text_structure.xml 95 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#WacławMakowski">Otwieram posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#WacławMakowski">Jako sekretarze zasiadają pp. Wadowski i Frąckiewicz. Protokół i listę mówców prowadzi p. Frąckiewicz.</u>
          <u xml:id="u-1.2" who="#WacławMakowski">Proszę Panów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-1.3" who="#WacławMakowski">Protokół 28 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty, gdyż nie wniesiono przeciw niemu zarzutów.</u>
          <u xml:id="u-1.4" who="#WacławMakowski">Usprawiedliwili nieobecność w Sejmie posłowie: Baran, Bilak Boluch, Bura, Dudrewicz, Dziekoński, Ekert, Kosidło, Krzysztoń, ks. Lubelski, Mudryj, Perfecki, Potaczek, Rostek, Skrypnyk, Sobczyk, Starzewski, Wnęk i Żukiel.</u>
          <u xml:id="u-1.5" who="#WacławMakowski">Udzieliłem urlopu na jeden dzień p. Pikusie. P. Jahoda-Żółtowski prosi Izbę o udzielenie urlopu na 22 dni. Nie słyszę sprzeciwu, uważam, że Izba tego urlopu udzieliła.</u>
          <u xml:id="u-1.6" who="#WacławMakowski">P. Marszałek Senatu zawiadomił mnie pismami z dnia 13 czerwca rb., że Senat uchwalił bez zmian następujące projekty ustaw.</u>
          <u xml:id="u-1.7" who="#WacławMakowski">Proszę Pana Sekretarza o odczytanie tytułów tych projektów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#komentarz">(Czyta:)</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#MarianWadowski">— o ratyfikacji układu płatniczego między Polską a Francją,</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#MarianWadowski">— o stanie wojennym,</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#MarianWadowski">— o szczególnej odpowiedzialności karnej w przypadkach zbiegostwa do nieprzyjaciela lub poza granice Państwa,</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#MarianWadowski">— o przywróceniu mocy obowiązującej ustawy w przedmiocie uznania nazwisk, przybranych podczas służby wojskowej,</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#MarianWadowski">— o Wojskowej Szkole Głównej Inżynierii,</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#MarianWadowski">— o wykonywaniu pracy na rachunek grzywny,</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#MarianWadowski">— o uprawnieniach Państwowego Instytutu Geologicznego w zakresie prac górniczych i terenowych,</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#MarianWadowski">— o wystawach i targach gospodarczych oraz aukcjach,</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#MarianWadowski">— o rozciągnięciu mocy obowiązującej rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej o popieraniu elektryfikacji na obszar województwa śląskiego,</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#MarianWadowski">— o uregulowaniu stanu prawnego majątków Kościoła prawosławnego,</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#MarianWadowski">— o zmianie niektórych przepisów w sprawach pracowniczych na ziemiach odzyskanych, włączonych, do województwa śląskiego,</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#MarianWadowski">— o rozciągnięciu na ziemie odzyskane, włączone do województwa śląskiego, ustawy o opłatach od publicznych zabaw, rozrywek i widowisk na rzecz Polskiego Czerwonego Krzyża i,</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#MarianWadowski">— o przedłużeniu kadencji izb rzemieślniczych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#WacławMakowski">P. Prezes Rady Ministrów nadesłał mi przy pismach z dni 31 maja, 3, 5, 7 i 16 czerwca rb. odpowiedzi na następujące interpelacje posłów.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#WacławMakowski">Proszę Pana Sekretarza o odczytanie tytułów tych interpelacyj.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#MarianWadowski">Odpowiedzi na interpelacje posłów:</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#MarianWadowski">Witolda Antonowicza w sprawie emigracji sezonowych robotników rolnych do Niemiec, dra Stefana Barana w sprawie zmuszania terrorem i represjami mieszkańców religii prawosławnej wsi Majdan Nowy i Majdan Stary, gminy Sól oraz wsi Biszcza gminy tejże nazwy powiatu biłgorajskiego województwa lubelskiego do przejścia na religię rzymskokatolicką, Stanisława Jóźwiaka w sprawie aresztowania przez Niemców korespondenta P.A.T'a w Pradze p. Hinterhofa.</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#MarianWadowski">Stanisława Ratajczyka i in. w sprawie stoczni gdańskiej, dra Stefana Barana w sprawie masowych nadużyć wyborczych przy ostatnich wyborach do rad gromadzkich i miejskich na terenie województw: lwowskiego, stanisławowskiego i tarnopolskiego, dra Grzegorza Hankiewicza w sprawie nie przyznawania przez władze skarbowe zaopatrzenia emerytalnego byłym funkcjonariuszom austriackim narodowości ukraińskiej, Stanisława Jóźwiaka w sprawie nierozciągnięcia zryczałtowanego podatku dochodowego na terenie województw zachodnich. Rozporządzenie Ministra Skarbu z dnia 24.11.1939 roku. (Dz. U. R. P. nr 17, poz. 102 i 103), Józefa Milewskiego w sprawie:</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#MarianWadowski">1) uchylania się pracodawców Zagłębia Dąbrowskiego i Krakowskiego od pertraktacyj ze związkami pracowniczymi w przedmiocie zawierania umów zbiorowych i poprawy warunków pracy i płacy,</u>
          <u xml:id="u-4.4" who="#MarianWadowski">2) niedopuszczalnych metod zwalczania związków zawodowych i delegacji pracowniczych przez szykanowanie czynnych działaczy związkowych i zwalnianie z pracy delegacji pracowniczych z powodu i w wyniku wysuwanych postulatów o poprawę, Czesława Wróblewskiego w sprawie odszkodowań obywatelom polskim na terenach przygranicznych z tytułu strat wojennych, Stefana Nawrockiego w sprawie popełnienia szeregu nieprawidłowości sprzecznych z prawem i okólnikiem Fana Ministra, jako Premiera Rządu, przy czynnościach przygotowawczych do wyborów miejskich w Przemyślu na dzień 21 maja 1939 r. rozpisanych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#WacławMakowski">Odpowiedzi te zostały w odpisach doręczone pp. posłom interpelantom.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#WacławMakowski">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Pracy o zmianach, wprowadzonych przez Senat w dniu 12 czerwca 1939 r. do uchwalonego przez Sejm w dniu 23 maja 1939 r. projektu ustawy o zmianie ustawy o zapewnieniu pracy i o zaopatrzeniu uczestników walk o niepodległość Państwa Polskiego (druki nr 186, 226 i 252).</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#WacławMakowski">Sprawozdawca p. Łobodziński ma głos.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#JanŁobodziński">Wysoka Izbo! Poprawki Senatu do uchwalonego przez Sejm w dniu 23 maja 1939 r. projektu ustawy o zmianie ustawy o zapewnieniu pracy i zaopatrzeniu uczestników walk o niepodległość Państwa Polskiego są w czterech przypadkach natury merytorycznej, a reszta redakcyjne i stylistyczne. Pierwszą poprawką merytoryczną jest określenie w artykule 1c zadania Rady Opiekuńczej, co wyraża się przez 1) zarządzanie majątkiem przeznaczonym na cele pomocy materialnej dla osób, określonych w art. 1, 2) wydawanie opinii ujętych w art. 5 ustęp (2), w art. 6 ustęp (2) — w tym miejscu poproszę Panów Posłów, ażeby w druku nr 252 powołanie się na ustęp (3) poprawili na ustęp (2) — w art. 7 ustęp (3), w art. 8 ustęp (2), w art. 14 ustęp (6). Powołania na wymienione artykuły i ustępy odnoszą się do uprawnień o charakterze fakultatywnym Ministrów, mających wykonywać niniejszą ustawę.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#JanŁobodziński">Następna poprawka merytoryczna, to zastąpienie w art. 2 w nowym ustępie (2) wyrazu „dzieci” wyrazem „rodzeństwa”. Chodzi o to, by usunąć pewną niejasność, która może nasunąć się z uchwalonego w Sejmie brzmienia tego ustępu w sensie dziedziczenia praw.</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#komentarz">(Przewodnictwo obejmuje Wicemarszałek Wenda.)</u>
          <u xml:id="u-6.3" who="#JanŁobodziński">Dalej w art. 14 ustęp (1) rozciąga się leczenie niepodległościowców również na zakłady specjalne, jak sanatoria itp. W końcu w art 14 b dodaje się nowy ustęp (2), dający pierwszeństwo zrzeszeniom niepodległościowców o charakterze przemysłowo-handlowym do otrzymywania koncesyj monopolowych.</u>
          <u xml:id="u-6.4" who="#JanŁobodziński">Reszta, 5 poprawek, to poprawki wyłącznie natury redakcyjnej i stylistycznej.</u>
          <u xml:id="u-6.5" who="#JanŁobodziński">Komisja Pracy rozważyła i przyjęła wszystkie zmiany Senatu do tej ustawy na posiedzeniu z dnia 14 czerwca 1939 r., zatem komisja wnosi: Wysoki Sejm raczy powziąć uchwałę w myśl wniosków komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#ZdzisławZygmuntWenda">Do głosu nikt nie jest zapisany. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#ZdzisławZygmuntWenda">Komisja proponuje wszystkie zmiany Senatu przyjąć. Przegłosujemy je zatem łącznie. Będziemy głosowali negatywnie.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#ZdzisławZygmuntWenda">Kto jest za odrzuceniem zmian Senatu, zechce wstać. Nikt nie stoi, nie ma zatem kwalifikowanej większości, potrzebnej do odrzucenia zmian Senatu, a więc zostały one przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#ZdzisławZygmuntWenda">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Prawniczej o zmianach, wprowadzonych przez Senat w dniu 31 maja 1939 r. do uchwalonego przez Sejm w dniu 18 marca 1939 r. projektu ustawy — prawo o sądach ubezpieczeń społecznych (druki nr 27, 150 i 251). Sprawozdawca p. Szczepański.</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#ZdzisławZygmuntWenda">Udzielam głosu p. sprawozdawcy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#WłodzimierzSzczepański">Wysoka Izbo! W imieniu Komisji Prawniczej mam zaszczyt przedstawić ustosunkowanie się jej do poprawek Senatu, uchwalonych do projektu ustawy — prawo o sądach ubezpieczeń społecznych.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#WłodzimierzSzczepański">Senat do ustawy uchwalił około 46 poprawek. Większość tych poprawek jest natury redakcyjnej i polega na zmianie szyku wyrazów i budowy zdania oraz ujęciu w inne, krótsze, właściwsze formuły myśli ustawodawczej.</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#WłodzimierzSzczepański">Komisja Prawnicza Sejmu rozważywszy poprawki, zgodnie z przedłożonym drukiem nr 251 proponuje większość tych poprawek przyjąć. Zgłasza jednak wniosek o odrzucenie trzech poprawek: do art. 3, 87 i 118.</u>
          <u xml:id="u-8.3" who="#WłodzimierzSzczepański">Poprawka Senatu do art. 3 polega na zamianie wyrazów „Do właściwości sądów ubezpieczeń społecznych nie należy” na wyrazy „Rozpoznaniu przez sądy ubezpieczeń społecznych nie podlegają”. Komisja Prawnicza Sejmu nie podzieliła tego stanowiska Senatu, wychodząc z założenia, że terminologia i redakcja tego zdania, zaprojektowana przez Rząd, z punktu widzenia prawnego jest właściwsza.</u>
