text_structure.xml 127 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#MaciejRataj">Otwieram posiedzenie. Protokół 152 posiedzenia uważam za przyjęty, gdyż nie wniesiono przeciw niemu zarzutów. Protokół 153 posiedzenia leży w biurze sejmowem do przejrzenia. Jako sekretarze zasiadają pp. Harasz i Pużak. Listę mówców prowadzi p. Harasz.</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#MaciejRataj">Otrzymałem od p. Marszałka Senatu pismo z zawiadomieniem, iż Senat przyjął bez zmian projekt ustawy w sprawie opłat za paszporty na wyjazd za granicę.</u>
          <u xml:id="u-1.2" who="#MaciejRataj">Następnie od p. Prezesa Rady Ministrów otrzymałem pismo z zawiadomieniem, że p. Prezydent Rzeczypospolitej zwolnił p. Maurycego Zamojskiego z urzędu Ministra Spraw Zagranicznych i zamianował p. Aleksandra Skrzyńskiego Ministrem Spraw Zagranicznych, dalej, że zwolnił Ministra Rolnictwa i Dóbr Państwowych p. Stanisława Janickiego z poruczonego mu kierownictwa Ministerstwa Reform Rolnych i zamianował p. Wiesława Kopczyńskiego Ministrem Reform Rolnych.</u>
          <u xml:id="u-1.3" who="#MaciejRataj">Zawiadamiam Izbę, że p. Minister Sprawiedliwości nadesłał mi wniosek prokuratora przy sądzie okręgowym w Grudziądzu o wyjednanie zezwolenia na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej posłów: Moritza i Pankratza za występek, przewidziany w § 131 kodeksu karnego, oraz wniosek sędziego śledczego IV rewiru m. st. Warszawy o wyjednanie zezwolenia Sejmu na pociągnięcie posłów: Moraczewskiego, Mariana Malinowskiego, Zygmunta Piotrowskiego, Bobrowskiego, Żuławskiego, Kwapińskiego, Arcyszewskiego, Pączka, Pużaka, Barlickiego, Badziana, Dzięgielewskiego, Śledzińskiego, Pudlarza, Dobrowolskiego, Pławskiego, Niskiego, Biniszkiewicza, Cupiała, Ziemięckiego, Regera i Artura Hausnera do odpowiedzialności karnej z art. 532 ust. 3 kodeksu karnego. Te dwa wnioski odsyłam do Komisji Regulaminowej i Nietykalności Poselskiej.</u>
          <u xml:id="u-1.4" who="#MaciejRataj">Posłowie Ładzina, Toczek, Berek, Adamek, Byrka, Zerbe i Cieplak usprawiedliwiają swą nieobecność w Sejmie.</u>
          <u xml:id="u-1.5" who="#MaciejRataj">Udzieliłem urlopów posłom: Dolanowiczowi na 1 dzień, Michalskiemu na 2 dni, Frostigowi i Zdziechowskiemu na 3 dni, Kwiatkowskiemu na tydzień.</u>
          <u xml:id="u-1.6" who="#MaciejRataj">Proszą Izbę o udzielenie urlopów posłowie: Kozicki na 8 dni, Sołtyk, Bartel, Ton, Osiecki do końca bieżącej sesji. Nie słyszę protestu, uważam, że na udzielenie tych urlopów Izba się zgadza.</u>
          <u xml:id="u-1.7" who="#MaciejRataj">Przystępujemy do porządku dziennego: sprawozdanie Komisji Skarbowej o zaproponowanych przez Senat poprawkach do projektu ustawy o monopolu spirytusowym (druk nr. 1417 i odbitka roneo nr 126.)</u>
          <u xml:id="u-1.8" who="#komentarz">(P. Łańcucki: Proszę o głos w sprawie formalnej.)</u>
          <u xml:id="u-1.9" who="#MaciejRataj">Niema żadnej sprawy formalnej obecnie.</u>
          <u xml:id="u-1.10" who="#komentarz">(P. Łańcucki: Szanowni Panowie, niedawno temu... Wielka wrzawa, Marszałek dzwoni)</u>
          <u xml:id="u-1.11" who="#MaciejRataj">Przerywam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-1.12" who="#komentarz">(Po przerwie.)</u>
          <u xml:id="u-1.13" who="#MaciejRataj">Otwieram przerwane posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-1.14" who="#komentarz">(P. Łańcucki: Proszę o głos, Panie Marszałku)</u>
          <u xml:id="u-1.15" who="#MaciejRataj">Obecnie do sprawy formalnej nie mogę udzielić głosu. Przystępujemy do porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-1.16" who="#komentarz">(P. Łańcucki: Panie Marszałku, ja proszę o głos w sprawie formalnej.)</u>
          <u xml:id="u-1.17" who="#MaciejRataj">Regulamin nie pozwala mi udzielić głosu w sprawie formalnej i musi się Pan stosować do regulaminu jak wszyscy.</u>
          <u xml:id="u-1.18" who="#komentarz">(P. Łańcucki: Panie Marszałku sprawy są ważne. Głos: Ileś Pan złota dostał?)</u>
          <u xml:id="u-1.19" who="#MaciejRataj">Głos ma p. Jaroszyński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#MarianJaroszyński">Wysoki Sejmie! Komisja Skarbowa rozpatrzywszy poprawki Senatu przychodzi z następującemi wnioskami:</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#MarianJaroszyński">Uważając poprawkę do art. 3 za czysto stylistyczną i mającą zupełnie drugorzędne znaczenie, komisja proponuje ją odrzucić.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#MarianJaroszyński">Co do art. 4 — proponuję poprawkę przyjąć.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#MarianJaroszyński">Co do art. 5 — chociaż poprawka ta jest merytorycznie słuszna, to jednak przez skreślenie drugiego ustępu i opuszczenie miejsca odbioru jako też wstawienia ustępu o dostawie wąskotorowemi kolejkami, stała się dla Sejmu niemożliwą do przyjęcia, gdyż wtedy powstałaby luka w ustawie. Dlatego też całą tę zmianę poprawki komisja proponuje odrzucić.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#MarianJaroszyński">Co do art. 8 to komisja, wychodząc z założenia, że każdy z przedsiębiorców powinien mieć swoje beczki, gdyż rządowe beczki nie są u nas jeszcze w należytem poszanowaniu, stanowczo sprzeciwiła się pierwszej poprawce i wnosi o odrzucenie. Drugą poprawkę do art. 8 proponuję przyjąć.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#MarianJaroszyński">Komisja jest również za przyjęciem poprawki do art. 14, proponuje zaś ze względu na walkę z alkoholizmem odrzucić poprawki do art. 26.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#MarianJaroszyński">Również sprzeciwia się poprawce do art. 32. Ma ona charakter raczej stylistyczny, ale może nasunąć przy interpretowaniu pewne wątpliwości. Przyjmuje poprawkę do art. 33, sprzeciwia się poprawce do art. 34, gdyż wywar może być zużyty w racjonalnem gospodarstwie nie tylko przez spasanie. Wypowiada się za przyjęciem poprawki do art. 35, sprzeciwia się poprawce do art. 41, która zaciemnia tylko tekst pierwotny. Wypowiada się za przyjęciem poprawki do art. 45, zaś za odrzuceniem poprawki do art. 47 i 49.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#MarianJaroszyński">Co do art. 52 to komisja sprzeciwia się poprawce Senatu, gdyż ma ona znaczenie interpretacji woli prawodawcy. Prawo odpędu 75 hl 100% spirytusu dla gorzelni owocowych jest określone jako minimum, a przez przyjęcie poprawki Senatu stałoby się maksymum. Dlatego też proponujemy tę poprawkę odrzucić celem wyraźnego zamarkowania woli prawodawcy.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#MarianJaroszyński">Komisja wypowiada się za przyjęciem poprawki do art. 53, oraz do 56. Proponuje odrzucenie poprawki do art. 63 i 68, a proponuje przyjęcie poprawki do art. 79.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#MarianJaroszyński">Do art. 86 komisja proponuje przyjęcie wszystkich trzech poprawek jako tylko stylistyczno-technicznych. Poprawkę do art. 94 proponuję przyjąć.</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#MarianJaroszyński">Upraszam Wysoką Izbę o głosowanie za temi poprawkami.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#MaciejRataj">Przystępujemy do głosowania, proszę o zajęcie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#MaciejRataj">Do art. 3 jest poprawka Senatu i wniosek komisji o odrzucenie. Czy kto z Panów sprzeciwia się odrzuceniu? Niema sprzeciwu, jest jednomyślność, a więc i kwalifikowana większość za odrzuceniem. Poprawka Senatu odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#MaciejRataj">Do art. 4 do punktu a) jest poprawka Senatu i wniosek komisji o przyjęcie. Czy kto z Panów sprzeciwia się przyjęciu? Niema sprzeciwu, poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#MaciejRataj">Do art. 5 jest kilka poprawek Senatu i wniosek komisji o odrzucenie. Czy kto z Panów sprzeciwia się odrzuceniu? Niema sprzeciwu, jest jednomyślność, a więc i kwalifikowana większość za odrzuceniem. Poprawki Senatu do art. 5 odrzucone.</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#MaciejRataj">Do art. 8 są dwie poprawki Senatu. Komisja wnosi o odrzucenie pierwszej poprawki. Czy kto z Panów jest przeciw odrzuceniu pierwszej poprawki Senatu?. Niema sprzeciwu, jest jednomyślność, a więc i kwalifikowana większość za odrzuceniem, poprawka odrzucona. Co do drugiej poprawki Senatu do ant. 8, to komisja wnosi przyjęcie. Czy kto z Panów jest przeciw przyjęciu? Niema sprzeciwu, druga poprawka Senatu do art. 8 przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#MaciejRataj">Do art. 14 jest poprawka Senatu i wniosek komisji o przyjęcie. Czy jest sprzeciw przeciw przyjęciu? Niema sprzeciwu, poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-3.6" who="#MaciejRataj">Do art. 6 jest poprawka Senatu i wniosek komisji o odrzucenie. Czy kto z Panów sprzeciwia się odrzuceniu? Niema sprzeciwu, jest jednomyślność, a więc i kwalifikowana większość za odrzuceniem. Poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-3.7" who="#MaciejRataj">Do art. 32 jest poprawka Senatu i wniosek komisji o odrzucenie. Czy kto z Panów jest przeciw odrzuceniu. Niema sprzeciwu, jest jednomyślność, a więc i kwalifikowana większość za odrzuceniem, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-3.8" who="#MaciejRataj">Do art. 33 jest poprawka Senatu i wniosek komisji o przyjęcie. Czy kto sprzeciwia się przyjęciu? Niema sprzeciwu, poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-3.9" who="#MaciejRataj">Do art. 34 jest poprawka Senatu i wniosek komisji o odrzucenie. Czy kto z Panów jest przeciw odrzuceniu? Niema sprzeciwu, jest jednomyślność, a więc i kwalifikowana większość za odrzuceniem. Poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-3.10" who="#MaciejRataj">Do art. 35 jest poprawka Senatu i wniosek komisji o przyjęcie. Czy jest sprzeciw przeciw przyjęciu? Niema sprzeciwu, poprawka Senatu do art. 35 przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-3.11" who="#MaciejRataj">Do art. 41 jest poprawka Senatu, wniosek komisji o odrzucenie. Czy kto z Panów jest przeciwny odrzuceniu? Jednomyślność za odrzuceniem — poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-3.12" who="#MaciejRataj">Do art. 45 poprawka Senatu, wniosek komisji o przyjęcie. Czy kto z Panów sprzeciwia się przyjęciu? Niema sprzeciwu — poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-3.13" who="#MaciejRataj">Do art. 47 poprawka Senatu, wniosek komisji o odrzucenie. Czy kto z Panów sprzeciwia się odrzuceniu? Jednomyślność za odrzuceniem — poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-3.14" who="#MaciejRataj">Do art. 49 poprawka Senatu, wniosek komisji o odrzucenie. Czy kto z Panów sprzeciwia się odrzuceniu? Jednomyślność za odrzuceniem — poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-3.15" who="#MaciejRataj">Do art. 52 poprawka Senatu, wniosek komisji o odrzucenie. Czy kto z Panów sprzeciwia się odrzuceniu? Jednomyślność za odrzuceniem — poprawki odrzucone.</u>
          <u xml:id="u-3.16" who="#MaciejRataj">Do art. 53 poprawka Senatu, wniosek komisji o przyjęcie. Czy kto z Panów sprzeciwia się przyjęciu? Niema sprzeciwu — poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-3.17" who="#MaciejRataj">Do art. 56 poprawka Senaty wniosek komisji o przyjęcie. Czy kto z Panów sprzeciwia się przyjęciu? Niema sprzeciwu — poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-3.18" who="#MaciejRataj">Do art. 63 poprawka Senatu, wniosek komisji o odrzucenie. Czy kto z Panów sprzeciwia się odrzuceniu? Jednomyślność za odrzuceniem — poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-3.19" who="#MaciejRataj">Do art. 68 poprawka Senatu, wniosek komisji o odrzucenie. Czy kto z Panów sprzeciwia się odrzuceniu? Jednomyślność za odrzuceniem — poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-3.20" who="#MaciejRataj">Do art. 79 poprawka Senatu, wniosek komisji o przyjęcie. Czy kto z Panów sprzeciwia się przyjęciu? Niema sprzeciwu — poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-3.21" who="#MaciejRataj">Do art. 86 mamy kilka poprawek Senatu, wniosek komisji o przyjęcie. Czy kto z Panów sprzeciwia się przyjęciu tych trzech poprawek? Niema sprzeciwu — wszystkie trzy poprawki przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-3.22" who="#MaciejRataj">Do art. 88 poprawka Senatu, wniosek komisji o przyjęcie. Czy kto z Panów sprzeciwia się przyjęciu? Niema sprzeciwu — poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-3.23" who="#MaciejRataj">Wreszcie do 94 art. jest poprawka Senatu, wniosek komisji o przyjęcie. Czy jest sprzeciw? Niema sprzeciwu — poprawka przyjęta. W ten sposób ten punkt porządku wyczerpany. Ustawę z temi zmianami prześlę do ogłoszenia.</u>
          <u xml:id="u-3.24" who="#MaciejRataj">Punkt b) na prośbę p. referenta odłożymy na koniec po punkcie h). Obecnie przystępujemy do punktu c): poprawki Senatu do ustawy o uregulowaniu stosunków celnych (druk nr 1233 i odbitka roneo nr 127). Jako sprawozdawca głos ma p. Gościcki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#JerzyGościcki">Komisja Skarbowa i Przemysłowo-Handlowa wypowiedziała się za przyjęciem pierwszych dwóch poprawek, za odrzuceniem pozostałych. Dyskusja wywiązała się nad drugą poprawką Senatu, dotyczącą punktu a) art. 7. Poprawki Senatu zmierzały do tego, ażeby uniemożliwić Rządowi nakładanie ceł wywozowych na artykuły pochodzenia rolniczego. Poprawki Senatu były więc zgodne ze stanowiskiem Sejmu, które wyraziło się w uchwale, powziętej przed kilku tygodniami, wzywającej Rząd, aby zaniechał pobierania opłat wywozowych od artykułów rolniczych, eksportowanych za granicę. Z drugiej' strony jednak poprawki Senatu pociągnęłyby za sobą pewne ujemne następstwa, gdyż uniemożliwiłyby zatrzymanie w kraju pasz, co jest koniecznem ze względu na potrzeby rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#JerzyGościcki">W trakcie dyskusji p. Premier złożył oświadczenie, dotyczące stosowania polityki ceł wywozowych na przyszłość. Mianowicie p. Premier oświadczył, że Rząd będzie stosować cła wywozowe w ten sposób, że wszystkie artykuły rolnicze będą wolne od ceł wywozowych, a cła wywozowe będą obciążały tylko żyto w wysokości 10 zł. od tonny, oraz paszę. Takie stanowisko Rządu zbliża się w znacznym stopniu do stanowiska, które znalazło swój wyraz w uchwale Wysokiego Sejmu. Różnica polega jedynie na tem, że cła wywozowe obciążałyby również przez czas pewien żyto. Ze względu na to, że artykuł ten posiada szczególnie ważne znaczenia dla wyżywienia ludności i że cena żyta wywiera silny wpływ na ceny wszystkich innych artykułów, połączone komisje zgodziły się na utrzymanie cła wywozowego na żyto i wobec obowiązującego oświadczenia p. Premiera, że wszystkie inne artykuły rolnicze, prócz pasz, nie będą obciążone cłami, postanowiły wystąpić z wnioskiem o odrzucenie tej poprawki Senatu.</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#JerzyGościcki">Pozostałe poprawki ze względów, nad któremi tutaj nie mogę się rozwodzić, połączone komisje uznały za stosowne odrzucić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#MaciejRataj">Przystępujemy do głosowania. Do art. 6 jest poprawka Senatu. Wniosek komisji jest o przyjęcie tej poprawki. Czy kto z Panów sprzeciwia się temu? Nikt — przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#MaciejRataj">Przystępujemy do art. 7. Do tego artykułu jest 5 poprawek. Senatu. Komisja wnosi o przyjęcie pierwszej, a odrzucenie wszystkich dalszych. Najpierw będziemy głosowali nad pierwszą poprawką. Czy kto z Panów jest przeciw jej, przyjęciu? Niema sprzeciwu — poprawka ta została przyjęta. Jeżeli nie będzie innego wniosku, będziemy głosowali nad odrzuceniem wszystkich dalszych poprawek. Czy kto z Panów jest przeciw odrzuceniu wszystkich dalszych poprawek wbrew wnioskowi Komisji? Jednomyślność za odrzuceniem wszystkich poprawek Senatu do art. 7. Wszystkie poprawki odrzucone.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#MaciejRataj">Do art. 8 mamy trzy poprawki Senatu. Wniosek komisji jest o odrzucenie wszystkich tych trzech poprawek. Czy jest sprzeciw? Jednomyślność za odrzuceniem, poprawki odrzucone.</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#MaciejRataj">Do art. 12 jest poprawka Senatu i wniosek komisji o odrzucenie. Czy kto z Panów się sprzeciwia odrzuceniu? Jednomyślność za odrzuceniem, a więc i kwalifikowana większość. Poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-5.4" who="#MaciejRataj">W ten sposób ten punkt porządku dziennego został załatwiony. Ustawę odeślę z przyjętemi poprawkami do ogłoszenia.</u>
