonymi przelicznikami), będziemy wnosić o podwyższenie progu dochodowego. Niepokoi nas to, iż nie przewidziano w ustawie mechanizmu waloryzacji kwoty zasiłków. Projekt ustala zasiłek w kwocie 245 tys. zł na każde dziecko i daje Radzie Ministrów delegację dla jego podwyższania. Istnieje tu niebezpieczeństwo powtarzania się złej praktyki stosowanej od 1992 r., polegającej na zamrażaniu zasiłków. Rząd, oceniając możliwości budżetu, może nie podejmować decyzji o podwyższaniu zasiłku. Unikanie systematycznej waloryzacji zasiłków przeczyłoby podstawowej zasadzie tej ustawy, polegającej na ochronie sytuacji materialnej dziecka. Po to tę reformę przeprowadzamy.</u>
          <u xml:id="u-103.8" who="#AnnaBańkowska">Jak już powiedziałam, zasiłki rodzinne uznawane są za podstawowe świadczenie na rzecz rodziny i przeprowadzając ich reformę, musimy zagwarantować ich skuteczność, a nie pozorowaną pomoc dzieciom żyjącym w rodzinach o niższych dochodach. Jest to tym bardziej konieczne, że dotyczyć będzie 8 mln osób, a równocześnie proponowana ustawa pozbawi prawa do zasiłku prawie 4 mln osób. Na podwyższenie świadczenia ze 167 tys. zł do 245 tys. zł składają się zatem efekty jak gdyby zbiorowej składki 4 mln osób, które dotychczas pobierały zasiłki, a które w momencie kiedy zgodzimy się na tę rewolucję zasiłkową, nie będą miały do nich prawa. Prawo do zasiłku rodzinnego ustalane byłoby na okresy 6-miesięczne, na podstawie dochodu rodziny z dwóch kwartałów poprzedzających. Dobrze, że w tym systemie przewidziana jest możliwość elastycznego reagowania na zmiany sytuacji materialnej rodziny w wypadku utraty dochodu w ciągu tych 6 miesięcy. Według projektu będzie istniała możliwość dokonywania korekty dochodu. Również w elastyczny sposób będzie zmniejszany zasiłek w przypadku, gdy podczas kolejnej weryfikacji dochodu okaże się, że przekroczył on dopuszczalną granicę, lecz o kwotę niższą, niż wynosi zasiłek. W takim przypadku zasiłek byłby nadal wypłacany, lecz w pomniejszonej wysokości o to przekroczenie.</u>
          <u xml:id="u-103.9" who="#AnnaBańkowska">Z zadowoleniem Sojusz Lewicy Demokratycznej przyjął propozycję, aby dokonywać wypłaty zasiłku rodzinnego i pielęgnacyjnego dla dziecka i małżonka niepełnosprawnego bez względu na dochód rodziny. Jest to rozwiązanie słuszne i oczekiwane przez te rodziny, albowiem i tak ponoszą one dodatkowe koszty związane z chorobą dziecka.</u>
          <u xml:id="u-103.10" who="#AnnaBańkowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Analizując propozycje rozwiązań dotyczące zasiłków rodzinnych, nie sposób zapomnieć o przykrej dla wielu dzieci sytuacji, polegającej na przeznaczaniu przez dorosłych zasiłków na własne, niepożądane potrzeby. Dzieje się tak w większości rodzin patologicznych. Dlatego zastanawia nas przyczyna odłożenia przez rząd na późniejszy termin rozwiązania problemu pomocy rzeczowej kierowanej do dzieci. Jesteśmy przekonani, że o progu dochodowym, o metodach urealnienia poziomu świadczeń, a także o pomocy adresowanej bezpośrednio do dziecka będziemy mówić podczas prac nad tą ustawą w Komisji Polityki Społecznej, o co w imieniu posłów Sojuszu Lewicy Demokratycznej wnoszę.</u>
          <u xml:id="u-103.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-104">
          <u xml:id="u-104.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-104.1" who="#AleksanderMałachowski">Rzeczywiście dotrzymała pani przyrzeczenia.</u>
          <u xml:id="u-104.2" who="#AleksanderMałachowski">Chciałbym - jeśli można, to naruszę trochę regulamin Sejmu - powiedzieć pani, że propozycja, by wypłacać zasiłek pielęgnacyjny bez względu na wysokość dochodu w rodzinie, ma jeszcze i inną zaletę. Nie jest to bowiem tylko kwestia takiej czy innej sumy, lecz kwestia tego, że osoby korzystające z tych zasiłków mają zawsze poczucie, iż są ciężarem dla rodziny - i ten zasiłek zmniejsza poczucie tego ciężaru. Jest to społecznie, psychologicznie bardzo szlachetne.</u>
          <u xml:id="u-104.3" who="#AleksanderMałachowski">Skoro nie ma komunikatów, to zarządzam przerwę do godz. 16.</u>
          <u xml:id="u-104.4" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 13 min 59 do godz. 16 min 01)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-105">
          <u xml:id="u-105.0" who="#AleksanderMałachowski">Proszę uprzejmie o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-105.1" who="#AleksanderMałachowski">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-105.2" who="#AleksanderMałachowski">Wysoka Izbo! Kontynuujemy dyskusję nad pilnym rządowym projektem ustawy o zasiłkach rodzinnych i pielęgnacyjnych oraz o zmianie niektórych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-105.3" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu w ramach wystąpień klubowych pana posła Henryka Bogdana z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-106">
          <u xml:id="u-106.0" who="#HenrykBogdan">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego stwierdzam, że wnoszony projekt ustawy o zasiłkach rodzinnych i pielęgnacyjnych określa nowe warunki ich przyznawania oraz tryb i zasady wypłacania. Zasiłki będą przyznawane rodzinom znajdującym się w trudniejszej sytuacji materialnej na dzieci i małżonka spełniających określone warunki. Projekt ustawy formułuje również zasady postępowania w sprawach przyznawania i wypłacania zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-106.1" who="#HenrykBogdan">Przewidywany w ustawie nowy system zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych zastąpi dotychczasowe, w tym także system zasiłków rodzinnych dla dzieci rolników indywidualnych. Wymaga to odpowiedniej nowelizacji wielu szczegółowych ustaw dotyczących zasiłków rodzinnych.</u>
          <u xml:id="u-106.2" who="#HenrykBogdan">Podzielamy pogląd, że celem tych zmian jest przekształcenie zasiłku rodzinnego ze świadczenia ubezpieczeniowego na świadczenie o charakterze socjalnym oraz stworzenie nowego, powszechnego i jednolitego systemu zasiłków rodzinnych w całości finansowanych z budżetu państwa.</u>
          <u xml:id="u-106.3" who="#HenrykBogdan">Obecnie zasiłek rodzinny jest świadczeniem ubezpieczeniowym finansowanym z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Świadczenie to przysługuje osobom podlegającym ubezpieczeniu społecznemu na dzieci czy też małżonka i jest wypłacane na każdą uprawnioną osobę w jednolitej wysokości 160 tys. zł miesięcznie. Ma to charakter „urawniłowki”, która, jak się okazuje, w niedawnych czasach znajdowała u nas i znajduje jeszcze ciągle zwolenników.</u>
          <u xml:id="u-106.4" who="#HenrykBogdan">Projekt ustawy wprowadza nowe zasady, między innymi: zasiłek rodzinny będzie wypłacany we wszystkich rodzinach, których sytuacja materialna uzasadnia przyznanie dodatkowej pomocy, to jest gdy przeciętny dochód na osobę w rodzinie nie przekracza określonej kwoty, oraz zagwarantowana będzie wypłata zasiłku rodzinnego i pielęgnacyjnego dla uprawnionych niepełnosprawnych członków rodziny, bez względu na sytuację materialną rodziny.</u>
          <u xml:id="u-106.5" who="#HenrykBogdan">Zmiana charakteru zasiłku rodzinnego ze świadczenia ubezpieczeniowego na świadczenie socjalne i jednoczesne wprowadzenie kryterium dochodowego spowodują bardziej efektywne kierowanie środków finansowych na ten cel, to jest do rodzin znajdujących się w trudniejszej, gorszej sytuacji materialnej, gdzie dodatkowa pomoc będzie miała większe znaczenie, złagodzi to - mam nadzieję - krytykę obecnie obowiązujących rozwiązań.</u>
          <u xml:id="u-106.6" who="#HenrykBogdan">Zmiana charakteru zasiłku rodzinnego z ubezpieczeniowego na powszechny z jednoczesnym wprowadzeniem kryterium dochodowego zmniejszy liczbę wypłacanych zasiłków rodzinnych, ale pozwoli na podwyższenie od 1 stycznia 1995 r. stawki zasiłku rodzinnego na każdą uprawnioną osobę.</u>
          <u xml:id="u-106.7" who="#HenrykBogdan">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Przyjmujemy do wiadomości fakt, że w sprawach dotyczących zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych były prowadzone konsultacje ze związkami zawodowymi i pracodawcami. Wszyscy przedstawiciele związków zawodowych i pracodawców zgodzili się co do propozycji zmiany charakteru zasiłku rodzinnego na socjalny oraz wprowadzenia kryterium dochodowego uprawniającego do jego otrzymania. Rozbieżności zaś dotyczyły stawek zasiłku oraz wysokości progu dochodowego uprawniającego do zasiłku. Szczególnie bliskie naszemu klubowi parlamentarnemu jest stanowisko Krajowego Związku Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych, proponujące zróżnicowanie stawek zasiłku i uzależnienie go od liczby dzieci w rodzinie: wszak na wsi jest więcej rodzin wielodzietnych niż w mieście. Niezależnie jednak od słuszności stanowiska związków zawodowych musimy też brać pod uwagę realne możliwości budżetu państwa. Proponowane przez związki zawodowe, a tym samym Krajowy Związek Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych, rozwiązania będą zatem musiały zapewne jeszcze trochę poczekać.</u>
          <u xml:id="u-106.8" who="#HenrykBogdan">W imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego wnoszę o przekazanie projektu ustawy do Komisji Polityki Społecznej.</u>
          <u xml:id="u-106.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-107">
          <u xml:id="u-107.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Henrykowi Bogdanowi z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-107.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Jana Rulewskiego z Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-108">
          <u xml:id="u-108.0" who="#JanRulewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Również ja pragnę zwrócić uwagę Wysokiej Izby na obecność młodzieży - to właśnie o jej problemach tutaj rozmawiamy, konkretnie o zasiłkach rodzinnych dla dzieci i młodzieży.</u>
          <u xml:id="u-108.1" who="#JanRulewski">Zacznę od sprostowań. Zarówno minister Miller, jak i posłanka Bańkowska twierdzili - w moim przekonaniu wprowadzając w błąd opinię publiczną - jakoby wcześniej nie pojawiały się dopracowane inicjatywy. Członkowie ówczesnego klubu Unii Demokratycznej zgłosili m.in. inicjatywę w zakresie zasiłków, której treści - wielu treści - można się doszukać w obecnej inicjatywie rządu pana Pawlaka.</u>
          <u xml:id="u-108.2" who="#JanRulewski">Przypomnę zatem: podstawowe zasady tamtej inicjatywy poselskiej, zgłoszonej w zeszłym roku, bodajże w czerwcu, zmierzały do tego, żeby rzeczywiście wyjąć spod działania prawa ubezpieczeniowego ten zasiłek, żeby był on powszechny, żeby był wyrównawczy, a więc uniemożliwiający różne próby uzyskiwania uprawnień za pomocą różnych nieuczciwych zaświadczeń. Miał on przy tym dodatkowy, korzystny element socjalny, gdyż wprowadzał zróżnicowanie wysokości zasiłków w zależności od liczebności rodziny, od liczby dzieci: dla czwartego dziecka przyznawał wyższe świadczenia. Taka była logika propozycji zgłoszonej przez posłów Klubu Parlamentarnego Unii Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-108.3" who="#JanRulewski">Część tych doświadczeń została wykorzystana w przedstawionym projekcie. W związku z tym w imieniu klubu przedstawiam poparcie dla dwóch z tych zasad, a więc że ma to być świadczenie wyłączone ze świadczeń ubezpieczeniowych i przekazane do budżetu oraz że wypłata tego zasiłku ma być bardziej powszechna, nie związana konkretnie z miejscem pracy (bądź, jak to później dodano - z bezrobociem). Natomiast nie wyrażamy zgody na to, aby wielkość zasiłku i wiek upoważniający do jego otrzymywania były różne dla dzieci pracowniczych, chłopskich i dla rodzin wojskowych, policyjnych. Ogólnie - dla służb tzw. mundurowych. Zwiększają się ponad miarę przyjęte w tym zakresie ustalenia i jest to oczywiście krzywdzące. Uważamy również za konieczne przypomnieć, że jeśli przyjmujemy zasadę, iż to ma być, jak tu posłanka Bańkowska powiedziała, podstawowe świadczenie rodzinne, to należy uwzględnić sytuację dochodową i rodzinną, ale również wielkość tej rodziny. I dlatego wnosimy, aby uwzględnić liczebność rodziny, począwszy od czwartego dziecka, lub podnieść próg upoważniający do otrzymywania zasiłku do wysokości 50%. Mogą tu paść argumenty podnoszące sprawę trudności budżetowych. Odpowiadam zatem niejako wyprzedzająco, po pierwsze, że tworzymy ustawę o zasiłkach rodzinnych i pielęgnacyjnych na lata, na długie lata, po wtóre zaś, że obecna kwota 245 tys. zł już za parę miesięcy, w momencie wejścia w życie przepisów ustawy, będzie zdeprecjonowana przez inflację. W ogóle wysokość tej kwoty, mającej być świadczeniem podstawowym, wydaje się wielu posłankom i posłom śmieszna jako nie stanowiąca żadnego realnego uzupełnienia dochodów.</u>
          <u xml:id="u-108.4" who="#JanRulewski">Gdybyśmy się zgodzili na takie zmiany, to Unia Wolności wyraża dalsze zastrzeżenia wobec przedstawionego projektu. Nie widzimy potrzeby określania progów dochodowych, upoważniających do otrzymywania zasiłków, różnych dla wsi i dla miasta. Przypomnę, że dla miasta przyjęto próg 40%. Praktycznie to będzie 42% ze względu na możliwość przekroczenia tego progu. Następnie przewidziano możliwość wyrównywania, jeśli ktoś te dochody przekracza, a dla wsi przyjęto stałą granicę, bez możliwości uzupełniania tego zasiłku, jeśli przekroczenie sięga, załóżmy, 1/10 ha przeliczeniowego. Nie widzimy potrzeby czynienia tu rozróżnienia, tak co do wysokości, jak i gdy chodzi o wspomnianą zasadę wyrównywania. Byłoby ono krzywdzące dla dzieci wiejskich.</u>
          <u xml:id="u-108.5" who="#JanRulewski">Następnie uważamy za niesprawiedliwy, a nawet za w pewnym sensie zbyt hojny gest rządu polegający na tym, że wprowadza się zróżnicowanie ze względu na formalny status cywilnoprawny gospodarstwa rodzinnego. Mianowicie uwzględnia się tylko rodziny, które mają zalegalizowane związki małżeńskie. Natomiast wiadomą jest rzeczą, że występuje znaczna liczba konkubinatów. I z tej racji dzieci w takich stadłach, i tak znajdujące się w związku z tym w przykrej sytuacji - choć nie zawsze, jest to względne - będą jednak otrzymywać na mocy ustawy premie.</u>
          <u xml:id="u-108.6" who="#JanRulewski">Podobnie należy postawić pytanie: Czy jeśli tak skrupulatnie szukamy tych pieniędzy - bo czuć przy tej ustawie, panie ministrze, oddech budżetu, stąd przecież ten tryb pilny, z tego każdy z nas zdaje sobie sprawę, również ludzie poza tą salą; pośpiech bynajmniej nie wynika z potrzeby uwzględnienia biedy w rodzinach, bo te zasiłki jej nie zlikwidują, czuć tu tylko ducha fiskusa, który na gwałt szuka pieniędzy, również w kieszeniach dzieci - to dlaczego przy łączeniu dochodów nie uwzględnia się istnienia rodzin rozbitych? Przy obliczaniu dochodów upoważniających do zasiłku powinno się w takim wypadku liczyć łącznie dochody członków rodziny, w której nie ma już trwałych związków.</u>
          <u xml:id="u-108.7" who="#JanRulewski">Oczywiście, dla mnie nie jest zrozumiała zasada waloryzacji lub braku tej waloryzacji. Z całą stanowczością i konsekwencją muszę postawić panu ministrowi Millerowi zarzut, że fakt, że w ciągu roku nie waloryzowano w jakikolwiek sposób zasiłków, spowodował, że w tej chwili pan jako rząd, my jako Izba, nie mamy manewru, możliwości manewrowych, bo nie ma środków. Gdyby zasiłki dzisiaj wynosiły 200 czy 220 tys. zł, jak powinny wynosić, to mielibyśmy środki na zmianę tej ustawy, na zmianę jej proporcji, a dzisiaj każdy rozkłada ręce i mówi: brak środków budżetowych. Dlatego nieprzypadkowo stawiałem pytanie wcześniej, żeby ta luka nie była tak wielka, uniemożliwiająca pewien manewr reformatorski w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-108.8" who="#JanRulewski">Jeśli już jestem przy problemach, które, jak mówią satyrycy, powodują, że się drapie nie tylko po głowie, to chciałbym również zgłosić wniosek do pana marszałka o to, żeby z tej ustawy zdjąć tryb pilny. Uzasadniam to następująco:</u>
          <u xml:id="u-108.9" who="#JanRulewski">Po pierwsze, brakuje wszystkich przepisów wykonawczych. Przynajmniej dwóch się doczytałem, zarządzenia ministra finansów oraz zarządzenia ministra pracy i polityki socjalnej.</u>
          <u xml:id="u-108.10" who="#JanRulewski">Po drugie, występuje parę błędów, o których tu mówiłem, a które mogą powodować przewlekłe procedowanie samych komisji sejmowych. Nie oznacza to wszakże, że klub demokratyczny Unii Wolności zamierza opóźniać prace nad tym projektem. Jesteśmy za tym, przypominając, że byliśmy za tym już rok czy 2 lata temu. Również za tym wnioskiem przemawia fakt, że do ustawy nie załączono bilansu skutków finansowych tej ustawy. Jestem daleki od posądzeń, ale chcę stwierdzić, że ten bilans jest pozytywny dla budżetu, zaś gorszy dla dzieci. I daleki jestem od tego, żeby ponownie czy już po raz trzeci powtarzać, że posłowie Unii Demokratycznej są przeciwni zarabianiu na dzieciach.</u>
          <u xml:id="u-108.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-109">
          <u xml:id="u-109.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Janowi Rulewskiemu.</u>
          <u xml:id="u-109.1" who="#AleksanderMałachowski">Pragnę wyjaśnić, panie pośle, że taka dyskusja toczyła się już przed południem w sprawie innej ustawy. Niestety, Prezydium Sejmu ma tu ograniczoną swobodę manewru. Rząd to określa i nie można powiedzieć, że tu nie zostały do tego projektu dołączone projekty rozporządzeń. Ustawa, niestety, nie określa szczegółowo, jakie to muszą być projekty rozporządzeń. Kancelaria Sejmu badała z punktu widzenia poprawności legislacyjnej ten wniosek i nie znalazła usterek. Gdyby znalazła, to zapewniam pana, że byśmy z tego skwapliwie skorzystali. Niestety, nie znalazła. Czy też na szczęście, bo dla jakości pracy rządu jest to lepiej. Natomiast, panie pośle, ta sprawa ciągnie się już dzisiaj. Jeszcze dzisiaj pan minister Strąk mówił, że rząd rozważy, czy ustawa o urzędnikach państwowych, która była omawiana przed południem, nie może być cofnięta. Niestety, w czasie, kiedy on to mówił, Prezydium Sejmu otrzymało pismo, że rząd podtrzymuje pilny tryb tej ustawy. I w tej sytuacji nie mamy swobody manewru. Tak została napisana „mała konstytucja”, w której ten przywilej rząd uzyskał. Możemy interweniować tylko przy bardzo jaskrawych naruszeniach, a z takim jaskrawym naruszeniem nie mamy w tym przypadku do czynienia. Pański apel, oczywiście, przekażę Prezydium Sejmu, ale, niestety ma on małą szansę realizacji.</u>
          <u xml:id="u-109.2" who="#AleksanderMałachowski">Czy pan chce coś wyjaśnić?</u>
          <u xml:id="u-109.3" who="#AleksanderMałachowski">Proszę uprzejmie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-110">
          <u xml:id="u-110.0" who="#JanRulewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nie chciałbym być zrozumiany, że jestem nieprecyzyjny w wypowiedziach. W ustawie jest delegacja, zobowiązanie ministra finansów, do określania zasad finansowania i gospodarki środkami przeznaczonymi na zasiłki rodzinne i pielęgnacyjne oraz delegacja, żeby minister pracy i polityki socjalnej wydał zarządzenie chyba dotyczące funkcjonowania odwołań etc. W tej chwili nie pamiętam paragrafu, ale na pewno są delegacje ustawowe dla tych dwóch ministrów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-111">
          <u xml:id="u-111.0" who="#AleksanderMałachowski">Panie pośle, sprawa nie jest łatwa. W art. 31 pkt 3a jest powiedziane dosyć ogólnie, że do uzasadnienia wniesionego przez Radę Ministrów projektu ustawy dołącza się projekty podstawowych aktów wykonawczych. I teraz oczywiście możemy toczyć spór, co jest projektem podstawowym, a co nie jest. Kancelaria Sejmu przejrzała te rzeczy... A pański wniosek oczywiście przekażę Prezydium Sejmu. Trafi tam automatycznie, ale szansa na jego realizację jest, niestety, mała, a rząd obstaje przy swoim, jak to się mówi.</u>
          <u xml:id="u-111.1" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję uprzejmie.</u>
          <u xml:id="u-111.2" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu panią posłankę Krystynę Sienkiewicz z Unii Pracy Klubu Parlamentarnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-112">
          <u xml:id="u-112.0" who="#KrystynaSienkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Młodzi Przyjaciele zgromadzeni na galerii! Klub Parlamentarny Unii Pracy, w imieniu którego występuję, mając świadomość trudności wyboru, przed którymi stoi rząd i Sejm, liczbę problemów, skalę potrzeb i ograniczoność publicznych środków, uważnie obserwuje inicjatywy bardziej efektywnego podziału środków finansowych, większego w nim udziału grup niewydolnych ekonomicznie. Taką społecznie oczekiwaną, pilną, ważną, potrzebną inicjatywą jest projekt ustawy o zasiłkach rodzinnych i pielęgnacyjnych zawarty w druku nr 617.</u>
          <u xml:id="u-112.1" who="#KrystynaSienkiewicz">Proponowany system zasiłków rodzinnych w szerszym zakresie ma zapewnić pomoc rodzinom znajdującym się w trudnej sytuacji. Informować i zgłaszać wniosek o stosowny zasiłek może nie tylko pracownik socjalny pomocy społecznej, ale także organizacji społecznej, jeżeli uprawniony nie ma możliwości zgłoszenia takiego wniosku lub zgłoszenie wniosku zaniedbuje. To pozytywny element penetrowania i rozpoznawania obszarów biedy i bezradności życiowej.</u>
          <u xml:id="u-112.2" who="#KrystynaSienkiewicz">Projekt zawiera trzy elementy kontynuacji: kryterium dochodu (w tym kontrowersyjne, krytykowane dwa hektary przeliczeniowe), utrzymanie zasady wypłacania zasiłku pielęgnacyjnego i utrzymany zakres podmiotowy zasiłku rodzinnego (a więc dzieci i małżonek).</u>
          <u xml:id="u-112.3" who="#KrystynaSienkiewicz">Zgłaszam następujące uwagi do projektu ustawy o zasiłkach rodzinnych i pielęgnacyjnych:</u>
          <u xml:id="u-112.4" who="#KrystynaSienkiewicz">Dochód w gospodarstwie domowym: nie różnicuje struktury rodzin; nie uwzględnia preferencji dla samotnych rodziców, niezależnie od ich płci, rodzin bez węzłów małżeńskich, rodzin rozbitych. Powtarza się błąd z ustawy o pomocy społecznej, gdzie nie różnicuje się dochodów z uwagi na strukturę czy wielkość rodziny. Ustawa nie zawiera próby innego zdefiniowania dochodu, na przykład na poziomie minimalnego dochodu gwarantowanego czy uwzględnienia w podatku sytuacji rodzinnej podatnika (mógłby to również być element wsparcia dla rodzin, którego nie znajduję także w „Strategii dla Polski”). Pomoc społeczna nadal będzie wspierać pracujących biednych, uzupełniając zasiłkami rodzinnymi niskie wynagrodzenia. Podwyżka zasiłków rodzinnych do kwoty 245 tysięcy — to iluzja. Jest to nawet niepełna waloryzacja w stosunku do roku 1992. Ponadto wszystkie świadczenia wzrastają parametrycznie, zaś ten zasiłek jest określony kwotowo. Czy to jest nowa metoda? Ponadto, równa kwota na każde dziecko na pewno nie jest elementem polityki prorodzinnej.</u>
          <u xml:id="u-112.5" who="#KrystynaSienkiewicz">Nie ma, ten projekt nie uwzględnia, mechanizmu waloryzacji automatycznej, a to może grozić zamrożeniem zasiłków. Za niebezpieczne wręcz uważam upoważnienie Rady Ministrów do podwyższania zasiłku rodzinnego w drodze rozporządzenia (art. 15 pkt 3). Moje zastrzeżenie opieram na podstawie doświadczenia z zasiłkami dla kobiet w ciąży i wychowujących dzieci. Dość dogłębnie i rzeczowo omówiono to przy sprawozdaniu z realizacji stosownej ustawy o planowaniu rodziny.</u>
          <u xml:id="u-112.6" who="#KrystynaSienkiewicz">W art. 18 brakuje określenia terminu złożenia wniosku. Czy jest to dzień zgłoszenia wniosku o zasiłek, czy dzień dostarczenia zgromadzonych dokumentów, pozwalających na ocenę uprawnień? W art. 11, w którym wyliczone są przypadki, kiedy odmawia się udzielenia zasiłku, w pkt. 5 mówi się o sytuacji, kiedy na dziecko przypada 39% przeciętnego wynagrodzenia, czyli zaledwie 1% mniej niż 40%, co już uprawnia do zasiłku. Jakie były motywacje takiego rozstrzygnięcia? Zbyt odległy jest okres obliczania dochodu rodziny. W przypadku wejścia w życie tej ustawy byłby to kwartał 1994 r., który będzie decydował o świadczeniu w roku 1995, przy nieuwzględnieniu inflacji.</u>
          <u xml:id="u-112.7" who="#KrystynaSienkiewicz">Natomiast za pozytywne uważamy odejście od systemu ubezpieczeń, czyli uniezależnienie decyzji o zasiłku od faktu, czy uprawniony podlega ubezpieczeniu społecznemu, jeżeli jego sytuacja materialna to uzasadnia. W sposób szczególny traktuje się rodziny, w których jest dziecko niepełnosprawne lub małżonek inwalida, co ma walor humanitarny. Za pozytywne można uznać to, że pojawia się możliwość elastycznego reagowania w razie bezrobocia, utraty prac, niewielkiego przekroczenia określonego poziomu dochodu.</u>
          <u xml:id="u-112.8" who="#KrystynaSienkiewicz">Wierząc, że proponowany system zasiłków rodzinnych w sposób bardziej efektywny zapewni pomoc rodzinom znajdującym się w najtrudniejszej sytuacji, jak przedstawia się to w uzasadnieniu projektu rządowego, i że jest to pierwszy element naprawy systemu ubezpieczeń, Klub Parlamentarny Unii Pracy będzie głosował za skierowaniem projektu do Komisji Polityki Społecznej, jednocześnie wnioskując o pozbawienie go klauzuli pilności.</u>
          <u xml:id="u-112.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-113">
          <u xml:id="u-113.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję pani posłance Krystynie Sienkiewicz z Unii Pracy.</u>
          <u xml:id="u-113.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Stanisława Kowolika z BBWR.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-114">
          <u xml:id="u-114.0" who="#StanisławKowolik">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Omawiany dzisiaj projekt ustawy o zasiłkach rodzinnych i pielęgnacyjnych zakłada wyłączenie typowych świadczeń na rzecz rodziny z systemu ubezpieczeń społecznych i nadanie im charakteru świadczeń socjalnych finansowanych w całości z budżetu państwa i uzależnionych od dochodu przypadającego na członka rodziny.</u>
          <u xml:id="u-114.1" who="#StanisławKowolik">Projekt ustawy można potraktować jako pierwszy krok w kierunku racjonalizacji i właściwej reformy systemu ubezpieczeń społecznych i świadczeń socjalnych. Ogólna idea przyświecająca przedstawionemu projektowi jest więc zgodna z programem Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform. Projekt wymaga jednak dopracowania w komisji sejmowej, gdyż wiele jego zapisów budzi wątpliwości, co do precyzji sformułowań i właściwości rozwiązań.</u>
          <u xml:id="u-114.2" who="#StanisławKowolik">Zastrzeżenia budzi zwłaszcza to, że art. 36 ust. 1 wyraźnie stwierdza, iż zasiłki rodzinne i pielęgnacyjne są finansowane z budżetu państwa, a w art. 21 mówi się, że wypłacone przez pracodawców i rejonowe urzędy pracy zasiłki rodzinne zalicza się na poczet należnych składek na ubezpieczenie społeczne. Takie rozwiązanie wydaje się wręcz karkołomne. Projekt nie wspomina o refundacji kosztów obsługi wypłaty świadczeń przez ZUS, Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, zakłady pracy i rejonowe urzędy pracy. W związku z tym koszty obsługi obciążą te instytucje, pomimo że świadczenia będą finansowane z budżetu państwa. Projekt nie wspomina o jakimkolwiek zmniejszeniu składki na ubezpieczenie społeczne, mimo że omawiane świadczenia zostają wyjęte z systemu ubezpieczeń społecznych.</u>
          <u xml:id="u-114.3" who="#StanisławKowolik">W uzasadnieniu brak jest jakiegokolwiek rachunku symulacyjnego czy nawet ogólnego bilansu kosztów planowanej przez resort pracy operacji. Wspomina się jedynie, że wprowadzenie kryterium dochodowego ograniczy liczbę wypłacanych świadczeń o około 30%, to jest z prawie 12 mln do około 8 mln. Tabelka przedstawiająca zmiany zamieszczona w uzasadnieniu wyraźnie wskazuje, że ograniczenie dotyczyć będzie wyłącznie rodzin pracowniczych, natomiast liczba uprawnionych w rodzinach rolników indywidualnych zwiększy się o około 25%. Czy tak ma wyglądać sprawiedliwe potraktowanie rodzin pracowniczych i rodzin rolników indywidualnych przez obecną koalicję? Takie pytanie nasuwa się w tym miejscu.</u>
          <u xml:id="u-114.4" who="#StanisławKowolik">Art. 35 mówi, że minister pracy i polityki socjalnej określi w drodze rozporządzenia szczegółowe zasady i tryb wypłaty zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych, zaś art. 36 ust. 2 - i tu nawiązuję do jednej z wątpliwości przedstawionych przez mojego przedmówcę - odsyła do jeszcze nie istniejącego rozporządzenia ministra finansów, w którym mają być określone szczegółowe zasady finansowania wydatków na te zasiłki. Uważam, że omawiana ustawa powinna już zawierać te regulacje, tym bardziej że przedstawione w powyższych punktach nieścisłości i braki budzą spore wątpliwości.</u>
          <u xml:id="u-114.5" who="#StanisławKowolik">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Parlamentarnego Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform wnoszę o skierowanie projektu omawianej ustawy do komisji sejmowej celem usunięcia powyższych wątpliwości.</u>
          <u xml:id="u-114.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-115">
          <u xml:id="u-115.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Stanisławowi Kowolikowi z Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform.</u>
          <u xml:id="u-115.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Andrzeja Ostoję-Owsianego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-116">
          <u xml:id="u-116.0" who="#AndrzejOstojaOwsiany">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Przykrą jest sprawą, iż zawsze znajdujemy się w takiej sytuacji, że aby komuś coś dać, innym trzeba odebrać. Projekt tej ustawy jest typowym tego przykładem. Powtarzam, jest to przykre, ale rozumiem również, że jest to konieczne. Konfederacja Polski Niepodległej zawsze szczególne baczenie dawała, tak zresztą jak i inne kluby, i to jest oczywiste i naturalne, na sytuację ludzi najbiedniejszych. Powstały w naszym kraju już tak wielkie garby, tak wielkie góry i doliny, tak wielkie nierówności między ludźmi bardzo bogatymi i ludźmi bardzo biednymi, że w jakiś sposób trzeba starać się różnice te niwelować. I dlatego też generalna zasada tego przepisu, żeby efektywniej kierować środki do rodzin będących w trudnej sytuacji materialnej znajduje nasze uznanie i poparcie, aczkolwiek oczywiście, powtarzam, przykro jest, że komuś należy odbierać. Ludzie, którym kiedyś coś przyznano - nawet jeżeli są to niewielkie kwoty - a potem to się odbiera, czują się, jak wiemy, szczególnie dotknięci. Zamiana na świadczenie socjalne też wydaje się nam słuszna i uzasadniona.</u>
          <u xml:id="u-116.1" who="#AndrzejOstojaOwsiany">Zgadzam się natomiast z większością zastrzeżeń, które wysunęli moi przedmówcy, i dlatego nie chcę powtarzać tej argumentacji, która zresztą również jest mi bliska. Chciałbym zwrócić uwagę na to, na co zwracano już uwagę — a jest to ważna sprawa — mianowicie że jeżeli dawaliśmy od roku 1992 kwotę 167 tys. zł, a dzisiaj proponujemy 245 tys. zł, to jest to, jak mówili prawie wszyscy, za mało; suma ta w zasadzie nie wyrównuje nawet kosztów inflacji. Nie wiem, czy efektywnie nie jest ona niższa od kwoty 167 tys. w 1992 r. — prawdopodobnie jest. Oczywiście nasuwa się tutaj pytanie, czy należy w tego rodzaju przepisie podawać kwotę. To również było kwestionowane. A jeżeli tak, to niewątpliwie pominięto tu sprawę systematycznej waloryzacji zasiłku, co bezwzględnie powinno być wprowadzone. Równa kwota na każde dziecko, o czym zresztą mówił pan poseł Rulewski, również wydaje się nie do przyjęcia. Należałoby tutaj wprowadzić rozsądne zróżnicowanie. Sądzę również, że nie można traktować jednakowo dość dużej, znaczącej liczby ludzi w Polsce, którzy znajdują się w szczególnie trudnej sytuacji z tego powodu, że samotnie wychowują dzieci. Matki samotnie wychowujące dzieci, z różnych przyczyn, o których nie chcę tu szerzej się rozwodzić, powinny być potraktowane inaczej, dlatego też w tym wypadku proponowałbym rozważenie możliwości przyjęcia 50%, a nie 40% przeciętnej płacy.</u>
          <u xml:id="u-116.2" who="#AndrzejOstojaOwsiany">Jeśli chodzi o pewne sprawy szczegółowe, to nie wiem, czy słuszne jest ustalanie prawa do zasiłku rodzinnego na okres 6-miesięczny. Jest to okres bardzo krótki, nawet z przyczyn technicznych - tego stałego zwracania się do urzędów, aktualizowania, ponawiania wniosków. Czy nie lepiej byłoby w art. 2 ust. 1 przyjąć okres roczny, tym bardziej że w art. 26 jak gdyby zabezpiecza się interesy państwa, mówiąc o obowiązku zwrotu nienależnie pobieranego zasiłku?</u>
          <u xml:id="u-116.3" who="#AndrzejOstojaOwsiany">Wątpliwość budzi również zapis w art. 9 ust. 1 pkt 1, który mówi, że zasiłek rodzinny na dziecko przysługuje do ukończenia 16 roku życia, a jeżeli kształci się w szkole - do czasu ukończenia nauki, ale nie dłużej niż do ukończenia 20 lat. Otóż występuje tu różnica w stosunku do wielu innych przepisów. Przytoczę chociażby art. 57 ustawy o Państwowej Straży Pożarnej, w którym podana jest definicja dziecka: za dzieci uważa się takie osoby, które nie przekroczyły 18 roku życia, a w razie uczęszczania do szkoły - 24 lat, albo 25 lat, jeżeli odbywają studia w szkole wyższej. Prawda? I to jest powtarzane zresztą w innych przepisach. Dlaczego wobec tego w tym projekcie zasiłek rodzinny na dziecko przysługuje tylko do ukończenia 16 roku życia? Proponowałbym przyjąć 18 lat. Od tego momentu dopiero dziecko może stać się samodzielne. Podobnie nie przekonuje mnie argumentacja pana ministra, że jeśli chodzi o studia w szkołach wyższych, to sprawy te będą regulowane za pomocą stypendiów. Po co wprowadzać dwa przepisy? Stypendia, jak wiemy, w wielu wypadkach przysługują, w innych nie - od różnych rzeczy jest to uzależnione. Tutaj również powinien być przepis mówiący o ukończeniu szkoły wyższej - do 24 lat.</u>
          <u xml:id="u-116.4" who="#AndrzejOstojaOwsiany">Podobnie jest, jeśli chodzi o kwestię wieku (a tu już nie ma argumentu stypendiów, który był podawany przy szkołach wyższych) w art. 16 ust. 2 pkt 1: zasiłek pielęgnacyjny przysługuje na dziecko w wieku do lat 16. Prawda? Dlaczego szesnaście? Moim zdaniem, powinno być osiemnaście. Podobnie sprawa przedstawia się w art. 16 ust. 3, który mówi, że zasiłek pielęgnacyjny przysługuje w wieku do 16 lat - nie dłużej jednak niż do ukończenia 20 lat, niezależnie od tego, czy dziecko uczęszcza np. do szkoły wyższej.</u>
          <u xml:id="u-116.5" who="#AndrzejOstojaOwsiany">Zastrzeżenie budzi również art. 14, w którym mówi się o tym, że zasiłek rodzinny nie przysługuje członkom rodziny zamieszkujących poza terytorium Rzeczypospolitej — to jest oczywiste — ale w tej części, która brzmi: „lub przebywających poza terytorium Polski dłużej niż 3 miesiące”. Ten okres „dłużej niż 3 miesiące” wydaje mi się za krótki, bowiem może się zdarzyć, że z ważnych powodów — np. leczenie czy jakieś inne przypadki szczególne — trzeba przebywać za granicą dłużej niż 3 miesiące i wtedy zasiłek rodzinny przepada. Nie widzę takiego uzasadnienia, ale jeżeli już mamy stosować jakieś ograniczenia w czasie, proponowałbym zamienić 3 miesiące na 6 miesięcy.</u>
          <u xml:id="u-116.6" who="#AndrzejOstojaOwsiany">Generalnie rzecz biorąc uważam, że propozycja rządu w tej kwestii zasługuje na poparcie i uwzględnienie, oczywiście po przeprowadzeniu koniecznych zmian. Dlatego też w imieniu Klubu Parlamentarnego Konfederacji Polski Niepodległej wnoszę o przekazanie sprawy do Komisji Polityki Społecznej.</u>
          <u xml:id="u-116.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-117">
          <u xml:id="u-117.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Andrzejowi Ostoi-Owsianemu z Konfederacji Polski Niepodległej.</u>
          <u xml:id="u-117.1" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że było to ostatnie wystąpienie w imieniu klubów.</u>
          <u xml:id="u-117.2" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do wysłuchania wystąpień indywidualnych.</u>
          <u xml:id="u-117.3" who="#AleksanderMałachowski">Jako pierwszą proszę panią posłankę Jolantę Banach z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-118">
          <u xml:id="u-118.0" who="#JolantaBanach">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Niech mi będzie wolno na wstępie odnieść się do nieuzasadnionego, moim zdaniem, pytania pana posła Rulewskiego, skierowanego pod adresem ministra Millera, a dotyczącego niewaloryzowania zasiłku przez rok. Chciałabym się dowiedzieć, dlaczego pan poseł nie zapytał poprzednich rządów, pani premier Suchockiej o to, z jakich powodów przez dwa lata nie podniesiono realnej wartości zasiłku.</u>
          <u xml:id="u-118.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-118.2" who="#JolantaBanach"> Chcę przypomnieć, a szanujmy swoją pamięć, że od 1992 r. zamrożono waloryzację zasiłków rodzinnych. Natomiast w ekspertyzie przygotowanej przez nasze Biuro Studiów i Ekspertyz czytamy, że w ciągu ostatnich 4 lat mamy do czynienia z deprecjacją zasiłków rodzinnych. Jeżeli mowa o 4 latach, znaczy to, że przed 1989 r. nie mieliśmy do czynienia z taką deprecjacją. </u>
          <u xml:id="u-118.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-118.4" who="#JolantaBanach">Wracając do meritum.</u>
          <u xml:id="u-118.5" who="#JolantaBanach">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Obawiam się, iż przedłożony projekt ustawy o zasiłkach rodzinnych i pielęgnacyjnych nie spełni społecznych oczekiwań w tej kwestii. Nie dlatego, że sama idea zmian, o której mówiono, jest niedobra - przekształcenie świadczenia ubezpieczeniowego w świadczenie socjalne, uzależnienie prawa do zasiłku od kryterium dochodowego - ale z powodu naszego nadmiernego optymizmu związanego z wiarą w to, że w ramach tych samych środków będzie można urealnić wysokość zasiłku i skierować go do rodzin najuboższych, przy jednoczesnym objęciu świadczeniem osób nie podlegających ubezpieczeniu. Tymczasem ten ostatni fakt spowoduje, że liczba uprawnionych wyniesie ok. 900 tys. osób, co przy zwiększonej kwocie zasiłku do 245 tys. oznacza ni mniej, ni więcej, tylko to, co tak najbardziej krytykujemy, czyli drastyczne obniżenie progu dochodowego do 40% przeciętnego wynagrodzenia brutto, i to z przedostatniego, nie zaś poprzedzającego kwartału.</u>
          <u xml:id="u-118.6" who="#JolantaBanach">Tak rygorystycznie zdefiniowane kryterium uprawniające do zasiłku, według szacunków ministerstwa, pozbawi świadczenia grupę około 4900 tys. osób, przy czym struktura utraty świadczeń jest w poszczególnych typach rodzin szczególnie niepokojąca. W ogólnej liczbie 4900 tys. osób tracących prawo do zasiłku 4680 tys. osób to członkowie rodzin pracowniczych. Głównie te rodziny zostaną pozbawione prawa do tego świadczenia. Jest to zjawisko niepokojące dlatego, że:</u>
          <u xml:id="u-118.7" who="#JolantaBanach">1. Bezpieczeństwo socjalne rodzin pracowniczych utrzymujących się z pracy najemnej podlega szczególnej ochronie ze względu na ryzyko, jakie ponoszą na rynku pracy.</u>
          <u xml:id="u-118.8" who="#JolantaBanach">2. Rodziny pracownicze to te, które z racji podlegania ubezpieczeniu dotychczas pobierały zasiłek. Jego utrata zostanie odebrana jako odbieranie praw nabytych.</u>
          <u xml:id="u-118.9" who="#JolantaBanach">Kryterium uprawniające do zasiłku w wysokości 40% średniego wynagrodzenia spowoduje, że świadczenie nie będzie przysługiwało nie tylko rodzinom dobrze sytuowanym, ale także i rodzinom o skromnym poziomie życia. Niewiele ponad 2 mln brutto dochodu na osobę to przecież nawet poniżej minimum socjalnego. Np. rodzina 4-osobowa o dochodzie netto, czyli takim, który dostaje na rękę, ok. 7 mln, zostanie pozbawiona zasiłku. W związku z tendencją do powiększania się liczby rodzin żyjących w trudnych warunkach materialnych i kumulacji dobrobytu w niewielkiej liczbie gospodarstw, liczba rodzin w obszarze niedostatku, czyli poniżej najniższej emerytury, może być większa, niż zakłada ministerstwo.</u>