          <u xml:id="u-8.4" who="#WłodzimierzSzczepański">Poprawka Senatu do art. 87 polega na skreśleniu wyrazu „kierownictwo” w artykule, który opiewa, że kierownictwo i nadzór nad rzecznikiem interesu publicznego sprawuje p. Minister Opieki Społecznej. P. sprawozdawca Senatu na plenum wyrażał poglądy prawnicze Komisji Prawniczej Senatu w tym sensie, że Komisja Prawnicza Senatu doszła do wniosku, iż rzecznika interesu publicznego należy obdarzyć jak najdalej idącą niezależnością. Ten pogląd przez Komisję Prawniczą Sejmu nie został podzielony. Komisja Prawnicza Sejmu wyszła z założenia, że budowa administracji rządowej musi być jednolita, że rzecznik interesu publicznego jest jednym z ogniw administracji rządowej i wobec tego nie możemy jednego z tych organów obdarzać niezależnością i budować swego rodzaju wewnętrznych jakichś fortec w administracji rządowej, przy czym każda będzie kierowała się w swej działalności inną myślą i innym planem. Z tych względów Komisja Prawnicza Sejmu proponuje odrzucenie tej poprawki od art. 87 projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-8.5" who="#WłodzimierzSzczepański">Trzecią z kolei poprawką, którą Komisja Prawnicza Sejmu proponuje odrzucić, jest poprawka do art. 118, który przewiduje przymus adwokacki przy składaniu skarg rewizyjnych do trybunału ubezpieczeń społecznych i przy składaniu podań o wznowienie postępowania. Senat rozdzielił to zagadnienie. Konstrukcja skargi rewizyjnej, umieszczona w art. 358 § 1 ustawy, przewiduje warunki materialne skargi rewizyjnej do trybunału ubezpieczeń społecznych i wzoruje się tu na kodeksie postępowania cywilnego. § 2 tegoż artykułu przewiduje skargę rewizyjną w przypadkach skargi o świadczenia oparte na niezdolności.</u>
          <u xml:id="u-8.6" who="#WłodzimierzSzczepański">Senat przeprowadził rozróżnienie przymusu adwokackiego przy skardze rewizyjnej w zależności od przyczyn rewizyjnych i w wypadkach, kiedy zachodzi przyczyna rewizyjna z tytułu art. 358 § 2, a więc w przypadkach skargi o świadczenia oparte na niezdolności, doszedł do wniosku, że tego rodzaju skargi należy zwolnić spod przymusu adwokackiego, jak również przy skargach o wznowienie postępowania przed sądami okręgowymi ubezpieczeń.</u>
          <u xml:id="u-8.7" who="#WłodzimierzSzczepański">Komisja Prawnicza Sejmu szczegółowo badała to zagadnienie i doszła do wniosku, że nie może nastąpić tu odróżnienie z punktu widzenia przyczyn rewizyjnych, że skarga rewizyjna może mieć wiele przyczyn rewizyjnych i że dla jednych wymóg podpisu adwokata, dla drugich brak tego wymogu — może doprowadzić do skutków niezamierzonych i w praktyce może się stać uciążliwym dla sfer zainteresowanych. Z tego względu Komisja Prawnicza Sejmu proponuje również odrzucić tę poprawkę Senatu.</u>
          <u xml:id="u-8.8" who="#WłodzimierzSzczepański">W obecnym stanie rzeczy projekt prawa o sądach ubezpieczeń społecznych wchodzi na terenie Izb ustawodawczych w ostatnią fazę realizacji. Zrealizowanie tego projektu będzie należało do Ministra Opieki Społecznej i Ministra Sprawiedliwości. Należy dać wyraz przekonaniu, że te instytucje wielkiej doniosłości przyczynią się do zwiększenia wychowania poczucia prawnego w tej dziedzinie i na tym odcinku, zarówno wśród tych, którzy wykonywają ubezpieczenia społeczne, jak i wśród tych, którzy z tych ubezpieczeń społecznych korzystać będą.</u>
          <u xml:id="u-8.9" who="#WłodzimierzSzczepański">W tym stanie rzeczy Komisja Prawnicza Sejmu prosi o przyjęcie poprawek lub odrzucenie poprawek Senatu zgodnie z jej wnioskami.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#ZdzisławZygmuntWenda">Do głosu nikt nie jest zapisany. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#ZdzisławZygmuntWenda">Komisja proponuje zmiany do art. 3, 87 i pierwszą do art. 118 odrzucić. Będziemy głosowali nad tymi zmianami razem i tak samo, jak poprzednio, negatywnie.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#ZdzisławZygmuntWenda">Kto jest za odrzuceniem tych zmian, zechce wstać. Stoi kwalifikowana większość, a zatem te zmiany Senatu zostały odrzucone.</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#ZdzisławZygmuntWenda">Obecnie przegłosujemy łącznie wszystkie pozostałe zmiany Senatu, które komisja proponuje przyjąć. Będziemy głosowali negatywnie.</u>
          <u xml:id="u-9.4" who="#ZdzisławZygmuntWenda">Kto jest za odrzuceniem tych zmian, zechce wstać. Nikt nie stoi, nie ma kwalifikowanej większości, potrzebnej dla odrzucenia zmian Senatu, a zatem zostały one przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-9.5" who="#ZdzisławZygmuntWenda">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Prawniczej o zmianach, wprowadzonych przez Senat w dniu 12 czerwca 1939 r. do uchwalonego przez Sejm w dniu 22 marca 1939 r. projektu ustawy — prawo o obligacjach (druki nr 48, 144, 253). Sprawozdawca p. Dobrowolski.</u>
          <u xml:id="u-9.6" who="#ZdzisławZygmuntWenda">Udzielam głosu p. sprawozdawcy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#AdamDobrowolski">Wysoka Izbo! Niniejszym mam zaszczyt przedstawić w zastępstwie nieobecnego referenta Komisji Prawniczej w osobie p. dr Krzysztonia rezultat prac Komisji Prawniczej w dniu 15 czerwca br. nad poprawkami Senatu do uchwalonej na posiedzeniu w dniu 22 marca br. przez Wysoką Izbę ustawy — prawo o obligacjach.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#AdamDobrowolski">Ogółem wprowadził Senat do tej ustawy 32 poprawki, które pod względem ich istoty i treści dadzą się podzielić na 4 zasadnicze grupy, a to: usterki drukarskie w liczbie 6, poprawki stylistyczne w liczbie 17, poprawki dotyczące systematyki i układu ustawy w liczbie 3, wreszcie poprawki merytoryczne w liczbie 6. Co do poprawek o cechach i charakterze błędów drukarskich w art. 2, 37, 46, 50, 67 pkt. 2 i 76 — pkt. 1, 2 i 3 Komisja Prawnicza, rejestrując je, stawia wniosek o ich przyjęcie względnie odpowiednie sprostowanie tekstu z wyjątkiem poprawki do art. 50, która skutkiem przyjęcia innych poprawek tej kategorii stała się bezprzedmiotową. Wobec tego komisja zakwalifikowała ją do wniosku o odrzucenie.</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#AdamDobrowolski">Inaczej ma się rzecz natomiast z poprawkami natury stylistycznej. Te ostatnie są wynikiem pewnej rozbieżności poglądów obu Izb na kwestię budowy zdań przy uwzględnieniu niezbędnej dla pracy ustawodawczej zwięzłości i trafności określeń, bądź dla oddania pewnych myśli lub też dokładnego sprecyzowania pewnych pojęć. Oceniając należycie troskliwość Senatu o zachowanie mowy ojczystej w jej najczystszej formie i uznając bez zastrzeżeń doniosłość takiego właśnie ujmowania sprawy w okresie prac, zwłaszcza prowadzonych w tempie spokojniejszym w przeciwstawieniu do zajęć Wysokiej Izby w okresie budżetowym, Komisja zadecydowała postawić wniosek o przyjęcie tych poprawek, a w szczególności dotyczących art. 10, 19 ust. 1, 21 ust. 2, 27, 37 ust. 1, 38 pkt. 3 ust. 1, art. 54, 64 ust. 1 i 2, art. 69, art. 70 ust. 3 i 72 ust. 1 w brzmieniu, proponowanym przez Senat.</u>
          <u xml:id="u-10.3" who="#AdamDobrowolski">Natomiast, o ile idzie o tego samego rodzaju poprawki do art. 12, 15, 19 ust. 2, 29, 67 ust. 1, 70 ust. 2, 72 ust. 5, 73 ust. 1, oraz do art. 75 Komisja Prawnicza mimo najszczerszych chęci nie mogła zająć wobec nich pozytywnego stanowiska, a to skutkiem zupełnej rozbieżności poglądów na praktyczną doniosłość proponowanych przez Senat zmian.</u>
          <u xml:id="u-10.4" who="#AdamDobrowolski">Dla ilustracji pozwolę sobie przytoczyć treść art. 19 ust. 2 w redakcji, przyjętej przez Wysoką Izbę, a brzmiącej: „Zapisy będą zawierały oprócz treści, wymaganej do ogłoszenia”, i porównać ją z poprawką, proponowaną przez Senat, która wygląda następująco: „Zapisy oprócz treści, wymaganej do ogłoszenia, będą zawierały”.</u>
          <u xml:id="u-10.5" who="#AdamDobrowolski">Podobnie wygląda art. 29, który w redakcji Wysokiej Izby brzmi: „Nie stosuje się przepisu rozdziału niniejszego”, zaś w redakcji, proponowanej przez Senat artykuł ten rozpoczyna się od słów: „Przepisów rozdziału niniejszego nie stosuje się...”. Analogicznie wygląda i reszta poprawek Senatu ostatnio wymienionych i wobec tego komisja zadecydowała co do nich postawić wniosek o odrzucenie, chodzi tu bowiem tylko o grę słów, a o nic istotnego i zasadniczego.</u>
          <u xml:id="u-10.6" who="#AdamDobrowolski">Jak wspomniałem na wstępie, trzecią grupę stanowią poprawki, dotyczące systematyki ustawowej, do art. 46, 47, 48 i 49, które w myśl poprawek Senatu mają być przemianowane, a to art. 46 na 49, art. 47 na 46, art. 48 na 47 i art. 49 na 48.</u>
          <u xml:id="u-10.7" who="#AdamDobrowolski">Komisja uznała zmiany te za zupełnie uzasadnione ze względu na układ i przejrzystość ustawy, stawiając zgodnie z zajętym stanowiskiem wniosek o ich przyjęcie.</u>
          <u xml:id="u-10.8" who="#AdamDobrowolski">Ostatnią wreszcie grupę stanowią poprawki o charakterze merytorycznym, zdążające do objęcia zasięgiem omawianej ustawy spółdzielni, a ściślej biorąc, central spółdzielczych, celem umożliwienia tym organizacjom łatwiejszej akwizycji kapitałów, szczególnie kapitałów rozproszonych i drobnych, do tym intensywniejszego poparcia gospodarczych zadań tychże organizacji.</u>
          <u xml:id="u-10.9" who="#AdamDobrowolski">Poprawki te krystalizują się właściwie zasadniczo w poprawce do art. 31, domagającej się jego uzupełnienia osobnym ustępem o treści znanej Wysokiej Izbie z doręcznego jej sprawozdania Komisji Prawniczej. Ten postulat Senatu znalazł pełne zrozumienie i poparcie Komisji Prawniczej. Innowacja, wprowadzana w omawianej poprawce, ma na celu ułatwienie rozwoju jednej z najbardziej rozpowszechnionych form gospodarczych, wnoszących nie tylko nowe wartości do gospodarstwa narodowego, ale tworzącej równocześnie nowy świat społeczny.</u>
          <u xml:id="u-10.10" who="#AdamDobrowolski">Komisja Prawnicza wyszła ponadto z założenia, że już taki instrument, jakim jest Państwowa Rada Spółdzielcza w rękach p. Ministra Skarbu, niezależnie od jego osobistych walorów. daje pełną gwarancję bezpieczeństwa dla obligatariuszy, a dynamizm rozwojowy spółdzielni na terenie naszego Państwa, określony cyfra z góra 800 milionów zł po ich stronie czynnej, daje gwarancję, że ten ostrożny krok naprzód w kierunku uzgodnienia obowiązującego ustawodawstwa z narastającymi z dnia na dzień potrzebami życia wyda korzystne w przyszłości owoce.</u>
          <u xml:id="u-10.11" who="#AdamDobrowolski">Dalsze poprawki Senatu, a to odnośnie do nagłówka rozdziału II ustawy, do art. 32 ust. 2, do nagłówka działu 3 i do art. 57 stanowią tylko niezbędną korekturę i konsekwencje uzupełnienia zmiany, wprowadzonej w art. 31.</u>
          <u xml:id="u-10.12" who="#AdamDobrowolski">Poprawka wreszcie do art. 7, polegająca na skreśleniu słowa „stałego” przed wyrazem „oprocentowanie”, zupełnie racjonalnie usuwa możliwą, a raczej niewątpliwą sprzeczność z dalszą częścią tego ustępu, dopuszczającego zasadniczo zmianę w oprocentowaniu obligacji.</u>
          <u xml:id="u-10.13" who="#AdamDobrowolski">Reasumując moje sprawozdanie, mam zaszczyt prosić Wysoka Izbę o przyjęcie poprawek Senatu, a to do art. 2, 7, 10 ust. 1, 19 ust. 1, 21, 27, nagłówka do rozdziału III ustawy, następnie do art. 31, 33, do nagłówka działu 3 ustawy, do art. 37 ust. 1 i 3, art. 38 ust. 1, do art. 46, 47, 48, 49, 54, 57 ust. 1 i 2, 64 ust. 1 i 2, 67 ust. 2, 69, 70 ust. 3, 72 ust. 1 i 2, i 76 ust. 1, 2, i 3.</u>
          <u xml:id="u-10.14" who="#AdamDobrowolski">Natomiast proszę Wysoką Izbę o odrzucenie poprawek Senatu do art. 12, 15, 19 ust. 2, 29, 50 ust. 1, 67 ust. 1, 70 ust. 2, 72 ust. 5, 73 ust. 1, tudzież całego art. 75.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#ZdzisławZygmuntWenda">Do głosu nikt nie jest zapisany. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#ZdzisławZygmuntWenda">Komisja proponuje zmiany do art. 12, 15, drugą do art. 19, do art. 29, 50, pierwszą do art. 67, pierwszą do art. 70, trzecią do art. 72, do art. 73 i 75 odrzucić. Będziemy głosowali nad tymi zmianami razem i tak samo, jak poprzednio, negatywnie.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#ZdzisławZygmuntWenda">Kto jest za odrzuceniem tych poprawek, zechce wstać. Stoi kwalifikowana większość 3/5, zatem te zmiany Senatu zostały odrzucone.</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#ZdzisławZygmuntWenda">Obecnie przegłosujemy łącznie wszystkie pozostałe zmiany Senatu, które komisja proponuje przyjąć. Będziemy głosowali negatywnie.</u>