          <u xml:id="u-5.5" who="#MaciejRataj">Następuje punkt d) o karach za zwłokę (druk nr 1379 i odb. roneo nr 127). Jako sprawozdawca głos ma p. Manaczyński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#JózefManaczyński">Wysoka Izbo! W projekcie ustawy o pobieraniu od zaległości w podatkach bezpośrednich oraz należytościach stemplowych kar za zwłokę i odsetek za odroczenie, tudzież kosztów egzekucyjnych, Senat wprowadził poprawkę w art. 5. Jest w pierwotnem brzmieniu projektu postanowienie, że przy obliczaniu kar za zwłokę i odsetek za odroczenie — miesiąc zaczęty liczy się za cały. Senat wprowadził poprawkę w tym duchu, że obliczanie tych odsetek ma być półmiesięczne, a nie całomiesięczne. W imieniu Komisji Skarbowej mam zaszczyt przedstawić wniosek o odrzucenie poprawki Senatu, a to z tego -powodu, że najpierw tego rodzaju postanowienie wymagać będzie zwiększonej pracy w urzędach, a tem samem ewentualnie spowoduje konieczność podwyższenia stanu etatowego; powtóre należy się liczyć także z tem, że postanowienie takie musiałoby zmniejszyć wpływy Skarbu Państwa z kar za zwłokę i z odsetków za odroczenie do kwot takich, które nie mogłyby pokryć kosztów egzekucji, a pokrycie tych kosztów z innych źródeł dochodu Państwa jest niedopuszczalne. Z tego powodu proszę o odrzucenie poprawki Senatu, zgodnie z wnioskiem komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#MaciejRataj">Przystępujemy do głosowania. Do art. 5 została zgłoszona poprawka Senatu, wniosek komisji idzie w kierunku odrzucenia poprawki Senatu. Czy kto sprzeciwia się odrzuceniu? Niema sprzeciwu, jest jednomyślność, a zatem i kwalifikowana większość za odrzuceniem. Poprawka odrzucona. Ustawę tę prześlę p. Prezydentowi Rzeczypospolitej, do ogłoszenia.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#MaciejRataj">Przystępujemy do p. e): sprawozdanie Komisji Skarbowej o zaproponowanej przez Senat poprawce do projektu ustawy w sprawie zmiany niektórych opłat stemplowych i komunalnych (druk nr 1343 i odbitka roneo nr 127). Jako sprawozdawca głos ma p. Manaczyński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#JózefManaczyński">Wysoka Izbo! Do ustawy przyjętej już w Sejmie w trzeciem czytaniu, a traktującej o zmianie niektórych przepisów o opłatach stemplowych i komunalnych, Senat zaprowadził poprawkę w art. 5. W tym artykule jest mowa o dniu wejścia w życie tej ustawy i określa się ten termin na 7 dni od dnia ogłoszenia. Senat proponuje poprawkę, że termin wejścia w życie tej ustawy w tym punkcie odracza się do 1 stycznia 1925 r.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#JózefManaczyński">Jak wiadomo, przy uchwalaniu tej ustawy, która w pierwotnie przedłożonem brzmieniu przez Rząd miała wygląd inny, wprowadzono art. 2, w którym przy obniżeniu stawek podatkowych od aktów alienacyjnych i sprzedaży nieruchomości, pobieranych na rzecz Skarbu Państwa, wprowadzono równocześnie obniżenie opłat komunalnych, pobieranych na rzecz ciał komunalnych.</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#JózefManaczyński">Otóż rzecz jest zupełnie naturalna, że gdy w 7 dni po ogłoszeniu ustawa wejdzie w życie, to w budżetach ciał samorządowych nastąpiłaby luka, która nie będzie niczem zapełniona. Jest to rzecz niedopuszczalna, dlatego też poprawkę Senatu komisja jednogłośnie uznała za uzasadniona i przedstawia Wysokiej Izbie wniosek o przyjęcie tej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#MaciejRataj">Przystępujemy do głosowania. Do art. 5 jest poprawka Senatu i wniosek komisji o przyjęcie jej. Czy ktokolwiek sprzeciwia się? Nikt. Poprawka przyjęta. Z tą poprawką prześlę ustawę p. Prezydentowi Rzeczypospolitej do ogłoszenia.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#MaciejRataj">Przystępujemy do punktu f): sprawozdanie Komisji Skarbowej o poprawkach, zaproponowanych przez Senat, do projektu ustawy o wprowadzeniu niektórych zmian w ustawie o tymczasowem uregulowaniu finansów komunalnych (druk nr 1398 i odbitka roneo nr 127). Jako sprawozdawca głos ma p. Rymar.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#StanisławRymar">Wysoki Sejmie! Na pokrycie deficytów, które mają gminy wiejskie w b. zaborze rosyjskim, Sejm uchwalił dać pełnomocnictwa zarządom gminnym na podniesienie podatku gruntowego w stosunku 1 zł. na 1 mórg. Senat rozszerzył te pełnomocnictwa także na opłaty od patentów. Komisja Skarbowa Sejmu proponuje przyjęcie tej poprawki Senatu.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#StanisławRymar">Ponadto Senat przywrócił tekst odrzucony w trzeciem czytaniu w Sejmie, dotyczący przejściowego okresu dla gminy krakowskiej, i lwowskiej z prawem utrzymania akcyzy na rok 1925. Większość komisji proponuje przyjęcie tej poprawki Senatu. Natomiast poprawkę Senatu, zwężającą prawo gmin wiejskich do nakładania dodatków do podatków tylko do wysokości pół złotego od morga komisja odrzuciła i proponuje Sejmowi odrzucenie tej poprawki. Proszę o przyjęcie wniosków komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#MaciejRataj">Przystępujemy do głosowania. Do art. 1 są zgłoszone trzy poprawki Senatu. Wniosek komisji jest o przyjęcie pierwszej i ostatniej, a odrzucenia drugiej. Głosować najpierw będziemy nad pierwszą poprawką Senatu. Wniosek komisji jest o przyjęcie. Czy jest sprzeciw? Niema sprzeciwu — przyjęta. Co do drugiej poprawki wniosek komisji jest o odrzucenie. Czy jest kto przeciw odrzuceniu? Niema sprzeciwu, jest jednomyślność za odrzuceniem — odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#MaciejRataj">Co do trzeciej' komisja wnosi o przyjęcie. Jest to konsekwencją pierwszej poprawki, mogę więc uważać ją za przyjętą.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#MaciejRataj">Do art. 2 mamy dwie poprawki Senatu. Co do pierwszej, komisja wnosi o przyjęcie. Czy jest sprzeciw? Niema sprzeciwu, poprawka przyjęta. Co do drugiej poprawki, jest wniosek mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#komentarz">(P. Langer: Prosimy o imienne głosowanie.)</u>
          <u xml:id="u-11.4" who="#MaciejRataj">Nie mogę go jednak traktować, jako wniosku mniejszości, gdyż zgłoszony został w chwili głosowania. Będziemy więc głosowali nad wnioskiem komisji o przyjęcie, a Panowie, którzy są przeciwni, dadzą temu wyraz przez zwykłe głosowanie. Jest wniosek o imienne głosowanie. Proszę o poparcie. Biuro jest zgodne, że poparcie jest niedostateczne. Proszę Posłów, którzy zgodnie z wnioskiem komisji są za przyjęciem poprawki Senatu, żeby wstali. Biuro nie jest zgodne, w myśl więc zwyczaju, przyjętego u nas, że głosy przeciwne liczą się, jako głosy za odrzuceniem, muszę stwierdzić, przy braku większości za przyjęciem, czy jest kwalifikowana większość za odrzuceniem. Zarządzam przeto głosowanie przez drzwi. Proszę Posłów, którzy są za wnioskiem komisji, żeby przeszli przez drzwi z napisem „tak”.</u>
          <u xml:id="u-11.5" who="#komentarz">(Po głosowaniu.)</u>
          <u xml:id="u-11.6" who="#MaciejRataj">Jeden z panów sekretarzy odszedł wcześniej nim głosowanie zostało zakończone. Przez jedne drzwi posłowie mogli przechodzić, przez drugie nie. Wobec tego muszę zarządzić głosowanie poraz wtóry, bo tamte nie jest dokonane. Proszę Posłów, którzy są za przyjęciem poprawki Senatu, ażeby przeszli przez drzwi z napisem „tak”.</u>
          <u xml:id="u-11.7" who="#komentarz">(Po głosowaniu.)</u>
          <u xml:id="u-11.8" who="#MaciejRataj">Wynik głosowania jest następujący: Za przyjęciem poprawki Senatu głosowało posłów 136, przeciw 67. Poprawka została przyjęta. Ustawę odeślę do ogłoszenia.</u>
          <u xml:id="u-11.9" who="#MaciejRataj">Przystępujemy do p. g): sprawozdanie komisji Skarbowej o poprawkach, zaproponowanych przez Senat, do projektu ustawy o poborze przez Skarb akcji nowych emisji (druk nr 1301 i odbitka nr 127). Jako sprawozdawca ma głos p. Diamand.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#HermanDiamand">Wysoki Sejmie! Senat poczynił poprawki w ustawie o zakupie akcji przez Państwo tych przedsiębiorstw, które wywiozły akcje do Rosji, a złożone były przed lipcem 1914 r. Senat zmienił lipiec na sierpień i przez to powiększył ilość tych przedsiębiorstw, których akcjonariusze znajdują ochronę Państwa.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#HermanDiamand">Komisja Skarbowa uchwaliła polecić Wysokiej Izbie przyjęcie poprawki Senatu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#MaciejRataj">Przystępujemy do głosowania. Senat do projektu ustawy proponowanego przez Sejm uchwalił jedną poprawkę. Wniosek komisji jest o przyjęcie. Czy kto z Panów sprzeciwia się przyjęciu? Niema sprzeciwu, poprawka Senatu została przyjęta. Z tą poprawką ustawę odeślę do ogłoszenia p. Prezydentowi Rzeczypospolitej.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#MaciejRataj">Przystępujemy do p. h): Sprawozdanie Komisji Skarbowej o poprawkach, zaproponowanych przez Senat, do projektu ustawy o bezpłatnem odstąpieniu m. Puławom gruntu pod cmentarz, (druk nr 740 i odbitka roneo nr 127). Jako sprawozdawca ma głos p. Ilski.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#komentarz">(Głos: Nieobecny.)</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#MaciejRataj">P. Ilski nieobecny nie życzy sobie głosu, przystępujemy do głosowania. Do projektu ustawy, uchwalonej przez Sejm, Senat przyjął dwie poprawki. Komisja wnosi o odrzucenie obu. Czy kto sprzeciwia się odrzuceniu? Niema sprzeciwu, jest jednomyślność za odrzuceniem, a zatem poprawki te są odrzucone.</u>
          <u xml:id="u-13.4" who="#MaciejRataj">Obecnie powrócimy do punktu b): sprawozdanie Komisji Skarbowej o zaproponowanych przez Senat poprawkach do projektu ustawy o naprawie Skarbu, (druk nr 1378 i odbitka roneo nr 127). Jako sprawozdawca głos ma p. Chaciński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#JózefChaciński">Wysoki Sejmie! Komisja Skarbowa, rozpatrując poprawki wprowadzone przez Senat do ustawy uchwalonej przez Sejm, zaakceptowała wszystkie poprawki poczynione przez Senat, a mianowicie w ust. A w punkcie 9) słowa: „zrewidowanie koncesji ze Skarbu Państwa” zastąpić słowami: „zrewidowanie koncesji rządowych”.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#JózefChaciński">W ust. E w punkcie 2 komisja przyjąć proponuje poprawkę, aby stówa: „przez te instytucje” zastąpić słowami: „przez instytucje bankowe”.</u>
          <u xml:id="u-14.2" who="#JózefChaciński">W ust E po punkcie 2 wstawić nowy punkt jako 4 treści następującej: „unormowanie sposobu lokowania kapitałów przez osoby prawa publicznego (fundacje) i osoby niewłasnowolne, jak również kaucji i depozytów sądowych”. Jest więc to punkt, który został w projekcie rządowym przez Sejm skreślony, natomiast przez Senat został ten ustęp reaktywowany i przez Komisję Skarbową Sejmu przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-14.3" who="#JózefChaciński">Następnie w nowej numeracji, która się obecnie zmieni, w p. 5 nowym, a dawnym 4 dodano w końcu następujące słowa: „i spółek akcyjnych na spółki z ograniczoną odpowiedzialnością”.</u>
          <u xml:id="u-14.4" who="#JózefChaciński">Senat wprowadza w końcu tego artykułu dodatkowe 2 ustępy H) i J), które były w początkowym projekcie rządowym, a które przez Sejm zostały odrzucone. Punkty te brzmią:</u>
          <u xml:id="u-14.5" who="#JózefChaciński">„H. Ograniczenie w porozumieniu z władzami kościoła katolickiego ilości świąt, jako dni wolnych od pracy”.</u>
          <u xml:id="u-14.6" who="#JózefChaciński">„I. Ustalenie prawa własności tych nieruchomości, których tytuł własności jest sporny przy wykładni traktatów pokojowych, zawartych w Wersalu i Saint-Germain, jednak przy zabezpieczeniu na tych nieruchomościach wszelkiej ewentualnej odpowiedzialności finansowej Państwa, wynikającej z tych traktatów”.</u>
          <u xml:id="u-14.7" who="#JózefChaciński">Proszę w imieniu Komisji Skarbowej o przyjęcie tych poprawek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#MaciejRataj">Głos ma p. Poniatowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#JuliuszPoniatowski">Wysoka Izbo! W ostatniej swojej poprawce proponuje nam Senat wprowadzenie do pełnomocnictw ustępu, któryby dał prawo Rządowi uregulowania sprawy dóbr Włoszkowice i dóbr Żywieckich. Znaną już jest istota tej sprawy z poprzednich rozpraw Sejmu. Chcę uprzytomnić obecnie Izbie, że w tej sprawie jesteśmy świadkami wielokrotnych zmian stanowiska Rządu.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#JuliuszPoniatowski">Mieliśmy szczęście otrzymać wiele projektów rządowych. ostatecznego uregulowania prawa własności dóbr z tytułu traktatu w Saint-Germain, na rzecz Państwa Polskiego. Coprawda byliśmy również nieszczęśliwymi obserwatorami tego zupełnie szczególnego zjawiska, że generalna prokuratoria Państwa, urząd jak najbardziej powołany do obrony interesów Skarbu, nie zaniedbał żadnej sposobności, ażeby dać wyraz swojemu poglądowi na sprawę, że należy te traktaty interpretować na niekorzyść Skarbu Państwa.</u>
          <u xml:id="u-16.2" who="#komentarz">(Głos na lewicy: Skandal.)</u>
          <u xml:id="u-16.3" who="#JuliuszPoniatowski">To dziwne pomieszanie pojęć w naszej generalnej prokuratorii zasługuje zaiste na wymienienie jako jeden z najbardziej niewiarogodnych wypadków w dziejach Państwa. W ostatnich tygodniach mamy do zanotowania, że Rząd całkiem spokojnie i bez sprzeciwu przyjął skreślenie tego ustępu z pełnomocnictw Tenże sam Rząd jednak przeprowadził to w senacie. Cóż się stało? Co się zmieniło? Przyszedł nowy Minister Spraw Zagranicznych. Mozę dla niego jest niesłychanie ważnem wykonanie tych zobowiązań, które w pewnej mierze były przez niego zaciągane. Sądzimy jednak, że należy jeszcze raz wskazać Rządowi tę drogę, że istnieje tysiąc sposobów innych uregulowania zobowiązań, a nie koniecznie spłacanie ich polską ziemią. Tam gdzie mamy przeświadczenie, że dla Państwa Polskiego posiadanie wielkich dwóch obszarów ziemskich, na samej granicy Państwa położonych, w stosunkach politycznych skomplikowanych, jest wielce pożądane, tam mamy prawo wymagać od Rządu ażeby, o ile pozaciągał zobowiązania polityczne zewnętrzne, uregulował je inaczej niż tą ziemią. Posiadanie tych obszarów dla Państwa Polskiego jest pierwszorzędnego znaczenia i sądzimy, że Rząd powinien decyzję Sejmu pod tym względem przyjąć na ten raz spokojnie i sądzimy, że Sejm swego stanowiska nie zmieni i że tak jak poprzednio nie zgodził się na interpretowanie traktatów międzynarodowych na niekorzyść Państwa Polskiego, tak i teraz da temu świadectwo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#MaciejRataj">Głosu nikt więcej nie żąda. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#MaciejRataj">Do art. 1 mamy szereg poprawek Senatu. Najpierw poprawka, którą Panowie mają pod 1, wniosek komisji jest o przyjęcie. Czy kto z Panów sprzeciwia się przyjęciu? Niema sprzeciwu — przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-17.2" who="#MaciejRataj">Dalej poprawka Senatu pod 2, wniosek komisji o przyjęcie. Czy kto z Panów sprzeciwia się przyjęciu? Niema sprzeciwu — przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-17.3" who="#MaciejRataj">Poprawka Senatu pod 3, wniosek komisji o przyjęcie. Czy jest sprzeciw? Niema sprzeciwu, poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-17.4" who="#MaciejRataj">Poprawka Senatu pod 4 i wniosek komisji o przyjęcie. Czy jest sprzeciw? Niema sprzeciwu, poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-17.5" who="#MaciejRataj">Poprawka Senatu pod 5 i wniosek Komisji o przyjęcie. Czy jest sprzeciw? Niema sprzeciwu, poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-17.6" who="#MaciejRataj">Poprawka Senatu pod 6 i wniosek komisji o przyjęcie. Czy jest sprzeciw?</u>