          <u xml:id="u-118.10" who="#JolantaBanach">Chciałabym w związku z tym zapytać: Czy ministerstwo nie obawia się sytuacji, z którą mieliśmy do czynienia przy rozporządzeniu w sprawie pomocy kobietom w ciąży, w którym zaniżono liczbę świadczeniobiorców, zwłaszcza że prawo do zasiłku rodzinnego będzie ustalane na podstawie oświadczenia zainteresowanej osoby, a system kontrolny nie należy w naszym kraju do skutecznych? W związku z tym nasuwa się następne pytanie: Z jakich przyczyn natury technicznej, jak mniemam, niemożliwe jest ustalanie prawa do zasiłku na podstawie zeznań o dochodach z urzędu skarbowego, które przecież zawsze są bardziej wiarygodne od oświadczeń?</u>
          <u xml:id="u-118.11" who="#JolantaBanach">Wszystkie związki zawodowe, które brały udział w pracach Zespołu ds. Wynagrodzeń i Zabezpieczenia Socjalnego, kwestionowały ten zbyt niski poziom dochodu granicznego, od którego zależy fakt pobierania lub niepobierania zasiłku. Jeśli państwo pozwolą, zacytuję z protokołu fragment będący wyrażeniem stanowiska porozumienia Związków Zawodowych Dozoru Górniczego: „Ustalenie progu dochodowego na poziomie 40% przeciętnego wynagrodzenia jest nie do przyjęcia, gdyż zabranie świadczenia w jednym momencie ok. 45% dotychczas uprawnionych do zasiłku jest posunięciem wręcz niehumanitarnym”. To stanowisko podzieliły inne związki zawodowe.</u>
          <u xml:id="u-118.12" who="#JolantaBanach">Chciałabym zapytać, czy przynajmniej 40% średniego wynagrodzenia, nie z kwartału bezpośrednio poprzedzającego ustalanie prawa do zasiłku, ale z kwartału poprzedniego, zrównoważy wartość chociaż najniższej emerytury, dla której podstawą jest wynagrodzenie z kwartału bezpośrednio poprzedzającego.</u>
          <u xml:id="u-118.13" who="#JolantaBanach">Niewątpliwym mankamentem ustawy jest również brak mechanizmu waloryzacji zasiłku. Mówiono tutaj o tym zresztą wielokrotnie i to niemal w każdym wystąpieniu klubowym. Pomimo utrzymywania się wysokiej inflacji, jak powiedziałam: na poziomie 167 tys. złotych, od 1992 r. utrzymano kwotę zasiłku. W ciągu ostatnich 4 lat mamy więc do czynienia ze spadkiem realnym wartości zasiłku rodzinnego, co wobec braku zapisu ustawowego o konieczności waloryzacji tego świadczenia jest także, w dalszym ciągu, nieuniknione i zagraża jednej z podstawowych ról zasiłku - jego roli dochodotwórczej. Delegacja dla Rady Ministrów do podwyższania wysokości zasiłku nie będzie zmuszała rządu do wysiłku finansowego na rzecz urealnienia wartości świadczenia.</u>
          <u xml:id="u-118.14" who="#JolantaBanach">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W krajach zachodnioeuropejskich wysokość zasiłku ustalana jest w zależności od różnych kryteriów: liczby dzieci, ich wieku, określonej sytuacji ekonomicznej. W przedłożonym projekcie ustawy nie przewiduje się mechanizmów różnicujących wysokość świadczenia, mówiła o tym pani poseł Sienkiewicz. Chciałabym zapytać w związku z tym, co spowodowało, że rząd odstąpił od różnicowania kwot świadczenia w zależności od poziomu dochodu na jedną osobę w rodzinie. Sugerowane w pytaniu rozwiązanie podtrzymywałoby bowiem najważniejszą funkcję zasiłku, a mianowicie funkcję uzupełnienia dochodów rodziny. Sądzę, iż są to ważne przyczyny natury technicznej, ale w dalszej reformie świadczeń socjalnych nie będzie chyba można odejść od elastycznego ustalania ich wysokości.</u>
          <u xml:id="u-118.15" who="#JolantaBanach">Projekt budzi również wiele zastrzeżeń natury szczegółowej. Jednak ich konsekwencje społeczne są tak ważne, że pozwolę sobie zwrócić uwagę państwa na niektóre z nich.</u>
          <u xml:id="u-118.16" who="#JolantaBanach">Już obecnie zakłady ubezpieczeń społecznych w trybie wyjątkowym wydają decyzje o przyznaniu prawa do zasiłku pełnoletniemu dziecku w uzasadnionych sytuacjach. Tego problemu w dalszym ciągu projekt nie rozwiązuje. Definicji osoby uprawnionej trzeba się domyślać i nie do końca wiadomo, czy obejmuje ona również dziecko pełnoletnie.</u>
          <u xml:id="u-118.17" who="#JolantaBanach">Podobny problem z ustaleniem osób uprawnionych występuje przy braku praw do zasiłku dla sierot naturalnych i społecznych przebywających nieodpłatnie w placówkach opiekuńczo-wychowawczych. Ponadto należałoby uwzględnić przy ustalaniu prawa do zasiłku na dzieci przebywające odpłatnie w domu pomocy społecznej określenie granicznej wysokości tej odpłatności. Zdarza się bowiem tak, iż rodzice płacą symboliczną kwotę za pobyt dziecka w domu pomocy społecznej, a w myśl projektu ustawy uprawnia ich to do pobierania zasiłku nie zawsze zresztą wydatkowanego zgodnie z przeznaczeniem.</u>
          <u xml:id="u-118.18" who="#JolantaBanach">Szczególnie kontrowersyjne dla mnie są wnioski wynikające z porównania dwóch zapisów mówiących o pozbawianiu prawa do zasiłku w przypadku posiadania przez dziecko dochodów własnych oraz w wyjątkach od tej zasady.</u>
          <u xml:id="u-118.19" who="#JolantaBanach">Podstawowa zasada sugeruje, iż zasiłek nie będzie przysługiwał na dziecko, którego dochody są równe najniższej emeryturze. Wyjątek od tej zasady dotyczy dzieci spełniających warunki konieczne do otrzymania zasiłku pielęgnacyjnego, a otrzymujących jednocześnie wynagrodzenie z tytułu pracy. Na te dzieci bez względu na ich dochody będzie więc rodzic pobierał i zasiłek rodzinny, i pielęgnacyjny, i dziecko wynagrodzenie. A tymczasem, na przykład, samotna matka, której dziecku przyznano rentę rodzinną w wysokości najniższej emerytury brutto, ponosząca również zwiększone koszty psychiczne i materialne związane z utrzymywaniem rodziny niepełnej, nie otrzyma zasiłku. Chyba że renta rodzinna przyznana na dziecko nie jest jego dochodem własnym.</u>
          <u xml:id="u-118.20" who="#JolantaBanach">Prosiłabym o wyjaśnienie tych trudności definicyjnych, które powinny być jednak w ustawie doprecyzowane. W ogóle zasada uzależniania wypłacania zasiłków rodzinnych od pielęgnacyjnych jest wątpliwa, jeżeli:</u>
          <u xml:id="u-118.21" who="#JolantaBanach">1) rezygnujemy z generalnej zasady, iż uprawnieni są tylko ubezpieczeni świadczeniobiorcy;</u>
          <u xml:id="u-118.22" who="#JolantaBanach">2) jeżeli na fakt przyznania zasiłku pielęgnacyjnego w praktyce nie będą rzutować kryteria uprawniające do zasiłku rodzinnego, a więc wysokość dochodów.</u>
          <u xml:id="u-118.23" who="#JolantaBanach">Tutaj pozwolę sobie, niestety, nie zgodzić się ze stanowiskiem mojego klubu i ze stanowiskiem rządu, i - choć jest mi niezmiernie przykro - z panem marszałkiem. Rodzina, nawet bardzo dobrze sytuowana, wychowująca chore dziecko otrzyma i zasiłek rodzinny, i zasiłek pielęgnacyjny. Myślę, że jeżeli tworzymy wspólny, jednolity, jednakowy dla wszystkich, spełniający zasady sprawiedliwości społecznej pod względem kryteriów dochodowych system zasiłków rodzinnych, to nie można robić, nawet słusznych, od niego wyłomów. Jeżeli uznamy, że dodatek pielęgnacyjny dla dziecka chorego jest za mały, to trzeba go podwyższyć. Jeżeli osoba dorosła będzie czuła dyskomfort z tego powodu, że nie ma własnych źródeł dochodu, to trzeba załatwić to za pomocą renty specjalnej, a w zasiłkach rodzinnych takiego wyłomu nie wprowadzać. Zasiłek pielęgnacyjny powinien być świadczeniem powszechnym, niezależnym od innego rodzaju świadczeń, w przeciwnym bowiem wypadku zasiłek rodzinny staje się de facto ukrytą formą pomocy pielęgnacyjnej, a nie taka jest jego rola.</u>
          <u xml:id="u-118.24" who="#JolantaBanach">Na koniec chciałabym zauważyć, iż smutne jest to, że każda poważna rewolucja w systemie zasiłków społecznych wymaga jednak - by sprawiedliwości społecznej stało się zadość - dodatkowych pieniędzy z budżetu państwa. Obawiam się, że w tym przypadku będziemy mieli z tego rodzaju potrzebą również do czynienia.</u>
          <u xml:id="u-118.25" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-119">
          <u xml:id="u-119.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję pani posłance Jolancie Banach z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-119.1" who="#AleksanderMałachowski">Chcę dodać, że chyba pani mnie nie zrozumiała albo niewyraźnie to sformułowałem. Nie mówiłem o zasiłku rodzinnym, tylko o zasiłku pielęgnacyjnym dla osób dorosłych. Twierdzę z uporem, na podstawie własnych doświadczeń, że to zwiększa poczucie bezpieczeństwa w rodzinie czy poczucie pewności siebie osoby, która nie jest skazana wyłącznie na pomoc rodziny, lecz dysponuje jakąś własną sumą pieniędzy. O tym mówiłem pod adresem pani posłanki, która wtedy tę sprawę podkreśliła, występując w imieniu klubu SLD.</u>
          <u xml:id="u-119.2" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu panią posłankę Joannę Staręgę-Piasek z Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-120">
          <u xml:id="u-120.0" who="#JoannaStaręgaPiasek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Rzeczywiście długą i skomplikowaną historię mają regulacje prawne dotyczące zasiłków rodzinnych. To jest pierwsza ustawa w tej dziedzinie - wszystkie pozostałe regulacje były dokonywane za pomocą rozporządzeń Rady Ministrów - w związku z tym myślę, że dosyć dużo uwagi należy jej poświęcić.</u>
          <u xml:id="u-120.1" who="#JoannaStaręgaPiasek">Mam parę pytań. Dołączam się do tych, którzy pytali o koszty tej ustawy. Interesuje mnie to, czy one są większe niż dotychczas, czy wynoszą więcej niż 21 bln zł (jest to suma, która była dotychczas przeznaczana na zasiłki rodzinne), i czy ogranicznikiem w wypadku tej ustawy, decydującym o jej takim, a nie innym kształcie, jest właśnie ta określona kwota - 21 bln zł?</u>
          <u xml:id="u-120.2" who="#JoannaStaręgaPiasek">Druga sprawa, która mnie interesuje, to nałożone na pomoc społeczną obciążenia z racji zapisów zawartych w tej ustawie. Chcę się dowiedzieć, czy w kosztach są uwzględnione środki na realizację tej ustawy, chodzi o trochę odbiegające od charakteru pracy pomocy społecznej i pracownika socjalnego zadania mające bardzo wyraźnie cechy pracy administracyjnej, technicznej, niemniej dosyć uciążliwe.</u>
          <u xml:id="u-120.3" who="#JoannaStaręgaPiasek">Chcę też dołączyć się do tych, którzy przedstawiali uwagi mówiące o braku projektów rozporządzeń wykonawczych. Szczególnie brakuje tutaj - w kontekście tego, o czym mówiłam przed chwilą - określenia trybu i zasad wypłacania zasiłków, to jest art. 35, jak również zasad finansowania zasiłków - zarządzenie ministra finansów, art. 36.</u>
          <u xml:id="u-120.4" who="#JoannaStaręgaPiasek">Przy różnych porządkach sfery socjalnej bardzo ważna jest sprawa podstawowych definicji - definicji pojęcia dochód, gospodarstwo domowe - jednakowych sformułowań i terminów używanych w ustawie. Wydaje mi się więc, że przy okazji tej ustawy może warto uporządkować cały szereg pojęć, bo tutaj są one dość lekko potraktowane. Definicja pojęcia gospodarstwo domowe wzbudza też pewne zastrzeżenia, podobnie jak skomplikowane, nieprecyzyjne, niejasne zapisy dotyczące osób i dzieci przebywających w domach pomocy społecznej - o czym mówiła już pani poseł Banach - nie fakt przebywania, tylko fakt odpłatności musi być brany pod uwagę i w zależności od tego, kto płaci. Nie wdaję się tutaj w szczegóły, bo to jest sprawa do rozpatrzenia na posiedzeniu Komisji Polityki Społecznej.</u>
          <u xml:id="u-120.5" who="#JoannaStaręgaPiasek">Chcę powiedzieć, że właściwie ta ustawa będzie dotyczyła w około 90% — nie mam danych szacunkowych — klientów pomocy społecznej z racji przyjętego kryterium. Można więc powiedzieć, że wobec trudnej sytuacji pomocy społecznej jest to ustawa nie tyle okołobudżetowa, ile okołopomocowospołeczna, w pewien sposób uzupełniająca czy wspierająca klientów pomocy społecznej. Warto sobie zdawać z tego sprawę przy wszystkich uogólnieniach dotyczących tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-120.6" who="#JoannaStaręgaPiasek">Wydaje mi się, że niewpisanie jakiejś automatycznej waloryzacji w tę ustawę, lecz delegowanie Rady Ministrów do tego, by czuwała w pewnym sensie nad wysokością świadczeń - mając nadzieję, że można mieć zaufanie do Rady Ministrów - jest lepszym rozwiązaniem, siłą rzeczy z racji ograniczeń budżetowych - na bardzo niskim poziomie by się to odbywało.</u>
          <u xml:id="u-120.7" who="#JoannaStaręgaPiasek">Chcę też poprzeć uwagi, które tutaj padały, iż zwłaszcza wtedy kiedy klienci pomocy społecznej korzystać będą z tych zasiłków, powinna istnieć możliwość pomocy rzeczowej, a nie tylko finansowej - przy czworgu, pięciorgu, sześciorgu dzieci ta kwota może być w granicach 1,5 mln zł i wtedy jest ważne, by była możliwość pomocy rzeczowej.</u>
          <u xml:id="u-120.8" who="#JoannaStaręgaPiasek">Mam kilka drobnych uwag - jedna dotyczy art. 15. W art. 15 ust. 1 mówi się, że zasiłek rodzinny przysługuje w wysokości 245 tys. zł, a w ust. 2 - że przy wypłacie stawkę zasiłku zaokrągla się do 10 tys. zł w górę. Zatem ten zasiłek wynosi 250 tys. zł, jeśli będziemy zaokrąglać do 10 tys. zł w górę. Ustawa, moim zdaniem, ma cały szereg różnych drobnych mankamentów, pozornie drobnych, bo w ustawie one się przekładają na mnożnik osób korzystających. Kolejnym przykładem jest właściwie zbędność art. 19, który daje upoważnienie ministrowi finansów i ministrowi pracy do określenia zasad i trybu weryfikacji - inne określone tu zasady są bardzo ogólnikowe.</u>
          <u xml:id="u-120.9" who="#JoannaStaręgaPiasek">Chcę zwrócić uwagę na to, że warto byłoby ograniczać, na ile to się da, delegacje dla różnego typu ustaw, albowiem w tej małej ustawie, stosunkowo prostej, są trzy czy cztery delegacje, które sprawiają, że czytając tę ustawę trochę nie wiadomo, jaki będzie tryb, jaki będzie sposób finansowania. Jest jedna delegacja dla ministra finansów, jedna dla ministra pracy - jedna wspólnie. Na przykład tryb i zasady weryfikacji oświadczeń można, moim zdaniem, połączyć z innymi delegacjami. Mnożenie tych delegacji - z praktyki wiemy - powoduje, że wejście w życie ustawy często znacznie się opóźnia.</u>
          <u xml:id="u-120.10" who="#JoannaStaręgaPiasek">I jeszcze uwaga co do jednej sprawy. Teoretycznie może jest słuszne uzależnianie wysokości zasiłku od liczby dzieci. Z praktyki jednak wiemy, że najdroższe jest pierwsze dziecko, natomiast to trzecie czy czwarte jest najbardziej obniżające poziom życia — ubogogenne, chciałam powiedzieć, nie mogę znaleźć lepszego słowa. Jest tutaj pewna trudność z wyborem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-121">
          <u xml:id="u-121.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję pani poseł Joannie Starędze-Piasek z Unii Wolności i proszę panią poseł Wiesławę Ziółkowską z Unii Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-122">
          <u xml:id="u-122.0" who="#WiesławaZiółkowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! System oparty na zasiłkach rodzinnych ma co najmniej cztery generalne wady.</u>
          <u xml:id="u-122.1" who="#WiesławaZiółkowska">Pierwsza wada: Żeby dać te zasiłki, trzeba zabrać pieniądze z budżetu. To jest trudne i będzie trudne w tym kraju - i w każdym innym - bardzo długo.</u>
          <u xml:id="u-122.2" who="#WiesławaZiółkowska">Druga wada: Próg dochodowy, począwszy od którego daje się zasiłek rodzinny, będzie zawsze kontrowersyjny, zawsze za mały. Ten, który się teraz proponuje, 40%, jest bardzo mały; bardzo ogranicza liczbę osób uprawnionych do otrzymywania tego zasiłku. Taki problem będzie w każdym roku.</u>
          <u xml:id="u-122.3" who="#WiesławaZiółkowska">Trzecia generalna wada: Problem waloryzacji zasiłków rodzinnych. Co roku będziemy tutaj, na tej trybunie, toczyć bój o waloryzację zasiłku rodzinnego. Jeśli natomiast nie będzie waloryzacji, to zasiłek ten będzie się dewaluował i przestanie pełnić swoją funkcję.</u>
          <u xml:id="u-122.4" who="#WiesławaZiółkowska">Czwarta generalna wada: System oparty na oświadczeniach, zaświadczeniach, ile się zarabia, zawsze tworzy zjawiska patologiczne w gospodarce, gdzie jest duża strefa...</u>
          <u xml:id="u-122.5" who="#WiesławaZiółkowska">Proszę państwa, 50% ludzi pracuje w sferze prywatnej. Co najmniej połowa z tych 50% będzie miała duże możliwości przyniesienia zaświadczeń o zarobkach niższych, aniżeli faktycznie uzyskiwane. Kto na tym straci? Stracą oczywiście pracownicy z dużych państwowych zakładów pracy, gdyż tam nie będzie możliwości otrzymania takiego zaświadczenia z zaniżonymi zarobkami. Te właśnie grupy na tym stracą.</u>
          <u xml:id="u-122.6" who="#WiesławaZiółkowska">Generalne pytanie. Czy jest jakaś metoda, dzięki której można by te wady wyeliminować? Uniwersalnego rozwiązania, które by całkowicie je wyeliminowało, nie ma.</u>
          <u xml:id="u-122.7" who="#WiesławaZiółkowska">Są w świecie stosowane dwie generalne metody uwzględniania w sytuacji dochodowej ludności liczby dzieci. Jedna metoda to jest wypłacanie zasiłków rodzinnych, druga - obniżanie podstawy opodatkowania lub, z tytułu liczby posiadanych dzieci, zmniejszanie o pewne kwoty podatku; albo jest progresja, albo jej nie ma itd. Różne są tu możliwości rozstrzygnięć.</u>
          <u xml:id="u-122.8" who="#WiesławaZiółkowska">Chcę powiedzieć wprost, w sposób całkowicie jednoznaczny: Unia Pracy w 1991 r. (wtedy nie było Unii Pracy, ale było paru posłów ją tworzących) proponowała, żeby do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wprowadzić ulgę rodzinną - tak jak jest ulga związana z remontem mieszkania, z budową domu. Chodziło o to, żeby obniżać podstawę opodatkowania o ulgę rodzinną.</u>
          <u xml:id="u-122.9" who="#WiesławaZiółkowska">Proszę państwa, tutaj na tej trybunie, panowie posłowie, panie posłanki (z szacunkiem dla pani poseł Staręgi, którą sobie niezwykle cenię jako wybitnego fachowca w tej dziedzinie) mówicie państwo, że to jest zasiłek pomocowy. Jaki pomocowy? To ja mogę sobie odjąć od podatku dochodowego pewną kwotę na przykład z tytułu wymalowania okna, a z tego tytułu, że mam trójkę czy dwójkę dzieci, nie mam prawa odjąć żadnej kwoty od podatku dochodowego, który muszę płacić do budżetu państwa, i muszę oczekiwać, aż ktoś mi udzieli pomocy? To jest błędna filozofia. Moim zdaniem, bardziej mi się należy prawo odjęcia od podstawy opodatkowania pewnej kwoty właśnie dlatego, że wychowuję dzieci, aniżeli z powodu kupienia złotej klamki do mieszkania. W tej chwili, niestety, to prawo zmniejszania podstawy opodatkowania z tytułu remontów mieszkań czy budowy domu często jest związane z luksusem, z kupowaniem na przykład złotych klamek. Przepraszam, że przesadzam z tym złotem, ale niestety to jest luksus.</u>
          <u xml:id="u-122.10" who="#WiesławaZiółkowska">W związku z tym Unia Pracy uważa, że należy naprawdę mocno się zastanowić nad tym, czy nie trzeba pomyśleć o zmianie filozofii, jeśli chodzi o pomoc rodzinom wielodzietnym - odstąpić od tego typu zasiłków rodzinnych, a wprowadzić zmniejszenie podstawy opodatkowania, obniżenie podatku.</u>
          <u xml:id="u-122.11" who="#WiesławaZiółkowska">Zalety tej metody są następujące:</u>
          <u xml:id="u-122.12" who="#WiesławaZiółkowska">— eliminujemy problem, kto ma kontrolować oświadczenia dochodowe (ile kto zarabia); kontroli dokonywano by w ramach normalnej kontroli skarbowej — tak jak się kontroluje normalne oświadczenie podatkowe, czyli nie potrzeba specjalnych służb kontroli;</u>
          <u xml:id="u-122.13" who="#WiesławaZiółkowska">— eliminuje się kwestie progu podatkowego;</u>
          <u xml:id="u-122.14" who="#WiesławaZiółkowska">— eliminuje się kwestie waloryzacji — bo trzeba to tak waloryzować, jak się waloryzuje pozostałe ulgi.</u>
          <u xml:id="u-122.15" who="#WiesławaZiółkowska">To rozwiązanie, naszym zdaniem, posiada mniej wad. Nie jest uniwersalne. Możemy się różnić, ale niewątpliwie jest to rozwiązanie bardziej sprawiedliwe i obciążone mniejszą liczbą możliwych złych skutków, wręcz patologii. W związku z tym mam świadomość, że możliwości manewru są tutaj ograniczone, nie ma rozwiązań idealnych, ale Unia Pracy optowała i będzie opowiadać się za tym, aby zmienić filozofię myślenia, aby podejść do kwestii zasiłków rodzinnych inaczej niż do kwestii pomocy społecznej. To nie jest problem...</u>
          <u xml:id="u-122.16" who="#komentarz">(Poseł Jan Rulewski: Bezrobotni, bezrobotni.)</u>
          <u xml:id="u-122.17" who="#WiesławaZiółkowska">Pan poseł Rulewski jak zwykle mi podpowiada, robił to dawniej, w I kadencji, teraz robi także to samo, też podpowiada. To nie jest problem. W Stanach Zjednoczonych, w Anglii, w wielu krajach, w których stosuje się inny system - właśnie taki, o którym mówię - rozwiązano to, rozwiązano problem zasiłku dla rodzin rolniczych (bo wtedy jest taki zasiłek) i dla tych rodzin, które mają bardzo niskie dochody albo wcale ich nie uzyskują. Jest to wzajemnie powiązane.</u>
          <u xml:id="u-122.18" who="#WiesławaZiółkowska">Nie mam już czasu, czas klubu się wyczerpuje, jeszcze kolega chce zabrać głos. Dlatego tylko podkreślam: jest możliwość rozwiązania tych problemów. Nie ma tu barier intelektualnych, te możliwości istnieją.</u>
          <u xml:id="u-122.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-123">
          <u xml:id="u-123.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję pani posłance Wiesławie Ziółkowskiej.</u>
          <u xml:id="u-123.1" who="#AleksanderMałachowski">Co do klamek, nie jestem przekonany, że złoto nadaje się do ich produkcji, bo jest miękkie.</u>
          <u xml:id="u-123.2" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Tadeusza Tomaszewskiego z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-124">
          <u xml:id="u-124.0" who="#TadeuszTomaszewski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Wszystkie dotychczasowe rozwiązania prawne w zakresie zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych nie miały rangi ustawy i były bardzo często zmieniane. Wspominała już o tym pani poseł Staręga-Piasek. Zasady przyznawania zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych zawarte w druku sejmowym nr 617 zostaną niniejszym uregulowane w drodze ustawy, a więc aktu prawnego wymagającego przeprowadzenia postępowania ustawodawczego w celu jego uchwalenia, jak i wprowadzenia zmian w przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-124.1" who="#TadeuszTomaszewski">Z analizy dostarczonych Komisji Polityki Społecznej kierunków działań w sferze socjalnej, opracowanych przez Ministerstwo Pracy i Polityki Socjalnej, wynika, że projekt ustawy o zasiłkach rodzinnych i pielęgnacyjnych jest jednym z ważnych instrumentów wspierania rodzin znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej, tj. jednym z powszechnych świadczeń socjalnych o charakterze roszczeniowym, finansowanym przez budżet państwa. Oznacza to, że świadczenia te zostaną wyłączone z pakietu świadczeń ubezpieczeniowych lub świadczeń z pomocy społecznej.</u>
          <u xml:id="u-124.2" who="#TadeuszTomaszewski">Niepokój budzi fakt, iż debatując nad projektem ustawy o zasiłkach rodzinnych i pielęgnacyjnych pracujemy w oderwaniu od - chociażby - założeń zapowiedzianego w kierunkach działań w sferze polityki socjalnej projektu ustawy, który ma określić zasady udzielania świadczeń na rzecz rodziny. Wskazane byłoby, aby wszystkie ewentualne nowelizacje aktów prawnych regulujących zasiłki, które w zamierzeniach rządu mają stanowić pewien całościowy system, były rozpatrywane łącznie. Dziś trudno mówić o systemie, jeśli zasady udzielania poszczególnych świadczeń są bardzo różne.</u>
          <u xml:id="u-124.3" who="#TadeuszTomaszewski">Wysoka Izbo! Założenia ustawy są słuszne — wprowadza ona regulację dotyczącą rodzin znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji materialnej — jednak sposób realizacji budzi wiele zastrzeżeń. Zmiana charakteru zasiłku rodzinnego z ubezpieczeniowego na zaopatrzeniowy oznacza rozszerzenie kręgu osób uprawnionych do tego świadczenia na wszystkich obywateli państwa pod warunkiem, że sama osoba zainteresowana dochodzi swoich praw do świadczenia (lub inne podmioty uprawnione przez ustawę). W rezultacie tej zmiany 700–900 tys. osób uzyska prawo do zasiłku rodzinnego, w tym zgodnie z art. 2 pkt 5 znaczna część rodzin prowadzących gospodarstwa rolne (jeżeli na osobę w rodzinie uprawnionego przypada nie więcej niż 2 ha przeliczeniowe). O ułomności tego rozwiązania mówił pan poseł Rulewski.</u>
          <u xml:id="u-124.4" who="#TadeuszTomaszewski">W projekcie ustawy jako kryterium uprawniające do zasiłku rodzinnego przyjęto dochód na jednego członka rodziny w wysokości nie przekraczającej 40% przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej z kwartału branego pod uwagę przy ustalaniu prawa do zasiłku dla poszczególnych okresów 6-miesięcznych. Co na dzień dzisiejszy w praktyce oznacza ta wielkość? W stosunku do przeciętnej płacy w I półroczu 1994 r. (5080 tys. zł) stanowi to dochód niewiele przekraczający 2 mln zł na osobę. Porównajmy tę kwotę z wyliczonym przez Instytut Pracy i Spraw Socjalnych minimum socjalnym w 4-osobowym gospodarstwie domowym za czerwiec br. - wynosi ono 2077 tys. zł. 40% przeciętnego wynagrodzenia, oznacza więc, iż zasiłki rodzinne będą otrzymywały rodziny uzyskujące na 1 osobę w rodzinie dochód co najwyżej niewiele przekraczający minimum socjalne. Głównymi zasiłkobiorcami będą osoby żyjące poniżej poziomu minimum socjalnego.</u>
          <u xml:id="u-124.5" who="#TadeuszTomaszewski">Wątpliwości budzi sposób obliczania wysokości dochodów; został on arbitralnie ustalony w art. 2 i art. 11 pkt 5. Nie wiadomo, jakie przyjęto kryterium, skoro dotychczas nie ustalono tzw. koszyka potrzeb podstawowych; dlaczego przyjęto próg 39% przeciętnego wynagrodzenia, a nie na przykład 40% i przekroczenie go powoduje niemożność otrzymania tego zasiłku. Kryteria powinny być bardziej elastyczne.</u>
          <u xml:id="u-124.6" who="#TadeuszTomaszewski">Wadą projektu jest - o czym mówiło już wielu przedmówców - brak mechanizmu automatycznej waloryzacji zasiłku, chociażby poprzez powiązanie go parametrycznie z przeciętną płacą w gospodarce narodowej. Określona w projekcie ustawy wysokość zasiłku 245 tys. jest pierwszą podwyżką tego świadczenia od ponad 2,5 roku. W ciągu tego okresu zasiłki coraz gorzej pełniły funkcję uzupełnienia dochodów rodzin - mówił to również we wprowadzeniu pan minister Miller - mających na utrzymaniu dzieci, ze względu na niską kwotę, która z każdym miesiącem ulegała dalszemu obniżaniu w stosunku do przeciętnego wynagrodzenia. Gdyby dziś planowaną w projekcie ustawy wielkość zasiłku 245 tys. zł odnieść do przeciętnego wynagrodzenia w I półroczu bieżącego roku, to okazuje się, że zasiłek ten stanowiłby ok. 4,7% tego wynagrodzenia. W I kwartale 1993 r. stanowił 5,9%, w IV 1993 r. 3,5% przy kwocie 167 tys. zł. Wskaźnik ten w poszczególnych kwartałach 1995 r. ulegał będzie dalszemu obniżeniu, co oznacza, iż poziom pomocy zostanie ograniczony do kręgu już i tak bardzo niewielkiej liczby osób - coraz mniejszej.</u>
          <u xml:id="u-124.7" who="#TadeuszTomaszewski">Proponuję, Wysoka Izbo, aby rozważyć możliwość ustalania wysokości zasiłku rodzinnego corocznie w ustawie budżetowej kwotowo; by wynosiła ona nie mniej niż 8% przeciętnego wynagrodzenia z II kwartału poprzedzającego nowy rok budżetowy. Wobec mizerności budżetu sądzę, że delegacja dla Rady Ministrów może spowodować, iż ten zasiłek nie będzie waloryzowany przez następne 2,5 roku, jak to miało miejsce do tej pory. Dlatego też tę decyzję powinniśmy podejmować przy omawianiu ustawy budżetowej, co roku.</u>
          <u xml:id="u-124.8" who="#TadeuszTomaszewski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Generalnie proponowane zmiany oceniam pozytywnie. Wątpliwości budzi przyjęte kryterium dochodowe uprawniające do zasiłku rodzinnego, wysokość zasiłku i brak mechanizmu waloryzacji tego świadczenia. Obawy - również wielu upoważnionych do wypłacania - wzbudza praktyczne funkcjonowanie nowego systemu, między innymi sposób rozliczania z budżetem państwa, z licznymi podmiotami uprawnionymi do wypłaty zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-124.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-125">
          <u xml:id="u-125.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Tadeuszowi Tomaszewskiemu z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-125.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana posła Stanisława Rusznicę, też z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-125.2" who="#AleksanderMałachowski">Panie pośle, mała uwaga, dla dwóch mówców z Sojuszu Lewicy Demokratycznej pozostało 6 minut 30 sekund.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-126">
          <u xml:id="u-126.0" who="#StanisławRusznica">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Chciałbym w swoim wystąpieniu również odnieść się do części projektu ustawy o zasiłkach rodzinnych i pielęgnacyjnych (druk nr 617). Obecnie wiadomo jest jak bardzo duże trudności sprawia ustalenie dochodu uzyskiwanego przez osoby prowadzące działalność gospodarczą i płacące tzw. podatek zryczałtowany. Brak dokładnych uregulowań Ministerstwa Finansów sprawi, że znaczna część i tych osób będzie kwalifikowała się do pobierania zasiłków, mimo przeciętnie dobrego standardu życia. Mam kilka uwag i wątpliwości dotyczących niektórych artykułów tego projektu ustawy, odnoszących się głównie do opieki społecznej.</u>
          <u xml:id="u-126.1" who="#StanisławRusznica">Art. 4 ust. 3 pkt 1 oraz pkt 2 ppkt b. Odpłatność za osoby przebywające w domach pomocy społecznej nie zawsze jest ustalana w pełnej wysokości, gdyż czasem stosuje się zwolnienia. Nawet jeśli ponoszona jest w pełnej wysokości, stanowi zaledwie 50% kosztów utrzymania. Wliczanie więc ich do osób pozostających we wspólnym gospodarstwie w celu ustalenia prawa do zasiłku rodzinnego wydaje się być mało uzasadnione. Można tutaj obliczać kwotę odpłatności od sumy dochodu osiąganego w danym okresie obliczeniowym przez rodzinę.</u>
          <u xml:id="u-126.2" who="#StanisławRusznica">Art. 6 ust. 2. Trudności interpretacyjne może budzić niejasne określenie czasu, od którego przysługuje prawo do zasiłku. Należałoby wprowadzić zapis wyjaśniający, że zasiłek przysługuje od pierwszego dnia miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub od pierwszego dnia następnego miesiąca po zgłoszeniu wniosku.</u>
          <u xml:id="u-126.3" who="#StanisławRusznica">Art. 12 pkt 6. Brakuje tu dokładnego określenia, że inwalida ma I lub II grupę, tak jak mówi się o tym w pozostałych częściach ustawy.</u>
          <u xml:id="u-126.4" who="#StanisławRusznica">Art. 14. Trudne do kontroli, skoro zasiłek przysługuje na okres półroczny, będzie ustalenie, czy osoba, na którą zasiłek przysługuje, przebywa poza terytorium Polski dłużej niż 3 miesiące.</u>
          <u xml:id="u-126.5" who="#StanisławRusznica">Art. 16. Uważam, że należy tu dopisać ust. 7 mówiący, że zasiłki pielęgnacyjne nie przysługują uprawnionemu na osoby przebywające w domach pomocy społecznej, zakładach karnych, domach dziecka i innych placówkach wychowawczych. Zasiłki te przyznaje się w przypadku niepełnosprawności osobom, które ponoszą wskutek tego większe koszty utrzymania. W wymienionych placówkach osoby takie otrzymują świadczenia opiekuńczo-pielęgnacyjne nieodpłatnie. Wydaje się, że brakuje uzasadnienia do przyznania im świadczenia w postaci zasiłku pielęgnacyjnego.</u>
          <u xml:id="u-126.6" who="#StanisławRusznica">Art. 18. Ustalenie, że otrzymanie zasiłku następuje na wniosek uprawnionego, wymagać będzie poważnej akcji informacyjnej, gdyż wiele osób otrzymujących obecnie te świadczenia może nie zrozumieć zmiany ustawy.</u>
          <u xml:id="u-126.7" who="#StanisławRusznica">Art. 20 ust. 1 ppkt 6. Zlecenie wypłaty zasiłków dla domów pomocy społecznej wymaga ustalenia formy realizacji tego zadania jako zleconego gminie, zapewnienia środków na ten program rządowy oraz zwiększenia kadry w ośrodkach pomocy społecznej poprzez wytyczne ministra pracy i polityki socjalnej, ustalające np. normę 2 tys. mieszkańców na jednego pracownika socjalnego. Obecnie ośrodki pomocy społecznej pracują w składzie osobowym nie zmienionym od 1990 r., a ilość zadań wzrosła czterokrotnie.</u>
          <u xml:id="u-126.8" who="#StanisławRusznica">Art. 20 ust. 2. Wszystkie środki, jakie przekazywane są przez ośrodki pomocy społecznej podopiecznym, ustalane są w formie decyzji. Zdziwienie budzi fakt, że w przypadku zasiłków rodzinnych będzie się od tego odstępowało. Należy tu również zmienić zapisy K.p.a. dotyczące możliwości zmiany decyzji na niekorzyść podopiecznego w czasie jej obowiązywania.</u>
          <u xml:id="u-126.9" who="#StanisławRusznica">Art. 27 ust. 2. Uważam, że należy tu uściślić dzień nabycia uprawnienia do zasiłku po zgłoszeniu wniosku.</u>
          <u xml:id="u-126.10" who="#StanisławRusznica">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wnoszę o przekazanie projektu omawianej ustawy do komisji sejmowej w celu dalszego jej dopracowania.</u>
          <u xml:id="u-126.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-127">
          <u xml:id="u-127.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Stanisławowi Rusznicy.</u>
          <u xml:id="u-127.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Stanisława Wiśniewskiego, nie zrzeszonego.</u>
          <u xml:id="u-127.2" who="#AleksanderMałachowski">Panie pośle, chcę panu zwrócić uwagę, że panu przysługuje...</u>
          <u xml:id="u-127.3" who="#komentarz">(Poseł Stanisław Wiśniewski: 6 minut.)</u>
          <u xml:id="u-127.4" who="#AleksanderMałachowski">Ale na całą debatę, nie na dzisiaj, więc jeśli pan wykorzysta 6 minut, nie będzie pan mógł zabrać głosu w dyskusji nad innym punktem porządku naszych obrad.</u>
          <u xml:id="u-127.5" who="#komentarz">(Poseł Stanisław Wiśniewski: Wobec tego muszę skrócić swoje wystąpienie.)</u>
          <u xml:id="u-127.6" who="#AleksanderMałachowski">Jeśli pan chce zabrać głos w debacie nad innym punktem porządku obrad, bo jeśli nie, to ma pan pełne 6 minut. Przykro mi, ale to nie ja wymyśliłem regulamin.</u>
          <u xml:id="u-127.7" who="#AleksanderMałachowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-128">
          <u xml:id="u-128.0" who="#StanisławWiśniewski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Rozpatrywany projekt ustawy dotyczący rzekomej reformy zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych wymaga pewnych wyjaśnień. To, co wynika z dyskusji, że obecnie, na podstawie tejże ustawy zasiłek ma być przekształcony ze świadczenia typu ubezpieczeniowego w zasiłek socjalny, jest pewnym nieporozumieniem. Pragnę zwrócić uwagę Wysokiej Izby, że przecież Zakład Ubezpieczeń Społecznych do dnia dzisiejszego jest tylko realizatorem wypłacającym zasiłki, finansowanym z budżetu państwa. Przecież nie zostały spełnione zapowiedzi rządu - i tego rządu, i poprzedniego rządu pani premier Suchockiej - który pracował nad reformą tego systemu. Należy dziś wreszcie postawić zasadnicze pytanie, jaką funkcję w ramach polityki społecznej, socjalnej, prorodzinnej ma spełniać tzw. zasiłek rodzinny. Jeśli, jak cały czas słyszę, ma on być skierowany do rodzin najsłabszych finansowo, to w takim razie mówmy o zasiłku z pomocy społecznej. Bo w tej formule następuje zachwianie równowagi równości praw obywatelskich wobec wszystkich członków polskiego społeczeństwa - wszak dziecko też jest obywatelem. Obecnie wprowadzamy podział: na pewną grupę dzieci, których będzie dotyczyło prawo do zasiłku rodzinnego, i pewną grupę, której to prawo nie obejmie. Nie chcę swego wystąpienia pozostawiać w próżni. Rząd przedstawił w tej chwili najgorszy projekt, jaki może być. Mam dokument zawierający 13 propozycji, na które związki zawodowe w czasie negocjacji nie wyrażały zgody. Nie ma tam zgody, aby bazą przyznawania zasiłku rodzinnego było 40%. Bo cóż to jest 40%? Otóż 40% to jest niecałe 60% minimum socjalnego w cenach z roku 1994. Proszę wziąć pod uwagę stopę inflacji w roku 1995 - proponowane 250 tys. zł to będzie niecałe 4% średniej płacy w gospodarce kraju. A przecież wynegocjowano i zagwarantowano stosownymi porozumieniami w 1992 r., przed dniem 1 czerwca, że zasiłek rodzinny będzie miał wartość 8% średniej płacy i będzie waloryzowany w okresach kwartalnych. Jest to przykład Janosikowej ustawy - żeby pozornie zwiększyć wysokość zasiłku dla jednych, zabiera się go innym. Ponad 4 mln ludzi traci prawo do zasiłku rodzinnego. A kto zyskuje? Przy czym chodzi o pozorny zysk, bo jeśli ten zasiłek wynosił 167 tys. zł, to było to 8%; proponowane w tej chwili 250 tys. zł będzie stanowiło niecałe 4% w kwotach z 1995 r.</u>
          <u xml:id="u-128.1" who="#StanisławWiśniewski">Powiem więcej, do wczoraj nie wszystkie centrale związków zawodowych znały projekt tej ustawy. I tu zostało naruszone prawo mówiące o konieczności konsultacji w zasadniczych sprawach.</u>
          <u xml:id="u-128.2" who="#StanisławWiśniewski">Stawiam pytanie panu ministrowi: Czym ma być, według filozofii rządu, zasiłek rodzinny? Czy ma on być pewnym elementem - mam nadzieję - budowania określonej polityki społeczno-socjalnej państwa, czy ma być zasiłkiem w ramach pomocy społecznej?</u>
          <u xml:id="u-128.3" who="#StanisławWiśniewski">Z tych też względów wnoszę, panie marszałku, o odrzucenie w pierwszym czytaniu projektu tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-128.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-129">
          <u xml:id="u-129.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu uprzejmie, choć sprawił pan pewien kłopot. Myślałem bowiem, że dzisiaj skierujemy projekt ustawy do komisji, a tak będziemy musieli jutro nad tym głosować.</u>
          <u xml:id="u-129.1" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję uprzejmie panu posłowi Stanisławowi Wiśniewskiemu, nie zrzeszonemu.</u>
          <u xml:id="u-129.2" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Władysława Stępnia.</u>
          <u xml:id="u-129.3" who="#AleksanderMałachowski">Zostało panu 2 minuty i 9 sekund, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-130">
          <u xml:id="u-130.0" who="#WładysławStępień">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ponieważ mam tylko 2 minuty, w związku z tym ograniczę się wyłącznie do stawiania wniosków i zapytań pod adresem autorów projektu ustawy, a szczególnie pod adresem pana ministra Millera. Zacznę jednak od takiej refleksji. Chciałbym, panie ministrze, aby formuła, którą pan proponuje Wysokiej Izbie, różniła się od formuł, które były stosowane dotychczas. Zresztą pan poseł Rulewski mówił o tym, że te manewry z zasiłkami nie wychodziły panu, panie ministrze. Ale ja myślę, że one nie wychodziły od dawna i że w ciągu ostatnich kilku lat bez przerwy coś zabierano społeczeństwu. Czas, by nastąpił moment przełomowy, by zaczął pan właśnie, jako minister lewicowy, coś społeczeństwu dawać. Chciałbym, żeby w świetle takiej formuły widzieć wysokość zasiłku na dzieci, który wreszcie należałoby urealnić; jeśli nie od 1 stycznia, to trzeba w końcu powiedzieć, od jakiej daty. Zasiłek musi być waloryzowany i to nie podlega dyskusji, o tym wszyscy dzisiaj mówili.</u>
          <u xml:id="u-130.1" who="#WładysławStępień">Chciałbym zapytać pana ministra, jak wygląda bilans finansowy. Do zasiłku miało prawo ponad 11 mln osób, teraz będzie je miało około 8 mln osób. Z moich wyliczeń wynika, że rząd zarabia na tym 38 mld miesięcznie. Następne pytanie: Czy nie można w okresie przejściowym, którym byłby rok 1995, wspólnie finansować to, co należałoby dać ponad 245 tys. zł, przez budżet państwa i ZUS? Chciałbym również zapytać, czy resort przewiduje, jakie mogą być skutki społeczne tego, że ponad 4 mln ludzi - w tym znaczna grupa osób o dochodach pozwalających podać w wątpliwość stabilność ich sytuacji ekonomicznej - zostanie pozbawiona tych zasiłków. Generalnie jednak uważam, że ten projekt ustawy rozpoczyna nową politykę i oby przyniosła ona szczęście najbiedniejszym.</u>
          <u xml:id="u-130.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-131">
          <u xml:id="u-131.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Władysławowi Stępniowi.</u>
          <u xml:id="u-131.1" who="#AleksanderMałachowski">Jako ostatni jest zapisany do głosu pan poseł Eugeniusz Januła z Unii Pracy.</u>