          <u xml:id="u-11.4" who="#ZdzisławZygmuntWenda">Kto jest za odrzuceniem tych zmian, zechce wstać. Nikt nie stoi, nie ma kwalifikowanej większości, potrzebnej dla odrzucenia zmian Senatu, a zatem zostały one przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-11.5" who="#ZdzisławZygmuntWenda">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Prawniczej o zmianach, wprowadzonych przez Senat w dniu 31 maja 1939 r. do uchwalonego przez Sejm w dniu 8 marca 1939 r. projektu ustawy o organizacji więziennictwa (druki nr 16, 124, 249). Sprawozdawca p. Czarnek.</u>
          <u xml:id="u-11.6" who="#ZdzisławZygmuntWenda">Udzielam głosu p. sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-11.7" who="#komentarz">(Przewodnictwo obejmuje Marszałek.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#MarianCzarnek">Wysoka Izbo! Poprawki, wprowadzone przez Senat do projektu ustawy o organizacji więziennictwa, dadzą się podzielić na dwie grupy: pierwsza — to poprawki natury stylistycznej i redakcyjnej, druga — to poprawki merytoryczne.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#MarianCzarnek">Zmiany redakcyjne i stylistyczne Senat wprowadził w art. 1, 2, 7, 8, 22, 24, 25, 29, 32, 40, 43, 46, 49, 50, 51, 56, 57, 62, 63, 64, 65, 70, 72, 74, 75, 76. Wszystkie te poprawki zmierzają do wyrażenia myśli w sposób jaśniejszy, w formie językowo poprawniejszej, przeto komisja wnosi o ich przyjęcie. Poprawki te nie wymagają specjalnego wyjaśnienia.</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#MarianCzarnek">Natomiast poprawki merytoryczne wprowadza Senat do następujących artykułów.</u>
          <u xml:id="u-12.3" who="#MarianCzarnek">W art. 10 ust. 4 w poprzednim brzmieniu decyzja umieszczenia nieletnich pozostawiona była władzom więziennictwa. Zgodnie z propozycją Senatu komisja uważa, że do wydania takich decyzji powołany jest jedynie sąd.</u>
          <u xml:id="u-12.4" who="#MarianCzarnek">Do art. 17 poprawka wprowadzona przez Senat zawiera dokładniejsze określenie prawa stosowania sił fizycznych wobec osób pozbawionych wolności oraz ściślejsze sprecyzowanie rygorów, które wolno stosować wobec osób tymczasowo aresztowanych, ponadto poprawka ta podkreśla konieczność poszanowania godności ludzkiej przy stosowaniu rygorów. Komisja Prawnicza Sejmu przyjęła tę poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-12.5" who="#MarianCzarnek">Do art. 19 poprawka Senatu dokładniej określa pojęcie systemu progresywnego. Została ona także przyjęta przez komisję sejmową.</u>
          <u xml:id="u-12.6" who="#MarianCzarnek">Do art. 33 poprawka mówi o inspekcyjnym lekarzu więziennym, którego powołanie dotychczas nie było unormowane.</u>
          <u xml:id="u-12.7" who="#MarianCzarnek">Do art. 48 wprowadzono ściślejsze określenie dziennej racji wyżywienia.</u>
          <u xml:id="u-12.8" who="#MarianCzarnek">Do art. 49 poprawka skreśla wyrazy „na koszt Skarbu Państwa” zupełnie słusznie, albowiem zgodnie z treścią przepisów k.p.k. obowiązek zwrotów kosztów postępowania, a więc i kosztów wykonania wyroku ma ponosić zasądzony, Skarb Państwa chwilowo wykłada te koszta, a następnie ściąga.</u>
          <u xml:id="u-12.9" who="#MarianCzarnek">Do art. 51 poprawka słusznie wprowadza możność upoważnienia naczelnika więzienia czy też aresztu przez władzę śledczą do udzielania zezwoleń na odwiedziny lub prowadzenie korespondencji. Ma to znaczenie dla więzień, znajdujących się w znacznej odległości od siedziby władzy prowadzącej śledztwo.</u>
          <u xml:id="u-12.10" who="#MarianCzarnek">Do art. 52 poprawka Senatu skreśla wyraz „polskich”, bo jest zupełnie zbędny, zażalenia bowiem rozumie się samo przez się, mogą być wnoszone tylko do władz polskich, inne bowiem czynniki nie są władzą, chociażby wobec obcokrajowców pełniły funkcje administracyjne.</u>
          <u xml:id="u-12.11" who="#MarianCzarnek">Do art. 55 poprawka wprowadza słowo „rozmyślnie”, albowiem oczywiście naczelnik więzienia lub aresztu potrąca z sum, posiadanych przez pozbawionego wolności w depozycie, koszt naprawy rzeczy skarbowych, uszkodzonych przez więźnia, tylko wówczas, gdy stało się to rozmyślnie.</u>
          <u xml:id="u-12.12" who="#MarianCzarnek">Do art. 76 poprawka skreśla zdanie drugie, dotyczące utrzymania mocy obowiązującej przepisów rosyjskich o aresztach gminnych. Przepisy te nie odpowiadają dzisiejszemu ustawodawstwu. Wprowadzenie do polskiego ustawodawstwa przestarzałych ustaw zaborczych jest niepożądane. Sprawę aresztów gminnych ma załatwić nowa ustawa, do której opracowania Sejm wezwał Rząd przez uchwalenie w marcu br. odpowiedniej rezolucji.</u>
          <u xml:id="u-12.13" who="#MarianCzarnek">Omówione poprawki w imieniu Komisji Prawniczej proponuję, jako uzasadnione, przyjąć.</u>
          <u xml:id="u-12.14" who="#MarianCzarnek">Natomiast komisja Sejmu wnosi o odrzucenia jednej poprawki, proponowanej przez Senat do art. 41. Poprzednie brzmienie tego artykułu daje dokładniejsze sprecyzowanie zatrudnienia ciężką pracą fizyczną nieletnich do lat 17. W brzmieniu proponowanym przez Senat przepis budziłby wątpliwości, czy chodzi tu o skazanie za czyny popełnione do lat 17, czy też skazanych, którzy przekroczyli ten wiek w chwili wykonania kary. Nie ma żadnego uzasadnienia, by nieletni, którzy ukończyli lat 17, byli zwolnieni od pracy fizycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#WacławMakowski">Do głosu nikt nie jest zapisany. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#WacławMakowski">Komisja wnosi o przyjęcie wszystkich poprawek z wyjątkiem poprawki do art. 41. Będziemy głosowali najpierw nad wszystkimi tymi poprawkami, które komisja proponuje przyjąć.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#WacławMakowski">Kto jest za odrzuceniem poprawek, których przyjęcie proponuje komisja. Nikt nie stoi, nie ma większości, potrzebnej do odrzucenia tych poprawek. Poprawki zostały przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#WacławMakowski">Obecnie przegłosujemy zmianę do art. 41. Komisja proponuje odrzucić tę zmianę.</u>
          <u xml:id="u-13.4" who="#WacławMakowski">Kto jest za odrzuceniem tej zmiany Senatu, zechce wstać. Stoi kwalifikowana większość 3/5, zmiana została odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-13.5" who="#WacławMakowski">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Prawniczej o zmianach, wprowadzonych przez Senat w dniu 13 czerwca 1939 r. do uchwalonego przez Sejm w dniu 8 marca 1939 r. projektu ustawy o znoszeniu ordynacji rodowych (druki nr 99, 135 i 254).</u>
          <u xml:id="u-13.6" who="#WacławMakowski">Sprawozdawca p. Mazurkiewicz ma głos.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#JózefMazurkiewicz">Wysoki Sejmie! Sejmowa Komisja Prawnicza na posiedzeniu dnia 14 czerwca 1939 r. po rozpatrzeniu poprawek Senatu do projektu ustawy o znoszeniu ordynacji rodowych przyjęła wszystkie poprawki, zgłoszone przez Senat, uznając je za słuszne.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#JózefMazurkiewicz">Jedne z przyjętych poprawek mają znaczenie merytoryczne, inne zaś tylko dobitniej wyrażają przepisy projektu ustawy, względnie noszą charakter stylistyczny. Z poprawek merytorycznych wysuwa się na czoło poprawka do ust. (2) art. 2, która w inny sposób niż projekt sejmowy ujmuje koncepcję „następcy posiadacza ordynacji”. Według projektu ustawy, uchwalonego przez Sejm, następcą posiadacza (uprawnionym do otrzymania 1/5 czystego majątku likwidowanej ordynacji) miał być ten, kto w chwili śmierci ostatniego posiadacza ordynacji byłby powołany do jej objęcia, według zaś przyjętej poprawki Senatu ten, kto byłby powołany do objęcia ordynacji, gdyby ostatni posiadacz zmarł w chwili wniesienia wniosku o zniesienie ordynacji.</u>
          <u xml:id="u-14.2" who="#JózefMazurkiewicz">Zmiana przeprowadzona przez Senat i przyjęta przez Komisję Prawniczą Sejmu wypływa z chęci:</u>
          <u xml:id="u-14.3" who="#JózefMazurkiewicz">1) szybkiego likwidowania skutków gospodarczych znoszonej ordynacji,</u>
          <u xml:id="u-14.4" who="#JózefMazurkiewicz">2) uproszczenia postępowania likwidacyjnego przez uniknięcie potrzeby specjalnego kuratora i kosztów z nim związanych,</u>
          <u xml:id="u-14.5" who="#JózefMazurkiewicz">3) związania wszelkich skutków prawnych likwidacji z datą rozpoczęcia likwidacji oraz,</u>
          <u xml:id="u-14.6" who="#JózefMazurkiewicz">4) uniknięcia wątpliwości co do następcy w ordynacjach, których statuty nie wskazują wprost oczekiwacza.</u>
          <u xml:id="u-14.7" who="#JózefMazurkiewicz">W związku z tą zmianą ust. (2) art. 2, uchwaloną przez Senat, oraz zgodnie z początkiem art. 7, w brzmieniu uchwalonym przez Senat, następca ostatniego posiadacza ordynacji winien być wskazany już w samym wniosku o zniesienie ordynacji. Naturalnie tym następcą może być tylko osoba, która według postanowienia statutu ordynacji jest tzw. oczekiwaczem, lub też osoba wyznaczona przez posiadacza ordynacji, jeżeli statut, jak np. statut ordynacji radziwiłłowskiej, przewiduje prawo posiadacza ordynacji do wyznaczania swego następcy z liczby męskich członków rodu w testamencie lub w innym akcie. Ten ostatni wypadek jest więc przewidziany w powołanym brzmieniu ust. (2) art. 2, uchwalonym przez Senat i przyjętym przez Komisję Prawniczą Sejmu, przy czym wyrazy „na mocy statutu” są oczywiście synonimem wyrazów „zgodnie ze statutem”. Następstwem logicznym tej poprawki jest poza wspomnianą już poprawką do art. 7, nakazującą wskazać sposób spłaty udziału następcy, nowy art. 9 o ustaleniu przez sąd osoby następcy oraz poprawki o obowiązku uwiadamiania następcy o toku postępowania likwidacyjnego, zabezpieczeniu hipotecznym jego należności, a także o skreśleniu przepisów o kuratorze, tzn. do art. 9, 12, 13 i 17.</u>
          <u xml:id="u-14.8" who="#JózefMazurkiewicz">Drugą istotną zmianą merytoryczną jest poprawka do art. 7 lit. d oraz do art. 8, która nakazuje zabezpieczyć byt nie tylko związanych z ordynacją funduszów i instytucyj o charakterze użyteczności publicznej, lecz także wszelkich zbiorów muzealnych, bibliotek itp., chociażby takiego charakteru nie posiadały, a miały znaczenie dla kultury narodowej.</u>
          <u xml:id="u-14.9" who="#JózefMazurkiewicz">Z poprawką tą wiąże się poprawka do art. 20, zwalniająca po zniesieniu ordynacji zbiory naukowe, archiwalne i muzealne z odpowiedzialności za długi likwidowanej ordynacji.</u>
          <u xml:id="u-14.10" who="#JózefMazurkiewicz">Za merytoryczną poprawkę uznać też należy uzupełnienie art. 23 wzmianką, iż grunty zniesionej ordynacji razem z gruntami, będącymi własnością posiadacza, a nie samej ordynacji, jak to było w projekcie, uchwalonym przez Sejm, stanowią jednostkę w rozumieniu art. 4 i 6 ustawy z dnia 28 grudnia 1925 r. o wykonaniu reformy rolnej, oraz dodatkowe wymienienie — poza ordynacjami już wymienionymi w załączniku do art. 3 ustawy — ordynacji: 1) Wielkopolskich — Myszkowskich w Chroberzu ze względu na archiwum rodzinne w szczególności związane z działalnością mgr. Aleksandra Wielopolskiego w latach powstania styczniowego, 2) Branickich w Rosi z tych samych powodów co do archiwum Branickich oraz, 3) Potockich w Łańcucie, 4) Skórzewskich w Czerniejewie i Radziwiłłów w Ołyce ze względu na zabytkowe pałace, galerie obrazów, zbiory archiwalne i archeologiczne.</u>