          <u xml:id="u-17.7" who="#komentarz">(Głos. Tak.)</u>
          <u xml:id="u-17.8" who="#MaciejRataj">Wobec tego zarządzam głosowanie. Głosujemy obecnie nad wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu pod p. 6.</u>
          <u xml:id="u-17.9" who="#komentarz">(P. Poniatowski: Proszę o głos w sprawie głosowania.)</u>
          <u xml:id="u-17.10" who="#MaciejRataj">W sprawie głosowania, głos ma p. Poniatowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#JuliuszPoniatowski">Panie Marszałku proszę o rozdzielenie, głosowanie osobne nad p. H) i osobne nad p. I). Co do p. I), prosimy o imienne głosowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#MaciejRataj">Będziemy głosowali najpierw nad p. H) i nad wstępem do p. H), tylko oczywiście 2 nowe ustępy pozostają narazie jeszcze w zawieszeniu, bo zależy to od tego czy p. I) zostanie przyjęty. Jeżeli nie zostanie przyjęty, to wstęp pod 6 ulegnie oczywiście odpowiedniej stylistycznej zmianie. Czy jest sprzeciw co do p. H)?</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#komentarz">(Głos: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#MaciejRataj">Wobec tego nad p. H) zarządzam głosowanie. Proszę Posłów, którzy są za przyjęciem poprawki pod 6 p. H), żeby wstali. Biuro jest zgodne, że stoi większość, poprawka przyjęta. Przystępujemy obecnie do głosowania nad p. I). Tu mamy dwa wnioski. Najpierw, żeby się odbyło imienne głosowanie, a oprócz tego był wniosek p. Kozłowskiego, żeby głosować osobno nad słowami „.Saint-Germain”.</u>
          <u xml:id="u-19.3" who="#komentarz">(P. Putek: Proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-19.4" who="#MaciejRataj">W sprawie formalnej głos ma p. Putek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#JózefPutek">Nasz klub wniósł poprawkę, żeby skreślić słowa: „Saint-Germain”, tymczasem ta poprawka nie została dopuszczana. Więc dziwię się, dlaczego poprawka p. Kozłowskiego miałaby być głosowana?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#MaciejRataj">Powiedziałem, że poprawka przy głosowaniu nad poprawką Senatu jest niedopuszczalna, ale ani przez chwilę nie uważałem wniosku p. Kozłowskiego za poprawkę, lecz tylko za wniosek w sprawie głosowania.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#komentarz">(P. Putek: W takim razie proszę o oddzielne głosowanie także nad słowami „Saint-Germain”.)</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#MaciejRataj">O to chodzi właśnie p. Kozłowskiemu i widzę tu zgodę wniosku p. Putka z wnioskiem p. Kozłowskiego.</u>
          <u xml:id="u-21.3" who="#MaciejRataj">Przystępujemy do głosowania. Głosować będziemy naprzód nad punktem I) z wyłączeniem słów „Saint-Germain”. — Jest wniosek p. Putka o głosowanie imienne. Proszę Posłów, którzy popierają ten wniosek, aby wstali. Biuro jest zgodne, że poparcie jest dostateczne. Zarządzam głosowanie imienne. Proszę Posłów, którzy są za punktem I) z wyłączeniem narazie słów „Saint-Germain”, aby oddali kartki z napisem „tak”.</u>
          <u xml:id="u-21.4" who="#komentarz">(Po chwili.)</u>
          <u xml:id="u-21.5" who="#MaciejRataj">Niech się Panowie wstrzymają z oddawaniem kartek. Wnioskodawcy, którzy zabierali głos w sprawie głosowania postawili fałszywie swoje wnioski. Jednemu z nich chodzi, ażeby głosować przeciwko umieszczeniu słów „w Wersalu”, a p. Kozłowskiemu, ażeby głosować przeciw umieszczeniu: „Saint-Germain”. Obecnie zgłoszono się do mnie z reklamacją, ażeby wstrzymać głosowanie i zarządzić je od początku. Wobec tego, będziemy głosować tak, ażeby móc zadośćuczynić obu wnioskom w sprawie głosowania.</u>
          <u xml:id="u-21.6" who="#komentarz">(Głos: P. Putek postawił wniosek o skreślenie.)</u>
          <u xml:id="u-21.7" who="#MaciejRataj">Nie miał prawa stawiać wniosku o skreślenie, tylko mógł prosić o poddanie osobno pod głosowanie słów: „w Wersalu”. Natomiast p. Kozłowski prosi, żeby poddać osobno pod głosowanie słowa: „St.-Germain”. Pozostawałoby nam więc głosować w sposób następujący: najpierw nad ustępem 1) bez słów „w Wersalu” i bez słów „St.-Germain”, następnie osobno nad słowami „w Wersalu”, a osobno nad słowami „St.-Germain”.</u>
          <u xml:id="u-21.8" who="#MaciejRataj">Sądzę, że' Panowie się zgodzą na to. Będziemy więc głosowali nad słowami „w Wersalu”.</u>
          <u xml:id="u-21.9" who="#komentarz">(P. Fiderkiewicz: Proszę o imienne głosowanie.)</u>
          <u xml:id="u-21.10" who="#MaciejRataj">Proszę Posłów, którzy popierają wniosek o imienne głosowanie, żeby wstali. Poparcie jest dostateczne — zarządzam imienne głosowanie. Proszę Posłów, którzy są za przyjęciem tej części poprawki Senatu, ażeby oddali kartki z napisem „tak”.</u>
          <u xml:id="u-21.11" who="#komentarz">(Po przeliczeniu głosów.)</u>
          <u xml:id="u-21.12" who="#MaciejRataj">Za poprawką głosowało posłów 18, przeciw posłów 124. Niema zwykłej większości za przyjęciem, natomiast jest kwalifikowana większość za odrzuceniem. Poprawka została odrzucona kwalifikowaną większością.</u>
          <u xml:id="u-21.13" who="#MaciejRataj">Będziemy głosowali nad słowami „Saint-Germain”. Jest wniosek o głosowanie imienne. Proszę o poparcie tego wniosku. Poparcie jest dostateczne, zarządzam więc głosowanie imienne nad tą częścią poprawki Senatu. Proszę Posłów, którzy są za przyjęciem tej części poprawki Senatu, aby oddali kartki z napisem „tak”.</u>
          <u xml:id="u-21.14" who="#komentarz">(Po przeliczeniu głosów.)</u>
          <u xml:id="u-21.15" who="#MaciejRataj">Wynik głosowania jest następujący: Za tą częścią poprawki Senatu głosowało posłów 105, przeciw 82. Jest zwykła większość za przyjęciem tej części. Teraz będziemy głosowali za przyjęciem reszty p. 1). O ile nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał resztę p. I) za przyjętą. Nie słyszę sprzeciwu, uważam resztę poprawki Senatu do p. I) za przyjętą. Do tego jest jeszcze zmiana stylistyczna, zamiast „traktatów pokojowych zawartych” ma być „traktatu pokojowego zawartego”. Z temi zmianami odeślę ustawę do ogłoszenia.</u>
          <u xml:id="u-21.16" who="#MaciejRataj">Przystępujemy teraz do p. 2 a): sprawozdanie Komisji Konstytucyjnej o poprawkach, zaproponowanych przez Senat do projektu ustawy o języku państwowem i języku urzędowania państwowych i samorządowych władz administracyjnych (druki nr 1376, 1355 i odb. roneo nr 128). Jako sprawozdawca ma głos p. Polakiewicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#KarolPolakiewicz">Wysoki Sejmie! Senat zaproponował parę poprawek do projektu ustawy o języku państwowym i języku urzędowania państwowych i samorządowych, władz administracyjnych. Komisja Konstytucyjna rozpatrzywszy te poprawki, w większości natury stylistyczno - redakcyjnej, proponuje Wysokiemu Sejmowi przyjęcie ich. W szczególności proponuję przyjęcie poprawki Senatu do tytułu i art. 1 ustawy by słowo: „państwowych” zastąpić słowem: „rządowych”, uważamy bowiem to określenie za lepsze i ściślejsze.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#KarolPolakiewicz">Za słuszną uznała Komisja Konstytucyjna poprawkę, by słowo „osób” zastąpić słowami „obywateli polskich narodowości”. Gdyż słowo obywatel określa stosunek osób fizycznych do Państwa, na którego podstawie my stanowimy prawa i nakładamy obowiązki.</u>
          <u xml:id="u-22.2" who="#KarolPolakiewicz">Za tą poprawką wypowiadam się jako sprawozdawca, gdyż klub mój przeciw tej poprawce będzie głosował.</u>
          <u xml:id="u-22.3" who="#KarolPolakiewicz">Poprawka Senatu, by tekst art. 2 zmienić i do tekstu wstawić słowa: „powiatu święciańskiego i gmin z większością litewską dawnego powiatu trockiego w okręgu administracyjnym wileńskim”, uzyskała większość w Komisji Konstytucyjnej, jednakże klub mój także przeciw tej poprawce będzie głosował.</u>
          <u xml:id="u-22.4" who="#KarolPolakiewicz">Natomiast poprawkę do art. 10, by przesunąć termin wprowadzenia w życie ustawy do 1 kwietnia 1925 r„ to znaczy o 6 miesięcy, Komisja Konstytucyjna jednomyślnie odrzuciła. Przemawiają za propozycją odrzucenia tak względy merytoryczne, jak i intencje projektodawców w Sejmie, którzy wyraźnie działając w porozumieniu z Rządem, żądali oznaczenia tego terminu, względnie nawet wcześniejszego. Odrzucenia wymaga autorytet i odpowiedzialność tej Wysokiej Izby, która dała wyraz tendencji Polski do szczerego i szybkiego rozwiązania problemu mniejszości. Pozwalam sobie jednak stwierdzić jako referent, że w proponowanej poprawce Senatu nie dopatruję się chęci zwlekania, czy zaprzepaszczania ustawy — przemawiały, o ile mi wiadomo, względy natury technicznej i konieczność przygotowania materiału urzędniczego do nowych warunków, stworzonych przez tę ustawę. Komisja Konstytucyjna powodowana jednak względami natury merytorycznej, jako też wysłuchawszy opinii p. Ministra Spraw Wewnętrznych, który w imieniu Rządu oświadczył, że akceptuje termin 1 października, proponowany przez Sejm, wnosi jednogłośnie, ażeby Wysoka Izba tę poprawkę Senatu odrzuciła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#MaciejRataj">Głos ma p. Chomiński.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#komentarz">(Głosy: Nieobecny.)</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#MaciejRataj">Przystępujemy więc do głosowania. Jest najpierw poprawka Senatu do tytułu ustawy. Wniosek komisji jest o przyjęcie. Czy jest sprzeciw? Niema sprzeciwu, poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-23.3" who="#MaciejRataj">Do art. 1 jest poprawka Senatu, którą mogę uważać za przyjętą, gdyż jest konsekwencją przyjętej dopiero co poprawki.</u>
          <u xml:id="u-23.4" who="#MaciejRataj">Do art. 2 mamy dwie poprawki Senatu. Wniosek komisji jest o przyjęcie obu.</u>
          <u xml:id="u-23.5" who="#komentarz">(P. Putek: Sprzeciwiamy się.)</u>
          <u xml:id="u-23.6" who="#MaciejRataj">Jest sprzeciw, musimy więc głosować, ale będziemy głosować nad obu poprawkami razem. Proszę tych Posłów, którzy są za przyjęciem poprawek Senatu do art. 2, ażeby wstali. Większość, poprawki przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-23.7" who="#MaciejRataj">Do art. 4 jest poprawka Senatu. Wniosek komisji jest o przyjęcie. Czy jest sprzeciw? Niema, poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-23.8" who="#MaciejRataj">Do art. 10 jest poprawka Senatu. Wniosek komisji jest o odrzucenie. Czy jest sprzeciw? Niema, sprzeciwu. Jednomyślność, a więc i kwalifikowana większość za odrzuceniem. Poprawka Senatu odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-23.9" who="#MaciejRataj">Przystępujemy do p. b): sprawozdanie Komisji Konstytucyjnej o zaproponowanych przez Senat poprawkach do projektu ustawy o języku urzędowania sądów, urzędów prokuratorskich i notariatu (druki nr 1377, 1336 i odbitka Roneo nr 128.) Jako sprawozdawca głos ma p. Kiernik.</u>
          <u xml:id="u-23.10" who="#komentarz">(Głosy: Nieobecny.)</u>
          <u xml:id="u-23.11" who="#MaciejRataj">Niema posła Kiernika, wobec tego będziemy głosować, bez referenta.</u>
          <u xml:id="u-23.12" who="#MaciejRataj">Do art. 1 tej ustawy zgłoszona została poprawka Senatu. Wniosek komisji jest o przyjęcie. Czy jest sprzeciw? Niema sprzeciwu — poprawka przyjęta. Do art. 10 jest poprawka Senatu. Wniosek komisji jest o odrzucenie. Przy poprzedniej ustawie głosowaliśmy analogiczny wniosek, nic było sprzeciwu, sądzę, że i tu nie będzie. Niema sprzeciwu, jest jednomyślność za odrzuceniem tej poprawki Senatu. Ustawa przyjęta, prześlę ja do ogłoszenia.</u>
          <u xml:id="u-23.13" who="#MaciejRataj">Przystępujemy do punktu c): sprawozdanie Komisji Konstytucyjnej o zaproponowanych przez Senat poprawkach do projektu ustawy, zawierającej niektóre postanowienia o organizacji szkolnictwa. Głos ma p. Głąbiński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#StanisławGłąbiński">Wnoszę o przyjęcie wszystkich poprawek Senatu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#MaciejRataj">Do art. 3 są dwie poprawki Senatu. Wniosek komisji jest o przyjęcie.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#komentarz">(P. Poniatowski: Prosimy o oddzielne głosowanie, ponieważ co do drugiej poprawki jest sprzeciw.)</u>
          <u xml:id="u-25.2" who="#MaciejRataj">Głosujemy więc narazie nad pierwszą poprawką do art. 3. Czy jest sprzeciw? Niema sprzeciwu, poprawka przyjęta. Do drugiej poprawki jest sprzeciw, będziemy wiec głosować. Proszę Posłowe którzy są za przyjęciem drugiej poprawki Senatu do art. 3, aby wstali. Stoi większość — poprawka przyjęta. Do art. 4 mamy poprawkę Senatu, wniosek komisji jest o przyjęcie. Czy jest sprzeciw? Niema sprzeciwu — poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-25.3" who="#MaciejRataj">Z temi zmianami ustawy odeślę do ogłoszenia.</u>
          <u xml:id="u-25.4" who="#MaciejRataj">Przystępujemy do 3 punktu porządku dziennego: sprawozdanie Komisji Rolnej o poprawkach, zaproponowanych przez Senat, do projektu ustawy o ochronie drobnych dzierżawców (druki nr 1293 i 1428.) Jako sprawozdawca głos ma p. Bobek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#PawełBobek">Wysoki Sejmie! Z poprawek Senatu, zgłoszonych do ustawy o ochronie drobnych dzierżawców, są tylko trzy merytoryczne. Pierwsza z nich dotyczy art. 1, mianowicie terminu, do którego ustawa ma mieć moc działania. Art. 1 w stylizacji sejmowej ustanawiał termin do wydania ustawy o uwłaszczeniu dzierżawców drobnych. Senat pragnie wprowadzić poprawkę, która ustanawia stały termin, mianowicie r. 1930. Komisja Rolna przychyliła się większością głosów do tego terminu.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#PawełBobek">Druga merytoryczna poprawka dotyczy art. 2. Artykuł ten obejmował obok dzierżaw, które ochrania ustawa z r. 1919 i 1920, także dzierżawy wynikłe z przymusowego zagospodarowania odłogów. Senat oświadcza się przeciw objęciu tych dzierżaw niniejszą ustawą.</u>
          <u xml:id="u-26.2" who="#PawełBobek">Komisja, rozpatrując te poprawki, przyszła do przekonania, że dzierżawy, wynikłe z zagospodarowania odłogów tworzą tak ważną część dzierżaw drobnych, że należy poprawki Senatu odrzucić.</u>
          <u xml:id="u-26.3" who="#PawełBobek">Tak samo uchwaliła komisja postąpić z poprawką drugą do art. 2, odnoszącą się do dzierżaw wynikłych z nieukończonego procesu parcelacji. Mianowicie końcowy ustęp art. 2, ust. b) mówi nawet o tych wypadkach, gdzie komisja ziemska orzekła przejęcie pewnych dóbr wbrew orzeczeniu Sądu Najwyższego. Senat pragnie to usunąć i komisja wypowiedziała się przeciw tej poprawce.</u>