          <u xml:id="u-131.2" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu, ale, panie pośle, pozostała panu 1 minuta i 33 sekundy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-132">
          <u xml:id="u-132.0" who="#EugeniuszJanuła">Dziękuję bardzo, panie marszałku, postaram się zmieścić w czasie; w związku z tym przedstawię tezy. Myślę, że po tym, co powiedziała pani poseł Ziółkowska, niewiele zostało do powiedzenia. Model zaproponowany przez panią poseł Ziółkowską w kategoriach gorszy-lepszy jest po prostu lepszy. Oczywiście, w tej chwili pracujemy nad tym modelem, który zaproponowało ministerstwo, ale ponieważ ministerstwo ma do dyspozycji Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, sądzę, że przynajmniej symulacyjnie instytut mógłby się podjąć takiego badania nad kwestią modelową. Może to być pomocne przy kolejnych ustawach tego typu, które niewątpliwie będą wprowadzane. Jeżeli bowiem mówimy o modelach - model zaproponowany przez ministerstwo, przez pana ministra, jest typowym modelem dotacyjnym w kategoriach budżetu, natomiast model, który zaproponowała alternatywnie pani poseł Ziółkowska, jest modelem akumulacyjnym: rodzina będzie rzeczywiście tym podmiotem, który będzie kierował określone fundusze na swoje własne cele. I tak to jest we wszystkich cywilizowanych państwach.</u>
          <u xml:id="u-132.1" who="#EugeniuszJanuła">Druga sprawa: uważam, że rozwiązanie dotyczące waloryzacji obligatoryjnej powinno być zawarta w końcowej części ustawy. Jest to chyba pozadyskusyjne.</u>
          <u xml:id="u-132.2" who="#EugeniuszJanuła">Kwestia następna: ponieważ część rodzin, których sprawa dodatku rodzinnego w jakiś sposób dotyczy, są to rodziny patologiczne, warto rozważyć w konkretnych rozwiązaniach, a w szczególności w przepisach wykonawczych, kwestie dotacji rzeczowych.</u>
          <u xml:id="u-132.3" who="#EugeniuszJanuła">Następna sprawa - przepraszam, że tak skrótowo mówię - to jest bariera 40%. Szeroko było to dyskutowane, ale rzeczywiście są pytania, dlaczego ma to być taki, a nie inny wskaźnik procentowy. Jest oczywiste, że wiele dzieci - bo to o dzieci w końcu chodzi - przy tej barierze 40% zostanie w naturalny sposób wyłączonych.</u>
          <u xml:id="u-132.4" who="#EugeniuszJanuła">Wreszcie kwestia ostatnia, która dotyczy nie tylko tej ustawy (tej ustawy może w mniejszym stopniu niż innych), mianowicie kwestia orzecznictwa. Przy zasiłku pielęgnacyjnym, bo o nim mowa, orzecznictwo jest stosunkowo proste: dokonuje go lekarz medycyny. Wydaje się natomiast, że w całym systemie ubezpieczeniowym, i nie tylko ubezpieczeniowym, właśnie kwestia orzecznictwa, a dokładnie - jego uszczelnienia, jest kwestią podmiotową. Póki nie uszczelnimy systemu orzecznictwa, dopóki będą funkcjonowały orzeczenia o bardzo różnej formie i treści, można mieć wątpliwości, czy reforma systemu ubezpieczeniowego (również reformy systemu zasiłków pielęgnacyjnych w jakiś sposób to dotyczy) nie będzie stała pod znakiem zapytania.</u>
          <u xml:id="u-132.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-133">
          <u xml:id="u-133.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Eugeniuszowi Janule z Unii Pracy.</u>
          <u xml:id="u-133.1" who="#AleksanderMałachowski">Lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-133.2" who="#AleksanderMałachowski">Proszę obecnie o zabranie głosu - jeśli nie ma więcej zgłoszeń - ministra pracy i polityki socjalnej pana Leszka Millera.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-134">
          <u xml:id="u-134.0" who="#LeszekMiller">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Pragnę serdecznie podziękować za wszystkie uwagi, które przepojone były autentyczną troską o to, żeby akt prawny, który miałem zaszczyt państwu przedstawić, był aktem spełniającym nasze oczekiwania, a przede wszystkim szerokie oczekiwania społeczne. Cieszę się ogromnie, że w większości wątków, które się tutaj pojawiły, państwo zechcieli podzielić intencje rządu, wyrażone w generalnym podejściu do tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-134.1" who="#LeszekMiller">Przypomnę, że z życzliwą aprobatą spotkał się fakt, iż po raz pierwszy ten rodzaj materii pragniemy uregulować decyzją Wysokiego Sejmu, a więc że ta materia, regulacje tej kwestii, uzyskają rangę ustawy.</u>
          <u xml:id="u-134.2" who="#LeszekMiller">Zyskał też poparcie zamiar, aby zmienić charakter zasiłku rodzinnego: z obecnego zasiłku o charakterze ubezpieczeniowym na zasiłek o charakterze socjalnym. W swoim wystąpieniu wspominałem, że to jest pierwsza ustawa z serii ustaw porządkujących Fundusz Ubezpieczeń Społecznych i przygotowujących głęboką reformę systemu ubezpieczeń społecznych, w tym również systemu emerytalno-rentowego.</u>
          <u xml:id="u-134.3" who="#LeszekMiller">Wyrazili państwo poparcie dla elastyczności reagowania na badanie dochodu i dla tych rozwiązań, które w ustawie są przyjęte. Z życzliwą aprobatą spotkał się sposób podejścia do zasiłku pielęgnacyjnego, którego nie uzależniamy od dochodu i, jak pięknie powiedział pan marszałek Małachowski, nie powodujemy dodatkowej frustracji z powodu poczucia ciężaru, której doświadczają osoby i tak, przecież nie ze swojej winy, cierpiące ponad miarę.</u>
          <u xml:id="u-134.4" who="#LeszekMiller">Wreszcie, z życzliwością spotkał się zamiar, aby większe środki płynęły do rodzin uboższych.</u>
          <u xml:id="u-134.5" who="#LeszekMiller">Wygłoszono jeszcze wiele innych pozytywnych opinii o tym projekcie, z powodu braku czasu nie mogę wszystkich omawiać, ale uważam, że przesądzają one o akceptacji kierunku rozwiązań, które zostały Wysokiej Izbie przedstawione.</u>
          <u xml:id="u-134.6" who="#LeszekMiller">Panie i panowie posłowie zgłosili także szereg zastrzeżeń, które w tych opiniach, jakie zostały wyrażone, są określane jako wady tego projektu.</u>
          <u xml:id="u-134.7" who="#LeszekMiller">Po pierwsze, zwrócono uwagę na brak mechanizmu waloryzacji.</u>
          <u xml:id="u-134.8" who="#LeszekMiller">Pragnę państwu przypomnieć, że system waloryzacji istniał tylko w latach 1990–1992. Przyjęto wówczas, że zasiłek rodzinny będzie wynosił 8% przeciętnego wynagrodzenia, ale bardzo szybko z tego się wycofano. Sądzę, że zwłaszcza posłowie opozycyjni, którzy o tym dzisiaj mówili, powinni pamiętać, dlaczego się wycofano. Przyczyny tego w dalszym ciągu istnieją. Od 1992 r. nie stało się nic takiego w gospodarce, co by wskazywało na jakiś gwałtowny rozwój czy gwałtowny postęp. Przeciwnie, od 1992 r. powiększyła się liczba osób, które proszą o wsparcie w ośrodkach pomocy społecznej. Powiększyła się sfera ubóstwa i abstrahowanie od tego wydaje mi się nie na miejscu.</u>
          <u xml:id="u-134.9" who="#LeszekMiller">Po drugie, wyrażono zastrzeżenia do trybu pilnego.</u>
          <u xml:id="u-134.10" who="#LeszekMiller">Pan poseł Rulewski był uprzejmy powiedzieć, że kwestionuje tryb pilny, ale jednocześnie nie oznacza to, że Klub Parlamentarny Unii Wolności zamierza opóźnić prace. Albo jedno, albo drugie. Tryb pilny, który został zastosowany w stosunku do tej ustawy, nie wynika, tak jak to sugerowano, z konieczności jakichś oszczędności budżetowych, a po prostu z konieczności rozpoczęcia reformy oraz tego, aby projektowane regulacje mogły obowiązywać od 1 stycznia 1995 roku. Argument formalny, że brakuje przepisów wykonawczych, pan marszałek Małachowski dokładnie wyjaśnił. Uważam, że akty wykonawcze, które są przewidywane, to nie są akty wykonawcze o podstawowym znaczeniu, a tak dokładnie mówią regulacje związane z regulaminem Sejmu. Sądzę, że te akty są najwyżej przepisami technicznymi.</u>
          <u xml:id="u-134.11" who="#LeszekMiller">Krytykowano projekt za to, że przewiduje równą kwotę na każde dziecko i nie premiuje liczby posiadanych dzieci. Pani posłanka Banach była uprzejma zapytać, jakie przyczyny to spowodowały. Otóż ten wariant był rozważany w zespole debatującym nad gwarancjami socjalnymi obywateli i zdecydowana większość partnerów społecznych, którzy uczestniczyli w tych negocjacjach, uznała, że nie można tego zrobić, dlatego że wówczas, przy nie zmienionej kwocie - zaraz będę o tym mówił, mam na myśli globalną kwotę, z której możemy skorzystać przy wypłacaniu zasiłków rodzinnych - gdybyśmy zwiększali czy też podwyższali zasiłek na kolejne dziecko, to zasiłek na pierwsze dziecko czy na drugie dziecko musiałby być relatywnie mniejszy. A tymczasem, proszę państwa, polskie rodziny to w przeważającej liczbie rodziny mające jedno dziecko lub dwoje dzieci. Zresztą pani Staręga-Piasek zauważyła, że najkosztowniejsze jest pierwsze dziecko. Zatem podjęlibyśmy zobowiązanie, które na pewno nie byłoby funkcjonalne i racjonalne. To był jeden z ważnych powodów, dla których nie przyjęliśmy takiego rozwiązania.</u>
          <u xml:id="u-134.12" who="#LeszekMiller">Wreszcie padła tutaj propozycja zgłoszona przez szanowną panią poseł Ziółkowską, aby w ogóle zmienić sposób konstruowania tego świadczenia i pójść w kierunku systemu ulg podatkowych, preferencji podatkowej. Jest to, jak sądzę, bardzo interesujący pomysł. Niemniej chciałbym zwrócić uwagę na to, że osoby, które korzystają z tego zasiłku, zwykle oczekują pomocy w postaci pieniędzy, a nie ulg. Proszę wyobrazić sobie rodzinę, która na początku roku szkolnego poszukuje gorączkowo środków na zakup podręczników. Dla tej rodziny ważna jest gotówka, a nie ulgi podatkowe. Jest wreszcie pewna liczba osób, które nie płacą podatku, ponieważ nie mają żadnego dochodu - te osoby nie miałyby żadnych korzyści z tego systemu.</u>
          <u xml:id="u-134.13" who="#komentarz">(Poseł Wiesława Ziółkowska: Wtedy należy wypłacać zasiłek rodzinny.)</u>
          <u xml:id="u-134.14" who="#LeszekMiller">Tak więc, proszę państwa, zachowując ten pomysł w pamięci, uważam, że w tym momencie nie można go zastosować, aczkolwiek jest niewątpliwie szalenie interesujący.</u>
          <u xml:id="u-134.15" who="#LeszekMiller">Padło też kilka sformułowań, które są, wydaje mi się, wynikiem nieporozumienia. Otóż pan poseł Kowolik pytał, czy wprowadzenie tej zmiany spowoduje obniżenie wysokości składki ZUS. Oczywiście że nie, bo są to rzeczy nie mające ze sobą nic wspólnego. Suma wydatkowana na zasiłki rodzinne pochodzi i będzie pochodzić w całości z dotacji z budżetu.</u>
          <u xml:id="u-134.16" who="#LeszekMiller">Pan poseł Ostoja-Owsiany postulował, żeby ujednolicić górną granicę wieku. Mówił, że raz są to 24 lata, raz 20 lat itd. Powoływał się - o ile dobrze zapamiętałem - na przykład straży pożarnej. Otóż to też jest nieporozumienie, jako że wymieniona tam granica 24 lat dotyczy uprawnień do korzystania z resortowej służby zdrowia czy rozmaitych przejazdów ulgowych. Natomiast wszędzie zasiłki rodzinne są z górną granicą wieku wynoszącą 20 lat.</u>
          <u xml:id="u-134.17" who="#LeszekMiller">Padła też propozycja, aby dzieci szczególnej troski objąć raczej rentą socjalną. Podzielam ten pogląd. Myślę, że to jest kierunek, który powinniśmy uznać za perspektywiczny, tylko że na razie nie ma renty socjalnej i nie wiadomo, czy zostanie ona stworzona.</u>
          <u xml:id="u-134.18" who="#LeszekMiller">Pani posłanka Staręga-Piasek była uprzejma zapytać, czy są dodatkowe środki na realizację, na obsługę, jak rozumiem, w punktach, które wypłacałyby zasiłki. Otóż odpowiadam, że nie ma. Uważam też, że nie ma takiej potrzeby, dlatego że trudno sobie wyobrazić, by zakłady pracy, które będą wypłacały te zasiłki, otrzymywały od nas z tego powodu jakąś specjalną gratyfikację. Albo też ZUS. Nie tylko ośrodki pomocy społecznej będą to wykonywały, zatem wydaje mi się, że tego rodzaju oczekiwanie byłoby stanowczo przesadne.</u>
          <u xml:id="u-134.19" who="#LeszekMiller">Wreszcie sprawa kosztów. Proszę państwa, chcę potwierdzić, że kwota 26 bln zł, którą obecnie wydatkujemy na zasiłki rodzinne, w nowym systemie pozostanie nie zmieniona. Po prostu tę kwotę inaczej dzielimy. Skarb państwa nic tutaj nie zyskuje. Jeśli mówimy o oczekiwaniach, uzasadnionych, że może kwota na dziecko powinna być wyższa niż 245 tys. zł albo że poziom dochodów powinien być podwyższony z 40% do 50%, to zdajmy sobie sprawę z konsekwencji takiego posunięcia. Otóż większy zasiłek na dziecko - to oznacza mniej dzieci objętych tym zasiłkiem. Podwyższenie progu - to oznacza mniej rodzin, którym ten zasiłek zostanie przyznany, albowiem kwota 26 bln zł zawsze pozostanie kwotą 26 bln zł. I gdy Wysoka Komisja będzie rozważała ten problem, a także i inne kwestie, będzie musiała uwzględnić ten ważny dylemat.</u>
          <u xml:id="u-134.20" who="#LeszekMiller">Panie Marszałku! Szanowne Panie i Szanowni Panowie Posłowie! Bardzo jestem rad, że właściwie wszystkie kluby zdecydowały, aby projekt przekazać do komisji. Rozumiem, że w komisji będzie szansa na spokojne rozważenie wszystkich uwag, rozstrzygnięcie, co jest do uwzględnienia, a co nie. Serdecznie dziękuję także za ogromną konstruktywność tej dyskusji. Przyznam się państwu z satysfakcją, że akurat w tej sprawie nie toczyliśmy sporu politycznego, albowiem temat, który dzisiaj był omawiany, nie powinien być upolityczniony. W rozmowie z panem posłem Rulewskim złożyłem uroczyste przyrzeczenie, że już nigdy nie będę z panem posłem polemizował, ale akurat słowa pana posła, że ten projekt ustawy jest dobry dla budżetu, lecz zły dla dzieci i że mamy tu do czynienia z próbą zarabiania na dzieciach, były przysłowiowym zgrzytem metalu o szkło w tej konstruktywnej dyskusji. I to jest moja ostatnia polemika z panem posłem Janem Rulewskim.</u>
          <u xml:id="u-134.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-135">
          <u xml:id="u-135.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-135.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu panią posłankę Wiesławę Ziółkowską.</u>
          <u xml:id="u-135.2" who="#AleksanderMałachowski">Chciałbym przedtem uzyskać informację: Czy to ma być pytanie do ministra, czy też wypowiedź w trybie art. 109 regulaminu Sejmu?</u>
          <u xml:id="u-135.3" who="#komentarz">(Poseł Wiesława Ziółkowska: Sprostowanie własnej wypowiedzi.)</u>
          <u xml:id="u-135.4" who="#AleksanderMałachowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-136">
          <u xml:id="u-136.0" who="#WiesławaZiółkowska">W trybie sprostowania, panie marszałku. Chciałam sprostować, bo może zostałam źle zrozumiana. Pomysł, który tu przedstawiłam, nie ja wymyśliłam. Ten pomysł jest stosowany, co prawda nie we wszystkich, ale w większości krajów o gospodarkach rynkowych. W związku z tym uprzejmie proszę pana ministra, panią przewodniczącą i członków Komisji Polityki Społecznej, by zechcieli jednak rozważyć: Może ten system ma większe walory, takie jak tutaj proponowałam.</u>
          <u xml:id="u-136.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-136.2" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Józef Zych)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-137">
          <u xml:id="u-137.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-137.1" who="#JózefZych">Proszę, pan poseł Jan Rulewski.</u>
          <u xml:id="u-137.2" who="#komentarz">(Poseł Jan Rulewski: Przede mną byli inni.)</u>
          <u xml:id="u-137.3" who="#JózefZych">Ach, byli inni. A kto był jeszcze? Pan poseł Stanisław Wiśniewski.</u>
          <u xml:id="u-137.4" who="#JózefZych">Bardzo proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-138">
          <u xml:id="u-138.0" who="#StanisławWiśniewski">Również w trybie art. 109. Pan minister był łaskaw stwierdzić, że partnerzy społeczni w trakcie negocjacji tzw. karty społeczno-socjalnej wyrazili zgodę, aby wszystkim było po równo. Panie ministrze, przecież i w pana resorcie, i u mnie są dokumenty świadczące o tym, że żaden z partnerów społecznych nie wyraził na to zgody. Znaczy to, że nikt nie wyraził zgody.</u>
          <u xml:id="u-138.1" who="#StanisławWiśniewski">Było również pytanie skierowane do pana ministra: Ile rząd zarabia na tej reformie zasiłków? Przed chwilą był pan łaskaw stwierdzić, że ani złotówki. Panie ministrze, jeśli tegoroczna kwota wydatkowana, 26 bln zł, przeniesiona jest na przyszły rok, to rząd zarabia 17%, bo taka jest skala inflacji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-139">
          <u xml:id="u-139.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-139.1" who="#JózefZych">Co prawda nie było to sprostowanie przewidziane w art. 109, była to polemika z panem ministrem.</u>
          <u xml:id="u-139.2" who="#JózefZych">Bardzo proszę, pan poseł Jan Rulewski.</u>
          <u xml:id="u-139.3" who="#JózefZych">Też w trybie art. 109 regulaminu Sejmu?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-140">
          <u xml:id="u-140.0" who="#JanRulewski">Wysoka Izbo! Panie Marszałku! Chciałbym także złożyć oświadczenie, że nie będę się „drapał” po wypowiedziach pana ministra, ale w tej sprawie wyraziłem tylko taką intencję, żeby ci wszyscy, którzy są konsumentami tej ustawy, nie posądzali nas o taką przenośnię. Jeśli zatem pan minister zrozumiał, że panu czynię ten zarzut, to po dwakroć przepraszam. Ale to nie zwalnia... To było sprostowanie w trybie art. 109.</u>
          <u xml:id="u-140.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-141">
          <u xml:id="u-141.0" who="#JózefZych">Dokładnie tak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-142">
          <u xml:id="u-142.0" who="#JanRulewski">Chciałbym natomiast - wykorzystując jednak jeszcze fakt niezakończenia dyskusji - prosić, żeby pan ustosunkował się do innego zamiaru zapisanego w ustawie. Czy uprzywilejowanie dzieci sfery tzw. mundurowej jest świadomym krokiem, czy też tylko pewnym automatyzmem - pomyłką?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-143">
          <u xml:id="u-143.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-143.1" who="#JózefZych">Czy ktoś jeszcze zamierza zadać pytanie panu ministrowi?</u>
          <u xml:id="u-143.2" who="#JózefZych">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-143.3" who="#JózefZych">Panie ministrze, bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-144">
          <u xml:id="u-144.0" who="#LeszekMiller">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jeszcze raz potwierdzam, czy oświadczam, że w zespole negocjującym gwarancje socjalne obywateli toczono wielotygodniowe dyskusje o sprawie, która dzisiaj jest przedmiotem naszej uwagi. Były rozmaite opinie. Według części opinii - o tym mówił pan poseł Wiśniewski - należy uzależnić kwotę zasiłku od liczby posiadanych dzieci. Część dyskutantów była wszakże temu przeciwna. Nie było na pewno tak, jak pan poseł Wiśniewski sugeruje, że wszystkie związki zawodowe jak jeden mąż były w tej sprawie jednomyślne. Być może pan poseł nie uczestniczył we wszystkich spotkaniach i stąd pewne luki w informacji o tej kwestii. Ponieważ były różnice w podejściu do omawianych kwestii, rząd, formułując propozycję, musiał się wszakże na coś zdecydować. Lojalnie we wstępnym słowie o tym mówiłem.</u>
          <u xml:id="u-144.1" who="#LeszekMiller">Jeśli chodzi o pytanie pana posła Rulewskiego, to potwierdzam, że nie ma mowy o żadnym uprzywilejowaniu. Tłumaczyłem to już, odnosząc się do wystąpienia pana posła Ostoi-Owsianego. Czasami popełnia się tę charakterystyczną pomyłkę, że rozmaite rozwiązania branżowe, które podwyższają granice różnych uprawnień - o czym wspominałem - rozciąga się też i porównuje do rozwiązania dotyczącego zasiłków rodzinnych, a więc do tej granicy 20 lat. Potwierdzam, że wszędzie w tym wypadku w zasiłkach rodzinnych jest stosowana granica 20 lat. Natomiast w niektórych rozwiązaniach rzeczywiście spotykamy inną granicę wieku, ale nie dotyczy to zasiłków rodzinnych - stąd też najczęściej się bierze ta pomyłka.</u>
          <u xml:id="u-144.2" who="#LeszekMiller">Co do pierwszej części wystąpienia pana posła Rulewskiego - ponieważ złożyłem tu pewne przyrzeczenie, pozwolę sobie je zmodyfikować: nie będę nigdy z panem posłem Rulewskim polemizował na tej sesji Sejmu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-145">
          <u xml:id="u-145.0" who="#JózefZych">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-145.1" who="#JózefZych">Panie ministrze, to, co pan powiedział, jest w tej chwili niedookreślone, ponieważ nie pracujemy według systemu sesji.</u>
          <u xml:id="u-145.2" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-145.3" who="#JózefZych"> Wobec tego możemy się zastanawiać, jak długo będzie obowiązywać to oświadczenie.</u>
          <u xml:id="u-145.4" who="#JózefZych">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-145.5" who="#JózefZych">Ponieważ pan poseł Stanisław Wiśniewski zgłosił wniosek o odrzucenie projektu ustawy w pierwszym czytaniu, powrócimy do tego zagadnienia i do ewentualnego skierowania projektu do komisji jutro rano w czasie głosowań.</u>
          <u xml:id="u-145.6" who="#JózefZych">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 6 porządku dziennego: Pierwsze czytanie pilnego rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących pracę na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia (druk nr 618).</u>
          <u xml:id="u-145.7" who="#JózefZych">O zabranie głosu proszę podsekretarza stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Socjalnej pana Lesława Nawackiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-146">
          <u xml:id="u-146.0" who="#LesławNawacki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt przedstawić w imieniu rządu projekt ustawy o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących pracę na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia. Ustawa ta, począwszy od 1991 r., dotyczy również osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia także na rzecz innych podmiotów niż uspołecznione zakłady pracy, a także na rzecz osób fizycznych. Tak więc, mimo swego anachronicznego tytułu, ustawa dotyczy ubezpieczenia społecznego osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia bez względu na status własnościowy podmiotu gospodarczego. Ustawa ta reguluje trzy zasadnicze problemy:</u>
          <u xml:id="u-146.1" who="#LesławNawacki">1) obowiązek ubezpieczenia;</u>
          <u xml:id="u-146.2" who="#LesławNawacki">2) zakres świadczeń wynikających z ubezpieczenia;</u>
          <u xml:id="u-146.3" who="#LesławNawacki">3) zasady opłacania składek.</u>
          <u xml:id="u-146.4" who="#LesławNawacki">Wysoki Sejmie! Począwszy od grudnia 1991 r. obowiązek ubezpieczenia rodzą te umowy zlecenia, które zostały zawarte na okres co najmniej 30 dni. Krótsze umowy nie rodzą obowiązku ubezpieczenia. Poprzednio, przed 1991 r., okres ten wynosił odpowiednio 6 miesięcy. Nie rodzi też obowiązku ubezpieczenia w świetle obowiązujących przepisów wykonywanie nawet długotrwałej umowy zlecenia, jeżeli zleceniobiorca jest jednocześnie pracownikiem zatrudnionym w jakimkolwiek zakładzie pracy co najmniej na pół etatu. W ostatnich latach sygnalizowane jest rozpowszechnianie się zjawiska zatrudniania na podstawie krótkich, nawet 29-dniowych, umów zlecenia, często powtarzających się - nawet przy wykonywaniu typowych obowiązków pracowniczych. Niejednokrotnie taka forma zlecenia występuje oprócz zawartej już umowy o pracę, przy czym zwykle przedmiot umowy zlecenia pokrywa się z przedmiotem umowy o pracę. Takie praktyki pracodawców wskazują na świadome unikanie obciążeń finansowych z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne. Pracodawcy wykorzystują przy tym zasadę swobody umów, dającą stronom prawo wyboru formy prawnej świadczenia pracy. Wspomniana praktyka pracodawców powoduje zmniejszenie wpływów ze składek. Odbywa się ona także, co chciałbym z całą mocą pokreślić, kosztem pracownika (zleceniobiorcy), który pozostaje poza ochroną ubezpieczeniową i nie nabywa prawa do świadczeń z ubezpieczenia albo otrzymuje świadczenia niższe niż wynikające z jego faktycznego dochodu. Z tych powodów przedkładany projekt ma istotne znaczenie dla ograniczenia tzw. szarej strefy zatrudnienia oraz zapewnienia poczucia bezpieczeństwa socjalnego tej grupie osób, która utrzymuje się z pracy wykonywanej na podstawie umów zlecenia. Jest to według naszych szacunków dość liczna grupa, stanowiąca ok. 250 tys. osób. Stwierdzić należy, że dotychczasowy stan prawny w tym zakresie nie stwarzał warunków do właściwej ochrony ubezpieczeniowej dla grupy zleceniobiorców. Można natomiast powiedzieć, że dawał zbyt dużą swobodę drugiej stronie, a więc zleceniodawcom, co prowadziło niejednokrotnie do zupełnej samowoli w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-146.5" who="#LesławNawacki">Proponowane rozwiązania prowadzą przede wszystkim do rozszerzenia zakresu podmiotowego ubezpieczenia społecznego z tytułu wykonywanych umów zlecenia. Rozszerzenie to polega na:</u>
          <u xml:id="u-146.6" who="#LesławNawacki">1) wprowadzeniu obowiązku ubezpieczenia w wypadku umowy zlecenia zawartej na okres co najmniej 15 dni (dotychczas okres ten wynosił 30 dni);</u>
          <u xml:id="u-146.7" who="#LesławNawacki">2) objęciu tym obowiązkiem umów zlecenia krótszych niż 15 dni, lecz systematycznie ponawianych z jednym zleceniodawcą w krótkich odstępach czasu; umowy takie podlegałyby sumowaniu, a obowiązek ubezpieczenia powstawałby dopiero z chwilą zawarcia umowy obejmującej 15 dzień pracy;</u>
          <u xml:id="u-146.8" who="#LesławNawacki">3) zastosowaniu tych warunków ubezpieczenia nie tylko w stosunku do osób, które utrzymują się wyłącznie z pracy na podstawie umowy zlecenia, ale także tych osób, które są pracownikami zatrudnionymi w niepełnym wymiarze czasu pracy (na tzw. część etatu) w innym zakładzie pracy niż ten, który jest stroną umowy zlecenia.</u>
          <u xml:id="u-146.9" who="#LesławNawacki">Natomiast w stosunku do osób, które pracują na rzecz jednego pracodawcy w ramach umowy o pracę i umowy zlecenia, zastosowano w projekcie rozwiązanie polegające na tym, że dochód z tak zawartych umów będzie do celów ubezpieczenia społecznego traktowany jak dochód z umowy o pracę. Oznacza to, że dochody z obydwu tych umów będą sumowane w celu obliczenia podstawy wymiaru składki oraz podstawy wymiaru świadczenia. Z obowiązku ubezpieczenia określonego nowelizowaną ustawą wyłączone zostały osoby zatrudnione w pełnym wymiarze czasu pracy na podstawie umowy o pracę - w sytuacji gdy wykonywanie czynności na podstawie umowy zlecenia odbywać się będzie na rzecz drugiego pracodawcy (zleceniodawcy).</u>
          <u xml:id="u-146.10" who="#LesławNawacki">Wysoki Sejmie! Analizując konsekwencje rozwiązań proponowanych w projekcie ustawy, należy przede wszystkim omówić rozmiar tzw. szarej strefy, czyli zatrudniania pracowników bez ubezpieczenia, oraz przesłanki wpływające na jej rozwój. Do głównych przesłanek należy na pewno sytuacja na rynku pracy, kwestie pobierania oprócz dochodu z tak wykonywanej pracy innych świadczeń, np. zasiłku dla bezrobotnych, emerytury, renty, bez zmniejszania jej wysokości lub zawieszania, oraz świadczeń z pomocy społecznej, a także niepłacenia od osiąganego dochodu podatku dochodowego od osób fizycznych w wypadku pracy „na czarno”. Wśród tych osób pewną grupę stanowią zatrudnieni na krótkotrwałych umowach zlecenia (do 30 dni), które nie rodzą w świetle dotychczasowego stanu prawnego obowiązku ubezpieczenia. Należy także zaznaczyć, że proponowane rozszerzenie zakresu podmiotowego ubezpieczenia społecznego będzie miało także wpływ na zasady zawieszania i zmniejszania emerytur i rent pracowniczych i pochodnych z tytułu osiągania dochodów. Przypomnę, że na zawieszanie bądź zmniejszanie emerytur i rent ma wpływ osiąganie przekraczających określony pułap dochodów z tytułu pracy (działalności), której wykonywanie rodzi obowiązek ubezpieczenia społecznego.</u>
          <u xml:id="u-146.11" who="#LesławNawacki">Wprowadzenie zatem ubezpieczenia w wypadku umów zlecenia trwających ponad 15 dni będzie nakładało obowiązek uwzględniania dochodów z tytułu wykonywania tych umów przy stosowaniu zasad związanych z zawieszaniem świadczeń emerytalno-rentowych. Z rozeznania resortu wynika, że powszechna była praktyka zatrudniania emerytów i rencistów na umowy zlecenia w związku z niepowstawaniem z tego tytułu obciążeń wynikających właśnie z zasad zawieszania świadczeń emerytalno-rentowych. Skrajnym i najbardziej patologicznym zjawiskiem w tym zakresie jest zwalnianie pracowników spełniających warunki do często fikcyjnej, wcześniejszej emerytury związanej z likwidacją stanowiska czy redukcją etatów i ponowne ich zatrudnianie, ale już na podstawie umowy zlecenia, nie rodzącej obowiązku ubezpieczenia. Co ważniejsze, praca podjęta przez emerytów polegała na wykonywaniu dokładnie tych samych obowiązków, które poprzednio obejmowała umowa o pracę. Przeto rozszerzenie ubezpieczenia na umowy co najmniej 15-dniowe i krótsze, lecz systematycznie ponawiane, spowoduje, że osiągane z nich dochody, jeżeli przekroczą określony pułap, wpłyną na zmniejszenie lub zawieszenie świadczeń emerytalnych i rentowych. Takie rozwiązanie zrównuje emerytów i rencistów w zakresie możliwości pobierania świadczeń przy jednoczesnej pracy zarobkowej, niezależnie od tego, czy dodatkowe dochody osiągane są w ramach umowy o pracę czy też umowy zlecenia.</u>
          <u xml:id="u-146.12" who="#LesławNawacki">Wysoka Izbo! Druga grupa zmian ma na celu dostosowanie niektórych dotychczasowych przepisów ustawy do nowych warunków ubezpieczenia. Proponuje się, aby osoby prowadzące działalność gospodarczą i jednocześnie wykonujące umowy zlecenia podlegały ubezpieczeniu społecznemu z tytułu działalności gospodarczej, a nie jak dotychczas z tytułu umowy zlecenia. Uważamy bowiem, że prowadzenie działalności gospodarczej ma z reguły charakter bardziej stabilny i nie wydaje się racjonalne przerzucanie osoby prowadzącej taką działalność do innego systemu ubezpieczenia na czas wykonywania umowy zlecenia.</u>
          <u xml:id="u-146.13" who="#LesławNawacki">Następna kwestia dotyczy wprowadzenia korekty odnośnie do okresu wyczekiwania na zasiłek chorobowy. Odbywa się to w ten sposób, że do okresu wyczekiwania na nabycie prawa do zasiłku chorobowego, określonego dotychczas na 6 miesięcy nieprzerwanego ubezpieczenia, zaliczone będą poszczególne okresy ubezpieczenia, ale wtedy kiedy przerwa między nimi nie przekroczyła 30 dni, co zabezpieczy interesy pracobiorców. W praktyce dotychczas sumowało się okresy ubezpieczenia, by przerwa nie przekraczała 3 miesięcy.</u>
          <u xml:id="u-146.14" who="#LesławNawacki">Wykreśla się zasadę, na podstawie której dokonywany był zwrot składek po zakończeniu wykonywania umowy, jeżeli przeciętny miesięczny dochód z wykonywanej umowy był niższy od połowy najniższego wynagrodzenia. Zasada ta bowiem nie przystaje do proponowanych nowych warunków ubezpieczenia.</u>
          <u xml:id="u-146.15" who="#LesławNawacki">Proponuje się zmienić sam tytuł ustawy poprzez wykreślenie słów: „na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej”. Jest to zmiana porządkująca, gdyż od grudnia 1991 r. przepisy ustawy zostały rozciągnięte także na jednostki nie będące jednostkami gospodarki uspołecznionej oraz na osoby fizyczne.</u>
          <u xml:id="u-146.16" who="#LesławNawacki">Wysoka Izbo! Niestety brak jest szczegółowych danych potwierdzających w sposób rzetelny rozmiar zjawiska nadużywania formy krótkiej umowy zlecenia w celu obejścia przepisów z zakresu ubezpieczenia społecznego. Dlatego też, chcąc oszacować ewentualne dodatkowe źródła dochodu Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z tytułu objęcia składką umowy zlecenia, przyjęto za podstawę wymiaru składki minimalną płacę w kraju. Oznaczałoby to, że przy założeniu, że dodatkowym ubezpieczeniem obejmie się około 250 tys. osób, dodatkowy roczny dochód Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wyniósłby z tego tytułu około 2,6 bln zł, czyli około 1,3 planowanych w 1994 r. wpływów ze składek. Jeśli natomiast chodzi o projektowaną zmianę objęcia ubezpieczeniem pracowniczym osób dotychczas pracujących dodatkowo na umowę zlecenia w macierzystym zakładzie pracy, ewentualny dodatkowy roczny dochód FUS ze składek wyniósłby około 0,5 bln zł. Łącznie zatem roczny dochód funduszu wyniósłby około 3,1 bln zł.</u>
          <u xml:id="u-146.17" who="#LesławNawacki">Chciałbym z góry obronić się przed ewentualnymi zarzutami, że proponowane rozszerzenie zakresu podmiotowego jest tylko poszukiwaniem dodatkowych źródeł zasilania dochodów Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i ograniczenia niezbędnych dotacji z budżetu. Należy bowiem zauważyć, że każde dodatkowe ubezpieczenie, a więc w tym wypadku ubezpieczenie krótkotrwałej umowy zlecenia, rodzi dodatkowe skutki nie tylko po stronie wpływów, lecz również po stronie wydatków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Objęcie składką umowy zlecenia oznacza w praktyce przyznanie tak pracującej grupie osób uprawnień do świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Wyszacowanie skutków finansowych dotyczących wydatków ponoszonych z tego tytułu jest w zasadzie niemożliwe. Zależy to bowiem nie tylko od liczby osób obecnie tak pracujących oraz od płacy podlegającej składce, lecz również od zachowania się zakładów pracy oraz osób tak pracujących. Natomiast objęcie składką pracowniczą umów zlecenia w macierzystym zakładzie pracy oznacza w istocie sumowanie się zarobków z tytułu umowy o pracę i umowy zlecenia, skutkując wyższą podstawą wymiaru zarówno wypłacanych zasiłków z ubezpieczenia społecznego, jak i - w przyszłości - wyższą podstawą emerytury lub renty.</u>
          <u xml:id="u-146.18" who="#LesławNawacki">Wysoki Sejmie! Przedkładany dziś projekt ustawy był przedmiotem konsultacji prowadzonych w lutym br. - na podstawie stosownych przepisów - ze związkami zawodowymi oraz organizacjami pracodawców. W trakcie konsultacji nie zgłoszono w istocie żadnych istotnych uwag poza postulatem Konfederacji Związków Zawodowych Górników, aby w przyszłości obowiązek ubezpieczenia rodziły wszystkie umowy zlecenia bez względu na okres trwania. Postulat ten będzie rozpatrzony w czasie prac nad reformą ubezpieczenia społecznego przy projektowanym docelowym uregulowaniu dotyczącym kwestii obowiązku ubezpieczenia.</u>
          <u xml:id="u-146.19" who="#LesławNawacki">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Istotą zmian jest ograniczenie praktyk polegających na nadużywaniu formy krótkich umów zlecenia w celu uniknięcia obciążeń finansowych wobec ZUS oraz objęcie ubezpieczeniem tych osób, których dochody z tytułu realizowanych umów zlecenia stanowią stałe i główne źródło utrzymania. Rząd proponuje, aby zmieniona ustawa zaczęła obowiązywać po upływie dwóch miesięcy od dnia jej ogłoszenia. Chodzi o to, aby umożliwić dostosowanie regulacji istniejących stosunków prawnych do zmienionego stanu prawnego w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-146.20" who="#LesławNawacki">W obecnej sytuacji na rynku pracy, gdy warunki zatrudnienia i ubezpieczenia dyktuje silniejszy, pracownicy powinni mieć zapewnioną właściwą ochronę ubezpieczeniową. Taka ochrona rodzi poczucie bezpieczeństwa, pewność, że w razie choroby czy niezdolności do pracy pracujący na podstawie umów zlecenia nie pozostaną bez środków do życia i że zdążą wypracować sobie właściwe emerytury.</u>
          <u xml:id="u-146.21" who="#LesławNawacki">Sejm Rzeczypospolitej Polskiej powinien, zdaniem rządu, uwzględnić te oczekiwania. Dlatego wyrażam głębokie przekonanie, że przedstawiony projekt spotka się z pozytywnym przyjęciem Wysokiej Izby. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-146.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-147">
          <u xml:id="u-147.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-147.1" who="#JózefZych">Przypominam, iż Sejm ustalił w debacie nad tym punktem porządku dziennego podział czasu pomiędzy kluby i koła parlamentarne, w zależności od ich wielkości, w granicach od 6 do 31 minut, to jest debatę krótką.</u>
          <u xml:id="u-147.2" who="#JózefZych">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-147.3" who="#JózefZych">W imieniu Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej głos zabierze pani poseł Anna Bańkowska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-148">
          <u xml:id="u-148.0" who="#AnnaBańkowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Rząd przedłożył Sejmowi do uchwalenia w trybie pilnym trzy projekty ustaw, które dzisiaj analizujemy: o zasiłkach rodzinnych, o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym oraz o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu. Zanim przystąpię w imieniu klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej do oceny projektu dotyczącego ubezpieczeń społecznych, chciałabym parę zdań powiedzieć na temat trybu pilnego, narzuconego nam przez rząd.</u>
          <u xml:id="u-148.1" who="#AnnaBańkowska">Wysoka Izbo! Sądzę, że będę tu wyrazicielem opinii większości posłów, może prawie wszystkich, jeśli stwierdzę, iż doniosłość zagadnień zawartych w tych projektach - projekty przy tym, wraz z uzasadnieniem, to ponad 140 stron maszynopisu - wymaga, po pierwsze, czasu na zapoznanie się i, po drugie, przemyślenia ich treści i rzetelnego ustosunkowania się do nich. Tymczasem projekty dotarły do posłów w miniony piątek, niektóre komisje, np. Komisja Polityki Społecznej (projekty trafiły do tej komisji w sobotę), odbywały wtedy normalne posiedzenia. Zatem - biorąc pod uwagę, że wczoraj były posiedzenia klubów i komisji - na zapoznanie się z tymi obszernymi ustawami pozostawała niedziela i poniedziałek. Myślę, że to stanowczo za mało. Rząd przygotowywał te projekty dysponując nieomal nieograniczonym czasem.</u>
          <u xml:id="u-148.2" who="#AnnaBańkowska">Obawiam się, iż narzucenie trybu pilnego, który charakteryzuje się nieco odmiennym tokiem pracy, może zaszkodzić merytorycznej zawartości ustaw. Zgadzamy się, iż te ustawy winny być wprowadzone w życie z początkiem 1995 r. i że w związku z tym terminem wymagane jest maksymalne przyśpieszenie prac. Analizując jednak propozycje rozwiązań zawarte w projektach, apeluję do rządu o ponowne rozważenie kwestii trybu pilnego i zrezygnowanie z niego, szczególnie w przypadku ustawy o ubezpieczeniu społecznym. Ustawa ta wprowadza dość rewolucyjne rozwiązania w stosunku do utrwalonej od trzech lat praktyki częstego zawierania przez pracodawców umów zlecenia zamiast umowy o pracę. Celem tego, jak wiadomo, było unikanie płacenia składek na ubezpieczenia społeczne. Propozycje zawarte w tym projekcie są dość dyskusyjne i dlatego właśnie ten mój apel o czas na rozwagę. Unikano składek wynoszących prawie 50% wynagrodzenia. W związku z tym, jeśli ustawy dopuszczały takie możliwości obejścia przepisów, to praktycznie rzecz biorąc nie ma co się pracodawcom - głównie liczącym zysk - dziwić.</u>
          <u xml:id="u-148.3" who="#AnnaBańkowska">Rząd w projektowanej ustawie proponuje wprowadzenie obowiązku ubezpieczenia pracowników zatrudnionych na podstawie umów zlecenia, zawartych na okres co najmniej 15 dni, oraz krótszych umów, ale często powtarzanych z tym samym zleceniodawcą. Wyłączone z obowiązku ubezpieczenia byłyby osoby zatrudnione w pełnym wymiarze czasu pracy na podstawie umowy o pracę - w sytuacji gdy podejmą pracę na podstawie umowy zlecenia u innego pracodawcy. Nie musiałyby również być odprowadzane składki od wynagrodzeń za pracę w ramach umowy zlecenia wykonywaną przez emeryta lub rencistę, ale wynagrodzenie, które emeryt lub rencista uzyska z tytułu umów zlecenia zawieranych na okres dłuższy niż 15 dni, wliczałoby się do dochodu wpływającego na zmniejszenie lub zawieszenie świadczeń emerytalno-rentowych.</u>