          <u xml:id="u-14.11" who="#JózefMazurkiewicz">Charakter proceduralny, usprawniający postępowanie przy znoszeniu ordynacji, posiadają poprawki do art. 7 ust. (2) (nowy), nowy art. 8, art. 10, ust. (2) (nowy), art. 12, ust. (2) art. 13; charakter tylko stylistyczny zaś poprawki, skreślające poszczególne niekonieczne słowa i zmieniające stylizację, to znaczy do art. 5, 6, 9, ii, 12 ust. (1), 15,16 i 22. Poprawki te są słuszne i nie wymagają bliższego uzasadnienia.</u>
          <u xml:id="u-14.12" who="#JózefMazurkiewicz">Wobec tęgo w imieniu Komisji Prawniczej proszę Wysoką Izbę o uchwalenie ustawy w brzmieniu druku sejmowego nr 77 wraz z poprawkami Senatu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#WacławMakowski">Nikt nie jest zapisany do głosu. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#WacławMakowski">Komisja wnosi o przyjęcie wszystkich zmian Senatu. Będziemy głosowali, jak zwykle, negatywnie i nad wszystkimi zmianami od razu.</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#WacławMakowski">Kto jest za odrzuceniem zmian Senatu, zechce wstać. Nikt nie stoi, nie ma kwalifikowanej większości, potrzebnej do odrzucenia zmian Senatu, zatem zmiany te zostały przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-15.3" who="#WacławMakowski">Przystępujemy do punktu 6 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Prawniczej o zmianach, wprowadzonych przez Senat w dniu 13 czerwca 1939 r. do uchwalonego przez Sejm w dniu 30 maja 1939 r. projektu ustawy o ułatwieniu przysposobienia małoletnich (druki nr 206, 236 i 255).</u>
          <u xml:id="u-15.4" who="#WacławMakowski">Sprawozdawca p. Kwapisiewicz ma głos.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#MarianAdamKwapisiewicz">Wysoka Izbo! Poprawki senackie nie podważają zasadniczej linii i intencji ustawy o ułatwieniu przysposobienia małoletnich. W szczególności linia ta, jeśli chodzi o dzieci opuszczone, których nieszczęśliwa sytuacja była punktem wyjścia ustawy niniejszej, nie tylko została utrzymana w całej pełni, lecz nawet w pewnym stopniu została przez Senat wzmocniona. Poprawki usuwają niektóre niejasności i niwelują pewne może za daleko idące odchylenia od dotychczas obowiązujących ustaw dzielnicowych jedynie w dziedzinie przysposobienia nieletnich, posiadających rodziców, adoptowanych za ich dobrowolną zgodą. To uzgodnienie z dotychczasowymi przepisami jest podyktowane pewną ostrożnością ustawodawczą w dziedzinie tak ważnej, jaką jest przysposobienie nieletnich w ogóle. Toteż Komisja Prawnicza po rozpatrzeniu poprawek senackich doszła do wniosku, że należy je przyjąć, z wyjątkiem jedynie poprawki do art. 5 ust. (2). Poprawka ta wyraża się w zmianie słowa „opuszczonych” na „porzuconych”. W związku z tą poprawką i celem uniknięcia wadliwej interpretacji na przyszłość, sądzę, że należy rozgraniczyć ustawowe pojęcie dzieci porzuconych a opuszczonych. Dzieci porzucone w pojęciu niniejszej ustawy to właśnie te, o których mówi pierwsza część zdania ust. (2) art. 5, są to mianowicie dzieci, których rodzice są nieznani i nie zostali ujawnieni w ciągu lat dwóch. Natomiast dziećmi porzuconymi według określenia niniejszej ustawy są te, którymi rodzice, aczkolwiek są znani, jednak się nie interesują i którym nie zapewniają utrzymania przynajmniej przez trzechletni okres czasu, zwalając cały ciężar tego utrzymania na innych, zwykle na opiekę społeczną lub też na instytucje dobroczynne. Dlatego terminologia „dzieci opuszczone”, użyta w art. 5 ust. (2), odpowiada tak ustalonemu pojęciu dzieci opuszczonych, a poprawka senacka pojęcie to gmatwa. Dodać muszę, że terminologia „dzieci opuszczone” i „dzieci porzucone” została zresztą zaczerpnięta z odnośnego projektu Komisji Kodyfikacyjnej.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#MarianAdamKwapisiewicz">Przechodzę do uzasadnienia poprawek senackich, przyjętych przez Komisję Prawniczą bez zastrzeżeń.</u>
          <u xml:id="u-16.2" who="#MarianAdamKwapisiewicz">Poprawka do art. 1 ustala zasadę, że ustawa niniejsza nie stoi na przeszkodzie przysposobieniu małoletnich również w trybie i że skutkami, przewidzianymi w przepisach ogólnych. Ta sama zasada została również zaznaczona w nowym artykule senackim nr 13. Zasada ta nie stanowi żadnego novum, wprowadzonego dopiero przez Senat, lecz była uznana przez Sejm już poprzednio od czasu uchwalania niniejszej ustawy. Jakkolwiek nie była ona sprecyzowana wyraźnie, to jednak wynikała z treści ustawy, a również z braku odpowiednich norm, znoszących lub korygujących odnośne przepisy dzielnicowe, z wyjątkiem przepisów Kodeksu Cywilnego Królestwa Polskiego. Obawa jednak przed wadliwą interpretacją ustawy w dziedzinie mocy obowiązującej przepisów dzielnicowych spowodowała wyraźne sformułowanie wymienionej zasady.</u>
          <u xml:id="u-16.3" who="#MarianAdamKwapisiewicz">Poprawka do art. 3 dotyczy zmniejszenia trzechletniego okresu wychowawczego dla dzieci do lat 12, wziętych pod opiekę celem przysposobienia przed wejściem w życie niniejszej ustawy. Senat poszedł jeszcze dalej, aniżeli Sejm, w ulgach dla dzieci wychowywanych przed wejściem w życie ustawy niniejszej, bo jakkolwiek dzieci te można w myśl art. 3 ust. (3) przysposabiać bez względu na wiek, to jednak okres uprzedniego trzechletniego wychowania jest dla nich obligatoryjny. Poprawka senacka jest wyjątkiem od tej zasady, wprowadzonym tylko dla dzieci do lat 12, ponieważ jest to okres szkolny, przedgimnazjalny, poprzedzający drażliwą sprawę składania wyciągów z metryk, okres wymagający szczególnego czuwania nad dzieckiem; ułatwienia w adopcji w tym okresie wydają się w zupełności usprawiedliwionymi.</u>
          <u xml:id="u-16.4" who="#MarianAdamKwapisiewicz">Najbardziej zasadnicze poprawki uchwalił Senat w dziedzinie skutków przysposobienia, wyrażonych w art. 6. Przede wszystkim co do nazwiska adoptowanego Sejm stanął na stanowisku obligatoryjnej zmiany nazwiska na nazwisko przysposobiającego. Senat w poprawce swej dopuścił obok tego umowne uregulowanie nazwiska w sposób odmienny. Zasada ta była uznana w ustawodawstwach byłych dzielnic austriackiej i pruskiej. Komisja ustosunkowała się do tej poprawki pozytywnie, uważając, że nie należy tamować zainteresowanym możności uregulowania sprawy nazwiska w sposób najbardziej odpowiadający interesom stron drogą specjalnej umowy. W bardzo wielu wypadkach może to być związane właśnie z interesem adoptowanego.</u>
          <u xml:id="u-16.5" who="#MarianAdamKwapisiewicz">Druga poprawka do art. 6 w dziedzinie skutków przysposobienia dotyczy dziedziczenia po przysposobionym i jego obowiązków wobec swej rodziny poprzedniej, a w szczególności obowiązku alimentowania. Sejm stanął uprzednio na stanowisku, że celem odcięcia adoptowanego od jego rodziny, a w szczególności uniknięcia szantażu ze strony rodziców naturalnych, a między innymi tych, którzy dziecko porzucili, należało zwolnić go wobec tej rodziny od wszelkich obowiązków, a również pozbawić tę rodzinę prawa dziedziczenia po nim. W myśl obowiązujących u nas przepisów spadkowych, po przysposobionym przysposabiający nie dziedziczy. Skoro dopuścić następnie w myśl przepisów niniejszej ustawy pozbawienie dziedziczenia po nim i jego rodziny, to w konsekwencji będzie dziedziczył po przysposobionym Skarb Państwa. Zasada ta była potraktowana zbyt obszernie, bo wprowadzona została przez Sejm dla wszystkich przysposobionych, zarówno opuszczonych, porzuconych, jak również oddanych przez rodziców celem przysposobienia dobrowolnie. Jeżeli zasada ta jest słuszna względem rodziców i rodziny dziecka porzuconego lub opuszczonego, a nawet stanowi dla nich sankcję kamą za porzucenie dziecka, to jednak zastosowana do rodziców, którzy, nie mając możności wychowania swego dziecka, z konieczności zgodzili się na. przysposobienie go przez inną osobę, jest niesłuszna. Wobec takich rodziców dzieci powinny mieć obowiązki alimentarne i należy im pozostawić po nich prawo dziedziczenia. Dlatego komisja przyjęła poprawkę Senatu do zdania ostatniego art. 6, która idzie w kierunku pozbawienia dziedziczenia i alimentacji tylko rodziców i rodziny dziecka porzuconego lub opuszczonego, wyłączając spod jego działania w tej dziedzinie rodziców i rodzinę dzieci oddanych na przysposobienie dobrowolnie.</u>
          <u xml:id="u-16.6" who="#MarianAdamKwapisiewicz">Również życiowe jest podejście Senatu do przepisów art. 10, gdyż wobec nieistnienia przymusu co do sporządzania aktu przysposobienia wyłącznie przed notariuszem i możności sporządzenia go i przed sądem darmowo, treść ust. (2) należało skreślić jako nieżyciową.</u>
          <u xml:id="u-16.7" who="#MarianAdamKwapisiewicz">Jeśli chodzi o poprawki do art. 12 co do wyciągu z akt urodzenia. Senat rozszerzył na wszystkich przysposobionych, a nie tylko porzuconych i opuszczonych, przepis tego artykułu w materii uwidoczniania w wyciągach tych przysposabiających jako rodziców, ale sprecyzował dokładnie wypadki, kiedy te wyciągi są wystarczające. Komisja ten punkt widzenia, zgodnie zresztą z odnośnymi przepisami, istniejącymi na terenie b. dzielnicy pruskiej, uznała za słuszny.</u>
          <u xml:id="u-16.8" who="#MarianAdamKwapisiewicz">W poprawce do art. 13 p. 3) wobec sprzeczności przepisu sejmowego z art. 485 k. p. c. należało skreślić część zdania „w imieniu dziecka nieślubnego, to z rodziców, które je pierwsze uznało”.</u>
          <u xml:id="u-16.9" who="#MarianAdamKwapisiewicz">Takie są w krótkim rzucie poprawki senackie. Jestem przekonany, że przyjęcie ich przyczyni się nie tylko do większej jasności ustawy w skonfrontowaniu jej z przepisami dotychczas obowiązującymi, lecz i do łatwiejszej realizacji przepisów jej w życiu. Zgodnie z tym w imieniu komisji wnoszę o przyjęcie wszystkich poprawek, z wyjątkiem poprawki do art. 5 ust. (2).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#WacławMakowski">Nikt nie jest zapisany do głosu. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#WacławMakowski">Komisja wnosi o przyjęcie wszystkich zmian z wyjątkiem zmiany do art. 5. Będziemy głosowali przede wszystkim nad tymi zmianami, o których przyjęcie wnosi komisja. Będziemy głosowali, jak zwykle, negatywnie.</u>
          <u xml:id="u-17.2" who="#WacławMakowski">Kto jest za odrzuceniem zmian, o których przyjęcie wnosi komisja, zechce wstać. Większości kwalifikowanej nie ma. Zmiany zostały przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-17.3" who="#WacławMakowski">Obecnie przystępujemy do głosowania nad zmianą do art. 5, którą komisja proponuje odrzucić.</u>
          <u xml:id="u-17.4" who="#WacławMakowski">Kto jest za odrzuceniem tej zmiany, zechce wstać. Stoi większość kwalifikowana 3/5, zmiana została odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-17.5" who="#WacławMakowski">Przystępujemy do punktu 7 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Rolnej o zmianach, wprowadzonych przez Senat w dniu 12 czerwca 1939 r. do uchwalonego przez Sejm w dniu 6 czerwca 1939 r. projektu ustawy o częściowej zmianie przepisów o uporządkowaniu długów rolniczych.</u>
          <u xml:id="u-17.6" who="#WacławMakowski">Sprawozdawca p. Trębicki ma głos.</u>
          <u xml:id="u-17.7" who="#komentarz">(Nieobecny.)</u>
          <u xml:id="u-17.8" who="#WacławMakowski">Ponieważ p. Trębickiego chwilowo nie ma, przejdziemy do następnego, 8 punktu porządku dziennego, a do punktu 7 wrócimy później. Sprawozdanie Komisji Rolnej o zmianach, wprowadzonych przez Senat w dniu 12 czerwca 1939 r. do uchwalonego przez Sejm w dniu 22 marca 1939 r. projektu ustawy o popieraniu melioracyj wodnych dla potrzeb rolnictwa (druki nr 85, 148 i 257).</u>