          <u xml:id="u-26.4" who="#PawełBobek">Wreszcie w art. 3 jest merytoryczna poprawka Senatu, która zwęża ochronę z wymiaru 5 ha do 3,3 ha. Komisja stanęła na stanowisku odrzucenia poprawki Senatu.</u>
          <u xml:id="u-26.5" who="#PawełBobek">Wreszcie do art. 6 jest ważna merytoryczna poprawka, dotycząca ceny dzierżawnej w b. zaborze pruskim, a pragnąca utrzymać dotychczasową cenę, ustaloną w wolnych umowach. I w tym wypadku komisja postanowiła odrzucić poprawkę Senatu.</u>
          <u xml:id="u-26.6" who="#PawełBobek">Inne poprawki są stylistyczne z małemi wyjątkami, które dotyczą bardzo drobnych poprawek merytorycznych.</u>
          <u xml:id="u-26.7" who="#PawełBobek">Przejdę po kolei poprawki natury stylistycznej.</u>
          <u xml:id="u-26.8" who="#PawełBobek">W art. 3 poprawka pierwsza dotyczy tylko konsekwencji, któraby nastąpiła na wypadek przyjęcia poprawki Senatu w art. 2. Ponieważ komisja stanęła na stanowisku przeciwnym, więc i teraz wypowiada się przeciw tej zmianie. Do art. 4 Senat proponuje poprawkę po słowie i cyfrze: „w art. 7” dodać: „i 8”.</u>
          <u xml:id="u-26.9" who="#PawełBobek">Na poprawkę tę zgadzam się, ponieważ komisja uznała, że propozycja Senatu rozdzielenia art. 7 na dwie części ma pewną rację. Tak samo w art. 5 pierwsza poprawka jest tylko konsekwencją podziału art. 7 na dwa artykuły.</u>
          <u xml:id="u-26.10" who="#PawełBobek">Pierwsza część art. 7 ujęta jako art. 7 w stylizacji Senatu, tylko jest przestylizowaniem punktów bez zmiany treści, dlatego też komisja w całości oświadczyła się za przyjęciem.</u>
          <u xml:id="u-26.11" who="#PawełBobek">Natomiast co do art. 8 w brzmieniu Senatu, to w dwóch wypadkach komisja uchwaliła odrzucić poprawki Senatu, a mianowicie w art. 8 p. a) w brzmieniu: „jeżeli wydzierżawiony teren uległ parcelacji, lub ma ulec parcelacji przez władze dozwolonej”. Senat uważał to za rozszerzenie brzmienia Sejmu i komisja oświadczyła się przeciw tej poprawce, proponując zostawienie stylizacji sejmowej.</u>
          <u xml:id="u-26.12" who="#PawełBobek">W punkcie c) komisja uchwaliła skreślić pierwszą część poprawki Senatu i razem ze stylizacją sejmową tego punktu w art. 7 przyjąć część 2 poprawki Senatu.</u>
          <u xml:id="u-26.13" who="#PawełBobek">Wreszcie chodziłoby jeszcze o punkt e) w art. 8, który komisja uchwaliła odrzucić, pozostawiając dotychczasowe brzmienie.</u>
          <u xml:id="u-26.14" who="#PawełBobek">Następne punkty art. 8, nie zmieniają treści, ale są tylko odpowiedniem przestylizowaniem postanowień sejmowych, z wyjątkiem punktu j), który komisja uchwaliła odrzucić, konsekwentnie idąc po tej linii, jaka się zaznaczyła i w dyskusji komisyjnej i na plenum Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-26.15" who="#PawełBobek">W art. 8 Senat postawił drobną poprawkę, którą komisja uchwaliła również odrzucić, dlatego, że postanowienie to zwężałoby treść art. 8.</u>
          <u xml:id="u-26.16" who="#PawełBobek">Wreszcie jest drobna poprawka do art. 9, aby słowo „spadkobiercy” zastąpić słowami: „małżonek i spadkobiercy w linii prostej”. Poprawka ta została przez komisję przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-26.17" who="#PawełBobek">W art. 11 poprawki Senatu treści nie zmieniają. Senat uważał jednak, że jego brzmienie byłoby jaśniejsze, tego samego zdania była i komisja i uchwaliła zaproponować Sejmowi przyjęcie poprawek Senatu do art. 11.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#MaciejRataj">Do głosu nikt się nie zapisał, przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#MaciejRataj">Do art. 1 jest poprawka Senatu i wniosek komisji o przyjęcie. Czy jest sprzeciw? Niema sprzeciwu, poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-27.2" who="#MaciejRataj">Do art. 2 mamy kilka poprawek. Co do pierwszej komisja wnosi o przyjęcie. Czy jest sprzeciw? Niema sprzeciwu, poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-27.3" who="#MaciejRataj">Co do poprawki, umieszczonej pod p. 2), to komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-27.4" who="#komentarz">(Głos na prawicy: Sprzeciwiamy się.)</u>
          <u xml:id="u-27.5" who="#MaciejRataj">Jest sprzeciw. Dla stwierdzenia, czy jest kwalifikowana większość za odrzuceniem, muszę zarządzić głosowanie przez drzwi. Proszę Posłów, którzy są za odrzuceniem poprawki, zgodnie z wnioskiem komisji, aby przeszli przez drzwi z napisem „tak”, inni przez drzwi z napisem „nie”.</u>
          <u xml:id="u-27.6" who="#komentarz">(Po głosowaniu.)</u>
          <u xml:id="u-27.7" who="#MaciejRataj">Wynik głosowania jest następujący: Za poprawką Senatu głosowało posłów 160 przeciw 99. Jest kwalifikowana większość za odrzuceniem — poprawka Senatu odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-27.8" who="#MaciejRataj">Do p. 3 jest poprawka Senatu i wniosek komisji o odrzucenie. Czy jest sprzeciw?</u>
          <u xml:id="u-27.9" who="#komentarz">(Głosy: Jest.)</u>
          <u xml:id="u-27.10" who="#MaciejRataj">Wobec tego zarządzam głosowanie przez drzwi. Proszę Posłów, którzy są za wnioskiem komisji, ażeby przeszli przez drzwi z napisem „tak”.</u>
          <u xml:id="u-27.11" who="#komentarz">(P. Poniatowski: Prosimy o imienne głosowanie.)</u>
          <u xml:id="u-27.12" who="#MaciejRataj">Jest wniosek o imienne głosowanie. Proszę Posłów o poparcie. Poparcie dostateczne. Zarządzam imienne głosowanie. Proszę Posłów, którzy są za wnioskiem komisji, a wiec za odrzuceniem poprawki Senatu, ażeby oddali kartki z napisem „tak”.</u>
          <u xml:id="u-27.13" who="#komentarz">(Przewodnictwo obejmuje Wicemarszałek Moraczewski).</u>
          <u xml:id="u-27.14" who="#komentarz">(Po przeliczeniu głosów.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#JędrzejMoraczewski">Wynik głosowania jest następujący: za wnioskiem głosowało 163 posłów, przeciw 97 zatem wniosek został przyjęty i poprawka Senatu została odrzucona kwalifikowaną większością.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#JędrzejMoraczewski">Przystępujemy do art. 3. Wniosek komisji jest, aby pierwszą poprawkę Senatu przyjąć.</u>
          <u xml:id="u-28.2" who="#komentarz">(P. Bobek: Ta poprawka jest nieaktualna, ponieważ została odrzucona poprawka druga w art. 2).</u>
          <u xml:id="u-28.3" who="#JędrzejMoraczewski">Nieaktualna, to znaczy, że jest odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-28.4" who="#komentarz">(Głos: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-28.5" who="#JędrzejMoraczewski">Czy niema sprzeciwu przeciw odrzuceniu pierwszej części tej poprawki? Niema. A więc uważam, że jest jednomyślność.</u>
          <u xml:id="u-28.6" who="#JędrzejMoraczewski">Co do drugiej części tej poprawki, ponieważ jest sprzeciw, wobec tego zarządzam głosowanie przez drzwi.</u>
          <u xml:id="u-28.7" who="#komentarz">(P. Putek: Wnosimy o imienne głosowanie.)</u>
          <u xml:id="u-28.8" who="#JędrzejMoraczewski">Proszę tych Posłów, którzy są za wnioskiem komisji, aby przeszli przez drzwi z napisem „tak”.</u>
          <u xml:id="u-28.9" who="#komentarz">(P. Putek: Pan Marszałek zapewne nie usłyszał, żeśmy stawiali wniosek o imienne głosowanie?)</u>
          <u xml:id="u-28.10" who="#JędrzejMoraczewski">Nie słyszałem.</u>
          <u xml:id="u-28.11" who="#komentarz">(P. Dąbski: Był wniosek o imienne głosowanie formalnie zgłoszony.)</u>
          <u xml:id="u-28.12" who="#JędrzejMoraczewski">Wobec tego że było nieporozumienie, proszę Panów, którzy popierają wniosek o imienne głosowanie, aby wstali. Wniosek o imienne głosowanie nie uzyskał dostatecznego poparcia, będziemy zatem głosowali przez drzwi. Proszę Posłów, którzy są za wnioskiem komisji, aby przeszli przez drzwi z napisem „tak”, przeciwni — przez drzwi z napisem „nie”.</u>
          <u xml:id="u-28.13" who="#komentarz">(Po głosowaniu.)</u>
          <u xml:id="u-28.14" who="#JędrzejMoraczewski">Wynik głosowania jest następujący: za wnioskiem komisji głosowało 150 posłów, przeciw 96. Zatem wniosek komisji został przyjęty, a tem samem kwalifikowaną większością została odrzucona poprawka Senatu.</u>
          <u xml:id="u-28.15" who="#JędrzejMoraczewski">Przystępujemy do art. 4. Do art. 4 jest poprawka Senatu, wniosek komisji o przyjęcie. Nie słyszę sprzeciwu, uważam, że poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-28.16" who="#JędrzejMoraczewski">Do art. 5 są dwie poprawki, co do pierwszej jest wniosek komisji o przyjęcie,...</u>
          <u xml:id="u-28.17" who="#komentarz">(Głos: Sprzeciwiam się.)</u>
          <u xml:id="u-28.18" who="#JędrzejMoraczewski">... co do drugiej wniosek komisji o odrzucenie. Ponieważ, co do pierwszego wniosku jest sprzeciw, proszę Posłów, którzy są za przyjęciem wniosku komisji, ażeby wstali. Stoi większość, poprawka komisji przyjęta, a temsamem poprawka Senatu.</u>
          <u xml:id="u-28.19" who="#JędrzejMoraczewski">Co do drugiej poprawki jest wniosek komisji o odrzucenie. Czy jest sprzeciw? Niema sprzeciwu, uważam, że poprawka Senatu jest odrzucona jednomyślnie.</u>
          <u xml:id="u-28.20" who="#JędrzejMoraczewski">Do art. 6 są 4 poprawki. Co do pierwszej poprawki, która jest stylistyczną, jest wniosek komisji o przyjęcie. Nie słyszę sprzeciwu, uważam ją za przyjętą. Co do drugiej poprawki jest wniosek komisji o odrzucenie. Nie słyszę sprzeciwu, uważam, że jest jednomyślność, a więc i kwalifikowana większość za odrzuceniem poprawki Senatu. Co do trzeciej poprawki jest wniosek komisji, ażeby skreślenie przyjąć, a nową stylizację odrzucić.</u>
          <u xml:id="u-28.21" who="#komentarz">(Głos: Proszę o oddzielne głosowanie, co do drugiej części sprzeciwiamy się.)</u>
          <u xml:id="u-28.22" who="#JędrzejMoraczewski">Jest wniosek Senatu, aby ustęp 3 skreślić. Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał skreślenie za przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-28.23" who="#komentarz">(Głos: Co do dzielnicy pruskiej — sprzeciwiamy się.)</u>
          <u xml:id="u-28.24" who="#JędrzejMoraczewski">Ale co do skreślenia ustępu 3 niema sprzeciwu?</u>
          <u xml:id="u-28.25" who="#komentarz">(Głos: Nie o to mi chodzi.)</u>
          <u xml:id="u-28.26" who="#JędrzejMoraczewski">Uważam więc, że to skreślenie zostało przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-28.27" who="#JędrzejMoraczewski">Jest sprzeciw, żeby odrzucić nowe brzmienie. Wobec tego muszę zarządzić głosowanie przez drzwi. Proszę Posłów, którzy są za przyjęciem poprawki komisji, żeby weszli przez drzwi z napisem „tak”, inni przez drzwi z napisem „nie”.</u>
          <u xml:id="u-28.28" who="#komentarz">(Po głosowaniu.)</u>
          <u xml:id="u-28.29" who="#JędrzejMoraczewski">Wynik głosowania jest następujący: Za wnioskiem komisji głosowało 149 posłów, przeciw 104. Zatem poprawka Senatu kwalifikowaną większością została odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-28.30" who="#JędrzejMoraczewski">Przystępujemy do art. 7. Jest pierwsza poprawka Senatu i wniosek komisji o przyjęcie. Nie słyszę sprzeciwu, poprawka pierwsza została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-28.31" who="#JędrzejMoraczewski">Poprawka pod literą a), wniosek komisji o przyjęcie. Sprzeciwu nie słyszę, poprawka Senatu przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-28.32" who="#JędrzejMoraczewski">Pod lit. b) poprawka Senatu, wniosek komisji o przyjęcie. Sprzeciwu nie słyszę, uważam, że i ta poprawka Senatu została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-28.33" who="#JędrzejMoraczewski">Pod lit. c) wniosek komisji, ażeby poprawkę Senatu przyjąć. Nie słyszę sprzeciwu i ta poprawka Senatu przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-28.34" who="#JędrzejMoraczewski">Pod lit. d) wniosek komisji o przyjęcie poprawki Senatu. Sprzeciwu nie słyszę, uważam, że i ta poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-28.35" who="#JędrzejMoraczewski">Co do nowego art. 8, który jest konsekwencją przyjęcia poprawki pierwszej do art. 7, jest propozycja komisji, ażeby poprawkę Senatu przyjąć. Nie słyszę sprzeciwu, uważam, że poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-28.36" who="#JędrzejMoraczewski">Poprawka Senatu pod lit. a), wniosek komisji, ażeby ją odrzucić.</u>
          <u xml:id="u-28.37" who="#komentarz">(Głos: Sprzeciwiam się.)</u>
          <u xml:id="u-28.38" who="#JędrzejMoraczewski">Jest sprzeciw, musi nastąpić głosowanie przez drzwi. Zarządzam głosowanie przez drzwi. Proszę Posłów, którzy są za wnioskiem komisji, aby przeszli przez drzwi z napisem „tak”.</u>
          <u xml:id="u-28.39" who="#komentarz">(Po głosowaniu.)</u>
          <u xml:id="u-28.40" who="#JędrzejMoraczewski">Wynik głosowania następujący: za wnioskiem komisji głosowało 164 posłów, przeciw 94, zatem wniosek komisji przeszedł, poprawka Senatu została odrzucona kwalifikowaną większością. Jeżeli nie będzie sprzeciwu, to będę uważał, że została przyjęta uchwała komisji, aby pozostawić brzmienie punktu 2 art. 7. Sprzeciwu nie słyszę, uważam, że i ten wniosek komisji został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-28.41" who="#JędrzejMoraczewski">Przystępujemy do następnego punktu, jest wniosek komisji, ażeby poprawkę Senatu przyjąć. Sprzeciwu nie słyszę, uważam, że ta poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-28.42" who="#JędrzejMoraczewski">Do punktu c) jest przez komisję postawiony wniosek dość kunsztowny, więc proszę Panów o uwagę. Mianowicie jest wniosek komisji, ażeby odrzucić słowa od „jeżeli” do „gruntu” włącznie, resztę przyjąć, tj. komisja wnosi, ażeby z poprawki Senatu odrzucić pierwszą część, a przyjąć drugą, t. j. żeby temu punktowi nadać brzmienie p. 3 lit. b) według uchwały sejmowej z tem, że zamiast końcowych słów: „aby do użytkowania” i t. d. wstawia się proponowane przez Senat słowa: „wedle swego wyboru...ornego”. Czy kto z Posłów sprzeciwia się temu wnioskowi komisji? Sprzeciwu nie słyszę, wniosek komisji jednomyślnie przyjęty, a więc pierwsza część poprawki Senatu odrzucona, druga przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-28.43" who="#JędrzejMoraczewski">Przystępujemy do poprawki do p. d) tego samego artykułu. Wniosek komisji o przyjęcie. Czy kto z Panów się sprzeciwia? Sprzeciwu nie słyszę, uważam poprawkę za przyjętą.</u>
          <u xml:id="u-28.44" who="#JędrzejMoraczewski">Do p. e) jest wniosek komisji o odrzucenie. Sprzeciwu nie słyszę, jest jednomyślność za odrzuceniem, a więc kwalifikowana większość.</u>
          <u xml:id="u-28.45" who="#JędrzejMoraczewski">Do p. f) wniosek komisji o przyjęcie. Sprzeciwu nie słyszę, uważam poprawkę Senatu za przyjętą.</u>
          <u xml:id="u-28.46" who="#JędrzejMoraczewski">Do p. g) wniosek komisji o przyjęcie. Sprzeciwu nie słyszę, uważam poprawkę Senatu za przyjętą.</u>
          <u xml:id="u-28.47" who="#JędrzejMoraczewski">Do p. h) wniosek komisji o przyjęcie. Niema sprzeciwu, uważam poprawkę za przyjętą.</u>
          <u xml:id="u-28.48" who="#JędrzejMoraczewski">Do p. i) wniosek komisji o przyjęcie. Niema sprzeciwu, uważam poprawkę za przyjętą.</u>
          <u xml:id="u-28.49" who="#JędrzejMoraczewski">Do p. j) wniosek komisji o odrzucenie. Czy się kto z Panów sprzeciwia? Sprzeciwu nie słyszę, poprawka jednomyślnie odrzucona, a więc kwalifikowaną większością głosów.</u>
          <u xml:id="u-28.50" who="#JędrzejMoraczewski">Do p. k) jest wniosek komisji o odrzucenie. Sprzeciwu nic słyszę, jest jednomyślność za odrzuceniem, a więc kwalifikowana większość.</u>