          <u xml:id="u-148.4" who="#AnnaBańkowska">Rozszerzenie obowiązku ubezpieczenia powodować będzie korzystne dla pracowników zmiany, polegające głównie na objęciu tych pracowników - wykonawców prac zleconych na ponad 15 dni - ochroną ubezpieczeniową i prawem do świadczeń. Obecnie setki tysięcy osób wykonujących prace na podstawie zlecenia zamiast umowy o pracę nie wypracowywały prawa do emerytury czy renty, nie miały prawa do płatnego urlopu, do odprawy i innych świadczeń wynikających z tytułu ubezpieczenia. Nie miały zatem poczucia stabilizacji pracy i dochodu. Najczęściej formy tej nie wybierał pracownik, ale była ona przez pracodawcę narzucona. Nadmiar pracowników na rynku pracy nie przyczyniał się do tego, by pracodawcy żywili poczucie głębokiej odpowiedzialności za los pracowników. Od dłuższego czasu napływały do Sejmu, głównie do posłów z Komisji Polityki Społecznej, sygnały od pracowników zaniepokojonych o swoją przyszłość, a bezsilnych wobec postanowienia pracodawców. Pracownicy zgłaszali potrzebę zmiany tego stanu. Dotychczasowa forma była korzystna dla emerytów i rencistów, którzy, mimo że uzyskiwali znaczne dochody z tytułu pracy na podstawie umów zlecenia, nie musieli obawiać się o zmniejszenie świadczeń emerytalnych, gdyż dochody z pracy wykonywanej na podstawie tych umów zawieranych na okres nie dłuższy niż 30 dni nie były im wliczane do dochodu warunkującego wypłatę pełnego lub pomniejszonego świadczenia. Ci emeryci byli w uprzywilejowanej sytuacji w stosunku do emerytów i rencistów, którzy zawarli umowę o pracę. Teraz ich sytuacja ma być zrównana. Wątpię, czy to rozwiązanie przyjmą oni pozytywnie. Na pewno będą z tego rozwiązania zadowolone te osoby, które wnoszą o zradykalizowanie prawa przez zmniejszenie możliwości czerpania dodatkowych dochodów przez emerytów i rencistów, upatrując w radykalniejszych rozwiązaniach szansy na zmniejszenie bezrobocia wśród ludzi młodych.</u>
          <u xml:id="u-148.5" who="#AnnaBańkowska">Szanowne Panie i Panowie Posłowie! Proponowana nowelizacja, słuszna w swoim założeniu, nie może nie budzić obaw nie tylko emerytów i rencistów, dotychczas dorabiających w ramach umów zlecenia. Proponowane rozwiązania wpłyną na podrożenie pracy. Może to spowodować wzrost zatrudnienia całkowicie „na czarno” i niepłacenie od tych wynagrodzeń podatków, które byłyby w wypadku umów zlecenia płacone, albo, co najgorsze, wzrost bezrobocia. Może się bowiem okazać, że wielu drobnych pracodawców nie udźwignie ciężaru wysokiej składki na ZUS. I taką świadomość też musimy mieć, rozważając tę ustawę.</u>
          <u xml:id="u-148.6" who="#AnnaBańkowska">Jest też i inna obawa, o której chciałabym powiedzieć. Otóż jeśli przyjąć założenie rządu, że wszyscy będą przestrzegać prawa, co jest oczywiście dość utopijne, to okazałoby się w praktyce, gdyby ta zasada była stosowana, że najbardziej poszukiwanymi pracownikami na rynku pracy mogą być emeryci i renciści oraz te osoby, które są już zatrudnione na pełnym etacie. Byłby to zupełnie nieprzewidziany rezultat gry na rynku pracy. Od ich wynagrodzeń nie trzeba będzie bowiem odprowadzać składki ZUS. Nie byłaby to praktyka, w moim przekonaniu, ani pożądana, ani akceptowana.</u>
          <u xml:id="u-148.7" who="#AnnaBańkowska">Rząd w uzasadnieniu do ustawy podkreśla, iż proponowana nowelizacja ma głównie na celu ochronę interesu pracownika. To dobrze. Chcielibyśmy, aby to zweryfikowało życie. Można mieć jednak co do tego różne obawy. Np. przy rozwiązaniach dla emerytów i rencistów ta ochrona już nie jest do końca zagwarantowana. Proponowane zmiany nie są wolne od wad. W moim przekonaniu i w przekonaniu posłów Sojuszu Lewicy Demokratycznej, po wprowadzeniu nowych zasad będzie można nadal skutecznie omijać przepisy, tzn. wykorzystywać przepisy, aby uchronić się od płacenia składki ZUS, stosować umowy zlecenia o połowę krótsze od dzisiaj podpisywanych i z przerwą między nimi dwa razy dłuższą. Jeśli zatem nie o wpływy do budżetu ZUS chodzi, a głównie o to, aby pracownik, który otrzymuje pracę nie na stałe, ale w ramach umów, był objęty ochroną ubezpieczeniową, to wydaje się godne rozważenia wprowadzenie zróżnicowanej składki na ZUS w zależności od czasu trwania umowy czy od osiąganego wynagrodzenia. Zaliczanie umowy zlecenia do stażu pracy uprawniającego do emerytury czy renty następowałoby w takim przypadku w stopniu odpowiadającym udziałowi obniżonej składki do jej podstawowego wymiaru. Byłaby to w naszym przekonaniu jedna z szans na uregulowanie czystości zawieranych umów i ujawnianie w ogóle frontu prac.</u>
          <u xml:id="u-148.8" who="#AnnaBańkowska">W trakcie dyskusji może się pojawić wiele propozycji. Trzeba je wszystkie dogłębnie przeanalizować, aby ustawa ta była skutecznym środkiem walki z zatrudnianiem „na czarno”, bo o to w końcu chodzi; aby była korzystna dla pracowników, ale również nie gnębiąca pracodawców, bo jeśli pracodawcy nie zechcą dźwigać ciężaru wynikającego z tej ustawy, to będziemy mieć na rynku pracy sytuację jeszcze gorszą niż teraz. Dlatego na pracę nad tą trudną ustawą trzeba czasu. Nie zagwarantuje tego tryb pilny. Dla dobra tej ustawy, zdaniem Sojuszu Lewicy Demokratycznej, winien być z niej zdjęty pilny tryb procedowania. Jest to poważna w skutkach ustawa. Dotychczasowy stan prawny powoduje, że na nadużywaniu pracy na zlecenia traci bezpośrednio ZUS, a pośrednio budżet państwa i ogół beneficjentów ubezpieczeń społecznych. Cel postawiony przez rząd, inicjatora nowelizacji, jest słuszny, ale nadając jej ostateczny kształt trzeba strzec się różnych ubocznych i niepożądanych efektów, które, niestety, mogą jej towarzyszyć.</u>
          <u xml:id="u-148.9" who="#AnnaBańkowska">Klub Sojuszu Lewicy Demokratycznej, w imieniu którego miałam zaszczyt przemawiać, uważa, że Komisja Polityki Społecznej, do której ten projekt ustawy winien zostać skierowany, dołoży starań, aby tak się właśnie nie stało, żeby niepożądane efekty nie przyćmiewały głównego celu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-148.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-149">
          <u xml:id="u-149.0" who="#JózefZych">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-149.1" who="#JózefZych">W imieniu klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej przemawiała pani poseł Anna Bańkowska.</u>
          <u xml:id="u-149.2" who="#JózefZych">Obecnie głos zabierze pan poseł Henryk Bogdan, Polskie Stronnictwo Ludowe. Następnym mówcą będzie pan poseł Jan Lityński, Unia Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-150">
          <u xml:id="u-150.0" who="#HenrykBogdan">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wykorzystując pilny tryb procedowania, rząd zaproponował nam nowelizację przepisów odnoszących się do spraw socjalnych, a więc w sposób istotny dotyczących zarówno społeczeństwa, jak i całej naszej gospodarki. Przedstawiona nowelizacja stanowi próbę uszczelnienia luk prawnych, które dziś, można powiedzieć, w drugim etapie transformacji naszej gospodarki, są nagminnie wykorzystywane. Niezależnie od stosunku do poszczególnych konkretnych prób łatania dziur prawnych w tym zakresie, należy ogólnie pochwalić rząd za inicjatywę i może nawet, między wierszami, zapytać: Dlaczego dopiero dziś, dlaczego dopiero przy okazji realizacji „Strategii dla Polski” nowelizujemy tę ustawę.</u>
          <u xml:id="u-150.1" who="#HenrykBogdan">Mamy ciągle sytuację, z której korzysta duża grupa ludzi powszechnie nazywanych nieuczciwymi, chociaż bardziej pasowałoby tu - według mnie - pojęcie życiowo zaradni, oczywiście w negatywnym znaczeniu. Wykorzystuje się luki w przepisach prawnych i trudną sytuację na rynku pracy. Dopuszczają się tego z reguły obydwie strony, a więc pracodawcy i pracownicy. Jedni z chęci zysku - ta pobudka w warunkach naszego ustroju została nobilitowana - a drudzy z konieczności zapewnienia rodzinie utrzymania.</u>
          <u xml:id="u-150.2" who="#HenrykBogdan">W imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego chciałbym więc z przychylnością odnieść się do inicjatyw rządowych, zdając sobie jednocześnie sprawę z tego, że są one i będą przedmiotem krytyki ze strony ludzi uprawiających proceder wykorzystywania luk w przepisach, w swej istocie bowiem zmierzają do jego ukrócenia w imię szerszych racji społecznych.</u>
          <u xml:id="u-150.3" who="#HenrykBogdan">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W myśl zmian proponowanych w omawianym projekcie ustawy umową powodującą obowiązek ubezpieczenia będzie umowa zlecenia zawarta na okres co najmniej 15 dni oraz krótsza, ale często ponawiana (z jednym zleceniodawcą). Nie będą natomiast traktowane jak umowy zlecenia umowy zawarte z podmiotem, który jest dla zleceniobiorcy jednocześnie pracodawcą. Dla celów ubezpieczeń społecznych dochód z tak zawartych umów zlecenia będzie traktowany jak dochód z umowy o pracę. Oznacza to, że składka od tak osiągniętego dochodu będzie odprowadzana w wysokości przewidzianej dla dochodów z umowy o pracę.</u>
          <u xml:id="u-150.4" who="#HenrykBogdan">W ostatnich latach rozpowszechniło się zjawisko zatrudniania na podstawie krótszych, 29-dniowych umów zlecenia, często powtarzających się, nawet przy powierzaniu wykonywania typowych obowiązków pracowniczych. Niejednokrotnie taka forma zlecenia występuje obok zawartej już umowy o pracę. Takie praktyki pracodawców wskazują na świadome unikanie obciążeń finansowych z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne. Powoduje to zmniejszenie dochodów ZUS. Odbywa się to też kosztem pracownika (zleceniobiorcy), który pozostaje poza ochroną ubezpieczeniową i nie nabywa prawa do świadczeń z ubezpieczenia albo otrzymuje niższe niż wynikające z jego faktycznego dochodu.</u>
          <u xml:id="u-150.5" who="#HenrykBogdan">Zjawisko zatrudniania pracowników bez zawarcia umowy o pracę, niezgłaszanie do ubezpieczenia społecznego, podpisywanie krótkotrwałych umów zlecenia jest nowym problemem gospodarki wolnorynkowej, a wiąże się też z istniejącym bezrobociem. Szczególnie niepokoi niedostosowanie obowiązującego prawa do nowej sytuacji, co umożliwia nierespektowanie i naruszanie uprawnień osób zatrudnionych. Przede wszystkim pracodawca nie napotyka na żadne ograniczenia prawa przy zawieraniu umów, co ułatwia mu uchylanie się od zobowiązań wynikających z przepisów prawa pracy, prawa o ubezpieczeniu społecznym czy obowiązku podatkowego.</u>
          <u xml:id="u-150.6" who="#HenrykBogdan">Istniejące rozwiązania prawne dotyczące działalności gospodarczej związanej z zatrudnieniem pracowników nie tylko nie określają wymagań kwalifikacyjnych, ale i nie posiadają skutecznych bodźców do uzyskiwania kwalifikacji i przestrzegania prawa pracy.</u>
          <u xml:id="u-150.7" who="#HenrykBogdan">Chciałbym w tym miejscu, Wysoki Sejmie, zacytować fragment listu, którego autorem jest jeden z wyborców z Bytomia: „Nie mogę zrozumieć, jak to się dzieje, że zakłady prywatne, jak również i te, które prywatyzują się na bieżąco, pewien procent ludzi zwalniają ze stałego zatrudnienia, a proponują im pracę, nie płacąc przy tym żadnych składek z tytułu ubezpieczenia społecznego. Dzieje się to nagminnie we wszystkich zakładach pracy. Ludzie ci są nie ubezpieczeni, czyli nie mają prawa do jakiejkolwiek opieki lekarskiej. Nie będą mieli zaliczonych lat pracy do przyszłej emerytury. Przy jakichś wypadkach czy chorobie są automatycznie wyrzucani z pracy. Umowę o pracę podpisuje się z pracownikami najczęściej w dniu wypłat lub wcale. Podatek od wynagrodzenia pracodawca potrąca w wysokości 22% przy wypłacie. Zarobki są od 10 tys. do 17 tys. zł za godzinę. I to muszą być pracownicy z kilkoma zawodami. Z tego powodu do kasy państwowej rocznie nie wpływa kilkadziesiąt bilionów złotych, których brak na waloryzację dla emerytów i rencistów czy na służbę zdrowia”. Dalej wyborca w liście z Bytomia pisze: „Jeżeli w dalszym ciągu będzie się prowadzić tak nieudolną politykę prywaty, bo to, co się dzieje, nie ma nic wspólnego z prywatyzacją, to za kilkanaście lat Polska będzie krajem ludzi kalekich, niezdolnych do pracy i nie otrzymujących żadnych świadczeń emerytalno-rentowych”.</u>
          <u xml:id="u-150.8" who="#HenrykBogdan">Wysoka Izbo! Z zadowoleniem trzeba więc przyjąć proponowane w ustawie zmiany, które przewidują ograniczenie nieprawidłowych praktyk zakładów pracy, polegających na nadużywaniu formy krótkich umów zlecenia w celu uniknięcia obciążeń finansowych wobec ZUS, oraz objęcie ubezpieczeniem tych wszystkich osób, dla których dochody z tytułu umowy zlecenia stanowią stałe i główne źródło utrzymania. Należy zaznaczyć również, że proponowane rozszerzenie ubezpieczenia społecznego będzie miało wpływ na zasady zawieszania i zmniejszania emerytur i rent pracowniczych i pochodnych z tytułu osiągania dochodów. Natomiast rozszerzenie ubezpieczenia na umowy co najmniej 15-dniowe i krótsze, lecz systematycznie ponawiane, spowoduje, że osiągane z nich dochody, jeśli przekroczą określony pułap, wpłyną na zmniejszenie lub zawieszenie świadczeń. Takie rozwiązanie zrównuje emerytów i rencistów w zakresie możliwości pobierania świadczeń przy jednoczesnej pracy zarobkowej, niezależnie od tego, czy pracują w ramach umowy o pracę, czy umowy zlecenia.</u>
          <u xml:id="u-150.9" who="#HenrykBogdan">W imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego wnoszę o przekazanie projektu ustawy do komisji sejmowych w celu rozpatrzenia.</u>
          <u xml:id="u-150.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-151">
          <u xml:id="u-151.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-151.1" who="#JózefZych">W imieniu klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego przemawiał pan poseł Henryk Bogdan.</u>
          <u xml:id="u-151.2" who="#JózefZych">Obecnie głos zabierze pan poseł Jan Lityński, Unia Wolności, a następnie pan poseł Eugeniusz Januła, Unia Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-152">
          <u xml:id="u-152.0" who="#JanLityński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam nadzieję, że mój poprzednik, kiedy będę krytykował niektóre rozwiązania tej ustawy, nie posądzi mnie o to, że krytykuję je z tego powodu, że mam jakieś prace zlecone. Nie. Będę krytykował dlatego, że uważam, iż niektóre rozwiązania są złe, a niektóre wątpliwe. Zgadzam się z tym, że umowa zlecenia stanowi niezwykle istotny problem w naszej gospodarce, w naszej polityce społecznej. Zgadzam się także z panem posłem, że kiedy istniała własność państwowa, kiedy był wyraźny fundusz pracy, a w każdym zakładzie kontrola, to oczywiście problemu z umową zlecenia nie było. Obecnie, kiedy gospodarka jest rynkowa, a więc zniknęła totalna kontrola centralnego planisty, powstaje problem. Ale dzieje się tak dlatego, że w Polsce obowiązuje szczególnie wysoki odpis na ubezpieczenia społeczne. W związku z tym opłaca się uciekać od tego odpisu. Umowa zlecenia jest rodzajem takiej ucieczki. Rodzi to bardzo istotne niebezpieczeństwa. Niebezpieczeństwa społeczne, o których już mówiono, to brak zabezpieczenia w wypadku niezdolności do zarobkowania ludzi, na których się wymusza tego typu proceder, proceder zawierania umowy zlecenia. Są także niebezpieczeństwa dla budżetu, ponieważ powoduje to brak wpływów budżetowych, konkretnie do FUS, a jak wiadomo FUS jest związany z budżetem, po pierwsze, gwarancjami, a, po drugie, poprzez dotacje. Odbije się to w pewnym stopniu też rykoszetem, będzie bowiem wzrastało zapotrzebowanie na pomoc społeczną w wypadku tych ludzi, którzy nie mają zabezpieczeń emerytalnych. Rodzi się również pewne niebezpieczeństwo w sferze produkcji, powstaje zjawisko nieuczciwej konkurencji - praca na umowę zlecenia jest tańsza niż praca wykonywana na podstawie stałej umowy o pracę. Dlatego z uznaniem trzeba przyjąć próbę rozwiązania przez rząd problemu, ale na tym, niestety, to uznanie musi się skończyć, dlatego że, jak sądzę, proponowane rozwiązania mają jedynie charakter pozorny, a w każdym razie rodzi się niebezpieczeństwo, że będą miały taki charakter. Przede wszystkim tego typu rozwiązanie wydaje się sprzeczne z ideą reformy ubezpieczeń społecznych, która musi zakładać częściowe odejście od obowiązkowych form ubezpieczeń społecznych i zezwolenie na inne formy dobrowolnego, fakultatywnego ubezpieczenia. Zgodnie z tą ideą będzie się przenosić obowiązek ubezpieczania na podmioty samodzielne się ubezpieczające, a państwo będzie musiało zapewnić jedynie pewne podstawowe ubezpieczenie. Dlatego też będziemy musieli dążyć do tego, aby obniżała się wysokość odpisów na ubezpieczenie społeczne, tutaj zaś robi się krok w odwrotnym kierunku. Mówiłem już, że są pewne powody, by zrobić ten krok w przeciwnym kierunku, ale nie wydaje się, aby tego typu posunięcie było skuteczne.</u>
          <u xml:id="u-152.1" who="#JanLityński">Mówiono już również — wspominała o tym pani poseł Bańkowska — że obciążenie składkami wynagrodzeń za prace zlecone może wywołać przeciwny efekt. Może przede wszystkim wywołać, i wywoła na pewno, wzrost pracy „na czarno”, a może także wywołać, i niewątpliwie wywoła, wzrost cen w niektórych dziedzinach, dlatego że jeżeli wzrosną koszty pracy, to niewątpliwie wzrosną ceny. Nie wiemy, jak będą działały te mechanizmy, ale niewątpliwie i jedno, i drugie zjawisko będzie niekorzystne. Nie wiemy poza tym, jak proponowane rozwiązania będą wpływały na sytuację ludzi ubogich, którzy zarabiają, pracując doraźnie. Natomiast rzeczywiście zwiększy się dla pracodawców atrakcyjność zarówno emerytów, jak i ludzi zatrudnionych na pełnym etacie. Powstaje zatem pytanie, co będzie na przykład z absolwentami szkół. W tym wypadku stosuje się jakieś inne mechanizmy, ale nie ma całościowego spojrzenia.</u>
          <u xml:id="u-152.2" who="#JanLityński">Mam wrażenie, że tutaj zwyciężył sposób myślenia charakterystyczny dla buchaltera: Obliczono, że przyniesie to wpływy do budżetu rzędu 3,1 bln zł, dołożono do tego pewne społeczne uzasadnienie i wszystko się zgodziło. Tymczasem przypomina to trochę sytuację, gdy się przekłada pieniądze z jednej kieszeni do drugiej i cieszy, że w tej drugiej kieszeni ma się więcej pieniędzy, a nie zauważa, że w pierwszej ubywa, choć pierwsza jest tak samo wartościowa, jak druga.</u>
          <u xml:id="u-152.3" who="#JanLityński">Są tutaj zaproponowane różne formy, nad którymi być może powinniśmy się zastanowić. Może w wypadku wielokrotnego zatrudnienia — po którymś zatrudnieniu, po trzecim czy po czwartym, jak to bodajże proponuje się w nowelizacji Kodeksu pracy — powinno się uznać, że jest to zatrudnienie na stałe. Musimy więc podejść do tego inaczej i zastanowić się, co znaczy określenie „zatrudnienie na stałe”. Może — jak proponowała pani poseł Bańkowska, o czym wielokrotnie dyskutowaliśmy — niższa stawka powinna być związana z pewnym okresem niepełnego zatrudnienia, a więc także z niepełnymi świadczeniami emerytalnymi? Wydaje mi się, że suma 3,1 bln zł, którą rzucono w uzasadnieniu do ustawy, jest całkowicie księżycowa. Możemy się obudzić z zupełnie inną kwotą w budżecie i z zupełnie inną sytuacją społeczną.</u>
          <u xml:id="u-152.4" who="#JanLityński">Mój klub nie opowiada się za odrzuceniem tej ustawy, dostrzegamy problem i uważamy, że nad tym zagadnieniem, nad tym którym rząd pracował przez kilka miesięcy, należy się zastanowić, że należy spojrzeć na nie poważnie, ale w związku z tym uważamy, że tryb pilny jest po prostu niedopuszczalny. Zwracam się więc do posłów Sojuszu Lewicy Demokratycznej, którzy mają podobny pogląd na tę sprawę, a mają większy wpływ na rząd, dlatego że są w koalicji rządowej, aby jednak odbyli odpowiednią rozmowę z rządem i zagrozili mu, że będziemy wspólnie głosować za odrzuceniem tej ustawy, jeżeli rząd nie odpilni jej.</u>
          <u xml:id="u-152.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-153">
          <u xml:id="u-153.0" who="#JózefZych">W imieniu klubu Unii Wolności przemawiał pan poseł Jan Lityński.</u>
          <u xml:id="u-153.1" who="#JózefZych">Obecnie głos zabierze pan poseł Eugeniusz Januła, Unia Pracy, a następnie pan poseł Stanisław Kowolik, BBWR.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-154">
          <u xml:id="u-154.0" who="#EugeniuszJanuła">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Kolejna przedstawiona dzisiaj przez rząd ustawa z zakresu szeroko pojmowanej polityki społecznej w kategoriach merytorycznych nie budzi większych wątpliwości. Intencją rządu jest osiągnięcie dwóch celów: po pierwsze, rozszerzenie zakresu ubezpieczeń społecznych na znacznie większą niż dotąd grupę obywateli, po drugie, zwiększenie wpływów do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Jak już powiedziałem, w kategoriach merytorycznych intencje rządu są dobre, chciałoby się nawet powiedzieć: szlachetne, i z zapisu proponowanej ustawy wynikałoby, że wprowadzając ustawę na poziomie rozporządzeń określone cele się osiągnie.</u>
          <u xml:id="u-154.1" who="#EugeniuszJanuła">Kwestią natomiast polityczną - może metodologiczną - jest, jak dalece ustawa proponowana przez rząd może pozytywnie zadziałać w sytuacji tak bardzo rozchwianego rynku pracy. Ośmieliłbym się powiedzieć, że w tej chwili nie ma już mowy o jakiejś racjonalnej polityce zatrudnienia; zresztą sam pan minister był uprzejmy powiedzieć o znaczącym rozszerzeniu szarej strefy w zakresie zatrudnienia. Również przywrócenie tą cząstkową - nie waham się tak jej nazwać - ustawą równowagi między pracodawcą a pracobiorcą nie wydaje się możliwe. W rozumieniu tej ustawy pracobiorca dalej pozostanie przedmiotem, a pracodawca - podmiotem.</u>
          <u xml:id="u-154.2" who="#EugeniuszJanuła">Ustawa nie budzi większych kontrowersji pod względem merytorycznym; mój klub, ja również, nie jesteśmy za jej odrzuceniem. Ustawę tę natomiast trzeba solidnie przepracować i solidnie nad nią popracować, bo jest tam wiele elementów, drobnych może, w zakresie infrastruktury prawnej, ale mogą to być elementy znaczące, jeżeli ta ustawa zostanie wprowadzona w życie. Sądzę, że komisje, które podejmą pracę nad tą ustawą, tego dokonają.</u>
          <u xml:id="u-154.3" who="#EugeniuszJanuła">Natomiast problemem zasadniczym jest, czy będziemy w dalszym ciągu uchwalali cząstkowe ustawy o ubezpieczeniu czy zabezpieczeniu społecznym poszczególnych grup obywateli. Pan minister był uprzejmy powiedzieć, że chodzi prawdopodobnie o 250 tys. osób utrzymujących się z pracy na podstawie umów zlecenia. Nie ośmielam się podważać tych liczb, gdyż mogę powiedzieć tylko intuicyjnie, że wydaje się, iż ta grupa jest znacznie, znacznie większa; nie zawahałbym się wymienić liczby ponad miliona osób. Ale - podkreślam - nie mam żadnych danych statystycznych, w związku z czym liczb tych nie mogę podważać.</u>
          <u xml:id="u-154.4" who="#EugeniuszJanuła">Równocześnie jeżeli tę ustawę wprowadzimy, szara strefa — a może raczej czarna strefa — bezrobocia w znacznym stopniu się rozszerzy. Będzie po prostu rosło zjawisko zatrudniania „na czarno”, już bez żadnych uwarunkowań prawnych, bez żadnych gwarancji prawnych. I ta intencja, o której mówiłem, że jest dobra, a nawet szlachetna, może zostać po drodze zagubiona.</u>
          <u xml:id="u-154.5" who="#EugeniuszJanuła">Panie ministrze, od pewnego czasu otrzymujemy sygnały, że trwa praca nad pełną - miejmy nadzieję - ustawą o ubezpieczeniu społecznym, ustawą nowoczesną. Na taką ustawę czekamy.</u>
          <u xml:id="u-154.6" who="#EugeniuszJanuła">Skądinąd wiemy, że prace nad tą ustawą są w dalszym ciągu na etapie studialnym, w związku z czym ośmielę się zapytać, panie ministrze, kiedy te prace wkroczą przynajmniej na początek drogi legislacyjnej, byśmy rzeczywiście mogli w połowie roku, może w trzecim kwartale przyszłego roku, otrzymać solidny projekt ustawy, pełnej ustawy ubezpieczeniowej. Wtedy nie trzeba będzie ani nadawać trybu pilnego takim ustawom cząstkowym, ani też dokonywać różnego rodzaju ekwilibrystyki typu: że jest potrzebna, że obejmuje kolejne 250 tys. osób, że proponujemy coś w zamian.</u>
          <u xml:id="u-154.7" who="#EugeniuszJanuła">Zakładam, że ustawę tę po pewnych poprawkach wprowadzimy, i sądzę, że będę mógł pana ministra zapytać, mniej więcej za pół roku, jak dalece ta ustawa ograniczyła rozmiary bezrobocia, jak dalece przyczyniła się do zmniejszenia procesu patologizacji społecznej.</u>
          <u xml:id="u-154.8" who="#EugeniuszJanuła">Co do uwag szczegółowych - jak sądzę, zostaną one przedstawione na posiedzeniach komisji.</u>
          <u xml:id="u-154.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-155">
          <u xml:id="u-155.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-155.1" who="#JózefZych">Przemawiał pan poseł Eugeniusz Januła, Unia Pracy.</u>
          <u xml:id="u-155.2" who="#JózefZych">Obecnie głos zabierze pan poseł Stanisław Kowolik, BBWR, a następnie pan poseł Andrzej Ostoja-Owsiany, KPN.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-156">
          <u xml:id="u-156.0" who="#StanisławKowolik">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Intencją wnioskodawcy przedstawionego do pierwszego czytania pilnego projektu ustawy jest skłonienie pracodawców do ograniczenia zatrudniania pracowników na krótkoterminowe umowy zlecenia do 30 dni i unikania tym sposobem opłacania zbyt wysokich składek na ubezpieczenie społeczne. Wprowadzenie w życie nowych przepisów miałoby przynieść wzrost dochodów Funduszu Ubezpieczeń Społecznych o 3,1 bln zł w skali rocznej.</u>
          <u xml:id="u-156.1" who="#StanisławKowolik">Z całej konstrukcji projektu nowelizacji, łącznie z uzasadnieniem wnioskodawcy, wynika, że chodzi głównie o dodatkowe źródło dochodów Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, bez względu na poniesione skutki społeczne i gospodarcze. Ma to wyłącznie charakter fiskalny, a nie towarzyszy temu ekwiwalentność świadczeń. Resort pracy zakłada bowiem w uzasadnieniu jedynie wzrost dochodów Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, nic nie wspominając o podwyższeniu z tego tytułu należnych świadczeń.</u>
          <u xml:id="u-156.2" who="#StanisławKowolik">Umowa zlecenia należy do cywilnoprawnej sfery działalności podmiotów, opartej na fundamentalnej w prawie cywilnym zasadzie swobody zawierania umów. Tak więc ingerencja państwa, traktująca te podmioty jako jednostki, które chcą omijać prawo, narusza dobre obyczaje, a także spowoduje nieskuteczność proponowanych rozwiązań, jeśli chodzi o tzw. szarą strefę. Sam wnioskodawca zresztą w uzasadnieniu nie jest pewny skuteczności ustawy i uważa, że wywoła ona negatywne reakcje zarówno ze strony pracodawców, jak i pracowników, oraz może doprowadzić do minimalizowania wysokości zgłoszonych do ubezpieczenia dochodów z tytułu umowy zlecenia, a także zatrudniania pracowników „na czarno”.</u>
          <u xml:id="u-156.3" who="#StanisławKowolik">Ponadto rozwiązania mają charakter doraźny, do czasu kompleksowej reformy ubezpieczeń społecznych. W przekonaniu Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform najpierw należy przeprowadzić kompleksową reformę ubezpieczeń społecznych, a dopiero potem regulować ustawy szczegółowe.</u>
          <u xml:id="u-156.4" who="#StanisławKowolik">Być może proponowane zmiany przyniosą niewiele zwiększone wpływy do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, mogą one jednak spowodować znaczne zmniejszenie wpływów do budżetu państwa z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych. Ponadto wnioskodawca przemilcza fakt, że nieznacznie zwiększone wpływy do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych zaowocują zwiększonymi wydatkami na świadczenia emerytalno-rentowe, porodowe czy chorobowe. Wnioskodawca nie przedstawia szacunku tych wydatków, a tym bardziej rachunku symulacyjnego, nawet na najbliższe lata.</u>
          <u xml:id="u-156.5" who="#StanisławKowolik">W praktyce krajów zachodnich nie jest możliwe proponowanie nowych rozwiązań prawnych z zakresu świadczeń ubezpieczeniowych bez wcześniejszego dokonania szczegółowych rachunków symulacyjnych na wiele następnych lat.</u>
          <u xml:id="u-156.6" who="#StanisławKowolik">Ponieważ Fundusz Ubezpieczeń Społecznych jest dofinansowywany z budżetu państwa, zwiększy to tym samym wydatki budżetu. Mimo że w uzasadnieniu mówi się o unikaniu płacenia składek ubezpieczeniowych przez pracodawców - pracownicy również często nie są tym zainteresowani - to największe zaległości płatnicze wobec Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wynikają nie tyle z zaniżania deklarowanych do ZUS zarobków z tytułu umowy o pracę, co z nieopłacania w ogóle składek, w czym celują zwłaszcza największe państwowe zakłady: kopalnie, huty czy stocznie. Zaległości z tego tytułu dochodzą obecnie do 40 bln zł i zwiększają się co miesiąc o ok. 1,5 bln zł.</u>
          <u xml:id="u-156.7" who="#StanisławKowolik">Proponowana ustawa w najmniejszym nawet stopniu nie porusza problemów ściągalności składek. Dla celów doraźnych, do czasu wprowadzenia nowych rozwiązań systemowych, należałoby zatem opracować zasady zwiększania ściągalności składek, nie zaś poszukiwania nowych źródeł finansowania Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.</u>
          <u xml:id="u-156.8" who="#StanisławKowolik">W konkluzji trzeba stwierdzić, iż metoda pozyskania dodatkowych środków na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, zaproponowana przez resort pracy, zachęci raczej pracodawców do szukania innych metod zatrudniania pracowników. Stosowane obecnie nadużywanie umów zlecenia jest skutkiem, co chcę tu mocno podkreślić, przestarzałego systemu ubezpieczeń społecznych. Przyczyną z kolei jest zbyt wysoka składka ubezpieczeniowa, nieracjonalność systemu oraz nieekwiwalentność świadczeń w stosunku do opłacanej składki, zwłaszcza w wypadku pracowników o wyższych dochodach.</u>
          <u xml:id="u-156.9" who="#StanisławKowolik">Stanowiska wszystkich klubów, poza oczywiście stanowiskiem klubu PSL, były zdecydowanie krytyczne. Mam wrażenie, że przedstawicielom poszczególnych klubów zabrakło odwagi do zgłoszenia właściwego wniosku kończącego ich wystąpienia. Chciałbym takim wnioskiem w imieniu klubu BBWR zakończyć swoje wystąpienie. Ze względu na wyżej wymienione braki ustawy i skutki, jakie może ona spowodować, wniosek końcowy może być tylko taki: Stojąc na stanowisku racjonalizacji prawa i zakładając w swoim programie dążenie do kompleksowej reformy ubezpieczeń społecznych, Klub Parlamentarny Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform wnosi o odrzucenie omawianej ustawy w pierwszym czytaniu.</u>
          <u xml:id="u-156.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-157">
          <u xml:id="u-157.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-157.1" who="#JózefZych">W imieniu klubu BBWR przemawiał pan poseł Stanisław Kowolik.</u>
          <u xml:id="u-157.2" who="#JózefZych">Obecnie głos zabierze pan poseł Andrzej Ostoja-Owsiany, Konfederacja Polski Niepodległej. Jest to ostatnie wystąpienie w imieniu klubów. Następnie przejdziemy do wystąpień indywidualnych i jako pierwszy głos zabierze pan poseł Zbigniew Wieczorek, Sojusz Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-157.3" who="#JózefZych">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-158">
          <u xml:id="u-158.0" who="#AndrzejOstojaOwsiany">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Zawsze niepokoi mnie, jako prawnika, kiedy ustawodawca jest niekonsekwentny i chce, co prawda, coś zrobić, ale robi to nie do końca. Otóż rozumowanie projektodawcy tego przepisu było, oczywiście w podstawowej części mniej więcej takie: Jeżeli poprzednie przepisy przewidywały, że należało płacić ubezpieczenia od umów zlecenia, a potem umów agencyjnych dopiero po okresie 6 miesięcy, to oczywiście natychmiast pracodawcy, którzy przecież są rozsądni i z prawa potrafią korzystać, zawierali takie umowy na 5 miesięcy i 27 czy 28 dni. A zatem przepis był nieskuteczny. Wobec tego rząd poszedł po rozum do głowy i skrócił to do dni 30. Ale okazało się, że pracodawcy, w końcu nie w ciemię bici, łatwo sobie policzyli, że można zawierać umowy na okres 29 dni i nie płacić składek. Tak też robili. Rząd znowu się zastanowił: Coś tu jest nie tak, wobec tego skrócimy jeszcze im ten okres do 15 dni i wtedy już na pewno problem będzie rozwiązany. Otóż nie, panie ministrze. Pracodawca będzie zawierał umowy na dni 14. I nic się nie zmieni. Jeżeli zatem chcemy przyjąć ten tok rozumowania, to bądźmy konsekwentni i zmieńmy art. 1 ust. 1, który wobec tego powinien otrzymać brzmienie: „Obowiązkowe ubezpieczenie społeczne określone ustawą, zwane dalej ubezpieczeniem, obejmuje osoby wykonujące odpłatnie prace na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia”. Skreślmy zdanie końcowe: „zawarte na okres co najmniej 15 dni”. Wtedy przynajmniej będziemy konsekwentni. Oczywiście pojawia się szereg wątpliwości i nie można ich nie brać pod uwagę. Życie jest życiem i, jak na razie, nie mamy odpowiednich organów kontrolnych, nie jesteśmy w stanie zagwarantować stosowania prawa. W uzasadnieniu mówi się bardzo dużo o tej przerażającej szarej strefie, która coraz bardziej nas niepokoi. Jak z nią walczyć, jeżeli rzeczywiście wycieka z budżetu co najmniej kilkadziesiąt bilionów złotych rocznie z tego tytułu? Jest to jednak kwestia nie tylko finansowa — aczkolwiek pomyślmy, jak ogromna jest skala tego problemu i na co te pieniądze mogłyby się przydać, jak pożytecznym celom mogłyby służyć. Ale przecież za tym stoi również krzywda ludzka, bo ludzie pracujący „na czarno”, jak wiemy, nie nabywają żadnych uprawnień, a w razie różnych wypadków losowych są pozostawieni zupełnie sami sobie. Czy jednak rozwiązanie, które dotyczy walki z szarą strefą — i z tym się zgadzamy, że tak powinno być — jest rozwiązaniem najlepszym? W tym wypadku moi przedmówcy właściwie temat wyczerpali, poczynając od poseł Bańkowskiej, która powiedziała: Jacy pracownicy będą poszukiwani — ci, którzy już i tak mają źródła utrzymania, bo mają zatrudnienie na pełnym etacie bądź też emerytury. Tacy ludzie zatem będą dostawać jeszcze więcej, będą najbardziej poszukiwani, bo pracodawca będzie się bronił przed składką bądź też będzie zatrudniał ludzi „na czarno”. A zatem zamiast się zmniejszyć, szara strefa się nam zwiększy.</u>
          <u xml:id="u-158.1" who="#AndrzejOstojaOwsiany">Oczywiście pomysł pani poseł Bańkowskiej - został on zresztą poparty przez jednego z moich przedmówców - jeśli chodzi o rozważenie zróżnicowania składki na ZUS, uważam za ciekawy. Może to jest jakieś wyjście, a nie zmniejszanie limitu do 15 dni.</u>
          <u xml:id="u-158.2" who="#AndrzejOstojaOwsiany">Nie mogę się zupełnie zgodzić z uzasadnieniem na str. 3 w pkt. 4: „wykreślenie możliwości uzyskania prawa do zasiłku macierzyńskiego i porodowego, gdy umowa rodząca obowiązek ubezpieczenia została rozwiązana lub wygasła w okresie ciąży”. Uważam, że tego rodzaju ustalenie jest niedopuszczalne. Nie możemy bowiem przyszłej matki pozbawić wszelkich świadczeń, prawa do zasiłku macierzyńskiego i porodowego, jeżeli w tym czasie umowa została rozwiązana. Ochrona kobiety w ciąży, wydaje mi się, w dalszym ciągu jest obowiązkiem państwa.</u>
          <u xml:id="u-158.3" who="#AndrzejOstojaOwsiany">Co do trybu pilnego, to oczywiście popieram wszystkie zgłoszone dotychczas uwagi. Zresztą na ten temat wypowiem się w sposób bardziej zdecydowany przy kolejnej kwestii - bezrobocia.</u>
          <u xml:id="u-158.4" who="#AndrzejOstojaOwsiany">Jeśli chodzi o ten projekt ustawy, to w imieniu klubu Konfederacji Polski Niepodległej wnoszę o przekazanie go do Komisji Polityki Społecznej w celu dalszego procedowania.</u>
          <u xml:id="u-158.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-159">
          <u xml:id="u-159.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-159.1" who="#JózefZych">Przemawiał pan poseł Andrzej Ostoja-Owsiany, Konfederacja Polski Niepodległej.</u>
          <u xml:id="u-159.2" who="#JózefZych">Obecnie głos zabierze pan poseł Zbigniew Wieczorek, Sojusz Lewicy Demokratycznej, a następnie pan poseł Bolesław Machnio, Polskie Stronnictwo Ludowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-160">
          <u xml:id="u-160.0" who="#ZbigniewWieczorek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Projekt ustawy o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących pracę na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia jest reakcją na bardzo często występującą na rynku pracy sytuację unikania obciążeń z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne przez część pracodawców, polegającą na zastępowaniu umów o pracę umowami zlecenia. Powoduje to z jednej strony poprawę konkurencyjności danego pracodawcy na rynku pracy poprzez zmniejszenie kosztów własnych, z drugiej strony zmniejsza wpływy na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych i pozbawia tak zatrudnionego pracownika ochrony z tytułu ubezpieczenia społecznego. Zapisy projektu odchodzą od zasady powszechności ubezpieczenia, pozostawiając od niej pewne wyjątki. A skoro tak, może to być podstawą do zgłaszania dalszych propozycji łagodzenia niektórych założeń ustawy.</u>
          <u xml:id="u-160.1" who="#ZbigniewWieczorek">Wprowadzenie obowiązku ubezpieczeń społecznych od wszelkich dochodów z pracy byłoby oczywiście racjonalne tylko w wypadku głębokiej reformy systemu ubezpieczeń, zmniejszenia wysokości składki obowiązkowej i mocniejszego powiązania jej z wysokością przyszłych świadczeń emerytalnych.</u>
          <u xml:id="u-160.2" who="#ZbigniewWieczorek">Według projektu, od obowiązku ubezpieczenia zwolnieni byliby nadal m.in. pracownicy zatrudnieni na pełnym etacie w innym niż zleceniodawca zakładzie pracy. Ten wyjątek ośmiela mnie do propozycji rozważenia podobnego potraktowania studentów zatrudnionych na podstawie umów zlecenia, czy też w ogóle młodzieży uczącej się. Taki przywilej można uzasadnić - moim zdaniem - specyficzną rolą tej grupy na rynku pracy. Podejmowanie przez studentów pracy, jeśli weźmiemy pod uwagę całość problemu, ma charakter incydentalny - dotyczy przeważnie prac najprostszych, niechętnie podejmowanych przez innych pracobiorców. W większości wypadków dotyczy okresów wakacyjnych, przerw międzysemestralnych czy nawet dni wolnych od pracy. Gdy weźmiemy dodatkowo pod uwagę niewielkie środki, jakie państwo przekazuje na fundusz stypendialny, podejmowanie zajęć zarobkowych przez studentów w wielu wypadkach motywowane jest koniecznością uzyskania środków na kontynuowanie nauki. Zwolnienie studentów od rygorów tej ustawy (uściślić tutaj można, że dotyczyłoby to młodzieży uczącej się i studentów studiów dziennych, np. z ograniczeniem wieku do 24 lat) nie burzy jej podstawowych założeń, lecz mogłoby być uzasadnionym wyjątkiem, podobnie jak zapis o nieobejmowaniu tymi regulacjami pracowników zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu w zakładach innych niż zleceniodawca. Przecież nauka też odbywa się jakby na pełnym etacie. Poza tym zakres tej ulgi byłby marginalny wobec całości zjawiska, a słuszność uwzględnienia tego przywileju można uzasadnić szerzej, niż to przedstawiłem. Myślę, że argumenty takie znane są Wysokiej Izbie. Proszę o rozważenie tego problemu w dalszych pracach w komisjach.</u>
          <u xml:id="u-160.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-161">
          <u xml:id="u-161.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-161.1" who="#JózefZych">Przemawiał pan poseł Zbigniew Wieczorek, Sojusz Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-161.2" who="#JózefZych">Głos zabierze pan poseł Bolesław Machnio, Polskie Stronnictwo Ludowe, a następnie pani poseł Maria Dmochowska, Unia Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-162">
          <u xml:id="u-162.0" who="#BolesławMachnio">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Chciałbym podzielić się z paniami i panami posłami kilkoma uwagami w sprawie projektu ustawy zawartej w druku nr 618, a dotyczy on umów i zleceń, których celem było ominięcie płacenia świadczeń na rzecz skarbu państwa i ubezpieczeń społecznych.</u>
          <u xml:id="u-162.1" who="#BolesławMachnio">Pozwolę sobie wyrazić opinię, że ustawa w tej sprawie jest bardzo potrzebna, ponieważ rola Sejmu nie polega tylko na uchwalaniu ustaw regulujących wydawanie państwowych pieniędzy. Jest przecież znane wszystkim powiedzenie: „By dać, trzeba mieć”. Oto jedna z ustaw, o których mówimy, że przyniosą nie tylko kilka złotych do skarbu państwa, ale może zmniejszą też fikcyjną liczbę bezrobotnych.</u>