          <u xml:id="u-17.9" who="#WacławMakowski">Sprawozdawca p. Bohusz-Szyszko ma głos.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#AdolfBohuszSzyszko">Wysoki Sejmie! Do projektu ustawy o popieraniu melioracyj wodnych dla potrzeb rolnictwa, uchwalonego przez Sejm w dniu 22 marca 1939 r., Senat na posiedzeniu w dniu 12 czerwca 1939 r. wprowadził szereg zmian natury stylistycznej i merytorycznej.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#AdolfBohuszSzyszko">Zmiany stylistyczne i redakcyjne dotyczą art. 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 18, 22, 24, 25, 26, 27, 28, 30, 35, 39 i 41. Zmiany merytoryczne dotyczą art. 15, 20, 23 i 38. Te zmiany Senatu Komisja Rodna rozważyła na posiedzeniu dnia 14 czerwca rb.</u>
          <u xml:id="u-18.2" who="#AdolfBohuszSzyszko">Zmiany stylistyczne, wprowadzone przez Senat, zmierzają głównie do przywrócenia pierwotnego brzmienia artykułów projektu ustawy, wniesionego przez Rząd, i nie zawierają w swej treści cech istotnych, które by stwarzały potrzebę zmiany stanowiska, poprzednio zajętego przez komisję i Sejm w uchwałach z dnia 10 marca i 22 marca 1939 r. Poprawki te zostały przez Komisję Rolną odrzucone.</u>
          <u xml:id="u-18.3" who="#AdolfBohuszSzyszko">Zmiany merytoryczne, wprowadzone przez Senat, Komisja Rolna uznała za całkowicie uzasadnione interesem rolnictwa i przyjęła je w redakcji proponowanej przez Senat. Wobec tego artykuły 15, 20, 23 i 38 otrzymują brzmienie ujęte w sprawozdaniu Komisji Rolnej (druk nr 257). Do art. 15 wprowadza się zmianę taką, że w ust. (1) wyrazy „może wynosić” zastępuje się wyrazami „wynosić będzie”. Do art. 20 wprowadza się następującą zmianę: w p. 1 liczbę „40%” zastępuje się liczbą „50%”. W art. 23 w ust. (1) w zdaniu ostatnim wyrazy „opieszałe jednak lub niedbałe” zastępuje się wyrazami „nieterminowo lub niezgodne z zasadami technicznymi”. W art. 38 wprowadza się zmianę, po której uskutecznieniu artykuł otrzymuje brzmienie następujące: „Grunty wolne od podatku gruntowego z tytułu zaliczenia ich do nieużytków, które po ich zmeliorowaniu staną się gruntami użytkowymi, podlegającymi opodatkowaniu, wolne są od podatków gruntowych i dodatków samorządowych na przeciąg lat 15 od chwili ukończenia robót melioracyjnych”. Po rozważeniu tych zmian Senatu, komisja wnosi: Wysoki Sejm raczy powziąć uchwałę w myśl wniosków komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#WacławMakowski">Nikt się nie zapisał do głosu. Przystępujemy do głosowania. Komisja wnosi o przyjęcie części poprawek i odrzucenie innych. Będziemy głosowali kolejno.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#WacławMakowski">Komisja proponuje przyjęcie zmian do art. 15, 23 i 38. Przegłosujemy te zmiany razem.</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#WacławMakowski">Kto jest za odrzuceniem tych zmian, zechce wstać. Nikt nie stoi, a zatem zmiany te zostały przyjęte wobec braku kwalifikowanej większości za ich odrzuceniem.</u>
          <u xml:id="u-19.3" who="#WacławMakowski">Obecnie przegłosujemy łącznie pozostałe zmiany, wprowadzone przez Senat, które komisja proponuje odrzucić.</u>
          <u xml:id="u-19.4" who="#WacławMakowski">Kto jest za odrzuceniem tych zmian, zechce wstać. Stoi kwalifikowana większość 3/5, zmiany te zostały odrzucone.</u>
          <u xml:id="u-19.5" who="#WacławMakowski">Przystępujemy do punktu 9 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Rolnej o zmianach, wprowadzonych przez Senat w dniu 31 maja 1939 r. do uchwalonego przez Sejm w dniu 18 marca 1939 r. projektu ustawy o nadzorze nad niektórymi środkami żywienia zwierząt (druki nr 102, 145 i 248).</u>
          <u xml:id="u-19.6" who="#WacławMakowski">Głos ma sprawozdawca p. Mystkowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#StanisławMystkowski">Wysoka Izbo! Rządowy projekt ustawy, który mam zaszczyt referować, o nadzorze nad niektórymi środkami żywienia zwierząt był przedmiotem obrad Wysokiej Izby w dniu 18 marca br. Do uchwalonego projektu Senat wprowadził dwie poprawki natury merytorycznej i szereg poprawek stylistycznych.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#StanisławMystkowski">Komisja Rolna w dniu 6 bm. rozpatrując te zmiany, wprowadzone przez Senat, postanowiła przyjąć jedną poprawkę merytoryczną do art. 8, a mianowicie w ust. (1) dodaje się nowy pkt. 3) w brzmieniu następującym: „3) pobierania bezpłatnie próbek środków żywienia zwierząt, potrzebnych do przeprowadzenia analizy”. Wszystkie inne zmiany i poprawki komisja proponuje odrzucić.</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#StanisławMystkowski">W mieniu Komisji Rolnej wnoszę: Wysoki Sejm raczy powziąć uchwałę w myśl wniosków Komisji Rolnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#WacławMakowski">Nikt nie jest zapisany do głosu. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#WacławMakowski">Komisja wnosi o odrzucenie poprawek, uchwalonych przez Senat, z wyjątkiem poprawki do art. 8. A zatem będziemy głosowali najpierw nad poprawkami, o których odrzucenie wnosi komisja. Przegłosujemy je jak zwykle, negatywnie.</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#WacławMakowski">Kto jest za odrzuceniem tych zmian, zechce wstać. Stoi większość kwalifikowana 3/5, zmiany te zostały odrzucone.</u>
          <u xml:id="u-21.3" who="#WacławMakowski">Obecnie przystępujemy do zmiany do art. 8, którą komisja proponuje przyjąć.</u>
          <u xml:id="u-21.4" who="#WacławMakowski">Kto jest za odrzuceniem tej zmiany, której przyjęcie proponuje komisja, zechce wstać. Większości kwalifikowanej, wymaganej dla odrzucenia zmian Senatu, nie ma, zmiana została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-21.5" who="#WacławMakowski">Przystępujemy do punktu 10 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Rolnej o zmianach, wprowadzonych przez Senat w dniu 31 maja 1939 r. do uchwalonego przez Sejm w dniu 8 marca 1939 r. projektu ustawy o zmianie rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej o ochronie lasów, nie stanowiących własności Państwa (druki nr 82, 141 i 250).</u>
          <u xml:id="u-21.6" who="#WacławMakowski">Głos ma sprawozdawca p. Karśnicki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#PKarśnicki">Wysoka Izbo! Senat do projektu ustawy o zmianie rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej o ochronie lasów, nie stanowiących własności Państwa, wprowadził wiele poprawek, z których żadna merytorycznych zmian nie wprowadza. Są to poprawki natury redakcyjnej. Dwie z nich — to poprawki, rozszerzające myśl, która już przebijała się na Komisji Rolnej Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#PKarśnicki">Ustawa ta była szeroko dyskutowana na Komisji Rolnej Sejmu. Sejm wprowadził cały szereg poprawek. Poprawki senackie idą tylko w kierunku rozszerzenia, pogłębienia i pewnego wykończenia tych poprawek sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-22.2" who="#PKarśnicki">W imieniu Komisji Rolnej Sejmu wnoszę o przyjęcie wszystkich poprawek Senatu bez zmian.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#WacławMakowski">Nikt nie jest zapisany do głosu. Przystępujemy do głosowania. Komisja wnosi o przyjęcie wszystkich zmian.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#WacławMakowski">Kto jest przeciwny wnioskowi komisji, to znaczy za odrzuceniem zmian, zechce wstać. Nie ma kwalifikowanej większości, wymaganej dla odrzucenia poprawek Senatu, wobec tego wszystkie zmiany zostały przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#WacławMakowski">Przystępujemy do punktu 11 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Przemysłowo-Handlowej o zmianach, wprowadzonych przez Senat w dniu 12 czerwca 1939 r. do uchwalonego przez Sejm w dniu 8 marca 1939 r. projektu ustawy o porozumieniach kartelowych (druki nr 18, 109 i 258).</u>
          <u xml:id="u-23.3" who="#WacławMakowski">Głos ma sprawozdawca p. Sikorski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#BrunonAndrzejSikorski">Wysoka Izbo! Poprawki, jakie Senat wprowadził do projektu ustawy o porozumieniach kartelowych, podzieliłbym na 3 grupy: pierwsza najistotniejsza grupa zmienia w podstawowy sposób istotę projektu rządowego, aprobowanego przez Wysoką Izbę; są to zmiany do art. 3, 4 i wtórne poprawki do art. 1 i 17. Druga grupa, to poprawki merytoryczne, jak np. zmiana definicji w art. 1 i inne, które jednak idą po linii projektu; i wreszcie trzecia grupa poprawek to poprawki raczej o charakterze redakcyjnym.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#BrunonAndrzejSikorski">Komisja po szczegółowym rozpatrzeniu proponuje przyjąć poprawki, nie zmieniające zasadniczego charakteru ustawy, to jest poprawki: 1 i 3 do art. 1, obie poprawki do art. 2, poprawki do art. 8, 11, 14, trzy poprawki do art. 16, poprawki do art. 20 i do art. 21.</u>
          <u xml:id="u-24.2" who="#BrunonAndrzejSikorski">Natomiast wnosi o odrzucenie pierwszej grupy poprawek, to znaczy poprawek, zmieniających istotę samego projektu ustawy. Są to mianowicie poprawki do art. 3, przywrócenie art. 4 i poprawki do art. 1 i 17.</u>
          <u xml:id="u-24.3" who="#BrunonAndrzejSikorski">W poprawkach, których odrzucenie proponuje komisja, zmienił Senat zasadę powstawania karteli z konstytutywnej na rejestracyjną. Według uchwalonego przez Sejm projektu rządowego kartele mogły prawnie działać dopiero po wpisaniu do rejestru kartelowego, przy czym Minister Przemysłu i Handlu uzależniał wpis od istotnej celowości powstającego kartelu. Zmiany Senatu idą w kierunku podtrzymania obecnej zasady rejestracyjnej, według której dla rozpoczęcia prawnej działalności kartelu wystarcza samo już zgłoszenie do rejestru. Ponieważ komisja sejmowa i Sejm stały zdecydowanie na stanowisku, że zasadę konstytutywną uważa się za minimum ograniczenia w powstawaniu karteli, komisja proponuje odrzucenie tych poprawek, jako stwarzających, zdaniem Sejmu, niecelową swobodę w powstawaniu karteli.</u>
          <u xml:id="u-24.4" who="#BrunonAndrzejSikorski">Po powzięciu tych uchwał przewodniczący, zgodnie z jednomyślną opinią komisji, wystosował apel pod adresem p. Ministra Przemysłu i Handlu, ażeby właśnie opierając się na zasadzie konstytutywnej zechciał:</u>
          <u xml:id="u-24.5" who="#BrunonAndrzejSikorski">1) wykorzystać w całej pełni postanowienia art. 21 w kierunku rozwiązania karteli, nie odpowiadających istotnym interesom gospodarki narodowej,</u>
          <u xml:id="u-24.6" who="#BrunonAndrzejSikorski">2) uwiadomić ciała ustawodawcze o rezultatach wykorzystania art. 21.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#WacławMakowski">Nikt nie jest zapisany do głosu. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#WacławMakowski">Komisja wnosi o przyjęcie części zmian, mianowicie: zmian 1 i 3 do art. 1, zmian do art. 2, 8,11, 14, 16, 20 i 21, jak to Panowie mają uwidocznione W druku. Pozostałe zmiany komisja proponuje odrzucić.</u>
          <u xml:id="u-25.2" who="#WacławMakowski">Będziemy głosowali najpierw nad tymi zmianami, które komisja proponuje przyjąć. Przegłosujemy je łącznie.</u>
          <u xml:id="u-25.3" who="#WacławMakowski">Kto jest za odrzuceniem tych zmian, których przyjęcie proponuje komisja, zechce wstać. Nie ma większości niezbędnej do odrzucenia zmian Senatu. Zmiany zostały przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-25.4" who="#WacławMakowski">Obecnie przystępujemy do przegłosowania zmian, których odrzucenie proponuje komisja.</u>
          <u xml:id="u-25.5" who="#WacławMakowski">Kto jest za odrzuceniem zmian Senatu, zgodnie z wnioskiem komisji, zechce wstać. Stoi większość 3/5, wymagana do odrzucenia zmian Senatu. Zmiany te zostały odrzucone.</u>