          <u xml:id="u-28.51" who="#JędrzejMoraczewski">Następnie jest wniosek pod p. 2), aby numerację następnych artykułów zwiększyć o 1. Wniosek komisji o przyjęcie, to się samo przez się rozumie; wniosek przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-28.52" who="#JędrzejMoraczewski">Przechodzimy do art. 8 (dawnego). Co do pierwszej poprawki Senatu jest wniosek komisji, aby ją odrzucić. Niema sprzeciwu, uważam tę poprawkę za odrzuconą. Co do drugiej poprawki również jest wniosek komisji o odrzucenie. Niema sprzeciwu i ta poprawka jest odrzucona, gdyż jest jednomyślność, a więc kwalifikowana większość.</u>
          <u xml:id="u-28.53" who="#JędrzejMoraczewski">Do art. 9 jest poprawka Senatu, wniosek komisji o przyjęcie. Niema sprzeciwu, poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-28.54" who="#JędrzejMoraczewski">Do art. 11 jest poprawka, wniosek komisji o przyjęcie. Nie słyszę sprzeciwu, uważam, że poprawka jest przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-28.55" who="#JędrzejMoraczewski">Do tego artykułu jest druga poprawka Senatu, wniosek komisji o przyjęcie. Nie słyszę sprzeciwu, uważam ją za przyjętą. Jest dalej trzecia poprawka do tego artykułu i wniosek komisji o przyjęcie.</u>
          <u xml:id="u-28.56" who="#komentarz">(Głos: Sprzeciwiam się.)</u>
          <u xml:id="u-28.57" who="#JędrzejMoraczewski">Jest sprzeciw, wobec tego przystępujemy do głosowania. Proszę Posłów, którzy są za wnioskiem komisji, aby wstali. Stoi większość, poprawka przyjęta. Ustawę z temi zmianami prześlę do ogłoszenia.</u>
          <u xml:id="u-28.58" who="#JędrzejMoraczewski">Przystępujemy do następnego punktu: sprawozdanie Komisji Prawniczej o zaproponowanych przez Senat poprawkach do projektu ustawy o wstrzymaniu eksmisji dzierżawców gruntów, zajętych pod budynki w województwach wschodnich (druk nr. 1326 i odbitka roneo 129).</u>
          <u xml:id="u-28.59" who="#JędrzejMoraczewski">Głos ma p. Łypacewicz. Nieobecny, wobec tego przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-28.60" who="#JędrzejMoraczewski">Do art. 2 są poprawki; komisja wnosi o ich przyjęcie. Nie słyszę sprzeciwu, uważam poprawki za przyjęte. Do art. 3 są dwie poprawki, wniosek komisji jest o przyjęcie. Nie słyszę sprzeciwu, uważam, że te poprawki zostały przyjęte. Do art. 6 jest poprawka, wynikająca z poprzedniej. O ile nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że została przyjęta. Wobec tego ten punkt porządku dziennego został wyczerpany. Ustawa z temi poprawkami zostanie przesłana do ogłoszenia.</u>
          <u xml:id="u-28.61" who="#JędrzejMoraczewski">Przystępujemy do nr. 5 porządku dziennego: sprawozdanie Komisji Robót Publicznych o poprawkach Senatu do projektu ustawy o kanałach żeglownych (druk nr. 1082 i druk Senatu nr. 17).</u>
          <u xml:id="u-28.62" who="#JędrzejMoraczewski">Głos ma p. Posacki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#StefanPosacki">Wysoka Izbo! Komisja Robót Publicznych zastanawiała się nad poprawkami, zgłoszonemi przez Senat i jednomyślnie powzięła uchwałę, aby wszystkie odrzucić z wyjątkiem poprawki do jednego artykułu. Komisja mianowicie wypowiada się przeciw nomenklaturze „paragraf” zamiast „artykuł”, gdyż utarło się, że ustawy i nowele do ustaw otrzymują nomenklaturę „artykuł”, a rozporządzenia do ustaw nomenklaturę „paragraf”.</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#StefanPosacki">Tekst, proponowany przez Senat w art. 1 różni się od projektu ustawy uchwalonego przez Sejm wstawieniem wyrazów: „i granicznych”. Zasadniczo uzupełnienie artykułu tym wyrazem nie wprowadza żadnych zmian, gdyż ustawa wodna nakłada na Państwo obowiązek regulowania i rzek granicznych. Z powodu jednak odrzucenia proponowanego art. 2 musi być i ta poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-29.2" who="#StefanPosacki">Proponowany przez Senat art. 2 wprowadza w ustępie 1 w słowach: „przez Państwo na koszt Państwa” niebezpieczeństwo, że przy wykonywaniu robót przez Państwo strony interesowane mogą nie być pociągnięte do udziału w kosztach. Gdyby zdanie to brzmiało: „bądź przez Państwo na własny koszt, bądź przez Państwo z udziałem stron interesowanych”, wówczasby sprawa nie przedstawiała żadnych wątpliwości.</u>
          <u xml:id="u-29.3" who="#StefanPosacki">Ustęp 3 tegoż artykułu uważa komisja za zbędny, gdyż udział w kosztach każdej drogi wodnej przewidziany jest w art. 4, a częściowo i 3 ustawy, które mówią, że Rząd obowiązany jest przedkładać projekty ustaw o sfinansowaniu dróg wodnych. Ponadto pominięcie końcowego ustępu art. 2, gdzie się mówi o wyłączności przeprowadzenia studiów, ma zasadnicze znaczenie i osłabia intencje projektowanej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-29.4" who="#StefanPosacki">Proponowane przeniesienie ostatniego zdania ustępu drugiego art. 2 do art. 5 jest nie do przyjęcia, gdyż mówi o rzeczach związanych z projektami, a art. 5 mówi o wykonaniu.</u>
          <u xml:id="u-29.5" who="#StefanPosacki">Art. 4 uzupełniony ustępem trzecim art. 2 w tej formie jest nie do przyjęcia, gdyż sprawa pozwolenia na wykonywanie pomiarów i robót przygotowawczych jest kwestią projektów i upoważnień do wstępnych prac, zatem należy do art. 2.</u>
          <u xml:id="u-29.6" who="#StefanPosacki">Zupełnie nowy jest ustęp trzeci art. 4, w którym Senat proponuje przyznanie Prezydentowi Rzeczypospolitej prawa wywłaszczania drogą rozporządzeń gruntów w pasie dwukilometrowym. Ten ustęp jest wzorowany na pruskiej ustawie z r. 1905. Naśladownictwo to o tyle jest niewłaściwe, że pruska ustawa stanowi tego rodzaju przepis co do konkretnego kompleksu dróg wodnych, które miały być zbudowane na podstawie danej ustawy, gdy zamieszczenie tego postanowienia w niniejszej ustawie stawiałoby to jako zasadę ogólną, jakkolwiek projekt przewiduje wydawanie ustaw w konkretnych wypadkach. A dalej dawanie Prezydentowi Rzeczypospolitej pełnomocnictw, które przesądzają charakter przyszłej ustawy o wywłaszczeniu bez istotnej potrzeby, gdyż będą przedstawiane osobne ustawy, gdzie tego rodzaju wywłaszczenia będzie potrzeba, jest nie do pomyślenia i komisja, zajmując stanowisko, że Sejm nie może się pozbywać praw uregulowania kwestii wywłaszczeń w drodze ustawodawczej, wnosi o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-29.7" who="#StefanPosacki">W ustępie drugim art. 5 słowa: „nadzór nad należytem wykonaniem robót, prowadzonych przez prywatne przedsiębiorstwa” są zbędne, gdyż czynność ta należy do istotnych zadań, o których mowa w pierwszym ustępie tego artykułu, i nie potrzebuje być uzgodniona w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych, bo należy do zakresu działania Ministerstwa Robót Publicznych jako ministerstwa fachowego.</u>
          <u xml:id="u-29.8" who="#StefanPosacki">Art. 9 nowy jest również zbędny, gdyż postanowienia ogólne są ujęte w ustawie wodnej, a jeżeli będą potrzebne postanowienia szczegółowe, to będą umieszczone w poszczególnych ustawach, odnoszących się do konkretnych wypadków. A przytem artykuł taki byłby szkodliwy, gdyż wprowadzałby zamieszanie co do kwestii już unormowanej.</u>
          <u xml:id="u-29.9" who="#StefanPosacki">Jedynie co do art. 10, proponowanego przez Senat, komisja wypowiada się za tą poprawką, gdyż jest rzeczą wskazaną, żeby nie tylko nowela, lecz i cała ustawa z 9 lipca 1919 r. miała moc obowiązującą na obszarze woj. śląskiego, z tą zmianą, że artykuł ten będzie oznaczony cyfrą 9, a nie 10.</u>
          <u xml:id="u-29.10" who="#StefanPosacki">Wobec tego Komisja Robót Publicznych proponuje: Wysoki Sejm uchwalić raczy: „Odrzuca się wszystkie poprawki Senatu, z wyjątkiem art. 10 w § 5, którego brzmienie przyjmuje się zamiast uchwalonego przez Sejm brzmienia ustępu „Art. 9” w art. 5. Numerację zmienia się odpowiednio z 9 na 10”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#JędrzejMoraczewski">Rozprawa wyczerpana. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#JędrzejMoraczewski">Senat przedłożył szereg poprawek do ustawy. Komisja proponuje odrzucić wszystkie poprawki z wyjątkiem art. 10 w § 5, którego brzmienie przyjmuje się zamiast uchwalonego przez Sejm brzmienia ustępu „Art. 9” w § 5 ze zmianą numeracji. Poddaję pod głosowanie wniosek komisji, jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że wniosek ten jest przyjęty. Sprzeciwu niema, wniosek komisji przyjęty. Tem samem jednomyślnie, a więc kwalifikowaną większością poprawki, proponowane przez Senat, z wyjątkiem jednej, zostały odrzucone.</u>
          <u xml:id="u-30.2" who="#JędrzejMoraczewski">Przystępujemy do p. 6 porządku dziennego: sprawozdanie Komisji Oświatowej o poprawkach Senatu do projektu ustawy o środkach prawnych od orzeczeń i zarządzeń państwowych władz szkolnych (druk nr 1380). Jako sprawozdawca głos ma p. Konopczyński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#WładysławKonopczyński">Do projektu ustawy o środkach prawnych przeciw orzeczeniom i zarządzeniom władz szkolnych Senat proponuje trzy poprawki. Rzecz charakterystyczna i źle świadcząca o metodach współpracy naszych ciał prawodawczych, że o motywach Senatu nikt z Komisji Oświatowej co do art. 4 i 6 nie był informowany i dlatego stanowiska Senatu nie mogliśmy przyjąć. Komisja Oświatowa obstaje jednomyślnie przy swojej redakcji. Mianowicie w art. 4 chodziło o to, ażeby sprawy przeciw którym wnosi się zażalenia nic leżały zbyt długo u władzy odwoławczej, żeby były rozstrzygane terminowo, a jeśli terminowe rozstrzygnięcie nie jest możliwe, to żeby władza odwoławcza wskazała przynajmniej termin, w którym najpóźniej odpowiedź nadeśle. To było naszem zupełnie zrozumiałem życzeniem. Mając pod tym względem smutne doświadczenia nie tylko w administracji wogóle, lecz w szczególności w szkolnej, komisja uważała tego rodzaju wskazanie terminu za niezbędne. Nie wiemy, z jakich powodów Senat poglądu tego nie podzielał i dlatego jednomyślnie głosowaliśmy za utrzymaniem poprzedniej redakcji.</u>
          <u xml:id="u-31.1" who="#WładysławKonopczyński">Na czem polega różnica między naszą a senacką redakcją art. 6, przytoczę tylko ustęp tekstu, za którym Senat obstaje: „W razie mylnego oznaczenia w orzeczeniu lub zarządzeniu, iż nie podlega ono już tokowi instancji, jak również w razie nie umieszczenia w orzeczeniu lub zarządzeniu pouczenia prawnego, przewidzianego w ust. 1, służy interesowanemu prawo żądania od władzy, która wydała odnośne orzeczenie lub zarządzenie, za pośrednictwem władzy, która mu je doręczyła, sprostowania względnie uzupełnienia orzeczenia lub zarządzenia”. My to samo streszczamy w sposób o wiele zrozumialszy: „Jeżeli władza w pouczeniu mylnie wskaże, że jej zarządzenie lub orzeczenie nie podlega już odwołaniu, albo jeżeli nie da żadnego pouczenia, strona interesowana ma prawo żądać od niej sprostowania względnie uzupełnienia zarządzenia lub orzeczenia”. Różnica więc mniej więcej jest taka, jak pomiędzy stylem niemieckim, tłumaczonym na polski, a stylem i językiem polskim, obstajemy więc przy naszej redakcji wystylizowanej po polsku i zrozumiałej dla każdego zainteresowanego.</u>
          <u xml:id="u-31.2" who="#WładysławKonopczyński">Co się tyczy art. 10, to muszę wyjaśnić, że Komisja Oświatowa, odrzucając w swych głosowaniach ustęp drugi tego artykułu, za którym Senat obstaje, nie miała zamiaru pozbawienia dzielnicy poznańskiej tej wyższej formy załatwiania sprawy zażaleń, jaka się tam wyrobiła. Ta forma sądowo-administracyjna jest lepsza, byłaby to więc zła niwelacja, gdybyśmy chcieli dzielnicę poznańską i pomorską pozbawić lepszej formy. Jeżeliśmy ten punkt odrzucili, to dlatego, że uważaliśmy, iż milcząco ta forma tam się utrzymuje. Senat jednak uważa, że to może tamtym dzielnicom zaszkodzić. Jeżeli tylko taka wątpliwość istnieje, to Komisja Oświatowa przychyla się do tego, aby utrzymać pierwotny tekst rządowy. Naogół cały tekst w Komisji Oświatowej ułożony został w porozumieniu z Rządem, w szczególności dotyczy to artykułów 6 i 10. Dlatego też, chociaż na pozór Senat przeprowadza brzmienie rządowe, nie jesteśmy pod tym względem w kolizji z Ministerstwem Oświaty i dlatego komisja wnosi, aby poprawki Senatu do artykułów 4 i 6 odrzucić, zaś poprawkę do art. 10 przyjąć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#JędrzejMoraczewski">Rozprawa wyczerpana. Do art. 4 jest wniosek komisji, aby poprawkę Senatu odrzucić. O ile nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm jest za wnioskiem komisji. Sprzeciwu nie słyszę, Sejm tę poprawkę Senatu jednomyślnie, a więc kwalifikowaną większością odrzuca.</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#JędrzejMoraczewski">Do art. 6 jest poprawka Senatu i wniosek komisji, aby tę poprawkę Senatu odrzucić. Nie słyszę sprzeciwu, Sejm jednomyślnie, a wiec kwalifikowaną większością poprawkę tę odrzuca.</u>
          <u xml:id="u-32.2" who="#JędrzejMoraczewski">Do art. 10 jest poprawka Senatu, co do której komisja stawia wniosek o jej przyjęcie. Nie słyszę sprzeciwu, ta poprawka została przez Sejm przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-32.3" who="#JędrzejMoraczewski">W ten sposób punkt ten wyczerpany, ustawę z poprawkami prześlę do ogłoszenia.</u>
          <u xml:id="u-32.4" who="#JędrzejMoraczewski">Przystępujemy do 7 punktu porządku dziennego: sprawozdanie Komisji Przemysłowo - Handlowej o poprawkach Senatu do projektu ustawy o poparciu przemysłu ludowego (druk nr. 944).</u>
          <u xml:id="u-32.5" who="#JędrzejMoraczewski">Głos ma sprawozdawca p. Maksymilian Malinowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#MaksymilianMalinowski">Wysoki Sejmie! Do ustawy, którą uchwaliliśmy przed paru tygodniami w przedmiocie popierania przemysłu ludowego, Senat zgłosił kilka poprawek. Mówię kilka, dlatego, że właściwie są trzy poprawki, jakkolwiek cały ten arkusz jest zapisany poprawkami. Poprawki dadzą się streścić w trzech punktach: po pierwsze, aby wszędzie tam, gdzie mowa o przemyśle ludowym, dodać słowa „i domowy”. Wszędzie, gdzie się mówi o popieraniu przemysłu ludowego, lub jeżeli w inny sposób te wyrazy są użyte, dodaje się „i domowy”. Poprawka ta jest wstawiona do tytułu, a następnie do wszystkich prawie artykułów. Komisja Przemysłowo-Handlowa zastanawiała się nad tem i po szczegółowej debacie nabrała przekonania, że ta poprawka Senatu jest wynikiem pewnego nieporozumienia, albowiem w ustawie tej mówi się wszędzie o przemyśle ludowym i domowym. Np. w art. 1 mówi się: „Celem poparcia przemysłu ludowego oraz podniesienia jego wytwórczości upoważnia się Ministra Skarbu do udzielenia gwarancji Skarbu Państwa za zobowiązania, zaciągnięte przez przemysł ludowy i zbliżone do niego działy przemysłu domowego”. W ustępie zaś drugim tego samego artykułu powiedziano, że za przemysł ludowy w rozumieniu niniejszej ustawy należy uważać wytwarzanie przedmiotów użytkowych i zdobniczych o cechach etnicznych, a w punkcie 3 powiedziano, że za przemysł domowy uważać należy wytwarzanie przedmiotów użytkowych lub przemysłu artystycznego, o ile wytwarzanie to odbywa się obok głównego zajęcia domowego lub zawodowego i nie ma cech rzemiosła. Jeżeli więc w pierwszym ustępie powiedziano, że domowy i ludowy przemysł uważa się za jeden, to słowa „domowy” nie trzeba dodawać. Dlatego komisja jednomyślnie uznała, że poprawka jest tylko nieporozumieniem i że należy ją odrzucić.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#komentarz">(Marszałek obejmuje przewodnictwo.)</u>