          <u xml:id="u-162.2" who="#BolesławMachnio">Mam też nadzieję, że uchwalenie przez Sejm tej ustawy zmobilizuje rząd do szukania dalszych źródeł wpływu pieniędzy do kiesy ministra finansów, a Sejm będzie wspierał te działania. Będzie ulegać powolnej, ale stałej likwidacji tzw. szara strefa.</u>
          <u xml:id="u-162.3" who="#BolesławMachnio">Jeszcze jedno zagadnienie związane z omawianym projektem ustawy. W samej jej nazwie aż się prosi, by po słowach „na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej” dodać słowa „i sektora prywatnego”. Myślę, że jeśli mówimy o zakładach pracy, to zasadne jest, by wszystkie zakłady traktować jednakowo — państwowe, spółdzielcze i prywatne. Moim zdaniem, one też pragną brać czynny udział w rozwoju naszej ojczyzny.</u>
          <u xml:id="u-162.4" who="#BolesławMachnio">Proponuję, by omawiany projekt ustawy Sejm przesłał do Komisji Polityki Społecznej.</u>
          <u xml:id="u-162.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-163">
          <u xml:id="u-163.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-163.1" who="#JózefZych">Przemawiał pan poseł Bolesław Machnio z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-163.2" who="#JózefZych">Obecnie głos zabierze pani poseł Maria Dmochowska, Unia Wolności, a następnie pan poseł Jacek Kasprzyk, Sojusz Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-164">
          <u xml:id="u-164.0" who="#MariaDmochowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ta ustawa nasuwa tak wiele wątpliwości, że gdybyśmy rozpatrywali ją nie w trybie pilnym, a w zwykłym, to naprawdę trzeba by ją oddać rządowi w celu dokonania poprawek. Jest ona, zwłaszcza w dalszych rozdziałach, zupełnie niezrozumiała. Otóż umowa zlecenia jako umowa o charakterze cywilnoprawnym ma zupełnie inne cechy niż zwykła umowa pracownicza - o czym mówił już poseł Kowolik - a tutaj narzuca się jej właśnie cechy zupełnie inne. Fakt, że rzeczywiście są nieuczciwi pracodawcy, którzy wobec bezrobocia i ciężkiej, właściwie przymusowej sytuacji pracowników pozbawiają ich przez wiele miesięcy wszystkich świadczeń socjalnych, ciągłości stażu pracy, urlopów itd., nie usprawiedliwia całego stylu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-164.1" who="#MariaDmochowska">A więc, żeby była jasność, jestem skłonna zgodzić się z drugą zmianą w ustawie, bo pierwsza zmiana, jak wiadomo, usuwa słowa „na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej”, czego nie zauważył poseł przemawiający przede mną, a druga zmiana dotyczy 15-dniowych okresów zatrudnienia. Zgadzam się, przynajmniej na dziś, może nie na zawsze, że tę zmianę należy wprowadzić, dlatego że zatrudnianie na wiele razy pod rząd 29 dni jest zjawiskiem masowym, a to jest forma zatrudnienia bardzo ludzi krzywdząca. Jestem też za tym, żeby pracodawca złapany na nieprawidłowym zatrudnianiu płacił nie 5 mln, a 50 mln zł.</u>
          <u xml:id="u-164.2" who="#MariaDmochowska">Natomiast dalsza część budzi już ogromne wątpliwości, o których powiem za chwilę. Najpierw zadam pytanie. Przypomnę, że dzisiaj poseł Manicki zupełnie słusznie doprowadził do oddalenia jednego z projektów ustaw, ponieważ nie był on przedyskutowany z pracownikami - chodziło o ustawę o płacach w sferze budżetowej. Bardzo słusznie to państwo odrzucili. Zatem zapytuję: Czy omawiana ustawa była dyskutowana ze stowarzyszeniem pracodawców? Jeśli była i uzyskała akceptację, to chcemy o tym wiedzieć. Jeśli nie była, to ze względu na równość podmiotów (w relacji pracownik-pracodawca) projekt powinien zostać jeszcze przedyskutowany z pracodawcami. Może nawet nie dotyczy to pierwszej części, ta część jest dobra, ale dalszej.</u>
          <u xml:id="u-164.3" who="#MariaDmochowska">Proszę państwa, na umowę zlecenia zatrudnia się ludzi, którzy nie otrzymują zasiłku dla bezrobotnych, którzy nie pracowali lub też osoby, które pracowały. Na przykład niektóre kobiety przepracowały 25 lat, nie pracują już od dawna i wcale nie chcą być zatrudnione, nie chcą też brać zasiłku. Kobieta taka natomiast pójdzie do jakiegoś zakładu na umowę zlecenia, np. zaparzyć herbatę, przygotować kanapki - ot, takie 2-godzinne zatrudnienie. Czy w tym wypadku można od pracodawcy pobrać za nią składkę ubezpieczeniową, mimo że się wie, że liczba godzin jej zatrudnienia w żadnym wypadku nie będzie zaliczona do stażu liczonego do emerytury, że te pieniądze nie zwiększą podstawy wymiaru świadczenia emerytalnego? Taka kobieta idzie po prostu na dwie godziny do pracy.</u>
          <u xml:id="u-164.4" who="#MariaDmochowska">W gruncie rzeczy dotyczy to całej ogromnej grupy społecznej, tzw. inteligencji - a inteligencja polska jest tą grupą, którą trzeba wreszcie zacząć chronić, może innymi sposobami, skoro nie poprzez zapewnienie jej godziwych płac. Są prawnicy, są eksperci ekonomiczni, ogromna liczba lekarzy, biegłych sądowych - nie wyliczę wszystkich zawodów - ludzi, którzy mają gdzieś pół etatu, żeby na stare lata dostać choćby niewielką emeryturkę, żeby jednak mieć zapewnione świadczenia ubezpieczeniowe, a resztę czasu poświęcają na pracę na umowy zlecenia. Przecież bardzo wielu radców prawnych pracuje np. w dwóch czy trzech miejscach na ćwierć etatu, a resztę czasu poświęca na pracę na umowy zlecenia. Co będzie z tymi ludźmi, np. jeśli chodzi o biegłych sądowych? Biegłego sądowego nie można zatrudnić w sądzie, bo sąd w myśl Kodeksu pracy jest pracodawcą dla woźnego sądowego i dla sędziego, ale nie jest pracodawcą dla biegłych sądowych. To jest ogromna liczba ludzi, którzy nie zawsze są zatrudnieni na pełnym etacie, bardzo często na półetacie. Jak może sąd i inne instytucje płacić za nich? Także dalsze przepisy są fatalne dla bardzo wysoko kwalifikowanych pracowników - dlatego że zmniejszają im możliwość zatrudnienia, ponieważ pracodawcy nie mogą płacić na ubezpieczenia, a oni z tych ubezpieczeń nigdy nie skorzystają - oraz dla osób zupełnie nie pracujących, które biorą prace zlecone dorywczo. Dawniej były to umowy o dzieło i było wiadomo, że np. pani parzy herbatę, a godzin nie ma żadnych. Ale teraz jest umowa zlecenia i to się w ogóle nie da zmieścić.</u>
          <u xml:id="u-164.5" who="#MariaDmochowska">Chciałam także powiedzieć, że o ile pierwszą część popieram - dla pracowników wielkich firm, znamy je, po nazwisku nie będzie się tutaj wymieniać, które całą swoją produkcję opierają na tych pracownikach i dzięki temu mają niższe koszty i to jest tzw. nieuczciwa konkurencja, którą trzeba ukrócić - o tyle dla bardzo dużej rzeszy pracowników, ludzi zatrudnionych na dwugodzinne umowy zlecenia czy dla ludzi będących doradcami różnego rodzaju, ekspertów, biegłych sądowych, jest to w ogóle niemożliwe i po prostu się nie przyjmie. Ustawa nie może żądać niemożliwości i dlatego proszę rząd o taką autopoprawkę, która by wyłączyła, wprowadziła postępowanie wyłączające, i ponowne przemyślenie tej sprawy, ponieważ to nie jest możliwe. Ci ludzie zostaną zwolnieni z pracy, zupełnie niesłusznie, bo ze względu na potrzeby społeczne są oni w pracy potrzebni. I tak samo te kobiety, które, powiedzmy, mają 2 godziny na parzenie herbaty czy sprzątnięcie prywatnego biura - a ich jest teraz dużo, mozaika firm i zakładów pracy jest większa niż dawniej - po prostu stracą na tym. Jest to ustawa w swojej drugiej części niedobra dla ogromnych rzesz pracowników i pracodawców i nie powinna w takiej formie być wprowadzana.</u>
          <u xml:id="u-164.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-165">
          <u xml:id="u-165.0" who="#JózefZych">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-165.1" who="#JózefZych">Przemawiała pani poseł Maria Dmochowska, Unia Wolności.</u>
          <u xml:id="u-165.2" who="#JózefZych">Obecnie głos zabierze pan poseł Jacek Kasprzyk, Sojusz Lewicy Demokratycznej. Następnie wystąpi pan poseł Tadeusz Tomaszewski, także Sojusz Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-166">
          <u xml:id="u-166.0" who="#JacekKasprzyk">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Pani poseł Dmochowska była uprzejma wypowiedzieć się na temat równości pracodawców i pracobiorców. Myślę, że jest to dziś bardzo abstrakcyjne i nieprawdziwe określenie, ponieważ taka równość nie istnieje i codzienne życie dostarcza nam tych przykładów. Niestety pracownik najemny sprowadzany jest do tzw. uduchowionej maszyny, częstokroć zastępuje się go różnymi elementami i prawa, które wynikają dla niego ze świadczonej pracy, w dużej mierze zależą od prawodawstwa i umocowania, jakie są. Myślę, że Wysoka Izba nie jest w stanie nakłonić związków zawodowych do zajęcia się pracobiorcą i jego problemami, ale może stworzyć system prawny, który pozwoli chronić jego godność i zabezpieczyć podstawowe interesy.</u>
          <u xml:id="u-166.1" who="#JacekKasprzyk">Nie zgodziłbym się również z pojęciem nieuczciwi pracodawcy. Myślę, że dzisiaj, w gospodarce wolnorynkowej, nie istnieje coś takiego, jak nieuczciwy pracodawca. Po prostu istnieją koszty wytwarzania, a jednym z elementów tych kosztów są płace i ich pochodne. Większość pracodawców dąży do tego, aby te koszty zmniejszać. Jeżeli prawo im na to pozwala i egzekucja tego prawa, to je po prostu skutecznie realizują i wykorzystują. Dzisiaj w kosztach płac element ZUS sięga 45%, a więc jest bardzo wysoki i wszyscy zastanawiają się, jak go obejść. Stworzono idealną furtkę w postaci umów zlecenia, umów agencyjnych, ajencyjnych i wiele innych podobnych rozwiązań, które na to po prostu pozwalają.</u>
          <u xml:id="u-166.2" who="#JacekKasprzyk">Myślę, że oprócz tej strony pracowniczej bardzo istotnym elementem przy omawianiu ustawy jest spojrzenie na największego płatnika w Polsce, jakim jest ZUS, a więc instytucja, która wydaje środki finansowe z budżetu państwa - i jego możliwości. Jest prawdą, że dzisiaj w wielu podstawowych gałęziach gospodarki nie płaci się składki na ZUS, tzw. sektor prywatny też stara się je ominąć, natomiast wydatki ZUS nie maleją. Całą zaś rzeszę osób, które pobierają środki finansowe z tejże instytucji, nie bardzo interesuje, czy one w odpowiednim czasie się tam znajdą.</u>
          <u xml:id="u-166.3" who="#JacekKasprzyk">Wysoka Izbo! Pozwoliłem sobie pomimo bardzo krótkiego czasu przeprowadzić konsultacje w sprawie projektu tejże ustawy. Z przykrością muszę stwierdzić, że mam bardzo duże obawy co do tego, czy ustawa spełni pewne oczekiwania pracobiorców, a także oczekiwania rządu, jeśli chodzi o sferę budżetową. Nie będę już odczytywał konkretnych zapisów proponowanych w projekcie rządowym, natomiast do niektórych z nich się odniosę.</u>
          <u xml:id="u-166.4" who="#JacekKasprzyk">W pkt. 2 dotyczącym zmiany art. 1 proponuje się nałożenie obowiązku ubezpieczenia na osoby wykonujące umowy zlecenia lub umowy agencyjne przez okres co najmniej 15 dni. Uważam, że mimo dodatkowych zaostrzeń nie wyeliminuje się przypadków zawierania umów w taki sposób, aby uniknąć lub zmniejszyć do minimum koszty związane z ubezpieczeniem społecznym, zwłaszcza że możliwość taką stwarza dodanie w ust. 1 ust. 1a i 1b. Spośród licznych przykładów, panie ministrze, omijania kosztów związanych z ZUS, podam panu w tym momencie jeden. Jeżeli zleceniodawca zawrze ze zleceniobiorcą umowy w następujący sposób:</u>
          <u xml:id="u-166.5" who="#JacekKasprzyk">— pierwsza umowa — od 1 kwietnia do 5 kwietnia, dochód 3 mln zł,</u>
          <u xml:id="u-166.6" who="#JacekKasprzyk">— druga umowa — od 1 maja do 4 maja, dochód 2,5 mln zł,</u>
          <u xml:id="u-166.7" who="#JacekKasprzyk">— trzecia umowa — od 1 czerwca do 3 czerwca, dochód 1,5 mln zł,</u>
          <u xml:id="u-166.8" who="#JacekKasprzyk">— czwarta umowa — od 1 lipca do 2 lipca, dochód 700 tys. zł,</u>
          <u xml:id="u-166.9" who="#JacekKasprzyk">— piąta umowa — od 1 sierpnia do 2 sierpnia, dochód 500 tys. zł — to okaże się, że jedynie za okres 1–2 sierpnia odprowadzi się składkę ZUS w wysokości 200 tys. zł. Innych przykładów z tego miejsca pozwolę sobie nie przedstawiać.</u>
          <u xml:id="u-166.10" who="#JacekKasprzyk">Myślę zatem, że celowe byłoby raczej objęcie obowiązkowym ubezpieczeniem osób, dla których jedynym źródłem utrzymania jest zatrudnienie w ramach umowy zlecenia lub umowy agencyjnej, bez względu na okres jej wykonywania, lub nałożenie obowiązku ubezpieczenia w przypadkach zawierania przez zleceniodawcę kilku umów na okresy krótsze niż 15 dni, od dnia określonego w pierwszej umowie, jeżeli łączny okres wykonywania tych umów wyniesie co najmniej 15 dni. I to jest chyba jeden z przykładów świadczących o tym, że ta ustawa może nie spełnić wielu oczekiwań, szczególnie środowisk pracobiorców.</u>
          <u xml:id="u-166.11" who="#JacekKasprzyk">Dalsza część projektu ustawy pokazuje, co jest niepokojące, że istotą intencji ustawodawcy jest też ściągnięcie z tych, którzy już płacą. W pkt. 3 lit. a, zawierającym zmiany do art. 2 ust. 1 pkt. 2, proponuje się, by osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę bez względu na wymiar czasu pracy podlegały obowiązkowemu ubezpieczeniu, a okres zatrudnienia zgodny z obowiązującymi przepisami był uwzględniany do celów emerytalno-rentowych. W mojej ocenie ewentualna zmiana treści wyżej wymienionego artykułu jedynie w nielicznych przypadkach w trakcie ubezpieczenia przyniesie ubezpieczonym korzyści w postaci prawa do zasiłku chorobowego. Z założeń wynika, że bardziej wymierne skutki finansowe dla tej grupy ubezpieczonych będą związane dopiero z nabyciem w przyszłości prawa do renty i emerytury. I dlatego osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę w wymiarze co najmniej 1/2 etatu obowiązującego w danym zawodzie powinny ewentualnie podlegać ubezpieczeniu z tytułu wykonywania umowy zlecenia lub umowy agencyjnej na zasadzie dobrowolności, podobnie jak osoby mające ustalone prawo do renty i emerytury.</u>
          <u xml:id="u-166.12" who="#JacekKasprzyk">W pkt. 3 lit. b nałożenie obowiązku naliczania składki od dodatkowych wynagrodzeń osób, które z tym samym zakładem mają zawarte umowy o pracę i umowy zlecenia, powinny ograniczyć się do tych przypadków, gdy treść zawartej umowy będzie pokrywała się z zakresem czynności wykonywanych w ramach stosunku pracy. W celu uniknięcia obowiązku odprowadzenia składki na ubezpieczenie społeczne zleceniodawca może zastosować zawieranie umowy zlecenia z pracownikami innych zakładów pracy. W pozostałych przypadkach osoby te mogłyby wnosić o dobrowolne ubezpieczenie z tytułu dodatkowego zatrudnienia.</u>
          <u xml:id="u-166.13" who="#JacekKasprzyk">W pkt. 4, zawierającym zmianę art. 3, osoby prowadzące działalność gospodarczą jednoosobowo bez względu na wymiar czasu, w jakim ją wykonują, podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu z wyjątkiem przypadków określonych w ustawie z grudnia 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym osób prowadzących działalność gospodarczą (DzU z 1989 r. nr 46). Natomiast z codziennej praktyki wynika, że dochód z działalności gospodarczej firm jednoosobowych jest często niewielki. Wysokość minimalnej składki na ubezpieczenie społeczne za pełny miesiąc wykonywania działalności wynosi 60% przeciętnego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału i za wrzesień br. łącznie z Funduszem Pracy stanowi to kwotę 1 332 800 zł. Na skutek tego osoby te podejmują się wykonywania różnych zleconych prac, które nie zawsze pokrywają się z rodzajem wykonywanej działalności gospodarczej. Ewentualnym kryterium rozstrzygania co do obowiązku ubezpieczenia powinna być, moim zdaniem, zgodność treści zawartej umowy z rodzajem wykonywanej działalności.</u>
          <u xml:id="u-166.14" who="#JacekKasprzyk">Przyjęcie innego rozstrzygnięcia spowoduje:</u>
          <u xml:id="u-166.15" who="#JacekKasprzyk">— całkowite zwolnienie zleceniodawców od obowiązku wpłacania składek na ubezpieczenie społeczne tej grupy (obecnie koszt ubezpieczenia jest rozłożony proporcjonalnie zarówno na zleceniodawców, jak i zleceniobiorców);</u>
          <u xml:id="u-166.16" who="#JacekKasprzyk">— przeniesienie obowiązku płacenia składki na osoby prowadzące działalność gospodarczą, bez względu na wysokość osiąganego dochodu, przy równoczesnym zatrudnieniu w innym charakterze na podstawie umowy zlecenia z wyższym wynagrodzeniem — dochodem;</u>
          <u xml:id="u-166.17" who="#JacekKasprzyk">— brak możliwości wyboru rodzaju ubezpieczenia w powiązaniu z faktycznym źródłem utrzymania.</u>
          <u xml:id="u-166.18" who="#JacekKasprzyk">Panie Ministrze! Pozwoliłem sobie podnieść wątpliwości dotyczące tej ustawy i podpisuję się pod niektórymi sformułowaniami, zgodnie z którymi ta ustawa jest zła.</u>
          <u xml:id="u-166.19" who="#JacekKasprzyk">Chciałbym również podziękować rządowi za to, że dotknął bardzo istotnego problemu, który odciska się nie tylko na życiu gospodarczym i życiu społecznym, ale przede wszystkim dotyka ludzi. Mam nadzieję, że ostateczne decyzje zostaną podjęte w Komisji Polityki Społecznej, a później przyjęte przez Wysoką Izbę. Mamy szansę zmienienia dzisiejszej rzeczywistości i myślę, że z niej skorzystamy. Serdecznie proszę szanownych państwa o wzięcie pod uwagę w swoich pracach wniosków, które tutaj złożyłem.</u>
          <u xml:id="u-166.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-167">
          <u xml:id="u-167.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-167.1" who="#JózefZych">Przemawiał pan poseł Jacek Kasprzyk, Sojusz Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-167.2" who="#JózefZych">Obecnie głos zabierze pan poseł Tadeusz Tomaszewski, także Sojusz Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-168">
          <u xml:id="u-168.0" who="#TadeuszTomaszewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zmiana brzmienia tej ustawy w obecnych warunkach społeczno-ekonomicznych wydaje się być uzasadniona — chodzi o tytuł, a także o treść. Co do zmiany jej treści chodzi przede wszystkim o to, by pod ochroną ubezpieczeniową znalazły się również osoby zatrudnione na umowie zlecenia w szerszym zakresie aniżeli dotychczas. Wątpliwe wydaje się jednak to ciągłe „miareczkowanie” liczbą dni, na którą zawarta została umowa zlecenia, by podlegać obowiązkowi ubezpieczenia.</u>
          <u xml:id="u-168.1" who="#TadeuszTomaszewski">W pierwotnym brzmieniu tej ustawy z 1975 r. obowiązek ubezpieczenia z tytułu umowy zlecenia odnosił się do osób, które zawarły umowę zlecenia na okres co najmniej 6 miesięcy. W celu obejścia tego przepisu wiele podmiotów zawierało zatem umowy zlecenia na okresy krótsze. Dla zlikwidowania, a przynajmniej złagodzenia tego niekorzystnego zjawiska kolejną ustawą obniżono pułap z 6 miesięcy do 30 dni. Obecnie proponuje się obniżyć ten próg do 15 dni. Z pewnością wpłynie to w jakimś stopniu na ograniczenie występującej patologii i zmniejszy się liczba podmiotów, które chciałyby obejść ten przepis.</u>
          <u xml:id="u-168.2" who="#TadeuszTomaszewski">Nie bez znaczenia dla tego ograniczenia mają również w art. 1 ust. 1a i 1b w nowym brzmieniu ustawy, które wprowadzają dalsze dodatkowe utrudnienia, jeśli chodzi o obejście tego przepisu. Moim zdaniem nie wyeliminują one jednak przypadków obchodzenia tego przepisu. Dlatego zmiana ustawy powinna polegać na objęciu obowiązkiem ubezpieczenia za każdy dzień pracy, tak jak ma to miejsce w wypadku umowy o pracę - problem bowiem tego ubezpieczenia w praktyce sprowadza się tylko do nazwy umowy, jaką nadają strony tego stosunku. Natomiast treść umowy, co potwierdza praktyka, jest taka sama jak w wypadku umowy o pracę, albowiem pracodawcy powierzają osobom, z którymi zawierają umowy zlecenia, taki sam zakres obowiązków czy czynności, jak pracownikom zatrudnionym na umowę o pracę.</u>
          <u xml:id="u-168.3" who="#TadeuszTomaszewski">Uwaga szczegółowa: Projekt nie przewiduje zrezygnowania z ust. 2 art. 1 dotychczasowej ustawy, gdy tymczasem z nowego brzmienia tytułu tej ustawy wynika, że eliminuje się pojęcie „jednostki gospodarki uspołecznionej” i ograniczenie możliwości stosowania tej ustawy tylko do tych podmiotów. Tymczasem w projektowanym brzmieniu ustawa ta ma mieć zastosowanie do wszystkich podmiotów zatrudniających pracowników na umowie zlecenia czy umowie agencyjne.</u>
          <u xml:id="u-168.4" who="#TadeuszTomaszewski">Na podstawie uzasadnienia do projektu wydaje się, że autorzy tego projektu mają na uwadze przede wszystkim możliwość powiększenia dochodów między innymi Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Z drugiej jednak strony uszczelniając przepisy poprzez nadanie im proponowanego brzmienia trzeba liczyć się również z wydatkami z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Objęcie ubezpieczeniem społecznym rodzić bowiem będzie skutki w postaci zaliczania tego okresu do okresu wyczekiwania w celu nabycia prawa do zasiłku chorobowego, a w przypadku objęcia tym ubezpieczeniem osób uprawnionych do emerytury lub renty - zaliczeniem tego okresu do stażu pracy rzutującego na wysokość tych świadczeń. Niewątpliwie jednak spowoduje to ograniczenia umożliwiające obchodzenie przepisów art. 24 ust. 1 ustawy o rewaloryzacji emerytur i rent, zasadach ustalania emerytur i rent.</u>
          <u xml:id="u-168.5" who="#TadeuszTomaszewski">Wysoka Izbo! Projektowana nowelizacja jest celowa, ale jej efekty finansowe zapewne będą mniejsze od przedstawionych przez pana ministra Nawackiego. Nowelizacja będzie miała szczególnie negatywny wpływ na kondycję małych i słabych zakładów pracy, mówiła o tym pani poseł Dmochowska. Niewiele się jednak zmieni albo zmieni się na gorsze tam, gdzie nadal lawinowo będzie narastała skala bezrobocia i ludzie będą gotowi do zarobkowania na wszelkich warunkach i za każdą cenę.</u>
          <u xml:id="u-168.6" who="#TadeuszTomaszewski">Wnoszę o przekazanie projektu ustawy do Komisji Polityki Społecznej.</u>
          <u xml:id="u-168.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-169">
          <u xml:id="u-169.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-169.1" who="#JózefZych">Przemawiał pan poseł Tadeusz Tomaszewski, Sojusz Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-169.2" who="#JózefZych">Lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-169.3" who="#JózefZych">Obecnie głos zabierze podsekretarz stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Socjalnej pan Lesław Nawacki.</u>
          <u xml:id="u-169.4" who="#JózefZych">Panie ministrze, zanim pan zechce ustosunkować się, chciałbym powiedzieć, że zauważyłem w wystąpieniach posłów pewne trudności interpretacyjne, głównie odnoszące się do art. 2. Miałbym prośbę, aby pan zechciał ustosunkować się do tegoż artykułu w pewnym aspekcie, a mianowicie w ust. 1 pkt 2 proponuje się zapis: „są równocześnie pracownikami zatrudnionymi co najmniej w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującego w danym zawodzie albo objęte są odrębnymi przepisami w zakresie zaopatrzenia emerytalnego lub ubezpieczenia społecznego, z zastrzeżeniem ust. 3”. Sprawa jest jasna, jeżeli chodzi o zawód. Na przykład jest ustawa o zawodzie radcy prawnego, która przewiduje określony czas pracy, i jest ustawa o ubezpieczeniu społecznym adwokatów albo twórców — i to jest zrozumiałe. Ale teraz mamy sytuację taką, że Kodeks pracy w art. 129 określa maksymalny czas pracy i są układy zbiorowe albo regulaminy pracy, które określają czas pracy w danym zakładzie, i są stanowiska, których nie da się zakwalifikować do żadnego zawodu — stanowiska pracowników, popularnie mówiąc, produkcyjnych albo fizycznych. Powstaje pytanie: Dlaczego jest zapis mówiący o czasie pracy w danym zawodzie, a nie np. o obowiązującym w danym zakładzie pracy? Wtedy mamy czytelną sytuację, bo i radca prawny, i sprzątaczka, i księgowy są pracownikami zakładu pracy. Bardzo proszę, żeby pan minister zechciał to zagadnienie wyjaśnić.</u>
          <u xml:id="u-169.5" who="#JózefZych">Proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-170">
          <u xml:id="u-170.0" who="#LesławNawacki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nim przystąpię do wyjaśnienia kwestii szczegółowych i odpowiem na pytania pana marszałka, chciałbym powiedzieć, że na dzisiejszej dyskusji zaciążyło chyba to, że istnieją nadmierne oczekiwania co do spełnienia wszystkich celów związanych ze zwalczaniem czy też, lepiej powiedziawszy, ograniczaniem szarej strefy zatrudnienia poprzez ustawę regulującą jedynie kwestie związane z obowiązkiem ubezpieczenia społecznego. Zarówno w uzasadnieniu pisemnym towarzyszącym ustawie, jak i w uzasadnieniu, które miałem zaszczyt prezentować Wysokiej Izbie, zakładaliśmy, że ta ustawa ma spełnić dwa fundamentalne cele. Z jednej strony ma ograniczyć możliwość obejścia przepisów regulujących obowiązek ubezpieczenia, a z drugiej - zapewnić w niezbędnym zakresie dochody do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, nie po to jednak, aby zrealizować cele fiskalne, jak niektórzy posłowie twierdzili, ale po to, aby zapewnić niezbędną równowagę Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Nie ulega żadnej wątpliwości, że rozszerzenie obowiązku ubezpieczenia niesie z sobą konsekwencje zwiększonych wypłat wynikających ze zrealizowania obowiązku ubezpieczenia.</u>
          <u xml:id="u-170.1" who="#LesławNawacki">Niektóre kwestie poruszone w wypowiedziach posłów, z którymi się generalnie zgadzam, wymagają dalszych prac, dotyczących doskonalenia samej techniki legislacyjnej, a także łagodzących kontrowersyjność niektórych rozwiązań. Głównym celem, jaki legł u podstaw, było zaspokojenie tych postulatów, które dałoby się zamknąć w następującej treści: ograniczenie możliwości stałego lub długotrwałego zatrudnienia na podstawie umowy zlecenia, umożliwiającego obejście obowiązku ubezpieczenia. Stąd wynika skrócenie okresu, od którego uzależniony jest obowiązek ubezpieczenia, z 30 dni kalendarzowych do 15 i wprowadzenie dodatkowego warunku mówiącego o tym, że jeśli umowy będą ponawiane w krótkim okresie, to będą one ze sobą sumowane w celu uniemożliwienia obejścia przepisów prawnych. Dzisiaj klasyczne obejście - jak zapewne większość osób na tej sali doskonale wie - stanowi zatrudnianie, z małą przerwą, przez 29 dni kalendarzowych w miesiącu i ponawianie tej umowy w następnym miesiącu, po 2 lub 3 dniach przerwy. Taki był główny cel i taki cel, jak sądzę, był oczekiwany, biorąc pod uwagę liczne postulaty, które napływały pod adresem zarówno Ministerstwa Pracy i Polityki Socjalnej, jak i Ministerstwa Finansów oraz stałych komitetów Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-170.2" who="#LesławNawacki">Na pewno ta ustawa nie jest ustawą docelową z punktu widzenia założeń reformy ubezpieczeń społecznych, w kwestii docelowego uregulowania obowiązku ubezpieczenia społecznego. Nie ukrywamy, że ma ona znaczenie porządkujące. Mówiąc obrazowo, ma ona uporządkować pewien obszar czy pewne przedpole dla zasadniczej reformy. Być może w zasadniczej reformie obowiązek ubezpieczenia będzie taki, jak chcieli niektórzy posłowie, że od każdego dochodu - niezależnie od podstawy jego osiągania - będzie odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne. Jest jednak i druga strona medalu. Otóż w naszym systemie można sobie wyobrazić sytuację, że stałe zatrudnienie w niepełnym wymiarze czasu pracy (np. na 3/4 etatu, co oznaczałoby 3/4 najniższego wynagrodzenia gwarantowanego) daje po spełnieniu warunków wymaganych do uzyskania emerytury i renty uprawnienie do najniższego świadczenia, które jest gwarantowane na poziomie 39% przeciętnego wynagrodzenia. To jest dużo więcej niż najniższe wynagrodzenie. Innymi słowy z zatrudnienia, w wypadku którego podstawa wymiaru jest znacznie niższa od najniższego wynagrodzenia, możemy uzyskać gwarancję najniższego świadczenia emerytalno-rentowego na poziomie znacznie wyższym niż uzyskiwane wynagrodzenie w okresie... W związku z tym potrzebne jest przeprowadzenie kompleksowej reformy. Być może w systemie ubezpieczenia nie ma miejsca na gwarantowanie ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego najniższego wynagrodzenia; być może dochód gwarantowany powinien składać się z dwóch czynników: ze świadczenia emerytalno-rentowego wynikającego tylko i wyłącznie z mechanizmu ubezpieczenia i dodatkowego dochodu wyrównawczego, płaconego np. ze środków pomocy społecznej. Być może to właśnie jest docelowe rozwiązanie, które potem, w konsekwencji, umożliwi inne zdefiniowanie obowiązku ubezpieczenia społecznego, ponieważ obowiązek ubezpieczenia w moim głębokim przekonaniu musi być symetryczny, tzn. wysokość świadczenia winna zależeć od tego, jaka jest podstawa wymiaru i okres ubezpieczenia, a nie pozostawać na poziomie dużo wyższym niż deklarowany w stosunku do podstawy wymiaru dochodu.</u>
          <u xml:id="u-170.3" who="#LesławNawacki">Oczywiście w założeniach reformy, które opracowano w resorcie, nie idziemy tak daleko, jak postulował to pan poseł Lityński - że rezygnuje się z obowiązku ubezpieczenia. Ubezpieczenia społeczne wykształciły się w ten sposób, że za Bismarckiem wprowadzono powszechny obowiązek ubezpieczenia, który gwarantuje społeczność tego ubezpieczenia, jego taniość, powszechność - chodzi jednak o obowiązek ubezpieczenia. Na pewno będziemy mówili o fakultatywnym ubezpieczeniu, ale nie w systemie ubezpieczenia podstawowego, lecz w systemie ubezpieczeń dodatkowych. I tu się całkowicie zgadzam, że wtedy można zdać się na przezorność indywidualną. W przeciwnym razie, panie pośle, będziemy mieli do czynienia być może z nielicznymi, a być może z licznymi przykładami, kiedy ktoś nie zechce być przezorny i oszczędzać lub ubezpieczać się dobrowolnie na wypadek starości lub niezdolności do pracy i wtedy stanie się klientem pomocy społecznej, czyli klientem budżetu, a więc naszym.</u>
          <u xml:id="u-170.4" who="#LesławNawacki">Jeśli chodzi o pytanie pani poseł Dmochowskiej, czy ustawa była konsultowana z Konfederacją Pracodawców Polskich, to z całą odpowiedzialnością potwierdzam, że tak. Konfederacja nie zgłosiła żadnych uwag do tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-170.5" who="#LesławNawacki">Jeśli chodzi o inne kwestie, to generalnie rzecz biorąc z dyskusji wynikało - i w pełni to potwierdzam - że koszty pracy związane z opłacaniem składki na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, Fundusz Pracy oraz na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych są wysokie - w sumie to jest 48,5%. Jest to wysoki koszt pracy z całą pewnością, ale nie uda się go tak szybko zniwelować czy obniżyć, żeby zachęcić pracodawców czy też zleceniodawców do ubezpieczenia zatrudnianych osób. Przeto musimy działać w celu zwiększania zakresu tego obowiązku. Jestem święcie przekonany, że ta ustawa przyniesie w efekcie pozytywne skutki. Być może takie, jak zakładamy, a może nawet większe. Szacunek był tu zgrubny, można każdą kwestię przedyskutować.</u>
          <u xml:id="u-170.6" who="#LesławNawacki">Chciałbym złożyć zapewnienie, że wszystkie wnioski szczegółowe, zwłaszcza zgłoszone w ostatnich wystąpieniach posłów, będą z całą pewnością rozważone w toku prac komisji. Przeto proszę mnie zwolnić z obowiązku szczegółowego ustosunkowania się do nich. Jeśli chodzi natomiast o wątpliwości zgłoszone przez pana marszałka, to sądzę, że w art. 2 chodziło przede wszystkim o uregulowanie tych specyficznych wymiarów czasu pracy, które są związane z wykonywaniem takich zawodów, jak radca prawny i adwokat. Myślę, że brzmienie: „w pełnym wymiarze czasu pracy” jest właśnie odwołaniem się do tej powszechnie obowiązującej normy czasu pracy, jaka jest — co do maksimum — zakreślona w art. 129 Kodeksu pracy.</u>
          <u xml:id="u-170.7" who="#LesławNawacki">Reasumując, chciałbym prosić Wysoką Izbę o rozważenie możliwości skierowania tej ustawy - mającej tak istotne znaczenie dla porządkowania strony organizacyjno-finansowej systemu ubezpieczeń społecznych - do dalszych prac w komisjach sejmowych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-171">
          <u xml:id="u-171.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-171.1" who="#JózefZych">Czy to będzie zapytanie, panie pośle?</u>
          <u xml:id="u-171.2" who="#komentarz">(Poseł Jan Lityński: Chciałbym zabrać głos w trybie art. 109 regulaminu Sejmu i mam dwa zapytania.)</u>
          <u xml:id="u-171.3" who="#JózefZych">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-172">
          <u xml:id="u-172.0" who="#JanLityński">Panie Marszałku! Najpierw w trybie art. 109. Mnie się wydaje, że pan minister mnie nie zrozumiał. Nie postulowałem zlikwidowania ubezpieczenia społecznego. Miałem wrażenie, kiedy słuchałem pana ministra, że pan minister odebrał moją wypowiedź jak głos z poprzedniej kadencji - pana posła Korwin-Mikke. Rzeczywiście zwracałem uwagę na pewne niebezpieczeństwa, na które też pan minister zwraca uwagę, ale nie postuluję w żadnym wypadku zlikwidowania ubezpieczenia społecznego.</u>
          <u xml:id="u-172.1" who="#JanLityński">I teraz pytanie: Skoro, jak pan minister twierdzi, ustawa nie ma absolutnie charakteru fiskalnego, to w takim razie po cóż tryb pilny? Proszę o odpowiedź na to pytanie. Proszę powiedzieć: Dlaczego ta ustawa jest ustawą okołobudżetową? Jeżeli jest to ustawa okołobudżetowa, o charakterze socjalnym, to moim zdaniem zgodnie z naszymi postulatami — mojego klubu, a także klubu SLD — dobrze byłoby ją odpilnić i dobrze byłoby, gdybyśmy ją rzeczywiście w sposób istotny zanalizowali.</u>
          <u xml:id="u-172.2" who="#JanLityński">I drugie pytanie, bo mam wrażenie, że pan minister się przesłyszał wtedy, kiedy mówiłem, i ja się przesłyszałem, gdy pan minister mówił. Otóż pan minister powiedział, że być może w ramach reformy opodatkujemy, a właściwie obciążymy odpisem na ubezpieczenie społeczne każdy rodzaj pracy. No, mam wrażenie, że jest to przejaw, przepraszam bardzo, że użyję tego brzydkiego wyrażenia: skrajnego fiskalizmu i kompletnego odejścia od zasad reformy. Jak rozumiałem, w „Strategii dla Polski” mamy pewne różnice, ale są jednak pewne rzeczy wspólne, a to jest akurat dokładnie odwrotnie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-173">
          <u xml:id="u-173.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-173.1" who="#JózefZych">Czy pan minister chciałby do tego się ustosunkować?</u>
          <u xml:id="u-173.2" who="#JózefZych">Jest jeszcze jedna sprawa, ale to już odnosi się do naszych komisji. Otóż na podstawie obecnego zapisu w art. 2 ust. 1 pkt 2 można ulec sugestii, że dotyczy to tylko czasu pracy pracowników w zawodach, które mają odrębne ustawy, a także jeżeli jest oddzielny system zaopatrzenia emerytalnego. Są takie systemy, ale jest też powszechny system zaopatrzenia emerytalnego i na to powinniśmy w komisjach zwrócić uwagę. Sprawa ta jednak, panie ministrze, nie wymaga już tu ustosunkowania się, proszę tylko odpowiedzieć panu posłowi Lityńskiemu.</u>
          <u xml:id="u-173.3" who="#JózefZych">Proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-174">
          <u xml:id="u-174.0" who="#LesławNawacki">Tak, być może nie zrozumiałem pana posła Lityńskiego. Zrozumiałem, że postulaty dotyczące złagodzenia obowiązku ubezpieczenia to po prostu pewne odejście od klasyki, na której się zasadza w ogóle model ubezpieczenia, u którego podstaw leży obowiązek ubezpieczenia.</u>
          <u xml:id="u-174.1" who="#LesławNawacki">Natomiast jeśli chodzi o kwestię drugą, dotyczącą tego, że być może w docelowym modelu reformy będzie obowiązywać ubezpieczenie każdego dochodu z pracy, to ten dochód z pracy będzie uwarunkowany spełnieniem pewnych wymogów, m.in. tego, żeby odejść w systemie ubezpieczeń od gwarancji najniższego świadczenia, oderwanego od podstawy wymiaru składki i okresu jej opłacania. Wydaje mi się, że to się nie kłóci z klasycznym modelem ubezpieczenia.</u>
          <u xml:id="u-174.2" who="#komentarz">(Poseł Jan Lityński: Kłóci się. Mnie chodzi o pilność, panie ministrze.)</u>
          <u xml:id="u-174.3" who="#komentarz">(Poseł Maria Dmochowska: Jeżeli chodzi o fiskalność, to w ubezpieczeniach społecznych na świecie inaczej traktuje się szczególnie wysokie zarobki niż inne.)</u>
          <u xml:id="u-174.4" who="#LesławNawacki">Jeśli chodzi o fiskalność...</u>
          <u xml:id="u-174.5" who="#komentarz">(Głosy z sali: O pilność.)</u>
          <u xml:id="u-174.6" who="#LesławNawacki">...to powiedziałem w swoim wystąpieniu, że to nie jest żadna ustawa okołobudżetowa, dlatego że zakładamy, iż od dnia wejścia w życie tej ustawy upłyną jeszcze dwa miesiące, zanim zaczną obowiązywać jej przepisy. Nie sądzę, by mogła ona obowiązywać od 1.01.1995 r. Nie taki był cel. Natomiast im szybciej wejdzie w życie, tym szybciej zrealizujemy postulat ograniczenia szarej strefy zatrudnienia. I taki jest cel pilnego trybu uchwalenia tej ustawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-175">
          <u xml:id="u-175.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-175.1" who="#JózefZych">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-175.2" who="#JózefZych">Wobec zgłoszenia dwóch wniosków o odrzucenie projektu ustawy w pierwszym czytaniu, a wymaga to rozstrzygnięcia w głosowaniu, do rozpatrzenia tego punktu porządku dziennego powrócimy jutro rano.</u>
          <u xml:id="u-175.3" who="#JózefZych">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 7 porządku dziennego: Pierwsze czytanie pilnego rządowego projektu ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu oraz o zmianie niektórych ustaw (druk nr 619).</u>
          <u xml:id="u-175.4" who="#JózefZych">O zabranie głosu proszę ministra pracy i polityki socjalnej pana Leszka Millera.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-176">
          <u xml:id="u-176.0" who="#LeszekMiller">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie rządowy projekt ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu oraz o zmianie niektórych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-176.1" who="#LeszekMiller">Przedkładany projekt jest trzecią od 1990 r. nową ustawą, a łącznie z nowelizacjami — jedenastą ustawą regulującą problematykę zatrudnienia i bezrobocia. Obowiązująca od 1.01.1990 r. ustawa o zatrudnieniu przyznawała prawo do świadczeń z tytułu bezrobocia wszystkim osobom, nawet będącym w podeszłym wieku (na przykład 70 lat), które w przeszłości nigdy nie pracowały. Wysokość zasiłku wynosiła od 40 do 70% uzyskiwanego wynagrodzenia, a okres jego pobierania nie był ograniczony czasowo. Treść ustawy przystawała do ówczesnych prognoz, w których poziom bezrobocia szacowano na 400–600 tys. osób.</u>
          <u xml:id="u-176.2" who="#LeszekMiller">Rzeczywistość bardzo szybko zweryfikowała te kalkulacje. Z dniem 1.12.1991 r. weszła w życie ustawa z 16.10.1991 r. o zatrudnieniu i bezrobociu. Ustawa ta wprowadziła wiele istotnych zmian w stosunku do uprzednich regulacji, a w szczególności generalną zasadę, że zasiłek z tytułu bezrobocia wypłacany jest przez okres do 12 miesięcy, z wyjątkiem osób o długoletnim stażu pracy, którym zasiłek przysługuje przez 18 miesięcy, a niektórym nawet do czasu uzyskania uprawnień emerytalnych. Ustawa z 16.10.1991 r. była dotychczas, podobnie jak poprzednia, 4-krotnie nowelizowana. Jedna z najistotniejszych zmian tej ustawy polegała na wprowadzeniu od 10.03.1992 r. jednolitego dla prawie wszystkich bezrobotnych zasiłku z tytułu pozostawania bez pracy w wysokości 36% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.</u>
          <u xml:id="u-176.3" who="#LeszekMiller">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Rozmiary i cechy bezrobocia sytuują to zjawisko w rzędzie najważniejszych i najtrudniejszych problemów ekonomicznych, społecznych i politycznych ostatnich lat. Bezrobocie w Polsce, zbliżające się do poziomu 3 mln osób i stopie bezrobocia 16,8%, należy do jednych z największych w Europie. Zadaniem i celem obecnego rządu jest zahamowanie dalszego wzrostu bezrobocia i jego stopniowe obniżanie. Zmiany, które dokonały się na rynku pracy w roku bieżącym, wskazują na realność tego celu. Wzrost poziomu bezrobocia wykazuje bowiem tendencję malejącą.</u>