          <u xml:id="u-25.6" who="#WacławMakowski">Przystępujemy do punktu 12 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Przemysłowo-Handlowej o zmianach, wprowadzonych przez Senat w dniu 13 czerwca 1939 r. do uchwalonego przez Sejm w dniu 30 maja 1939 r. projektu ustawy o izbach rzemieślniczych i ich związku (druki nr 205, 237 i 259).</u>
          <u xml:id="u-25.7" who="#WacławMakowski">Sprawozdawca p. Głowacki ma głos.</u>
          <u xml:id="u-25.8" who="#komentarz">(P. Barański: Proszę o głos w sprawie formalnej.)</u>
          <u xml:id="u-25.9" who="#WacławMakowski">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#WładysławBarański">Proszę o odesłanie tej sprawy z powrotem do komisji ze względu na wątpliwości redakcyjne co do niektórych artykułów. Komisja mogłaby się zebrać jeszcze w dniu dzisiejszym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#WacławMakowski">Czy to wymagałoby dłuższego posiedzenia?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#WładysławBarański">Bardzo krótkie, 10-minutowe posiedzenie wystarczy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#WacławMakowski">Panowie słyszeli wniosek formalny, ażeby sprawozdanie to odesłać raz jeszcze do komisji celem dokonania poprawek redakcyjnych, których załatwienie, według wnioskodawcy, ma zająć 10 minut czasu.</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#WacławMakowski">Jeżeli Izba zgodzi się na ten wniosek, to po wyczerpaniu innych punktów porządku dziennego albo też zaraz zarządzę przerwę, ażeby komisja mogła to zadanie spełnić.</u>
          <u xml:id="u-29.2" who="#komentarz">(P. Barański: Wnoszę, ażeby komisja zebrała się zaraz.)</u>
          <u xml:id="u-29.3" who="#WacławMakowski">Kto jest za tym wnioskiem, zechce wstać. Stoi większość, a zatem Komisja Przemysłowo-Handlowa otrzyma zaraz wniosek, celem dokonania zmian proponowanych przez wnioskodawcę.</u>
          <u xml:id="u-29.4" who="#WacławMakowski">Wobec tego zarządzam przerwę 15-minutową.</u>
          <u xml:id="u-29.5" who="#komentarz">(Przerwa od godz. 12 min. 21 do godz. 12 min. 59.)</u>
          <u xml:id="u-29.6" who="#WacławMakowski">Wznawiam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-29.7" who="#WacławMakowski">Przystępujemy do chwilowo odroczonego punktu 7 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Rolnej o zmianach, wprowadzonych przez Senat w dniu 12 czerwca 1939 r. do uchwalonego przez Sejm w dniu 6 czerwca 1939 r. projektu ustawy o częściowej zmianie przepisów o uporządkowaniu długów rolniczych (druki nr 127, 247 i 256).</u>
          <u xml:id="u-29.8" who="#WacławMakowski">Sprawozdawca p. Trębicki ma głos.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#HenrykAdamTrębicki">Wysoka Izbo! Do projektu ustawy, uchwalonej przez Sejm na posiedzeniu w dniu 6 czerwca, o częściowej zmianie przepisów o uporządkowaniu długów rolniczych Senat wniósł poprawki do art. 10 i 19.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#HenrykAdamTrębicki">Komisja Rolna Sejmu na posiedzeniu w dniu 14 czerwca poprawki te rozpatrzyła i jednomyślnie je przyjęła.</u>
          <u xml:id="u-30.2" who="#HenrykAdamTrębicki">Na tymże posiedzeniu Komisja Rolna przyjęła jednogłośnie rezolucję Senatu, treści następującej: „Senat wzywa Rząd, aby przy zmianie rozporządzenia Ministra Skarbu z dnia 11 grudnia 1934 r. uwzględniono zasady, że wymagalność rat kapitałowych oraz połowy odsetek i wszelkich innych należności ubocznych za czas do 31 grudnia 1938 r. ulega zawieszeniu i że należności powyższe są płatne po upływie okresu amortyzacyjnego, na który dług został rozłożony”. Jestem upoważniony do stwierdzenia, że Rząd zajmie przychylne stanowisko do rezolucji, uchwalonej przez Senat, a jednomyślnie przyjętej przez Komisję Rolną Sejmu. Zarazem Komisja Rolna wypowiedziała pogląd, zaakceptowany przez p. Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych, że spłata zaległości na dzień 31 grudnia 1938 r. dłużników grupy parcelacyjnej Funduszu Obrotowego Reformy Rolnej, podlegających działaniu art. 8 niniejszej ustawy, będzie wzięta pod uwagę przy porządkowaniu sytuacji płatniczej dłużników i konwertowaniu innych ich należności.</u>
          <u xml:id="u-30.3" who="#HenrykAdamTrębicki">W imieniu Komisji Rolnej wnoszę o przyjęcie ustawy w brzmieniu komisyjnym.</u>
          <u xml:id="u-30.4" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#WacławMakowski">P. Budzanowski ma głos.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#TeofilBudzanowski">Wysoka Izbo! Wypowiadając się za poprawkami Senatu, przyjętymi przez Komisję Rolną, pragnę przy okazji ostatecznego uchwalenia ustawy o uporządkowaniu długów rolniczych poruszyć sprawę zasadniczą, od której rychłego załatwienia zależy w ogóle przyszłość naszego rolnictwa, a i ta kwestia, czy nie wypadnie, jak to już poprzednio było mówione, nie pięćdziesiątą siódmą, lecz setną ustawę wnosić w sprawie oddłużenia rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#TeofilBudzanowski">Przemiany w naszym rolnictwie nie od ustaw oddłużeniowych zależą. Pewna tylko część rolników uchroni się dzięki tym ustawom od katastrofy, może pewną pomoc znajdą ci, co to z mieczem u boku i karabinem w ręku stanęli przy pługu, by kulturę i polską rację stanu ugruntowywać pracą na rubieżach Rzeczypospolitej. Ustawa ta problemu rolniczego, jak to zresztą już panowie koledzy podczas poprzedniej debaty poruszali, nie rozwiąże. Jest centralny problem naszego życia gospodarczego, o którym mówił i pisał p. Lechnicki, ale ten centralny problem, kwestia rolnicza właściwego rozwiązania jeszcze w Sejmach Rzeczypospolitej nie znalazła mimo, zdawało by się, dość ogólnego jej rozumienia. Stosunki rolne jeszcze dzisiaj oparte są o zastraszający, odwieczny konserwatyzm. Przemiany w stosunkach rolniczych odbywają się ogromnie powoli. Jeszcze dzisiaj nasza kultura rolna może być w większości porównywana z kulturą rolną świata starożytnego. Jeszcze dalecy jesteśmy od ogólnie stosowanego racjonalnego płodozmianu, racjonalnej obróbki roli, racjonalnej hodowli, nie mówiąc już o uprzemysłowieniu gospodarstw i zorganizowaniu odpowiedniego handlu płodami rolnymi. Na kwestię kultury rolnej zwrócić trzeba właściwą uwagę i od jej uintensywnienia rozpocząć. To jest właśnie cel mojego dzisiejszego przemówienia. Zapytajmy się siebie, czy mamy dostateczną liczbę szkół rolniczych, czy o powszechność oświaty mas ludowych dbamy należycie, czy lud uzyskał już odpowiednią ilość wysoko zorganizowanych szkół powszechnych, czy w odpowiednim stopniu powiększa się corocznie liczbę etatów nauczycielskich, by zaspokoić potrzeby wsi choćby w stopniu dostatecznie sprawiedliwym w stosunku do ludności w miastach i miasteczkach, czy daliśmy ludowi dobrą książkę, która by podniosła jego ogólny poziom kulturalny, przyczyniając się w ten sposób i do rozwiązania zagadnienia rolnictwa. Jeżeli do tej pory Sejmy Rzeczypospolitej należytej ustawodawczej akcji co do tego nie przeprowadziły, to mamy w tej dziedzinie wdzięczne pole do pracy.</u>
          <u xml:id="u-32.2" who="#TeofilBudzanowski">Obóz Zjednoczenia Narodowego zagadnienie upowszechnienia kultury wziął sobie za jeden z najważniejszych celów i Obóz Zjednoczenia Narodowego te sprawy przepracowuje i z tymi sprawami przyjdzie do Sejmu. I dlatego było by dobrze, żebyśmy już dzisiaj świadomi byli tego, że na zagadnienie upowszechnienia kultury wsi zwrócić trzeba należytą uwagę.</u>
          <u xml:id="u-32.3" who="#TeofilBudzanowski">W ciągu 20-lecia istnienia swego po odzyskaniu niepodległości Państwo nasze uczyniło wielki skok naprzód prawie we wszystkich dziedzinach życia i gospodarki narodowej. Dociągnąć i podciągnąć wyżej poziom kulturalny wsi trzeba, a nie zabraknie nam wtedy nikomu chleba, sprawiedliwości społecznej stanie się zadość, podniesie się potężny świat ducha, idącego jeszcze dzisiaj przez polskie ugory, i rozwiązany zostanie jeden z zasadniczych problemów, dźwigających polskość.</u>
          <u xml:id="u-32.4" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#WacławMakowski">Nikt więcej nie jest zapisany do głosu. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#WacławMakowski">Komisja proponuje obie zmiany Senatu przyjąć. Będziemy głosowali łącznie i, jak zwykle, negatywnie.</u>
          <u xml:id="u-33.2" who="#WacławMakowski">Kto jest przeciwny przyjęciu zmian Senatu, zechce wstać. Nie stoi nikt. Nie ma większości potrzebnej do odrzucenia poprawek Senatu, a zatem zostały one przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-33.3" who="#WacławMakowski">Ażeby wrócić do rozważania ponownie odesłanego do komisji sprawozdania Komisji Przemysłowo-Handlowej w sprawie zmian Senatu do projektu ustawy o izbach rzemieślniczych i ich związku, musielibyśmy zastosować art. 66 regulaminu o skróconym postępowaniu.</u>
          <u xml:id="u-33.4" who="#WacławMakowski">Kto jest za tym, ażebyśmy zastosowali do tego sprawozdania art. 66 regulaminu o skróconym postępowaniu, to znaczy niezwłocznie wprowadzili je na porządek dzienny, zechce wstać. Stoi większość, a zatem uzupełniam porządek dzienny sprawozdaniem Komisji Przemysłowo-Handlowej o zmianach, wprowadzonych przez Senat w dniu 13 czerwca 1939 r. do uchwalonego przez Sejm w dniu 30 maja 1939 r. projektu ustawy o izbach rzemieślniczych i ich związku.</u>
          <u xml:id="u-33.5" who="#WacławMakowski">Sprawozdawca p. Głowacki ma głos.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#JózefGłowacki">Wysoka Izbo! Senat wprowadził do projektu ustawy o izbach rzemieślniczych i ich związku szereg zmian, które posiadają częściowo charakter redakcyjny, częściowo charakter merytoryczny.</u>
          <u xml:id="u-34.1" who="#JózefGłowacki">Pomijając poprawki o charakterze redakcyjnym, pragnę pokrótce omówić ważniejsze zmiany merytoryczne. W art. 3 rozszerzono zadania izb przez nałożenia na nie obowiązku prowadzenia wykazu wszystkich warsztatów rzemieślniczych, znajdujących się w okręgu izby. Wymienienie tych czynności jako ustawowej działalności izby nie zmienia nic w dotychczasowym stanie faktycznym, a raczej jest to usankcjonowanie ustawowe dziś w tym względzie wykonywanej praktyki.</u>
          <u xml:id="u-34.2" who="#JózefGłowacki">W art. 5 przeniesiono uregulowanie sposobu wykonywania prawa wyborczego przez osoby prawne ze statutu do ordynacji wyborczej. Za tą zmianą przemawiają względy logiczności.</u>
          <u xml:id="u-34.3" who="#JózefGłowacki">W art. 6 rozszerzono sferę osób, spośród których Minister Przemysłu i Handlu mianuje komisarza wyborczego, nie ograniczając jego powołania jedynie do grona podległych Ministrowi urzędników. W ten sposób rozszerzono sferę osób, które mogą być mianowane komisarzem wyborczym.</u>
          <u xml:id="u-34.4" who="#JózefGłowacki">Do art. 7 wprowadzono poprawkę uzupełniającą, że delegaci wybierani przez cechy i organizacje rzemieślnicze muszą posiadać te same kwalifikacje, jakie określone są dla rzemieślników, mogących wykonywać czynne prawo wyborcze, oraz przewidziano, że Minister Przemysłu i Handlu może ordynację wyborczą w tym samym trybie zmieniać, w jakim ją wydaje. Są to właściwie przepisy uzupełniające.</u>
          <u xml:id="u-34.5" who="#JózefGłowacki">W art. 10 dodano przepis, że przedstawiciel Rządu, który otwiera pierwsze, po nowym wyborze, zebranie rady izby, przewodniczy do chwili wyboru prezesa izby.</u>