          <u xml:id="u-33.2" who="#MaksymilianMalinowski">Do art. 2 Senat wstawił poprawkę w ustępie drugim. W art. 2 ustępie pierwszym jest mowa o tem, że Państwo daje gwarancję na pożyczki do 100.000 zł., która w następnych dwóch latach zwiększać się będzie o dalsze 50.000 zł. rocznie. W ustępie drugim mówi się, że gwarancja ta rozciąga się na cały kapitał pożyczkowy, procentowy i koszta, może być jednak zrealizowana po wyczerpaniu przez instytucje kredytowe, udzielające kredytu, wszelkich środków prawnych w celu ściągnięcia należności od dłużników, poręczycieli i żyrantów. Senat zmienił to trochę, mianowicie powiedział, że „gwarancja rozciąga się na cały kapitał pożyczkowy, procentowy i koszta i może być zrealizowana po uzyskaniu przez instytucje finansowe, udzielające kredytu, prawomocnego wyroku sądowego przeciw dłużnikom”. Różnica w tych dwóch określeniach polega na tem, że według, projektu sejmowego gwarancja rządowa wtedy będzie działała, gdy pożyczający istotnie wszystkie środki wyzyska na to, ażeby osiągnąć zwrot od dłużników, poręczycieli i żyrantów, dopiero wtedy, gdy wyczerpie wszystkie te środki, ma prawo wymagać zrealizowania gwarancji, tu zaś powiedziano, że gdy instytucja kredytowa tylko przeciw dłużnikowi uzyska wyrok sądowy, Skarb Państwa już jest obowiązany zrealizować gwarancję. Część komisji wypowiedziała się za tem, że dla ulżenia otrzymania kredytu dla instytucji kredytującej, lepiej będzie, jeżeli się powie, że kiedy kredytująca instytucja będzie miała wyrok, to to wystarczy na wykonanie gwarancji. Inna część komisji była tego zdania, że trzeba lepiej. Państwo ubezpieczyć, trzeba, jak to powiedział kol. Kwiatkowski, żeby Państwo nie miało tyle roboty przy ściąganiu tej pożyczki, a więc żeby samo Państwo nie potrzebowało i dłużników i poręczycieli i żyrantów pociągać, tylko, żeby to robiła instytucja kredytująca. W głosowaniu większość komisji oświadczyła się za tem, żeby poprawkę Senatu odrzucić.</u>
          <u xml:id="u-33.3" who="#MaksymilianMalinowski">Jeszcze jedną drobną poprawkę postawił Senat. Mianowicie w art. 3 powiedziano, że warunki i termin udzielenia kredytu, oraz sposób jego zabezpieczenia określi Minister Przemysłu i Handlu w porozumieniu z Ministrem Skarbu. Otóż Senat proponuje, ażeby tu dodać w pierwszym wierszu wyraz „Sposób”. Ustęp ten brzmiałby więc jak następuje: „Sposób, warunki i termin udzielania kredytu, oraz sposób jego zabezpieczenia” i t. d. A więc należy dodać wyraz: „Sposób” w pierwszym wierszu na początku zdania. Komisja oświadczyła się za tem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#MaciejRataj">Przystępujemy do głosowania. Najpierw mamy do tytułu poprawkę, żeby po słowach: „przemysłu ludowego” dodać: „i domowego”. W razie uchwalenia tej poprawki będę uważał, że automatycznie zostają uchwalone poprawki Senatu do dalszych artykułów, wprowadzające ten dodatek. Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. Czy jest sprzeciw?</u>
          <u xml:id="u-34.1" who="#komentarz">(Głos: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-34.2" who="#MaciejRataj">Jest sprzeciw, wobec tego musze zarządzić głosowanie przez drzwi. Proszę Posłów, którzy są za wnioskiem komisji, t. j. za odrzuceniem poprawki Senatu, ażeby przeszli przez drzwi z napisem „tak”.</u>
          <u xml:id="u-34.3" who="#komentarz">(Po głosowaniu.)</u>
          <u xml:id="u-34.4" who="#MaciejRataj">Wynik głosowania następujący: za wnioskiem komisji o odrzucenie głosowało posłów 153, przeciw 100, wobec tego poprawka Senatu kwalifikowaną większością została odrzucona. Uważam przez to samo za załatwione poprawki, proponowane przez Senat do art. 1, 5, 6 i 7, wszystkie te poprawki zostały odrzucone. Sprzeciwu co do tego nie słyszę. Pozostają więc do przegłosowania jeszcze poprawki do art. 2 i 3. Do art. 2 jest poprawka Senatu, wniosek komisji o odrzucenie. Czy jest kto przeciw odrzuceniu?</u>
          <u xml:id="u-34.5" who="#komentarz">(Głos: Sprzeciwiam się.)</u>
          <u xml:id="u-34.6" who="#MaciejRataj">Jest sprzeciw, wobec tego zarządzam głosowanie przez drzwi. Proszę Posłów, którzy są za wnioskiem komisji, a więc za odrzuceniem poprawki Senatu do art. 2, ażeby przeszli przez drzwi z napisem „tak”.</u>
          <u xml:id="u-34.7" who="#komentarz">(Po głosowaniu).</u>
          <u xml:id="u-34.8" who="#MaciejRataj">Wynik głosowania następujący: za wnioskiem komisji, a więc za odrzuceniem, głosowało posłów 146, przeciw 88, jest kwalifikowana większość za odrzuceniem. Poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-34.9" who="#MaciejRataj">Do art. 3 jest poprawka Senatu, wniosek komisji o odrzucenie. Niema sprzeciwu, jednomyślność za odrzuceniem, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-34.10" who="#MaciejRataj">Ustawę z temi zmianami prześlę do ogłoszenia.</u>
          <u xml:id="u-34.11" who="#MaciejRataj">Proszę Pana Sekretarza o odczytanie interpelacji.</u>
          <u xml:id="u-34.12" who="#MaciejRataj">Interpelacja p. Łańcuckiego i tow. do p. Prezesa Rady Ministrów w sprawie ściągania z robotników górnośląskich odszkodowań wojennych na rzecz międzynarodowego kapitału, druga wprowadzenia w przemyśle hutniczym Górnego Śląska 12-godzinnego dnia roboczego.</u>
          <u xml:id="u-34.13" who="#MaciejRataj">Interpelacja p. Łańcuckiego i tow. do p. Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie niedopuszczenia przez władze policyjne do odbycia w Katowicach dnia 20 i 27 lipca r. b. legalnych Kongresów Rad Zakładowych, aresztowania członków legalnie utworzonego Centralnego Komitetu Akcji Górnego Śląska, znanego pod nazwą „komitetu 21” i nieprawnego wprowadzenia stanu oblężenia na Górnym Śląsku.</u>
          <u xml:id="u-34.14" who="#MaciejRataj">Interpelacja p. Kirschbrauna i tow. z Koła Żydowskiego do p. Ministra Spraw Wojskowych w sprawie systematycznego separowania żołnierzy żydowskich od ich najbliższej rodziny za pomocą niedopuszczanie do nich korespondencji w języku żydowskim.</u>
          <u xml:id="u-34.15" who="#MaciejRataj">Interpelacja p. Pławskiego i tow. z Z. P. P. S. do p. Prezesa Rady Ministrów i pp. Ministrów Spraw Wewnętrznych, Sprawiedliwości, Pracy i Opieki Społecznej i Robót Publicznych w sprawie systematycznego bezprawnego usuwania klasowych związków zawodowych z Polskiego Domu Robotniczego w Wilnie przez władze administracyjne.</u>
          <u xml:id="u-34.16" who="#MaciejRataj">Interpelacja p. Chruckiego i tow. z Klubu Ukraińskiego do pp. Ministrów Spraw Wewnętrznych i Sprawiedliwości w sprawie konfiskaty ukraińskiego czasopisma „Nowyj Czas” we Lwowie.</u>
          <u xml:id="u-34.17" who="#MaciejRataj">Interpelacja p. Hryckiewicza i tow. z klubu Chrz.-Nar. do p. Ministra Sprawiedliwości w sprawie więzienia w Sokółce, woj. białostockiego.</u>
          <u xml:id="u-34.18" who="#MaciejRataj">Interpelacja posłów z klubu Chrz.-Nar. do p. Ministra Kolei w sprawie zapłaty za grunta, zajęte pod budowę kolei Kokoszki-Gdynia.</u>
          <u xml:id="u-34.19" who="#MaciejRataj">Interpelacja p. Hryckiewicza i tow. z klubu Chrz.-Nar. do pp. Ministrów Spraw Wojskowych, Spraw Wewnętrznych, Rolnictwa i Reform Rolnych w sprawie gwałtów i nadużyć przy zajęciu majątku Bohdanowo na osadnictwo w gminie Wierzchniańskiej, pow. dziśnieńskiego.</u>
          <u xml:id="u-34.20" who="#MaciejRataj">Interpelacja p. Erdmana i tow. z klubu P. S. L. „Piast” do p. Ministra Reform Rolnych w sprawie nadużyć w pow. urzędzie ziemskim w Kielcach, popełnionych z wiedzą i współdziałaniem prezesa okręgowego urzędu ziemskiego w Kielcach p. Kiedrzyńskiego.</u>
          <u xml:id="u-34.21" who="#MaciejRataj">Interpelacja p. Lewina i tow. z Koła Żydowskiego do p. Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w sprawie wydanego przez Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego zakazu przyjmowania uczniów prywatnych do państwowych szkół średnich.</u>
          <u xml:id="u-34.22" who="#MaciejRataj">Interpelacja p. Barańskiego i tow. z klubu Z. P. S. L. „Wyzwolenie” i „Jedność Ludowa” do p. Ministra Kolei w sprawie wynagrodzenia dla mieszkańców wsi Ruszkowo za zabrane cembrowiny, oraz w sprawie zniesienia wału.</u>
          <u xml:id="u-34.23" who="#MaciejRataj">Interpelacja posłów z Koła Żydowskiego do p. Prezesa Rady Ministrów w sprawie tolerowania i popierania przez władze występnej działalności zbrodniczej organizacji „Ligi Obrony Ojczyzny i Wiary” i S. P. P. w Poznaniu.</u>
          <u xml:id="u-34.24" who="#MaciejRataj">Interpelacja p. Łańcuckiego i tow. do p. Ministra Pracy i Opieki Społecznej w sprawie bezprawnego podziału mandatów do rady kasy chorych pow. będzińskiego.</u>
          <u xml:id="u-34.25" who="#MaciejRataj">Interpelacja p. Ballina i tow. do p. Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie niewłaściwego wydatkowania sum samorządowych gwoli osobistych wygód przez starostę lidzkiego.</u>
          <u xml:id="u-34.26" who="#MaciejRataj">Interpelacja p. Ballina i tow. do pp. Ministrów Spraw Wewnętrznych i Sprawiedliwości w sprawie ponownego bezprawnego wkroczenia starosty lidzkiego w spór prywatno-prawny.</u>
          <u xml:id="u-34.27" who="#MaciejRataj">Interpelacja p. Ballina i tow. do p. Ministra Skarbu w sprawie niepłacenia podatków przez użytkowników ziem kościelnych i cerkiewnych.</u>
          <u xml:id="u-34.28" who="#MaciejRataj">Interpelacja p. Prystupy i tow. z klubu Ukr. Soc.-Dem. Partii do p. Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie wykroczeń, gwałtów i nadużyć, popełnionych przez zastępcę komendanta posterunku p. p. w m. Kołkach, pow. łuckiego Smederka ze szkodą mieszkańca tegoż miasteczka Berka Łapidesa.</u>
          <u xml:id="u-34.29" who="#MaciejRataj">Interpelacja p. Prystupy i tow. z klubu Ukr. Soc.-Dem. Partii do p. Ministra Reform Rolnych w sprawie bezprawnej konfiskaty ziemi mieszkanki wsi Krasnostaw, pow. ostrogskiego Anastazji Anulewicz przez referenta dla spraw rolnych w starostwie ostrogskim p. Terleckiego.</u>
          <u xml:id="u-34.30" who="#MaciejRataj">Interpelacja p. Niskiego i tow. z Z. P. P. S do p. Ministra Sprawiedliwości w sprawie aresztowania Andrzeja Kamperta, instruktora oddziału grudziądzkiego, przetrzymywanego w więzieniu w Toruniu.</u>
          <u xml:id="u-34.31" who="#MaciejRataj">Interpelacja p. Dobrowolskiego i tow. z Z. P. P. S. do pp. Ministrów Spraw Wewnętrznych i Sprawiedliwości w sprawie pogwałcenia przepisów obowiązujących podczas wyborów do rady miejskiej w mieście Grodzisku w pow. błońskim.</u>
          <u xml:id="u-34.32" who="#MaciejRataj">Interpelacja p. Pużaka i tow. z Z. P. P. S. do p. Ministra Spraw Wojskowych w sprawie dostaw wojskowych D. O. K. II.</u>
          <u xml:id="u-34.33" who="#MaciejRataj">Interpelacja p. Niskiego i tow. z Z. P. P. S. do p. Ministra Sprawiedliwości w sprawie bezpodstawnego aresztowania wskutek denuncjacji obszarników w Ciechanowie prezesa okręgowego komitetu P. P. S., Aleksandra Raczyńskiego i funkcjonariuszów Zw. Zaw. Rob. Roln. Rzeczypospolitej Polskiej członków P. P. S. Władysława Badanowskiego i Leona Kraśniewskiego.</u>
          <u xml:id="u-34.34" who="#MaciejRataj">Interpelacja p. Krempy i tow. z klubu Poselskiego Związku Chłopskiego do pp. Ministrów Spraw Wojskowych i Skarbu w sprawie trudności, stawianych przez izbę skarbową w Krakowie, i przewlekania w nieskończoność sprawy podających się o renty inwalidzkie.</u>
          <u xml:id="u-34.35" who="#MaciejRataj">Interpelacja p. Krempy i tow. z klubu poselskiego Związku Chłopskiego do pp. Ministrów Pracy i Opieki Społecznej i Sprawiedliwości w sprawie zabitego ś. p. Jana Marca pojazdowego sługi dworskiego u p. Adama Kozłowieckiego, właściciela dóbr Huta Komorowska, pow. kolbuszowski.</u>
          <u xml:id="u-34.36" who="#MaciejRataj">Interpelacja p. Krempy i tow. z klubu poselskiego Związku Chłopskiego do p. Ministra Skarbu w sprawie nieprawnie nakładanych grzywien na plantatorów tytoniu przez dyrekcje okręgu skarbowego w Tarnowie.</u>
          <u xml:id="u-34.37" who="#MaciejRataj">Interpelacja p. Paszczuka i tow. z klubu Ukr. Soc.-Dem. Partii do pp. Ministrów Spraw Wewnętrznych, oraz Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w sprawie przekroczenia władzy i gwałtów, popełnionych przez komisarza p. p. w starostwie kołomyjskiem Piątka, oraz w sprawie bezprawnych uroszczeń i zabiegów gr.-kat. księdza Mikołaja Terleckiego.</u>
          <u xml:id="u-34.38" who="#MaciejRataj">Interpelacja p. Prystupy i tow. z klubu Ukr. Soc. - Dem. Partii do p. Prezesa Rady Ministrów w sprawie pogwałcenia przez starostwo w Drohobyczu i dyrekcję policji we Lwowie art. 108 i 21 Konstytucji oraz ustawy z dnia 8. IV. 1919 r.</u>
          <u xml:id="u-34.39" who="#MaciejRataj">Interpelacja p. Paszczuka i tow. z klubu Ukr. Soc.-Dem. Partii do pp. Ministrów Spraw Wewnętrznych, Sprawiedliwości i Reform Rolnych w sprawie nadużyć, popełnionych przez starostę pow. lubieńskiego i komendanta policji w Młynowie, oraz w sprawie bezprawnego aresztowania mieszkańców kolonii Czwec, gminy Młynów Franciszka Wachnika i Antoniego Augustynowicza, jak również teroryzowania przez policję i starostę mieszkańców wspomnianej kolonii.</u>
          <u xml:id="u-34.40" who="#MaciejRataj">Interpelacja p. Posackiego i tow. z klubu poselskiego Związku Chłopskiego do pp. Ministrów Robót Publicznych i Skarbu w sprawie oddania zakładów przemysłowych i drzewostanów w Rozwadowie nad Sanem ks. Jerzemu Lubomirskiemu na podstawie waloryzacji zobowiązań pieniężnych.</u>
          <u xml:id="u-34.41" who="#MaciejRataj">Interpelacja p. Wędziagolskiego i tow. z klubu Z. P. S. L. „Wyzwolenie” i „Jedność Ludowa” do p. Ministra Spraw Wojskowych w sprawie gruntów zajętych pod budowy wojskowe w obozie warownym Wilno.</u>
          <u xml:id="u-34.42" who="#MaciejRataj">Interpelacja posłów z klubu poselskiego Związku Chłopskiego do p. Ministra Spraw Wojskowych w sprawie przyśpieszenia śledztwa przeciw Franciszkowi Józefowi Sztykowi.</u>
          <u xml:id="u-34.43" who="#MaciejRataj">Interpelacja p. Mochniuka i tow. z klubu Ukr. Soc.-Dem. Partii do pp. Ministrów Spraw Wewnętrznych i Rolnictwa i Dóbr Państwowych w sprawie pobierania zbyt wysokich opłat w naturze przez urząd gminy Maciejów pow. kowelskiego od użytkowników ziemi włościan, którzy dotychczas nie wrócili z emigracji.</u>
          <u xml:id="u-34.44" who="#MaciejRataj">Interpelacja p. Pawluka i tow. do p. Ministra Spraw Wewnętrznych i Reform Rolnych w sprawie pogwałcenia Konstytucji przez starostę ostrogskiego przez odebranie własności ziemskiej towarzystwa włościan wsi Hrozowa, pow. ostrogskiego na Wołyniu.</u>
          <u xml:id="u-34.45" who="#MaciejRataj">Interpelacja p. Pawluka i tow. do pp. Ministrów Spraw Wewnętrznych i Sprawiedliwości w sprawie bezprawnego aresztowania przez policję państwową włościan wsi Welbowno i Teremno, pow. ostrogskiego Nocyka, Sawiuka, Bartoszenka, Łukianczuka, Iwana i Filka Koleśniaków oraz w sprawie zwlekania przeprowadzenia w ich sprawie śledztwa.</u>
          <u xml:id="u-34.46" who="#MaciejRataj">Interpelacja p. Paszczuka i tow. z klubu Ukr. Soc.-Dem. Partii do p. Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie pobicia przez policjantów wsi Lubikowice pow. sarneńskiego mieszkańca wsi Bilatycze, gmina Lubikowice Arsenia Jermałaja.</u>
          <u xml:id="u-34.47" who="#MaciejRataj">Interpelacja p. Paszczuka i tow. z klubu Ukr. Soc.-Dem. Partii do pp. Ministrów Spraw Wewnętrznych i Sprawiedliwości w sprawie terroryzowania przez komendanta policji państwowej w Tomaszgrodzie pow. sarneńskiego miejscowej ludności pracującej, oraz w sprawie bezpodstawnego aresztowania przez p. p. mieszkańca tego miasteczka Bałdyńskiego.</u>
          <u xml:id="u-34.48" who="#MaciejRataj">Interpelacja posłów z klubu Ukr. Soc. - Dem. Partii i innych do p. Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie nadużyć i przekupstwa, których dopuszcza się członek sejmiku powiatowego w Łucku Afonii Stepanów.</u>