          <u xml:id="u-176.4" who="#LeszekMiller">Dnia 31 sierpnia br. liczba bezrobotnych wynosiła 2965 tys., co znaczy, że w okresie 8 miesięcy tego roku liczba bezrobotnych wzrosła o 75 tys. Trzeba odnotować, że w analogicznym okresie roku ubiegłego liczba ta była wielokrotnie większa, bo 380 tys. Co ważne, przybywa nowych miejsc pracy. W okresie 8 miesięcy br. do urzędów pracy zgłoszonych zostało 534 tys. ofert pracy, podczas gdy w analogicznym okresie ubiegłego roku — 314 tys. Istotne zahamowanie tempa przyrostu bezrobocia oraz wzrost liczby ofert pracy są przede wszystkim wynikiem pozytywnych zmian w gospodarce, ale także coraz lepszej pracy urzędów pracy i ich współdziałania z organami samorządu terytorialnego i innymi instytucjami pozarządowymi. Jest to także efekt skuteczniejszego przeciwdziałania bezrobociu poprzez inicjowanie i realizację różnego rodzaju przedsięwzięć finansowanych ze środków Funduszu Pracy.</u>
          <u xml:id="u-176.5" who="#LeszekMiller">Panie i Panowie Posłowie! Przedkładany w dniu dzisiejszym Wysokiej Izbie projekt ustawy przewiduje w stosunku do obecnie obowiązujących regulacji daleko idące zmiany. Do podstawowych w tym względzie należą przepisy mające na celu:</u>
          <u xml:id="u-176.6" who="#LeszekMiller">— eliminację występujących luk, niespójności oraz uwzględnienie orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego, Sądu Najwyższego oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego;</u>
          <u xml:id="u-176.7" who="#LeszekMiller">— doprecyzowanie kręgu osób zaliczanych do bezrobotnych i uprawnionych do świadczeń z tego tytułu;</u>
          <u xml:id="u-176.8" who="#LeszekMiller">— zaostrzenie warunków przyznawania świadczeń dla osób tracących pracę z przyczyn dyscyplinarnych oraz uchylających się od podejmowania zatrudnienia;</u>
          <u xml:id="u-176.9" who="#LeszekMiller">— zwiększenie skuteczności i efektywności wykorzystania środków Funduszu Pracy;</u>
          <u xml:id="u-176.10" who="#LeszekMiller">— możliwość kontroli przez urzędy pracy przestrzegania przepisów ustawy, a w szczególności legalności zatrudnienia.</u>
          <u xml:id="u-176.11" who="#LeszekMiller">Do najistotniejszych zmian przewidzianych w projekcie ustawy należą przepisy określające osoby uznane za bezrobotne i uprawnione do świadczeń z tego tytułu. Przewidują one, że jako bezrobotne mogą być zarejestrowane osoby posiadające obywatelstwo polskie i zamieszkałe w Polsce, a także cudzoziemcy przebywający na terytorium Rzeczypospolitej posiadający kartę stałego pobytu lub mający status uchodźcy, jeżeli nie są zatrudnione i nie wykonują innej pracy zarobkowej oraz są zdolne i gotowe do podjęcia zatrudnienia.</u>
          <u xml:id="u-176.12" who="#LeszekMiller">Nie będą mogły być zarejestrowane jako bezrobotne, co ma miejsce obecnie, między innymi osoby, które:</u>
          <u xml:id="u-176.13" who="#LeszekMiller">— zawiesiły prawo do emerytury lub renty albo po ustaniu zatrudnienia pobierają świadczenie rehabilitacyjne, zasiłek chorobowy lub macierzyński;</u>
          <u xml:id="u-176.14" who="#LeszekMiller">— są wspólnikami prowadzącej działalność spółki Prawa handlowego lub cywilnego (z wyjątkiem spółki akcyjnej);</u>
          <u xml:id="u-176.15" who="#LeszekMiller">— osiągają dochody z tytułu najmu, podnajmu lub dzierżawy wynoszące lub przekraczające w miesiącu połowę najniższego wynagrodzenia;</u>
          <u xml:id="u-176.16" who="#LeszekMiller">— otrzymują po ustaniu zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej wynagrodzenie, dochód, zasiłek lub inne świadczenie wynoszące lub przekraczające połowę najniższego wynagrodzenia;</u>
          <u xml:id="u-176.17" who="#LeszekMiller">— nie ukończyły 18 lat (z wyjątkiem młodocianych absolwentów).</u>
          <u xml:id="u-176.18" who="#LeszekMiller">Będą natomiast mogły być zarejestrowane jako bezrobotne osoby, których małżonkowie są właścicielami lub posiadaczami nieruchomości rolnych o powierzchni przekraczającej 2 ha przeliczeniowe, jeżeli nie podlegają ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu z tytułu stałej pracy w tym gospodarstwie. Ponadto przepisy projektu ustawy nie warunkują możliwości uznania za bezrobotnego i pobierania świadczeń od stanu posiadania i dochodów małżonka, co zgodnie z przyjętym przez Wysoką Izbę orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego zostało uznane za niezgodne z konstytucją.</u>
          <u xml:id="u-176.19" who="#LeszekMiller">Charakter dyscyplinujący ma natomiast zmiana w art. 25, przewidująca, że każda nieuzasadniona odmowa przyjęcia przez bezrobotnego oferty odpowiedniej pracy, propozycji zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych spowoduje skrócenie okresu pobierania zasiłku o 90 dni, to jest o 3 miesiące. Obecnie w tych przypadkach następuje jedynie zawieszenie na 90 dni okresu wypłacania zasiłku.</u>
          <u xml:id="u-176.20" who="#LeszekMiller">Projekt ustawy przewiduje wprowadzenie generalnej zasady, że do czasu, od którego zależy nabycie prawa i długość okresu pobierania zasiłku, zaliczane będą okresy zatrudnienia, działalności lub innej pracy zarobkowej, jeżeli wynagrodzenie lub dochody stanowiące podstawę obliczania składki na ubezpieczenie społeczne i Fundusz Pracy będą wynosiły co najmniej połowę najniższego wynagrodzenia. W projekcie ustawy proponuje się również, aby okresy odbywania służby wojskowej oraz pobierania świadczeń z ubezpieczeń społecznych, takich jak zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne itp., zaliczane były do okresu, od którego zależy nabycie prawa do zasiłku, a nie stanowiły samoistnej podstawy ich przyznawania.</u>
          <u xml:id="u-176.21" who="#LeszekMiller">Przedkładany projekt obok przepisów zaostrzających zawiera także wiele propozycji korzystnych dla bezrobotnych i pracodawców. Warto tu wymienić między innymi:</u>
          <u xml:id="u-176.22" who="#LeszekMiller">— uniezależnienie statusu bezrobotnego i prawa do świadczeń od stanu posiadania i dochodów małżonka;</u>
          <u xml:id="u-176.23" who="#LeszekMiller">— rozszerzenie pojęcia absolwentów o osoby, które między innymi ukończyły studia podyplomowe i doktoranckie;</u>
          <u xml:id="u-176.24" who="#LeszekMiller">— zaliczanie do okresu zatrudnienia (od którego zależy nabycie prawa i długość pobierania zasiłków) okresów odbywania służby wojskowej, urlopów wychowawczych oraz innych okresów, za które opłacana była składka na Fundusz Pracy;</u>
          <u xml:id="u-176.25" who="#LeszekMiller">— możliwość uzyskania pożyczki z Funduszu Pracy, także na podjęcie działalności rolniczej (z wyjątkiem zakupu ziemi);</u>
          <u xml:id="u-176.26" who="#LeszekMiller">— możliwość finansowania z Funduszu Pracy do 50% kosztów przekwalifikowania pracowników w zakładach zatrudniających co najmniej 50 pracowników, jeżeli po tym szkoleniu zostaną zatrudnieni na innych stanowiskach;</u>
          <u xml:id="u-176.27" who="#LeszekMiller">— możliwość udzielenia z Funduszu Pracy organizatorom robót publicznych zaliczek na sfinansowanie wynagrodzeń i składek na ubezpieczenie społeczne, zatrudnionych w ramach tych robót bezrobotnych (nie tylko w rejonach zagrożonych);</u>
          <u xml:id="u-176.28" who="#LeszekMiller">— możliwość uzgadniania lub negocjowania przez pracodawców z urzędami pracy wysokości kwot refundowanych z Funduszu Pracy wynagrodzeń i składek na ubezpieczenie społeczne w przypadku zatrudnienia bezrobotnych w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych. Projekt ustawy określa jedynie górną granicę tych refundacji i długość okresu, w którym koszty wynagrodzeń i składek mogą być refundowane.</u>
          <u xml:id="u-176.29" who="#LeszekMiller">Wysoki Sejmie! Projekt ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu przewiduje także szereg innych istotnych regulacji, na które pragnę zwrócić uwagę. W celu stworzenia instrumentu umożliwiającego weryfikację gotowości bezrobotnych do podjęcia zatrudnienia przewidziano możliwość kierowania bezrobotnych na wniosek organów samorządu terytorialnego do wykonywania na zasadach robót publicznych krótkotrwałych prac - do siedmiu dni w miesiącu - za których wykonanie otrzymywać będą wynagrodzenie częściowo refundowane z Funduszu Pracy. W przypadku odmowy przyjęcia tej propozycji tracić będą prawo do zasiłku na okres 90 dni. Przewiduje się również ściślejszą współpracę urzędów pracy z organizacjami samorządu terytorialnego i innymi partnerami lokalnymi w celu realizacji tego ustalenia.</u>
          <u xml:id="u-176.30" who="#LeszekMiller">Projekt ustawy przewiduje delegację dla Rady Ministrów do skracania do 6 miesięcy okresu pobierania zasiłku przez bezrobotnych zamieszkałych w rejonach o względnie korzystnej sytuacji na rynku pracy. Dotyczyłoby to rejonów, w których stopa bezrobocia nie przekracza połowy przeciętnej stopy bezrobocia w kraju. Przepis ten w zasadzie mógłby być stosowany w przypadku konieczności wydłużenia okresu pobierania zasiłku w rejonach o szczególnie trudnej sytuacji na rynku pracy.</u>
          <u xml:id="u-176.31" who="#LeszekMiller">Pracownicy urzędów pracy uprawnieni będą do przeprowadzania kontroli zakładu pracy w zakresie przestrzegania przepisów ustawy. Przewiduje się również, w innym akcie prawnym, podwyższenie z 5 do 50 mln zł wysokości grzywien za nieprzestrzeganie przepisów w tym względzie.</u>
          <u xml:id="u-176.32" who="#LeszekMiller">Proponowane w projekcie ustawy przepisy zawierają regulacje, które spowodują zarówno wzrost obligatoryjnych wydatków z Funduszu Pracy, jak też ich zmniejszenie. Szacuje się, że w 1995 r. łączny efekt tych zmian przyczyni się do zmniejszenia obligatoryjnych wydatków z Funduszu Pracy o około 700 mld zł. Środki te umożliwią zwiększenie zakresu stosowania aktywnych form przeciwdziałania bezrobociu.</u>
          <u xml:id="u-176.33" who="#LeszekMiller">Zaprezentowany projekt ustawy jest wynikiem kilkumiesięcznych prac i konsultacji. W ich wyniku 6 kwietnia bieżącego roku podpisane zostało porozumienie - w ramach negocjacji gwarancji socjalnych dla obywateli - zawierające uzgodniony zakres zmian, a także zgłoszone przez niektóre organizacje uwagi, propozycje i zastrzeżenia. 31 maja 1994 r. projekt ustawy pod nazwą ustawa o zmianie ustawy o zatrudnieniu i bezrobociu oraz o zmianie niektórych ustaw przekazany został, zgodnie z ustawą o związkach zawodowych, związkowcom do zaopiniowania. Nadesłane uwagi i zastrzeżenia zostały wnikliwie rozpatrzone, znaczną ich część uwzględniono. Nie uwzględnione zostały zastrzeżenia związków zawodowych dotyczące przepisu przewidującego możliwość skracania przez Radę Ministrów okresów pobierania zasiłku do 6 miesięcy w rejonach, w których stopa bezrobocia nie przekracza połowy przeciętnej stopy bezrobocia w kraju. Nie uwzględniono również zastrzeżeń do propozycji zawieszenia prawa do świadczeń zakładów opieki zdrowotnej bezrobotnym nie uprawnionym do zasiłków, odmawiającym przyjęcia - bez uzasadnionej przyczyny - propozycji zatrudnienia. Nie uwzględniono także wniosku Krajowego Związku Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych dotyczącego nowego określenia - poprzez podwyższenie z 2 do 5 ha przeliczeniowych - wielkości gospodarstwa rolnego, którego właściciel mógłby zarejestrować się jako bezrobotny. Nie uwzględnione zostały również pewne zastrzeżenia dotyczące przepisów dyscyplinujących lub ograniczających zakres uprawnień niektórych bezrobotnych.</u>
          <u xml:id="u-176.34" who="#LeszekMiller">Z uwagi na zakres proponowanych zmian przedkładany Wysokiej Izbie projekt ustawy nie jest ustawą zmieniającą ustawę o zatrudnieniu i bezrobociu, lecz projektem nowej ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu oraz o zmianie niektórych ustaw, co bardziej odzwierciedla zakres proponowanych regulacji. Pragnę bowiem nadmienić, że przedkładany projekt w ponad 50 miejscach różni się od dotychczas obowiązującej ustawy. Ułatwić to powinno również rozpatrywanie go - jako tekstu jednolitego - w komisjach sejmowych i senackich oraz stosowanie go w przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-176.35" who="#LeszekMiller">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Kończąc swoje wystąpienie, pragnę podziękować wszystkim instytucjom, organizacjom oraz osobom prywatnym, które nadesłały uwagi i propozycje dotyczące zatrudnienia i bezrobocia. Były one wnikliwie analizowane i wykorzystywane przy opracowywaniu projektu ustawy. Nie wszystkie, rzecz jasna, zostały uwzględnione, chociażby ze względu na ich często wzajemną sprzeczność.</u>
          <u xml:id="u-176.36" who="#LeszekMiller">Pragnę również podkreślić, że głównym celem proponowanych zmian jest lepsze adresowanie środków przeznaczonych na zwalczanie bezrobocia i skuteczna aktywizacja osób rzeczywiście poszukujących pracy.</u>
          <u xml:id="u-176.37" who="#LeszekMiller">Wyrażam przekonanie, że w czasie debaty nad przedłożonym projektem oraz podczas dyskusji w komisjach rozwiązania zawarte w tym projekcie zostaną udoskonalone. W imieniu rządu wnoszę o przyjęcie przedłożonego projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-176.38" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-177">
          <u xml:id="u-177.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-177.1" who="#JózefZych">Przypominam, że Sejm ustalił w debacie nad tym punktem porządku dziennego podział czasu pomiędzy kluby i koła parlamentarne, w zależności od ich wielkości, w granicach od 6 do 31 minut, to jest debatę krótką.</u>
          <u xml:id="u-177.2" who="#JózefZych">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-177.3" who="#JózefZych">W pierwszej kolejności wysłuchamy wystąpień w imieniu klubów i kół parlamentarnych.</u>
          <u xml:id="u-177.4" who="#JózefZych">O zabranie głosu proszę panią poseł Annę Bańkowską, Sojusz Lewicy Demokratycznej. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Józef Mioduszewski, Polskie Stronnictwo Ludowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-178">
          <u xml:id="u-178.0" who="#AnnaBańkowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chcę oświadczyć, że to jest ostatnie moje wystąpienie w dniu dzisiejszym. Miała być bowiem wspólna debata na temat trzech projektów ustaw i stąd moja rola. Przepraszam, że dzisiaj tak często na tej mównicy stoję.</u>
          <u xml:id="u-178.1" who="#AnnaBańkowska">Chciałabym stwierdzić, że dyskutowana w tym momencie ustawa jest najczęściej nowelizowaną ustawą w Sejmie. Dowiódł tego bardzo dobitnie pan minister Miller, przytaczając wszystkie po kolei dokonywane nowelizacje.</u>
          <u xml:id="u-178.2" who="#AnnaBańkowska">Właściwie, można stwierdzić, że nowelizacje te odbywały się z dwóch powodów. Gdy chciano ograniczyć uprawnienia bezrobotnych i gdy po czasie okazywało się, że ograniczeń tych uprawnień dokonano zbyt radykalnie i należało te restrykcje nieco złagodzić. Właściwie te dwie przesłanki decydowały o tych częstych nowelizacjach.</u>
          <u xml:id="u-178.3" who="#AnnaBańkowska">W druku nr 619, nad którym dyskutujemy, rząd proponuje nową ustawę i zmieniony tytuł: ustawa o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu oraz o zmianie niektórych ustaw wraz z projektami podstawowych aktów wykonawczych. To znaczy, że dobrze się dzieje, skoro jest to jednolity tekst ustawy.</u>
          <u xml:id="u-178.4" who="#AnnaBańkowska">Jeśli chodzi o szybką pracę nad tym projektem, w trybie pilnym, nie wiem, czy nie przydałoby się, żeby to była nowelizacja, wtedy bowiem Biuro Legislacyjne bez trudu przygotowałoby nam tekst jednolitych zmian do ustawy i byłoby to prostsze dla posłów. Ale dobrze jest, kiedy powstaje w wyniku prac komisji jednolity tekst ustawy, wtedy o wiele lepiej można z niego korzystać.</u>
          <u xml:id="u-178.5" who="#AnnaBańkowska">W imieniu Sojuszu Lewicy Demokratycznej chciałabym zwrócić uwagę na przesłanki, którymi kierował się rząd, a które popieramy, proponując wydanie nowego aktu prawnego, oraz ustosunkować się do najistotniejszych proponowanych zmian odnośnie do aktualnie obowiązujących rozwiązań.</u>
          <u xml:id="u-178.6" who="#AnnaBańkowska">Rząd zamierza wskutek nowych rozwiązań wyeliminować występujące luki prawne i niespójności umożliwiające nieuczciwe korzystanie z dobrodziejstw ustawy. Trudno takiego głównego warunku tej nowelizacji nie poprzeć.</u>
          <u xml:id="u-178.7" who="#AnnaBańkowska">Zaostrzenie warunków przyznawania świadczeń wobec osób tracących pracę z przyczyn dyscyplinarnych oraz uchylających się od podejmowania zatrudnienia. Problem ten był szczególnie wyraźnie podnoszony przy kolejnych nowelizacjach ustawy zarówno w Wysokiej Izbie, jak i podczas prac nad tymi projektami ustaw w komisji. Posłowie czuli niedosyt z powodu tego, że się w równy sposób traktuje osoby, które porzucają pracę, są dyscyplinarnie zwolnione, z tymi, którym miejsce pracy „uciekło” w związku z sytuacją w zakładzie pracy.</u>
          <u xml:id="u-178.8" who="#AnnaBańkowska">Projekt proponuje zmiany i uelastycznienie zasad finansowania niektórych form aktywnego przeciwdziałania bezrobociu w celu zwiększenia efektywności wykorzystania przeznaczonych na ten cel środków. Rząd przychyla się również, co chciałabym z zadowoleniem odnotować, do nie tak dawno wprowadzonej w ustawie o bezrobociu nowelizacji zaproponowanej przez posłów. Proponowaliśmy, aby można było dawać zaliczki na wynagrodzenia w przypadku robót publicznych. Wtedy komisja zadecydowała, że taka nowelizacja dotyczyć będzie tylko rejonów uznanych za dotknięte strukturalnym bezrobociem. Rząd uprzednio nie zgadzał się z propozycjami poselskimi, a w tej chwili nie tylko się z nimi zgadza, ale i rozszerza ich zakres na teren całego kraju.</u>
          <u xml:id="u-178.9" who="#AnnaBańkowska">Ustawa wprowadza możliwość kontrolowania przez urzędy pracy legalności zatrudnienia oraz zaostrzenie kar za naruszenie przepisów ustawy. Sojusz Lewicy Demokratycznej chciałby podkreślić pilną potrzebę dokonania tych zmian. Zresztą chyba każdy z nas niejednokrotnie spotkał się z takim zjawiskiem, że mimo nieprawidłowości nie można było w pełni dokonać kontroli legalności zatrudnienia. Zaostrzenie zaś kar za naruszenie przepisów ustawy wydaje się uzasadnione.</u>
          <u xml:id="u-178.10" who="#AnnaBańkowska">Istotą proponowanych zmian jest wprowadzenie innej definicji pojęcia bezrobotny oraz skrócenie o 3 miesiące okresu pobierania zasiłku przez osoby, które utraciły pracę z przyczyn dyscyplinarnych oraz odmówiły bez uzasadnionej przyczyny zatrudnienia bądź nie zgłosiły się w wyznaczonym terminie do biura pracy.</u>
          <u xml:id="u-178.11" who="#AnnaBańkowska">Do okresu zatrudnienia, od którego zależy nabycie prawa do zasiłku, zaliczać się będzie zatrudnienie lub działalność w wymiarze co najmniej pół etatu za wynagrodzeniem w wysokości nie niższej od połowy najniższego wynagrodzenia. Chciałabym zwrócić uwagę Wysokiej Izby, że jest to fundamentalny zapis. Otóż dotychczasowa praktyka — na co zwróciła uwagę Komisja Polityki Społecznej w maju — była taka, że można było podjąć zatrudnienie na 1/10, 1/20 etatu, odprowadzać mikroskładki i po 180 dniach nabyć z tytułu takiego zatrudnienia prawo do zasiłku na okres 12 miesięcy wynoszącego powyżej 1,5 mln zł. Ustawa daje możność skracania przez Radę Ministrów okresów pobierania zasiłku przez bezrobotnych zamieszkałych w rejonach, w których stopa bezrobocia nie przekracza połowy przeciętnej stopy bezrobocia w kraju, do 6 miesięcy. Sejm przymierzał się już wielokrotnie do tego, żeby Rada Ministrów miała takie uprawnienia. Jak dotąd nie było to w pełni usankcjonowane przepisami ustawy.</u>
          <u xml:id="u-178.12" who="#AnnaBańkowska">Ustawa daje upoważnienie urzędom pracy do przeprowadzania kontroli pracodawców.</u>
          <u xml:id="u-178.13" who="#AnnaBańkowska">Projekt przewiduje możliwość zarejestrowania małżonka rolnika będącego właścicielem gospodarstwa rolnego o powierzchni powyżej 2 ha przeliczeniowych, jeśli nie podlega ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu z tytułu stałej pracy w tym gospodarstwie. Myślę, że akurat nad tymi problemami będzie się na pewno obszerne dyskutować w komisji, gdyż już od dłuższego czasu są postulowane zmiany tej granicy dochodowości, z 2 ha na więcej. Pan minister Miller mówił, że rząd nie zdecydował się na wprowadzenie tych przepisów.</u>
          <u xml:id="u-178.14" who="#AnnaBańkowska">Projekt znosi barierę, jeśli chodzi o podjęcie zatrudnienia przez bezrobotnych i zachowanie prawa do zasiłku, gdy dochody nie przekraczają połowy najniższego wynagrodzenia, bez względu na to, czy wymiar tego ograniczonego w czasie zatrudnienia jest efektem decyzji zakładu, czy po prostu suwerennej decyzji pracownika. Jest to istotna sprawa, gdyż niejednokrotnie omijano przepisy, żeby bezrobotny nie tracił prawa do zasiłku.</u>
          <u xml:id="u-178.15" who="#AnnaBańkowska">Wprowadza się również możliwość zatrudnienia przy pracach interwencyjnych przez 12 miesięcy - bardzo dobrze. Dotychczas obowiązujący 6-miesięczny okres wyłącznie uświadamiał bezrobotnym, iż praca interwencyjna jest jedynie po to, by móc po 6 miesiącach korzystać z prawa do zasiłku. Nie dążono wcale do tego, żeby praca interwencyjna dawała poczucie zatrudnienia w wymiarze innym niż 6 miesięcy, czyli w celu innym niż nabycie li tylko ponownego prawa do zasiłku.</u>
          <u xml:id="u-178.16" who="#AnnaBańkowska">Ustawa ta podnosi wiele innych bardzo istotnych kwestii. Szkoda, w naszym przekonaniu, że nie wprowadza próby zróżnicowania zasiłków w zależności od stażu pracy, a może i wynagrodzenia. Wiem, że to było bardzo krytykowane, gdyż pierwsza ustawa o zatrudnieniu i bezrobociu; właściwie o bezrobociu - taki tytuł miała - wprowadzała różny wymiar zasiłku, w zależności od stażu i pobieranego uprzednio wynagrodzenia. Potem przeszliśmy okres wielkiej krytyki tych zasad. Nie chciałabym powrotu do zasiłku w wydaniu tej pierwszej ustawy, ale sądzę, że będziemy to podczas prac komisji szczegółowo omawiać. Są głosy protestu - nawet ze strony rodziców, którzy po 30 latach pracy mają taki sam zasiłek jak ich dziecko, które zaledwie ukończyło szkołę.</u>
          <u xml:id="u-178.17" who="#AnnaBańkowska">Wysoka Izbo! Walka z bezrobociem nie może ograniczać się do funkcjonowania mechanizmów wynikających wyłącznie z ustawy, którą dzisiaj analizujemy. Ustawa ta może jedynie współdziałać i wspomagać działania podejmowane przez całą gospodarkę. Sądzę, że wszyscy mamy tego świadomość. W głównej mierze ma ona osłaniać bezrobotnych, którzy stracili pracę. Nie może natomiast stanowić źródła obejścia przepisów, manipulacji czy wręcz oszustw — a takie przypadki się zdarzają. Pracodawcy zwalniają pracowników, którzy następnie zaczynają pobierać zasiłek dla bezrobotnych i w tej samej liczbie są zatrudniani w zakładzie pracy; wykonują tę pracę „na czarno” lub mają zaniżane wynagrodzenie — i życie się toczy w zakładzie tak jak uprzednio, z tą tylko różnicą, że gros ciężaru wynagrodzenia pochodzi z Funduszu Pracy. Nie ma możliwości kontroli tego zjawiska. Podobnie jest w sytuacji, kiedy ludzie zatrudniają się pozornie na 1/10 czy 1/20 etatu. Trzeba tu zwrócić uwagę, że pozorne zatrudnienie jest możliwe do zrealizowania dla osób mających akurat znajomego pracodawcę, który zechce pójść na takie manipulacje. Natomiast ci, którzy uczciwie przestrzegają tej ustawy, tracą. Tracą dlatego, że gospodarujemy jednym Funduszem Pracy. Jeżeli środki z niego będą przeciekać w kierunku niepożądanym, to oznacza, że mniej pieniędzy zostaje dla tych, których autentycznie z Funduszu Pracy powinniśmy wspomagać. Ta patologia wywołuje liczne protesty.</u>
          <u xml:id="u-178.18" who="#AnnaBańkowska">Zamiarem proponowanej ustawy jest uporządkowanie wielu zjawisk. Sojusz Lewicy Demokratycznej popiera generalne założenia ustawy i wiele przedstawionych w niej rozwiązań, natomiast nie zgadzamy się z nową propozycją przyznawania zasiłku dla kobiet, które w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych urodziły dziecko. Propozycja rządowa jest dużo mniej korzystna od rozwiązania obowiązującego dotychczas; mimo iż trzeba powiedzieć, że jest wprowadzone pewne novum - prawo do zasiłku porodowego dla tych kobiet. Tego rozwiązania jednak na pewno popierać nie możemy.</u>
          <u xml:id="u-178.19" who="#AnnaBańkowska">Pozostałe wątpliwości, które się nasuwają, wyjaśniać będziemy w komisji i myślę, że tam będziemy nad tą ustawą skrupulatnie pracować. Wnoszę do Wysokiej Izby o skierowanie tej właśnie ustawy, a także pozostałych dwóch, do rozpatrzenia w Komisji Polityki Społecznej.</u>
          <u xml:id="u-178.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-178.21" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Aleksander Małachowski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-179">
          <u xml:id="u-179.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję pani posłance Annie Bańkowskiej z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-179.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Józefa Mioduszewskiego z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-180">
          <u xml:id="u-180.0" who="#JózefMioduszewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wśród przedłożeń rządowych w pakiecie projektów ustaw „socjalnych” projekt ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu oraz o zmianie niektórych ustaw jest projektem najbardziej rozbudowanym, uzupełnionym propozycjami aktów wykonawczych, aż 8 projektami rozporządzeń ministra pracy i polityki socjalnej. Powszechnie wiadomo, jakie są skutki wysokiego poziomu bezrobocia i niezdolności gospodarki do stworzenia odpowiedniej liczby miejsc pracy. Przyrost liczebny pracodawców i pracujących na własny rachunek jest znacznie niższy niż spadek liczby pracowników najemnych. Rozwój małej przedsiębiorczości nie jest w stanie wchłonąć wszystkich zasobów siły roboczej uwalnianych w rezultacie działań restrukturyzacyjnych i likwidacyjnych w sektorze przedsiębiorstw państwowych. W porównaniu z latami poprzednimi w 1994 r. nastąpił pewien spadek liczby bezrobotnych legitymujących się wyższym wykształceniem oraz dynamiczny, niekorzystny z ekonomicznego i społecznego punktu widzenia, wzrost liczby bezrobotnych mających konkretny zawód, udokumentowany świadectwem średniej szkoły zawodowej lub zasadniczej szkoły zawodowej. Taki rozkład bezrobocia w poszczególnych grupach i kategoriach jest szczególnie niekorzystny. W obecnej sytuacji wielu ludzi młodych o dobrym przygotowaniu zawodowym nie tylko nie przyczynia się do rozwoju gospodarki oficjalnej, ale potencjalnie ją osłabia, pobierając zasiłki, pracując „na czarno”, a nawet w niektórych przypadkach wchodząc na drogę przestępstwa.</u>
          <u xml:id="u-180.1" who="#JózefMioduszewski">Wzrost bezrobocia, napływ do Polski cudzoziemców poszukujących pracy oraz liberalizacja przepisów dotyczących prowadzenia działalności gospodarczej — wszystko to sprzyja rozwojowi nielegalnego zatrudnienia. Skala tego zjawiska jest trudna do precyzyjnego oszacowania, niemniej jednak ocenia się, że „na czarno” w Polsce pracuje kilkaset tysięcy osób. Pracodawcy, wykorzystując trudną sytuację na rynku pracy i determinację osób poszukujących pracy, zatrudniają pracowników z pominięciem przepisów prawa pracy oraz — co już tutaj było mówione — przepisów o ubezpieczeniu społecznym.</u>
          <u xml:id="u-180.2" who="#JózefMioduszewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego wyraża pogląd, że rząd słusznie nie próbował rozwiązać tego problemu poprzez kolejną nowelizację ustawy o zatrudnieniu i bezrobociu z 16 października 1991 r., lecz przedłożył nowy całościowy projekt ustawy, wprowadzający wiele istotnych zmian o charakterze merytorycznym, które niewątpliwie przyczynią się do racjonalizacji wydatków budżetu państwa. Tę niewątpliwie trudną do skodyfikowania i skomplikowaną materię, wprawdzie także w formie dość skomplikowanej, ale szerokiej, komplementarnej, porządkuje rozpatrywany obecnie projekt ustawy.</u>
          <u xml:id="u-180.3" who="#JózefMioduszewski">Chciałbym wyrazić drobną osobistą satysfakcję z tego, że problem niewłaściwych rozwiązań zawartych w poprzedniej ustawie o zatrudnieniu i bezrobociu, odnoszących się do współmałżonków rolników, na który z tej trybuny zwracałem uwagę przy kolejnej nowelizacji ustawy, w obecnie rozpatrywanym projekcie ustawy został należycie uregulowany. Proponowany zapis o niezaliczaniu do bezrobotnych osób, które podlegają ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu z tytułu wykonywania stałej pracy jako domownicy w gospodarstwie rolnym o powierzchni ponad 2 ha, jest słuszny - z tym że granica 2 ha jest kontrowersyjna - i bardzo się cieszę, że pani poseł Bańkowska stawia ten problem jako otwarty.</u>
          <u xml:id="u-180.4" who="#JózefMioduszewski">Natomiast zapis pozwalający na zarejestrowanie jako bezrobotnego współmałżonka właściciela gospodarstwa rolnego nie podlegającego ubezpieczeniu z tytułu stałej pracy w tym gospodarstwie jest słuszny i znosi dotychczasowy zapis dyskryminujący w pewnym stopniu współmałżonka rolnika pracującego poza gospodarstwem rolnym. Najczęściej chodziło tu o kobietę-żonę, a kobiety na ogół nie tylko są przeciwne dyskryminacji, ale wszelkiego rodzaju nieposzanowaniu.</u>
          <u xml:id="u-180.5" who="#JózefMioduszewski">W projekcie ustawy są odzwierciedlone liczne wnioski, propozycje i uwagi zgłoszone przez różne organizacje i instytucje. Czy wszystkie są słuszne i czy proponowanych rozwiązań nie trzeba będzie korygować, to się okaże. Następny mówca, poseł Lityński, aczkolwiek życzliwy i rzeczowy, zapewne zgłosi uwagi krytyczne. Generalnej oceny będziemy mogli dokonać po szczegółowej analizie projektu w Komisji Polityki Społecznej oraz w Komisji Ustawodawczej. Wobec tego w imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego wnoszę o skierowanie projektu ustawy do tych komisji.</u>
          <u xml:id="u-180.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-181">
          <u xml:id="u-181.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Józefowi Mioduszewskiemu z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-181.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Jana Lityńskiego z Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-182">
          <u xml:id="u-182.0" who="#JanLityński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Rzeczywiście pewne uwagi krytyczne zgłoszę, aczkolwiek nie tak krytyczne jak przy poprzednim projekcie. Przede wszystkim znowu chodzi mi o tryb pilny. Jeżeli, jak twierdzi pan minister Miller, nastąpiła zasadnicza, głęboka zmiana ustawy, wyrażająca się nawet w jej duchu — dotychczas mieliśmy ustawę o zatrudnieniu i bezrobociu, obecnie mamy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu — to jednak warto posłom dać szansę, aby się zastanowili przez dłuższy okres nad zakresem tych zmian. Nie podzielam poglądu, że nastąpiła aż tak głęboka zmiana i zaraz to będę próbował uzasadnić. Chciałbym zwrócić uwagę na to, na co nie zwrócił uwagi prezentujący projekt pan minister, że planuje się, by na przykład Urząd Pracy stał się Krajowym Urzędem Pracy, jego kierownik zaś — prezesem Krajowego Urzędu Pracy. Są to rzeczywiście „istotne zmiany” — należy pogratulować zmian urzędnikom tych urzędów. Niemniej nie wydaje się, aby to były zmiany uzasadniające taką całościową nowelizację. Co więcej wydaje się, że w obecnej sytuacji gospodarczej i społecznej kraju jest niemożliwa taka całościowa nowelizacja, która pchnęłaby nas na nowe tory, jeśli chodzi o postrzeganie zjawiska bezrobocia. Mamy taką sytuację, jaką mamy, i żadnych wielkich cudów nie będzie. Wątpliwa jest wiara w możliwości ogromnych zmian dzięki stworzeniu centralnego urzędu pracy na wzór niemiecki. Chyba lepsze byłoby podejście, aby tworzyć urzędy pracy wokół powiatów, które mogłyby stanowić naturalny rynek pracy, ale, jak wiemy, koncepcja powiatu na razie została — mam nadzieję, że czasowo — odłożona.</u>
          <u xml:id="u-182.1" who="#JanLityński">Jeżeli będziemy rozważać projekt zmian, które proponuje rząd, to wydaje się, że idzie we właściwym kierunku. Pan minister wymienił rodzaje tych zmian. Słuchałem dosyć uważnie, może więc powtórzę w wielkim skrócie: dyscyplinowanie, usuwanie luk, dodefiniowanie, definiowanie, zaostrzenie, zwiększenie skuteczności oraz kontrola. Powiedziałbym, że rzeczywiście tam, gdzie jest rozdawanie państwowych i społecznych pieniędzy, tego typu posunięcia są niezbędne. Dodam jeszcze: legalność zatrudnienia, nowa definicja bezrobotnego. Niemniej nie wydaje mi się, aby tego typu posunięcia mogły spowodować rzeczywiście jakąś zasadniczą zmianę.</u>
          <u xml:id="u-182.2" who="#JanLityński">Przejdę do zasadniczej sprawy. Jak słusznie zauważył pan minister, w 1992 r. ówczesny rząd zaproponował Izbie, aby zmienić zasiłki dla bezrobotnych, aby zasiłki dla bezrobotnych przestały być uzależnione od pobieranej płacy, i Sejm przyjął tę propozycję. Kolejne rządy nie zmieniają tego stosunku do zasiłku dla bezrobotnego przede wszystkim z przyczyn budżetowych. Co się dzieje? Co to oznacza? To oznacza, że zasiłek dla bezrobotnego staje się rodzajem zasilania społecznego. To nie jest zasiłek, który powstaje w związku z wykonywaną pracą i z jej utratą, którego spadek w kolejnych miesiącach czy w kolejnych okresach czasu mobilizuje człowieka do poszukiwania pracy. To jest rodzaj pomocy społecznej, demobilizującej pomocy społecznej, dlatego że człowiek nawet o dosyć wysokich zarobkach spada bardzo nisko - chodzi o ilość pieniędzy, które posiada. Dopóki to się nie zmieni - a wydaje się, że tak będzie w najbliższym czasie - to nie ulegnie zmianie w sposób zasadniczy podejście do ustawy o zatrudnieniu i bezrobociu czy zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu. Dlaczego? Dlatego że niezależnie od tego, jakie luki zamkniemy, to i tak te pieniądze (przynajmniej ich część) trzeba będzie wypłacić w postaci zasiłków z pomocy społecznej, nie różniących się specjalnie od zasiłków dla bezrobotnego, aczkolwiek istotne jest to, że jeden dostaje się automatycznie, a drugi po przebadaniu sytuacji. Jak wiemy, sytuacja w pomocy społecznej jest bardzo trudna. Dlatego wydaje się, że w pewnym momencie - ze społecznego punktu widzenia - jest korzystne, gdy te luki są większe. Z punktu widzenia i budżetu, i dyscypliny społecznej luki powinny być jak najmniejsze.</u>
          <u xml:id="u-182.3" who="#JanLityński">Kolejna sprawa, która powinna być załatwiona, to powiązanie wysokości zasiłku z polityką regionalną. Mam nadzieję, że rząd zaprezentuje nam jakieś nowe podejście do polityki regionalnej, która będzie rzeczywiście uwzględniała problemy na poszczególnych terenach. W poprzednim budżecie musieli o to zadbać posłowie, którzy wyrwali z niego... znaleźli lukę około pół biliona złotych (o ile pamiętam); kwotę tę przeznaczono na lokalne, regionalne działania na rzecz aktywizacji gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-182.4" who="#JanLityński">Trzecią sprawą - której ta nowelizacja, ta zmiana ustawy nie dostrzega - jest niezwykle istotny problem absolwentów. Obecnie - o czym wielokrotnie mówiliśmy - młody człowiek po skończeniu szkoły przez pierwsze trzy miesiące nie otrzymuje co prawda zasiłku, ale następnie przez 9 miesięcy praktycznie go dostaje. Jest to rodzaj przedłużonych, płatnych wakacji. Jeżeli nie będziemy mieli jakiegoś pomysłu na to, aby w ciągu tych 9 miesięcy w sposób obowiązkowy proponować jakieś zatrudnienie (chociażby czasowe), przekwalifikowanie się - dotyczy to szczególnie ludzi po szkołach zawodowych, nie przygotowanych przez obecny system szkolnictwa do podjęcia pracy zawodowej - i nie będą ustawowym obowiązkiem propozycje ze strony urzędu pracy do przyjęcia (obowiązkowego) przez absolwenta, to wydaje się, że tego problemu, problemu bezrobocia wśród absolwentów wyższych uczelni, w ogóle nie dotkniemy i nie rozwiążemy. Tym bardziej że - jak mówiłem w poprzednim swoim wystąpieniu - niektóre działania, niektóre ustawowe propozycje, pozornie poprawiające sytuację w jednych dziedzinach, właśnie tutaj skierowane są przeciwko zatrudnieniu absolwentów i zatrudnieniu ludzi młodych.</u>
          <u xml:id="u-182.5" who="#JanLityński">Reasumując, mój klub nie będzie żądał odpilnienia trybu rozpatrywania projektu ustawy. Jesteśmy zwolennikami przekazania go do komisji problemowych czy do Komisji Polityki Społecznej oraz do Komisji Ustawodawczej. Wydaje się, że po niezbędnych zmianach, nie muszą to być zmiany duże, nowelizacja będzie gotowa do zatwierdzenia przez Sejm.</u>
          <u xml:id="u-182.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-183">
          <u xml:id="u-183.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Janowi Lityńskiemu z Unii Wolności.</u>
          <u xml:id="u-183.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu panią poseł Halinę Licnerską z Unii Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-184">
          <u xml:id="u-184.0" who="#HalinaLicnerska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Kolejnym projektem ustawy nierozłącznie związanym z dwoma poprzednimi jest ustawa o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu oraz o zmianie niektórych ustaw wraz z projektami podstawowych aktów wykonawczych. Wielokrotnie były rozpatrywane nowelizacje obecnie obowiązującej ustawy o zatrudnieniu i bezrobociu, co świadczy o wadze problemu. Nowy rządowy projekt ustawy przejął dobre rozwiązania z obecnie obowiązującej ustawy, ale wprowadził również wiele istotnych, nowych rozwiązań i zmian, potrzebnych zmian, ponieważ praktyka życia gospodarczego i społecznego zweryfikowała prognozy na temat bezrobocia. Rozmiary bezrobocia są olbrzymie, a obecnie funkcjonująca ustawa wytworzyła znaczne obszary niewiadomych (np. w stosunku do pewnych grup określenie, czy ktoś jest bezrobotny, czy nie w świetle obowiązującej ustawy bywa niejednoznaczne). Dlatego też zaletą ustawy rządowej jest próba określenia definicji bezrobotnego w naszych warunkach.</u>
          <u xml:id="u-184.1" who="#HalinaLicnerska">Projekt ustawy z jednej strony włącza szerszą grupę absolwentów uprawnionych do świadczeń z tytułu uznania za osobę bezrobotną, z drugiej jednak zawęża drastycznie krąg osób o statusie bezrobotnego. W gruncie rzeczy ustawa idzie w kierunku ograniczenia, i to znacznego, grupy zarejestrowanych bezrobotnych.</u>
          <u xml:id="u-184.2" who="#HalinaLicnerska">Jednym z przeniesionych elementów obowiązującej ustawy jest kryterium dochodu w wysokości połowy najniższego wynagrodzenia. Klub Parlamentarny Unii Pracy uważa, że przy obecnych kosztach utrzymania (m.in. przy wzrastających kosztach opłat za energię i c.o.) jest to próg bardzo niski. Przejęte z obecnie obowiązującej ustawy rozwiązanie nie zmienia filozofii podejścia do tego problemu. W efekcie przyczyni się do poszerzania zjawiska bezrobocia będącego poza oficjalnymi rejestrami, a powiększy grono klientów opieki społecznej. Statystycznie wskaźnik zarejestrowanych bezrobotnych pewnie spadnie przy zaostrzonych kryteriach ujętych w projekcie ustawy. Tyle że nie rozwiąże to problemów poszerzającej się sfery ubóstwa.</u>
          <u xml:id="u-184.3" who="#HalinaLicnerska">W projekcie jest kilka nowych rozwiązań, których nie ma w obowiązującej ustawie, jak wprowadzenie definicji nielegalnego zatrudnienia, objęcie zakładów pracy obowiązkiem informowania urzędów pracy o zatrudnieniu osoby bezrobotnej. Wzmocni to pewnie działania kontrolne urzędów pracy w celu wyeliminowania przypadków korzystania ze statusu osoby bezrobotnej osób zatrudnionych nawet na umowy zlecenia. Wprowadzono także obowiązek wydawania decyzji administracyjnych w przypadkach np. uznania bądź odmowy uznania danej osoby za bezrobotną. Przepis stwarza możliwość odwołania się w trybie k.p.a. od tych decyzji. Jest to o tyle uzasadnione, że przy zaostrzonych kryteriach przyznawania świadczeń znając przyczynę odmowy osoba otrzymująca taką decyzję będzie miała możliwość obrony przed niesprawiedliwą, według niej, decyzją. Nowym elementem jest także możliwość udzielania pożyczek z Funduszu Pracy na działalność rolniczą, co jest szczególnie ważne w regionach rolniczych, w których wskaźnik bezrobocia jest wysoki. Jest jeszcze bardzo wiele zmian, o których można by mówić, ale większość z nich przedstawili moi szanowni przedmówcy. Generalnie Klub Parlamentarny Unii Pracy uważa, że ustawa jest konieczna i ma wiele dobrych rozwiązań, choć wiele z nich też budzi nasze wątpliwości i zastrzeżenia.</u>