          <u xml:id="u-34.6" who="#JózefGłowacki">W art. 11 ograniczono wybór kandydatów na dyrektora izby do dwóch, przy czym skreślono postanowienie, nie zezwalające na ponowne wstawienie na listę kandydatów tych osób, które nie uzyskały poprzednio zatwierdzenia Ministra Przemysłu i Handlu. Również rozszerzono warunek praktyki samorządowej, uważając za równoznaczną praktykę w organizacjach rzemieślniczych.</u>
          <u xml:id="u-34.7" who="#JózefGłowacki">Art. 13 nadał Senat nowe brzmienie, nakładając na gminy miejskie i wiejskie obowiązek bezpłatnego dostarczania izbom wszelkich danych, dotyczących poboru opłat i wydawania kart rejestracyjnych. Komisja Przemysłowo-Handlowa odrzuciła tę zmianę, wychodząc z założenia, że samorząd terytorialny obciążony jest już i tak nadmiernie różnymi czynnościami, zleconymi mu przez władze państwowe, i utrzymała brzmienie sejmowe, nakładające taki obowiązek na gminy za zwrotem kosztów.</u>
          <u xml:id="u-34.8" who="#JózefGłowacki">W art. 24 wprowadził Senat bardzo zasadniczą zmianę, według której cały zarząd Związku Izb Rzemieślniczych wybrany przez radę Związku Izb Rzemieślniczych musi uzyskać zatwierdzenie Ministra Przemysłu i Handlu.</u>
          <u xml:id="u-34.9" who="#JózefGłowacki">Senat przyjął tę poprawkę, wychodząc z założenia, że w ten sposób współpraca centralnej komórki samorządu rzemieślniczego z Rządem otrzyma podstawę więcej odpowiednią. Komisja Przemysłowo-Handlowa nie podzieliła tego stanowiska Senatu, mianowicie to stanowisko zostało sprecyzowane na dzisiejszym posiedzeniu komisji, uważała bowiem, że zatwierdzenie prezesa i wiceprezesa, jak przewidywała poprzednia uchwała sejmowa, jest wystarczające dla zabezpieczenia harmonijnego wzajemnego stosunku między Rządem a samorządem gospodarczym i dlatego proponuję odrzucić tę zmianę do art. 24.</u>
          <u xml:id="u-34.10" who="#JózefGłowacki">Wnoszę w imieniu Komisji Przemysłowo-Handlowej o przyjęcie zmian senackich z wyjątkiem zmian wprowadzonych do art. 2, do art. 8 p. 1, do art. 12, do art. 13, do art. 17 p. 3 oraz do art. 24 i art. 31, które proszę odrzucić.</u>
          <u xml:id="u-34.11" who="#JózefGłowacki">Chciałbym jeszcze zaznaczyć, że w druku sejmowym na stronicy 7 w ostatnim zdaniu zapomniano wstawić adnotację komisji, że tę zmianę należy przyjąć.</u>
          <u xml:id="u-34.12" who="#JózefGłowacki">Proszę o uzupełnienie w tym sensie druku sejmowego nr 259.</u>
          <u xml:id="u-34.13" who="#JózefGłowacki">Wnoszę w imieniu komisji o przyjęcie wszystkich poprawek z wyjątkiem tych, o których odrzucenie prosiłem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#WacławMakowski">P. Sommerstein ma głos.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#EmilSommerstein">Wobec uchwały na dzisiejszym posiedzeniu Komisji Przemysłowo-Handlowej, która przywróciła dawny tekst art. 24, zrzekam się głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#WacławMakowski">Nikt więcej nie jest zapisany do głosu. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-37.1" who="#WacławMakowski">W obecnym sprawozdaniu zaszła w stosunku do sprawozdania drukowanego następująca zmiana, że poprawka do art. 24, którą komisja początkowo proponowała przyjąć, obecnie oznaczona jest jako poprawka, przeznaczona na odrzucenie. Będziemy głosowali en bloc nad wszystkimi poprawkami, które komisja proponuje przyjąć, a potem nad tymi, które komisja proponuje odrzucić. Będziemy głosowali tak jak zwykle negatywnie. Komisja proponuje przyjąć zmiany do art. 1, 3, 4, 5, 6, 7, drugą do art. 8, do art. 9, 10, 11, 14, 16, pierwszą i drugą do art. 17, do art. 18, 19, 22 i 28.</u>
          <u xml:id="u-37.2" who="#WacławMakowski">Kto jest za odrzuceniem tych zmian, których przyjęcie proponuje komisja, zechce wstać. Większości kwalifikowanej, niezbędnej do odrzucenia zmian, nie ma, zatem zostały one przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-37.3" who="#WacławMakowski">Natomiast komisja proponuje odrzucić zmiany do art. 2, pierwszą do art. 8, do art. 12, 13, trzecią do art. 17, do art. 24 i 31.</u>
          <u xml:id="u-37.4" who="#WacławMakowski">Kto jest za odrzuceniem tych zmian zgodnie z propozycją komisji, zechce wstać. Stoi kwalifikowana większość, zmiany te zostały odrzucone.</u>
          <u xml:id="u-37.5" who="#WacławMakowski">Przystępujemy do punktu 13 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych o rządowym projekcie ustawy ratyfikacji porozumienia między Polską a Finlandią o cleniu serów i fornierów pochodzenia finlandzkiego (druki nr 243 i 260).</u>
          <u xml:id="u-37.6" who="#WacławMakowski">Sprawozdawca p. Zarzycki ma głos.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#WłodzimierzStefanZarzycki">Wysoka Izbo! Powołując się na protokół taryfowy między Republiką Fińską a Rzecząpospolitą Polską z dnia 16 lipca 1936 r., jak również na porozumienie z dnia 16 lipca 1938 r., dotyczące clenia serów pochodzenia fińskiego, rząd Finlandii zaproponował porozumienie uzupełniające. Wymiana not z dnia 30 marca br. między Polską a Finlandią rozszerza nomenklaturę serów miękkich fińskich, korzystających z ulgi celnej w Polsce, o nowe siedem gatunków oraz zastosowuje zniżkę, już udzieloną Rzeszy Niemieckiej, na określone gatunki fornieru, do fornierów fińskich z brzozy karelskiej, tzw. fornierów mazerowych lub błyszczykowych.</u>
          <u xml:id="u-38.1" who="#WłodzimierzStefanZarzycki">Zaznaczyć należy, że rozszerzenie nomenklatury serów fińskich nie pociąga za sobą rozszerzenia umownych możliwości przywozu tego artykułu do Polski.</u>
          <u xml:id="u-38.2" who="#WłodzimierzStefanZarzycki">Asymilacja zaś zniżki na forniery jest jedynie formalnym umożliwieniem zastosowania klauzuli największego uprzywilejowania.</u>
          <u xml:id="u-38.3" who="#WłodzimierzStefanZarzycki">Obroty nasze z Finlandią kształtowały się w ciągu ostatnich 3 lat następująco: w 1936 r. przywóz 1.623.000 zł, wywóz 17.289.000, saldo + 15.666.000, w 1937 r. saldo 17.604.000, w 1938 r. saldo 18.850.000. Finlandia jest więc dla nas cennym kontrahentem, tym bardziej że jest dla naszego eksportu rynkiem wolnym, nie posiada żadnych ograniczeń ani dewizowych, ani kontyngentowych, a jej taryfa celna należy do najniższych.</u>
          <u xml:id="u-38.4" who="#WłodzimierzStefanZarzycki">Po rozważeniu tego projektu ustawy na posiedzeniu w dniu 14 czerwca 1939 r. w imieniu Komisji Spraw Zagranicznych wnoszę: Wysoki Sejm uchwalić raczy projekt ustawy z druku nr 243 bez poprawek.</u>
          <u xml:id="u-38.5" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#WacławMakowski">Do głosu nikt nie jest zapisany. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-39.1" who="#WacławMakowski">Kto jest za przyjęciem projektu ustawy w brzmieniu zaproponowanym przez komisję, zechce wstać. Stoi większość. Projekt ustawy został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-39.2" who="#WacławMakowski">Przystępujemy do trzeciego czytania. Kto jest za przyjęciem projektu ustawy, zechce wstać. Stoi większość. Stwierdzam, że Sejm projekt ustawy przyjął.</u>
          <u xml:id="u-39.3" who="#WacławMakowski">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u>
          <u xml:id="u-39.4" who="#WacławMakowski">Wysoka Izbo! W dniu 28 listopada 1938 r. został ukonstytuowany Sejm, którego jesteśmy członkami.</u>
          <u xml:id="u-39.5" who="#WacławMakowski">Na pierwszym posiedzeniu zgromadzili się wszyscy posłowie w pełnej liczbie przewidzianej w ustawie wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-39.6" who="#WacławMakowski">Niestety ten pełny skład naszej Izby uszczuplony został wskutek przedwczesnej śmierci p. Bolesława Jankowskiego...</u>
          <u xml:id="u-39.7" who="#komentarz">(Izba wstaje)</u>
          <u xml:id="u-39.8" who="#WacławMakowski">...w dniu 1 maja rb.</u>
          <u xml:id="u-39.9" who="#WacławMakowski">Ś. p. poseł Bolesław Jankowski był wybrany z ziemi wołyńskiej, na której od r. 1917 rozwijał ożywioną działalność społeczną. Był przed wojną członkiem Frakcji Rewolucyjnej P. P. S., następnie członkiem P.O.W. Z zawodu pedagog, poświęcał się pracy społecznej na różnych polach, jak tego wymagała potrzeba organizującego się życia narodowego w Polsce. Był Prezesem Zarządu Wołyńskiego Okręgu Z.N.P., kierował pracami oddziału Związku Strzeleckiego, opiekował się organizacjami młodzieży szkolnej, czynny był na terenie organizacji spółdzielczych; nie szczędził trudu i zapału na każdym dostępnym dla siebie polu służby obywatelskiej.</u>
          <u xml:id="u-39.10" who="#WacławMakowski">W Sejmie był członkiem Komisji Oświatowej, Zdrowia Publicznego i Opieki Społecznej, do prac tych komisji wkładając swoje doświadczenie i świadomość obywatelską.</u>
          <u xml:id="u-39.11" who="#WacławMakowski">Stwierdzam, że Sejm uczcił pamięć posła Bolesława Jankowskiego przez powstanie.</u>
          <u xml:id="u-39.12" who="#WacławMakowski">W myśl art. 29 regulaminu stwierdzam wygaśnięcie mandatu posła Bolesława Jankowskiego.</u>
          <u xml:id="u-39.13" who="#WacławMakowski">Wysoka Izbo! Zbliżamy się do końca naszej sesji, chciałbym przed zakończeniem podzielić się z Wysoką Izbą niektórymi spostrzeżeniami z jej przebiegu.</u>
          <u xml:id="u-39.14" who="#WacławMakowski">W wyniku wyborów dokonanych w listopadzie ubiegłego roku około 66%, tj. prawie dwie trzecie ogólnej liczby posłów, weszło do Sejmu po raz pierwszy. Zarówno nowi posłowie, jak i ci, którzy wchodzili w skład Izb parlamentarnych już w poprzednich kadencjach, rekrutują się przeważnie spośród działaczy społecznych, pracujących w swoich okręgach.</u>
          <u xml:id="u-39.15" who="#WacławMakowski">W przeciwstawieniu do dawnej koncepcji partyjno-politycznej, która opierała działalność Izb i stosunek ich do Rządu na zasadzie walki ugrupowań i klubów parlamentarnych, nowy skład Sejmu postawił sobie za zadanie pozytywną współpracę zarówno wewnątrz Sejmu, jak i w stosunku do Rządu. Toteż zarówno charakter obrad komisyjnych, jak i dyskusji na posiedzeniach plenarnych uległ zasadniczej zmianie.</u>
          <u xml:id="u-39.16" who="#WacławMakowski">Ujawniło się to od razu przy rozważaniu budżetu, do którego nowy Sejm przystąpił nazajutrz po swym ukonstytuowaniu.</u>
          <u xml:id="u-39.17" who="#WacławMakowski">W dniu 2 i 3 grudnia odbyła się 11-godzinna debata ogólna nad budżetem. Zarówno w tej debacie, jak następnie jeszcze bardziej w pracach Komisji Budżetowej i wreszcie w debacie szczegółowej, która zajęła 77 godzin w ciągu 11 posiedzeń, ujawniły się wyraźne cechy właściwe pracy nowego Sejmu, a polegające na dążeniu do ściśle rzeczowego traktowania poczynań i zamierzeń budżetowych Rządu z jednej, a znaczenia i hierarchii potrzeb oraz możliwości podatkowych społeczeństwa — z drugiej strony.</u>
          <u xml:id="u-39.18" who="#WacławMakowski">Z istoty rzeczy w okresie od grudnia do końca marca zagadnienie budżetowe zajmowało główne miejsce w pracach Sejmu. Jednakże w tym okresie czasu uchwalono 77 wniosków ustawodawczych, a wśród nich były takie, jak np. ustawa inwestycyjna, ustawa o publicznej służbie zdrowia, ustawa kartelowa, prawo o obligacjach i inne o wielkiej doniosłości społecznej.</u>
          <u xml:id="u-39.19" who="#WacławMakowski">Po przerwie, zarządzonej przez Pana Prezydenta Rzeczypospolitej, Sejm przystąpił z początkiem maja do dalszych prac ustawodawczych, nie ukończonych uprzednio, i nowych wniosków ustawodawczych rządowych i poselskich.</u>
          <u xml:id="u-39.20" who="#WacławMakowski">Ogółem wpłynęło wniosków ustawodawczych 133, z tego 104 złożone przez Rząd, a 29 przez posłów. Sejm uchwalił spośród nich 94 wnioski rządowe i 11 wniosków poselskich. Pomiędzy tym ostatnimi znalazły się ustawy tak wielkiego znaczenia, jak ustawa o izbach rzemieślniczych, ustawa o uregulowaniu długów rolniczych, o przysposobieniu dzieci opuszczonych i inne.</u>