          <u xml:id="u-34.49" who="#MaciejRataj">Interpelacja p. Paszczuka i tow. z klubu Ukr. Soc.-Dem. Partii do pp. Ministrów Spraw Wewnętrznych i Sprawiedliwości w sprawie terroryzowania przez policję państwową we wsi Kurasz po”, oraz w sprawie niewłaściwego załatwienia skargi włościan wspomnianej wsi przez sędziego sądu pokoju w Bereżnicy.</u>
          <u xml:id="u-34.50" who="#MaciejRataj">Interpelacja p. Wojtiuka i tow. z klubu Ukr. Soc.-Dem. Partii do pp. Ministrów Spraw Wewnętrznych i Sprawiedliwości w sprawie bezprawnego aresztowania mieszkańców wsi Czesnyki pow. ro hatyńskiego Stefana Szeremety zw. Orłowskiego, Stefana Szeremety zw. Bałaja, Michała Zazuli, Aleksandra Mrozickiego i Wasyla Szeremety.</u>
          <u xml:id="u-34.51" who="#MaciejRataj">Interpelacja posłów ze Zw. Lud.-Nar. do p. Ministra Przemysłu i Handlu w sprawie opłat wywozowych od jaj.</u>
          <u xml:id="u-34.52" who="#MaciejRataj">Interpelacja posłów z klubu Białoruskiego do p. Ministra Skarbu w sprawie wysokich podatków.</u>
          <u xml:id="u-34.53" who="#MaciejRataj">Interpelacja p. Chwalińskiego i tow. z klubu P.S. L. „Piast” do p. Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie używania funkcjonariuszy policji państwowej pow. wieluńskiego do czynności, nie mających żadnego związku z obowiązkami policji państwowej, oraz stosunków' panujących na tamtejszym terenie w pow. komendzie policji państwowej.</u>
          <u xml:id="u-34.54" who="#MaciejRataj">Interpelacja p. Paczkowskiego i tow. z klubu Chrz. Dem. do p. Ministra Rolnictwa i Dóbr Państwowych w przedmiocie nieprawnego wydzierżawienia przez nadleśnictwo dąbrowieckie kamieniołomu, należącego do włościan wsi Strzemieszyce Wielkie przedsiębiorcy prywatnemu Bordowiczowi.</u>
          <u xml:id="u-34.55" who="#MaciejRataj">Interpelacja p. Hartglasa i tow. z Koła Żydowskiego do p. Ministra Sprawiedliwości w sprawie antykonstytucyjnego postępowania sędziego pokoju w Ostrowcu.</u>
          <u xml:id="u-34.56" who="#MaciejRataj">Interpelacja p. Daczki i tow. z klubu Zjednoczenia Niemieckiego do p. Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w sprawie zamknięcia szkół niemieckich w Jaworzu i Stanisławce w pow. toruńskim, Kijewie Szlacheckim w pow. chełmskim i w Sumówku w pow. brodnickim.</u>
          <u xml:id="u-34.57" who="#MaciejRataj">Interpelacja p. Graebego i tow. z klubu Zjednoczenia Niemieckiego do pp. Ministrów Kolei, oraz Pracy i Opieki Społecznej w sprawie zaopatrzenia emerytalnego b. werkmistrza Laasa w Chojnicach.</u>
          <u xml:id="u-34.58" who="#MaciejRataj">Interpelacja p. Pankratza i tow. do pp. Ministrów Spraw Wewnętrznych i Robót Publicznych w sprawie wylewu Noteci.</u>
          <u xml:id="u-34.59" who="#MaciejRataj">Interpelacja posłów z Klubu Białoruskiego do pp. Ministrów Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych w sprawie aresztów w pow. dziśnieńskim.</u>
          <u xml:id="u-34.60" who="#MaciejRataj">Interpelacja p. Wojtowicza i tow. z klubu Zw. Pol. Str. Lud. „Wyzwolenie” i „Jedność Ludowa” do p. Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie nadużyć, popełnianych przez wójta gminy Krypno pow. białostockiego p. Kochańskiego.</u>
          <u xml:id="u-34.61" who="#MaciejRataj">Interpelacja p. Polakiewicza i tow. z klubu Z. P. S. L. „Wyzwolenie” i „Jedność Ludowa” do p. Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie niesłychanego postępowania starostwa białostockiego przy wymierzaniu daniny lasowej.</u>
          <u xml:id="u-34.62" who="#MaciejRataj">Interpelacja p. Z. Piotrowskiego i tow. z klubu Z. P. P. S. do p. Ministra Sprawiedliwości w sprawie skonfiskowania odezwy przedwyborczej rady klasowych związków zawodowych w Tarnowie przez prokuratora, który wystąpił przez to w obronie stronnictwa chrz.-dem., zaatakowanego w tej odezwie.</u>
          <u xml:id="u-34.63" who="#MaciejRataj">Interpelacja p. Polakiewicza i tow. z klubu Z. P. P. L. „Wyzwolenie” i „Jedność Ludowa” do p. Ministra Skarbu w sprawie nieprawnego poboru podatku gruntowego we wsi Bajki Stare gm. Trzcianne i nieudolności p. Nowickiego, zastępcy naczelnika wydziału II urzędu skarbowego w Białymstoku, oraz nieodpowiedniego zachowania się tego urzędnika w stosunku do stron.</u>
          <u xml:id="u-34.64" who="#MaciejRataj">Interpelacja p. Hołowacza i tow. z klubu Z. P. S. L. „Wyzwolenie” i „Jedność Ludowa” do pp. Ministrów Reform Rolnych i Rolnictwa w sprawie pokrzywdzenia mieszkańców wsi Mikulicz gm. Rubieżewickiej pow. stotpeckiego przez referat rolny w Stołpcach.</u>
          <u xml:id="u-34.65" who="#MaciejRataj">Interpelacja p. Hołowacza i tow. do p. Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie krzywdy, wyrządzanej przez policję państwową w Kozłowszczyźnie pow. Słonimskiego woj. nowogródzkiego.</u>
          <u xml:id="u-34.66" who="#MaciejRataj">Interpelacja p. Hołowacza i tow. z klubu Z. P. S. L. „Wyzwolenie” i „Jedność Ludowa” do p. Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie pobierania za przepustki połowę przez starostwo opłat rzekomo stemplowych.</u>
          <u xml:id="u-34.67" who="#MaciejRataj">Interpelacja p. Berka i tow. z klubu poselskiego Związku Chłopskiego do p. Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w sprawie bezprawnego szykanowania parafian przez księdza Piskorza w Wiśniczu.</u>
          <u xml:id="u-34.68" who="#MaciejRataj">Interpelacja p. Berka i tow. z klubu poselskiego Związku Chłopskiego do p. Ministra Skarbu w sprawie niesprawiedliwego wymiaru podatku majątkowego przez inspektorat skarbowy w Grybowie i Nowym Sączu.</u>
          <u xml:id="u-34.69" who="#MaciejRataj">Interpelacja posłów z klubu poselskiego Związku Chłopskiego do p. Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie bezprawnego postępowania lustratora gminnego Krajewskiego z wydz. rady pow. we Lwowie.</u>
          <u xml:id="u-34.70" who="#MaciejRataj">Interpelacja p. Berka i tow. z klubu poselskiego Związku Chłopskiego do p. Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie niedbałości utrzymania drogi powiatowej Demborzyn — Jodłowa przez zarząd powiatowy drogowy w Pilznie.</u>
          <u xml:id="u-34.71" who="#MaciejRataj">Interpelacja p. Sochy i tow. z klubu poselskiego Związku Chłopskiego do p. Ministra Spraw Wojskowych w sprawie zamachów na wojskowe obiekty administracyjne we Lwowie, Bielsku i Rudniku n/Sanem, oraz przeniesienie składów amunicyjnych w miejsca odpowiednio od miast oddalone.</u>
          <u xml:id="u-34.72" who="#MaciejRataj">Interpelacja p. S. Łańcuckiego i tow. do p. Ministra Sprawiedliwości w sprawie nowej głodówki politycznych, w więzieniu śledczem przy ul. Dzielnej w Warszawie, oraz związanych z nią represji.</u>
          <u xml:id="u-34.73" who="#MaciejRataj">Interpelacja p. Skrzypy i tow. z klubu Ukr. Soc.-Dem. Partii do p. Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie konfiskaty przez Komisariat Rządu na m. st. Warszawę jednodniówki p. t. „Ewangelia Myśli”, wydanej w Warszawie.</u>
          <u xml:id="u-34.74" who="#MaciejRataj">Interpelacja p. Chruckiego i tow. z Klubu Ukraińskiego do pp. Ministrów Spraw Wewnętrznych i Sprawiedliwości w sprawie konfiskaty ukraińskiego czasopisma „Nowyj Czas” we Lwowie.</u>
          <u xml:id="u-34.75" who="#MaciejRataj">Interpelacja p. Ballina i tow. do p. Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie bezprawnej konfiskaty przez Komisarza Rządu na m. st. Warszawę deklaracji p. t. „Dlaczego wyszliśmy z Wyzwolenia”.</u>
          <u xml:id="u-34.76" who="#MaciejRataj">Interpelacja p. ks. Londzina i tow. z Klubu Chrześć.-Nar. do p. Ministra Skarbu w sprawie szykan, popełnianych przez straż skarbową i przez policję państwową, na granicy polsko-czechosłowackiej na Śląsku Cieszyńskim.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#MaciejRataj">Interpelacje te prześlę p. Prezesowi Rady Ministrów. Prócz tego wpłynęły jeszcze trzy interpelacje, przytaczam je w tym porządku, jak wpłynęły : interpelacja posłów z klubu Z. P. P. S. w sprawie zaprowadzenia na Górnym Śląsku 10 godzinnego dnia pracy; posłów z klubu Chrz.-Dem. w sprawie niezadowalającego uregulowania czasu i warunków pracy w przemyśle górnośląskim rozporządzeniem p. Ministra Pracy i Opieki Społecznej z dnia 18 lipca r. b. i p. Waszkiewicza i tow. z klubu N. P. R. w sprawie rozporządzenia p. Ministra Pracy i Opieki Społecznej z dn. 18 lipca 1924 r. o przedłużeniu czasu pracy w hutach w górnośląskiej części woj. śląskiego. P. Prezes Rady Ministrów ma zamiar odpowiedzieć bezpośrednio na te interpelacje, więc w myśl istniejącego zwyczaju interpelacje te mają prawo być odczytane. Pozwolę więc na odczytanie interpelacji w tym porządku, w jakim były zgłoszone. Najpierw interpelacja Klubu P. P. S., głos ma p. Żuławski.</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#MaciejRataj">Dnia 18/VII 1924 r. p. Minister Pracy wydał rozporządzenie, mocą którego zezwolił przedsiębiorcom górnośląskim na przedłużenie czasu pracy robotnikom we wszystkich hutach do 10 godzin na dobę.</u>
          <u xml:id="u-35.2" who="#MaciejRataj">Przez wydanie niniejszego rozporządzenia Rząd bez ogródek stanął po stronie kapitału górnośląskiego i stworzył jak najpoważniejsze niebezpieczeństwo dla całej klasy robotniczej w Polsce, dla rozwoju polskiego przemysłu, wreszcie dla robotników innych krajów.</u>
          <u xml:id="u-35.3" who="#MaciejRataj">Rozporządzenie powyższe wbrew twierdzeniom p. Ministra Pracy, nie zostało podyktowane względami rzeczowemi i nie może też w niczem przyczynić się do uzdrowienia stosunków w hutnictwie. Wedle zgodnych opinii wszystkich fachowców robocizna w produkcji żelaza odgrywa najmniejszą rolę z pośród wszystkich czynników składających się na własny koszt produkcji i wynosi najwyżej 15% ogólnych kosztów. Przedłużenie czasu pracy o 2 godziny dziennie, czyli o 25% dotychczasowego czasu pracy — może w najlepszym razie obniżyć koszt własny żelaza o 4%, czyli 7 zł. na 1 tonie, co przy różnicy pomiędzy ceną polską a niemiecką, wynoszącej 55 zł., lub czeską wynoszącej 82 zł., nie może nadać wolności konkurencyjnej żelazu polskiemu, nie może przeto usunąć obecnego kryzysu — jak w rozporządzeniu swem zapowiada p. Minister Darowski Fakt ten uznała również komisja wysłana dla zbadania stosunków produkcji na G. Śląsku, gdyż przewodniczący jej p. inż. Wierzbiński oświadczył na konferencji publicznie, że samo przedłużenie czasu pracy, zdaniem komisji, na zmianę położenia przemysłu żelaznego na G. Śląsku nie wpłynie.</u>
          <u xml:id="u-35.4" who="#MaciejRataj">W takich warunkach rozporządzenie p. Ministra Pracy uważać musimy wyłącznie za brutalny zamach na prawa robotnicze, zamach podyktowany jedynie obawą przed zapowiedzianym terrorem ze strony przemysłowców górnośląskich, którzy przedłużenia czasu pracy potrzebowali nie dla zapewnienia bytu własnym przedsiębiorstwom, lecz dla utrzymania 10 godzin, czasu pracy w Niemczech.</u>
          <u xml:id="u-35.5" who="#MaciejRataj">Najlepszym dowodem tego jest fakt, że akcję za przedłużeniem pracy na G. Śląsku prowadził i prowadzi niejaki p. dyr. Brenecke, znany reakcjonista i nacjonalista niemiecki, którego w oficjalnych. komunikatach prasa niemiecka wskazuje, w czasie obecnie wykonywać się mającej międzynarodowej kontroli nad produkcją wojenną w Niemczech, jako męża zaufania górnośląskiego przemysłu niemieckiego dla spraw rozbrojenia. Nie w interesie Państwa więc i przemysłu polskiego, lecz w interesie nacjonalistycznego i usposobionego wrogo, zarówno dla Polski jak i dla niemieckiej klasy robotniczej — kapitału niemieckiego p. Brenecke wymógł na polskim Ministrze Pracy wprowadzenie 10-godzinnego dnia roboczego w hutach górnośląskich.</u>
          <u xml:id="u-35.6" who="#MaciejRataj">Pan Minister Pracy wbrew oficjalnym zapewnieniom p. Prezydenta Ministrów, który kilkakrotnie z trybuny sejmowej i na naradach gospodarczych oświadczył, że Rząd obecnego ustawodawstwa robotniczego nie zmieni wbrew swoim własnym zapewnieniom, wygłoszonym na konferencji w sprawie bezrobocia, że obecny czas pracy w Polsce powinien być bezwzględnie utrzymany i że żądania przemysłowców w kierunku przedłużenia czasu pracy są nieuzasadnione, wykonał zamach na podstawowe prawą klasy robotniczej i przedłużył czas pracy robotników na G. Śląsku. W spełnianiu tego „nieuzasadnionego żądania przemysłowców” jak je niedawno nazywał — p. Minister Pracy poszedł dalej nawet, aniżeli żądała tego wysłana na G. Śląsk komisja, bo zastosował je nie tylko w hutach żelaznych, lecz również w hutach cynkowych, których położenie jest zupełnie normalne i żadnych specjalnych środków nie wymagają.</u>
          <u xml:id="u-35.7" who="#MaciejRataj">P. Minister Darowski, nie bacząc na rzeczowe podstawy żądania, które sam przed paru dniami nazwał „nieuzasadnionemi”, nie bacząc na powagę Rządu, którego zobowiązania złamał, nie bacząc wreszcie na fakt, że tem samem Rząd, bawiącego w Polsce dyrektora Międzynarodowego Biura Pracy p. Alberta Tomas'a zapewniał o utrzymaniu 8-godzinnego dnia pracy, a delegat rządu polskiego p. inż. Sokal przed paru tygodniami dopiero na Międzynarodowej Konferencji w Genewie atakował w bardzo ostrych słowach przedstawiciela rządu niemieckiego za przedłużenie czasu pracy — sam czas pracy w Polsce przedłużył, zadając tem zdradziecki cios klasie robotniczej, dlatego jedynie, że była taka wola baronów węglowych na G. Śląsku, którzy w razie niespełnienia ich woli zagrozili walką i lokautem. Przed tą groźbą pochylił głowę interes Rzeczypospolitej, dla niej narażono na szwank najpoważniejsze problemy bytu państwowego w okresie najtrudniejszym może w polityce Polski niepodległej — dla niej podeptano prawa i interes klasy robotniczej, oddając ją na łup wyzysku kapitalistycznych rekinów, dla niej wreszcie rozpętano na G. Śląsku i w całej Polsce walki społeczne, mogące zachwiać całem życiem gospodarczem Państwa.</u>
          <u xml:id="u-35.8" who="#MaciejRataj">Groźba przedsiębiorców, że presją i lokautem zmuszą robotników do pracy ponad 8 godzin, a zatem do pracy niezgodnej z obowiązującem ustawodawstwem w Państwie — lub że wstrzymaniem produkcji zmuszą Rząd do zmiany tego ustawodawstwa — spotkać się była powinna z inną odpowiedzią. Zamiast spełniać sprzeczne z ustawodawstwem Polskiem i sprzeczne z interesem Państwa Polskiego żądanie rozzuchwalonych przemysłowców śląskich, Rząd powinien był zmusić ich do poszanowania tych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-35.9" who="#MaciejRataj">Rząd tego nie zrobił, nie spełnił wiec ciążącego nań obowiązku, a w szczególności nie spełnił go p. Minister Pracy, który już z natury swego urzędu powołanym był do strzeżenia powierzonych sobie do wykonania ustaw i do obrony interesów pracy — interesów klasy robotniczej.</u>
          <u xml:id="u-35.10" who="#MaciejRataj">Rozporządzeniem swem p. Minister Pracy naruszył nie tylko prawa klasy robotniczej, lecz podkopał powagę Rządu polskiego na wewnątrz i zewnątrz, wywołując w kraju i zagranicą nieufność do najbardziej uroczystych jego przyrzeczeń, a Państwo naraził na najpoważniejsze niebezpieczeństwo, wywołując w obecnym momencie walki strejkowe na G. Śląsku, a w całej Polsce słuszne wzburzenie klasy robotniczej, zdecydowanej do ostatka bronić swych zdobytych praw do 8-godzinnego dnia pracy.</u>
          <u xml:id="u-35.11" who="#MaciejRataj">Wobec tego podpisani zapytują:</u>
          <u xml:id="u-35.12" who="#MaciejRataj">1. Jak p. Prezydent Ministrów pogodzi swe oficjalne deklaracje co do utrzymania bez zmiany dotychczasowego ustawodawstwa robotniczego z rozporządzeniem p. Ministra Pracy z dn. 18/VII r. b.?</u>
          <u xml:id="u-35.13" who="#MaciejRataj">2. Czy p. Prezydent gotów jest — udzielając dymisji p. Ministrowi Darowskiemu — utrzymać nadal w mocy swe dotychczasowe deklaracje co do nie pogarszania obecnie obowiązującego ustawodawstwa robotniczego, a w szczególności ustawy o 8-godzinnym dniu pracy.</u>