          <u xml:id="u-184.4" who="#HalinaLicnerska">Dlatego Klub Parlamentarny Unii Pracy, który mam zaszczyt reprezentować, popiera projekt ustawy i proponuje przekazanie go do Komisji Polityki Społecznej w celu wnikliwego przedyskutowania przedłożonych zmian, ponieważ dotyczy on grupy najsłabszej, więc pomyłki są tu odczuwalne najboleśniej.</u>
          <u xml:id="u-184.5" who="#HalinaLicnerska">Wnosimy, oczywiście, o odpilnienie ustawy. Z uwagi na jeszcze dwie poprzednie ustawy nie jest możliwe poważne potraktowanie i wnikliwe rozpatrzenie tej ustawy w trybie pilnym.</u>
          <u xml:id="u-184.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-185">
          <u xml:id="u-185.0" who="#AleksanderMałachowski">Pani posłanko, dziękuję pani bardzo, ale powracam dzisiaj do tego tematu po raz trzeci. Prezydium Sejmu nie ma możliwości — jeżeli rząd nie podejmie tej decyzji — odpilnienia ustawy, jakiejkolwiek ustawy, jeżeli została złożona zgodnie z regulaminem Sejmu i konstytucją.</u>
          <u xml:id="u-185.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Andrzeja Gąsienicę-Makowskiego z Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-186">
          <u xml:id="u-186.0" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przedstawiony przez resort pracy projekt ustawy, wchodzący w zakres programu „Strategia dla Polski”, choć na pierwszy rzut oka proponuje dość obszerną nowelizację ustawy o zatrudnieniu i bezrobociu, to jednak, zdaniem Klubu Parlamentarnego Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform, nie zmienia jej generalnej koncepcji. Wynika bowiem z niego, że koalicyjny rząd nadal nie wypracował strategicznej i kompleksowej koncepcji przeciwdziałania bezrobociu. Utrzymano dotychczasowe generalne zasady dotyczące sposobu realizacji zadań państwa w powyższym zakresie. Chociaż proponowane zmiany mają charakter porządkujący i uwzględniają niektóre doświadczenia i postulaty z praktyki ostatnich lat, nie są jednak odpowiedzią na pilną potrzebę opracowania nowoczesnej, kompleksowej, jasnej, spójnej regulacji prawnej mającej przeciwdziałać bezrobociu.</u>
          <u xml:id="u-186.1" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Projekt pozostawia również wiele do życzenia pod względem rozwiązań systemowych oraz staranności legislacyjnej. Proponowane zmiany nie wpływają więc w istotny sposób na merytoryczną i systemową wartość dotychczasowych rozwiązań. Naszym zdaniem zawarte w nim definicje są często nieprecyzyjne - zwłaszcza tak potrzebna definicja bezrobotnego. Brak jest zapisu o aktywnym poszukiwaniu zatrudnienia. Nie ma też jasnej definicji oraz określenia wzajemnych relacji między takimi pojęciami, jak przyuczenie do zawodu, kształcenie i dokształcanie oraz przekwalifikowanie zawodowe. Duże zastrzeżenia budzą definicje gotowości do podjęcia zatrudnienia - mówi o tym art. 2 ust. 1 pkt 7 - oraz nielegalnego zatrudnienia. W tym ostatnim wypadku za nielegalne uznano zatrudnienie przez pracodawcę osoby bez zawarcia z nią w wymaganym terminie umowy o pracę na piśmie, mimo że Kodeks pracy nie określa terminu zawarcia umów. Projekt nie przewiduje systemowego rozwiązania stosowanego w innych krajach, mianowicie monitoringu losów absolwentów szkół zawodowych, kursów dokształcających i przekwalifikowujących. Nadal nie będzie więc wiadomo, czy i które formy szkoleń przynoszą pożądany efekt, zapewniają ludziom zatrudnienie, a kiedy następuje marnotrawienie wydatkowanych środków.</u>
          <u xml:id="u-186.2" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Duże wątpliwości co do koncepcyjnego myślenia projektodawców budzą zapisy rozdziału 9, dotyczącego kontroli przestrzegania przepisów ustawy. Utworzenie profesjonalnego, skutecznego aparatu kontroli wymaga bowiem czasu, środków i odpowiednich zapisów ustawowych. O czasie i środkach projekt nic nie wspomina. Brakuje również procedury odwoławczej, wymaganej przez normy prawa międzynarodowego. Określenie trybu przeprowadzania przez urzędy pracy kontroli i sposobów ich współdziałania w tym zakresie z innymi organami odsyła się do nie istniejącego jeszcze rozporządzenia ministra pracy. Można by tutaj zapytać, jakie to są instytucje i osoby, wobec których zachodzi podejrzenie, że naruszają przepisy prawne, o czym mówi art. 60 ust. 3. Również badania bezrobotnego, wykonywane na wniosek rejonowego urzędu pracy, powinny być dla tegoż bezrobotnego bezpłatne; ich koszty winny być pokrywane przez Fundusz Pracy, zwłaszcza że „Strategia dla Polski” w części dotyczącej zdrowia przewiduje wprowadzenie ubezpieczeń zdrowotnych. Projekt ustawy nic nie wspomina o takiej refundacji. Czy te różnice w strategiach są wynikiem rywalizacji między ministerstwami, czy nie przemyślano do końca konsekwencji finansowych różnych proponowanych zapisów prawnych?</u>
          <u xml:id="u-186.3" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Ponadto propozycje zmierzające do ograniczenia swobody pracodawców w zatrudnianiu pracowników są sprzeczne z zasadami gospodarki rynkowej. Na przykład zobowiązanie pracodawcy do informowania urzędu pracy o wolnych miejscach pracy i zatrudnieniu bezrobotnego, o czym mówią art. 12 ust. 3 oraz art. 60 ust. 2 pkt 2, stoi również w sprzeczności z postulowaną przez resort pracy dobrowolnością korzystania z usług pośrednictwa pracy.</u>
          <u xml:id="u-186.4" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Wysoka Izbo! Ustawą nie rozwiąże się problemu bezrobocia. Tylko rozwój gospodarczy umożliwi tworzenie miejsc pracy. I ten problem zostanie w jakiś sposób rozwiązany i zminimalizowany. Większość ludzi, szczególnie młodych, nie chce zasiłków, oczekuje na konkretną pracę. I to jest podstawowa sprawa. W związku z tym, że projekt resortu pracy ma charakter postulatywny, w niewielkim stopniu może unormować problemy rynku pracy i skutecznie przeciwdziałać bezrobociu, że tkwi głęboko w poprzednim systemie i w wielu miejscach sprzeczny jest z zasadami gospodarki wolnorynkowej, pragnąłem wnosić w imieniu klubu o zniesienie pilnego trybu jego rozpatrywania. Jest to już jednak niemożliwe. Niemniej uważam, że należałoby się nad tym zastanowić, toteż wnoszę o to do pana ministra. Chodzi o to, żeby tworzyć prawo stabilne i żeby można było zmierzać do tego na posiedzeniu komisji.</u>
          <u xml:id="u-186.5" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Wnoszę zatem o rozważenie przez ministra rezygnacji z trybu pilnego.</u>
          <u xml:id="u-186.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-187">
          <u xml:id="u-187.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Andrzejowi Gąsienicy-Makowskiemu z BBWR.</u>
          <u xml:id="u-187.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Andrzeja Ostoję-Owsianego z Konfederacji Polski Niepodległej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-188">
          <u xml:id="u-188.0" who="#AndrzejOstojaOwsiany">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W imieniu klubu Konfederacji Polski Niepodległej, niestety, będę musiał wnieść o odrzucenie projektu ustawy w pierwszym czytaniu. I to z dwóch powodów. Powód pierwszy jest, oczywiście, najważniejszy. Otóż Konfederacja Polski Niepodległej nie dostrzega w tej ustawie programu walki z bezrobociem. A ten program jest przecież konieczny. Jego tu nie ma. Są pewne jak gdyby szczątkowe formy takiego programu, jednakże jest on niespójny. Proszę zwrócić uwagę, że w 1992 r. przeznaczono na zasiłki aż 95,3% środków Funduszu Pracy, a na formy aktywne zaledwie 4,7%. W 1993 r. proporcje te były podobne - 90% na zasiłki i 10% na formy aktywne. Sądzę, że w tym roku proporcje te będą się układać podobnie. A zatem przeważa tutaj podejście osłonowe. Natomiast zdaniem Konfederacji Polski Niepodległej polityka ta powinna polegać na przeznaczeniu przeważającej ilości środków na formy aktywne, przede wszystkim na roboty publiczne. Roboty publiczne są wprawdzie prowadzone, ale w tak minimalnym rozmiarze, że nie wpływa to na sytuację rynku pracy ani nie przynosi żadnych widocznych efektów. Sądzimy, że należy podjąć zdecydowane działania zmierzające do realizowania na dużą skalę robót publicznych. Tego rodzaju podejście doprowadziłoby do stopniowego zatrudnienia wszystkich bezrobotnych przez państwo. Fakt taki doprowadzi do zniesienia zasiłków dla bezrobotnych i zastąpienia ich prowizorycznym wynagrodzeniem za pracę. Będzie ono wyższe od dotychczasowych zasiłków, ale niższe od normalnych zarobków. Powodować będzie obowiązek pracy w zmniejszonym wymiarze godzin. Osoby, które nie podejmą pracy w tym systemie, pozbawione zostaną zasiłków.</u>
          <u xml:id="u-188.1" who="#AndrzejOstojaOwsiany">Oczywiście przedstawiam naszą koncepcję w sposób niezwykle skrócony. Jednakże sądzę, że jest to jedyne wyjście z tej sytuacji. Przecież mamy blisko 3 mln bezrobotnych, ludzi którzy są wyrzuceni jak gdyby poza nawias społeczeństwa. I słusznie pan minister Miller stwierdził na początku, iż sprawa bezrobocia to jest najważniejsza sprawa społeczna, polityczna i fiskalna. Oczywiście, całkowicie z tym się zgadzam. Ale poza działaniami bieżącymi, doraźnymi, musimy zastanawiać się, co zrobić z tym problemem dalej. Człowiek strasznie źle się z tym czuje i nie ma żadnego uzasadnienia, aby otrzymywał od państwa pieniądze za darmo, jeżeli jest zdolny do wykonywania pracy. Tej pracy przecież w kraju naprawdę jest bardzo dużo, różnorakiej, wielorodnej, nie tylko tej, która została wymieniona w jednym z załączników, jeśli chodzi o roboty publiczne. Człowiek chciałby pracować. Niech pracuje krócej, 3 dni w tygodniu, w mniejszym wymiarze, ale niech pracuje i niech za tę pracę otrzymuje wynagrodzenie. Niech ono będzie niższe w okresie przejściowym, ale ogólna filozofia musi sprowadzać się do jakiegoś systemu, którego tu nie ma. Oczywiście możemy mówić, że kiedyś w Polsce przedsiębiorstwa zaczną lepiej pracować, będzie ich więcej, zatrudnią więcej ludzi. Z pewnością tak. Ale na razie mamy 3 mln bezrobotnych, którzy pobierają od państwa pieniądze, nie wykonując pracy.</u>
          <u xml:id="u-188.2" who="#AndrzejOstojaOwsiany">I to jest ta nasza generalna filozofia.</u>
          <u xml:id="u-188.3" who="#AndrzejOstojaOwsiany">Oczywiście, muszę powiedzieć, że coś drgnęło, że w projekcie rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej w sprawie szczegółowych zasad organizowania prac interwencyjnych i robót publicznych już coś zostało powiedziane. Sądzimy jednak, że w ustawie powinien być oddzielny rozdział - w ustawie, a nie w rozporządzeniu ministra - poświęcony robotom publicznym z nastawieniem, że one mają być najważniejsze, że zniosą zasiłek dla bezrobotnych.</u>
          <u xml:id="u-188.4" who="#AndrzejOstojaOwsiany">I dlatego też, ponieważ filozofia, o której mówię, jest - naszym zdaniem - za mało zaakcentowana, będziemy wnosić o odrzucenie projektu ustawy. Może nie ze względu na to, co w nim jest - zawiera bowiem wiele rozwiązań słusznych, ale w naszym pojęciu doraźnych. Perspektywicznie najważniejsze są roboty publiczne.</u>
          <u xml:id="u-188.5" who="#AndrzejOstojaOwsiany">Będziemy wnosić o odrzucenie jeszcze z innego powodu. W zasadzie już - jak widać - wszyscy posłowie ze wszystkich klubów parlamentarnych są zgodni co do jednego: dalsze utrzymywanie trybu pilnego w odniesieniu do tak ogromnego pakietu różnych ustaw, które pojawiają się na każdej sesji, jest sprawą nie do zniesienia. Sądzę, że rząd zaczyna też rozumieć, że my - dotyczy to chyba wszystkich klubów - dalej takiej sytuacji nie możemy tolerować. Nie jesteśmy maszynką do podnoszenia rąk.</u>
          <u xml:id="u-188.6" who="#AndrzejOstojaOwsiany">Na przykład, na zapoznanie się z pakietem trzech ostatnich ustaw, już nie mówię o innych, które zostały zgłoszone podczas tej sesji, mieliśmy dwa dni czasu. Kiedy to przemyśleć, zastanowić się? To jest rzecz zupełnie niemożliwa. Dlatego też tak częste wprowadzanie tego trybu, jak to rząd robi, wydaje mi się nie do przyjęcia przez parlament. Jest to jeden z ważnych powodów, dla których mój klub, nie mogąc zgodzić się dalej z tego rodzaju sytuacją, wnosi o odrzucenie tego projektu w pierwszym czytaniu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-189">
          <u xml:id="u-189.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Andrzejowi Ostoi-Owsianemu.</u>
          <u xml:id="u-189.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Cezarego Miżejewskiego z Polskiej Partii Socjalistycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-190">
          <u xml:id="u-190.0" who="#CezaryMiżejewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Niegdyś, w zamierzchłych czasach rządów liberalnych, każda nowelizacja ustawy o zatrudnieniu i bezrobociu poprzedzona była kampanią prasową pokazującą „oszustwa” bezrobotnych, jak bezrobotni naciągają budżet państwa. Ta nowelizacja także była poprzedzona kampanią prasową, tych samych gazet, ale jakże inną. Przede wszystkim podnoszono restrykcyjny charakter przepisów, drakoński charakter tej nowelizacji.</u>
          <u xml:id="u-190.1" who="#CezaryMiżejewski">Tak naprawdę rację ma tutaj poseł Lityński - ta ustawa doprecyzowuje pewne przepisy. I zresztą słusznie, bo o tym mówiliśmy już wielokrotnie na posiedzeniach Komisji Polityki Społecznej. Oznacza to, że ta nowelizacja nie tworzy nowej ustawy. A szkoda. Szkoda, że nie tworzymy nowej jakości, czegoś, co przybliżyłoby nas do rozwiązań ubezpieczeniowych, do rozwiązań modelowych.</u>
          <u xml:id="u-190.2" who="#CezaryMiżejewski">Rzeczywistą wadą projektu jest jego niespójność wynikająca, być może, z braku jednoznacznej koncepcji oraz tworzenie rozwiązań, które są obietnicami bez pokrycia. Ponieważ mam niewiele czasu, odniosę się tylko do kilku, moim zdaniem, fundamentalnych kwestii: definicji bezrobotnego, prawa do zasiłku oraz działania urzędów pracy.</u>
          <u xml:id="u-190.3" who="#CezaryMiżejewski">Według definicji bezrobotnego generalnie pozbawia się statusu bezrobotnego każdego, kto wykazuje jakąkolwiek aktywność zawodową, bez względu na wielkość osiąganego dochodu. Konsekwencją takiej koncepcji jest skreślenie dotychczasowego ust. 2 w art. 2, który zezwalał, aby bezrobotnym była osoba pozostająca w stosunku pracy w wymiarze czasu z przyczyn dotyczących zakładu pracy nie wyższym niż połowa obowiązującego czasu pracy i osiągająca wynagrodzenie nie przekraczające połowy najniższego wynagrodzenia. W obecnym projekcie te wszystkie kwestie pomija się, pozostawia się tylko możliwość osiągania dochodów w wysokości połowy najniższego wynagrodzenia w dwóch przypadkach: po pierwsze, z tytułu najmu, podnajmu lub dzierżawy oraz po drugie, po ustaniu zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej z tytułu wynagrodzenia, dochodu, zasiłku lub świadczenia. Wydaje się, że jest to dosyć karkołomny zapis. Otóż co ustawodawca rozumie pod pojęciem: osiąganie połowy wysokości najniższego wynagrodzenia, dochodu, zasiłku lub świadczenia? Cóż to ma oznaczać? Czy oznacza to zasiłki z ubezpieczenia rodzinnego? Jeżeli ta nowelizacja likwiduje passus dotyczący zarobków współmałżonka, to w tym wypadku także niemożliwe byłoby pozbawianie bezrobotnego prawa do zasiłku czy prawa do rejestracji z tytułu otrzymywania zasiłków np. rodzinnych. Co do świadczeń, to np. z tych samych względów nie można do tego zaliczyć świadczeń alimentacyjnych. To jest bardzo ważna kwestia, o jakiego rodzaju świadczenia lub zasiłki tu chodzi.</u>
          <u xml:id="u-190.4" who="#CezaryMiżejewski">Druga kwestia, bardzo istotna w prawie do zasiłku. W art. 26 precyzuje się, komu i w jakiej sytuacji odbiera się prawo do zasiłku (w przypadku niezgłoszenia gotowości do pracy, niepodejmowania pracy, niepodejmowania szkolenia, pracy interwencyjnej itd.). W zasadzie prawo do zasiłku traci się na 90 dni. Otóż dochodzi do pewnego kuriozum, ponieważ w art. 24 ust. 6 karą jakby drugiego stopnia jest pozbawienie - jak już się nie ma prawa do zasiłku - prawa do bezpłatnych świadczeń lekarskich. Przyznam, że jest to swoiste kuriozum. Zwracam uwagę na to, że nawet jeżeli pozbawimy bezrobotnego świadczeń lekarskich, to on nadal znajduje się w rejestrze bezrobotnych, bo występuje jako bezrobotny. Moim zdaniem, trzeba raczej zająć się sprecyzowaniem kwestii wyrejestrowywania z rejestru bezrobotnych. Karą za niegotowość do pracy po jakimś okresie powinno być wyrejestrowanie z rejestru bezrobotnych. W art. 36 ust. 1 pkt 5 projektu jest delegacja dla ministra pracy do określenia w drodze rozporządzenia zasad wykreślania z rejestru bezrobotnych w przypadku uporczywego uchylania się od podjęcia zatrudnienia, natomiast nie ma definicji uporczywego uchylania się od podjęcia zatrudnienia. Tę kwestię musimy ująć koniecznie w ustawie, bo jest to jedna z fundamentalnych spraw decydujących o charakterze tej ustawy. Nie będę już wspominał o tym, że w projekcie nie ma też propozycji założeń wykonawczych do tego aktu.</u>
          <u xml:id="u-190.5" who="#CezaryMiżejewski">Kolejną sprawą, którą chciałbym podnieść, jest kwestia urzędów pracy. Otóż proponuje się wprowadzenie kontroli legalności zatrudnienia. Można by powiedzieć, że nareszcie, że jest to bardzo pożądane. W związku z tym mam takie pytanie. Otóż według moich informacji w budżecie na rok 1995 na ten cel nie przeznaczono żadnych środków, ani jednej złotówki. Mam nadzieję, że w tym roku posłowie nie zostaną za to obciążeni odpowiedzialnością. Mam też nadzieję, że skoro Rada Ministrów przyjęła rozdział dotyczący zwalczania nielegalnego zatrudnienia i określiła, że ma to robić urząd pracy, to również w budżecie państwa przeznaczy środki na ten cel. Oczekuję tutaj jasnej deklaracji ministra.</u>
          <u xml:id="u-190.6" who="#CezaryMiżejewski">Ustawa ma też wiele elementów pozytywnych. Wyliczę najważniejsze - wydaje mi się, że są trzy - jeśli chodzi o aktywne działania na rzecz walki z bezrobociem. Otóż jest to finansowanie 50% kosztów szkolenia przez Fundusz Pracy w ramach wewnątrzzakładowej rekonwersji zatrudnienia. Druga kwestia to jest wreszcie unormowanie sprawy klubów pracy; postanowiono, że będą je inicjować urzędy pracy. Trzecia - dotyczy finansowania programów specjalnych, czyli uelastycznienia środków Funduszu Pracy. Jest to bardzo istotna sprawa.</u>
          <u xml:id="u-190.7" who="#CezaryMiżejewski">I na koniec. Już nie będę mówił o tym odpilnieniu, przypomnę tylko, że nad poprzednią nowelizacją pracowaliśmy przez 6 miesięcy, a prace nad ustawą z 1991 r., o ile mi wiadomo, trwały 9 miesięcy. Teraz mamy 30 dni. Nie będę składał wniosku o odrzucenie projektu, jak przedstawiciel KPN, ponieważ nie oczekuję, że ta ustawa stworzy program walki z bezrobociem. Oczekujemy tylko, że będzie umożliwiała sprawne administrowanie rynkiem pracy i dlatego będziemy głosować za skierowaniem tego projektu do Komisji Polityki Społecznej i Komisji Ustawodawczej.</u>
          <u xml:id="u-190.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-191">
          <u xml:id="u-191.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Cezaremu Miżejewskiemu z Polskiej Partii Socjalistycznej.</u>
          <u xml:id="u-191.1" who="#AleksanderMałachowski">Było to ostatnie wystąpienie w imieniu klubów i kół parlamentarnych.</u>
          <u xml:id="u-191.2" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do wysłuchania wystąpień indywidualnych.</u>
          <u xml:id="u-191.3" who="#AleksanderMałachowski">Jako pierwszego proszę o zabranie głosu pana posła Tadeusza Tomaszewskiego z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-192">
          <u xml:id="u-192.0" who="#TadeuszTomaszewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Projekt ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu oraz o zmianie niektórych ustaw (druk nr 619) jest próbą wprowadzenia istotnych zmian o charakterze merytorycznym, porządkującym w stosunku do aktualnie obowiązującej ustawy z 16 października 1991 r. z późniejszymi zmianami. Konsumuje również orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, uwagi i propozycje związków zawodowych, Naczelnej Rady Zatrudnienia. Podstawowe zmiany zawarte w projekcie nie budzą większych zastrzeżeń. Zmierzają one do pewnego uporządkowania prawnego, jaśniejszego uregulowania niektórych kwestii, co do których istniały liczne wątpliwości i które były przyczyną sporów interpretacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-192.1" who="#TadeuszTomaszewski">Projekt ustawy w art. 1 rozszerza krąg osób, do których stosuje się przepisy ustawy oraz uprawnienia do świadczeń w przypadku bezrobocia, o cudzoziemców posiadających kartę stałego pobytu oraz statut uchodźcy w Rzeczypospolitej Polskiej. Zgodnie z art. 2 ust. 1 rozszerzono grupę osób, które uznaje się za absolwentów, o osoby kończące studia podyplomowe i doktoranckie, przygotowanie do zawodu w ramach OHP i trzyletnich kursów zawodowych. Art. 2 ust. 1 pkt 2 zawiera istotne zmiany w definicji bezrobotnego rozszerzające grupę osób nie zaliczonych do bezrobotnych, osób poszukujących pracy. Do art. 2 ust. 1 pkt 11 w projektowanym tekście ustawy: „Zatrudnienie przez pracodawcę osoby bez zawarcia z nią w wymaganym terminie umowy o pracę na piśmie traktowane jest jako nielegalne zatrudnienie”, proponuję rozważyć następujące rozwiązanie legislacyjne. W nowym Kodeksie pracy winien być zawarty zapis, aby każda umowa była obowiązkowo zawarta na piśmie pod warunkiem stwierdzenia jej nieważności. Dotyczy to umów o pracę. Niestosowanie się do tego warunku powinno być traktowane jako wykroczenie i być zawarte w Kodeksie wykroczeń. Należy dążyć do takiego rozwiązania, aby każdy wykonujący pracę z dniem jej podjęcia posiadał dokument, który tę umowę poświadcza niezależnie od rodzaju tej umowy (zlecenie, umowa o pracę, umowa o dzieło itp.). Każdorazowo w przypadku stwierdzenia braku takiego dokumentu, a powinien on się znajdować w rękach zatrudnionego, można byłoby postawić zarzut o tzw. zatrudnianie na czarno. Bez wprowadzenia tych mian w Kodeksie pracy proponowane zmiany co do art. 2 ust. 1 pkt 11 są nierealne, ponieważ nie będą mogły podlegać, tak zresztą jak i do tej pory, skutecznej kontroli.</u>
          <u xml:id="u-192.2" who="#TadeuszTomaszewski">W rozdz. 2: Organy zatrudnienia i rady zatrudnienia w art. 4 ust. 1 wprowadza się obowiązek współdziałania przy realizacji ustawy z organami samorządu terytorialnego wojewódzkich i rejonowych kierowników urzędów pracy. Jestem przekonany, iż występuje taka potrzeba. Dotychczasowe jednak doświadczenia nie napawają optymizmem. Art. 5 ust. 1 pkt 14 przewiduje dodatkowe zadania dla dyrektorów wojewódzkich urzędów pracy oraz kierowników rejonowych urzędów pracy, mające na celu realizację zadań w zakresie kontroli przestrzegania przepisów ustawy. Nasuwa się pytanie: Czy kontrolę przestrzegania przepisów ustawy można przeprowadzić w ramach aktualnych stanów osobowych tych urzędów? Jeśli nie, to czy przewiduje się zwiększenie zatrudnienia w tych urzędach i kto pokryje koszty z tym związane? Czy nie będzie to tylko kolejny zapis, natomiast ze względu na brak instrumentów nie będzie można rzeczywiście prowadzić kontroli realizacji ustawy? Nie zmienia się w ustawie trybu powołania ani zakresu działania naczelnych, wojewódzkich i rejonowych rad zatrudnienia. Nowością jest jedynie zawarta w art. 10 ust. 1 możliwość ustawowa zwrotu kosztów podróży dla członków rad zatrudnienia zamieszkałych poza miejscem obrad rady.</u>
          <u xml:id="u-192.3" who="#TadeuszTomaszewski">Rozwiązanie zawarte w art. 17 ust. 1 rozszerza możliwość otrzymania z Funduszu Pracy pożyczki na podjęcie działalności rolniczej. Dotychczasowe doświadczenia dotyczące efektywności wykorzystania środków w ramach różnych form przeciwdziałania bezrobociu pozwalają traktować pożyczki z Funduszu Pracy jako jedno ze skuteczniejszych działań. A zatem należałoby zwiększyć środki na pożyczki dla bezrobotnych.</u>
          <u xml:id="u-192.4" who="#TadeuszTomaszewski">Bardzo oczekiwane rozwiązanie - zwłaszcza przez samorządy - zostało zawarte w art. 19 ust. 1. Przewiduje ono możliwość przyznawania zaliczki ze środków Funduszu Pracy na poczet wynagrodzenia oraz składki na ubezpieczenia społeczne.</u>
          <u xml:id="u-192.5" who="#TadeuszTomaszewski">Szczególnego wysiłku organizacyjnego oraz pewnych nakładów finansowych ze strony samorządu terytorialnego wymagać będzie rozwiązanie zawarte w art. 20 ust. 1, stwarzające możliwość zatrudniania w ramach robót publicznych, trwających nie dłużej niż 7 dni. Takie rozwiązanie postulowano wielokrotnie podczas spotkań, zwłaszcza w małych gminach. Wyborcy w swych postulatach i rozwiązaniach posunęli się dalej, wnosząc, aby wprowadzić dla bezrobotnych obowiązek podjęcia pracy wskazanej przez samorząd, przez 7 dni w ciągu miesiąca, w ramach zasiłku dla bezrobotnych, a nie dodatkowego wynagrodzenia.</u>
          <u xml:id="u-192.6" who="#TadeuszTomaszewski">Dyskusyjną kwestią, podnoszoną zwłaszcza przez młodocianych absolwentów, jest wysokość zasiłku wynosząca 12% przeciętnego wynagrodzenia do dnia uzyskania pełnoletności. Przedstawiciele tych środowisk wnoszą o ujednolicenie wysokości zasiłków. Bardzo ważną sprawą jest aktywizowanie działań urzędów pracy, dotyczących absolwentów. Okres pobierania zasiłków przez absolwentów winien być przystosowany do potrzeb rynku pracy. Zadanie to musi ciążyć zarówno na urzędach pracy, współpracujących z podmiotami gospodarczymi, samorządami, jak i na samych absolwentach. Zatrudnienie absolwenta w ramach robót interwencyjnych winno być poprzedzone aktywnością szkoleniową lub praktyką zawodową u przyszłego pracodawcy w okresie pobierania zasiłku.</u>
          <u xml:id="u-192.7" who="#TadeuszTomaszewski">W art. 26 ust. 1 pkt 3 proponuję uściślenia pojęcia: ze swej winy. Mogłoby ono sugerować również taką sytuację, jak np. wypowiedzenie umowy przez pracownika, co do tej pory nie powoduje utraty prawa do zasiłku. W rozdz. 10 powtarza się błąd popełniony w ustawie o związkach zawodowych, w której określono wykroczenia przeciwko ustawie, lecz nie wskazano zasad i trybu postępowania w tych sprawach, nie określając właściwości organów - czy to mają być sądy, kolegia czy Państwowa Inspekcja Pracy.</u>
          <u xml:id="u-192.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-193">
          <u xml:id="u-193.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Tadeuszowi Tomaszewskiemu z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-193.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Bolesława Machnio z PSL.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-194">
          <u xml:id="u-194.0" who="#BolesławMachnio">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Pakiet projektów ustaw, nad którymi Sejm prowadzi dzisiaj dyskusję, dotyczy osób, których sytuacja materialna jest trudna, jeśli nie krytyczna. Dyskusja dotyczy bowiem zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych. Jest też projekt ustawy o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących prace na rzecz gospodarki uspołecznionej na podstawie umowy agencyjnej czy zlecenia, a także projekt ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu. Tym zagadnieniem chciałbym się zająć szczególnie.</u>
          <u xml:id="u-194.1" who="#BolesławMachnio">Pragnę wyrazić swój pogląd, stanowisko odnośnie do sprawy bezrobocia, które w ciągu niespełna 4 lat osiągnęło wprost zawrotną liczbę prawie 3 mln osób, nie licząc bezrobocia ukrytego ludności zajmującej się rolnictwem. W Polsce Ludowej byli to chłopi-robotnicy, dziś są to rolnicy, którzy mają areał większy niż 2 ha przeliczeniowe. Nie mogę pojąć, jak w Polsce w tak krótkim czasie osiągnęliśmy tak wspaniały, niemal fantastyczny, wskaźnik - oczywiście w bezrobociu. Nie udało mi się też uzyskać informacji za pomocą jakiej to fabryki bądź maszyny doszliśmy do tak wspaniałych wyników w tzw. produkcji bezrobocia. Byłbym bardzo zadowolony, gdyby znalazła się na tej sali osoba, która wyjaśniłaby mi przyczyny bezrobocia.</u>
          <u xml:id="u-194.2" who="#BolesławMachnio">Pragnę powiedzieć, że w naszym kraju każdy rząd ma zwolenników i przeciwników. Tu i ówdzie wciąż krążą wersje, że poprzednie rządy, chcąc przypodobać się zachodnim sąsiadom, postanowiły sprzedać za tak zwaną symboliczną złotówkę państwowe zakłady produkcyjne, by wprowadzić prywatyzację. Brak zaś towarów na rynku postanowiono uzupełnić importem. Przecież rządy w krajach kapitalistycznych też miały kłopoty z bezrobociem. Dlatego trzeba było zakupić niejednokrotnie buble z Zachodu, ale w pięknych opakowaniach. Jak niesie wieść, bezrobocie w krajach kapitalistycznych zmniejszyło się dzięki Polsce o milion osób. Myślę, że Wysoka Izba z zadowoleniem przyjęła projekty ustaw, w tym także o zwalczaniu i przeciwdziałaniu bezrobociu. Trzeba dodać, że prawie od roku wzrost bezrobocia, jeśli nie został zahamowany, to jest znikomy.</u>
          <u xml:id="u-194.3" who="#BolesławMachnio">Korzystając z możliwości, pragnę wyrazić podziękowanie zakładom przemysłowym - zarówno prywatnym, jak i państwowym - za to, że produkcja, w tym także wydajność pracy, w roku bieżącym w stosunku do ubiegłego wzrosła o ponad 10%. Mam też nadzieję, że projekt ustawy zostanie ostatecznie dopracowany w komisjach, a następnie uchwalona ustawa przyczyni się do spadku bezrobocia i będzie dobrze służyć ojczyźnie i jej społeczeństwu.</u>
          <u xml:id="u-194.4" who="#BolesławMachnio">Chciałbym zadać pytanie panu ministrowi pracy i polityki socjalnej: Jak zostały rozliczone osoby, które po 1989 r. skorzystały, według mego rozeznania, z kilkumiliardowych kredytów na uruchomienie zakładów produkcyjnych, w których mieli znaleźć pracę bezrobotni? Dodam, że w Radomiu kwota kredytu na ten cel z Urzędu Pracy wnosiła dla jednej osoby około 3 mld zł. Rzekomo była przeprowadzona kontrola przyznawania tych kredytów, ale na temat jej wyników jest cicho. W tym okresie dziennikarzy jeszcze nie obowiązywała ustawa o tajemnicy państwowej. Stwierdzam, że ustawa ta nie obowiązuje obecnie, a zatem istnieje możliwość udzielenia społeczeństwu informacji o wynikach kontroli. Na marginesie, panie ministrze, powiem, że według mnie kredytu udzielano i w innych województwach. Dlatego, moim zdaniem, istnieje pilna potrzebna poinformowania o wykorzystaniu tych kredytów.</u>
          <u xml:id="u-194.5" who="#BolesławMachnio">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Napoleon do prowadzenia wojny potrzebował po trzykroć: pieniędzy, pieniędzy i jeszcze raz pieniędzy. W warunkach, w jakich znalazł się nasz kraj i społeczeństwo, potrzeba nam, powtarzając za Napoleonem, też po trzykroć: pracy, pracy i jeszcze raz pracy. Takim środkiem służącym znalezieniu pracy będzie eksport naszych produktów, wyrobów i towarów. Nasi rodacy, wspaniali fachowcy w wielu dziedzinach, w latach rządów Polski Ludowej wykonywali pracę poza granicami kraju - pracowało ich tam kilkadziesiąt tysięcy, a nie mniej w zakładach pracy, które przygotowywały produkty, elementy gotowe do budowy fabryk, dróg i innych budowli. Moim zdaniem ogromne pole do popisu ma w tym zakresie wiele ministerstw, np.: Ministerstwo Współpracy Gospodarczej z Zagranicą, Ministerstwo Przemysłu i Handlu, Ministerstwo Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej lub Ministerstwo Transportu i Gospodarki Morskiej. Pragnę też prosić wielce szanowne panie posłanki i szanownych panów posłów, Wysoką Izbę, abyśmy im w tej pracy pomagali. Mam też nadzieję, że wielką rolę mają do odegrania środki masowego przekazu, w tym także wspaniali dziennikarze, jeśli zechcą.</u>
          <u xml:id="u-194.6" who="#BolesławMachnio">Serdecznie proszę i zachęcam do działania na rzecz eksportu, albowiem eksport będzie tą dziedziną, która pozwoli na zwiększenie zatrudnienia, a zatem na zmniejszenie liczby bezrobotnych.</u>
          <u xml:id="u-194.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-195">
          <u xml:id="u-195.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Bolesławowi Machnio z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-195.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu panią poseł Helenę Góralską z Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-196">
          <u xml:id="u-196.0" who="#HelenaGóralska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jednym z celów tej ustawy, tak jak mówił minister Miller, jest wprowadzenie większej dyscypliny finansowej w wydatkach z Funduszu Pracy. I rzeczywiście, kilka takich pozytywnych zmian się tu znalazło. M.in. dobrze można ocenić nowo wprowadzony rozdz. 9 dotyczący kontroli przestrzegania przepisów ustawy, tyle że brakuje aktu wykonawczego, mianowicie rozporządzenia ministra pracy do art. 60 ust. 2 pkt 10, który mówi o trybie kontroli i współdziałania z innymi organami; chodzi m.in. o współdziałanie z Państwową Inspekcją Pracy, urzędami skarbowymi, z policją.</u>
          <u xml:id="u-196.1" who="#HelenaGóralska">Panie marszałku, zwracam się w związku z tym z pewną sugestią. Zarówno pan marszałek, jak i inni prowadzący obrady mówili, że wyczerpali już wszystkie możliwości wpływu na rząd, jeśli chodzi o odpilnienie trybu prac nad tymi projektami ustaw. Może jednak Prezydium Sejmu ma jakieś możliwości, by zmusić rząd do przedstawiania z projektami ustaw projektów najważniejszych aktów wykonawczych, jak to przewiduje regulamin Sejmu, jeśli chodzi o rozpatrywanie projektów pilnych. Uważam, że wspomniane rozporządzenie jest tutaj jednym z najbardziej istotnych.</u>
          <u xml:id="u-196.2" who="#HelenaGóralska">Mimo różnych posunięć poprawiających dyscyplinę finansową w wydatkowaniu środków Funduszu Pracy, jest kilka rozwiązań, które są bardzo złe. Niektóre z nich pozostały z poprzedniej ustawy, a niektóre są nowo wprowadzone. Takim złym rozwiązaniem są przepisy zawarte w pkt. 11 i 12 w art. 6 i dalej w art. 57, które mówią o refundowaniu wynagrodzeń i składek na ubezpieczenie społeczne młodocianych pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego. O co chodzi? O to, że dwie strony zawierają umowę, a stroną, która to finansuje i która nie ma żadnego wpływu na treść i warunki tej umowy jest Fundusz Pracy. Rozumiem, że młodociani pracownicy powinni być szkoleni, ale na to powinny się znaleźć odpowiednie i określone środki w budżecie Ministerstwa Edukacji Narodowej. Niewłaściwe jest traktowanie Funduszu Pracy jako wyłącznie płatnika czyichś działań, co do których nie może on ingerować.</u>
          <u xml:id="u-196.3" who="#HelenaGóralska">Również złym rozwiązaniem, przeniesionym z poprzedniego projektu ustawy, jest przekazywanie zasiłków pocztą, o czym mówi art. 57 ust. 1 pkt 16. Jest to po prostu niedopuszczalne. Jedną z podstawowych zasad, która powinna obowiązywać w działaniu urzędów pracy, jest to, że bezrobotny tam przychodzi, że się w ogóle stawia. Niektóre ustawy w innych krajach przewidują np. obowiązek zgłaszania się takich osób raz na tydzień czy dwa tygodnie. A tutaj w całej ustawie w ogóle nie ma żadnego zapisu o obowiązku osobistego zgłaszania się, a nawet, jak już wspomniałam, jeszcze jest mowa o przekazywaniu zasiłków pocztą. Są to dwa złe rozstrzygnięcia, które zostawiono z poprzedniej ustawy. Natomiast znalazła się tutaj jeszcze nowa propozycja; delegacja dla Rady Ministrów, która może w drodze rozporządzenia podwyższać zasiłki gdzie bądź - czyli już nie tylko w rejonach uznanych za zagrożone szczególnie wysokim bezrobociem strukturalnym, bo takie uprawnienie istnieje i gmin takich już jest ponad 400. Delegacja mówiąca o tym, że Rada Ministrów może podjąć decyzję o podwyższeniu zasiłków gdzie bądź, jest już działaniem wbrew dyscyplinie finansowej.</u>
          <u xml:id="u-196.4" who="#HelenaGóralska">Zawarto tutaj również rozwiązanie, które uznałabym za kuriozalne, mianowicie cały rozdz. 6, który mówi o świadczeniach przysługujących osobom podejmującym zatrudnienie poza miejscem dotychczasowego zamieszkania. Zapisy te przeniesiono z ustawy poprzedniej, bez najmniejszej zmiany, do tego stopnia, że o ile w innych zmianach zakład pracy został zastąpiony trafniejszym określeniem - pracodawcy, to jeszcze w tym rozdziale tenże zakład pracy pokutuje. I co ten rozdział przewiduje? Przewiduje, że samorząd terytorialny może udzielić pracownikowi pożyczki na wkład własny warunkujący uzyskanie kredytu, jeżeli zakład pracy nie przydzieli mieszkania. To jest rozwiązanie jeszcze z tamtych czasów. Chciałabym zobaczyć, jakie to zakłady pracy przydzielają mieszkania. Są potrzebne różne działania, które by zwiększyły mobilność pracowników, ale te przepisy, które są zawarte w rozdz. 6, w ogóle tak naprawdę nic nie znaczą. Bo cóż to znaczy, że organ samorządu terytorialnego może udzielić? Będzie chciał, to udzieli i nic do tego nie będzie miał Fundusz Pracy. Jest to więc, jak mówię, właśnie rozwiązanie anachroniczne.</u>
          <u xml:id="u-196.5" who="#HelenaGóralska">Jeszcze może tylko powiem dwa słowa o tym - co zresztą widać - w jakim pośpiechu i jak niechlujnie został przygotowany ten projekt ustawy, podobnie jak i inne projekty ustaw z całego pakietu, który otrzymaliśmy. Projekt ustawy m.in. przewiduje w art. 57 ust. 6 istnienie od 1 stycznia 1995 r. popiwku czy też neopopiwku i, jak rozumiem, rano kompetentny przedstawiciel rządu będzie wyjaśniał, czy rząd zamierza wprowadzić neopopiwek od 1 stycznia czy nie zamierza. Przewiduje on również, że minister pracy i polityki socjalnej w drodze rozporządzenia określi sposób gospodarowania Funduszem Pracy, podczas gdy w noweli do ustawy Prawo budżetowe, którą również teraz otrzymaliśmy, czytamy, że te szczegółowe zasady gospodarowania funduszami celowymi będzie określał minister nadzorujący w porozumieniu z ministrem finansów. I takich niechlujnych rzeczy w tych ustawach jest bardzo dużo, tak że mogę tylko współczuć pracownikom Biura Legislacyjnego, którzy będą musieli pilnie śledzić, która ustawa o której godzinie była uchwalona, żeby jedno było z drugim zgodne. A zatem nawet śledzenie takich zmian uzasadniałoby zdjęcie z niektórych tych ustaw, a nawet z większości, klauzuli trybu pilnego, bo w przeciwnym razie naprawdę potem się nie pozbieramy z tym, co uchwalimy.</u>
          <u xml:id="u-196.6" who="#HelenaGóralska">Kończąc, chcę powiedzieć, że te posunięcia dyscyplinujące często idą we właściwym kierunku, ale pozostawione są rozwiązania nietrafne, jak również wprowadzane takie, które zmniejszają dyscyplinę gospodarowania środkami publicznymi.</u>
          <u xml:id="u-196.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-197">
          <u xml:id="u-197.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-197.1" who="#AleksanderMałachowski">Pani posłanko, muszę powiedzieć, że nie rozumiem tej części wystąpienia, w której pani zwraca się do Prezydium Sejmu w sprawie rozporządzeń. W tym pakiecie, który otrzymałem, jest 8 rozporządzeń. Są tam rozporządzenia dotyczące Urzędu Pracy, Naczelnej Rady Zatrudnienia, udzielania pożyczek z Funduszu Pracy, zasad organizowania prac interwencyjnych i robót publicznych, zatrudniania cudzoziemców, trybu dokonywania wpłat na Fundusz Pracy przez obywateli polskich zatrudnionych za granicą, nabywania praw do zasiłku przez obywateli polskich zatrudnionych za granicą, kryteriów rozdziału limitu zatrudnienia pracowników polskich w celu realizacji umów o dzieło w RFN - i bodajże jeszcze jest jakieś dziewiąte rozporządzenie. Chcę powiedzieć, że Kancelaria Sejmu na wyraźne żądanie Prezydium Sejmu, ostatnio coraz bardziej surowo przestrzegane, prowadzi dosyć ostrą kontrolę napływających tekstów, czy zawierają wszystko to, czego wymaga regulamin Sejmu. Nie wiem, czego pani żąda więcej, albowiem regulamin Sejmu mówi o podstawowych aktach normatywnych, o podstawowych rozporządzeniach. Jest tu przecież 8 rozporządzeń. Nie sądzę, żeby brakowało czegoś. A jeżeliby czegoś brakowało, to trzeba pamiętać, że regulamin Sejmu nie żąda wszystkich możliwych rozporządzeń, lecz tylko podstawowych. Kancelaria Sejmu, jak mi się wydaje, skontrolowała to rzetelnie. Nie jestem specjalistą w tej dziedzinie, ale odnoszę wrażenie, że dołączenie 8 projektów rozporządzeń razem z arkuszami formularzy itd. spełnia ten wymóg regulaminu. Czego więc dotyczyła pani uwaga?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-198">