          <u xml:id="u-39.21" who="#WacławMakowski">Na podkreślenie zasługuje fakt, że spośród wniosków ustawodawczych, złożonych przez posłów, uchwalono prawie 40%. Świadczy to pochlebnie o rzeczowym charakterze inicjatywy poselskiej.</u>
          <u xml:id="u-39.22" who="#WacławMakowski">W praktyce parlamentów świata inicjatywa poselska nie cieszy się na ogół dobrą opinią, toteż bywają stosowane rozmaite środki jej ograniczenia. Tak np. parlament angielski przeznacza jeden dzień piątkowy na rozważanie wniosków poselskich, a ponieważ w dniu tym są także inne kwestie na porządku dziennym, wnioski poselskie z reguły spadają z braku czasu; parlament francuski trzyma się metody grzebania tych wniosków w komisjach. Do niedawna istniała tam nawet osobna komisja inicjatywy, której zadaniem było hamowanie wniosków poselskich.</u>
          <u xml:id="u-39.23" who="#WacławMakowski">Nasz Sejm, stosując się do doświadczenia własnego i obcego życia parlamentarnego, wprowadził do regulaminu wymaganie 15 podpisów pod wnioskiem, poza tym jednak żadnych innych ograniczeń nie stosuje.</u>
          <u xml:id="u-39.24" who="#WacławMakowski">Jest rzeczą naturalną, że poszczególny poseł, chociażby uzyskał dla swego wniosku aprobatę jeszcze kilkunastu posłów, nie może rozporządzać takim materiałem wszechstronnego uzasadnienia, jakim rozporządza Rząd. Toteż wnioski poselskie są często raczej formą zwrócenia uwagi na jakieś zagadnienie, które wydaje się wnioskodawcom palące. Częstokroć zagadnienie to może znaleźć rozwiązanie w innym trybie, aniżeli wydanie nowej ustawy, i konfrontacja wniosku, opinii posłów i Rządu w toku debaty komisyjnej doprowadza do wyjaśnień, po których wniosek ustawodawczy staje się już niepotrzebny.</u>
          <u xml:id="u-39.25" who="#WacławMakowski">Trzeba pamiętać nadto, że skarżymy się od dawna na nadmiar ustaw, na niedostateczne ich skoordynowanie, że Uznajemy za słuszne dążyć raczej do ograniczenia twórczości ustawowej, że przed uchwaleniem każdej ustawy — bez względu na to z czyjej inicjatywy pochodzi wniosek — powinniśmy zdać sobie sprawę: czy ustawa jest wykonalna, czy uzyska aprobatę społeczeństwa, czy jest konieczna.</u>
          <u xml:id="u-39.26" who="#WacławMakowski">Wszystko to powinno wpływać i wpływa powstrzymująco na wnioskodawców zarówno rządowych, jak poselskich.</u>
          <u xml:id="u-39.27" who="#WacławMakowski">Jeżeli wśród tylu zastrzeżeń i trudności tak wielki procent wniosków ustawodawczych, zgłoszonych przez posłów, przechodzi zwycięsko przez obrady i staje się ustawami, to znaczyć to może przede wszystkim, że posłowie stosują inicjatywę ustawodawczą z poczuciem rzeczywistej potrzeby społecznej i świadomi są odpowiedzialności, jaką bierze na siebie ten, kto wywiera wpływ na porządek prawny w Państwie.</u>
          <u xml:id="u-39.28" who="#WacławMakowski">Ważnym aktem w życiu parlamentarnym jest interpelacja. O interpelacji mówią przepisy art. 31 i 45 Konstytucji oraz art. 30, 32, 33 i 35 regulaminu. Z tych artykułów, a także z ogólnego pojęcia interpelacji wynika, że stanowi ona zapytanie zwrócone do Rządu i wymagające odpowiedzi. Toteż treścią interpelacji może być obiektywny opis znanego interpelantowi faktu i żądanie wyjaśnienia przez Rząd ewentualnych formalnych czy rzeczowych uchybień lub wątpliwości.</u>
          <u xml:id="u-39.29" who="#WacławMakowski">Natomiast wszelkie gołosłowne zarzuty, wszelkie inwektywy czy to pod adresem Rządu, czy organów administracyjnych, jako nie mające nic wspólnego z Obiektywnymi faktami, nie mogące przeto być przedmiotem odpowiedzi, nie mogą być uważane za interpelacje. Nie odpowiadają one również ani powadze Sejmu, ani powadze poruszanych w interpelacji spraw.</u>
          <u xml:id="u-39.30" who="#WacławMakowski">Nie ulega także wątpliwości, że treścią interpelacji mogą być tylko sprawy, należące do właściwości Rządu w ogóle, a interpelowanych ministrów w szczególności, w żadnym natomiast wypadku nie mogą wchodzić' w treść interpelacji sprawy, należące do prerogatyw Prezydenta Rzeczypospolitej, a nie do czynności Rządu, ani też sprawy, które w myśl przepisów postępowania sądowego stanowić mogą przedmiot zażaleń odwoławczych w toku tego postępowania.</u>
          <u xml:id="u-39.31" who="#WacławMakowski">Chcę zaznaczyć jeszcze, że tytuły nadawane interpelacjom powinny być w zgodzie z ich rzeczywistą treścią, nie jest bowiem rzeczą właściwą, aby tytuł interpelacji rozszerzał jej treść i przybierał formę ogólnikowego zarzutu, wypowiedzianego nadto w liczbie mnogiej i w formie częstotliwej.</u>
          <u xml:id="u-39.32" who="#WacławMakowski">Nie będę mówił o znanej metodzie używania pozoru interpelacji dla tzw. immunizacji demagogicznych wystąpień, które inaczej uległyby konfiskacie.</u>
          <u xml:id="u-39.33" who="#WacławMakowski">Interpelacja jest jednym z kardynalnych środków kontroli parlamentarnej, oddanej w ręce posłów i Sejmu; dążyć więc należy do tego, ażeby treść i forma stawianych pytań skłaniały do najpoważniejszego ich traktowania. Sądzę, że Panowie Posłowie podzielają moją opinię. Zresztą, jak dotąd, wypadki innego traktowania tej sprawy były zupełnie wyjątkowe.</u>
          <u xml:id="u-39.34" who="#WacławMakowski">W ciągu sesji zgłoszono 120 interpelacji, w tym dziś 11. Rząd udzielił w terminie przepisanym odpowiedzi w 96 wypadkach, czyli około 81%, co do pozostałych termin jeszcze nie upłynął.</u>
          <u xml:id="u-39.35" who="#WacławMakowski">Poza tokiem codziennych prac budżetowych i ustawodawczych obecna sesja zwyczajna Sejmu ma do zanotowania 2 posiedzenia o szczególnym znaczeniu.</u>
          <u xml:id="u-39.36" who="#WacławMakowski">Pierwsze z nich odbyło się dnia 10 lutego br., tj. w 20 rocznicę otwarcia przez Józefa Piłsudskiego odrodzonego Sejmu Rzeczypospolitej. Na tym posiedzeniu obecni byli Prezydent Rzeczypospolitej i Marszałek Polski. Obecność ich była dowodem rosnącej zwartości i harmonii wewnętrznej w pracy Państwa.</u>
          <u xml:id="u-39.37" who="#WacławMakowski">Drugie posiedzenie odbyło się w dniu 5 maja. Na posiedzeniu tym Minister Spraw Zagranicznych określił stanowisko Rzeczypospolitej wobec możliwych zakusów na nasze żywotne interesy. Sejm poparł oświadczenie Ministra swą jednomyślną aprobatą. Przebieg tego posiedzenia ujawnił przed słuchającym z uwagą światem jednolitość i stanowczą wolę Państwa i Narodu Polskiego.</u>
          <u xml:id="u-39.38" who="#WacławMakowski">Tak więc zbliżając się do końca naszej tegorocznej sesji zwyczajnej, możemy stwierdzić, że była ona pracowita i doniosła, że przyczyniła się do pozytywnego rozwiązania niektórych spraw życia wewnętrznego i że dała wyraz naszej zdecydowanej postawie moralnej na zewnątrz.</u>
          <u xml:id="u-39.39" who="#WacławMakowski">W ciągu trwania sesji nie ustawał także kontakt posłów z ogółem społeczeństwa. Kiedy po zamknięciu sesji zwyczajnej staniemy wobec obywateli ze sprawozdaniem z naszych prac, będziemy mieli możność pogłębić ten zdrowy związek pomiędzy parlamentem i narodem. Pamiętać bowiem trzeba, że parlament jest tym sprzęgłem, które życiu narodu nadaje formy aktów państwowych, a dla potrzeby zbiorowej Państwa znajduje odpowiednik czynnej woli narodu.</u>
          <u xml:id="u-39.40" who="#WacławMakowski">Tak więc i po zamknięciu sesji zwyczajnej nie kończy się nasza rola i nie ustaje nasza praca nad spotęgowaniem zwartości Rzeczypospolitej.</u>
          <u xml:id="u-39.41" who="#WacławMakowski">A ta zwartość właśnie, to czynne zespolenie narodu jest siłą, która buduje dobro powszechne w czasie pokoju, która mu zapewnia skuteczną obronę przeciw obcej napaści na wypadek wojny.</u>
          <u xml:id="u-39.42" who="#WacławMakowski">Życzę Panom największego powodzenia w tej pracy.</u>
          <u xml:id="u-39.43" who="#komentarz">(Huczne i długotrwałe oklaski,)</u>
          <u xml:id="u-39.44" who="#WacławMakowski">Zamierzam zamknąć posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-39.45" who="#WacławMakowski">Proszę Pana Sekretarza o odczytanie interpelacji, złożonych w dniu dzisiejszym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#MarianWadowski">Interpelacja p. Jóźwiaka do p. Ministra Sprawiedliwości w sprawie 22-miesięcznego przetrzymywania w areszcie śledczym mgr. Banaczyka Władysława z Poznania.</u>
          <u xml:id="u-40.1" who="#MarianWadowski">Interpelacja p. Jóźwiaka do p. Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych w sprawie opanowania w Polsce handlu zbożem przez Żydów.</u>
          <u xml:id="u-40.2" who="#MarianWadowski">Interpelacja p. Jóźwiaka do pp. Ministrów Rolnictwa i Reform Rolnych oraz Przemysłu i Handlu w sprawie negatywnego ustosunkowania się żydowskiego przemysłu w Polsce do sprawy użycia surowców krajowej produkcji rolniczej.</u>
          <u xml:id="u-40.3" who="#MarianWadowski">Interpelacja p. Stocha do p. Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie działalności komitetu do spraw kolonizacji żydowskiej z Polski.</u>
          <u xml:id="u-40.4" who="#MarianWadowski">Interpelacja p. Stocha do p. Ministra Spraw Zagranicznych w sprawie akcji na terenie międzynarodowym celem usunięcia mas żydowskich z Polski.</u>
          <u xml:id="u-40.5" who="#MarianWadowski">Interpelacja p. Stocha do p. Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w sprawie wpływów żydowskich w szkolnictwie.</u>
          <u xml:id="u-40.6" who="#MarianWadowski">Interpelacja p. Stocha do p. Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie niebezpieczeństw, grożących Polsce na tle prowadzenia kas bezprocentowych przez Żydów.</u>
          <u xml:id="u-40.7" who="#MarianWadowski">Interpelacja p. ks. Padacza do p. Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w sprawie stałego braku nauki religii w kilku szkołach w Warszawie.</u>
          <u xml:id="u-40.8" who="#MarianWadowski">Interpelacja p. Wełykanowicza do p. Ministra Sprawiedliwości oraz do p. Prezesa Rady Ministrów w sprawie aresztowania p. Włodzimierza Pawłowicza z Załoziec oraz greckokatolickiego księdza Stefana Chaburskiego z Berymowiec, pow. Zborów, woj. Tarnopol.</u>
          <u xml:id="u-40.9" who="#MarianWadowski">Interpelacja p. Wełykanowicza do pp. Ministrów Rolnictwa i Reform Rolnych oraz Spraw Wewnętrznych w sprawie parcelacji obszaru dworskiego w gromadzie Kozara, gmina Bukaczowce, pow? Rohatyn, woj. Stanisławów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#WacławMakowski">Interpelacje te przyjmuję do laski marszałkowskiej i prześlę je p. Prezesowi Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-41.1" who="#WacławMakowski">Protokół dzisiejszego posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Sekretariacie.</u>
          <u xml:id="u-41.2" who="#WacławMakowski">Otrzymałem następujące zarządzenie Pana Prezydenta Rzeczypospolitej o zamknięciu sesji zwyczajnej Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-41.3" who="#komentarz">(Czyta:)</u>
          <u xml:id="u-41.4" who="#WacławMakowski">„Na podstawie art. 12 pkt c) ustawy konstytucyjnej zamykam z dniem dzisiejszym sesję zwyczajną Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-41.5" who="#WacławMakowski">Warszawa, 16 czerwca 1939 r.</u>
          <u xml:id="u-41.6" who="#WacławMakowski">Prezydent Rzeczypospolitej ( — ) Ignacy Mościcki.</u>
          <u xml:id="u-41.7" who="#WacławMakowski">Prezes Rady Ministrów ( — ) Felicjan Sławoj Składkowski”.</u>
          <u xml:id="u-41.8" who="#WacławMakowski">Zamykam posiedzenie.</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>