          <u xml:id="u-35.14" who="#MaciejRataj">3. Czy p. Prezydent gotów jest cofnąć niezgodne ze swymi deklaracjami rozporządzenie p. Ministra Pracy z dn. 18 VII 1924 r. zarządzające na przedłużenie czasu pracy w hutach na G. Śląsku do 10 godzin na dobę?</u>
          <u xml:id="u-35.15" who="#MaciejRataj">4. Co p. Prezydent Ministrów zamierza zrobić, by uchronić robotników na G. Śląsku przed nielegalnym wyzyskiem ze strony górnośląskich przemysłowców, a robotników w reszcie Polski przed podobnymi zamachami na ich ustawowe prawo do 46-godzinnego tygodnia pracy?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#MaciejRataj">Dla odczytania następnej interpelacji głos ma p. Kwiatkowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#MichałFranciszekKwiatkowski">Sposób, w jaki Rząd względnie p. Minister Pracy przedłużył dzień pracy na G. Śląsku, nie żądając równocześnie ofiar od właścicieli hut i kopalń, wywołał głębokie niezadowolenie robotnika na Śląsku, ponieważ robił wrażenie jakoby Rząd uległ zupełnie naciskowi pracodawców. Pozatem wrażenie to podnosi jeszcze fakt, iż rozporządzenie rządowe traktuje dobrze przy 8-godzinnym dniu pracy prosperujące huty cynkowe narówni z hutnictwem żelaznem, w którem również ciężka praca przed ogniem nie znosi absolutnie dłuższego jak 8-godzinnego dnia pracy.</u>
          <u xml:id="u-37.1" who="#MichałFranciszekKwiatkowski">Zamierzone przez pracodawców i poparte przez Rząd nowe uregulowanie warunków pracy spowoduje, że wielka liczba starszych pracowników, inwalidów i emerytów pozbawionych zostanie pracy; liczba ta wynosić będzie 30–40% dotychczas zatrudnionych w hutnictwie pracowników. Kasy pensyjne emerytalne, które istnieją po hutach wskutek polityki finansowej pracodawców lokujących fundusze tych kas w niemieckiej „Kriegsanleihe i tym podobnych papierach, nie mają środków na utrzymanie tych weteranów i inwalidów pracy. Wdowom kasy te wypłacały w maju roku bież, po 4–6 groszy wsparcia miesięcznego.</u>
          <u xml:id="u-37.2" who="#MichałFranciszekKwiatkowski">Ceny artykułów pierwszej potrzeby w ostatnich tygodniach miast obniżyć się — wzrosły o 20–30%. powiększając nędzę i rozgoryczenie szerokich mas.</u>
          <u xml:id="u-37.3" who="#MichałFranciszekKwiatkowski">Wobec tego zapytujemy Rząd, czy zamierza uwzględnić słuszne żądania robotników w sprawie czasu pracy i zabezpieczyć osiągnięte dotychczas zdobycze socjalne, oraz czy Rząd już przygotował zarządzenia i środki, by uchronić od najstraszliwszej nędzy weteranów i inwalidów pracy, którym w ogromnej liczbie grozi utrata środków do życia?</u>
          <u xml:id="u-37.4" who="#MichałFranciszekKwiatkowski">Równocześnie zapytujemy, co zamierza Rząd uczynić, aby obniżyć na Śląsku ceny artykułów pierwszej potrzeby i zrównać je z cenami w innych dzielnicach Polski?</u>
          <u xml:id="u-37.5" who="#komentarz">(Głosy na lewicy: Precz z obłudą. Oklaski na prawicy).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#MaciejRataj">Dla odczytania interpelacji głos ma p. Waszkiewicz.</u>
          <u xml:id="u-38.1" who="#MaciejRataj">W „Monitorze Polskim” z dnia 26 b. m. ukazało się rozporządzenie Pana Ministra Pracy i Opieki Społecznej, zezwalające na przedłużenie w hutach śląskich czasu pracy do 10-godzin dziennie na okres 3-ch miesięcy.</u>
          <u xml:id="u-38.2" who="#MaciejRataj">Rozporządzenie to, jak stwierdził Pan Minister Darowski w przemówieniu swoim w Senacie dnia 26 b. m., nie było wydane na skutek uchwały całej Rady Ministrów, lecz przez niego samego, jako Ministra P. i O. S., na wniosek komisji inż. Widomskiego, popartego przez Ministerstwo Przemysłu i Handlu.</u>
          <u xml:id="u-38.3" who="#MaciejRataj">W skład komisji inż. Widomskiego, która badała stosunki gospodarcze na Górnym Śląsku, nie wchodzili przedstawiciele związków zawodowych. Pominięcie głosu najbardziej zainteresowanych, organizacji robotniczych oraz reprezentantów Sejmu Śląskiego, znających dokładnie sytuację na Śląsku, każę nam wątpić w bezstronność prac komisji i w obiektywność jej wniosku, tembardziej, że komisja działała na terenie śląskim tak krótko i tak mało zbadała zakładów, że żadną miarą nie była w stanie zbadać szczegółowo i wyczerpująco, tak skomplikowanego organizmu gospodarczego, jakim jest wielki przemysł górnośląski.</u>
          <u xml:id="u-38.4" who="#MaciejRataj">Pan Minister Darowski oparł się więc na niedostatecznym Ii jednostronnym materiale. Rozporządzenie jego nie posiada, naszem zdaniem, wobec tego należytego uzasadnienia gospodarczego. Utrzymanie zdolności konkurencyjnej polskiego przemysłu winno iść po linii ulepszenia techniki, dobrej organizacji pracy, oszczędnej i celowej administracji, racjonalnej polityki inwestycyjnej, taryfowej i handlowej, a nie po linii pogarszania bytu robotniczego przez przedłużanie czasu pracy i obniżania i tak już niedostatecznych zarobków.</u>
          <u xml:id="u-38.5" who="#MaciejRataj">Jeśli chodzi o niebezpieczeństwo, wytworzone dla polskiego przemysłu przez przedłużenie czasu pracy w Niemczech, winien Rząd polski wszcząć łącznie z państwami zagrożonemi konkurencją gospodarczą Niemiec ponowną akcję na terenie międzynarodowym, mającą na celu wywarcie nacisku na Niemcy, aby je zmusić do przestrzegania 8-godzinnego dnia pracy.</u>
          <u xml:id="u-38.6" who="#komentarz">(Głos: Kto je zmusi?)</u>
          <u xml:id="u-38.7" who="#MaciejRataj">Pan Minister Darowski, wydając swe rozporządzenie, przeszedł zupełnie do porządku dziennego nad motywami społeczno - politycznemi i narodowemi, które wszędzie, a szczególnie na terenie śląskim winny być skrupulatnie uwzględniane.</u>
          <u xml:id="u-38.8" who="#MaciejRataj">Zezwolenie na przedłużenie czasu pracy w hutach śląskich w momencie, kiedy górnośląscy przemysłowcy rozpoczęli olbrzymią ofenzywę przeciwko robotnikom, aby narzucić im 10-godzinny dzień pracy w całym przemyśle i równocześnie zredukować znacznie płace robocze — zaostrzyło w niebywały sposób sytuację na Śląsku. Pracodawcy górnośląscy rozzuchwalili się do tego stopnia, że usiłowali w ostatnich dniach wprowadzić dłuższy czas pracy częściowo również i na kopalniach oraz wykazują całkowitą nieustępliwość w rokowaniach z robotnikami w sprawie płac, które usiłują obniżyć do śmiesznie małych kwot. W ten sposób p. Darowski ponosi dużą część odpowiedzialności za wybuch strajku generalnego na G. Śląsku.</u>
          <u xml:id="u-38.9" who="#komentarz">(P. Minister Darowski: Demagogia Panów.)</u>
          <u xml:id="u-38.10" who="#MaciejRataj">Jak będzie dyskusja, to będzie Pan odpowiadał.</u>
          <u xml:id="u-38.11" who="#komentarz">(Wrzawa na lewicy. Okrzyki: Precz! Renegat! Bezczelność!)</u>
          <u xml:id="u-38.12" who="#MaciejRataj">Proszę o spokój. Zwracam Panom uwagę, że do mnie należy pilnowanie porządku i zrobiłem co do mnie należało.</u>
          <u xml:id="u-38.13" who="#komentarz">(Wrzawa na lewicy. Okrzyki: Przywołać Ministra do porządku.)</u>
          <u xml:id="u-38.14" who="#MaciejRataj">Rozporządzenie z dnia 18 lipca czyni wyłom w przestrzeganym dotąd w Polsce 8-godzinnym dniu pracy. Jest ono sprzeczne z oficjalnemi zapewnieniami Pana Prezesa Rady Ministrów, który jeszcze niedawno, bo 10 czerwca b. r. w swem expose, wygłoszonem na plenarnem posiedzeniu Sejmu, oświadczył: „podjąwszy się pół roku temu sanacji Skarbu, wyraźnie się zastrzegłem, że podejmuje to zadanie z tem, ażeby to, co dla mas pracujących nosi charakter zdobyczy socjalnej było uszanowane i ażeby Sanacja Skarbu żadnego cienia w duszach mas ludności polskiej nie pozostawiła”.</u>
          <u xml:id="u-38.15" who="#MaciejRataj">8-godzinny dzień pracy jest według zgodnej opinii wszystkich organizacji robotniczych podstawową zdobyczą socjalną, a przedłużenie dnia pracy w hutach śląskich do 10-godzin traktuje cała polska warstwa pracująca, jako zamach na dotąd obowiązujący czas pracy w Rzplitej.</u>
          <u xml:id="u-38.16" who="#MaciejRataj">Wobec powyższego podpisani zapytują Pana Prezesa Rady Ministrów:</u>
          <u xml:id="u-38.17" who="#MaciejRataj">1) czy gotów jest cofnąć rozporządzenie Pana Darowskiego z dnia 18 lipca b. r., zezwalające na przedłużenie czasu pracy w hutach górnośląskich?</u>
          <u xml:id="u-38.18" who="#MaciejRataj">2) czy gotów jest zainicjować ponownie w Lidze Narodów i u rządów państw, zagrożonych konkurencją gospodarczą Niemiec, akcję zamierzającą do wywarcia nacisku na Rzeszę Niemiecką celem zmuszenia jej do przestrzegania 8-godzinnego dnia pracy?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#MaciejRataj">Głos ma p. Prezes Rady Ministrów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#PrezesRadyMinistrówGrabski">Interpelacje zwrócone są do mnie, dlatego ja daję odpowiedź i na razie udzielam krótkiego wyjaśnienia. Obszerniejsza odpowiedź będzie przez Rząd sformułowana oczywiście po bliższem zastanowieniu się nad wszystkiemi tak licznemi szczegółami, poruszonemi w tych interpelacjach. Wyjaśnienie moje jest następujące.</u>
          <u xml:id="u-40.1" who="#PrezesRadyMinistrówGrabski">Rozporządzenie Ministra Pracy, dopuszczające 10-godzinny dzień pracy w hutnictwie tylko na Górnym Śląsku i tylko na okres 3 miesięcy, nie zmienia zasadniczego stanowiska Rządu, polegającego na tem, by utrzymać w Polsce w całości zdobycze socjalne warstw pracujących. Rozporządzenie to jest prostym wynikiem faktu, że po niemieckiej stronie od pół roku istnieje w szerszych jeszcze granicach 10-godzinny dzień pracy.</u>
          <u xml:id="u-40.2" who="#komentarz">(Głos na lewicy: Co to znaczy? To sofizmat.)</u>
          <u xml:id="u-40.3" who="#PrezesRadyMinistrówGrabski">W swoim czasie Rząd polski protestował w Lidze Narodów przeciw temu stanowi rzeczy w Niemczech, widząc w nim niebezpieczeństwo. Niestety Międzynarodowe Biuro Pracy nie potrafiło wpłynąć na Niemcy, by wróciły na drogę szanowania tych zdobyczy socjalnych. Jestem przekonany, że w Polsce potrafimy mimo wszystko te zdobycze zachować.</u>
          <u xml:id="u-40.4" who="#PrezesRadyMinistrówGrabski">Zwracam uwagę, że rozporządzenie to jest tylko na trzy miesiące, ale na Górnym Śląsku chwilowo wytworzyła się wyjątkowo trudna sytuacja i na razie nie było rzeczą możliwą rachować na utrzymanie w ruchu hutnictwa bez upodobnienia warunków pracy u nas do tych, jakie są poza granicą niemiecką. O ileby tam przywrócono 8-godzinny dzień pracy, to u nas to przedłużenie zostanie natychmiast cofnięte, nawet przed upływem 3 miesięcy. O rozszerzeniu tych zezwoleń na resztę Państwa niema mowy.</u>
          <u xml:id="u-40.5" who="#PrezesRadyMinistrówGrabski">Proszę to przyjąć jako stanowcze nasze oświadczenie. Polska będzie nadal stała na straży zdobyczy socjalnych robotników, a przeciw naruszeniu ich przez Niemcy jeszcze raz bardzo silnie na terenie Ligi Narodów, zaprotestuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#MaciejRataj">P. Barlicki zgłosił wniosek o otwarcie dyskusji nad oświadczeniem p. Prezesa Rady Ministrów. Przystępujemy do głosowania nad tym wnioskiem. Proszę Posłów, którzy są za tym wnioskiem, ażeby wstali. Biuro ma wątpliwość, musi nastąpić głosowanie przez drzwi. Proszę Posłów, którzy są za wnioskiem, ażeby przeszli przez drzwi z napisem „tak”.</u>
          <u xml:id="u-41.1" who="#komentarz">(Po głosowaniu).</u>
          <u xml:id="u-41.2" who="#MaciejRataj">Wynik głosowania następujący: za wnioskiem głosowało posłów 129, przeciw 137. Wniosek został odrzucony.</u>
          <u xml:id="u-41.3" who="#komentarz">(Głos na lewicy: Do dymisji)</u>
          <u xml:id="u-41.4" who="#MaciejRataj">Jest jeszcze interpelacja p. Łańcuckiego.</u>
          <u xml:id="u-41.5" who="#komentarz">(Wrzawa na lewicy)</u>
          <u xml:id="u-41.6" who="#MaciejRataj">Posła Piotrowskiego przywołuję do porządku. Nie mogę pozwolić na odczytanie tej interpelacji, gdyż zawiera ona wyrażenia obraźliwe pod adresem Rządu i Sejmu. Muszę się w tej sprawie porozumieć z p. Łańcuckim.</u>
          <u xml:id="u-41.7" who="#MaciejRataj">Wpłynęły następujące wnioski:</u>
          <u xml:id="u-41.8" who="#MaciejRataj">Wniosek p. Wojtiuka i tow. z Klubu Ukr. Soc. Dem. Partii o udzielenie przez Rząd pomocy gminie Jaworów w Galicji wschodniej, zniszczonej klęską gradobicia — odsyłam do Komisji Budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-41.9" who="#MaciejRataj">Wniosek p. Prystupy i tow. z Klubu Ukr. Soc. Dem. Partii o dokończenie budowy linii kolejowej z Łucka do Lwowa przez Stojanów — odsyłam do Komisji Komunikacyjnej.</u>
          <u xml:id="u-41.10" who="#MaciejRataj">Wniosek p. Paszczuka i tow. z Klubu Ukr. Soc. Dcm. Partii o udzielenie przez Rząd pomocy położonym nad Słuczem i Horyniem gminom pow. sarneńskiego, zniszczonym klęską powodzi — odsyłam do Komisji Budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-41.11" who="#MaciejRataj">Wniosek p. Matakiewicza i tow. ze Str. Kat. Lud. w sprawie pokrzywdzenia pow. grybowskiego w Małopolsce przez zaliczenie do pierwszego okręgu ekonomicznego gruntów położonych w tym powiecie przy wymiarze podatku majątkowego — odsyłam do Komisji Skarbowej.</u>
          <u xml:id="u-41.12" who="#MaciejRataj">Wniosek posłów z Klubu P. S. L. w sprawie katastrofalnego położenia ludności rolniczej, dotkniętej klęskami elementarnemi, i przyjścia z pomocą dla przeprowadzenia zasiewów — odsyłam do Komisji Budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-41.13" who="#MaciejRataj">Wniosek p. Targowskiego i tow. z klubu poselskiego Związku Chłopskiego w sprawie odpisania pożyczki, danej ludności Wolicy Hnizyczowskiej skutkiem klęsk elementarnych, poniesionych w r. 1923 — odsyłam do Komisji Budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-41.14" who="#MaciejRataj">Wniosek p. Rymara i tow. w sprawie zmiany ustawy z dnia 6 października 1901 r. Dz. Ust. Kt. nr. 108, nadającej statut miejski m. Krakowowi — odsyłam do Komisji Administracyjnej.</u>
          <u xml:id="u-41.15" who="#MaciejRataj">Wniosek p. Łańcuckiego i tow. o rewizję procesów politycznych, w których oskarżycielem publicznym był p. prokurator Sozański — odsyłam do Komisji Prawniczej.</u>
          <u xml:id="u-41.16" who="#MaciejRataj">Wniosek p. Jedynaka i kol. z Klubu P. S. L. „Piast” w sprawie ściągania drugiej raty podatku majątkowego — odsyłam do Komisji Skarbowej.</u>
          <u xml:id="u-41.17" who="#MaciejRataj">Wniosek p. Berka i tow. z klubu poselskiego Związku Chłopskiego w sprawie niesprawiedliwego włączenia powiatów: Gorlice, Pilzno, Grybów, Nowy-Sącz, Brzesko, Tarnów, Jasło, Ropczyce do I okręgu ekonomicznego zamiast III — odsyłam do Komisji Skarbowej.</u>
          <u xml:id="u-41.18" who="#MaciejRataj">Wniosek p. Berka i tow. w sprawie budowy mostu na rzece Wisłoce — odsyłam do Komisji Robót Publicznych.</u>
          <u xml:id="u-41.19" who="#MaciejRataj">O terminie i porządku dziennym następnego posiedzenia uwiadomię Panów pisemnie. Z początkiem października mam zamiar zwołać konwent Seniorów i na nim postanowimy dokładną datę zwołania Sejmu. Wyobrażam sobie, że będzie to około połowy października i sądzę, że do tego czasu otrzymamy już preliminarz budżetowy na rok 1925.</u>
          <u xml:id="u-41.20" who="#MaciejRataj">Życzę Panom wesołych wakacji.</u>
          <u xml:id="u-41.21" who="#komentarz">(Głosy: Wzajemnie!)</u>
          <u xml:id="u-41.22" who="#MaciejRataj">Zamykam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-41.23" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz.</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>