          <u xml:id="u-198.0" who="#HelenaGóralska">Panie Marszałku! To, że tych rozporządzeń jest osiem, nie znaczy, że są to te najważniejsze rozporządzenia. Mówię konkretnie o braku rozporządzenia do art. 60 ust. 10, który mówi o trybie przeprowadzania kontroli przestrzegania przepisów ustawy. Uważam, że to jest właśnie jedno z najistotniejszych rozporządzeń. Natomiast projekt rozporządzenia w sprawie organizacji, szczegółowych zasad i zakresu działania Krajowego Urzędu Pracy oraz wojewódzkich i rejonowych urzędów pracy jest mniej ważnym projektem. Kiedy dyskutowaliśmy nad projektem ustawy o zasiłkach rodzinnych, koledzy zwracali uwagę, że nie ma na przykład załączonego rozporządzenia o - musiałabym sprawdzić brzmienie - zasadach finansowania zasiłków rodzinnych. Powtarzam: to, że jest ich osiem, nie znaczy, że są to te najważniejsze rozporządzenia. Po prostu o to mi chodziło.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-199">
          <u xml:id="u-199.0" who="#AleksanderMałachowski">Pani posłanko, rozumiem pani krytyczne uwagi. Myślę, że Biuro Legislacyjne będzie musiało przyjąć je do wiadomości, bo w tej chwili nie widzę innego wyjścia. Nie możemy oddalić projektu ustawy czy pozbawić go klauzuli trybu pilnego, skoro jest on tak bogato — powiedzmy — „uposażony”. Zresztą ufam, że pan minister pani odpowie. Odpowiadam tylko na te pani wątpliwości i uwagi, które są kierowane do Prezydium Sejmu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-200">
          <u xml:id="u-200.0" who="#HelenaGóralska">Być może, tylko sądzę, że powinniśmy sprecyzować, co jest podstawowym aktem wykonawczym, a co aktem o znaczeniu drugorzędnym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-201">
          <u xml:id="u-201.0" who="#AleksanderMałachowski">Obawiam się, że każdy z nas będzie to widział inaczej. Jak mówię, przekażemy pani uwagi Biuru Legislacyjnemu. Nie mamy w tej chwili innego rozwiązania. Biuro przedstawi pani swoje stanowisko.</u>
          <u xml:id="u-201.1" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję uprzejmie za wypowiedź pani posłance Helenie Góralskiej z Unii Wolności.</u>
          <u xml:id="u-201.2" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Krzysztofa Wiechecia z Unii Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-202">
          <u xml:id="u-202.0" who="#KrzysztofWiecheć">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Projekt ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu oraz o zmianie niektórych ustaw przedłożony Sejmowi w trybie pilnym w druku nr 619 zawiera szereg istotnych zmian merytorycznych i regulacyjnych w stosunku do obowiązującej nadal ustawy z 16 października 1991 r. Próba rozwiązania wielu nowych, rozległych problemów spowodowała, iż praktycznie powstała nowa propozycja ustawy. Oczywiście wymagało to porozumień międzyresortowych i ustosunkowania się związków zawodowych do projektu.</u>
          <u xml:id="u-202.1" who="#KrzysztofWiecheć">Przechodzę do szczegółów. Myślę, że między innymi ze względu na tryb pilny proponowane w art. 2 ust. 1 pkt 2f określenie osoby bezrobotnej wymaga ściślejszego sprecyzowania — zwłaszcza w kwestii udowodnienia niepodjęcia działalności. Wykazanie tej negatywnej okoliczności jest praktycznie bardzo trudne do zrealizowania dla urzędów pracy, a czasami wręcz niemożliwe. Decydującym momentem winno być zgłoszenie obowiązku podatkowego. Wydaje się też, jeśli mowa o „odpowiednim zatrudnieniu”, że mimo wszystko bardziej czytelne i precyzyjne jest sformułowanie zawarte w art. 2 ust. 1 pkt 15 obecnie obowiązującej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-202.2" who="#KrzysztofWiecheć">Zapis w art. 2 ust. 1 pkt 8 wymaga bliższego określenia podmiotu organizującego. Zamiast: każde grupowe zajęcia, winno być: zorganizowane przez urzędy pracy i przez nie finansowane. To właśnie proponuję.</u>
          <u xml:id="u-202.3" who="#KrzysztofWiecheć">W świetle zapisu art. 2 ust. 1 pkt 2, mówiącego, że za bezrobotnego należy uznawać osobę „zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy”, zapis w lit. j dotyczący osoby tymczasowo aresztowanej jest w moim odczuciu niepotrzebny i należałoby go skreślić.</u>
          <u xml:id="u-202.4" who="#KrzysztofWiecheć">W art. 2 ust. 1 pkt 3 proponuję dodać: ani karty stałego pobytu, ponieważ osoby posiadające kartę stałego pobytu traktowane są jako bezrobotni obywatele polscy.</u>
          <u xml:id="u-202.5" who="#KrzysztofWiecheć">Ze względów porządkowych wydaje się, że przeniesienie treści art. 2 ust. 2 do art. 2 ust. 1 pkt 1, to jest do uregulowań dotyczących absolwentów, uczyni łatwiejszym jej odczytywanie.</u>
          <u xml:id="u-202.6" who="#KrzysztofWiecheć">Użycie zwrotu: „oraz dla innych uprawnionych osób” w art. 2 ust. 1 pkt 25 sprawia, że staje się on nieprecyzyjny, gdyż projekt ustawy nie przewiduje innych osób uprawnionych do zasiłku poza osobami bezrobotnymi.</u>
          <u xml:id="u-202.7" who="#KrzysztofWiecheć">Proponuję, aby w rozdz. 2 jako art. 3 oznaczyć dotychczasowy art. 4 ust. 1, zamykając w ten sposób wyliczanie organów zatrudnienia.</u>
          <u xml:id="u-202.8" who="#KrzysztofWiecheć">Uwaga odnośnie do art. 5 ust. 2 pkt 1: Skoro zgodnie z treścią art. 13 ust. 3 projektu orzekanie o obowiązku zwrotu świadczenia nienależnego przypisano kierownikowi rejonowego urzędu pracy jako organowi pierwszej instancji, to również odstąpienie od żądania zwrotu całości lub części pobranego świadczenia winno pozostać przy organie pierwszej instancji. Dyrektorowi wojewódzkiego urzędu pracy należy pozostawić kontrolę tych decyzji w toku instancji i w ramach nadzoru ogólnego.</u>
          <u xml:id="u-202.9" who="#KrzysztofWiecheć">Odnośnie do art. 5 ust. 2 pkt 2, mówiącego o „odroczeniu spłaty lub umorzeniu części lub całości pożyczki udzielonej bezrobotnemu z Funduszu Pracy”. Wiadomo, że stroną cywilnoprawnej umowy o pożyczkę jest kierownik rejonowego urzędu pracy. Wobec tego w konsekwencji realizacji tej umowy jemu należy pozostawić możliwość odroczenia spłaty lub umorzenia części czy też całości pożyczki. Jest to ponadto sprzeczne z art. 17 ust. 4 projektu, który dopuszcza umorzenie najwyżej 50% pożyczki.</u>
          <u xml:id="u-202.10" who="#KrzysztofWiecheć">Obecnie na terenie jednego regionu urzędowej administracji ogólnej działa niejednokrotnie kilka rejonowych urzędów pracy, i co za tym idzie, kilka rad zatrudnienia. Przy uregulowaniu proponowanym w art. 10 ust. 3 prowadzi to do obciążenia kierownika urzędu rejonowego rządowej administracji ogólnej przewodnictwem w kilku radach zatrudnienia. Wobec tego proponuję wybór przewodniczącego rejonowej rady zatrudnienia spośród członków rejonowej rady.</u>
          <u xml:id="u-202.11" who="#KrzysztofWiecheć">W związku z nieczytelnym do końca, według mnie, ust. 8 w art. 17 - gdyż wydaje się, że idzie tu o tryb umarzania pozaustawowy, to znaczy na podstawie innych przepisów niż art. 17 ust. 4 projektu, w szczególności na podstawie dekretu z dnia 16 maja 1956 r. o umarzaniu i udzielaniu ulg w spłacie należności państwowych oraz rozporządzenia wykonawczego Rady Ministrów z dnia 15 września 1982 r. - należy wyraźnie rozgraniczyć umarzanie na podstawie ustawy o zatrudnieniu i bezrobociu od umarzania należności na podstawie ww. przepisów ogólnych oraz czytelnie rozdzielić w tym zakresie kompetencje dyrektora wojewódzkiego urzędu pracy i kierownika rejonowego urzędu pracy.</u>
          <u xml:id="u-202.12" who="#KrzysztofWiecheć">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Kończąc, wnoszę o skierowanie projektu ustawy zawartego w druku nr 619 do Komisji Polityki Społecznej i Komisji Ustawodawczej.</u>
          <u xml:id="u-202.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-203">
          <u xml:id="u-203.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Krzysztofowi Wiecheciowi z Unii Pracy.</u>
          <u xml:id="u-203.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Mieczysława Kasprzaka z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-204">
          <u xml:id="u-204.0" who="#MieczysławKasprzak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Propozycje zmian w ustawie o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu będą powracać w pewnych okresach pod obrady Wysokiej Izby. Dotychczas obowiązująca ustawa wymaga zmiany z uwagi na doświadczenia zebrane przez rejonowe biura pracy, rady zatrudnienia, a także zmienną sytuację na rynku pracy oraz liczbę bezrobotnych. Zmiany dyktuje również samo życie i w zasadzie są one po części uwzględnione w przedstawionym nam w druku nr 619 projekcie ustawy. Celem lepszego zobrazowania problemu, którym chcę się zająć w swoim wystąpieniu, przytoczę parę danych liczbowych z terenu mojego województwa, z woj. przemyskiego. Otóż liczba bezrobotnych zarejestrowanych w woj. przemyskim wynosi 36 914, co stanowi 17,6% liczby ludności zawodowo czynnej. Liczba zarejestrowanych bezrobotnych z terenów wsi woj. przemyskiego stanowi 61,3% ogółu zarejestrowanych bezrobotnych. Jednak faktyczne bezrobocie na wsi przewyższa dane zawarte w rejestrze. Razem na wsi przemyskiej mamy około 33 tys. bezrobotnych. Jeżeli porównamy tę liczbę do zatrudnionych ogółem — jest ich 86 tys. — to wynika, że 38% ludności czynnej zawodowo, mieszkającej na wsi powinno obecnie poszukiwać pracy poza rolnictwem. Wskaźnik ten najprawdopodobniej będzie się w dalszym ciągu pogarszał, bo przecież dwa tygodnie temu zatwierdziliśmy do realizacji przez ministra rolnictwa program rozwoju do roku 2000, z którego będą wynikać określone konsekwencje również w stosunku do mieszkańców wsi. Należy podkreślić, że wśród ogółu zarejestrowanych w województwie przemyskim bezrobotnych 64,5% nie ma prawa do zasiłku. Biura pracy nakładają obowiązek comiesięcznego potwierdzania gotowości podjęcia pracy, której zwykle nie ma, gdyż tylko co 10 bezrobotny — i to przy zaangażowaniu środków Funduszu Pracy i uwzględnieniu robót publicznych, prac interwencyjnych — ma szansę skorzystać z ofert pracy. Skłania to bezrobotnych do rezygnacji z pośrednictwa w celu uniknięcia kosztów związanych już nawet z samym dojazdem do urzędu pracy.</u>
          <u xml:id="u-204.1" who="#MieczysławKasprzak">Analizując dokładnie dane, stwierdzam konieczność zmian programów nauczania, dostosowania ich - niektórzy posłowie już podnosili ten problem - do potrzeb lokalnego rynku pracy. Mamy nadmiar niektórych grup absolwentów nie znających praktycznie zawodu, do którego wykonywania, zgodnie z uzyskanym dyplomem, mają uprawnienia. Wynika stąd wniosek, iż należy w szkołach więcej godzin lekcyjnych przeznaczać na praktyczną naukę zawodu. Ponadto niezbędna jest u absolwentów znajomość języków obcych, języka angielskiego, oraz umiejętność obsługi komputerów.</u>
          <u xml:id="u-204.2" who="#MieczysławKasprzak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dyscyplinujące korzystających z zasiłków zapisy zawarte w art. 26 ust. 1 projektu ustawy są dobre. Zmusza to bezrobotnego z prawem do zasiłku do aktywnej współpracy z pośrednikami pracy właściwego urzędu. Zachodzi potrzeba ustawowego dyscyplinowania również bezrobotnych bez prawa do zasiłku, aby nie rejestrowali się w urzędach pracy jedynie wówczas, kiedy jest im potrzebne zaświadczenie stwierdzające fakt zarejestrowania się jako bezrobotnych w przypadku, gdy chcą skorzystać z pomocy w terenowych ośrodkach pomocy społecznej. Oczekiwane są również uregulowania zawarte w rozdz. 3 w art. 12 zobowiązujące pracodawców do informowania na bieżąco rejonowych urzędów pracy o wolnych miejscach pracy, o miejscach przygotowania zawodowego. Takie wnioski zgłaszali członkowie rad zatrudnienia i kierownictwo urzędów pracy z mojego rejonu.</u>
          <u xml:id="u-204.3" who="#MieczysławKasprzak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pragnę na moment zatrzymać się nad problemami związanymi z tymi, którzy nie mają w ogóle prawa do zasiłku dla bezrobotnych, to znaczy nad problemami właścicieli lub posiadaczy nieruchomości rolnej w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego, o powierzchni użytkowej 2 ha przeliczeniowe. Zarówno w dotychczasowych uregulowaniach, jak i w projekcie ustawy zakłada się, że sam fakt posiadania, a nie użytkowania, gruntów stanowi podstawę do odmowy przyznania zasiłku dla bezrobotnych. Zgodnie z konstytucyjną zasadą równości wobec prawa w tym wypadku granica finansowa określająca utratę prawa do zasiłku powinna być zrównana z granicą zastosowaną wobec pracowników, tj. połowa najniższego wynagrodzenia. Uważam, że najwyższy czas ujednolicić progi dochodowe, przyjmując sprawiedliwy wskaźnik dochodu na jedną osobę. Podstawą uzyskania prawa do zasiłku powinien być fakt uzyskiwania dochodów, a nie fakt posiadania, jak to ma miejsce w przypadku chłopów-robotników mających 2 ha gruntu o bardzo wątpliwej dochodowości. Szczególnie ważne to jest teraz, gdy parytet dochodów w rolnictwie spadł do 60%, a dochody z 1 ha przeliczeniowego gruntu określane zarządzeniem ministra pracy i polityki socjalnej wynoszą 4–4,5 mln zł, ale w stosunku rocznym.</u>
          <u xml:id="u-204.4" who="#MieczysławKasprzak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Proponuję, żeby w art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. d omawianego projektu nadać brzmienie: „Osoba nie jest właścicielem lub posiadaczem (samoistnym lub zależnym) gospodarstwa rolnego, z którego dochód łącznie z innymi dochodami nie przekracza 1/2 najniższego wynagrodzenia”.</u>
          <u xml:id="u-204.5" who="#MieczysławKasprzak">Przez dochód z gospodarstwa rodzinnego należy rozumieć dochód określony, jak wcześniej powiedziałem, przez ministra pracy i polityki socjalnej w rolnictwie nieuspołecznionym. Zapis taki doprowadziłby do tego, że nie fakt posiadania, ale fakt uzyskiwania dochodów byłby podstawą do przyznawania zasiłku. Ktoś może mieć fabrykę, ale nie czerpać z niej dochodów i wtedy będzie zakwalifikowany jako bezrobotny, i będzie korzystał z zasiłku dla bezrobotnych. Natomiast jeżeli ktoś ma 2 ha przeliczeniowe - jest to paradoks - nie ma możliwości skorzystania z tego zasiłku, obojętne czy uprawia, czy nie uprawia tej gleby.</u>
          <u xml:id="u-204.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-205">
          <u xml:id="u-205.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję uprzejmie panu posłowi Mieczysławowi Kasprzakowi z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-205.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Jana Rulewskiego.</u>
          <u xml:id="u-205.2" who="#AleksanderMałachowski">Niestety czas: minuta, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-206">
          <u xml:id="u-206.0" who="#JanRulewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wszystko jest jasne, jak pan marszałek powiedział, ale chcę się konstruktywnie wpisać w tę dyskusję i zaproponować dwa rozwiązania, których nie znajduję w tej ustawie.</u>
          <u xml:id="u-206.1" who="#JanRulewski">Po pierwsze, skojarzmy dwa fakty. W Bydgoszczy, w województwie bydgoskim, gdzie jest już 100 tys. bezrobotnych, to znaczy ta liczba wzrasta w ciągu paru lat, zaledwie 50 osobom zawieszono prawo do zasiłku. Ustawa jest martwa.</u>
          <u xml:id="u-206.2" who="#JanRulewski">Drugi fakt. Poseł Tomaszewski powiada, że trzeba wprowadzić jakiś dokument. To upoważnia mnie do odkurzenia propozycji, którą zgłaszam już od dwu lat, niestety bez skutku, żeby wprowadzić jako element kontrolny książeczkę pracy, w której będą zapisy. Tych zapisów ustaliliśmy już wiele, między innymi w poprzedniej ustawie o zasiłkach rodzinnych. Będą to np.: fakt pobierania zasiłku, upoważnienia do różnych ulg dla bezrobotnych, fakt zarejestrowania się w urzędzie do spraw zatrudnienia. Można temu pomysłowi zarzucić, że jest to biurokracja. Biurokracja i tak będzie, tyle że rozproszona.</u>
          <u xml:id="u-206.3" who="#JanRulewski">Następna propozycja. W ustawie zapomina się o największym problemie bezrobocia, o bezrobociu przewlekłym, i pan minister nie proponuje żadnych rozwiązań w tej dziedzinie. Są znane na świecie rozwiązania w postaci ulg dla wszystkich, którzy tymi ludźmi się zajmują. Są to również ulgi dla tych pracowników, którzy na własną rękę po wielu latach, tak było na przykład w Danii, znajdują zatrudnienie, przysługuje im wtedy swego rodzaju ulga. W Danii również jest nakaz zatrudniania bezrobotnych pracowników, którzy przez 5 lub 7 lat nie uzyskali miejsca pracy bądź nie znaleźli miejsca pracy. Oczywiście wszystko ma służyć temu, żeby nie nastąpiła degeneracja zjawiska, żeby nie powstała patologia ludzi bezrobotnych. Tu zwracam się do pana ministra, który dzisiaj wykazał taką otwartość na poglądy i propozycje Unii Wolności, liczę, że moja również zostanie tak potraktowana.</u>
          <u xml:id="u-206.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-207">
          <u xml:id="u-207.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Janowi Rulewskiemu z Unii Wolności.</u>
          <u xml:id="u-207.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę jako ostatnią panią Alicję Murynowicz z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-208">
          <u xml:id="u-208.0" who="#AlicjaMurynowicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Projekt ustawy wraz z załączonymi do niego projektami rozporządzeń wykonawczych zawiera propozycję wprowadzenia kilkudziesięciu zmian do dotychczasowego stanu prawnego w zakresie polityki zatrudnienia i przeciwdziałania bezrobociu. Część z tych zmian ma charakter merytoryczny, pozostałe, a jest ich większość, mają raczej charakter porządkujący. Duża liczba zaproponowanych zmian uzasadnia potrzebę uchwalenia nowej ustawy, a nie nowelizowania obecnie obowiązujących przepisów.</u>
          <u xml:id="u-208.1" who="#AlicjaMurynowicz">Proponowane w projekcie zmiany nie budzą większych zastrzeżeń. Zmierzają one z jednej strony do pewnego uporządkowania istniejącego stanu prawnego i jaśniejszego uregulowania niektórych kwestii, co do których istniały liczne wątpliwości i które wywoływały spory interpretacyjne. Część zmian sprzyja większej elastyczności rozwiązań w zakresie polityki zatrudnienia i przeciwdziałania bezrobociu tak, by było możliwe lepsze dostosowywanie podejmowanych działań do zmieniającej się sytuacji na rynku pracy itd.</u>
          <u xml:id="u-208.2" who="#AlicjaMurynowicz">Proszę państwa, muszę się przyznać, że zdaję sobie sprawę z tego, iż moje wystąpienie jest bardzo ogólnikowe i śmiem twierdzić, że ta ogólnikowość przebijała w bardzo wielu dzisiejszych wystąpieniach. Ale ja się przyznaję do tego, że zacytowałam państwu opinię przygotowaną na zamówienie klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej w Instytucie Polityki Społecznej Uniwersytetu Warszawskiego. Nie dostarczono nam natomiast żadnej ekspertyzy ani opinii z Biura Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu. Podejrzewam, iż z tej prostej przyczyny, że nie było czasu.</u>
          <u xml:id="u-208.3" who="#AlicjaMurynowicz">Dzisiaj na tej sali minister Nawacki stwierdził, że występują nadmierne oczekiwania ustawodawcy związane z ustawą, bez względu na to, czy jest to ustawa rozpatrywana w punkcie 5, 6 czy 7 porządku dziennego. No więc nie, panie ministrze. Ustawodawca niczego nadmiernie nie oczekuje; chce tylko, moim zdaniem - bo przynajmniej ja tego oczekuję - stanowić dobre prawo. A nie sprzyja temu tryb wprowadzania projektów pod obrady Wysokiej Izby.</u>
          <u xml:id="u-208.4" who="#AlicjaMurynowicz">Jako członek Komisji Polityki Społecznej jestem żywotnie zainteresowana tworzeniem dobrych ustaw, możliwie najlepszych, jak pan minister Miller powiedział. Ustawa o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu zawarta w druku nr 619 stoi w rzędzie ustaw najważniejszych i najbardziej uzasadnionych ekonomicznie i społecznie. Takie ustawy chciałabym tworzyć, a nie ustawy, które trzeba będzie lada chwila nowelizować.</u>
          <u xml:id="u-208.5" who="#AlicjaMurynowicz">Od czasu dostarczenia posłom projektu tej ustawy - w przypadku mojej komisji projektów trzech ustaw, które mają fundamentalne, kapitalne znaczenie dla społeczeństwa - do dzisiejszej debaty pozostały nam trzy dni łącznie z niedzielą. Jeżeli ktoś na tej sali powie, że zdołał przeczytać ten 100-stronicowy dokument, to ja mu uwierzę. Natomiast jeśli ktoś będzie mi chciał powiedzieć, że dokonał bardzo głębokiej i wnikliwej analizy, że porównał ten projekt z obecnie obowiązującą ustawą w całości, że zapoznał się z ekspertyzami (których, przynajmniej z Biura Studiów i Ekspertyz, nie dostaliśmy), to pozwólcie państwo, że z takim zdaniem się nie zgodzę i w to nie uwierzę.</u>
          <u xml:id="u-208.6" who="#AlicjaMurynowicz">Mam w związku z tym ogromną prośbę pod adresem Prezydium Sejmu, żeby nie stawiało posłów w takiej właśnie sytuacji, że np. posłowie Komisji Polityki Społecznej w jednym dniu dostają trzy projekty o ogromnym znaczeniu. Na wszystkie trzy projekty nałożono tryb pilny. Pomna wyjaśnień pana marszałka o tymże trybie, proszę jednak rząd - w sytuacji, gdy wprowadza się, jak to sam pan minister Miller określił, 50 zmian - o zdjęcie tejże klauzuli pilności i umożliwienie posłom, członkom Komisji Polityki Społecznej, rzetelnego przeanalizowania wszystkich tych ustaw, dogłębnego ich opracowania, a nie przemknięcia nad nimi.</u>
          <u xml:id="u-208.7" who="#AlicjaMurynowicz">Proszę państwa, mamy do rozpatrzenia w trybie pilnym trzy bardzo ważne projekty. Mamy na to jako komisja miesiąc, co oznacza, że nad każdym projektem komisja będzie pracowała tydzień i pozostaje tydzień na przygotowanie sprawozdania. Jeżeli nie popełnimy przy tym błędu, jeżeli się nie pomylimy - a jak podkreślam któryś raz, jest to piekielnie ważna ustawa - to chciałabym zacząć wierzyć w cuda.</u>
          <u xml:id="u-208.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-209">
          <u xml:id="u-209.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję pani posłance.</u>
          <u xml:id="u-209.1" who="#AleksanderMałachowski">Nic już nie mogę dodać, dlatego że jest to sprawa, która powraca ustawicznie, a bardzo trudno jest w tej chwili coś zrobić, jeśli tak wadliwie została w moim przekonaniu skonstruowana „mała konstytucja”.</u>
          <u xml:id="u-209.2" who="#AleksanderMałachowski">Wysoka Izbo! Stwierdzam, że lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-209.3" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu ministra pracy i polityki socjalnej pana Leszka Millera.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-210">
          <u xml:id="u-210.0" who="#LeszekMiller">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mogłem to uczynić nieco wcześniej, ale pragnę teraz serdecznie państwu podziękować za wszystkie uwagi i propozycje. W większości zawierały one sformułowania, które upoważniają mnie do stwierdzenia, że zarysowane kierunki zmian są zgodne z oczekiwaniami Wysokiej Izby, że Wysoka Izba akceptuje zwłaszcza te zamiary, które dotyczą wyeliminowania występujących w tym projekcie luk i niespójności oraz konieczności uwzględnienia orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego, NSA i Sądu Najwyższego. W ciągu 4 lat tych orzeczeń i werdyktów było sporo i niewątpliwie trzeba je uwzględnić. Jest akceptacja dla zaostrzenia kryteriów dotyczących przyznawania i pobierania zasiłków w stosunku do tych, którzy są zwalniani z pracy niejako na własne życzenie — z powodów dyscyplinarnych, którzy uchylają się od kontaktów z urzędami pracy, którzy nie przyjmują ofert pracy, a nie wobec wszystkich bezrobotnych. Rozumiem także, że jest akceptacja, aby poszukiwać elastycznych możliwości posługiwania się środkami, jeśli chodzi o aktywne formy walki z bezrobociem i prowadzenie czynności kontrolnych przez Urząd Pracy i jego terenowe odpowiedniki. Również jest kierunkowa akceptacja dotycząca definicji bezrobotnego, która bardziej uwzględnia rzeczywistość oraz możliwości skracania przez Radę Ministrów czasu pobierania zasiłku w niektórych rejonach. Później o tym powiem, ale wyjaśniam państwu, że dzisiaj jest taka sytuacja, że Rada Ministrów ma prawo przedłużania czasu pobierania zasiłku w tych rejonach, w których uznaje to za stosowne. Uważamy, że tytułem równowagi potrzebna jest analogiczna regulacja odnosząca się tym razem do możliwości skracania czasu pobierania zasiłku tam, gdzie bezrobocie nie jest tak dotkliwe, jak gdzie indziej. Taka propozycja, jak rozumiem, zyskuje akceptację.</u>
          <u xml:id="u-210.1" who="#LeszekMiller">Dziękuję bardzo za potwierdzenie słuszności tych tendencji, które są zawarte w propozycjach odnoszących się do zrównania praw bezrobotnych w gospodarstwie rolnym do statusu gospodarstw pracowniczych, co ma, jak sądzę, wielkie znaczenie dla środowisk wiejskich, oraz do wprowadzenia pożyczek na działalność rolniczą. Rozumiem, że niektóre z nich wymagają jeszcze doprecyzowania, co się stanie zapewne podczas pracy komisji.</u>
          <u xml:id="u-210.2" who="#LeszekMiller">Państwo byli uprzejmi też sformułować kilka uwag krytycznych i pozwolę sobie krótko się do nich odnieść. Pierwsza propozycja dotyczyła powodów zaniechania zróżnicowania wysokości zasiłku od stażu pracy i ostatnio otrzymywanego wynagrodzenia. Ta propozycja rzeczywiście się często pojawia, nie jest tak zupełnie nie uzasadniona, jest w niej wiele racjonalności. Przy czym jesteśmy zdania, że tę regulację należy wprowadzić w ustawie o ubezpieczeniu od bezrobocia, którą chcemy przedstawić Wysokiej Izbie w przyszłym roku, tak aby mogła obowiązywać od 1 stycznia 1996 r. Pan poseł Miżejewski poruszył już ten temat, pytając, jaki jest zamiar rządu w tej sprawie. Uważamy, że jest konieczność opracowania takiej ustawy, co jest uwzględnione w harmonogramie prac dotyczących programu „Strategia dla Polski”.</u>
          <u xml:id="u-210.3" who="#LeszekMiller">Zgłoszono też uwagę krytyczną dotyczącą trybu pilnego. Pragnę, panie posłanki i panowie posłowie, powiedzieć tylko to, co już sygnalizowałem wcześniej, że ta ustawa również wynika z planu „Strategia dla Polski”. Uważamy, iż jest konieczność, aby mogła ona wejść w życie od 1 stycznia 1995 r., żeby skutki finansowe można było wprowadzić do ustawy budżetowej, a także żeby inne skutki zaczęły obowiązywać właśnie od przyszłego roku. Regulacja tych zagadnień, które zawiera ustawa, jest bardzo pilna i proszę o zrozumienie tej sytuacji. Zresztą, odpowiadając na postulat pana posła Gąsienicy-Makowskiego, pragnę poinformować, że minister nie jest uprawomocniony do prezentowania jakichkolwiek deklaracji, np. że spowoduje zniesienie owego trybu pilnego, gdyż jest to decyzja rządu. Pragnę również zwrócić uwagę, panie pośle, że ta ustawa nie jest projektem Ministerstwa Pracy i Polityki Socjalnej, tylko projektem rządowym, zatwierdzonym i przyjętym przez Radę Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-210.4" who="#LeszekMiller">Jeśli chodzi o uwagę dotyczącą absolwentów, którą zgłosił pan poseł Lityński, podzielam pogląd, że tutaj może się nie posunęliśmy tak, jak powinniśmy. Być może panie posłanki i panowie posłowie zechcą tę uwagę uwzględnić w komisji. Jak zrozumiałem, pana posła Lityńskiego niepokoi to, że absolwent szkoły ponadpodstawowej - a chcę państwa poinformować, że w tym roku młodych dziewcząt i chłopców, absolwentów tych szkół, było 600 tys. - może się zarejestrować jako bezrobotny niemalże natychmiast po ukończeniu szkoły i w 3 miesiące od rejestracji rozpoczyna otrzymywanie zasiłku. To jest w dużym stopniu demoralizujące, gdyż skłania do tego, o czym mówił pan Lityński, do przedłużania wakacji, a nie poszukiwania pracy. Być może istnieje konieczność odroczenia momentu pobierania zasiłku od czasu rejestracji jeszcze bardziej niż dotąd, np. nie 3 miesiące, jak w tej chwili, lecz może 6 miesięcy, a może nawet więcej. Trzeba tu szukać jakichś innych rozwiązań. My proponowaliśmy rozmaite rozwiązania naszym partnerom społecznym, ale żadne z nich praktycznie nie uzyskało wystarczającego poparcia. Niemniej jednak zgadzam się, że problem istnieje, przy czym, proszę państwa, na zdolność absorpcji nowych osób do pracy, którą wykazuje już w tej chwili polska gospodarka, wskazuje to, że z tych 600 tys. młodych absolwentów w pierwszych 3 miesiącach wakacyjnych zarejestrowało się jako bezrobotni 240 tys. osób, a mimo to bezrobocie się nie zwiększyło. Przeciwnie, w sierpniu spadło o 17 tys. osób. To jest bardzo pozytywny element świadczący o tym, że polska gospodarka w tej chwili jest już w stanie wchłonąć tyle osób do pracy i przedstawić określone w tej sprawie propozycje.</u>
          <u xml:id="u-210.5" who="#LeszekMiller">Jeśli chodzi o krytyczne uwagi, które był uprzejmy zgłosić pan poseł Ostoja-Owsiany (niestety nie ma pana posła, ale liczę na to, że ktoś przekaże mu moją opinię), jak zrozumiałem, zarzut był tego rodzaju, że ustawa nie zawiera programu. Nie zgadzam się z sugestią, że ustawa ma zawierać program. Ma być dokładnie odwrotnie: ustawa ma wynikać z programu. Pan poseł Ostoja-Owsiany mówi, że nie ma takiego programu, a ja mówię, że jest. Wprawdzie nie był przyjęty przez rząd Waldemara Pawlaka, lecz przez rząd pani Hanny Suchockiej, ale jest to obowiązujący program rządu Rzeczypospolitej i w wielu fragmentach bardzo pozytywnie oceniany. Przypomnę, że program był przyjęty 16 października 1993 r. Ta ustawa zatem wynika z tego programu, jak również z wielu przemyśleń i propozycji autorstwa obecnej koalicji. Jeśli chodzi o sugestię pana posła Ostoi-Owsianego w sprawie robót publicznych dla 3 mln bezrobotnych - jak rozumiem, na tym zasadza się program KPN w zwalczaniu bezrobocia - to obecnie rocznie obejmujemy robotami publicznymi i pracami interwencyjnymi nieco powyżej 170 tys. osób, ale żeby taki front robót zorganizować, trzeba wydać prawie 4 bln zł. Gdybyśmy chcieli objąć tą działalnością 3 mln osób, to trzeba by znaleźć 72 bln zł, czyli mniej więcej tyle, ile wynosi cały deficyt budżetowy państwa polskiego. Przypomnę, że to jest znacznie więcej niż obecna dotacja z budżetu państwa na Fundusz Pracy, która wynosi 28 bln zł. Otóż na przykładzie chociażby tych liczb uważam propozycję pana posła Ostoi-Owsianego za, delikatnie mówiąc, niedorzeczną. Nie wspominam już o kosztach rzeczowych takiej operacji, która pochłonęłaby kolejne biliony. Wielki program robót publicznych we współczesnym świecie to nie jest już program zwalczania bezrobocia. Oczywiście roboty publiczne muszą być jednym z elementów organizowania takich przedsięwzięć i tak właśnie w tej chwili jest. Dzięki decyzji Wysokiej Izby kwota 570 mld zł przeznaczona na inwestycje infrastrukturalne w gminach o szczególnym zagrożeniu bezrobociem została przekazana i właśnie w dużej części za te środki organizowane są roboty publiczne. Mam nadzieję, że Wysoka Izba podejmie podobną decyzję w odniesieniu do przyszłorocznego budżetu.</u>
          <u xml:id="u-210.6" who="#LeszekMiller">Jeśli chodzi o krytyczne uwagi pani posłanki Góralskiej, uważam że sugestia, iż nie należy przekazywać zasiłku pocztą, bo w ten sposób unika się kontaktu bezrobotnego z urzędem pracy, wynika z jakiegoś nieporozumienia. Proszę państwa, z merytorycznego punktu widzenia kontakt urzędu pracy z bezrobotnym to nie jest kontakt przy okazji pobierania zasiłku. To jest kontakt przy okazji przedstawiania ofert pracy i potwierdzania gotowości do pracy. W wielu krajach nie ma kontaktu z bezrobotnym przy okazji pobierania zasiłku, tam się po prostu przekazuje czek drogą pocztową. Chcę państwa poinformować, że zamierzamy przyjąć taki kierunek, że bezrobotny będzie otrzymywał zasiłek w banku, a nie w urzędzie pracy, dlatego że banki są wyspecjalizowaną instytucją do przeprowadzania operacji finansowych.</u>
          <u xml:id="u-210.7" who="#LeszekMiller">Kolejna krytyczna uwaga pani posłanki Góralskiej dotyczy tego, że Rada Ministrów podejmując decyzję co do skracania czasu pobierania zasiłków zostawiła sobie dowolność, dlatego że będzie skracany czas pobierania zasiłków gdzie bądź. Wynika z tego, że pani posłanka Góralska nie do końca przeczytała projekt tej ustawy, bo tam jest wyraźnie napisane, że „nie gdzie bądź”, lecz w określonych rejonach, konkretnie tam, gdzie stopa bezrobocia jest niższa od połowy stopy bezrobocia w kraju. To znakomicie określa te rejony, bo jeśli dzisiaj mamy średnią 16,8, to znaczy, że praktycznie okres wypłacania tego zasiłku mógłby być skrócony w Warszawie, Poznaniu i Krakowie, jeśli chodzi o województwa; być może są jeszcze jakieś rejony o mniejszym zasięgu terytorialnym, ale jeśli chodzi o województwa, to tylko w wymienionych.</u>
          <u xml:id="u-210.8" who="#LeszekMiller">Wreszcie pozwolę sobie odnieść się do kilku uwag mających charakter pewnych sugestii. Pan poseł Tomaszewski wspomniał, że są postulaty, żeby bezrobotni byli zobowiązani do odpracowywania zasiłku. Ten postulat pojawia się często. Przyznam się państwu, że na rozmaitych spotkaniach z wyborcami słyszę takie głosy: Dlaczego nie wprowadzicie zasady — jeśli pobierasz zasiłek, to musisz go w części odpracować. Pieniądze pobierane „za darmo” zawsze demoralizują. Badaliśmy, jak ten problem wygląda, i okazało się, że takie rozwiązanie jest niemożliwe do wprowadzenia, głównie z powodów formalnoprawnych, choć być może miałoby akceptację społeczną. Naruszylibyśmy bowiem wtedy szereg konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy, która tego rodzaju sytuację traktuje jako pracę przymusową, która jest nie do pogodzenia ze standardami prawnymi obowiązującymi w MOP, w szeregu krajów Europy Zachodniej. Wprowadziliśmy natomiast rozwiązanie, które, jak myślę, wychodzi naprzeciw zwłaszcza samorządom terytorialnym. Mówiliśmy o tym, chodzi o możliwość prac interwencyjnych trwających krócej niż 6 miesięcy. Jeśli samorząd lokalny jest w stanie przedstawić taką ofertę, to będzie mógł z nią wystąpić.</u>
          <u xml:id="u-210.9" who="#LeszekMiller">Jeśli chodzi o pytanie pana posła Machnio - jak zostały rozliczone osoby, które skorzystały w przeszłości z kredytów na tworzenie miejsc pracy i, jak zrozumiałem, nie do końca się z nich rozliczyły - muszę stwierdzić, że jeśli chodzi o pożyczki, to sprawa jest, proszę państwa, dosyć czytelna. Mianowicie ściągalność pożyczek, które otrzymują bezrobotni, jest bardzo wysoka, jest większa niż w bankach, sięga 80%. To tylko potwierdza, że ci bezrobotni, którzy rozpoczynają działalność na własny rachunek, bardzo serio traktują i ten swój zamiar, i pożyczoną kwotę, a zwłaszcza konieczność jej spłaty. Natomiast jeśli chodzi o korzystanie z Funduszu Pracy, to przeprowadzono ostatnio szereg kontroli, dokonywała ich Najwyższa Izba Kontroli, Urząd Pracy (jego terenowe ogniwa). I rzeczywiście zdarzają się wypadki, gdzie wyraźnie widać, że pieniądze zostały wyłudzone. We wszystkich takich wypadkach są podejmowane zgodne z prawem działania polegające na informowaniu organów prokuratury, uruchamianiu procedury ścigania, albowiem to są po prostu przestępstwa. Nic w każdym razie nie będzie ukrywane, mogę za to ręczyć.</u>
          <u xml:id="u-210.10" who="#LeszekMiller">Panowie posłowie Miżejewski i Tomaszewski pytają o możliwości zwiększania liczby etatów dla urzędów pracy, skoro te urzędy mają realizować zwiększone zadania. Urząd Pracy występuje o dodatkowe 1000 etatów, oczywiście na cały kraj, co nie jest wcale dużo. Ta decyzja pochłonęłaby dodatkowo 160 mld zł. W tej chwili są prowadzone negocjacje z ministrem finansów, nie do końca rozstrzygnięte. Będziemy podejmować decyzje w tej sprawie na posiedzeniu rządu, dyskutując nad projektem budżetu, i oczywiście państwo jako Sejm albo te decyzje zatwierdzą, albo zmienią. W każdym razie przychylam się do stwierdzenia, że te czynności kontrolne, które mają wykonać urzędy pracy, powinny być wzmocnione systemowo. Często słyszy się, że w urzędach pracy pracuje tyle ludzi. Otóż na jednego pracownika urzędów pracy w Polsce przypada średnio 300 bezrobotnych. Tymczasem według zachodnioeuropejskich standardów powinno przypadać 60–70 bezrobotnych. Proszę zatem zrozumieć, pod jakim ciśnieniem pracują pracownicy urzędów pracy. Daleko im jeszcze do osiągnięcia tego stanu, jaki powinien, jak sądzę, istnieć, i być może będzie kiedyś docelowo istniał.</u>
          <u xml:id="u-210.11" who="#LeszekMiller">Odnośnie do uwagi pana posła Rulewskiego. Myślę, że jeśli chodzi o książeczki pracy, docelowo można sobie wyobrazić taki system, choć może zamiast tego wystarczy komputerowy system ewidencji, który będzie wdrażany. Ale sprawa jest interesująca. Natomiast jeśli chodzi o długotrwale bezrobotnych, pragnę pana posła poinformować, że właśnie do nich kierujemy oferty pracy i przede wszystkim oni znajdują się w centrum zainteresowania urzędów pracy. Niestety, nie jest tak, że długotrwale bezrobotni są bardziej uwrażliwieni na te propozycje niż inni. Ze smutkiem muszę powiedzieć, że często stan bycia bezrobotnym staje się po pewnym czasie jakby mniej dokuczliwy. Następuje swego rodzaju przyzwyczajenie się do tej sytuacji, co nie jest dobre, dlatego że tym np. polskie bezrobocie różni się od bezrobocia na Zachodzie, że u nas jak się już jest bezrobotnym, to się jest nim długo. Jak się raz wpadnie do tej studni, to się tam przebywa bardzo długo. Natomiast na Zachodzie cyrkulacja jest większa. Jest się bezrobotnym, ma się pracę, znowu się jest bezrobotnym, ma się pracę i to uczy bardziej dynamicznych zachowań i zwiększa motywację do pracy. W Polsce niestety tak nie jest. To jest jeden z negatywnych przejawów polskiego bezrobocia.</u>
          <u xml:id="u-210.12" who="#LeszekMiller">Na koniec chcę powiedzieć, że zgadzam się z uwagą pana posła Miżejewskiego, że dawniej, kiedy Wysoki Sejm miał przyjąć tego rodzaju decyzje, przedstawiano bezrobotnych jako nierobów, do których trzeba te decyzje zastosować. Teraz stało się odwrotnie i sam czytałem kilka artykułów, w których podkreśla się przede wszystkim rzekomą restrykcyjność tych zmian. Czasy się zmieniają, chciałoby się wiedzieć, dlaczego. Zobaczymy, jak ta ustawa będzie relacjonowana w środkach przekazu.</u>
          <u xml:id="u-210.13" who="#LeszekMiller">Chciałbym jeszcze raz serdecznie państwu podziękować. Rozumiem, że większość klubów uważa, że należy tę ustawę skierować do komisji i pracować nad jej udoskonaleniem. Rząd, resort pracy deklaruje gotowość do konstruktywnej współpracy nad udoskonaleniem projektu tej ustawy. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-210.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-211">
          <u xml:id="u-211.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-211.1" who="#AleksanderMałachowski">Czy są pytania do pana ministra? Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-211.2" who="#AleksanderMałachowski">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-211.3" who="#AleksanderMałachowski">Wysoka Izbo! Prezydium Sejmu przygotowało wniosek o skierowanie projektu ustawy do Komisji Polityki Społecznej i Komisji Ustawodawczej, ale wobec zgłoszonego przez pana posła Andrzeja Ostoję-Owsianego wniosku o odrzucenie ustawy w pierwszym czytaniu do głosowania w tej sprawie przystąpimy jutro rano.</u>
          <u xml:id="u-211.4" who="#AleksanderMałachowski">Informuję, że nikt nie zgłosił się do wygłoszenia oświadczeń poselskich.</u>
          <u xml:id="u-211.5" who="#AleksanderMałachowski">Czy są komunikaty?</u>
          <u xml:id="u-211.6" who="#AleksanderMałachowski">Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-211.7" who="#AleksanderMałachowski">Na tym kończymy rozpatrywanie punktów porządku dziennego w dniu dzisiejszym.</u>
          <u xml:id="u-211.8" who="#AleksanderMałachowski">Zarządzam przerwę w obradach do dnia 29 września 1994 r., do godz. 9.</u>
          <u xml:id="u-211.9" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję uprzejmie.</u>
          <u xml:id="u-211.10" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu o godz. 21 min 57)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>